Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

University of Toronto

http://www.archive.org/details/patrologiaecursu130mign
 CURSUS COMPLETUS
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, UEGONOMICA,

OiMNll]MSS.PATRlM,DOCTOIlUMSCRiPTORM0l]EECCLESliSTIGORDM,
SIVE LATINORUM, SIVE GR.CCORUM,

QLJl AB ^VO APOSTOUCO AD TEMPORA INNOGENTII III {ANNO 12»6) PRO LATINIS
ETCONCILII FLORENTINI (ANN. 1439) PRO GRA£CIS FLORUERUNT :

RECUSIO CHRONOLOGIGA
OMNIUM QTLE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLlGzE TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIMA
ECCLESiJi; sj:cula,

JUXTA KDITI0NE3 A.GCURATISSIMAS INTER SE GUMQUE NONNULLIS CODIGIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PKRQUMA
DILIGKNTKR CASTIGATA DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS, VARIISQUE LECTIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRATa;
;

OUNIBUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QU^ TRIBUS NOVISSIMIS S.EGULIS DEBENTUR absolutas
detegtis, aucta INDICIBUS PARTICULARIBUS analyticis, SINGULOS SIVE tomos sive auctores alicujus
;

MOMKNTI SUBSEQUENTIBUS, D0NAT.\ CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTU.M RITE DISPOSITIS, NECNON KT
;

TITULISSINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS subjectamque mate-

riam significantibus, adornata operibus gum dubiis, tum apocryphis, aliqua vero
;

auctoritate in ordine ad traditionem ecclesiasticam pollentibus, amplifigata;

DUGBNTIS ET AMPLIUS LOGUPLETATA INDICIBUS AUCTORUM SICUT ET OPERUM, ALPHABKTIGIS, GHR0N0L0GICU3,
STATISTICIS, SYNTHETICIS, ANALYTICIS, ANALOGICIS, IN QUODQUE RELIGIONIS PUNCTUM, DOGMATICUM, MORALE,
LITURGICUM, CANONICUM, DISCIPLINARE, HISTORICUM, ET CUNCTA ALIA SINE ULLA EXCEPTIONE ; SED PR>fi-
SERTIM DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO SCILICET RERUM, quo gonsulto,
QUIQUID NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM
OMISSO, IN QUODLIBET THEMA SCRIP3ERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR ALTERO SCRIPTUR/E
;

sacr^, ex quo lectori comperire sit obvium quinam patres et in quibus operum
suorum locis singulos singulorum librorum s. scriptur^ versus, a primo
genkseos usque ad novissi.mum apocalypsis, commentati sint.
tkdtio accuratissima, c^terisque omnibus facile anteponenda,si perpendantur characterum nitidita3
CHART^ QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS, tum
numerus, for.ma voluminum perquam commoda sibique in toto patrologi^ decursu constantkr
similis, pretii exiguitas, pr.esertimque ista gollectio, una, methodiga et chronolooica,
skxgentorum fragmentorum opusgulorumque hactenus hig illic sparsorum, primum autem
in nostra bibliothecajex operibus et mss. ad omnes ^tates, locos, lingua3 formasque
PERTINENTIBUS COADUNATORUM.

SERIES LATINA PRIOR,

IN QUA PRODEUNT PATRES, DOGTORES SGRIPTORESQUE ECGLESIJ; LATIN^
A TERTULLIANO AD INNOCENTIUM III.
AGGURANTE J.-P. MIGNE,
Bibliothecte. tleri universte,
SlYECURSUUiM COMPLETORUM IN SliNGULOS SCIENTI^ EGCLESIASTICit: RAMOS EDITORE.
^ »

PATROLOGI^ TOMUS CXXX.

APPENDIX AD SiECULUM IX. — ISIDORUS MERCATOR, MARCUS VALERIUS PROBUS.
TOMUS UNICUS.

»^
PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES,
IN VIA DICTA AVENUE DU MAINE, 189, OLIM CHAUSSEE DU MAINE, 127.
:

1880
CLICHY. — EX TVriS TAULl l)Ul'ONT, 12, \ lA DIOTA KAC-D^AeMERES. (1341. \"2. 79.)

JHE INSTITUTE CF Umm'.M STUDIES

10 ELMSLEY PLACE
\ TORONTO 5, CAiNADA.

5/30
 mmm wmnii HD

ISIDORI MERCATORIS
DECRETALIUM COLLECTIO
POST EDITIONEM, PRINCIPEM, JAGOBO MEKLINO PROCURANTE, DATAM, AD PRELUM
NUNG PRIMUM REVOGATA, INNUMERIS QUIBUS SCATEBAT MENDIS REPUR-
GATA ET INDICE FIDELISSIMO LOCUPLETATA; ADDITIS ETIAM
IN TEXTU, QU^ DEERANT, SCRIPTURzE SACR.4<:
LOCORUM NOTATIONIBUS
ACCEDUM

PROLEGOMENA AMPLISSIMA
CURA ET STUDIO

HENRICI DENZINGER
In Universitate Herbipolensi theologise nunc professoris.

TOMUM CLAUDUNT

MARCI VALERIl PROBI OPUSGULUM DE NOTIS ANTIQUIS

ET

^VI CAROLINI CARMINA

AGGURANTE J.-P. MIGNE,
Btbliothecse Cleri iini%'ers«e,

SIVE

CURSUUM COMPLETORUM L\ SINGULOS SCIENTI/E ECCLBSLASTIG.E RAMOS EDITORE

TOMUS UNICUS
— m>Tw

PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUGGESSORES,
l.N VIA DICTA
: AVENLE DU MAINE, 189, OLl.M CHAUSSEE DU MAINE, 1-27.

1880
 ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CXXX CONTINENTUR

ISIDORUS MERCATOR.
Prolegomena. v-xxv
Colleclio Decretaliuni. Col. 2
MARCIIS VALERIUS PROBIS.
De notis antiquis. 1177
^vi Caroli.m Carmina. 1195
 ;

ISIOORUS MERCATOR.
PROLEGOMENA.

HENRIGI DENZINGER
IN UNIVERSITATE HERBIPOLEXSI THEOLOGI.E PROFESSOBIS

ECLOGE ET EPICRISIS
Eorum quae a recentioribus criticis de Pseudoisidorianis Decretalibus statuta sunt.

1. Mira sorte nostris liisce temporibus actum cst, ut ii ipsi qui quondam,
RomanEe sedis praerogati-
ut
vas impeterent, rnerces Pseudoisidorianas pontiticum fraudi tribuebant, modo
omnibus felicius atque
prae
subtilius genuinum ejusmodi decretalium ortum indigitarent. Verumtamen, ut plurimum co non sunt pro-
gressi, ut Romanos pontifices fraudi jam a multis receptfe non favisse, et Romanfe sedis privilegia exinde
plus ajquo non profecisse fateantur. Quinimo res satis implexa nequidem catholicis omnibus ita eliquata
est, ut aliquam saltem disciplinae ecclesiastica^ mutationem hisce decrelalibus inductam fuisse, non ad-

mittant. Hinc nos, ut inveteratis istiusmodi pra?judiciis pro posse tinem imponamus, edendis Decretalibus
praeludere statuimus, ea quse a recentioribus criticis prseclare acta sunt, colligentes, ea quae minus nobis
probantur, novo examini subjicientes. Tria igitur erunt de quibus nobis inquirendum erit breviter :

I ° Ubi, quando et quo potissimum fine confectx fuerint Decretales Pseudoisidorianse

2° Utmm fraudijam actx Romani illius temporis pontifices faverint;
3» Utrum, si nullatenus in partem fraudis venerint pontifices, saltem esedem ipsse Decretales iis qux de
pontifkis auctoritate docent novi quidpiam induxerint.

§1-

2. Multiplices recentioruni de Pseudoisidoriana" coUectionis ortu opiniones in tres potissimum classe^

dividere lubet.
Primaeorum, qui pauciores numero et quasi ab omnibus derehcti, Decretales Romae augend* pon-
sit

tificise autumant. His annumerandus estinfausti nominis cathohcus Antonius Theiner (1)
potestati confectas
el II. E. Eichhorn (2). Qui tamen addunt, Decretales Romse saiculo vni ortas et a Franco quodam clerico
saeculo ix mediante, auctas fuisse.
Ahi vix non innocuum omnino Pseudoisidorum illum statuunt, inter quos nominandi sunt A. Walter (3)
et Rosshirt (4), ilie
Bonnae, Heidelbergae hic professor. Censet Walter auctorem nostrum, quem Benedi-
ctum Levitam collectorem Pseudocapitularium fuisse suspicatur, nonnisi collectionem canonum integranr
Ecclesiai disciplinam complectentem intendisse et in ea maxirae institisse, quae tunc temporis magis ne-
ghgebantur. Idem fere Rosshirt, qui ex codice Bambergensi a se detecto se eruisse putat, Mercatorem
nostrum prius confecta ut plurimum apocrypha adhibuisse quae Graecae potissimum originis fuisse censet,

(1) Antonii Theiner, quem a fratre Augustino (3)Walter, Kirchenrecht, 10. Aufl. § 79.
distinguas vehm, de Pseudoisidoriana canonum Vou deu falscheu Decretalen,
C. T. Rosshirt;
(4)
collectione. Vratislavia?, 1827. Voranzeige Heidelberg 1847. et Zu den Kirchen-
:

(2) Abhandhmgen der Berliner Academie. Jahrg. reclitlichen Quellen des ersten Fahrtauscnds n. Zu
1834 et in Saviguy's Zeitschrift fiirge, schichshche den Pscudoisidorischen Decretalen Heidelberg,
,

Rechtswissenscliafs, Bd. IX Heft II, p. H9 et 1849.

seqq.

Patrol. CXXX.
^
3 ^O «
 APPEND. AD S.EC. IX. - ISIDORIS MERCATOR.

documenta, qua. personis et rebus convenirent, defi-

requc tunc temporis id pro fraude habitum ejusmodi

propugnator Moehler (5), qui Decretales ft-audem piam fuisse

'InfaTcerendus^TrncTlsUle fide.
humana dmna-
hbortatis ecdesiaslica. peractam. Cum
enim tristissimis iliis temponbus
cen setTn bo mm contemptu. haberetur, produx.sse auctorem
oumis auctor.tas viventmm
que Inia permiscerentur, atque
antiqmtatis personas.
illum quasi obloquentes veneraudae
neque Roma processent, neque Romano-
TerlL veram fraudem admittunt, qua. tamen
classis auctores
Plank et Drole-Hulsbolf (8) Decreta es adversus
n mtenderit. Vel enim ut Spittler (6),
(7)
.um Uli Lev,U.m Moguntm um
vel ut Knust (9), qui et ipse Bened.ctum
po" tS m metropolUicam directas dicunt, tum synodaha judicia -nhcta
em vocat, ad vu.dicanda jura episcoporum tum
adversus iaicaUa,
'u fontem pr^lucent.bus .an
ca-ter.s nobis genuinum Decretaluun
sunt qui pra^
e ent Ou bus accensendi Autgarmm
^Vasserschleben (10) et Gfrorer (1 1) censent
ennn Otganum s.ve
a msTndi!: tasse videntur. A.
vindicanda sedi Mogunth.. prunatiaUa rn
Germamam jura, pon-o ad
I lu"pi copum Moguntinum ad Theomsvdlanum 3o De- -m
priLipes et synodos episcoporum jura, post
conventum
U endradversus
non sme laude nommandu. La.o-
vir
reTal s congen curasse Cui opimoni saltem ut probabiliori accedit
non dissm.ulet.
lu! HeiVl. (12), licet pro ea,
qua est modestia et judicii moderatione difficultates
istud «.nigma statuimus 1» Decretales neque Rom^,
Nos hxs duc ibus tria poiissimum ad enodandum
:

confectas; demque 3« vensimd ad-

Francorum d.tione
neaue sLu vni, sed 2». s^culo ,x mediante
in
moralem Decretahum
nXmTderi Otgarium Moguntinum archiepiscopum auctorem, uU dicunt
"^tuntur capitula
Pseudoisidorum Rom^ vm collectum dicunt, eo potissimum argumento
sa^culo
^''oui'
eadem ipsa aulem
qual dicuntur Hadnani 1, sive AngUramm Metensis (13) ex Pseudoisidoro excerpta,
I Angilramno Roma^
trad.ta ^^^''^-
testantibus pluribus codicibus (14) ab Hadriano
iUam codicum mscnptmnem P^-^^f^^-^^^j^"^'
^"^
Verumtamen invicte ostendit Wasserschleben ^ f^^
omm
amovenda. causa versarctm. Nam m
P-mm -
testatur, cum 783 Roma. accusaUonis
ramno nuntifici oblata synodos b
regno pr.sertim quoad
LuTn^ onveniunt disciplin;, qu. in Francorum 1^
mmu.
imo nonnuUa sunt qu* juribus pontihcum
auam ilU quam tunc temporis pontifices propugnabant
;

capitula, u non sunt ex

denique, ex quibus hausta sunt
ut capitufa ., 20, 27, 28. Foutes
?ave™e V dentu
^^i^r^us po^i.x h:.i;set:verbigratia,^odorum
Visigothorum, breviarium Alancianum. Imo non
desunt (lo),
^^—^^^^— ^^^^^
qui censeani, u i

ffitatis et ab ipso Mercatore ficta. .,,.-, ,ni Rnma^ con-

InvaUdum est igitur argumentum quod ei inmtitur pr.tens. rationi, -P^^" ^^^/^^^^^^^^^;™^^^
^^ff^^^^^/
Mercatore excerpta '';"=
fecta fuis.e ; deficit ergo locus. Verum falsum est etiam ex ipso ^[°? ^^^
'

circa
e npu^. Nil il iu us est quod scopo et
principUs Pseudois.dorianis pra.sertim ^^'^^^l^^' 21Z.
poZ conveniat. Nam ua. duobus capituiis ex m
Isidoro mvenmntur
not.Bdeesseseriusque interpolata fuisse testatur Wasserschleben.
Imo nonnulla sunt '^^I^^^^^^^.
^^^^^^^^^^g "Z^^
-dorum "^J
Mauifestum est e contrano
contradicant, ut cap. 6, 12, 27, 28.
allegavent, ille vaiio ^^^^---J^s
modo
sisse, cum nonnunquam, ubi hic fontes suos accuraUus

coUectionis
"Neque melius Theiner et Eichhorn uonnullas Pseudoisidoriana, ^^"^^^^^Z^Z.
gesta Sylvestn, a tesUbus s.cuU ^^^
clemenUnas, donationem Constantini, V ^^-^^^^^^^^j/^^.tTh '

^^^^^^dunen.^ ct Theo^^^
o^^^^^^^
dicUs qu.busdam -^S^l;^^^
Carolum Magnum directa, capitulari quodam anni 806, Isidoium
ejusmodi documenta jam ante
Aurelianensls jam advocatas fuisse. Nam satis constat,
mulUs deceptus est.
'
sane non
.lui

Alii,
solum decepit, sed et ipse in

quos jam s.culo vui exstantis Mercatoris documenta

volunt esse,
----;
J— ^^
no....tnlM,m

^,.^^J
.^^
"" luclore

facile

psisse
probaiitur. Huc pcrUnet Remedii Curiensis colIecUo
dicitur. cnm lU..Ius, c.u dicta opinio innititur,
plane confictus
'I"^"\J"""
s.t (16). Huc et
^" ^ ^^LTa".-
leponuidum est a.^u

Unger, Freit '^i»

Fragmei.te aus und r.bor Pseudoisidor, Tiibin- .1

gcr
(5)
Quavtalschrift 1820. Hefl u. .Iah.-g. 1832.
^^^{^
^ ^^J- Zeitsch.-ift, Jal.rg.

^J^lf'
Geschichle des canonischeu Rechts. (»3)
[ii) .yii'^''f,.fP-,,^^"f dV aiitiquis coIlcctionil)us el
Gcschicl.to dor chrisUioI.-K.rchUchen Gesell-
7 ^' ^^^'''' ,^r..n .^art n., c. 6, S< 2, n. 8,
ad
•^'^y''^'''''*'"','
schafls ve.-sassung, Bd. H, p. 800 If. ^^1 Patrologia. om. LVl, col
auo.o^
-emeiiien Kircho.u-echls.
(;n,„.lsalzc .les gemeiiion
iH) (U-undsatzc K.rchon.H^chls. calcem operum s
S. Lcon.s, l

(8) ^

(!t) Knii.4 dc foiiUbus et consilio !>scudoisidorian8e

24'*.
" Kirchengeschichle
rib) Knusl, Waltcr, Retthcrg,
(•..liecUonis. GulUnga^, 1832.
Deulsch land-s Band
Anhang et jam anle i.lo.
1,
(l(t) W. Bcilrago zur gescliicl.to dor falschen De-
Ballontu. o
cretaleii. Ihcskm !8i4. 1-
^ . ,^
,
,.3^ p.,ti.ol.
1847 16) U.^
(H) (.U-orcr, Fr.-il.urgor Ihcol. Zoilschrift wlissc.-schIol.ou, Richler,
li^^l^V ";„„,,
ol : liiitc.siicl.ui.g (il,oi- Altoi-, Urspnmg, /.^ock '•';;'' ^^. ;;'•'..,,„ ^iic Canonci.sammluiig des
Door.-lalon dos ral.s.hoi. Isidors, F.o.bur 1848, Wallo., '^'"'^^
"'^^
.|,M- ,^-„4,^836."

et
•
Geschirl.te der oslund Wossfrankisclien Caro- Remedius von chui, Tubin^en
 PROLEGO.ME.\A. vii

meutum desumptum ox epistola Gregorii IV ad episcopos Galiise et Germanise anni 8:^5, si nothra sit. ul
Ricliter censet. Verumtamcn ponamus et genuinam esse, tunc plane non liquet, utrum
ipsaex Isidoro, an
Isidorus ex ipsa hauserit.

Magnum denique quiddam se prsestare sibi visus est Eichhorn, ut idem evinceret, quod Librum Ponti-
Qcalem, quo prsprimis usus est Mercator, extra ItaUam incognitum fuisse, uti putabat detexerit. Quod
oppido falsum est, cum et Beda Venerabihs s^culo viii illo usus fuerit, neque desint ejusdem temporis
ratiunculis, cum pontifices duo, annis
codices Gallicani. Sed quid tempus terimus refellendis istorum
adhuc 830 et 863, ipsi canonicas auctorilates enumerantes,
quibus Romana Ecclesia utatur, nonnisi

decretalium, quse in coUectione Dionysiana auctiore continentur, mentionem laoiunt. Ita Leo IV, epi-
stola 2 ad episcopos Britanniae (17) « De hbellis et commentariis aliorum non convenit aliquem judi-
:

care et sanclorum conciliorum cauones relinquere vel decretalium regulas, id est, qute liabentur apud nos
simul cum iilis in canone et quibus in omnibus ecclesiasticis utimur judiciis, id est, Apostolorum, Ni-
ca^norura, Ancyranorum, Neocsesariensium, Gangrensium, Antiochensium,
Laodicensium, Chalcedonen-

sium, Sardicensium Carthaginensium

,
Africanensium et cum illis regulaj prffsulum Romanorum,
,

Silvestri, Siricii, Innocentii, Zosimi, Coelestini, Leonis, Gelasii,

Hilarii, Symmachi, SimpHcii. Isti omnimo
sunt, per quos judicant episcopi et per quos episcopi simul et clerici judicantur. Nam si tale emerseril
finiri, tunc si illorum, quorum memi-
vel contigerit inusitatum negotium, quod minime posset per istos
nistis, dicta Hieronymi, Augustini, Isidori vel cscterorum simihter sanctorum doctorum simDium rc-
pcrta fuerint, magnanimiter sunt retinenda ac promulganda vel ad apostolicam sedem referatur de ta-

libus.

Nec minus Nicolaus I episcopus ad Hincmarum Rhemensem a. 863 (18) « Praeterea quidem et san- :

cimus ne quilibet impune audeat seu valeat aliena expetere aut exspectare judicia aut alienas coniia
canones ordinationes suscipere vel ad alias provincias irregulariter convolare, sed ita ut NicaMionim et

caiterorum conciiiorum canonicis definitionibus est promuigatum et beatorum Siricii, Inuocentii, Zd-
simi Ccelestini, Bonifacii, Leonis, Hilarii, Gelasii, Gregorii accseterorum Romanfe sedis pontificum consli-

tutionibus est decretum, salvo in omnibus jure apostolicse sedis. »

Quid igitur longiori examine opus est, cum ipsi poutifices se ab ejus modi fictione aUenissimos osten-
dant, saltem, quod modo nobis sufficiat, ad aiinum usquo 863, quo certe jam undequaqueinGalliis sparsse
erant merces Pseudoisidorianse.

3. Amotis quse obstabant, ad positiva argumenta procedamus atque quando et ubi confictus fuerit

Pseudoisidorus statuamus. Id prseprimis certum videtur ex iis, quse Ballerini (i9j, Kuust, Wasserschle-
ben congesserunt, ratiouibus, in ditione Francorum fraudis cunabula esse requirenda. Nam codices
omnes et ipse Vaticanus n. 630, qui omnium antiquissimus est, inde originem traxerunt. Decretales a
Francis auctoribus primum aUegantur, fontes ex quibus liausit Pseudoisidorus, nempe decreta concilio-
rum Hispanise et GaUise, Breviarium Alaricianum cum inlerpretalione Aniani, CollecUo canonum Quis-
nelU, epistolse S. Bonifacii Moguntini ad regnum Carolingoruin spectant. Collectio Hispanica, quam sufi',
fundamentum fecit Pseudoisidorus iis mutationibus atfecta apud ipsum apparet, quse in codicibus originis
Gallicanse reperiuntur (20) : sed et loquela Francum prodit v. g. nimi dicuntur legati, seniores pro
:

dominis feudalibus, comitrs sensu, qui tunc invaluit, leguntur: vmive, hnhere, modemns, ciistodire voca-
bula ad usum Franco-Germanorum adhibentur.

In statuendo fraudis tempore terminum ad quem indubium habemus in Conventu Carisiacensi an-
ni 8o7, qui PseudodecretaUbus certissime usus est. Terminum a quo Blondellus et Ballerinii, Wasscrschle-

ben,Gfrorer ii» synodum Parisiensem anno 829, Walter in epistolam Gregorii IV a. 832, Knust in syno-
dum Aquensem 836, reposuere, eo quod impostor ex ipsis hausisse videatur.

At isliusmodi argumentum non solidum satis videtur. Quseritur enim in ejusmodi casibus, quis ex
duobus, quos ita consonare videas, ut ab invicem pendere necesse sit, alterum secutus fuerit, quis pra*-
cesserit. Sufficiat igitur prseprimis nobis aliquanto ante conventum Carisiacensem tempore, saeculo ix

mediante, Pseudoisidorum in lucem erupisse.

4. Ut autem penitus in tenebras, quse epocham, auctorem, scopum Pseudodecretalium conteguntin-

trospiciamus, oportet, ut ad aliura falsatorem ejusdem sevi, qui Pseudoisidoro conjunctissimus videtur,
animum advertamus. Benedictus is est, Levita Mogunlinus (21), qui ut ipse in sui operis proefationo ail,

jubente arhiepiscopo suo Otgario, novam coUectionem Capitularium, quse Ansegisii syllogen suppUirel,
ex schedulis quas Riculphus quondam archiepiscopus congesserat, conficiendam sibi proposuit. Ista vero

(17) Mansi, T. XIV, 884. (21) Ejus opus vide in Baluzii Capitular. regum
(18) Mansi, T. XV, 374. Franc. et apud Perlz Monum. Germanise historica.
(19) L. c, § 4, n. 14, Patrol. t. LIV, col. 2.o0. Tom. IV, pag. 39. App.
(20) Ballerinii, ibid. et n. 19, coll. 235. D.
 viii APPEND. AD S/FX. IX. — ISIDORUS MERCATOR.
praetensa Capitularia merces sunt ad modum Pseudoisidori undique corrasaj. Porro pars circiter vicesima,
nempe .'JT capitularia, ex Pseudoisidoro
sunt, ita ut negari possit nexum inter utrumque im-
desumpla
postorem inleresse, ut vix non dicas unum atque eumdem essc, qui canones et capitularia supposuit,
eadenique principia spargenda, eumdemque finem legibus tum ecclesiasticis tum civilibus supponendis
attingonduni sibi proposuisse. Utrumque librum jungit, eidemque auctori tribuit Hincmarus Rhemensis
in opusculo contra Hincmarum Laudunensem; c. 24, vocat Pseudoisidorianam syllogen librum coUecta-
rnm epistolarum ab Isidoro, quem de Hispania allatum Riculfus Moguntinus episcopus in hujusmodi, sicut
et in capitulis regiis obtinuit.

Hoc supposito inlra arctiores fines Pseudoisidoriani operis ortum restringere licebit. Nimirum Bene-
dictus ille Levita iterato (22) testatur, se opus suum defuncto Ludovico Pio, regnantibus ejus fdiis, quos
reges jam vocat, jussu Otgarii archiepiscopi conscripsisse. Atqui Ludovicus 840, Otgarius 847 defunctus est;
tempus proinde interraedium epoch» Benedicti Levitse assignandum erit, proindeque Pseudoisidorus, quo
ille utitur, ahquanto tempore prjecedit.

\erumtamen id minimum erit emolumenti, quod ex Benedicti cum Pseudoisidoro nexu nostrae ques-
'6.

Jam vestigium aliquod auctoris apparet, jamque scopum ipsius ex temporum locorumque
tioni proliciat.
circumstantiis eruere, epochamque confecti operis accuratissime determinare licebit.

Duo sunt, qui ad Pseudoisidorianas merces fabricandas concurrere potuerunt Riculfus, qui schedulas, :

ex quibus Benediclus, proindeque ejus parens vel frater Pseudoisidorus hauserunt, congessit, et Otgarius,
quem Benedictus sibi opus intulisse fatetur.

Riculfum jam Hincmarus senior plerique antiquiores post ipsum auctoi'em Decretalium suspicati sunl.
Scripsit ille in opusculo contra Hincmarum Laudunensem c. 24 « Si vero ideo talia, quaj tibi visa sunt,
:

de prsefatis sententiis (Angilrarani) ac ssepe memoratis epistoHs detruncando et praeposterando atque di-
sordinando collegisti, quia forte putasti neminem aUum easdem sententias vel ipsas epistolas prseter se
habere, et idcirco talia libere te existimasti posse colligere; res mira est, cum de ipsis sententiis plena sit
ista terra, sicut et de libro collectarum epistolarum ab Isidoro, quem de Hispania allatum Riculfus Mogun-

tiuus episcopus in hujusmodi sicut et in capituHs regiis studiosus obtinuit et istas rcgiones ex illo repleri
fecit. » Atqui certissimum est Hincmarura hic errasse coUectioneraque Pseudoisidorianam cum geniiina
Hispana confudisse.

iNara ex monumentis (23) certura est, Hachionem Argentoratensem episcopum Riculfi suffraganeum a.

788 Isidorianam^ genuinam canonum collectionem conscribi curassc. Verisimillimum est autographuni
illud ipsum quod Hiculfura ex Hispania attulisse Hincraarus contendit. Porro illo tempore, quo
fuisse,

Moguntise sedit Riculfus, nempe ab anno 787 ad annum usque 813 non eae erant teraporum circumslan-
tise, quas supponit Pseudoisidorus, ut sacerdotes opprimerentur, bona ecclesiastica diriperentur, hisque

similia, quee Carolo Magno regnante non occurrunt. Riculfum Blondellus novi aliquid intuhsse colligit ex
I. vti Capitular. 281, ubi ille in conventu Wormaciensi Gregoru epistolam attulisse traditur, cujus nulla
ante nec post meraoriaexstitit. Verum haec sincera erat cpistola Gregorii II ad S. Bonifacium. Ait quideni

Benedictus in suorum Capitnlarium pra?fatione. « Haic vero capitula, quae in subsequentibus tribus libcliis
coadunare studuimus, in diversis locis et in diversis schedulis, sicut in diversis synodis ac placitis genera-
libus edita erant, sparsim invenimus et maximc in sanctaj Moguntiacensis metropolis ecclesite scrinio a
Riculfo ejusdem sanctae sedis metropohtano recondila et demum ab Autcario sccundo ejus successore at
que consanguineo inventa reperimus, quoe in hoc opusculo tenore suprascripto inserere malnimus. » At
quis est tam caicus, ut non videat id ab irapostore fictum fuisse, ut suis tigraentis auctoritatem conciliarot,
cum tam longe lateque notura esset, Hiculfum incognitaui hucusquc illis in regionibus cai¥)num syllogon
ex Hispania detulisse. Denique Benedictus ne quidem omnia se ex RicuHi schedulis traxisse contendit, sed
ex diversis locis et chartis.

6. Longe aliter res se habet, si ad Otgarii indolem resque ab eo gcstas respiciamus. Duo sunt, qua;

impostorcm intendisse manifestum est vindicare episcopos a laicalibus (24) et synodalibus (2o)judiciis
:

1'alsisque accusationibus eorumque bona a direplione saecularium tueri (20), et primates, quos primus ille

iatius inducendos docet (27), quos judices esse vult, ad quos a judicio raetropolitani appellare liceat, effer-

(22) Pcrtz leg. II, b. p. 39, p. 40. nent civitates, quarum episcopos apostoli et succes-
{^'\j Grandidior, Histoire de rEglise dc Slrashourg, sores apostolorum regulariter patriarchas et prima-
1, 315, el |)ioces justilicat. n. 78. tes esse conslituorunt, nisi aliqua gons deincops ad
(24) Pii op. 1, 2. Pontiani ep. 1. Zephyrini op. 1. fidem convcrtatur, cui necesse sit proptor nndlitu-
(2;ij Daniasi ep. .i. .lulii ep. 1. Zcphyrini ep. 1. "
dinom eorum primatum constitui. Rcliqui vero, qiii
Damasi 4. Sixti 2. aliasmetropolilanas sedes adoplisunt,non priinales,
(2(1) Pii op. 2.
Zcphyiini ep. 2 cf. Prffifationem. sed metro[)olilani nominentiir. » Mansi t. I, C84. —
(27) i:p. Aniceti ad opisc. (iallia^ Nulli archi-: <( Clom. op. 1, Julii cp. 2, c. 12. Folicis II ep. I, o.
episcopi primates voccnlur, nisi illi, qui primas te- 12. V. /Egyptiorum cp. ad Felicem II Victoris ep. i.
 PROLEGOiMENA. ix

le Alii duos tines, qiios prosequi ipsum videas, pontificiam auctoritatem jusque appellationum tueri, me-
tfopolitanorum prserogativas deprimere, secundarii plane sunt atque prioribus illissubordiuati. Ad ponti-
lices enim recurrit eo, quod episcopos in ipsis validissimum adversus oppressorem tutamen
habituros con-

lldat. Hinc et causas episcoporum majores atque pontificibus reservatas tam acriter tuetur. Quse
omnia, si
Otgarii ffivum vitamque conferamus, sicut impressam ceram sigillo respondere videbimus.

cum ex altera uxore Juditha fihum Garolum, qui Calvus postea dictus est, genuisset,
Ludovicus Pius
uua cum imperatrice eo tendebat, ut imperii partem secundarum nuptiarum filio compararet. Hinc filii
[rmengardis, prioris uxoris, quibus lege a. 817 de successione lata imperium diviserat, armis patrem im-
petierunt. Ex ipsorum partibus plurimi ex praelalis stabant, ut Wala, Hilduinus, Elizachar, abbates; Ebbo
Uhemensis, Agobardus Lugdunensis, Jesse Ambianensis, Otgarius Moguntinus, episcopi. Res eo deductai
sunt, ut imperator poenitentiam publicam, suadente potissimum Ebbone Hhemensi, agere compulsus fuerit,
Imperatore autem misere oppresso, mutati sunt in meliorem sensum subditorum filiorumque Ludovici et
Pippini animi, ita ut in regnum restitueretur. Tunc in synodo Theonisvillana a. 835 depositus est Ebbo,
postquam se indignum episcopatu scripto fassus fuisset, alii diversis modis poenas dederunt. Otgaruis humi-
liter veniam petens post brevem carcerem dimissus est. Defuncto Ludovico, nova inter filios
discordia exar-

sit, Lothario eo tendente, ut universum Caroli Magni regnum sibi subjiceret; Ludovico Caroloque partes
suas sibi vindicantibus. Qua in rixa Otgarius unitati imperii servand» jugiter studens, a Lotharii partibus
et Nikardo teste (28) omnium infensissimus Ludovici Germanici adversarius fuit, ita ut devicto etiam Lo-

thario cum aliis ejusdem vasallibus ad Rhenum tenderet, quo Ludovicuma trajiciendo fiumine impediret.
Res autem cum male cederet, a Ludovici ira aufugit. Post pactum Virodunense demum in gratiam Ludo-
vici rediit. Certe anno 845, episcopale munus exercentem et Ludovici favore fruentem videmus.

Quam male eoque barbariei tempore habitae fuerint ecclesiae earumque bona et ministri
tantis in turbis
vix operae pretium est, ut exejusdem epochse synodis auctoribusque probemus. Hinc igitur illae de direptis
ecclesiis querelae. Neque mirum est, Otgarium post synodi Theodonisvillanaj contra se et suos decreta,
in synodorum judicia invectum fuisse, tantaque dc formis judiciorum in episcopos habendorum conges-
sisse, quae vel ictum ferendum averterent, vel potius latum injustitise arguerent. Aliqua etiam occurrunt in

Uecretalibus, quae ut ostendit Acfele (29), perspicuc satis Ebbonis confessionem atque depositionem indi-
gitare videantur. Haec enim scribit Pseudoalexander |30) « Similiter si hujusmodi pei'sonis quaedam
:

scripturaequoquo modo per metum, fraudem aut per vim extortae fuerint, vel ut se liberare possint, quo-
cunque ab eis conscriptae vel roborataj fuerint ingenio, ad nullum eis preejudicium aut momentum perve-
uire censemus, neque uUam eis infamiam vel calumniam aut a suis sequestrationem bonis, unquam auctore
Deo et sauctis apostolis eorumque successoribus sustinere perraitlimus. » Imo qusedam Decretalibus inesse
nobis videntur ex iis, quae ad primam sedem respiciunt, quod a nemine judicetur, quae ab illius temporis
eventibus pendeant. Gregorius nempe IV, ut pacem inter patrem filiosque conciliaret ex ItaUa accedens,
cum a Lothario retentus filiis favere.videretur, in eum insurrexerunt Germaniae prsesules, qui ex Ludovici
excommunicationem molirentur. Jam tunc factum est
partibus stabant, et eo progressi sunt, ut pontificis
ut Wala, Corbeiensis abbas, quem supra inter filiorum asseclis nominavimus, pontifici syllogen quamdam
auctoritatum a. 833 ofFerret, quibus pontifici omnem B. Petri auctoritatem exceUentem et potestatem vivam
inesse, ipsum omnes judicare et a nemine jiidicari ostenderet. Ejusmodi porro serius el Isidorus noster
congessit.

Alter finis, quem Pseudoisidorus sibi proposuit, nec minus Levita Benedictus promovit, is erat, ut
dicebamus, ut primatiaUa pura ecclesiae Moguntinae vindicaret, simUia ilUs, quibus metropolitse Carthagi-
nieusis in Africa, vicarii pontificii aUis in partibus patriarchatus Romani fruebantur. Quam praeclare haec
iu Otgarium quadrent videbimus, si a S. Bonifacio usque ad ipsum, quffinam hujus dignitatis in sede Mo-
guntina sors fuerit, inquiramus. Sanctissimus ille Germaniae apostolus a Zacharia papa Moguntiuam
sedem in metropolim evectam accepit, cui subjicerentur Ecclesiae Tongrensis, Coloniensis, Wormaciensis,
Spirensis, Trajectensis et omnes illi, qui ab eo conversi fuerant, Germaniae populi, nempe recenter ab eo
erectae sedes Herbipolensis, Buraburgensis, Erfurtensis, Eichstettensis, quibus posterius Augustana,
Constantiensis, Curiensis, Argentoratensis accesserunt. Quae potestas vere primatialis erat, cum omnes
integrae nationis ecclesiae Moguntinae subjicerentur. Mox tamen, sedente LuUo Bonifacii successore, ab
Hadriano I dioecesis Trajectensis a metropoli Moguntia divisa est et Coloniensi ecclesiaj subjecta. Imo po-
testas illa vicarii apostolici et primatis nou videtur ad Bonifacii successores transiisse, ut egregie ostendit

Sixti II ep. 1. Felicis I ep. 1. Benedictus Levita I. (28). Histor. II. 7. Pertz 11. Qo^.
u. can. 309, m. HI. I. 83, 89, 156, 171, 314, 321, -29) L. c, p. 627.
439,460. (30) Ep. 1.
X APPEND. Al) S.IX. IX. — ISIDOIUS MERCAIOK,
Blascus, c. 7 suse de Collectione Isidori Mercatoris dissertationis, (30*) Moguntia tanien primnm locum
inter imperii Fi"ancorum sedos longo tempore retinuit, ut idera c. 13 ostendit lalius. Adeoque facile Boni-
facii successori ea ambitio in mentem venit, ut Bonifacii prasrogativas in se tum servari, tum restilui
postularot. Riculfus, qui Lulium secutus est, Salisburgum et Coloniam in metropolos erigi iuvitus vidit.
Otgario sodonte in eo erat, ul pars major suffraganeoruniMoguntife eripei^etur, proindequeetdioocpsis nie-
tropolitica minueretiir, cum Ludovicus Cermanicus partos imporii cisrhenanas ut sibi proprias vindicaret,
provinciae vero ecclesiasticai iines regnorum sequi soleront. Hinc factum est, ut Otgarius tantopei-e unitati
imperii studeret, Ludovico Pio adversaretur, cuni Alsatiam, Sueviam et partem Burgundi^e filio Carolo
concederet, Lothario faverel, cum integram Caroli Magni hau-editatem appeteret. Quod appfime in Decre-
taiibus e.Kpressum roperias. Pelagium II papam sic loquontem inducit atque exponentem, quid sit justa
provincia ecclesiastica (31) De caetero, fratres, super provinci» causa unde sedem apostolicam dudiini
: i<

consulere voluistis, videtur nobls suflicionler tractatum a sanctis prsedecessoribus noslris. Sed quia denuo
nostram mediocritatem de eadem re interrogare dignum duxistis, scitote, certam provinciam esse, quae
habet decem vel undecim civitates et unum regem et totidem minores potestates sub se, et unum episco-
pum aliosque sulfi^agatores decem vel undecim episcopos judices, ad quorum judicium omnes causae episco-
porum reliquorum sacerdotum ac civitatum causuj referantur, ut ab liis omnibus juste consona voce
et
(liscernautur, nisi ad majorem auctoritatem fuerit ab Iiis, qui judicandi .sunt, appellatum. Unde non opor-
k'\, ut degradetur vol dehonoretur unaquaque provincia, sed apud semetipsam habeat judices, sacerdotes
(t episcopos singulos videlicet ju.\ta ordinessuos. » Atqui quarto post pacem Virodunensem anno, quae ne

lirovinciae Moguntina? discerperetur, ex Otgarii votis avertit, Rhabanus Maurus ejus successor synodum
Mogiintia? colebrans, undecim habuit sutfraganeos, Salonionem Wormatiensem, Gebhardum Spirensem,
Cozbaldum Herbipolensem, Otgarium Eichstettensem, Baturatum Paderbornensem, Ebonein Hildesiensem,
Haymonem Halberstadiensem, Waltgarium Verdensem, Gerbrathum Curiensem, Latonem Augustanum.
Salomouem Constantiensem, (32) uno verbo tot episcopos sibi subditos, quos Pseudopelagius provinciam
constituere voluit. Nota etiam a Pseudodecretali rcquiri, ut provincia iu unius regis ditione sit. Requirit
insuper ut urbes, in quibus primales sessurisiut, jam ante Christiadventum majores atque primariae urbes
lueriut (33). Nou deerant autem, qui Mogunti^ ortum a Magontio, Herculis filio, vel a Magog, filio Japhe-
tis, vel a Magis Treveris expulsis deducerent. Ceiie a Druso aliquo ante Christum natum tempore civitatis

nomine donata est. His addas in epistola Aniceti supra citata primatem non admitti prajter conslitutos ab
apostolis, nisi populo j^osterius converso quitantus sit numero, ut tali capite egeat; habebisque Moguntiam
ejusque provinciam quasi depictam.

Neque majori difficultate explicare nobis licobit, cur post pacem Virodunensem Otgarium videamus ab
ojusmodi fraudibus abslinero, atquo Ludovico Gormanico reconciliari altumque de Pseudoisidorianis de-
cretaiibus silentium tum a Rhabano successore, tum longo post tcmpore in Gormania esse. Id inde dedu-
ccudum est, quod pace Virodunensi ejusmodi iinperii divisio inductasit, qua? Moguntiacae provincia?. am-
plitudinem intactam omnino relinqueret. Tunc ipse fraudis inventor proprias merces utpote sibijam inuti-
les neglexit.

Hffic oinnia si complectamur, verisimillimum videtur Otgarium Moguutinum salteni causam ino-

ralem Decrotalium fuisse. Utrum Renodictus Lovita, iit Walter, Knust et alii probabiliter autumant.
ipse Mercator fuerit, necne, id equidem definire uolim, neque puto unqnam iii dubio detegi posse. Id
sanefavet suspicioni, qiiod partes Pseudoisidorianas, quihus iititur, quadam liberlate immutando tran.stu-
lcrit, sicut is, qiii proprias lucubrationes adhibcat, non ad verbum allegando ut is, qui alieua transcri-
bcret.

.lam vero palet, Docretales et posleriora Bencdicti Caititularia non antc convenlum Theodonis villanum
a.835 confecta fuisse neque post pacem Virodunen.sem a 83i esse reponenda. Utrum donique, ut Gfroror
suspicutur postmodum a Wenilone Senonensi, qui ct ipse Ecclesia^ sua? primatum in Galliis affectabal
(quod ct Ancegisio ejus siiccessori contigit), el a Rothadio Suessionensi aucta fuerint, vix est, ut quis
docernat, ncque ejusmodi suspicio rationibus, quai prudentem moveant, innititur. Neque iis possumus,
his statutis, assentiri, qui innocuum tantoperc Mcrcatorem illum depiugunt. Quis cnim in animum indu-
cat, homiiiem,qiii ejusmodi mcndacium in muiidum iiivexit, adeo coIumbin;c fuissc simplicitatis, utmen-

tioiido vix non roclo sc agere putarot. Pias fraiides nos non novimus, neque piorum unquam fuisse credi-
mus. .\luIto minus vero dicendum ost. ojusmodi falsa tunc non pio fraudibus, sed pro modo quodam propria
principia exponendi habita fuisse.

{Wj Carolus Rlascus, do collcctionc canonuni i3l) Ep. alias 8.

Isidon .Mc.rcatoris, commontarius ap. Gailaudium di' i32) Haiv.hcim, Conc. Gerni. II. a. \M.
votustis (•iifioniim colloctionibus, di.sserlalionum svl- (:i3) cii. II. Stephani I. c. i, Anaclet. cp
loKc T. II cd. Moguntiii:p. I7i»n " c. i.
 PROLEGOMKNA. m
Locus denique praefationis Pseudoisidori, ex quo cL Rosshirt (33*) ostendere nititur, nierces istas ex Crfficis

fontibus haustas fuisse, nihil plane prohat. Nani prajfationis illius auctor de conciliis hiquitur, non de
decretalibus. En verba « Ea vero concilia, qua; Grseco sunt edita stylo, amplius quaui tripliciter aul
:

quadrupliciter interprelata aut conscripta reperiraus. Qiiod si veritas quterenda, ex pluribus Grsecorum
sequamur stylum eorumque imiteraur dictiones atque exempiaria, etc. » Qua^ vero ex codicibus Bamber-
gensibus attulit in quibus Pseudodecretales ante Mercatorem habeantur, post ipsum con-
monumenta,
ad ordinationes Eormosi referantur. Iliud autem opusculum quod ex Baraber-
scripta fuere, utpote quae
gensibus codicibus erutum, omnino incognitum fuisse putat, ac Pseudoisidoro priorem, ex quo hausisse
•Mercatorem supponit, non est nisi hber prior Auxilii de ordinationibus Formosi, qui multo post Meica-
torem tempore scripsit. Proinde licet verum sit, Pseudoisidorum multa jam exstantia adhibuisse, non
tamen dicendum est eum plurima non proprio Marte conseruisse.

7. Audiamus modo, quse a Cl. Hefele per modum duhii, cum ipsihypothesi nostrae faveat, in contrarium
apposita sunt Tot partes iu Pseudodecretalibus exstare, qua; prrctenso auctoris scopo nullatenus
(34).

iuserviant; quod melropolitica potestas adeo deprimatur, non quadrare in Otgarium, qui ipse metropolita
fuerit, Beuedictum Levitara, quem Isidoro conjuuctum suppouimus, multo minus metropolitis infensum

esse.Virum videri, si Otgarium decretalium auctorem habeas, ab ejus successore Rhabano eas plane
ignorari,imo nuUum earum longo post terapore usum factum fuisse in Germania, ita ut synodo Ger-
stungensi 1085 episcopi Germanise una cum legato apostolico nonnisi cum quodam despectu earum
raenlionem facerent.

At enimvero quis nescit, ejusraodi falsarios iis, qute prseprimis in hominura mentes inducere inten-
dunt, multa admiscere, quse indifferentia sint et innocua videantur, ne prava intentio perfracte nimis
nudeque exposita, statim appareat. Isidorura raetropolitas doprimere non est, cur miremur, cum su-
periorem primatis auctoritatem sibi arroget. Verumtamen nolim dicere Decretales directe metropolitis
adversari, neque synodos, quarum celebrationem inculcat (35) id tantum modo intendit, ne synodo- ;

rum modo habeantur, neque ullum sit ab iniquis sententiis refugium, neve in aliena
judicia arbitrario
provincia judicium exerceatur, quod in Theodonis villa factum fuerat; imo vult causas primo ad metropo-
litam, deinde ad syuodura, postmodura ad priraatera, denique ad pontificera deferri, nisi statim ad ipsum
appellatum fuerit (30). Benedictum itaque Levitam in raetropolitas minus iniquuni fuisse, non recte oppo-
nas; adde quod eumdera cura Isidoro fuisse nullatenus certura sit, proindeque diversitatera aliquantulam
admittere absonum non sil, diversara denique fuisse Pseudocapitulariura materiara.

Qua de causa ab episcopis Germanice eta Rhabano, silentio praeterita, imo ab ipso demura Otgario dore-
licta fuerit congeries PseudodecretaUum, egregie exposuit Gfrorer, neque quidquam illis addendum est,
quai supra ex ipso excerpsimus^, praeter id, episcopos Germaniee plerosque a parte Ludovici pii et cogno-
minis postmoduni filii stetisse proindeque non tam ad ipsos niitti ab ipsisque recipi potuisse collectionem

canonum, quam ad Otgarii sodales iu iVeustria degentes, apud quos late sparsam postraodura invenias,
cum ab auctore a Ludovicoin graliam recepto jam derelinqueretur. Falsum etiam est Germaniteepiscopos
ncque ad annum 1085 et ultra decrctales vel neglexisse, vel sprevisse. Nam in synodo Coloniensi a. 887.
opistola Anacleti, in Moguntina 888 epistola Urbani, iu Triburicnsi demum 805 pluribus decretalibus
Pseudoisidoi'ianis utuntur. Alia, quee facile solvuntur, brevitatis causa omittimus.

8. Licet modo critici quasi omnes fateantur, neque Roma? neque ut

Dccretales Pseudoisidorianas
Pontilicibus inservirent, inventas fuisse, raulti taraen Pontifices postraodum favisse ipsisque in pro- iis

prium commodum usos esse contendmit. Wasserschleben censet Sergium II jam a. 844 Drogonem Metcn-
scm episcopum Galliarum primatem sedisque apostolicse vicarium ad normam juris Pseudoisidoriani creare
voluisse. Verum iis in actis nihil occurrit, quod speciali forma Decretalium vestigium prae .se ferat, neque
ca dignitas, quam Drogoni moliebatur pontifex, novella adeo erat.

Nicolai I epistola ad Gallos in causa Thictgaudi Trevirensis (37). quae Alexandri I Pseudodecretalem
allegat, quamque Hontheim ad annum 8G1 refert, suspectae auctoritatis est, eamque Kunstmann (38) Nico-
laii II esse censet, cum ea, quae de Trevirensi antistite dicantur, non in Thietgaudum, sed in Eberhardum
quadrent, qui a Conrado comite Lutzelburgensi captus est. Res confecta est, usque ad annum 863, quo
Nicolausad Hincmarura Rheraensem scril)ens, nonnisi Decretales Hadrianae collectionis enumerat, utsupra
retulimus, Romanos pontifices Pseudoisidoriana plane nescisse. Eodera fere tempore Lupus Ferrariensis

^33*) L. c. p. 52. (36) Cf. ep. 8 Pelagii I.

34) L. c. p. 628. (37) Ap. Hontheim, Hist. Trevir. T. I, p. 197.

(35) Anacleti ep. 1 . lelicis ep. 1 . Julii cp. 2. (38) Neue Sion 1845, N. 54.
XII AI»PEND. AD SifiC. IX. — ISIDORLS MERCATOR.

abbas eiimdem pontificem de quadam Pseudoisidoriana Melchiadis decretali consuluit his verbis (39) :

« Dicilur autoni Melchiades papa decrevisse, ne quis unquam pontifex sine consensu papae Romani depo-

neretur. Unde supplicamus ut statuta illius integra, sicut penes vos habentur, nobis dirigere dignemini. »

autem ad Wenilonem ejusque coepiscopos, quibus conjunctus Lupus scripserat, respondens, hac
Pontifex
(lo re plane tacet, sane eo quod decretalem non invenerit, vel si mavis responsum ad Lupum datum inter-

cidisse, idem tamen inde sequitur, quod \icolaus decretali, quae tantopere pontilicise auctoritati favebat,

ad Wenilonem respondens uti spreverit.

9. Hinc plurimi censent, eumdem Nicolaum tandem a Hothadio Suessionensi, cum Romse adversus Hinc-
marum Rhemensem appellatus versaretur Decretalium notitiam accepisse. Ita Gfrorer, Spittler (40).

Quidquid certum est Nicolaum a. 863 ad Gallicanos episcopos hac de Rothadii causa scribentem Hin-
sit,

cmarum quod Decretales pontiiicum, qut-e in codice canonum, hoc est Hadriana collectione non
refellere,
liabeantur, hac de causa nulUus esse roboris pratendat. Heec sunt verba (41) « Quod tamen vos, ut ser- :

vata vobiscum medullitus charitate dicam, postposuisse dolemus et diversorum sedis apostolicae praesuhim
decreta in lioc vos contempsisse negotio non immerito reprehendimus. Absit cnim, ut cujuscunquc, us-
que ad ultimum vitae sua; diem qui in fide catholica perseveraverit, vel decretaUa constituta vel de ecclesia-

stica disciplina quailibet exposita, debito cultu et cum summa non amplectamur opuscula, quaj
discrelione
duntaxat et antiquitus sancta Romana Ecclesia conservans nobis
quoque custodienda mandavit et pene
se in suis archivis et vetustis rite mouumentis recondila veneratur Quanquam quidam vestrum
scripseriut, haud illa decretalia priscorum pontificum in toto codicis canonum corpore contineri descripta,
cum ipsi, ubi suse intentioni haec suffragari conspiciunt, illis indifferenter utantur et solum nunc ad immi-
uutionem potestatis sedis apostolicae et ad suorum argumentum privilegiorum minus accepta esse perhi-
beant. Nam nounulla eorum scripta penes nos habentur, quco non solum quorumcunque Romanorum pon-
tificum, verum etiam priorum decreta in suis praeferre noscuntur, »

Neque opus est, ut cum Kunstmanno dicamus, Nicolaum hie loci ad Pseudodecretales minime respi-
cere, quod ex ipso verborum tenore refellitur.
Verumtamen oppido errat, qui inde concludit, Nicolaum Decretales ipsas recepisse, vel illis unquam
usumfuisse. Hefele (42) quidem epistolam Nicolai ad Carolum Calvum ejusdem anni (43) allegat, in qua
JuliiPseudodecretali utatur. Sed pace egregii viri dictuni sit, nullibi in Decretalibus falsis ea invenire
potuimus, quae de Julio refert Nicolaus. Neque verLa aliud prae se ferunt, nisi brevem gestorum narratio-
nem, quain ex historia tripartita vel ex genuina Julii ad Orientales epistola desumpsit. En verba « Scd :

et papa Julius Orientalibus scribens, utramque partem Athanasii scilicet et adversariorum ejus accelerare
praesentiam, quatenus utraque parte praesente audiretur reus et ab omnibus condemnatus, de caetero co-
hiberetur a sacerdotio. » In altera ejusdem anni epistola ad Gallos genuinam Julii decretalem attulit. Nuu-
(juam Nicolaus Decretalibus usus est, nunqnam aliquam speciali mentione advocat, licet toties occasio oc-
currerit.

Quod ad illam epistolam attiuet, ad Hincmarum directam, quae unica est, in qua pontifex adPseudode-
cietales respiciat, duo sunt, <iua? dicenda nobis erunt.

Praeprimisnotandum est, Nicolaum nonnisi confusan» quamdam generalemque Decretalium illarumuo-

neque unquam eas prae oculis, nisi iu aliquot ab Hincmaro citatis locis, habuisse videri.
titiam prae se ferre,
Nam nonnisi una vice generalibus quibusdam verbis de ipsis loquitur.
Alterum, quod maximi momenti habcndum, id est, Nicolaum minime de authentia Decretalium agerc,
sed statutura tantummodo ab Hincmaro principium impugnare, decretales illas, licet genuiua? forent, nul-
lius esse auctoritatis eo quod iu Codicem Canonim, colloctionem nempe Iladrianam, non fuerint receptae.

Quaestionem dc authentia Decretalium inductam omnino reliquit Nicolaus, prudentissime agens, ut dubia
neque admitteret inconsideratus, neque praeceps rcjicerct. Neque ulla data fuerat, ut ea attingeret, occasio.
Nam neque ipse Hincmarus tunc de authentia dubitabat. Cum haec a. 863 acta sint circa annum 868 ad
Carolum Calvum scribens (44) pseudodecretales llrbani, Lucii atque Stephani adhuc in pra^sidium vo-
cat. Gfrorer quidcm censet (43) Hincmarum non ausum fuisse Decretalium authentiam publice impelere,

postquam a Nicolao defcnsa fuerat, et saltem ut subsidiarium juris fontem admisisse. Quse si ita fuissent,
I

certc tacuisset, non vero usus fuisset, uti revera usus est. Idipsum conJirmatur co Hincmari opere, quod
libello ah Hincmaro Lauduneusi nepote cx Pseudoisidorianis confecto in synodo Altiniacensi a. 87(» op-

posuit. Autheutiam Decrctalium vel Capitulorum Angilramni, qui Decretalibus juncti fuerant, nuUo modo

(39) Mansi T. XV. 397. 143) cp. 40. Mansi T. XV. 638.
(40) Ge.scliichtc des canonischcn Rcchtcs p. 236. (44) ep. 29.
(41) Mansi T. .\V. 694, 693. (43) I. r. p. 172. 185.
i2) L. c. p. 637.
 ,

PROLEGOMENA: xm
impugnat « Si vero ideo talia, inquit (46), quse libi visa sunt, de praefatis seQtentiis (Angilramni) ac
:

Scepememoratis epistolis deti'uncando et praeposterando atque disordinando collegisti, quia forte putasti,
uerainem alium easdem sententias vel ipsas epistolas pra; te habere, et idcirco talia libere te existimasti
posse eolligere, res mira est, cum de ipsis sententiis plena sit ista terra, sicut et de libro collectarum epi-

stolarum ab Isidoro, quem de Hispania allatum Riculfus Moguntinus episcopus in hujusmodi, sicut et in
eapituhs regiis studiosus, obtinuit et istas regiones ex ihis repleri fecit. »

Vides, Hincmarum adhuc capitularia pro genuina Isidori coUectione habere, idque tautummodo repre-
hendere, quod male ipsis junior Hincmarus, sicut etAngilramni capitulis usus fuerit.

Ipse Decretahbus Clementis, Anacleti, Zephyrini, Stephani ahorumque utitur (47), ut ab episcopis me-
tropohtanis debitam obedientiam preestandam esse, evincat. Quis vero fuerit Hincmari sensus, ex eodem
opusculo patet. In eo totus est, ut ostendat eos tanlummodo canones sequendos « quos apostohca se-
des omnis cathohca Ecclesia canones appeUat,
et » et qui fecit, « in nostris codicibus, quos ab aposto-
Uca sede majores nostri acceperunt sequendos (48). »
Distinguit nimirum Hincmarus (49) inter canones et decretales epistolas eo nisus, quod Gelasius in sy-
uodo Romana de Ubris recipiendis et non recipiendis agens dicat, concilia recipienda etcustodienda, decretales
vero epistolas venerabilitev recipiendas. Locum Leonis, quem Nicolaus ad episcopos GalUee scribens allega-
verat(oO), ita interpretatur, decreta pontificum in tantum valere, in quantum generaUbus Ecclesise statu-
tis consonent, aliud esse leges dare, aliud ad leges jam datas hoc vel illud decernere. Conciliorum placita
supremam neque Petri sedem quidquam, quod auctoritati conciliorum re-
esse juris ecclesiastici regulam,
pugnet, praicipere posse. Vocat quidem excerptum a nepote ex Pseudoisidorianis libellum « circum-
(51)
positam omnibus metropolitanis muscipulam, » non autem eo, quod ipsas Decretales pro fraude habuerit,
sed quod, ut supra vidimus, ita excerpta et coilecta sint testimonia, ut multa omittantur, quae sutTraganeis
debitam erga metropolitas subjectionem inculcent (32), imo in ipsas Decretales invehitur, non vero quod
pro authenticis non haberet, sed quod conciliis non consonas putaret, prster quse pontificibus nihil esse
dehniendum, autumabat, neque ullam ipsis auctoritatem tribuebat, eo quod in codicem canonum non
fuerint receptae, proindeque nullius adversus jura metropohtanorum synodorumque roboris.

Exinde repetenda est norma, ad quam exigenda est interpretatio illius epistolae, in qua Nicolaus de
Pseudoisidorianis decretalibus loquitur. Cum status controversise inter pontificem Hincmarumque nequa-
quam circa autheniiam versaretur, neque authentiam defendisse censendus est Nicolaus.

Anno demum 872 Hincmarus epistolam nomine Caroli Calvi ad Hadrianum II scribens, plenam invectivis
authentiam Decretalium impetit. Sacras Scripturas, Patrum tradiUonem, conciliorum dehni-
el ii^acundia,

tiones sequendas « quod secus, ait (53), a quodam fuerit compilatum sive confictum, non solum respuendum
sed et redarguendum esse cognoscimus. » Verum hsec septem integris post Nicolai epistolam annis dicta
fuisse ne obliviscaris.

Quod ad insequentes Pontifices attiuet, vere dicendi sunt Decretales Isidori neglexisse, neque Romae
coUectionem integram notam fuisse atque invaluisse nisi seeculo xi mediante, postquam longo temporis
tractu omne dubium obmutuisset et communi omnium usu admissse, atque adeo in collectiones canonum
Heginonis, Prumiensis et Burchardi Wormatiensis receptse fuissent(53*).NicoIaus I (53b), Joannes VIII (S3c),
imo S. Gregorius VII (33*^), restituendos clericos fornicarios et homicidas negant contra ea, quse Pseudoisido-
rus in epistola Callisti secunda et additamento ad epistolam Gregorii Magni ad Secundinum docet. Joannes
diaconus Romanus, qui vitam S. Gregorii scripsit et Joanni VIII dicavit, cum de accusationibus et judiciis
cx Gregorii moribus et doctrina tractet (53"^), nihil habet de iis quse in Pseudoisidoriana Gregorii epistola
ad Felicem Messanensem de hoc argumento proferuntur. Quse vero ahbi (53f) adfert de gradibus et impe-
dimentis cognationis ilU epistolse simiUa, non ex ea, sed ex Egberto hausit. Solos reperimus Hadrianum II et
Stephanum V ei ponlihcibus, qui ante Leonis IX tempora falsas decretales allegant. Ille in epistola (53?) ad
synodum Duziacensem de causa Actardi Turonensis a. 871 scripta epistolam Anteri papse invocat. Verumla-
men cum nullibi ca^teroquin, licet ssepissime data fuerit occasio, Pseudoisidorianum quid alleget, dicendum
cst, eum integram coUectionem non vidisse et locum istum singularem nonnisi suggerente Actardo cogno-

(46) c. 24. (oSb) Ep. ad. Arduicum Vasionensem apud Dacher.

(47) C. H-I5. Spicileg. T. 12 et ad ep. germ. ap. Marten. vett.

(48) T. II. p. 543 ed. Sirmondi. scriptt. coll. T. I.

(49) C, 23, 26.

(53c) Ed. ad Cenomaticum Muticensem can. 4.
(30) Mansi XV. col. 693. dist. 50.

C. 10. Opp. II, p. 813. (53d) Ep. ad Lincolniensera episc. I, vu. epist. 34.
(51)
(52) Cf. C. 11-19. (536) L. 4. c. 5-6.
Opp. T. II. p. 701-706. (53f) L. 2. c. 10.
(53)
(53«) Cf, Carolum Blascum dill". c. 3. p. 18. I53g) Ep. 32. ap. Mansi XV. col. 852.
XIV APPEND. AD StEC. IX. — ISIDORLS MERCATOR.

visse. Adde id integro aniio antequam prima vice ab Hincmaro authentia irapeteretur factum fuisse. Alter
pontifex, Stephanus nempe V ad Luitpertum Moguntinum episcopum (oSi^) s^ribens denumero NiccPnorum
canonum ait ex testimonio Athanasii septuaginta esse, quod in epistola Isidoriana Athanasii ad Marcum
papam habetur. Sed cum non laudet nequc cpistolam Marci ipsius, neque Julii, nequc Felicisll, qute huc
etiam faciebant, valet idem quod de Hadriano dicebamus. Neque omittendum est, id in ejusmodi materiis

factum ab utroque pontiiice, quu' jura primatus minima attingerent illamque septuaginta canonum Nica^-
norum fraudem, licet a Mercatore in Occidentem inducta fuerit, in Oriente tamen longe antea ortum ha-
buisse. Auxihus, qui sajculi x initio pro ordinationibus Formosi libelhimscripsit, unicam Anteri epistolam,
neglectis quae sibi magnee utilitatis potuissent esse, Evaristi secunda, Callisti secunda, Pelagii II prima
adducit, videturque proinde ex Hadriani II epistola traxisse, qui eamdem in eadem causa ti-anslationis
episcoporum allegaverat. Vitoe Pontificum, qua? Luitprando Cremonensi, saecuU x auctori, tribuuntur et
Pseudoisidorianis late utuntur, non sunt Luitprandi, ut apud omnes constat, sed ad ignotum Germanum
quemdiim spectant. Imo adhuc a. 1085 Otto cardinahs Ostiensis et legatus pontiGcius, qui postmodum
Frbanus II papa fuit, in synodo Gerstungensi nonnisi contcmptim de Pseudoisidorianis locutus est, his
utens verbis : « Quod illae scripturarum sententia^ quarum nos teslimonio usi sumus, notfe in Ecclesia
reverentice semper fuerunt, et auctores nequaquam vel obscuri vel incerti nominis sint. »

Vides quomodo per duorum sa^culorum tractum

vere dicendi sint pontifices collectionem ipsam ignorasse
et una vel altera vice testimoniis, quahter ab ahis suggererentur usos, imo ipsam in
neglexisse, nec nisi
Italia plane receptam non fuisse. Non nescimus adversarios nostros in id magna vi insistere, non quidem

verba DecretaUum, principia tamen admisisse pontifices longe lateque jus Isidorianum propagasse. Verum
ab ejusmodi criminatione eos vindicabimus, si paucis ostenderimus, auctoritatem pontificiam ex Decreta-
libus profectum non traxisse, sedlongiori jam tractu temporis eas praerogativas pontifices Romanos exer-
cuisse, quas mediante sseculo nono adversus Hincmarum tuebantur, quse sane ejusmodi sunt, ut ex ip<a
primatus natura necessario tluant.

§ in-

Jam ex ipsis Protestantibus multi (54) non diffitentur, Pseudoisidorianis DecretaUbus nihil novi pontifi-
i-ibus profecisse. Manifestum est enim ejusmodi fraudes ab hominibus tam late uon admitti, nisi ea conti-
neant, quae non jam recepta sint a pUirimis. Sane si Decretales ea docuissent, quse tunc temporis plane
iiiaudita fuissent, quae quomodo non omnium oculisfraus
nulUs antiquitatis documentis defendi potuissent,
manifesta Uluxisset? Quidquod jam certum sit, minus in eo falsatorem Pseudoisidoriim fuisse, quod nova
cuderet, quam quod ex antiquis monumcntis nova componeret, et ea quse verc dicta vel scripta fuerant,
alienis auctoribus tribueret. Genuinam Isidori syUogen, quam Riculfus Moguntinus ex Hispania advexerat,
vcluti fundamentum compilationis suai posuit, catera corrasit ex authenticis Decretalibus Pontificum, ge-
Muinis couciiiorum Actis Patrumque scriptis, ex Capitularibus Francorum, Codice Theodosiano, Breviario
Alariciano ejusque commentatoribus, ex regula S. Benedicti Libroque Pontificali, genuinis quibusdam pa-
li-iarcharum Constantinopoleos, S. Bonifacii ejusque amicorum epistolis. Acta Sylvestri, quibus usus cst,
falsa qiiidem sunt, sed tunc jam recepta ab omnibus erant. Quomodo igitur fieri potuit, ut novi adco essont
sensus, cum ne quidem verba nova essent ? Non negamus nonnuUa, quaj in
in Pseudoisidoriano jure esse
primseva discipUna nonnisi implicite continerentur, nonnulla exempla primis Ec-
quorum non nisi rariora

clesiae sajculis suppeditarentur. Verumtamen ejusmodi disciplinae ecclesiastica? mutationesjam ante decre-

tales confectaspro temporum varietate inductoe fueranl, vel induci incipiebant, neque aliud ille sibi propo-
suit, qui collecUonem congessit, nisi ea tueri atque propugnare multis cum aliis, qua; jam in jus ecclesia-

sticum admissaetapontificibus, cum certissime dccretalosadhuc ignorarent, sancita fuerant, qua? denique
recepta fuissent, etiamsi nunquam Pseudoisidorus scripsisset. Quid quod longo temporis tractu nuUius
plane in Italia atque in Germania auctoritatis fucrit Pseudoisidorus.

Quaj adversus Protcstantes Fehronianosque generalius dicta sufficiant. Jam satis in hoc sudarunt anti-
quiores critici, ut Ballcrinii, Blascus, Zaccaria, ut adversus istiusmodi homincs jura primalus cx Psou-

dodecrctalibus impcUta defcnderent. Nos heic loci ea recantare quae. totics dicta sunt supersedemus;
subUIioresque tanlum quasdam difficultates, quaj a catholicis etiam nonnunquam moventur, solvendas sus-
cipimus (55).

Concedunt plurimi ex nostris, sicuU concedere dcbent, appellationes ad Romanum ponUficem nunquam
iion adnussas fuisse. Verumtamen id jam Hincmarus contcndcbat, ponUficem ex antiquioris disciplinse norma

(KSh) Ap. Ivoneni p. 'i- c. 'l.Vl et (iraUaii. caii. 13. Leo, Liiiver.salgcschichte 11 Bd. p. 100, Gfrorer, 1.
dist. 1<>. c. p. 213. Schonemann ad Bohmer princip. jur.can.

(54) Ludcn, Allgem. Gcschichtc Th. II. Bd. II. c. ed. VII § 122. not. b.
10. Geschichte des deulschon Volkcs Bd. V. p. 473. (55) Cf. Walter, Kirchenrccht ^ 02.
 PROLEGOMENA. tv

judices in provincia rei delegare debuisse, neque licitum fuisse dicunt, quod toties (bo) declaniat Pseudo-
i^idorusante latam sententiam suspectosjudices appellatione facta excludere. Verum prius oppido'falsissi-
nuim est, cum Sardicensis cauon 8 expresse dicat : « Si proclamaverit ageiidum
negotium in iirbe sibi

Roriia, »nequedesintcreberrima antiquitatis exempla. Neque minus alterumcaputrejiciendum est, cum bu-
jus juris, quod ex ipsa cujuscunque judicii natura sequitur, vestigia jam antiquissimis tempoiibus, certa
exempla jam ante decretales vel confictas vel undequaque sparsas occurrant.

Leo IV a. 8bO (37) de judiciis episcoporum agens jam haec statuerat « Et si inter eos, quos damnandos :

csse homines dixerunt, fuerit episcopus, qui suam causam in prfeseutia Romanse sedis episcopi petierit au-
diri, nullus super illum finitivam prresumat dare sententiam, sed omnino audiri eum decernimus, » quod

statutum jam ante datam senteutiam appellationem, vel causae devolutionem admittit, ipsamque auditio-
nem, hoc est processus informatiouem Romam, si voluerit ille, amandat. Idem Gregorius IV a. 833 in fa-
vorem Aldrici Cenomanensis, qui a multis vexabalur, statuerat (38) « Mandamus, inquit, ut si aUquis, quod
:

nou optamus, suorum ccmulorum Aldricum Cenomanic6e ecclesiae episcopum accusare damnabiliter attenta-
verit, ut honoretur B. Petri apostolorum principis memoria, Ecclesieeque Romanse, cui praesedit privile-

gium et nostri nominis auctoritas, liceat illi post auditionem primatum dioeceseos, si necesse fuerit nos
appellare et nostra auctoritate autante nos, aut ante legatos nostro ex latere missos, juxta Patrum decreta
suas exercere atque finire actiones, nullusque illum ante htec judicet, aut judicare prcesumat. Sed si quid,
quod absit, grave intolerandumque ei objectum fuerit, nostra eritexspectanda censura, ut nihil prius de eo,
qui ad sinum sancta; Ecclesice Romae confugit, ejusque implorat auxilium, decernatur, quam ab ejusdem
Ecclesise auctoritate fuerit prgeceptum, quaj sic vices suas aliis impertivit Ecclesiis, ut in partem sint vocatae
sollicitudinis, non in plenitudinem potestatis. » Vides, quomodo A.Idrico concedat ut, si velit, sola auditio
penes synodum remaneat, sententia sibi reservetur.

Ea nempe fuerat temporum conditio, ut uecesse esset causas episcoporum magis atque magis ad sedeni
apostolicam deferri. Praecesserat tempestas rudis atque barbara, in qua per octoginta annos in Galliis sy-
nodi habitae non fuerant, ut testatur S. Bonifacius (59), qui synodorum celebrationem ex oblivione revoca-
vit. Restituto autem pristino ordine, saepissime metropolitani suo jure abutebantur, praesertim cum multo-
lies a saeculari potestate penderent vei insontes tueri non valerent. Qua de causa consultum jam non erat
episcopos ita quorumcunque arbitrio tradere, ut nullus esset ex angustiis exitus.

Hoc ipso modo velim tibi solvas, quae aliis difficultatem pariunt, in eo nempe jus novum inductum fuisse,
quod Pseudoisidorus causas episcoporum plane omnes, nec solum dubias, ad causas majores pontificibus
reservatas amandet, sententiasque in ejusmodi causis a synodis, nonnisi concedente pontifice ferri
posse (60).

Verumtamen tunc temporis non solus Isidorus requisivit. Synodus Tricassiua sex pi'oviuciaruma. 867
id
luibita, cui ipse Hincmarus interfuit, a Nicolao petiit, ne episcopum absque sedis Romanae consensu de-
I

puui pateretur. Quod sane non deprimendorum metropolitanorum synodorumquo causa, sed ad declinan-
dam regum procerumque vim, ut validius in Romano pontifice praesidium haberent, factum esse mani-
festum est. Appellant quidem ad Decretales sed ex ipsis Hincmarus qui jam eorum auctoritatem rejecerat,
;

neque ullus ex ejus sodahbus id juris suscepisset, imo postulasset, si ex solis decretalibus id secutum, neque
ex tota temporum conditione necessarium visum fuisset. Jam idem Gregorius IV in ea, de qua supra dixi-
mus epistoia, praestiterat. Nam concessi Aldrico Cenomanensi privilegii rationem inde longa tractatione
deducit, quod majores causae ex Patrum decreto Romanis pontificibussint reservandte « Exspectandi atque :

corrigendi magis sunt rectores Ecclesiae, quam statim etabsque nostro consulto judicandi, cummajora ne-
gotia et difficiliores causarum exitus, sanctorum Patrum canones spiritu Dei conditi et totius mundi reve-
reutia consecrati, jubeant sub nostrae sententiae exspectatioue suspendi, nostroque moderamine finiri.
Non novum aliquid pra^senti jussione praecipimus, sed illa, quae olim videntur indulta firmamus, cun»
nulli dubium sit, quod non solum pontificahs causatio, sed omnis sanctae religionis relatio, ad sedem apo-
sloiicam, quasi ad caput Ecclesiarum debet referri. » Apud Graecos, qui certe Decretalibus illis decipi nou
potuerunt, jam eadem disciplina invaluerat, ut causae episcoporum patriarchis reservarentur ut a concilio
Constantinopolitano IV anni 869 statutum fuerat (6f).

(56) Anitu ep. c. 3. Victoris ep. 1. c. 3. Sixti II |37) Ep. 2.

ep. I.Juhi ep. 2. c. 3. v. 10. Felic. H ep. i, c. 19 (38) Ep. 1.
(in quibus locis Pseudoisidorus conc. Chalced. c. 9. (39) Ep. 49 ad Zachariam.
17 imitatur). Fabiani ep. 3. c. 2. Felic. I ep. 2 (60) Eleutherii ep. 1. c. 2. Victoris ep. 1. c. 3
Sixti III ep. 3 (quae ad verbum desumpta suntex In- Zephyrini ep. 1. Sixti III ep. MarceUi ep. 1. Ju-
1.
terpret. c. 2. IS.C.Th. de appell (11 30). Eleutherii
. lii ep. 1. c. 2. Juhi ep. 1. prooem. Felicis II ep. c.
ej). 1. c. 3. Felic. l ep. 1. c. 8 (ex Interpret. Nov. 17. 18. Dam. ep. 4. c. 2.
Martiani I. III T. 7. 1. (61) C. 26.
XVI APPEKD. AD S.-V.C. iX. — ISIDORUS MERCATOR.

Novam deiiique dicunt regulam, quse statuit, ut omnes synodi etiam particulares nonuisi auctoritate
pontilicis suranii haboantur (G2). Atqui ha;c ex historia tripartita hausit, qxias. « regulam ecclesiasticam
jubere ait, non oporlere prajter sententiam Romani pontificis conciUa celebrari (63). » Qua^ sane Pseudo-
isidorus ita intellexisse videtur, ut oxpi"cssara licentiam pontiticis exquireret. Verum et hoc tunc temporis
jam antc exortas Decretales et requiri et observari coeporat. Sergius Ilepistola ad episcopos transalpinos,
qua a. 84 i Drogonem Metensem suum in CiHllia et Germania vicarium constituit, haec ait inter alia : « Huic
incongregandis generalibus synodis in onmibus pra^dictarum regionum partibus nostrara commodamus au-
ctorilatcm,etquidquid provincialisynodofuerit delinitum, ad ejusabsque dilatione staluimus notitiam per-
ducendum. » Leo IV ad Ilincmarum scribens (04), concilium Suessionense a se non confirmandum iri de-
clarat,tum ox aliis rationibus, tum « eo quod legati sedis apostolicse praesentes ibidem non fuerint, >>

quos in eadem epistola ad sarciendum defectum delegat, Petrum Spoletinum et cognominem Aretinum epi-
scopum.
Quod et agnitum videmus ex vei'bis Nicolai I : « (65) Regalis excellentia vestra nuper apostolatui nostro di-
rexit, ul » Idem porro religiose obser-
pro perficienda synodo missos e latere nostro dirigere dignaremur.
vatum fuerat a S. Bonifacio, qui non solum ad synodos habendas, quibus in Galliis praesedit, (66) etiam ad
eas quas in Germania jam archiepiscopus celebravit, (67) auctoritatem sedis apostolicse expetiit et impe-
travit. Quod autem parum hac in re efTecerint, exinde patet quod postmodum id in usum non transierit, ut
tanto rigore specialis illa pontificis jussio et auctoritas requireretur (68).

Ad inaudita quse a Pseudoisidoro inducta fuerint, addidit Theiner illam propositionem, primam sedem a
nemine in terris judicari. At doctrinam
nonnisi in actis Sylvestri (69) Pseudoisidorus exposuit, quae,
illara

licet apocrypha, nullo tamen antiquiora sunt. Pluries id etiam in genuinis documentis ante Isidorum dictum
reperitur (70). Leonem III accusatum Patres synodi Romanae paucis ante annis a. 800 a Carolo Magno
congregatai judicare detroctaverunt. Gregorio IV minis episcoporum Germanise perterrefacto, Wala, Cor-
beiensis abbasdocumentorum syllogen a. 803 obtulit, qua Roraanos pontifices a neraine judicari demon-
strabat.Hac eadem doctrina ab ipso sancto Bonifacio, Germaniae apostolo imbutus fuorat Otgarius vel qui-
cunque Moguntinus Decretales collegit. Ex illius namque dictis traditum est illud de Romano pontifice pro-
nuntiatum « Cunctos ipse judicaturus a nemine est judicandus (71). »
:

Neque primatum dignitatem oranino invenit, quod sane ab omnibus fuisset explosum, cum in vicariis
apostolicis ejusmodi aliquid jaradudura inveniatur, propius etiam in primate Africae, qui et dignitate
ot noniine idem omnino erat, quod Ecclosiae Moguntinaj Pseudodecretales vindicandum sibi propo-
suerant.

Ex quibus omnibus concludaraus Pseudoisidorum disciplinse mutationem non effecisse, sed factam ex-
[)ressisse el propugnasse, incipientemquc concomitatum fuisse.

(62) Julii ep. 2, c. 29. Epist. ^gypt. ad Felic. II. plina, t. II, 1. ui, c. 57, Blascus, de CoIIectione can.
Marcelli ep. 1, 2. Damasi ep. 4. c. 2. Isidor.
(63) L. IV. c. 9. 19. (69) Canon Sylvestri, c. 3, 20.
(64) Mansi t. XIV, col. 886. IV ad Faustum, ep. 14 ad Dardaii.
(70) Gelas. ep.
(63) Ep. 17 ibid. t. XV. 278, cf. ep. 28, 19, Synodus Rom. sub Syramacho a. 501. Ennod. libell.
22. apolog. a. 502. Avili Viennen. ep. ad senatum
(66) Ep. 49, 63. Zacbarise ep. 2, 9. a. 502.
(67) Gregorii III ep. 4, 7, (71) Apud card. Deusdedit, 1. i De Rebus eccl.,c.
(68) Cf. Thoraassini Vetus et nova Ecclosiae disci- 231. Nauclerum gen. 26. Gratian., c. 6, diss. 40.

D. GEORG. PHILLIPS
DE

COLLECTIONE PSEUDO ISIDORI -

DisQuisrno.
{E Germanico idiomate Kirclienrecht, Regensburg 1851, p. 61, in Latinum translata.)

I.

CoUectio describitur.

Collectioncm Hispanam, propter insignem cx ea susceptam ulililatcm, necesse fuit extra lines, intra
 PROLEGOMENA. XVI [

quos originem duxit, brevi tempore diffundi (72). Primus omnium Argentinensis episcopus Rachio, anno
787, illius exemplar rescribendum curavit. Qucp quidein Rikulfi, archiepiscopi Moguntini Rachionis
metropohtse, opera multiplicata per totum Fi'ancorum regnum propagata fuit. Rachionis manuscripti,
quod adhuc exstat, prooemium Ordinem de celebrando concilio, a quarto Toletano desumptum (7.3) primo
continet; ideo fortasse quia dicti codicis descriptor Francorura regnum praecipue intendebat, cum concilia
ad Hispanorum conciliorum normam instituenda proponeret (74).
Qui Rachionis codex, ex Collectione Hispana descriptus, uonultra concilium toletanum xii procedebat 681 );
generatim autem Francorum manuscrip ta decimum tertium (683) uon vero decimum quartum concihum Tole-
,

tanum (686)complectuntur. Cujusmodi manuscripta, pluribus falsis decretalibus aliisque apocryphis aucta,
nono adfinem vergente sseculo, sub nomine Collectionis Isidori (7o) ubique in Francorum regno circumfere-
bantur. Sub judice hs est utrum tale nomen (76) vera Hispana obtinucrit antea, an fuerit sic appellata (77)
ex quo in prooemio, operi recentius, assuto, Isidorus ut auctor loquens inducitur (78). Qua ex ratione,
novissimis temporibus, Collectioni Hispanse auctfp Pseudo-Isidori nomen inditum (79). Quidam Historici
hujus operis honore Isidorum II Setabensem vel Xantivensem (683) episcopum dignantur (80); quse
quidem opinio non majorem hdem sibi vindicat quam ea quse ipsi collectionem canonum arcribit. Non
admodum unprobabile esset ipsum, sicut et ahi, diversis temporibus antiquiorem Hispanam Collectionem
complere conatum, hauc ad decimum tertium usque Toletanum concilium (81) prosecutum esse, ita ut
noraen Isidori, CoUectioni aggregatum, cum nomine sancti episcopi Hispalensis confunderetur (82). Mera
est suppositio, quae sane judicanti non ultra fines conjecturae facto oppositse progreditur : factum illud

praecipuum in hoc consistit quod iUius Hispanae GoUectionis auctae compilator, qualem nobis praebet nonum
saeculum, sese vel Mercatorem (83) vel Peccatorem cognominaverit. Priorem lectionem tuenturantiquissiina
manuscripta (8i), posteriorem mos apud episcopos et monacho« hujus saecuh usitatissimus (8o), sese
Peccatoris cognomine designandi.

(72) Hincmarus Rhemensis nepoti suo Hincmaro loc. cit., opp. VI, p. nomi-
607, legit, Hectori. Cujus
Laudunensi scribit (Hincm. Rheu., Opusc. LV, cap. nis episcopus nuUus cognoscitur
tempore Isidori :

adv. Hincm. Laud., c. 24, Opp., tom. II, p. 476) : anno 516 apparet Hector quidam ep. Carthaginensis
<( Si vero ideo taUa, quae tibi visa sunt, de praefatis inconcUioTarraconensi(Vide Harduin., Conc. tom. II,
senteutiis ac s«pe memoralis epistohs detruucando col. 1043).
et pia;posterando atquedisordiuando coUegisti, quia (79). Unica editio haec est Merun, Conciliorum
:

forle putasti ueminem alium easdem seuteutias vcl
ipsas epistolas praetcr te habere, et idcirco talia U-
bere te existimasti posse colligere, res mira est,
quam de ipsis sententiis plena sit ista terra, sicut et
de iibro collectarum epistoiarum ab Isidoro, quem
de Hispania allatum RicuUus Moguntinus episcopus,
in hujusmodi sicut in capitulis regiis studiosus, obti-
nuit, el istas regiones ex illo repleri fecit. »
(73) Conc. Tolet. iv, an. 633, cap. 4.
(74) Uoleudum est quod Koch, tam parcimoniose ex
Rachionis codice citationes conimumcaverit..Multum
interesset scire au in prooemio codicis aliquid lege-
retur non alienum a verbis Pseudo-Isidori in sua
praefatione In principio vero voluminis hujus,
: <i
quaUter coucilium apud nos celebratur, posuimus,
ut qui nostrum ordiuera sequi voluerint, sciant qua-
liter hoc agere debeant. » Quibus verbis auctor vi-
detur innuere se apud exteros scribere. Qui in His-
pania reperiuntur Hispauae coUectionis mauuscripti
codices ordinem de quo Pseudo-Isidorus nonnisi in
actibus Conc. Tolet. iv, exhibent. Conf. Balterini p.
VI, cap. 4, § 4, n. 16, p. ol9.
Hinc. Hhem. opusc. xlviii, cap. 21 (tom. II,
(75)
p. 793). Scriptum namque est in quodam sermone
sine exceptorisnoraine de gestisS.Sylvestriexcepto,
quatiior generalium tomus primus. Quadruyinta quo-
que septem conciliorum provincialium autkenticorum.
Decretorum etiam sexaginta novem pontificum, ah
apostolis et eorumclem canonibus usque ad Zacftariam
primum, Isidoro authore. Item Bulla Aurea Caroli IV
imperatoris, de electione regis Uomanorum. Paris,
1523; Colon. 1530, 2 tom. ful.) Paris, 1535, 2 tora. 8
[ex officina litteraria honesti viri Francisci Regnault).
Multa fragmenta quffi in antiquioribus manuscriplis
desiderantur assumpsit illa editio. Conf. Camus —
Notice de Manuscrits contcnant des Collections de
Canons et de Decritales (Notices et Extraits des
Manuscrits de la Biblioth^que nationale, tom. VI,
p. 270, not. 12). Cf. quoque Ballerini, loc. cit. cap.
7, p. 559 sqq.
(80) Vide Blasco, loc. cit., cap. 6, p. 35. Conf. —
quoque Florez, Espana Sagrada, tom. VIII, p. 48
sqq.
(81)Adfuit concilio Toletano xv, anno 688. (Har-
duin. Conc. tom. III, col. 1771); ratione habita
temporis potuit esse unus eorum qui denuo Hispanae
Collectioni operam navarunt. Alius estac Isidorus I,
cui successit (677-682; conc. Tolet. xa, ann. 681,
col. 1726).
(82) Codex Mutinensis ut Vatic. Incipit prxfatio
:

quem Isidorus episcopus Hispalensis collegit cum sancti Isidori librihujus. V. Zaccaria, loc. cit., v. 42/.
cpistolis Homanai sedis pontiUcum, a S. Clemente In nomine Domini nostri Jesu Christi incipit prsefatio
usque ad B. Gregorium, eumdcm S. Sylvestruni sancti Isidori librihujus.
decrevisse ut nullus laicus crimen clerico audeat
(83) Codex unus, inter Arevalianos, legit Mercatus
iuferre.
(Arevalo, loc. cit., p. 209, n. 52).
(76) Quod adhuc omnino incompertum. Conf. (8i) Arevalo, loc. cit.
Arevalo, Isidoriana, c. 91 (Opp. S. Isid. tom. II,
(85) Vide Elipaudi epist. ad Migetium, n. 10 (apud
p. 176, n. 18). Florez, loc. cit., tom. V, p. 531) « De sacerdotibus
:

77) Conf. Eichhorn, p. 159. vero quod asseris quomodo se pronuntient pecca-
(78) Apud Merlin : Isidorus servus Christi lectori tores, si vere sancti suut? .lut si certe se peccatores
conscrvo suo (sic legit etiam usque ad hoc verbum esse fatenlur, quare ad ministerium accedere praesu-
Gralian in can : Placuit 4, d. 16) et parenti Domino munl.)>Vide etiam Blasco,loc. cit.p. 35sqq.— Devoli
fideli salutem. De additione Mercator seu Pec- Jus canon. univ.,Proleg., cap. 18, § 15, not. 1 {tom.I.
cator, vide supra texlum et sequentes notas. Pro p. 357). Vide conc. TruU. ann. 692 « Andreas pec- :

(ideli aUus legitur fidei, et pro lectori Arevalo, cator, Philippus episcopus et plures aUi (Harduin.,
XVIIl APPEND. AD S.«C. IX. — ISIDORUS MERCATOR.

Intcr exemplaria Pseudo-Isidoriana antiquissima, habetur cod. Vatic. (630), ex Gallia Romam translatus.
Nicolao I regnante sumpsisse creditur exordium (8o8-8G2) [80]. Quo in manuscripto (87) modus compilationis
ita indicatur. Collectio in tres partes dividitur. Opus prajcedunt in modum praefationis diversa opuscula, sci-
licet series summorum pontificum usque ad Nicolaum I; diversa de oecumenicis et particularibus conciliis,
et quaj pluribus authentica^ Hispanae fragnienliscommiscentur, deinde Romani imperii provinciarum de-
scriptio,et epistola Luitardi Venceusis ad Vcnilonem Rothomagensem postea proceniium cui inscribitur ;

nonien Isidori Mercatoris; ibidem declarat auctor se tum mullis (octoginta) episcopis, tum ahis presbyteris
compellentibus laborem suum suscepisse (88; eo hne ul omni ecclesiastica disciphna in unum
; , ,

corpus collecta, episcopis et presbyteris et laicis (89) opus doctrinale rehnquat. Cui prooemio adjungitur
Aurehi episcopi Carthaginiensis ad Damasum cum epistola postulatio, ut antiquiores decretaies simul et
Romani pontihcjs responsum obtineat. Damasi rescriptum sequitur Ordo de celebrando conciUo et altera
quoedam synodorum enumeratio postremo dure leguntur epistola^ spuriap quae Hieronymo et Damaso
;

ascribuntur.

Cohectionis istius in tres partes divisio, cum Hispana duabus tantum constet, orta est ex eo, quod posteriur
a conciho Nicaeno incipiat ; in Pseudo-Isidoriana autem praeponatur series decretahum supra dicto
antiquiorum conciho (90-91), quaecumapostohcisquinquaginta oanonibus (92) hic adjunctis, primamparlem
efhciunt. Quae quidem decretales, numeroquinqujginta novism, trigintasummis pontificibus, aClemente I (93)

ad Melchiadem (94) usque (314) ascribuntur (9o). Decretales subsequitur dissertatio de priraitiva Ecclesia

Concil, tom. III, col. 1702). Rachio quoque Argen-
tinensis se cognominavit Peccatorem ; V. Koch, loc.
cit., p. 174. —
V. prsesertim subscriptioues ad Chro-
degaugi privil. anno 751 (apud Harduin., col. 2008).
(86) i\on mullo recentior, saltem non anno 881
junior est codex cathedrahs Mutinensis, cujus me-
minit Zaccaria, loc. cit., p. 284, 291 ; ex Galha
oriundus etiam continet autem, ut supra nomi-
: regulariter restitutus ejus multo tempure libere pa-
natus codex Bamb. (V. Rosshirt, loc. cit., p. 49)
tantummodo deci'etales. Manuscriptum Mulinense
ab eruditis cura qua par erat non videtur excussum
fuisse. Pertzio (Archir. societatis pro Germana his-
toriologin, tom. V. p. 34) in itinere suo bibhothe-
cam cathedrahs Mutinensis invisere non licuit ; in
ahis Annalium voluminibus uuUa ejusdem codicis
qufedam, non tamen judicibus credenda sunt, nisi
quae certisindiciisdomonstrantur, nisiquaemanifesto
judicio convincuntur, nisi quae judiciarioordinepu-
blicantur. Nullus enim qui suis rebus est spolialus
aut a sede propria vi aut terrore pulsus, antequam
omnia sibi ablata ei legibus restituantur, et ipse
pacifice diu suis fruatur honoribus, sedique f^ropriaj
tiatur, juxta canonicam accusari, vocari, judicari,
aut damnari inslitulionem non potesL » (Praefatio
apud Arevalum, post locum in nota praecedenti ci-
tatum, ad sequentia, etiam apud illum contract.i,
transit.) <( Unde et ecclesiastica historia ab Eusebio
Caesariensi episcopo confecta de muliere quadam,
quae pro castitate a marito accusabatur ait Pra*- :

mentio ceptum vel interdictum est ab imperatorelege lata,

(87) De hoc codice vide Baherinios, loc. cit. cap. 6, ul pnmo permittcretur ei rem familiarem libere
§ o, n. 16 ; —
d'Aguirre, Concil. Hisp., Ratio oper., diutius or(linare, tum demde respondei'et objectis.
n 9. p. 5; Montfaucon, biblioth. manuscr., lom. I, Ha^c omnes leges tam ecclesiasticae quam vulgares,
p. 128; Camus, loc. cit., p. 288 [Tableau comparatif publicaeque ]»ra;cipiunt. Horum
vero concinantia si
des cinq manuscrits avec 1'edition de Merlin) Vide .
— omnia ponerentur, aute deficerent dies, et nimis
etiam Rosshirt, loc. cit., p. 31. Cui manuscriptum prolixa lieret epistola. Ex plurimis tameu aliqua ad
non tam antiquum videtur. Vide quoque Wasser- provocationem aliorum inserere judicavimus Ait
schleben, loc. cit., p. 23, qui codicem Mutinensem namque sanctus Leo Romante Ecclesiie episcopus in
minoris judicat momenti quam vuigo audit. epistola Chalcedonensi conchio missa, etc. Si enim —
(88) Praif. « Compellor a multis tam episcopis
: de mulieriinis et saecuLiribus hominibus liaec consli-
quam reUquis servis (^hristi canonum sententias tuta sunt, multomagis ecclesiasticis viriset sacerdo-
cohigere ct de muRis unum facere. Scire autem — tibus sunt concessa. Ha^c eadem vero ecclesiaslica
vos volo octuaginta episcopos, qui hoc opus me jura pra^cipiunt. Similiter accusatores et accusatio-
incipere et perlicere coegislis, » etc. Apud Merlin. nes, quoe seculi leges prohibent canonica funditus
iirevius proocmium quod exhibet Arevalo, loc. cit., repellitaucloritas.Synodorumverocongregandarum
p. 607, innuit esse originale et ex co prolixius ma- auctoritasapostolica^sedi privata commissaest potes-
nasse proojmium. Arevali sententia Richtero [Jus tate, nec ullam synodum ratam esse legimus, qua?
eccles., c. 79, not. 4), nou adeo probata videtur. (?jus non fuerit auctoritate congregata vel fulta. Hoec
Adhuc sub judice lis est. canonica testaturauctoritas, htoc hisloria ecclesiasti-
(89) Verbis sequentibus ia prffifatione sua MerU-
ca roborat, hn^c sancti Patres conlirmaut.
nus hnem quem sibi collector proposuit, indigitat : (90-91) Pra-fatio Morlini c Doinde quorumdam
:

« Quatenus ecclesiastici ordiuis disciplina in unum a epistolarum docrota virurum aposhilicorum interse-
nobis coacta at({uo digesta ct sancti prwsules pater- ruimus, id cst Clementis, .\nacloti, Lvaristi el caHoro-
nis instituanlur regulis et obedientes Kcclesiae mi- rum apostulicorum, (pias puluimusha^^ieiuisroporiro
nistri velpopuh spiritualil)us imbuantur cxemplis, opistulas usqiic ad Sylvostrum paiiam. Eadom ot —
et non malurum hominum pravitatibus decipiantur. antiqui apostolici, qui fuerantante syuodum Nica'-
Multi enim pravitate et cupiditate dcpressi accusantes nam sanxerunt. »
sacerdoles oppresserunt. Ideo sancti Patres lcges (92) Cod. Bamb. illas noii continet, V. Rosshirt,
constituerunt, (juas sanctos canones appellaveruut. loc. cit., p. 32.
Multi ergo idcirco alios accusant, ut sc per illos (93) De epistolis Clementinis, vide Balierinios loc.
excusent, aut eorum bonis ditentur. Plerique vero cit., n. 18.
boni Christiani i^ropterca tacent et portant aiiorum (94) Cod. Bamb. usque ad Damasum. Rosshirt,
peccata (juiu novcrunt, quod documentis sa^pe dese- loc. cit., p. 32
runlur quibus ea quae ipsi sciunt judicibus ecclesias- (93) HiBC procedendiratio in Dionysii prs^clara col-
licis probare non possunt, cum licet vera sint lectione, indigitata fuerat.
 PROLEGOMENA. xix

et synodo Nicsena quam Gratianus, ea re deceptus, inter Melchiadis decretales computavit (96). Primani
partem claudunt spuria^ imperatoris Conslantini (07) donationis litlerfe.

Altera pars, nempe conciliorum collectio, a fragmento prooemii Hispana? Collectionis (98), sicut et ab
altero CoUeclionis Quesnelianpp (99) fragmento, initium habet. In caBteris nihil ista pars a prima parte
CoUectionis Hispanse differt. Eadom est utrisque divisio, eadem et conciUorum series (tOO). In tertia parte
procemium item ex Hispana assumptum fuit. Sequuntur gesta Sylvestri (335) simul et decretales hujus
papaj sequentiumque summorum pontificum, usque ad Gregorium II (731), quo sedem tenente, spuria
quinque et triginta rursus fragmenta addebantur. Huc usque recte quidem origiuale manuscriptuui
agnoscitur. Postea sequitur vacuum folium; deinde, eadem manu scriptae, quinta et sexta spuria synodi
Symmachi et quc-edam de hoc papa scripta apologetica, cum duabus ipsius epistolis? Post folium ahud
vacuum leguntur supposititia qusedam Angeh^amni capilula (176); deinde octoginta de actionibus conlra
episcopos et clericos sententise, sicut et alia minoris momenti fragmenta (101).
Pseudo-Isidori Collectio multo copiosior est quam Hispana, nempe cum in spuriis decretahhus nuilta^ de
dogmatica et moraU occurrant sohitiones, scihcet : Ordinatio, baptismus, confirmatio, matrimonium et

sacrificium, jejunium, paschahs solemnitas, inventio crucis, corporum apostolorum translatio, chri.sma,
aqua benedicta, ecclesiarum consecratio, frugum, vasium sacrorum et ornamentorum benedictio.
In eo autem imprimis quod accuratissime qasa ad constitutionem Ecclesise
prsestat Isidoriana CoUectio
spectant evolvat et ordinet. Deprimatu agit sicut et de ejus in sede Romana successoribus,
apostoli Petri
de singuhs hierarchiai gradibus, et, ante omnia, de pi-imatibus, de accusatione et processu adversus
episcopos et laicos, de eorum ad papam appellatione, necnon de conciiiorum provincialium cuni eodem
relatione.
II.

Pseudo-Isidoriana coUectio circa fontes juris ecclesiastici.

Spurice decretales, qiiibus Hispana Collectio, tum initio, tum posteris temporibus aucta fuerat, parinn
animos commovere, atque, sepositis quibusdam haud practicis proposilionibus, obtinuere ubique ; siquidcm
nuUo modo disciplinae ecclesiastica? adversabanlur (102). Pseudo-Isidori sententiai dc divina apostolalus
origine, de episcopatus (103) successione, de divino primatus Romani pontiUcis instituto qui, ut est caput
Ecclesise, nulh in terris judici subjicitur, et univcrsali Ecclesiai leges imponit, eaedem sunt qua; ex Scriplura
sacra, ex sanctis Patribus, ex traditionis testibus, ex authenticis juris ecclesiastici fontibus, suppedilantur
(104). Alise propositiones, quffi primo aspectu novitatem sapere videntur, ad examen revocatse tales demon-
strantur, quales jam in fontibus etiam antiquioribus, vel in actuali tunc usu approbatas ubique reperies (105);
deinde alia?, tanquam necessaria ex fundamentalibus ecclesiastica" constitutionis principiis corollaria fluunt,
ita ut parum referat an in canonis seu decrelalis forma, necne, expressai fuissent. Ex quo sequitur, omnibus
bene elucidatis, in Pseudo-Isidori doctrina fere nihil novi superesse (106), excepta tamen uua alterave
propositione, exempli gratia : « Nullo laico licet clericum accusare; » quod quidem nusquam in praxini
transiit (107).

In qua tamen Collectione aliquas de episcoporum cum Romano primatu relatione videbis propositiones
quff> ut omnino novse habentur et Pseudo-Isidoro ascribenda?. Sic legitur ista, in praxi tamen nunquain
adhibita, propositio « Concilia provincialia sine summi pontificis consensu non
: licet congregari (108), aut
ejus saltem, ad gestorum in synodo validitatem, approbatione indigent » deinde : : <( In accusationibus adver-

(96) Ballerini loc. cit., n. 19, p. 347. Conf. Walter loc. cit. p. 201, not. y.
(97) V. Can. Constantinus 14, Conf.
d. 96. — (104) In duobus locis Anaclet., epist. 3, c. 2
:

Biener De coUect. canon. Eccl. Grsec*, § 14, p. 72 (Can. In novo 2, d. 21) et c. 3. (Can. Sacrosancfa,
seqq. Inter, b) occurrunt haec verba (Apostoli) ipsuin : c<

(98) Canones generalium ; etc. (Petrum) principem eorum esse voluerunt; » curn
(99) Epistola vel prsefatio conc. Nic. beatissimo duo capitula divinam primatus iustitutionem sinpu-
Sylvestro. lari modo extollant, voluntatis apostolorum cinn
(IOO)Pseudo-Isidorus,preeterconcihaomniaGraica divina voluntate concordiam significare conantur •

qua^. in collectione Hispana conlinentur, sequentia non autem videtur fieri menUonem de ElecUone!
exhibet Conc. Carth. i-vn, et Conc. Milev.; Conc.
: (Walter loc. cit., p. 199. Not. o.)
Arelat. i-iii; Valent. Tauiin. Rejens. Arausic. Va- (105) Vide apud Walter loc. cit., § 98, horum fon-
sens. i; Agath. et Aurelian. i; Eliberit. Tarrag. Ge- tium expositionem.
rund. Ccesaraug. i; llerd. Valent. Tolet. i-xiii; Bra- (lOG) Conf. Hefele loc.cit., v. 640, etc.
car. 1 etii; Capitula MartiniBracar. III (675); Hispal. (107) V. gr. Clement. epist. 1. (Can. Beatus, 5.
etii. c. 3, q. 1.) Conf. Walter loc, cit., p. 209 not.
I
p
(lOl)Conf. Moehler loc. cit., p. 285-304. Wal- (108) Jul., epist. i, c. 2. (Cau. Dudum. 9, c. 3,
terloc. cit., § 95, p. 187, § 98. q. 6.) Ep. 2, proa-m. : « Non oportere praeter sen-
(102) Conf. DcclUnger, Liber instrucUonis historicE tenUam Romani pontificis ullo modo concilia cele-
ecclesiasUcce, tom. II, p. 46; Hefele loc. cit., p. 593. brari. » (Apud Merlin. fol. 162. A.) c. 29. (Can.
— Rosshirt loc. cit., p. 36. Regula 2, d. 17). Vid. etiam supra citatum locum
(103) Propterea episcopi, juxta Pseudo-Isidorum, (§ 173, not. 89). —
Conf. Walter loc. cit. V. 202,
nuUo modo ut delegati sedis Romanae habentur. not. einfin.
XX APPEND. AD SJEC. IX. — ISIDORUS MERCATOR.

sus episcopos informatio duntaxat (109), et istius informationis ad summum pontiflcem relatio (HO), illis

competit conciliis; summi vero pontificis jus est (Hl), ut ipse in omnibus episcoporum judiciis, scilicettan-
quam in causis majoribus, decidat; accusati autem episcopi est, ut non solum post, sed jam ante concilii
judicium appcUetad summum pontiflcem, quando judices sibi vel adversarios vel suspectos habet (H2). »
Qua^ quidcm propositiones, ex omnium consensu ad principium fere inconcussum ducunt, scilicet epi-
scopatus, cum sit ex institutione divina, et vi hujus institutionis, capiti suo, successori Petri, intime con-
jungatur, ab hac unionc, quse saluti Ecclesiae necessaria esl, nulla, neque ecclesiastica, neque civili

auctoritate evelli potest. Fatendum quidem

pro statu imperii Francorum (H3), dignilatem melropolita-
est
i'um, mera historica institutione vigentem, episcopos auctoritatis quasi primatialis participes facien-
tem, etiam quod ad regimen politicum unioni papam inter et episcopos non potuisse non obesse.
Preeterea ipsius rei veritate ac hujus principii certitudine seposita, et regni Francorum statum non
araplius attendentes, quffiritur an propositionum supra dictarum prima enuntiatio, quse ex spuriis decre-
talibus canonice expressa; sunt, ipsi pseudo-Isidoro, necne, ascribenda sit. Quas ipsas propositiom^s
summus pontifex Nicolaus I, pseudo-I.sidori cosevus, in allocutione quam habuit in vigilia Nativitatis Domini
864, in basilica sanctse Mai^iae Majoris (H4), ad verbum fere expressit, sicut et per epistolam ad Francorum
episcopos missam de rebus Rothadi (115) Suessionensis (tl6) qui post depositionem suam ad sedem apos-
tolicam appellaverat (H7).

Quoad iila quse propius ad conciliorum convocationem eorumque decisionum confirmationem spectanl,
expresse Nicolaus I dicit, « Concilium generale,id est concilium episcoporum omnium regniprovinciarum,
non sine summi pontificis prsescripto posse congregari (H8). » Imo, jampridem ante hunc pontiflcem idem
circa omnia sine discrimine concilia, in Historia Tripartita (119) principium fuit sancitum. Ca?teroqui,
etiamsinon itaresantesehabuisset, istatamen propositio, si recte intelligatur, verumadeo et inexpugnabile
continet principium, ut neque summi pontiflcis allocutione, neque Historia Tripartita, neque alio anti-

quiore documento indigeret. Nam si ex una parte negari nequit plura concilia absque prsevio summi
pontiflcisconsensu congregata valida sine ejus confirmatione edixisse decreta, qui ad hodiernam usquc
diem usus viguit, ex altei'a non minus certum est, nuUam in Ecclesia valere dicisionem, cui summus
pontifex, tanquam caput episcopatus, contradical. Si aliquid valet, id valet propterea quod summus
pontifex vel tacite vel expresse illud approbaverit. Si igitur summus aliquis pontifex, exemplum Nicolai I

antiquioraque documenta (120) secutus, islam circa synodos propositionem enuntiaret, quia, quemadmo-
dum periculosce olim in Francorum regno dispositiones fuerant, ita et nunc unitati episcopatus periculum
inde immineret, is recte utoretur jure saluti Ecclesi» convenientissimo. Collector, etiam qui in istis cir-

cumstantiis positus, anteriorem sibi hujusmodi propositionem vidit et enuntiavit, decretali quidem forma
deliquit, novitatis autem sub hoc respectu insimulandus non esset.

de quibus supra, sententiae ad causas referentur episcoporum, qui coram provincialibus a me-
Cffitera;,

tropolita rite convocatis conciliis in jus vocantur. Quibus in causis, ideo causanm majorum titulo a Pseudo-
Isidoro insignitis, appellatur ad summum pontiflcem unde patet concihis quidem litis ordinationem, soli
;

vero papae competere judicium (121). Cui doctrinae, tanquam juri ubique jam obtinenti, expressis verbis
Nicolaus I adhaesit (122).

Appellationem post sententiam, jam in Sardicen^^^i (123) concilio lege (124) sancitam a Carolo Magno

(109) Falso a quibusdam dictum est Pseudo-Isi- cepto nuUi fas est vocandi, vocaverunt hunc (Ro-
dorum episcopales causas conciliis provincialibus thadum) episcopi, quos Hincmari Remorum archie-
penitus subtrahere voluisse. V. Walter loc. cit., p. piscopi suggestione regia fecerat allusio convenire,
201, nol. c. quatenus rationem de iflo presbytero coram synodo
(110) V. gr. Eleuth. epist. 1, c. 2. (Can. Quamvis redderet. »
7, c. 3, q. 5. Conf. Walter loc. cit., p. 205; (1 19) Cassiodor., Hist. Tripart., lib. iv, c. 9, n.
not. s. 19. (Ex Socrate, Histor. ecclesiast. lib. ii, cap. 8,
(111) Jul. epist. 1, c. 2. n. 17.) Vide Walter loc. cit., p. 202, not e.
(112) V. gr. Victor epist. 1, c. 3. (cap. Si quis 7, (120) Can. Confidimus 1. c. 25, q. 1. (Gelas-anii.
c. 2. Conf. Walter loc. cit., p. 204, not. q. 495.)
(113) Con. German. historiam , tom. II, p. (121) Walter loc. cit., pag. 205, not. 1, loquens dc
302, etc. concil. Const. IV, ann. 869, cap. 26, adnotat in
(ll4)NicoI. I P., Sermo de Rothadi causa. {[\ar- Oriente, ubi certe nulla Pseudo-Isidoriana? doorela-
duin., Concilia, tom. V, col. 585.) les auctorilate pollebant, graviori disciplinam immu-
(115) Nicol. 1 P., episl. 42, ad Univ. Gall. episc. talam esse modo, ibique episcopos immedialo pa-
(Harduin., loc. cit.,col. 590 sqq.) triarchae judicio subjeclos.
(116) Dc causa Rothadi Suessionensis, vide Gess., (122) Kunslmann, loc. cit., pag. 246.
De vita et scriptis pra^claris Hincmari Remensis, (123) Placnit Justello nonuulla e manuscripfo qud
§ 10, p. 239, ctc, etc; Hefele in Friburgonsi eccle- usus est folia resccaro, unde noniiisi mutilaluni
siaslico I.cxico; toni. V, p. 205, elc. Sardicense concilium in medium prodiit. Vid. Kun-
(117) Conf. Kunstmann in n. Sion. p. 245, ctc, stmann, loc cit., pag. 241.
ubi de hoc copiosius et ex professo. (124) Concil. Sard. c. 3. — Confor Walter, loc.

(118) Sermo cit., col. 585 Cujus rei gratia facto

: cil., § 19, pag. 44. not. a.
concjlio generali quod sine apostolicse sedis prae-
 PROLEGOMEXA. ^>^i

abrogalain fuisse (12o), ut quidam scnliuut (126), minime concedimus. Episcopis Chalcedonense concilium
ad
(127)ad priniatem aut patriarcham ante latam sententiam appellandi potestatemfecerat; quanto magis
summum EcclesijE pontifieem. Quemadmodum Gregorius IV(128) et Leo II (129), ita et Nicolaus I, et quidem
ea qua conciliiiramente, ad papam in causis episcopalibus esse appellandum decrevit. Quam,ut ipse
notat,e
gravioribus
Leonis Magni ad Anastasium Thessalonicensem (130) epistola doctrinam hausit, ubi de negotiis
ad causas majores speciatim spectantibus agilur. Qua in re, sicut Le.o et
et difficilioribuslitibus(I31)
quivis alius posl illum pontifex, si res postulasset, ita et Nicolaus pro suo jure statuit.
romanus Et qui

anloa in suo ad Ilincmarum Rhemensem rescripto monuerat, etiamsi nunquam Rothadusappellasset (132),
ejusnihilominusaRoma pra^stolandum fuisse judicium,is nuncad Francorum episcopos, inter episcoporum
causas et causas metropolitanorum, quas solas majores affirmabant, distinguentes, his verbis optime
respon-

dit : « Sed dicitur, » etc. Vidc Xicolai epistolam 75.

Hsec igilur cum statueret, da tam sibi a Deo potestatem pro temporum necessitate ( 1 33) exercuit, nedum opus
fuerit ut Decretahum ab antecessoribus editarum aut oecumenici cujusdam concilii auctoritate niteretur.
—
Cum itaque eadem, et quidem similibus verbis, qu» laudatus pontifex principia statuat, in nullam,mmime
vero in talem incidisse novitatis notam dicendus est, quce eoclesiastica? disciplinae periculo fuisset.
Interea tenuere nonnulli Nicolaum I sua a Pseudo-Isidoro dicta mutuatum esse (134); imo ex his ipsius
I cum
dictis contenderunt spurias decretales Romaj non viguisse modo, sed et editas fuisse. Ast hoc Nicolai

Pseudo-Isidoro consortium (13o) nullis fulcitur argumentis (136). Jam demonstravimus papam alio prorsus
innixum fundamento atque aliis adhibitis fontibus elocutum. Quos enim ad episcoporum judicia spectantes
protulit sententias, has juris pontificalis vi astruit, dum e contra, Pseudo-Isidorus nonnisi episcoporum
commoda respicit. Ad statuendas leges opera Pseudo-Isidori nulla ratione indigebat, sicut nec alii summi pon-
tilices, siquidem non illi sed Francorum episcopi ad spurias decretales recurrebant, imprimis Hincmarus Rhe-

mensis a quo cum proprige ipsius sententiae favent, adducuntur, qui vero secus earum nisi authenticitatem at
certe auctoritatem impugnat (137). Prajterea, e prolato a summi pontificis legato, in coetu Gerstungensi,

(1083) assentientibus episcopis, de spuriis decretalibus testimonio elucet, earum collectionem exi-
Saxonum
gua admodum eo tempore auctoritate polluisse. Tandem, cum labente jam sseculo undecimo, decretales
illffi, simul ac tum authcntica tum apocrypha additamenta non pauca, in diffusas ubique juris canonici
coUectiones irrepsissent, a summis pontihcibus citatas habes. Quod fecit inprimis Nicolaus II, quem
propterea ab ejusdem nominis antecessore sedulo distinguas.
Ex quo colligitur Ecclesia" institutum atque disciplinam, nulla Pseudo-Isidori ope (138), sed divino an-
nixa.fundamento in dies coaluisse, ac Pseudo-Isidoricam collectionem ingenuis ecclesiastici juris fontibus
indebite annumerari. Accedit quod spuriai decretales nonnisi in occidentali Francorum regni parte circum-
ferebantur,namperrara tantum et haic quidem a Francorum regione manifeste oriunda,apud Germanos et Ita-
los exemplaria manuscripta reperire fuit. Ad Hispanos Pseudo-Isidori nuUos omnino codices prius pervenisse

dicitur quam cumjam prelo in lucem prodiissent (139). De caetero, decretalium collectionem sancto Isidoro

Verbi gratia Gfroerer (loc. cit., pag. 5).

(125) Exuno tantum ejusepistolse ad Galliarum episcopos
(125)Cf.Rettberg,Kircheng. Deutschlands,II,596. loco erui posset eum harum decretalium rudem
(127)Conc. Chalc. can. 9. —
Conf. Walter loc. non fuisse; sed infirmum admodum inde deduce-
cit., § 93, pag. 204, not. q. tur argumentum. Sic cnim legitur (Vid. Kunstmann
(128) Can. DecretoU, c. 2, q. 3 (Greg. IV ann. 832). loc. cit., pag. 247) « Nam nonuulla eorum scripta
:

(129) Can. Nullam 3, C. 2, q. 4. (Leo IV ann. 850). penes nos habentur, qua non solum quorumcunque
(130) Leo M., epist. 14 ad Athan. « Nam cum ma- : Romanorum pontilicum, verum etiam priorum cle-
jora negotia et liberum tibi esset sub nostrae sen- creta in suis causis pra?fei're noscuntur. »
tentiae exspectatione suspendere, » etc. (137) Conf. Hefele loc. cit.,p. 637. Kunstmann —
(131) Conf. de Ccctero Innoc. 1. P. Epist. ad Vic- Remediiis von Chur., pag, 9. —
Vide et Gess. loc.
tricium etpro posteriori tempore can. Concilia 6, D.
: cit., cap. 1 1 pag. 271 et seqq.
17.(Ennod. Libell. apol. pro syn. IV Rom. Vide — ,

(138) Conf. Kunstmann. De syn. Gerstungensi.

Richter, Kircheng, § 24, not. ^.j (Freiburger Zeitschrift Bd. IV, pag. 116); fragmeute
(132) Nicol. I epist. 23 « Dehueratcerte Beatitudo
: neber Pseudo-Isidor. pag. 254. —
Dixerat nimirum
tua, cum Rothadum toties examinaveras, scribens prout in edito a Kunstmann manuscripto Sancl. -
sancti Petri memoriam honorare, ejusque judicium Emerentiano « Sperabant autem illud factum eo-
:

etiamsi nunquam appellasset idem Rhotadus, modis
omnibus praestolari. »
(133) Optime Walter loc. cit. pag. 205, not. u:
« Animos tum antecedentibus factis, tuin perpensa
rum ideo ad praesens non posse deprehendi, quod
illa Isidori dictanon de excellentioribus illis auctori-
tatibussint.acproindeminusagitataetmagisignota.»
— In tine legitur « Novit prudentia vestra quod illse
:

insigni episcoporum diguitate, eo adductos esse, ut
judicia episcoporum causan majores haberentur, » etc.
(134) Wasserschleben loc. cit., pag. 76 et seqq.
— Eichhorn loc. cit., pag. 179.
(135) Ideo quia erat spuriarum decretalium ins-
cius, anxia dubitatione papa correptus est, cum ab
illodecretalisquaedamMelchiadispeteretur.— Conf.
Walter loc. cit., § 95, pag. 188, not. b. Hefele loc.
cit., pag. 649. —
Kunstmann loc. cit., pag. 243.
(136) Vid. Blasco loc. cit., cap. 3, p. 24 et seqq.
Patroi.. CXXX.
scripturarum sententiie, quarum nos testimonio usi
sumus,notcein Ecclesia reverentia; semper fuerint,et
auctorisnequaquamobscurivelincerti nominissint.)'
(139j Conf. de la Serna Santander loc. cit., § 6,
n" 143, pag. 90 et seqq. —
Quid sentiendum de
codd. Matrill. A. 151.(Pertz Archiv. Bd. 8, pag.
771), ct Tolet., 15 n. 16 (ibid. 822) ubi, in textu
Isidorus episcopus, et in indice Mercator, appella-
tur, —et de codd. Abrincat 109 (pag. 381) et Bo-
non. 109 (pag. 406) ubi ambo confunduntur?
//
wii APPKXn. AO S KC. I\. — ISIDORUS MERCATOR.
pei'pluras?eculatribuisoIitam,neminiquecur£pfuisseutmmea,quibiisconstabat,actacertiauctorisesscntiu'c
ne, nomo nescit. Huic a?tati utpote artis diplomaticae prorsus cxperti, ignoranlia illa si vitio verti nequoat,
quid refertutrum Anacletus anLeo,EvaristusanGrcgorius,Telespborusan Nicolaussingulapriorelocutussit?

IIL

Summa censurx.

Ad quintum decimum Pseudo-Isidorianse decretales pro veris babebanlur.Spuriasquidem

sipciilum usque
esse suspecfare visus est Joannes Wiclefius (140;; nihil tamen aliud nisi odium quo leges pontificias
omnes prosequebatur ex ejus argumentis rite colligitur. Primo omnium iNicolao de Cusa (141) (f 1464) et,
post eum, Joanni de Turrecremata (142) (f 1468) ut verisimile est, de veterrimorum pontificum decre-
taliura interpolatione suspicio subiit. CoUectionem cum semel typis in lucem prodiisset, censura accuratior
apprehendit, prirao Erasmi, deinde Centuriatorum Magdeburgensium, necnon aliquorura Gallorum, quos
interDumoulin (143) atque Lecomte, quorum studio de Decretalium adulteratione nulli jam dubio locus
est(144).SedpropterHistorigeatqueEcclesia>jurium inscitiam, quanto magis propter exortas, tunc temporis,
apud Germanos de lide controversias, simul ac serpentes jam apud Francos Gallicanas opiniones, detectam
nuper adulterationem bostili modo interpretati sunt. CoUatorem mendacii reum, atque Ecclesia? institulum,
inprimis pontificis primatum nulli nisi Pseudo-Isidori scriptis, fundamento niti voluere. Quo factum
est ut, ad impugnanda divina Ecclesise fundaraenta, perversis siraul ac dolosis viris ipse inscius arma sub-
ministraverit. Quod si revera Ecclesise astruendae causa laborera subiit, de illius inutili opere ad hanc
usque dieni merito dolet Ecclesia (14;)).

Ineunte steculo decinio septimo interpolatio jam negari ncquibat. Valuit quidem Jesuita Franciscus
Torrea Pseudo-Isidorum abhcereseos criminatione liberare(146), minirae vero Decretalium authenticitalem
astruere. Irao ansara prsebuit Calvinistai Blondello (147), qui, docta adraodum et acerba confutatione,adul-
teratas esse Decretales invictis arguraentis demonstravit, et e quibus hauserit Pseudo-Isidor, fontes patefecit.
Multo igitur inaniori conatu Bonaventura Malvasia (148), ordinis S. Francisci, in comprobanda
Decretaliura authenticitate iterum desudavit, quam doctiores catholici scriptores adhuc diligentiori
quam Blondellus critice labefactabant (141)). Quos inter, nullo repugnante, principes exstitere fratres
Ballerini, presb\-teri Veronenses, quibus, inter haud imparem cxhibuit (loO).
recentiores, se ^Yalterus
doctorum invesligationibus praesentem materiara ponitus exploratara, aliasque pcrnuil-
His et similibus
tas de Pseudo-Isidori fontibus, aetate, patria, raagni moraenti qua?stiones definitas habes. Quandiu vero
deeint nova e manuscriptis accurate desurapta editio, nonnuUorum quBesitorum enodatio desiderabitur,
si taraen enodari ullo modo valeant.
documcnta spectant ad fontes, unde hausit Pseudo-Isidorus (lol),
Priecipiia a recentioribus criticis detecta
et ad modum
quo adulteratio successit. Permultorum spuriorum actuum, qui, ante Pseudo-Isidori
tempora, iu omniura oculis versabantur (1.^2), V. G. Constantinianse donationis, eum auctorem haud
esse per se patet. Inde probabiliter tenetur spurias decretales non simul sed progressu teraporis in lucem
editas (153), aliasque nonnuUas ignoti auctoris Pseudo-Isidorura setate pariter praecessisse. Accedit quod
ejusmodi decretaUum et Graeca manuscripta circumferebantur (lo4).

Attamen, quia ex suppositis Decretalibus non paucff' Pseudo-Isidoro tribui nequeunt, non ideo ab omni
interpolationis labe eximitur, tantummodo raagis a culpa distat. Sed adsunt ct alia quaedara non minoris
ponderis argumenta, queis probatur Pseudo-Isidoro odii vel fraudis notam, inde a saiculo sextodecimo, im-
Rem enim alitcr se hahere hice clarius est, si concedatur, quod negari
raerilo a plurilius fuisse illatam.
nequit, ipsam Decretaliura sumraam
a vero non abesse (15b). Permultis siquidem, quas posterioris a?tatis
antiquiorem diem collector addixit, aliaque prioribussajculis edita et tra-
pontillcis reipsa edidere, nonnisi
ditione accepta documenta ad Decretalium forraam docte redegit. Non igitur districtiori coUector appeten-

(140) Diccbat « Decretales epistola? sunt apo-

: fuisse Ecclesia; disciplinam.
cryphae et seducunt a Christi fide, et clerici sunt (146) Blasco, loc. cit pag. 33.
stiilti qui student ois. » —
Confer Rlasco, loc. cit., (147) Vid. sup. ill.
,

Haas, in Freiburger Kirchen-

cap. 5, p. 30. —
Ballerini,loccit., p.iv,c. 6, § l,n.2. lexicon Bd. 2, pag. 47 et seqq.
(141) De concord. cathol. lib. iii, caj) 3 ;'lllo for- (148) Scriplo titulus orat Nuntius veritatis David
:

tasse prior fuit Doniinicaiuis Katteisen. Vid. — Bloiulcllo missus. Roin. 1635. 8. —
Eo sensu ot
Blasco, loc. cit., p. 32. —
De epist. Cleraent. jam cardinalis d'Aquirre scripsit (Conc. Ilisp. tom. I).
Polro Comeslori duliium subierat. (149) Conf. Zaccaria, loc. cit., pag. 298
(142) Suraina Eccl., lib. ii, cap. 101. — Vid. sup. (150) Hac de re et Knust docte dispulavil;
quom
Just. Fontiniani, Praof. ad Joan. de Turecrem. optirne reccnsuit Rosshirt. loc. cit., pag. 9.
ill.

Gratiani Decrct. lib. v. — Diix in Freiburgcr Lexi- (151) Conf. Blondell. loe. cit. proleg. cap. 12.
—
con. Bd. 5, p. 742 et seqq. Knust. 1. c. p. 16. —
Waller. 1. c, S^ 08, in notis.
(143) Docret. od. I55'i-, ad c. 2, D. 22. Conf. — (1,52) Vido testim. sccuiidum Ballorini,
apud Wnl-
Walter, loc. cit., i< 96, p. 190, n. g. tor.I. c.,.^ 95, p. 185,not. o.
— Riclitor l.c, ^69, n.l.
(144)Ricblor, |to oniond. Graliani fl.ips. 1835), don Kritischon Jahrbii-
(153) Coiif. Zaccaria in
p. 26. chcrnfiirdoutschcRcchtowinons.Jahrg. 1846, p. 822.
(l45i Pergraves inlcr catholicos scriptoros sen- (154) Conf. Rosshirt loc. cit., p. 8 et 44, 47, 48.
tiobant universam a Pseudo-Isidoro iinrautatam (155) Rosshirt loc. cit., p. 56.
 PROLEGOMENA. xxiii

dus et sententia qiiam ii, quorum opera apostolorum canones et constitutiones nobis innotuere. Praecipuam
conscribendo libro materiem ministrarunt historica per totam Ecclesiam tunc temporis diifusa Rufini et Cas-
siodori opera, necnon vitse summorum pontiticura, de quibus disserebat Liber pontificalis (156), cujus non
semel ipsa verba apud Pseudo-Isidorumleguntur (laT). Prseter haec fontes illi fuere Scriptura
et nonnisi ipsa
sacra, opera Patrum, concihoruni dicta, et, quo utebantur Visigothi, Romani juris breviarium.
Patet ergo Pseudo-Isidorum multa tum apocrypha quce in promptu erant documenta, tum incertorum
auctorum Decretales adhibuisse. Kullam videturex propriis, sed tantum ex aliunde ascitis Decretalem con-
scripsisse (158;. Fraus, si qua latet, non ideo tibi probetur sed, ut de ea seque statuas, ad tempus quo
;

irrepsit attendas oportet. Quam

multa ex apocryphis fontibus, non tam ad decipiendos animos quam ad
stabiliendam aliquam veritatem documenta tunc prodiere (lo9) !

Wisigotho idioinate edita Romani juris interpretatio, quam sequitur Pseudo-Isidorus, totam coUectio-
nem ex Hispania vel Gallia oriundam non obscure iudicat. Quae opinio nullis a Pontificali, quo tum Angli,
tum Galli utebantur (160), Libro desumptis argumentis infirmatur (161). Hispani scriptores, qui de divo
Isidoro tanquam suo gloriantur, iis vehementer adversantur qui impudentissimum deceptorem, quem non
puduit sancti viri nomen usurpare, in Hispaniis natales habuisse contendunt 'l^^). Sed ad quid tam ope-
rosuslabor? Manuscriptorum Gallicse originis manifesta vestigia (163), idiotismi, allatse nonnisi a Gal-
licis auctoribus spuriee decretales, nonne palain faciunt Francorum regnuni Pseudo-Isidoro natale solum

ex.stitisse (164) ? Qui fit adhuc tomporibus fautores habuerit (1 6o) absurda illa in odium
igitur ut novissimis
sanctae Sedis a Febronio (166)pi'olatahTpothesis, juxtaquam coUectio septimo jam sa-culo integra viguisset ?
(167.) Attamen conciliumParisiense (an. 829) collectori nostro obviamfuisse nemo uon videt. Et nonne ex eo
quod prima solemnis Pseudo-Isidori in synodo Chiersensi (168) (an. 857) mentio facta sit, illius modo qiio-
dam generali aetatem colligis Utnim
coliector ex Aquisgranensi coucilio, aut concilium ex auctore quid
?

desumpserit controvertitur Primuui a vero eo minus distat (170) quod studium, quorum de singulis
(169).

quibusque ad primates spectantibus disputat, vix aliter quam restituta, anno 844, primatiali Metensi sede
(171) explicari queat. Cum alias non minus probabile sit Pseudo-Isidorum tractatus de chorepiscopis (172)
a Rabano Mauro (173), intra annos 845 et 849, editi non inscium fuisse, laudatusque abbas et archiepisco-
pus spurias decretales penitus ignoraverit, collectio nonnisi mediante sseculo nouo absoluta fuisse merito
creditur.
Vokiore nonnulli collectionem Moguntise conflatam (17t-7o). Sed ha>c opinio inde refeUUur quod Kabano
Mauro, qui defuncti Otgarii in sede Moguntina successor fuit, Pseudo-Isidorus ignotus fuerit. >ion quidem
negalur Moguntinum levitam Benedictum in sua, intra annos 840 et 847, edita Capitularium collectiono
Pseudo-Isidoricis non absimiles senteutias protulisse, imo affirmasse sua dicta e conscriptis a Riculplio
super jus canonicum schedulis desumpta; quse schedulae in Moguntiacensis Ecclesia; scrinio olim recondi-
postea ab Otgario inventasunt. Sedlevitae Benedicti et Pseudo-lsidori sentenliae non adeo concorJant ut
tse,

alias ab aliis cum ambo, licet principiis discrepent, ex eodcm potuerint fonte haii-
dignosci nequeant (176),
non defuere nostro tempore qui, renovata oblitterata dudum hypothesi (177), dicerent
rire. Ca>tei'oquin

archiepiscopum Otgarium ipsum esse auctorem, Benedictum vero nonnisi curatorem operis; quibus repu-
gnant non levis ponderis argumenta (178).
Si quis vero ad ea respicere velit quae supra diximus et e quibus eruitur Pseudo-Isodoum fuisse Franco

Editusa Bianchini, Rom. 1718, 4voI. in-fol.

(156) §70, not.
cit, — Wasserschlebeu pag.
9. 44etseqq
Muratori Rerum Ital. Script. tom. III, p. i, Mediol. — Hefele pag. 609.
1723. —Joann. Vignoli 3 vol. Romse, 1724. Conf. — (166) De quo scripsit Zaccaria, p. 288 ; ,< jja qm^.
Ciampini Examen lib. Pont. Romse, 1688. Devoti — le impostura nera, piii maligna di tutte lelsido-
piii
Jus can. univ. Prol., cap. 18, § 23, not. 5. (Tom. I, p. riane e quella di Febronio, il quale ha rimpiidenza di
370.) —
Lesorigines del Eglise romaine, chap. 9, p. 320, affermare che quella Raccolla foss.:' uscifa in Roma. »
chap. 10, p. 338. '167) Vide contra Wasserschleben, pag. o.j.
(157) V. g. Anastas. lep. adepisc. Burg. Vid. Wal- ll68) Apud Pertz. Mon. Germ. hist., t. III, pao-
ler loc. cit., § 97, p. 196, not. a. 452, et Hardouin Conc. t. V, col 118.
(158) Hefeleloc. cit., p. 592. (169; Sicut sentit Wasserschleben, et lon"-e anle
(159) Rosshirt. loc. cit., p. x, n. 2. sensit Daude, Hist. uniiers., reflex. 10 in c. ^''lib. iii,
(160) Conf.Bunsen.Beschreib.derstadtRom.p.208. Vide Knuts p. 38-40.
(170) —
Kuntsmann Frao--
(161; Sicut fecit Eichhorn, cui contradicit Walter mente 250 p. —
Reraedius von chur. p. 11.
loc. cit., § 192, not. r. — Coufer. Knust. loc. cit., (171)Cf. Walterl. c. §97, p. 194:§98,p. 198, not.m.
p. 8. — Kuntsmann, Remedius von chur. 172) Chorepiscopis Pseudo-Isidorus vehementer
(

(162) De la Seriia loc. cit., § 6, n° 140 sqq. adversatur. Vide Kuutsmann, Fragmente p. 258.
(163) Invicti argiimenti loco esset si probaretur, Bonner Kirchenlexikon Bd. 4. p. 691.
quod insinuat Richter, Pseudo-Isidorum vulgata edi- (173) Vid. sup. ili. Kuiitsniann Rabanus .Mauriis.
:

ditione, quam recognovit Alcuinus, usum esse. Hislorische Monographie. Maiuz, 1841.
(164) Conf. Ballerini p. ui, cap. 6, n" 14, pag. 541 (174-75) Kuntsraann, Fragraente p. 254.
et seqq. —
Walter §97, p. 191, 192. Richter§ 70, — (176) Vide pivTefationem Benedicti Levita?.
p. 126. —
Wasserschleben p. 42 et seqq. Hefelepag. (177) Quam jam Blasco defendit cap. 6. p. 44, et
607. — Item Mohler p. 371 et seqq. inter recentiores, Wasserschleben docte etacute'.
(16o| Vide quorum verba
Theiiier ct Eichhorn, Conf. Gfrorer pag. 42. Vide notam sequentem.
supra citata contra quos Walter loc. cit., § 97,
; (178) Collata apud Hefele, p. 628, qiii tamen Ir. -
p. 192, not. r et s, pag. 194, not. o?. Richter loc. pothesi aliquo modo favet, p, 635.
xxi\ APPEND. AD S/FA). IX. — ISIDORUS MERCATOR. — PROLEGOMENA.

ortuni generc, duo occurrunt quae fidem faciunt memoratum librum in occidentali Caroli Calvi(179) regni
parle primum in luceni prodiisse ; videlicetquod veterrima manuscripta Franco idiomate edita sint, et qnod
illic Pseudo-Isidorus primo citatus —
reperiatur. Imo si concederetur, quod tamenin sensu quo communiter
res accipitur concedi nequit, — auctorem eo concilio scripsisse ut metropolitanam impugnaretpotestatein,
certe Rothadum Suessionensem (180) Pseudo-lsidoro ope adfuissevix ullus non libenteradmitteret (181).

Oua in rc quisque in suo sensu abundet. Id autcmnotatu dignum videtur quod hypotliesis qua^collectio-
nis Pseudo-Isidorian;e auctorem Otgarium fingit, nullis nitatur argumentis, nisi forte quod Moguntinus ei)i-

scopus hierarchicai faverit potestati (182). In hoc vero nullius quidem momenti negotio maxime desudarunt
critici, quodnam nempe fuerit Pseudo-Isidori in conscribendo opere genuinum propositum. Qui deindustria
deciperevoluisset, iseta qualibuscunque mediisetsi pessimisnon abhorruissetpapaliapromoverejura, conci-
liorum impugnare auctoritatem, favere primatibus. Metropolitas deprimere, oppresso alaicisconsulere clero
(183), illi vicissim scopo fuisset. Quidquid a Pseudo-IsidoroquiUbet criticus eruere intenderet, hoc et erno-
bat, unde patet quam rccte de se ipso auctor pra^dicarit, « se episcopis et clero etlaicis perutile, et univer-
sam complectens Ecclesiaj disciplinam, opus scribere velle. » Quod et revera habita de Ecclesise tunc tcni-
poris in Francorum regno stalu ratione, pro suo modo perfecerat, cum legum
ea quaj in ecclesiasticarum
codicibus deiiciebant, e recentioribus fontibus, quos tamen non penitus perspectos habuit (184), supplenda
esse existimaret. In quo labore, prout nolatum est, Libri Pontificalis eloquia ipsi et fundamenlo et regula^
fuere (185).

Denique non defuerunt docti qui nauseabile de Joaniia papissa (186)commentum inter et Pscudo-Isido-
rianam coliectionem, quamdam affinitatem latuisse suspicarentur. Sincerum esse mere figmentum rati, spu-
riarum decretaUum coUectionem papissae ficta> spurii filii typo allegorice designari opinantur (187). Quisqiir
insuo sensu abundetiiSS).

AUCTORES DE PSEUDO-ISIDORIANA COLLECTIONE CONSULENDI.

Magdeburgensium, tom. l\, cap. 7; tom. 111, cap. 7.

Ecclesiastica historia Centuriatorum
Fr. Turuianus, Adversus Magdehurgenses Centuriatores pro canonibus apostolorum et epistolis decretalibus
Pontificum apostoUcorum Libr. v. Fi.ore.nt., 1572; Colon., 1573, in-4.
Blondellus, Pseudo-Isidorus et Turrianus vapiMantes. Genev., 1028, 1635, in-4.
Van Espen, De collectione Isidori vulgo Mercatoris [Comment. in canones et decreta juris veteris: Opp.
lom. III.

Ballerini, De antiquis collcctionibus, p. iii, cap. 6. (Gallandi), Sylloge, tom. I, p. 558 sqq.
Blasccs, De collectione canonum Isidori Mercatoris. (Gallandi, loco citato, tom. II, p. sqq.) I

Zaccaria, Antifebronio, tom. I, dissert. iii, cap. 3-5. (Edit. Pesar. p. 283 sqq.) ,

Spittter, Geschichte dcs kanonischen Ecchtsbis ouf die Zeiten des falschen Isidor. Halle, 1778, S. 243 u. |]'.
Marchetti, Saggio critico sopra lastoria diC. Fleury. Roma, 1781.
Anton. Theiner, De Pseudo-lsidoriana canonumcoUectione. Vratisl., 1827. Biener, in der Krit. Zeitschr. fur
Rechtswissenschaft, Bd. 3, Heft 1.
Knust, De fontibus ct comilio Pscudo-Isidor. Collect. Gott., 1832. in-4.
MoHLER, Fragm. aus und uber Pseud-Isid. (Tiib. Quartalsc, 1829, 32.— Vermischte Schrif. Bd. 1, S. 283.)
EicuHORN, DieSpanische Sammlung.
Wasskrschlkuen, Dcpatria decretalium Pseudo-Isidor. Vralisl., 1845. Beitrage zur Geschichte dcs falschen
Decretalem, Brcslau, 1844.
KcNSTMANN, Fragmcnte iiber Pseudo-Isidor. (Neiie Sion, Jarhg. 1845 N. 52 u. If.) Pseudo-Isidorisclu- —
Sammlung im Bonner Kirchcnlexilvon, Bd. 4, S. 689 u. If.
Hefele, Vcher den gegenwartigcn Stand der Pseudo-Isidor. Frage. (Tub. Quartalschr., 1847, S. 583 u. If.)
(JFRORER, Vntersuchuug iiber Alter, Ursprung, Zweck der Decrctalen des falschen Isidorus. Freib., 1848.
{Qi^schichte der ostund westfrankischen Carolinqcr, Bd. 1, S. 71 u. If; S. 210.) S r in der HalL Allg. Zoit., —
Jahrg. 1849, N. 277 u. IL
RossHiRT, Zu dcn kirchcnrechtlichcn Quellen des ersten Jahrtauscnds, und zu den Pseudo-Isidorischen Decrc-
talen. Mit besondcrer Rucksicht aufnoch nicht bekannte Ilandschriften. Heidelb., 1849. (Vergl. Gengler, Deut-
sche Hechtsgcschichte im Grundrisse. Erlang., 1850, S. 422 u. ii.
Walter, Kirchenrccht, § 95-98. —
Richter, Kirchenrecht, %^ 24, 69, 70.
)

(179jCL Kuntsmann p. 254. Hefele p. 631-636. pag. 595, dc variis qua' P.seudo-lsidoro ad conscri-
(180) Nonnisi casu evenit, ut de Holhado supersit bendiim opus incitainento exslifere.
ducumontum, in quo se peccalorcm dicit. 184 Rosshirt, p. 19.
(181) Sed et Gfrorer, elsi spurias Decretales Mo- 185 Dollingcr, Lchrbuch der Kirchengeschichte
guntiii; ortas teniicrit, Pseudo-lsidoricam CoUectio- Bd. 2, p. 46.
nem a Rulhado absoiiitam fuisse .sentif. 186) Blasco, loc. cit., cap. 16, 135 ot soqq. —
182 Conl'. Walter 4; 97, p. 195, not. y. Gfroror Goschichte dcr Karolingor, Bd.
\\.

I, p 28S. —
(183 Waltor adnotat p. 197, not. /", merilo ad- Do ijiso commcntario. llaas in Freihiirger kirohou-
jungi posse « Piotatcin aiigcre, pcrfioere Christia-
: ioxiUon Bd. 5, p. 705 cf soqij.

nosmurt?s, divinum ordinaio cultuin, res Eccicsia'. in 1H7) Vid. sup. ill. Rt).sshirt, \\. (IHi-lsoqq.
tuto ponere. De his eiiim oinnibus multo et gravi (188) Dcvoti § 5, p. 358, liypofliesi iioii pi'iiiliH
sermone agitiir cx spuriis Decretalibus. » Hefele adversatur.
 ISIDORI MERCATORIS
COLLECTIO DECIiETALIU3I
(Apud Merlinum, Collect. Concil., Coloniae 1530.)

JACOBI MERLINI DOCTORIS EPISTOLA NUNCUPATORIA.

Reverendissimis in Christo Patribus et dominis meis praestantissimis Stephano et Francisco Poncheriis,

Senonensis et Parisiensis Ecclesiae prsesulibus circumspectissimis, Jacobus Merlinus doctor theologus,
S. P. D.

Sacrosanctorum conciUorum ortbodoxorumque pontificum instituta, quae partim dudum beatus Isidorus
in unum comportaverat, partim tu, reverendissime Pater, plumbo obfirmata publicanda dedisti, in unum
i'eferre volumen non dissimulavi, conducibilius reipublicae nibil fore existimans, quippe cum tam copiose
tamque catholice singula quse aut ad atterendos mortalium errores, aut ad instaurandum jam prope
collapsum orbem praeseferant, ut facile nunc quisque ad manum habeat unde hsereses et haereticos jugu-
let, elatos deprimat, voluptuosos defatiget, excitet torpentes, exinaniat ambitiosos, vulpes capiat parvulas
vineam ecclesiasticam demolientes. Si igitur posthac monsti-a a republica arcere peUereque quispiam
contendat, quid prsestantius lapidibus David, quos hic Jordanis copiosissime subministrat? Si item votis
esurientium satisfacere tentet, quid copiosius suaviusque opibus quas haec de remotissimis oris veniens
navis attulit? Si vero semitam et veritatis splendorem concupiscat, ex quibus optimo jure peUantur
errorum tenebrae, et procul abeant cum suis auctoribus, quid apertius Patrum parentumque sententiis,
quas impellente sancto Spiritu in hunc acervum comportarunt ? Hic nempe, velut ex prato fioribus uni-
versis pleno, facile colliguntur quaecunque ad rem conferunt ecclesiasticam, quaecunque ad comprimenda
vitia extinguendosque concupiscentiae ardores conducunt. Hic praestantissima margarita mox, si paululum
efi^oderis, occurret. Hic quoscunque daemon suscitavit haereticos, jugulatos, confossos, prostratosque intue-
rituum atque orthodoxae Ecclesise sacramentorum osores, plagis impositis, semimortuos agnosces.
beris. Hic
Hic Ecclesise jura tuearis, hic sponsse libertates, et quaecunque reliqua quse ad paciQcum con-
quo Sponsi
victum homiuum conspirant, facile depromes. Hic velut ad petram parvuU Novatus Helchesaite, SabeUius,
Cerinthus, Nepotianus cum Paulo Samosateno eliduntur. Hic scintilla Arianse perfidise, ne maguum tandem
prseberet incendium, Photinus, Eunomius, Hebion, Montanus prisca emoriuntur. Hic velut condensis-
sima silva latitant orthodoxi, qui, instar ursorum, Pelagium, ApoUinarem, PriscUIianum, Nestorium et

Cataphngas, cumfiUis Hierico laniant lacerantque. Hic Eutyches Manichseus, AcephaU, Dioscorus et Theo-
dorus prosternuntur. Hic Severus AquUegiensis gladio Phinees jugulatur. Hic Monolhehtae mandibula
asini dejiciuntur, Hic Sergius, Pyrrhus, Macharius, velut vulpes parvulae tenentur. Hic Hussitse perfidi,
Wiclefistae insani, etBohemi apostataj atque schismatici, cum sua tota posteritate, ut singularis fetus,
perpetuo feriuntur anathemate. Hic regum et imperatorum tyrannis velut chamo et freno reprimitur. Hic
praesulum et pontificum luxus coarguitur. Si dissentiant principes, hic sincera pax latitat. Si de primatu
disceptent praesules, hic magni consUii angelus praeficiendum caeteris patefacit. Si pestUens zizania agrum
Dominicum labefactare incipiat, mox pater excitatur evangelicus, qui in fasciculos, incendio dandam, colli-
gere praecipiat, quorum vim atque conditionem si semel degustaverint auctoritates iUae supremae, princi-
pum scilicet etpontiflcum, ecclesiasticam mox excitabunt potestatem, quaj dudum a Basiliensi concUio to-
ties commonita,vires resumere non valuit, excitala tandem brachium vibravit, nec prius ab instituto manus
revocabit, donec olim perditam drachmam (veritatem dico vitse doctriuffi, et justitiffi) invenerit.Cumitaque
ex hujusmodi argurnentis tam copiosum utileque reipubUc* antidotum exspectetur, vobis reverendissimis
Patribus, qui verissimam cicatricem Christi tenetis, supremisque studiis sanctam Hierusalem, sponsam
Christi electissimam, restituere iUustrareque, pulsis omnibus errorum fucis, cootenditis, hunc nostrum
tantUhim laborem per vos reipublicce offerendum, dignum duxi non parum mercedis me assecuturum
:

existimans, modo ex alumno vestro (cujus animum vix humeri sufferunt) qualibuscunque studiis (velut mel
Patrol. CXXX. 1
3 APPEND. AI) S.EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 4
de petra, et olcum de saxo diirissimo) ai'!?umcnta proferatis, quibus a Gallorum sedilms pellantur ha^reses
reflorcat veritas, inanesque, el nullius momenti contentiones cvanescant. Accipite igitur, optimipatres, has
nostras lucubrationes rei ecclesiasticai, imo et toti orbi mea sententia profuturas, unde docti pariter et
indocti in promptu habeant quo delectentur quo se item adversus pestilentes, nescio quorum hominum
;

rabies, juvent, protegant, tueantur; quo item cessent pariter et amputentur singula errorum seminaria,
cedant bella paci, unioni schismata, A-eritati error et hiceat veritatis hmien in Sion, et agnoscatur verus
:

zeli caminus in Hierusalem, Christus scihcet, qui ventis procellisque, rursus atcpie iterum utinam

imperet.

ORIGO CONGILIORUM GENERALIUM.

Quo tempore concilia celebrari cceperunt, et de quatiior conciliis.

Canones generaliumconciUorumatemporibusCon- A tri et Filio eumdem ParacUtum demonstravit, dans

stantini cceperunt. \i\ namque annis,
pra-cedentibus latius symboh formam, quam tota Gracia et Latini-
persecutione siseviente, docendarum plebium minime tas in Ecclesiis pra?dical. Tertia synodus est Ephe-
dabatur facultas deinde Christianitas in diversas
; siua prima ducentorum episcoporum, sub juniore
hsereses scissa est, quia uon erat hcentia episcopis Theodosio Augusto edita, quee Ncstorium diias per-
in unum convenire nisi tempore supradicti impera- sonas in Christo asserentem justo anathemate con-
toris. Ipse enim dedit facultatem Christianis hbere demnavit, ostendens manere in duabus naturis
congregari. Sub hoc etiam sancti Patres in conci- unam Domiui nostri Jesu Christi personam. Quarta
ho INicseno de omni orbe terrarum convenientes synodus est Chalcedonensis sexcentorum triginta
juxta fidem evangeHcam et apostolicam secundum sacerdotum, sub Martiano principe habita, in qua
post apostolos Symbolum tradiderunt. Quatuor au- Eutychem Conslantinopohtanum abbatem Verbi Do-
tem principaha esse conciha ex quibus plenissimam mini et carnis unam naturam pronuntiantem, et
fidei doctrinam tenent Ecclesiae tam de Patris, et ejus defensorem Dioscorum quondam Alexandrinum
Fihi, et Spiritus sancti divinitate, quam prsedicti episcopum, et ipsum Nestorium cum reUquis han-c-
Filiiet Salvatoris nostri incarnatione. Prior harum ticisuna Patrum sententia pracdanmavit, pra?dicans
Nicaena synodus est trecentorum decem et octo epi- eadem synodus Christum Dominum sic natum de
scoporum, sub Constantino Augusto imperante per- Virgine, ut in eo substantiam et divina? et humanse
qua Arianai perfidise blasphemia condem-
acta, in conliteamur natui^ae. Haj sunt, ut prccdiximus, qua-
nata, qua ineequaHtatcm sanctoe Trinitatis idem tuor principales, et venerabiles synodi tidem catho-
Arius asserebat, consubstantialem Deo Patri Dei ^j hcam complectentes. Sed et si qua sint conciUa
Fihum eadem sancta synodus per symbolum defi- -D quai sancti Patres Spiritu Dei pleni sanxerunt, post
nivit. Secunda synodus est centum quinquaginta istorum quatuor auctoritatem omni manent stabilita
Patrum, sub Theodosio seniore Constantinopoh con- vigore. Quorum etiam gesta in hoc corporc condita
gregata, quse Macedonium, Spiritum sanctum Deum continentur.
esse negantem, condenmans, consubstantialem Pa-

Item de synodis principalibus, quibus in locis, quibus pro causis, quibus temporibus, quibus
auctoribus celebratse sint.
Pi'ima synodus in Nicsea trecentorum decem et runt. Quarta in Chalcedone sexcentorum triginta
octo Patrum contra Arium, Alexandrinum presby- Patrum contra Eutychem Constantinopolitanum
,

terum, qui tres gradus in Trinitate asserebat, Pa-
trem scihcet majorem, FiUum minorem, Spiritum
sanctum creaturam, temporibus Constantini princi-
pis, Sylvestri papa? Romani, Macharii Hierosolymi-
tani, Alexandri Constantinopohtani, qui condemnata
hoeresi statuerunt canones viginti. Quorum auctor
maxime praefatus sanctus Alexander episcopus fuit.
Secunda in ConstantinopoU centum quinquaginta
Patrum contra Macedonium ConstantiuopoUtanum
episcopum, qui negabat Spiritum sanclum Deum
esse, lemporibns Graliani et Theodosii [)rincipum,
Damasi papai Romani, CyriiU Hierosolymitani, Nec-
tarii ConstantinopoUtani, qui, condemnata ha^resi,
statuerunt canoncs trcs. Quorum maxime auctor
Nectarius Constantinopolitanus fuit. Tertia in Epheso
ducentorum Patrum contra Neslorium Constantino-
pohtanum cpiscopum, qui dicebat boatam virginem
Mariam non Dci, sed hominis tantummodo genitri-
Q trum contra Macharium Antiochcnum cpiscopum
cem, ut aliam personam carnis, aUam faceret divi-
nitatip, temporibus Thcodosii Magni principis, Coe-
jestini papa* Romani, Juvenafis ConstanlinopoUtani,
abbatem qui asserebat Christum post humanam as-
sumptionem non ex duabus naturis exsistere, sed
solam in eo divinam naturam permanere, tempori-
bus Martiani principis, Leonis papte Romani, Juvc-
nahs Hierosolymitani, Anatolii Constantinopolitani.
Qui condemnata haeresi statuerunt canones viginti
septem, quorum auclor maximc idem sanctus Ana-
tolius Constantinopolitanus episcopus fuit. Quinta
Consiantinopoli contra Theodorum Mopsuestenum,
et omnes hffreticos. Qui Theodorus diccbat alium
Deum esse Verbum, et alium Chrislum, et sacram
Virginem Mariam negabat Dei genitricem fuisse,
temporibus Justiniani principis, Vigilii papae, Do-
mini Antiocheni, Eutychii Constantinopohtani, qui
quatuordecim capilula analhcmatizando scripserunt
contra Theodori el sociorum ejus blasphemias.
Scxta in Constantinopoli, centum quinquaginta Pa-
el socios ejus, qui unani voluutatcm ct operationem
in Christo falsa suspicionc astrucbaut, temporibus
Constantini principis Agathoius papa« Romaui,
,

CyrilU Alexandrini. Qui duodecim capitula contra Gcorgii Constautinopolitani. Qui coudemnata ha;-
Nestorii blasphemias, totidem capiUila, auctore eo- resi anatliematizando scripserunl octo capitula.
dem sancto CyriUo, auathemalizando conscripse-
llem adnotatio synodoruyn quarum gesta in hoc codice continentur.
Prirna adnotatio Aipulana; synodi, qui ante Ni- jorcm postponitur : in qna Patres oclodecim sla-
mam fertur
cscnam fuisse, sed [)roptcr auctoritatem ma- tuerunt canones viginti quatuor. Quorum auctor
 DECRETALIUM COLLECTIU.
maxime Vitalis Antiochenus episcopus exslitit. Se- ^na:' provincia\ temporibus Aurelii Carthaginensis
cunda iXeoca^sariensis, quse post AquitanaDi et Ni- episcopi, leguntur esse conscripti. Nona Arelatensis,
caenam legitur fuisse in qua Patres sedecim sta-
,
in qua Patres statuernnt canones, etc, quorum au-
tuerunt canones quatuordecim ,
quorum aiictor clores maxime Silvester urbis Romaj episcopus, et
maxime Vitalis Salaminus esstitit. Tertia Gangren- sanctus Marinus Arelatensis episcopus exstiterunt,
sis, qadi post Niccenam legitur fuisse, in qua Patres temporibus Constantini Augusti, sicut quidam asse-
sedecim statuerunt canones viginti unum propler runt. Decima item Arelatensis, in qua Patres novem-
qiiasdam necessitates ecclesiasticas, maxime contra decim statuerunt canones, quoium auctor raaxime
Eustachium, qui dicebat quod nullus in conjugali sanctus Cffisarius Arelatensis episcopus exstitit. Un-
ordine positus, nec ullus tldelis qui non omnibus decima item Arelatensis, in quu Patres sedecim sta-
renuntiaret quse possideret, spem apud Dominum tuerunt canones. Duodecima item Arelatensis, in
haberet, et multa alia venenosa, quse enumerare vico Ortinsico, in qua Patres undecim statuerunt
longum est. Quarta Sardicensis, in qua Patres qua- canones, quorum maxime auctor sanctus Caesarius
draginta statuerunt canones viginti unum, quorum Arelatensis episcopus exstitit. Tertia decima item
auctor maxime Osius Cordubensis episcopus, et Vin- Arelatensis, in qua Patres novemdecim statuerunt
centius Capuanus episcopus, et sanctee Romanaj Ec- canones, quorum auctor maxime Sapardus Arela-
clesise legatus exstiterunt. Quinta Antiochena, in qua tensis episcopus exstitit. Quarta decima Arausicen-
Patres triginta statuerunt canones viginti quinque, sis, in qua Patres sedecim statuerunt canones, quo-
quorum auctor maxime Eusebius Pakestinensis epi- rum auctor maxime Hilarius episcopus exstitit.
scopus exstitit. Sexta Laodicensis, in qua Patres T> Sexta dccima Agathensis,in qiia Patres triginta qua-
viginti duo statuerunt canones quadraginta novem, " tuor statuerunt canones, quorum auctor maxime
quorum auctor maxime Theodosius episcopus exsti- Cajsarius episcopus exstitit. Septima decima Aure-
lit. Septima Carthaginensis, in qua Patres ducenti lianensis, in qua Patres septuaginta duos statuerunt
decem et septem, statuerunt canones triginta tres, canones, quorum auctor maxime Aurelius Arela-
quorum auctor maxime Aurelius Carthaginensis tensis episcopus exstitit temporibus Clodovici regis.
episcopus exstitit. Etiam sanctus Augustinus Hippo- Octava decima item Aurelianensis, in qua Pati-es
nensis episcopus in eadem synodo legitur fuisse triginta unum statuerimt canones, quorum auctor
temporibus Honorii Augusti. Octava Africana sub maxime Melanius Redensis episcopus exstitit. Nona
Theodosio minore Augusto, in qua Patres ducenti decima item Aurelianensis, in qua Patres viginti tres
quatuordecim recitaverunt et firmaverunt canones statuerunt canones, quorum auctor maxime sanctus
centum et quinque qui per diversa concilia Africa- Albinus Andegavensis episcopus exstitit.

INCIPIT EPISTOLA. AURELII CARTHAGINENSIS EPISCOPI

AD DAMASUM PAPAM.

Reverendissimo papae Damaso Aurelids Cartha-
ginensis episcopus.
Gloriam apostolicae sedis et vestrae sublimitatis
gratiam nostra humilitas exorat ut statuta quoe re-
perire poteritis post iinem beati principis apostolo-
rum Petri usque ad vestrae sanctitatis principium,
juxta apostolicse sedis auctoritatem, quam cognovi-
nms per vestrae sapientiae sanctitatem gubernari.
nobis scripta mittere dignemini. Quatenus per ve-
strae sanctitatis nobilitatem atque pmdentiam nosse
valeamus quae in praefata sancta sede supradictis
temporibus sunt decreta, et qui adversus canonum
apostolorum instituta gesserunt cognoscantur. Rene
valete, sanctissime papa, et orate pro nobis, aman-
tissime pater. Data viii Kalend. Martii, et lecta Ro-
mae NonasMaii.

RESCRIPTUM DAMASI AD AURELIUM CARTHAGINENSEM EPISCOPUM.

Beatissimo fratri et coepiscopo Alrelio Damasus.
Scripta sanctitatis tuae debita veneratione susce-
pimus, in quibus sitire venerationem ac prudentiara
tuamapostoIicainstituta(utdignumerat)cognovimus.
Qua de re quaedam ex his qua:; petisti misimus, et
quaedam adhuc cum iterum miseins, mittere cupi-
mus. Nullum tamen a beati Petri principis apostolo-
rum fine praedecessorura nostrorura praetermisimus,
de quorum statutis aliquid tibi per Ammonium pre-
sbyterum et Felicem diaconum sub certis signaculis
non mitteremus. Quoe te et custodire optamus, et
aliis praedicanda ac publicanda raandamus, ul ab
omnibus inviolate debita venerationc custodiantur,
et inviolate serventur, atque ab omnibus futuris
temporibus diligenter venerentur, quia violatores
voluntarie canonum graviter asanctis Patribus judi-
cantur, et a Spiritu sancto (cujus instinctu ac dono
dictati sunt) damnantur, quoniam blasphemare Spi-
ritura sanctum non incongrue videnlur, qui contra
eosdem sanctos canones non necessitate compulsi,
sed libenter, ut praefixum est, aliquid proterve
agunt, aut loqui praesumunt, aut facere volentibus
sponte consentiunt. Talis enim praesumptio mani-
feste unum genus est blasphemantium Spiritum san-
r ctum, quoniam, ut jam prselibatum est, contra eum
agit cujus impulsu et gratia iidem sancti editi sunt
canones, Diabolica vero nequitia plerosque subtiliter
fallere solet, et ita quorumdam iraprudentiam per
similitudinem pietatis saepissime illudit, ut pro salu-
taribus nocitura persuadeat. Idcirco norma sanclo-
rum canonum qui sunt Spiritu Dei conditi, et totius
reverentia consecrati, fideliter a nobis est scienda, et
diligenter tractanda, ne quovis modo sanctorum Pa-
trum statuta absque inevitabili necessitate (quod ab-
sit) transgrediamur, sed fidelissime per ea gradien-
tes, cum eis qui eos instinctu condiderunt divino
mei'cedis gloriam, etlaboris cumulum eorum meritis
auxiliante Domino habere mereamur. His itaque rite
deliberatis, et ad ecclesiarum vestrarum notitiam
nostra dehberatione perlatis, parere vos eorumdem
sanctorura canonum i'egulis summopere convenit, ne
in aliquo eis obviare quorumdam ignavia faciat, sed
vestra sapiens et sana doctrina quae cupit vos per
p. omnia placere Dco illis cohaeredes et comparticipes
^ caelestis regni in sedibus fideles cooperatores osten-
dat. Data xvr Kalend. Junii, Gratiano et Cirilio IV
consulibus.
 APPEND. AD S.*:C. IX. — ISIDORl MERCATORIS

PRJEFATIO ISIDORI IN SEQUENS OPUS.

IsiDORCS servus Christi lectori conservo suo et pa- ^ sive quae antea, seu quse postmodum facta sunt,
renti in Domino fideli salutem. sub ordine numerorum ac teraporum capituhs suis
Compellor a multis tam episcopis quam reliquis distincta sub hujus voluminis aspectu locamus,
servis Christi canonum sententias colligere, et in subjicientes etiam reliqua decreta praesulum Ro-
uno volumine redigere, et de multis unum facere. manorum usque ad sanctum Gregorium, et quasdam
Sed hoc oppido conturbat, quod diversae interpreta- epistolas ipsius in quibus pro culmine sedis apo-
tiones varias sententias faciunt, et licet unus sit stolicae non impar conciliorum exstat auctoritas,
sensus, diversse tamen sunt sententiae, et alise lon- quatenus ecclesiastici ordinis disciplina in unum a
giores, aliae breviores. Ea vero concilia quee Graeco nobis coacta atque digesta et sancti prsesules pa-
sunt edita stylo, amplius quam tripliciter aut qua- ternis inslituantur i'egulis, et obedientes Ecclesiae
drupliciter interpretata atque conscripta reperimus. ministri vel popuh spiritualibus imbuantur exem-
Quod si veritas est quserenda e pluribus, Graecorum plis, et non malorum hominum pravitatibus deci-
sequamur stylum, eorumque imitemur dictiones piantur. Multi enim, pravitate et cupiditate depressi,
atque exemplaria; sin minus, ipsi dicant atque ex- accusantes sacerdotcs oppresserunt. Ideo sancti
ponant quibus tot sunt exemplaria quot codices. Patres leges constituerunt quas sanctos canones
Nobis tamen videtur, cum in nostro discrepaverint B appellaverunt. Multi ergo idcirco alios accusant,

sermone, ut unitas, et veritas ab ipsis quserenda sit, ut se per illos excusent, aut eorum bonis ditentur.
quorum liugua edita esse noscuntur. Quod et nos Plerique vero boni Christiani propterea tacent, et
fecimus, et sicut a veris eorum reperimus magistris, portant aliorum peccata quse noverunt, quia do-
in volumine cui haec prseponitur praifatiuncula inse- cumentis saepe deseruntur quibus ea quse ipsi sciunt

rere curavimus.Canon autem Grajce, Latine regula judicibus ecclesiasticis probare non possunt, quoniam
nuncupatur. Regula autem dicta quod recte ducit, licet vera sint qusedam, non tamen judicibus cre-
nec aliquando aliorsum trahit. Alii dixerunt regu- denda sunt, nisi quae certis indiciis demonstrantur,
lam dictam quod regat, vel quod normam vivendi
vel nisi quse raanifesto judicio convincuntur, nisi qua^
prsebeat, sive quod distortum pravuraque quid eor- judiciario ordine publicantur. Nullus enim qui suis

rigat. Synodum autem ex Graeco interpretari comi- rebus est spoliatus, aut a sede propria vi aut ter-
tatum vel coctum. Concilium vero nomen tractum ex rore pulsus, antequam omnia sibi ablata ei le-

communi intentione, eo quod in unum omnes diri- gibus restituantur, et ipse pacifice diu suis fruatur
gant mentis obtutum. Cilia enim oculommi sunt. honoribus, sedique proprie regulariter restitutus
Unde et qui sibimet dissentiunt, non agunt concihum, p ejus multo tempore libere potiatur honore, juxta
quia non sentiunt unum. Ccetus vero convcntus est, canonicam accusari, vocari, judicari aut damnari
vel congregatio a coeundo, id est couveniendo iu institutionem non potest. Unde et ecclesiastica Hi-

unum, unde et conventus est nuncupatus, quod om- storia,ab Eusebio Csesariensi episcopo confecta,
nes ibi conveniunt, sicut conventus, coetus vel con- de muliere quadam quse pro castilate a marilo ac-
cilium a societate multorum in unum. cusabatur ait « Prseceptum, vel interdictum est
:

In principio vero voluminis hujus qualiter con- ab imperatore lege lata, ut primo permitteretur
cilium apud nos celebratur posuimus, ut qui ei rem familiarem libere diutius ordinare, tum
nostrum ordinem sequi voluerint, sciant qualiter deinde responderet objectis. » Hae omnes leges tam
hoc agere debeant. Qui autem hoc agere melius ecclesiasticae quam et vulgares publicajque pra;-

elegerint, faciant quod justo canonicoque atque cipiunt.

sapientissimo consilio judicaverint. Denique pro- Horumvero concinnantia siomniaponercnlur,ante
pter eorum auctoritatem caiteris conciliis prae- deficcrent dies, et nimis prolixa lierct epistola.

posuimus canones qui dicuntur apostolorum, licet Ex pluribus tamen aliqua hic ad provocationen\
a quibusdam apocryphi dicantur, quoniam plures eos aliorum inserere judicavimus. Ait namque sanctus
eorum sententias syno- Romanaj Ecclesia? antistcs in cpistola Chalce-
recipiunt, et sancti Patres D Leo
dali auctoritate roboraverunt , et inter canonicas donensi concilio missa, cujus initium est : « Leo
posucrunt constitutiones. Deinde quarumdam epi- episcopus synodo Chalcedonensi. Optaveram qui-

stolarum decreta virorum apostolicorum intcrserui- dem, dilectissimi, » et caetera. In quu inter coetera
mus, id est Clementis, Anacleti, Evaristi et capte- sic teslatur dicens : « Quia vcro non ignoramus per
rorum apostolicorum, quaspotuimus haclenus repe- pravas ocmulationes multarum Ecclcsiarum statuni
rire cpistolas usquo ad Silvcslrum papam. Post- fuisse turbatum, plurimosquefralres injuste scdibus
modum vero Nicsenam synod um constituimus propter suis pulsos et in exsilia deporlalos atquc in locum
aucloritatem ejusdem magni concilii. Deinceps di- superstitum alios substitutos; his primitus vulne-
versorum conciliorum Greecorum et Latinoruni, ribus adhibeatur medicina justitiaj. Ne quisquam
 ,

DECKETALILM COLLECTK». 10

ita careat propriis, ut alter utatur alienis. Quem ^ a XII Kalend. Aprilis usque in xvm Kalend, Maii
ita errorem omnes relinquaut, ut nemini quidem solerter inquiri, et si die Sabbatorum inciderit, con-

perire honor debeat, sed prioribus episcopis cum sequenti die Dominico, id est luna xv, Pascha cele-
omni privilegio suo jus proprium reformetur. » brare conscripsit, et si die Dominico luna xiii ejus-
Eadem et antiqui aposlolici qui fuerunt ante sy- dem mensis, id est primi mensis, evenerit ipsa
nodum Nic;«nam sanxeruut. Eadem s}Tiodus quae hebdomada transmissa inalterum diem Dominicum,
habita est in Laxnssa sub Valeriano loquilur. Ea- Pascha sine dubio celebrare conscripsit. His et aliis

dem Romanse synodi

plurimse testantur, eadem quamplurimisexemplis patet plura essequam viginti

papa Symmachus et ceeteri sancti Patres sanxerunt. Nicaeni concilii capitula, et veram esse praedictam
Quorum statuta proxilitatem vitantes hic inserere Julii papae epistolam. Nobis autem quidam e con-
distuhmus. Si quis autem haec plenius scire et sortio fratrum nostrorum Orientales testati sunt se
legere vohierit, suis in auctoribus invenire ct legere Nicaenum habens potiorem quatuor
vidisse concilium

pleniter poterit. Nobis vero hac in praefatiuncula Evangeliorum magnitudinem, continens in se ses-
ista sufficiant. Et sicut mihti ex multis armis illa siones episcoporum, et iutroductiones, judiciaque
sufficiunt quae ferre congruenter super se poterit, querimoniarum, atque definitiones et constitutiones,

sic nobis de multis seutentiis una, aut duse, vel B necnon et subscriptiones eorum. Ad cujus similitu-
quantum tunc necesse fuerit, sufficiunt, quoniam dinem magnum Chalcedonense concilium conscrip-
sicut cum uno telo aut duobus inimicum vincimus, tum esse confirmavtrunt, et demum alia Constanti-

sic cum una aut duabus sententiis auctoritate plenis nopoli condita, unum videlicet sub Justiniano
semulum superamus. Si enim de muheribus et see- imperatore, contra Dei impugnatores Origenem
cularibus hominibus haec constituta sunt , multo Didymum, etEvagrium, etaliud temporibus Agatho-
magis ecclesiasticis viris et sacerdotibus sunl con- nis papae et Constantini imperatoris contra Macha-
cessa. Haec eadem vero ecclesiastica jura jubent rium episcopum, et Stephanum ejus discipulum, ac
et saeculi leges praecipiunt. Simihter accusatores et reliquos episcopos, qxii pro frumento zizania Eccle-
accusationes, quas sajcuU leges prohibent, canonica siis seminaveinmt , vinum miscuerunt aquae, et

funditus repehit auctoritas. Synodorum vero con- proximo potum dederunt evorsione turbida, ct tan-
gregandarum auctoritas apostohcae sedi privata quamlupi agni simulabant mendacium, et veritasut
commissa est potestate, nec ullam synodum ratam mendacium refutabatur.
csse legimus, quae ejus non fuerit auctoiitate con- Nosse etiam oportet (licet certa non infirmentur,
gregata vel fulta. Haec canonica testatur auctoritas, quatuor esse principalia concilia ex quibus plenissi-
p
haec historia ecclesiastica roborat, ha?c sancti Patres mam fidei doctrinam tenent Ecclesiae, tam de Patris,

confirmant. et Fihi, et Spiritus saucti divinitate, quam de prae-

Scire autem vos volo, octoginta episcopos, qui hoc dicti Fihi et Salvatoris nostri incarnatione. Prior
opus me incipcre, et perficere coegistis, et cunctos harum Nicsna synodus est trecentorum decem et
rehquos Domini sacerdotes oportet, quod plura octo episcoporum sub Constantino Augusto peracta,
quam illa viginti capitula qua? apud nos habentur in qua Arianae perfidife blasphemia condemnata,
Nicaenae synodi reperimus, et in decretis Julii papae qua inaequalitatem sanctae Trinitatis idem Arius
septuaginta capitula ejusdem synodi esse debere le- asserebat, consubstantialem Deo Patri Deum Filium
gimas. Quam epistolam in suo ordine inter caetera eadem sancta synodus per Symbolum definivit. Se-

decreta apostolicorum posuimus , hsec scrutantibus cunda synodus centum quinquaginta Patrum, sub
et cunctis nosse volentibus rimandam. Nam quod Theodosio seniore Constantinopoli congregata, quae
plura quam viginti capitula sint Nicceni concilii, in Macedonium, sanctum Spiritum Dominum esse ne-
multis invenitur locis. Legitur enim in Constantino- gantem, condemnans, consubstantialem Patri et Fi-
politano concilio ita : « Manifestum est quod illa quae lio eumdem Paracletum demonstravit, dans latius
suntper unamquamque provinciam ipsius provinciae J) SjTnboIi formam, qwam tota Graecia et Latinitas in
synodus dispenset, sicut Nicaeno constat decretum Ecclesiis praedicant. Tertia synodus est Ephesina
esse concilio. » Legitur et in epistola Innocentii papac prima ducentorum episcoporum, sub minore Theo-
Victricio Rothomagensi episcopo dirccta, ita : « Si dosio Augusto edita, quae Nestorium duas personas
quae causae vel contentiones inter clericos et laicos, in Christo asserentem justo anathemate condem-
vel inter clericos tam majoris ordinis quam etiam navit, ostendens manere in duabus naturis unam
inferioris fuerint secundum
exortae ,
placuit ut Domini nostri Jesu Christi personam. Quarta est
synodum Nicajnam congregatis omnibus ejusdem synodus Chalcedonensis sexcentorum triginta sacer-
provinciae episcopis judicium terminetur, ;> et reli- dotum, sub Martiano principe habita, in qua Euty-
qua. Sanctae etiam memoriae Theophilus Alexandri- chem Constantinopolilanum abbatem Verbi Dei et
nus episcopus suis in epistolis meminit in concilio carnis unam nafuram pronuntiantem, et ejus defen-
Nicaeno statutum esse ut ab vin Idus Martii usque in sorem Dioscorum quondam Alexandrinum episco-
idem Nonas Aprilis, diebus scilicet 28, quahscunque pum, et ipsum rursum Nestorium cum reliquis hoe-
luna nata fuerit in quolibet medio spatio, perhibet unaPatrum sententia praedamnavit, praedicans
rcticis

i'acereinitiumprimimensis,quartam decimam vero eadem synodus Christum Dominum sic natum de

 ;

H APl'ExM). AD S.tC. IX. — ISIDOKI MEUCATURIS 12

Virgine, ut in una substantia divina et humana ^ vigore. Primo quidem ordo, ut praedictum est, de

contineantur naturse. Ha; sunt, ut praidixinms, qua- celebrando concilio insertus habetur, etpostmodum
tuor principales et venerabiles synodi, fidem catho- canonum apostolorum, ac primorum apostolicorum,
Hcam complectentes. Sed si qna sint concilia qua> id est a sancto Clemente usque ad sanctum Silve-
sancti Patres Spiritu Dei pleni saiixerunt, post ipso- strum sequens ordinem suum.
rum quatuor auctoritatem omni manent stabiUta

INCIPIUNT CANONES 10 EST

REGUL^ ECCLESIASTIC^
A sanctis Patribus constitutse , et ab Isidoro in imiiis codicis corpus collectee.

1 ORDO DE CELEBRANDO GONGILIO.

Hora diei prima, ante solis ortum, ejiciantur g ut in sinistrum nosnon ignorantia trahat, nonfavor
omnes ab ecclesia, obseratisque foribus cunctis inflectat, non acceptio muneris vel personae corrum-
ad unam j anuam per quam sacerdotes ingredi oportet, pat, sed junge nos tibi efficaciter soUus tuae gratiai
ostiarii stabunt. Et convenientes omnes episcopi dono, ut simus in unum, et in nuUo deviemus a
te

pai'iter introibunt, et secundum ordinationis suffi vero, qualiter in nomine tuo coUecti, sic in cunctis
tempus residebunt. Post ingressum episcoporum teneamus cum moderamine pietatis justitiam, ut et
omnium atque consessum , vocentur deinde pre- hic a te in nuUo dissentiat sententia noslra, et in
sbyteri, quos causa probavei'it introire, nuUusque futuro pro bene gestis consequamur preemia sempi-
se inter eos ingerat diaconorum. Post hos ingre- terna.
diantur diacones probabiles, quos ordo poposcerit In qua oratione ?ater noster non dicatur , nec
interesse. Et corona facta de sedibus episcoporum, henedictio , sed ipsa solummodo oratio conUrmetur.
presbyteri a tergo eorum resideant, quos tamen Fiuita autem oratione, et responso ab omnibus
sessuros secum metropolitanus elegerit, qui utique Amen, rursus dicat archidiaconus Engite vos. :

et cum eo judicare aUquid, et deflnire possunt. Confestim omnes surgant et cum omni timore Dei
Diaconi in conspectu episcoporum stent, deinde et discipUna tam episcopi quam presbyteri sedeant

ingrediantur laici, qui electione conciUi inleresse C sicque omnibus in suis locis, in silentio conseden-
meruerunt. Ingrediantur quoque notarii, quos ad tibus, diaconus alba indutus, codiceni canonum in
recitandum vel excipiendum ordo requirit. Obsera- medio profcrens, capitula de conciUis agendis pro-
tisque januis, et sedentibus in diuturno silentio nuntiet, id est, de concUio Toletano tertio, aira
sacerdotibus, atque cor totum Uabentibus ad Do- xviii. Item, ex concUio Toletano quarto, ajra iii.

minum, dicturus est arcUidiaconus, Orate, statim- Item, ex capilulis Orientalium partium, quaj Marti-
que in terram omnes prosterncntur, lam episcopi nus episcopus de Graeco in Latinum vertit, aera
quam presbyteri, et orantcs diulius, tacite cum xviu, de Synodo facienda. Item, ex concilio Chal-
fletibus atque gemitibus, unus ex episcopis seniori- cedonensi, aira xvin. Item, cx concilio Agathensi,
bus surgens, orationem palam fundat ad Dominum, ajra xxv, vel xxvi, vcl aliud de canonibus, quod
cunctis adhuc in terra jaccntibus, diccns hanc ora- melropoUtano aptius visum fuerit, ut legatur. Finitis-

tionem : que titulis, metropolitanus episcopus, concUium

Oratio. alloquatur exhortationc, ita dicens : Ecce, sanctis-
Adsumus, domine sancte Spiritus, adsumus pec- simi sacerdotes, pra?missis Deo precibus, fraterni-
cati quidem immanitatc detcnti, sed in nomine tuo tatem vestram cum pia exhortatione convenio, et
speciaUter aggregati; veni ad nos, et csto nobiscum,
D per divinum nomcn obtcstor ut ca, quas a nobis de
dignare iUabi cordibus nostris, doce nos quid aga- Deo, et dc sacris ordinibus, vcl sanctis moribus
mus, quo gradiamur, et ostende quid efficcrc dcbca- vobis fuerint dicta, cum omni pictatc suscipiatis et
mus, ul, te auxUianle, tibi in omnibus placere valea- cum summa reverentia perficere intendatis. Quod
mus. Esto salus, ct suggestor, et efi^ector judiciorum si forsitan aliquis vestrum aliter qiiam dicta fuerint
nostrorum, qui solus cum Deo Patre, et ejus Filio senserit, sine aliquo scrupulo conlcntionis in no-
nomen possides gloriosurn. Noii nos patiaris pcrtur- stiorum onmiuin copulationo. ca ipsa, de qnibus
batorcs.esse juslitiai, qui summam diligis tequilatem, dubilaverit, conferenda rcducat, qualitcr, Dco auxi-
 :

13 iJECHmLILM COI.LECTIO. I'f

liante, aut doceri possit, aut doceat. Deinde simili ^ fuerintcunctadeterminata, ita ut qua?cuuquedelibe-
vos obtestatione convenio, et obsecro, ut nullus ratione communi fmiuntur episcoporum singulorum
vestrum in judicando, aut personam accipiat, aut manibus subscribanlur, ita tamen ut ante duos vel
quolibet favore, aut munei'e pulsatus, a justo judi- tres dies quam solvant concilium omnes constitutio-
cio scienter avertatur, aut discedat; sed cum tota nes a se editas diligenti consideratione retractent, ne
pietate, quidquid ccetui nostro sc judicandum intu- in aliquo offendissent. Item, in die quo concilium
lerit reti'actate, ut nec discordans contentio ad sub- absolvendum est, canones qui in sancta synodo con]
versionem justitise inter nos locum inveniat, nec stituti sunt, coram ecclesia in publico relegantur.
item in perquirenda sequitate vigor nostri ordinis Quibus explicitis, respondeatur in choro : Amen.
vel sollicitudo tepescat. Deinde ad locum redeuntes, ubi in concilio resede-
Post hanc exhortationem introibunt omnes, qui- runt, canones ipsos subscribant. Admonendi quoque
cunque fuerint presbyteri, diacones, vel religiosi a metropolitano sunt de Pascha venturo, quovenial
universi ad audiendum doctrinam. Sicque arcbidia- dic. Admonendi etiam sunt quo tempore superve-
conus lecturus est canonem Toletani concilii unde- nienti anno ad faciendum concilium veniant. Eli-

cimi, sera prima, ne tumultu conciliura agitetur. Quo gendi etiam sunt de episcopis, qui cum raetropoli-
canone perlecto, concilium Ephesinum ex ordine B tano dies festos Natalis Domini et sanctum Pascha
perlegatur. Deinde collatio pariter et instructio de debeant celebrai'e. Post hsec, dicente archidiacono :

mysterio sanctee Trinitatis habeatur, simulque et Oratc, omnes simul in terra pariter se prosternant,
de officiorum ordinibus, si in omnium sedibus ejus- ubi diutissime orantes, hanc unus ex majoribus
dem celebritatis unitas teneatur. Pro his quoque orationem dicat
prout spatium diei permiserit, et epistola; papa^. Oratio.

Leonis ad Flavianum episcopum de erroribus Nulla est, Domiue, humana? conscientiae virtus
Eutychetis, et mysterio Trinitatis, legendai sunt. quae inoflcnse possit tuae voluntatis judicia expedire,
Canones quoque de unitate officiorum, nec ad aliud ct ideo quia imperfectum nostrum viderunt oculi tui,
aUquid antea transeatur, quara ista omnia expli- perfectioni deputa, quaesumus, quae perfecto aequi-
centur, ita tamen ut in totos tres dies litaniarum tatis fine concludere peroptamus. Te in nostris prin-
nihil aliud agatur nec tractetur, nisi sola collatio de cipiis occursorem poposcimus, te quoque in hoc line
mysterio sancta; Trinilatis, et de ordinibus vel judiciorum nostroi'um excessibus adesse precamur,
sacris, vel officiorum institutis, ita ut hcec tota par- scilicet, ut ignorantiae parcas, ut errori indulgeas, ut
liantur per totos illos tres dies, ut nihil aliud (sicut perfectis votis perfectam operis efficaciam largiaris.
^
dictum est), nisi sola quaestio de his quae preedicta sunt, Et quia conscientia remordente tabescimus, ne aut
habeatur, ita ut lectio semper congruens ordini, et ignorantia nos traxerit in errorem, aut praeceps for-
causae quse quserenda est, antecedat. Post haec, in sitan voluntas impulerit justitiam declinare, obhoc
quarto die reliquae per ordingm admittendae sunt, sic- te poscimus, te rogamus, ut si quid offensionis in
que omnes qui de religiosis in retroactis diebus pro hac concilii celebrate attraximus, condonare ac re-
spirituali instructione interfuerant in concilio, foris missibile facere digneris, ut in eo quod soluturi
egrediantur, residentibus aliquibus presbyteris in sumus aggregatum concilium, a cunctis primum
concilio, quos metropolitanus probaverit honoran- absolvamur nostrorum nexibus delictorum, qualiter
dos. Per singulos tamen illos tres dies rogationum et transgressores venia, et confitentes tibi subse-
litaniarum, episcopi vel presbyteri cum admonitore quatur remuneratio sempiterna.
prknum orationibus se prosternant. Sicque collecta Huic orationi oratio Fater noster adjungatur, e!
a metropolitano oratione consurgant et de divinis cunctis adhuc jacentibus, haec benedictio explicetur,
tantum (ut dictum est) rebus coUationem habeant,
Benedictio.
in reliquis autem diebus, cunctis astantibus oratio
coUigenda est, et sic considentes causarum negotia, Christus Dei Filius, qui est initium et finis, com-
J)
juste et religiose colligant, Nullus tamen tumultus, plcmentum vobis tribuat charitatis. Amen. Et qui
aut inter confidentes, aut inter astantes habeatur. vos ad expletionem hujus fecit pervenire concilii
Eodem tamen modo, eodemque ordine ad conci- absolutos vos efficiat ab omni contagione delicti.

lium omnes per singulos dies ingrediantur, quo Amen. Et ab omni reatu liberiores effecti, absoluti
superius jampraemissumest. Nam etsiprcsbyterire- etiam per donum Spiritus sancti, felici reditu ves-
liqui aut diaconi, clerici sive laici de his qui foris ste- trarum sedium cubilia repetatis illaesi. Amen. Quod

terunt, concilium pro qualibet re crediderint appel- ipse prasstare dignetur, cujus regnum et imperium
landum, Ecclesiae metropolitanse archidiacono cau- permanet in saecula saeculorum. Amen.
sam .siiam intiment, et ille concUio deuuntiet. Tunc Quibus expletis, cum dictum fuerit ab archidia-
iUis et introeundi singulatim et proponendi licentia cono : In nominc Domini nostri Jesii Christi, eamus
concedatur. NuUus autem episcoporum acoetu com- cum pace, omnes Ulico pariter exsurgentes, residente
muni secedat, antequam hora generalis secessionis metropolitano ab ipso primum incipiente, osculum
adveniat. sibi invicem omnes pariter dabunt. Sicque data sibi

ConcUium quoquc nuUus solvere audeat, uisi invicem pace, conventus concUii absolvatur.
 15 M»PEND. \h S.EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS Ifi

Oratio diei secundse. \ Oratio diei tertise.

Nostrorum libi, Dominc, ciirvantes genua cor- Ad te, Domine, interni clamoris vocibus procla-
dium, qua?sumus, ut bonum quod nobis a te requi- mantes, unanimiter postulamus, ut respectu gratioe
ritur cxsequamur, ut prompta semper soUiciludine tuae solidati, praecones virtutis tuae efficiamur intre-

gradientes, discretionis arduae subtile judicium fa- pidi, tuumque valeamus verbum cum omni fiducia
ciamus, ac misericordiam diligentes clareamus stu- loqui.

diis tibi placitae actionis.

2 INGIPIUNT GANONES APOSTOLORUM,

PER CLEMENTEM PAPAM PROLATI.

Cap. 1. Episcopus a duobus aul Iribus episcopis g suspensus, seu communicans, ad aliam properet
ordinetur. civitatem, et suspiciatur propter commendatitias
II. Presbyter ab uno episcopo ordinetur, et dia- litteras, et qui susceperunt, et qui susceptus est,

ronus et reliqui clerici. communione privenlur. Excommunicato vero pro-

III. Si quis episcopus aut presbyter praeter ordi- teletur ipsa correptio, tanquam qui mentitus sit, et
nationem Domini, alia quaedam in sacrificio offerat Ecclesiam Dei seduxit.
super altare, id est, aut mel, aut lac, aut pro vino XIV. Episcopo non licet aliam parochiam, propria
siceram, et confecta quaedam, aut volatilia, aut ani- i"elicta, pervadere, licet cogatur a plurimis, nisi foiie
malia quaedam, aut legumina, contra constitutio- quis eum rationabili causa compellat, tanquam qui
nem Domini faciens, congruo tempore deponatur. possit ibidem constitutis plus lucri conferre, et in
IV. Offerri non liceat aliquid ad altare praiter no- causa religionis aliquid profectus prospicere. Et hoc
vas spicas, et uvas et oleum ad luminarium, et tby- non a semetipso pertentet, sed multorum cpiscopo-
miama, id est incensum, tempore quo sacra cele- rum judicio et maxirna supplicatione perficiat.
bratur oblatio. XV. Si quis presbyter aut diaconus, aut quilibet
V. Reliqua poma omnia ad domum primitise epi- de numero clericorum relinquens propinam paro-
scopo et presbyteris dirigantur, nec offerantur in C chiam pergat ad alienam et omnino demigrat, prae-
altari. Certum est autem quod episcopus et presby- ter episcopi sui conscientiam ut in ahena parochia
teri dividant diaconis et reliquis clericis. commoretur, hunc ulterius ministrare non patimm-,
VI. Episcopus aut presbji,er uxorem propriam praecipue si vocatus ab episcopo redire contempse-
nequaquam sub obtentu religionis abjiciat. Si vero rit, in sua inquietudine perseverans, verumtamen
rejecerit, excommunicetur, sed et si perseveraverit, tanquam laicus ibi communicet.
dejiciatur. XVI. Episcopus vero apud quem moratos esse
VII. Episcopus, aut presbyter, aut diaconus ne- constiterit, si contra eos decretam cessationem pro
quaquam saeculares curas assumat; sin autem, deji- nihilo reputans, tanquam clericos forte susccperit,
ciatur. velut magister inquictudinis communione privetur.
VIII. Si quis episcopus, aut presbyter, aul diaco- XVII. Si quis post baptisma secundis fuerit nu-
nus sanctum Paschas diem ante vernale aequinoc- ptiis copulatus, aut concubinam habuerit, non po-
tium cum Juda^is celebraverit, abjiciatur. test esse episcopus, nec presbyter, aut diaconus, aut
IX. Si quis episcopus, aut presbyter, aut diaconus, prorsus ex numero illorum qui ministerio sacro de-
vel quilibet ex sacerdotali catalogo facta oblatione, serviunt.
non communicaverit, aut causam dicat (si rationa-
D XVIII. Si quis viduam ct cjectam acceperit, aut
bilis fuerit, veniam consequatur) aut si non dixerit, mcretricem, aut ancillam, vel aliquam dc his quae
communione privetur, tanquam qui populo causa publicis spectaculis mancipanlur, non potest esse
lacsionis cxstitcrit, dans suspicionera de eo qui sacri- episcopus, aut presbyter, aut diaconus, aut ex eo
ficavit, quod rccte non obtulerit. numero qui ministerio sacro descrviunt.
X. Omnes fidclcs qui ingrediunlur ccclcsiam ct XIX. Qui duas in conjugium sororcs acceperit, vcl
Scripturas audiunt, non autcm perseverant in ora- filiam fratris, clericus cssc non jioterit.

tione, ncc sanctam communionem percipiunt, velut XX. Clericus fidejussionibus inserviens, abjicia-
inquietudines Ecclesiae commoventes, convenit com- lur.
munionc privari. XXI. Eunuchus si pcr insidias hominum faclus
XI. Si quis cum cxcommunicato saltcm in domo cst, vel si in persecutione ejus suntamputata virilia,

simul oraverit, iste communionc privetur. vci si ita natus cst et est dignus, efficiatur cpisco-
XII. Si quis cum damnato clerico veluti cum clc- pus.
rico simul oraverit, istc damnotur. XXII. Si quis abscidit scmctipsuni, id cst, si quis
XIII. Si quis clcricus, aul loicus, a communionc amputavit sibi virilia, noii liat clericus, quia sui
 17 DECRETALIUM COLLECTIO. 18

ipsius homicida est, Dei conditionis inimicus. ^put existiment, et nihil amplius praeter ejus con-
XXIII. Si qtiis, cum clericus fuerit, absciderit se- scientiam gerant, quam illa sola singulique paro-

metipsum, omnino damnetur, quia suus homicida chiae proprise et villis quse sub ea sunt, competunt.
est. Sed nec ille pra^ter omnium conscientiam faciat ali-

XXIV. Laicus semetipsum abscindens, annis ti'ibus quid in corum parochiis, sic enini unanimitas erit,

communi(me privetur, quia su»} vitae insidiator ex- et glorificabitur Deus per Christum in Spiritu san-
stitit. cto.

XXV. Episcopus, aut presbyter, aut diaconus, qui XXXVI. Episcopum non audere extra terminos
in fornicatione, aut perjurio, aut furto captus est, proprios ordinatores facere in civitatibus et villis

deponatur, non tamen communione privetur, dicit quse ilh nullo jure subjectae sunt. Si vero convictus
enim Scriptura : Non judicabit Dominus bis in id- fuerit hoc fecisse prseter eorum conscientiam qui
ipsum. civitates ipsas et villas detinent, et ipse deponatur
XXVI. Similiter et reUqui clerici huic conditioni et qui ab illo sunt ordinati.
subjaceant. XXXVlf. Si quis episcopus non susceperit offi-

XXVII. lu nuptiis autem qui ad clerum provecti cium et curam popuU sui commissam, hic commu-
sunt, praecipimus, ut si voluerint, uxores accipiant,
" nione privetur, quoadusque consentiat obedientiam
sed l°ctores cantoresque tantummodo. commodans. Similiter et presbyter et diaconus ; si

XXVIII. Episcopum aut presbyterum, aut diaco- vero perrexerit, nec receptus fuerit, non pro sua
num percutientem fideles deUnquentes,autinfideles sententia, sed pro malitia popuU, ipse quidem ma-
inique agentes, et per hujusmodi volentem timeri, neat episcopus : clerici vero civitatis communione
dejici ab officio suo prsecipimus, quia nusquam nos priventur, eo quod eruditores inobedientis populi
hoc Deus docuit. E contrario vero, ipse cum percu- non fuerunt.
teretur,non repercutiebat cum malediceretur, non
; XXXVIII. Bis in anno concilia episcoporum cele-
maledicebat cum pateretur, non comminabatur.
; brentur, ut inter se invicem dogmata pietatis explo-
XXIX. Si quis episcopus, aut presbyter, aut dia- amo-
rent, et exsurgentes ecclesiasticas contentiones
conus depositus juste super certis criminibus, ausus veant, semel quidem quarta septimana Pentecostes,
fuerit attrectare ministerium dudum sibi commissum, secundo vero duodecimo die mensis Iperberetae, id
hic ab Ecclesia penitus abscindatur. est, justa Romanos, iv Idus Octobris.

XXX. Si quis episcopus, aut presbyter, aut diaco- XXX IX. Omnium negotiorum ecclesiasticorum cu-
nus per pecunias hanc obUnuerit dignitatem, deji- r» ram episcopus habeat, et ea, velut Deo contem
ciatur, et ordinator ejus, et a communione modis plante, dispenset, nec ei Uceat ex his omnibus ali-

omnibus abscindatur, sicut Simon Magus a Petro. quid omnino contingere, aut parentibus propriis
.X.\XI. Si quis episcopus ssecularibus potestatibus quaj Dei sunt condonare. Quod si pauperes sunt,
usus, ecclesiam per ipsas obtineat, deponatur, et tanquam pauperibus subministretur, nec eorum oc-
segregentur omnes quicunque illi communicant. casione Ecclesiae negotia depraedentur.
XXXII. Si quis presbyter contemnens episcopum XL. Presbyteri et diaconi praeter episcopum nihil
suum, seorsum populum coUegerit, et altare aliud agerepertentent. Nam Domini populus ipsi commis-
crexerit, nihil habens quo reprehendat episcopum sus est, et pi'o animabus eorum hic redditurus est
in causa pietatis et justitia?, deponatur, quasi prin- rationem, sin autem manifeste res proprise episcopi
cipatus amator existens. Est enim t}Tannus, et cae- (si tamen habet proprias) et manifeste Dominicae ut
teri clerici quicunque tali consentiunt, deponantur: potestatem habeat de propriis moriens episcopus,
laici vero segregentur. Hajc tamen post unam et se- sicut voluerit, et quibus voiuerit, relinquere, ne sub
cundam et tertiam episcopi obsecrationem fieri con- occasione ecclesiasticarum rerum quae episcopi esse
veniant. probantur, intercidant. Fortassis enim aut uxorem
XXXIII. Si quis presbyter aut diaconus ab epi- t) habet, aut filios, aut propinquos, aut servos, etju-
scopo suo segregatus, hunc non Ucere ab alio recipi, stum t'st hoc apud Deum et homines, ut nec Eccle-
sed ab ipso qui eum sequestraverat, nisi forsitan sia patiatur detrimentum ignorationc rerum pontifi-
obierit episcopus ipse qui eum segregasse cogno- cis, ncc episcopus, nec ejus propinqui sub obtentu
scitur. ecclesiae proscribantur, et in causas incidant qu<'e
peregrinorum aut
.XXXIV. Nullus episcopoinim , ad eum pertinent morsque ejus injuriis malae fanijje

presbyterorum, aut diaconorum sine commenda- , subjaceat.

litiis suscipiatur epistolis. Et cum scripta detulerint, XLI. Praicipimus ut in potestatc sua episcopus
discutiantur attentius et ita suscipiantur, si praedi- res ecclesiac habeat : si enim animae hominum pre-
catores pietatis exstiterint. Sin minus, necquae sunt tiosae illi sunt creditoe, multo magis oportet eurn
necessaria subministrent eis, et ad communionem curam pecuniarum gcrcre, ita utpotestate ejus, in-
nullalenus admittantur ,
quia per subreptionem digentibus omnia dispensenUir per presbyteros et
multa proveniunt. diaconos, et cum timore omnique sollicitudine mi-
XXXV. Episcopos gentium singularum scirc con- nistrentur. Ex his autem qui indigct (si tamen in-
primus habeatur, qucm velut ca-
vcnit, quis inler eos digct) ad suas necessitates et ad pcregrinorum fra-
 :

tO AFPEND. AD S.EC. IX. — ISlDOlll MEKCATORIS 20

trum usus et ipse percipiat, ut nihil eis possit omnino ^ XLVII. Eiiiscopus aut presbyter, si eum qui se-
deesse. Lex enim Dei prcceipit ut qui altari deser- cundum veritatem habuerit baptisma, denuo bapti-
viunt, de altari pascantur, quia nec miles stipendiis zaverit, aut si pollutum ab impiis non baptizaverit,
propriis contrahostes arma sustuht (I Cor. ix). dcponatur , tanquam deridens crucem et mortem
XLII. Episcopus, aut presbyter, autdiaconus aleai Domini, nec veros sacerdotes a falsis sacerdotibus
aut ebrietati deserviens, aut desinat, aut certe dam- jure discernens.
netur. XLVIII. Si quis laicus nxorem propriam pellcns,
XLIII. Subdiaconus, aut lector, aut cantor similia alteram, vel ab alio dimissam duxerit, communione
faciens, aut desinat, aut communione privetur privetur.
simiUter etiam laicus. XLIX. Si quis episcopus aut presbyter, juxta prai-
XLIV. Episcopus, aut presbyter, aut diaconus usu- ceptum Domini non baptizaverit in nomine Patris
ras a debitoribus exigens, aut desinat, aut certe et Filii et Spiritus sancti, sed in tribus sine initio
damnetur. principus, aut in tribus Filiis, aut in ti'ibus Para-
XLV. Episcopus, presbyter aut diaconus, qui cum cletis, abjiciatur.

hiEreticis oraverit, tantummodo commuiiione prive- L. Si quis episcopus aut presbyter, non in trina
tur. Si vero tanquam clericos hortatus eos fuerit B mersione unius mysterii baptisma celebret, sed se-

agere vel orare, damnetur. inel mergat in baptismate, quod dari videtur in

3 XLVI. Episcopum aut presbyterum hseretico- Domini morte, deponatur. Non enim dixit nobis Do-
rixm suscipientem baptisma damnari prfficipimus. minus : In morte mea baptizate, sed, « Euntes do-
« Quae enim conventio Christi ad Belial? aut qua; cete oranes gentes, baptizantes eos in nomine Patris,
pars fideli cum infiduli (IlCor. vii, 15) ? » ct Fihi, et Spiritus sancti (Matth. xxviii). »

INGIPIT EPISTOLA PRIMA GLEMENTIS AD JAGOBUM

FRATREM DOMIM.

Clemens, Jacobo domino episcopo episcoporum, misit me Domino et magistro meo Jesu Christo, dies
regentiHebraeorum sanctamEcclesiam Hierosolymis, morlis meaj instat, Clementem hunc episcopum vo-
sed et omnes Ecclesias, quai ubique Dei providentia bis ordino, cui soli mese proedicationis et doctrinoi
fundatai sunt, cum Patribus, et diaconibus et csete- ^ cathedram trado, qui mihi ab initio usque ad finem
ris omnibus Patribus, pax tibi sit semper. comes in omnibus fuit, et per hoc veritatem totius
Notum tibi facio, domine, quia Simon Petrus, mese praedicationis agnovit. Qui in omnibus meis so-

(jui vera? fidei mcrito ct integra^ praidicationis ob- cius exstitit tideliter perseverans. Quem prae ca^te-
tentu fundamentum esse Ecclesiee deiinitus est, qua ris expertus sum Dominum colentem, homines dili-

de causaetiam Dominiorecognominatus estPetrus, gentem, castum, disccndi studiis deditum, sobrium,

qui fuit primitiee electionis Domini apostolorum pri- benignum, justum, patientem, scientem ferre nonnul-
mus, cui et primo Deus Pater FiUuni revelavit loi'um, etiam ex his qui in verbo Domini instituun-
(Matth. XVI, 17), cui et Christus competenter bea- tur, injurias. Propter quod ipsi trado a Domino mihi
titudinem contuUt, quia et vocatus est, et electus, traditam potestatem ligandi et solvendi, ut de om-
et conviva Domini, et comes effectus, tanquam bo- hibus quibuscumque decreverit in terris hoc decrc-
nus et probatissimus discipulus, qui obscuriorem tum sit et enim quod oportet li-
in ccelis. Ligabit
numdi plagamoccidentis velut omuium potentioril- gari, et solvet quod expedit solvi, tanquam qui ad
luminare pneceptus est, quique et integre potuit liquidum Ecclesiaj regulam noverit. Ipsum ergo au-
implere praiceptum. Sed quousque sermonem pro- t\ dite, scientes, quia quicuuque contristaverit docto-

traham refugicns indicarc quod Iriste est, quod qui- rem veritatis peccat in Christum, et patrem omnium
dem necesse est, licet tarde, proferre. Hic denique cxaccrbabit Deum, proptcr quod et vita carebit. Ip-
ipse Petrus qui pro iininensa cliaritate, quam erga sum autcm qui prteest caiteris oportet medici vicem
omnes homiiies gerebat, palam, cum omni liducia, ad- agere, et non for;e bestiaj furore commoveri. » Ha?c
versante etiam tyranno, totius mundi boiium prredi- eo dicente, cgo procidens ad pedes ejus, rogabam
carenon destitit, et rcgem oinnium s«culorum per excusansme et dcclinans honorem calhedra* vcl po-
oibem terrai usque ad ipsius Romanajurbishujus no- tcstatem. At ille respondens : pro hoc, inquit, nc
titiani, eliaui iit ipsa salvaretur iiivcxit. Hic, inquam me rogaveris, hoc euim lieri slatutum est mihi, ct

pro pietate pati volcns, pra^sentem vitani linivil. In eo magis quo te excusas, quia hicc cathedra cuin,
ipsis autciii diebus quibiislincm sibiimminerc pne- qui ciipit eam et audacler cxpetit, non rcquirit, sed
sensit, in conventu fralrum positus, apprehensa oriiatum moribus ct in verbis erudituin. Quod si es-
manu mea, repcntc consurgens in auribus tolius Ec- set alius melior, si quis mihi ahus adjutor tam se-
clesiie, ha^c protulit vcrba. « Auditc nie, fratrcs, et dulus astitisset, si quis tam plena; doctrinffi meoi
• onservi nici, i[iioiiiaiii iil cdoctus suni ab co qui lalioncin cuipisset, scd ct ecclcsiasticas disposilio-
21 DEGRETALILM COLLECTIO.
nes a me tam plane didicisset, habens alium talem, ^ est) dispensare sufficias, et veritatis verbo abun-
non te cogere opus bonum suscipere nolentem. Su- dantius etstudiosius deservire. Si enim mundiaUbus
perfluum est ergo alium quaerere, cum primitias eo- curis fueris occupatus, et teipsum decipies, et eos
rum qui ex gentilibus per me salvantur, et prseci- qui te audiunt, non enim poteris quae ad salutem
pue hujus urbis te primum obtulerim Deo. Sed et pertinent plenius singulis quibusque distinguere, et
ilhid intuere ,
quia , si periculum peccati timens, ex eo flet ut et tu tanquam qui non docueris quee ad
suscipere refugis Ecclesiee gubernacula, certus esto salutem hominum pertinent deponaris, et discipuli
quia amplius peccas, qui si populum Dei velut in per ignorantiam pereant ; idcirco tu quidem ad hoc
fluctibus positum et pericUtantem (cum juvare possis) solum vacato, ut opportune et sine intermissione
subterfugis,tui tantummodo habens considerationem, doceas verbum Dei, per quod salutem consequi pos-
et non quod in commune omnibus expedit providens. sint, illi vero cum tanta reverentia tua verba sus-
Sed certus esto quod necesse est te suscipere omne cipiant, tanquam qui sciantlegatum te et prseco-
periculum, quia nec ego pro salute omnium obse- nem esse veritatis, et quodcunque ligaveris super
crando cessabo. Quanto ergo mihi citius acquieveris, terram, esse ligatum et in coelo, et quodcumque
tanto me citius laboris et tristitise mese mce- solveris, etiam ibi esse solvendum. Quoniam qui-
rore relevabis. Novi etiam hoc, o Clemens, quod B dem et tu (ut dixi) quae oportet ligabis, et qufc ex-
tibi tffidia et molestias, pericula etiam et opprobria pedit solves, et ad te qui pj-aees ista sint monita, et
ineruditi vulgi indocUisque conciliem, quare, tu, his similia.
tamen, scio quam constanter ct fortiter feras, re- Ad presbyteros vero sint ista. Ante omnia ut
spiciens ad aliam spem, quse tibi apud Deum patien- pudiciti8estudentesadoIescentesnuptiisjungant,quo
tiai praeparat coronani. Sed etillud cupio te mecum calorem ferventis «tatis conjugali lege praeveniant,
juxta i'ationem perspicere, quando maxima opera sed ne in provectioribus quidem curam habere hu-
tua indiget Christus nunc, cum inimicus adversus jusmodi negligant, quia in multis, etiam cum se-
sponsam ejus commovet bellum, an in futuro tem- nuerit corpus concupiscentia viget, ne forte ergo
pore quando jam Christus post victoriam triumpha- fornicationis labes (occasione accepta) tanquam
bit, nec ultra ullius opera indigebit? Quis non etiam venenum pessimum serpat in nobis, cavere et ante-
parvi sensus intelligatquod istud est tempus in quo venire necessarium est, ne quod in nobis adulterii

operam tuam Christus requirit? Tota igitur mente occultum calescat incendium. Et quid in omnibus
in praesenti necessitate praebe operam tuam, et peccatis adulterio gravius? Secundum namque in
auxilium in prseliis cxhibe Regi optimo rcmunera- ^ pcenis obtinet locum, quoniam quidem primum illi

tiones magnilicas post victoriam rcddituro. Libenter
ergo suscipe episcopatus officium, eo maxime quo
ecclesiasticas dispositiones a
cisti, eorum qui per nos confugerunt ad Do-
ut salus
minimi nequaquam vacillet, verumtamen et breviter
te de ipsius dispensationis ordine coram omnibus
commonere necessarium duxi. Te quidem opor-
habent qui aberrant aDeo, etiam si sobrie vixerint.
Propter quod vos presbyteri Ecclesiam excolite et
me probabiliter didi- adornate sponsam Christi ad pudicitiam, sponsam
autem dico, omnem Ecclesiae congregationem, quae
sipudica fuerit inventa a sponso suo, ingentibus ab
eo donis et muneribus honorabitur, et vos velut mi-
nistri sponsaj, et amici sponsi ingenti gaudio et lae-

tet irreprehensibiliter vivere, et summo studio niti, titia perfruemini. Si vero sponsa haec reperta fuerit
ut omnes vitae hujus occupationes abjicias, ne lide- commaculata peccatis, ipsa quidem tanquam indigna
jussor existas, ne advocalus litium fias, ne in uUa non tradetur regalibus thoris, vos autem poenas da-
aliqua occupatione prorsus inveniaris mundialis bitis, si forte per vestram negligenUam vel desidiani,
negotii occasione perplexus. Neque enim judicem, obrepserit contagio sa^va peccati. Idcirco ante om-
aut cognitorem saecularium negotiorum, hodie te nia sobrietatis et pudicitiae soIUcitudinem gerite.
ordinare vuit Christus, ne praefocatus praesentibus Valde enim apud Deum grave crimen ducitur for-
hominum non possis verbo Dei vacare, etJ)nicatio, cujus species sunt quidem plures, sicut vo-
curis,
secundum veritatis regulam secernerc bonos a ma- bis et ipse Clemensdiligenterexponet verumtamen :

lis. Ista namque opera, quee tibi minus congruere prima species adulterii est virum propria Uxore so-
superius exposuimus, exhibeant sibi invicem discen- lummodo non esse contentum, et mulierem non pro-
tes, id est laici, et te nemo occupet ab his studiis prio tantum servare se viro. Si ergo castus fuerit
per quae salus omnibus datur, sicut enim tibi im- quis, potest et humanus et misericors fieri, per quod
pietatis crimen est, neglectis verbi Dei studiis, sol- et ipse aeternam a Deo misericordiam consequatui-,
licitudines suscipere saeculares, ita et unicuique sane sicut aduUerii venenum cuuctis malis pernicio-
laicorum peccatum est, nisi invicem sibi, etiam in sius est, ita amor fraternus et charitas totius boni
his quae ad vitte usum pertinent, operam
communis fastigium tenet. Et ideo diligite omnes fratres ve-
fideliter dederint.Te vero securum facere, et his stros, et cum religione ac misericordia respicite ad
quibus debes vacantem,omnescommuniter Inborent. omnes, orphanis exhibete vosmetipsos parentes,
Quod si forte a semetipsis hoc laici non intelUgunt, viduis virorum curam impendite, cum omni casti-
per diaconos edocendi sunt, ut tibi solius ccclesiae tate quae necessaria sunt praebentes, juniores tamen
soilicitudines derelinquant, quod ipsam 'ut dignum viduas nuptiis copulato. His qui ignorant arUficia.
23 APPEND. AD S/EC. IX. — ISIDOIU MERCATOIUS 24

oxqiiirile honeslas aliquas occasiones quibus victum

^ commoneri ab eo possit his qui in praecipitium la-
necessarium qu<erant. Artificibus vero operam pro- psurus est, uti revocetur et non corruat in peccatum.
videte, debilibus misericordiam facite. Scio autem Negligentioresquoqueet cos quirariusadaudiendum
hsec omnia facturos vos, si charitatem prai cseteris, verbum Dei accedunt, nec sollicite ad episcopi tra-
et ante omnia investro corde figalis. Cujus charita- ctatum conveniunt ipsi commoneant et hortentur.
tis et recipiendae et habendge maximum erit fomcn- Si enim assidui sunt ad audiendum, non solum

tum, si frequenter inter vosmetipsos communem ci- vita? a^terna" ex salubri commonitione capiunt lucra,
lium vestrum, meiisamque faciatis, et quantum verum et quaicunque illa; sunt tristiti*, vel ma?ro-
unusquisque pra?valct, crebrius panes ac sales suos res qua* ex praisentis vitae necessitatibus, et cladibus
cum fratribus suis sumat, per haec enim prsecipue temporum veniunt, qusecunquc sermonibus suis in
charitas comparatur, et causa totius boni in hujus- corde, velut jacula defixa circumferunt, abjiciunlur
modi communione consistit; ubi autem pax, et omnia pradicatione veritatis, et vitae seternae do-

4^ bonitas, ibi est salus; propter quod communes ctrina et eruditione purgala. Alioquin, si multo tem-
facite cibos vestros cum his qui secundum Domi- pore auditum subtrahant a verbo Dei, et remaneant
num fratres sunt, quia per ha^c temporaUa officia, in cultu vitiorum, sine dubio spinis erunt ac sentibus
pacis et charitatis fructibus gaudia aterna merebi- B occupati. Et quid aliud nisi ad ignem, talis haec
mini. Multo autem sollicitius esurientes reficite, et terra praeparatur? De liis ergo, ut diximus,diaconis
sitientibus potum date, nudis vestimentum, segros cura sit. Sed eos, qui secundura cariiem aegrotant,
visitate, et eos qui in carcere sunt, prout possibile sollicito perquirant, et plebi, si forte plebs ignorat,
est, juvate, peregrinos satis prompte in domibus indicent de his ut et ipsi visitent eos, et quae neces-
vestris suscipite, ct ne omnianunc singulatim dicam, saria sunt praebeant eis cum conscientia ejus qui prai-
omne bonum ipsa per se, si in vobis fuerit charitas, est. Qiiod tamen si etiam clam fecerint, non pccca-
facere vos docebit, sicut et e contrario, eos qui a sa- bunt.
lutc alieni sunt omne malum odium docet. facerc Sed et de peregrinis similiter episcopo suggerant
Si qui ex fratribus negotia habent inter se, apud co- refovendis, et caetera his similia quse ad cultum
gnitores saiculi non judicentur sed apud presbyte- : Ecclesiae et disciplinam ejus pertinent diaconis curae
ros Ecclesise quidquid illud est, dirimatur, et omni sint. Qui catechizant, id est, qui verbo instruunt
modo obediant statutis eorum. incipientes, primo oportet quod ipsi instructi sint,

Super omnia autem avaritiam fugitc quai ho- , de anima enim agitur hominum, et oportet eum
mines occasione pra^sentis lucri ab «ternis separat qui docet et instruit animas rudes esse talem ut
p
bonis. Pondera, mensuras, stateras pro locis quibus- pro ingenio discentium, semetipsum possit aptare,
que sequissima custodite ;depositafideliterrestituite. el verbi ordinem pro audientis capacitate dungere.
Qua3 omnia, et si qua sunt similia liis, ita demum Debet ergo ipse praecipue apprime esse eruditus,
soUicite et diligenter implebitis, si futurum judicium et doctus, irrcprehensibilis, maturus, impavidus,
Dei sine intermissione in vestro corde volvatis. Quis sicut ipsi probabitis fore Clementem hunc post me.
enim peccare scmper ante oculos suos
poterit, si Multum est autem si ego nunc de singulis, quae
Dei judicium ponat? quid in fme mundi certum unusquisque habere debeat, persequar, verumtamen
est agitandum, ut tandem qui bene in hac vita illud est, quod prae caeteris ab omnibus vobis cupio
egerunt consequantur bona reposita, peccatores au- in commune servari, ut concordiam teneatis : per
tem, ut consequantur prseparatas poenas, de quibus quod solum potestis portum quietis intrare, ct ci-
ita futurum dubilare omnino non possumus? Si summi Regis, quae pax nomiuatur, habitare.
vitatem
quidem hcec omnia ita esse ventura verus nobis namque est omnis status Ecclesiae magnae
Similis
propheta praidixit. Unde et vos, qui estis veri pro- navi quae per undosum pelagus diversis e locis
pheta? discipuli, abjicite acordibus vestris ante omnia et regionibus viros portat ad unam Potentis rcgni
discordias ot animorum dissensioncs, cx quibusj) urbem properare cupientes. Sit ergo navis hujus
omne malum opus procedit, bcnignitatcm et sim- Dominus ipse omnipoteus Deus, gubernator vero
plicitatem tota mente servate. Quod si forte alicu- sit Christus. Tum deinde proretae officium epi-
jus vel cor, vel livor, vcl infidelitas, vel aliquod scopus implcat ;
presbyteri nautarum, diaconi
nialum ex his qua; superius memoravimus latentcr dispcnsatorum locum leneant ; lii qui catechi-

iri'cpserit, non crubcscat qui anima; sua^ curam gerit zant iiautologis confcrantur; epibatis autem totius
confiteri iiaic huic qui potest ut ab ipso per vcrbum fratcrnitatis multitudo similis sit; ipsum quoque
Domini et concilium salubre curetur, quo possit mare hic mundus habeatur; ventorum vcro va-
integra fidc, ct operibus bonis poenas aitenii ignis jietas et turbinum divcrsis tcntationibus con-
cffugere, ct ad perpetua^ vita? pra?mia pervenire. feratur; persccutiones, tribulationes et pericula
Diaconi vero Ecclesi.-n tanquam oculi sint episcopi, lluctibus exscquentur. Terrcni vero spiritus, qui

oberrantes et circumlustrantes cum verccundia vel dc torrentibus, vel dc vallibus spirant, pseu-

actus totius Ecclesice, et perscrutantes diligcntius si doprophetarum et scductorum, seu pravoc doctri-
quem videantvicinum iieri prajcipitio, etproximum lu-e verba ducantur; promontoria vero, et loca
cssc peccato, ul rcferant iiaic ad cpiscopum , ct confragosa, hi qui in potcslalibus sacculi sunt Ju-
 2o DECRETALIUM COLLECTR). 26

dices, et pericula minantur et mortes. Bithalassa \ navem ubi mercedes et praemia pro omnium salute
vero loca, quae duplicibus undae fallacis sestibus suscipies, si hic pro omnium incolumitate vigilave-
verberantur, dubiis mente et de repromissionum ris. Ilaque si te muUi e fratribus propter rigorem
veritate nutantibus conferantur, atque his qui justitiae odio habuerint, ex hoc quidem non laederis,

irrationabiU fidem nostram ratione discutiuntur. sed ex hujusmodi odiis amor tibi conciUabitur Dei.
H^-pocritse vero, et dolosi piratis similes habeantur. Et ideo satage magis et refuge ne lauderis ab ini-
Jam vero rapidus vertex,et tartarea Carybdis,et saxis quis, et ne a pessime agentibus diligaris, sed potius,
illisa naufragia, ac mortiferse subversiones, quid propter justitiae dispensationem et aequissimam re-
ahud aestiraanda sunt, quam peccata? Restat igitur gulam disciplinae, a Christo coUaudari merearis.
ut hsec navis cursu prospero tuta possit portum de- Hac cum dixisset et lus simiUa quamplurima, rur-
sideratoe urbis intrare, ita Deo precem fundere con- sum respiciens ad populum, dixit :

venit, ut navigantes mereantur audiri. Audiri autem Sed et vos, chai^issimi fratres, et conservi mei, huic

.a Deo ita demum merebitur quis, si orationes ipsse, qui praesidetvobisadveritatemdocendam in omnibus
bonis moribus et bonis operibus adjuventur, obedite. Scientes quod si quis hunc contristaverit,
Sed ante omnia, cum quiete et silentio epibatee, Christum,quieidocendi credidit cathedram,non reci-

id est, laici in suis unusquisque resideant locis, ne B pit, et qui Christum non susceperit, nec Deum patrem
forte per inquietudinem, et inconditos inutilesque suscepisse judicabitur {Luc.ix, 48). Et ideo nec ipse

discursus, si passim vagari cceperint, vei ab officio suscipietur in regno ccelorum. Propter quod satis
suo nautas impediant, vel in alterum latus, per in- agite, ad omnem coUectam congregationem semper
quietudinem eorum, navis pressa demergatur. Nau- convenite, ut non velut negUgentes et desides a
tologi de mercedibus commoneant et nihil om- judice Christo conderanemini. Convenientes vero
nino quod ad diligentiam, vel ad discipUnam perti- saepeadClementem,dateomnes operam proipsosen-
net diaconi negUgant, presbjieri velut nautse aptent tire, et summo studio favorem verum erga ipsimi

singula ad instructionem navis diligenter et in- dependere, scientes quia propter singulos vos ipsi

struant quse in suo tempore requiixnda sunt. Epi- magis soli infestat inimicus et in ipso majora susci-
scopus, tanquam proreta,vigilanter et solUcite guber- tat bella. Oportet ergo vos summo studio niti^, ut
natoris verba custodiat Christi. Salvator Dominus, omni erga illum vinculo amoris innexi, plenissimo
gubernator Ecclesi^e suse, diUgatur ab omnibus, et erga eum inhaereatis affectu. Sed et vos quoque
ipsius soUus prseceptis ac jussis credat et obediat ipsi unanimes in onini concordia perdurate quo fa-
omnis Ecclesia. Deo quoque indesinenter suppUce- cilius etiam illi obedire omnes pariter consensu et
tur a cunctis de prosperitate ventorum,ut navigantes ^ unanimitate possitis. Propter quod et vos salutem
omnem tribulationem et omne periculum supex'ent, consequi, et ille possit obtemperantibus sibi vobis

tanquam in mare profundum mundi istius et vitee promptius impositi oneris pondus evehere. Quaedam
humanae pelagus navigantes, in quo esuriendum sit, ex vobis etiam ipsis intelligere debetis, si qua sint,

et sitiendum, nuditatem quoque ferendam, morbos quae ipse propter insidias hominum malonim non
etiam corporis, et aegritudines tolerandas. Insuper potest evidentius et manifestius proloqui ; verbi gra-
et hominum insidiis, ac dolo saepe laborandum, tia, si inimicus est alicui malorum, pro actibus suis
quippe qui dispergendos se nonnunquam noverint, vos nolite exspectare ut ipse vobis dicat cum illo :

scd aliquando etiam congregandos, vomitus quoque Nolite amici esse. Sed prudenter observare debetis
et sugillationes ferendas, cum ex confusione peccato- et voluntati ejus absque communicatione observare
rum, et rejectione criminum, velut raale congregatis et avertere vos ab eo cui ipsum sentitis adversum.
in visceribus feUis, jactura facienda est, et abji- Sed nec loqui his quibus ipse non loquitur, ut unus-
cienda prorsus e corde omnis intrinsecus qua? latet quisque qui in culpa est, dura cupit omnium ve-
amaritudo peccati, si qua forte ex desideriis ini- strum amicitias ferre, festinet citius reconciliari ei
quis velut ex cibis noxiis congregata est. Quam uti- rv qui omnibus praeest, et per hoc redeat ad salutem et
que cum evomuerit quis et abjecerit, ingentis oegritu- sanitatem cum obedire coepei"it monitis praesidentis.
dinis liberabitur morbo, si tamen post vomitum, quse Si vero quis amicus fuerit his quibus ipse amicus
ad sanitatem pertinent, sumat. non est, et locutus fuerit cum his quibus ipse non
Verumtamen scitote cuncti quod supra omnes loquitur, unus est et ipse ex illis qui exterminare
vos laboret episcopus quia unusquiscpie vestrum voluit Ecclesiam Dei, et cum coi'pore vobiscum
siium laborem fert, ille vero et suum, et singulorum. esse videaiur, mente et animo contra vos est. Et
Propter quod, o Clemens, tanquam qui omnibus multo est nequior hostis hic quam iUi qui foris sunt,
prodesse te noveris singulos, prout potueris, juva, et et evidenter inimici sunt, Iiic enim per amicitiarum
singulos releva, qui et singulorum ouus, et solUci- speciem quae inimica sunt gerit, et Ecclesiam disper-
tudinem portas. Unde et ego nunc hanc tibi injun- git ac vastat.
gens dispensationem, et scio quia accipio gratiam, Et cum hoc dixisset in medio coram omnibus
magis quam prsesto. Sed esto confidens, et fortiler manus milii imposuit, et in cathedra sua ingenti
ferens, certus quia laboris tui meritum recipies, verccundia fatigatum sedere me eompulit. Cumque
cum ad portum quietis, incohimem hanc provexeris sedissem, haec ad me rursum locutus esl ; Deprecor
 ;

APPEND. AD S.EC. IX. — ISIDORl MERCATORIS 28

te, Clemcns, coram omnibus (lui praesenlcs sunt, A reniissioueni pecciitornm sacro baptismate renatis
ut posteaquam , sicut naturale del)itum est, vitae contulerit, et resurrectionem humani generis in
praesentis fmem fecero, Jacobo fratri Domini de- eadem carne in vitam ffiternam futuram sic docue-
scribas breviter vel quap. ad inilium fidei tuoe spe- runt. Symbolum enim Graice, Latine collectio dici-
ctant, vel etiam quos ante iidem animos gesseris, tur. Et hoc praedicli sancti Apostoli inter se per
sed et qualiter mihi ab inilio usque ad finem comes Spirilum sanctum salubriter, ut dictum est, condi-
itiueris et actuum fueris, quajque per singulas ci- derunt. Dicitur et indicium, quod per hoc qui recte
vitates me disputante, sollicitus auditor exceperis, credidei'it indicatur.

quique in pra;dicationibus meis vel verborum fue- Ergo cunctis credentibus quae continentur in pra;-
rit ordo vel actuum, sed et qui me fmis in hac fato animarum, et vita perpelua
symbolo, salus
urbe repererit (sicut dixi) omnia qui potes breviter bonis actibus pra^paratur. Ergo quod in primordio
comprehensa ad ipsum te destinare non pigeat. ejusdem symboli praeponitur Credo in Deum Pa- :

Nec verearis ne forte multum de meo exitu con- trem omnipotentem, pra^clarum fidei testiraonium, cl
tristandus sit cum id me pro pietate sustinere non fundamentum in prima fronte monstratur, quia
ambigat. Erit autem ei grande solatium, si 5 didi- salvus esse poterit qui recte crediderit. « Credere
cerit quod post me non imperitus aliquis, aut in- B enim oportet accedentem ad Deum [Hehr. xi, G),

doctus, aut ignorans divini verbi mysterium, eccle- quoniam « corde creditur ad justitiam, ore confessio
siastici ordinis disciplinam, vel doctrinse regulam lit ad sahitem [Rom. x, 10). » Unde ait propheta :

nesciens, susceperit cathedram meam. Scit enim « Credidi propter quod locutus sum [Psal. cxv,
quia, si indoctus istius officium doctoris accipiat, 10). » Et illud : « Justus ex fide vivit [B.om. i, 17). »

sine dubio discipuh et auditores ignorantiae tenebris Et:«Nisicredideritis,non intelligetis [Luc. xxiv, 25).»
involuti in interitum demergentur. Ergo in rebus humanis, nulhim opus incipitur nisi

Unde et ego, mi domine Jacobe, cum haec ab eo labor omnis ad effectum venire credatur, unde cre-
praecepta susceperim, necesse habui implere quod dendum est in Deum a quo lam prsesens vita quani
jusserat indicans tibi, et de ipsis simul et de illis futura tribuatur.
bi'eviter comprehendens, quse per singulas quasque Deus autem appellatio est substantiae sempiternffi,

urbes digrediens, aut in praedicationis sermone sive timoris divini, igitur Deus sine principio, sine
protulerit, aut in gestorum virtute perfecerit, fine, simplex, incorporeus et incompi-ehensibilis
quamvis tibi de his plurima jam et plenius ante de- Patrem autem cum audis, agnosce quod habeat
scripta ipso jubente transmiserim sub eo ipso titulo I
Filium veraciter genitum sicut possessor dicitur ,

quem ipse praecepi affigi, id est, Clementis itinera- '

qui aliquid possidet, et Dominus qui habet cui domi-
rium, non praedicationis Petri. Sed et nunc exponere netur. Deus ergo Pater secrcti sacramenti vocabulum
jam Domino opem ierente incipiam. Poeni-
praecepit, est cujus vere Filius est Verbum, et speculum, et
temini (inquit) et veram agite poenitentiam. Omnes character et imago vivens Patris viventis, in omni-
ergo homines, qui Christiano censentur vocabulo, bus Patri similis, ejusdem naturae, in divinitate ge-

Patreni, et Filium, et Spiritum sanctum, unum nitus, genitori per omnia coa^qualis. Nec qua?ratur
Deum et Dominum veraciter credere et confiteri, quomodo genuit Filium, quod et angeli nesciunt,

eumque tota mente et toto corde, et tota virtute prophetis incognitum est. Unde illud dictum est :

diligere, et proximos suos tanquam semetipsos, do- « Generationem ejus quis narrabit (Isa. liii, 8)? »
cibiles quae usque ad perfcctam doctrinam ad h<ec Quam secretam originem cum proprio Filio novit
proficienda sumere oportet. ipse solus qui genuit, nec Deus a nobis discutiendus
Fides enim ct dilcctio lotius bonitatis est funda- est, sed credendus, qui in nobis ipse nescimus,
mentum. Sine fide autem placere Deo nemo pote- quod sapimus, quomodo sapientia, ingeuiura, aut
rit {Hehr. xi, 6). » intcUectus, aut consilium aut mens nostra gene-
Christo itaque resurgenlc et ascendente in coelum, J) rat verbum. Sed sufficit nosse quia lux genuit splen-
misso sancto Spiritu, collata apostolis scientia lin- dorem, sicut ait Propheta «In splendoribus sanclo- :

guarum, adhuc in uno positi symbolum quod fidelis rum ex utero ante luciferum genui te [Vml. cxxni,
nunc tenct Ecclesia unusqiiisque quod sensit, di- 3). » Et illud : « Ilic Deus noster et non reputabitur
cendo condiderunt, ut discedentes ab invicem hanc alter ad eum, » et post, « in terra visus est, et inter
regulam per omnes gentes praedicarenl. Summam homines conversatus osl [Bar. iv, 36, 38). »

ergo totius iidei catholicoe recensentes, in qua ct DiIigereergoDcum,unumquemque ex toto corde,

inlegrilas credulitalis conditur, ct unius Dci omni- et ex tota anima, ut pra:fixum est, el ex tota forti-
potentis, id cst sanctse Trinitatis aequalitas decla- tudine oporlct, et proximum tanquam semclipsum
ratur, et mysterium incarnationis Filii Dei, qui pro rcspondcnte Domino cuidam Scribarum, ac dicente :

salute humani gencris, a tempore dc ccclo descen- Primum omnium mandatum est « Audi, Israel, :

dcns dc Virginc nasci dignatus est, quo ordinc vel Dominus Dcus tuus, Dous unus est, et diliges Do-
quando protnlerit, quomodo sepultus surrexerit, et miuum Deum tuura, cx loto corde tuo, ct ex tota
in carne ipsa co;los ascenderit, ad dexteramque anima tua, et ex tota mente tua, et ex lota virtute

Patris consederit, judex venturus sit, aut qualiter tua, hoc est primum mandatum. Secundum auteni
 29 DECRETAI.1LM COLLECTIO. 30
siraile est proximum tuum tanquam
illi : Diliges ^ vestra, et glorificent Patrem vestrum qui in coelis est
teipsum. Majus horum aliud mandatum non est [Matth. v, 13 et 14). »
{Marc. XII, 29, 30 et 31). » Episcopos autem per singulas civitates quibus
Quod magis est omnibus holocaustomatibus et ille non miserat, per doctos et prudentes sicut ser-
sacrificiis, unde et in Veteri Testamento scriptum pentes, simplices sicut cohimbse (juxta Domini prae-
habetur « Quod tibi fieri non vis, alteri ne feceris
: ceptionem) nobis mittere priscepit. Quod etiam fa-
{Tob. IV, 16), » et Dominus ait « Omnia qusecun- : cere inchoavimus et Domino opem ferente facturi
que vultis ut faciant vobis homines, et vos facite sumus, vos autem per vestras diceceses episcopos
similiter illis (Matth. vii , 12). » Quibus utrisque faciteet mittite, quia nos ad alias partes (quod

mandatis, per unum malitia compescitur, et per isdem jussit agere) curabimus. Aliquos vero ad
aliud benignitas propagatur, ut ne malum quis in- Gallias, Hispaniasque mittemus, et quosdam ad Ger-
ferat, sedbonum impendat. Primum, ut caveat \se- maniam et Italiara, atque ad rehquas gentes diri-
dere. Secundum, prsestare, « Si enim fratrem quem gere cupimus, ubi autera ferociores et rebelhores
vides, non diligis; Deum quem non vides quomodo gentes fore cognoverimus, illuc dirigere sapientio-
potes diligere ? » (I Joan. iv, 20.) Sic ergo nos docet res et austeriores necesse habemus. Qui quotidie
exercere curam nosti'am, ut non dimittamus curam B non cessant divina seminare semina, et multos
vestram, et sic diligere nos, ne negUgatur dilectio Christo lucrari, et ad rectam fidem, et viam veri-
proximi. Quia Dei dilectio raorti comparatur, di- tatis perducere, ut plures manipulos Domino va-
cente Sapientia : « Valida est dilectio ut mors [Cant. leant praesentare. In illis vero civitatibus, in quibus
viii), » idcirco, quia sicut mors violenter separat olim apud ethnicos eorum atque
archiflamines
animara a corpore, ita dilectio Dei separat aniraara primi legis doctores erant, episcoporum primates
a raundano et carnali amore. « Qui enim (Dominus poni, vel patriarchas qui rehquorum episcoporum
inquit) diligit me, mandata niea servabit [Joan. xiv, judicia et majora (quoties necesse foret) negotia,
23). » Nam qui Dei praecepta contemnit, Deum non in flde agitarent, et secundum Dei voluntatem, sicut
diUgit, unde scriptum est : « Nohte putare ut ma- constituerint sancti apostoli, ita ut ne quis injuste
neatis in dilectione non servaveritis pra?-
mea, si pericUtaretur, definirent, in ilhs autem civitatibus,
cepta raea {Joan. xv, Neque enira regeni dili-
10). » in quibus dudum apud prsdictos erant arcliiflami-
gimus, si odio leges ejus habemus. Neque enim ex nes (quos tamen minores tenebant) quam memora-
toto corde poterit ille Dorainum diUgere qui nosci- tos priraates, archiepiscopos institui prsecepit, qui
tur in proximi corruere dilectionem ;
quia per di non tantum primatura, sed archiepiscoporum frue-
lectionera Doraini pervenitur ad charitatem Christi. ^ renturnomine. Episcoporum quoque judicia, ut su-
Quoniam, ut prselibatum est, his duobus praeceptis perius meraoratura est, et majora Ecclesiarum nego-
tota lex pendet, et prophetse, docibiles ergo qui tia, si ipsi reclamaverint, aut aliquem timoi^em, aut
perfecte docti non sunt ad haec peragenda oportet istos vel alios suspectos habuerint, ad jam dictos pri-
omnes esse, et ut ipsi docti sint, et alios prudenter mates, vel patriarchas, ne aliquis nocenter periret,
instruere, et perfecte possint docere, juxta Danie- transferri perdocuit, in singulis vero quoque civi-
lem prophetam, qui ait : (( Populus autera sciens tatibus, singulos et non binos, vel ternos, aut plures
Deura suum obtinebit et faciet, et docti in populo episcopos, constitui praecepit, qui non primatum,
docebunt plurimos {Dan. xi, 32). » Omnes docihiles, aut archiepiscoporum , aut metropolitanorum no-
ut jam dictum est, qui docti hon sunt, esse oportet, raine (quia minores civitatum non tenent) sed epi-
sed sacerdotes doctiores cseteris populis necesse fore scoporura tantura vocabulo potirentur, quoniam nec
docebat Christus, dicens : « quia si caecus caeco du- inter ipsos apostolos par institutio fuit, sed unus ora-
catum praebet, ambo
foveam cadunt {Matth. xv,
in nibus praefuit. Hoc tantum providendum instituit, ne
14). » Sacerdotes vero sal terraj, et mundi lumen in vilUs, aut castelUs, vel modicis civitatibus, insti-
doctores prsecepit in splendore operum Patrem glo- n tuerentur episcopi, ne vile eorum nomen fieret. Epi-
rificare Deum, de quibus Dominus ait « Beati estis : scopos ergo vicera apostolorura gerere Dorainura
cum raaledixeruit vobis, et persecuti vos fuerint, et docuisse dicebat, et reliquorura discipulorura vicem
dixerint vobis omne malum adversura vos, mentien- tenere presbyteros debere insinuabat. Et si quis ali-
tes propter me : Gaudete et exultate, quoniam mer- quem ex his scandalizaret, gravissimam sibi poenam
ces vestra copiosa est in ccelis. Sic enira persecuti inferri debere prsedicabat, Cunctos se invicem dili-
sunt prophetas, qui fuerunt ante vos (Lnc. vi, 23). » gere, et adjuvare debere, et neminera ab adjutorio
« Vos estis sal terr». Quod si sal evanuerit, in quo fratris se subtrahere instruebat.
salietur, ad nihilum valet ultra, nisi ut foras raitta- Homicidas veros, et adulteros ac cunctos crimina-
tiir, et conculcetur ab honiinibus. Non potest civi- libus nexibus alUgatos, et qui eis coaequales non
tas abscondi supra montera posita, neque accen- erant, ab eorum vexatione, et accusatione (dicente
dunt lucernam, et ponunt eam sub modio, sed super Domino) prohibebat, et non nisi a coffiqualibus
candelabrura, ut luceat oinnibus qui in domo sunt, aliquid sibi infcrre debere, docebat. « Quia disci-
et qui ingrediuntur luraen videant sic luceat pulura supra raagistrum esse [Matth.
, :
x, 24),-» aut
lux vestra coram hominibus, ut videant bona opera ullam ei injuriam inferre, nuUatenus debere oportet.
 ,

31 APPEND. AD SJEC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 32

Infames namque omnes, ot quos primates legis^ aquilonis , ascendam super altitudinem nubium
sa?culi, non recipiunt, sed et laicos ab eorum accu- Verumtamen ad infernum de-
similis ero Altissimo.

satione, et vexatione semper repellere debere roga- traheris, inprofundum laci. Qui te viderint, ad te
bat, et cunctos sibi subditos esse, prsecipiebat. Cun- inclinabuntur, teque prospicient Nunquid iste est :

ctorum sacerdotum vitam superiorem, sanctiorem- vir, qui conturbavit terram, qui concussit regna,
que ac discretam a saecularibus et laicis hominibus qui posuit orbem desertum, et urbes ejus destmxit,
esse, et spirituales, atque sacerdotes super carnales vinctis ejus non aperuit carcerem?
ac laicos semper constituere, et fore debere docebat. Ebrietatem oppido prohibebat,et ebriosos corpore
» Quoniam pro minimo, nobis csse debet, ut a tali- et animo mortuos esse praedicabat, de quibus et in

bus arguamur, et judicemur, vel ab alio humano dic exemplum aiebat : Vae qui consurgitis mane ad
(I Cor. IV, 3). » Majores vero a minoribus, nec ac- ebrietatem sectandam, et potandum usque ad ve-
cusari, nec judicari, ullatenus posse dicebat. Quo- speram, ut vino aestuetis. <c Cithara et IjTa, et tympa-
niam non solum hoc divinas, sed leges sfeculi inhi- num, ettibia, et vinum in conviviis vestris, et opus
bere dicebat. Omnes ergo legum divinarum libenter Domini non respicitis, nec opera manuum ejus con-
violatores, el sacrarmn institutionum voluntarie sideratis [Isa. v, 11 et seq.). » Et iterum : « Vse qui

perturbatores, ecclesiastica indignos regula, et san- B potentes estis ad bibendum vinum, et viri fortes ad
cta communione judicabat. Operatores vero earum- miscendum ebrietatem. Qui justificatis impium pro
dem, eisque obedientes utrarumque ac cseterarum muneribus, et justitiam justi aufertis ab eo. Propter
bonarum dignos esse dicebat, unde et prophetas in hoc sicut devorat stipulam lingua ignis, et calor

testimonium sumebat. Audite, cceh, et auribus per- flammee exurit, sic radix eorum quasi favilla erit, et

cipe, terra,quoniam Dominus locutus est « Fihos : germen eorum ut pulvis aso.endet. Abjecerunt enim
enutrivi, et exaltavi, ipsi autem spreverunt me, legem Domini exercituum, et eloquium sancti Israel
cognovit bos possessorem suum, et asinus prsesepe blasphemaverunt. Ideo iratus est furor Domini in
domini sui, Israel non cognovit me, populus meus populo suo, et extendit manum suam super eum, et

non intellexit. Vge genli peccatrici, populo gravi percussit eum, et conturbati sunt montes, et facta
iniquitate, semini nequam, fihis sceleratis. Dereh- sunt morticina eorum, quasi stercus in medio pla-
querunt Q Dominum, blasphemaverunt sanctum tearum. omnibus his, non est aversus furor ejus,
« In

Israel, abahenati sunt retrorsum. Super quo per- sed adhuc manus ejus extenta [Ibid. 22 et seq.) » .

cutiam vos ullra addentes praevaricationem. Omne Nullum enim presbyterum, in alicujus episcopi
caput languidum, et omne cor moerens, a planta^, parochia, aliquid agere debere, absque ejus permissu
pedis usque ad verticem, non est in eo sanitas, vul- docebat, cunctos presbyteros, propriis episcopis in
nus, et livor, et plaga tumens, non est cuTumhgata, omnibus, absque mora obedientes, instituente Do-
nec curata medicamine neque fota oleo. Terra ve- mino, esse debere docebat. Nunum enim aliena con-
stra deserta, civitates vestra? igne succensoe, regio- cupiscere, aut prsesumere eorum, sed unumquem-
nem vestram coram vobis aheni devorant, et deso- que suis, sibique commissis, contentos esse docebat.
labitur, sicut in vastitate hostih, et derehnquetur « Neminem etiam alicui aliquid facere, nisi quod
{Isa. 1, 2 et seq.). Vse (inquit) qui dicitis bonum sibi vellet fieri [Tob. iv, 16), » instruebat. Sanctam
malum, et malum bonum, ponentes tenebras lucem, ergo Ecclesiam iramaculatam omnes servare debere,
et lucem tenebras ponentes, amarum in dulce, et evangelizabat, cujus claves episcopos esse dicebat.
dulce in arnarum [Isa. vi, 21). Propterea, captivus Ipsi enim habent potestatem claudere coelum et

ductus est populus meus, quia non habuit scientiam, aperire portas ejus, quia claves coeh facti sunt.
et nobiles ejus interierunt fame, et multitudo ejus Amovere autem eos neminem debere docebat, quia
siti exaruit. Propterea dilatavit infernus animam oculi Domini sunt, et qui eos tangit, tangit pupiilam
suam, et aperuit os suum, absque uUo termino, et oculi ejus {Zach. ii, 8). Et quantse poena^ dignus sit,

descendunt fortes ejus, et populus ejus, et subhmes j) qui eos scandalizat, ipsum Dominum docuisse dice-
gloriosique ejus ad eura. Et incurvabitur homo, et bat, ubi ait « Qui scandalizaverit unum de pusillis :

humihabitur ocuh subhmium deprimentur.

vir, et istis qui in me credunt, expedit ei ut suspendatur

Et exaltabitur Dominus in judicio, et Deus sanctus mola asinaria in coUo ejus, et demergatur in pro-
sanctiUcal)itur in justitia [Isa. v, 13 c< secj.). » fundum maris. Va". mundo a scandalis, necesse est
Carnales spiritualibus resistere prohibebat, et de enim veniant scandala verumtamen va; homini
; ,

his qui cervices suas contra magistros et seniores illi per quem scandalum venit. Si autem manus
suos erigcbant in diaboli exemplum dicebat : Dc- tua scandahzat te,abscinde eam, et projice abs to.
tracta cst ad inferos superbia tua, cecidit cadaver Bonum est tibi ad vitam ingredi debilem quam ,

luum, subler to sternetur tinea, et opcrimcntum duas manus habentem, mitti in gohennam ignis. Et

luum erunt vernios. Quomodo cecidisti de ccelo, Lu- si pes tuus scandalizat te, abscindo eum, et projice
cifer, qui mane oriebaris, corruisti in terram, qui abs te. Bonum est tibi introire ad vitam claudum,
vulnerabas gentes? Qui dicebas in corde tuo, In coe- quam duos pedes habentem, mitti in ignem aiter-
lum 'ascondam, supra astra Dei cxaltabo solium num. Et si oculus luus scandalizat te, erue eum,
meura, sedebo in monte Testamenti, in lateribus et projice abs te. Bonum est tibi unum oculnm ha-
33 DECRETALIUM COLLECTIO. 34

bentem in vitam introire, quamduos oculos haben- ^ autem mea in sempiternum erit, et justitia mea non
temmitti in gehennam ignis. Videte ne contemnatis deficiet {Isa. li, 5 et 6). »

unum ex bis pusillis [Matth. xviii, 6 et seq.). » Amen « Audite me, qui scitis justum, populus lex mea in

dico vobis, qusecunque alligaveritis super terram corde eorum. Nohte timere opprobina hominum, et
erunt alligata et in ccelo, et qusecunque solveritis blasphemias eorum ne meluatis. Sicut enim vesti-
super terram erunt soluta et in coelo. « Iterum dico mentum, sic comedet eos vermis, et sicut lanam sic
vobis, quia si duo ex vobis consenserint super ter- devorabit eos tinea. Salus autem mea in sempiter-
ram, de omni re quacunque petierint, fiet illis a num erit, et justitia mea in generatione generatio-

Patre meo, qui in coelis est. Ubi enim sunt duo num {Ibid. 7 et 8). » Et iterum : « Abscondita est
vel tres congregati in nomine meo, ibi sum in me- vita mea a Domino, et a Domino meo judicimn meum
dio eorum {Matth. xviii, 18 et seq.) » Et iterum per transibit. Numquid nescis aut non audisti? Deus
prophetam loquitur, dicens : Expavit (inquit) coelum sempiternus, Dominus, qui creavit terminos terrse,
super hoc, et horruit amphus vehementer, dicit Do- non deflciet neque laborabit, nec est investigatio

minus: intolerabilemmaUgnitatem, o linguamini- sapientise ejus. Qui datlasso virtutem, et his qui non
quitatem loquentem contra Domiuum, et mentem in sunt fortitudinem, et robur multiplicat. Deficient
altitudinem cornu extoUentem. Et iterum : « Impo- B pueri, et laborabunt, et juvenes in infirmitate ca-
ne, homo, tuae linguse ostium et seram, cessa cornu dent. Qui autem sperant in Domino mutabunt forti-

in altitudinem extollens, et loquens adversus Domi- tudinem, assument pennas sicut aquilae, curreut
num, etproximum tuum, quousque insultas patienti et non laborabunt, ambulabunt, et non deficient.

Christo et fratribus ? » {Ecd. xxvui, 28 et seq.) Sic Transeant ad me insulee, et gentes mutent fortitudi-

autem peccantes in fratribus, et percutientes eorum nem, accedant et tunc loquentur, simul ad judicium
infirmam conscientiam in Christum graviter pec- propinquemus (Isa. xl, 27 et seq.). » Hos autem qui
catis, et rei judicio effecti, infames efficiemini, et eos vetant, amovere vel damnare nituntur,
aut
justejrepellemini. Etiterum per Prophetam loquitur, ipsum Dominum per [prophetam damnare, et usque
dicens : « Vos autem, sacerdotes Domini, vocabimini ad satisfactionem eorum et Ecclesiae damnatos esse
ministri Dei nostri, dicetur vobis, fortiludinem docebat, ubi ait Taha elegerunt in viis suis, et
: «

gentium comedetis, et in gloria eorum superbietis, in abominationibus suis anima eorum delectata est,
pro confusione vestra duplici rubore laudabunt unde et ego eUgam illusiones eorum, et damnationem
partem eorum, propter hoc in terra sua duplicia adducam eis, quia locutus sum eis, et nonaudierunt,
possidebunt, et laetitia sempiterma ei"it eis. Quia ego feceruntque malum in oculis meis, et quae nolui
Dominus diligens judicium, et odio habens rapinam ^ elegerunt.Audite verbum Domini, qui tremitisadver
in holocaustum, et dabo opus eorum in veritate, et bum ejus. Dixerunt fratres vestri odientes vos, et vos

foedusperpetuum feriam eis. Et scietur in gentibus abjicientes propter nomen meum : Glorificetur Do-
semen eorum et germen eorum in medio populorum. minus, etvidebimus in laetitia nostra, ipsi autemcon-
Omnes qui viderint eos cognoscent eos, quia isti fundentur {Isa. nonenim laborabunt
lxxi, 3-5), »

sunt semen cui benedixit Dominus : Gaudens gau- frustra in conturbatione praesules mei, quia semen
debo, et exsultabit anima mea in Deo meo, quia in- benedictionum Domini est, antequam clament ego
duit me vestimento salutis, et indumento justitiae exaudiam, et adhuc illis loquentibus, ego exaudiam
circumdedit me, quasi sponsum decoratum corona, {Isai. Lxv, 23, 24). » Ad glorificandiun se, et divina
et quasi sponsam ornatam monilibus suis. Sicut mandata seminanda, et evangelizanda, eos Dominus
enim terra proferl germen suum,et sicut hortus se- elegit, et non ut prohibeantur, aut perturbentur,

men suum germinat, sic Dominus Deus germinabit aiebat, quoniam qui eos laedit, eum laedit cujus
justitiam, et laudem coram universis gentibus legatione funguntur {U Cor. v, 20) . Praedicare eos
{Isa. Lxi, 6 et seq.). » assidue et mandata Domini sine intermissione an-
Eos autem a solo Domino judicandos aut remo- rv nuntiai-e rogabat. Opera eorum bona coram homi-
vendos, et non ab aliis esse dicebat, quia sui sunt nibus monstrare, et conscientiam bonam coram Deo
et non alterius. Et quis est qui alterius judicet ser- habere insinuabat, omnes principes terraj et cunc-
vum? Nam non patiuntur homines, nec
et si ista tos homines eis obedire, et capita sua submittere,
Deus deorum et Dominus dominantium haec ullate- eorumque adjutores existere praecipiebat, ut omnes
nus patitur, unde et prophetas sibi testes esse dice- pariter fideles et cooperatores legis Domini mons-
bat, per quos Dominus loquitur, dicens « Ecce ex- : trarentur, ne de eis dicatur. « Confundantur, et
coxi te, sed non quasi argentum elegi te in camino erubescant omnes qui pugnant adversum te, et erunt
paupertatis, propter me faciam, ut non blasphemer, quasi non sint, et peribunt viri qui contradicunt
et gloriam meam alteri non dabo. Audi me, Jacob, tibi. Quaeres eos et non invenies viros rebeUes tuos.

et Israelquem ego voco. Ego ipse, ego primus, et Erunt quasi non sint, et veluti consumptio hominis
ego novissimus, manus quoque mea fundavit terram, bellantis adversum te {Isa. xli, 11 et 12). » Omnis
et dextera mea mensa est ccelos. Ego vocabo eos, et ergo, qui eis contravenit, ita damnatos et infames
stabunt simul {Isa. xlviii, iO et seq.), me insulaj ex- usque ad satisfactionem monstrabat, et nisi converte-

spectabunt, et brachium meum sustinebunt. Salus rentur a liminibus Ecclesise alienos esse preecipiebat.
Patrol. CXXX.
 3S APPEND. AD S.EC. IX. ISIDORI MERCATORIS 36
Homicidiorum vero tria gcnera esse dicebat, et * non reddere, nec injuriam facere, sed factam pa-
poenam eorum patentem fore docebat. Sicut cnim tienter sufferre, inimicos diligere, maledicentes se
homicidas, interfectores fratrum, ita et detractores non remaledicere, sed magis benedicere, et persecu-
eorum eosque odientes homicidas esse manifesta- tionem pro justitia sustinere. Charitatem amare, et
bat, quia et qui occidit fratrem suum et qui odit, et nuUum odio habere, quia « qni odit fratrem suum,
qui detrahit pariter, homicidae esse raonstrantur. homicida est (7 Joan. iii, 15). » Elationem fugere,
Omnes enim a carnahbus desideriis qii£E militant zelum malum non habere. Invidiam non exercere,
adversus animam {II Petr. ir, H) abstinere, et bo- nec contentionem amare. Cum discordantibus ante
nam eorum conversationem ac innocentem omnibus solis occasum in pacem redire, et de Dei misericor-
monstrare rogabat. Ex corde enim cunctos attentius dia nunquam desperare. Seniores venerax-i, et ju-
invicem diligere insinuabat, et veram fraternita- niores diligere. Episcopos, sacerdotes suos ac cunctos
tem inter sc habere docebat. Quotidiana enim ilHus reliquos Ecclesioe ministros atque omnem plebem
prsedicatio, inter csetera divina, hsec erat, mandata, sibi commissam verba divina et mandata instruere
quam in ejus exemplum etiam tibi, frater charis- et amare, hosque omnes eorum episcopos tota
sime, significarecuravi. Bonorum (inquit) ope- animi virtute diligere ut oculos suos, quia oculi
rum inter ccetera semina ac negotia sunt quantumB sunt illorum. Eorum prajccptis in omnibus obedire.
unusquisque sapit, et potest totis intimi cordis (ut etiamsi ipsi aUter (quod absit) agant, memores sci-
praelibatum est )
, viscei"ibus Deum diligere , et licet illius Dominici prsecepti : « Quae dicunt facite,
proximum velut seipsum. Abnegare seipsum sibi, quse autem faciunt facere nolite {Matth. xxiii, 3). »

ut Jesum Christum Dominum nostrum sequatur, et Ipsi autem episcopi si exorbitaverint ab istis, non
nihil ejus amori praeponere, veritatem corde et ore sunt reprehendendi, vel arguendi, sed portandi,
proferre debere, et totam suam Domino semper nisi in fide erraverint. Hi ergo super hos sunt, non
committere instruebat, actus suaj vitse omni hora illi super istos, quoniam major a minore nec argui,
custodire, et omni loco Deum se respicere firmiter nec judicari potest. Nullus se extollat erga doctores
scire. Cogitationes malas cordi suo advenientes mox ac magistros suos, quia « discipulus super magistrum
ad Christum allidere, et sacerdotibus Domini ma- non esse {Matth. x, 24) » debet nec potest. Nullus
nifestare. velit dici sanctus, antequam sit, sed prius sit, ut ve-
Os suum a malo, vel pravo eloquio custodire, et ver- rius dicatur. Prsecepta Domini doctorumque ac ma-
ba vana aut mendacia non loqui, quia « os quod men- gistrorum factis quotidic adimplere, et in Chi'isti
titur occiditanimam [Sap. i, 1 l);»verbadivinalibenter nomine pro inimicis orare oportet. Obedientia enim
audire, et sacerdotibus suis libenter obtemperare, '

et humiliatio, quaj raagistris agitur, Doraino cxhibe-

atque 7 obedientes esse docebat. Prajdicationi atque Timor Domini delectabit, et dabit Ifetitiam et
tur. «
orationi ac lectioni frequenter incumbere, et eleemo- gaudium in longitudinem dierum. Timenti Domi-
synas veras perficere. « Desideria carnis non perfi- num bene erit in extremis et in die defunctionis
cere {Gal. v, 16), » sed propriam fran^ere vo- suae benedicet (Eccli. i, 12, 13). » Vae dissolu-
luntatem; boni aliquid in se cum viderit Deo ap- tis corde, qui non crediderunt Deo, et resistunt
pHcet, non sibi, et malum a se factum cognoscat, mandatis ejus, et inobedientes ac contumaces sunt
Multum loqui non amare, sed custo-
et sibi reputet. his qui ejus legatione fimguntur, et ideo non prote-
dire labia sua ne dolum aut malum loquantur, guntur ab eo. Vee his qui perdiderunt sustinentiam,
diem judicii timere, gehennam expavescere, vitam qui dereliquerunt vias rectas, et diverterunt ad vias
aeternam omni concupiscentia desiderare non occi- , pravas. Et quid facient , cum inspicere cceperit
dere, non adulterari, non furtum facere, non rem Dominus. Qui timent Dominum, non erunt in-
proximi concupiscere, non falsum testimonium di- credibiles verbo illius, et qui diligunt illum, conser-
cere [Exod. xx, 13 et seq.), sed omnes homines vabunt viam illius. Qui tinient Dominum, inquirent
honorare, corpus custodire, vanas et caducas nonnquae beneplacita sunt illi, et qui diligunt eum, re-

amplecti delicias, jcjunium et vigilias sanctas ama- plebuntur lege ipsius. Qui timent Dominum, pra;-
re, pauperes recreare, nudos vestire, infirmos visi- parabunt corda sua, et in conspectu illius sanctifi-

tare, sitientes potare, mortuos sepelire, et diligen- cabunt animas suas. Qui timent Dominum, custo-
ter eorum exsequias peragere, pro eisque orare, et diunt mandala illius, et patientiam habebunt usque
eleemosynas dare. Dolentes consolari, et suis bonis ad inspectionem illius, dicentis : Si poenitentiam
refovere et a malis actibus se alienum facere ; non non egerimus, incidemus in manus Domini, el non
esse superbum, « non vinolentum {Tit. i, 7), » nec in manus hominum, secundum enim magnitudi-
multum edacem, non somnolentum, non pigruni, nem illius, sic et misericordia ipsius cum ipso esl
non murmuratorem, nec detructorem, quia qui {Eccli. II, 15 et seq.]. « Venite (inquit), filii, audite
detrahit, non solum se, sed multos alios occidit; mc, timorem Domini docebo vos {Psal. xxxiii, 12). »
iram non perficere, nec iracundia; tempus reser- « Currite dum lumen vitaj habetis, nc tenebrse mor-

vare. Dolum in corde non tenere, nec pacem falsani tis vos comprehendant {Joan. xii, 35). » « Omnis (pii

daro, ohnritalcm non derflinquere, nec jnrare, ne vull vitam et cupit videre dies bonos, prohiboat
forte perjurus fquod ahsil) liat. Maluni pro malo linguam ejus a malo, et iabia sua ne ioquantur
37 DECRETALIUM COLLECTIO. 38

quoniam his manifestat seipsum. Nam

dolum, divertat a raalo, et faciat bonum, inquirat pa-
^ niam est, si

cem et prosequatur eam, quia oculi Domini super quis velit antequam actus suos emendet, de his
eorum. Vultus autem
justos, et aures ejus ad preces requirere quae non potest invenire, stulta et inef-
Domini super facientes mala, ut perdat de terra licax erit homini inquisitio. Tempus euim breve est,

memoriam eorum {Psal. xxxiii, 13 et seq.]. » Prop- et judicium Dei gestorum causa agitur non questio-

terea nolite fieri sicut equus et mulus, in quibus num. Ideoque ante hoc omnia quseramus, quod nos
non est intellectus. Sed laetamini in Domino et aut qualiter agere oporteat , ut ffiternam vitam

exsultate, justi, et gloriamini, omnes recti corde consequi mereamur. Nam si exiguum boc tempus
(Psal. XXXI, et 11). « Quia multi venient ab oriente vitaj per inanes occupemus et inutiles quaestiones,
et occidente (Domino dicente) et a septentrione inanes sine dubio et vacui ab operibus bonis perge-
atque meridie, et recumbent cum Abraham, et mus ad Dorainum, ubi judicium opeinim nostrorum
Isaac, et Jacob [Matth. viii). » fiet,unaquaique enim res suum tempus habet et
Propter quod deprecor te, frater cbarissime, ut locum. Operum liic locus, hoc terapus est; merilo-
doceas attentius hunc praedicationis ordinem et ab- rum est saeculum futurum. Currat igitur per viam
solutionis dies, ut salventur animse hominum quae oc- mandatorum Domini, et ab eorum praeceptorum
culta Dei virtute quem debeant diligere priusquam B institutis et Spiritus sancti doctrina non recedatur.
doceatur, agnoscant. Operum vero ratio potestati et Quapropter praeparanda sunt corda nostra ac cor-
arbitrio uniuscujusque permittitur, et hoc ipsorum pora, et sanctaj mandatorum ejus suorumque epis-
est proprium desiderium vero habere erga doctorem
; coporum ac praedictorum obedientiffi militatura, ut
veritatis, hoc a Patre ccelesti donatum est. Sed salus suai gratiai jubeat nobis auxiUum ministrare, et fu-
in co est ut voluntatem ejus cujus amorem et desi- gientibus gehennae pcenam ad vitam valeant omnes
derium, Deo lai'giente, conceperis, facias, ne dicatur pervenire aeternam.
ille sermo ejus ad nos, quein idem dixit : « Quid Haec itaque, frater charissime Jacobe, ab ore
autem me dicitis, Domine, Domine, et non facitis sancti Petri jubentis accepi, tibique ut optabas in-

quae dico? Est ergo proprii muneris, iit unusquis- sinuare studui, ut servare omnia immaculata prae-
que sit prout Dominus noster dederit perfectus cipias, quia ecclesiastica non oportet negligenter,
in Ecclesia, metensque semina divina, ut de nobis sed diligenter expleri negotia. Hsec ergo praecepta
non prsedictus sermo, sed ille dicatur quem alibi nemo credat absque suo periculo negligere, vel
Dominus noster dixit. Ideo (inquit). Omnis scriba dissimulare, quia judicio Dei ignis aeterni tormenta
doctus in regno coelorum, similis est homini patri- sustinebit qui ecclesiastica deci^eta neglexerit. Qui
familias qui profert de thesauro. suo nova et
,
^ vero te audierit, ut jusserat minister Christi Jesu,

vetera [Matth. NuUus ergo, inquit, im-

xiii, 52). » gloriam accipiet. Qui autem imo lo-
te non audierit
pediat ordinem, aut locum occupet irrationabiliter, quentem Dominum per damnationem
te ipsi sibi

vel temporum permutet vices, sed primo quse sit accipiet. Curandum ergo, et attendendum est nobis
justitia ejus, quae voluntas requiramus, uf bonis omnibus quod in perpetuum expedit, ut Christi
operibus ac Dei gratia repleamur. Deus enim his passionibus per patientiam participemus atque regni
qui recte sentiunt et bona agunt praesto est, quo- ejus mereamur esse consortes. Amen.

EPISTOLA CLEMENTIS UVM AD JACOBUM FRATREM DOMINI

De sacratis vestibus et vasis

Clemens Romanae Ecclesiae praesul, J.\cobo Hiero- rv gravi anathematedignahumUiationis plaga feriatur.
solymorum episcopo. Certe tanta in altario holocausta offerantur, quanla
Quoniam sicut a beato Petro apostolo accepimus populo sufficere debeant. Quod si remanserint, in
omnium apostolorum patre, qui claves regni coe- crastino non reserventur, sed cum timore et ti"e-

lestis accepit, quaUter tenere debemus, de sacra- more clericorum, et dUigentia consumantur. Qui
mentis quae geruntur in sancUs te ex ordine nos autem residua corporis Domini quai in sacrario
decet instmere. reUcta sunt consumunt, non statim ad communes
Tribus enim gradibus commissa sunt sacraraenta accipiendos cibos conveniant, ne putent sanctae
divinorura secretorura, id est, presbytero, diacono, portioni commiscere cibum qui per aqualiculos
et ministro, qui cum timore, et tremore clericorum, digestus in secessum funditur. Si ergo mane Do-
reliquias corporis
Dominici debent custodire fra- minica portio editnr, usque ad sextam jejunent mi-
gmentorum, ne qua putredo in sacrario inveniatur, nistri qui eam consumpserint. Et si tertia vel
ut cum negUgenter agitur portioni corporis Domini, quaila hora acceperint, jejunent usque ad vespe-
gravis inferatur injuria. Communio enim corporis ram. Sic, secrela sanctificatione, aeterna custodienda
Domini nostri Jesu Christi, si negligenter erogetur, sunt sacramenta.
et presbyter niiuora non curet admonere ofUcia, De vasis sane sacris ita gerendum est : altaris
39 APPEND. AD S.t:C. IX. - - ISIDORI MERCATORIS 40

candelabrum fuerint hoc opus, noverit se supradicti Judae susccp-

palla, cathedra, et veluni, si
^ fecerit
vetustate consumpta, incendio dentur, quoniam non turum poenam,
licet ea qurc in sanctuario fuerint, male tractare, Clericus vero solus ad feminai tabernaculum non
sed incendio univei'sa tradantur. Cineres quoqne accedat, nec properet sine majoris natu principis
eorum in baptisterio inferantur, iibi nnllus trans- jussione. Nec presbyter solus cum sola adjungatur,

itum habeat, aut in pariete, aut in fossis pavimento- sed duobus adducUs testibus, visitet infirmam, nec
rum jactentur, ne introeuntium pedibus inquinentur. soUis cum sola femina fabulas misceat, nec archidia-

Nemo per ignorantiam clericus palla mortuum credat conus aut diaconus sub pratextu humUitatis officii
obvolvendum, aut diaconus scapulas operire velit, frequentet domicUia matronarum, aut forte per cle-
quse fuit in altari, aut certe quae data est in mensam ricos aut domesticos ejus matronae mandent secreti
cognilum fuerit, et iUe deponatur, et Ula
Domini. Qui haec fecerit vel leviter quasi nihil, et ne- aliquid. Si

gligenter habuerit divina mysteria, diaconus trien- a Uminibus arceatur ecclesiai. Sed si forte aUqua
intercessio fuerit, episcopo suggeratur. Et si taUs est
nio sexque mensibus a Dominico alienus erit altari,
gravi percussus anathemate. Quod si clericum pre- ad quamdebeat ire pio interventu ipse pergat. Sin
sbyter non commonuerit, decem annis et quinque autem de latere suo dirigat, cum duobus aut tribus
meusibus excommunicatus sit ,
propter quod de B qui hoc scire debeant. Sane ad visitandam mulierem
Dominicis sacramentis subjecta non commonue-
sibi infirmam nuUus clericus ingrediatur, nisi cum duo-
rit ministeria, et postea cum grandi et gravi humi- bus aut tribus. Nemo tamen cum extranea habilct

litate matri reconcihetur Ecclesia?. Pallas vero et femina, nisi proxima aut soror fuerit. Et hoc cum
vela quce in sanctuarii sordidata fuerint ministerio, magna soUicitudine fiat. Non ignoramus maUtias
diaconi cnm humilibus ministris juxta sacrarium Universa hajc cum mansuetudine ecclesias-
Satanffi.

lavent, non ejicientes foras a sacrario velamina Do- ticacomplenda sunt ministeria. Negotium enim Dei
minicse mensae, ne forte pulvis Dominici corporis non decet negUgenter expleri.
male decidat a sindone foris abluto, et erit hoc Iterum atque iterum de fragmentis Dominici cor-
operanti peccatum, idcirco intra sacrarium ministris poris demandamus, caUcem vcro ad proferendum
praecipimus heec sancta cum diligentia custodire. sanguinem Domini pr«paratum, cum tota munditia
Sane pelvis nova comparetur, et prajter hsec nihil ministerii, minister praeparet, ne non bene lotus ca-

aliud tangat. Sed non ipsa pelvis uUis apponatur Ux diacono peccatum fiat offerenti, ita cum omni
lavandis , nisi quse ad Dominici altaris cultum bonestate cuncta, quam supra exposuimus, oportet

pertinent, pallse altaris solse in ea laventur, et in impleri. Tales ad ministerium eUgantur clerici, qui

alia vela januarum. ^ digne possint Qominica sacrata tractare. MeUus est
enim sacerdoti paucos babere ministros qui possint
De veUs autem januarum cura sit ostiarus ex
digne opus Dei exercere, quam multos inutUes qui
admonitione majorum, ue quis negUgens, aut igna-
domus Domini manus incondite onus grave ordinatori adducant.
rus ad velum januse
tergat, sed statim coercitus discat omnis homo quia
A principio epistolae usque ad locum hunc de sa-

cramentis delegavi bene intuendis, ubi non murium

velum atrii^domus Domini sanctum est.
stercora inter fragmenta Dominicae portionis appa-
Praecipimus etiam, ne unquam extero clerico sive
neque putrida per negUgentiam remaneant
reant,
de fragmentis oblationum Domini ponatur ad
laico 8 clericorum, et convenientes qui accipere sibi medi-
mensam. Unde scis tu qui passim sacrarii paues cinam desiderant, putrida cum viderint, magis cum
indignis impendis, unde nosti si a muUeribus mundi
ridiculo et fastidio videautur accipere, ct in pecca-
sunt? Unde et David ab Abimelech sacerdote inter-
tum magis decidant per negUgentiam clericorum.
rogatus cum panes sibi ad comedendum posceret, clericorum uUra haec dissimulet,
Quapropter nemo
mundus esset a muliere, cum se mundum ante quae
aut negUgere uUatenus audeat, sed Ubenter
si

triduum profiteretur, panes propositionis mandu- nequaquam ne-

" jussa sunt cxpleat, et sacrata divina
cavit.
gUgenter contractet. Ideoque tam juvenes quam se-

Ad Dominica autem mysteria tales eUgantur qui nes dc his, et de omni conversatione sua, et conver-
sa-
ante ordinationem conjuges suas non noverint. sione et pocnitentia valde csse soUicitos oportet,
Quod si post ordinationem ministro contigerit pro- lisque agere, ut hsec condigne agant, et de
reUquo

prium invadere cubile uxoris, sacrarii non intret ornent tam clcrici quam sa^culares animas suas or-
Umina, ncc sacrificii poUtor Uat, nec aUare coutin- namentis dignissimis, dograatibus scUicet veritatis,
decore pudicitia), splendore justUiiB, candore
pietxi-
gat, nec ab offorentibus holocausli oblationem sus-
compositam decet esse
cipiat, nec ad Dominici corporis portionem accedat, tis, aUisque omnibus quibus

sacerdotibus porrigat ad manus, sed Tum pra>lerca decUnarc a

sed aquam rationabiiem mentem.
ostia forinsecus claudat, minora gerat officia, ur- inhoncstis ct infideUbus, et societates
ha-
consortiis
ceum sive caUcem ad aUare non sufi"cral. bcre fideUum, atque Ulos frequentare
conventus in
de jusUtia, de pietate tractatur.
Si forte quispiam prosbyter sive diaconus sacnirii quibus de pudicilia,
Deum cx toto cordc, et ab ipso pctcre
sindonem vel voUuii sublracta vendiderit, Judac simi- Orare spe
(juaj decet, ipsi gratias agero, voram pa-nitudinem
Us aistimabitur Iscariothis; qui proplcr cupiditatem
i\ DECRETALllM COLLECTIO.
gerere prseteritoruni gestorum, aliquantulum etiam, ^ personamus, neque se deinceps excusabit non moni-
si possibile est, per misericordias pauperum juvare tum, qui quidquid sequi debeat, tam verbis quam
poenitentiam. Per hsec enim facilior venia dabitur, litteris, edocctur.
ct indulgenti citius indulgebitur. Quod si provectio- Qualis autem condemnatio, et qualis imminet ma-
ris eetatis sit is qui ad poenitentiam venit, eo magis ledictio his qui in patres peccant, divina nos docet
gratias agere debet Deo. Quod postquam fmis est, Scriptura. Si enim Cham filius Noe, cum vidisset
omnis impetus concupiscentiae carnalis, scientia ve- nudum suum patrem, quoniam non cooperuit patris
ritatis accepta, nulla ei imminet pugna certaminis, corporalis nuditatem, sed egressus nuntiavit eam
per quam insurgentes adversus animam reprimat fratribus, et illi vestimento eum cooperuerunt, ipse
corporis voluntates. Superest ergo ei in agnitione quidem Cham, et illi qui ex eo nati sunt sub male-
veritatis, et misericordise operibus exerceri, ut affe- autem cooperuerunt magnam
dicto facti sunt, qui
rat fructus dignos poenitentise. Nec putet quia benedictionem meruerunt multo magis isti majore
:

in temporis longitudine documentum conversionis et ampHore condemnatione digni sunt, qui patribus

ostenditur, et non in devotionis ac propositi firmi- obviai"e, aut contra eos insurgere nituntur, aut inju-

tate, Deo enim manifeste sunt mentes, quia non riam vel contumeUam eis inferre moliuntur, quo-
temporum rationem colligit, sed animorum, ipseBniamqui eis resistit et Deo resistit, et qui eis inju-
enim probat si quis agnita veritatis praedicatione riam vel contumeliam facit, Deo, cujus legatione
non distuht, neque tempus negligendo consumpsit, funguntur facit. Expavit coelum super hoc et horruit
sed statim et, si dici potest, eodem momento pree- ampHus vehementer, dicitDominus. intolerabilem
terita perhorrescens futurorum desiderium cepit, et maUgnitatem, o Hnguam loquentem iniquitatem con-
in amorem regni coelestis exarsit. Propter quod ne- tra Deum, et mentem in altitudinem cornu extoUen-
mo vestrum ultra dissimulet, nec retro respiciat, tem Et iterum Impone, homo, tuae Unguae ostium! :

sed ad EvangeHum regni Dei libenter accedat. Non et seram. Cessa in altitudinem cornu extoUens
dicat pauper quia, cum divcs factus fuero, tunc con- et loquens adversus Dominum iniquitatem et proxi-
vertar. Non requirit a te Deus pecuniam, sed ani- mum tuum, quousque insultas patienti Christo et
mam misericordem et piam mentem. Neque dives fratribus ?
conversionem suam differat, pro sollicitudine saecu- Haec nos famiUarius docebat, ethaec nobis publici-
lari, dum cogitat quomodo dispenset abundantiam tus praedictus magister, et instructor atque ordina-
frugum. Neque dicatintra semetipsum, Quid faciam? tor noster princeps apostolorum Petrus iu Ecclesia
ubi recondam fructus meos? Neque dicat animfe praedicabat, exemplum dans ut nos simiUter facia-
suse. « Habes multa bona reposita in annos multos, '

mus. HumiUamini (inquit) in conspectu Domini, et

epulare etlajtare. Nam dicetur ei. Stulte, hac nocte exaltabit vos. Nolite detrahere alterutrum quoniam
auferetur abs te anima tua, et quse parasti, cujus qui detrahit fratri, aut qui judicat fratrem suum,
erunt? {Luc. xii, 19 et 20) » Itaque festinet ad poeni- detrahit legi, et judicat legem. Qui autem judicat
tentiam omnis aetas, omnis sexus, omnisque condi- legem non est factor legis, sed judex, unus est enim
tio, ut vitam consequatur aeternam, juvenes quidem legis]atoretjudex,quipotestperdere etliberare.«Tu
in eo grati sint, quod in ipso impetu desideriorum, autem qui es qui judicas proximum? [Jac. iv, 10 et
cervices suas jugo subjiciunt discipUnaj. Senes etipsi seq.) »Non oportet, non prsecepit nos judicare invi-
la udabiles multi temporis consuetudinem in qua male cera, sed magis auxiUum ferre vse erit (inquit) his :

praeventi sunt pro Deiamore commutent. Nemo ergo qui fratres tribulant, et eis qui eos persequuntur,
differat, nemo cunctetur. Quse enim causa cunctandi vos autem quanto amplius tribulamini, tanto purga-
est ad bene agendum ? Animus sibi male conscius tiores atque beatiores efficiemini, si tamen ipsa tri-
dum videtur sibi nullam poenam pati, credit quia bulatio patienter fuerit supportata, quod etiam ipse
non judicet Dominus, cum abuti patientia Deietnon nos Dominus docuit. « Beati qui persecutionem pa-
intelligere parcentis benignitatem jam sit magna tiunturpropter justitiam. » Etitem: «Beatieritiscum
J)
damnatio. Unde scriptum est « Maledictus omnis
: vos oderint homines, » et « persecuti vos fuerint, et
qui opus Domini negligenter agit [Jer. xlviii, 10). » ejecerint nomen vestrum tanquam malum. Gaudete
Quapropter pastoralis ordinis est infatigabiliter re- in illa die, et exsultate, quoniam merces vestra multa
vocare quidquid ad correctionem populorum, imo est in coelo [Math. v, 10), » unde et ipse ait « Di- :

magis filiorum spiritualium (quantum est fas intel- liges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex
ligere) cognoverit pertinere, et non (quod absit) cum tota aniraa tua, et ex totis viribus tuis, et proximum
suo periculo aUenae spei per solam negligentiam fa- tuum sicut teipsum (Marc. xii, 30, 31). » Non

cere detrimentum, sed quod ad generalis salutis spe- enim, inquit, recte diligit Deum qui frati'em inse-
ctat compendium, salubri necesse est providere quitur, nec diligit proximum qui ei detrahit, vel qui
tractatu. illum accusat, quia quod sibi quis fieri non vult,
Homini reUgioso parum esse debet inimicitias hoc aUeri nuUatenus facere debet. Discite, inquit,
aliorum non exercere, vel non augere male loquen- filii mei, sapientiam et tenetote fidem rectam, et
do, nisi eas etiara exstinguere bene loquendo stu- amplectimini charitatem, ut non excidatis ; data est
duerit. Ecce oris nostri buccina ad aures hominum cnira vobis a Domino potestas, et virtus ab AUis-
43 APPKNl). AD S.FC. IX.- ISIDOKI MEHCATORIS 44
simo, qui interrogabit opera vestra, et cogitationes ^ mittiin gehennam ignis inexstinguibilis, ubi vermis
scrutabiturvestras. Qui autem custodierintjustitiam, eorum non moritur, et ignis non exstinguitur. Quod
juste judicabuntur, et qui crediderint justa juste si oculus tuus scandalizat te, ejice eum. Bonum est
invenicnt quid respondeant. Semper cavetote quai tibi luscum introire in regnum Dci, quam duos ocu-
prcecepit,nealiquando peccato consentiamus,et praj- los habentem mitti in gehennam ignis, ubi vermis
termittamus praecepta Dei nostri. eorum non moritur, et ignis non exstinguitur. Om-
Ecclesias per congrua et utilia facite loca, qua; nis enim igne salietur et omnis victima salietur,
divinis precibus sacrare oportet, et in singulis sa- bonnm est sal, quod si sal insulsum fuerit, in quo
cerdotes divinis orationibus Deo dicatos poni. Quos illud salietis? habete sal in vobis et pacem habete

ab omnibus venerari oportet, et non a quoquam inter vos (Marc. ix, 39 et seq.), » quia quisquis ve-
gravari. Semper vitate mala, et pro animabus ve- strum recte docuerit et juste vixerit, babebit glo-
stris ne confundamini dicere verum. Mcndacia fu- riam. Qui autem secus egerit indubitanter poenam
gite, et veritatem corde proferte, quoniam multos sustinebit, ideo bona agere vos semper oportet, ut
jam supplantavit suspicio. Charitatem semper dili- 9 bravium aeternae vitse percipiatis, his ergo bene
gite, et fratres adjuvate. Erunt enim quasi non sint, parete sententiis, ne quis haec preecepta minime
et peribunt viri qui contradicunt vobis; unde et Do- B credat implenda, et judicio Domini seterni ignistor-

minus aif : <> Qui vos audit, me audit, et qui vos menta sustineat, qui ecclesiastici operis sacra ne-

spernit, me spernit, et qui spernit me, spernit eum glexerit.

qui me misit (Ltic. x, 16). » Et item : <t Qui enim Hfsc igitur, frater Jacobe, de ore sancti Petri ju-
non est adversum vos pro vobis est. Quisquis enim bentis audivi. Si quis pr«cepla heec non integra
potum dederit vobis calicem aquse in nomine meo custodierit, sit anathema usque ad adventum Domini
(quia Christi estis), amen dico vobis, non perdet nostri Jesu Christi. Hsec praecepta a sancto Petro
mercedem suam. Et qui scandalizaverit unum ex apostolo accepi, et tibi, frater charissime, insinuare
pusillis credentibus in me, bonum est ei magis si cui'avi, ut servare omnia prsecipias sine macula. Si
circumdaretur mola asinaria collo ejus et in mare quis vero audierit te, utilis erit minister Jesu Chri-
mitteretur. Et si scandalizaverit te manus tua, abs- sti; qui autem non audierit imo loquentem Do-
te,

cide illam, bonum est tibi debilem introire in vitam, minum per te, ipse sibi damnationem accipiet.Omni-
quam duas manus habentem ingredi in gehennam potens Deus, charissime, sua te protectione custo-
ignis,inexstinguibilem, ubi vermis eorum non mori- diat, atque ad coelestis remunerationem patriaj mul-
tur, et ignis non exstinguitur; et si pes tuus scan-
p tiplicianimarum fructu perducat. Deus te iterum
dalizat te, aniputa eum. Bonum claudum in- est tibi iterumque incolumem custodiat, reverendissime fra-
troire in vitam seternam, quam duos pedes habentem ter. Amen.

EPISTOLA TERTIA SANGTI CLEMENTIS PAPiE

De officio sacerdotii et clericornm.

Clemens urbis Romai episcopus, omnibus coepi- omnesque principes, tam majoris quam inferioris

scopis, presbyteris, diaconibus, ac reliquis clericis, ordinis, atque reliqui populi, tribus et lingufe non
etcunctis principibus, majoribus, minoribusque om- obtemperaverint, non solum infames, sed et extor-
nibus gencraliter fidelibus benediclio, claritas, et res a regno Domini et consortio fidelium a liminibus

gloria, in gratia Dei qufe data est nobis in Christo sanctaj Dei Ecclesioe alieni erunt. Nam vestrum est

Jesu Domino nostro. eos instruere, eorum est vobis obedire, ut Domino
Urget nos, fratres, multus amor vester, et reli- cujus legatione fungimini, dicente Domino : « Qui
giosa vestra dcvotio, quia debitores sumus ut quaj- vos audit, me audit, et qui vos spernit, me
dam vobis scribamus ; vobis ergo, qui sacerdotio spernit, et qui vos recipit, me recipit, et qui mc
Domini fruimini, ct in specula estis posili plus scire i-ecipit, recipit eum qui me misit (Matth. x, 40), »
oportet ut subditos vobis populos pleniter docerc nihil enim injustius vel inhonestius est quam filios

possitis, eisque ad regna ccelorum ducatum praebere, patribus rebelles, aut clericos vel laicos doctoxibus
Deo annuente, Unde et ipsa per se Ve-
valeatis. seu discipulos magistris inobedientes vel protervos
ritas ait : « datum est nossc mysterium regni
Vobis Novimus enim prinium. hominem per in-
e.xistere.

Dei, cffiteris autem in parabolis [L^ic. viii, 10), » cl D obedientiam cecidisse, idcirco omnes hoc vilium
reliqua. Propter quod consilium do unicuiquc ve- summopere cavere monenms. Et quia Dominus su-
strum constanter docere verbadivina, etdiscentibus perbis resistit, humilibus autem dat gratiam Do-
libenteraccommodare aurem verbo Dei. Vestrum minus (Jac. iv, 6), miltens vos vice sua in loco
enim, quia legatione Domini fungimini, cst docerc apostolorum ad prsedicandum, prn'cepit vobis do-
populos, eorum voro est vobis obcdirc ut Dco. Si cere, omnesque vobis fidcliter obedientes exi-
aiitem vohis c[)isc()pis non obedicrint omncs prcsby- slere, quoniam ncc alitcr tcrra pariet fruclus suos,
fni, riijKimi, ac subdinconi, cl rcliqui clcrici cuucli nisi ciiIIh rcccperit scmcn ol irrigata gcrmina-
 DEGRETALILM COLLECTIO. 46
verit et pariat quse est paritura. Sic omnis homo^ bonorum coelestium ex gestis propriis fiet. Accedat
qui libenter non recipit verbum Dei, illudque in autem qui vult ad saccrdotem suum, et ipsi det no-
corde suo germinare non sinit, ac minime crediderit men suum atque ab eo audiat mysteria regni coelo-
doctoribus et episcopis suis, non benevolus sed rebel- rum, jejuniis frequentibus operam impendat, ac se-
lis atque inobediens exstiterit, fructum non germina- metipsum in omnibusprobet ut tribusmensibusjam
bit, nec pariet, sed similis est arbori illi de qua consummando in die festo possit baptizari. Baptizetur
Dominus ait « Omnis arbor, quae non facit fructum
: autem unusquisque in aquis perennibus, nomine
bonum, excidetur et in ignem mittetur {Matth. trinse beatitudinis invocato super se, perunctus
m, 19). » Primus enim pontifex, Aaron, chrismate primo oleo per orationem sanctificato, ut ita demum
compositionis perunctus, princeps populi fuit, et per hoc consecratus possit percipere locum cum
tanquam rex primitias et tributum per capita acce- sanctis. Nulius enim propter opprobrium senectutis
pit a populo, et judicandi populos sorte suscepta aut juventutis vel nobilitatem generis a parvulis et
de mundis immundisque judicabat. Sed si alius ex minus eruditis, si quid forte enim utilitatis aut salutis,
ipso unguento perunctus est, virtute indeconcepta, inquirere negligat. Qui enim rebelliter vivit, et di-
etiam ipse rex, aut propheta aut pontifex fiebat. scere atque agere bona recusat, magis diaboli quam
Quod si temporalis gratia ab hominibus composita B Christi membrum esse ostenditur, et potms infide-
tantum potuit, intelligite jam quantum sit illud lis quam fidelis monstratur. Quomodo ergo non
unguentum quod a Domino de virgulto vitse prola- omnibus hoc amabile est cunctisque exoptatum,
tum est, cum hoc quod ab hominibus factum est tam aut quse ignorat discat, et qu8e didicerit doceat?
eximiasinter homines conferat dignitates. Quid enim Certissimum namque estquod neque amicitia, neque
in praesenti sa3culo proplieta gloriosius, pontifice propinquitas generis, neque regnisublimitas, homini
clarius, rege sublimius? Omnis enim pontifex sacro debet esse pretiosior veritate, quia nihil est pretio-
chrismate perunctus, et in civitate constitutus, sius anima. Dominus autem creator omnium ex ini-

Scripturis sacris conditus, charus et pretiosus tio ad imaginem suam hominem fecit, eique domi-
hominibus oppido csse debet. Quem quasi Chri- nationem terrae, marisque et aeris ipsius dedit, veri-
sti locum tenentem honorare omnes debent, ei- tatemque inquirere praecepit, sicut et verus nobis
que servire, et obedientes ad salutem suam fideli- Propheta enarravit et ipsa rerum ratio docet. Solus
ter existere, scientes, quod sive honor, sive injuria enim homo rationalis est, et consequens est, ut ratio
quse ei defertur, in Christum redimdat, et a Christo irrationabilibus dominetur. Hic enim ab initio cum
in Dominum; audire ergo eum attentius oportet, ct /-, adhuc justus esset cunctis vitiis, et omni fragilitate
ab ipso suscipere doctrinam fidei, monita autem superior erat, ubi autem peccavit et factus est ser-
vitae a Patribus inquirere. A diaconibus vero ordi- vus peccati, simul et fragilitati efficitur debitor ob-
nem disciplinse, propter quod deprecor vos conser- noxius. Quod idcirco scriptum est ut sciant homines
vos et adjutores meos, ut discatis attentius anima- quia sicut ex impietate passibiles facti sunt, ita per
rum curam gerere, et pro omnibus stare, maxime ta- pietatem possunt esse impassibiles, et non solum im-
men pro his qui in cultu divino laborant. Ecclesia- passibiles, verum et parva in Deum fide aliorum pas-
rum omnium curam habetote, servisque eorum ad- siones curantes, ita enim verus ipse Propheta pro-
jutorium pra;bete, viduarum religiosam curam ge- misit, dicens : « Amen, amen dico vobis, sihabueri-
rite, pupillos enixius hberate, pauperibus miseri- tis fldem sicut granum sinapis^ dicetis monti huic :

cordiam facite, juvenes pudicitiam docete. Et (ut Transi hinc et transibit [Matth. xvii, 19), » hujus
breviter totum dicam) alterutrum vos, in quibus res vocis etiam vos ipsi docnmenta cepistis, et jam
poposcerit, sustentate. Deum colite qui creavit coe- facta quaedam per magistros nostros, ipsos vide-
lum et terram, et Christo credite; invicem vos dili- licet apostolos, non ignoratis, quia astantibus nobis

gite et misericordes estote in omnes. Non verbo eornm meritis dsemones cum passionibus quas ho-
solo, sed opere et rebus replete charitatem. Agite D minibus invexerant transierunt, et fugati sunt.
pro viribus, conservi dilectissimi ,
quia bonum Quia ergo alii quidem '
omines patiuntur, alii

est utunusquisque vestrum secundum quod potest patientes sanant, causa sine dubio vel patiendi vel
prosit accedentibus ad fidem religionis nostrae curandi noscenda est. Quse non alia esse quam pa-
Et ideo non vos pigeat secundum sapientiam quse tientibus quidem infidelitatis, curantibus vero fidei
nobis per Dei providentiam collata est instruere demonstratur infidelitas enim, dum non credit fu-
;

ignaros et docere. Desiderium ergo habere omnes turum Domini judicium, peccandi licentiam praebet,
erga doctorem veritatis eumque ut oculos suos amare peccatumvero hominempassionibus obnoxium facit.
oportet, quia et ipsum populum sibi commissum Fidesautem futurum Dei judicium esse credens, conti-
ccu proprios filios amare, et docere eum decet, hoc net homines a peccato. Non peccantes vero non so-
enim a Patre ccelesti donatum est, sed salus in eo lum liberi sunt a daemonibus et passionibus, verum
est ut voluntatem ejus cujus amorem et deside- et ahorum daemones et passiones fugare possunt.
rium, Deo largiente, conceperint, faciant. Si quis ergo Ex his ergo omnibus colligitur quod origo totius
fidelis voluerit existere et desiderat baptizari, exutus mali ab ignorantia descendat, et ipsa sit omnium
prioribus malis de reliquo pro bonis actibus haeres malorum mater, quae incuria quaedam et ignavia gi-
 APPEND. Al) S.EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS -W
gnitur. Ncgligentia vcro alitur et augetur atque in ^ praeparatam demirans per omnia, et slupens csete-
sensibus hominum radicatur, dum amatur quam : si rorum hominum errores, et quod ante oculos po-
quis forte doccat cffugandam, velut antiquis ethie- sitam veritatem ncmo videbat. Ipse tantum gaudens
reditariis scdibus moleste ct indignanler avellitur. super divitiis sapientifc quas invenit saliabiliter his
Et ideo pauluhnn laborandum nobis est, ut in- perfruatur, et exercitio bonorum operum delectetur,
dignantcs ignorantiai prresumptiones scicntise ra- festinans ad sa>cuhmi futurum mundo corde et pura
tione rcsecemus in bis pra^cipue qui in aliquibus conscientia pervenire, et etiam videre Deum Regem
minus rcctis opinionibus priBventi sunt, pcr quas omnium possit. His autem omnibus carere nos, et
quasi sub specie aUcnjus scientiae ignorantia in his fraudari sola facit ignorantia. Dum enim ignorant
vchcmcntius radicata est. Nihil enira cst gravius homincs quantum boni habcat scientia, ignoi^an-
quam quod ignorat quis, scire se credat et de-
si id tioe mahim de se non patiuntur excludi. >{csciunt
fendat verum esse quod falsum cst, quod tale est, enim quanta sit in horum permutatione diversitas,
quale si quis ebrius sobrium se putet, et agat qui- pariter quod consilium do unicuique discenti, hben-
dam cuncta ut ebrius, sobrium se tamen ct ipse pu- ter pr.Tebcre aurem vcrbo Dei, et cum amore veri-
tel, et dici a caitcris veht : ita sunt ergo et hi igno- tatis Domini audire qua:> dicimus, ut mens, optimo

rantes quod verum est, speciem tamen aUcujus B

D semine suscepto, per bonos actus Itetos alferat fru-
scientiaj tenent et mala quasi bona gerunt atque ctus. Nam si me docente ea quae ad sahitem perti-
ad perniciem quasi ad salutem festinant, proptcr nent, recipere quis abnuit, et animo pravis opi-
quod ante omnia properandum est ad agnitionem nionibus occupato obsistere nititur, non ex vobis,
veritatis, ut possimus quasi lumine nobis inde ac- sed ex semetipso liabebit pereundi causam. Debet
censo e.rrorum tenebras depellere. enim justo judicio examinare quae dicimus, et in-

Grande enim malum est, ut diximus, ignorantia, telhgcre quia verba loquimur veritatis, ut cognitis
sed (juia substantiam non habet facile ab his qui stu- his quse sunt ut sunt, in bonis actibus dirigens
diosi sunt effugatur. Non enim ahud est ignorantia, viam suam regni coelorum possit particeps inveniri,
nisi non cognovisse quod cxpedit, ubi autem cogno- subjiciens sibi carnis desideria, et dominus eorum
vcris perit ignorantia, quairi ergo in agone debet factus, ut ita demum etiam ipsc fiat dominatoris
veritatis agnitio, quam nemo ahus assignare po- omnium jucunda possessio. Nam qui permanet in
test nisi verus Propheta. Hsec enim via est vitam malo mah, non potest efflci portio
et servus est

volentibus ingredi, et summum iter bonorumoperum boni, donecpermanet in malo, quia ab intio, ut
pergentibus ad civitatem sahitis. Si quis sane au- p ante jam diximus, duo regna statuit Deus, et po-
diens sermonem veri Prophette veUt recipere aut testatem dedit unicuique hominum, ut illius regni

noUt et amplectionus ejus, idmandata vitae ha- est fiat obediendum ipse subjecerit. Et
portio cui se ad
bet in sua potestate, hberi enim sumus arbitrii. Nam quia definitum est apud Dominum non posse unum
si hoc esset ut audientes ea, jam non haberent in po- hominem utriusque regni esse servum, omni studio
testate aliud facere quam audierant; vis erat quae- dale operam in boni regis aulam ac jura concur-
dam naturse per quam Uberum non est ad aUam rcre. Propter hoc denique verus propheta, cum
migrare sententiam, aut si rursus ex audientibns esset nobiscum et quosdam ex divitibus
pi'cesens

nuUo omnino reciperet, et hoc natura; vis erat, negligentes erga Domini cultum videret, hujus rei
qucB aUquid unum cogeret fieri, et alteri parti non ita aperuit veritatem. « Nemo potest, inquit, duo-
daret locum, nunc autem quia hberum est animo in bus dominis servire, et non potestis Domino servire

quam veUt partem declinare judicium suum, et et mammonse (Luc. xvi, 13), « mammona, patria

quam probaverit eUgere viam, constat evidenter eorum voce, divitias vocans.

inesse homin ibus arbitrii Ubertatem ,igitur priusquam Hic ergo verus Propheta cst quia in Juda;a nobis
audiat quis quod ei expedit, ccrtum est quia ignoret. apparuit, ut audistis, qui stans publice sola jus-

et ignorans vult, ct desiderat quod non expedit agerc, J) sione faciebat coecos videre, surdos audire, fugabat
propter quod pro hoc non judicatur. Cum vcro audie- dgemones, a^gris sanitatcm rcddebat, ct mortuis
rit causas erroris sui et rationem vcritatis acceperit, vitam, cumque nihil cssct ei impossibile etiam co-

tunclOs^P^"^*"^^"^"^^**^^''''^"^'^"^^"'^"^^"*^""^ gitationes hominum praevidebal, quod nulh csl pos-

fuerat praiventus, recte jam vocabitur ad judicium sibile nisi soli Deo ; hic annuntiabat regnum Dei,
daturus poenas, quia vitoj hujus spatium quod ad cui nos de omnibus qua; diccbat tancpiam vero
bene vivendum accipit, in ludibriis consumpserit Prophctoe crcdimus, firmitatem fidei nostrai non
errorum. Qui vero audiens ha-c libcnter acccpit, et sohim cx verbis cjus, sed ex opcribus assumcntes,
gratulanter bonorum sibi doctrinam fuisse delatam qui dicla legis quam ante mullas gcncrationcs de
rcquirat intcntius ct discere non desinat usquequo poenilentia ejus exposuerant in ipso designantur, el

cognoscat, si cst vere aliud sa^culum in quo bonis imaginem gcstorum Moysi, ct ante ipsum patriar-
pra;mia pra^parata sint, etcum certus dc hoc fuerit, cha^ Jacob ipsius pcr omnia Ij-pum fcrcbant. Tempus
gratias agal Dco. Quod si vorihitis himcn ostcndcrit quoquc advcntus cjus, hoc cst ipsum iu quo vcnerat
dc cajtero dirigat aclus suos in omnibus operibus ])rajdiclum ab his constal. cf supcr omnia quod
bonis. quiii-uin sibi in futin'(i mcrcedeni ccrlus esl essct a gcntibus c.xspectandus sacris littcris com-
 , ,
;

4<) DECRETALIUM COLLECTIO. sn

prehensum est. Quee in eo pariter universa completa a licentia agant. Non utique missas sine ejus jussu
sunt. Quod autem Judaeorum propheta prsedixit eum quisque presbyterorum in sua parochia agat, non
a gentibus esspectandum, supra modum in eo fldem haptizet, nec quidquam ahsque ejus permissu fa-
veram firmat. Si enim dixisset a Jiidseis exspcctan- ciat. SimiUter et reliqui populi, majores scilicet ac

dum, non aliquid eximium prophetasse videretur, minorcs, per ejus Ucentiam quidquid agendum est,
quod a contribuU populo et a propria gente spera- agant, ncc sine ejus permissu a sua parochia absce-
retur is cujus adventus ad salutem mxmdi fuerat re- danl, vel in ea adventantes morari praesumant. Ani-
promissus , videtur enim magis consequens ratio maj vero eorum ei creditse sunt. Ideo omnia ejus
esse ut hoc fieret quam magnificentia prophetaUs. consilio agere dehent, et eo inconsulto nihil. Quicun-
Nunc autem cum prophetae dicant omnem illam que enim obediunt episcopis suis, videntur quidem
spem quse de salute mundi repromittitur, et no- aliquid gratia; conferre Deo. Qui autem eis non
vitatem regni qua» instruenda per Christum est ohediunt, indubitanter rei et reprobi existunt. Porro
atque omnia quaj de eo judicantur ad gentes esse ipsi a Deo donum summi muneris consequuntur,
transferenda,jam non secundum consequentiamre- qui justitia; et praecepti ejus semitas incedentes,
rum, sed incredibih quodam vaticinationis eventu, doctorihus suis (qui recte episcopi intelliguntur)

magnificentia proplietica confirmatur. Judaei nam- B lihenter obediunt. De quibus et heatus Petrus in-
que ex initio affore aliquando hunc virum, per structor, et ordinator noster, et princeps apostolo-
quem cuncta reparantur verissima' traditione sus- rum manifeste cunctosaudientes instruebat, dicens:
ceperunt, et quotidie mcditantes, ac perspicientes Videntur mihi qui loquuntur vei'ba veritatis, et qui
qnando ejus fieret adventus, ubi adesse eum vide- illuminant animas hominum similes esse radiis solis.

runt, et signa ac prodigia sicut de eo ascriptum Qui ut processerint et apparuerint mundo, celari ul-

fuerat adimplentem , invidia excsecati agnoscere tra, aut occultari nuUatenus possunt, dum non tam
nequiverunt prsesentem, in cujus spe la^tahantur videntur ah hominibus quam viderc omnibus prae-
absentes. Intellexcrunt tantum sancti apostoh qui a stant. Unde bene ipsa per se Veritas ad veritatis
et

Deo electi sunt, et nos qui post ab eis electi sumus. praecones ait « Vos estis lux mundi, et non potest
:

Hoc autem providenlia Domini factum est, ut agni- civitas abscondi supra montem posita, neque accen-

tio boni hujus etiam gentihus traderetur, et hi, qui dunt lucernam, et ponunt eam sub modio, sed supra
nunquam de eo audierant, nec a pi'ophetis didice- candelahrum, ut luceat omnibus qui in domo sunt
rant, agnoscerent eum : illi vero qui quotidianis (Matth. V, 14), » Si quis ergo his ohedierit, Deo, ut di-
meditationibus evanuerant ignorarent. Ecce enim ctum cst, magnum munus offert. Qui autem his resti-
^
nunc per vos qui praesentes estis , et desideratis terit, aut inobediens exstiterit, non his, sed Domino
audire doctrinam fidei ejus, et agnoscere quis et Salvatori nostro, cujus legatione funguntur, resistit,
quomodo, et qualis sit ejus adventus, proplietica propter quod primum est omnium justitiam Dei re-
vcritas adimpletur : hoc enim quod prophetae prse- gnumquc ejus inquirere, et suis jussionihus ohtem-
dixerant quia a vobis quserendus esset qui de eo perare. Justitiam quidem, ut recte agere doceamus
nunquam audislis. Et ideo videntes in vobis ipsis Regnum vero, ut quae. sit merces posita laboris et

prophetica dicta compleri, huic uni recte creditis, patientiae noverimus, in quo est bonis quidem seter-
hunc recte exspectatis, de hoc recte inquiritis, ut norum honorum remuneratio, his autem qui contra
non solum exspectetis eum, sed et heereditatem re- voluntatem ejus egerunt : pro uniuscujusque gestis
gni ejus credentes consequamini, secundum quod poenarum digna restitutio, hic ergo, hoc est, in prse-

ipse dixit, quia unusquisque ilhus sit servus cui se senti vita positos, oportet nos agnoscere voluntatem
ipse subjecerit. Propterea ergo vigilate et Domi- Dei, ubi et agendi et sacrificandi est locus. Quoniam
num Deumque nostrum vohis conscribite Dominum, in alus locis sacrificarc et missas celehrare non
qui et coeli ac terrse Dominus est. Et ad ipsius vos Ucet, nisi in his in quibus episcopus proprius jus-
imaginem ac simiUtudinem reformate , sicut ipse
J)
serit, aut ab episcopo regulariter ordinato tenente
vcrus Propheta docet dicens : « Estote boni et mise- videlicet civitatem ubi consecratus fuerit. Aliter
ricordes sicut et Pater vester coelestis misericors est enim non sunt haec agenda, nec rite celehranda
{Luc. VI, 36), qui oriri facit solem suum super docente nos Novo et Veteri Testamento. Haec apo-
bonos et malos et pluit super justos et injustos stoli a Domino acceperunt, et nobis tradiderunt, haec

Himc ergo imitamini, et hunc ti-

(Matth. V, 45). » nos docemus, vobisque et omnibus absque reprehen-
mete,et, sicutmandatumdaturhominibus,Dominum sione tenere et docere quihus agcndum est manda-
Deum tuum timebis, et illi soU servies. Infidelibus mus, unaquspque etenim res tempus suum hahet
quidem dormit Dominus, et absens hahetur his a et locum. Opcrum hic locus est, tempus vero mcri-
quibus esse non creditur, et mandatis ejus non torum est saeculum futurum. Ne ergo impediamur,
obediunt, atque ah ilUs videtur quasi dormire Do- ordinem locorum ac temporum permutantes; primo
minus, quia pro peccatis suis non exaudiuntur. quse sit Dei justitia requiramus et tanquam iter ,

Quapropter cxmctis fideUbus, et summopere omni- acturi ahundanti viatico honis operibus repleamur,
bus presbyteris, et diaconibus, ac reUquis clericis, quo possimus ad regnum Domini tanquam ad urbem
attendendum est, ut nihil absque episcopi proprii maximam pervenire. Deus enim his qui recfe
 ,

51 APPEND. Al) S.£C. 1\. — ISIDORI MEHCATORIS 32

sentiunt per ipsa opera mundi quae facit manifestus ^notitiam. Si enim sciam quia in liis de quibus non
est, ipsms creaturaj suae utens testimonio, et ideo potest dubitari quod bona sint, emendatus est et in-
cum de Deo dubitatio esse non debeat, de sola nunc culpabilis, hoc estsi sobrius, si misericors, si justus,
ejus justitia requiramus et regno. Ideo persuadeo si humanus, quae utique bona esse nullus
mitis et
primum justitiam ejus esse requirendam, ut per ambigit, tunc consequens videbitur ut ei qui obti-
hanc iter agentes, et in via veritatis positi
vernm pro- net bona virtutum etiam quod deest fidei et scien-
phetam invenire possimus, non velocitate pedum, ti« conferatur, et in quibus maculari videtur ejus
sed bonorum operum velocitate currentes, ut ipso vita, quae est in reliquis probabilis, emendetur. Si
duce usi, nullum viae hujus patiamur errorem. Si vero in his quae palam suntpeccata involutus perma-
enim ipsum sequenles ingredi meruerimus illam , net inquinatus, non me oportet aliquid de secretio-
quo pervenire cupimus civitatem, omnia jam (de ribus et remotis divinai scientiae proloqui, sed magis
quibus quseritur) oculis videbimus tanquam hseredes protestari et convenire eum, ut peccare desinat et
omnium facti. Intelligite itaque viam esse hunc vitai actus suos a vitiis emendet. Quod si ingesserit se,
nostra? cursum, viatores qui nos instruunt, vel bona et provocaverit nos dicere quae eum minus recte
opera gerunt, portam vero Prophelam, de quo dici agentem non oporteat audire, prudenter eum debe-
mus, urbem regnum esse in quo residet omnipo- B mus eludere. iNam nihil omnino respondere, audito-
tens Pater, quem soli videre possunt hi qui mundo rumcausa, utile non videtur, ne forte existiment nos
sunt corde. Non ergo nobis difficilis videatur hujus responsionis penuria declinare certamen et fides ,

itineris labor, quia in fine ejus requies erit. Nam et eorum lajdatur, non intelligentia propositi nostri.
ipse verus Propheta ab initio mundi per saeculum Magna contumelia et grave nobis erit peccatum, si
currens, festinat ad requiem. Adest enini nobis om- ita desipiamus ut videamus eum qui idola colit esse

nibus diebus, et si quando necesse est apparet, et sobrium, nos qui Deum colimus sobrii esse recuse-
corrigit nos, ut obtemperantes sibi ad vitam per- mus. Non hoc sit inter nos, sed magnum habeamus
ducat aeternam. De bis autem qui negligunt viam studium, ut si ilH qui erranthomicidium non faciunt,
suae salutis, et adhuc non bene fideles, et pra?- nos ne ii'ascamur quidem. Et si ilU adulteriiun non
ceptis ejus suorumque pontificum jussionibus in- committunt, nos nec concupiscamus quidem alienara
obedientes vel contumaces eis existunt, Dominus muUerem. Si iUi amant proximos suos, nos diUga-
nostcr Jesus Christus mittens discipulos suos mus etiam inimicos nostros. Si ilU mutuo dant his
prapcopit nobis, dicens, ut in quamcunque civi- qui habent unde reddant, nos etiam his demus a
tatem aut domum introierimus , dicamus : « Pax p quibus recipere non speramus. Et per omnia nos
huic domui. Et si quidem, inquit, fuerit tibi filius qui aeterni saeculi haereditatem speramus, debemus
pacis, veniet super eum pax vcstra. Si vero non praecedere eos qui praesens tamen saeculum noverunt,
pax vesti'a ad vos revertetur. Exeuntes au-
fucrit, scientes quia si opera iUorum nostri* operibus col-
tom de domo vel de civitate illa, etiam pulverem lata, in die judicii simUia inveniantur ac paria, con-
quae adhaeserit pedibus vestris excutiatis super eos. quod sequales invenimur in operibus
fusio nobis erit
Tolerabilius erit terrae Sodomorum et Gomorrhaeo- his, quaepropterignorantiam condemnantur, etnul-

rum in die judicii ,

quam illi civitati vel domui lam spem futuri saecuU habuerunt. Et vere digna con-
IMatth. X, 12 et seq.). » Quod utique ita demum fieri fusio est, ubi nihil ampUus gessimus ab his quibus
prspcepit, si prius in civitate vel domo veritatis sermo ampUus inteUeximus. Quod si confusio nobis erit,
praedicetur, ex quo recipientes veritatis fidem filii aequales his inveniri in operibus bonis, quid erit
pacis et filii Domini fiant, vel non recipientes ar- nobis si inferiores nos ac deteriores examinatio fu-
guant quasi inimici pacis et Domini. Ita ergo et nos tura reperiat? Audite ergo quomodo de his nos ipse
magistri instituta sectantes pacem proponamus au- verus Propheta docuerit.
ditoribus, ut absque ulla pcrturbatione possit via Ad autem qui negUgunt audire verba sapien-
eos
salutis agnosci. Quod si quis pacis verba non susci- D « Regina austri surget in judicio cum ge-
tiae ita ait :

pit, neque acquiescit veritati, scimus adversus eum neratione hac, et condemnabit eam, quia venit a fi-
pugnam vcrbi moverc, et arguere acrius confutando nibus terrac audire sapieuliam Salomonis. Et ecce
ignorantiam, et redargucndo peccata. Necessario igi- plusquam Salomon hic et non audiunt [Matth. xir,

tur pacem proponimus, ut si quis cst filius pacis, 42). » Ad eos vero qui dc malis actibus gerere detra-
pax nostra veniatsuper eum, ab eo autcm qui se alie- ctabant pcenitentiam, ita ait : « Viri Ninivitai snrgenl
num paciseffecerit,regredieturHad nospax nostra. in judicio cum generatione hac, et condemnabunt
Et iterum in mandatis hahemus, ut vonicntesad civi- eam, quia poenilcntiam cgerunt in praedicatione Jo-
tatem discamus quis in ca dignus sit, ut apud eum na^, et ecce plusquam Jonas hic [Luc. xi, 32). » Vi-
cibum sinnamus, ut quanto magis convenit noscere detis ergo quomodo eos qui erudiebanUir cx lege, ad-
quis qualis priusve sit is cui immorlalitatis verba cre- ductis ad exemplum illis qui ex genUli ignorantia
denda sunt. Solliciti enim et valde soUiciti esse de- veniebant, et ostendens eos nec aequales iUis esse qui
bemns, ne « margaritas nostras mittamus ante por- iu errorc posiU videbantur, cx ipsatamen compara-
cos [Mntth. vii, f)). » tione condemnatos. Ex quibusomnibus sermo qtiem
Sod ot a!ia« oh oausns ulilo ost viri hujus habero proposuimus approbatur, ut tesUmonia quac aliqua-
53 DECRETALiLM COLLECTH). o4
tenus etiamabhisquiineirore suntpositi custoditur, ^mo salvus esse poterit, nisi his observationibus pro
multo purius et attentius per singulas quisque, sicut viribus operam dederit. Deus vos in sua voluntate
supra ostendimus, species a nobis qui veritatem se- unumquemque in suo ordine semper custodiat, fra-
quimur teneatur, eo magis quod apud nos observan- tres, et sibi placere in oranibus concedat. Amen.
tise ejus praemia Beterna sunt posita. Aliter enimne-

EPISTOLA QUARTA SANCTI CLEMENTIS PAPiE

Saipta discipuUs suis, qui malorum homimum persuasionibus aliquatenus deviarant,
et gentibus inter quas habitabant.
Cleme.vs, Romanae urbis episcopus, cbarissimis ritatis lumen effulsit, ignis justissimae indignationis
fratribus Julio et Juliano ac reliquis consodalibus accenditur, et iracundiae Deo placitse intra vos con-
nostris, gentibusque quae ciixa vos sunt, Oportet, surgit incendium, quo consumatur et radicitus inter-
fratres, omnes doctores qui ad salutem animarum eat omne germen quod forte in terra mate con-
instituti sunt, et ad lucrandas animas episcopi sunt B cupiscentiae pullulavit ? Unde et ipse qui misit nos
consecrati, pro cunctis sollicitudinem gerere, el er- cum venisset, et omnem mundum vidisset ad mali-
rantes ad viam veritatis et ad portum salutis redu- tiam declinasse, non conticuo ei pacem, in erroribus
cere. Et licet propter gentes quae cii-ca vos sunt in posito, dedit, ne eum confirmaret in malis, sed igno-
modico vos errasse contigerit, melius est tamen redire rantiae ejus ruinis scientiam veritatis opposuit, ut,
ad veritatis viam quam diutius in ipso errore perse- si qui forte resipiscerent, et lumen veritatis aspice-
verare.Quoscunque enim de bis qui vos errare fece- rent, deceptos se, et in praecipitia erroris abstractos
runt, vel de bis quiadbuc verbum praedicationis non merito dolerent, et iracundiae salutaris ignem ad-
audierunt, potestis, vobiscum assumite, et ad viam versum deceptricem suam conciperent ignorantiam.
veritatis reducite, ne infructuosi Domino invenia- Ob boc itaque dicebat « Ignem veni mittere in ter-
:

mini. Et quoniam quidem sicut a cultore neglecta ram, quem volo ut accendatur {Luc. xii, 49). «

terra spinas et tribulos necessario producit, ita sensus pugna quaedam quae gerenda nobis est
Est ergo
vester longi temporis incuria multas et noxias opi- in hac vita. Sermo enim veritatis et scientise neces-
niones rerum et intelligentias falsae scientise germi- sario separat homines ab errore et ignorantia, sicut
navit, opus est nunc multa diligentia ad excolendum saepe videmus putrefactas et emortuas carnes corpo-
rus mentis vestrae, ut hoc sernio veritatis (qui est '

ris a counexione viventium membrorum ferro se

verus et diligens cordis colonus) assiduis excolat di- cantis separari. Tale ergo aliquid est quod agit
scipUnis. Vestrum ergo est praebere obedientiam et veritatis agnitio. Necesse est enim, ut salutis causa
occupationes, ac sollicitudines supertluas amputare, filius (verbi gratia) qui sermonem receperit veri-
ne bonum verbi semen enecet noxium germen po- : tatis a parentibus separetm' incredulis, aut rursum,
test enim fieri ut multi temporis negligentiam, bre- pater separetur a filio, aut filia a matre. Et hoc mo-
vis et assidua reparet diligentia. Incertum namcjue do inter propinquos atque consanguineos credentes,
est uniuscujusque tempus vitae. Et ideo festinandum atque incredulos, scientiae atque ignorantiae verita-
est ad salutem, ne forte cunctantem mors repentina tisque et erroris pugna consistit. Et ob hoc iterum
praeveniat; et ob boc acrius innitendum est, ut(dum dicebat qui nos inisit Non veni pacem mittere in
: «

est temporis spatium) collecta mala? consuetudinis terram, sed gladium [Matth. x, 34). » Quod si dicit
vitia resecentur. Quod non aliter facere poteritis, aliquis Et quomodo justum videtur separari filiosa
:

nisi ut irascamini quodammodo adversum vosmetip- parentibus {Ibid., 3o)? Audi quomodo quia cum ipsis :

sos pro his quae inutOiter gessistis, ac turpiter. Haec si in errore permaneant, neque illis proderunt, et
enim etnecessaria iracundia, J) ipsi cum illis pariter interibunt, justum igitur et
est utilis vita, et justa,
ut unusquisque in quibus erravit et perperam gessit, valde justum est separari eum qui salvari vult ab eo
indignetur et semetipsum accuset. Ex qua indigna- qui non vult. Sod et illud adverle, quia non ex illis

tione accenditur in nobis ignis quidam, qui velut qui rectius intelligunt, venit ista separatio, illi enim
agro sterili immissus, consumptis et excoctis radici- volunt esse pariter et prodesse his et docere meliora.
bus pessiraae voluntatis, bono semini verbo Dei fe- Sed propriumest ignorantiae vitium, ut confiitantem
cundiorem cordis pra^paret glebam. Puto autem lucem non ferat habere de proximo. Et
sc, veritatis

quod satis dignas habeatis causas iracundise, cx idco ex illis ista noscitur separatio. Nam qui scien-
quibus justissimus ignis iste coalescat, si considere- tiam veritatis accipiunt, qni bonitatis plena est,
tis in quantos vos errores deduxerit ignorantiae ma- tanquam a bono Deo datam,cupiunt eara si fieri potest
lum, quantosque lapsus et quanta praecipitia ad pec- cum omnibus habere communem. Etiam cum his qui
candum dedit, a quantis vos bonis abstraxit, ct in oderunt eos, et persequuntur. Sciunt enim quia
quae prajcipitavit mala, et, quod est super omnia peccatum ipsorum causa ignorantiae est. Propterea
gravius, quod vos in futuro sa?cuIo eeternis poenis denique ipse Magister cum ab his qui ignorabant
nbnoxios fecit. Nonne pro his omnibiis ubi vobis ve- eum ducerctur ad orucem, orabat Patrem pro in-
oo APPEND. Al) S.EL. I\. - ISIDOKl MEKCAroUlS .«i6

terfectoribus suis, ct dicebat : « Pater, dimitte eis K diximus, pervenitur ad Patrem. Duni autem perve-
peccatura, quia nesciunt quid faciunt (Luc. xxiii, neritis, agnoscite hanc esse voluntatem ejus, ut per
34). » Imitantes quoque discipuli magistrum, etiam aquas, quai prima? creatse sunt, denuo renascamini.
ipsi cum paterentur, similiter pro interfectoribus suis Qui enim regeneratus fuerit per aquam, bonis operi-
orabant. Quod si disciplina nobis est orare etiam bus repletus, hajres efficitur ejus a quo in incor-
pro interfectoribus et persecutoribus nostris, quo- ruptione regencratus est. Propter quod, paratis ani-
modo non etiam parentum et propinquorum perse- inis accedite, quasi filii ad patrcm, ut peccata vestra
cutiones ferrc, et pro conversione eorum, orare eorum sola ignorantia fuisse pro-
diluantur et causa
credimur ? betur apud Dominum. Nam si post agnitionem ho-
Tum deinde etiam diligentius consideremus quae rum permanetisinincredulitate, vobis jani perditio-
sit nobis causa parentes diligendi, pro eo, inquit, non ignorantia;, reputabitur nec
nis vestrse causa, et ;

quia vitee nostne videntur auctores. Auctores quidem putetis etiani si omneni pietatem colatis om-
quod
vitse nostrae, parentes non sunt, sed ministri. Non nemque justitiam, baptismum vero non accipiatis,
enim vitam praebent, sed ingrediendi nobis ad hanc spem possitis habere apud Dominum, imo majore
vitam exhibent ministerium, auctor autem vitae unus poena digni eritis qui bona opera non bene operati
autem auctorem vitee diligere vo- B estis. Confertur enini meritum homini ex bonis ge-
ct solus est Deus. Si
lumus, ilhim nobis esse dihgendum sciamus, sed il- stis, sed si ita gerantur sicut Deus jubet Deus au- :

him, inquit, cognoscere non potuimus, istos autem teni jussit omnem colentem se baptismo consignari.
et novimus, et in affectu liabemus. Esto, non potui- Quod si vos renueritis, ut vestrae voluntati magis
stis cognoscere quis sitDeus, quid tamen non sit Deus quam Dei obtemperetis, contrarii sine dubio et ini-
Nam quomodo latere potuit
perfacile scire potuistis. mici estis voluntati ejus. Sed dicetis fortasse :

hominem, quodUgnum autlapisautsesvelhujusmodi Quid confert aquae baptismus ad Dei cultum? Pri-
materia Deus non sit? Quod si in his quae facile depre- mo quidem, quia quod Domino placuit impletur.
hendere potuistis animum ad discutiendum voluistis Secundo, quia regenerato ex aquis et Deo renalo
intendei'e, certum est quia et in agnitione Dei im- fragilitas prioris nativitatis quse vobis per hominem
pediti estis, non impossibihtatis sed ignavise vitio, facta est amputatur, et ita demum pervenire poteri-
nam si voluissetis ex his ipsis inutilil^us simulacris tis ad salutem. Aliter impossibile est. Sic enim no-
Certum est,
profecto accepissetis intelligentiee viam. biscum sacramento verus Propheta testatus est, di-
quia per ferrum facta sunt simulacra, ferrum vero cens « Amen, amen dico vobis, nisi quis denuo
:

per ignem confectum est. Qui ignis aqua exstingui- renatus fuerit ex aqua viva, non introibit in regnum
p
tnr, aqua autem per spiritum movetur. Spiritus au- coelorum (Joan. iii, 3).» Et ideo accelerate. Est enim
tem a Deo initium habet. Sie enim dixit Moyses pro- in aquis istis misericordia ejus qugedam qua? exini-
pheta : « In principio fecit Deus cahim et terram. tio ferebatur super eas, ct agnoscit eos qui bapli-
Terra auteni erat invisibiUs et incomposita, et tene- zantur sub appellatione triplicis sacramenti, et eripit
brac erant super faciem abyssi, et Spiritus Dei erat eos de suppliciis, fiituris, quasi donum quoddam of-
super aquas [Gen. x, l, 2). » Qui Spiritus Domini ferens Deoanimas perbaptismum consecratas. Coii-
jussu quasi ipsa manus Conditorislucem separavita fugite ergo ad aquas istas, solse sunt enim qua; pos-
tenebris, et post iUud invisibile coelum istud visibile sunt vim futuri ignis exstinguere. Ad quas qui mo-
produxit, ut superiora quidem habitaculum faceret ratur accedere, constat in eo adhuc intidelitatis ido-
angelis, inferiora vero hominibus. Propter vos jussu lum permanere, et ab ipso prohiberi ad aquas
Dei aqua quae erat super faciem terrae secessit, ut properare quaj salutem conferunt. Sive enim justus,
terra vobis produceret fructus. Cui etiain humorum sive sit injustus, baptismus per omnia necessarius est,

venas latenter inseruit ut vobis ex ca profluercnt justo quidem ut adimpleatur in eo perfectio et re-
fontes ct flumina. Propter nos produccre jussa cst gencretur Deo, injusto vero ut peccatorum quae ges-
animantia omnia quai nostro usui volunlatique J) sit remissio concedatur. Omnibus ergo festinandum
et
servirent. An non propter vos venti spirant ? ut ex est sine mora renasci Deo, et demum consignari ab
ipsis concipiens fructus vobis terra parturiat ? Non- cpiscopo, id est, sepliformem gratiam Spiritus sancti
iie propter vos imbres prolluunt et tempora vicissi- percipere, quia inccrtus est uniuscujusque exitus
tudines mutant? Num propter vos sol oritur, et oc- vitse. Cuni autcni rcgcncratus fuerit per aquam, et

cidit, et mutationes luna perpetitur? propter vos poslmodum septiformis Spiritus gratia ab episcopo,
mare oxhibet famulatum suum, ut vobis ingratis utmemoratum est, confirmatus,quia aliterperfectus
cuncla subjaceant? Nonne pro his omnibus justa erit esse Christianus nequaquam pofcrit, nec sedcm
uItionispaMia,quia horumomnium largitorem quem habere intcr perfectos si non neccssitate, scd in-
ante omnia et agnosccre et venerari debuistis, solum ouria aul voluntatc remanserit, uf a beafo Petro

12 Pi'*^ cscteris ignoratis ? Sed et nunc pcr idein apostolo accepimus ct ca^-teri sancti apostoli prajci-

vos adhuc in intelligenliam ejus duco. Videtis etenim piente Domino docuerunt, ct demum ex operibus bo-

quod oninia gignuntur ex aquis, aqua vero per Uni- nis oslcndat in se similitudincm cjus, qui eum genuit,

genitum cx initio facta csl, IJnigeniti vero omnipo- Patris. Post haic vcro agnoscat Doniinum honoraro,
lcns Doiis capul est, por qucni tali ordine,ul supra honor autcm ojns osf, ut ita vivat siout ipso viilf:
 »,

DFXRETALIUM COLLECT[0. 38

vult enim unumquemque ita vivere, ut homicidium, ^ 26). Ad quosdam ergo ex ipsis, non ad omnes, dice-
et adulterium nesciat, odium et avaritiam fugiat, bat : Va; vobis, Scribie et Pharisa^i hypocritae, quia
iram, superbiam, jactantiam respuat et exsecretur, mundatis calicis et paropsidis quod deforis est, intus

Invidiam quoque et caetera his similia penitus a se autem plena sunt sordibus, Pharisaee csece, munda
ducat aliena. Est sana propria quadam nostr« reli- prius quod intus est, et quod deforis est erit mun-
gionis observantia, quee non tam imponitur homini- dum. Vere enim si mens mundetur luce scientiae,
bus qiiam proprie ab unoqiioque Dominum colente cum ipsa fuerit munda ac splendida, tunc etiam ejus
causa puritatis expetitur, de castimonise dico cautela qui deforis est hominis ipsa necessario curam gerit, id
cujus species multae sunt. Sed ut primo observet est carnis suae, ut ipsa purificetur; ubi autem ista quae
unusquisque, ne menstruatpe mulieri misceatur, hoc certum est
deforis est puriflcatio carnis negligitur,

enim exsecrabile ducit Icx Domini. Quod si lex de his neque de puritate mentis ac munditia cordis curam
non admonisset, nos ut catuli hbenter volveremur in geri. Ita ergo lit ut is qui intrinsecus mundus est

stercore. Debemus ahquid amplius habere animali- mundetur sine dubio et extrinsecus; non semper
bus, utpote rationabiles homines et coelestium sen- autem is qui mundatur extrinsecus, etiam intrinsecus
suum capaces, quibus summi studii esse debet ab mundus est, videlicet cum agit haec ut hominibus
omni inquinamento cordis conscientiam custodire. B placeat, sed et illa species castimoniae observanda
Bonum est autem et puritati conveniens etiam cor- est, uti ne passim et libidinis solius causa feminis
pus aqua diluere. Bonum vero dico non quasi prin- coeat quis, sed posteritatis reparandae gratia, quee
cipale illud in quo mens puriflcatur, sed quod seque- observantia cum etiam in nonnullis pecudibusinvenia-
la sit illius bonihoc, in quo caro diluitur, sicut enim tur, pudoris est si non ab omnibus rationabilibus et

et Magister noster quosdam Pharisaeorum et Scriba- Deum colentibus observetur. Ergo omnes peccave-
rum, qui videbantur esse caeteris meliores et a vulgo runt, et egent auxilio Dei. Propter quod, charissimi,
separati, increpabat, dicens eos hypocritas, quia eo sectamini semper charitatem et aemulamini meliora
solummodo quae hominibus videbantur, purifica- et spiritualia, et adjuvate vos invicem, ut Domino
bant, corda vero, quae solus Deus aspicit, inqui- semper in omnibus placere valeatis. Amen.
nata relinquebant et sordida {Matth. xxiii , 25

EPISTOLA QUINTA SANCTI CLEMENTIS PAPM

De communi vita, reliqids siiis discipulis scripta Hierosolymisqiie direcla.

Dilectissimis fratribus, et condiscipulis Hierosoly-

Q domos vel agros possidebant vendebant eos, et pretia
mis cum charissimo fratre Jacobo coepiscopo habi- eorum et reliquas res quas habebant, afferebant po-
tantibus, Clemens episcopus. nentes ante pedes apostolorum (Ac<. iv, 32, 34, 3o), »
Communis vita, fratres, omnibus necessaria est, et sicut nobiscum quidam vestrum cognoverunt et vi-
maxime his qui Deo irreprehensibiliter militare cu- derunt ; et dividebant singuIis,prout cuique opus erat
piunt, et vitam apostolorum eorumque discipulorum [Ihid. 3o). » Ananias autem vir austerus, et Zaphira
imitari volunt. Communis enim usus oDinium quaj uxor ejus, qui mentiti sunt apostolis de pretio agro-
sunt in hoc mundo omnibus esse hominibus debuit, rum suorum quos vendiderant, nobis praesentibus in
sed per iniquitatem alius suum esse dixit, et alius conspectu omnium astantium, a conspectu apostolo-
istud, et sic inter mortales facta divisio est. Denique i"um propter peccatum eorum, et mendacium quod
Graecorum quidem sapientissimus, haec ita sciens fecerunt, mortuidelatisuntambo(Ac<,v, i e<seg,).CBe-
esse, ait communia debere esse amicorum omnia. tei^a qtiae de talibus cognovimus et vidimus, nec recor-
In omnibus autem sunt sine dubio et conjuges. Et datione, nec demonstratione digna sunt. Quapropter
sicut non potest, inquit, dividi aer neque splendor haec vobis cavenda mandamus, et doctrinis et exem-
sohs, ita nec reliqua quae communiter in hoc mundo plis apostolorum obedire praecipimus, quia hi qui
omnibus data sunt ad habendum dividi debere, sed D mandata eorum postponunt, non solum rei, sed
habenda esse communia. Unde et Dominus per pro- extorres fiunt. Quae non solum nobis cavenda, sed
phetam loquitur, dicens « Ecce quam bonum, et quam
: omnibus praedicanda sunt.
jucundum, habitare fi'atres in unum (Psa^ cxxxii, 1), Relatum est etiam quod quidam in vestris partibus
et reliqua. Istius enim consuetudinis more retento, commorantes, adversantur sanis doctrinis, et prout
etiam apostoli eorumque discipuli (ut praedictum est) eis videtur, non secundum traditionem Patrum, sed

unanobiscum etvobiscumcommunem vitam duxere, juxta sensum suum docere videntur. Multas enim
unde (ut bene nostis) « erat multitudinis eorum cor quidam, ut audivimus, vestrarum partiura secundum
unum et anima una, nec quisquam eorum aut no- ingenium hominum ex his qua? legunt, verisimihtu-
stmm de his quae possidebat aliquid suum esse dice- dines capiunt, et ideo diligenter observandum est,
bat, sedomnia illis et nobis erant communia, nec ut et lex Dei cum non secundum propriam in-
legit,

quisquam egens erat inter nos. Omnes autem qui genii intelligentiam legatur vel doceatur. Sunt enim
59 APPEND. AD S.I^C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 60
jmilta vcrba in Scripturis divinis quaj possunt trahi A pus, senibus autem jam nec incertum e?t, non enim
ad eum sensum quem sibi unusquisque sponte prse- dubitatur quin quantumcunque est quod putatursu-
sumpsit, sed fieri non oportet
non enim sensum
: peresse breve sit. Et ideo tam juvenes quam senes
quem extrinsecus adulteratis, alienum et extra- oportet de conversione et poenitentia valde esse
neum debetis quaerere, aut quomodo ipsum ex Scri- sollicitos, et satis agere ut de reliquo ornent animam
pturarum auctoritate coniirmetis sed ex ipsis Scri-
, suam oi'namentis dignissimis, id est dogmatibus ve-
pturis sensum capere veritatis. Et ideo oportet ab eo ritatis, decore pudiciti», splendore justitite, candore
intelligentiam discere Scripturarum qui eam a ma- pietatis, aliisque omnibus, quibus comptam decet
joribus secundum veritatem sibi ti'aditam servat, esse rationabilem mentem. Unde, consilium dantes,
ut et ipse possit ea quae recte suscepit competenter vestram pudicam prudentiam hortamur, ut ab apo-
asserere.Cum enim ex divinis Scripturis inte- stolicis regulis non recedatis, sed commimem vitam
gram quis et lirmam regulam veritatis susceperit, ducentes et Scripturas sanctas intelligentes ,
quae
absurdum non erit, si aliquid etiam ex eruditione Domino vovistis, adimplere satagatis. Et cum ora-
communi ac liberalibus studiis quse forte in pueritia tione assidua obtinere merueritis, tunc, sine suspi-
attigit, ad assertionem veri dogmatis conferat, ita cione mali interitus, vota possint celebrari festiva.
tamen ut ubi vera didicit, falsa et simulata decli- B Deus autem pacis sit cum omnibus vobis. Amen.
net. Incertum est enim etiam juvenibus vitse tem-

INGIPIUNT DEGRETA ANAGLETI PAPyE

De oppressione episcoporum, et de accusaiione episcoporum, et de ordinatione a?'chiepisco-
porum, et de primatibus et de patriarcliis eorumque ministris.
(Hic fuit anno Ghristi 104, tempore Trajani iniperatoris.)

Anacletus, servus Christi Jesu, in sede apostoli- vidistis, quoniam misericors et miserator Dominus
ca Domino serviens, episcopis omnibus, et caeteris est [Ihid., 10-12). » Tribulationes vestras audivimus,
cunctis fidelibus qui coaiqualem nobiscum sortiti fratres, tam per nostros quam et per alioinim apocri-
sunt lidem, gratia vobis et pax, atque consolatio sarios, super quibus valde dolemus, vobisque com-
multiplicetur a Domino in sa>cula. ^ patimur, et auxilium ferre, prout ipse largitus fuerit
Benedictus Deus et Pater Domini nostri Jesu Chri- qui pro nobis non solum tribulatus, sed etiam pas-
sti, qui secundum magnam misericordiam suam re- sus est, parati sumus. « Nolite mirari, charissimi,
generavit nos in spem vivam, per resurrectionem qui persecutiones patimini, quasi novi vobis aliquid
Jesu Christi ex mortuis in hsereditatem incorrupti- contingat ; sed communicantes Christi passionibus
bilem, et incontaminatam et immarcessibilem, con- gaudete, ut in revelatione gloriae ejus gaudeatis ex-
servatam in calis, in vobis qui in virtute Dei custo- sultantes. Si exprobramini in nomine Christi, beati
dimini per fidem in salutem paratam revelari in eritis, quoniam quod est honoris, gloriae, et virtutis

tempore novissimo, in quo exsultabitis , raodicum Domini, et qui est ejus spiritus, super vos requiescit.
nunc si oportet contristari in variis tribulationibus, Nemo autem vestrum patiatur quasi homicida , aut
ut probatio vestrfe fidei multo pretiosior sit auro, fur, aut maleficus, aut alienorum appetitor. Si au-
quando per ignem probatur {I Petr. i, 3 et seq.), si tem ut Christianus, non erubeecat, glorilicet autem
tantum tribulationibus experti probati inveniamini. Dominum in isto nomine, quoniam tempus est ut
13 " Patientes estote {Jac.v, 7), » dilectissimi, quia incipiat judicium de domo Domiui. Si autem a nobis
« paticntia probationem operatur ,
probatio vero t^ primum, quis iinis eoyum qui non credunt Dei Evan-
spem, spes autem non confundit [Rom. v; Jac. gclio? Et si vix justus salvabitur, impius et pecca-
1,3).»« Ecce agricola exspectat pretiosum fructum tor ubi parebunt? (/ Petr. iv, 12-18). » itaque et hi
terra;, patienter ferens, donec accipiat temporaneum qui patiunlur, lideli Creatori commendent animas
et serotinum [Jac. v, 7). » Si agricolse haec patien- suas secundum voluntatem Domini in benefactis.
ler ferunt pro temporalibus fructibus, quanto magis Nam (ut ait beatus Clemens prsedictus, anlecessor
vos pro ajternis patientes esse debetis ? Estole ergo noster) similis est omnis ecclesi» status navi magn;p,
patientes, et confirmate corda vestra, ut adveniente quae per undosum pelagus diversis c loeis et regioni-
judice Cinisto, Ia?ti ct probati esse valeatis. « Nolite bus viros portal, ad unam potentis regni urbein pro-
ingemiscere in alterutrum, ut non judicemini. Eccc perare cupientes. Sit ergo navisauctor hujus omni-
judcx ante januam assistit. Exemplum accipite, clia- potens ipse Deus, gubernator vcro sit Christus, tum
rissimi, laboris et patientiaj prophetas, qui locuti in deinde proretoe officium episcopus imploal, presbj^ter
nomiiitj Domini sunt. En beatilicamus oos qui susti- nautaruin, diaconi dispensatorum locum teneant, hi
nuerunt. SutrertiQtiam Job audislis, et iinem Domini qiii catechizant nautologis conferantur. Epibatis
 ,

rtl DECRETALIUM COLLECTIO. 62

autemtotiusfraternitatismultitudositsimilis. Ipsum ^ autem misericordia judicium (Joc. ii, 10), »etDomi-

quoque mare hic mundus habeatur. Ventorum vero nus ait : « Nolo mortem peccatoris, sed ut magis
varietates et turbinum diversis tentationibus confe- convertatur, et vivat {Ezech. xxxiii, H). » Et multa
rantur; persecutiones, tribulationes sive pericula talia horum simiha. « Nemo enim (inquit Aposto-
fluctibus exsequentur. Terreni vero spiritus qui vel lus), vestrum sibi vivit, et nemo sibi moritur; sive

de torrentibus, vel de convalhbus spirant, pseudo- ergo vivimus, sive morimur, Domini sumus. In hoc
prophetarum et seductorum seu pravae doctrinse enim Christus mortuus est et revixit, ut et vivorum
verba docentnr; promontoriavero etlocaconfragosa et mortuorum dominetur. Tu autem quid judicas

hi qui in potestatibus saeculi sunt judices, et peri- fratrem tuum, aut tu quare spernis fratrem tuum?
cula minantur ac mortes ; dithalassa vero loca quae Omnes enim stabunt ante tribunal Domini ; scri-
duplicibus undse fallacis sestibus verberantur dubiis ptum est enim « Vivo ego, dicit Dominus, quoniam
:

mente repromissionum veritate nutantibus

et de flectetur mihi omne genu, et omnis linguaconfitebi-
conferantur, atque his qui iri"ationabi]i fidem no- tur Doraino. Itaque unusquisque vestrum per se
stram ratione discutiunt. Hypocritae vero et dolosi rationem reddet Domino. « Non ergo amplius invi-
piratis similes habeantur. Jam vero rapidus vertex cem judicemus, sed hoc judicate magis, nec ponatis
et tartarea charybdis et saxis iUisa naufragia ac B oflendicuhimfratrivelscandalum (Eom. xiv, 11-13).»

moi'tifer3esubmersiones, quid aUud a?stimanda sunt Scimus enim quia multum derogatio praevalet
quam peccata ? Restat igitur ut lioec navis cursu quando derogatorcrediturfide dignus; ideo, fratres,
prosperotutapossit portum desideratseurbis intrare, variis detractionibus et accusationibus non oportet
et ita Domino pacem fundere, ut navigantes merean- labefactari judices et primates Ecclesise, sed magis
tur audiri. Audimus, fratres, quod quidam detra- apostolorum et doctorum regulis informari et robo-

hunt et accusant sacerdotes Domini, cupientes eos rari, unde justum est omnes in universo Romano-
damnari, non intelligentes forsitan quod injuriasa- rum orbe doctores legis, ea quae legis sunt recta sa-
cerdotum ad Christum pertinet, cujus vice fungun- pere et operari, et non regulas nascentis ecclesiae
tur. Nec hoc aspiciunt quod beatus Petrus princeps confundi, aut fidem aut doctrinam apostolorum va-
apostolorum, instructor noster, ait « Deponentes : rus maculare doctrinis, nec fralres infestare. Si au-
igitur omnem maUtiam, et omnem dolum et simula- tem omnia steculo vindicata essent, locum
in hoc
tiones et invidias et omnes detractiones, sicutmodo divina judicia non haberent, supervacuis enim ad
geniti infantes, rationabile, sine dolo lac concupiscite, beneficia laborat impendiis, quisolem certatfacibus
ut in eo crescatis iu salutem Petr. ii, 1), » et Do- adjuvare ideo si aliquis putat Domino in hoc pla-
[1
^ ;

minus per prophetam inquit : « Qui vult vitam diU- cere quod servos suos accusat, et ut meliores fiant,
gere et videre dies bonos, coerceat linguam suam a dicit se hoc agere, in vanum laborat et plus invidiai
malo, et labia ejus ne loquantur dolum {I Petr. iii, stimulis agitatur quam charitatis, quoniam gratiae

10), » etc. Qui autem ista transgrediuntur, profecto plenitudo adjectione non indiget, nec ulla requirit
transgressores legis Domini et contemptores atque commendationis augmenta. Erigunt crgo doctores
inobedientes ejus praiceptis existunt. Unde et beatus conscientias suas, et si quando incertis temporum
Jacobus apostolus ait : « Si diligitis proximos sicut flatibus opponuntur, sustinent mala quae soeculisma-
vosipsos, bene facitis. Si autem personas accipitis, gis suntascribenda quam meritis. Datam enim sci-
peccatum operamini, redarguti a lege quasi trans- mus Satanaepotestatem, ut servos Christi cribraret,
gressores [Jac. n, 9), » etc. Et beatus praedeces- ut quod de tritico inveniri posset, horreis ingerere-
sor noster Clemens, vir apostolicus et spiritu Do- tur; et quoddepaleis, ac ignium alimentatransiret.
mini plenus, una cum reliquis sanctis collegis suis Ad vos specialiter dictum est : « Nolite timere pusil-
statuit, dicens : Accusandi vel testificandi licentia lus grex, placuit Patri vestro dare vobis regnum
denegetur omnibus qui Christiante religionis et no- {Luc. xii, 32), » venit inter vos gladius perfidorum,
minis dignitatem, et suae legisvel suipropositi nor- T\ ut marcida Ecclesiae membra resecaret, et ad coele-
mam aut regulariter prohibita neglexerunt. Trans- stem gloriam perduceret. Quos habeat Christus mi-
gressores enim sponte legis suae, ejusque violatores lites, certamen ostendit, qui triumphum mereantur
et recedentes, Omnis enim
apostatse nominentur. jier bella cognoscuntur. Scimus autem multos ob id
apostata refutandusest ante reversionem suam, non infestare doctores, ut eos perdant et propriae volun-
in accusatione recte agentium, aut testimonio susci- tatis placitaadimpleant. Non propterea tamen docto-
piendus, quia vir duplex animo inconstans est in om- res inquantum vires suppelunt a recta aemulatione,
nibus viis suis. « Quicunque autem (ut ait apostolus et bona intentione recedere debent, scientes quia
Jacobus) totam legem servaverit, offendat autem in « beati quipersecutionempatiuntur propterjustitiam
uno, factus est reus omnium. Qui autem dixit, Non (Matth. v, 10). » Nihil autem illo est pastore mise-
raoechaberis, dixit et, Non occides. Quod si non moe- rius qui luporum laudibus gloriatur. Quibus si pla-
chaberis, occidas autem, factus es transgressor legis. cere voluerit atque ab his amari delegerit , erit
Sic loquimini et sic facite, sic ul per legem libertatis hinc ovibus magua pernicies. Nuilusergo pastorum
incipientes judicari. Judicium enim sine misericor- placere lupis et gregUjus ovium polest, perdit enim
dia tiet Uli qui non fecit misericordiam, superexcellit laboris meiporiaim mensterrenis obligata cai'ceribus,
 1

63 APPE^D. \D S.EC. IX. — ISIDURl MERCATORIS 64

Sicut artium in suo quoque opere invenitiu' mater ^ oculi dicunlur, et subdiaconos, atque reliquos mini-

instantia, ita noverca eruditionis est negligentia. stros secum babeat, qui sacris induti vestimentis in

Nullus ergo pra^judicium alteri faciat, neque quod fronte et a tergo, et presbyteri e regione dextra le-
non vult exerceat. Nemo dictum de aliquo
sLbi fieri vaque, contrito corde et humiliato spiritu, ac prono
inveniat, quod in ejus actibus non agnoscat. Ego stent vultu, custodienteseum a malivolis bominibus,
autem labefactatam, non solum quietem meam, sed et et consensum ejus praebeant sacrificio, peracta au-
salutem inimicorum valetudine etrumorum procellis tem consecratione, omnes communicent qui nolue-
agnosco. Potens est divinitas immensa tempestatis rint ecclesiasticis carei'e liminibus. Sic enim et

incerta bono serenitatis amovere, Et quid aliud si apostoLi statuerunt, et sancta Romana tenet Ecclc-
« Cbristus passus est pro nobis, nobis relinquens sia. «Servite, » inquitDominusperpropbetamDavid,
exemplum, ut sequamur vestigia ejus {I Petr. ii, K in timore, etexsultate ei cum ti^emore (Psal. n, 1 ),»

21), » et apostoli passi sunt, sequentes ejus exem- adorate pure, ne quando irascatur, et pereatis de via.
plum, et reliqui patres, nisi ut sequaraur vestigia Ule enim non perit de via qui recte graditur, et

ejus, tam docti'inam eorum quam exemplum, etpa- praeceptacustoditmajorum. Doceri ergoomnes opor-
tiamur adversa pro Cbristo, et cum patribus atque tet qui Domini sacerdotio funguntur , ut c*tei'os

cum fratibus crucem portemus, eorumque tribula- B instruant et sibi proficiant, scriptum est autem :

tionibus compatiamur, ut Cbristi veri discipuli inve- « Qui docti fuerint, fulgebunt quasi splendor firma-
niamur, qui dixit : Qui vult post me venire, abneget menti,etquiadjustitiamerudiuntmultos,quasistellae
semetipsnm, et tollat crucem suam et sequatur in perpetuas aeternitates (Dan. xii, 3).» Et aUbi «Po- :

me [Luc. ix, 23), » el reliqua? Praesumptio est si pulusautemsciensDominumsuumoblinebitetfaciet,

dominorum beneficia famuli non sequantur. et docti in populo docebunt plurimos [Dan. xi, 32). »

Obsequium ergo sestimandum puto, quod pariturus Ipsa enim veritas \ 4; P^^^ ^^ iiifert et dicit : « Beatus
impendo. Quid est enim, quod plus creditur filii qui non fuerit scandalizatus in me (Luc. vii, 23) ; »

vocabulum valere quam obsequium, et non quajritur ille procul dubio scandalizatus est in Deum qui recte
quid in amoris lance promoveas, sed quale ad prai- non docet, et qui ejus scandalizat episcopum vel sacer-
judicium eestimanti nomen apponas, cum apud dotem. Impie namque agentes sunt impii, neque in-
prudentes frustra sobolem diximus, nisi exbibeat telligunt omnes impii, porro docti inteUigent, omnes
quod videtur.Ego vero nolo errore meo alienas enim invicem bumilitatem insinuate, « quia Deus su-
culpas asserere, ut factum quod doleo admisisse perbis resistit, bumilibus autem dat gratiam [I Petr.
convincar. » Odisti, inquit Dominns per propbetam, V, o). » « Nolite, inquit Joannes apostolus, omni spi-

omnes operantes iniquitatem,perdesloquentesmen- ritui credere, sed probate spiritus si ex Deo sunt.

dacium. Virum sanguinum et dolosum abominabi- Quoniam pseudopropbetae exierunt in mundmn

tur Dominus ; ego autem in multitudine misericordiae (I Joan. IV, i). » Et idem ipse abbi ait : « Vos quod
tuse introibo in domuni tuam, adoraboque in templo audistis ab initio, in vobis permaneat ; si in vobis

sancto tuo, in timore tuo [Psal. v, 7). » Domine, permanserit quod ab initio audistis, et vos in Filio

deduc me in justitia tua propter incantatores meos, et Patre manebitis. Et baec est repromissio quam
dirige ante faciemtuam viam meam,non est enim ipse poUicitus est vobis vitam seternam. Haec scripsi

in ore eorum rectum, interiora eorum insidiae. Se- vobis de his qui seducunt vos. Et vos unctio quam
'
pulcrum patens est guttur eorum, linguam suam le- accepistis ab eo, maneat in vobis. Et non necesse
nificant. Condemna eos, Deus, decidant a consiliis babetis ut aliquis doceat vos, sed sicut unctio ejus
suis; juxtamultitudinem scelerum eorum expeUe eos, docetvos de omuibuset verum est, et non estmem-
quoniam piovocaverunt te. Et laetentur omnes qui dacium, et sicut docuit vos, manete in eo. Et nunc,
sperant in te, in aeternum laudabunt nomen tuum. filioli,manete in eo, ut cum apparuerit habeamus
Et proteges eos, et Isetabuntur in te qui diligunt no- fiduciam, et non confundamur ab eo in adventu ejus.

men tuum, quoniam tu benedices justo. Domine, rv Si scitis quouiam justus est, scitote quoniam et om

uthastaplacabilitatis coronabiseuin (i6i(^). Deoenini nis qui facit justitiain, ex ipso natus est. Videte qua-

non debent vexari, sed portari,

sacrificantes perfecte, lem cbaritatem dedit nobis Pater, ut filii Dei noini-

consolari, atque ab hominibus venerari. Ipsi autem nemur et simus, propter hoc mundus non novit nos,
quando Domino sacrificant non soli boc agere de- quia non novit eum. Cbarissimi, nunc lilii Dei sumus

bent, sed testes secum adbU)eant, ut Domino perfe- et noiiduin apparuit quod erimus. Scimus quoniam

cte in sacratis Deo sacrificare locis prol^entur. Ait ciim apparuerit, similes ei erimus, quoniam videbi-

namque auctorilas legis divinae : Vide ne olferas ho- mus eum sicuti est. Et omnis qui habet spem hanc

locausta tua in omni loco quem videris, sed in loco in eo, sanctificatse, sicut et ille ssmctus est. Omnis
quem elegit Dominus Deus tuus. Episcopus Domino qui facit peccatum, ctiniquitatemfacit, etpeccatum
sacrificaus, testes (ut proefixum est) secum habeat, est iuiquitas. Et scitis quia Ule apparuit ut peccata

et plures quani aiius saccrdos. Sicut eiiiin majoris toUeret, et peccatuin in eo non est. Omnis qui in eo

honoris gradu fruitur, sic majoris testimonii incre- manet, non peccat, et oinnis qui peccat, non vidit

mentatione indiget. In solemnioribus quippe diebus eum, nec coguovit eum. FUioli, nemo vos seducat.

tml septem, '«ut quinque, aut tres diaconos, qui ejus Qui facit justitiam justus est, sicul et ille justus est.
r,5 DECRETALIUM COLLECTIO. f.6

Qui peccatum ex diabolo est, quoniam ab initio

facit i sui Conditoris amissa, ad informem et irrationabilera
diabolus peccat. In hoc apparuit Filius Doi, ut dis- brutorum, jumentorumquc similitudinem delabatur?
solvat opera diaboli.Omnis qui natus est ex Dco, Quapropter quisque diUgentius attendat primse con-
peccatum non facit, quoniam semen ipsius in eo ditionis suae exceUentiam, et venerandam sanctse
manet, et non potest peccare, quoniam ex Deo natus Trinitatis in seipso imaginem agnoscat, honoremque
est. In hoc manifesti sunt filii Dei et filii diaboli. simiUtudinis divinse ad quam creatus est nobiUtatem
Omnis qui non est justus, non est ex Deo, et qui morum, exsecutionem virtutura, dignitateni merito-
non diligit fratrem suum, quoniam hsec est annun- rura habere contendat, ut quando apparuerit quaUs
tiatio, quam audistis ab initio, ut diligamus alter- sit, tunc simiUs ei appareat qui se mirabiUter ad si-

utrum, non sicut Cain qui ex maligno erat, et occidit miUtudinem suam in primo Adam condidit, mirabi-
fratrem suum, et propter hoc occidit eum, quoniam Uusque in secundo reformavit. Omnis ergo homo qui
opera ejus maligna erant, fratris autem justa. Nolite ad imaginem Dei factus est, illum debet imitari,
si odit vos mundus. Nos scimus quo-
mirari, fratres, cujus ad imaginera conditus est, iUius debet sequi
niam translati sumus de morte ad vitam, quia dili- vestigia, quieum ad imaginem sui condidit. Consi-
gimus fratres. Qui non diligit manet in morte; om- liarium vero ac protectorem meUorem reperire non
nis qui odit fratrem suum, homicida est. Etscitislg poterit, quam iUum qui eum ad imaginem sui con-
quoniam omnis homicida non habet vitam feternam didit, qui eum pretioso sanguine suo redemit, et

in semetipso manentem. In hoc cognovimus chari- propter eum homo fleri non est dedignatus quem :

tatem Dei, quoniam ille pro nobis animam suam procul dubio inveniet si in eum totam spera juxta
posuit, etnos debemus pro fratribusanimasponere. Psalmistse vocem projecerit; ait namque, projice
Qui habuerit substantiam hujus mundi, et viderit « super Dominum curam tuam, et ipse te enutriet,

fratrem suum necessitatem habere, et clausei'it vi- nec dabit in seternum fluctuationem justo [Psal. liv,

scera sua ab eo, quomodo charitas Dei manet ineo? 23). » Omnis enim homo in sua causa deficiens,etin
Fiholi, non dihgamus verbo, neque Ungua, sed opere suis haesitans consiliis quserit sibi amicum fidelem, in
et veritate. In hoc cognovimus quoniam ex veritate cujus consiliis confidat, qui in suis diffidebat, et ta-

sumus, et in conspectu ejus suadebiraus cordi no- lera fiduciara habet in iUo, ut orane secretum sui
stro, quoniam si reprehenderit nos cor nostrum, pectoris ei pandat et aperiat.
major est Deus corde nostro, et novit omnia. Cha- Quid dulcius est quam ut habeas iUum cum quo
rissimi, si non reprehendit nos, fidu-
cor nostrum omnia possis loqui ut tecum ? Si ista cum horainibus
ciam habemus ad Deum, et quidquidpetierimusac- fiunt, quanto raagis cum Deo hoc est agendum, qui

cipiemus ab eo, si mandata ejus custodimus, et ea, ^ omnes vuU salvos fieri et neminem perire? Nam, si
quse sunt placita coram eo, facimus. Et hoc est man- veraciter Deum credimus, eumque diligimus ut de-
datum ejus, ut credamus in nomine fiUi ejus Jesu bemus, et proximos sicut nosmetipsos, in eum quo-
Christi et dihgamus alterutrum, sicut dedit manda- que totam spem projecerimus nostram, ipse nos eri-
tum nobis. Et qui servat mandata ejus, in iUo ma- piet et consolabitur. Et, sicut per angelum suum
net, et ipse in eo, et in hoc scimus quoniam manet Habacuc prophetam cum prandio in lacum leonum
innobis de Spiritu quem dedit nobis (i Joan. ii, 24).» ad Danielem vatem misit, et Philippum, unum de
Et sicut Deus Creator qui hominem ad simiUtudinem septera diaconibus, ad Eunuchura, ita dabit nobis
suam creavit, est charitas, estbonus, justus, patieus, consolationem et Uberationem. Hsec sectamini, cha-
atque mitis et misericors, et csetera sanctarum vir- rissimi, et nulU unquam nocete. Fratres estis, invi-
tutem insignia, cfuse de eo leguntur, ita homo crea- cem vos diligiie ut veri Dei discipuli effici mex'ea-
tus est, ut charitatem haberet, ut bonus esset et mini. Nam qui rancida corda virorum inficit, mali-
justus, ut patiens atque mitis, mundus, et misericors tiam inter homines spargit, et qui detrahit fratrem
foret. Quas virtutes quanto plus quisque in seipso suum, hic homicida est. Et qui abstulerit aliquid
habet, tanto propior est Deo et major est, ac sui t\ patri vel matri, dicitque hoc peccatum non esse,
Conditoris gerit similitudinem. Si vero (quod absit) homicidse particeps est. Pater noster sine dubio Deus
aUquis per devia vitiorum et divortia criminum ab est, qui nos creavit; mater nostra vero Ecclesia,
hac nobiUssima sui Conditoris similitudine degener quse. nos in baptismo spirituaUter regeneravit. Ergo
aberrat, tunc iiet de eo quod scriptum est Homo : <c qui Christi pecunias et Ecclesise rapit, aufert, vel
cum in honore esset non inteUexit, comparatus est fraudat, homicida est, atque homicida ante conspe-
jumentis insipientibus, et simUis factus est UUs [Psal. ctum justi Judicis esse deputabitur; qui rapit pecu-
XLviii, 21). » Quis major honor potuit homini esse niam proximi sui, iniquitatem operatur, qui autem
quam ut ad simiUtudem sui facloris conderetur et pecuniam vel res Ecclesite abstulerit, sacrilegium
eisdem virtutum vestimentis ornaretur, quibus et facit. PrivUegia enim Ecclesianim et sacerdotum
Conditor? de quo legitur Dominus regnavit, de-
: <<
sancti apostoli jussu Salvatoris intemerata et invio-
corem indutus est (Psal. xcii, 1), » id est, omnium lataomnibus decreverunt maneretemporibus.Leges
virtutum splendore et totius bonitatis decore oma- Ecclesise apostolica firmamus auctoritate et pere-
tus, vel.quod majus homini potest esse dedecusaut grina judicia submovemus, unde et Dominus raen-
infelicior miseria, quam ut hac simiUtudinis gloria tionera faciens Loth per Moysen loquitur, dicens ;

Patrol. CXXX.
67 APPEND. AD S/EC. IX.— ISIDORI MERCATORIS 68
u Ingressus es (qiiidam inquiunt) ut advena, nun- a carne ambulantes, non secundum carnemmihtamus.
quid ut judices? [Gen. xix, 9.) » Unaquoeque pro- Arma enim militiai n«strae, nou carnalia, sed poten-
vincia tam juxta ecclesiasticas quam juxta soeculi tia Deo ad destructionem munitionum consiha de-
leges suos debet justos et non iniquos habere judices, struentes et omnem exaltationem extoUentem se ad-
et non externos, nisi apostolicoe Sedis hujus decre- versus scientiam Dei, et in caplivitatem redigentes
verit auctoritas, quatenus quicunque causam liabue- omnem cogitationem, in obsequium Christo perdu-
rit apud suos judices judicetur, et non ad alienos centes {II Cor. x, 3). » « De ca^tero, fratres, confor-
causa vagandi stimulante propter suam vitam despi- tamini in Domino et in potentia fortitudinis ejiis

ciens patriam tx'anseat. Sed ad duodecim ejusdem (Ephes. VI, 10), » ut pax vobis multa et gratia a
provinciae judices, ad quorum judicium omnes causa» Deo et Domino nostro Jesu Christo ministretur.
civitatum referuntur, deferatur negotiuni. Si autem Amplectimur et osculamur ac si praesentes charitatem
fuerit ecclesiasticus apud episcopos, interveniente vestram in unitate spiritus, in vinculo pacis, et

primate, siquidem major causa fuerit; si vero minor charitatis Christi. « Propter quod, charissimi, ex-
metropolitano; sivero fuerit saeculare,apud ejusdem spectantes, satagite immaculati et inviolati inveniri
ordinis viros judicio tam episcoporum, cum Aposto- in pace, et Domini nostri longanimitatem salutem
lus privatorum Christianorum causas magis Ecclcsiis B arbitramini. Sicut ct charissimus noster Paulus se-
deferri, et ibidem sacerdotali judicio terminari vo- cundum datam sibi sapientiam scripsit vobis sicut
luit. Omnis enim oppressus libere sacerdotum, si et in omnibus epistolis loquens in eis de his, in qui-

voluei'it, appellet judicium et a nullo prohibeatur, bus sunt quaedam difficilia intellectu, quae indocti et
sed ab his fulciatur et liberctur. Si autem difficiles instabiles depravant, sicut et caeteras scripturas, ad
causse aut majora negotia orta fuerint, ad majorem suam perditionem. Vos ergo, fratres, praescientes
sedem referantur, et si illic facile discerni non po- custodite ne insipientium errore traducti excidatis a
tuerint aut juste terminari, ubi fuerit summorum propria lirmitate. Crescite vero in gratia et co-
congregata congregatio, quaeper singulos annosbis gnitione Domini nostri Jesu Christi et Salvatoris
fieri solet et debet, juste et Deo placite coram pa- (II Petr. III, 14).» « Vos autem, charissimi, memores
triarcha aut primate ecclesiastico et coram patricio estote verborum, quae praedicta sunt ab apostolis
sfficulari judicentur negotia in commune. Quod si Domini nostri Jesu Christi, qui dicebant vobis quo-
difficiliores ortaj fuerint quaestiones aut episcoporum niam in novissimo tempore venient illusores secun-
velmajorum judicia aut majores causae fuei'int, ad dum desideria sua ambulantes in impietate. Hisunl
Sedem apostolicam,si appellatum fuerit, referantur, ^ qui segregant semetipsos, animales, spiritum non ha-
quoniam apostoli hoc statuerunt jussione Salvatoris, bentes, vos autem, charissimi, superaedificantes vos-
ut majores et difficiles qusestiones semper ad Sedem metipsos sanctissimae vestrae fidei in Spiritu sancto
deferantur apostolicam, super quam Christus uni- orantes. Ipsos vos in dilectione Domini servate, e.\-

versara construxit Ecclesiam,dicente ipso adbeatum spectantes misericordiam Domini nostri Jesu Christi
principem apostolorum Petrum : « Tu es (inquit) in vitam aeternam. Et hos quidem arguite judicatos,
Petrus, et super lianc petram aedificabo ecclesiam iilos 15 vero salvate de igne rapientes, aliis autem
meam [Matth. xvi, 18), »et reliqua. Sitergo, fratres, miseremini intimore,odientes eam quae carnalisest
constantia nostra adversus contentiones eorum qui maculatam tunicam. Ei autem qui potens est vos

adversa sapiunt et non quse Dei sunt sapiunt, et erit
fortior petra constantia nostra, sicut
ne timueritis ab neque terreamini afacie eorum
eis,
qui corpus occidunt, animani autem non possunt
occidere. Quod autem in aure auditis, prsedicate in
lumine, illumtimentes qui potestanimam et corpus
occidere, et mittere in gehennam. Fratres mei,
conservare sine peccato, et constituere ante conspe-
scriptum est, ctum gloriae suoe immaculatos in exsultatione, soli
Deo Salvatori nostro per Jesum Christum Dominum
nostrum gloria, magnificentia, et imperium, et po-
testas ante omnia sa'cula, nunc et per omnia saecula
saeculorum. Amen. (Jud. i, 17). »
« in

ITEM EPISTOLA ANAGLETI PAP^E.

De ordinatione archiepiscoporum et reliquorum episcoporum, atque sacerdotum. De fide,

cxterisque causis.

Anacleti!s episcopus universis episcopis in Italia T) honore et sanctitate minores esse, et propterea oni
constitutis. nino festinamus, ut ad gloriam ejus beatitudinis
Quoniam apostolicae Sedi debitam reverentiam pervenire possimus. Igitur consultationibus vestris
erga me charitas vestra distribuit, quia plurimum, plenius respondisscmus si licuisset, sed infirmitatis

charissimi filii, prcebuistis. Naiii licct Ecclesi» in ac rcliquarum oppressionum ouere pressl, breviter,

qua saiictus apostolus residens docuit quodammodo pruut Domiiuis tribuit. et ut a beato Petro principe
nos ffMlxMiiaciila tciicaiiiiis, tainen prolilcmur iios .ipostolorum siinuis instructi, a quo et presliyter
ti9 DECRETALIUM COLLECTIO. TO

sum ordinatus, scribere vobis, sicut petistis, non ^judicate magis ne ponatis offendiculum fratri vel
denegavimus. Oi'dinationes episcoporum auctoritate scandalum {Rom. xiv, 13). » Et Dominus per
apostolica ab omnibus qui in eadem fuerint pro- prophetam inquit : « Qui vos tangit, tangit pu-
vincia episcopis, sunt celebrandse. Qui simul conve- pillam oculi mei [Zach. ii, 8j. <> Nam si aliquis nunc
nientes scrutinium diligeuter agantjejuniumque cum in malum oculos alicujus principis incipit tractare,
omnibus celebrenl precibus, et manus cum sanctis manifeste reus majestatis judicatur, et infamis effi-

Evangeliis, quse proedicaturi sunt, imponentes, Do- citur, aut potius capitali senteutiai subjacet. Hsec,

minica die hora tertia orantes, sacraque unctione, fratres, valdecavenda sunt, et quod homines nolunt
oxemplo prophetarum et regum capita eorum, more Deo deorum non debent inferre, ne forte
sibi fieri

apostolorum, etMoysts ungentes, quia omnis sancti- irascatur Dominus, et faciat vindictam eorum, etiam
ticatio constat in Spiritu sancto, cujus virtus invi- in eos qui non peccaverunt, quia perit sKpissime

sibilis sancto cbrismati est permista, et hoc ritu justuspro impio. Imitandus est etiam propheta, per
solemnem celebrent ordinationem. Quod si simul quem Dominus ait Perambulabo in simphcitate
:

omnes convenire minime potuerint, assensum tamen cordis mei, m

medio domus mese, non preponebam
suis precibus prcebeant, ut ab ipsa ordinatione coram oculismeis verbum Belial, detrahentem in abs-
animo non desint. Porro et Hierosolymitarum primus B condito sodalem suum, hunc interfi<;iebam, et hi
archiepiscopus beatus Jacobus qui justus dicebatur, cavendi sunt, de quibus Salomon ait « Sicut noxius :

et secundum carnem, Domini nuncupatus est frater, est qui mittit lanceas et sagittas in mortem, sic vir

a Petro, Jacobo et Joanne apostolis est ordinatus, qui fraudulenter nocet amico suo, et cum fuerit

successoribus videlicet dantes formam eorum, ut deprehensus, dicit : Ludens feci. Sicut carbones ad

non minus quam a tribus episcopis, reliquisque prunas, et ligna ad ignem, sic homo iracundus su-
omnibus assensum proebentibus ullatenus episcopus scitat rixas, verba susurronis quasi simplicia, et ipsa

ordinetur, et communi voto ordinatio celebretur. perveniiint ad intima ventris [Prov. xxvi, 18). » Et
Reliqui vero sacerdotes a proprio ordinentur epi- si detractores quorumque graviter judicantur et in
scopo, ita ut cives et ahi sacerdotes assensum prse- perditionis laqueum cadunt, multo magis lacerato-
beant, et jejunantes ordinationem celebrent,similiter res et detractores atque accusatores memoratorum
ctdiaconi ordinentur.Caeterorum autem graduumdi- ejus famulorumat que persecutorum damnantm', et

stributioni trium veracium testimonium cum episcopi in baratrum, nisi se correxerint et per eorum sa-

scUicet probatione sufficere potest. Accusatio quoque tisfactionem condignam egerint poenitentiam, in-

eorum super qua non consulere voluistis, non nisi dubitanter vadunt et vindicibus flammis exuruntur.
ab idoneis et probatsisimis viris, qui et suspicio- ^ Quapropter oportet omnes ab his cavere, et non
nibus et sceleribus careant, fieri debet, quia Dominus solum non facere, sed nec facientibus consentii-e,
sacri sui corporis tractatores a vilibus et reprobis et quia non solum qui faciunt damnantur, sed qui
non idoneis personis infamari noluit nec calumniari conseiitiunt facientibus ; de talibus et his similibus
permisit, sed ipse proprio flagello peccantes sacer- ipsa Veritas ait : « Vulpes foveas habent, et volucres
dotes a templo ejecit, unde liquet quod summi sa- coeli nidos, Filius autem hominis non habet ubi
derdotes, id est, episcopi, aDeo sunt judicandi, non caput suum reclinet [Matth. viii, 20 ; Luc. ix, 58), »

ab humanis aut pravcE vitae hominibus lacerandi, id est, in talibus non habitat Dominus, nec ipsi
sed potius ab hominibus fidelibus portandi, ipso manent in eo; et Salomon loquitur dicens « Qui :

Domino exemplum dante, quando per seipsum et foditfoveam, incidet in eam, et qui volvit lapidem
non per alium vendentes et ementes ejecit de tem- revertetur ad eum. Lingua fallax non amat verita-
plo, et raensas nummulariorum et cathedras venden- tem, et os lubricum operatur ruinas (Prov. xxvi,
tium proprio evertit flagello et ejecit de templo. Et 57). » Grave est saxum et onerosa arena, sed ira

« Deus stetit
sicut alibi ait : in synagoga deorum. stulti utroque gravior, hominem qui calumniatur
in medio autem deos {Psal. lxxxi, 1) » deceruit. Et J)anim8e sanguinem, si usque ad lacum fugerit, nemo

aUbi « Ego dixi, dii estis

: et filii excelsi omnes sustinet; qui se jactat et dilatat, jurgia concitat;qui
[Psal. Lxxxi, 6); » nullus enim (ut reor) invenitur sperat in Domino, sanabitur; qui confidit in corde
inter nos qui velit suum servum ab alio quam a se suo stultus est, qui autem graditur sapienter, ipse

judicari. Quod si pra^sumptum fuerit, aut multa ipse salvabitur; qui fortiter premit ubera ad eliciendum
indignatione irascitur, aut potius ultionem quaerit lac, exprimit butyrum; qui vehementer emungit,
super eo. Si vero hoc inter homines agitur, quid elicit sanguinem, et qui provocat iras, producit
putatis faciet et Dominus dominan-
Deus deorum, discordias.
Ordo accusationis.
suorum promisit non differre ser-
tium, qui ultionem
vorum ? Unde et ipse per Prophetam loquitur, di- Haec et alia periculosa considerantes apostoli, sta-
cens « Deus ultionum Dominus, Deus ultionum
: tuerunt, ne facile commoverentur aut lacerarentur
libere egit (Psal. xciii, 1), » et reliqua. Et Aposto- vel accusarentur columnai sanctaj Dei Ecclesiae, quae

lus, inquitTu quis es qui judicas servum ahe-

: « apostoli et successores eorum non immerito dicun-

num? suo enim Domino stat aut cadit {Rom. xiv, tur. Sed si quis adversus eos vel Ecclesias eorum
4/, )» et ipse : > Nolile judicare invicem, sed hoc commotu? fuerit, aut causas habuerit, prius ad eos
 APPEND. AD S.-EC. iX. — ISIDORl MERCATORIS
recurrat charitatis studio, ut famiiiari colloquio com- \ Moysen : « Accipe (inquit) Aaron et filios ejus, et

moniti ea sanent quae sananda sunt, et charitative applicabis ad ostium tabernaculi testimonii. Cumque
emendent qufe j uste emendanda agnoverint. Si autem laveris patrem cum filiis aqua, indues Aaron vesti-
aliqui eos, priusquam egerint hfec, lacerare, accu- mentis suis, id est, lineam tunicam et superhumerale
sare, aut infestare praesumpserint, excommunicentur et rationale quod constringes balteo, et pones tiaram
et minime absolvantur antequam per satisfactionem, in capite ejus, et laminam sanctam super tiaram, et
utjam dictum est, condignara egerint poenitentiam, oleum unctionis fundes super caput ejus, atque hoc
quoniam injuria eorum ad Christum pertinet, cujus ritu consecrabiturDomino. Filios quoque illius ap-
legatione funguntur, nechocmirum, quiasi quisque plicabis et indues tunicis lineis cingesque balteo
nostrum cuidam servorum legationem injungeret, Aaron et liberos ejus et imponcs mitras eis, erunt-
et a quoquam impediretur aut subditorum suorum que sacerdotes mihi religione perpetua (Exod. xxix,
despiceretur, mox indignatus irasceretur, aut talia, 4). » Quo loco contemplari oportet Aaron siiramum

prout posset, vindicaret, et ad injuriam ad contu- sacerdotem, id est episcopum fuisse, porro filios

meliam suam hoc factum reputaret, et taUonem, si ejus presbyterorum demonstrasse figuram. Hoc enim
in praesentinon posset, futuris temporibus redderet. fuit inter Aaron summum sacerdotem et filios ejus

Nam, si in horainis causa lisec flunt, quid putatisBqui sacerdotes erant, quod Aaron super tunicam
Deus faciet de suis qui nec capillum capitis eorum accipiebat poderem, stolam sanctam, et coronam
perire dixerit? unde et Dominus per Nahum pro- auream, mitrara et zonam auream, et superhume-
phetam loquitur dicens Deus seraulator et ulci-
: <( rale, et reUqua quae praelixa sunt filii autem Aaron :

scens Dominus, et habensfurorem; ulciscens Domi- super tunicas lineas cincti tantummodo et tiarati

nus in hostes suos, et irascens ipse inimicis suis; assistebant sacriUcio Domini; in Novo autem Testa-
ante faciera indignationis ejus quis stabit, et quis mento post Christum Dominum nostrum a Petro
resistet in ira furoris ejus? Indignatio ejus effusaest sacerdotaUs coepit ordo, quia ipsi primo pontificatus
sicut ignis et petrae dissolutee sunt ab eo. Bonus est in Ecclesia Chinsti datus est, dicente Domino ad
Dominus et confortans in die tribulationis et sciens eura « Tu es (inquit) Petrus et super hanc petram
:

sperantes in se (i\a/iw/n. i, 2), wetreliqua. Qusedam aedificabo Ecclesiam meam, et portae inferi non

autem ex his jara aliis fratribus scripsimus, quae praevalebunt adversus eam, et tibi dabo claves ^Q
toties sunt replicanda quotiens fuerint necessaria. regni ccelorum [Matth. xvi, 18). » Hic ergo ligandi
Ejectionem quoque (ut supra memoratum est) sum- atque solvendi potestatera primus accepit a Domino,
morum sacerdotum sibi Dominus reservavit, hcet primusque ad fidem popuUim gratia Dei, virtute suae

electionera eorumbonis sacerdotibus etspiritualibus prsedicationis adduxit. Cseteri vero apostoli cum
populis concessisset. Electionem enim iliorum taliter eodem honorem et potestatem acce-
pari consortio
apostolusfieri jubet : « Siquis sine crimine est,unius perunt, ipsumque principem eorum esse voluerunt.
uxoris virum fiHos habentera fideles, non in accusa- Qui etiam, jubente Doraino, in toto orbe dispersi
tione luxuriae, aut non subditos (Tit. i, 6), » et reli- Evangeliura praedicaverunt, ipsis quoque deceden-
qua. Si enim sine crimine sacerdos eligi praecipitur, tibus in locum eorum successerunt episcopi, quo-
nullatenus ab hominibus criminibus irretitus accu- rum ordinatio praetaxato fieri debet ordine et modo;
sari aut calumniari permittitur, nec ab aliis quam quos qui recipit et verba eorum, Dominum rccipit.

ab his qui sine crimine sunt, et justa electione, Qui autem eos spernit, eum a quo missi sunt, et
si necessitas fuerit, aut ipsi volendo Domino ser- cujus funguntur legatione spernit et ipse indubi-
vire elegerint, sacerdotesque sine crimine fieri et tanter spernetur a Domino.
ordinari possint, et tales per omnia fuerint quales Videntes autem ipsi apostoli messera esse multam
eligi sacerdotes jubentur. Porro et Moysi praecipitur et operarios paucos, rogaverunt Dominum messis
ut eligat presbyteros, unde et in Proverbiis dicitur, ut mitteret operarios in messem suam. Unde electi
gloria senum canities. Haec vero canities sapientiam
J)
sunt ab eis septuaginta discipuli, quorum t}-pum
designat, de qua scriptum est. Canities hominum gerunt presbyteri, atque in eorum locum sunt con-
prudentia est, cumque nongentos et amplius annos stituti in Ecclesia, de quorum ordinatione, et reli-

ab Adam usque ad Abraham vixisse homines lege- quorum ministrorum, dixisse supra sufficiat. Porro
rimus, nullus alius prunus appellatus est presbyter, quod episcopus non ab uno, sed a cunctis, consensu
id est senior, nisi Abraham qui multo paucioribus aut pra?sentia comprovincialium est ordinandus,
vixisse annis convincitur : non ergo propter dccre- et nullatenus minus quam a tribus caeteris consen-
pitam senectutem,sed propter sapientiam presbyteri tientibus cunctis, idcirco, instituente Domino, fieri

nominantur. Initium enim sacerdotii Aaron fuit, jubetur, ne aliquid contra fidem Ecclesia' unius
licet Melchisedech prior obtulerit sacrificium, et tyrannica auctorilas moliretur, et regula vel fides
posthunc Abraham, Isaac et Jacob. Sed hi sponta- confunderctur credentium. Provinciae autem multo
nea volunlate non sacerdotali auctoritate, ista fcce- ante Christi adventum tonipore divisa> sunt inaxima
runt. Caeterum Aaroii primus in lege sacerdotaie ex parte, et postea ab apostolis, et beato Clenicnlo
noinen accopil primus(|uc pontificali stola induliis, |»ra'(li'ccss()ro noslro, ipsa divisio est rcnovata, ol iii

viclimas oblulit. jubenle Domino ac loqucnle ad capito provinciarum.ubidudnin ]wimatos legiserant

 ;

75 DECRETALIUM COLLECTIO. 7i

acprima judiciaria potestas, ad quos qui per tenenda temporibus mittimus, et reliquis fratribus
soeculi
^
reliquas civitates commorabantur, quando eis necesse preedicanda, ac cunctis fidelibus tradenda man-
erat quiadaulam imperatorum,ut regumconfugere damus, nc pastorum imperitia qui sequuntur dete-
non poterant, vel quibus permissum non erat, con- riores fiant, dicente Domino per prophetam « Ipsi :

fugiebant pro oppressionibus suis , vel injustitiis pastores ignoraverunt intelligentiam [Isai. lvi, H), »
suis, ipsosque appellabant, quoties opus erat, sicut quos rursus Dominus detestatur, dicens : « Et tenen-
in lege eorum prseceptum erat, ipsis quoquein civi- tes legem nescierunt me {Jer. ii, 8). » Nesciri ergo

tatibus vel locis nostris, patriarchas vel primates veritas se ab eis conqueritur, et nescire se principa-

qui unam formam tenent, licet diversa sint nomina, tum nescientium protestatur, quia profecto hi qui ea
leges divinse et ecclesiasticae poni et esse jussae quai sunt Domini nesciunt, a Domino nesciuntur,
sunt, ad quos episcopi, si necesse fuerit, confugerent, Paulo attestante, qui ait : « Si quis ignorat, igno-
eosque appellarent, et ipsi primatum nomine frue- rabitur (J Cor. xiv, 38) : » hinc et Psalmista non
rentur, et non alii. Reliquaj vero metropolitanae optantis animo, sed prophetantis mysterio, denun-
civitates, quaj minores judices habebant, licet ma- tiat, dicens : « Obscurentur oculieorumne videant, et
jores comitibus essent, haberent metropolitanos dorsum eorum semper incurva (Psal. lxviii, 24); )>

suos, qui prcedictis juste obedix-ent primatibus, sicut B obscuratis ergo oculis, dorsum flectitur, quoniam
in legibus sseculi olim ordinatum erat, qui non pri- cum lumen scientiae perdunt qui praeeunt, sine dubio
matum, sed aut metropolitanorum, aut archiepi- ad portanda peccatorum onera inclinantur sequen-
scoporum nomine fruei-entur; et licet singulse me- tes. Hic ergo inter manus latronum, et dentes

tropoles civitates suas provincias habeant, et suos furentium luporum utcunque versamur, Ideo docere
metropolitanos judices Iiabere debeant episcopos, alios et nosipsos, prout Dominus dederit, providere
sicut prius raetropolitanos judices habebaut saecula- debemus. Sane pei'cussor ille dicitur doctor, qui

res, primates tamen, ut preefixumest, et tunc et nunc sermone inutili conscientiam percutit infirmorum.
habere jussse sunt, ad quos post sedem apostolicam Ideo tenere vos etomnes fideles oportet eum qui
summa negotia conveniant, ut ibidem quibus ne- secundum doctrinam est fidelem sermonem, ut po-
cesse fuerit, releventur, et juste restituantur, et tens sit consolari doctrina sancta, et contradicen-
hi qui injuste opprimuntur, juste reformentur tes redarguere, etrecte viventes atquerectam fidem
atque fulcianlur, episcoporumque causse, et summo- tenentes consoHdare. Illis ergo qui dicunt quod Filius

rum negotiorum judicia (salva apostolicse Sedis in eo minor est quia propheta inquit verbum
,
,

auctoritate) justissime terminentur. Hsec ab anti- „ faciet Dominus breviatum universo orbi, ita respon-
quis, heec ab apostohs, hsec a sanctis patribus acce- dendum est divinis testimoniis.

pimus, vobisque (ut postulastis) rimanda et futuris

DE EPISCOPIS, ET PRIMATIBUS ET PATRIARGHIS EORUMQUE MINISTRIS

Verbum breviatum quod Dominus faciet super esse doceretur, intulit, dicens : « Paravit Dominus
terram non minutionem deitatis in Filio Dei signi- brachium sanctum suum in oculis omnium gentium,
iicat, sed dispensationem susceptae carnis annuntiat et videbunt omnes fines terrae salutare ejus {Isai.

in quali dispensatione non solum patre horainis Lii, 10). » Nam etin novissimo tempore hic sensus
filium,sed etiamangelislegimus, minoratum, Paulo non inaniter poterit coaptari, in quo tempore Do-
attestante apostolo. Eum autem inquit, modice , minus ex ccelesti aula ac empireo domicilio pes-
minus ab angelis minoratum vidimus Jesum, pro- simi daemonis jam ferre dedignans tyrannidem in
pter passionem mortis gloi"ia et honore coronatum. creaturas suas crudelissime saevientem plasmati
Et infra Propter quam causam non confunditur
: condolens, ac suae immensae charitatis thesaurum
fratres eos vocare, dicens Annuntiabo « nomen
: reserare volens, in castissimae virginis purissimum
tuum fratribus meis, medio Ecclesiae laudabo
in utcrum omnis tori virilis nescium inenerrabili
te {Psal. XXI, 23), » et propheta inquit « MinorasU : mysterio, pro redemptione nostra carnem susci-
euni paulo minus ab angelis, gloria et honorecoro- piens advenit , ut et illum qui habebat mortis
nasti eum (Hebr. ii, 7), » et ut verbum Dei Patris imperium sua morte destrueret , et eos quos
breviatum in non esse doceamus, hanc Isaiae
Filio D in tenebris etumbra mortis captivos subegerat, vir-
prophetoe volumine approbamus sententiam.Nunquid tutis suae potentia, in ipso parvo et exiguo temporis
abbreviatus factus cst sermo meus, aut ita parvus, spatio, liberaret.De hoc etiain exiguo tempore disci-
ut non possim redimere, aut non est in me virtus ad pulos instruebat, dum eos in lucem (cum adhuc tem-
liberandum, dicit Dominus omnipotens, et iterum : pus haberent) incedere praemonebat. « Pueri (inquit)
Haec dicit Dominus omnipotens Nunquid abbre- : novissima hora est {IJoan. ii), » « dum lucem habetis,
viata est manus mea, ut salvare non possim? Aut ambulate in lucem, ne vos tenebrae comprehendant
non potest vivificare cor humilium et spiritum con- {Joan. XII, 35). » Et in canonicis Apostolorum legi-
tritorum?EtutbrachiumPatrisquaemanusestFihum tur epistoUs : Filioh, novissima hora est, quia multi
 ,

To \i'i>i:m). vi) s.r.c. ix - ISIDOIU MERCATORIS 70

pseudo-prophetae e.xierunt, in hunc mundum [IJoan. K in servos meos prophetas, ecce adsum. Et aHus pro-

n, 18; IV, 1). » Et Paulus apostolus : « Tempus cnim pheta : « Sicut est ab initio usque in saeculum, ne-
breve est (I Cor. vii, 29i. » Et iterum : Praeterit que adjectum est ei,neque minuetur illi (Eccli. xlii,

enim figura hujus mundi [Ibid., 31) : » Et ite- 21), quoniam ipse est Dominus creaturae sua?.
»

runi : Omnia ad correctionem nostram facta sunt, Ecce quale verbum breviatum fecit Dominus in orbe
in quos fines Sceculorum obvenei'unt. Nam Dominus terrarum, uon quia, ut illi putant, inferiorem Patri
in ipsa orationc Dominica breviavit nobis scrmo- intiinaret hominibus Filium, sed qui novissimum
nem, dum nos amultiloquioprohibens, pauca docue- ejus annuntiaret adventum. Si ergo, ut prfedictum
rit quse pertinent ad salutem. Cum oratis (inquit), est, Aaron filii presbyterorum figuram gestabant
« nolite multum loqui [Matth. vi, 7). » Et infra : Vos et Aaron summi sacerdotis, id est episcopi, Moyses
autemcumoratis, dicite: »Pater uosterquiesinccelis indubitanterCliristi tenebatformam, cjuoniam fuitsi-

Ibid., 9), » etc. Non cnim propheta Filium Dei in hoc militudo mediatoris Domini Dei, qui est inter Deum
capitulo minoratum designavit in verbo, quoniam cthominem Jesus Christus, qui est verus dux populo-
ipse in prophetis retro tempore loquebatur ,
qui rum et verus princeps sacerdotum et Dominus pont i-
, ,

etiam nunc per apostolos et apostolicos viros novis- ficum, cui est honor et gloria inseecula Sceculorum.
simo tenipore loquitur. Ego (inquit) qui loquebarB Amen.

EJUSDEM ANAGLETI EPISTOLA ALTERA.

De palriarchis et primatibus ac reliquis episcopis; et quod Ecclesia Romana cardo et caput
omnium Ecclesiarum sit.

AxACLETUS servus Christi Jesu, in apostolica Sede a beato Petro apostolico, et a reliquis apostolicis,

a Domino constitutus, et a sancto Petro apostolo- ac a beato Clemente nostro sancto prcedecessore et

rum principe presbyter ordinatus, omnibus episco- martyre novimus statutum, denegare vobis minime
pis ac reliquis Christi sacerdotibus salutem. possumus. Et quis est qui quserentibus fratribus
« Benedictus Deus, et Pater Domini nostri Jesu denegare possit dubitationes , vel necessitates eo-

Christi ,
qui benedixit nos in omni benedictione rum ?

spirituali in coelestibus in Christo. Sicut elegit nos Sacerdotum, fratres, ordo bipertitus est, et sicut

in ipso ante mundi constitutionem, ut essemus san- Dominus illum constituit, a nullo debet perturbari.
cti et immaculati in conspectu ejus in charitate, Scitis autem a Domino apostolos esse electos et

praidestinans nos in adoptionem fiUorum per Jesum constitutos , et postea per diversas provincias ad
Christum, in ipsum secundum propositum volunta- praidicandum dispersos. Cum vero messis coepisset
tis sua?, inlaudem glorise, gratiie suaj, in qua grati- crescere, videns paucos esse operarios, ad eorum
ficatus est nobis in dilecto Filio suo, in quo habemus adjumentum septuagintaeligi, prajcepit discipulos.
redemptionem per sanguinem ejus, remissionem Episcopi vero Domini apostolorimi, presbyteri quo-
peccatorum sccundum divitias gratise ejus, qua3 v-i que septuaginta discipulorum locum tenent. Episcopi
abundavit in nobis, in omni sapientia, et prudentia, autcmnon in castellis, autmodicis civitatLbus debent
utnotum nobis facerct sacramentum voluntatis suaj constitui, sed presbyteri per castella, el modicas
secundum beneplacilum ejus, quod proposuit in eo, civitates atque villas debent ab episcopis ordinari
in dispensatione plenitudinis temporum, instaurare et poni, singuli tamen per singulos titulos suos. Et

omnia in Christo, quse in coelo, et qua? in terra episcopus non ab uno, sed a pluribus debetepiscopis
sunt in ipso. In quo etiam sorte vocati sumus, prse- ordinari, et, ut dictum est, non ad modicam civi-

destinati secundum propositum ejus qui omniaope- tatem, ne vilescat nomen episcopi, aut alicubi, sed

ratur secundum consilium voluntalis sua?, ut simus ad honorabilem 17 ufbem titulandus et denomi-
in laudem gloria? ejus qui ante speravimus in Chri- nandus est. Prcsbyter vero ad quemcunque locum

sto {Ephes. I, 3-12). » De primatibus, charissimi, vel ecclesiam in eo constitutam cst proeficiendus,
super quibus me quidam vestrum consuluerunt ct atque in ea diebus vita^, suaj duraturus ; amplius
apostolica^ auctoritatis (qua licct indigni Domino quam isli duo ordines sacerdotum, nec nobis a Doo
dispensante fungimur) decretum postulaverunt aut collati sunt, nec apostoli docuerunt.
si esse deberent, aut non, quantum hactenus de his

DE ORDINE EPISCOPORUM VEL PRIMATUM.

Episcoporum vero unus est ordo, licctsint prima- j) sanctoClemente, seua nobis constituti sunt, non om-
tes illi, qui primas civitates tenent, qui et in qui- nes primates vcl patriarchae esse possunt, sed illjEur-

busdam locis patriarchic a nonnullis vocantur. llli bes, quic prajfatiset priscis tcmporibus primalumle-
autem (lui in mclropoli a beato Petro apostolo, ordi- iiuorc,cpiscoporuin,patriarcliarumauti)riinatum no-
iianle Domino, et a prajdeccssore nostro praidiclo mine fruantur, rcliquocvcro mclropolesarchicpisco-
 ^ ,,

77 DECRETALIUM COLLECTIO. 7S

porum, aut metropolitanorum, et non patriarcha- citudo pertineret. Nam et inter beatos apostolos
i'um, aiit primatum utantur nominiJius, quia hsec qusedam fuit discretio. Et licet omnes essent apo-
eadem et leges saeculi in suis continent principibus, stoli, Petro tamen a Domino est concessum, et ipsi

aliseautem primse civitates quas vobis conscriptas inter se idipsum voluerunt, ut reliquis omnibus
in quodam tomo mittimus, a sanctis apostolis et a beato praeesset apostolis, et Cephas, id est caput, et prin-

Clemente, sive a nobis, primates pra?dicatores acce- cipiimi teneret apostolatus. Qui et eamdem formam
perunt. Ha?c vero sacrosancta Romana et apostolica suis successoribus et reliquis episcopis tenendam
Ecclesianon ab apostolis, sedab ipso Domino Salvatore tradidit. Et non solum hoc in Novo Teslamento est
nostro primatum obtinuit, et eminentiam potestatis constitutum, sed etiam in Veteri fuit. Unde scriptum
super universas Ecclesias, ac totum Christiani populi est : « Moyses et Aaron in sacerdotibus ejus {Psal.
gregem assecuta est, sicut ipse beato Petro apostolo xcviii ,
6) , » id est primi inter eos fuerunt, Et
dixit : « Tu es Petrus, et super hanc petram sedifi- quamvis ita oi'dinatum fuerit, nemo tamen quod
cabo Ecclesiam meam, et portfe inferi non prsevale- suum est, quserat, sed quod alterius, unde ait beatus
bunt adversus eam, et tibi dabo claves regni coelo- apostolus Paulus : « Unusquisque placeat proximo
rum. Et quaecunque ligaveris super terram, erunt suo in bonum ad a;dificationem [Rom. xv, 2). » Et
ligata et in coelo , et queecunque solveris super B sicut ipse Salvator suis ait discipuHs : « Qui major
terram, erunt sokita et in coelo (Matth. xvi, 18). » est vestrum, erit minister vester [Matth. xxiii, 1 1), ;>

Adhibita est etiam societas in eadem Romana urbe et reliqua. Et licet super his aliqua dicta fuerint,
beatissimi apostoli Pauli vasis electionis, qui uno die, repetentes tamen ssepius, admonemus ut semper in
uno quoque tempore, gloriosa morte cum beato , omnibus, et ab omnibus vitentur elationes mentis et

Petro, sub principe Nerone agonizans coronatus est, corporis. Et quanto major unusquisque videtur esse,

et ambo sanctam Romanam Ecclesiam consecrarunt, tanto sit humilior, sicut Dominus Salvator noster
aliisque omnibus urbibus, in universo mundo. eam non venit ministrari, sed ministrare. Et, si frater
sua prsesentia atque venerando triumpho praitule- aliquis prseoccupatus fuerit in aliquo delicto, vos qui

runt. Et, licet proomnibus assidua apud Dominum spirituales estis, instruite eum in spiritu lenitatis.
omnium sanctorum fundatur oratio, his tamen ver- Si quse vero alise causse difficihores inter vos orta;
bis Paulus beatissimus apostoius Romanis proprio fuerint, ad hujus sanctee Sedis apicem eas quasi ad
chirographo pollicetur, dicens « Testis enim mihi : caput referte , ut apostolico termiuentur judicio
est Deus, cui servio in spiritu meo in Evangelio quia sic Dominum velle ab eoque ita constitutum
lilii ejus ,
quod sine intermissione memoriam >-, esse antedictis testimoniis declaratur. Haec vero
vestri facio semper in orationibus meis [Rom. apostolica Sedes cardo et caput factum est a Do-
1, 9). )) mino , et non ab alio constituta , et sicut car-
De sede Romana. dine ostium regitur. Sic hujus sanctae Sedis aucto-
Prima ergo sedes est ccelesti beneficio Roma- ritate omnes Ecclesiae , Domino disponente , re-
nae Ecclesia?, quam (ut memoratum est) beatis- guntur.
simi Petrus, et Paulus, suo martyrio consecrarunt. Accusatores autem et testes esse non possunt,
Sic Roma, quae prius erat cacodaemonis artificio qui ante hesternum diem aut nudiustertius inimici
omnium errorum mater et altrix , excussis tene- fuerint, ne irati nocere cupiant , vel laesi ulcisci

bris, et vanis superstitionum ritibus abjectis, filiorum vehnt. Inoffensus igitur accusatorum et testium
Dei, exorto sole justitiae, facta est copiosa propaga- affectus quaerendus est, et non suspeetus. Causam
trix. enim vestram alieno nolite committere judicio, valdc
De sede Akxandrina. enim iniquum est ut omissis suis, alii quilibet aliorum
Secimda autem sedes apud Alexandriam beati se causis immisceant, quoniam nullis in locis spiri-
Petri nomine a Marco ejus discipulo atqiae Evange- tualis cura deficit, sed se per omnia, qua nomen
lista consecrata est, quia ipse et in jEgypto primum J) Domini praedicatur, cxtendit. Studendum est omni-
verbum veritatis directus a Petro praedicavit et bus, ne (ut sunt) aemulationes malae, sed piae sint
gloriosum suscepit martyrium. Cui venerabiUs suc- inter vos dilectiones, quia in hoc vos omnes Domini
cessit Abilius, discipulos esse veros noverint, si dilectionem habue-
De sede Antiochena. ritis adinvicem. Ex omni ergo genere plurimos
Tertia autem sedes apud Antiochiam ejusdcm, id Deus dignatur attrahere ,
quos exitus de pote-
est beati Petri apostoli habetur honorabilis ,
quia state tenebrarum transferat in regnum filii

illic, priusquam Romam veniret, habitavit, et Igna- chaiutatis suae , et de vasis irae faciat vasa miseri-
tium episcopum constituit, et illic primum nomen cordiae.
Christianorum novellge gentis exortum est. Reliqnas Unde nobis summopere studendum est , ut co-
vero, ut pra^diximus, in quodam tomo, prolixitatem operatores simus gratise Dei, quia ad hoc vocati sumus
vitantes epistola?, vobis conscriptas direximus. Inde ejusque familiari colloquio sociati , et sacerdotes
namque et beati Apostoli inter se statuerunt ut epi- sacrati , ut fructuosos illi manipulos reportemus
scopi singularum scirent gentium, quis inter eos cooperantc gratia ejus. Necesse est enim ut rectores
primus esset : quatenus ad cum potior eorum solli- a subditis timeantur, ab ipsisque corrigantur, ut
 ,

79 APPKM). AD S.liC. IX. - JSlDUlll MEKCATORIS 8rt

humana formidine peccare metuant, qui divina judi- \ cum ista extra nossint, illa vero in aobis. Senlentia
cia non formidant deteriores quippe sunt qui docto-
: quoque Cham fiUi .\oe damnantur, qui suorum
rum vitam, moresque corrumpunt, his qui substan- doclorum vel praepositorum culpam produnt, sicut
tias aliorum, prsediaque diripiunt, ipsi autem ea quae Cham qui patris pudenda non operuit, sed magis
extx'a nos, licet nostra sint, auferunt, nostri quoque deridenda monstravit. Doctor autem vel pastor
detractores et morum corruptores nostrorum sivc Ecclesiae, si a lide exorbitaverit, erit a fidelibus
qui adversus nos armantur, proprie nosipsos deci- corrigendus, sed pro reprobis moribus magis est
piunt. Et ideo juste infames sunt, et merito ab tolerandus quam distringendus, quia rectores Eccle-
Ecclesia extorres fiunt. sia; a Deo judicandi sunt, sicut ait Propheta « Deus :

Pro meritis ergo plebis saepe pastores depravantur stetit in synagoga deorum, in medio autem deos
Ecclesite, ut proclivius corniant qui sequuntur. Ca- dijudicat (Psal. lxxxi, 1); » unde oportet unum-
pite videlicet languescente, facilius reliqua membra quemque fidelem, si viderit aut cognoverit plebes
corporis inficiuntur, ut scriptum est : » Omne caput suas adversus pastorem suum tumescere, aut clerum
languidum, et omne cor mcerens, a planta pedis detractoribus vacare, hoc vitium pro viribus exstir-
usque ad verticem capitis , non est in eo sanitas pare prudenterque corrigere satagat, nec eis in qui-
{Isai. 1, o). » Quapropter manifestum est diabolum B buscunque negotiis misceri, si incorrigibiles appa-
(qui sicut leo rugiens circuit, qua-rens quem possit ruerint antequam suo reconcilientur doctori, praesu-
devorare) cordibus plebium suadere , ut doctores mat, quoniam tam sacerdotes quam reliqui fideles
atque pastores suos detractoribus irrogent vel omnes debent habei'e summam curam de his qui
accusent ut plebibus languescentibus, vel mala pereunt, quatenus eorum redargutione, aut corri-
agentibus, non tenentibus pastoribus frena eo- gantur a peccalis, aut si incorrigibiles apparuerint,
rum ima ruant. Multum vero
lasciviant atque in ab Ecclesia separentur.
distant damna morum a damnis rerum temporalium,

DE SUBJEGTIS QUI AMIGI SUNT INIMIGIS EPISGOPORUM SUORUM.

Ait ergo beatus princeps apostolorum Petrus de etiam omnis fidelis, ne derogando quod in domo
Q
sancto prsedecessore nostro Clemente plebibus prae- cujusquam agitur, alia domns per eum cognoscat,
dicando, quando docebat eas qualiter ei obedire de- sed omnium Christianorum domos quasi propx-ias
berent, eumque observare inter csetera, ait : Siinimi- amet. Nemo enim invito auditoxi libenter refert,
cus est alicui pro actibus suis, vos nolite exspectarc, sitque uniuscujusque studium, non solum oculos
ut ipse vobis dicat, cum illo nolite amici esse, sed castos servare, sed ct linguam. Vos autem, charis-
prudenterobservare debetis, et voluntati ejus absque simi, qui estis sub disciplina Domini constituti, sic
communicatione obsecundare, et avertere vos ab eo, vos exhibete, ut vexu ministri et dispensatores my-
cui ipsum sentitis adversum, sed nec loqui his quibus steriorum ejus , ut non vituperetur ministerium
ipse non loquitur : ut unusquisque qui hic in culpa vestrum, ne fiat in vobis sicut scriptum est : « Ecce
est, dum cupit omnium virum amicitias ferx^e, festi- sicut populus sic sacex"dos [Isai. xxiv, 2). » Sic enim
net citius reconciliari ei qui omnibus praeest, et per vos vestx'osque et cunctos coxTigite, ut nemini no-
hoc redeat ad salutem, cura obedire ccepexut moni- ceatis, quatenus et ab hominibus bonam acqxxiratis
tis praisidentis. Si vei"o quis amicus fuerit his qui- famam 18 ^t a Deo ixxercedis px\Tiuium in a^tex-na
bus ipse amicus non est, et locus fuex-it his quibus beatitudine percipei'e ixxereamini. Et si quid adversi
ipse non loquitur, unus est : et ipse ex illis quij) de uixitate Ecclesia? acciderit, radicitus ampiitetur,

exterminax'e Dei Ecclesiam volunt, et reliqua. His ut Dei Ecclesia fructusque servorum maneant incon-
aliisque quamplurimis documentis facile unusquisque cussa. « Propter quod, charissimi, exspectantes sata-
advertere potest, qualiter obedirc, et obtcnxperare gite immaculati ei inveniri in pace, et Domini nostri
debet prwposilis suis, ct qualiter cii-ca eos agendum Jesu Christi longanimitatem salutcm arbitx'cixxini

sit, quibus ipsi aut amici sunt aut inimici. Si quis [11 Petr. iir, 14). » « Estoto ergo prudentes, atque
cnim ha^c px-aecepta non observavex"it , hostis est vigilate in orationibus, ante omnia autem mutuam
aniraaj suac, et non tantum infamis, sed ct excom- in vobismetipsis charitatcm continuam habcntes
municatusatque alicnus ab Ecclesia efncitur,quoixiam qixia charitas opcritmultitudinem peccatorum, liospi-

necesse est ea vitia feiTo abscindere quae aliis medica- tales invicem sine murmuratione. rnusquisque ,

minibus noii sanantur. Parcat unusquisque a lacera- sicut accepit gratiam, in altcrutrum illam adnxini-
tione, vel detx-actionc linguae suae, caveatque ue aut strantes, sicut boni dispensatores multiformis gratia-
linguam, aut aures Ixabeat prurientes, id est, ne aut Dei ; si quis loquitur quasi sermones Dei , si qxxis

aliis deroget, delrahalque quoscunque, aut alios ministrat tanquam ex virtute quam administivit
audiat derogantes vel detrahenles , custodiatque Deus, ut iii omnibus honorificelur Deus, per Jesum
(luisipie scrmones suos, cl s(;iat (juia quicunquc de Chiistum, cui est gloiia ct imperium in sa?cula sa^-
aliis hxjuitiir, sua sciitonlia judicabitur. Caveat culoruin. Anien (i Petr. iv, 7.) »
 )

DECRETALILM COLLECTIO. fi2

INCIPIUNT DECRETA EVARISTI PAPiE.

De ordinatione diaconorum et legitimo conjugio, atque de fide et non injuriandis episcopis
aut iacerandis.
(Hie successit Anacleto anno Domini 110, sub Trajano imperatore.

Dilectissimis fratribus universis Africae regionis ^ Haec cuucta recitanda peromnes Ecclesias Africanas
episcopis EvARiSTis. scripta dirigite, et istis connectite, quas adjunximus
Consulentibus vobis, fratres charissimi, quid super litteras perfectorum, ut dehisquae inique laudantur
his, quae in vestris continebantur scriptis visum esset, (si quidtale pi'obari poterit)judicium flat, etinhibila
vel quid docilis ratio iiersuaderet, aut quid a beatis coerceantur, et praeterita mala, et iUicita conjugia,
apostohs nobis ti'aditum, aut custoditum remaneret, si doceantur admissa, digna severitate corripiantur.
optantes (ut retuUstis) nostins institui documentis. Si De caetero vero cavcanturtaha per omnes Ecclesias,
quidem dilectio vestranormam secuta prudentiumad ne Ecclesiae sanctitas per nostram fatigata negligen-
sedem ApostoUcam referre maluit, quasi ad caput, tiam, perdat privUegia quse est per viros venerabiles
quid deberet de rebus dubiis custodire potius quam consecuta.
usurpatione praesumere. De his vero quibus ab insidiatoribus fatigamini,
De ordimtione septem diaconorum. unde et nos consulere, et a nobis edoceri inter ca?-

Diaconi (qui quasi ocuh videntur esse episcopi) in quod sint quidam qui arbitrantur
tera voluistis, eo
unaquaque civilate juxta apostolorum constituta se- de Patre solo dictum esse, quia ipse solus habet
ptem debent esse, qui custodiant episcopum praidi- immortahtatem et lucem habitat inaccessibilem, ita
cantem, ne aut ipse ab insidiatoribus quoquo modo B eos apostolicis percutite ferulis, et divinis redarguite
infestetur, aut laedatur a suis, aut verba divina de- prseceptis : Non enim solus Pater sine Filio lucem
trahendo aut insidiando poUuantur, vel despician- inaccessibilem habitat, quia ubi Pater est, ibi etiam
tur, sed veritas spirituah redoleat fervore, pax pra?- Filium esse indubitabih fide credendum est; nam si

dicata labiis animi cura voluntate concordet. solus Pater sine Filio (quod dicere nefas est) lucem
De conjugio legitimo. habitat inaccessibilem, necesse est ut sequestratam
Simihter custoditum et traditum habemus, ut uxor Pater a Filio habeat mansionem ;
quod si ita est,

legitime viro jungatur. Ahter enim legitimum, ut a quonam modo idem Filius ad dexteram Patris astans
Palribus accepimus, et a sanctis apostohs, eorumque a beato mart)Te Stephano dicitur conspici, si Pater
successoribus traditum, invenimus, non fit conju- secundum eos solus dicitur sedibus lucis contineri.
gium, nisi ab his qui super ipsam femmam domina- Absit hoc a sensu fldelium Christo in unitate fidei
lioncm videntur habere, ct a quibus custoditur, uxor adhserentium, quoniam sicut non obest FiUo cum
petatur, et a parentibus aut propinquioribus sponse- solus dicitur Pater lucem inaccessibilem habitare,
tur, et legibus detur, et suo temporc sacerdotaliter, ita non obest Patri cum sapientia, quaj est Filius,
ut mos est, cum precibus et oblationibus a sacerdote p dicitur gyrum coeli sola circuire; Pater itaque, cum
benedicatur, et a paranymphis, ut consuetudo docet, sit invisibUis et ingeuitus in se, in Filio visus
custodita et sociata a proximis lempore congruo pe- Apostoli testimonio comprobatur, et in Filio a se
tita legibus detur, et solemuiter accipiatur, et biduo inenarrabiliter genito mansisse ac requievisse mon-
vel triduo orationibus vacent et caslitatem custodiant, stratur, ipso Filio in propheta loquente ; « Qui me
ut bonae soboles generentur, et Domino in actibus genuit, requievit in tabernaculo meo [Eccli. xxiv,

suis placeant. Tahter enim et Domino placebunt, et 12); » et in Evangelio : « Pater in me manens facit
filios non spurios, sed legitimos, atque haereditabiles opera haec [Joan. xiv, 10), » et, « Deum nemo vidit
generabunt. Quapropter, filii charissimi, et merito unquam, nisi unigenitus Filius qui est in sinu Pa-
illustres fide catholica suflragante, ita
peracta legi- tris [Joan. i, 18) ;
<•>
si enim in sinu Patris erat
tima scitote esse conjugia. Aliter vero praesumpta Filius ab initio, el ex corde Patris verbum bonum
non conjugia, sed aut adulteria, aut contubernia, aut eructatum est, quomodo non in corde paterno con-
slupra, vel fornicationes potius quam legitima con- sistenslucem cum eodcm inaccessibilem habitasse
jugia esse non dubitate, nisi voluntas propria suffra- credendus est Nunquid Pater absque uUa Itice in
"?

gata fuerit et vota succuri-erint legitima. Nam fru- Filio potuit commanere, aut in tabernaculo Filii

Ea quo- D sine eadem potuit requiescere, cum idem Filius can-

ctus divinus est praecepta divina custodire.
que deserere praisumptionem fieri nulli dubium est. dor sit seterna^Iucis, et speculum sine macula dei-
Cur ergo indignum est unitatem Ecclesiae custodiri? tatis, quam Salomon super salutem suam dilexisse se

idemqueomnespariteretsentiamus,etpronuntiemus. dicit, in cujus spem semper delectari gestivit super :

Si enim aliter praesumpta fuerint, perdunt profecto salutem et spem (inquit) dilexi iUam, et pro luce
ipsi transgressores seipsos quiasemetipsosdecipiunt. proposui habere eam, quonictm inexstinguibile est
83 APPKMr AD S.IX. IX. — ISIDOKI .MEflC.VTOUIS 84
lunien ejus. Hanc ergo David propheta luceni desi- ^ « Si testimoniuni enini hominum accipimus, testi-

derans anxius proclamat, dicens : « Emitte lucem moniumDei majusest: quoniamhocesttestimonium

tuam et veritatem tuam [PsaL xlii, 3), » et ite- Dei quod majus est, quia testificatus est de Filio
rum : » In lumine tuo vidcbimus lumen (Psal. xxxv, suo. Qui credit in Filium 'Dei, habet testimonium
10). » In liujus igitur luminis claritate Filius se- Dei in sc qui non credit in Filiuni mendacem facit
;

ipsum in moute tribus discipulis pr^ostendit, qui eum, quia non credit in testimonium quod testifl-
metu raortis perterriti, prostratique in faciem, sibi catus est Deus de Filio suo. Et hoc testimonium est,
vitse fmem adesse senserunt hanc, inquam, hicem in : quoniam vitam a?ternam dedit nobis, et hsec vita
se fuisse demonstrans Filius itroclamabat, et ut in cst in Filio ejus : qui habet Filium, habet vitam
eadem incoderent, discipulos prBemonobat : « Dum ffiternam, qui non habct Filium
Dei, non habet vitam.
kicem habetis (inquit), ambulate in kicem [Joan. .vii, Hoec scribo vobis, ut sciatisquoniam vitam habe-
35)j » et iterum : « Ego sum lux mundi. Qui sequi- tis aeternam, qui creditis in nomine Filii Dei. Et

lur me non ambulat in tenebris, sed liabebit lumen haec est flducia quam habcmus ad eum, qnia quod-
vitae seternse (JodH. viii, 12); » et evangelista : «Erat cunque petierimus secundum voluntatem ejus audit
lux vera, ait, qua^ illuminat omnom hominem ve- nos, et scimus quia audit nos quidquid petierimus,
nientiem in hunc mundum [Joan. i, 9). » Si h«c i3 scimusquoniam habemuspetitionesquaspostulamus
lux, quae credentibus promittitur, in Filio esse ab eo. Qui scit fratrem suum peccare peccatum

probatur, et cum aeterno seterna esse dicitur, quo- non ad mortem, petat, et dabitur et vita peccanti
modo a vobis inaccessibili luce Patris Filius sepa- non ad mortem. Est peccatum ad mortem, non pro
ratur. Si enim FiUus Deus verus et vita a^terna est, illo dico ut roget quis Omnis iniquitas peccatum cst,
:

sine dubio in hac lucc simul cum Patre habitare et est peccatum ad mortem. Scimus quia omnis qui

credendus est, quam nullus modo nostrum in hoc natus est ex Deo non peccat, sed generatio Dei con-
mortali' corpore constitutus potest aliquatenus con- servat eum, et malignus non tangit eum. Scimus
tueri. Sed dum apparucrit, tunc vere illuni videbit quoniam ex Deo sumus et mundus totus in maligno
sicuti est, qui ejus conspectibus fuerit dignus coap- posilus est. Et scimus quoniam Filius Dei venit, et
tari, et non sicut Moyses ca^terique prophetaj per dedit nobis sensum, ut cognoscamus verum Deum,
aenigmata et figuram, sed ipsam veraciter in Fiko, et simus in vero Filio ejus. Hic est verus Deus et vila
secundum Apostolum, contuebitur deitatis imagi- aeterna(r Jo«M, v, 9-20).» Haec vero, fratres, praedicate,
nem. Nam si Iiunc cumdemque, prophetiE sub haec omnibus nuntiate ; vos vero invicem exhorta-
testimonio, subsequcnte screno mcntis intuitu, in- ^ mini, perfecti estote, semperque gaudete, pacem au-
vcstigaro volueris, invcnies Filium non posse ab hac tem seclamini in omnes, et Deus pacis et dilectionis

luce Patris penitus separari, quoniam cum solum Fi- erit vobiscum; Deo autem et Patri nostro gloria in
lium dixerit in terra cum hominibus conversatum, saecula saoculorum. Amen.
Patrem ab illo non est credendum fieri alienum,

ITEM EPISTOLA EVARISTI PAP.E.

Quod Christus sit cnput et sponsus Ecclesise, et qualiter sacerdotes suas ecclesias et ecclesise

eorum eos debeant diligere.

EvAKisTis urbis Roma? cpiscopus omnibus per obedire eumque diligere et amare, ut animam suam
yEgyptnm conglutinatis fratrihus in Domino debet, quia illud flt carnaliter, istud spiritualiter ; ct,

salutem. non debct adulterare uxorem suam, ita nec

sicut vir

Unum nos, fratres, sentire oportct ct agere, ut episcopus Ecclesiam suam, id est, ut illam dimittat
fsicut legimu.s) in nobis nnum cor ct una anima esse ad quam sacratus est, absquc incvitabili nccessitale,
probetur. Scimiis nanique, sicul a Patribus accopi- aut apostolica, vel rcgulari mutationo, et alteri se,
mus, Christum essc caput, cujus ot mombra sumus. ambitus causa, conjungat. Et sicut nxori non li-

Ipse enim est sponsus, et Ecclcsia .sponsa, cujus fllii cct \Q dimiltere virum suum, ut altcri se (vivenle
nos sumus. Et ideo unum Patrem habemusin ccelis eo) matrimonio societ, aut eum adulteret, licet for-

Dominum. Sacerdotos vcro vice Chrisli logatione iiicatus sit vir ojus, scd juxta Apostolum, aut viro
funguntur in Ecclesia. Et sicut ei sua conjuncta est suo roconciliari dcbet, aut manorc iniiupta : ita

sponsa, id est Ecclesia, sic episcopis junguntur Kcclesia*non licct dimittere aut ab ea segrogare
Ecclesia; unicuique pro portione sua. Et sicut vir opi.scopum suum, ut alterum (vivonte co) accipiat,
non debet negligere uxorem suani, sed diligere scd aul ipsum habeat, aut innupta maneat, id est,

et caste custodirc, sic cpiscopus et multo magisA^ne altorum episcopum, suo vivento, accipiat, ne
custodire, et ainare, alquo prudonlcr rcgere dcbot foruicationis aut adullcrii siii crimon incurrat. Nam,
Ecclcsiam. Et, vokit iixor quio sub manu ost viri, si aduUerata fuerit, id ost, si sc altcri epi.^^copo

obcdire debct viro siio, oiimquc diligere et amare, junxcrit, autsupcrse alterum cpiscopum adduxoril.
ita potius E^.clcsia otiam opiscopo suo in omnikus aut essc fcceril vel dcsidcravcrit, pcr accniniani
HH DECRETALIUM COLLECTIO. 8A

poenitentiam, aut suo reconcilietur episcopo, aut \ Non est itaque a plebe aut vulgaribus hominibus
innupta permaneat. Unde et Dominus loquitur in arguendus, vel accusandus episcopus, licet sit inor-

Evangelio, dicens : « Si quis viderit mulierem ad dinatus,quia pro meritis subditorum disponitur a Deo
concupiscendum, jam moechatus est eam in corde vitarectorum, exemplo David peccantis ad compa-
suo (Matth. V, 28). » Episcopum vero oportet oppor- rationem principum qui ex merito plebis praevari-
tune atque sine intermissione Ecclesiam suam do- cantur. Sacerdotes enim exquirere debent peccata
cere, eamque prudenter regere et amare, ut a vitiis populorum, et sagaci sollicitudine unumquemque
se abstineat et salutem consequi possit aeternam. probare, juxta testimonium Domini ad Jeremiam
Et illa cum tanta reverentia ejus doctrinam debet loquentis : <( Probatorem (inquit) dedi te populo meo
suscipere, eumque amare et diligere, ut legatum robustum, et scies et probabis viam eorum [Jer.

Dei et prfeconem veritatis, quia, testante Veritate : VI, 27). » Ideo ista dico, quia insidiator bona saepis-
«Qusecunqueligaveritsuperterram,eruntligataetin sime solet convertere in malum, et in electis ponit
crelo, et qufecunque solverit super terram, erunt maculam. Unde si qui sunt vituperatores aut accu-
soluta et in ccelo [Matth. xvi, 19). » Nimis tiraenda satores episcoporum, vel reliquorum sacerdotum,
est, fratres, ha?c sententia, et praevidendum non oportet eos a judicibus Ecclesiae audiri, ante-
est

vobis ne offendatis eos qui tantam a Domino habent B quam eorum discutiatur aestimationis suspicio vel
potestatem. Et ideo potius obediendi, diligendi, et opinio, qua intentione, qua flde, qua veritate, qua
summopei'e venerandi sunt, non detrahendi vel lace- vita, qua conscientia, quove merito, si pro Deo, aut

randi aut ejiciendi, sed portandi et amandi, ipso pro vana gloria, aut inimicitia, vel odio, aut cupi-
dicente Domino : « Qui vos audit, me audit, et qui ditate ista sumpserint necne. Ha2c omnia fideliter

vos spernit, me spernit (Lmc. x, 16). » Ideo haec vobis sunt perscrutanda et diligenter pertractanda. Nam
et omnibus fidelibus scribimus, fratres, ut ab his sunt nonnulli qui praepositos suos perverse repre-
vos caveatis, et posteris vestris non malum, sed hendunt, si vel parum ipsis molesti exstiterint.
bonum exemplum relinquatis, quoniam injuria epi- Idcirco recto oculo primatibus Ecclesiarum provi-
scoporum ad Christum pertinet, cujus vice fungun- dendum est, ne quisquam eorum innocens vexetur
tur. Audivimus enim quosdam a vobis infamatos et aut scandalizetur, intendentibus sententiae Domini
dilaceratos episcopos, ac e civitatibus propriis pulsos, cjua ait : « Si quis scandalizaverit imum de pusillis
quia alibi episcopi constitui non possunt, nisi in istis, melius est illi ut suspendatur mola asinaria
civitatibus non minimis, et alios in eis ipsis viven- coUo ejus,et demergaturin profundum maris{Matth.
tibus constitutos. Ideo hrec vobis scribimus, ut scia- ^, xvni, 6), » et reliqua. Deus autem omnipotens,
tis hoc fieri non licere, sed proprios revocari et ut nos a praecipitatae sentenliae probatione compe-
integerrime restitui debere, illos vero qui adulterina sceret(cum omnia nuda et aperta sint oculis ejus),
feditate sponsas suas quas et uxores eorum prajfixo mala tamen Sodomae noluit audita judicare prius-
tenore esse intelligimus, tenent, ejici ut adulteros quam manifeste agnosceret quse dicebantur, unde
alque infames fieri, eosque ab ecclesiasticis hono- ipse ait : « Descendam et videbo utrum clamorem
ribus arceri jubemus. Si autem adversus eos aliquam qui venit ad me, opere compleverint, an non estita
querelam habueritis, his peractis, inquirendum erit ut sciam {Gen. xviii, 21.) » Deus omnipotens, cui
ct auctoritate hujus sanctae Sedis terminandum. Et, nihil absconditum est, sed omnia ei manifesta sunt,
ne omnia nunc sigillatim dicam, omne bonum (si etiam antequam fiant, non ob aliud hsec et alia multa
ipsa per se in vobis fuerit) charitas facere vos do- (quae hic prolixitatem vitantes non inseruimus) per
cebit, sicut e contrario eos qui a salute alieni sunt, se inquirere dignatus cst, nisi ut nobis exemplum
omne malum facere, odium docet. Unde ut vos qui daret ne praecipites in discutiendis et judicandis ne-
veri Dei estis discipuli, abjicite a cordibus vestris gotiisessemus,etnemalaquorumdampriusquisquam
ante omnia discordias et aliorum dissensiones, ex praesumat credere quam probare. Cujus exemplo
quibus omne opus malum, procedit, et benignitatem monemur, ne ad proferendam sententiam unquam
J)
ac simplicitatem tota mente servate. Verumtamen praecipites simus, aut temere, indiligenterque in-
scitote cuncti quod supra omnes vos laboret episco- discussa quaeque quoquomodo judicemus, dicente
pus, quia unusquisque vestrum suum proprium fert Veritatis voce « Nolite judicarc ut non judicemini, :

laborem, ille vero et suum et singulorum. Et ideo inquoenimjudiciojudicaveritisjudicabimini(3/a<</(.

sicut ille pro vobis omnibus, ita et vos omnes sum- VII, 1), » et reliqua. Nam mala audita nullum
mopere laborare pro eo debetis, inlantum ut si moveant, nec passim dicta absque certa probatione
etiam necesse fuerit, animas vestras pro eo ponatis, quisquam unquam credat; sed ante audita diligenter
sicut et ipse animam suam pro vobis, si necesse quidquam aliquis agat.
inqnirat, ne prajcipitando
fuerit, ponere debet, ipso dicente Salvatore : « Bonus Si enim Dominus omnium Sodomorum mala, (juo-
pastor animam suam dat pro ovibus suis {Joan. \, rum clamor ad coilum usque pervenerat, omnia
H), » vos vero obeditc eis, et vigilate pro eis, sciens, prius credere ncc judicare voluit quam ipsc
quia ipsi pro vobis vigilant, quasi rationem pro ani- ea cum fidelibus testibus diligenter investigans, quae
mabus vestris reddituri. nt cum gaudio hoc faciant audieratet opere veracitercognosceret : multo magis
ct non ffementes. nos, humani et peccatorcshomines, quibus incognita
 n ,

87 A1'I>E.ND. AD S.EC. IX. - - ISIDURI MERCATORIS S»

sunl occulta judicia Dei, ct hfec praecavere, et nul- \ dinc plenum est, veloces pedes corum ad effunden-
lum ante veram justamque probationem judicare, dum sanguinem, contritio etinfelicitasin viis eorum
aiit damuare debemus, manifeste Apostolo dicente et viam pacis non cognoverunt, non est timor Do-
Paulo qui ait « Tu quis es qui judicas servum alie-
: mini ante oculos eorum. Scimus autem quoniam
num? suo enim Domino stabit aut cadet {Rom. xiv, quaecunque lex loquitur his qui in lege sunt loqui-
4); » unde et per prophetam David Dominus loqui- omne os obstruatur et subditus fiat omnis
tur, ut
tur dicens : « Nolite exaltare in excelsum cornu mundus Deo, quoniam ex operibus legis non justifi-
vestrum (Psal. lxxiv, 6) » loquentes in cervice ve- cabitur omnis caro coram illo ;
per legem enim co-
teri, quia neque ab oriente, neque occidente, neque gnitio peccati. Nunc autem sine lege justitia Dei
asoUtudinemontium,sedDominusjudexhunchumi- mauifestata est et testificata a lege et prophetis.
liabit et exaltabit,quia calix iu manu Domini ex Justitia autem Dei per fidem Jesu Christi super
vino meraco ad plenum mistus, et propinabit ex eo, omnes qui credunt. Non enim est distinctio. Omnes
verumtamen fteces ejus potabunt bibentes omnes enim peccaverunt et egent gloria Dei, justificati
impii terrap. Ego autem annuntiabo in sempiternum, gratis per gratiam ipsius, per redemptionem quge in
psallam Deo Jacob. Et alibi idem ait Propheta : Christo Jesu, quem proposuit Deus propitiatorem
« Ab increpatione tua Deus Jacob (Psal. lxxv, 7), >> B per fidem in sanguine ipsius, ad ostensionem justitife
consopitus est et currus et equus. Tu terribihs es, sua; propter remissionem praecedentium delictorum
,

et quis stabit adversum te? Ex tunc ira tua, de cffilo in sustentationem Dei, ad ostensionem justitiai ejus
autem facisti judicium, terra timens, et tacebit cum in hoc tempore, ut sit ipse justus et justificans eum
surrexerit, ad judicandum Deus, ut salvos faceret qui ex fide est Jesu Christi (Rom. lu, 3). » Item
omnes mites terra>. Et Apostolus ait : « Mihi vin- idem : « Quis accusabit adversus electos Dei? Deus
dictam, ego retribuam (Rom. xii, 19). » Et alibi in- qui justificat. Quis est qui condemnet? Christus Je-
quitidem apostolus : « Sufficit unicuique objurgatio sus qui mortuus est, imo et resurrexit, qui est
quaj fit a plurimis, ita ut magis donelis et console- ad dexteram Dei, qui etiam interpellat pro nobis.
mini, ne forte abundantiori trisLitia absorbeatur is Quis ergo nos separabit a charitate Christi? Tribu-
qui in angustia est. Propter quod obsecro vos ut latio, an angustia, an persecutio, an fames, an nu-
confirmetis in illo charitatem (// Cor. n, 6.) » Et ditas, an periculum, an gladius? sicut scriptum est:
Dominus in Evangelio ait « Dihges Domimxm Deum: Quia propter te mortificamur tota die, aestimati
tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et sumus sicut oves occisionis, sed in his omnibus su-
cx omnibus viribus tuis, et proximum tuum sicut- peramus propter eum qui dilexit nos. Certus sum
teipsum (Luc x, 27). » Dilectio enim proximi mahim ^ enim quia neque mors, neque vita, neque angeli,
non operatur. Propter quod juxta Apostolum inex- neque principatus, neque virtutes, neque instantia,
cusabilis es, o homo omnis qui judicas ; in quo enim neque futura,neque fortitudo, neque altitudo, neque
judicas alterum teipsum condemnas, eadem agens profundum, neque creatura alia, poterit nos sepa-
qu« judicas. Scimus enim quoniam judicium Dei est rare a charitate Dei quaj est in Christo Jesu Domino
secundum veritatem in eos qui talia agunt. Existi- nostro (Rom. vui, 33). » Debemus autem nos, ut ait
mas autem hoc, o homo omnis qui judicas eos qui idem apostolus, firmiores, imbecillitatesinfirmorum
talia aguntet facis ea, quia tu effugies judicium Dei? sustinere, et non nobis placere, unusquisque ve-
An divitias bonitatis ejus, et patientise, et lougani- strum proximo suo placeat in bonum ad a?dificatio-
mitatis contemnis? Ignoras quoniam benignitas Dei nem. Etenim Christus non sibi placuit, sed, sicut
ad pcenitentiam te adduxit. Secundum autem duri- scriptum est « Improperia improperantium tibi
:

tiam tuam, et impanitens cor thesaurizas tibi iram ceciderunt super me (Rom. xv, 1). » « Benedictus
in die irai et revelationis justi judicii Dei qui reddet Deus et Pater Domini nostri Jesu Christi, Pater
unicuique secundum opcra ejus. His quidem qui misericordiarum et Deus totius consolationis, qui
sccundum patientiam boni operis gloriam et hono- consolatur nos in omni tribulatione nostra, ut pos-
rem et incorruptioncm, quoerentibus vitam ffiternam. simus el ipsi consolari eos qui in omni prcssura
Hisautem qui ex contcntione, et qui non acquiescunt sunt, pcr exhortalionem qua exhorlamur ipsi a Deo,
veritati, credunt autcm iniquitati, ira et indignatio, quoniam abundant passiones Christi in nobis,
sicut
iribulatio et angustia in omnem animam hominis ita et per Christum abundat consolatio nostra, sive
opcrantis malum, Judaii primum et Gra^ci. Gloria autem tribulamur pro vcstra exhortatione et salutc,
autem et honor et pax omni operanti bonum, et sivc cxhorlamur pro vestra exhortatione qua^ opc-
alibi idem apostolus « Causati cnim sumus omnes
: ralur 20
in vobis tolerantiam earumdcm passionum
sub peccato essc, sicut scriptum est, quia non est quas ct nos patimur : ct spes nostra firma est pro
justus quisquam, non est intelligens, non est requi- vobis, scientes quoniam sicut socii passionum eslis,

rens Dcum, onmes declinaverunt, simul inutiles sic eritis et consolationis (II Cor. i, 3). » « Fidelis
facti sunt, non est qui faciat bonum non est usque autcm Deus qui non patictur vos tentari super id
ad unum. Sepulcrum patens cst guttur eorum, lin- quod potestis, sed faciet cum tentatioue ctiani pro-
guis suis dolose agebant, venenum aspidum sub ventum ut possitis sustinere (i Cor. x, 13). » Proptcr
labiis coruni. Quorum os maledictionc et an)aritu- quod, charissimi, sectamini charitatem invicem, ct
 :

8V) DECRETALIUM COLLECTIO. 90

semulamini meliora et spiritualia, et adjuvate vos^Amen. Data Kalend. Novembris, Gallio et Bra-
invicem, ut Deo semper in omnibus placere va- dua CC.
leatis. Deus autem pacis sit cum omnibus vobis.

INCIPIUNT DECRETA ALEXANDRI PRIMI VAVM.

De sacerdotibus, non vexandis. nec scriptis ab eisper metum aiit aliquam fraudem exicjendis
etdepassione Domini in consecratione corporis ejus miscenda; etde aqua cum sale populis
be?iedicenda ; et de fide sanctse Trinitatis.

(Anno Domini, 119, sub Bello Adriano imperatore.)

Alexander episcopus omnibus ortbodoxis per sedis apicem, cui summarum dispositio-
di-
g apostoUcse
versas provincias Christo Domino famulantibus. nes causarum et omnium negotia Ecclesiarum ab
Cogitantibus nobis metum divini judicii , frati^es ipso Domino tradita sunt ,
quasi ad caput , ipso-

charissimi, et post vitam hanc unumquemque prout dicente principi apostolorum Petro : « Tu es Petrus,

gesserit recepturum, quid veniat in querelam, ta- et super hanc petram Ecclesiam meam aedificabo

cere non licuit, sed nobis vobis loqui necessitas im- {Matth. XVI, 48). » Quod quidam aemuli Christi, cjus-
peravit, dicente propheta « Exalta ut tuba vocem
: quc sanctae Ecclesiae insidiatores, sacerdotes Dei ad
tuam [Isa. lviii, 1), » et cui omnium Ecclesiarum judices pubUcos accusai^e praesumant, cum magis
commissa est cura, si dissimulem, audiam, Domino apostolus Chinstianorum causas ad Ecclesias deferri
dicente, rejecistis mandatum Dei, ut statuatis tradi- et ibidem terminari praecipiat. Taliter praevarican-

tiones vestras. Quid enim aUud est rejicere manda- tes prsevaricati sunt in Dominum suum, et non obe-
tum Dei, quam privato consiUo, judicio humano no- diunt prseceptis ejus, de quibus Dominus per pro-
vis rebus constituendis hberius delectari? Unde et phetam Osee loquitur, dicens : « Quasi vaccae lasci-

aUbi scriptum est « Ne transgrediaris terminos an-

: vientes declinaverunt {Osee iv, 16), » et dUexerunl
tiquos quos posuerunt patres tui [fro\). xxii, 28). » atferre ignominiam protectoribus suis. El idem :

Terminos indubitanter transgreditur qui statuta pa- C « Vae quoniam recesserunt a me, vastabuntur
eis

trum postponit atque confundit.Pervenit namque ad quia praevaricati sunt in me, et ego redemi eos, et
conscientiam apostoUcse Sedis, quod nonnulli sunt ipsi locuti sunt contra me mendacia, et non clama-

tam stoUdi qui Dominica praecepta et apostolorum verunt ad me in corde suo, sed ululabant in cubi-
eorumque successorura statuta minime observant, ILbus suis, super triticum et vinum ruminabant, et
et eos de quibus Dominus ait : « Qui vos tangit, tan- recesserunt a me. Ego erudivi et confortavi brachia
gitpupillam ocuU mei [lach. ii, 8), » non solum tan- eorum, et in me cogitaverunt malitiam. Reversi
gere minime dubitant, sed etiam persequi non for- sunt ut essent absque jugo, facti sunt quasi arcus
midanti Et licet nos persequantur, quia nec nos dolosus {Osee vii, 13). » « Abjiciet eos Dominus (ait
sine UUs, nec illos sine nobis persequi possunt, quo- idem propheta), quia non audierunt eum, et erunt
niam iUius sumus discipuli qui animas pro fratri- vagi in nationibus {Osee ix, 17). » De his enim cleri-
bus praecepit ponere, tamen eis pericula et perdi- cis vel laicis qui episcopos vel reliquos sacerdotes
tiones eorum non sumus ausi celare, ne prophetica prius tam ad primates eorum quam ad reliquos ac-
(quod absit) damnemur sententia, quae ait : « Si an- cusant judices, quam auribus eorum a quibus se
nuntiaveris iniquo suam (Esec/i. iii,
iniquitatem laesos aestimant, inculcent, ut ab eis aut jus suum

i9), » animam tuam liberasti. Si autem non annun-

D aut justam recipiant apologiam. Item per eumdem
tiaveris ei, sanguinem ejus de manu tua requiram. ait Dominus prophetam « Audi, domus Israel, et :

Est etiam et hoc ad hanc sanctam Sedem pei'latum domus regis, ausculta; et attendite, sacerdotes, quia
(quod pudet dicere) et non solum sacerdotaU, sed vobiscum judicium est, quoniam laqueus facti estis
etiam omni Christiano nomini est inimicum, id est, speculationi et rete expansum super Thabor, victi-
quod nonnuUos episcopos vel sacerdotes aut metu masque declinastis in profundum {Osee v, 1). » Et
compelUint, aut vi extorquent, autfraude decipiunt, ego eruditor omnium vestrum. Et alibi : « Omnes
aUquas confessionis partem quam
suae in alteram calefacti estis quasi clibanus, quia devoratis judices
debeant,autpro suarumnonrequisitionererum,aut, vestros {Osee 7;. » Ipsi autem declinant vlcti-
vii,

quod deterius est, pro aUeni erroris secta scripturas mas Domini profundum, qui eos devorant vel in-
in
facere et propriis manibus roborare, et coram popu- juste lacerant, quia oculi Domini dicuntur. .Nam si
Us recitare atque confiteri. /Aliquos dicunt carceri- modo quisquam principis ssecularis oculos laceraret
bus et ergastuUs recludi, ut saltem his territi insi- aut amoveret, esset reus majestatis an noii? Pro-
diis, devicnt Domini sacerdotes, et suis faveant vo- fecto aut morti traderetur aut perpetua notaretur
luntatibus. Relatum insuper est ad hujus sanctse et infamia, Si pro saeculi potestalibus talia ab homini'
91 APPEND. AD S/EC. IX. — ISlDOPtl MERCATOIIIS. 92
bus fiunt, quid pro his de quibus Do- \ nem fieri, quia sic odit Deus eos qui adversus patres
lieri putatis,

minus ait « : Qui vos langit, tangit pupillam oculi armantur ut patrum invasoi'es vel destructores. Qui
mei [Zach. ii, 8). p Proculdubio hi qui eos perse- ideo infames efficiuntur, quia patres persequuntur.
quuntur et amovere nituutur injuste contra aposto- Quod si nec loqui eis licet, quibus doctores summi
licam auctoritatem si a morte prohibentur, dicente (quos episcopos vocamus) propter eorum scelera
Domino : « Nolo mortem peccatoris, sed ut conver- adversantur, quanto magis eis qui eos infestant, nec
tatur et vivat (Ezech. xxxiii, H); » perpetua tamen consentiendum est, nec loquendum, ne participes
notantur infamia, et exsilio digni judicantur hnitimo, eorum inveniantur scelei-ibus quia non solum qui
;

de quibus atemporibus apostolorum et infra ista tene- faciunt, sed qui consentiunt facientibus rei sunt.
mus atque decreta habemus quibus eorum accusandi Unde et beatus princeps apostolorum Petrus, in or-
episcopos vel testiticandi in eos vocem obstruimus, dinatione sancti pra?decessoris nostri Clementis, in-
quos non humanis, sed divinis actibus mortuos esse struens clerum et populum ait : Si inimicus fuerit
scimusj de quibus Dominus loquitur per eumdem pro- Clemens alicui pro actibus suis, vos nolite exspectare
phetam : Calumniam
« patiens Ephraim fractus est ut ipse vobis dicat : Cum illo nolite amici esse, sed
judicio, quoniam coepit abire post sordem, et ego prudenter observare debetis, et voluntati ejus absque
quasi tinea Ephraim, et quasi putredo domui Juda. B communicatione obsecundare, et avertere vos ab eo
Et viditEphraim languorem suum et Juda vincu- cui ipsum sentitis adversum, sed nec loqui his qui-
lum suum, et abiit Ephraim ad Assur, et misit ad bus ipse non loquitur, ut unusquisque qui in culpa
regem ultorem, et ipse non poterit sanai'e vos nec est, dura oranium vestrum cupit amicitias ferre,

solvere poterit a vobis vinculum [Osee v, 11). » festinet citius reconciliari ei qui omnibus praeest, ut
Qui enim sacrilega persequuntur persuasione et la- per hoc redeat ad salutem, cum obedire coeperit
cerare nituntur episcopos, vel eos qui Domino recte monitis pra>sidentis. Si vero quis amicus fuerit his
sacriiicant, indubitanter eum persequuntur et dila- quibus amicus non est, et locutus fuerit his quibus
niant cujus vice funguntur, unde ait Dominus per ipsenon loquitur, unus est et ipse ex illis qui exter-
Joel prophetam Nunquid ultionem reddidistis
: « minare Ecclesiam Dei volunt; et cum corpore vobis-
mihi? Et si ulciscimini vos contra me, cito, velociter cum essc videatur, mente et animo contra vos est,

reddam vicissitudiuem vobis super caput vestrum et est multo nequior hostis hic, quam illi qui foris
[Joel III, 4). » Et per Oseam prophetam Dominus sunt, et evidenter inimici sunt. Hic enim per amici-
inquit : « Quis sapiens, el intelliget ista, intelligens tiarum speciem quse inimica sunt gorit, et Ecclesiam
et sciet ea? Quia recta; via; Doraini, et justi ambula dispergit ac vastat. Similiter si hujusmodi personis
bunt in eis (Osee xiv, 10), » prtEvaricatores vero ^ quaedam scripturse quoquomodo per metum , aut
corruent in eis. Et ipsa per se Veritas ait : « Qui vos fraudem, aut per vim extortai fuerint, vel ut se libe-

audit me audit, et qui vos spernit me spernit (Luc. rare possint, quocunque modo ab eis conscriptee. vel
X, 16). » His et aliis fulti quamplurimis Dominicis roborata? fuerintingenio, ad nullum eis prajjudicium
prajceptis, vitantes hominum perditiones, cum omni- aut nocumentum pervenire censemus, neque ullam
bus hujus sanctaj Sedis, quam Domiuus caput totius ejus infamiam vel calumniam, aut a suis sequestra-

Ecclesiae constituit, membris, talia fieri prohibemus, tionem bonis unquam, auctore Domino, et sanctis

ne confundatur populus Domini iu seternum. Nam apostolis eorumque successoribus sustinere permit-
et a prsedecessoribus nostris inhibitum legimus, ut timus. Confessio vero in talibus non compulsa, sed
nemo contristet doctores, neque accusationem ad- spontanea fieri debet, ipso altestante, qui ait : « Ex
versus eos suscipiat. Ipse namque apostolorum prin- corde enim procedunt homicidia, adulteria, fornica-
ceps in ordinatione beati Clementis populum in- tiones, blasphemiae (Matth. xv, 19) » et ceetera quai

struens, ail : Quicunque contristaverit doctorem ve- suut ad Iia!C perlinentia. Nec tantum attendenda
ritatis peccat in Christum, et Patrem omnium quanlum quo animo fiant, quorum
sunt quee fiunt
exacerbat Deum, propter quod vita carebit; et doclor r\ exempla, si omnia scribere coeperimus, ante dies
gentium inquit : « Si prajoccupatus fuerit homo in quara exempla deficient. Unde et illud est quod I)o-
aliquo delicto, vos qui spirituales estis, sustentate minus ad munera Abel respexit et non ad Cain,
illum in spiritu lenitatis, considerans teipsum, ne et quia magis intendit ad offerentis animum quam ad
tu tenteris, aller alterius onera portate, et sic ad- ea quffi olferuntur. Inde et Dominus per Prophetam
implebitis legem Christi ((}al. vi, 1). » inquit : « Dorainus scit cogitationes hominum (Psal.

Has considerantes pietates, et pericula vitantes xciii, 11). » Et per Osee ait : « In guttnre tuo sit

uuimarum, una cum omnibus Domini sacerdotibus tuba quasi aquila supcr domum Domini (Osee, viii,

qui nobiscum in hanc sacram convenerunt urbem, 1), » et rcliqua. Et Dominus inquil iii Evangelio :

et cum omnibus liujus capitis membris, sicut a bea- « Tu autem cum oraveris, intra in cubiculum, et

tis apostolis, et a reliquis sanctis Patribus, et a suc- clauso ostio ora Patrera tuum (Matth. vi, 0). » Omnis
cessoribus eorum accepimus, slatuentes deceruimus enim confessio qua? fit ex necessitate fides non est.

uinnes qui sanclos Patres persequuntur, aut amo- Et Apostolus ail : « Corde eniin credilur ad justi-

vere, vel dilacerare manifesle nituntur, infames esse tiam, orc autem confessio fit ad salutein (Rom, \,
et alieuos a liraiiiibus Ecclesiaj usque ad satisfaclio- 10.) » Amplius aulem respicit Deus ad cogitatioues
93 DECRETALIUM COLLECTIO. 94

etspontaneas voluntates, quamad actusquipersiin-^(Ma«A. xxvi, 26j. » Crimina enim atque peccata,
plicitatem aut per necessitatem fmnt.Confessio enim oblatis his Domino sacrificiis, delentur, idcirco et
non extorqueri debet in talibus, sed potius sponte passio ejus in his commemoranda est, qua redempti
proflteri, pessimum enim de suspicione aut ex-
est sumus, et saepius recitanda, atque haec Domino offe-

torta confessione judicare, cum magis

quemquam renda, talibus hostiis delectabitur, et placabitur
inspector cordis 21 ^^t Dominus quam operis, et Dominus, et peccata dimittet ingentia. Nihil enim
potius requirit Dominus cogitationes puras et vo- in sacrificiis majus esse potest quam corpus et san-
luntates bonas, quam labia mendacia. Unde et Do- guis Christi. Nec ulla oblatio hac potior est, sed
minus per prophetam loquens ait « Populus iste : hsec omnes prsecellit. Quae pura conscientia Domino
labiis me honorat, cor eorum autem longe est a me offerenda est, et pura mente sumenda, atque ab om-
[Isai. xxrx, 13.) » Pejus malum fore non aestimo, nibus veneranda. Et sicut potior est cseteris, ita po-
quam Christianos suis invidere sacerdotibus. Novit tius excoli et venerari debet. Aquam enira sale

enim Dominus qui sunt ejus. Non potest autem hu- conspersam populis benedicimus, ut ea cuncti
mano condemnari cxamine, quem Deus suo reserva- aspersi sanctificentur ac purificentur, quod et om-
vit judicio. Si omnia namque in lioc saeculo vindi- nibus sacerdotibus faciendum esse mandamus. Nam
cata essentjlocumdivinanonhaberentjudicia. QuodB si cinis vitulae aspersus sanguine populum sancti-

autem ad alios judices prius non debeant, quam ad Qcabat atque mundabat , multo magis aqua sale

sacei'dotes vel auditores Ecclesiae accusari , ita a aspersa divinisque precibus sacrata, popnlum san-
tempore apostolorum et infra observatum et diffini- ctificat atque mundat. Et, si sale asperso per Eli-

tum invenimus. Si quis erga episcopum vel actores saeum prophetam, sterilitas aquae sanata est, quanto
Ecclesise quamUbet querelam aut actionem juste se raagis divinis precibus sacratus, stei-ihtatem rerum
habere crediderit, ipse Redemptoris sui (cujus actio aufert humanarum, et coinquinatos sanctificat, at-
nostra est institutio) viarum non immemor, sed se- que raundat, et expurgat, et csetera bona multipli-
ctator egregius, qui cum malediceretur non male- cat, et insidias diaboli avertit, et a phantasmatis
dicebat, sed tanquamcoram tondente se obmu-
ovis versutiis horainera defendit! Nam si tactu fimbriae
tuit, ac pro suis persecutoribus in crucem pendens vestimenti Salvatoris salvatos infirmos esse non
apud Patrem intercessit, non prius primates supe- dubitamus, quanlo raagis virtute sacrorum ejus
riores aut alios judices adeat quam ipsos a quibus verborura divinitus sacrantur elementa, quibus sani-
se laesum sestimat, conveniat famiUariter, et non se- tatem corporis et animse humana percipit fragilitas !

mel, sed saepissime, ut ab eis aut suam justitiam ac- His ergo et aliis instructi documentis, vota singulo-
cipiat, aut juste excusationem. Roni nerape et vere ^ rum Domini sacerdotes respicite, et in virtute Spiri-
Christiani horainis est rem ipsam omnibus amicitiae tus sancti divinis precibus, per ministeriura vobis
ac pacis legibus prius tentare quam in judicio (ubi divinitus coUatum, perficere certate.Elementa quo-
frequenter amarissimus animae rancor innascitur) que, tam ea quse praediximus quara csetera divinis
suum jus pertinaciter experiri. Si quis enim cum apta usibus et humanis necessaria infirmitatibus sa-
Deo, qui pacis est auctor, habitare cupiat, ei ne- crate, infirmos curate, et caetera quae ad vos perti-
cesse est ut pacera inquirat. Si ergo secus egerit, nent diligenter perficite, ipse enim Salvator tri-

ab ipsis et ab aliis coramunione privetur tanquara buendo nobis exemplura, discipulis suis ait : « In
apostolorum Patrumque aliorum contemptor. De noraine meo daemonia ejicite, infirmos curate, segros
quibus ait propheta : « Erunt quasi non sint, et per- sanate, leprosos mundate, etc. Super infirmos etiam
ibunt viri qui contradicunt vobis [Isai. xu, 11). » manus imponite, et bene habebunt {Marc. xvi, 17).
In sacramentorum quoque oblationibus, quse inter Fidem quoque sanctse Trinitatis sic docendam a
missamm solerania Domino offeruntur, passio Do- PatrLbus accepimus , vobisque tradendam subditis
mini miscenda est, ut ejus, cujus corpus et sanguis destinamus. Isaias namque propheta ait : « Yidi
conficitur, passio celebretur, ita ut, repulsis opinio-rv Dominum Sabaoth sedentem super thronum excel-
nibus superstitionum panis tantum et vinum aqua sum, et Seraphin stabant in circuitu ejus, sex alae
permistum in sacrificio offerantur. Non debet enim, uni, et sex alse alteri, duabus velabant faciem ejus,
ut a Patribus accepimus et ipsa ratio docet, in calice duabus volabant, et clamabant ad alterutrum, dicen-
Domini, aut vinum solum, aut aqua sola offerri, sed tes : Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus Sa-
utrumque permistum, quia utrumque ex latere ejus baoth {Isai. vi, 1). » Si Trinitas non est, quare ter-
in passione sua profluxisse legitur; ipsa vero Veritas tio sanctus dixerunt? aut si unitas non est, quare sub
nos instruit calicem et panem in sacramento offerre, trina repetitione unum Deum ac Dominum intima-
quando ait : « Accepit Jesus panem et benedixit, de- verunt? Si Trinitas non est, cur in Geneseos libro
ditque discipuhs suis, dicens : Accipite et mandu- dicitur : Dixit Deus, fecit Deus et benedixit Deus?
cate, hoc est enim corpus meura, quod pro vobis Si unitas non est, quare tertio dixit Deus et deos :

tradetur.» Similiter postquam ccenavit, accepit cafi- plurali numero non commendavit? Si Trinitas non
cem, deditque discipulis suis, dicens : <( Accipite et est, quare in Exodo dictum est tertio Domine Do- :

bibite ex eo omnes, quia hic est calix sanguinis mei, mine, miserator et misericors? Si unitas non est,
qui pro vuljis fundetur in remissionem peccatorunx quare dum tertio, o Doniine, diceret, postea singu-
 ,

9o APPEND. AD S.EC. IX. — LSIDORI MERCATORIS 9G

lariter miserator dixit, ct non misei'atores, ut plures A vit? Si non est, quare in eodem dicitur
Trinitas
ostenderet, intiniavit? Si Trinitas non est, cur libro « Dominus Deus tuus, Deus magnus et potens
:

Abraham ad ilicem Mambre sedens tribusque oc- est? » Si unitas non est, quare magnus et potens
currens, uni, Domine, dixit, et non ut viderat tribus pluraliter non nominatur ? Si Trinitas non est, cur
salutationis obsequium reddidit? Si unitas non est, Tobias cum fiHum suum in Rages civitatem cuin
cur cum Moysi Deus Abraham et Deus Isaac et Deus Raphael archangelo mitteret, benedicens eos, ita

Jacob, tertio diceret, unitatem ostendens hoc mihi : dixisse docetur : « Deus Abraliam, et Deus Isaac, et
nomen esse, dixit, et non, haec sunt nostra nomina, Deus Jacob ipse impleat benedictionem suam in
designavit? Si Trinitas non est, quare David tertio vobis ? » Si unitas non est, quare ipse impleat dixit,

dixit : « Benedicat nos Deus, Deus noster, benedicat et non ipsi impleant intimavit? Postremo si Trinitas
nos Deus {Psal. lxvi, 8)? » Si unitas non est, quare non est quare Dominus discipulos suos in no-
,

cum tertio Deum nominasset, benedicat dixit, etnon mine Patris, et Filii, et Spiritus sancti universas
benedicant, adjunxit ? Si Trinitas non est, cur Isaias gentes misit baptizare? Si unitas non est, quare in
denuo Dominus Deus Sabaoth, Deus Israel
dixit : « nomine dixit, et non in nominibus praecipiendo per-
qui sedes super Cherubim {Isai. xxxvii, 18)? » Si docuit. Si Trinitas non est ,
quare Paulus apostolus
unitas non est, cur qui sedes dixit et non qui B ait : « Ex ipso, et per ipsum et in ipso sunt om-
sedetis astruxit? Si Trinitas non est, cur in libro nia? » Si unitas non est, quare ex ipso posuit et

Regnorum dicitur « Domine, Deus omnipotens,Deus : non ex ipsis astruxit? Si enim certo certius volueri-
Israel, sermones tui iideles sunt? » Si unitas non est, tis unitalem Trinitatis agnoscere, a ssepe dicto do-
cur tui dicitur et non vestin potius intimatur ? Si ctore gentium Apostolo potestis universa condiscere
Trinitas non est, cur in psalmo quinquagesimo et sequi catholicam fidem, et horum respuere pra-
octavo cantalur, « Domine Deus virtutum Deus , vitatem. Gratia Domini nostri Jesu Cliristi (inquit)
Israel, intende ad visitandas omnes gentes? » Si et charitas Dei est communicatio sancti Spiritus ipsa
unitas non est, cur intende posuit et non intendite, et Patris et Filii, et Spiritus sancti gratia, et sic
ut praedicatus est intimavit ? Si Trinitas non est, cur fidem sanctae Trinitatis et intelligere et docere, Do-
in Apocalypsi tertio dixit « Sanctus Dominus Deus : mino adjuvante, pleniter potestis.
omnipotens, qui est, et qui erat? )> Si unilas Idcirco igitur, charissimi, fidei regulas juxta hu-
non est, non qui sunt pluraUter
quare qui est et jus epistolse finem posuimus, ut in ejus confessione
designatur? Si Trinitas non est, quare in Deutero- fideUter perseveremus, et, Domino auxiUante, bo-
nomio dictuni est « Dominus Deus tuus misericors :
^ nam fidem habere mereamur. « Quicunque voluerit
est et audiet vocem tuam? » Si unitas non est, quare esse amicus sseculi hujus, inimicus Dei constituitur.
posuit audiet, et non audient intimavit? Si Trinitas An putatis quia inaniter Scriptura dixit : ad invi-

non est, quare in Jesu Navc dicitur libro « Dominus : diam concupiscit spiritus qui habitat in vobis? Ma-
Deus deorum est ? » Si unitas non est, quare est dixit, jorem autem datgratiam, propter quod dicitur Deus :

et non sunt, more locutionis, induxit? Si Trinitas superbis resistit, humiUbus autem dat gratiam. Sub-
non est, quare Elias loquendo in oratione; « Do- diti igitur estote Deo, resistite autem diabolo et

mine, Domine Deus Israel ostende, quia tu es Deus fugiet a vobis. Appropinquate Domino et appropin-
meus non est, quare ostende po-
dixit? » Si unitas quabit vobis. Emundate vobis manus, peccatores, et
suit, non ostendite? Si Trinitas non est, cur
et purilicate corda, duplices animo. Miseri estote et
Mardochaeus orando « Domine Dominc, Deus om- : lugele et plorate, risus vester in luctum converte-
nipotens, omnia in potestate tua sunt dixit? » Si tur, et gaudium in moerorem, humiliamini in con-
unitas non est, quare in tua posuit, et non in vestra spectu Domini, et exaltabit vos. Nolite detrahere
signavit? Si Trinitas non est, cur etiam Judith vobis alterutrum, fratres mei, quia qui detrahit
orando dixit : '< Domine, Domine, Deus omnium fratri aut qui judicat fratrem suum, detraliit legi et J

virtutum, respice in orationem meam ? » Si unitas n judicat legem. Si autem judicaslegem, non esfactor 1

non est, quare respice et non respicite designavit? legis, sed judex, unus enim est legislator et jiidex,
Si Trinitas non est, quare in Jeremia dicitur : « Do- qui potest perdere et Uberare. Tu autem quis es
minus Deus vester, Deus verax est? » Si unitas non qui judicas proximum tuum {Jac. iv, 4-13). Agite
est, quare verax non veraces potius in-
est dixit, et nunc, divites, piorate ululanles in miseriis vestris
timavit? Si Trinitas non est, quare in Apocaiypsi quffi adveniont vobis. Divitisp vestra; putrefacta^
scriptum est : « Dominus Deus et spiritus propheta- sunt el vestimenta vestra a tineis comesta sunt.
rum, misit angelum suum ostenderc servis suis qua^ Aurum et argentum vestrum aruginavit, ct a>rugo
oportet lieri cito? » Si unitas non est, cur cum Palrem eorum in tostimonium vobis erit, el manducabit
et l'"iUum et Spiritum sanctum nominasset, misit carnes veslras sicul ignis. Tiiesaurizalis vobis iram
dixit, et non miscrunt sub pra*taxato trium perso- in novissimis dicbus. Ecce merces operariorum
narum et nominum numero introduxit. Si Trinilas qui messuerunt regiones vestras, quaj fraudala est
iion cst, quarc in Dcuteronomio dicit : « Dominus a vobis, clamat, vindictam poscens retenti laboris, et
Deus vesler hic est. » Si non cst, quare liic
unitas clainor eorum in auros Domini Saltaoth introivit.
tjst dixit, pI iion hi sunt phirali numoro designa- Epulati eslis super lerram. ol iii luxuriis enutristis
97 DECRETALlUiM COLI.ECTIO. 98

corpora veslra. In die occisionis adduxislis, occidi- ^ (Ma«/i. v, 10), » et alibi : « Beati eritis cum vos
stis justum, et non restitit vobis [Jac. v, 1-6). Vae, oderint homines, et persecuti vos fuerint et ejece-
fratres, his qui tribulant vos, vos vero quanto am- rint nomen vestrum tanquam malum. Gaudete in

plius tribulamini, tanto purgatiores atque beatiores illa die et exsultate, quoniam merces vestra multa

efficiemini, si tamen ipsa tribulatio patienter fuerit est in coelo [Matth. v, 11). » Data ix Kalend. Augusti,
supportata. Unde ipsa Veritas per se dixit : « Beati Trajano et Heliano cc. consul.
qui persecutionem patiuntur propter justitiam

22 EPISTOLA PRIMA ALEXANDRI PAP^.

De causis vel gravationibus sacerdotum.

Dilectissimis fratribus omnLbus episcopis per di- mabitur omnis qui habitat in ea in bestia agri et in

versas constitutis regiones, Alexander episcopus. volucre cali, sed et pisces maris congregabuntur;
NuUi, fratres, dubium est, quia boni a malis sem- verumtamen unusquisque non judicet, et non argua-
per persequuntur et tribulantur. Propter quod hu- tur vir, populus enim tuus sicut hi qui contradicunt
miliemur sub potenti manu Dei, ut liberet nos in sacerdoti; et corrues hodie, et corruet etiam pro-
tempore tribulationis. Nam, sicut leo rugiens cir- pheta tecum. Nocte feci tacere matrem tuam; con-
cuit quserens quem devoret, sic diabolus non ces- ticuitpopidus meus eo quod non habuit scientiam,
sat circuire et quserere quos ex fidelibus perdat, et quia tu scientiam repulisti, repellam te, ne sacef-
maxime illos quos ardentiores in servitio Salvatoris, " dotio fungaris mihi. Et oblita es legis Dei tui, obli

eique familiares invenerit, familiares dico eos quos viscar filiorum tuorum et ego. Secundum multitudi-
sibi sacrari et in ordine apostolatus constitui voluit. nem eorum sic peccaverunt mihi, gloriam eorum ad

Ipsi enim pro populo interpellant, et populi peccata ignominiam commutabo. Peccata populi mei co-
comedunt, quia precibus suis et oblationibus ea de- medent, et ad iniquitatem eorum sublevabunt ani-
lent atque consumunt. Qui quanto digniores fuerint, mas eorum. Et erit sicut populus sic sacerdos, et
tanto facilius pro necessitatibus quibus clamant visitabo super eum vias ejus, et cogitationes ejus

exaudiuntur. « Multum enim (ut ait beatus Jacobus reddam ei. Et comedent et non saturabuntur, forni-
apostolus) valet deprecatio justi assidua (Jac. v, 16). » cati sunt et non cessaverunt, quoniam Dominum
Quienimvos persetpiitur ipsum cujuslegatione fun- dereliquerunt in non custodiendo [Osee. iv, 3). »

gimini persequitur, quia sicut ipse Filius Dei mediator Hsec cavete, fratres, et bona semper agere festinate,
fuit Dei et hominum, ita et vos ejus vice in Ecclesia quia in hoc cognoscent omnes, dicit Dominus, quo-
estis constituti, ut inter Dominum et homines lega- niam mei estis discipuU si dilectionem habueritis
tione fungamini. Si quis autem legationem vestram adinvicem. Bonum est namque proculdubio, et om-
impedit, non unius sed multorum profectum evertit. nibus timentibus Deum desiderabile, cohOjere dis-
p
Et, sicut multis nocet, ita a multis arguendus est, et sensiones et altercationes, fratribusque subvenire,
bonorum societate arcendus. Et quia Dei causam et invicem non invidere, sed adjuvare. Nos ergo qui
impedit et statum conturbat Ecclesiae, ideoque ab discipuU Domini et dici et esse cupimus, portare
ejus Uminibus Ecclesise arceatur. Ab hominibus quo- crucem Christi et compati fratribus debemus, et non
que tahs est cavendus et non in communione fide- quascunque eis insidias aut foveas praeparare, quia
lium usque ad satisfactionem recipiendus. Est enim taUonem meretur qui fratribus foveam prseparat.
statutum olim, ut qui statum conturbat Ecclesise, ab NoUte errare, fratres, quia Deus non irridetur. Hujus
ejus liminibus arceatur, ne cum fidelibus commu- rei gratia Dominus vobis commisit Ecclesiam suam,
nicet qui eorum bona avertit. Vos ergo, si dilectio- ut pro omnibus laboretis, et cunctis oppressis opem
nem liabueritis adinvicem et unanimes fueritis, facile ferre non negUgatis unde Dominus per prophetam
:

tales superare poteritis. Si vero (quod absit) discor- loquitur dicens : «HsecdixitDominus Judicate mane :

des fueritis, et canino dente vos derodere coeperitis, judiciiun et eruite vi oppressos de manu calumnian-
non sohim eos non superabitis, sed et vobis ipsis tis, ne forle egrediatur quasi ignis indignatio mea, et
nocebitis atque ab eis superabimini, et innocenter succendatur et non sit qui exstinguat [Jer. xxi, 12). »

forte peribitis.Qui autem ex vestro coUegio fuerit J) Vos ergo qui in summo speculo a Domino constituti
et ab auxilio vestro se subtraxerit, magis schisma- estis, attendere eos et opprimere oportet quiin fratres

ticus et non sacerdos esse probabitur. « Ecce, in- seditiones et scandala excitant, ne simul cum eis
quit propheta, quam bonum et quam jucundum ha- pereatis. Salutate omnes qui recte lad^orant in Evan-
bitare fratres in unum [Fsal. cxxxii, 1). » IIU vero gubernant navem ejus ne coha-
gelio Christi et juste
in unum non habitant, qui a fratrum solatio se demergantur aut suffocentur. Salutat
bitantes in ea
subtrahunt, aut, quod deterius est, fratribus insidias vos omnis apostolica Ecclesia in Domino. Amen.
prseparant aut laqueos ponunt. De his enim et eo- Data vu Kalend. Novembris Trajano et HeUano,
rum similibus Dominus per Osee prophetam lo- cc. consul.
quitur dicens : « Propter vos lugebit terra et inlir-

Patrol. CXXX.
99 APPEiND. AU S.FX. IX. ISIDORl MERCATORIS 100

EPISTOLA ALEXANDRI PAP^ SEGUNDA.

Ut vitentur detractiones et iiijustse pulsationes.
Alf.x.\nder episcopus omnibus divino sacerdotio puli mei commulata est. Quomodo recedet a me cum
fungentibus pax et misericordia multiplicctur, et sa- reverlatur, qui regiones vestras devorat? Propler
pientia atque bona voluntas in omnibus augeatur et A quod non erit tibi mittens funiculum sorlis in ccetu
fructiticetur in Domino. Domini, o Israel. Ne loquamiui loquentes. Non stil-
Gratia Dei sumus , fratres charissimi, id quod labit super istos, non comprehcndet confusio, dicit
sumus. Idcirco nobis providendum esL et oppido Dominus, Jacob : Numquid abbreviatus est spiritus
decertandum ne in ea vacui inveniamur, sed, eadem Domini, aut talcs sunt cogitationes ejus? Nonne
nobis cooperante gratia, fructum Domino plurimum verba mea bona sunt, cum eo qui rectc graditur?
reportemus. Quod aliter iieri non potest, nisi sa- Et econtra, populus meus in adversarium consur-
pientiam sectando, ejusque praecepta lectionibus et rexit, desuper tunicam pallium sustulistis et eos qui
hymnis meditando , atque eo adminiculante im- transibant simpliciter, convertistis ad bellum. » Et
plendo, orando, vigilando, et voluntalcra ejus (in econtra : De his qui accusantur vel tribulantur per
quantum ipse largitus fuerit), periicere studeamus. Nahum prophetam confortans cos sic loquitur Domi-
Nec eamdem negligendam gratiam nobis Dominus nus, dicens : « Et confortans in die tribulalionis, et
dedit, sed fideliter exercendam tribuit. Dilectio enim sciens sperantes in se. Et in diluvio praetereunte con-
sine simulatione in nobis esse, et apparere debet, summationem faciet loci ejus, et inimicos cjus perse-
quia omnis qui odit fratrem suum homicida est. Qui quentur tenebr». Quid cogitatis contra Dominum?
vero diligit eum, in Deo manet, et Deus in co, unde *^ Confirmationem ipse faciet. Non consurget duplex
et Apostolus ait : « Nohte judicare, fratres, invicem, tribulatio, quia sicut spinaj se invicem complectun-
sedhocjudicate magis, ne ponatis offendiculum fra- tur, sic convivium eorum pariter potantium, consu-
trivel scandalum; » et Dominus inquit : « Quod tibi mentur quasi stipulaariditate plena. Ex te exibit co-

non vis fieri, alteri ne facias; » et alibi. « In Iioc co- gitans contra Dominum malitiam, mcnte pertractans
gnoscent omnes quia mei estis discipuli, si dilectio- pi'8evaricationem. Ilaec dixit Dominus Si perfecti
:

nem habueritis ad invicem et Salomon ; ail : « Sacri- fuerint, ita et plures, sic quoque attondentur et per-
ficium salutare est attendere mandatis et discedere transibit. Afflixi te et non affligam te ultra. » Facile
ab omni iniquitale. » Summa enim iniquitas estfra- est, fratres, verbo fallere hominem, sed non Deum.
tres detrahere, et accusare, unde scriptum est : Sapiens non est qui nocet, nec vir linguosus in ma-
« Omnis qui detrahit fratrem suum homicida est. » lum se diriget in terra, nihil vero maU vult, qui

Et omnis homicida non habet partem aut hajreditatem fidelis est. Malo enim et pravo ingenio fides aliena
in regno Dei, et alibi : « Cavete vos, fratres charis- est, ait enim Apostolus de intidelium ignorantia « Si :

simi, ne participes efficiamini (quod absit) enim cognovissent nunquam Dominum gloriae cruci-
malis
eorum, » et non solum vos cavete a talibus, sed etp fixissent. » Crucifigunt enim Dominum qui eum in
cavere alios ab eis, et avcrtere docete, de his enim sacerdotibus suis persequuntur quia crux a cruciatu :

Dominus ait per prophetam Michaeam « Vse qui dicitur. Magnum vero sacrum sustinet qui compa-
:

cogitatis inutile, et operamini malum in cubilibus titur sed, tamen beati qui persecutionem patiuntur :

vestris. In luce matutina facient illud quoniam con- pi'opter justitiam. Ecce ait Judas Apostolus « Veniet :

tra Deum est manus eorum. Et concupierunt agros, Dominus in millibus suis facere judicium, et perdere
et violcnter tulerunt, ct domos rapucrunt, ct calum- omues impios, etarguere omnem carnem, de omni-
niabantur virum, et domum ejus, virum et hseredita- bus impietatibus eorum. » Ha?c, fratres, valde ti-
tem ejus. Idcirco dicit Dominus Iisec Ecce ego cogito menda suntet perpendenda, ne veniens unusquisque
:

super familiam istam malum, unde non aufcretis ad judicium panam cum impiis recipiat, sed cum
colla vestra, et non ambulabitis superbi, quoniam justisgloriam.QuodpiusDominuspra^staredignetur,
tempus pessimum est. In die illa sumetur siiper vos qui vivit el regnat per sscula cuncta. Data Kalend.
parabola, et cantabunt canticum cum suavitate, di- Maii, Heliano et Vetere cc. consulibus.
centium : Depopulatione vastali sumus, pars po-

INGIPIUNT DEGRETA SIXTI PAP/E PRIMI.

(Anno Domini 129, tempore Adriani.)
Omnibus in Dco Patre, et Domino nostro JesuT) est. Fidem enim rectam vos tenerc oporlet, ut dis-
Christo dilectis fratribus in charitatc Domini noslri sentientes ab apostolica non sitis doctrina. Unum
Jesu Christi, Sixtls Romanae Ecclesiaj archiepisco- enim vcrum Deum Patrein ct Filium a prophetis ot
pus salutem. apostolis ostendimus prtedicatum, a quibus etiam
Charissimi, fideliter agite in omnibus, ut fidcles Spiritum sanctum crcdimus non esse discretuiu,
et non inndelcs inveniamini. Nolito imitari malum, Isaia i^ropheta dicentc « Ego sum Dcus et non est
:

sed quud bnnum cst agilc, quia qui Deo cst bcne n aliiis i»ra>ter me. VA pcr mcipsnni juro, quin oxivit

farit. (pii autcm nialc, noii ox Deo, scd cx diabolo cx orc inco vcritas; ct scinu) incus non avertitur.
 »

m DECRETALIUM COLLECTIO. 102

quia mihi inclinabitur omne genu, et omnis lingua a betur : <( Miserere nobis Deus omnium et ostende
confitebitur per Dominnm, dicens : Justitia et gloria nobis lumen miserationis, et immitte timorem tuum
ad eum veniet. » Et ut in hoc testimonio Patreni et super gentes, qui non exquisiernnt te, utcognoscant
Filium simul fuisse cognoscatis Paulum apostolum quianon est alius Deusnisitu. «Itemalibi: «Domine
audite dicentem : « Ut in nomine, inquit, Jesu omne Deus Israel, non est tibi similis in coelo sursum,
genu flectaturcoelestiura,terresti'ium, etinfernorum, neque in terra deorsum. » Et in psalmo septimode-
etomnis lingua confiteatur, quia Dominus Jesus Ghri- cimo : « Quoniam quis Deus pra-ter Dominum, aut
stus in gloria est Dei Patris omnipotentis. » Quod si quis Deus, pra^ter Deum nostruni. » Et in Genesi :

secundum aliquos Filius estminorPatresuo, ergo mi- « Et pluit Dominus a Domino ignem et sulphur super
norata23 estetgloriaPatrisin Filio.Etubi estquod Sodomam et Gomorrham et evertit civitates Ulas. »
in Salomone Scripturaloquitur dicens « Sicut enim : Si solus Pater Deus est, quis pluit ignem et sulphur
inconspectu eorum, inquit, maguificatus est in nobis, supra prsedictas civitates, ut eas everteret? Qufeso,
ita in conspectu nostro magnificaberis in illis ut co- responde. Et in Deuteronomio : « Dominus solus dedu-
gnoscant te sicut et nos cognovimus, quoniam non cebat eos et non fuit cum illis Deus alienus. » et Pau-
est Deus praeter te, Domine? » Diligenter attende et lus apostolus : « Unus Deus qui justificat circumci-
agnosce Filium esse qui magnificabitur in judicio, B sionem ex fide, et prseputium per lidem; » et ad
dum venerit vivos et mortuos judicare. Item Isaias : Corinthios : « Deus erat in Christo mundum recon-
« Audite domus Jacob, et residui domus Israel, qui cilians sibi; » et iterum ; « Non est Deus nisi unus ; »

egredimini ex utero et erudimini a puei'0 usque ad et ad Galatas : « Mediator autem unius non est, Deus
senectutem. Ab initio ego sum et quousque senescatis autem unus est ; » et unitatem Patris et Filii, et Spiri-

ego sum. Ego vos feci et ego sustineo, egoremittam, tus sancti demonstrans, Ephesiis scribens, ita confir-
egosuscipiam, dicitDominus. » Et iterum : « Ego sum mat : «Sufferentesinvicem in charitate, solliciti ser-

Dominus Deus, praeter me non est alius Deus, an- vate unitatem spii'itus in vinculo pacis. Unum corpus
nuntians novissima priusquam fiant, et statim con- et unus spiritus, sicut vocati estis in una spe voca-
summata sunt. » Item alibi « Audi me Jacob et : tionis vestrce, unus Deus, una fides, unum baptisma,
Israel, quoniam ego feci. Ego sum Dominus Deus unus Deus {Ephes. iv, 2). » Si non sane sapientes
tuus, et non est alius praeter me. » Item ibi « Ego : unitatem fldei voluerint simplici corde recipere, ex
sum Dominus Deus tuus primus et ego novissimus hoc itaque testimonio in uno spiritu poterunt simul
et in ea quse superventura sunt in novissimis ego Patris et Filii unitatem condiscere. Patrem igitur, ut
sum. — o- sum Deus qui
Ego -1 — te
— creavi,
"^ -1 — te
qui — adjuvi,
j ) — J
et
"" p superiuscomprehensumestjin
r- r J
divinislitteris,' ingeni-
o —
communivi dextera mea. » Et unitatem Patris et tum, propriepositum neclegere possuntpenitus nec
Filii assignans loquitur dicens : « Ego testis vester, probare. Sed quia id ipsum fides exigit christiana
dicit Dominus Deus, et puer meus tuquemego elegi, absque ulla dubitatione ingenitus creditus qui tamen
ut sciatis et credatis, quia ego sum, et ante me non secundum seriem Scripturarum in Filio a se genito
fuit alius Deus, et post me non erit. » Unum hi qui unus esse monstratur.
non sane sapiunt, eligant ex duobus aut fateantur De caetero placuit propter malorum hominum in-
Patrem et Filium Deum unum, aut si solum Patrem festationes, ut in accusatione Domini ministrorum,
Deum esse contendunt, ergo illis Dominus noster primo persona, fides, vita, et conversatio blasphe-
Jesus Christus Dei Fihus non erit Deus, quia scri- mautium enucleatim perscrutetur. Nam fides omnes
ptum est « Ante me non fuit alius Deus et post me
: actus hominis praecedere debet, quia dubius in fide
non erit. » Si secundum tales ita est, cur Apostolus infidelis est, nec eis omnino est credendum qui ve-
talia prsedicat et eumdem Filium Deum super omnes ritatis fidemignorant, necrectae conversationis vitam
benedictum insinuat « Quorumpatres,inquit,exqui-
: ducunt. Quoniam tales facile et indiS^erenter lacerant
bus Christus secundum carnem qui est super omnia et criminantur recte et pie viventes, idcirco suspi-
Deus benedictus in saecula. » Item Isaias ait « Domi- t\ cio eorum discutienda primum, et corrigenda, neque
:

nus Deus Israel qui liberavit eum de JEgypto. Ego accusatoribussuspectis vel de inimicorum domo pro-
sum primus et ego post haec et praeter me non est deuntibus est credendum. Erant enim quidam qui
Deus sicut ego sum qui stet et vocet, et praiparet prius videbantur esse ex nobis, sed non erant ex no-
mihi, ex quo hominem feci in saeculo. » Item alibi : bis. Si vero essent ex nobis, mansissent utique no-
« In te est Deus et nesciebamus et non est alius Deus biscum, et non conturbassent fratres. « Exacuerunt
prseter te. Tu
enim Deus et nesciebamus, Deus
es enim,»utaitPropheta,«Iinguassuassicutserpentes,
Israel Salvator. » Unus Deus non sunt Pater et Fi- venenumaspidumsub labiiseorum {Psal. cxxxix,4).

lius? Quis est hic Deus, in quo esse dicitur Deus Quapropter hi respuendi sunt si incorrigibiles appa-
Pater quem alium Deum non esse propheta saepenu- ruerint, et vitandi ne Domino decipiant famulantes.
mero protestatur? Et Baruch : « Hic Deus noster, State ergo, dilectissimi, super vias aspicientes et in-
ait, et non applicabitur alter eum qui invenit
ad terrogantes de semitis Domini antiquis : et videte

omnem viara scientiae et dedit eam Jacob puero suo Domini bona et recta, et ambulate inea,
qutP- est via
et Israel dilecto suo. Post haec in terris visus est et etinvenietis requiem animabus vestris. Datadeciraa
inter homines conversatus est. » Et in Salomone ha- sexta Kalen. Maii sub Adriano et Vero.
 , ;

103 APPEND. AD S/EC. IX. — ISIDORl MERCATORIS 104

ITEM EPISTOLA SIXTl PAP.E.

SiXTUS universalis apostolicse Ecclesiai episcopus \ bus possit. Ab hac enim sancta Sede, a sanctis

omnibus episcopis in Domino salutem. apostoUs tueri, defendi etUberari episcopijussi sunt,
Cognoscat vestra sapientia , charissimi fratres ut sicut eorum dispositione ordinante Domino pri-

quia in hac sancta sede apostoUca a nobis et reh- mitus sunt constituti, sic hujus sanctse Sedis, cu-
quis episcopis cseterisque Domini sacerdotibus sta- jus dispositioni eorum causas et judicia servaverunt,

tutum est, ut sacra vasa non ab aliis quam a sacratis protectione, futuris temporibus sint ab omnibus per-
Dominoque dicatis contrectentur hominibus. Indi- versitatibus semper Uberi, Unde culpantur hi qui
gnum valde est utsacra Domini vasa qu» cunque sint aliter circa fratres egerint, quam hujus sedis rectori-
humanis usibus serviant, aut ab aliis quam aDomino bus placere cognoverint. His taUter consideratis at-
famulantibus eique dicatis tractentur viris. Ne pro que cum reUquis episcopis decretis tanqnam omnium
taUbusprsesumptionibus iratusDominus plagam im- curam gerentes, propter sedis proprise apicem de-
ponat populo suo, et hi etiam qui non peccaverunt cernimus, ut nemo pontiticum aUquem suis rebus

mala patiantur aut pereant, quia perit justus sa?pis- exspoUatum episcopum aut a sede pulsum excommu-
sime pro impio. Attendite, fratres, ne taUa viris in nicare, autjudicare prfesumat, quia non est privi-
ne grex pretioso
Ecclesiis permittatis deinceps fleri, legium quo exspoliari possit jam nudatus. Si quis
sanguine Christi redemptus in praecipitium (quod B autem aUter agere prsesumpserit, sciat censuram
absit) ruat ;
propter quod assumite armaturam Dei, hujus Scdis cum omnibus membris suis sibi ven-

ut possitis resistere his qui contradicunt veritati, et turam, et sicut egerit, ita recipiet. Si bene bene,
induite vos lorica justitiae, calceati pedes in prsepa- grave grave. Sipessimepessime, quoniam dignusest
ratione EvangeUi pacis. Si quisvero vestrum pulsatus operarius mercede sua. Nos, fratres, nullum perdere
fuerit in aUqua adversitate hanc sanctam et
licenter volumus, sed ipse perdit se qui pie considerata aver-
apostoIicamappelletSedem, etadeam quasiadcaput tit, et qui Apostolorum et hujus sanctae Sedis de-
suffugium habeat, ne innocens damnetur, aut Ec- creta libenter violat. Sed nunc, fratres, commenda-
clesia sua detrimentumpatiatur. Si autem ei necesse mus vos omnes Domino, et verbo gratia; ejus, qui
fuerit eamque appellare minime ausus fuerit, et potest perficere et dare hajreditatem cum omnibus
vocatus tamen ab hac sancta Sede fuerit, non re- sanctis ; ipse autem Deus pacis et consolationis det

nuat venire, sed confestim, ut ei nuntiatum fuerit, vobisidipsum sapere in alterutrum, ut vobis invicem
venire festinet, et causaspro quibusvocatus est pru- succuri'atis, et non sitis divisi, ut imanimes, uno ore
denter disponat, atque si necesse aliquid corrigere et uno corde honorificemus eum in concordia et con-
fuerit,cum his quos hic primos invenerit, corrigat; solatione fratrum, qui potens est confirmare nos
ad Ecclesiam tamen suam non prius revertatur quam '

secundum Evangelium ejus, juxta revelationem

litteris apostolicis vel formatis pleniter instructus at- mysterii seterni, temporibus scilieet perpetuis, qui-
que purgatus, si fuerit unde. Et postquam domum bus vobis munera futurorum gaudiorum largienda
reversus fuerit, cognoscant vicini sui qualiter hic sua sunt. Data nono Kalen. Aprilis, Adi'iano et Vero cc,

ahorumque causa discussafuerit, quatenus eam abs- consul.

que aUqua ambiguitate nuntiare et preedicare omni-

INGIPIUNT DEGRETA TELESPHORI PAP^E.

Be jejunio septem hebdomadarum ante Pascha, et de missarum celebrati07ie in nocte sancta
Natalis Domiyii, et guo tempore alii diebus missee celebrentur, et de episcoporum defen-
sione.
(Anno Domini 131, Antonino Pio imperatore.)

Charissimis fratribus et dilectissimis episcopis ctum Pascha omnes clerici in sortem Domini vocali
Telesphorus Romanae urbis archiepiscopus salutem *J a carne jejuncnt; quia sicut discreta debct esse
in Domino. vita olericorum a laicorum conversatione, ita et in

Credimus sanctam lidem vestram in apostolorum jejunio debet fieri discretio, et sicut laici et ste-

eruditione fundatam, haiic tcnere ct hanc populis culares homines nolunt eos recipere in accu-
universis exponere, quse videlicet a constitutis apo- sationibus et infamationibus suis , ila nec cle-

stolorum, eorumque successorum nuUa ratione dis- rici debent eos recipere in impulsationibus suis
sentit, per quos justum est caeteros erudiri. Qua- quoniam in omnibus discreta debet semper esse,

propter cognoscitc a nobis et a cunctis cpiscopis in et segregata vita, et conversatio clericorura ac soe-
hanc sanctam etapostolicam Sedem congregatis sta- cularium laicorum. Et, siout hi aniplius sunt ap-
ttitum fsso, ut septem lu'l)domadas |)lonas unlo saii- )i]ioati diviuis cultibus, ot faniiliaros DoiniDJ diruii-
 ,

m DECRETALIUM COLLECTIO. iOC,

tur Salvatoris, ita moribus et conversatione atque ^ Ipsi enim qui proprio ore corpus Domini confi-
sanctitate debent esse distincti. Has ergo septem ciunt, ab omnibus sunt obediendi atque timendi, et
hebdomadas omnes clerici a carne et deliciisjejunent, non dilacerandi aut detrahendi, quia a quibus se
et hymnis, et vigiliis, atque orationibus, Domino Domini populus benedici, salvari et instrui cupit,
inhaerere die noctuque studeant. Nocte vero sancta nuUatenus debet eos arguere, nec vulgus in eorum
nativitatis Domini Salvatoris missas celebrent, et accusatione suscipi. Populus enim ab eis docendus
hymnum angehcum in eis solemniter decantent, quo- est, et corripiendus non ipsi ab eo, quia non est

niam et in eadem nocte ab angelo pastoribus nuntia- discipuhis super magistrum. NuUomodo igitur Do-

tus est, sicut ipsa Veritas testatur, dicens : « Pasto- mini pontifices et rehqui sacerdotes quibus Domini
res erant in regione eadem vigilantes et custodientes commissa est plehs, rite populum possunt corrigere,
vigilias noctis supra gregem suum. Et ecce angelus si deceptionis se cognoverint laquco infestari. Unde
Domini stetit juxta illos et timuerunt timore magno, justum cst omnes in universo orbe doctores legis,

et dixit ilHs angelus : NoHte timere, ccce enim evan- ea quce legis sunt sapere et non sacerdotes Do-
gelizo vobis gaudium magnum quod erit omni po- mini labiis suis, aut quibushbet machinationibus
pulo, quia natus est vobis hodie Salvator, qui est maculare, dum ipsos disponunt aut cupiunt macu-
Christus Dominus , in civitate David. Et hoc vobis B lare ,
potius seipsos maculant et vulnerant. Dei
signum : Invenietis infautem pannis involutum, et ergo accusat ordinationem qui eos qui ab eo con-
positum in praesepio ; et subito facta est cimi ange- stituuntur, sacerdotes accusat, et damnari cupit, a

hs multitudo mihtiaj ccelestis, laudantium Dominum quibus se omnes tideles cavere debent, quia non
et dicentium : Gloria in altissimis Deo, et in terra solum qui faciunt, sed etiam qui consentiunt facien-
pax hominibus bonae vohintatis (Lmc. n, 8-14). » tibus rei sunt.
Cseterum consideratimpius justum, etquserit ut occi- Christus enim Dei FiUus Dominus noster, humano
dat 24 eura. Dominus non derehnquet eum in generi salutem condonans plenam, de nobis ait :

manus ejus, et non condemnabit eum cum judica- « Qui vos recipit, me recipit, et qui vos spernit, me
bitur iUi. Exspecta Dominum et custodi viam ejus, spernit (Matth. x, 40; Luc. x, 16). » Si ergo Domi-
et exaltabit te ut possideas terram, cum interibunt nus in eis recipitur, et rejicitur, proculdubio ipsius
impii, videbis. Vidi impium robustum, et fortissi- sunt qui in cis rejicitur, vel suscipitur. Et tuquis es,

mum, sicut indigenam virentem, et transivi et ecce qui judicas servum aUenum? Proculdubio trans-
non erat, et quaesivi eum, et non cst inventus. gressores legis Dei et apostolorum, atque propheta-
Custodi simphcitatem et vide rectum, quia erit in rum, et non solum harum, sed etiam legum huma-
extremum viro pax ;
praevaricatores autem inter- ^ narum. Omnes enim leges tam divinae quam humanai
ibunt pariter, etnovissimum impiorum peribit. Salus alienum servum judicare prohibent. Quid putas erit
autem justorum a Domino, fortitudo eorum in tem- de te, cum transgressores ct conculcatores legis Dei
pore tribulationis et auxihabitur eis Dominus, et
, damnabuntur? Profecto et tu damnaberis, quia
salvabit eos et eripiet eos ab impiis et salvabit eos, postposuisti mandatum Dei, ettuam adimplesti vo-
quia speraverunt in eum ; et ahbi : « Quid gloria- luntatem, quoniam sicut digni sunt vita qui manda-
ris in mahtia potens? Misericordia Dei tota die. In- tum Dei adimplent atque custodiunt, ita rci et per-
sidias cogitavit lingua tua quasi novacula acuta digni sunt morte, qui ea postponunt et in vanum
facieus dolum. Dilexisti mahtiam magis quam bo- ducunt. Est enim in apostolicis scriptum institutis,

num, mendacium magis quam loqui justitiam, Di- alterius vitam nemo laceret, et de malo alieno os
omnia verba ad devorandum, hngua dolosa,
lexisti suum non coinquinet. Accusatores vero et accusa-
sed Deus destruet te in sempitcrnum, terrcbit ct non admittunt, et nos sub-
tiones, quas legcs s«culi
pvellet te de tabeniaculo et eradicabit te de terra movemus, omnino non credi decerni-
et accusatori

viventium, et videbunt justi et timebunt et super mus, qui absente adversario causam suggerit ante
eum ridebunt. Ecce vir qui non posuit fortitudinem rv utriusque partis justam discussionem. Nec hi qui
suam Deum , sed speravit in multitudine divitia- non sunt idonei suscipiantur ad accusationem et ,

rum suarum, confortatus est in insidiis suis. Ego omnes qui adversus patres armantur, infames esse
autem sicut ohva virens in domo Dei, speravi in censemus. Patres enim omnes venerandi sunt, non
misericordia Dei, in socculum et in «ternum. Con- respuendi, aut insidiandi. Hi vero qui cum ini-

quoniam fecisti et exspe-

fitebor tibi in soeculum, micis morantur, aut qui suspecti habentur, mi-
ctabo nomen tuum, quoniam bonum est in con- nime recipiantur, quia eorum aemulatio lacerat etiam
spectu misericordiarum tuarum. » Rehquis enim innocentes. Hunc murum firmissimum statuerunt
temporibus missarum celebrationes ante horam diei patres nostri, et nos cum eis contra pcrsecutores
tcrtiam minime sunt celebrandaj, quia et eadem nostros, ut hoc remedio eorum pellantur machina-
hora Dominus crucifixus est, et super apostolos raenta, et vos securiores et sanctiores famulari me-
Spiritus sanctus descendisse legitur. Ab episcopis reamini vestro Salvatori. De talibus enim insidia-
autem idem angehcus h}Tnnus pro tempore et loco toribus et accusatoribus servorum suorum loquitur
in missarum solemniis celebrandus est atque so- Dominus per prophetam dicens : « Os tuum raisisti

lemniter recitandus. ad malitiam , et lingua tua concinnabat dolum

 107 APPE.XD. Al) S.iX. IX. ISIDORI MERCATORIS I08

sedens adversiis fratrem tuum loquebaris , et in ^ tibus non nocentibus, sed supportantibus ait per
et

filium 'matris tuse fabricabas opprobriuni. Exc fe- Pi'ophetam Dominus « Non sedi cum viris vanita-
:

cisti ct tacui, existimasti similem tui me futurum ? tis, et cum superbis non ingrediar. Odivi ecclesiam
arguam te, et proponam ante oculos tuos. Intelligitc pessiuiorum et cum impiis non sedebo. Lavabo in
ha}c qui obliviscimini Dominum ne fortc rapiat et non innocentia palmas meas, et circuibo altare tuum,
sit qui liberet. » Domine, ut clara voce prsdicem laudem tuam, et
Languentes autem in conamine notandi sunt, isto enarrem orania mirabilia tua. Domine, dilexi habita-
et a talibus repellendi. Tales enim membra sunt culum domus tuae, etlocum tabernaculi gloriae tuae;
diaboli, qui sursum alque deorsum pervolans qucC- ne ponas cum peccatoribus animam meam, et ciun
rit quod possit occidere, quos possit separare, quos viris sanguinum vitam meam. In quorum manibus
possit devorare. Propter quam rem vigilandum est, scelus, et dextera eorura repleta est muneribus, ego
et armis coelestibus sumus muniendi, ne in ejus autem in simplicitate mea gradiar, redime me, et mi-
compedes incidamus aut ejus foveis illaqueemur. serere mei ;
pes meus stelit in via, in Ecclesiis bene-
Decet enim in talibus causis hoc maxime provideri, dicam Domino. » Concordent igitur cum omnibus
ut sine strepitu concertationum et charitas custo- Dei sacerdotibus hee charitatis sententite, in quibus
diatur et veritas defendatur, atque innocentes et D vos fixos et firmos exstitere judicamus. Deus vos
Domini ministri illaesi liberentur. De bonis ergo et incolumes custodiat, filii charissimi. Data xv Ka-
legem Domini custodientibus fratribusque adjuvan- lend. Martii, Antonio et Marco IV cc. consul.

INGIPIUNT DEGRETA IGINII PAP.E DE FIDE ET RELIQUIS

GAUSIS.
De fide et reliquis causis.

(Anno Domini 143, tempore Antonini Pii imperatoris.)

Iginil's in Christi nomine almse urbis Romfe epi- r nisti ante tempus perdere nos? venit Filius hominis
scopus, cunctis in apostolica lide et doctrina degen- salvare et quaorere quod perierat. » Item ibi : « Ego
tibus, salutem. veni ut vitam habeant, et abundantius habeant; »

Charissimi, Deus Filium suum misit in similitudi- item ibi : « Nemo ascendit in coelum, nisi qui de
nem camis peccati, et de peccato damnavit pec- coelo descendit, Filius hominis qui est in coelo. »
catum in carne, ut justitia legis impleretur. FOius Nunquid in his tantis ac talibus testimoniis quibus
non secundum deitatem solam a Patre missus est, sed se Filius Dei a semetipso venisse testatus est, po-
secundum carnem, quam clementer et pie pro nobis terit non a semetipso venisse ?
quis dicere ab alio et
assumere non dedignatus est. Nam quodsemetipsum, dum manifestum quod qui carnem nostram
est,

exinanita majestatis suae potentia, idem Filius mise- dignanter assumpsit, voluntarie et non ab alio mis-
rit, Apostolus contestatur et dicit: « Semetipsum exi- sus advenerit; nam qui in Patre manens, ubique
nanivit, formam servi accipiens, humiliavit semet- potentia sua consistit, ubi quo a Patre mitteretur
ipsum, factus obediens usque ad mortem , mortem omni modo non Iiabuit, quoniam nulla pars ccelorum
autem crucis (Philipp. ii, 7, 8). » Et Isaias :« Non ac terrae a conspectu Patris excipitur, ubi secundum
legatus,neque angelus, sed Deus ipse veniet, et sal- vos a Patre Filius mitteretur? et Paulus « Renova- :

vabit nos » item ibi ;« Palam apparui non quaeren- D mini, inquit, spiritu mentis vcstrae, et induite no-
:

tibus mc. » Et Jeremias « DereUqui domum meam, : Yum hominem qui sccundum Deum creatus cst in
dimisi haireditatem meam, veni et factus sum illis justitia et sanclitale veritatis. » Et ad Hebraeos : « In

in opprobrium. » Et in Michaea : « Ecce Dominus eo enim in quo passus est ipse et tentatus cst, iio-

veniet, etcommovebuntur sub eo montes; » et in tens est eis qui tentantur auxiliari, » unde sanctae
Zacharia « Gaude et exsuita filia Sion, quia eccc
: vocationis scmper ccelestis participes. Considerate
cgo venio, et commorabor in medio tui, dicit Do- Apostolum confessionis noslra*, et pontiliccm Je-
minus; » et Apostolus ad TimotheLim : « lluinanus sum fidelem exislentem qui vocavit cum. Et ad
sermo et onini acceptionc dignus, quoniam Jesus Colosscnses : « Nunc autem deponite et vos universa,
Christus vcnit in hunc mundum peccatores salvos iram, indignationem, malitiam, blasphemiam, tur-
faccre ; » et Malacliias : « Ecce subito veniet in piaque verba ex ore vestro non procedant. Nolite
templo suo Dominus quem vos quaeritis, et aiigelus menliri inviccm. Exspoliantcs vos veterem homi-
Tcstamcnti quern vos vultis; » in Evangelio : « Noii nem cum actibus suis, induilo novum eum qui ro-
veni vocare justos, sod pcccatores in pcenilcnliam.» novatur in agnitioncm secundum iinaginem ejus
Item ibi : « Quid nobis, et quid tibi Jesu, Filii Dei, ve- qui crcavil eum. » Nunquid is qui universam
 ; ,
;

1(1.) DECRETALIl M COLLECTIO. 110

creaturam, visiLilia et invisibilia proprise virtute ^ Criminationes majorum natu per alios non tiant,

potestatis procreavit ac fecit, seipsum ante, aut nisi per ipsos qui crimina intendunt , si tamen
postmodum (quod dicere nefas est) creavit vel fa- ipsi digni et irreprehensibiles apparucrint, et aclis
cerepotuit? Et Dominus in Evangelio ait: « Ego et publicis docuerint omni se suspicione carere et ini-

Pater unum sumus ; » et iterum : « Qui me videt, vi- micitia25» iitque irreprehensibilem fidem ac con-
det et Patrem » et iterum ; : « Qui me odit, et Patrem versationem ducere : necnon et peregrina negotiaet
meum odit ; » et iterum : « Ut omnes honorificent judicia prohibemus, quiaindignum estutab externis
Filium, sicut honorificant Patrem; » et iterum : judicentur qui pro\inciales et a se electos debent
« Ut sint in nobis unum, sicut et nos unum sumus. habere judices.Nos quidem ex omniparte carpendo
Tu in me, et ego in eis; » et iterum : « Omnia mea occasiones abscidimus. Nos supernce memores disci-

tua sunt; » et iterum : « Ego in Patre, etPater in phnse, quibuscumque cadentibus dexteram porrigi-
me ; » et iterum : « Pater in me raanens facit opera raus, et a ruinae prfecipitio quos possuraus releva-
haec. » Et Joannes evangehsta ait : « In principio mus ct defensionis adminiculum totis viribiis prae-

erat Verbum, et Verbura erat apud Deura, et Deus bere cupiraus. Certe si vel mens sit recli conscia
erat Verbura {Joan, i, 1); » et iterum ipse ad Par- vindicta dignus est qui aliis existit causa periculi
thos : « Tres sunt, inquit, qui testimoniura perhibent B qui vero innocentera vel fratrem quocunque inge-
in terra : aqua, sanguis et caro, tres in nobis sunt nio persequitur, ipse in se jugulum raortis impin-
et tres sunt qui testiraoniura perhibent in ccelo : git, ut ait divinus et beatus praeco : Noli detrahere,
Pater, Verbum, et Spiritus, et hi tres unura sunt. » ne eradiceris, noli accusare, ne accuseris, noli judi-
Nos itaque in natura divinitatis, quia unum sunt, care, ne judiceris, quia in quo judicio judicaveris,
Pater, et FiHus, et Spiritus sanctus, nec Patrem judicabitur de te. Nemo creditur nos odisse quo-
ahquo tempore credimus preecessisse, ut major sit rum relatione non Iseditur , dicit enim Dominus :

Filio , nec Fihum postea natura esse ut divinitate Orane regnura in se divisum non stabit, et oranis

Patris rainoretur. scientia aut regula adversum se divisa non stabit.

omuibus Romanse Ec-

Caeterura, fratres, salvo in Ideoque necesse est, ut concorditer salubres susci-
clesiae privilegio, nuUus metropohtanus absque cse- piatis, hortans, nihil per contentionem agentes,
terorum omniura comprovincialium episcoporum sed ad omne studium devotionis unanimes, divi-

instantia aliquorum audiat causas eorum,quiairrita; nis et apostolicis constitutionibus pareatis. Data
erunt aliter actae quam in conspectu eorum om- xvH Kalend. Octobris. Magno et Camerino consu-
nium ventilatse, et ipse, si fecerit, coerceatur a fra- libus.

tribus.

EPISTOLA IGINII PAPiE AD ATHENIENSES.

Papa Igixius Atheniensibus salutem. p qui de die in diem aniraamjustam iniquis operi-
Multa mihi fiducia est apud vos, fratres, et multa bus cmciabant. Novit Deus pios de tentatione eri-
gloriatio pro vobis. Repletus sum consolatione, su- pere, iniquos vero in diem judicii cruciandos reser-
perabxmdo gaudio in orani tribulatione nostra. Tri- vare, niagis autem eos qui post carnem in concu-
bulor enim quando de vobisaudio quod non opoiiet. piscentiara immunditise ambulant, damnationeraque
Consolor vero quoties ea inter vos fieri cognovero contemnunt, audaces, sibi placentes sectas non me-
quge bonos christianos decet implere. « Nolite, fra- tuunt facere, blasphemantes. Unde aheni erroris
tres, jugum ducere cum infidehbus, » unde doctor socium a sui propositi tramite non recedentem, aut
gentiumloquitur dicens : « Quffi participatio justitia? apostolicae sedis jussionibus inobedientera suscipere
cum iniquilate? quis autera consensus templo Dei non possumus, quia inter fideles credentes vel san-
cum idolis? vos enim estis templum Dei vivi, sicut ctoruraPatrura jussionibus obtemperanles permitti-
dicit Dominus. Quoniam inhabitabo in illis, et in- raus, quia inter fideles magna debet esse discretio
ambulabo, et ero illorum Deus, etipsierunt mihi etinfideles. SiDeus,fratres,justis non pepercit, quid
populus {IlCor. VI, 14, 16). » Si enira Deus angehs de nobis peccatoribus fieri putatis? Custodite vos ab
peccantibus non pepercit, sed rudentibusinfernide- omni inquinamento carnis et corporis, ut salvi sitis

tractos in tartarum tradidit, in judicio cmciandos D in die adventus Doraini, unumautem hocnonlateat
muudo nonpepercit, sed octa-
reservari, et originali vos, ut ait Apostolus : Charissimi, quia unus dies apud
vum Noe justitiae prseconem custodivit, diluvium Dominum sicut mille anni, etmiUe anni, sicut unus
mundo impiorum inducens, et civitates Sodomorum dies. Non tardat Dominus promissis, sed patienter
et Gomorrhseorum in cinerem redigens, eversione exspectat propter vos, uolens aliquos perire, sed
damnavit, exemplura eorum qui impie acturi sunt oranes ad pcenitentiam reverti. Adveniet autem dies
ponens, (juid putatis iniquis et impiis perseveranti- Domini ut fur, in qua coeli magno impetu transient,
bus in nequitia eorum erit? Justum vero Lot oppres- elementa vero calore solventur. Cum haec ergo om-
sum a nefandorum injuria conversatione eruit, aspe- nia dissolvenda sint, quales oportet vos essc in san-
ctu enim et audilu justus erat, habitans apud eos clis conversatiouibus et pietatibus, exspeclantes et
IH APPEND. AI) S.EC. IX.— ISIDORI MERCATORIS 112
properanles in advenlum diei Dei, per quem cceli ar- ^ nam suam gloriam, in Christo Jesu modicum passos
dentes solventur, et clemenla ignis calore labescent. ipse perficiet, confirmahit , et consolidabit. Ipsi
Kos vero ccelos novos et terram novam et promissa gloria et imperium in saecula seeculorum, Ajnen.
ipsius exspectamus, in quibus justitia inhabitat. Data x Kalend. Martii, Magno et Camerino consu-
Deus autem omnis gratise qui vocavit vos in aiter- libus.

INGIPIUNT DEGRETA PII PAP^E.

Vt die Dominico Pascha celebrelur.
(Anno 147, imperante Ant. Vero.)

Omnibus Ecclesiis in eadem qua sumus flde et g consensum pra^stat erranti, Oves enim pastorem
doctrina manentibus, Pius apostolicae sedis archi suum non reprehendant, plebs vero episcopum non
episcopus. accuset, nec vulgus eum arguat, quoniam non est
Gratias agimus, fratres, Deo, quoniam crescit discipulus super magistrum, neque servus supra
fides vestra et abundat charitas uniuscujusque Dominum. Episcopi autem a Deo sunt judicandi,
omnium vestrum invicem, ita ut nos ipsi in vo- qui eos sibi oculos elegit ; nam a subditis aut pravae
bis gloriemur in Ecclesiis Dei. Videte, fratres, vi- vitae hominibus non sunt arguendi vel accusandi, aut
dete ut nemo vos seducat, volens in humilitate et lacerandi, ipso Dominoexemplum dante, quandoper
religione angelorum, quae non vidit; ambulans fru- seipsum, et non per alium vendentes sacerdotes,
stra, inflatus sensu carnis suae, et non tenens caput, et ementes ejecit de templo, et mensas mummula-
ex quo totum corpus per nexus et conjunctiones riorum proprio evertit flagello, et ejecit de templo ;

ministratum et constructum crescit in augmentum et sicut alibi per prophetam loquitm' dicens Deus :

Domini; sed induite vos sicut electi Dei, sancti et stetit in synagoga deorum, in medio autem deos

dilecti, viscera misericordise, benignitatem, humili- discernit. Si quis vero a suo proposito retrorsum
tatem, modestiam,patientiam, supportantes invicem exorbitaverit, et jussum apostoHcfe sedis libenter
et donantes vobismetipsis si quis habet querelam. transgressus fuerit, infamis efficitur. Reprobari ergo
Et sicut Christus donavit vobis, ita et vos. C oportet eorum redargutiones qui in recta fide su-
Caeterum nosse vos volumiis quod Pascha Do- specti sunt. Fides autem et convcrsatio primum
mini, die Dominica annuis solemnitatibus sit cele- scrutanda est, et denuo qui irreprehcusibiles appa-
bi'andum. Istis ergo tejnporibus Hermes doctor fidei ruerint sunt recipiendi, et non prius, quia « bonus
et Scripturarum effulsit inter nos. Et licet nos idem homo, » testante Veritatis voce, « ex bono thesauro
Pascha prsedicta die celebremus, et quidam inde cordis sui profertbona, malus homo ex malo thesau-
dubitarent, ad corroborandas tamen animas eorum ro cordis sui profert mala. Ex abundatia enim cordis
eidem Hermae angelus Domini in habitu pastoris os loquitur, » ideo persona et opinio ac vita uniuscu-
apparuit et prsecepit Dominico ab
ei, ut Pascha die jusque in initio rimanda est, quia boni semper in-

omnibus celebraretur tempore suo; unde et vos festantur a mahs. Boni enim cum maUs, hcet misti
apostolica auctoritate instruimus omnes eadem ser- sint in Ecclesia, vix concordare inveniuntur, quo-

vare debere, quia et nos eadem servamus, nec de- niam dissimiUs est corum cogitatio, voluntas et actus.
betis a capite quoquomodo dissidere. Nihil enim prodest homini jejuaare et orare, et aha

Cavetc diligenter omnes, ne quis vos decipiat per reUgionis bona agere, nisi mens ab iniquitate rcvo-
aliquam astrologiam vel philosophiam et inanem rw cetur, et ab obtrectationibus hngua cohibeatur,

fallaciam, secundum traditionem hominum, secun unde ait propheta « Cohibe linguam tuam a malo, :

dum elementa mundi, et non secundum Christum et lahia tua ne loquantur dolum, divcrte a malo et
et traditionem rectam. « In Christo enim habitatom- fac bonum. » Nemo enim bonum faciens alteri verbo

nis plenitudo divinitatis corporaliter ut sitis in illo aut facto nocere vult, quanto minus in suspicionem
repleti, qui est caput omnisprincipatus etpolestatis,» debet vcnire fidelis homo ut dicat aut faciat ca quae
qui sine dubio qui contra mandata Dei agit peccat, pati non vult! Quia omnis suspicio potius repellenda
ct qui consensum praestat erranli. Hancsanctam se- est quamapprobanda velrecipienda. « Charitas enim

dem apostolicam omnium Ecclesiarum caput esse non quo^rit quae sua sunt, » sed quae aliorum, qui«
praecepit, ipso dicente principi apostoiorum Petro : unius causa multorum non est praefereuda. « Sccta-
« Tu es Petrus et super hanc petram ffidificabo Ec- mini charitatem, acmulamini spiritualia. Charitas

clesiam meam,ct portai inferi non praevalebunt adver- enim patiens est, benigna est. Charitas enim non oemu-
sus eam, et tibi dado claves regni coelorum. Etquod- latur, non agit perperam, non inflatur, non est am-
cunque ligaveris super terram crit ligalum ct bitiosa,non quacritqu.c sua sunl, non irritatur, non
in coelo, et quodcunquc crit solutum super ter- malum, non gaudet super iniquitate ; con-
cogitat
ram erit solutum et in coclo [Matth. xvi, 18). » gaudet autemveritati, omnia suflcrt, omnia credit,

Quid enim prodcst illi suo errorc non pollui qui omnia sperat, omnia sustinet. Charitas nunquam
 3 4

1 1 DECRETALIUM COLLECTIO. 1 1

excidit. » Semper rogo vos, utdeteriora rejiciatis, et ^ mus qua? a Deo donata sunt nobis, et ea sectemini

meliora perficiatis, quia nos non spiritum mundi indiffereuter. Data vii Idus Aprilis Claro et Severo

accepimus, sed Spiritum qui ex Deo est, ut scia- consulibus.

EPISTOLA PII PAP^ ITALIGIS DIREGTA.

Pius Romanse urbis archiepiscopus, Italicis fra- non in fermento veteri, neque in fermento malitiae
tribus salutem in Domino. et nequitiee, sed in azymis sinceritatis et veritatis.

Scitis, fratres, quia Dei agricultura sumus, ideo Scripsi vobis in epistola, ait idem ipse Apostolus, ne
ejus adjutores esse debemus, secundum gratiam commisceamini fornicariis, non utique fornicariis
quam ipse dedit nobis si boc autem esse neglexe-
;
hujus mundi, aut avaris, aut rapacibus, aut idolis
rimus, nulli dubium est quod damnabimur. Si vero servientibus. Alioquin debueratis de hoc mundo
in ejus servitio pi^o viribus laboraverimus, verique exisse. Nunc autem scripsi vobis non commisceri.
ejusadjutoresfuerimus, ejusque voluntatem implere Si quis autem frater nominatus est fornicator, aut
studuerimus, profecto ab illo ditabimur, quia unius- avarus, aut idolis serviens, aut maledicus, aut ebrio-
cujusque opus quale sit, ut ait Apostolus, dies Do- g sus, autrapax, cum hujusmodi nec cibum sumere.
mini declarabit, et ignis probabit. Ad sedem autem Quid enim mihi de his qui foris sunt judicare ?
apostolicam perlatum est quod sint inter vos conten- Nonne de his qui intus sunt vos judicatis ? Nam eos

tiones et aemulationes, et praedia divinis usibus tra- qni foris sunt Deus judicabit. Auferte malum es
dita, quidara humanis appUcant usibus, et Domino vobis ipsis. Audet aliquis vestrum, habens negotium
Deo cui tradita sunt ea subtrahunt ut suis usibus adversus alterum, judicari apud iniquos et non
inserviant. Quapropter ab omnibus illius usurpationis apud sanctos? An nescitis quoniam sancti Dei de
contumelia depellenda est, ne prsedia sibi secreto- mundo judicabunt ? Et si in vobis judicabitur mun-
rum quibusdam irruentibus ve-
coelestium dicata a dus, indigni estis quidem ut de mrnimis judicetis,
xentur. Quod si quisquam prsesumpserit, sacrilegus nescitis qiioniam angelos judicabimus ? quanto ma-
habeatur, et sicut sacrilegus judicetur. Ipsos autem gis ssecularia! Stecularia igitur judicia si habueritis,

qui hoc agunt, cleros et Domini sacerdotes perse- contemptibiles qui sunt in Ecclesia illos constituite

qui, eosque infomare audivimus, ut malum super ad judicandum. Ad verecundiam vestram dico, sic

malum addant, et deteriores fiant; non intelligentes non est inter vos sapiens quisquam qui possit judi-

quod Ecclesia Domini in sacerdotibus consistit et care fratrem suum, sed frater cum fratre judicio

crescit in templum Dei. Et sicut qui Ecclesiam ^ contendit, et hoc apud infideles. Jam quidem om-
Dei vastat et ejus pra^dia et donaria exspoliat et nino delictum quod judicia habetis in-
est in vobis

invadit fit sacrilegus, sic et ille qui ejus sacerdotes non magis injuriam accipitis? Quare
tervos. Quare
insequitur sacrilegii reus existit, et sacrilegus ju- non magis fraudem patimini? Sed vos injuriam
dicatur. ,f]mulamini, fratres, charismata meliora, facitis et fi-audatis, et hoc fratribus. An nescitis

et nolite talia agere, nec eis commisceri aut consen- quia iniqui regnum non possidebunt ? Nohte
Dei
tire qui talia agunt, quoniam non solum qui talia errare. Neque fornicarii, neque idolis sevien-
agunt sunt hujus criminis rei, sed qui facientibus tes, neq 16 adulteri, neque moUes, neque mascu-

26 consentiunt. Non ergo gravius peccatum est lorum concubitores, neque fures, neque avari,
fornicatio quam sacrilegium, sed sicut majus est neque ebriosi, neque maledici, neque rapaces re-

peccatum quod in Deum committitur quam quod in gnum Dei possidebunt. Et haec quidem fuistis, sed
hominera, sic gravius est sacrilegium agere, quam abluti estis et sanctificati estis in nomine Domini
fornicari; de talLbus enim ait Apostolus : « Et vos nostri Jesu Christi, et in Spiritu Dei nostri (I Cor. v,
non magis luctum habuistis ut tolla-
inflati estis, et 2-13; VI, 1-li). » De csetero salva in omnibus apo-
tur de medio vestrum, qui hoc opus fecit. Ego qui- tv stolica auctoritate qusecumque sunt ad religionis
dem absens corpore, prsesens autem spiritu, jara ju- observantiam pertinentia, locis suis et a suae dioece-
dicavi ut praesens eum qui sic operatus est in no- seos synodis audiantur. Et si quis sacerdotum vcl
mine Domini nostri Jesu Christi, congi'egatis vobis reliquorum clericorum suo episcopoinobediens fue-
et meo spiritu in virtute Domini nostri Jesu Christi rit, aut insidias ei paraverit, aut contumeliam, aut

hujusmodi tradere Satana^ in interitum carnis, ut calumniam, et convinci potuerit, mox curife trada-

spiritus salvus sit in die Domini nostri Jesu Christi. tur. Qui autem facit injuriam, recipiat hoc quod
Non est bona gloriatio vestra. Nescitis quia modi- inique gessit. « Corrurapuut enira raores bonos col-
cum fermentum totam massam corrumpit ? Expur- loquia raala. Evigilate justi et nolite peccare [ICor.
gate, inquit Apostolus, vetus fermentum ut sitis no- XV, 33, 34). » Data Idus Martii, Claro et Severo IV
va conspersio, sicut estis azymi. Etenim Pascha no- cc. consul.

strum immolatus est Christus. Itaque epulemur,

 ns APPEND. Al) S.'EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 116

INCIPIUNT DEGRETA AINITII PAP^.

De ordinatione archiepiscoporum et reliqiiorum episcoporum; et de appellationibus minorum
ad majorum sedes, vel ad Romanam Ecclesiam.
(Anno 164, imp. Lucio Anto. Commodo.)

Anitius universis Ecclesiis per Gallisc provincias

^ qua gens deinceps ad fidem converlalur, cui necesse
Domino salutem.
constitutis, in sit propter multitudinem eorumprimatemconstitui.
Bonorum operum et spiritualium studiorum Deum Reliqui vero qui alias metropolitanas sedes adepti
auctorem esse non dubium est, qui bonorum homi- sunt, non primates, sed metropolitani nominentur.
num incitat mentes et adjuvat actiones;
quod nobis Si autem aliquis metropolitanorum inflatus fuerit,
evidenter apparuit, cum inter longinqua spatia re- et sine omnium comprovincialium prsesentia vel
gionum unum corda vestra senserunt consilium, et consilio episcoporum, aut eorum, aut alias causas,
quse desiderabatis responsa, non unius, sed plurimo- nisi eas tantum quae ad propriam suam parochiam
rum epistolse intimarunt. De ordinationibus vero pertinent, agere, aut eos gravare voluerit, ab om-
episcoporum super quibus nos consulere voluistis, uibus districte corrigatur, ne talia deinceps prasu-
olim in sancti prpedecessoris nostri Anacleti ordina- mere audeat. Si vero incorrigibilis, eisque inobe-
tionibusquaedam jam decreta reperimus. Scimus diens apparuerit, ad hanc apostolicam sedem, cui
enim beatissimum Jacobum qui dicebatur justus, omnia episcoporum judiciaterminare prsecepta sunt,
qui etiam secundum carnem frater Domini nuncu- ejus contumacia referatur, ut vindicta de eo fiat, et
patus est, a Petro, Jacobo et Joanne apostolis, Hie- ca?teri timorem habeant. autem propter nimiam
Si
rosolymorum episcopum esse ordinatum. Si autem B longinquitatem, aut temporis incommoditatem, vel
non minus quam a tribus apostolis tantus vir fuit itinei'is asperitatem, grave ad hanc sedem ejus cau-

ordinatus episcopus, patet profecto eos formam in- sam deferre fuerit, tunc ad ejus primatem causa
stituente Domino tradidisse, non a minus quam a deferatur, et penes ipsum hujus sanctse sedis aucto-
tribus episcopis episcopum ordinari debere. Sed ritate judicetur. Simihter si aliquis episcoporum
crescente numero episcoporum, nisi necessitas in- metropolitanum suspectum habuerit, apud prima-
tervenerit, debent etiam plures augeri. Id est si tem dioeceseos, aut apud hanc apostolicam sedem
archiepiscopus diem obierit, et alter ordinandus audiatur. Qui major est vestrum, secundum Domini-
archiepiscopus electus fuerit, omnes ejusdem pro- cam jussionem, sit vester minister, et quanto major
vincioe episcopi ad sedem metropoleos conveniant, es in omnibus, humilia te ipsum. Charissimi, nolite
ut ab omnibus ipse ordinetur. Oportet aulem ut ipse inter vos contendere , nec quoerat aliquis major esse,
qui illis omnibus prajesse debet, ab omnibus ilhs eli- sed, juxta Apostolum, Diligite vos invicem, « quia
gatur et ordinetur. Reliqui vero provinciales epi- charitas ex Deo e.st, et omnis qui diligit, ex Deo
scopi, si necesse fuerit, caeteris consentientibus, a natus est, et cognoscit Dominum. Qui non diligit, non
tribus jussu archiepiscopi consecrari possunt epi- ^. novit Deum, quoniam Deus charitas est. » Pascite
scopis. Sed melius est si ipse cum omnibus, eum qui inquit princep? apostolorum, « qui in vobis est gre-
dignus est elegerit et cuncti pariter sacraverint gem Dei, providentes non coacte, sed spontanee
pontificem. Et licet istud necessitate cogente con- secundum Deum, neque turpis lucri gratia, sed
cessum sit, illud lamen quod de archiepiscopi con- voluntarie. Neque ut dominantes iu cleris, sed
secratione pr<fidictum est atque pra^ceptum, id est, forma facti gregi ex animo. Et cum apparuerit
ut omnes sullraganei eum ordinent, nullatenus im- princeps pastorum, percipietis immarcescibilem
mutari licet; quia (pii illis praeest, ab omnibus epi- glorio'. coronam (I Petr. v, 24). » Et juxta aliimi
scopis quibus pneest debet constitui. Sin aliter prai- apostolum : « Fratres, memores estote verborum
sumptum fuerit, viribus carere non dubium est, quoe prasdicta sunt ab apostolis Jesu Christi qui di-
quia irrita erit ejus secus acta ordinatio; ipse autem cebant vobis, quoniam iu novissimo tempore ve-
archiepiscopus nihil dc corum causis, aut de aliis nient illusores secundum dosideria nmbulantes
tomniunibus juxta statuta apostoloriim absque cun- impictalum. Hi sunt qui segregant semetipsos ani-
ctorum illorum agat consilio; nec ilh, uisi quantum males, spiritum non habentes. Vos aulem, charis-
ad proprias i^arochias pertinet sine suo, quoniani simi, superaidificantes vosmetipsos sanctissimpc ve-
tali gaudet concordia Altissimus ct gloriatur in
]) straj fldei, in Spiritu sanclo orantes, ipsos vos in
mcmbrissuis. NuIIi arcliicpiscopi i)rimalesvoccutur, dilectionc Dei servatc, exspectantes misericordiam
nisi ilU qui primas tenent civitalcs, qiiarum cpisco- Domiui nostri Jcsu Chrisli in vitam a>ternam. Et
jios apostoli et successores apostolorum regulariter hos quidem arguitc judicantes, illos vero servate dc
[tatriarchas ct priraatcs csse constitnerunt, nisi ali- igiic recipientes. Aliis autcm inisercmihi in timore.
1 i 7 DECRETALIUM COLLECTIO. 118

odientes eam quse carnalis est maculatam tunicam tione, ita ct in tonsura et omni habitu discreti debent
^
{Jud., 17-23). » Proliibete, fratres, per universas apparere. Heec vobis, fratres, ut petistis custodienda
regionum vestrarum Ecclesias, ut clerici, qui laicis mittimus, et custodire praecipimus, « ut in nominc
et simplicibus, virtutis, honestatis, pudicitise et gra- Jesu omne genu flectatur, coelestium, terrestrium

vitatis exemplar esse debent ac seipsos tanquam et infernorum, etomnis lingua confiteatur, quia Do-

signum purioris vitaj rudioribus ad imitationem minus Jesus Christus in gloria est Dei Patris, » cui

prudenter exhibere, juxta Apostolum, comam non honor et imperium per ffiterua soecula. Data octavo
nutriant, sed desuper caput in modum spherse ra- Kalend. Junii, Galliano et Rufino consulibus.
dant, quia sicut discreti debent esse in conversa-

INGIPIUNT DECRETA SOTHERIS PAP^.

De fide.
(Anno Domini 168, tempore Antonini Commodi.)

SoTHER apostoliccc sedis archiepiscopus, Campanis excepto Patris praecepto, doceam fuisse lo-
g Filium,
omnibus salutem in Domino. cutum, ex Isaiae prophetse volumine proferimus do-
Gaudere vos oportet, fratres, quod divina lar- cumentum. « Haec dicit Dominus : In illa die sciet po-

giente gratia famiUares Domini vocamini, ejusque pulus meus, quoniam ego ipse qui loquebar in servis
sacerdotii dignitate fungimini. Nunc autem rogo vos meis prophetis, evangelizans auditum pacis, et ecce
ut circa plebes vobis commissas laborare dignemini, adsum. » Item ibi : « Ego sum dominus qui loquor
et fructuosos manipulos Domino reportare nitamini. justitiam, et annuntio veritatera. » Itera ibi : « Cogi-
Paulus enim apostolus de flde ita loquitur, dicens : tavi, et locutus sum, et adduxi, et creavi et feci. » Et
<( Quod ante pi^omiserat, ait, per prophetas suos in Apostolus : « An experimentum quseritis ejus qui in

Scripturis sanctis de Filio suo qui factus est ei ex me loquitur Christus (11 Cor. xui, 3). » Et in psalmo
scmine David secundum carnem [Rom. i, 2). »
, centesimo decimo octavo : « Loquebar de testimoniis
Item ipse ad Galatas « Postquam autem venit ple-
: tuis in conspectu regum, et non confundebar (Psal.
nitudo temporis, misit Deus Filium suum ex muliere cxviii, 46). » Et ipse Dominus in Evangelio caeco a
factum sub lege [Galat. iv, 4). » Et ad Philippen- se illurainato dicit : « Et vidisti eura et quia loquitur
ses : « In similitudinem hominum factus et habitu tecura ipse est [Joan. ix, 36). » Et Samaritanffi mu-
inventus ut homo (Philipp. u, 7). » Et in psalmo v^ lieri ait : « Ego sum qui loquortecura (Joan. iv, 26). »

tricesimo : « Infirmata est in paupertate virtus Et ad discipulos : « Verba quee locutus sum vobis,

mea, et ossa mea conturbata sunt, et super inimicos spiritus et vita sunt (Joan. vi, 64). » Et ad Patrera :

meos factns sum opprobriura (Psal. xxx, 11). » Item Ego ad te venio, et hsec loquor in inundo. Et iterura
ibi « Oblivioni datus sum tanquam mortuus a
: Judseis dixit : Loquor vobis, et non auditis. Si autem
corde. Factus sum tanquam vas perditum ilbid. venerit alius, illum audietis. Et iterura : Hcec locu-
13). » Et in septuagesimo : « Tanquam prodigium tus est Dorainus in gazophylacio docens in templo.
factus sum multis, et tu adjutor fortis {Psal. lxx, Et nemo apprehendit eura, quia nondum venerat
7). » Et in septuagesimo secundo : « Ut jumentum hora ejus. Ecce in his omnibus, qucC superius dicta
factus sum apud te, et ego semper tecum (Psal. sunt, non docetur Filius prcccepto Patris fuisse lo-
Lxxii, 22). » Et in octogesimo sexto : « Mater cutus, sed magis proprium exercuisse in loquendo
Sion dicet : Homo, et homo natus est in ea, et ipse sermonem. Isaias quoque propheta ait Haec dicit :

fuudavit eam Altissimus (Psal. lxxxvj, 5). » Et in Dominus Ego feci terram sensu meo, et horainera
:

septuagesimo septimo : « Factus sum sicut homo super eam, ego solidavi coelura mcTnu raea, ego
sine adjutorio inter mortuos liber (Psal. lxxvii, 3).» p. omnibus sideribus mandavi ut lucerent in coelo.
Et in centesirao octavo : « Et factus sum illis oppro- Item ibi Ego omne consilium meum statui, et omnia
:

brium, viderunt me, et moverunt capita sua (Psal. quaecunque cogitavi ego feci. Item ibi : Sic dicit
cvui, 15). » Et in centesimo primo : « Vigilavi et Dominus, qui constituit coelum et terram, et fecit
factus sum sicut passer solitarius in lecto (Psal. eam et fundavit eam. Item
ibi Ego primus, et ego :

ci, 5). » Et in Evangelio ; « Verbum caro factum est, in aeternum, manus mea fundavit terram. Dextera
et habitavit in nobis (Joan. i, 14). » Filius igitur mea soUdavit calura. Et in Jereraia Ego feci terrara :

secundum carnem dicilur factus. Nam sccundura di- in fortitudine raea raagna, el in brachio meo ex-
vinitatem a Patre nusquam dicitur factus, sed geni- celso. Item Dominus fecit terram in virtute sua
ibi :

tus; dum enim Pater loquitur, Filius loquitur, et cum magna, et erexit orbem terrae in sapicntia, ct pru-
FiliusloquilurPatrem in illo esse loquentem documen- dentia sua extendit ccelura et posuit sonum aquae in
tis coelestibus comprobalur, Paulo apostolo attestan- coelo. Defenditc, charissimi, ego rogo vos, contra
te, qui ait : Multis partibus multisque modis olim malivolos homines inconcussum Ecclesiaj statura,
27 Deus locutus est Patribus in prophetis, novis- ut vos Christi dextera defendat in aevum. Data No
sime autem locutus est nobis in Filio. El ut eumdem nas Maii, Rustico ct Aquilino IV consulibus.
H9 APPEND. AD S.EC. IX. — ISIDORl MERCATORIS 120

EPISTOLA SOTHERIS PAPiE.

Dilectissimis fratribus per Italise provincias san- \ est vigilantia tanti sacramenti sapientise discretionis,
clis constitutis episcopis, Sother papa. quai occulta tenebrarum revelat, ad requisitionem
Divinis prtBceptis et apostolicis monitis informa- hujusmodi rei et scrutationem, quoniam latet quo-
mur, ut pro omnium Ecclesiarum statu impigro vi- dammodo et absconditur, vixque comprehenditur
gilemus affectu, at si quid usquam reprehensioni dolosa existens maUtia pro eo quod sibi pietatem
invenitur obnoxium, celeri soUicitudine cib ignoran- callide blandiatur, ut valeat scrutantium mentem
tiae imperitia et prajsumptionis usurpatione revoce- latere. Quod utique sciens beatus Apostolus, ait :

mus. Sacratas Deo feminas vel monachas, sacra « Nam hujusmodi pseudoapostoli, operarii subdoU,
vasa vel sacratas pallas penes vos contingere et in- transfigurant se in apostolos Christi (II Cor. xi,

censum circa altaria deferre perlatum est ad aposto- 13). » Sed non mirum quando ipse Satanas transfi-

licam sedem, quse omnia reprehensione et vitupe- gurat se in angclum hicis, si ministri ejus transQgu-
ratione plena esse, nulli recte sapientium dubium rantur velut ministrijustitiae, quorum finis secundum
est. Quapropter hujus sanctae sedis auctoritate, haec opera eorum. Sed et Dominus in hoc praemuniens
omnia vobis resecare funditus, quanto citius pote- nos, ait : « Attendite a falsis prophetis qui veniunt
ritis, censemus, et ne pestis heec latius divulgetur per ad vos in vestimentis oviuni, intrinsecus autem sunt
omnes provincias, abstergi citissime mandamus, ait B lupi rapaces; a fructibus eorum cognoscetis eos
enim Apostolus « Despondi enim vos uni viro vii'-
: {Mntth. VII, 15, 16). » Ergo in idipsum ex loto corde
ginem castam exhibere Christo (11 Cor. xi, 2). » vestro referentes, ante omnia, super taU qua;stionc
nia est enim virgo Ecclesia, sponsa unius viri Chri- deprecationem, et dicentes cum David : « Revela
sti, quse nullo se patitur errore vel inhonesta repre- oculos meos, et considerabo mirabilia de lege tua ;

hensione vitiari, ut per totum mundum una sit nobis Uicerna pedibus meis verbum tuum, lumen se-
et

unius casta; communionis integritas. Unde consur- mitis meis iPsal. cxviii, 18, 105). » Quoniam, nt ait
gite, charissimi, cum Domino, etassistite ei induen- bealus Daniel propheta, « sapienlia et fortitudo ejus
tes arma spiritus adversus malignantes contra fidem sunt {Da7i. ii, 20), » dat sapientiam sapientibus, et
ejus, et probetur spiritus sapientiae, id est, verba scientiam inteUigentibus et discipUnam ; ipse reve-
illorum si ex Deo sunt. Scriptum est enim in Jei'e- lat profunda et abscondita, et novit in tenebris con-
mia : « Pi'obatorem dedi te in popuhim meum ro- stituta, et lux cum eo est. Quia sapientiam et forti-

bustum, et scies, et facies, et probabis viam illorum tudinemdedistimihi et ostendisti mihi quse rogavi te.

iJerem. vi, 27). » Multum namque nobis necessaria Data x Kalend. Junii, Cetico et Clero IV consuUbus.

INCIPIUNT DECRETA ELEUTHERII PAPiE.

(Anno Domini 177, tempore Antonini Cominodi.)

Eleutherius episcopus, universis Ecclesiis perrj velut lintcum magnum, quatuor initiis submitti de
Galliae provincias Domino miUtantibus, in Domino coelo in terram, in quo erant omnia quadrupedia
salutem. et serpentia terrae, ct volatUia cceli. Et facta est vox
Magno munere misericordiae Dei tolius Ecclesia* ad eum : Surge, Petre, occide et manduca. Ait au-
cathoUcae muUiplicata sunf gaudia, cum multos po- tem Petrus Absit, Domine, quia nunquam mandu-
:

pulos ad Domini servitium festinare cognovimus. caviomne commune et immundum. Et vox ilerum
Qua de rc necessarium judicavimus vos instruere, pccundo ad eum Quae Dominus purificavit, tu
:

ut escas quas vitare vos audivimus irralionabiliter commune nc dixeris. Hoc autem factum est per ter,
non respuatis. Scitis, fratres, legislatorem docuisse, et stalim vas receptum est in coelum {Act. x, 9, 16). »
omnia quaj creavit Deus erant valde bona, et ipsa De accusationibus ergo clericorum, super quibus
per se Veritas ait « Xon quod intrat in os coin-
: consuUi sumus, quia omnes eorum accusationes
quinat liominem, sed quod cxit dc ore [Matth. xv, difticilc est ad scdem apostoUcam dcfcrre, finiUva

H .) » Unde constat non debcrc refutare cscas com-
munes quas Deus ad cibos tribuit fidelibus suis. Et in
Actibus apostolorum, dc mundis escis logitur
« Postcra aulem die iter tribus facicntil)us domesli-
ris cum Pclro, ct appropinquantibus civilati, asc(Mi-
episcoporum tantumjudicia hucdefcrantur,cthujus
sanctsB sedis auctoritatc finiantur, sicut ab apostolis
ila : corumque successoribus multorum consensu episco-
D ponim jam definitum est. Ncc in eorum Ecclesiis
iilii aut pr.Tponanfur, aut ordincntur antequam hic

dit Pctrus in superioia, ut orarct circa horam sex- eoruui juste termincntur negotia, quoniam quamvis
lam, et cum esurirct, voluit gustare. Parantibus liccat apud provinciales et inclropolitanos atque
autem cis cecidit super eum mentis exccssus : et primates corum vontilaro accusationes vel crimina-
vidit coelum apertum ct dcsccndcns vas quoddam, tioncs, non tamen licet difUnirc secus quam pi\T-
121 DECRETALIUM COLLECTIO. 122

dictum est. Reliquorum vero clericorum causas apud ^ Oppressis namque ab omnibus incunctis subveniatur
provinciales et metropolitanos ac primates et ventilare causis. Haec omnia summopere sunt attendenda.
et juste difflnire licet ,
judicantem tamen oportet Nec criminatio mlnorum, quanto magis episcoporum
cuncta rimari, et ordinem rerum plena inquisitione facile est recipienda, dicente Domino : « Non seque-
discutere, interrogandiac proponendi, adjiciendique ris turbas ad faciendum malum [Exod. xxin, 2). »

prsebita patientia ab eo, ut ubi actio ambarum par- Et alibi : « Non suscipias vocem mendacii {Ibid. i). »

tium limitata sit pleniter. Nec litigaiitibus judex Et in Paralipomenon legitur : « Omnia coi"da scru-

prius sua velit sententia obviare nisi quando ipsi tatur Dominus (I Psal. xxvui, 9), » et omnem cogi-
jam peractis onmibus niliil babeant in qusestione tationem novit; homo vero videt in facie, Deus au-
quod proponant, et tandiu actio ventiletur, quo- tem in corde. Et alibi scriptum est : Non potest hu-
usque rei veritas iuveniatur. Frequenter interrogare mano condemnari examine quem Deus suo reserva-
oportet, ne aliquid prsetermissum forte remaneat vit judicio. Igitur omne pondus et circumstantia ad-

quod annecti conveniat; inducise enim non modicte versariorum documenta per patientiam, fratres, com-
ad inqutrendnm dandae sunt, ne aliquid prccpropere primere satagite, scientes quia subversi sunt hujus-
agi a quacunque parte videatur, quia per subreptio- modi et delinquunt proprio ore damnati, quia qui
nem multa proveniunt. Nihii tamen absque legitimo B fratres accusant vel infestant, non eos diligunt,
et idoneo accusatore fiat. Nam et Dominus noster Je- sed magis negligunt et peccant, dicente Apostolo :

sus Christus Judam furem esse sciebat, sed quia non « Dilectio proximi malum non operatur [Rom. xni,
est accusatus, ideo non est ejectus. Et quidquid. in- 10). » Et alibi : « Qui non diligit fratrem suum quem
ter apostolos egit, pro dignitate ministerii ratum videt, Deum quem non videt quomodo potest dilige-
mansit. Nam si leges saeculi accusatores requirunt, re"? » Nos enim humiles corde, ad ea quae recta sunt,
quanto magis ecclesiasticse regulae ! docent enim ter- adjutore Doraino sapienter vinculo charitatis vobis-
restria et humana quae sint ecclesiastica atque cce- cum sumus constricti, religionem catholicam in
lestia. De accusationibus vero comprovincialibus ita omnibus fortiter defensantes, improbis probe resi-
legitur esse statutum : Si quis super quibuslibet stere non negUgimus, unde dictum est Negligere :

criminibus quemlibet clericum pulsandum credide- enim, cum possis deturbare perversos, nihU aliud est
rit in provincia in qua consistit ille qui pulsatur quam fovere, nec caret scrupulo societatis occultae,
suas exerceat actiones, nec eestimet eum alibi aut qui manifesto facinori desinit obviare. Hujus rei
longius ad judicium protrahendum. IIU vero qui gratia universalis vobis a Christo Jesu comniissa est
pulsatusfuerit, si judicem suspectum habuerit, liceat -, Ecclesia, ut pro omnibus laborelis, et cunctis opem
appellare. Caveant etiam judicesEcclesise ne absente ferre non negligatis ; frater autem fratrem adjuvans
60 cujus causa ventilatur , sententiam proferaut, exaltabitur, et illudens dissipabitur. Quapropter re-
quia irrita erit, imo etiam causam pro facto dabunt. levate semper oppressos, corripite inquietos, ut
Proditoris vero nec calumnia nec vox audiatur. zizania Domiuicam messem non possit suffocare.
Nemo enini debitorem amplius potest cognoscere Data v Idus Julii, Paterno et Bardua consulibus.
quam ille qui injuriam, ejusque sustinuit nequitiam.

28 INCIPIUNT DECRETA VICTORIS PAPJE.

De Pascha et causis reliquis.

(Anno Domini 189, tempore Helvii Pertinacis.)

ViCTOR Romanse ac universalis Ecclesise archiepi- discrepent, nec contraria gerant. A quarta decima
scopus TheophUo episcopo et cunctis fratribus in vero luna primi raensis usque advicesimum primum
Alexandria Domino famulantibus iu Domino salu- ejusdera mensis diem eadem celebretur festivitas.
tem. Eodem
vero tempore baptismus celebrandus est ca-
Multa mihi gratulatio, dilectissimi fratres, quodTv tholicus, sed tamen si necesse fuerit, aut mortis
manifestato sicut optamus per gratiam Dei lumine periculum ingruerit gentiles ad fidem venientes quo-
evangelicae claritatis et ab Ecclesia jam magna cuuque loco, vel momento, ubicunque eveuerit
ex parte perniciosi erroris nocte depulsa, cre- sive iu llumine, sive in mari, sive in fontibus ta-
ditae nobis dispensationis fructus crescit, et aug- men, Christianae confessione credulitatis clariQcata,
mentatur in Domino. Celebritatem sancti Paschae baptizentur. Ipsis quoque quod in baptismo poUiciti
die Dominica agi debere praidecessores nostri jam sunt summopere est attendendum, ne infideles, sed
statuerunt, et nos iUud eadem die celebrari solem- fideles iuvenianlur. Ipsi vero qui uota infldelitatis
uiter mandamus, quia non decel ut membra a capite asperguntur, infames efliciuutur, atque inter fidele^
123 APPEND. AD SMC. I.\. — ISIDORI MERCATORIS 124

miiiime reputantur. Haec vero statuta nulla debent ^ mihi? stemus simul. Quis est adversarius mcus?
improbitate convelli,nulla novitate mutari, quia alia accedat ad me, ecce Dominus Deus mcus, auxiliator
causarum Stecularium, alia est divinarum.
ratio est meus. Quis est qui condemnet me ? Ecce omnes
Audivimus namque apud vos vestrosque diver- quasi vestimentum conterentur, tinea comedet eos.
sa judicia fieri, et incei'ta judicari. Incerta, charis- Quis ex vobis timens Dominum, audiens vocein
simi, nullatenus judicemus, quoadusque veniat Do- servi sui? Quis ambulavit in tenebris, et non est lu-

minus, quilatentiaproducetin lucem, et illuminabit men ei? Speret in nomine Domini, et innitatur su-
abscondita tenebrarum, et manifestabit consilia cor- pcrDeum suum. Ecce vosomnesaccendentesignem,
dium, quia quamvis vera siut, non tamen credenda, accincti flammis, ambulafe in luraine ignis vestri, et

nisi quse manifestis judiciis comprobantur, nisi qua^ in fiammis quas succendistis. De manu me factum est

manifesto judicio convincuntur, nisi quse judiciario hoc vobis, in doloribus dormietis. Audite me qui sequi-
ordine publicantur. Similiter ea vos judicare ad mini quod justum est, et quseritis Dominum, attendi-
apostolieam delatum esl scdem, quee pra?ter nostram te ad petram, unde excisi estis, et ad cavernam laci,

vobis definire non licet auctoritatem episcoporum de qua prfecisi estis. Attendite Abraham patrem
ad
causas, unde ita constitutum liquet a tempore apo- vestrum, et ad Saram qiiae peperit vos, quia unum
stolorum et deinceps placuitut accusatus veljudica- B vocavi eum, et benedixi ei, et multiplicavi eum.
tus a comprovincialibus in aliquam causam episcopus Consolabitur ergo Dominus Sion, et consolabitur
licenterappelletetadeatapostolicsesedispontificem, omnes ruinas ejus. Et ponet desertum ejus quasi
qui aut per se, aut per vicarios suos ejus retractari delicias, et solitudinem ejus quasi horlum Domini;
negotium procuret ; et dum- iterato judicio pontifex gaudium et laetitia invenietur in ea, gratiarum actio

causam suam agat, nullus alius in ejus loco ponatur et vox laudis. Attendite ad me, populus meus, et

atit ordinetur episcopus, quoniam, quanquam com- tribus mea, me audite. Quia lex a me exiet et judi-
causam pontificis
provincialibus episcopis accusati cium meum in lucem populorum requiescet prope ;

non tamen diffinire inconsulto Ro-

scrutari liceat, est justus meus, egressus est salvator meus, et

mano pontifice permissum est, cum beato Petro brachium meuin populos judicabit; me insulse ex-

apostolo non ab alio quam ab ipso dictum sit Do- spectabunt et brachium meum sustinebunt. Levate
mino Qusecumque ligaveris super terram, erunt
: in coelum oculos vestros, el videte sub terra deor-

ligataetin coelo, etqusecunque solveris superterram, sum, quia cceli sicut fumus liquescent, et terra si-

erunt soluta et in ccelo. Et alibi in iustitutis legitur cut vestimentum atterctur, et habitatores ejus sicut
apostolicis : Si quis putaverit se a proprio metropoli- hsec interibunt. Salus autem mea in sempiternum
tano gravari, apud patriarcbam vel primatem dioe-
^ erit, et justitia mea non deficiet. Audite me qui

ceseos, aut penes universalis apostolicse Ecclesise scitis justum, populus meus, lex mea in corde eo-
judicetur sedem. Niliil aliud est, fratres, talis proe- rum. ^olite timere oppi'obrium hominum et bla-
sumptio, nisi apostolorum suorumque successorum sphemias eorum sicut enim vestimentum,
; sic co-

terminos transgredi, eorumque decreta violare. medet eos vermis, et sicut lanam, sic devorabit eos

Culpantur enim, ut scriptum est, fratres, quia ali- tinea. Salus autem mea in sempiternum erit, et ju-

ter circa episcopos judicare prsesumunt quam apo- stitia mea in generatione et generationem (Isa. l, 7,

stolicse sedis papse fieri placuerit. Et quis est quiju- 21; Li, i, 2). » Multis mundi hujus iUecebris, mul-
dicat eum quem Dominus sibi et huic sanctffi sedi tis vanitatibus resislendum est, ut verse charitatis et

reservari voluit judicandum? Ait namque Dominus continentise obtineatur integritas. Dominus enim
per prophetam Isaiam « Domine Deus auxiliator
: nullum vult perire, sed omnes salvos fieri. Certus

meus, ideo non sum confusus, ideo posui faciem autem sum vos ad haec emendanda vel defendenda
meam ut petram durissimam, et scio quia non con- Domino auxiliante proficere. Data xiii Kal. Augusti,

fundar, juxta est qui justiiicat me. Quis contradicit Commodo et Gratiano IV consulibus.

CUJUS SUPRA EPISTOLA AD APIIROS.

De causis superioribus.

urbis archiepiscopus, ]) non discrepare, sed concordes essc, quia hcct pauci
Vif.Ton Romanae Ecclesiaj
Domino malorum comparatione, si taraen concordes fue-
universis episcopis per Africam conslitutis in sitis

salulem. ritis, facile, auxihante Domino, vestros insidialores

Scmper enim in ajtcrno consilio Dei mansit hu- superabilis. Si vero discordos, quod absit, fucritis,

mani generis incommutabililer praeordinata repara- non supeiabilis, sed superabimini.Perlatum est enim
tio, sed ordo rcrum per Dominuin noslrum Jesum ad scdemapostohcam aliquosvestrum nocere fratres
Christum temporalitcr gerendarum dispositione vellc, et ut cadant, decertare, simiiitcr in sacramen-

verbi divini sumpsil exordiuni. Quaproiiter oportet tisdiscrcpare, et ob id contenliones et a?mulationes

vos, fratres, unaninios cssc, et adminiculum vicissim intor vos fieri; a quibus dissensionibus vos averlore,

ferre ; in recta ergo fidc et in sacrameiitis divinis ct in his omnibus concordare, cl opem ferre vicissim

J
 :

i 23 DECRETALIUM COLLECTIO. 126

mandamus. Nam si hoc^agere cito ncglexeritis, et^ est in urbe solitudo, et calamitas opprimet portas.
vicissim reconciliari non studueritis, ab apostolicai Quia haec erunt in medio terrse, et in medio popu-
sedis et totius Ecclesia^ communione vos pelli non lorum, quomodo si pauca^ oliva^ quse remanserunt,

dubitetis, nec attenditis, charissimi, qualiter Do- excutiantur ex olea, et racemi , cum fuerit finitima

minus per Isaiam prophetam talibus comminatusest, vindemia. Hi levabunt vocem suam atque lauda-
dicens « Dominus eis locutus est verbum hoc,
:
bunt : cum glorificatus fuerit Dominus, hinnient de
luxit et defluxit terra, et infirmata est, defluxit or- mari. Propter hoc in doctinnis glorificate Dominum,
bis, et infirmata est altitudo popuU terrfe, et terra et in insulis maris nomen Domini Dei Israel {Isa.

interfecta est ab habitatoribus suis, quia transgressi XXIV, 3, Ib). » Et Dominus, in oratione quam disci-

sunt leges, mutaverunt jus, dissipaverunt foedus pulos suos docuit orare, ait : « Pater noster, qui es

sempiternum. Propter hoc maledictio vorabit ter- in coelis, sanctificetur nomen tuum. In bonis )> et

ram, et peccabunt habitatores ejus, ideoque insa- justis hominibus sanclincatur nomen Domini, et in

nient cultores ejus, et rehnquentur homines pauci, malis blasphematur, et ipsa per se Veritas ait : « Si

luxit vindemia, infirmata est vitis ; ingemuerunt ofTers munus tuum ad altare, et recordatus fueris

omnes qui leetabantur corde cessavit ; gaudium tym- quia frater tuus habet aliquid adversum te, relin-

panorum, quievit sonitus Isetantium, conticuit dul- B que ibi munus tuum ad altare, et vade prius recon-
cedo citharaj; cum cantico non bibent vinum, amara ciliari fratri tuo, et postea offeres munus tuum. »

erit potio bibentibus illam ; attrita est civitas vani- MuIIi vero liceat doctrinam evangelicam deserere, et

tatis, clausa est omnis domus nullo introeunte. sacerdotali honore gaudere. Data Kal. Septembris,
Clamor erit super vino in plateis, deserta est om- Laterano et Ruffino IV cc. consulibus.

nis Isetitia; translatum est gaudium terrae, relicta

INCIPIUNT DECRETA ZEPHERINI PAPJE,

(Anno Domini 208, tempore Severi imperatoris.)

Romanae urbis archiepiscopus Zepherinus omni-rj miter stare voluit, non a quibuslibet agitari. XuIIum
bus per Siciliam constitutis episcopis in Domino autem eorum sententia a non suo judice dicta con-
salutem. stringat, quia et leges saeculi id ipsum fieri proBci-

Divinae circa nos gratiae memores esse debemus piunt. Duodecim enim judices quilibet episcopus ac-
quae nos per dignationis suae misericordiam ob cusatus, si necesse fuerit, eligat, a quibus ejus causa
hoc ad fastigium sacei'dotaIe provexit, ut mandatis juste judicetur, nec prius audiatur, aut excommu-
ipsius inhsei'entes, et in quadam sacerdotum ejus nicetur, vel judicetur, quam ipsi per se eligantur, et
speculatione constituti, prohibeamus illicita ct se- regulariter vocatus ad suorum primo conventum
quenda doceamus. Sicut stellas coeh non extinguit episcoporum, per eos ejus causa juste audialur et

nox, sic mentes fidelium firmamento inhsei-entes rationabiUter discernatur. Finis vero ejus causse ad
sanctae Scripturae non obscurat mundana iniquitas. sedem apostolicam deferatur, ut ibidem terminetur.
Idcirco meditari vos oportet et Scripturas, et prae- Nec antea finiatur, sicut ab apostolis vel successo-

cepta divina, quae in Scripturas continentur, dili- ribus eorum olim statutum est, quam ejus auctori-
genter attendere, ne transgressores legis Dei, sed tate fulciatur ; ad eam qiioque ab omnibus (maxime
impletores appareatis. Patriai-chae vero vel primates tamen ab oppressis) appellandum est et concurrendum
accusatum discutientes episcopum, non ante sen-D quasi ad matrem, ut ejus uberibus nutriantur, au-
tentiam proferant finitivam, quam apostolica fulti ctorite defendantur, et a suis oppressionibus re-
auctoritate, ac reum seipsum confiteatur, aut per lcventur, quia non potest, nec debet mater oblivisci
innocentes et regulariter examinatos convincatur filium suum.
testes. Qui minori uon sint numero quam illi disci- 29 Judicia enim episcoporum, majoresque Eccle-
puli fuerunt, quos Dominus ad adjumentum apo- sise causse a sede apostolica et non ab alia, sicut apo-
stolorum eligere praecepit, id est septuaginta duo. stoli et sancti successores eorum statuerunt, cumaliis
Detractores quoque divina auctoritate eradicandi episcopis suntterminandse ;
quia licet in alios transfe-
sunt, et auctores inimicorum ab episcopah submove- rant episcopos,beato tamen apostoIoPetro dictum est
musaccusationeveltestimonio, nec summorum quis- Qusecunque ligaveris super terram erunt ligata et in

piam minorum accusationibus impetaturaut dispe- coeIis,et qusecumque solveris super terram erunt so-
reat, neque in re dubia certa judicetur sententia, nec luta ct in coehs. Et reliquaprivilegia quae soli huic sanc-
ullum judicium, nisi ordinabiliter habitum teneatur. tsesedi concessasunt, etinconstitutisapostoIorum,eo-
Absensveronemojudicetur,quiaetdivinaecthumanae rumque successorum, aliis quamplurimis cum eis con-
hoc prohibcnt leges. Accasatorcs autem corum omni cinentibus, habenturinserta. Septuagintaenim apo-
careant suspicione, quia columnas suas Domiims fir- stoli sententias praefixerunt cura aliis quamplurimia
 127 APPEND. AD SJEC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 128

episcopis, et servandas censuerunt. De occultis enim A perituri super me veniebat, et cor viduse consolatus
alieni cordis temere judicare peccatum est, et eum sum,justitia indutus sum, etvestivi me vestimento
cujus non videntur opcra nisi bona, iniquum est et diademate, judicio meo; oculus fui caeco, et pes
ex suspicione reprehendere, cum eorum quge homi- claudo; pater eram pauperum, causam quam et

nihus sunt incognila solus Deus judex sit; ipse vero nesciebam diligentissime investigabam. Conterebam
novit abscondita cordis, et non enim
alius; injusta molas iniqui, et de dentibus ilhus auferebam prse-
judicia ab omnibus cavenda sunt, maxime tamen a dam {Job. xxix, 13), » et rehqua. Vos ergo, qui
servis Domini. Servum autem Dei non oportet liti- iu specula Domino estis
a positi, comprimere et

gare, nec quemquam damnare. Episcopi namque a repehere eos summopere debetis qui fratribus
plebibus, et clero, et Domini a servis ferendi sunt, insidias praeparant, aut in eos seditiones et scan-
ut sub exercitatione tolerantise sustineantur tempo- dala excitant. Facile est enim verbo fallere homi-
raha, sperentur aeterna. Auget enim merita vir- nem, non tamen Deum. Ideo hos repeUere, et ab
tutis quod propositum non violat religionis. Sata- his vos cavere oportet, quatenus exstincta funditus
gendum est nobis ne aliquis fratrum nostrorum gra- hujus modicaligine, lucifer eis resplendeatetleetitia

viter laceretur vel pereat. Succui-rere ergo vos oriatur, sanctissimi fratres. Data xii Kalendas Oc-
oportet oppressis, et hberare eos de manu perse- B tobris, Saturnino et GaUicano IV cc. consul.

quentium, ut cum beato Job dicatis : « Benedictio

ITEM EPISTOLA EJUSDEM ZEPHIRINI PAPiE.

Charissimis fratribus per ^g)'ptum Domino mili- mini, unde et ipse ait : « Beati qui persecutionem
tantibus Zepherinls Romanae urbis archiepiscopus. patiuntur propter jusUtiam {Matth. v, 10); » his
Tantam a Domino hujus sancta? sedis, et aposto- non multum debemus timere oppro-
fulti sufTragiis

Hcaj Ecclesise fundatore, et beato Petro principe brium hominum, neque eorum exprobrationibus
apostolorum, accepinius fiduciam, ut pro universali vinci, quoniam hoc nobis Dominus jubetperlsaiam

Christi sanguine redempta Ecclesia, impigro labore- prophetamdicens Audite : me qui scitisjudicium,po-
mus affectu, et omnibus Domino famulantibus suc- pulus quorum cordibus lex mea est. Nohle
meus in
curramus, et cunctis pie viventibus apostohcaauctori- timere opprobrium hominum, etblasphemias eorum
tate opcm feramus. Omnes qui in Christo vohintpie ne timeatis, considerantes quod in psalmo scriptum
vivere, necesse est, ut ab impiis et dissimihbus pa- est : « Nonne Deus requirit ista, ipse enim novitabs-
tiantur opprobria, et despiciantur tanquam stulti et condita cordis {Psal. xliii, 22), » et cogitationes
insani, utmehores et purgatioi'es efficiantur. Quibona talium hominum quoniam vanae sunt « ; Vana autem
temporaUa perdunt ut percipiant seterna. Eorum locuti suntunusquisque ad proximumsuum, labia do-
vero despectio et irrisio in ipsos retorquebitur qui losa in corde et corde locuti sunt mala. Sed disper-
eos afUigunt et contumeUis afflciunt, cum et abun- C det Deus universa labia dolosa et linguam magnilo-
dantia eorum in egestatem, et superbia transierit in quam. Qui dixerunt labia nostra a nobis sunt, qius
confusionem. Nuntiatum estenim sedi apostoUcae per noster Dominus est {Psal. xi, 3-5) ? » Nam si haec
apocrisiarios nostros quosdam fratrum nostrorum in memoria retinerent, minime ad tantam prosUi-
episcoporum videUcet ab Ecclesiis et sedibus pro- rent iniquitatem. Non enim probabili et paterna do-
prns peUi, suaque eis auferri supellectiUa , et sic ctrina hoc faciuut, sed ut suam exerceant in servos
nudos et exspoUatos ad judicia vocari, quod omni Dei vindictam. Scriptum namque est : Viastulti re-
ratione caret, cum constituta apostolorum eorumque cta in oculis ejus {Prov. xii, 15). » Et : « Sunt vi» quoe
successorura, et proecepta imperatorum, ac constitu- vidcntur homini justaj, novissima autem earum de-
tiones legum idipsum prohibeant, et apostolicae sedis ducunt ad mortem {Prov. xiv, 12). » Nos enira qui
auctoritas idipsum Ueri vetet. Prajceptum est ergo, hffic patimur, judicio Dei haec reservare debemus,
in antiquis statutis, episcopos ejectos atquesuisre- qui reddetunicuique secundum operaejus. Qui etiam
bus exspoUatos, in Ecclcsiis propriis recipi, et primo per ministros suos intonuit dicens : « Mihi vindictam,
sua omnia eis reddi, et dcmum quos eos juste ac- ego retribuam {Rom. xii, 19). » Vos enim in recta

cusare voluerit a^quo periculo facere. Judices esse fide et opere ac bona voluutate succurrite vicissim,
decernentes, episcopos recta sapientes, et in Eccle-
D nec aliquisa supplemento fratris subtrahat manum,
sia convenientcs ubi testes essent singulorum qui quoniam in hoc ait Dominus : « Cognoscent onancs
oppressi vidcbantur. Nec prius eos respondere de- quia mei estis discipuli, si dilectionem habueritis

berc quam orania sua eis et Ecclesiis eorum legibus ad invicem {Joan. xiii, 35); » unde et ipse pcr Pro-
mirum, fratrcs, si vos
integerrirac restituantur. Nec phelam loquitur, dicens : « Ecce quain bonum et
persequuntur cum caput verum Christum Dominum quam jucundum habitare fratres in unum {Psal.
nostrum usque ad mortem sunt persecuti. Ipsaj cxxxii, 1). » Spiritah dico habitaculo et concordia
taraen j^ersecutiones patienter portandaj sunt, ut quai in Deo est et unitate fidei, hujus delectabilis
cjus discipuli csse cognoscamini, pro quo ct pati- sccumluin veritatem halntaouli qu;c videlicet iu
129 DECRETALIUM COLLECTIO. 130

Aaron magis decorabatur, atque sacerdotLbus in- ^cipere, aut ore proferre unde, et Dominus per pro-
duentes dignitatem sicut unguentum super caput phetamloquitur, dicens «Dixi:Custodiamvias meas,
:

principalem intellectum irrigans, et usque ad ipsam ut non delinquam in lingua mea [Psal. xxxviii, 2). »

extremam scientiam deducens. In hoc enim habita- Dominus omnipotens et ejus unigenitus Fihus, et
culo benedictionem etaeternamvitam promisitDomi- Salvator noster Jesus Christus hoc vobis tribuat in-
nus. Hujus igiturpropheticcevaticinationis meritum citamentum,ut omnibus fratribus, quibuscunque tri-
amplectentes, praesentem fraternam syllabam expo- bulationum molestiis laborantibus, viribus quibus
suimus, nostra propter charitatem minime quseren- potestis, succurratis, et eorum, ut dignum est, in-

tes, Non enim detrahentibus bonum

aut qusesituri. jurias vestras aBstimetis, maximum adminiculum eis
est detrahere, aut palosecundum vulgarem fabulam verbis et factis prgebeatis, ut ejus discipuli invenia-
excutere palum. Absit; non enim sunt ista nostra. mini veri qui fratres ut se omnibus diligere prae-

Haic enim avertat Divinitas. Justo judicio Dei datur cepit. Ordinationes vero presbyterorum et levi-

plerumque peccatoribus potestas, qua sanctos tarum tempore congruo coram astantibus
et multis

ipsius persequantur, ut qui spiritu Dei juvantur et solemniter agite, et probabiles ac doctos viros ad
aguntur, fiant per laborum exercitia clariores, ipsis hoc opus provehite, ut de eorum societate et adju-

tamen qui eos persequuntur et exprobrant atque B mento plurimum gaudeatis. Ponite indesinenter
detrahunt, erit proculdubio vse. Vae, vse ilHs qui de- corda vestra in virtute Dei et enarrate hsec et csetera di-
trahunt servis Dei, quia detractio eorum ad eum vina verba in progenies alteras, quoniam hic est Deus
pertinet, cujus ministerium agunt, et vice fungun- noster in seternum, et ipse reget nos in ssecula. Data
tur. Oramus autem, ostium circumstantise (qui ne- VII Idus Novembris, Saturnino et Gallicano consu-
minem perire aut labiis suis poUui volumus) eorum libus.

moribus imponi, et verbum minime nocivum con-

INGIPIUNT DEGRETA GALIXTI PA?M.

De jejunio quatuor temporum, et reliqids causis.

(Anno Domini 217, tempore Severi imperatoris.)

Calixtcs archiepiscopus Ecclesise catholicse urbis r et jejunium septimi, et jejunium decimi erit domui
Romse Benedicto, fratri et coepiscopo, salutem in Judse in gaudium et laetitiam, et in solemnitates

Domino. prseclaras veritatem tantum et pacem diligite, dixit

;

Fraternitatis amore constringimur,
moderamine cogimur, ut consultis fratrum prout
Dominus dederit, respondeamus, eosque apostolicse
sedis auctoritate instruamus. Jejunium quod ter in
anno apud nos celebrare didicistis, convenientius
et apostolico Dominus exercituum. » In hoc ergo omnes nos una-
nimes oportet esse, ut secundum apostolicam do-
ctrinam idipsum dicamus omnes, et non sint in no-
bis schismata. Simus autem perfecti in eodem sensu,
et in eadem scientia, in cujus operis devotione gra-

nunc per quatuor tempora fieri decernimus, ut sicut tulamur dilectionem tuam esse consortem. Non de-
annus per quatuor volvitur tempora, sic et nos qua- cet enim a capite membra dissidere, sed juxta sacrse
ternum solerane agamus jejunium, per anni quatuor Scripturse testimonium omnia membra caput se-
tempora, et sicut i-eplemur frumento, vino et oleo quantur. NuIIi vero dubium est, quod apostolica Ec-
ad alenda corpora, sic repleamur jejunio ad alendas clesia mater sit omnium Ecclesiarum a cujus vos re-
animas, juxta prophetse Zacharise vocem, qui ait : gulis nullatenus convenit deviai-e. Et sicut FiHus
« Factum est verbum Domini ad me dicens : Hsec venit facere voluntatem Patris, sic et vos voluntatem
dicitDominusexercituum. Sicutcogitaviutaffligerem D vestrse impleatis matris,qu3e est Ecclesia, cujus caput,
vos cum ad iracundiam pi'ovocassent me patres ve- ut prsedictum est, Romana existit Ecclesia. Quidquid
stri, et non sum misertus, sic conversus cogitavi ergo sine discretione justitise contra huj us disciplinam
in diebus istis ut benefaciam Jerusalem et domui Juda. actum fuerit, ratum haberi ratio nulla permiltit.
Nolite timere, ha?c sunt verba quaj facietis. Loqui- Criminationes vero contra doctorem nemo susci-

mini veritatem unusquisque cum proximo suo, veri- piat, quia non oportet filios reprehendere patres,
tatem et judicium pacis judicate in portis vestris, et nec servos dominos lacerare. Fihi ergo sunt docto-
unusquisque malum contra amicum suum ne cogite- rum omnes quos instruunt. Et sicut filii patres car-
tis in cordibus vestris, et juramentum mendax ne nales, sic et hi patres debent diligere spirituales.

diligatis. Omnia enim hsec sunt quae odivi, dixit Do- Non enim bene vivit, qui non recte credit, aut pa-
minus exercituum. Et factum est verbum Domini tres reprehendit, vel detrahit suos ; doctores ergo
exercituum ad me dicens : Hsec dicit Dominus qui et patres vocantur magis portandi quam repre-
exercituum : Jejunium quarti, et jejunium quinti, hendendi sunt, nisi in recta fide erraverint. Nullug

Patrol. CXXX.
 131 APPEND. AD S.4^C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 132
ergo doctorem per scripla accuset, nec Uca defendit Ecclesia. iNuUi imperatori vel cuiquam
nisi fideli et
j^
legitimo qui etiam irrcpreliensibilem vitam ac con- pietatem custodienti, Ucet aUquid contra mandata
versationem ducat accusatori, respondeat, quia in- divina prtesumere. Injustum ergo judicium, et diffi-
dignum est ut doctor stulto et indocto atque repre- nitio injusta regio metu aut jussu, aut cujuscunque
hensibiliter viventi respondeat juxta stultitiam suam, episcopi aut potentis a judicibus ordinata vel acta
dicente Scriptura : « Non respondeas stulto ju.\ta uon valeat, homini reUgioso parum esse debet ini-
stultitiam suam (Prov. xxvi, 4) » non bene vivit qui
; micitias aliorum non exercere, vel non augere male
non recte credit. ISihil mali vult qui fidelis est. Si loquendo, nisi etiam eas exstinguere bene loquendo
quis fidelis est, videat ne falsa loquatur, aut cuiquam studuerit. MeUor est in malis factis liumiUs confes-
insidias ponat. Fidclis homo semper fideliter agit, sio quamin bonis superba gloriatio. Omnes vero qui
30 ^^ infidelis caUide insidiatur, atque fideles et pie amant vitam beatam, mahint eam tranquiUitatis suai
ac juste viventes perdere nititur, quia simifis simi- et justitia? statu currere quam nostrorum peccato-
lem sibi quaerit. InfideUs homo mortuus est in cor- rum pcenis uUricibus interpolari. Memor enim siim
pore vivente. Et contra sermones fidelis hominis vi- me sub illius nomine Ecclesiai preesidere, cujus a
tam custodiunt auditorum. Doctorem enini cathoU- Domino Jesii Christo est glorificata confessio, et cu-
cum, et praecipue domini sacerdotem, sicut nuUo B jiis fides omnes seniper destruit errores. Et intelli-
errore impUcari, ita nuUa oportet machinalioue, aut go aliter mihi non Ucere quam ut omnes conatus
cupiditate violari, dicente quippe Scriptura sancta : meos ei causae in quauniversalis EcclesiJEsaius infe-
« Post concupiscentias tuas non eas, et a voluntate impendam. Spero autem adfuturam miseri-
statur,
tua avertere (Eccli. xviii, 30) ; » multis hujus cordiam Dei quod cooperante ejus clementia omnis
mundi iUecebris, niuUis vanitatibus resistendum pestifer niorbus ipso peUente auferatur. Et quidquid
est ut verai continentice obtineatur integritas. Cujus ipso inspirante atque auxiliante poterit salubriter
prima est labes superbia, initium transgressionis, et fieri, cum tuse fidei et devotionis laude pcragatur,
origo peccati, quoniam mens sponte avida nec absti- quoniam res omnes aliter tutae esse non possunt, nisi
nere novit nec pietati adhibere consensus. NuUus bo- qute ad divini muneris faniulatum pertinent, sacer-
norum inimicum habet nisi maUim. Qiii ideo essc dotaUs defendat auctoritas. Data xi Kalen. Decem-
permittitur, ut aut corrigatur, aut per ipsum bonus bris, Antonio et Alexandro consulibus.
exerceatur. Quidquid ergo irreprehensibUe est catho-

EPISTOLA PAPtE GALIXTI AD OMNES GALLLE EPISGOPOS

De conspirationibus et reliquis causis illicitis ne fiant.

DUectissirais fratribus per GalUas constitutis, uni- r existunt jussionibus, severioribus corrigantur vin-
versis episcopis Calixtcs. dictis, quatenus ca?tcri timorera habeant talia com-
PUirimorum relatu comperimus, dilectionem ve- mittere, et Deus gaudeat fraternitate ac concordia, et
stram fervore Spiritus sancti ita Ecclesia? gubernacula cunctisumant severitatis atque bonitatis exempUiin.
firmiter contra impetus tenere et regere, ut naufragia Nam, quod absit, ecclesiasticara sollicitudincm
si,

aut naufragiorum detrimenta Deo auctore non sen- vigoremque negUgimus, perdit desidia disciplinani,
tiat. Talibus igitur gloriantes indiciis, rogamus ne et animabus fidelium profecto nocebitur. Hi vero
in illis partibus contra statuta apostoUca quidquam in nullius accusationeni sunt rccipiendi, nec eoruni
lieri sinatis; sed nostra fulti auctoritate nociva com- vel anathematizatorum vox ulli nocere vel accusare
pescite, illicita prohibete. Conspirationum vero cri- potest.
mina vestris in partibus vigere audivimus, et ple- Excommunicatos quoque a sacerdotibus nullus rc-

bes contra episcopos suos conspirare nobis manda- cipiat anle utriusque partis justam examinalioncm,
tum est. Cujus criininis astutia non solum intcr nec ciim eis in oratione, aut ciho, aul potu, aut
ChristianosabominabUis est, sed etiam inter etlini- osculo communicet, nec ave eis dicat. Quia qui-
cos, et ab extcris legibus prohibita. Et idcirco hujus cunque iu his vel in aliis prohibitis scienter excom-
criminis reos non solum ecclesiasticaj, sed etiam sa;- D nuinicatis communicaverit, juxta apostolorum insti-

culi damnant leges, et non solum conspirantes, scd tutionem et ipse simili exconimunicationi subjace-
eliam consentientes eis. Antccessores vero nostri bit. .Vb liis crgo clcrici ct laici se abstincant qui
cum plurima turbaepiscoporum, quicunque eorum eadein pati nolucrint. Infidelibus quoque nolite con-
honore suntpositi, aut existunt clerici,
in sacerdolali jungi, nec cumeis ullam parUcipationem habere. Ta-
honore quo uluntur cadere prujceperunt. Caeleros lia vero agentes non tidelcs, sed infidoles judicanlur,
vero conununione privari, et ab Ecclesia extorres unde ait Apostolus : « Qua^ pars Udoli cum inndoli,
lieri jusserunt, omnesquc simiil utriusque ordinis [II Cor. VI, lo), » aut qua^ partiiipuUo justitia' cum
viros infames essc censuerunl, et
non solum facientes, iniquilatc. Nemo quoque altorius terminos usurpet,
sed et cis conscnUcntes. Juslum osl cuim, ul qui nec alterius parochiaTuim judicarc, aut cxcomimi-
divina coiilemnunt mandata, et inohedientes patrum nicare piwsumpserit, quia lalisjudicatio, autexcom-
 :

133 DECRETALIUM COLLECTIO. 134

municatio, vel damnatio, itcc rata erit, nec vires j^rcgularitev. Si eninieo vivente, alteri nupserit, adul-

ullas habe])il, quoniam nuUus alterius judicis nisi tera judicabitur. Similiter et ille, si alteram sponte
sui sentcntia tenebitur, aut damnabitur, unde et duxerit, adulter aisliuiabitur et communione priva-

Dominus loquitur, dicens : « Xe transgredia- bitur. Si autem persecutus fuerit in Ecclesia, fu-

ris terminos antiquos quos posuerunt patres tui giendum illi est ad alteram eique associandus, di-
{Prov. XXII, 28). » NuUus autem primas vel metro- cente Domino Si persecuti vos fuerint in una ci-
:

pohtanus di«cesani Ecclesiam vel parochiam aut vitate, fugite in aliam. Si autem utilitatis causa

aliqucmde ejus parochia prccsumat excommunicare, fueril mutandus non per se hoc agat, sed fratribus

vel judicare, vel ahquid agerc absque ejus consilio iuvitantibus et auctoritate bujus sanctai sedis faciat,
vel judicio ; sed hoc observet, quod ab apostolis ac uon ambitus causa, sed utilitatis.
patribus et prsedecessoribus nostris est statutum et Conjunctiones autem consanguineorum lieri pro-
a nobis confirmatum, id est si quis metropolitanus bibete, quando bas et divinae et sseculi prohibent le-

quod ad suam solummodo propriam

episcopus, nisi ges. Leges ergo divinai bffic agentes, et eos qui cx
pertinet parochiam sine consilio ac voluntate om- eis, prodeunt, non solumejiciunt, sed et maledictos
nium comprovincialium episcoporum extra aliquid appellant. Leges ergo seeculi infames tales vocant,
agere tentaverit, gradus sui periculo subjacebit, etBetab haereditate repellunt. Nos vere sequentes pa-
quod vacuum. Sed quid-
egerit, irritum habeatur et tres nostros, et eorum vestigiis inhserentes, infamia
quid de provincialium coepiscoporum causis eorum- eos notamus, et infames esse censemus, quia infa-
(jiie ecclesiarum et clericorum, atque saeculai'ium mia? maculis sunt aspersi. Nec eos viros vel accusa-
necessitatibus agere, aut disponere, necesse fuerit, tores quos leges saeculi rejiciunt suscipcre debemus.
hoc cum omnium consensu provincialium agatur Quis enim dubitat Icges humanas rationi et hone-
pontiticum,nec ahquo dominationisfaslu, sedhumil- stati non repugnantes esse amplectendas? prsesertim
lima et concordi administratione, sicut Domiuus ait ul)i vel pubhcaj consulunt utihtati, vel ecclesiasticae
\on veni ministrari, sed ministrare ; et alibi : Qui dignitatis auctoritatem defendunt, ac pro adminiculo

majorem virtutem, erit ministcr vester, et reliqua. tuentur? Eos autem consanguineos diximus, quoset
Similiter ipsi comprovinciales episcopi cum eis con- divinK imperatorum, acRomanorum, atque Grteco-
siUo (nisi quantum ad proprias pertinet parocbia;^) rum leges consanguineos appellant, et iu haereditate
agant juxta sanctorum constituta patrum, qui suscipiunt, nec repehere possunt. Talium enim con-
quamvis aliquo tcmporum intervallo nos aiitecesse- junctiones, nec legitimte sunt, nec manere possunt,
rint, ab uno tamen eodemque puritatis fonto veritatis sed sunt rcpellendie, ctsi quse ausu temerario tentatae
et fidei lumen hauserunt, eteodem illustratore et di- sint, auctoritate apostolica rescindendoe veniunt
rectore spiritu, Ecclesioe Dei stabilimentum et om- Quisquis ergo qui non est legitime conjunctus, vel
nium Christianorum communem qusesierunt utili- absque dotati titulo, ac benedictione sacerdotis con-
tatem, et uno anirao, uuo ore concorditer saucta stat copulatus, sacerdotes vel legitime conjunctos cri-

glorificetur Trinitas in saecula. minari, vel in eos testificari minine potest, quoniam
Nullus primas, nullus metropolitanus, nullusque omnis incesti macula poUutus infamis est, et accu-
rehquorum episcoporum alterius adeat civitatem, sare supradictos non permittitur non solum ergo
;

aut ad possessionem accedat quae ad eum non perti- hi rejiciendi sunt, et infames efficiuntur, sed etiam
net, etalteriusepiscopiestparochia? super cujusquam omnes eis consentientes. SimiUter de raptoribus, vel
dispositione, nisi vocatus ab eo cujus juris esse diguo- eis qui seniores impetunt fieri censemus. Hos ergo
scitur, quidquid ibi dispouat, vel ordinet, autjudicet, sgecuUlegesiuterficiuut.sednosmisericordiapreeeun-
si sui gradus honore potiri voluerit. Si aliter pra»- te sub infamise nota ad poenitentiam recipimus, ipsam
sumpserit, damnabitur. Et non solum ille, sed coope- quoque infamiamquasuntaspersi, delere non possu-
ratores atque consentientcs, quia sicut ordinatio, ita mus, sedanimaseorum pcr pffinitentiam publicam, et
eis et judicatio, et aliarum rerum dispositio prohibe- J) Ecclesiaj satisfactionem sanare cupimus, quia ma-
tur.iNamquiordinarenon poterit, quahter judicabit? nifesta peccata non sunt occulta correctione pur-
Nuliatenusproculdubiojudicabit autjudicarepoterit, ganda. Omnes ergo qui in recta flde suspecti sunt,
quoniam sicut aUerius uxor, nec aduUerariab aliquo, in accusatione sacerdotum et eorum super quorum
vel judicari, aut disponi, nisi a proprio viro eo vi- non haisitatur, minime recipiantur, et in testi-
fide
vente permittitur, sic ncc uxor episcopi quae ejus monio humanodubii habeantur. Infirmari ergo opor-
Ecclesia vel parochia indubitanter inteUigitur, eovi- tet eorum vocera de qiiorum fide dubitatur, nec eis

vente absque ejus judicio et voluntate alteri judicari omnino esse credendum qui rectam fidem ignorant.
vel disponi, aut ejus concubitu frui, id est ordina- Quffircndum est ergo in judicio, cujus sit conversa-
tione,nuUatenus conceditur, unde ait Apostolus : tionis et fidei is qui accusat, et is qui accusatur,
AUigata est uxor legi quandiu vir ejus vivit, eo quoniam lii qui non sunt rcctffi conversationis ac fidei,
vero defuncto, soluta est a lege viri. Similiter et et quorum vita est accusabiUs non permittuntur ma-
sponsa episcopi (quia sponsa uxor ejus dicitur Eccle- jores natu accusare, nec quorum fides, vita et lUier-

sia) illo vivente ei est alligata. Eo verodefuncto, so- tas nescitur, ueque viles personae in eorum recipiun-
luta est, cui voluerit nubat tantuminDomino,idest tur accusationem. Rimandse vero suat enucleatim
 :

133 APPEND. M) S.EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 136

personoe accusatorum, quae sine scripto difQcile, per credimus, testante Domino per pvophetam « Nun-
^ :

scriptum autem nunquam recipiantur. quia per scri- quid qui cadit non adjiciet ut resurgat, et qui aver-
pturam nuUus accusai'e vel accusari potest, sedpi"o- sus est, non revertetur? {Jer. viii, 4.) » EtaUbi : Nolo,
priavoceet praesente eo quemaccusare voluerit, suam inquit Dominus, mortem peccatoris, sed ut conver-
quisque agat accusationem, nec absente eo quem tatur et vivat. Et propheta David poenitentiam agens,
accusare voluerit, quicunque accusator credatur. dixit : « Redde mihi isetitiam saUitaris tui, et spi-

Similiter testesper quamcunque scripturani teslimo- ritu principali confirma rae {Psal. l, 14). » Ipse

nium non proferant, sed preesentes de his quoi vi- namque post pojnitentiara et alios docuit, et sacrifi-
derunt et noverunt, veraciter testimonium dicant. ciura Deo obtulit, dans exemplum doctoribus sanctn?
Nec de aliis causis vel negotiis dicant testimonium, Ecclesiaj, si condignam poenitentiam
lapsi fuerint et

nisi de his quce suh praisentia eorum acta esse no- Deo gesserint, utrumque facere posse. Docuit enim
scuntur. Accusatores vero consanguinei adversus ex- quando dixit « Doceboiniquos vias tuas, et impu ad
:

traneos testimonium non dicant, nec familiares vel te convertentur (J6td., 15). » Et sacrificium Deo pro

de domo prodeuntes sed si voluerint, et invi-

, se obtulit dum dicebat Sacrificium Deo spiritus
: <>

cem consenserint, inter se parentes tantummodo contribulatus {Ibid., 19). » Videns eniraprophetasce-
testificentur, et non in alios. Nec accusatores 31 "^el B lera sua mundata per poenitentiam, non dubitavitpree-
testes suspecti recipiantur, quia propinquitatis et dicando, et Domino Ubando curare aliena. Lacryma-
famiUaritatis, ac dominationis affectio veritatem ruin ergo effusio movet anirai passionem. Satisfa-
impedire solet, amor carnalis et timor atque ava- ctioneautem impleta avertitur animus ab iia qui ;

ritia plerumque sensus hebetant humanos, et per- enim non ignoscitalteri, quomodo sibit putat subve-
vertunt opiuiones, ut qusestum pietatem putent, et niri?Superabundant ergo peccata, superabundet et

pecuniam quasi mercedem prudentise. Nemo enim misericordia. QuoniamapudDominum misericordia,

in dolo loquatur ad proximun suum, fovea alta est et copiosa apud eum redemptio; penes enim Domi-

os malevoli, innocens dum credit facile, cito labitur. num omnium abundantia est, quia Dominus virtu-
Sed iste lapsus surgit, et tergiversator suis artibus tum ipse est rex gloriae ait enim Apostolus ;

prsecipitatur, unde nunquam exsiUat atque evadat. « Omnes peccaverunt et egent gloria Dei, justificati

Ponderet ergo unusquisque sermones suos et gratis per gratiam ipsius, per redemptionem quse est
,

quod sibi ioqui non vuU, aUeri non loquatur, in Christo Jesu, quem proposuit Deus propitiato-
unde bene sacra ait Scriptura « Quod tibi rera, per fidem in sanguine ipsius ad ostensionem
:

non vis fieri, alteri ne feceris. » Nos enim tempore p justitioe suffi propter remissionem praecedentium de-
indigemus, ut aliquid maturius agamus, nec preeci- lictorum,in sustentationem Dei, ad ostensionem jus-
pitemus consUia et opera nostra, neque ordinem titise ejus in hoc tempore, ut sit ipse justuset justifi-

corrumpamus. Sed si aUquis lapsus quocunque modo cans eum qui ex fide est Jesu Christi {Rom. ui, 21
fuerit non perdamus eum, sed fraterno corripiamus et scq.) » David enim dicit « Beati quorum remissse :

affectu, sicut ait beatus Apostolus : « Si preeoccu- sunt iniquitates, et quorum tecta sunt peccata. »
patus fuerit homo in aUquo deUcto, vos, qui spiri- Mundatur ergo homo a peccato, et resurgit gratia
tuales estis, instruite hujusmodi in spiritu lenitatis, Dei lapsus, et in pristino manet officio juxta praedi-
considerans teipsum ne et tu tenteris, aUer aUerius ctas auctoritates, videat ne ampUus peccet ut sen-

onera portate, et sic adimplebitis legem Christi tentia EvangeUi maneat in eo, vade et ampUus noli

[Gal. VI, i, 2.) » Porro sanctus David de criminibus peccare; unde ait Apostolus « Non ergo regnet :

mortiferis egit pcenitentiam, et tamen in honore peccatum in vestro mortali corpore, ut obediatis
permansit. Beatus quoque Petrus amarissimas lacry- concupiscentiis ejus sed neque exhibeatis membra
;

mas quando Dominum negasse poenituit, sed

fudit vestra arma iniquitatis peccato, sed exhibete vos tan-

tamen apostolus permansit. Et Dominus pcr pro- quam ex mortuis viventes et membra vestra arma
phetam peccantibus poUicetur dicens Peccator in :
J) justitise
Peccatum enim vobis non damnabUur;
Deo.
quacunque die conversus ingemuerit, omnium ini- non enim sub Icge estis, sed sub gratia. Quid ergo
quitatum Ulius non recordabor ampUus. peccabimus, quoniam non sumus sub lege, sed sub
Errant cnim qui putant saccrdotcs post lapsum, gratia?Absit.NesciUsquoniara cui exhibctis vosservos
si condignam egcrint poenitentiam, Domino mini- ad obedienduin, servi estis ejus cui obeditis, sive

strare non possc et suis honoribus frui, si honam pcccati ad mortein, sive oheditionis ad justitiam?
deincepsvitam duxerint, et suum sacerdotium con- Gratias autem Deo quod fuistis servi peccaU, obe-
digne custodierint. Et ipsi qui hoc putant non sohim distis autem ex corde in eam formam doctrinoe in
errant, sed etiam contra traditas Ecdesiai claves qua traditi estis. LiberaU autcm a peccato, servi
disputare ct agere videntur, de quibus dictum esl : autera facU eslis justiti», iuunanum dico {Rom. vi,
« Quaicunque solveritis in terra, erunt soluta et in 12 et seq.) » Majus enim pcccatum est judicanUs
coelo {Matth. xviii, 18), » aUoquin heec sententia quam ejus qui judicatur. « Existimas, inquitAposto-
aut Domini non est, aut vera. Nos vero induhitanter lus, homo, omnis qui judicas eos qui talia agunt
tam Doinini saccrdotus quani reliquos fideles post i3t facisca, quia tu olUigios judiciuin Dei? An divi-

diguam satisfactionem posse redire ad honores tias bonitatis ejus et patienUw et longanimitatis con-
 ;

137 DECRETALIUM COLLECTIO. 138

teninis?Ignoras quoniambenignitasDeiadpoeniten-^operantis malum, Judfei primum et Grseci. Gloria

tiam te adduxit ? Secundum duritiam autem tuam et autem et honor, et pax omni operanti bonum {Rom.
impoenitens cor, thesaurizas tibi iram in die irse 11, 3 ct seq.) » Sententiam, fratres, quae misericor-

et revelationis justi judicii Dei, qui reddet unicuique diam vetat,non solum tenere, sed et audire refu-
secundum opera ejus. His quidem qui secundum gite, quia potior est misericordia omnibus holocaus-
patientiam boni operis gloriam et honorem, et in- tomatibus ct sacrificiis. Consultis vestris breviter
corruptionem queerentibus vitam seternara; his respondimus, quia oppressos nimis et prseoccu-
autem qui ex contentione, et qui non acquiescunt patos aliis judiciis Utterse nos invenere vestrae. Data
veritati, credunt autem iniquitati, ira et indignatio viu Idus Octobris, Antonio et Alexandro consu-
tribulatio et ansfustia in omnem animam hominis libus.

INCIPIUNT DEGRETA URBANI PAPiE.

De communi vita et oblatione fidelium.

(Anno 222, tempore Aurelii Antonini imperatoris.)

Urbanus episcopus omnibus Christianis in san- g ex pretio eorum, coeperunt praidia et agros quos ven-
ctificationem spiritus , in obedientiam et asper- dere solebant, matricibus ecclesiis tradere, et ex
sionem sanguinis Domini nostri Jesu Christi sahi- sumptibus eorum vivere. Ipsee vero res in ditione
tem. singularum parochiarum, episcoporum qui locum
Decet omnes Christianos, charissimi, ut eum imi- tenent apostolorum erant, et sunt usque adhuc, et
tentur cujus nomen sortiti sunt : « Quid prodest, futuris semper debent esse temporibus. Et quibus
fratres mei, apostolus Jacobus ait, si fidem quis episcopi et fideles dispensatores eorum omnibus
dicat se habere, opera autem non habeat? [Jac. ii, communera vitam degere volentibus ministrare
14.) » Nolite phires magistrifieri, fratresmei, scien- cuncta necessaria debent, prout melius potuerint,
tes quoniam majus judicium sumitis in multis enim ; ut nemo in eis egens inveniatur. Ipsae enim res fide-
offendimus omnes. Qui sapiens et disciplinatus inter lium oblationes appellantur,quiaDomino offeruntur.
vos, ostendat ex bona conversatione operam suam Non ergo debent in aliis usibus quam ecclesiasticis
in mansuetudine sapientia;. Scimus vos non igno- et praedictorum Christianorum fratrum vel indigen-
rare, quia hactenus vita communis inter bonos tium converti, quia vota sunt fidelium, etpretia pec-
Christianos viguit, et adhuc gratia Dei viget, et catorum, ac patrimonia pauperum, atque ad praedi-
maxime inter eos qui in soi^te Domini sunt electi, C ctum opus explendum Domino traditae. Si quis
id est clericos sicut in Actibus lcgitur apostolorum : autem, quod absit, secus egerit, videat ne damna-
« Multitudinis autem credentium eral cor unum et tionem Ananiae et Saphira? percipiat, et reus sacri-
anima una; nec quisquam eorum quse possidebat legii efflciatur sicut illi effecti sunt qui pretia prse-
aliquid suum esse dicebat, sed erant illis omnia dictarum rerum fraudaverunt, de quibus legitur in
communia. Et virtute magna reddebant apostoli prsedictis apostolorum Actibus « Vir erat quidam:

testimonium rcsurrectionis Jesu Cbristi; et gratia nomine Ananias, cum Saphira uxore sua, vendidit
magna erat in omnibus illis. Neque enim quisquam agrum, et fraudavit de pretio agri, conscia uxore
egens erat inter illos, quotquot enim possessores sua; et afferens partem quamdam, adpedes aposto-
agrorum aut domorum erant vendentes afferebant lorum posuit. Dixit autem Petrus Ananiae Cur :

pretiaeorum quae vendebant et ponebant ante pedes tentavit Satanas cor tuum mentiri te Spiritui san-
apostolorum. Dividcbantur autem singulis prout cto, et fraudare de pretio agri? Nonne manens tibi
cuique opus erat. Joseph autem qui cognominatus manebat et venundatuni eratin tua potestate? Quare
est Barnabas ab apostohs, quod est interpretatum posuisti in corde tuo hanc rem? Non es hominibus
fllius consolationis, levites ct cyprius geiicre, cum mentitus, sed Domino. Audiens autem Ananias haec
haberet agrum, vendidit illum et attulit pretium
D verba, cecidit et expiravit. Et factus est timor
ante pedes apostolorum [Act. iv, 32), » et re- magnus in omnes qui audierant. Surgentes autem
liqua. juvenes amoverunt eum, et efferentes sepelierunt.
Videntes ergo sacerdotes summi et alii atque le- Factum est autem quasi horarum trium spatium, et
vitae, et reliqui fideles plus utihtatis posse afferre, uxor ipsius nesciens quod factum fuerat introivit.
si hsereditates et agros quos ante vendebant, eccle- Respondens autem Petrus ei dixit : Dic mihi si
siis quibus praesidebant episcopi traderent, eo quod tantiagrum vendidistis ? At illa dixit. Etiam tanti.
ex sumptibus eorum tam prsesentibus quam futuris Petrus autem ad eam : Quid utique convenit vobis
temporibus plurima et elegantiora possent mini- tcntare Spiritum Domini? Ecce pedes eorum qui
strare fidelibus communem vitam ducentibus quam sepelierunt virum tuum ad ostium, et efferentte,
130 APPEXn. Xb S.KC. IX. — ISIDORI MERCATORIS iiO

Confestim cecidil ad pedes ejus, et expiravit. Intran- a faciatis, scd sponsioncm quam Domino in baptismo
tes autem juvenes invenerunt illam mortuam, et fecistis, firmiter teneatis, ne reprobi, sed condigni
extuleruntet sepelierunt ad virum suum. Et factus coram eo inveniamini. Et quicuuque vestram com-
est timor magnus in universam Ecclcsiam ct in nmnem vitam suseeptam habet, et vovit se nihil pro-

omnes qui audierant ha^c {Act. v, i et seq). » Ha;c, prium liabere, videat ne pollicitationcm suam irri-

fratres, valde cavenda sunt et timenda, quia rcs tam faciat, sed hoc quod Domino est pollicitus, fide-

ecclesiaj non quasi propri?e, sed ut communes ct ne damnationem, sed prajmium sibi
litcr custodiat

Domino oblata>, cum summo limore non in alios quoniam satius est non voverequam votum
acquiiat,
quam in pra^fatos usus sunt fidciiter.dispensand», prout mclius potest, non perficere. Gravius enim
ne sacrilegii reatum incurrant qui eas inde abslra- puniuntur qui votum fecerunt, et votum non per-
hunt ul)i tradita; sunt, ne po^nam et mortcm Ana- fecerunt, aut fidem perceperunt, et in mahs vitam
niae et Saphirse incurrant, et (quod pejus est) ana- finierunt, quam illi qui vitam sine voto finierunt,
thema maranatha fiant. Et si non corpore, ut Ana- aut sinc fide mortui sunt, et tamen bona egerunt
nias et Saphira, mortui ceciderunt, anima tamen, opera. Ad hoc enim sensum rationabilem naturre
qu;Ti potior est corpore, mortua et alienata a con- muncre ct sccundai nativitatis rcparationem susce-
sortio fidclium cadat, et in profundum barathri la- B pimus, ut secundum Apostolum < magis qua^ sursum
batur. Unde attendcndum est omnibus et fidelitcr sunt sapiamus, non quae superterram, quia sapien-
custodiendum, et illius usurpationis conlumelia de- tia hujus mundi stultitia est apud Deum. » Quid

pellenda, ne prcedia usibus decretorum coelestium autem suadet, charissimi, sapientia hujus sajculi,
dedicata a quibusdam irruentibus vexentur. Quod si nisi nocitura quferere, et amare perilura, negligere

quis fecerit ,
post debita; ultiouis acrimoniam quaj salutaria, pro nihilo reputare perpetua ? Cupiditatcm

erga sacrilegos jure promenda est, perpetua damne- commendat, de qua dicit : « Radix omnium malo-
tur infamia, etcarceri tradatur autexsiho perpetua>. rura est cupiditas. » Qua; in primis hoc malum habet
deportationis utatur, quoniam juxta Apostolum tra- quod dum ingerit transitoria, abscondit aeterna; ct

dere oportet hujusmodi hominem Sataiia", ut spiritus dum a foris posita conspicit intra se latentia non
salvus sit in dic Domini. Memoratis ergo augmenta- introspicit, et dum aliena quffirit, seclatori suo sc-

tionibus ac cultibus intantum • ecclesia; quibus metipsum alienum facit. Ecce quod suadet saiculi

episcopi praesident, Domino adminiculante, creve- sapientia, vivere in deliciis, unde dicitur « Anima :

runt, et tantis maxima parsearum abundant rebus, quee in deliciis est vivens, mortua est. » Suadet ergo
ut nullus sit in eis communem eligens vitam indi- ,
mollissimis suavitatibus, peccatis et vitiis et flainmis
gens, sed omnia necessaria ab episcopo suisque^ '
nutrirc carnem, cibi ct vini intemperantia animam
ministris percipit. Ideo si aliquis exstiterit moder- premcre, ac vitam spiritus intercludere, et contra

nis aut futuris temporibus qui hoc avcllcrc 32 '"" se hosti suo de se gladium ministrare. Ecce quod
tatur, jam dicta damnatione feriatur. suadet saeculi sapieutia, ut qui boni facti sunt, mali
Quod autem sedes in episcoporum ccclcsiis ex- esse malint, et per errorem mentis fieri etiam stu-

celsa? constiluta? etpra-paratseinveniuntur ut thronus, deaut peccatores, et non cogitent illam teiTibilem

speculationem el potestatem judicandi et solvendi Dei vocem, cum exurenlur peccatores sicut fc-

atque ligandi a Domino sibi datam materiam docet, num.

unde ipse Salvator in Evangelio ait « Quaicunque : Omncs enim fideles per manus impositioncm epi-
ligaveritis super terram erunt ligata et in coilo; et scopornm Spiritumsanctumpostbaptismumaccipere
quKCunque solveritis super terram erunt soluta ct debent, ut plenc Christiani inveniantur; quia, cum
in coelo {Matth. xviii, 18). » Et alibi : « Accipite Spiritiis sanctus infunditur, corfidele ad prudcntiam
Spiritum sanctum; quorum remiseritis peccata rc- ct constantiam dilatatur. De Spiritii sancto accipi-
mittuntur eis, et quorum retinueritis retenta sunt mus,utefficiamurspirituaIes,quiaanimalishomonon
{Joan. XX, 23). » Idco ista pra^tulimus, charissimi, pcrcipit ea quse sunt Spiritus Dei. De Spiritu sancto
j)
utintelligatis potestatem episcoporum vcstrorum, in accipimus, ut sapiamus intor bonum malumque dis-

cisque Dominumvcncremini, eteosulanimasveslras cerncre, justa diligere, injusta 1'espuere, ut malitia>

diligalis, et quibus illi non communicant non commu- ac supcrbifc repugncmus, ut luxuriai ac divcrsi? il-

nicetis, et quod ejecerint non recipiatis. Valdc cnim lecebris et fedis indiguisque cupiditatibus resista-

limenda est scntentia cpiscopi, licet injuste ligetali- mus. Dc Spiritu sancto accipimus ut amorc vita> et

quem, quod tamcn summoperc prajvidern debct. Vos glorijo ardorc succcnsi, erigerc a tcrrcnis mentem ad
autem hortantes monemus omnesqui Christianitatem sui)crna ctdivina valcanms. DataNonas Seplembris,
suscepistis, et a Christo vocahulum Chrisliani .sum- id csl quinta die cjusdcm mcnsis, Antonio et Alcxaii-
psistis, nc in aliquo Christianitatem vcsiram irrilam dro IV cc. consul.
141 DECRETALIUM COLLECTIO. 142

INGIPIUNT DEGRETA PONTIANI PAPiE.

(Anno Domini 230, tempore Alexandri imperatoris.)

PoxTiANLS episcopus Felici succriboni salutem. ^ contristain audivimus, non modico compulsi sumus
Oppido cor nostrum charitati vestra; congaudet, mcerore. Unde omnipotentem Deum rogamus, ut
quod studium sanctJE religionis summopcre adim- sufe vos gratise aspiratione consoletur, vosque et a
plere studetis, et fratres moerentes, ac destitutos in malignis spiritibus et a perversis hominibus ccelesti

fide et religione confortatis. Unde Redemptoris protectione custodiat. Nam et si quos post ilUus obi-

nostri misericordiam exoramus, ut sua nobis in om- tum tumultus quorumdam adversantium sustinetis,

nibus gratia suffragetur, et effectu implere tribuat nolite mirari si vos qui frui bonis in terra vestra, id
qnod velle concessit. In hoc itaque bono, tanto com- est in torra viventiura, quaeritis, mala hominum in

moda j'etributionis accrescunt, quanto et studium terra aliena portatis. Peregrinatio quippe est vita
laboris augetur. Et quia in his omnibus divinse gra- poenitens, et qui suspirat ad patriam ei tormentum
liai adjutorio opus est, omnipotentis Dei assiduispre- est peregrinationis locus, etiam si blandus esse vi-
cibus clementiam exoramus, quatenus hsec vobis deatur, vobis autem qui patriam quseritis inter sus-

semper operanda bona et velle tribuat et posse con- piria quee habetis, etiam gemitus audio humana! op-
cedat, alque in ea vos via, cum fructu boni operis, pressionis exsurgere. Quod mira omnipotentis Dei
quam so Pastor pastorum esse testatus est dirigat, dispositione agitur, ut dum veritas per amorem vo-
ut sine quo nihil agi potest, per ipsumimplerebonaB cat, mundus poenitens a se ipso animam vestram
quffi coepistis valeatis. De sacerdotibus autem Domini per triijulationes quas ingerit, rejiciat. Tantoque fa-

quos vos audivimus contra pravorum hominura in- cilius ab araore hujus SKCuIi mens exeat, quanto et

sidias eorumque causas portare, scitote

adjuvare, impellitur dum vocatur. Itaque quod coepistis, ho-
vos in eo valde Deo placere, qui sibi eos ad servien- spitalitatis curam impendite, in oratione et lacrymis

dum ascivit, et familiares intantum sibi esse voluit, instantissime laborate. Eleemosynis quas semper
ut etiam aliorum hostias per eos acceptaret, atque amastis jara nunc largius atque uberius date operara,
eorum peccata donaret sibique reconciliaret, ipsi ut tanto post crescat vobis in retributione fructus
quoque pi'oprio ore corpus Domini conficiunt et po- rauneris, quanto hic excreverit studium laboris.
pulis tradunt. De illis enim dictum est : « Qui vos Prffiterea salutantes paterna dulcedine bonitatem
conlristabit me contristabit, et qui vobis facit inju- vestram, petimus ut in bonis quae coepistis ne defi-
riam, recipiet id quod inique gcssit : » Et ahbi : « Qui ciatis. Neque ullus vos ab eis avertere possit, sed

vos audit me audit, et qni vos spernit me spernit. in cunctis affectum vestra? charitatis, clerici et servi
Qui autem me spernit, spernit eum qui me misit Dei ac cuncti Christiani qui in illis partibus com-
(Luc. X, 16). » Hi enim non sunt infestandi, sed ho- morantur, amore Christi et sancti Petri pleniter in-
p
norandi. In eis quoque Dominus honoratur, cujus veniant, et favoris vestri solatiis quocunque modo
legatione funguntur. Hi ergo, si forte ceciderint a necesse fuerit poliantur, quatenus vestra cuncli ope
fidelibus, sunt sublevandi et portandi. Accusandi defensi atque adjuti, et nos vobis gratiarum possi-
autem non sunt ab infamibus, aut sceleratis, vel raus existere debitores, et Christus Dominus noster
iuiraicis, aut alterius sectaj honiinibus vel religionis; atque beatus Petrus apostolorum princeps in quo-
si peccaverint, a reliquis arguantur sacerdotibus, sed rum vos causis impenditis, Jesus Christus seternam
et a summis pontificibus constringantur, et non a gloriam compenset, et beatus apostolus Petrus ipsius
sajcuiaribus aut raalaj vitai hominibus arguanturvel glorise januam aperiat. Data x Kalendas Februarii,
arceantur. Quod ergo dc fratris vestri transilu vos Severo et Quintiano IV cc. consul.

EPISTOLA PONTIANI PAP^E.

De fralerna dilectione et vitandis malis.

PoNTiANUS sanclse et universalis Ecclesisc episco- n phetam loqmtur dicens ; « Quam bonus Israel Deus

pis oranibus recte Dominum colentibus ct divinum his qui recto sunt corde, mei autera pene moti sunt
cultum araantibus, salutera. pcdes, pene effusi sunt gressus niei quia a;mulatus
Gloria in excelsis Deo, et in terra pax hominibus sum pacem impiorura videns [TsaL
contra iniquos
bonaj voluntatis. Ha^c verba, charissimi,-non homi- Lxxii et seqq.). »De bonis vero ipsa per se Veritas
num sunt, sed angelorum, et non humano sensu ait « Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum vide-
:

excogitata, sed ab angelis in ortu Salvatoris annun- bunt [Matth. v, 8). » Mundi enim non suntcorde qui
tiata,quibus indubitanter ab omnibus intclligi po- mala cogitant, aut nociva adversus fratres suos,
quod non malfe voluntatis, sed hominibus bona^,
test, quia nihil mali vult qui fidelis est. Fidelis ergo homo
pax sit a Domino dala, unde et Dominus per pro- magis dihgit audire qua^. oportct quam dicere quee
 ,

143 APPEND. AD S.EC. l.\. — ISIDORl MERCATORIS 144

non oportet. Et si quis fidelis est, videat ne mala ^ dividet vulnera. Quoniam qui fodit foveam, incidet
loquatur, aut cuiquam insidias ponat. In hoc ergo dis- inillam, et qui staluit lapidem proximo, offendet in
cernuntur filii Dei et filii diaboli. Filii namque Dei eo, et qui laqueum alii ponit, peribit in illo. Facienti
scmper cogitant et agere contendunt quaj Dei sunt, nequissimum consihum, super eum devolvetur, ct
et fratres indesinenter adjuvant, et nulli nocere vo- non cognoscct unde adveniet ilH. Illusio et impro-
autem diaboli econtra mala et nociva sem-
lunt. Filii perium superborum et vindicta sicut leo insidiabi-
per meditantur, quia opera eorum mala sunt. De tur illi. Laqueo peribunt qui oblectantur casujusto-
quibus loquilur Dominus per Jeremiara prophetam, rum,doIorautemconsumetillosantequammoriantur,
dicens « Loquar judicia mea cum eis super omni
: ira et furor utraque exsecrabiha, et vir peccator con-
malitia eorum {Jer. i, 16). Propterea judicio con- tinens erit illorum. Qui vindicari vult, a Deo inveniet
tendam adhuc vobiscum, ait Dominus, et cum filiis vindictam, et peccata illius servans servabit. Re-
vestris disceptabo [Jer. ii, 9). Ecce ego fingam hnque proximo tuo nocenti te, et tunc deprecanti
contra vos malum et cogito contra vos cogitationem tibi peccata solventur. Homo homini servat iram,

{Jer. XVIII, 11). » Hsec, fratres, valde sunt timenda et a Deo qua^rit medelam ? In hominem similem sibi

et abomnibus cavenda, quoniam super quem judi non habet misericordiam, et de peccatis suis depre-
cium Dei ceciderit, non exiet impunitus. Et ideo B catur Altissimum? Ipse dum caro sit, servat iram et
unusquisque prsevideat ne hoc machinetur aut agat propitiationem petit a Deo? Quis exorabit pro deli-

in fratrem quod ipse pati noluerit. Et nec in suspi- Memento novissimorum et desine inimi-
ctis illius?

cionem veniathomo fidelis, ut dicat aut faciat eaquaj cari, tabitudo enim et mors immineut mandatis.

pati nou vult, unde suspectos et inimicos, aut facilc Memorare timorem Dei altissimi, et non irascaris
litigantes, et eos qui non sunt bonee conversationis, proximo tuo. Memorare testamenti Altissimi, et de-
aut quorum vita est accusabilis, qui rectam non tc- spice ignorantiam proximi. Abstine te a lite, et mi-

nent aut docent fidem, accusatores antecessores nues peccata. Homo enim iracundus incendit litem,
nostri apostolica repulerunt auctoritate, et nos sub- et vir peccator tm'babit amicos, et in mediopacem
movemus atque futuris temporibus excludimus ne habentium immittel Secundum enim
inimicitias.

libenter labipossint quos nos tenere et salvare de- ligna silvse, sic ignis exardescit, et secundum virtu-

bemus, ne, quod absit, praidictum Dei judicium su- tem hominis iracundia illius erit, et secundum sub-
per utrosque veniat, et nos eorum vitio, quod Deus stantiam suam exaltabit ii-am suam. Certamen festi-
avertat, pereamus. Scriptum est enim « Rectorem : natum incendet ignem, et lis festinans cffundet san-
teposuerunt? curam illorum habe, ut laeteris propter ^ guinem, et lingua testificans adducet mortem, si suf
illos, et ornamentum gratiai accipias, et coronam et llaveris quasiignisardebit, etsiexspuerissuperillam,

dignationem consequaris cum rogatione {Eccli. xxxii, exstinguelur, et utraque ex ore proficiscuntur. Su-

1 et Verhum enim nequam immutavit cor ex

seqq.) » surro et bilinguis, maledictus, multos enim turbavit
quo quatuor partes oriuntur. Bonum et malum, vita pacem habentes, lingua tertia multos commovit, et

et mors, et dominatrix est eorum assidua lingua. Pro dispersit illos de genle in gentem. Civitatesdivitura
talibus praedictivitandiadmodum sunt, et priusquam munitas destruxit, et domos magnatum effodit; vir-

praedictae enucleatim examinentur opiniones, et ab tutes populorum concidit, et gentes fortes dissolvit.

ihis alieni inveniantur non sunt suscipiendi, quo- Lingua tertia mulieres viratas ejecit, etprivavitillas

niam sacrificium salutare est attendere mandatis et de laboribus suis. Qui respicit illam, non habebit
discedere ab omni iniquitate. Beneplacitum cst Do- requiem, nec habitabit cum requie ; flagelli plaga
mino recedcre ab iniquitate, et laudatio recedereab livorem facit, plaga autem lingua? comminuit ossa.
injustitia. Quoniam scriptum est « Dilige proxi- Multi ceciderunt in ore gladh, sed nec sic quod qui
:

mum tuum et conjungere fide cum illo quoniam si intericruntperlinguam suam. Beatus qui tectus esta
;

denudaveris absconsa illius, non persequeris post lingua nequam, et qui in iracundium iUius non

eum. Sicut cnim homo qui perdit amicuni suum, sic J) transivit et qui non attraxit jugum cjus et vinculis
qui perdit amicitiam proximi sui. Et sicut qui di- illius non est ligatus. Jugum enim illius jugum fer-

mittit avem de manu sua, sic qui dcreliquisti proxi- reum est, et vinculum illius vinculum a;reum est.
mum tuum, et non eum capies. Non illum sequaris Mors illius mors noquissima est, et utilis potius in-
quoniam longe abest effugit enim quasi caprea de
:
fernus quam iUa. Perseverantia ilhus non permancbit

laqueo, quia vulnerata est anima ejus; uitra cum sed obtinebit vias injuslorum ct flamma sua non

non potcris colligare, et maledicti cst concordatio : comburet justos. Qui dcrclinquunt Deum incidant in

denudare cnim amici mysleria, despcratio est animre illam, cl exardescct in illis ct non cxstinguetur, et

infidclis. Annuens oculo fabricat iniqua, et ncmo cum immittctur in eos quasi leo ct quasi pardus lajdet

33 abjiciet. In conspectu oculorum luorum con- eos. Sepi aures tuas spinis et noli audire hnguam
culcabit os suum, ct supcr sermoncs tuos admirabi- ncquam, cl ori tuo facito ostia, ct seras auribus
tur. Novissimc autcm pervertet os suum, et in vor- tuis. Aurum tuum et argenlum confla, cl verbis tuis

bis tuis dabit scandalum. Multa odivi ct non co- facito stateram, et frenos ori tuo rcctos, et attende

aequavi ei, ct Dominus odict illum. Qui in altum lapi- nc forte hibaris in lingua tua, ctcadas iu conspcctu
dem mittit, super cjus caput cadet, ct plaga dolosi inimicorum insidianlium libi, ct sit casus iuus insa-
143 DECRETALIUM COLLECTIO. 146

nabilis ad mortem {EccU. xxvii, 18 ct scq.; xxviii, ^ter. Noli fieri pro amico inimicus proximo. Impro-
1 et seq.) » « Ne tardes converti ad Dominum, et ne perium enim et contumeliam malus heereditabit , et

differas de die in diem. Subito enim veniet ira illius, omnis peccator invidus et bilinguis. Non te extollas

et in tempore vindictse disperdet tc. Noli anxius esse in cogitatione animse tuae velut taurus, ne forte eli-

in divitiis injustis, nihil enim proderunt tibi in die datur virtus tua super stultitiam, et foha tua come-
obductionis et vindictae. Non ventiles te in omnem dat et fructus tuos perdat, et relinquaris velut

ventum, et non eas in omni via. Sic enim peccator lignum aridum in eremo. Anima enim nequam
probatur duplici lingua. Esto firmus in via Domini, disperdit qui se habet, et in gaudium inimicis dat
et in veritate sensus tui et scientia, et prosequatur illum, et deducet in sortem impiorum [Eccli. v, vi). »
teverbum pacis et justitise. Esto mansuetus ad au- Charissimi, oppressos erigere studete, et necesse ha-
diendum verbum ut intelligas, et cum sapienlia fer bentes semper adjuvate, quoniam qui fratrem affli-
responsum verum. Si est tibi intellectus responde ctum relevat apprehensum eripit, mcerentcm conso-
proximo ; sin autem, sit manus tua super os tuum ne ktur, ab illo sibi retribui cui totum impendit non du-
capiaris in verbo indisciplinato et confundaris, ho- bitet qui ait : « Quod uni ex minimis meis fecistis,
nor et gloria in sermone sensati, lingua imprudentis mihi fecistis. » TaUter enim bona indesinenter agere
subversio ipsius. Non appelleris susurro, et in lingua B studete, ut fructum boni operis et hic consequamini,
tua ne capiaris et confundaris. Super furem enim etinfuturo gratiaDei perfruamini,quatenus coelestis
est confusio et pcenitentia, denotatio pessima super regni aulam introire postea mereamini. Data quinto
bilinguem. Susurratori autem odium est, inimicitia Kalen. Maii, Sevei'o et Quintanio IV cc. consu-
et contumelia. Justifica pusillum et magnum simili- libus.

INCIPIUNT DECRETA ANTERI PAPiE.

(Anno Domini 239, tempore Maximini imperatoris.)

Charissimis fratribus per Baeticse atque Toletanaj propter doctrinam et bonam vitam quam habebat,
provincias episcopis constitutis, Anterus episcopus communi episcoporum et reliquorum sacerdotum ac
in Domino sahitem. n populorum consilio translatus est Ephesum. Non
Optavi, fratres charissimi, semper dilectionis et enim transit dc civitate ad civitatem qui non suo
pacis vestrae sinceritatis gaudia audire, ita ut vicis- libitu aut ambitu hoc facit, sed utilitate quadam

sim discurrentibus litteris sospitatis indicia juvaren- aut necessitate aliorum, hortatu et consilio potiorum
tur, si quietos nos ab incursione sua vacare hostis Non transfertur de minori civitate ad
transfertur.
antiquus sineret. Qui ab initio mendax, iniinicus ve- majorem qui non ambitu, nec propria voluntate
ritatis, aemulus hominis, quem ut deciperet se ante facit, sed aut vi a propria sede pulsus, aut neces-
decepit, pudicitise adversarius,luxurice magister, cru- sitate coactus, aut utilitate loci, aut populi, non su-
delitatibus pascitur, abstinentia punitur. Odit jejunia perbe , sed cum humilitate ab aliis translatus et

ministris suis praedicantibus, dum dicit esse super- intronizatus est, quia homo videt in facie , Deus
flua, spem non habens de futuris, apostoli sentenlia autem in corde. Et Dominus per prophetam loquitur
repercussus dicentis : « Manducemus et bibamus, dicens « Dominus scit cogitationes hominum quo-
:

cras enim moriemur (f Cor. xv, 32). » infelix au- niam vanse sunt (Psal. xaii, 11). » Non ergo mutat
dacia, o desperatee mentis astutia. Ipse enim hortatur sedem qui non mutat mentem nec mutat civitatem ;

odia et fugat concordiam ; et quia facile ad deterio- qui non sua sponte, sed consiho et electione alio-
rcm partem mens humana transducitur, voleusD rum mutatur. Non ergo migrat de civitate ad
magis per spatiosam viam ambulare, quam ai-ctae civitatem, qui non avaritiae causa, nec sponte dimit-
vitifi iter cum labore transire, qua de re, fratres di- tit suam, sed ut jam dictum est, aut pulsus a sua,
lcctissimi, sectamini meliora, et semper relinquite aut necessitate coactus aut electione et exhortatione
deteriora. Bona agite, mala vitate, ut vere discipuli sacerdotum et populorum translatus est ad alteram
Domini esse inveniamini. De rnutatione ergo episco- civitatem. Nam sicut episcopi habent potestatem
porum unde sanclam sedem apostolicam consulere ordinare regulariter episcopos et reliquos sacerdo-
voluistis, scitole eam communi utilitate atque ncces- tes, sic quoties utilitas aut necessitas expoposcerit
sitate fieri licerc, sed non libitu cujusquam aut do- supradicto modo et mutare et intronizare polestatem
minatione. Petrus, sanctus magisler noster, et prin- habent : haec, ut petistis, licet vobis ignota non sint
ceps apostolorum, de Antiochia utilitatis causa trans- tenenda mandamus, ne ignorantia quorumdam me-
latus est Romam, ut ibidem potius proficere posset. liora ct utiliora vitentur, et inutiliora sumantur,
Eusebius quoque de quadam parva civitate aposto- sicut in sancto legilur Evangelio : « Vai vobis, hypo-
lica auctoritate mutatus est Alexandriam. Similiter critai, quia deciniatis mentham et anethum et cumi-
Felix de civitate qua ordinatus erat electione civium num, et reliquistis qua^ graviora sunt lcgis, judi-
147 APPEND. AI) S.EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 148

ciuiii et misericordiam et fidem, liijcc oportuit faijeie ^ effugiet fictum et auferet se a cogitationibus
et ilia uon omittei'e; duccsctfci, excolantes culicem, quaj sunt siue intellectu, et corripietur a su-
cameluni autem glutientos. » Quod licet non licet, porveniontc iniquitate. Bonignus est enim Spii'i-

et quod non licet licet. Quemadmodum Jannes ct tus sapientiai , et non libcrabit raaledictum a
Mambres restiterunt veritati, sic et illimente reprobi, labiis suis, (juoniam renum illius testis est Deiis,

amantes voluptatem magis quam Deum. Quod licet et cordis ejus scrutator est verus, ot lingua? iUius
docent non licere, id est episcopos migrare de civi- auditor, quoniam Spiritus Domini replevit orbem
tate ad civitatem proelaxato modo. Et quod nonlicet 34: terrarum, et hoc quod continet omnia, scien-
docent licere, id est misericordiam non agere circa liam liabet vocis. Proptcr hoc qui loquitur iniqua
patientes necessitatem, hoc est eis qui episcopumnou non potest latere, ncc praiteriet illum corripiens
habentet sacro episcopahindigentministerio, episco- judicium. In cogitationibus enim impii intcrrogatio
pum de alia civitate causa utilitalis vel neccssitatis tri- erit : serinonum autem illius auditio ad Domimini
bui, etepiscopis persecutionem aut uccossilatem pa- veniet, et ad correptionem iniquitatum illius, quo-
tientibus,a]iam cathedram darinegant.Gontradicunt niam auris zeh audit omnia, et tumultus murmura-
enim sacrse Scripturte, quse testatur malle Deum mi- tionum non abscondetur. Custodite ergo vos a mur-
sericordiam quam judicium.Qua? precor major chari- B muratione quse nihil prodest; et a detractione par-
tas aut efflcacius pietatis patrocinium potest a quo- cite quoniam sermo obscurus in vacuum
linguse,
quam alicui impendi quam si ignorantiaj teiieliras et non ibit; os quod mentilur, occidit animam. Nohte
imperitia? caliginem ab eo repellat, demum vera? fldei zelare mortem in errore vitae vestrse, neque acquira-

doctrinse pabulo, non ad quaestum, non ad ambitio- tis perditionem in operibus manuum vestrarum, quo-
nem, sederuditionemet aidiflcationem reflciat?Tan- niam Deus mortem non fecit, nec laetatur in perdi-
quam enim mutilo flt manus, claudo pes, oculus ca^co tione vivorum. Creavit enim ut essent omnia et
qui ignorantice tenel)ris obvoluto sapientiaj et scien- sanabiles esse voluit nationes orbis terrarum. Nou
tisethesaurum reserat et candorcra lucis viasquc est in medicamentum exterminii, nec infero-
illis

Domini benigniter aperit. Utrisque autem, id est rum regnum in terra viventium. .lustitia perpetua
et famem verbi Dei patientibus et episcopis necessi- est et immortalis, injustitia autem mortis est acqui-

tatem, quando intronizantur propter communem sitio impii autom manibus et verbis accersierunt
;

utilitatem in aliisnon modica exhibetur

civitatibus illam, et a?stimantcs eam amicam, defluxerunt et
misericordia. Negantes autem hajc ut speciem , sponsiones posuerunt ad illam, quoniam morte digni
hsdjeant pietatis, virtutem tamen ejus abnegant. p sunt ex parte illius. Dixerunt enim apud se cogitantes
Nam in taU negotio prosapiam non agnosco, si quis non recte Exiguum est, et cum tajdio tempus vita?
:

tamen sapientium quos insipientibus tempestatis nostra^, et non est refrigerium in flne hominis, et
hujus procella aliis sociavit auctoribus, facinorum non cst qui agnitus sit reversus ab inferis,quoniani
participatione maculatur, splendor sapieutis, et si ex nihilo facti sumus, et post hoc erimus tanquam si
communionem criminum incurrit, nescit tamen du- non fuerimus, quoniam fumus afflatus est in nari-
cem se praebere peccantibus. Alia quoque est causa bus nostris, et sermo scintilla ad commovendum
utilitatis et necessitatis, et alia avaritia^ ct pra>- cor nostrum, qua exstincta, cinis erit corpus uo-
sumptionis aut propria? vohmtatis. Avaritia; quoquc strum, et spiritus diftundetur tanquam mollis aer.
causa vel prajsumptionis aut pi'opria' voluntatis non Et transibil vita nostra tancpiam vestigium nubis,
sunt episcopi mutandi de civitate ad-civitatem, sed et sicut nebula dissolvetur qufe fugata est a radiis
utilitatis et necessitatis. Quod nemo negat nisi hi de solis et a calore illius aggravata. Et nomen nostrum
quibus dictum est : « Erraverunt in ebrietute, nes- oblivionem accipict per tempus, et nemo memoriam
cierunt vidcntem, ignoraverunt judiciuui [Isa. xxvui, habebit operum nostrorum; unibra? enim transitus

7); » nani si enarrando cogercr apcrire transacta, cst tempus nostrum, et non est reversio tinis nostri,

ostenderem vobis nullum evenire solatium de compa- D quoniam consignata est, et nemo revcrtetur (Sa/i. i.

rationefactorum. u). » Propterea unicuique providendum est, ut

Caiterum state, charissimi, supervias, aspicientes summoperc se custodiat, et utiliter so provideat, ut
et interrogantes do scmitis Domini antiquis , ct cum dies extrcma flnisque vita; advenerit non trans-
videte quai est via boua et recla, et ambulate in ea, eat ad perpetuam mortem, scd ad vitam aHer-
ct invenietis requiem animabus vestris, Et ut juxta nam.
Sapientisc vocem dicamus ; « Diligitc justitiam qui Facta enini subditorum judicantur a nohis, no-
judicatis terram. Scntitc de Domino in honitatc, ct stra vcro judicat Deus. Ex merito vero plebis
in simplicitate cordis quairite illum ; (pioniam inve- noununquam c[)iscopi depravantur, (juatenus pro-

nitur ab his (jui non tenlant illum ; apparol autom clivius (-adant qui soquuntur. Capito languescentc
eis, qui tidem liabent in illum. Perversa: enim co- caitera corporis membra inflciuntur. Deterioressunt

gitationes scparant a Domino, probata autem virtus qui vitam moresquc bonorum corrumpunt, his qui
corri|)it insi[)ientes, (juoniam in malevolam aniniiim substantias aliorum pra>.diaquc diripiunt. Caveat
uon introibit sapicntia, ucc habitabit iu corporc unusquisquc ne aut huguam, aut aurcs habcat
subdito peccatis. Spirilus enim sanctus disciplinai pruricntes, id cst ne aul ipse aliis dctraliat, aut
149 DECRETALIUM COLLECTIO. ioO

alios audiat detrahentes. Sedens, inquit, adversus^ regno Christi et Dei. Nemo vos seducat inanibus

fratrem tuum loquebaris detrahendo, et advcrsus verbis propter enira venit ira Dei in filios diffiden-

fihum raatris tufe ponebas scandalum, etc : Parcant tise, nolite ergo effici participes eorum. Eratis enim
singuU detractioni hngua;, custodiant quse atque aliquando tenebrse, nunc autem iux in Domino, ut
sermones suos, et sciant, quia cimcta quse de ahis fihi lucis arabulatc. Fructus enim lucis est in omni
loquuntur sua sententia judicabuntur. Nemo invito bonitale, et justitia et veritate, probantes quid sit

auditori libenter refert. Officii singulorum sit, dile- beneplacitum Deo. Et nohte comraunicare operLbus
ctissimi, non solum oculos castos servare, sed et infructuosis tenebrarura, magis autera redarguite.
linguam. Nec quid in cujusquam domo agatur, aha Quae enim in occulto fiuntab ipsis turpe est dicere.
domus per vos unquam noverit. Habeant omnes Omnia autem quaj arguuntur a lumine raanifestan-
simplicitatem columbaj ne cuiquam niachinentur tur;onine enim quod manifestatur lumen est;
dolos et serpentis astutiam, ne aliorum supplanten- propter quod dicit : Surge qui dorrais, et exsurge
tur insidiis. Non est humihtatis mete neque men- a raortuis, et illuminabit te Christus. Videte itaque,
sura; judicare de caeteris et de ministris ecclesiarum fratrcs, quomodo caute arabuletis, non quasi insi-

sinistrum quippiam dicere. Absit ut quicquam sini- pientes, scihcet ut sapientes, redimentes tempus,
strumdehisloquar, quiapostolico graduisuccedentes, B quoniam dies mali sunt. Propterea nolite fieri im-
Christi corpus saci'o ore conficiunt, per quos nos prudentes, sed intelhgentes quaj sit voluntas Dci,

ctiam Chrisliani sumus, qui claves regni ccelorum et nohte inebriari vino, in quo est luxuria, sed im-
habeules ante judicii diem judicant. Veteri quidem plemini Spiritu sancto, loquentes vobismetipsis in.

lege habetur, quicunque sacerdotibusnonobtempe- psalmis, hymnis et canticis spiritualibus, cantantes

rasset, aut extra castra positus lapidabatur a populo, et psallentes in cordibus vestris, Domino; Domino
aut gladio cervico subjecta contemptum expiabat gratias agentes seraper pro oranibus . in nomine
cruore. Nunc vero inobediens spirituah animadver- Doraini nostri Jesu Christi Deo et Patri subjecti in-
sione truncatur, et ejectus ab Ecclesia, rabido dte- vicem in tiraore Christi (Ep/ies. iv, 29-32; v, 1-21).»

monum ore decerpitur. Oportet enim, ut qui Deum State itaque fratres, et tenete traditiones aposto-
htereditate possident, absque uUo impedimento lorura et apostolicse sedis, ut Dominus noster Jesus

sa^culi Deo serviant, ut dicere possint Dominus

: Christus, et Pater noster, qui dilexit nos, et dedit
pars han-editatis raeK ; o quam bonus et suavis est consolationem a?ternam, et spem bonam iu gratia,

spiritus luus, Domine, in oranibus. Parcis autem exhortetur corda vestra, et confirmet in orani
omnibus quoniam tua suut, Domine, qui animas ~ opere et in serraone bono. De csetero, fratres, orate
amas. Ideoque hos qui exerrant partibus corripis, pro nobis ut sermo Domini currat et clarificetur

et de quibus peccaul admones et alloqueris, ut re- sicut et apud vos, et ut liberemur ab importunis ct
licla raalilia credant in te, Doraine. Tuautem, Dcus raalis hominibus. Non enim omnium est fides.

noster, suavis et verus es patiens et in misericordia Fidelis autem Deus est qui confirmabit vos, et

disponens omnia. Etcnim, si peccaverimus, tui custodiet a malo. Quapropter ponite indesinenter
sumus scienles magnitudinem tuam. Et si non pec- corda vestra in virtule Dei, et resistite semper

caverimus, scimus quoniam apud te sumus compu- mahs et enarrate ha-c juxta vocem prophetee in
tali. Spiritus timentium Dominum qua^ritur ab co, progenies alteras ,
quoniam hic cst Deus Deus
ct in rcspectu illius beuedicentur. Quapropter, fra- noster in ajteruum, et ipse reget nos in sa?cula.
tres charissimi, « omnis sermo malus ex ore vestro Unde vos, qui in specula a Domino estis consti-

non procedat, sed si quis bonus est ad icdiflcatio- tuti, compriraere et repellere eos summopere de-
nera opportunitatis ut det gratiam audientibus; et betis, qui fratribus insidias pra?parant, aut in eos
nolite contrislare Spiritura quo
sanctuui Dei in seditiones, et scandala excitant; facile est cnim
signati estis in diem redemptionis. Omnisamaritudo, homtnem verbo fahere, sed non Dominura. Ideo hos
ct ira, ot iudignatio, et clamor, et blasphemia tol- T) reprehendere, et ab his vos avertere oportet, qua-
latur a vobis cum orani malitia. Estote autem invi- tenus exstincta funditus hujusmodi caligine, lu-
cem benigni, misericordes, donantes invicem sicut cifer eis resplendeat, ot lajtitia oriatur in cordibus
et Deus in Christo donavit vobis. Estote ergo imita- eorum. Contidimusautem de vobis,fratres, iuDoraino,
tores Dei sicut fllii charissimi, et arabulate in quoniam quffiprsecepimusetfacitis, etfacietis.Quanto
dilectione sicut et Christus dilexit nos et tradidit enim beneficia vestra his amplius exhibetis, tanto
semetipsum pro nobis oblationem et hostiam Deo majoi^em vicissitudinem ab omnipotenti Deo cui
in odorem suavitatis ; fornicatio autem et omnis serviunt exspectalis. Omnipotens Deus sua vos
immundilia aut avaritia non nominetur in vobis, si- protectione cuslodiat honoremque et praiceptuni
cut decet sanctos, aut turpitudo, aut stultiloquium, servare concedat, et gloria honorque Deo Patri
aut scurrilitas quee ad rem non pcrlinent, sed raagis orauipotenti, ejusque unigenito Filio Salvatori
gratiarura actio. Hoc enira scitote iutelhgentes
quod nostro cum Spiritu sancto sit in saecula sa^culorum,
oranis fornicalor aut immundus aut avarus, quod Araen.
cst idolorum senitus, non habct haireditatem in
151 APPEND. AD S.EC. IX. — ISmORI MERCATORIS 152

INCIPIUNT DECRETA FABIANI PAPiE.

(Anno Domini 242, Decio imperante.)

Dilectissimis ubique catholicoe commi- pravam doctrinam. A quibus vos,

Ecclesioe.
^ ct convertit in
nistris Fabianus, salutem in Domino. Divinis pra?- fratres, avertite et cavete ab omnibus qui alteram
ceptis et apostolicis monemur institutis ut pro fidem et doctriuam tenent quam apostoli et successo-
cnnctarum Ecclesiarum statu impigro vigilemns res eorum lenuerunt et docuerunt, ne, quod absit,
affectu, unde consecpiens est debere vos scire, qnoe posteum abeuntes, in laqueum satanae cadatis et
apud Romanam in sacro aguntur ritu Ecclesiam, compedibus ejus teneamini. Unde fraternitatis ve-
ut ejus sequentes exempla, ejus veri filii invenia- strse charitatem intimis obsecramus precibus, ut
mini, quse vestra est mater vocata. Septem ergo nostrae parvitatis in vestris sacris orationibus
diaconos in urbe Roma per septem regiones civita- memores esse dignemini, orantes et deprecantes
tis, sicut a patribus accepimus, habemus, qui per Dominum cceli, ut tam nos quam sancta mater
singulas hebdomadas et Dominicos dies atque festi- Ecclesia Christi pretioso sanguine redempta, a la-
vitatum solemnia cum subdiaconibus et acolj-tis, queis venantis satanae et ab importunis et malis
ac sequentium ordinum ministris , injuncta sibi hominibus liberemur, et semo Dei currat et clarifi-

observant ministeria et parati omni hora sunt ad di- cetur, et prava eorum et omnium perversa docen-
vinum officium et quidquid eis injungitur peragen- tium corruat doctrina atque deflciat. Precamur
dum. SimiUter et vobis, prout opportunum fuerit, 1> etiam ut pietatis vestrse precibus impetrare stu-
per singulas civitates est faciendum ut divinum , deatis , ut Deus et Dominus noster Jesus Chri-
absque uUa moraetnegligentia studiose acsolemni- stus 35 *I^ii ^ult omnes homines salvos fleri et
ter agatur officium. Denique septem similiter subdia- neminem perire sua ingenti omnipotentia rever-
conos ordinavimus qui septem notariis imminerent ti faciat corda eorum ad sanam docfrinam et ca-
et gesta martyrum veraciter in integro colligerent tholicam fidem, quatenus resipiscant a diaboli
nobisque rimanda manifestarent ,
quod etiam vos laqneis quihus capti tenentur, et aggregentur filiis

omnes agere monemus, ne in posterum aliqua ex matris Ecclesise; reminiscentes quoque fratrum
his dubitatio fiat, qufestioque oriatur, « quoniam vestrorum, miseremini illorum quibus potestis bo-
omnia quae scripta sunt ad nostram doctrinam nis studiis vestris ne perdantur, sed et precibus
scripta sunt. » Et qna^. nostris temporibus veraciter et aliis bonitatis vestrae studiis Domiuo salventur.
scribuntm' ad futurorum doctrinam diriguntur. Et Ita ergo in his agite , ut obedientes filii et fideles

ideofidelissimis hsec negotia committi prajcipimus, sanctffi Dei Ecclesiae appareatis, et ut mercedis
ne aliqua in eis illusio inveniatur ex qua fideh- praemia percipiatis.
bus scandalum, quod absit, oriatur, unde et chari- Hi et omnes qui rectam non docent doctrinam
p
latem vestram paterna dulcedine petimus ut in cnn- vel rectam non tenent fidem , accusatores nemi-
ctis affectum vestrae charitatis sancta modo Ecclesia nem recte credentinm accusare possunt, quia in-
inveniat et favoris vestri solatiis quocunque necesse famia sunt notati, et a sinu sanctae matris Ecclesiac
fuerit, potiatur. Et sicut bonitas studii vestri de se apostolico mucrone usque ad rectam conversatio-
nobis certitudinem pra^bet, nt in nullo diffidere nem et reversionem eorum abscisi unde apostolica ;

debeamus de ea, sed magis ut sapientibus filiis aurtoritate ciim omnibus ejudem apostolicfe atquc
Ecclesiae nostra>, ha^c fiducialiter commendemus, imiversalis Ecclesiae liliis statucntes sancimus, ut
ita post positas opportunitatis occasiones vestra omncs qui in catholica lide suspecti sunt in accusa-
efficacia elaborare enixius dehet, atque in modis tione recte credentium non suscipiantur, quia suspi-
quibus possibile fuerit omni studio abigere contume- ciones semper sunt amovendae. Merito ergo corum
lias. Hortamur etiam vos, juxta dictum Apostoli, reprobatur acrusatio, qui in rccta fide suspecti sunt,
stabiles esse et immohiles, abundanles in opere Do- ncc ois omnino est credendum qui Trinitatis fidem
mini semper, scientes quod labor vester non est ignorant Simililer onmes quos sanctorum Palrum
inanis in Domino, et alihi : « Vigilate et oralc ot slaiuta tam praeteritis quam futnris temporihus ana-
state in fide, viriliter agite et confortamini, omnia J) thematizant submovemus, et ab omni accusatione
vestra in charitate fiant (i Cor. xvi, 13, 14). » fidclium alienamus. Discreti ergo semper dehent
Insupcr cl illud vos scire desidcramus, quia no- esse lidoles ah inlidclihus, etjusti ab injuslis, quo-
stris temporibus pra^pedientibus quidem nostris niam infideles et malivoli modis quihus possunt
peccatis, suadente antiquo hoste qui sompcr, « ut leo scmper infestant fidcles et perdcre nituntur, et ideo
rugiens, circuit qua»rcns quem devoret. » Supervenit non sunt suscipiendi, sed rcpellendi cl procul abji-
Novatns ex Africa, ct separavit dc Ecclcsia Christi ciendi, ne perdere fideles aut infamarc possint.

Novatianum et quosdam alios Christi confessores, Ouapropler, charissimi, cavctc talium foveam in
i 53 DECRETALIUM COLLECTIO. i 54

quam multos cecidisse cognovimus; cavete talium ^i^ nare Dei Ecclesiamvolunt, et cum corpore vobiscum
jacula et antiqui hostis tentamenta, per quae etiam esse videatur mente et animo contra vos est, et est

proprios pi'opinquos coram nobis vulneratos cadere multo nequior hostis hic quam illi qui foris sunt, et
vidimus. Attendite laqueos iusidiantium quibus no- evidenter inimici sunt; hic enim per amicitiarum
tos et commilitones strangulare solent; nolite tales specieni quae sunt inimica gerit, et ecclesiam dis-
sequi, sed procul x"epellite eos. Estote, juxta Veri- pergit ac vastat.
tatis Tocem, prudentes ut serpentes, et simplices ut Ideoque , charissimi , his apostolicis institutis

columbse. Videte ne in vacuum quoque curratis aut vos monentes instruimus, ut effecta certior charitas

laboretis, sed alterutrumfulti precibus et orationibus vestra sollicitiusdeinceps agere studeat et cautius, ne
voluntatem Dei facere contendite, eta memoratis, si perversi et infideles homines leedendi fideles ac be-

incorrigibiles appanierint, vos in omnibus separate. nevolos habeant facultatem, quoniam spes talium et
Similiter et ab omnibus quos Apostolus commemorat omnium impiorum tanquam lanugo est quse a vento

dicens, cum eis nec cibum sumere, quia et illi sicut tanquam spuma gracilis quse a procellu
tollitur, et

et isti sunt repellendi et ante satisfactionem Eccle- dispergitur, et tanquam fumus qui a vento diffusus
non sunt suscipiendi, quoniam illi cum quibus
siae est, et tanquam memoria hospitis unius diei pree-

cibum sumere non licet, manifeste apparent seque- B tereuntis. Summopore, charissimi, tales cavendi
strati usque ad satisfactionem a reliquis fratribus ;
sunt et avertendi atque rejiciendi si nocentes appa-
quamobrem non debent nec possunt in accusatio- ruerint, quia non solum ecclesiasticse, sed etiam sae-
uem fidelium suscipi, sed etiam ab eorum consortio culi leges, si nocentes, non suscipiunt, sed repellunt.

usque ad jam dictam salisfactionem repelli, ne si- Unde scriptum est, os impiorum devorat iniquita-
miles eis efticiantur, aut eorum excommunicationi tem, et Dominus per prophetam loquitur dicens :

subjaceant, quoniamsicapostoli statueruntdicentes: « Cum sancto sanctus eris, et cum perverso per-
Cum excommunicatis non est communicandum, et si verteris, et cum electo electus eris, et cum viro no-
quis cum excommunicatis avertendo regulas scienter centi nocens eris {Psal. xvii, 26 et seq.); » et Apo-
psaliat in domo, aut simul locutus fuerit, aut orave- stolus inquil : « Perverterunt bonos mores colloquia
rit, ille communione privetur. Tales ergo in omnibus mala (J Coi\ xv, 33). » Idcirco, ut prselibatum est,

sunt cavendi et non suscipiendi, quia juxta Aposto- jam mali sunt semper cavendi, etbonis atque bene-
lum non solum qui faciunt damnantur, sed qui con- volis est inhcerendum, et periculum desidise quan-
sentiunt facientibus. Unde et beatus apostolorum tum possumus declinemus. Et ne pestis heec latius
princeps Petrus, in ordinatione Clementis alloquens divulgetur, severitate qua possumus abscindamus,
^
^
populum, inter caetera ait : Si inimicus est iste Cle- quoniamnontemeritas intervenit praesumptionis ubi
mens alicui pro aclibus suis, vos nolite exspectare, est diligenlia pietatis. Agat semper unusquisque

ut ipse vobis dicat, cum illo nolite amici esse, sed vestrum hac informatione apostoUca fultus juxta
prudenter observare debetis, etvoluntatiejusabsque vires suas, etfraterna dilectione et sancta religione
communicatione obsecundare et avertere vos ab eo mores proprios conservare et in comraune alteru-
cui ipsum sentitis adversum, sednec loqui his quibus trum adjuvare et in charitate permanere, et in Dei
ipse non loquitur, ut unusquisque qui in culpa est, voluntate indesinenter studeat inhserere, ut simul
dum cupit omnium vestrum amicitias ferre, festinet laudantes Dominum indefessas semper illi gratias
citius reconciliari ei qui omnibus praeest, et pef hoc agamus. Valete in Domino, charissimi, et praedicta,
redeat ad salutem cum obedire coeperit monitis prae- ut melius potestis, Domino opem ferente, adimplere
sidentis. Si vero quis amicus fuerit his quibus ipse studete. Data Kalen. Juiii, Maximio et Aphrico IV
non loquitur, unus est et ipse ex illis qui extermi- consulibus.

EPISTOLA GUJUS SUPRA AD OMNES EPISGOPOS.

Fabiams episcopus urbis Romse omnibus Orien- T) turbare. Sed sicut hoc quod rationis exigebat titi-
talibus episcopis, et cunctis fidelibus in Domino sa- htas oportuit definire, ita quod definitum est non
lutem. debet violari. Litteris vestris vero inter caetera in-
Exigit dilectio vestra sedis apostolicse consulta, sertum invenimus quosdam regionis vestraj episco-
quai vobis denegare non possumus, nec debemus, pos a vestro nostroque ordine discrepare, et non
hoc autem et praedecessores nostros multarum re- per singulos annos in ccena Domini chrisma con-
gionum episcopis egisse liquet, et nos qui in eadem ficere, sed duos aut ti*es annos confectionem sancti
sede Domino largiente collocati sumus, agere debere chrismatis semel actam conservare. Dicunt enim, ut
fraterna charitas et obedientiae debitum compellit. in memoratis apicibus reperimus, nec balsamum per
Curaestergo vestraj soliicitudini adhibendauteaquae singulos annos posse reperire, nec necesse fore per
sunt ab apostolis eommque successoribus ordinata, singulos annos chrisma conficere, sed dum una con-
et instigante sancto Spiritu instituta, nec dissimu- fectio chrismatis abundat, aliam fieri necesse nort
Jatio negligere, nec aliqua pra^-sumptio valeat per- habere. Errant enim qui talia excogitant, el ment(i
135 VPPEND. AD S.EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS I nt»

vesana potius quam recta sentientes, liaec dicunt. In A sit. Nam apostoli talem consuetudinem non liabue-
illa cnim die Dominus Jesus, postquam ccenavit cum rnnt, nec liabendam docuerunt; similiter et succes-
discipulis suis, et lavit eonim pedcs, sicut a sanctis sores eorum, quanquam multa de talibus, praividen-

apostolis praedecessores nostri acceperunt nobis- tes Spiritu Dei futura, statuerunt. Porro, ut legitis

que reliquerunt, chrisma conficere docnit ; ipsa in Actibus apostolorum, erat eo tempore inter fide-
enim lavatio pedum nostrox'um significatbaplisraum, los cor unum
anima una, neque aHquis eorum
et

quando sancti chrismatis unctionc pcrficitur atque aliquid suum proprium

dicebat, sed erant ilUs om-
conlirmatur. Nam sicut ipsius diei solemnitas per nia comniunia. rsuUa enim intor eos accusatio nisi
singulos annos est cclebranda , ita ipsius sancti familiaris erat, nec unquam inter imitatores eorum
chrismatis confectio per singulos annos est agenda, aut fideles fieri debet, dicente Domvno : « Quod til)i
et de anno in annum renovanda et fidelibus tra- non vis lieri, alteri ne facias. » Etidem: «DiUgespru-
dcnda, quia novum sacratum estper singulos annos, ximum tuum ma-
sieut teipsum, etdilectio proximi
et jam dicto die innovandum, et vetus in sanctis hmi non operatur. » Ipsi ergo aposloli et succcssores
cremandum. Ista a sanctis apostolis et suc-
Ecclesiis corum olim statueruul eos ad accusationem non rc-
eorum accepimus
cessoribus vobisque tenenda , cipi qui sunt suspecti vel qui heri aut nudiustertius
mandamus. Haec sancta Romana Ecclesia et Antio- B vel dudum fuerunt inimici, quoniam suspecti facti

chena a tempore apostolorum custodit; ha^c Hioroso- sunt, et qui non sunt bonffi conversationis, vel quo-
lymorum et Ephesianorum tenet, in quihus apostoli rum vita est accusabiUs, aut dubii in recta tide.

prsesidentes hoec docuerunt, el vetus chrisma in- Sirailiter quorura lides, vita et libertas nescitur, vel

cendi, et non ampUus quara uno anno uti permise- qui infamiaj macuUs sunt aspersi, aut sceleribus
runt, atque deinceps novo frui, et non veteri, ju- irretiti ; neque eos sacerdotes debere vel posse aut
bentes docuerunt. Si quis ergo his obviare tcntave- clericos accusare qui rite sacerdotes fieri non pos-
rit,omnemsibipervosetpcromnesrecteintclUgentes, sunt, nec sui sunt ordinis. Quoniam sicut sacerdotes

indulgentice aditum intoUigat obseralum, quia pra- vel i'eUqui clerici a saicularium laicorum cxcludun-

vissiraarum mentium perversa doclriua, dum indul- tur accusatione, itaiUiab istorurasunt excludendiet
gentius frenis utilur, in prsevaricationem proesum- alienandi criminatione; et sicut isti ab ilUs, ita et

plionis delabitur. Et nuUatenus eruitur, nisipruden- iUi ab istis non recipiuntur, quoniara sicut Doraini

tiumsustentatione etcorrectione Uberotur. lUaautem sacerdotura segregata del)et esse conversatio ab eo-
quae circa divina mysteria et erga liaptizandos in rum, ita et litigatio, quia scrvum Dei non oportet
universo mundo sancta Ecclesia uniformiter agit, litigare.

non otioso contemplanda sunt intuitu, ne locum Tales, charissirai fratres, accusationes et injustas
supervacuis intentionibus el supcrstitionibus facia- aut nocivas amiulationes pro viribus prohibete, quia
mus. Rudes crgo fideUum mentes ad talia non de- contentio suramopore est vitanda : septies cnim ca-

bemus inducere, quia docendi potius sunt quara dit justus in die et rcsurgit, impii autem corruenf
iUudendi. Ad nostrara enim lo^titiam bene facla in malum : « Cum ceciderit inimicus tuus, ait

perveniunt, et moeroris aculeis nos quai fuerint Salomon, ne gaudeas, et in ruina 36 ^J^^^

male facta compungunt. Hic vero inter manus la- non exultet cor tuum, ne forte videat Do-
tronum et dentes hiporum furentium utcunque ver- minus ctdispliceat ei, et auferat ab eo irara suam.
samur, et conlumaces sunt subditi atque ovcs. Nara Ne contendas cum pcssirais, nec {pmuleris impios,
latratu canura baculoque pasloris luporura rabies quoniam non habent futurorum spcm raali, et

deterrenda est ; iUa vero quse fomentis non sanan- lucerna impiorum exstinguetur, nec eerauleris viros
tur vulnera fcrro abscindi necesse est. Nec silere raalos, nec desidcres esse cura eis," quia rapinara
possuraus ut cura hic ab iUicitis revoccraus aUquos, meditatur mens eorum et fraudes labia oorum
oificii nostri provocemur instinctu, in spccuUs a loquuntur, » lia^c cavele, chariseirai.

Doraini constiluti, ut vigilantia; nostrse diligentiam j) IKtc meditamini ct frotribus in oranibus solatiuni
comprobantes, et qu.T! coercenda sunt i^esecemus, et pra^state, quia in hoc cognoscent omnes, ut ipsa pcr

qUcB observanda sunt ccnsearaus. se Veritas ait, quouiam mei estis discipuU, si dile-

Consulere etiara nos, ut in prfcdictis litleris ve- ctionem habuoritis ad invicem. Si enim iu rebus

stris inveninius, super accusatione sacerdotum vo- sjccularibus suura cujusquc jus et proprius ordo
luislis, quK oppido apud vos, ut in cisdem apicibus sorvandus est, quanto inagis in ecclesiasticis dispu-

rcperimus, crebrescit. Significastis insuper pleros- tationibus nuUa debet induci confusiol Quod ista

que altendere, niultos in ipsis honoribus ecclcsiasti- oliscrvatione observabitur si nihil potestati, scd
cis non congrucnter vivere scrmonibus ct sacra- Lotuni a'quitati retribuiiur.
mcntis qum per eos pnpulis ministranlur. miseros Ilndc constal ej^iscopos locorum singulorum om-
homines, qui hos intucndo Christum obliviscuntur, nium qui sul) eorura deginit moderaniinc curam
qui et multo ante praidixit, ut legi Dei poUus ob- habere sollicitam, et causas utiUlatesque eoi'um
lcmperclur quam imilandi videanturilli qui ea qua^, ouin Dci timore disponere. Valde ergo inicpjura est,
dicunt non faciuut ol traditorora suura tolerans ut alii quilibot, omissis suis, so illorura causis adrai-

usquo in linom ad evangelizandum cuni cujleris rai- sccant, sed illi eoruni vitara ot judiciura coinpotenti
i; DECRETALIUM COLLECTIO. 158

regularique debeant moderamiue disponere, qui A sunt, ne repetas [Luc. vi, 30). » Sunt autem quoidam
eos in sacerdotium ordinant, et a quibus jam ordi- quse levissima putarentur nisi in Scripturis demon-
nati sunt, quoniam, ut lex loquitur, maledictus strarentur opinione graviora. Quis unquam dicenti
omnis est qui transfert terminos proximi sui; et fratri suo fatue reum gehenua) pularet nisi ipsa Ye-
dixit omuis populus : Amen. Deus ergo, fratres, ad ritas diceret ?

hoc prceordinavit vos, ut omnes qiii summo sacer- IUi vero qui illa peccata perpetrant de quibus
dotio funguntur, ut injustitias removeatis, et prae- Apostolus ait, quoniam qui talia agunt, regnum Dei
sumptiones abscindatis, et in sacerdotio laborantibus non consequentur, valde cavendi sunt et ad emen-
succurratis, et opprobriis et calamitatibus eorum dationem,sivoluntarie nohierint, compellendi, quia
locum non prsebeatis, sed ei qui calumniam et infamia; maculis sunt aspersi, et in barathrum dela-
opprobrium patitur adjutorium feratis; illum vero buntur nisi eis sacerdotah auctoritate subventum
qui calumniam vel oppi"obrium facit, abscindatis et fuerit ; similiter, et illi de quibus ipse ait, cum
Domino in suis sacerdotibus opem feratis. hujusmodi hominibus nec cibum sumere, quia infa-
Sacerdotes quoque Dominus sibi elegit ut sacri- mia sunt antequam sacerdotali auctoritate
notati,

ficent ei et offerant oblationes Domino ; levitas sanentur* gremio sanctae matris Ecclesiae
et iu
quoque sub eis esse jussit in ministeriis eorum, B redintegrentur quia qui extra nos sunt, nobiscum
;

unde ad Moysen loquitur dicens « Princeps autem : communicare non possunt. Manifestum est enim
principum levitarum Eleazar filius Aaron sacerdotis quod J\i extra nos sunt et a nobis discreti esse de-
erit super excubitores ecclesiaj sanctuarii : » de his bent, cum quibus nos nec edere, nec cibum sumere
enim locutus est Dominus ad Moysen. « Tolle levitas licct; similiter et omnes personae quibusHbet lur-

pro primogenitis fihorum Israel, et pecora levitarum pitudinibus ac scurrilitatibus subjectae infames sunt
pro pecoribus eorum, eruntque levitse mei, ego effectae, et omnes qui adversus patres armantur, in-
Dominus (iYum. ni,34, 44, 45). » Si levitas suos esse fames efficiuntur.
Dominus voluit, quanto magis sacerdotes sibi asci- Arenam vero et salem et massam ferri facilius est
vit? De quibus ait, si quis externorum accesserit portare quam hominem imprudentem et fatuum, at-
morietur. Omnia vero quae Domini sunt caute tra- que impium; quoniam qui minoiatur corde cogitat
ctanda sunt et non leviter praecipitanda, quoniam et inania, etvir imprudens eterrans cogitatstulta; multo
interhominespro fidelibus habentur qui dominorum enim supplantavit suspicio illorum, et in vanitate
suorum causas bene custodiunt, et fideliter tractant detinuit sensus illorum. Cor durum male habebit in
atque praecepta dominorum suorum bene custo- novissimo, et qui amat pericuhim in ipso peribit,
diunt et non transgrediuntur. Pro infidelibus vero cor ingrediens duas vias nou habebit requiem, et
repiitantur hi qui dominorum suorum causas incaute pravi cordis in ilhs scandalizabitur ; cor nequam
et negligenter tractant et praecepta eorum despi- gravabitur in doloribus, et peccator adjiciet ad
ciunt, et non, ut debent, custodiunt. Ideo haec prse- peccandum.
misimus ut cognoscatur ab his quibus incognitum Taha cogitantes sancti apostoli , eorumque
est quod et sacerdotes (quos sibi Dominus et omni- successores Spiritu Dei repleti, malos homines
bus ascivit, et suos esse voluit) non sunt leviter praevidentes et simplices considerantes, difficilem aut
tractandi nec lacerandi nec temere accusandi, aut nunquam voluerunt esse accusationem sacerdotum,
reprehendendi nisi a magistris suis, quoniam eorum ne a malis potuissent everti aut submoveri, quia si

causas sibi Dominus reservare voluit, et suo judicio hoc facile concederetur saecularibus et malis homini-
vindicari. ^'am in his et iu aliis praeceptis Domini et bus,aut nullus autvixperpauci remanerent, quoniam
fideles cognoscuntur et infideles i-eprobantur ; tole- semper fuit et est, et, quod pejus est, nimis viget,
randi enim hi sunt potius a fidelibus quam expro- ut mali bonos persequantur, et carnales spirituales
brandi, veluti palea cum tritico usque ad ultimum infestent ; idcirco, ut prajdictum est, statuei'unt ne
ventilabrum, sicut pisces mali cum bonis usque ad t\ accusarentur, aut si aliter fieri non possit, per-
segregationem quae futura est in littore, hoc est in eorum fieret accusatio, et a quibus, supra-
diflicilis

fine saeculi. Nullatenus ergo potesl coudemnari hu- dictum non praesumeretur, neque a propriis
est,

mano examine queni Deus suo judicio reservavit, ut sedibus aut Ecclesiis episcopi ejicerentur; quod si
propositum Dei quo decrevit salvare quod perierat quomodo praesumptum fuerit, antequam et proprius
fiat immobile. Et ideo, quia voluntas ejus non im- locus et sua omnia eis legibus redintegrarentur,
mutatur, nullus pra^sumat ea qua? sibi non sunt nullatenus a quoquam accusarentur, aut crimina-
concessa; unde est illud quod Apostolus loquitur rentur, et nisi sponte elegerint, cuiquam pro talibus
dicens : « Jam quidem omnino delictum est, quia non reprehenderent,sed postquam, ut prasfixum est,
judicia habetis vobiscum, quare non magis iniqui- restitutifuerint, etsuaomnia eislegibus redintegrata,
tatem patimini? quare non potius fraudamini? dispositis ordinatisque suis magnura spatium tra-
(I Cor. VI, 7.) » Ad illud redeatur qiiod Dominus ctandi causa eis conccderetur. Et postea, si nccesse
ait : « Si quis voluerit tunicam tuam tollerc, ct in fuerit,, regulariter vocati vcnircntad causain, et sijus-
judicio tecum conlendere, dimitte ei et palliura tumvisumfuerit,accusantiumpropositionibussusten-
{Matth. V, 40). » Et alio loco : « Qui aufert quce tua tationem fralrum reprehenderent. Nulla enim per-
159 APPEND. AD S^C. IX. —
ISIDORI MERCATORIS. 160
mittit ratio, dum ad tempiis eorum bona, vel Ec- ^ pubhcum produnt, aut eos accusare vel detrahere
clesise, atque res ab gemulis aut a quibuscunque prsesumunt, veluti Cham qui patris sui Noe pudenda
detinentur, ut aliquid illis obj ici debeat, nec quisquam non operuit, sed deridenda monstravit. Simihter et

potest eis quoquo modo quidlibet majorum vel mino- illi exemplo Sem et Japhet justificantur, qui reve-

rum objicere dum Ecclesiis, rebus aut potestatibus renter operiunl, et non produnt ea quse patres suos
carent suis. excessisse cognoscunt. Si enim a fide deviaverit
Similiter statutum est, et nos eadera statuta fir- episcopus, erit corrigendus prius secrete a subditis
mantes, statuimus ut si aliquis clericorum suis suis ;
quod si incorrigibiUs, quod absit, appamerit,
episcopis infestus aut insidiator fuerit, eosque tunc erit accusandus ad primates suos aut ad sedem
criminari voluerit, aut conspirator fuerit, ut mox apostolicam.
ante examinatum judicium submotus a clero curise Pro aliis vero actibus suis magis est tolerandus ab
tradatur, cui diebus vitai suaj deserviat, et infa- ovibus et subditis suis quam accusandus, aut pu-
mis absque uUa restitutionis spe permaneat. blice derogandus, quia cum in eis a siibditis deUn-
Nec uUus unquam prsesumat accusalor simul esse quitur, ejus ordinationi obviat qui eos ei prsetulit

et judex vel testis, quoniam in omni judicio quatuor dicente Apostolo : « Dei ordinationi resistit qui

personas necesse est semper adesse, id est judices B potestati resistit {Rom. xni, 2). » Qui vero omnipo-
electos et accusatores, ac defensores, atque testes. tentem Deum metuit, nec contra Evangehum, nec
Similiter statuentes apostolica auctoritate jubemus, contra apostolos, nec contra prophetas, vel san-

ne pastorem suum oves quae ei commissse fuerant, ctorura patrum instituta ahquid uUo modo agere
nisi in fide erraverit, reprehendere audeant, quia consentit; sacerdotes ergo honorandi sunt, non la-

facta prsepositorum oris gladio ferienda non sunt, cerandi vel exprobrandi sunt; legitur in Ecclesiaste ;

neque potest esse discipulus super magistrum, « In tota anima tua tirae Deum, et sacerdotes iUius

dicente Verilatis voce : « Non est discipulus super sanctifica; in omni virtute tua dUige eum qui te

magistrum nec servus super dominum suum. » fecit, et ministros ejus non derelinquas. Honora

Odibilis autem coram Deo et hominibus est superbia, Deum ex tota anima tua, et honorifica sacerdotes,

et exsecrabilis omnis iniquitas; perdit Deus me- et propurga te cum brachiis, da iUis partem, sicut

moriam superborum, et relinquit memoriam humi- mandatura est tibi, primitiarura et purgationis, et de

lium sensu. Semen hominum honorabitur hoc quod negUgentia purga te cum paucis. Datum brachiorura
timet Deum. Semen autera hoc exhonorabitur homi- tuorum et sacrificium sanctificationis off"erens Do-
num, quod prseterit raandata Domini. In medio fra- _ mino, et initia sanctorura et pauperi porrige manum ;

trum rector illorum in honore, et qui timent Domi- tuam, ut perficiatm' propitiatio et benedictio tua
num erunt in oculis ejus. « Fili, ait Salomon, in {Eccli. vii, 31 et seq.). » Hsec non tantummodo
mansuetudine serva animam tuam, et da illihonorem vobis, sed oranihus fratribus per vos nota fieri volu-

cui honor competit. Priusquam interroges ne vitu- mus, ut unanimes, unum sentientes, permanearaus
peres quemquam, et cum interrogaveris, corripe in Christo, nihil per contentionera nobis, neque per

juste. Priusquam audias ne respondeas verbum, et in inanem gloriam vindicantes, non hominibus, sed
medio seniorum ne adjicias loqui. » Exemplo Cham Deo Salvatori nostro placentes, cui est honor et
filii Noe damnantur, qui patrum
suorum culpas in gloria in saecula sajculorum. Amen.

EPISTOLA FABIANI PAPiE.

Dileclissimo fratri Hilario episcopo Fabianus. involvat pariter sauciatos et medentes. Ob id

Divinae circa nos gratise memores esse debemus, ergo statuentes decernimus, ut hi qui non sunt

qul nos pcr dignationis sua2 misericordiam ob hoc j) 37

bonse conversationis, aut quorum vita est

ad fastigium sacerdotale provexit, ut mandatis accusabUis, aut quorum fides, vita et libeiias nesci-

ipsius inhserentes, et in quadam sacerdotum ejus tur, non possint Domini sacerdotes accusare, ne

specula constituti pi'ohibeamus Ulicita, et sequenda viles personse ad accusationem eorum admittantur.
Sirailiter qui in aliquibus criminibus irretiti sunt,
doceamus. Intantum enim in occiduis parlibus qui-
bus moraris audivimus astutiam diaboli ssevire in vel qui sunt suspiciosi, vocem adversum majores
populum Christianum, atque in muUipUci decep- natu non habeant accusandi, quia suspiciosa vox

tione prorumpere, ut non solum laicos sa^cularcs, et inimica veritatem solet opprimere. Peregrina

sed ipsos quoque Domini sacerdoles premat atque vcro judicia salva in omnibus apostolica auctoritate

vexet. Unde in grandi moerore positi dissimulare gencrali sanctioneprohibenuis, quia indignum estab
non possumus quod corrigere alrociter debemus, externis ut judicetur, qui proviuciales et a se eleclos

quapropter competens adhibenda est talibus me- debct habere judices, uisi fuerit appellatum. Undc

dela vulneribus, ue immatura curandi tacilitas oporlet, aUquisepiscoi^orum suporccrtisaccusetur

si

mortifero capitis peste nihU possit, sed seguius crimiuibus, ut ab omnibus audiatur, qui sunt in

pernicies rcatu uon legilimyc curationis proviucia episcopis, quia non oportet accusatum ali'
tracta
 :

i61 DECRETALIUM COLI.ECTIO. 162

cubi quam judicem ^jungere fidecum illo. Quod si denudaveris absconsa

in foro suo audiri. Si quis vero
adversum sibi senserit, vocem appellationis exhi- illius non persequeris post eum. Sicut enim homo

beat, appellantem aut non debet afflictio uUa aut qui perdit amicum suum, sic, qui pei'dit amicitiam
detentionis injuriari custodia. Sed liceat appellatori proximi sui. Et sicut qui dimittit avem de manu
vitiatam causam appellationis remedio sublevare. sua, sic dereliquisti proximum tuum et non eum
Liceat etiam in causis crimiualibus appellare, nec capies.Non illum sequeris, quoniam longe abest,
vox appcllandi denegetur ei quem supplicio senten- effugit enim quasi caprsea de laqueo, quoniam
tia destinarit. Pulsatus ante suuni judicem causam vulnerata est anima ejus. Ultra eum non poteris
dicat, et non ante suum judicem pulsatus si voluerit coUigare, el maledicti est concordatio. Denudare
taceat, et ut pulsatis quoties appellaverint inducise autem amici mysteria desperatio est animse infi-
dentur. Si quis ergo iratus crimen aliquod cui- delis. Annuens oculo fabricat iniqua, et nemo eum

libet temere objecerit, convicium non est pro accu- abjiciet; inconspectu oculorum tuorum conculcabit

satione habendum, sed permisso tractandi spatio, id os suum, et super sermones tuos admirabitur :

quod iratus dixit per Scripturam se probaturum esse Novissime autem pervertet os suum, et in verbis
fateatur, ut si fortasse resipiscens quse pro iracun- tuis dabit scandalum. Multa audivi et non coaequavi

non ut reus B
dia dixit iterare aut scribere noluerit, ei, et Dominus odiet illum. Qui in altum mittit lapi-

criminis teneatur.Omnis ergo qui crimen objicit dem, super caput ejus cadit, et plaga dolosa dolosi
scribat se probaturum. Revera semper ibi causa dividet vulnera qui fodit foveam decidet in illam,
;

agatur, ubi crimen admittitur. Et qui non proba- et qui statuit lapidem proximo offendet in eo, et
verit quod objecit, pcenam quam intulerit ipse qui laqueum alii ponit peribit in illo. Facienti con-
patiatur. Placuit etiam ut si episcopus accusatus silium nequissimum super ipsum devoivetm", et
ad apostolicam sedem, id statuendum
appellaverit non agnoscet unde adveniet illi. Illusio et imprope-
quod ejusdem sedis pontifex censuerit; heec tamen rium superborum et vindicta sicut leo insidiabitui
omnino in sacerdotum causa forma servetur, ne iflis.Laqueoperibunt quioblectanturcasujustorum;
quemquam sententia non a suo judice dicta con- dolorautem consumetillos antequam moriantur. Ira
stringat. et furor utraque exsecrabilia, et vir peccator conti-
Occurrere quoque quisque fidelium ruinis debet nens erit illorum. Qui vindicari vult a Deo inveniet
oppressorum et miserorum subsidio, quo valeant vindictam, et peccata illius servans servabit. Relin-
ex revelatione alienae vindictae a se Dei removere que proximo tuo nocenti tibi, et tunc deprecanti
vindictam. Libat enim Domino prospera qui ab affli tibi Homo homini servat iram et
peccata solventur.
ctis pellit adversa, unde scriptum est : « Frater fra- ^ a Deo quserit medelam. In hominem sibi similem non
trem adjuvans exaltabitur. » Ecclesia enim Dei sine habet misericordiam, et de peccatis suis deprecatur
macula ruga debet existere, et
et ideo non oportet Altissimum. Ipse dum caro sit servat iram et propi-
eam a quibusdam conculcari aut maculari, quia tiationem petit a Deo? Quis exorabit pro delictis
scriptum est, « Una est columba mea perfecta mea suis ? Memento novissimorum tuorum et desine
[Cant. VI, 8). » Hinc iterum Dominus ad Moysen ait inimicari. Tabitudo enim et mors imminent in man-
« Est locus penes me, et stabis super petra {Exod. datis. Memorare timorem Domini et non irascaris
XXXII, 21). » Quis est locus qui non sit Domini dum proximo. Memorare testamenti Altissimi, et despice
cuncta inipso per quem creata sunt continentur. Est ignorantiam proximi. Abstine te a lite et minues
tamen locus apud eum, videlicet sanctae Ecclesiae peccata : homo enim iracundus incendit litem, et
unitas, in qua supra petram stalur, dum confes- ut peccator turbabit amicos, et in medio pacem
sionis soliditas humiliter tenetur, Te, frater, et habentium immittet inimicitiam. Secimdum enim
omnes fratres nostros Ecclesiam Christi sanguine ligna silvae, sic ignis exardescet, et secundum virtu-
redemptam regentes monemus, ut omnes a praeci- tem hominis iracuudia illius erit, et secundum sub-
pitio in quo fratres et Domini pastoribus detrahendo n stantiam suam, sic exaltabit iram suam. Certamen
etpersequendo verbis et factis labuntur, laqueis qui- festinatum inccndet ignem, et lis festinans eflundet
bus potestis retentetis, et lacerari eos in hamo irae non sanguinem et lingua testificans adducet mortem.
:

permittatis, quia scriptum est : « Ira enim viri justi- Si sufflaveris, in scintillam quasi ignis exardebit,
liam Dei non opeiatur (Jac, i, 20). » Hinc rursum et si exspueris super illam, exstinguetur et utraque
dicitur : « Sit omnis homo velox ad audiendum, tar- ex oreproIiciscuntur.Susurroetbilinguismaledictus,
dus autem ad loquendum, et tardus ad iram (Jac, i, multos enim turbavit pacem habentes. Lingua tertia
19). » Haec autem vos auctore Deo omnia servare non multos commovit, et dispersit Ulos a gente in gen-
ambigo, sed occasione admonitionis exorta bonis tem. Civitates muratas divitum destruxit, et domoa
vestris desideriis, et operibus me furtive subjungo, magnatorum effodit : virtutes populorum concidit
ut quod non admoniti facitis, quando vobis etiam et gentes fortes dissolvit. Lingua tertia mulieres
admonens, additur; jam non soli faciatis. Quapro- veridicas ejecit et privavit illas de laboribus suis.
pter fratres oportet vos et omnes fideles diligere in- Qui respicit illam non habebit requiem, nec habi-
vicem, et non detrahere aut accusare alterutrum. tabit in requie. Flagelli plaga livorem facit, plaga
Scriptum est enim : « Dilige proximum et con- autem linguae comminuit ossa. Multi ceciderunt in

Patrol. CXXX. 6
163 AFPEND. AD S.tlC. IX. — ISIDOR[ MEKCATORIS 164
ore gladii, sed non sic quomodo qui interierunt A iu potentia virlutis ejus, induite vos arma Dei, ut
per linguam suam. Beatus est qui tectus est a lin- possitis stare adversus insidias diaboli, quoniam
gua nequam, et qui in iracundiam illius non trans- nou est nobis coUuctatio adversus carnem et san-
ivit, et qui non attraxit jugum ejus, et vinculis guinem, sed adversus principes et potestates, ad-
ejus non est ligatus. versus mundi rectores tenebrarum harum, contra
Juguni enim illius jugum ferreum est, et vincu- spiritualia nequitiae in coelestibus, propterea accipite
lum illius vinculum eereum est; mors illius mors armaturam Dei ut possitis resistere in die malo et
nequissima, et utilis potius infernus quam illa. in omnibus perfecti stare. Slate ergo succincti
Perseverantia illius non permanebit, sed obtinebit lumbos vestros in veritate et induti lorica justitiae et
vias injustorum, et flamma sua non comburet ju- calceati pedes in prseparatione evangelii pacis, in
stos. Qui derelinquunt Deum incidunt in illam, et omnibus sumentes scutum fidei in quo possitis
exardescet in illis et non exstinguetur et immiltetur omnia tela nequissimi ignea exstinguere. Et ga-
in illos quasi leo, et quasi pardus leedet illos. Sepi leam salutis assumite, et gladium Spiritus sancti
aures tuas spinis et noli audire linguam nequam, quod est verbum Dei. Hsec frater quaj tibi scripsi-
et ori tuo facito ostia et seras auribus tuis. Aurum mus generaliter omnibus nota fieri volumus, ut quai
tuum et argentum contla, et verbis tuis facito sta- B cseteros tangunt, omnibus nota fiant. Omnipotens
teram, et frenos ori tuo rectos. Attende ne forte Deus te, frater, et reliquos fratres nostros ubique
labaris in lingua tua et cadas in conspectu inimico- consistentes, protegat usque in finem, qui cunctum
rum insidiantium tibi, et sit casus tuus insanabilis mundum dignatus est redimere Jesus Chi-istus Domi-
in mortem (Eccli. xxvii, xxviii). » Ista caveant nus noster qui est benedictus in saecula, Amen.
omnes et cohibeant linguas suas a malo, et labia Data XVII Kalend. Novemb. Africano et Decio IV
eorum ne loquantur dolum. cc. consul.

De ceetero, charissimi, confortamini in Domino et

INCIPIUNT DECRETA CORNELII PAPiE.

De translatione corporum apostolorum , et quihusdam hxreticis.

(Anno Domini 255, Decio imperatore regnante.)

Charissimis atque dilectissimis fratribus sanctse praedium praedictae matronae, via Ostiensi, ad latus
Q
Dei Ecclesise filiis et omnibus Domino recta fide ubi decollatus est. Postea vero beati apostolorum
famulantibus, Cornelius episcopus. principis Petri accepimus corpus, et condecenter
Videns charitatis vestrse benevolentiam quia apo- posuimus illud juxta locum ubi crucifixus est inter
stolorum amatores estis, eorumque fidem et doctri- corpora sanctorum episcoporum, in templo ApoIIinis,
nam tenetis, decrevivobis scribere Domino auctore inmonte Aureo in Vaticano palatii Neronis tertio
qusedam ex his quae nunc temporis necessariasunt sci- Kalendarum Juliaruni die, orantes Deum et Domi-
ri, et quse apud nos in Ecclesia auxiliante Domino Ro- num nostrum Jesum Christum, ut intercedentibus
manameritisapostolorumnuperacta suntsivc gerun- suis sanctis apostolis maculas vestrorum purget
tur, quoniam patrocinante charitate credo vos pa- peccatorum, et in sua vos conservet voluntate die-
tema gratia scripta sedis apostolicae libenter susci- bus vitae vestrae, et in fructu boni operis vos per-
pere et mandata ejus peragere, atque de ejus pro- severabiles reddat. Vos vero his congaudete quia
fectibus gratulari, quia quisque se in radice chari- et ipsi sancti apostoli de vestro congratulantur
tatis inserit, nec a viriditate deficit, nec a fructibus gaudio. Vos semper Deum laudate et ipse glorifice-
inanescit, nec amore fecunditatis opus efficax tur in vobis; scriptum est enim : « Quid retribuam
amittit. Ipsa enim charitas exercet corda fidelium, D Domino pro omnibus quae retribuit mihi ? Calicem
sensus corroborat, ut nihil grave, nihil difficile, salutaris accipiam et nomen Domini invocabo (Psa/.

sed fiat totum dulce quod agitur, dum ejus pro- cxv, 12,13).» Tantum enim a nobis exigitur quantum
prium sit nutrire concordiam, servare mandata, possumus famulatus nostri obsequio commodare;
atque dissociata conjungore, prava dirigere, et unde quidem tanto nos necesse cst importunis prae-
caeteras virtutes perfectionis suae munimine solidare. dicationibus insistere, quanto nobis perfectae nego-
Quaproptcr rogo vos nobis congratulari, quia ro- tiationis creditur duplicata talentorum assignatio,
gatu cujusdam devotae feminae atque nobiIissim!f. nia- atquc Dominicae vocis ad suscipiendam ejus requiem
tronae Lucinac levata sunt corpora aposlolorum Pctri suadct assertio.
et Pauli de Catacumbis ; et primo quidera beati Haec invideiis antiquus hostis suscitavit nobis
Pauli corpus levatum silentio ac positum est in adversariuni iNuvatum, recta>. fidei et sancta; do-
 , ^

163 DECRETALIUM COLLECTIO. 160

aemulum, qui extra Ecclesiam ordinavit No- non tardabit [Ibid., 37). » Ecce enim judex
veniet et
ctrinse
^
vatianum, et in Africa Nicostratum, utrosque liae- ante januam assislit, coronas hilariter promittens
reticos sicut ille erat. Hi vero conatibus, quibus his qui pro eo passionibus submittuntur. Quod
potuerunt, multos a recta et catbolica fide sua- si subtraxerit se quis non placebit animae mese,
,

dentes recedere fecerunt, et post se in perversam sed cadet de promissione propter negationem. Nos
et Deo odibilem doctrinam corruere persuaserunt. autem non sumus subtractionis filii in perditionem,
Sed sicut istorum tergiversationibus nimis sumus sed fidei in acquisitionem auimaB. Propter quod assu-
contristatiet de eorum perditione contrili, sic de mite arma Dei, ut possitis resistere in die malo
aliorum conversatione Domino ausiliante sumus Ise- adversus omnes inimicos sanctte Ecclesise et vestros,
tiiicati. Deus autem omnipotens qui tristibus miscet et induite vos lorica justitise, et calceati pedes in
Iseta, oppido nos Isetificavit, quo quidam coufessores prajparatione Evangeliipacis, in omnibus assumentes
qui dudum fuerant fideles, a nobis et a recta fide scutum quo possitisomnia jaculanerpussimi
fidei,in

diabolo instigante se separantes, cum Maximo pres- ignita exstinguere. Et galeam salutis assumite, et
bytero ad Ecclesiam Catholicam et fidem rectam gladium Spiritus, quod estverbum Dei, per omnem
sunt reversi, et denuo sicut prius facti sunt con- orationem et obsecrationem radicati et fundati in

fessores fideles. Quapropter , cbarissimi , borta- B solatio fratrum pro Christo Jesu Domino nostro.
mur vos et deprecamur per Dominum nostrum Sed et nunc, fratres, commendamus vos Domino et

Jesum Christum , ut et prsedictos hsereticos omues verbo gratiee ejus, qui potcst perficere et

et omnes quos a recta fide et doctiuna aposta- dare hsereditatem nobis cum omnibus sanctis.

tare cognoveritis, exhortationibus et bonis studiis Ipse autem Deus pacis et consolationis det vobis

vestris ad catholicam fidem et rectam doctrinam idipsum sapere in alterutrum, ut vobis invicem

38 convertere contendite, et in Dei voluntate succurratis et non sitis divisi, ut unanimes, uno ore
persistere suadete. Et non solum hos, sedomnes qui et une corde honorificetis eum in concordiam et

nondum fidem rectam perceperunt, ad catholicam consolationem fratrum, qui potest confirmare vos
fidem perducere festinate, « quia nequemors, neque secundum Evangelium ejus, juxta revelationem
vita, neque angeli, neque principatus, neque in- teterni mystern, temporibus scilicet perpetuis, qui-
stantia,neque futura, neque fortitudo, neque alti- bus vobis futurorum gaudiorum largienda sunt
tudo, neque profundum, neque creatura afia (ma- munera. Summopere considerare etiam debetis quod
gistro geutium docente) poterit nos separare a cha- ilfi qui fratribus invident eosque damnare atque
ritate Domini nostri Jesu Christi, et quae in ipso est perdere cupiunt, per se sua dogmata destruunt. Dicit
« recla fide {Rom. viii, 38, 39). » NoUte itaque arait- cnim Dominus : « Omne regnum in se divisum non
tere confideutiam vestram quee magnam habet stabit [Matth. xii, 23), » et oranis scientia et lex
remunerationem [Hebr. x, 33). » Patientia enim adversum se divisa non stabit. Ideoque necesse est
nobis necessaria estad coUuctationesadversariorum, ut concorditer salubres suscipiatis hortatus, et nihil
quatenus fidem intemeratam usque in finem con- per contentionem agentes, sed ad omne studium
servantes repromissionem percipiamus quam repro- devotionis unanimes divinis et apostolicis constitu-
misit his qui legitime certare properant. « Adhuc lionibus pareatis. Data vji Idus Septembris, Decio et
enim modicum aliquantulum, qui venturus est, Maximo iin cc.

ITEM EPISTOLA CORNELII PAV^ ORIENTALI EPISGOPO DIRECTA.

Ne sacerdotes Domini jurare prmsumant vel compellantur.

CoRNELius episcopus RuFO coepiscopo in Domino n tenus a summis sacerdotibus vel reliquis exigi, nisi
salutem. pro fide recta minime cognovimus, nec spontaneos
Exigit dilectio tua, frater charissime, ut ex aucto- jurasse reperimus.Summopere ergo sanctus Jacobus
]-itate sedis apostolicee tuis deberemus consultibus apostolus prohibens sacramentum loquitur dicens :

respondere. Quodnon proUxe, sed succincte

licet « nolite jurare, neque per
Ante omnia, fratres mei,
agere festinaremus propter quasdam importimitates coelum, nequeperterrara, neque aliud quodcunque
quae nostris praepedientibus peccatis in nos super- juramentum. Sit autem sermo vester, est est, non
venere, tuis tamen per reliqua sanctorum patrum uon, ut non sub judicio decidatis [Jac. v, 12). » Et
instituta studiis perquii"ere latius, et investigare Dominus in Evangelio ait : « Audistis quia dictum
permittiraus. Non enim potest mens attrita et oneri- est antiquis, nou perjurabis, reddes autem Domino
bus atque importunitatibus gravata tantum boni juramenta tua. Ego autem dico vobis, non jurare
peragere, quantum delectata et oppressionibus omnino; neque per coeluni, quia thronus Dei est,
soluta. Non ergo ista ob id praetuUmus, ut haec et neque per terram quia scabeUum est pedum ejus,
aUa quae necessaria fore cognoverimus tuse Saneti- neque per Hierosolymam, quia civitas magui regis
tati velimus denegare, sed quod hic minus
inve- est, neque per caput tuum juraveris, quia non potes
nitur, latius perquiratur. Sacramentum autem hac- ununi capUium aibum lacere aut nigrum. Sil autem
<67 APPEND. AD SEC. IX. — TSTDORI MERCATORTS m.
sermo vester, est non non. Quod autem his
est, A oportet vos esse in sanctis conversationibus et pie-
abundantius est, a malo cst (Matth. v, 33-37), » id tatilius, exspectantesetproperantesin adventum diei
est ab exigente et a jurante. Hsec, frater charissime, per quem cceli ardentes solventur, et elementa
ipse Dominus prohibet, id est non debere jurare, ignis ardore tabescent [U Petr. iii, 8-12). » Vos
ha;c apostoU maxime omnes, hsec sancti viri pra:;- autem, charissimi, dixit Judas apostolus, memores
decessores nostri qui huic sanctfe universali aposto- estote verborum quae pr«dicta sunl ab apostolis
licae Ecclesise praefuerunt ante nos, hsec prophetse et Domini nostri Jesu Christi, qui dicebant vobis,
rehqui sancti doctores per universum mundum quoniam in novissimo tempore venient illusores
dispersi ad prsedicandum, juramenta fieri velant. secundum sua desideria ambulantes impietatum. Hi
Quorum nos exemplo si cojperimusenumerare autin sunt qui segregant semetipsos, animales, spiritum
schedula hac inserere, ante deficeret liora diei quam non habentes. Vos autem, charissimi, supersedifi-
eorum exempla de hac causa prohihita. Quse nos cantes vosmetipsos sanctissimae vestrse fidei in
sanctorum sequentes apostolorum eorumque suc- Spiritu sancto orantes ipsos vos in dilectione Dei
cessorum jui'a firmamus, et sacramenta incauta servate, exspectantes misericordiam Domini no-
fieri prohibemus. Unde et ipse Dominus in tabulis stri Jesu Christi in vitam a^ternam. Et hos quidem
lapideis quas Moysi dedit, propria manu scripsit, B arguite judicatos, illos vero salvate de igne rapien-
dicens. « Vide ne assumas nomen Dei tui in vanum tes. Aliis autem miseremini in timore, odientes
[Exod. XX, 7), » Nos autem (ut paulo
et reliqua. eam qute carnalis est maculatam tunicam. Nullus
superius prselibavimus) sacramentum episcopis ne- enim sacerdotum causam suam alieno committat
scimus oblatum, nec unquam fieri debet, quoniam sedem apostolicam fuerit appeUa-
judicio, nisi ad
(ut supra memoratum est) prseceptum est nobis a tum, sed unusquisque comprovinciales judices et
Domino non jurandum, neque per ccelum, quia notos habeat, nisi aliquam vim temerarise multitu-
thronus Dei neque per terram, quia scabellum
est, dinis illic timuerit, aut infestos, aut suspectos inibi
est pedum ejus, neque per caput suum, quia nullus judices habuerit, pro quibus causis ad majoris
potest unum capillum creare. Unusquisque enim auctoritatis judices, et ad alias provincias appel-
sicut ante altare stans Dei timorem habet prse oculis lare et venire concessum est. Omnia ergo quai
et propriam conscientiam mundam servat Deo, adversus absentes in omni negotio aut loco agun-
quod in memoriam retinet, nullatenus habet inter- turautjudicanturomninovacuentur, quoniamabsen-
mittere, quoniam os quod mentitur occidit animam. tem nuUus addicit, nec uUa lex damnat, facile ergo
Et Apostolus ait : « Loquimini veritatem unusquis- „ homo hominem fallere potest, non tamen Deum,
que cum proximo suo, quoniam sumus invicem cujus oculis omnia nuda sunt et aperta. Unde ait
membra [Ephes. iv, 25). » Et alibi : « Nolite mentiri propheta : « Dominus novit cogitationes hominum
invicem [Col. iii, 9). » Hsec sunt prsecepta Salva- quoniam vanse sunt (I Cor. iii, 20). » Sapiens ergo
toris, hsec prophetarum , hsec sanctorum Patrum non est qui nocet nec quidquam mali vult qui
,

instituta. Quse si quis in vanum duxerit, hostis est fidelis est, aut cuiquam insidias machinatur.

animse suse, quia nemo contra prophetas, nemo Hortamur, frater, et monemus tuam dilectionem,
contra apostolum, nemo contra Evangelium facit ut omnes semper, prout melius potueris, adjuves,
aliquid absque periculo. Et summopore praividen- confortes et consoleris, et sacramenta super quibus
dum est, ne pastorem suum oves quse ei commissse hanc sanctam Romanam ac universalem Ecclesiam
fuerant reprehendere (nisi a fide exorbitaverit) consulere voluisti, fieri neminem un-
prohibeas et
neque accusare prsesumant, quoniam tales accusa- quam infestes, aut noceas. Hsec, frater ad reliquo-
tiones vim non habent, neque eis nocere possimt. rum fratrum notitiam tua faciat sanctitas pervenire,
« Unum vero, charissimi, » utait beatusapostolus Pe- ut omnes hscc mala caveant, et sicut generaliter

trus, non lateat vos, quia unus dies apud Dominum, tam ab ipso Domino quam a sanctis et reliquis

sicut mille anni, et millc anni sicut unus dies. Non T) apostolicis viris, et ca?teris patribus sunt prohibita,
tardat Dcminuspromissis, sedpatienter agit propter ita generaliter ab omnibus custodiantur. Benevalere

vos, nolens aliquos perire, sed omnes ad poeni- beatitudinem tuam semper optamus, et sacris vir-
tentiam reverli. Adveniet autem dies Domini ut tutibus proficcre te desideramus, frater charissime
fur, in qua coeli magno impetu transient, elementa atque amantissime. Data xi Kalendas Junii, Maximo
vero calore solventur. Cum hsec igitur omnia dis- etDecio IV consulibus.
solvenda sunt, ex his potestis considerare quales

INCIPIUNT DECRETA LUCII PAPiE.

(Anno Domini 258, Gallo Hosuliano imperalore regnante.)

Dilectissimis fratribus omnibus episcopis in parti- I-ilteras dilectionis vestrse quas ad beati Pelri
bus occidentalibus tam fiallis quam et Hispanis con- aposloli sedom pro vestri causa negotii misistis,

sislentihus, Llxils episcopus in Domino salutem. libenter suscepimus, sed de veslris afllictionibus
 » ,

160 DECRETALIUM COLLECTIO. 170

enim quantum ad proprias pertinet parochias, agant

non modice contristati sumus. Significastis ^ nisi

vos tam a quibusdam non rectam fidem tenentibus, juxta sanctorum constituta patrum, ut uno animo,
sed erroribus implicitis, quam et ab aliis eos imi- uno ore concorditer sancta gloriflcetur Trinitas in

tantibus vos persequi et infamari, atque vestras saecula. Similiter auctoritate fulti apostolica, prae-

ecclesias suis dotibus, et fidelium obiationibus ex- cipimus, ut nullus metropohtanus episcopus absque

spoliari, vestrosque ministi^os nimis vexari, et ideo caeterorum omnium comprovincialium episcoporum
multos a vobis et a recta fide discedere, quoniam instantia aliquorum audiat causas eorum, quia ir-

eis non potestis defensionem impendere nec ea quae rita erunt, et ipse causam pro facto dabit. Episcopi

necessaria sunt ministrare. Nolite mirari, fratres, si vero per singulas provincias observent ne posterio-
vos malevoli et impii persequuntur, cum ipsum res se prioribus suis praeferant, nec eis inconsultis,

Christum caput nostrum sint persecuti, unde et nisi quantum ad propriam pertinet parochiam,
consolatricem ipsam habetis Veritatem, quae ait : aliquid agant, sed omnes de communibus eorum
« Si patremfamilias Belzebuth vocavex'unt, quanto causis consonam sententiam proferant et determi-

magis domesticos ejus [Matth. x, 23)! » Ipsa iterum nent, quoniam aliter acta nullas vires habebunt, nec

consolans nos, loquitur dicens : « Si de hoc mundo ecclesiastica reputabuntur.

fuissetis,mundus quod suum erat diligeret, sed quia t» Bonum esset, fratres, et valde Deum limentibus,
non estis de hoc mundo, sed ego elegi vos de mundo, et pie vivere volentibus necessarium, si intra catho-

propterea odit vos mundus [Joan. xv, 19). » Propter licam Ecclesiam nullius mali aut infestationis alicu-
tales, fratres, hortamur vos sicut et in hac sancta jus erga Domini sacerdotes aut juste et pie volentes
Ecclesia constitutum liabemus, ut semper testes vo- viveregermen exsurgeret. Sed quia praevalente in-
biscum sacerdotes et diaconos habeatis, et licet con- vidia,quod deterius est, surgit et crescit atque ni-
scientiam sufficere possit propria , tamen propter mis se in omnes partes extendit, idcirco necesse
malevolos, juxta apostolum etiam testimonium vos est illud ecclesiastico et apostolico abscindi mu-
oportet habere bonum ab his quiforis sunt. Quoniam crone, ne servos Dei ac Domini sacerdotibus va-
in hac sancta sede constitutum habemus, ut duo leat nocere aut perdere. « Exhonoravit enim Domi-
presbyteri, vel tres diaconi in omni loco episcopum nus, « ut in Ecclesiastico legitur libro, » conventus

non deserant propter testimonium ecclesiasticum. raalorum, et destruxit Deus eos usque in finem. Se-

Episcopi ergo non sunt leviter accusandi vel detra- des ducum superborum destruxit Deus, et sedere

hendi, quia injuria eorum ad Christum pertinet, cu- fecit mites pro eis. Radices gentium superbarum
jus vice et legatione fung\intur in Ecclesia. Unde vo- arefecit Deus, et plantavit humiles ex ipsis genti-
p
bis omnibus et qui vobiscum smit in nostro solatio, bus. Terras gentium evertit Dorainus, et perdidit

sicut et olim factum invenimus, constitui placuit, ut eas usque ad fundaraentum. Arefecit ex ipsis et

criminationes majorum natu per non fiant, alios nisi memoriam eorum
disperdidit eos, et cessare fecit

per ipsos qui crimina intendunt, si tamen ipsi de terra. Perdidit Deus memoriam superborum, et
ct digni et irreprehensibiles apparuerint, et actis reliquit memoriam humilium sensu. Non est creata
docuerint publicis, omni se carere suspicione atque hominibus superbia neque iracundia nationi raulie-
inimicitia, et iiTeprehensibilem fidem ac conversa- rum. Semen hominum honorabitur hoc quod timet
tionem 39 ducere. Unde placuit ut a quibuscun- Deum, semen autem hoc exhonorabitur hominum
que judicibus ecclesiasticis ad alios judices eccle- quod praeterit mandata Domini. In raedio fratrum
siasticos, ubi est major auctoritas (si fuerit provo- rector illorum in honore, et qui timent Dominum,
catum), audientia non negetur. Item constituimus erunt in oculis ejus. Gloria divitum honoratorum
sicut et a sanctis apostolis, eorumque successoribus et pauperum timor Dei est : noli despicere hominem
decretum reperimus : si quis metropolitanus epi- justum pauperem, et noli magnificare vii-um pec-
scopus quod solummodo ad propriam pertinet
nisi catorem divitera. Magnus est Judex et potens ,

parochiam sine consilio et voluntate oranium com- J) est honore , et non est major illo qui timet
provincialium episcoporum extra aliquid agere Deum. Servo sensato liberi serviunt, et vir pru-
tentaverit, gradus sui periculo subjacebit, et quod dens et disciplinatus non murmurabit correptus
egerit irritum habeatur et vacuum. Sed quidquid et inscius non honorabitur. Noli te extollere in
de comprovincialium coepiscoporum causis eormn- faciendo opera tua, et noU cunctari in tempore
que ecclesiarum et clericorum atque ssecularium angustiae. Melior est qui operatur et abundat in
necessitatibus, aut de quibuscunque communibus omnibus quam qui gloriatur et eget pane. Fili, in
causis agere aut disponcre necesse fuerit, hoc cum mansuetudine serva animara tuam et da illi hono-
omnium consensu comprovincialium agatur pontifi- rem secundum meritum suum. Peccantem in ani-
cum, non aliquo dominationis fastu, sed concordi mam suam quis justificabit? et quis honorificabit
et humillima administratione, sicut Dominus ait : exhonorantem animam suam ? Pauper gloriatur
« Non veni ministrari, sed ministrare [Marc. x, 4o). per disciplinam et timorem suum, et est homo qui
Et alibi : « Qui major est vestrum, erit minister honorificatur propter substantiam suam. Qui gloria-
vester [Matth. xxviii, 11),» et reliqua. Similiter et ipsi tur in paupertate, quanto magis in substantia? et
comprovinciales episcopi cuncta cum ejus consilio, qui gloriatur in substantia, paupertatem vereatur.
 ,

\li APPKND. AD S.+X. IX.— ISFDOKI iMERC.VTORIS 172

Sapientia humiliati exaltabit caput ejus, et in medio ^ alieuigenam, et subvertet te in turbine, et abaliena-
magnatorum considere illum faciet. Non laudes bit te a tuis propriis [Eccli. x, xi). >^

virum in specie sua, neque spernas hominem in « Tales, charissimi, valde sunt cavendi usque dum
Tisu suo. Brevis in volatilibus est apis, et initium aut convertantur, aut abscindantur verbo divino.
dulcoris habet fruclus illius. In vestitu ne glorieris « Beatus autem est ille qui non e.st lapsus in
uncpiam, nec in die honoris tui extollaris, quouiam verbo ex ore suo, et non est stimulatus in tristitia
mirabilia opera Altissimi solius , et gloriosa et delicti. Felix qui non habet animi sui tristitiam,
absconsa et invisa opera ilhus. Multi tyranni sede- et non abscedit ab spe sua (Eccli. xiv, i-3). »
runt in throno, et insuspicabilis portavit diadema. Scriptum est enim : « Melior est unus timens
Multi potentes oppressi sunt vaUde, et gloriosi tra- Deum quam mille impii [Eccli. xvi, 3). » Sapiens
diti sunt in manus allerorum. Priusquam interro-f; verononest omnisquinocet.ResquoqueeccIesiarum
ges, ne vituperes quemquam, et cum interrogaveris, ~ vestrarum et oblationes fidelium quas signiDcastis a
corripe juste. Priusquam audias ne respondeas , quibusdam irruentibus vexari, vobisque et ecclesiis
verbum, et in medio seniorum ne adjicias loqui. De vestris auferri, indubitanter maximum est pecca-
ea re qua? te non molestat ne certaris, et in judicio tum, testante ipsa Scriptura, quoe ait : Qui abstu-
peccantium ne consistas. FiH mi, ne in multis sint B lerit aliquid patri vel matri, et dicit hoc non esse
actus tui, et si dives fueris non ei"is immunis a de- peccatum, homicidai particeps est. Pater ergo no-
licto. Si enim secutus fueris non apprehendes, et stcr sine dubio Deus est, qui nos creavit, et mater
non effugies si prsecucurreris. Est homo laborans nostra Ecclesia qusp nos in baptismo spiritualiter
et festinans et dolens impius, et tanto magis non generavit. Et ideo qui Christi pecunias et Ecclesia?
abundat. Est homo marcidus, egens recuperatione, aufert, fraudat et rapit, homicida in conspectu justi
plus deficiens virtute, et abundans paupertate : et judicis esse deputabitur, unde scriptum est : Qui
oculus Dei respexit illum in bono, et erexit illum rapit pecuniam proximi sui iniquitatem facit, qui
ab humilitate ipsius et exaltabit caput ejus , et autem pecunias vel res Ecclesise abstulerit sa- ,

mirati sunt in illo multi et honoraverunt Deum. crilegium facit. Unde et Judas qui pecuniam frau-
Bona et mala, vita et mors, paupertas et honestas davit, quaj usibus Ecclesise, id est pauperibus quos
a Deo sunt. Datio Dei permanet justis, et profectus Ecclesia pascere debet, distribuebatur jussu Salvato-
illius successus habebunt in ajternum. Est qui locu- ris, cujus vicem episcopi tenent, non solum fur, sed
pletatur parce agendo, et haec pars mercedis illius fur et sacrilegus factus est. De talibus enim, id
in eo quod dicit « Inveni requiem mihi, el non
: /^ est, qui facultates Ecclesise rapiunt, fraudant, vel
manducabo de bonis meis solus [Luc. xir, 19); » et auferunt, Dominus comminans omnibus, per pro-
nescit quod tempus praetereat illum, et relinquet phetam loquitur, dicens : « Deus, ne taceas tibi, ne
omnia aliis et morietur. Sta in testamento tuo, et sileas et non quiescas, Deus, quia ecce inimici tui

in illo coUoquere et in opera mandatorum tuorum tumultuati sunt, et qui oderunt te levaverunt caput.
veterasce. Ne manseris in operibus peccatorum. Contra populum tuum nequiter tractaverunt , et
Confide autem in Deo, et mane in loco tuo facile ; inierunt consilium adversus arcanum tuum, dixe-
est enim in oculis Dei subito honestare pauperem. runt, venite et conteramus eos de gente, et non sit
Bencdictio Dei in mercedem justi festinat, et in memoria nominis Israel ultra. Quoniam tacuerunt
honore veloci processus illius justificat. Ne dicas : corde, pariter contra foedus pepigerunt tabernacula
Quid est mihi opus et quse erunt mihi ex hoc bona? Idumajee et Ismaelitarum, Moab, et Agareni, Gebal,
Ne dicas : sum et quid ex hoc pes-
Sufficiens mihi et Ammon, el Amalech, Paleslina cum habitatoribus
simabor ? In die bonorum ne immemor sis malorum, Tyri. Sed et Assur junxit se cum eis, facti sunt bra-
et in die maIoi'um ne immemor sis bonorum, quo- chium filiorum Loth. Fac illis sicut Madian, sicut

niam facilc est coram Deo in die obitus retribuere Sisare, sicut Jabin in torrente Cison. Contriti sunt
unicuique sccundum vias suas. Malitia hora? oblivio- £) in Endor, fuerunt quasi sterquilinium terrse. Pone
ncin facil luxuriaj magnfp, ct in fine hominis denu- duces eoruni sicut Oreb et Zeb, sicut Zobee, et
dalio operum illius.Anle morlcm nc laudes hominem Salmana. Omnes principos eorum qui dixcrunt,
quemquam, quoniam in liliis suis agnoscitur vir. possideamus nobis pulchriludinem Dei. Deus meus,
Non omnem hominem inducas in domum tuam pone illos ut rolam ,
quasi stipulam ante faciem
niult.Te enim insidia^ sunt dolosi. Sicut enim eru- venti. Quomodoigniscomburitsilvametsicutflamma
ctant pruBcordia fa'tentium et sicut perdix induci- devorat montes, sic persequeris eos in tempestate
tur in caveain, et ut caprca in laqueum, sic ct cor tua ct in turbine turbabis eos. Imple facies eorum
su])erborum , et sicut prospector vidcns casum ignominia, et qua^rent nonien luum, Domine. Con-
proximi sui. Bona in malum convertit insidiator, fiindantur et conturbentur usque in a^ternum, ot
et in electis imponit maculam. A scintilla una auge- crubcscant, el pcreant, et sciant quia nomen tuum
tur ignis, et ab uiio doloso aiigetur sanguis. Ilomo Dominus, solus tu excelsus super omncm terrani.
vero peccator .sanguini insidiatur. Attende tibi a IIicc fieri prophetio, htcc aposloli, ha^c successores
pestifero, fabrical eiiin» mala nc forte indiical supor ooriim et omnium catliolicoriini Patrum vctant de-
te subsannatiimojri iii iioiim-Iiiuiii. Admilte ad lo rrota , cl lalcs pra-sumiiliuncs sacrilegium esse
 173 DECRETALIUM COLLECTIO. \li

dijudicant. Quorum nos sequentes exempla omnes ^ et in fide recta, atque haereticis et semulis Christi
tales praesuraptores et Ecclesiae raptores, atque repugnare, et nunquam a veritatis tramite dech-
suarum facultalum alienatores, una nobiscum a li- nare, quoniam Dominus et Salvator omnium cujus
minibus sanctse matris Ecclesiae anathemetiza- fides est, qui pro nobis mori non dubitavit, et pro-

tos apostolica auctoritate pellimus et damnamus, prio nos suo redemit sanguine, qui fidem beati Pe-
atque sacrilegos esse judicamus, et non solum eos, tri non defecturam promisit, et confirmare eum
sed omnes consentientes eis, quia non solum qui fratres suos admonuit, quod apostohcos pontifices
faciunt rei judicantur, sed etiam qui consentiunt meee exiguitatis praedecessores confidenler fecisse

facientibus, par enim pcena et agentes et consen- semper cunctis est cognitum. Quorum et pusihitas
tientes comprehendit. Vos ergo, fratres, vigilate et mea, hcet impar et minima, pro suscepto tamen
orate, virihter agite et confortamini in Domino, et divina dignatione ministerio pedissequa cupit exi-
omnia vestra juxta Apostolum, in charitate fiant. stere. Vae enim erit nobis qui hujus ministerii onus
A recta ergo fide et apostoHco tramite propter ul- susceptum habemus, si veritatem Salvatoris nostri
lam perturbationem nohte recedere, scientes quia Jesu Christi quam apostoU pr3edicaverunt,prsedicare
juxta Salvatoris sententiam, beati sunt qui persecu- neglexerimus, vse erit nobis si silentio veritatem
tionem patiuntur propter justitiam (Moffft. v, iO). B oppresserimus,quamerogarenummulariisjubemur,
Hsec est apostolorum viva traditio, haec vera cha- id est, christianos populos imbuere et docere. Quid
ritas quse praedicanda est, et praecipue dihgenda ac in ipsius Christi futuro dictiii"i Z^Q sumus examine si

fovenda atque fiduciaUter ab omnibus tenenda. Haec sermonum confundimur praedicare?

ejus veritatem
sancta et apostohca mater omnium Ecclesiarum Quid erit de nobis cum de commissis nobis anima-
Christi Ecclesia quae per Dei omnipotentis gratiam bus, et de officio suscepto rationem justus judex
a tramite apostohcae traditionis nunquam errasse Christus Dominus noster districtam exegerit?
probatur, nec haereticis novitatibus depravanda Ideo, fratres, hortor dilectionem vestram, obtestor
succubuit, sed ut in exordio normam fidei aposto- et moneo, ut qua debetis et potestis soHicitudine
Ucae percepit ab auctoribus suis, apostolorum Chri- vigiletis ad investigandos haereticos et inimicos
sti principibus ihibata finetenus manet secundum sanctae Dei Ecclesiae, et a sanis mentibus ne pestis
ipsius Domini Salvatoins divinam pohicitationem, haec latius divulgetur, severitate, qua potestis pro
qui discipulorum suorum principi in suis fatus est Quoniam ut habebit a Deo dignac
viribus extirpetis.
EvangeUis : « Petre, inquiens, ecce Satan expetivit. remunerationis praemium qui diligentius quod ad
ut cribraret vos sicut qui cribrat triticum, ego au- p salutem commissae sibi plebis proficiat, fuerit exse
tem pro te rogavi, ut non deficiat fides tua, et tu cutus, ita ante tribunal Domini de reatu neghgen-
aliquando conversus confirma fratres tuos (Luc. xxii, tiae se non poterit excusare quicunque plebem suam
38, 32). » contra sacrilegai persuasionis auctores noluerit cu-
Consideret itaque vestra excellens prudentia quam stodire. Data Kalen. Aprilis Gallio et Volusiano IV
bonum sit persistere in dispensatione vobis credita, cc. consul.

INCIPIUNT DECRETA STEPHANI PAPiE.

(Anno Domini 261. Hic destruxit templum Martis, Valeriano et Galeno imperantibus, ut dicit Rauderus.

Dilectissimo fratri atque familiari amico Hilario scinde eam, et projice abs te. Simihter et de pede
Stephanus episcopus intimae charitatis salutem. agendum est, quia melius est tibi luscum aut clau-
Quanquam sperem dilectionem tuam ad omne opus dum intrare in regnum coelorum quam duos ocidos,
bonum esse devotam, tamen pro famiharitate qua aut duas manus, aut duos pedes habentem mitti in
nobis conjunctus esse cognosceris, ut tua efficacior
•Q gehennam ignis (Matth. v, 29). Et in Ecclesiastico
fiat industria, congruum nobis visum est, has fra- invenietur libro « Fn bonis viri inimici illius, in:

ternitatis htteras tuae dilectioni debere dirigere. Mo- tristitia vero et in malitia ilhus, amicus agnitus est.
nemus te, charissime, semper in bonis manere, et a In labiis suis indulcat inimicus, et in corde suo in-
malis cavere. Cum bonis et rectae fidei ac sanctse sidiatur, ut subvcrtat to in foveam. Et qui tetigerit
conversationis hominibus assidue esse, et a perver- picem,inquinabitur ab ea. Et qui communicaverit su-
sis ac fratrum insidiatoribus nisi ut eos convertas, perbo induetur superbia, pondus super se tollit qui
et ad concordiam reducas, scparari. « Quoniam, ut honestiori se communicat, ditiori te ne fueris socius.
ait Apostolus, corrumpunt mores bonos colloquia Quid communicabit cacabus ad oham ? Quando se
mala (I Cor. xv, 33). » Et ipsa per se Veritas dicit : colliserint, confringetur. Dives injuste aget et fre-
Si oculus tuus scandalizaverit te, erue eum et pro- met, pauper autem Ia?sus tacebit. Si largitus ei fue-
jice abs te. Et si manus' tua scandalizaverit te, ab- ris. assumet te, ct si non habueris,
derelinquet te.
175 APPEND. AD S.-EC. IX. ISIDURI MERCATOKIS 176
Si habes, convivet tecum, et evacuabit te, et ipse ^ fugientes. Et qui indigna sibi petunt loca tenere,
non dolebit super te. Si necessarius illi fueris, sup- aut facultates Ecclesiae abstrabunt injuste, et qui
plantabit te, et subridens spem dabit, narrans tibi fratres calumniantur, aut accusant, etnon probant,
bona, et dicet : Quid opus est tibi ? Et confundet te vel qiii contra innocentes principum animos ad ira-
in cibis suis, donec te exinaniat bis et ter, et in cundiam provocant, et omnes anathematizatos, vel
novissimo dcridebitte. Postea videns derelinquette, pro suis scelcribus ab Ecclesia pulsos, et omnes
et caput suum movebit ad te. Humiliare Deo, et quos infames pronun-
ecclesiasticse vcl seculi leges

exspecta manus ejus. Attende ne seductus in stultitia tiant. Hos vero nonad sacros ordinet licet promovere,
bumilieris. N'oli esse humilis in sapientia tua, ne nec servos ante ligitimam libertatem, nec pceniten-
humiliatus in stultitiam seducaris. Advocatus a po- tes, nec bigamos, nec eos qui curia» deserviunt,
tentiore discede, ex hoc enim magis te advocabit. vol qui non sunt integri corpore, autsanam non ha-
Ne improbus sis, ne impingaris, et ne longe sis ab bent mentem, vel intellectum, aut inobedientes
eo, et eas in obhvionem. Ne retineas ex aiquo loqui sanctorum decretis existunt, aut furiosi manifestan-
cum illo, et ne credas multis verbis illius : ex multa tur. Hi omnes nec ad sacros gradus debent pro-
enim loquela tentcibit, et subridens interrogabit te vehi, nec isti,nec liberti, neque suspecti, necrectam
de absconditis tuis. Immitis animus illius conserva- B fidem vel dignam conversationem non habentes,
bit verba tua, et non parcet de malitia, et de via- summos sacerdotes possunt accusare. Sed et quali-
culis. Cave tibi, et attende dihgenter auditui tuo, ter obedientia vel reverentia sit prapositis exhi-
quoniam in subversione tua ambulas. Audiens vero benda, ex tuis quoque subjectis ipse non ambigis ;

illa quasi in somnis, vide et vigilabis. Omni vita in qua re valde est utile, si id quod disciplinaj vigor
tua dilige Deum, et invoca eum in salute tua. Omne imponit, nuUo cogente humilitas laudanda servave-
animal diligit simile sibi, sic et omnis homo, proxi- rit.Omnipotens Deus in cujus manu sunt omnia, de
mum sibi. Omnis caro ad similem sibi conjungitur, quo scriptum est « Non est sapientia, non est
:

et omnis homo simili sibi sociatur. Si communicabit prudentia, non est consilium contra Dominum [Prov.
lupus aguo aliquando, sic peccator justo. Qute com- XXI, 30); » ipse te, tuosque et divina, et apostolicae
municalio sancto homini ad canem ? aut quai pax sedis instituta illibata servare, et ad potiora semper
bona diviti ad pauperem? venatio leonis onager in conscendere, et de die in diem deteriora cavere, et
eremo, sic pascua divitum sunt pauperes. Et sicut meliora ac Deo placita sectari atque perficere con-
abominatio ost superbo humilitas, sic exsecratio di- ccdat.
viti pauper. Dives commotus confirmatur ab amicis, p Vestimenta vero ecclesiastica quibus Domino mi-
humilis autem cum ceciderit, expelletur et a no- nistratur, cultusque divinus omni cum honorificen-
tis. Diviti dccepto multi recuperatores, locutus est tia et honestate a sacerdotibus reliquisque Eccle-
superba, et justilicaverit illum, huniihs deceptus est, sia^ ministris celebratur , sacrata debent esse, el

et insuper arguitur, locutus est sensate, et non est honesla. Quibus aliis in usibus, cum Deo cjusque
datus ei locus. Dives locutusest, etomnes tacuerunt, servitio consecrata et dedicata sunt, nemo debet

et vei'bum illius usque ad nubes perducent. Pauper frui quam ecclesiasticis et dignis officiis, Quae nec
locutusest et dicunt : Quis est hic? Et si offenderit, ab aliis debent contingi, aut ferri, nisi a sacratis
subvertuut illum. Bona est substantia, cui non est hominibus, ne ultio quae Baltbasar percussit su-

peccatum in conscientia, et nequissima paupertas per ha?c transgredientibus et talia priesumentibus

in ore impii. Cor hominis immutat faciem illius,sive veniat divina, et corniere eos faciat divinae

in bona, sive in mala. Vestigium boni cordis, et ultionis justum flagellum ad ima. Haec illis parti-

faciem bonam difficilc invenies etcum labore (EccU. bus quibus moraris et in omnibus quibus potue-
%u, 9-15; xui, l-32i. » ris cunctis nota facito , et observare apostoUca
Ha!c, fi'ater, cave tibi, et posl coucupiscentias tuas mandato auctoritate, quia et nostri nobisque com-
non vadas. Quid vero consuluisti sedeni apostoli- D missi in sancta apostolica et universali Ecclesiaom-
cam ? qui sunt infames, aut qui ad gradus Eccle- nes haec observare, nunc et futuris temporibus pro-
siasticos non sunt admittendi, et nosse te credimus, fessisunt. Hisbreviter tuis frater magniticerespondi

et pio auctoritate sedis apostolica; te informare non litteris. Quibus tua dilectio ita societur, ut ni-

denegamus. Infames aulem essc cas personas dici- hil in his qua? ad universalis Ecclesia; statum perti-

mus qua; pro aliqua culpa notantur infamia, id est ncnt, aut dubie agalur, aut segniter. Et cum tali

omnes qui Christianse legis normam abjiciunt, et moderatione agantur cuncta, ut nec bcuevolentijB
staluta Ecclesiastica contemnunt, similiter fures, sa- partes, ncc justitiae negligantur, sed absqueperso-

crilegos, et omnes capilalibus criminibus irretitos. narum acceptione divinum in omnibus judicium co-
Sejiulcrorum quoque violatores, et aj)Oslolorum, gitotur. Quod ut recta observantia valoat custodiri

atque successorum eoruin, reliquorunujue Patrum cathoIicK primilus scrvotur fidei integritas. Et quia
statuta libenter violantes, ct omnes qui adversus peromnia augustaetarctavia estqua^ducitadvitam,
Patres armantur,quiin omni muudo infamianotan- neque in siuistram, neque iu dextram ab ejus tramite
tur. Simililor iucestuosos , homicidas , [)orjuros, dovietur. l)at;iquiuto Nonas Maii Valeriano etGalli-
raplorcs, uialcfifos, voneliros, adultcros, do bollis rano IV consulibus.
177 DECRETALIUM COLLECTIO. m
ITEM EPISTOLA STEPHANI PAPJE DE ACCUSATIONIBUS SACERDOTUM.
Stephands sanctae apostolicse et universalis Ro- ^ ceatur ecclesiae usque ad condignam satisfactionem.

manse Ecclesiae episcopus , omnibus per diversas Accusatores vei'0 et accusationes quas saeculi leges
provincias constitutis episcopis, in Domino salutem. non recipiunt, et antecessores nostri prohibuerunt,

Plurimum gaudemus in Domino, et in dono gra- et nos submovemus. Nullus enim alienigena aut ac-
tise ipsius gloriamur, quod fides vestra perbona opeja cusator eorum fiat aut judex. Unde et de Lot scri-

crescit magnifice, et dilatatur amplissime. Sed nimis ptum est : « Ingressus es ut advena, nunquid ut ju-
affligimur et tribulamur de vestra oppressione super dices {Genes. xix, 9)? » Accusator aulem vestrorum
qua crebrior commeantium usque ad nos fratrum nullus sit servus aut libertus , nullaque suspecta
sermo perlatus est. Non oportuerat quidem ab illis persona aut infamis. Repellantur etiam cohabitantes
a quibus sustentari, et portari, et honorari debue- inimicis et omnes laici, quia infestationem blasphe-
ratis, tantis vos oppressionibus concuti. Quapropter miae affectio amicitiae incitare solet. Nec illi in vesti^a

necessarium est, ut remotis talium tergiversationi- sunt suscipiendi accusatione, qui vos in sua volunt
bus, quibus venenosa malitia revelari, atque obscu- recipere infamatione. Nullus enim anathema susci-

rari bonitas et veritas solet, adminiculum non mo- piatur, nec a quoquam credantur quae ab eis vel di-

dicura vobis a fidelibus impendatur, atque ab hac cuntur vel conscribuntur. Eos quoque dico anathe-
apostolica sede suffragetur, quos per divinam gra- " matizatos esse ,
quos episcopi suis scriptis anathe-

tiam Christi auxilio dignum est adjuvari, ne in to- matizaverunt, aut eorum statuta anathematizant.

tius Ecclesiae perturbationem imprudens procedat Per scripta enim nuUius accusatio suscipiatur, sed
intentio, et ea quae a sanctis praedecessoribus no- propria voce, si legitima et condigna accusatoris per-
stris, et reliquis sanctis Patribus dudum fuerant pro- sona fuerit, praesente videlicet eo quem accusare
hibita,denuo reviviscant. Loci namque nostri con- desiderat, quia nuUus absens aut accusari potest
siderationecompelUmurea quae ad notitiam nostram aut accusare. NuUus tamen praefati ordinis vir accu-
emendanda pervenerunt, propter Dominum non de- sari potest, aut respondere suis accusatoribus debet,
relinquere, sed digna emendatione corrigere. Et si priusquam regulariter a suo primate vocatus sit, lo-

saecularibus officiis ordo suus et tradita a majoribus cumque defendendi et inquirendi accipiat ad abluenda
disciplina servanda est, quis ferat ecclesiasticos or- crimina.
dines temeraria praesumptione confundi, audita ne- NuIIi enim metropolitani aut alii episcopi appellan-
emendanda non opem ferendo postpo-
gligere, et tur primates, nisi qui primas sedes tenent, et quo-
nere? Audivimus enim vos a quibusdam accusari rum civitates antiqui primates esse censuerunt.
non tam pro vestra culpa, quam pro eorum libitu ;
p Reliqui vero qui caeteras metropolitanas civitates
ut vestra rapere possint, et ideo vos ninais affligi et adepti sunt, non primates, sed aut archiepiscopi,
concuti intantum, ut etiam a sedibus propriis pella- aut metropolitani vocentur. Urbes enim et loca qui-
mini, et tali occasione Ecclesiai facultatesque vestroe bus primates praesidere debent, non modernis, sed
vastentm' ac depraedentur. Ista, chai-issimi, non etiam multis ante adventum Christi sunt statutae
oportet fieri, nec denuo replicari. Tamen necesse est temporibus, quarum primates etiam gentiles pro

quae toties usurpantur, saepius replicentur et pro- majoribus etiam negotiis appellabant. In ipsis vero
hibeantur, Nam quidquid in sacratis Deo rebus et urbibus post Christi adventum apostoU et successo-
episcopis injuste agitur pro sacrilegio reputabitur, res eorum patriarchas vel primates posuerunt. Ad
quia sacra sunt, et violari a quoquam non debent. quos episcoporum negotia, salva in omnibus aposto-
Nullus enim episcoporum, dum suis fuerit rebus lica auctoritate, et majores causse post apostolicam
exspoliatus, aut a sede propria qualibet occasione sedem sunt referendae. Et licet, Apostolo pi'ohibente,
pulsus, debet accusari, aut a quoquam ei potest cri- inter Christianos non debeant accusationes exerceri,
men priusquam integerrime restauretur, et
objici, sed si prohiberi non potuerunt, accusationes episco-
omnia quae illi ablata quocunque ingeuio fuerant, porum ad memoratos primates debent ab accusatori-
legibus redintegrentur, et ipse propria^ sedi et pri- J) bus deferri. Studendum est tamen episcopis, ut dissi-
stino statui regulariter reddatur, ita ut omnes pos- dentes fratres magis ad pacem quani ad judicium
sessiones, et cuncta sibi injuste ablata, atque fru- coerceantur.Episcopus autem aliter non debet audiri
ctus omnes ante cceptam accusationem primates et aut judicari, nisi in praesentia omnium comprovin-
synodus episcopo de quo agitur funditus restituant, ciaUum, et ab omnibus comprovincialibus episcopis,
quia hoc non solum ecclesiasticae, scd etiam saeculi quia ipsis absentibus, nec debet, nec potest. Quae
Neque aliquis eorum aut Ec-
leges fieri prohibent. vero personae ad accusationem eorum non sunt
clesiarum actorum vel defensorum ad aliquos prius admittendae, et superius ex parte dictum est, et
accusari debet quam ipsi charitative bis, et ter ab latius tam hi quam et infames personae, in epistola
eis qui se laesos aestimant, vel eos pro aliquibus er- quam duduni Hilario misimus, sunt adnumeratae. Ul-
ratibus corripere cupiunt, conveniantur, ut ab eis aut tra provinciae vero terminos accusandi licentiam non
familiarem41emendationem,autjustampercipiant progrediatur, sed omnis accusatio intra provinciam
cicusationem.Quod quiprsesumpserit, liminibusar- audialur, et a comproviiicialibup terminelur, nisi
i79 APPEND. AD S.*:C. IX. — ISIDORI iMERCATORlS 180
ad apostolicam sedem fuerit tantum appellatum. Et ^ dolo [Jcrem. v, 23-27). » Et per David ait : « Qui co-
neganda est accusatis licentia criminandi prius- gitavcrunt malitias in corde tota die versati sunt
quam se crimine quo premuntnr exuerint, quia non in prseliis. Exacuerunt linguas suas sicut serpen-
est credendum contra alios eorum confessioni qui tes, venenum aspidum sub labiis eorum (Psal.
criminibus implicati sunt, nisi se prius probaverint cxxxix , 3, 4). » Et paulo post : « Cadent super
innocentes quoniam periculosa est, et admitti non cos carbones in igne, dejicies eos in foveas, ut non
debetur rei adversus quemcunque professio. Fami- consurgant. Vir linguosus non dirigetur in terra,
liares vero et sponte confessi atque sceleribus irre- virum injustum mala capient in interitu. Scio quia
titi non debent admitti, nec hi qui hesterna die, aut faciet Dominus causam inopis, judicia pauperum
pridie, aut ante fuerunt inimici. Clericus ergo qui (Psal. V, 12, 13). » Itera idem : « Muta fiant labia
i'piscopum suum accusaverit, aut ei insidiator exsti- dolosa (Psal. xxx, 19). » Et iterum per Jeremiam
terit, non est recipiendus, quia infamis eflfectus est, inquit : « Omnes in sanguine judicantur ; unusquis-
et a gradu debet recedere, aut curiae tradi servitu- que proximum suum tribulat : omnes in malum
rus. Laicis quoque quamvis religiosi sint, nuUi
,
raanus suas praeparant (Mich. vii, 2). » Hos Do-
tamen de ecclesiasticis facultatibus aliquid dispo- minus praevidens apostolis praecepit, ne facile servi
nendi legilur unquam attributa facultas. Scimus, B sui lacerarentur, ne forte perderentur, aut in talem
dilectissimi, quia semper carnales spirituales solent tentationem inciderent, quam ferre minime pos-
persequi, et malevoli benevolos infamare et lacerare. sent. Idcirco sancti apostoli et successores eorum
Ideoque apostoli et successores eorum ac reliqui decretorum normas statuerunt, ne talium vox (quae
sancti Patres noluerunt fieri facilem episcoporum magis perdere nititur innocentes et siraplices quam
accusationem, quoniam si facilis esset, aut nuUus, salvare) facile reciperetur, sed ipsi his jacu-
aut vix aliquis modo inveniretur. Throni enim Dei lis Domini discipulos juxta
pellerentur procul, et J

vocantur, ideo non dehent moveri, aut affligi, vel voluntates et versutias eorum minime perdere pos- \
pertubari. De ipsis ergo ait propheta : « Cceli sent. Unde et ipse Dominus ait « Excutite pulve- :

enarrant gloriam Dei, et opera manuum ejus annun- rem de pedibus vestris in testimoniura ilhs (Luc. ix,
tiat firmamentum {Psal. xviii, 3). » Hi vero qui non 5). » Et alibi ipsa per se Veritas de talibus dicit :

suntbonae conversationis, et quorum vita est accusa- « Melius est illi, ut suspendatur raola asinaria in collo
bihs, aut quorum fides, vita et libertas nescitur, non ejus, et demergatur in profundum maris, quam
possunt eos accusare. Primo semper accusatorum scandalizet unura de pusillis istis (Matth. xvni, 6). »

personse, fides, vita, et conversatio est enucleatim p Et Jacobus apostolus inquit : judicium sine miseri-
inquirenda, et postea quaj objiciunt fidehter sunt cordia fiet illi, qui non fecerit misericordiam (Jac.
pertractanda, quia nihil prius fieri debet, quam im- 11, 13). » Qua enira fi'onte quis peccatorum suorum
petitorum personse fidesque vita et conversatio dili- veniam sperat a Deo se impetraturuin, qui delin-
genter discutiantur, ne alicujus invidia, aut inimi- quenti fratri nihil per pietatis et clementice offi-

citia vel intentione mala quisquam vexetur. cium vult condonare? Profecto necesse est ut aesti-
Criminationes adversus doctorem nemo suscipiat, raet se talem in judicio Deum experturum, cum ante
quia magis sunt doctores portandi quam laedendi JHsti judicis tribunal fuerit constitutus, qualem se
aut infamandi. Unde ait Apostoius : << Alter alterius fratri suo exhibuerit : « Nara qua mensura mensi
onera portate , et sic adimplebitis legem Christi fuerimus, eadem remetietur nobis (Marc. iv, 24). »

(Galat. VI, 2). » Charitas autem non est ambitiosa, Et Joannes apostolus et evangelista ait : « Qui odit
non semulatur, non inflatur, non quaerit quae sua fratrem suum homicida est. Et scitis quia omnis
sunt, sed quse Jesu Christi. Qui manet in charitate, homicida non habet vitam aeternam in se manentem
in Deo manet, et Deus in eo. Et qui in Deo manet, (I Joan. iii, 15), » .

nulli vult nocere, sod omnes desiderat adjuvare et Vos tamen, fiHi charissimi, hortamur ut patien-
sustentare, sicut ipse Dominus omnes venit salvare, J)
ter mala vobis iliata Doraini adminiculo portetis, et
et animam suam dare in redemptionem pro nobis. bis apostolicis praeceptis tales procul pellite , ne
Eorum autem accusandi sacerdotes vel testificandi more canino vos lacerare, aut mordere valeant.
in eos vocem obstruimus, quos humanis et divinis Menientote etiara quia juxta psalmographi vocem
vocibus damnatos vel morluos esse agnoscirnus. liomo sicul foenum dies ejus, et ut flos agri ita fo-

Preevidere ergosummopere debent omnes qui sa- rct. Et Apostolus ait : « Totus raundus in inaligno
cerdotes Domini persequuntur tam occulte quam positus est (/ Joan. v, 19). » Unde precaumr ne
manifeste, ne subjectis Domini damnentur prajce- lalesmultum timeatis, quia infanies sunt et non
ptis. Per Jeremiam autem prophetam talibus com- multum vobis nocerc possunt, quia eorum vox ex-
minando Dominus loqnitur dicens « Iniquitatcs no- : stincta est, quoniam sic odit Deus eos, qiii adversus
straj declinaverunt oninia, et peccata nostra amo- patres armantur, ut patrum invasores, qui in omni
vcrunt bona a nobis, quia inventi snnt in populo mundo infamia sunt notati. Arraainini ergo his
meo impii, ct loquentes vana.Statucrunt ad disper- apostolicis adminiculis contra eos, et spiritu prin-
dendos viros, et comprehenderunt, ut laqucus ve- cipali roborate corda veslra, ut Deus qui vos pasto-
nantis plenus volatilibus, sic domus eoiiim plena res in populo suo vocari voluit, non negligentes auf
181 DECRETALIUM COLLECTIO. 182
tepidos, lupis supervenientibus fugientes inveniat,
^ semper invidet Satanas. Et adversum
idcirco tales
sed exemplo boni pastoris agnos pariter cum matri- nos suscitat, qui nos premant, et suffocent, utDomiui
bus et liliis ac filiabus viriliter defensantes, atque oves absque nobis rapiat, et in ima, non existenti-
ad sanclam matrem Ecclesiam fideliter reportantes bus pastoribus qui nos custodiant, et defendant,

semper inveniat. Et quanquam dies mali sint, vos ruere faciat. Vos igitur pro viribus laborate et

tamen nolite esse imprudentes, sedintelligentes quae orate atque vigilate, ne hsec fiant, scientes nos
sit voluntas Dei. Quamobrem confortamini, et state semper paratos esse in omnibus quibuscunque Do-
omnia vestra in chari-
in fide, viriliter agentes, ac minus posse dederit modis, vobis opem ferre, licet
tate fiant, et secundum sanctum Evangelium In : <( nos ab ipsis aemulis sanctae Dei Ecclesise et nostris,

patientia vestra possidebitis animas vestras {Lnc. non simus excepti, et tribulationes cordis nostri,
XXI, 19). » Recordamini quoque sanctorum aposto- pro nostra et vestra tribulatione sive ovium nobis
lorum et prophetarum, et quia multum laboraverunt commissarum admodum sint dilatatae. Vos quoque
in Domino,ideoadepti sunt praemia sempiterna. Sci- obsecramus, ut injunctum vobis a Domino famula-
tote etiam quoniam juxta Psalmistse vocem : « Multae tum non negligatis, et omnes oppressos, et cunctos
tribulationes justorum et de omnibus his liberabit Dei servos atque generaliter omnes Christianos,
eos Dominus [Psal. vii, 20). » Quapropler, filii cha- B prout Dominus posse dederit, adjuvare studeatis, ut
rissimi, hortamur vos et deprecamur, ut crebris antetribunal Christi mercedem habeatis perpetuam.
orationum vestrarum precibus Deum exoretis ut Et scitote quod memoria vestri coram Deo est
liberemur nos et vos juxta dictum Apostoli ab im- assidue. Nam quemadmodum dolentes cognosci-
portunis et maUs hominibus quia, non omnium est mus, vos ab iniquis, et scelestis hominibus obtur-
fides. Flagitate etiam, ut Deus et Dominus noster bari, ita continuo vobis compatimur, Deum orantes
qui est refugium pauperum, et spes humilium, san- pro liberatione ac sublevatione vestrae afflictionis,

ctam suam Ecclesiam pretioso videlicet sanguine quae vobis (unde graviter angimur) ab iniquis in
suo redemptam, et nos qui eamdem sanctam Eccle- dies irrogatur, et ante corpora apostolorum pro
siam docere, regere, portare, et tueri debemus, de vobis preces fiunt quotidie, ut et vos liberemini ab
praedictis oppressionibus , et tentationibus hujus importunis et malis hominibus Domini auxilio, et
saeculi nequam, atque de omnibus necessitatibus no- oves vobis commissse ad pascua aeternse vitse una
sti'is misericorditer eruat, ut sermo Dei currat, et vobiscum perveniant sempiterna Uni tatem et conj un-.

glorificetur gloriosum Evangelium Domini nostri
Jesu Christi, et gratia ejus in nobis vacua non fiat,
ne sine fructu Evangelii, quod absit, steriles in
conspectu Dei appareamus, et vacui filiorum
rumque numero revertamur, nec de abscondito ta-
lento Domine veniente rei essejudicemur; istaenim
ctionem dileetionis vestraj valentem atque proficien-
in salutem omnium populorum creator omnium
p tem
Dominus omnipotens memorem nostri ajternaliter
filia- custodiat, amen. Data Nonas Aprilis Valeriano et
Gallicano IV cc, consul.

42 INCIPIUNT DECRETA SIXTI PAPiE SECUNDI.

(Anno Domini 264, Deciano et Valeriano imperatoribus.)

Episcopus SiXTLS Grato coepiscopo salutem. biliter generatum, ipso Deo Patre per prophetam
Lsetari et gaudere me plurimum in Christo Jesu dicente : « In splendoribus sanctorum ex utero ante
Domino nostro dilectionis tuae scripta fecerunt, qui-rv luciferum genui te {Psal. cix, 3). » Quam sententiam
bus evidenter ostenditur quantum catholicam diligis et Isaias propheta dubiis atque incredulis evidenter
fidem, et quantum pravorum hominum detestaris er- expressit, dum non ahunde Filium quam de Patre na-
roreni, omnis enim hseresis nimisest impia, et Evan- tum inelfabiliter ostendit : <( In humilitate, inquit,
gelicae veritatis inimica, quse nonportionem aliquam judiciumejussublatumest,nativitatemejusquisenar-
laedere, sed ipsa Christianae religionis conatur funda- rabit?» (Jsat. lui, 8.)EtinIibroJob: «SapientiamDei,
menta convellere. Memor enim sum me sub illius ait, unde invenies? Latet enim ab oculis hominum, et
nomine Ecclesiae praesidere, cujus a Domino Jesu a volucribus cceli absconsa est {Job. xxviii, 12). » Ex-
Christo est glorificata confessio, et cujusfides nullum pergiscere paululum, et si lumcn scientiae in teip-

unquam fallit, sed omnes quidem haereses destruit. sum aliquantum habes, invenies, cujus nativitas a
Intelligo autem mihi aliter non licere quam ut omnes propheta non potuit enarrari ex tempore vel ut as-
conatus meos ei causse in qua universalisEccIesiae salus truere ipse conaris, non potuit generari. « In princi-
infestatur impendam. Agnosce, fili charissime, non pio, inquit Joannes Evangelista, erat Verbum, et

ex tempore neque post tempora Filium Dei natura, Verbum apud Deum, et Deus erat Verbum, hoc
erat
sed ante omnia tempora de paternoutero inenarra- crat in principio apud Deum. Omnia per ipsum facta
183 APPEND. AD S^C. IX. — ISIDORI MEHCATORIS m
siint, etsineipsofactumestnihiI(Joan.i,i-3).»Etite- * siasticas causas et episcoporum judicia antiqua apo-
rum: « Eratluxveraqua? illuminatomnemhominem stolorum eorumque successorum atque canonum au-
venientem in hunc mundum [Ibid., 9). » In isto igitur ctorilas reservavit,quoniam culpantur episcopi, qui
quod dicitur erat, si tempusquserere volueris, nonin- aliter quam ejusdem sedis papae
erga fratres egerint
venies, quoniam ex quo Pater, ex illo et Filius, et fieri placuerit. Unde placuit ut accusatus vel judi-

quod Pater est, id est etiam FiUus, Salomone dicente : catus a comprovincialibus in aUqua causa episcopus
«Ego ex ore Altissimi prodii,primogenita ante omnem hcenter appellet et adeal apostoHcai sedis pontifi-
creaturam. Ego feci ut in coelo oriretur lumen indefi- cem, qui aut per se aut per vicai'ios suos ejus tra-
ciens et sicut nebula texi omnem terram. Ego in al- ctarinegotiumprocuret; etdum iteratojudicioponti-
lissimishabito, et thronusmeus in columna nubis. Gy- fexcausamsuamagit,nullusaUusinejuslocoponatur,
rum cceli circuivi sola, et profundum abyssi penetravi. aut ordinetur episcopus, quoniam quanquama com-
In omnem terram steti, et populo primatum habui provincialibus episcopus accusati causam pontiQcis
(Eccli. xxiv, 7-10). » Item ibi : « Cum pararet coelum scrutariUceat,nontamendiffiniri,inconsultoRomano
aderam cum sedem suam secerneret. Quando pontifice, permissum est, cum beato Petro apostolo
ilh : et
superventosfortesfaciebat in summo nubes, et cum non ab alio quam ab ipso dictum sita Doraino « Quae- :

certos ponebat fontes sub coelo, cum fortia faciebatB cunque ligaverissuperterram,eruntligataetincoelo.
fundamenta teiTaj, ego eram cum illo componens, et Et quaecunque solveris super terrara, erunt soluta et
egoeram cui adgaudebatcumlcetareturorbeperfecto in coelo (Matth. xvui, 10). » Et si quis putaverit se a
(Prouer6. VIII, 27-30). » Etinpsalraocentesimoprimo : proprio metropolitano gravari, apud primatem dioe-
« Tu, Domine, in principio terram fundasti, et opera ceseos aut penes universalis apostolica? Ecclesise pa-
manuum tuarum autem
suntcoili. Ipsi peribunt, tu para judicetur. Ait enim Jacobus apostolus : « Judiciura
permanes,et sicut opertorium mutabis eos et mutabun- sine misericordia iUi fiet qui non fecit misericordiam.
tur; tu autem idem ipse es, et anni tui non deficient [Ps. Superextollit autem misericordiara judicio [Jac. ir,

ci, 26, 29).»Nonenim erat setas, autaliquod tempus an- i3). » In omnibus ergo, fili dilectissime, cor custodi,

tequamdePatreFilius nasceretur, quoniamquitem- sicut scriptura est : « Orani custodia custodi cor tuura,
pora universa propria potestate constituit, ex tempore quia ex ipso vita procedit [Prov. iv, 23). » Hsec
vel posttempora nasci non potuit. His paucis senten- breviter pro coraraeraoratione rescripsi, sed peto ut
tusbreviter consultistuisrespondi,fratercharissime. pro me orare debeas, quatenus omnipotens Deus et
De caetero tuam moneo dilectionem, ut cunctos a raalignis rae spiritibus et a perversis horainibus
quos errare cognoveris, ad catholicam fidem et ad ^ custodire dignetur, quia in hac vitse raese peregi'ina-
unitatem recte credentium convertere studeas, et tu tione mala me simul et multa circumdant, ita ut cum
nunquam ab apostolico tramite recedas. Si autem Psalmista jure dicam : « In me transierunt irae tuse, et

te non audierint et errantes, quod absit, permanse- terrorestui conturbaverunt me. Circumdederuntme
rint, nobis eos manifestare quam citius poteins non sicut aquae tota die, circumdederunt me siraul [Psal.

tardes, ut apostolica auctoritate aut cito ad Eccle- Lxxxvii, 17, 18). «Ccelestis gratiaet nos inurbibus, et

siam convertantur, aut ab Ecclesia separentur, Audi- vos ubique protegat, quia antiquus hostis terrai'um
virausetiamquodquidamerronei etconsentientes eis locis a tentatione non excluditur, quia si in paradiso

teet reliquos infestent episcopos, et episcoposaliquos
comprovinciales ad vestram
damnationem secum trahant; quapropferin hacsanc-
ta sede dudum a multis episcopis
modo advcstrumetcfieterorum fratrumauxiliumest
denuo roboratum, ut omnes episcopi qui in quibus-
dam gravioribus pulsantur, vel criminantur causis
infamationem atque
constitutum erat, et
hominem stravit, quis locus extra paradisum esse
potestinquoraenleshorainurapenetrare nonvaleat?
Antiqui enim hostis cujus invidia mors introivitin or-
bem terrarura) sunt semper oculi vigiles ad animasho-
ininumiUaqueandum,multosquesuapravitatesecum
in perditionem trahere cupit qui suapte raalitia a
gloria lapsus est in miseriam In sola ergo Creatoris no-
.

quoties necesse fuerit, libere apostolicam appellent J) stri protectione fidendum est, cui ex intimo corde

sedem, atque ad eam quasi ad raatrem confugiant, ut clamemus Esto mihi in Deum protectorem, et ia
:

ab ea, sicut seraper fuit, pie fulciantur, defendantur locura munitum, ut salvum me facias. Data Kalcnd.
etlibercntur.Cujusdispositionionmesmajoreseccle- Septembris Valeriano et Decimo IV cc. consul.

ITEM EPISTOLA SIXTI PAP.E.

Dilectissimis fratribus per Hispaniarum provincias tamur vos, inonemus et flagitamus, ut a tramite

constitutis Sixtls episcopus in Domino salutem. apostoUca? insUtutionis nequaquam recedatis, nec i

Magno munere miscricordiae Dei totius Ecclesiae capitedissidcatis.sedfidem et ordinem quem apostoli
catholicae multipUcata sunt gaudia, cura Ecclesiarum etapostolici viristatueruntabsquehaisitationetenea-
status 60 viget ordine quo Apostoli corumque tis.Namsicolumniealicujusraagna^domuscorruerint,
successores illum statuerunt. Et cum antiqui ho- ipsa postea doraus rainimc stabit. Sic et vos qui co-
stis astutia eum turbari coguoscimus, non modico lunnue.Ecclesiae estis, si labefactari coepcritis, sancta

contristamur mo-rorc. Quam obcausam, fralres, hor- Ecclesia (quae per vos regilur) tabescet et labetur ; hsec,
183 DECRETALILM COLLECTIO. 186
fratres, quae dico valde timenda sunt, et summo rao- ^ rari. Justo enim judicio Dei datur plerumque pecca-
deramine pensanda, atque ne fiant cavenda; ipsa toi'ibus potestas qua sanctos ipsius persequantur,
enim Veritas per se dixit « Vos estis sal terrse. Quod si
: ut qui Spiritu Dei juvantur et aguntur fiant per
sal evanueritjin quosalietur? {Matth. v, d3) etc. Ideo laborum exercitia clariores. IUi tamen qui hoc
vos, charissimi, moneo, quia vobis debitor sum, et agunt nullatenus evadant pcenam, quia, ut ait Do-
valde vos diligo. Et quandobona audio de vobis, con- minus : « Vae iili per quera scandalum venit [Matth.
gratulor satis, et econtra quando adversa, nimis con- xvni, 7). » Et quanquam juxta Salvatoris sententiam
turbor.Ego vero quamvis a vobis per longa terra- necesse sit venire scandala, voe tamen perquem ve-
rum intervalla disjunctus sim, sum tamen omnino niunt. De occultis enim cordis alieni temere judi-
vobiscum corde conjunctus. Ideoque de vestra bea- care peccatum est, et eum cujus non videntur opera
titudine erga me modis omnibus confido, quia cum nisi bona, iniquum est ex suspicione reprehendere

me vicissim diligitis a me unde ma-

longe non eslis, cum eorum quae homini sunt incognita, solus
gis gratias referimus illi grano sinapis quod exmodi- Deus judex sit justus, qui inspector est verus.
ci despicabilisque seminis specie, itaramisexeadem Unde scriptum est : Incerta non judicemus quoad
radice surgentibus atque se distendentibus usque- 4t3 usque veniat Dominus qui illuminabit abscon-
quaque difFusum est, ut in eis volatilia coeli cuncta B dita tenebrarum, et manifestabit consilia cordium
nidificent. Gi'atiaque sit fermento illi quod tribus (I Coi\ IV, 5.) Et quamvis vera sint, non tamen cre-

farinae satis totius humani generis massam in unitate denda sunt, nisi certis indiciis comprobentur, nisi

conspersit, atque parvo lapidi qui abscissus de mon- quae manifesto judicio convincuntur, nisi quae judi-
te sine manibus, occupavit universam faciem orbis ciario ordine publicantur. Nullus ergo potest ex
terrae : qui ad hoc naturam nostroe carnis, et status humano condemnari examine quem Deus suojudicio
servilis formara assumens, humiliter usquequaque reservavit. Haec omnia suramopere sunt praecavenda
distendit, ut omni humano genere in unitatem re- ne praesumptores esse videamur. Et accusatio episco-
dacto, totius corpus unitum perficeret Ecclesise, at- porum non est facile recipienda, dicente Domino :

que ita ad totius compaginis pertineret commodum « Non suscipias vocem mendacii {Exod. xxiii, 1). »

membrorum partialis ista distinctio. Unde nos quo- Et Apostolus inquit adversus presbyterum inscriptio-
que a vobis longe nonsuraus, quia in illo qui ubique nem non recipiendam absque duobus vel tribus ido-
est unum sumus. Agamus ergo ei gratias qui solu- neis testibus. Si haec de presbyteris vel caeteris fide-
tis inimicitiis in carne sua , fecit ut in omni orbe libus sunt prsecavenda, quanto magis de episcopis ?

terrarum unus esset grex, et unum ovile sub uno Quibus cognitis, magis vos damnari velle manifestum
p
pastore, sempermemoi^esquod vos veritatisPrsedica- est quam consulere fratribus, aut sustentare eos,
tor admoneat, dicens : « Sollicite servate unitaterft spi- quia honor inUat superbiam, et quod provisumestad
ritus in vinculo pacis (Ephes. iv, 3); » vinculura enim concordiam tendit adnoxam.Decueratnamquejuxta
pacis nemo servat dum alium infestat, aut verbis, praefatas regulas, ut si aliquid egissent contra suum
aut factis persequitur. ordinem mandare nobis, et exspectare quid ad ve-
Ideo, fratres, ista praitulimus, quia audivimus in- stra consulta rescriberemus, intantura ut si etiam
ter vos accusationes exerceri, et pulsos a sedibus quidquid grave intolerandumque committerent, nos-
episcopos, aut suis rebus exspoliatos judicari. Qua- tra praestolaretur censura, ut nihil prius aut aliquid
propter statutum est, ut si quis contra episcopum aliud decerneretis quam quodnobisplacere cognove-
vel actores Ecclesiae se proprium crediderit ha- ritis et a regulis praestitutis nulla aut negligentia aut
bere negotium, non prius adeat judices quam ad eos praesumptione recederetis. Cesset hujusmodi pressa
recurrat charitatis studio ut familiari colloquio com- nostra auctoritate praesuraptio, vitentur hujusmodi
moniti, ea sanare debeant, quse in querimoniam dedu- nocumenta, quianequaquam taliapatienterferrepos-
cuntur. Quod si aliter egerit communione privetur. sumus machinamenta, quoniam convenitnobispater-
Nemo pontificum deinceps aliquem episcopum suis
JQ
narum sanctionum diligentes esse custodes. Merito
exspoliatum rebus, autasede pulsumexcommunicare namque causa nos respicit si silentio faveamus errori,
autjudicare praesumat, quianon est privilegium quo Estinsuperasanctispraedecessoribus nostris plerum-
exspoliari possit jam nudatus. Nullus episcopus alte- que jam statutum, ut nerao anathema in nostra su-
rius parochianum proesumat retinere aut ordinare abs- illi qui nos in sua nolunt
scipiatur accusatione, nec
que ejus voluntate vel judicare, quia sicutirrita ejus recipere querela vel accusatione, cum nos super
erit ordinatio, ita et dijudicatio, quoniam censemus illos sciamus a Domino constitutos, non illos super
nullumalteriusjudicis, nisisui,sententiateneri.Nam nos. Et sicut major non potest a minore judicari,
qui eum ordinare non potuit, nec judicare ullatenus ita nec colligari, quia rarumestomnequodmagnum,
poterit. Ista enim vobis deinceps tenenda, et fratres est. Portemus onera omnium qui gravantur, quinimo
vicissimadjuvaremandamus. Fratres vero quostimo- haec portat in nobis beatus apostolus Petrus, cujus
reterreno injuste damnastis, scitote a nobis juste essc vice fungimur legatione, et cujus regula informamur
restitutos. Quibus ex auctoritate sancti Petri et aposto- quatenus ejus fulti auxilio ab omnibus nunc et ia
lica auctoritate omnia quae eis ablata sunt integerrime perpetuum tueamur adversis. Data. xxii Kalen. Au-
reddi praccipimus, si non vultis vos, et principes gusti, Valeriano et Decio IV cc. consul.
vestri a collegio nostro et membris Ecclesiai sepa-
187 APPEND. AD S.€C. IX. — ISIDORI .MERCATORIS 188

INCIPIUNT DECRETA DIONYSII PAP.E,

(Anno Domini 266, tempcre Claudii, ut dicit Platina.

DiONYSius episcopus rRBANO prsefecto salutem. ^ris sapientiae significatio disciplina^, exsecratio au-
Summum bonum estamare amantes se. Et econtra, tem peccatori cultura Dei. Fili, concupiscens sapien-
pejus malumnonest quamut cives civibusinvideant. tiam, conserva justitiam, et Deus prsebebit illam
Gratias siquidem agimus tuse charitati quod tideles tibi. Sapientia enim et disciplina timor Domini. Et
sancti Petri bene suscipis et adjuvas, unde scias te quod beneplacitum est ilU, fides et mansuetudo, et
et a nobis nostrisque diligi, et tui tuorumque non adimplebit thesauros ejus. Contumax non sis et in-

modicum curamhabere. Quapropter tuam hortamur credibilis timori Domini, et ne accesseris ad eum
dilectionem, ut bonum quod coepisti semper implere duplici corde. Ne fueris hypocrita in conspectu ho-
non diflferas, quia non laudatur initium, sed finis. minum, et non scandalizeris labiis tuis. Attende in
Sapientiam etiam te hortamur diUgere, et scrutari, illis ne forte cadas, ct ponas scandalum animse tuse,

ut rationabiliter et sapienter disponas et judices ea et adducas inhonorationem tibi , et revelet Deus

quae tibi commissa sunt, dicente Domino per prophe- absconsa tua. Pro fide frater et justitia ac pro salute
tam. « Erudimini qui judicatis terram {Psal. ii, 10). » animse tuse certa semper, et pro adjutorio fratrum
Time ergo Deum et mandata ejus serva, et dilige viriliter age, ut a Domino recipiasi'emunerationem.
eum totis visceribus, et proximum tuum sicut te- Scriptum enim « Fili, conserva tempus, et de-
est :

ipsum. Deus altissimus creavit sapientiam in Spiri- B vita a malo, pro anima tua non confundaris dicereve-

tu sancto. Et vidit et dinumeravit et mensus est, et rum (Eccli. iv, 23, 24). » Est enim confusio adducens
effudit illam super omnia operasua, etsuperomnem peccatum, et est confusio adducens gloriam et gra-
carnem. Secundum datum suum prsebuit illam dili- tiam. Ne accipias faciem adversus faciem tuam, nec
gentibus se. Timor Domini gloria et gloriatio, et animam tuam mendacium. Non reverearis
adversus
Isetitia, et corona exsultationis. Timor Domini de- proximumtuum in casu suo, nec retineas verbum ia
lectabit cor, et dabit Ise.titiam et gaudium in longi- tempore salutis. Non abscondas sapientiam tuam in

tudine dierum. Timenti Deum bene erit in extremis, decore ejus. In lingua enim agnoscitur sapientia, et
et in die defunctionis suae benedicetur, dilectio Dei sensus, et scientia, et doctrina in verbis veritatis, et
honorabilis sapientia. Quibus autem apparuerit in firmamentum in operibus justitiae. Non contradicas
visu diligunt eum in visione, el in agnitione ma- veritati ullo modo, et de mendacio ineruditionis tuse

gnaliuni suorum. Initium sapientiae timor Domini. confundere. Non confundaris confiteri peccata tua,

Et cum fidelibus in vulva concreatus est, et cum etne subjiciaste homini pro peccato. Noli resistere
electis feminis graditur, et cum justis fidelibus aguo- contra faciem potentis, nec coneris contra ictum
scitur. Timor Domini scientiae religiositas, religio fluvii. Pro justitia agonizare pro anima tua, et usque
sitas custodietetjustificabitcor, jucundidatematque ^ ad mortem certa pro justitia, et Deus expugnabit
gaudium dabit. Timenti Deum bene erit. Et in diebus pro te inimicostuos, et eos evertetviriIiter,noIi cita-^

consummationis illius benedicetur. Plenitudo sapien- tus esse in hngua tua et inutilis et remissusin operi-

tiae est timere Deum, et plenitudo a fructibus illius. bus tuis. Noli esse sicut leo in domo tua,evertens dome-
Omnem domum illius implevit a generationibus, sticos tuos et opprimens subjectos tibi. Non sitpori'e-

et receptacula a thesauris iUius. Corona sapientise cta manus tua ad accipiendum et ad dandum collecta,
timor Domini, replens pacem et salutis fructum, et {Ibid., 25etseqq.)tiis fultus Scripturarum auctoritati-
vidit et dinumeravit eam. Utraque autem sunt dona bus semper, sta rectus et a via veritatis ne avertaris,
Dei, scientia et intellectus. Sapientia compartietur ut gratiam Dei semper acquiras, et bonorum homi-
prudentiae et gloriam tenentium se exaltat. Radix num amicitia semper fruaris, tantoque tuafacilius ab

sapientise est timere Dcum, rami enim illius longsevi, amorehujussaeculimens exeat, quanto et impellitur

in thesaurissapienti8e,intellectusetscientioe,religio- dum vocatur. Nam voset praisentes viderecupimuset

sitas, exsecratio autem peccatoribussapientia. Timor absentibus colloqui saltem per epistolam desidera-

Domini repellet peccatum, nam qui sine timore est
non poterit justificari. Iracundia enim animositatis
J)
illius subversio illius est. Usque in tempus sustine-
mus. Unde optamus ut vos beatus Petrus apostolo-
rum princeps ad sua limina feliciter perducat, qua-
tenus in omnipotentis gratiaperfrui vestra poeniten-

bit patiens, et postea redditio jucunditatis. Bonus tia mereamur. Data iv Nonas Februarii Aureliano et

sensus usque ad tempus abscondet verba illius, et Basso IV cc. consul.

Jabia multorum enarrabunt sensum illius. In thesau-

EPISTOLA DIONYSII PAPJE AD SEVERUM EPISCOPUM.

DiONYsius episcopus Severo episcopo salutem. apostolorum principe fiduciam, uthabeamus aucto-
Olim et ab initio tantam percepimus a beato Petro ritatem universali Ecclesise auxiliante Domino sub^
189 DECRETALIUM COLLECTIO. 190

venire et quidqiiid noxium est auctoritate apostolica ^ tamen ipsi digni et irreprehensibiles apparuerint, et
corrigore et emendare. Ad hoc enim divinaR dispen- actis docuerint publicis omni se carere suspicione et
sationis provisio gradus et diversos constituit ordi- inimicitia, et irreprehensibilem fldem conversatio-

nes esse distinctos, ut dum reverentiam minores nemque ducere. Nemini enim de se confesso credi
potioribus exhiberent, et potiores minoribus dilectio- potest super crimen alienum, quoniam omnis ejus-

nem impenderent,una concordiae fieret ex diversitate que rei confessio periculosa est , et admitti non
contextio,et recte officiorum generareturadministra- debet. Similiter alieni erroris socium vel a sni volun-
tio singnlorum. Neque enim universitas alia poterat tarie propositi tramite recedentem, aut sacris pa-

ratione subsistere, nisi hujusmodi magnus eam diffe- trum regi:lis et constitutionibus inobedientem, susci-
ordo servaret. Quia vero creatura in una
rentiae pere non possumus, nec debemus, nec impetere
eademque sequalitate gubernari vel vivere non potest, recte credentes vel sanctorum Patrum sanctionibus
coelestium militiarum exemplar nos instruit, quia obtemperantes permittimus ,
quia infames omnes
dum sint angeli, sint archangeli Hquet quia non esse censemus, qui suam aut Christianam praevari-

aequales sunt, sed in potestate et ordine sicut nosti cantur legem, aut apostoUcam vel regularem libenter
differt alter ab altero. Si ergo inter eos qui sine pec- postponunt auctoritatem. Haec itaque, frater charis-
cato sunt ista constat esse distinctio, quis hominum B sime, quse pro affectu sacerdotaUs nominis ethonoris
abnuat huic se Ubenter dispositioni submittere? Hinc impendimus, tibi tuisque subditis et omnibus te-
etenim pax et charitas mutua se vice complectuntur, nenda nuntianda atque praedicanda man-
et aliis

et manet firma concordiae in aUerna et Deo placita damus ,

quibus et pietas ad utilitatem et sit ad ,

dilectione sinceritas. Quia igitur unumquodque tunc fructum dilectio. Unde objurgando, hortando, sua-
salubriter completur officium, cum fuerit unus ad dendo,bIandiendo, consolando, prodesse quibus pos-
quem De ecclesiis ergo
possit recurrere praepositus. sumus festinemus. Lingua nostra bonis foraentum
parochianis unde apostoiicam sedem consulere vo- sit, pravis aculeus. Tumidos retundat, iratos mitiget,

luisti, quaUter sint custodiendae per Cordubensem pigros exacuet, desides hortando succendat, refu-
provinciam ac dividendae sacerdotibus, nihil tuae gientibus suadeat , asperis blandiatur , despei'atos

charitati meUus nobis videtur intimare, quam ut consoletur, ut quia doctores dicimur, viam salutis

sequaris quod nos in Romana Ecclesia nuper egisse gradientibus ostendamus. Simus in custodia vigilan-
cognoscitur. Ecclesias vero singulas singulis presby- tes, aditum contra hostis insidias soUiciti muniamus.
teris dedimus, parochias et coemeteria eis divisimus, Et quando perditam ovem de commissis gregibus
si

sed unicuique jus proprium habere statuimus, ita eiTor abduxerit, toto iUam annisu ad caulas domi-
videUcet ut nuUus alterius parochiae terminos aut '

nicas revocare contendamus, ut de pastoris nomine

jus invadat, sed imusquisque suis terminis sit con- quod habemus, non suppliciura sed praemium 44c
tentus, et taliter ecclesiam et plebem sibi commis- consequaraur. Quia ergo in his omnibus divinae gratiae
sam custodiat, ut ante tribunal aeterni judicis ex adjutorium opus est, omnipotentis Dei assiduis pre-
omnibus sibi commissis rationem reddat et non ju- cibus clementiam exoremus, quatenus ad haec nobis
dicium, sed gloriam pro suis actibus accipiat. Hanc operanda et velle tribuat et posse concedat, atque in
quoque normam, charissime, te et omnes episcopos ea nos via cum fructu boni operis quam se pastor

sequi convenit, et quod tibi scribitur, omnibus qui- pastorum esse testatus est dirigat, ut sine quo nihil

buscunque potueris notum facias, ut non speciaUs, agere possumus, per ipsum implere orania valeamus.
sed generalis fiat ista praeceptio. Crimina vero quae Data V Idus Septembris, Claudio et Paterno IV cc.

episcopis impingere dicis, per alios non sinas ullo consuL

modo fieri nisi per ipsos qui crimina intendunt. Si

INGIPIUNT DECRETA FELIGIS PAP.E.

(Anno Domini 269-274.)

Charissimo atque dilectissimo Paterno coepiscopo T\ Quoscunque enim rapit ad se, non solura in hoc vi-
Feux episcopus in Doraino salutera. tiura , sed in multa alia vitia ruere facit , et ipso
Gaudere rae plurimum et exsultare in Doraino di- suadente antiquo hoste non solum persecutores
lectionis tuse scripta fecerunt, quibus evidenter Ecclesiae, sed etiam sacerdotura ejus fiunt. Una igi-
ostenditur quantum catholicam diligis fidem , et tur raente corrigere curemus et insequamur tales,
quantum haereticum detestaris errorera. Haeresis et ab hoste suo Ecclesiam, ejusque fideles et sacer-
quippe est nirais impia et Evangelicae veritatis ini- dotes Domini nilamur liberare. Praestabit vires
mica, quaj non porlionem aliquam laedere, sed ipsa omnipotens redemptor noster charitati atque ju-
Christianae religiunis conaturfundamentaconvellere. stitiae. Praestabit nobis longe a se positis unitatein
191 APPEND. AD S.IX. IX. - LSIDORI MERCATORIS 192

mo- verbum Domini qui tremitis ad verbum ejus.

spiritus sui ipse cujus arlificio quasi in arcae ^ dite
Dixerunt fratres vestri odientes vos et abjicienles
dum quatuor mundi constructa lateribus atque im-
propter nomen meum. Dominus et vi-
Glorificetur
putriLilium lignorum compage, et bitumine chari-
debimus in laetitia vestra, ipsi autem confuudentur.
tatis astricta, ut nullius adversitate spiritus, nuliius
extrinsecus tumore fluctus perturbetur Vox populi de civitate, vox de templo, vox Domini
venientis
Ecclesia. Sed quemadmodum illius gubernante gratia reddentis retributionem inimicis suis. Antequam
parturiret, peperit, antequam veniret partus ejus,
petendum est, ut nulla nos superveniens exterius
unda conturbet, ita ex totis orandum est visceribus, peperit masculum. Quis audivit unquam tale, et

Nunquid parturiet terra in

frater charissime, ut suse providentise dextera cumu- quis vidit huic similiter?
parturivit
lum sentiuse nobis interioris exhauriat. Adversarius die una, aut parturietur gens simul quia

quippe diabolus qui contra humiles steviens sicut leo et peperit Sion filios suos ? Nunquid ego qui aUos

rugiens circuit quoerens quem devoret, non jam ut parere facio, ipse non pariam, dicit Dominus? Si

cernimus caulas circuivit, sed ita valide in quibus- ego qui generationem caetei-is tribuo, sterilis ero,
ait Dominus Deus tuus? Laetamini cum
ut
Jerusalem
dam ecclesise necessariis membris dentem figit,

et exsultate in ea omnes qui diligitis eam,

gaudete
nulli sit dubium, quia nisi unanimiter favente Do-
universi, qui lugetis super eara, ut
mino cunctorum provida pastorum turba concurrat, B cura ea gaudio
surgatis et repleamini ab ubere consolationis ejus,
omne (quod absit) citius ovile dilaniet. Quapropler
detractores qui divina auctoritate eradicandi sunt, ut mulgeatis, et delicUs affluatis ab omnimoda gloria
Quia Dominus Ecce^ego declinabo
inimicorum ab episcopali submovemus ejus. Iifec dicit :

et fautores
super quasi fluvium pacis, et quasi torrentem
eam
accusatione. SimiUter ne summorum quispiam mi-
norum accusationibus impetatur, aut dispereat, ne- inundantem gloriam gentium quara sugeUs. Ad
ullum ubera portabimini, et super genua blandientur vo-
que in re dubia certa judicetur sententia, nec
habitum, teneatur. Si bis. Quomodo si cui mater blandiatm', ita ego con-
judicium, nisi ordinabililer
solabor vos, et in Israel consolabimini videbitis et
quis super quibuslibet criminibus clericum pulsan-
;

gaudebit cor vestrum, et ossa vestra sicut herba

dum crediderit, in provincia in qua consistit ille qui
eum germinabunt et cognoscetur manus Domini servis
pulsalur suas exerceat actiones, nec aestimet
:

et indignabitur uiimicis suis, quia ecce Dominus in

accusator ahbi aut longius pertrahendum ad judi-
vero qui pulsatus fuerit, si judices suspe- igne veniet et quasi turbo quadriga ejus reddere :

cium. Illi

Primates in indignatione furorem suum et increpationem

ctos habuerit, liceat appellare primates.
episcopum non ante suam in flamma ignis. Quia in igne Dominus dijudi-
quoque accusatum discutientes
quam apostolica cat, et in gladio suo ad omnem carnem, et multi-
sententiam proferant damnationis
se ipse confiteatur, aut per pUcabuntur interfecti a Domino. Qui sanctificaban-
freti auctoritate aut reum
tur et mundos januam in-
se putabant in ortis post
innocentes et canonice examinatos regulariter testes
trinsecus, qui comedebant carnem suUIam, et abo-
convincatur; aliter irritam esse censemus et injustam
minationem et murem, simul consumentur, dicit
episcoporum damnationem, et idcirco a synodo retra-
oppressis ab omnibus in cunctis sub- Dominus. Ego autem opera eorum et cogitationes
ctandam, ita ut
eorum, venio ut congregem cum omnibus gentibus
veniatur causis. Caveant judices Ecclesiae ne absente
quia et linguis, et venient et videbunt gloriam meam, et
eo cujus causa ventilatur, sententiam proferant,
ponam in eis signum. Et mittara ex eis qui salvati
irrita erit qui etiam rationem pro actione
fratrum in
nec fuerint ad gentes, in mari, in Africa et Lydia,
praesentia dabunt.Proditorum vero nec calumnia,
teneutes sagittam in Italiam et Graeciam, ad insulas
vox audiatur. Nemo enim debitorem amplius potest
quam ille qui injuriam ejusque sustinuit longe, ad eos qui non audierunt de me et non vide-
cognoscere,
runt gloriam meam, et annuntiabunt gloriam meam
nequitiam. Omnes ergo qui in Christo volunt pie
gentibus, el adducent omnes fratres vestros de
vivere, necesse est ut ab impiis et dissimilibus pa-
cunctis gentibus donum Domino, in equis etin qua-
tiantur opprobria, et despiciantur tanquam stulti et j)
drigis, et in lecUcis, et in mulis, ct in
carrucis, ad
invisibiha
insani, qui prsesentia bona perdunt, ut
montem sanctum meum Jerusalem, dicit Dominus,
et futura acquirant. Despectio tamen et
irrisio ta-
fiUi Israel munus in vase mundo
Hum in ipsos retorquebitur qui ipsos infestant, quia quomodo si inferant
abundantia eorum in egestatem et superbia in domum Domini, et assumam ex eis in sacerdotes
et ,

justis adver- et in levitas, dicit Dominus Quia sicut coeli novi, et

Iransibit in confusionem. Et quidquid
:

qu« ego facio stare coram me, dicit Do-

malorum irrogatur, non est poena cri- terra nova
sitatum vel
vestruni.
quanto rainus, sic stabit seraen vestrura et noraen
minis, sed virtutis examen. Et sicut aurum,
Sabbato,
justus, Et erit mensis ex mense, et Sabbatum ex
plus excoquitur, tanto melius efflcitur, sic
etveniet oranis caro ut adoret corara facie mea,
quanto phis tribulatur (si ipsam tribulationem pa-
Deo red- dicit Dominus. Et egredientur et
videbunt cadavera
tienter portaverit) multo purior et clarior
Beati qui viroruin qui prajvaricati sunt in nie, vermis
eorum
dilur. Unde ipsa per se Veritas dicil : «

persecutionem patiuntur propter justitiam, quoniam non morietur, et ignis coruni non cxsUnguetur, et
carni. »
ipsorum est regnum coelorum [Matth. v, 10). » De erunt usque ad satietatem visionis orani
Au- {Isa. Lxvi, 5-24.) Quid aliud detrahentes faciunt,
lalibus Dorainus per Isaiam loquitur, dicens : «
 ^

Wi DECRETALIUM COLLECTK). 194

nisi in pulverem flant, atque in oculos suos terram ^ moneinus prudentiam, ul pro statu Ecclesise et sa-
excitant"? Ei unde plus detractionis perflant inde cerdotum ejus pro viribus elaboi'are studeas, et or-

magis niliii veritatis vident ? Tales tamen, frater, dinem sanctse Romanaj et apostolicffi Ecclesice per
charissime, portandi sunt et corrigendi, quia ceeci omnia teneas et violari sanctorum decreta non per-
sunt et duces csecorum. His cliarissime respondi mittas, sed omnes quoscunque potueris instruas, ut

breviter consultis tuis quse te et omnes episcopos fructuosos manipulos Domino repreesentes. Vale.
regulariler tenere mandamus. Tuam tamen, frater Data IX. Junii, Claudio et Aureliano IV, cc. cons.

EPISTOLA FELIGIS PAP/E.

Felix episcopus universis episcopis per Galliai pria ejectus, aut in detentione aliqua a suis ovibus
provincias constitutis in Domino salutem. fuerit sequestratus, tunc canonice antequam in pri-

Bonorum operum et spirilualium studiorum Deum stino restituatur cum omni privilegio suo honore
auctorem esse non dubium est, qui eorum incitat et sua omnia quae insidiis inimicorum suorum ei

mentes et adjuvat actiones. Unde laetari me fecerunt D ablata fuerunt legibus redintegrentur, nec convo-
scripta vestra ex bouo studio et ex integintate fidei cari, nec judicari poterit, nisi ipse pro sua necessi-
devotionis vitai, sed ex afflictione et contrilione tatc (mininie tamen judicandus) advenire sponte
vestra magna ex parte tristavere. Tristis enim tristes elegerit. NuIIateuus ergo a quoquam respondere
legi litteras vestras, et scripta moesta moerore de- rogetur antequam integerrime omnia quae per sug-
bito percucurri, quia sicut nos ecclesiarum pax sa- gestionesinimicorum suorum amiserat potestati ejus
cerdotumque ejus concordia et tranquillitas plebis ab honorabili concilio legali ordine redintegrentur;
audirc facit gaudium coeleste, ita nos affligit et deji- pra?sul vero cum omni honore statui pristino red-

cit fraterna afflictio. Vos tamen nolite multum tri- datur, et ipse dispositis ordinatisque libere atque
stari, quia sicut ipsa per se Veritas ait : « Si de secure diu suis tunc regulariter, infra quatuor
mundo fuissetis, mundus quod suum erat diligeret, vel quinque aut septem menses, juxta quod possi-
sed quia de hoc mundo non estis, sed ego elegi vos bilitas ei fuerit, et non ante convocatus ad tempus

de mundo, propterea odit vos mundus {JoaJi. xv, concilio in legitimo et canonico veniat ad eam, et
mundi amatores. Quidquid tamen hi lo-
19), » id est si ita juste videtur accusantium propositionibus re-
quantur aut adversum vos agant, vos tamen sem- spondeat. Nam hoc summopere providendum est,

per integram servate fidem, etpuram habetote con- ne antequam haec omnia fiant coactus respondeat,
scicntiam, ut integer spiritus et anima servetur in quia contentio semper vitanda est. Adimi namque
die Domini. Nos vero ad supplementum vestrum, episcopo episcopatum antequam causte ejus exitus
fratres, et coepiscopos nostros vocavimus amplius apparcat nulli Christiani videri jure potest, quia talis

quam septuaginta cum quibus haec quse subter ha- 45 prajsumptio sacrilegium est, et auctor talium sa-
bentur inserta, regulariter tractando decrevimus. crilegus. Quod si aegrotans fuerit episcopus, aut aliqua
Vestris enim epistolis in omnium audientia perlectis, eum gravis necessitas detinuerit, pro se legatum ad
qua; multas (ut nostis) querimonias et oppressiones synodum mittat, nec a communione suspendatur cui
in se continebant vestras, decretisque quae sunt de criracn intenditur, nisi ad causam suam dicendani

accusationibus episcoporum sancta synodus dixit. electorum judicium die statuta litteris evocatus mi-
Heec sunt quEe deinceps propter malorumhominum nime occurrerit, hoc est, nisi alia pra^occupatione
insidias (pii in Ecclesiam et in ecclesiasticos sa;viunt necessitatis infra spatium prsedictorum mensiura et
viros indifferenter conservare firmissime volumus eo amplius, prout causam dictaverit. Quod si ex
in sajcula. Si quis episcopus ab illis accusatoribus utraque parte ad causam diceudam venerint, quia
qui recipiendi sunt fuerit accusatus, postquam ipse t» unus absque altero audu-i non debet, quaerendum est
ab eis charitative conventus fuerit, ut ipsam causam in judicio cujus sint conversatiouis et fidei atque
emendarc debeat, et eam cori'igere noluerit, non suspicionis accusatores, aut qua intentione hoc fa-
oliin, sed tunc ad summos primates causa ejus ca- ciant; quia ad hoc admitti non debent, nisi bonan
nonice deferatur, qui in congruo loco infra ipsam conversationis et rectae fidei viri, hi videUcet qui
provinciam tempore congruo, id est autumnali vel omni suspicione careant, et bona vita clareant,
aestivo conciliuni regulariter convocare debebunt, ncque infames existant. Quod si accusatorum per-
ila, ul ab omnibus ejusdem provinciae episcopis sonre in judicio episcoporum culpabiles apparuerint,
inilii audiatur. Quo et ipse regulariter convocatus si ad arguendum non admittantur, nisi proprias cau-
eum aut inhrmitas, aut alia gravis necessitas non sas assererc, non tamen criminales vel ecclesiasticas
detinueril adesse debebit, quia ultra provinciae ter- voluerint. Infamis enim persona nec procurator po-
minos accusancli ante licentia non est, quam au- test esse nec cognitor. Absente vero adversario non
dientia rogelur. Nam si suis fuerit aut Ecclesiae sibi audiatur accusator; nec sententia, absente parte alia,
commissfc robus exspoliatus, aut (quod absit) quod a judice dicta uUam obtinebit firmitatem ; neque
alienum ab omnibus esse debet fidelibus asede pro- abscns per alium accusari aut nccusare polest, nec
Patrol. CXXX. 7
 APPFND. AD S.EC. IX. - ISIDOIU MEllCATORlS.
1"<^'

'^^ miltens fel suuni

, nvhihpri k nhpta aui potum dat amico suo
lo). » Kt ilerum sapientissimus SalomuJi
{Habac. 11,
provinciam vel ad com.tatum opor
de pi-ovincia ad iniqua, non potcst latere,
necprai-
ait « Qui ioquilur
judicis ad quem fuerit ap
:

tet nisi ad relationem judicium. hi cogitationibus

teriet illum corripieus
est,ut auctor semper rei forum sequa-
pellatum, id
enim impii interrogatio erit Sermonum autem il- :

tur Si quis judicem adversum sibi sensent

autem ad correptionem
nulli oportet hus audilio ad Dominum veniet, et
appellationis exhibeal, quoniam
vocem zeh auditomma, ct
iniquitatum ilhus,quoniamamis
ne-ari.Peregrinaverojudiciageneralisanctionepro- abscondetur (.S«j>.
lumultus murmurationum non
ah externisjudicetur,
hibemus, quia indignum est ut amplecti voluissent propriu et
debethabere ju- 1 8-10) » Hsec enim si
.

se electos
qui comprovinciales et a sensum minime labe-
sano seusu, ad reprobum
dices. Dci timorem sermonum suorum pra-
vestrametomniumcoepiscoporum rentur, sed per
H«c, fratres,ad sanctorum Patrum dithm-
caventes custodiam, piam
opem et defensionem in
synodo unanimiter sunt de- pra^sumptione ulique
(qm tionem sine quadam nocumenti
creta, ut si forte ahqui slultorum vos accusare
conservassent,quoniamdicitsacrumeloqumm,consi-
decepti sunt) vohierint
diabolicai deceptionis errore
dum
unitatis
vel
ista legerint
ist.
audierint resipiscant, et

concordiam revertantur,
^'
ad
^^
et quo pn.^ e^;^B ^- >
~~;:^
hum bonum
^^
conservabit te, et

,„es accusa-
,^^, tales
vita^ procedunt
a^ternai ^,,
^^ris
mens bona custodict
spirituahter ad

Nam,procul dubio acquisitionem ^^^^^^

gloriam.
in ultionem transibit in competenter nos ideo
«prurientes tiones et detractiones, alque
muUi sunt quisecimdumApostohvocem, proemuniens ait « Non de-
beatus Paulus apostolus
:

auribus a veritate quidem

auditum avertunt, ad fa-
sapere, sed sapere ad
et ad bere plus sapere quam oportet
autem convertentur [11 Tim. iv, 3, 4), »
bulas in definitione pietat.s
sobrietatem (Rom.
.>
xii, 3),
Ait autem idem Apo-
nocumenta bonorum transeunt. prsetereunt, non tamen
« Si cognovissent,
perdurantes. Qui enim hanc
stolus de inhdelium ignorantia :
corroboratione sua, sed insi-
crucifixissent (I Cor. Iffsi sunt decidentes a
nunquam Dominum glorife memoriam, ut in
pientiaisu» dereliquerunt domibus
n 8).» Similiter
Dominum perfecte agnovissent
si hi
minime lalere potuissent.
his in quibus peccaverunt
et amassent, nunquam servos ejus perturbassent, in loquela et loqucla m
Gloria enim el contumelia
factis persecuti essent. Quod vero conveniens
nec verbis aut hominis casus illius est. Ideoque
hnguce
« Si enim cum luimiei
esse-
idem Apostolus dicit :
reprehensionum iUo-
per mortem Filu ejus
hanc quidem ostensionem
est
mus, reconcihati sumus Deo ne ullerius jam talia pa-
cur pertur- rum nostris actibus inseri,
IRom. cur insequimur, fratres,
V, 10), ..
zizania et scandala, sed
loe-

eos qui ei servire tiamini seminantibus eis

bamus statum Ecclesi* Dei, et ^ ^ dogmatibus vestris mereamim.
Igi-
sunt, nun ta- tari in officiis et
debent afthgimus? Martyres
enim passi
blasphemiam
talia et hujusmodi
iu corporis passione, tur erubescant, ac
sunt
men animae eorum occisae
subtrahere festinent, si nohierint a sacerdotah no-
« Nolite timere eos qm
occi-
ore Veritatis attestante. et a totius Christiam
popuh
non possunt occidere stro collegio segregari,
dunt corpus, animam autem de plura el pei-
societate divelli. Licet namque
his
28). » Ubi agnosci
oportet qmppe si ani-
[Matth. X, sedis apostohcai et ab
supphciis exstingm necessaria qua^ in decretis
mae martyrum corpore peremplo nostris videl.cet
ct doctorum apostohs coru.nque successoribus
pra^dicatorum
non possunt, nec animae pr^decessoribus statuta inveniuntur dicere et con-
perturbari et a Deifanmlatu
persequi debuissent aut tamen melius nobis visum cst
scribere potuissemus,
cum corporibus non deficmnt. Tales au-
averti, quia
ut epistolam oratione
claudamus. Deus ommpulens
non solum pra^d.cta
tem perturbatores Ecclesia>. unigenitus llhus, et salvator
hujus
noster Chr.stas
martyrum exsecrantur. ct
a-unt mala, sed et memorias incita.nentum, ut om.nbus
synodo, vobis- Jesus hoc vobis tribuat
Q^uapropter in prajfata constituimus nostris quibuscunque tnbu-
agendum fratribus et coepiscopis
que et omnibus Ecclcsiis
tenendum et
succurrat.s vir.bus, et
mandamus,
ma„da,nus, „t memorias many,ura
super ,no,noiias
ut supci-
martyrum ""»";"""',,
m.ssa>. lationibus laborantibus lutis
„,.„,,„, ei„sdc„, Do,„i.i
CUlll <il^ vv^..n,"~
.e.eb,.e„,„,^„crae„,o,.i;„co..uraa.a,b,,se.stra coram omm-
ipsius discipuli
Vos vero, fratres, no vatoris portetis ut veri
aut veneratio possit prohiberi. qui vobiscum sunt h.c
vexari, sed confortannm Vms ai.paieatis, ut et vos et
mullumturbari, nolite non vid.t,
hte
et in potenlia charitalis
ejus. Ilabelote et m fuluro mehora possideatis quse oculus
ascc.d.l qua^
in Domino, hbmi..is
apostohca au- nec auris audivit, nec in cor
interim ista ad suilragium vestrum se. Per Do.n...um
..o-
paratos habere, pnrpai-avit Dcus diligenl.bus
decrcta,ct scitote nos scn.per cum quo omm-
Jesum Chrislu.n. per quem,
ctoritate ct
necesse fuerit) usquc ad
mortcm ad qua- strun.
ctiam (si sa^culorum. Anion.
(Dommo opc.n fe- potenti Deo gloria in sa^cula
necessaria fuerint v Idus
cunquc vobis
Valcre cbarissimi fratrcs. Data
vos opto,
Deo,penbunt,
rentc)pcrficicnda. Illi tamcn, auclore IV cc. consuhbus.
non fuenl .na- Augusti Claudio et Paterno
et vos slabitis, si tan.en iabor vester
« Va^, inqu.t pro-
nis sed plenus fide et cha.-ilale.

BENIGNUM.
ITEM EPISTOLA EJUSDEM AD
.,ectiss.mo fratr. n....o ep.scopo, F...X cp.- ^ --:-:;—
scoiiii^ in Domino snlutem. i
 :

197 DECRETALIUM GOLLECTIO. 19«

quam rccte fidei contineant sacramenta, prout Uo- ^ omnium sanctorum minimo data est gratia haec ia
minus dedit, pro fraleraitatis amore respondere non gentibus evangelizare investigabiles divitias Christi,
resultavimus. Semper enim dubia et majora nego- et illuminare omncs quae sit dispensatio sacramenti

tiaterminum ab hac sancta sede a tempore aposto- absconditi a sseculis in quibus omnia creavit [Ephes.
loram qui eam suis documentis instruxerunt, acci- III, 8, 9). » Item ipse : « Qui imago Dei iavi-
est, ait,

pere consueverunt, et ideo tu recte fecisti quodhujus sibilis [Coloss. i, io). » Et ad Colossenses « Ego :

sancta? sedis consultis te ca?terosque firmari et in- Paulus minister qui nunc gaudeo in passionibus meis
struivoluisti.Continebantenim Utterse tuse fratrum- pro vobis et suppleo quse desunt tribulationum
que tuorum quod quidam dicunt Filium non posse Christi in carne mea pro corpore ejus, quod est Ec-
proprie videre Patrem, quia scriptum est : « Deum clesia, cujus factus sum ego minister secundum dis-
enim nemo vidit unquam (I Joan. iv, 12), » et alii pensationem Dei in ministerium Christi, quod abs-
fmgunt. Ideo minor est Patre Filius quoniam Pater conditum fuit a sseculis et a generationibus (Co-
illi perhibet testimonium. Quidam autem garriunt los. I, 23-26). » Item ibi ut consolentur corda eorum
quod ideo Patre minor est, quia invisibilis ipse in charitate, in omnes divitias adimpletionis intelle-

dicitur, Filius vei'o visibilis comprobatur. ctus in agnitionem mysterii quod est Christus, in quo
Hi enim ignorantes divinarum Scripturarum etg sunt omnesthesauri sapientiseet scientiee absconditi.
apostolorumjura,exproprio aut adulterinosensutalia et in psalmo septuagesimo sexto : « In mari est via
fabricaut, et seducere corda fidelium quterunt. Nos tua, et semitae tuae in aquis multis, et vestigia tua
vero ad ipsius fontis originem redeamus, ex quo Fi- non cognoscentur {Psal. lxxvi, 20). » Et in Salo-
lium Patrem semper videre potuisse vel posse eviden- mone : c Sapientiam Dei prsecedentem omnia quis
tioribus testimoniis de veteris et novi instrumenti investigabit? {Eccli. i, 3.) » Item ibi : « Radix sa-
litteris doceamus, Salomoae dicente : « Est tecum sa- pientise cui revelata est, et astutias illius quis agno-
pienlia quse novit operatua, et affuit tunc cum orbem vif? » (Ibid., 6.) Item ibi : « Disciplina sapientia?
terrarum faceres, et sciebat quod esset placitum cui manifeslata est, et multiplicationem ingressus
coram oculis tuis [Sap. ix, 9). » Et Dominus in illius quis intellexit? {Ibid., 7.) Item ibi : « Quo-
Evangelio : « Nemo novit Filium nisi Pater, neque niam mirabilia sunt opera Altissimi solius, et glo-
Patrem quis novit msi Filius et cui voluerit Filius riosa et absconsa, et invisa opera illius [Ibid., xi, 4). »
revelare {Matth. xi, 27). » Et iterum : « Nemo Deam Ecce sicut Pater invisibilis est, ita et jam et Filius

vidit unquam, nisi unigenitus Filius qui est in sinu iavenitur. Quomodo ergo ab illis qui hoc dicuntquod
Patris, ipse narravit {Joan. i, i8). » Et iterum Ju jnandastis in eo quod nobis carualiter se videri di-
dajis dixit : « Vos non nostis eum, ego autem novi '-' gnatus est Patre inferior judicatur ? Talibus nolite
eum. Quod si dixei'o quia non novi eum, ero similis credei'e vos et alios ab eorum sensu avertere docete :

vobis mendax {Joan. viii, 55). » Item ibi : « Qui ex Vos ergo servite Domino ia timore, et exsultate ei
Deo est, hic aovit eum. » Et iterum. « Ego scio eum cum tremore. Apprehendite disciplinam ne pereatis
quia ab ipso sum {Joan. vii, 29). » de via justa.
Ecce docuimus, quia videt semper Filius Patrem. Hsec vero opostolorum est viva traditio, haec vera
Quomodo astruunt eum Patrem non posse videre, charitas quse prffidicanda est, et veraciter diligenda,
in cujus sinu noscitur permanere. Si sereno sensu ac fovenda, atque fiducialiter ab omnibus teneada.
divinas recenseas Scripturas, invenies non solum Pa- Hsec saacta et apostolica aiater oainium Ecclesia-
trem Filio testimonium perhibentem, sed totam si- rum Christi Ecclesia quse per Dei omnipotentis gra-
mul inseparabilem Triaitalem ipso Domino prote- liam a tramite apostolica? traditionis nuuquam er-
stante, qui ait « Ego sum qui testimonium perhibeo
: rasse probatur, nec ab ha^reticis novitatibus depra-
de meipso, et testimonium perhibet de me, qui misit vanda succubuit : sed, ut in exordio normam tidei

me, Pater (Joan. vja, 18). » Et iterum « Si Ego : Christiana; percepit ab auctoribus suis apostolorum
testimoniumperhibeodemeipsOjtestimoniummeum T^ Christi principibus illibata, fine tenus manet, secun-
verum est, quia scio unde venio et quo vado (Joan. dumipsiusDominiSalvatorisdivinampoUicitationem
viiJ, 14). » Et de Spiritu sancto : « Dum venerit qui suorum^gdiscipalorumpriacipi in suis fatus est
paracletus Spiritus veritatis ille lestimonium perhi- evaageliis: « Petre, inquicns, ecce satanas expetivit
bebit de me (Joan. xv, 26); » intende, queeso, in- ut cribraret vos sicut qui cribrat triticum. Ego autem
tende quoniam in quibus una testificationis virtus rogavi pro te ut non deficiat lides tua, et tu aliquando
ostcnditur, nullus ab alio neque potior neque inferior conversus confirma fratres tuos (Liic. xxii, 31, 32). »

judicatur. S.'p])ius ista jam diximus, quia secundum Considerct itaque vestra excelleas prudcatia quam
homiais formam Fihus visibilis dicitur, secundum bonum sit persistere in dispensatioae nobis credita
vero Deitatis substantiam invisibilis prjedicatur Paulo et in fide recta, atque hsereticis et semulis Christi
attestante apostolo : « altitudo, inquit, diviliarum repugnare, etnunquam a veritatis tramite declinare
sapientia; et scientia; Dei, quam incomprehensibilia quoniam DoMiinus ct Salvator omnium cujus fides est
sunt judicia ejus et iuvestigabiles viai ejus (Rom. qui pro nobis mori non dubitavit, et proprio nos suo
XI, 33). » Et in Isaia : Cui similem a?stiraatis eum redemit sanguine, qui fidem beati Petri non defe-
cum sit ipse iavisibilis, Et item Apostolus : « Mihi cluram promisit, et confirmare euia frativs suos ad-
^99 APPEND. AD S.CC. IX. — ISIDORl MERCATORIS 200

rationem justusjudex ChristusDeus noster

moiiuit qiiod apostolicos pontifices mcse exiguitatis ^ suscepto
prtEdeecssores coniidenter fecisse semper cunctis est districtam exegerit? Ideo, fratres, hortor dilectionem

cognitum. Quorum et pusillitas mea, licet impar et vestram, obtestor et moneo, ut qua potestis et de-
betis sollicitudine vigiletis ad investigandos haereti-
minima, pro suscepto tamen divina dignatione mini-
sterio pedissequa cupit existere : Vge enim nobis cos et inimicos sanctse Dei Ecclesiae, et a sanis

erit, qui hujus ministerii onus susceptum habemus, mentibus, ne pestis haec latius divulgetur, severitate
nostri Jesu Christi, quam quam potestis pro viribus extirpetis; quoniam ut ha-
si vei-ilatem Salvatoris
bebit a Deo digne remunerationis pra?mium qui di-
apostoli prsedicaverunt prsedicare neglexerimus. Va;
quod adsalutem commissse sibi plebisper-
erit nobis, si silentio veritatem oppresserimus, quam
ligentius
liciat fuerit Domini de
exsecutus, ita ante tribunal
erogare nummulariis jubemur, id est, Christianos
populos juvare et docere. Quid in ipsius futuro reatu negligentise senon poterit excusare quicunque

Christi dicturi sumus examine si sermonuni ejus ve- plebem suam contra sacrilega; persuasionis auctores
ritatem confundimur praedicare ? Quid erit de nobis noluerit custodire. Data Nonas Februarii, Claudio et
Paterno IV cc. consul.
cum de commissis nobis animabus et de ofiicio

INCIPIUNT DECRETA EUTICIANI PAPiE.

(Anno Domini 276, Aureliano et Tacito imperantibus.)

Ad cujus voccm archangeli atque angeli

Charissimis fratribus Joanni et omnibus per Be- g profertur.
T^ x... t
tremunt, „^l,-,rv> o+ iai-ra
coelum et nninin
et terra r.t hniuS mundl
omnia hujus mundi re
rC-
ticam provinciam constitutis episcopis, Ecticiancs
solvunt elementa, vagitus infantise auditur. Qui in-
episcopus in Domino salutem.
visUnlis et incomprehensibiUs est, non visu, sensu,
Hortatur nos sequitas postulationis desiderio fra-
haec si
ternitatis tuaj gratanter annuere, et consultis tuis tactuque modcrandus, cunis est obvolutus ; I
tanto se majoris beneficii
breviter respondere. Et quamvis dilectionem tuam quis indigna Deo recoUt,
obnoxium confitetur, quanto minus ha;c Dei conve-
sciam ad omne opus omne bonum esse devotam ut
Non iUe eguit homoeffici per quem
tamen eflicacior fiat ad illos qui sane non sapiunt nerunt majestati.
liomo factus est, sed nos eguimus ut Dcus caro
quahter eos de Incarnatione Salvatoris nostri in-
fieret, et habitaret in nobis id est,
assumptione carnis
,

formare debeas, mandamus.

humilitas
Unum igitur hoc immobile fundamentum, una unus interna universai carnis incoleret :

contumeUa ejus honor

Tu es, in- ejus nostra nobiUtas est,
hsec felix fidei petra Petri ore confessa.
argumenta noster est. Quod iUe Deus in carne consistens, hoc
quit, Christus Filius Dei vivi, tanta in se
nos vicissim in Deum ex carne renovati. Plane vi-
suslinens veritatis quantai perversitatis quffistiones et
tam suam nescit qui Christum Jesum ut verum
intideUtatis calumnise movebuntur. Jam in cajteris

dispensatiovoluntatispaternaesit.Ergopectusetcor-C Deum, verum ignorat hominem, et ejusdem

ita et

nostra Jesum Christum vel Spiritum sanctum

periculi res est
pus, postquam crux, mors inferni, salus

est.
Deum non credere, vel carnem nostri corporis de-
negare. « Omnis ergo qui conUtebitur me
coram
Ilumani eniui generis causa Dei FUius natus ex
hominibus, confitcbor et ego eum coram Patre meo
Virgine est, et Spiritu sancto ipso sibi in hac ope-
qui in caUs est. Qui autem negaverit me coram
ratione famulanle, et sua (Dei videUcet) inumbrante
hominibus, negabo et ego eum coram Patre meo qui
virtute, corporis sibi iiiitia consevit et exordia carnis
in coelis est {Matth. x, 32, 33). »
Hsec verbum caro
instituit, ut homo factus ex Virginc naturam in sc

quam hujus admistionis so- factum loquebalur ct homo Jesus Christus Dominus
carnis acciperet, per
salutem
cietatem sanctiUcatum in humani gc-
eo univcrsi majestatis docebat, mediator ipse in se ad
consUtutus, et ipso iUo inter Deum et ho-
neris corpus existeret. Et, quemadmodum omnes in Ecclcsiai
unus exi-
quod corporeum se esse voluit conderentur,
ipso per id mines mediatoris sacramento utrumque
ipse ex uniUs in idipsum naturis,
na-
ita rursum in omnes ipse, per id quod ejus est, invi-
stcns dum
res eadem est, ita tamen ut neulro
sibUf refcrrelur. Dci igitur imago invisil)iUs pudo- tur» utriusque
in
lu utroque,
»..«.1«^, ne
..^ forlc Deus cssc homo
humani exordii non recusavii,
rem humamexordii pcrconccpuo-
et pcr
recusavit, ci conccptio- careret
caieici -

ho.no rursum Deusmancndo

nem patrum vagitum et cunas, omncsque nostra>,D „ascendodesineret, cl
beatitudinis lidos
nalurai contumelias transcurrit. Quid tandem di- non esset. Hac itaque humana^
ethominem pra^dicaro,verbumetcar-
gnum anobis tanla- dignationis aUcclu repcndetur? veraest,Deum
nem confiteri, ncque Deum noscire quod homo
sit,
IncnarrabiUs ergo a Dco originis unus unigonitus
Natus igi-
Deus in humani formam sancliP Virginis
corporis neque carnem ignorare (piod Vcrbum sit.
Dous ox Virgino homo, et socundum
utero inscrtus accrescit, qui omnia continet, intra tur unigonitus
pleniludincm temporuni iii somolipso profuturus lu
qiicnift pcrquem runctasiint huinani profcctus,lego
201 DECRETALILM COLLECTIO. 20^
Deumhominemhunc peromniaevangelicisermonis ^ disperdet te. Noli anxius esse in divitiis injustis,
modum tenuit, ul se Dei Filium credi doceret, et nihil proderunt tibi in dic obductionis et vindictte.
hominis filium prfedicaret, et admoneret loquens et Non ventiles te in omnem ventum, et non eas in
gerens, homo universa qucC Dei sunt loquens et ge- omni via. Sic enim omnispeccator probatur dupUci
rens, deinde Deus universa quae hominis sunt, ita lingua. Esto firmus in via Dei, et in veritate sensus
tamen ut in ipso illo utriusque generis sermone nun- tui, et scientia, et prosequatur te verbum pacis et

quam nisi cum significatione hominislocutus, et Dei justitia?. Esto mansuetus ad audiendum verbum, ut
sit. Heec itaque fallendi simplices atque ignorantes intelligas, et cum sfipientia fer responsum. Si est

hsereticis occasio est, ut qua; ab eo secundum ho- tibi intellectus, responde proximo ; sin autem sit ma-
minem dicta sunt, dicta esse secundum divinse na- nus tua super os tuum ne capiaris in verbo indisci-

tura; infirmitatem mentiantur. Et qaia unus atquc plinato, et confundaris. Honor et gloria in sermone
idera est, loquens omnia quse loquitur de semetipso, sensati, lingua vero imprudentis subversio ilUus.
omnia eum dc divinitate locutum esse contendant. Non appeUeris susurro, et Ungua tua ne capiaris, et
Necsane negamus totum ilUim qui ei manet naturse confundaris. Super furem enim est confusio, et pce-

suae esse sermonem. Sed si Jesus Christus et homo nitentia, et denotatio pessima super bilinguem su- :

et Deus,etnequamcumhomosit,tum primumDeus, B surratoriautemodium, et inimicitia, et contumeUa,

neque tum cum et homo sit et Deus, tum non etiam justifica pusillum et magnum similiter. Noli fleri pro
et Deus, neque post hominem in Deo non totus amico inimicus proximo. Impi'operium enimetcon-
homo, totus Deus, unum atque idem necesse est, tumeliam raalus haereditabit, et omnis peccator in-

dicatur ejus esse sacramentum quod generis. Et cum vidus et bilinguis. Non te extoUas in cogitatione ani-

in eosecundumtempus discernishominem aDeo, Dei mae tuaeveluttaurus, ne forte elidatur virtus tuaper
tuncatquehominisdiscernesernionem. EtcumDeum stuUitiam, et foUa tua comedat, et fructus tuosper-
atque hominem in tempore confiteris, Dei tunc at- dat, et relinquaris velut lignum aridum in eremo.
que hominis in tempore dicta dijudica. Cum vero ex Anima enim nequara disperdit quae se habet, et in
homine et Deo nirsum totius hominis, totius jam gaudium inimici dat illum, etdeducit insortemim-
Dei tempus intelUgis, si quidem iUud ad demon- piorum {Eccli. v, 8-18; vi, 1-4). » Talibus vos
strationem temporis dictum est, tempori coaptatio exhortationibus , fratres , vicissim monetote , et
quae dicta sunt, ut cum aUud sit ante hominem bona semper sectamini, malaque vitate. Magis
Deus, aUud sit homo : et Deus, aliud sit post homi- enim studiis secundum beatum Apostolum pra»-
nem et Deum, totus homo ettotus Deus, non confun- I
cavendum est, ne fides et discipUna Domini bla-
das temporibus et generibu s d ispensationis sacramen- '
sphementur. Et si illa nonnunquam sinenda sunt,
tum, cum pro quaUtate generum acnaturarum aliud quae (si caeterorum constet integiitas) sola nocere
cumsacramentohominisnecesse est sermonemfuisse non valeant, illa tamen sunt magnopere praecavenda
non nato, aUud adhuc morituro, aUud eliam eeterno. quae recipi sine manifesta decoloratione non possunt,
Nostri igiturcausahsecomniaJesusChristusgerens et ac si ea ipsa quae nullo detrimento aliquoties in-
corporis nostrihomo natussecundumconsuetudinem telligenda credentur, vel rerura teraporumque cogit
natui'8e nostrae locutus est, non tamen omittens na- intuilus, vel acceleratae provisionis respectura accu-
turae suse esse quod Deus est. Nam tametsi in sat, quanto magis illa sunt nullatenus mutilanda
partu, etpassione, et morte naturoe nostrse x-em per- quae nec uUa necessitas, nec ccclesiastica prorsus
egerit, res tamen ipsas omnes virtute naturae suse extorquet utilitas? Idcirco, fratres, ista prsetulimus
gessit. Vides nc ita Deum et hominem praedicari ut ut Uae species quas non licet ofTerri super altare
mors homini, Deo vero carnis excitatio deputetur, juxta constitutionera apostolorum, eorumque suc-
non tamen alius sit qui mortuus est, et alius sit cessorum ad domum sacerdotum deferanlur, et a
per quem mortuus resurgit. Spoliata enim carne sacerdotibus benedicantur^ et per simplicem bene-

J) dictionem benedicta demum a popuUs sumantur.

Christus est mortuus, et rursum Christum a mor-
tuis excitans, idem Christus est carne se exspolians. fabae tantum et uvae, et caetera quae apostoli consti-
Naturam Dei in virtutc resurrectionis intellige, dis- tuerunt super altare ofFerantur.
pensationem hominis in morte agnosce. Et cura sint Optamus igitur, fratroscharissimi, et totis omni-
utraque suis gesta naturis, unum tamen Christum potcntem Dominura precibus exoramus ut dilectio-
Jesum, eum memenlo esse qui utrumque est. Haec nem vestram in amoris sui constantiam faciat magis
igitur demonstrandaame paucis fuerunt, ut utrius- magisque fervescere, atque in pace Ecclesiae in una
que naturae forraara tractari in Doraino nostro Je- vos concedat manerc concordia. Admonemus ctiara
su Christo merainissemus, quia qui manens in fratcrnitatem vestram, utin commissis vobis anima-
forma Dei, formam servi suscepit, ipse divinitatem bus solerter invigiletis, animarumque magis lucri''

nequaquam amisit. quam commodis vitse praesentis intendatis. In con-

Caeterum, fratres, hortamur vos, ut moneatis cos tinendis vcro ac disponendis rebus ecclesiasticis di-
converti ad Deum. Unde scriptum est : « FUi, ne tar- ligentes custodes existatis, ut ex omni parte susce-
des converti ad Deum, ne difTeras de die in diem. ptum vos condignc gessissepastorisofficium, vcntu-
Subito enim veniet ira iUius, et in temporc vindictaj rus judex, cumad judicandum vencrit, debeat appro-
203 VPPEiND. AD S.EC. IX. — ISIDORl MERCATORIS 20i
bare. Oranipotens autem Deus sua vos protectione ^ sibique condigne repraesentare adjuvct, vosque in-
cuslodiat honoremqiie a Deo vobis collatum mori- ter sanctos et electos suos collocarc dignetur. Data

bus servare concedat, atque cum multiplici fructu u Idus Aprilis Aureliano, et Marcello IV cc. consul.

animas vobis commissas ad pascua aeterna adducere

ITEM EPISTOLA EUTICIANI ?k?M UNIYERSIS EPISCOPIS PER SICILIAM CONSTITUTIS DIRECTA.

47 Dilectissimis fratribus universis episcopis per cogitationum, et eramus natura fiUi ira sicut et
Siciliam constitutis Euticiancs. cseteri. Modo, fratres, quia ex DUis irae sua gratia ct
Benedictus Deus et Pater Domini nostri Jesu gratuita miseratione fecit nos Deus fdios suos, et
Christi qui benedixit nos in omni benedictione spi- nos, qui digni servi non eramus nuUis mcritis p]'a3ce-
rituali iu coelestibus in Christo, sicut elogit nos in dentibus, sed sua, ut diximus, gratia facti sumus lUii
ipso ante mundi constitutionem, ut essemus sancti ejus, in quo clamamus : abba pater, sequontes ejus
et iramaculati in conspectu ejus in charitate, prae- exempla, simus flUi misericordiae et justitice, atque
destinans nos in adoptionem filiorum per Jesum dnoclionis, utveri fiUi Dei et dici et esse ipso auxi-
Chi^istum in ipsum, secundum propositum volun- liante valeamus.dDeponentesigitur.juxtaapostolum,
tatis suse in laudem gloriai gratijE suas, in qua gra- omnem malitiam, et omnem dolum, et simulalio-

titicatus est nobis in dilecto Filio suo in quo habe- nes, et invidias, et omnes detractiones, etc. [I Petr.
musredemptionemper sanguinem ejus remissionem ir, I). » Hi vero qui taUa aguntnon fiUi Deised po-
peccatorum, secundum divitias gratise ejus quai tius filii nequam esse coraprobantur, sicut idem ait
abundavit in nobis, in omni sapientia et pruden- Apostolus : « Manifcsta sunt opcra carnis qute sunt
tia, notum faceret nobis sacramentum volun-
ut d fornicatio, immunditia, luxuria, idolorum scrvitus.
tatissuae secundum beneplacitum ejus, quod propo- veneficia, inimicitice, contentiones, semulationcs,
suit in eo iu dispensatione plenitudinis temporum ira5, rixsp, dissensiones, sectse, invidise, homicidia,
instaurare omnia in Christo, quse in coelis et quai cbrietates, comessationes, et his similia, quae pra;-
in terra sunt in ipso : quo etiam sorte
in vocati su- dico vobis sicut pra^dixi, quoniam qui talia agunt
mus pra?destinati secundum propositum ejus, qui regnum Dci non consequenlur (Gal. v, 19-21). »

omniaoperatursecimdum
^ consilium voluntatis sua^
-, Grave, fratres,
, vcrbum et _ horrendum nimis, quod
, ^--.. ,

ut simiis in laudem et gloriam cjus qui ante spera- ait,quoniamqui taUa aguntregnum Dei non conse- I
vimus in Christo, in quo et vos cum audissetis quentur. Et ipsa per se Veritas dicit « Quid prodest :

verbum veritatisEvangeUum salutis vestroe in quo et Uomini univcrsum mundum lucrari, aniniai vero su;c
credentes signati cstis Spiritu promissionis sancto, detrimentum patiatur? » [Marc. viii, 36). Gravia
qui est pignus Ua?reditatis nostrjB in rederaptionem sunt nimis quoe proetulimus et pervalde cavcnda.
acquisitionis in laudem gloriae ipsius. Propterea et Quibus enim regnum Dei excluditur procul dubio et

ego audiens fidem vcstram in Doraino Jesu Christo Ecclesia denegatur, de quibus Dominus in Evange-
ot dilectionem in omnes sanctos, non cesso gratias lio potestatem apostolorum eorumque successorum
p
agens pro vobis, mcmoriam vestri faciens in oratio- annunlians, ait : Quorum dinuseritis peccata diinil-

nibus meis, ut Deus Domini nostri Jesu Christi Pa- tuutur eis, et quoriim alligaveritis alligata erunt, id

ter glorise det vobis spiritum sapientiae et revelationis est, quibus ecclesiam interdixeritis nisi reconciliati

in agnitionem ejus illuminatos oculos cordis vestri, per satisfactionem fucrint ipsis et janua regni co"-

ut scialis qu» sit spes vocationis ejus, et qua; di- lestis clausa erit.

vitiae glori» ha-rcditatis ejus in sanctis, et qua* sit Unde ista pra^cavcntes et stultorum animos pra'-
supercrainens magnitudo virtutis ejus in nos, qui videntes, cura pastorali, cum omnibus episcopis ct
credidimus secundum operationem potentiae virtutis sanctac Romauce atquc universalis Ecclesiffi utrius-

ejus quam operatus cst in Christo suscitans illum a que ordinis fidelibus, statuimus non ita in eccle-

mortuis, et constituens ad dexteram suam in co> siasticis agcndum essc negotiis sicutin sa>cularibus.

lestibus super omncm principatum, et potcstatem, Nam iii saicularibus logibus postquam vocatus quis
et virtutcm, et dominationcm, et omne nomen quod vcnerit, ct in foro decertarc ctopcrit, non licct oi

nominatur non solum in hoc saeculo sed in futuro. antc peraclam causam recedere. In ccclesiastiois

Et omnia subjecit sub pcdibus ejus, et ipsum dcdit vero dicta causa reccdere licct si nccosse fiierit, aut
caput supcr omncm
qua" cst corpus cjus ct plcnitudo J) si pergravari viderit.
ejus qui omnia in omnibus adimpletur. Et vos cum Accusationcs vero ordinom talcm et didiciinus ct
essctis mortui delictis et peccatis vcstris, in quibiis scrvari dcliemus, id est, si quis clcrioorum in cri-

aliquando arabulastis secundum saeculum mundi mine impetitur non statim rcus a^stimetur, quia

Iiujus,secundum principem potestatis acris hujus, accusaripotuit ne subjectam innoccntiam faciamus.

spiritus qui nunc opcralur in filiis diflidontia', in Scd quisqucille cst quicrimcn intondit, injudicium
quibns ct nos aliquando convcrsali siimus iii dcsi- voniat, nomcn rci indicol, vinciiUim iiiscriptionis
deriis carnis nostr.T, facicnles voluntalein carnis el arripiat, ciistodiat, similitudinem, habita tanicn di-
 205 DECRETALIUM COLLECTIO. 20C
gnitatis spstimatione, patiatur. Nec fore sibi noverit ^ dilexi eos sicut me dilexisti. Pater, quos dedisti
licentiam mentiendi cum calumniantes ad vindictam mihi, volo, ut ubi ego sum et illi sint mecum, ut
poscat similitudo su^iplicii. Han-etici enim omnes et videant claritatem meam quam dedisti mihi, quia
suspecti, etexcommunicati, homicidre quoque,atque dilexistimc ante constitutionem mundi. Pater juste,
malefici, fures, sacrilegi, raptores, venefici, adulteri, mundus te non cognovit, ego autem te cognovi, et

et qui raptum fecerint, vel falsum testimonium hi cognoverunt, quia tu me misisti; et notum feci

dixerint, seu qui ad sortilegos magosque concurre- eis nomen tuum, et notum faciam, ut dilectio qua
rint, nullatenus ad accusationem sunt admittendi. dilexisti me in ipsis sit et ego in ipsis {Joan. xvir,

Nulli infami unquam atque sacrilego de quocunque 6-26). » Et idem Joannes apostolus et evangelista in
negotio liceat adversus religiosum Christianum, prima epistola sua loquitur, dicens : « Charissimi,
quamvis humilis servilisque persona sit testimonium diligamus invicem, quia charitas ex Deo est. Et om-
dicere, nec de qualibet re actione vel inscriptione nis qui diligit, ex Deo natus est, et cognoscit Deum.
Christianum irapetere. Omnibus quoquc similiter Qui non diligit, non novit Deum, quia Deus charitas
accusandi vel testificandi licentia denegetur qui est. In hoc apparuit charitas Dei in nobis, quoniani
Christianse religionis et nominis dignitatem et suje Filium suum unigenitura misit Deus in mundum, ut
legis vel sui prsepositi normara aut regulariter pro- -D vivamus per eum. In hoc est charitas, non quasi nos
hibita neglexerint. Similiter prohibemus ut nullaj dilexerimus Deum, sed quoniam ipse dUexit nos, et
causae a judicibus Ecclesiasticis audianlur, qufe le- misit Filium suum propitiationem pro peccatis no-
gibus non continentur, vel qua:; prohibitse esse no- tris. Charissimi, si sic Deus dilexit nos, et nos
scuntur. Haec non solum Ecclesiasticae, sed et seecuU debemus alterutrum diligere. Deum nemo vidit un-
leges observare praecipiunt. Non enim passim vage- quam. Si diligamus invicem, Deus in nobis manet,
que sacerdotum accusatio debet fieri. Nam, si facile et charitas ejus in nobis perfecta est. In hoc cogno-
admilteretur, perpauci nirais invenirentur, quia om- scimus, quoniam in eo manemus, et ipse in nobis,
ncs qui pie volunt vivere iu Christo, persecutiouem quoniam de Spiritu suo dedit nobis. Et nos vidimus
tamen qui persecutionem patiuntur
patiuntur. Beati et testificamur, quoniam Pater misit Filium suum
propter justitiam. Unde et ipsa per se Veritas ait : salvatorem mundi. Quisquis confessus fuerit, quo-
« Pater, manifestavi nomen tuum hominibus quos niam Jesus est Filius Dei, Deus in eo manet, et ipsu

dedisti mihi de mundo Tui erant et mihi eos dedi-

: in Deo. Et nos cognovimus, et credidimus charitati
sti, et sermonem tuum servavenmt. Nunc cognove- quam habet Deus in nobis. Deus charitas est et qui
runt quia omnia quae dedisti mihi abs te sunt, quia^ manet in charitate, in Deo manet, et Deus in eo.
verba quai dedisti eis, et ipsi acceperunt et cogno- In boc perfecta est charitas nobiscum, ut fiduciam
verunt vere quia a te exivi, et crediderunt, quia tu habeamus in die judicii, quia sicut ille est, et nos
me misisti. Ego pro eis rogo, non pro mundo rogo, sumus in hoc muudo. Timor non est in charitate,
sed pro eis quos dedisti mihi, quia tui sunt. Et mea sed perfecta charitas foras mittit timorem, quoniam
omnia tua mea sunt, et
sunt, et tna clarificatus sum timor pojnam habet. Qui autem timet, non est per-
in eis. Et jam non sum in mundo, et hi in mundo fectus iri charitate. Nos ergo diligamus Deum, et
sunl, et ego ad te venio. Pater sancte, serva eos in quoniam Deus prior dilexit nos. Si quis dixerit quo-
nomine tuo quos dedisti mihi, ut unum sint sicut niam diligo Deum ct fratrem suum oderit, mendax
et nos. Cum essem cum eis ego servabam eos in est. Qui autem non diligit fratrem suum quem videt,

nomine tuo. Quos dedisti mihi, custodivi, et nemo Deum quem non videt quomodo potest dihgere? et
ex his periit, nisi filius perditionis, ut Scriptura hoc mandatum haberaus a Deo, ut qui diligit Deum,
impleatur. Nunc autem ad te venio, et hsec loquor et diligat fratrem suum. Omnis qui credit quoniani
in mundo, ut habeant gaudium meum impletum in Jesus est Christus ex Deo natus, et omnis qui diligit
semetipsis. Ego dedi eis serraonem tuum et mundtis eum qui genuit, diligit eum qui natus est ex eo. In
odio habuit eos, quia non sunt de mundo, sicut etD lioccognoscimus, quoniam difigimus natos Dei, cum
ego non sum de mundo. Non rogo ut tollas eos de Deum diligamus, et mandata ejusfaciamus, heec est
mundo, sed ut serves cos a malo. De mundo non cnim charitas Dei, ul niandata ejus custodiamus, et
sunt, sicut ego non sum de mundo. Sanclifica eos mandala ejus gravia non sunt {I Joan. iv, 7-21;
in veritate. Sermo tuus veritas est. Sicut me misisti v, 1-4). »

in mundum, et ego misi eos in mundum. Et pro eis Et per prophetam Dominus monendo ne laedantur
ego sanctifico meipsum, ut sint et ipsi sanctificati in discipuli sui, eorumque successores, inquit : Cir-
veritate ; non pro
autem rogo tantum, sed et pro
eis cumdat angelus Doraiui in gyro timentes eum, et
eis qui credituri sunt per verbum eorum in me, ut eruet cos. Gustate et videte quoniam bonus est Do-
omnes unum sint, sicut tu Pater in me, et ego in minus. Beatus vir qui speral in eo. Timete Dominum
te, ut et ipsi in nobis unum mundus credat
sint, ut omnes sancti ejus, quoniam non est inopia timenti-
quia tu me misisti. Et ego claritatem quam dedisti bus eum. Leonesindiguerunt etesurierunt, quairen-
mihi, dedi eis, ut sint unum sicut et nos unum su- tibus autem Dominum non deerit omne bonum.
mus. Ego in eis et tu in me, ut sint consummati in Ambulate, filii, audite me, timorem Domini docebo
unum, ut cognoscat mundus, quia tu me misisti et vos. Quis est vir qui vclit vitam, diligit dies videre
 ,

|)07 APPEND. AD S.EC. IX. - ISIDOKI .MEKCATOUIS 208

vorum suorum, et liberabit cos. Vos ergo, fratres,

bonos? Custodi linguam tuam a malo, et labia tua ^
super Dominum ponite corda vestra, et ipse enutriet
ne loquantur dolum. Rocede a malo et fac bonum,
pacem perscquere eam.Oculi Domini super
et vos, quia non dabit in aternum fluctuationem justis.
quajre
justos, et aures ejus ad clamorem eorum. Vultus
Deus autem Dominus noster deducet 48 inimicos

nostros juxta propbeta; vocem « putcum inter-

In
autem Domini in facientes malum, utperdat de terra
:

justi et Dominus quoniam viri sanguinum ct non dimidia-

dolosi
memoriam eorum. Clamaverunt itus,

omnibus tribulationibus eorum bunt dies suos {Psal Liv, 24). » Vos autcm semper
exaudivit eos, et ex
sperate in Domino et fiduciam babetote in eo, quia
liberavit eos Dominus. Juxla est Dominus contritis
ipse liberabit nos, ipse cst enim benedictus a sseculo
corde, et confractos spiritu salvabit. Multa mala
eum Dominus. usque in sscculum, et regni cjas non erit finis. Data
juslo, et ex omnibus illis liberavit

Cuslodit Dominus omnia ossa ejus, unum ex bis non xui Kalend. Octobris, Caro Vero et Carino IV cc.

confringetur. Interficiet impium malilia, etodientes consul.

justum culpabuntur. Redimet Dominus animas ser-

INCIPIUNT DECRETA GAII PAPJE.

(Anno Domini 283-295.)

quicunquc fuerit, sive ille subUmis vir ho-

Dileclissimo fratri Felici episcopo Gaius. g accusati,
noris, siveuUius alterius dignitatis qui hoc genus
Directas ad nos tuaj cbaritatis epistolas plcnas ca-
iUaudabiUs intentionis arripuerit, noveritprobatiouis
tholicai inquisitionis sollicitudine gratanter accepi-
mus,benedicentesDomininostriclementiam,quiata- documenta se debore inferrc. Si quis ergo circa bu-
jusmodi personas non probanda dctulerit, auctori-
les extremis mundi partibus dignatur suis ovibuspro-
tatc bujus sanctionis intelUgafsc jacturam infamife
videre pastores per quos et pascuis valeant saiutari-
sustinere, ut damno pudoris sestimationis dispendio,
bus abundare, ct ab iniqui lupi rapacitate servari,
subreptionis incurrere. discat sibi alienfc vcrecundite impune insidiari sal-
ut insidias nequeant ejus
quia promissaj vos beatitudiuis tcm de cfctero non Ucere. Nam qualiter ad concilium
Unde certum est
quando a vobis cffilestium per- veniatur, aut qualitcr de suis rebus exspoUatis, vcl
gratia subsequatur,
ejectis a sedibus propriis, aut qui accusatores sunt
fectio doctrinarum lam votiva sciscitatione perqui-
recipiendi, quive non sint, aut quaUter ejectis et ex-
ritur, scriptum est enim « Beati qui scrutantur te-
:

in toto corde exquirunt eum spoliatis sint omnia legibus rcdintegranda quaj eis
stimonia ejus , et
Hoc ergo, fratcr cliarissime, pro- ablata sunt, quia priusquam hoc factum fuerit nul
[Isai. cxviir, 2). »
mente tractantes, de lum crimen eis objicere potei-it, et qualiter iUis in
positum tu8e consultatiouis tota

te quoque provenire confidimus, qui regulam catbo- C duciae post integram restauratiouem anniversariae

eam vel sex mensium indulgendai sint, et qualiter sua

licse fidei iisdem studes tenere vestigiis, quibus
fundatam. Et omnia liccnter et pacifice absque ullius gravi impe
in apostolica sede cognoscis esse
usquc dimeuto disponerc, et suorum amicorum et eccle-
quamvis sonus eorum toto orbe diffusus, ct
siasticorum Patrum conciliis uU dcbeanl sufficienter
ad fines orbis terr* verba eorum distensa dilectionis
tucB corda Christo probaverunt esse fidelia,
tamcn ab apostolis suorumque decessoribus ac nostris praj-
gubernationi, Do- decessoribus statutum esse putamus ;
supcr his au'
si quid ex his in Ecclesia quffi tuae
tem non ampUus nunc fore disputandum, nisi
mino auxiUantc, commissa est, nec dum plena lucc reor
si surrcxerint talia quajadhuc non sunt manifesta.
daruerit, ad eumdem fontem de quo illa salutaris
Si corum aiitem statuta non hal)ucritis,mittitc
fidc-
raanarat lympha rccurritis, id est, quod debita cliari-
apud lissimos scriptorcs qui hajc coram fidclibus tcstibus
tate sumus amplexi, quia fiducialiter de his unde
oljscrvantiam esse dixistis ambiguam nostram excipere, vobisquc reporlare sub stipulationc va-
Gos
Icant.
voluistis responsioue firmari.Quapropter dilcctioncm
Cajterum ut salis faciam consultis tuis, dc verbo
luam in Domino salutanlcs, de siugulis quod juxta
incarnationis ct vcritatis, quicunque Uli sunt ita ob-
(;athoUcam disciplinam tcneat aposloUca; sedis au-
D ca-cati luminc vcritatis alieni, ut verbi Dei a
ct a
ctoritas, subjectis aliquibus ctiam sanctarum
caj)!-

tulis regularum te crcdimus instruendum. Primo tcmpore incarnaUouisdenegcntvcritatem, ostendant

in quo sibi Christianum nomcn
usurpent, ct cum
quidem scias paganos ct baireticos non posse Cbri-
aut vocem infamalioiiis inferrc Evangelio vcritatis aiqua vatione concordcnt. Si per
stianos accusarc ,

Dcitas est
unquam episcopum apud judiccs siccu- Virginis pai'tum aut caro sinc Deitalc, aut
deindc ncmo
orta sinc carnc, sicut cnim ncgari non potest cvan-
lares aut alios clcricos accusarc prfcsumat. Kt si

gclista diccnte quod « Vcrbum caro factum cst, ct

quis episcopus, presbyter aut diaconus, vcl quUibct
liabitavit in nobis {Joan. i, I), » ita ncgari non potost
clcrici apud cpiscopos (quia alibi non oportct a qua-
fuerinl (heato apostolo Paulo pivTdicanle)« quoniam quidcin
libol [)crsoria, et (piu) ritc rccipieuda cr.t)
209 DECRETALIIM COLLECTIO. 210

Deus erat in Cliristo miindum reconcilians sibi^ quo mihi complacui, ipsum audite {Matth. xvii, b); »
{IlCor. V, 19); » quae autem reconciliatio posset esse et sine veritate carnis non protestaretur Joannes :

qua humano generi repropitiaretur Deus, si hominis « Ecce Agnus Dei, ecce qui foUit peccata mundi

causam mediator Dei hominumque non susciperet? {Joan. i, 29) » sine Verbi potcntia non fieret reinte- :

Qua vero ratioue veritatem mediatoris impleret, nisi gratio debilium et vivificatio mortuorum, et sine ve-

qui in forma Dei sequaUs est Patri, in forma servi ritate carnis, nec cibus jejunio, nec somnus esset

particeps esset et nostri ut mortis vinculum unius necessarius fatigato, postremo sine Verbi potentia
pra;varicatione contractum, unius morte qui solus non se Dominus Patri profiteretur eequalem, et sine

morti nihil debuit solveretur? EfFusio enim justi san- veritate carnis non idem diceret Patrem se esse

guinis Christi tam fuit dives ad pretium, ut si uni- majorem, cum catholica fides utrumque suscipiat,
versitas captivorum in Redemptorem suum crederet, utrumque defendat, quae secundum confessionem
nullum diaboU vincula retmercnt, quoniam sicut beati Petri apostoli unum Christum Dei Filium et

Apostolus ait « Ubi autem abundavit dehctum

: hominem credit et verbum. Quamvis itaque in illo ex

superabundavit gratia (Rom. v, 20). » Et cum sub quo in utero Virgiuis Verbum caro factum est, nihil

peccatiprsejudicio natipotestatem acceperintad justi- unquam in utraque forma aliquid divisionis exstite-
tiam renascendi, validius factum est donum Uberta- t> rit, et per omnia incrementa corporea unius personae
tis quam debitum servitutis. Quam itaque in hujus fuerint totius temporis actiones. Ea ipsanamque, ut
sacramenti pra-sidio spem relinquunt qui in Salva- ifa dicam, quee inseparabiliter facta sunt nuUa com-
tore nostro negant humani corporis veritatem? Quis mistione confundimus, sed quod cujusque formae
est, ut ait Apostolus, qui « tradidit semetipsum sit operum quaUtate sentimus. Dicant ergo isli
ex
pro nobis oblationem et hostiam Deo in odorem sua- hypocritae qui caecis mentibuslumen nolunt recipere
vilatis? {Ephes. v, 2.) » Aut quod unquam sacrifi- veritatis in qua forma crucis ligno Dominus maje-

cium saci'atius fuit rpiam quod verus seternus Pon- statis Chrisfus affixus sit, quod jacuerit in sepulcro,

tifex altari crucis per immolationem suffi carnis im- et revoluto lapide monumenti qute ferUa die caro
posuit. Licet in conspectu Domini pretiosa justorum resurrexit? Et quia post resurrectionem suam non
mors fuit, nuUius tamen insontis occisio redemplio credentes quosdam discipulos arguebat, et haesita-
fuit mundi. Acceperunt justi, non dederunt coronas. tionem cunctantium confutabat cum diceret : « Pal-
De fortitudine fidehum exempla nata sunt patientiee pate et videte quia spiritus carnem et ossa non ha-
non dona justitiae, singulares quippe in singulis moi'- bet, sicut me videbitis habere {Luc. xxiv, 39), » ct

tcs fucrunt, nec alterius quisquam debitum suo fine

p apostolo Thomae : « Infer manum tuam in latus
persolvit, cum FiUus hominis unus solus Dominus meum, et vide manus meas et pedes, et noli
noster Jesus Christus qui vere erat agnus immacu- esse incredulus, sed fidelis {Joan. xx, 27), » quia
latus exsliterit, in quo omnes crucifixi, omnes mor- ufique manifestaUone corporis sui jam hsereficorum
tui omnes sepuUi omnes sunt etiam susci-
, , mendacia destruebat, ut universa Ecclesia Christi
tati. De quibus ipse dicebat « Si exaUatus fuero a
: innovanda docforis hoc non sibi dubitaret creden-
terra, omnia traham ad meipsum [Joan. xii, 32). » dum, quod apostoli susceperant praedicandum, ac si

Fides etenim justificans impios, et creans justos ad in tantam lucem veritatis tenebras suas haeretica
humanitatis retracta perticipium in iUo acquirit sa- obturatio non relinquit, oslendant unde sibi spem
lutem, in quo solus homo se invenit innocentem, vitae polliceantur aeternse, quam nisi per media-
ad
liberum habens per gratiam Dei de ejus potentia torem Dei et hominum hominem Jesum Christum
gloriari, qui contra hostem humani generis in carnis non potest pervenUi. Sicut enim ait beatus Petrus
nostrae humihtate congressus, his victoriam suam apostolus « Nec est aliud nomen dafumhominibus,
:

fribuit, in quorum corpore triumphavit; Ucet ergo .sub coelo in quo oporteat nos salvos fieri {Act. iv,

iii uno Domino nostro Jesu Ctiristo vero Dei atque 12), » nec est redemptio capfivifatis humanaj, nisi in
hominis fiiio Verbi et carnis una persona sit,qu«e J) sanguine ejus qui dedit semetipsum redemptionem
inseparabUilcr atque indivisae communes habeat pro omnibus, et qui, sicut praedicat aposfolus Pau-
actiones, intelligendBe tamen sunt ipsoi'um operum lus : « Cum in forma Dei esset non rapinam ai bitratus
qualitates. El sie veraj fidei contemplatione cernen- cst se esse aequalem Dco, sed semctipsum exiuanivit
dum est ad quac provehatur humiUtas caruis, et ad formam scrvi accipiens, in similitudinem hominum
quod sit quod caro
quae inclinefur altitudo Deitatis, homo. Humiliavif semet-
factus et habitu inventus uf
sinc Verbo non agit, et quod sit quod Verbum sine ipsum factus obediens Patri usque ad mortem, mor-
carne non efficit. Sine Verbi enim potentia nec con- tem aufem crucis; propler quod et Deus exaltavit
cipcret Virgo, nec pareret, et sine vcritatc carnis ob- illum, et donavit illi nomen quod est super omue
volula pannis infantia non jaceret. Sine Verbi euim nomen, ut in nomine Jesu omne genu fiectatur
potcntia non adorarcnt Magi puerum stella indice coelestium, terrestrium et infernorum. Et omnis
declaratum; sineveritate carnis non juberetur frans- lingua coufiteatur quia Dominus Jesus Chrisfus in
fcrri in /Egyptum puer et ab Herodis persecutione gloria est Dei Patris (Philip. ii, 6-11). » Cum
subduci : sine Verbi potcntia non diceret vox Patris ergo unus sit Dominus Jesus Chrisfus et verai
missa de ccelo : « Hic esl Filius meus dilecfus in DeitaUs veraeque humauitalis in ipso una pror-
5M APPEND. AD S.EC. I.\. — ISIDORI MERCATORlS 21-)

5US eademque persona sit, exaltalionem tanieu ^ omuia saccula percnrrentem mundus sit Deo recon-
quam illum, sicut doctor gentilium dixit, exaltavit ciliatus in Christo, ut, nisi Verbum dignaretur cai-o

Deus et donavit illi nomen quod est superomne no- fieri, nulla posset caro salvari. Omne enim sacrameu-
raen, ad cam intelligimus pertinere formam quaedi- tum Christianffi fideimaguo(ut haBretici volunt)deco-
tanda erat tantae glorilicationis augmento. In forma loratur obscuro, si lux veritatis sub mendacio putatur
quippe Dei «qualis erat Filius Patri, et inter geni- laluisse phantasmatis. Nonergo quisquamsibi erube-
torem atque unigenitum nuUa erat in esseutia discre- scendum existimet Christianus de nostri in Christo
tio, nulla in majestate diversitas, nec per incarna- omnes apostoli apostolorum-
corporis veritate, quia
lionis myslerium aliquid decesserat verbo, quod ei que discipuh, et prseclari Ecclesiarum quique do-
Patris munere redderetur. Forma aulem servi, per clores qui ad martyrii coronam vel ad confessionis
quam impassibilis Deitas sacramenlum magna; pie- meruerunt gloriam pervenire, in hujus fidei lumine
tatis implevit, humana humilitas est, in gloria divinee splenduerunt consonis utique sententiis intonantes,
pieiatis evecta est, in lanta unitate ab ipso conceptu quod in Domino Jesu Christo deitatis et carnis una
Virginis deitate et luimanitatc conserla, ut nec sine sit contitenda persona.Qua autem rationis similitu-
liomine divina, nec sine Dco agerentur humana dine, qua divinorum voluminum portione haeretica
Propter quod sicut Dominus majestatis dicitur B impietas se sestimat adjuvari, quai veritatem uegat
crucifixus, ita qui ex sempiternitate «qualis est Deo corporis Christi, cum hanc non lex testificari, uon
dicitur exaltatus, quia inseparabiliter manente uni- proplieta preecinere, non Evangelia docere, non ipse
tate personae unus atquc idem est et totus hominis destiterit Christus ostendere "? Qua^i-ant per omnem
filius propter carnem, et totus Dei Filius propter seriem Scripturarum quo tenebras fugiant, non
unam cum Patre deitatem. Quidquid enim in tem- quo verum lumen obscurent; et per omnia saecula
pore accepit Christus secundum hominem accepit, ita veritatem inveniunt coruscantem ut magnum hoc
non habuit conferrentur; nam secundum
cui quffi mirabile sacramentum ah initio videant crcditum,
potentiam divinitatis indiflorenter omnia qua?habet quod est in fine completum. De quo cum sanctai'um
Pater, etiam Filius, et qua? in forma servi a Patre lilterarumnullapars sileat, sufflcit qua?dam consona
accepiteadem forma Dei etiam ipse donavit, secun- veritatis signa posuisse quibus diligentia fidei in
dum Dei enim formam ipse et Pater unum sunt. Se- splendidissimam latitudinem dirigatur et sincera in-
cundum formam servi non venit facere voluntatem telligentia luce prospiciat, quod in Filio Dei, qui se in-
suam, sed voluntatem ejus quimisit eum, secundum cessabiliter fiiium hominis hominem profitetur, non
formam servi tristis est anima ejus usque ad mor- sit Christianis erubesi;endum,sed constantissime glo-
tem. Etidem ipse, sicut Apostolus praedicat, est dives '

riandum, quoniam (sicut ait beatus Apostolus) : « Ma-

el pauper; dives quia Evangelista dicente : « In gnum est pietatis sacramentura quod raanifestatum
principio erat Verbum et Verbum ei'at apud Deum est in carnejustificatum cst, in spiritu apparuit ange-
ot Detis erat Verbum {Joan. i, i), » hoc erat in lis, prcedicatum est gentibus, creditum est in hoc
principio apud Deum, omnia per ipsum facta sunt, mundo, assumplum est in gloria [1 Tim. \u, l(>). »
et sine ipso factum est nihil. Paupcr vero quia Dc episcoporum vero, et presbyterorum, diacono-
propter nos verbum caro factum est, et habitavit in rumque et sequentium clericorum ordinationibus
nobis. Qua^ autem est exinanitio ejus quaive pau- sanctos apostolos ct successores eorum, ac praecipue
pertas, nisi forma? servllis acceptio per quam verbi Anacletum, etprajtereaalios suflicienter statuisse co-

majestate revelata dispensatio humanse redemptio- gnoscimus ; et idcirco uon est nccesse nunc repli-
nis impleta est ? Nam quia captivitatis nostra? re- cari, nisi quod illi non stalucrunt. Illud tamen nos
solvi originalia vincula non poterant, nisi existeret statuentes, vobis et omnibus servare mandamus, ut
homo nostri generis quem naturoe, quem peccati ad ordines ecclesiasticos sic accedant, in ecclesia
prajudicia non tenerent, et qui immaculato san- qui ordinari merentur, id est : si quis episcopus esse
guine suo chirographum dilueret, sicut ab J) mereretur sit primo ostiarius, deindc lector, postea
la^tale

initio erat divinitus prteordinatum, ita est inplcnitu- cxorcista, iude sacrctur accolitus, demum vero sub-
dine temporis perfectum, ut multis raodis significala diaconus, deinde diaconus, et postea presbyter, ct

49 pi'omissio in diu exspectatum veniret efi"cctum, exinde, si meretur, episcopus ordinetur. Et regiones,
nec jiossct esse ambiguum quod continuis testifica- sicul in hac urbe fecimus, per singulas urbes qua5
tionibus sempcr fuerat niintiatum. In magno autem populos.T fuerint diaconibus dividentur. Et qua^cuQ-
sacrilegio se versari luTrcticornm manifestat impic- que difficiles qua^stiones jter singulas provincias

tas,cumspeciedivinitatishonorandaj humanaecarnis cxort» fuerint, semper ad sedem apostolicam rcfe-

in Christo denegant vcritatem, ct rcligiosc existi- rantur. Rene vale, frater, ct ora pro nobis. Data
mant crcdi, si dicalurin Salvatore nostro verum non Kalend. Martii, Diocletiano et Constanlio Vero IV
osse quod saivat, cinn ita secundum promissionem cc, cons
 ; »

213 DECRETALIUM COLLECTIO. 21 i

INCIPIUNT DECRETA MARCELLINI PAPiE.

(Anno Domini 29b, imperatore Maximiano.)

Marcellims, episcopus sanctfe Ecclesioe catholicsc ^ est rex Jud^eorum (Matth. ii, 1 et 2). » Et infra : « Et
urbis Romance, Salomoxi coepiscopo in Domino intrantes domum inveneruntpuerum cum Maria ma-
salutem. tre ejus, et procidentes adoraverunt eum, et apertis

Quam laudabiliter pro catliolieee fidei veritate mo- thesauris suis obtulerunt ei mimera, aurum, thus,
vearis et qui sollicite Dominico gregi devotionem myrram {Ibid., H). « Sacrificium itaque quod a Chri-
officii pastoris impendas, traditanobis pcrdiaconum stianis saci'is altaribus admovetur non sohim Deo
tuum fraternitatis tuae scripta demonstrant, qiiibus Patri sed etiam Filio communi devotione offertur,
notitise nostrfe insinuare curasti qui errorum morbi quoniam nec Pater sine Filio potest olferri, neque
in regionibus vestris modo exorti sunt. Nam epi- a Fiho sine Patre sentiri.
stoloe sermo, et commonitorii series etlibelli tui tex- Quod autemcommunemoperani habeant Pater et
tus eloquiturquod quidam, errore dccepti, dicunt Filius, hoc modo docetur dum primi hominis plasma
ideo Patrem majorem Filio esse, quia iilisoli sacrifl- Deus ad imaginem Dei communi operationis virtute
cium immolatur et quod Filius nullam cuni Patre com- fecissefertur, Scripturadicente:« Faciamushominem
munionisoperambabeat,etquodilludpropbeticumde ad imaginem et similitudinem nostram (Gen. i, 26). »
soloPatre dictum sit : « Sciant gentes,quoniam nomen Item «Descendamus etconfundamus ibWinguam
ibi :

tibi Deus, lu solus Altissimus super omncm terram B eorum(Gen.ii,7).)' «EtpluitDominusaDominoignem

[Psal. Lxxxii, 19), quod ideo minor est Filius,
sive etsulphursuper Sodoinam(Gert.xix, 24).» EtinEvan-
quia ipse in cruce pendens dixit « Deus,Deusmeus, : gelio :«Patermeus iisque modo operaturet ego operor
quare me dereliquisti {Matth. xxvii, 46; Marc. xv, {Joati. V, 17).» Similiter et « opera quse ego facio non
34).))Quibus competens et congruum rcddatur res- sunt mea, sed ejus qui misit me Patris {Ibid., 36), »
ponsum, quia sicut Patre,ita etiam Filio non sohira qu;e omnia non discretam Patris et Filii potentiam
Christianis temporibus, verumctiam a priscis tem- monstrant, sed unam divinitatis operationemannun-
poribus sacerdotibus, variis multisque modis pro- tiant. Et is qui paternumopus exsequitur,a paternis
bamus sacriflcium fuisse oblatum, Daniele, propheta operibus alienus esse non creditur. Si autem exevan-
dicente : « Non est locus (inquiunt tres pueri) ad sa- gelio Filium Dei cognoscei^es Altissimum nuncupa-
crificandum nomini tuo et invenire misericordiam, tum, nunquam Filio derogans boc de solo Deo Patre
sed in anima contrita et in spiritu humilitatis sus- dictum ponerestestimonium,cumscriptum sit: «Tu,
cipiamur. Et sicut holocaustomata arietum et tau- puer, propheta Altissimi vocaberis {Luc. i, 76). » Et
rorum agnorumque pinguium, ita fiat sacrificium ut Filius cum Patre indiscrete in altissimis ha-
nostrum in conspectu tuo hodie ut placeat tibi (Ban. bitasse credatur, Salomonis testimonio compro-
p
ni, 38 etscq.), » et ut Filiuni fuisse agnoscas,cui hi batur : « Ego (Sapientia inquit) habitavi in altissi-
tres pueri sacrificium se confessi sunt obtuhssse, ex mis et thronus meus in columna nubis {Eccli., xxiv,
ipsius regis ac tyranni qui eosin fornacem ignismitti 7). » Et in psalmo nonagesimo secundo : « Tu autem
preeceperat confessione addisce qui se cum tribus, Altissimusesin aeternum, Domine, quoniam ecceini-
quartum in ipso eestuantis camini incendiosociatum mici tui peribunt.» Nam cum diabolus thronum suum
prodidit conspexisse. « Nonne, infpiit, tresvirosmi- contra Creatoris sui thronum in altissimis collo-
simusin fornacem vinctos? Etdixerunt ei : Vere rex caret, elatus superbia, ha>c ausus cst nefando ore
et dixit : Ecce ego video quatuor viros solutos, et depromere « Ponam sedem meam ad Aquiloncm
:

deambulantesinmedioignis,etaspectusquartisimilis (inquit) ; ascendam super sidera ca-Ii, sedebo super

Filio Dei est {Ibid., 91 et 92). )> Idem Dei Filius per montes excelsos, et ero similis Altissimo {Isa. xiv,
prophetam loquitur dicens : « Tibi ofi"erent regesmu- 13 et 14). » Item in Salomone : « Ne dixeris, peccavi,
nera [Psal. lxvii, 30). » Et ut h(Ec de Filio Dei sc nt quid accidit mihi triste , Altissimus enim pa-
dixisse doceret, dixit : « Reges Tharsis et insuK-e mu- ticns est redditorum {Eccli. v, 4). » Si auditum cor-
nera ofterent, reges Arabum et Saba dona adducent,
accommodare divinis, quae dis tui Scripturis non vis
etadorabuntcumomnesreges,omnesgentcsservientD Filium doceant Altissimum nuncupatum, veldiabolo
ci {Psal. Lxxi, 10 eM 1). » Et ut htPC omnia supcrius crede qui contra Opificis sui thronum sedom sibi
dcsignata Christo Filio Dei doccamus fuisse oblata, voluit collocare. Ut eum agnoscatis Filium a Patre
in nativitate ejusdem Dei quai secundum carnem (ut vos suspicamini) non fuisse penitus derelictum,
facta est probamus fuisse completa Evangelio com- hoc de se in Evangelio posuit testimonium « Pater :

probante : « Cum natusesset JesusinBethlchem Judte qui me misit, mecum est et

solum, non reliquit me
in diebus regis Herodis, ecce magi ab Oriente ve- quiaqua;placitasunleifaciosemper(Jortn. vin, 29).
nerunt Hierosolvmam, dicentcs : Fbi est qui natus Undc pro surrcplionc mandamus, ut omnis cura at-
 :

2I.S aiw.no. .vd s.kc. 1.\. — ISIDOl?! .MKRCATORIS 216

que soUicitudo invigilet, nec iides lemeretur aut vio- /l^ scriptum est : « Narremuseafiliis nostris, ul eamc-
letur, Jam nullus est ignorantise locus, nullus utatur ditentur in cordibus suis, sedentes in domo, ambu-
simplicitatis excusatione pra?,terita. Scienti peccare lantes in itinere, dormientes afque surgentes {Deut.
necessaria est confusio, et quod errore contraxit VI, 7), )) quia «bealus inDomino, quiin lege ejusme-
scientia reformetur. Ista, frater, tene, et ha?c doce. ditabitur dic ac nocte [Psal.
i, 2). » Hoc et Magister
ftinam ad plenioris atfatus satietatem prBesentia? geutium secutus discipulumsuum instruensadmonet
tuae nobis gaudia contigissent, ut gratularemur nos « Haec meditare, inhis est(I Tim. iv, 15,) » subjicies
et colloquio et prjsesentia tui frui quam sumus ante pIeiiiludinem,attendedoctrinaitibi,quoniamsirideIi-
scripta complexi. Vcrumtamenprobasti,dilectissinic bussine intermissioneincumbimusinstitutis, separa-
frater,quo christianam fidem veneraris affectu, dum mur a vitiis, dum impensa cura divino operi, humano
ea qua? ad regulas Palrum pertinent, et ad mandata locum non relinquit errori. Quod si ea qua» pra^dicta
catholica sine aliqua culpse transgressione servare sunt validis teneantur fixa radicibus, nec a paterna
et, spreta ha;retica et nociva doctrina, catholica et traditione receditur, et constanter quaestionibus ob-
apostolica tenere proecepta, et recta? fidei regulas viatur ac pravorum inlentio cassatur, bonorumque
docere atquaj servare. Ila?c, frater charissime, etalia lides et conslantia roboratur. Data viu Idus Sep-
qua? Patrum regulis continenturin labiis etcordibus temb., Diocletiano et Constantino C. cc. consulibus.
nostris indivisa retractatione meditemur, et sicut

ITEM EPISTOLA MARCELLINI PAP^.

Dilectissimis fratribus universis episcopis,per oi'ien- g ferre ullum possunt. Quod si praesumptum fuisse co-

tales prgvincias constitutis, Maecellinls episcopus. gnoscitur, viribus carere non dubium est, nec posse
Quid tam dulce sollicito quam quod mihi de vo- inter ecclesiastica ullo modo statuta censeri; clericus
bis innotescunt illa quae cupio? Quid tam religiosis vero cujuslibet ordinis absque pontificis sui permissu
conveniens institutis quam ut inter se sacerdotes gQnuIlumproosumatadstecularejudiciumattrahere,
pacem (quam necesse est aliis pro officio annuntiare) nec laico quemlibet clericum liceat accusare, detra-
conservent? Plenafateor, gratulatione suscepi quod ctiones tanien et accusationes atque persecutioucs
votiva mihi de charitate qua? inter vos est Ecclesia- iuter Christianos oppido vitandae sunt; quia licet
rum pacem in litteris indicastis, sponte mihi quid- pauci simus in comparatione aliorum, si tamen
quid hortari poteram, quidquid moncre delatum est, unanimes fucrimus facilius adversariis resistemus.
<( confirmet hoc Deus, quod est operatus in nobis Sanctus enim protomartj-r Stcphanus lapidabatur.
{Psal. Lxvn, 29), » et quse praecepit pro animarum sed Jesus suscipiebat plagas, ideo unicuique provi-
salute facienda, ha?c ipse, qui praecepit, pro ea qua dendum est, ne aliquem injuste judicet aut puniat,
nos redemit pietate, faciat. Et his tam bonis nuntiis ne Jesum judicet aut puniat. Et Dominus iu Evan-
nos quoque religiosam sanctoi'um vicem rcddimus gelio ait Nolite judicare, ut non judicemiiii, in quo
: <(

nuntiorum. Quidquid ciim Orientalibus quod ad Ec- C enim judicio judicaveritis, judicabimini {Matth. vu,
clesicC corpus uuitatemque revocatos dudum Dei 1 et 2). » Unde et Doctor gentium loquitur dicens :

nostri ope litteris significavimus destinatis, denuo « Hoc igitur dico et testificor in Domino, ut jam non
cum apertum fuerit repetitis vobiscum participamus ambuletis, sicut gentes ambulant, in vanitate sensus
indiciis. Mox pro nostro edicto ab Orientalibus missa sui tencbris obscuralum habentes intellectum, alie-
logatio est, certa speravit, certa consuluit, sed fa- nati a vita Dei per ignorantiam quae est in ilhs
cimus de his qiiae fuerunt dicenda compendia. Ipsius propter caecitatem cordis ipsorum. Qui desperantes
potius ad instruendam notitiam vestram quoe a nobis semctipsos tradiderunt impudicitiae in operationem
sunt responsa dirigentes, ne quod sibi sub spatio immundilioe omnisque avaritiae. Vos autem non
prohxiore terrarum aut opinio vindicet, aut error ita didicistis Christuin, si taraen illuin audistis, et
assumat, cum ad rerum lidem ipsam teneri sufliciat in ipso edocti estis, sicut est veritas in Jesu deponere
veritatem. Quid autem, ad continentiam nostrarum vos secundum pristinam conversationem vetercm
pertinetlittcrarum, oportuit quidem desideria ple- hominem qui corrumpitur secundumdesideriaerro-
nius expedirc. Quapropterscitote vos a persecutione ris. Reuovamini autcm sjtiritu mentis vestrae et in-
fratrum et ab omni litigio abstinere dehere, dicente duite novum lioininemqui secundum Deum crcatus
Scriptura: « Servum Dei non oporlel litigare {II Tim.
D ost, in juslitia ct sanctilatc veritatis. Propter t^uod
II, 24), » nec quidquaiu nocere, sed omnes persecu- deponentes mcndacium loquimini veritalem unus-
tores Ecclesiae scrvorumque ejus vestris redargutio- quisque cum proximo suo, quoniain sumus invicem
nibus corrigere, testante Apostolo : « arguc, obse- membra. Irascimini et nolite peccare. Sol non occi-
rra, incrcfta (/] Tivi. iv, 2). » Qua^cunque crgo con- dat su[)er iracundiam vestram ; nolite locuni dare
lciitiones inter Cihristianos ortaj fuerintad Ecclesiam (liabolo, qui furabatur jam noii fiirotur, magis autem
(lcferanlur et abEccIesiasticis viris terminentur. Ma- laboret operando manibus suis quod bonum est, ut
jor autem non potest aminorc judicari, nec episcopi habcat unde Iribual necessitatem patienti. Omnis
pontificiaquo consecrari probantur, pra^judicium in- sermo malus cx orc vcstro non proccdat. Scd, si quis
217 DECRETALIUM COLLECTIO. 218

bonus est ad tEdificationem opportunitatis, ut det^ mini Spiritu loquentes vobismetipsis in psalmis et

gratiam audienlibus. Et nolite contristare Spiritum hymnis et canticis spirituahbus, cantantes et psallen-

sanctum Dei, in quo signati estis in diem redemptio- tes in cordibus vestris , Domino gratias agentes

ois. Omnis amaritudo, et ira, et indignatio, et cla- scmper pi'©omnibus in nomine Domini nostri Jesu

mor, et blasphemia tollatur a vobis cum omni mali- Christi, Deo et Patri subjecti invicem in timore

lia. Estote autem invicem benigni, et misericordes Christi {Eph. iv, 17-32, v, 1-21). » Omne enim quod
donantes invicem, sicut et Deus in Cbristo donavit irreprehensibile est, catholica defendit Ecclesia.

vobis. Estote ergo imitatores Dei sicut filii charis- Non hcet ergo imperalori velcuiquam pietatem cu-
simi, et ambulate in dilectione sicut et Christus di- stodienti aliquid contra mandata divina prsesumere,

lexit nos, et tradidit semetipsum pro nobis oblatio- nec quidquam quod evangehcis propheticisque etapo-
nem et hosliam Deo in odorem suavitatis. Fornicatio stohcis reguiis obviat agere. Injustum enim judicinm

autem et omnis immunditia, aut avaritia nec note- et definitio injusta regis metu vel jussu a judicibus or-

tur in vobis, sicut decet sanctos, aut tm^pitudo, dinata non valeat, nec quidquid quod contra evange-

aut stultiloquium, aut scurrilitas quae ad rem non Yicse, vel propheticae, aut apostolicae doctrinte con-

pertinet, sed magis gratiarum actio hoc enim scitote ;

eorum, sive sanctorum
stitutionem, successorumve

inteUigentes, quod omnis immundus, B Patrum actum fuerit, stabit. Et quod ab infldehbus
fornicator, aut

aut avarus, quod est idolorum servitus, non habet aut hsereticis factum fuerit omnino cassabitur. Vos
ha?reditatem in regno Christi et Dei nemo vos sedu- autem state in fide, virihter agite, et omnia vestra
;

cat inanibus verbis, propter haac enim venit ira Dei cum charitate fiant, hujus rei gratia (ut ait Aposto-
in tilios diffidentiae, nohte ergo effici participes eo- lus) flecto genua mea ad Patrem Domini nostri Jesu

rum. Eratis enim aUquando tenebrse, nunc autem Christi, ex quo omnis patertutas in coehs et in terra

hix in Domino, ut fdii lucis ambulate. Fructus enim nominatur, ut det vobis secundum divitias gloriae
lucis est in omni bonitate et justitia et veritate, pro- suae virtutem corroborari per Spiritum ejus, in inte-

bantes quid sit beneplacitum Deo. Et nohte commu- riore homine habitare Christum per fidem in cordi-

nicare operibus infructuosis tenebrarum, magis au- bus vestris in cliaritate radicati et fundati, ut pos-

tem redarguite. Quse enim in occulto fiunt ab ipsis sitiscomprehendere cum omnibus sanctis quae sit
turpe est dicere. Omnia autem quae arguuntur a lu- profundum et altitudo, scire
latitudo, longitudo et

mine manifestantur. Omne enim quod manifestatur etiam superemiuentem scientiae charitatem Christi,
hmien est, propter quod dicit Surge qui dormis, et : ut impleamini in omnem plenitudinem Dei. Ei autem

exsurge a mortuis et iUuminabit te Christus. Videte qui potens est omnia facere superabundanter quam
p
itaque, fratres, quomodo caute ambuletis, non quasi petimus aut intelligimus secundum virtutem quse
insipientes, sed ut sapientes redimentes tempus, operatur in nobis, ipsi gloria in Ecclesia et in Chri-
quoniam dies mah sunt.Propterea nolite fieri impru- sto Jesu inomnibus generationibus saeculi sseculo-
dentes, sed intelligentes quaj sit voluntas Dei. Et rum. Amen. Data v Idus Decemb. Diocletiano VI,
nohte inebriari vino in quo est luxuria, sed imple- et Maximo VIII, IV cc. consul.

INGIPIUNT DEGRETA MARGELLI PAP^E.

(Anno Domini 304, sub Constantio et Galero.)

Dilectissimis fratribus , universis episcopis per T\ et alteros sequi, ipse enim caput est totius Ecclesife,
Antiochaenam provinciam constitutis, Marcellus. cui ait Dominus : « Tu es Petrus, et
super hanc
Sollicitudinem omniumEcclesiarum, juxta Aposto- petram raeam {Matth. xvi, 18),»
aedificabo Ecclesiam
lum circumferentes divinaecircanosgratiae memores et rehqua. Ejus enim sedes primitus apud vos fuit
esse debemus, qui nos pcr dignationis suae miseri- quse postea jubcnte Domino Romam translata est,
cordiam ob hoc ad fastigium sacerdotale provexit, cui adminiculante gratia divina hodierna pi"seside-
ut mandatis ipsius inha;rentes, in quadam sacerdo- mus die. Noc ab ejus dispositione nos deviare opor-
tum ejus specula constituti prohibeamus iflicita, et tet, ad quam cuncta majora ecclesiastica negotia
sequcnda doceamus. Unde, directis per Bonifacium divina disponente gratia jussa sunt referenda, ut ab
diaconum nostrum lilteris, admonemus ut quae male ea regulariter disponantur a qua sumpsere princi-
puHuIant abscindantur, et malefacta oorrigantur. pia, si vestra vero Antiocha?na, qusc olim prima erat,
atque bona sectenlur, et Patrum nostrorum exempla RomaniR cessit sedi, nulla est quse ejus non sub-
et statuta imitentur. Rogamus ergo vos, fratres, ut jecta sit ditioni, ad quam omnes quasi ad caput,
non aliud doceatis, neque sentiatis quam quod a juxta apostolorum eorumque successorum sanctio-
beato Petro apostolo, et a reliquis apostolis et Pa- nes, episcopi qui vohierint vel quibus necesse fuerit
tribns acrepistis. Ab
enim primo instructi estis,
illo sufhigere, eamque appellare debent, ut inde acci-
ijleo non oportet vos proprium derelinquere Patrem, pianl tuitionem et liberationem unde acceperunt
 210 APPEM). AD SIX. IX. — ISIDORI MEHCAToRlS 2-20

informationem atqueconsecralionem. Quodomnibus ^ quid putest, fratres mei, licus olivas facere, aut vilis
minime conveuit denegare episcopis, sed absque fifus"? Sic neque salsa dulcem potest facere aquam,
ulla custodiaaut excommuuicatione, vel damnatione, Quis sapiens et disciplinatus inter nos, ostendat ex
vel exspoliatione libere ire concedatur. Simulque bona conversatione opera sua iu mansuetudine sa-
ideminspiraute Domiuo constituerunt ut nulla .syno- picntiae? Quod si zelum animarum habetis ct con-

dus fieret pra;ter ejusdem sedis auctoritatem, nec tentiones sunt in cordibus vestris, nolitc gloriari et
ullus episcopus, nisi in legitima synodo suo tempore niendaces esse adversus veritatem non enim est ;

apostolica auctoi-itate convocata, super quibuslibet ista desursum descendens, sed terrena, aniraalis, et
criminibus pulsatus, audialur vel judicetur, quia (ut diabolica. Ubi enim zehxs et contentio, ibi incon-
paulo superius prailibatum est) cpiscoporum judicia stantia et omne opus pravura. QucO ante desursum
et summarum causarum negotia, sive cuncta du])ia est sapientia, primum quidem pudica esl, deinde
apostolicae sedis auctoritate sunt agenda et finienda, pacifica, modesta, suadibilis, bonis consentiens,
et omnia comprovincialia negotia hujus sanctae, uni- plena misericordia, et fructibus bonis, indicans siue
versalis , et apostolicae Ecclesise sunt retractanda dissimulatione.c Fructusaulemjustitiaeinpacesemi-
judicio, si liujus Ecclesiai pontifex praiceperit. Nec natur facientibuspacem {Juc.iu, i et seq.)» « Propter
cui hceat sine prasjudicio Romanaj Ecclesia?, (cui iu B quod succincti lumbos mentis vestrae, sobrii, per-
omnibus causis debetur reverentia) custodire, reh- fccti sperate in eani quae oflertur vobis gratiam, in
clis liis sacerdotibus qui in eadem provincia Dei Ec- revelatione Jesu Christi, quasi filii obedicntiae non
clesias nutu divino gubernant, ad ahas convolare configurati prioribus iguorantiae vestrae desideriis,
provincias, vel aliaruni provinciarum episcoporum sed secundum eum qui vocavit vos sanctum, ut et
judicium experiri vel pati, sed omnibus ejusdem pro- ipsi facti sancti in omni conversatione sitis, quoniam
vinciae episcopis congregatis judicium auctoritate scriptum est : Sancti eritis, quoniam ego sanctus
hujus sedis terminetur; quod tamen (ut praefatum sum. Et si Patrem, invocatis eum qui sine acce-
est) per ejus vicarios, si libuerit, erit tractaudum, plione personarum judicat, secundum uniuscujus-
et quidquid injuste actum est reformandum. Paslo- que opus in timore incolatus vestri tempore con-
rahs ergo cura officii nos admouet et destitutis suc- versamini. Scientes quod non cori^uptibili auro vel
currere, el cuncta neglecta vel male acta i-eformare, argento redempti estis de vana vestra conversatione
ut ignis ille, quem Dominus veniens misit in terram, paternae traditionis, sed pretioso sanguine Agni,
motu crebro emendatiouis, vel crebrae meditationis quasi incontamiuati et immaculati Jesu Christi,pra?-
agitatus sic calescat ut ferveat, et sic inflammetur I
cognitiquidem ante constitutionem inundi, raanife-
ut luceat. '
statiautem novissimis temporibus propter vos qui,
Saepe enim diceudum et agendum est quia mala per ipsum fidelcs eslis in Deo, qui suscitavit eum a
puUulantia fraterna charitate oporlet resecari, ut mortuis, et dedit ei gloriam ut fides nostra et sj.cs

boua crescendi et augmeutandi amphssimumlocum esset in Deo. Q^ Animas vestras castificantes in

inveniant. « Nohte ergo (ut Apostolus ait) plures obedientia charitatis, iu fraternitatis amore, simplici
iieri magistri mei, fralres, scientes, quoniam majus ex corde invicem diHgite altenlius, reuati non ex se-

judicium sumitis. » In multis enim offcndimus omnes. mine corruplibili, sed incorruptibiU per ver])um Dei

Si quis iu verbo uon offendit, hic perfectus est vir, vivi et permanentis, quia oninis caro ut fenum, et

potest etiam freno circumducere totum corpus. Si omnis gloria ejus tanquam flos feui ; exaruit fenum
autem equorum frenos in ora mittimus, ad conscu- et flosejus decidit, verbum autem Domini nianet in

tiendum nobis ct omne corpus iliorum circumferi- ieternum. Hoc est autem verbum quod evangeliza-
mus. Ecce et uaves, cum magnae siut et a ventis va- tum est iu vobis. Deponentes quidem omnem mali-
lidis minentur, circumferuntur autem a modico tiam et omnem dolum et simulationes, et invidias
gubernaculo ubi impetus dirigentis vohierit, ita et et omnes detractiones, sicut modo genili infantes ra-
1 iugua modicum quidem membnim ost et magna rv tionabiles siue dolo lac concupiscite, ut in eo cresca-

cxaltat. Ecce quantusiguisqui maguainsilvamiucen- tis in salulcm, si gustatis quoniam dulcis cst Domi-
ditl Et lingua ignis est, universitas iuiquitaUs. Liu- nus. At quem attendenles iapidem vivum ab honiiiu
gua constituilur in membris nostris, quaj maculat bus quidem reprobalum, a Deo autem clectum el

totuni corpus et inUammut rotam uativilatis nostrae houorificatum, el ipsi tanquam lapides vivi super-
intlammata a gehenna. Onuies enim natura? bcstia- ;cdificamini,domoss|)irituaIes,sacerdotiumsanchini
rum et vulucrum et scrpcutum, ctiani c;eterurum oircrro spirituales hostiasaccept;ibilos Deo por Jesuiii
domantur, et domita sunt a natura humana. Liu- Christum, propter quod continct Scriptura : Ecic
guam aulem nullus hominum domare potest; iu- l)uno in Sion lapidem summum, angularem et o!.'-
quioluin malum, pleua veneno morlifero. In ipsa ctuin,protiosum, ct qui crediderit in oum nou con-
liencdicimus Doum et Patrem, ct iu ipsa nialedicinuis fundetur, vobis igitur lionor orodontibiis, non oic-
liomines qui ad simililudinem Dei facti suiit. Ex ipso donUbus aulcm lapis, qiiom roiiroliavorunt a?dilioaii-

ore benedictio proccdit et maledictio. Non oportct, tes, hic factus est in caput anguli. El lapis offcnsionis
fratres mei, Ii.tc ita fieri. ISuuquid fons de eodem et petra scaudali his qui oircudunt verbo, nec cre-
toramine emanat dulcem el amaram aquam? Nun- duut in quo elpositi suut.Vos autcm genus cJectuni,
 :

DECRETALIUM COLLECTIO. 222

221
pit gratiam inalterutrum illam administrantes sicut
regale sacerdotium, gens sancta, populus acquisitio- ^ Si quis
nis, ut virtutes annuutietis ejus qui de tenebris vos boni dispensatores multiformis gratiae Dei.
revocavit in admirabile lumen suum (I Petr. i, 13- loquitur quasi sermones Dei. Si quis ministrat tan-

23; i-9). Estote ergo, cbarissimi, prudentes et vi- quam ex virtute quam administrat Deus ut in om-
omnia autem mutuam in
gilate in orationibus; ante nibus houorificetur Deus per .Jesum Christum, cui
vobismetipsis charitatem continuam habentes, cpiia est gloina et imperium in sjEcula sseculorum. Amen.
charitas operit mu]titudinempeccatorum,hospitales (I Petr. IV, 7 et xeq.) » Data Kalend. Aprilis, Maxen-

invicem sine murmuratione unusquisque sicut acce- tio et Maximo r\' cc. consul.

EPISTOLA MARCELLI PAP^ AD MAXENTIUM TYRANNUM.

Mabcellus episcopus sanctse et apostolicre et ca- dotes, qui e^s videlicet sunt veri sacerdotes elegi-

tholicse urbis Romae, Maxentio. mus propter justitiam, et veram fidem persequi, et
Magistra bonorum omnium charitas qua nihil ra- pro Cliristi nominepati,quam multis divitiis ditari,

pit extraneum, nihil agit asperum, nihil confusum. honoribusque copiosissimis abundare et coelesti ,

nihil factiosum, nihil quod honori divino repugnet, B regno cai ere. Ista enim temporalia sunt, illa aeterna.
animaj propriffi noceat, aut proximi coramodo dero- ista caduca, et ad horam transeuntia, illa vero per-
get, non quce sunt, sed quse Dei vel
oblita sui, petua et sine fine mansura. Tu ergo, qui nos suades
proximi queerens, nemini invidens omnibus consu- cultum dimittere divinum, et a recta fide recedere,

lens, non saeviens, sed compatiens, non rapiens, sed diisque immolare, mehus tibi foret, ut tu prius mu-
largiens, non murmurans, sed omnia cequanimiter tabilem te praeberes, omnesque exhortareris fidei
tolerans, si in te perfecte habitaret, temperares ani- documenta et divini cultus ministeria ita tenere,
mum a mahs, ssevire desineres, id est, Dei Ecclesiam sicut Patres nostri, sancti apostoli, sibi tradita prae-

ac sanctos ejus persequi cessares, tyrannidi modum dicaverunt et docuerunt. Boni cnim principis ac

imponeres, furoi^em cohiberes, humanitati invigila- rcgis est ecclesias contritas atque scissas restaurare,
res, modestiam amplectereris, et bonis potioribus novas aedificare, et Dei sacerdotes honorare alque
frui satageres. Charitas enim exercet corda, sensus tueri. Unde sanctos apostolos eorumque successores
corroborat, ut nihil grave, nihil diflicile, sed totum sub divina contestatione constituisse legimus, non
fiat dulce qnod agitur, dum ejus sit proprium nu- debere fieri persecutiones, nec inferri fluctuationes,
trire pacifica, servare composita, dissociata conjun nec invidere laborantibus in agro Dominico, neque
gere, prava dirigere, et virtutes reliquas perfectionis ^ expellere aeterni Regis dispensatores, sed si qui ex-
suae munimine solidare. Deipsa ergo omnes monens pulsi fuerint aut suis rebus exspoliati primo omnia
Apostolus, ita loquilur, dicens : « Si linguis homi- legaliter reddi, qua? eis ab inimicis aut a persecutoin-
num loquar et angelorum, charitatem autem non bus ablata sunt, et sedes proprias cum omnibus ad
habeam, factus suni velut aes sonans aut cymbalum se pertinentibus regulariter restitui, et postea tem-
tinniens; et si habuero omnem prophetiam, et no- pore congruo vocari ad synodum regulariter con-
verim mysteria omnia et omnem scientiam, et ha- gregatam, nec liceret ei, priusquam fiant haec, de se
buero omnem montes transferam,
fidem, ita ut juxta statuta prffidictorum respondere, aut de suis
charitatem autem non habeam, nihil sum; et si impetitionibus, si se viderit pra?gravai-i, reddcrc ra-
distribuero in cibos pauperum omnes facultates tionem. Sed, his rite peractis, suisque oranibus li-

meas, et si tradidero corpus raeum ita ut ardeam, bere dispositis, si tum juste videtur, suis respondeat
charitatem autem non habeam, nihil mihi prodest. accusatoriI)us, et inducias, si ei necesse fuerit, acci-
Charitas patiens est, benigna est. Charitas non piat non modicas ut explorare valeat ea quae obji-
aemulatur, non agit perperam, non inflatur, non est ciuntur ei, ne aliquando delusus fraude innocenter
ambitiosa, non quaerit quae sua sunt, non irritatur, t\ quoniam non oportet quemquara judicare
ruat, vel
non cogitat malum, non gaudet super iniquitate, damnare priusquam legitimos habeat praeseutes ac-
congaudel autem vcritati. Omnia suffert, omniacre- cusatoreSjIocumque defendendi accipiat ad abluenda
dit, omnia sperat, omnia sustinet. Charitas nun- crimina. Unde ait propheta : « Priusquara agnoscas,
quam excidit(I Cor. xiii, 1 et seq.). » Quisquis ei"go in non judices quemquam {Eccli. xi, 7). » In hoc crgo
ejus se radice inserit nec a viriditate deficit, nec a qui episcopi et reliqui servi Dei pcrsequuntur, non
fructibus inanescit, quia amore fecunditatis opus tantum ipsi persequuntur quantum ille cujus vice
efficax non admittit. Licet modo charitas in peree- funguntur, sicut scriptum est, « Qui vos tangit, tan-
cutoribus Ecclesioe servorum quae Dei arefacta sit, gitpupillam oculi mei {Zach. ii, 8).» Etalibi: « Qui vos
viget tamen in amatoribus ejus, et in eos qui pa- contristavit, me contristavit {Col. iii, 25); » et : « Qui
tiuntur propter justitiam, de quibus, ipsa per se facit injuriam, recipiet id quodinique gessit {llCor.
Veritas testatur dicens : « Beati qui persecutionem 11, 5), » Tos ergo, licet « corpora nostra possitis occi-

patiuntur propter juslitiam [Matth. v, 10). » Et alibi dere, animas tamen non potestis occidere {Matth. x,
i< Si me persecuti sunt, et vos persequentur (Joan. 28), n nec gradus nobis divinitus coUatos potestis
XV, 20), )) potius enim nos et omnes Domini sacer- auferre. Synodum ergo absque hujus sauctae sedis
223 APPEND. AD S^C. IX. ISIDORl MERCATORIS 22-i

auctoritale episcoporiim,quaiiquamquosdam episco- \ neque enim moriens tollet omnia, ncc descendef
pos possitis congregare, non potestis regulariter fa- post eum gloria ejus. Quia animae suae in vita sua
cere, neque uUum episcopum qui lianc appellaverit benedicet. Laudabunt te cum bene fuerittibi. Intra-
apostolicam sedem damnare, antequam hinc senten- bit usque ad generationem patrum suorum, usque in
tia finitiva proccdat. Nam si saiculares in publicis rmem non vidobit bimen, homo cum in honore cs-

judiciis liiiellis utuntur appellatoriis, quanto magis set, non commovebitur, assimilatus jumentis ex-
sacerdotibus haec eadem agere licet, qui super illos aequatus est [Psal. xlviii, 13 et seq.). » Et alibi :

sunt? de quibus dictum est : « Ego dixi : Dii estis « Quid gloriaris in mahtia, potens misericordia Dei,
et filii excelsi omnes (Psal. lxxxi, 6). » Et ideo nul- hngua tua, quasi novacula
tota die insidias cogitavit
his episcopus nisi in legitima synodo suo tempore, mahtiam magis quam
acuta faciens dolum. Dilexisti
apostohca aut regulari auctoritate convocata, super bonura, mendacium magis quam loqui justitiam. Di-
quibuslibet pulsatus criminibus audiatur vel judice- lexisti omnia verba ad devorandum, hngua dolosa.

tur,ne innocens damneturautperdat communionem. Sed Deus destruet te in sempiternum, terrebit cl

Quod laici, aut suspecti episcopos non debeantaccu- evellet te de tabernaculo, et eradicabit te de terra
sare,neque accusatoribus de inimicidomoprodeunti- viventium. Et videbunt jnsti et timebunt, et super
bus credendum sit, et a beato Clemente ipsis eum B eumridebunt.EccevirquinonposuitDeum fortitudi-
instruentibus apostohs legimus definitum, et nosea- nem suam, sed speravit in multitudine divitiarum sua-
dem firmamus, quoniam iidem odio muUoties in- rum confortatus est in insidiis suis. Ego autem sicut
censi recte viventes, atque credentes perturbare oliva virens, in domo Dei speravi in misericordia
nituntur. Propterea persona, fides, vita, et conver- Dei in saeculum, et in a?ternum contitebor tibi iu
satio atque suspicio accusantium enucliatim primo quam fecisti, et exspectabo nomen tuum
saecuhim
inquirenda est, deinde quse objiciuntur fideliter per- quam bonum in conspectu sanctorum tuorum {Psal.
tractanda, quia nihil ante fieri debet quam impeti- u, 3et seq.) » Ista vobis omnia ad interitum, nobis

torum vita, et suspicio atque odium inquiratur. Et autem ad confortationem, ne pereamus, dicta sunt.
si bonae conversationis non fuerint aut laici, vel Vobis ergo ideo haec scribimus, quia debitores vobis
manifesti inimici aut odio respersi fuerint, ne- sumus, dicente Domino : « Diligite inimicos vestros,
quaquam in episcoporum recipiantur accusatione. benefacite eis qui vos oderunt (Rom. xii, 20). » Et
Ha3C vobis a quibus minis infeste persequimur alibi Scriptura loquitur dicens : « Si esurierit inimicus
scienda mandamus , ut ab his vos caveatis , et tuus, ciba iUum ; si sitit, potum da illi. Hoc enim
cessetis persequi eos qui Deo ministrant, quo - faciens carbones ignis congregas super capul ejus
rum orationibus et terrena bella sedantur, et ^ (3IflM/i. 5, 44). » His fulti auctoritatibus bellum quod
Deus peccatoribus conciliatur; et si amplius nos adversum nos escitatis adeo feliciter dextcra Domini
elegeritis persequi quam Deo placere, et nos magis protegente nos atque pro nobis pugnante pacihce
ehgimussustinere persecutionem quam regulam con- portare cupimus ut triumphante Christo omnium
fundi ecclesiasticam , hortante nos ipsa Veritatis verorum fiat una victoria sacerdotum et coruscante

voce, atque ita testante : « Nolite timere eos qui occi- lumine veritatis, solem erroris tenebrai cum suis

dunt corpus, animam autem non possunt occidere auctoribus pellantur, quia non est in hominis po-
(Matth. X, 28). )> Et iterum : « Si quis vult venire testate consilium Dei. « Justus est enim Dominus et
suam
post me, abneget semetipsum et tollat crucem omnia judicia ejus justa sunt, atque omues viae ojus
et sequatur me. Qui enim voluerit animam suam raisericordia et veritas ct judicium (Tob. iii, 2). In ma-
salvam facere, perdet eam. Qui autem perdiderit nu Domini potestas terra^, cui ex-^ocrabilis est omnis
animam suam propter me inveniet eam. Quid enim iniquitas, in manu Dei potestas hominis, et super
prodest homini si mundura universura lucretur, faciera sci-iboe iraponcnt honorcm suura. Perdidit
animae vero suae detriraentum patiatur? Aut quara Deus raemoriam superborum, 52 '^^ inique agen-
dabit homo commutationera pro anima sua? Fihus t\ tium,ctnonderehquit memoriamhumihum,etbono-
enim hominis venturus cst in gloria Patris sui cum rum hominum (EccU. x, 4, 7, 5, 21). Hoc autem pro
angelis suis, et tunc reddet unicuique secundum ejus certo habet omnis qui recte coht Deum, quia si vila

opus (Matth. XVI, 24 et seq.). » Ista vobis valde ti- ejus in probatione fuerit corroborabitur, et si in tri-

menda et cavenda sunt, a quibus Ecclcsia Dei ejus- bujatione liberabitur. Si vero in correptione fueril.
que ministri vexantur et persequuntur, quibus Do- ad miseriam pervenict.Tu ergo nc delecleris in por-

minus per Prophetam minando loquitur dicens : dilionibus nostris, quia post tempcstatem faoit Doiis
« Homo in honore non commorabitur, assimilatus li-anquillitatem, et post lacrymationem et fieluni
jumentis exa?quatus est. Ha3C est via eorum, insi- exsultationeminfundit. BcnedictusDominusDeus Pa-
pientia corum, et post eos juxta os eorum curret, triim nostrorum, qui, cum iratus fuerit, miscricor-

quasi oves in inferno positi sunt, mors pascet eos, diamfaciet^etintemporotribulationispccoatadimiUil

el subjicient cos recti in matutino, et iigura eoruin (Tob. III, 21, 23). Magnus cst Doniinus in ieleniuin,
contcretur in inferno post habitaculum suum, ve- et ipse reget nos in sa^cula (Ps. XLvn), » quoniam
rumtamcn Deus redimct animam meam de manu rognum ejus permauet in sa^cula saeculorum, Amen.
inferi cum assumpserit me. Noli timere, cum ditatus Dala xvi Kal. Februarii Maxentio et Maximo IV cc,

lueril vir, cuiu multiplicala fuerit gloriu domus ejus, cousul.

 2 20 DECRETALIUM COLLECTIO. 226

LNCIPIUNT DECRETA EUSEBII PAPJE.

(Anno Domini 309, tempore Constantini imperatoris.)

Charissimis fratribus Domino et Deo dilectis epi- ^ sponte prolafa in illis vox habere non potest;
m^iic nm»-»W-»nc per ^'»111««^^^;-
omnibus t^qi» n^-^^ilt^,^*^^ j:-,««.;_ i_i
scopis Gallicanas T^n^<ri.-«.ninn
provincias constitiilis l..r,,.^
lanc diversis
!_i^*T _
cruciatibus c latobris
i •

suis
•

religio-
». .

Elsebius. sus tortor exigere debet, ut dum poenis corpora

Scripta sanclitatis vestrae cum magna gratiarum solvuntur, quce gesta sunt fldehter et veraciter ex-
actionc suscepi ,
gavisus scilicet de vestra sospi- Unde, quaiso, primum ad leges publicas,
quirantiir.
tate, sed contristatus nimis de vestra oppressione. deinde ad judices ora convertite, qui possunt et
Quod significastis cuim quid de conversis ha;reticis volunt in defensioneomnium juste loqui. Nos enim
fieri debuisset, scitole nos eos qui in sanct.-e Trini- quos Dei servitium post istarum rerum abjectionem
nitatis fide baptizati sunt per impositionem manus fecit ingenuos, qui tahum insultationes, aut con-
suscipere.De accusationibus vero clericorum super tumelias, aut despicimus, aut deridemus, quibus
quibus mandastis, scitote, a tempore apostolorum scriptum est de famulis et vulgi hominibus per
iu hac sancta urbc servatum esse accusatores et ac- Apostolum Mementote quia vester et illorum
:

cusationes, quas exterarum consuetudinum leges non Dominus in ccelis est, ad h?nc sa^culi mala revoca-
asciscunt, a clericorum accusatione submotas. Simi- bimur? Faciendum a nobis est,quod facientem alterum
liter laicos non accusasse episcopos hactenus obser- profanum esse contendimus? Quod per ministerium
vatum et constitutum est, quia ejusdem non suntB jussionis etmanusahenfeincestaretaspectum,nostro
conversationis. Et oppido eisquidem infesti existunt, peragetur imperio, nolite hanc per universas Eccle-
quippe cum vita et secreta eorum a laicorum acti- sias mentem rapacium luporum more et natura ser-
bus debeant esse remota, necabhisimpeti debeant, vare, quia postquam nos maculat, forte pro deside-
quorum castitatem et gravitatem nohmt imitari, riis eorum cruenta discussio effectum in his quo
maxime cum nec hi eos in suis volunt recipere ac- tendunt non habebunt, dicente nobis propheta « Po- :

cusationibus. De ipsis vero, suis videlicet agriculto- namus circulum in naribuseorum, eLfrenum in la-
ribus atque. ministris, dominus laicis et cunctis eos biis, ct reducamus eos in viam rectam {Isa. xxxvii,
persequentibus ait : « Nolite tangere christos meos, 29), » quia eodem propheta asserente, impugnantur
et in prophetis meis nolite malignari (I Par. xvi, qui dicunt, erunt quasi non sint, et peribunt viri
22). )) Et ipsa sacra Scriptura dicit : « Qui vos tan- qui contradicunt nobis. Infames enim sunt procul-
git, tangit pupillam oculi mei {Zach. ii, 8).» Talia dubio impugnatores episcoporum omnesque qui ad-
enim et his similia sancti Patres proevidentcs peri- versus Patres armantur, et conculcatores Ecclesia-
cula, laicos sa?culo militantes ab accusatione sa- rum sacerdotumque ejus; et qui depublicis fugiunt
cerdotum prohibuere , similiter servos el hberos mandata Dei contemnunt, et qui aliqua
praeliis, et
atqiie censibus publicis vel privatis subjugatos, om- oulpa infamiee asperguntur maculis omnibus impu-
nesque infames ab eadem accusatione vel tergiver- gnandi episcopos, Patrum sequentesinstituta, et nos
satione submoverunt. Non enim oportet ut permit- licentiam submovemus, quia odit Deus eos, qui Pa-
tantur carnales spirituales persequi, nec sceleribus tres persoquuntur, ut Patrum invasores, qui in
irretiti, vel sajculo militantes episcopos infamare, omni mundo infamia notantur, et ideo juste et re-
vel lacerare aut crimen opponere. Nam si hoc apo- gulariter respuuntur. Nunc longa non opus est ad-
stoli aut successores eorum permitterent, perpauci monitione; jam perditis odium debemus operire, de
remansissentquiDomino in sacerdotali ordine mili- quibus jam non suporest quod damneturauctoribus,
tassent. Idcirco et nos, sequentes Patruni vestigia, de quibus Domiuusper prophetam loquitur, dicens :

per Salvatorcm servorum Doi, quascunque ad accu- « Reprobantes verbum, sperastisincalumniametin

sationem personas leges pubhceenon admittunt.his tumultum et innixi estis in eo. Propterea erit vobis
impugnandiallcrum, etnos licentiam submovemus, iniquitas ha>c sicut interriiptio {Isa. xxx, 12 et 13), »
et nuiise accusationes a judicibus audiantur eccle- rursus etiam de talibus propheta clamat dicens : « Ac-
siasticis quae legibus s«culi prohibentur. Quapropter ceditehuc, semen adulterii etfornicarii. Superquem
illi, quibus indita non est ad unguera polita perfectio, lusistis, super quem diiatastis os et ejecistis hnguam
J)
taha silore debent, ita ut uec mutilentur, nec prse- Nunquid non vos filii scelesti estis, semen mendax? »
ponantur, nec illi qui aut in fide catholica, aut ini- {Isa. Lvu, 3, Cessent impii commentitia adver-
4.)
micitia suspecti sunt ad pulsalionem prfedictorum sus simpliccs jam fraude mentiri. « Custodi, inquit
admittantur, quia veritalis professores infidelitas et proplieta, linguam tuam a malo, et labia tua ne lo-
inimicilia impedire solet. Nec illi credendi sunt, aut quantur doluni. Rocede a malo, et fac bonum
admiltendi, qui aliorum sponte crimina confitentur, quaere pacem persequere eam. Oculi Domini ad
et
et ideo rcplieanda e=it soUicite veritas quam justos, et aures ejus ad clamorem eonim. Vultu^
,

Patrol. CXXX. 8
221 APPEND. AD S.EC. IX. — ISIDORI MERC.\TORIS 228

aulomDominisiiperfacientesmala,utperdat deterra \ sn.s Christus, non in aqua solum, scd in aqua ct

mcmoriam corum {Pml. xxxiii, ii et scq.) » et sanguine. Et Spiritus est qui testificatur, quoniain
paulo post : « Interficiet impium malitia , et Christus est veritas, quoniam tres sunt qui tesli-

odientes justum culpabuntur {Ibid., 22). » Nos monium dant, spiritus, .sanguis, et aqua, et hi trcs
quanquam multa patiamur a talibus, « Diligamus iinum sunt. Si testimonium hominum accipimus, te-

nos, charissimi, invicem, quoiiiam charitas ex Deo stimonium Dei majus ost, quia testificatus est de
est. » Et omnis qui diligit , ex Deo natus est, et Fiho suo. Qui credit in Filium Dei, habet testimo-
cognoscit Deum. Qui non diligit, non uovitDeum, nium Dci in se. Qui non crcdit Filio, mcndacem
quia Deus charitas hoc apparuit charitas
est. In facit eum, qui non ci'edit in testimonio, quod testili-

Dei in nobis, quoniam Filium suum unigenitum mi- catus est de Filio suo Deus. Et hoc teslimonium est,
sit Deus in mundmn ut vivamus per eum. In hoc est quoniam vitam geternam dedit nobis Deus. Et h«c
charitas, non quasi nos dilexerimus Dcum, sed quo- vita in ejus Filio. Qni habet Fihum iiabet vitam,

niam ipse dilexit nos, et misit Filium suum propi- qui nou habet Filium Dei non habet vitam. Ha^c
tiationem pro peccatis uostris. Charissimi, si Deus scribo voljis, ut sciatis, quoniam vitam habebitis
dilexit nos, et nos debemus alterutrum dihgere. aeternam, qui creditis in nomine Filii Dei. Et haec est

Deum nemo vidit unquam. Si diligamus invicem, B fiducia, quam habemus ad eum, quia quodcunque
Deus in nobis manet, et charitas ejus in nobis per- petierimus secundum voluntatem ejus audiet nos. Et

fecta est. In hoc intelUginius, fjuoniam in eo mane- scimus quia audit nos quidquid pctierimus. Sci-
mus et ipse in nobis, quoniam de Spiritu suo dedit mus quoniam habemus petitiones quas postulamus
nobis, et nos vidimus, et testificamur, quoniam Pa- ab eo. Qui scit fratrem suum peccare peccatum
ter misitFiUum suum salvatorem mundi. Quisquis non mortem, petat et dabitur ei vita pec-
a'd

confessus fuerit quoniam Jesus est Fihus Dei, Deus canti non ad mortem. Est peccatum ad mortem,
in eo manet et ipse in Deo. Et nos agnovimus et cre- non pro illo dico ut roget quis. Omnis iniquitas
dimus vei'itati, quam habet Deus in nobis. Deus peccatum est, et est peccatum ad mortem. Sci-
charitas est, et qui manet in charitate in Deo manet, mus, quia omnis qui natus est ex Deo non pec-
et Deus in eo. In hoc perfecta est charitas nobiscum, cat, sed generatio Dei conservat eum, et malignus
ut fiduciam habeamus in die judicii, quia sicut ille non tangit eum. Scimus enim quoniam ex Deo sumus,
est, et nos sumus in hoc mnndo. Timor non est in et mundus totus in mahgno positus est. Et scimus

charitate, sed perfecta charitas foras mittit timorem. quoniam Fihus Dei vcnit, et dcdit nobis sensum, ut
quia timor poenam habet. Qui autem timet, non est p eognoscamus Deum verura et simus in vero Filio

ejus, '
Deum, -'-- '" t^""- »+
hic est verus- Deus, et vita aeterna (I Joan. iv,
perfectus iu charitate. Nos ergo diligamus
quoniam Deus prior dilexit nos. Si quis dixerit, 7-21, v, i et seq.). Propter mala sua multi potentes
quoniam dihgo Deum, et fratrem suum oderit, oppressi sunt valde, et gloriosi traditi sunt in manus
mendax est. Qui autem non dUigit fratrem suum alterorum. Benedictio autem Dei in mercedem justi
quem videt, Deum quomodo potest diUgere ? Et hoc festinat et in honore boni processus iUius fructificat.

mandatum a Deo habemus, ut qui diUgit Deum, Beatus vir qui non est lapsus verbo ex ore suo, et
dUigat et fratrem suum. Omnis qui credit quoniam non est stimulatus in tristitia delicti. Scitote, clia-

Jesusest Christus, ex Deo natus, etomnisqui dUigit rissimi, pro ea pietate quoe vobis Dei famuUs impen-
eum qui genuit, diUgit eum qui natus est ex eo. In hoc denda est, omnes suggestiones vestras fidei catho-

cognovimus quoniam diiigimus natos Dei, cum Deum licee profuturas, me dignanter suscepisse, ut ipsa-
rum pax Christiana reparari, et
diUgamus, et mandata ejus faciamus. Hsec est enim quoquf- opera, et

charitas Dei ut mandata ejus custodiamus. Et man- error ipsius possit aboleri. Et si ampUus de talibus

data ejus gravia non sunt, quia omne quod natum aut his similibus aUquid fucrit deUberandum, cele-
mundum. Et hajc est victoria quai riter ad nos relatio dirig ;lur, ut pertractata
quaUtate
est ex Deo, vincit
mundum lides nostra. Quis est qui vincitD horum nostra quid obseivuridebeal soUicitudo con-
vincit
mundum nisi qui credit, quoniam Jesus est FiUus stituat. Data viKal. August. Constante cons.
Dei? Hic est qui veuit per aquam et sanguinem Je-

EPISTOLA EUSEBII PAP/E AD ^GYPTIOS.

EusEBius Romana^ et apostoiica^ Ecclesiai episco- pressura sunt [)er exhortationem qua exhorlamur

pus dilectissimis in charilate Chrisli unanimis cha- ipsi a Deo : quoniam sicut aliundant passiones Chnsti

rilatis glutino connexis, fratribus per Aicxandriam in nohis, ita et per Clirislum al)uiidat consolatio no-
exhorlalione
et ^gyptum Domino miUtantibus, et rectam Udoin stra. Sive autem tribulamur pro vcslra
sive exhortamur pro vcstra exhortatione
tenentibus iu Doniino sahilcin. et salute,
qua^ opcraUir lolcrantiam carumdera
« Benedictus Deus ct Patcr Domini nostri Jcsii et salutc,
nos paliiruv, et spes nostra firma
ChrisU, Pater misericordiaium, et Deus tolius con- passionum quas ct

est pro vobis scicnlcs, (iiioiiiain sicui socu passio-

solationis qui consniatur nos in omni Irihulationc
consolationis Cor. 3,
nostra, ut pnssimus ct ipsi consolari eos qui in omni num estis. sic critis et {11 i,
 :

220 nECRKTALlUM COLF.ECTIO. 230

et seq.). » <' Velera, dilectissimi, transierunt et ecce A deos discernit {Psalin. lxxxi, i) Dei ergo ordinalio-
facta sunt nova. Omnia autem ex Deo qui reconcilia- nem accusat, qui episcopos accusat vel condemnat
vit nos sibi per Christum, et dedit nobis ministerium dum minus spirituaha quam terrena sectatur. Causa
reconciliationis,quoniamqxudemDeuseratinChristo enim fidei etdilectionis quibus sahis Christiana con-
mundum reconcilians sibi, non reputans illis deli- sistit, multa me solUcitudine laboiare compelUt,
cta 53 ipsorum, et posuit in nobis verbum recon- metuentem ne pravitas quse in suis fuerat amputanda
ciUationis, pro Christo ergo legatione fungimur principiis,processu temporis, et pertinacior fiat et al-
tanquam Deo exhortante per nos. Obsecraraus, pro tior. Nam inimicnm nimis est atque incongruum eos
Christo reconcihamini Deo. Eumquinonnoveratpec- qui episcopos vel reUquos veros sacerdotes sua per-
catum, pro nobis peccatum fecit, ut nos efficeremur sccutione vexant , cathoUcorum nominihus sine
justitia Dei in ipso. Adjuvantes autem exhortamur, discretione misceri, cum jam natam impietatem non
ne in vacuura gratiam Dei recipiatis Ait enim : Tem- deserentes, ipsi sua pravitate conderanantur, quos
pore accepto exaudivi te, et in die salutis adjuvi te. convenit perceUi pro perfidia, aut liberari pro venia,
Ecce nunc tempus acceptabile, ecce nunc dies salu- quia sicut plenum pietatis est oppressis charitatem
tis. Nemini dantes uUam oifensionem, ut non vitu- Dorainicara reddi, itajustura est omniaperturbantis
perelur ministerium nostrum, sed in oranibus exhi- B auctoritatem amputai-i. Miror, charissirai, quare tam
beamus nosmetipsos, sicut Dei rainistros, in multa pa- cito raovemini, atque a vestro sensu transferimini,
tientia, in tribulationibus, in necessitatibus, in an- cum scriptum sit : « Post concupiscentias tuas non
gustus, in plagis, in carceribus, in seditionibus, in eas, et a voluntate tua avertere. Si praestes anirace
iaboribus, in vigiUis, in jejuniis, in castitate, in tua; concupiscentia? ejns, facict teingaudiuminirai-
scientia, in longanimitate et suavitate, in Spiritu Ne oblecteris in turbis, nec in modicis. Adest
cis tuis.

sancto, in charitate non ficta, in verbo veritatis, in enim commissio iUorum. Nefueris mediocris in con-
virtute Dei, per armajustitia; adextris et a sinistiis, tentione ex fenore, et non est tibi nihil in sseculo.
per gratiam etignobilitatem, per infamiara et bonam Eris enim invidus tua? vitse. Operarius ebriosus non
famam, ut seductores et veraces, sicut qui ignoti et locupletabitur, et qui spernit raodica paulatim deci-
cogniti, quasi morientes, et ecce viviraus, ut castigati det, et rauliercs apostatare faciunt sapientes, et
etnonmortificati,quasitristes,semperautem gauden- arguunt sensatos, et qui se jungit fornicariis erit
tes, sicut egentes, multos autem locupletantes, tan- nequara ;
putredo et vermis hsereditabunt illum, et
quamnihUhabentesetomniapossidentes.Osnostrura extoUetur in exemplura majus, et tolletur de numero
patet ad vos, charissimi, cor nostrura dilatatum est. anima ejus. Qui credit cito levis corde est, et mino-
Non angustiamiui in carnalibus, angustiamini au- rabitur, ct qui delinquit in animara suara insuper
tem in spiritualibus. Eamdem autem habentes remu- habebitur. Qui gaudet iniquitate denotabitur ; et
nerationem tanquam filiis dico dilatamini et vos. No-
, qui odit correptionem minuetur vita. Et qui odit
lite jugum ducere cum infidelibus. Qufe autemparti- loquacitatem, exstinguit malitiara.Quipeccatin ani-
cipatio justitiaj cum iniquitate, aut quee socielasluci niara suani prenitebit, et qui jucundatur in raalitia
ad tenebras? Quse autem conventio Christi ad Belial? denotabitur. Ne iteres verbura nequani et durum, et
Aut qujE pars fideli cum infideli, quis autem con- non minoraberis. Araico et inimico noli enarrare
sensus templo Dei cum idolis? Vos enira estis tem- sensum tuum, et si esttibi delictum, noli denudare.
plum Deivivi, sicut dicit Dominus.Quoniam inhabita- Audiet enim te, et custodiet te, et, quasi defendens
bo in iUis, etinambulabo, et ero illorum Deus, et ipsi peccatura, odiette, et sic adha^rebit tibi semper. Au-
erunt mihi populus, propter quod exite de medio disli verbura adversus proximura ? coraraoriatur in te
eorum, et separamini de medio eorum, dicitDomi- fidens quoniara non te disrurapet, a facie verbi partu-
nus, etimmundum ne tetigeritis, et ego recipiam vos, rit fatuus, tanquam gemitus partus infantis. Sagitta
et ero vobis in patrem, et vos eritis mihi in filios et infixa sic verbum in corde stulti. Cor-
femori carnis,
filias, dicit Dominus oplimus, Has igitur habentes n ripe amicum, ne forte cum fecerit injuriam et non
promissiones, charissimi, munderaus nos ab orani intellexerit, dicat Non feci, aut si fecerit, ne iteruin
:

inquinamento carnis et spiritus, perficientes sancti- addat facere. Corripe proxiinum ne forte non dixerit,
ficationem in timore Dei [U Cor. v, f7-21 ; vi, 1-18; et si dixerit, ne forte iteret. Corripe amicum, saepe
VTi, i). » Errorem vestrum corrigite, fratres, et ab enim fit commissio, et non omni verbo credas. Est
omni errorismacula voscustodite, ut purum Deo mu- qui labitur in lingua sua, sed non ex animo. Quis
nus offcrre valeatis. Servos Deinolite persequi. Epi- cst enim qui non deliquerit in lingua sua? Corripe
scopos nolite infamare neque accusare, quia Deus eos proximum antequam commineris,et dalocum timori
suo judicio voluit reservari. Quod enim non ab hu- Altissimi, quia omnis sapienlia et scientia timor Dei,
manis, aut pravae vitae horainibus eos depravari, aut et in iUa est timere Deura, et in omni sapientia dispo-
accusari voluit, ipse dedit exemplum, quando per se- sitio legis. Non est sapienlia neque scientia, ct non
ipsum et non per aliuiu, negoliantes ejecit sacerdo- est cogitatus bonus , nisi in iUa. Peccatorum
tes de templo, et mensas nummulariorum proprio prudentia est nequitia, et in ipsa cxsecratio, et est in-
evertit flageUo, et ejecU de templo, et sicut alibi imminuitur sapientia. MeUor
ait sipiens, qui est homo
« Deus stetit in synagoga deorum, iu medio autem qui deficit sapientia, el deficiens sensu in timore
231 APPEND. AD S£C. IX. - • ISIDOlll iMERCATORIS 232
quum qui abundat seusu, et transgreditur legem Al- ^ militcr obsecramur vos in Domino «utdigne ambule-
tissimi. £st solertia certa, et ipsa iniqua, et est qui lis vocatione qua vocati estis cum omni humilitate

emittit verbum certum enarrans veritatem. Est qui etmansuetudine, cum patieutia iuvicem supportantes
nequiter humiliat se, et interiora ejus plena sunt in charitate, solliciti servaro unitatem spiritus in

dolo. Et est justus qui se nimium submittit a multa vinculo pacis, unum corpus et unus spiritus, sicut
humililate, et est juslus qui inclinat facieni, et fni- vocati estis in una spe vocationis vestra?, unus Do-
git non videre se quod igaoi"atum est. Et si ab im- minus, una fides, unum baptisma, uuus Deus, etPa-
becilUtate virium veletur peccare, si invenerit tem- ler omnium, qui super omnes, etper omnia, in om-
pus malefaciondi malefaciet. Ex visu cognoscitur nibus nobis. Unicuique autem nostrum data est gralia
vir, et ab occursu faciei cognoscitm" sensatus, ami- secundum mensuram donationis Christi,propter quod
ctus corporis et risus dentium, ct ingressus hominis dicit : Ascendens in altum captivam duxit captivita-
enuntiat de illo. Est correptio mendax in ore contu- tem, dedit bona homiuibus. Quod autcm ascendit,
meliosi et est judicium quod non probatur esse bonum, quid est nisi quia et descendit primum in inferiores

et est tacens, et ipse est prudens. Quam bonum est partes torra?. Qui descendit ipse est et cpii ascendit
arguere quam irasci, et conlitentem in oratione non supor omncs coelos, ut adimpleret omnia. Et ipse
prohibere! Coucupiscentia spadonis devirginavit ju-B dedit quosdam quidem apostolos, quosdam autcm
veuculam, sic qui facit per vim judicium iniquum. prophetas, alios vero evangelistas, alios autcm pasto-
Quam bonuni est correpto manifestare poenitenliam, res et doctorcs ad consummationem sanctorum in

sic enim elTugies voluntarium peccatum. Est tacens opus ministerii, in sedificationem coiporis Christi,

qui invenitur sapiens, et est odibilis qui procax est donec occurramus omncs in unitatcm fidei, ct agni-
ud loquendum. Est autem tacens non habrns sensum tionis FiUi Dei in virum perfectum, in mensnram
loquelae, est et tacens tempus, sciens apli teniporis. aetatis plonitudinisChristi, utjam non simus parvuli
Homo sapiens tacebit usque ad tempus, lascivus fluctuantes, et circumferamur omni vento doctrinee
aulem et imprudcns non servabit tempus. Qui multis in nequitia hominum, in astutiaad circumventiouem
utitur verbis la?ditanimam suam, et qui potestatem erroris {Eph. iv, 1 ct seq.). » De occultis cnim cordis
sibi assumit injuste odietur. Est processio in malis alieni temere judicare iniquum est et eum cujus non
viro indisciplinato, et est inventio in delrimentum. videntur nisi opera bona, peccatum est ex susiiicione
Est datum quod non est utile, et est datimi, cujus reprehendere. Oves orgo quai pastori suo commissse
retributio duplex, sed propter gloriam minoratio,et sunt, eum nec reprehendere (nisi a recta fide exor-
est qui ab humilitate levabit caput. Est qui multa bitaverit) debent, nec ullatenus accusare possunt,
redimat modico pretio, et est restituens ea septu- ^ quia facta pastorum oris gladio ferienda non sunt,
plum. Sapiens in verbis scipsum amabilem facit, quanquam rccte reprehendenda videantur.
graliae autem fatuorum effundeutur, dalum insipien- Ideo ista dicimus, quia in scripturis vestris repe-
tis non erit utile tibi. Oculi enim illius septemplices rimus quosdam episcopos nostris in partibus a pro-
sunt. Exigua dabit, et multa improperabit, et aper- priis ovibus accusatos, aliquos videlicet ex suspicione,
tio oris illius intlaumialio ost, hodie fenerat quis, et et aliquos ox certa ratione. Et idcirco quosdam esse
cras expetit, et odibilis homo hujusmodi. Fatuo rebus suis exspoliatos, quosdam vero a propria sede
non erit amicus, el non erit gloria bonis illius. Qui pulsos. Quos sciatis, nec ad synodum comprovincia-
enim edunt panem illius, falsaj Hngua? sunt, quoties et lem, nec ad generalem posse vocari, nec in aliquid ju-
quanti irridebunteum neque enini quod habendiim
! dicaro antequam cuncta qu» eis sublata sunt legibus
erat directo sensu distribuit, similiter ot quod non potestali oorum redintegrentur. Prius ergo oportet ,

eral habendum. Lapsus faIsa?lingujE quasi qui apa- omnia illis legibus rediii.egruri, et Ecclesias qua? eis

vimento cadens, sic casus malorum festinanler ve- sublataj sunt cum omni pj ivilegio suo restitui et, post

nient. Homo ingratus quasi fabula vana inore indi- modum non sub angusti temporis spatio, sed tantum
sciplinatorum assidua erit. Ex ore fatui roprobabi- rv temporis s[)atium eis indulgcatur, quautum exs[)o-
tur parabola, non enim dioit illam in tempore suo. liati vel oxpulsi esse vidonUir anloquam ad syuodum
Est qui vetalur pcocare ab inopia, et in requie sua convocontur, etab omnibus quibusque sua? [)rovincia)
slimulabitur. Est qui perdet animam suam pro con- episcopis audiantur. Nam ncc convocari ad causam,
fusione, et ab imprudenti persona perdet eam, por- ncc dijudicari potest cxspoliatus vel expulsus, quia
sunio autem acceptionc perdet se. Est qui pra? con- nonestprivilegiiim,quoexs[«)liaripossitjamnudatus.

fusione [)romitlil pro aniico, ct lucratus ost eum ini- Undc ot nntiquitus docrotum est, ut omuos possos-

micum gratis. Opprobriunionim nequam in honiinc siones, ot omnia sibi sublata alquc fructus puncloa

mendacium,etinore indisciplinatorum assidue erit. ante litom contcstat;im pra?coplor vel primas posscs-*
Laudat furcm assiduilas viri mondacis, pcrditioncm sori rostituat. Et alibi scriptum habetur : Ille (fui vioJ

autem ambo lucreditaluml. Mores hominum mcnda- lcnt iam pcrtulil universa in sla tu quo fiicrant rccipiat,!

cium sine honoro, otconfusio iliorum cuni i[)sis sinc et <[ua' [lossidet socurus tonoat. Et alibi : lu .synodali-

intermissione (Eccli. xviii, 30-32; xix, 1-28;.xx, 1-28). » bus Palrum decretis, et roirum cdictis legitur sti^tu-

Vo»,fratre9, admonemus profuturahominibus in- lum : Redintegranda sunt onmia exspoliatis vel eje-

Vicem iudosiiiculor soctari iii charitatt; Christi, si- cti.s opisco[)is poeniteutialitcr ordinaUono [lonliticuni
533 DECKETALIUM COLLECTIO. 531

popubip, Amen (Deut. xxvii, 17).» Talia crgo non

et in conim uude abscesserunt loca funditus revo-
^ nis
canda quacunqne condilione temporis, aul dolo, aut pra^sum.iutur absque ultione,necexerceanturabsque
captivitate,aut virtute majorum, antperquascunque sua damnatione. Pacem et non damnum, aut injusti-

injustas causas res Ecclesia', vel proprias, aut sub- tiam alicujus sectamini invicem et in omnes. Veri-
stantias suasperdidissenoscuntur, ante accusationem tatem autem facientes in charitate, crescamus iu illo
aut regularem ad sjTiodun vocationem eorum, et per omnia qui cst caput Christus, ex qiio totum cor-

reliqua. Est etiani iu anliquis Ecclesiaj statutis de- pus compactum connexum per omnem juncturam
et

non exeat impunitus,

creltmi, ut qui alicna invadit secundum operationem in mensu-
siibministrationis

sedcum multiplicatione omnia restituat. Unde et in ram uniusc.ijusquc membri, augmentum rorporis
Evangelio scriptiim ost «Q:iod : si aliquid defraudavi, facit in aidilicationem sui in cbaritate. De ca^tero,

reddo quadruplum {Luc. x,x, 8). » Et in legibus sff- cbarissimi, gaudete ot perfecti estote, exbortamini.

culi cautum babet:Qui rcm ?uhripit alienam, illi cu- Idem sapite, pacem babetc, etDeuspacis et dilectio-

jiis res direpta est in dccurilura quse sublata sunt ro- nis erit vobiscura. Dominus custodiat vo=: et nunc,
sfituat. El in lege divina legitur :
54 " Maledictus et in die aetemitatis. Amen. Data ix Kalen. Octo-

omnisqui ransfert terminos proximisui. Et dicetom-

t bris, Constante. cc. consul.

ITEM EPISTOLA EUSEBII PAP.E EPISCOPIS THUSCI^ ET CAMPANIyE.

Dilectissimis fratribus , universis episcopis per n consideranda et cavenda, et tam propter eos qui
Campaniam Thusciam constitutis, Ecsebrts.
et seractipsos, aut cupiditate, aut avaritia, aut invidia

Benedictus Dominus Deus noster, qui per miseri- perdere moliuntur (ne in profunda labantur, aut in
cordiam suam Romanam Ecclesiam heati Petri,apo- taba incidant raala) quam propter persecutores Ec-
stolorum principis , saccrdotio ditavit , nobisque clesise servorumque ejus, qui juxta veritatis vocem
viam monstrandam circa nos propter univcrsalem oculos liahentes non vident, et aures hahentes non
curam qua: nohis proptor privilegium cjiudem Ec- audiunt, nec intelligunt quse placent Deo, sequentes
clcsia? charitatisinduleit,ut qui coba-remus firmitate inomnibus apostolicam regulara, et pra?dicantes ejus
fidei, jungamur quoque voiiva jucunditate coUoquii, omnia constituta ob custodiam episcoporura, qui
quo facibus dum per Utterarum ministeria ad vos coluranse Ecclesiae a Deo dicti sunt et coeterorum
usquc pertendimus, etiam corda vestra ad religio- verorum sacerdotum firraantes cana Patrum statuta,
sum cultum apostolicis admnnitionibus incitcmus, statuimus iterum cuni omnibus qui nobiscum sunt
et dum dilectionis nostrai spei rcddimiis vebit episcopis, sicut dudiim decretum roperimus, ut bo-
quoddam plemmi circaDeum rnonstremus
debitura, micida?, malefici, fures, sacrilegi, raptorcs, adulteri,
affectura. Jungamus crgo, dilectissimi fratros, con- incesti, venefici, suspecti, criminosi, domestici, per-

tinuas et humilcs preces, et Deum nostrum oris ct C juri, et qui raptum fecerunt, vel falsum testimonium
cordis Licrvmis snpplicantcs jugi deprecatione po- dixerunt, seu qui ad sacrilegos divinoscpie concur-
scamus, ut instilulione et opere ilH cujus esse mem- rerunt similesque eorum nuUatenus ad accusatio-
bra cupimus, hajreamus, nec unquam ab illa via nem vel ad testimonium erunt admittendi, quia in-
qua^ Christus est devio tramite declinemus, ne ab eo fames sunt ct juste repellendi, cpiia funesta est vox

juste quem nos impie relinquimus, deseramur infi- eorum. Vocem enim funestam in omnibus interdici
deles. Quod cum superni favoris anxiHo ea nobis po- pofiusquam audiri oportet. Pericubim ergo quod
test rationc contingere, si apostobca dogmata, si Pa- doctoribus iraminet summopere sempor cavendum
trum mandata servamus, dicit enim Dorainus nosler : estet declinandum, et illi sunt a cunctis portandi et
« Qui diligit me,sermonem meum servabit, et Pater custodiendi,dicente Domino : « Quod uni ex minimis
mcus diliget eum, et ad eum vcniemus, et mansio- meis fecistis, mihi focistis {Matth. xxv, 40). » Prima
nem apud eura facieinus {.Toftn. xiv, 23). » Et bcet enim salus est recta> fidci regulas custodire, et a
hfcc po-^sint generabtcr dicta sufficerc, ut vel decli- constitutis Patrum nuUatonus deviare. Nec potest

ncmus evrata, vel custodiamus calhobca, ah aposto- Domiuinostri Je?u Cbristi pra-tormitti sententia di-
lis tamen eorumque succcssoribus novimus consti- pw ccntis « Tu es Petrus et super hanc pctram a;difi-
:

tutum criminationes adversus doctores non dehere caho Ecclesiam meam {Mdtth. xvi, 18),» et hcec quw
suscipi, nec peregrima judicia fieri. nec qucmqiiam dicta sunt rerum prohHutur ofTectibus, qiiia in sedo
altcrius judicis quam«uisenteufia debereconstringi. apostolica cxtra maculam semper est catholica ser-
Caput enim Ecclesia? Cliristus est, Cbristi autem vata rehgio. Ideo, cbarissimi, et vos juxta sanctam
vicnrii sacerdotes sunt, qui vice Cbristi lcgatione Scripturam discite benefaccrc, ct mala dcclinare,
funguntur in Ecclesia. Idcirco quidquid ad eorum fit et Patrumregulis imbui,sicutscriptum est : «Filii,si

injuriam, ad Christum perlinct, qui dixit : « Qui vos hahes hene fac tecum. et Deo dignasoblationes ofTer.

andit, me nudit; et qiii vos spernit, me spemit. Et Memoresto,quoniammorsnontardat,etlcstamentuni

qiii spernit me, spernif eum qui misil mc iLvc. x, infororum, quia demonstratum est tihi. Tostamen-
Ifi). » Ista. fratres, lerribilia siin! ct oppido diligentei- lnm hujusmundimortcmorietur. Anto mortem bono
235 APPEND. AD S/EC. IX. — ISlDUlll MERCATOKIS 236

fac amico tuo, et secuiidum vires tuas exporrigens A enim concupiscit multitudines filiorum infidelium et

da paupcri. Non defrauderis a die bona et particula inutilium. Ne jucunderis in filiis impiis, si multipli-

l)oni doiii non te prsetereat. Nonne aUis refinquas centur, nec oblecteris super ipsos, si non est timor

dolores et labores tuos? In divisione sortis da et ac- Dei cum illis. Non credas vitai illorum, et non re-

cipe, justifica animam tuam. Ante obitum tuum spexeris in labores eorum. Melior est enim imus
operare justitiam quia nou est apud inferos invenire timens Deum, quam mille filii impii. Et utile morl
cibum. Omnis caro sicut fenum veterascet, et sicut sine filiis, quam relinquere filios impios. Ab uno
folium fructilicans in arbore viridi. AUa generantur, sensato inhabitabitur patria, et a tribus impiis desere-
et aUa dejiciuntur. Sic generatio carnis et sanguinis, tur. Multa alia vidit oculus meus, et fortiora horum
alia finitur, et aUa nascitur. Omne opus corruptibile audivit auris mea. In synagoga peccantium exarde-
in fine deficiet, et qui iUud operatur ibit cum ipso. Et bit ignis, in gente incredibiU exardescet ira. Non
omne opus electum justificabitur, et qui operatur exoraverunt pro peccatis suis antiqui gigantes, qui
iUud Uonorabitur in iUo. Beatus vir (jui in sapientia destruxcrunt confidcntes sua) virtuti, et non pepercit
sua morabitur, et qui in justitia sua meditabitur, et peregrinationi iUorum, sed percussit eos, etexsecra-
ia sensu cogitabit circumspectionem Dei. Quiexcogi- tus est illos pra2 superbia verbi illorum. Non miser-

tat vias illius in corde suo et in absconsis iUius in-B tus est UUs,totam gentem perdens, et extoUentes se
teUigens erit, vadens post iUam quasi investigator, in suis peccatis. Et sicut sexcenta millia peditum,
et in vns ilUus consistens. Qui respicit per fene- qui congregati sunt in duritia cordis sui. Et si unus
stramejus, etinjanuam illiusaudiens.Qui requiescit fuisset cervicatus, niirum si fuisset immunis. Mise-
juxta domum illius, et in parietibus iUius figens pa- ricordia enim et ira est cum illo, potens exoratio et
lum. Statuit casulam suam ad manus ilUus et re- elfundens iram secundum misericordiam suam. Sic
quiescunt in casula iUius dona per tevum. Statuet correptio illius homines secundum opera sua judica-
tiUos suos sub tcgmine iUius, et sub ramis ilUus mo- bit. Non non re-
effugiet in rapina sua peccator, et

rabitur, protegitur sub ramis illius a fervore, et in tardabit sufferentiam facientis misericordiam. Omnis

gloria ejus requiescet. Qui timet Dominum faciet misericordia faciet locum unicuique secundum me-

iUud, et qui continens est justitioe apprehendet illam, ritum operum suorum, et secundum intellectum
et obviabit iUi quasi mator honorificata, et quasi peregrinationis. Non dicas A Deo abscondar, et ex
:

mulier a virginitate suscipiet iUum. Cibabit iUum summo quis mei memorabitur? In populo magno
pane vitse et intellectus, et aqua sapientiaj salutaris non agnoscar. Quae est enim anima mea in tam im-
potabit illum. Et firmabitur inillo, et non flectetur, mensa creatura? Ecce coelum et coeli coelorum abys-
p
et continebit illum, et non confundetur, et exalta- sus, universa terra et quae in eis sunt, in conspectu

bit eum apud proximos suos, et in medio ecclesiai illius commovebuntur, montes similiter et coUes et

aperiet os ejus, et implebit eum spiritu sapientia? fundamenta terraj. Et cum conspexerit illa Deus,

et intellectus, et stola glorise vestiet Ulum, jucun- tremore concutientur, et in omnibus his insensatum

ditatem et exsultationem thesaurizabit super illum, est cor. Et omne cor intelligitur ab illo, et vias il-

et nomine aeterno hajreditabit Ulum. Ilomines stulti lius quis intelligit? Et procellam quam nec ocu-

non apprehendent illam, et homines scnsati obvia- lus vidit hominis? Nam phirima opera illius sunt

bunt iUi, homines stulti non videbunt ilhim. Longc in absconsis, sed opera justitia; illius quis enarrabit,

enim abest a superbia et dolo. Viri mendaces non aut quis sustinebit? Large enim est tostamentum a

erunt illius, et viri veraces invenientur in iUa, et quibusdam, et interrogatio hominum in consumma-
accessum Uabebunt usque ad inspectionem Dei. tione est. Qui minoraturcorde cogilat mala, et vir im-

Non est spcciosa laus in ore peccatoris, quoniam a Dco prudens et errans cogitat stulta {Eccli. xiv, H-27;
perfecta estsapicutia. Sapicntiaenim Dei stabitlaus, XV, 1-22; XVI, 1-23). » « Omnis ergo, fratres, sermo
et in ore fidoli abundabit, ct dominator dabit cam malus de ore vestro non procedat, sed si quis bonus
illi. Non dixeris : Per Dominum abest, quaj odU nonD est ad ccdificationem opportunitatis, ut det gratiam
feceris, non dicas : lUe me implauavit. Non enim audientibus. Et nolile contristare Spiritum sanctum
necessarii sunt illi homines impii. Omne exsccra- quo signati estis in die redemptiouis. Omnis
Dei, in
mentuni erroris oditDous et non eritaniabile timen-
clamor,
amaritudo, et ira, et indignatio, et et blas-
tibiis euni. D(;us ab initio constUuit hominom, ot
phemia tollatur a vobis cum omni malitia. Estote
reliquit illum in manu consUii sui, adjecit mandata
autem inviccm benigui, miscricordes, douantes in-
et pra^ccpta sua. Si volueris mandata, conservabunt
vicem,sicut ct Dous in Christo dunavit vobis. Estote
to et in perpotiuim fidom placitam facero. Apposuit
ergo imitatores Dei sicul filii charissimi, et ambu-
tibi a([uam et ignem, ad quod voiuoris porrigo ma-
lale in dilcctionc, sicut et Christus dilexit nos, et
num, ante homincm vita etmors, ])onumot malum,
tradiditscmetipsum pronobis oblationom cthostiam
quod placueritcijdabitur illi, quoniam multa paticntia
Dei, et fortis in palientia, videns omnos sine inler- Dco in odorem suavitatis. Fornicalio aulem et om-
immunditia, aut avarilia, nec noniinetur in vo-
missione. Oculi Domini ad timentes
gnoscit omriem oi^oram iiounnis. NciHiui
eum ot ipse co-

niaudavit
nis

bis, sicut dccot sanctos, aut turpitudo, aut stultilo-

i
iiiipic aLrcrf. cl neniiiii dcdit s|ialiuin poccandi. Non quium, aut scurrilitas, qua' ad rcm non pcrliuet, sed
 D
^ :

IM DECilETALIlM COLLECTIO. 238

luagis gratiarum hcUo.Hoc enim scitote intelligen- Crucis ergo Domini nostri Jesu Chribti qute
les, quod omuis fornicatov, aut immundus, aut ava- nuper nobis gubernacula sancta" Romante Ecclesiai
rus (quod est idolorum servitus) non liabet lia^redi- tenentibus quinto Nonas Maii inventa est, in pra;-

tatem in regno Christi et Doi. Nemo vos seducat dicto Kalendarum die inventionis festum vobis so-
inaniJjus verbis. Propter haec enim venit ira Dei in lemniter celebrare mandamus. Similiter et haere-
filios diffidenti*. Nolite ergoeffici participes eorum. ticos omnes quicunque Dei gratia convertuntur, in
Eratis enim aliquaudo tenebra}, nunc autem lux in sanctaeTrinitatisnominecredentesbaptizatiggsunt,
Domino, ut filii lucis ambulate. Fructus enim lucis Romanse Ecclesiai regulam tenentes, per manusimpo-
est in bonitate, et justil.ia, et veritate. Probantes sitionera reconciliari prsecipimus. Manus impositio-
quidsitbeneplacitum Deo, ctnolitecommunicareope- nis sacramentum magna veneratione tenendum est,
ribus infructuosis tenebrarum, magis autem redar- quod ab aliis perfici non potest, nisi a summis sacer-
guite. Quae enira in occulta fiunt ab ipsis turpe est dotibus. Nec tempore apostolorum ab aliis quam ab
dicere. Orania autem quse arguuntur a lumine ma- ipsis apostolislegiturautsciturperactum esse,neque
nifestautur. Omne enim, quod manifestatur, lumen ab (sicut jam dictum est) quam ab illis qui
aliis

ost. Propter quod dicit : Surge qui dormis, ct eorum locum tenent unquam perfici potest, aut
exsurge a mortuis, et illuminabit te Christus. Vi- B ficri debet. Nam si aliter prffisumptum fuerit, irri-

dete itaque, fratres, quomodo caute ambuletis, non tuni habeatur et vacuum, nec inter ecclesiastica
quasi insipientes, sed ut sapientes, redimentes tem- unquam reputabitur sacramenta. De ca^tero, fratres,
pus, quoniam dies mali sunt, propterea, nolite fiei"i gaudete et exsultate in Domino, ut sancti Spiritus
imprudentes, sed intelligentes quai sit voluntas Dei. gratia illuminati et confortati, vos vestrosque ad
Et nolite inebriari vino, in quo est Juxuria, sed in- pascua aeternfe vitae pervenire atque perducere ad-
pleamini Spiritu sanclo, loquentes vobismetipsis in miniculante Domino valeatis. Gratia Domini nostri
psalmis et hymnis in coi'dibus vcstris Domino, gra- Jesu Christi etcharitas Deietcommunicatio Spuntus
tias agentes semper pro omnibus in nomine Domini sancti sit semper cum omnibus nobis. Amen. Data
nostri Jesu Christi, Deo et Patri, subjecti invicem in vni Kalen. Septera. Constante c. coiisule.
timore Christi {Eph. iv, 20-32: v, 1-21). »

INGIPIUNT DECRETA MELCHIADIS PAVM

(Anno Doraini 311, tempore Maximini imper.)

Dilectissimis fratribus, Marixo, Renedicto, Leon- r 13). » Primo seraper orania diligenter inquirite, ut
Tio, etcseteris Hispaniarum ac illis in partibus con- cum justitia etveritate definiatis. Neminem condeni-
stitutis episcopis Melchiades. netis ante verum et justum judicium. Nullum su-
Apostolici praecepti verba sunt apud Jud;¥os atque spicionis arbitrio judicetis, sed primum probate, et
gentiles sine offensione nos esse debere, hoc quisquc postea charitativam proferte sententiam. « Et quod
Christianus est tota animi virtute custodit. Quod cum vobis non vultis fieri, alteri nolite facere {Luc. vi,
non parum periculi illi mauere poterit antc
ita sit, 31).» Mementote sermonis Doniini semper, qui ait
Deum, qui hoc detrectat eliam fidelibus exhibere. « Nolite judicare, etuon judicabimini :NoIitecondem-

Nam qualiter nos qui neminem perire voluraus, ista nare, ut non condemnemini, in quo enim judicio j udi-
contristent qua? auctoribus Christianis percellunt caveritis,judicabimini (Mai/A. VII, 1 et2). » Episcopos
alios Chi'istianos, Dominicus in Evangelio sermo nolitejudicare, nolite condemnareabsque sedis hujus
teslatur. Ait enim ipse Salvator quod « expediat auctoritate. Quod si feceritis, irrita erunt vestra ju-
scandalizanli unum de pusillis in maris profundum dicia, et vos condemnabimini. Hoc enim privilegium
demergi (Matth. xvui, 6). >> Ideo quae sit ejus pcena huic sancta; sedi a temporibus apostolorum statutura
qu*ramus cui tale supplicium legimus expedire. cst servare, quod illsesum manet usque in liodier-
Quapropter ista, charissimi, valde sunt verba pon- num diem. Episcopos ergo quos sibi Dominus oculos

deranda et cavenda, ne pro temporalibus 8eterna,et elegit et coluranas Ecclesiac esse voluit ,
quibus
pro caducis mansura, et pro pravissimis temporali- etiam ligandi et solvendi dedit potestatem suo ju-
bus perdantur (quod absit) perpctua gaudia. Unde vos dicio reservavit, hocque privilegium beato clavi-
rogaraus et obsecraraus ut nullus altcri noceat, ne- gero Petro sua vice soluramodo commisit. Quod ejus
que infestus, aut nocens existat, sed juxta Apostolimi juste praerogativum succrescit sedi, futuris ho^-rodi-
« Alter alterius onera portet ut legem Christi adim- tandum atque tenendum lcmporibus, quoniam et
pleat [Gal. vi, 2) » et nolite judicare invicem, sed quidam discretio potc-
inter beatos apostolos fuit
jnxta eumdem Apostolum « hoc judicate magis, ne statis. Et Ucct cunctorum par electio foret, beato
ponalis ollendiculum fratri vel scandalum [Rom. xiv, tamen Petro concessum est ut aliis praeraineret,
239 APPEND. AD S.£C. IX. — ISIDOlU MERCATOKIS i40
eorumque quse ad querelam venirent causas et ^ cordia tua, fides tua usque ad nubes, justitia tua
interrogationes prudenter disponeret. Quod Dei or sieutmontesDei, judicia tuaabvssum multa. Homines
dinatione taliter ordinatuni esse credimus, ue omncs et jumeuta salvos facies, Dominc, quam pretiosa
posterorum cuucta sibi vindicarent, sed semper misericordia tua, Deus. EtfihiAdamin umbra ala-

majores causse sicut sunt episcoporum et potiorum rum tuarum sperabunt. Inebriabuntur de pinguedine
curae negotiorum ad unam beati principis aposto- domus tuse et lorrente deUciarum tuarum potabis
lorum Petri sedem confluerent ut inde suscipiant eos. Quoniam tecum est fous vitcc, et in lumine tuo
tinem judiciorum, unde acceperunt initium inslitu- videbimus lumen. Attrahe niisericordiam tuam scien-
tionum, ne quandoque a suo discrcparent capite. Si tibus tc, et justiliam tuam rectis corde. Non veniat
voro sc viderit quisquain vestrum pra-gravari, hanc mihi pes superbia?, et manus impiorum non me com-
sedem appeliet, liuc rocurrat, ut semper institula moveat, ibi ceciderunt operautes iniquitatem, ex-
fuit consuetudo, quia et voluntarie eis compatiemur pulsi sunt et non potuerunt surgere (Psal. xxxv, 2
et libenter prout Dominus dederit adminiculum fe- et scq.). » Audivimus a quibusdam fratribus quibus
remus.Nec a quoquam,fratres,inhibeatur aut objur- infesti eratis nimis quod jurgia et discordiffi sint

getur qui nostrse consors communionis essc vohierit, inter vos. Propterea ista scripsimus vobis. man-
et magis ei veniendi ausiUum prisestet, quia sufficit 1j dantes ut ita teueatis sicut et ab apostoiica sede

unicuique objurgatio quae fit a plurimis, ut juxta vobis tenenda mandantur. Lnde Dominus iu Evau-
Apostoluni « magis donetis et consolemini, ne forte gelio militibus iiiteiTogantibus respondit dicens :

abundantiori tristitia absorbeatur qui in angustia « Nenunem conculiLitis neque calumniam faciatis,

est. Propter quod obsecro vos, ut ipse ait, ut con- sed conlenti estolc stipendiis vestris (Luc. n\, 14;. »

firmetis in illo charitatem. » {11 Cor. n, 7.) Eorum Concutitenimhominem qui illum injuste conturbat,

enim os accusandi sacerdotes vel testificandi in eos de liis haec vobis interdum sufficiant. Si autem ina-
obstruimus, quos non humanis, sed divinis vocibus joribus ilidiguerilis, vila coinile mittite, et mittenlur
mortuos esse scimus, quoniam infideUs homo mor- vobis. De his vero super quibus rogitastis vos iufor-

tuus est in corpore vivente, nec in suspicionem ve- mari, id est utrum niajus esset sacrameutum manus
niat homo fideUs, ut dicat aut faciat ea quaj pali impositioepiscoporum aut baptismus.scitote utruui-
non vult. Si quis fidelis est videat ne falsa loquatur, que magnum esse sacramentum. Et sicut uuum
aut cuiquam insidias ponat. Facile est ergo homi- a majoribus fit, id est, a summis pontificibus, quod
nem fallei'e, non tamen Deum. Sapiens non est qui a minoribus perfici non potest, ita et majori vene-
nocet. Et nihil mali vult qui est fidclis, in his enim I
ralione venerandum et tenendum est, sed ita con-
fidelem et infidelem hominem cognoscere possumus '
juuctasunt hoec duo sacrameuta, ut ab invicem nisi

in nocendo et adjuvando, ut ipsa Veritas ait ; « Bo- morte prsevenieute nuUatenus possint segregari, et

nus homo ex bono thesauro cordis sui profert bona, unum sine altero rite perficinon potest. l\am unum
ct malus homo ex malo thesauro cordis sui profert prrevenienle morte salvare sine altcro potest, aliud
mala, ex abundantia enim cordis os loquitur {Matth. aulctn non potest. Unde scriptum est « lii diebus :

XII, 34, 33). » Pro nobis enim dicit Dominus per iUis dicit Dominus ElTundam de Spiritu meo super
:

prophetam. Eos vero qui judicant vos, ego judicabo. omnem caruem {Joel. n, 28). » Advertamus summas
Et iterum ad servos dixit Nolite timere oppro- : divitias bonitatis Dei.Quod in confirraandis neophy-

l)rium hominum ct blasphemias eorum ne metualis. lis manus impositio tribuit singulis, hoc tunc Spi-

De quoque propheta canit, dicens « Non sic

talibus : rilus sanctidescensio iu credcnlium populos donavit
impii, scd tanquam pulvis quem prujicit ventus, univcrsis. Scd quia dicimus quod munus impositio,
propterea non resurgent impn iu judicio neque el confirmatio, el quijamregenei'atus in Chrislo est

peccatores in congregatione justorum. Quoniam . confirmare aliquid possit, fortc cogitat sibi aliquis :

novit Dorainus viam justorum et iter impliorum Quid mihi prodest post mysterium baptismatis my-
peribit (Psa/. I, 4 e< sef/.). » « Quarc conturbatai suntD storium coafirmalionis? Aut quantum vidco uon
gentes, et plebes meditabuntur inania? Consurgent totum dc fonte suscepimus, si post fontcm adjectione
reges lerrai, et principes tractabunt pariter adversus novi gencris indigemiis. Non ita, dilectissimi, atten-

Domiuum et adversus Christum ejus. Disrumpamus dat charitas vcstra. Sicut exigit militaris ordo ut,
vinciila coium, ct proiiciamus a nobis jugum ip- cum imporator quemcunque in militum reccperit

soruin. Ilabitator C0'li ridcbit, et Dominus subsaii- numorum, non soliim signet receptuin, sed oliam

nabil eos. Tunc loquetur ad eos in ira sua, el in arniis competentibus instruat puguaturum; ita iii

furore suo conturbabit eos [Psal.u, 1 et scq.).» EL liaptizato benedictio iUa munitio est. Dedisti mili-

alibi dixil : « Scelus irapii in medio cordis ejus, non teiii, da ei adjumentum militia-.. Nunquid prodest,
esl timor Dci anle oculos ejus {Psal. xiii,3). » « Quo- si (piisquam parentum magnam pupillo conferatfa-

niam dulose egil adversus eum in oculis ejus, ut cullalem, nisi providere sludeat et lulorem? Itaque
iuveniroliniquilatem ad odium. Yerba oris cjus ini- Paracletiis regeueratis in Chrislo custos, et conso-

quitas et dolus, cessavit cogitare ut benefacerct. Ini- hitor et tutor esl. Idco dicit seriuo divinus : « Nisi

quitatem cogilat in cubili suo, stabit in via non Dominus custodierit civitalem fruslra vigilat qui

hr>n (. nctliini non abjicicl. Domine, in cuilo miscri- oiistodit eam {Psal. cxxvi, 1). » Ergo Spiritus san-
241 DECKETALICM COLLECTIO. 242
ctus, qui supex aquas baptismi salulifero descendit a enim in baptismoinquoresurvexistis per fidem ope-
illapsu, in fonte pulchritudinem tribuit ad innocen- rationis Dei, qui suscitavit illura a mortuis. Et vos,
tiam, in coatirmatione auymeutum prcestat ad gra- cuni raortui essetis in defictis et prseputio carnis
tiam, quia in hoc mundo tuta setate victuris inter vestrac, convivificavit cura illo, donans vobis omnia
iuvisibilos hostes et pericula gradiendum est , in dehcta, delens quod adversum vos erat chirogra-
baptismo regeneramur ad vitam, post baplismura phura decreti,quod erat contrarium nobis, etipsum
coufirmamur ad pugnam. In baplismo abluimur, post tulit de niedio et affigens illud cruci, exspolians
baptismum roboramur, at si coutinuo transituris principatus et potestates, traduxit confidenter, pa-
sufficiantregenerationisbeneficia, victuris tamen ne- lam triumphans illos in semetipsu. Nemo ergo vos
cessaria sunt confii'mationisauxilia.Regeueratioper judicet in cibo et potu, aut in parte diei festi, aut
sesalvatmoxin pacebeati sseculirecipieudos, confii'- neomeniae, aut sabbatorum, quse sunt umbra futu-
matioautemarmat et instruit ad agones mundi hujus rorum, corpus autem Christi. Nerao vos seducat,
etpraeliareservandos.Qui autem post baptismum cum volens in humilitate et religione angelorum qus non
acquisita innocentia immaculalus pervenit ad mor- vidit, ambulans frustra, inflatus sensu carnis suse,
tem confirmatur morte, quianon potest peccare post et non tenens caput ex quo totura corpus per
mortem.Hicsiforteilludetiamrequirerevelimus,postB nexum, et conjunctionem subrainistratura et con-
passionem el resurrectionera Ghristi, quid apostolis structum crescit in augmentura fidei. Si mortuiestis
profuerit adventus Spiritus sancti, ipse Dorainus eis cum Christo ab elementis hujus mundi, quid adhuc
evidenter exponit. « Quse dico,inquit, vobis non po- tanquam viventes in mundodecernitis?Netetigeritis
teatis ca portare modo, cum autem venex'it ille Spiritus nequc gustaveritis, neque contrectaveritis quds, sunt
veritatis, ipse docebit omnem veritatem (Joan. xvi, omnia in interitu ipso usu secundum praecepta et
12 et 13).» Vides quia cum Spii'itus sanctus infun- doctrinas hominura, quae sunt rationera quidem
ditur, cor fidele ad prudentiara et constantiam dila- habentia sapientiae in superstitione et huniilitate, et

tatur. Itaque aute descensionem Spiritus sancti usque non ad parcendura corpori, non in honore aliquo ad
ad negationem aposloli deterrentur, post visitatio- snturitatem carnis. Igitur, si consurrexistis cum
nem vero ejus usque ad martyriura conteraptu sa- Cliristo, quse sursura sunt quterite, ubi Christus est
lutis armantur, secundum hoc per Christura redirai- in dextera Dei sedens, quse sursura sunt sapite, non
raur,per Spiritumverosanctmudono sapientiae spiri- qua? super terram. Mortui enim estis, et vita vestra
tualis illuminamur, aedificamur, erudiraur, instrui- abscondita est cum Christo in Deo. Cum Christus
mur, consummamur, ut illara sancti Spiritus vocera apparuerit vita vestra, tunc et vos apparebitis cura
audire possimus. i< Intcllectura tibi dabo et instruara
C;ipso in gloria. Mortificate ergo raembra vestra, quae
te in via hac qua gradieris (Psal. xxxi, 8). » De sunt super terram, fornicationem, immunditiam,
Spiritu sancto accipiraus, ut spii'ituales efficiamur, libidinera, concupiscentiara malam et avai'itiam quse
quia « animalis homo non percipit ea qua sunt Spi- est simulacrorum servitus, propter quae venit ira
ritus Dei {I Cor. ii, 14). » De Spiritu ?ancto acci- Dei iu filios increduhlalis. In quibusetvosambulastis
pimus, ut sapiamus inter bonum malumque discer- aliquando cum
viveretis cum illis. Nunc autera de-
uere, justa diligere, injusta respuere, ut raalitiaj ac, ponite vos omnera irani, indiguationera, raalitiara,
superbise repugnemus, ut luxuriae ac diversis illece- blasphemiara, turpem sei'raonera de ore vestro.
bris et foedis indignisque cupiditatibus resistamus. Nolite raeuliri invicera, exspoliantes vos veterera
jDe Spiritu sancto accipimus vitse amorem et glo- homineni cura actibus suis, et induentes novura,
Iriaj ardorera, ut succensi divinituserigerea terrenis eura qui renovatur in agnitione secundura imagiuem
inentem ad superna et divina valeamus, Jejuniuni ejus qui creavit eura, ubi non est Judaeus, et gen-
Ergo Dominici diei et quintae ferise nerao celebrare tilis circumcisio, et praeputium, barbarus Scytha,
Jebel,utiaterjejunium Christianorura et gentilium servus et liber, sed omnia in omnibus Chrislus. In-
k-eracitcr credentium atque infideliuni et haereti- rv duite ergo vos, sicut electi Dei, sancli et dilecti,
:;orum vera et non falsa discretio habeatur, unde viscera misericordice, benignitatem, humilitatem,
icriptum est : « Quie pars Christi ad Belial ? aut qua^ modestiara, patientiara, supportantes invicem, et
lars fideli cum infideli? Quse aut participatio ju- donantes vobismetipsis, si quis adversus aliquem
ititiae cum iniquilate? » (71 Coi\ vi, Jo.) Et iteruni : habet querelam. Sicut et Christus douavit vobis,
c Nolite jugum ducere cum infidelibus (Ibid. 14). » ita et vos. Super autem orauia hsec, charilalcm ha-
( De caetero, fratres, videte ne quis vos decipiat bentes, quod est vinculum perfectionis. Etpax Chri-
nanibus verbis, neque per philosophiam et inanem sti vigeat in cordibus vestris, in qua et vocati estis
afiaciam secundum traditionera hominu!ii,secundum in uno curpore, et grati eslote. Verbum Dei habitet
56 elementa raundi, et non sccundum Christura, in vobis abundaiiter in omni sapientia, docentes et
[uia in Christo habitat omuis plenitudo divinitatis commonentes vosmetipsos psalmis, hymnis et can-
;orporaliter, et estis in illo repleti, qui est caput ticis spiritualibus, in gratia cautantes in cordibus
•rauis principatus et potestatis, in quo et circumcisi vestris Deo. Omne quodcunque facitis in verbo aut
stis, circumcisione non raanufacta in exspoliatione in opere, omnia in nomine Domini nostri Jesu Chri-
orporis carnis, in circumcisione Christi, consepuiti sti facile, gratias agentes Deo el Patri per ipsum
243 APPEND. \D S.EC. E\. — ISIDOKI .MERC.VTOUIS m
[Col. II, 8-23; 111, 1-17). » Vos, charissimi, nolite de-^Deus autem pacis det vobis idipsum saperc iu al-

ficere beneracienlcs. Quod si aliquis fuerit qui non terutriim et in omnes, et ipse sit semper vobiscum
obedierit verbis apostolicis,hunc uotate, et non iu omni loco, Amen, Data KaL Martias, Volusiailo
commisceamini cum illo, ut confundatur. Et nolite et Rufino viris clarissimis consulibus.
quasi inimicum existimarc, sed corripite ut fralrem,

DE PRIMITIVA ECCLESIA ET SYNODO MCiENA

Nemo, qui Scripturas divinas legit ignorat quod, Apostoli, « orationes, postulatioues, obsecrationes,
in principio nascentis Ecclesia^, discipuUs iu unum gratiarum actioues facere pro omnibus, proregibus,
congregatis, cum multitudine credentium, in quibus et qui iu subhmitate sunt, ut quietam et tranquil-
erat cor unum et anima una, quique vendentes praj- lam vitam habeant. Et hoc bonum et acceptum esse
dia et possessiones suas afferebant, et dividebatur B coram Deo (I Tim. ii, et seq.). » Ideo magister
1

singulis, prout cuique opus erat [Act. iv, 32 et seq.]. gentium protestatur, cui « sollicitudo omnium cccle-
Fuluram namque f^cclesiam in gentibus apostoli siarum iiicumbit [11 Cor. ii, 28), » quique « epi-

praevidebant, maximeque quia Dominus illis priE- scopos regere per Spiritum sanctum constituit Ec-
dixerat: Euntesin mundumuniversum, prsedicantes clesiam Dei {Act. xx, 26). » Quibus ait : « Pascite qui
evangelium (Marc. xvi, 15), vel quia expellendi in vobis estgregem Dei, providentes noncoacte sed
eranta Judaa, uoverantsein gontibus dispergendos, sponte secundum Deum, ueque turpis lucri gratia
Ecclesiamque congregaudam ex rudi populo. Idcirco sed voluntarie (I Petr. v, 2). » Cum enim dicat :

Judaeam minime sunt adepti, sed pretia

prfedia in « Nemo militans Deo implicat se negotiis saecularibus
tantummodo ad fovendos egentes. At vero cum inter (JZTim.ii,4).»Qu8eenimsuntnegotiastecuIaria,sancti
lurbines et adversa mundi succresceret Ecclosia, cauonesmanifestant et inhibent perspicue, quodqui-
eo usque pervenit ut non solum gentes, sed etiam dam qui in clero videntur electi propter lucra turpia
Romaui principes (quipene totius orbis monarchiam conductoresalienarumpossessionumfiant,et saecula-
tenebant) ad fidem Christi et baptismi sacramenta ria negotia sub cura sua accipiant, Domini quidem
coucurrerent. Et quibus vir religiosissimus, Con- ministeriumparvipendentes, saecularium vero discur-
^
stantinus primus, fidem veritatis patenter adeptus, rentes domos, et propter avaritiam patrimoniorum,
licentiam dedit per universum orbem suo degentes sollicitudinem sumentes, decrevit sancta synodus
imperio non solum fieri Clu-istianos, sed etiam fa- nullum deinceps clericum aut possessiones condu-
liricandas ecclesias, et praedia tribuenda constituit. cere, aut negotiis saicularibus se miscere praeter
Denique idem prajfatus princeps donaria immensa, pupillorum et orphanorum, aut si forte episcopus
et fabricam templi primaj sedis beati priucipis apo- civitatis, ecclesiasticarum rerum soUicitudincm ha-
stolorum iustitiiit, adeo ut sedem iinperialem,quam bere prtecipiat, ut liquido patet, quia alia suut uc-
Romani principes possederant, relinqueret, et beato gotia saecularia, alia ecclesiastica. tXonne Moyses in
Petro suisque praesulibus profuturam concederet. saeculo erat cum crebro « tabernaculum intraret et
Idem vero pra?sidens in sancta synodo, qua; apud exiret, quiintus contemplationeraptus [Exod. xxxiii,
Nica^num congregataest, cum querelam quorumdam 8), » foris iulirmantiuni negotiis urgebatur, inlns
conspiceret coram se deferendam, ait : Vos a ne- Dei arcana considerans, foris onera carnalium por-
mine dijudicari potestis, quia solius Dei judicio tabat? Cujus typum sacerdotes in Ecclcsia ageie
reservamini, dii ctenim vocali non
estis.debent, ut dum foi'as exeunt ad exsecranda negotiu
Idcirco,
potestis ab hominibus judicari. Ab illo etenim tera-n pro necessitatibus subditorum, iiitus ad se redeant
pore et deinceps, viri religiosissimi uon solum pos- per contcmplationein mandatorum, sicut Paulus,
sessiones et prajdia quaj possederant, sed etiam « qui cadestibus secrctis inseritur (II Cor. xii, 4) » et

semetipsos Domino cousecrarunt, aiditicantes basi- lainen pcr condescensionis viscera carnalium cubile
licasin suis fundis, in honore sanctorum, martyx'um, perscrutatur. Sic et Jacob ascendentes et desceii-
pcr civitates ac monasteria innumera, in quibus deutes angelos vidit (Gen. xxviu, 12), quia videliccl
ccctus Domino servientium conveniret. Deuique re- rcclorcs Ecclesiff' nou sohim Deo contemplando su-
{;es, et prfcsides ac magistratus non solum hanc piMiia appetunt, sed dcorsum quoque ad mcmbra
licenliam tribuere, sed etiam ipsi proj^ria largiti illiiis miserando dcscendimt. Et, diim sacerdutes
suiil |i(i' universa regna terrarum, undc alerentur horum facta imitantur et se custodiunt, et subdito-
cgeutes qui nihil in mundo possidcbant ecck'si<Tque rum onera portant, et videntur tales esse, qnales
Dei fabricarentur atque restaurarentin-, Deoque ct idem cgrcgius praedicator dicit, ut « qui utuntur hoc
Kcclesiai ejus rite famulantibus servis^pic. illius sup- inuiulo laiKpiain non ulantur, et qui gaudonl tan-
plementa (utabsque necessitiite esscnl) trihiierentur, qiiam non gaudentcs, et qui omuut tanquam non
ut , liajc accipientes, possent , secundiiiu monita Iiossideutcs (/ Cor. vii. ;]()\ »
24£ DECRETALIUxM COLLECTIO. 2 46

EDIGTUM DOMINI CONSTANTINI IMPERATORIS.

In nomine sauctae et individuse Trinitatis, Patris
^ virtutibus, et universis terraj materiis pio sapientia;

scilicet, etFilii, et Spiritus sancti, iraperator Csesar suae nutu ad imaginem et similitudinem suam
Flavius CoNSTAxmus, in Christo Jesu, uno ex ea- 57 pnmiini de limo terrff! flngens hominem hunc in

dem Trinitate sancta, Salvatore, Domiao Deo nostro paradiso posuit voluptatis. Quem antiquus serpens
fidelis, mansuetus, beneficus, Alemannicus, Gothi- et hostis invidens diabolus per amarissimum ligni
cus, Sarmaticus, Germanicus, Britannicus, unicus, vetiti gustum, exsulem ab eisdem fecit gaudiis
pius, felix, victor, ac triumphator, semper augustus, {Gen. I, u), eoque expulso non desinit sua vene-
sanctissimo ac beatissimo Patri Silvestro, urbis nosa, multis modis protelare jacula, ut a via ve-
Romai episcopo et papse, atque omnibus ejus suc- ritatis humanum abstrahens genus, idolorum cul-
cessoribus, qui in sede beati Petri usqiie in tinem turse, videlicet creaturse, el non Creatori deservire
saeculi sessuri sunt, pontificibus nec non et omnibus suadeat, quatenus per hos eos quos suis voluerit ir-
reverendissimis et Deo amabilibus catholicis epi- retire insidiis, secum aeterno efficiat concreman-
scopis eidem sacrosanctse Rom. Ecclesiae per hanc dos supplicio. Sed Deus noster, misertus plasmatis
nostram imperialem constitutionem subjectis in sui, dirigens sanctos suos prophetas, per quos lu-
universo orbe terrarum, nunc et in posteris cunctis men futurae vitae, adventurn vidclicet Filii sui Do-
retro temporibus constitutis, gratia, pax, charitas, t> mini Dei et salvatoris nostri Jesu Christi, annun-
gaiidium, longanimitas, misericordia, a Deo Patre tians misit eumdem unigenitum Filium suum et sa-

omnipotente et Jesu Christo Filio ejus, et Spiritu pientiae Verbum. Qui, descendens de coelis propter
sanctocum omnibus vobis. nostram salutem, natus de Spiritu sancto ex Maria
Ea qua; salvator et redemptor noster, Dominus virgine, Verbum caro factum est, et habitavit in no-
noster Jesus Christus altissimi Patris Filius per suos bis [Joan. i, 14), non amisit quod fuerat, sed coepit
sanctos apostolos Petrum et Paulum, interveniente esse quod noa erat. Deum perfectum et hominem
Patre nostro Silvestro, summo pontifice et univer- perfectum ut Deus, mirabilia perficiens, et ut homo
sali papa mirabiliter dignatus est operari, liquida humanas passiones sustinens, ita Verbum hominem
narratione, perhujus nostrae imperialis institutionis ct Verbum Deum, pra^dicante Patre nostro Silvestro
paginam, ad cognitionem omnium populorum in summo pontifice, intelligimus, ut verum Deum, ve-
universo orbe terrarum studuit propagare nostra rum hominemfuisse nullo modoambigamus.EIectis-
mansuetissima serenitas. Primum quidem nostram que duodecim apostoUs, miraculis coram eis et innu-
lidem, quam a prselato beatissimo Patre et oratore merabilis populi multitudine coruscavit. Confitemur
nostro Silvestro universali pontifice docti sumus,
p eumdem Dominum Jesum Christum adimplesse le-
intima cordis confessione ad instruendas omnium gem et prophetas, passum, crucifixum secundum
vestrum mentes proferentes, et ita demum Dei mise- Scripturas, tertia die a mortuis resurrexisse, as-

ricordiam super vos diffusam annuntiantes. Nosse sumptum in ccelos, atque sedentem ad dexteram
enim vos volumus, sicut per anteriorera nostram Patris. Inde venturum judicare vivos et mortuos,
sacram pragmaticam jussionem significavimus, nos cujus imperii non erit finis. Hsec est enim fides no-

a culturis idolorum, simulacris mutis et surdis ma- stra, catholica, orthodoxa,abeatissimo Patre nostro
nufactis, diabolicis compositionibus atque ab omni- Silvestro summo pontifice nobis prolata.
bus Satanae pompis recessisse, et ad integram Chri- Exhortans idcirco omnem populum, et diversas

stianorum fidem quoe est vera lux et vita perpetua gentium nationes hanc tidem tenere, colere et prae-

pervenisse, credentes juxta id quod nos idemalmi- dicare, et in sanctae Trinitatis nomine aptissime
ficus, summus Pater et doctor noster Silvester in- gratiam consequi, et Dominumnostrum JesumChri-
struxit pontifex, in Deum Pairem omnipotentem, fnc- stum salvatorem, qui cum Patre et Spiritu sancto
torem corU et terrse, visibiHum omnium et invisibi- per infiuita saecula vivit et regnat. Quem Silvester,
liiim. Et in Jesum Christum Filium ejus unigenitum beatissimus Patcr noster universalis, prsedicat pon-
Dominum nostrum, per quem creata sunt omnia. EtD tifex corde devoto adorare. Ipse enim Dominus no-
in Spiritum sanctum Dominum, et vivificatorem uni- stcr misertus mihi peccatori, misit sanctos suos
versae creaturx, hos Patrem et Filium, et Spiritum apostolos ad visitandum nos, et lumen sui splendoris
sanctum confitemur, ita ut in Trinitate perfecta, et infulsit nobis, et odjstractum a tenebris ad veram
plenitudo sit divinitatis, et unitas potestatis, Pater lucem et agnitionem me venisse gratulamini. Nam,
Deus, Filius Deus, et Spiritus sanctus Deus, et tres dum valida squaloris lepra totam mei corporis in-
mum su7it in Jesu Christo. Tres itaque formae, sed vasisset multorum medicorum conve-
carnem, et
una potestas. Nam sapiens reti'o semper Deus nientium cura adhiberetur, nec ullius quidem cura
edidit ex so, per quod semper erant gignenda promeruissemus salutem, ad hoc vencrunt sacerdo-
saicula , Verbum. Et ,
quando eodera solo suaj mihi debere fieri funtem in
tes Capitolii dicentes,
sapientifo Vcrbo universam ex nihilo formavit Capitolio et compleri hunc innocentium sanguine,
creaturam , cum eo erat cuncta suo arcano et iu eo calente loco me posse mundari. Et secun-
compoueus mystcrio , igitur perfectis calorum dum eorum dicta, aggregatis plurimis innocentibus
247 APPEND. AD S.EC. IX. — ISIDOlil MERCATOIUS 248
infantibus, diun vellciit sacrilcgi paganorum sacer- ^ Benedictoque fonte, illic me trina mersiono unda
dotes eos mactari, et ex eorum sanguine fontem re- salutis purificavit. Positoque me in fontis gremio
pleri, cernens serenitas nostra lacrymas matrum nianum de ccelo ine contingeutem propriis oculis
eorum, illico exhorrui facinus, miseralusque eas, vidi. De qua mundus exsurgens ab omni me lepra?
proprios illis xestitui prfpccpimus iilios suos, datis- squalore mundatum aguoscite, levatoquo me de
que vehiculis et donis conccssis gaudcntes, ad pro- vonerabili fonte indutns vestibus candidis septifor-
pria relaxavimus. mis gratiaj sancti Spiritus consignationem adhibuit
Eadem igitur transacta die, per nocturna nobis beati chrisraatis unctione, et vexiUum sanclai cru-
facta silentia, dum sorani tempus advenisset, adsunt cis in mea fronte linivit dicens : Signat te Det/s si-
apostoli sanctus Pelrus et Paulus, dicentes mihi : (jiUo fulei suw : In nomine Patiis, et Fiiii, et Spiriius
« Quoniam flagitiis posuisti terminum, ot effusionem sancti , in consignatione fldei. Cunctusqxie clerus
sanguinis innocentis horruisti, missi sumus a Chri- respondit, Amen. Et adjecitpraisul Pax <?W. Prima :

sto Domino Deo nostro dare tibi sanitatis recupe- itaque die post perceptum sacri baptismatis myste-
randse consiUum. Audi ergo monita nostra, et fac riirai et post curationem corporis mei a leprie squa-
quodcunque indicamus tibi. Silvester, episcopus hu- lore as;novi non esse alium Deum nisi Patrem et Fi-

jus civitatis, ad montem Soractaj persecutiones tuas B lium et Spiritum sanctum, quem beatus Silvester
fugiens, in cavernis petrarum cum suis clericis late- papa prsedicat, trinitatem in unitate, imitatem in
bram fovet, hunc ad te cum adduxeris, ipse tibi pi- trinitate. Nam omnes
gentium quos usque hacte-
dii

scinam pietatis ostendet, in qua dum te tertio mer- nus colui, deemonia, opera hominum manufacta
sorit, omnis te valetudo ista deseret lepra;. Quod comprobantur. Etenim quantam potestatem idem Sal-
dum factum fuerit, hanc vicissitudinem tuo salvatori vator noster suo aposlolo beato Petro contulerit in
compensa, ut omnes jussu tuo per totum orbem re- ccelo ac terra lucidissime nobis idem venerabilis
slaurentur ecclesise. Te autem ipsum in hac parte Paier edixit, dum fldelem eum in sua interrogatione
purifica, ut reUcta omni superstitione idolorum, inveniens ait : <( Tu es Petrus et super hanc petram
Deum vivum et verum, qui solus est et verus, ado- a^dificabo Ecclesiam meam et portae inferi non pra'-

res et excolas, ut ad vohmtatera attiugas. » Exsur- valebuut adversus eam {Matth. xvi, 18).» Advertite
gens igitur a somno, protinus juxta id quod a san- potentes et aure cordis intendite, quid bonus Magi-
clis apostoHs admonitus sura, peregi, advocatoquc ster et Dorainus suo discipulo adjunxit, inquiens :

codem prificipuo et magnifico Palre et illuminatore « Quodcunque ligaveris superterram, eritligalurael

nostro Silvestro, universali papa, omnia a sanctis r-, in coelis [Ibid. 19). » Mirum est hoc valde et glorio-

apostolis mihi praicepta dixi verba. Percontati su- sum in terra ligarc et solvere, et in coelo lii^atum et

mus ab eo qui isti dii essent Petrus et Paulus. Ille solutum esse. Et, dum hpec prajdicante beato Sil-

vero non eos dcos vere dici, sed apostolos salvaloris vostro agnoscerem et beneficiis ipsius beati Petri in-

nostri Domini Dei Jesu Christi respondit. Et rursum tegerrime sanitatime comperi restitutum, utile judi-

interrogare ccepiraus cumdera beatissiraum papani, cavimus una cum oranibus nostris satrapis et uni-
ulrum istorura aposlolorum imagines exprossas ha- vorso scnatu, oplimatibus nieis, etiam et cuncto po-
beret, ut ex pictura disceremus lios e?se quos reve- pulo Romano gloria^. unperii subjarenti, ut sicut in
latio docuerat. Tunc idem venei'abilis Pater imagi- tcrris vicarius Filii Dei esse videtur constitutus, etiam
nes eorumdem apostolorum per diaconum suumex- et pontifices, qui ipsius principis apostolorum ge
hiberi prajccpit, cjuas dum aspicerem et eorum,quos runt vices priucipatus, potestatem amplius quani
in somno videram figuralos in ipsis imaginibus co- terrenam, imperialis nostrae serenitatis mansuetudo
gnovisseni vultus, ingenti clamore coram omnibus habore videtur conccssam a nobis nostroque iraperio
satrapis meis confessus sum eos esse quos in somno obtineant, eligentes nobis ipsum principem aposlolo-
videram. rum vel ejus vicarios firmos apud Deum essc patro-
Ad beatissimus idom Silvestcr Pater nostor, J) nos, et sicut nostra cst terrcna imperialis potcntia,
hffic

m'bis Roma; episcopus indixit nobis pojnitcntia; tem- ejus sacrosanctam Romanam ccclosiam decrovimus
pus intra palatiura nostrum Lateranense, in uno ci- veneranter honorare ot aniplius qiiara nostruni im-
licio, ut omnia quai a nobis impie peracta atque periuni ct lerrcnum thronum scdom sacratissiraaui

injuste disposita fuerant, vigiliis, jejuniis atque la- bcati Pctri gloriose exaltari, tribuentcs ei polosla-
crymis etorntionibus apudnominumnoslrum Jesum tera et gloriai dignitatora atque vigorem et honorifi-

Christura salvatorera impetramus. Dciiidc per manus ccntiam irapcrialora, atque dccerncnlessancimus, ut
impositionem clcricoruni usque ad ipsuni pra^sulom principatum tcneal tam supor qualuor praicipuas
vcni, ibique renunlians Salana;, pomjjis ct operi- sodos Antiochcnam, Aloxandrinam, Conslantinopo-
bus cjus, vel universis idolis manufactis, crcdore litanam, et Hierosolymitanam, quamque eliam s»i-

me in Deum I'atrem onniipotcntem, faclorem coeli et por omnes in universo orhe terrarum Dci Ecclcsias.
terrs!, visibilium et iuvisibilium, et in Josum Cliri- Et pontifox, qui pro tompure i[)sius sacrosanctit?

stum Filium ojus unirum Dorainura nostruni, qui Romauo^ EccIosi.T cxsiitcrit , colsior et princcps
natus est de Spiritu sancto ex Maria virgine, spon- cuuctis sacerdutibus tolius iiiundi exsistal, et oju';

lanoa voluntalc coram omni populo profossus sum. judicio qua^que ad chIImiu Pii. vol fidci Chrisliano-
2i!) DECRETALIUM COLLECTK). 2oO

lum slabilitalcm procurandam fuerint disponantur, \ phrygium, necnon et superhumeralc, videlicct lorum
justiini qnippe cst ut ibi lex sancta caput teneat prin- quod imporialc circumdare assolet collum, vcrum
cipatus, ubi sanctarum lcgum institutor Salvator otiam et chlamydom purpuream atquc tunicam coc-
noster bcatum Petrum apostolatus obtinere prspcepit cineam, et omnia imperialia indumenta, seu et di-
cathedram, ubi, et crucis patibulum sustinens, bea- gnitatem impcrialium prsesidentium equitum, con-
ta2 mortis sumpsit poculum, suique Magistri et ferentes etiam et imperialia sceptra, simulque et
Domini imitator apparuit. Et ibi gentos pro Cbristi cuncta signa atquc banna ctiam ct diversa orna-
nominis confessione coUa flcrtantubioorum doctor, monta impcrialia, et omnem processionem imperia-
beatus Puulus apostolns pro Christo extenso coUo lis cnlminis et gloriam potestatis nostra?.
martyrio coronatus est, illic usque in finem quferant 58 ^ ii''s enim reverendissimis, clericis diversis

doctorem ubi sanctum doctoris quiescit corpus, ct ordinibus, eidem sacrosanctaj Rom. Ecclesiaeservicn-
ibi proni ac humiliali ccelestis regis Dei salvatoris tibu> illud oulnion singularilatom, polenliam et pro?-
nostri Jesu Christi famulentur officio, ubi superl)i cellentiiim habore sancimus, cujus amplissimus no-
terreni regis serviebant imperio. Interea nosse vo- ster senatus videtur gloria adornari, id est patricios

lumus omnem populum universamm gentium ac atque consulcs effici, necnon et caeteris dignitalibus

nationura, pcr totum orbem terrarum construxisse B impcrialibus cos promulgantibus decorari. Et sicul
nos, intra palatium nostrum Lateranense eidemsai- impcrialibus militia, ita et clerum sonctoe Piomanaj
vatori nostro Domino Jesu Christo ccclesiam a fun- Ecclesiffi ornari decernimus. Et quemadmodum impe-
damentis cum baptisterio, et duodecim nos scialis rialispotentiaofficiis diversis cubiculariorum, ncmpe
de ejus fundamentis, secundum numerum duodecim hostiarorum, atcpie omnium excubiarum ornatu, ita

apostolorum, copbinos teri-ai onustatos propriis as- et sanotam Romanam Ecclesiam decorari volumus,
portasse humeris, quam sacrosanctam Ecclesiam ca-^ ct ut amplissime pontificale decus prsefulgeat, de-
put et verliccm omnium Ecclesiarum universo orbe cernimus et hoc utclerici ejusdem sanctai Romante
lerrarum dici, coli, venerari ac praedicari sancimus, Ecclesiae manipulis ct linteaminibus, id est candidis-

sicut per alia nostra imperialia decreta constitui- simo colore decorari equos et ita equitari. Et sicut
mus. Construximus itaque ecclesias beatorum Petri noster senatus calceamentis utitur cum udonibus, id
el Pauli, primorum apostolorum, quas auro et ar- est candido linteaniine illuslrati , ut sicut coeles-
gento locupletavimus, ubi et sacratissimaeorum cor- tia, ita et terrena ad laudom Dei decorentur. Pra;
pora cum magno honore recondentes, thecas ipso- omnibus autem licentiam tribuentes ipsi sanctis-
rum es electro cui nulla forlitudo prsevalet elemcn- „ simo Patri nostro Silvestro , urbis Romaj episco-
torum construximus, crucem ex auro purissimo,
et po, et papsc et omnibus, qui post eum in successum
ct gemmis pretiosissimis per singulas eorum thecas ot perpetuis temporibus advenerint beatissimis
posuimus, et clavis aurcis confiximus. Quibus pro pontificibus pro honore et gloria Christi Dei nostri,
concinnatione luminariorum, possessionum pra?dia in eadcm Dei magna catholica ct aposlolica
contuHmus, et rebus diversis cas ditavimus, et per Ecclesia, ex nostro judicio quem placatus proprio
nostramimperialemjussionemsacram.taminoriente consilio clericare voluerit, et in numero religio-
quam in occidente vel etiam septentrionali et meri- sorum clcricorum connumerare nullum ex omuibus
diana plaga, videlicet in Juda?a, Gra-cia, Asia, Thra- prrosumenlom superbe agere. Deorevimus itaque
cia, Africa et Italia, vel diversis insulis nostra lar- et hoc, ut idera venerabilis Pater noster Sil-

gitate eis concessimus, ea prorsus i^atione ut per vester , summus pontifex ,omnes ejus
vel
manus beatissimi Patiis nostri Silvestri pontificis successores pontifices diadema, videlicel coronam
successorumque omnia disponantur. Gaudeat enim quam ex capitc nostro illi ooncessimus, ex auro
una nobiscum omnis populus et gentium nationes purissimo ot gemmis pretiosis uti debeant , et
universo orbe terrarum exhortantes omncs ut Deo eorum laudem Dci pro honore beati Patri
capite ad
nostro et salvatori Jesu Christo immensas uua no- gestare, ipse vero beatissimus papa supcr coronam
J)
biscum referatis gratias, quam ipse Deus in coelis clericatus quam gerit ad gloriam beati Petni omuino
desuper et in terra deorsum, qui nos, per suos san- ipsa ex auro non est passus uti corona, phrygium
ctos apostoios visitans, sanctum baptismatis sacra- quoque candido nitore splondidum resurrectioncm
mcntum percipere, ot corporis sanitate dignos effe- Dominicam designans, ejus sacratissimo vertici ma-
cit,pro quo conccdimus ipsis sanctis apostohs, do- nibus nostris imposuimus, ot tenentes frenum equi
minis meis beatissimis Petro et Paulo, et per eos illius, pro reverentia heati Petri stratoris officium
etiam bealo Silvestro Patri nostro summo pontifici illi exhibuimus, statuentes eodcm phrygio omnes
el univorsalis urbis Roma? papa?, et omnibus ejus ejus sucoessorcs singulariter uti in processionibus ad
sucressoribus ponlificibus, qui usque in finem mundi imitationem imperii nostri. Unde ut pontificalis apex
in sede ])eati Pelri erunt sessuri, atque de pra?senti non vilesoat, sed magis amplius quam terreni im-
concedimus palatium imperii nostri Laterauense perii dignitatisetgloriao potentia di^coretur, eccetam
quod omnibus in toto orbe terrarum pra^fertur at- palati um nostrum, ut pracdictum cst, quaraque Roma-
que prfccellit palatiis, deindc diadema, vidclicet co- na? vobis, et omnes Italisp seu occidentalium regio-
ronam capilis nostri simulque pallium, vel mitram, num, provincias, locaetcivitates preefato beatissimq
2:h APPEND. AD S^C. IX. - ISIDORI MERCATORIS 2o2
ponlitici nostro Silvestro universali papre concedi- A hsec quffi a noliis imperiali sanctione sacrosancl»
nius alque relinqnimus, et successorum ipsius pon- Romanfp, Ecclesise vel ejus omnil)us pontificibus con-
tificum potestali et ditione lirma imperiali censura cessa sunt, rofragari aut confringerc vcl inqnoquam
per lianc divalem nostram sacram polestatem et prag- autem (quod non credimus) in hoc
convellere. Si quis
maticum constitutum decernimus disponendnm, temerator aut contemptor exstiterit, aeternis con-
Romaua; Ecclesia; concedimus per-
atqnejuri sancta; demnationibus subjaceat innodatus, et sanctos Dei
mansurum. Unde congruum prospeximus nostrum principes apostolorum Petrum etPaulum,sibiinprae-
imperium,elregni potestatemorientalibus Iransferri senti et futura vita senliat contrarios, atque in in-
et transnmtari regionibus, et in Bizantia; provinciae, ferno inferiori concrematus cum diabolo et omnibns
in optimo nomini nostro civitatem ledificari, et
loco, deticiat impiis. Hujus vero imperialis decreti nostri
nostrum illicconstitui imperium, quoniam ubi prin- paginampropriis manibus roborantes,superveneran-
cipatus sacerdotum et Christiana; religionis caput, ab dum corpus beati Petri principisapostolorum posui-
imperatore coelesti constitulum est, justum non est mus, ibique eidem cum apostolo spondentes nos
ut illic imperator terrenus habeat potestalem; ha?c cuncta inviolabiliter conservare, et nostris successo-
vero omnia quse per hanc nostram imperialern sa- ribus imperatoribus conservanda in mandatis relin-
cram, et per alia divalia decreta statuimus atqueB qui,Patri nostro Silvestro summo pontiflci et universali
conflrmavimus, usque in tinem mundi illibata et in- papse, ejusque cunctis successoribus pontiflcibus Do-
concussa permanenda decernimus. Cnde coram Deo mino Deo et salvatore nostro Jesu Christo annuente
vivo, qui nos regnare prcecepit,coram terribili
et tradimus perenniter atque feliciter possidenda. Et
ejus judicio obtestamur, per hoc nostrum imperiale subscriptio imperialis, divinitas vos conservet per
constitutum,omnes nostros successores,imperatores, mnltos annos, sanctissimi ac beatissimi Patres. Da-
vel cunctos optimates,satrapas etiam amplissimum tum Roma;, sub tertio die Kalen. Aprilium, domino
senatnm etuniversum populum in toto orlje terrarum, nostro Flavio Constantino Augusto quarto et Galli-
nunc, et in posterum cunctis temporibus, imperio cano IV, viris clarissimis consulibus.

noslrosubjacentem, nuUi eorum qnoquomodo licere

QUO TEMPORE ACTUM SIT NICiENUM CONCILIUM.

Canones generalium conciliorum a temporibus nnum convenire nisi tempore suppadicti imperatoris,
Constantini coeperunt. In prsecedentibus namque ipse enimdcdit facultatem Christianis libere congre-
annis persecutione fervente, docendarum plebium, gari. Sub hocetiam sancti Patres, inconcilio Nicaeno
nisi quae a Romana processerunt sede, minime da- de omni orbe terrarum convenientes juxta fidem
batur facultas. Inde Christianitas in diversas haere- p evangelicam et apostolicam, secundum postaposlo-
ses scissa est, quia non erat licentia episcopis in los symbolum tradiderunt.

PRiEFATIO NIG.ENI CONCILII.

Beatissimo Silvano in urbe Roma apostolicai se- coelo, et qufficunque solveris superteiTam eruntso-
dis antistite, Constantino Augusto ct Licinio Csesare, luta et in ccelo (Ma<^/t. xvi, 18, 19).» Adhibita est
consulatu Panlini et Juliani virorum clarissimorum, etiam societas in eadem Romana urbe beatissimi
ab Alexandro trecentesimo tricesimo sexto anno, apostoli Pauli, vasis electionis, qui uno die, unoque
mense Julio, xni Kalen. Julii, propter insurgentes tempore gloriosa morte cum Petro, sub principe Ne-
haireses fides catholica exposita est apud Nicceam By- rone, agonizans coronatus est, et ambo pai-iter Ec-
thiniae, quam sanctam et reverendissima Romana clesiam sanctam Romanam Domino conse-
Christo
complectituretvcneraturEcclesia, quippe quamtre- craverunt, aliisque urbibus omnibus in universo
centi decem ct octo Patres mediantibus Victorc atque mundo sua potentia, atque venerando triumpho praj-
Vincentio religiosissimis Romana; sedis presbyteris, tulcrunt. Et licet pro omnibus assidua apud Donii-
inspirante Deo, ad obstruenda Arii venena protule- L) num oinnium sanctorum fundalur oratio, his tainen

runt. Nam et nonnullaj regulae subnexae sunt, quas verbis Paulus beatissimus apostolus Romanis pro-
memoratasuspicicnsconfirmavit Ecclesia. Sciendum prio chirographo pollicetui-, dicens : « Testis enim
cst sane ab omnibus catholicis, (luoniam sancta Ec- niihi est Deus, cui servioin spiritu meo in Evangelio
clesia Romana nuilis synodicis decretis pra^lata cst, Filii cjus quod sine intermissione memoriam veslri
sed cvangelica voce Domini, et Salvatoris nostri facio in orationibus mcis [nom. i, 9, 10). » Prinia

primatum obtinuit, ubi dixit beato Petro apostolo : ergo sedes calesti beneficio Romani« Ecclesia>, quam
« Tu es Petrus et super hanc petram a-diflcabo Ec- beatissimi Petrus atque Paulus suo martyrio dcdi-
clesiam meam, et portac inferi non pracvalebunt ad- carunt. Secunda autem scdes apud Alexandriam
versuH oain. Et tibi dabo claves regni co'lorum, et boali Potri nominc a Marco ejus discipulo atque
quoecunque ligavcris super terram erunt ligata et in evangelista consecrata est, quia et ipse in ^^gypto
2;i3 DECRETALIUM CoELECTIO. 2b4
primus verbum A der, episcopus, naturalenis et quielus,assidue com-
veritatis directusaPetroproedicavit,

et gloriosum suscepit martyrium. Cui vcncrabilis monitionibus Arium cuperet a pravo incepto et as-
successit Abilius. Tertia vero sedes apud Antio- sertionibus impiis revocare, nec tamen res ex senten-
chiam ejusdem beati Petri apostnli Jiabetur bouora- tiaprocederet,etquodplerosquequodamcontagiope-
bilis, quia illir, priusquam Romam veniret, babita- stifera' assei"tionis infccerat, non solum apud Alexan-
vit, etlgnatium episcopum constituit, etillic prinuim di'iam, verum et per alias provincias dispcrserat ur-

nomen Cbristianorum novellae gentis exortum est. bes, perniciosum fore credens, si dissimularet a ta-
JNara et Hierosolymitanus episcopus, pro tanti loci libus, plurimis consacerdotibus suis rem indicat.
reverentia, abomnibusbabetur houorabilis. Maxime Qua>stio laicis innotescit. Sermo usque ad aures re-
quod illicprimus beatissimus .lacobus, qui diceliatur ligiosi principis (quippe qui omni studio et di-
justus, qui etiam secundum carnem fratcr Domini ligentia curaret qua* nostra sunt) pervenit. Tura
nuncupalus ost, a Petro, Jacobo et Joanne apostolis ille ex sententia sacerdotura apud urbem Nicseam
est episcopus ordinatus. itaque, secundum antiquo- 59 episcopale concilium convocat, trecentis ibique
rum Patrum definitionem, scdes prima in Hierosoly- Arium decem et octo episcopis residentibus adesse

mis esse minime dicitur, ne forte ab infidelibus aut jubet, ac de ejuspropositiouibus et qua^-stionibus ju-
idiotis sedes Domini nostri Jesu Christi,qua? in coilo B dicare. Sed in eo concilio admirable factum princi-
est, in terra esse putaretur. Etenim sedes ejus coe- pis non puto reticendum. Etenim cum ex omnibus
lum, terra autem scabellum pedum ejus, qiioniam ipse pene locis episcopi convenissent, et, ut lieri solet,

est,per qucm omnia facta sunt, et sine quo factura diversisex causisintersequsedam jurgia detulissent,
est nihil(JoaH.i,3), «quoniam ex ipso, et per ipsum, interpellabatur frequenter a singulis, offerebantur
et in ipso sunt omnia, ipsi gloria in saecula sseculo- libelli, culpae proferebantur, et magis ad hsec quam
rum. Amen {Rom. ii, 36). » ad id pro quo fuerat ventum aniraos dabant. At ille,

Apud Ephesum vero beatissimus Joannes, aposto- videns quod per bujusraodi jurgia causa summi ne-
lusetevangelista, multo terapore post Domini rcsur- gotii frustraretur, diem certura statuit quo unus-
rectioneraetascensioneraincceIos,divinainspiratione quisque episcoporum, si quid querimoniai habere
Evangelium conscripsit atque requievit. Et ob hoc videretur, deferret. Cura resedisset, suscepit a sin-
episcopus Ephesinus, pro tanti apostoli et evange- gulis libellos. Quos siraul oranes in sinu suo conti-
listae meraoria, caeteris episcopis raetropolitanis in nens nec in eis quod contineretur aperiens, ait ad
synodis honorabihorera obtinet sedem. episcopos : « Deus vos constituit sacerdotes, et po-
Sed quoniam de concilio Nicseno disserendum est, testatera vobis dedit de nobis quoquc judicandi. Et
qua? haec fecit causa, ut post illam apostolorura ^ ideo nos a vobisrecte judicamur,vos autem non po-
gloriosam praedicationem, quae in omnem terram testisab hominibus judicari. Propter quod Deisolius
mirabiliter diffusa est, sub Constantino Augusto tanti inter vos exspectate judicium, ut et vestra jurgia
congregarentur episcopi ? Rufmi nobis decimus liber, quaecunque sunt ad iUud divinum reserventur exa-
qui conjunctusestnovem libris ecclesiasticae Historiae men, vos etenira nobis a Deo dati estis dii. Conve-
quos vir eruditissimus Eusebius Caesariensis edidit, niens non est ut horao judicet deos, sed ille solus de
necessario praefertur ad medium, ut parva quae ejus quo scriptura est « Deus stetit in synagoga deo-
:

inter initia de Arii perversitate conscripta sunt, rura, in medio autem deos discernit [Psal. lxxsi, 1). »
memorentur, quia dubium non est, ideo trecentos Et ideo, his omissis, alia quae ad fidem Dei pertinent
decem et octo sanctissimos Patres, ex universo absque ulla animorum contentione discutite. Cum
orientaliorbeinNicaea Bithynioe congregatos, ut Arii haec dixisset omnes querimoniarum libelios jussit
impium dogma Christi auxilio funditus damnaretur. exuri, ne innotesceret illi odium et suggillatio sa-
Et salubri providentia constitueretur quod in sancta cerdotum. Verura cum per dies multos in episcopo-
catholica Ecclesia debcat observari. Item ad locum rum concilio de fide quaestio verteretur, et nonnulli
ex libro decimo Rutini Igitur cum apud Alexan-
: t\ diversa sentirent ac vehementer ceptis Arii faverent,
driam post Achillem, qui Petri matyrio successit, plurestamen erantqui impium exsecrarentur incep-
suscepisset Alexander sacerdotium, quia pax nostris tum. Cumque in eodem concilio esset confessorum
et quies a persecutionibus erat, atque Ecclesiarum magnus nuraerus sacerdotum, omnes Arii novitati-
gloria confessorum meritis gaudebat, prosperitas bus adversabantux. Favebant vero ci viri in quae-
rerum nostrarum domestica contentione turbabatur. stionibus calhdi, et ob id simplicitati fidei adversa-
Etenim presbyter quidam apud Alexandriara, nomine bantur. Quautam vero habeat virtutem fidei simpli-
Arius, vir ipse et forma magis quam virtute religio- citas, etiam ex bis quae ibi gesta sunt, cognosci-
sus, sed gloriae laudisque et novitatis improbe per- raus. Etenim cum pro studio religiosi imperatoris
cupidi»*, prava quaedam de Chinsti fide proferre, ex omniterra sacerdotes Dei convenissent, opinione
et quac arte inquisitionis invenerat coepit. Abscin- coramoti pbilosophi quoque et dialcctici valde no-
dere enim, ac separare ab illa acterna ct ineffabili biles et opinatissimi convenerunt. lu quibusquidam
Dei Patris substantia vel natura Filium conabatur. insignis in arte dialectica per dies singulos conflic-
Qute res in Ecclesia plurimos conturbabat, ctadulci tura summi certaminis cum episcopis nostris viris
mentis tranquillitate dimovebat. Sed cum Alexan- aequc in dialectica non impiobabiliter ernditis mo-
 .

25o APPEND. AD S/F.C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 2:;t;

vebat. Etliebat ingens spectaculum convenientibus A pefactus virtutcdictorunimulusadomnia hocsolum

ad audiendum doctis et litteratis viris. Nec tamen potuit respondere : Ita sibi videri, nec aliud verum
ullo genere philosophus concllidi a quodam poterat esse quam dixerat. Tunc senior hsec inquit : Si ita

aut constringi.Tanta enim dicendiarteobjectis quae- esse credidisti, surge, ot sequere me ad Domi-
stionibus occurrebat, ut iibi maxinie putareturastri- nicimi, et hujus iidei signacuhim suscipe. Et ita

ctus velut anguis lubricus elaberetur. Sed ut osten- philosophus Christianus elfectus tandem se gratula-
deret Deus, quia « non in sermone regnum Dei, tus est victum. In illo etiam conciUo fuit Paphnutius
sed in virtute consistit (/ Cor. iv, 20), » quidam ex homo Dei episcopus i€)gypti, in quo tanta virtute
confessoribus, simplicissimai naturai vir, et nihil inerat gratia, nt signa per eum non minus quara
aliud sciens « nisi Christum Jesura, et Imnc cruci- dudum per apostolos fierent.Quo etiam in tempore
lixum (] Cor. ii, 2), » inter caeteros auditores epi- et Spyridion Cyprius episcopus insignis habebatur.

scopos aderat. (jui cuni vidisset philosophum insul- Tales igitur in illis adhuc temporibus multi viri in

tantem nostris, et caliida se disputationis arte jac- Ecclesiis Domini refulgebant, ex quibus plurimi in

tantem, poscit ab omnibus locum velle se paucis illo conciUo fuerunt. Interea per dies singulosagita-
cum philosopho sermocinari. Tum vero nostri qui batur conventus, nec facile aut temere tanta sta-

simplicitatem viri et imperitiam in sermone dun- B tuere audebant, et vocabatur Arius frequenter in
taxat nossent, pavere et velut pudorem quemdam conciliura, etassiduotractatu assertiones ejusdiscu-

pati ne forte apud callidos homines risui efticeretur tiebantur, et quod adversura hsec tenere deberent ac

sancta simphcitas. Perslitit tamen senior, et hinc statui summa cum deliberatione quserebant.Verum

movit sermonis exordium. « In noraine,inquit,Jesu post diutinum multumquetractatumplacuitomnibus

Christi, philosophe, audi qus vera sunt. Deus unus ac velutuno cunctorum ore et corde decernitur Omo»-
coelum et terram, quique homini quem
est qui fecit sion conscribi deberc,idest ejusdem cum Patresub-
de limo terrae formaverat spiritum dedit, universa stantiff! Filiura confiteri. Atque firmissima oraniuin
quce videntur sibi virtute Verbi sui creavit, et Spi- sententia pronunliatur. Decem et septem soli tuuc
verbum ac sa-
ritus sui sanctiticatione tirmavit, hoc fuisse dicuntur quibus Arii magis lides placeret ex-

pientiaquam nos Filium dicimus humanos miseratus, trinsecus creatum Dei Filium ex nullis substantibus,

errores ex Virgine nascitur, et per passionem mor- et non ex ipsa Patris deitate progenitum confirman-

tis a perpetua nos morte liberavit, ac resurrectionc tes. Defertur ad Constantinum sacerdotalis concilii
sua a;ternam nobis contulit vitara, quem exspecta- sententia. IUe tanquam a Deo prolatam veneratur.
mus judicem omnium qua; cgerimus esse venturum.
p Cui si quis tentasset obnili velut contra divina sta-
Credishtecitaesse,philosophe?»Atilleacsinunquara tuta venientem, in exsiliura se protestatur acturura.

ullum sermonera contradicendididicisset, ita obstu- Explicit praefatio.

INCIPIUNT CAPITULA mCJEm CONCILII.

1 De Eunuchis qui seipsos abscindunt. 13. De cathecuminis lapsis.

2. De his qui post baptisma statim ad clcrum ap- De diaconibus, ne corpus Christi tradantpres-
14.

plicantur. byteris, vel anle presbyteros communicent.

3. De subintroductis mulieribus. lo. De clericis temere ab Ecclesia recedentibus.

4. Qualiter episcopi debeant ordinari. 16. De presbyleris, et diaconibus vel clericis qui
H. De excommunicalis clericis vel laicis. ad alias civitates transeunt.

C. De primatibus episcoporum metropolitanorura. De clericis alienis sine conniventia proprii

17.

7. De honore episcopi Hierosolymitani. episcopi ab alio in sua ecclcsia non ordinandis.

8. De Novatianis. 18. De clcricis usuram vel ampliationem accipien-

9. De presbyteris sine examinatione conslitutis. tibus.

10. De lapsis clericis ordinatis. 19. De Paulianistis et Cataphrigis rebaptizaudis.

t De his qui sponte lapsi sunt qualiter dcbeant iJ

i .
20. De diebus Dominicis et Pentecostes, ut in eis

pcenitere. stantes oremus.

12. De excommunicatis a sa^culo exeuntibus.

INCIPIUNT CANONES NIC^NI CONCILII.

Quod actum est sub Constantino imperatore Paidino ct Juliano consulibus fratribus, an. 363,
III Kal. Ju/.

magiuun conci- Si quis in ;egritudin<' vel a medicis sectus est,

Cum convenisset hoc sanctum ct 1.

provincia', Uithynia^, vel a barbaris castratus, placuit ut iste permaneat

lium apud Nicffiam civitatem
stalula suut ab cis ]ia'c (lua; infra scripta sunt, ex in rlcro. Si quis autcm sanus seipsum abscindat,
Grteco in Latinum versa sermoncm. etiamsi est in clero, cessare dcbet et ex hoc nullum
237 nECRETALIUM COLLECTIO. 2S8

talem oportet ordinari. Sicut autem de his qiii vel \ et Pentapoli, ut Alexandrinus episcopus horum om-
affectaverint haec vel ausi sunt seipsos abscindere, nium habeat potestatem, quoniam quidem et Ro-
haec, quae, dicimus, statuta sunt. Ita si qui a barba- manoepiscopoparilismosest.Similiterautemetapud
ris vel a dominis suis secti, et probabilis vitae sint, Antiochiam 30 caHerasque provincias honor suus
tales suscipit ecclesiastica regula in clerum. unicuique servetur Ecclesiae. Per orania autemmani-
II. Quoniam multa sive per necessitatem, sive ex festum est quod si quis praeler voluntatem et con-
quacunque causa contra regulam gesta sunt, ita ut scientiam metropolitani episcopi fuerit ordinatus,
homines ex vita gentili nuper adhuc catechizati, vel hunc concilium magnum et sanctum censuit non
instituti statim ad spiritualem baptismum venissent, debere esse episcopum. Sane si communi omnium
et continuo cum baptizati sunt, etiam ad episcopa- consensu ralionabiliter probato, secundum eccle-
tum, vel ad presbyterium provecti sunt. Recte igi- siasticam regulam duo vel tres animositate ducti,
tur visum est de csetero uihil tale debere fieri. Nam per contentionem contradicant, obtineat plurimo-
et tempore opus est ut sit cateehumenus, et post rum sententiam sacerdotum.
baptismum multa probatione indiget. Evidens nam- VII. Quoniam mos antiquus obtinuit, et vetusta

que est aposLolicum praeceptum dicens « Non neo- : ti'aditio Hierosolymorum episcopo
ut Eliae, id est
phytum ne forte elatus in judicium incurrat et la- B honor deferatur, habeatconsequenterhonorem, ma-
queum diaboU {I Tim. iii, 6). » Si vero procedente nente tamen raetropolitanBe civitatis propria digni-
tempore aliquod peccatum admiserit, et convictus tate.

duobus vel tribus testibus fuerit, cesset a clero qui VIII. Si qui voluerint venire ad Ecclesiam catho-
hujusmodi est. Si quis vero praeter hacc facit, tan- licam ex Novatianis, placuit sancto concilio ut ordi-
quain contraria statutis sancti concilii gerens, ipse nentur et sic maneant in clero. Ante omnia autem
pericUtabitur de statu sui cleri. hanc habeant confessionem, quam per Scripturam
III. Omnibus modis interdixit sancta synodus ne- exigi oportet, ut fateantur se communi consensu
que episcopo, neque presbytero, neque diacono, catholicae Ecclesiae statuta observaturos, id est com-
neque ulli clericorum omnino licere habere secum municaturos se, et his qui forte secundas nuptias
mulierem extraneam, nisi forte mater, aut soror, experti sunt, vel his qui persecutionis tempore lapsi
aut avia, aut amita, vel matertera sit. In his nam- sunt, quihus tamen lapsis poenitentiae modus et
que solis personis, et harum similibus omnis quae tempus ascriptum est, ut in omnibus sequantur ea
ex nmlieribus est suspicio declinatur, qui autem quae in Ecclesia catholica obsei'vantur. Et sicuhi
prajter ha^c agit periclilatur de clero. iidem ipsi fuerint inventi, sive in vicis seu in urbibus
IV. Episcopum oportet ab omnibus episcopis, si '-'
clerici ordinati a catholicis, sic etiam in clero per-
fieri potest, qui sunt in provincia ejus ordinari. Si sistant, unusquisque tamen in suo ordine. Si vero
vero hoc difficile fuerit, vel aliqua urgente necessi- episcopus vel presbyter catholicae Ecclesiae fueritad
tate, vel itineris longitudine, certe tres episcopi quem aliqui ex his accedunt, certum est quod epi-
debent in unum esse congregati, ita ut etiam caete- scopus quidem catholicus suam habeat dignitatem.
rorum qui absentes sunt consensum litteris teneant, Similiter autem presbyteri et diaconi habeant. Hi
et ita faciant ordinationem. Potestois sane vel con- vero qui ab istis veniunt, si forte episcopus fuerit,
firmatio pertinebit per singulas provincias ad metro- habeat sacerdotii dignitatem, nisi forte placeat epi-

politanum episcopum. scopo catholico concedere ei etiam episcopalis no-

V. Servetur ista sententia, ut hi qui ab aliis minis honorera. Si vero non placuerit inveniat ei

excommunicantur ab aliis ad communionem non locum, ut sit in parochia coepiscopus, aut in clero
recipiantur. Requiratur sane si forte aliqua indigna- presbyter, et in civitate una non videantur duo
lione, aut coulentione, aut qualibet commotione episcopi esse, et ille omnimode in clero permanere
episcopi sui excommunicati sint. LH ergo digna haec videatur.
possint examinatione perquiri recte visum est, per t\ IX. Si qui sine exarainatione proraoti presbyteri
singulos annos, in singuUs provinciis bis in anno sunt, et postea examinati, confessi sunt peccata
episcoporuni concilium fieri, ut simul in unum con- sua, et cum confessi fuissent, contra regulam ve-
venientcs ex communi provincia hujusmodi exami- nientes homines manus eis temere imposuerunt,
nent quaestiones, ut ita demum hi qui ob culpas hos ecclesiasticus ordo non recipit.
In omnibus
suas episcoporum suorum offensas merito contraxe- enim quod irreprehensibile est defendit Ecclesia.
runt digne etiam a caeteris excommunicati similiter X. Quicunque ex lapsis per ignorantiam sunt
habeantur, quousque in comrauni vel ipsi episcopo ordinati, vel contemptum eorum qui eos ordinave-
suo visum fuerit humaniorem circa eos ferre senten- runt, hoc non praejudicat regulae ecclesiasticae, cum
tiam. Habeatur autem semel concilium ante dies enim compertum fuerit deponantur.
Quadragesimae, ut omnLbus, si quae sunt, simulta- XI. Placuit sanctae s}Tiodo, licet indigni sint mi-
[tibusamputatis,mundum solemne Deo munuspossit sericordiae, tamen aliquid circa eos huraanitatis
offerri. Secundum vero agatur circa tempus au- ostendi. Si quos ergo ex anirao pcenitet tribus annis
tumni. inter poenitentes habeantur. Si tamen fideles sunt,
VI. Mos antiquus perduret in JEgjpto, vel Libya, septem annis aliis inter poenitentes sint, duobu;
Paikoi.. CXXX. 9
2o9 APPEND. AD S.EC. IX. — ISinORl MERCATORIS 260
autem annis idem sine oblatione in ox'atione sola ^fuerint, non debent suscipi in Ecclesia, sed cura
participent populo. Si qui vero, per Dei gratiam omni necessitate cogantur, ut redeant ad Ectlesiam
vocati primo quidem ostenderunt fidem suam, de- suam, quod si permanserint, excommunicare eos
posito militifp cingulo, post ba^c autem ad proprium oportet.
vomitum revcrsi sunt, ut ct pecunias darent et am- XVJI. Si quis ausus fuerit aliquem, qui ad
birent redire rursum ad miUtiam, isti decem annis aUerum pertinet, ordinare in sua Ecclesia, cum non
sint inter pcenitentes, post primum triennium quo habeat consensum episcopi ipsius a quo recessit cle-
fuerint, inter audientes, ab omnibus vcro illud prae- ricus, irinta erit hujusmodi ordinatio.
cipue observetur, ut animus eorum et fructus pceni- XVIII. Quoniam multi clerici, avaritise causa tur-
tentiae observetur. Quicunque enim cum omni ti- pia lucra sectantes, obliti sunt divini prsecepti, quod
more et lacrymis perseverantibus et operibus bonis dictum est, qui pecuniam suam non dedit ad usu-
conversationem suani non verbis solis, sed opere ram, fenerantes centesimas exigant, statuit hoc
etveritatcdemonstrant, cum tempus statutum etiam sanctum concilium, si quis inventusfueritpost hanc
ab his fuerit impletum, et orationibusjamca-perunt definitionem usuras accipere, vel ex quolibet tali

communicare, licebitetiam episcopo bumanius circa negotio turpia lucra sectari, vel etiam species fru-
eos aliquid cogitare. Qui vero indifferenter habue- B mentorum ad sextuplum dare, omnis qui tale aU-
rint lapsum, et sufficere quod Ecclesiam intro-
sibi quid conatus fuerit ad qusestum dejiciatur a clero,
ierunt arbitrantur, isti omnimodo tempora statuta et alienus ab ecclesiastico habeatur gradu.
complebunt. XIX. Si quis confugit ad Ecclesiam catholicam de
XII. De his vero qui recedunt ex corpore, anti- Paulianistis et Cataphrigis statutum est rebaptizari
quae legis regula observabitur etiam nunc, ita ut si eos debere. Si qui vero clerici erant apud eos, si-

forte quis recedit ex corpore, necessaria vitse suse quidem inculpati fuerint et irreprehensibiles, reba-
viatico non defraudatur, quod si desperatus aliquis ptizati rursus etiam ordinentur ab episcopo Eccle-
recepta communionc supervixerit, sit inter eos qui siae catholicse. Si vero examinati minus fuerint apti
sola oratione communicant. De omnibus tamen his deprehensi, deponi eos oportet. Similiter autem et
qui a corpore recedunt, in tradendo eis communio- circa diacones et de omnibus qui in eodem clero
nem et cura et probatio sit episcopi. inveniuntur, eadem forma servabitur. Commemora-
XIII. Placuit hoc sancto et magno concilio de vimus autem diaconissas quse in hoc ordine inventae
catechumenis qui lapsi sunt, ut tribus annis inter sunt, quee nec manus impositionem aliquam habeant,
audientes vcrbum sint tantummodo, post hsec vero ut omnimodo inter laicas habeantur. Similiter autem
orent cum catechumenis. ^ diaconiss» qviaj in catholico canone non habentur
XIV. Pervenit ad sanctum conciUum quod, in simili loco, id est laicse et tanquam non consecratae
locisquibusdam et civitatibus, presbyteris sacra- deputentur.
menta diaconi porrigant, hoc neque regula, neque XX. Quoniam sunt in die Dominica quidam ad
consuetudo tradidit uthi qui offerendi sacrificii non orationem genua flectentes, et in diebus Pentecostes,
habent potestatem, his qui offerunt corpus Christi propterea est itaque statutum a sancta s}Tiodo quo-
porrigant, sed et illud innotuit quod quidem dia- niam consona et conveniens per omnes ecclesias
cones etiam ante episcopos sacramenta sumunt. custodienda consuetudo est ut stantes ad orationem
Haec omnia amputentur et accipiant secundum Domino vota reddamus.
ordinem post presbyteros ab episcopo vel a presby- Symholum ejusdem Nicseni concilii.
tero sacram communionem. Quod si non fuerit in Credimus in unum Deum Patrem oranipotentem,
praisenti vel episcopus vel presbyter, tunc ipsi pro- visibilium et invisibilium conditorem. Et in unum
ferant et cdant. Sed nec sedere quidem Ucet in me- Dominum Jesum Christum, Filium Dei, natum de
dio presbyterorum diacones. Si quis autem non Patre unigenitura, hoc est, de substantia Patris,
vult his sufficiens esse, post hanc deiinitionem ces- r\ Deum de Deo, lumen de lumine,Deum verum de
set esse diaconus. Deo vero, natum, non factum, consubstantialem Pa-
XV. Propler muUas perturbationes et frequentes tri, id est, unius substantiaj cum Patre (quod Graeci
tumuitus seditionum, qua; fieri solent, placuit om- omousion dicunt) per quem omnia facta sunt qua; in
nimodo istam abscindi consuetudinem qua; contra coelo et in terra. Qui propter nos homines, et pro-

regulam est, sicubi tamcn sit, id est nc de civitate ad pter nostrara salutem descendit de coelis, et incar-

civitatem transeat vel cpiscopus, vcl presbyter, vel natus est, atque homo factus, passus, mortuus est,

diaconus. Si quis vero post ha!C statula sancli iuijus et resurrexit tertia die, ascendit ad ca>lo3, venlurus
concilii tale aUquid agere tentaverit, infringctur judicare vivos et morluos. Et iu Spiritum sanctum.
omni generc hujuscemodi conatus et reslituatur Eos autem qui dicunt erat, quando non erat et an-
propria; Ecclesia; in qua ordinatus est. tequam nasceretur non erat, etquod ex nullis cxi*
XVI. .Si qui vero timorem Dei ante oculos non stcntibus faclus est, aul ox aliqua subslantia vel
habentes, neque ecclesiastica statuta custodientes, natura, euni dicentcs esse mutabilem, et convertibi-
rccesserit ab Ecclesia sua sivc presbyter sive diaco- lem Filium Dei, perhibendo hos analhematizat, et

nus, vcl in quocunque ecciesiastico ordine positi coudemnat catholica et apostolica Ecclesia. Hnec est
 .

2fil DECRETALIUM COLLECTIO. 262

fides quam exposuerunt Patres i.rimum quidem ad- A ^^^' continens omnia qua) cxislunl, Filius verus de

versus Ariumblasphemum, dicentem creaturam esse Patre vero, invisibilis de invisibili, incorruptibilis de

Filium Dei, et adversus omnem hseresim, Sabellii, iucorruptibili, immortalis de immortali, et sempi-

Photini, Pauli Samosateni , Manichsei , Valentini, ternus de sempiterno, et unus Spiritus sanctus, per-

Marcionis, et adversus omnem omnino hseresim, si fectus, perfecta vita, viventium sanctitas, et fons

quse insurrexerit contra catholicam et apostolicam sanctitatis, et sedificationis ministrator, per quem
Ecclesiam quam omnes condemnaverunt Niceea con- Deus in omnes credentes et super omnes, et Filius
gregati episcopi trecenti decem et octo. qui per omnes. Trinitas, pei'fecta gloria, et reguum
Fides Gregorn majoris. sempiternum, individuum, et inalienabile. iNeque
Unus Deus, principium, et Pater Verbi viventis, igitur creatum aliquid, et servum seu famulum in

sapientiae existentis, et virtutis, et imaginis propriae, neque adventitium, vel subintroductum

Trinitate,

perfectus perfecti genitor, et unus Dominus ex uno, tanquam quod ante non exstiterit, et novissinium
Pater filiiunus Dominus ex uno, Deus
unigeniti, et subintraverit, neque enim desinit aliquando Filius

de Deo, figura substantise Patris, imago Dei, Deus Patri, aut Fiho, Spiritus sanctus, sed immutabiliset
Verbum mundi, et totius substantiae opifex, sapien- inconvertibilis haec eadem Trinitas semper.

INCIPIUNT CAPITULA. CONCILII ANCYRANI.

1 De presbyteris lapsis in persecutione. T> 12. De his qui ante baptismum sacrificaverunt
2. De diaconibus qui immolaverunt. idolis.

3. De clericis sive laicis quorum manus alii cum 13. De coepiscopis.

injuria super idolorum sacriticia posuerunt. 14. De presbyteris a carne se abstinentibus.
4. De his qui in templis idolorum coenaverunt, de 13. Non debere presbyteros ecclesiastica jura
quibus supra. vendere.
5. De his qui timore ritus gentiUum perege- 16. De his qui irrationabiliter vixerunt.

runt. 17. De his qui sicut muta animalia vixerunt.

6. De his qui in locis idolorum manducaverunt. 18. De episcopis qui ordinati non suscipiuntur.
7. ile his qui frequenter idolis immolaveruut. 19. De his qui virginitatem profitentur.
8. De his qui coacti idolis immolaverunt. 20. De adulteris.
9. De his qui aliis sacinticandi causam attu- 21. De mulieribus quee fornicatae partus suos
lerunt. necant.
10. De diaconibus. 22. De his qui volentes homicidium fecerunt.
H . De desponsatis puellis et ab aliis corru- 23. De his qui more gentilium vivunt.
ptis. 24. De eo qui sororem sponsse suce vitiavit.

61 INCIPIT GONGILIUM ANGYRANUM.

(Anno Domini 600.)

Isti quidem canones, seu regulse, priores sunt(^ prise retinere, offerre autem illis et sermonem ad
Nicffinis, sed ideo Nicseni canones priores scribuntur, populum facere, aut aliquibus sacerdotalibus officiis

propter auctoritatem magni et sancti concilii apud fungi non liceat.

Nicseam habiti. IL Diacones similiter, qui immolaverunt, postea
Convenerunt autem in synodum memoratam, An- autem iterum reluctati sunt, illos quidem honore
cyram civitatem, hi qui infra scripti sunt, Marcel- carere oportet ccssare vero debere ab omni sacro
lus Ancyranus, Agricolaus Caesariensis, Lupus Thar- ministerio, ita ut nec panem nec calicem offerant,
sensis, Vitalio Antiochensis, Basilius Amasenus, nec pronuntient, nisi forte aliqui episcoporum con-
Philadelphus Juliopolitanus, Testulus Nicomedensis, scii sint laboris eorum et humilitatis, et mansuetu-
Heraclius Zolonensis, Petrus Iconiensis, Munecius dinis, el voluerint eis aliquid amplius tribuere vel
Laodicensis, Pergianus AntiochaenusPhisidiae, Nar- adimere, penes ipsos ergo de his erit potestas.

cissus Nerodiensis. III. Qui fugientes timore persecutionis, compre-

L Presbyteros, qui immolaverunt et postea
Cap. hensi sunt, vel a familiaribus seu a domesticis tra-
iterum certamen iuieruut, si hoc ipsum ex fide, et diti, et vel bona propria amiserunt, vel sustinuerunt
non aliquo argumento sibimet preparantes egerunt, tormenta, vel etiam carceribus inclusi sunt. Et ta-
ut iterum teneri viderentur, aut tormentis subjici D men proclamaverunt se esse Christianos, quin etiam,
puteutur tanquam inviti, si ex lide ergo luctati sunt perseverante violentia, ad id usque perducli sunt
et non ex compacto, adoslentationem, ut olferreut ut manus eorum apprehensas, et violenter attractas

ipsi fecerunt, hos placuit honorem quidemsedis pro* super sacriticia imponerent, iilis scilicet perseveran-
 •203 APPEND. AD S,€C. IX. ISIDORI MERCATORIS 264
tibus in fide, et Christianos se esse voeiferantibus, K minus epulas ibidem portaverunt et comederunt,
hoc ergo quod eis invitis et alii? cogentibus conti- placuit ut post biennii po^nitentiam suscipiantur ita
git, si luctu et moerore animi acerbe se ferre demon- tamen utrum aut cum oblatione recipiendi sint, an
strant, ipsique humili per bonam conversationem ad solam communionem admitti debeant unusquis-
habitu incedentes dolere se quod inviti coacti sunt que episcoporum examinet vitam eorum, et prseter-
doceant. hos tanquam inculpatos a communione non ita ac prffisentia habita consideratione perpendat.
vetari. Si autemjamprohibitisuntabaliquibusacom- VIII. Hi autem qui secundo vel tertio sacrificave-
munione majoris dihgentiee inquisitionis causa, aut runt vi coacti, quatuor annis sese ad poenitentiara
per ahquorum ignorantiam statim recipi oportere, submittant, duobus autem ahis sine oblatione com-
hoc autem observari oportet, et de clericis et de municent, septimo anno perfectionem recepturi
laicis omnibus. Laicos sane qui in similem necessi- communionis.
tatis causam inciderunt, tanquam si nihil peccave- IX. Quotquot autem non sohim a fide Dominica
rint, maxime si eos probabihs vita commendet, ad deviarunt, sed etiam insurrexerunt in ahos, et fra-
ordinatiouem recipi placuit. tribus persuaserunt, et rei facti sunt persuasionis,
IV. De his, qui sacrificare coacti sunt, insuper in hi per triennium quidem inter catechumenos habean-
templis idolorum coenaverunt, si qui eorum cum B tur, perahud autemsexenniumpoenitentiae recipiant
liabitu cultiorp ad templa pi'oducti sunt, atque ibi locum, ahovero anno, id estdecirao, coramunionem
pretiosiori veste adhuc mutata coenee participes fa- sine oblatione recipiant ut completo decennio per-
cti sunt, idolorum indifterenter suraentes omnia qui fectione fruantur. Ideo autem ipso terapore, etiam
fuerant apposita, placuit inter audientes uno anno vita eorum et conversatio consideranda est.
constitui, tribus autem ahis annis agere poeniten- X. De diaconis, quicunque cura ordinantur, si in
tiam, sed ex ipso trienno per biennium tantummodo ipsa ordinatione protestati sunt, dicentes veUe se
orationi communicare, tertio autem anno reconci- habere uxores, nec posse se continere, hi postea, si

liare sacramentis. ad nuptias venerint, maneant in ministerio, propter-

V. Quotquot autem ascenderunt templa cum veste ea quod his episcopus licentiam dederit. Quicunque
lugubri, et recumbentes inter ahos manducaverint sane tacuerunt, et susceperunt raanus impositionera,
flentes, si compleverint poenitentiam triennii tempo- professi continentiam, si postea ad nuptias conve-
ris, sine oblatione suscipientur ad coramunionem, id nerint, a ministerio cessare debebunt,
est ut ipsi oblationera non offerant. Si autem per- XI. Desponsatas puellas, et postea ab aliis cor-
ductiadterapla non raunducaverint,bienniomaneant ,
ruptas, placuit erui, et his reddi quibus fuerant de-
in poenitentia. Tertio vero communicent, sed sine '
sponsatse, etiam si eas a raptoribus florera pudoris
oblatione, ut dictum est, in quarto jara anno per- amisisse constiterit.
fectionem suam recipiant. Episcopum autem hanc Xn.Eos, quiantebaptismum sacrificaverunt idohs,
habere licentiam oportet, ut pro his peccata singu- et postea baptismum consecuti sunt, placuit ad ordi-
lorum consideret, et prout viderit conversationem, nem promoveri, tanquara ab omni crimine lavacri
noi'mam, regulamque conversationis attribuat, id salutaris sanctificatione purgatos.

est, ut humanius agens secundum vitae modum tem- XIII. Vicariis episcoporum (quosGrsecicoepiscopos
pus alicui breviare, aut etiam proHxius quod cor- vocant) non licere, vel presbyteros, vel diaconos
rectionis necessarium viderit , addere. Discutiatur ordinare. Sed nec presbyteris civitatis sine episcopi
autem oraniura horum, et prsecedens vita, et poste- prcecepto aliquid imperare, nec sine auctoritate ht-
rior, et ita circa eos sacerdotalis humanitas mode- terarum ejus in unaquaque parochia aliquid agere.
retur. XIV. De his qui iu clero sunt presbyteri vel diaconi,
VI. De his qui minis tantum cesserint, aut bono- et abstinent se a carnibus, hoc placuit statui, ut non
rum oblalione, aut transportationis poma deterriti eas tanquam iramundas conteranant, sed contin-
nunc usque non pcenituerunt ne-
sacrificaverunt, et n gant. A quihus quidera, qui se abstinei'e volunt,
que ronversi sunt, raodo autem, id est, tempore habeant potestateni, ita tamen, ut si quando cum
hujus synodi, se obtulerunt conversionis suae consi- oleribus coquuntur, eadem tanquaracarnibus poUuta
lium capientes, placuit eos usque ad magnum diem non judicent, sed ex his cibum assuniant, quamvis
inter audientes suscipi, pcenitentiara autem agere a carnibus se abstineant. Quod si in tantura eas
triennio, et post duos alios annos sine obhitione imraundas etabominabilesjudicaverint, utnec olera
communicare, et ita demum sex annis completis ad qua? cum carnibus coquuntur aestiment comedenda,
perfectum pervenire. Quod si aliqui ante hoc con- tanquam non conscntientes huic regulse, cessare
cihum suscepti sunt ad poenitentiam,exiHotempore eos oportet et a rainisterio el ordine suo. Si quis
imputabitur eis initium sexennii constiluli. Quod si autem hujus reguia; monitis non ohedierit, sed car-
ahcui horum quodhbet mortis pericuhim aut ex nes (ul diclum est) inmiundas et abominaudas exis-
a'gritudine aut ex aliqua causa acciderit, his com- timaverit, cessare debet ah ordino suo.
munioncm propter viaticum suum non negari. XV. Si qua de rebus ecclesia;, cum episcopus nou
VII. I)e his qui festis diebus pagnnorum in remotis est, presbyteri vendiderint, placuit rescissocontractu
ponim loois mnviviis interfueiunt, et suas niliilo- ad jus ecclesiasticura revocari. In judicioautem erit
 265 DECRETALIUM COLLECTIO. 266

recipinecne, ^tate. Quod si etiam ibi seditiones concitare proban-

episcopi, si constitutum pretium debet
propter quod saepe contingit distractarum rerum tur , episcopis ibidem constitutis , segregari eos

reddilus ampliorem summam pro accepto pretio necesse est, et nihilominus presbyterii dignitate

reddi. privari.

XVI. In hoc titulo verba Graeca haec sunt : Ilep^ XIX. Quotquot virginitatem pollicitam prsevari-

Twv d),0YU); SiaYovTwv xac SiaYovrat, quse nos Latine pos- catae sunt, professione contempta, inter bigamos, id

sumus dicere de his qui irrationabiUter versati est qui ad secundas nuptias transierunt, haberi debe-
sunt sive versantur. Sensus autem, in hac sententia bunt. Virginesautem puellas 62 l^* tanquam soro-
duples esse potest, qui ex subjectis conjicitur, aut res cum nonnullis viris hcibitare volunt, ab eorum
de his quicum pecoribus coitu misti sunt, autmore consortio prohibemus.

pecudum incesta cum propinquis sanguinum com- XX. Si quis adulterium commiserit , septem
miscuerunt. Quotquot igitur ante vigesimum atatis annis in poenitentia completis, perfectioni reddatur

suae annum tale crimen admiserint, quindecim annis secundum pristinos gradus.
in poenitentia peractis, orationi tantum incipiant XXI. De mulieribus quee fomicanlur, et partus

communicare. Et quinquennium alterum in com suos necant, sed et de his quae agunt secum ut utero
munione orationis solius perdurantes. Post vigesi- B conceptus excutiatur antiqua quidem definitio
,

mum cum oblatione ad communionem suscipiantur, usque ad exitum vitae eas ab ecclesia removet, hu-
discutiaturautem etvitaeorumquaUs fuerit tempore manis nunc defmimus, ut eis decem annorum tem-
poenitentiae. Et juxta hanc humanitatem consequan- pus poenitentise tribuatur.
tur. Quod si quis perseverantius abusus fuerit, hoc XXII. Qui voluntarie homicidium fecerint, ad
crimine prolisius tempus, id est viginti annorum poenitentiam quidem jugiter se submittant. Circa
poenitentiam suscipiat. Qui vero, exacta viginti an- autem exitum vitae, communione digni habeantur.

norum aetate, et uxores habentes in hoc crimen in- Eos vero qui non voluntate, sed casu homicidium
ciderint, post viginti et quinque annos pcenitentia fecerint, prior regula post septem annorum poeni-
acta ad communionem orationum admittantur, in tentiam communioni sociavit secundum gradus
,

qua communione orationum altero quinquennio per- constitutos. Haec vero humanior delinitio quinquen-

durantes plenam communionem cum oratione reci- nii tempus tribuit.

piant.Quod si aliqui et uxores habentes, et exce- XXIII. Qui auguria vel auspicia sive somnia vei

dentes quinquagesimum aetatis suae annum in hoc divinationes quasUbet secundum morem gentilium
prolapsi sunt scelere ad esilum tantum vitae com-p observant, aut in domos suas hujusmodi homines
munionem mcereantur. introducunt in exquirendis aliquibus arte maleflca,
XVn. Hos eosdem, sane non solum leprosos cri- aut domus lustrant, confessi, quinquennio pceni-
mine hujuscemodi factos, sed et aUos isto morbo tentiam agant secundum antiquas regulas consti-
replentes, placuit inter eos orare qui tempestate tutas.

jactantur, qui a nobis energumeni intelUguntur. XXIV. Si quis sponsam habens, sorori ejus for-

XVIII. Si qui episcopi suscepti non sunt a sua sitan intulerit vitium, eique inhaeserit tanquam
dioecesi in qua fuerant denominati, compellanturad suae et sibi expeteudam esse conjunctionem, hac
eamdem judicis edicto redire. Quod si voluerint autemdecepta, posteauxorem duxerit desponsatam.
aUas Ecclesias occupare, et vim facere aUis episco- nia vero quae vitium passa est, si forte necem sibi

pis quos ibi invenerint, seditiones excitando adver- intulerit, omnes hi qui hujus facti sunt conscii,
sus eos, hos segregare oportet. Quod si volunt in decem annis in pcenitentiam redigantur secundum
presbyterio in ecclesia ubi prius fuerant tanquam canones constitutos.
presbyteri residere, uon repelJantur a propria digni- Explicit concilium Ancyi*anum.

INCIPIUNT CAPITULA NEOCiESARIENSIS CONCILII.

1 . De presbyteris qui uxorem ducere non debeant. T) 9. De presbyteris corporali peccato prseoccu-
2, De muliere duobus fratribus nubere non licere. patis.
3. De his qui muUis nuptus communicaverunt. 10. De diaconibus corporali peccato praeoccu-
i. De concupiscentia non consummata. patis.
o. De catechumenis peccantibus. 11. De presbytero minus triginta annorum mi-
6. De prajgnantibus baptizandis. nime ordinando.
7. Presbyteros in secundis nupUis non debere 12. De his cpii in aigritudine sunt baptizati.-^
orare. 1 3. De presbyleris alterius regionis.

8. Uxoris adulteraj virum , clcricum fieri non i't. De diaconibus septem.

debere.
 .

26-; APPEM). AD S.V.C. IX. — ISiDOKl MERCATOUIS 268

INCIPIT GONGILIUM. NEOGiESARIENSE.

El lii quidem canones secundi suut eorum qui in ^ VHLSicujusuxorem adulterium commisisse,cum
Ancyra et Csesarea expositi sunt, rslcoenis vero esset laicus, fueritcomprobatum, hic ad ministe-
priores inveuiuntur. rium ecclesiasticum admitti non potest. Quod si in
Convenerunt autem in synodum memoratam in clericatujam constituto eo adulteravit, dato repudio
Neocaesariense civitate lii qui infra scripti sunt : dimittere eam debet. Si vero retinere ejus consor-
Vitalis, Germanus, Scdus, Hyslrius, Lupus, Geron- lium veUt, non potest suscepto ministerio per-
tius, Salamnus, Leontius, sanctus Basilius, Valenti- frui.

nns, Stephanus, Gregorius, Longinus, Narcissus, LX. Qui admiserit corporale peccatum et hic
Dftcasius, Leontius, Heraclius , Alipius, a quibus postea presbyter ordinatus est, si confessus fuerit
regulae prolatee suut quie infra scriptaj sunt. quod ante ordinationem suam peccaverit, non qui-
Cap. l. uxorem duxerit, ab ordine
Presbyter si dem offerat, maneat autem in aUis officiis propter
illum deponi dcbere. Quod si fornicatus fuerit, vel ejus studii utiUtatem. Nam csetera peccata censue-
adulterium commiserit, extra ecclesiam abjici et ad runt plurimi etiam ordinatione privari. Quod si de
poenitentiam inter laicos redigi oporlet. his non fuerit confessus, nec ab aUquibus potest
U. Mulier, si duobus nupserit fratribus, abjicia- manifeste convinci, huic ipsi de se potestas est
tur usque ad diem mortis. Sed, propter bumanita- B committenda.
tem in extremis suis sacramentis reconciliari opor- X. SimiUter et diaconus si in eodem culpse ge-
tet, ita tamen ut si forte sanitatem recuperaverit, mine fuerit involutus , sese a ministerio cohi-
matrimonio soluto ad poenitentiam admittatur. bebit.
Quod si defuncta fuerit mulier in huj<ismodi con- XL Presbyter ante triginta annorum a^tatem non
sortio constituta, difficilis erit pcenitentia rema- ordinetur, quamvis sit probabihs vitse, sed obser-
nenti, quse sententia tam viros quam mulieres tenere vetur usque ad prsefmitum tempus; Dominus enim
debet. trigcsimo anno baptizatus est et tunc prsedicavit.
lU. De bis qui frequenter uxores ducunt, et de Xn. Si quis, in a^gritudine constitutus, fueritbapti-

his qui ssepius nubunt, tempus quidem his constitu- zatus, presbyter ordinari non debet. Non enim fides

tum manifestum est, sed conversatio et fides eorum ilUus voluntaria, sed ex necessitate est, nisi forte
tempus abbreviat. postea ipsius studium et fides probabilis fuerit, aut
IV. Si quis, concupita muliere, etiam si concu- hominum raritas cogat.

bitus ejus desiderium habet, non autem subsequa- XIIL Presbyteri qui conregionales non sunt, in
tur effectus, manifestum est hunc fuisse per divinam p ecclcsia prsesentibus episcopis vel presbyteris ci-

gratiam liberatum. vitatis offerrenon possunt, nec dare panem sancti-

V. Catechumenus, id est audiens, qui ingreditur ficatum, nec caUcem porrigere. Quod si absentes
in ecclesiam, et stat cum catechumenis, si peccare sunt civitatis sacerdotes, et fuerint invitati ad dan-
fuerit visus flgens genua, audiat verbum, ut se absti- dam orationem, soU debebunt dare. Vicarii autem
neat ab peccato quod fecit. Quod si in eo perdu-
illo episcoporum (quos Graeci coepiscopos vocant) con-
omnino debere.
rat abjici stituti sunt quidem ad exemplum septuaginta senio-
VL De pryegnanlibus, quod oportet eas baptizari rum. Sed tanquam consacerdotes propter soUicitu-

quando vohint nihil enim in hoc sacramento

, dinem et studium quod in pauperes agunt, offerant,
commune est parituroc et illi qui de cjus utero et honorabiles habeantur.
fuerit editus, quia uniuscujusque in iila confessione XIV. Diaconi septem esse dcbent secundum regu-
libertas arbitrii declaratur. lam, quamvis magnasit civitas, regulae tamenaucto-
VU. Prcsbyterum convivio soecularium nuptiarum ritas ista est, quod et liber actorum apostolorum
intercsse non dcbere, maxime cum prajcipiatur se- insinuat.
cundis nuptiis pa-nitentiam tribuerc, quis erit pre- ExpUcil conciUum Neocfesariense, quod fuit, Anno
sbyter qui propter convivium illis consentiat Domini 314 in Ponto Polemoniaco.
nuptiis.

INCIPIUNT C.VPITULA GANGRENSIS CONCILII.

I . De his qui nuptias damnant. T) 7. De fructibus iu ecclesiam et non alibi daudis.
2. De his qui carnes manducantes damnant. 8. De his quse in usus pauperum conferuntur.
3. Non debere servum occasione reUgionis douii- !) Virginitati studentem non dcbere. nuptias exse-
nura contenmere. crari.
4. 1)0 oblatione presbyteri conjugati. 10. De his qui pro virginitate superbiunt.
o. Orationcs ecclesia; non debere contcmni. 1 1 Agapem fratrum non dobere contomni.
ft. Non dcbcre extra ecclesiam congregari. 12. De continentibus et usu passionum.
269 DECRETALIUM COLLECTIO. 270

13. Non debere mulierem continentiae causa viri-^ 16. Ne filii occasione religionis parentes suos
lem habitum usurpare. despiciant.

14. Non debere condemnantem nuptias a viro 17. Caput tondere mulieri non licere.
discedere. 18. Non debere die Dominico jejunare.
15. Non debere quemquam continentiae causa li- 19. Non licere comraunia jejunia solvere.
lios suos negligere. 20. Communicandum in Lasiiicis martyrum.

INCIPIT CONCILIUM GANGRENSE.

{Anno Domini 333 in Paphlagonia.)

Dominis honorabilibus consacerdotibus, in Arme- conveniunt et sacramenta conficiunt reprehendere.

nia constitutis episcopis. Eusebius, Alpius, Philetus, Divites fideles, qui non omnibusrenuntiant quae pos-
EulaUus, Pappus , Basilius , Bithinicus, Heratius, sident spem apud Dominum non habere. Et multa
Ipatius, Bassus, Eugenius, Gregorius, Elianus, Pres- alia quaj enumerare nulli possibile est singulos quo-
sius, Eugenius, qui convenerunt in Gangrense con- B que eorum pro suo arbilrioconstituere,unusquisque
Domino salutem.
cilium in enim eorumper talem institutionem ab ecclesiastico
Quoniam conveniens sancta synodus episcopo- canone recessit, tanquam proprias leges sibimetcon-
rnm, in Ecclesiam Gangrensem propter quasdam didisse praesumens. Sed nec communis his omnibus
ecclesiasticas et necessarias causas inquirendas, et et una sententia est. Singuli enim, prout videtur et
ea quae secundum Eustachium gesta sunt digno- libet,accusationem Ecclesiae nitendo tanquam rector
scenda invenit multa fieri indecenter ab his qui non sit, vel addidit deci"eta vel minuit. Propter hoc
eumdem Eustachium secuti sunt, necessario statuit ergo coactum est hoc concilium in Gangrensi Eccle-
palam omnibus factis amputare universa quai ab sia habitum canones istos exponere, quibus probantur
eodem male commissa sunt. memorati extra Ecclesiam esse. Quod si per poeniten-
Declaratumestenimhoseosdem nuptias accusare, tiam condemnaverint omnia hsec quae male senserunt,
et docere quod nuUus in conjugali positus gradu spem tanquam a se non bene prolata acceptabiles fiant,

habebat apud Deum, unde factum est ut mulieres mul- atque ad eos singula quae debent condemnare,syno-
ta!seductae,relictispropriisviris,etviri,uxoribusdesti- dus credidit exponenda. Quod si quis renuerit haec
tutis, vinculum 63<^*^"jug'^l^ dissolverent, continen- quae hodie constituta sunt tanquam haereticus ana-
^
tiamproGtentes,quamcumretinerenonpossent,adul- thematizatus et damnatus abjiciatur. Et erit non
terium commiserunt. Invenli enim sunt dissensiones solum excommunicatus, verum etiam ab ecclesia
ac separationes in Dominicis ecclesiis docere,id est tra- abjiciatur extorris, donec deprecetur episcopos, etde
ditiones ecclesiasticas,et oa quse in ecclesiis aguntur universis quae penes eos deprehensa atque detecta
debere contemni, privatisque conventiculisinstitutis sunt, providerit, quid horum susceperit observan-
atque ad imitationem eorum quae in domo Dci agun- dum.
tur omnia praesumere celebrare. Adhuc etiam vesti- Cap. I. Si quis nuptias in accusatione duxerit, et

bus communibus spretis novos et insolitos habitus mulierem fidelem ac religiosam cum viro suo dor-
assumpsisse. Primitias quoque fructuum et oblatio- mientem abominandam crediderit, aut etiam accu-
nes eorum quas veterum institutio ecclesiis tribuit, sandam tanquam non posse conjugatos in regnuni
sibimet vindicasse, id est propria ratione doctrina?, Dei ingredi, anathema sit.
tanquam sanctis .sibi eas offerri debere, apud sc et n. Si quis carnem manducantem ex fide cum reli-
inter se dispensandas, servos a dominis recedentes, gione praeter sanguinem et idolo immolatum etsuf-
per hunc inusitatum religionis suae habitum, sub focatum crediderit, condemnandum tanquam spem
specie suoe religionis dominos contempsisse. Mulieres T\ non habentem quod eas manducat, anathema sit.
quoque preeter consuetudinem, et sui sexus orna- III. Si quis servum alienum occasione religionis

tum hinc se justificare, credentes virilem habitum doceat dominum suum debere contemnere et ejus
suscepisse, pluresque earum occasione religionis, ministerium destituere, ac potius non docuerit suo
tonsas genuini decoris comas penitus amputasse. domino bona fide et cum omni honorificentia deser-
Jpjunia qua; in ecclesia praedicant contemnenda asse- vire, anathema sit.
ruisse. NonnuIIos etiam cibos carnium tanquam illi- IV. Si quis discernit presbyterum conjugatum,
citos reputasse, in domibus conjugatorum nec ora- tanquam occasione nuptiarum offerre non debeat, et
tionesquidem debere celebrari persuasisse, in tan- ab ejus oblatione ideo se abstineat,anathema sit.

tum ut easdem fieri vetent, et oblationibus quse in V. Si quis docet domum Dei contemptibilem esse
domibus factffi fuerintminimecommunicandum esse debere etcongregationes quae in ea fiunt, anathema
decernant. Presbyteros vero qui matrimonia contra- sit.

xerunt, sperni debere dicunt, nec sacramenta quaj VI. Si quis extra ecclesiam privatim populos con-
ab eis conficiuntur attingi. Loca sanctorum marty- grcgans, contemnat ecclesiasticas sanctiones, aliter
rum vel basilicas contcmncrc, et omnes qni illuc ea qua; sunt ccclcsia; voluerit usurpare, non conve-
27i APPEND. AD S.iiC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 272
niente presbyterojuxtadecreturaepiscopi, ipsamque A venire comam sibi amputaverit, quam Deus ad vela-
ecclesiam apud se sine consilio episcopi cum pre- men ejus, et ad memoriam subjectionis ilh dedit,
sbytero agat, anatliema sit. tanquam resolvens jus subjectionis, anathema sit.
VII. Si quis oblationes fructuum vel primitias XVIII. Si quis, tanquam hoc convenire judicans,

ecclesiae debitas voluerit extra ecclesiam accipere die Dominico jejunarerit in ejusdem diei contem-

aut dare, prseter conscientiam episcopi,velhujuscui ptum, anathcma sit.

bujusmodi officia commissa sunt, et non magis XIX. Si quis eorum qui proposito sunt continen-
cum consilio ejusdem haec agenda putaverit, ana- tise prajter necessitatem corporalem superbiat, et

thema sit. jejunia communia totius Ecclesise putaverit contem-

VIII. Si quis dederit vel acceperit fructuum obla- nenda, perfectam in sua scientia vindicans rationem,
tiones pra?ter episcopum, vel eum qui coustitutus anatliema sit,

est ab eo ad dispensandam misericordiam pauperi- X.X. Si quis per superbiam tanquam perfectumse
bus, qui dat et qui accipit, anathema sit. existiman» convcntus qui per loca et basihcas san-
IX. Si quis virginitatem vel continentiam profes- ctorum martyrum fiunt vel accusaverit, vel etiam

sus, tanquam abomiucibiles nuptias judicat, et non oblationes quae ibidem celebrantur spernendas esse
propter hoc solum quod continentife et virginitatis B crediderit, memoriasque sanctorum contemnendas,
bonum sanctum propositum est, anathema sit. anathema sit.

X. Si quis propter Domiuum virginitatem pro- XXI. Hsec autem scripsimus, non abscindentes eos
fessus in conjugio positosperarrogantiam vitupera- qui in Ecclesia Dei secundum Scripturas sanctum
verit,anathema sit. propositum continentiee eligunt, sed eos qui susci-

contemuendos duxerit agapem facien-

XI. Si quis piunt habitum ejus, et in superbiam efferunlur ad-
tes, et propter honorem Domini fratres pauperes versus eos qui simphcius vivunt. Sed et hos condem-
convocantes noluerit commimicare vocationibus , nanms qui se extollunt adversus Scripturas et ec-
eorum tanquam nihili et quod fit ducens, anathema clesiasticos canones, et nova introducunt praecepta,
sit. et nos autem virginitatem cum humihtate admiramur,
XII. Si quis virorum putaverit sancto proposito, et continentiam cum castitate et religione Deo ac-
id est continentia^, convenire utpaUio utatur tanquam ceptissimam dicimus, et renuntiationemssecularium
ex eo justitiam habiturus, et reprehendat vel judicet negotiorum atque actuum cum humihtate approlian-
cum reverentia birris utuntur
ahos qui et aha veste dam laudamus, et nuptiarum vinculum, quod secun-
communi quse in usu est, anathema sit. p dum castitatem secum perdurat, bonoramus, et di-
XIII. Si qua muher, suo proposito utile judicans vites cum justitia et operibus bonis non abjicimus,
ut virili veste utatur, ad hoc ut in viri habitum mu- et parcimoniam cum veste humili non reprobamus,
tatur, anathema sit. sicut etiam ornatum, praeter corporis dihgentiam,

XIV. Si qua mulier derehcto viro discedere vohie- infucatum laudamus. Dissolutos autem et fractos in
rit, soluto vinculo conjugali, nuptias condemnando, vestibus tncessus non recipimus, et domos Dei hono-
anathema sit. ramus, et conventusquiin his fiunt,tanquam sanctos
XV. Si quis dereliquerit proprios fihos suos, et et uliles recipimus, proprietatem in privatis domi-
non eos aluerit, et quod pietatis est necessaria non bus non concludentes, et omnem locum in nomine
prajbuerit, sed sub occasione contineutiae neghgen- Dei sedificatum honoramus, et congregationem in
dos putaverit, anathema sil. ecclesia factam ad utilitatem communem recipimus,
XVI. Si qui fihi parentes maxime fideles deserue- et bona opera, qusejuxta vires in fratres pauperes
rint occasione Dei cuUus, hoc justum judicantes esse, exercentur, sccundum ecclesiasticas traditiones bea-
et non potiusdebitum honorem parentibus rcddide- tificamus, ct omnia quse conveniunt traditionibus
rint, ut hoc ipsum in eis venerentur quod fideles sunt, apostolicis et sanctarum Scripturarum praeceptis iu

anathema sit. D ecclesia fieri exoptamus.

X^'II. Quaecunque muher religioni judicans con- Explicit concihum Gangrense.

INCIPIUM CAPITULA CONCILII SARDICENSIS.

1 . Episcopum non debere ad aliam civitatem trans- 1 . De episcopis accusatis.
ferri. 8. Ut episcopi passim ad comitatum non pergant.
2. Episcopum de provincia ad provincias non 9. I)e quibus supra.
transire, nisi fuerit invitatus. 10. De quibus supra.
3. De duobus episcopis unius provinciae inter se d 1. De quibus supra.
contentionem habentibus. ^2. De quibus supra.
4. De episcopo adjudicato. 13. Ut ne ex laico quilibet episcopus ordinetur.
H. De episcopis a synodo depositis. 14. Ut episcopu? in aHcna provincia nou immo-
6. De quLbus supra. retur.
 :

273 DECRETALIUM COLLECTIO. 274

15. De episcopis in aliena provincia possessiones A 19. De quibus supra.
habentibus. 20. Ut extranei clerici apud Thessalonicam non
16. De clericorum excommunicatione. tradent.
17. Licere clericis, si injuste fuerint excommuni- 21. Clericivimpassi,autpersecutionem,siadaliam
cati, vicinos adire episcopos. accesserint civitatem, non vetentur ibi morari quan-
18. Non licere episcopo alterius clericum in sua diu potuerint redire.
ecclesia ordinare.

64 INGIPIT CONCILIUM SARDICENSE TRECENTORUM EPISCOPORUM.

(Anno Domini 351 in Thracia.)

Anno sexto Constantini imperatox"is, Leontio et decreverit Romanus episcopus, confirmata erunt, si

Saliustio consuhbus, aera 371, Sai'dicensis synodus ergo omnibus placet, statuatur. Synodus respondit
congregata est, ubi omnes per Orientem Ariani Placet.
episcopi condemnati sunt, qui conventi ad conci- B V. Gaudentius episcopus dixit Addendum est si
:

hum occurrere reatus conscientia noluerunt, in quo placet huic sententiae quam plenam sanctitate pro-
concilio inter coetera hse regulse pro disciplina eccle- tulistis ut cum aliquis episcopus depositus fuerit,
siastica institutae sunt. eorum episcoporum judicio qui in vicinis eommo-
Cap. 1. Osius episcopus dixit : Non minus mala rantur locis et proclamaverit, agendum sibi ne-
consuetudo quam perniciosa corruptela funditus gotium in urbe Roma. Alter episcopus, in eadem
eradicanda est, ne cui liceat episcopo de civitate sua cathedra post appellationem ejus qui videtur esse
ad aham civitatem transire. Manifesta est enim depositus, omnino non ordinetur, nisi causa fuerit
causa qua hoc facere tentant, cum nuUus in hac re in judicio Romani episcopi deterniinata.
inventus sit episcopus qui de majore civitate ad VI. Osius episcopus dixit : Si contigerit, in una
minorem unde apparet avaritiae eos ardore
transiret, provincia in qua fuerint plurimi episcopi unum
inflammari et ambitioni servire, et ut dominationem forte remanere episcopnm, ille vero per negligentiam
exerceant. Si ergo omnibus placet ut hujusmodi noluerit ordinare episcopum et populi convenerint
pernicies austerius vindicetur, nec laicam communio- episcopos vicinse provincise, debent illum prius con-
iiem habeat, qui talis est universi dixerunt, placet venire episcopum, qui in eadem provincia moratur,
etiam si talis aUquis exstiterit temerarius, ut forsi- ^ et ostendere quod populi petant sibi rectorem, et
tan excusationem afferat, quod populi litteras ac- hoc justum esse, ut et ipsi veniant, et cum eo ordi-
ceperit, cum manifestum sit prsemio et mercede nent episcopum, quod si conventus litteris tacuerit,

paucos qui sinceram fidem non habent potuisse et dissimulaverit, nihilque responderit, tunc satis-
corrumpi ut clamarent in Ecclesia et ipsum petere faciendum esse populis, ut veniant ex vicinis pro-
viderentur episcopum, omnino has fraudes remo- vinciis, et ordinent episcopum. Iterum licentia
vendas esse damnamus, ita ut nec laicam communio- ordinandi episcopum dauda passim non est, si enim
nem in fidem accipiat talis, quod si vobis omnibus subito aut vicus aliquis aut modica civitas cui satis

placet, statuite. Universi dixerunt : Placet. est unus presbyter voluerit sibi episcopum ordinari
IL Osius episcopus dixit : Illud quoque statutum ad hoc, ut vilescat nomen episcopi et summi honoris
sit, ut episcopus de sua provincia ad aliam provin- auctoritas, non debent illi ex alia provincia invitati
ciam in qua sunt episcopi non transeat nisi forte a facere episcopum, nisiaut in civitatibusquae episco-
fratribus invitatus, ne videamur januam charitatis pos hahuerunt, aut si qua tam populosa est civitas,

claudere. vel locus qui mereatur habere episcopum. Synodus

III. Osius episcopus dixit Providendum est etiam rv respondit
: : Placet.
ut si in aliqua provincia forte aliquis episcopus VII. Osius episcopus dixit : Et hoc placuit, ut si

contra fratrem suum episcopum litem habuerit, ne episcopus accusatus fuerit, et omnes judicaverint
unus e duobus ex alia provincia advocet episcopos congregati episcopi regionis ipsius, et de gradu suo
ad judicium. ejecerint eum, si appellaverit qui dejectus videtur,
IV. Osius episcopus dixit : Quod si aliquis epi- et confugerit ad beatissimum Romanae Ecclesise
scopus adjudicatus fuerit in ahqua causa, et putat se episcopum, et voluerit se audiri, si justum putaverit,
bonam causam habere, ut iterum judicium reno- ut renovetur, examen scrihere episcopis dignelur
velur, si vobis placet, sancti Petri apostoli memo- Romanus episcopus his qui in finitima et propin-
riam honoremus, ut scribatur, vel ab his qui cau- qua altera provincia sunt, ut ipsi diligenter omnia
sam examinaverunt, vel etiam ab aliis cpiscopis, requirant, et juxta fidem veritatis omnia definiant,
qui in provincia ,
propinqua morantur Romano quod si is qui rogat causam suam iterum audiri
episcopo. Etsijudicaveritrenovandumessejudicium, deprecatione sua moverit episcopum Romanum, ut
revocetur et det judices. Si autem probaverit talem de la^tere suo presbyteros mittat, erit in potestate
causam, ut ea non refricentur qua; acta sunt, qu<E ipsios quid velit, et quid aistimct. et si decreverit
275 APPKM). Al) S.KC. 1\. — ISIDOUl iMEKCArORIS 27G
mittendos essc ,
qiii praesentes cum episcopis \ .\. Aliphius episcopus dixit : Si propter pupillos
judicent, ut habeant etiam auctoritatem personaj et viduas vel laborantes, qui causas non iniquas
illius a quo destinati sunt, erit in ejus arbitrio. Si habent, susceperint peregrinationis incommoda,
vero crediderit sufficere episcopos comprovinciales, habebunt aliquid justae rationis, nunc vero cum ea
ut negotio terminuin imponant, faciet quod sapien- postulent, quae sine invidia omnium, et reprehen-
tissimo consilio suo judicaverit. sione esse non possunt, non necesse eos ire ad co-
VIII. Osius episcopus dixit : Importunitatis nostrae mitatum.
nimia frequentia, et injustse petitiones fecerunt nos XI. Gaudentius episcopus dixit : Ea quae salubriter
non tantam habere gratiam aut fiduciam, dum qui- providistis convenienti aestimatione omniumqueDeo
dam non cessant ad comitatum ire episcopi maxime placitura et hominibustenerehactenusfortitudinem
Afri ,
qui sicuti cognovimus, sanctissimi fratris possunt, si metushuicsententiae conjungatur.scimus
coepiscopi nostri grati consiha salutaria spernunt, enim etiam ipsi saepissime propter paucorum im-

atque contemnunt, et non solum ad comitatum prudentiam sacrum acreligiosum sacerdotale nomen
multas et diversas Ecclesiae non profuturas prae- fuisse reprehensum. Si igitur contra omnium sen-
ferunt causas, ut fieri solet aut oportet, ut aut pau- tentiam aliquis visus fuerit ambitioni placere magis
peribus, aut viduis, aut pupillis subveniatur, sed etB quam Deo, debet scire causis redditis honorem atque
dignitates sseculares, et administrationes quibus- dignitatem se amissurum, Iioc autem sciri, et com-
qnam postulant, haec itaque pravitas oUm non solum periri poterit si unusquisque nostrum qui in canali
murmijrationes, sed et scandala excitat. Honestum constitutus est cum progredientem episcopum vi-
est autem ut episcopus intercessionem snam his prse- derit, inquirat transitum ejus, causas videat, quo
stet qui ahqua iniqua vi opprimuntur, aut si vidua tendit, agnoscat. Et si quidemeum agnoverit ire ad
afhigatur, aut pupiUus exspohetur, tamen et ista comitatum, requirat illud quod superius compre-
omnia si justam habcant causam et petitionem. Si hensum est, ne forte invitatus sit, ut ei facuILas
vobis ergo, fratres charissimi, placet, decernite, ne eundi permittatur, si vero ut superius meminit
episcopi ad comitatum accedant, nisi forte hi qui sanctitas vestra propter desideria et ambitiones ire
rehgiosissimi imperatoris Htteris, vel invitati fuerint ad comitatum tentaverit neque , litteris ejus
vel vocati, sed quoniam saepe contingit, utad miseri- subscribatur, neque in communione recipiatur. Si
cordiam Ecclesiae confugiant ,
qui injuriam pa- vobis placet, debet omnium sententia conflrmari.
tiuntur, et qui peccantes in exsihum, vel insulas Universi dixerunt : Hoc honestum esse, et placere
damnantur, aut certe quamcunque sententiam susci- sibi constitutionem.
p
piunt, ideoque subveniendum est his, et sine dubi- \n. Osius episcopus dixit : Sed et moderatio est
tatione eis petenda per Ecclesiam indulgentia. Si neccssaria, dilectissimi fratres, ne subito adhuc
vero hoc vobis placet, statuatur. Universi dixerunt : quidam nescicntes quid decretum sit in synodo,
Placet, et constituatur. vencrint subito ad civitates eas, qua^ in canali sunt,
IX. Osius episcopus dixit : Haec quoque prudentia debet episcopus civitatis ipsius admonere etinstruera
vestra tractare debet, quia ut decrevistis ne episcopi illum, et ex eo locoille mittat diaconum, admonitus
improbitas notetur ad comitatunipergendum, quae- tamcn ipse redeat ad parochiam suam.
cunque ergo quales superius memoravimus precos \III. Osius episcopus dixit : Necessarium, arbilror,
habuerint, velacceperint perdiaconumsuum mittat, ut dihgentissime tractetis, si forte aut dives, aut
quia persona ministri non erit invidiosa, quse cele- scholasticus de foro, aut cx adrainistratione episcopus
rius poterit quae impetraverit referre. Ethoc conse- fuerit postulatus, non prius ordinetur, nisi et ante
quens esse videtur, ut unusquisrpie qui preces lectoris muncre, et officio diaconi et presbytcri fucrit
habuerit eas ad fratres et coepiscopos nostros qui perfunctus. Et ita per singulos gradus, si dignus
in maxima civitate, id est, qui metropoli consi- fuerit, ascejidal ad culmenepiscopatus, postest enim
stunt, mittant, et illi per suos diaconos destinent, J) per has, promotioncs quae habent utique prolixum
Iribuendo commendatitias epistolas pari rationo ad tempus probari, qua fide sit, qiiave modestia, et
fratres et coepiscopos noslros qui in illo tomporc in gravitate et vcrccundia. Et, si dignus fuerit, probatus
his regionibus et urbibus morantur, in quibus divino sacordotio illustrctur. Nam nec conyeniens
folix et beatus Augustinus rempublicam gubernat. cst, nec rationis disciplina patitur, ut temere ac
Si vero habet quis episcoporum amicos in palatio, levitcr ordinetur ei^iscopus , aut presbyter, aut
qui cupit aliquid quod tamen honcstum est impetrare diaconus, qui neophytus est, maxime cum beatis-

non prohibcatur por diaconum suum rogare, et simus Apostolus magister gentium, ne hoc fieret

significare cis quos scit benigna intercessione sibi demmtiasse et prohibuissc videatur, sed hi quorum
absenti possc praestare. Qui vcro Romam venerit, pcr longum tempus cxaminala sit vita et merita
sicut dictum est, sanctissimo fratri et coepiscopo comprobata. Universi dixcrunt placore sibi hasc.

nostro Romansc Ecclesiac preces quas habet, tradat, \IV. Osius cpiscopus dixit : IIoc quoque statuere
ul ipso prius examinet si honoslae, ct ju.stae sunt,pt dcbetis, ut episcopus cx alia civitate cum veneritad
pra'stot diligentiamatquo .solliciludincm ulad comi- aliam civitatem, vel cx provincia sua ad aliam
tatum porforanlur. Universi dixerunt : Placerc sibi. provinciam , ol ambitioni magis scrviat quani
277 DECKETALIUM COLLECTiO. 278
devotioni, ita ut si voluerit in aliena civitate ^ exterminare eum de ecclesia voluerit, providenduni
multo tempore residere, et contingat ut episcopus estne innocens damnetur, aut perdat communio-
civitatis ipsius non tam instructus sit , nec tam nem. Et ideo habeat potestatem qui dejectus est, ut
doctus, is vero qui advenit incipiat contemnereeum, finitimos episcopos interpellet, et causa ejus audia-
et freqnenter facere sermonem, ut dehoncstet et tur, et diligentius tractetur, quia non oportet ei ne-
deformet illius personam. QQ Quaoccasione fit, ut gari audientiam roganti. Et ille episcopus, qui aut
non dubitet relinquere siLi assignatam ecclesiam, juste, aut injuste eum abjecit, patienter accipiat ut

et transire ad alienam, definite ergo tempus, quia et negotium discutiatur, ut vel probetur sententia a
non recipere episcopum inhumanum est, et diutius plurimis, vel emendetur. Tamen priusquam omnia
residere perniciosum est. Ne fiat ergo hoc providen- diligenter et fideliter fuerint examinata, eum qui
dum est. Memini autem superiori consilio fratres fuerit a communione separatus, nullus alius debet
nostros constituisse, ut si quis laicus in ea qua com- preesumere ut recipiat et communioni societ. Qui au-
moratur civitate tres Dominicas, id est, per tres septi- tem convenerint ad audiendum, si clericorum esse
manas non celebrasset conventum communione pri- fastigium viderint et superbiam, non decet ut episco-
varetur. Si ergo heec circa laicos constituta sunt, pus aut injuriam aut contumeliam patiatur, austerio-
quanto magis nec Hcet nec decet ut episcopus si " ribus eos verbis castigent, ut obcdiant honesta pra3-
uUam tam gravem habeat necessitatem nec tam cipienti episcopo, quia sicut ille sincerum amorem
difficilem rationem , ut tandiu desit ab ecclesia debet clericis exhibere charitatis, ita quoque vicis-

ne populum contristet. Universi dixerunt placere sim ministri infucata debent episcopo suo obsequia
sibi. exhibere.
XV. Osius episcopus dixit : Quia nihil prfEtermitti XVni. Januarius episcopus dixit : Illud quoque
oportet, sunt quidam fratres et coepiscopi nostri, sanctitas vestra statuat, ut nulli episcopo hceat al-
qui non in ea civitate resident, in qua episcopi vi- terius episcopi civitatis ministrum ecclesiasticum
dentur esse constituti, vel certe parvam rem ibi, sollicitare, ut in sua dioecesi ordinare clericum,
autem idonea praedia habere noscuntur vel af-
alibi quia ex his contentionibus solent nasci discordiae. Et
fectionesproximorum quibus indulgeant, hactenus ideo prohibeat omnium sententia, ne quis hoc facere
autem eis permitti oportet, ut accedant ad posses- audeat.
siones suas, et disponant vel ordinent fructum laboris XIX. Osius episcopus dixit : Et hoc universi con-
sui, ut, post Dominicas trcs, id est post tres septi- stituimus, ut quicunque ex alia parochia voluerit
manas, si morari necesse est, in suis potius fundis n alienum ministrum sine consensu episcopi ipsius, et
morentur. Et si est proxima qua presby-
civitas iu sine voluntate ordinare, non sit rata ordinatio ejus
ter est, ne sine ecclesia facere videatur die Domi- Quicunque autem lioc usurpaverit a fratribus et
nico, illuc accedat ut ncc res ejus domesticae per coepiscopis nostris admoneri et corrigi debet.
absentiam ejus detrimentum sustineant. Et non fre- XX. Cletitius episcopus dixit : Non ignoratis
quenterveniendo adaham civitatem, in qua estepi- quanta et qualis sit Thessalonicensium civitas, saepe
scopus suspicione jactanticC et ambitionis incurrat. enim ad eam veniunt ex aliis regionibus presbyteri
Universi dixerunt placere sibi. et diaconi, et non simt contenti, ut brevi tempore

XVI. Osius episcopus dixit : Si hoc quoque om- reinorentur, aut resideaut ibi, aut certe vix post
nibus placet, ut sive diaconus, sive presbyter, sive longa spatia ad sua redire coguntur. Universi dixe-
quis clericorum ab episcopo suo fuerit communione runt : Et tempora quee constituta sunt circa episco-
privatus, et ad alterum perrexerit episcopum , et pos, et erga horum personas observari debent.
scierit ille ad quem confugerit eum ab episcopo suo XXI. Osius episcopus dixit : Suggerente fratre et
fuisse abjectum, non oportuerit eum, ut ei commu- coepiscopo nostro Olympio, lioc etiam placuit, ut si

nionem indulgeat. Quod si fccerit, sciat se convoca- aliquis vim perpessus est et inique pulsatus pro dis-
tis episcopis causas esse dicturum. Universi dixe- D ciplina vel catholica defensione, vel confessione ve-
runt : Hoc statutum et pacem servabit, et concor- ritatis fugiens pericula innocens, et devolutus ad
diam custodiet. aliam venerit civitatem non prohibealur immorari,
Quod nie adhuc mo-
XVII. Osius cpiscopus dixit : quandiu aut redire potuerit aut injuria ejus reme-
non debeo. Si episcopus quls forte ira-
vet reticere dium Durum est enim qui persecutiones
acceperit.
cundus (quod esse non debet) cito, aut aspere com- patiturnon recipi. Eliam et larga benevolentia et
moveatur adversuspresbyterum, aut diaconumsuum humanitas est ei exhibenda.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII ANTIOCHENI.

1 . Non licere Pascha diverso tempore facere, ne- 3. Non debere clericum ad ecclesiam migrantem
que cum Judaiis celebrare. ibi perseverare.
2. Non licere communioncm ecclesiaj contcmnere, 4. Non Ucerc episcopo vel cuiquam clerico, si ox-
aut excommunicalis communicare. aucloratus fuerit, ministrare.
 879 APPEiND. AD S/LC. IX. — ISIDORl MERCATORIS 280
5. Non licere clericis contempto episcopo seorsum A 17. De episcopis qui accepta manus impositione
se colligere. non acquiescunt suscipere ministerium.
6. De excommunicatis. 18. De his quibus supra.
7. Nullum peregrinum absque episcopis suscipi. 19. Non licere sine consilio metropolitani epi-
8. Ut epistolae a solo coepiscopo fiant. scopi episcopum ordinari.
De metropolitanis episcopis.
9. 20. Ut bis in anno synodus celebretur.
De coepiscopis.
10. 21. Episcopum de dioecesi ad dioecesim non de-
M De his episcopis vel clericis qui
. sine litteris bere transire.
episcoporum ad imperatorem vadunt. 22. Episcopum non debere in alienam irruere ci-
\2. De episcopis vei clericis depositis. vitatem.
13. Non licere episcopis in aliena provincia cleri- 23. Episcopo non licere successorem sibi consti-
cos ordinare. tuere.
14. De episcopis accusatis. 24. De rebus ecclesiasticis et episcopalibus.
15. De quibus supra. 25. Episcopum habere potestatemin rebus eccle-
16. De episcopis vacantibus. siasticis exponendis.

INGIPIT CONCILIUM ANTIOCHENUM.

Sancta et pacatissima synodus in unum congre- B turbalionem Ecclesiarum seorsum coUigere, et cum
gata, his qui per singulas provincias sunl unanimis JudeeisPascha voluerint celebrare, hunc sancta sy-
sanctis et consacerdotibus in Domino salutem. Gra- nodus jam alienum ab Ecclesia esse judicabit, tan-
tia et veritas Jesu Christi Domini et Salvatoris no- quam eum qui non solum proprii peccati reus sit,
stri sanctam Antiochenam Ecclesiam visitans, et in sed aUorum corruptse mentis conversationis supplan-
unum connectens perconcordiampacatissimispiritus tator exsliterit. Et non solum hujusmodi deponi a
multa quidem et aUa perfecit in omnibus autem. sacerdotio et ministerio jubet, sed eos qui ausi fue-
suggerente sancto et pacifico spiritu, etiam hoc per- communicare post damnationem. Depositos
rint his
fecit, ut quse visa sunt recte constitui cum plurima aulem ctiam honore quiextrinsecusestprivariopor-
consideratione et judicio una cum omnibus nobis tet quem sanctus canon et Dei sacerdotium prome-
Antiochiam ex diversis proviuciis in unum coUectis ruit.

episcopis in vestram notitiam deferantur, credimus il. Omnes qui ingrediuutur ecclesiam Dei, et sa-
autem gratiae Domini et Spiritui sancto pacis, quod non autem cum populo in
cras Scripturas audiunt,
ipsi conspirabitis nobis tanquam in unam fuissetis oratione communicant, aversantur autem sanctam
virtutem, et nobiscum orationibus adnitentesmagis assumptionem Dominici sacramenti secundum ali-
autemmuniti, et in Spiritu sancto prsesente, si iis-
^ quam propriam disciplinam, lios ab ecclesia abjici
dem ipsis quse definitasunt, consentientes, etea quai oportet, donec confitentes fructu/n poenitentia; de-
visa sunt, recta roborantes consensu sancti Spiritus monstrent, et deprecati fuerint, ut data venia sus-
consignabitis. Sunt autem praefiniti canones ecclesia- cipi mereautur, non autem Ucet communicare ex-

stici hi qui infra sunt scripti, quossubterinsertipro- communicatis, neque cum his per domos ingredi, et
mulgavere episcopi, Eusebius, Archelaus, jEueas, cum eis orare, qui ecclesife participant in oratione,
Macedonius, Niceta, Esicius, Bassus, Antiochus, Ja- nec in alteram ecclesiam recipi qui ab alia excom-
cobus, Moyses, Agaphius, Petrus, Mocinius, Alexan- municantur, quod si quis fuerit deprohensus episco-
der, Narcissus, Etherius, Patricius, Siricius, Ma- porum, vel presbyterorum, vel diaconorum, vel
gims, Paulus, Eustdchius, Manicius, Petrus, Paulus, etiam quiin canone detinentur excommunicatis com-
Theurus, Municius, Aliphius, Petrus, Tarcodunan- municare, et hunc oportet conmaunione privari tan-
tus, Anatholius, Theodorus, Alius Theurus, Sirion. quam Ecclesiae regulas confundentom.
Ex provinciis SyriiE cseles et Phoenicis veris Arabia?, III. Si quis presbyter, vel diaconus, vel quilibet
Mesopotamise, et haec constituerunt qua; infra scripta clericus, deserta sua ecclesia ad aliam transeundum
sunt. pv esse crediderit, et ibi paulatim tentet quo migravit
Cap.I. Omnes qui audent dissolvere regulam san- perpetuo mancre ulterius, ministrare non debet,
cti etmagni concilii Nic«ni, quod celebratum est in praesertim si ab episcopo suo ad revertendum fuerit
pra?sentia Dei amantissimi Constantiui imperatoris, exhortatus quod, et si post evocationem sui episcopi
de sancta et salutari festivitate PaschaU Salvatoris non obedierit, sed inobediens perseveraverit, omni-
nostri, excommunicatos et abjectos cssc dcberc ah mode al) officio suo deponi debcre, nec aliquando
Ecclesia, maximu si perseverent studio coiilentioiiis spem reslitutionis habere. Si vcro propter hanccul-
ad subvertenda ea quai optime constituta sunt. Et pam dcposilum alius episcopus suscepcrit, et ipse a
Jiajc qiiidem dicla suntde laicis.Siaute'm prspositis commuui synodo poenam merebitur increpationis,
Ecclesia; aUqui, id est, vel episcopus, vel presbyter, tanquam ecclesiastica jura dissolvens.
vel diaconus post hanc diffinitioncm,
hunc termi-
et IV. Si quis episcopus a synodo fuorit depositus,
num ausi fuerintin subversioncmpopuiorum ct pcr- vel presbyter, vel diacouus a proprio episcopo cou-
 ;

281 DECRETALllM COLLECTIO. 282

demnatiis, et prsesumpserit sacerdolii seu sacri my- /^quibus sufficiat istorum tantum graduum licentiam
sterii quippiam, non ei amplius liceat, neque in alia accepisse. Non autem presbyterum, non diaconum
s)Tiodo spem neque assertionis
restitutionis habere, audeant oi'dinare praeter conscientiam episcopi ci-

alicujus locum, sed et communicantes ei abjici om- vitatis, vel ecclesise cui adjacens invenitur, seu ipse

nes ab ecclesia, maxime si postquam cognoverunt seu regio in qua praeesse dignoscitur. Quod si quis

sententiam adversus eum fuisse prolatam, contuma- praevaricari ausus fuerit constituta, deponi eum,
citer communicaverunt. et dignitate qua prajditus est debere privari. Coepi-

QQ V. Si quis presbyter vel diaconus contempto scopus autem ab episcopo civitatis vel loci cui idem
episcopo seipsum ab ecclesia segregaverit et priva- adjacet ordinandus est.
tum apud se collectis populis altare erigere ausus XL Si quis episcopus, vel presbyter, vel omnis omni-
fuerit, et nihilominus episcopo suo exhortante, et no qui est sub ecclesiastica regula constitutus, pi'ae-

semel et iterum revocante inobediens exstiterit ter consilium vellitteras eorum episcoporum qui sunt
hunc modis omnibus deponendum, nec aliquando intra provinciam, etmaximemetropoUtani ad impe-
consequi r.urationem, aut proprium honorem reci- ratorem perrexerit, hunc abdicari et ejici nonsolum

pere speret. Qnod si etiam perseveraverit, pertur- de communione, sed eliam propria dignitate privari.
bans cunctam Ecclesiam quae foris est, hunc tan- B tanquam molestum et importunum imperialibusau-
quam seditiosum corripi oportet. ribus contra ecclesiastica constituta. Si autem ne-
VI. Si quis a proprio episcopo excommunicatus cessitas cogit ad imperatorem excurrere propter
est, non eum prius ab aUis debere suscipi, nisi aut aUquam actionem, cum deUberatione et consiUo
a suo fuerit receptus episcopo, aut conciUo facto metropoUtani ipsius provinciaj episcopi, et caetei'o-

episcopis occurrat et respondeat, et si synodo sa- rum conscientia episcoporum qui in eadem provin-
tisfecerit, statuimus sub alia sententia eum recipi, cia sunt atque cum Utteris eorum ire debebit.

quod etiam circa laicos, et presbyteros, et diaconos XII. Si quis a proprio episcopo depositus presby-
et omnes qui in clero sunt convenit observari. ter, vel diaconus, aut etiam si a synodo quiiibet
VIL NuUum absque formata (quod Grseci episto- episcopus fuerit exauctoratus, molestiara imperia-
lam dicunt) peregrinorum clericorum suscipi opor- libus auribus inferre non praesumat, sed ad majo-
tet. rem episcoporum synodum sese convertat, et quae se
VIIL Neque presbyter ad regiones longinquas, putathabere, justa in eorum conciJio aUeget, atque
formatas, id est canonicas epistolas, nisi ad finiti- ab his de se exspectet quae fuerit deprompta senten-
mos episcopos simpUces epistolas mittere preesumat, tia. Quod si deficiens pusillanimitate hoc noluerit

vicariis vero episcopis qui a Graecis coepiscopi vo- facere, sed imperatori fuerit importunus, hujus-
cantur, formatas facere Uceat. modi nullam veniam habeat, neque locum illius
IX. Per singulas provincias episcopos singulos assertionis suae, nec spem recipiendi gradus habeat

scire oportet, episcopum metropoUtanum, qui prae- in futurum.

est cui"am et soUicitudinem tolius provinciae susce- XIII. NuUum episcopum audere debere es alia
pisse. Propter quod ad metropoUtanam civitatem pi'ovincia ad aliam transitum facere, et ordinare
ab his qui causas habent concurratur. Quapropter aliquos Ecclesiis aut referre ad sacrum ministe-
placuit eum, et uUra
honore praeceUere, et niliil rium, nec alios illuc attrahat episcopos, nisi forte
sine episcopo reUquos episcopos agere secundum per litteras rogatus abierit, non solum autem a me-
antiquum Patrum nostrorum canonem, nisi hoc tropolitano, sed et ab his qui cum eo sunt omnibus
tantum quod unicuique ecclesiae per suam dioecesim ipsius provinciae episcopis. Quod si nullo invitante
competit. Unumquemque enim oportet episcopum inordinate superveniat, et aliquos vel ordinare prffi-

habere suae dioecesis potestatem ut regat et guber- sumpserit, vel quoslibet actus illi ecclesiae compe-
net secundum competentem singuUs reverentiam. tentes quae ad se minime pertinent, usurpare tenta-
et providentiam quae sub J) verit, vacua quidem et inania erunt omnia quae ges-
gcrat omnis regionis
ipsius est civitate, ita ut etiam ordinare ei presby- serit, ipse vero hujus indisciplinati ausus irrationa-

teros, et diaconos probabili judicio liceat, et de bilis ccepti dignas causas expediat, tanquam depo-
singulis illius regionis causis moderatione et pon- situs a synodo sancta, et propter hujusmodi prae-
dere disceptare, ultra autem nihil agere permittitur sumptionem jam praedamnatus.
citra metropolitani episcopi conscientiam, nec me- XIV. Si quis de aliquibus causis criminaiibus in
tropolitanus sine caeterorum aliquid gerat consiUo judicio episcoporum fuerit accusatus, contingat au-
sacerdotum. tem de ipsis episcopis provinciae qui convenerunt
X. Coepiscopiqui manus impositionem ab episco- diversas habere sententias, et alios quidem inno-
pis susceperunt et ut episcopi sunt consecrati, ta- centem eum pronuntiare, aUos reum, propter hu-
men placuit sanctae synodo eos modum proprium juscemodi itaque controversiam amputandam pla-
retinere, et gubernare adjacentes sibi civitates et cuit sanctae synodo metropolitanum cpiscopum al-
essft contentos propria soIUcitudine et guberna- terius vicinae provinciai advocari, et aliquantos cum
tione quam susceperunt, constituere autem his per- eo episcopos aUos. Qui pariter residentes quaecun-
mittitur lectores, et subdiaconos atque exorcistas, que fuerint, dirimant quaestiones propter hoc ut
283 AI>PEND. AD S/EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 284
firmiim judicium quod ab unius provincioe
sit ejii- ^ tropolitanorum cpiscoporum conscientia facere ,
scopis fuerit promulgatum cpiiltus de omnibus causis constat permissum esse
XV. Si quis episcopus criminaliter accusatus ab judiciura.
omnibus qiii sunt intra provinciam episcopis
ac- XXI. Episcopura de dicecesi ad dicecesira alteram
ceperit unam consonamque sententiam, ab aliis non debere transire, neque si seipsum ingesserit,
ulterius judicarinon poterit, sed manere circa eum
neque si a populis fuerit violenter attractus, neque
oportet tanquam convenientem qua^ ab omnibus
si etiam hoc ei ab episcopis suadeatur, manere
prolata est firmam ratamque sententiam.
autem eum debere in Ecclesia Dei quam ab initio
XVI. Si quis episcopus vacans in Ecclesiam va-
soi'titus est, et non alibi demigrare secundura regu-
cantem supervenerit,
et hanc obripienter prseter
lam super hoc olim a Patribus constitutam.
plenariam synodum occupandam esse crediderit,
hunc XXII. Episcopum non debere in alienam irruerc
abjici oportet, quamvis eum plebs quara diri-
provinciam, quse illi probatur non esse subjecta,
puerit, velit sibi episcopum retinere. Illa autem di-
citur synodus plenaria in
neque in regionera quse ad ejus curam minime
qua etiam episcopus rae-
noscitur pertinere ad ahquid ordinandum, neque
tropolitanus adfuei'it.
presbyteros, neque diaconos constituere, ad alios
XVII. Si quis episcopus, suscepta manus imposi- B
tione, et deputatus populis
episcopos pertinentes, nisi forte cum voluntate et
prseesse, non suscipiat
ministerium sacerdotii, nec consentiat habere Ec-
testimonio proprise regionis episcopi. Quod si quis-
clesiam, in qua fuerat ordinatus, hunc incommuni-
piam horum tale facere voluerit irrita quidem erit
hujusmodi ordinatio, et quse m le usurpaverit a
cabilem esse debere, donec coactus consentiat ple-
synodo arguantur. Nam si ordinare non potuerit,
bem suscipere sibimet deputatam, aut provincia;
imllatenus alteriusparochianumjudicare prsesumat.
plenaria synodus episcoporum de eo aliquid sta-
tuat. Episcopum non debere tanquam succes-
XXIII.

XVIII. Si quis episcopus sorera sibi futurum constituere alterura, quamvis

non abierit
ordinatus
in parochiara cui ordinatus est, si non suo vitio, circa vicinia mortis habeatur, quod si tale aliquid

sed plebis forsitan contradictione factum fueritirrita erit hujusmodi ordinatio, custo-
hic honorem ,

susceptum retinere debebit, dire autem debet ecclesiastica constituta quse si

et sacerdotio
ita ut nihil molestise afferat Ecclesiai
illi
rat constitutus. Exspectare
autem eum oportet pro-
vinciaj plenariara
synodum, donec de eo quod com-
petit statualur.
fungi,
ita continent, non posse aliter episcopum fieri, nisi
in qua fue-
in concilio, et consensu episcoponim eorum dun-
taxat qui post obitura ejus qui prsecessit, habuerint
C potestatem eum qui dignus fuerit provehendi.

XIX. Episcopum non ordinandum sine consilio XXIV. Qusecunque res Ecclesia^ sunt, convenit
et prsesentia metropolitani episcopi, cui melius erit cum omni dihgentia, et bona fide quse Deo debetur,
si ex orani provincia congregentur episcopi. Quod qui omnia providet atque judicat quseque gubernare
si fieri non
potest, hi qui adesse non possunt pro- oportet, et dispensare cura judicio et potestate epi-
consensum suum de ipso designent, et
priis litteris scopi, cui totius plebis anirase videntur esse com-
tunc demum post plurimorum sive per praesentiam missse. Manifesta autem esse oportet quee Ecclesiae
sive per litteras sententiam consonam ordinetur. competunt cura notitia eorum presb}i.erorum et
Quod si aliter quam statuta sunt fiat, nihil valere diaconorum, qui circa ipsum sunt, ut ipsinon igno-
hujusmodi ordinationeni. Si vero etiam secundum rent, nec eos aliquid lateat eorum qui suut pro-
definitas regulas ordinatio celebretur, contradicant pria Ecclesii', ut si contigerit episcopum de hac vita
autem aliqui propter proprias et domesticas simul- migrare, manifesta! sint et notse res ecclesiasticse,

tates, his contentis, sententia de eo obtineat pluri- ne intercidant atque depereant, sed nec res proprise
morura. episcopi tanquam ohnoxise rerum ecclesiasticarum
XX. Propter ecclesiasticas causas, quaj ex- rw occasione ullius pulsentur injuria, quia justum et
et
istunt controversias dissolvendas sufficere visum acceptum est apud Deum et homines quse propiia
est bis inanno per singulas provincias episcopo- sunt episcopi quibus ipse judicaverit, derelinqui,
rum consilium
fieri. Semel quidera post tertiam et quse Ecclesise ipsi reservari. Ita enim sit ut nec
hebdomadani Paschalis festivitatis, ita ut in quarta Ecclesia damno aliquo affligatur, nec episcopus oc-
hebdomada qua; consequitur, id ost media Pcnte- casione rtuum ecclesiasliearum proscribatur, nc-
coste compleatur, admoneant autcra provinciales que perlinentcs ad eum causas incurrant, atque
episcopos hi qui in civitatibus, id est in nielropo- posl mortem memoria ejus maledictis aliquibus one-
litanis civitatibus degunt, sccundum vero concilium retiir.

Idibus Octobris habeatur, qui dies apud Gra^cos 67 XXV. Episcopum haltcre oportct rerunl eccle-
Vperberetaei mensis decimus invenitur, in ipsis au- siaslicarum potestatom ad dispcnsandum omnibusin-
tem conciliis et presbyleros ct diaconos prwsentes digcntibus cum omni timorc ct reverentia Dei, ipsum
esse oportet, et omnes quotquot se lajsos existi- quoque ex eis percipere atque uti debere quibus in-
mant, et synodicam exspectare sententiam, nec li- digot, si tamen indiget, Vel ad suas necessarias ex-
ceat aliquibus apud semetipsos concilia sine rae- pensas vel fratrum, qui apud eum hospitalitatisgra-
 C

285 DECRETALILM COLLECTIO. 286

morantur, ul nulla ex parle per inopiam defrau- nent, de de quibuscunque
tia
^ sive agris, sive aliis

dentur secundum Apostolum dicentem : « Haben- ecclesiasticis causis, eos sibimet usurpare, pauperes
tes victnm quotidianum et tegumentum corporis vero necessitate et penuria opprimi, atque ex hoc
his contenti simus {I Tim. vi, 8). » Quod si his mi- ipso non solum ecclesiasticae rationi, verum etiam
nime contentus atque sufflciens transferat in neces- dispensatoribus ejus maledicta reprehensio augea-
sitates ecclesiasticas res vel commoda quifilibet ec- tur. Hunc enim correctionem oportet mereri, id
clesiae, agrorum ccclesiasticorum fructus sine
aut quoque condecet sancta synodo cognoscente. Euse-
conscientia presbyterorum apud se redigal, et do- bius omnibus qua? constituta sunt preesens scripsit.
mesticis suis vel eiiam affinibus aut fratribus, aut Theodorus, Niceta, Macedonius, Anatohus, Mar-
filiis earum rerum tribuat potestatem, ut per eorum codunanetus, Atherius, Narcissus, Eustachius, Esi-
secretam diligenliam ecclesiastici Isedi videantur, chius, Manicius, Paulus, et caeteri, quorum nomina
reatum hunc qui hujusmodi est apud metropolitanum in Grseco jam superius continentur, consenserunt et
provincise prfestare debebit, quod si tahter repre- subscripserunt.
hendatur episcopus, vel hi qui cum ipso sunt pre- Explicit concihum Antiochenum.
sbyteri quo dicantur hgec quse ad ecclesiam perti-

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII LAUDICENI.

1. De bigamis, g 30. Nulli Christiano licere cum mulieribus lava-
2. De his qui diversorum peccatorum lapsus in- cra excercere.
currunt. 31. De cavendis haereticorum connubiis.
3. De neophitis non promovendis ad sacerdotiura. 32. Non licere ab hsereticis eulogias accipere.
4. Non licebit coram catechumenis clericos fieri. 33. Non debere cum hsereticis, aut schismaticis
5. Non licere clericis usuram vel sexcupla accipere. orare.
6. Non debere hgereticos in haeresi permanentes 34. Non eumdem ad falsos martyres.
in ecclesiam ingredi. 33. Non licere Christianos derelicta ecclesia ad
7. De Novatianis et Quartodecimanis. angulorum congregationes colligi.
8. De Cataphrygis ad Ecclesiam venientibus. 36. Non licere clericos, magos, vel incantatores
9. Non debere catholicos, in ea quae martyria sua esse, aut phylacteria facere.
haeretici dicunt, intrare. 37. Non licere ab haereticis vel Judaeis feriatica
iO. Non debere cathoHcam haereticorum matri- quae mittuntur accipere.
monio sociari. 38. Non licere a Judaeis azymas accipere.
il. De catechumenis Ecclesiae. 39. Non Iicei'e cum paganis festa celebrare.
12. De ordinandis episcopis cum concilio metro- 40. Episcopos ad synodum vocatos nou debere
politani et finitimorum episcoporum. contemnere.
13. Non licere populo ministros altaris eligere. 41. Non debere clericum vellaicum sine episeopis
14. Sanctas oblationes pro eulogiis in festivitate peregrinari.
Paschali ad alias parochias non debere transmitti. 42. Nullum clericum debere sine episcopi sui jus-
15. De psalmistis. sione peregrinari et signum suscipere.
16. Ut sanctum Evangelium Sabbatis legatur. 43. Ministros non debere ab hostiis recedere.
17. Psalmos sparsim non licere confundi. 44. Non oportet per duas septimanas Quadrage-
De orationibus quotidianis.
18. simse aliquem ad baptismum suscipere.
19. De ordine orationum catechumenorum atque 43. Non debere mulierem ingredi ad altare.
fidelium et communione. 46. Baptizandos debere symbolum fidei et discere
2(1. De disciplina atque molestia clericorum. et reddere.
21. De ministerio subdiaconorum. 47.De his qui in aegritudine baptizantur.
22. De ministris, ut orario non utantur. 48.Quia post baptismum chrismandum est.
23. Quoniam non oportet lectores vel psalmistas j^ 49. lu Quadragesima Sabbato tantum et Dominica
orario uti et sic legere. oQ"erendum est.
24. De lectoribus et psalmistis, ut tabernas non 30. xNon licere quintam feriam septimanae majoris
intrent. jejunii solvi.
25. Non licere ministris panem dare, aulcalicem ol. Non debere in Quadragesima nisi Sabbato et
benedicere. Dominica natahtia martyrum celebrare.
26. De exorcistis. 32. Non licere nuptias fieri in Quadragesima.
27. Non debere clericos sive laicos ad agapem 33. Non licere Christianos ad nuptias euntes can-
vocatos partes tollere. tare aut balare.
Non licere in ecclesiis accubitus sternere
28. vel 34. Non licere ministros altaris vel caeteros quos-
agapem facere. libet spectaculis quse in nuptiis, aul in scenis exhi*
29. Non debere Chrislianos sabbalizare. bentur interesse. '
287 APPEND. AD S.EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 288
53. Noii debere clericum vel laicum Christiaiium 4 o8. Non oportet in domibus ab episcopis vel
ex symbolis convivia celebrare. presbyteris oblationem fieri.

56. Non oporlet presbyteros ante ingressum epi- 59. Non licere psalmos ab idiotis compositos in
scopi ingredi, aut sedere in tribunalibus. ecclesia dici, nec libros qui non sunt canonici le-
57. Non debere in vicis et villis episcopos ordi- gere.
nare, neque presbyteros sine prtecepto vel consilio
episcopi aliguid agere.

INCIPIT CONGILIUM LAUDICENUM.

Sancta synodus, qua; apud Laodica^am Phrygise XI. Eos qui ad Ecclesiam pertinent indifferenter
pacativse convenit ex diversis provinciis Asise, regu- filios proprios haereticorum nuptiis minime sociare
las exposuit ecclesiasticas, sicut infra scriptum est. debere.
Cap. I. De eo quod oportet,secundum ecclesiasticum XII. Episcopum non oportet praeter judicium me-
canonem eos qui libere et legilime secundis nuptiis tropolitanorum etfinitimorumepiscoporum constitui
juncti sunt, nec occultam permistionem operati sunt, B ad Ecclesiae principatum, nec efigantur nisi hi quos
pauco tempore ex.euipto vacare orationibus et jeju- multo ante nota probabilisque vita coramendat. Et
niis, et secundum veniam reddi eis communionem. nihilominus si in sermone fidei et recta operatione
II.Hisquidiversoi'umpeccatorum lapsusincurrunt per suam conversationem fuerint probati.
et oratione, confessione ac poenitentia malorum suo- XIII. De eo quod non sitpopulis concedendum elc-

rum perfectam conversationem demonstrant, pro ctionem facere eorum qui altaris ministerio sunt ap-
qualitate peccati, poenitentise tempus attribuendum plicandi.
est propter misericordiam et bonitatem Dei. Qui XIV. Sanctas oblationes ad vicem eulogiarum per
ergo bujusmodi sunt revocandi et ad communionem feslivitatem Paschalem ad alias parochias mitti mi-
sunt applicandi. nime oportet.
III. Non oportet neophytum promoveri ad ordinem XV. Non licere prseter canonicos psalmos nisi qui

sacerdotalem. regulariter cantores existunt, qui quae pulpitum

IV. Non licere manus impositione super ordinan- ascendunt et de codice legunt alium, quemlibet in
dos prfflsentibus catechumenis fieri. ecclesia psallere.
V. Non licere fenerare ministris altaris, vel in
p XVI. Sabbatis Evangelia cum afiis Scripturis le-
sacerdotali ordine constitutis, vel usuras vel lucra, genda esse censemus.
qua sexcupla dicuntur, accipere, XVII. In processionibus non connectere, id est, ex

VI. Non concedendum hsereticis ingressum domus diversis versibus et sensibus libri in unum canticum
Dei in hseresi permanentibus. minime conjungere. Sed singulorum psalmorum or-
VII. Novatianos vel etiani Quartodecimanos, quos dinabiliter debere fieri lectionem.
Graeci Thesserescedecatires appellant, id est, qui 63 XVIII. De eo quod semper supplicationes ora-
qnartadecima luna prirai mensis cum Judaeis Pascha tionum, et ad horam nonam et vesperam, oportet
cflebrant, sed et catechumenos eorum fideles non celebrari.
recipi, priusquam condemnent omnem hseresim in XIX. Quoniam catechumenorum orationem sepa-
qua dctinebantur, plenissime autem ante omnia et ratim ct prius prostratis eis episcopum oportet ce-
nunc qui apud eos fideles dicuntur symbolum iidei lebrare. Quibus egressis oi-ent etiam hi qui in pce-
doceantur, atque ita unctos etiam sancto chrismate nitcnlia sunt constituti. Et post manus impositio-
divino sacramento communicare convenit. nem, his quoque abscedentibus, tunc lideles orare
VIII. Eos qui convei'tuntui' ab haeresi quae dicitur debebunt. Quorum tres orationes fiunt, una quidem,
Cataprhrygarum, qui se in clero constitutos existi- id est prima, per silentium, secunda vero et tcrtia,
J)
mant, quamvis magni dicantur hujusmodi cum omni per vocis pronuntiationem, et tunc demum osculum
diligentia catechizari oportet et baptizari ab Ecclesise pacis dare debere. Et postea quam presbyteri epi-
catholicae episcopis et presbyteris. scopo pacem dederint, tunc etiam laicos dare et
IX. Non concedendum in coemeteria, vel quae mar- tunc oblatio offeratur, solis autem ministris altaris
tyria haereticorum dicuntur, catholicos orationis liceat ingrcdi ad altare et ibidem communicare.
gratia et petendaj curationis intrare. Sed et qui ie- .\X. Quoniam non oportet diaconum sedere
runt, si sunt fideles, incommunicabiles factos ad ante prcsbylerum, sed ex jussionc presbytcri scdeat,
poenitentiam usque ad aliquod tcmpus redigi, poeni- siiniUterautcm honorificctur et diaconus a ministris
tentes aulem eos et errasse conUlentPS suscipi omnibus clericis.
inferioribus et
oportet. XXI. Quoniam non oportet subdiaconos licen-
X. Mulieresquae apud Grsecos presbyteraj appellan- tiam habere in secretarium, sive sacrarium ^quod
tur, apud vos viduai, seniores univir», malricuriae Grajci diacojiicon appellant) ingredi, et coutingerc
appeUantur, in Ecclcsia tanquam ordinantes consti- vasa Dominica.
tui non debere.
•m DKCllKT.VLl IM COLLECTIO. •jyn

XXll. Minislrum non oportet orariis uti, uec ho-

^ rgticis feriatica qua mittuntur accipere, nec cum
stia derelinquere. eis dies agerc feriatos.
XXIIL Quoniam non oportet lectores aut psalmis- XXXVIII. Non oportet a Judseis azjTnas accipere,
tas orariis uti, et sic legere aut psallere. aut communicare impietatibus eorum.
XXTV. Quoniam non oportet clericos servientes XXXIX. iSon oportet cum paganis festa celebrare
a presbyteris usque ad diaconos, et deinceps ordinis et cum impietatibus eorum habere societatera.
ecclesiastici omnes usque ad ministros,aut lectores, XL. Non oportet vocatos episcopos ad synodum
aut psalmistas, aut exorcistas, aut hostiarios, aut contemnere, sed abire debere, et aut docere aut do-
etiam eos qui in proposito continentiee.sunt, taber- ceri quse sunt ad Ecclesiee cseterorumque corre-
nas intrare. ctionem utilia. Quod si contempserit , seipsum
XXV. Non oportet diaconem panem dare, nec ca- videtur accusasse, nisi forte pro infh^mitate ire non
licem benedicere. possit.
XXVL Non oportet ergo exorcizare eos qui nec- XLI. Non opoiiet ministrum altaris vel etiam
dum ab episcopis sunt provecti, neque in ecclesiis laicum sine cauouicis litteris, id est formata alicubi
neque intra domos. proficisci.

XXVII. Non oportet ministros altaris, vel quosli- B XLII. Non oportet ministrum altaris vel quemlibet
bet ecclesiasticos ad agapem vocatos, partes tollere, clericum prseter jussionem episcopi ad peregrinan-
propter injuriam qute ex hac occasione ecclesiastico dum proflcisci.

ordini possit deputari. XLIII. Non oportet ministros, id est hostiarios,

XXVIII. Non oportet in basihcis seu ecclesiis vel brevi tempore ab hostus deesse , et orationi
agapem facere, et intus manducare vel accubitus vacare.
sternere. XLIV. Non oportet post duas hebdomadas Quadra-
XXIX. Non oportet Christianos judaizare et in gesimae quemlibet ad baptismum suscipi.
Sabbato vacare, sed operari eos in eadem die, Do- XLV. Non oportet mulieres ingredi ad altare.

minicam prseponendo eidem diei. Si hoc eis placet, XLVI. Baptizandos oportet hdei symbolum disce-
vacent tanquam Christiani. Quod si inventi fuerint re, et quinta feria ultimse septimanse, vel episcopo
judaizare, anathema sit. vel presbytero reddere.

XXX. Quoniam non oportet ministros altaris, XLVII. Qui in segritudine baptismum
constituti

vel etiam clericos quoslibet, aut continentes se, aut perceperunt, facti sani, fidei symbolum doceautur
omnemomnino Christianum cum mulieribus lavacra r<
ut noverint qua douatioue digui sunt habiti.
habere communia. Est enim apud gentiles prima XLVIII. Oportet baptizatos post baptismum sacra-
reprehensio. tissimum chrisma percipere, et coelestis regni parti-
cipes fieri.
XXXI. Quoniam non oportet cmn haereticis com-
miscere connubia, et vel tiUos et hlias dare, sed XLIX. Non oportet in Quadragesima panem oiferri,

uisi Sabbato et Domiuica tantum.

potius accipere, si tamen profiteantur Christianos
se futm-os esse et catholicos. L. Non oportet, in Quadragesimai quinta feria
ultimsehebdomadse jejunium dissolvi et totam
XXXII. Non oportet hsereticorum benedictiones ,

Quadragesimam inhonorari, sed per totos dies jeju-

accipere, quoniam maledictiones magis sunt quam
nare, et escis abstinentise convenientibus, id est ari-
benedictiones.
dioribus uti.
XXXIIL Non oportet cum hsereticis vel schisma-
LI. Non oportet iu Quadragesima martyinim nata-
ticis orare.
litia celebrari, sed earum in Sabbato et Dominica
XXXIV. Non oportet omnino Christianum dereli-
tautum memoriam heri.
ctis martyribus Christi abire ad falsos martyres, hi
LII. Non oportet in Quadragesima aut nuptias vel
enim alieni a Deo suut. Quicunque autem abire vo-
T) quselibet natalitia celebrare.
Juerit, anathema sit.
LIII. Non oportet Christianos ad nuptias euntes
XXXV. Non oportet Christianos, derelicta Eccle- vel balare vel saltare, sed caste coenare vel prandere
sia Dei, abire ad angulos idololatriee abominandse competit Ciiristiauis.
congregationes facere, quse omnia interdicta sunt.
LIV. Non oportet ministros altaris vel quoslibet
Quicunque autem inventus fuerit occulte huic idolo- quse aut in nuptiis
clericos spectaculis aliquibus ,

latria; vacans, anathema

quoniam, derehnquens
sit,
aut in sceuis exhibentur interesse, sed antequam
Dominum nostrum Jesum Christum Filium Dei, thermelici ingrediantur surgere eos de convivio et
accessit ad idola.
abu'e debere.
XXXVL Quoniam nou oportet ministros altaris aut LV. Nou oportet miuistros altaris, vel quoslibet
clericos magos et incantatores esse aut facere quae clericos vel etiam laicos Christianos, ex symbohs
dicuntur phylacteria, quai sunt magna obhgamenta quse vulgus commissalia appellat, convivia ce-
animarum, hos autem qui talibus rebus utuntur lebrare.
projici ab Ecclesiajussimus. LVI. Non oportet presbyteros ante ingressum
XXXVIL Quoniam non oportet a Judeeis vel h£E- episcopi ingredi ecclesiam, et sedere in tribunalibus,
Patrol. CXXX. lU
 . , . ;

291 APPEND. AU S.tX. IX. - - ISIDOKI MERCATORIS 292

sed cum episcopu ingredi, nisi forte aut aigrotet \ mium, Jesu Nave , Judicuni, Rulh, Regum libri
episcopus, aut in peregrinationis commodo eura ab- quatuor , Paralipomenon libri duo , Esdra , liber
esse consliterit. Psalmorum numcro ioO, Proverbia Salomonis, Ec-
LVll. Non debere in villis et vicis episcopos ordi- clesiastes, Cantica canticorum, Job, Eslher, 12 Pro-
nari, sed visitatorcs, id est, qui circumeant consti- phctarum libri, id cstOsee et Amos, Joel, Abdias,
tui; his aulem qui ante hoc ordinati sunt nihil agcre Jonas, Micheeas, Nahum, Habacuc, Sophonias, Ag-
censemus, nisi conscientia episcopi civitatis. Simi- gsius, Zacharias, Malachias, Isaias, Jeremias, Eze-
liter etiam presbyteri nihil sine prsecepto et cousilio chiel, Daniel ; Novi Testamenti, id est, evangelium
episcopi agant. secundum Matlhajuni, secundum Marcum, secundum
LVIII. Non oportet in domibus oblationes ab epi- Lucam, secundum Joanuem, Actus apostolorum
scopis sive presbyteris fieri. canonica:^ Epistolae 7 : Jacobi una, Petri duo?, 1 et
LIX. Non oportet ab idiotis psalmos compositos 2; Joannis tres, i, 2 et3 Jud* una; Epistolai Pauli
;

et vulgares in ecclesiis dici, neque libros qui sunt apostoli numero 14 : ad Romanos, ad Corinthios 1

extra canonem legere, nisi solos canonicos Novi et et 2, ad Galathas, ad Ephesios, ad Philippenses ima,
Veteris Testamenti; qua? autem oporteat legi et in ad Colossenses una, ad Thessalonicenses dua; 1 et
auctoritatem recipi hsec sunt : B 2, ad Thimotheum duai 1 et 2, ad Titum, ad Phile-
Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri, Deuterono- monem, ad Hebraeos.

iNCIPIUiNT CAPITULA CONCILII CONSTANTINOPOLITANI.

1 Custodiendum esse fidem Patrum trecentorum 4. De Ecclesiis in barbaricis compositis.
decem et octo. 5. De honoreConstantinopoIitani episcopi.
2. L't episcopi suam dicecesim gubernent nec ad 6. De Maximo cynico philosopho.
alias accedant. 7. De flde symboli apud Constantinopolim con-
3. Non invitatos episcopos ultra dioecesim pro- stituti.

priam accedere non debere.

INCIPIT CONCILIUM CONSTANTINOPOLITANUM

Habitum ab cl episcopis sub Theodosio majore, Siagrio et Eucherio consulibus, 3sra ccccxix,
adversus Macedoriium.

69 Ha? regulse sive diffinitiones sunt expositBC r cunque disponendis ecclesiasticis causis , servata
ab episcopis cl, qui in unum Constantinopolim con- regula quse supra scripta est, de unaquaque dioecesi,

venerunt. quando beatus Nectarius episcopus ordi- manifestum namque est quod per singulas quasque
natus est, damnato Maximo cynico, quorum nomina provincias provincialis synodus administrare et gu-
et provincise continentur in Grseco. bernare omnia debeat, secundum ea quse sunt in
Cap Non sperneudam esse lidem Patrum tre-
I. Nicsea definita.
centorum decem et octo, qui in Nicsea Bithynise IV. Ecclesias autem Dei quae sunt in Barbaricis
convenerunt, sed manere eam ratam oportet, et gentibus constitutsp. , regere atque administrare
analhematizare omnem ha^resim, specialitor autem oportet secundum consuetudinem quse a Patribus
Eunomianorum, irno Anoinianorum, qui Latine sine obtinuisse dignoscitur.
lege dicuntur, etArianorum sive Eudoxianorum se- V. Constantinopolitana^civitatisepiscopumhabere
mina Arianorum, necnon Pneumatomachorum, id oportet primatushonorem post Romanum episco-
est, qui contra Spiritum sanctum pugnant, et Sa- pum, propter quod sit nova Roma.
bellianorum et Marcellianorum et Fontinianorum et VI. Proptcr totius indisciplinationis ejus doctri-
ApoIIinaristarum. nam qusc Constantinopoli orta esl, ut neque maxi-
n. Episcopi qui extra dioecesim sunt, ad eccIesiasD mus fuisse aut esse etiam putetur episcopus statu-
quae extra terminos eorum sunt , non accedant tum est, neque hi qui ab eo sunt ordinati qualem-
neque confundant et permisceant ecclesias secun- cunquc gradum clericatus obtineant , omnibus
dumregulasconstitutas, Alexandriaequidemepiscopi scilicet qua; circa eum vel ab eo gesta sunt in iiTi-

solius Orientis curam gerant, servatis honoribus tum revocatis.

primatus Ecclesia; Antiochena', qui in regulis Ni- Symbolum cjiisdem concilii Constantinopolitani

caense synodi continentur. Sed et Asianse dioecesis VII. Credimus in unum Dcum, Patrem omnipo-
episcopi ea quoe sunt in Asia, et quae ad Asianam tontom, factorem co^li ct torra' , visibilium on

tanlummodo dia:cesim perlinent, gubernent. Ponti nium et invisibilinm conditorom , et in unuiu

autem ei^iscopi Ponlica". tantum dioecesis haboant Dominum Josum Christum Filium Dei unigoui-
curam, Thraciie vero ipsius tantummodo Thracij?. tum ox Patre natum ante omnia soecula, Deum
Ili. Non invitati episcopi ultra dioecesim accedere ex Dco, lumen cx lumine Deum verum ex Deo ,

non debent super ordinandis aiiquibus, vel quibns- vero, natum, non factum , oniousion Patri, hoc
•iiKj DECRETALIUM COLl.KCTK). 294
est ejusdem cum Patre substautiae, per quem ^ fitemur unum baptismain remissionem peccatorum;
omnia facta sunt quse in ccelo et quaj in terra; exspectamus resurrectionem mortuorum, et vitam
qui proptcr nos homines et propter nostram salu- futuri sff-culi , Amen. Nomina cl. Nectarius Con-
tem descendit de copUs, et incarnatus est de Spiritu stantinopoUtanus. Timotheus Alexandriae, Dorotheus
sancto, ex Maria Virgine homo factus, passus a Corintho, Cyrillus Hierosolymilanus, Calasius
est sub Pontio Pilato, ac sepultus, et tertia die Csesariensis, Macer Hiericontius, Dionysius, Dio-
resurrexit, ascendit iu coelos, sedet ad dexteram spoUtanus, Prisciamis Nicopolitanus, Saturninus,
Patris, inde venturus est cum gloria judicare vivos Sebastienus, Auxentius Ascholonitanus, Elianus
et mortuos, cujus regni non erit fmis. Credimus in Raniensis, Zenon Tyrius, Paulus Sydoniensis, Dei-
Spiritum sanctum, Dominum et vivificatorem, ex sbus a Ptolomaida, PhiUppus Damascenus. Varachus
Patre procedentem, cum Patre et Filio adorandum Peneaclensis, Timotlieus, Basihdes, Abbibo , Mo-
et conglorificandum, qui locutus est per prophetas; chinius Aracleensis, et ca?teri.
unam cathohcam atque apostoHcara Ecclesiam con- ; B Finis.

INCIPIT SYNODUS EPHESINA.

Inxipit synodcs Ephesina prima ducentorum epi- prsedicaret. Convenit autem hsecsynodus Theodosio
scoporum, habita adversus Nestorium Constantino- juniore tertio. decirao et Valentiniano tertio consu-
politanum episcopum, qui purum hominem ex sancta hbus, sera cccclxviii. Cui synodo prsesedit beatis-
Virgine Maria natum asseruit, ut aUam personam simus quondara CyriUus Alexandrise episcopus, qui
carnis, aliam faceret deitatis, nec unum Clmstum cum omni conciUo ad eumdem Nestorium hfec
in Verbo Dei et carne sentiret, sed separatim. atque synodalia decreta transmisit.
sejunctim alterum FiUum Dei, alterum hominis

EPISTOLA EPHESINI CONCILII AD NESTORIUM.

Rehgioso et Deo amabiU consaccrdoti Nestorio congregata est, prtesidente sanctissimo et reveren-
Cyrillus, vel quicunque sunt apud Ephesi syno- dissimo Patre et consacerdote nostro Ccelestino
dum. episcopo, scriptis synodicis te etiam tertio
p liis

Cum Salvator nosler aperte pronuntiet : Qui dili- conveniraus, consilium dantes ut a tara pravis
git patrem aut matrem super me non est me abstineas dograatibus quae et sentire cognosceris
dignus, et qui diligit filium aut filiam super me et docere. Recipias vero fidera rectara Ecclesiis
non est mc dignus [Matth. x, 37), quid nos patie- per beatissimos apostolos et evangelistas ab initio
mur qui deposcimur a tua religione ut te super traditam, qui et oculis inspexerunt et ministri
Christum Salvatorera omnium dUigamus ? Quid Verbi fuisse monstrantur. Quod si hoc religio tua
enim nobis in die judicii proderit, aut quam satis- facere distulerit, juxta dilationem litteris prsefinitam
factionera reperire poterimus propter tara diutur- sanctissimi et reverendissirai consacerdotis nostri
num silenlium de prolatis a te contra eum blasphe- Romanae praesulis Ecclesiae Coelestini, scias te nullam
mns? Et si quidem te tantummodo laideres, docens sortem habere nobiscum, nec locum aut convivium
ista vel sentiens, sollicitudo nobis minor existeret. cum Dei sacerdotibus et episcopis obtinere. Non
Cum vero totam scandalizaveris Ecclesiam, et fer- enim fas est conteri non solum Ecclesias ita turba-
mentura insolitge pravitatis et novae hseresis raiscue- tas et scandalizatas populis, fidemque rectissimam
risin populis, nec tantum ibidem positis, sed ubique violatara dissipatamque, quin etiam gregem quera
consistentibus. Nam tuarum expositionum librij) custodire debueras, siquidem juxta nos amator
per cuncta vulgati sunt, pro nostro silentio qua recti dogmatis exstitisses, sanctorum Patrum vestigia
ratio ultra vel excusationis serrao sufficiat? Aut pia consectans.
quaiido non necesse sit merainisse Christi Domini
sic dicentis : « Non
putetis quod venerim paccm mit- Omnes itaque quos propter fidem lua religio a com-
non veni pacem mittcre, sed gladium,
tere in terram, munione reraovit, aut ab ordine suo deposuit laicos
venienim separare hominera adversus patrem suum, et clericosinnostram coramunionem recipimus, non
et filiam adversus matrera suam {Ibid., 34.) » Nam enim justum est eos tuis decretis opprimi quinove-
cum laeditur fides, parentura reverentia velut in- runt recta sentire. Qui etiam bencfacientes tibi
utilis et periculosa despicitur, et amor erga fihos prudentissime restiterunt, hoc idem namque in
fratresque vitatur, ad postreraura etiam super ip- epistola quam misisti ad praesulem amplae Romae,
sam vitam mors potius a piis viris eligitur, ut me- sanctum et coepiscopum nostrum Co^Iestinum,
liorem resurrectionem, sicut scriptum est, conse- significarecurasti. Non autem sufficit vel tuse
Huantur [Helr. ii, 35). Ecce itaque tc simul cum tantummodo fidei symbolum conQteri quod
religioni
sancta synodo, quse apud amplam urbcm Romam expositum est pcr idem terapus, Spirilu sancto
295 APPEND. AD S.tC. IX. — ISIDORl MERCATORIS •206

largiente, et veiierando et magno

apud A bus genitricis Virginis constitutus universam crea-
concilio
Nicseam congrogato. turam rcplebat ut Deus genitori suo indivisus exi-
Hoc enini non inteliexisti nec recte intcrpre- steret. Quod divinum est enim sine quantitate et

tatus es, quinimo perverse, licet sono vocis eadem sine mole cognoscitur, nec ullis terminis continetur.
verba prsetuleris. Sed consequens est etiam jure- Verbum Dci secundum subsistentiam confitentes,
jurando fateri te quod anathematizes quidem tua unum adoramus Filium et Dominum Jesum Cbri-
polluta et profana dogmata, sentias autem et do- stum non seorsum ponentes, et determinantes ho-
ceas quie nos universi, per Orientem seu per minem Deum velut invicem sibi dignitatis et auctori-

Occidentem episcopi et magistri, prsesulesque po- tatis unitati conjunctum, hoc enim novitas vocis est

pulorum credimus, et docemus. Epistolis autem et nihil aliud, nec item Christum specialiter nomi-
ab Alexandrina tuae religioni directis Ecclesia nantes Dei Verbum quod ex Deo est, nec alterum
consensum preebuit, tam ea quse apud urbem Ro- similiter Christum specialiter qui de muhere natus
manam convenit sancta synodus, quam etiam nos est, sed unum solummodo Christum Dei Patris
cmnes velut recte irrepreliensibiliterque conscri- Verbum cum propria carne cognoscimus. Tunc enim
ptis; subdidimus autem bis nostris quae sentire etiam juxta nos unctus est, quamvis Spiritum
oporteat et docei-e, et a quibus abstinere conveniat. B dignis ipse contulerit et non ad mensuram, sicut
Hsec est enim fides catholicae Ecclesise, cui cuncti beatus Joannes evangelista asseruit. Sed nec illud
consentiunt orthodoxi per Orienlem Occidentemque dicimus quod Dei Verbum velut borainem communem
pontitices. qui de sancta Virgine natus est habitaverit, nec
Credimus in unum Deum Patrem,omnipotentem, Deum homo Christus habitatorem possidere creda-
omnium visibilium et invisibilium conditorem et ; tur. Quamvis enim Verbum babitaverit in nobis
in uuum Dominum nostrum Jesum Christum Filium TQ et dictum sit iu Christo habitare omnem pleni-

Dei natum de Patre unigenitum, hoc est ex substan- tudinem deitatis corporaliter, attamen intelligimus
tia Patris, Deum ex Deo, himen de liunine, Deum Verbum quod caro factum est, non sicut in sanctis ha-
verum ex Deo vero, natum non factum, omousion bitare dicitur, nec talom in ipso habitationem factam
Patris, boc est unius cum Patre substantise; per diffinire tentabimus, sed unusjusta natm'amnecin
quem omnia facta sunt in coelo et in terra, qui carnem penitus commutatus talem sibi fecit habita-
propter nos liomines et propter nostram salutem tionem qualem etanima hominis habere creditur, ad
descendit de coelis. Etincarnatus est, et, homo factus, proprium corpus. Unus igitur estChristus et Dominus
passus est, et resurgens tertia die, ascendit in ccelos, non velut conjunctione qualibet in unitate dignitatis,
inde venturus judicare vivos et mortuos; et in ^ et auctoritatis hominis habentis ad Deum. Non enim

Spii"itum sanctum. Eos autem qui dicunt Erat tem- : potest unire naturam sola dignitatis aequalitas. De-
pus quando non erat, et antequam nasceretur nique Petrus et Joannes sequalis sunt ad alterutrum
non erat, et quia ex nullis existentibus factus est, dignitatis, propter quod apostoli et sancti discipuli

aut ex alia substantia vel essentia esse dicunt, aut essemonstrantur,verumtamenuterquenonunus est.
convertibilem vel commutabilem Dei Filium, ana- Nec juxta collationem vel connexionem modum con-
thematizat catholica et apostolica Ecclesia. Se- junctionis advertimus, hoc enim ad unitatem non ^

quentes itaque omnium sanctorum Patrum confes- sufficit naturalem, nec secundum participationis ef-

siones, quas loquente in eis sancto Spiritu pro- fectum; nos etiam sicut adhaerentes Dominounus cum
tulerunt, et intentioni quifi est in eorum intelle- imo potius conjunctionis nomen
eo spiritus sumus,
ctibus sequis vestigiis inhaerentes, atque iter ambu- evitamus tanquam non existens idoneum quod signi-
lantes regium, profitemur quod ipsum unigenitum ficat unitatis arcanum.
Dei Verbum natum ex ipsa Patris essentia, de Deo Sed neque Deum aut Dominum Christi Vcrbum
vero Deus verus, lumen de lumine, per quem Dei Patris asserimus, nc iterum manifestius in duo
omnia facta sunt, sive in coelis sive in terra, salutis-pv dividamus, unum Christum Filium et Dominum, et

causa, descendens ad exinanitionem sese

D in crimen sacrilegii recidamus, Deum seipsum
nostrae illi

dignatus est inclinare, natus autem et homo factus, id facientes et Dorainum. Unitus quippe, sicut superius

est carnem de Virgine sancta suscipiens, eamquc diximus, Deus Verbum carni secundum substantiam
propriam faciens nativitatem nostram ex vulva Dcus quidem est omnium et dominator universitatis.
sustinuit, homo de muliere procedens, nec quod Verumtamen nec servus est sibi ipsi nec Dominus,
erat abjiciens. Nam licet factus sit in assumptione quoniam ineptum est vel potius impium hoc sentira
carnis ct sanguinis, tamen etiam quod erat Deus vel dicere. Quamvis enim dicat Deura suuni Patrem,
natura scilicet et veritatepersistens. Nec carnem cum sit Deus et de substantia ejus, tamen nullatenus
itaque dicinms in naturam deitatis csse conversam, ignoranujs quod manens Dcus, liomo quoque factus
nec in substantiam carnis inseparabilem Dei Verbi est, qui sub Deo debitam legcm naturaj humanitatia
essentiam comitantem. assumeret, ipse vero sibi quomodo vel Deus poterU
Inconverlibilisesteniraetincommutabilis ideraque es-^e vel Dominus, ergo sicut horao quantum decen-
ipse juxta Scripturas jugiter pcrmancns. Visus est tcr exinanitionis mensurre congruit sub Deo esseno-
autem et parvulus, positusque iu cunabilis et sini- biscuni cpso decrevit. Hoc ctiam (juomodo sub lege
 :

297 DECRETALIUM COLLECTIO. 298

quamvis ipse proraulgaverit legem et legis- ces quas Salvator in Evangeliis protulit, non in
factus est ^
lator ut Deus existeret, cavemus de Christo dicere. duabus substantiis aut personis omnino partimur.
Propter assumentem venei^or assumptum. Et propter Non enim duplex est unus Christus et Deus solus,

invisibilem adoro visibilem. Horrendum vero super quamvis ex duabus diversisque rebus ad unitatem
hoc est etiam illud dicere : Is qui susceptus est cum cognoscitur individuam convenisse, sicut homo quo-
eo qui suscipit nuncupatur Deus. Qui enim hsec dicit que ex anima constat etcorpore non duplex unus, sed
dividit iterum in duos Christos eum qui unus est, potius est ex utroque.
hominem seorsum in parte, et Deum similiter in Humanas ergo et divinas insuper voces ab uno
parte constituens. Evidenter enim denegat unitatem, Christo dictas animadvertentes recte sentimus. Cum
secundum quam non alter cum altero coadoratur, enim de duobus dignissime loquitur de seipso « Qui :

aut nuncupatur Deus, sed unus intelligitur Christus me videt, videt et Patrem {Joan. xiv, 9) » et « Ego :

Jesus, Filius Dei unigenitus, una servitute cum pro- et Pater unum sumus {Joan, x, 30), » divinam ejus

pria carne venerandus. intelligimus ineffabilemque naturam, secundum

Confitemur etiam quod idem ipse qui ex Deo Patre quam unus est cum Patre suo propter unam eam-
natus est Filius unigenitus Deus, licet juxta naturam demque substantiam, « imago et character splendor
suam expers passionis exstiterit, pro nobis tamen se- B glorise ejus existens {Hebr. i, 3). » Cum vero hu-
cundum Scripturas carne percussus vel perpessus manfe naturse mensuram nullatenus ignorans Judseos
sit, et erat in crucifixo corpore propriae carnis impas- alloquitur, nunc « me quseritis occidere {Joan. vir,

sibiliter ad se referens passionem. Gratia vero Dei 20), » hominem qui veritatem locutus sum vobis,
pro omnibus gustavit mortem, tradens et proprium item non minus eum qui in similitudinem et aequa-

corpus quamvis et naturaliter ipse vita sit, et re- Utatem Patris et Deum verum etiam in mensuris
surrectio mortuorum. Nam ut mortem ineffabih po- humanitatis ejus agnoscimus. Si autem necessario
tentia proculcaret ac prius in sua carne primogeni- creditur quod natara Deus existens factus sit caro,
tus, Deus, licet juxta naturam suam, moi"tis expers imo potius homo animatus anima rationaU, quae
ex mortuis fieret « primitiae dormientium (I Cor. xv, causa est ut in ejus quilibet vocibus erubescat, si

20), » viamque faceret humanag naturse ad incorruptio- eas homine dignas efl^atus est? Quod si sermones
nis recursum, gratia Dei, sicutsupra dictum est, pro homini congruentes abjicit, juxta nos hominem fieri
hominibus gustavit mortem, et, tertia die resurgens, quidcoegit? Cum vero se propter nos ad exinani-
eispoUavit infernum. Idcirco quamvis dicatur quod tionemspontaneammisericorditerinclinaverit, quam
per hominem mortuorum, ta- „ obcausam dignos examinatione sermonis effugerit?
facta sit resurrectio
men iutelligimus hominem factum Verbum quod ex Uni igitur personse cuncta ejus in Evangelio ascribi-
Deo est, et per ipsum mortis imperium fuisse de- mus, uni substantise Verbi, id est, incarnati, quia
sti'uctum. unus est Dominus Jesus Christus, ut scriptum est
Veniet autem temporibus praefinitis sicut est unus Appellatum vero ab Apostolo « Pontiflcem confes-
Filius et Dominus in gloria Patris « ut judicet orbem sionis nostrse {Hebr. iii, 1) » tanquam sacrificantem
terrarum in aequitate {Psal. ix, 9), » sicut Scriptura Deo et Patri fidei nostrse confessionem, quse a no-
testatur. bisipsis ipsi Deo Patri incessanter ofl^ertur iterum ;

Necessarie igitur et hoc adjicimus. Annuntiantes ipsum esse dicimus ex Deo secundum naturam Fi-
enim sicut secundum carnem mortem unigeniti Filii lium unigenitum, nec homini prcCter eum alteri sa-
Dei, id est, Jesu Christi et resurrectionem ejus, et cerdoti nomen et officium deputamus, factus est
in coelis ascensionem pariter confitentes, incruentam enim « mediator Dei et hominum {Tirn. ii, 5), » et

celebramus in ecclesiis sacrificii servitutem. Sic reconciliator ad pacem semetipsum Deo et Patri pro
etiam ad mysticas benedictiones accedimus et sancti- nobis offerens « in odorem suavitatis {Eph. v, 2). »

ficamur participes sancti corporis et pretiosi san- Ideoque dicebat : « Sacrificium et oblationem no-
guinis Christi omnium nostrum Redemptoris effecti, £)
luisti, holocausta pro peccato non tibi placuerunt,
non ut communem carnem pcrcipientes; quod corpus autem perfecisti mihi, tunc dixi : Ecce ve-
absit, nec ut viri sanctificati et Verbo conjuncti se- nio. In capite libri scriptum est de me, ut facerem,
cundum dignitatis unitatem aut sicut divinam possi- Deus, voluntatem tuam {Hebr. x, 5 et seq). » Obtulit
dentes habitationem, sed vcre vivificatricem et ipsius enim proprium corpus non pro se, sed pro nobis in
Verbi propriam factam. Vita enim naturaliter ut odorem suavitatis. Nam qua pro se vel oblatione vel
Deus existens, quia proprie carnc unitus est, vivifi- sacrificio indigeret, omni peccato liber, ut Deus,

catricem eam esse professus est. Et ideo quamvis existens?Quod si omnes peccaverint, et egent gloria
dicat ad nos : « Amen, amen dico vobis, nisi mandu- Dei {Rom. ui, 23). Secundum Iioc quod sumus ad
caveritis carnem Filii hominis et biberitis ejus san- mutabilitatis excessum proniores effecti peccatis
guinem non tamen eam uthominis
{Joan. vi, 54), « apgrotavit humana natura. Ipse vero non ita. Ideo-
unius ex nobis existimare debemus, quomodo enim que nos gloria ejus egemus. Cur erit ultra jam du-
juxta naturam suam vivificatrix esse caro poterit ho- bium, quod Agnus verus pro nobis sit immolatus.
minis? sed ut vere proprium ejus factam qui propter Qui autcm dicit, quia seipsum tam pro se quam pro
inos filius hominis est factus et vocatus. Eas autem vo- nobis obtulerit. nullatenus impietatis crimen efTu-
299 APPEND. AD S.-EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 300
giet, cum nihil prorsus iste deliquerit, nec uUum ^ tire convenit. Quse vero huic religioni tuae anathe-
fecerit omnino peccatum. Qua igitur egeret obla- matizare necesse est huic epistolee nostrai subjecta
tione nullo suo existente facinore? Pro cpio, si sunt.
esset satis ad modum convenienter olferret ? Cap. I. Si quis non confitetur Deum esse veraciter
De Spiritu quoque, cum dicit : « Ille me clarifi- Emmanuel, et propterea non Dei genitricem san-
cabit (Joan. xvi, 14), » hoc rectissime senlientes, ctam Virginem; peperit enim secundum carnem, car-
imum Christum Dominum et Filium, non velut al- nem Dei factum Verbum, secundum quod scriptum
terius egentem gloria contltemur, a Spiritu sancto est Verbum caro factum est, » anathema sit.
: <c

gloriam consecutum, quia ejus Spiritus, nec melior, II. non confitetur carni secundum sub-
Si quis

uec superioripsoest.Sedquia humana opera faciens, stantiam unitum Dei Patris Verbum, unumque esse
ad demonstrationem suse deitatisvirtute proprii Spi- Cliristum cum propria carne eumdem, scilicet,

ritus utebatur, ab ipso gloriflcari dicitur. quod vir- Deum simul et hominem, anathema sit.

tus sua vel disciplina qua^libet unumquemque clarifi- III. Si quis in uno Christo dividil substantias post

cet. Quamvis enim in sua sit substantia Spiritus ejus, et unitatem, sola eas connexione conjungens ea quae
intelligatur in persona proprietas juxta id quodSpiri- secundum carnis dignitatem fit, vel etiam auctori-

tus est et non Filius, attamen aUenus ab illo non est. D tatem et potestatem ac non potius conventu qui
Nam Spiritus appellatus estveritatis,etveritas Chris- per unitatem factus est naturalem, anathema
ius est; unde et ab isto similiter sicut ex Deo Patre pro- sit.

cedit. Denique liic et ipse Spiritus etiam per sanctorum IV. Si quis personis duabus vel subsistentiis eas
manus apostolorum miracula gloriosa perficiens Do- voces, quse in apostolicis scriptis continentur et evan-
minumglorificavitJesum Christum,postquam ascen- gelicis dividit, vel qure de Christo dicuntur a sanctis
dit in coelum. Nam creditus est Christus natura vel ab ipso, et aliquas quidem ex his velut ho-
Deus existens per suum Spiritum virtutes efficiens, mini qui pra;ter Dei Verbum specialiter intelliga-
ideoque dicebat : De meo accipiet, et annuntiabit tur aptaverit, illas autem tanquam dignas Deo soli,

vobis [Ibid.). Nequaquam vero participatione alte- Dei Patris Verbo, deputaverit, anathema sit.
rius idem Spiritus sapiens aut potens dicitur, quia 71 V. Si quis audeat dicere hominem Christura
per omnia perfectus est, et nullo prorsus indigens theophoron, id est deiferum, ac non potius Deum
])ono. Nam paternee virtutis el sapientiee, id est, Filii tanquam Filium per naturam
esse veraciter dixerit,
Spiritus creditur, et ideo ipse re et subsistente virtute secundum quod Verbum factum est caro, et com-
virtus et sapientia comprobatur. Igitur quia Deum p municavit similiter ut nos carni et sanguini, ana-
carne unitum juxta subsistentiam sancta Virgo cor- thema sit.

poraUter peperit, idcirco eam Dei Genitricem esse VI. Si quis dicit Deum Dominum Christi
esse vel
profltemur, non quod Verbi natura existendi princi- Dei Patris Verbum, et non magis eumdem ipsum
])ium se carne sortita sit « Erat enim in principio
: confitetur Deum simul et hominem propterea quod
Verbum, et Deus erat Verl)um, et Verbum erat apud Verbum caro facfum est secundum Scripturas, ana-
Deum {Joan. i, 1), » et ipse conditor saeculorum thema sit.
Patri coaeternus et universitatis conditor, sed, quod VII. Si quis velut hominem Jesum, operante De
superius diximus, juxta subsistentiam sibimet uniens Verbo, dicit adjulum et unigcniti gloriam tanquam
humanam naturam nativitatem sustinerel ex ipsa propter ipsum existenti tribuit, analhema sit.
vulva corporea. Non quod eguerit necessario pro- VIII. Si quis audet dicere assumptum homineit
pter suam naturam nativitate quae est in extremis coadorandum Deo Verbo et conglorificandum e
Sceculi facta temporibus, sed ut, ipsas benediceret connuncupandum Deum tanquam alterum cum
substantiai noslraj primilias. Et dum Deum carne altcro, nam con syllaba superadjecta haec cogit in
nnitum muliere cdidisset, illa quaj adversus omne ge- teiligi, ac non polius una supplicatione veneratu

nus humanum malcdictio fuerat prolata desineret, D Emmanuel unamque ei glorificationem dependit
nec jam morti nostra corpora destinaret. IUud quo- juxta quod Verbum caro factum est, analhema sit.
que quod dictum cst « In tristitia parics fiUos {Gen.
: IX. Si quis unum Dominum Jesum Christum glo-

III, 10) » ipse dissolvens, verum esse monstraret rificatum dicit a Spiritu sancto tanquam qui aliena
quod propliet;e voce prBedixerat « Absor{)ta est mors:virtute per eum usus fuerit, et ab eo acceperit effi-
in victoria(I Cor. xv,34).» Et iterum: «Abstulit Deus caciam contra immundos spiritus, posse et ooram
omnem lacrymam ab omni facie (Apoc. vu, 17). » hominibus divina signa perficere, ac non poUus pro-
Propter hanc enim causam dicimus eum dispensato- prium fatetur ejus spiritum per quem divina signa i

rie, et ipsis tunc benedixisse nupUis cum in Cana oxplovit, anathema sit.

Caliliea! cum sanctis vocatus fuit apostolis (Joan. u, X. Poutificem ct Apostolum confcssionis nostr;e
I). llfEC sumus tam a sanctis apostolis
sapere edocli ftictumesse Chrislumdivina Scriptura commemorat.
quam evaugelislis, et ab omni Scriptura divinitus in- Obtulit cnim semclipsum pro nobis « in odorem sua-
spirata, nec iion et a boaUs Patrum confessionibus vitatis » Dco et Patri. Si quis ergo Pontificem

verilate subnixis. Ilis omnibus etiain religioncm ol Apostolum noslrum dicit factum non ipsum

luam ••(»iicordare,'et prflnter aliquem dolum conseu- Dei Vorbum, quando caro fartum cst et honio.
 DECRETALIUM COLLECTIO. 302
301

jiixta nos homines, sed velut altenim prseter ipsiim ^ fixiones, aut alia vulnera susceperit, Deus namque
specialiter hominem ex muliere ; aut qui dixil quod incorporalis et exh-a passionem est, sed quia corpus

pro se obtulisset semetipsum oblationem et non illud quod proprium factum est hoc susti-
ipsius

potius pro nobis non enim eguit oblatione

solis, nuit. Ideo hsecomnia pro nobis ipsis dicitur pas-
qui peccatorum omnino nescivit, anathema sit. sus, inerat enim in eo corpore quid patiebatur

XI. Si quis non confitetur carnem Domini vivi- Deus, qui pati non poterat. Simili 'modo et mortem
ficatricem esse, et propriam ipsius Verbi Dei Patris, ipsius intelligimus, immortale enim et incorruptibile

sed velut alterius prsteripsum conjuncti eidem per esse naturaliter et vita et vivificans Deus Verbum;

dignitatem aut quasi divinam habentis habitationem sed quia corpus ipsius proprium gratia Dei juxta
ac non potius vivificatricem esse quia facta est pro- Pauli vocem « pro omnibus mortem gustavit

pria Verbi viviQcare valentis, anathema sit. {Heb. II, 9), » idcirco ipse dicitur mortem passus pro

XII. Si quis non confitetur Dei Verbum passum Non quodipse mortem esset expertus, quan-
nobis.

carne, et crucifixum carne , et mortem carne gu- tum ad ipsius naturam pertinet (insania enim est
stasse, factum primogenitum ex mortuis secundum hoc vel sentire, vel dicere), sed quod, ut diximus,
quod vita est, et vivificator ut Deus, anathema sit. vera caro ipsius mortem gustavit , ita et resur-

XIII. Ait igitur magna et sancta synodus ipsumBgente carne ipsius rursus resurrectionem dicimus,

qui esl ex Deo Patre naturaliter natus Filium uni- non quia in corruptionem ceciderat, quod absit,
genitum Deum de Deo vero, lumen de lumine, sed quia ejus resurroxit corpus ita Christum
;

per quem et cum quo omnia fecerit Pater, hunc unum et Dominum confitemur, tanquam hominem
descendisse, incarnatum esse, et hominem factum, cum Verbo coadorantes ut divisionis qusedam
passum esse , et resurrexisse tertia die, ascendisse species inducatur, sed unum jam et eumdem ad-
rursus in coelos. Hsec nos sequi verba debemus, his orantes, quia non est alienum a Verbo corpus suum
nos convenit obtemperare dogmatibus, considerantes cum quo ipse etiam assidet Patri, nec hoc ita

quid sit incarnatum esse et hominem factum Dei dicimus quasi duobus filiis assidentibus, sed una
Verbum. cum carne per unitatem, quia si talem copulationem
^'on enim dicimus quod Dei natura conversa factam per substantiam, aut quasi per passibilem,
vel immutata sit, sed magis quod carnem anima- aut quasi parum decoram voluerimns accipere, in
tam anima rationali sibi copulaverit, Verbumque id incidemus, ut duos filios esse dicamus. Necesse
substantialiter, ineffabiliter et incomprehensibiliter est enim discernere, et dicere hominem separalim
factus sit homo, et nuncupatus sit etiam filius ho fuisse, sola Filii appellatione honoratum, et rursus
minis non nuda tanturnmodo voluntate, sed nec as- Verbum quod est ex Deo in homine, in veritate

sumptione sola person», sed quod diversai quidem Filium Dei. Sed discernere in duos non de- filios

naturae in unum convenerunt, unus tamen ex am- bemus unum Dominum Jesum Christum. Neque enim
bobus Christus et Filius non evacuata vel sublata adjuvatrectam fideirationem, licet nonnulli copula-
diversitate naturarum per conjunctiones, sed quia tionem, nescio quam, perhibeant personarum, Non
simul nobis effecerunt, ut unum Deum et Chri- enim dicit Scriptura Verbum Dei personam sibi ho-
stum et Filium, id est divinitas et humanitas per minis assumpsisse, sed carnem factum esse, id au-
arcanam illam ineffabilemque copulationem ad tem est ostendere Dei Verbum simihter ac nos prin-
humanitatem. Itaque is qui ante ssecula omnia est cipium habuisse carnfe et sanguinis, et corpus no-
natus ex Patre, etiam ex muliere carnaliter est pro- strum proprie suum fecisse, et hominem ex muliere
creatus. Non quia divina ipsius natura de sacra processisse non abjecta vel deposita deitate, ut ge-
Virgine sumpsit exordium, nec propter seipsumopus nerationem illam amitteret, quam habebat ex Pa-
habuit secundo nasci post illam nativitatem quam tre, sed mansisse etiam in assumptione carnis Deum

habebat ex Patre. Est enim ineptum et stultum hoc quod erat. Hoc itaque rectoe fidei ratio prote-
dicere, qui ante omnia ssecula est consempi- J) statur. In tali sensu sanctos Patres fuisse compe-
quod is

ternus Patri, secundae generationis eguerit ut esse rimus, ideoque illi non dubitaverunt sanctam Vir-
inciperet, sed quia propter nostram salutem natu- ginem dicere thcotochon, non quia Verbi natura dei-

ram sibi copulavit humanam,etprocessitexmuliere, tasque in sanctam Virginem sumpsit exordium, sed
idcirco dicitur esse natus carnaliter. Neque enim quod ex ea natum sit sacrum iliud corpus animatum
primum natus est homo communis de sancta Vir- anima rationali cui substantialiter adunatum Dei
gine et tunc demum Verbum, sed
inhabitavit in eo Verbum carnaliter natum esse dicitur. Haec igitur
in ipsa vulva uteroque virginali secum
carnem pro charitate in Christo scribo tibi, quaerens tan-
conjunxil etsuslinuit gencrationcmcarnalem carnis quam fratrem et contestans coram Deoet electis ejus
suse nativitatem faciens. Sic iUum diximus passum angelis, ut hajc nobiscum sentias simul et doceas,

esse et resurrexisse, non quia Deus Verbum in ut Ecclesiarum pax salvetur, et concordiae charita-
sua natura passus sit aut plagas, aut clavos, et trans- tisque vinculum indissolubile maneat sacerdotibus.
 303 APPEND. AD S.fX. IX. — ISIDORI MERCATORIS 301

CONCILIUM CHALCEDONENSE
Sexcentorum triginta episcoporum, Valentiyiiano VI et Ahino consulibus, eera cdlxix {Anno
Bomini iol), adversus Eutychetem et Dioscorum.

Consulata piisimi et amatoris Christi, Flavii Mar- ^ veritas, Patrum exquirit, multi ad er-
aut doctrina
tiani perpetui Augusti, die Idus Octobris, synodus rorem seducti undesanctam synodum, scilicet
sunt,
civitate, metropoU provinciai
factainChalcedonensi ad istam fieri perfectionem properamus, et laborem
synodorum et fidelissimorum
Bithynise, ex decreto vobis arbitrati sumus iraponere, ut omni errore ca-
verborum imperatorum Valentiniani et Martiani, liginis deterso sccundum quod ipsa divinitas homi-

convenientibus in ecclesia sanctsp ac triumphatricis nibus se fieri manifestam esse voluit, et Patrum de-
martyris Euphemiff", gloriosissimis principibus, id monstravit doctrina, sic fides nostra, quae pura et
est, magniticentissimo et gloriosissimo magistro mi- sancta consistit, in omnium ingrediens animas pro-
litum exprsefecto et exconsule, patricio Anatholio prife veritatis effulgeat luce. Decaitero audeatnemo
et magnificentissimo et gloriosissimo prajfecto sacri de nativitate Domini et Salvatoris nosti'i Jesu Christi
prffitorii prsefecturse Palladio, et magnificentissimo aliud disputare, pra?ter quod apostolicum priE-
prsefecto urbis Tatiano, et magnificentissimo et glo- mium 318 sanctorum Patruni consonans huic do-
riosissimo magisti'o divini officii Vincemalo, et ma- ctrinse tradidisse noscitur, sicut sanctissimi papse
gnificentissimo et gloriosissimo magistro Martiali, Leonis, quia apostolicum gubernat thronum adsan-
et gloriosissimo et magnificentissimo comite dome ctaj memoria; Flavianum regiffi urbis Constantino-
sticorum Sporatio et magno comite rerum privata-i> politana? quondam cpiscopura testantur litterse ; nos
riim Genetholio, appositis etiam ex glorioso senatu, enira adconfirmandam fidera, non ad condendara vir-
id est, magnificentissimo et gloriosissimo expraefecto tutem exemplo imperatoris Constantini adesse sy-
prsetorii sexies exconsule ordinario, et patricio FIo- nodo excogitaviraus, nc in posterum multitudo po-
rentio et magnificentissimo et gloriosissimo excon- puli institutionibus pravis attracta inveniatur dissen-
sule ordinario et patricio senatore, et magnificentis- tiens, facile enim simplicitas quorumdam commentis
simo et gloriosissimo magistro exconsulc ordinario seu loculi sumus iisque nunc delusa est, quoniam
patricio Nomo, et magnificentissiraoet gloriosissimo manifeste diversorura pravis doctrinis discordiaj et
expraefecto et exconsule ordinario et patricio Pro- haereses ostensae sunt.
togenio, et raagnificentissimo et gloriosissimo ma- 72 ^obis autemomne studium adhibendum est,
gistro exproefecto Zoilo, et magno et glorioso ex- ut populum propter veram sanctamque doctrinam
prsefecto urbis ApoIIonio, et magnificentissimo ex- idipsum sentientem uni rectte applicare Ecclesise, et

prajposito urbis Artaxerse, concilio autem totius or- ideo veram fldera cathohcaraque etiam exponere se-
bis secundum divinum praiceptum in Chalcedona ci- cundum Patrum doctrinam , concordantibus animis
vitate congregato, id est, Paschasino et Lucentio vestris, vestra properet reverentia, ut qualiter in
episcopis, et Bonifacio presbytero, convenientihus Nicoena synodo usque in hoc tempore, abscisso er-
legatis venerabilis et sancti archiepiscopi antiqua>. roi'o, vera fides est hominibus cognita, sic et nunc
Romre Leonis, conveniente et sancto Anatholie ar- per hanc sanctara synodum deposita nebiila quje in
chiepiscopo magnificentissimo et Constantinopoli- eis paucis annis, ut superius diximus, ex pravitate
tano novse Romce, et reliquis sanctissimis, et reve- et avaritia quorumdam visa est cxoriri, semper ser-

rendissimis sexcentis triginta episcopis. ventur qua; statuta sunt. Erit quidera divina? provi-
Ecce advenientibus omnibus ante cancellossancti dcnti.T, quod pie ficri volumus in sajcula hoc conser-
altaris cum magnificentissirao et eximio senatu, vare firmissirac. Et post rcgis Iifec verba, omnes
adveniente etiam piissirao imperatore Martiano in cpiscopi clamaverunt. Martiano novo Constantino :

supradicta sanctissiraabasilica. Pra'sentc etiam zclo Multi anni regi, Multi anni regina?. Orthodoxis multi
divino calore fidei accensa piissima et tidelissimarc- anni. Martiani amatoris Christi regnum in siecula

gina, Augusta pulcherrinia, sanctam synodum allo- permancat, digni orthodoxa> iidei amatoris Christi.
cuta est hac : Cum primum per electionem in re- Sit a nobis procul invidia. Et post haec Elius, archi-
gnum de secreto Dei provecti sunius inter tantas diaconus Constantinopolitan» nova» Roma; et prinii-

publicas utilitates, nullura magis nos constrinximus ]) ccrius notariorum dixit Nutu superna^ gratia\ zclo :

ad negotium quam rectam et veram fidein Christia- diviuosercnitatisvestiw, piissinii, quibusaDeoorane

norum, qua^, sancta et veneranda consistit, indubi- reguum concessum cst, imperatorcs, circa sanctio-
tatam oranibus declarare. Manifestum est eiiim qiiod noin vestram , congrcgata ha'c sancta et niagna
ex avaritia vel vano studio hi qui praecedentibus totius mundi synodus, sicutcum plurima multorum
temporibus diversa sapuerunt, et docuerunt populo dierimi vocatione, et divina diligentia omnem qui-
prout ei5 placuit, non prout convenil, neque quod deni in praitorito quoraodo exiu-taest contra roctani
 :

305 DECRETALIUM COLLECTIO. 306

et inviolabilem catholicam nostram fidem verbo ve- \ substantise, per quem omnia facta sunt quse in
rilatis discordiam effugavit, omnem abigendo inno- coelo et quae in terra, qui propter nos et propter
vationem, sicut in scriptis per sgecula quae subse- nostram salutem descendit, et incarnatus est. Homo
cjuuntur acta demonstrant. Terminum vero simpli- factus passus est, et resurrexit tertia die, et ascendit
cem statuit divinarum Scripturarum virtute muni- in coelos, inde venturus est judicare vivos et mor-
tum, et sanctorum ac beatissimorum in ipso conser- tuos. Et in Spiritum sanctum. Eos autem qui dicunt
vat sententiam, ad veram quidem scientiam sincere Erat quando non erat, et antequam nasceretur non
legentium, et ad longsevam coronam vestri imperii. erat, et quia ex nullis existentibus factus est, aut
Et habeo ipsum prae manibus, et si videtur nutui ex alia subsistentia vel substantia dicunt esse, aut
vestrae serenitatis perlegam. Piissimus et fidelissi- convertibilem Filium Dei, anathematizat catholica et
mus imperator dixit : Perlege. Etius archidiaconus etidipsumcentum quinquaginta
apostolica Ecclesia,
perlegit : Sancta et magna et venerabilis synodus, Patrum symbolum. Credimus in unum Deum Pa-
quse secundum gratiam Dei ex decreto piissimoi'um trem, omnipotentem, factorem coeli et terrse, visi-

imperatorum Valentiniani et Martiani augustorum bilium et invisibilium conditorem. Et in unum Do-

congregata est in Cbalcedonensi civitate metropoli minum Jesum Christum Filium Dei,unigenitum, ex
provinciffi Bithynia; in basilica sancta ac triumpha- B Patre natum ante omnia ssecula, Deum de Deo,
Iricis martyris Euphemiaj statuit qua". subter com- lumen de lumine, Deum verum de Deo vero, na-
prehensa sunt. tum non factum, omousion Patri, id est, ejusdem
Dominus et salvator noster Jesus Christus, fidei cum Patre substantise, per quem omnia facta sunt,
agnitione proprios confirmans discipulos, ait : « Pa- qui propter nos et propter nostram salutem de-
cem meam do vobis, pacem meam relinquo vobis scendit; et incarnatus est de Spiritu sancto ex
(Joan. XIV, 27), » ut nulla fidei dissensio in proxi- Maria Virgine, et homo factus passus est sub Pontio
mos oriatur, sed cx aequo veritatis pradicatio osten- Pilato ; sepultus est, tertia die resurrexit a mortuis,
datur. Sed quianon desinit malignus in ipsis pietatis ascendit in coelos, sedet ad dexteram Dei Patris,
seminibus zizania sua inserere, et novi aliquid ad- iterum venturus judicare vivos et mortuos, cujus
versus veritatem semper excogitare, idcirco Dominus regni non erit finis. Et in Spiritum sanctum, Domi-
noster humano generi solito cupiens providere, piis- num et vivificantem, ex Patre procedentem, cum
simum hunc et fidelissimum imperatorem erexit ad Patre et Filio adorandum et glorificandum, qui lo-
zelum, qui undique sacerdotum pontifices ad se cutus est per prophetas. Unam catholicam et aposto-
convocavit ut, gratia Domini nostri Jesu Christi _, licam Ecclesiam. Confltemur unum baptisma, in re-
cooperante, omnem mendacii pestilentiam ab ovibus missionem omnium peccatorum. Exspectamus re-
Christi removeat, easque veritatis germinibus refi- surrectionem mortuorum, et vitam futuri saeculi.
ciat.Quod ex communi decreto peregrinas erroris Amen.
quidem sectas abjicientes, et Patrum rectam fidem Sufficeret quidem ad plenissimam pietatis agni-
renovantes trecentorum decem et octo symbolum tionem, et confirmationem, cautissimum et salutare
omnibus prsedicantes. Et velut horum domesticos divinae gratiae symbolum de Patre enim
; et Filio, et
centum quinquagintapraesules quiConstantinopolim Spiritu sancto doctrinam perfectam edocet, et in-
convenerunt huic piissimo titulo ascribimus, quo- carnationemDominicamfideliter suscipientibus ma-
niam et ipsi eamdem fidem subsignaverunt. Statui- Sed quoniam hi, qui prsedicationem verita-
nifestat.

mus igitur ordinem, et omnes fidei formulas custo- tis deslruere conantur, quasdam proprise hsereseos
dientes etiam sanctam synodum Ephesi factam, cu- novitates parturiunt, quidam enim mysterium pro
jusauctoresfueruntvenerabiUs memoriaj Coelestinus nobis actum divinaj dispensationis audent corrum-
Romanai urbis et Cyrillus Alexandrince Ecclesise pere, et vocem illam divini Patris factam ad Virgi-
sacerdotes,ut prsefulgeat quidem rectae et inculpabi- nem denegant. Aliitemperamentum confusionemque
lis fidei expositio trecentorum decem et octo san-
£) inducentes, et unam esse naturam carnis et deitatis
ctorum Patrum qui in Nicaea, sub Constantino piae insensate componentes, passibilem Unigeniti divi-
momoriai imperatore, convenerunt, contineatur et nam naturam tali confusione prodigiose divulgant.
centum quinquaginta sanctorum Patrum in urbe Idcirco omnem adversus veritatem opponendam ab
Constantinopolitanadecretumadperemplionemqui- ipsis machinationem volens excludere , sancta et
Idem sectarum tunc puUulantium, confirmationera magna universalis synodus hanc prsedicationem im-
vero ipsius catholicae atque apostoUcae nostrae fidei. mobilem docens statuit, prsecipue trecentorum de-
cem et octo sanctorum Patrum fidem incontamina-
Symbohm Nic3m,i concilii.
tam manere. Et propter eos qui Spiritui sancto ad-
Credimus in unum Deum, Patrem omnipotentem, versantur, centum quinquaginta Patrum paulo po-
omnium visibilium et invisibiUum conditorem. Etin steriore tempore in urbe Constantinopolitana con-
unum Dominum Jesum Christum Filium Dei, de vcnientium de substantia Spiritus sancti traditam
Patre natum, unigenitum, hoc est de substantia doctrinam corroborat ,
quam etiam illi omnibus
Patris, Deum verum de Deo vero, natum non fa- insinuaverunt, non quod in prsecedenlibus aliquid
'^lum, omousion Patri, hoc est ejusdem cum Patre deesset adjicientes, sed de Spiritu eorumdem in-
307 APPEND. AD SJEC. IX. ~ ISIDORI MERCATORIS 308
tellectujn, adversus eos qui deitalis ejus dominatio-
^ demque fiUum conflteri Dominum nostrum Jesum
neni nituntux- deraergere Scripturarum testimoniis Christum consona voce edocemus pariter perfectum
plenius manifestantes. eumdem Deum, ethominem verum eura-
in deitate
Propter eos sane qui dispensalionis mysterium deni ex anima rationali
et corpore, secundum divini-
tentant corrumpere, et purum hominem esse, qui tatem unius cum Patre naturse, secundum humani-
ex sancta Maria Virgine natus est, imprudenter tatem eumdem unius natura; nobiscum, per omnia
divulgant, beatissimi quondam Cyrilli Alexandrina», similem nobis absque peccato ante ssecula quidem ;

Ecclesia; sacerdotis synodicas epistolas tam ad Ne- ex Patre natum secundura divinitatem, in novissi-
storium quam ad caeteros per Orientem congruas et mis vero diebus eumdem proptcr nos et propter
sibiconsentientessuscepit ad confutationem quidem nostrara salutera horainem factum; hunc unum eum-
Nestorianae amentiae, et ad interpretationem eorum deraque Christura Filiura Dorainura unigenituni, in
qui religioso zelo salutaris symboli cupiunt intel- duas naturas, inconfuse, immutabihter, indivise,in-
lectum. Quibus et epistolam sancti ac beatissimi separabiliter, cognoscendum,
nuUo naturarum in
primae sedis archiepiscopi Leonis scriptam ad Fla- differentias propter unitatem perimendas,
magis au-
vianum sanctce recordationis archiepiscopum, ad pe- tem salva utriusque natura^ proprietate et in una
rimendam Eutychetis malignitatem, queeque magni t» coeunte persona, unoque statu concurrente; non in
Petri confessioni concordantem communem quam- duabus personis partiendum, vel dividendum, sed
dam pugnam consistentem contra eos qui non recte unum eumdemque fdium unigenitum Deum Verbura
glorificant ad conflrmationem catholicre religionis, Dorainura Jesura Christura, sicut ab exordio pro-
evidenter subjunxit. Nam eos qui in duos fdios dis- phetfe de eo, et ipse nos erudivit, et nobis tradidit
pensationis Dominicee mysterium scindere moliun- syrabolura. His itaque cum orani undique subtilitate
tur exsecrati, et eos qui passibilem divinitatem uni- et diligentia a nobis ordinatis, statuit sancta et
geniti Filii audent asserere de concilio sacerdotum universalis synodus aliam fidem nulli licere pro-
repellit, et eis qui in duabus naturis Christi per- fiteri, aut scribere, aut docere, aut dicere ahter.
mistionem, vel confusionem argumentantur, adver- Qui autera audent exponere aliam fidem, aut pro-
satur. Et qui coelestem aut alterius cujusque sub- ferre, aut docere aliud symbolura, volentibus con-
stantiam existere formam servi quam ex nobis as- verti ad scientiam verilatis, ex gentilibus, ex Judseis,
sumpsit, insaniendo asserunt, procul abjicit. Et eos vel hfereticis quibuscunque, si quidem episcopi aut
qui duas anle adunationem naturas Domini delirant, clerici fuerint, alicnos esse episcopos ab episcopatu,
unam vero post adunationem confingunt, anathema- et cIei'os a clero. Si vero monachi vel laici fuerint,
tizat. Consentientes sanctis Patribus uuum eum- anathema fieri.

CAPITULA EJUSDEM CHALCEDONENSIS CONCILII.

i. De canonibus uniuscujusque concilii conser- r* 12. Quod nequaquam duobus metropolitanis pro-
vandis. vincia dividalur.
2. Quod non oportet clericos aut monachos pra?dia 73 '-^- Qiiod non oporteatextraneosclericossine
saecularia vel causas suscipei'e. conmicndatifiis litteris ministrare.
3. Quod non oporteat episcopos aut quoslibet ex 14. Quod non liceat clericouxorem sectae alteriua

clero per pecunias ordinare. accipere, nisi forte spondeat se ad veram fidem
4. De honore monachis competente, et ut nullus venire.
eorum tentet ecclesiastica aut saicularia inquietare lo. De diaconissis mulieribus, quod non liceat nisi
negotia, nec alienum servura piaetor conscientiam quadragenarias ordinari.
Domini ejus suscipere. 16. l)e monachis vel puellis Deo dicalis, quod non
5. Quod non liceat episcopo aul cuilibet ex clero liceat eis nu|)tiis jungi.
de alia ad aliam transire civitatem. 17. Dc ecclcsiis in parochiis per triginta aunos ab
fi. Quod non oportet absolute quoslibet ordinari. episcopo habifis vcl ronovatis urbibus.
7. De clericis et monachis in suo proposito non 18. De conspiratione clericorum, quod Grajci /"ro-

manentibus. trias dicunt.

8. De clericis qui suut iu parochiis, monasteriis, D 19. Quod oporlcat per provincias bis in anno con
alque martyriis quaj sub potestate episcoporum cilia fieri.
uniuscujusqiic civitatis existunt. 20. Qiiod uiinime clericisin aliam civitalem trans-
9. Qiiod non oporteat clericis praitermisso e[)i- migrarc licoat, nisi ois qui pro porsocutione pro-
scopo ad sajcularia judicia comnieare. prias amisorint civitatos.
iO. Quod non liceat clericos in duabus ccclesiis 21. De opiscoporum aut clericorum accusatoribus, i

minislrare. quales debeant suscipi in accusationem.

1 i . Quod non oporleat egeiiis epistohini tribiii, lio- 22. Qiiod non licoat cloricis post mortem sui epi-
nesliorcs autem commendatitiis litteris approbare. scopi res ad oum pertinentos diripore.
309 DECRETALRM COLLECTIO. 310
23. De clericis et monacliis excommunicandis, ^ 25. Qiiod non oporteat post obitum episcopi ordi-
({ui praeter voluntatem sui episcopiad urbem regiam nationem alterins diflferre episcopi.

veniunt. 26. De ceconomis, id est dispensatoribus singulis

24. Quod non liceat monasteria quae consecrata Ecclesiis habendis.

sunt diversoria ssecularia fieri. 27. De his qui sibi rapiunt uxores.

INGIPIUNT DECRETA CONCILII CHALCEDONENSIS.

{Anno Domini 454, in Asia.)

Regulas sanctis Patribus in unaquaque synodo us-

g sunt, subjectos esse debere episcopo et quieti operam
que nunc prolatas, proprium robur obtinere statui- dare, atque observare jejunia et orationes in locis
mus. in quibus semel Deo se devoverunt permanentes, et
II. Si quis episcoporum accepta pecunia ordina- neque communicare ecclesiasticas neque siaeculares

tionem fecerit, et sub pretium deduxerit impretiabi- aliquas attrectare actiones i-elinquentes propria mo-
lem gratiam atque ordinaverit per pecunias episco- nasteria, nisi forte jubeantur propter urgentes ne-
pum, sive coepiscopum, sive presbyterum, sive diaco- cessitates ab ipsius civitatis episcopo; et neminem
num, aut quemcunque alium qui connumeratuf servorum snscipi monasterium ut sit cum eis mo-
in
inter clericos, aut accepta pecunia ordinaverit oeco- nachus, nisi cum Domini proprii conscientia, prse-
nomum, id est defensorem sive paramonariura, tereuntemveroh^Ecdecrevimusextracoramunionem
quicunque ergo haec meditatus fuerit, sive convictus esse, ne nomen Domini blasphemetur. Convenit
fuerit, ipse quidem subeat gradus sui periculi, et ergo civitatis episcopo curam soIUcitudinemque ne-
qui sic ordinatus fuerit, nullum habeat fructum ex cessariam monasteriis exhibere.
hujusmodi mercimonio et creatione probrosa, sed sit V. Propter eos episcopos sive clericos qui de ci-
alienus et dignitatis et sollicitudinis ejus quam per vitate ad civitatem transeunt, placuit deflnitiones
pecunias intravit, sed et ille qui tam turpibus et il- G datas a sanctis Patribus habere propriam firmita-
licitis intercessor apparuit, siquidem clericus fuerit, tem.
de proprio discedat gradu. Si vero laicus sive mo- YI. Ncminem absolute ordinari presbyterum vel
nachus anathema sit.
fuerit, diaconum, nec quemlibet in ecclesiastica ordina-
III. Pervenit in sanctam synodum quia de his qui tione constitutum, nisi manifeste in Ecclesia civi-
in clero connumerantur, quidam propter turpis lu- tatis, sive possessionis, aut in martyrio, aut in mo-
cri gratiam majorum possessionum conductiones et nasterio hic qui ordinatur mereatur ordinationis pu-
causas sseculares suscipiunt, et seipsos quidem a blicare vocabulum. Eorum qui absolute ordinantur,
ministeriis sanctis per desidiam separant, ad domos decrevit sancta synodus vacuam habere manus im-
autem saecularium concurrunt et substantiarum eo- positionem, et nuUum tale factum valere ad inju-
rum gubei'nationes avaritiae causa suscipiunt. De- riam ejus qui eum ordinavit.
crevit ergo sancta et magna synodus, neminem dein- VIL Eos qui semel in clero taxati fuerunt, sive in
ceps eox'um, hoc est, non episcopum, sive clericum, monastei'iis deputati, decrevimus, neque ad miH-
aut monachum conducere possessiones, aut misceri tiam, neque ad honoi'es saeculares venire. Eos autem
saecularibus procurationibus, nisi forte qui legibus ad qui hoc ausi fuerunt facere et non actum rei pceni-
minorum tutelas setatum, sive curationes inexcusa-
D tere maluerint, ut ad hoc idem revertantur, quod
biles attrahuntur, aut cui ipsius civitatis episcopus ante obtentum Dei proposuerunt sibi anathemati-
rerum commiserit gubernacula, vel
ecclesiasticarum zari.

orphanorum, aut viduarum quae indefensse sunt, aut VIII. Clerici in parochiis, monasteriis aut martyriis
earum personarum quBe maxime ecclesiastico indi- constitnti, sub potestate sint ejus qui in ea est civitate

gent adminiculo, propter timorem Dei. Si quis vero episcopus secundum traditionem sanctorum Patrum,
transgressus fuerit statuta, con^eptioni ecclesiasticae necperpraesumptionemrecedanta suoepiscopo. Eos
subjaceat. vero qui ausi fuerunt rescindere hujusmodi institu-
IV. Qui vere et pure solitariam eligunt vitam, di- tionem quocunque modo, vel si noluerint subjacere
gni sunt convenienti honore. Quia tamen quidam proprio episcopo, si quidem fuerint cIerici,pro per-
monachi habitu utentes indifferenter per civitates, sonarum ordinatione subjaceant condemnationibus
necnon et monasteina seipsos propria prsesuraptione canonum. Sivero monachi seu louci fuerint, commu-
commendant, placuit neminem, aut ajdificare, aut nione priventur.
constituere monasteria, aut oratorii domum sine IX. Si clericus adversus clericum habeat nego-
conscientia ipsius civitatis episcopi. Eos vero qui per tium,non relinquat suum episcopum etad saecularia
singulas civilatfs seu possessiones in monasteriis judicia concurrat, sed prius negotium agitetur apud
3H appp:nd. AD S.EC. IX. - ISIDORI MERCATORIS 312
proprium episcopum, vel certe si fuerit judicium ^ hanc diffmitionem sanctae sjnodi pra>terierit, regula-
ipsius episcopi, apud arbitros ex utraque parte ele- rum condemnationibus subjaceat.
ctos audiatur negotium. Si quis vero contra lia?c fe- XV. Diaconissam non debere ante quadraginta
cerit, canonum subjaceat correptionibus. Et si clcri- annos ordinari, et hoc cum diligenti probatione. Si
cus adversus suum vel alium episcopum habeat vero susceperit ordinationem et quantocunque tem-
causam, apud audientiam synodi provincioe conque- pore observaverit ministerium, et postea se nuptus
ratur. Si vero contra ipsius proviucioe metropolita- tradiderit, injuriam faciens Dei gratiae, haec ana-
num episcopum episcopus sive clericus habeat con- thema sit, cum eo qui in illius nuptiis convenit.
troversiam, pergat ad ipsius dioecesis primatem, aut XVI. Si qua virgo se dedicaverit Deo, similitcr
certe ad Constantinopolitanai regioe civitatis sedem, monachus, non licere eis jungi nuptiis. Si vero in-
ut eorum ibi proprium negotium exquiratur. venti fuerint hoc facientes, maneant excommuni-
X.Non licere cleritum in ecclesiis duarum civi- cati. Statuimus vero posse in eis facere humanitatera,
tatum ordinari, sed in ea in qua ab initio ordinatus si ita probaverit loci episcopus.
est, et cujus expetitio erat ante profugium. Et si XVII. Per singulas ecclesias rusticanas, parochias
propter vanae gloriae desiderium contigerit, ut post sive possessiones, manere immobiles apud eos qui
ad majorem ecclesiam confugerit, eum indubitanter ij eas retinent episcopos, et maxime qui eas sine vio-
revocari debere ad eam in qua ab exordio ordinatus lentia jam per triginta annos tenentes gubernave-
est, et ibi tantummodo ministrare. Si quis vero jam runt. Si vero intra triginta annos jam facta fuerit,
translatus est ab alia in aliam ecclesiam, nihil habeat aut fiat, de his altercatio licere eis 74 •T^i ^^ dixe-
commune cum priore ecclesia, sive sub ecclesia con- runt Ia?sos propter eas movere apud synodum pro-
stitutis martyriis, sive in parochiis vel xenodochiis, vinciae certamen. Si quis vero putaverit se a proprio
aut eorum negotiis. Eos vero qui ausi fuerint post metropolitano gravari apud primatem dioeceseos,
ordinationem hujus magna?. et universalis synodi aut apud Constantinopolitanae civitatis sedem, agat
agere qua; prohibita sunt, statuit sancta synodus judicium, sicut dictum est. Si vero queelibet civitas
caderc de proprio gradu. per auctoritatem imperialcm renovata est, aut si rc-
Omnes pauperes et indigentes ecclesiasticis
XI. novetur, in posterum civilibus et publicis ordina-
auxiliis cum proficiscuntur sub probatione epistoUi, tionibus, etiam ecclesiarum parochianarum sequa-
sive pacis, qua?, dicuntur ecclesiasticfe, tantummodo tur ordinatio.
commendari statuimus, et non commendatitiis epi- XVIII. Conjurationum et conspirationum crimen,
stolis, quia commendatitias epistolas quas dicimus, quod apud Graecos dicitur fratrea, publicis ctiam
p
eos tantum accipere convenit qui in opere sunt cla- legibus certum est penitus inhiberi, hoc multo magis
riores, ut eis tantummodo prsebeantur. in sancta Dei Ecclesia, ne fiat, convenit abdicari. Si
XII. Pervenit ad nos eo quod quidam pra?ter ec- qui vero clerici vcl monachi inventi fuerint conju-
clesiasticos ordines affectantes potentiam per pra- rantes, aut fratreas vel factiones componentes aliquas
gmaticam formam unam provinciam in duas divi- suis episcopis, aut aliis clericis, omnino cadant de
dant, ita ut ex hoc inveniantur duo metropolitani proprio gradu.
episcopi in eadem una esse provincia. Statuit ergo XIX. Pervenit ad aures nostras quod in provinciis
sancta synodus deinceps nihil tale attentari a constitnta episcoporum concilia minime celebrentur.
quolibet episcopo. Eos vero qui tale aliquid tentave- Ex hoc probatur, quod multa^ qax. correctione opus
rint, de proprio gradu caderc. Si quo:; vero ante civi - habeant ccclesiasticfe res negligantur. Statuit igitur
tatesper pragmaticam imperialem metropolitani sancta synodus haec secundum Patrum regulas, bis
nominis honore decoratae sunt nomine solo perfru- in anno in unum convenire pcr singulas provincias
antur, et qui ecclcsiam ejus regit episcopus, privi- episcopos, ubi singula quai emerserint, corrigantur.
legio metropolitanocpiscopojureproprio reservato. Qui vero nolucrint convenire episcopi constituti, in
XIII. Extraneum clericum et lectorem extra civi- J) suis civitatibus, et hoc maxime cum sui corporis
tatem suam sine commendatitiis litteris proprii cpi- sanitate consistentes, etiam omnibus aliis urgenti-
scopi nusquam penitus Uceat ministrare. bus et inexcusabilibus negotiis liberi sunt, licere eos
XIV. Quia in quibusdam provinciis conceditur fratern» charitatis admonitionibus corripi.
psalmistis et lectoribus uxores acciperc, statuit san- XX. Clcricos in suis ccclesiis conslitutos, sicut
cta synodus prorsus non liccrc cuiquam cx his alte- jam deflnivimus, non licerc in alterius civitatis ec-
rius sectai accipcrc uxorem. Si qiiis vcro prrevenit clcsiis ordinari, sed acquiescere in ca in qua ab initio
et habet jam de tali connubio filios, si forte pra?vc- ministrare merucrunt, exceptis illis qui proprias
nerit eos jam apud ha^reticos baptizari, dcbet cos civilatcs pcrdiderunt, et ex nccessitate ad alias ec-
ofrerre sancta; Ecclcsiaj catholica?, ut ibi commuiii- clcsias migraverunt. Si vero quicunque cpiscopu.<?
cent. Qui vero adluic baptizati non sunt, omnimodo post diffinitioncm istam ad aliuni cpiscopum per-
non posse cos in ha;rctica Ecclesia baptizari, ncc in tinentcm clericum susccpcrit, placuit sancta^ synodo
matrimonio jungi haBretico, Judoeo vel pagano, nisi et hunc qui suscepcrit, et cum qui susceptus est,
forte spoponderit se venirc ad orthodoxam fidcm, tandiu cxcommunicalos manorc quandiu ipse cleri-
dum conjungitur sponsa orthodoxop. Si quis vero cus ad propriam rcvcrtatur ccclesiam.
 :

3i:i DECRETAI.ILM COLLECTIO. 314

XXI. Clericos sive laieos qui accusaverint episco- Anatolius episcopus Constantinopolitanaj
^ civitatis
pum aut clericos, temere atque indifierenter non novae Romae, definiens subscripsit. Juvenculus epi-
debere suscipi in accusationem, nisi prius eorum scopus Hierosolymitanus definiens subscripsit. Maxi-
opinio fuerit perscrutata. mus episcopus Antiochenus definiens subscripsit.
XXII. Non licere clericis mortem episcopi
post Quintilius episcopus Cappadociae Caesariensis, defi-
rapere pertinentes ad eumres, sicut jam prseceden- niens subscripsit. Palafindus episcopus Heraclaeai
tibus regulis statutum habetur. Si vero hsec fece- Macedoniensis vicem agens sanctissimi viri Ana-
,

rint, periclitari se noverint a proprio gradu. stasii, definiens subscripsit. Stephanus episcopus

XXin. Pervenit ad aui'es sanctse synodi, quia cle- Ephesinus definiens subscripsit. Luciamis episcopus
qnidam et monachi nihil sibi habentes injun-
rici Bizensis, vicem agens sanctissimi episcopi Quiriaci
ctum a proprio episcopo, interdum vero etiam illi Heracfiae Traciensis, definiens subscripsit. Eusebius
qui ab eofuerant excommunicati, veuiantad regiam episcopus Galathiae Anquiriensis definiens subscri-
civitatem Constantinopolitanam, et multis tempori- psit. Diogenes episcopus Quiriensis deflniens sub-
bus in ea consistentes perturbationes tranquillitati scripsit. Petrus episcopus Corinthensis definiens
ecclesiasticae ferant, et diversorum domos corrum- subscripsit. Florus episcopus Sardinensis definiens
pant. Statuit sancta synodus hos quidem primumB subscripsit. Eunomius episcopus Nicomedensis defi-
commonere per defensorem Constautinopohtanfe niens subscripsit. Anastasius episcopus Nicensis de-
sanctae Ecclesiee, ut eseant de regia civitate. Si au- finiens subscripsit. Eleutherius episcopus Chalcedo-
tem in eodem proposito improbe" perduraveriut, nensis definiens subscripsit. Idem omnes episcopi
etiam invitos eos ipse expellat defensor ut ad sua 630, definientes subscripserunt.
loca perveniant. Postquam recitata est, piissimus imperator ad
XXIV. Quae semel consecrata fuerint monasteria, sanctum concilium dixit : Dicat sanctum concilium
cum judicio sui episcopi maneant perpetua, et per- si ex consensuomnium episcoporum definitio, quae
tinenles ad ea res conservari ipsis monasteriis de- nunc prolata sit. Omnes reverendissimi
lecta est,

crevimus, nec ulterius posse ea fieri ssecularia ha- episcopi responderunt Omnes sic credimus, (una
:

bitacula. Qui vero permiserint haec fieri, subjaceant fides, una sententia, omnino idem faciamus. Omnes

his condemnatiombus, quae per canones constituts' consentientes subscripsimus. Onmes orthodoxi su-
sunt. mus, haec fides Patrum, haec fides apostolorum, hsec
XXV. Quoniam quidam metropolitanorum, sicut recte credentium, haec est fides quae orbem terra-
adnos perlatumest, negliguntcreditumsibigregem, rum salvat.Martiano, novo Constantino, novo Paulo,
p
et differunt ordinationes facereepiscoporum,placuit novo David, imperatori piissimo domino Augusto
sanctse synodo intra tres menses fieri ordinationes vita ejus. Et post has voces piissimus et fidehssimus
episcoporum, nisi forte inexcusabilis necessitas co- imperator ad sanctam synodum dixit : Veneranda
egerittempus ordinationispropagari. Siautem quis catholica fides a sancta et universah synodo secun-
episcoporum hsec non observaverit, ipsum debere dum Patrum expositionem manifesta est. Et si labo-
ecclesiasticae condemnationi subjacere, redditus vero rem reverentiaj vestra^ et convicium fecimus, maxi-
ejusdem viduatae ecclesiae integros reservari apud mas agimus gratias omnipotenti Deo Salvatori no-
ceconomum ejusdem ecclcsise placuit. stro, quia multorum errantiumcirca fidemamputata
XXVI Quia in quibusdam ecclesiis sicut ad nos discordia inunam eamdemque fidem omnes nunc
pervenit, sine oeconomo episcopi res ecelesiasticas convenimus, sperantes celebrem vestris precibus et
tractant, placuit omnes ecclesias episcopos habentes, meUorem super omnes partem a Deo donari. Sancta
habere oeconomos de proprio clero, qui gubernent synodus iterum exclamavit Haec dignavestriimperii,
:

ecclesiae res cum non sine

arbitrio sui episcopi, ut haec propria vestri imperii, haec correctio vestri im-
testimonio sit gubernatio ipsarum rerum eccle- perii digna Christo, digna imperii fide propterea
,

siasticarum, et ex hoc deveniat dispergi ejusdemresj) pacificatur orbis terrae. Et post has voces piissimus
ecclesiae, et sacerdotali dignitati obtrectatio gene- imperator ad sanctam synodum dixit
et fidelissimus
retur. Si vero quis non observaverit haec, divinis Venerandam catholicam fidem sanctae venerabfiissy-
subjaceat regulis. nodi secundum Patrum expositionem manifestam,
XXVII. Eos qui sibi rapiunt uxores, vel eos qui juxta legem et convenientem esse, vestra tranquiUitas
auxilium praestiterunt, statuit sancta synodus, siqui- probet, et omnem in posterum contentionis occasio-
dem clerici fuerint, cadere de proprio gradu. Si vero nem circa suam fidem amputari. Si quisigitur idiota
laici fuerint, anathema sit. vel militaris, seu clericus publice turbam congregans
Subscriptio episcoporum. sub obtentu dispositionis tumultum fecerit, siquidem
Paschasius episcopus civitatis Lilibitanae, vicem idiota proscriptus expellatur a regia urbe, militaris
agens beatissimi episcopi Leonis, definiens subscri- vero seu clericus gradus sui periculum sustinebit
psit.Lucentius episcopus, civitatis AuscuUtanae, id etaliis poenis siibjacebit.
est, vicem agens sanctissimi Leonis episcopi, defi-
Edictum Martiani imperatoris in confirmatione con-
niens subscripsit. Bonifacius presbyter urbis Romae, cilii Chakedonensis.
Yicemagens apostolicae Sedis, defiuiens subscripsit. Imperatores Valentinianus , Martianus Augusti
UJ APPEND. AD S.tC. IX. — ISIDUKI MERCATORIS 316
universis populis. Tandem aliquando quod summis
^ quod diu latuerat scivit, nec patefacto
gligere ,

volis atque sUidiis optabamus evenit, remota est de scelcre passa est poenam sceleris evitare. Sententiis
orthodoxa Christianorum lege contenlio, tandem ilaque divinis humanisque damnatus, synodicum
remedia culpabilis erroris inventa sunt, et discors docretum, ut merebalur, accepit, reus divinitati,
populorum sententia in unum consensum, concor- 75 ^'" faciebat injuriam, reus omuibus, quos
diamque convenit ab universis etiam provinciis reli-
; decipere conabatur. Proxime etenim iimumera-
giosissimi sacerdotes Chalcedonam venerunt, juxta biles ex toto orbe beatissimi episcopi Chalce-
nostra pnecepta^ et quod observari in religione de- donse congregati improba praedicti Eutichetis una
beat perspicua diffmitione docuerunt. Discessit igi- cum synodo ejus causa habita expulere commenta,
turjam profana contentio. Nam vere impius atque sicutsanctorum definita majorum quse vel apud
sacrilegus est qui post tot sacerdotura sententiam opi- Nicseam a trecentis decem et octo constituta sunt,
nioni suae aUquid tractandum reliquit. Extremce vel in hac postea alma urbe a centum quinquaginla
quippe dementiaj est in medio et perspicuo diecom- sunt episcopis declarata, vel apud Ephesum, cum
mentitium lumen quaerere. Quisquis enimpostveri- Nestorii est error exclusus, praesidentibus Romanae
tatem repertamaliquidulterius discutit, mendacium urbis, Ccelestino, Cyrillo et Alexandrinae civitatis
quaerit. Nemo itaque vel clericus militans et alterius B episcopis. Ea igitur quoe suntjuxtapristinam disci-
cujuslibet conditionisde fide Christiana publice ter- plinam a venerabili synodo Chalcedonensi definita
minata coadunatis et audientibus tractare conetur illa fide qua Deum coiimus per omnia servandacen-
in posterum, ex hoctumultusetperfidiseoccasionem suimus atque censemus, quia valde consequens est
requirens. Nam injuriamfacit judicio religiosissimfe ut sacerdotum pura mente Deum colentium definita,
synodi, sijquis semel judicata recte disposita revol- quae pro orthodoxorum fide sacrosancta secun-
vere, et publice disputare contendit. Cum ea quae dum Patrum regulasprsecesserunt, una cum venera-
nunc de Christiana fide statuta sunt juxta apostolicas tione conservare. Quoniam principalis providentiae
expositiones et instituta sanctorum Patrum 318 et est omne malum inter initia opprimere, el serpen-
loO definita esse noscuntur. Nam in contemptoribus tum morbum legum medicina resecare, hac lege
hujus legis poena non deerit, quia non solum contra decernimus cos qui Eutichetis errore decipiuntur ad
fidem bene compositam veniunt, sed etiam Judsei et exemplum Appollinariorum quos Eutiches secutus
pagani et hujuscemodi certamine profanant vene- est, quos venerabiles Patrum regulae, id est, eccle-

randa mysteria. Igitur si clericus erit, qui publice siastici canones et divorum principum sacratissimse
tractare de religione ausus fuerit, a consortio clcri- sanctiones condemnant, nuUum episcopum, nullum
corum removebitur. Si vero militia prasditus sit, ^ presbyterum, nullos creare vel appellare clericos,
cingulo exspoliabitur. Caeteri etiam bujus criminis ipsumque Eutichetem nominepresbyteriquo indigne
rei de hac sanctissima urbe pellentur pro vigore utens exspoliatus est, iu totum carere. Si qui tamen
j udiciario,etiam competentibus suppliciis subj ugandi. contra definita uostra episcopos, presbyteros, Ccete-
Constat enim hsereticae insaniae exordia fomitemque rosque clericos ausi fuerint ex his creare, tam
nutriri, dum publice quidam disputant atque con- factos quam facientes vel priEsumentes sibi, cuncto-
tendunt. Universa crgo quse a sancta synodo Chalce- rum bonorum amissioni periculoque subjacere exsi-
donia constituta sunt, custodire debebunt, nihil post- lii perpetui prsecipimus. Congrcgandi autem mona-
ea dubitaturi. Hoc itaque commoniti nostrse since- chos, ant aedificandi monasteria nullum eorum
ritatis edicto, obsistite profanis vocibus, ulteriusde- jubemus habere licentiam, loca forte in quse ausi
sinite de divinis disputare quod nefas est, quia non convenire aliquando tentaverint confiscari, si tamen
solum divinojudicio peccatum hoc, prout credimus, domino loci sciente convenerint. Quod si ignorante
punietur, verum ctiam legum et judicum auctoritate auctoreconvenerint, conductores loci, fustibus csesos
coercebitur. Proposita vii Kalend. Februarii Con- deportationemsubire censemus. Ipsos prseterea nihil
stantinopoli Patricio consule. T\ ex testamento cujuscunque capere, nihil eis qui

Incipit sacra Valentiniani et Martiani Augustorum ejusdem erroris sint relinquere per testamenta, ad
post concilium Chakedoncnse in confirmatione nullam eos patimur spirare militiam, nisi forte ad
ejusdem concilii et damnatione hxreticornm sanctio. cohortalinam vel limitaneam. Si quis etiam extra
Imperatores Vale.xtimaxus et Martianus Augusti prsedictam militiam inventus fuerit militare, vel
Palladio praefecto praetorii. quia ejus in religione ignorabatur perversitas, vel
Divinae semper potentise referend» atque agendse quia post adeptum cingulum ad hunc devenit erro-
sunt gratia^, quse auctores ha^resis, quae occulta, nec rem, solutus militia inlidelilalis susp fructuin hunc
latere concedit, nec durare impunita permitlit. habeat, ul optimorum et palatii communione prive-
Quorum unum malorum legendi habct plenam fa- tur, nec alibi quam in quo natus est vico vel civi-
cultatem, alterum praecavendi caeteris pratstat exem- latc versetur. Quod si qui eorumin hacalma urbe,
plum. Curao igitur esse divinitali honiiimm aclus, quod credi nefas est, geniti sunt, tam de hac civi-
nt inaxime reverentiam religionisproxime inconlir- tatc venerabili quam sacratissimo comilatu et ex
maiula catholica lide evidenler apparuit, cuiu nec omni excludantur nictropolitana civitate. Et hoc
Eutichetem sceleratorum dograatum sectatorem ne- quidem generaliter circa oiiuics constituimus, qui
 DECRKTALlLiM COLLLCTK). 318

lac cladepoUutionis pollutisuntvel polliiunlur. Eos^centi decem et octo sancti Patres tradiderunt, ca-

utem qui ante clerici orthodoxorum fidei et mona- thohcam sanctam fidem in Nicaea civitate fundantes,
hiquidam quiEutichetis habuere diversorium, quod vel ita ut 130 ahi venerabiles episcopi qui in hac
leque monasterium dicendum est, eo quod iusere- alma urbe Constantinopohtana postea convenerunt,
usquc in tantam
igionis hahuit inimicos, q\ii adliuc sicut Athanasius et Theophihis, et CyriUus sanctse
nsaniam recesserunt, ut reUcto venerahihs cultu recordationis episcopi Alesandrinse civitatis, cre-
ehgionis in synodico decreto Chalcedonio quod to- diderunt, quos etiam Ephesina synodus, cui beatae
ius pene orbis adunati definiere sacerdotes, infau- mcmorise Cyrillus prsefuit, in qua Nestorii crror
tam Eutichetis secuti sunt assertionem, qui, vei-a expulsus est, universos secuta esse, quos et nuper
uce deserta, tenebras ehgendas esse crediderunt, venerabihs Chalcedone synodus est secuta, prioribus

imnibus pcenis qua*, prsecedentibus legibus adversus conciUis sacerdotum ex omni prorsus parte consen-
laereticos definitse sunt, juhemus teneri^ imo extra tientibus, nihilque adimens a sacrosancto symbolo
^omanum expehi solum, sicut praecedentes rehgio- iicque adjiciens seu Eutichetis dogmatafunesta con-
issimse constitutiones de Mauichaiis constituere, ne dcmnans sciant se esse hEereticos
: ApoUinaris ;

:orum venenatis fraudibus sceleratisque commentis enim facinorosissimam sectam Euticheset Dioscorus
nnocentum vel infirmorum animi decipiantur. B sunt secuti. Ideoq-iie omnes hi qui ApoUinai-is vel
^omperimus praeterea quaedam eos in contumeliam Eutichetis perversitatem seqiiuntur ilUs poenis quas
•eligionis et invidiam venerabiUs synodicae diffini- divi retro principes contra Apolhnaristas vel sere-
ionis fuisse mentitos, conscriptisque Ubris et char- nitas nostra post modum contra Eutichianistas
arum tomis plura finxisse, quae eorum insaniam sanxit, noverint se csse plectendos. Idcirco ApoUi-
idversus veram fidem aperte signarent, atque ideo naristas, hoc est Eutichianistas ,
quibus etsi est

jraecipimus ubicunque hujusmodi scriptura reperta in appeilatione diversitas, esse tamen in hceresi con-
'uerit ignibus concremari. Eos vero qui sequendi junctio, et dispar quidem nomen, sed idem sacrile-
itudio audierint sic scelerata disserentem, denarum gium, sive in hac alma urbe, vel in Alexandrina
ibrarum auri multatione compescimus. Eos vero civitate, seu intra ^gj-ptum sunt, neque ita credunt
jui vel scripserint vel alUs legenda tradiderint do- sicut prsedicti venerabiles credebant, neque viro
;endi studio vel discendi, censemus deportatione reverendissimo Alexandrinse urbis antistiti Prothe-
auniri; delenda est enim hsec infausta haerosis, vk) fidem orthodoxara tenenti communicant secun-
iicut pridem edictis serenitatis nostrae continetur. dum divorum retro principum constitutiones quse de
Dmnibus autem adimimus facultatem qua ultimo p ApoUinaristis promulgatte sunt, non habeant pote-
supplicio coercebuntur qui ilUcita docere tentave- statem faciendi testamentum, neque id acquirant
fint, ita enim materia subtrahetur erroris, si pec- quod ipsis ex testamento cujusquam fuerit relictum,
:atorum et doctor defuerit et auditor, Palladi parens nihil etiam ex donatione aliqua consequantur; sed
charissime atque amantissime, illustris itaque et si quid ipsis vel liberalitate acciderit, vel viventis
magnifica auctoritas tua edictis, propositis omnibus vel morientis fuerit voluntate coUatum, id protinus
faciat nota quse jussimus, ut cognoscentibus mo- fisco nostro addicatur. Ipsi vero in nuUos aliquid ex
deratoribus provinciarum eorumque officiariis, de- rebus suis douare possint. Episcopos quoque vel
fensoribus etiam civitatum, quod sanctam veramque presbyteros aliosque clericos illis creare et habere
fidem sancto proposito custodiendam essecensemus. non liceat. Scientes tam Eutichianistae quam Apolli-
Quam si neglexerint aut permiserint temerari de- naristse qui ausi fuerint cuiquam episcopi vel pre-
narum librarum auri multatione percussi, ut reli- sbyteri vel clerici nomen imponere, quamhiquico-
gionis legumque proditores, etiam de sestimatione nati fuerint impositum nomen sacerdotale retinere,
laborabunt. Data xv Kalen. Aiigusti Constantino- exsiUo, rerumque suarum amissione plectendos.
poli, Aspirato et qui fuerit nuntiatus consulibus. Eos vei'o qui de hac catholica Roma ecclesiarum
Item alia Martiani imperatoris contra eosdem T\ clericivelorthodoxa? fldei monachi fuerant, derelicto
hsereticos. vero Dei cultu, ApoIUnaris vel Eutichetis hperesim
Imperator Martianis Augustus Palladio praetori. sectati sunt, vel post hsec sectabuntur, omnibus
Licet jam sacratissima constitutione mansue- poenis qua? vel prioribus legibus adversus hcereticos
tudinis meae cautum ac definitum sit, quia in eos constitutae sunt jubemus teneri, et extra ipsum quo-
severitas exercenda sit, qui Eutichetis vel ApoUi- que Romani imperii solum pelU. Universi praeterea
naris hsereticam perversitatem secuti a rehgione et ApoUinainstae vel Eutichianistae non ecclesias, non
Bde catholica deviarunt, Alexandrinae tamtm urbis monasteria sibi construant, nequc synaxes, neque
cives atque habitatores tantis ApoUinaris infecti conventicula contrahant, neque ad doraum, neque
sunt venenis, ut necessarium fuerit ea quam ante ad possessionem cujuscunque, neque ad monaste-
sanximus, repetita etiam lego nunc decernere. rium, neque ad qucmcunque altcrius locum opera-
Quicunque ergo vel in hac sacra urbe, vel in tores sectae. funestissimor! congregentur. Quod si

Alexandrina civitate, vel in omni .^^gyptiaca dice- fecerint, et h<)c factum fuisse Domino volente con-
cesi et diversis aliis provinciis Eutichetis profanam stiterit, postremo judicialiter notum, doraus vel
perversitulem sequuntur, et ita non credunt ut tre- possessio in quam convenerint, flsco societur, mona-
 ,

310 AP1>E>D. Al) S.KC. IX. — ISlDolil MEIICATOIUS :m

sterium vero ejus civiluUs orthodoxae Ecclesiaj in A nemo bujusmodi habere libros audeal. Quod si in
cujus territorio est, jubemus addici. Si vero igno- his criminibus fiierint inventi, perpelua deporta-
rante domino, sciente vero qui dispensationes do- tione damnentur; bi vero qui discendi studio audie-
mus exigit, vel conductore, vel procuratore, vel rint de infausta hseresi disputantes, decem librarum
pra-dii parasinaxis conventicula inlerdicta convene- auri quie fisco nostro applicabunlur, subeant dispen-
rint, conductor vel procurator sive auctor, vel qui- dium. Omnes vero chartfe ac libri qui funestum
cunque in domum vel possessionem vel monaste- Eutichetis dogma fuerint complexi, concrementur.
rium receperint, vel passif uerint illicitas parasynaxes, Parens charissime, tua illusti'is igitur auctoritas quse
conventusque celebrari, si vilis et abjectse conditionis liac sacratissima constitutione decrevimus in hac alma
sint fustibus publice et inpcenam suam et in aliorum urbe, diversisque provinciis ac praicipue in Alexan-
exerceantur exemplum. Si bonestse vero personae drina civitate et per universam .•Egyptiacam dioece-
sunt, decem libras auri fisco nostro cogantur in- sim edictis ex more propositis, ad omnium notitiam
ferre. Nullum praiterea Apollinaristam vel Eutichia- faciat pervenire, ut cuncta quae statuimus, in eos
ni tam ad aliquam jubemus aspirare militiam, nisi qui rei fuerint deprehensi, severitas protinus exer-
ad cohoi'talem vel limitaneam ; si qui vero contra ceatur, scientibus moderatoribus provinciarum eo-
fecerint, soluto cingulo lioneslorum hominum etB rumque apparitoribus qui legis hujus quam religio-

palatii communione priventur, nec in aliqua, nisi in sissima sanctione custodiendam decrevimus, aut
ea in qua nati suut civitate vel vico ac regione ver- ncglexerint, aut aliquam permiserint temeritate vio-
sentur. Si qui vero in hac alma urbe nati sunt, tam lari, denarum librarum auri multam fisco nostro
sacratissimo comitatu quam omni per provinciam cogantur inferre, insuper etiam existimationis suae
metropolitana civitate pellantur. Nulli insuper Eu- periculum sustinebunt; ea quoque de paganis per
tichianistce vel Apollinaristee publice vel privatim omne Romanum imperium sequaliter valitura ele-

advocandi ccetus, aut pcrversitatem facinorosi do- gimus, instantissime in eos exerceantur quos con-
gmatis asserendi sit facultas. Nulli etiam contra stiterit profanos ritus celebrare. Data sub die Kalen.
venerabilem Chalcedonensem synodum liceat aliquid Augusti, Constantinopoli, Divo YIII et Antemio IV.
vel dictare, vel scribcre, vel legere, atque emittere. CC. concess.

ATTICUS EPISCOPUS, QUALITER FORMATA EPISTOLA FIAT.

Grseca elementa litterarum numeros etiam ex- est, qui numerum 80 significat, ejus quoque qiii

primere nuUus qui vel tenuiter Gra?ci sermonis no- scripsitepistolam prima littera, cui scribilur secunda
titiamhabet, ignorat. Neigitur infaciendis epistolis, littera, accipientis tertia littera, civitatis quoque do
canonicis,quasmo3Latinus formatas appellat, aliqua p qua scribitur quaiia, et indictionis qusecunque es
fraus falsitatis temere prsesumeretur, hoc a Patribus temporis, idem qui fuit numerus assumatur : atque
trecentis decem et octo Nicsea congregatis saluber- ita omnibus Graecis litteris quse, ut diximus,
his

rime inventum est et constitutum, ut formatae epi- numeros exprimunt in unum duclis, unam quaecun-
stolee hanc calculationis seu supputationis habeant que fuerit collecta, summam epistolam teneat, hanc
rationem, id est, ut assumantur in supputationem quisuscipit, omni cum cautela rcquirat expresse, ad-
prima Grseca elementa, Patris et Filii el Spiritus dat pra^terea separatim in epistolanonagenarium e\
hoc est, n, V, A. Quse elementa et octogena-
sancti, novum numerum qui secundum Graeca elementa si'
rium quadringentesimum et primum significant
et gnificant. Valete in Domino.

numerum. Petri quoque apostoli prima littera, id Hucusque Concilia Graecorum.

'« CONCILIA LATINORUM

SEQUUNTUR

QUORUM PRIUS EST GARTHAGINENSE.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII PRIMI CARTHAGINENSIS.

i.Utbaplisni. inTrinilatesusceptumnon iteretur. j) 4. Ut cum viduis vel aliis extraneis personis noi
2.Dc martyrum sepulchris et bonorilicentia. commorentur.
3. Ut clerici et sanctimoniales ferainai cum exlra- o. Ut clerici vel laici in alterius Ecclesia non ordi'

neis viris vel feminis non habitent. nentur.

:J2I DIXRETALllM CuLLECTlO. 3-22

G. Lt clenci aclus saeculaiium vel procurationes /^ 10. Ne episcopus alterius episcopi plebes vel fin.-s

non suscipiant. usurpet.

7. Ut clerici vel laici in aliena Ecclesia non com- 11. De elericis contumacibus et de numero judi-

municent sub litteris sui episcopi. cantium presbyterorum et diaconon.xm.

8. Ut implicati negotiis alienis ante redditam 12. Ut pacta inter episcopos inita custodiantur.
rationem clerici non ordinentnr. 13. Ut non liceat clericis fenerarc.

9. Ut laici clericos actores vel ratiocinatores sibi 14. Ut laici contemptores canonum excommuni-
non constituant. centur, clerici vero honore priventur.

INCIPIT GONCILIUM PRIMUM CARTHAGINENSE

Cum Gratus episcopus Carthaginensi in conciho licet vestra prudentia sit instructa a Deo, et merea-

una cum collegis suis consedisset, et qui ex div^rsis tur in pace, et unitate consequi desuper munera
ad Carthaginem convenerunt,
provinciis Africauis larga, tamen et ego unus ex vobis, et quo parem
Felice Baianensi, Fortunatiano Ramptano, Cres- vobiscum sollicitudinem gero, propter ecclesiasticum
cente Baiensi, Vindiciano Lacubaiensi, Abundantio B ordinem illud insinuare curabo.
Adrumetino , Pi'iato Begesilitano , Gaudentio Tur- IL Martyrum dignitatem nemo profanus infamet,
retaUensi , Patricio Sincensi ,
Quieto Uticensi ,
neque f^assiva corpora quae sepulturae tantum pro-
Rumulo Tebestiano, et ceeteris quorum manus con- pter memoriam ecclesiasticam commendari man-
tinentur, idem Gratus episcopus dixit : Gratias Deo datum est, redigant, ut aut insania praecipitatos,
omnipotenti et Christo Jesu, qui dedit malis schis- aut alia ratione peccati disjunctos non ratione vel
matibus finem, et respexit Ecclesiam suam, ut in lempore competenti, quo martyina celebrentur mar-
ejus gremium erigeret universa membra dispersa, tyrum nomina appellent, ut si quis ad injuriam
qui imperavit religiosissimo Constantio imperatori, martyrum claritatis eorum adjungat insanos, placet
ut votum gereret unitatis, et mitteret ministros eos, si laici siut, ad pcenitentiam redigi. Si autem
sancti operis famulos Dei, Paulum et Macharium. sunt clerici, post commonitionem et post cognitio-
Dei ergo nutu congregati ad unitatem, ut per di- nem honore privari. Uuiversi dixeruut, recte sta-
versas provincias concilia celebremus, et universse bilit sanctitas vestra, hoc et singulis conciliis statu-

provinciffi Africae hodierna die concilium gratia Dei tum est.

Carthaginem veniret, unde considerantibus vobis III. Gratus episcopus dixit : Et illud praecipue, si

cum mea mediocritate tractenlur tituli necessarii, videtur vestrae dilectioni, cavendum est, ut pastoris
de quibus necesse est nos memores prseceptorum cura quantum debet et potest regularis providentia
divinorum et magislerii divinarum Scripturarum praemoneat, ut nullis liceat ab affectu abstinentibus
contemplantes unitatis tempus, id de singulis deti- caruali apud extraneos pariter commorari; occa-
nire quod nec Carthago vigorem legis infringat, siones enim amputandae sunt peccatorum, et tol-
nec tamen tempore unitatis aliquid durissimum sta- lendae omnes suspiciones quibus subtilitas diaboii
tuamus. sub praetextu charitatis et dilectionis incautas ani-
Cap. L Ergo si vobis placet, consideremus pi'i- mas vel ignaras irretire consuevit. NuIIus igitur
mum titulum rebaptizationis, unde sanctitatem ve- nuUaque sanctimoniae et virginitati deserviens pro-
stram postulo ut mentis vestrae placita producatis pter blasphemiam Ecclesiae, si vobis placet, in una
ad descendentem in aquam , et interrogatum in domo cum extraneis peuitus commorari debent; uni-
Trinitate secundum Evangelii fidem, et apostolorum versi dixerunt : Qui nolunt nubere, et pudicitiae

doctrinam, et confessum bonam conscientiam in meliorem eligunt partem, haec vitare debent, et
Deum, de resurrectione Jesu Christi, si liceat ite- non solum habitare simul, sed nec habere ad se
rum interrogari in eadem fide, et in aqua iterum
J)
aliquem accessum hoc ergo et lex jubet, et san-
;

intingi, universi episcopi dixei^unt : Absit , absit. ctitas vestra commendat , ut in singulis conciliis
Ilhcitas esse sancimus rebaptizationes, et satis esse statutum est. Gratus episcopus dixit: Ergo persua-
alienum a sincera fide, et catholica disciplina. Gra- siointerdum prudentes solet arcere a peccatis, dura
tus episcopus dixit : Magna beatitudo a Deo Patre, imprudentes debet metus hujusmodi constringere,
per Dominum Christum concessa est tempore no- si sanum consilium respuunt, et salutare manda-
stro, ut Uceat reiigiosis mentibus insinuare eccle- tum. Si ergo laici sunt, post commonitionem si,

siasticam disciplinam, ut auditores percipientes re- contempserint, a communione separentur. Universi

gulam rectam et Deo placentem, praemia multorum dixerunt, placet.
bonorum percipiant, ut in ipsis Deus in omnibus, IV. Gratus episcopus dixit, et si infinita sunt,

et pro omnibus honoretur, discussus est tituhis ne- quae lege perscripta proficientia disciplinae, et unus
cessarius rebaptizationis, in quo plus schismatis quisque nostrum tractatu assiduo et commonitione
rabies delitescebat, et habita moderatione legis frequenti per singulas quasque species proficientes
vigore, et auctoritate fides custodita est. Illud sane ad disciplinam poterit populos invitare, tamen ali-

sapientissimis vestris seusibus insinuare contendo, qua ex eis propler bla.^phemias suggerenda sunt a^

Patrol. CXXX,
 ,

32:) APPEND. AD S.IX. iX. — KSlDDRi MERC.UORls .m

nobis ct iii coacilio staluonda, si videlur vobis pari ^ bitur. Universi dixerunt, saluberrimae profossiones
sententia teneantur etiam lii qui cum viduis com debuerunt a tantoconcedi consilio.
morantur, et nulla secum germanitate conjuncti X. Felix episcopus Baiensis dixit NuUus debet
:

sunt. Universi dixerunt, juxta viduos et viduas collegfE suo facere injuriam, multi cnim ettranscen-
eadem lex maneat et sententia. dunt sua, et usurpant alicna ipsis invilis. Gratus
V. Primatus episcopus Begisilitanus dixit, sug- episcopus dixit, avariliae cupiditatem radicem om-
gero sanctitati vestrse, ut statuatis non licere cleri- nium malorum esse nemo est qui dubitet. Proinde
cum alienum ab aliquo suscipi sine Utteris episcopi inbibendum est, ne quis alienos fmes usurpet, aut
sui, neque apud se retinere, nec laicum usurpare transcendat episcopum coUegam suura, aut usurpet
sibi de plebe aliena, ut eum ordinet sine conscien- alterius plebes sine ejus petitu, quia inde ca?tera
tia ejus episcopi, de cujus plebe est. Gratus episco- mala omnia generantur. Universi dixenmt, placet,
pus dixit, haec observantia pacem custodit. Nam et placet.
memini in sanctissimo concilio Sardicensi statutum, XI. Elpidophorus Cuicalitanus episcopus dixit,

ut nemo alterius plebis hominem usurpet, sed si statuat sanctitas vestra ut clerici qui superbi vel
forte erit necessarius, petat a coUega suo, et per contumaces sunt, coerceantur, ut qui minores
consensum habeat. B majoribus irrogaverint injurias, metum habeant.
VI. Nicasius episcopus Culustitanus dixit, credo Gratus episcopus dixit, manifestum est illum non
placere suggestionem meam sanctitati vestra? et esse Dei, qui humiUtatem contemnit, sed diaboli
displicere vobis , ut qui serviunt Deo et annexi qui superbiae invenlor et princeps est; unde si quis
sunt clero, non accedant ad actus seu administratio- tumidus vel contumeliosus exstiterit in majorem
nem vel procurationem domorum. Gratus episcopus natu, vel aliquam causam habuerit, a tribus vicinis
dixit, et apostolorum statuta sunt qufe dicunt, nemo episcopis, si diaconus est arguatur, si presbyter a
militans Deo ingerit se negotiis saicularibus ;
proin- sex, si episcopus a duodecim consacerdotibus au-
de aut clerici sint sine actionibus domorum, aut diatur. Universi dixerunt episcopi, contemptusdebet
actores sine officio clez'icorum. Universi dixerunt, contumaciffi et superbiaj in omnibus frangi, causa
hoc observemus. vero pro personis ab statuto numero audiatur.
VII. Casianus Usulensis episcopus dixit, statuat XII. Antigonus episcopus Matirensis dixit, gra-
gravitas vestra, ut unusquisque, clericus vel laicus vem injuriam patior, et credo dolere sanctitatem
non communicet in aliena plebe sine litteris episcopi vesti'am contumeliam meam, etcomputare commu-
sui. Gratus episcopus dixit, nisihocobservatumfuerit p nem injuriam. Optantius cum se reprsfisentaret, pa-
communio fiet passiva. Nam si cum litteris receptus ctum meum habuit, etdivisum est, ut illiciatpopu-
fuerit, et concordia inter episcopos servatur, et lorum imperitorum animas contra disciplinam, con-
nemo subtilis alterius fugiens communionem ad al- tra 77 evangehcam traditionem, contra pacem
terum latenter accedit. Universi dixeruut, omnibus placitam. Nam si sibi posse contingere arbitrarentur
provides et clero et laicis consulis. nunquam profecto in fratrem aliquis deUquisset,
VIII. Magnus episcopus Astuagensis dixit, quid unde aut initam pacti sui obtineat firmitatem, aut
dilectioni vestrae videtur procuratores et actores conventussi se non cohibuerit, ecclesiasticam sentiat
etiam per se tutores pupiliorum si debeant ordinari ? disciplinam. Universi dixerunt, pax servetur, pacta
Gratus episcopus dixit, si post deposita universa, ct custodiantur.
reddita ratiocinia, si actus vitae ipsorum fuerint XIII. Abundantius episcopus Adumetinus dixit, in
probati in omnibus, debent cum laude clerici, si noslro concilio statutum est, ut non liceat clericis

postulati fuerint honore mimerari. Si enim ante liber- fenerare ;

quod sanctitati tuaj et huic conciUo videa-
tatem ncgotiorum vel officiorum ab aliquo sine con- tur praesenti placito designetur. Gratus episcopus
siderationc fuerit ordinatus, Ecclcsia infamatur. dixit, novellae suggestiones quse vel obscura» sunt,
Universi dixerunt, rccle omnia statuit sanctitas tua, jy vel sub generc latcnt inspectaj a nobis formam ac-
ideoque ita est et nostra est quoque sententia. cipient. Ca?terum de quibus apertissime divina Scri-

IX. Metus Canonensis episcopus dixit, recte statu- ptura sanxit non diffcrenda senteutia est, sodpotius
tum est, ut obnoxii alienis negotiis non ordinen- exsequenda, proinde quod in laicis reprehenditur,
tur. Tamen dimissi et gralias referre debent, et a id nuilto magis clericis oportct pra?damnari; uni-
clcricorum injuria temperare, et ipsis non liceat versi dixerunt, ncmo contraprophetas, nemo contra
clericos nostros eUgcre apothecarios vel raliocina- Evangelia facit sinc periculo.

tores. Gratus cpiscopus dixit : Nulli dubiumestquod .\IV. Gratus episcopus dixit, juxta statuta concilii
omnes, vel domini, vel procuratores, vel quicun- ct mese mediocritatis sententiam, placel facere renun
que praisunt, cum audierint salubcrrima instiluta omnium conclusionem, universi tituli designati el
conciiii, ct sibi esset consultum, ncc impcdituni, digosti toneanl scntcntias suas. Sane credo vos reU-
propriani debebunt temporare injuriam in cicricis nero inullis conciliis a patribus nostris, ot traditio-
nostris, quod si injuria constitutionis impcratoria; noin temerariam opso damiialam, ct rcbaptizatioiiis
clericos inquictandos putaverint, si defensio eccle- impietatem esse puniendam, quas res etiam noslio
siaslica nos non deridet, pudor publicus vindica- conoilio oredo jani torminum aocopisse, rcliqua veiv
 .

3-23 DECRETALIUM COLLECTIO. 32G

quse vel facla vel diota superius comprehensa sunt, ^ Gratus episcopus dixit, superest jam ut placita om-
vel aliis conciliis conscripta, quse secundum legem nium nostrorum qua ad consensum vestrum sunt
inveniuntur, custodire nos oportet. Si quis vero sta- scripta, vestra quoque subscriptione firmetis. Uni-

tuta supergressus corruperit vel pro nihilo habenda versi dixerunt, et consensisse nos conciUi hujus
putaverit, si laicus est, communione, si clericus est, scripta testantur, et subscriptione nostra consensus

honore privetur. Universi dixerunt placet, placet. declarabitui- noster; et subscripserunt.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII CARTHAGINENSIS SECUNDI.

1 Ul Trinitas et credatur, et praedicetur. 8. Ut si presbyter excommunicatus sacrificare

2. Ut castitas a levitis et a sacerd. custodiatur. praesumpserit, anathematizetur.

3. Ut chrisma et benedictio puellarum, et reconci- 9. Ut si presbyter inconsulto episcopo agenda ce-
liatio pcenitentium a presbyteris non fiant. lebraverit, honore privetur.
4. Ut presbyter pcenitentem jussus ab episcopo 10. Quanti debeant judicare sacerdotem atque
suo reconciliet. levitem.
5. Ut dicecesis quae episcopum nunquam habuit, B H. Ut nullus parochiam alienam prsesumat.
non habeat. 12. Ut sine consultu metropolitani nulhis ordine-
6. Ut qui criminibus impUcati sunt, clericos non tur episcopus.
accusent. 13. Ut qui contra professionem et subscriptionem
7. Ut qui excommunicatum alterius susceperit suam venerit in concilio, deponatur.
excommunicetur.

INCIPIT CONCILIUM SECUNDUM CARTHAGINENSE

Habitum xra ccccxxviii.

Gloriosissimo imperatore Valentiniano Augusto castitatis per consecrationes annexi sunt. Episcopos,
quarto et Theodosio, viiis clarissimis consulibus, inquam, presbyteros et diaconos ita placuit, ut con-
iiv Kalend. Junii Carthagine in basiUca perpetua decet sacrosanctos antistites et Dei sacerdotes ,

restituta cum Genedius episcopus una cum Victore ^ necnon et levitas, vel qui sacramentis divinis inser-
Adriano et aUo Victore Pupinianense et cseteris viunt, continentes esse in omnibus quo possint sim-
coepi^copis suis provinciarum diversarum conse- pUciter quod a Deo postulant impeti'are, ut quod
disset, Genedius episcopus dixit : apostoU docuerunt et ipsa servavit antiquitas, nos-
Cap. L Omnipotenti Deo gratias refero, qui per- que custodiamus, ab universis episcopis dictumest.
misit ut secundum commune consiUum habitum in Omnibus placet, ut episcopi, presbyteri, et diaconi,
praetorio etiam itajuxtatenorempetitionislitterarum vel qui sacramenta contrectant pudicitiae custodes
mearum ad Carthaginem pro fide atque utiUtate etiam ab uxoribus se abstineant, ab omnLbus dictum
ecclesiastica veniretis, Ucet non omnes, tamen quo- est, placet, et ut in omnibus, et ab omnibus pudi-

niam charitas totum persuadet, ut qui corpore sunt citia custodiatur, qui altario deserviunt.
absentes, nobiscum in spiritu videantur esse con- IIL Foiiunatus episcopus dixit, si jubet sanctitas
juncti, idcirco Deo propitio, quia praesentes estis vestrasuggero,nammeminipraeterito conciUofuisse
pari professione fides ecclesiastica quae per nos tra- statutum, ut chrisma, vel reconciliatiopoenitentium,
ditur in hoc coetu glorioso primitus confltenda est, necnon puellarum consecratio a presbyteris nou
unde nunc oi"do ecclesiasticus singulorum ex con-rvfiant; si quisautem emerserithocfaciens, quiddeeo
sensu omnium est exstruendus atque roborandus, ut statuendum sit? Aurelius episcopus dixit, audivit
fratrumetcoepiscoporumnuperpromotorum mentes dignatio vestra suggestionem fratris et coepiscopi
dehis quae proponenda sunt, roborentur. Et sicut a nostri Fortunati, quid ad haec dicitis? ab universis
patribus certa dispositione accepimus ut Trinitatem episcopis dictum est : Chrismatis confectio, et puel-
quam in nostris sinibus consecratam retinemus larum consecratio a presbyteris non fiat, vel recon-
Patris et Filii et Spiritus sancti unitatem, quae nul- ciliare quemque in publica missa presbj^tero nou
lam noscitur habere notitiam, sicut didicimus, Dei licere, hoc omnibusplacet.
populos instruamus, ab universis episcopis dictum IV. Aurelius episcopus dixit, si quisquam in peri-
est, plane sic accepimus, sic tenemus fidem apostoli- culo fuerit constitutus, et se reconciUari divinis
cam sequentes. altaribus petierit, si episcopus absens fuerit, debet
11. Aurelius episcopis dixit , cum in praeterito utique presbyter consulere episcopum, et sic peri-
conciUo de continentiae et castitatis moderamine clitantem ejus praecepto reconciliare; quam rem de*
tractaietur, gradus isli Ires conscriptione quadam bemus salubri consilio corroborare, ab universiji
 ,

32- APPEND. AD S^C. IX. — ISIDORl MERCATORIS 328

episcopis dictuin est, placet quod sanctitas veslra a correptus fueril, decet utiqueapud vicinos episcopos
neressario nos instruere dignata est. conqueri ut ab ipsis ejus causa possit audiri, ac
V. Felix episcopus Selemselitanus di.\it, eliam si per ipsos suo episcopo reconciliari ; quod nisi fecerit

hoc placet sanctitati vestree insinuo , ut diceceses sed superbia, quod absit, inflatus secernendum se
quae nunquam episcopos acceperunt, non habeant, ab episcopi sui conimunione duxerit, ac separatim
et illa dioecesis quae ahquando habuit, habeat pro- cum ahquibus schisma faciens saciificium Deo obtu-
prium, et si accedente tempore, crescente fide Dei, lerit, loco amisso anathema habeatur, et locum

populus multiphcatus desideraveritproprium habere amittat, nihilominus et de civitale et congregatione

rectoreni, ejus videlicet vohuilate, in cujus potestate in qua fuerit, longius repellatur, ne vel ignorantes,

est dioicesisconstituta, habeat episcopum, secundum vel simpUciter viventes, serpentina fraude decipiat,

autem hanc prosecutionem sauctitas vestra aestimet est, una

quoniani seciuidum Apostohim, Ecclesia una
quid fieri debeat. Genedius episcopus dixit, si pla- tides, unum querimoniam justam
baptisma, et si

cet, insinuatio fratris et coepiscopi nostri Felicis ab adversus episcopum non habuerit, inquirendum
omnibus confirmetur; ab universis episcopis dictum erit.

est placet. LX. Numidius episcopus MassiUtanus dixit, in

Numidlus episcopus MassiUtanus dixit, prte-

VI. B quibusdam locis sunt presbj-teri qui aut ignorantes

terea sunt quamplurimi non bonae conversationis simphciter aut dissimulantes audaciter praesente et
qui existimant majores natu vel episcopos passim inconsuUo episcopo complurimis in domiciUis agant

vageqne in accusationem pulsandos, debent tam agenda, quod discipUnae incongruum cognoscit esse
facile adraitti necne? AureUus episcopus dixit ,
sanctitas vestra. Genedius episcopus dixit, fratris

placet ergo charitati vestrae, ut is qui aUquibus sce- et coepiscopi nostri digna satisfactione respondere
vocem adversus majores natu
leribus irretitus est noumoremur; ab universis episcopis diclum est,

non habeat accusandi, ab universis episcopis dictum quisquis presbyter inconsuUo cpiscopo agenda in

est, si criminosus est, non admittatur, omnibus quolibet loco voluerit celebrare, ipse honori suo
placet. contrarius exislit.
VII. Felix episcopus Selemselitanus dixit, ilhid X. FeUx episcopus Selemselitanus dixit, etiam
autem vestrte suggero sanctitati, ut hi qui pro faci- hoc adjicio socundum statuta veterum concihorum,
noribus suis de Ecclesia peUuntur, etausi fuerint ad ut si quis episcopus, quod non opinamur, in reatum
comitatum pergere, autadjudicia pubUca prosilire, aUquem incurrerit , et fuerit ei nimia necessitas
aut si forsitan Ecclesiae cathoUcae Umina contur- non posse plurimos congregare, ne in crimine re-
bare, episcopus vel clericus cujuslibet plebis eos maneat, a duodecim episcopis audiatur, et a sex
sine consensu susceperit, de his quid censelis? presbyteris, et a tribus diaconibus cum propi'io suo

Epigonius episcopus BuUensium regiouum dixit, si cpiscopo. Geuedius episcopus dixit, quid ad hoc
quis episcopus communionem tenens cathoUcam dicit sanctitas vestra?Ab universis episcopis dictum
hujusmodi homines vanis blandimentis incedentes est, a nobis veterum statuta debere servaii.
temere susceperit, sciat cum his se rectissime de- XI. 78 ^ictor episcopus Abziriditanus dixit, ro-
pravatum vel damnatum. Genedius episcopus dixit, boranda est ecclesiastica discipUna, ne quisquam
ergo recte suggerunt fratres et coepiscopi, ut qui episcoporum aUerius plebes vel dioecesim sua impor-
merito facinorum suorum ab Ecclesia pulsi sunt, tunitate pulsare deheat, qni hoc facere tentaverit
si ab aliquo episcopo presbytero vel clerico fuerint quemadmodum coerccndus est? Genedius episcopus
in communione suscepti, etiam ipse pari cum eis dixit, et lex sancta prohibet, et ipsa Veritas definit

crimine teneatur obnoxius, refugientes sui episcopi non debere quemquamaliena concupiscere. Proinde
regulare judicium; ab universis episcopis dictum quid etiam vobis omnibus placeat propria voce si-
est, omnibus placet. gnate ; ab universis episcopis dictum est, placct se-

VIII. Aliphius episcopus Ecclesiae Tagastensis le- T) cundumdivina^legisetsancti Evangeliiauctoritatem,

gatusprovinciaeNumidiae dixit, uecillud praetermit- ut nemo nostrum aUenos limites transgrediatur.

tendum est, ut si quis forte presbyter ab episcopo XII. Numidius episcopus Massilitanus dixit, aUqui
suo correptus aut excommunicatus, tumore vel su- episcopi usurpatione quadam existimant contempto
perbiaintlatus, putaverit separatim Domino sacrificia primate cujusUbetprovinciae, sive ad desiderium po-
offerenda, vel aUud erigendum altare contra eccle- puU episcopum ordinare sine litteris ad se prima^ca-
siasticam fidem disciplinamque crediderit agendum, thedrae manautibus, neque postea acceptis quid de ;

non exeat impunitus. Valcntinus primaj sedis pro- hoc statuit sanctitas vestra? Genedius episcopus
vinciae Numidiae dixit, necessario disciplinac eccle- dixit, quoniam communis est honoriticentia quffi uni-

siasticie et fidei congrua sunt qua; frater noster cuiqne servari oportet, idipsum fraternitati veslra;
Aliphius proseculus est proinde quid exinde vi-
,
conveuit pronuntiarc; ah univcrsis cpiscopis dictuni

delur, vestrm dilectioni edicitc, si quis presbyter est, placct omnibus, ut inconsulio jiriniatc cujusli-

contra episcopum suum inflatus schisma fecerit bct provinciap, tam facile nemo prajsumat, iicet cum
anathcma ab universis episcopis dictum est. Si
sit, niuUis episcopis in quocunquc loco sine ejus, ut
quis presbytt^r pra^posito suo excomiuunicalus vol
.i diohnn osl, pi.-rrepto episi-niMim ordinare, si autem
 . . .

329 DECRETALIUM COLLECTIO. 330

necessitas fuerit, tres episcopi, in quocunque loco a sis episcopis dictum est, qui contra suam professio-

sint, cum primatis prcEcepto ordinare debeant epi- nem vel subscriptionem venerit, ipse se ab hoc
scopum. ccetu separabit. Genedius episcopis dixit, gratule-

XIII. Genedius episcopus omnia ergo quae

dixit, mur Domino nostro praestante quod pro statu Eccle-
a vestro coetu gloriosissimo statuta sunt, placet om- siaecatholicae cuncta nos salubri consilio servanda

nibus custodiri, ab universis episcopis dictum est, decrevimus. Et ideo quae ab omnibus sunt dicta
placet ut custodiantur ab omnibus. Genedius episco- propria debemus subscriptione firmare ; ab univer-
pus dixit : Si, quod non opinamur, ab aliquo fuerint sis episcopis dictum est, fiat, fiat, et subscripse-

violata, quid statuitis quod fieri debeat ? Ab univer- runt.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII TERTII CARTHAGINENSIS.

1 Ut comprovinciales episcopi de pascha suum 26. Ut primae sedis episcopus princeps sacerdo-

inquirant primatem. tum non appelletur.

2. Ut per singulos annos concilium fiat. 27. Ut clerici tabernas non ingrediantur.
3. Ut episcopus priusquam ordinetur, canones 28. Ut episcopus sine formata metropolitani lon-
agnoscat. B S^^^ oon proficiscatur.

4. Ut levitae et virgines ante viginti quinque an- 29. Ut missa a jejunis celebretur.
nos non consecrentur. 30. Ut nullus in Ecclesia convivetur.
o. Ut sacramentum catechumenis non praebea- 31. Ut poenitentibus juxta peccatorum modum
tur. poenitentia detur.
6. Ut baptismum mortuis vel eucharistia non de- 32. Ut presbyter praeter jussa vel absentiam epi-
tur.
scopi non reconciliet poenitentes.
7. Ut episcopus accusatus, ubi vel infra quod tem-
33. De custodia sacrarum virginum.
pus examinetur.
34. De baptizandisaegrotis qui jam loqui non pos-
8. De presbyteris et diaconibus, quanti episcopi
sunt.
eos audiant.
35. De apostatis vel histrionibus conversis pceni-
9. Ut clerici publica judicia non appellent.
tentia negetur.
10. Si a quoquam ab aliis judicibus ecclesiasticis
36. Ut presb^^ter chrisma non conficiat.
ad alios judices et ecclesiasticos majoris auctorita-
37. Ut clerici sine necessitate in aliena civitate
tis provocatum fuerit, non obesse prioribus diversas
sententias proferentibus. C non immorentur.
1 1 Ut filii clericorum ad spectacula non acce- 38. Ut non liceat fieri translationes episcopo-

dant. rum.
12. Ut clericorum matrimoniis infldeles non so- 39. Ut non praesumant duo episcopi ordinare
cientur. pontificem.
13. Ut clerici de rebus suis nihil infidelibus con- 40. Ut dum episcopus eligitur, si contradictores
ferant. habeat, quinque sacerdotes conveniant.
14. Ut clerici filios suos a sua potestate exire non 41 Ut per singulos annos convenientes episcopi
sinant, nisi aetate et moribus comprobatos. ad concilium etiam de paschali solemnitate a pri-
lo. Ut clerici non sint conductores vel negotia- mate suo informentur.
tores. 42. Ut non accipiat alium episcopum plebs quae
16. Ut cleinci non usurarii sint. in dioecesi semper subjacebit.
17. Ut cum clericis extraneae feminae non coha- 43. Ut qui plebe sua contempta ad concilium
bitent.
venire detrectant, et plebem et honorem amit-
18. Ut clerici non ordinentur, nisi omnes quifitant
cum eis sunt, fideles existant.
44. Ut clericum alienum nuUus sibi praesumat
19. Ut clerici cum ad pubertatem venerint, aut
episcopus ordinare.
conjugium, aut castitatem profiteantur.
45. Ut episcopus qui plures habet clericos ei qui
20. Ut plebes alienas alius episcopus nOn usur-
eget ad ordinandum postulatus largiatur.
pet.
46. Ut episcopus qui in dioecesi factus solum eam
21. Ut nullus episcopus alienum clericum audeat
retinere vel ordinare.
plebem teneat qua exstitit ordinatus.

47. Ut prariter scripturas canonicas nihil in Eccle-

22. Ut nullus clericus ordinetur, nisi fuerit proba-
bilis.
sia legatnr sub nomine divinarum Scripturarum.
24. De pi'ecibus et orationibus. 48. De baptizatis a Donatistis.

24. Ut in sacrificio tantum panis et calii offera- 49. Ut ea quae quis in ecclesiastico positus gradu
tur. acquisivit, Ecclesiae conferantur.

2o. Ne clerici vel continentes ad viduas vel vir- 50. Ut gesta concilii episcoporum subscriptioni-
?ine? soli habeant accessum. bns conflrmentur.
331 APPEND. AD SvEC. IX. — ISIDORI iMERCATORIS 332

INGIPIT GONCILIUM CARTHAGINENSIS TERTIUM

Habitum ah episcopis numero nonaginta septem, xra cdxxxv.
Caesario et Attico viris clarissimis consulibus Ka- A fuerit, communione non removeatur. Si vero ali-
lend. Septembris Carthagine in secretario basilicai quaudo defuerit, subtrahens se, restituto in com-
restitutfe cum Aurelius episcopus una cum coepisco- munione episcopo removeatur a comraunione accu-
pis suis consedisset, astantibus etiam diaconibus, sator, ita tamen ut nec ipsi adimatur facultas cau-
constituta sunt haec quoe prsesenti concilio defiuita sae peragendai, si se occurrere voluisse, sed non

sunt. potuisse probaverit. Illud vero placuit, ut cum agere

Cap. I. Placuit ergo in principio propter errorem caperit in episcoporum judicio, si fuerit accusatoris
qui saepe solet oboriri ut omnes Africanae provincise persona culpabilis, ad arguendum non admittatur
episcopi observationem paschalem ab Ecclesia Car- nisi proprias causas, non taraen ecclesiasticas, asse-
Ihaginensi curent accipere. rere voluerit.
II. Similiter placuit, ut propter causas ecclesia- VIII. Si autem presbyteri vel diaconi fuerint accu-
sticas qusead perniciem plebium seepe veterascunt sati, adjuncto sibi ex vicinis locis proprius episcopus
singulis quibusque annis concilium vocetur, ad legitimo numero collegarum quos ab eodem accusati
quod omnes provinciae quae primas sedes habent petierint, id est, una secum in presbyterii nomine
de conciliis suis binos aut quintos elegerint episco- episcopi sex, in diaconii tres, qui ipsorum causas
l)Os mittant, ut et minus invidiosi minusque ho- B discutiant, eadem dierum et dilationum et a com-
spitibus sumptuosi existant, ut congregato con- munioneremotionuraetdiscussione^QP^^^so"^™"^
ventu plena possit esse auctoritas, de Tripoli autem inter accusatores et eos qui accusantur forraa servata,
propter inopiam episcoporum unus episcopus ve- reliquorura autem clericorum causas etiam solus epi-
iiiat. scopus loci agnoscat et flniat.
J
II. Item placuit ut ordinatis episcopis vel clericis IX. De diversis ordinibus Ecclesiae servientibus,
I>rius ab ordinatoribus suis decreta conciliorum ut si quis in causam criminis incurrerit, et abnuerit
auribus eorum inculcentur, ne se aliquid contra judicium ecclesiasticum debet periclitari, et ut filii

statuta concilii fecisse pceniteat. sacerdotum spectacula saecularia non adeant. Item
IV. llem placet ut ante viginti quinque annos placuit, quisquis episcoporum, presbj-terorum, et

ffitatis, nec diaconi ordinentur, nec virgines con- diaconorum, seu clericorum, cum in Ecclesia ei

secrentur, et ut lectores populos non salutent. crimen fuerit intentatum, vel civihs causa fuerit
V. Item placuit per solemnissimos paschales dies commota, si derelicto ecclesiastico judicio, publicis
sacramentum catechumenis non detur, nisi solitum judiciis purgari voluerit, etiam si pro ipso ei fuerit
sal, quia si fideles per illos dies sacramenta non mu- p prolata sententia, locura suura araittat, et hoc in
tant, nec catechumenis oportet mutare. crirainali actione. In civili vero perdat quod evicit,
VI. Item placuit ut corporibus defunctorum eu- si locura suum obtinere maluerit, siquidem ad
charistia non enim a Domino
detur, dictum est : eligendos judices sibi de Ecclesiae consortio du-
Accipite et edite. autem nec accipere
Cadavera bitat, vileque Ecclesice consortiura judicat, qui
possunt, nec edere. Cavendum est etiam, ne mor- de universa Ecclesia raale sentiendo de judicio sae-

tuos baptizari posse fratrum infirmitas credat, qui- culari poscit auxiliura, cum privatorura causam Apo-
bus nec Eucharistia dari licitum est. stolus etiam ad Ecclesiam deferri, atque ibi determi-
VII. Aurelius episcopus dixit, quisquis episcopo- nari praecipiat.
rum accusatur ad primates provincise ipsius causam X. Hoc etiam placuit, ut a quibuscunque judici-
deferat accusator, nec a communione suspendatur, bus ecclesiasticis ad alios judices ecclesiasticos
cui crimen intenditur, nisi ad causam suam di- ubi est raajor auctoritas fuerit provocatum, non
cendam electorura judicum die statuta litteris evo- eis obsit quorura fuerit soluta sententia si con-

catus minime occurrerit, hoc est, infra spatium vinci non potuerint, vel iniraico anirao judicassc,'
raensis ex ea die qua eura litteras accepisse con- vel aliqua cupiditate, aut gratia depravari. Sane si
stiterit quod si aliquas vcras necessitatis causas
J) ex consensu partium judices
electi fuerint, etiani a
probaverit, quibus eum occurrerc non potuisse ma- pauciore numero quam constitutum est, non liccat
nifestum sit, causae suoe dicendae intra alterum provocari.
mensem integram habeat facultatem, verura tandiu XI. Ut filii sacerdotum vel clericorum specta-
post mensem secundum non communicet, doncc cula saecularia non exhibeant, sed nec spectent,
purgetur. Si autem ad concilium universale anniver- quanquam quidera ab spectaculo et omnes laici

sarium occurrere noluerit, vel ibi causa cjus termi- prohibcantur, seraper enira christianis oranibus hoc
netur, ipsc in se daiunationis su;e sentcntiuni di.xissc interdictum est, ut ubi blasphemi suut, non acce-
judicetur. Tempore sane quo non commuuicat nec dant.
in sua Ecclesia vel parochia communicet, accusalor XII. Ilcm placuit, ut filii vcl filioi episcopo-
.'lufrtn fiiis, si nunqnam diebus rausic discenda* dc- nim v(>l (juorumlibet cloricdrum gcntilibus vol
333 DlilGUETALILM COLLECTIO. 33 5-

h£ereticis aul schismaticis maliiinoaio nou jun- ^ XXV. IJt clerici vel coutinentes ad viduas vel vir-

gantur. gines, nisi jussu vel permissu episcoporum et pres-

Xni. Ut episcopi vel clerici in eos qui catho- byterorum, non accedant. Et hoc non soli faciant,

lici, christiani non sunt, etiam si consanguinei sed cum clericis vel cum his cum quibus episcopus
fuerint, per donationes rerum suarum nihil confe- jusserit vel presbyter. Nec episcopi aut presbyteri
rant. soli habeant accessum ad hujusmodi feminas, nisi

XIV. Ut episcopi vel clerici suos tiiios a sua aut clerici prsesentes sint aut graves aliqui Chris-

potestate per emancipationem exii-e non sinant, stiani.

nisi de moribus eorum fuerint et eetate se- XXVI. Ut primaj sedis episcopus non appelletur
curi, ut possint ad eos jam propria pertinere pec- princeps sacerdotum, aut summus sacerdos, aut
cata. ahquid hujusmodi, sed tantum primse sedis episco-
XV. Item placuit ut episcopi et presbyteri et pus.
diaconi vel clerici non sint conductoi-es, nequc XXVII. Ut clerici edendi vel bibendi causa tabernas
procux^atores, neque ullo turpi lucro, vel inhonesto non iugrediantur, nisi peregrinationis necessitate
negotio victum queerant, quia respicere debent scri compulsi.
ptum esse ; nemo mihtans Deo, implicat senegotiisB XXVIII. Item placuit ut episcopi trans mare non
saecularibus. proficiscantur, nisi consulto primee. sedis episcopo
XVI. Ut nullus clericorum amplius recipiat quam sive cujuscumqueprovinciseprimate, utab episcopo
accommodaverit ; si pecuniam, pecuniam suscipiat, prsecipue possit sumere formatam vel commendatio-
si speciem, eamdem speciem quantum dederit acci- nem.
piat, et quidquid aliud tantum quantum dederit XXIX. Ut sacramenta altaris non nisi a jejunis
accipiat. hominibus celebrentur, excepto uno die anniversario
XVII. Ut cum omnibus omnino clericis extraneee quo coena Domini celebratur. Nam si aliquorum
feminee non cohabitent, sed solee matres, aviee, meridiano tempore defunctorum sive episcoporum
materterae , amitffi , sorores , et filiae fratrum sive ceeterorum commendatio facienda est, soUs
aut sororum, et quaecunque ex familia domestica orationibus fiat si illi qui faciunt, jam pransi inve-
necessitate , etiam antequam ordinarentur ,
jam niantur.
cum eis habitabant, vel si filii eorum jam ordinatis XXX. Ut nulli episcopi vel clerici in ecclesia
parentibus uxores acceperunt, aut servis nonhaben- conviventur, nisi forte transeuntes hospitiorum
tibus in domo quas ducant, aliunde ducere necessi- p necessitate illic reficiantur. Populi etiam ab hu-
tas fuit. jusmodi convivis quantum fieri potest prohibean-
XVIU. Ut episcopi, presbyteri et diaconi, non tur.
oi'dinentur, priusquam omnes qui sunt in domo XXXI. Ut poenitentibus secundum peccatorum
eorum Christianos cathohcos fecerint. differentiam, episcopi arbitrio pcenitentiee tempora
XLX. Placuit ut lectores cum ad annos pubertatis decernantur.
venerint, cogantur aut uxores ducere, aut continen- XXXII. Ut presbyter inconsulto episcopo non
tiam proflteri. reconcUiet poenitentem nisi absente episcopo ne-
XX. Placuit ut a nuUo episcopo usurpentur plebes cessitate cogente cujuscunquepcenitentis; publicuni
aliena?, nec aliquis episcoporum supergrediatur in et vulgatissimum crimen est quod univei'sam
dicecesi suum collegam. Ecclesiam commoverit, ante absidam manus ei im-
XXI. Ut clericum ahenum, nisi concedente ponatur.
ejus episcopo, nemo audeat vel retinerevel promo- XXXIII. Ut virgines sacree si a parentibus a
vere in Ecclesia sibi credita, clericorum autem quibus custodiebantur privatse fuerint , episcopi
nomen etiam lectores et psalmistae et ostiarii reti- providentia vel presbyteri ubi episcopus absens
nent. D est, in monasterio virginum vel gravioribus feminis
XXII. Ut nuilus ordinetur clericus non pro- commendentur, ut simul habitantes, invicem se
batus, vel episcoporum examine vel popuU testimo- custodiant, ne passim vagantes Ecclesiae Isedant opi-
nio. nionem
XXIII. Ut nemo precibus vel patrem pro filio, XXXIV. Ut segrotantes, si pro se respondere non
vel filiuni pro pati'e nominet, et cum ad altare possunt cum voluntatis eorum testimonium siii

semper ad patrem dirigatur oratio, et

assistitur, dixerint, baptizentur, similiter et de poenitenlibus
quascunque sibi preces aliquis describit, non eis agendum est.
utatur, nisi prius eas instructiones fratribus contu- XXXV. Ut scenicis atque lustrionibus certis-
lerit. que hujusmodi personis vel apostaticis conversis vel
XXIV. Ut in sacramentis corporis et sanguinis reversis ad Dominum gratia vel reconcUiatio noji
Domuii nihil amplius offeratur quam ipse Dominus negetur.
tradidit, hoc est, panis et vinum aquse mistum, nec XXXVI. Ut presbyter inconsulto episcopo vir-

ampHus in sacrificiis offeratur quam de uvis et fru- gines non consecret, chrisma vero nunquam confi-
mentis. ciat.
 :,

03:1 APPEND. AD S.-EC. IX. — ISIDORl MERCATOUIS 336

XXXVII. Ut clerici in aliena civitate non immo- ^ animo concordat, roborelur vestrse dignitatis re-
rentur, nisi causas eorum justas episcopi loci vel sponsione; ab universis episcopis dictum est, placet

presbyteri locorum perviderint. satis.

Illud autem suggeriraus mandatum

XXXVIII. XLI. Honoratus et Urbanus episcopi dixerunt
nobis, quod etiam in Capuensi plenaria synodo vi- Quoniam de conciho quaedam tractata noscuntur,
detur statutum, quod non liceat fieri rebaptizationes adjicimus etiam de die Paschae nobis esse manda-
et reordinaliones vel translationes episcoporum. tum, ut de Ecclesia semperCarthaginensi, sicutprae-
Nam Cresconius villse Regiensis episcopus plebe sua dictum est, instruamur, et non sub angusto temporis
derclictaTiburaensem invasit Ecclesiam, et usque spatio. Aurelius episcopus : Si sanctitati vestrae vide-

hodie commonitus secundum quod statutum fuerat
relinquere eamdem quam invaserat plebem con-
tempsit, adversus statuta quee pronuntiata fuerant,
confirmata quidem audivimus, sed petimus secundum
quod nobis mandatum est, ut dignemini dare fidu-
ciam, quo necessitate ipsa cogente liberum sit nobis
rectorem provinciae secundum statuta gloriosissimo-
rum principum adversus illum adire, ut qui miti
tur,quoniam nos spopondisse jam superius memi-
nimus, ut siuguhs quibusque annis ad tractandum
conveniamus, et cum convenerimus in unum, tunc
divulgabitur sanctus Paschae dies per legatos qui
fuerunt in concilio. Honoratus et Urbanus episcopi
dixerunt : Nunc de praesenti coetupetimus, uthtteris
B provinciam nostram dehac die informare dignemini.
Aurelius episcopus dixit : Ita fiat necesse est.

admonitioni vestraj acquiescere noluit et emendare XLII. Epigonius episcopus dixit : Multis in conci-
illicilum, auctoritate judiciariaprotinus excludatur. liis hoc statutum est a coetu sacerdotaU, ut plebes
Aurelius episcopus dixit, servata forma disciplinae quae in dioecesibusabepiscopis tenentur quaeepisco-
non sestimabitur appetitus, si vestra charitate mo- pos nunquam habuerunt, non nisi cum vokintateejus
destius, conventus recedere detractaverit , cum episcopi a quo tenentur, propriosaccipiantrectores,
fuerit suo contemptu et contumacia faciente etiam nonnuUi quodam do-
id est episcopos; at vero quia
auctoritate judiciariaconventus. Honoratus et Urba- minatu adepto communionem fratrum abhorrrent,
nus episcopi dixerunt, hoc enim omnibus pla- vel certe, cum elevati fuerint, quasi in quadam arce
cet, ab universis episcopis dictum est, justum est, tyrannicam sibi dominationem vindicant, quodple-
placet. rique stolidi adversus episcopos suos cervices eri-

XXXIX. Honoratus et Urbanus episcopi dixerunt, gunt presbyteri, vel conviviis sibi concihantes ple-
et illud nobis mandatum est, ut quia proximae fra- bem ut persuasu maligno et illicito eosdem velint

tres nostriNumidise duo episcopi ordinare praesump- p sibi collocai-e rectores, quod quidem insigne mentis
serunt pontiflcem, non nisi a duodecim censeatis tuae tenemus votum, frater religiose Aurefi, quia

opiscoporum celebrariordinationes. Aurelius episco- ha2C saepe oppressisti non curando tales petitiones,

pis dixit, forma antiqua servabitur, ut non minus sed pi'opter eorum malos cogitatus et prave concin-
((uam tres sufficiant qui fuerint a metropolitano nata concilia hoc dico non debere rectorem accipere
directiadepiscopum ordinandum, propterea quiain eam plebera quae in dioecesi semper subjacuit, nac
Tripoli forte etArguzeinterjacere videntur barbarae unquam proprium episcopum habuit, quapropter si
gentes. Nam in Tripoli, ut asseritur, episcopi sunt universo sanctissimo coucilio complacet hoc quod
quinquetantummodoetpossunt forte deipsonumero prosecutus sum, confirraetur. Aurelius episcopus
vel duo necessitate aliqua occupari, difficile est dixit : Fratris et consacerdotis nostri prosecutioni

enimutdequolibet numero omnes possint occurrere. non obsisto, sed hoc me fecisse, et facturura esse,

Nunquid debethocipsum impedimento ecclesiasticae confiteor.

esse utilitali? Nam et in Ecclesia dignata est XLIII. Circa eos sane qui fuerint concordes
humaniter convenire crebro ac pene
sanclitas vestra non solura circa EcclesiaraCarthaginensera, sedcirca
per diem Dominicam ordinandos habemus. Nunquid- orane sacerdotale consorlium. Sunt enim plerique
nam frequenter polero duodecim vel decem vel J) conspirantes cum propriis plebibus, quas decipiunt,
multominus advocare episcopos, sed facile est mihi ut dictum est, earum scalpentes aures ad scducen-

duos adjungere mese parvitati episcopos vicinos, dura vitiosae vitae honiines, vel certe inllati et ab hoc
quapropter cernit mecum charitas vestra hoc ipsum consorlio separati, qui putanl propriae plebi incu-
observari non posso. bandum, etnonnunquamconventiadconcilium veni-

XL. Et illud est statucndum, ut quando ad cligen- i-e refugiunt et detractant, sua forte ne prodanturfia-
dum episcopum convcnerimus si qua contradiclio gitia metuentes, dico, si placet, contra lios non lan-
fuerit oborta, quia talia facta sunl apud nos, non tum dioeceses non esse servandas, verum eUara et
prsesumant ad purgandum eum qui ordinatus est de propria Ecclesia, quae iUis male fuerit omnino
tresjam, sed postulentur ad numcrum supradictorum adnitendum, ut etiam auctoritatc publica rejiciantur,
duo vel Ires, et in eadem plebe cui ordinandus est atque ab ipsis principalibus calhedris removoantur;
discutiatur. Primo persono' contradicentium, po- oporlet enim ut qui univcrsis fratribus ac toti con-
stromo illa etiam qua; objiciuntur perlractentur, et cilio inhajserit, non solum sua jurc integro, sed et
cum 80 purgatus fuerit sub conspectu publico, ita dioeceses possideat, at vero qui sibimet putant ple-
demum ordinetur. si hoc cum vestrsp sanctitatis bes suas sufficere fraterna dilcclionccontempta, nec
33-; DECRETALILM COLLECTIO. 338
tantum dioeceses amittant, sed, nt dixi, etiam pro- A jusque episcopi, in prima tantummodo conventionp.
priis publica careaut auctoritate, ut rebelles. Ho Si autem quodlibet huic sedi viudicandum fuerit sibi
noratus et Urbanus dixerunt episcopi : Summa pro- omnes Ecclesias sufiFul-
arbitratus, necesse habes tu
visiosanctitatistuaj cohasitmentibussingulorum, et cire. Unde non potestatem damus, sed etiam as-
tibi

puto omnium responsione ea qua prosequi dignatus signamus ut liceat voluntati tuae semper tenere
es probanda. Universi episcopi dixerunt : Placet, quera voles, ut prajpositos plebibus vel ecclesiis
placet. constituas qui postulati fuerint, et unde voles. Po-
XLIV. Epigonius episcopus dixit : In multis con- sthumianus episcopus dixit : Deinde qui unum ha-
ciliis hoc statutum est, etiara uunc hoc confirmatum buerit, nunquid debet unus presbyter ipse aufer-
ei

est vestra providentia, fratres charissimi, ut clericum ri ? Aurelius episcopus dixit Sed episcopus unus :

alienum nullus sibi prseripiat episcopus, praterejus esse potest, per quem dignatione divina presbyteri
arbitrium cujus fuerit clericus ; dico autem JuHanum multi constitui possunt, unus autem episcopus difli-

qui ingratus est Dei beneficiis per meam parvitatem cile invenitur constituendus ;
quapropter si necessa-
in se coUatis ita temerarium et audacem exstitisse, rium episcopatui quis habet presbyterium, et unum,
ut eum qui a me baptizatus estpueregen cum esset ut dixisti,frater, habuerit et ipsum ad promotionum
tissimus, mihi ab eodem comraendatum, cumque " dare debebit. Posthumianus episcopus dixit Ergo : si

multis annis a me aleretur atque incresceret, hunc, Iiabet alius abundantes clericos, debet mihi alia plebs
ut dici, baptizatum in ecclesia mea per manura par- subvenire. Aurelius episcopus dixit : Sane quomodo
vitatis meae constat, idera in dioecesi Appabensi lector ecclesiae alterius tu subveneris, persuadebitur illi

esse cceperat, imo annis duobus Iegerat,nescio

ferrae qui plures habet clericos, ut unum tibi ordinandum
quo contemptu humilitatis meae idem Julianus arri- largiatur,
puit, quem dicit quasi proprium civem sui loci Na- XLVI. Honoratus et Urbanus episcopi dixerunt ;
zaritani me inconsulto usurpare, nam et diaconum Audivimus constitutum ut diceceses non mereantur
illura ordinavit, hoc scOicet pareat, haec licentia vo- episcopum accipere, nisi cum consensu ejus sub quo
bis, beatissimi fratres, sin minus tara impudens co- fuei'int constitutae, sedin provincia nostra cum aliqui
hibeatur, nec se misceat communioni cujusquara. forte in dicecesi, concedente eo episcopo in cujus po-
Nuraidius episcopus dixit : Si non postulata neque testate fuerant constitutse, ordinati sunt episcopi,
consulta tua dignatione id videatur fecisse Julianus, etiam dioeceses sibi vindicant, hoc et coiTigi chari-
judicaraus oranes inique factura atque indigne,qua- tatis vestree judicio et inhiberi de c^etero debet. Epi-
propter idem Julianuscorrexerit errorem suum,
nisi
p gouius episcopus dixit : Singulis episcopis servatum
et cum satisfactione eumdera clericura quem fuit est quod decebat, ut ex massa dioecesium nuUa ca-
ausus ordinare,revocaverit tuse plebi, contra statuta peretur, ut proprium episcopum habuisset nisi ipse ;

concilii faciens, conturaacia sua separatus a nobis consensum adhibuisset concedendi, sufficiat enim si
excipiet judicium. Epigonius episcopus dixit, aetate consenserit ut eadem dicecesis perniissa proprium
pater et ipsa promotione antiquissimus vir, lauda- tantum episcopum habeat, et cseteras sibi non vin-
bilis frater et collega noster Victor vult hanc petitio- dicet dioeceses, quse exempta de fasce multarum sola
nem generalem omnibus effici. meruit honorem apostolatus suscipere. Aurelius epi-
XLV. Aurelius episcopus dixitSermoncm meum
: scopus dixit : Non dubito charitati vestrse omnium
adraittite, fratres ; contingit nonnunquam ut postu- placere eura qui in dioecesi concedente episcopo
lenturab ecclesiis quee pra^positis egent vel episco- raatricera tenuit, solam eamdera retinere plebem in
pis vel presbyteris, et tamen memor statutorum id qua fuit ordinatus.

sequor ut conveniam episcopum ejus, atque ei incul- XLVII. Item placuit, ut praeter scripturas canoni-
cem quod ejus clericus aqualibet ecclesiapostuletur, cas nihil in ecclesia legatur sub noraine divinarum
sed fortein hodierno non reluctati sunt, et ne quando Scripturarum. Sunt autera canonicse scripturse, id est,

contingat ut reluctentur cura fuerint a me in hacDprimus Genesis, secundus Exodus, tertiusLeviticus,

causa postulati quera scitis multarum ecclesiarura et quartus Numeri, quintus Deuteronomium, sextus
ordinandorura causam sustinere. Justum est ergo ut Jesu Nave, septimus Judicum, octavus Ruth, nonus
quemlibet consacerdotum conveniam cum duobus e Regum libri 4, Paralipomenon libri duo, Job unus.
consortio nostro vel tribus testibus ; si vero indevotus Psalterium Daviticum, Salomonis libri 5, libri duo-
exstiterit, quid censet charitas vestra faciendum ? decim prophetarum, Isaias, Jeremias, Ezechiel, Da-
ego enim cunctarum Ecclesiarumdignatione Dei, ut niel, Tobias, Judith, Esther, Esdra; Iibri 2, Machab.
scitis, fratres, sollicitudinem sustineo.Numidius epi- libri 2, Novi autem Testamenti 27, Evangeliorum
scopus dixit : Fuit htec semper licentia huic sedi, libri 4, Actuum apostolorum liber unus. Pauli apo-

unde vellet elde cujus nomine finisset conventus pro stoli Epistolae 14, ejusdem ad Hebrseos una, Petri
desiderio cujusque Ecclesife ordinaret episcopum. apostoli duas, Joannis apostoli tres, Jud« apostoli

Epigonius episcopus dixit : Bonitassequestrat possi- una, el Jacobi una, Apocalypsis Joannis liber unus
bilitatem.Minus enim prfesumis, frater, et cum te qui sunt 27, hoc etiam fratri et consacerdoti nostro
bonum et clementera oranibus reddis, habes enim hoc Honifacio, vel aliis earum partium episcopis pro
in arbilrio, satis est ut satisfiat personee uniuscu- conlirmaudo isto canoue innotescat, quia a patribus
 .

m APPKND. AD S.iiC. IX. - ISIDOIU MEIICATORIS 3iO

ista accepimus in ecclesia legenda, liceat etiam legi ^ vel quicunquo clcrici qui nihil habentesordinantur,
passiones martyrum cum anniversarii dies eorum et tempore episcopatus vel clericatus sui agros vel

celebrentur. qua;cunque prajdia nomine suo comparant tanquam

XLVIII. Placuit ut consularaus fratres et consa- rerum divinarmn invasionis crimine teneantur, nisi
cerdotes nostros Siricium et Simplicianum de solis admoniti ecclesia; cadem ipsa contulerint. Si autem
infantibus qui baptizantur penes eosdem ne quod ipsis proprie aliquid hberalitate alicujus vel succes-

suo nonfecerint judicio cumad Ecclesiam Dei salubri sione cognationis venerit, faciant inde quod eorum
proposito fuerlnt conversi, parentum illis error im- proposito congruit. Quod si a suoproposito retrorsum
pediat ne provehantur sacri altaris ministri, quibus exorbitaverint, honore ecclesiastico indigni tanquara
insertis Honoratus et Urbanus episcopi, legati pro- reprobi judicentur.
vinciae Mauritauiai Sitifensis, dixerunt : Jam dudum L. AureUus episcopus dixit : Quoniam igitur uni-
cum apud sanctitatem vestram allegaremus scripta, versa arbitror fuisse tractata, siomnia cum animo
dilati sumus ea contemplatione quod fratres nostri vestro convenerunt, sermone vestro cuncta roborate.
advenire possent de Numidia legati, sed quia non Universi episcopi dixerunt : Omnibushaecplacuerunt,
parvi dies sunt quibus exspectati minime venerunt et haec nostra subscriptione firmamus, et subscri-
ultra praetermittere quae uobis mandata sunt a no- D pseriuit : Aurelius episcopus Ecclesiai Carthaginensis
stris coepiscopis non oportet, atque ideo, fratres, sug- huic decreto consensi, et relecto subscripsi, Epigo-
gestionem nostram libenter admittite, de fide enim nius episcopus Bulensis regionis subscripsi, Augus-
Nicaeni tractatus audivimus, verum et de sacrificiis tinus episcopus plebis Hipponensis subscripsi. Simi-
inhibendis post prandium, ut a jejunis, sicut dic- Uter et omnes episcopi 44 numero subsci-ipserunt.
tum est, ofTerantur, et tunc et mmc confirmatura est. Exphcit concilium Carthaginense.
XLIX. Placuit ut episcopi, presbyteri, diaconi.

81 INCIPIUNT CAPITULA CONCILII QUARTI CARTHAGINENSIS.

1. Qualiter debeant episcopi ordinari. 26. Ut episcopus dissidentes concordare compel-

2. Qualiter consecrentur episcopi. lat.

3. Qualiter presbyteri ordinentur. 27. De episcopo vel clerico in alio loco non trans-
4. Quemadmodum diaconcs constituantur. p ferendo.
0. Quemadmodum subdiaconi ordinentur. 28. De damnatione episcoporum a synodo tra-
6. Quemadmodum acolythi ordinentur. ctanda.
7. Qualiter cxorcistaj constituantur. 29. De episcopo qui alicui crimen objecerit.
8. Qualiter lectores iiant. 30. Quod irrita sit sententia episcoporum in ab-
9. Qualiter ostiarii ordinentur. sentem.
10. Qualiter psalmista;. 31. Qualiter res ecclesiai ab episcopo habcan-
H. Qualiter virgines sanctimoniales. tur.
12. Qualiter viduae vel sanctimonialcs ad baptiste- 32. De iiTitis distractionibus episcoporura.
rium ordinentur. 33. De episcopis vel presbyteris ut a cujuscunque
13. Qualiter sponsi et spons». benedicantur. ecclesia in ordine suo recipiantur.
14. De cellula sacerdotis. 34. De primatu consessus presbyterorum cum epi-
1j. De victu ct habitu sacerdotis. scopo.
16. Ul episcopus libros gentilium non legat. 35. De consessu presbytcrorum in ecclesia cura
17. Ut episcopus indigentium curam per presby- episcopo.
teros et diacones agat. 36. Ut presbyteri parochiani aut por se aut per
J)
18. Ut episcopus per testamentum tuitionera non alios qui sacrum tractant chrisma ab episcopo pe-
suscipiat. tant.
19. Ut epi.scopi pro rebus sajcularibus non liti- 37. De obcdientia diacouorum erga presbyteros.
gent. 38. Ut diaconus eucharistiam jussu presbyteri mi-
20. Ut episcopus tantum divinis vacet. nistret.
21 . Ut cpiscopus ajgrotans pro se legatum ad sy- 30. Ut diaconus jubente presbytero sedeat.
nodum mitlat. 40. Ut diaconus coram presbyteris interrogatusj
22. Ut epi.scopus sine testimonio clericorum et rcspondeat.
plebis clericos non instituat. il. Ut diaconus tempore tantum officii albam in-|
23. Ut episcopus causas clcricis projscntibus au- dual.
diat. 42. De clericis (jui pro fide tenlati sunt.
24 Ut quando episcopus vorbum facit, nulhis dis- 43. Dc.his qui pro lido ab infidclibus pcrscculionofl
cedat. jiassi sunl.
2"). Dc discordanlilnis episcopis. i4. Pc tonsura ciericorum.
3il DECRETALIUM COLLECTIO. 342
45. De habitu clericorum. A 78. De poenitentibus, si post viaticum supervi-
46. Ce continentia clericorum. vant,
47. De incessu clericorum. 79. De pcenitentibus , si casu aliquo morian-
48. De clericis qui extra necessitatem ad nundi- tur.

nas vadunt. 80. De manus impositione super poenitentes,

49. De vigiliis clericorum. 81. Ut poenitentes mortuos eff^erant et sepe-

50. De clericis ab officio continentibus. liant.

51. De clericis ut artificio victum quaerant. 82. Ut poenitentes semper genua fleclant.

52. De clericis qualiter sibi victum et vestitum 83. De senibus honorandis.

quserant. 84. Ut fideles pro audienda ratione in ecclesia

53. Ut legant clerici qui orare non possunt. usque ad missam stent.

54. De clericis invidis. 85. Ut qui baptizandi sunt nomen dent, et avino
55. De clericis accusatoribus. et a carne abstineant,
56. De clericis maledicis. 86. Ut nuper baptizati caste et continenter vi-

57. De clericis adulatoribus et proditoribus. vant,

58. De clericis frequenter litigantibus. B 87. De catholicis qui causam apud infideles pro-

59. De clericis concordantibus. ponunt.

60. De clericis turpiloquis, sive vagis. 88. De his qui ecclesia prsetermissa ad spectacula
61. De clericis per creaturas jurantibus. pergunt.
62. De clericis inter epulas cantantibus. 89. De his qui auguriis, vel incantationibus, vei
63. De clericis sanis jejunia polluentibus. judaicis superstitionibus serviunt,
64. De his qui studiose Dominico die jejunant. 90. De energumenis.
65. De Pascha suo tempore celebrando. 91. Item de energumenis.
66. Ut clericus ab episcopo injuste damnatus re- 92. De victu energumenorum.
currat ad synodum. 93. Ut oblationes discordantium non recipian-
67. De seditionariis, aut usurariis, ne clerici tur.
fiant. 94. Ut oppressorum pauperum oblationes non
68. Ut ex poenitentibus ordinatus clericus depo- suscipiantur.
natur. 95. De his qui oblationes defunctorum ecclesiis

69. Ut episcopus viduee vel repudiatee maritum fraudant.

p
ad clerum promovens, deponatur. 90. Dc accusatore et accusato.
70. Ut clericus hsereticorum convivia vel consortia 97. De eo qui religiosis feminis prseficitur ut pro-
fugiat. betur,
71. Quod haerelicorum coetus, non ecclesia, sed 98. Ut laicus pcenitentibus clericis non doceat.
concihabulum sit, 99. Ut mulieres publice docere non prEesu-
72. Quod cum haereticis nec orandum sit, nec mant.
psallendum. 100. Ut mulieres baptizare non praesimiant.
73. Ut cum excommunicatis communicans, vel 101. De viduis, adblescentibus, et infirmis.
orans, excommunicetur. 102. Ne clerici viduarum familiaritate associen-
74. De pcenitentium lege, tur.
75. De neghgentioribus poenitentibus. 103. De viduis, quae ecclesise stipendiis susten-
76. De poscentibus poenitentiam si postea obmu- tantur.
tescant, 104. De viduis quse professse continentiam pree
77. De poenitentibus, ut in morte viaticum acci- varicatae sunt.
piant.

INCIPIT CONCILIUM QUARTUM CARTHAGINENSE.

Habitum ab episcopis ducentis quatuordecim, sera ccccxxxvi.

Augusto Honorio IV, et Euticiano consulibus, vi t\ C AP. 1 . Cum episcopus ordinandus est, antea exami-
Idus Novembris, cum Aurelius episcopus in conci- netur, si natura sit prudens, si docibilis, si moribus

lio universah Carthagine, in secretario cum omni- temperatus, si vita castus, si sobrius, si semper sui
bus consacerdolibus suis consedisset, placuit cum negotii cavens, si humilis, si alfabilis, si misericors,
eo cunclis qui fuenint in eadem sancta synodo cou- si lilteratus, si in lege Domini instructus, si in Scri-
stituerc haic quse ad ordines ecclesiasticos canoni- pturarum sensibus cautus, si in dogmatibus eccle-
cis sunt necessaria disciplinis, ibi in principio con- siasticis exercitatus, et ante omnia, si fidei docu-
^titutum est qualis ordinari dcbeat episcopus. menta verbis duplicibus asserat, id est Patrem et Fi-
3'f3 \i'Pi:.ND. \D S.IX. IX. — ISIDORl MEIlCATOniS 34i
liiim et Spiritum sanctura unum Deum esse eonfir- ^ VI. Acolythus cum ordinatur, ab episcopo quidem
manSjiotamque Trinitatis deitatem coessentialem,et doceatiir qualiter se in offlcio suo agere debeat, sed
consubstantialem, et cofetcrnalem, et coomnipoten- ab archidiacono accipiat cerofcrariiim cum cereo, ut
tcm pra^dicans, si singulas quasqiic iu Trinitale per- sciat se ad accendenda Ecclesijc luminaria manci-
sonas plenum Deum, et totas tres personas unum pari. Accipiat et urceolum vacuum ad suggerendum
Deum, si incarnationem divinam non in Patre neque vinum in Eucharistiara sanguinis Christi.
in Spiritu sancto factam, sed in Filio tantum credat, VII. Exorcista cum ordinatur, accipiat de manu
ut qui erat in divinitale Dei Patris filius ipse fieret in episcopi libellum in quo scripti sunt exorcisrai di-
homine liominis matris filius, Dcus verus ex Patre, cente sibi episcopo : Accipe et commcnda memorian,
homo verus ex matrc, carnem ex matris visceribus et habeto potestatem imiionendi manus super ener-
habens, et animam humanam ralionalem simul in eo gumenum, sive baptizatum, sive calechumenum.
utriusque naturae, id est Deus et homo, una persona, VIII. Lector cuin ordiuatur, faciat de illo verbum

unus Filius, unus Chinstus, unus Dominus, creator episcopus ad plebem, indicans ejus fidem, ac vitam
omnium quse sunt et auctor, Dominus et rcctor atque ingenium; post haec spectante plebe tradat ei
cum Patre et Spiritu sancto omnium creaturarum, codicem de quo lecturus est dicens ad eum : Accipe,
qiii passiis sit vera carnis passione, mortuus vera B et csto lector verbi Dei, habiturus, si fideliter et uti-
corporis sui morte, resurrexit vera carnis suse re- literimpleveris officium, partem cum eis qui vcrbum
ceptione, et vera animae resumptione in qua veniet Dei ministraverunt.
judicare vivos et mortuos. Quaerendum etiam ab eo IX. Ostiarius cum ordinatur, postquam ab ar-
si Novi et Veteris Testamenti, il est legis et prophe- chidiacono instructus fuerit qualiter in domo Dei
tarum, et apostolorum unum eumdemque credat debeat conversari, ad suggestioncm archidiaconi tra-
auctorem et Dominum, si diabolus non per conditio- dat ei episcopus claves ecclcsiae de altario dicens : Sic
iiem, sed per arbitrium factus sit malus ;
quajren- age quasi redditurus Domino rationem pro his rebus
dum etiam ab eo, si credat hujus quam gestamus, quae his clavibus recluduntur.
et non alterius carnis resurrectionem, si crcdat ju- X. Psalmista, id est cantor, potest absque scientia
dicium futurum, et recepturos singulos pro his quoe episcopi sola jussione presbyteri officium suscipere
incarne gesserunt, vel po^nas vcl pi-a^mia, si nuptias cantandi, dicente sibi presbytero, vide ut quod ore
non prohibeat, si secunda matrimonia non damnel, cantas corde credas, et quod corde credis operi-
si carnium perceptionem non culpet, si poenitenti- bus comprobes.
bus reconciHatis communicet, si in baptismo omnia p XI. Sanctimonialis virgo cum ad consecrationem
peccata, idesttam ilbul originalc contractum quani sui episcopo ofTertur, in talibus vestibus applicetur,
illa quae voluntarie admissa sunt dimittantur, si qualibus semper usura est professioni, et sanctimo-
extra Ecclesiam catholicam nullus salvetur. Ciim niae suaeque religioni suscepta? aptis.
in his omniljus examinatus fuerit inventus plene XII. Viduae vel sanctimoniales quse ad ministe-
instructus, tunc cum consensu clericorum et laico- rium baptizandarum mulierum eliguntur, instructae
rum, et conventu totius provinciaj episcoporum, sint ad officium, ut possint apto et sano sermone
niaximeque metropolitani, ut auctoritate, vel pra?- docerc imperitas et ruslicas mulieres tempore quo
seutia ordinetur episcopus, suscepto in nomiiie baptizandae sunt, qualiter baptizatori interrogatse
Christi episcopatu, non sua? delectationi, nec suis respondeant, et qualiter accepto baptismafe vi-
motibus, sed his patrum diflinitionibus acquiescat. vant.
Dehinc disponitur qualiter ecclesiastica ofticia ordi- XIII. Sponsus et sponsa cum benedicendi sunt
nantur. paranymphis
a sacerdote, a parentibus suis, vel a ^

82 "• Episcopus cuni ordiuatur, duo episcopi ofTerantur, quicumbcnedictionemacceperint,eadem

ponant et teneant Evangeliorum codicem superca- noctc pro reverentia ipsius benedictionis in virgi-
put et cervicem ejpis, et uno super eum fundenle Q nitate pcrmancant.
benedictionem, reliqui omnes episcopi qui adsunt XIV. Ut episcopus non longe ab ecclesia hospi-
manibus suis caput ejus tangant. tiolum habeat.
III. Presbyter cum ordinatur, episcopo eum beiic- XV. Ilt episcopus vilcm supellectilem, et mcnsani
dicente, et manum siiper caput cjus lenente, etiam ac victimi paupercm habcat, ct dignitatis suae aiicto-
omnes presbyteri qui prjcsentcs suiit manus suas ritatem fide et vita^ meritis quaerat.
juxta manus episcopi super caput illius teneant. XVI. Ut episcopus gentilium libros non lcgat,
IV. Diaconus cum ordinatur, solus episcopus qiii ha^reticorum autem pro necessitatc et tempore.
cum benedicit manus super caput illius ponat, quia XVII. rt cpiscopus gubernatioiicm viduarum ct

non ad sacerdotium, sed ad ministprium coiise- piipillorum ac peregrinorum non pcr se ipsum,
cratur. scd per archidiaconum, aut per archiprcsbyterum
V. Subdiaconus cum ordinalur sohis episcopiis agat.
quia manus impositionem non accepit, patenam de XVIII. Ut cpiscopus tuitioncm lcstamentorum non
episcopi manu accipiat vaciiaiii et caliccm vai'uum, suscipiat.
dc inanu vcro arcliidiaconi iiircoliim ciitn nrpin ct M\. III cpiscopus non provocatus, pro rcbii;-
mantile ct manutergium. transitoriis litigel.
34b DECRETALILM CuLLECTiO. 346
XX. Ut episcopus nullam rei familiaris curam ad \ XXXVIIJ. Ut diacorms prsesente presbytero Eucha-
se revocet, sed ut lectioni etorationi et verbo praedi- ristiam corporis Cbristi populo si nccessitas cogit,
cationis tautummodo vacet. jussus, eroget.
XXL Ut episcopus ad synodum ire non sine satis XXXLX. Ut diaconus quolibet loro jubente presby-
gravi necessitate inhibeatur, sictamen ut in suaper- tero sedeat.
sona legatum mittatsuscepturus salva fidei veritate XL. Ut diaconus in convenln presbylerorum in-

quidquid sacra synodus statuerit. terrogatus loquatur.

XXIL Ut episcopus sine concilio clericorum suo- XLL Ut diaconus tempore oblationis tantum, vel
rum non ordinet, ita ut civium assensum
clericos et leclionis alba induatur.

conniventiam et testimonium quserat. XLIL Clericum inter tentationes officio suo incu-
XXIIL Ut episcopus nuUius causam audiat abs- bantem gradibus subliinandiim.
que preesentia clericorum suorum, aboquin irrita XLIII. Christianum calholicum qui pro catholica
erit sententia episcopi, nisi clericorum praesentia fide tribulationes patitur honore omni a sacei"doti-
conlii^metur. bus honorandum, etiam et per diaconum ci victus
XXIV. Sacerdote verbum faciente in ecclesia, qui ministretur.
egressus de auditorio fuerit, excommunicetur. B .XLIV. Clericus nec comam nutriat, ncc barbam.
XXV. Dissidentes episcopos, si non timor Doi, radat.
synodus reconciliet. XLV. Clericus professionem suam, et in habitu,
XXVI. Studendum est episcopis, ut dissidentes etin incessu probet, et ideo nec vestibus, nec cal-
fratres, sive dericos, sive laicos ad pacem magis ceamentis decorem qua>rat.
quam ad judicium cohortentur. XLVI. Cleincus cum extraneis mulieribus non ha-
XXVn. Ut episcopus de loco ignobili ad nobilem bitet.

per ambitionem non transeat, nec quisquam inferio- XLVII. Clericus per plateas ct andronas, nisi certa
ris ordinis clericus, sane si pro utilitate Ecclesise et maxima officii sui necessitate, non ambulet.
faciendum poposcerit decreto pro eo clericorum et XLVill. Clericus qui non pro emendo aliquid, in
laicorum episcopis porrecto in praesentiam synodi nundiuis vel iu foro deambulat, ab officio suo degra-
transferatur, nihilominus alio in loco ejus episcopo detur.
subrogato, inferioris vero gradus sacerdotes, velalii -XLIX. Clericus qui absque corpusculi sui insqua-
clerici concessione suorum episcoporum possunt ad litate vigiliis deest, stipendiis privatus excommuni-
alias ecclesias transmigrare. cetur.
XXVIII. Irritam esse injustam episcoporum dam- '

L. Clericum inter tentationes ab officio suo decli-

nationem idcirco a synodo retractandam. nantem, vel negligentius agentem, ab officio suo
XXIX. Episcopus si clerico vel laico crimen impo- removendum.
suerit, deducatur ad probationem in synodum. LI. Clericus quatumlibet verbo Dei eruditus arti-
XXX. Caveant judices Ecclesise ne absente eo licio victum queerat.
cujus causa ventilatur, sententiam proferant, quia Lll. Clericusvictumet vestimentumsibiartificiolo,
irrita erit, imo et causam in synodo pro facto da- vel agricultui-a absque officii sui duntaxat detri-
bunt. mento praeparet.
XXXI. Ut episcopusde rebus tanquam commenda- LIII. Omnes clericiqui ad operandum validi sunt,
tis,non tanquam propriis utatur. et artificiola, et litteras discant.
XXXIL Irrita erit donatio episcoporum, vel ven- 33 LIV. Clericus invidens fratrum profectibus,
ditio, vel commutatio i'ei ecclesiasticae absque con- donec in vitio est, non promoveatur.
niventid et subscriptione clericorum. LV. Ut episcopus accusatores fratrum excommu-
XXXIII. Episcopi vel presbyteri si causa visitandse nicet, et si emendaverit vitium, recipiat eos ad
Ecclesiae alterius episcopi ad ecclesiam venerint, et n communionem, non ad clerum.
ingradu suscipiantur, ettam ad verbum faciendum, LVL Clericus qui adulationi, et proditiouibus va-
quam ad oblationem consecrandam invitentur. care apprehenditur, ab oflicio degradrtur.
XXX IV. Ut episcopus in quolibet loco sedens stare LVII. Clericus maledicus maximeque in sacerdoti-
presbyterum non patiatur. bus cogatur ad postulandam veniam, si noluerit, de-
XXXV. Ut episcopus in ecclesia in consessu pre- gradetur, nec unquam ad officium absque satisfa-
sbyterorum subhmiorum sedeat, intra domum vero ctione revocetur.
collegam se presbyte)'orum esse cognoscat. LVIII. Clerici qui frequcuter liligat, et ad causan-
XXXVI. Presbyteri qui pcr dioeceses ecclesias re- dum facihs est, teslimonium nemo absque grandi
gunt non a quibuslibet episcopis, sed a suis, nec per examine recipiat.
juniorem clericum; sed omni anno aut per seipsos, LIX. Discordantes clericos opiscopus, vel ratione
aut per illum qui sacrarium tenet ante Paschae so- vel potestate ad concordiam trahat, inobedientes sy-
lemnilatem, chrisma petant. nodus per audientiam damnet.
XXXVII. Ut diaconus, ita se presbyteri ut episcopi LX. Clericum scurrilem et verbis turpibus jocula-
ministrum esse cognoscat. rem ab ofUcio retraheudum.
347 APPEND. AD SJEC. IX. ISIDORi MEhCATUUIS
L\l. Ciericum per creaturas jurantem a crimine \ rum commendetur.
ot oralionibus et oblationibus

objurgandum, si perstiterit in vitio, excommunican- LXXX. Omni tempore jejunii manus petentibus a
dum. sacerdotibus imponantur.
LXU. Clericum inter epulas canlantem supradictae LXXXI. Mortuos ecclesiaj pcenitentes efferant el
coercendum.
seutentijE severitate sepeliant.
LXIII. Clei-icum qui temporeiudicti jejunii absque LXXXJI. Venientes etiam diebus remissionis genua
inevitabili necessitate jejunium mmpit , minorem flectant.
habendum. LXXXIII. Pauperes et senes Ecclesiae plus csetcris
LXIV. Qui Dominico die studiose jejunat, noncre- honorandos.
datur catholicus. LXXXIV. Ut episcopus nullum prohibeat ingredi
LXV. Paschse solemnitas uno die, et tempore ce- ecclesiam, et audire vei'bum Dei, sive gentilem, sive
lebranda. haereticum, sive Judseum usque ad missam catechu-
LXVI. Clericus qui episcopi circa se districtionem menorum.
injustam putat, recurrat ad synodum. LXXXV. Baptizandi nomen suum dent, et diu suli
LXVH. Seditionarios nunquam ordinandos cleri- abstinentia vini et carnium, ac manus impositione,
cos, sicut nec usurarios, nec injuriarum suaruni ul- B crebra exarainatione baptismum percipiant.
tores. LXXXVI. Neophyti aliquandiu et lautioribus epu-
LXVIII. Ex poenitentibus, quamvis sit bonus cle- lis et spectaculis, vel conjugibus abstineant.
ricus non ordinetur. LXXXVII. Qui causam suam catholicus sive ju-
LXIX. Si per ignorantiam episcopi factum fuerit, stam, sive injustam ad judicium alterius fidei judicis
deponatur a clero, quia se ordinationis tempore non provocat, excommunicetur.
prodidit fuisse pcenitentem, si autem sciens episco- LXXXVIII. Qui die solemni praetermissosolemniec-
pus ordinaverit talem, etiam ipse ab episcopatu sui clesiaeconventuadspectaculavadit, excommunicetur.
ordinandiduntaxatpotestateprivetur. Simili senlen- LXXXIX. Auguriis vel incantationibus servientem
tise subjacebit episcopus, si sciens ordinaverit cleri- a conventu Ecclesia» separandum, similiter et su-
cum eum qui viduam, aut repudiatam uxorem ha- perstitionibus judaicis, vel feriis inhaerentem.
buit, aut secundam. XC. Omni die exorcista energumenis manus im-
LXX. Clericug haereticorum, aut schismaticorum ponat.
tam convivia quam sodalitates evitet aequaliter. XCI. Pavimenta domorum Dei energumeni ver-
LXXI. Quod hsereticorum catus non ecclesia, sed „ rant.
conciliabulum sit. XCII. Energumenis in domo Dei assidentibus vi-

LXXIL Cum hsereticis nec orandum, nec psallen- ctus quotidianus per exorcistas opportuno tempore
dum. ministretur.
LXXIII. Qui communicaverit vel oraverit cum XCIU. Oblationes dissidentium fratrum, neque in
excommunicato, sive clericus sive laicus, excommu- sacrario, neque in gazophyiacio recipiantur.
nicetur. XCIV. Horum qui pauperes opprimunt dona a sa-
LXXIV. Ut sacerdos pcenitentiam imploranti abs- cerdotibus refutanda.
que personse acceptione poenitentise leges injun- XCV. Qui oblationes defunctorum, aut negant ec-
gat. clesiis, aut cum difficultate reddunt tanquam egen-
LXXV. Ut negligentiores poenitentes tardius re- tium necatores excommunicentur.
concilientur. XCVI. Quoerendum in judicio, cujus sit conserva-
LXXVI. Is qui poenitentiam in infirmitate petit, si tionis et fidei is qui accusat, et is qui accusatur.

casu dum ad eum sacerdos invitatus venit oppressus XCVII. Qui reiigiosis feminis pra^ponendus esl ab
infirmitate obmutuerit, vel in phrenesim versus fue- episcopo ioci probetur.
rit, dent testimonium qui eum audierunt, etaccipiat J) XCVIII. Laicus praisentibus clericis nisi ipsis ro-
poenitentiam, et si continuo creditur moriturus, re- gantibus docere non audeat.
concilietur per manus impositionem, et infundatur XCIX. Mulier, quamvis docta et sancla viros in
ori ejus Eucharistia, si supervixerit admoneatur a conventudocerc non praesumat.
supradictis testibus petitioni sua3 satisfactum, et C. Mulier baptizare non proesumat.
subdatur statutis poenitentiae legibus, quoniam diu CI. Ut vidua> adoiescentes quaj corpore debilcs
sacerdos qui per poenitentiam dedit, probaverit. sunt,sumptuecclesiajcujusviduaisunt,sustententur.
LXXVII. Pcenitentes qui in infirmitate sunt viati- Cll. Ad reatum cpiscopi pcrtinet, vel presbyteri
cum accipiant. qui parochio! pr»cst, si sustentand». vitu5 praesentis

LX.XVIII. Pocnitcntes qui in innrmitato viaticum causa adoloscentiores vidua\ voi sanctimoniales ali-

Kucharistia' acccperint non se credant ai)solutos sine quorum familiaritalibus suljjiciantur.

manus impositione si supervixerint. CIII. Viduae quoe stipendio ecclcsioe sustcntantur
L.XXIX. Poenitentes qui attente leges poenitentiai tam assidue in Dei opere csse dobent, ut et merilis
exsequuntur, si casu in itinere vel in mari mortui el orationibus suis Ecclesiam adjuvent.
fueriiit, nbi ois sultveniri riori possit, niomoria oo- CIV. Siciit liomun caslilatis prioniium, lUi et nia-
349 DECRETALIUM COLLECTIO. 350
jori obscrvanliaelprfeceplione custodieiulum esL,ut A terii notabuntur, si devotioneoi quam Deo sponte
si quai viduse, quantuinlibetadhuc in niinoribus an- obtulerunt hbidinosa corrupcrint voluptate, atque
nis positse et matura setate a vii-o rclictae, se devove- ad secundas nuptias transitum feceriut, quse et si

runt Domino,et veste laicali abjecta sub testimonio violentia irruente ab aliqup pra^reptse fuerint, ac po-
episcopi et ecclesise religioso habitu apparuerint, stea delectatione libidinis permanere in conjugium
postea vero ad nuptias saeculares transierunt, secun- raptori vel violento viro consenserint, damnatione
dum Apostolum damnationem habebunt, quoniam fi- superius comprehensa teneantur obnoxise; de tali-

dem castitatis quam Domino voverunt irritam facere bus ait Apostolus, cum luxuriata? fuerint,nubere vo-
ausaesunt; tales ergo personaj sine Christianorum lunt habentes damnationem, quia primam fidem ir-

communione maneant, quse etiam nec in convivio ritam fecerunt. Aurelius episcopus Ecclesise Cartha-
cum christianis communicent; nam si adulterae con- ginensis subscripsi; Donatianus Taleprensis primse
juges reatu sunt viris suis obnoxise, quanto magis sedis subscripsi; Augustinus Hippone Regiensi, sub-
viduse quse religiositatem mutaverunt, crimine adul- scripsi ; similiter omnes cpiscopi subscripserunt.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII QUINTI CARTHAGINENSIS.

1 . De ad testimonium non pulsandis.
clericis g episcopi diu retineant, sed infra annum sacerdotem
De clericis pro crimine suo damnatis, ut a quo-
2. provideant.
Ubet non defensentur. 9. De defensore ecclesiarum a principe postu-
3. De sacerdotibus et levitis, ut ab uxoribus se lando.
contineant. 10. Ut episcopi ad diem concilii occurrant.
De rebus ecclesiae sine
4. cousilio metropolitani H . Ut lapsis sacerdotibus, manus sicut laicis non
episcopi non alienandis. imponatur.
5. Ut nullus episcopus relicta cathedra in dioecesi \2. De clericis excommunicatis quandiu eis asse-
resideat. rere liceat innocentiam suam.
6. De his qui nullo testimonio se baptizatos nove- 13. De clericis vel monachis ab alio episcopo or-
runt ut baptizeutm", similiter de consecratione ec- dinatis.
clesiarum faciendum est. 14. De basilicis quaj sinc martyrum reliquiis de-
7. De tempore paschali, seu concilii. dicatoe sunt.
8. De intercessoribus ne cathedram morientis lo. De idololatriis destruendis.

84 INCIPIT CONCILIUM QUINTUM CARTHAGINENSE

Babitum ab episcopis septuaginta quatuor aera cdxxxviii.

Post consulatum placuit ut Kalendasp secundum propria statuta etiam ab uxoribus couti-
die sexta
Junii Carthagine, in secretario nere, quod nisi fecerint, ab ecclesiastico removean-
basilicaj restitutse
subtus inserta statuerentur, cum Aurelius episcopus tur officio. Caeteros autem clericos ad hoc non cogi,
una cum episcopis suis consedisset astantibus diaco- sed secundum unius cujusque ecclesiaj consuetudi-
nibus, constituta sunt haec qua? in sequente concilio nem observari debere.
definita sunt. IV. Placuit etiam, ut rem ecclesise nemo vendat;
Cap. I.statuendum est, ut qui forte in
In principio quod si ahqua necessitas cogit, hauc insinuandam
ecclesiaquamlibetcausamjure apostolico ecclesiisim- esse primati provinciae, ut cum statuto numero epi-
posito agere volucrit et fortasse discissio clericorum scoporum, utrum faciendum sit arbitretur; quod si
uni parti displicuerit, non liceat clericum in judi- tanta urget necessitas ecclesiae, ut non possit ante
cium ad testimonium devocari eum,qui cognitorvel consulere, saltera post factum curiositatem habeat
prsesens fuit, et nuUa ad testimonium dicendum ec- et vicinis episcopis hoc ante indicare, et ad conci-
clesiastici cujuslibet pei-sona pulsetur. lium referre eas ecclesise necessitates; quod si non
II. Et illud statuendum, ut si quis cujuslibet ho- fecerit, reus concilii venditor teneatur.
noris clericus judicio episcoporum quocunque cri- V. Placuit ut nemini sit facultas relicta principali
niine fuerit damnatus, non liceat eum sive ab eccle- D cathedra, ad aliquam ecclesiam in dioecesi constitu-
siis quibus pra?fuit, sive a quohbet homine defen- tam se conferre, vel in re propria diutius quam
sari, interposita poena damni pecunia; atque honoris, oportet constitutumcuram vel frequentationem pro-
quo nec ajtatem, nec sexum excusandum essc prae- priae cathedrae negligere.
cipimus. VI. Placuit de infantibus, quoties non inveniunlur
Hl. Propterea, cum de quorumdam clericorum certissimi testes qui eos baptizatos esse sine dubita-
quamvis erga uxores proprias incontinentia refer- tione testentur, nequc ipsi sunt per oetatem idonei
relur, placuit episcopos et presbyteros et diaconos do traditis sibi sacraraentis respondere absque ullo
3ol APPIvND. AD S.^-X. IX.- ISIDUKI MEIICATOKIS
-
r62
scrupulo eos es?e baptizandos, ne ista trepidatio cos i libus laicis imponatur, neque unquam permittendum
faciat sacramentorum purgatione privari, Imic enim ut rebaptizati ad clericatus gradum promoveantur.
legati Maurorum fratres nostri consuluerunt, quia XII. Rursus constitutum est, ut quoties clericis
multos tales a barbaris redimunt; similiter et de convictis, et confessis in aliquo crimine, vel propter
ecclesiis (quoties super earum consecratione bfesi- eorum quorum verecundiffi parcitur, vel propterEc-
tatur) agendum est, id e?t ut sine iilla trepidatione clcsia? opprobrium, aut insolentem insultationem
consecrentur. ha-reticorum atque gentihum, si forte causae suae
VII. Placuit ut dies venerabilis Paschae formata- adesse volucrint, et innocentiam suam asserere, intra
lum omnibus intimetur, dies vero con-
subscriptione annum excommunicationis hoc faciant, si verointra
cilii undecimo Kalendas Novembris servetur, et scri- annum causam suam purgare contempserint, nulKa
bendum ad singularum quarumcunquc provinciarum eorum postea penitus audiatur.
primates, ul quando apud se concilium congregant XIII. Item placuit, ut si quis de alterius monaste-
istum diem non impediant. rio repertum vel ad clericatum promovere voluerit,
VIII. Item constitutum est, ut nulli intercessori vel in suo monasterio majorem monasterii consti-

licitum sit cathedram cui intercessor datus est qui- tuere, episcopns qui hoc fecerit, a; caeterorum com-
buslibet populorum studiis vel seditionibus retinere, B niunione sejunclus, suse tantum plebis communione
sed dare operam ut intra annum eisdem episcopum contentussit, etillenequeclericus, nequeprsp.positus
provideat, quod si neglexerit anno exempto, inter- pcrseveret.
ventor alius tribuatur. XIV. Item placuit ut altaria quse passim per agros
IX. Ab imperatoribus universis visum est postu- aut vias tanquam memoria? martyrum constituuntur
landumpropteraftlictionem pauperum, quorum mo- in quibusnuUum corpus autreliquioemartyrumcon-
lestiis sine intermissione fatigatur Ecclesia, ut de- ditfe probanlur, ab episcopis qui eisdem locis prae-
fensores eis adversus potentias divitum cum episco- sunt, si heri potest, evertantur. Si autem hoc pro-
j)orum provisione delegentur. pter tumultus populares non sinitur, plebes tamen
X. Item placuit, ut quotiescunque congregandum admoneantur, ne iUa loca frequentent, ut qui recte
cst concilium, episcopi qui neque setate, neque oegri- sapiunt nulla ibi superstitione devincti teneantur.
tudine, neque alia graviori necessitate impediuntur Et omnino nulla memoria martyrum probabiliter
lompeteuter occurrant, primatibusque suarum pro- acccptetur, nisi ubi corpus, aut aliquae certe rehquiae
vinciarum intimetur, ut de universis episcopis vel sunt, autorigo ahcujus habitationis vel possessionis,
duae vel tres liant turmaj, ac de singuhs turmis vicis- vel passionis fidehssima origine traditur. Nam quae
sim quotquot electi fuerint ad diem concilii instan- ^ per somnia, et per inanes quasi revelationes quo-
tissime occurrant; quod si non potuerint occurrere, rumlibet hominum ubique constituuntur altaria, om-
excusationes suas in tractatoria subscribant, vel si nimodo reprobentur.
post adventum tractatorioe aliquse necessitates re- XV. Item placuit ab imperatoribus gloriosissimis
pente forsitan ortae fuerint, nisi rationem impedi- peti, ut reliquiae non solum in simulacris, sed in

menti sui apud suum primatem reddiderint, ab Ec- quibuscunque locis vel lucis, vel arboribus omni-
clesise communione debere esse contemptos. modo deleantur. Aurelius episcopus Ecclesiee Cartha-
XI. Item confirmatum est, ut si quandopresbyteri, ginis supra comprehensis in nostro concilio statutis

vel diaconi in alia graviori culpa convicti fuerint, subscripsi; similiter septuaginta duo episcopi sub-
quam eos a ministerio necesse fuerit removeri, non scripserunt.
eis manus tanquam poenitentibus, vel tauquam fide-

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII SEXTI CARTHAGINENSIS

i. Allocutio Aurehi episcopi sancti ad synodum. t\ 9. Ubi Faustinus episcopus pro dubietate recitati
2. Responsio Faustini episcopi legati Romanae capituli Romano papae petit scribendum.
Ecclesiae dc his quoe in Ecclesia partim canone, par- 10. Ubi synodus exemplaria Nicaeni concilii magii
lim consuetudine sunt lirmata. ab orientahbus competenda decrevit.
3. De commonitorio Romani papae recitato. 11. Professio fidei Niceeni concilii.

4. Alippii episcopi responsio pro veris exemplari- 12. Rescriptum episcopi RomjE, Alexandrioe, CoH'
bus Nicaeni concilii perquirendis. stantinopohtani, cum exemplaribus Nicaeni concili

o. Ubi Eaustinusep.di.\it,utRomanopapoesynodus Africana; synodo constitutis.

pro inquirenda Nica?nac synodi veritate innotescat. 13. Scripla Africani episcopi ad Bonifacium urbii

6. 7. De sentcntia Sardicensis concilii recitata a Romae episcopum.

poslulante Novato episcopo. 14. Scripta Alricani concilii ad Coelestinum urbis
8. Ubi Augustinus episcopuscumsynodoNicsenum Romee episcopum.
concilium servare pi-omitlil.
3o3* DECRETALILM COLLECTIO. 354

84 INCIPIT CONCILIUM CARTHAGINENSE SEXTUM

Gestum ab episcopis ducentis decem et septem, sera cdlvii.

In hoc concilio aclum est ut Mcpenum concilium A actis nuper allegaverunt, et caelera quae acta sunt
ab episcopis orientalibus peteretur, cui synodo in- vel quae agenda sunt, subsequantur. Daniel notarius
terfuit legatio Ecclesise Romanae, Faustinus episco- recitavit commonitorium fratri Faustino et filiis

pus, Pbilippus et Asellus presbyteri. Post consula- Phihppo et Asello presbyteris. Zosimus episcopus :

tum gloriosissimorum imperatorum Honorii duode- Vobis commissa negotia non latent, vos ita ut
cimi, et Theodosii oclavum Augustorum, vni Kalen- nostra, imo quia nostra ibi in vobis praesentia est,
das Junii, scripta liaec sunt Carthagine in secretario cuucta peragite, maxinie cum et hoc nostrum possi-
basilicai Fausli, cum Aureiius papa una cum Valen- tis habere mandalum, et verl)a canonum quoe in
tino primae sedis Numidiae, et Faustino Ecclesise pleniorem firmitatem huic commonitorio inscripsi-
Potentinai primaj sedis provincise Italiae Piceni legato mus, ita enim dixerunt, dilectissimi fratres, in
Ecclesise Romanoe, sed et legatis diversarum pro- coucilio Nicaeno, cum de episcoporum appellatione
vinciarum Africanarum, id est, Numidiarum dua- decernerent. Placuit autem ut si cpiscopus accu-
rum, Rizancense, MauritaniiB Sitifensis, et Maurita- satus fuerit, el judicaverint congregali episcopi re-
niae Cffisariensis, sed et Tripolis, et Vincentio Culi- gionis ipsius, et de gradu suo dejecerint eura, et ap-
sitano, Fortunatiano, et caeteris episcopis provincia? pellasse episcopus videalur, et confugerit ad beatis-
proconsularis, ducentis decem et septem, necnon B simum EcclesiaeRomanse episcopum, et voluerit
Philippo et Asello presbyteris Romanae Ecclesiae, audiri et justum putaverit ut renovetur examen.
cum consedisset astantibus diacouibus Aurelius epi- scribere his episcopis dignetur, qui in finitima et
scopus dixit. propinqua proTincia sunt, ut ipsi dihgenter omnia
Cap. L Post diem praestitutam concilii, ut recor- requirant, et juxta fidem veritatis defiuiant; quod si

damiui, fratres beatissimi, multa tlagitata sunt per is ijui rogat causam suam iterum audiri deprecatione
exspectantes fralres nostros qui nunc ad praesentem sua moverit episcopum Romanum ut e latere suo
synodum legati advenerunt quae gestis necesse est presbyterum mittat, erit in potestate episcopi Ro-
consocientur. Qua de re Domino nostro de tantae mani quid velit et quid existimet, et si decreverit
congregationis coetu gratias referimus, superest ut mittendos esse qui praesentes cum episcopis judi-
tam exemplaria Nicaeni concilii quae nunc habemus, cent, habentes auctoritatem ejus a quo destinati
ct a Patribus conslituta sunt, (|uam eliani hic a de- sunt, erit in suo arbitrio. Si vero crediderit suffi-

ccssoribus nostris eamdem firmaules synodum, vel cere episcopos ut negolio terminum imponaut,
quac secundum eam formam per omnes clericorum faciat quod sapientissimo consilio suo judica-
gradus a summo usque in ultimum salubritcr ordi- ^ verit.

nata sunt in medium proferantur, ab universo con- IV. Et cum recitaret, Alippius episcopus Taga»
cilio dictum est, proferantur, Daniel notarius recila- steusis legatus provinciaj Numidiae dixit : De hoc
vit, Nicaeni concilii lidei professio vel staLuta sic se jam superioribus etiam litteris concilii nostri re-
habent. scripsimus, et id nos servaturos profitemur quod in
IL Et cum legisset Faustinus episcopus plebis Po- Nica^no concilio constitutum est, ad hoc tantum me
tentinae, provincise Italiae Piceni, legatus Romanoe movet, quoniam cum inspiceremus Graeca exempla-
Ecclesiae dixit : Injuncta nobis sunt a Sede apostoHca ria hujus synodi Nicaena?, ista ibi, nescio qua ra-
aliqua per scripturam, ahqua etiam in mandatis cum tione, minirae invenimus, unde petimus venei'atio-
vestra beatitudine retractanda, sicut et gestis supe- nem tuam, sancte papa Aureli, ut quia hoc authen-
rioribus meminimus, hoc est, de Nicsenis canonibus ticum concihum Nicaenum in urbe dicitur esse Con-
utconserventur, el conslitutio eorum et consuetudo, stantinopolitana aliquus cum scriptis tuae sanctitatis
quia aliqua ordine et canone tenentur, aliqua con- mittere digneris, et non solum ad ipsum sanctuni
sueludiue lirmata sunt, de his ergo si piacet beati- fratrem nosti'um Couslantinopolitanum episcopura,
tudini vestrae tractemus, et postea caetera quae acta sed etiam ad Alexandrinum et Autiochenum venera-
vel inchoata sunt, inserta firmabuntur, ut ad Sedem £) biles sacerdotes qui hoc nobis concilium sub sti-*

aposlolicam rescriptis vestris intimare possitis, at- pulatione litterarum suarum dirigant, ut omnis
que vos nos admonuisse apud venerabilem papam postmodimi ambiguitas auferatur, quia nos ita (ut

evidenter pateat, licet capitula actionum jam iuserta frater Faustinus attuht) minirac inveniraus ista.

sint gestis, de ipsis ergo (ut dictum est superius) Non tamen tantisper servaturos (ut antca dixi) do-
quid vestrae beatitudini placeat, agere debemus, ve- nec integra exemplaria veniant profitemur, pelen-
niat ergo commonitorium in medium, ut scire possit dus est autem litteris nostris et venerabiUs Eccksiae
vestra beatitudo quid in eo contineatur, ut ad sin- Roraanae episcopus Ronifacius, ut ipse quoque di-
gula respondeatur. gnetur ad raenioratas ecclesias aliquos mittere, qui
IIL Aurelius episcopus dixit : Proferatur com- eademexemplariapraedictiNicaeniconciliisccundum
monitorium quod fratres ct consacerdoles noslri ejus possint scripta profcrro, nunc autem memo-
Patrol. CXXX. 12
 rs:\ APPENl). A[) S.EC. IX. — ISIDoUI MEUCAIUKIS 330
rati concilii Nic;Bni qualia exemplaria habcainus liis j^ Jocundi aliqua firmari credo, aliijua Qrmari debeanl,
gestis sociemus. cuni jam in dubium ipsi canones venerint. Ergo ut
V. Fauslinus episcopus, legatus Ecclesise Romanoe, phicet et vobis et beatitudini vestroe ad sanctum et
dixit : Nec vestra sanctitas priTJudicat ecclesia; Ro- venerahilcm Ecclesiae Roraana) Bonifacium episco-
mana», sive de hoc capitulo, sive de aliis, quia di- pum vestra scribere dignetur sanctitas, ut et ipse
cere dignatus est frater noster et coepiscopus Alip- quod sanctus Augustinus statuere dignatus est, deli-
pius duhios esse canones. Sed hajc ipsa ad sanctum ])erare possit, utruni et hoc concedendum sit anre-
ct heatissimum papam nostrum scribere dignemini, ticendum hoc esl, de appellationihus inferioris gra-
ul ipse inlegros canones inquirens cum vestra san- dus, si ergo adhuc in dubium venit de hoc capitulo,
ctitate de omnibus conslitutis tractare possit. Suffi- justum est ut beatissimse Romanoe sedis episcopus
cit auteni ut et ipse beatissimus episcopus urhis informari debeat, si tamen in approhatis canonihus
Roma; sicnti vestra sanctitas apud se tractat, ita hoc inveniri possit.
et ipse inquirat, ne conlentio inter ecclesias nasci X. Aureiius episcopus dixit ; Etiam qucC dudum
videatur, sed magis charitate fraterna deliherare intimavimus, non patimini exem-
vestra; charitati

possitis ipso rescribente quid melius observari de- plaria statuiorum Nica^ni concilii, sed et qufe hic
beat. Aurelius episcopus dixit : Proeter ista qua; pro-B salubrilcra nostris decessorihus secundum ejusdem
misimus actis necesse est, ut etiam nostroe parvita- concihi normam formata sunt, vel quse nunc ordi-
tis litteris sancto fratri et consacerdoti nostro Boni- nata sunt, a nobis recitari et gestis inseri. Omne
facio singula quoe tractamus plenissime intimemus; concilium dixit : Exemplaria fidei et statuta Nicoenai

ergo si omnibus placet, prosecu tio nostra ore omniura sjTiodi quaj ad nostrum concilium, quae per beatae
condiscamus. Universum concilium dixit : Placet. recordationis olim preedecessorem tuse sanctitatis
VI, VII. Novatus episcopus legatus Mauritanioe Siti- qui interfuit, Cecilianum episcopum aliata sunt, sed
fensis dixit : Nunc meminimus in hoc prcesenti com- et qua; patres exemplaria sequentes hic constitue-
monitorio lectum etiam de presbyteris sive diaconi- runt, vel nunc communi tractatu statuimus, hic
bus contineri qualiter ab episcopis suis vel a finiti- gestis ecclesiasticis inserta manehunt, ita (ut supe-

mis audiri debeant, quod in Nicseno concilio minime rius dictum est) venerahilibus viris Antiochente et
legimus. Unde hoc ipsum jubeat sanctitas vestra Alexandrina;, sed et Conslantinopolitanoe ecclesia-
nobis recitari. Aurelius episcopus dixit : Recitelur rum episcopis scribere vestra beatitudo dignetur ut
ad locum, etiam hoc quod deposcitur; Daniel nota- exemplaria verissima concilii NicoRni sub stipula-
rius recitavit, de appellationibus autem clericorum, tione litterarum suarum dirigant, quo clara veritas
id est, minoris loci restat ipsius synodi certa respon- ea capitula quoe in commonitorio proesens frater et
sio, de qua re quod acturi sitis, credimus inserenda, coepiscopus noster Faustinus, et compreshyteri Phi-
quod tahter dictum est ex Sardicensi concilio. lippus et Asellus secum attulerunt, aut ihidem re-
Osius episcopus dixit Quid adhuc moveat reticere
: perta a nobis lirmabitur, aut si non inveniuntur col-

non deheo, si episcopus forte iracundus (quod esse
non dehet) cito aut aspere commoveatur adversus
presbyterum sive diaconum suum, et exterminare
eum de ecclesia voluerit, provid^^ndum est ne innocens
damnetur, aut perdat communionem, haheat pote-
statem ejectus ut finitimos interpellet episcopos, ut
causam suam audiant, et diligenter tractent, quia
non oportet negari audientiam roganti, et ille epi-
scopus qui aut justc aut iujiiste cjecit,
lecta synodo de hoc in sequenti tractabimus. Daniel
notarius Nicoeni concilii professionem fidei vel ejus
statuta recitavit in concilio Africano.
Symbolum Nicaenum.
XI. Credimus in unum Deum Patrem omnipoten-
tem, omnium visibilium et invisihiiium conditorem,
et in urumi Dominum Jesum Christum Filium Dei,
natum de Patre unigenitum, hoc est de substantia
patienter ac- Patris, Deuni de Deo, lumen de lumine, Deum vcrum

cipiat, vel negotium discutiatur, atit probetur ejus de Deo vero, natum, non factum, unius suhstantiac
aut emendctur sententia, etc. j) cum Patre (quod Groeci dicunt omousion), per quem
VIII. Cumquc recitaretur, Augustinus Ecclesia> omnia facta sunt, sive quoe in ccelis, sive qua? in
Hipponis Regicnsis legatus provincioe Numidion di- terris, qui propter nos homines et propter nostram
xit:Ethoc nos sei-vaturos profitemur, salva diligen- salulem descendit et incarnatus est de Spiritu san-
tiore inquisitione concilii Niconni. Aureliusepiscopus cto, et homo factus, passus est, et resiuTexit tertia
dixil : Si hoc etiam omnium vestroe charitati placet, dic, ascendit in cailos, sedet ad dexteram Patris,
responsione firmate. Universum concilium dixit : inde venturus judicare vivos et mortuos, et in .Spi-

Omnia qua; in Nicaeno concilio statuta sunt, nohis ritum sanctum. Eos autem qui dicunt, erat quando
umnibus placent. Jocundus episcopus Ecclesia^ Suni- non erat, et priusquam nascei'ctur non erat, et quia
tul.T, Icgatus provinci.-n Bizancen.T. dixit : Quod sla- ex nullis existcntihus factus est, vel alia substantia,
tutum est in Nicaeno concilio, violari a quoquam vel nalura, dicentes mutabilem et convertihilem
nuUatenus potest. Filium Dci, hos anathematizat catholica etapostolica
IX. Faustinus episcopus legatus ecclesifc Ro- Ecclcsia.
manfp dixit : Adhuc secundum professionein sancti- Epistola Africani cnncilii ad Bonifacium papam.
tati vestru! lani suicli Alippii ipiaui (;t IV.dris noslri XII. Domino beatissimo et honorabili fratri Bo.mf.\-
ijd-r l)i;i:ilETAlJLM CUI.LECTIO. 3b8

cio AcRELiLs, Valentinds primte sedis provincise Nii- ^ ut ea servarc sine ulla ejus injuria paulisper sinere-
midise, et cieteri qui praesentes adfuimus, numero mus, usque ad inquisitionem statutorum Nicseni
ducenti decem et septem ex omni concilio Africae. concilii, et nunc de tua postulamus sanctitate, ut

Quoniam Deoplacuit, ut dehisquoe vobiscum ege- quemadmodum ea apud Niceeam a Patribus acta
runt sancti fratres iiostri coepiscopus Faustinus et vel constiluta sunt, sic ea a nobis facias custodiri,

necnon beatfe
compresbyteri Philippus et Asellus, et ibi apud vos quse in coinmonitorio attulerunt, fa-

memoriae episcopo Zosimo, a quo ad nos mandata cias exerceri, id est, si episcopus accusatus fuerit et

et litteras attulerunt, sed tuse venerationi, qui in judicaverint congregati episcopi regionis ipsius, et
ejus loco es divina providentia cum rei christianae dejecerint eum
de suo gradu, etappellasse videatur,
felici proventu constitutus, humilitas nostrarescribe- et confugeritad beatissimum Romanaj Ecclesise epi-
ret, ea breviter insinuare debemus quae utrorumque scopum, et voluerit audiri, et justum putaverit, ut
concordia terminata sunt, non ea quse prohxis ge- renovetur examen, scribere his episcopis diligenter
storum voluminibus continentur, in quibus salva qui in finitima et propinqua provincia sunt, ut ipsi
quidem charitate, non tamen sine parvo altercatio- diligenter requirant omnia et juxta fidem veritatis
nis labore demorati sumus, ea gestis deliberantes definiant ;
quod si is causam suain iterum
qui rogat
quse nunc ad causam pertinent, quanquam et ille si B audiri, deprecatione sua moverit episcopum Roma-
adhuc esset in corpore, acciperet gratius quod vide- num, ut a latere suo presbyterum mittat, erit in po-
ret pacatius terminatum. Domine frater Apiarius testate episcopi qui velit et quid existimet, et si de-
presbyter, de cujus et ordinalione et excommunica- creverit mittendos esse qui prsesentes cum episcopis
tione, ac vocatione fuerat exortum, non solum suc- judicent, habentes auctoritatem ejus a quo destinati
censi verum etiam toti Africante Ecclesise non leve sunt, erit in suo arbitrio; si vero crediderit sufiicere
scandalum deomnibuserroribussuis veniampetens, episcopos,utnegotioterminumimponant,facietquod
communioni est restitutus, prior autem coepiscopus sapientissimo suo consilio judicaverit. Si quis episco-
noster Siccensis Urbanus, quod in eo corrigendum pus iracundus, quod esse nou debet, cito aut aspere
visura est sine uUa dubitatione correxit, quia vero commoveatur adversus presbyterum sive diaconum
paci et quieti ecclesise non tantum ad pra^sens, sed suum, et exterminare eum de ecclesia voluerit, pro-
etiam in posterum pi'ospiciendum fuit, quoniam videndum est ne innocens damnetur aut perdat com-
multa talia praecesserant, ut vel similia, vel etiam munionem, habeat potestatem ejectus, ut finitimos
graviora , deinceps prsecaveri oporteret ,
placuit interpellet episcopos, et causa ejus audiatur, et dili-
nobis, ut de Siccensi Ecclesia retento scilicet ho- gentius tractetur quod nonoportet ei negare audien-
nore gradus sui presbyter removeretur Apiarius, et '
tiam roganti, et ille episcopus qui aut juste, aut
accepto epistolio, ubicumque alibi vellet et posset, injuste rejecit, patienter accipiat negotium, ut discu-
presl)yterii munere fungeretur ,
quod eidem ipsi tiatur, aut probetur ejus aut emendetur sententia.
per litteras proprias postulanti sine difficultate con- Hsec utique ad adventum verissimorum exemplario-
cessimus. Sane priusquam hsec causa isto termino rum Nicajni concilii inserta gestis sunt, quae sibi
clauderelur interalia quae diuturnis disceptationibus quemadmodum ipso quod apud nos fratres ex apos-
versabamus, quia rogatio ipsa poscebat, ul apud acta tohca sede directi allegaverunt commonitorio conti-
ecclesiastica a nostris fratribus Faustinc» coepiscopo nerentur de eorum ordine, vel apud vos in Italia

etPhilippoatqueAsello,compresbyterisqusereremus, custodirentur, nullo modo nos talia qualia comme-

ut promerent quidquid eis nobiscum agendum fuis- morare jam volumus, vel tolerare cogeremur, vel
set injunctum, nonnulla quidem sine ullo scripto intolerabilia pateremur, sed credimus, adjuvante
cum id potius flagitare-
prosecuti sunt verbis, sed misericordia Domini Dei nostri, quod tua sanctitate
musquod inlitterisferrentcommonitorium,protule- Romanse Ecclesise prsesidenti non sumus,jam istum
runt, quod recitatum nobis etiam gestis qure secum typum passuri, et servabuntur erga nos ea quae no-
ad vos deferrent,
est allegatum, in quo eis quatuor rv bis etiam non disserentibus custodiri debeant cum
qusedam nobiscum gerenda mandata sunt, unum fraterna charitate quae secundum sapientiam et ju-
de appellationibus episcoporum ad Romanae Eccle- stitiam quam tibi donavit Altissimus, etiamipse per-
sise sacerdotem. Alterum ne ad comitatum episcopi spicis esse servanda, si forte aliter habent canones
importune navigent. Tertium de tractandis presby- Quamvis enim plurimos codices le-
Nicaeni concilii.
terorum et diaconorum causisapudfinitimos episco- geiimus, sed nusquam in Nicaeno concilio Latinisin
pos si a suis excommunicati leviter vel culpabiliter codicibus legimus, quemadmodum in supradicto
fuerint. Quartum de Urbano episcopo excommuni- commonitorio mihi directa sunt; ea tamen quiahic
cando, vel etiam Romam evocando, nisi ea quae vi- in nullo Graeco codice potuimus invenire, ex orien-
debantur corrigenda, corrigeret, quorum omnium de talibus Ecclesiis ubi perhibentur eadem decreta
primo et tertio, id esl, ul Romam liceat episcopis posse etiam authentica reperiri magis nobis deside-
provocare, et ut clericorum querelee apud suarum ramus afferri, pro qua re tuam quoque veneratio-
provinciarum episcopos finiantur, jam priore anno nem obsecramus, ut scribere etiam ipse digneris ad
etiam litteris nostris ad eumdem venerabilis memo- illarumparlium sacerdotes, hoc est Ecclosiac -^ntio-
ri«e Zosimum episcopum datis insinuare curavimus, chenae, Alexandrinae, Conslantinopolitanae, et ?i aliis
 3oy AWliND. \l) S.tC. 1\. — 1S113UH1 MKIICATOKIS 3tiO

eliam placuerit inx sanctitali, iit inde ad nos iidem A peiinii, Domini heatissinii fratres. Scripsistissaneut
canones apud Nica?am civitatem a patribus consti- verissinius canones apud NicBeam civitatem metro-
tuti veniant, te potissimum hoc beneiicium cunctis polini BithyniaB a Patribus constitutos, sub astipula-
occidentalibus Ecclesiis in Domini adjutorio confe- tione dirigam. Etquis est qui communem fidem vel
rente. Quis enim dubitet exemplaria esse verissima statuta a Patribus tirmala suis fratribus deneget?
concilii in Gra^cia Nica?na? synodi congregatee, qujE Oua dere pereunidem tilium mouni Marcellum sub-
ttim dc diversis locis et de nobilibus Grajcis Ecclesiis diaconum noslrum niniiam feslinantem, sicuti sta-
allata et comparata concordant? Quod donec fiat, tuti sunt iu Nicaea civitatc a Patribus, canones in-
haec qu8P in commonitorio supradicto nobis allegata tegros (ut jussistis) direxi, petens ut pro me pluri-
sunt de appellationibus episcoporum ad Romanae Ec- mimi vestra sancta congregatio orare jubeat. Et
clesiaj sacerdutem et de clericorum causis apud sua- alia mani!, Dominus noster sanctitatem veslram cu-
rum provinciarum episcopos terminandis nos utique stodiat, qiiud optannis, sanctissimi fralres.

ad probationem servaturos esse profitemur, beati- Incipiunt exemplaria Nicseui concilii direcla Africano
tudiuem tuam ad hoc nos adjuturam concitioa memoratispontificibiis post consulatum (jlo-
in Dei volun-
riosissimorum imperatorum, Honorii XII, Theodosii
tate confidimus : ceetera vero quae in nostra synodo VII consuiibus sexto Kalend. Dccemhris.
gesta vel firmata sunt, quoniam supradicti fratres B SYMItULCM.
nosii"i, Faustinus coepiscopus, Philippus et Asellus unum Ueum Patrem omnipotentem,
Credinius in
presbyleri secum ferunt, si dignatus fueris tua; nota visibilium necnun invisibilium conditurem,etin unum

faciant sanctitati. Et alia manu, Dominus noster te Dominum nostrum Jesum Cliristum Filium Dei, na-
nobis annis plurimis cuslodiat, beatissime frater, tum ex Patre, unigenitum, lioc est ex substantia Pa-

Amen. Aurelius episcopus Carthaginis, Alippius, tris, Deum ex Deo, lumen ex lumine, Deum verum
Augustinus, Possidius, Marinus, cffiteri episcopi du- ex Deo vero, nalum, non creatum, ejusdem cum
centi quatuordecim subscripseruut. Patre substantite, per quem omnia facla sunt, cce-

XIII. Incipiunt rescriptn adconcilium Africnnum Cyrilli lestia et terreua. (jui propter nos bomines et pro-
Alexandrini cpiscopi, ubi nutlientica Xicxni concilii pter nostram salutem descendit, et incarnatus est,
translata de Grxco per Innocentium presbytcrum
transmisit, qux et epistolx cum conrilio Nicseno per et bomo factus, passus est, et resurrexit tertia die.
memoralum presbyterum Innocentium et Mnrcellum Ascendit in cffilum, venturus inde judicare vivos et
subdiaconum Ecclesise Curlhaijinensis snncto Bonifn-
cio episcopo Romanx Ecclesise, die sexta Kalend. De-
morluos, et in Spiritum sanctum. Eos vero qui di-
cembris sunt directa. cunt, erat tempus quando non erat, etquia exnibilo
Domiuis honorabilibus sanctis fratribus et coepi- factus, vel ex alia substantia vel essentia esse, aut
scopis AuRELio et V.\lextiniano, sed et omni sanctse C mutabilem, aut convertibilem Filium Dei dicunt.
congregalioni in Carthaginensi synodo congregatae anatliematizat catbolica et apostolica Ecclesia.
CvRiLLLs salutans in Domino charitatem vestram. Huic symbolo lidei etiam exemplaria statutorum
Scripta venerationis vestraj muJtam habentiaque- ejusdem concilii Nicaeni annexa sunt de Gra?co in
rimoniam cum omnilaititia perfilium nostrum Inno- Latinum translata a Teilone et Thearisto Couslanti-
centium presbyterum suscepi, quibus a nobis spe- nopolitano.
de scrinio nostra Ecclesiaj verissima exem-
ratis, ut Incipiunt capitula ejusdem Nicseni concilii.
plaria ex authenlica synodo apud Nica>am civitatem i . De eunuchis qui seipsos abscindunt.
metropolim Bithyniai a sanctis patribus constituta 2. De his qui ex gentibus post baptismum ad cle-
atque firmata sub nostrae tidei pi^ofessione vestrae ricatus ordinem promoventur.
dileclioni dirigamus; unde, domini honorabiles fra- 3. De commaueutibus cum mulieribus.
pr«eunte, necesse babui per baruni la-
tres, salute
4. Deordinatione episcoporum.
torum lilium nostrum Innocentium presbyterum 5. De excommunicatis.
fulelissima exem])laria ex authentica synodo in Ni- civitatibus com-
De privilegiis quae quibusdam
6.
caea civitate Bithyniae habita vestrae charitali diri-
f\ petuni.
gerc, quod et in ecclesiastica historia inquirentes
7. De episcopo Ehae, id est Hierosolymorum.
invenietis. De Pascha (ut scripsislis) nuntiamus
8. i)e his qui dicuntur Cathari, id est mundi.
vobis, xvii Kalend. Maii nos futura indiclione cele-
9. De his qui ad sacerdotium sine examinatione
manu, Deus et Dominus noster san-
brare. Et alia
promoti sunt.
clam virginem congregalionem veslram custodiat 10. De lapsis ignoranler ordinatis.
quod optamus, charissimi fratres. 11. De his qui negaverunt, et babentur in locis.
Epistola Attici Constantinopolitani episcopi adeosdem. 12. De his qui abrenuntiant, et iterum ad sa^u-
Dominis sanclis merito beutissimls fratribus et lum sunl leversi.
cocpiscopis, Aurelio, Valentino, vcl creteris cliaris- 13. De his qui in exitu communionom requiniut.
simis in synodo apud Carlbaginem habitaconstitulis 14. De catechumenis lapsis.
Atlicus episcopus. Per fiiiuin nostruin Marcelluin Iri. De cloricis ne de civitatc ad aliam transeant.
subdiaconum noslrum scrij)la dilectionis vcslra' cum 10. I)e liis qiii in ecclesiis iii quibus provecli sunt
omni gratiaiuni aclione suscepi, Domiiio gratias minimc perduraverunt.
agens, quod inorui tantoi-um fratnim bcnediclioue 17. De clericis qui usurasaccipiunt.
 . .

3C1 DECHETALIIM r.OLIJXlTIO. MV,

18. De privilegiis presbyterorum. ^ pro hisferresenlentiam. Conciliaautamfiant, unum

19. De his qui a Paulo Samosateno ad ecclesiam quidem ante quadragesimam Paschae, ut omni pii-
veniunt. sillanimitate subiat^, munus niundum offeratur Deo,
20. De flectendo genu. secundum autem circa tempus autumni.
21. De observatione Nicseni concilii, ut nulla de 6. Antiquiores obtineant qui apud ^gyptum
reliquo varietas oriatur in ecclesiis. sunt, et Lybiam, et Pentapolin, ita ut Alexandrinus
Cap. i. Si quis per languorem a medicis sectus episcopus horum omnium exhibeat sollicitudinem,
cst, aut a barbaris abscissus est, iste remaneat in quia et urbis Romte episcopo similis mos est. Simi-
clero. Si quis autem sanus se abscidit, istum et in liter autem et circa Antiochiam et in cfeteris pro-
elero positum abstinere oportet, et de csetero nullum vinciis privilegiapropriareserventur metropolitanis

talium debere promoveri. Sicut autem hoc manife- Ecclesiis. Omnino autem manifestum est illud, quia

stum est, quia de his qui hanc rem excogitant, au- si quis prseter concilium metropolitani factus fuerit
dentque seipsos abscindere dictum sit, sic eos qui a episcopus, hunc concilium magnum definivit non
barbaris, aut a dominis castrati sunt, inveniuntur debere esse episcopum, si vero comrauni omnium
autem alias digni, tales ad clerum applicat canon decreto rationabili secundum canonem ecclesiasticum
2. Quia multa aut necessitate, aut aliter cogen- t> comprobato, duo aut tres propter proprias inimici-
tibus hominibus facta sunt contra canonem eccle- tias contradixerint, obtineat sententia pluriraorum,
siasticum, ut homines ex gentili vita nuper acce- 7. Hierosolymitana consuetudo antiqua servetur,
dentes ad fidem, et in parvo tempore catechizati, ut Eliae episcopus honoretur et habeat ordinem
statim adspiritale lavacrum ducantur, et siraul cum honoris, salva tamen raetropolitani dignitate ejds-
baptizati fuerint proraoveantur ad episcopatum, aut dera provincice.
ad presbyterium, placuit de caetero nihil talc fieri. 8. Si aliquando venerint ad catholicara Eccle-
Nam et tempore opus est ei qui catechizatur, et siara Cathari, placuit sicut et magna' synodo eos
post baptisma approbatio amplior, raanifesta enim ordinatos sic manere in clero. Ante omnia autem
est apostolica scriptura, quae dicit : Non neophitum, ha;c profiteri ipsos per scripturam oportet quod con-
ne forte in superbiara elatus in judiciura incidat, sentiant et sequantur catholica et apostolica dog-
et laqueura diaboli. Si autera, procedente tempore, mata. Hoc est et bigamis communicare, et his qui in

aliquod animi peccatum inveniatur circa hujusmodi persecutione lapsi sunt. circa quos et tempus consti-

35 personam, et convincatur a duobus aut tribus tutum est et dies definitus, et sequantur in omnibus,
testibus, ipse cesset a clero. Si quis autem prseter p qua? placuerunt catholicae Ecclesiae episcopo, vel
ha?c facit quasi adversus magnum concilium se effe- presbytero, ubicunque autem omnes, sive in castel-
rens, ipse periclitabitur de clero. lis, sive in civitatibus ipsi juncti fuerint, ordinati,
3. Interdixit omnimodo sanctum conciliura, neque qui inveniuntur in clero sint in eodem habitu, quot-
episcopura,nequepresbyterura,nequediaconum,ne- quot autem catholicfB Ecclesise episcopo vel pi'eshy-
qne ex toto eum qui in clero est,habere secum subintro- tero exstanta accedunt, manifestum est quod episco-
ductara mulierem,nisiforte matreraautsororem,aut pus ecclesiaj habebit dignitatem episcopi.Qui autem
eas solas personas quse refugiunt omnes suspiciones. nominatur apud eos episcopus presbyteri honorem
4. Episcopum oportet maxime quidera ab orani- habebit, nisi forte placuerit cpiscopo honoris eum
bus qui sunt intra provinciam episcopis ordinari; nomine frui, sin vero non hoc ei placuerit, provide-
si autem hoc difficile fuerit, aut propter urgentem bit ei locura aut cor episcopatus aut presbyterii, ut

necessitatem, aut propter longitudinem itineris, in clero omnino esse videatur, quatenus non in civi-

orani raodo tres in unum convenientes consentien- tate duo sint episcopi.

tibus, et his qui absentes sunt episcopis et sponden- 9. Si qui sine examinatione promoti sunt epi-
manus impositionera fieri.
tibus per scripta, tunc scopi aut presbyteri, vel cum discutiuntur confessi
Confirmatio autem eorum quae fiunt danda est uni- J) sunt quse peccaverunt, vel si ab aliis convincantur,
cuique a suae provincise metropolitano. ct confitentibus contra canonem homines commoti
o. De eis qui excoramunicantur, sive de clero manus eis imposuerunt, tales canon non suscipit,
sint, sive de laico agmine, ab episcopis per singulas sed abjicit, hoc enira quod irreprehensibile est, de-
provincias obtineat sententia, juxta canones eos qui fendit catholica Ecclesia.
ab aliis abjiciuntur, ab aliis non recipiendos. Re- 10. Quicunque de lapsis ordinati suntper ignoran-
quiratur autem ne pusillanimitate, aut pertinacia, tiam aut dissimulationem ordinantium, hoc non
aut aliqua alia molestia episcopisintexcoraraunicati. prsejudicat, canoni ecclesiastico, cogniti etenira de-
Ut ergo hoc decentius requiratur bene placuit, sin- ponuntur.
gulis annis per singulas provincias bis in anno con- 1 1 De his qui praevaricati sunt praeter necessita-
cilia fieri, omnibus simul episcopis in unum congre- tera aut praeter oblationera facultatura, aut praeter
gatis, ut tales qusestiones requirantur. Et ita qui periculum, vel tale aliquid quod factum est sub ty-
manifeste ofTenderint episcopum, rationabiliter ex- rannide Licinii, placuit sancto concilio (licet indigni
communicati apud omnes esse putentur, quandiu sint) humanitate tamcn subvenire eis, quotquot igi-

aut in commune aut episcopo placeat huraaniorem tur sincere poenitent, tres annos inter audientes sint.
;5(;3 Ai'ii:.ND. Ai) sa:l, ix. iSlDUlll MEKCArolUS 3tii-

Qui lapsi siiiil lideles, septoni annos succumbant, ^ piens, aut aliud aliquid excogitans turpis lucri gra-

duobus vero annis sine obiatione populo communi- tia, abjiciatur a clero, et alienus a canone sit.

cent in oralionibus. 18. Pervenit ad sanctum et magnum concilium

12. Quicunque vocati sunt per gratiam et pri-

quod in quibusdam locis aut civitatibus presbyteris

mordia demonstrantes bona deposuerunt cingulum gratiain sacra>communionis diaconi porrigant, quod
militia?, postea vero ad proprium vomitum revoluti neque canon neque consuetudo tradidit, ixt qui po-
sunt, itautaliqui etpecuniam conferant et beneficiis testatem offerendi non habent bis qui offerunt corpus

niilitiam repetant, isti decem annos succumbant post

Cbrisli norrigant. Sed etiam boc quoque innotuit

triennium auditiouis lempus. Sed in bis omnibus quod quidam diaconi ante episcopos contingant eu-
opoi'tet discutere voluntatem et speciem poenitentiae. cbaristiam. Omnia igitur baec amputentur, et ma-

quotquot enim timore et lacrymis et perseverantia

neant diacoui in proprio ordine,scientes quod epis-

et bonis operibus conversationem non simulatione coporum quidem ministri sunt, presbyteris autem
adimplentes constitutum tempus inferiores existunt, accipiant autem ex ordine eu-
demonslrant, isti

communicabunt, cliaristiam post presbyteros eis dante aut episcopo

auditionis oralionibus merito et
aut presbytero, sed uec sedere eis in medio presby-
poslea licebit episcopo bumanius de bis aliquid co
gitare, qui autem indiscrete tulerunt et ingressum ^ terorum liceat. Quod si hoc tiat, praiter canonem et
sibi sufficere arbitrati sunt ad conversionem, deQni- prseler ordinem probatur existere, si quis autem
obtemperare noluerit, post hanc definitionem cesset
tum omne compleant tempus.
a diaconio.
De exeuntibus de corpore vetus et canonica
13.
19. De Paulianistis refugientibus ad Ecclesiam
lex custodiatur et nunc, ut qui mori sperantur novis-
catholicam deiinitio prolata est rebaptizari eos om-
simojuvamine non priventur. Si vero desperatus
nino, si qui vero ex eis, preeterito tempore, fuerit in
communione sumpta, et oblatione percepta, iterum
clero, si quidem sine querela et reprehensione fue-
convalescat, sit inter eos qui orationibus tantum
rint, post baptismum ordinentur ab episcopo Ecclesiai
communicant, generaliter autem homini morituro
catholicae, si vero discussio eos minus idoneos inve-
petenti sibi communionis gratiam episcopus proba-
nerit, deponi eos convenit. Similiter autem et de
biliter oblationem ei contradat.
diaconibus et omnino de his qui sub canone conver-
De catechumenislapsis placuit sicut et magnoe
14.
santur, eadem forma servabitur. Meminimus autem
synodo, ut triennio tantum audiant, postea orent
de diaconissis qujE in eadem specie sunt, quia manus
cum catechumenis.
impositionem aliquam non habent, ut omnino inter
iS.Propter grandem tumultum et seditiones quaj '-'
laicas computentur.
liunt, placait omnimode auferri consuetudinem quae 20. Quoniam sunt quidam qui die Dominico
ost contra canonem in aliquibus partibus admissa, flectant genua, et in diebus Pentecostes, placuit de
ita ut de civitate in civitatem, nec episcopum, nec hoc sanctae et magnse synodo cunctos in omnibus
presbyterum, neque diaconum transferri Uceat. Si
locis consonanter et consentienter stantes Deum
quis autem post sancti et magni concilii defmitionem orare debere.
lale ali(|uid agere tentaverit, aut se dedcrit hnjusce- 21.Sanctum concilium traditis omnibus et rite
modi negotio, cassabitur hujusmodi machinatio, et Ecclesiarum pax et fides in orientis atque
dispositis ut
restituatur ecclesiae in qua aut episcopus aut presby- occidentis parlibus una eademque servetur, Iia?c ec-
ler aut diaconus fuerit ordinatus. clesiastica statuta necessario credimus inferenda.
16. Hi qui facile se periculis ingerentes, neque Explicit exemplar Nicajni concilii.
timorem Dei ante oculos habentes, neque ecclesiasti-
cum canonem scientes discedunl ab ecclesia pre- Epistola Africani concilii ad Caelestinum.

sbyteri aut diaconi, aut quicunque sunt in canone XIV. Domino dilectissimo et honorabili patri Coele-
constituli, isti nullo modo suscipi debenl ab alia
J) stino, Aurelius, Palestinus, Antonius, Tutus servus
occlesia, sed omnem eis uecessitatem imponi opor- Dei, Terentius, Fortunatus, Marlianus, Januarius, Op-
lere ut ad proprias parochias revcrtantur, pertina- tatus, Celticius, Donatus, Theasius, Vincentius, For-
cesautem excommunicatos esse oportet, si aulcm tunalianus, et ca^teri qui universali Africano concilio
ausu temerario subripuerit ad alterum perti-
aliquis Carthaginis adfuimus, oplaremus si quemadmoduni
nenlom et ordinaverit in sua ecclesia, non consen- sanclitas vestra dc adventu Apiarii laetatos vosfuisse
ticnte episcopo a quo discesserat clcricus qui in ca- missis per comprcsbylerum nostrum Leonem litteris
none constituilur, inlirnui sit hujusniodi manus im- inlimavit, ita nos quoque de ejus purgatione ha;c
]iositio. scripta cum laetitia mitteremus, esset profecto et
17. Qiiouiam plurcs in canone coiistituti ciipi- nostra et vestra modo alacritas certior, nec festinata

ditatein ct lucra turpia sectaniur, oblitiipio sacra; pra'propera viderentur quje adiiuc tam deaudiendo
Scripturai dicentis, " Qui pecuniam suam non dcdi t ad quam de audito prajcesserant. Advenienle sane ad
usurani, » cuin feneranlur aliis centcsimas exigunt, nossanctofratreetcoepiscopo nostro Faustino conci-
.juslcstatuilsanclumel magnum conciIiuin,utsi (juis lium congregavimus, et crodidimus ideo cum illo mis-
ijivontus fuorit post hanc dcfinitionem usuram acci- sum.quouiamsicutper ejus operam presbylerio anto
 DECHETALILM COLLECTIO. 3G6

reddilus fuerat, ita nunc posset de tantis criminibus a ^ quoque et sequentium clericorum improba refugia,
36 Thabracenis objectis eo laborante purgari, sicut te dignum est; repeUat sanctitas tua, quia et
cujus tanta actam immania flagitia decursus nostri nuUa patrum definitione hoc ecclesiaj derogatum
concilii examen invenit, ut memorati patrocinium est Africanfe, et decreta Nicsena sive inferioris gra-

potius quam judicium ac defensoris magis operam dus clericos, sive episcopos ipsos suis metropolitanis
quam disceptatoris justitiam superarent. Nam pri- episcopis apertissime commiserit. Prudentissime
mumquantumobstiteritomnicongregationidiversas enim justissimeque viderunt quaecumque negotia in
injurias ingerendo, quasi ecclesiae Romanse asserens suis locis ubi orta sunt finienda, nec unicuiqueprovi-

privilegia, etvolens eum anobis in communionem su- dentite graliam spiritus defuturam qua sequitas a
scipi, quem tuasanctitas credens appellasse quod pro- Christi sacerdotibus, et prudenter videatur, et con-
barenonpotuitcommunionireddiderat,quodminime stantissime teneatur, maximeque unicuique con-
tamen licuit, quod etiam gestorum melius ex le- cessuni est, si judicio fuerit off^ensus cognitorum,
ctione cognosces, triduano tamen laboinosissimo ad concilia proviucise sua?, vel etiam universale pro-
agitatojudiciocum diversa eidem objecta afflictissime vocare, nisi forte quisquam est qui credat unicuili-

qusereremus vel moras coepiscopi nostri Faustini, bet posse Deum nostrum examinis inspirare justi-

vel tergiversationes ipsius Apiarii, quibus nefandas B tiam, et innumerabihbus congregatis in concihum
turpitudines occulere conabatur, Deus justus ju- Nicaenum sacerdotibus denegare, aut quomodo
dex, fortis et patiens et longanimis, magno com- ipsum transmarinum judicium ratum erit, ad quod
pendio resecavit. Tetriore quippe ac putridiore testium necessariae personaj vel propter senectutis
obstinatione compressa, quatantum hvidum coenum infirmitatem, vel multis aliis intercurx'«ntibus impe-
impudentia negationis volebat obruere, Deo nostro dimentis adduci non potueruut. Nam ut aliqui tan-
ejus conscientiam cohortante, et occulta qute iflius quam a tuae sanctitatis latere mittantur, nullainve-
in corde tanquam in volutabro criminum jam dam- nimus patrum synodo constitutum, quia illud quod
nabat etiamhominibuspublicante, repente in confes- pridem per eumdem coepiscopum nostrum Fausti-
sionecunctorum objectorum flagitiorum dolosus ne- num tanquam ex parte Nicaeni concilii exinde trans-
gator erupit, et tandeni de omnibus incredibilibus misistis in conciliis verioribus, quae accipiuntur Ni-
opprobriis spontaneus, se ipse convicit, atque ipsam caeni a sancto CyriUo coepiscopo nostro Alexandrinae
quoque nostram spem, qua eum et credebamus, et ecclesiae et a venerabili Attico Constantinopolitano

optabamus de tam pudendis maculis posse purgari, antistite ex Authentico missis, quse etiam antehac
convertit in gemitus, nisi quoniam istam nostram ,
per Innocentium presbyterum et MarceUum subdia-
moestitiam uno tantum solatio mitigavit, quod et nos '
conum, per quos ad nos ab eis directa sunt, venera-
labore diuturnioris qusestionis absolvit, et suis vul- bilis memoriae Bonifacio episcopo praedecessori no-

neribus qualemcunque medelam, et si in vita ac sua stro a nobis transmissa sunt, in quibus tale aliquid
conscientia reluctante confessione providit, do- non potuimus reperire. Exsecutores eliam clericos
mine frater. Praefato itaque debitae salutationis offi- vestros quibusque petentibus nolite mittere, nohte
cio plurimum impendio deprecamur, ut deinceps ad concedere, ne famosum typum saeculi in Ecclesiam
vestras aures hinc venientes non facilius admittatis Christi quae lucem diem
simplicitatis et humilitatis
necanobis excommunicalos in communionem ultra Domini videre cupientibus videamur indu-
praefert,

velitis excipere, quia hoc etiam Nica^no concilio cere. Nam de fratre nostro Faustino, amoto jam pro
definitum facile advertit venerabilitas tua. Nam et suis nefandis nequitiis de Christi Ecclesia dolendo
si de inferioribus clericis vel laicis videtur ibi pi'aeca- Apiario securi sumus, quod eum px'obitate ac mode-
veri, quanto magis hoc de episcopis voluit observari, ratione tuae sanctitatis, salva fratei'na charitate ul-
nec iu sua provincia communione suspensi a tua terius in Africa minime sustinere patiatur, et alia
sanclitate temere vel feslinato, praepropere vel inde- manu : Dommus nosler sanclitatem vestram aevo
bitae videantur communioui restitui, presbji;erorum J) longiore orantem pro nobis custodiat, domine frater.

INCIPIUM CAPITULA GONCILII CARTHAGINENSIS SEPTIMI.

De excommunicatis ut ad clericorum accusa-
{. barunt ut ad caetex'a non admittantur.

tionem non admittantur. 4. De personis quse adversusclericos testimonium

2. De personis quibus clericoinim accusalio in- dicere prohibentur.
terdicitur. .t. De eo quem solo lestimonio praesiimpserit ex-
3. De his qui primum crimen objectum non pro- communicandum.

INCIPIT CONCILimi CARTIIAGINENSE SEPTIMUM

TRIGINTA OCTO EPISCOPORUM.
Post consulatum gloriosissimorum imperatorum tertio Kalendis Julii C;irthagine, in secretai'io basi-
Ilonorii tertii, et Theodosii octavi, Augustorum, licae restitulae, cum Aurelius episcopus una cum
 .

507 APPEND. AD S.^EC. IX. — ISIDOUI MEKCAIORiS 068

Fausliiio orelcsia? Putentinse provinoise Uali.TPiceni A III. Itom placuit, quotiescunque clericis ab accu-
legalo RomaniE Ecclesiae , Vincentio Ciiliisiano, satoribus multa crimina objiciunlur, et imum ex
Fortunatiano Neapolitano, Mauriano Uzipparensi, ipsis de quo prius egerit, probare non voluerit, ad
Adeodato Simidico, Pentadio Carpitano, Riifiniano caetera non admittatur.
Muzuensi, Prsetexato Sicilibensi, Quodvultdeo Ve- IV. Testes autem ad testimonium non admitten-
rensi, Candido Abiritano, Galloniano Uticensi lega- dos, qui nec ad accusationem admitti praecepti sunt,
tis, provincia^ Numidije, procoiisularis, Aiippio Ta- vel otiam quos ipse accusator de domo sua produ-
gensi, Augustino Ilippone Regiensi, et Possidio Ca- xerit, ad testimonium autem infra annos quatuor-
lamensi legalis provinciaj Numidia?, Maximiano decim non admittantur.
aetatis suae

Aquiregni, Jocundo Suffitulensi, et Hilarino Herreo- V. Item placuit, ut

si quando episcopus dicit

colorum legatis provinciee Bizancenoe, Novato Siti- aliquem sibi soli proprium crimen fuisse confessum,
tensi, et Leone Optensi legatis provincia» Mauri- atque ille neget, non putet ad injuriam suam epi-
tanise Sitifensis, Nivello Rusui'ensi, Laurentio Ico- scopus pertinere, quod illi soli non creditur, et si
sitano, et Numeriano Nusgumensi legatis, provinciae scrupulo proprise conscientiae se dixit neganti nolle
Mauritanise Caesariensis, ab universis conciiio judi- communicare, quamdiu excommunicato non com-
cibus delectis astantibus diaconibus consedisset, et B municaverit suus episcopus eidem episcopo, ab aliis

quibusdam peractis multi episcopi caiterorum per- non communicetur opiscopis, ut magis caveat episco-
agendorum moras se conqufererentur susliuere non pus, ne dicat in quemquam quod aliis documentis
posse, et ad proprias ecclesias festinarent, placuit convincere non potest. Et subscripserunt Aurelius
universo conciiio, ut ab omnibus eligerentur de episcopus ecclesiae Carthaginensis, Faustinus Poten-
singulis quibusque provinciis, qui propter alia per- tinae provinciae Piceni, Alippius Tagastensis legatus

agenda residerent, et factum est ut lii adessentquo- provinciae Numidiae, Augustinus Hipponoe Regiensis

rum subscriptiones eos adfuisse testantur. legatus Numidiae provinciae, Possidius episcopus
Cap. I. Placuitque, quoniam superioribus conci- Calamensis legatus provinciae Numidise, Novatus
liorum decretis de personis quae admittendee sunt ad Sitifensis legatus provinciae ejusdem, Leo Optensis
accusationeni clericorum jam constitutum est, et legatus provinciae Mauritaniae Sitifensis, Maurita-
quse personffinon admittantur jam expressum est, nius Uzipparitanus, Rufianus Muzensis, Quodvult-
idcirco detinimus eum rite ad accusationem non deus Verensis, Candidus Abiritanus Germauiciano-
admitti, qui posteaquam excommunicatus fuerit in rum, Gallonianus Uticensis, Jocundus Suffetulae le-

ipsa adliuc excommunicatione constitutus, sive sit gatus provinciae Bizancenae, Hilarinus Horreocel-
clericus, sive laicus, accusare voluerit. lensis legatus provinciaj Bizancenae, Maximianus
II. Item placuit, ut omnes servi vel proprii liberti Suffetulensis legatus provinciae Bizancenae, Maxi-
ad accusationem non admittantur, vel omnes quos mianus Aquiregnis legatus provincia; Bizancenae,
ad accusanda publica crimina leges publicee non Nivellus Rusurensis legatus provinciae Caesariensis,

admittunt, omnes enim infamiae maculis aspersi, id Laurentius Icositanus legatus provinciae Caesariensis,
est, histriones ac turpitudinibus subjectai personae, Numerianus Nusgumensis legatus provinciae Caesa-
liaeretici etiam, sive pagani, sive Judaei, sed tamen ricnsis , Pliilippus presbyter Ecclesiai Romanae,
omnibus quibus accusatio denegatur, in causis pro- Asellus presbyter legatus Ecclesi» Romanae.
priis accusandi licentia non neganda.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII MILEVITANI.

1 Contra Pelagianos qui dicunt etiam sine poc- 8. Quod a sanctis vei'acitcr dicitur : Dimitte
cato mori potuisse Adam. nobis debita nostra.
2. Quod juxta Apostoli testimonium etiam par- D 9. Quod ad communes causas Ecclesiae generale
vuli qiii nihil peccati adhuc commiserunt omnes in concilium congregari oporteat, in privatis vero
jioccatoriim remissione veraciter baptizentur. causis spccialo uniuscujusque provincia».
',). Qiiod gratia Uei non solum pcccata dimittit,
10. Ut epistolas ad conciliuiu evocandum metro-
sed etiam adjuvat ne committantur.
politanus subscribat, et dirigat.
4. Quod per gratiam Dci sciamus quid facere dc-
I i . Ut de haereticis et intidelibus quidqnid in
beamus et diligere ut faciamus.
concilio constituilur a principo iinplcretur.
?). Quod gratia Dci praestot iit lcx impleatur, non
(sicut ait Pclagius) facile qiiasi sine gratia Dei dif- 12. Ut preccs ct orationes composita> (nisi pro-

licifius possit impleri. bata^ fuerint in coucifio) non dicantur.

6. Quod juxta sententiam Joannis evangelistae :

13. Ut posteriores anteriorihus episcopis non
Nemo sit qui csse possit sine peccato. piwferantur, nec inconsultis piiiuatibus suis aliquid
7. Quod unicuique otiain justo non soliiin pro agere praesumant.
aliis, sod et pro semetipso dicorc oportoat : Diniille 1 i. Ul episcopi pro (oinpore consecrationis
nobis (lebiU noslra. sua^ littoras al) ordinatoribus liabeant.
 ^

30.0 DECRETALIUM COLLECTIO. .370

37 l^- L't ubi primum quis legerit, ibi perma- De episcopis qui quod repetere poterant,
21. pra?-
iicat clericus. termissa synodo invaserunt.
16. Ut pro causis ecclesiarum exsecutores vel ad- 22. De clericis qui de judicio episcoporum suorum
vocati a principe postulentur. conqueruntur.
17. Ut neque dimissus, neque dimissa alteri con- 23. De bis qui apud heereticos poenitentiam acce-
jungantur. perunt.
18. De his qui in sua provincia non communicant 24. De episcopis negligentibus adversus hsereti-
ubi alibi non communicent. cos.

19. De clericis qui apud principem saeculare judi- 2o. Unde supra.
cium aut synodale impleverint. 26. De virginibus quai infra viginti quinque an-
20. Ut sine formatis nemo ad comitatum proflci- nos, necessitate cogente, velantur.
scatur, et qualiter formatse fiant. 27. De episcopis qui post acta Carthagiuensis sy-
Dodi retenti sunt ad reliqua peragenda.

INCIPIT CONCILIUM MILEVITANUM.

Gloriosissimis imperatoribus Arcadio et Honorio, g in qua justificamur per Jesum Christum Dominum
Augustis viris, clarissimis consulibus, sexto Kalen- nostrum ad solam remissionem peccatorum valere,
das Septembris in civitate .Milevitana, in secretario qua; jam commissasunt, non etiam ad adjutorium ut
basilicaj cum Aurelius episcopus Ecclesiae Carthagi- non committantur, anathema sit.
nensis in concilio uni\ersali consedisset, astantibus IV. Item quisquis dixerit eamdem gratiam Dei per
diaconibus, Aurelius episcopusdixit : QuoniamEccIe- JesumChristum Dominum nostrum propterhoc tan-
si^e sanctce unum est corpus, omniumcpie membro- tum nos adjuvare ad solam non peccandum, quia per
rum caput est, unum factum est, volente Domino, ipsam nobis revelatur et aperitur intelligentia man-
ac nostram inflrmitatem juvante, ut ad hanc eccle- datorum ut sciamus quid appetere, quid vitare de-
siam couvenii^emus dilectionis et fraternitatis gratia beamus, non autem per illam nobis praestari, ut
unde quseso charitatem vestram, quia ita
invitati, quod faciendum cognoverimus etiam facere diliga-
credendum est, quod noster accessus ad vos nec su- mus atque valeamus, anatbema sit, ciun dicat Apo-
perfluus nec insuavis est cunctis, ideoque pariter stolus : Scientia iuflat, charitas vero sedificat, valde
quaedam de causis fidei, unde nunc qusestio Pelagia- impium est ut credamus ad eam quae inflat nos ha-
norum imminet, in hoc coetu sanctissimo primitus bere gratiam Christi, ad eam quse sediflcat non ha-
tractentur, deinde subsequantur, et aliqua quse dis- C bere, cum sit utrumque donum Dei, et scire quid
ciplinse ecclesiasticae necessaria existunt. facere debeamus, et diligere ut faciamus, ut ffidifi-

Cap. L Placuit ergo omnibus episcopis qui fue- cante charitate scientia non possit inflare, sicut au-
runt in hac sancta synodo, constituere haec quse in tem de Deo scriptum est, qui docet hominem scien-
proesenti concilio definita sunt, ut quicunque dicit : tiam, ita etiam scriptum est.
Adam primum hominem mortalem factum, ita ut V. Item placuit ut quicunque dixerit ideo nobis
sive peccaret, sive non peccaret, moreretur in cor- gratiam justificationis (charitas ex Deo est) dari, ut
pore, hoc est de corpore exiret, non peccati merito, quod facere per liberum jubemur arbitrium, facilius
sed necessitate naturse, anathema sit. possimus implere per gratiam, tanquam et si gratia
IL Item placuit, ut quicunque parvulos recenlos non dareturnon quidem facile, sed tamen possimus
ab uteris matrum baptizandos negat, aut dicit qui- eliam sine illa implere divina mandata, anathema sit,

dem : In remissionem peccatorum eos baptizari, sed De fructibus enimmandatorum Dominus loquebatur,
nihil ex Adam trahere originalis peccati quod rege- ubi non ait, sine me difficilius potestis facere, sed
nerationis lavacro expietur, undefit consequens, ut ait, sine me nihil potestis facere.
ia eis forma baptismatis in remissionem peccatorum x^ VI. Item placuit, quod ait sanctus Joannes aposto-

non vera, scd falsa intelligatur, anathema sit, quo- lus, si dixerimus quia peccatum non haberaus, nos-

niam non aliter intelhgendum est quod ait Aposto- ipsos seducimus, et veritas in nobis non est, quis-
lus, per unum hominem peccatum intravit in mun- quis sic accipiendum putaverit, ut dicat propter hu-
dum, etper peccatum in nos, etitainomneshomines manitatem non oportere dici, nos non habere pec-
pertransiit, in quo omnes peccaverunt, nisiquemad- catum, non quia veritas est, anathema sit. Sequitur
modum Ecclesia catholica ubique diffusa semper in- eum Aposlolus, et adjungit : Si autem confessi fue-
tellexit, propter hanc euim regulam fidei etiam par- rimus peccata nostra, fidelis estet justus qui remit-
vuli qui nihil peccatorum in semetipsis adhuc com- tat nobis peccata, etmundet nos ab omni iniquilate.
miltere potuerunt, ideo in peccatorum remissione ubi satis apparet hoc non tantum humiliter, sed
veraciter baptizantur, ut in eis regeneratione mun- etiam veraciter dici poterat enim Apostolus dicere
:
:

detur quod gencratione traxerunt. Si dixerimusquia non habemus peccatuui, nos'ipsos

IH. Item placuit ut quicunquedixciit ?rHtiam Doi, extoUimus, et humilitas in nobis^non est;jsed cum
371 APPE-ND. AD S.tC. IX. ISIDOKI MEKCATOHIS 37-2

ait nosipsos decipimus, et veritas in nobis non esl, * aliqtiid conirafidem per ignorantiam, vel per minus
satis ostendit eum qui se dixerit non habere pecea- studium sitcompositum.
tiim, non verum loqui sed falsum. XIH. Palentinus episcopus dixit : Si permillit

VI[. Item placuit, ut quicuuque dixerit in oralionc bonum patientia? vestr», prosequar ea quef neces-
Dorainica, ideo, dicere sanctos, dimitte nobis debita saria sunt ecclesiasticaj disciplinaj. Scimus enim sic

nostra, ut non pro seipsis hoc dicant, quia non est inviolatam permansisse ecclesiasticam disciplinam,
ois jam necessaria ista petitio, sed pro aliisqui sunt ita ut nuUus fratrum prioribus suis se aliquando
in suo populo peccatores, et ideo non dicere unum- auderet anteponere, sed ofliciis legilimis id semper
({uemque sanctorum, dimitte mihi debita mea, sed exhibitum quod ab iusequenlibus
est jirioribus ,

(limitte uobis debita noslra, ut hoc pro aliis polius rationabilitcr semper acciperetur. Huuc ordinem
quam pro se justus petere intelligatur, auathema jubeat sanctitas vestra melius vestris interlocutioni-
sit. Sanctus enini et justus ei'at aposlolus Jacobus bus roborare. Aurelius episcopus dixit : Non decue-
cum dicebat, in multisenim offendimus omnes. Nam rat quidem ut hsec repeteremus, nisi forte existerent
(fuare additum est omnes, nisi ut ista sententia con- inconsideratffi mentes quorumdam qute ad haec sta-

veniret, et in psalmo ubi legitur : Non intres in ju- tuenda nostros acuerent sensus, sed et communis
dicium cum servo tuo, quia non justilicabitur in con- B h»c causa est quam insinuavit fratcr et coepiscopus
spectu tuo omnis vivens; ct in oratione sapientis- noster, ut unusquisque nostrum ordiuemsibi decre-
simi Salomonis : Non est homo qui non peccet ; et in tum a Deo cognoscat, et posteriores anterioribus
libro Job : In manu omnis hominis signat, ut sciat deferant, nec eis inconsultis ahquid agere pra>su-
omnis liomo infirmitatem suam. Tnde etiam Daniel mant. Qua de re oportet eos qui putaverint spretis
sanctus et justus cum in oratione pluraliter dice- majoribus aUquid praesumendum competenter esse
ret : Peccavimus, iniquitatem fecimus, et cetera, ab omni conciiio coercendos. Universi episcopi dixe-
quae ibi veraciter et humihter confitetur, ne puta- runt : Hic ordo et a patribus et a majoribus est
retur, quemadmodum quidam sentiunt heec non de servatus, et a nobis Deo propitio servabitur, salvo
suis, sed de popuh sui potius dixissepeccatis, postea etiam jure primatus Numidice et Mauritanioe.

dixit : Cum orarem et confiterer peccata mea et pec- XIV. Deinde placuit ut quicunque deinceps ab
cata populi mei Domino Deo nostro, nohiit dicere episcopis ordinantur, litteras accipiant ab ordinato-
peccata nostra, sed populi sui dixit et sua, quia ribus suismanu eorum subscriplas, continentes con-
futuros istos qui tam male intelUgunt, tanquam pro- sulem et diem, ut nulla altercatio de posterioribus
pheta praevidit. vel anterioribus oriatur.
VII. Item placuit, ut quicuuque verba ipsa Domi- XV. Item placuit ut quicunque in ecclesia vel
nicae orationis ubi dicimus Dimitte nobis debita no-
:
semel legerit ab alia ecclesia, ad ciericatum non
stra, ita volunt a sanctis dici, ut humihter non ve- teneatur.
raciter hoc dicatur, anathema sit. Quis enim ferat
XVI. Placuit prfeterea, ut exsecutoribus in omni-
orantem et non hominibus, sed ipsi Domino men-
busjustis desideriis imparUatur, placuit etiam ut
tientem qui labiis sibi dicit dimitli velle, et corde
petatur a gloriosissimis imperatoribus, ut jubeant
dicit, quae sibi dimittantur, nou habere?
debita
judicibus dare petitos sibi defensores scholasticos
Hucusque de fide contra Pelagianos, nunc regulai
tractantur ecclesiastica^.
38 f ^" ^*^ ^^'•" ^'"'^' ^^' '" officio defensionum cau-
sarum ecclesiasticarum, ut morc sacerdotum pro-
IX. Placuit ut non sit ultra fatigandis frati-ibus
vincia?, id est, ipsi qui defensionem ecclesiarum
anuiversaria necessitas, sed quoties exegerit causa
susceperint, habeant facultatem pro negotiis eccle-
communis, id est, totms Africai uudecunque ad hanc
siarum (quoties necessitas tlagitaverit) vel ad ob-
sedem pro conciho datw iitteree fuerint, congregan-
sistendum callide decipientibus vel obrepontibus ,

dam esse synodum iu ea provincia ubi opportuuitas

vel ad necessaria suggerenda ingredi judicum sccre-
persuaserit, causai autem quajcomnmnes non sunt, r\ ,

suis proviuciis judicentur.

XVII. Placuit ut sccundum evangehcam et aposto-
X. Placuit eliam pati ut omnium episcoporum
tolicam disciplinam, noquo dimissus ab uxore neque
epistoUs omnibus de conciHo daudis sanctitas tua
dimissa a marito alteri conjungantur, sed ita ma-
sola subscribat,
neant, aut sibimet reconcilientur, quod si contomp-
XI. Placuit et illud advcrsus ha?reticos, vel paga-
serint ad pamitenUam rodigantur, in qua causa le-
nos, vel eorum supcrstitiones, utlegati missi de hoc
gem imperialem petcndam promulgari.
glorioso concilio quidquid utileprovideriut a glorio-
sissimis principibus impetrent. XVIII. Placuit, n[ quicunque uon communicans in

provincia propria in aliis provinciis vcl transmarinis

XII. Placuit etiam et ilhid, ut preccs vel oraUo-
nes, seu missa» qufe probatai fueiiut in concilio, sive partibus ad commuuicandum obrepserit, jacturami

praifationes, sive commendationes, seu manus inq)o- conmiuuionis vel Clcricatus excipiat.

biUones ab omnii)us celehrentur, nec alia; omnino XIX. Placuit, ul <iuicuuque ad imperatorcm co-j

dicantur iu ccclesia, nisi quai a prudentioribus tra- gnitionemjudiciorum publicorum ab episcopis pe-j

ctato^ vel comprobatse in synodo fuerint, ne forle tierit. honore proprio privetur, ^i autom opisocpalcj
 DECUETALllM COLLEGTIO. 374
judicium ab imperatore postulaverit, nihil ei obsit. ^tieis impune ut ibi sint et suam diligentiam fuisse
XX. Placuit, ut quicunque clericus propter ne- prseventam, ut eo modo ejus cura solertior vitare-
cessitatem suam alicubi ad comitalum ire voluerit, tur, cum hoc judices episcopi cognoverint, sive ca-
formatam ab episcopo suo accipiat, quod si sine thedrse loca restituant. Sane si episcopi inter quos
f'oi'mata voluerit pergere, a communione removea- causa versatur, diversarum sunt provinciarum, ille

tur, quod si alicubi ei repentina necessitas orta fue- primas det judices in cujus provincia est locus de
rit ad comitatum pergendi, alleget apud episcopum quo contenditur, autem ex communi placito vici-
si

loci ejus ipsam necessitatem, et de boc scripta ejus- nos judices elegerint, aut duo eligantur aut tres,
dem autem qua^ a prima-
episcopi deferat, formataj quod si ti"es elegerint, aut omnium sententiam se-
tibus, vel a quibuscumque episcopis clericis propriis quantur, aut duorum, judicibus autem quos com-
dantui', habeant diem Paschse. Quod si adhuc ejus- munis consensus elegerit, non liceat provocare, et
dem anni Paschse dies incerta est, ille praecedens quisquis probatus fuerit pro contumacia noUe ob-
adjungatur quomodo solet post consulatum in publi- temperare judicibus, cum hoc primse sedis episcopo
cis gestis ascribi. fuerit probatum, det litteras ut nuUus ei communi-
XXI. Item placuit, ut quicunque episcopi, quas- cet episfcoporum donec obtemperet.
cunque ecclesias vel plebes quas ad suam cathedram B XXV. Si in matricibus cathedris episcopus ne-
eestimant pertinere, non ita repetunt ut causas suas gligens fuerit udversus hsereticos, conveniatur a vi-
episcopisjudicantibus agant, sed si in alio retinente cinis episcopis diligentibus, et ei sua negligentia
irruerint, sive volentibus sive nolentibus plebibus demonstretur, ut se excusare non possit; quod si ex
causa? suffi detrimentumpatiantur, et quicunquejam die quo convenitur intra sex menses, si in ejus
hoc fecerint , si nondum est inter episcopos flnita provincia exsecutio fuerit, ct non eos ad unitatem
contentio, sed adhuc inde contendunt, ille indc di- catliolicam convertendos curaverit, non ei commu-
scedat, quem constiterit prifltermissis judiciis ec- nicetur donec impleat autem exsecutor ad loca
; si

clesiasticis irruisse, nec sibi quisque blandiatur, si non venerit, non ascribatur episcopo, si autem pro-
a primate ut retineat litteras, impetrarit, sed sive batum fuerit eum de communione illorum fuisse
habeat litteras, sive non babeat, conveniat eum qui mentitum dicendo eos communicasse quos eo sciente
tenet, et ejus litteras accipiat, ut eum appareat pa- non communicasse constiterit, etiam episcopatum
ciflce tenuisse ecclesiam ad se pertinentem ; si autem amittat.
ille aliquam qusestionem retulerit per episcopos ju- XXVI. Item placuit, ut quicunque episcoporum
dices causa flniatur, sive eis primates dederint, sive necessitate periclitantis pudicitia^ virginalis, cum
quos ipsos vicinos ex consensu delegerint. vel petitor potens, vel raptor aliquis formidatur,
XXII. Item placuit, ut presbyteri, diaconi , vel vel si aliquo etiam mortis scrupulo periculoso com-
caeteri inferiores clerici in causasquas habuerint, si puncta fuerit, nec non velata fuerit, aut exigentibus
de judiciis episcoporum suorum questi fuerint, vi- parentibus, aut his ad quorum curam pertinet, ve-
cini episcopi eos audiant, et inter eos quidquid est, laverit virginem, seu velavit intra viginli quinque
finiant adhibiti ab eis ex consensu episcoporum suo- annossetatis, non ei obsit concilium, quod de isto

rum. Quod si et ab eis provocandum putaverint, annorum numero constitutum est.

non provocent, nisi ad Africana concilia, vel ad pri- XXVII. Item placuit ne diutus universi episcopi
mates provinciarum suarum, ad transmarina autem qui ad concilium congregati sunt, tenerentur ab
qui putaverit appellandum a nullo intra Africam in universo concilio ternos judices de singuiis provin-
communione suscipiatur. ciis eligi, et electi sunt de provincia Carthaginensi
XXIII. Placuit, utquicunque conversus ab bsereti- Vincentius, Fortunatianus et Clarus de provincia
cis dixerit se apud eospoenitcntiam accipere, unus- Numidia^, Alippius, Augustinus, et Restitutus de pro-
quisque catholicus episcopus requirat, ubi et ob vincia Bizancena, cum sancto sene Domitiano pri-
quam causam apud eosdem bcereticos pcenitentiam ]} mate Cresconius, Jocundus et Melianus, de Mauii-
susceperit, ut cum documentis certis hoc ipsum ap- tania Sitifensi, Severianus, Asiaticus, et Donatus,
probaverit sibi pro qualitate peccati, sicut eidem de provincia Tripobtana, Plautius qui ex more le-

I episcopo catholico visum fuerit, tempus poenitentiaj gatus unus est missus. Qui oiunes cum sancto sene
j
reconciliationis decernat. Aurelio universacognoscant, a quo petiit imiversum
. XXIV. Item placuit, ut quicunque negligunt loca concilium, ut cunctis sive gestis qucC confecta jam
j
ad suam calhedram pertinentia in catholicam unita- sunt, episcopis ipse subscribat, et subscripserunt.

I tem lucrari conveniantur a diligentibus vicinis epi- Auralius episcopus Ecclesiae Cartbaginensis, huic
scopis, ut id agere non morentur, quod si intra sex decreto consensi et perlecto subscripsi; Donatianus
j
menses a die conventionis non boc fecerint, qni Telepsensis primie sedis subscripsi ; Augustinus
I
potuerit cas lucrari ad ipsum pertineant, ita sane Hipponae Regiensis subscripsi. Similiter et omnes
[
ut si ifle ad quem pertinuisse videbantur, probare episcopi subscripserunt.
potucrit magis illius electam negligentiam abhaire- Hucusque concilia .\fricaj.
 .

375 AFPEiND. AD S.+X. IX. — ISIDOIU MERCATOIllS 37(j

SEOUUNTUR GONCILIA GALLI^.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII ARELATENSIS.

1 . Ut uno die et tempore Pascha celebretur. a 13. Ut proditores fratrum, vel vasorum, seu Scri-
2. Ut ubi quisque ordinatur, ibi permaneat. pturarum cum vei'beribus deponantur.
3. Ut qui in pace arma projiciunt, excommuni- 14. Ut falsi accusatores fratrum usque ad exitum
centur. excommunicentur.
4. Ut aurigai dum agitant excommunicentur. 15. Ut levitse non offerant.
3. Ut qui in theatris conveniunt, excommuni- 16. Ut poenitentes ubi acceperint onerationem ibi

centur. communicent.
0. Ut in infirmitate conversi manus impositionem 17. Ut nuUus episcepus alium conculcet episco-
sccipiant. pum.
7. De prsesidibus, ut cum couscientia episcopi sui 18. Ut diaconus nihil sine presbytero suo agat.
communicent. 19. Ut presbyteri sine conscientia episcoporum
8. Ut ex hseresi conversi in Trinitate baptizentur. suorum nihil faciant.
9. Ut qui confessorum litteras portant, alias acci- 20. Ut peregrino episcopo locus sacrilicandi
piant. detur.
10. Ut cujus uxor adulteravit, ipseaham nonacci- 21 Ut sine tribus episcopis nullus episcopus ordi-
piat. B netur.
d 1 . Ut feminae fideles quae gentibus se junxerunt, 22. Ut clericus alibi transiens excommunicetur.
excommuniceulur. 23. Ut apostatse qui tardius revertuntur, nisi per
12. Ut clerici feneralores excommunicentur. dignam pcenitentiam non recipiantur.

INGIPIT CONGILIUM ARELATENSE PRIMUM

Habitum tempore Constantini imperatoris.

Domino et sanctissimo Sylvestro episcopo coetus r exciudantur, simiUter etde hisfiatquirempublicam

episcoporum qui adunati fuerunt in oppido Arela- agere volunt.
tensi. Qua^. decrevimus communi conciUo charita- VIII. De Arianis qui propria lege sua utuntur, ut
tive siguilicamus, ut omnes sciant quid in futurum r(.'haptizentur placuit. Si ad ecclesiam aiiqui de hac
observare deheant. lia'resi veuerinl, interrogent eos uostrai fidci saccr-
(jAV. De observatione Paschse Domini, ut uno
I. dotos symbolum, et si prajviderint in Patre et Fiiio
die et omnem orbem observetur, ot
tempore per ct Spiritu sancto eos baptizatos, manus eis tantum
juxta consuctudinem litteras ad omnes tu dirigas. imponatur, ut accipiant Spiritum sanctum. Quod si

II. De his qui in quibuscunque locis ordiuati fue- interrugali, uon responderint hanc Trinitatcm, noui
rint mlMistri, in if^sis locis perseverent. baplizentur.
lil. De his qui arma projiciunt in pace, placuit, IX. De his qui confcssorum htteras affcrunt, pla-
abstinere eos a communione. cuit ut sublatis eis litteris, alias accipiant communi-
IV. De agitatoribus qui lidelcs sunt, phicuit eos catorias.
(pumdiu agitant a communione sejiarari. X. De his qui conjuges suas in adulterio depre-
V. Dc tiicatricis, et ipsos piacuit ((juandiu agunt) hendunt, et iidcm sunt adolescentes fideles et pro-
a communione separari. D iiibentur nubere, placuit ut in quanlum potesl cou-
VI. De his qui infirmitate crcdcre volunt, pkicuit siiium eis detur, ne viventihus uxorihus suis, licet

debere his manum imponi. adulieris, alias accipiant.

89 V- De pra.'sidibus qui fideles ad pra>sidatum XI. Dc puellis flclclibus qu;e gcntibus junguntur
jjnjsiiiiint ila |)iacuit, ut cum prunioti fuerintlittcras placuit ut aliquanto tcmpore a communionc sepa
accipiant ccclesiasticas communicatorias, ita tamcn rentur.
ut (juibuscunque locis gesserint ab episcopo ejusdcm XII. Dc ministris qui feneranlur, placuit eos juxtc
loci cura de illis agatur,utcum c(jei)erinl cum disci- formam divinitus dalam a communioue abstincre. |

piina puhiica agero, lunc deinum a comuumione XIII. Dc liis (pii Scripturas sanclas tradidisse dicin '
 DECRETALllM COLLECTIO. 378

tiir, vel vasa noniiiiiea, vel nomina fiatriiiu suorum, /^ XVIIL De diaconibus urbicis, ul non aliquid per
placuit nobis, ut quicunque eorum in actis publicis se pra^sumant, sed bonor presbyteris reservetur.
fuerit detectus, vel verbis nudis ab ordine cleri XIX. Ut presbyteri sine conscientia episcoporum
amoveatur. Nam si iidem aliquos ordinasse fuerint nibil faciant.

deprebensi, et si in his qui ordinaverunt, ratio sub- XX. Ut peregrino episcopo locus satisfaciendi
sistit, non tamen illisquoniam
subsistat ordinatio, detur.
multi sunt qui contra ecclesiasticam rcgulam pu- XXI. De bis qui usurpant sibi quod soli debeant
gnai'e videntur, et per testes redemptos putant se episcopum ordinare, placuit, utnullus hoc sibi prse-

ad accusationem admitti debere, qui omnino non sumat, nisi assumptis sibi aliis septem episcopis, si

admittantur, nisi (ut supra diximus) actis publicis tamen non potuerint septem, sine tribus fratribus
docuerint omni se suspicione carere. non audeant ordinare.
XIV. De bis qui falso accusant fratres suos, pla- XXII. De presbyteris aut diaconibus qui solent
cuit eos usque ad exitum non communicare, sed dimittere loca sua in quibus ordinati sunt et ad
falsum testem (juxta Scripturam) impunitum non alia loca se transtulerunt, placuit ut his locis mi-
licere esse. nistrent quibus prsefixi sunt; qui, relictis locis suis,
XV. De diaconibus, quos cognovimus multis locis B ad alium locum se deferre voluerint, deponantur.
offerre, placuit minime fieri debere. XXIII. De bis qui apostatant, et antequam se ad
XVI. De his qui pro delicto suo a coramunione ecclesiam reprsesentent, nec quidem pcenitentiam
separantur, ita placuit, ut quibuscunque locis agere quaerunt, et postea in infirmitate arrepti, pe-
fuerant exclusi, eodem loco communionera conse- tuntcommunionem, placuit eis non dandam com-
quantur. munionem, nisi revelaverint et egerint dignos fru-
XVII. Ut nullus episcoporum alium episcopum ctus po-nitentise.
conculcet. Explicit concilium .Vrelatense primum.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII SECUNDI ARELATENSIS.

1. De neophitis clericis non ordinandis. 13. Ut ne quis qualibet necessitate suam relin-
2. Qualiter conjugati ad sacerdotium provehan- quat ecclesiam.
tur. 14. Ne clericus usuram accipiat.
3. Ut nullus clericus aut diaconus in solatio suo C io. Ne diaconus coram presbytero sedeat vel Eu-
extraneam habeat mulierem. charistiam tradat.
4. Ut nullus clericus in cellario vel in secreto 16. Ut Fotiniani et Paulianistfe baptizentur.
intromittat puellam. 17. Ut hferetici qui in Trinitate baptizati sunt,
o. Ut episcopus cum ordinatur cum consensu me- cum chrismate et manus impositione recipiantur.
tropolitani, tres eum ordinent episcopi. 18. Ut raetropolitani arbitrio synodus congrege-
6. De episcopo qui sine metropolitani consensu tur.
fuerit ordinatus. 19. Ut nulli episcopo liceat a synodo deesse, vel
7. De his qui seipsos abscindunt. ante peractam synodum discedere.
8. De his qui excommunicatos alterius susci- 20. De aurigis et theatricis fidelibus.
piunt. 21. Si post acceptam jioenitentiam quis nupserit.
9. Ut Novatiani in communionem non suscipian- 22. Ut poenitentia conjugatis ex consensu detur.
tur. 23. De sacerdotibus qui idololatriam non everte-
10. De his qui in persecutione praevaricati sunt. runt.
i I . De bis qui poenis victi, sacrificare compulsi p. 24. De accusatoribus fratrum.
sunt.
" 25. De apostatis si non revertuntur.
12. De his qui in poenitentia positi vitam exces- Finiuut capilula.
serunt.

INCIPIT CONCILIUM ARELATENSE SECUNDUM.

Nomina auctorum ejusdem concilii.

Ex Sicilia Syracusanorum Sixtus episcopus, et vester episcopus misit, Claudianus et Abilus presby-
Florus diaconus, ex provincia CampanifB civitatis, teri, Eugenius et Quiriacus diaconi ex provincia
Prothus episcopus et Agrippa, et Tutus diaconus ex llalia}, Orosius episcopus, Nazareus lector, ex pro-
provincia Apauli, Pardus episcopus, et Crescens vincia Viennensium civitatis Arelas, Martinus epi-
diaconus ex provincra Damulti, Theodorus episco- scopus, Salauias presbyter, Nicetus Afer, Ursinis,
pus, et Agathon,diaconus ex urbo Roma quos Sil- et Petrus diacones cx provincia qua supra Vien-
;iT!l APPEM). Al) SAT: IX.— ISIDdKI MERCATORIS H8n
neiisium, Verus episcopus, Bedas exorcisla, ex ci- ^ scopus juxtamagnam STnoHum esse episcopum iiuii

viUilo Vasione Dammas episcopus, Victor exorcista, debere.

ex civitate Aurasicorum, Laustinus presbyter ex VII. Si qui se carnaU vitio repugnare nescienles
porta, Innocentius diaconus, Agapius exorcista, ex abscindunt, ad clerum pervenire non possunt.
provincia Gallia civitatis Remorum, Ibethanius epi- VIII. Si quis cxcommunicatum alterius sive cle-
scopus, Prigenius diaconus ex civitate Rothoma- ricum, sive sa?cularem recipere post interdictum
gensium, Avidamus episcopus, Nicetius diaconus, ex pra^sumpserit, 90 noverit se reum fraternitatis fa-
civitate Augusta, Idonupetius episcopus, Amandus ctum causam in concilio redditurum.
presbyter, Filomatis diaconus, ex civitate Helvi- I.\. Novatianum in communionem recipi non de-

dono, Votius episcopus, Pitiilius exorcista, ex civi- bcre, nisi suscepta po^nitentia incredulitatis pra?ter-
tate Agrippina, Maternus episcopus, Maurinus diaco- ilum damnet errorem.
nus. exprovinciaAquitanicacivitatis VagaHi,Genialis X. De his qui in persecutione prsevaricati sunt, si

episcopus, ex civitate Burdegala, Orientalis episco- voluntarie iidem negaverint, hoc de eis Nica^na sy-
pus, Flavius diaconus, ex civitate Verorum, Artius nodus statuit, ut quinque annis inter catechumenos
episcopus, Fehx exorcista ex civitate Tholosa, Mar- exeant, et duos inter discommunicantes, ita ut com-
tinus episcopus, Leontius diaconus ex provincia B munionem inter poenitentes non prfesumant, in po-
Bitania, Ebui'ius episcopus ex civitate Culnia, Adel- testate tamen vel arbitrio erit episcopi, ut si eos ex
sius ex civitate Ronianorum, Liberius episcopus, animo errorem deflerc et agere pccnitentiam viderit,
Flonelius diaconus ex civitate Betica, Sabinus si ad communionem in propria ecclesia veUt huma-
presbyter ex civitate Tarcacona, Probatus presby- nitate suscipere.

ter, Castorius diaconus ex civitate Copsaraugusta, XI. Si qui vero dolore victi et pondere persecutio-
Clementinus presbyter, Rovinus exorcista ex civi- nis negare et sacrificare compulsi sunt, duobus an-
tate Tebestigenstium, Trimanus presbyter, Victor nis inter catechumenos, triennio inter poenitentes
diaconus ex provincia Mauritania Caesariensi, For- hcibeantur a communione suspensi.
tunatus episcopus, Deuterius diaconus ex provincia XII. De his qui in poenitentia positi vitam exces-
Sardinia, Quintus episcopus, Admonius presbyter serunt, placuit, nuUum communione vacuum debere
ex provincia Africa, CeciUanus presbyter, Speran- dimitti, sed pro eo quod honoravit poenitentiam,
tius diaconus ex civitate Onina, Lampadius episco- oblatio iUius recipiatur.
pus ex civitate Utica, Victor episcopus ex civitate XIII. Nulius cujuscumque ordinis clericus, non
Beneventina, Anastasius episcopus ex civitate Tur- diaconus, non presbyter, non episcopus, quacumque
bistina, Faustus episcopus ex civitate CocofeUis, occasione faciente, propriam relinquat ecclesiam,
Surgentius episcopus ex Xumidia, Victor episcopus sed omnimoiio aut excommunicetur, aut redire co-
ex civitate Virensium, VitaUs episcopus ex portu gatur. Quod si aUquis commoralionis tempore, invito
urbis Romae, Gregorius episcopus ex CentumceUis, episcopo suo, in aliena ecclesia habitans, ab episcopo
Epitatus episcopus ex civitate Ostensi, Leontius et loci clericus fuerit ordinatus, hujusmodi oi"dinatio
Macharius presbyteri. irrita habeatur.
I. Ordinari ad diaconatus vel sacerdotii officium XIV. Si quis clericus pecuniam dedit ad usuram,
ncophitum non debere. aut conductor aUenae rei voluerit esse, aut turpis lu-
II. .\ssumi aUquem ad sacerdotium non posse in cri gratia aliquod genus negotiationis exerceat, de-
conjugii vinculo constitutum, nisi fuerit promissa positus a clero, a communione aUenus habeatur.
couversio. XV. In secretario diaconos inter presbyteros se-
III. Si quis de clericis a gradu diaconatus in sola- dere non liceat, vel corpus Christi praisente presby-
tio suo muUerem matrem, sororeni,
pra^ter aviam, tero tradere non prwsumant, quod si fecerint, ab

filiam, neptem, vel conversam secum uxorem ha- officio diaconatus abscedant.
bere praesumpserit, a communione alicnus habea-n XVT. Fotinianos sive PauUanistas secundum pa-

tur par quoque et

;
muUerem (si se separare noluerit) trum statuta baptizari oportet.
jio-na percellat. XVII. Bonouianos autem ex eodem errore venien-
IV. Nullus diaconus, vel presbyter, vel episcopus tes (quos sicut .\rianos baptizari in Trinitate mani-
ad cellarii secretum intromittat puellam vel inge- festum est) dum interrogati fidem nostram cx toto
nuam, vel ancillam. corde confessi fueriut, cum chrismate et manus
V. Nullus cpiscopus sine metropolitani permissu, impositione in ecclesia recipi sufficit.

nec cpiscopus metropolitanus slne tribus episcojiis XVIII. .\d Arelatensis episcopi arbitrium synodus

comprovincialibus,prrpsumatepiscopum ordinarc,ita est congroganda, ad quam urbem ox omnibus mundi

ut alii comprovinciales epistolis admoneantur, ut se partibus sub sancti Martini temporc legimus celcbra-
suo rcsponso consensisse significent. Quod si inter tum fuissc concilium atque conventum, si quiscom-
partes aliqua fuerit dubitatio majori numero mefro- monitus infirmitatis causa defuerit, personam vice
I^olitanus in eleclione consentiat. sua dirigaf.
VI. Iliud autcm anto omnia clareat, eum qui sinc XIX. Si quis autem adesse noglexerit, aut co^tum
conscientia metropolitani constitutus fuerit epi- fratrum, antequam dissolvatur concilium, crediderit'
 :ibl DlXRtTALll M COLLLCTIO. 382

deserendum, alienum se a fratrura communione co- \ si admonitus emendare nolucrit, communione pri-

gnoscat, nec eum recipi liceat, nisi in sequenti sy- vetiu'.

nodo fuerit absolutus. XXIV. Eos qui falsa fratribus capitalia objecisse

XX. De agitatoribus sive theatricis qnitidelessunt, convicti fuerint, placuit eos usque ad exitum non
placuit eos quandiu agunt, a communione separari. communicare, sicut magna synodus ante constituit,
XXI. Poenitentes quse defuncto viro aliis nubcre nisi digna satisfactione pcenituerint.
prcesumpserint, vel suspecta, vel interdicta farailia- XXV. Si qui post sanctam religionis professionom

ritate cura extraneo junxerint, cum eodem ab Eccle- apostatant, et ad saeculum redeunt, et postmodum
sire liminibiis arceantur. Ila^c etiam de viro in poeni- poenitentia» remedia non requirunt, sine pcenitcntia
tentia posito placuit observari. communionem penitus nonaccipiant, quos etiamju-
XXII. Poenitentiam conjugatis nonnisiex consensu bemusad clericatus officium non admitti, et quicum-
dandara. que ille sit, post prenitentiam, sa^cularem habitum
XXIII. Si in alicujus presbyterio infideles, aut fa- non pra^sumat, quod si pra?sumpserit, ab ecclesia aUe-
culas accenderint, aut arbores, fontes vel saxa ve- nus habeatur.
nerentur, si ha?c eruere neglexei'it, sacrilegi se esse Explicit conciUum Arelatcnse secundnm.
reura cognoscat, dominus autem ordinator rei ipsius, B

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII TERTII ARELATENSIS.

1. Ut diaconus ante 25, et sacerdos ante 30 annos 3. Ut laicus ante annura conversionis non ordi-
non ordinetur. netur.
2. rtdigarai vel poenitentes vel repudiatarura ma- 4. Ut qui clericura alienum defendere nititur,
riti ad sacerdotiura non provehantur. coraraunione privetur.

INGIPIT GONCILIUM ARELATENSE TERTIUM

Vigmti quatuor episcoporum, aera cccclxi.
Marliano Augusto Opilione el Vincoraalono consu- P oranium fratrum charitate noverit se aUenum, quia
libus, vin Idus Julii cum voluntate Dei ad dedicatio- dignura est ut severitatem ecclesiastica? disciplins
nera basilica^ sancta? Maria> in Arelatonsi civitate sa- sentiat qui salubriter a sanctis Patribus instituta
cerdotes Domini convenissent, congruum eis etratio- observare contemnit.
nabile visum est, ut primura de observandis canoni- III. Et licet de laicis prolixiora tempora antiqui
bus attentissima sollicitudine pertractantes qnaliter Patres ordinaverint observanda, tamen quia accres-
ab ipsis ecciesiasticoe regulaj scrvarentur, sahibri cunt numeri ecclesiarum, necesse estnobis sine pra;-
concilio definirent. judicio duntaxat canonum constituere antiquorum,
Cap. I. Et quia in ordinandis clericis antiquorum ut nuUiis metropoUtanorum cuicumque laico dignita-
patrura statuta non ad integrura (sicut expedit) ob- tem episcopatus tribuat, sed nec reliqui pontifices
servata esse cognoscuntur ne forte quorumcumque prcsbyterii vel diaconatus honorem conferre prsesu-
importunis et inordinatis precibus sacerdotes Do- raant, nisi anno integro fuerit praemissa conversio.
mini fatigentur, et ea qua^ toties sunt pra^cepta IV. Si forte aliquis clericorum regulara disciplinae
iransgredi compoHantur, hoc inter se observandum ecclesiastica? subterfugiens fuerit evagalus quicun-
esse dcfiniunt, ut nullus episcoporum diaconum an- que eura susceperit, et illum pontifici suo nonrecon-
tequara viginti quinque annos irapleat ordinare pra;- D ciliaverit, sed magis defensare praesumpserit ecclesiae
sumat, episcopatus vero vel presbyteri honorem nul- comraunione privetur. Caesarius in Christi nominc
lus laicus ante pra?missam anni conversionem, vel opiscopus definitionera hanc sanctorura fratrum meo-
ante triginta annos setatis accipiat. rum vel meara relegi et subscripsi ; Conturaoliosus
II. NuUus poenitentem, nullus digamura, nuUus episcopusconsensietsubscripsi: Filiargius episcopus
viduarura maritos in praedictis honoribus audeat or- subscripsi; Pretaxatusepiscopus subs.; Maximusepis-

I
dinare, et licet haec jam prope oraniura canonum copus sub.; .Julianus episcopus sub.; Florcntiusepis-
'
instituta contineant, taraen necuiquam sacerdotura copus subscripsi. Item Cyprianus episcopus sub.;
supplicantium (siciit jam diximiis) importiinitas vcl^ Coelestinus episcopus subscripsi; Proitianus episco-
, suggestio iniqua subrepat necesse fuit, ut nunc se- pus sub.; Eucherius episcopus subsc; Catafroniiis
veriorera regulam sibi velint Domini sacerdotes im- presbyter directus a dominis meis Agricio et Se-
ponere, et ideo quicunque ab hac die contra ea quae vero episcopis subscripsi ; ego Desiderius presbyter
superius sunt comprehensa clericum ordinare prae- directus a doniino meo Joanne episcopo consensi et
sumpserit, ab ea die qua ei potuit hoc approbari subscripsi: Leontius presbyter directus a doraiuo
anno integro raissas facere non prsesumat. Quam meo Constantino episcopo subscripsi; ego Methe-
rem si quis observare noluerit, et contra consessum rius directus a domino meo Galliano episcopo con-
fratrum faciens raissas celebrare praesnmpserit, ab sensi et suhscripsi.
 :J83 APPEND. AD S.i:C. l.\. I.SIDURI .MKHCATORIS 38-i

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII YALENTINI.

i . De digamis non consecrandis. ^ sanctum lavacrum vel profanis sacrificiis daemonum,
2. Ut dcvota, si se maritavcrit vel moechata fuerit, vel incesta lavatione polluerunt.
poeniLentise deputetur. i. Ut sacerdotes vel levita, si de se crimen aliquod
3. Circa eorum vero personas quise post unum et confitetur, deponatur.

INGIPIT GONCILIUM VALENTINUM

Triginta episcorum, sera ccccxiii, mh Gratiano et Valentiniano imperatoribus, Graiiano 111
et Quintino consulibus.

Dilectissimis fratribus per Gallias et quinque pro- g largitatem et solus obtinet, et tam dives misericor-
vincias constitutis episcopis, Fegadius, Emerius, dia est, ut nemo desperet: Deus enim mortem non
Florentius, Artimus, Emilianus, Britto, Justus, Eu- fecit, nec Iselatur in perditione vivorum.
fodius, Rodamius, Evortius, Cretus, Concordius, IV. Nec illud, fratres, scribere alienum ab ecclesia;
Constantinus, Paulus, Anterius, Felix, Neuterius, utilitate censuimus, ut sciretis quicunque sub ordi-
Urbanus, Simplicius et Vincentius episcopi in Domi- natione vel diaconatus, vel presbyterii, vel episcopa-
no salutem. tus, mortali crimine dixerint se esse pollutos, a su-
Transactis Valentinum omnibus et in Dei nomine pradictis ordinationibus submovendos reos scilicet

in statu meliore compositis quae fuerunt cffiptacausa vel veri confessione vel mendacio falsitatis. Neque
dissidii, quorumdam fuit patrum utilis et religiosa enini absolvi potestis qui iu se ipsum dixerit raortis
suggestio retractata de his quae nec recipere possu- causam, quia major homicida lit. Divina pietas vos
mus ob Ecclesise sanctitatem, nec tamen usquequa- in seternum custodiat, dilectissimi fratres.
que consuetudinis causa damnare, ita enim per om- Item epistola ejusdem concilii.

nes ecclesias ejusmodi vitii germen inolevit, ut ad Dilectissimis fratribus, clero et plebi ecclesiae Foro-
plena remedia non facilis sit recursus, certe non sine juliensis, Fegadius, Emerius, Horentius, Arteraius,
verecundia eorum quibus causa contigit subcisivum C Emilianus , Britto, Justus, Eufodius, Rodamius,
quod circa fratres generatodium, Ql moderatoque Evortius, Constantius, Paulus, Cretus, Concordius,
consilio ea cautelse ratio servata est, quaS et scandala Anterius, Neuterius, Nicecius, Urbanus, Felix, Sira-
submoveret et sanctitatem Ecclesia? custodiret. plicius ot Vincentius, episcopi in Domino salutem.
Cap. I. Decet ergo neminem post hanc synodum, Quamvis tani ea Benedictus frater de sanctissinii
qua ejusmodi illicitis vel sero succurritur, de diga- accepti persona suggerit quae prudenti et Christiano
mis, aut inter nuptarum maritos ordinari clericos viro sunt condigna, quam quod studio omniura vc-
posse, nec requirendum utrumne initiati sacramentis strum ad honorem sacerdotii poscatur edixerit, ta-

divinis, aut gentiles hac se infelici sorte necessitate men quia in synodo jam sederat ordinationes ejus-
maculaverunt. niodisubmovendas quse sine scandalo esse nou
II. De puellis vero qu?e se Deo voverunt, si ad possunt,non potuimus uni proestare quod caeteris
terrenas, nuptias sponte tran?iex'unt,id custodiendura negabatur. Et licet non ignoremus multos verecun-
esse dccrevimus, ut pamitentes non statim ad poeni- dia, et nonnullos honoi'e suscipiendi sacerdotium,
tentiam recipiantur, et cura data taraen fuerit, nisi et ut trepidos, qiuc ulique signa sunt sanctitatis
plene satisfecerint Deo in quantum ratio poposce- falsa in sc rejiciendi honoris causa dixisse, tamen
rit, eisdem communio differatur.
D quia omniun) fere ad ea qusc sunt pejora proclive'
ni. Circa eorum vnro personas qui sc post unum judiciuni est, et hinc materies disputationum in|

et sanctum lavacrum vel profanis sacriQciis dairao- obtrectatores sacerdotum Dei quairitur, sedit in sy-|
num vl incesta lavationo poUueruut, oam censuraj nodo, ut quisque de se vel vera, vel falsa dixis-'

formani diximus esse servandara, ut his juxta syno- set , iides quara suimet testimonio conlirraarot ,1

dum Nicaenam satisfaclionis quidara aditus nou haberetur, quapropler decretum est submovendos.
negetur, ne infelicibus lacrymis vel solatii janua protinus esse ab eo gradu quem ab omni scandaloj
dosperatione claudatur, acturi vero poenitcntiam liberum esse decet, divina pietas vos in aiternum
us(iuo in diem raortis, non sine spe tamen romissio- prutegat.
nis, quam al) oo plene spei'are dfibobuul, qui ojus Explicit ooncilium Valentinuni.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII LAURINATIS.

1. Ut qui approbaverit suam civitatem inetropo- 2. Ut episc. qui contra staluta faciunt, honore priv.
lim ftiisse, tcneat ])iimatuni. 3. Do laicis qui cloricis crimon intondunt.
383 DECRETALIUM COLLECTIO. 386

4. De clericisqui per culpam ab episcopo suo es- ^ 6. Ut alterius clericum non promoveat alter, nec
communicantur. abjectum recipiat.
5. De his qui se ab haereticis separare voluerint 7. De his qui contra interdictum sunt ordinati,

ut ab ecclesia catholica suscipiantur. vel in honore filios genuerunt.

INCIPIT CONCILIUM TAURINATE.

Fratribus dilectissimis per Gallias et quinque pro- visitet quas oppidis suis maximas magis esse con-
vincias constitutis sancta gynodus quse. convenit in " itautmemores unanimitatisatque concordise
stiterit,

urbe Taurinatum, non alterum sibi longius usurpando quod est alii
Cum ad postulationem provinciarum Gallioe sacer- propius inquietet.
dotes convenissemus ad Taurinatum civitatem, at- II. Placuit itaque perpeti disciplinam quam circa
que in ejusdem urbis ecclesia auditore Domino vel Octavum, Ursionem, Remigium et Triferium episco-
mediatore sederemus, auditis allegationibus episco- pos sancta synodus decrevit, qui usurpatione qua-
porum, eorum videlicet qui ad judicium fuerant, de dam de ordinatione sacerdotum ad invidiam voca-
singulis negotiis hsec sententise forma processit, bantur, quod eis hactenus idcirco videturindultum,
quod a paucis statuta canonum servarentur, et plu- ut de csetero hac auctoritate commoniti nihil usur-
rimorum conlentionibus adhiberetur utilis medi- pare conentur, siquidem ea ab hac causa excusatione
cina.
defenderint, qua dicerent prius se non esse conven-
Cap. L Jam cum primus omnium vir sanctus tos. Proinde judicavit synodus, ut si quis ex hoc
Proculus Massiliensis episcopus civitatis se tanquam fecerit contra statuta majorum, sciat is qui ordi-
metropolitanum ecclesiis qua^, in secunda provincia t>
natus fuerit sacerdotii se honore privandum, ille
Narbonensi positge videbantur diceret praeesse de- vero qui ordinaverit auctoritatem se in ordinationi-
bere, atque per se ordinationes inmemorata provin- bus vel in minime retinendam. Non solum
conciliis
cia summorumtieri sacerdotum, siquidem assereret autem memoratos episcopos haic sententia
cii"ca
easdem ecclesias vel suas fuisse, vel episcopos a se praevalebit, sed circa omnes qui simili errore decepti
in eisdem ecclesiis ordinatos, et e diverso ejusdem ordinationes hujusmodi perpetrarunt.
regionis episcopi aliud defensarent, ac sibi alterius
III. De Palladio autem laico, que Spano presby-
provinciae sacerdotem prseesse non debere contende-
tero non leve crimen intenderat, inter quos episcopus
rent, id judicatum a sancta synodo contemplatione
Triferius ejusdem criminis causas se cognovisse
pacis atque concordiae, ut non tam civitati ejus quae
testatus est, id concilii decrevit auctoritas, ut idem
in altera provincia sita est, cujus magnitudinem
Palladius in eadem sententia maneret, qua cogni-
penitusnesciremus, quam, nisi potisssimum deferre-
tionis tempore a Triferio fuerat sacerdote multatus,
tur, ut filiis honore pz'imatus existeret. Dignum
hoc ei humanitate reservato concilii ut ipse Tri-
enim visum ut quamvis unitate provinciae
est,
...teneretur, constrmgerentur
mmime ,

tamen
, .

n
fenus m , ,
•
,

pietatis
,. potestate habeat, quando ei voluent re-

affectu. Haec ipsi tantum in die vitse ejus forma ser-

L ,
laxare.

vabitur, ut in ecclesiis provinciae secundae Narbonse rv. Statuit quoque de Exuperantio presbytero

quis suas parochias vel suos discipulos fuisse con- sancta synodus, qui in injuriam sancti episcopi sui

stiteritordinatosprimatus habeat dignitatem. Illud a

Triferii gravia et multa consenserat, etfrequentibus

observandum quod licet ex superfluo

partibus suis eum contumeliis provocaverat, itaut nonnuUa fecerit
non tamen inutiliter commonetur, ut ipse Procu- conti'a ecclesiasticam disciplinam, propter quam
lus tanquam pius pater consacerdotes suos honoret causam ab eo fuerat Dominica communione privatus
utflhos, et memoratae provinciae sacerdotes tanquam ut in ejus sit arbitrio restitutio ipsius in cujus po-
testate ejus fuit abjectio, hoc est, ut quando vel
booi filii eumdem habeant ut parentem, et invicem
sibi exhibeant charitatis afl"ectum, impleto hoc quod idem Exuperantius satisfecerit, vel episcopo Triferio
ait beatus Apostolus : Honore mutuo praevenientes, visum fuerit, tunc gratiam communionis accipiat.
non V. Illud decrevit praeterea sancta synodus, ut quo-
alta sapientes, sed humilibus consentientes.
Illud deinde inter episcopos urbium Arelatensis et niam legatos episcopi Galliarum qui Felici commu-
Viennensis qui de primatus apud nos honore certa nicant destinarunt, ut si quis ab ejus communione
banta sancta synodo definitum voluerit sequestrare, in sanctae pacis consor-
est, ut quiexeisD'.^
comprobaverit suam civitatem esse metropolim, is
tium suscipiatur juxta litteras venerabilis memoriae
tolius provincise honorcm primatus obtineat, et ipse Ambrosii episcopi vel Romanae Ecclesiae sacerdotis

canonum ordinationum habeat potestatem. Certe ad dudum latas, quse in concilio legatis poenitentibus
recitatae sunt.
pacisvinculum conservandum hoc concilio utiliori
decretum est ut, si placet, memoratamm urbium VI. Nec illud praetermittendum fuit quod synodi
episcopis, unaquaeque de his viciniores sibi inter sententia definitum est, ut ecclesiam alteriussecun-
provincias muniat civitates, atque eas ecclesias dum statuta canonum nemo suscipiat, neque suse

P.VIKOL. CXXX. 13
387 APPEND. AD S/EC. IX. — ISIDOHl MERCATORIS 388
ecclesise in alio gradu audeat ordinare neque abje- ^majores gradus ordinum permittantur [^.] accedant,
ctum recipial in communionem. synodi decrevit auctoritas. Incolumes vos Dominus
VII. Hi autem qui contra interdictum sunt ordi- noster aevo longissimo conservare dignetur, doraini
nati, vel in ministei'io genuerunt filios, ne ad fratres dilectissimi.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII REGIENSIS.

i . Ut perversi ordinatores nullis denuo ordinatio- 4. Ut episcopus et benedicat et confirmet neo-

nibus intersint. phytum.
2. Ut a duobus episcopis ordinatus aliquando 5. Ut episcopus, cum sepelierit episcopum, curam
episcopus possit non esse. habeat ecclesise ipsius.

3. De hcEreticis et schismaticis episcopis, si ad 6. Ut absque metropolitani litteris et consen-

catholicam fidem venerint, quid observari de- su, nuUus accedat ad destitutam ecclesiam epi-

beat. copo.

INCIPIT CONCILIUM REGIENSE.

Sub imperatoribus Theodosio juniore et Valenti- "D quod clericus innocens disciplinse (utprobatum est)

niano, Theodosio septimo et Festo consulibus, cum memor quorumdam insoIentia,ac variaperturbatione
in voluntate Domini apud Regiensem ecclesiam vexatus, etiam in sacerdotibus ac ministris minas,
convenissemus, et transgressionis apud Ebredunen- ac jurgia et vim acerbissimam perniciosa nuper csede
sem ecclesiam habitse remedium qua^reretnr, qua pertulerat, nec poterat, differri. Bonorum ac disci-
sanctis Ecclesiae canonibus, ac reverendis Patrum plinsememornevel exspectationevideatur contuma-
constitutionibus omni parte neglectis, absque trium cium et inquietorum vota palpare, quorum conspira-
prsesentia , absque provincialium litteris , absque tiones quse in praeteritum (quantum deprehendi po-
metropolitani auctoritate irritam ordinationis spe- test)animadversione ecclesiastica puniendae, et in
ciem a duobus temere convenientibus 02 P^^* futurum mancipandae erant. Itaque ordinationem
sumptam esse clarebat, non minus doloris de prae- quam canones irritam definiunt, nos quoque va-
sumpto lapsu quam de ecclesia; ipsius convulsione cuandam esse censuimus, in qua praetermissa trium
in pectoribus omnium diutina collatione vei^satum praesentia, nec expetitis comprovincialium litteris,
est. Primum itaque quia non ulciscendi, sed reme- metropolitani quoque voluntateneglecta, prorsusni-
diandi studium nutu Domini universorum pectori- hil quod episcopum faceret, ostensum est.

bus prorsus sacerdotali consilio insederat in sermo- C

nibus singulis pro pietate perspecta patuit, quod II. Itaque in voluntate placuit Domini, remoto
sicut reproba quae praesumpta essent in irritum de- hoc qui perperam assumptus erat episcopus, fieri

vocanda, ita eos qui reproba prsesumpsissent, quam- omnino fratrum constitutionem ecclesiastica tradi-
vis confundere censura cogeret charitati liceret tione servata; verum quia haec sancta synodus non
absolvere, preesertim cum hi qui in tam perversa disciplinam tantum, sed et misericordiam gessit,

incidissenta primolapsu ipsius dieiadhibitis passim cumque occurreret, quod se armentarius diebus
precibus culpam sibi poenitentes, aut ignorantiae proximis eidem ecclesiae multa assentatorum inso-
proscriptioni imputassent, quia et si inveniale cre- lentia retulisset, occurrebant tamen quod ante ad-
deretur sacerdotem sacerdotalia statuta nescisse, monitionem discessisset quod anonnullis sacerdoti-
levius tamen erat quam si ore impudenti fateretur bus in hoc ipsum confirmatus, se etiam privatae
se nota calcasse. domui rcddidisset, quod epistolas ad clerum ipsura
Cap. I. Ilem eos qui tam incondita ac tam instabi- emiserat, quibus episcopatum quem se indeptum
lia usurpaverant, placuit misericordiae et charilatis agnoscebat appetere renunliaverat, erat in nomen
occursu ita in communionem dilectioncmquerecipi, suum potens, ethocipsumqnod stabiliter etimprae-
ut scirent secundum recentem et saluberrimam Tau- ^ sumptum erat, jamtunc inordinatum et irritum fu-

rinatis synodi definitionemad perpetuam vita? istius turum, proteslatum esse confirmans in illam potius

suffusionem nullis se de caetero ordinationibus, nullis partem declinata sententia est, ut juveni edocto in
ordinariis futuros interesse consiliis, quia nihil sa- timore Domini plus suffragarctur, quod in acto vitio-

hibre ab illis statuendum exspectaretur, qui tantce sissimo interdum sana sensissot, quam qtiod juveni-
occupationistam detestanda exempla prffibuerant libus titillationibus aliqua in partc ccssisset, Itaquc
Ebrcdnnonsi Ante omnia malurt' \is>un,
ecclosia^. pra?termissis hi.<<quoe in ingrossu ipsius eum absque
consulendum, quia quatuorde biennii mensibns sa- uUius excusationis effugio culpac associatum asseve-
ccrcJiitc li-.giliuir) (lo.-tiliilii hoc gravius .'ogroLavcr.il, ranf. vohit innocontemcunidom pra^lerire sacordoles
m DECRETALIUM COLLECTIO. 3U0
Domini qui hiiic conciiio aderant damnatione va- A nullas jam provincias habere occnrrit, huic autem
cuum maluerunt. etiam in ecclesiarum plebibus per loca tamen magis
III. Quod ei'go in quibusdam schismaticis reci- quam per urbes hoc visum est esse tribuendum. In
piendis Nicsenum conciUum potuit a singulis per ecclesia quoque qua ordinatus fuerit, conseci"andi
territoria sua, hoc etiam praesens conventus statuit virginem, sicut confirmandi neophytum, jus habebit
ab omnibus servari debere, id est, ut cuicunque de et per omnia ut sit multae indulgentice testimonium

fratribus tale aliquid charitatis conciUa dictaverint, semper se inferiorem episcopo, superiorem presby-
liceat unam parochiarum suarum ecclesiam cedere tero agat,mandatis votisque omnium sanctorumpro-
in qua aut chorepiscopi nomine, ut idem canon lo- sequentibus vivat in timore Domini, et episcopum
quitur, aut peregrina, ut aiunt, communione fove- suum colat, Deo serviat, synodi circa se benevolen-
rentur. Primum itaque statuitur, ut hoc in qualibet tise gratias agat, semperque indignum se indultis
provincia prseterquam in Alpina marilima liceat, negatis, et imparem esse fateatur.
quam si in aliqua parte accesserit, ut malorum V. In commune autem omnes qui convenerant sa-
incitator et quietis impatiens damnationi quam in se cerdotes sibimetipsis contra hujusmodi scandala prae-
provocaverat subjacebit. Sed si quis eidem quidquam cavendum censuerunt. Itaque propter ejusmodi te-
ex his quse statuta sunt transgredienti communica- B meritatem stabili defmitione consultum est, ut de
communione omnium fiat alienus, deindc nec
verit, a csetero observaretur, ne quis ad eam ecclesiam quse
quolibet in loco, prseter quam in publico gerentur, episcopum perdidisset, nisi vicinas ecclesiae episco-

ne quisquam ei laicus decernatur, quem curise et pus exsequiarum tempore accederet, qui tamen
civitatis species aut ordo nobiUtat. Additur ne uu- statim ecclesise ipsius curam districtissime gereret,
quamin civitatibus vel episcoporum absentia ofFerre ne quid ante ordinationem discordanlium in no-
prsesumat, nec ordinare vel ultimum clericum nec in vitatibus clericorum subversioni liceret. Itaque cum
eadem ecclesia, quse illi cujuscunque minima fue- tale aliquid accidit, vicinis vicinarum ecclesia-
rit attributa, nec ulli episcoporum vel succedente rum inspectio, descriptio, recensioque rerum man-
aetate assumpto aliquo in rudimentis suis huic quasi datur.
prosetatis reverentia cedere liceat, nec usquam ipsi VI. Hsec auteni omnia exsequiarum tempore usque
quidquam de episcopalibus officiisusurpare, prseter- ad septimam defuncti agat diem, exinde ecclesise re-

quaminecclesiaquam cujusquam misericordiafuerit ferens mandatum metropolitani simul cumomnibus

indeptus, in qua ei solum neophytos confirmare, et sanctisepiscopissepeliatur,nequisquamadecclesiam
ante presbyteros ofTerre conceditur. Quod si unquam quse summum amiserat sacerdotem nisi metropoli-
taliter aliquis charitate aiterius provocatus habita- '

tani litteris invitatus(ne a plebe decipiatur) accedat,

tionis commutationem variaverit, non aliter in alia et vim pati voluisse videatur. Ego Hilarius episcopus
ecclesiarequiem accipiat, quam in priori habuit cui juxta id quod universis sanctis episcopis meis, qui
renuntiaverat, nec omniuo unquam duarum eccle- mecum subscripserunt, placuit statr.ta Patrum his
siarum gubernationem oblineat, cui etiam in ea quse definitionibus subscripsi sub die xvi Kalendas De-
ipsi ceditur ministros a civitatis episcopo necesse est cembris, Theodosio Augusto VII, Festo IV consuli-
ordinari, sane quia ministrorum mentio facta esl, bus. Ego Severianus episcopus huic definitioni in-
et nonnulli ab ipso inventi sunt excommunicati te- terfui, et subscripsi die consulibus suprascriptis.
mere in clero provecti, statutum est eos qui ita Ego Audentius episcopus statutis jnterfui, die con-
assumpti sunt deponendos. Quibus autem nulla ma- sulibus suprascriptis. Ego Julius episcopus statutis
cula conversationis prsejudicaverit, prout Ebredu- interfui, et subscripsi die consulibus suprascriptis.
nensi sacerdoti constituendo visum est, aut in ecclesise Ego Achadius episcopus his definitionibus interfui,
suse ministerio tenendos, aut ad ipsum quocunque et subscripsi die consulibus suprascriptis. Ego Au-
habitasset transferendos, plebisque acciperent licen- spitius episcopus his definitionibus interfui, et sub-
tiam ex constitutionis hujus permissu benedicere, ut j) scripsi consulibus die suprascriptis. Ego Severinus
supra definitura est, et in una eademque ecclesia neo- cpiscopus definitionibus his interfui, et subscripsi,
phytos confirmare. In castellis ac vicis totum illis Ego Valerius episcopus his definitionibus interfui,
ante presbyteros sicubi venerint liceat quod in civi- et subscripsi. Ego Neuterius episcopus his definitio-
tatibus omnino prsescribitur. nibus interfui, et subscripsi. Ego Asclepius episco-
IV. Ut presbyteri privatim fidelibus desideranti- pus his definitionibus interfui, et subscripsi. Ego
bus benedicant, et interminatas has discussiones Theodorus episcopus his definitionibus interfni, et

omnino presbytero per familias,

visura in definitas subscripsi. Ego Vincentius presb}-ter episcopi Con-
per agros, per privatasdomos pro desiderio fide- stantiniani ab eodem ordinatus interfui vice ipsius
lium facultatem benedictionis aperire, quod non- et subscripsi.

INCIPIUNT CAPITULA AURAICENSIS CONCILH.

i. Utnullus minister sine chrismate pi'oficiscatur. 3. De poenitentibus qui de corporc exeunl.
S.Dehsereticissiinmortisdiscrimineconvcrtantur. 4. De clencis popniteiitiam volciilihiis.
391 APPEND. AD S.EC. IX, — ISIDORI MERCATORIS 392
5. De his qui ad ecclesiam confugiunl, ne tra- ^ 1 7. Ut in unum propositio sacramenti consecretur.
dantur. 18. Ut Evangelia catechumeni non audiant.
6. Nullus pro suis mancipiis qui ad ecclesiam 19. Ut catechumeni ad baptisteria non accedant.
confugiunt clericorum mancipia occupet. 20. Ut catechumeni cum fidelibus benedictionem
7. De libertis qui in ecclesia commendati sunt ne non accipiant.
opprimanlur. 21. Ut duo episcopi episcopum non faciant.
8. De his qui clericum alienum ordinare praesu- 22. Ut clerici conjugali, nisi continentiam profi-
munt. teantur, diaconi non fiant.
9. De his qui cives alienos ordinaverint. 23. De his qui post acceptum diaconatum incon-
10. De episcopis qui in possessione, et in aliena tinentes inveniuntur.
dioecesi basiiicam construxerunt. 24. De his qui priusquam ordinarentur, inconti-
11. De episcopis qui excoramunicatum alterius nentes iuventi sunt.
suscipiunt. 25. De viris probatis si conjugia duplicaverint.
12.De his qui subito obmutescunt, quod et ba- 26. De diaconissis non ordinandis.
ptismum et poenitentiam accipere possunt. 27. De feminis cpise viduitatem professae sunt co-
13. De his qui mente desipiunt. B ram episcopo.
14. De energumenis baptizatis, 28. De his qui professi sunt castitatem, si praeva-
15. Ut energumenis et catechumenis debaptismo ricati fuerint.
consulatur. 29. Ut nullus episcopusde concilio sine consensu
16. Ut energumeni ad clerum non promoveantur. discedat, aut ad concilium ire recuset.

INCIPIT CONCILIUM AURAICENSE.

Tempore Theodosii junioris et Cyri consulum vi Idus novemb. in ecdesia Justinianensi.

Cap. I. NuUus ministrorum qui baptizandi recipitr' obsequium, vel ad coloniarum conditionem impri-
officium sine chrismate usquam debetprogredi, quia mere tentaverit, animadversione ecclesiastica coer-
inter nos placuit semel in baplismate chrismari, de cebitur.
eo autem qui baptismate quacunque necessitate fa- VIII. Si quis alibi consistentem clericum ordi-
ciente non chrismatus fuerit, in conflrmatione sa- nandum putaverit, prius deflniat ut cum ipso ha-
cerdos commonebitur. Nam inter nos chrismatis bitet, nec eum sine consultatione ejus episcopi
ipsius non nisi una benedictio est, ut non prsejudi- cum quo ante habitavit ordinare prsesumat, quia
cans quidquam dico, sed ut necessaria habeatur re- non sine causa diu ab aho non ordinatus remansit.
chrismatio. IX. Si qui autem alienos cives aut alibi con-
II. Hsereticos in mortis discrimine positos, si ca- sistentes ordinaverint, ne inordinati in uUo accusen-
tholici esse desiderent, si desit episcopus, pre- tur, aut ad 'se eos revocent, aut ipsi eis imperent
sbyteris cum chrismate et benedictione consignare cum quibus habitent.
placet. X. Si quis episcoporum in aUenoe civitatis terri-
III. Qui recedunt de corpore poenitentia accepta, torio ecclesiam tedificare disponit, vel pro fundi sui
placuit sine reconciliatoria manus impositione eis negotio, aut ecclesiastica utilitate vel pro quacun-
communicare, quod morientis sufflcit consolationi D que sua opportunitate permissa licentia aedilicandi
secundum deUnitiones Patrum, qui hujusmodi com- (quia prohibere hoc nefas esl), non pracsumat dedi-
munionem congruenter viaticum nominaverunt; cationem, quae illi omnimode i"eservatur in cujus
quod si supervixerint, stent in ordine puiuitcntium, territorio ecclesia assurgit, resei-vata vero opdifica-
ut ostensis necessariis poenitentiae fructibus legiti- tori episcopo hac gratia, ut quos desiderat clericos in
mam communionemcumreconcihatoiia manus im- re sua videre, ipsos ordinet, his civitatis in cujus
positione recipiant. territorium est, vel si ordinati jam sunt ipsi habere
IV. Poenitentiam desiderantibus clericis non ne- acquiescat. ¥A omnis ecclesioe ipsius gubernatio ad
gandam. eum (in cujus civitatis territorio ecclesia surrcxerit)
V. Eos qui ad ecclesiam fugerint tradi non opor- pertinebit; quod si etiam saecularium quicunque
tere, sed loci sancti reverentia et intercessione de- «diUcaverit ecclesiam et ahum magis quam eum
fendi, in cujus territorio a:>dificat invitandum putaverit,
VI. Si quis autem mancipia clericorum pro suis taui ipse cui contra constitutioneiu ac disciplinam
mancipiis ad ecclesiam confugicntibus crcdidcrit oc- giatificari vult, qiiam omnos episcopi qui ad hu-
cupanda, per omnes ecclesias districlissima damna- jusmodi dedicationem invilantur a conventu absti-

lione fcrialur. nobunl; si quis excesscrit, in i'calum dcvocabitur,

VII. Iii ccrlpsia maniimissos et per testamentum si quis excesserit, ordinem rccognoscat canonicum.
Ecclesiaj conuueniJulos, si (inis in soivilutcni, vol M. Placuit in reatuiii vcniro opiscopuni, qui ad-
 393 DECRETALIUM COLLECTIO. 39 i

monitus excommunicatione cnjusque sine rcconcilia- ^ quee jam sunt, benedictioni quae populo impenditur
tione ejus qui eum excommunicavit ei communicare capita suiimittant.
praesumpserit, ut integra omnia (si reconciliatio in- XXVII. Ut viduitatis servandae professione coram
tercesserit) de injustitia vel iniquitate excommuni- episcopo iu secretario habita impositam a presby-
cationis proxima? sjTiodo reserventur. tero vestem vidualem non esse violandam, Ejus vero
XII. Subito obmutescens prout statutum est ba- repudiatorem, vel ipsam talis professionis desertri-

ptizari, aut pcenitentiara accipere potest, si volun- cem merito esse damnandam.
tatis praeteritae testimonium aliorum verbis habet, XXVIII. Hi vero qui sunt desertores professae
aut prsesentis in suo nutu. castitatis prsevaricatores habendi, et omnibus per
XIII. Amentibus qucecunque sunt pietatis confe- poenitentiam legitimam consulendum.
renda. XXIX. Haec quae subscripsimus cum eorum quo-
XIV. Energumenis baptizatis si de purgatione sua que concordia qui consensus dederunt rata deinceps
curent, et se sollicitudini clericorum tradant, moni- inter nos ac nostros haberi volumus, et habenda
tisque obtemperent, omnimode communicent sa- sancimus, non praetereuntes eos qui synodo aut
cramentiipsius virtute velmuniendi ab incursu dae- per se, aut per consensus suos, vel ad vicem sub-
monum quo infestantur, vel purgandi, quorum jam B legatos destinando adesse detractant , ut quid
ostenditur vita purgatior. sibi de illis Patrum statuta despiciunt,
placeat qui
XV. In quantum vel necessitas exegerit, vel op- innotescat, non quod nobis temporum qualitate
portunitas praemiserit, de baptismate consulendum. difficile sit ad sanctam synodum convenire, adji-

XVI. Energumeni non solum non assumendi sunt cientes quod si similibus deinceps paganis pro
ad ullum ordinem clericatus, sed et illi qui ordi- salubritate ecclesiastica ac remediis congregare
nati sunt ab imposito officio sunt repellendi. conventus voluerimus, constituamus, ut nullus
XVIL Admistionem Eucharistiae simul consecran- conventus sine alterius conventus denuntiatione
dam censuimus. solvatur, Itaque sequenti anno si Domino Deo no-
XVni. Placuit catechumenis non legi Evangelium stro Jesu Christo permittente conceditur, die de-
in Ecclesia, cimo quinto Kalendas Novembris in Aurasico ter-
XIX. Catechumeni nonnunquam admittendi sunt, ritbrio conventum habeamus, qui ideo tanto prius

etiam inter domesticas orationes. ante denuntiatur , ut tam excusationis libertas

XX. Segregandi informandique sunt catechumeni, quam invitationis necessitas non sit, De die enim
ut si revocent et signandos vel benedicendos semo- . ,
ac loco per ipsos nos commonebimur, ,singuli
tim offerant eos fideles. nobis cura exemplaribus et ea quae per nos sunt
XXI. Duo si praesumpserint ordinare episcopum in constituta referentes aliquos qui defuerunt, bea-
vestris provinciis, placuit de praesumptoribus, utsic- tissimi fratres nostri, Hilarii soUicitudini relin-
ubi contigerit duos episcopos invitum episcopum quamus, datis ad ipsos exemplaribus commonen-
facere auctoribus damnalis, unius Ecclesiae eorum dos, Si post omnia occurrerit imbecillitas fragilitatis
ipse qui passus est, substituatur, si tamen vita re- humanoe, ut si quis episcopus per infirmitatem
spondet, et alter in alterius dejecti loco nihilomi- debilitatemve aliquam aut hebetudinem sensus inci-
nus ordinatur; si voluntarium duo fecerint, et ipse derit, aut officium oris amiserit, ea quae non nisi per
damnabitur, quo cautius ea quae sunt antiquitus in- episcopos geruntur, non sub praesentia sua presby-
stituta serventur. teros agere permittat, sed episcopum in hoc quod
XXII. Sedit prseterea ut deinceps non ordinentur in ecclesia agendum fuerit, iraponat. Ego Hilarius
diacones conjugati, nisi qui prius conversionis pro- episcopus subscripsi. Ego Claudius episcopus sub-
posito confessi fuerint castitatem. scripsi. Ego Constantinus episcopus subscripsi. Ego
XXIII. Si quis autem post acceptam benedictio- Audentius episcopus subscripsi. Ego Egrestius epi-
nem leviticam cura uxore sua incontinens inveni- J) scopus subscripsi. Ego Julianus episcopus subscri-
tur, ab officio abjiciatur. psi, Ego Auspitius episcopus subscripsi. Ego Maxi-

XXIV. De his autem qui priusquam ordinati fue- mus episcopus subscripsi. Ego Theuderius episco-
rint in hoc ipsum inciderint, Taurinatis synodi se- pus subscripsi. Ego Eucherius episcopus subscri-
quendam esse sententiam qua jubentur non ulterius psi. Sanctorura sacerdotum comprovincialium meo-
promoveri, rura qui superius sunt raemorati exspectantes
XXV. De idoneis autem probatisque viris, et cle- assensum Nectarius subscripsi, Justus episcopus
ricatui alligatis ipsa vitae gratia ita gerit, si forte subscripsi. Augustalis episcopus subscripsi. Inge-
inciderint in duplicata matrimonia, ut non ultra nius episcopus subscripsi. Salonius episcopus sub-
subdiaconatum vel ecclesiasticas capiant dignitates. scripsi. Ego superventor pro patre meo episcopo
XXVI. Diaconissae omnimode non ordinandae, si Claudio subscripsi et recognovi.

INCIPIUiM CAPITULA CONCILII VALENSIS,

1. Ut Gallicani episcopi in Galliis non discutian- 2. De poenitentibus subito mortuis ut oblationes
tur. eorum recipiantur.
395 APFEiNi). AD S,i:C. IX. — ISlDORi MEKCATORiS 39G
3. Ut alterius episcopi chrisma nulius accipiat, K 7. Ut accusatores de levibus causis non audian-
sed tantummodo proprii. tur, 94 de criminibus vero discutiantur.
4. Ut qui oblationes defunctorum retinent, excom- 8. Ut episcopus alienum clericum redarguat pec-
municentur. cantem.
o. Ut qui sententiae episcopi sui non acquiescit 9. Ut qui expositum invenerit, ecclesiam contes-
recurrat ad synodum. tetur.
6. Ut excommunicatus humiliet semetipsum ut 10. Ut qui praeter constitutum exposcit, ut homi-
festinus reconcilietur. cida habeatur.

INCIPIT CONCILIUM YALENSE,

jE?'a cDLXxx.

Constitutiones synodi tractatu habitae. in civitate V. Si quis episcopi sententiae non acquiescit, re-
g
Valensi apud episcopum Urbicum Ecclesise catho- currat ad synodum.
licse, temporibus Theodosii junioris et Dioscori con- YI. Ex epistola sancti Clementis utilia quae prae-

sulis sub die Iduum Novemb. senti tempore ecclesiis necessaria sunt honorifice

Cap. I. Placuit episcopos de GaUicanis provinciis proferenda, et cum reverentia ab omnibus fidelibus
venientes intra GaUias non discutiendos, sed solum ac praecipue clericis recipienda, ex quibus quod spe-
sufficere si nullus communionem eis interdixerit, cialiter placuit propter venerandam antiquitatem
quia inter circumhabitantes ac sibi pene invicem statutis pra?sentibus roboramus, quod supradictus
notos non tam testimonio indigent probi, quam de- beatusmartyrdebeatissimi Petri constitutione com-
notatione etdenuntiationibus depravati. memorat dicens Quajdam autem etiam ex vobis
:

II. Horum qui poenitentia accepta in bono vitse ipsis intelligere debetis, si qua sunt quae ipse pro-
cursu salisfactoria compunctione viventes, sine com- pter insidias hominum malorum non potest eviden-
munione inopinato nonnunquam transitu in agris tius et manifestius proloqui, verbi gratia, inimicus

aut in itineribus pi^seveniunturoblationem recipien- est alicui pro actibus suis, vos nolite exspectare, ut
dam, et eorum funera ac deinceps memoriam eccle- ipse vobis dicat, cum illo nolite amici esse, sed pru-

prosequendam, quia nefas est eorum

siastico affectu C denter observare debetis et voluntati ejus videlicet
commemorationes excludi a salutaribus sacris, qui qui ecclesiae curam gerit absque commonitione ob-
ad eadem sacra fideli aflectu contendentes, dum se secundare, et averti ab eo cui ipsum sentitis ad-
diutius reos statuunt indignos salutiferis mysteriis versum, sed nec loqui his quibus non locpiitur, ut

judicant ac purgatiores restitui desiderant : ab his unusquisque qui in culpa est dum cupit omnium
pro quibus sacramentorum viatico intercipiuntur, vestrum sibi gratiam reparare citius festinet recon-

quibus fortasse nec absolutissimam reconciliationem ciliari ei qui omnibus praeest, ut per hoc redeat ad
sacerdos denegandam putasset. salutem cum obedire cceperit monitis praesidentis,
II I. Per singula territoria presbyteri vel rainistri et caetera quae in consequentibus denotant amicos
abepiscopis, non prout libitumfueritavicinioribus, eorumquiveritatiinimici sunt. Sciat itaque deinceps
sed a suis propriis per annos singulos petant chrisma clerus ad reatum, sed et populus fidelium ad culpam
appropinquante solemnitate paschali, nec per quem- sibi ascribendum, si quis in hoc vitium malo-
cunque ecclesiasticum, sed si qua necessitas aut rum computantur, et disciplina; subversor cogno-
ministrorum occupatio est per subdiaconum, quia scitur.

inhonorum est inferioribus summa committi. Opti- VII. Placuit praeterea accusandi licentiam in ve-
mum est autem ut ipse suscipiat qui tradendo usu-
D stris ordinibus, si qua existat, levitate comprimere,
rus est, si quid autem obstat sallem is cujus officium quod si cpiscopus aliquemjudicat, abstinendum pro
est sacravium disponere et sacramenta suscipere. humiliatione et correclione fratris, et assurgitur

IV. Qui oblationes defunctorum retinent et eccle- cxorari, a caeteris acquiescat fratri de quo agitur,

siis tradere demorantur, ut infidelos sunt ab ccclesia corrcptione et comminatione adhibita. Sin autemde
abjicicndi, quiausquc ad inanitionem fidci pcrvenire rrimine aliquem putet esse damnandum, accusato-

certum est hanc divinai pietalis cxaccrbationem, ris vice disculiendum, si sciat; fas est enim ut quaj
quia et fideles de corpore rocedontes votorum pleni- uni probantur, probcntur ab omnibus.

tudine, et pauperes consolatu alimoniae, et necessa- VIII. Quod si tantus episcopus alieni clerici se

ria sustenlatione fraudantur; hi cnim talcs quasi conscium novit, quandiu pvobare non potest nihil
egentium nccalores,nec crodentes judicium Dei ha- proferat, sed cum episcopo ad compunctionem ejus
bemli sunt unde et quidam Patruin lioc scriptis suis
;
secrotis corroptionibus elaborct; quod si correptus

inseruerunt congruente scntentia qu;c ait amico : perlinacior fuerit, ct se coumuinioni pubfice inges-
quidpiam rapere furtum est, et ccrlesiam fraudare etiamsi episcopus in redarguondo illo quem
sorit,

Bacrilcgium. reumjudicatprobationedeficiat, indamuatus licet ab

0O7 DECRETALIUM COLLECTIO. 3:*8

qui uihil sciunt secedere ad tempus pro persona contostationem colligat, nihilominus de altario Do-
liis
^
niajoris auctoritatis jubeatur, illo quandiu probari niinico die minister annuntiet ab ecclesiastico cx-

nihil potest in communione omnium praeterquam positum esse collectum, ut intra diesdecem ab expo-
ejus qui eum reum judicat permanente. sitionis die expositum recipiat, si quis probaverit
IX. De expositis quia collata ab omnibus querela se agnovisse collectori pro ipsorum decem dierum
processit eos non misericordiae jam sed canibus ex- misericordia prout valuerit ad praesens retribuat,
poni, quos coUigere cahimniarum metu quamvis in- aut in perpetuum cum Dei gratia, si voluerit, possi-
feUx a praeceptis misericordioe mens humana detra- deat.
ctet reservandum est, et secundum statuta fidelissi- X. Si quis expositorum hoc ordinare collectorum
morum, piissimorum, augustorumque principum repetitor vel calumniator exstiterit, ut homicida
quisquis expositum colhgit ecclesiam contestetur habendus est.

INCIPIUNT CAPITULA AGATHENSIS CONCILII.

De bigamis clericis ut non ministrent. 27. Ut monasterium inconsulto episcopo nuUui

1.
g
2. De contumacibus clericis , et ad officium constituat de monachis.
tardis. 28. Ut monasterium pueUarum procul a monachis
3. De episcopis qui vel innocentes, vel pro mini- constituatur.
niiscausis aliquos excommunicant. 29. De Ubertis ut in necessitate ab ecclesia
4. De his qui suas vel propinquorum oblationes tueantur.
ecclesiae defraudaut. 30. Ut post antiphonas orationes dicantur.
5. Si clericus furtum ecclesiae fecerit. 31. De his qui propter odium ad pacem non re-
6. Si episcopo a quibuslibet quidquam fuerit de- vertuntur.
rehctum. 32. Ut clericus inconsulto episcopo ad judicem
7. De rebus ecclesise quomodo ab episcopis ha- ssecularem non pergat.
beantur, et de servis ecclesise qualiter ab episcopo 33. Si episcopus haeredes non habens ecclesiam
manumittautur. cui praefuit haeredem non fecerit.
8. De clericis qui ad sseculares confugiunt. 34. De Judaeis qui converti cupiunt, qualiter sus-
9. De presbyteris etdiaconibus qui ad conjugalem cipiantur.
coitum revertuntur. ^ 35. Si episcopus a Metropolitano admonitus pro
iO. Ut nullus clericorum cum extraneis feminis synodo, vel ordinatione episcopali venire distu-
habitet. lerit.

U. Ut nuUus clericus in cellario, vel in secreto 36. Ut stipendia clericorum juxta meritum distri-
feminam intromittat. buantur.
12. Ut omni quadragesimse Sabbato jejunetur, 37. De homicidis et falsis testibus. •

13. Ut symbolum ante octo dies Paschse compe- 38. Ut sine episcopi sui epistola non liceat cleri-
tentibus praedicetur. cum vel monachum proficisci, et de monachis vel
14. Ut altare et benedicatur et ungatur. abbatibus.
15. Quahter majores, quahter minores poeniten- 39. Ut clerici nuptialia vitent convivia.
tiam accipiant. 40. Ne Christiani Judaeorum utantur conviviis.
16. Qua aetate diacones oi'dinentur. 41. Ut a clericis vitetur ebrietas.

17. Qua aetate episcopi vel presbyteri consecren- 42. De sortUegis vel auguratoribus ut ab ecclesia
tur. separentur.
18. De laicis quibus temporibus communicare rv 43. Ne de pcenitentibus clericus ordinetur, et uL
debeant. presbyter altare non erigat.
19. De sanctimonialibus qua aetate velentur. 44. Ne presbyter benedictionem populo, vel poeni-
20. De clericis qui comam nutriunt. tenti in ecclesia dare praesumat.
21. Ut solemnitates majores in civitatibus cele- 45. Ut episcopus exiguum aliquid sine clericorum
brentur. connivenlia (si necesse fuerit) distrahat.
22. Ut non liceat presbyterum, aut clericum rem 46. Ut servos ecclesiae fugitivos Uceat vendere
ecclesiae vendere, aut donare. episcopo.
23. Ut clericus minor seniori non praepo- 47. Ut ante missam expletam egredi popuhis non
natur. praesumat.
24. De expositis iuventis. 48. De rebus ecclesiae propriis vel acquisitis.
2o. De saecularibus qui suas uxores dereUn- 49. De non alienandis ab aliquo rebus ecclesiae,
quunt. et de libertis. '

26. Ut si voluntarie clericus damnum ecclesiae 50. De^clericis capitale crimen incurrentibus.
fecerit et satisfaciat el excommunicetur. 51. De testamento episcopi.
390 APPEND. AD S^C. IX. — ISIDORl MERCATORIS 400

95 52. De clericis qui sine epistolis sui pontifi- \ 01. De incestis conjugiis.

cis proliciscuntur.
62. De liis qui servos suos extra judicem ne-
b3. De presbyteris parochianis res ecclesiae distra- cant.

hentibus. 63. De laicis quiin solemnitatibus majoribus adci-

54. De eisdem ut quidquid emerint in nomine vitatem non occurrunt.

comparent ecclesiae. 64. De clericis qui ab ecclesiffi officio diebus solem-

55. L't sacerdotes et levitae canibus ad venandum nibus desunt.

et accipitribus non utantur. 65. De levitis ut non sine jussu presbyteri se-
56. De venditionibus quas abbates facere pra;su- deant

munt. 66. De ministris ne secretarium ingrediantur.

57. Ne unus abbas duobus coenobiis pra^pona- 67. De cathoUcis ne hajreticorum connubiis co-

tur. pulcntur.

58. Ae monasterium sine notitia episcopi consti- 68. De levitis et clericis ne magi vel incantatores
sint.
tiiatur.

59. De rebus ecclesiae usui collatisut preescriptio- 69. De seditionariis clericis.

nis tempore non defendantur. B 70. De scurris et jocularibus clericis,

60. De lapsis qui de cathoHca fide in haeresim 71. De synodo annis singulis congreganda.
transeunt.

INCIPIT CONCILIUM AGATHENSE.

Tertio Idus Septembris, Massale consule.

Cum in Dei nomine in civitate Agathensi conve- V. Si quis clericus furtum ecclesiae fecerit, pcre-

nissemus, et in sancti Andreae basilica consedisse- grina ei communio tribnatur.

mus, de disciplina et ordinationibus clericorum at- VI. Pontifices vero quibus in summo sacerdotio

que pontiiicum, vel de ecclesiaruni utilitatibus tra- constitutis ab estraneis duntaxat aUquid, aut cum
ctaturi, in primis id placuit, ut canones et statuta ecclesia, aut sequestratim, aut dimitlitur, aut do-

Patrum per ordinem legerentur. natur, quia hoc ille qui donat pro redemptione ani-
p
Cap. I. Placuit de digamis aut nuptiarum maritis ma3 non pro commodo sacerdotis offerre pro-
suoe,

(quanquam ahud Patrum statuta decreverint) ut qui batur, non quasi suum proprium, sed quasi dimis-
huc usque ordinati sunt habita miseratione presby- sum ecclesiae inter facultates ecclesise computabi-

leri vel diaconi nonien tantum obtineant, officium tur, quiajustum est, ut sicut sacerdos habet quod
vero cousecrandi presbyleri et minislrandi hujus- ecclesiae dimissum est, ita et ecclesia habeat quod

modi diaconem uon prsesumant. reliuquitur sacerdoti. Sane quidquid per fidei com-

II. Contumaces vero clerici, prout dignitatis ordo missum aut sacerdoti, aut ecclesise fortasse dimitti-

permiserit, ab episcopis corrigantur, et si quis prioris tur cuicunque alii postmodum profuturum, id inter

gradus elati superbia communionem fortasse con- facultates suas ecclesia computare, aut x'etinere non
tompserint, aut ecclesiam frequentare, vel ofhcium poterit.

suum implerc neglexerint, peregrina eis communio Vli. Casellas vero vcl mancipiola ecclesiae epi-
tribuatur, ita ut cum eos pcenitentia correxerit, res- scopi, sicut prisca canonum praecepit auctoritas, vel
cripti matricula gradum suum dignitatemque reci- vasa ministerii, quasi commendata Qdeli proposito

piant. in intcgro ecclesia^ jure possideat, id est ut neque

III. Episcopi vero si sacerdotali moderalione post-J) vendere, neque per quoscunque contractus res unde
posita,innocentes, aut minimis causis culpabiles pauperes vivunt alienare prajsumant quod si neces- ;

excommunicare preEsumpserint, aut ad gratiam fe- sitas compulerit, ut pro ecclesiae necessitate, aut
stinantes recipcre fortassc noluerint, a vicinis epi- utilitate, vel usufructus vel indirecta venditione

scopis cujuslibct provincia; lilteris moncantur, et si aliquid distrahatur, apud duos vcl tres comprovin-
parcere noluerint, communio illis ad lcnipus synodi cialcs vel vicinos episeopos causa qua necesse sit

a rehquis cpiscopis- denegetur, ne fortasse propter vendi primilus comprobetur, ut habita discussione
cxcommunicatoris peccatum excommunicati longo sacerdotali, eorum subscriptione quae facta fuerit

lempore morte praiveniautur. vendilio roboretur, ahter facta vcndiUo vel trans-

IV. Clerici etiam vel Sccculares qui oblaliones actio non valcbit. Sane si quos de servis ecclesiaj

liarentum aut donatas, aut tcstamcnlo rcliclas reli- bcnc meritos sibi cpiscopus libcrlati donaverit, col-

laluni a successoribus libertatem placuit custodiri

nere perstiterint, aut id quod ipsi donavcrunt eccle-
siis vel monasteriis crediderit auferendum , sicut cuni lioc quod cis manumissor iu libertate contule-
synodus sancta constituit, vclut necatorcs paupe- rit, quod tameu jubcmus viginU solidorum numeri
runi (juousquc reddant, ab occlesia excludanlur. nioduin in terrula viueola, vcl hospitiolo teuero,
 401 DECRETALIUM COLLECTIO. 402
qiiod amplius datum fuerit post manumissoris mor- ^ ribus quam viginti quinque annorum penitus non
tem ecclesiae revocetur. Minus utiles peregrinis vel comraittat, sane si conjugati juvenes consenserint
clericis salvo jure ecclesiae in usum prsestare per- ordinari, et uxorum voluntas ita requirenda est, ut
niittimus. sequestrato mansionis cubiculo, religione praemissa,
VIII. Id etiam placuit, ut si clericus relicto officio posteaquam pariter conversi fuerint, ordinentur.
siio propter districtionem ad saecularem fortasse XVIL Presbyterum vero vel episcopum ante tri-
confugerit, et is ad quem recurrit solatium ei de- ginta annos, id est antequam ad viri perfecti ffita-
fensionis impenderit, cum eodem de ecclesise com- tem perveniat, nullus metropolitanorum ordinare
munione pellatur. praesumat, ne per setatem (quod aliquoties evenit)
IX. Placuit etiam, ut si presbyteri vel diaconi aliquo errore culpentur.
conjugati ad torum uxorum suarum redire volue- XVIII. Seeculares qui in natali Domini, Pascha,
rint, papaj Innocentii ordinatio, vel Siricii episcopi Pentecoste non communicaverint, catholici non cre-
auctoritas conservetur ;
quod si ad aliquos formula dantur, nec inter catholicos habeantur.
illa ecclesiasticae vitae, pariter et disciphnae quae a XIX. Sanctimoniales, quantumlibet vita eorum et
Siricio episcopo ad provincias commeavit, non pro- mores probati sint, ante annum setatis suae quadra-
babitur pervenisse, ei signo rationis venia remitti- B gesimum non velentur
tur, itautde csetero penitus incipiant abstinere, et XX. Clerici qui comam nutriunt, ab archidiacono,
ita gradus suos in quibus inventi fuerint sic reti- etiamsi noluerint, inviti detondeantur; vestimenta
neant, ut ad potiora eis non liceat ascendere, qui- vel calciamenta etiam eis, nisi quae religionem de-
bus in benelicio esse debet, quod locum ipsum quem ceant, uti aut habere non liceat.
retinent non amittunt si qui autem scisse formam
; XXI. Si quis etiam extra parochias in quibus
vivendi missam a sanclo Siricio episcopo detegun- legitimus est ordinariusque conventus, oratorium in
tur, neque statim cupiditates libidinis abjecisse, illi agro habere voluerit,reliquis festivitatibus, ut ibi
sunt modis omnibus submovendi, eo quod post ad- missas teneat propter fatigationem famihae juxta
nionitionem cognitam praeponendam arbitrati sunt ordinem permittimus, Pascha vero, natali Domini,
voluptatem. Epiphania, Ascensione Domini, Pentecoste, et na-
X. Id etiam ad custodiendam vitam et famam taU sancti Joannis Baptistae, et si quae maxime dies
speciali ordinatione praecipimus, ut nullus clerico- in festivitatibus habentur, non nisi in civitatibus,
rum extraneae mulieri qualibet coUatione, aut fa- aut parochiis teneant, clerici vero si qui in festivi-
miUaritate jungatur, et non soluni in domo illius tatiljus quas supra diximus in oratoriis, nisi jubente
extranea mulier non accedat, sed nec ipse frequen- aut permittente episcopo, facere aut tenere volue-
tandi extraneam mulierem habeat potestatem; sed rint, a communione peliantur.
cum matre tantum, sorore, filia vel nepte, si ha- XXII. Et licet superfluum
sit de re nota et antiquis

buerit, aut voluerit vivendi liberam habet potesta- canonibus prohibita, aliquid iterato definire, tamen
tem, de quibus nominibus nefas est aliud quam na- ut facUius cupiditas, aut impiobitas reprimatur, id
tura constituit suspicari. statuiraus quod omnes jubent, ut civitanenses, sive
XI. Ancillas vel libertas a cellario vel secreto mi- difficesani presb}-teri, vel clerici, salvo jure ecclesiae,
nisterio, et ab eadem mansione in qua clericus ma- rem ecclesiae (sicut permiserunt episcopi) teneant,
net, placuit removeri. vendere, aut donare penitus non praesumant; quod
XII. Placuit etiam, ut omnes ecclesiae, exceptis si fecerint, et facta venditio non valebit, et de fa-
diebus Dorainicis in quadragesima, etiam die Sab- cultatibus, si quas habent proprias indemnem eccle-
bato, sacerdotali oratione, et discretionis commina- siara reddant, et communione priventur.
tione jejunent. XXIII. Episcoporum etiam quorum vita non repre-
XIII. Symbolum etiam placuit ab omnibus eccle- henditur, posteriorem priori nuUus 96 prseponat,
siis una die, id est ante octo dies Dominicse resur- j) nisi forte elatus superbia, quod pro necessitate eccle-
rectionis, pubhce in ecclesia competentibus prsedi- sia^ episcopus jusserit implere, contemnat,sane si offl-

care. cium archidiaconatus propter simpliciorem naturam

XiV. Altaria placuit non solum unctione chrisma- implere, aut expedire nequiverit, ille loci sui no-
tis, sed etiam sacerdotali benedictione sacrari. men teneat et ordinationem ecclesiae quem elegerit
XV. Poenitentes tempore quo pcenitentiam pe- episcopus praeponendum.
tunt, impositionem manum et cilicium super ca- XXIV. De expositis inventis id observandum quod
put a sacerdote, sicut ubique constitutum est, con- jamdudum synodus sancta constituit.
j
sequantur : si autem comas non deposuerint, aut XXV. Si vero saeculares qui conjugale consor-
!
vestimenta non mutaverint, abjiciantur, et nisi di- tium culpa graviori dimittunt, vel etiam dimiserunt,
gne non recipiantur; juvenibus etiam
poenituei'int, et nullas causas dissidii probabiliter proponentes,

I
poenitentia noncommittenda est propter aeta-
facile propterea matriraonia sua diraittunt, ut aut Ulicita,
! tis fragilitatem, viaticum tamen iu morte omnibus aut aliena praesumant, si antequam apud episcopos
i positis non negandum. provinciales dissidii causas dixerint, et prius uxores

I
XVI. Episcopus benedictionem diaconatus mino- quam judicio damnentur abjecerint, a communionc
i03 APPI.ND. AD S.tC. IX. - ISIDORl .MERC.\TOniS 40';

ecclesise, et sancto populi ccetu (pro eo quod fidem A XX.XIV. Judsei (qiiorum perfidia frequenter ad
et conjugia maculant) excludantur. vomitura redit) si ad legem catholicam venire vo-

XXVI. Si quis de clericis documenta quibus ec- luerint, octomenses inter catechumenos ecclesiae
clesiaj possessio firmatur, aut supprimere, aut nc- limen introeant, et si pura fide noscuntur venire,
gare, aut adversariis fortasse tradere damnabili et tunc demum baptismatis gratiam mereantur; quod
punienda obstinatione proesumpserit, quidquid per si casu aliquo periculum infirraitatis intra preescrip-
ubsentiam docunientorum damui ecclesise illatum tum tempus incurrerint, et desperati fuerint, bapti-
estde propriis facultatibus reddant, et communione zenlur.
priventur; hi etiam qui in damno ecclesiaj impie sol- XXXV. Si episcopus metropolitanus ad corapro-
licitati a traditoribus aliquid acceperint superiori viuciales episcopos epistolas direxerit, in quibus
sententia teneantur. eos ad ordinationem summi pontificis, aut ad syno-
XXVII. Ut de monachis monasterium novum, nisi dum invitat, postpositis omnibus, excepta gravi in-
episcopo aut permittente aut probante, nullus inci- firmitate corporis, aut preeceptione regia ad consti-
pere, aut fundare praesumat. Monachi etiam vagan- tutum diem adosse non differant, quod si defuerint,
tes ad officium clericatus, nisi eis testimonium (sicut prisca canonum praecepit auctoritas, usque ad
abbas suus dederit, nec in civitatibus, nec in paro- B proximam synodum, acharitatefratrum, et ecclesiae
chiis ordinentur. Monachum, nisi abbatis sui aut coraraunione priventur.
permissu aut voluntate ad alterum monasterium .XXXVI. Clerici etiara oranes qui ecclesise fideli-
commigrantem, nuUus abbas suscipere aut retinere ter vigilanterque deserviunt, stipendia sanctis la-
preesumat, sed ubicunque fuerit, abbati suo aucto- boribus debita secundum servitii sui meritum vel
ritate canonum revocetur, si enim necesse fuerit ordinationem a sacerdotibus consequantur.
clericum de monachis ordinari, cum consensu et XX.XVII. Itaque censuimus horaicidas et falsos
Toluntate abbatis pra?sumat episcopus. testesacommunione ecclesiastica subraovendos, nisi
XXVIII. Monasteria puellarum longius a monas- poenitentiae satisfactione criraina diluerint.
terio monachorum, aut propter insidias diaboli, aut XXXVIII. Clericis sine coramendatitiis epistolis
propter oblocutiones hominum collocentur. non pateat evagandi. In monachis
episcopi sui licentia
XXIX. Libertos legitime a dominis suis factos, quoque praesentis sententiae forma servetur; quod si
ecclesia, si necessitas exigerit, tueatur; quod siquis verborura increpatio non emendaverit, ctiara verbe-
ante audientiam, aut pervadere, aut exspoliare prse- ribus statuiraus coerceri. Servandura quoque de
sumpserit, ab ecclesia repellatur. monachis ne ad solitarias cellulas liceat a
^ , eis
XXX. Et quia convenit ordinem ecclesise ab om- congregatione discedere, nisi forle probalis post
nibus sequaliter custodiri, studendum est ut ubique enieritos labores, aut propter infirniitatis neces-
(sicut fit) et post antiphonas collectiones per ordinem sitatem asperior abbatis regula reraittatur,quod
ab episcopis vel presbyteris dici, et hymnos matuti- ita deraum fiet ut intra eadem nionasterii septa,
nos vel vespertinos decantari diebus omnibus, et in manentes tamen sub abbatis potestate, separatas
conclusione matutinarum vel vespertinarum missa- habere cellulas permittantur abbatibus quoque ;

rum post hymnos capitella de psalmis dici, et ple- singulis diversas cellulas, aut plura monasteria ha-
bem collecta oratione ad vesperam ab episcopo cum bere non liceat, nisi tantura propter incursum hos-
benedictione dimitti. tilitatis intra muros receptaculo collocare.
XXXI. Placuit etiam ut (sicut plerumque fit) qui- XXXIX, Presbyleri, diacones, subdiacones, vcl
cunque odio, aut longinqua inter se lite dissense- deinceps quibus ducendi uxores licentia non est,
rint, et ad pacem revocari diutina intentione nequi- etiam alienarum nuptiarum evitentconvivia, nec his
verit, a civitalis priraitus sacerdotibus arguantur ;
coitibus misceuntur ubi amatoria cantantur, ct tur-
qui si inimicitias deponere perniciosa intentione pia, aut obsceni motus corporum, choris et saltatio-
juoluerint, de ecclesiae ccetu justissima excommuni-J) nibus efferuntur, ne auditus, et obtutus sacris mys-
catione pellantur. teriis deputatus turpium spectaculorum atque ver-
XXXII. Clericus nec quemquam prajsumat apud borum contagione polluantur.
saecularcm judicem, episcopo non pcrmiltente,pul- XL. Oumes deinceps clerici sive laici Juda?orum
sare, sed si non respondeat, nec
pulsatus fuerit, convivia evitent, nec eos ad convivium quisque
proponat, nec audeat criminale negotium in judicio excipiat, quia cum apud Christianos cibis commu-
sa?culari proponere. Si quis vero soecularium per ca- nibusnonuluntur, indignum est atque sacrilegum eo-

lunmiam ecclesiam, aut clerum fatigare tentaverit, runi cibos a Christianis sumi, cuni ea quaj (Apostolo
et victus fiieril, ab ecclesiaj liminibus et a catholico- porniittente) nos suuiinius, ab iliis judicentur im-
rum communione (si digne pcenituerit) coerceatur. munda, ac si infeiiores incipiant esse Christiani
XXXIII. Episcopus qui filios aut nepotes non ha- quamJudaei, si nos quae ab illisapponunlur utamur,
bens alium quam ecclesiam reliquit hajrcdem, si illi vero a nobis oblata conlemnant.
quid de ecclesia, non in ecclcsiai causa aut neces- XLl, Anle omnia clericis viletur ebrietas, quffi
sitate insuuipserit, quod distraxit, aut donavil, irri- omnium vitiorum fonios ac nulrix est. Itaque eum
tura habeatur. quem ebrium fuisse constiterit, ut ordo palitur. «iit
 40o DECRETALIUM COLLECTIO. 406
triginta dierum spatio tommimione statuimus sub- ^ LI. Si episcopus condito testamento aliquid de
movendum, aut corporali subdendum supplicio. ecclesiastici juris proprietate legaverit, aliter non
XLII. Et ne id fortasse videatur omissum, quod valebit, nisi tantum de juris proprii facultate supple-
maximefidem catholicae religionisinfestat, quod ali- verit.

quanti clerici sive laici student auguriis, et sub no- LII. Presbytero aut diacono, vel clerico sine an-
mine fictae religionis, quas sanctorum sortes vo- tistitis sui epistohs ambulanti, communionem 97
cant, di^dnationis scientiam profitentur, aut qua- nullus impendat.
r umounque scripturarum inspectione permittunt,hoc LIII.Quidquid parochiarum presbyter de ecclesia-
quicunque clericus vel laicus detectus fuerit, vel stici juris possessione distraxerit inane habeatur, et

consulere vel docere, ab ecclesia habeatur extra- vacuum, venditore comparantis et auctione venden-
neus. tis.

XLIII. De pcenitentibus id placuit observare, quod LIV. Presbyter dum dioecesim tenet, de his quae
sancti Patres nostri synodali sententia censuerunt, emerit ad ecclesias nomen scripturam faciat, aut ab
ut nullus de his clericus ordinetur, et qui jam sunt ejus quam tenet ecclesiae ordinatione discedat.
per ignorantiam ordinati, aut sicut bigami, aut LV. Episcopis, presbyteris, diaconibus canes ad
inter nuptiarum maritos locum teneant, ministrare o venandum, aut accipitres habere non liceat quod si :

non prsesumat.
diaconis consecrare altare presbj-ter quis talium personarum in hac voluntate detectus
XLIV. Benedictionem super plebem in ecclesia fuerit, si episcopus est tribus mensibus se suspendat
fundere, aut poenitentem in ecclesia benedicere a communione, presbyter duobus mensibus se absti-
presbytero penitus non licebit. neat, diaconus vero ab omni officio vel communione
XLV, Terrulas aut vineolas exiguas ecclesiae minus cessabit.

utiles, aut longe positas parvas episcopus sine con- LVI. In venditionibus, quas abbates facere prae-
silio fratrum (si necessitas fuerit) distrahendi ha- sumunt, haec forma servetur, ut quidquid sine epi-
beat potestatem. scopi notitia venditum fuerit, ad potestatem episcopi

XLVI. Fugitivi domos suas, aut familias deseren- revocetm', mancipia vero monachis donata ab ab-
tes, qui etiamsi revocati fuerint, aut si ita illi me- bate non liceat manumitti, injustum enim putamus,
ruerint, distrahantur. ut monachis quotidianum rurale opus facientibus,
XLVII. Missas die Dominica saecularibus totas servi eorum libertatis otio potiantur.

tenere speciali ordine prsecipimus, ita ut ante be- LVI. Unum abbatemduobu s monasteriis interdi-
nedictionem sacerdotis egredi populus non pra?su- pi cimus prsesidere.
mat, qui si fecerint, ab episcopo publice confun- LVni. Cellulas uovas, aut congregatiunculas mo-
dantur. nachorum absque notitia episcopi prohibemus insti-
XLVIII. Ut de rebus episcopi propriis vel acqui- tui.

sitis, vel quidquid episcopus de suo proprio habet, LIX. Clerici quilibet qucecunque diuturnitate tem-
hseredibus suis si voluerit derelinquat, quidquid poris de ecclesice remuneratione possederint, in jus
vero de provisione ecclesiaj suae fuerit, sive de propriumpraescriptionelemporisnonvocentur,dum-
agris, sive de frugibus, sive de oblationibus, omnia modo pateat ecclesiae rem fuisse,nevideantur etiam
jure ecclesiae reservare censuimus. episcopi administrationes prohxas, aut precatorias
XLIX. Diacoues vel presbyteri in parochia con- cum ordinati sunt facere debuisse, aut diu retentas
stituti de rebus ecclesiae sibi creditis nihil audeant facultates in jus proprietatis suse posse transcri-
commutare, vendere vel donare, quia res sacfatae bere.
Deo esse noscuntur. Simihter et sacerdotes nihil de LX. Lapsis, id est qui in catholica fide baptizati
rebus ecclesiae sibi commissae (ut superius compre- sunt, si praevaricatione damnabili post in haeresim
hensum est) alienare prssumant; quod si fecerint transierint,grandemredeundidifticultatemsanxitan-
convicti in consilio, et ab honore depositi, dc suo D tiquitas, quibus nos annorum multitudine breviata
aliud restituant quantum visi sunt prsesumpsisse. poenitentiam biennii couditione infrascriptae obser-
Sane si quis pro qualibet conditione de rebus ec- vationis imponimus, ut praescripto biennio, tertio
clesise aliquid alienare prsesumpserit, si de suo pro- sine relaxatione jejunent, etecclesiam studeant fre-
prio tantum ecclesise contulerit quantum visus est quentare, in poenitentum loco standi et orandi hu-
abstulisse, tunc demum istud stare licebit, libertos militatem ita noverint observandam, ut etiam ipsi
tamcn quos sacerdoles vel diaconos de ecclesia sibi cum catechumeni egredi commonentur, abscedant,
commissa facere voIuerLnt actus ecclesise prosequi hoc si observare voluerint constituto tempore admit-
jubemus, quod si facere contempserint, placuit eos tendis ad altarium observatio relaxetur; quod si ardua
ad proprium reverti servitium. veldura forle putaverint, statuta praeteritorum ca-
L. Si episcopus, presbyter aut diaconus capitale nonum implere debebuut.
crimen commiserit, aut chartam falsaverit, aut tes- LXI. De incestis conjunctionibus nihil prorsus ve-
limonium falsum dixerit, ab officii honore depositus niae reservamus, nisi cum adulterium separatione
in monasterium retrudalur, et ibi tantumraodo sanaverint, incestos vero nullo conjugii nomine
quandiu vixerit laicam communionem accipiat. deputandos, quos etiam designare funestum est, hos
 .

407 APPEND. AD S.IX. IX. — ISIDORI MERCATUIUS 408

e;nim censemusesse si quis relictam fratris quae pene \ LXV. Quoniam non oportet diaconem sedere prae-
prius soror exstiterat carnali conjunctione poUucrit. sente presbytero, sed ex jussione presbyteri sedeat,
Si quis frater gcrmanara uxorem acceperit, si quis similitcrautem honorificetur diaconus a ministris
novercam duxerit, si quis cousobrinai se sociaverit, omnibus clericis.
inferioribus et
si quis relictae vel filise avunculi misceatur, aut pa- LXVI. Quoniam non oportet in sacratos ministros
tri tili« vel privignae suee, aut qui ex propria con- licentiam habere in secretarium, quod Graeci dia-
sanguinitate aliquam, aut quam consanguineus ha- conicon appellant, ingredi , et vasa contingcre
Luit concubitu, polluat, aut duxerit uxorem. Quos Dominica.
omnes et olim atque sub hac constitutione incestos LXVII.Quoniam non oportet cura omnibus haere-
essenon dubitamus, et inter catechumenos usque ad ticis miscere connubia, vel filios vel iilias dare, sed
legitimam satisfactionem manere et orare pracipi- potius accipere, si tamen prolltentur Christianos fu-
mus, quod ita praisenti tempore prohibemus, ut turos esse et catholicos.
ea quoe sunt hactenus instituta, non dissolvamus. LXMII. Quoniara non oportet ministros altarisaut
Sane quibus conjunctio illicita interdicitur, ha- clericos magos et incantatores esse, aut facere quoe

bebunt ineundi melioris conjugii libertatem. dicunt, phylacteria, quae sunt magna obhgamenta
servum proprium sine conscientia
LXII. Si quis B animarum, hos autem qui talibus utuntur, projici ab
judicis occiderit, excommunicatione vel pmnitentia ecclesia jussimus.
biennii reatum sanguinis emendabit. LXIX. Seditionarios nunquam ordinaudos clericos,
LXIII. Ut cives qui superiorum solemnitatum, id sicut nec usurarios, vel injuriarum suarum ultores.
est, Paschae ac natalis Domini, vel Pentecostes festi- LXX. Clericum scurrilem et verbis turpibus jocu-
vitatibus cum episcopis interesse neglexerint (cura larem, ab officio retrahendum.
in civitatibus communionis vel benedictionis acci- LXXI. Synodum etiam secundum constituta Pa-
piendffi causa positos se nosse debeant), triennio a trum etiara annis singulis placuit congregari, quo-

communione priventur ecclesiae. niara cum pace dimittiraus gratias Deo agiraus,
LXIV. Si quis in clero constitutus ab ecclesia sua orantes ejus clementiam, ut haec eadem facere in
diebus solemnibus defuerit, id est, nativitate Domi- honorem Domini multos per annos possimus. Ego
ni, Epiphania, Pascha, vel Pentecoste, dum potius Cffisarius in Christi noraine episcopus juxta id quod
singulari lucro studeat, quam servitio suo parere, universis coepiscopis raeis mecum scripserunt,
convenit ut triennio a comraunione suspendatur. placuit instituta Patrura secutus, his diffinitignibus
Similiter diaconus vel presbyter si tres hebdomadas annuens sub die quinto Kalendas Septembris, sub-
p
ab ecclesia sua defuerit, huic damnationi succura- scripsi, similiter et alii subscripserunt.

bat. Explicit conciliura Agathense.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII AURELIANENSIS.

1 De homicidis et adulteris et furibus, si ad eccle- 15. Ut abbates in potestate episcoporum sint, et

siam confugerint. de monachis vagis.

2. De raptoribus ad ecclesiam confugientibus. 16. Ut monachi oratorio vel zonis non utantur.
3. De servis si ad ecclesiam confugerint. 17. Si monachus uxorem duxerit.
4. De eo qui ab episcopo aliquid repetit, ut pro 18. Ut monachus sine perraissu episcopi vcl ab-
ipsa conventione ab ecclesia non privetur. batis cellulas non conslruat.
5. Si episcopus servum alterius clericum fece- 19. Si episcopis cuiquam terrulas praestiterit
rit. excolendas sine praejudicio juris ecclesiae tenebun-
6. Si diaconus aut presbyter crimen capitale com- tur.
miserit. 20. Ut anle Pascha quadragesima teneatur.
7. De his qui poenitentiam violavcrunt. 21. Ut nullus civiura festivitates majores in viila

8. Si presbyter aut diaconus se pro reatu aliquo ab celebret.

Eucharistia suspenderit. 22. Ut populus ante completam missam et benc-

9. Si rehcta presbyteri aul diaconi alii se con- dictionein acceptam egredi non praesumat.
junxerit.
D 23. Ut litaniae antc AscensionemDominicelebren-
10. De his quae in altario offeruntur. tur.
11. De his quae a fidelibus in parochianis ecclesiis 2i-. De clericis qui ad officium venire contem-
offeruntur. nunt.
12. Ut episcopus et paupcres et infirmos tuea- 25. De familiaritate extrancarum mulierum,
tur. 26. De religiosis sajcularibus qui divinationibus
13. Ut basilicae in cujus territorio sunt, in ejus attendunt.
episcopi maneant potestate. 27. Quod cpiscopus die Dominica ab ecclesia abesse
14. De incestis, ut excommunicentur. non debet.
409 DECRETALIUM COLLECTIO. 410

INCIPIT CONCILIUM AURELIANENSE.

Triginta episcoporum.

Cum auctore Deo in Aurelianensi ui"be fuisset k VI. Si diaconi, aut presbyteri crimen capitale
summorum antistitumcongregatum, com-
concilium commiserint, simul et ab oflicio et communione
mimi omnium collatione complacuit, ut lioc quod pellantur.
vei'bis statuerunt, etiam Scripturaj testimonio robo- VII. De his qui suscepta poinitentia religionem
rarent. suae professionis obliti ad soecularia relabuntur,
Cap. I. Id constituimus observandum quod eccie- placuit eos et a communione suspendi, et ab omnium
siastici canones decreverunt, et lex Romana consti- catholicorum conviviis separari; quod si post inter-
tuit, ut ab ecclesiae atriis, vel domo episcopi reos dictum cum eis quisquam preesumpserit raanducare,
abstrahere omnino non liceat, sed nec alteri consi- et ipse communione privetur.
gnari, nisi ad Evangelia datis sacramentis de morte, VII L Si diaconus vel presbyter pro reatu suo se
et debilitate, et omnium pcenarum genere sint securi, ab altaris communione sub poenitentis professione
ita ut ei cui reus fuerit criminosus de satisfactione submoverint, sic quoque si alii defuerint, et causa
conveniat; quod si sua sacramenta convictus fuerit certae necessitatis exoritur, poscentem baptismum
violasse, reus perjurii, non solum a communione liceat baptizare.
ecclesise, vel omnium clericorum, verumetiam a ca- IX. Si se cuicunque mulier duplici conjugio pre-
tholicorum convivio separetur. Quod si is cui reus B sbyteri vel diaconi relicta conjunxerit, aut castigati
est, noluerit, intentione faciente componi, et ipse separentur, aut certe si in criminum intentione per-
reus de ecclesia actus timore discesserit,ab ecclesiae excommunicatione plectantur.
stiterint pari
clericis uon quajratur. X. Antiquos canones relegentes priora statuta
II. De raptoribus autem id constituendum esse credimus renovanda, ut de his qua> in altario obla-
censuimus, ut ad ecclesiam raptor cum rapta con-
si tione fidei conferuntur, medietatem episcopus sibi
fugerit, et feminainipsam violentiam pertulisse con- vindicet, et medietatem sibi dispcnsandam secun-
stiterit, statim liberetur de potestate raptoris, et dum gradus clerus accipiat, tam de praediis quam
raptor mortis vel pcenarum impunitate concessa aut de omni commoditate in episcoporum potestate
serviendi conditioni subjectus sit, aut redimendi se durantibus.
liberam habeat facultatem. Si vero quaj rapitur pa- XI. De his quae parochiis in terris, vineis, man-
trem habere constiterit, et puella raptori consense- cipiis, atque peculiis quicunque fideles obtulerint
rit, potestati patris excusata reddatur, et raptor a antiquorum canonum statuta sencent, et omnia in
patre superiori conditionis satisfactioni teneatur episcopi potestate consistant, de his tamen quae in
obnoxius. allario accesserint, tertia fidehter episcopis defera-
III. Servus qui ad ecclesiam confugerit pro quali- ^ tur.
bet culpa, domino pro admissa culpa sacramen-
si Xn. Episcopus pauperibus, vel infirmis, qui debi-
tum susceperit, statim ad servitium domini sui re- litate faciente non possunt suis manibus laborare,
dire cogatur, ct postea quod dato sacramento
93 victum et vestimentum in quantum possibilitas ha-
domino fuerit consignatus, si aliquid poenae pro ea- buerit, largiatur.
dem culpa a qua excusatur probatus fuerit pertulisse, XIII. Omnes basilicae quae per diversa loca con-
pro contemptu Ecclesise, et preevaricatione fidei a structae sunt vel quotidie construuntur placuit, se-
communione, et convivio catholicorum extraneus cundum priorum canonum regulam, ut in eis epi-
babeatur, si vero servus pro culpa sua ab Ecclesia scopi territorio in cujus positae sunt, potestate con-
defensatus sacramenta Domini clericis exigentibus de sistant.
impunilate perceperit, exire nolentem a domino li- XIV. Ne superstes frater torum defuncti fratris
ceat occupari. ascendat, nec se quisque amissae uxoris sorori au-
IV. Si quis ab episcopo suo, vel de ecclesia, vel deat sociare, quod qui fecerint, ecclesiastica distri-
de proprio jurc crediderit aliquid ad repetendum, si ctione feriautur.
niliil convitii aut criminationis objecerit, eum pro n XV. Abbates pro humilitate rehgionis in episco-
sola contentione a communione ecclesioe non liceat porum potestate consistant, etsiquid extra regulam
submoveri, fecerint ab episcopis corrigantm-, qui semel in anno
V. Si servus absente vel nesciente domino, epi- in loco ubi episcopus elegerit, accepta vocatione
scopo sciente quod servus diaconus aut presbyter conveniant, monachi autem abbatibus omni obe-
fuerit ordinatus, ipso in clericatus officio perma- dientia et devotione subjaceant. Quod si quis per
nente, episcopus eum domino duplici satisfactione contumaciam exstiterit indevotus, aut per aliqua
compenset. Si vero episcopus eum servum nescierit, loca vagari, aut peculiare aliquid habere praesumpse-
qui testimonium perhibent, aut eum supplicave- omnia quae acquisierit, ab abbatibus auferantur
rit,
rint ordinari simili redhibitioni teneantur obnoxii. secundum regulam monasterioprofutura, ipsi autem
 .

411 APPE.ND. AD S.tC. IX. — ISIDOHI MEHCATORIS 41 >

qui fneranl pervagati, uhi inventi fuerint, cum ^ XXII. Cnm ad celebrandas missas in Dei nomine
auxilio episcopi tanquam fugaces sub custodio re- convenitur populus, non ante discedat quam missaj

vocentur, et reum se ille abbas futurum esse cogno- solemnitas compleatur, et ubi episcopns non fuerit,
scat qui in hujusmodi personis non regulari ani- benedictionem accipiat saccrdotis.
madversione dixerit, vel qui susceperit monachum XXIII. Rogationes, id est, litanias ante Ascensio-
alienum. nem Domini placuit celebrari, ita ut prsemissum tri-
XVI. Monacho orarium in raonasterio vei zonas duanum jejunium in Dominicse Passionis solemni-
habere non hceat. tate solvatur, per quod triduum servi et ancilloe ab
XVII. Et si postea uxori fuerit sociatus tanta? opere relaxentur, quo magis plebs universa conve-
prffivaricationis reus, nunquam ccclesiastici gradus niat, quo triduo omnes abstineant, et quadragesi-
officium sortiatur. malibus cibis utantur.
XVIII. Nullus monachus congregatione monaste-
XXIV. Clerici vero qui ad opus sanctum adesse
rii derelicta ambitionis et vanitatis impulsu, cellu-
contempserint, secundum arbitrium episcopi eccle-
lam construere sine episcopi permissione, vel abba-
siasticam suscipiant disciplinam.
lis sui voluntate pra?sumdt.
XXV. De faniiliaritate extranearum mulierum
XIX. Si episcopus humanitatis intuitu, manci- B
tam episcopi quam presbyteri, vel diaconi pra?ter-
piola, vineolas, vel terrulas clericis vel monachis
itorum canonum statuta custodiant.
prsestiterit excolendas, vel pro tempore tenendas,
XXVI. Si quis clericus, monachus, vel sfecularis
etiam si longa transisse annorum spatia compro-
divinationem vel auguria crediderit observanda, vel
bentur, nec nuUum ecclesia prfejudicium patiaLur,
sortes quas menliuntur esse sanctorum quibuscuu-
sa^cularis legis scriptio, quae ecclesia; aliquid impe-
que putaverint intimandas, cum his qui eis credi-
diat, apponatur.
derint, ab ecclesiae communione pellantur.
XX. Id sacerdotibus omnibus est decretum, ut
anle Paschs solemnitatem non quinquagesima, sed XXVII. Episcopus si infirmitate non fuerit impe-
quadragesima, teneatur. ditus, ecclesiie cui proximus fuerit, die Dominico
XXI. Ut nulli civium Paschse, nataiis Domini, vel deesse non debet, similiter et alii qui mecum scri-

quadragesima? solemnia in villa liceat celebrare, pserunt, numero triginta et tres.

nisi quem inOrmitas probabitur tenuisse.
Hucusque concilia GalUae.

SEQUUNTUR CONCILIA HISPANIiE.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII ELIBERTINI.

1 De his qui post baptismum idolis sacrilicant. r 16. De puellis fidelibus, ne inQdelibus conjun-
2. De sacerdotibus gentilium qui post baptismum gantur.
immolaverunt. 17. De eis qui filias sacerdotibus gentilibus con-
3. De eisdem si idolis tantum munus dederint. jungunt.
4. De eisdem si catechumeni adhuc immolant 18. De sacerdotibus et ministris si mcechati fue-

quando baptizabuntur. rint.

5. Si doraina per zelum ancillam occiderit. 19. De clericis negotia vel nundinas sectantibus.
6. Si quicunque per militiam hominem interfe- 20. De clericis et laicis usurariis.

cerit. 21. De his qui tardius ad ecclesiam accedunt.

7. De pcenitentibus mcechiaesirursuspcccaverint. 22. De catholicis in hajresim transeuntibus, si non
8. De feminis qua? adulteros maritos relinquunt, revertuntur.
et aliis nubunt. 23. De temporihus jejuniorum.
9. De feminis quae, relictis viris suis, aliis nu- 24. De his qui peregre baptizantur, ut ad clerum
bunt. non veniant.
10. De relicta catechumeni si altcrum duxcrit. 2,"). De epistolis communicatoriis confessorum.

H . De relicta catechumena si graviter aegrota- D 26. De hoc ut omni sabbato jejunetur.

verit. 27. De clericis ut extraneam nmlierem in domo
12. Dc mulieribus quae lenocinium fecerint. non habeant.
13. Dc virginibus Deo sacratis si adulteravcrunt. 28. De oblationibus eorum qui non communicant.
14. De virginibus sa^cularibus si moecliata' sint. 29. De energumenis qualiter habeantur.
Ib. De conjugio eorum qui ex Gentilitate ve- 30. De his qui post lavacrum moechati fuerint, ut
niunt. ncc subdiacones fianl.
 .

413 DECRETALILM COLLECTIO. 4U

De adolescentibus qui post lavacrum moechati 55. De magistratibus et dominanlibus.
31
^
sunt. 56. De his qui vestimenta ad ornandam pompam
32. De excommunitatis presbyteris, ut in neces- dederint.
sitate communionem dent. 57. De his qui communicatorias litteras portant.

33. De episcopis et ministris, ut ab uxoribus 58. De fidelibus ne ad Capitolium causa sacrifi-

abstineant. candi, ascendant.

34. Ne cerei coemeteriis incendantur, 59. De his qui destruentes idola occiduntur.
35. Ne feminse in ccemeteriis pervigilant. 60. De his qui duabus sororibus copulantur.
36. Ne picturse in ecclesice fiant. 61. De auguribus et pantomimis si convertantur.
37. De energumenis baptizandis. 62. De uxoribus quae fihos de adulteris necant.
38. Ut in necessitate, et tideles baptizent. 63. De feminis quae usque ad mortem cum alienis
89. Ne de boc quod idololatratum est, fideles ac- viris adulterantur.
cipiant. 64. De adulteris uxoribus clericorum.
40. Ut protubeant domini idola colere servis. 65. De his qui privignas suas ducunt.
41. De his qui ad fidem veniunt, quomodo bap- 66. De conjugio catechumenae feminae.
ptizentur. B 67. De catechumena adultera quae filium necat.
42. De celebratione Pentecostes. 68. De viris conjugatis postea in adulterium
43. De meretricibus paganis si convertuntur. lapsis.

44. De catechumenis qui ecclesiam non fre- 69. De feminis quae consciis maritis adulterantur.
quentant. 70. De stupratoribus pueronmi.
45. De fidelibus si apostataverint "quandiu poeni- 71. De viduis moechissi eumdem postea maritum
teant. duxerint.
46. De eo qui uxorem habet, si ssepius moechatur. 72. De delatorihus.

99 47. De baptizandis ut nihil accipiant clerici. 73. De falsis testihus.

48. De frugibus fidelium, ne a Judseis bene- 74. De his qui sacerdotes accusant , nec pro-
dicantur. bant.
49. De Christianis qui cum Judseis vescuntur. 75. De diaconibus si ante honorem peccasse pro-
50. De hsereticis utad clerum non promoveantuv. bentur.
51. De his qui in ecclesia libellos famosos po- 76. De baptizatis qui nondum confirmati mo-
nunt. riuntur.
52. De episcopis qui excommunicato alieno com- ^ 77. De fidelibus conjugatis si cum Judaea vel
municant. gentili mcechati sint.

53. De parentibus qui fidem sponsaliorum fran- 78. De his qui tahula ludunt.
gunt. 79. De libertis.
54. De sacerdotibus gentilium qui jam non sacri- 80. De feminarum epistolis.
ficant.

INCIPIT GONGILIUM ELIBERTINUM.

Decem et novem episcoporum, tempore Constantini.

Cum convenissent sancti et religiosi episcopi in r\ salutaris, adulta aetate ad templum idoli idololatra-
ecclesia Elibertina, hoc est, Felix episcopus Aqui- turus accesserit, et fecerit quod est crimen, nec in
tanus, Conscius episcopus Cordubensis, Savinus flnem eum ad communionem suscipere.
episcopusSpalensis, Camerinus episcopns Tacitanus, U. Flamines qui post fidem lavacri el regenera-
Sinagius episcopus Pegrensis, Secundinus episcopus tionis sacrificaverint, eo quod geminaverint scelera
Catalensis, Pardius episcopus Mentasanus, Flavianus accedente homicidio, vel triplicaverint facinus co-
episcopus Elibertinus, Catonus episcopus Corsi- haei'ente moechia, placuit eos nec in finem accipere
tanus, Liberius episcopus Emeritanus, Valerius communionem.
episcopus Caesaraugustanus, Decentius episcopus IIL Item flamines qui non immolaverunt, sed
Legionensis, Melantius episcopus Toletanus, Janua- munus tantum dederunt, eo quod se a funestis
rius episcopus de Siblaina, Vincentius episcopus abstinuerunt sacrificiis, placuit in flnem eis prae-
Ossolobensis, Quintianus episcopus Elborensis, Suc- stai'ecommunionem,actatamenlegitimapoenitentia.
cessus episcopus de Elicroca, Euticianus episcopus Item ipsi si post pcenitentiam fuerint mcechati,
Bastilanus, Patricius episcopus Malacilanus, resi- placuit ulterius eis non esse dandam communionem,
dentibus etiam triginta sex presbyteris astantibus ne lusisse de Domiuica communione videantur.
diaconibus, et omni plebe, universi episcopi dixe- IV. Item flamines si fuerint catechumeni, et se
runt. a saci'iflciis abstinuerunt, post triennii tempora
Cap. L Placuit ut quicunque post fidem baptismi placuit ad baptismum admitti debere.
 ;

41 APPEND. AD S.EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 4Hi

V. Si qua femina, furore zeli accensa, flagellis \ neque haereticis dare placuit, eo quod uulla possil
verberaverit ancillam suam, ita ut iutra tertium esse societas fidelis cum infidefi. Si contra interdi-
diem animam cum ci^uciatu effundat, eo quod incer- ctum fecerint, parentes abstinere per quinquennium
tum sit, voluntate, an casu occiderit, si voluntate, placet.

post septem annos; si casu, pcr quinque annorum XVII. Si qui forte sacerdotibus idolorum fllias

tempora, actalegitimapoenitentia, ad communionem suas junxerint, placuit nec in finem eis dandam
placuit admitti; quod si intra tempora constituta communionem.
fuerit intirmata, accipiat communionem. XVIII. Episcopi, presbyteri, diacones, si in mini-
VI. Si quis vero maleficio interficiat altcrum, eo sterio positi, detecti fuei'int, quod sint moechati,

quod sine idololatria perficere scelus non potuit, nec placuit, et propter scandalum, et propter nefandum
in finem impartiendam esse illi communionem. crimen, nec in tinem eos communionem accipere
VII. Si quis forte fidelis post lapsum mcecliiae debere.
post tempora constituta acta pcenitentia denuo XIX. Episcopi, presbyteri, et diaconi, de locig

fuerit fornicatus, placuit eum nec in finem hahere suis negotiandi causa non discedant, nec circum-
communionem. euntes provincias qu«stuosas nundinas sectentur.
VIII. Item feminse quae nulla pra;cedente causa B Sane ad victum sibi conquirendum aut filium, aut

reliquerunt viros suos, et alteris se copulaverunt, libertum, aut mercenarium, aut amicum, aut quem-
nec in finem accipiant communionem. Ubet mittant, et si voluerint negotiari, intra provin-
IX. Item fidelis femina quse adulterum maritum ciam negotientur.
reliquerit fidelem, et alterum duxerit, prohibeatur XX. Si quis clericorum deditus fuerit usuras acci*
ne ducat; si autem duxerit, non prius accipiatcom- pere, placuit degradari, et abstineri. Si quis etiani
munionem, quam is quem reUquerit de saeculo laicus accepisse probatur usuras, et promiseril
exierit, nisi necessitas infirmatis dare compulerit. correptus jam cessatnrum, nec ulterius exacturum,

X. Si ea quam catechumenus reliquit, duxerit placet ei veniam tribui. Si vero in ea iniquitate

maritum, potest ad fontem lavacri admitti, hoc et duraverit, ab ecclesia sciat se esse projiciendum.
circafeminas catechumenas erit observandum. Quod XXI. Si quis in civitate positus, tres Dominicai
si fuerit, quse ducitur ab eo qui uxorem inculpatam ecclesiam non accesserit, pauco tempore abstineatur,
reUquit, et cum scierit iUum ab uxore quam sine ut correptus esse videatur.
causa reUquil, placuit hujusmodi infinem dare com- XXII. Si quis de cathoUca Ecclesia ad hffiresiiu
munionem. , transitum fecerit, rursusque ad Ecclesiam recur-
XI. Intra quinquennii autem temporacatechumena '

huic poenitentiam non esse denegan-

rerit, placuit

si graviter fuerit infirmata, addendum ei baptismum dam, eo quod cognoverit peccatum suum, qui etiam
placuit non denegari. decem annis agat poenitentiam, cui post deccm
XII. Pater vel parens vel quselibet fideUs si leno- annos prajstari communio debet. Si vero infantes
cinium exercuerit, eo quod aUenum vendiderit fuerint transducti quod non suo vitio peccaverint,

corpus vel potius suum, placuit eam nec in finem incunctanter recipi debeant.
accipere communionem. XXIII. Jejumi super abstinentias per singulos
XIII. Virgines quse se Deo dedicaverunt, si pa- menses placuit celebrari exceptis diebus duorum
ctum perdiderint virginitatis, atque ea^dem Ubidini mensium Julii et Augusti ob eorumdem inlirmi-

servierint, non intelligentes quod amiserint, placuit tatem.

nec in fine dandam eis esse communionem quod si ;
XXIV. Omnes qui peregre fuerint baptizati, eo
semetipsas pcenituerint, quod eorum minime sit cognita vita, placuit ad cle-
quod infirmitate corporis
lapsai fuerint, rum non esse promovendos in alienis provinciis.
ctiam tempore vita; sua; hujusmodi
feminffi egerint poenitentiam, et abstinueriut sc a XXV. Omnis qui attulerit litteras confessorias
coitu, eo quod lapsai potius videantur, placuit casr^ sublatonomine confessoris,eo quod subhac nominis

in fine communionem accipere debere. gloria partim concutiaut simplices, communica-

XIV. Virgines quae virginitatem suam non custo- toriae ei danda; sunt littera^.

dierint, si eosdem qui eas violaverunt duxerint et XXVI. Errorem placuit corrigi, ut omni Sabhati
tenuerint maritos, eoquod sohis nuptias violaverint, die jejunium super positionem celebremus.

post annum sine panitenUa reconciUari debebunt, 100 XXVII. Episcopus vel quilibet clericus alius,

vel si alios cognoverint viros, eo quod moechata^ aut sororcm, aut Uliam virginem dicatam Deo tan-
sint, placuit per quinquennii tempora acta legiUma tuni secum Iiabeat, extraneam vero nequaquam se-

poeniteuUa admitU eas adcommunionem. cuni haheat.

XV. Propter copiam pucUarum gentiUlms minimc XXVIII. Episcopum placuit ab eo qui nou com-
in matrimonium danda>, sunt virgines Cluistiana', municat, mimera accipero non debcre.
ne a;tas in llore tumens in adulterio rcsolvatur XXIX. Energumenum qui ab erratico spiritu exa-
animte. gitatur, hujus nomen ncque ad altare cum oblaUone
XVI. Ilmreticis qui orraut al) Ecclesia catholica nec esse rccitandum, neque pernUltendum ut sua manu
ipsis cathoiicas dandas puellas, sed neque Juda-is, iu ecclesia ministrct.
 DECRETALIUM CuLLECllO. 4!«
ir/
non debere c£ui ^ debere,nisiinlirmitate compellente coegerit ratio vcl
XXX. Subdiaconem eum ordiiiari
quod post- socio subvenire periclitanti, vel gratiam postulanli.
in adolescentia sua fuerit moechatus, eo
altiorem gradum non XLII. Pravam inititutionem emendari placuit
modum per subscriptionem ad
preeteritum juxta auctoritatem Scripturarum ut cuncti diem
sit promovendus; si autem aliqui sunt in
,

Pentecostes celehremus; quodqui non fecerit, quasi

ordinati, amoveantur.
XXXL Adolescentes qui post fidem lavacri salu- novam hferesim induxisse notetur.

cum duserint uxores acta XLIII. Meretrix quee aliquando fuerit, et poslea
taris fueriut moechati,
legitima poenitentia, placuit ad communionem eos habuerit maritum, si postmodum ad credulitatem
admitti debere. venerit, incunctanter placuit esse recipiendam.

XXXIL Si quis gravi lapsu in ruinam mortis in- XLIV. Qui aUquando fuerit catechumenus per in-
ciderit, placuit agere poenitentiam non debere sine fmita tempora, et nunquam ad ecclesiam accesserit:

episcopi consultu, sed potius apud episcopum agat, si eum de clero quisquam agnoverit voluisse esse

cogente tamen infirmitate. Non est presbyterorum, Christianum,aut testes aliqui exstiterint fideles, pla-

diaconorum, communionem talihusprsestare debere, cuithaptismum ei non negari, eo quod in vetere ho-

nisi eis jusserit episcopus. mine deliquisse videatur.

XXXIII. Placuit in totum prffiscribere episcopis, "B XLV. Si quis fidelis apostata per infinita tem-

presbyteris, diaconibus, ac suhdiaconibus posilis in pora ad ecclesiam non accesserit, si tamen aliquando
mmisterio ahstinere se a conjugihus suis, etnon ge- fuerit reversus, nec fuerit idololatra, post decem an-
nerare filios. Quod quicunque fecerit,ah honore cle- nos placuit eum communionera accipere.

ricatus exterminetur. XLM, Si quis fidelis habens uxorem, non semel

XXXIV. Cereos per diem placuit in coemeterio sed saepe fuerit moechatus, iu fmem mortis est con-
non incendi, inquietandi enim sanclorum spiritus veniendus. Quod si se promiserit cessaturum, detur
non sunt. Qui haec non observaverint, arceantur ab eicommunio; si resuscitatus rursus fuerit mo^chatus,

EcclesijE communione. placuit ulterius non edere eum de communione pa-

XXXV. Placuit prohiberi ne femince in coemeterio cis.

pervigilent, eo quod ssepe sub obtentu orationis XLMI. Emendare placuit, ut lii qui baptizantur
scelera latenter committant. (ut fieri solcbat) nummos in concham non mittant
XXXVI. Placuit picturas in ecclesia esse non de- ne sacerdos quod gratis accepit pretio distrahere
here, ne quod colitur aut adoratur in parietibus de- videatur, neque pedes eorum lavandi sunt a sacer-
pingatur. dotihus vel clericis.
XXXVII. Eos qui a spiritibus immundis vexantur, ^ XLVIII. Admonere placuit possessores ut non pa-
si in fine mortis fuerint, constituti baptizari placet. tianlur fructus suos quos a Deo pei'cipiunt, cum
Si vero fideles fuerint, dandam eis esse communio- gratiarum actione a Judaeis henedici, ue noslram et

nem. Prohibendum etiam ne lucernas puhlice accen- infirmam faciant benedictionem. Si quis post inter-

dant : si facere contra interdictum voluerint, absti- dictum facere usurpaverit, penitus ah Ecclesia ah-
neant a communione. jiciatur.

XXXVIII. Peregre navigantes aut si' ecclesia in XLIX. Si vero aliquis clericus sivc fidelis fuerit,

proximo non fuerit, posse Ildelem qui lavacrum suum f|ui cum Judaiis cihum sumpserit, placuit eumcom- a
integrum hahet, nec sit higamus, haptizare in ne- munione ahstinere, ut deheat emendari.
cessitate infirmitatis positum catechumenum, ita ut L. Ex omni hseresi qui ad nos fidelis venerit mi-
si supervixerit ad episcopum eum perducat, ut pcr nime est ad clerum promovendus, vel si qui sunt in
manus impositionem perlici possit. prseteritum ordinati, sine duhio deponentur.
Gentiles si in infirmitate dosideraverint sibi ma- LI. Si qui inventi fuerint libellos famosos in ec-
mis imponi, si fuerit eorum ex aliquaparte honesta clesia ponere, anathematizentur.
vita, placuit eis manum imponi, et fieri Chri- rv LII. Placuit cunctis, ut ab eo episcopo quis
stianos. recipiat communionem, a quo abstentus in criminc
XXXIX. Placuit prohiberi, ut cum rationes suas ac- aliquo fuei"it. Quod si aliquis episcopus praesumpse-
cipiuntpossessores, quidquid ad idolum datum fuerit, rit eum admittere ilio adhuc minime sciente vcl

acceptum non inferant. Si vero post interdictum fe- consentiente a quo fuerat communione privatus,
cerint, per quinquennii spatia temporis a commu- sciat se hujusmodi causas inter fratres esse cum
nione esse arcendos. status sui periculo pra?slaturum.
XL. Admonere placuit fidelcs, ut quantum possunt LIII. Si qui parentes fidem fregerint sponsaliorum
prohiheant, ne idola in domibus suis haheant. Si lempore, abstineant se a communione. Si
triennii
vero vim metuunt servorum, vel seipsos puros con- tamen iidem sponsus vel sponsa in gravi crimine
servent. Si non fecerint, alieni ab Ecclesia liahean- fuerint deprehensi, excusati erunt parentes. Si vero
tur. in eodem vitio et polluerint se consentiendo, supe-
XLI. Eos qui ad primam credulitatis fidem ac- rior sentenlia servetur.
cedunt (si honee fuerint conversalionis) intra bien- LIV. Sacerdotcs qui tantum sacrificantium coro-
iiium temporis placuit ad baplismi gratiam admitti nam portant, uec sacrificaut, nec de suis sumptibus

1
Patrol. CXXX. 14
 rl!) Ain'i:M). AD S.iX. IX. — ISlDUiW MKUCATOKIS 4-20

aliquid iJolis praestant, placiiit posl Jjienniuin acci- a LXIX. Si conscio marito fuerit mcechata uxor.
pere commuuionem. placuit nec in iinem dandam ei communionem. Si
LV. Magistratum vero, anno quo agit duumvira- vero eam reliquerit, post decem annos accipiat com-
tnm, prohibere placet ut se ab ecclesia cohibeat. munionem, si eam cum scierit adulteram aliquo
LVL Matrona? vel earum mariti vestimenta sua tempore in domo sua retinuit.
ad ornandum sjpculariter pompam non dent, et si 1 01 LXX. Stnpratoribus puerorum nec in finem
fecerint triennii tempore abstineant. dandam esse communionem.
LVIL Placuit ubicunque, et maxime in eo loco iu LXXI. Si qua vidua fuerit moechata, et eumdem
quo primae cathedra; constitutus est episcopus, ut in- postea habuerit maritum, post quinquennii tempus
terrogenturhi qui communicatorias litteras tradunt, acta legitima poenitentia, placuit eam communione
an omnia recta habeant et suo testimonio compro- reconciliari. Si alium duxei'it, relicto illo, nec in
bent. finem dandam esse communionem, vel si fuerit ille
LVIIL Prohibendum ne quis Christianus, autGen- fidelis quem acceperit, communionem non accipiat,
tihs, ad idohim Capitolii sacrificandi causa ascendat nisi post deceni annos acta legitima pcenitentia, nisi
etvideat. Quod si fecerit pari crimine teneatur; si infirmitas coesrerit velocius dare communionem.
fuerit fidehs, post decem annos acta pcenitentia B LXXll. Delator si quis exstiterit fidelis, et per
recipiatur. delationcm ejus ahquis fuerit proscriptus, vel inter-
LIX. Si quis idola fregerit, et ibidem fuerit occisus, fectus, placuit eum nec in finem accipere commu-
quia in Evangelio non est scriptum, neque invenitur nionem. Si levior causa fuerit, intra quinquennium
ab aposlolis unquam factum, placuit in numerum accipere poterit communionem. Si catechumenus
eum non recipi martyrum. fuerit, post quinquennii tempora admittatur ad
LX. Si quis post obitum uxoris suse sororem ejus baptismum.
duxerit,etipsasit{idelis, quinquennio acommunione LXXIII. Falsus testis prout crimen est, abstinebit,
placuit abstinere, nisi forte velocius dari pacem sitamen non fuerit mortis quod objecit, et si pro-
necessitas coegerit inlirmitatis. baverit quod diu tacuerit, biennii tempore abstinebit.
LXI. Si augur aut pantomimus credere voluerint, Si auteni non probaverit in conveutu clericorum,
placuit ut prius artibus suis renuntient et tunc de- placuit per quinquennium abstineri.
mum suscipiantur, ita ut ulterius non revertantur, LXXIV. Si quis autem episcopum, presbyterum,
Quod si facere contra interdictum tentaverint, pro- vel diaconem falsis criminibus appetierit, et probare
jiciantur ab Ecclesia. nou potuerit, nec in fine dandam eiesse communio-

rito conceperit, idque post facinus occiderit, placuit LXXV. Si quis diaconum se permiserit ordinari,
ei necin flnem dandamessecomnmnionem, eo quod et postea fuerit in crimine detectus mortis, quod
geminaverit scelus. aliquando commiserit, si sponte fuerit confessus,
LXIil. Si qua mulier usque in linem mortis sufe placuit eum acta legitima pcenitentia posttriennium
cum alienofuerit viro mcechata, piacuitnec in finem accipere communionem. Quod si alius detexerit, post

dandani esse communionem. Si veroeum reliquerit, quinquennium acta pcenitentia accipere communio-
post decem annos recipi ad communionem acta nem laicam debere.
legitima poeniteutia. LXXVI. Si quis diaconus regens plebem sine epi-
LXIV. Si cujusclerici uxor fuerit moechata, et sciat scopo vel presbytero aliquos baptizaverit, episcopus
eam maritus suus moechari, et eam non statim pro- eosperbenedictionem perficere debebit; quodsi ante
jecerit, nec in finem accipiat communionem, ne ab de sajculorecesserit, sub fide qua quis crediderit,
his qui exemplum bonae conversationis esse debent poterit esse justus.
videantur magisteria scelerum procedere. LXXVII. Si quis fidelis habens uxorem, cum Ju-
LXV. .Si quis privignam suam duxerit uxorcm, t\ dsea vel gentili fuerit moechatus, a communione ar-

(>o quod sitincestus, placuit nec in finem dandam ceatur. Quod si alius eum detexerit, post quinquen*
esse communionem. nium acta logitima poenitentia poterit Dominicae
LXVI. Prohibendum ne qua fidelis vel catechu- sociari communioni.
mena, aut comicos, aut viros scenicos habeat, qua?.- LXXVIII. Si quis fidelis, alea, id est tabula, luserit,

cunque hoc fecerit a communione arceatur. placuit eum abstinere, et si emendatus cessaverit,

LXVII. Catechumena si per aduiterium conceperit, post annum communione reconciliari.

poterit
et conccplum necavorit, [ilacuit cam in fine bapli- LXXIX. Prohibendum ut liberti, qiiorum patroni
zari. in soeculo fuerint, ad clerum non provehanlur.
LXVIII. Si quis forlc halicn.-^ uxorcin semel fucrit LXXX. Ne feminae suo potius, absque maritorun»
lapsus, placuit eumquinquennioagere dchere pceni- nominibus, laicis scribere audeant qui fideles sunt,
tcnliam, ot «ic reconciliari, nisi nocossilatis coegerit vel litteras alicujus paciHcas ad siunn solum nomon
ante lcmpus dare comumnionem; hoc ctcirca femi- scriptas accipiant.
nas obsorvnndiMn. F.xplicit concilium LHborlinuin,
 .

l)i:(;ilKTAl.ll M COl.LKCTlO.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII TARRACONENSIS.

1 Ut etiam ad proximas sanguinis cum testimo-

^ 8. Ut annis singulis episcopi dioecesini visitent, et

nio clerici vadant. non plus quam tertiam partem de parochiis acci-

2. Ut clericis emendi vilius, vel vendendi charius piant.

non permittatur licentia. 9. De clericis et ostiariis qui adulteris mulieribus

3. Ut quantum clericus praestiterit, tantum reci- admiscentur, ut probibeantur.
piat. 10. Ut nullus episcopus pro judiciis munera acci-
4. Ut nullus episcopus vel infiM positus die Do- piat.

minica causas judicare pr.iesumat. H. Ut monachus missus aiicubi ministerium cle-

o. Ut qui in metropolitana civitate episcopus non ricatus agere non prsesumat, nec negotiator existat.

fuerit ordinatus, post duos menses se metropolitano \2. Ut si episcopus intestatus obierit, inventarium
proesentet. de rebus ejus clerici faciant, et nullus exinde aliquid
6. Ut episcopus qui a metropolitano commonitus auferat.
ad synodum non venerit, excommunicetur. 13. Ut episcopus dioecesanos presbyteros, ct quos-
7. Ut dicEcesani clerici septimanas teneant, et die dam ex laicis moneat litteris convenire.
sabbato omnes in unum conveniant. B

INCIPIT CONCILIUM TARRACONENSE.

Decem episcoporum; xra xliv.

In nomine Christihabita synodusTarracone, anno 6 IV. Ut nulli episcoporum aut presbyterorum vel
Theodorici regis, consulatu Petri, sub die octavo Idus clericorum, die Dominico propositum cujuscunque
Novembris. Autiquorum Palrum statuta de his cen- causai negotium audeant judicare, nisi hoc tantum
suisse videntur, quae in tempore, autad illos relicta ut Deo statuta solemnia peragant, caeteris vero die-
pervenerunt, aut acta certe testimonio proprio com- bus cohibentibus personis illa quse justa sunt ha-
probaverunt; cujus rei et nos sequentes exemplum, beant licentiam judicandi exceptis criminalibus ne-
illa quse non fiunt placuit observanda decernere, aut gotiis.
praeterita absque anibage custodiantur, et praesentia V. Si quis in metropolitana civitate non fuerit
hac observatione sint firma. Igitur cum in unum episcopus ordinatus, postea quam suscepta benedi-
pariter convcnissemus in urbem Tarraconensem quae ctione per metropolitani litteras honorem fuerit
est meti'opolitana observantissime fundata, titulos episcopi adeptus, id optimum esse decrevimus, ut
superannexos conscripsimus observandos. postmodum statuto tempore, id est impletis duobus
C.\p. I. De his quibus curaproperante proximitatem mensibus se metropolitani sui praesentet aspectibus,
habere permittitur, ut ea cautela earum necessitates ut ab illd monitis ecclesiasticis instructus, plenius
sustentent, ut pietatis beneficia quae eis sunt neces- C quid observare debeat recognoscat. Quodsiforte hoc
saria a longius praebeant. Ipsi vero pro visendis eis implere neglexerit, in synodo increpatus a fratribus
cum ingressi fuerint clerici salutatione recurrant, corrigatur. Et si forte infirmitate aliqua ne hoc im-
nec ibi faciant mansionem. Qui tamen non adearum pleat fuerit impeditus, hoc suis litteris metropoli-
visitationem pergunt, testem solatii sui fide et actione tano indicare procuret.
ante probatum adhibeant secum. Si quis heec a no- VI. Si quis episcoporum commonitus a metropo-
bis statuta contempserit, si clericus est loci sui di- litano ad sjTiodum nulla gravi iutercedente necessi-
gnitate privetur. Si vero religiosus vel monachus, in tate corporali venire contempserit, sicut statuta Pa-
cella monasterii inclusus poenitentise lamentis in- trum censuerunt, usque ad futurum concilium cunc-
cumbat,ubisingulariafnictionepanisetaqua5victum torumepiscoporum charitatis communione privetur.
ex abbatis ordinatione percipiat. VII. De dioecesanis ecclesiis vel clero id placuit
II. Canonum statutis firmatum est, ut quicunque deflniri,ut presbyteri veldiaconi,qui inibi constituti
in clero esse voluerit, emendi vilius, vel vendendi sunt cum clericis septimanas observent, id est, ut
charius studio non utatur.Certesivoluerit exercere, presbyteri unam faciant hebdomadam, qua expleta
cohibeatur a clero. succedat diaconus ei similiter, eaconditione servata
III.Si quis clericus solidum in necessitate praesti-
D ut omnis clerus die sabbati ad vesperam sit paratus,
hoc de vino vel frumento accipiat, quod mer-
terit, quo facilius die Dominico solemnitascum omni prav
candi causa tempore statuto decretum est venun- sentia celebretur, ita tamen ut omnibus diebus
dare.Caeterumsispeciem non habuerit necessariam, vesperasetmatutinascelebrent.quiadesistenteclero,
ipsum quod dedit sine ullo auginenlo recipiat. quod est pesMmuiu, romporimus in ])asilicis neclu-
423 APPEND. AD S.fiC. IX. - ISIDOKI MERCATOKIS 424
minaria ministrari. Si qui sane nogligentia:; vitio hsec 4 ahquodministeriumccclesiasticumprapsumantagero
implere nolueriut, noverint se secundum statutaca- prohibemus, nisi forte cum abbatis imperio.SimiU-
nonum pro modo pcrsonarum canouicee disciplinae ter ut nuUus eorum, id est monachorum, forensis
subdendos. negotii susceptor vel exsecutor existat, nisi id quod
Multorum causa experientia magistrante re-
Vlil. monasterii exposcit utiUtas, abbate sibi nihUominus
perimus nonnullas dioeccsanas ecclesias destitutas. imperante, canonum ante omnia GaUicanorum de
Ob quam rcni bac constitutione decrevimus, ut anti- his constitutione sei"vata.
quae consuetudinis ordo servetur, et annuis vicibus XII. Sicubi defunctus fuerit episcopus intestatus,
ab episcopo dioeceses visitentur, et si qua forle basi- post defunctionem ejus a presbyteris et diaconibus
lica reperta fuerit destituta, ordinatione ipsius re- de rebus ipsius inventarium UdeUter conscribatur a
parari proecipiatur, quia tertia ex omnibus antiqua minimo usque ad maximum, id est, utensUibus vel
ti^aditione ut accipiatur ab episcopis, novimus sta- omni suppellectile, ita taraen ut si quis exinde vel
tutum. praesumpsisse aliquid vel occulte fuerit tulisse con-
IX. Si quis lectorum adulteraj mulieris voluerit victus, secundum furti tenorem restituat univei'sa.
misceri vel adh«rei'e consortio, autrelinquat adulte- XUI. Epistola^ tales per partes a metropolitano
ram, aut a clero habeatur extraneus. Simili senten- B sunt dirigendae, ut non solum a cathedralibus eccle-
tia ostiariorium punietur lascivia. siffi presbyteris, verumetiam dioecesanis ad concilium
X. Observandum quoque decrevimus, ne quis sa- trahant^etaliquosdeUIiiseccIesisesBecuIaiibus^lOS
cerdotum vel clericorum more saecularium judicum secum adducere debeant. Joannes in Christi nomine
audeat accipere pro impensis patrociniis munera, episcopus Tarraconensis civitatis, constitutionihus a
nisiforte in ecclesiis oblata gratuita, quee non favore nobis conscriptis subscripsi. Paulus in Christi no-
muneris videantur accepta, sed coUatione devotionis mine episcopus subscripsi, et coepiscopus subscri-

illata. Quod si qusesita probatur accipere, veluti psi. Fortunianus subscripsi. Agricius subscripsi.
exactor fenoris, aut usurarum possessor, secundum Orontius subscripsi. Vincentius subscripsi. Ursus
statuta Patrum se noverit degradandum. subscripsi. Emidius subscripsi. Nibridius subscripsi.
XI. Monachi a monasterio foras egredientes ne

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII GERUNDENSIS.

1 Ut unaquajque provincia in ofUcio unum ordi- r 0. Ut quis sine uxoribus ordinantui", extraneas in
nem teneat. domo non habeant.
2.UlIitani3e post Pentecosten a quinta feria usque 7. Ne qui viduam aut dimissam acceperint.
laici

in sabbato celebrentur. in cleronon admittantur.

3.DesecundisIitaniisfaciendisKaIendisNovembris. 8. De his qui publice prenitentiam uon acci-

4. Ut Pascha lantum et Pentecoste baptismum piunt, sed tantum viaticum ut in clero promo-
detur, exceptis his qui in languore consistunt. veantur.
b. Ut unius diei infaus, si in discrimine est, bap- 9. Ut omnibus diebus horis vespertinis et matuli-
tizetur. nis oratio Dominica dicatur.

INCIPIT CONCILIUM GERUNDENSE.

Anno 7 Theodorici regis, septimo Idiis Jimii, Agapeto III consule.

Cap. I. Ut institutio missarum sicut iu metropo- r\ IV. De catechumenis baptizandis id statutum est
litana ecclesia agitur, ita iu Dei nomine in omni ut in Pascha^ solemnitate, vel Pentecostes ad bapti-
Tarraconensi provUicia , tam ip.sius missai ordo zandum veniant. Cajteris soIemnitatibusinUrmi tan-
quam psallendi vcl ministrandi consuetudo scrve- tummodo debeant baplizari, quibus quicunque tem-
lur. porc convenit baptismum non negari.
II. Ut expleta solemnitatc Pentecostes,in sequenti V. Dc parvuhs qui immaturo utero cditi sunt, pla-

septimana a quinta feria in sabbalum, j)er lioc tri- luit constitui, ut si inUrnii, ut assolet, fuerintetlac
dnum abstinenlia celehretur. malernum non appetunt, etiam eadom die qua nati

III. Item, sccunda lilania facicnda est Kalendis sunt, si oblati fucrint, baptizentur.
Novembris, ea tanicn conditione servata, ut in us- VI. De his qui sine uxoribus ordinantur et fami-
dcm diebus Dominica intercesserit, in alia liebdo- lias domus habcnt, habito sccum pro vitaj conversa-
iiiada scfundum prioris abstinentifc observantiam lione patre in testimonium, nou pcr quamcunquo
a quinla feria incipiatur,ct in sabbatu vespere nnssa fouMuei sexus porsouam ooium sulistantia gubcrnc-
farti nniatur, qnibus tamen diehus a carnibus et lur, sed pcr puerum, aut per amicum doinum snam
vino decrevimus abslinendum. dol)eantordinaro,nisiniatrcm, autsororem in douio
423 DECRETALIUM COIJ.IXTIO. i2<)

secundum priorum canonum statuta ^ subdiderit, si prohibitis vitiis non detinetur obnoxius,
liabuerint, ut
per eanim personas, eorum debeat confutari sub- admittatur ad clerum.
stantia. IX. Id semper placuit observari omnibus diebus,

VII. Si quis de laicis post uxorem aliam cujus- ut post matutinas et vesperas oratio Dominica a sa-
cunque conditionis cognoverit mulierem, in clero cerdote proferatur. Joanncs in Christi nomiiie epi-
nullatenus admittatur, scopus subscripsi. Fortunianus episcopus subscripsi.
VIII. Is vero qui eegritudinis languore depressus Paulus episcopus subscripsi. Agricius episcopus sub-
poeniteutise benedictionem quam viatico deputamus scripsi. Emidius episcopus subscripsi, Nibridius

per communionem acceperit, et postmodum recon- episcopus subscripsi. Orontius episcopus subscripsi.
valescens caput poenitentice in ecclesia publice non Explicit concihurn (jerundense.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII CJiSARAUGUSTANI.

i . Ut feminaefideles a virorum clericorum ccetibus g 3, Ut qui a suis episcopis communione privantur.

separentur, ab aliis non recipiantur.

2, Ut qui eucharistiam in ecclesia accipit, et ibi 6. Ut clericus qui propter luxum monachus volue-
eam non consumit, anatliematizetur, rit esse, excommunicetur.
3, Ut diebus Dominicis nullus jejunet, nec diebus 7. Ut doctoris sibi nomen quis non imponat, cui

quadragesimse ab ecclesia se absentet, concessum non est.

4, Ut tribus hebdomadis quse sunt ante Epipha- 8. Ut ante quadraginta annos sanctimoniales vir-
niam ab ecclesia nemo recedat. gines non velentur.

INCIPIT GONCILIUM CJISARAUGUSTANUM

Duodecim episcoporum.

Quarto Nonas Octobris Cajsaraugusta in secreta- r de ecclesia absentare in domibus, nec sedere ad
rio residentibus episcopis, Siradio, Delphino, Raticio, villam, nec montes petere, nec nudis pedibus ince-
Ampelio, Augentio, Lucio, Italio, Splendinio, Vale- dere, sed concurrere ad ecclesiam. Quod qui non
rio, Simposio, Caterio et Italio, ab universis dictum observaverit de susceptis, anathema sit in perpe-
est. Recitentur sententia?; Lucius episcopus legit. tuum, Ab universis episcopis dictumest Anathema :

Cap. I, Ut mulieres omnes Ecclesiae catholicaj fideles sit,

a virorum alienorum lectioneetcoetibusseparentur, V. Item dictum est, ut hi qui per disciphnam, aut
ne ad ipsas legentes alii studio vel docendi, vel di- sententiam episcopi ab Ecclesia fuerint separati ab
scendi conveniant, quoniam (it hoc Apostolus jubet. aliis non sint recipiendi; quod si scientes
episcopis
Ab universis episcopis dictum est anathema futuros fecerint, non habeant communionem. Ab universis
qui hanc concilii sententiam non observaverint. episcopis dictum est Qui hoc comraiserit, episcopo-
:

II. Item legit : Eucharistisegratiam si quis proba- rura non habeat coramunionem.
tur acceptam non consumpsisse in ecclesia, anathema VI. Item legit : Si quis clericus propter luxum va-
sit in perpetuum. Abuniversis episcopis dictum est : nitatisque prcesumptum de officio sponte dices-
Placet. serit ac velut observatorem legis monachum videri
in. Item legit : Ne quis jejunet die Dominica causa D se maluerit esse quam clericum, ita de Ecclesia re-
temporis, aut persuasionis, aut subreptionis, nec pellendum, ut nisi rogando atque obsecrando pluri-
quadragesimarum diebus ab ecclesiis fideles desint, mis temporibus satisfecerit, non recipiatur, Ab uni-
nec habitent in latibulis cubitorum ac montium qui versis episcopis dictum est : Ita fiat,
in suspicionibus perseverant, sed exemplum et prse- VII. Item lectum est : Ne quis doctoris nomen sibi

ceptum custodiant sacerdotum, et ad alienas nuUas imponat, pra^ter has personas quibus concessum
agendorura conventuum causas conveniant. Ab uni- est, secundum quod scriptum est. Ab universis epi-
versis episcopis dictum est : Anathema sit qui hoc scopis dictum est : Placet.
commiserit. VIII. Item lectum est: Non velandas esse virgines
IV. Item uno dic, id est, a xvi
legit : Viginti et quai se Deo voverunt, nisi quadraginta annorum
Kalcndarum Januarii usque in diem Epiphania qui probata fetate, quam saccrdos comprobaverit. Ab
est octavo Idus Januarii, continuis diebus nulli liceat universis episcopis dictum cst : Placct.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII ILERDENSIS.

1 . De his qui altario ministrant, ut a sanguine ho- 2. De his qui aboriivum faciunt, vel natos suos
minis se abstineant. exstinfrunt.
 .

427 Ai'1'E.ND. AD S.tC. IX. — ISiDUlll AltllCAlOlUS 428

3. De iiionacliis, ut cleiici ordineutur cum volun- A 10. De his qui jubeute episcopo remissa culpa ab
tate abbalis, et quum mouasterio offeruntur nou au- ecclesia exire contemnunt.
ferantur, et de basilicis quas laici fecerint. 1 1 De clericis qui in mutuam cgedeiu prorum-
•i. De incestis, ut quandiu in scelere sunt inter puut.
catechumenos habeautur. 12. De his qui coutra canones ordiuati suut, ut
5. De his qui altario serviuut, si subito iu fragili- depouantur.
tatem carnis incideriut. 13. De catholicis qui filios suos hajreticorum ba-
De eo qui vidua>
6. poenitenli vel religiosaj virgini ptismati tradiderunt.
stuprum intulerit. 14. De eatholicis, ut cum rebaptizatis non conver-
7. De his qui sacramento se obligant, ne ad pacem sentur.
redeaut. 15. Ut clerici , cum extraueis mulieribusnon ha-
8. Si clericus servum vel discipulum de ecclesia ])itent.

traxerit, ut panitentiam agat. 1 G. Cum sacerdos moritur, quid de rebus ecclesiai

9. De his qui rebaptizati suut, quantum poeni- observetur.
teant.

INGIPIT GONCILIUM ILERDENSE HABITUM.

Habitum anno diiodecimo Theodorici regis^ octavo Idiis Augusti.

Cap. I. De his clericis quiin obsessionibus necessi- culant, placuit quousque in ipso detestando et

tate positi fuerint, id statutum est ut qui allario mi- illicito carnis contubei'nio perseverant, usque ad
nistrant, et Christi corpus et sanguinem tradunt, vel missas tantum catecliumenorum in ecclesia ad-
vasa sacra onicio deputata coutrectant, ut ab omui !> mittantur, cum quibus etiam nec cLbum sumere
humano sanguine etiam hostili se abstineant quod si ;
ullum Christianorum , sicut Apostolus jussit ,

in hoc inciderint, duobus annis, tam officio quam oportet.

communiouepriventur, ita utduobus annis, vigiliis, V. Si qui altario Dei deserviunt, si subito in
jejuniis, orationibus et eleemosynis pro viribus quas sileuda carnis fragihtate corruerint, et Domino
Dominus donaverit expientur, et ita demum officio respiciente digne poenituerint, ita ut mortificato

d 03^'*^' communioni reddautur, ea tamen ratione ne corpore cordis contriti sacrilicium Deo oflerant,

ulterius ad oflicia potiora provehantur. Quod si iu- maneat in potestate pontificis vel veraciter affli-
linito lempoi'e negligentiores circasalutem suam ex- ctos non diu suspendere, vel desidiosos prolixiore

stiterint, protelandiipsiuspoenitentia; tempus in po- tempore ab Ecclesiae corpore segregare, ita tamen,

lestate manet sacerdotis. ut sic officiorum loca recipiant, ne possint ad

II. Hi vero qui male conccptos ex adulterio fetus altiora officia ulterius promoveri ;
quod si iterato

vel editos necare sluduerint, vel in ventribus ma- velut canes ad vomitum reversi fuerint, non so-

trum potionibus aliquibus colliserint, in utroque lum dignitate officii careant, sed etiam sanctam
sexu adulteris ,
post septem annorum curricula
^ communionem, nisi in exitu, non percipiant.
communio tribuatur, ita tamen ut omui tempore VI. Qui poenitenti viduae, vel virgini religiosae
vitai suft fletibus et humilitati insistant. Si vero sluprum intulerit, si se ab eo sequestrare noluerit,
clerici fuerint, ofticium eis ministrandi rccuperare pariter a communione Christianorum et consortio

non Uceat, attameu in choro psallentium a tempore segregetur. Si vero illa quae vimpertulit ad sanctam
receptoe communionis intersint ipsis beneficiis. hi religionem redierit, in illo solo sententia excommu-
exitu tantum, si facinora sua omni tempore vitaj nicationis teneatur ,
quoad usque publice pa?ni-

suse deileverint, communio eis tribuatur. teat.

III. De monachis id observari placuil, quod syno- VII. Qui sacramento se obligaverit, ut litigaus
dus Agathensis noscitur decrevisse, hoc tantum- cum pacem nullo modo redeat, pro per-
quolibet ad

modo adjiciendo, ut cura pro Ecclesiae utiUtate jurio uno anno a communione sanguinis et corporis

aliquos episcopus probaverit in clei-icatus officio Domini segregatus, reatum suum eleemosynis, ncfi-
promovcndos, cum abbatis volunlate debeant ordi- bus, et quantis potucrit jejuniis, absolvat; adchari-
nari. Ea vcro quaj in jure monasterii de facul- tatem vero, quai oporit nuiltitudincm peccatorum,
tatibus offeruntur , in nullo dioecesana lege ab celeriter venire feslinet.

episcopis contingantur. Si autem ex

quis- J) laicis VUI. Nullus clericorum servum aut discipulum
quaui a se factam basilicam consecrari desiderat. suum ad ecclesiam coufugientem exlrahere audoat,
Mcquaquani eam sub monasterii specie ubi cou- vcl Ilagellare prasuuiat; quod si fecerit, donec digne
gregalio non colligitur vel rcgula ab episcopo
, panitcat, a loco cui honorcm nou dedit segrc-
nou constiluilur, a dioecesana lege audeat .segre- getur.
gare. IX. De his qui in pi'ajvaricatione rebaptizati, sine
IV. I)(; jiis qui ?c inccslus pollutionc rommn- nliqua neccssitate vel tormcnto delapsi sint, placuil
4-29 DtCRETALK .M COLLIXTIO. 130

ut circa eos illa Nicfense synodi statuta serventur ^ tamen quia ipsa sanctio, quod pejus est, a muiiis
quoe de praivaricatoribus censita esse noscuntur, id clericis cognoscitur violari, ita ut non jubente sacer-
est, ut septem annis inter catecliumenos orent, et dote expectorato affectu, totaque disciplinfe severi-
duo» inter catholicos , et postea moderatione et tate posthabita, immaniter quae in domo pontificali

clementia episcopi fidelibus in oblatione eucharistise reperiuntur invadunt et abradunt ; ideo nunc haec
communicent. hujus placiti constitutione inter nos censoria placuit
X. Qui jubente sacerdote pro quacunque culpa custodiri, ut defuncto antistite vel etiam adhuc in
ecclesiam exire contempserit, pro noxa contumacia; supremis agente, nullus clericorum cujuslibet ordi-
lardius accipiatur ad veniam. nis, officii, gradusve sit, quidquara de domo praesu-
XI. Si qui clerici in mutuam caedem pi'oruperint, mat, vel quod de utilitate instrumenti domus esse
prout dignitas officiorum in tali excessu contume- agnoscitur, id est mobilis et immobilis, rei ecclesia-
liam protulerit, a pontifice districtius vindicetur. sticae conetur invadere, nihil furto, nihil dolo sup-
XII. Qui contra decreta canonum indiscrete cleri- primens, auferens atque abscondens, sed is cui do-
cos usque nunc ordinaverunt, eis Dominus , vcl mus commissa est subjectis sibi cum consilio uno vel
sancta et ecclesiastica charitas ignoscat. Amodo vero duobus fidelissimis, omnia ad tempus pontilicis sub-

si in tali usu proruperint, decretum canonum quod B stituendi debeat conservare, vel his qui in domo inve-
circa eorum personas statutum est, id est, ut nullum niuntur consuetam aliraoniam administrare.
clericis

oi'dinare jam audeant observetur, vel qui deinceps Substitutus autem antistes susceptse sedis commoda
ordinati fuerint, deponantur ; hi vero qui tales hac- ordinabit, velut Deus imperavit ut eis uti cum his
tenus ordinati sunt, nullo tempore promoveantur. debeat quos cognoverit disciplinee et charitati pre-
XIII. Catholicus qui fiiios suos in heeresi bapti- decessoris sui fideliter paruisse. Quod si quisquam
zandos obtulerit, oblatio illius in ecclesia nufiatenus post hcec cujuslibet ordinis, ut superius dictum est,
recipiatur. quacunque clericus occasione de omni facultatequip-
XIV. Cum>ebaptizatis fideles religiosi nec in cibo piam probatus fuerit abstulisse vel forsitan dolo ali-
participent. quo sumpsisse, reus sacrilegii prolixiori anathemate
XV. Familiaritatem extranearum mulierum licet condemnetur, et vix quoque peregrinaei comraunio
ex toto sancti Patres antiquis monitionibus prrecepe- concedatur, quia durum est ut hi quos constat in

rint ecclesiis evitandam, id nunc tamen nobis visuna servitio Domini cum primae sedis antistite desudasse,
est, ut qui talis probabitur, si post primam et se- ab his qui suarura rerum incubitatores atque vagan-
cundam commonitionem se emendare neglexerit, p tes fuisse cognoscuntur despecli aliquatenus crucien-
donec in vitio perseverat, officii sui dignitate prive- tur. Sergius in Christi noraine episcopus has con-
tur, quod si Deo juvante correxerit, sancto minis- stitutiones, secundum quod nobis cum fz-atribusDeo
terio restauretur. inspirante complacuit, relegi et subscripsi ; Justus in
XVI. Licet de re hujusmodi quam constiluere Christi nominesubscripsi Joannes in Christi nomine
;

salubri ordinatione decernimus prisca auctoritas ca- episcopus subscripsi ; Petrus in Christi nomine epi-
nonum non siluerit, sed evidenti sanctione prsecepc- scopus subscripsi; Marulio in Christi nomine epi-
rit ut cujuscumque defuncto non
ecclesiae pontifice scopus subscripsi ; Taurus in Christi nomine episco-
passim pro libitu suo, in earum rerum direptionem pus subscripsi ; Febrorius in Christi nomine episco-
quas obiens dereliquit quisquam irruat, domumque pus subscripsi Gratus in Christi nomine episcopus
;

subvertat, sed sacerdos qui exsequiarum tempore directus a domino meo Stephano episcopo his con-
est ea omnia quae ad utilitatem et conservationem stitutionibus interfui et subscripsi.
pertinent debeat diligenti circumspectione munire.

INCJPIUNT CAPITLLA CONCILII VALENTINI.

1. Ut Evangelium post Apostolum legatur. j) 4. De exsequiis raorientis episcopi, et qualiter
2. Ut defuncto episcopo de rebus ipsius, vel eccie- humetur.
sise, nullus quidquam praesumat invadere. '6. De vagis et inobedientibus clericis.
3. Ut propinqui morientis episcopi de rebus ejus 6. Ut clericum alienum nullus ordinet, nec sit

nihil usurpent sine metropolitani et comprovincia- clericus qui non spondeat locum ubi sit delega-
lium conscientia. tus.

INCIPIT CONGILIUM VALENTINUM.

Sex episcoporum, dxxxiii habitum anno 15 Theodorici regis.

Cap. I. Anno quinto decimo The6doi'ici regis sub nostriJesuChristi ValentinoconciIiocongregato,dum

die secundo Nonas Decembris, in nomine Domini ecclcj-iasticas regulas tractaremus antiquos cauones
431 APPEND. AD SiEC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 432
relegentes, iater ca?tera hoc essc censuimus obser- ^ sortio privetur Ecclesiae, qnia durum est ut ad illam
vandum, ut sacrosancta Evangelia ante munerum conveniat quam exspoliare uon metuit, nisi forte
illatiouem in missa catechumenorum in ordine spiritu mehore correptus dum a praesumptione
lectionum post legantur, quatcnus salutaria praecepta cessaverit, recuperet indulgentiam. Si autem ratio-
Doniini nostri Jesu Christi, vel sermones sacerdotis nabiliter niodesteque unusquisque repetit quod sibi
non solum fideles, sed etiam catechumeni ac poeni- jure debetur, ei absque aliqua animadversione a
tentes, et omnes qui e diverso sunt, audire licitum metropolitano vel cui injunxerit, aut res, aut ratio
habeant, sic euim pontificum praidicatione audita non negetur. Hos autem omnes constringunt, qui
nonnullos atlractos ad lidem evidenter scimus. tam in prseteritum quam in futurum res ecclesia; vel

\\. Hoc etiam placuit, utepiscopo a sajculo jubente episcopi usurpantes diripuerint.
Domino accersito, clerici ab omni omnino supelle- rV'. Illud etiam provido consilio decernentes, ut
ctili, vel qusecunque sunt in domo ecclesise, vel epi- quia s«pe sauctorum antistitum per absentiam com-
scopi in libris , speciebus , utensibilibus, vasculis, mendatoris episcopi exsequise differuntvu' , ita ut

frugibus, gregibus, animalibus, vel onmi omnino re veneranda pontificis membra dum tardius funeran-
rapaces manus abstineant, et nihil latronum more tur injuria; omnino subjaceant, cpiscopus qui post
diripiant. Qui si canonum auctoritate prohibiti ali- i> mortem fratris ad sepeliendum eum solet invitatus

qua pervaserintmetropolitani, vel omnium compro- occurrere, infirmum magis et adhuc in corpore po-
vincialum sacerdotum districtione coacti in pristinum situm admonitus visitare non differat, ut aut de
sLatum omnia redintegrare cogantur, ut nihil anti- revelatione sacerdotis amplius gaudeat, aut certc

stiti vel dispensatori fiituro necessariorum sub hac de ordinatione domus suae fratrem admoneat, ejus-
justaconstitutione depereat. Quod ut confidentius que probabilem voluntatem in effectum transmittat

justitiamanente servetur, secundum Regiensissynodi ac recedentem a sajculo, oblatum in ejus commenda-

constituta, episcopo e corpore recedente, vicinior tione sacrificium Deo offerens, mox sepulturae tradat
illi accedat episcopus, qui ex more exsequiis cele- diligentissime et superius constituta canonice non
In-atis, statim ecclesite ipsius curam districtissime difierat adimplere. Si autem, ut fiori solet, antistes

gerat ne quid ante ordinationem futuri pontiflcis reiDcntino obitu decesserit,et colhmitaneisacerdotes

remanentium clericorum subversioni vel direptioni de longinquo minime adesse potuerint uno die ,

jam liceat, ita ut,pcrspectis omriibus, inspeclio cer- tantum cum sua nocte exanimatum corpusculum
tior, descriptio lidehssima 4. 04> ^i ficri potest, intra sacerdotis maneat, nec sine fratrum ac religiosorum

octavas defuncti sub diligcntia prajsenlis episcopi
peragatur. Dehinc ad melropolitani notitiam hal)ita
ordinate districtio deferatur, ut ejus electione
persona ordinandse domus ecclesiasticse procuretur,
quai vel consueta clericis stipendia
frequentia, vel psallentium excubatione servatum, a
p
presbyteriscum omni diligentia in loco conditum
talis seorsum non statim humetur, sed honorifice com-
mendetur, donec sine mora invitato undecunque
dispenset, et pontifice, ab ipso,utcondecet, solemnitertumuletur,

creditarum sibi rerum, si forsitan tarditas in epi- ut et injuriaj toIJatur occasio, et mos antiquus in

scopo ordinando successerit, meti-opolitano congruis sepeliendis sacerdotibus observetur.

temporibus reddere possit rationem, ut sub hac sa- V. Hoc etiam placuit, ut vagus atque instabilis
lubri constitutione clerici stipendiis suis omnino clericus, sive etiam in diaconi ministerio vel pre-
nontenti labores non diripiant episcopi decedentis, sbyteri officio constitutus, si episcopia quo ordinatus
f t in vacuam ecclesiaj domum futurus pontifex non est prwccptis non obedierit, ut in delegata sibi ec-

sine dolore succedat, sed magis de prajdecessoris sui clesia oflicium depcndat assiduum quousque in vitio

dimisso possit et ipse gaudere, et ahis ministrare. permanserit, et comnmnione et honore privetur.
HI. Simili quoque modo parentibus et propinquis VI. L't nullus alienum clericum secundum decreta
decedentis episcopi, si intestatus obierit denuntic canonum sine consensu episcopi sui audeat ordinare.

tur, ut sine metropolitani vel comprovincialium D ^ed nec ullum sanctorum sacerdotum quispiam or-
sacerdotum conscientia nihil de rebus defuncti
,
dinet, qui localcm se futurum primitus non spopon-
occupare pertentent, ne forte cum ha?reditariis rebus derit, ut per ha?c nullus a regula vcl disciplina

ctiam aliqua ad ecclesiam pertinentia vel permista ecclesiastica deviare permiltatur impune. Celsivus

uiurpcnt, sed usque ad ordinationcm futuri exspe- in Christi nomine episcopus subscripsi. Setabius

ctent antistitis, aut ccrte, si longum fuerit, ad mc- episcopus subscripsi. Denagius episcopus subscripsi,
iropolitani, ut dictum est, ordinationcm recurrant. Ampclius episcopus subscripsi. Sallustius archidia-

Si quis autem contemptor divini timoris coutra hajc conus vicarius domini moi Marcelli cpiscopi, sub-
sancta synodica clcricus quisque vel laicus venire scripsi.

improba mente tentaveril, et communione, el con-

INCIPIUNT CAPITULA CONCILll TOLETANl PUIMl.

I. De presbyteri» ot diaconibus si posl ordinalio- "2. Ul painitens, si nccossitas cogal, leclor aul
nciu filios genucrinl. ostiarius liat.
433 DECRETALIUM CULJ.ECTIO. 434
3. De his qui viduas acceperint, ne diaconi efli- ^ 12. Ut nuUus clericus ab episcopo recedat etad
ciantur. alium se transferat.
4. Ut subdiaconus si defuncta uxore aliara duxe- 13. De his qui in ecclesiam intrant, et non com-
rit, ostiarius fiat. municant, ut excommunicenter.
5. Ut si cujuslibet ordinis clericus tardius ad ec- 14. De eo qui acceperit eucharistiam, et non
clesiam venerit, deponatur. sumpsei'it, ut sacrilegus repellatur.
6. Ut religiosa puella virorum familiaritatem in 15. De his qui excommunicantur a sacerdotibus,
domo non habeat. ut nullus ad eos accedat.
7. Ut clericus cujus uxor peccaverit praiter necem 16. Ut devota si adulterata fueiit decem annos
potestatem habeat distringendi eam, et cum ea pceniteat; si maritum duxerit, non permittendam ad
cibum non sumat. poenitentiam, nisi maritus decesserit.
8. De eo qui post baptismum militaverit, ut ad 17. De eo qui uxorem habet, si concubinam ha-
diaconatum non permittatur. buerit, non communicet.
9. Ut nuUa professa vel vidua, absente sacerdote, iu 18. Si vidua episcopi, presbyteri, vel diaconi,
domo sua sacerdotale officium vel lucernale impleat. maritum acceperit.
10. Ut nullus obhgatum cuiquam absque consensu B 19. Si sacerdotis, vel diaconi, filia religiosa pec-
domini vel patroni clericum faciat. caverit, in fine tantum communicet.
11. Ut si quis potentum exspoliaverit qnemlibei et 20. Ut nullus prseter episcopum chrisma conficiat.
admonenteepiscopononreddiderit,excommunicetur. 21. De regulis fidei catholicae contraPriscillianos.

INCIPIT CONCILIUM PRIMUM TOLETANUM

Decem et octo episcoporum, tempore Honorii et Arcadii, Stilicone consule, habitum.

Convenientibus episcopis in ecclesia Toleto, id gcrit, inter ostiarios deputentur, vel inter lectores^
est, Patrono, Marcello, Alitiano, Aphi^odisio, Jo- ita ut Evangelia, aut Apostolum non legant. Si qui
cundo, Olympo, Severo, Astutio, Hilario, Lampadio, autem ante ordinati sunt diacones, inter subdiacones
Eustochio, Exuperantio, Sereno, Floro, Leporio, habeantur, ita ut manura non imponant, nec sacra
Aurefiano, Lampiode, Gallia, Lucentio. Hisconventus p contingant. Ex eo vero poenitente diciraus qui post
municipiis Celenis actus est, isti sunt qui in aliis baptismum, aut pro homicidio, autpro diversis cri-
gestis adversus Priscilliani sectatores, et hseresim rainibus gravissiraisque peccatis publicam pceniten-
quam astruxerat libellarem dedere sententiam. Con- tiam gerens sub consilio divino fuerit reconciliatus
sidentibus presbyteris, astantibus diaconibus, et altario.

ceeteris qui intererant concilio congregatis, Patronus III. Itera constituit sancta synodus, utlector fidelis

episcopus dixit : Quoniam singuli coepimus in eccle- si viduara alterius uxorem acceperit, amplius nihil

siis noslris facere diversa, et inde tanta scandala sit, sed semper lector habeatur, aut forte subdia-
sunt, quae usque ad schisma perveniunt, si placet, conus.
communi concilio decernamus quid ab omnibus rv. Subdiaconus autem defuncta uxore si usorera
episcopis in ordinandis clericis sit sequendum. Mihi aliam duxerit, ab offlcio in quo ordinatus fuerat
autem placet constitutum primitus Nicceni concilii reraoveatur, et habeatur inter ostiarios vel lectores,
perpetuo esse servandum, nec ab hoc esse receden- itautEvangelium et Apostolum non legat, propterea
dum, Universi episcopi dixerunt : Hoc nobis placet, ne qui ecclesise servierit publicis officiis seiTire vi-

ita ut si quis cognitis gestis Nicseni concilii aliud deatur; qui vero tertiam, quod nec dicendum est,

quam statutum est facere prcesumpserit, et non in

J)
acceperit, abstentus biennio postea inter laicos
eo perseverandum putaverit, tunc excoramunicatus rcconciliatus per poenitentiam communicet.
habeatur, nisi per correptionem fratrum emendave- V. Presbyter, vel diaconus vel subdiaconus, vel
rit errorem. quilibet ecclesise deputatus clericus, si intra civita-
Cap. L Placuit, ut diacones si vel integri, vel tem non fuerit, vel in loco in quo ecclesia est, aut
casti sint, et continentis vitse, etiam si uxores ha- castella, aut vici sunt, aut villse, si ad ecclesiam,
beant, in ministeiMO constituantur, ita tamen ut si aut ad sacrificiura quotidianura non venerit, clericus
qui etiam ante interdictum quod per priores ante non habeatur, si castigatus per satisfactionem ve-
nos episcopos constitutum est incontinenter cum niam ab episcopo voluit promereri.
uxoribus vixerint, presbyteri honore non curaulen- VI. Itemque puella Dei nec famUiaritalem habeat
tur; si quis vero ex presbyteris ante interdictum cum confessore, aut cum quolibet laico sanguinis
filios suos susceperit, de presbytero ad episcopum aiieni, aut convivium sola adeat, nisi ubi seniorum,
non admittatur. aut honestorum, aut viduarum honestarumque fre-
IL Item placuit, ut pcenitentes non admittantur ad quentia, ubi honeste confessor quilibet cum pluri-
clerum, nisi tantum, si necessitas, aut usus exc- morum testimonio tcstium convivio interesse possit,
 ;

i3;i a1'1m:m). ad s.kl. ix. - iSiDURI MEilCATUHIS V:]6

cum lectoribus aulem

ipsorum domibus non ad- ^nionem, priusquam autem in ecclesiam admiltatur
in
mittondas penitus nec videndas, nisi forte consan- ad orationem ad nullius convivium Christianae mu-
guinea soror sil vel uterina, lieris accedat, quod si admissa fuerit, etiam haec

VII. Placuit ut si quorumcunque clericorum uxo- quae eam receperit habeatur in absentia, corrupto-
res peccaverint, ne forte licentiam peccandi plus rem etiam par poena constringat. Quae autem ma-
habeant, accipiant mariti earum hanc potestatem rilum acceperit nou admittatur ad poenitentiam, nisi
prseter necem custodiendi, ligandi in domo sua, ad adhuc ipso vivente marito caste vivere coeperit, aut
jejunia salutaria, non mortifera, eas cogentes, ita ut postquam ipse decesserit.
invicem sibi clerici pauperes auxiiiura ferant, si XVII. Si quis habens uxorem tidelis, si concubi-
servitia non habeant cum uxorihus autem
; ipsis quai nam habeat non communicet. Caeterum is qui non
peccaverint, nec cibos sumant, nisi forte ad timoreni habet uxorem et pro uxore concubinam habet a com-
Dei acta pcenitentia revertantur. munione non x'epellatur, tamen ut unius mulieris,
VIII. Si quis post baptismum militaverit , et aut uxoris, aut concubinae, ut ei placuerit sit con-
clilamydem sumpserit, aut cingulum ad necandos junctione contcntus, aliasvero vivens abjiciatur, do-
fideles, etiam si gravia non admiserit, si ad clerum nec desinat et ad poeuitentiam revertatur.
admissus fuerit diaconi non accipiat dignitatem. B XVIII. Si qua vidua episcopi aut presbytei'i, aut
IX. Nulla professa vel vidua absente episcopo vel diaconi maritum acceperit, nuUus clericus, nulla
presbytero in domo sua antiplionas "105 ^"'^ con- religiosa cum ea convivium sumat, nunquam com-
fessore vel servo suo faciat; lucernarium vero nisi municet, morienti tantum ei sacramentum subveniat.
in ecclesia non legatur, aut si legatur in villa prai- XIX. Episcopi vel presbyteri sive diaconi filia, si

sente episcopo vel presbytero vel diacono legatur. devota fuerit et peccaverit, et maritum duxerit, si

X. Clericos, siquidem obligati sint vel pro cequa- eam pater vel mater in aiiectum receperint, a com-
tione,veIde genere alicujus domus, non ordinandos munione habeantur alieni, pater vero causas in con-
nisi probatae vitae fuerint, et patroni consensus ac- cilio noverit se praestaturum. Mulier autem non ad-
cesserit. mittatur ad communionem, nisi marito defuncto
XI. Si quis de potentibus clericum aut quemlibet egerit pcenitentiam, si autem vivente eo secesserit
pauperiorem, aut religiosum exspoliaverit, et man- et poenituerit, nullo modo nisi vilae deficiens acci-
daverit eum ad se venire episcopus ut audiatur et piat communionom.
contempserit, invicem mox scripta percurraut per XX. Quamvis pene ubique custodiatur, ut absque
omnes provinciae episcopos, et quoscunque audire „ episcopo chrisma nemo conliciat, tamen quia in ali-
potueriut, ut excommunicatus habeatur ipse donec quibus locis vel provinciis presbyteri dicuntur chri-
obediat ut reddat aliena. sma conficere, placuit ex hac die nullum alium nisi
XII. Item ut liberum nuUi clerico sit discedere ab episcopum chrisma conficere, et per dicecesim de-
episcopo suo, et alteri episcopo communicare, ni forte stinare, ita ut de singulis ecclesiis ad episcopum ante
ei qiiem episcopus alius libenter habeat de hsereti- diem Paschae diaconi destinentur, aut subdiaconi
corum schismate discedentem, et ad fidem catholi- qui confectum chrisma ab episcopo destinatum ad
cam revertentem. Si qui autem de catholicis disces- diem Paschae possint ad tcmpus deferre. Episcopo
serint et communione eorum, vel palam, vel occulte sane certum est quod omni tempore licet chrisma
cum eis qui vel excommunicati sunt, vel per senten- conficere, sine conscienlia autem episcopi nihil pe-
tiam jam notati fuerint inventi, habeaut illorum ad nitus presbyteri agere praesumant. Statutum vero
quos ire voluerint, etiamin damnatione,consortium. est diaconum non chrismare, sed presbyterum ab-
XIII. De his qui intrant iu occlesiam, etapprehcn- sente episcopo, prajsente vero non, nisi ab ipso fue-
duntur nunquam communicarc admoneantur. (juod ritpraeceptum. Hujusmodi constitutionem memine-
sinon communicant, ad pu^nitentiam accedant; si ritsemper arcliidiaconus vel pr«sentibus vcl absenti-
communicant, non semper abslineant, si non fece- T\ bus episcopis suggerendam, ut eam et episcopi
rint, abstineantur. custodiant, et presbytei'i non relinquant. Patronus
XIV. Si quis autem acceptam a sacerdote euclia- episcopus subscripsi ; Marcellus episcopus subscripsi
ristiam non sumpserit, vclut sacrilegus propcllatur. Afrodisius episcopus subscripsi; Alicianus episcopus
XV. Si quis iaicus abslinetur, ad domum ejus, suhscripsi; Olimpius cpiscopus subscripsi; Asterius
vel clericorum, vel religiosorum, nullus accedat, si- episcopus subscripsi; Lampadius episcopus subscri-
miUter et clericus, si abstinetur, a clericis devile- psi; Serenus episcopus subscripsi ; Jocundus cpi-
tur; si quis cum illo colloqui, aut convivari fuerit scopus subscripsi; Severus episcopus subscripsi;
deprehensus, etiam ipse abstiueatur, scd hoc perti- Lconas cpiscopus subscripsi; Ililarius episcopussub-
neat ad eos clericos qui ejus sunt episcopi, et ad scripsi; Florus episcopus subscripsi ; Leporius epi-
omnes qui commoniti fuerint de eo qui abslinotur, scopus subscripsi; .Vurelianus episcopus subscripsi;
sive laico quolibct sive cierico. Eustochius episcopus subscripsi ; Lampadius episco-

XVI. Devotam peccantcm non rccipicndam in pus subscripsi; Exuperantius opiscopus subscripsi.
ccclesiam nisi peccare desierit, et si desincns ege- XXI. Regula fidei conlra omnes haereses quam
rit aptani pocuilcutiam dcccm anuis rccipial comniu- maxiuic contra Priscilliauistas episcopi Tarraronen-
kt7 DECRETALILM COLLECTIO. i38
sis, Carthaginensis, Lusitani ct Betici fecerunt ex ^ Si quis autem dixerit, aut crediderit a Deo Omnipn-
priEcepto papae Leonis, et ad Balconium episcopum tente mundum hunc faclum non fuisse,atqueomnia
Galiciae transmiserunt. Ipsi etiam et suprascripta ejus instrumenta, anathema sit. Si quis dixerit vel
viginti canonum capitula statueruut in concilio To- crediderit Filium eumdem esse Patrem, vel Paracle-
letano. tum, anathema sit. Si quis dixerit atque credideint
Assertio fidei ejusdem concilii. Deum Patrem eumdem esse Filium , vel Paracie-

Credimus in unum verum Deura Patrem omnipo- tum, anathema sit. Si quis dixerit vel crediderit
tentem, et Filium, et Spiritum sanctum, visibilium Paracletura esse, vel Patrera, vel Filium, anatheraa
factorem, per quera omnia facta sunt in ccelo et in sit. Si quis crediderit vel dixerit carnem tantum sine
terra, unum Deum, et unam esse divinai substantiae anima a Filio Dei fuisse susceptam, anathema sit.

Trinitatem. Patrera autem non esse Filium ipsura, Si quis dixerit vel crediderit Christum innascibi-
sed habere Filiura qui Pater non sit Filium non
; lem esse, anathema sit. Si quis dixei'it vel credide-
esse Patrem, sed Filiura Dei de Patris esse natura; i'it deitatem nascibilem esse, anathema sit. Si quis
Spiritura quoque esse Paracletura, qui necPater sit dixerit vel crediderit deitalem Christi convertibilera
ipse, nec FiUus, sed a Patre Filioque procedens. fuisse, vel passibilem, anathema sit. Si quis dixerit

Est ergo ingenitus Pater, genitus Filius, non genitusB ^el crediderit alterum Deura esse priscee legis, alte-

Paracletus sed a Patre Filioque procedens. Pater est rum Evangeliorum, anathema sit. Si quis dixeritvel
cujus vox hsec audita est de coelis : « Hic est Filius crediderit ab alteroDeo mundum factum fuisse, et
meus quo mihi bene complacui, ipsum
dilectus, in non ab eo de quo scriptum est In principio fecit :

audite {Matth. xvii, j). » Filius est qui ait « Ego a : Deus coelura et terram, anatheraa sit. Si quis dixe-
Patre exivi, et a Deo veni in hunc mundum [Joan. rit vel crediderit corpora huraana non resurgere

XVI, 28). » Paracletus est Spiritus de quo Fihus ait : post raortem, anatheraa sit. Si quis dixerit vel cre-
« Nisi ego abiero ad Patrem, Paracletus non veniet diderit aniraam humanam Dei portionem, vel Dei
(Joan. XVI, 7). » Hanc Trinitatem personis distinctam esse substantiam, anathema sit. Si quis dixerit vel
substantiaunica,virtuteetpotestateetmajestateindi- crediderit alias scripturas prseter quas Ecclesia
visibilem, indifferentera, prseterhanc nullam credi- catholica recipit in auctoritate habendas velesse ve-
mus divinam esse naturam, vel angeli, vel spiritus, vel nerandas, anathema sit. Si quis dixerit vel credi-
viriutis alicujus quse Deus credatur. Hunc ergo Fi- derit deitatis et carnis unam in Christo esse naturara,
lium Dei Deum natum a Patre, ante omne omnino anathema sit. Si quis dixerit vel crediderit esse
principium sanctificasse uterum virginis Mariae, at- aliquid quod se extra divinara Trinitatem possit
que ex ea verum hominem sine virili generaturase- C osteudere, anathema sit. Si quis astrologiae vel
mine suscepisse, duabus duntaxat natm'is, id est dei- mathesi existimat esse credendum, anatheraasit. Si
tatis et carnis, in unara convenientibus omnino quis dixerit vel crediderit conjugia honiinura quae
per5onara,idestDorainuranostrura Jesum Christum. secundum legem divinam licet habere exsecrabilia
Nec imaginarium corpus, aut phantasmatis alicujus esse, anathema sit. Si quis dixerit vel crediderit

in eo fuisse, sed solidum atque verum hunc et esu- carnes aviura seu pecudum quse ad escam datae sunt
risse, et sitisse, et doluisse, et flevisse, et omnes non tantum pro castigatione hominura abstinendas,
corporis injurias pertulisse. Postremo a Judaeis cru- seu exsecrandas esse, anathema sit. Si quis in errore
ciflxum, et sepultura, et tertia die resurrexisse, con- Priscilliani sectam sequitur, vel profltetur, ut aliud
versatura postraodum cura discipulis suis, et qua- in salubri baptismo coutra sedem sancti Petri faciat,
dragesima post resurrectionem die ad coelum ascen- anathema sit.

disse. Hi:nc filium hominis etiara Filiura Dei, et Explicit regula fidei catholicse adversus Priscil-
|Filium Dei et horainis fllium appellamus. Resurre- lianistas. Patronus episcopus subscripsi; Marcellia-
jctionem vero futurara huraanae credimus carnis, nus episcopus subscripsi ; Afridius episcopus sub-
animamautem hominisnon divinseesse substantise. scripsi ; sancti et alii episcopi qui interfuerunt
laut Dei Patris,sed creaturam Deivoluntatecreatam. D conciho.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII SECUNDI TOLETANI.

1. De his quos parentes ab infantia in clericatus 3. rt nullus a subdiaconatu et supra extraneam

bfficio mancipaverunt, si postea voluntatem habeant habeat mulierem.
ubendi. 4. Ut quidquid de jure ecclesiae clerici tenuerunt,
post obitum eorura ad ecclesiam revertatur.
2. De clerico qui adaliara transit ecclesiam, et qui b. De his qui se proximis suis copulant, ut a com-
bum receperit. munione Christi separentur.
 439 APPEND. AD S.EC. IX. — ISIDOKl MEHCATORIS 4iO

INCIPIT CONCILIUM TOLETANUM SECUNDUM

Habitum xra dlxv, anno qidnto Amalrici regis.

Cum in voluntate Domini apud Toletanam urbem ^ habeat mulierem vel ingenuam, vel libertam, vel
sanctorum episcoporum pra^sentia convenisset, et ancillam, scd si sunt hujusmodi servitia, matri,
ei

de instilutis sanctorum Patrum canonumque decre- vel sorori, vel ahi propinqufc contradat, et quidquid
tiscommemoralio haberetur, nobis in unum posi- suis manibus pcrfecerit, proprio domino deferatur.
tis placuit, ut si qua in antiquis canonibus minime Aut si propinquitatis memoria deest, aUerius domus
commemorata sunt salubri tractatu ac diligenti con- adhairentis habitacuhim requiratur , dum in toto
sideratione instituantur. Si qua vero in anterioribus modo nuha occasio introeundi domum clerici femi-
\ Q^'i\myvL^^Q(t\.d.^xt^W\yhxa. ordinationis censurara naj permittatur, unde ahqua possit incurrcre noxiahs
obtineant, quatenus dum his quae in conciUis sunt famse innocentis portas injuria. Sane deinceps post
dccreta, sed abusione temporum hactenus dimissa, et datam hanc admonitionem quisque earum consortio
ad cultum fidei pertinent, studium rehgiosee impen- fruivohierit noverit se non solum a clericatus
,

dimus observationis, Dei misericordiam facihus im- officio retrahi vel ecclesise foribus expehi, sed etiam
petremus. omnium cathohcorum clericorum vol laicorum
Cap. I. Deliisquos vohmtas parentum a primis in- communione privari, nuha prorsus vel coUoquii
fantiaeannisinclericatus officio vel monachaliposuit consolatione rehcta quatenus malae consuetudinis
pariter statuimus observandum, utmoxcumdetonsiB abrasa rubigo in posteris radicis suse veneno ser-

vel minislerio electorum contraditi fuerint, in domo pere non possit.

ecclesiffi sub episcopah praisentia a prseposito sibi IV. Si quis sane clericorum agellos, vel vineolas
debeant erudiri. At ubi octavum decimum setatis in terris ecclesiae sibi fecisse probatur sustentandse
sufe compleverintannum, coram totius cleri plebis- vitae causa, usque ad diera obitus sui possideat, post
que conspectu voluntas eorum de expetendo con- suum vero de hac luce decessum juxta priorum ca-
jugio ab episcopo perscrutetur ;
quibus si gratia nonum constitutiones jus suura ecclesiae sanctte
castitatis Deo inspirante placuerit, et proraissionem restituat, nectestamentura successorio jure cuiquara
castimonife suae absque conjugaU necessitate re- h.-eredum aut proha^redura rehnquat, nisi forsitan
sponderint servaturos, hi tanquam appetitores ar- cui episcopus pro servitiis ac praestatione ecclesiaj
ctissimae vise lenissimo Domini jugo subdantur, ac largiri voluerit.
primo subdiaconatus ministeriura probatione habita V. Nara et haec pra^cavenda sahibritcr sancimus,
anno suscipiant. Quod
professionis suse a vicesirao ne quis fidehum propinquam sanguinis sui usquequo
si inculpabiiiter ac inoffensse vicesiraum et quintura afOnitatis hneamenta generis successione cognoscit
annura aetatis suse peregerint, ad diaconatus offi- , in matriraonio sibi desideret copulari, quoniara scri-

ciura, si scientes iraplere posse ab episcopo cora- '

ptum est Oranis homo ad proximam sanguinis sui
:

probentur, proraoveri debent , cavendum tanien non accedat, ut revelet turpitudinem ejus, nec sine
est his ne quando suae sponsionis immemores ad denuntiatione sitsententia?, nam paulo post infert ct
terrenas nuptias aut abortivos concubitus ultra dicit : Anima quae fecerit de ahominationibus istis

recurrant. Quod si forte fecerint, ut sacrilegii x'ei quidpiani, peribit de medio popuh sui. Si quis ergo
ab Ecclesia habeantur extranei. His autem quibus hujus decreti temerator exstiterit, ac vetitura vio-
voluntaspropriainterrogationis tempore desiderium lare praesurapserit, tanto graviori sententia multan-
nubondi persuasei'it, concessara ab episcopis sen- dum se i"ecognoscat, quanto eani propinquiorem cui
tentiam auferre non possumus , ita ut provccta? copulari se raaluit serie originis esse non amhigit,
.etatis in conjugio positi renuntialuros se pari con- tantoque annosioris excomraunicationis tempore a
sensu operibus carnis spoponderint, ad sacratos Christi corpore et fraternitatis consortio sequestre-
gradus aspirent. tur, quanto fuerit propinquioris sanguinis conta-
II. Sirailiter placuit custodiro ne quis ex cis qui gione polhilus. Hujus inslitutionis rogulam qui sub-
lah educatione imhimntur qualibct occasionc co- soripsimus irrefregabih auctoritate nos spondemus
gente propriam reUnquentes ecclesiara , ad aliam J) servaturos. Si quis autem tam nostram vel corum
transire praesuraant, episcopus vero qui eum susci- qui nunc sanctse synodoexhac provincia dcfuerunt,
pere absque conscientia proprii sacerdotis fortasse huic tam salubri ordinationi obviare prassumpserit,
prfpsumpscrit, totius fraternilalis se reum esse no- vcl solerter adimplcre neglexerit, convictus totius
verit ,
quia durum est ut eum quora aUus rurali fralornac charilatis aliquandiu habeatur extranous.
sensu ac scelere infantiae exuit, alius suscipere ac Sanejuxta ])riorunicanonum dccrotaconciliumapud
vindicare praesuraat. fratrem noslrum Montanum episcopura si Doniinn-
HI. Illud vero practerea speciali ordinatione dc- voluerit fulurum pronuntiamus. Itaquc statuimu^,
creviraus,quod nec antiqua concilia in univorsis ut frator ct coepiscopus nostcr Montanus qui in
canonibus siluorunl, ut nullus clericornm a gradu melropoli cst ad comprovincialcs nostros Doniini

subdiaconalus ct supru in consorlio familiaritatis sacerdoles litteras do congroganda synodo advc-

441 DECRETALIUM COLLECTIO. 442
iiiente tempore debeat destinarc. Nuno ergo in no- a nibus acquievi, et relegi, et subscripsi. Canonius
mine Uomini fmitis his quffi in consultationem vene- episcopus subscripsi. Paulus episcopus subscripsi.
riint, gratias agimus omnipotenti Deo , deinde Domitianus episcopus subscripsi. Marracinus epi-
Domino nostro glorioso Amalrico regi divinam cle- scopus subscripsi. Nibridius episcopus subscripsi.
mentiam postulantes, ut innumeris regni ejus ea quae Justus in Christi nomine Ecclesiae catholicae UrgelU-
ad cultum fidei perveninnt peragendi nubis licentiam tanfe episcopus,hanc constitutionem consacerdotum
praistet. Montanus in Christi nomine episcopus his meomm in Toletana urbe habitam, cum post ali-

constitutionibus acquievi, relegi et subscripsi die et quantum temporis advenissem salva , auctoritate
anuo quo supra. Pancarius episcopus his constitutio- priscorum canonum relegi, probavi et subscripsi.

INCIPIT CONCILIUM TOLETANUM TERTIUM

In quo Arii heeresis in Hispania condemnatur.

In nomine Domini nostri Jesu Christi anno 4, re- B tres, ad hanc vos peragendam congregavimus sy-
gnante gloriosissimo atque piissimo, Deo fidelis-
et nodum,'ut de omnibusnuper adveniontibus ad Chri-
simo domino Richardo rege, die vui Iduum Maiarum, stum ipsi aeternas Domino gratias deferatis. Quid-
oera d.c.xxvii. Haec sancta synodus habita in sancta quid vero verbis apud sacerdotium vestrum nobis
civitate regia Toletana ab episcopis totius Hispania?, agendum erat de fide atque spe vestra quam gerimus
vel GalHcia; qui infra scripti sunt. inhoc tomo conscripta, atque allegata nota facimus,
Cap. I. Cum
fidei suse sinceritate idem glorio-
pro relegatur enim in medio vestri, et iu judicio sy-
sissimus princeps omnes regiminis sui pontifices in nodali exarainata per omne successivumjtempus glo-
unum convenire mandasset, ut tam de ejus conver- riosa nostra ejusdem fidei testimonio declarata cla-
sione quam de gentis Gothorum innovatione in rescat. Susceptus est autem ab omnibus Dei sacer-
Domino exsultarent, et divinse dignationi pro tanto dotibus offerente rege sacrosanctae fidei tomus, et
munere gratias agerent memoratus sanctissimus
, pronuntiante notario clai'a voce receusitus esl.

princeps sic venerandum concihum alloquitur, di- Quamvis Deus omnipotens pro utiUtatibus po-
II.

cens Non incognitum reor esse vobis, reverendis-

: pulorum regni nobis cultum subire tribuerit, et
simi sacerdotes, quod propter instaurandam disci- moderamen gentium non paucarum regise nostrae
phnae ecclesiasticae formam, ad nostrae vos sereni- curae commiserit, meminimus tamen nos mortalium
tatis preesentiam evocaverim, et quia recursis retro conditione perstringi, nec posse felicitatem futurae
temporibus haeresis imminens in tota Ecclesia ca- beatitudinis aUter promei'eri, nisi nos cultu verai
thoUca agere synodica negotia denegabat, Deus, cui fidei reputemus, et Conditori nostro salulis confes-
placuit per nos ejusdem haeresis obicem depellere, sione qua dignus est ipse placeamus. Pro qua re
admonuit de more ecclesiastico reparare. Ergo sit quanto subditorum gloria regali extoUimur, tanto
vobis jucunditati, si gaudio quod mos canonicus providi esse debemus in his quae a Deo sunt, vel
prospectu Dei per nostram gloriam ad paternos nostram spem augere , vel gentibus nobis a Deo
reducetur terminos. Prius tamen admoneo pariter creditis consulere. Caeterum quid pro tantis bene-
et exhortor jejuniis vos et vigUiis atque orationibus ficiorum coUationibus omnipotentiae divinae valemus
operam dare ut ordo canonicus quem a sacerdota- tribuere, quando omnia ipsius sunt, et bonorum
libus sensibus detraxerat longa ac diuturna obhvio, nostrorum eum sic
nihil egeat, nisi ut in tota devo-
quam aetas nostra se nescire fatetur, divino dono tione credamus, quemadmodum per Scripturas
vobis rursus patefiat. Ad haec autem gratias Deo sacras se ipse inteUigi voluit, et credi praecepit, id
agentes, et religiosissimo principi universo concilio Tv est, ut confiteamur esse Patrem qui genuerit ex
in laudibus acclamante, triduanum est exinde prae- substantia sua FUium sibi et coaequalem et coajter-
dicatum jejunium. Sed cum die octava Iduum Maia- num. Non tamen ut idem ipse sit natus ingenitus,
rum iu unum cwtum Dei sacerdotes adessent, et sed persona alius sit Pater qui genuit, alius sit Fi-
oratione praemissa, unusquisque sacerdotum compe- lius qui fuerit generatus, unius tamen utraque sub-
tenti loco resedisset, ecce in medio eorum adfuit stantiae in divinitate subsistat, Pater ex quo sit Filius,

serenissimus princeps seque cum Dei sacerdotibus ipse vero ex nuUo sit alio. Filiusqui habeat Patrem,
communicans, divino flamine plenus sic ad
orationi sed sine initio et diminutione in ea qua Patri coaequalis
loquendum exorsus est, dicens Non credimus : et cooeternus est divinitate subsistat. Spiritus quoque
vestram latere sanctitatem quanto tempore in er- sanctus confitendus a nobis et praidicandus a Patie
rore Arianorum laborasset Hispania, et non multos esse, et Filio procedere, et cum Patre et Filio unius
post decessum genitoris nostri dies quibus nos ,
esse substantiae. Tertiam vero in trinitate Spiritus
vestra beatitudo fidei sanctae cathoUcse cognovit sancli esse personam, qui tamen communionem
esse socialos. Credimus generaUter magnum, et habet cum Patrc et FiUo divinitatis essentia. Huic
«eternum gaudium habuisse, et ideo, venerandi pa- enim sancta Trinitas unus est Deus, Pater e^
41:! APPKM). Al) S.i:r. IX. — ISIDORl MKIU:\T(>R1S
Fiiius el Spiritus sanclus, cujus bonitate hominis A lio et ideo tanquam antc conspectum Dei ita in

licet bona sit condita creatura, per assumptam medio vestri fidem meam quam protuli conscius ad-
tamen a Filio huraani habitus formam a damnata modum sententite dicentis Non celavi misericor-
:

progenie reformamur ad beatitudinem prislinam ;

diam tuam a congregatione multa. Vel apostolum
sed sicut veree salutis indicium est trinitatem iu Paulum Timotheo discipulo praicipientem audivi :

d 07 unitate et unitatem in Trinitate sentire, ita erit « Certa bonum certamen fidei, apprehende vitam

consummata sententia, si eadem intra universalem aeternam in qua vocatus es, confessus bonam con-
Ecclesiam teneamus, et apostolicam unitatem in fessionem corani multis testibus {1 Tim.vi, 12). »

apostolico positifundamento servemus. Tamen vos Vera estenim Redemptoris nostri ex Evangelio sen-
Dei sacerdotes meminisse oportet, quantis huc usque tentia qua « confitentem se coram hominibus confi-
Ecclesia catholica per Hispanias aversse partis mo- teri dicit coram Patre, et negantem se esse nega-
lestiis laboraverit, dum et catholici constanter fidei turum {Matth. v, 33). » Expedit enim nobis id ore
suae tenerent ac defenderent unitatem, quod credimus corde, secundum ccelestc
et lueretici profiteri
pertinaciori animositate mandatum, quo dicitur « Corde enim credilur ad
propriai niterentur perh- :

diae quoque ut res ipsa conspicit calore tidei ac- justitiam, ore autem confessio fit ad salutem (Rom.
censum in hoc Dominus excitavit, ut depulsa obsti- B x, 40). » Proinde sicut anathematizo Arium cum
natione infidelitatis, et discordiee submoto furoi'e, omnibus dogmatibus et complicibus suis, qui unige-
populum qui sub nomine religionis famulabatur nitum Dei Filium a paterna degenerem asserebat
errori,ad agnitionem lidei etEccIesise catholica' con- esse substantia, nec a Patre genitum, sed ex nihilo
sortium revocarem. Adest enim omnis gens Gotho- dicebat esse creatum, vel omnia consilia malignan-
rum inclyta et fere omnium gentium virilitate il- tium quse adversus sanctam synodum Nicoenam in-

lustrata, quaj licet suoruni pravitate doctorum a fide stituerunt, ita in honorem et in laudem Dei fidem
hactenus vel unitate fuerit Ecclesiee catholicff" segre- sanctam Nica?ni observo concilii, et honoro ea qua;

gata, toto nunc tamen modo assensu concordans contra recta^ fidei eumdem pestem Arium trecenlo-
ejus Ecclesia? communioni participatur, quaj diversa- rum decem et octo sancta episcopalis scripsit syn-
rum gentium multitudinem materno in sinu susci- odus. Amplector itaque et teneo fidem centum
pit, et charitatis uberibus nutrit, de qua propheta quinquaginta episcoporum ConstantiuopoU congre-
canente, dicitur : « Domus mea domus orationis voca- gatorum, qui Macedonium Spiritus sancti substan-
bitur (Matth. xxi, 13) » omnibus gentibus. I\ec enim tiam minorantem et a Patris et Filii unitate et es-

sola Golhorum conversio ad cumulum nostra^ mer- sentia segreganteni jugulo veritatis interemit. Pri
cedis accedit, quinimo et Suevorum gentis infinita
c mae quoque Ephesinae synodi fidem, quaj adversus
multitudo ,
quam praesidio coelesti nostro regno Nestorium ejusque doctrinam lata est, credo pariter

subjecimus alieno judicio in ha>,resim deductam,no- ethonoro. Similiter et Chalcedonensis concilii fidem
stro tamen ad veritatis originem studio revocavi- quam plena sanctitate et eruditione adversus Euti-
mus. Proinde, sanctissimi patres, Iias nobilissimas cem et Dioscorum cum Ecclesia catholica
protulit,
geutes quse lucris gratiae per nos Dominicis appli- reverenter suscipio. Omnium quoque orthodoxorum
catse sunt, quasi sanctum, et placabile sacrificium venerabilium sacerdotum concilia quae ab ipsis su-

per vestras manus aeterno Deo ofiero. Erit enim pra scriptis quatuorsynodis fidei puritate non disso-

mihi immarcessibilis corona vel gaudium in retri- nant, pari veneratione observo. Properet ergo revc-
butione justorum, si hi populi qui nostra ad unita- rentia vestra fidem hanc nostram canonicis appli-
tem Ecclesiae solertia transcurrerint fundati in ea- care monimentis ut ab episcopis vel religiosis et

dem ct stabiliti permaneant. Sicut enim diviiio gentis nostrae primoribus solerter fides quam in Ec-
nutu nostrae curse fuit hos populos ad unitatem clesia catholica crediderunt legatur ;
quam renova-
Christi et Ecclesiae pertrahere, ita sit vestrae doci- tam et apicibus vel eorum subscriptionibus robora-
bilitatis eos cathohcis dogniatibus instruere, quo ]) tam, fuluris olim temporibusin testimonium Dei at-
in tota cognitione veritatisinstructi,noverinl ex toto que omnium lidelium reservare, ut gentcs quas m
crrores perniciosos respuere, et verae fidei traniitem Dei noraine regia potestate percellimus, et quoe re-
ex charitate rctinere, vel catholicae Ecclesia^ com- licto anti(pio errore per unctionem sacro.sancti chri-
munionem desiderio avidiori complecti. CjEterum smatis, vel manus impositioncm Paraclctuni infra
sicut facile ad veniampervenisse confido, quod nescia Dei Ecclosiaiu pcrceperint Spiritum, quem unum et

huc usque tam clarissima erravei-it gciis, ila gra- aequalem cum Patre et Filio confitentcs, qua^ dono
vius esse non dubito si agnitam veritatem dubio Dei in sinu Ecclesise sanctae catholicae collata^ sunt.
corde teneat, atque a patenti lumine, quod absit, Quod si corum aliqui hanc credulitatem et sanctam
oculos suos avertat. Unde et valde pernecessarium conressionem nostram mininu) credcre voluerinl,
esse perspexi beatitudinem vcstram iii uiiiiiii couvc- iram Dci cuiu anathcmale a'tcrno suscipianf ,ut de iii-

nire, habens sententiae Dominicae fidem qua dicil : teritii suo fidclibus gaudium, infidclibus sint in exeni-
Fbi fuerint duo vel tres collecti in nominc meo, plum.Huic vero confessioni meae sanctarumScripfu-
ibi sum in medio eorum. Credo enim bcatam sanctae rarum et conciliorura constitutionibus consenticns
Triuil.itix divinitatem huic sancto inleresse conci- testimonio diviiio tota coidis siinplicitale subscripsi.
 DECRETALIUM COLLECTIO. 44«

Fides Nicseni concilii. \ prodigiose divulgant, idcirco omnem adversus veri-

tateni opponendam ab ipsis machinationem volens
Credimus in unum Deum Patrem omnipoten-
excludere sancta et magna universalis synodus, an-
tem, omnium visibilium et invisibilium conditorem ;
tiquam prEedicationem immobilem docens statuit,
et in unum Dominum Jesum Christum Fihum Dei prwcipue trecentorum decem et octo sanctorum Pa-
de Patre natum unigenitum, hoc est de substantia
trum fidem incontaminatam manere. Et proptereos
Patris, Deum ex Deo, lumcn ex lumine, Deum ve-
qui Spiritui sancto adversantur, centuni quinqua-
rum ex Deo vero, natum, non factum, omousion
ginta Patrum paulo posteriori tempore in urbe Con-
Patri, hoc est ejusdem cum Patre substantiee, per
stantinopolitana convenientium de substantia Spiri-
quem omnia facta sunt, et quae in coelo et quse in
tus sancti traditam doctrinam eorroborat, quam
terra, qui propter nos et propter nostram salutem
etiam omnibus illi insinuaverunt, non quod in prse-
descendit et incarnatus est, homo factus, passus esl
cedentibus aiiquid deesset, adjicientes de Spiritu
sub Pontio Pilato, et sepuitus est, et die tertia re-
sancto eorumdem intellectura adversus eos qui dei-
surrexit, et ascendit in coilos, inde venturus est ju-
tatis ejus dominationem nituntur adimere Scriptu-
dicare vivos et mortuos. Et in Spiritum sanctum. Eos
i-arum testimoniis plenius manifestant. Propter eos
autem qui
^ dicunt Erat, quando
^: non erat, et ante- t»
'
,. ...
D .

sane qui dispensationis mystormm tentant corrum

'
, .
...
quam nasceretur non erat, et quia ex nullis exi-
pere, et purum hominem esse qui ex sancta Virgine
stentibus factus est, aut ex alia substanlia vel sub-
natusest,impudenterdivulgant,beatissimiquondam
sistantia dicunt mutabilem esse et couvertibilem
Cyrilli Alexandrinse Ecclesise sacerdotis s}Tiodicas
Filium Dei, anathematizat catholica et apostolica
epistolas, tam ad Nestorium quam ad cseteros per
Ecclesia.
Orientem congruas et sibi consentientes scripsit,
ad
Symbolum centum quinquaginta Patrum Constantino- confutationem quidam Nestorianse amentiae, inter-
politani concilii. pretationera vero eorum qui religioso zelo salutaris

Credimus unum Deum, Patrem omnipotentem,

in symboli capiunt intellectum. Quibus et episto-

factorem visibilium omnium et invisi-

coeli et terr?p, lam sancti et beatissirai primaj sedis archiepiscopi

bilium conditorem. Etin unum Dominum JesumChri- Leonis ad Flavianum scriptam esse rccordamur ad
stum Filium Dei unigenitum, ex Patre natum ante penitus perimendam Euticetis malignitatem, qua3

omnia ssecula, Deum ex Deo,luraen ex luraine, Deum magni Petri confessioni concordat, et communem
verum ex Deo vero, natimi, non factum, omousion quamdam paginam existentem contra eos qui recte
Patri, hoc est ejusdem cum Patre substantia?, per p non glorificantad confirmationem catholica^ religio-

quem omnia facta sunt, et qua:> in coelo et qua- in ois evidenter subjunxit, et eos qui in duos iilios

terra. Qui propter nos et propter nostram salutem dispensationis Dominicae mysteriura scindere mo-
descendit, et incarnatus est de Spiritu sancto ex liuntur, exsecratur, et eos qui in duas naturas Chri-

Maria virgine, homo factus, passus est sub Pontio sti temperamentumvel confusionem argumentantur,
Pilato, et sepultus est, et die tertia resurrexit, as- aversatur, et qui coelestem aut alterius cujuseunque

cendit in coelos, sedet ad dexteram Patris, iterum substantise existere formam quam pro nobis assum-
venturus cum gloria judicare vivos et mortuos, cu- psit insaniendo asserunt, procul abjicit, et eos qui

jus regni non erit flnis. Et in Spiritum sanctum duas quidem ante unitionem naturas, unam vero
Dominum et vivificatorem ex Patre procedentem, post unitionem confingunt, anathema facit. Consen-
cum Pati'e et Filio adorandum et conglorificandum, tientes ergo sanctis Patribus unum eurademque Fi-
qui locutus est per prophetas. Unam catholicam lium confiteri Dominum nostrum Jesum Christum
atque apostohcam Ecclesiam. Conhtemur unum consona voce pariter edocemur, perfectum verum
baptisma in remissionera peccatorum, exspectamus Deum eumdem in unitate, Deum verum ethominem
resurrectionem moi"tuorum, vitam futuri sfeculi. ex anima rationali et corpore,secundum divinitatem
Amen. J) unius cura Patre naturae, secundura humanitatem
eumdem uniusnaturae nobiscum,per omniasimilem
Item, tractatus Chalcedonensis concilii.
nobis absque peccato, ante soecula quidem ex Patre
SufTeceratquidemad plenissiniam pietatis agnitio- natum secundum divinitatem, novissimis vero diebiis
uem et confirmationem cautissimum hoc et salutare eumdeni propter nos et propter nostram salutem
divina; gratiee symbolura. De Patre enira et Filio et ex Maria virgiue Dei genitrice secundum humanita-
Spiritu sancto doctrinam perfectam edocet, et incar- tem, unum eumdemque Christum Filium Dominum
nationem Dorainicam fideliter .suscipientibus raanife- unigeniturain duabus naturis inconfuse, immutabi-
stat. Sedquoniamquiprffdicationem veritatisdestru- liter, indivise, inseparabiliter, cognoscendo, in nullo

erenituntur,quasdam propria? haereseos novitates pa- naturarum differentiam propter unitatem perimen-
riunt quidam enim miuisterium pro nobisactum di-
: dam, magis autera salva utriusque naturae proprie-
vinaidispensatiouis audent corrurapere, et vocem il- tate, et in una coeunte persona, uno quoque statu

lam virginei partus ad virginem denegant; alii tem- concurrente, non in duabus personis partiendum
perameutum confusionum inducentes, et unam esse vel dividendum, sed unum eumdemque Christum
naturam carnis deitatisque insensate componentes, Filium Dominum unigenitum verum Deum Jesum
passibilem unigenitidivinam naturamtaliconfusione Cliristum, sicut ab exordio propheto! de eo et ipse
44* APPEND. AD S^:C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 44«
iios emdivit, et Palrum uobis Iradidit symbolum a conscientia, ita et proximos vos Cbrisli esse corpo
His itaque cum omni subtilitate et diligentia a nobis ris membra signiflcetis, et nostra exiguitas nihil
ordinatis, statuit sancta et universalis synodus, dubium, nihil infidum unquam de vestra suspicelur
aliam fidem nulli liccre proferre, aut scril)ere, aut fraternitale dum patuerit vos pestem
, Arianaj
credere, aut separare, aut docere aliter. Qui autem perfidise cum omnibus dogmatibus, regulis, officiis,

audent aut disponere aliam fidem, aut proferre,aut communione, codicibus condemnare, ac detestandae
tradere aliud symbolum volentibus converti ad hgereseos exspoliati contagione, innovati quodam-
scienliam veritatis, vel ex gentibus, vel Judwis, vel niodo intra Ecclesiam Dei splendido habitu verse
hsereticis quibuscunque, si quidem aut episcopi aut lidei claritatis. Tunc episcopi omnes una cum cleri-
clerici fuerint, alienos esse episcopos ab episcopatu, cis suis primoresque gentis Gothicae pari consen-
et clericos a clero ^ 08 pi'secipimus. Si vero mona- sione dixerunt : Licet hoc quod paternitas atque fra-
chi, aut laici, aut clerici fuerint, anathemate feriri. ternitas vestra a nobis cupit audire, vel fieri, jam
Ego Reccaredus rex fidem hanc sanctam et confessio- olim conversionisnostrae tempore egerimus, quando
nem quam una per lotum orbem catholica confitetur seculi gloriosissimum dominum nostrum, Reccare-
Ecclesia, corde retinens, ore confirmans, mea dex- dum regem, hac die ad Ecclesiam transivimus, et
tera Deo protegente subscripsi. Ego Badda gloriosa B perfidiam Arianam cum omnibus superstitionibus
regina hanc fidem credidi et suscepi, manu mea de suis anathematizavimus, pariterque abjecimus. Nunc

toto corde subscripsi. Tunc acclamatum est laudi- vero charitatem et devotionem quam vel Deo vel
bus Dei et in favore principis ab universo concilio : Ecclesise catholicse sancta; meminimus nos debere,
Gkiria Deo Patri, et Filio, et Spiritui sancto, cui non tantum haec eadem quee petitis promptissime
cura est pacem et unitatem Ecclesise sanctse catho- agere properamus, sed et si qua adhuc congrua
lic8e providere ;
gloria Domino nostro Jesu Christo, fidei esse perspicitis, ac nobis charitate persuadetis,
qui pretio sanguinis sui Ecclesiam catholicam ex faciemus. Nos etenim semcl rectie fidei amor in eani
omnibus gentibus congregavit; gloria Domino no- fideidevotionem advexit, ut omne quod nobis verius
stro Jesu Christo qui tam illustrem gentem unitati fraternitate vestra patefacitis teneamus, et libera
fidei veree copulavit, et unum gregem et unum fateamur confessione. Omnis ergo qui fidem et

pastorem instituit. Cui a Deo fieternum meritum, communionem ab Ario venientem, et usque ad nos
nisi vero catholico Reccaredo regi? Cui a Deo retentam adhuc tenere desiderat, et de tola cordis
Beterna corona, nisi vero orthodoxo Reccaredo intentione non damnat, anathema sit. Quicunque
regi ? Cui prajsens gloria et setei^na, nisi ama- Filium Dei Dominum Jesum negaverit a paterna
tori Dei Reccaredo regi? Ipse novarum plebium substantia sine initio genitum, et eequalem Patri
in Ecclesia conquisitor, ipse mereatur veraciter esse vel consubstantialem, anathema sit. Quicunque
apostolicum meritum, qui apostolicum implevit Spiritum sanctum non credit aut non credit a Patre
officium, ipse sit Deo et omnibus amabilis, qui et Filio procedere, eumque non dixerit coajternum
tam mirabiliter Deum gloriflcavit in terris, proe,- esse Patri et Filio, et coessentialem, anathema sit.

stante Domino nostro, qui cum Patre Deo vivit et Quicunque in Patre et Filio et Spiritu sancto etper-

regnat in unitate Spiritus sancti in scecula sseculo- sonas non distinguit, et unius divinitatis substantiam
rum. non agnoscit, anathema sit. Quicunque Filium Dei
Doniinum nostrum Jesum et Spmtum sanctum esse
Item, fidei confessio episcoporum, presbyterorum, juxta deitatem Patre minorem asseruerit, et gradi-
vel primorum Gothicw gentis, qui infra subscripse-
bus separaverit, creaturamque esse dixerit, ana-
runt.
thema sit. Quicunque Patrem et Filium et Spiritum
Prsecipiente autem universo venerabili concilio sanctumuniussubstantiic, omnipotentiae, aiternitatis
atque jubente, unus episcoporum catholicorum ad csse non crcdiderit, anathema sit. Quicunque nesciro

episcopos et religiosos clericos vel majores natu ab rv Filium quod Deus Pater sciat dixerit, anathema sit
hserese Ariana conversos ejusmodi allocutione Quicuuque initium Filio Dei et Spiritui sancto dcpu-
exorsus est, dicens : Officii nostri cura et fidelissimi taverit, anathema sit. Quicunque Filium Dei secun-
et gloriosissimi principis admonitione compellinun', dum divinitatem suani visibilem aut passibilem

diligenter a vestra charitate perquirere, vel quid ausus fuerit proUteri, anathema sil. Quicunque Spi-
damnetis in hserese, aut quid intra sanctam calho- ritum sanctum sicut Patremet Fifium verum Douni

licani credatisEcclesiam nam dicenle Psalmisla,

; omuipotentem esse non credit, anathema sit. Qui-
dicimus,incipiente Domino in confessione. Optimum cunque alibi iidem et communionem catholicam
cst, et vestraj saluti conveniens palam coufiteri quod pr«ter in Ecclesia quam Niceeni et Constantinopoli-

sub auditu universorum analliemalizarc

creditis, et tani ct primi Ephesini, el Chaicedonensis concilii

quod rcspuistis. Tunc prorsus optimc poleritis dccreta tenenl, pai"itcr et honorant, anathema sit.

evangelicfE et apostolicaj sedis fidci participes fieri, Quicunque Patrem et Filium honore ctgloria et di-

si eamdem fidem catholicam ex confessione catho- vinitate separat aut disjungit, anathema sit. Quicun-
lica incipiatis, vcl propria subscriptione firmetis, quc Filium Doi et Spiritum sanctum cum Patre
et sicuti Deo jam de bona confessione cogniti estis non crediderit esse glorificandos et honorandoSj
449 de<;retalium collectio. 4sd
aiiatheina sit. Quicunque non dixorit, gloria Patri A per omneni mundum pacatissime el emineat doc-
ct Filio et Spiritui sancto, anatliema sit. Quicunque trinsesanctitateetpotestate. Siquiintra eam fuerint,
rebaptizandi sacrilegium opus esse bonum credit communicaverintque, hi audient, ad dexteram Pa-
aut crediderit agere, et egerit, anathema sit. Qui- tris positi : Venite, benedicti Patris mei, percipite
cunque Ubellum detestabilem duodecimo anno Leo- regnum quod vobis paratum est ab origine mundi.
bigildi regis a nobis editum, in quo continetur Si qui autem ab ea recesserint, ejusque detraxerint
Romanorum ad Ai-ianam hceresim traductio, et in fidei, et communionem spreverint, hi audient ore
quo gloria Patri per Filium in Spiritu sancto, et in divino in die judicii : Discedite a me, maledicti,
quo male a nobis instituta continentur, habuerit, nescio vos. Ite in ignem seternum qui paratus est
analhema sit in eeternum. diabolo et augelis ejus. Sint ergo damnata in coelo
Confitemur enim nos ex heeresi Ariana toto et in terra, quai^cunque per hanc catholicam fidem
corde, tota anima, et de toto mente nostra ad ec- damnantur, et sint accepta in coelo et in terra, quae-

clesiam cathoiicam fuisse conversos. NulU dubium cunque per hanc fidem accipiuntur, regnante Do-
sit, nos nostrosque successores errasse in liseresi mino nostro Jesu Christo, cui cum Patre et Spiritu
Ariana et iidem evangelicam atque aposlolicam sancto est gloria in Scecula sa^culorum.
nunc intra Ecclesiam catholicam didicisse. Proinde B Symbolwn trecentonm decem et octo Patrum Nicseni
lidem sanctam quam religiosissimus dominus noster concilii.
patefecit in medio conciUo, etmanu sua subscripsit,
Credimus in unum Dominum Deum Patrem omni-
hanc et nos tenemus, hanc confitemur pariter et
potentem, omnium visibiliura et invisibilium con-
suscipimus, lianc in populis praedicare atque docere
ditorem. Et in unum Dominum Jesum Christum
permittimus. Hsec est vera tides (quam omnis Eccle-
Filium Dei de Patre natum unigenitum, hoc est de
sia dum per totum mundum tenet) cathoUca esse
substantia Patris, Deum ex Deo, lumen de lumine,
creditur et probatur. Cui hsec fides non placet aut
Deum verum ex Deo vero, natum, non factum,
non placucrit, anathema sit maranatha in adventu
omousion Patri, hoc est ejusdem cura Patre substan-
Domini nostri Jesu Christi. Qui lidem spernit Nicseni
tise, per quem omnia facta sunt, quse in coelis et quse
conciUi et Constantinopolitani centum quinquaginta
in terris, qui propter nos et propter nostram salutem
episcoporum veramque esse non dixerit, anathema
descendit et incarnatus est, homo factus, passus est,
sit. Qui fidem Ephesinae synodi primoe et Chalcedo-
et resurrexit tertia die, ascendit in ccelos, inde ven-
ucnsis non tenet, et ea non delectatur, anathema
turus est judicare vivos et mortuos, et in Spiritura
sit. Qui concilia omnium orthodoxorum episcoporum
consona conciliis Nicseno ,ConstantinopoIitano primo,
C sanctum, eos aiitem qui dicunt, erat, quando non
erat, et antequam nasceretur non erat, et quia ex
Ephesino et Chalcedonensi non recipit, anathema sit.
nullis exstantibus factus est, aut ex alia substan-
Proinde etdamnationem hanc perfidise communionis
tia vel subsistentia, dicunt esse, aut convertibilera,
Arianaj et omnium conciliorum hteresem Arianam
aut comrautabilem Filium Dei, anathematizat catho-
foventiuni cum anathemate eorum manu propria
lica et apostolica Ecclesia.
subscribimus. Constitutiones vero sanctorum conci-
Uorum Nicseni, Ephesini, Constantinopolitani vel Symbolum CL Patrum Constantinopolitani con-
cilii.
Chalcedonensis quas gratissima aure audivimus,con-
sensione nostra veras esseprobavimus, detoto corde, Credimus in unum Deum Patrem oranipotentem,
et de tota anima, et de tota mente nostra subscri- factorem cceli et terrse visibilium omniura et invi-

psimus, nihil ad cognitionem veritatis lucidius arbi- sibilium conditorem. Et in unum Dominura Jesum
trantes quam quse supradictorum conciliorum conti- FiUum Dei unigenitum ex Patre natura ante omnia
nent auctoritates. De trinitate autem et unitate ssecula, Deura ex Deo, lumen ex luraiue, Deura
Patris el FiUi ct Spiritus sancti nihil his verius, verura ex Deo vero, natum, non factum, oraou-
nihillucidinsunquarapotestvelpoterit demonstrari, sion Patri, hoc est ejusdera cura Patre substantise,
J)
de mysterio Incarnationis unigeniti Filu Dei pro sa- per quem omnia facta sunt, quae in coelis et quaa
;
lute humani generis quo vera probatur huraanse in terris sunt. Qui propter nostram salutem descen-
,
naturae sine peccati contagione susceptio, et perma- dit, et incarnatus est de Spiritu sancto ex Maria
iuentis incorruptse in eo divinitatis plenitudo, dum virgine, homo factus, passus est sub Pontio Pilato,
haec natura utraque non deperit, et una sit ex utra- sepultus, tertia die resurrexit. Ascendit in coelos,
que Doraini nostri Jesu Christi persona satis plane sedet ad dexteram Dei Patris, iterum venturus in
|in his conciliis probatur patefieri veritas, quse a gloria judicare vivos et mortuos. Cujus regni non
jnobis credatur, omni remota dubitatione. Qui un- erit finis, et in Spiritum Dorainum et vivificantera,
Iquani hanc fidem sanctam depravare, corrumpere, ex Patre procedentem, cum Patre et Filio adoran-
jmutare tentaverit, aut ab eadera fide vel corarau- dum et glorificandum, qui locutus est per prophe-
jnione catholica (quara nuper sumus Deo miserante tas, unam, catholicara etapostolicam Ecclesiara. Cou-
ladepti) sese separare vel dissociare voluerit, sit Deo fiteor unum baptisma in remissionera peccatorum.
et universo mundo criraini infidelitatis in seternura Exspectaraus resurrectionera mortuorum, vitam fu*
ohnoxius. Floreat autem sancta cathoUca Ecclesia turi saiculi. Amen.
Patrol. CXXX. 13
4:j1 .m-K.M). \b S.TT,. IX. — !SII),illl MERCATOPilS VM
Traclatus Chalceilonensis coiicilii. Subscnptio episco- \ versionem omnes Hispaniarum ct riallfecise ecclesi,;^
porum. lianc regulam scrvent, omni sacrificii tempore ante
Suffecerat quidem ad plenissimam pietatis agni- communicationem corporis Christi et sanguinis juxta

tionem et confirmationem cautissimum lioc divinse orientalium partium morem unanimiter clara vocc
gratife symbolum, ut supra. Anastasius in Christi sacratissimum tidei recenseant symbolum, ut pii-
nomine episcopus anathematizans ha^resim Ariani mum populi quam credulitatem teneant, fateanlur,
dogmatis superius damnatam, fidem hanc sanctam et sic corda fide purificata ad Christi corpus et san-
catholicam quam in Ecclesia calholica veniens cre- guinem percipiendum exhil)cant. Dum enim lia?c

didi, manu mea de toto corde subscripsi. Murila in constitutio fueritperenniter conservata in DeiEccle-

Christi nomine episcopus anathematizans hseresim sia, et fidelium ex sollicitudine corroboratur crodu-
Ariani dogmatis, ut supra. Vuiligiscus in Christi litas et perfidia infidelium concitata ad id quod ro-
nomine episcopus anathema. Sumnila in Christi jictitum sfppius 1'ecognoscit quid catholica teneat et

nomine episcopus anathema. Cardingus in Christi credat Ecclesia. Omnibus ergo capitulis quje adhnc
nominc episcopus civitatis Tudensis anathema. Bec- per vesLram sanctitatcm regulis ecclesiasticis ndji-
cila in Christi nomine episcopus civitatis Lucensis cienda sunt hoc pro fldei sanctae reverentia et fir-

anathoma. Arbitrus in Christi nomine episcopus ci- B mitate proponite, quod de proferendo symbolo no-
vitatis Portucalensis anathema. Eruiscius in Christi stra Deo docente decrevit seronitas. Dc ca^tero autcm
nomine episcopus civilatis Desercosana^ analbema. prohibendis insolentium moribus mediat vobis con-
Similiter et rebqui 109 presbyteri, et diacones ex sentiente clementia sententiis terminate distiuctiori-
hseresi Ariana conversi subscripserunt. Signum Gus- bus et firma disciplinaqua facienda non sunt, prohibe-
sini viriiUuslrisproceris; Fonsa virilhistrissimusana- te et quse fieri debentimmobili constitulione firmate.
themalizans subscripsi. Afrila vir iUustrissimus ana-
Incipiunt capitula ejusdem coticilii.
thematizans subscripsi. Abila vir illustrissinius ana-
thematizans subscripsi. Flavi vir illustrissimus sub- \ .Utconciliorum statuta et pra^sulum Romanorura
scripsi. Similiter et omnes seniores Gothorum sub- decreta custodiantur.
scripserunt. 2. Ut in omnibus ecclosiis die Dominica symbolum
Post confessionem ergoet subscriptionem omnium recitetur.

episcoporum, et tolius gentis Gothicse seniorum, .3. Ut ne quis extra necossitatem rem occlcsiifi

gloriosissimus dominns noster Reccaredus res, pro alienet.

parandis simul et confirmandis disciplinse ecclesias- 4. Ut liceat opiscopounam ex parochiis basilicam

ticae moribus Dei sacerdotes taliter affatus est diccns :
^ monasLerium faccre.
Regia cura usque in eum modum protendi debet et 0. Ut sacerdotes et levit« cum uxoribus suis non
dirigi quousque pleuam constiteritaitatis etscientiaj vivant.
capere rationem. Nam sicut in rebus liumanis glo- 6. Ut servus ccclcsifE ab episcopo manumissus a
riosius eminet potestas regia, ita et prospiciendee patrimonio ecclesiae nunquam recedat, et ut liberti
commoditati comprovincialium major debet esse et aliorum ab episcopo defendantur.
providentia. Ac nunc, beatissimi sacerdotes, non in 7. Ul ad mensam episcopi Scriptura: divin.T le-
eis tantummodo rebus diffundimus solerliam no- ganlur.
stram, quibus populi sub nostro regimine positi pa- 8.Ut clericidefamiliafisciaprincipenondonentur.
catissime gubernenturet vivant, sed etiam inadju- 9. Ut ecclesise Arianorum ad catholicum episco-
torio Christi extendimus nos ad ea quae sunt coelestia pum, in cujus dioecesi sunl permaneant.
excogitare, et quo populos fideles efliciant satagimus 10. Ut viduis pro castitatc violentiam nuUus infc-
non nescire. Ca^terum si tolis nitendum est viribus rat, et ut mulier invita virum non ducat.
humanis moribus modum ponere et insolentium \\. Ut potens pccnitenliam agat.
rabiem regia potestate refrenare, si quieti et paci n 12. De his qui poenitentiam poscunt si vir cst,
propaganda? , opem debemus impendere, multo prius tondcalur, si femina prius habitum mutot.
magis est adhibenda sollicitudo desiderare ct cogitare 13. Ut clcrici qui ssecularcs judices appetunt, cs-
divina, inhiare ad subhmia et ab errore relractis communiconlur.
populis veritatem eis serenaj lucis ostcndere. Sic 14. Dc Judffiis.

cnim agit qui multipliciter a Deo reraunerari intendit. l;i. Ut servi fisci qui ecclesiam construunt,oisdeni
Sic enim audit qui super id quod ei commiltitur au- dotem faciant.
gct, dum illidicitur Quidquid
: supcrcrogaveris,ego, 16. Ut episoopi cum judicimus idola dostruant, ut
cum rediero, reddam tibi. Ergo quia jam fidei no- domini idololatriam scrvis prohiboant.
stra; et confessionis formam plcnaserieveslrabeati- 17. Ut episcopi cum judicibus nocatores filionun
tudo recensuit, simul et sacordolum, nostrorumque acrioro disciplina corripiant.
procerum fides atque confessio sanctitali vi'stra>pcr- 18. Utscmol in anno synodus fiat, et judices ot

patuit huc a Deo neccssario pro firmilate catlioHcai actores lisci jnvTsentes sinl.
ndoinostraDensiipplfxinslitucre dccrevitauctoritas, 19. Ul ecclcsia cum robus ojus ad episcopi onlin i

ut pro[)lfr ruLoraiidaui gcntis nostrm novullani con- lioiKMU pertincat.

4:):3 DKCRETALllM Ci^LLKCilU. 454
20. Ut episcopus angarias vol iiidicliones in diu.'- ^iiuuiife^la sii el tesiimonium iiabeat, et ad Cluisti
cesi non imponat. corpus et sanguinem praelibandum pectora poimlo-
21. Ut non liceat judicibus clericos vel servos ec- rum fide purificata accedant.
clesiae in suis angariis occupare. III. Hfpc sancta synodus nulli episcoporum li-

22. Ut religiosorum corpora psallendo tantum centiam tribuit res aUenare ecclesiae, quoniam et an-
deducantur. tiquioribus canonibus hoc prohibetur. Si quid vero
23. Ut in sanctorum natalitiis ballimatbice prohi- quod utilitatem non gravet ecclesiae pro sufFragio
beantur. monacborum vel ecclesiis ad suam parochiam per-
IiNCIPIUM DECRETA CONCILII. tinentium doderint, firmum maneat. Peregrinorum
Cap. I. Post damnationem ba^resis Arianae, et vel clericorum et egenorum necessitati salvo jure
fidei sanctae catbolicae expositionem, hoc sanctum Ecclesiae praestare permittuntur pro tempore quae
praecepit concilium : Ut quia a nonnullis vel ha^resis, potuerunt.
velgentiJiiatis necessitate perHispaniarum ecclesias IV. Si episcopus unam de parochianis ecclesiis
canonicus prajtermissus est ordo, dum et licentia suis monasterium dicare voluerit, ut in ea monacho-
abundaret transgrediendi, et disciplinse optio nega rum regulariter consresfatio vivat, boc de consensu
retur, dum omnis excessus haeresis probaretur pa- B concilii sui habeat licentiam faciendi, qui etiam si

trocinio, et abundantia mali temporis procul esset de rebus ecclesiae pro eorum substantia aliquid quo
districtio disciplinae. At nunc pace ecclesiae Cbristi delrimentam ecclesiae non exhibeat, eidem loco do-
misericordia reparata, quod priscorum canonum naverit, sit slabile. Rei bonae statuendae sanctum
auctoritas probibet, sit resurgente disciplina inhibi- concilium dat consensum.
tum,etagaturomne quod praecepit,perinaneatinsuo V. Compertum esta sancto concilio, episcopos, pre-
vigore conciliorum oranium conslituta simul et syno- sbyteros et diaconos, venientes ex haeresi carnali
dicae sanctorurn praesulum Romanorum epistolse. adhuc desiderio uxoribus copulari. Ne ergo de cae-
Nullusdeinceps ad promerendosbonores ecclesiasti- tero hoc fiat praecipitur, quod et canonibus priori-
cos contra canonum statuta aspiret indignus, nibil bus continetur, ut non liceat eis vivere libidinos,

ex hoc fiat quod sancti Patres Spiritu Dei pleni societate, sed manente inter eos conjugali lege com-
sanxerunt debere non fieri, et qui praesumpserit se- munem utilitatera habeant, et non sub uno con-
veritate priorura canonum distringatur. clavi maneant, vel certe si suffragatur virtus in alia

II. Pro reverentia et exaliatione sanctissimae atque domo suara uxorem

faciat babitare,ut castitas apud
intemeratissimae Christifideipropter corroborandas Deum apud homines babeai testiraonium bonum.
et

et fulciendas bominum invalidas mentes, quae fre- Si qui vero post banc conventionem obscene cura
quenter partim ignorantiae vitio (quo naturaliter ab uxore elegerit vivere, ut nec lector babeatur, qui
ipsis vitse auspiciis nascimur obtenebrati) a via veri- vero semper sub canone ecclesiastico jacuerint, si
tatis aberrare solent, partim educatiouis infelici cor- contra veterum imperata in suis cellulis mulieres
ruptela depravatae nonnunquam quod rectaratio mo- qute infamiae suspicionem possunt generare, con-
net et naturalis docet instinctus, et sequi veritatis sortium habnerint, illi canonice quidem distringan-
puritas exhorialur,non sine gravi animae dispendio tur,mulierum vero res ab episcopis venundentur, et
despicantur. Hinc ubi anima rationalis nobile Dei pretium ipsum pauperibus erogetur.
plasma et egregium artificium sanctissimBe Trinita- VI. De libertis autem boc praecepit sancta syno-

tis habens in se vestigia ad sui Crealoris amorem per dus, ut si qui presbyteri vel diaconi ab episcopis fa-
veramintelligentiamdeberetelevariignorantiaetene- ctisuntsecundum modum
quo canones antiqui dant
bris obvoluta, ad bscresis pravitatem deflexa, sui Iicentiam,sint liberi, et tamen a patronicio ecclesiae
Creatoris verum cultum deserit diis alienis inser- tam clerici quam ab eis progeniti non recedant, ab
viens. His igitur incommodis occurrendi causa, ut aliis quoque libertati traditi et ecclesiis commendati

errorisnubesionge repellantur, unic« J) patrocinio episcopi colligantur, et ne cuiquara do-

et veritatis ac
fidei splendor illuceat, hominumque mentibus puri- nentur a principe hoc episcopus postulet.
tatis et viae infallibilis puchritudo inseratur, per VII. Pro revei'entia Dei et sacerdotum id universa

quam totus animae affeclus in Deum suura elevetur, sancta constituit synodus, ut quia solent crebro
et ilUus rapta desiderio prudenti indagine oculorum mensis otiosae fabulae interponi, in omni sacerdotali

acies ad lumen veritatis iuexstinguibile (quae Deus convivio lectio Scriplurarum divinarum misceaiur,
est) prorsus convertat, sine cujus obtentu nihil aliud per hoc enim ct animae aedificantur ad bonum, etfa-
agit mens quam caecutire, quam aberrare, quam a bulaenon necessariae prohibentur.
felicitatis scopo dimoveri, consultu piissimi et glorio- VIII. Jubente aulem atque consentiente Domino
sissimi Reccaredi regis constituit synodus, ut per Reccaredo id praecepit sacerdotale concilium, ut
omnesecclesias Hispaniaj et Gallaiciae socundum for- clericos ex familia fisci nullus audeat a principe do-
mamorientalium ecclesiarumconcilii Constantinopo- natos expetere, sed traditi capitis sui tributum ec-
iitani, boc est centum quiuquaginta episcoporum clesiaj Dei, cui sunt alligati usque dum vivunt, re-
symboium lidei recitetur et priusquam Domiuica gulariter administrent.
liii-aiur orntio, voce ciar.i pricdiceiur, <pii) lides vera IX. Decreto bujns concifii boc statuiiur, ut ecclc*
435 APPEND. Ab S.-EC. IX. — ISIDOKI MERCATORIS io6

quae fiierunt in hseresi Ariana, nunc autem ad liberlatem et religionem redeant Chri-
sice ^ pretio,
sunt catholicae ad eos episcopos cumsuisrebus per- tianam.
tineant, ad quos parochiae ipsse in quibus ipsse ec- XV. Si qui ex servis fiscalibus fortasse ecclesias
clesise fundatse sunt, pertinere videntur. construxerint, easque de sua paupertate dotaverint,

consulto castitatis, quod maxime has procuret episcopus prece sua auctointate regia
IIO ^' PJ^o
confirmari.
hortamento concilii proficere debeat, annuente glo-
XVJ. Quoniam pene per omnem Hispaniam, sive
rioso domino nostro Reccaredo rege, hoc sanctum
Gallaeciam idololatriae sacrilegium inolevit hoc cum
affirmat concilium, ut vidufe quibus placuerit, te-
consensu gloriosissimi principis sancta synodus ordi-
neant castitatem, et nulla vidua ad nuptias intran-
navit, nt omnis sacerdos in loco suo una cum judice,
das venire cogatur, quod si priusquam profiteantur
territorii sacrilegium memoratum studiose perqui-
continentiam nubere elegerint, illis nubant quos
rat, exterminare invenlum non differat, omnesvero
propria voluntate voluerint habere maritos, similis
qui ad talem errorem concurrunt, sine discrimine,
conditio et de virginibus habeatur, nec extra volun-
qua poluerunt animadversione, coerceant, quod si
tatem parentum, et suam, maritos cogantur acci-
neglexcrint, sciant se utrique excommunicationis
pere. Si quis vero propositum castitatis vidua' vel
communione et a limi- D pericnlum esse subituros.Si qui veroDomini exstir-
virginis impedierit, a sancta
nibus ecclesiaj habeatur extraneus. pare hoc malum de possessione sua neglexerint, et
familiae prohibere noluerint, ab episcopo et ipsi a
XI.Quoniam comperimus per quasdam Hispa-
communione pellantur.
niarum ecclesias non secundum canonem, sed foe-
XVII. Cum multae querelse ad aures sancti con-
dissime pro suis peccatis homines agere poeniten-
cilii deferrentur, inter cwtera tantae crudelitatis opus
tiam, et quotiens peccare libuerit, totiens a presby-
quantum confidentium aures sacerdotum
nuntiatur,
toris reconciliari expostulent, et ideo pro coercenda
non possent sustinere, ut in quibusdam Hispaniae
tam exsecrabili prssumptione, id a sancto concilio
partibus filios suos parentes interimant fornicationis
jubetur, utsecundum formam canonum antiquorum
avidi, pietatis alieni, quibus si taedium est filios nu-
detur poenitentia, hoc est, ui prius eum quem sui
merosius agere, prius seipsos debent castigare a
poenitet facti a communione suspensum faciat inter
fornicatione, nam dum causa propagandae proHs
reUquos poenitentes ad manus impositionem crebro
sociantur conjugia, parricidio et fornicatione tenen-
recurrere, expleto autem salisfactionis tempore, si-
tur obnoxn qui filios necando proprios, docent se
cuti sacerdotalis contemplatio probaverit, eum com-
non pro filiis, sed pro libidine uxores duxisse. Pro-
muuioni restituat. Qui vero ad propria vitia, vel in-
Q indo tamen nefas ad cognitionem gloriosissimi Do-
fra pcenitentise tempus, vel post reconciliationem
mini nostri Reccaredi regis perlatum est, cujus glo-
relahuntur,secundum priorum canonum severitatem
ria dignata est judicibus earumdem partium irape-
damnentur.
rare, ut amovendum tantum facinus diligenter cum
XH. Quicunque ab episcopo, vel presbytero sanus sacerdote procurent, et habita severitate prohibeant.
vel inflrmus poenitentiam postulat, id ante omnia Ergo et sacerdotes locorum eorumdem in quibus
episcopus servet et presbyter, ut si vir est, sive sa-
sceleris hujus immunitas peragitur, sancta synodus
nus, sive infirmus prius eum tondeat, aut in cinere
praecipiendo convenit, ut idem scelus cum judice
et cilicio habitum mutare faciat, et sic pa-nitentiam
curiosius quaerant, et sine capitaU vindicta acriori
ei tradat. Si vero muUer fuerit, non accipial poeni-
disciplina prohibeant.
tentiam, nisi prius aut velata fuerit, aut mutaverit XVin. Pr«cepit haec sancta et uuiversalissynodus,
habitum, saepius enim laicis cum feminis tribuendo
ut stante priorum auctoritate canonum, quic bis in
desidiose poenitenliam, ad lamentanda rursus faci-
congi'egai'i concilia itineris longitu-
anno praecepit
nora post acceptam poenitentiam relabuntur. dine, et paupertate ecclesiarum Hispania:, scmel in
XIII. Inoleta pra;sumptio usquc adeo ilhcilis ausi-|-. anno in loco quem metropolitanus elegerit, episcopi
bus adilum patefecit, ut clerici conclericos suos congregentur, judices vero locorum aut auctores
rehcto pontifice suo ad judicia publica perlrahant. fiscalium patrimoniorum ex decreto domini nostri
Proinde staluimus, ut hoc de cajtero non pra^suma- simul cum sacerdotum concilio autumnali tempore
tur. Si quis hoc prajsumpserit facere, et causam die Calendarum Novembrium in unum conveniant,
pordat, a communione efficiatur extraneus. ut discant, quam pie, juste, et humaniter, cum
XIV. Convenlus noster hoc canonibus inseren- populis agere debeant, nec injustis vectigalibus,
dum pra^cepit, ut Juda^is non liccal Christianas cl immoderatis exactionibus ipsos premant, sed
habere uxores, vel concubinas, neque mancipium potius per miscrationem compatientes a gravamini-
Christianum in usus proprios comparare, sed et liiios bus defendant, ut bonos populi tulores facerc decct,
qui ex tali conjugio nati suiit, assumendos esse ad nec in angariis, autin operationibus superfluis, sive
haptismum. Nulla oflicia publica eis iujunganlur ])rivalum ouerent, sivc fiscalem gravent. Sunt enim
per qujr ejs occasio tribuatur Christianis poenam l)crspcctatores episcopi secundum regis ammonitio-

inferre. Si qui vero Christiani ab eis Judaisnii ritu nem, qualiler judices cum populis agant, ut ipsos

sunt macuhiti, vel otiam circumcisi, non reddito praemonitos corrigant, aut insolentias eorum priii*
 437 DECRETALIUM COLLECTIO.
cipum auribus innotescant. Quod si correptos ^ Religiosis tantum Christianis omnino aliter fieri
cmendare uequiverint, et ab ecclesia et a commu- non debere censemus. Sic enim Christianorum per
nione suspendant, a sacerdote vero et senioribus omnem mundum humari oportet corpora defun-
deliberetur, quid per provincias in suo detrimento ctorum.
praestare debeant judices, si ad concilium non ve- XXIIL IiTeligiosa consuetudo est, quam vulgus
nerint. Concilium vero non solvatur, nisi prius lo- per sanctorum solemnitates agere consuevit. Populi
cum elegerint quo succedente tempore, iteriim ad qui debent officia divina attendere, salutationibus
concilium conveniatur, ut jam non necesse babeat turpibus invigilant, cantica non solum mala canen-
metropolitanus episcopus pro congregando concilio tes, sed et religiosorum ofQciis perstrepentes. Hoc
lilteras destinare, si in priore concilio terapus omni- enim ut ab omni Hispania depellatur, sacerdotum,
bus denuntiatur et locus. et judicium a concUio sanctse cnree committitur.
XLX. Quidam contra omnem auctoritatem , sic Edictum regis de confirmatione concilii.
ecclesias quas sedificaverint, postulant consecrari, Gloriosissimus Dominus Reccaredus rex universis
ut dotem quam eidem ecclesise contulerint censeant sub regimine nostrse potestatis consistentibus. Ama-
ad episcopi ordinationem non pertinere, quod fa- tores nos sui divina faciens veritas nostris princi-
ctum esttaliter, in praeterito corrigatur, et in futuro B paliter sensibus inspiravit, uL causa instaurandse
ne fiat, prohibeatur, sed omnia secundum constitu- fidei, ac disciplinae. ecclesiasticae, episcopos omnes
tionem antiquam ad episcopi ordinationem et po- Hispaniaj nostro prsesentari culmini juberemus.
testatem pertineant. Praecedente autem diligenti et cauta deliberatione,
XX. Quia cognovimus episcopos per parochias sive quae ad fidem conveniunt, seu quse ad morum
suas non sacerdotaliter deservire, sed crudeliter correptionem respiciunt, sensus maturitate et in-

deservire, et dum scriptum sit. Forma estote gregi, telligentiee gravitate constant esse digesta. Nostra
non ut dominantes in clero, exactionesque diacesis proinde auctoritas hoc omnibus hominibus ad re-.

suse, vel damna intligant, ideoque censemus excepto gnum nostrum pertinentibus jubet, ut si qua defi-
quod veterum constitutionesparochiishaberejubent nita sunt, in hoc sancto concilio acto in urbe Tole-
episcopos, ut alia illis quae hucusque praesumpta tana anno regni nostri feliciter quarto nulli con-
sunt denegentur, hoc est, neque in angariis presby- temnere liceat, nullus prseterire prsesumat. Capitula
teri aut diacones, neque in aliquibus fatigentur enim quse nostris sensibus placita, et disciplinae
ajudicibus, ne videamur in ecclesia Dei exactores congrua, ac prjesenti conscripta sunt synodo, in omni
potius quam Dei pontifices nominari, hi vero clerici p auctoritate, sive clericorum, sive quorumcumque
tam locales, quam dioecesani qui se ab episcopo omnium observentur, et maneant, id est, de obser-
gravari cognoverint, querelas suas ad metropolita- vatione priorum canonum, de symbolo proferendo
num deferre non differant, ut metropolitanus non a populis in ecclesia, de episcopis ut eis non liceat

moretur ejusmodi praesumptiones coercere. rem aJienare ecclesiae, ut episcopo liceat unam de
XXI. Ecclesiarum servos, et episcoporum vel parochianis ecclesiis monasterium facere, ut episco-
omnium clericorum a judicibus vel actoribus publi- pis, et presbyteris, et diaconibus ex haeresi conver-
cis in diversis angariis fatigari dolemus, propter sisjam nonliceat misceri uxoribus, vel quod hi qui
quod omne concilium a pietate gloriosissimi domini semper catholici fuerint in cellulis suis cum mulie-
nostri poposcit ut tales deinceps ausus inhibeat, sed ribus extraneis non morentur, quod liberti ab epi-
servi suprascriptorum officiorum in eorum usibus scopis vel ab aliis facti, et ecclesiis commendati
vel ecclesiae laborent. Si qui vero judicum, aut permanere debeant liberi, quod lectio in omnibus

aclorum clericum, autservum clerici vel ecclesiae in sacerdotalibus mensis legi debeat ,
quod clericos
publicis ac privatis negotiis occupare voluerit, a ex famihis fisci nostri unquam 1 "H nullus agere
communione ecclesiastica (cui impedimentum facit) prsesumat, et qui acceperit irrita talis donatio ma-
efficiatur extraneus. J) neat, de ecclesiis ab haeresi translatis ut ad episco-
XXII. Qui divina vocatione ab hac vita recedunt pos in quorum sunt parochiis pertineant, de viduis
cum psalmis tantummodo, et psallentium vocibus quod quae voluerint continentiam teneant, et quae
debere ad sepulcra deferri, nam funeris precamen nubere elegerint, quibus voluerint, nubant, aeque
quod vulgo defunctis cantari solet, vel pectoribus se de virginibus quod poenitentes secundum inodum
aut proximos, aut familias ecclesiae omnino prohi- canonum antiquorum debeant agere pajnitentiam,
bemus. Sufficiat autem quod in spe resurrectionis quod qui voluerint agere pceuiteutiam prius ton-
Christianorum corporibus famulatus divinorum im- deautur, aut habitum muteut, quod non liceat Ju-
penditur canticorum. Pi'ohibet enim nos Apostolus daeis de Christianis ducere uxores vel concubinas,
sanctus lugere defunctos, dicens De dormientibus ; « si comparare mancipia Christiana, non
et Judaeis

autem nolo vos contristari, sicut et caeteri qui spem liceat vel publica officia peragere, quod manere
non habent (/ Thess. iv, 12). » Et Dominus non tle- debeat firmum, si servi fisci nostri ecclesias fece-
vit Lazarum mortuum, sed ad vitae hujus ploravit rint, easque de peculio suo dotaveriut, quod idolo-
serumnas resuscitatum Si enim potest hoc episcopus
. latriae cultura a sacerdotibus vel judicibus exqui-
omnes Christiauos prohibere, agere uon moretur. reuda sit atque cstermiuanda, quod qui filium suum
 .

40,) APPE.ND. A[) S.4-;C. IX. — ISIDOHI MEUr.ATOUlS 460

necaverit , a sacerdolibus vel judicibus distrin-^ sanctionum obediens observator essc noluerit, su-
gatur, quod semel in anno ad couciliuin sacerdotes, perba fronte majorum statutisrepugnans, siepisco-
et judices, atque actores patrimouii nostri debeant pus, presbyter, diaconus, aut clericusfuerit, ab omni
convenire quod ecclesiarum omniuni causa ad epi- concilio excomnumicalionisubjaceat, si vero laicus
scopi ordinationem pertinere debeat, quod sacer- fuerit, et honestioris loci persona fuerit, medietatem
dotes moderanter agere debeant per parochias, facultatum suarum amittat lisci juribus profuturam.
qnod servi ecclesise sive clericorum non debeant Si vero minoris loci persona est amissione rerum
a nostris acloribus in angaria aliqua fatigari. Quod suarura multatus in exsilium deputetur. Flaviiis

religiosorum corpora cum hymnis et canticis tantum Reccaredus rex hanc delibcrationem quam cum
deferenda sint ad sepulcra. Quod Ballimathiae et sancta detinivimus synodo confirmans subscripsi,
turpia cantica prohibenda a sanctorum solemniis. Mausona in Christi nomine ecclesia^ catholica^, Eme-
Has omnes constitutiones ecclesiasticas quas sum- recensis metropolitanus episcopos provinciaj Lusita-

matim breviterque perstrinximus (sicut plenius in niae his constitutionibus quibus in urbe Toletana

canone continentur manere perenni

)
stabilitate interfui, manu mea subscripsi. Similiter et alii epi-

sancimus. Si quis clericus ergo aut laicus harum scopi subscripserunt.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII QUARTI TOLETANI.

i. De oratione et fidei confessione quae in sancla g 19. Quod in veteri lege ab anno vigesimo quinto
Dei Ecclesia prsedicatur. levitae ordinari mandantur.
2. ISulIa pene res magis disciplinse mores ab Ec- 20. Quod sacerdotos Dei irreprehensibiles esse

clesia Christi depulit, quam inordinata diversitas debent.

ofQcii. 21 Quod apud Deum conscientiam puram et apud

De formula secundum quam debeat sancta

3. sy- homines famam optimam nos habere oporteat.
nodus in Dei nomine fieri. 22. Quemadmodum antistites ita presbyteri et le-

4. In solemnitate paschali quahter solet in Hispa- vitse sicut nomine, ita et meritis vitam teneant et

niis varietas existere. testimonium vitae.

5.De baptismi sacramento. 23. Quod prona sit omnis retas ab adolescentia in

6. Comperimus quod per nonnuUas ecclesias in malum.

die sextae ferise passionis Domini clausis basilicarum 24. Quod maxime in sacerdotibus Dei vitanda est

foribus non celebretur officium. errorum ignorantia.

7. Quidam in die ejusdem dominicse passionis ad 25. De presbyteris parochitanis dum ordinantur
horam nonam jejunium solvunt. quod libellum oflicialem a sacerdote suo accipere
8. Lucerna et cereus infra vigilias apud quasdam C debent
ecclesias non benedicuntur, et cur a nobis benedi- 26. Quando presbyteri, aut diaconi in parochias
cantur, inquirunt. constituuntur, oportet eos professionem episcopo
9. Nonnulli sacerdotum per Hispanias reperiuntur suo facere.
qui Dominicam orationem quam salvator noster do- 27. Si episcopns, presbyter, diaconus, aut subdia-
cuit et prjecepit non quotidie, sed tantum die Domi- conus a gradu suo dejecti fuerint, et in secunda sy-
nico dicunt. iiodo innocentes inveniantur, qualiter recipi de-
10. Quod sacerdotes Hispaniae diebus quadrag!»si- beant.
mae alleluia decantent. 28. Si episcopus, presbyter, seu diaconus, vel ex
11. Quod
quibusdam Hispaniarum
in ecclesiis lau- ordine clericorum magos, aruspices, ariolos, augu-
des post Apostolum decantent. res vel sortilegos consulere fuerint deprehensi,quid
12. De hymriis etiam canendis. de eis agendum sit.

1 3. De hymno quoque trium puerorum in quo uni- 29. Conlinitimi hostium sacerdotes propter eos
versa coeli terrseque creatura Deum collaudat. qui a regia potestate licentiam acceperint in s^-nodo
Quod in finem psalmorum non sicut a qui-
14. ^. mundandi sunt.
busdam gloria Patri, sed honor et gloria Patri di- 30. Quod ssepe principes contra quoslibet maje-
catur. statis obnoxios sacerdotibus sua negotia coramit-
15. Sunt quidam qui in fine responsoriorum glo- tunt.
riara non dicunt. 31. Ut episcopi in protegendis populis ac de-
16. De Apocalypsi libro, ut teneatur, et quando fendendis irapositam a Deo sibi curam non arabi-
legatur. gant.
17. Quod quidam sacerdotes non rite post dictam 32. Quod avaritia radix cunctorum malorum ah-
orationem Dominicam slafim communicant et , quorum sacordotura niontcs obtineaf.
postea benediclionera in populo dant. 33. Quicunque episcopus alterius episcopi dicvce-
l^. Quod perniciosa consuetudo nequacjuam est sini per triginta aimos sine aliqua interpoilatione
rftincuda. possederit, ut teneat eam.
 401 DECIlETAULil COLLECTIO. 4^2

34. Ut sicut dioecesim alienam tricennalis pos- ^ 35. Quod duo sunt genera viduarum, saeculares
sessio tollit, ita territorii conventum non amittit. et sanctimoniales.

3o. Quod episcopos per cunctas diceceses paro- 56. De Judseis ne vi ad credendum cogantur.
cliiasque suas ire oporleat per singulos annos. 37. De cupiditate episcopi, presbyteri, vel diaconi
36. Quicunque episcopi sutTragio cujuslibet ali- sive clericorum qui contra fidem Christianam Ju-
quid de ecclesiasticis utililatibus providerint quid dseis suffragium preestant.
agendum sit. 58. De prajvaricatione eorum qui dudum ad Chri-
37. Praebendum a sacerdotibus vitae solatium in- stianam fidem promoti sunt.
digentibus, et maxime bis quibus restituenda vicis- 39. De Judseorum filiis vel fihabus, ne parentura
situdo est. ultra involvantur erroribus.
38. Nonnulli diacones in tantam erumpimt super- 60. De Judaeis baptizatis, si postea prsevaricati
bium, ut presbyteris se pr«ferant. fuerint in Christo.
39. Si non Ucet episcopis, nec presbyteris oraria 61. De malorum consortiis, quod etiam bonos
duo indui, quanto magis diaconis qui ministri eorrumpunt.
eorum sunt. 62. De Judaeis qui Christianas mulieres in conju-
40. Ut omnes clerici vel lectores sicut levitse et D gio habent
sacerdotes detonso superius capite inferius solam 63. Non potest erga homines esse fidelis, qui ex-
circuh coronam relinquant. tilerit impius in Deum.
41. Ut extranea? feminae cum clericis non habi- 64. Praecipiente Domino, atque excellentissimo
teut. Sisenando rege, ut Judaei aut qui ex Judaeis sunt
42. De clericis qui non habentes legitimum con- officia pubUca nullatenus appetant.
jugium extranearum mulierum, vel ancillarum sua- 65. Ut Christianos servos non Uceat Jud*is ha-
rum, interdicta sibi consortia appetunt. bere.
43. De clericis qui sine consultu episcopi sui uxo- 66. De his qui de rebus suis pauperibus Christi
rem duxerunt. nullatenus distribuunt.
44. De clericis qui in quacunque seditione arma 67. De episcopis qui mancipium juris ecclesiae

volentes sumpserunt. non retento ecclesiastico patrocinio manumitti de-

45. Si quis clericus in demoUendis sepulcris fue- siderant.
rit deprehensus. 68. Ut sacerdotes qui aut res suas ecclesiae reUn-
46. De praecepto domini nostri Sisenangi re- n quunt, aut nihQ habentes aUqua praedia ecclesiis
gis. suis conquirunt, si voluerint possunt de ecclesiae
47. De eUgendis oeconomis. famuUs aUquos libertos facere.
48. De professione monachi, ut quidquid fuerit 69. De libertis ecclesiae, quia nunquam moritur

aUegatum teneat. eorum patrona, a patrociuio ejusdem nunquam

49. De clericis qui nionachorum propositum ap- discedant.
putunt. 70. De libertis ecclesiae qui a patrocinio ejusdem
30. Quale jus episcopi in monasteriis habere discedunt.
debeant. 71. De libertis qui a quibuscunque manumissi
31. De monachis qui egredientes de monasterio sunt atque ecclesiae patrocinio commendati exi-

non solum ad saeculum revertuntur, sed etiam uxo- stuut.

res accipiunt. 72. Ut qui Ubertatem a dominis suis ita perci-
32. De reUgiosis propriae regionis qui nec inter piunt, ut nuUum in eis obsequium patronus deten-
clericos, nec inter monachos habentur. tet, suscipiantur ad clerum.
33. De eis qui in discrimine constituti pceniten- 73. De famulis ecclesrse constituere presbyteros
tiam accipiuut. D vel diaconos per parochias licet.
54. De saecularibus qui accipientes poenitentiam 74. De ecclesiastici ordinis institutis vel decretis,

se totonderant et rursus praevaricantes laici effecti quae ad quorumdam pertinent discipUnam.

sunt.

INCIPIT CONCILIUM TOLETANUM QUARTUM.

H2CAP.LAnno tertio regnante Domino nostro ecclesiae disciplinis tractalus. Primum gratias Sal-
gloriosissimo principe Sisenando, die nonas Decem- vatori nostro Deo omnipotenti eginms ,
posthaec
bris, aera dclxxxi, dum studio amoris Christi ac antefato ministro exceUentissimo et glorioso regi,
diligentia religiosissimi Sisenandi regis Hispania; cujus tanta erga Deum devotio exslat,utnon solum
atque Gallaeciae sacerdotes apudToIelanam urbem in in rebus humanis, sed etiam in causis divinis solli-

nomine Domiui convenissemus, ut ejus imperiis at- citus maneat, hic quippc dum in basiUca beatissimae
ijue jussis commoti a nobis agitaretur de quibusdam et sanctae martyris Leocadia^ omnium nostrum pa-
463 APPEND. AD S.€C. IX. — ISIDOIU MERCATORIS iU
riterjam coelusadesset,promerito fideisusecumma- j!^ Dei Ecclesia pivedicatur, placuit omnes sacerdotes
gniticentissimis et nobilissimis viris ingressus, pri qui catholiccfi fidci unitate complectimur, ut nihil
mum coram sacerdotibus Dci humi prostratns, cum ultra diversum aut dissonum in ecclesiasticis sacra-
lacrjmis et gemitibus pro se interveniendum Domino mentis agamus, ne qua?libet nostra diversitas apud
postulavit. Deinde religiosa persecutione synodum ignitos seu cai'nales schismaticis errorem videatur
exhortatus est, ut paternorum decretorum memo- ostendere, et multis exstet scandalum varietas ec-
res ad coniirmanda in nobis jura ecclesiastica stu- clesiarum. Unus ergo ordo orandi atque psallendi a
dium pra^beremus, et illa corrigere quaj dum per nobis per omnem Hispaniam atque Gallfficiam con-
negligentiam in usum venenmt contra eeclesiasticos servetur, unus modus iu missarum solemnitatibus,
mores licentiam sibi usurpationemque fecerunt. unus in vespertinis officiis, nec diversa sit ultra in
Talibus ergo ejusmonitis congaudentes necessarium nobis ecclesiastica consuetudo, quia una fide conti-
exstitit ,
juxta ejus nostrumque votum tractare nemur et regno. Hoc enim et antiqui Patres decre-
qucG competunt sive in sacramentis divinis, quaj verunt, et unaquffque provincia et psallendi, et

diverso atque illicito modo in Hispaniarum eccle- ministrandi parem consuetudinem teneat.
siis celebrantur, seu quse in moribus prave usur- III. Nulla pene res disciplinae mores ab ecclesia
pala noscuntur. Et quoniam generale concilium agi- B Christi magis depulit,quam sacerdotum negligentia
mus, oportet primum nostrse vocis sermonem de qui contemptis canonibus ad corrigendos ecclesiasti-
Deo esse, ut post professionem fidei sequentia operis cos mores synodum facere negligunt, ob hoc a nobis
nostri vota, quasi super fundamentum firmissimum universaliter definitum est, ut quia juxta Patrum anti-
disponantur. Quemadmodum a sanctis Patribus ac- quadecretabis inanno difficultastemporisfiericonci-
cepimus, Patrem et Filium, et Spiritum sanctum lium non sinit, saltcm vel semel a nobis celebretur, ita

unius deitatis atque substantiae. confitemur, in per- tamen aut si fldei causa est, aut queelibet alia eccle-
sonarum diversitate Trinitatem credentes, in divi- sia communis generalis, totius Hispaniae et Gallsecige

nitateunitatem prasdicantes, nec personas confun- synodus convocetur. Si vero nec de fide, nec de
dimus, nec substantiam separamus. Patrem a nullo communi ecclesiaj utilitate tractabitur , sed spe-
factum vel genitum dicimus, Filium a Patre non ciale erit concilium, prout uniuscujusque provinciae
factura, sed genitum asserimus. Spiritum sanctum metropolitanus elegerit peragendum esse. Omnes
vero nec creatum, nec genitum, sed procedentem autem qui causas contra episcopos, ac judices, ac
ex Patre et Filio profitemur. Ipsum autem Dominum potentes aut contra quoslibet alios honore noscun-
Jesum Christum Dei Filium, et creatorem omnium .
I
tur,adidem conciIiumconcurrant,etqua3cunqueexa-
ex substantia Patris ante saecula genitum descen- '
mine synodali a quibuslibet prave usurpataiuveniun-r
disse ultimo tempore pro redemptione mundi a Pa- tur regii exsecutoris instantia justissime his quibus
Ire, qui nunquam desinit esse cum Patre. Incarna- jura sunt reformentur , ita ut pro compellendia
tus est enim ex Spiritu sancto et gloriosa sancta judicibus vel srecularibus viris ad synodum me
Dei genitrice virgine Maria, et natus ex ipsa solus tropolitani studio quidam exsecutor a principc po-

idem Dominus Jesus Christus, unus in sancta Trini- stuletur.

tate,anima et carne perfectus, sine peccato susci- Quintadecima autem Kalendarum Juniarum con
piens hominem, manens quod erat, assumens quod greganda quacunque provincia synodus pro-
est in

non erat, a^qualis Patri secundum divinitatem, mi- pter vernale tempus, quando herbis terra vestitur,
nor Patre secundum humanitatem, habens in ima ct pabula germinum inveniuntur. Hora itaque die

persona duarum naturarum proprietatera. Naturae prima ante solis oi'tum ejiciantur omnes ab ecclesia,
enim in illo dua?, Deus et homo. Non autera duo obseratisque foribus cunctis, ad unam januam pei
filii, nec dii duo, sed idem una persona in utraque quam saccrdotcs ingredi oportet, ostiarii sedeant
natura perferens passionem, ct mortem pro nostra Et convenientes omnes episcopi pariter introeant

salute, non in virtute divinitatis, sed in infu'mitate

J) ct
secundum ordinationis tempora resideautsuaj

humanitatis. Descendit ad inferos, ut sanctos qui Post ingressum omnium episcopornm atque con^
ibi tenebantur, erueret, et devicto mortis impei'io sessum, vocentur deinde presbyteri quos causapro
resurrexit. Assumptus in ca-lis venturus est in bnverit introire. Nullus sc inter eos ingerat diacoi
futurura ad judicium vivorum et morluorum. Cu- norum. Post hos ingrediantur diacones probabiles
jus morte et sanguine raundati, remissionem pcc- quos ordo poposcerit intercsse. Et corona facta d(

catorum consecuti sumus, resuscilandi ab eo in dic scdibus episcoporum, presbyteri a tergo eorum resi

novissima, in ea qua nunc vivimus carne et in ea deant, diaconi in conspeclu eorum stent, deinde ia
qua rcsurrexit idem Dominus forma percepturi ab grcdiantur laici ,
qui electioni concilii interess<

ipso, ahi pro justitiai mcritis vitara (cternam, alii mcruerunt. Tunc quoquc et notarii quos ad reci

pro peccatis supplicii ajterni sentcntiam. ila;c est tandum vel excipicndum ordo rcquirit, ct obserea
Ecclesiaj catholica; fides, hanc confessionein serva- tur jauua;. Scdcnlibusquc in diuturno silentio sacel
mus alque tenemus quam quisque firmissimc custo- dotibus, et cor tantura habentibus ad Deum, dica
fli(>rit porpetnam salutem hal)ebit. archidiaconus : Oratc, sfatimquc omnes in tcrrai
11. Post reclaj lidei confessioncm quaj in sancta prostcruautur, cl orantibus diutius tacitc cum tlcti
465 DECRETALIUM COLLECTIO. 466
bus atque gemitibus, tunc unus ex episcopis senio- \ consuetudo diversa. Nos autem quod tertio mergi-
ribus surgens, orationem palam ad Dominum fun- mus triduanae sepultura? sacrameuta signamus, ut
dat, cunctis adhuc in terra jacentibus. Finita autem dum tertio infans ab aquis educitur, resurrectio tri-

oratione, et responso Amen, rursus

ab omnibus : duani temporis exprimatur. Quod siquisforteetiam
diaconus dicat Erigite vos, et confestim omnes
: pro summa^ Trinitalis veneratione existimet fieri,
surgant, et cum timoro omni et disciplina, tam epi- neque ad hoc aliquid obsistit baplizandum semel in
scopi quam presbyteri sedeant. Sicque omnibus aquas mergere, quia dum in tribus subsistentiis una
in suis locis in silentio considentibus, diaconus alba substantia est, potest infantem in baptismate in
indutus codicem canonum in medio proferens, capi- aquam vel ter, vel semel mergere, quando etin
tula de conciliis agendis pronuntiet. Finitisijue titu- tribus mersionibus personarum trinitas, et inuna
lis metropolitanus episcopus conciJium alloquatur, potcst divinitatis singularitas designai i. Sed quod hu-
dicens : Ecce, sanctissimi sacerdotes, recitatae sunt cusque ab hsereticis infans in baptismate tertio mer-
ex canonibus priscorum Patrum sententiee de concilio gebatur, faciendum apud vos esse non censeo, ne
celebrando. Si qua ergo quempiam virum actio com- dum mersiones numerant , divinitatem dividant,
movet coram suis fratribus proponat. Tunc si ali- dumque quod faciebant, faciunt, morem nostrumse
quis quamcunque quorelam quce contra canonem B fecisse glorientur.Quapropter quia de uti'oque sacra-
agit in audientiam sacerdotalem protulerit, non mento quod fit in sancto baptismo a tanto viro red-
prius ad aliud transeatur capitulum, nisi primum dita est ratio, quod utrumque irreprehensibile in
quod proposita est actio terminetur. Nam et si pre- sancta Dei Ecclesia habeatur, propter vitandum au-
sbjier aliquis, aut diaconus, vel clericus, sive lai- tem schismatis scandalum, vel haeretici dogmatis
cus, de his qui foris steterint, concilium pro qua- usum simplam teneamus baptismi mersionem, ne
libet re crediderit appellandum, ecclesiae metropo- videantur apud nos qui tertio mergunt haereticorum
litanee archidiacono causam suam intimet, et ille approbare assertionem, dum sequuntur et morem.
concilio denuntiet. Et tunc ilH et introeundi et pro- Et nc forte cuiquam dubium hujus simpli myste-
sit

ponendi licentia concedatur. Nullus autem episco- rium sacramenti, videat in eo mortem, et resurre-
porum a coetu communi secedat antequam hora ctionem, dum sequuntur et morem Christi signifi-
generalis secessionis adveniat. Concilium quoque nul- care. Nam in aquas mersio quasi ad infernum de-
lus solvere audeat, nisi fuerint cuncta determinata, scensio est et rursus ab aquis emersio resurrectio
ila ut quaecunque deliberationi communi finiuntur, est. Item videat in eo unitatem divinitatis, et trini-
episcoporum singulorum manibus scribantur. Tunc tatem personarum ostendi : unitatem, dum semel
enim Deus suorum sacerdotum concilio interesse '

mergimus; trinitatem, dum in nomine Patris et Filii

credendus est, si tumultu omni abjecto, sollicite et Spiritus sancti baptizamus. Panditur hujus sin-
atque tranquille ecclesiastica negotia terminentur. gularis baptismi mysterium etiam Scripturarum
IV. Solct in Hispaniis de solemnitate paschali va- sanctarum exemplis, Paulo apostolo attestante :

rietas existere praedicationis, diversa enim obser- « Noio vos ignorare, fratres, quoniam patres nostri
vantia Laterculorum paschalis festivitatis interdum omnes sub nube fuerunt, et omnes maretransierunt,
errorem parturit. Proinde placuit, ut ante tres et omnes in Moyse baptizati sunt in nube et in
menses Epiphaniorum metropolitani sacerdotes li- mari (I Cor. x, 1). » Mare quippe Rubrum significat

bris se invicem inquirant, ut communi scientia do- baptismum Christi sanguine consecratum per ,

cti, diem resurrectionis Christi comprovincialibus quod populus Dei sub columna ignis et nubis
suis insinuent ut uno tempore celebrandum annun- semel transiit, ubi tamen tota erat Trinitas praece-
tient. dente l "4 3 P''?^^!""^ columna ignis et nubis. In
V. De baptismi sacramento, propter quod in Hi- igne quippe significatur Pater, in columna Filius, in
spaniis quidam sacerdotes trinam, simplam quidam nube Spiritus sanctus. Jordanis quoque fluenta
mersionemfaciunt, a nonnunisschismaesseconspi-])cum arca populus Dei semel transiit, per quod
citur, et unitas fidei scindi videtur. Nam dumpartes significatur simpla mersio baptismatis, cujus sa-
diversa; in baptizandis aliqiia contrario modo agunt, cramento Ecclesia abluitur, et de fidei hujus labo-
ab aliis non baptizatos esse contendunt. Proinde ribus per baptismum quasi per Jordanem ad terram
quid a nobis in sacramenti diversitate finiendum sit, ccelestis repromissionis ingreditur.
apostolica» Sedis informemur praeceptis, non nostra, VI. Comperimus quod per nonnullas ecclesias in
sedpaternam institutionem sequentes. Beatae ergo die sextae feria? passionis Domini clausis basilicarum
memorice Gregorius Romanae ecclesiae pontifex qui foribus non celebratur officium, nec passio Domini
non solum partes Italiae illustravit, sed et longe exi- popuiis praedicatur, dum idem Salvator noster apo-
stentes ecclesias sua docti"ina perdocuit, efflagitante stolis suis praecepit dicens, passionem et mortem et
sanctissimo Leandro episcopo de hac Hispaniae di- resurrectionem meam omnibus praedicate. Ideoque
versitate quid potius esset sequendum, inter caetera oporteteodem die mysterium crucis(quod ipse cunc-
rescribens, sic ait : De trina vero mersione bapti- tis annuntiandum voluit) praedicari atque induigen-
smatis nihil responderi verius potest, quam ipsi sen- tiam criminum clara voce omnem populum praesto-
sistis, quia in una fide nihil officit sanctae Ecclesiae lari, ut poenitentioB compunctione mundati venera-
 :

467 A1M'!:>,D. AD S.i:c. IX. — ISIDOIII MKKCVTOKIS 408

bile festum nominicae resiUTectionis reniissis ini- 4 Ergo sicut Christus praecepit, sic Apostolus monuit.
quitatibus susciperc mereamur, corporisque ejus Et queniadmodum doclores ecclesiastici institue-
et sanguinis sacramentum mundi a peccato su- runt, quia quotidie vel cogitatione, vel verbo delin-
maraus. quimus quotidie et hanc orationem efTundere incon-
VII. Quidam in die ejusdem passionis Dominicai spectu Dei debemus. Quisquis ergo sacerdotum vel
ab hora nona jcjuniiim solvunt, conviviis adhiben- subjarentium clericorum Iianc orationem Domini-
tur, et dum sol ipse eadem die tenebris palluerit, cam quotidie, aut in publico, aut in privato ofticio
lumen subduxerit, ipsaque elementa turbata moe- prfeterierit propter superbiara, judicatus ordinis sui
stitiam totius mundi ostenderint, illi jcjunium tanti lionore privetur.
diei polluunt, epulisque inserviunt. Et quia totum X. Item, cognovimus quosdam Hispania^ sacerdo-
eumdem diem universalis ecclesia propter passionem tes, qui in quadragesimaj diebus alleluia decantant
Doraini in moerore et abstinentia peragit, quicunque prajter in ultima hebdomada
quod deinceps Paschae,
in eo jejunium prster parvulos senes et languidos tieri omnibus prae-
interdicimus, statuentes ut in
ante peractas indulgentioe preces persolverit, a pa- dictis Quadragosimaj diebus (quia tempus non est

schali gaudio depellatur, nec in eo sacramcntum gaudii, sed mcrroris) alleluia non decantetur. Tunc
corporis et sanguinis Domini diem
percipiat, cpii B enim opus est lletibus ac jejuniis insistere, corpus
passionis ejus per abstinentiam non honoravit. cilicio et cinereinduere, animum moeroribus dejicere,
VIII. Lucerna et cereus infra vigilias apud quas- gaudiura in tristitiam vertere quousqiie veniat tem-
dam ecclesias non benedicitur, et a nobis cur bene- pus resurrectionis Christi, quando oporteat jam in
dicatur, inquirunt. Propter gloriosum enim noctis la-titia manere, et moerorem in gaudium mutare.
ipsius sacramentum hsec solemniterbenedicimus, ut Hoc enim Ecclesia? universalis consensio in cunctis
sacrge resurrectionis Christi mysterium quod tem- terravum partibus roboravit, quod et a nobis omni-
porc hujus noctis votive advenit benedictione san- bus ut conservetur per Hispanias Gallseciasque pro-
Ctificati luminis suscipiamus. Et quia hsec observa- vincias oportebit. Intemporibus vero reliquis, id est
tio per multarum loca terrarum, regionesque His- Calend. Januarii, qure propler errorem gentilitatis
panijp in Ecclesiis commendatur, dignum est propter aguntur, oninino alleluia non decantabitur, in qui-
unitatem pacis, ut in Gallicanis ecclesiis consei've- bus etiam prseter piscem et olus, sicut et in illis qua-
autem impune erit qui hoc
tur. Nulli conterapserit, draginta diebus cseteris carnibus abstinetur, et a
sed patrum regulis subjacebit. quibusdam etiam nec vinum bibitur. Si quis ergo
IX. Nonnulli sacerdotum in Hispaniis reperiuntur, episcopus, aut presbjier, aut diaconus, aut quilibet
qui Dominicam orationem quam Salvator docuit, et ^ ex ordine clericorum fuerit repertus qui arbitrium
pra?cepit non quotidie, sed tantum dic Dominicadi- suum huic constitutioni eestimet pi'aeferendum, or-
cunt. Et quia sine interraissione ut oreraus, aposto- dinis ofticio carere cogatur, et communioneejusdem
lus docuit, qualiter autem oremus, Christus pra^^ce- paschee jirivetur.
pit dicens, cum autem oratis, dicito « Pater noster : XI. In (piibusdamqiioqueHispaniarum ecclesiislau-
qui es in cffilis (Matth. vi, 9). » Quomodo crgo quo- dospost Apostolumdecantantur priusquam Evange-
tidie non dicitur, quod sine intermissione dici jube- liiinipraedicetur, dumprsecipiantpostAposloIumnon
tur? Nam in tantumquotidieha>coratiodicenda est, laudos sed Evangelium annuntiare, praesumptio est
ut etiam ipso titulo utatur. Nam vocatur oratio quo- cnini ut anteponantur ea qufe sequi Jebent. Nam Lau-
tidiana, sic eani sancti Patres nunciipaverunt, quod dosideoEvangelium sequuntur propter gloriam Chri-
etiam apud doctores, quorum iilustris doctrina est, stijqiiajperidemEvangehuinpra^dicaturcircaomnes
invonitur. Sanctus quoque Cyprianus dicit : Itaquc genles. A sacerdotibus hic ordo deinceps retineatur,
in oratione Dominica, panem nostrum, id est excommunicationis poenam susceptui-is, qui hunc
Christum dari nobis quotidie petimus, ut qui in ordinem perturbaverint.
Christo manemus et vivinms, a sanctificatione et r\ XII. De hymnis etiam canendis et Salvatoris et
corpore ejus non recedamus. Sanctus Hilarius dicil apostolorum habemus exempluin. Nain et i])se Do-
« Panem nostrum quotidianum da nobis hodie minus hymnum dixisse perhibetur Matthajo atte-
{Matth. VI, H). » Quid enim tam vult Deus quam stante : « Et hymno dicto exierunt in montem Oli-
ut quotidie Christus habitet in nobis, qui est panis vcti (Matth. xxvi, 30), - et Paulus apostolusad Ephe-
vitai et panis e coclo, et quia quotidiana oratio est, sios .scripsit dicens : « Implemini spiritu loquentes
quotidie quoque ut detur oratur ? Sanctus Augusti- in psalmis, et hymnis, et canticis spiritualibus
nus dicit De quotidianis autcm brevibusque pec-
: (Ephes. v, 19). » Et quia a nonnullis liymni humano
catis sine quibus vita ha;c non ducilur, quotidiana sludio in laudem Dei atque apostolorum et marty-
oratio fidelium satisfacit. Eorura est enim dicere : riim triumphos compositi esse noscuntur, sicut hi
Pater noster qui es in coelis, quia jara Patri tales quos bcalissinii doctores Hilarius atque Ambrosius
regenerati sunt ex acpia et Si^irilu saiicto. Delet edidorunt, «juos tanien quidain spccialiler reprobant,
ergo h.Tc qiiotidiana oratio miiiima quotidiaiia pi-c- pro eo <piod dc scrii)luris sancloruni canonum vel
cala, delet illa a (fuibus vita fidclium, etiani sce- apostolica traditione non oxi.><lunt. Hespuant ergo ot
h;ratc gesta. poenitendo in melius discedit mutata. ilium hymnum ab hominibus compositum, queui
169 DECKETALILM COLLECTIO. iT")

quoUJie piiblico privatoque officio ia (ine oinnium j^ lionem in populo dant, quod deinceps interdicimus,
psalmorum dicimus : Gloria et honorPatriet Filio. sed post orationem Dominicam benedictio in popu-
et Spiritui sancto, in saecula sajculorum. Ameii. lum sequatur, el tuuc demum corporis et sanguinis
Nam et ille hymnus quem nato in carne Christo an- Domiui sacramentum sumatur, eo videlicet oi'dine
geli cecinerunt : « Gloria in excelsis Deo, et in ut sacerdotes et levitfe aute altare communicent, in
terra pax hominibus bona? voluntatis {Luc. n, 14). » choro cleinis, chorum populus.
extra
Reliqua quee ibi sequuntur ecclesiastici doctorcs XVllL Perniciosa consuetudo nequaquam est re-
composuerunt. Ergo nec ipsi in eccJesiis canendi cipienda quse majorum statuta praeteriens, oranem
sunt, quia in sanctarum Scripturarum libris non ecclesifE ordinem perturbaverit, dum alii per am-

inveniuntur. Componuntur missffi sive preces, vel bitus sacerdotia appetunt, alii oblatis muneribus
orationes, sive commendationes seu manus impo- pontificatum assumuut, uonnuUi etiam sceleribus
sitiones, ex quibus si nulla decautetur in ecclesia, implicati, vel siBCulari militiee dediti, indigni ad
vacant ofticia omnia ecclesiastica. Admonet hsec fieri honorem summi ac sacri ordinis pervenerunt, de
atque hortatur Timotheum Apostolus dicens: « Ob- quorum scilicet causa atque remotione oportuerat
secro ergo primo omnium fieri obsecrationes, ora quidem statuere, sed ne pertubatio quamplurima
tiones, postulationes, gratiarum actiones pro om- B ecclesiae oriretur prseteritis omissis deinceps qui uon

nibus hominibus, pro regibus et pro omnibus qui in promoveantur ad sacerdotium ex regulis cauonum,
sublimitatibus suut (I Tim. it, 1). w Sicut ergo ora- necessario credimus inserendum, id est, qui in ali-
tiones, ita et hymnos in laude Dei compositos nullus quo crimine detecti sunt, qui infamia? nota aspersi

nostrum ulterius improbet, sed pari modo in Gal- sunt, qui scelera antiqua per publicam pceniten-
laecia Hispaniaque celebret; excommunicatione ple- tiam admisisse confessi sunt, qui in haeresim lapsi
ctendi qui hymnos rejicere fuerint ausi. sunt, qui in hseresi baptizati aut rebaptizati esse
Xlli. Hymnum quoque trium puerorum iu quo noscuntur, qui semetipsos abscidei'unt, aut natura-
universa cceli terraeque creatura Deum collaudat et liter defectu membrorum aut decisione aliquid mi-
quem Ecclesia catholica par totum orbem diffusa nus habere, noscuntur, qui secunda? uxoris cogni-
celebrat, quidam sacerdotes in missa Dominicorum tionem sortiti suut, aut numerosa conjugia frequen-
dierum, et in solemnitatibus martyrum canere ne- taverunt, qui viduam,vel a marito relictam duxerunt,
gligunt. Proinde sanctum concilium instituit, ut aut corruptarum mariti fuerunt, qui concubinas, aut
peromnesHispaniaeecclesiasvelGallaeciseinomnium fornicarias habuerunt.qui servili conditioni obnoxii
missarum solemnitate idem in publico decantetur, ^i suntjquiignolisunt.quineophyti^vellaici^H^ ^'^o^
communionem amissuri qui antiquam Iiujus hym qui saeculari militiae dediti sunt, qui curiae nexibus
ni consuetudinem, nostramque definitionem exces- obligati sunt, qui inscii litterarum sunt, qui non-
serint. dum ad triginta annos pervenerint, qui per gradus
XR'. In fine psalmorum non sicut a quibusdam ecclesiasticos non accesserunt, qui ambitu honorem
hucusque Gloria Patri, sed gloria et honor Patri di- quserunt, qui muneribus lionorem obtinere moliun-
catur, David propheta dicente : « Afferte Domino tur, qui a decessoribus in sacerdotium eliguntur.
gloriam et honorem {Psal. xcv, 7), » et Joanne Sed nec ille deinceps sacerdos erit, quem nec clerus
evangelista : « Exercitus dicentium, honor et gloria nec populus propriae civitatis elegit, vel auctoritas

Deo nostro sedenti in throno (Apoc. v, 13). » .\c per nietropolitani, vel comprovincialium sacerdotum as-
haec duo sic oportet in terris dici sicut in coelis re- sensio exquisivit. Quicunque ergo deinceps ad ordi-
sonant. Universis ergo ecclesiasticis hanc observa- nem sacerdotii postulatus, et in his quae praedicta
tionem damus, quam quisque praeterierit commu- sunt exquisitus in nullo horum deprehensus fuerit,

nionis jacturam habebit. et examinatus probabUi vita atque doctrina exstite-

XV. Sunt quidam qui iu fine responsoriorum glo- rit, tunc secundum synodica, vel decretalia consti-
riam non dicunt, propter quod interdum inconve- D tuta cum omnium clericorum vel civium voluntate
nienter resonat, sed haec est discretio, ut in ketis ab universis comprovincialibus episcopis, aut certe
sequatur gloria, in tristioribus repetatur princi- a tribus in sacerdotem die Dominica consecrabitur,
pium. convenientibus cseteris qui absentes sunt litteris

XVI. Apocalypsim librum multorum conciliorum suis, et magis auctoritate vel prsesentia ejus qui est
auctoritas et synodica sanctorum praesulum Roma- metropoli constitutus. Episcopus autem compro-
norum decretaJoannisevangelistae esse praescribunt, vincialis ibi consecrandus est, ubi metropolitanus
et inter divinos libros recipiendam constituerunt. Et elegerit. Metropolitanus autem non nisi in civitate

quia plurimi sunt qui ejus auctoritatem non reci- metropoli el comprovinciahbus ibidem convenienti-
piunt, eamque in Ecclesia Dei praedicare contem- bus. Si quis autem deinceps contra prsedicta vetita
nunt. Si quis eum deinceps aut non receperit, aut canonum ad gradum sacerdotum indignus aspirare
a Pascha usque ad Pentecosten in Ecclesia non prse- contenderit, cum ordinatoribus suis adepti honoris
excommunicationis sententiam habebit.
diraverit, periculo subjacebit.
XVH. Nonnulli sacerdotes post dictam orationem .\IX. In veteri lege ab anno vigesimo quinto, le-
nominicam statim communicant, etpostea benedic- vita in tabernaculo servirc mandantur, cujusaucton-
 APPl^iND. AD S.tC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 472
tatem in canonibus et sancti Patres secuti sunt. Xos ^ sanctas et canones meditenlur, ut omne opns eorum
et divina^ logis etconciliorum pra^cepti immemores, in praedicatione divina et doctrina consistat, atque
infantes et pueros levitas facimus aute legitimam a:>diricent cunctos tam fidei scientia, quam operibus
setatem, aute experientiam vitae. Ideoque ne ulterius disciplina.
flata nobis, et divinse legis et canonum admonemur XXV. Quando presbyteri in parochiis ordinantur,
sententiis, sed viginti quinque annorum «tate levitae libelium ofticialem a suo sacerdote accipiant ut ad
consecrentur, et triginta presbyteri ordinentur, ita ecclesias sibi deputatas instructi succedant, ne per
ut secundum preeccptum probentur primum, et sic ignorantiam etiam in ipsis divinis sacrameutis offen-
ministrent nullum crimen habentes. dant, ut quaudo vel ad litanias, vel ad coucilium ve-
XX. Quicunque in sacerdotio Dei positi sunt, ir- uerint, rationem episcopo reddant, qualiter suscep-
reprehensibiles esse debent, Paulo attestante « Opor- : tum officium celebrent vel baptizeut.
tet episcopum irreprehensibilem esse(Z Tim. iii, 2). » XX\1. Quando presbyteri aut diaconi per paro-
Inoffensos ergo et immaculatos decet existere sacer- chias constituuntur, oportet eos primum professio-
dotes, nec ullius eos fornicationis contagio pollui, nem episcopo suo facere ut caste et pie vivaut sub
sed caste viventes, mundos semetipsos celebrandis Dei timore, ut dum eos tali professione obligaverit,
exhibeant sacramentis. Abstineamus ergo nos ab B sanctam disciplinam retineant.
omni opere malo et ab omni inquinamento camis XXVII. Episcopus, presbyter, aut diaconus si a
maneamus,
liberi ut mundi corpore, purgati mente gradu suo injuste dejectus in sancta synodo inuo-
possimus ad sacrificium Christi digni accedere, et cens reperiatur, non potest esse quod fuerat, nisi
Deum pro deliclis omnium deprecari. gradus amissos recipiat coram altario de manu
Quamvis conscientiam puram apud Deum
XXI. episcoporum, si episcopus est, orarium, annulum et
nos habere oporteat, tamen et apud homines famam baculuni, si presbyter, orarium et patenam, si dia-
optimam custodire convenit, ut juxta prceceptum conus, orarium et albam, si subdiaconus patenam
apostolicum non tantum coram Deo, sed etiam co- et calicem, sic et reliqui gradus cum reparatio-
ram hominibus vitae sanctae testimonium habeamus. nem sui rccipiant quem cum ordinarentur percepe-
Quidam enim huc usque sacerdotum non modicum rant.
scandalum creaverunt, dum in conversatione vitse XXVIII. Si episcopus aut presbyter, sive diaconus,
non bona^ famae existunt. Ut ergo excludatur dein- vel quilibet ex ordine clericorum magos aut aruspi-
ceps omnis nefanda suspicionis occasio, et ne delur ces, aut ariolos, aut certe augures, vel sortilegos,
ultra sajcularibus locus obtrectandi, oportet episco- vel eos qui profltentur artem aliquam, aut aliquem
pos testimonium probabilium personarum conversa- eorum similia exercentem consuluisse fuerit depre-
tionis et vitae in conclavi suo habere, ut Deoplaceant liensus, ab honore dignitatis suae depositus mouastc-
per conversationem bonam, et ecclesise per omnium rii curam excipiat, ibique perpetuae pcenitentiae de-
famam, ditus scelus admissum sacrilegii solvat.

XXII. Non aliter placuit, ut quemadmodum antis- XXIX. Confinitimi hostium sacerdotes praeter eos
tites, ita presbyteri atque levitae quo? forte infirmitas qui a regiee potestatis sublimi auctoritate licentiam
atque a?tatis gravitas in conclavi suo manere non si- acceperunt, a quolibet mandatum agentes extraneum
uit, ut iidem in cellulis suis festes vitae habeant, vi- non pi"aesumanl qui
occultae accipere vel dirigere ;

tamque suam sicut nomine, ita meritis teneant. aulem deprehenditur, aut convincilur donuutiatus
XXIII. Prona est omnis setas ab adolescentia in principi apud concilium condigna animadversione
ma]um,nihilenimincertiusquamvitaadolescentium; raullabitur.
ob hoc constituendum oportuit, ut si qui in clero XXX. Saepe principes conlra quoslibet majesta-
pueri aut adolescentes existunt, omnes in uno con- tis obnoxios sacerdotibus negotia sua committunt,
clavi atrii commorentur, ut lubricjE aetatis annos et quia sacerdoies a Christo ad ministerium salulis

non in luxuria, sed in disciplinis ecclesiasticis agant,

JQ
electi sunt, ibi consenliunt regibus fieri judices, ubi
deputato probatissimo seniore, quem et magistrum jurejurandosuppliciiindulgeutiapromittilur, uouubi
disciplinae et testem vitae habeant. Quod si aliqui discrimiuis sententia prseparatur. Si quis ergo sa-
ex his pupilli existunt, sacerdotali tutela foveantur, cerdotum contra hoc communione consultum dis-

ut et vita eorum a criminibus intacta sit, et res ab cussor in alienis pcriculis exstiterit, fit reus elfusi
injuria reproborum. Qui autem his pra^ceptis rcsidta- sanguinis apud Christum, et apud ecclesiam perdat
verint, monasteriis deputentur, ut vagantes animi et proprium gradum.
superbi severiori regula distringantur. XXXI. Episcopi in protegendis populis ac defen-
XXIV. Ignorantia mater cunctorum errorum, dendis impositam a Deo sibi curam non and)igant,
maxime in sacerdotibus Dei vitanda est,quidoccndi ideoque dum couspiciuut judices ac potentes pau-
officium in popuiis susceperunt, sacerdotcs enim ie- perum oppressores existere, et prius eos sacerdotali
gcrc sanctas Scripturas frequenter admonet Paulus admonitione redarguant, et si contempseriut emea-
apostolus dicens ad Timotlieum : « Intende lectioni dari, eorum insolentiam regis auribus intiment, ut
ct nxhortationi (I Tim. iv, 13). » Doctorcs semper quos sacerdotalis admonitio uon fiectit ad justitiam
iuanerc in his so sciant. Igitur sacerdotes Scripturas rogalib polcslas ab iiuprobilatc coerceat. Si quis
 (3 DECRETALIUM COLLECTIO. 474

auteni episcoporiim id neglexerit , concilio eiit

^ susLinentibus pro solo religionis intuitu in usum
reus. res ecclesiasticae largiuntur, quanto niagis consu-

XXXII. Avaritia radix est cunctorum malorum, lenduni est, quibus retributio justa debetur.
cujus sitis etiam sacerdotum mentes obtinet. Multi XXXVUI. Nonnulli diacones in tantam erumpunt
fidelium in amore Christi et martyrum in parochiis superbiam, ut sese presbyteris anteponant, atque
episcoporum basilicas construunt, oblationes sanctas in primo ipsi priores stave prsesumant, presbyteris
tribuunt, sacerdotes heec auferunt, atque iu usus in secundo choro conslitutis. Ergo ut suijlimiores
suos convertunt, inde est quod cultores sacrorum sibi presbyteros agnoscant , tam hi quam illi in

deticiunt, dum stipendia sua perdunt, inde labentiuni utroque choro consistant.
basilicarum ruinse non reparantur, quia avaritia sa- XXXIX. Si oraria duo nec episcopo induere qui-
cerdotali omnia auferuntur. Pre qua re consti- dem licel nec presbytero, utique multo minusdiaco-
tutum est a praeseuti concilio episcopos ita dioi- no qui minister eorum est, unum ergo orarium opor-
ceses suas regere, ut nihil ex earum jure preesu- tet levitam gestare in sinistro humero, propter quod
mant auferre, sedjuxta priorum auctoritatem con- 115 orat,id est prsdicat.Dexteram autem oportet
ciliorum, tam de oblationibus quam de tributis, ac habere liberam, ut expeditius ad ministerium sacer-
frugibus tertiam consequantur ,
quod si amplius B dotale discurrat. Caveant ergo amodo levitae gemino

quidpiam ab eis prfesumptum exstiterit, per conci- uti orario, sed unum tantum et purum, nec ulHs
lium restauretur, appellantibus autem ipsis condito- coloribus aut a tyro ornatum ferant.
ribus, ant certe propinquis eorum, si jam illi a sseculo XL. Omnes clerici vel lectores sicut levitae et
decesserunt. Noverint ergo conditores basihcarum sacerdotes detonso superius capite toto inferius
in rebus quas eisdem ecclesiis conferunt nullam po- solam circuli coronara relinquant, non sicut huc
testatem habere, sed juxta canonum instituta sicut usque in Gallaecise paiiibus facere lectores videutur,

ecclesia, ita et dos ejus ad ordinationem episcopi qui prolixis, ut laici, comis in solo capitis apice
pertineat. modicum circulum enim iste in
tondent , ritus
XXXIII. Quicunque episcopus alterius episcopi Hispaniis hucusque haereticorum fuit, unde oportet
dioecesim per triginta annos sine aliqua interpella- ut pro amputando ab ecclesiis scandalo hoc signum
tione possiderit, quia secundum jus legis ejus vide- dedecoius auferatur, et sit una tonsura vel habitus
tur esse dicecesis, admittenda non est contra eum sicut totius Ilispaniae est usus. Qui autem hoc non
actio reposcendi, sed hoc intra unam parochiam custodierit, fidei catholicae reus erit.
extra vero nuUo modo, ne dum dioecesis defenditur. _ XLI. Cum clericis extraneae feminae nuliatenus
provinciarum termini confundantur. habitent, nisi tantum niater,et soror, filia, aniita, in
XXXIV. Sicut dicecesim alienam tricennalis posscs- quibus personis nihil sceleris aestimari nalurae
sio tollit, ita territorii conventum non amittit, ideo- fffidus permiltit, id enim et constitutio antiquorum
que basilicae, quai uovae conditse fuerint, ad eum Patrum decrevit.
procul dubio episcopum pertinebant, cujus conven- XLII. Quidam clerici legitime non habentes con-
tus esse constiterit. jugium, extranearum mulierum vel ancillarum sua-
XXXV. Episcopum per cunctas diceceses, paro- rum interdicta sibi consortia appetunt, ideo quae
chiasque suas per singulos annos ire oportet, ut conjuncte taliter cum clericis sunt ab episcopo,
exquirat quid unaquseque basilica in reparationem auferantur et venundentur, illis pro tempore reli-

sui indiget, quod si ipse aut languore detentus, aut gatis ad poenitentiam quos sua libidine infecerunt.
aliis ocupationibus impiicatus id adimplere nequive- XLIII. Clerici qui sine consultu episcopi sui
ril, presbyteros probabiles aut diacones mittat, qui uxores duxei-int, aut viduam, vel tripudiatam, vel
et redditus basilicarum et reparationes et ministran- meretricem inconjugium acceperint, separari eos a
tiura vitam inquirant. proprio episcopo oportebit.
XXXVI. Quicunque episcopi suffragio cujuslibet]) XLIV. Clerici qui in quacunque seditione arma
aliquid ecclesiasticaj utilitatis providerint, et pro eo volentes sumpserint, aut sumpserunt, reperti, amisso
quodcunque commodum in remunerationem promi- ordinis sui gradu in monasterium contradantur
serint, promissi solutionem eos exsolvere oportebit, pcenitentiae.
ita ut id ad concilium provinciale deferatur, ut eo- XLV. Si qui clericus in demoliendis sepulcris
rum conniventia conflrmetur quia sicut Paulus ait : fuerit deprehensus, quia facinus hoc pro sacrilegio
« Dignus est operarius mercede sua (I Tim. v, 18). » legibus publicis sanguine viudicatur, oportet cano-
XXXVII. Prsebendum est a sacerdotibus vitae so- nibus in tali scelere proditum a clericatus ordine
latium indigentibus, et maxime his quibus resti- snbmoveri, et poenitentiae triennio deputari.
tuenda vicissitudo est. Quicunque ergo fidelium de XLVI. Praecipicnte domino nostro atque excellen-
facultatibus suis ecclesiai aliquid devotione propria tissimo Sisenando rege,id constituit sanctum conci-
contuIerint,si forte ipsi autfllii eorum redacti fueriut lium, utomnes ingonui clerici pro officio rehgionis
ad inopiam, ab eadera ecclesia sutfragium vitae pro ab omui publica indictione atque labore habeantur
temporis usu percipiant. Si enim clericis seu mona- immunes, ut liberi Deo serviant, nullaque praedicti
chis vel peregrinis aut quamlibet necessitatem necessitate ab ecclesiasticis officiis retrahantur,
 ;t;; appeM). ad s.*:c. ix. LSinORI MKRCATORLS 47ti

XLVII. Eos quos oeconomos Gra^ci vocant , hoc » sia analhcmatis sententia condemnentur. Non aiiler

est,qui vice episcoporum ros ecciesiasticas tractant, iiiqui aj)arenli])Usdclonsi fuerunt aut sponteamissis

sicut sancta syuodus Chalccdoncnsis instituil, oninos parcntiltus seipsos rcligioni dcvovenint, et postea
episcopos de proprio clcio ad regendas ecclesias liabitum sa^cularem sumpserunt, et iidem a sacerdolo
habere oportet, qui autem deinceps contempserit, comprehensi ad cultum religionis acta prius poeni-
obnoxius ejusdem magni concilii ei'it. tentia revocentur. Quod si converti non possunt
XLVII. Monachum aut paterna devotio, aut pro- velut apostatai anatliematis sentontise subjiciantur,
pria profcssio facit, quidquid liorum fuerit alliga- qua? forma servabitur etiam in viduis, virginibus
tum tenebit, proinde his ad mundum revorti inter- saoris, ac pffinitentibus feminis, quo; sanctimonia-
cludimus aditum, et omnes ad sa^culum interdici- lem habitum induerunt, et postea aut vestem mu-
mus regressus. taverunt, aut ad nuptias transierunt.
XLIX. Clerici qui monaoliorum propositum appo- LV. Duo sunt genera viduarum , saeculares et

tunt, quia mehorem vitam sequi cupiunt Hberos,eis sanctimoniales, sai^culares viduaj sunt quae adhuc
ab cpiscopo in monasteris largiri oportet ingressus, disponentes nubere laicalem habitum non depo-
nec interdici propositum eorum qui ad conlempla- suerunt, sanciimoniales sunt quae jam mutato habitu
tionis desiderium transire niluntur. B sa!culari sub religioso cultu in conspectu sacerdotis
L. Muntiatum quod mo-
est pra^scnti concilio, eo et ecclesiff! apparuerunt, lise si ad nuptias transierint
naclii episcopali imperio serviU opere manciponlur juxta Apostolum non sine damnatione erunt, quia
et jura monasteriorum contra instituta canonum se primum Deo voventes postea castitatis proposi-

iilicita prsesumptione usurpentur, ita ut pene ex tum abjecerunt.

coenobio posscssio fiat, ati^ie illustris portio Christi LVL De Judseis autem prsecepit sancta synodus
ad inanitionem servitutemqne perveniat. Quaproptor nemini deinceps ad credendum vim inferre. Cui
monemus oos qui ecclesiis pra:!sunt, ut uJtra talia enim vult Deus miseretur, et quem vult indurat,
non praisumant, sed hoc tantum sibi in monasterio non enim tales inviti salvandi sunt,sed volentes,ut
vendicent sacerdotes quod prsecipiunt canones, id fist integra sit forma justitiae. Sicut enim homo propria
monachos ad conversationem sanctam prfpmonere arbitrii voluntate serpenti obediens periit, sic vo-

abbates, aUaque ofticia construere, atque extra rc- cante se gratia Dei propi'ise mentis conversione,
gulam facta corrigere, quod si aliquid in monachis homo quisquo credendo salvatur. Ei'go non vi, sed
canonibus interdictum pr8esumpscriut,aut usurpare libera arbitrii voluntate, ut convertantur suadendi
quidpiam de monasterii rcbus tantavoriut , non sunt non potius impellendi. Qui autem jampridem
deerit ab illis sententia excommunicationis, qui se ^ ad cliristianitatem coacti sunt sicut factum est
deinceps nequaquam sustulcrit ab illicilis. temporibus religiosissimi principis Sisebuti, quia
LI. Nonnulli monachorum egrcdientes a mona- jam constat eos sacramentis divinis associatos et
sterio non solum ad sa'.culum revertuntur, sed etiam Itaptismi gratiam suscepisse, et chrismate unctos
et uxores accipiunt, igitur revocati in eodem mona- esse , et corporis Domini et sanguinis exstitisse
sterio aquo exierant,popnitentisedeputentur, ibique parlicipes, oportet ut iidem etiam quam vi vel ne-
defleant crimina sua unde discesserunt. oossitate susceperunt, tenere cogantur, ne nomen
LII. Religiosi proprise regionis qui ncc inter cle- Domini blasphemetur, et fides quani susceperunt
ricos nec inter monachos habentur, sive hi qui per vilis ac contemptibilis habeatur.
diversa loca vagi feruntur, ab episcopis in quorum LVII. Tanta est quorumdam <( cupiditas,ut quidam
conventu commorari noscuntur , licentia eorum cam appetentes (juxta quod ait Apostolus) ctiam a
coerceatur, ut aut in clero aut in monasterio depu- fide erraverunt (/ Tim. vi, 10). » Multi quippe hu-
tenlur propter cos qui ab episcopo suo aut propter cusque ex sacerdotibus atque laicis accipientes a
lansuorem fuerint absoluti. Judocis munera ,
perfldiam eorum suo patrocinio
LIII. Si qui in discriminc constituti poenitcntiam rv fovent,qui non immerito ex corpore Antichristi esse
accipiunt nulla manifesta scelera confitentes , sed noscuntur, quia contra Christum faciunt. Quicun-
tantum se peccatores esseprsedicantes, hujusmodi si (pie orgo deinceps episcopus sive clericus sivc ssecu-
revelaverint, possunt etiam per morum probitatem laris iilis conlra fldom Chrisiianam sullVagium, vel
ad gradus ccclesiasticos pervenire. Qui vero ita munere vel favore pra>stiterit, ut profanus et sacri-
poenitentiam accipiunt, ut aliquod mortale peccatum legus anathema effectus ab Ecclesia catholica
perpetrasse publice fateantur, ad clerum vel honores habcatur extraneus, quia dignus ost, ut a corpore
ecclesiasticos pervenire nullatenus potorunt, quia se Chrisli separetur ,
qui inimicis Christi patronus
confessione propria notaverunt. eflicitur.

LIV. Quicunque ex saccularibus accipientes poc- LVIlI.Plcrique qui cx Judicis dudum ad Chrislia-
nitentiam totonderunt se, et rursus prsevaricantes nam fidem promoti sunt, nunc blasphemantes in

laici comprehensi ab cpisoopo suo ad

efFecti sunt, Christo, non solum judaicos ritus perpetrassc nos-
pcnnitcntiam ex qua recesserunt revocentur. Quod cuntur , sed eliam abominandas circumcisiones
si aliqui per puinilentiam irrevocabiles suut nec oxcrccrc i^rajsumpserunt, do qtiibus consultu piis-
admonili revertuntur, ut vei'e apostatfn coram eccJe- simi ac religiosissimi domini nostri Sisenandi regis
 bECRETALIUM COI.I.ErlTIO. (78

lioc sancluin decrevit conciliiim ,

ut hiijusmodi j^ctum clegit conciIinm,ul Judspisnon liceat Chri-lia-
trausgi-essores pontificali aucluritate correcii ad nos servos, nec Christiana mancipia einere, nec cu-
cultum Christiani dogmatis revocentur ut quos vo- jusqnam consequi largitatem. Nefas enim e.st, ut
luntas propi'ia non emendat animadversio sacerdo- membra Christi serviant Antichristi rainistris,
talis coerceat. Eos autem quos circumcidunt, si filii quod si deinceps servos Christianos vel ancillas Ju-
eorum sunt, a parentum consortio separentur, si da?ihabere prfesumpserint, sublati ab eorum domi-
servi, pro injuria corporis sui libertati tradantur. natu libertatem a principe consequantur.
LIX. Judseorum filios vel filias ne parentum ultra LXVI. Et si illi qui nulla ex rebus suis pauperi-
involvantur erroribus, ab eorum consortio .'^eparari bus Christi distribuunt, fpterni judicis voce in fu-
decernimus deputatos, aut monasteriis aut Chri- turo condemnabuntur, quanto magis hi qui aufe-
stianis viris, aut mulieribus Deum timentibus, ut sub runt pauperibus quffi non dederunt ? Qiiapropter epi-
eorum conversatione cultum fidei discant, atque in .scopi qui nihil ex proprio suo ecclesite Christi com-
melius instituti, tam in moribus, quam in fide pro- pens iverunt, hanc diviuam sontentiam metuant, et
ficiant, libertos e\ familiis ecclesiee ad condemnationem
LX. Judaei baptizati, si postea pra^varicantes in suam facere non prtesumant, impium est enim ut
Christum qualibet pffiua damnati exstiterint, a rebus B qui res suas ccclesia^ non contulerit damnum inferat,
eorum fideles filios excludi non oportebit, quia et jus ecclesia; alienare contendat. Tales ergo liber-
scriptum est. » Filius non portabit patris iniquitatem tos successor episcopus absque aliqua oppositione
{Ezech. XVIII, 20). » ad jus ecclesis revocabit, quia eos non aequitas, sed
LXL Ssepe malorum consortia etiam bonos cor- improbitas ahsolvit.
runipunt, quanto magis eos qui ad vitia proni sunt. LXVII. Episcopus qui mancipium juris ecclesifp
iNulIa ergo communio ultra sit Hebra?is ad fidem non retcnto ecclesiastico patrocinio manumitti desi-
Christianam translatis cum his qui adhuc iu veteri derat, duos meritiejusdem etpeculii coram concilio
ritu consistunt, ne forte eorum participio subver- ecclesise cui prEeeminetpercommutationem subscri-
tantur. Quicunque ergo amodo ex his qui baptizati bentibus saccrdotibus oiferat, ut rata et justa inve-
sunt infidelium consortia non vitaverint, et hi Chri- niatur definilio commutantis. Tunc enim liberam
stianis donentur, et illi publicis ca-dibus deputcnfur. manumissionem, sine patrocinio ecclesia» concedere
LXII. Judsei qui Christianas mulieres in conjugio poterit, qui eum quem libertati tradere disponit,
habent, admoneantur ab episcopo civitatis ipsius, ut jamjuriproprioacquisivit. Hujusmodiautemhberto
si cum eis permanere cupiunt, Christiani efficiantur, adversus ecclesiam cujus juris exstitit accusandi vel
quod si admoniti noluerint, separentur, quia non '
testificandi deneg^^tur licentia. Quod si praesumpse-
potest inQdelis in ejus permanere conjunctione, qu« placetutstante commutatione in servitutem pro-
rit,

jam in Christianam translata est fidem, filii autem priam revocetur cui nocere conatur.
qui ex talibus nati existunt fidem atque conditio- LXVIII. Consensus totius concilii definivit, ut sa-
nem matris sequantur, similiter et hi qui procreati cerdotes qui aut res suas ecclesise relinquunt, aut
sunt de infidelibus mulieribus et fidelibus viris nihil habentes, aliqua tamen prsedia, aut familias

Christianam religionem sequantur, non Judaicam ecclesiis suis conquiruiit, licebit illis aliquos dc fa-
superstitionem. mulis ejusdem ecclesire. manumittere juxta rei col-
LXni. JSon potest erga homines esse fidelis qui latae modum quem antiqui canones decreverunt ita
Deo exstiterit infidelis. Judsei ergo qui dudum ut cum peculio et posteritate sua ingenui sub patro-
Christiani effecti sunt, et nunc Christi fidem prse- cinio ecclesiee maneant, utilitates injunctas sibi juxta
varicati sunt, ad testimonium dicendum 146 quod potuerint prosequentes.
adniitti non debent, quamvis esse se Christianos LXIX. Liberti ecclesiae (quia nunquam moritur
annuntient, quia sicul in fide Chrisd suspecti sunt. eorum patrona) a patrocinio ejusdem nunquam di-
ita in humano dubii habentur. Infirmari
testimonio
J)
scedant, nec posteritas quidem eorum .sicut priores
ergo oportet eorum testimonium qui in fide falsi canones decreverunt. Ac ne libertas eorum in futura
docentur, nec eis esse credendum qui vcrilatis a sc prole non pateat, ipsaque posteritas uaturali ingenui-
fidem abjecerunt. tate obnitens sese ab ecclesiaj patrocinio subtrahat
LXIV. Praecipiente Domino atque excellentissiiuo necesse est, ut tam hi liberti, quam ab eis progeniti
Sisenando rege constituit id sanctum concilium, ut professionem episcopo suo faciant, per quam ex fa-
Judaei authi qui ex Juda-is sunt officia publica nulla- milia ecclesia? libertos cffeclos se esse fateantur,
tenus appetant, quia sub hac occasione Christiauis ejusque patrocinium non relinquant, sed juxta vir-
injuriam faciunt, ideoque judices provinciarum cum tutem suam obsequiuni vel obedientiam praebeant.

sacerdotibus eorum subreptiones fraudulenter reli- LXX. Liberti ecclesiae qui a patrocinio ejus disce-

ctas suspendant, et ofQcia publica eos agere non dentes quibuslibet personis adhaeserunt, si admoniti
autem haec permiserit, velut in
permittant. Si quis redire contempserint, manumissio eorum irrita sit
sacrilegum excommuuicatio proferatur, et is qui quia pcr inobcdientiae contemptum ingrati actione
«iibrepserit publicis ctedibu? depulelur. tenentur.
LXV. Ex decreto gloriosissirai principis hoc san- LXXI. Liberti ecclesiae qui a quibuscunque manu.
 ,

470 APPEND. Ab S.EC. IX. — l.SIDORl MERCATOKIS iso

missi suiit, el ccclesite patrociiiio commendati exi- A est pcrjurium, ncc regibus inferre exitium. Hostibus
stunt, sicut regulae antiquoi'um Patrum constitue- quippe fides pacti datur, nec violatur. Quod si in
ruut, sacerdotili defensione a cuju.slibet insolentia bello tides vigoat, quanto magis in ca?teris servanda
proleganlur sive iu statu libejiatis, sive in peculio est! sacrilegium quippe est, si violetur a gentibus
quod habere noscuutur. regum suorum promissa lides, quia non solum in
LXXII. Quicunque libertatem a douiiuis suis ita eos fit pacti ti"ansgressio, sed et in Deura, in cujus
percipiunt,ut nullura sibi in eis obsequium patronus nomine pollicetur ipsa promissio. Inde est quod
retontet, isti si sine criniine sunt ad clericatus ordi- mulia regna terrarum cailestis iracundia, ita per-
nem suscipiantur, quia directa manumissione a\>- mutavit ut pro impietate fidei et morum, alter ab
soluti uoscuntur; qui vero retento obsequio manu- altero solveretur. Unde et nos cavere oportet cau-
missi sunt, pro eo quod adhuc patroni servitute te- sam hujusmodi gentium, ne similiter plaga feria-
nentur obnoxii, nullatenus sunt ad ecclesiasticum mur prfficipiti, et poena puniamur crudeli. Si enim
ordinem promovendi, ne quando vohicrinl eorum Deus angelis in se praevaricantibus non pepercit, qui
domini, fiant ex clericis servi. per inobedientiam coeleste habitaculum perdiderunt,
LXXIII. De famihis ecclesite constituere presbytc- unde et per Isaiam dicit, « inebriatus est gladius
ros, et diacones per parochias liceat, quos tameu B meus in ccelo (Isai. xxxiv, o), » quanto magis nos
vitse rectitudo, et probitas morum commendat, ea nostrae salutis interitum timere debemus,ne perinfi-
tamen ratione ut antea manumissi Ubertatem status delitatem eodem seeviente pereamus Quod si divi-
!

sui percipiant, et denuo ad ecclesiasticos honores nam iracuudiam vitare volumus, et severitatem ejus
succedant. Est euim irreUgiosum obligatos existerc ad clementiam provocare cupimus, servemus erga
servituti, qui sacri ordinis suscipiuut dignitatem, Deum religionis cultum atque timorem, custodiamus
quidquid autem talibus aut per hbexiatem conces- erga principes nostros pollicitam fidem atque spon-
sum, aut successione exstiterit datum, aut quohbet sionem. ISon sit in nobis ut in quibusdam gentibus
commodo coUatum, non licebit eis quippiam inde in iniidelitatis subtilitas impia, nonsubdolee mentisper-
extraneas personas transmittere, sed omnia ad ejus fidia, non perjurii nefas, et conjurationum nefanda
ecclesiam qua manumissi sunt post eorum obitum molimina. NuUus apud nos praesumptione regnum
pertinere. His quoque sicut et caeteris ecclesise. hber- accipiat, nuUus excitet mutuas seditiones civium,
tis accusandi vel testificandi adversus ecclesiam adi- nemo meditetur interitus regum, sed defunc*o in
tus intercluditur, ad quod si aspiraveriut, non soluin pace principe, primates gentis cum sacerdotibus suc-
libertatis beneticio careant, sed etiam honoris gradu, cessoremregniconcilio communi constituant utdum
quem non dignitate naturse, sed tempore necessitatis '-'
unitatis concordia a nobis retinetur, nuUum patriai
promeruerunt. gentisque dissidium per vim ambitionis moveatur.
LXXIV. Post instituta quKdam ecclesiastici ordi- Quod si hffic admonitio mentes nostras non corrigit,
nis vel decreta quae ad quorumdam pertinent disci- et ad salulem communem cor nostrum nequaquam
pliuam, postrema nobis cunctis sacerdotibus senten- perducit, audi sententiam nostram. Quicunque ergo
tia est, pro robore nostrorum regum, et stabilitate ex nobis, vel totius Hispanise populis quahbet conju-
g^ntis Gothorum pontificale ullimum sub Deojudice ratione, vel studio sacramentura fidei suae, quod pro
ferre decretum. Multarum quippegentium (ut fama patrice geutisque Gothorum statu, vel conservatione

est) tanta exslat perlidia animorum, ut fidem sacra- regiae salutis poUicitus est, temeraverit, aut regein
niento promissam regibus suis observare con temnant nece attrectaverit, aut potestate regni exuerit, aut
et ore simulent juramenti professionem, dum reti- proesumptione tyrannica regni fastigium usurpave-
neant meute perQdia^ impietatem, jurant enim re- rit, anathema sit in conspectu Dei Patris, et ange-
gibus suis, et fidem quam polHcentur, pricvarican- lorum, atque ab Ecclesia catholica quam perjurio
tur, nec metuuut vohmicn illud judicii Dei, per profanaverit, efficiatur extraneus, et ab omni ccetu
quod inducitur maledictio,multaque poenarum com-rv Christianorum alienus cum omnibus impietatis suae

minatio super eos, qui jurant iu nomine Deimenda- sociis, quia oportet ut una poena teneat obnoxios
citer. Qua; ergo spes talibus populis contra hosles quos similiserrorinvenerit implicatos. Quod iterum
laborantibus erit? Quee fides ultra cum aliis gentibus secundo replicamus, dicentes : Quicunque amodo
in pace credcnda post fcedus uon violaudum ? Quae cx nobis, vel cunctis liispauiaj populis quolibet tra-

in hostibus jura stabili permanebunt sponsione, ctatu, vel studio sacramentum lidei suae quod pro
quando nec ipsis propriis regibusjuratam iidem con- patriae gentisque Gothorum statu, vel conservatione
servant, quis enim adeo furiosus cst, quicaputsuum regiaj salutis poUicitus est, violaverit, aut regem

manu sua propria desecet? Illi, ut notum est, im- nece altreclaverit, aut polestale regni c.xuerit, aut

memores salulis suw luopria maiui seipsos iuteri- piwsumptione tyrannicaregnifastigium usurpaverit,
munt in semetipsos suosque reges proprias conver- anathcma in conspectu Christi ct apostolorum ejus
tendo vires. Etcum Dominus dicat: « Nolite tangere sil, atque ab Ecclesia catliolica ,quara perjurio pro-
Christos meos (/ Par. xvi, 22), » et David : « Quis fauaverit, cfiiciatur extraneus, et ab omui consortio
extcndit manum suaiu inChristum Domiiii, et inuo- Christiauorum alicnus ct damnatus in futurojudicio
ceus crit? » (I Reg. xxvi, 9) illis nec vitare metus Dei. Habeatur cum participibus suis, quia dignuni ost,
481 DECRETALIIM COLLECTIO. 482

ul qui lalibus socianlur, ipsi etiam ddmnalionis eo- ^legum superba dominalione et fastigio in flagitiii,

rum participatione obnoxii teneantur. Hoc etiam et facinore, sive cupiditate crudelissima potestatem
tertio acclamamus, dicentes : Quicunque amodo ex in populis exercuerit , anathematis sententia a
nobis vel cunctis Hispaniae populis qualibet medita- Christodomino condemnctur, et habeat a Deo separa-
tione, vel studio, sacramentum fidei suse, quod pro- tiouem atque judicium propter qaod prasumpserit
priee salutis gentisque Gothorum statu, vel incolu- prava agere et in perniciem regnum deducere. De
mitate regise potestatis pollicitus est, violaverit, aut Simithilane vero qui propria scelera metuens se
regem nece attrectaverit, aut potestate regni exue- ipsum regno privavit, et potestatis facibus exuit
rit, aut prsesumptione tyrannica regni fastigium id cum gentis consuUu decrevimus , ut neque
usurpaverit, anatbema sit in conspectu Spiritus eum vel uxorcm ejus propter mala qua? commise-
sancti et martyrum Cbristi, atque ab Ecctesia catbo- runt neque filios eorum unitati nostrae unquam
lica,quam perjurio profanaverit, extraneus efiiciatur, consocicmus, nec eos ad bonores a quibus ob ini-
et ab omni communione Christianorum alienus, nec quitatem dejecti sunt ahquando promoveamus.
partem babeat justoram, sed cum diabolo et angelis Quique ctiam sicut in fastigio regni habentur ex-
ejus aeternis suppUciis condemnetur una cum eis qui tranei , ita possessione i"erum quas dc miserorum
eamdem conjurationem nituntur, ut par poena per- B sumptibus auxerant maneant aUeni prseter id quod
ditionis constringat quos in perniciem prava socie- pietatepiissimiprincipisnostrifueruntconsecuti.Non
tas copulat. Et ideo, si placet omnibus qui adestis, aliter et GeillanemmemoratiSimithilaneet sanguine
lioc tertio reiterata sententia vestr« vocis consensu et scelere fratrem, qui nec in germanitatis fide stabilis
firmate. Ab universo clero et populo dictum est ! Qui exstitit, nec fidem glorioso domino nostro pollicitam
contra hanc nostram definitionem prcesumpserint, conservavit, hunc ergo cum conjuge sua, sicut et ante
anathema maranatha, hoc est, perditio in adventu factum est, a societate gentis atque consortio nostro
Domini sint, et cum Juda Iscarioth partem habeant ])Iacuit separari,nec in amissis facultatibus in quibus
ipsi, et socii eorum. Amen. Quapropler nos ipsi, et per iniquitatem creverant reduces fieri, prfeter id
sacerdotes omnes sanctam Ecclesiam Christi ac , quod consecuti fuerint pietate clementissimi princi-
populum admonemus, ut hcec tremcnda, et totiens pis, cujus gratia bonos donorum prsemiis ditat, et
reitarata sentcntia nullum ex nobis prajsenti atque malos a beneficentia sua non separat. Gloria au-
ceterno condemnet, judicio, sed fidem pi'omissam tem et bonor omnipotenti Deo nostro in cujus no-
crga gloriosissimum dominuni nostrum .Sisenan- mine congregati sumus. Post hsec pax et salus et
dum regem custodienles , ac sincera illi devo- diuturnitaspiissimo et amatoriChristi domino nostro
tione famulantcs , non sobim divinaj pietatis in '

Sisenando regi, cujus devotio nos ad hoc decretum

nobis clementiain pi'ovocemus •117) ^ed etiam salutiferum couvocavit. Corroboret ergo gratia re-
gratiam antefati jirincipis percipere mereamur. guum illius, gentesque Gothorum in fide catholica,
Te quoqiie prscsentem regem ac futuros a^la- annis et meritis protegat illum usque ad ultimam
tum sequentium principes bumilitate debita de- senectutem summi Dei gratia , et post praesentis
poscimus, ut moderati ct mites erga subjectos ex- regni gloriam ad a^ternum regnum transeat,ut sine
istentes, cum justitia et pietate populos a Deo vo- fine rcgnet, qui in saeculo feliciter imperat, ipso
bis creditos rcgatis, bonamque vicissitudinem qui praestante qui est Rex regum et Dominus domino-
vos nobis constituit largitori Christo rcpendatis, re- rum cum Patre et Spiritu sancto in saecula sa^cu-
gnantes in humiliiate cordis cum studio bonae lorum. Amen. Delinitis itaque his quae superius
actionis. Nec quisquam vestrum solus in causa ca- comprehensa sunt.annuente religiosissimoprincipe,
ptivum, aut reum seutentia feriat, sed consensu placuit deinde nuUa re impediente a quohbetnostro-
publico cum recloribus ex judicio manifesto delin- rum quae constituta sunt temerari, sed cuncta salu-
quenlium culpa palescat servata a vobis in ofTensis bri concilio conservari. Et quia profectibus ecclesia^.
mansuctudine,ut non severitate magis in iUis quam ]) et animae nostrae conveniunt, etiam propria sub-
indulgentia polleatis, et dum omnia haec auctore Deo scriptione (ut permaneant) roboramus.Ego Isidorus
pio a vobis moderamine couserventur, et reges in in Christi nomine Spalensis
ecclesia? metropolitanus
populis, et populi in regibus, et Deus in utrisque episcopus haec constituens subscripsi. Similiter et
Sane de
laetetur. futuris regibus hanc sententiam alii episcopi subscripseruntnumero quadraginta.
promulgamus, ut si quis ex cis contra reverentiam

INCIPIUiXT CAP1TUL.\ CONCILII TOLETANI QUINTI.

Habili sera dlxxxiv, anno primi Chintillani.

\. De institutione novarnm litauiarum. 3. De reprobationc personarum quae prohibentur

2. De custodia salutis regum et defensione prolis adipisci regnum.
absentium principum. 4. De bis qui sibi l)landiunlur spe roge superstilc.

Patrol. CXXX. 10
483 APPEND. AD S^C. IX. — ISIDOHl MERCATORIS 484
5. De his qni principes maleciicerc prspsu- ^pvobationem vocis clare ob custodiam sui cunc.lis
munt. debeat innotesccre.
6. Ut regum fideles a successoribus regum re- 8. De indulgentia principum noxiis sei'vata.
ruin jure non fraudentur pro servitutis mercede. 9. De favore principum concilii acclamatione
7. Quod in celebritate cunctorum conciliorum concesso.
synodus Toletana temporibus Sisenandi habita per

INCIPIT CONCILIUM TOLETANUM QUINTUM.

Apud urbem Toletanam divcrsis ex provinciis sita laBdendi eos prcobeatur, nec quocunque modo
Hispanife sacerdotes Domini qni in uno pacis osculo quibuslibet rebus spreta dilectione molestentur.
in basilica sancttB martvris Leochadiie consedi- Haec enim licentia efficit et principes in subjectis
mus gratiarum actiones omnipotenti Deo pcrsolvi- suspectos, et subjectos in bonis principum cupidos.
mus, propter suam misericordiam magnam, cujus Quocircane et prsemissa contemnantur, etutcupidi-
nutu in hanc convenimus concordiam, et gloriosi B tas radix omnium malorum auferatur, contestamur
principis nostri Chintillani regis initia, ob cujus sa- omnes prsesentes etabsentes, vel etiam futuris tem-
lutis et felicitatis constantiam supernam imploramus poribus consequentes, coram Deo et angefis ejus
clementiam, qui se iu medio nostri coetus ingressus quod si quisquam contestationis temerator exstiterit
tum oplimatibus et senioribus palatii supplex om- atque contemptor, et quacunque argumentatione
nium orationibus commendavit, suosque fideles ita odiose eos molestare, aut in aUquo fuerit conatus
facere saucta exhortatione coegit, atque hanc insti- Itedere, anathema iu Christianoruni omnium
siL

tutionem quam ex prsecepto ejus et decreto nostro coetu,atque superno condemnetur judicio, sit expro-
sancimus, divina inspiratione prsemisit. brabilis omnibus cathohcis et abominabilis sanctis
Cap. I. Scilicet ut in cuncto regno a Deo concesso angehs in ministerio Dei conslitutis, sit hoc saeculo
specialiter et propria heec religiosa omni tempore te- perditus, et in futuro condemnatus qui tam rectse
neatur ol)servantia, ut a die Iduum Decembrium provisioni noluit pi^sebere consensum.
lilania triduo ubique annaa successione peragatur.
UI. Inexpertis novis nioril)US novam decet invenire
et indulgentia delictorum lacrymis impetretur. Quod
medelam, quapropter quoniam sunt inconsideratae
si dies Dominica intercesserit, in sequenti hebdo-
n quorumdam mentes, et se minimc capientes, quos
mada celebretur, ut quoniam abundante iniquitate
nec origo ornat, nec virtus decorat, qui passim pu-
usquequaque prolata malitia nova exer-
Hfticitur,ut
tant Ucentei-que ad regalia majestatis pervenire fa-
ceat facinora nova quoque ha>c ipsa consurgat
,
stigia : hujus rei causa nostra omnium cum invoca-
consuetudo, quae possit ante oranipotentis oculos
tione divina pra^betur sententia, ut si quis talia me-
nostra esse purgalio.
ditatus fuerit, quem nec electio onmium pra?ficit nec
Suinma autem nobis vigilantia et grandi reli-
II.
Gothicai gentis nobiUtas ad hunc apicem trahit, sit
gionis cura providendum est, ut mala quse assidue
consortio cathoUcorum privatus, et divino anathe-
perhibita perpetrantur circumspecta disciplina eccle-
mate condemnatus.
siastica exstirpentur. Non enim est incassum scri-
ptum : Pestilente flagellato stultus sapientior erit. IV. Ergo quia et reUgioni inimicum et hominil)U3

Quamobrem quoniam prseponderante onere delicto- constat esse perniciosum futura illicite cogitare, et

rum expericntia pcena^ semper ac s£ppe fieri disci- casus principum exquirere, ac sibi in posterum

mus quod magnopere vitare debemns. Quod etiam providere cum scriptum sit : « Non cst vestrum

custoditur cum hoc quod divinis sacramentis spo- "°'^^ niomenta vel tempora quaj Pater posuit m
pondimus, temeritate non violamus. Ideoque estT^^"^ potestate {Act. i, 7), » hoc decreto censemus,
ipescenaum quoa creDromveniiurtransgressum
compescendumquodcrebroinveniturtranseressum. "* quisquis inventus fuerit talia perquisisse, ct vi-

Scd ne succedcntcs pnccedant, ac deinde soquentes vente principe in alium attendisse pro futura regni

invidcant aUioribus, et cuncta quieta et pacata per- spe, aul alios in se proptcr id attraxisse, a conventu

inaneant, h<T>c in consilio communiter considerafa cafhoUcorum cum excommuuicationis sententia ex-
defertur sontontia, ut servetis qusecunque universali pcUatur.

ct magna synodo provisa conscriptaque circa prin- V. Sed et hoc pro pcstilcntiosis hominum mori-
cipum saUitom ct utiUtafem sunt. IIa>c quoquc ad- bus salubri deliberatione censemus, no quis in priu*
jecta ciir^todiantur, vidoUcot ut ouiui bcnignilate oipoin maledicfa congerat, scripfum est euiui a

omiii.pio iirniitatc circaomnoiu polcslalom principis logislatoro : « Principem populi tui ne maledixcri:'
ruislri Cliiiililiani regis teiioalur dileclio, el prrohoa- (Exod. XXII, 28). » Quod si quis fecerit, excommuiii-
Uir laliiiiiahiio (lefonsionis adminiculum, ne rebus oatioiu! bcclesiastica pleotatur : nam si malodicti
Jiislo piDvisis aut oliani parentuni digiia provi- ror;niim Doi non possidoUunt, (inanto magis talis ab
Riono procuratis vel jiiris proprictatc iujustc frau- Eocicsia noccssario poliilur, (pii (iiviiia> violatorscn-
Uuleului , uec a qiio.pi.im causa iiiicilu exqui- lcntitn invenilur ?
 ,

DECRETALIUM COLIJXTIO. !'.P(\

VI. Simiii provicleiilia pro lideliljiis reguiii nostra \ omnibus qua; pr3pmisimus potcstatcm
Vill. In his

datur sententia, ut quisrjuis superstes principum indulgentirB in culpis debnquentium principi reser-
exstiterit, juste in rebus profligatis aut largitate vamus ut juxta bonitaiis sua? moderamen nbi
, .

principis acquisitis nullam debeat habere jacturam, cmendationem prospeserit mentium, vcniam tribuat
nam si licenter et injuste pei'turbentur fidelium culparum.
nientes, nemo optabit proprium ac fidele prsebere IX. His vero omiiihus finem ct robur subsci'i-

obsequium, dum cuncta nutant in incertum, et ptione nostra facientes, gloriam et laudem omnipo-
in futuro discriminis formidant causam, sed snluti et tenti Domiuo Deo in quantum mortahum valiludo
rcbus eorum principalis pietas debet prsbere suffra- sinit, reddimus; post hrec gralias escellentissimo et

gia, exempiis enim cceteri provocantur ad fidem gloriosissimo principi nostro Chintillano regi per-
cum fideles non fraudaniur mercede. agimus, cujus ardor fidei studium bonae intentionis, et
Vn. Propter malarum mentium facilitatem et unanimilatis ^ 4. 8 concordiam nobis tribuit ct chari-
memoriae olihvionis ]iocsaerati?simastatuit synodus, tatis.Donet ei Dominus de inimicis triumphum, et

ut in omni concilio episcoporum Ilispaniae universa- de beatitudine gaudium, custodiat eum proteclione
lisconcilii decretum quod propter principum no- assidua, et muniat bona? voluntatis suae circumspe-
strorumestsalutemconstitutum, peractisomnibusinB ctione tutissima, cujus regnum manet in ssecula
synodo publica voce debeat pronuntiari, quatenus sa^culorum. Ego Eugenius Toh'tanse Ecclesise, pro-
sfepe replicatum auribus vel assiduitate iniquorum vincia? Carthaginensis metropohtanus episcopu3,his
mens territa corrigalur, qupe ad prsvaricandum et oinnibus de cseteris annuens sub. Similiter el alii

oblivione et faciUtate perducitur. episcopi subscripserunt numero viginti.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII TOLETANI SEXTI.

i. De plenitudine fidei catholicse. Id. Ne in accusatione legitima quispiam condem-

2. De observatione litaniarum. netur.
3. De custodia fidei Judaeorum. 12. De confugientibus ad hostes.
4. De damnatione clericorum per pecuniam ec- 13. De honore primatum palatii.

clesiasticos gradus asscquentium. 14. De remuneratione collata fidelibus regum.

3. De slipendiis clericorum ne a jure alienentur 15. Ut res ecclesiae a quibuslibet juste collatae in
ecclesiarum, earum firma stabilitate permaneant.
0. De viris et feminis sacris propositum transgre- 16. De incolumitate et adhibenda dilectione regise
dientibus sacrum. prolis.
7. De poeuitentibus transgressoribus. 17. De his qui rege superstite aut sibi aut aliis
8. Quod quibusdam poenitentibus pristina tradan- adfuturum provident regnum, et de personis qua;
tur coUegia. prohibentur ad regnum accedere.
9. De professoribus et obedientia libertorum ec- 18. De custodia vita^ principum et defensione pro-
clesiiB cedentium regum a sequentibus adhibenda.
10. De progenie libertonim ecclesiae ne eis vel 19. De gratiarum actionibus in communione coa-
de pronuntiatione ab ecclesia liceat evagari. cilii Deo et principi datis.

INCTPIT CONCILIUM TOLETANUM SEXTUM.

Convenientibus nobis Hispaniarum GaUiciaeque T) x\A\, 2), » et juxta prophetam Verbum fecitDomi-
:

pontificibus cum orthodoxi et gloriosi Chintillani nus abbreviatum super terram. Quamobrem ex abun-
regis salutaribus horlamentis, absque impedimento dantia nostri cordis sit confessio vocis ut fldem quam

in praetorio Toletano, in ecclesia sanctae Leocha- omnium mens intrinsecus gestat, in confessione in-
diae martyris sedibus collocatis, sub die sesta Idus terpres lingua foris efTundat. Itaque credimus et pro-
Januarii, anno primo praedicti principis et triumpha- fitemur sacratissimam omuipotentissimam Trinila-
toris Christi, aera dclxxx, statuimus subter inserta. tem, Paireni, et Filium, et Spiritum sanctum, unum
Cap. L Cum primum omnipotenti Deo pro corona Deum solum non, solitariura, unius essentiae, vir-
fratrum, ita numerosaj gratiae in nobis fuissenlper- tutis ,
])otestatis ,
majestatis , uniusque naturae
act;e, nihil melius, nihil salubrius omnium insedit discrotam in separabilibus personis, indiscretam
animo quam more synodi universalis post solora- essentialiter substantia deitatis, crealricem omnium
nia perfunctae oralionis quod mente interius ru- creaturarum, Patrem ingenitum increatnm, fon-
minabamus lingua narraremus, et quod corde cre- tem et originem totius divinitalis, Filiimi a |'alre in'
debamus, ore ructaremus superna favenle sententia tomporalitor anto omnctn creaturnm sine iriitio ge*
qua- ait : « Eructavit cor meum verbum bonum iPsal. nitum non creaturam, nom nec Pntoj' unqiiam sine
48"/ APPENU. AD S.tC. IX. — ISIDOHI MERCATORIS m
Filio, nec Filiiis exslitit sino Palre, sed Uunon Filius k hfereses exstirpantur, in hac omnis Ecclesia coUala
Deus de Palre Deo, non Paier Deus de Filio Deo, jam coelesti regno deinceps in s;pcu1o prajsenti glo-

iileaulem Filius Patris, el Deus de Patre per riatur, et non in alia fide est « salus, nec enim no-
oninia coeequalis Patri, Deus verus de Deo vero, raen aliud est sub coelo daluni hominibus in quo
Spirilum veruni sanctum neque genitum neque oporteat nos salvos lieri [Act. iv, 12). »

creatum, sed de Patre Filioque procedenli'ui utri- II. Religiosissimi principis nostri devotionem et
usque esse Spirilum. Ac per hoc subslanliaiiter nostrorum consacerdotum primo anno regni sui

unum sunt qui et unus al) atroque pi'ocedit. In hac constitutionem cum magna reverentia et venera-
autem Trinitate tanta est unitas substantife, ut pUi- tione suscipientes, quam constat jam in omni regno
ralitate careat, et sequalitatem teneat. Nec minor in suo annua vice celebrari, quam placuit etiara nostra
singulis quam in oninibus, nec major quam in sin- assertione firmari : proinde universaUs auctoritafe
gulis personis manet. Ex his tribus divinitatis per- censemus concilii, ut hi dies litaniarum quai in syn-
redemptionem hu-
sonis solum Filium fatemur ad odo praemissa sunt eodem in tempore quo
instituti,

mani generis, propter culparum debita quae per jussisunt excoli, annuo recursu omni observatione
iuobedienliam Adae originaliter, et nostro libero ar- habeantur celeberrimi, ut pro iUis quibus nuuc
bitrio contraximus resolvenda secreto Patris, ex ar- B usqne simul sumus implicati deliclis, sit nostra ex-
cano prodidisse, et hominem sine pcccato de sancta piatio anie oculos Dei omnipotentis.

sempeibvirgine Maria assumpsisse, utidem Filius Dei III. Inflexibilis Judworumperfidiadeflesa tandera
Deus periectus et honio
Patris esset Filius homiuis, videiurpieiate etpotentiasuperna. Hinc enim liquet
perfectus, ut homo perfectus et Deus esscl unus quod in spiramine summi Dei excellentissiraus et
Christus, naiuris in duabus una pcrsuna, ne qua- Christianissimus princeps ardore iidei inflammatus,
ternitas Trinitati accederet, si in Christo geminata cum regni sui sacerdoiibusprajvaricationes etsujier-
persona Ergo a Patre, et Spiritu sancto sepa-
esset. stitiones eorum eradicare elegit funditus, nec sinit
rabilis creditur persona, ab homine autem assumpto degere in regno suo eum qui non est cathoUcus, ob
naiura, idem cum eodem homine unus exstat persona cujus fervorem fldei gratias oranipolenti Doraino
cum Paire et Spiritu sancto natura, ac, sicui diximus, coelorum agimus, eo quod tam illustrem creaverit
fcx duabus naturis ei una persona, unus est Dominus animam et sua repleverit sapicniia, ipse quoque do-
noster Jesus Chrisius, in forma divinitatis a^quahs net ei et in prsesenti sa?culo longaivam vitam, et in

Patri, in forraa servi minor Patre. Haec est enim futuro gloriam seternam. Illud autera provida nobis
vox ejus in psalmo : « De venire raatris meee Deus ^ cnra, et valde est decernendum vigilanti solertia, ne
meus es tu {Psal. xxi, 11*. » Natus itaque a Deo ejus fldei calor, et noster labor quandoquc in poste-

sine matre, natus a virgine sine Patre, solus « Ver- ris tepefactus liquescat. Quocirca cousonara cum eo
bum caro factum est, et habitavii in nobis [Joann. cordc et ore proraulgamus Deo placituram seuten-
I, 14). » Et cum tota cooperata sit Trinitas forma- tiam, simul etiam cum suorum optimatum illns-

tiones suscepti hominis, quoniam inseparabilia sunt triumque virorum consensu et delibcrationc sanci-

operaTriniiaiis, solus iamen Filius suscepithominem mus, ui quisquis succedentium tcmporum regni sor-

in singularitaie personaj, non in unitate divina^, natu- iiius fuerit apicem, non ante conscendat regum se-
rae, id est quod proprium est Filii non quod com- dem, quam inter reUqua condilionum sacramenta
raune est Trinitati. Nam si unam nati liominis, Dei polUcitusfuerit hanc se catholicam non permissurum

alteram confecisset personam, tota Trinitas corpus as- eos violare fidem, sed et nullatenus eorum perfidise'

sumpsisset, quoniam constal naiuram Trinitaiis esse favens vel quolibet neglectu, aut cupiditale illeclus,
unara, non tamen personam. Hic ergo Dominus ad pra^cipitia infldelitalis aditum praibeat pranari-
noster Jesus Christus raissus a Patre suscipiens quod cationis, sed quod magnoperc nostro est tempore

non erat, nec amittens quod erat, inviolabilis de conquisitura debeat illibatum perscvorare in futu-

suo, niorlalis de nostro, venit in hunc raundum pec- T\ rum. Nara incassura bonum agiiur, si non ejus pro-
catores salvos facere et credentcs justiticare, fa- videlur {lerscvcrantia. Ergo postquam ordine pra>

ciensque rairabilia traditus est propior delicta no- missorum ad gubernacula accesserit rcgni, si ipsa

stra, raortuus est propter expiationem nostrara, re- temerator hujus exstitorit promissi, sil anathoma
surrexit propter justificationera nostram, hujus li- marathana in conspectu Dei, et pabulum efliciaiur

vore sanati,hujus morteDeoPatri reconciiiati,hujus ignis fPterni, simulque cura eo damnaiione percnlsi
resurreclioue sunuis resuscitati. Quera etiam ven- quiciinque sacordotum vel quilibei Chrisliauorum
turura in lincexspectamussa^xulorum^cum resurre- corum implicati fuerint terroro. Nos efonim ita piw-

ctione omniura a?quissirao suo judicio redditurum sentia deccrninuis, ut prseterita qua^ in univorsali
juslispraimia.impiispoenas.Ecclesiamquoquecatho- synodo de Juda?is conscripta sunt confli-menuis,
licam crediraus sine raacula et ruga, corpus ejus esse, quoniam ea quse necessaria pro eorura salvaliono

regnumque habiturara cura capitc suo onmipotenti scribi potiierunt, in eisdem esse caula sancimus.
Chrislo Jcsu, postquam hoccorrupiiliile induerit in- Quaproptor qiia^ tunc docrota sunt valitiira osse con-

corruptionem,etraorlale immortalilatem,ut silDeus scmiis.

omnia in omnibus. Ilac fide corda puriiicantur, hac IV. S»pc puliulantia pravitaiis gormina licct sa:-
 'i-39 DECRETALIUM COLLECTIO. ',')()

|iissime primiim justa noverimus sevei^itale dam- ^ si eos quolibet munere vel favore aut negligentia
nata, quia tamen crebrisconspiciuntur denuovigere adraonere noluerit ut aut revertentes suscipiat, aul
radicibus, justitice acriore vigore radicitus araputare contemnentes de ecclesia rejiciat, simili sententia
sancimus. Proinde quicunque Simonis imitator si- plectatur, quousque emendationis eorum vel damna-
moniacajqnoque baeresis exstiterit sectator ut eccle- tionis ab eo sententia promulgetur.
siastieornm ordinum gi'adus non dignitate morum VIII. Antiqui et sanctissimi est Patris sententia
obtineat, sed muuerum impensione conquirat et per papa^ Leonis, ut is qui in aetate adolescenti« posi-
oblata munera capiat, quibus bunc nec rationis or- tus, duni mortis formidat casum, pervenerit ad pce-
do, nec dignitas morum ulla commendat, talis in- nitentia? remedium. si conjugatus forte fiierit incon-
ventus sacrorum ordinum apices peniti^s adipisci tinens, ne postea adulterii incurrat lapsuni, redeat
nullo modo permittatur, sed et si adeptus fuerit, ad pristinum conjiigium quousque possit adipisci
communione privatus cura ordinatoribus suis pro- teraporis maturitate continenti» statum. Quod nos
priorum bonorum araissione daranetur. sicut de viris ita de feminis a?quo modo censemus,
V. Sa^pe iit iit proprietati originis obsistat lon- non quidom boc generaliter etcanonicepra^ceptum,
ginquitas temporis. Quapropter providentes decerni- sedconstat a nobisprobumana fragilitate indultum,
mus, ut quis clerlcorum stipendium de rebus eccle- B ea duntaxat ratione, ut si is qui pcenitentiae non est
siaj cujusquam episcopi percipit largitate, sub pre- legibus dcdilus ante ab Iiac vita decesserit quam ex
cariai nomine debeatprofessionem scribere, necpraj- consensu ad continentiam eorum unde fuerit re-
tentione diuturua prtejudicium afferat ecclesiae ,
gressus, supcrstiti non liceat denuo ad uxoristrans-
el qua?cunque in usu perceperit debeat utiliter labo- ire araplexus. Si autem illius vita exstiterit super-
rare, ut nec res divini juris videantur aliqua occa- stes qui non accepit benedictionem poenitentis nu-
sione negligi, et subsidium ab ecclesia cui deserviunt bat, si se continere non potest, et ulterius consortio
percipere possint clerici. Quod si quis eorura contcra- fruatur uxoris, quod de utroque sexu pari modo a
pserit facere, ipse se stipendio suo videbitur privare. nobis manifestum est decretum esse, ita videlicet,
VI. Proclivis cursus est ad voluptatem et imitalrix ut in his omnibus sacerdolis ordinatio exspectetur,
natura vitiorum : quamobrem quisquis virorura vel ut juxta quod setatem aptam perspexerit, continen-
inulierum babitum semel induerit spontanee reli- tia2 absolutionis vel districtionis tribuat legem.
giosum, aut si vir deditus ccclesise, velfemina fuerit IX. Longinquitate ssepe fit temporisut non pateat

aut fuit delegata pucllarum monasterio, in utroque conditio originis, undc jam decretum est in aute-
sexu praevaricator ad propositum invitus reverti co- I
rioris universalis concilii canone ut, professionem

gatur, ut vir detondeatur, et puella ad monasterium '

suam liberti Ecclesiae debeant facere qui profitean-
regredialur. Si autom qiiolibet patrocinio desertores tur se et de familiis esse Ecclesiae, et Ecclesiae ob-
permancre voluerint, saccrdotuli senteutia a Chri- sequium nunquam relicturos. Unde his quoque nos
stianorum ccetu babiMntur extorres, ul nec locus eis adjicimus ut, quotiens cursum vitae sacerdos imple-
ullus sit commuuiouis. Viiluie quoque sicut univcr- verit, et de hac vita migraverit, mox cum succes-
salis synodus jarn statuit professionis vel habitus sor ejus advenerit, omnes liberti Ecclesiae vel ab
sui desertrices superiori sententia condemnentur. eis progeniti chartulas suas in conspectu omnium
119 VII. Quaravis priora nunquani siluerint de debeant ipsi, qui substituitur, pontifici publicare et
tanto facinore concilia, ratio taraen deposcit ut ea professionem conspectu Ecclesiae renovare, quate-
quce frequenti piwvaricalione iterantur, frequenti nus status sui vigorem obtineant, et obedientia eo-
sententia condemneutur. Et ideo, tanta exstitit per- rum Ecclesia non careat. Si autem aut scripturas
versitas hominum ut hi, quos sub religioso habitu Iil)ertatis suse intra annum ordinationis novi pontifi-
poenitentiaj professio pro venia peccatorum ad ma- cis manifestare conterapserint, aut professiones re-
uum sacerdolis deducit vel adduxit, iterum rediviva novare noluerint, vacua? et inanes chartulae ipsse
malitia ad vita; pristinae sordes revocet. Hujus rei {) remaneant, et illi origini suae redditi sint perpetuo
causa, sancta synodus decernit ut, si qui ingenuo- servi.
rum utriusque sexus sub nomine poeuitentis in ha- X. Etenim decet ut hi quorum parentes titulum
hitu religioso sunt conversati ,
post haec autem libertatis de familiis ecclesiae perceperint, intra
comara nutricntes vel vcstiinenta saecularia suraen- ecclesiam cui obsequium debent causa eruditionis
les, ad id quod reliqiierant, redierunt, ab episcopo enutriantur. Contemptus quippe est patronorum si,

civitatis, in cujus territorio sunt conversi, compre- ipsis neglectis, aliis ad educandum detur progenies
hensi rursus legibus poenitentite in monasteriis sub- manumissorum.
dantur inviti ;
quod si fieri propter alicujus polestatis Itaque censemus ut sine status sui praejudicio ab
vigorem difticile fuerit, tunc sicut priscorum cano- episcopo habeantur in doctrinae obsequio, quatenus
num statuerunt decreta, quousque ad dimissum or- et illi debitum reddaht famulatum, et nullum pa-
dinem reverlantur, excommuiiicati et auathemate tiantur sua; ingenuitatis detrimentum. Eos vero qui
condemnati habeantur. Similiter et hi qui postcom- aliter quam sententia nostra decreverit agere tenta-
miiniouem vel interdictum cum ipsis communicave- verint, invitos jubemus ab episcopis ad ha^c ipsos
rint. Saoerdos autcm ad qucm pertincre nosruntur, rcduci. Quod si forte parentes eorum pontificibus
i'tl APPEND. AD S.£C. IX. — 1.S1D0K1 MERCATOKIS 41)2

sLiis dare contomiisoiiiit , et alios ^'il»i patronos ^ ums indivisa : fpquum est maxime ut rebus eccle-
adoptaverint ,
ingratorum feriantur lege liljerto- siarura Dei adhibeatur a nobis providentia oppor-
rum. tuna, adeo ut quff-cunque res ecclesiis Dei a prin-
M. Diguum est ut vitu innocentis nulla macule- cipibus juste concessae sunt, vel fuerint, vel cujus-
lur pernicio accusatoris. Ideo quisijuis a quolibet cunque alterius personaj quolibet tilulo illis non
criniinatur , non ante accusatus supplicio detur, injuste coUatEe sunt vel exstiterint, ita in earum
quam accusator pra>sentetur, atque legum et cauo- jure persistere hrma stabilitate jubemus, ut evelii
num senteutia exquiretur. Quod si iudigna ad accu- quoquo casu vel tempoi'e nuUatenus possiut. Oppor-
sandum persona invenitur, ad ejus accusationem tunum est enim, ut sicul fidelia hominum scrvitia

uon judicetur. non existere censuimus ingrata, ita ecclesiis coUata,

XII. Pravarum audacia mentium ssepe malitia (jua^ propria sunt pauperum alimeiita, eorum injuriaj

cogitationum aut causa culparum refugium appetil pro mereede otTerentium maneant inconvulsa.
hostium. Unde quisquis patrator culparum exstite- XVI. Sicut insolentia malorum regum odiosa et
rit talium, virtutem petens defendere adversario- exsecrabilis semper existit subjectis, ita bonorum
runi, et patriae vel genti sua? detrimenta intulerit provida utililas amabilis efficitur populis. Quocirca
rerum, potestate regis ac gentis reductus, excom- " quis ferat, aut quis talem erranteni Christianum
municatus et retrusus longinquioris poenitentise videat qui regiam sobolem, aut posteritatem c.one-
legibus subdatur; quod si ipse mali sui prius re- tur exspoliare rebus, aut privare diguitatibus ? quod
miniscens ad ccclesiam fecerit confugium, inter- ne fiat, ciira generaiis promatur de principis liliis

cessu sacerdotum et reverentia loci regia in eis sententia, de prtesenti excellentissimi Chiutillani
pietas reservetur comitante justitia. regis posteritate dantur apta decreta a nobis, ut ea
XIII. Qui primatu dignitatis atque reverentiffi vel quje synodus praiterito anno in hac ecclesia habita
gratife ob raerilum in palatio honorabiles liabentur, constiluit, circa omnem posteritatem ejus univer-
his a juuioribus modestus honor per onmia defe- sitas regni sui conservet, hoc est ut prsebealur liliis

ratur, qui etiam minores a senioribus et dilectio- ejus dilectio benigna et firma, et tribuantur ubi loci
nis amplectantur atfectu, et utilitatis imbuantur opportuuitas exhibuerit defensionis adminicula justa,
e.xemplo. ne de rebus juste profligatis, aut parentuni digni-
XIV. Praemium fraudare fidelibus non solum in- tate procuratis, vel largitate principum, vel alicujus
humanum, sed etiam existit injustnm. Ideoque cum impensis, aut etiara proprietate debitis fraudentur
fidei meritum tam in rebus divinis quam in humanis /~i quibuslibet insidiis calliditatis, neque a quoquam
non habeatur ingratum, dignum videtur ut sacer- l«dendi eos praibeantur arguraenta machinationis,
dotali senteutia consulamus lidelibus regis. Proinde quia dignum est ut cujiis regimine habemus securi-
ut anno piirao serenissirai principis nostri decrevit tatem, ejus posteritati decreto concilii impertiamus
conciliura sanctum omnes fideles qui obsequio et quietem. Denique tanta erga nos nostri principis
sincero servitio voluntatibus vel jussis paruerint exstant beneficia, ut longum sit sigillatim ea pro-
jirincipis totaque intentione salutis ejus custodiam luere lingua. Ipse enim auctore Deo nobis pacem,
liabuerint, a regni successoribus, nec a dignitate ipse quasi captivam reduxit charitatem, ipsius ope
iiec a rebus pristinis causa repellantur injusta, sed quieti, ipsius sumus largitioue ditati, ipse medica-
nunc ita pro uniuscujusque utilitate principis mode- inine bonitatis suaj, et reis pepercit, et rectos subli-
rentur disci'etione, sicut eos perspexerit necessarios inavit. Cui si dignis volucrimus respondei'e beneficiis,
cs.se patrise; et sic illis impartiatur benignitas, ut non tantis exstamus copiis virtutis, quihus tantse
in cseteris magna; monstretur gratise potestas, qua- voto sufficiaraus voluntatis.
tenus ita omnia iu rebus juste conquisita lucrentur XVII. Quouiam in concilio auteriori, quod anno
ut posteris relincpiendi vel quibus voluntas eorum primo gloiiosi priucipis nostri habitum est, de hu-
decreverit conferendi spontaneo fruantur arbitrio. D jiismodirefueritpromulgalasententia, tamen placet
Cajterum si inlidelis quisquara in capite regio aut ilerare quod conveuit custodiri. Itaque regis vita
inutilis in rebus commissis, pra'sente domino nostro constante, nullus sibi aliquo opere, vel deliheralione
piissimo tniintillano rege exstiterit, in clementiaejus (•ujusciuuiuc dignitiitis laicus, seu gradus episcopi,
maneat potestatis suo mitu coiistituenda hujusmodi aut presbyteri, aut diaconi consecratus, caHerisquo
moderatio, nefas est enim in dubium deducere ejus clericatus officiis dcditus futurum regem provideat
potestatem, cui omniuni gubernatio superno couslat contra viveutis regis utilitatem, et procul dubio vo-
delegata judicio. Quod si post decessum quispiani luntalem, nullo blaudimento, vcl suasione pro eadeni
repertus fuerit ejus vitu.' fuisse infidelis, (piidquid spe, aut alios iu se trahat, aut ipse in alium ac(]uie-
Iai'gilate ipsius in rebus habuit coiniuisitis careat, scat. luiquum eiiim, et valde cxsecrabile (^hristianis
conJiscando illo et fidelibus largicndo. (lebet haberi futuri temporis illicitis prospicere, el
XV. Quia his qui principibus diiiue lieserviunt, vitic sua>. iguaros ventura disponere.Quod si quis-
atquc deferenlibus lidele illis ohsequium constat nos que jam talia iuiqua deliheratione cum quocunque
optimum miiiistrasse sufTia-ium, diim jiisle a piin- esl incdilatiis, hoc sibi novcril esse secerdotali mo-

«ipibus acquisila in corum jure persistcre sanci- deralione concessura, si vcuidbililer poscil, ut hoc
4!) 3 . DECKETALILM COil.ECTlO. 404
siiie mora prsr-sentis principis auribus studeat pu- a culo quasi pruprii palris ejus ulciscatur interitum,
blicare. Si autem retineat, et deliberationis suaj In cujus defensionis auxilium universi regni Gotho-
inacliinamenta noluerit dicere ,
pessimo plectatur rum consentiat fortitudo. Si autem desidise causa,
anathemate ; rege vero defuncto, nuUus tyrannica et minori tam funestum noluerit vindicare
zelo,

preesumptione regnum assumat, nullus sub religio- scelus, sint omnes ex nostra sententia oppi'obrium
nis habitu detonsiis, aut turpiter decalvalus, autser- ceeteris gentibus.

vilem originem trahens, vel extraneae gentis homo, XIX. His omnibus rite dispositis, et diuturna col-

nisi genere et moribus dignis promoveatur ad api- latione deliberatis, benedictionem, gloriam et hono-
cem regni. Temerator autem hujus prseceptionis rem invisibili omnium auctori rependimus luminum
sanctissimoe perpetuo anatliemate damnetur. Patri, et in conservandis ejus imploramus opem
XVilL Jam quidem in antecedenti universali sy- suffragii, ut constituliunibus nostris rubur tribuat,
nodo saluti nostrorum principum constat esse con- seu virtutem,fragiUtatemque humanam huic disposi-
sultum , sed libet iterare bene sancita , et digna tionireddatefiicacem,id est salubrem,utnonjudicet
munire salubriter ordinata ideoque
auctoritale : te- prsevaricatricem. Nos ergo omnia superscripta omni
stamur coram Deo et omni ordine angelorum, co- auctoritate priscorum cauonum subscriptione nostra
ram prophetarum atque apostolorum vel omni mar- B firmamus, et gratias agimus Christianissimo et glo-
tyrum choro coram omni Ecclesia catholica et
,
riosissimo Chintillano principi nostro, cujus stu-
Christianorum coetu, ut nemo intendat in interitum dio advocati et instantia collecti sumus. Cujus vo-
regis, nemo vitam principis attrectet, nemo regni luntas probata ordinatio exstitit religiosa donec ,

eum gubernaculis privet, nemo tyrannica prfesum- ei Dominus optimo principi diulurnum in sa?ciilo

ptione apicem regni sibi usurpet, nemo quolibet pra?senti triumphum, et in parte justorum perpe-
machinameuto in ejus adversitate sibi conjuratorum tuum regnum, felicibusque annis felix ipse in longa
manum associet; quod si quidquam horum quisquam felicitate fruatur et divinae dexterse protectione ,

nostrorum temerate praesumpserit, anathemate di- ubiquc muniatur. Ego Silva, etsi indignus, Ecclesiae

vino pei'culsus absque ullo remedii loco habeatur episcopus Narbonensis , in his constitutionibus a
(•ondemnatus aiterno judicio. Is autem qui ejus se- nobis editis subscripsi. Similiter et alii episcopi
dem fuerit assecutus, ^ 20 ^i ^'^'^ tanlo expiari pia- subscripserunt, numero triginta septem.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII SEPTIMI TOLETANI.

\. Dc refugis atque perfidis clericis sive laicis. 4. De exactione Ecclesiarum Gallicite provinciee.

2. De languoris cventu ministrantium clerico- 3. De rcclusis inhonestis, sive vagis.

rum. 6. De convicinis episcopis in m'be rcgia commo-
3. De exscquiis morientis episcopi. randis.

INCIPIT CONCILIUM SEPTIMUM TOLETANUM.

Tnginta episcoporiim, anno sexto Cindasiundi reyis, sera dclxxx, quinto Kalend. Novembris.

Cap. I. Cum in nomine sanctae Trinitatis, pro rj cunstituenda competenter existimantur. Quis enim
quibusdam disciplinis ecclesiasticis tam nostra de- nesciat quanta siut hactenus per tyrannos et refu-
votione quam studio serenissimi et amatoris Christi gas transferendo se in externas partes, illicite per-
Chindasiundi regis nostri, apud Toletanam urbem petrata, et quam nefanda eorum superbia jugiter
conventusadesset,competentervisumestmutuacolIa- frequentata quae et patriae diminulionem afferrent,
tione decernere, quod sollicite conservandum et prae- et exercitui Gothorum indesinentem laborem impo-
sentibus et futuris commodis nimium, ut confidimus, nerent ? Quod siquidem laicorum insania fuisset
prodesse constabit, magisque semper est magnopere factum, tolerandum a nobis forsitan aliquotiens vi-
providcndum quidquid ecclesiasticis moribus, vel deretur : illud tamen est vehementius stupendum,
publicae utilitati, sine qua quieti non vivimus, op- quod pejus proposito in hac
est tantae religionis

portunum esse pcrpenditur. Nam licet et ante con- interdum proesumptione pra^cipites efferuntur, ut
stitutiones canonum existant, quae ad omnem pos- ad non levem confusionem nostram pertineat, si res
sint correptionem sufllcere, si quis eas dignetur ullatenus remaneat, quam et mundana lege et ec-
libenter attendere , tanto tamen luminis claritas clesiastica convenit disciplina corrigere. Ideoque
amplius emicat, quanto fuerit studiosius saepissime placuit nunc concordi sententia definire ut, quisquis
contrectata. Non parum proficit ad eniendationem D in ordine clericatus a maximo gradu usque ad mi-
multorum, si ea quae constituta sunt per fraternam nimum gentis regionem se
constitutus iu alienaj
collationem ad meiuoriarn reducantur, si illa etiam quacunque occasionem transduxerit, ut exinde su-
adjiciantur qutt? aut deesse videntur, aut omniuo perbieudo vcl rcdditum snuru vel quodlibel aliud vi-
\'d'6 APPEND. AD SJX. IX. — ISIDOHI MEHCATORIS 496
deatur expetere, sive etiam quod genti Guthorum, ^ tem se superstitem post ejusdom regis obitum tem-
vel patrite vel regno specialiter sub liac occasioue pus invenerit superiori analhematiscorroptioui sub-
possit nocere vel fieri disposuerit, vcl aliquatenus jaceat, et quicunque illi pra?ter in ultimo vitae suae
fecerit, sed et quicunque talibus conscius reperitur, fine tamen eum legitime pcenitere probaveril)
(si

eisque vel concilium vel opem administrare co- communionis graliam consenserit impendondam.
gnoscitur, qualiter aut ad gentem alienani fugani Nobis inlerim ratio persuasit synodali supor huc
appeteret, aut in malis quffi cceperant perdurarent, constitutione deceruere ut quicunijue etiam luicu-
seu quamcunque Isesionem genti Gotborum vel pa- rum interdictis capitulis hoc inadversitatem gentis,
fugam inferrent, atque in eadem
triseaut principi post aut patriai potestatisve regia; in externas partos
pravitate perseverareut : quisquis hoc fecisse digno- se conferendo vel talibus opem pra;bondo noxius
omni honoris sui gradu
scitur, iste ita indubitanter fuorit ulti'a non solura (ut dictum est)
repertus,
privetur, ut locum ejus in quo niinistraverat alter omnium rerum suarum propriotate privetur, sod
continuo perpetim regendum accipiat. Ipse vero et perpetua excommunicatione danmetur, et nun-

transgressor sub poenitentia constilutus, si remi- quamil]i,nisi inultimo mortissua? tempore commu-
niscens mali quod fecerat usque in diem mortis suse niotribuatur,excepto sicommunionis ejus remedium
rectissime poenituerit, in solo tantum fine coniniu- B vel eorum, de quibus supra traclavimus, implora-
nio ei danda antequam linis ejus tem-
est, ila ut tione sacerdotum aj)ud principem fuerit impotra-
pus adveniat. Si quisquam sacerdotum etiam ordi- tum. INam si in dorogationem aut coutumcliam
nante ei principe communicare consenserit, parti- principis reperiatur aliquis nequiter loqui, aut in

ceps criminis ilfius effectus, anatbema fiat in per- necem regis, seu dirojitionem intendere, vel con-
petuum, ac simiU cum eo cui communicaverit sen- sonsum praebere, nos quidem hujuscemodi exconi-
tentia condemnetur, quoniam polestate principis municatione dignum censemus, utrum tamen sit
nullus sacerdotum in boc pra^bere debet assensuui, illi quandoque communicandum jnotati princijiis
unde vel perjurium videatur incurrere. Vel (quod decernendum relinquimus, cujus procul dubio po-
absit ) si quicunque catboIicBe fidei prffivaricator testatis est subjectorum culpas misericordise judicii-

princeps surrexerit, sacerdos nullatenus favore prin- que sententia temporare. (^ontestanuu" autem cle-

cipis, vel terrore a rectee credulitatis lumine ad te- meutissimos principos, et jier iueffabile divini no-
nebras cogatur reverti. Sic enim nec super annexa minis sacramentum oblestantes unauimiter obse-
capitula vel imperiis principum, vel terroiibus cramus, ne quandocunque absque justa (ubi ne-
uportebit unquam evacuare, quia novimus omnes „ cesse fuei'it) imploratione sacerdotali excommuni-
pene Hispaniae sacerdotes, omnesque seniores, vel cationis hujus sententiam a porfidis clericis, vcl

judices ac casteros homines officii palatini jurasse, laicis ad externas partes se transferentibus vel con-
atque ita nunc legibus decretum fuisse, ut nullus sonsum praebentibus quacunque temeritate suspen-
refuga vel perfidus qui contra gentem Gothorum dant, nam hoc magis utilitatibus videtur ferre oon-

vel patriam seu regem agere alterius gentis socie- sultum si constitutiouis nostraj forma servotur.
tatem se transducere reperitur, integritate rerum Exsecrandum anathema fiat et velut pra^varica- ,

suarum nullatenus reformotur, nisi forsitan princi- tor catbolicifi fidei semper ad Dominum reus exi-

})es humanitatis aliquid personis talibus impartire stat, quicunque regum deincops canonis hujus cen-

voluerint, cui tamen nou amplius quam vigesimam suram in quocunque crcdideril, vel permiserit vio-
partem rerum ei qui perfidus exstitit de rebus unde landura.
rex elegerit tribuendi potestatem habebit. Sed quia II. Niliil contra ordiuis statuluin temeritatis ausu
plerosque clericos iuslantis levitatis intordum pra- privsumatur , noquo illa qu;c summa veneralione
vitatis prsesumptio ita clevat ut prsetermissa or- consentur, vel minimo prccsumptionis tactu solvau-
dinis sui gravitate, ac polliciti sacramenti imnie- tur, cum ad hoc tantum fieri jussa sunt ne inter-
mores, constante principe cui fidem servare pro- J) rupta noscantur, vel lauguoris proveutu robore sa-
miserant, in alterius clectioncm tcmcraria levitate lutis privetur natura.Non ergo fragililati solum con-

consentiant, abrogari decel hanc omninu licentiani, sulil huiuana', scd etiam sacris mysteriorum Dei
et a nostro consortio penitus exstirpari, ita ut, si providetur Iiaberi sollicitudinem. Censuimus ergo
quicunque laicorum quandoque inlra fines palria; convenire, ut cuin a sacerdotibus missarum tempore
Gotborum superbiens, regni apicem sumere fortasse sancta mysteria consecrantur, si gratitudinis accidit

tentaverit, eique clcricorum quilibct adjuloriuni vcl ciijuslibet eventiis, quo cocptuiu nequoat consecra-
favorem pro^stiterit, atijue hunc qui supcrbiro vidc- tioiiis ex[)lori mysteiium, sit liborum cj)iscopo, vol
tur adcamdemi-egni ambitionem prasvalente delicto presbytero altori , consecrationem exsequi officii

pervenire contigci'it, ex eo quodam die, vcl tcmporu cffipti. Non enim aliud ad supjilemcntum iniliatis

eumdum episcopum, vel cujuslibet ordinis clcricum mysleriis comjjijtit quam aut incipionlis, aut subse-
excommunicatuni mannrc per[)otim op[)orto])it qui quonlis comj)lota benodiotiune sacordulis, quia ncc
tali se scelere im[)licavit, lanien si [)ro|)tor imj)ro- porfeota vidori pussunt , nisi |)crfoctionis ordine
bitatem principis, cui iniquc consensil, nun [)otuerit oonijiloanlur. Duin cnim siinius omnos unum in

instanlia saccrdolum a connuuniono susj)Oiidi, sal- Cliristo, nihil contrarium divorsitas fonnat, ubi
407 DECRETALllM COLLECTiO.
efficaciara prosperitalis unitas tidei repra?sentat, A ditioir.iin,intautamconspicimus corruisse dosidiani,
quod etiam consultum cuncti ordinis clerici indivi- ut eorum exsecrando usu pene oblitapatescant qua?
duuni esse sibi non aml)igant, sed (ut prffimissum exstiterunt legitime constituta. Dum enim indocti
est) praecedentibus libenter alii pro complemento docere appetunl, quid aliud quam quia ignorantiae
succedant, nec tamen quod natura languris causa errore vexentur, ostendunt? Et quia gressu prfepo-
2onsulitur in preesumptionis pernicie convertatur. stero innitentes, preesumptionem doctrina> docendi
Nullus post cibum 'potumque quemlibet minimum studio anteponunt, patetquod nonsummai humilita-
jumptum missas facere, nullus absque patenti pro- tis gratiam petunt, sed exactioni depravationisiusei-
rentu molestise minister vel sacerdos, cum coeperit viunt. Ex hoc ergo juste severitatis talia decernen-
imperfecta officia, prajsumat omnino relinquere. Si tcs, opportuno amputare judicio innuimus eos quos
;{uis ha^c temerare preesumpserit, excommunica- in eeUulis propriis reclusa sanctee vitae ambitio tenet,

ionis senteotiam sustinebit. quosque ejusdem sancli propositi et merila juvant,

et probitas ornat, quia hos Dci auxilio, et nostro
in. Ea qu8e competunt honestati contingit ssepe
favore tutos esse coustat, illos vero quos in tali pro-
juorumdam desidia non impleri. Proinde quia no-
posito ignavia impulit, nonprudentias cognitio depu-
,ura est quee dignitas in exsequiis morientis episcopi
ix canonibus conservelur traditione moris antiqui, ^ ^^^-^' 5^0^^^« ^'^"'^ ^^*^ ^'S^'^^^ o™at, sed (quod

loc tantum adjicimus, ut si quis sacerdotum secun-

est deterius) et ignorantia foedat, et morum exsecra-
tio turbat, decernimus ab his abjici cellulis atque
tum statuta concilii Valentini ad humauda dece-
locis in quibus aut feruntur vagi, aut tenentur in-
ientis episcopi membra venire commonitus pigra
folnntate distukn-it, appellantibus clericis obeuntis
clusi, atque ab episcopis sive rectoribus monasterio-

;piscopiapud synodum, sive apud metropolitanum rum ex quorum congregatione fuerunt, vel ih quo-
'piscopum, tempore anni unius non faciendi mis- rum vicinitate consistunt, in monasteriis omnimodo
deputentur, ut iUic sancti ordinis meditantes do-
;am, uec communicandi liabeat omnino licentiam.
^resbyleri autem sive ca;teri clerici, qui])us major cliinas primum possint discere quaj sunt a Patribus
inslituta, ut postea valeant docere quse sunt sancta
loiioris locus apud eamdem ecclesiam fuerit cujus

acerdos obierit, sed omni solhcitudine pro exse- meditatione percepta, alque tunc demum si doctrinse
[uiis jam mortui,
aut aut continuo antistitis mori-
et sancti operis fructu exstiterint fecundati ad sum-

uri ad commoneiidum tardi inveniantur, aut per

mam virtutis properent exereitio sanctcC intentionis
imbuti. Deinceps autem quicunque ad hoc sanctum
[uamcunque molestiam animi id negligere compro-
)entur, totius anni spatio ad po^nitentiam in mo- r>
propositum venire disposuerint, non aliter illis ite-

lasteriis deputenlur. rum dabitur assequi, nec hoc antea poterunt adi-
pisci, nisi, prius in monasteriis instituti, et se-
1 21 ^^- Iiiter ceptera denique quee communi con- cundum sanctas monasteriorum regulas plenius eru-
cnsu nos conferre competentcr oportuit, quccrimo-
dili, et dignitatem honesta? vitre, et notitiam potue-
lias etiam parochianorum presbyterorum Gallicise
rint sanctcB promereri doctinna;. Illos autem quos
)rovincia?solertissime discernere decuit, quascontra
taiitum exti'ema vesania occuparit, ut in certis locis
)outificum suorum rapacitates necessitas (ut compe- vagi, ac morum depravationibus inhonesti, ullam
•imus) tandemcompulit in publicumexamen deferri;
prorsus, nec stabilitatem sedis, nec lionestatem
lic enim pontifices (ut evidens inquisitio patefecit)
mentis habere exstiterint cogniti, quicunque ex sa-
ndiscreto moderamine parochianas ecclesias prse-
cerdotibus vel ministris vagantes repererint, aut si
jravantes, dum in exaclionibus superflui frequenter
fuerint prope, canobiorum Patribus corrigendos as-
ixistunt, pene usque ad exactionem extremaj virtutis
signeut, aut si difficile est pro sola honestate vigoris
[uasdam basilicas perduxisse probantur. Ne ergo
suce potestati erudiendos inclinent.
lat de csetero quod constat hactenus inordinate pi^e-
iumptu,nonamplius quam duossolidosunusquisque
j) VI. Id etiam placuit, ut pro reverentia principis
ipiscoporum privatae provincice per singulas dice-
ac regiai sedis houore, vel metropolitani civitatis
'.eses, vel singulas ecclesias juxta synodum Bracca- ipsius, et consolatione convicini Toletanse urbis epi-
ensem annua illatione sibi exspectet inferri,mona- scopi, qui ejusdem pontificis admonitionem acce-
teriorum tamen basilicis ab hac solutionis expen-
periut, singulis per annum mcnsibus in eadem urbe
ione sejunctis. Cum vero episcopusdiacesem visitat
dcbeantcommoraiu, messivis ac vindemialibus feriis
unquam
lulliprajmultitudine onerosus existat, nec
relaxatis. Nos autem immortali Deo, et glorioso
[uinariumnumerum evectionis excedat, aut amplius Cindasiundoprincipi, ob cujus votum in hanc urbem
[uam una die per unamquamque basilicam remo-
sancta devotione convenimus, gratias unanimiter
andi licentiam habeat. Quicunque vero pontiflcum
offerentes, optabili annisu deposcimus, ut sanctse
orumdem aliter quam dccernimus agendum prae- Ecclesise catholicse fidei semper ac pacis cumuletur
umpserit, correptioni procul dubio canonum subja-
afiectus et memorato principi cum prosperitate praj-
ebit, tanquam constitutionum synodalium trans-
sentis regni futuri etiam largiantur pra^mia gaudii,
lessor, et pri?corum Patrum edicti corruittor.
ipso prspstante qui in Trinitate unus Dcus vivit et
V. (jiiusdam Paternarum iguaros vcl oblitos Ira- gloriatur iusccculu saeculorum. Horontius iu Chrisli
400 APPE.ND. AD S.iiC. IX. — ISIDORI .MEKGAIOKIS m
nomine Emeriiensis Eeclcsiai metropolilauus a lilor etalii episcopi subscripserunt, mmiero,iriginta
sauclffi

episcopus, hsec constituta defmiens subscdpsi. Simi- octo.

INCIPIUNT CAPITULA COiNCILII OCTAVI TOLETAM.

Allocutio Reccesiunthi regis ad synodum. 6. De his qui post assumpta ecclesiasticarum di-
De catholicae fldei plenitudine. gnitatum officia, ad conjugia redeunt.
1. De incauto juramento. 7. De non ordinandis his qui psahnorum cantico-
2. De his qui sacrosanctos ordines muneribus as- rum, seu hymnorum, gnari sunt.
sequuntur, et fautoribus eorum. 8. De his qui priPtextu incommodae segritudinis
3. De incontinentibus episcopis. Quadragesima; jejunium solvunt.
4. De incontinentibus presbyteris, ac diaconibus, 9. De his qui aut per auctoritatem aut per vim or-
et feminis quoe tahbus conjunguntur. dinati sunt.
o. De incontinentibus diaconibus. 10. De confirmatione universaUum decretorum.
11. De Judeeis.

INCIPIT GONGILIUM TOLETANUM OGTA\ UM.

Celebratwn xra dcli, sexto Kalendas Jannarii.
Anno quinto orthodoxi atque
mentifE dignitate pra^cipui Reccesiunthi regis,
gloi"iosi, et vcracle-
cum
anhelum pectus
"p dit,ne pigritiae
se in promissionumcompitadiffunl
fessum retardationis oneribusse sub-
I
omdes non divinae ordinatio voluntatis ejusdem prin- mittat, longam prosecutiouem compendio brevitatis
cipis serenissimo jussu in basilica sanctorum apo- astrinxi, et quod productionibus loquelarum in con-
stolorum ad sacrum synodi coegisset congregari cionediffunderepotui, totumin tomi hujus complica-
convenlum, dies tandem Isetitite appetitu diutissime mento prorsus almse vestrse sanctitudini offerre de-
prseoptatus et gratus adfuit, et jocundus tanto nostri crevi, id magno precatu deliberationis exhortans, ut
pecloris avidiori voto susceptus, quanto ad remo- qua?cunque illic tenentur ascripta valido attendatis
diiim sahilis exstiterat, anhelanlium preecordiis ex- intuitu, sagaci perscrutemini studio, et quaecunque
quisitus. Cumque ex more unusquisque nostri ordi- exstiterint placita Deo, veslri oris ad nos sacro re-
nis sedes debitas occupasset, et eventum rei tran- ferantur oraculo. Accepto deinde oblato nobis tomo,
quillae intentionis exspectatio sustineret, adest sere- agenles Domino gratias acclamavimus : « Gloria in

nissimusprincepspiareligioneplenissimus,etsummo excelsis Deo, et in terra pax hominibus bouBe voUm-

laudum titulo gloriosus, qui se nostro ccetui reddens tatis [Luc. n, 14). » Posl hujus exsultalionis beatas
acclivem, ut hunc omnipotenti Domino prccibus gaudium, et cffilestis gloriae hymnum eideni sacro
commendaremus astans dulcibus ut fiUus nos cohor- principi benediximus, reseratoque tomo, hoec infra
tatus est verbis, grates deferens Deo virtutum, quod C contexta reperimus
suajjussionisimplentesdecretuminunum fuissemus In nomine Domini, Flavius Reccesiunthus rex re-
adunati concilium; sed cum tamen humilem cogno- verendissiuiis Patribus in hac sancla synodo rosi-
vissemus ejus animae voluntatem, et tam sublimis dentibus, sanctis episcopis. AdmirabUi dono regu-
gloriaecelsitudinemvideremusaccliyem, tanta sumus lam fldei meaj solidam lenens, et instructam agno-
inde gloria exsultationis succensi, ut grates illi debi- scens, atque in honore ejus diadema gloria^ cum cor-
tas et honorem, et la?ti redderemus, et cernui, sed dis humililate pro-lernens, illo ketus auditu quod
quantumextiilerat principem humililatis ordo subli- omues reges terrae scrviunt et obediunt Deo, eo re-
mis, tantum adexercitia summai virtulis instruebant verendi Palres excelsiori mihi veneralionis honore
exempla sacratissimi principis formam nostrai reli- sublimes, coram vobis advenio in graliam niansuc-
gionis. Tum relatis Deo laudibus de uuitatis alterna." tudinis vestrae studium convocans, et testinioniuin
proventu, magna nosciim tranquillilatis gratia allo- visionisvestras me ct coramomiupolentis Dcinulibus
cutus est dicens Et si summus Auctor reriim nie
: tremendis acclinans, referens illi corde la-to srratias

diva? memoria; doniini genitoris mei temporibus opulentas, quod vos clementia vuluntatis ipsius ex
regni sede subvexit, atque ipsius gloriae deferens _. nostraj jussu celsitudinis ad hujus sanctae conj.Mc-
participem nunc tamen cum ipse requiemoeler- D galionis votivum dignatus estdeducere coctnm, cuu-
fecit,

nam adeptus est mansiomim, ea qiioe in mc totius lidens taui milii quain vobis et iii pra^scutium serie
regiminis transfiisa jura reliquit ex toto divina milii lcinporiim, ct fiitiirorum luiigiludine sa^culuruni
potentia subjugavit,
undequiaregendorum membro- ejus adcsso gralia' praMiiiuni, qiioniam vcsira cun-
rum causa salus est capitis, et felicitas populorum cordia in couvenicndo unanimiiiii ac rcligiosum de-
nonnisi mansuetudo esl principum, votive decrcvi monstratis aircctum, et dispositiouis mca' in rcgen-
vobis coi-aiu positis et votorDin meuriim deliboratio- dis [topulis qiiain pium sit puterilis patenter agno-
nes sanctione patiila rcserare, et studiunun apta sccrc volum, Niinc igitur (jiiia moiiens prailocuiii»
decrcla siuccra exhibitioue deferre, Al vcro quia lungajdictionis noii capit cxccssuin,quid desani-taiii
501 DEGKETALILM COLEEGTIO. u02

fide noverim quam ccelitus illapsam mihi per san- ^ actibus gravi contradictione haec sententia i-esultar."

;torum apostolorum frequentiumque Patrum ora perpenditui', et sic funditus damnationis astipuiatio

:ognovi, seu quid de secuturis negotiis, pro quibus retinetur, ne pietati quae Apostolo praecinente ad

tiunc conventum congregationis coadunari percensui omnia utilis est II Tim. iv, 8), quicunque aditus re-
intimare decreverim, in hujus tomi serie conscripta servetur, vestris haec committo fidenti animo sacris

tenete, ac reUcta pernoscite, et cunctis quse tenori pertractanda judiciis, ac dirimenda sententiis, unde
3jus nostrae amphtudinis potestas impressit , ve- jam vestrum eiut,inspirante vobismiserationedivina,
itrae beatitudinis gravitas effectum tam eis proraat ila utriusque discriminis temperare mensuram, ne
ic misei^enter inpendat, quam nostree mansuetu- aut in juramento conditio teneat reos, aut impieta-
iinis serenitas hoc nobis implenda commendat. tis ultio habeat inlmmanos, sicque vestri nos in-
Exordium itaque allocutionis mese ex definitione slruat forma judicii, ut subjectos populos, nec in
janctse fidei inchoans, caetera quse futuris sunt pro- profanationibus habeamus subditos, nec irapietatis

secutionibus intimanda, vehit supra soliditatem pe- vinculis doleamus contaminatos. Post hujus conten-

.rae mei aedificium

constructurus, a Deo etiam operis tionis alloquium sequentium causas negotiorum ,

^ongressurus, eo consequentia validius ponam, quo simili quoque subjungimus vos intendere attentione.

lecentius firmissima praetulerim. Primo itaqne co- " Decernimus attestantes universitatem nostram per
i'am se revereutia vestra habeat quod nosse non am- summae divinitatis coaequalem, et coaeternam, et
jigit me orthodoxee fidei veram, sanctam, et since- inscparabilem Trinitatem, atque illius mysterii sa-
am regulam de corde puro et conscientia bona ple- cramentum quod incarnatum Dei Filium de Spiritu
lissime habere, veracitcr seire et th-missime reti- sancto, a Maria Virgine pro salute mundi, vera
lere, atque eam ita complecti atque venerari, atque fides in toto orbe denuntiat, atque adventum ejus-
lihgerc, sicut eam sancta apostohca traditio do- dem Jesu Christi fihi Dei , nostri Domini ,
quo
;et, sicut etiam sancta synodus Nicaena constituit, perimendi sunt impii, et regnum ejus quo glorifi-

licut Constantinopolisanctorum Patrum congrcgatio candi sunt sancti, ut qufecunque negotia de quo-
lefiuivit, sicut Ephesini primi coetus unitas affirma- rumlibet querelarum auditibus exstiterint, patefacta
/it, sicut Chalcedonensis concihi definitio praetuUt, cum justitia et vigore misericorditer et cum tempe-
lanc cura fidehbus servans, adhanc salvandos infi- ramento miserationis justissimae concorditer termi-
ieles invitans, in hanc subjectos populos regens, hanc nentur in legum sententiis quae aut depravata con-
iropriis gentibus tenendam insinuans,hanc inpopu- sistunt , aut ex superfluo , vel indebito conjecta
is ahcnis annuntians, ut in illa glorificans Deum.et /i videntur, nostrae serenitatis accommodante consen-
nter morlales me snmmae divinitatis felicitas asse- su ha?c solum quae ad sinceram justitiam ct nego-
]uatur, et in terra viventium haereditas a me gloriae tiorum sufficientiam conveniant ordinetis, canonum
'apiatur. En, reverendissimi Patres, quantum ad ve- obscura quaedam et in dubium versa, in meridiem
:'itatem iidei sancta; perlinuit ex tuto aniraam meam lucida? iutelligentiie redueatis, omniumque negotio-
iuae confessionis titulos expHcuisse, honorificentia rum conventus ordinumque status, qui in vestrani

(•estra -122 pfinsavit.Jamnuncmagnopere arbitror exstiterint devoluti pi^aesentiam, ita majorum regulis
;sse mihi opportunum quae tendimus societati concordantes justissime, pieque ac teraperanter
jjusdem verae fidei sludia sanctae operationis innec- constituere studeatis , ut et mihi qui ad studio-
:ere, ne hanc aut sine operibus moiluam hal)eamus, rum fructus bonorum angelo pai's beatorum adve-
lut non pleuitudinis sua; dignitale perspicua deci- niat et vos qui adimplentes voluntatem Dei, menon
lal inhonesta, dum Scriptura non silente, de qui- spernitis, imprecantem religio beatitudinis aeternae
jusdam inferat, quae dicunt se nosse, Deum autem suscipiat, et visio delectationis Dei sibi perenniter
Fiegant. Ut ergo hanc fidem super lapidem illum inhaerere concedat. Vos etiam illustres viros quos
iolidatam, « quem reprobaverunt quidam ajdifican- ex officio palatino huic sanctae synodo interesse pri-
,es ,
idem tamen a Domino faclus est in caput j) matus obtinuit, ac nobilitas spectabilis honoravit,et
laguh et est admirabihs in oculis nostris (Fsal. expcrientiaaequalitatisplebiura rectoresexegit, quos
:xvii, 22 et 23), » plenius habeamus, ejusque insi- in regimine socios, in adversitate tidos, et in pro-
!;iiibus dccentius exornemur, attendite cujus operis speris amplector strenuos, per quos justitia leges
ructum, cujusque operationis augmeutum studiis implet, raiseratio legis irapletur, contra justitiam
lujus sanctae fidci consociarc velimus, et innectere legum , raoderatio aequitatis temperantiam legis
[uantopere optemus. Itaque revolutis retro tempo- extorquet, adjurans obtestor per omne illud adrai-

ibus, ita vos omnemque populum jurasse recoli- rabile, et solum unius sacrae fidei sacramentum, el
nus, utcujuscunque ordinis vel honoris persona quse per venerabilem omniura sanctorum Patrum per
n necem regiam excidiumque Gothorura gentis ac quem obtestor sanctum conveutum, ut ad cunctae
latritE detocta fuisset vel cogitasse noxia vel egisse, veritatis ac discretionis justissima? formulam, ita

irevocabilis sentenlife mnltatus atrocitale, nusquam animos dirigatis, ut niiiil a consensu praesentium
iiereretur veniae remedium, vel alicujus teraperan- Patrum, sanctorumque virorum aliorsum raentis
iie percipere qualecumque subsidium. .\t nunc obtutum, quidquid innocenliae vicinum, quidquid
uia grave onerosumiiue censetur ,
quia pictatis justilia; proximum,quid(juid a pielale nonalienura.
 APPEND. AD S.i:C. IX. — ISIDORI MEHCATORIS jOi
Tel soli Deo agnoverilis existere plaeitum, instanter, ^ mus de illa primitus loqui ut inde soliditatis auspi-
modeste, et cum omni dignemini
inteutione com- cemur exordium,unde sacraj sumpsimus nativitatis
plere. quod liiec mea sol^ria
Scientes cfuia in oo initium, quatenus assertionum sanctarum forli prte-
vota completis, vos amabiles Deo assignalis, et in missa sententia,quidquid imposterum subsequenter
60 quod decretorum nostroruni edicta favoris exbi- advenerit dc actis negoliorum fortius sustinere va-
bitione corroboro, me vobiscum simul cum Domino leat scriem decretorum. Unam ergo sacrae fidei ve-
placiturum assigno. In commune jam vobis cunctis, ram professionem veramque regulam tenere, nos
et divini cultus ministris idoneis, et ex aula regia tota virtute animi et protitemur, et acclaraamus,
rectoribus divini nominis adjuratione conslrictis, cunctisque percipiendam ac retinendam plena
adjicio consensionis meaj veruni purumque promis- dcliberatione iucessanter praidicamus, sicut a san-
sum, ut quodcuaque justitiae ac pietati, salutarique ctis apostolis ostensa docetur, sicut a sequeutibus
discretioni vicinum decernere, seu adimplere cum Patribus ortbodoxis disserta probatur, sicut etiam
consensu elegeritis, omnia favente Deo perflciam, et a sanctis illis synodalibus gestis vere sancteque
adversus (1 ) coramoda controversiarum promissis illis contirmata dignoscitur, in quibus Arii vel Euticbelis
quse ad domesticos tidei regula veritatis pertinuisse insanissimus error deprebenditur , et radicitus
probavit, adhuc aliud a beatitudinis vestra; conven- B exstirpatur , sicut denique in sacris missarum
tu ejusdem lidei aviditas deposcit , connectens solemnitatibus concordi voce profiteraur ac dici-
me in sequendis traditionibus confirmo causam mus.
quae vestrse dignitati probatur non exlranea, quam- Credimus unum Deum Patrem omnipotentem,
in
libet per me lucrari Cbristus exbortetur, inimicani factorem omnium et invi-
cceli et terra;, visiljilium

sibi tamen esse non ambigit, donec quod ardcnter sibilium conditorem, Et in unum Dominum Jesum
optat, obtineat : Judeeorum scilicet et vitam mores- Christum, Filium Dei unigenitum, et ex Patre na-
que deniintio, quorum tantummodo novi terram tum ante omnia ssecula, Deum ex Deo, lumen ex lumi-
regiminis mei polhitam esse peste contagii. Nam ne, Deum verum cx Deo vero, natum non factum,
cum Deus omnipotens omnes ex hac regione radi- omonsion Patri, hoc est, ejusdem cum Patre substan-
citus exstirpaverit hsereses, hoc solum sacrilegii de- tiae, per quem onuiia facta sunt, qua? in coelo et qure

decus i"emansisse dignoscilur, quod aut nostra? de- in terra; qui propter nos et propter nostram salu-
votionis instantiam conigat, aut ultionis suaj viu- tem descendit, et incarnatus est de Spiritu sancto
dicta disperdat. Ex eis enim quosdam traditionis cx Maria Virgine, homo factus et passus sub Pontio
errore vetusto video retinere juraperridi;)p,quosdamp Pilato, ac sepullus, et tertia die resurrexit. Ascen
vero sacri baptiszuatis expiatos ablutione , ita in dit in coelos, scdet a dcxteram Patris, inde ventu-
apostasiie denuo relapsos errorem, ut detestabilior rus judicare in gloria vivos et mortuos, cujus regni
inveniatur in eis prolatio blasphemise, quam in eis non erit tinis. Credimus ot in Spiritum sanctum
quos nondum constat purificatos esse regenerationis vivificatorem, ex Patre et Fiiio procedentcm, cum
sacrai liquore, pro quo bonse intentionis agone, ct Patre et Filio adorandum et glorilicandum ,
qui
lucro fidei vei'ffi obsecro reverentiam beatitudinis lociitusest per prophetas. Et unam calholicam atqne
vestrae atque supra taxato contestor tremendan apostolicam Ecclesiam. Conlitemur unum ba])tisma
conjurationis tenore, ut absque omni favore, absque in remissione peccatorum. Exspectamus lesurreo-
omni personarum partis ipsorum acceptione, quid- tionem mortuorum, ct vitam futuri saeculi. Amcn.
quid ad Domini et redemploris mei Jesu Cliristi Hujus fidei sancta' regula idcirco nunc tractatuum
veram (idem, verumque pertinet honoreni, de bis non rccipit apcrturam, quia ct a sacris doctoribus
jubeatis ardenler, et verissime Deo ac lidei mea' abunde constat exposita, et imminentium causarum
placitam sentcntiam dare, ut sicut niihi divina pietas negotia ad alia trahunt peragenda.
regnum fidelium dedit cum quibus eain cognoscit, II. Sccundoe disputationis occursu adfuit nego-
ita quoque intidelium assequi tribuat lucrum, iuDtium, tam facilc quam el grave, in quo de rcfugi
quibus volunlatis suje fieri bonum, et in ejus con- atqiie perfidis disputatione commota utrum ue ,

venisse congaudeam veneiabile rcgnum. Datum sub possit corumdem confcmperari senlentia daninalo-

die Kalendarum Januariurum, anno feliciter quinto rum, magno satis conatu cst exquisitum ; sed cuni
glorise regni nostri. In nomine Domini Fiavius illarum series conditionum ad quas decursis non
Reccesiunthus ivx hanc fidei et honro. vohnitatis longe temporibus pro eorum pcnuria hostilitatij

mete deliberationcm manu mca subscripsi. vastitas nos jurare cocgorat, noslris essct auditibus

Cap. I. Hclecta omni pagiua vel linita, cuni gluri- reccnsita, tantam rcpcrimus obhgationis illic incsse

1 icassemus Deum de lidei pri ncipalis auditu ,et de bona; ccnsuram, ut macularum suarum nodosilas non
vohmtatis ejus affeclu, ad peragendarum causarum tantum viderctur prohibitionem dedisse transgres-
ca>lerarum ncgotium statim verlimus aniinum,simul- siouiim, quantum conclusisse visccra pietatuni.

que summus exorsi iuitium. Timc prima' narrationis Adcrat enim qiiod iii ufroqiic pavor agebat, ct iic

exortu vene ndei nol)is Iraclatus occiirrit, incwpi- saucti uomiuis profauatio ficrct,ct ne miserationis

(I) Sic jpgoiidum : rt aihrrsu!^ omnimndati) covtroversiirnini iiticrcluui }>ri)iripiili iiuiiiiritulr Diiuiiiiiii or ilr-

frnihiii). Vrirmissis illis, cfc., clc.

 :

iOo DECRETALIUM COLLECTIO. 506

>peralio interiret, quia ex Dei nominis profana-j^Et per Michseam : « Vae mihi, anima mea, quia
iono non aberat quod teri-ebat, prohiLitionepietatis penit rcvertens a terra, et qui corrigat inter ho-
iderat quod tendehat. Dum quoquo alterno peincu- raines non
pst, omnes in sanguine judicantur, unus-
orum ohjectu sibi prolatae sententia^ repugnarent, quisque proximum suum tribulat omnes in ,

)ericHtahaniur ancipites in hifido partium dissiden- malum suas manus pra^parant. » Ad hcneficentiam
iumcalle,quo diremptionistramitejudicium propc- certe quaj divinis oculis tanto est gratior, quanto
Scd cum gressihns disputatioiiis nostrce essct
•aret. et invenitur esse pra^sentior , sic nos Isaias
lifficultatis congressio, et de via nos dejecisset, instruit, dicens : <( Dissolvc colligationes impie-
iroperandi tandem rclicto discrimine cum fragore tatis, solve fasciculos deprimentes {Isa. lviii, G). »
ingultuum, et imbribns lacrjmarum ad Deum qui Paulus etiam vas electionis : « Pietas ad omnia utilis
>ietatis fons est verha simul et corda converlimus est (I Tiin. iv, 8). » Et Jacohu.*: « Judicium sine mi-
irantia. Spira, sancte Spiritus , ot ducito nos in sericordia illi fiet, qui non fecit misoricordiam. Supe-
)ortimi voluntatis tuse {Psal. cvi , 30) , sedalis rexcellit autem misericordia judicio (Jac. ii, 13). »
iuctibus ignorantiae nostra3,ecce enim pericuhirum Joannes item : « Qui odit fratrem suum homicida
yi'tes in littore cursus nostri pi^oveniunt, atque est, et scitis, quia omnis homicida non hahet vitam
linc inde ohviantibus naufragiorum obicihus, quo B {eiernam in se manentem (I Joan. ni, io). » Et per
lispulationis nostrse vela pandamus attentionis con semctipsum Veritas. « Diligite inimicos vestros,
ideratione non cernimus ; sed aspira, tn sancte Spi- henefacite his qui vos odiunt [Matth. v, 44). » Et
itus, et dato nobiste donante nosse quod jubeas,ac iterum : Dimittite, et dimitletur vobis. Si autem
e jubente implere possc quod jusseris, ut per- non dimiseritis, nec Pater vester ccelestis dimittet
ustrando illuminos quod nescimus, et adjuvando vobis peccata vestra {Katth. vi, 12 et seq.). Ecce
)erficias, quod implere pavemus. Simus crgo in te sunt Dominicce jussionis hinc inde astipulata firmis-
equiesccntes, et erroneorum fiucluum pavoribus simacautione pra»cepta, ah proinde quia sunt divini
ibjectis commercia nos jube disponere pacis. In- oris prosecutione taxata manehunt per omnia fftcrna
hoemus illa quai et in gloriam tufe oninipolcnliai lege pra^fixa. Quid ergo? .Nunquidjuramentajustitia?
onferantur, et humanfe saluti te annuente donen- ct juramenta pacis sibi contra ire narrabimus dum
ur. Tcmporihus non procul excursis cum quorum- scriptum sit : « Misericordia et veritas ohviaverunt
lam refntatorum tumultuosa seditio frequenter sihi, justitia et pax complexa' sunt se {Psal. txxxiv,
astationes terris inferret, et scandala populis cum 1 1). » At quia controversiarum lapsus sese in conten-
sxcidiis irrogaret, adeo ut captivorum turmas duce- tione diflundunt, adeo unius partis assertionem
^
ent, et desolationes ecclcsiarum facerent, qua? tali narravimus non implendam, cur alterius assertio
;oncuss3e sunt peste, ut quilihet conatus nequeat partis jacturce patietur instantiam ? Et quia jura-
'eparare, exactum est vi potius necessilatis cxort» menti custodia ultionem non temperat pavescendam,
[uam deliheratione judicii, ut contra eosdem eisdem- idcirco impietatis atrocitas mortem pariat exsecran-
luesimillimoscum omni ferepopulo acerrima jura- dam? ahsit. Etenim si pubhcis sacrorum gestis
nenta daremus. Unde jurasse nos per attrectationem (quod Deus averlat) a quibuslibet illicita, vel
livininominis conditio juramenti dcmonstrat, et ne non bona exstitissc conditio allegatur, quse aut ju-
esolvi queat sacrce Scripturse auctoritas instat. gulare aniinam patris, aut agere compellcret stu-
jcriptum namque in Exodo est (xx, 7). « Non prum sacratissimse virginis, uunquid tolerabihus
issumes nomen Domini Dei tui in vanum , nec esset stultaj promissionis ejicere vota, quam inuti-
nsontem enim hahehit Dominus eum qni assumpse- lium promissorum custodia,exhorrendam criminum
it nomen Dei sui frustra. » Itemin Levilico (xix, i i) irapleremensuram? Quod si ita esset, quomodo cre-

123 " ^or^ perjurahis nomine meo, nec pollues deretur unius ohservantia jussionis fons pietatis,
lomen Domini Dei tui, ego Dominus. » At vero quia cum emitteret tribulos ultionis ? Aut quainam illa

llata pressurarum acerhitas resolvi possit, ac de-J) esset sacr« observatio legis, quce sacrilegia commi-
)eat, tam vinculorum et lamentorum horum aspc- tei^ct probitatis? vel cujus mensur» iniquitas vidcre-
'itas insinuat, quam ejusdem auctoritatis Dominicse iur, ut ex unius pra^cepti cautela necis exorirutur
ir^cepta commendant,etenim juxta veterem trans- iramanitas truculenla? At nuncnon ita contendimus
ationem quosdam per Isaiam gravi exproha-
ita ut contenlionum divortiis concitatis nosipsos con-
hione Dominus increpat, et arguit, dicens « Vaj : tentionihus certaminibus misccamus. Est vera pax
ihis dcsertionis, dicit Dominus, fecislis concilium in utroqtie quod dicimus, quia sic Sj^iritussanctus iter
lon per me et sponsionem, non per Spiritum raeum, nostvura, ac cursum temperat, ut in nuUo devius
idjicere peccatum super peccatum {Isa. xxx, 1). » nos casus a dispositione secludat. Unde plena jam
tem in Jeremia : « Iniquitates nostra declinaverunt voce, pleniori fidc, plenissimaque intentione praedi-
)rania, et peccata nostra amoverunt hona a nohis, cimus, atque in lota sauctce Ecclesiai universitate
juia invenli sunt in populo meo impii, et loquentes pnedicamus parilcr et optamus, nulla profimalione
ana, statuerunt ad dispergendos viros, et compre- nomen existere assumen-
solius ct siimm;o Divinitatis
aenderunt; ut laqueus venantis plenus volatilibus, dum, nuUo perjurio saciilegii indebito profanandum,
3ic domus eorura piense dolo {Jer.v, 2o et seq.) » nuUo unquam contaclu fallaciaj contingcudum, Nam
801 APPEND. AD S.*:C. IX.— ISIDORI MERCATORIS iiOS

si aUt'.-!anlc veritale,proplei' prdfaiialioiiem perjiirii * ma!alicct?intomninocauti«simepr<'pcaveiida,l.amo;i

evitandam prohibetur omnino jurare, cum (licitiir : si periculi nocessitasex liis unum temperare compu-
Sic sermo vester, est, est non, non qnod autem : : lerit, id quod minori nexn no-
delieinus resolvere,

plus est, a malo est {Matth. v, 37), quomodo impu- autem ex his levius, quidve sit
scitur obligari; quid

nituraeritnomentantseglorieevoluntariseprofanassc, gravius pietatis acumine vestigemus. Etenim dum

dum in eo taxata fides dignoscitur interesse ? vel perjurare compellimur, creatorem quidem olTendi-
quatenus pacis fa^dera inter gentinm dissidia liga- mus, sed nos tantummodo maculamus. Cum vcro
bunlur, non jnramenti pacta sanctioni integritate
si noxia promissa complemus, et Dei jussa suporbe
serventur ? Etenim omne quod in pacis foedera venit, contemnimus, et proximis irapia crudelitate noce-
tunc solidins subsistit, cum juramenti hoc interpo- mus, et nosipsos crudeliori gladio trucidamus. IUic

sitio roborat, sed et omne quod animos amicorum cnim duplici culparum telo percutimur, hic tripli-

conciliat tunc fixius durat, cuni eos sacramenti vin- citer jugulamur. Rcstat ergo ut eo nostra pergat
cula ligant. Orane etiam quod testis astipulatur. sententia quo misericordise patuerit via, quse ila in
tunc verius constat cum id adjectio jurationis affir- Domino probatur accepta, ut plus jam cupiat quam
mat; quod si et gestis deficiat, innocentis fidemsola sacrificia veneranda, dicente ipso : « Misericordiam
jurisjjurandi taxatio manifestat. Hinc ut mentibus B yolo et non sacrificium (Matth. ix, 13). » Hac indul
humanis divina vohintas panderet quod volehat, nc gentiaj concessa licentia miserationis ipsius opus in
labans fragiUtas pro incerto teneret, quod inviolat<T. gloriosi principis potestate redigimus, ut quia Deus
veritatis pi'omissio exprimebat, per Isaiam loqnitur, illi miserendi adituin patcfecit, remedia pietatis

dicens : « Ego Dominus et non est aliiis, in memet- ipse quoque non deneget. Quse ita principali discre-

ipso juravi [Isa. xlv, 23). » Si ergo tantc-e institu- tione moderata persistant, ut et illis sil aliquateniis

tionis limite sunt votiva juramenta servanda, quis misericordia contributa, et misquam gens aut patria
alienup a veritate constituat exsecrabiliter violanda? per eosdem aut pericuhim quodcunque perferat aiit
Stabunt ergo sacra^ auctoritatis vivifica jussa, nec jacturam, hsec miserationis obtentu temperassc
vana profanatione erunt aliquatenus temcranda. sufficiat. Cseterum, qusecunque juramenta pro regi;e
Verum ne juramenta qure data sunt, videantur in potestatis salute, et confutatione gentis et patrioc,
nos ita penitus miserationum conclusisse prsecordia, vel hactenus sunt exacla, vel deinceps exstilerint
utnullamdepietatisafi"ectu animfe viscera concipiant oxigenda, omni custodia, omnique vigilantia indis-
indulgentiam parituram, sic stabilitis contractibus sohibiter decernimus observanda. a membrorum
juramenti sinum misericordise aperimus, atque illa ^, Iruncaiionc mortisque sententia religione penitus
cunctis Deo placita miserein censemus, ut nos nec absolula. Sed ne pravarum mentium versuta nequitia
juramenti teneat cautio reos,nec inhumanitas faciat nosmetipsosad pcrjurii quandoque devocet culpam,
exsecrandos. Occurrere certe miserorum ruinis de- nec a sancta? fidei regula hanc asserat venire sen-
bet subsidio uiiusquisque quo valet, etexrelevationc tentiam, tam divinaj auctoritatis oracula quam
aliense vindictse a se Dei amovere vindictam libat ; prsscedentium Patrum asserLa huic narrationi cu-
enim Domino prospera qui ah afflictis pellit adversa. ravimus innectenda. Etenim immutabilis deitatis

Unde Job juvante passionis experientia, impendens licet dicta sint firmissima, crebro tamen ejus et
suae patientiam memorahat,
patientibus passionis juramenta leguntur et poenitontia, qu.ne in sacris

suarum virtutum catalogum texens inter cajtera sic ex.-^tant mysteriis adoperta. Jurare namque Dei est a
connectit : « Benedictio perituri super me veniebat, se nuUatenus ordinata convellere, poenitere voro
et cor vidua? sum {Job. xxix, 13). » Et
consolatus eadem ordinata cum voluerit immutare. Sic enim

paulo post « Flebam quondam super eo qui affiictus

: per Hieremiain dicit Repente loqiiar adversum
:

erat, et compatiebatur anima mea pauperi {.Job. w:^, gentem, ct adversum regnum, ut eradicem, ot de-
2o). » Hinc ct Salomon : « Erue eos qui ducuntur struam, et disperdnm illud. Si poenitentiam egerit
ad mortem, trahuntur ad interitum liberare £) gens illa super malo suo quod locutus sum adver-
et qui

nc cesses iProv. xxiv, H). » Quihus sanctoe auclori- suseam, agam ctego poenitentiam siiper malo quod
tiitis instructi decretis, nec sanctuni nomen profa- cogitavi, ut facerem ei {Jer. xvm, 7 et 8). Et per

nasse nos constat, quod nullatonus pro sanandnm Ezochielem : « Si dixero justo viro quod vita vival,
jus nostra! pradicationis inFinuat, el, indiilgontiae et convcrsus a jusfitia sua fecerit iniquitatem, onines
visceribus adapertis, hcet oris sui i^rofessione justitiai ejus oblivioni tradentur. et, iniquitate sua

damnali difficilo mere.intur absolvi ,

juxta qiiod quam operatusest in ipsa morietur. Si autem dixero
scriptum est : « Sanguis tuus super capul liiimi, impio : Moiie morieris, et egerit poenitontiam a iiec-

os cnim tuum locutum e?t adversum tc (/// /{c;/. ii, cato suo, vita vivet, ct non morietur {Ezcch. xvui,

37); et iterum
)) « Ex ore tuo comlemnaboris, ot cx
; 24 ctscq.). » Si crgo nostra oonvcrsio sio divinain

ore luo justiiicaberis {Matth. xu, 37), » tamon pie- mntat sontentiam, ciir miserorum tanta^ lacrvmip,
titis intiiitu, et parcendi viam pandimus, et mi- vcl pressura tam crudam non temperant ex nii^^c-
scrirordiam prorogamus; hujus sanc promissionis r.alione vindiotam ? Hinc etiam Israelitico populo
incautocnidamcruont.imque temjicrarescnlontiam, sa^pe ultio promissa siisponditur, et Niiiivilarum

illa qunm maxime compoUimur caiisa, qiiod h.'i'o diio porditio divince sentenlifle pormutationc sedalur. Al
m bECRETALllM COLLECTIO. ;;|()

vero illnslrium laudiim titulo prseclarus auctor \ das versntias utiliter fial, ut cnm mens minori ct
Ambro?ius, in libro de Officiis primo, hnjusce rei maximo peccato constringitur, siomnind nuUus sinc.

causa sic loquitur : Est etiam contra officium non- peccato aditus evadendi patet, minora semper cli-

nnnquam promissum sacramentum custodire, ut gantur, quia ct qui murorum ambitu ne fugiat,
Herodes ,
qui juravit quoniam quidquid petitura clauditur, ibi se in fugam prfficipifat, ubi brevior
esset, daret Qliee Herodiadis et necem Joannis pra>- murus invenitur. Nostri quoque sseculi doctor, egi'e-
stitit, ne promissum denegaret {Marc. vi, 22 etseq.). gius Ecclesiaj catholicae novissimum dfcus, praece-
Nam de Jephte quid dicam ? Qui immolavit fiHam, dentibus actate postremus, doctrinse comparationc
qua; sibi victori primum occurrerat, quo votum noninfimus, atque,etquodmajus est.jamsapculorum
impleret quod spoponderal ut quidquid sibi primum finitorum doctissimus, cimi reverentia nominandus
occurrisset , offerret Deo [Judic. ii , 34 et seq.). Isidorus in libro sententiarum, secundo haec pro tali
Melius fuerat nihil tale promittere, quam promis- narrat negotio Non est conservandum sacramentum
:

sum solvere parricidio. Item inlibro tertio Primum : quod male et incaute promittitur, velut si quispiam
ergo sincerum oportet esse affectum, et unusquisque adultera^ perpetuam cum ea pei'manendi fidcm polli-
simplicem sermonem proferat, vas suum in sancti- ceatur. Tolerabilius est enim non iniplere sacramen-
talc possideat, nec fratrem circumscriptione verbo- B tum quam pcrmanere in stupri flagitio. Similiter in
rum seducat, niliil promittat inhonestum, ac si pro- Synonymis:Inmalispromissisrescindefidem,inturpi
miscrit , tolerabilius est promissum non facere, voto muta decretum, quod incaute vovisti, impia est
quam facere quod turpe sit. Ssepe plerique constrin- promissio qufe scelere adimpletur. Ha?c de sacris pagi-
gunt se jusjurandi sacramento, et cum ipsi cogno- nis auctoribusquc prgecipuisbrevissime sufficiatprse-
verint promittendum non fuisse, sacramenti tamcn libasse. Nam plurima colligere poterit qui haec alten-
contemplatione faciunt quod spoponderint, sicut de tius legendo queesierit. Ca:tei-um quibus haec nequa-
Herode suprascripsimus qui saltatrici praemium ,
quamsufficiunt,velhaecsumantcumruboresilentium
turpiter promisit, crudeliter solvit, turpe est quod qui optat Vas electionis anathema esse a Christo pro
regnum pro saltatione promiltitur, crudele quod fratribus suis quam perdurare crudelibus in delictis.
mors pro professa jurisjurandi religione datur. III. Tertio ratiocinationis alloquio doluimus coiiti a
Quanto toierabilius tale fuisset perjuiium sacra- priora monita Patrum vota,perniciosissimapostpro-
mento? Et pauca de Jephte disputans Miserabilis : rum, nam quanto frequentius illi noxia vetucrunt,
neccssitas qua; solvitur parricidio. Melius est votum tanto studiosius isti perpetrare vetita non quiescunt.
non solvere quam id, quod sibi is cui promittitur ~ Sicque per contrarium quod penitus occumbere de-
noIitexolvi.Etpost paalulum: Nonsemperigiturpro- huit, insultare non dcsinit, et res quaj tot excisa de-

missa solvenda omnia sunt. Denique ipse Deus.sicut cretis arescere potuit, ad vicem Lernaei capitis (ut
Scriptura indicat,frequenter mutat suamsententiam. ferunt fabulae) truncata virescit. Denique quod non
Vir quoque sanctissimus Augustinus,vestigationis sine magno dolorc dicendum est,reperiuntur quam-
acumine cautus, inveniendi arte prsecipuus, asse- plurimi negotio muneris perituri mercari vefle gra-
rendi copia profluus , eloquentise flore venustus, tiam Spiritus sancti, dumille prffmium donat,utpon-
sapieniife fructu fecundus, hsec in suis narral affa- tilicalis ordinis sui sublime culmen accipiat oblitus

tibus Duo sunt omnino genera mendaciorum,

: verborum Petri qui dixit ad Simonem « Pecunia tua :

in quibus non magna culpa est, sed tamen non tecum sitadperditionem,quoniamdonumDei existi-
est sine culpa cum aut jocamur aut promisimus , masti pcr pecuniampossidere {Act. viii, 20).« Proinde
mentimur; illud primum in jocando non est per- quia et usitatum est tamen maluin, et majorum fre-
niciosissimum, quia non fallit, novit enim ille cui quenter constat mucrone succisum, nos quoque huic
dicitur joci causa esse dictum, secundum autem vulneri canceroso ignitum quod superest adhuc inji-
minus est, ideo quia retinet nonnullam benevolen- cimus ferrum, decernentes omnino, ut quicunque
tiam. Idem ipse Non
auferat (inquit) veritas miseri-
:
J)
deincepspropter accipiendam sacerdutii dignitatem,
cordiam,necmisericordia impediat veritatem,si enim quodlibet praemium fucrit detectus obtulisse, ex eo-
proveritate,autquasirigidaveritate oblitus fueris mi- dem tempore se noverit, anathematis opprobrio con-
sericordiam,non ambulabis in viaDomini,inquami- demnatum atquc participatione Christi corporis et
sericordiaet veritasobviaverunt sibi (PsaLxxxix, 12). sanguinis alienum, ex quo illumconstat exsecrabile
124 Bcatus etiam papa Gregorius, et vitffi mcritis Christi perpctrasse flagitium. Quod si aliquisexstite^
honorandus, atquc in ethicis assertionibus pene rit, qui accuset, illc qui hunc ordinem munerum fue^
cnuctis merito praeferendus, sic in libris infert mora- ral acceptione lucratus, ct suscopto honoris gradu pri-
libus : Quia ergo Beemoth tam inexplicabilibus
iste vctur, et in monasterio sub perenni pcenitentia religc-
modis ligatur,ut plerumquc mens in dubio adducto, tur, iili vero qui hac causa munerum acceptatores ex-
undc se a culpa solvere nititur, inde culpa arctuis honoris amissione mulclen-
stiterint, si clerici fucrint
astringatur, rccte dicitur : Ncrvi testiculorum ejus tur.Sivcrolaici,anaihematepcrpetuocondemnentur.
perplexi sunt, argumenta namque machinationum IV. Qiiartffi congrogalioni-, cventu obvius sese no-
illius, quo magis relaxantur ul roliuquant, eo magis bis intulit pontificalis culminis lapsus, quoniamaute
implicuntur utteueant. Est tamcn quod ad deslru(?n- flore quain disponcrc compulsi ex urdine sumus •
 :

fill APPEND. AD S^C. IX. — ISIDORI MERCATORIS

nmu duDi secundiun carnis assumplffi mjsterium A
Ecclesiee suce fiierit dignatus caput existere Christus,
merito in membris ejus intcntio episcoporum
peragere cei'nitur oculorum.Ipsi enim de sublimio-
ribus celsitudine ordinis regunt, et disponunt sub-
jectas multitudines plebium; unde quanto ipsi fiunt
ductores, tanto meritorum lumine debent prajfui-
gere, qiiapropter omnes episcopi intercsetera virtu-
tum ornamenta nitore carnis debent propensius eni-
Ml. Seplima' asscrtionis accessu adiit cujlum uo-
strumtam inverecunda progrcssio, quam ignobilis ac
officia detestanda pra^sumptio, quosdam enim aut eventu
necessitatum, aut melu periculorum, ab episcopis
sumpsisse novimus ecclesiasticarura officia dignita-
tum. Et quoniam cum illis hsec imponerentur, id
sibi fici'i noluisse testati sunt, idcirco id sperncre
atque ad pristina pertentant conjugia moresque rc-
dire, tam nequiter coelestia jura solventes, quam

tere, ut ex hoc audientes munditiam appetant, ex quo prompte saeculi exstant iUecebris inhiantes. Qua de
doctores immunditia non deturpat, adeo ut si dein- re nosse nos convenit, quod ej)iscopalis eminen -

ceps episcopi detecti fuerint exsecrabilibus flagitiis tiae culmen non immcrito sacris omnibus essc

cum quibuslibet feminis pol]ui,ac familiari peculia- summa percensuit, qua; CBeteris sacerdotibus exer-
ritate versari, noverint se irrevocabili sententia Pa- cenda perhibuit, scilicet templorum Dei sacralio-

trum ulcisci, id est, et loci et nem, chrismatis benedictionem, sacrorumque or-

ordinis dignitate privari.
V. Quintee actionis impulsu pervenit ad totiusBdinum restitutionem, quoe tandiu aliter ordinata
concilii sacrum auditum quosdam sacerdotes et mi- persistunt, quam excellentissime conferuntur,
nisti'os, obliviscentes majorum et veterum consti- qiiia et tanto ab eis singulariter impenduntur,
tutorum, aut uxorum, aut quarumcunque femina- quanto eidem summo culinini peragenda servantur,
rum immunda societate et exsecrabili contagione Quomodo ergo qui ea in se recipit a se rejicere

turpari, et pessima cordis obstinatione, tam sacris cum hsec a nullo

poterit, altero conferri quam a

litteris quam Patrum regulis obviantes, nec levi qui- solis pontificibus novit, quibus nec ligata solvi, nec
dem respiraminc contcmplantes quod scriptum est soliita potuerunt ab aliquo rehgari"? Sic enim ad
t( Sancli estote, quoiiiam et ego sanctus sum {Levit. ii, Petrum Veritas ait : Quodcumque ligaveris su]>er

44), dicit Dominus ;

» et illud Apostolicum : « Mor- terram erit ligatum et in ccelo, et quodcunque sol-

tificate membra vestra ,

quse sunt super terram veris super terram erit solutum et in coelo {Mutth.

[Col. iii, o), » id est, fornicationem et immunditiam, xvi, 19), nequaquam aliquando poterit profanari

concupiscentiam malam.et avaritiam,quil)Usquanto quoddivina^jussionissimulque apostolicaitraditionis

est pertinacior vis in mahs, tanto auslerioribus coii- aucloritate sacrum noscilur exstitisse. Verum sicut

venit obviare decretis. Propter quod flagitiis detectis sanctum chrisma collatum et altaris honor evelli

specialiter hoc a saucto conciho definitur, ut omues non queunt, ita quoque sacrum decus honorum, quod
episcopi id ipsum in suis quserere soUicite curent. his compar habetur et socium, qualibet fuerit occa-

Et cum hoc verissiine reperire potuerint, omnes sione perceptum, manebit omnimode inconvulsuni.
placita cautione taliter distringant, ut nunquam ul- Ad exstirpandum vero radicitus hujus callida^ machi-
terius tam abominanda committant. Mulieres vero nationis inntile argumentum, id sibi rationabiliter
seu sint, seu ancillse tam turpiter sociata^,
liberffi dari noluerunt, in objectu quod sacrosancti baptis-

ita omnimode separentur, aut certe vendantur, ut matis inappreciabile donum est semper, et sape non
ulterius adconsocios suicriminis rcvertendi omnem solum nolentibus, verum etiam (quod majus est)

habeant aditum denegatum. Illi vero, si omnino nescientibus impartitur, sed hoc a nullo penitus
coerceri nequiverint, usque ad exitum vita; suaj mo- profanari permittitur. Quod si ethic opponitur, nec-
nasteriis deputati disciphnis monasticis maneant dum rationis capacem cxistere qui hoc probaturac-

oinnino subjecti. cipere, hinc omnimodo cognoscant, quia si majores

VI.Sextfediscntionisobjec(u,quoruindam malesibi impunc non desernnt quod parvuli vel nesciendo
consciorum patuit donotatnin elogium.iNain relaluin vel nolendo percipiunt, quanto magis non convenil
est nobis quosdam subdiaconos postquam ad sacri n violari, quod pro niortis aut pauKjrnm evadeiida per-
ordinis pervenerint gradum, non solum carnis im- nicieoccultaDci dispensatione dignosciturobvenisse?
munditia sordidari, cum scriptum sit « Mundamini : Recedant ergo t.ilium desideriorum sine verecundia
qui fertis vasa Pomini {Isa. i.ii), » sed ctiam quod impudorati favores, et licet invili perceperint ipiod
dictu ncfas cstjiiuoqiie uxoribuscopulari. assercntcs non morcbantur haberc, libentcr tamen ac cylosto
hoc ideo sibi licere,quia benedictionem a pdutifice ne- retineBnt merilum, quod nolendo propler terrenffi <

scinnt percepisse.Proinde,omni excusationum discis- consecuti sunt necessitalis eventu, ut lam invili j

so velamine, id pra^cipimus observari, ut cum iidem appetanl bona diligere, quam sponle videntur desi-

siibdiaconos ordinantur cuin vasis minislcrii benedic- dcnlos impugiiarc. Quod si quis jiost lioc poreuuis
j

tio eis ab opiscopo detur,siciit in quibusdamEcclesiis dispositioiiis cdiclum non siiiceriter sacris inhaeserit (

votuslastradit anli(pia,etsacradignosciturroiisuctu- cultibiis, et abjioiens a so gratiam quain accepit, rd- )

do subslare proIata,omni penitus abillissorde muiie- lahitur ad cnnjugium. morcsquc sa>culi altenta- i

rumacfamiliaritale remola.Quod sihocvulncre dein- voiit, voi oiiin rediro ad Iioc consliterit, mox onini

ce|)s fiicrintsauciati, mox eruiit siib pfoiiilentia' one- occlesiasti(;i ordinis digiiilate privotur, el utaposlata
ribus usqucad extremuin vitai monaslcris rcligaudi. a sanctin Ecclosifc liminibus, et sociolate fideliiim
 '

bl3 DECRETALILM COLLECTlO. S14

habealur prorsus exclusus, monasterii claustri? a non tam bene regendi licentia, quam se mansuetudo
donec vixeriL sub pu-niLentia retrudendus. impugnasse probatur, satis (ut opinamur) illi et
VIIL Reperimus quosdam divinis ofliciis mancipa- gloriosi principis et decreto sanctse synodi hujus
tos, tanta nescientia' socordia plenos, ita litteraruni contradictum esse conspeximus. Ita enim sanctus
et disciplinae ignaros, ut nec in illis probentur in- Spiritus per utrasque definitiones mortalium corda

structi competenter ordinibus, qui quotidianos ver- perflavit, ut vitali flatu verborumimposterum omnem
santur in usus. Proinde sollicite constituitur atque exureret male concupiscentium rabiem animorum.
decernitur ut nullus cujuscunque dignitatis eccle- Actum namque est definitionibus ipsis ut, quia pie-

siaslicte dcinceps percipiat gradum, qui non totum tatis divina? in comprehensibilisnaturaseconditioni
psalterium, vel canticorum usualium et bymnorum, mortaUum in unione personse conjunxit mysterio

sive baptizandi perfecte noverit supplementum. llli redemptionis humanse, nos quoque membra capitis
sane qui jam honord dignitatis funguntur, hujusce hujus malum et concupiscentiam, quae
et perfidiae

tamen iguorantiae ciecitatc vexantur, aut sponte su- « radix malorum est omnium {I Tim. vi, 10), » et
mant iutentionem necessaria perdiscendi, aut a « avaritiain quaj invenitur servitus idolorum
majoi-ibus ad lectoris exercitia cogantur inviti. Ab- {Eph. Y, 5) » pari simul igne ac mucrone totoque
surdum siquidem est eos, qui caeteros simpliciores 3 artiticio radicitus evellamus ac desecemus. Ab hinc
et laicoshabent docere, quibus et disciphnae et vitae ergo deinceps ita erunt in regni gloriam praeficiendi
debent esse veluti quoddam speculum, ad alicujus rectoi-es, ut aut in urbe regia, aut in loco ubi prin-
ordinis, vel dignitaLis prornoveri statum, qui legem ceps decesserit cum pontificum raajoruraque palatii
Dei iguorant, nec litterarum salteui mediocritate omnimodo eligantur assensu, non forinsecus ccetu,
sunt insigniti. Nulkis igitur ad sacra Dei mysteria aut conspiratione paucorum, autrusticarum plebium
tractanda veniat illotus aliquis, ignorantiae tenebris seditione tumultuosa, sed erunt catholicae fidei

cjKCuliens, sed solus is accedat quem morum innocen- assertores, eamque et hancquae imminet Judoeorum
tia et litterarum splcndor reddunt illustrem, aliter perfidiani et cunctarum haeresum injuriam defen-
ordinaturis et ordinandis imminente in postei"um dentes, erunt actibus judices et vita modesti, erunt
Dei et ejus Ecclesiae vindicta. in provisionibus rerum parci plus qxiam extenti,
IX. Nonae intentionis admonitu detecta est inglu- ut factione Scripturarum vel definitionum qualium-
vies horrenda voracium quae dum freno parcimoniae cunque contractus a subditis, vel exigant vel exi-
non astringitur, religioni contraire monstratur, di- gendos intendant, erunt in conquisitis obligationis
cente enim Scriptura : « Qui spernit minima paula- gratissime rebus non prospectantes proprii jura
tim decidit (Ecdi. xix, 1), » illi tantae edacitatis im - ^ commodi, sed consulentes patriae atque genti, De
probe grassantur , ut coelestia et pene summa rebus congregatis ab eis, illas tantnm sibi vendicent
coutemnere videantur. Et etiam quicumque qua- partes quas dictaverit auctoritas principalis verum ;
dragesimae dies qu;8 anui totius decimae putantur, quaecunque inordinata reliquerint, haereditabunt
qu* Domino consecrautur,
et in oblatione jejunii successores proprii eorum, et ante regnura justis-
quibus etiam saluberrima condilio humani ge- sime conquisita, aut filii, aut haeredes capiant jure
neris expiatur, dum a quatuor mundi parti- proximitatis.De affinium successione vel munere,
bus 125 '^^ hauc homo religionem crediturus quamvis inordinata relicta sint, aut primo tantum
adducitur, et quatuor elementis formatur, et pro- filiis, aut haeredibus frequenter proficiant vel pro-
pler trausgressionem Decalogi qualer decies con- pinquis. Ita in eorum cunctis actibus, moribus atque
venienter affligitur, illi qui temerarie haec om- rebus privatae legis auctoritas erit valitura, ut et

nia contemnunt , nec voracitatis ingluviem fre- pereuniter maneat inconvulsa, et non prius apicem
quod pejus est Paschalia festa iJlicitorum
nant, et regni quisque percipiat, quam se illam per omnia
esuum perceptione profanant, quibus ex hoc adeo suppleturum jurisjurandi taxatione deliniat. Cui
acerrime interdicilur, ut quisquis sine inevita! rv etiam legi vel decreto episcopah, non solum in fu-
necessitate, atque fragilitate, et evidente lan: .re, turo sed etiam in praesenti reverentiam apponentes,
seu etiam impossibilitate ^ ^adra-aetatis, diebus decernimus, ut quicunque detractor et non potius
gesimee esum carnium praesumpserit atteu.are, non venerator decreti ejusdem atque legis esse maluerit,
solum reus erit resurrectionis Domiuicae, verum sive religiosus ille sit, sive laicus, uon solum eccle-
etiam alienus ab ejusdem diei sancta communione, siastica excommunicatione plectatur, verum et sui
el hoc illi cumuletur ad poenam, ut ipsius anni ordinis dignitate privetur.
tempore ab omni esu carnium abstineat gulam, XI. Undecimae occasionis articulo decretorumi
quia sacris diebus abstiuentiae oblitus cst disci- universalium perenne dedimusfirmamentum, scien-
plinam. Illi vero quos aut aetas incurvat , aut tesquodinultimodasemper Deusoppositionejudicio-
languor exteuuat, aut necessitas arctat, non ante rum aerumnas relevat oppressorum; et sicut malis
prohibita violare praesumant, quam a sacerdote exigentibus hominum permittit exerceri penurias
permissum percipiant. ultionum, ita cum voluerit gravediues relevat prcs-
X. Decimae collocutionis assensu molestis actibus surarum; hinc et decreta pra-cedeutium Patrum ad
quibus sagax indagatio pictatis obviaret, decrevil, contentionis jurgium radicitus evellendum rite syno-
PAIUOL. CXXX. 17
 f5l8 A^PEND. AD S.-FC. IX. — ISIDORI MERCATORIS .ol6

dalem fieri censuere convenluin, ut illic de diver-^cipe jjlorioso, gratiarum actio, el revcrentiai ple-
sitate judiciorum protensfe lites habeant terminum nitudo a nobis omiiil)us in comnume ipsi clemen-
ubi sanctus Spiritus universalem coadunaverit cce- tissimo princi])i, bonorum gratifico largitori, cui
tum. Ab boc crgo Spiritu .sancto successiones qufeli- volorum instantia benigna Deus attulit complenda,
bet in posterum aut impune valeant commoveri, ut cujus dispositio piissima pressurarum removit
generalitas tuta valeat consistere, plena decernimus exitia , cujus temporibus confert justitia vigo-
unanimitate connexi, ut quaecumque pro fidei causis rem , el exuberat omnia opulenta, cui Dominus,
ecclesiasticisque negotiis aut in prfeteritis gestis, tempora diuturnam cum sanctis
post praesentis eevi
aut in preesentibus constitutis, aut in futuris etiam omnibus tribuat in remuneratione coronam. Nos
decretis, vel sunt vel fuerint definitione conscriptae autem omnes lianc decretorum seriem justorum
universalis auctoritatis, nullus deinceps contradi- et rectaj fidei vel pietatis ac justitise fontem
, ,

cere audeat, nullus vertere praesumat, nullus non nianantem, coram Deo et angelis ejus orthodoxis
implere contendat. Nam si quis ex religione contra omnibus et nunc et in futuro impensius com-
hsec inobediens, aut susurrans, aul certe lacerator, mendamus , obseci'antes ut hanc et reverenter
aut invidus, ac non potius eorumdem factor exsti- adimpleanl , et ab aemulis benigne defendant.
. terit, gratia et honoris sui et communionis sacrae B Contemnentibus autem eam divinse severitatis ultio
lugeat amissione multatus. Cum vero aut queelibet pavenda proveniat ; observantibus autem omnia
sancta synodus agitur, aut pacifice inter pontifices profluens pax perpetua et gloria sempiterna cou-
quidpiam definitur, si pauciores pernescientiam vel tingat. Hujus quoque sententia? fortitudine vel

contentionem forte dissentiant, aut commoniti a vigore decreti nostri seriem quam in serenissimi
plurimorum ccetu cum dedecore confusionis absce- Domini nostri Reccesiunthi regis edidimus nomine,
danl, aut excommunicationis annuse sententiam pro rebus a divae raemoriae patre suo quolibet
kiant. titulo exquisitis decernimus omnino constare
i
XII. Duodecimse qusestionispropositiouem, sacra- legem denique quam pro exsecranda principum
tissimi principis obsecrationem, piissima pro Juda?o- horrenda cupiditate idem clementissimus edidit
rumabominabili ac nefanda perfldia exsecranda, princeps simili robore Qrmamus , atque ut
nostro coetui perpatuit causa, quam idcirco in fine futuris retro temporibus modis omnibus obser
sententiarum censuimus esse ponendam ;
quoniam vetur, pari sententia decrcvimus ;
quae etiam ne
eamdem gentem delicti sui merito retroductam per taciturna temporum vel obliviosa vetustate dese-
diviuae sanctionis oracula capite positam, deflenius ,
rantur , huic nostrae constitutioni decrevimus
nuric esse in cauda , sed quia Christus ut pro '
utraque innectenda, ita cunctorum memorioe com-
nobis , ita quoque pro illis mortuus est, juxta mendamus, ut a cunctis regulis superius ordina-
quod « Non sum missus nisi ad oves quse
ipse ait : tis nequaquam maneant segregata. Caetera quoque

perierantdomus Israel [Matth. xv, 24), » necessa- decretorum nostrorum judicia, quae ab hac sancta
rium duximus summam pro eis impendei'e curani, svnodo noscuntur esse confecta, si quis convel-
pro quibus « suam ponere non dedignatus est ani- lere forsitan decreverit, aut temere implere ne-
mam (Joan. x, 15) » id quoque principali clementia glexerit, vel infringere quandoque voluerit, per
devotissime approbante, qusR ob hoc sui regni judicium omnipofenlis Dei anathema sit. Soli

apicem a Deo solidari pra^optat, si catholica? fidei autem Deo nostro gloria in saecula sseculorum.
pereuntium turmas acquirat, indignum reputans Amen.
orthodoxae fidei principem sacrilegis imperare, et
Subscriptio episcoporum numero ux. Decretum
infidelium societate pollui. Nihil aliud pro his
universalis concilii editum in nomine principis.
ex nostra sententia definitur ,
quam ut decreta
concilii Toletani, quod divae memoriae Sisenandi Soliditatem reddidisse fracturae atque fecisse

regis aggregatum est tempore, a nobis ac poste- rv consurgere quod exstiterat collisum , et iucre-

ris omnimoda suppleantur intentione. Qui autem mentum est hujus mercedis et plenitudo consum-
ab ejusdem synodi voluerit senlentia dissentire, ut matae porfcctionis. Ponderi etenim collidentis ruin;»'

vere sacrilegum, noverit se condemnari. Divinae si aequalium proximorum cura convenit obvinri',

Trinitatis inseparabile nomcn sicut inspiratione quauto grandioris erit culpae praelibatae incuriaj

mirabili nostrum tractatum primordio illuminavit, discrimen incuiTere, non quo valent, ex com- si

itaconsummationesublimi eumdemjam perficiendo muni onere sibi commissos procurcnt populos subli-
concludat, ut in illo sit nostrum explicuisse a mare Properandum ergo est inter ruinas colli-
!

quo nobis fuit inchoasse. Damus ergo gloriam sionura catervas eripere coUisorum ut ex hoc ,

et honorem eidem sanctae et indivisibili Trinitati, jugiter et ultra nec vigorem nocendi habeat exse-
quae nobis et hfpc dicere contulit, el in se dicta cranda pressura , et omnis comprcssus novcrit

complevit, quae roformavit in extremiiatc saeculo- snnctae sanctionisesse sibi collata remedia.
rum remedia oetatum, et resolvil ligamina vincu- Cuni decursis ergo tcmpoi-ibus dune damna-
loiiim. Sit gratiaruni salus et benedictio exerci- tionis sese potestas gravis attolleret, et in juh-
tuum Domino superserenissimo Reccesiuntho, prin- jeclis populis impiorura dominatus non refonna*
ol' DECRETALIUM COLLECTIO.
ret jura regiminis sed aspeximus 4 mus et deflemus, ut eorum agnitis ruinis non aliud
excidia ultionis,

subditorum statum non ex ordine vegetari rec- possimus quam divinse judicia considerare promis-
toris, sed dejici ex gravedine potestatis. Con- sionis, quorum domorum spolia et potentiarum

traxerunt enim reges elata fastigia in bifronti dis- divilias simul ac praedia ita conspicimus prorsus
sidio motoris, et aut in culpis lex ardua ssevie- exinanita, ut nec fisci usi])us commoda, nec palati-
bat, aut in spoliis favorem lex voluntaria commo- nis ofliciis reperiantur in remedium salutare collata.
dabat, inde moestos animos non spes fovebat Cujus rei serie ex utroque concurrente, dum et ju-
ex: munere, sed tolerantia vexabat in funere. dicatos sententiajudiciorum eIisit,ineorurabonisad
Unde jam in reparationis occursu, non tamen nos ipsorum vicem munificatus nemo surrexit, pene non
abire sola ratio cogit, verum et ipsa commotio tenuisse disciplinam in ordine, sed defectum posuisse
rerum impellit, ut ex omnium deliberatione ani- pensantur in gente, illo majoi-i salutis dispendio cu-
morum concordi illa maneat sententia dicti, quse mulato, quia tam hsec quseajudiciis vigorjudiciorum
et finem ausibus rite ponat illicitis, et consul- abstraxerat quum illa quge qualiscunque proventus
tum salvandis jure ferat populis. Quosdam nam- ordine profligationis contriverat, tota proprietatis
que conspeximus reges, postquam fuerint regrni principum amplitudo in sinum suse receptionis in-
gloriam assecuti, extenuatis viribus populorum .D cluserat. Sicque solo principali ventre suppleto,
regise proprise congerere lucrum, et, obliti quod cuncta totius membra gentis vacuata languescerent
reges sint vocati, defensionem in vastationem con- ex defuncto. Unde venit ut nec subsidium medio-
vertunt, et vastationem defensione pellere defu- cres, nec dignitatem valerent obtinere majores, quia
giunt, illud gravius innectentes quod ea quae dum solius potestatis vigor maxiraa occupavit, totius
videntur acquirere non regni deputant honori vel plebis status nec minima jura defendit, atque cum
gloria?, sed ita malunt in suo jure confundi, ut omni palatino simulque cum majorum mino-
officio

veluti ex debito decernant haec in liberorum poste- rumque conventu, nos omnes, tam pontifices quam
ritatem transmitti. Quamobrem in proprietatis etiam sacerdotes et universi sacris ordinibus famu-
illa conantur redigere sinu, quse pro solo constat lantes, concordi definitione decernimus et optamus,
illos imperii percepisse fastigium, et illud in juris ut omnis conquisitionis protligatio in omnium rerum
proprii collocant antro, quod populi utilitatis ac- viventium immobiliumque, et moveri valentium cor-
quisitum esse constat obtentu. Nam numquid ad pore vel specie, forma vel genere, quae a gloriosae
illos, aut populorum adventus, aut rerum poterat memorise Cindasiuntho rege a die quo in regnum
concurrere census, nisi exstitissent gloriee subli- dignoscitur conscendisse repertus, quolibet modo ex-
mati culminibus, aut ab aequalibus illi potuerint stiterit, omnia in serenissimi atque clementissimi
rerum coacervatione ditari, nisi per subjectos glo- doraini nostri Reccesiunthi principis perenni tran-
rioso apice potuissent attolli? Omnia rectae totius seant potestate et perpetuo deputentur in jure, non
plebis memoria subjecta ad principale caput revelat, liabenda parentali successu sed possidenda regali
attenlum debitaj jussionis obtutu negotiorum ab congressione : ita ut juste sibi debita quisque perci-
illoprospectant remedium, cui modo gratura, piat, et de i-ebus ad reniedia snbjectorum quaecun-
modo debitum irrogant censum. 126 Regalis que elegeritprincipis voluntas exerceat, illistantum-
proinde orthodoxa sublimitas haec cuncta sibi de- modo exceptis qua; memoratus divae memoriaeCin-
bere convincit, ex quo se regem recognoscit, et dasiunthus princcps ante regnum aut ex propriis, aut
inde conquisita non alteri cpiam sibi juste dofen- ex justissime conquisitis visus est habuisse. In quibus
dit.Unde non personae, sed potentiae subdi haec cunctis filiis una cum glorioso domino nostro Rec-
debere non ambigit. Regem oiterna jura faciunt, cesiuntho rege maneat divisio libera, et possessio
non persona, quia non constat sui mediocritate, sed pace plenissima. Sed iilae res quas praedictus princeps
ublimitatis honore. Quse ergo honori debeant ho- de justis proventibus filiis suis, vel quibuslibet justis-
ori deserviant, et qusereges accumulant regno re- J) sime visus est contulisse vel reliquisse omnes in
inquant, ut quia eos regni gloria decorat, ipsi quo- eoruni jure maneant inconvulsae, illa hujus negotii
lue regni gloriam non extenuent, sed exornent. servata verilate, ut quia grata voluntas domini nostri
iabeant deinceps jure conditi reges in regendo ju- Reccesiunthi regis reddere decernit unicuique justis-
iicia justa, iu parcendo pectora prompta, inconqui- sime debita, nemo invasionis calumniam moveat,
'endo studia parca, in conservando vota sincera, ut aut damna requirat praeter quae gloriosre memoriae
anto gloriam regni cum felicitate retentent, quanto genitorem ejus qusedam indebite habuisse consti-
ura regiminis et mansuetudinis conservaverint et terat.
equitate direxerint promissae praemium ditionis. Ne Lex edita in codcm concUio, imperante principe glo-
lon prodisse putetur ex fomite rationis, revelare rioso.

onvenil evidentissima specie operis, ut ex illo nos !n nomine Domini, Flavius Reccesiunthus rox,
Joneos assertores habcat probitas veritatis, ex quo eminentiae celsitudo lerrenae lunc salubriussublimia
emper semetipsam rescrvaveril qualilas aclionis. probatur appetere, cum saluti proximorum pia cer-
lcce enim ita ex gentis nostrae mediocribus majori- nitur compassione prodesse, unde solet contingere
lusque personis mulfos hactenus corruisse reperi- ut plus commodi de aliena salute conquirat, quam
 ;i9 APPEND. AD S.£C. IX. — ISIDORI MERCATOIUS 520
de propria humilitate quisque proficiat. In multis ^ Siuiilis quoque sententia do terris, vineis atque fa-
enim quia mullorum salus attenditur, majoris lucri muiis observetur, si sine scripturse textu tantum-
summa perficitur. Ipsi autem,quia privati commodi modo coram testibus quolibet pacto fuerit delinitio.
fructus appetitur, non satis est si unius benelicii prae- De rebus autem omnibus a tempore Simitiilani regis
mium conquiratur. Hinc et illa rpgendarum tantum- huc usque a principibus acquisitis, aut deuiceps si
dem salus est plebium, quae non suos fines privata provenerit acquirendis, quaecunque forsitan princeps
voluntate concludit, sed quae universitalis limites inordinata sive reli(juit,sive reliquorit, quse pro regni
communi pietatis lege defendit. Quapropter ne apice probantur acquisita fuisse, ad successorejii
salutaris ordo imperialibus videatur verbis potius tantummodo regni decernimus pertinere, ita habita
obtineri quam pactis, de sublimitatis obtentu decli- potestate, ut quidquid ex his elegerit facei^e, liberum
namus ad vota supplicum tranquillse visionis aspe- habeat velle. In illis autem rebus quae ipsis aut de
ctum, ut inde salutaris compassio habeat commo- bonis parentum, aut dc quorumcunque provenerint
dum, unde plebes adeptse fuerint supplicationis successionibus proximorum,ita eidem principi ejus-
efTectum. Cum ergo pra?cedentium serie temporum que (si illii dcfuerintj hwredibus legitimis heereditatis
iramoderatior aviditas principum sese prona dif- jura patebunt, sicut etiani cajteris iege vel conces-
funderet in spoliis populorum et augeret eis proprie- B sione paterna patuisse noscuntur. Quod si aliquid de
tatis censum serumna flebilis subjectorum, tandem rebus quorumcunque parentum autproximorum non
supernae i"espectionis affectu nobis est divinitus in- solum successione, sed etiam qualibet collatione,
spiratum, ut quia subjectis regibus reverentiam aut quocunque contractu ad jus ipsius pervenisse
dederamus, principum quoque excessibus retinacu- patuerit, si contingal hsec inordinata relinqui, non
lum temperantise poneremus. Proinde sincera man- ad successorem regni, sed et ad filios vel haeredes
suetudinis deliberatione tam nobis, quam cunctis ejus qui conquisivit specialiter omnis eadem con-
glorite nostreesuccessoribusalTuturis, Deo mediante, quisitio pertinebit. Nam de illis rebus quae idem
legem ponimus, decretum divalis observantite pro- princeps ante regnum, aut ex proprio, aut ex justis-
mulgamus, ut nullus regum.impulsionis suae quibus simo conqoisito dignoscitur habuisse, irrevocabili
cunque motibus aut factionis, scripturas de quibus- ordine aut facjendi quod voluerit potestas manebit,
|
libet rebus alteri debitis ita extorqueat, vel extor- aut certe filiis ejus successio plena patebit. Quod si

quendas instituat, quatenus injuste ac violenter filii defuerint, legitimis haeredibus ex his quae inor-
indebitarum sibi quisque probare possit dominium dinata reliquerit, hasreditario jure adire licebit.

rerum. Quod si alicujus gratissima voluntate quid- Hujus sane legis sententia in solis erit principum
piam de rebus a quocunque perceperit, vel evidenti ^ negotiis observanda atque ita perpetim valitura, ut
praestatione lucratus aliquid fuerit, in eadem scri- non ante quispiam solium regale conscendat, quam
ptura patens voluntatis praestitae conditio annotetur, juramenti foedere hanc legem se in omnibus implere
per quam aut oppressio principis, aut conferentis promittat, quacunque vero aut per tumultuosas ple-
fraus evidentissime detegatur, et si patuerit a no- bes, aut per absconsam dignitatcm publice machi-
lente fuisse scripturam exactam, aut rcsipiscat im- natum, adeptum esse constiterit regni fastigia, mox
probitas principis, et evacuet quod male construxit, idem cum omnibus tam nefariae sibi consentientibus,
aut certe post ejus mortem ad eum cui exacta est et anaLhema iiat, et Christianorum communionem
scriptura, vel hreredes ejus, res ipsae sine cunctatione amittat, tam dirae percussiouis ultione collisus, ut
debeant revocari. lllae autem les, quai remota omni omnis divini ordinis cultor qui iili communicare pra;-
comprehensionis argumentatione, sed mera libidine sumpserit, simili cum ipso damnatione dispercat, et
directo modo transicruut in principis potestatem,in poena tabescat. Xam si quis legis hujus seriem ox
eis perenniter jure perdurent, et quidquid ex rebus ofticio palatino malevolendo, aut detrahendo lace-
ipsisidem princeps ordinare voluerit, su;e potestatis rare voluerit, aut evacuando quandoque ut silenter
arbitrio subjacebit. Verum ut onme hujus negotium pv insultans vel aperte resultaus, proloqui deteclus
actionis roboret sinceritas veritatis, cum quarum- exstiterit, cunctis palatinae dignitatis consortiis et
cunque rerum scripturaein principis nomine exstite- ofliciis mox nudatus, omnium i"erum suarum dimi-
rint, ab his quos elegerit princeps diligentissimeper- diam partem amittat, et in deputato sihi loco redactus
quirantur,si non aliquod indicium aut de imprcssione lotius palatii maneat societate seclusus. Heligiosus
principis, aut de fraude scripluram facientis modo etiam qui se in hac culpa devolverit, simili reriun
quocunque cognoverint. Ac sic aut rite facta series proprielalis suae dispendio subjacebit.
scripturae permaneat, aut irrite confecta vanescat.

INCII>IUNT CAPITULA CONCILII TOLETANI NONI.

1. Ut de rebus ecclesia^, nihil episcopi auferant, et rint earum habeant curam, ipsique illic ministros
qualiter proximi fundatoris ecclesiae sollicitudinem eligant servituros.
gerant. 3. si dc rebus ecclesiap pro prosstatione aliquid
2. L'l fundalores ecclesiarum (juoadusque vixo- dari dicatur, causa praestiti cogiioscatur.
 ,,

521 DECRETALIUM COLLECTIO. S22

4. Quod de conquisitis rebus inter ecclesiam et ^ H. Quod servilibus clericis dare debeant episcopi
sacerdotis hseredes aequalis divisio fiat. libertatem.

5. Si episcopus monasterium facit vel parochia- 12. Quod post mortem sacerdotis in libertate ser-
nam ecclesiam ditat, quartam partem de rebus ec- vis collata annorum tempus debeat computari.
clesiaj conferat.
13. Ut ex Hbertis ecclesise et personis ingenuis
6. Ut episcopus tertiam partem ecclesiasticarum
geuiti ab obsequiis ecclesiee non recedant.
rerum sibi debitam, cui elegerit, conferat.
7. Ne extra constitutum ordinem moi'ientis sacer- 14. Quod si liberti ecclesiai ad eam reverti no-
dotis hseredes rem ejus adire prsesumant. luerint, omnis eorum regula juri applicetur ecclesiae.
8. Ut in scripturis quas sacerdotes vel ministri 15. De obsequio et disciplina libertorum ecclesise.
injuste fecerint, post mortem habeant annorum Quod liberto ecclesia? nihil de rebus suis in
16.
numerum computatum. alieuum liceat transferre.
9. Quantum commodum si episcopus tollat de ec-
clesia cujus tumulaverit sacerdotem.
17. Ut baptizati Judaei cum episcopis celebrent
dies festos.
iO. De damnatione filiorum qui ex sacerdotibus
et ministris geniti probantur.

127 INCIPIT CONCILIUM NONUM TOLETANUM.

Habitum aera dclxiii, anjio tertio ReccesiuntJu regis. Kal. Novemb. ab episcopis septemdecim.

Cum canonicBe diffmitionis edicto, in Toletana urbe si talia episcopis agere tentet, metropolitano ejus
pro peragendo concilio, post dies Kalend. Novem- haec insinuare procurent. Si autem metropolitanus
brium, anno septimo Reccesiunthi principis gloriosi, r» talia gerat, regis haec auribus intimare non differant.
in basilica sanctae Mariae seraper Virginis in unum Ipsis tamen Iiaeredibus in eisdem rebus non liceat

fuissemus Domino favente collecti, id communi de- quasijuris proprii potestatem proferre,nonrapinam,
finitione decrevimus ut, capitula quse in priscis ca-' non fraudem ingerere, nec violentiam quamcunque
nonibus minime habebantur inseiia,pari promulga- praesumere sed hoc solum in salutarem sollicitu-
;

i'entur sententia, et antiquis jungerentur regulis pe- dinem adhibere, quod aut ut in nullam noxam ope-
renni jugitate mansura, et omni reverentia conser- ratio nocens attingat, aut ut in multam aut partem
vanda. Sed quia nequaquam recte subditos judicat aliquam salutaris merces assumat.Siquis vero dein-
qui non seipsum prius justitiae censura castigat ceps haec monita temerare voluerit, et male rapta
aptum nobis et expedibile visum est ante nostris cum confusione lestituet et excommunicationis an-
excessibus imponere modum, et sic errata corrigere nuae sententiam sustinebit.
subditorum. Tunc namque melius judiciorum exor- II. Cum saepe sit solitum, etiam illa quae non de-
dia dicuntur,cum judicium antedisponitur, eo quod bentur prece supplicationis et vi quodammodo extor-
potius judicii forma completur cum negotiorum prin- queri doloris, quanto magis et sine obstaculo con-
cipiis aequitas judicantium antefertur. Ideo exor- cedi debent exquisita simul et ordine juris et dolore
dium aequitatis inchoari a judicibus debet, ut per- C compassionis? Quia ergo fieri pierumque cognosci-
fecta juris causatio limitem apertius formet. tur, ut ecclesiae parochiales, vel sacra monasteria,

Cap. I. Omnis itaque rei ecclesiasticae quantitas ita quorumdam episcoporura vel insolentia vel in-
sicutremedium veniae tribuit conferenti, itadamnura curia horrendam decidant in ruinam ut gravior exo-
rite prseparat fraudatori. Et ideo nullus sacerdotura riatur aedificantibus moeror, quam instruendo gaudii
vel ministrorum ex rebus ecclesiae quae in quibus- exstiterat labor, unde pia compassione decernimus
cunque locis a fideiibus largiuntur aliquid auferat, ut quandiu earumdem fundatores ecclesiarum in

et'juri suo aut cathedrte civitati connectat. Devotio hac vita superstites exstiterint, pro eisdera locis cu-

enim uniuscujusque sicut giatauter votura coutulit ram permittantur habere sollicitam etsollicitudinem

Deo,itadeQnivitquod plenitudovotorum conservare- ferre praecipuam, atque rectores idoneos in eisdem

tur in loco in quo velut si locata teneutur, manet basilicis iidem ipsi offerant episcopi ordinandos.
gratia offerentis, ita si frustrantur, irarainet perni- Quod si tales forsitan non inveniantur ab eis, tunc
cies defraudantis. Verum ut hujus rei potior solidi- quos episcopus loci probaverit Deo placitos sacris
tas habeatur, condignis filiis, vel nepotibus, hones- cultibus instituat cum eorum conniventia servitiiros.
tioribusque propinquis ejus qui construxit vel dita- Quod si superstitibus eisdem fundatoribus rectores
vit ecclesiam licitum sit hanc bonaj inlentionis ha-
D ibidem praesumpserit episcopus ordinare, et ordina-
bere solertiam, ut si sacerdotem seu ministrum ali- tionem suam irritam noverit esse, et ad verecundiam
quid ex collatis rebus prffividerint defraudare, aut suam alios in eorum loco quos iideni ipsi fundatores
coinmonitionis honestie conventione conipescant condignos elegerint ordinari.
aul episcopo vel judici corrigenda denuntient. Quod m. Si sacerdotes vel ministri de rebus ecclesiee
 523 APPFND. \D Sf.C. IX. — ISIDORl MERCATORIS Bi4
quidpiam alicui sub prfestationis obtentu concedant,
J^
ccntia de rebus ecclesia-, aut non retineat ratio plena,
instrumenti causam evidenter exponant, ut hoc aut aut fraus non inveniatur illuta. Quod si presbyteri aut
juste confecta transactio innotescat,aut fraus incom- diaconi fuerint, quos obiisse consliteril, non sine
petens quse latet appareat, aliter vero pro hujus ne- agnitione sui episcopi rem ejus haeredibus adire li-

gotii causa deinceps scriplura confecta non valeat. cebit. Quisquis sane post heec transgressor inventus
IV. Sacerdotes vel quicunque illi sunt quibus ec- exstiterit ,
pro his qua? non exspeclato ordhio
clesiasticarum rerum cura commissa est, qupecunque adierit invasionis damno logis sententice subj.i-

administrationis suaj tempore emerint, si de rebus cebit.

propriis, vel vile, vel parum habuerint, ad ecclesiae VIII. Si sacerdos vel rninister, dum gubernacula
nomen, cui chartarum praesunt iustrumenta confi- ecclesiarum administrare videtur , contra Patrum
cere ,
procurent. Non enini coiivenit ut ecclesia, sanctiones de rebus ecclesije defuisse aliquid digno-
quoe suspicit externum efficiat in alieno divitem, scitur, non ex die quo talia scribendo deci*evit, sed
et in suo retineat fraudatorem. Hi vero qui suarum ex quo talia moriendo definita reliquit supputationis
rerum noscuntur habere compendium, ex omni re ordo substabit, nusquam enim ad triennium tempo-
quam post ordinalionis suae diem visi sunt acquisisse, ris pertinebit vita irrite judicantis, quia status
sive aliqua sint instrumenta confecta, compensata " contractuum initia non siimpsit ab origine sequi-
tum juris sui quam ecclesiasticarum rerum habitu- fati

dine, si seutriusque rei quantitas exoequaverit, inter IX. Plerique, dum rapinis inhiaut ut non debent,
ecclesiam et decedentis hseredes sequo jure conqiii- aut miserationis opus condigne non implent, aut
sitio pertinebit. Si autem qua?Iibet pars majori cu- indebita ipsi miserationi damna permisceut. Ideo-
mulo sui juris excreverit, majorem portionem etiam que ne amplius misericordia opus exsecrabiliter
in divisione percipiet. Quicunque vero de prcedictis labalur, id communi decreto sancimus ut, cum pon-
sacerdotibus vel ministris pro sui utilitate atque tificem mori contigerit, episcopus qui ad humandum
amicitia vel praestatione, aut quocunque modo, aut corpus advonerit, descriptis thesauris atque orna-
per scriptura^ seriem aliquid meruerint a quolibet mentis omnibus,si locuples decedenlis ecclesia fuerit,
praecipere, in rebus ecclesiasticis non poterunt nu- non amplius quam libram auri exceptis ornamentis
merari, sed quod exinde voluerint facere in ipsorum ccclesice cum gratia oficrentium auferre perteutct.
voluntatis arbitrio subjacebit, quia si hocpost eornm - Si vero minor rebus extiterit, dimidiam libram sibi

mortem inordinatum fortasse remanserit, ecclesia licenterusurpet, nam ethaecusurpareipsarationulla

haec sibi cui praetuit, vel minister exstiterit, in per- permitteret, nisi ejus qui convenit sacerdolis inju-
p
petuum vindicabit. riaecontemplationeantiquitashocusurpataservasset.
V. Bona? rei dare consultum, et praesentis habe- Porro breve descriptarum rerum sub fideli ratione
tur vitae subsidium et aeternaj remunerationis exspe- hic qui descripsil dirigere metropolitano curabit.
ctari ceruitur praemium. Quisquis itaque episco- Metropolitanus autem ex eadem morientis ecclesia
porum in parochia sua monasterium construere nihil prorsus auferre praisumat, sed solam qua^ ad
forte voluerit, et hoc rebus ecclesiae cui prossidet eum pertinet curam salularem impondat.
ditaverit, non ampiius ibidem quam qninquagesi- X. Cum multffi super incontinentia ordinis cleri-

mam partem dare debebit, ut hac temperamenti corum hactenus emanaverint sententiie Patrum, et
aequitate servata et cui tribuit cftmpetens subsidium nullatcuus ipsorum formari quiverit correctio mo-
conferat , et cui tollit damna gravia non infligat. rum, usque adeo seutcntiam judicantium protrac-
Ecclesiam vero quae monasticis non informabitur tavere commissa culparum, ut non tantum ferretur
regulis, aut quam pro suis magnificare noluerit scri- ultio in auctoribus scclerum, vcrum et iu progenie
pturis, non amplius quam centesimam partem cen- damnatorum. Ideoque quilibet ab episcopo usque ad
sus ecclesiae cui praesidet ibidem conferre licebit, ea subdiaconum deinceps vel ex ancillae, vel ex ingenuae
tamen cautela servata, ut unam tantummodo quse D dcteslando connubio in honore co)istituli filios pro-
placuerit ex duabus remunorationem assumat. crearent, illi quidem ex quibus geniti probanturca-
VI. Cuin praiterilis sanclionibus notissirnum ha- nonica censura damnentur. Proles aulem aliona pol-
beatur, qua^ de rebus parochialiunrecclesiarumpars lutione non solum haereditalem parentum nusquam
episcopo conferatur, opportunc tamen duximus de- accipiet, sed etiam in servitutem ejus ecclesire, de
cernendum, ut si episcopus tertiam quani de rebus ciijus sacerdotis vel ministri ignominia nati siuit
eisdem sanctione paritcr sibi debitani novit, aut jure peronni nianebunt.
ipsi ecclesiae cujus res esse patebit, aut alteri cccle- \\. Qui ex familiis ecclcsiae servituri devocantur
siae cui elegit conferre decrevcrit, et licilum maneat in clerum ab episcoj^is suis, libertatis necesse est ut
et irrevocabile robur ejus sentcntia ferat. l)ercipiant donum, et si honesise vitae claruerint me-
VII. Propinqui morientis episco[)i nihil de rebus ritis, tuni dcmum majoribus fungantur officiis.Quos
ejus ahsque metropolitani coguitione usurpare ytvai- vcro flagitii sordidaveritiucorrigiijilis noxa, perpetua
sumant; quod si is qui recesserit metropolitanus servifus conditionis religct in catena.
fuerit, succcssores senleutiam ejus autconcilium sus- XII. Si sacerdos libertatem sorvis ecclesice con-
tincldiiil. iiP |i.issiin Ii.'p|-eiii!:ili> adcunda^ danda li- fcrro volucrit, non a die confcitionisscriptura tcni-
 b2o DECRETALIUM COLLECTIO. 520

piis anuorum computalum tcuebii, sjd ex quo ^ niliil licebit iu extraneum dominium transactiono
eum qui scripturam confecit verius obiissc con- quacunque deducere, sed si ex his quselibet vendcro
stiterit. foitasse voluerint, sacerdoti ejusdem ecclesioe offo-

plerumque rant con venienter emenda.earumque rerum pretia ut

XIIL Excessibus libertorum ecclesiffi

paternam videmus ecclesiam conversari, et bicipiti

eis placuerit aut dispensent, aut babeaut. Nam et in

coacti sumus taedio condolere, uuo, dum superbia

dominium partis alterius rei suai censum nullomodo
dum transire permittimus. Suis ergo filiis vel propinquis
reluctantis auctor contenmitur liberlatis, altero,
libertas superbientis in conditionem relabi cogitur ejusdem ecclesioe vel servitio vel patrocinio subju-

servitutis. Ideo cum jam pr«teritis Patrum regulis gatis qujECunque vendere vel donare volueriut adi-

multae super hoc diversse conslitutionis emanaverint

tusomnino patebit.
sanctiones, tamen quoddam in plenitudinem rei
XVIL Baptizati Judaei quocunque loco certo tem-
pore conversentur, festis tamen preecipuis Novi Te-
aptum conspeximus adbuc inneclere complementum.
stamenti serie consecratis, ac diebus illis quos olim
Igitur sicut legum reverenda sauclio censuit, ita
sanctione veteris legis sibimet censebant esse solem-
servari totius generationis uobilitas dedit, ut in nulio
aiiena commistio maculet, quod generositas propria nes, in civitatibus publicisque conventibus cum
decoravit. Unde cunctis libertis, tam
ecclesiarum ^ summis Dei sacerdotibus celebrare praecipimus, ut
viris quam feminis eorumque propagini, interdici- eorum conversationem et fidem et pontifex approbet
et veritas servet. Hujus vero temerator edicti, prout
tur judicio generali, ne deinceps causa counubii aut
episcopus permiserit, aut flagris aut abslineutia?
Romanis ingenuis copuleutur aut Gothis. Quod si
hoc factum quandoque patuerit, permistione tali subjacebit. Expletis omnibus quae ad honestatis re-
nunquam merebitur jus debita; gulam in collationem venere fraternam, grates
1 28 genita proles
dignitatis, noc ecclesiai unquam carebit obsequiis,
exsolvimus immortali Domino soli cujus dispositione

cujus beneficio donum meruisse noscitur libertatis.

mirabili ad hunc sanctse congregationis coetum me-
XIV. Si contiugat quemcunque de libertis eccle- ruimus adunari, ut communis visio prosperitatem
ostenderct, et pari junctione concordiam assignaret.
siseeorumque prosapise, contra primeevas moder-
Obsecrantes ejus misericordiam largam, ut serenis-
nasque Patrum regulas, aut Gothis, aut Romanis
ingenius copulari, tam illis quam eorum stirpi non simo Domino et amabili Christo, Reccesiuntho prin-
cipi glorioso, ita praesentis vitae felicitatem impendat,
hcebit ab ecclesise patrocinio evagari, sed ad debita
redire nolue- ut angelicae beatitudinis gloriam post longaeva tem-
obsequia reverti cogendi suut; aut si

parentes eorum ab ec- pora concedat, atque ita nos ejusdem felicitatis lae
rint, quaecunque vel vel ipsi q
clesia suntadepti, vel in ejus patrocinio visi sunt con- tos efficiat, ut in terra viventium remuneraturos at-

quisisse, insistente pontifice, in ditionem propriae ordinem saluberrime re-

toUat. Antiquitatis dehinc
tinentes postquam rationem festi Paschalis frater-
reducantur ecclesiae.
nitas vestra cognovit, noverit se anno venturo die
XV. Ecclesise liberti eorumque progenies eidem Kalendarum Novembrium causa peragendi concilii
basilicae, de qua libertatis gratiam merueruut, obse-
in hac urbe favente Domino congregari, ut simili
quia prompta, sinceraque parabunt, quia sicut in disceptatu, aut quae prospexerimus congrua decer-
hoc obsequio pro possibilitate sui quod utiles inge- namus, aut solius pacis conventu lcetemur. Consum-
nui dabunt, ita quoque in emendatione culparum
matum est hoc sanctum concilium die octava Ka-
quod inutiles ingenui sustinebunt.
lendarum Novembrium, anno feliciter seplimoregni
XVI. Libertis ecclesife eorumque propagini ex serenissimi atque clementissimi domini nostri Rec-
omnibus qute de jure ecclesiae noscuntur habere, cesiunthi regis, aera dclxvii.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILIi TOLETANI DECIMI.

I. De celebritate annuntiationis DominiccB. t\ 5. De sanctimonialibus feminis quae propositura
2. De his qui adversus principem conjuraverunt. abjecerunt.
3. De episcopis qui monasteriis vel ecclesiis 6. De his qui in parva aetate coram parentibus
consanguineos suos, vel sibi faventes praeficiunt. religionis habitum tenuerint, vel usque ad quar-
4. De professione et habitu viduarum sanctimo- tum annum liceat parentibus filios tradere reli-

nialium. sioni.

INCIPIT GONCILIUM DECIMUM TOLETANUM.

yEra DCLxviii, mifio octavo Reccesiunthi regis.

Gratulationem nobis spiritualem contulit divina animi, et in conventum loci, referentes gratias invi-
gratia, quando tribuit inter nos et salutaris disci- sibili Deo, et glorioso rerum domino Reccesiuntho
plinae frequentiam convenire ad pacificorum studia regi, cujus sanctissimo voto reteuta paternitatis
praeoptata. Congregalis ergo aobis et in concordiam sanctae traditione ad sacrum quivimus adunari con-
b27 APPEND. AD S,£C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 828
venlum, has subter annexas regulas concordi defi- \ conteraui quideni magnitudine decentis poterit gra-
nitione prolatas a^terna statuimus manere lege vitatis, sed quia honesta sollicitudo cohibere prope-
prfefixa. rat, quod frequentata usitatio vitare non curat,
Cap. I. De celebritate festivitatis divinae Matris, cum idco et cum quorumdam paternorum sanctionibus
nihil fidei sinceritas per diversitatem adversum in- decretorum et institutionibus sit legalibus cautum
currat, et unitatem cathoUcBe regulaj varietas nulla ne contra salutem principum, gentisque, aul pro-
decerpat, est tamen quod nisi temporum unitate priae patriae quisquam meditari conetur adversum,

servetur, et dissidium indiscissae unitatis parturiat hocunumspecialiternuncdepromiturobservandum,

et sacramentorum unitate constare non valeat. ut si quis religiosorum ab episcojto usque ad ex-
Hinc est enira quod Paschale festum uno die cele- tremum ordinis clericorum sive monachorum ge-
bremus et tempore, ne iu Judaicum decidamus er- neralia juramenta in salutem regiam gentisque aut
rorem. Hinc adventum sancti Spiritus post resur- patriae data reperiatur violasse voluntate profana,

rectionem Domininisiexspectemustempore definito mox propria dignitate privatus, et loco et honore

dierum numero, non possuraus impleri ejusdem Spi- habeatur exchisus, eo miserationis obtentu tantum-
ritus dono, quoniam si caret plenitudine numeri, modo reservato, ut an locum, an honorem, an utra-

carere potest et mysterii sacramento; hinc nativi- B Que possideat concedendi jus licentiamque princi-
tatis Dominicse sacrum quo evidenter de utero Vir- palis potestas obtineat.

ginali Verbum prodiit caro factum absque dubio ser- III. Reverentiae totius auditu percipiatur, quia res
vat et temporis cursum, et repra^sentat speciale dura nonfrustra cogitur hac duriori exstirpari cen-
diei momentum. Si ergo nativitatis et mortis hu- sura. Agnovimus enim quosdara pontifices praecepti
jus incarnati Verbi dies absque immutatione ita cer- Pi'incipis apostolorum, qui ait : « Pascite qui in
tus habetur, ut absque diversitate in toto orbe ter- vobisest gregem, non coacte, sed spontanee,neque
rarum ab omni concordi Ecclesia celebretur, cur dominantes in clero, sed forma facta gregis {I Petr.
non festivitas gloriosfe matris ejus eadem observantia V, 2) ; » ita esse immemores, ut quibusdam mo-
uno simul ubique die, simulque habeatur honore? nasteriis, parochialibusque ecclesiis, aut suse con-
Invenitur etenim in multis Hispanioe partibus hujus sanguinitatis personas, aut favoris participes ini-

non uno die, per omnes anno-

sanctae Virginis festum quum saepe statuant in praelatum, ita ilUs providentes
rum circulos agi. Quo enim transducit homines di- commoda inhoncsta, ut aut eis deferantur quae
versitas temporum dum varietatem celebritatis non proprio episcopo dare justus ordo depoposcerit, aut
habere probantur. Qua de re quoniam die qua inve- quo? rapere deputati exactoris violentia poterit.

nitur angelus Virgini Verbi conceptum, et nuntiasse Proinde decenter omniblis placet in praesenti tale

verbis, et indidisse mii'aculis, eadem die festivitas rescindere factum, et non esse de caeterofaciendum,
non potest celebrari condigne, quod interdum Qua- nam quisquis pontificum deinceps, aut sanguine pro-
dragesima vel Paschalc festum videatur incumbere, pinquis, aut favore personis quibuscunque devinctis,
in quibus nihil de sanctorum solemnitatibus sicut ex talia commendare lucra tentaverit et suum nefandae
antiquitate regulari cautum est, convenit celebrari, praesumptionis excidium, et quod jussum fuerit de-

cum secundum ipsam incarnationem Verbi non con-
veniat, tunc celebritatibus pra^dicari,
stat idipsum post mortem carnis gloria resurre-
ctionis attolU; ideo speciaU constitutione
ut ante octavum diem quo natus est Dominus, geni-
tricisquoque ejus dies habeatur celeberriraus et pree-
clarus; ex pari enim honore constat, ut sicut nati-
vocetur in irritum, et qui ordinavit annuae excom-
quando con- municationi subjaceat, quae vero ablala fortassefue-
rint, ab eo qui tuUt reddantur in duphim.
sancitur, IV. Bene per Spiritum Doniiui possumus cum
« non ignorare vos astu-
sancto Apostolo dicere,
tiam Satanae (17 Cor. ii, 11) » quia impellimur « ze-
lo domus Dei (Joan. u, 17), » et ardore cremari.

vitatem FiUi sequentiura dierum insequitur digni- Videmus enim adtanta fraudum studia convalesceu-
tas, ita feslivitatera raatris tot dierum sequatur sa- t\ tem excrevisse perniciem, ut et primaeva Patrum

cra solemnitas. Nam quid festum matris est nisi conslitutio a quibusdam aestimetur iUudi, et nova
incarnatio Verbi? Cujus festum ita debet esse so- judicum putetur intentio peUi. Nam inveniuntur
lemne, sicut est, ut cjusdem nativitatis Verbi. Quod nonnuilae vidua^ diversis excusalionibusse adeo con-
tamen, nec sine exemplo decentis moris, qui per tegentes, ut blandiantur sibi so non Patrum plena
diversas mundi partes dignoscitur obscrvari, vide- religioiiisalligatas institutione tcneri. Undeanliquis
tur institui. In muUis itaque Ecclesiis a nobis et iiiconcusse permanentibus rcguHs hoc adjicilur no-
spatio remotis, et terris, hic mos agnoscitur retineri, vae oraculo sanctionis, ut vidua, quae sanctae religio-

proinde ut de caetero quidquid est dubium sitremo- nis obtinere propositum volurrit, sacerdoti et rai-

tum, solemnitas Dominican matris die decimo quinto nistro ad qucm aut ipsa venerit, aut quem ad se

Kalendariim Januariarum omnimodo celcbretur, ot veiiire contigerit, scriptis professionem faciat a se

nativitas Filii cjus Salvatoris nostri die oclavo Ka- aut signo, aut siibscriptione notatam, continenteiu
lendarum earumdem, sicut mos est, solemnis in se el religionis i^roposilura velle hoc perenniter in-
omnibus habeatur. violate servare. Tunc accepta a sacerdote vel mi-
II. Frpqnentium raolestiarum nocens impulsu? nislro apla roligionis hujus ve-te scii lerlulo qiii"
 529 DECRETALIUM COLLECTIO. o30
scens, sive quocunqiie in loco consistens incunctan- ^ quando habuerint, mox ad religionis cultum habi-
ter ea utatur, iiec diversi coloris ant diversse parti? tumque revocentur, et sub strenua districtione hu-
eadem sit notabilis vestis, sed religiosa et non sus- juscemodi observantise inservire cogantur. Parenti-
pecta, quae careat varietatibus colorum, et diversi- bus sane filios suos religioni contradere non amplius
tatibus specierum, adeo ut absque ulla suspicione quam usque ad decimum aetatis eorum annum licen-
transgressionis maneat tantum apta sancife
usui tia poterit esse ;
postea vero an cum voluntate pa-
religionis, et sui sexui competens ad testimonium rentum, an suee devotionis sit solitarium votum, erit

probitatis. Ut autem deinceps nil devocetur in du- flliis licitum rcligionis assumere cultum. Quisquis
bium, pallio purpureo, vel nigri coioris caput con- autem vel abolitione tonsurse vel saecularis vestis

tegat ab initio susceptce religionis, ut dum illic tu- assumptione detectus fuerit attigisse transgressio-
lerit signum probabilis sanctitatis, ubi nuUius falli nem, et excommunicationis censuram accipiat, et

poterit visio intuentis, nunquam attentet astus de- rehgioni semper inha?reat. Opitulante miseratione
testandfe praesumptionis. divina, et gloriosissimi Reccesiunthi principis inhse-

V. Omnes femiufe qua^ jaminpreeteritum religio- rente voluutate religiosa, his testibus decentissime
nis veste probantur indutse fuisse, nihil excusationis aUigatis, in pace connexis, ex totis prsecordiorum
129 valeat in oppositionem quselibet objectio, B ^isceribus damus gloriam et honorem soli aeterno
quamvis diversis ac callidis adumbrare se velint et immortali Deo Patri et Filio et Spiritui sancto,
fallacise argumentis, sed ad saoratissimam sanctio- cujus dono collatum nobis agnoscimus pro ejus Ec-
nem disciplina sanctiores teneat religatas atque sub- clesiae statu, et regere curam et posse sacri regimi-
nexas. Commoneantur sane sacerdotis auctoritate nis competentia disponere jura, aquo petimus et op-
ut redeant sponte. Qui si redire noluerint impulsu tamus ut porrectam in longitudine felicium dierum
sacerdotis, ad religionis cultum reducantur, et in sacratissimi principis vitam, et omni gloriarum de-
monasteriis redactffi excommunicationis condigne core perpetim faciampollere salute. Nobis quoque at-

sententia feriantur. Hic idem quoque ordo in illa- tribuat susceptum Ecclesia? suee regnum, cum a?qui-

rum condemnatione manebit, quae quamlibet a* sa- tate disponere, in sollicitudine gubernare et in pace

cerdote sanctimonise vestem non accepissent, ipsse tenere, ut post hujus mundi suscepta pericula per-
tamen aut indutae sunt, aut in illo diu habitu consen- venire possimus ad coelestia regna. Amen. Eugenius,
serunt, qui religionis esse cultus ab intuentibus cre- indignus Toletanse sedis metropolitanus episcopus,
deretur, si coram Ecclesia, vel sacerdote aut etiam ha?c nostrarum delinitionum statuta subscripsi. Simi-
competentibus testibus quinque induta> certis indi- liter et alii episcopi subscripserunt numero sexdeoim.
ciis aut testimoniis approbantur, omnes tamen hie
'

Decretum pro Potamio episcopo.

seu venientes ad primam religionem, seu posttrans- Assumere poteramus canoram in cantu fra-
gressum resumentes iteratam conversionem, sicut ternaj laetitice tibiam, quia divina pietas conventum
prnemissum est, et pallio capita contegant et con- nostrum ad concordite convocavcrat studia, et
scriptam roboratamque professionis faciant scri- convenerat mcestitiam vitare, quoniam usitatione
pturam, per quam ulterius non sinantur relabi ad disciplinae videbamur paternas regulas innovasse,
pra^varicationis audaciam. Quae vero ex omnibus his sed gravius sistruni pro cymbalo sumimus, et funus
fuerint repertse animum aut vestem in transgres- pro carmine decantamus,gementesque cum Jeremiae
sione dedisse, excommunicationis sententiam ferant, fletibus dicimus ; Dissolutum est gaudium cordis no-
etrursum mutato habitu in monasteriis, donec diem stri, versus est in luctura chorus noster. Unde et va^,
ultimum claudant, sub a^rumnis arduoe poenitentice coram nobis conspicimus, quoniam cecidisse coro-
maneant religata". nam capitis nostri vidomus, dum tam nobile in in-
VI. De his qui in parva fetate coram parentibus iirmum corruit, quod tam in sublim» sanctitatis
roligionis habitum tenuerunt, qui usque huc dis- optimum stetit. Ecce etenim Iractanlibus nobis in
solutse operationis effectus interdum mutare fecit t\ pace de ecclesiasticis regulis delatum est conventui
honestum constitutionis edictum, dum incondite nostro epistolium confusoe confessionis et abolenda'.
resolvi putatur, quod indissolubile sanctionis au- subscriplionis, quod Potanius Bracarcnsis Ecclesiaj
ctoritate tenetur. Ideo quidquid obvium ex incerto ejiiscopus de factis propriis suir amiotarat articulis.
ocourrit evidenter abjici debet, ut de csetero nihil Quo reserato, quid oblitteranda pagina et abolenda
supersit quod in dubium nutet; ideoque si in quali- litterarum panderent eIemeuta,fletibuspotius quam
bet miuori aetate vel religionis tonsuram vel re- sermonibus lacrymosa contritio Tunc recensuit.
ligioni debitam vestem in utroque sexu filiis, aut solitarie tantum secretimque adunatis ponlificibus
unus aut ambo pai'entes dederunt, certe aut no- Dei, praedictum episcopum adessc ooram nobis feci-
lentibus vel nescientibus se susceptam, non mox mus, quem singultibus aggredientes amplius quam
visam in filiis abdicaverint, sed vel coram se vel loquelis, reseratam illi sute deformilatis, et nostraj
coram Ecclesia, palamque in conventu eosdem filios confusionis scripturam protulimus.Quam accipiens
talia habere permiserint, ad saecularem reverti ha- ac recurrens sciscitantibus nobis, utrum sui operis,
bituni ipsis filiis quandoque penitus non licebit,sed etsua'aunolationisintimatioesset;iIlicosuum actum
convicti quod tonsuram aut religiosam vestem ali- suique oris eloquium, suorum digitorum esse robur
K3I APPEiND. AD S.IX. IX. — ISIDORl MERCATORIS S32
asseniil; quod illic relegendo praevidit. Rursum sub Decretum testamentorium.
^
divini nominis contestatione hunc adjurantes obte- Vidimus tractatibus invenire quod justum est, et
stati sumus, ut an de se sponte mendaciuni diceret, experienlia esse judicantiuni comprobatum, et juxta
aut alicujus violentia premeretnr et perterritus talia summijudicii statuta plenior invenit auctoritas. Ideo
enarraret, veraciter indicaret, Qui mox ilebili voce mentis intentionem orisque siuuil studia deducen-
luminibusquei^loratu madeuti])us, et fragore singul- tes, in cognitionem audiendi negotii delatum est ad
iuum, cum unius Dei nominis juramento, t;]amavit nos conventum sancti concilii ex directo gloriosi do-
se et vera eadem mala de se coniiteri, et ad h«c mini nostri Reccesiunthi regis per illustrem virum
contitenda nuila se violenlia pra^gravari, unde etiam Vuanibaneui ttstamentum gloriosa* momoritesaucli
ferme peruovemmenses sponte deseruisse regimen Martiui Ecclesia^ Rracarensis episcopi, qui et Duni-
Ecclesife suse, et ergastulo quodam pro admisso lla- leuse monasteriura visus est construxisse, ut rese-
gitio acturus pcenitentiam se conclusisse prffidixit. rato eo quoc hic memoratus beatissimus vir decre-
Tunc per fidelem confessionem est agnitio, quod patesceret. Quo testamento
visset nostrae cognitioni
tactu femineo sorduisset deflorata. Licet hunc pa- in omuium convectu relecto, comperimus ex ordine
terna anliquitas sacris regulis dejicere ab honore a memorato principe ad nos esse directum, quoniam
decernatjUos taman miserationisjura servantes non B idem gloriosfe memoriaj sanctus vir ita decreverat,
ahstulinms nomen honoris, quod ipse sibi sui cri- ut succedentibus per ordinem regibus ad comple-
minis confessione jam abstulerat, sed valida auctori- mentum ejus ipsius constitutio commendata mane-
tate decrevimus perpetuae poenitentise hunc inservire ret.Tunc deinde allatum est nobis testamentum Ri-
officiis et «rumnis, providentes melius illum per as- cuniri, memoratae Ecclesiie Dunilensis episcopi, quod
jjeram ire poenitentiai solitudinem, ut quandoque de rebus suis in eadem Ecclesia decreverat examina-
perveniret adrefrigeriimansionem quamrelictum in tione veridica dirimendum. Quo relecto cognovimus
voluntatis suae latitudine ad pra^cipitium dcjici a^terna eumdem auctorem suum illi diversae constitutionis
damnalione.Tunc venerabilem Fructuosuni Ecclesiai edidisse conditiones, inter quas nnam validam co-
Dunilensis episcopum commuui omnium nostrorum natus est relegatione constringere, deputans et illa-

clectione constituimus Ecclesia? Bracarensis guber- tiones tributorum, et pretia frugum absque aliqua
nacula continere, ita ut omnem metropolim provin- diminutione annua voce pauperibus erogarc, nihilque
citB Galliciee cuuctosque episcopos populosque con- esse absque deliberatione relictum, quod usibus Ec-
ventus ipsius omniumque curam animarum Braca- clesiae posset quadam liberalitate sei'vii'e. Tunc ex
rensis Ecclesiae sic gubernandam suscipiens ita
^ voce patris Dunilensis Ecclesiae, astructum est quod
componat atque conservet, ut et Dominum nostrum universas species generis et corporis, rerum qua? in
de rectitudine operis sui glorificet et nohis de incolu- ejusdem Ecclesiae domo intrinsecus ad usus domesti-
mitate Ecclesiae ejus gaudium praestet. Quia vero ad cos ettempore suae ordinationis idem cpiscopusRi-
futura prospicere convenit, ne exoriatur in statu pa- cimirus invenit, et quae ipse aut de opere utriusque
cis qufedam comniotio litis.Patrum sententiam,qu8e sexus artificum familiarum t]cclesiae potuit habere
jam dictum Potamium episcopum reclitudine damnat, confecta atque illata, aut qua; sua professione ha-
liuic decreto connectere nostra vigilantia procurat. buisse visus est conquisita, omnia moriens jussisse
Ex concilio Valentino, titiilo 4. pauperibus erogare. Quaedam vero ita vili pretio
.\ec illud, fralres, scribere alienum ob Ecclesiffi vendere ordinasse ut negotiatio harum i'erum per-
utilitalem censuimus, ut sciretis quicunque sub or- dilio potius quam mercatio censerelur. Edidisse quo-
dinatione, vel diaconatus, vel presbytcrii, vel epi- que quosdam liberos ex ejusdem Ecclesia^ familiis,
scopatus mortali criraine dixerint se esse pollutos, quibus etiam cum aliis ad se pertinentibus omnibus
a supradictis ordinibus submovendos, i'eos scilicct ampliusquamquinquagintareperiturutriusquesexus
vel veri confessione, vel inendacio dedissc mancipia quibus damnis ita cognitis, quia et
falsitatis. Neque ;

enim ahsolvi ])otest in bis, si in seipsos dixerint, J) cuncta remedia intrinsecus doraus tam indiscrete
quod dictum iu alios punirctur, quoniam omnis ([ui largita fiierant, ne quod ad uitegritalem Ecclesia?
sibi fuerit mortis causa niajor homicida sil. Mu]i;c reliquum superesset, cum nulla iuiminens causa
quidem et alia> sententi.e huic i)oterant innccti de- pauperum necessitatis existeret, quae hoc tam inte-

creto, qufp prajdictum Potamium episcopum severis- gre et perfecte examussim erogare deposceret, atque
sima auctoritale ahjicere jubent, sed cx onmibus pro libertis illis niliil secundum canonicam sanctio-
hanc conscriptam ponere sontcntiam maluimus, ne, nem datum in connnunionem patesccret, sed nec
si totius dainnationis edicta replicassemus, gravis- l)ro mancipiis ct reliquis rebus eisdem libertis colla-

simae ultionis auctorcs existere videremur. Factum tis aliquid in repeusationem ccclesise relictum note-
dec-retum suh die Kalendarum Decembris, anno fe- sceret, verum el suam reni ila in nomine pauperum
liciter octavo regni gloriosissinii Doniini Rcfccesiuu- relegasset, no aliquid rcmedii ex hoc ecclcsiasticus
thi regis. Engeuius, indignus Toletana' sedis metro- usus attingcret, ducti sumus tam rationis intuitu
polilanus episcopus, hoc judicii nostri decretum (liiam paternariun sanctionum dicto, ipsius tcsta-
subscripsi. Similiter et alii c|)iscoj)i subscri[)serunt menti sericm, nou usquequaque iu irrilum de-
ctsi
riuiMcio 17. vucare, in (juodam tamen raliouabili aucloritato
333 DECRETALIUM COLLECTIO. 334

temperamento deducere, scilicet, quia tantoriim dis- A dispouenda relinquimus, ut quia hsec evidens ordo
pendiorum damnis a memorato Ricimiro e|iiscopo Patrum in irritum devocat, illius temperamentum
factis, res ecclesiasticas dignoscitur snbjacere, omnis hiocad miserationem adducat, qualiter nec regulam
res ejus quam indelegatam reliquit pauperum uomini paternam modus excedat et miserationem severitas
tandiu Dunilensi Ecclesioe plena deserviat facultate exstinguat, ut secundum merita servientium et li-
donec omne hoc damnum quod in utensilihus donius bertatis praemia ct rerum, vel subtrahat donaria, vel
sustinuit, valeat evidentius reparari. At tunc com- concedat. Editum sub die Kalendarum Decembris,
130 pl>5ta restitutione damni observetur sicut de- anno feliciter septimo regni gIoriosi.ssimi domini no-
crcta est series testamenti, liberti vero qui ex fami- stri Roccesiuntlii regis. Eugenius, indignus Tole-
liis ecclesise facti sunt, et seu res et universa qu£E in tana? sedis metropolitanus episcopus, hocjudicii no-

mancipiis aliisque corporibus, vel illis, vel suis ho- stri deci'etum subscripsi. Similiter et alii episcopi
minibus collata esse dignoscuntur, cuncta in dis- subscripserunt uumero decem.
cretione venerabilis fratris nostri Fructuosi episcopi

INCIPIUNT CAPITULA. CONCILII TOLETANI UNDECIMI.

1. Ne tumultu concilium agitetur. ig 10. Ut omnes pontifices rectoresque ecclesiarum
2. Non debere metropolitauum a confiuitimorum tempore quo ordinandi sunt sub cautione promittant
instructione cessare. quod justissime vivere debeant.
3. Ut in una provincia diversitas officiorum non H De elucidatione antiqui canonis quo pr^cipi-
.

feneatur. tur, ut si quis acceptam a sacerdote Eucharistiam

4. De discordia sacerdotum. non sumpserit, velut sacrilegus propellatur.
a. De compescendis excessibus sacerdotum. 12. Ne in confmio mortis poenitens a reconci-

6. Non debere sacerdotes qualibet in ecclesia fu- liatione divina suspendatur, et ut oblatio ejus pceni-
miliis truncationes membrorum facere, nec aliquid tentis qui nec tamen reconciliatus de hac vita exie-
quod morte plectendum est judicare. rit ab ecclesia receptetur.
7. QucC debeat discretio ecclesiarum esse rectori- 13. De sacerdotibus qui vexati cadere videntur.
bus, ne per inconditam disciplinam subeant homici- 14. Ut qui Domino camint atque sacrificant post
dii nolam. se semper habeant aditoria constituta.
8. Ne quidquam praemit pro divinis sacramentis 15. De institutione certi temporis quo concilium

accipiatur. agatur.
9. Quid custodiri debeat si per prcemium quis epi- C IC. Dc relatione gratiarum pro consummatioue
scopus liat, vel qua sententia feriatur qui ad honorem concilii.

acceplum per pecuniam ordinatus fuisse detegitur.

INCIPIT CONCILIUM TOLETANUM UNDECIMUM.

Habitum sera dccxiii, aiino 13 Wamebani regis, vi Idus Novembris.

In nomine sanctae Trinitatis, collectis in unum citer sensui volens inhserere, sacrae Scriptura? purita-
Carthaginensium provincias sacerdotibus in Toletana tcm suaj pravitatis intelligentia profanat. Praeterea
urbe, in beatse matris Domini Marice Virginis sede, sacrosanctam Ecclesiam Dei vulnerant etiam custo-
anno quarto excellentissimi ac religiosi Wambaui des ejus, qui cum deberent ob dignitatis excellentiam
septimo Idus Novembris. Res vo-
principis, sub die D caeteros per sutn virtulis imitationem provocare ad
tiva gaudii,et dies nimium optatre gratulationis oc- charitatis et unitatis observantiam, tanquam ?al
currit, in quo nobis datum est conspicere pariter et iofatuatum, potius scandali quam jedificationis dant
dellere quidlacrjmarum de pncteritis Doniino de- matcriam. Hiuc cernentibus quomodo Babilonic*
beanius; eramus enim hucusque prolabenlis saecuii confusionis olla succensa, nunc tempora averteret
colluvione instabiles, quia annosa series temporum concihorum, nunc sacerdotes Domini de resolutis
non tam vitia auferebat
subtracta luce conciliorum moribus irretiret, purpurata' enini meretricis se-
quam matrem omnium errorum ignorantiam otiosis quebantur incitamenta, quia ecclesiastici conventus
mentibus ingerebat. Ilactenus enim Horenlem Do- non aderat disciplina, nec erat qui erranlium corri-
mini vineam devastaverunt apri freiulentes, spon- geiet partes, cum sermo divinus haberetur exosus.
sam Christi, quam sui pretiosissimi sanguinis elfu- Et quia non erat adunandorum pontificum ulla prae-
sione conciliavit, conspurcare et polluere conata est ceptio, crescebat immanis vita deteriorum, cum
hareticorum subdola machinatio, et inconsutilem tandem nos divina clementia operis manuum sua-
nomini vestem dividere, unitalem lidei scindere, rum pcrditioui condoleiis, prava indircctareducens,
charilatis toliere fomeuta, cum suo proprio perlina- suum sauctum Sabaoth novis propaginibus ac plan-
 ,

53:; APPEND. AD SjEC. IX. — ISIDOKI MERCATORIS r;36

tis novellis fiindLU-e vulens, negligentise subrogans ^excitatione magis ad intelligendum verborum red-
diligentiam, pro ignorantia disciplinam immiltens, deret simplex collatio quam relata condensee lectio-
pro socordia solertiam, pro schismate unitatem in- nis instructio, quia et revera tantae rei mysteriuni
ducens, pro zizania verap pacis vinculum largiens, ita sacerdotes Dei convenit nosse, ut non superficie
pro caducis co?lesti«m desideria infundens, pro tur- verborum efferantur incogniti, sed sane sensu intel-
pibus honesta sectari slimulans, a terrenis et infi- ligentiai reperianturinstructi, ut in disserendo prge-
mis ad sublimia erigens, nos in hac lacrymarum cipue hujus sanctae Trinitatis arcana plus evidentia
valle potius raorientes quam viventes, in hoc vasto quam eloquentia eos efflciat saporatos. Sic enim et
periculorum mari vagautes sine remige, sine clavo divini muneris dono attracti sunt, ut justa defini-
huc iliucque tempestatum tiuctilms per abrupta col- tionis alterna^ promissio monstrarctur in opere.
lisos, in continua malorum acie conlligentes, ubi Unde quod primo die prsesidentis metropohtani lin-
nos circumstant mille discrimina, ubi versutissi- gua profudit, die tertia omnium nostrum vox sigilla-
mus insidiatur hostis millo nocendi artibus instru- tira coUative repetiit. Iste ergo tenor fidei nostrap
ctus, ex alto cseli domicih'o respiciens asperitati no- qui et a capite copiose profluxit, et a membris pro-
slrx se occursuram pra^buit et salufi. pra?parans batus gloriose emicuit.
nostris sseculis rehgiosi principis mentem devotam B Confitemui" et crediraus sanctam atque inelfabi-
pariter et instruetam. Cujus providae soUicitudinis lera Trinilatera, Patreni, et Filium, ct Spiritum san-
voto, et lux conciliorum renovata resplenduit, et ctum, unum Deum naturahter esse, unius substan-
alterna charitas se mutuo in corrigendis vel instruen- tiae, unius natura^, unius quoque majestatis utque
dis moribus excitavit, dum et aggregandi nobis hor- virtutis. Et Patrem quidem non genitum, non crea-
tatu principis gloriosi facultas data est, et opportuna tura, sed ingenitura profiteraur. Ipse enira a nuUo
corrigendis pr«parata et disciplina ut, qui decursis originem ducit, ex quo et Filius nativitatem, et Spi-
longe ante temporibus post decem et octo, scilicet ritus sanctus processionera accepit. Fons ergo et
labentium annoiuun excursum, in unum meruimus origo totius divinitatis ipse est. Ipse quoque Pater
aggregari conventum.mereri possiraus spiritali gra- esspntiaquidein ineiiabilis subslautia? sune Filium in-
tia sanitatem, nec eiiim nuraerus iste alienus est a elfabiliter genuit, nec tamen aliud quam quod ipse
salute, sic quippe « mulier illa in Evangelio ter senis est, genuit, Deus Deuui, lux lucem. Ab ipso ei'go est
annorum excursibus curva (Luc. xiu, 11, et seq.) » omnis « paternitas in cado et in terra [Eph. iii,

qucB figuram totius huraani generis gestabat sub 15) ; » Filium quoque de substantia Patris sine initio

sacraraento hujus numeri salutis pristinai sanitate p ante ssecula natum, nec tamen factum esse fatemur,
donatur. Nos ergo per annos curvo nostri ordinis per- quia nec Pater sine Filio, nec Filius sine Patre ali-

sistente statu, in eo quod nulla nos conciliorum de- quaiido exstitit. Et tamen non ut Filius dePatre,ita
finitio jungeret, nullus etiam conventus ecclesiastici Pater de Filio, quia non Pater a Filio, sed Filius a
ordinis adunaret, tandem divinaj voluntatis imperio, Patre generationem accepit, Filius ergo Deus de
et religiosi principis jussu evocati in Toletanam ur- Patre, Pater autem Deus, sed nonde Fiho, ille autein
bera convenimus; qui cum in ecclesia beatse Mariai Deus de Patre, jiequalis, tamen per
Filius Patris, et
Virginis debitis in sedibus locareraur, inter ctetera oninia Filius Deo Patri, quia nec nasci coepit ah-
qu» subterius discreto capitulorum ordine sunt di- quando, nec desiit. Hic etiam unius cura Patre sub-
gesta, non aliunde primum ccepimus habere sermo- stantiaj creditur, propter quod et homousion Patri
nein, nisi de fidei puritate; ut quia initiandis ad dicitur, hoc est, ejusdein cura Patrc substautiaj, ho-
beatani vitani hominibus, ha;c prima semper est via raos enira Gra;ce iinum housia vero substantia dicitur,
salutis, prajvia quoque nostris fieret preeceptis, imde quod utrumque conjunctum sonat una substautia,
sacrae instructionis arcana sanctorum Nicoeni, scili- nec enim de nihilo, neque de aha aliqua substantia,
cet Constantinopolitani, Ephesini, atque Calcedo- sed de Patris utero, id est, de substantia ejus idem
nensis conciliorum monimcnta amplectentes, per Y) Filius genitus vol natus esse credendus, est sem[ii-
qute radicitus haereticorum falsa conciliabula de- teinus, etsi Filius. Quod si Pater scmper fuit, sein-

stnuratur, ct fidei catholica! norraa declaratur. Hoc per habuit Filium cujus Pater esset, et ob hoc Fi-|

comrauni alternoque judicio deliniviraus, ut hanc lium de Patrc natum sine initio confitemur. Nec eniin
ipsam fidei nostra^ regulam verbis simphcibus nite- eumdem Filium Dei pro eo quod de Patrc sit geni-j

remur alternatira nobis singiilarilerque referre, ita tus, disectte nalura' portiunculani noiniiiaraus, sed;

ut quidquHin triduuin dc iiujusmodi ({ua',stioni- porfectum Patrcin, porfoctum Filiura sine iimniuu-|
bus unicuique nostrum lcctionis visie meraoria oc- tione, sine defectionegenuisse asserimus, quia solius;
curreret, onini sobrielatis compendio simplicinotare- divinitatis est ina^qualeiu Filiuiu nou habero. Hine
tur stylo. Ixelatio tameii ipsius sacraraenti pura et ctiam Filius Dei, natura est Filius, non opliouc.

evidons, et a capite primuni incijKM-et, et sic ad quem Deus Pater nec voluntale, noc ncccssitato gt-
moiiibra reliqua pervcniret, nullas obsduritatis in so luiisso crodendus est, quia ncc uila in Deo necessila^
lincas lialjcns, nullas etiain inusilata; locutionis cadit, nec voluntas sapicntiain pranenil. Spirituni,
regulas continens, sed puritas sola esse.t clara ser- quoque sanctura, qui cst tcrtia in Trinitate persona.

moquui, quui posset evidenliain exprimcre, suaquo unum atque a?qualeiu cum Deo Palre et Filio creil
53" DECRETALIUM COLLECTIO. ;j38

mus esse Deum, uiiius suLslanliae, unius qnoqne esse ^ sonas esse unum Deum, eumdem esse Pa-
dixiraus,

natura? non tamen gcnilum vcl crealnm, sed ah nt- trera qnemFilium, vel eum esse Filium qui estPater,
risque procedentem, amborum esse Spiritum ;
bic aut eum qui est Spirilus sanctus, vel Patrem et Fi-
etiam Spiritus sanctus, nec ingenitus, nec genitus lium dicere poterimus. Non enim ipse est Pater, nec
creditur, ne aut si ingenitum dicimus, duos patres Fihus, nec Spiritus sanctus, ipse qui est, vel Pater,
dicamus, aut si genitum duosfilio? pra?dicare mon- vel Filius, cum tamen ipsum sit Pater quod Fihus,

stremnr, qui tamen nec Patris tantnm, nec Filii ipsum Filius quod Pater, ipsum Pater et Fihus
tantum, sed simul Patris, et Fibi Spiritus dicitur. quod est et Spiritus sanctus, id est natura unus
Ncc enim de Patre procedit in Filium, vel dc Filio Deus. Cum enim dicimus non ipsum Patrem quem
procedit ad sanctificandam creaturam, sed simul Fihum, ad personarum distinctionem refertur, cum
ab utrisque processisse monstratur, quia charitas autem dicimus ipsum esse Patrem quod Fihum, et
sive sanctitas amborura esse agnoscilur. Hic ergo ipsum Filium quod Patrem, ipsum Spiritum sanctum
Spiritus sanctus missus ab utrisque, sicut Filius credi- quod Patrem et Filium,ad naturain qua Deusestvel
tur, sed minor Patre et Filio non habetur, sicut Filius substantiam pertinere monstratur, quia substantia

131 pi"opter assumptam carnem minorem se Patre unum suni, personas enim distinguimus, non deita-
et Spiritu sancto esse testatur. Hjec est sancta^ Trini- B tem separamus. Trinitatem igitur in personarum di-
tatis relata narratio, quce non triplex. sed Trinitas, stinctione agnoscimus, unitatern propter naturam
et dici et credi debet, nec recte dici potest, ut in vel substantiam profitemur. Tria ergo isla unum
imo Deo sit Trinitas, sed unus Deus Trinitas. lu rela- sunt, natura scilicet non persona, nec tamen istaj
tivis vero personarum nominibus, Pater ad Filium, personae tres personae ceslimandae sunt separabiles,
Filius ad Patrem, Spiritus sanctus ad utrosque re- cum nulla ante aliam, nulla post aliam, nulla sinc
fertur, quse cum relative tres persona:! dicantur, alia vel exstitisse, vel quidpiam onerata esse
ali-
una tamen naturalis substantia creditur, nec sicut quando creditur. Inseparabiles enim inveniuntur et
tres personas, ita tres substantias prwdicamus, sed in eo quod sunt, et in eo quod faciun',, quia
inter
unam snbstantiam, tres autem personas, quod enim generantem Patrem et generatum Fihum, vel pro-
Pater est, non ad se, scd ad Filium, et (luod Filius cedentem Spiritum sanctum, nuJJum fuisse credi-
est,non ad se, sed ad Patrem. Similiter et Spiritus mus temporis interva]lum,quo aut genitor genitum
sanctus, non ad se, sed ad Patrem et Filium rela- aliquando praecederet, aut genitus genitori deesset,
tive refertur, in eo qnod Spiritus Patris et Filii aut procedens Spiritus Patri vel Filio posterior
praedicalur. Ilem, cum dicimus, Deus, non ad ali- appareret. Ob hoc ergo inseparabilis et inconfusa
quid dicitur, sicut Pater ad Filiura, vel Filins ad ^ harc Trinitas a nobis et creditur et pra^dicatur.
Patrem, vel Spiritus sanctus ad Patrem et Filinm, Tres igitur persouce istee dicuntur, juxta quod ma-
sed ad se specialiter, Deus dicitur. Nam si de singulis jores dehniunt, ut agnoscanlur. Xam si altendamus
personis interrogemur, Deum necesse estfateamur. illud quod Scriptura sancta dicit de sapientia,
Deus ergo Pater, Deus Filius, Dens Spiritus sanctus splendor est lucis a?terncp, sicut Sjtlendorem
luci
singulariter dicitur,- nec tamen tres dii, sed unusest videmus inseparabiliter inha?rere, sic confitemur
Deus. Item, et Pater omnipotens, et Filius omni- Filium a Patre separari non posse.
potens, et Spiritus sanctus omnipotens singulari- Tres orgo illas unius atquo inscparabilis natur^e
ter dicitur, nec tamen tres omnipotentes, sed unus personas, sicnt non confundimus, ita separabiles
Omnipotens, sicut et unum lumen unumque prin- nullatenus praedicamus, quandoquidem hoc
uobis
cipium prsedicatur. Singulariter ergo unaquseque dignata est ipsa Trinitas evidenter ostendere,
ut
persona, unus Deus confitetur et creditur, una illis etiam in omnibus quibus voluit sigillatim personas
et indivisa atque aequalis deitas, majestas ,
sive agnosci,unam sineaJtera non permittatintelhgi,nec
potestas, nec minoratur in singulis, ncc augetur enim Pater absque Filio cognoscitur, nec sinePatre
in tribus, qnia nec minus ahquid habetur, cum t\ Filius invenitur. Rolatio quippe ipsa vocabuli per-
unaquaeque persona Deus singulariter dicitur, nec -''onalis personas separari vetat. Qua etiam non si-
amplius cum totae tres personae enuntiantur. Hsec mul nominat, simul insinuat. Nemo audire potest
ergo sancta Trinilas, quae unus et verus est Deus, unumquodque istorum nominum, in quo nonintel'
nec rccedit a numero, nec capitur numero. In rela- ligere cogatur et alterum. Cum ergo hajc tria sint
tione enim personarum numerus cernitur, in divi- unum, et in unum tria, est tamen unicuique personaj
nitatis vero substantia quid enumeratum sil, non manens sua proprietas. Pater enim aeternitalem
comprehenditur. Ergo hoc solum numerum insi- habet sine nativitate , Filius a;ternitatem cum
nuat, quod ad invicem sunt, et in hoc numero ca- nativitate ,
Spiritus vero sanctus processionem
rent, quod in se sunt. Nam ita sanctae huic Trini- sine nativitate. De his tribus personis
solam Fihi
tati unum naturale convenit nomeu ut in tribus per- personam pro liberatione humani generis hominem
sonis non possit essc plurale. Ob hoc ergo credimus verum sine peccato de sancta et immaculata Maria
istud in sacris litteris dictum : « Magnus Dorainus Virgine credimus assumpsisse, de qua novo ordine
noster, et magna virlus ejus, et sapientiie ejus non novaque nativitate est genitus, qnia invisibilis divi-
est numerus {Psal. cxlvi.5) : » Nec quia tres has per- nitate visibihs monslralur in carne, nova autew
r)39 APPEND. AD S.tC. IX.— ISIDORI MERCATORIS :;40

nativitate est geiiitus,quiaintactavirginitasetvirilem \ tate accipitur. Nam sicut per assuniptani carnem non
coitum nescivit et fecundata per Spiritum sanctum tantum Patre, sed seipso minor accipitur, ita secun-
carnis niateriam ministravit. Qui partus Yirginis duni divinitatem quafstaequalis Patri, etipse et Patcr
nec ratione colligitur, nec exemplo erit enini sin- niajorest honiine,quem soIaFilii per?onaassumpsit.
gulare. Nec tanien Spiritus sanctus Pater esse cre- Item, in eo quod qu^ritur utrum possit Filius sic
dendus est Filii pro eo quod Maria eodem Spiritu aequalis, et minor esse Spiritu sancto, sicut nunc
sancto obumbrante, concepit, ne duos patres Filii aequalis est, nunc minor Patre creditur esse, respon-

videaniur asserere, quod utique nefas est dici. In denius, secundum formam Dei aequalis est et Patri

quo mirabili conceptu « sedificans sibi sapientia do- et Spiritui sancto secundum formam
; servi minor
mum (Prov. ix, 1). » « Verbum caro factum est, et esl et a Patre, et a Spiritu sancto, quia nec Spiri-
habitavit in nobis [Joan. i, 14). » Nec tamen Verbum tus sanctus, nec Deus Pater, sed sola Filii persona
ipsum ita in carnem conversum atque mutatum est, suscepit carnem, per quam minor esse creditur illis

ut desisteret beus esse qui lionio esse voluisset, ut personis duabus. Item, hic Filius a Deo Patre ct

non tantum ibi sit Verbum Dei, sed et hopjinis Spiritu sancto separabiliter discretus creditur esse
omnia, atque hoc tolum, et Deus dicalur prupter persona, ab homine autem assumpta natura. Item,
Deum, et homo propter hominem. In quo Dei Kilio B cuni homine unus exstat persona, cum Patrc vero
duas credimus esse naturas, unam -divinitatis, alte- et Spirilu sancto, natura divinitatis suae, Filius ta-

ram hurnanitatis, quas ita in se una Christi persona men non solum a Patre, sed et a Spiritu sancto,
univit, ut nec divinitas ab humanitate, nec humani- niissus esse credendus est in eo quod per prophetam
tas a divinitate possit aliquando sejungi. Unde per- dicilur : « Et nunc Dominus misit nie et Spiritus san-
fectus Deus, perfectus et homo in unitate persona?. ctus {Isa. vi). » Ab ipso quoque missus accipitur,

Nec tamen quia duas in Filio dixinius esse naturas, pro eoquod inseparabilis, non solum voiuntas, sed
duas profitemur in eo esse personas, ne Trinitati operalio totius Trinitatis agnoscitur. Hic enim qui
(quod absit) accidere videatur quaternitas. Deus ante saecula unigenitus est vocatus, temporaliter
enim Vcrbum non accepit personam hominis, sed priniogenitus propter assuniptam carnein, in qua
naturam, et in aeternum persona divinitatis tempo- suscepit honiinis formam,juxtaEvangeIicam verita-

ralem accepit substantiamcarnis. Itemunius substan- tem sine peccato mortuus creditur qui solus pro

tige credimus esse Deum Patrem, et Filium et Spi- nobis passionem ipsam (tamen salva divinitate sua)
rituin sanctum, non tamcn dicimus, uthujus Triiii- pro delictis nostris sustinuit, mortique adjudicatus,
tatis unitalem Maria Virgo genuerit, sod tantum- et cruci verani carnis mortem accepit. Tertio quo-
p
modo Filium, qui solus naturam nostram in unilate quedie virtute propria suscitatus a sepulcro surre-

personai suae assumpsit, incarnationem quoque hu- xit. Hoc ergo exemplo capitis nostri confitemur vera

jus Filii Dei tota Trinitas operata esse credenda est, fide resurrectiouem carnis oninium mortuorum,
quia inseparabilia sunt opera Trinitatis. Solus tamen nec in acre vel quahbet alia carne, ut quidani deli-
Filius formam servi accepit in singularitate personaj, rantes surrecturos nos credunt, sed in ista qua vi-

non quod proprium

in unitate divin;» natura^, in id vimus, consistimus et movemur, pcracto hujus san-
est Filii, non quod commune Trinitati, quae forma ctae resurrectionis exemplo, idem Dominus noster
illi ad unitatem personae coaptata est, ut Filius atque Salvator paternam ascendendo sedem repetiit,

Dei et Filius hominis unus sit Christus. Item idem de qua nunquam per divinitatem disccssit. Illic ad
Christus in his duabus naturis tribus exstat substan- dexteram Patris sedens, exspectatur in line saeculo-

tiis, Verbi quod ad solius Dei essentiam referendum runi judexomniumvivorumetmortuorum. Inde cum
est, corporis et animae, quod ad verum hominem sanctisomnibusvenietadferendumjudicium,reddere
pertinet. Habet ergo in se geminam substantiam unicuique mercedis propriae debitum, prout quisque
divinitatis suse et humanitatis nostra;, hic tamen gesserit in corpore positus, sive bonum, sive malum;
per hoc quod de Deo Patre sine iiiitio prodiit na- J) Ecclcsiamsane catholicam pretio sui sanguinis coiu-
tus tantum. Nam neque factus, neque praedestinatus parataincum eocredimus inperpetuum regnaturam,
accipitur, per hoc tamen quod dc Maria Virgine intracujusgremiutn constituti unum baptismum cre-
factus cst et natus, et factus ct praedestinatus esse dimus ; et contitomur remissionem omnium peccato-
credendus est. Ambse tamen illa^ generationes mi- riim, sub qua lide etresurrcctionem mortuoruni ver«-

rabiles, quia et de Patre ante sajcula sine matre citer crodimus, et futuri sapjculi gaudia expectanius.
est genitus, ct in fme saiculorum de matre sine Pa- Hoe tantuni orandum est nobiset petendun),ut cum
tre est generatus qui tamen secundum quod homo
;
peraclo finitoquo judicio tradiderit Filius regnum
creatus, Mariae matris est FiHus. Item per hoc quod Doo et Patri, participes efficiat nos regni sui, ut per
Deus est, aequalis est Patri per hoc quod homo, ;
hancfidem qua illi inhaesimus, cum illo sine fine re-
minor est Patre. Ilem, et major et minor se ipso gnemus. Iluc est confessionis nostrae tides expositis
credendus est ; in forma enini Dei etiam ipse Filiiis por quam oninium haoroticorum dogma i)orimitur,
se ipso major est propter humanitatem assumptam, pcr quam omnium fidelium corda mundantur, per
quia divinitas major est. In forma autem servi se quam et ad Deum glorioseacceditur, cujus sacrosan-
ipso minor est, id est humanitate, qu»! minor divini- clum saporem sub triduauo jejunio continua relatio-
341 DECRETALIUM COLLECTIO. r>i2

nnm conatione rorantes ad ca qua» subnexa sunt ^ cognoverint institutum, nec aliqua diversitate cu-
sequenti die decernenda transivimus. juscanque ordinis vel officii a metropolitana se pa-
Cap. 1. In loco benedictionis consedcntes Domini enim justum est, ut inde
tiantur sode disjungi. Sic
sacerdotes, nullis debent, aut indiscrctis vocibus unusquisque sumatregulas magistcrii unde honoris
perstrepere, aut quibuslibet tumultibus perlurbari, consecrationem accepit, utjuxta majorum decreta
nuUis etiam vanis fabulis vel risibus agi, ct (quod sedesquseunicuiquesacerdotalismater est dignitatis
deterius est) obstinatis disceptationibus tumultuosas sit et ecclesiasticaemagistra rationis. Abbati])us sane

voces efTundere. enim (ut Apostolus ait)

« Si quis indultis officiis qute juxta voluntatem sui episcopi,

putat se religiosum esse, non refrenans linguam regulariter illis implenda sunt, csetera officia publica
suam, sed seducens cor suum, hujus vana est religio id est vesperam, matutinum, sive missam aliter

(JrtC. I, 26). » Cultum enim suum justitia perdit, quam in principali ecclesia celebrare non liceat.

quando silentium perit, et judicium obstrepentium Quisquis autem horum decretorum violator exstite-
turba confundit, dicente proplieta : « Erit cultus rit, sex mensibus communione privetur, ac apud
justitiae silentium [Isa. xxxii, 17). » Debet ergo quid- metropolitanum sub poenitentiae censura per-
quid ante consultationes consedentium ^ 32 agitur, maueat corrigendus, qualiter apud illum et praete-
aut causantium parte proponitur sic mitissima ver- B ritae transgressionis culpam lacrymis diluat, et ne-

borum relatione proferri, ut nec contentiosis voci- cessariam officiorum doctrinam studiose addiscat.
bus sensus audientium turbent, nec judicantium vi- Sub ista ergo regula non solum melropolitanus to-
gorem de tumultu enervent. Quicunque ergo in tius proviuciae pontifices vel sacerdotes astringat,
conventu concilii hsec qnae praemissa sunt violanda sed etiam caeteri episcopi subjectos sibi ecclesiarum
crediderit, et contra hsec interdicta, aut tumultu, aut rectores obtemperare institutionibus cogant.
contumeliis, vel risibus conciHum conturbaverit, juxta rV. Sicut omnis qui diligit fratrem suum, ei
divinaelegisedictum^quopraecipitur, ejicederisorem, Deo {Joan. iv, 7), ita omnis qui odit proximum,
etexibitcum eojurgium, cum omni dedecore de con- ex diabolo est (IJoan. iii, 17). Dilectione enini sola
fessione abstractus a communi coetu secedat, et trium discernitur quis ex quo genitus approbetur, dicente
dierum excommunicationis sententiam perferat. Joanne : « In hoc mauifestati sunt fllii Dei, et fihi
n.Quantum quis prfecelsiculminis obtinetlocum, diaboli; omnis qui non facit justitiam non est ex
tantum necesse est prsecedat caeteros gratia merito- Deo, et non diligit fratrem suum (I Joan. u,
rum, ut in eo quod praesidetsingulis, singulariter or- 29). » Quoniam haec est annuntiatio quam ab initio
netur eminentia sanctitatis, habens etin ore gladium audistis, ut diligamus alterutrum, et post paululum :

veritatis, et in opere efficientiam luminis, ut juxta^ « Omnisqui odit proximum suura, homicida est, et
Paulum potens sit exhortari in doctrina sana et con- scitis quoniam omnis homicida non habet vitam

tradicentem revincere {{Tit. i, 9), Nos proximum seternam in se manentem {I Joan. iii, 13). » Ecce
nostriordinis gradum, vel susceptiregiminis modum homicida esse probabiliter declaratur, qui a fraterna
magnopere cogitare debemus, ut qui officium prse- Nam et si manus non moveat ad
societate dividitur.
dicationis suscepimus, nullis curis a divina lectione occidendum, pro eo tamen quia immitis est ad oc-
privemur. Nam quorumdam mentes pontificum ita cidendum, jam a Deo homicida tenetur. Vivit ille,
corporis otio a lectionis gratia secluduntur, ut quid et iste jam interfector esse convincitur. Cum ergo
doctrinae gregibus subditis exhibeat, non inveniat his praeceptis beatus apostolus Paulus cum sana
prseco mutus. Insistendum ergo semper erit majori- praedicatione concordet dicens : « Non occidat sol su-
bus, ut quos sub regiminis cura tuentur fame verbi periracundiam vestram, et nolite locum darediabolo
Dei perire non sinant. Sicut metropolitanis in con- {Eph. IV, 26 et 27); » relatae sunt nobis quorumdam
tinitimosca>terosque ecclesiasticis ordinibus deditos, sacerdotum personae in tantam obstinationis effer-
sic confinitimis in commissos sibi religiosos ex nu- buisse discordiam, ut non solum illos ab ira occasus
mero vigilandum est, qualiter nescientia talium di- rv soHs non revocet, sed nec annosa quidem transactio
vinee legis eruditionibus imbuatur. Ita indesinenti temporum ad bonum charitatis reclinet, quippe in
sollicitudine pra?latus quisque subditos quaerens, aut quorum cordibus sol justitiae Christus occubuit, ut
profectum eorum Ifetabundus agnoscat, aut nescen- ad lumen charitatis redire vix possint. Horum ergo
tiam sine arrogantia instruat, Placuit ergo de tali- et sirailium discordantium fratrum oblationes juxta
bus juxta instituta Toletani concilii Iioc specialiter antiqui canonis definitionem nullo modo recipiendas
definire, ut aut sponte sumant intentionem neces- esse censuimus, tamen discordantium id
personis
sariam pei'discendi, aut a majoribus ad lectionis speciaii definitione praecipimus, utantequam eosre-
exercitia cogantur invili. conciliatio vera innectat, nuUus eorum accedere
III. De hisqui contra apostoli voIuntatem«circnm- ad altare Domini audeat vel gratiam communionis
fernntur omni vento doctrinae {Eph. iv, 14), » pla- sanctffi percipiat, sed geminato tempore per pceni-

cuit hoc sancto concilio , ut metropolitance sedis tentiam corapensabunt, quo discordiae servierunt,
auctoritate coacti, uniuscujusque provinciae cives Quod si unus alio contemnente ad satisfactionem
rectoresque Ecclesiarum unum eumdemque in psal- charitatis cucurrerit, ex eo tempore ut paciflcus intra
lendo teneant modum quem in metropolitana sede ecclesiam reputetur, ex quo ad concordiam festi-
 ;

543 APPEND. AD SEC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 544

nassc coiivincitiir, sontentiatamen snpcriori servata, \ decernimus: Si quis episcoporum magnatis cujus-
ul tenipus quod in ira expendit geminatum in pce- quam uxorem,fiham,neptem, seu quolibetillumgra-
niU'nlitP satisfactione persolvat. du adbibito pertingente quacunque fraude vel subUU-
V. Nullis vita pri-esulum pertubari debet excessi- tateaduUerinapoUutionofoBdaverit,ethonoi'isproprii
bus, quia valde indignuni est, ut qui throni Dei vo- gradum amittat, et subexsiUirelegatione perpetuani
cantur, levi motione turbentur, et qui debnnt esse excommunicationis sententiam perferat, qui tameu
iter jusiitiae, ipsi efflciantur seminarium litis atque circafinem vitse communionis remedio adjuvandus
rapiute. Quomodo ergo hujusmodi (juxta Apostohim) est.Hanc sane et ilU senteutiam merebuntur, qui
« irrcprehensibiles (J Tim. v, 7) » erunt, qui non aut volentes homicidium fecerint, aut primatibus
solum reprehensibilia faciunt, sed mortifera potius palatii generosisqne personis seu nobiUoribus qui-
et exsecranda committunt? Relati enim nobis sunt buscunquc muUeribus, aut pueUis aUquid per necejn
quidam ex sacerdotibus, quod omni gravitate sa- autper quamcunque irrogataminjuriam visi fuerint
cerdotalis ordinis prsetermissa, audientium judicium intuUsso. Unde eos juxta legum sseculainum iu-

furore praiveniant et excessu inhonestse motionis stituta, aut taUonem recipero, aut traditionemde Uis

judicia audire refugiunt, pro quibus eos oportuerat fieri vel proscriptionem oporteat.
sequilatis judiciasustinere. Dum enim de honoris sui B VI. His a quibus Domini sacramenta tractanda
culmine blandiuntur, patientiam habere refugiunt, sunt judicium sanguinis agilare non licel ; et ideo

et qui inconcusse debuerant veritatis conservare magnopere talibus excessibus prohibendum est, ne
statum, subito reUgionis mutant propositum, et indiscreta? prsesumptionis motibus agitati, aut quud
pra^cipiti furore judicium antecedunt. Sicque in quo morte plectendum est, senteutia propria judicare
decuerut eos judicii sustiuere conventum pervasioue pra?sumant, aut truncationes quibuslibet personis,
agunt unde de preesumptionibus confundantur. Qui aut per se inferant, aut inferendas prsecipiant. Quod
tamen aut damno pariter et excommunicatione ple- si quisquam horum immemor pra?ceptorum, aut in cc-
ctendi sunt, aitt rerum sola
omissis compositionibus clesisc sua; faniiliis, aut in quibuslibet personis tale
satisfactione pcjenitentiae curabuntur. IIU enim qui aliquid fecerit, ci concessi ordinis honore privelur
rei propriae facultate sutfulti sunt, aut qui rem suam et loco, sub perpetuo damuationis teneatur religatus
jam antea in nomine Ecclesiae praesenter transfu- ergastulo. Cui tamen communio exeunti ex hac vila
disse noscuntur, si aut per se, aut per subditos, seu non neganda eSt, propter Domini misericordiani,

per quoslibet aliena diripiunt, vel praesumptionis, qui non vult peccatoris mortem, sed ut convertatur
seu cajdis quidpiam agunt, tam in rebus fiscaUbus, p et vivat ( Ezech. xxmii, 11). »
quam etiam in quorumUbet dominio constitutis, et VII. Cum juxta anliquae institutionis edictum plus
pervasayel praesumpta de rebus, juxta legem excel- erga corrigendos agere debeat benevolentia quam
lentissimi principis sarciant, et pro excessu reUgioni severitas ,
plus cohortatio quam commotio ,
plus
contrario,quod inhoneste ante judicium perpetra- cUaritas quam potestas, relatum est nobis quod qui-

verunt, duarum hebdomadai'um excommunicatione dam ox fratribus plus livore odii quam correctionis

plectendi sunt, et qai nihU proprietatis habere vi- studio subditos iusequentes, dum se simulant spi-

dentui", magna discretionis arte medendi sunt, quo ritualemeisadhibere correctionera, indiscretam su-
nec ausus iUicitos ecclesiarum facuUatibus i-edimant, bito afferunt morlem, cum iuauditos a se projiciunt,

nec ipsi penitus extorres a pcena persistant. Nec ct illicitis eos judiciis stib poeuitenUa puniunt. Nou
enim justum est ut pro pravis actibus sacerdotum ergo de csetero pcrversis voluntatibus sit liboruni

Ecclesia^., quihus prajminent, sustineant damnum, simulare se quod fingunt, sed quolioscunque quilibet
et pro excessibus taUbus satisfactio ab Ecclesiis exi- ex subditis corrigendus est, aut pubUca debet a sa-
gatur, cum Ecclesia cuUores suos non ad Utem, sed cerdote disciplina curari, aut si aliter rectoribus

honestatem informct. De taUbus ergo placuit deiiuire, placet, duorum vetlrium fratrum spirituaUum testi-

qui nuUis liabitis rebus propriis, aut in quocunque per- J) monio pcculiariter adUibito, et moduscriminisagno-
vasores exstiterint, aut quibusUbet personis caides, scatur, et modus poenitentiai irrogetur ita taiueu ut ;

vel quodcunque pra^sumptionis intulerint, nuUa eos si exsilio vel relrusione dignum eum esse cognove-
iucurvatione stalus sui sorvituti hominum debere verit, aut quid aliud peculiare decreverit modus
addici, sed juxta quod prajsumptuosus quisquis iUe poenitentise, quem coram tribus fratribus sacerdos

exstiterit, ita et poenitentia; logibus subjacebit transgressori indixcrit, speciali debeat ejus qui seu-
id est si in decem soUdorum sumniam pra^sumptor tenUamproUilit nianuspropriaj subscriptiono notari.
esse convicitur, viginti dierum ptenitentia> satisfa- .Sicque fiet ut nec transgressores sine tesUmonio
cUone purgetur, ita ut sive minoris, sive majoris excidia vitae suu^ incurrant, uec rectores accusatos
summse excessum peregerit, simiUter geminata hoc se de quorunilibet tentationibus erubescant.
sempcr satisfactionc pcenitentia; recompenset. Sor- VMI. Quidquid invisibUis gratiaj oollatioue tribuiUir,
vos autem ecclesiaruni (jui hujusmodi excessus ope- luinqiiam qua'sUi vel quibusIibetpraMuiis veuuudari.
rasse noscunlur, ad leges sa^culares audiendos remit- pieuilus debet, diceute Domino : « Quod gratis acce-
timus. Et huic quidem de gcnerali excessu dicta suf- pistis, gratis date [Matth. x, 8), » etc, quicunquc
(iciant. Cajlerum speciaUlatis ordinem prosequenles, deinceps in ecclesiastico ordine consUtutus, aut pro
545 DECRETALIUM COLLECTIO. 546
baptizandis consignandisquc fidelibus,aut collatione \ omnia honorem atque obsequii rcverentiam praemi-
chrisraatis vel proraotionibus graduum, pretia quue- nunti sibi uausquisque dependat, juxta illud beati
libetvel pra?mia, nisi voluutarie oblataprohujusmodi papae Leonis edictum : Qui se scit aliquibus esse prae-

1 33 ambitionc susceperit. Equidem si sciente loci positum, non moleste ferat aliquem sibi esse pra-la-

episcopo, talequidquam a subdilis perpelratur, idem tum, sed obedientiam quam exigit, etiani ipse de-

episcopus duobus mensibus excommunicationi sub- pendat. Pcena tamen juxta ecclesiasticae cousuetudi-

jaceat, pro eo quod scientiae mala contexit, et cor- nis morem, et placitis taiium inferenda, et ab his,

reptionem necessariam non adhibuit. Sin autem suo- qui transgressores fuerint, persolvenda est.
rum quispiam eodem nesciente de supradictis quod- .KL Cum nihil in divino canone debeat esse con-
cunque capitulis accipiendum esse sibi crediderit, fusum, nihil dubium, nihil etiam indiscretum in
si presbyter est, trium mensium excommunicatione collatione nostri coi-tus, relectus est canon Toletani
plectatur, si diaconus, quatuor, subdiaconus vero concilii primi, in quo prseceptum est, ut si quis ac-
vel clericus his cupiditatibus serviens et competenti ceptam a sacerdote Eucharistiam non sumpserit,
poena et debita excommunicatione plectendus est. velut sacrilegus propellatur, nec adjecta est discretio
LX. Multae super hoc capitulo Patrum sententiae voluntatum, cum et fidelis fideliter accipiat quod
manaverunt, scilicet ne impretiabilem sancti Spiri- B naturaliter illum necessitas deglutire non sinat.

tus gratiam donis vel muneribus quis existimet Solet enim humanae naturae infirmitas iu ipso mor-
comparandam. Sed quod non sine gravi dolore tis exitu praegravata tanto siccitatis pondere deprimi
dicendum est, quanto hsec frequenti decretorum est ut nullis ciborium illationibus reUci, sed vix tantum-
praeceptione prohibita, tanto a nobis fraudibus dera illati delectetur poculi gratia sustentari. Quod
cognoscitur iterata, dum hi, qui tali pretio mercari etiam in multorum exitu vidimus qui optatum suis
nituntur gratiam ordinationis suae tempora praeve- vutis sive communionisexpetentesviaticum, coUatam
niunt munere, aut post acceptum honorem promissis sibi a sacerdote Eucharistiara rejecerunt, non quod
suis conferunt apparatibus turpis lucri mercedem. infidelitate hoc agerent, sed quod propter Dominici
Et ideo, ut horuni et similium argumentorum calicis haustum traditam sibi non possent Euchari-
deinceps amputetur occasio, haec sancta synodus stiam deglutire. Non ergo hujusmodi a corpore Ec-
definivit, ut cum quisque pontificale culmen ante clesiae separandi sunt, qui taiia non infidelitate, sed
Domini altare percepturus accesserit, exactione necessitate fecerunt, prsesertim hi de quibus nihil
astringatur quod pvo conferenda sibi consecratione tidei sinistrae sentitur. Placuit ei'go definire quod nec
honoris nulli persouaj cujuslibet praemii collationem fideli officiat, nec iniideli inultum existat. Quicunque
^
vel aliquando dedisset, vel aliquando in futurum ergo fidelis inevitabili qualibet infirmitate coactus
dare procuret. Sicque aut mundus ab lioc contagio Eucharistiam perceptam rejecerit in nulla ecclesia-
praelationis consecrationem accipiat, aut publicato sticae damnationis, damnationi subjaceat. Similiter
hoc scelere manifeste denudet coram Ecclesia, et ad nec illos cujusquam punitionis censura redarguet,
honorem quem mercari voluit non accedat. Illos qui talia aut tempore infantiee faciunt, aut in quali-
autem quos deinceps postpraelationem per praemium bet mentis alienatione positi, qui quod fecerint igno-
ordinatos fuisse patuit, sub definitis poenitentiae rare videntur. Jam vero quicunque aut de fideUum
legibus, ut haeresimoniachos ab Ecclesia separandos vel infidelium numero corpus Domini absque inevi-
esse censemus, id est, ut duorum annorum spatio tabili, ut dictum est, inflrmitate projecerit, si fideUs
exsilio relegati, et digna satisfactione, vel excommu- est, perpetua communione pi'ivetur; si infidelis est,

nicationis sententia coercili honoris gradum, quem et verberibus subdatur et perpetuo exsilio relegetur.
praemiis emerant, lacrymis conquii'ere et reparare Quod si horum quUibet hujusmodi excessus digna
intendant. Unde si digna satisfactio eos poenitentiae poenitentiae satisfactione defleverit, post quinquen-
tempore invenerit, non tantum communioni, sed et nium licebit illum communioni pristinae reformari.
ioco et totius ordinis officiis, a quibus separati fue- T) .\II. Qui poenitentiam in mortis agitpericulo, non
rant, restaurandi sunt. diutine a reconciliationis gratia differendus est, sed
X. Quanquam omnes qui sacris mancipanlur or- si procincto mortisurgeaturpericulopoenitentia per
dinibus canonicis regulis teneantur astricti, expedi- manus impositionem accepta, statim ei reconcUiatio
bile tamen est ut promissionis suae vota sub cautione adhibenda est, ne prius ab humanis rebus aeger ab-
spondeant, quod ad promotionis gradus ecclesiastica scedat, quam donum reconciliationis accipiat, sic-
probat disciplina. Solet enim plus timeri quod sin- que superstitibus quodammodo doloris videatur
gulariter poUicetur, quam quod generali sponsione esse perpetui, si praecisum ab Ecclesiae membris
concluditur. Et ideo placuit huic sancto concilio, ut eum qui utique reconciliationem non meruerit rap-
unusquisque qui ad ecclesiasticos gradus est acces- tum a praesenti vita mortis natura subduxerit. Unde
surus, non ante honoris consecrationem accipiat, (juxta papae Leonis edictum) his qui in tempore ne-
quam placita sibi adnotatione promittat, ut fidem cessitatis et in periculi urgentis instanlia pr»sidium
catholicam sincera cordis devotione custodiens, pcenitentiae ex more reconciliationis implorant, nec
juste et pie vivere debeat, ut in nullis operibus suis satisfactio interdiceuda est, nec recouciiiatio dene-
canonicis regulis contradicat, atque ut debitum per gaada, quia in misericordia Dei, nec menturo)
Patrol, CXXX.
547 APPEND. AD S.€C. IX. — iSIDORl MERCATORIS S48
possumus ponere, nec tempoi-a definire. De his ,|^
occasionibus absentemur, sed in praeparato die quo
autem qui accepta poenitentia, antequam reconci- judicium fuerit, adunatis in metropoUtana sede
lienlur ab hac vita recosserint, quanquam divorsitas ommbus provincia? pontificibus, concilium Deo prae-
pneccptorum dc hoc capitulo habeatur. Ulorum suleceiebretur. Quisquisautem cpiscoporum excepta
tamen nobis sententia placuit qui multiplici numero inevitabiU causa vel necossitate de peragendo se
de hujusmodi himianius decreverunt, ut et memoina conciUo absentaverit, per unius anni metas erit ex-

taUum in ecclesiis commendetur, et oblatio pro eo- communicatione pleetendus. Quod si doinceps absque
rum delicto a presbyteris rccipiatur. celobratione conciHi anni unius nielas transierit,
XIII. Bene siquidem majorum regulis defmitum omniumin commune pontiUcum Cartliaginis provin-
est, ut dsemoniis aliisque passionibus irretitis miiii- cise superioris censuras sententiam obnoxius retinc-
steria sacra ti'actare non liceat. Cum praecepto, con- bit, id est, si nuUa eum impediente principis potes-
sensu ratinnis adhibito, id communiter definimus, ut tate vel infirmitate, aut inevitabiii causa, sed solius

nulius de his qui aut in terra accepti a daemonibus proprio? voluntatis libitusesead celebrandum conci-
eiiduntur, aut quolibet modo vexationis incursibus Uum non coUegerit.
efferuntur, vel sacris audeant ministrare altaribus, XVI. His ergo constitutionibus nostris quas ne-
vel indiscussi se divinis ingerant saci^amentis, ex- o cessario gei'endas credidimus, finalem manus nostra:',
ceptis iUis qui in variis corporis incommoditatibus subscriptionem adjecimus, immortuU Deo nostro ot
dediti in ejusmodi passionibus in terra approbantur Domino gloriam et honoi"em roddentes, qui nos de
eUsi. Qui tamen et ipsi tandiu erunt ab officii sui et conventuaUernse visionis Isetosefiicit, qui os nostrum
ordine et loco suspensi, quousque unius anni spatio in confessione laudis suae apemit, qui etiam decreta

per discretionem episcopi inveniantur a}t incursu hujus nostri concilii honestate com]>levit. Post ha^c
daemonum aUeni. reUgioso Domino nostro, et amabili principi nostro
XIV. Et illud divini oracuU monentis singuU pr«- Vuambano regi gratiarum actiones persolvimus,
caveant, quo scribitur; vse soU, quia cmn ceciderit cujus et studio aggregati sumus. Qui ccclesiastic;c
non habet sublevantem {Eccli. iv, iO). Summopere disciplinse nostris saeculisnovus reparator occurrens

verendum nobis est et cavendum, ne horis iUis atque omissos conciliorum ordines non solum restaurare
temporibus, quibus Domiuo psaUiturvel sacriQcatur, intondit, sed etiam annuis recursibus celebrandos
unicuique divinis singulariter officiis insistenti per- instituit, et alterna inorum corroctione annuo tem-
niciosa passio, vel corporis quseUbet valetudo oc- pore alacriler concurrentes, juxta prophetse vatici-
currat, qua aut corpus subito subrui faciat, aut nium, quod in nobis « defraclum est, alligetur, ct
p
mentem alienatione vel terrore confundat. Pro hu- quod abjectum est, reducatur (Ezech. xxxiv, 4). »

jusmodi ergo ausibus praecaventes necessarium duxi- Det ergo eidem principi Dominus pro hujus sacraj
mus instituere, ut iibi tomporis vel loci, sive cleri solUcitudinis voto et cursum preesentis vitfe in pace
copia sulTragatur; habeat quisquis iUe canens Deo, transire, et post diuturna tempora ad se in pace re-
atque sacriflcens post se vicini solaminis adjutorem, missis iniquitatibus pervenire, qualiter et ille felicia

utsi aUquo casu iUe qui officia impleturus accedet, tempora ducat, et felix cum omnibus quibus princi-

turbatus fuerit, vel ad torram eUsus a tergo semper patur ad Christum sine confusione perveniat, ut quia
habeat, qui ejus vicem exsequatur intropidus. per euni corona nostri ordinisin meUus restauratur,
XV. Peractis omnib\is quffi ad correctionem nostri coronam futuri regni capiat ex hoc in i-egione vivo-

ordinis in hoc conciUo pronnilgata sunt, placuit rum regnans cum Christo in saecula sjeculorum.
definire, ut paternis institutionibus obsequentes, Amen. Interfuerunt huicconcilio pontifices decem ct

omni anno ad peragendum colebritatom concilu in septem. Ego Quiricus, urbis regis metropolitanus
metropoUtana sede, temporo quo principis vel me- episcopus, haec gesta synodica a nobis definita, sub-
tropolitani electio definierit, devotis sempcr animo- scripsi. Similiter et alii episcopi subscripserunt de-
rum sludiis conferamus, noc quibuslibet requisitis cem et septem.

INCIPIT CONCILIUM TOLr.TANUM DUODECIMUM.

Habitiim sera ncxxix anno primo Eringii regis, quinto Idus Januarii.

Cum ex glorioso pra^dicti principis jussu in

j) •134 i"""'P^'<^^^ ^™"'P'^'''"*' '^'^"^'"" '^^'' ^*^ ^''"'

nnum fuissomus aggregati conventum, et in basiUca vcntu conciUi tolius, ut sua; gloriosa' jussionis, cuin
sanctorum apostolorum debitis in sedibus locare- in unum adessent, imploverint votum, et aUernsc

mur, adfuit coram nobis idem clementissimus prin- visionis innovationem fecerint gaudiorum, deinde
ceps, humanilatis gratia plenus, et claro pietatis adjicicns sic omne ronciUum ost aliocutus Non :

cultu perspicuus, qui nostro se ccetui rcclivcm cx- dubium est, sanctissimi Patres, quod optima conci-

liibcns ac devotum, imprimis omnium sacerdotum liorum adjuloria rucnti inundo subvoniaut, si offl-
se fommisit precibus adjuvandum, deinde grates ciosis quae corrigenda sunl studiis poragantnr. tl
b49 DECRElALlUiM COLLECTIO. oiiO

terram de omni re qiiacunque petierint,

ideo quibus pagis pro evenlu dierum succedentiiim ^ super tict

pereamus paternitati vestrae nou reor esse incogni- ilUs a Patre mco qui in coelis est [Matth. xvin, 19). »
tum. Ob inde quia ccrtum apud nos gerimus quod Oh hoc venerabilem paternitatis vestrae ccetum cum
pro contemptu divinorumprfficeptorum terrapcrni- lacrymarum effusione conveni,ut zelo vestri regimi-

ciem sustineatpressurarum, diccnte Domino per pro- nis purgetur terra contagione jiravitatis. Exsurgite,
phetam « Propter hoc higebitterra, et infirmabitur
: qua?so,exsurgite,culpatorum solvitenodos,transgres-
omnis qui habitat in ea [Jer. iv, 28). » Ideo oportet, sorum mores corrigite inhonestos, etexcitate zeli dis-

ut quia os Salvatoris nostri, et Domini oracula esse ciplinaminpertidosjsuperborummordacitatesexstin-

probamini, per vos salvationis obtineat lucrum per guite,oppressorumponderibussubvenite,etquodplus
quos regenerationis percepit sacramentum, ut dili- oinnibusesl^Judtcorumpestem^qua-innovamsemper
geiitia dignatibnis vestrae ab omni mundata conta- i'ecrudescit insaniam radicitus exstirpate,Iegesquo-
gione et ab inhrmitatis peste sit bonorum
libera, et que quce in corumdem Judceorum perhdiam propter
omniuni proventibus gratiosasit. Jamnuncquidquid vanamgloriamnoviterpromulgataesuntomniexami-
me adhuc dicere opportuna ratio sinit,quidquid etiam nationis probitate percurrite, et tam eisdem legibus
narrandum auribus vestris convenit, aut memoriai tenorem inconvulsum adjicite, qiiam pro eorumdem
titulorum intercapedo subducit, aut fastidium pro- g perlidorum excessibus complexas in unum sententias
lixae orationis inteixipit, ecce in brevi complexa Etenim valde nobis cavendum ne tot
promulgatffi.
vel exarata devotionis mese negotia, in hujus tonio antiquorum canonum regute qufe pro eorum erro-
compHcationis agnoscenda perlegite, perlecta discu- ribus sunt promulgatse, nos illorum culpis obnoxius
tite, discussa ehmatis ac discretis titulorum seuten- r^^ddaut, si nostri regni temporibus eorumdem ca-
liis dehnitc, ut pura et placens Dco vesti"arum de- nonum constructio dissolula pertranseat. Praisertim
finitionum vahtura discretio et regui nostri primor- si legis illius (quod absit) serenitatis nostrae in tem-
dia decoret exhortatione justitiffi et terrores ple- pore illa clara fidei institutio cesset, ubi divae me-
bium digna cohibeat severitate censurse, scriptuju moria? Dominus atque preecessor noster, Sisebutus
estenim : « Justitia elevet gentem, miseros facit po- rcx omnes successores suos sub perpetua maledic-
pulos peccatum {Prnv. xrv, 34). » Tunc suscepto a tionis censura obstrinxit, quicunque regum man-
glorioso principe hoc tomo pro tam salubri invita- cipium Christianum Judaeo servire et famulari per-
mento, et copiosas grates 1'etulimus Domino Jesu quoque vestris Deo pla-
miserit, ctc. Posthaic illud
Christo, et item henediximus principi glorioso. Post citis infero sensibus corrigendum quod decessoris

egressum ergo ejusdem serenissimi principis hKC nostri praieeptio promulgata lege sancivit, ut omnis
in tam dicto tomo scnpla reperimus. vj aut in expeditionem exercitus non progrediens, aut
CompeUatio regis Eringii ad concilium. de cxcrcitufugiens, testimonio dignitatis suae sitirre-
In nomine Domini Flavics Eringius rex, sanctis- vocabiliter carens. Cujus severitatis institutio, dum
simis Patribus in hac sancta synodo residentibus, 11011 per totos Hispanise fines ordinata dccurrit, di-
Reverendissimi Patres, si Patres et honorabiles mi- niidiam fere parteni populi ignobilitati perpetuae
nisteriorum ccelestium sacerdotes soliditatem san- subjugavit, ita ut, quia in quibusdam villulis, vel
ctJE hdei veraciter teneant,sincera cordis devotione teri"itoriis sive vicis, porlis hujus infamationis habi-
amplectantur, testimonium paternitatis vestrae for- tatores ipsorum locorum sint degeneres redditi, et
tissimum in salutis nostrai advoco adjumentum, ut quia lestificandi nullam habeut licentiam veritatis,ex
qui regnum factore Deo ad salutationem terrse, et toto videatur interiisse censura, sicque geminoinalo
sublcvationem plebium suscepisse nos credimus, terra atleritur, dum et lege et reperiendse veritatis
sauctitudinis vestrse conciliis adjuvemur. Unde liceL destituitur adjumeuto. Unde licet eamdem legem
sublimationis nostra>. primordia paternitatis vestraj nostrae glorise mansuetudo temperare disponat, ve-
coetum opincd)iIi rclatione non lateant, quibus clarastne taraen pateruitatis sententia hos qui per illam
divinorum judiciorum dispositione proventus,et re-rv infumiaenolamtitulum diguitatisamiserant, revestiri
gnandi consceuderim sedem, et sacrosancti regni iterum claro pristinae generositatis testimonio de-
perceperim unctiouem, nunc tamen melius id pote- votissime optat. Niinc vero misericordia prteeunte
ritis et sciMpti relatione cognoscere,etpromulgatio- taliter hoec disponite quaiiter nec nostra gloriami-.
uis vestra.^ sententiis publicare,ut sicuteadem regni nisterium credulitatis adhibeat, nec tamen severa
njoslri primordia conventus vestr* sanclitudinis pra^ceptio terram sub diutino infamationis jugulo
coinperit divinitus ordinata,ita in his et orationibus premat. Nam et hoc gcneraliter obsecro, ut quidquid
solamen impendat, et salubrium conciliorum nutri- in nostrae gloriae legibus absurdum, quidquid justi-
menta impertiat, quo susceptum regnum sicut jam tiae videatur contrarium, humanitatis vestraj judicio '

vestris assensionibus teneo gratum, ita benedictio- corrigatur. De cseteris auteni causis atque negotiis
num vestrarum perfruar delinitionibus consecran- quae novella competunt institutione formari, viden-
dus, ut innovatio quudammodo nostri videatur im- darum sententiarum titulis exaranda cunscribite nt
perii hajc numerositas vestri ordiuis aggregata. Et quia prsesto sunt religiosi provinciarum rectores <;t
ideo quia Dominus praecepit in Evangelio, dicens : clarissimorum ordinum totius Hispaniee duces pro-
«. Amen dico vobis : Si duo ex vobis consenserint mulgationis vestrae sententias coram positi preeao*
851 APPEND. AD SEC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 552
scentes; eoillasincomrnissassibi Lerraium laliludiue \ 12. l)e iudiclo Lemporis constituti quod -debeat
iaollendibili exerant judiciuruni instanlia, (juo proe- couciliuui celebrari.
senliahter assistentes persiiicua oris noslri percepe- 13. Coiiclusio deliiiitionum, in qm et Deo gratiae

riut instituta. Omnes tameu iu conimune couvenio referuntur et pn» princijie csoratur.
et vos, Patres sanctissimos, et, vus illustres aulae re- I^XIPIUNT DECRETA CUNfllLlI TOLETAM DUODECIMI.
gise viros, quos interesse buic sancto conciiio dele- Priuio die syuodalis exordii confidentibus episco-
git nostra sublimitas per divini nobis atleslationem pis atque senioiibus p.ilatii universis habila est

et terribilem cunctis futuri judicii diem, utsine per- piimo de sancta Trinitate collatio, non quae novello
sonarum acceptione aliquam, vel favore, sine aliquo exactionis stylo detinita patesceret, sed quae verbis
quoque aut malignae contentionis scrupulo, aut sub- simplicioiibus sese pigris sensibus patefacta mon-
vorlendae veritatis studio, qua?. veslris sensibus au- straret, ubi praemissa semj)er lectio praecederet,
dienda ingresserint sana verborumexamiiiatioue di- quod sequens expositio aperiret. Credentes pariter
scutite, sauiorique judicio comprobate, utcollatarum et docentes de eadem sauctae fidei puritate quidquid
habita prius deliberatione causarum discreta nostri evangelica et apostolica ti'aditio sanxit, quidquid
ordinis condatur probitas titulorum, qualiter cuui sancta synodus Nicaena constituit, quidquid Constan-
nos amor aequitatis in negotiorum acceleratione red- B tinopolitana PaLrum agregata collectio promulgavit,
diderit fervidos,efficienlia quoque justorum operum quidquid Ephesini cojLus definiLio docuit, sicut mul-
connectat Deo perenniler sociandos, ut bonorum torum catholicorum Patrum documento expositura
vestrorum actibus Isetabundus et praesentis vitae ca- traditumque nobis accepimus, sicut etiam in missa-
piam lucrum, et aeternarum perfruar vobiscum gau- rum solemniis patulis confessionum vocibus procla-
diis mansionum. Datum, sub die quinto Idus Januarii, mamus.
anno feliciter primo regui serenitatis et tranquilli- Credimus in unum Deum,Patrem omnipotentem,
tatis nostrae in Dei nomine, Toleto. factorem cceli et terrae, visibilium et invisibilium con-

Subscriptio. ditorem,etin unum Dominum JesumChristum Filium

Dei unigenitum, ex Patre natum ante omnia saecula.
In nomine Domini Flavius Eringius rexmagna sa-
Deum ex Deo, lumen ex lumine, Deum verum ex
lus populi gentisque nostrae ac regni conscribitur,
Deo vero, natum non factum, omoiision Patri, hoc
si haec synodalium decreta gestorum, sicut pio de-
est ejusdem cum Patre substantiae, per quem omnia
votionis nostrae studio acta sunt, ita inconvulsibilis
facta sunt, quae in coelo et quae in terra. Qui pro-
legis nostrae valido oraculo confirmentur, ut quod se-
pter nos, et propter nostram salutem descendit, et
renissimo celsitudinis nostrae jussu venerandispati'i- Q incarnatus est de Spiritu sancto ex Maria Vir-
bus et clarissimis palatii nostri senioribus decretati-
gine, homo factus est, passus sub Pontio Pilato, et
tulorum exarationee5tedictuni,praesentisliujus legis
sepultus, tertia die resurrexit, ascendit in coelos,
nostrae edicto ab cemulis defendatur. Est enim haec ip-
sedet ad dexteram Patris. Iterum venturus in gio-
sadefinitiocanonum sub istonotataordinetitulorum.
ria judicare vivos et mortuos, cujus regni non erit
Incipiuiit capitula ejusdem concilii.
finis. Credimus in Spiritum sanctum Dominum et

De agnita et contirmata praelatione

i . fastigii prin- vivificatorem , ex Patre , et Filio procedentem ,

cipalis in nomine sanctae Trinitatis. cum Patre et Filio adorandum et glorificandum,

De his qui poenitentiam consentientes accipiunt.
2. 135 l^i locutus est per prophetas. Unam catho-
De culpatorum receptione, vel communione
3. licam et apostolicam Ecclesiam. Confitemur unum
apud Ecclesiam. baptismum in remissionem peccatorum. Exspecta-
4. Ut in locis ubi episcopus non fuerit nunquam mus resurrectionem mortuorum , et vitam futuri
episcopus ordinetur. saeculi. Amen.
o.De quorundam consuetudine sacerdotum foedis- Cap. I. Post pacifica ergo huj us sanctae fidei collatio-

sima qui oblatis iJeo sacrificiis non commuuicant. f) num studia, illa se primum nostris sensibus Salvatoris
6. De concessa Toletano pontifici geucralis sy- coguoscendam invexit quae tanto corda om-
cognitio
nodi potestate, ut episcopus allerius proviucioe con- nium ardore charitatis astrinxit, quanto se per
niventia principum in urbe regia ordinelur. eanidem ipsa cognitio inconventu generalis concilii

7. De recepto testimonio porsonarum quae per le- periioscendam exsilivit. Etenim sub qua pace vel

gem quae de proraotione exercitus facta est testili- ordiue serenissimus Eringius princeps regni con-
candi iicentiam prodidcrint. sccuderit culinen, reguaudique per sacrosanctam
8. Do his qui uxores suas divortio intercedenle unctioiiem susceperit potestatem , ostensa nobis
relinquunt. Scripturarum evidentia docet, in quibus el prsecep-
9. De coufirmatione legum quae in Judo^onim ne- tis, et Vuambae principispa-nitentia? susceptio nosci*
quitia pronnilgata' sunt, carumdemque legum pite- tur, ct translatus regni hoiior iii hujus nostri principis
lixo ordinc lilulorum qui in codeni canoue annu- noiiiine dfrivatur. Idem Vuauiba dum iiievilabili no-
merantur. cessitudinisleuercturevcutu,susceptori'ligit)nisdobi-
10. De his qui ad ecclesiam coufugium faciunt. to cuitu, et venerabili tonsurffi sacrte signaculo mox
il. De culloribus idolorura. per scripturam definitionis suse hunc iriclyluin domi.
 B

533 DECRETALIUM COLLECTIO. 3.S4

nnmnostriimEringiumpostseperele?»ilregnalnriirn, a forsitan respiciente Domino siluti prisiinae refor-

etsacerdotali benedictione uugendum. Vidimuseiiim, mentnr, agunt cautionibus vanis et oppositi(mibus
et pariter patulo alternae visionis intnitu praeliicente exsecrandis, qualiter a se tonsurae venerabile si-

perspeximus,hujuspr8emissiordinisscripturas, idest guum expeliant, atque habitnm religionis abjiciant,

notitiam manuseniorum palatii roboratam,coram qui- imprudentissime asserentcs ideo se nullis regnlis ec-

busantecedens princeps etreligionis cultum, et ton- clesiasticse disciplinae sub hoc voto teneri, quia pce-
surfe sacra? adeptus est venerabile signum, scriptui-am nitentiam, nec ipsi petierunt, nec consentientes ac-
quoque defmitionis ab eodem edictam, ubi gloriosum ceperunt, qnorum impudentia divinae bonitatisquae
dominum nostrum Eringium post se fieri regem ex- eos ad tam venerabile ac fecundi fructus vocavit sa-
optat, aliam quoqne informationem jam dicti viri cramentum turpiter immemor, et obstinata procaci-
in nomine honorabilis et sanctissimi fratris nostri tas non aliquando diceret talia, si qualiter ad vitam

Juliani Toletanae sedis episcopi, ubi enm separavit per sacrosancti lavacri gratiam veniret, meminisset
pariter et instruxit, ut cum omni diligentia jam dic- etenim parvulorem infanlium vita originali peccato
tum dominum nostrum Eringium in regno ungere obnoxia, quse nuUi propter setatem discernendi vel
deberet, et omni diligentia imctionis ipsius ceiebri- expetendi sensui aptior judicetur, nisi ex sponsionc
qua scriptura et subscriptio nobisejus-
tas fieret. In fidelium baptismi accipiant sacramentum, nullo
dem Vnambae principis claruit, et omnis evidentia sensu, nulla etiam discretionis industriaid appetere
confirmationis earumdem scripturarum se manifeste possunt. Unde sicut baptisma, quod nescienti-
monsti'avit.Quibusomnibusapprobatisatqueamplec- bus parvulis sine ulla contentione in fidetantum
tis dignum sane nostro ccetui visum est, ut praedictis proximorum accipitur, ita poenitentiae donum, quod
definitionibus,scripturarum nostrorum omniumcon- nescientibus illabitur, aliisque impugnantia viola-
firmatio apponatur, ut quam ante tempora in occultis tionis, hi qui illud exceperint, observabunt. Si quis
nunc manifesto
judiciis praescitus est est regnaturus, autem quolibet modo pcenitentiam accipiens, hoc
intempore generaliteromniumsacerdotum habeatur violaverit synodale institutura, ut vere transgressor
manuspo-
definitionibus consecratus. Et ideo soluta paternis regulis ferietur. Nec enim ista statuentes

puli abomni vinculo juramenti, quse praedicto viro sacerdotes, quosque ut passim et licenter donum
Vuambse, dum regnum adliuc teneret, alligata est, poenitentiae non poenitentibus audeantprorogare, ab-
liunc solum qui permansit serenissimum Eringium solvimus, sed hos qui qualibet sorte poenitentiam
principem obsecutura gratae servitutis famulatu susceperint, ne ulteriusad militarecingulumredeant
sequatur, et libera, quem et divinum judicium in
^ religamus. Sacerdotes tamen quinon consentiendo,
regno pra^elegit, et decessor princeps successorem neqnepcenitentiae,ausn temerariopoenilentiamdede-
qnod snperest, qnem totins populi
sibi institnit, et rint, neque se exhortatu ejus qui poenitentiam acci-
amabilitas exquisivit. Unde his praecognitis atque pitvel manuum indiciis, vel quibuslibet aliis eviden-

prapscitis serviendum est Deo cceli,et praedicto prin- tibus significationibus invitatum fuisse probaverit,
cipi nostro Eringio regi, eique pia devotione obse- unius anni excommunicationis sententiae subjacebit.
quendum et promptissima voluntate agendnm, et III. Vidimus quosdam, et flevimus ex numero
cnitendum quidquid ejus saluti proficiat, qnidquid culpatorum receptos, in gratiam principum extor-
gentis suae utilitatibus et patrise consuluerit. Unde res exstitisse a collegio sacerdotum, quod de-
non erit jam deinceps ab anathematis sententia alie- notabile malum iila res agit, quia licentia prin-
nus, aut divinse animadversionis ultione securus cipalis in quo se solvi licentius curat, ibi alios

quisque contra saUitem ejus deinceps aut nrexerit alligat, et quos in suam communionem videiur
vocem aut commoverit caedem, aut quamcunque suscipere, a communione et pace Ecclesiai vidc-
exquiserit laedendi ultionem. tur separare, ut qui cum illo convescuntur sacer-
II. Plerumque his, quibusmiseratio Domini etiam dotum communione sola priventur. Et ideo quia
volentibus subvenit, beneficiis Dei videntur esse J) remissio talium, qni contra legem, gentem, vel
ingrati, et abuti gratia largitoris qua bene nsi pote- patriam aguut, per definitiones canonum antiquo-
rant conseqni absolutionem facinoris. Impugnant rum potestate solum regia punitur, cui et peccasse

sa?pe quodhonorare dehuerunt, et profanis qnaestio- noscuutur ab nuUa se deinceps abstinebit sa-
eis

nibus indultae gratiae mnnus a se rejiciunt quod sum- cerdotum communio, sed quos regia potestas, aut
mis votis amplecti debuerunt. Etenim multos saepe in gratiam benignitatis receperit, aut participes
aspeximns in salute positos, ultimum desiderantes mensae suae effecerit, hos etiam sacerdotum et

poenitentiae fructum,ut rursus nimietate aegritudinis populorum conventus suscipere in ecclesiasticam

italoquendietsenliendi naturaleprodidisseofficium, communionem debebit, ut qnod principalis pietas
utnulla illiscura salutis suae videretnr inesse, nullo habet acceptum non a sacerdotibus Dei debet
etiam pristinae devotionis noscei'entur desiderio an- esse extraneum.
helare. Quorum tamen casibus fraternitas condolens, IV. Majorum institutionibus ausu temerario con-
ita taiium necessitates in fide susceperit sua, ut ul- traire, et sanctorum Patrum decreta convellere et
timum iilis tribuatur viaticum, sciiicet ne sine fru- superiorum suorum effrenata libidine conlra sanctis-
clu poenitentia? videantur transire e sseculo. Quod si simam Apostoli doctrinam sanctioaibus renili, quid
 APPEND. AD SjEC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 056
aliud est, quaiu <i vinculum societatis Christi » A ct racluruiii csse proliteor. Item ex concilio Sardi-
{I Joan. 1, 3) abrumpei'e, et usurpatae pra>sum- censi ubi inter caetera pr*cipitur : Licentia passim
ptionis licentia statum Ecclesia? dissipare? Prose- danda non est. Si enim subito aut vicus aliquis, aut
quente igitur venerabili, et sanctissimo viro, fra- modica civitas, cui satis est unus presbyter, voluerit
tre nostro Stephano, Emeritensis sedis episcopo, res sibi episcopum ordiuari ad hoc ut vilescat nomen
nobis novelIa>, proesumptionis usurpatione sese in- episcopi ct auctoritas, nou debent iili ex alia provincia
tulit pertractanda, tanto communi nostro judicio invitati facere episcopum in quibus antea non fuit.
convellenda, quanto et pravitatis ausu noscitur Item de sententia eorum qui hujusmodi ordinationes
perpetrata. Dixit enim violentia principali se im- faciunt,vel de hisj.jui contra hsoc instituta canonum
pulsum fuisse ut in monasterio villula, iu quo ve- ordiuantur, ex concilio Tauritano, tilulo ubi dicit Ges- :

nerabile corpus sanctissimi Pinevii contessoris torum quoque sericin conscribi placuit ad perpetem
debito quiescit honore, novam episcopalis honoris disciplinam quod circa oetavum Ursionem Remigium
ordinationem efficeret, et ideo ex indiscreto et Adrephai episcopum synodus sancta deci'evit, qui
faciliimo assensu injustis VuambcB principis jus- in usuipatioueni quamdam de ordinatione sacerdo-
sionibus parens, novam et injustam illic ponti- tum ad invidiani vocabatur, quod ita his videtur in-

ficalis sedis prailectionem induxit, ubi canouicaB dullum, ut de c£Btero hac auctoritate commoniti
constitutio id fieri omnimoda ratione refellit, praj- nihil usurpare conentur, siquidem se ab hac causa
dictus idem vir prostratus humi medicamine nostri tali excusatioue qua dicercnt se
defenderint,
prfficepti, et sibi dare veniam petit et cjuod po- non esseprius conventos. Proinde judicavit synodus,
tissimum fieri oporteat de persona ejus qui illic ut si quis ex hoc fecerit contra iustituta majorum,
ordinatus fuerat nostri oris sententia decerni po- sciat is, qui ordinatus fuerit, sacerdotis se honore
poscit. Sed quia veraciter, imo communiter novera- privandum, et ille qui ordinaverit auctoritate se in
mus pra^dictum principem concilio levitatis agentem ordinationibus, vel in conciliis minime retenturum.
non solum praecepisse, ut in pra:>,dicto ioco aliquis iNon solum autem circa memoratum episcopum ha^c
episcopus tieret, scd etiam ila cum consuelis obsti- senLcntiaprajvalebit, scd etcircaomnes simili errore
nationil)us desinisset, ut in suburbio Toletano in deceptos qui ordinationes hujusmodi perpetrarunt.
ecclesia Praetoriensi sanctorum Petri et Pauli His ergo fortissimis regulis eliectum pii operis oppo-
episcopum ordinaret, necnon et in aliis vicis vel nentes, in communi dcfiuitione elegimus, ut in loco
villulis similiter faceret. Ideo pro lam insolenli villulaj supradiclaj deinceps sedes episcopalis nou
hujusmodi exstirpationis licentia, quod de hac re remaneat, ueque episcopus illic ultra constituendus
liabent instituta cauonum in medium proferriprse- existat, hic tameu Couvildus qui coutra majorum
cepimus. Tunc hsec in ordine constituta perlecta decreta illic videtur institutus fuisse episcopus,
sunt. In primis, ex Epistola Pauli Tito discipulo, nullis canonum erit ad condemnationem sui sen-
ut episcopos per civitates constituere debeat praj- tentiis ulciscendus, quia non ambitione, sed princi-
cepit. Item ex concilio MccEuo, titulo octavo, pis impulsione constitit ordiuatus. Et ideohocilli rc-
ubi inter caetera pra?cipitur ut in civitate una mediumhumilitatis concedimusutiuscderaaliamdc-
non videantur duo episcopi esse. Item ex con- cedentiscujuslibct/f 36'^pis'^'^P^ transferatur,etpra!-
cilio Laodicaino, titulo quinquagesimo septimo, ubi dictus iocus sub monastica deinceps institutione man-
dicit : Nou oportet in vicis et in villulis episco- surus non episcoiiali ullra privilegio fretus, nec sub
l)Os ordinari, et caelera. Item ex concilio Africae se- legimiue abbalis(sicut hucusque fuil) erit modisom-
cundo, titulo quiulo, ubi Felix cpiscopus Sclem- nibus mancipaudus. Jam vcro de ca^tero geuerale po-

selitanus dixit : Etiam si hoc placuit sanctitati nentes edictum.Si quis contra ha^c canonum inter-

vestraj, insiuuo ut diocceses quaj nunquam ha- dicta venire conatus fuerit, ut in locis illis episcopuiu
buerunt episcopos non habeant, dioecesis qua? ali- eligat fieri ubi episcopus nunquam fuit, anatheina sit
quando Iiabuil, habeat proprium episcopum. Secun- n in conspectu Dei omnipotentis, et insuper lain ordi-
dum aulem hanc prosecutionem sanctilatis vestraj est nator quam ordiuatus gradus sui ordinis perdat,
eestimare. Quod fieri debeatCenedius episcopus dixit: quia non solum anti([uorum Patrum decreta sed
Si placet insiuuatio fralris el coepiscopi nostri Fe- apostolica ausus est convellere instituta.

licis, ab omnihus confirmetur. Ab uuivcrsis episcopis V. Relatum uobis cst quosdam de sacerdotibus
dictum est : Placet. llcni cx coucilio Africa" lu, ti- non tot vicibus cominuuionis sauctiv gratiam su-
tulo 42, ubi dicit, ut non accipiat alterum episco- mcre quotsacriticia iu uua die videntur ollerre, sed in
pum plebs qiue in dioecesi scper subjacuil. Epigo- uno dic, si plurima per se Deo ofrcraut sacriticia, ia
nius episcopus inter ca-lera sic dixit : Hoc dico nou omuibus se oblationibusacominunione suspendunt,
debere rectorem accipere eam plebem qu;e iu diui- ct iu sola tanien extremi sacrilicii oblatione com-
cesi semixu' sulijacuit, nec uiupiain proprium epis- miiuionis sanctte gratiam sumuut, quasi non sit

copum iiabuil. (Juapro[)t(u- si imiverso sanctissimo tolics illi vcro et singulari sacriiicio partici[)andum
ca;tui placct hoc, quod prajfatus suiii, conlirmctur. quoties corporis et sanguinis Domini nostri Jcsu
Aurelius episcopus dixit : Fralris et consacerdolis Chiisti iminolalio facta constiterit. Nain ecce Apo-
no.-?lri prosccutioui uou obsisto, sed lioc me fccissc, stoliis dicit : « Nonne qui cdiuil hostias, [larticipos
 ,

557 DECRETALIUM COLLECTIO. 558

sunt altaris? « (I Cor. x, 18). Certuni est quod hi, ^bentibus arceantur, hoc videlicet adjicientes ut, si

non edunt, rei sunt nominicis sa-

qui sacrilicantes quid in prseteritis testificari voluerint, si pro sola
cramentis. Quicunque ergo sacerdotum deinceps hujus rei informatione rejecli sunt, testimonio suo
divino allario sacrificium ohlaturus accesscrit, et nuper conquirant. Quod in prseteritis conquirere
se a conununione suspenderit, ab ipsa, qua se in- potuerant, tamen si illo tempore, quo in pr^teritis

decenlor privavit, gratia communionis anno uno ad testimonium dicendum vocati sunt et supradictaj
repulsum se noverit. Nam quale erit ilkid saciiii- legis institutionibus reprobati, et aliam criminis

cium, cui nec ipse sacrificans particeps esse co- notam eos tunc non habuisse patuerit, aut tricen-
gnoscitur? Ergo modis omuibus est tenendum ut nium tunc eftluxisse, cum ad testimonium fuerant
quotiescuuque sacrificans corpus, et sanguinem Jesu prolati, hi qui eos reprobaverant, manifeste couvi-

Christi Domini riostri in altario immolat, toties cerint.

perceptionis corporis et sanguinis Christi participem VIII. Praeceptum Domini est ut, exccpta causa
se praeheat. fornicationis, uxor a viro dimitti non debeat. Et
VI. Illud quoque collatione mulua decernendum ideo quicunque citra culpam criminis sujiradicti, uxo-
nobis occurrit, quod in quibusdam civitatibus ,
rem suani quacunque occasione dimiserit, quiaquod
decedentibus episcopis propriis, dum differtur diuB Deus junxit ille separare disposuit.tandiu ab eccle-
non minima creatur officio-
ordinatio successoris, siasticacommunione privatus, et a coelu omnium
rum divinorum oflensio, dumtractu terrarum com- Chrislianorum maneat alienatus quandiu societatem
meanlium impeditur celeritas nuntiorum, quo aut relictce conjugis sinceriter amplectatur etfoveat, ita

non queat regis auribus decedentis preesulis trans- tamen ut, qui, jam admoniti a sacerdote semel,

itus innotesci, aut de successore morientis ejiiscopi bis, terque ut corrigerenlur, ad torum suse conjugis

libera principis electio proestolari. Nascitur sa^pe et nolueinnt redire, ipsi se suis raei"itis et a palatinae

nostro ordini de relatioue tafium difficultas, et re- dignitatis officio separabunt, et insuper geuerosae

gi.T potestati,dumconsultumnostrum prosubrogan- dignitatis testimonium quandiu in culpa fuerint amis-

dis pontificibus sustinet, injuriosa necessitas. Unde suri sunt, quia carnem suam dissidii jugulo tradi-
placuit omnibus puntificibn^ Ilispania; atque Gallae- derunt.
cia?, salvo privilegio unius ujusque provincice, lici- IX. De Judaeorum autem exsecranda perfidia
tum maneat deinceps Toletanopontifici quoscunque discretis titulorum sententiis, deditas noviter a glo-

regalis potestas clegerit, et jam dicti Toletani ponti- rioso principe leges vigilanti seusuum intentione
ficisjudicium dignos esseprobaverit, in quibuslibetpperlegimus , districto etiam gravitalis pondere
I)rovinciis pro^cedentium sedibus prseficere praesules, earum instituta probavimus. Proinde qute debitae
et dccedentibus episcopis ehgere successores ; sic rationis judicio editae svnodali dignatione probalae

tamen ut quisquis ille fuerit ordinatus, post ordi- sunt, irrevocabili deinceps judiciorum ordiue pro

nationis suse tempus infra trium mensium spatium eorum excessibus tenebimtur, id est, leges quae de

proprii metropolitani praesentiam visurus accedat comraemoratione priscaiuim caeremoniarum Judaeo-

qualiter ejus auctoritate vel discipHna instructus rum transgressionibus promulgatae sunt, atque de

condignae susceptae sedis gubernacula teneat. Quod uovella confirmatione earum. Item de blasphoraa-

si per desidiam, aut neglectum quilibet constituti toribus sanctffi Trinitatis. Item ue Judaei aut se, aut

temporis metas excesserit,quibus nequeat meti'opo- fihos suos, vel famulos a baptismi gratia subtra-

litani sui obtutibus praesentari, excommunicatum se hant. Item ne Judaei more suo celebrent Pascha,

per omnia noverit, excepto si regia jussione impe- vel carnis circumcisiones exerceant, ac ne Christia-
ditum se esse probaverit. Hanc quoque definitioni- num quemquam a fide Cbristi dimoveant. Item ne

bus formulara sicut de episcopis, ita de caeteris ec- Judaei Sabbata caeterasque festivitatesritus sui cele-

clesiarum rectoribus placuit observandum brare praesumant. Item ut omnis Judaeus diebus
Omnis disciplina sic subjectos debet arguere, D Dominicis, et in praenotatis diebus ab opere cesset.
VII.

ut spem venicP non videatur auferre, nec funditus Item ne Judaei more suo dijudicent escas. Item ne
curvalionis indicere jugum, sed temperantiae sem- Juda^i ex propinquitate sui sanguinis connubia du-

per adhibere consultum. Et ideo quia legem illara a cant, et ut sine benedictione sacerdotis nubere

doraino Vuambano priucipe edictam, quae de prodi- non audeant. Item ne Judaei religioni nostrae in-
tione est adnotata, hujus principis nostri domini sultantes sectam suam defendere audeant, nec a fide

Eringii mansuetudo temperare disposuit, ideo, an- refugientes alibi se transducant. Et ne quilibet refu-
nuente nobis glorioso, et refigiosissimo Eringio, gientes eos suscipiat. Item ne Christianus a Judaeis

priucipe nostro, nccessarie hoc sanctura concilium quodcunque muneris contra fidem Christi accipiat.

dofinivit, uthi,quipersuperiorem legem testificandi Item ne Judtei libros legere audeant, quos Christiana
dignitatem perdiderint, recepto testimonio pristinoe fides repudiat. Item ne Judaeismancipia deserviant,
dignitatis, causas exsequi possint debitae actionis, vel adhaereant Christiana. Item si Judseus se Christia-
apqualiter nobilitatis soiidac titukim reportantes, et num esse tcstotur, et ob hoc non veUt a se rejicere

qu;equo do prap.teriti? legitime testificari voluerinl, manripium Christianura. Item professio Judasorum,

iiccntice obtineanl votura, et judicibus nuUis prohi- quomodo uQusquisque ad tidem veniens, indiculum'
5S9 APPF.ND. .\D S.f.C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 860
profe^sionis siiae conscribere debeal. Item, conditio- A fecerint, si juxta priscorum canonum instituta, bi

nes Judseorum quas jurare debeant hi, qui ex eis ad qui eos repetunt sacram reddiderint, et sacerdus
iidem venientes, professiones suas dederint. Item ecclesiae ipsius, ab ecclesia non abstraxerit foribus
de Christianis mancipiis JudcTorumqujE se non pro- aut fuga, talium si evenerit sacerdoti quaerenda est,
diderint Christianos sive de publicatoribus eorum. aut damnorum sententia secundum electionem prin-
Itcm ne Judapi a quolibet potestate accepta extra cipis hujusmodi sacerdotibus irroganda.
regiam ordinationem Christianum quemque impe- .\I. Prspcepta Domini sunt dicentis : « Non facies
tere, plectere vel distringere audeant. Item, ut si tibi sculptile, neque omnem simihtudinem quae est
Judaeorum servi, necdum adhuc conversi ad Christi in coelo desuper, et quae in terra, deorsum, nec eo-
gratiam convolaverint libertati donentur. Item, ne rura quae sunt in aquis sub terra, nec adorabis ea,
Juda?i administratorio usu in ordinem villicorum neque coles {Exod. xx, 4 et 5). » Item : « Qui im-
atque actorum Christianam familiam redigere au- molat diis, occidetur,prBeterquamDominosoli(Exo(/.
deant, et de damnis eorum qui talia ordinanda in- XXII, 20). » Item : (( Vir aut mulier qui faciunt ma-
junxerint. Item Judspus ex ahis provinciis vel terri- lum ante conspectum Domini Dei sui, et transgre-
toriis ad regisnostri ditionem pertinentibus veniens diuntur pactum illius, ut vadant, et serviant diis
episcopo loci, vel sacerdoti se praesentare non diffe- B alienis, et adorent eos, vel solem et lunam, et
rat, ut quid sciat eum in toto observare conveniat. omnem militiam cceh, quae non percepi, et hoc tibi
llem, ut concursus Judseorum diebus institutis ad fuerit nuntiatum, audiensque inquisieris dihgenter
episcopum fieri debeant. Item ut quicunque Ju- et verum esse repereris, et abominatio facta est in

daeum secum assequentem habuerit, expetente sa- Israel : educes virum ac mulierem qui rem scelera-
cerdote eum apud se retinere non audeat. Item, ut tissimam perpetraverunt ad portas civitatis, et lapi-

cura omnis distringendi Judaeos solis sacerdotibus dibus obruentur {Deut. xvii, 2 et seq.). » Praecepta
debeatur. item, de damnis sacerdotum, veljudicum Domini haec noninultione, sedinterrore delinquen-
qui Judaeis inslituta legum adimplere distulerint. tium apponentes non mortis sententiam promulga-
Item, ne judices quidquid de perfidorum excessibus mus, sed cuItoi'es idolorum, veneratores lapidum,
extra sacei'dotum conniventiam judicare proesu- accensores facularum, et eicultores fontium admo-
mant. Item, ut episcopi tunc immunes habeantur nemus, ut agnoscant quod ipsi spontaneae se morti
a damnis, cum eorum presbyterosadeaquaeipsinon subjiciunt, qui diabolo sacrificare videntur, mortis

correxerint, remiserint corrigenda. Item, de servata enim nomine diabolus appellatur, sicut de eo scri-
principibus miserendi potestate in his qui con- ptum est, et erat illi nomen mors. Ac provide omne
p
vcrsi ad fidem Christi veraciter fuerint. Item, ut sacrilegium idolatriae, vel quidquid illud est contra
episcopi omnes Judaeis ad se pertinentibus libellum sanctam 137 fidem, in quo insipientes homines ca-
de suis editum erroribus tradant, et ut professiones ptivati diabolicis culturis inserviunt, sacerdotis velju-

eorum, vel conditones in scriniis ecclesiae condant. dicis instantia inventum utsacrilegiaeradicantur, et

Qiiarum omnium legum promulgatio gravida sicut exterminata truncentur. Eos vero qui ad talem erro-
synodali judicio comprobata, ita generaU omnium rem accurrunt, et verberibus coerceant, et onustos
nostrorum definitione in eorum erit deinceps exces- ferro dominis suis tradant, si tamen domini eorum
sus exercenda. per jusjurandum attestationem promittant se eos
X. Pro his qui quohbet metu vel terrore ecclesiam tam soUicite custodire, ut ultra eis non liceat tale

appetunt, consentiente pariter gloriosissimo Domino nefas committere. Quodsidomini eorum nolint hu-

nostro Eringio rege, hoc sanctum concilium defi- jusmodi leos in fide sua suscipere, tunc ab eis a
nivit, ut nullus audeat confugientes ad ecclesiam, quibus coerciti sunt regiis aspectibus praesententur,
vel residentes abstrahere, aut quodcunque nocibili- ut princeps auctoritatem ac libcram de talibus do-

tatis vel damni,seu spolii residentibus in loco sancto minandi potestatem obtineat. Domini tamen eorum
inferre, sed esse potius his ipsis qui ecclesiam pe- J) qui nuntiatos sibi talium servorum errores ulcisci
tunt, per omnia hcitum in triginta passus ab ecclesiie nohierunt, et excommunicationis sententiam prefe-
janius progredi. In quibus tringinta passibus unius- rant, et jura servi illius quem coercere noluerunt, se
cujusque ecclesiae in toto circuitu reverentia dcfen- amisisse cognoscant. Quod si ingenuorum personae
datur, sic tamen ut hi qui ad eam confugiunt in his erroribus fuerint implicatae, et perpetua excom-
•'xtraneis vel longe separatis ab ecclesia domibus, municalionis sententia feriantur, et arctiori exsilio
nullomodo abscedant, sed inlioc tringinta passuum ulciscantur.
numero absque domorum extranearum receptaculo Xli. Placuit huic sancto concilio, ut juxta prio-
progredientes aditum obstinebunt, ut ad requisitae rum episcoporum singuiarium provinciarum cano-
nalurae usum debitis exeaut locis. El nulio modo num instituta annis singulis in unaquaque jtrovincia
tcncantur evcntu necessitudinis, qui Doniinicis se Kalendis Novembris conciiium celeliraturi conve-
diffideudos commiserint claustris. Si quis aulem hoc niant, quisquis autem in pnediclis Kalendis Novem-
decretum tentaverit violare, et ecclesiasliciR excom- bris j)ro celebratione synodi venire distulerit, ei-
municationi subjaceat, et severitatis regiae feriatur communicationi debite subjaccbit.
sententia. ipsos tameu qui ad Ecclesiam confugium XIII. Pra-missis his omnibus synodalibus geslis
 .

§6i DECRETALIUM COLLECTIO. 562

qnae hoiiesto decretorum fine complevimus perpe- ^ Antoninus Bastinae ecclesiae episcopus, similiter sub.

tuum his robur per manuum nostrarum sobscri- Proculus Jngastrensis ecclesiae episcopus, similiter
ptionem annectimus, dantes pro his gloriam et hono- sub. Atala Cauriensis ecclesiae episcopus, similiter
i'em immortali Deo et Domino nostro, quo inspi- sub. Separatus Vesensis ecclesia? episcopus, simi-
rante, et determinationis nostrse sententia viguit, liter sub. Providentius Salamanticensis ecclesiae
et probitas causarum honesto se fine complevit. episcopus, similiter sub. Argibado Eliberitanae epi-
Unde sanctaj Trinitatis poscimus inenarrabile nomen scopus ecclesiae, similiter sub. Sisebado Ducitae
et gloriosam ineffabilis potentiae majestatem, utdet ecclesiae sedis episcopus,sub.Ellasegotiensis episco-

amatori Cbristi serenissimo Domino nostro atque pus, similiter sub. Sebarianus Noxiensis episcopus,
amantissimo Eringio principi, cujusjussuad hunc similiter sub. Joaunes Pacensis episcopus, simihler
nieruimus advocari adventum, imperare clementer, sub. Teudulpbus Astigitanae episcopus sub. Samuei,
x'egnare feliciter, habere de clementia fructum, Gundulphus, Euphrasius, Terdoratus, Bateradus
obtinere Dei justitia praemium, de pietate tropseum, abbas subscripserunt. Annibonius presbyter tenens
quo et hic invictus victor hostium semper appareat vicem domini nostri Subdemeri ecclesiae Complu-
et post diuturna hujus sspculi curricula ad regnum tensis episcopi sub. Sesulphus haec instituta quibus
aeternum cum suis omnibus coronandus perveniat, B interfui annuens sub. Raccaredus , similiter sub.
praestante Deo et Salvatore Jesu Christo Domino, qui Vuitiza, similiter sub. Vuimars, similiter subscripsi.
cum Patre et Spiritu sancto in Trinitate vivit et Theuditendila, similiter subscripsi. Ostulpbus, si-

regnat Deus in saecula saeculorum. Amen. militer sub. Salimurius, simiiiter sub. Theudefridus,
Conflrmatum est hoc sanctum concilium, die oc- similiter sub. Hildigisus, similiter sub. Vitulus, simi-
tava Kalendarum Februariarum anno feliciter pri- liter sub. Edila, similiter sub. Adeluibus, similiter
mo serenissimi domini nostri Eringii regis, sera sub. Attulphus, similiter subscripsi.
Dccxvm. Quibus omnibus synodalibus gestis, decretis atque
Subscripto episcoporum pactis, et debitam reverentiam honoris impendimus,
JuJianus Dei gratia Spalensis ecclesiae sedis epi- et patulum auctoritatis nostrae vigorem his inne-
scopus haec synodica instituta a nobis edita subscri- ctere properamus. Ideoque praemissas has constitu-
psi. Ego Julius indignus urbis regiae Toletanae sedis tiones synodicas a praesenti die vel tempore, id est
episcopus baec synodica a nobis instituta subscripsi. ab octavo Kalend. Februarii, anno primo regni no-
Ego Liuba indignus Draccarensis sedis episcopus strinuUus audeat contemnere, nuUus etiam praeter-
hsec synodica a nobis instituta edita subscripsi. „ ire, nemo eanimdem constitutionum audeat jura
Ego Stephanus sanctae Emeritinensis ecclesiae epi- convellere,nuIlus temeratorhaec decreta subvertere.
scopus haec synodica a nobis instituta edita sub- Nemo illicitator vel contemptor vigorem his institu-
scripsi. Affalius Dei miseratione Avelensis ecclesiae tionibus subtrahat, sed generaliter per cunctas regni
episcopus haec syuodica a nobis instituta edita nostri provincias baec canonum instituta nostrae glo-
subscripsi. In Cbristi nomine Leander Hilicitanae et riffi temporibus acta, et auctoritatis debitae fastigio
lotanae episcopus haec synodica a nobis instituta prsepoUebunt, et inviolabili tenore judiciorum habe-
edita subscripsi. In Christi nomine Palinatius Ur- buntur. Si quis autem haec instituta contemnat, con-
citanaj ecclesiae episcopus, haec synodica instituta a temptorum se damnari sententia id est,
noverit ,

nobis subscripsi. Concordius Palatinae sedis epi- ut juxta voluntatem nostrae gloriae, et excommuni-
scopus, similiter subscripsi. Riccila Haccitanae eccle- catus a coetu nostro resiliat, et insuper partem de-
siaj episcopus similiter sub. Sinpernus Erpavicensis cimam facultatis suae fisci partibus sociandam amittat;
cpiscopus similiter sub Sparendeo Talicensis epi- quod si nihil habuerit facultatis unde praedictam
scopus sedis, similiter sub. Geta Elipensis ecclesiae compositionem exsolvere possit, absque alia infamia
episcopus , simiHter sub. Memorius Egobinensis sui quinquaginta oportebit eum ictibus verberari, ut
ecclesiae episcopus, sirailiter sub. Tructimundus
J)
semper infamis permaneat. Edita lex in confirma-
Elborensis episcopus sub. Isidorus Sitalensis epi- tione concilii Toletani, sub die octava Kalend. Fe-
scopus, similiter sub. Gendentius Valevensis episco- bruarii,unno feliciter primo regni gloriae nostrae.In
pus, similiter sub. Deodatus Segoniensis episcopus, nomine Domini, Flavius Eringius rex hoc legis no-
similiter sub. Gentinus Tudensis episcopus subscri- strae edictum in confirraatione hujus concilii pro-
psi. Eroaricus Portucaliensis episcopus, simiiiter mulgatum subscripsi.
sub.Felix Irriensis ecclesiae episcopus, similiter sub.

INGIPIT CONCILIUM TOLETANUM DECIMUM TERTIUM.

Actum xra dccxxi, anno quarto Eringii regis.

IUibatce charitatis instinctu alternis visionum ob- rum Petri et Pauli, anno regni 4 serenissimi Erin
tutibus redditi et in unum coetum factore Deo pariter gii principis, sub die secunda Nonas Novembris, aera
aggregati in ecclesia, videhcet sanctorum apostolo- Dccxii, cum unusquisque nostrum debitis locare-
563 APPEM). AD S.£C. IX. ISIDORI MERCATORIS 364
tur in sedibus, adfuit idem princeps pleno lidei ar- a referam,quorum redhibitiones tantis debitorum cu-
dore subnixus, et humilitatis gratia decoratus, qui m ulis increverunt, ut si exigi penitus j ubeantur et sta-
synodo deliberationis su?e vota commendans, iit pro tns sui)ruatur funditus populorum, et fragmine col-
se Deum instantissime deprecaretur expostulans, eorum ultimum torrtp seutiant propriae pro-
Jisioiiis

hoc prsesertim est allocutiis sufflcienti exhortatione lapsionis excidium ? Unde talibus non solum priva-
eoncihum,ut ccclesiastica» disciplinse quce congruunt tis, sed etiam fiscalibus servis remedia pietatis prae-
et corrigendis moribus quse conveniunt tractus no- optans nostra gloria aftluenter impendere, iit omnes
stri evidentia sancirentur.Deinde religiosis votis sua? tributorum exactiones qure apud ihos de retroactis
subvenicndum miseris definivit,
clemcntiaj, quibus temporilnisadjacent, usque ad primum annum man-
synodaH conventu confirmanda commisit, offerens suetudo nostra ilHs remitteudas laxavit, etstylopro-
videlicet sacris pontilicibus tomum, obsecrans pari- pria; auctoritatis sacro sancto coetui nostro relegen-
ter, et contestans, ut quidquid ilhc venustioris esset das elegit. Illud quoque adjiciens loquar quod votis
calami respersione congestum, synodalis potentise nostris horribile et animis exsecrabile est semper.
conderetur ordine titulorum. Tunc nos pro suscepto Ignobilitalis conditio libertorum vel servorum, et
a principe tomo gloriam dedimus Deo, et eidem prin- ada^quata gentis nostra? statum degenerat, ob quam
cipi benediximus glorioso. Idem tamen princepsB rem hoc nostrfe gloriseaniniis placet, utexceptis fis-
postquam votorum suorum actionem peregit, a con- calibus servis vel libertis, abrasa deinceps hujus ma-
ventu concilii gratiosus exivit. Tunc post praisentiae lae prfpsumptionis licentia, nulhis qui ex servitute

principalis abscessum, hoc in tonii ipsiusallegatione quorumlibet servus sit vel libertus ad palalina officia
reperimus exaratum. transeat. Quod si fecerit illic serviturum procul dubio
In nomine Domini Flavius Eringius rex, sanctissi- rechidendumsenoverit,exquoautconditionispropriae
mis Patribus in hac sancta synodo residentibus. originem sumpsit, aut libertatis litulum reportavit.
Eccc, sanctissimi religiosa pietate excolendi pontiii- Ilis votorum nieorum insinuationibus allegatis, quee-
ces et divini cultus instantissimi sectatores, coram so ut fortia patcrnitatis vestrse adjutoria pra^rogetis.

coetus vestri reverentia humilis devotusque proster- Luce enim clarius constat, quod aggregatio sacrosan-
nor. Reclivis assisto, primum
promptus astipulor, cta ponlilicum quidquid censueril observandum per
de conventus vestri aggregatione Patri luminum sancti Spiritusdonum omninoestad ORlernitatem pr.-p-

gratiarum copiam solvens,deinde votorum meorum fixuni. Etideonniversitatem paternitatisvestra} atque

studia vestris judiciis dirimenda committens. Nec 1.38 sublimium vivorum nobilitatem, qui ex aulai
enim fas est quemquam, etiam si bonum sit 0[)us, I
regalis officio in hac sancta synodo nobiscum ses-
sine collegio agere, cura multa tamen permissitDeus '
suri pra^electi sunt ; obtestor pariter et conjuro at-
bona cum concilio bonorum egisse, unde ut brevi que per inefTabile illud sacramentum convenio, ut
exhortatione perorem, vota mea quibus remedia pie- quisquis in medio vestri se judicandura vel retra-
tatnm exercere delector sensibus paternitatis ve- etandum invexerit, tam quae per nos dicta, quam
stra; agnoscenda innuo. QufB tamen ne oblivione etiam caetera quae vestris auditibus se ingesseriiit
qnadam memoriam fugiant, et relationi propria? cu- audienda communi vigore justitiae et temperaraenfo
rarum intercapedo subducat,in hnjus tomi compUca- misericordia» dirimere procuretis, quo cum omni
tione accipite annotata. Ilhid ]irimum volventi mihi reveroulia patrum praccedentium rogulis subditi to-
raiseris parcere, convenit intimare, quod divulsam tius unanimitatis vestra? sententia nonaliunde quam
per tyrannidem nostri corporis partem in societalis ox veritatis fonte procedat. Sicque et his quai pra?-
nostrae gremium conamur reducere. Etenim retroac- missa sunt solidum deliberationis stylum promptis-
tis divse meniori* prfEcessoris nostri Uamba? regis sime apponatis, et reliqua adhuc quae necessaria
temporihus ,
qua? in profanatoribus patrifP, qui sunl in peragendis ecclesiastica^ regulai discipliniset
cumPaulo quondam tyrannidcm assumpserunl.illata dirimenda tractetis, et dirempta religiosioriLus dili-

ultionum, qui per judicii universalis ]) genler conscribatis, qnaliter dum doctrinam disper-
pst sententia

odictum amiserunt testimonium, rebusquc propriis gitis salutarem in populis, Christum Domimim in

caruerunt,qua; cuncla vestra? sanctitudini nota sunt, cumulando justitiae fruclu capiatis, ut vobis praedi-

quos tamon et in collegio sociotatis nostrae rccipore, cantibiis et implentibus,etqu;p divinisoculis compla-

ot rebus quibus fas fuerit devovimus devestire. Nam ceant, et quan uobis [iroliciant semper agere valea-

el de accusatis modum volumus ponere justissimoc mus. Sil utrisquo parentibus in hoc saeculo, de lucro
I)crquisitionis, quo sive de religiosis, sive dc laicis animarura ineffabile gaudium, et in futuro de perven-
quisque accusationes cujiisquam studio fuerit pro- tionc aeteruitalis premium inconvulsum. Datum sub
])ulsatus non occullis fraiidibiis, vel violontiis com- dio qiiinto Nonas Novombris, aiino feliiiter quarto
primatur, nec clam professione violenter arcealur, rogiii gloria>, nostra" in Dei noiniuo, Tolclo. Perlcclo

sed in communi omnium exaniine judicetur, quo, ergo corani cunclis Tomi nccessaria> instilutioiii>

secundum publicn profossii»)nis suan tenorom, aul exorsu, prius de fide sanctic Trinitatis sermocina-
otronsihilis debitas damnationis poenas exci[)iat, aut tionis nostrac coepit esse principium, protitentes pa-
innocens ex jii<licio onininm i-oiiiprobalus clarc^cat. riter et credontes ea qiia" dc hac sancta Trinifate et

Nam quid jam do Iributorura liscalium exactiouibul Evangelia ti"adunt, et apostolorum sanctiones insti-
 ,

n6;) DECRETALIUM COLLECTIO. oOO

luunt, sicut iNiceena synodus hoc pietatis sacramen- ^ Pontio Pilatio, sepultus, tortia die resurrexit. Ascen-
tum exposuit, sicut Constantinopolitana defmitio ditin coelos, sedet ad dexteram Patris, iterum ven-
sanxit, vel primi Ephesini coetusatque Chalcedonen- turus in gloria judicare vivos et mortuos. Cujus
sis evidens doctrina coustituit, juxta quod etiam sa- regni non erit tinis. Credimus in Spiritum sanctum
crosancti symboli ehicubrata professio claret,qua; in Dominum et vivificatorem, ex Patre et Filio proce-
missarum solemnitatibus patula cunctorum acclama- denteni, cumPalreadorandumet g-lorificandura, c]ui
lur iideliiim voce. locutus est per prophetas. Unani catholicuni atque
Fides Nicseni conciUi. apostolicam Ecclesiam. Confiteor unum baptisma iii

Credinms unum Deum Patrem omnipotentem

in remissionem peccatorum ; oxspectamus resurrectio-
factorem coeh et lerrae, visibilium omnium et invisi- nem mortuorum, et vitam venturi Sceculi. Amen.
biliam conditorom et in unum Dominum Jesum
; Post hujus sanctae lidei dispositam scripluram,
Christum FiUum Dei unigenitum, ex Patre natum quasisuper solidissimam petramc«terorum sequen-
ante omnia ssecula, Deum ex Deo, lucem ex lumine, tium construximus fabricam, ul firmitate inconvul-
Deum verum ex Deo vero, natum, non factum, sibili durent, quti^ super fundaraentum verte fidei

omousion Patri, hoc est ejusdem cum Patre sub- fuerint perenne constructa. Unde et has omnium in
stantite, per quem omnia facta sunt, qurc in coelo et B commune sententias quas principis hortalu con-
qua3 in terra ; qui propler nos et propter nostram struendas acccpimus communi voto edidimus, quas
salutera descendit, et incarnatus est de Spii"itu san- otiam a-terno revcrentia; vigore observandas fore
cto ex Maria virgine ; homo factus, passus est sub censemus.

INCIPIT CONCILIUM BRACCARENSE PRIMUM.

jrEra dlxix, mmo tertio Ariamiri regis, Kalendis Maii.

Anno tertio Ariamiri regis Kalendis Maii, cum Roma; Leo, qui quadragesimus fere apostoli Petri
Gallicice provinciae episcopi Lucretius, Andreas, Turpium notarium sedis suai
successor exstitit, pcr
Martinus, Cottus, Hildericus, Lucetius, Timotheus, ad synodum Gallicia; contra impiam Priscillianae hse-
Maliosus et praeceptis prtefali gloriosissimi Ariamiri resis sectam scripta sua direxit. Cujus etiam prse-
regis in metropolitana ejusdem provincia? ecclesia p cepta Tarraconenses et Carthaginenses episcopi
ronvenissent, considcnlibus simul episcopis, prse- Lusitani quoque et Betici, facto inter se concilio, re-
sentibusque presbyteris , astantibusque ministris ,
gulam (idei contra Priscillianam ha^resim cum ali-

vel universo clero, Lucretius memoratse metropoli- quibus capitulis conscribentes, ad BaleoUium tunc
tana? ecclesiee episcopus dixit ; Diu est, sanctissimi hujus Braccarensis ecclesiae praesulem direxerunt;
fiatres, quod secundum instituta Yenerabilium ca- nnde et quia ipsum pnescriptse fidei exemplar cum
nonum et dccretacatholictT» et apostolicas disciplinai suis capitulis prse manibus hic habemus, pro instru-
desiderabamus sacerdotalem inter nos iieri debere ctione ignorantium (si vestrse placet reverentite) re-
conventum, quia non solum ecclesiasticis regulis et citetur. Omnes episcopi dixerunt : Valde necessaria
ordinibus opportunam, sed stabilem etiam semper horum capitulorum est lectio, ut dum simplicioribus
efficit charitatis fraternse concordiam, dum congre- quibusque pristina sanctorum instituta panduntur,
gati simul in nomine Domini sacerdotcs ea inter se abominata jam olim a sede beatissimi Petri apostoli,
salutari collatione requirunt, qu« secundum do- et damnata Priscillianai hseresis figmenta cogno-
c trinam apostolicam unitatem spiritus in vinculo pacis scantur. Lectum est exemplar fidci, cum capitulis
obtineant. Nuncergo, quoniam optatumnobis Iiujus suis, quie ne prolixitatem facerent his gestis mi-
congregationis diem gloriosissimus atque piissimus D nime sunt inserta. Post lectionem capitulorum licct

filius noster aspirante sibi Domino utiliter comnien- lectio necessaria recensita est, tamen evidentius et
davit, prius de statu fidei (sicut superius dictum est) simplicius ea qua? sunt exsocrabilia ita positis etiam
confei'amus. Nam, licet jam olim Priscillianse hsere- capitulis modo declarentur : ut qui minus est erudi-

sis contagio in Hispaniarum provinciis detecta sit et tus iutelligat, et sit anathematis sententia explosa
damnata, ne quis tamen per ignorantiam, aut ali- jam Priscilliani erroris figmenla damnenlur ; ut
quibus (ut assolet) scriptnris deceplus apocryphis quisquis clericus, vcl monachus, sive laicus, tale ali-

aliqua adhuc ipsius erroris pestilentia sit infcctus, quidsentireadhuc, vel dofcndei'e fueritdeprehensus,
manifestius ignaris hominibus declaretur qui ipsi tanquam vere putridum menibrum continuo decor-
iu extremitate et in ultimis hujus provinci* finibus pore abscindatur catholica; Ecclesiaj, ne aut socie-
constituti autexiguam autpene nuUam rectae erudi- tatis sive pravitatis ejus macula a recte credentibus
tionis notitiam contigerunt. Credo autem veslrfc de permistionc taliiim aliquid orlhodoxis reputetur
beatitudinis fraternitatem nosse, quia eo tempore opprobrium. Proposita contra Priscillianara hairesim
quando in rogionibus nefandissima^ PrisciIIian;c se- capitula, et reiecta continent ha.'c :

cla; venena serpebant beatissimus papa urbis

, I. SiquisPatremetFiliumetSpiritum sanctum non
867 APPEND. AD S.£C. IX. — ISIDORI MERCATORIS ^QS

confitetur tres personas unius substantise et virtutis abstineat ab eis, ut nec olera cocta cum carnibus
^ ita

ac polestatis sicut catholica et apostolica Ecclesia pergustet, sicut Manichaeus et Priscillianus docue-
docet, sed unam tantum ac solitariam dicit esse per- runt, anathema sit.

sonam, ita ut ipse sit Pater qui Filius, etiam sit XV. Si quis clericorum prseter matrem aut germa-
Paracletus Spiritus, sicut Sabellius et Priscillianus nara vel etiara quae proxiraa consanguinitate jun-
dixerunt, anathema sit. guntur, alias aliquas quasi adoptivas feminas secum
II. Si quis extra sanctam Trinitatem mala uescio retinent, et cura ipsis habitant, sicut Priscilliani se-
quse divinitatis nomina introducit, dicens, quod ipsa cta docuit, anatheraa sit.

divinitas sit trinitas, sicut Gnostici et Priscillianus XVI. Si quis quinta feria paschali, quae vocatur
diserunt, anathema sit. coena Domini, hora legitiraa post nonara jejunusin
III. Si quis dicit Filium Dei Dominura nostrum ecclesiis missas non tenet, sed secundum sectam
antequam ei virgine nasceretur non fuisse, sicut Priscilliani festivitatera ipsius ab hora tertia per
Paulus Samosatenus et Photinus et Priscillianus missas defunctorum soluto jejunio colit, anathema
dixerunt, anathema sit. sit.

IV. Si quis natale Christi secundum carnem non 139 -^V^'- Si quis scripturas, quas Priscillianus
vere honorat, sed honorare simulat se, jejunans in B secundum suum depravavit errorem, vel tractatus
eodem die vel in Dominico, quia Christum in homi- Dictinii, quos ipse Dictinius antequam converteretur
nis natura esse non credit, sicut Cerdon, Marcion, scripsit, vel scripta quae sub nomine patriarcharura,
Manichaeus et Pxuscilhanus dixerunt, anathema sit. prophetarura et apostolorum et suo errori consona
V. Si quis aniraas humanas, vel angelos ex Dei confinxit, legit, et impia eorum figmenta sequitur
credit substantia exstitisse, sicut Manichaeus el Pris- autdefendit, anathema sit.

cillianus dixerunt, anathema sit. XVIII. Propositis his capitulis et relectis Lucre-
VI. Si quis animas huraanas dicit prius in ccelesti tius episcopus dixit Quoniam etiam ea quae a ca-
:

habitatione peccasse, et pro hoc in corpora humana tholicis aborainata sunt et damnata manifestius et
in terram dejectas, sicut Priscillianus dixit, anathe- apertius etiara ignorantibus declarata sunt, necessa-
ma sit. rium post lioc arbitror si vestrae fraternitati videtur,

VII. Si quis dicit diabolum non fuisse prius ange- ut instituta nobis sanctorum Patrimi recensitis anti-

lum bonum a Deo factum, nec Dei opificium fuisse quis canonibus innotescant, quae et si non omnia
naturam ejus, sed dicit eura ex tenebris eraersisse, certe vel pauca, quae ad instructionem clericalis di-
non aUquem sui habere auctorera, sed ipsura esse sciplinae pertinent, relegantur. Omnes episcopi di-
principiura absque substantia mala, sicut Manichaeus ^ xerunt ; Placet hoc edictum et congrua res est, ut
et Priscillianus dixerunt, anathema sit. quibus fortasse et per incuriam abolita sunt eccle-
VIII. Si quis credit quod aliquas imraundas crea- audiant sanctorum canonum re-
siastica constituta,
turas diabolusfecerit, ettonitrua, etfulgura, et tem- gulam et observent. Relectis excodice coram concilio
pestates, et siccitates ipse diabolus sua auctoritate tam generalium synodorura canonibus quam loca-
facit, sicut Priscillianus dixit, anathema sit. liura; post quorum lectionem Lucretius episcopus
IX. Si quis animas et corpora humanafatali signo dixit : Ecce ex ipsa canonum lectione cognoscat
creditastringi, sicutPagani et Priscillianus dixerunt, sancta fraternitas vestra, non solura generalibus
anathema sit. conciliis, sed et in localibus congregatos sinml sa-
X. Si quis duodecim signa, id est sidera quae ma- cerdotes uno consensu ea quae ecclesiastico conve-
thematici observare solent per singula anima; vel niebant ordini statuisse, et secundum quod unius-
corporis membra disposita credunt, et nominibus cujusque rei expetebat ratio prospexisse, sequentes
patriarcharum ascripta dicunt, sicut PriscilUanus scntentiam doctrinae apostolicae dicentis Prob;i te : quae,

dixit, anathema sit. l»ona sunt et tenete. Si ergo placet charitati vcstrae,
XI. Si quis conjugia huraana damnat, et procrea- rv quia sunt aliqua ecclesiasticae institutionis obsequia,
tionem nascentium perhorrescit, sicut Manichoeus qua* in hujus praesertira extreraitate provinciie non
(it Priscillianus dixerunt, anathema sit. per contetitioneni, quod adsit, sed niagis (sicut pr«-
XII. Si quis plasmalionera humani corporisdiaboli fati sunms fnmt per incuriam aut per ignorantiam,
dicit figmentum esse, et conceptiones in uteris ma- constilnamus qua^dam inter nos capitula, ut quae
trum opcribus dicit daeraonum iieri, proptcr quod non uno modo tenentur a nobis ad unam omnino
resurrectionera carnis non credit, sicut Manicha;us forniulam revocentur? Onmes episcopi dixerunt Ne- :

et Priscilhanus dixerunt, anathema sit. cessarium et valde utile arbitramur, ut ea qua; apud
XIII. Si quis dicit creationem universaj carnis imumquemqiie nostrum varia et inordinata eon-
non opificium esse Dei, sed malorum angelorum, suctudine retinentur, unito inter nos Dei gratia et
sicut Manichaeus et Priscillianus dixerunt, analhema concordi celebrentur officio. Et idcirco si quid illud

sit. est mapnum vel parvum quod variari vidcmus, ad

XIV. Si quisjimmundos pulat ciboscarnium quas unam (sicut diclum est) fornuilam praTixis rationa-
Dcus iii usu hominum dcdit, et nod propter afllictio- biliter capilulis revocetur, praecipuc cum et de certis

nera sui corporis, sed quia imraunditiam putaverit, quibusdam causis iastruclionem apud nos Srdis apo-
369 DFXRETALIUM COLLEOTIO. 570

habeamus, qtisc ad interrogationes suas quon- utuntur orariis, ila ut nihil difiere a subdiacono vi-
slolicse
^
dam veuerandcB memoriae praecessoius tui prudentia deantur, ut de caetero superpositis scapulis, sicut
Profuturi ab ipsa bealissimi Petri recepit cathedra. decet, utantur orariis.

Lucretius episcopus dixil : Recte fraternitas vestra XXVIII. Item placuit ut non liceat cuilibet ex le-
auctoritatem Sedis apostolicee recordata est, quoe li- ctoribus sacra altaris vasa portare, nec aliis nisi his

ceteodem tempore innotuei'it quo directa est, tamen qui ab episcopo subdiaconi fuerint ordinati.

pro firmitate testimonii et instructione multorum XXIX. Item placuit ut lectores in ecclesia in habitu
(si vestra; unanimitati complacet) quia pra? manibus saeculari ordinati non psallant, neque granos gen-
est, coram omnibus legatur. Omnes episcopi di- tili ritu dimittant.

xerunt Justum est ut quia mentio ipsius auctorita-

: XXX. Item placuit, ut Veteris Testamenti nihil
tis est habita, quse est ejus doctrina a circumstanti- poetice compositum in ecclesia psallatur, sicut et
bus audiatur. Relecta est auctoritas Sedis apostolicae sancti praecipiunt canones.

ad quemdam Profuturum directa episcopum, quae XXXI. Item placuit, ut ingredi ad communican-
propter prolixitatem his gestis minime est inserta ;
dum non liceat sacrarium laicis viris, vel mulieri-
post cujus lectionem Lucretius episcopus dixit : bus, nisi tantum clericis, sicut et antiquis canonibus
Menifestius patet apostolicam nobis opitulari doctri- B institutum est.

nam, et ideo sicut fraternitas vestra prsedixit, si XXXII. Item placuit, ut quicunque in clero cibo
quid per ignorantiam apud quosdam variatur, ad carnium non utuntur, pro amputanda suspicione
unam formulam concordi regula praescriptis inter Priscillianae haeresis, vel olera cocta carnibus tamen
nos capitulis astringatur. Proposita sunt capitula praegustare cogantur. Quod si contempserint, secun-
quae continent haec. dum quod de talibus sancti Patres antiquitus statue-
XIX. Placuit omnibus communi consensu, ut unus runt, necesse est, pro suspicione haeresis, hujus
atque idem psallendi ordo in matutinis, vel vesper- officio excommunicatos omnimodo removeri.
tinis officiis teneatur, et non diversae ac privatae XXXIII. Item placuit, ut qui pro haeresi aut pro
monasteriorum consuetudines contra ecclesiasticas crimine aliquo excommunicantur, nullus eis com-
regulas sint permistae. municare praesumat, sicut et antiqua canonum con-
XX. Item placuit, ut per solemnium dierum vigi- tinent statutaquod si quis spernit, voluntarie
; se-
has vel missas omnes easdem et non diversas lec- ipsum alienum a communione facit.
tiones in ecclesia legant. XXXIV. Item placuit, ut hi qui sibi ipsis, aut per
non aliter episcopi et aliter
XXI. Item placuit ut ferrum, aut pervenenum, aut per praecipitium, aut
presbyteripopulum,sed uno modosalutent dicentes: ^ suspendium, aut quolibet modo violentiae inferunt
Dominus sit vobiscum, sicut in libro Ruth legitur ;
mortem, nullapro illis in oblatione commemoratio
et ut respondeatur a populo Et cum spiritu tuo,
: fiat, neque cum psalmis ad sepulturam eorum cada-

sicut et ab ipsis apostolis traditum omnis retinet vera deducantur, multi enim sibi hoc per ignoran-
Oriens, et non sicut Priscilliana haeresis permutavit. tiam usurpant. Similiter et de his placuit fieri qui
XXII. Item placuit ut eodem ordine missae cele- pro suis sceleribus puniuntur.
brentur ab omnibus quo Profuturus quondam hujus XXXV. Item placuit ut catechumenis sine re-
,

metropolitanae ecclesiae episcopus ab ipsa apostolicse demptione baptismi defunctis simili modo non obla-
Sedis auctoritate suscepit scriptum. tionis commemoratio, neque psallendi impendatur
XXIIL Item placuit ut nullus eum baptizandiordi- officium, nam ethoc perignorantiamusurpatum est.
nem praetermittat, quem et antea tenuit metropo- XXXVI. Item placuit ut corpora defunctorum
litana Braccarensis ecclesia, et pro amputanda ali- nullo modo basilicam sanctorum sepeliantur, sed si
quorum dubietate praedictus Profuturus episcopus necesse est, de foris circa morum basilicae usque
scriptum sibi et directum a Sede beatissimi Petri adeo non abhorreat. Nam si firmissimum hoc privi-
apostoli suscepit. t\ legium usque nunc retinent civitates, ut res nullo
XXIV. Item placuit, ut conservato metropolitani modo ambitum murorum cujuslibet defuncti
intra
episcopi primatu caeteri episcoporum secundum suae corpus humatum, quanto magis hoc venerabi-
sit

ordinationis tempus alius alio sedendi deferat locum. lium martyrum debet reverentia obtinere ?
XXV. Item placuit, de rebus ecclesiasticis tres XXXVII. Item placuit, ut si quis presbyter post
aequae fiant portiones ; id est, una episcopi, alia cle- hoc interdictum ausus fuerit chrisma benedicere,
ricorum, tertia in reparatione vel in luminaribus aut ecclesiam, aut altarium consecrare, a suo oflicio
ecclesiae. De quarta parte sive archipresbyter, sive deponatur. Nam et antiqui canones hoc vetuerunt.
archidiaconus illam administrans episcopo faciat XXXVIII. Item placuit, ut ex laico ad gradum sa-
rationem. cerdotii nemo veniat, nisi prius anno integro in
XXVI. Item placuit, ut nullus episcopus clericum officio lectorum, vel diaconatus disciplinam eccle-
alterius oi"dinare praesumat, sicut et antiqui canones siasticam discat, et sic per singulos gradus eruditua
vetuerunt, nisi forte signata ipsius scripta susceperit. ad sacerdotium veniat ; nam satis reprehensibile est
X.XVII. llem placuit, qiiia in aliquantis hujus pro- ut qui nondum didicit, jam docere praesumat, dum
vincise ecclesiis diacones absconsis infra tunicam e t antiquis hoc Patmm institutionibus interdictum sit.
57i APPEND. AD S7EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS .n')

XXXIX. liem placuit, ul si quid ex collatione iide- \ aut iHonaciium sana? buic doctrina? resistentem in-
aut per festivitates martynim, aul per com-
liiim, vencrit,aut in aliquoadbucPriscilliansesectai errore
memorationem defunctorum offerliir, apud unum latitarc persenserit, et non continuo illuni excom-
clericorum fideliter colligatur, et constituto tem- municatum et anathematizatum de ecclesia ejecerit

pore aut semel, aut bis in anno inter omnes cleri- foras (ita ut cum hujusmodi homine, ncc cibum ali-

cos dividatur; nam non modice ex ipsa inu^quali- quis fidelis sumerc, nec conmiunicare pra^sumat),

tate discordia; gonerantur, sic unusquisque in sua noverit se is, qui talem rcceperit, fraternai esse ex-
septimana quod oblalum fuerit sibi dependat. commuuicationi obnoxium, ct divina; procul dubio
XL. Item placuit, ut preecepta antiquorum cano- sententiae reum. Omnes episcopi dixerunt Quae- :

num fquoraodo in concilio recitata sunt) nullus au- cunque a nobis unito per Dei gratiam consensu de-
deatpra?terire; si quis autem contumaxtransgreditur creta sunt, pervigiii necesse est solliciludine obser-
ista, necesse est ul de suo dcgradetur officio. Rele- ventur. Qua^ ut stabilitatem placitaj eonslitulionis

ctis capitulis Lucretius episcopus dixit : Quia opitu- obtineant Urmitatem,propria unusquisque bis gestis
lante Domino nobis ea quae inlirmitatem catbolicas manus subscribat. Et post episcoporum subscriptio
et orthodoxfp fidei, vel quse ad officium ordinis eccle- subsecuta est. Lucretius episcopus subscripsi. An-
siastici pcrtinebant unanimi (sicut oportebat) colla- B dreas cpiscopus subscripsi. Martius cpiscopus sub-
tione decrevimus ; restat nunc, ut ex omnibus bis scripsi. Cottus episcopus subscripsi. Hildericus epi-
quse Dei gratia salubriter iustituta sunt propriam scopus subscripsi. Lucentius episcopus subsci'ipsi.
unusquisque nostrum studeat docere atque infor- Timotbeus episcopus subscripsi. Maliosus episcopus
mare dioecesim. Si quis autem ex nobis in parocbiis subscripsi.

suis postagnitabujus conciHiinstituta,autclericum,

140 INGIPIT CONGILIUM BRAGCARENSE SECUNDUM.

Regnante Domino nostro Jesu Christo currente num continent discretioneni firmavimus. Quorum
sera dcx,anno secundo regis Ariamiri, die decimo utilitas ut possit evidentius in raemoriam revocari,
octavo Kalendarum Januariarum,cum Gallicia! pro- ipsa,si vobis placet, epistola vestra in praesentia re-

vincise episcopi tam ex Braccarensi quam ex Lu- legatur. Omnes episcopi dixerunt : Oportet omni-
censi synodo cum suis metropolitanis prajcepto prce- ^ mode ut in omnium auribus qui hic assistunt reci-

fati gloriosissimi regis sinml in metropolitana Brac- tetur. Recitatis ergo capitalis superioris concihi,
carensiecclesiaconveuissent,id est,Martinus, Nitigis, quse ne prolixitatem facerent hisgestissunt inserta,
Remisol, Andreas, Lucentius, Adoriens, Vectimer, Martinus episcopus dixit : Hsec ergo qua? modo sunt
Sardinarius, Viator, Avila, Polemus, Mailoc, con- recitata quae nobis tunc aut varia, aut dubia, aut

sidentibus simul episcopis, atque universo clero inordiuata sunt visa, auxiliante Deo, ordinentur,
praesente, Martinus Braccarensis ecclesiae episcopus etsuam imniobiliter obtineant firmitatem qua^ ;

dixit : Inspiratione hoc Dei credam provenisse, autem tunc in meraoriam non venerunt aut onero-
sanctissimi Patres,utper ordinationem gloriosissinii sum fuit in iilo primo concilio niulta similiter inge-
lilii nostri i'egis ex utroque concilio conveniremus rere, necessarium videtur, niodo ad notitiam san-
inunum, ut non solum de visione alterutragratula- ctaj cbaritatis deferri, eis specialiter prospectis, ut

remur, sed etiam ea quae ad ordinationcm et disci- spirituali ventilata examine purgentur ; sancti enim
plinam ecclesiasticam pertinent, pariter colloqua- Patres praecessores nostri, aut generales synodos
raur, Scriptum cst enim in Evangelio , diccnte uiuiiquc colligipro unitate rectaifidei fecerunt : sicul

Domino : « Ubicunque fuerint duo vel tres in iiomine in Arium trecenti decem et octo, ct
Nica'a contra
ero in medio eorum
D inConstantinopoli centum quinquaginta contra Ma-
meo congregati, ibi {Matth.
xviii, 20). » Nitigis Lucensis ecclosiae episcopus cedonium, et in Epheso contra Nestorium ducenli, et

dixit Nec aliud potest credi, nisi ea quae ad

: ulili- inCbalcedona Eutichetem sexcenti tringita,autcerte
tatem nostrarum pertinent animarum divina inspi- speciales synodos per suas unusquisque provincias
ratione et incboari et perfici oportere. j)ro resccandis contentionibus, vel einendendis ali-

Et ideo unanimes atque idipsum in Domino sen- quorum ncgligentiis collegerunl ; et prout eventus
tientes, quaccunque ad instructioncm nostram pcr- culparum aut qualiscunque cxcessus exegit, per
tinent, in mcdjum prolata desideramus agnoscere. singulas quasque divinas canonum sententias, me-
Martinus episcopus dixit: Arbitrarnur veslrambeati- diante inter cos Dei spiritii, conscripscrunt, quas

tudinemrecordariquia cum primum in ccclosia Brac- opui-iot nos rolegere et tenoro ; ot quia opitulante

carensi episcoporum concilium congr(;gatum est, Cbrisli gratia dc unitalc et roclitudine (idei in hac
post niulta qu!P ad concordiam iidei fuerant robo- provincia nihil est dubiuni, nobis modo specialius

rata, uliquaeliam quse regulaium sanctorum cano- est agendum, ut si quid forlasse ex apostolica disci-
573 DECRETALIL-M COLLECTIO. 874
plina per ignorantiam aut per uegligentiain repre-
^ non faciaut, et ut credant resurre-
sibi fieri, alteri

hensibile invenitur in nobis, recurrentes ad testi- ctionem omnium hominum, et diem judicii in quo
monia sanctarum Scripturarum vel antiqnornm unusquisque sccundum operasuarecepturus sit.Etsic
canonum instituta, adliibito communi consensu ani- postea episcopus de ecclesia illa proficiscatur ad aliam.
mi, qu« displicuerint rationabili judiciocorrigamus. II. Placuit ut nullus episooporum per snas dioece-
Et primum, si placet, in relectis beati Petri apostoli ses ambulan? prseter honorem cathedrai sua*, id est,

praeceptis quse pro regula sacerdotum in sua epistola solidos duos, aliquid aliud perecclesias tollat; neque
evidenter adscripsit, quidquid non eodem tenore tertiam partem ex quacunque ol)latione populi in
sicut princeps apostolorum edocuit, agi videtur, a ecclesiis parochiaJibus requii-at; sed illic tertia pars
nobis sine ulla cunctatione ad emendationem dedu- pro luminaribus ecclesia? vel recuperatione servetur,

cere festinemus, ne fortc dum aliis prsedicamus et per singulos annos episcopo inde ratio fiat. Nam
ipsireprobi effecti divinoillo condenxnemur eloquio, si tertiam partem illam episcopus tollat, lumen ot

dicente Tu vero odisti disciplinam, et projecisti

: « sacra tecta abstulit ecclesi». Similiter ut parochia-
sermones meos posl te [Psal. xlix, 17). » Omnes les clerici servili more in aliquibus operibus episco-
episcopi dixeruut Cupimus memoratam apostoli
: pis servire non cogantur, quia scriptum est : Neque
Petri epistolam ad locuni atferri ipsum ubi sacerdu- B vi dominantes in clero.
tes decet audire. Tunc allato libro haec ex eadem III. Placuit ut de ordinatione clericorum episcoi^i
epistola recitata sunt : « Seniores obsecro consenior, munera nulla accipiant, sed sicut scriptum est,quod
pascite qui iu vobis est gregem Dei, providentes non gratis donante Deo accipiunt, gratis dent. Non in
coacte, sed spontanee secundum Dominum, neque aliquo pretio gratia Dei, et impositio manuum ve-
turpis lucri gratia, sed voluntarie, neque dominan- n;ndetur; quia antiqua definitio Patrum, ita de
tes in clericis, sed forma facti gregi et ex animo, ut ecclesiasticis ordinationibus statuit, dicens ; Ana-
cum apparuerit princeps pastorum percipiatis im- thema sit danti et accipienti. Propterea quia ali-

marcessibilem gloriai coi^onam. » Hisrelectis, omnes quanti multis sceleribus obnoxii sancto indigni mi-
episcopi dixerunt ; Cognitis his quse ex epistola nistrantes altari non hoc testimonio bonorum ac-
beati Petri apostoli suntrecitata, desideramus,auxi- tuum, sed profusione munerum obtinent, oportct
liante Dei gratia, divinis obedire prseceptis, et apo- ergo non per gratiam munerum, sed per diligentem
stolicse epistolaj quse uobis recitata est in his omni- prius discussionem, deinde per multorum testimo-
bus formulam imitari, ne forte in aliquibus inordi- nium clcricos ordinare.
nate ambulantes divino (quod absit) judicio con- „ IV. Placuit ut modicum balsami quod benedictum
demnemur, Patrum
sed sanclorum vestigia subse- pro baptismi sacramento per ecclesias datur, quia
quentes in ipsorum requie mereamur esse participes, a singulis tremisses pro ipso exigi solent, nihil
etimmarcessibilem illam giorise coronam, quai re- ulterius exigatur ne forte quod pro salute anima-
:

promissa est, cum ipsis percipere mereamur. Ob rum per invocationem sancti Spiritus consecratur,
hoc ergo tuam simul omnes deposcimus charitatem, sicut Simon magus donum Dei pecunia voluit
ut has omnes causas singulis capitulis brevitcr com- cmere, ita nos venundantes damnabiliter venun-
prehensas, vel qualitercorrigi debeant, his gestis sub- demur.
ter annectas. Quaj cum studiosius relecta et in noti- V. Placuit ut quotiens ab aliquo fidelium ad
tiam omnium noslrum evidenter fuerint perducta, consecrandas ecclesias episcopi invitantur, non
propria unusquisque manu pro eorum emendatione quasi ex debito munus aliquod a fundatore requi-
et confirmatione subscribat, ut non solum nobissed rant, sed si ipse quidem aliquid ex suo voto obtule-
etiam successoribus nostris, haec ad perfectionem rit, non respuatur. Si vero aut paupertas illum, aut
episcopalis officii decreta proficiaut. necessitas retinet, nihil exigatur ab illo. Attamen
Cap. I. Placuit omnibus episcopis atque convenit, unusquisque episcoporum meminerit, ut non prius
ut per singulas ecclesias episcopi, et per dioeceses dedicet ecclesiam, nisi antea dotem basilicaj et ob-
J)
ambulantes primum discutiant clericos, quomodo sequium ipsius per donationem chartulae confirma-
ordinem baptismi teneant, missarum qualiter vel tum accipiat. Nam non levis est ista temeritas sine
officia in ecclesia recte quidem inve-
peragant, et si luminaribus, vel sine substantiali sustentatione eo-
nerint, Deo gratias, sin autem minime, docere de- rum qui ibidem servituri sunt, tanquam domus
bent ignaros. Et hoc modis omnibus praicipite sicut privata consecretur ecclesia.
antiqui canones jubent, ut ante dies viginti baptismi VL Placuit si quis basilicam non pro devotione
ad purgationem exorcismi concurrant catechuraeni, fidei, sed pro quaestu cupiditatis ajdificat, ut quid-
in quibus viginti diebus omnes catechumeni symbo- quid ibi de oblatione populi colligitur, mcdium cum
lum quod est : Credo in Deum Patrem omnipoten- clericis quod basilicam in terra sua
dividat, eo
tem, specialiter doceantur. Postquam ergo hajc suis quaestus causa condiderit, quod in aliquibus locis
clericis discusserint, vei docuerint episcopi, alia die usque modo dicitur fieri. Hoc ergo de ca-tero obser-
convocata plebe ipsius ecclesiae doceant illos, ut er- vari debet, ut nulliis episcoporum tam abominabili
rores fugiant idolorum, vel diversa crimina, id est, voto consentiat, nec basilicam quae non pro sancto-
jioraicidium.adulterium, perjurium, falsum testimo- rum patrocinio,.sed magissuh tributaria conditiono
uium, et reiiqua peccata morlifera, et quod nolunt est condita, audeant consecrare.
S-^S APPEND. AD S^C. IX. — ISIDORl MERCATORIS 576

VII. Placuit ut unusquisqne episcopus pfir ecclesias nuper erroris, aut certe ex veteris Priscillianae adhuc
^
suas hoc pra?cipiat, ut hi qui infantes siios ad ba- hoeresis fetore corrupto cognovimus quosdam pre-
ptismum olferunt, si quid voluntarie pro suo ofTe- sbyteros in hujus praesumptionis audacia retineri,
runl voto, suscipialur ab eis. Si vero per necessita- ut missas mortuoriim etiam post acceptum merum
teni paupertatis aliquid non habent quod ofTerant, vel oblationem ausi sunt consecrare : ideoque hoc
nullum illi pignus violenter tollatur a clericis. Nam prffifixoe evidentis sententise admonitione servetur,
multi paupcres hoc timentes filios a l)aptismo re- ut si quis presbyter post hoc edictum nostrum am-
trahunl, qui foiie differunt. Si sine gratia baptismi plius in hac vesania fuerit deprehensus, hoc est non
de hac vita recesserint, necesse est ut ab ilUs eo- jejunus, sed quocunque cibo prsesumpto oblationem
rum perditio requiratur, quorum spolia pertimescen- consecraverit in altari, continuo ab officio suo pri-
tes a baptismi gratia se retraxerunt. vatus a proprio deponatur episcopo. His ita gestis,
VIII. Placuit ut si quis aliquem clericorum in placuit omnibus pro confirmanda horum observan-
accusatione fornicationis impetit, secundum prse- tia unumquemque propria manu subscribere eo
ceptum Pauli apostoli duo vel tria testimonia requi- placitorum faclo, ut si quis eorum capitulorum ter-

rantur ab illo. Quod si non potuerit, datis testimo- niinum transgressus ad inordinatas consuetudines
niis, approbari quod dixit, excommunicationcm ac-B reverti voluerit, totius concilii excommunicatione
cusati accusator accipiat. correptus, verissimam sibi de sui ordinis inclina-

IX. Placuit ut priusquam omnia in concilio sa- tione noverit imminere sententiam, Martinus Brac-
cerdotum fuerint ordinata, illud observetur ut su- carensis metropolitanae ecclesiae episcopus his gestis
perventurum ipsius anni Pascha quo Kalendarum subscripsi. Remisol Besensis ecclesiae episcopus liis

die vel quota luna debet suscipi, a metropolitano gestis subscripsi. Lucentius Conimbrigensis ecclesioe

episcopo nuntietur, quod caeteri episcopi, vel clerus episcopus his gestis subscripsi, Adoricus Getanae ec-
reliquus breviculo subnotantes, unusquisqne in sua clesiae episcopus his gestis sub. Sardinarius Lamu-
ecclesia adveniente natalis Domini die, astante po- censisecclesiaeepiscopushis gestissub. ViatorMagna-
pulo, post lectionem Evangelicam nuntiet; in cujus tensis ecclesiae episcopus his gestis sub. Alitigitis
principio convenientes in unum vicinse ecclesiae per Lucensis metropolitanus ecclesiae episcopus his gestis
triduum cum psalmis, per sanctorum basilicas am- sub. Andreas Herensis ecclesiae episcopus his gestis
bulantes celebrent litanias. Tertio autem die, cele- sub. Anila Tudensis ecclesise episcopushisgestissub-
bratis hora nona sive deciraa missis, dimisso populo scripsi. Pulensus Asturicensis ecclesiae episcopus his
pra^cipiant Quadragesimae jejuniis servire, et me- _ gestis sub. Mailoc Brittinorum ecclesiae episcopus his

diantti Quadragesima ex viginti diebus baptizandos gestis sub. Victimer Auriensis ecclesiae episcopus
infantes ad exorcismi purgationem offerre. subscripsi.

1 41 ^- Placuit, ut quia per stultitiam prsesumpti

INCIPIT PR^FATIO SANCTI MARTINI BRACCARENSIS EPISCOPI IN LIBRO

CAPITULORUM EX GR^CORUM SYNODIS COLLECTORUM.
Domino meo beatissimo atque apostolicae Sedis tes multa prsctermittant, et pi'opterea in ipsis cano-

honore suscipiendo in Christofratri Nigesio episcopo, nibus aliqua simplicioribus videantur obscura: ideo
vel universo Concilio Lucensis ecclesia? episcopus visum est ut cum omni diligentia, et quae per trans-

Martinus, Canones qui in partibus orientis ab anti- latores obscurius dicta sunt, et ea quae per scriptores

quis Patribus conslituti sunt, Graeco prius sermone suntimmutata simpliciuset emendatius restaurarem,
conscripti sunt, postea autem succedenti tempore in id primum observans, ut illa quac ad episcopos, vel
Latinam linguam translati sunt. Et quia difficile est, universum clerum pertinent una in parte conscripta

ut simplicius aliquid ex alia lingua transferatur in sint, similitcr et quaj ad laicos pertinent simul sint

aliam, simulque et illud accidit, ut in tantis terapo-

D adunata, ut de quo capitulo scire aliquis voluerit,

ribus scriptores aut non intelligenles, aut dormitan- possit celerius invenire.

1. De electione episcopi. 10. De episcopo per necessitatem vacante,

2. De ordinatione episcopi. H. l)e contcmptore episcopo,
3. De evacuanda ordinatione quae absente metro- 12. De seditiose episcopo.

politano fuerit facta. 13. De senioribus judicii.

4. De primatu metropolitani. 14. De episcopi proesumptione in rebus ecclesia;.

!). De eo qui per ambitionem de inferiori civitate 15. Do rebus ecclesiasticis gubernandis.
ad majorem transire voluerit. 16. De rcbus ecclesiae dispensandis.
6. De non mutandis parochiis, 17. De his qui de ministerio ecclesise aliquid ven-
7. De praesumptione alienac difficesis. dunt.
8. De non constituendo episcopo successore, 18. De synodo facienda.
0. De irruptione vacaulis ecclesia;. 19, De episcopo qui noluerit venire ad synodum.
 577 DECRETALIUM COLLECTIO. 578
20. De legitima fotate ordinandi presbyteros. ^ 57. De non jejunando in die Dominico neque ge-
21. De eunuchis qui ab aliis fiunt, vel qui sibi na- nua flectendo.
turalia abscindunt. 58. De gustandis carnibus, et non exsecrandis.
22. De neophytis. 59. De eo quod non liceat sacerdotibus vel clericis
23. De poenitentc non admittendo ad clerum. spectaculis interesse.
24. De his qui indiscussi, aut presbyteri, autdia- 60. De eo quod non liceat sacerdotibus vel cle-

coni ordinati sunt. ricis incantatorias et contrarias ligaturas facere.

25. De presbyteris vel diaconibus qui post ordina- 61. De eo quod non liceat convivia facere de con-
tionem denotantur. fertis.

26. De his qui viduas, aut dimissas ducunt. 62. De usuris vel negotiorum lucris.
27. De fornicatoribus clericis. 63. De clericis qui ad matutinum vel vespertinum
28. De his quoruinuxores mcechantur. non conveniunt.
29. De viduis clericorum. 64. De eo quod non liceat clericis die Dominico
30. De fiiia episcopi vel presbyteri quse fuerit de- ab ecclesia absentari.
vota et peccaverit. 65. De eo quod non liceat clericis ante horara ter-

De devota vol peccante quse se maritaverit.

31. B tiani prandere.
32. De subintroductis adoptivis raulieribus. 66. De attendenda coma clericorum et habitu or-

33. De non recipiendis clericis, et de infirmanda dinato.

ordinatione ejus qui sine episcopi sui licentia ab alio 67. De eo quod non hceat poeticos psalmos in ec-
episcopo ordinatur. clesia dicere, et libros apocryphos legere.
34. De clericis desertoribus. 68.De eo quod non hceat super monumenta mor-
35. De importunis clei^icis. tuorum missas tenere.
36. De purganda opinione hasresis. Capitula canonum ad laicos pertinentium sequuntur.
37. De clericis excommunicatis. 69. De eo quod non Uceat christianis prandia ad
38. De presbyteris ut ad secundas non vadant nu- monumenta portare.
ptias. 70. De eo quod non liceat clericis vel laicis catho-
39. De his qui ad diaconum eliguntur. licis catliedras ab hsereticis eulogias accipere, aut

40. Quod non licet diaconum nisi jussum se- cum ipsis et schismaticis orare.

dere. 71. Deeo quod nou liceat Christianis observatio-

41. De eo quod non licet quemlibet sacra myste- nes diversas attendere.
riatangere. ^ 72. De eo quod non liceat Christianis tenere tradi-
42. Ut mulieres in sacrarium non intrent. tiones gentiUum.
43. Ne lector alterius viduam duxerit. 73. Ut non liceat observare lunas, aut stellarum
44. Si subdiaconus secundam duxerit uxorem. cursus.
45. Ut non ascendat in pulpituiu nisi lector. 74. De eo quod non liceat observare Kalendas.

46. De conditionalibus non ordinandis, nisi con- 75. De eo quod nonliceat medicinales herbas cum
sensu patroni. ahqua observatione colligere.
47. De non suscipiendis servis in Clero alienis. 76. De eo quod non hceat feminas christianas in
48. De non celebrandis natalitiis martyrum in lanificiis aUquid observare.
quadragesima. 77. De adulteriis.

49. Non suscipi debere ante duas hebdomadas sed 78. De muUeribus fornicariis, et abortivum fa-
ante tres infantes ad baptismum. cientibus.
50. De non solvendo jejunio in quinta feria Pa- 79. De homicidio voluntario, vel non voluntario,
schee. 80. De muiiere quge duos fratres conjugio, et viro
ol. De chrismate conficiendo. -
p. qui duas sorores habuit.
52. Non liceat presbytero coram episcopo chri- 81. Dehis qui nuptias iteraverint.
smare. 82. De his qui se cura animalibus coraraiscueriut.
53. Non hcet presbytero ante episcopum in bapti- 83. De his qui usquo ad finem vitoe in peccatis
Bterium introire. perdurant, et in exitu communionem petunt.
54. De praegnantibus baptizandis. 84. De his qui intrantes ecclesiam propter luxu-
, 55. Quae in altari offerri oportet. riam sacramento se abstinent.
56. De presbyteris forasticis. 85. De excommunicatis.

Cap. L Non licet populo electionem facere eorum nibus tres colUgantur, et omnium prfiesentium vel
qui ad sacerdotium provocantur, sed judicium epi- absentium subscriptiones teneantur, et sic postea or-
scoporum est, ut ipsi eum qui ordinandus est, pro- dinatio fiat. Hujus autem rei potestas in omni pro-
bent, sisermone et fide, et in vita edoctus sit.
in vincia ad metropolitanum pertinet episcopam.
H. Episcopum oportet maxime quidem ab omni IIL Non debet ordinari episcopus absque consilio
concilio constitui, sed si hoc aut pro necessitate, et praesentia metropolitani episcopi. Adesse autem
aut pro longinquitate itineris difficile fuerit, ex ora- omnes oporlet qui sunt in provincia sacerdotes, quos
Patrol. CXXX.
579 APPEND. AD S.EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 680
per suam debet epistolam convocare. Et quidem si ^ XI. Si quis episcopus ordinatus noluerit agere sa-

oranes occurrerint,bene. Sin autem hoc diflicilefue- cerdotium, neque consenserit in sibi commissa ec-

rit, plures oportet conci;rrere. Qui autem non con- clesia ambulai'e, istum talem excoraraunicare opoi'-

venerint praesentiam sui per epistolas faciant, et tetquod si coactus contempserit, sanctum conciUura
sic oranium facto consensu ordinationem episcopi quod placet de eodem terminet.
fieri oportet. Si autem aliter prseterquod terrainatum XII. Si quis episcopus ordinatus fuerit, et non

est a nobis fuerit factura, talem ordinationem nihil vuU ipsam parochiara suscipere in quanominatus est,
prEevalere decerniraus. Sin autem secundum canones sed aUbi vuU ordinari, et vim facit, ac seditiones
ordinatio episcopi fuerit facla, et si quis cum maUtia concilat contra eos qui iUura ordinaverunt, hunc ab
in aliquo contradixerit, plurimorum consensus obti- honore oportet removeri; si autem in pristino ho-
neat. nore presbyterii vuU stare, non vetetur ut gradum

IV. Per singulas provincias oportet episcopos co- quem habuit retineat. Quod si reluctatus fuerit,
etiam ab honore presbyterii deponatur.
gnoscere metropolitanura episcopum, et ipsum pri-
autem agere reliquos XIII. Si quis episcopus in ahquibus causationibus
matus curam suscipere, nihil
eum, secundum quod antiquitus a judicatur, et viderit ipsos episcopos qui in provincia
episcopos prfeter
patribus nostris constitutum coiilinetur in canone, B sunt inter se judicio discrepare, ut aUi videantur eum
propterquodetmetropohtanusepiscopus-l^Siiliil qui judicatur justificare, aUi condemnare, pro defi-
nitione hujus dissensionis hoc placuit sancto conciUo,
prsesuraptive assumat absque consilio caiterorum.
ut de provincia vicina alter metropolitanus convo-
V. Si quis particeps alicujus fuerit ambitionis in-
cetur episcopus, ut per eum confirmetur quod secun-
ventus, siveepiscopus, sivepresbyterveldiaconus, de
dum rectum placuerit canonem.
infcriori civitate non transeat ad majorem. Sed si
XIV. Si quis episcopus nuUa ecclesiasticae rationis
quis contra heec magni concilii constituta iraportunus
necessitate compulsus inscio clero, aut ubi forte non
exstiterit, omnimodo evacuetur hujusmodi factum,
est presbyter de rebus ecclesiasticis aUquid prae-
et suse iterum restaureturecclesia^cuiepiscopus, aut
sumpserit vendere, res ipsas ecclesiae propriae re-
presbyter, aut diaconus prius fuerat constitutus.
staurarecogatur, etinjudicioepiscoporumdejiciatur
VI. Episcopum a propria parochia non liceat
auditus, et tanquam furti aut latrocinii reus a suo
transireinaUam neque suasponte introire, nequein-
privetur honore.
vitatum, neque ab episcopo coactum, sedpermaneat
XV. Quae sunt ecclesiae conservari communi dUi-
in loco, in quo a Deo quam
est ordinatus, et in ea
gentia, et bona conscientia, et fide Dei qui omnia
sortitus est ecclesia secundum antiquonim canonum ^ videt, et judicat gubernari oportet cum judicio et
constitutum.
potestate episcopi, cuiet omnis populusetcongrega-
VII. Si quis episcopus, non per scripturam metro- tio commissa est animarum. Manifesta autem debent
poUtani episcopi, aut qui cum eo sunt, rogatus, de
esse quse ad ecclesiam pertinent in conscientia eo-
aUa provincia in aUam venerit, sed pra?sumptive ir-
rum, qui circa episcopos suut presbyter et diaconus,
ruens ad ordinationera et constitutionem clericorum, ut hi oranes sciant qua^ sunt ecclesiae propria, ut si
quiadiUumnonpertinentimportunus existat, vacua episcopi contigerit transitus, eos nihil latere possit
sunt et inania omnia quae ab eo fuerunt constituta. ex his quae ad ecclesiara pertinent, ut nuUo modo
Ipse autem digna increpatione excommunicetur, et
possint minui et perire, neque res propriaj episcopi
aUenetur a sancto concilio. debent importunitatera pro rebus ecclesiae pati. Di-
VIII. Episcopo non Uceatante finem vitae ahumin gnura vero et justum est apud Dcum et horaines, ut
loco suo constituere successorem. Si quis autem hoc ea quae ipsi propria sunt, cui volueritderelinquat, et
usurpare tentaverit, taUs constitutio irrita erit. Non quae ecclesiae sunt eidem conserventur ecclesife, ut
aUter ergo fieri oporlet nisi cum concilio et judicatu nec ecclesia paliatur damnura, neque episcopus pro
episcoporum qui post exitum praedecessoris potesta- Tv rebus ecclesiae in suis proscribatur, ne post ejus obi-
tem habent dignum eligere. tum in causas incidant, qui ad eum pertinent, nec

IX. Si quis episcopus vacans in ecclesiam non ha- ipse in maledictum incidere videatur.
bentem episcopum subrepens populo sine conciho XVI. Episcopus habeat potestatem in rebus eccle-
integri ordinis irruerit, etiamsi populus quera se- siae, ut dispenset necessitatera habentibus euraomni
duxit desideret iUura, aUenum ab ecclesia esse opor- reverenlia et timore Dei. Participare et eura oportet
tet. Integrum autem et pcrfectum consiUum dicimus quae necessaria sunt, si taraen ipse, aut qui cum eo
illud, in quo metropoUtanus episcopus fuerit. sunt fratres indiguerint aliquo, ut necessitatem
lU

X. Si quis ordinatus per contentionem popuU, nuUomodopatiantursecundumApostoIumdicentem

aut pro aUqua ratioun ct non pro sua culpa in paro- Victu et teguraeuto his coutenti sunius. Si autcm r

chiam quac ci fuerit data non ierit, hunc oportet or-

dinem sacerdotii tantumraodo contingore, ita ut de
ecclcsiasticas episcopus in suas voluntates
voluerit, ct loca ecclesia; et fructus
usurpa
agrorum non cunv 1
rebus ecclesiu; in qua convenit nihil sibi prtesumat, presby terorum vel diaconorum consiUo contaminave
susliiioat autem quod do eo sanctum concilium ju- ril, aul fratribus vel filiis vcl quibuscuuque propiu-
dicnre vohu-ril. quis dederitpotestatem, ut per eos latenter lajdantur
 " . !

581 DECRETALIUM COLLECTIO. S82

rcs ecclcsise, liunc oporlct obnosium esse concilio. tempore in aliquo gravi peccato a duobus vel tribus
^
Sin aliter episcopus vcl qui cum eo sunt presbyteri fucrit devictus, depositus de gradu suo cesset a clero.
aut diacoai accusentur, quia quai ex redditu vel ex Si quis contra regulam facere prsesumpserit, quod
quolibet actu ecclesia; veniunt in sinus suos colli- sit contrarius magni concilii projiciatur a clero.

gunt, et pauperes fraudant et fame conficiunt, hos XXIII. Poenitens tanlum si necessitas aut usus co-
enim coiTipi oportet secundum quod ordinatum fue- egerit inter ostiarios piius deputetur vol inter le-
rit a sancto concilio. ctores, ita ut Evangelia vel Apostolum legat. Siquis

XVII. Si quis presbyter, aut diaconus inventus autem ante ordinatus est, inter subdiaconos ha-
fuerit aliquid de ministeinis ecclesiaj venundedisse, beatur, ita ut manus non imponat, aut sacra contin-
quiasacrilegiumcommisit,placuiteuminordinatione gat. Ex poenitente enira diciraus, de eo qui post ba-
ecclesiastica non haberi. In judicio tamen episcopi ptismum pro homicidio, aut pro divcrsis criminibus,
dimittendus est, sive dignus, sivc indignus in suo re- aut gravissimis peccatis publicam poenitentiam sub
cipi debeat gradu, quia multoties hoc ipsum quod de cilicio gerens divino fuerit reconciliatus altario.
sacro sancto altario contaminatum est in episcopi XXIV. Si quis presbyter aut diaconus sine aliqua
potestate dimissum est. examinatione ordinati sunt, aut certe, cum discute-
XVIII. Propter ecclesiasticas curas et altercatio- i'entur, confessi sunt criminosa peccata sua, autpost
num solutiones bene placuit pcr singulas provincias ordinationem ab aliis sunt dctecti, abjiciantur ex
bis in anno concilium fieri, convocante metropolitano clero. Similitervero et deuniversoordine clericorum
episcopo omnes provinciales episcopos, ita ut ad con- servetur, nam hoc sibi quod irreprehensibile est

cilium praecedant omnes presbyteri et diacones, ut sancta catholica defendit Ecclesia.

eorum qui selajsos existimant in concilio causaj exa- XXV. Si quis presbyter ante ordinationem pecca-
minatse ad justum judicium perducantur. Et si qui verit, et post ordinationem peccatum confessus fue-
manifeste episcopi, vel presbyteri, aut diaconi in- rit quod ante erravit, non offerat, sed taraen pro re-
venti fuerint in offensa secundum rationem excom- ligione nomen presbyteri portct; si autem non
ipse
municentur, quandiu communi consensu de his confessus, sed ab alio publice fuerit convictus, non ad
placuerit dare senteutiam. Nulli autem episcopo hoc ipsum habeat potestatera, ut noraen presbyteri
liceatpropriaapud semetipsum conciliafacerepi'aitei portet. Similiter et de diaconibus observandum est,

eos quibus metropoles sunt credita^. ut si ipse confessus fuerit ordinem subdiaconi acci-

XIX. Ad concilium convocatus episcopus non de- piat.

bet contemnere, sed ire, et ea quse ad utilitatem ec- XXVI. Si quis viduam aut ab alio dimisssam duxe-
Q
clesia;, vel caeterorum pertinent docere si novit,aut rit, non admittatur ad clericalum quod si obrepserit ;

doceri si nescit, nam si contempserit ire extrasegri- dejiciatur. Similiter si horaicidii,autfacto, autprce-
tudinem, reus erit fraterni concilii. cepto, aut consilio, aut assensione post baptismum
XX. Si quis triginta setatis suae non impleverit conscius fuerit, et per aliquam subreptionem ad cle-

annos nullo modo presbyter ordinetur, etiarasi valde ricatum venerit, dejiciatur, et in finem vitse suec

sit dignus, quia et ipse Dominus trigesimo anno communionem recipiat.

baplizatus est, et sic coepit docere. Oportet ergo XXVII. Si quis presbyter aut diaconus fuerit for-
eum qui oi'dinandus est usque ad hanc aetatem legi- nicatus aut moechatus, projiciatur et agat poeniten-
tiraam conservari. tiam
XXI. Si quis prse segritudine naturalia a medicis XXVIII. Si laici uxor in adulterio fuerit depre-
habuit secta, similiter et qui a barbaris aut dominis hensa, hic talis ad ministerium ecclesiasticum nullo
moribus digni fuerintvisi,
stultis fuerint castrati, et modo adducatur. Si autem post ordinationem alicu-
hoscanon admittit adclericatus officium promoveri. j us clerici uxor adulterata f uerit, dimittat 143 ^^"^
Si quis autem sanus non per disciplinam religionis si autem cum ipsa voluerit permanere, a miuisterio
et abstinentiffi, sed per abscisionem plasmati a Deo
D alienus sit.

corporis, existimans posse a se carnales concupiscen- XXIX. Si qua vidua episcopi, vel presbyteri,
tias amputari, castraverit se, non eum admitti de- aut diaconi maritum acceperit, nullus clericus,
cernimusadaliquodclericatusofficiumjquodsietiam nulla religiosa cum ea convivium sumat, nunquam
jam fuerat promotus ad clerum, prohibitus a suo communicet, morienti tantum ei sacramentum sub-
ministerio dcponatur. veniat.

XXII. Qui baptizatus fuerit jam ffitate legitima, XXX. De filia episcopi, vel presbyteri, sive dia-
non continuo licebit eum ad ecclesiasticum ordinem coni,si Deo devota fuerit et maritum duxerit, si

promoveri, quia oportet illum prius doceri quomodo eam pater vel mater in affectum receperint, a com-
possit docere, et multo tempore post baptismum munionehabeantur alicni. Patcrverocausas in conci-
probari, utbene probatusveniatadclerum secundum liose noverit pra^staturum. Muliervero non admitta-
praeceptum Apostoli dicentis : « Neophytum, ne tur ad comraunionera, nisi marito defuncto egerit poe-
forie iu superbiam elatus iu judicium incidat et la- nitentiam.Sinautemviventcreccsseritetpoenitueril,
queum diaboli (J Tim. iii, 6). » Si autem succedente communionem in ultimo fine vitaj deficiens, accipiat,
583 APPEND. ^U) S/EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 584
XX.XI. Devotam peccantcm uon recipiendam \ libus laicis sit decretum, si in aliquam ha^resis opi-

in ecclesia, nisi peccare desierit, et desinens nioneni fucriut nominati.

egerit aplam pa?nitentiani decem anuis, et reci- XX.WII. Si quis episcopus in concilio excoramu-
piat communionem. Prius aulem quam iu ecclesia nicatus fuerit, sive presbyter, aut diaconus, a suo
admittatur, ad orationem, ad nullius convivium episcopo, etpostexcommunicationem prsesumpserit,
christianae muiieris accedat ;
quod si admissa fuerit, sive episcopus ille,autpresbyter,vel diaconus,facere

etiam haic quse eam receperit habeatur absens, obiationem vel matutinum) aut vcspertinum sacrifi-

corruptorem etiam par puiua constringat. Quee cium quasi in ofhcio siio agere sicut prius, non liceat
autem maritum acceperit, non admiltatur ad ei nec in alio concilio spem recouciiiationis habero.
poenitentiam, nisi adhuc vivente ipso marito nec ultra reconciliari, sed etiam eos, qui communi-
caste vixerit, aut postquam ipse de hac vita deces- caverint, omnes ab ecclesia respui, maxime eos qui
serit. sciebant eum esse dejectum. Si autem pernianserit
XXXII. Nullus episcopus, neque presbyter, turbans et concitans ecclesiam per forasticam potc-
neque diaconus, ncque omniuo aiiquis cx clero statem, oporlet eum sicut seditionarium ab omni
licentiam habeat intromittendi ad se, quasi adopti- plebe compelli.
vam aliquam mulierem, quasi in loco fdiae, autB XXXVIII. Presbyterum ad secundas nuplias
sororis, aut matris, nisi forte sororem patris vel convivam fieri non oportet, qxiod si ad secundas
matris, et illas soias personas qufe ab omni mala nuptias venerit, pcenitentiani postulet. Quomodo
suspicione aheniE sunt. Similiter et religiosis fe- presbyter ille potest esse qui propter convivium inter-
minis laicorum alienorum farailiaritatem et con- est tali conjugio?
sortium prohibemus, eorum scilicet, qui nec Dei XXXIX. Diaconus qui eligitur, si contestatus fuerit

timori subjecti„ nec eontinentiaj retinent disci- pro accipiendo matrinionio, et dixerit non posse iu

pUnam. castitate permanere, hic non ordinetur; quod si in

XXXIII. Si quis in contemptu positus presbyter, ordinatione tacuerit, et ordinatus fuerit, et postca
aut diaconus, vel quicunque ex clero recesserit ab matrimonium desideraverit, alienus sit a ministerio,
ecclesia sua, nuUo modo in alia suscipiatur ecclesia, ut vacet a clero.
sed omnino compellatur ut ad suam revertatur eccle- XL. Non Hceat diaconum ante presbyterum sedere,
siam; autem permanserit
si in superbia, et reverti nisi cum jussioue presbyteri.
noluerit, excommunicetur et projiciatur. Si quis XLI. Non liceat cuilibet ministeria tangere, nisi
autem episcopus ausus fuerit eum ordinare in subdiacono aut acolytho, in secretario vasa Domi-
sua ecclesia, non consentiente episcopo suo a
^ nica.
quo recessit, ordinatio illius vacua deputetur. XLII. Non liceat mulierem in secretarium in-

XXXIV. Si quis presbyter, aut diaconus, aut ali- gredi.

quis de clero propriam ecclesiam derelinquens, ad XLIII. Lector, si viduam alterius in uxorem acce-
alteram ecclesiam vadit, et multo tempore ibi demo- perit, in lectoris statu permaneat,aut si forte neces-

ratur, omnino nunquam ministret in clero, et si sitas sit, diaconus fiat, nihil autem supra. Similitor
admonuerit eum episcopus suus, ut ad suam i'edeat et si bigamus fuerit.

parochiam, et redire noluerit, ubi est, ibi de officio XLIV. Si subdiacoiuis secundam duxerit uxorem,
suo deponatur, ita ut nunquam in suum revertatur inter lectores vel ostiarios habeatur, ita ut Aposto-
gradum propter dissolutionis peccatum. Si autem lum non legat.
episcopus alter eam receperit qui de reatu ejus est XLV. Non liceat in pulpito psallere aut legero,
conscius, oportet, ipsum episcopum sine iucrepatione nisi qui ab episcopo lectores sunt ordinati.
incommuni concilio non admitti, ut ecclesiaslicum XLVI. Si quis obligatus est tribulo servili, vcl

canonem ultra non solvat. aliqua conditione, vel patrocinio cujuslibet, non est

XXXV. Si quis cpiscopus, presbyter, aut diaco-J) ordinandus clericus, nisi probata; vita3 fucrit, et pa-

nus excommunicalus, in concilio injuste se queritur troni consensus accesserit.

condemnatum, ad majorum episcoporura concilium XLVIl. Si quis servum alicnum causa religio-
revertatur, uteorum inquisitionem et jiidicium exspe- nis doceat contemnere domiiium suum, ct re-
ctans (si quas se juslas causas hal)cre putat) illis cedere a servitio ejus, durissime iu omnibus ar-

exponat. Si autem contenipserit, et importunas se guatur.

palalio aures principum inquietare voluerit, hic ad XLVIll. Non liceat in quadragesima natales raar-
nullam veniam polerit pervenire, neque spem fuluraj tyrum celebrare, sed tantura sabbato et Doiniuica,
reconciliationis haijebit. pro coinnieuioratione oorum oblationos oirerre, se^
X.XXVI. Si quis episcopus, sivo alicujus e[)iscopi iicc nataiilia, nec uuptias iiceat iu quadragesima cc

presbyter, aul diaconus, in aliciijus hairesis opinio- lebrari.

nera ofTcnderit, et ob hanc causam fueril excommu- XLIX, Nou liceat anle duas septiraauas Pascha
nicalus, nullus episcopus eum in communionem re- sed aute Ires, ad baptismuni suscipere aliquer
cipiat, nisi prius in communi concilio porrecto fulci ()|)orlot aiitem ut in ipsis diebus qui baptizanc

»uai libcllo salisracial omnibus. lioc idem et de lide- simt, syrabolura discaut, et iu quinta feria uo-
b8o DECIiETALIUM COLLECTIO. 586

vi^^simae septimanteepiscopovel presbytero reddant. ^ Scriptiiram qufe dicit : « pecuniam suam non dedit
L. Non liceat quinta feria novissima; septimance ad usuram {Psal. xiv, 5), » post hanc agnitionem

jejunium solvere, et omnem exhonorare Quadragesi- sancti concilii feneraverit, et centesimam exegerit,
mam,sedsincere abstinenles totam Quadragesimam aut ex quolibet negotio turpe lucrum quaisierit, et
peragere. per diversas species vini vel frugis, vel cujuslibet

LI. Omni tempore episcopo liceat chrisma conti- rei cmcndo vendendo aliqua incrcmenta susce-
vel

ccre, et per suas direceses destinare, ita ut ad diri- pcrit, depositus de gradu 14:4: suo, alienus tiabea-
gendum chrisma diaconus aut subdiaconus ante tur a clcro.
diurn Paschae de singulis ecclesiis ad episcopum dc- LXIII. Si quis presbyter aut diaconus vel clericus

stinetur. ecclesiaj deputatus, si intra civitatem fuerit, aut in

LII. Presbyter praesente episcopo non signet quolibet loco in qtio eccle^ia est, et ad quotidianum
infantes, nisi forte ab episcopo fuerit iUi pi'se- psallendi sacriiicium matutinis vel vespertinis horis
ccptum. ad ecclesiam non convcnit, deponatur a clero, si

LIIL Non liceat presbytero prius episcopo introire tamen castigatus veniam ab episcopo per satisfactio-

in baptisterium, sed cum episcopo, nisi forlc aut nom noluerit promereri.
absens fuerit, aut aicrrotus. B LXiV, Non liceat quemlibet clericum die Dominico
LIV. Si qua mulier pra-gnans desideraverit gra- ab ecclesia absentem esse, sed missarum solemniis
tiam baptismi percipere, quando voluerit liabcat po- interesse et jejunio.
testatem. Nam nihil participat in hoc mater infanti LXV. Non oportet clericos vel laicos religiosos

qui nascitur, proptei'ea quod unicuique propria vo- ante sacram horam diei tertiam inire convivia, ne-
iuntas in confessione monstrotur. que aliquando clericos, nisi hymno dicto edere pa-

LV. Non oportet aliquid aliud in sanctuario of- nem, et post cibos gratias auctori Deo referre.

ferri, proiter panem et vinum et aquam, quai in typo LXVL Non oportet clericos comam nutrire, et sic
Christi benedicuntur, quia dum in cruce penderet, ministrare, sed attonso capite,patentibus auribus, et
de corpore ejus sanguis effluxit et aqua, hsec tria secundum Aaron talarem veslem induere, utsintiu
unum sunt in Christo Jesu. Hcec hostia et oblatio habitu ornato.
Dei in odorem suavitatis. LXVII. Non oportet psalmos compositos et vul-
LVL Foracistis presbyteris preesentc episcopo gares in ecclesia dicere, neque libi'os qui sunt extra
vel presbyteris civitatis offerre non liceat neque canoncm legere, nisi solos canonicos Novi et Vete-
ministrare in populo, uisi forte illis absen- „ ris Testamenti.
tibus. LXVIII. Non oportet clericos ignaros prfesumpto-
LVII. Si quis presbytcr pubHca pcenitentia a sa- res supcr monumenta in campum my«teria portare,
cerdote accepta, aut aliqua necessitate dic Dominica aut distribuere sacramenta, sed aut in ecclesia, aut
pro quadam religione jejunaverit, sicut Manichsei, in basilica ubi martyrum reliquiee sunt positce, ibi

anathcma sit. pro defanctis oblationem offerri.

Similiter et quod ab apostolis Iraditum, canon Sequuntur Canones ad laicos pertinentes.

tenet omnes Dominicas,

antiquus, placuit ut per LXIX. Non liceat Christianis prandia ad defun-
etperomnesdiesPascha; usqueadquinquagesimum, clorum sepulcra deferre et sacrificare mortuis.
non prosternant se in oratione humilitatis, sed recto LXX. Non liceat laicis vel clericis ab ha;reticis

vultu ad Domiiium fungantur orationis officio, quia eulogias accipere, quia maledictiones magis sunt
in his diebus gandium resurrcctionis Domini cele- quam benedictiones, neque liceat aut cum hgereticis

bramus. autcum schismaticis orare.

LVIII. Si quis non pro abstinentia, sed pro LXXI. Si quis paganorum consuetudinem sequens,
cxsecratione escarum abstinet, placuit sancto divinos et sortilegos in domum suam introduxerit.
concilio, ut pragustet, et sic si vult abstinere,absti-J[) quasi ut malum foras mittant, aut maleficia inve-
neat. Sin autem spernit, ita ut olera cocta cum car- niant, vel lustrationes paganorum faciant, quinquc
nibus nou degustet, iste non obediens, nec suspicio- aunis poenitentiam agant.
nem ha;resis a se removens, deponatur de ordine LXXIL Non liceat Christianis tenere traditiones
clericalus. gentiUum.
LIX. Non liceat sacerdotibus vel clericis aliqua LXXIIL Non Uceat Christianis observare et co-
spectacula in nuptiis vel in conviviis spectare, sed lere elementa, ant luna", aul stellarum cursus, aut
oportet anlequam ingrediantur, ipsa spectacula sur- inanem signorum fallaciam pro domo facienda, aut
gere, et redire inde propler scgetes vel arbores plantandas, vel conjugia
LX. Non liceat clericos incantatores esse et liga- socianda. Scriptum est enim : « Omnia quaj facitis,
turas facerc, quod est coUigatio animarum; si quis aut in verbo, aut in opere, omnia in nomine Domini
htec facit, de Ecclesia projiciatur. nostri Jesu Christi facite, gratias agenles Deo
LXI. Non liceat sacerdotes vel clericos, sed {Coloss. ni, 17). »

nec religiosos laicos convivia farcre de confertis. LXXIV. Non Uceat agere diem Kalendarum et
LXII. Si quis oblitus timorcm Domiiii, et sanctam oliis vacare geutilibus, ueque lauro aut viridilate
587 APPEXD. AD S^C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 588
arborum cingere domos. Omiiis lisec observalio pa- p^ ad ecclesise januam, et post hos aliis quinque annis
ganissima est. in orationis communionem receptus poenitentiam

LXXV. Non liceat in lierbarum coUeclionibus, qune agat, et sic gratiam suscipiat sacramenti. Interro-
niodicinales sunt, aliquas observationes, aut incan- gentur autem alii de eo qualem vitam in pcenitentia
tantum cum symbolo divino
talioncs atlendere, nisi egcrit, et siccommunionis misericordiam consequa-
el oratione Dominica, ut tantum Deus creator om- tur. Si quis autem post viginti annos habens uxo-
nium et Dominus honoretur. rem, huic peccato irruerit, viginti quinque annis
LXXVI. Non liceat mulieres christianas aliquam humilitati subjaceat, et quinque annis orationibus
vanitatem in suis lanificiis observare, sed Deum in- tantum communicans,postearecipiat sacramentum.
vocent adjutorem, qui eis sapientiam texendi do- Quod fi hanc mensuram aliquis transgressus fuerit,

navit. sacraraentum in exitu consequatur, oportet enim ta-

LXXVII. Si cujus uxor adulterium fecerit, aut vir les inter d*moniosos orare.

in alienam uxoreui irruerit, septem annis poeniten- LXXXni. Si quis de corpore exiens novissimum
tiam agat. et necessarium communionis viaticum expetit, non
LXXVIII. Si qua mulier fornicata fuerit, et infan- ei denegetur quod si in desperatione positus, post
;

tem qui exinde fuerit natus occiderit, et quaj studuerit B perceptam communionem iterum sanus fuerit factus,
aborsum facere, et quod conceptum est necare, aut tantum oratione particeps sit. Nam non accipiat sa-
certe ut non concipiat elaborare, sive ex adulterio, sive cramentum, donec constilutum pure impleat tem-
ex legitimo conjugio, has tales mulieres in morte re- pus. Qui ergo in oxilu morlis sunt, et desiderant ac-
cipero communionem priores canones decreverunt, cipere sacramentum, cum considcratione et proba-
nos tanien promisericordia, sive tales muberes, sive tione episcopi accipere debent.
conscias scelerum ipsai^um, decem annis agere poe-
LXXXIV. Si quis intrat in ecclesiam Dei et sacras
nitentiam judicamus.
Scripturas audit, et pro luxuria sua avertit se a
LXXIX. Si quis voluntarie homicidium fecerit, ad
communione sacramenti, etin observandis mysteriis
jauuam ecclesice cathoUcse semper subjaceat, et
decUnat constitutam regulam discipUnse, illum ta-
communionem in exitu vitae suse recipiat; si autem
lem projiciendum de Ecclesia calholica esse decer-
non voluntarie, sed casu aliquo liomicidium fecerit,
nimus, donec poenitentiam agat et ostendat fructum
prior canon septem annis agere poenitentiam jussit,
poenitentiaj sua}, ut possit, communione percepta, in-
secundus canon quinque mandavit.
dulgentiam promercri.
LXXX. Si qua muUer duos fratres, aut si quis vir
duas sorores habuerit, a communione abstineant
^ LXXXV. Non liceat communicare excommunica-
usque ad mortem, in morte autem ab eis commu- tis, neque in domos eorum introeimtes orare cum

nione accepta, si de infirmitate convaluerint, agant eis, neque liceat cum eis in alia ecclesia segregari;

plenam pcenitentiam tempore constituto. si autem aliquis episcopus, aut presbyter, aut dia-

LXXXI. Si quis muUis nuptiis fuerit copulatus, conus, aut quilibet ecclesiasticus excommunicato
pcenitcntiamagat,conversioauteraetfidespoenitentis comraunicaverit, quasi pertarbans omnem discipli-

compendit tempus. nam ecclesiasticam excommunicetur.

LXXXII. Si quis cujusUbet animalis commistione ExpUcit liber excerptorum sancti Martini Bracca-
poccaverit, quindecim annis in humiUtate subjaceat rensis episcopi ex synodis Orientalium.

INCIPIT CONCILIUM BRACCARENSE TERTIUM

Habilum anno qiiarto Wajnbani regis aera dcxiii. '«

Decenter satis per divinum Spiiitum in Braca- £) quianuUumnoslrorumschismaticierrorisfatigaverat

rcnsi urbe coUecti, et de his quai intra ecclesiam turbo, sed vera nos et simplex in hoc sacramento

perversa actione geruntur tractaturi convenimus, ut apostolica oslendit idoncos praidicatio, grates omni-

adjuvante nos illo qui dicit Ubicunque duo vcl

: << potenti pcregimus Dco, quod hanc nostrse fidei re-

Ires coUccti fucrint in nomine mco, ibi cro in medio gulam ipsis vcrbis atque sententiis commcmorantep
eoi'iim {Multh. xviii, 20), » pari animo pariquc de- pr;eteximus, quibus et in conventu Nicasni concilu
votionis sludio exsurgeutes, malc habilos exstirpc- declaratam esse scimus.
mus errores. Eleniin dum nos in unum synodalis Crcdimus in unum Deum Paircm omnipotcntem,
actio aggregasset, debitis in scdibus coUocati, pri- factorcm visibilium omnium et invi-
coeli et torra},

mum de sancluj fidei sacrameiito c(rpimus habero sibilium conditorem. Et in unum Dominum Jesum
scrmcjncm, scilicet, iie aul vanilate dispulanlium, Christum FiUum Doi unigciiitum, cx Patre natum
aut ncsciciitia simpHcium erroiis qiiippiam in lioc ante omnia san-ula. Deum ox Doo, Uimenex lumine,
sacrauiento fidei tcneretur, unde cum omnes nos in Doum verum ex Deo vero, natum, non factuni,
veia fido iit speculum perlustrarcnius iilaesos, in eo omousion Palri, hoc est ejusdom cum Patre sub-
 589 DECRETALILM COLLECTIO. K90

slaiitiae, per quera omnia facta sunt qnaj in coelo et

^ dam pro complemento communionis creduht popiilo
quaj in terra, qui propter nos et propter nostram porrigendam, et quod pejushis omnibusest, quidam
salutem descendit. Et incarnatus est de Spiritu san- sacerdotum invasis Domini epulas sibi apponunt, et

cto, natus ex Maria virgine, passus sub Pontio Pi- manducai'e in eis praesumunt, quidam etiam ex sa-
lato, sepultus, tertia die resurrexit, ascendit in cerdotibus relati sunt, quod ecclesiasticae consuetu-
ccelos, sedet ad dexteram Dei Pati'is, iterum ven- dinis ordine praetermisso, missam sine prece oratio-

turus judicare vivos et mortuos. Cujus regni non nis audeant dicere, et quod in solemnitatibus marty-
erit finis. Credimus etin Spiritum sanctum Dominum rum reliquias suo collo imponant, et in sellulis non
vivificatorem, ex Patre et Filio procedentem, cum ab ahis se portandos, nisi ab albatis diaconibus cre-
Patre et Filio adorandum et glorificandum. Qui lo- dant, Illud quoque quodplerique sacerdotum absque
cutus est per prophetas. Etunam sanctam, catholi- testimonio cum feminis commorantur, et quod qui-
cam et apostolicam Ecclesiam. Confitemur unum dam illorum honoratos fratres suos verberibus in-

baptisma in remissionem peccatorum. Exspectamus discretis subjiciunt. Necuon et iliud, quod quidam
resurrectionem mortuorum. Et vitam futuri saeculi. Simonis cupiditate arrepti, quos ordinaturi sunt
Amen. 4.45 s^^ cautione dimittant qualiter postquam or-
Post hujus sanclae fidei sacramentum relatus B dinati fuerint, pecuniam ab iilis promissam acci-

est in concione omniiim nostrorum error manifestus piant.IUud quoque quodfamiliamecclesiaeinpropriis

pariter et diversus, qui tanta debet disciplinae arte laboribus quassant damnum e Dominicis facientes ;

retundi, quanta et perversitate comprobatur infundi. quae omnia, ne confuse videantur esse prolata, di-
Quidam enim in sacrificiis Domini relati sunt lac scretis titulorum ordinibus credimus subnectenda.
pro vino offerre, eucharistiam quoque vino madi-

INCIPIUNT CAPITULA.

1. Ut repulsis omnibus opinionibus superstitio- 5. De damnata praesumptionequorumdamepisco-

num, panis tantum et vinum aqua permistum in porum qui in festivitatibus martyrum ad ecclesiam
sacrificio offerantur. procedentes,'appensis collo reliquiis, a diaconibus in
2. Ne vasa Domino sacrata humanis usibus ser- sellulis vectantur.

viant. Q 6. De honestate honoratorum est disciplina.

3. Ne sacerdos sine orario missam audeat cele- 7. Ne promissione munerum, honoris gratia ve-
brare. nundetur.
4. Ne sacerdotes sive quicunque ex clero sine 8. Ne rectores ecclesiae prius propria quara eccle-
testimonio cum quibuslibet feminis habitent. siastica jura laborare intendant.

Cap. I. Cum omne crimen atque peccatum obla- coraplemento comraunionis intinctam tradunt eucha-
tis Deo sacriflciis deleatur, quid de caetero pro de- ristiam populis, nec hoc prolatum testimoniura ex
Uctorum expiatione Domino dabitur, quando in ipsa Evangelio recipit, ubi apostolis corpus suura et san-
sacrificii oblatione erratur ? Audivimus enim quos- guinem commendavit, seorsum enira panis, et seor-
dam schismatica ambitione detentos contra divinos sum calicis commendatio memoratur. Nam intinctum
ordines, et apostolicas institutiones lac pro vino in panera aliis Christum praebuisse uon legimus, exce-
divinis sacrificiis dedicare, alios quippe intinctam pto illo tantum discipulo quem intincta buccella
,

eucharistiam populis pro complemento communionis magistri proditorera ostenderet, non quae sacramenti
porrigere, quosdam etiam non expressum vinum in hujusinstitutionemmoustraret. Nam quod de expres-
sacramentis Dominici calicisoffcrre, sed oblatis tan- J) so botro, id est, uvarum granis populuscommunica-
tum populos communicare. Quod quam sit evange- tur, valde est omnino confusura. Calix enim Doniini-

licae atque apostolicae doctrinae contrarium et con- cus (juxtaquod quidam doctoredisserit) vino etaqua
suetudini ecclesiasticce adversum, non difficile ab permistus debet offerri, quiavidemus in aqua popu-
quo ordinata sacra-
ipso fonte veritatis probatur, a lum intelligi, in vino vero ostendi sanguinem Christi.
mentorum raysteria processerunt. Cum enim ma- Ergo quando in calice vino aqua miscetur, Christo
gister veritatis verum salutis nostrae sacrificium suis populus adunatur, et credentium plebs ei in quem
commendaret discipulis, non illis lac, sed panem credidit copulatur, et jungitur. Quae copulatio et
tantum et calicem sub hoc sacramento cognoscimus conjunctio aquae et vini sic miscetur in calice Do-
commendata. Ait.enim evangelica Veritas: « Accepit mini, ut conjunctio illa non possit separari; nam si

Jesus panem et calicem, et benediceiis dedit disci- vinuni tantum quis offerat, sanguis Christi incipit
pulis suis {Marc. xiv, 22). » Cesset ergo lac in sacri- esse sine nobis, si vero aqua sit sola, plebs incipit
ticio offerri, quia manifestura exemplum
et evidens esse sine Christo. Ergo quando botrus solus offer-
evangelicae Veritatis illnxit, quod praeter panem et quo vini
tur, in tantum eflicientia demonstratur,
vinum aliud offerri non sinit. Illud vero, quod pro sacramentum nostree salutis negligitur, quod per
591 APPEND. AD S^C. IX. — ISIDORI MERCATORIS »92
aquam Non enim potest calix Domini
signiGcatur. ^ praeparet crucis ; si quis aliter egerit, excommuni-
esse aqua sola, aut vinum solum, nisi utrumque sibi cationi debitfe subjaceat.
misceatur, et ideo quia jam ex eo plurima et multi- IV. Quanquam antiqua canonum institutio de hu-
plex majorum manavit sententia, quorum pietas in jusmodi pra^sumptione absolutas et multiplices disci-

Deum religiosa sacramentorum liorum et efficientias plinas atque institutiones ediderit, nos tamen bre-
cojMOsas disseruit, et institutiones verissimas decla- vitatis causa omnem fornicandi occasionem cupientes
ravit, omnis talis error atque prajsumplio cessare auferre, id omnimoda sancimus auctoritate tenen-
jam de csetero debet, ne perversorum inordinata dum, ut nullus sacerdotum sive quisque de clero
compago statum veritatis enervet. Et ideo nulli dein- absque honesto et competenti testimonio, excepta
ceps licitum sit aliud in sacrificiis divinis offerre, sola matre, cum quibuslibet feminis secrete se pr«-
nisi juxta antiquorum sententiam conciliorum, pa- sumat adjungei'e, et non solum cum extraneis mu-
nem tantum et calicem vino et aqua permistum. De heribus, sed cum ipsis etiam sororibus, vel propin-
cajtero aliter quam prseceptum est faciens tandiu a quis, ne liceutia sororum, vel propiuquarum mulie-
sacrificando cessabit, quandiu legitima prenitentise rum quisque solutus familiarior habeatur ad perpe-
satisfactione correptus, ad gradus sui officii redeat trandum scelus. Hujus ergo praeceptionis Irangressor
quod amisit. B sexmensibussenoveritpoeuitentite legibussubjacere.
II. Omni cura omnique studio providendum est, V. Bona siquidem res est divina sacerdotibus con-

ne hi qui locum videntur obtinere regiminis, contu- trectare mysteria, sed cavendum valde est, ne boc
meliam videantur inferre ccelestibus sacramentis. quisque ad usum pravitatis suoc intorqueat, unde
Etenim quod et auditui terribile et visui execrabile soli Deo de bona conscientia placere debuerat. Scj-i-

judicatur, relatum est nobis qood quidam sacerdotum ptum' cst enim, « \si his qui faciunt opus Domiui
sacrilega temeritate prsecipites vasa Domini in pro- fraudulenter et desidiosc (Jcrcm. xlviii, 10); » ut
prios usus assumant, epulasque sibi in eis comeden- enira quorumdam episcoporum detestanda pi'sesum-
das apponant, quod malum et obstupentes deflemus, ptio nostro se catui intulit dirimenda, agnovimus
et dellentesobstupescinms, ut illic humana temeritas quosdam de episcopis quod in solemnitatibus mar-
sibi epulum praeparet, ubi sanctum Spiritum cogno- tyrum ad ecclesiam progressuri reliquias collo suo
scitur advocasse, et ibi esum carnium crapulatus imponant, ut majoris fastus apud homines gloria in-
assumat, ubi divina visus est celebrasse mysteria, et tumescant, quasi ipsi sint reliquiarum arca, levita»

in quibus tantum sibi offerri sacramenta pro expia- albis induti in sellulis eos deportent. Quae detestanda

tione delictorum prsecepit, in his expleat voluntatem pra^sumptio abrogari per omnia debet, ne sub san-
p
ludibrii sui. Et ideo hujus decreto prsesumptionis ctitatis specie simulata vanitas sola prwvaleat, si

persona quffi sciendo divina vas, vel ministeria aut modumsuum uniuscujusquc ordinis reverentia non
in ugus transtulerit, aut comedere in his, vel pocu- agnoscat, et ideo antiqua in hac parte, et solemnis
lum sibi sumendum elegerit, gradus sui vel officii consuetudo servabitur, ut in festis quibusque diebus
pcriculum sustinebit, tamen ut si de scecularibus
ita arcam Domini cum reliquiis non episcopi, sed levitae
fuerit, perpetua excommunicatione damnetur si ; in humeris gestent, quibus et in vetcri Lege onus
vero religiosus ab officio deponatur. Sub hac quoque idem impositum novimus esse prajceptum. Quod si
damnationis sententia et illi obnoxii tenebuntur et episcopus reliquias per se deportare elegerit, non
ecclesiastica ornamenta, vel alia quajlibet indu- ipse e diaconibus in sellula vehatur, sed potius
menta, atque etiam utensilia sciendo in suos usus podisequa eo uua cum populis progressione pro-
transtulerint, vel alii donanda, vel vendenda credi- ccdente ad conventicula sanclaruni ecclosiarura
derint. sanctae Dei reliquiaj per euuulem ejiiscopum porla-
III. Quoniam antiqua ecclesiastica noverimus in- buntur; jam vero quihaecinstilut;) sciendo adimplere
stitutione prajfixum, ut omnis sacerdos cum ordi- distulerit, quandiu in vilio fuerit, a sacriUcando ces-
natur, orario utroque humero ambiatur, scilicet ut {) sabit.

qui imperturbatus praicipitur consistere intcr pro- VI. Cum beatus Apostolus argnere, obsecrare vel
spera et adversa virlutum semper ornamento utro- inci'C[)arc in omui pationlia i)r;roipiat, extia hanc
bique circumscplus appareat huraero, qua ratione doctrinam novimus quosdam ox fratribus tantis

tempore sacrificii non assumit quod se ia sacramento ca;dibus in honoratos effervescero, quantas poterant
accepisse non dubitatur ? Proinde nobis omnibus latrocinantium proraereri persuna?. Et ideo qui
convenit, ut (juod quisquc percepit in consecratione gradus jam ccclesiaslicos mcruonint, id est, presl)y-

honoris, hoc retinealet in obhilione, vel perccptione leri, abbatos et levita'", qiii oxoi'pio gravioribus et

suaj salutis, scilicet ut cum sacerdos ad solemnia mortalibusculpis, nullis debentvoibei-ibussubjacere;

missarum accedit, aut ipse Deo sacriflcium oblatu- non est dignum ut passiin unusquisque pra^Iatus ho-

rus, aut sacramenlum corporis et sanguinis Domini norabilia membra sua, prout voluerit ct ei placue-

nostri Jesu Chrisli siimpturus, non alitcr accedat, rit, vorbcribus snbjiciat et doloii. ne dum incaute
<piam orario utroque humero circumseplus, sicut subditu poroutil mcinl)ra, ij^se liiioque debitain sihi

ot tempore ordinationis suaj dignosciturconsccratus, subditoruin revcrcuLiam sublrahal, juxta illud qiiod
ita ut de uno eodcmque orario cervicem pariter et quidamsapieusdixil : Lcnitercastigatusrovereuliani

ulfUJiKpic liuinerum prcineus signum in suo pcclorc oxhibel casligaiili; uspcritalcuulom nimia) incrcpa-
«93 DECRETALIUM COLLECTIO. 594
tio, nec increpationem recipit nec salutem. Et ideo A et ex hoc ecclesiasticis rebus aut neglectum laboris
si quis aliter quam dictum est praedictos honorabi- exhibuit, autminorationem,velperditioneminduxit,
les subditos licentia perceptae potestatis elatus, ma- quidquid in rebus ecclesiae minuit illi restituat, ex
litia tantum crediderit verberandos, juxta modum cujus rebus atque suffragiis suos convictusfuerit am-
verberum quem intulerit, excommunicationem pa- pliasse labores. Quod si ^ 46 aliquid pro utilitatibus
riter et exsilii sententiam sustinebit. ecclesiae aut substantiae eipendit, aut dispendi, vel
VII. Quia non expedit, ut donum sancti Spiritus perditionis quippiam tulit, si hoc comprobari potue-
pecuniis coraparetur, quanquam ex hoc antiquo- rit, totum illi a rebus ecclesiae ejusdem reformabi-
rum canonum disciplinae maneant diversae, tamen tur, pro cujus utilitatibus id expendisse probatur.
quia necesse est ut frequentius retundalur qnod Gratias itaque Omnipotenti peragimus, post haec
sine intermissione praesumitur, ideo novellse hujus sit pax, salus, et diuturnitas piissimo, et amatori
institutionis formulam instituentes decernimus, Christi domino nostro Wambano regi, cujus devotio
quicunque pro cuiquam sacei'doti
conferendo nos ad hoc decretum salutiferum convocavit, divi-
gradu, aut munus quodcunque aut promissiones nam postulantes clementiam,ut gloria Christiregnum
muneris antequam ordinetur acceperit, vel etiam ejus corroboret usque ad ultimam senectutem, prae-

postquam ordinatus fuerit in aliquo sc pro hoc B stante ipso, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et
ipso praesumpserit munerari, sive qui dederit, sive gloriatur in Trinitate Deus, in saecula saeculorum.
ille qui acceperit, juxta sententiam Calcedonensis Amen. Leodigius nomine episcopus sub-
in Christi
concilii, gradus sui periculum sustinebit. nomine episcopus subscri-
scripsi. Julianus in Christi

VIII. Non decet rectores ecclesiae in suis strenuos, psi. Genitivus in Christi nomine Tudensis ecclesiae

et in ecclesiasticis rebus esse remissos. Nam quo- episcopus subscripsi. Froaricus Deo jubente Portu-
rumdam fertur opinio quod quidam sacerdotum fa- galensis ecclesiae episcopus sub. Beia in Christi no-
milias ecclesiae sic in suis laboribus quasscnt, rei mine Brittaniensis episcopus ecclesiae sub. Isidorus
propriaj profectum augentes,Dominicis vero dispen- Asturensis ecclesia? episcopus sub.Alarius Auresinae
dium nutrientes. Unde quicumque sub hoc neglectu ecclesiae episcopus sub. Reclogerus Lucensis ecclesiae

res divinas laborare distuleritplacitospecialidistrin- episcopus subscripsi. Hidulphus, qui cognominor

gendus est, qualiter si de rebus seu augmentis Felix, Hiriensis ecclesiae episcopus subscripsi.
ecclesiae sic quaestum laboribus suis proprie auxit,
Explicit concilium Braccarense tertium

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII SPALENSIS PRIMI.

1. De conciho Spalensi ad Pegasium episcopum missa.

2. De mancipiis Ecclesiae ab episcopo proximis suis collatis.
3. De clericis cum quibus mulieres cohabitant.

INCIPIT CONCILIUM SPALENSE PRIMUM..

Domino sancto et reverenter a nobis honorando P qiio modo ab ecclesia transtulit, irritum haberetur.
charissimo fratri Pegasio episcopo, Leander, Joan- Et ideo si res praecessoris tui Gaudentii episcopi
nes, Agapius, Stephanus, Basilius, Velatus, Fintitio, ecclesia vestra non possidet, liberi qui ab eo facti
et Petrus, episcopi, qui in una urbe Spalensi adsu- sunt, non sunt legitime absoluti. Caeterum si res
uius. Sanctitatem tuam charitatis studio salutautes illiusin compensationem ecclesiae vestrae deserviunt,

prccamur Dominum qui nos de salute mutua, vel iili prorsus maneant liberi.Nam (ut praedictum est)

visionc loetificare dignatur te laetum multo conser- si praeslitum de rebus suis non fecit, tale damnum
vet in tempore. utiqueferre non debuit.Propterea ergo de uno con-
Cap. I. Interea consedentibus nobis in Ecclesia sensu omnes significamus, magis humanius quam
Spalensi sancta Hierusalem breve mancipiorum ec- severius cogitantes, ut hi quos constat tali condi-
clesise quae liberasse visus fuerat decessor tuus tione fuisse hberatos in jure ecclesiae maneant ut
sanctae recordationis Gaudentius episcopus, vestri idonei, et peculium suum non aliis personis, sed
nobis diaconi obtulerunt, et non solum quae libera- tantum filiis suis derelinquant, ipsis quoque filiis

^erat ibidem relegimus, sed etiam quifi proximis et nepotibus cum peculiis ipsorum quasi idoneis in
suis de famuhs ecclesiae donaverat in eodem brevi jure ecclesiae permanentibus in extraneam eis non
invenimus annotata. Qua de re canonum instituta D liceat personam quidpiam transmiltere. Si qui eo-
consuluimus, sitalis ]ibcrtas,aut Iransactio potuisset rum sine haerede deccsserint, peculium eorum
esse slabilis. Comperimus autem in canone, ut epi- sanctie proficiat ecclesiae.
scopus qui res proprias, excepto filiis et nepotibus, II. Ea vero mancipia qua; meraoratus episcopus

alteri, et non ecclesiae suae dimiserit, quidquid de de jure ecclesiaj sublata, suis proximis contulit, si
ecclesiae rebus, aul donavit, aut vendidit, aut quo- similiadeproprio suo ecclesio? ipsi non compensavif,
595 APPEND. AD S^C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 596
ecclesia vestra absque aliqua oppositione recipiat. K cialis cocrceat, dato tamen ab eisdem judicibus sa-
Hanc formam non solum vestra, hoc est Astigitana cramento episcopis, ut eas clericis nulla arte resli-
servabit ecclesia, sed et omnes qui per omnem Bse- tuant ;
quod si restituerint, ipsi judices sententia
ticam provinciam tali conditione vel sorte de jure excommunicationis feriantur. Mulieribus vero illis

commearunt, pari sentontice subjacebunt.

ecclesiffi juxta priores canonesa sacerdole distractis, pretium
Durum est enim atque irreligiosum, ut episcopus earura indigentibus dispensetur; quae statuta manu
qui ecclesiasticis slipendiis vivit, et proprietatem nostra subscripsimus, data ad sanctitatem vestram
suam lucris ecclesiae minime confert, aliorum obla- die secundo Nonas Novembris, anno quinto gloriosi
tiones a jure ecclesiastico privot. domini nostri Reccaredi, regis, fera ncxxvm. Lean-
III. Inter caetera vero cognoscite a nobis hoc de- der ecclesifc sanctae Spalensis episcopus hanc cons-
finitum pro abolendis maculis clericorum, quia qui- titutiouem firmavi et subscripsi. Joannes episcopus
dam episcoporum non observantes nuper edictum Agabrensis hanc constitutionem firmavi et sub.
concilii Toletatani decretum minus solliciti in sub- Agapius ecclesiae sanctae Cordubensis episcopus
jectis existunt, placuit proinde ut si presbyter, dia- hanc constitutionem firmavi et sub. Stephanus epis-
coni vel clerici consortia extrancarum feminarum, copus Eliberitanus hanc constitutionem firmavi et
vel ancillarum familiaritatem per sacerdotis sui ad- B sub. Basilius episcopus Elipensis hanc constitutio-
monitionem a se minus removerint, saeculi judices nem firmavi et subscripsi. Celatus episcopus Tuici-
easdem muHeres cum voluntate et permissu episcopi tanus hanc conslitutionem fixmavi et subscripsi.
comprehensas in suis lucris usurpent, ut vitium hoc, Petrus episcopus Alberitanus hanc constitutionem
dum sacerdos inhibere non prsevalet, potestas judi- firmavi et subscripsi.

INCIPIUNT CAPITULA CONCILII SPALENSIS SECUNDI.

1. De Theodulphi Malacitanae Ecclesiae querimo- 7. De his quae prohibentur corepiscopis presbyte-
niis adversus reliquos epp. pro quibusdamparochiis. ris in ecclesiasticis sacramentis agere.
2. De querimoniis Fulgentii et Honorii episcopo- 8. De superbis ecclesiae libertis, ut ad servitium
rum pro quibusdam parochiis. revocentur.
3. De desertoribus clericis, ut episcopis suis res- ^ 9. De oeconomis, ne ex laicis constituantur.
tituantur. 10. De monasteriis non convellendis.
4. De bigamis ad presbyterium vel diaconatum li. De monasteriis virginum, ut a monachis

non promovendis. tueantur.

5. Ne presbyteri diaconum, vel presbyterum or- 12. De quodam acephalorum episcopo.
dinare praesumant. 13. De duabus in Christo naturis et una per-
6. De presbyteris vel diaconibus ab uno episcopo sona.
non deponendis.
INCIPIT CONCILIUM SPALENSE SECUNDUM.
Eabitum aera dclix, tempore Sisebuti regis.

In nomine Domini Salvatoris nostri Jesu Christi revertentibus redditur anticpia possessio, non aliter

Isidorus, Bisinnus, Rufinus, Fulgentius, Cambra, et ecclesia receptura parochiam, quam ante tenuit
Fidentius, Theodulphus, et Honorius episcopi, qui cum rebus suis, sive ab aliis ecclesiis possideatur,
pariter in urbe Spalensi pro ahquibus ecclesiasticis sive in cujuslihet possessionem transfusa sit, non
negotiis coadunati sumus. Consedentibus ergo nobis enim erit objicienda prsescriptio temporis, ubi ne-
in sccretario sacrosancttp Hierusalem Spalensis ec- J) cessitas interest hostihtatis.
clesiae cum illustribus viris, Sisibuto rectore rerum II. Inter memoratos fratres nostros Fulgentium,
publicarum atque Sualane actore rerum fiscalium Fastigitanum, ct Honorium Cordubensem episcopos
stante religiosissirao clericorum coetu. discussio agitata est propter parochiam basihcre cu-
Cap. I. Prima actione Theodulphi Malacitanae anti- jusdam, quam horum alter Celticensem, alter Regi-

stilisecclesia:>,aduosoblataprecatioestasserentisan- nensem asseruit, et quia inter utrasque partes

tiquam ejusdem urbis parochiam militaris quondam hactonus limitis actio vindicata est, cui quamvis
hoslilitatis discrimine fuissc decisam, et ex parto vctustata retcntione nuUum jurispra?judiciumaffer-
aliqua ab ecclesiis Astrigitana;, Celeberitana? atrpie rot.Ideoque nc in dubium ultra iuter cos nostra
Agabrensis urbium esse retentam, pro qua re placuit, dcvocaretur sententia, prolatis canonibus synodalia
ut omnis parochia quae ab antiqua ditione ante mi- decrela perlocta sunt, quorum auctoritas prffimonet

litarcm hostililatem retinuisse ecclesiam suam quis- ita oportere iniiiberi cupiditatem, ut ne quis termi-
quis comprobarel, ejus privilegio restitucretur. Si- nos alienos usurpot. Ob hoc placuit inter alternas
cut enim per legem mundialem, his quos barbarica partes inspectionis viros mittendos, ita ut si in dioe-
severilas capliva necessitate transvcxit, postlimiuio cesis possidentis sitam basilicam veleribus signi»
 597 DECRETALIUM COLLECTIO. 598
limes praevisus monstraverit, ecclesiae cujus jus est ^ verse adepti sunt, depositi, aequojudicio abjiciantur,
retentionis sit seternum dominium. Quod et si limes tales enim merito judicati sunt removendi, quiaprave
legitimus eamdem basilicam non recludit, et tamen inventi sunt constituti.
longi temporis probatur objecta praescriptio, appel- VI. Sexta actione comperimus Fragitanum Cordu-
latio repetentis episcopi non valebit, quia illi trige- bensis ecclesiae presbyterum a pontifice suo injuste
nalis objectio silentium imponit, boc enim et saecula- olim dejectum,et innocentem exsilio condemnatum,
rium principum edicta prsecipiunt, et pra^sulum quem rursus ordini suo restituentes, id denuo ad-
Romanorum decrevit auctoritas; sin vero infra versus pra^suraptionem nostram decrevimus, ut
metas ti^igenas temporis extra alienos terminos juxta priscorum patrum decretum synodali sententia
basilica; injusta retentio reperitur, repetentis epi- nullus nostrum sine concilii examine dejiciendum
scopi juri sine mora restituetur. quemlibet presbyterum vel diaconum audeat. Nam
III. Tertia defmitione ad nos oblata precatio est a multi sunt qui indiscussos potestate tyrannica, non
reverendissimo fiatre nostro Cambra Italicensi auctoritate canonica damnant, et sicut nonnuUos
episcopo pro quodam clerico Passando, qui de gratia favoris sublimant, ita quosdam odio, invidia-
ecclesiae suae cultu in qua dicatus ab exordiis infantiee que pei'moti humiliant, et levi opinionis aura con-
fuerat, ad ecclesiam Cordubensem se contulit, quem B demnant, quorum crimen non approbant. Episcopus
elegimus ut si nihil proponeretur de eo, sine dila- enim sacerdotibus honorem dare
ac ministris solus
tionisobjectu proprio reformaretur episcopo. Scribi- potest, auferre solus non potest. Si enim hi qui in
tur enim in lege mundiali de colonis agrorum, ut ScEculo a dominis suis honorem libertatis adepti sunt
nbi esse quisque jam ccepit ibi perduret. Non aliter in servitutis nexum non revolvuntur, nisi publice apu d
et de clericis qui in agro ecclesiae operantur, canonum praetores tribunali foro fuerint accusati, quanto ma-
decreto praecipitur, nisi ut ibi permaneant ubi esse gis hi qui divinis altaribus consecrati honore eccle-
cceperunt. Ideoque placuit, ut si quis clericus mi- siastico decorantur, qui pro peccato nec ab uno
nisteriis 1 47 ecclesiae propriae destitutus, ad aliam damnari, nec uno judicante poterunt honoi-is sui pri-

transitum fecerit, compellente ad quem fugerit sa- vilegiis exui, sed prcesentati synodali judicio quod
cerdote,ad ecclesiam quam prius incoluerat remitta- canon de illis praeceperit definiri.
tur; qui vero eum susceperit, nec statim sine ullo VII. Septimo examine relatum est nobis veneran-

nisu exceptionis adpropriam ecclesiamremittendum dissimum quondam Agapimii Cordubensis urbis

elegerit, quandiu eum restituat communione se episcopum frequenter corepiscopos, vel presbji,eros
privatum agnoscat, desertorem autem clericum cin- I
deslinasse, qui tamen juita canones unum sunt, qui
gulo honoris atque ordinationis suae exutum, aliquo '
absente pontifice altaria erigerent, basilicas conse-
tempore monasterio religari convenit, sicque postea ci'arent, quod quidem non est mirum id praecepisse
in ministerio ecclesiastici ordinis revocari, nam non virum ecclesiasticae disciplinae ignarum et statim a
poterit in talibus pervagationibus aboleri licentia, saeculari militia in sacerdotale ministerium delega-
nisifueritineispropter correptionem disciplinae sub- tum; ergo ne ultra talis a nobis licentia usurpetur,
secuta censura. communi sententia statuendum oportuit, scientes
IV. Quarta actione nuntiatum est nobis apud Asti- quia sicut presbytero vel corepiscopo iUicita conse-
gitanam ecclesiam quasdam nuper ordinationes illi- cratio est altaris, ita est constitutio. Erexit altare
quidam viduarum mariti levi-
citas exstitisse, ita ut solus Aaron, ipse unxit, quia summus utique sacer-
tarum ministerio sacrarentur quos quidem convenit
;
dos Dei erat, sicut scriptum est de eo : « Moyses et
a gradu suscepto in irritum devocari, nec ultra Aaron in sacerdotibus ejus {Psal. icvm, 6). » Ideo-
provehi ad diaconii ministerium qui contra divina que id quod tantum facere principibus sacerdotura
atque ecclesiastica jura instituti reperiuntur. jussum est, quorum typum Moyses et Aaron te-
U V. Quinto judicio ad agnitionem nostri examinis nuerunt, presbyteri qui iiliorum Aaron gestant figu-
Agabrensis diaconi relatu deductum est de quibus- t\ ram, corripere non praesumant. Nam quamvis cum
dam ipsius ecclesiae clericis, quorum dum unus ad episcopis plurima ilUs ministeriorum communio-
presbyteri,duo ad levitarum mysteriura sacrarentur, nis sit dispensatio, quaedam taraen auctoritate vete-
episcopus eorum oculorum dolore detentus fertur ris Legis, quKdam novellis et ecclesiasticis regulis
manum suam super hoc tantum posuisse, et pre- sibi prohibita noverint, sicut presbyterorum et dia-
sbyter quidam illis contra ecclesiasticum ordinem be- conorum, ac virginum consecratio, sicut constitutio
nedictionem dedisse, qui licet propter tantara prae- altaris, benedictio vel unctio, siquidem nec licerebe-

sumptionis audaciara poterat accusatus judicioprae- nedicere eis ecclesiam, vel altaria consecrare, nec per
senti damnari, si adhuc in corpore positus non fuis- impositiones manus fidelibus baptizatis, vel conversis
set mortis vocatione praeventus, scd quia jam ille ex hceresi Spiritum tradere, nec chrisraa conficere,
examini divino relictus, humano judicio accusari nec chrismatc baptizatorum frontem signare, sed
non potest, hi qui supersunt et ab eo non consecra- necpublicequideminmissa,quanquampcenitcntem,
tionis titulam, sed ignominiae elogium perceperunt, reconciliare, nec formatas cuilibet epistolas mittere.
nesibi licentiam talis usurpatiofaciat, decrevimus ut Haec omnia illicita esse presbyteris vel corepiscopis,
a gradu sacerdotalis vel levilici ordinis quera per- quia pontillcatus apicem non habeut, quem solis de-
599 APPEND. AD S.EC. IX. — ISIDOUI MERCATORIS 000
beriepiscoiiisauctoritalecanonum prspcipitur, utper a extraueus, nec proficiat illi bonum lidei vel operis

hoc et discretio graduum ct dignitatis fastigium ad salutem, qui tantse el salutaris vitaj destruxerit
summi pontificis demonstraretur, sed neque coram tramitem. Super hoc etiam universi Baeticae provin-
episcopo licere eis iu baptisteriumintroire, nec priE- ciai episcopi congregati eumdem sacrilegimi ccelus
sente antistite infantem tingci^e, aut signare, nec sui eversorem a communione suspendant, et convul-
poenitentem sine preecepto episcopi sui reconciliare, sum monasterium cum rebus suis restaurent, ut
nec eo praesente sacramentum corporis et sanguinis quod impie unus subverterit, omnes reforment.
Christi conficere, nec eo coram posito populum do- XI. Undecima actione communi consensu decre-
cere, vel benedicere, aut salutare, nec plebem uti- vimus, ul monastcria virginum in provincia Bfftica
que exbortari, quse omnia eis a sede apostobca monachorum administratione ac prajsidio guber-
probibita esse noscuntur. nentur; tunc enim salubria Christo dicatis virgini-
VIH. Octava discussio agitata est de quodam He- bus prBebemus,quando eis patres spirituales eligimus,
lisiPO ex familia Agabrensis ecclesia},qui ab episcopo quorum non solum gubernaculis tueri, sed etiam
3U0 traditus libertati de libertate confestim ad con- doctrinis ffidificari possunt, ea tamen circa mona-

tumaciaimorbum transilivit, sicque per superbiam chos cautela servata, ut remoti ab earum familiari-
nonsolumejusdemepiscopi maleficis artibus salutem B tate nec usque ad vestibulum habeant accedendi fa-

patronam ecclesiam bberta-

Iscdere voluit, sed etiam miliare permissum, sed neque abbatem vel eumqui
tis immemor praidamnavit. Adversus quem ingratum prceficitur extra eam quiE praicst loqui virginibus
actio canonum ac legum auctoritas juste dirigitur, Cbristi aliquid quod ad institutionem morura perti-
scilicet ut immeritse bbertatis damno multatus, ad net licebit, neque cum ea sola quee prseest frequen-
servitutis nexum revocetur. Talium enim status qui ter eos loqui oportet, sed sub testimonio duarum
contra episcopum suum vel patronam ecclesiam ni- vel trium sororum, ita ut rara sit accessio, et bi'e-
tuntur decidere potiusquam conservare conveuit,ut vis omnino locutio. Absit euim ut monachos (quod
quorum libertasperniciosa est sit salutifera servitus, etiam dictum nefas est) Christi virginibus familiares
ut qui superbire noverint adepta Ubertate prajditi esse velimus, sed juxta quod jussa regularum vel

discant obedire subjecti. canonum admonent longe discretos atque sejunctos,

IX. Nona actione didicimus quosdam ex nostro eorum tamen easdem gubernacuhs deputamus, cou-
collegio contra mores ecclesiasticos laicos babere in stituentesutunus monachorum probatissimus eliga-
rebus divinis constitutos ceconomos. Proinde pariter tur, cujus curaj sit praediis earum rusticis, vel ur-
tractantes eligimus, ut unusquisque nostrum se- banis intendere, fabricas exstruere, et quid aliud
^ si

cundum Calcedoncnsium patrum decreta ex proprio est ad neccssitatem monasterii providere, ut Christi
clero oeconomum sibi constituat. Indecorum est famula; pro animae suse tantum utilitate sollicitse, so-

enim Liicum vicarium esse episcopi, et sfficulares in lis divinis cultibus, operibusque sauctis inserviant.
ecclesia judicare. In uno enim eodemque officio non Sane is qui ab abbate proponitur, judicio sui epi-
debet dispar esse professio, quod etiam in lege divina scopi comprobetur, vestes autem illae iisdem faciant
probibetur dicente Moyse : « Non arabis in bove a quibus tuitionem exspectant, et ab iisdem denuo
simul et asino {Deut. xxii, 10), » id est bomines di- (ut praedictum est) laborum fructus et procurationis
versas professionis in officio uno non sociabis. Unde suffragium recepturae. Si qui autem monachorum

et oportet nos et diviiiis libris sanctorum Patrum hanc ordinatiunem aut conterapserint aut qualibet
obedire pra^ceptis, constituentes ut hi qui in admi- quod eurum
inertiac dissolulione neglexerint, sciant

nistrationibus ecclesiae pontificibus sociantur discre- temeritas atque superbia excommunicatiouis sit

pare non debeant, aut nec professione, nec habitu, plectcnda censura.
n&mcoha-rere etconjunginonpossunt, quibus et stu- XII. Duodecima actione ingressus est ad nos qui-
dia et vota diversa sunt. Si quis autem episcopus post- dam ex haeresi Acephalorum natione Syrus, ut asse-
hac ecclesiasticam rem aut per laicalem procuratio- T) rit ipse episcopus, duarum in Chrislo nalurarum
nem administraudam elegerit, aut sine testimonio proprietatem abncgans, et deitatem passiljilem asse-
oeconomi gubernandam crediderit, vere ut contem- rens. Cujus dum nostris seusibus tanti erroris con-
ptor canonum, et fraudator ecclesiasticarum rerum fusio patuissct, prolatis illi de incarnatione Domiui
non solum a Cbristo dc rebus pauperum judicabitur Jcsu Christi testiraoniis, sauctorunKiue Patrum scn-
VQUSj sed etiam ct concilio manebit obnoxius. tentiis recitatis, omni eum deinde exhortatione ad
X. Decima actionc poscentibus monastcriorum vera; fldei rcclitudinem sacerdotali raodestia invita-
patribus pari sententia statuimus, ut coenobia nuper vimus, qui salutaribus monilis pertiuaciter per mul-
condita in provincia Bfctica, sicut et illa quaj sunt an- top diulurnosque conllictus retinens, tandem gratia
tiqua immobili et inconcussa stabilitate permaneant divina doclus corara cunctis astanlibus lueresira pro-
solidata. Si quis autcm (quod absil) nostrum, vel jiriara abdicavit,duasque naturas et uuani persouam
nobis succcdentium sacerdotum quodlibet monaste- in uno eodemque Doraino nostro Jesu Chrislo con-
rium aut vi cupidilatis exspoliandum, aut simula- fessus est, credens impassibilem naluram doitatis
tione abqua fraudis convellendnm,aut dissolvcndum atque iu sola humanitate suscepisse iufirmitates pas-
tcntaverit,aualhcma aliectus mancat, eta regno D«i siouis et crucis. Conversus itatiue atque receptii-
 601 DECRETALIUM COLLECTIO. cm
susceptaefidei confessionem cumastipulatione protu- ^ dum erant abyssi, et ego jain eoncepta eram {Prov.
lit, atque ab omnibus suis erroribus purgatus appa- viH, 24),') humanamsecundumhoc, « sapientia o?di-
ruit. Talique pro merito gaudentes Christo gratias ficavit sibi domum {Prov. xxiv, 3), » corporis utique
egimus, quod eumdem post pravitatem ha?resis ad sui templum, in quo filius Dei inhabitaret, dum
rectitudinem tidei divina gratia promovisset, quem Verbum est caro factum. Prophetia in Isaia sub una
optamus ut permauens in Christi fide pure ac devo- eademque Christi persona sic demonstrat utramqae
tissime conservetur. naturam, deitatis secundum illud « Nnnquid qui :

XIII. Tertia decima prosecutione breviter narran- alios parcre facio, ipse non pariam, dicit Dominus?
dum putavimus ad refutationem eorumdem hsereti- (Isai. Lxvi, 9.) » humanitatis secundura hoc :

corum qui duas naturas Christi post unionem deli- « Ecce virgo in utero concipiet etpariet filium {Isa.
rantes confundunt, et passibilem in eo divinitatis VII, 14); » divinitatis secundum illud : « Rorate,
448 substantiam asserunt. Contra quorum bla- coeh desuper, et nubes pluant justum, aperiatul-
sphemias oportet nos in una persona Christi geminae terra et germinet Salvatorem, et justitia oriatur si-
naturse proprietatem ostendere, passionemque ejus mul {Isa. XLv, 8). » Item alibi, humanitatis secun-
in sola humanitatis susceptione manifestare, ut si dum hoc, « Parvulus natus est nobis {Isa. ix, 6), »

forte aliquistultorumhujussententiae erroredecepti B divinitatis secundum illud, » Filius datus est

nobis
sunt, dum ista legerint resipiscant, rectseque fidei {IbidX » Parvulus enimCbristus ad susceptaehuma-
veritatem firmiter teneant. Nam procul dubio multi nitatis naturam pertinet, quia homo est faclus,filius
sunt, qui secundum vocem prurientes auri-
apostoli autem datus, ad divinitatem, quia Dei Filius. Et ut
bus a veritate auditum avertunt, ad fabulas autem ostenderet in utraque natura unam esse personam
convertuntur. Ergo sicut immaculata fides, et sancta parvuli nati et filii dati, adjecit : « Vocabitur nomen
Dei Ecclesia docet, confitemur Dominum nostrum ejnsmagni consilii angelus, Deusfortis, princepsfu-
Jesum Christum intemporahter ex Patre Deo fi). » in Evangeho quoquein uno
turi sa^culi {Isa. ix,

natum, tcmporaliter ex utero gloriosa; virginis Ma- eodemque Christo divina? naturae significatio, « Cmnia
riae hominem editum, et ob hoc in una existente per ipsum facta sunt {Rom. i, 37), » humanaj na-
pei"sona duas naturas habentem, deitatis qua ante turae significatio, « Non veni facere voluntatem
saecula genitus, et humanitatis in qua diebus ulti- meam, sed voluntatem ejus qui misit me Patris
mis editus est, in illa secuudum formam Dei, in {Joan. VI, 38). » Paulus quoque apostolus in uno
ista secundum formam servi consistens; in illa eodemque Christo naturam divinitatis exprimit,
Patri manens aequalis, in ista sine peccato similis
^ cum dicit : « Primogenitus omuis creaturaj ipse est
uostrae conditioni ; in illa inviolabilis, in ista passi- ante omnes, et omnia in illo constant {Coloss. i, 17), »
bilis; in illa ex qua mori non potuit, in isla in qua humanitatis declarat naturam, cum dicit, « Jpse est
mortem suscepit. Cujus geminae naturae distinctio caput corporis Ecclesia; (Coloss. i, 18), » et alibi :

primum ex litteris legis, deinde ex propheticis, et « Qui cum in forma Dei esset, non rapinam arbi-
evangelicis atque apostolicis promenda est paganis, tratus est esse se «qualem Deo, sed semetipsum
ut ea quae asserimus non argumentis, sed exemplis exinanivit formam servi accipiens (PMip. ii, 6). »
Scripturarum firmemus. Lex in una eademque per- Per hoc enim quod dicit, qui cum in forma Deiesset,
soua Salvatoris nostri sic demonstrat utramque na- naturam in eo divina? majestatis ostendit, per hoc
turam , Domino loquente ad Moysen
divinam , : autem quod adjecit, formam servi accepit, naturam
« Ecce, inquit, mitto angelum meum qui praecedat humanitatis significat, et iterum : « Cum esset, inquit,
te, observa eum et audi vocem ejus (Exod. xxiii, dives, pauper factus est {II Cor. viii, 0), » ut illius

20), » quia est nomen meum in illo, humanam, lo- inopia nos divites essemus; ubi enim dixit, cum
quente eodem Domino ad Abi'aham : « In semine esset dives, divinae naturae gloria pauditur, et ubi
tuo benedicentur omnes gentes {Gen. xxii, 18), » id adjecit, pauper factus est, humanfe intirmitatis sub-
est, in carne Christi, quae de Abrahae stirpe descen- jectio demonstratur atque servilis habitus assumptio.
J)
dit. Prophetia in psalmis sub una eademque Christi Item in ipso initio apostolici symboH gemina sic
persona sic ostendit utramque naturam, divinam, ostenditur in uno eodemque Chrisfo naturaj distiu-
secundum illud, « ex utero ante luciferum genui ctio, deitatis ex Patre, dum dicit : Credo in unum
te humanam, secundum hoc, « et
{Psal. cix, 3), » Deum Patrem oinnipotentem,
Christum Jesum ct iu
homo natus est in ea, et ipse fundavit eam {Psal. Filiumejusunicum,Dominum nostrum, humanitatis
Lxxxvi, o); » divinara, secundum illud « Eructavit : ex matre, dum adjecit, natum de Spiritu sancto ex
cor meum verbum bonum {Psal. xliv, 2), » huma- utero Mariae virginis. Ecce ex utroquc Testamento
nam, secundum hoc : « Speciosus forma prae filiis duae naturae in Christo, divinitatis una, humanitatis
hominum {Psal. xliv, 8). » Prophetia in Proverbiis altera, quaj quidem gemina unam fecit personam,
inuna eademque Christi personasic declarat utram- quia unus idcmque mediator Dei et hominum, homo
que naturam, divinam secundum illud, « aute colles Christus Jesus.
genuit me (Job xv, 7), » humanam secundum hoc, Jam vero de passione ejusdem Salvatoris nostri
" Dominus creavit me in initio viarum suarum ctDomini Jesu Christi quam in sola humanitafe
{Prov. vni, 22); » divinam secundum illud, « nec- non in dcitate sustiuuit, sicut superius legis et pro-
603 APPEND. AD SEC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 604

phetarum aucloritas, Evangeliorum quoque apo- A cariie judicantem videbunt ? Ecce pronuntiatur ex
et

stolorum pra^dicatio adhibenda est : iex de passione lege et prophetis. Cujus quiJem tidei veritas est
corporis Christi sic dicit : « Lavabit in vino stolam tara eflicax , ut eam nec tyranni sua potucrint
suam, et in sanguine uvse pallium suum (Gen. xlix, crudelitate confundere, uec hsereticorum subdola
\i). » Quid hic pallium? quid stola, nisi caro Chri- circumventio pessundare, nec hypocritarum dimi-
sti passionis sanguine decorata? lisec enim sola nucre fallax simulatio.
contumelias crucis sustinuit, divinae vero naturai Transearaus indc ad Evangelia, ibi quairamus
raajestas nihil injuriae sensit; propheta quoquo in Christum Filium Dei in sola carne portasse valitu-

psalmis passionem Christi in carne sola sic asserit : dines passionis et injuriam crucis, loquente ipso di-
« Foderunt manus meas et pedes meos, dinumei'ave- scipulis : « Ecce ascendimus Jerosolymam, et con-
1'unt omnia ossa mea [Psal. xxi, 17), » ubi non dei- summabuntur omniaqure scripta sunt perprophetas
tatis, sedtantumcorporisinjuriaintelligitur.Ibienim de Fiho horainis, tradetur enim genlibus, et illudc-

membrorum significatione sola caro clavis suspensa tur et flagellabitur, et conspuelur, et postquam tla-

in ligno atque suffixa pronuntiatur, sicut et in Je- gellaverint, occidcnt eum, ct in die tertia resurget
remia legitur, « Venite, miLtamus lignum in panem [Luc. xviii, 31, 33), » quod tofum in Christo secun-

cjus (Jer. XI, 19), » id est, crucem in corpore ejus. B dum hominem dictum,non ad substantiam deitatis,
Neque enim divinitas ligno suspendi potuit, sed sola sed ad naturam pertinet carnis, quod etiam in sc-
humanitas in cruce sufiixa pependit. Cujus etiam quentibus docetur, Judaeis dicentibusChristo, « Quod
caro tolerantiam mortis perpessa sic ostenditur alibi signum ostendis nobis, quia hoc facis ? (Joan. ii,

dum dicitur : « Caro raea requiescet in spe (Psal. 18.) » Et dixit Jesus : « Solvite hoc templum, et
XV, 9), « utique quia sola in Christo materia carnis post triduum suscitabo illud (Joan. ii, 19), » hoc
mortis fragilitate defuncta, spem resurrectionissiia? autem dixit de templo corporis sui, nam et in pas-

exspectabat, et sine corruptione recepturam dum sione sua, dum corripiens proditorem, diceret :

adjicit«Nec dabis sanctiim tuum videre corruptio-

: « Juda, osculo Filiura hominis tradis? (Luc. xxii,

nem (Act. ii, 27). » Salomon autem in Canticis 48.) » Quem tradere proditorem significat, nisi ho-
canticorum passionera carnis Christi sic prsdicans rainera quem et comprehenderunt? Non deitatem
dicil : « Manus meae distillaverunt mjrrham, et di- quam caecati perfidia agnoscere non potuerunt,
gitimei guttam (Cant. v, 5), » ubi specialiter osten- Beatus autera apostolus Paulus Christum in homine
ditur in manibus ac digitis solam carnem Christi solum pertulisse crucem sic asserit : « Ut homo, in-

infixam stipite, sicut in psalmo centesimo octavo quit, humiliavit semetipsum, factus obediens us-
decimo legitur : « Confige clavis timoris tui carnes '

que ad mortem, mortem autem crucis (Pldlip. ii,

meas (Psal. clvih, 120). » Isaias autem Christum 8) . )) Qui proinde dixit ut homo, ut nuncupatione
in solahumanitate quse apparuit, passionis injuriam hominis distinctio naturue insinuaretur passibilis,
suscepisse ita praedixit : « Homo, inquit, in plaga quod confirmans alias ait : « An experimentum
et sciens ferre infirmitates, vere languores nostros quaeritis ejus qui in me loquitur Christus? qui non
ipse portavit (Isa. uii, 4); » quis ipse nisi utique infirmatur, sed potens est in vobis. Nam et si cru-
horao? Nam pati, et deficere in illo natura Dei non cifixus est ex infirmitate, sed vivit ex virtute Dei
potuit, sed homo portavit in eo passionem et mor- (II Cor. xiii, 34). » Passus est ergo Christus et mor-
tem, in quo et ipsa mors habet conditionem. Nam tuus, scd ex nostra infirmitate, vivit autem impas-
cum eum Edon tinctis vcslibus de
diceret venire de sibilis et immortalis, sed ex sua virtute, quae tanla
Bosra adjecit « Quare rubrum est vestimentum
: est, ut in se nec passionem recipiat, nec raortem ad-
tuum, et indumentum tuum tanquam calcantium in miltat. Petrus quoque apostolus, princeps apostolo-
torculari? (Isa. lxih, 2.) » Quid hic per vestimen- rum, Christi supplicium sic pra^dicat in solo cor-
tum suum tanquam calcantium in torculari ? Quid pore consumraatum : « Qui peccata, inquit, nostra
hic per iuduraentum et vestimentum rubrum vo-
j) pertulit in corpore
suo super lignum, ut pcccatis
luit ostendere, nisi solam Christi carnis passionem morlui, justitife viveremus, cujus livore sauati su-
crucis infectam cruore ? Unde et ipsa passione mus (] Petr. ii, 24); » et paulo post : « Chrislo igitur
chlamyde coccinea Christus induitur, ut imago san- passo in carne. » Ergo si Christus in carne passus est
guinis tantum in carne demonstretur. Jeremias non secundum Deum, sed secundura horainera cruci-
quoque corpus suum obtulisse Chrislum in passione fixus.Ecce perpatuit de Filio Dei quod passus est,
sic loquitur : « Non .sum, inquit, conturaax, neque quod mortuus cst, corporis tantum fuisse, non dei-
contradico, corpus raeum dedi percuticntibus (Isa. tatis. Aheiia sunt enim isla de eo, testante prophcta
h, C), » non dixit divinitatem quaj passiouem nescit de illo : Deus sempiternus Dominus crcans fines
«

perferre. Et iterum : « Posui scapulas meas ad tcrra;, non laborabit, nequc deficiet (Isa. xl, 28), »
flagella, maxillas adpalmas (Ibid.), » quod ct ipsum ct in psalmo : « Tu autcm idem ipse cs, ct anni tui
ad carnis patientiam, non ad dcitatis rcfcrtur inju- non dcficient (Psal. ci, 28); » omnes enim iu Chri-

riam. Et Zacharias : « Videbunt, inquit, iii ({uom con- slo infirniitates humanitas sola portavit. Caro cnim
fixerunt (Zach. xii, 10); » qucm alium, nisi iudubi- habuil vagitus infantis, uou divinitas. Caro est pau-
tanter homincm quem Judsei crucifixerunt, et in nis involuta, non deitas. Caro habuit alimenta. Caro
605 DECRETALIUM COLLECTIO. 606

Nam ^aturus de vivis ac mortuis.

portavit aetatum commercia. el quod fatigatus A Prolatis ergo Xovi ac

est, quod esuriit, quod dormivit, quod flevit, quod pas- Veteris Testamenti testimoniis in quibus duae naturce

sioni proximustristis fuit,quod postremo ipsampas- Christi patefactge sunt in una subsistentes persona,

sionem et mortis conditionem sustinuit, totum hoc in quibus et passio ejus apparuit in homine solo
ad infirmitatem pertinet humanitalis,nonadincom- expleta.

prehensibilem substantiam deitatis. Unus est enim Deinde oportuit sententias subnecti sanctoruni
Christus Deus et homo, caro et Verbum. Sed unde patrum qui in sacris litteris ingenti gloria refulse-

Deus, inde habet immortalitatem, unde homo, inde runt, ut etiam eorum traditione perpateat, quia
pertulit passionem, et unde caro, inde mortuus, etun- Dominus noster Jesus Christus ex duabus naturis et
deVerbum,inde3eternus. Neque enim potest esse dei- una persona subsistit, quia mortem et passionem in
tate passibiUs, qui est virtute paterna; gloriaj naturse sola carne suscepit. Sanctus ergo Hilarius in expla-

aequahs, unde Patri derogatur, dum natura deitatis natione epistolse ad Timotheum sic loquitur : Nam
in Fiho passibilis creditur. Nam si una Patris et Filii et cum dicit Scriptura, homo Christus, et curn

substantia est, utique sicut Pater, ita et Fihus immor- dicit Christus mortuus est, cum dicit Verbum caro

talis. Et ego et Pater unum sumus, sicut in Patre factum est, non est spoliandus per fraudulentiam
non est mors, ita nec in Deiverum ^ legentis expositionibus suis sermo. Nam ubi homo
Filio mors. Et si

est, omnia quae habet Pater mea sunt, ergo immor- Christus est, praecedit mediator Dei atque homi-

talitas Patris cum Filio communis est. Nam, quod num, ex Deo homo uterque unum et inter hominem
aitApostolus de infidelium ignorantia, « Sienim co- et Deum medius confessione in se utriusque natu-

gnovissent, nunquam Dominum glorisecrucifixissent ree, ubi Christus mortuus est subjicitur, qui resur-

(I Coi\ II, 8), )) non quod quasi Dominus gloriae sit rexit, qui est in dextera Dei. In morte ejus carnis
cruxifixus, ut natura deitatis videatur esse passi- nostrae infirmitas est, in resurrectione virtus ejus,

bilis, sed quia unus in uti'aque natura est Christus, in consensu Dei dignitas. Sanctusquoque Ambro-
secundum assumptam hominis formam Dominus sius in secundum Lucam
cxpositioue Evangelii

gloriae dicitur passus, sicut econtrario est illud :

sic asserit Non enim suam, sed nostram crucem
:

Nemo ascendit in coelum, nisi qui descendit de Christus ascendit, nec mors illa divinitatis sed ,

coelo Filius hominis, dum de coelo non descendis- hominis fuit et paulo post ; Etenim Christus :

set, nisi tantum Dei Filius, nondum idem factus omnia, et in Christo omnia, et in singulis Christus.
Filius hominis. Pi'opter personae ergo unitatem Caro tamen moritur, ut resurgat. Item in eodem

1 49 hominem exponens inter Tristis est anima

^^'^^'^ alia dicit
et ad referuntur in Christo qu« r :

Dei propria sunt, et divinitati ascribuntur quae ho- mea ; et alibi : Nunc animamea turbata est valde.

minis sunt, et ideo dum pati ac mori dicitur, non Non ergo suscipiens, sed suscepta turbatur, anima
est deitatis, sed carnis proprium, sic tamen propter enim obuoxia passionibus, divinitas libera, etenim
unitatem personae ipse Deus, et natus ex virgine, spiritus promptus, caro autem infirma. Tristis au-

et passus et mortuus praedicatur, sed infirmitate tem non ipse est, sed anima, non est tristis sapien-
carnis nostrae, non virtute divinitatis suae. Quod tia, non divina substantia, sed anima. Susccpit cor-

vero idem Apostolus ait : « Si enim inimici esse- pus meam, non me fefellit, ut aliud esset et aliud
mus, reconciliati sumus Deo per mortcm Filii ejus videretur. Sanctus Athanasius in tractatu quem
[Rom. V, 10), » sic dicitur Dei Filius mortuus, sicut scripsit de Christi nativitate sic dicit : In hoc sit

dicitur de martyribus passis ac mortuis, quorum ergo, fratres charissimi, fides nostra, in hoc tota
tamen non sunt animae occisae in corporis passione, salus et vita consistat, ut credamus Deum Dei

ore Veritatis testante : « Nolite timere eos qui Filium primum, ante omnia saecula a Deo Patre
occidunt corpus, animam autem non possunt occi- invisibiliter genitum, deinde a Maria virgine secun-
dere {Matth. x, 28), » ubi agnosci oportet, si animae dum hominem natum, secundum hunc hominem
marlyrum corpore perempto suppHciis exstingui D P^^ssum, mortuum, sepuUum, resurrexisse ab infe-
non possunt, Deus qui conditor est animarum, quo- ris, ascendisse in coelum. Item idem iu expositione

modo per crucem carnis pati potuit exitium mortis ? fidei Verbum, inquit, nascitur de Maria virgine
:

Quod etiam alibi apertius declaratur, eodem Filio accipiens corpus animale, sed neque sermocompre-

Dei loquente : « Potestatem habeo ponendi animam hensus est carne, sed in carne et supra carnem, et
meam , et potestatem habeo iterum sumendi sicut Dei praescius , ita Dei virtus , Dei veritas.

eam (Joan. x, 17). )> Quod si ipsa deitas mortua Passus autum humana carne, sed sermo Dei impas-

exstitit, quaero quis animam ipsius resumpsit, stul- sibilis est. In passione quidem moritur homo, ut vi-

tum est ergo crucis passionem divinae applicare na- vificaret protoplastum qui ceciderat per inobedien-
turae, sedtantum creabili et humanae, solaenim cai-o tiam. Sanctus Gregorius scribens ad Caledonium
crucis exitium sensit, sola caro lanceam pertulit, dicit : Naturae enim duae in Christo, Deus ct homo,

sola sanguine et aqua manavit, ipsa sola mortua, non autem duo Filii, nec dii duo. Item ideni in ser-
ipsa sola in sepulcro posita, ipsa sola tertia die monedeFilio: Uno autem, inquit, capilulo moneo,
resuscitata, etiam glorificata coelos adiit, in qua ut altiora quidem ascribas divinitati et illi natiirae
venturus est judicare in gloria Patris ,
judi- quae passionibus et corpore probatur esse superior,
 ,

601 APPEND. AD S/EC. IX. — ISIDORI MERCATOKIS (••08

humiiiora autom natui;.c huiiiante altribuas, quaj cx a sitione Joannis evangelistse : Quis ergo est per quem
pai'te infirmitatis nostra? assumpta est. Iteni ipse in factus est mundus ? Christus Jesus, sed in forma
quarto lihro contra Eunomium : Et ne aliquis incor- Dei ;
quis est sub Pontio Pilato crucifixus idem
?

ruptibih naturae deitatis crucem passionis applicet, ipse Christus, sed in forma servi. Beatus quoque
per alia manifestius talem emendat errorem, mediato- Lco apostolicce sedis antistes in sua cpistola
remipsum Ueiliominumet hominemetDeumipsum quam scripsit ad Flavianum Coustantinopolitanum
nominans, ut cum duo de uno dicantur, congruum episcopum sic ait : Salva ergo proprietate utriusque
intelligatur circa utrumque. Circa Deum tamen qui- naturse et in unam coeunte personam, suscepta est
dem impassibiUtas, circa humanitatem autem di.spen- a majestate humilitas, a virtute infirmitas, ab aeter-
satio passionis. Sanctus quoque Basilius in quarto nitale mortalitas, et ad resolvendum conditiouis
libro contra Eunonium ita scribit : Quid est Domi- nostrae debitum inviolabilis natura est unita natu-

nus creavit me et ante omnes colles genuit me ? rae passibili, ut quod nostris remediis congruebal,

Ubi inteiligendum est, hoc quod genuit de Dei unus atque idem mediator Dei et hominum Clnis-
Filio, hoc autem quod dicit creavit de ea parte, tus Jcsus et mori posset exuno, et mori nonposset
qua in forma servi est, ut utramque naturam in ex altero. In integra ergo hominis perfectaque
una persona ostenderet. Sanctus Cyrillus in prima B ^eri natura, verus natus est Deus, tolus in suis,
ad Successum epistola dicit Ergo quantum qui- : totus in nostris; ct paulo post: Qui manens inforina
dem ad intellectum pertinet et lidem, tantumdem Dei fecit hominem, idem in forma servi factus cst
oculis animse, quemadmodum incarnatus est uuigeni- homo, tenet enim sine defectu proprietatem suam
tus, unum autem Filium
duas naturas esse dicimus, utraque natura, et sicut forma servi Dei formam
et Christum Dominum Deum, Verbum incarnatum non adimit, ita forma Dei formam servi non minuit.
et hominem factum coutilemur. Item in secunda ad Item paulo post: Agit enim utraque forma cum alle-
eumdem Successum epistola sic ait : Cum unus, in- rius commuuione quod proprium est, Verbo scilicet

quit, sit solus Filius Christus, idem ipse Deus et operante quod Verbi est, et in carne exsequente
homo sicutin deitate perfcctus, ita et in humanitate. quod carnis est unum horum coruscat miraculis,
;

Non autem ipsum unigenitum Filium Dei secundum aliud succumbit injuriis, et sicut Verbum ab aequa-
quod passum esse in sua natu-
intelligitur et est Deus, litate paternai gloriai non recedit, ita caro naturam

ra, sed terrena natura. Oportet enim necessario nostri generis non relinquit. Sanctus quoque Ful-
utraque servare uni et vero Filio,et non pati secundum gentius in libro quem de Incarnatione Domini nos-
deitatem, etdicipassumesseeumdemsecundum hu- tri Jesu Ghristi scripsit inter alia sic intulit : Dico
manitatem,ipsiusenim passa est caro. Item inexpo- ^ itaque vobis juxta sanctorum patrum traditionem.
sitione Levitici inter alia : Totum in his iterum Dominum nostrum Jesum Cliristum in duabus
circumspice Salvasoris nostri mysterium, et eniun- naturis inconfusis, id est divinitatis et humanitatis,
dationem quae per sanctum baptisma tit, duas enim unam personam sive substantiam conliteri ; idem
aviculas sumijubetur, vivas et mundas, utintelligas post alia : Si quis ergo in Doraino nostro Jesu
per volatilia coelestem hominem simul et Deum in Christo, aut duas naturas aut unam noluerit, sive
duabus naturis, quantum pertinet ad rationem, di- dubitaverit credere, aut pra^dicare personam, vel

videndum unicuique convenientem. Item sanctus si quis noluerit contileri eumdem Deum atque
Augustinus Neque enim in illa susceptione alte-
: hominem, id est Verbum incarnatum de Maria
rum eorum iu alterum conversum atque muta- virgine pro nostra salute veraciter natum, tamen a
tum est, nec divinitas quippe in creaturam mu- catholica lide deprehenditur ac demonstralur extra-
tata est, nec creatura in divinitatem augmenta- neus, ut sacramento redemptionis humanaj resislat

vit aliquid deitatis. Sed absit ut augmentum ingratus. Etpaulopost : Verbuni carofactum est, unus
recipiat inejQfabilis et incomprehensibilis plenitu- ex utraque et iuutraque,id estinhumanadivinaque
do, manet ergo utraque Filii Dei natura et una per- t\ nalura prorsus initio gIoriosapei'sistit, utsive divini
sona. Rursus ipse adversus Maximum : Si ergo tati Christi bumanitatem quis demat, sive humanitali
attendas distinctiones naturarum, Filius Dci de divinitatem detrahat, Christum sacrilega infidelitate
coelo descendit, Filius Iiominis crucihxus est ; si et blasphema praedicatione dissolvat. Item paulo
unitatem personai, Filius de coelo descendit et Filius post : Christus pro nohis carne est passus qui de
crucifixus est, in terra ; idem in sequentibus : Opor- Deo Patre natus solus est impassibliis Deus. Ipsum
tebat Christum pati |et resurgere a mortuis die ter- itaque Christum Filium Dei qui pro nobis morlem
tia, ubi resurgit, nisi in eo quod potuit cadere ? ubi carne gustasse, salva immortalitatc divinitatis ejus,
resurrexit nisi in eo ubi mortuus ? Quaire mortem veraciler credimus. Item post hoc Quia uon cst :

in Verbo, nunquara esse potuit. Quaere mortem homo, sed idem unus est Christus
alter Deus, alter
in carne, plane ibi fuit, el ideo ibi fuit quia mors Deus et homo, profeclo idcm Deus Christus qui
vera fuit; et paulo post : Quid miraris? Cerle vitaest et morlem suam carue susccpit, ct idem homo Chri-
Christus, quuire morluam vilam, nec anima mortua stus est qui morlem suam divinitato dcstruxit
est, nec Verbum morluura est. Caro tantuni mortua idcm quippe Christus Dei Flius qui diviuitate mori
esl, quurc ? ut iu ea mors raorerelur. Idera in expo- non potuit, caruemortuus cst, quam raortalemDeus
 609 BECRETALIUM COLLECTIO. 610

immoiUlis accepit Christus Dei nomine Asidonensis episcopus snbscripsi.

, et ideo Filius
^ occlesire

carne mortuus resurrexit, quia immortalitatem sua^ Carabra in Christi nomine ecclesis Italensis episco-
divinitatis carne mortuus non amisit; hinc est quod pus subscripsi. Fidentius in Christi nomine ecclesiae

etiam post resurrectionem suam sicut in cicatrici- Tuicitanse episcopus subscripsi. Theodulphus in

bus veris et in vera comestione piscis et mellis Christi nomine ecclesiee Cordubensis episcopus sub-
soliditatem in se vere carnis edocuit, ita clausis scripsi. Honorius in Christi nomine ecclesiae Mala-
foribus ingrediens veram in se virtutem sempitei'nce citanae episcopus subscripsi.

divinitatis ostendit, ut agnosceretur et naturalis Habes hucusque, studiose lector [aw.tore Isidoro
fuisse Christi morientis infirmitas, et eidem mo- Spalemi), quem ordinem observare debeant, qui con-
rienti naturalis inesse majestas : haec quidera qnoe ciliuyn celebrare constituunt, canones item apostolo-
rum, decreta quoque 30 pontificum, a Clemente scili-
tam divin* Scripturse quam etiam sanctorum Pa- cct usque ad Siliestrum, acta denique quinquaginta
trum eloquentia docuerunt, decretis nostris breviter duorum conciliorum.
inserta protuUmus, demonstrantes geminam carnis
naturam una Domini Salvatoris
150 Hactenus digestis conciliis sanctorum Patrum
et deitatis in et sequuntur decretaprsesuhim Romanorum praefatse sedis
nostri persona, passura quoque eumdem in ea na- apostolicse prsesulum constituta, quse ad fidei regulam
vel ecclesiasticam pertinent disciplinam in hoc libro
tura quae corporis est, non passum in ea natura qure B ditigenti cura collecta sunt, ita ut singulorum ponti-
deitatis est. Hinc ergo concordi sententia definitioni ficum quotqunt decreta a nobis reperta sunt sub
pro confirmatione sui propriam subscriptionem subje- uniuscujusque epistolse ssrie propriis titulis prsenota-
rentureo modo quosuperius priscorum Patrum canones
cimus. Isidorus in Christi noraine ecclesiae Spalensis
nostro studio ordinati sunt, quatenus lectoris industria
episcopus subscripsi. Bisinus in Christi nomine eccle- facilius intelligere possit, dum capitulis propriis di-
siaeLiberitanaeepiscopussubscripsi.RufinusinChristi stincta intendit.

INGIPIUNT DEGERPTIONES EX DEGRETIS SANGTI SILYESTRI

PAP.E.

Temporibus sancti Silvestri papse et Constantini bitur, subdiaconus , acolythus, exorcista, lector,

piissimi Augusti factum est magnum conciHum in ostiarius nisi, sicut scriptum est, in septem testibus
Nicaena Bythiniae,etcongregatisuntregulariter ejus- non damnabitur. Testes autem et accusatores sine
dcm Silvestri papae vocatione in idipsura trecenti aliqua sint infamia uxores et filios habentes , et

decem et octo episcopi catholici qui exposuerunt ti-

^ omnino Christum praedicantes ; testimonium laici

dem integram catholicam imraaculatam, et damna- adversus clericumnemo recipiat, nemo enim cleri-
verunt Arium, Fotinum, Sabelliumque atque sequa- cum quemlibet in publico e.xaminare prsesumat nisi
ces eorum. Eodemque tempore et xni Kalendarum in ecciesia nemo enim clericus vel diaconus aut
;

Juliarum, die qua meraoratum, concilium raagnura in presbyter, propter quamlibet causam intret in cu-
Nicaeacongregatum est, canonica jam facta papae riam, nec ante judicem cinctura causara dicere prai-
vocatione in urbem Roraam congregavit, et ipse cum sumat, quoniam omnis curia a cruore dicitur et im-
conciho praefati Constantini Augusti ducentos quin- molatione simulacrorum. Et si quis clericus accu-
quaginta octo episcopos, et damnavit iterum tam sans clericum in curiam introiverit, anathemasusci-
Cahxtum quam Arium, et Fotinum atque Sabel- piat. Haec inter caetera in praedicta omni consulta
hum, et constituit ut presbyterum Arianura resi- constituit synodo, ut sacriflcium altaris non in se-
piscentem non susciperet, nisi episcopus ejusdem rico panno, aut tincto quisquam celebrare praesu-
loci eum reconciharet, et sacrosanclo chrismate per meret, sed in puro lineo ab episcopo consecrato,
episcopahs manus impositionera sancti Spiritus gra- terreno scilicet lino procreato atque coutexto, si-

tia qua ab haereticis dari non potest, confirmaret. In t\ cut corpus Doraini nostri Jesu Christi in sindone
qua et consensu et subscriptione omnium consti- munda sepultum fuit. Etsi quis desideraret in eccle-
tutum est, ut nuUus laicus crimen clerico audeat in- sia railitare, aut proficere, ut esset prius ostiarius,
ferrt^, et ut presbyter non adversus episcopum, non deinde lector et postea exorcista per tempora quae epi-
,

dlaconus adversus presbyterum, non subdiaconus scopus constituerit, deinde acolythus annos quinque,
adversus diaconum, non acolythus adversus subdia- subdiaconus quinque annis, custos martyrum annis
1 conum,non exorcista adversusacolythum, non lector quinque, diaconus annis quinque, presbyter annis
I
adversusexorcistam,non ostiarius adversuslectorem tribus, probatus ex orani parte in tantum ut etiam ab
det accusalionem ahquam, et non damnabitur prae- his quiforis sunt testimonium habeatbonum, unius
^ul nisi in septuaginta duobus. Neque praesul sum- videlicet uioris virum quae tamen a sacerdote sit

nnis a quoquam judicabitur, quoniam scriptura est. benedicta, et probatus fuerit dignus, et vota po-
si

Non est discipulus super magistrum [Matth. x, 24), » puli et cleri concurrerint canonice episcopis conse-
[Tosbyter autem cardinalis nisi quadraginta quatuor cretur,quem postea nec clerus, nec populus pertur-
non damnabitur, diaconus cardinarius con-
(•'stibus bare debet; quia episcopi qui throni Dei vocantur
Mructus urbis RomcC nisi in viginti sex non damna* non sunl lacerandi, de quibus ait beatus Paulut apo-
Patkol. CXXX. •2^
 .

«H APrEND. AI) S.4<:C. IX. — ISIDORI MERCATORlS 6l2

Seniorem uc inerepaveris, sed ut patrem ob- \ ceps cuslodiaut quia nihil prodest homini rehqua
stolus : « :

secra (ITim. v, 1),» legimusnamqueipso Dominodi- bonaagere ni.si mens ab iniquitate revocetur, et ab
cenle « non es-^e discipuliim super magisiriim [ilatth. obtrcctalionibus hngua cohibeatur. Unde ail Pro-
X, 24), » hoc <>st, iion sibi debere qiiemriuam cid in- ])hcta : u Cohil)e liuguam luani a inalo, et labia tua
jnnam doctorwm vindicare doctriiiani, noc aliqua ne loqiiantur dolum, diverle a malo, et fac l)onum.
macbinatione Domini discipuUis, id est, apostolo- [Psal. xxxiii, 14). » A'emo enim bonum faciens, al-

rum successores detrahcre aut infamare, qui inju- teri verbo aut facto nocere vult, el reliqua. Hic in
ria doctorum ad Cbrislum pertinet cujus vice lega- meraorata constituit omnium consensu synodo, ut
tione fungunfur enim Dominum contri-
;
qualiler nulius presbyter missas celebrare pra-sumat, nisi in
stent, qui hoc agere pra-sumunt, Dominus in Evan- sacratis ab episcopo locis qui sui particeps de cse-
gelio tcstalur, ait enim ijise Salvator « Quod e.xpe- : tero voluerit esse sacerdotii. Et pietatis aifectu hic
diat scandalizanti ununi de pusiliis istis in maris sanctissimus papa subgesta synodica revocavit apo-
profunda demergi, et molam asinariam collo ejus stolica auctoritate multos ab aliis episcopis excom-
suspendi (Matlh. xviii, 6). » Si talis ergo pcena Do- municatos, et a tyrannis ejectos ad communionem,
mini disci[)ulo3 scandalizantii)us promittitur, quid et restituit eos in ecclesiis quibus fuerant olim insti-

infuturoeisproveniredebeatsummoperepensandiuri B tuti sub satisfactione, atque purgatos eos recepit

est, quam non parum periculi illis manere poterit dans exempla futuris eruendi sacerdotes de per-
ante Dominum, qui hopc detrectent suis exhibere sequenlium manibus. Constituit etiam nulla ra-
ministris? Quodita demum probare poterit, siDeum tione transmarinum hominem penes nos in clericatus
timeant qui taha exercere minime formidant, si gradu suscipi, nisi quinqne episcoporum designatus
imposito sibimct improbo silonlio a talibus se dein- sit chiro^raphis.

INCIPIUNT DECRETA MARCl PAPiE.

Epistola JEciyptiorum pontificum ad Marcum papam subnexa capitula septuaginta. Sane precantibus
pro cxemplaribus Nicxui cojicilii , quia AriaJii nobis ocloginta in memorata capitula Iractata sunt
eorum exempluria incenderant
synodo, scilicet quadraginta, a Grapcis Gra-ca lingua
Domino sanclo et apostolici culmiuis venerando edita, ct quadraginta a Latinis similiter Latina edita
Mauco sancta? Homanoe ct apostolica; sedis, atque lingua sed visum est trecentis decem et octo Pa-
p ;

nniversalis Ecclesia; papae, Ath.\n.\siu3 el universi tribus in pmedicto sancto Spiritu repletis concilio
iEgyptiorum episcopi. congregatis, et maxirae jam dicto Alexandro, et
Ad vos pervenisse non dubilamusquantact qualia apostolicce sedis apocrisariis , ut decem capitula

ab bferoticis, et maxime ab .-\rianis quotidie patimur, adunarentur, aliis atque congruis in locis insore-

quain in tantum ab eis persequamur, ut etiam vivere rcntur, et ad forniam sexaginta discipulorum vel
nostsedeat. .Nam instanti temporesubito et insperate totius orbis terroe linguarnm, sexaginta tanti ettam
innosirruentes,nosquejuxtaprceceptumDomini,qui cxcellentis concilii fierent capilula, qua>, omnem
ait : « Si vos persecuti fuerint in unam civitatem, fu- Cliristiinorum informarent orbem et omnes sub
gileinaliam(iUa(</i. x,23),))fugiendo proptercladem sacerdolali ot Cluisliano nomine degentes, una lidos
populi, dechnantes nos comprehendere non value- et una sacerdotalis atquc cloiicalis regorct norina,
runt, scd omnia nostra depopulati sunt, in tantum ncc quisquam a suo dissiderct capite. Nunc ergo ut
enim nostra vastaverunt, ut nec libros, nec vestimenta praedictum cst inimici sanctaj Dei Ecclesiae, et ma-
ecclesiastica, aliaque xime Ariani a quibus qiiotidie expugnamur, conte-
ornamenta, nec reiiqua uten-
silia nobis dimitterent. Eibros vero nostros usque rimur et oiiprimimur pra>fata sepluaginta Nica^ni
ad minimiim incendenles, nec iota uniiin rolinqucn tos
J) concilii capitula
qua; do pra^fata synodo jam facla
proptervcritalislidom Nica?namsynodum,qiia clerus jubonloDoininomooAlcxandro,decretoomniumepi-
el populus imbuebalur, et maxime jam imbuli erant scoporpm atluli. qua; ctiamcoram omnibus recitavi
in contunicliam nostram, et omnium Chri.stianorum alquo transcripsi, siint igne combusta, optamus uta
inceiiderunt.Qiiapropterprccamur.Paterbeatissime, vostra' sancta; sedis Ecclesia^ auctoritato qinc ost

quia non dubitamus apud vos plenaria esse Nicspni mater ct caput omnium Ecclesiaruni ea ad corre-
concilii exemplaria, ut nobis illa qurc sancta; recor- plionem et recrcationem lidelium orlhodoxorum
dationis prjedecftssoris vestri Sylvestri fuerunt sub pcrciperc pcr praisentes legatos raereamur. Vere
lula miltatis slipulatione. Nam quando pradicl» novimus aposlolatus ve.stri cor gratiasancti Spiritus
synodo cum boala? meinoria» Alcxandro, digno Dco, in tantum essc acccnsum, ut omnibus opprcssis suc-

pontilico noslro, id est, Aloxamlriiia' magiKT civitatis curratis, quantomagisnobis (pii, licelcxigui ordinis.
episcopo,indiaconatusinterfuimusofiiciosub nostra> tamon veslristimusvobisqucobedicntescumomnibiis
poenilentioetestimoniopcr beatos viros Viclorem,Vin- nobis commissis, el sumus, etesso sempervolumus.
cenlium presbytcros aposlolica: sedis apocrisarios, Idco deccl ct oporlet vos nobis ha^c qua? rogamus, ct

missusuntpra?diclopapai Sylvestrocumastipulalione alia quae necessaria juxta sapientiam quain vobi^

 613 DECRETALIUM COLLECTIO. 614
altissimusessecognoveritisabsque tarditate sunt non ul nos aliquid siuislrum vesira
praestitit
^ testificali

prsestare, ut tantse miserice squalores a fidelium ex parte arbitraremur, sed utnos etvos illosque abs-
mentibus detergantur, et quasi vulnus corpori in- que ulla in posterum titubatione unum sentire opta-
fiium aditu tantae miserise obsecrato salutari curetur remus, et sancta Romana Ecclesia quae semper
antidoto, ut divino freti juvamine, vestraque aucto- immaculata mansit, et Domino praevidente, et beato
ritate atque auxilio roborati adversantiuni tergivcr- Petro apostolo opem ferente in futuro manebit,sine
sationes evadere valeamus, atque iuconfuso vultu ulla haereticorum insultatione firma et immobilis
non fraude cujusquam perculsi assistere aeterno omni tempore persisteret. Hisita peractis diligeuter
mereamur, et vocem audire
judici Christi : « Euge, requirentes in sancto nostrae et apostolicae sedis
serve bone et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis, scrinio eadem quae sanctae x"ecordationis praedeces-
supra multa te constituam intra in gaudiiim Domini
: sori meo Silvestro sunt directa septuaginta (sicut
Orantem pro
tui (Matth. XXV, 23). » Et subscriptio : significaslis) capitula illaesa invenimus. Ipsa enim
nobis sanctum apostolatum vestrum longaevis Domi- vobis propter auctoritatem, et subscriptionem tan-
nus conservet temporibus. torum Patrum, et ejus magni concilii minime misi-
Rescriptio Marci papse, de missione capitulonm
mus sed per eadem coram apocrisiariis vestris alia
^
D similia, eumdcni numerum eademque verba, et
Nicaeni concilii Athanasio et 07nnibus Mijyptiorum
episcopis. ipsam subscriptionem contmenlia vobis rescribere,
Dominis venerabilibus fratribus Athanasio et uni- et sub certa stipulatione et confirmalione mitterc
versis .'Egypliorum episcopis, Marcus sanctae Roma- curavimus. Et quis est qui fratiibus suis talia ne-
nse et apostolicse sedis, universalis Ecclesise episcopus. gare audeat? Nam non negligenda nobis haec per
Doleo, fratres, et nimium contristor super sancti Spiritus gratiam Dominus docuit, scd lidcli-
afflictione vestra, sed oppido consolor, quod vento ter exercenda et fratribus contradenda et docenda
agitala non estis arundo, sed recti in fide inter distribuit. Haec apostolorura viva traditio, hsec est
omnes procellarum et turbinum colluctationes in- vera charitas quae. praedicanda est, et praecipue dili-
cessanter perduratis. Lectis ergo fraternitatis vestrse genda ac fovenda, atque fiducialiter ab oranibus te-

litteris vigorem coustantiai vestrse quem olim no- nenda,haecsanctaetapostoIica raater omnium L^ccle-

veramus, agnovimus congratulantes vobis, quod ad siaruin Christi Ecclcsia quaj per oranipotentis Dei
custodiendum gregcm pastoralem curam vigilanter graliara a tramile apostolicae traditionis nunquara
iusequimini, ne lupi,qui sub specie ovium subintra- errasse probatur, nec hapreticonim novitatibus de-
runt, bcstialisaevitia supplicesquasque dilacerent,qui ~ pravanda succubuit, sed ut in exordio normara fidei
nonad hoc subintrarunt, ut aliqua corrcctione pro- Christiana? percepit ab auctoribus suis aposlolorum
ficiant seu ut ea quae sunt sana, corrumpant. Qua- Christi principibus illibata finetenus manet, secun-
propter moneo et hortor dilectionem vestram, ut dum ipsius Domini Salvatoris divinara pollicitatio-
bonum quod incoepistis admiuiculante divina gratia nem, qui discipulorura suorum principiin suis fatus
usque in finera perducere satagatis veritatis voce est Evangeliis : « Simon, inquiens : Ecce Satan ex-
monente : « Eeatus qui perseveraverit usque in fi- pelivit ut Cribraret vos sicut qui cribrat triticura,
n^m [Matth. xxiv, 13);» uude enim beata perse- ego autcra pro te rogavi ut non deUciat fides tua, et
verantia nisi de virtute patientiae? Nam juxta Apo- tu aliquando confirraa fratres tuos [Luc. xxii, 31). »
stolum omnes qui voluerint pie vivere, in Christo Consideret itaque vestra excellens prudentia quam
persecutionem patientur, quae non in eo tamen com- bonum sit supersistere in dispensatione vobis cre-
putanda est, quod contra Chrislianam pietatem,aut dita, et in fide i"ecta, atque haereticis et aemulis
fcrro, aut ignibus agitur, aut quibuscunque suppliciis Christi repugnare, et nunquam a veritatis tramite
cum persccutionum ssevitiam suppleant, sed dissi- declinare, quoniam Dominus et Salvator omnium cu-
militudines morum et contumaciae inobedientium, et jus fide est, qui pro nobis raorinon dubitavit, et pro-
malignarum tela linguarum, quibusque contlictatio- J) piionossuo rederait sanguine; qui fidera beati Petri
nibuscommunia semper membra pulsantur, a nulla non defecturara promisit, et confirraare eum fratres
I piorum portio contlictalione sit libera. Ita ut suos admonuit quod aposlolicos ponlifices meae exi-
'
pcriculis nec otio carean t, nec labore nam guilatis pra^dcccssores confideuter fecissc semper
,

1 ha?c et omnia incrementa probabiliura studiorum, cunctis est cognitum,quorum ct pusillitasmea, licet
I
et in eis usque in finem perseverantia atque bonae impar sit et infirma, pro suscepto tamcn divina
I 151 volnntalis incrementa ad Christi gratiam dignatione rainistcrio, pedissequa cupit existore.
I
semper sunt referenda, ut in omnibus quae ogimus Va2 enim erit nobis qui hujus ministerii onussusce-
1
Deus omni perfecte laudetur tempore. De capitulo- ptura habeinus, si veritatem Salvatoris nostri Je;U
rum namque verorum Nicaeni concilii, quibus nos in- Christi,quam apostoli praedicaverunt, praedicarcne-
1 terfuisse litteris vestrse fraternitatis significatis a glexerimus; vaeerit nobis si silentio veritatera op-
nostrisqui una vobiscum interfueruut diligenlioribus presserimus qui erog.ire nummulariis jubomur, id
requisivimus collocutionibus, qui ita ut vestrae te- est Chrisliauos i^opulos imbuere et docere, quid in
statae sunt litterae omnem nobis ordinem cxposuc- ipsiusChrisli fuliiro dicturi sumus examine, si ser-
! ruiit, et vestrara epistolam per ouinia veram es»e monis ejus veritatom confundimur pr»dicare ? (Jnid
 Ulo APPEND. AI) S.4'C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 6l6
erit de nobis cuin de commissis nobis animabus, et A niain ut habebit a Deo digne rcmuueiationis pra;-

de ofticio suscepto rationem juslus judex Christus mium qui diligentius quod ad salutem commissjE sibi
Deus uoster districtam exegerit. Idco, fratres, hor- plel)is proliciat, fueril exsecutus, ita ante tribunal
tor dilectionem vestram, obtestor et moneo, ut quae Domini de reatu negligentiaj se non poterit excusare
debetis et potestis sollicitudine vigiletis ad investi- quicunquc plebem suam conlra sacrilegae prajsuasio-
gandos hterelicos et inimicos sancl», Dei Ecclesise, nis auctores noluerit custodire. Data xx Kaleudus
et a snis mentibus ne pestis haec latius divulgctur, Novcmbris, Nepotiano et Secundo viris clarissimis

severitate qua potestis pro viribus exstirpetis, quo- consulibus.

INCIPIUNT DECRETA JULII PAPiE.

Incipit Romana synodus habita a Julio papa, et ex Deo, lumen ex lumine, Deum verum ex Deo ve-
reliquis orthodoxis episcopis. ro, natum, non faclum, consubstantialem Palri i^or

In nomine Domini Dei et Salvaloris nostri Jesu quem omnia facta sunt : et quae in ccelo, et qu;e in
Christi, imperantibus quoque Constantio etConstan-B terra; qui propter nos homines et propter nostrum
te Augustis, anno quarto, sub die xix Kalendarum salutem dcscendit ; et incarnatus est, et homo factus
Octobrium, indictione sexta, praisidente sancto ac est, passus. Et resurrexit tertia die, et a=cendit in
beatissimo Julio papa sedis apostolicai urbis Romaj, coeios, et venturus est judicare vivos et morluos.
prcepositis sacrosanctis et venerabilibus Evangeliis Et in Spiritum sanctum, dicentes autem erat
inEcclesia Domiui Dei et Salvatoris nostri JesuChri- quando iioii erat, aut non erat antequam fieret,
sti, quai vocatur Constantiniana, residentibus etiain aut quia ex non existentibus factus cst, aut ex al-
viris venerabilibus pariterque cum eo audientibus tera substantia vel essentia dicentes esse , aut
Benedicto Aquileiensi episcopo , Rufo Carthagi- creatuin; aut convertibilem Filium Dei : hos
iiensi episcopo, Agapito Ravennatis ecclesia^ epi- tales anathematizavit catholica et apostolica Ec-
scopo, Julio Mediolanensi episcopo, Luciano Mau- clesia, hanc fidem venerabiliter trecenti deceni
rianensi et reliquis cum eis centum sexdecim epi- et octo agnoverunt et corroboraverunt consonantes
scopis, Julius sanctissimus prsedictus episcopus ur- et unanimes scriplis explanaverunt. Nam Dominus
bis Roma^ dixit : Sanctae Dei et apostolicae synodo et noster mittens ad praedicandum discipulos suos ait :

Dei voluntate, et gratia indivisa communione sancti « Eunles, doceto omnes gentes, baptizantos eos in no-
'-'
Spiritus in hac consonanter et unanimiter congregalee mine Patris, et Filii, et Spiritus sancti (Ma«/i.xxvui,

antiqua alma urbe Romae ad confirmationem sa- 19), » de quibus et affirmamus ita habere, et ita sa-

cram et correctionem fidei nostrae,etCliristianorum pere, sed etiam dudum sic habuisse, et ita sapuisse,
immaculatae disciplinae, ut nostis, beatissimi fratres, et usque ad mortem pro hac instare
fide anathema-

omnes nos do-

necesse est cogitare, et consonanter tizantes oinnem sine Deo haeresim. Haec omnia ex
cere secundum naturam Dei summi, et Patris sa- corde, etanima sapuisse, ex quo novimus nosmetip-
pi.entiam Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu Chri- sos, et nunc sapere et dicere coram omnipotenle

sti onnni desideranti humanam divinamque in eo Deo et Domino nostro Jesu Christo cum veritate te-

attestante Veritatis voce naturam, « quoniam qui coii- stamur. His enim ita praelibatis ingenita Patris na-
fitebiturme coram hoininibus confitebor et ego tura exlranea est, sed praedicandum est esseconsub-
eum coram Patre meo qui in coelis est. Qui autem stantialem Patri Filiuin, eo quod nuUam aequalita-

negaverit me et verba mea, negabo eum et ego co- tem ad crealuras factas Dci Filius habeat, sed soli
ram Patre meo qui in coelis est {Matth. x, 33). » Patri genitori pcr omnem modum sit similis, et non
Unde oportet, ut primo fidem trecentorum decem et sit ex alia qualibel substantia vel essentia, sed ex

octo Patrum in Nicaena synodo corroboratam pona- t\ Patris ante omnia. Siquidem exquisita sunt impia
nms, et postmodum quae necessaria sunt lideliter et iiiiqua, et sinc Deo dogmata Arii, et consentieiitia

tractemus. Cui ab omnibus una voce responsum ei sub prsosentique omnium decreto complacuitaiia-
est : Ad hoc convenimus, ut post hoc primum secun- thematizari impiam ejus scclam, et iniqua at^iue
dum Dei voluntatem faciamus, et a fuudamento sine Deo verba simul nomina quibus utebatur,
et

Christi Jcsu incipiamus, etdenuo pro fratrum oppres- Filio Dei blasphemans, et dicens ex uon exstantibus

.sione tractantes laboremus; quia dum illi graviler esse, etiterum fuit aliquando quando non fuit. (Juo-

affliguntur, nos respirare, nec quiescere possumus, inodo enim fuit, aut quomodo iterum non fuit? Et j'

quia dum membra vexanlur, corpus reliquum pa- pro libero arbitrio maliliae, atque virtuliscapabilom i

cem, aut quietem minime habere poterit, haec esl Filium Dci dicentes, crcaturam nominantes euin
enim Hdes Nicaena generali tractata synodo. atque facturam. IIioc ergo oinnia fatua et anilia ct

Credimus iii unum Dcum Patrem omnipotentem, blasi)hcma anathematizavit sanctum ct univcrsale
oniiiium visibilium iuvisibiliumque factorem, et ia conciliuin, et nec usque ad audilum impia? seclre,

unum Dominum Jesuin Christum Filium Dei, natum atque timoris hujus, aut intellectum iniquorum
ex Palre unigKniluinj hoc est substanlia Patris, Deum seiisum accommodant. Ea qiiidem qiuo de illo geslA
 :. A ;

617 DECRETALIUM COLLECTIO. fil«

sunt qualem terminuni habuerunt omniajam audis- cem et sequatur eam, quiaocuU Domini super justos,
tis, etaudietis nec nos forte videamus viro obloqui, et aures ejus in preces eorum, vultus autem Domi-
propterdelictumsuumimproperiadignaportauti.Eos ni super facientes mala {IPctr. lu, 8-12). » Quid
enim qui dividunt a Patre substantia et divinitate, et pejusest, fratres, quam ut sacerdotesDomini 152
alienatur verbum a Patre, dividi ab Ecclesia catho- qui ab omni mala coinquinatione, et a nocumcn-
lica convenit, et esse alienos a nomine Christiano. to omnium Christianorum alieni debent existere.
Sint igitur nobis et omnibus anathema, eo quod quanto magis a fratrum et coepiscorum quos tueri
Verbum veritatis videantur esse cauponati. Aposto- et sublevare debent ab insidiis, et quos fovere et

licum namque praeceptum est : Si quis vobis an- diligeresummopere oportet, persequuntur eos ejice-
nuntiaverit preeter quod accepistis, anathema sit. re, etcommunione privari detractant. Nec recorda-

His ergo nuUum communicare denuntiate : nulla est mini sapientiam quee ait « Perversfe enim cogitatio-
:

enim communictio hicis ad tenebras ; hos peUite nesseparanthominesaDeo(Pror.xv, ^e^^nsiperversse

procnl ab omnibus: nuUa enim concordia Christi ad cogitationes separant homines a Deo, quanto magis
BeUal. Servate vos, fratres charissimi, ut neque scin- opera iniqua Quid enim nequius est quam ilUs de
?

batis eis, neque eorum scripta suscipiatis. Studete quibusDominus ait: « Qui vostangit,tangitpupillam
simul et vos, fratres charissimi et comministri. B oculi mei {Zach. u, 8), » quisquam avertere, perse-
tanquam spiritum et prsesentes nostro conciho qui, destruere nitatur? Probata autem virtus portat,
consentire, atque subscriptioue vestra decernere, ut protegit, et consolatur oppressos et docet insi-
ab omnibus ubique comministris nostris consonan- pientem. Est enim Deus testis cordis hominis, scru-
tiauna servetur. Abdicamus autem illos et extra ter- tatorque verussingularum conscientiarum , et lin-
minos cathohcae Ecclesiae procul abjiciamus, qui guarum singularum auditor, quam spiritus Domini
non aftirmant quod Deus est Christus, sed aiunt : replevit orbem terrarum, « et hoc quod continetom-
verus Deus non est, quia Filiiis est, sed verus FiHus nia scientiam habet vocis. » Et alias idem ipse ait:
non est, ne genitus sit simul et ingenitus. Sic enim Dcus charitas hoc apparuit charitas Dei in
est, in
se inteUigere natum profitentur, quia sic dixerunt nobis, quoniam Filium suum unigenitum misit Deus
Quod natum est factum est. Et quia cum Christus in mundum, ut vivamus per eum. In hoc est chari-
ante saecula sit, dederunt ei principium atque finem, tas non quasinosdilexerimusDeum, scilicetquoniam
quod nonintempore, sedhabet antessncula. Orcmus ipse prior dilexit nos, et misit Filium suum propi-
simul et pro nobis omnibus etreliquis oppressis fra- tiationem pro peccatis nostris.' Charissimi, si Deus
tribus, et ipsi eruantur immacu-
illgesi, et serventur
^ dilexit nos et nos debimus invicem diligere ; Deum
lati, ut qure bene placuerunt firma permaneant per nemo vidit unquam. Si diUgamus invicem, Deus in
Dominum nostrum JesumChristum secundum bonam nobis manet, et charitas ejus in nobis perfecta est
vohmtatem facta, sicuti, credimus Dei et PatrisinSpi- in hoc inteUigimus, cpaoniam in eo manemus.et ipse
ritu sancto, cui est gloria in sspcula soeculorum. Amen in nobis, quoniam de spiritu suo dedit nobis, et nos

Trinitas consubstantiaUs seterna est. Data Kalend. vidimus , et quoniam Pater misit
testificamur ,

Novcmbris, FeUciano et Maximiano IV consulibus. Filium suum Salvatorem mundi. Quisquis confessus
fuerit, quoniam Jesus est Filius Dei, Deus in eo
Epistola increpatoria Julii papse ad Orientales epi-
scopos pro caiisis Athanasii. et excessibus contra nianet, et ipse in Deo ; et nos cognovimus, et cre-
Romanam Ecclesiam. dimus charitati quam habet Deus Deus in nobis ;

Venerabihbus fratribusuniversis OrientaUbus epis- charitas est, et qui manet Deo ma- in charitate, in
copis JuLics. net, etDeus in eo. In hoc perfecta est charitas non
Decuerat vos , fratres , alios ecclesiasticis in- qnasi nos dilexerimusDeum, sed quoniam ipse prior
struere disciphnis, etnontahbus arguere machinau- dilexit nos, quia sicut ille est, et nos sumus in lioc
tibus dicente Joanne Baptista : « Neminem con- mundo. Timor non est in charitate, sed perfecta
cutiatis, neque calumniam faciatis [Luc. ui, 14), » J)
charitas, foras, mittit timorem, quoniam poenam ti-

et reliqua. De qua re et apostolus Paulus nos in- mor hebet; qui autem timet, non est perfectus in chari-
struit dicens : « Fratres, et si praeoccupatus fuerit tate. Nosergo diligamus Deum, quoniam Deus prior
homo in aliquo deUcto, vos qui spirituales estis in- dilexit nos. Si quis dixerit, quoniara diligo Deum, et
struite hujusmodi in spiritu lenitatis, considerans fratremsuumoderit, mendaxest. Quienim non diligit

teipsum, ne et tu tenteris {Gal. vi, i), » etreUqua. Et fratrem suum quem videt, Deum quem non videt,
aUbi Petrus apostolus ait : « Omnes unanimes in quomodo potest diligere? Et hoc mandatum habemus
oratione estote, compatientes, fraternitatis amatores, a Deo, « utqui diligit Deum, diligat fratrem suum.
misericordes, modesti, humiles, non reddentes ma- {I Joan. IV, 9-21). » Nam etipsa Sapientia ait: » Lin-
lum pro malo, maledictum pro maledicto, sed e
vel gua sapientium ornat scientiam, os fatuorum ebullit
contrario benedicentes, quia in hoc vocati estis, nt stultitiam. In omni loco oculi Domini contemplan-
benedictionem haereditate possideatis. Qui enim tur bonos et malos, lingua placabilis lignum vitae,
vult vitam diligere et videre dies bonos, coerceat quae autem immoderata est, conteret spiritura. Do-
linguam suam a malo, et labia ejus ne loquantur do- mus justi plurima fortitiido, et in frucUhus impii
lum ; decUnet a malo et faciatbonum, inquiratpa- conturbatio ; labia sapientium disseminabunt scien-
610 APPE.ND. AD S.£G. L\. — ISIDOW MERCATOKIS 620
tiam, cor stultorum dissimile erit, victimae impio- K cationes, fatribusque subvenire, et invicem nou
rnm abomin;ibiles orunt Domino , vofa justorum invidere,sed adjuvare. Audite, inquam, jara factam
placabilia. Qui seriuilur jnslitiam, dirigilura Domi- in Nicajna civitale synodum, cui et ego ipse con-
jio. {Prov. XV, 2-9). » Itom alibi : « Labia justi con- scientiae mea; cultum dccenter exhibui nihil aliud
si'Iei'ant placita, os impioriim porversa (Pcoi'. x, 32), volens quam concordiam omnibus fabricare, et per
simplicitas jnslorum dirigetcos,el supplantatio per- cunclis arguere ct removere hanc insidiantium al-
versorum vastabit cos ;
justitia rcctorum liberabit tercationem, quas providentes sancti Patres, insi-
eos, et in insidiis suis capientur iniqui ;
justus de dias, et illicitas altercationes unanimiteriuprajdicta
angustia liberabitur, et tradetnr impius pro eo. Simu- Nicaena statuerunt synodo, ut nullus episcopus nisi
lator ore decipit amicum suum, justi autem libera- in legitima synodo et suo tempore apostohca aucto-
buntur scientia, in bonis juslorum exaltabit civitas, ritate convocata, super quibusdam criminationibus
et in perditionc impiorum erit laudatio, benedictione pulsatus audiatur, id est, judicetur, vel damnetur,
justorum exaltabitur civitas {Prov. xi, 3,3,6,8, H). » Sin aliter prsesumptum a quibusdam fuerit, in va-
Nec consideratis, qui fratres persequi non cessatis, nura deducatur quid egerint, nec ecclesiastica uUo
qualia Job patientissimus inter ca^tera exorsus lo- modo reputabuntur. Ipsi vero primae sedis ecclesiae
quitur : « Auris audiens beatificabat me et oculus D convocandarum generalium synodorumjura et judi-
videns testimonium reddebat mihi, quod liberassem cia episcoporum singulari privilegio evangelicis et

pauperem vociferantem, et pupillum cui uon esset apostolicis, atque canonicis concessa sunt institutis;

adjutor, benedictio peinturi super rae veniebat, et quia semper majores causae ad sedem apostolicam
cor viduaj consolatus sum, justitia indutus sum, et multis auctoritalibus referi'i proeceptse sunt, nec ullo
vestivi me sicut vestimento, et diademate judicio modo potest major a rainore judicari, ipsa namque
meo. Ocuhis fui ca>co, et pes claudo. Patereram omnibus major et prselata est ecclesiis, quae non
pauperum, etcausamquamnesciebamdiligentissime solummodo canonum sanctorum Patrum decretis,

investigabam. Conterebara molas iniqui, et de denti- sed Doraini Salvatoris nostri voce singularem obti-
bus illius auferebam prajdam {Job xxix, 11-17), » et nuit principatum. « Tu es, inquit, Petrus, et super
paulo post : « Si negavi, inquit, quod volcbant pau- hanc petram a^dificabo Ecclesiam meam, » et reli-

peribus, et oculos viduai exspectare feci. Si comedi qua. Et « quodcuuque ligaveris super terram et

buccellam meam solus, et non comedit pupillus ex solveris, erunt ligata et soluta in coelo et in terra
ea, quia ab infantia mea crevit raecura miseratio, {Matth. XVI, 18,19).» Porro dudum a sanctis aposto-
et de utero egressa est mecum {Job xxxi, 16-18). »
^ lis, successoribusque corum in prsefatis antiquis
Nam si quis ex recto omnia consideraverit oculo ne- decretura fucrat statutis, quae hactenus sancta et
quaquam fralribus nocere sed liberare fcstinabit ;
universalis apostolica ienet Ecclesia, non oportere
quia nihil deterius est, quam cives civibus invidere, praeter sententiam Romani pontiticis concilia cele-

et fratres fratribus insidiari aut calumnias facere. brari, nec episcopum damnari, quoniam sanctam
Talibus enim refragari volentes insidiis Patres , Romanam Ecclesiampreraatum oraniumecclesiarum
s mcti synodum congregaverunt generalera in Nicaea, esse voluerunt. Et sicut beatus Petrus apostolus
vilam corrigerehominum cupientes in Ecclesia com- primus fuit omnium apostolorum, ita et haec Eccle-

morantium, licet dudum instituta sanctorum multa siasuo nomine consecrata, Domino instituente, pri-
Patrum essent conscripta, posuerunt leges, quas matum caput sit caeterarum ; et ad eam quasi ad
sacros canones appellamus, quibus multa perneces- apicem omnes majores ecclesiae causae et judicia
saria ad statum Ecclesia? sanctaj Dei, ct supplemen- episcoporum recurrant, ejusque juxta terrainum
tum columnarum ejus, id est, episcoporum qui eam sumant sententiam, nec extra Romanum quidquara
propriis humeris gestant, sunt deci'eta, et nocu- ex his debere decerni pontificem, quatenus non ita

menta eorum prohibita : ita ut qui talia agere ten- proterve, et pro libitu quisquam suo proprio arbitrio,
taverint, aut eis nocere praesumpserint, siquidem n quibusque metropolitanus, sicut agere solebat,
flerici fuerint a proprio gradu decidant, si vero mo- liceat inconsulto Romano pontilice, aut majores Ec-
nachi aut laici fuerint, anathcmatizentur. Quibus clesiui causas deturbare, aut episcopos damnare; sed
armati exemplis oportere arbitrati sumus ab omni- communi sanctaj Romanaj Sedis episcopi concilio,
potenti Deo inspirati, ut hanc accensam discordia^ et concordi actione quaeque sunt Christi zelo agenda
llammamextinguere apostolica debcamus auctorila- disponant, unanimiterque recte sentiant; et ea quae
1'", et non concedere eam ulterius animas depasci senserint non sibimet discrepando, sed Deo placila
liumanas. Quapropter una cum omnibus apostoHca?. ])erficiant. Est eliam in jara fata Nicaena concorditer
subjeclis sancimus, ne quisquam deinceps Christia- statutura synodo, ut accusatores et accusaliones
norum talia perpetrarc, aut episcopis temere noccrc quas saeculi legcs non adinittunt a sacerdotali fun-
praesumat, cum et doctor gentium, idipsum prohi- dilus averti nooumento. « Eccc (inquit Prophela)
beat, dicens : « Seniorem ne increpaveris, sed obse- quara bonum et quani jucundum habitare, fratres,
cra ul palrcm (/ Tim. v, 1) » et rcliqua; bonum in unum ! » (PsaL cxxxii, 1.) llli vero non in unum
est namque procul dubio, ei omnibus timentibus habitant ,
qui a fratrum sc solatio subtrahunt,
Df um flesiderabilc, cohibere dissensiones, et alter- aut fratribus insidias praeparaut. Non alieno vos,
m DECRETALIUM COLLECTIO. C:2
fratres, patiomini poccalo gravaii,q'.iiaquodneccs?e A sacerdotum quibus, etsi dignitas communis non est,
e5t, nos dicere veremur, id est, ne cujns religio tanien ordo generalis est, quoniam inter beatissimos
dissipatur, indignalio provocelur.Preeoculishabetc, apostolos in simililiidine honoris fuit quaedam dis-
et tota inentis acie reverenter a?picite beali Petri cretio potestatis, et cuni omnium par esset eleclio,
gloriam, et cum ipso commnnes omnium apostolo- uni tamen datum ut ca?teris praeemineret. De qua
rum coronas cunctorum quce martyrum palmas, qui forma episcoporum quoedam orta est distinctio, et
pro fratrum non destructione, sed confirmatione, et niagna ordinatione provisum est, ne oranes sibi

veritate in Christo passi sunt. Nos ergo qui Domini omnia vindicarent, sed essent in singulis provinciis
discipuli et dici et esse volumus, portare crucem singuli, quorum inter fratres haberetur prima sen-
Christi, et compati fratwbus debemus, non per- tentia; et rursum quidam in majoribusurbibuscon-
sequi. rogamus actus cogitationesque
Subtrahite stituti, sollicitudinem ejus susciperent amjdiorem,
a talibus nocumentis, si non vultis ipsam in vos per quos ad unam Petri sedem universalis Ecclesiae
suscipere ultionem, quoniam talionem meretur, qui cura conflueret, et nihil usquam a suo capite dissi-
fratri foveam pra^parat. Et nos scitote hunc typum deret. Qui ergo scit se quibusdam preepositum non
deinceps nou esse passuros, ut ea quae ad hanc spe- modoste ferat aliquem sibi esse praslatum, sed obe-
cialiter sanctam pertinent sedem sicut judicia epi- 1> diontiam quam exigit, etiam ipse dependat. Nolite
scoporum, et majores Ecclesiae causas, ut paulo l SS''^^*^^^ ^''i'^i*^if^^^''^5 ^^^^ dilectissimi, doctri-
superius prcplibatum est, nos patiamur nobis in- nis variis et extraneis nolite abduci, et instituta
eonsultis invadere absque nostri status periculo. Sed apostolorum et apostolicorum virorum canonesque
si quis ab hodierua die, ct deinceps eum prseter habetis, his fruimini, his circumdamini, his delec-
hujus sanctaj sedis scntentiam damnare, aut propria tamini, his armamini, ut freti contra inimicorum
pellere sede praesumpscrit, sciat se irrccuperabiliter jacula persistere valeatis; satis enim indignum est
esse damnatum, et proprio carere perpetim honore, quemquam vel pontificum vel ordinum subsequen-
eosque qui absque hujus sedis sunt ejecti senlen- tium hanc regulam refutare quam beati Petri sedem,
tia vel damnati, hujus sanctae sedis auctoritate sci- et sequi videat et docere. Multum enim convenit,
tote pristinam recipere communionem, et in propriis ut totum corpus Ecclesise in hac sibimet observa-
restitui sedibus; quoniam ot prius atempore,sciIicet tione concordet quce inde auctoritatem habet, ubi
apostolorum, haec huic sedi sanctse conccssa sunt, Dominus Ecclesia? totius posuit principatum, dicente
et postea in memorata Nicsena synodo propter pra- Scriptura : « Ordinate in mc charitatem [Cant. ii, 4); »

vorum hominum infestationes, atqxie ha^reticorum

p et item : « Omnia cum ordine fiant. )> Iterumque
persecutiones et insidiantium moliminafratrum sunt Psalmisla praedicante : « Circumdate Sion, et com-
concorditer ab omnibus corroborata, ut magis sin- pleclimini eam, narrate in turribus ejus. Ponite
guli provideant, ne taha audeant perpetrare, et ca- corda vestra in virlute ejus, ut enarretis in proge-
veant, si non propter Deum et amorem fratrum, nie altei'a, quoniam hic est Deus Dominus noster
tamenpropteropprobriuni liominum, ruborem suum in seternum, et ipse reget nos in ssecula [Psal. xlvii,

atque canonicam ultionem, saltem hsec timore et enim nostri consideratione non est
13-13).» Officii
verecundia compressa silenlio comprimantur, ara- nobis dissimulare, non est tacere liberlas, quibus
putato, sciUcet, totius usurpationis excessu; quia major cunctis Chrislianaj religionis zelus succumbit.
nuUus debet prsesumero, quse sibinon videntur esse ne pcr taciturnitatcm, aut favere, aut consontire vi-

concessa; quam culpam nnllo modo potuissetis in- deamur fratrum nocumenta. Data Kalend. Octohris,
cidere, si unde consecrationem honoris accipitis, Feliciano et Maximiano viris clarissimis consulibus.
inde legem totius observantise sumeretis, et beati
Epistola Orientalium ad Julium papam causantium,
apostoli Petri sedes quse vobis sacerdotalis mater quocl in cnmmunionem recep^rit Athanasium ct
est dignitatis, esset ecclesiasticae magistra rationis. exteros qiios ipsi damnaverant.

Unde sicut multum nos ea quoe nobis pie recteque £) Domino beatissimo et honorabili Patri JuLio apo-
sunt acta latificant, ita nimiuni ea quae sunt perpe- stolics sedis venerabili episcopo, Eusebius, Tniio-
ram quoniam necesse
gesta contristant, est post GNMCS, Theodorus ct Berinthus, una cumreliquis fra-
multarum talium experiraenta causarimi hfec in tribus,et coepiscopis nostris in An tiochia congregatis.
posterum sollicitus prospici, et diligentius pra^ca- Licet circa omnes Romanam Ecclesiam scia-
veri, quatenus ea qufe sunt ab apostolis eorumque mus esse muniticam et apostulicam habere cu-
successoribus statuta, nulla desidia negliganlur, lam, semper matrom existere pietalis, quam-
et
nuUa dissensione nuUa concertatione tur-
violentur, quam ab Oriente ad eam prjEdicatores pietatis
bentur. Nam uno corpore multa membra
sicut in advenisscnt, tamen optaremus vos nobiscum
habemus, omnia autem membra non eumdem actum concordare, et quos a communione suspendimus
habent, ita multi unum corpus siimus in Christo, a vobis es.se suspensos, et quos in ordine coiifir-

singuli autcm alter alterius membra; connexio to- mamus episcoporum a vobis esse confirmandos,
tius corporisunam sanitatcm, unam pulchritudinem nec nos secundo loco habendos, cum ex his parli-
facit, et heoc quidem connexio totius corporis una- bus ad vos usque dogmatizantes apostoli pervcne-
nimitatem requirit,sed prsecipue exigit concordiam rint. Ncc enim nos vestris resultavimus. quam-
623 APPEiND. AD S.-EC. IX. — ISIDORI MERCATOHIS 624
vis hoc agere potuissenius, quando Novatianus a \ mositatem taliumhominuminfirmaeanimse etignari
Roniana pulsus est Ecclesia; quoniam (uti ju.xta populi sacrilega dissensionedispereant. Itaque opor-
vulgarem consueludinem loquaniur) inimicitias tet vos iraprobis probe resistere. Quapropter si ne-
quajrit omnis qui vult recedere ab amico. Nec glexeritis deturbare perversos, liquet quod eorum
crimine carere potest, qui alterius excommuni- protegatis errorem. Nec vero caret scrupulo socie-
catum absque ejus licentia a quo a communione tatis occulte, qui manifesle facinoribus desinit ob-
esl privatus in communionem susceperit, cano- viare. Decet eoim vos ad arguendam proterviam
nibus, scilicet jubentibus, ut excommunicatus ab eorum, linguam vestram exacuere, et velut vene-
aliisnon suscipiant viventibus illis a quibus com- nosos a vobis repellere, ne eorum veneno vos vestri-

munione privatus esse dignoscitur. Nec solum in que in aUquo sauciemini. Igitur sufticiunt nobisque-
his nobis contumeliam irrogatis sed etiam in , rimoniaecontra eos delatae, quoniam derelinquet nos
his quod concilia nostra dissolvitis neque ea rata tempus secundum quod ait Apostolus : « Si volueiumus

sinitis esse. Sunt namque a nobis et maxime a omniumobloquentium oblatas contra eos producere
totius Orientis episcopis damnati , Athanasius querelas, maxime cum hffcnobis sufficiant quse su-
Alexandriuus, Paulus Constantinopolitanus, Mar- perius dicta sunt. » Nec vobis necesse est iterum
cellus Ancyrae , Asclepius Gazae , Lucianusque B eorum divulgare mala cum ipsa per se prodeant, et

AdriopoUtes pro certis criminibus, quibus adver- maxime omnes orientales testes super eorum maUs
sarii sunt apud nos inscripti, qui per praesentes existant, in ore eorura (juxta quod scriptum est)

hujus epistolse lateres omnia sub certa relatione duorum vel trium testium stabit omne verbum,
vestrae innotescere non omittimus sanctitati. Qui- quanto magis in muUitudine tantorum sacerdotum,
bus agnitis si nostris placitis magis quam eorum et populorum,abbatum, velmonachorum inscripto,
machinationibus assentire, et ordinatos episcopos et sine scripto contra horum pravitatem nos quoti-
iu damnatorum loco firmare eligitis, pacem vo- die vox acclamantium.Nos vero diu exspectamus eos
biscum, et communionem habere volumus. Si per rauUara patientiam, « ut crearent uvas, sed iUi e
vero aUter egeritis, et eis ampUus quam nobis coutrario fecerunt labruscas [Isai. v, 2). »Vos ergo non
nssentire judicaveritis, contraria celebrabimus, et oportet de caetero negligere, et differre tales, ne (quod
vobiscum deinceps nec congregari, nec vobis obe- absit) memoratis criminibus eorum submittamini
dire, nec vobis vestrisque favere volumus, sed per enim nisi
irrationabiUter eos episcopos ponentes, ipsi
lios quidquid melius elegerimus agere conabimur, cilocorriganturjuxtaquodbeatusApostolusprotesta-
Nam nuUus est in hac parte terrarum aetatem
p tur, « secundum duritiam eorum, et cor impcenitens

liabens qui ignoret praedictorum moUmina sedu- thtisaurizant sibi iram in die irae, et revelationis justi
ctorum. Propter eos enim muUa sunt mala peracta, judiciiDei,quireddetunicuique secundum opera ejus
niulta conciUa diversis et asperis temporibus cele- [Rom. 11,5,6),» quia corrigendisunt, nepertempora-
lirata, multse seditiones, muUae machinationes, muUa lem delectationem, et per mendacia atque figmenta
nobis opprobria iUata, et aUa muUa quae enu- sua vobis assensum praebentibus, aeterna perdant
nierare perlongum est. Nam si his consentire praemia, qui per veram poenitentiam consequi pote-
eUgitis, tunc Uquet quod nos perdere vultis, et runt. Nec haec qute prfedic ta sunt solummodo Athana-
non ut pater fiUos fovere. Dicunt enim et affir- sio et sequacibus ej us irrogamus, sed etiam quod con-

inant tam cives istorum, quam etiam sacerdotes traregulam egerit, quam nos decreveramus, quia
eorum, hos vovere vos veUe homicidas, sacro- non decreto commuuis concUii episcoporum recepit
rum teraplorum eversores, virginum stupratores, sacerdotium, sedsibimetarrogandoEcclesiamfuisset
«•acrorum Ubrorum incensores, sacrorumque va- iiigressus, et in sede resedisset, cum dudum decretum
sorum, ac caeterorum sacrorura ministeriorum frau- fuisset nuUum a pauciore numero restitui debere,

datores, ofUciorum neglectores, imperatorum infi- quam dopositum fuisse constaret. Deinde quanqiiam
dos, gentis et patriae proditores, et inter sacerdotes J) ejus adventu sit turba generata, plurimique sedi-
maximam generantes discordiam, eo quod consub- tione sint mortui, et noii solum haec per eum, et
slantiaUtatis vocem, quaj scripta nou invenitur in propter eum sunt peracta, sed eUam quidam a jam
fidei doclrina, posuissent.Quid pUira enumerare ne- dicto Athanasio ca?si judicibus dicuntur esse con-
cesse est? cum propter eos nobis et cunclis hujus traditi, ha?c et aUa iuuuraerabilia sunt ab eo, suis-
regionis habitatoribus scientibus tanta caedcs homi- que sequacibus impudenler perpetrata, quos excom-
num sitperpetrata, ut ampUus quam miUe homines nninicatoscomraunioniutaudivimus,contraregulam
sint prostraU ? TaUbus autem favere quid aUud est in contumeliam omnium orientalium sociastis. Prae-

quam eorum consenUre? cum sacra Scri-

sceleribus fato itaque debitae salulationis officio propter beati

plura prohibeat, dicens « Non solum qui faciunt,

: Potri honorem impcnso postuianuis, ut deiuceps ad

culpabiles exislunt, sed etiam qui consentiunt fa- vestras hinc vouienles aures, non tam facile admit-
cientibus (flom. i, 32). » Talibus enim vos obsistere taUs, neque a nobis cxcommunicatos ultra velitis ex-

totis viribus oportet, ne involvamini in peccatis eo- cipere, ne canonum transpressores iuveniamini, sed
rum, excommunicationem eorum no suscipiatis.
et niagis, salva fralerna charitatc, erratum hoc in po-
Talcs fnim a vobis procul abjicite, ne propterani- steruni ininime patiamini, et subscriplio oranlom
 ; ;

625 DECRETALIUM COLLECTIO. 626

pro nobis apostolatum vestriim Dorainus sevo custo- ^ git, quemadmoduminnocens ut absolvatur, requirit
diat longiore, beatissime Pater. Amen. nec suspicione caret, qui alium calumniis deroget

Rescriptum Julii papse contra Orientales pro Athana- falsa dixisse, cum ipse ad judicium ut probet quae
sio et cseteris. intulit evocatus venire distulerit. Vellem enim vos
JcLiLS sanctae Romanse et apostolicae Ecclesise magis ad jam dictam canonicam convenire vocatio-
episcopis, Ecsebio, Theogxio, Theodoro, Berintho et nem, ut coram universali concilio redderetis ratio-
caeteris orientalibus episcopis. nem, cur synodum ad statum ecclesiarum, et fratrum
Decuerat vos ad versus sanctam Romanam Ecclesiam in Antiochiam subvertendum, et Nicaeni magni con-
et apostolicam limate, et non ironice loqui, quoniam cilii destructionem fecistis; aut cur nobis inconsul-
et ipseDominns noster Jesus Christus eam decenter episcopos in eam convocastis, ad quam necmaxi-
tis

allocutus ait « Tu es, inquit, Petrus, et super hanc pe-

: mus Hierosolymitanus venit, nec nostra interfuit le-
tram aedificabo Ecclesiam meam, et portse inferi non gatio ; canonibus quippeinNicsena synodojubentibus
praevalebunt adversus eam, et tibidabo claves regni non debere praeter sententiam Romani pontificis
ccelorum [Matth. xvi, 18). » Habet enim potestatem ullo modo concilio celebrari, nec episcopos damna-
singulari privilegio sibi concessam aperire et clau ri, aut cur in praedictorum loco fratrum alios adulte-
dere januas regni ccelestis quibus voluerit. Nam si K antequam penes nos, aut apocrisiarios
ros posuistis
ei detrahere quae Domini ore sacrata atque desuper eorum causa canonice esset examinata, fi-
nostros
cxaltata sunt, non renuistis, nec mirum si fratribus nemque perciperet rectum. Isti enim qui ad me-
injurias irrogare minime cessatis, unde jam silentio 154 moratam regulariter venere vocationem vi-
non teguntur quae vestro in concilio turbulenler dentes vos a praedictis subtrahere calumniis multa
atque cum tempestate decreta sunt. Apparet enim adversus vos lacrymabilia et doloribus plena refe-
quoniam tumultuosa indisciplinatione veritas estop- runt accusantes vos, et dicentes multa se importabi-
pressa, vobis quippe inconsiderantibus quae placet lia a vobis esse passos. Vos ergo refugientes venire,
Deo propterjurgiaquae contra proiimos vestros ha- illosque perseverantes in vera ratione, suisque ca-
betis, et vota vestra inevitabilia esse contenditis, lumniis reclamantes, super quibus et JEgyptiorum
sed erit opus divinae providentiae, quatenus e con- episcopi lilteris nobis missis protestantur suis falsa
trario aperte deprehensa possint enarrari, et quid- esse qui contra Athanasium suosque sectatores ma-
quid illic convenientes sive qualibet gratia, odio aut chinantur cuncta Arianorum machinata blasphemiis.
inimicitiarum causas gessistis funditus repelli. Qua- Talibus namque figmentis liquet eos esse inculpa-
propter cam omni festinatione vos omnes adhujus^ biles vosque culpabiles, quia si de vera confideretis
sanctoe sedis reverentiam volo concurrere, quatenue innocentia, nullo modo a jam dicta vos canonica
gestorum apudnos integritatempervosipsospossitis subtraheretis evocatione, quae non subito sed spa-
ostendere ; nam nec dubitare vos credo Athanasium tiose denuntiata est, sed omni subducta apologia
sacrae legis doctorem non solum a nobis, sed etiam absque tardatione venire, et causas reddere festina-
a Nicaenasynodoverae fidei cultorem esse comproba- retis. Quibus ita gestis scripsi vobis, et omnibus
tum, qui, defuncto Alexandro mirabili sene qui Arii qui in Antiochiam contra apostolicam canonicam-
prostraverat blasphemias, post quinque menses Ni- que regulam nobis inconsultis fucratis congregati,
caeni concilii AlexandrinorumEcclesiae suscepit prae- arguens vos primum de injuriis litterarum, deinde
sulatum, adversus quem ejusque sectatores multa cur Athanasium suosque consectatores ad vestrum
mendacia texentes, et nudas valde calumnias quasi concilium convocassetis, canonibus, scilicet, praeci-

verasaccusationescomponentes,nobismuItorumma- pientibus nihil extra Romanum decerni pontificem,

lorum eum causam, et caput esse perhibuistis, et cui haec et majora ecclesiarum negotia tam ab ipso
non solum apud .^gyptum, sedetiam apud Palaesti- Domino, quam ab omnibus universorum concilio-
nam, et Phoenicem vicinasque gentes scriptis ve- rum fratribus speciali (ut jam dictum est) privilegio

slris illum perturbatorem esse significastis. Qua de £) contradita sunt. Vobis vero refugientibus et ad con-
re ecclesiasticam sequentes regulam, vos Romae re- cilium toties convocatis adesse nolentibus. Ulis

gulariter ad judicium non sub angusto

die statuta quoque in sua reclamatione, et justa ratione per-
temporis spatio (ut excusatio locum non inveniat) sistentibus, vestraque cognosceiites crimina, et il-

litteris et apocrisiariis evocavimus, illique vocatione lorum justam examinantes rationem, omnesque eos
suscepta ad diem praestitutum venere, sed vos ne Nicaeno concilio comperientes et nostris apostolicis
vestris mendaciis caperemini, vestraque calumnia jussionibus obtemperantes, visum est nobis ac uni-
enudaretur, venire distuHstis. Nec his machinatio- verso concilio, ut nos divinis praeceptis, et aposto-
nibus solummodo contenti estis, sed etiam videntes licis monilis iuformati, qui pro omnium ecclesiarum
oves pastoribus desolatas lupos pro pastoribus super debemus eifectu, si quidquam
slatu impigrovigilare
eas posuistis. Decuerat ergo ut ad regularem veni- reprehensioni usquam invenitui' obnoxium celeri
retis convocationem, qualiter de his et de aliis ve- sollicitudine ab ignorantiai inperitia, aut a prae-
stris praesumptionibus veram redderetis rationem : sumptionis usurpatione revocemus. His taliter con-
quoniam occurreret veritas, si faisitas displiceret sideratis atquc discretis tanquam omnium curam
et nulIusdubitat,quotita judicium noceus subturfu- gerentes, propter sedis propriae dignitalem suscepi-
627 APPEM). AD S.-IOC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 628

mus eos in coinraiinionein, singulisqae cura snis A vii que, etix, ac li, lii, liii, liv, lv, lvii, lviii, us,
aacloritate hujus sanctae sedis rebus, proprias red- lx, lxi, i.xiu, lxvi.

didimus ccclesias, quoniam liuic sanclai sedi propter L't omnes episcopi qui in qiiibusdam gravioribus
pravorum hominum insidias ipso Domino instituentc piilsanliir vel ('riininantiir causis, quotios nccesse
et sanctis apostolis eoramque succcssoribus per fiieiit libeiv aposlolicaai appellent scdem, atque ad
singula concilia roboraulibus hoc semper licuit, eam quasi ad matrem confugiant, nt ab ea, sicut
licebilque Domino auxihante in perpetuum. Unde semper fuit, pie fulciantur, defendantur, et hbe-
qui se scit aliis esso pra;positum, non moleste ferat rentur. Cujus dispositionis omnes majores eccle-

aliquem sibi esse prtelatum sed temperantiam

, siasticas causas et episcoporum judicia antiqua apo-
quam ab aliis requirit gratis, et ipse depcndat. slolorum eorumque successorum atque canonum
Quapropter increpando vobis scribo, quia noii recte auctoritas reservavit.

Iractastis viros inculpatos, et a nobis minime exami- Quoniam culpantur episcopi qui ahter erga fra-
natos de suis ecclesiis communione privatos pel- quam ejusdem sedis papae fieri placue-
tres egerint,

lentes, et ccclesiastica; disciplinte injuriam irrogan- rit. Placuit, ut accusatus vel judicatus a provincia-

tes, constitutumque Nica^ni concilii minime servan- hbus in aliqua causa episcopus licenter appellet, et
tes, talia indisciplinate agere non formidastis. Id- B adeatapostolicse sedispontificem, qui aut per se, aut
circo quoniam dudum venire vocati renuistis,modo ad vicarios suos ejus retractari negotium procuret; et

certum diem, id estxvKalend. Novemb., vos iterum dum'iterato judicio pontifex causam suam agit, nul-
regulariter litteris missisque evocamus, ut coram Uis alius in ejus loco ponatur, aut ordinetur epi-
vobis ostendamus nos justam in eos protuhsse sen- scopus, quoniam quanquam comprovincialibus epi-
tentiam, et de caitero non talia esse passuros. Est scopis accusati, causam pontificis scrutari liceat,
eteuim in antiquis Ecclesiae statutis decretum ut non tamen definire inconsulto Romano pontificeper-
ahena qui invadit non exeat impunitus, sed cum missum est, cum beato Petro apostolo non ab alio
multiplicatione restituat, imde et in Evangelio scri- quam ab ipso dictum sit Domino « Qua^cunque liga- :

ptum est : « Quod si aliquid defraudavi reddo qua- veris siiper terram, erunt ligata et in coelis, et

druplum [Luc. xix, 8). » In lege quoque cautum est : quoecunqne solveris super terram,erunt solutaetin
« Maledictus omnis qui tvansfert terminos proximi ccelis {Matth. xvi, 19). »
sui, et dicet omnis populus. Amen {Deut. xxvii,
: Si quis putavcrit se a proprio metropolitano gra-

17). » Quare miror vos tam audaces esse et tam im- vari apud primatem dioeceseos,aut penes universa-
piidenter egisse, et terminos ac jura beati Petri p hs apostolica^ Ecclesire papam judicetur
apostolorum principisinvasisse. Sui enim (ut paulo Accusatores et accusationes quas leges sjeculi non
supcrius comprobatum est) juris erat, ut absque ejus asciscunt, et nos unanimiter submovemus. nec fiat

sanctae Sedis auctoritate nullus deberet, aut concilia in disti-icta probatione impietas, cum recta sit judi-
celebrare, aut episcopos ad s^-nodum convocare, vel cii in electione sententia.
damnare, qu<e omnia vos temerare non timuistis. NuHus episcopus alterius parochianum praesumat
Quid ergo est aliud talis praisumptio, nisi quod retinere, aut ordinare absque ejus voluntate vel ju-
apostolorum eorumque successorum decreta trans- dicare, salva tamen in omnibus apostohca auctori-
gredi, et maledictionem supei"ius comprehensam in tate, quia sicut irrita erit ejus ordinatio, ita et di-

lege, scilicet, cautam quam omnis populus uno oro, judicatio, quoniam censemusnullum alteriusjudicis,

consonaque responsione per Amen, id est fiat, con- nisi sui septentia teneri. Nam qui eum ordinarenon
firmavit, suscipere non timuistis. Nain, ut reor, tah- potuit nec judicare ullatenus potesl.
bus transgressionum funiculis constricti, nostrum Si quis erga episcopum vel actores Ecclesige ?e
ne vestraproderentur tlagitia examen declinastis, et proprium habere crediderit negotium, non priiis
ad supradictam vocationem venire distulislis. Sane adeat judices, quam ad eos recurrat charitatis stu-
manifestum est suum
eos confiteri criiuen, qui to- J) dio, ut famiiiari colloquio commoniti ea sanare
ties evocati absque ineviiabili causa venire distule- dcbeant, qua» in qucrimoniam dcducuntur. Quod
rint, et purgandi se voluntate non utuntiir. Nam si si aiiter egcrit, communione privetur.
devestrisdictisconfideretis,etin faciemprobare non Nemo pontificum deinceps ahquem opiscopura
distulissetis. Tales insidiatores spirihim pra^.videntes suis exspoliatum rebus, aut a se depulsura excom-
sancti Palres in Nicaa congregati Icgcs statuerunt, municare, aut judicare pra^sumat, quia non estpri-
quas canones appellamus, ne facile probi ab impru- vilegium quo pussit spoliari jam nudatus. Pari te-

bis damnarentur, ex quibus nullas sententias his nore decernimus non credi accusatori, qui, absente
inseri judicavimus, ut tantorum Patrum auctoritate adversario, causam suggerit ante utriusque partis
nostra roboraretur epistola, atque omnes orientalcs discussionem, nec accusatores vel testes suscipi,
sive reliquarum partium episcopi ha^c audientes, in qui non sunt idonei.
lantam foveain non incidant, ne damnationem a Placuit, si accusatus vel dainnatus episcopus ap«
Patribus decretam percipiant. Sequuntur enim hscc pellaverit Romanum pontificcm id staluendum quid
cx pradicto concilio Nica^no capitula, id cst, xvui, ipse juste censuerit, et omnes qui adversus Patres
XIX, XXI, xxiii, xxvi, xxvii, xxviii, XXXIII, xLi, et V, amiautur, infanies es.se censemus. neque eos qiii
 ;

629 DECRETALIUM COLLECTIO. 030

cum inimicis morantur ad accusalionem, vel ad K blicis docuerint omni se carere suspicione atque
testimonium recipiendos inimicitia, et irreprehensibilem fidem atque couver-
Placuit, ut semper in accusatione clericorum sationem ducere.
primo persona, fides, vita, et conversatio blasphe- Et comprovincialis synodus retractetur per vica-
mantium perscrutetur. Nam fides omnes actus ho- rios urbis Romse episcopi, si ipse decreverit.
minis praecederc debet, quia dubius, infidelis est, Placuit ut a quibuscunque judicibus ecclesiasticis
nec eis omnino est credendum qui veritatis fidem ad alios judices ecclesiasticos, ubi est auctoritas
ignoraRt;nec rectae conversationis vitam ducunt, major fuerit provocatum, audientia non negetur. Si
quoniam tales et facile et indifTerenter lacerant, quis metropolitanus episcopus, nisi quod ad suam
et criminantur recte et pie viventes. Ideo suspicio solummodo propriam perlinet parochiam, sine con-
eorum discutienda est primo et corrigenda, neque silio et voluntate omnium comprovincialium episco-
accusatoribus suspectis, et de inimicorum domo porum aliquid agere tentaverit gradus sui periculo
prodeuntibus credendum. subjacebit, et quod egerit, irritum habeatur, et
Quod non aliee metropolitanae ecclesiae vel prima- vacuum; sed quidquid de comprovincialium episco-
tes sint, nisi illfE quae prius primates erant, et post porum causis suarumque ecclesiarum et clericorum
Christiadventum auctoritate apostolica et svnodali " atque seecularium necessitatibus agere, aut dispo
primatum habere meruerunt. Reliqui vero non pri- nere necesse fuerit, hoc cum omni consensu com-
mates, sed metropoles vocentur, eorumque episcopi provinciahum agatur pontificum, non aliquo domi-
non primatum, sed aut metropoUtanorum, aut ar- nationis fastu, sed humillima et concordi admini-
chiepiscoporum nomine fruantur. stratione, sicut Dominus ait : « Nec veni ministrari,
Infames esse censemus omnes qui suam aut Chri- sed ministrare (Marc. x, 45) ; » et aUbi : « Qui ma-
stianam praevaricantur legem, aut canonicam post- jor est vestrum erit ISS niinister vester (ifaf^A.
ponunt auctoritatem salvo in omnibus Romana? Ec- 23, 11), » et reUqua. Similiter et ipsi comprovin-
nuUus metropolitanus absque Cfe-
clesiae privilegio, ciales episcopi cum ejus consilio, nisi quantum ad
terorum omnium comprovinciaUum episcoporum proprias pertinet parochias, agant juxta sanctorum
instantia aliquorum audiat causas eorum, quia ir- constituta Patrum, ut uno ore, uno animo concor-
ritae erunt imo et causam in synodo pro facto dabit. diter sancta glorificetur Trinitas in saecula.
Afienis erroribus sociatum, vel a sui propositi Caveant judices Ecclesise, ne absente eo cujus
tramite recedentem, aut sacris canonibus inobe- causa ventilatur, sententiam proferant; quia irrita

dientem suscipere non possumus, nec impetere p erit, quippe et rationem pro actione reddent in syn
recte credentes vel sanctorum Patrum sanctionibus odo, et ut proditoris calumnia, nec eorum postea vox
obtemperantes permittiraus. audiatur, nemo enim debitorem amplius potest co-
Peregrina judicia generaU sanctione prohibemus, gnoscere, quara iUe qui injuriam ejusque sustinet
quia indignum est ut ab exteris judicetur, qui pro- nequitiam.
vinciales et a se electos debet habere judices. Si quis super quibusUbet criminibus clericum
Salva apostoUcae Ecclesiae auctoritate nuUus epi- pulsandum crediderit, in provincia in qua iUe con-
scopus extra suam provinciam ad judicium devoce- sistit pulsatur, suas exerceat actiones, nec aestimet
tur, sed evocatus ipse canonice in loco omnibus eum, accusator suus, alibi, aut longius pertrahendum
congruo tempore synodaU ab omnibus compimin- ad judicium ; iUe vero qui pulsatus fuerit, si judices
ciaUbus episcopis audiatur, qui concordem super suspectos habuerit, Uceat appeUare. Primates accu-
eum canonicamque proferre debent sententiam, satum discutientes episcopum non ante sententiam
quoniam si hoc minoribus tam cleris quam laicis proferant damnationis quam apostoUca freti aucto-
concessum est, quauto magis de episcopis servari ritate, aut reum se ipse confiteatur, aut per inno-
convenitur. Nam si ipse metropolitanum aut ju- centes et canonice examinatos regularitertestescon-
dices suspectos habuerit, aut infensos senserit apud D vincatur. Irritam esse injustam episcoporum dam-
primates dioeceseos, aut apud Romanae sedis ponti- nationem, et idcirco a synodo retractandam, ita ut
fices judicetur. oppressis ab omnibus in cunctis subveniatur causis
Nemini de se confesso credi potest super crimen detractores qui divina auctoritate eradicandi sunt,
alienum, quoniam ejus atque omnis rei professio et fautores inimicorum ab episcopaU submovemus
periculosa est, et admitti adversus quemUbet non accusatione. SimUiter ne summorum quispiam mi-
debet. norum accusationibus impetatur, aut dispereat, ne-
Incerta nemo unquam pontificum judicare praesu- que in re dubia detur sententia, nec uUum judicium,
mat, quia quamvis vera sint, non tamen credenda, nisi ordinabiUter habitum teneatur.
nisi quffi manifestis indiciis
comprobantur, nisi quae Plura de his ideo hic non inserimus ne vacuare
manifesto judicio conviucuntur, nisi quae judiciario vilemve praedictam facere synodum videremur, aut
ordine publicantur. fastidium legentibus audientibusque proUxa faceret
Criminationes majorum natu per aUos ne fiant, epistola. Si quis autem de his ampliora atque abun-
nisi per ipsos qui crimina inlendunt, si tamen ipsi dantiora scire voluerit, in sacro nostrse sedis eccle-
digni et irreprehensibUes apparuerint, et actis pu- siae scrinio, et ea quae prajdiximus invcnire poterit.
631 APPEND. Al) S.t:C. IX.- ISIDORI MERCATORIS 632
Verum me dixisse testis est divinitas, de receptione < nec exerceanlur absque damnalione. Non ergo recte
vero sedis et sacerdotii atque honoris, quae dixistis egistis quod praedictos fratres cahimniati estis, di-
Athanasiura absque concilii decreto suscipere, non cente Domino « Non : facies calumniam proximo
ita invenimus sicut calumniati estis, sed quorum- tuo, nec vi opprimes eum (Luc. xix, 13). » Nec recte
dam episcoporum consilio atque decreto recepit egistis quod nobis inconsultis concilium celebrastis,
suum quod injuste perdiderat sacerdotium, ac rese- eosque ad concilium vocaslis et damnare praesum-
Quod enim scripsistis, non eum posse a
dit in sede. psistiscanonibus(utpraemissum est)jubentibus,nihil
pauciore numero episcoporum restitui quam depo- ex his absque hujus sanctae sedis auctoritate lieri de-
situs fuerat, non ita est, nec haec regula orthodoxo- bere. Non recte egistis quod regulariter a nobis ad
rum sanctff' Ecclesia? est episcoporum, sed Ariano- concilium vocati venire distulistis. Non recte egislis
rum sociorum, videHcet virorum haic adinventio ad quod contra eos rationem reddere, ut vestra erga
perditionem orthodoxorum episcoporum contexta eos aut probaretur recta sententia, aut improbaretur
est. Nam ut nobis a veracibus est testibus relatum, non venistis, nec rationalem mandastis causam, ut
quando Antiochia» pro damnatione fidei de consub- quod haec renuistis.
stantialitate prolata fuistis congregati odio praedicti His ergo omnibus perpensis, manifestum est vos
Athanasiihanc regulam protulistis quaj nullas habet D reos existere, et illos innocentes remanere, et vos
vires, nec habere poterit, quoniam nec ab ortho- recte excommunicatos, illosque juste liberari. Noluit
doxis episcopis hoc concilium actum est, nec Ro- itaque Dominus tam leviter suos tractari ministros
manae Ecclesiae legatio interfuit canonibus praeci- sicut facitis, aut a vobis damnari, sed (sicut memo-
pientibus sine ejus auctoritate concilia fieri debere, ratum est) aut ab hac sede cui commissi sunt, aut
nec ullum ratum est, aut erit unquam conciHum suo reservari judicio ; ait enim : « Qui vos contrista-
quod non fuhum fuerit ejus auctoritate. bit, me contristabit; qui fecerit injuriam vobis,
Igitur de fuga super qua Athanasium reprehendi- recipiet id quod inique gessit (Coloss. ui, lo). » Et
tis non bene agitis, cum ipse Dominus mandatum qnanta pcena exspectet eos qui Domini scandalizant
hoc nobis dedit : « Cum persecuti vos fuerint in discipulos; Evangelium sufficienter exponit, ubi de
una civitate, fugite in aliam (Matth. x, 23), » et scandalizantibus discipulos loquitur. Nam quod a
ipse Dominus per semetipsum exemphim nobis de- vobis non sint damnandi, sed aut ab hac sancta
monstrans, « quando Pharissei consilium feceruntad- (ut praefatum est) sede, aut sibi reservandi, ipse
versus eum, ut eum occiderent. Sciens autem Jesus manifeste dat exemplum quando peccantes sacerdo-
discessit inde [Matth. xri, li-, 15) » et alibi « Tu- tes, quorum locum modo in sancta Ecclesia tenent
; ;
p
lerunt lapides .ludfei nt jacerentin eum. Jesus autem episcopi, non per alium, sed per semetipsum ven-
abscondit se, et exivit de templo [Joan. viii, o9), » dentes et ementes ejecit de templo, et mensas num-
et « transiens per medium eorum, abiit [Luc. iv, 30), » mulariorum proprio evertit flagello, et ejecit de
et ita discessit, nam et discipuli propter metum Ju- templo. Et ipse alibi ait : « Deus stetit in synagoga
dreorum recesserunt, celantes semetipsos, et Pauhis deorum, in medio autem deos decernit (Psal. lxxxi,
in Damasco a principe gentis qua>situs, de muro in 1), » idemipse
et reliqua talia et his similia; etalibi

sporta depositus est, et manus quserentis effugit, et ait : « Nolite non judiccmini; nolite
judicare, ut
alii quam plurimi et innumerabiles sancti, tam in condemnare, ut non condemnemini (Luc. vi, 37), »
Veteri Testamento quam in Novo fugisse legunlur. inquo enim judicio judicaveritis,judicabimini; qua-
Si ergo fugani improperatis fugientibus, ernbescite propter non tam temere (ul vos facitis) quispiam
potius persequi, et quiescite insidiari, quiescentque suamprsesumatevomereiniquitatem,sedjudicanlem
continuo fugientes. INam sive perimatis eos, mors cuncta oportet rimari, et ordinem rerum plena inqui-
semper contre vos exclamat, sive rursus exsilia su- silione discutei^e, uec de illis quai ei inconcessa sunt
perponatis, ubique in vos mali memoriam destinare ullo modo judicium praesumere, interrogandi ac pro-
noscimini, et illi patiendo sibi proficiunt. Unde etD ponendi adjiciendique patientia prohibita ab eo, ut
Dominus ait « Nolite timere eos qui occidunt cor-
: ibi aclio partium limitata sit pleuiter. H;vc prius li-

pus,animam autem non possunt occidere, sedpotius tigantibus sua velit sentenlia obviare, nisi quando
eum timete qui potest animam ct corpus perdere in ibi omnibus jam nihil amplius habuerintin
peractis
gehennam (Maf.th. x, 28). » Multos enim cognovimus quaestione quod proponant, nec oportet quemquam
pessimis machinationibus injuste depositos. Ideo judicari aut damnari antequam suos accusatores
summopere me cui vice apostolorum principis uni- praesentes habeat, locumque dofcndendi accipiat
versalis Ecclesia; cura commissa est, providenduin spaliosum ad abluenda crimina. Similiter iu jam fala
pst, auxilianle ipso summo Apostolo, ne dcinceps synodo statutum est, ut ultra provincia' terininos
lalia fiant, quoniam ideo haec sanctae sedi pra^fata accusandi licentiam non progredialur, nisi ad hanc
privilcgia specialiter sunt concessa, tam de congre- a|)ostoIicam sedem iirovocatuni.ad quam omnesqui
gandis conciliis, el judiciis ac rcslilutionibus epi- volucriutlibercct ab.^^qiiciilloiinpedimento a quibus-
scoporum quam cl de negoliis, utab ea omnes oppressi dam agondo conlluere debcnt. Similiter in jam pr<T3-

auxilium, ct injustc damnati rcstilutionem sumant, lixa synodo esl docrclum, ne suspecti, aut infames,
etlalia ab improbi.s ne praisumantur absque ullione, aul criminosi, aut gravosi, vcl calumniatores, vel
 ;

633 DECRETALILM COLLECTIO. G34

affines, aut scelerali, aut facile litigantes suscipian- ^ « Non quo modo videt homo videt Deus, quia homo
tur accusatores, sed tales qui omni careant suspi- videt in facie, Deus autem in corde videt. » Et in
cione ;
quia columnas suas Dominus fimiter stare ParaUpomenon : « Omnia corda scrutatur Deus, et
voluit, nec a quibusdam agitari. Similiter statuit omnem cogitationem novit (I Par. xxvm, 9). » Et
preefala synodus, utnullum sententia non a suo judi- aUbi scriptum est : » Non potest humano condem-
cedicta conslringat, judices autem alii csse non de- nari examine quem Deus suo reservavit judicio; »
bentquam quosipse qui impeditur elegerit, autquos haec omnia summopere pracavenda sunt, nec accu-
suo cum cousensu hsec sancta sedes, aut ej us primates satio episcoporum facile est recipienda, dicenteDomi-
auctoritate hujus sanctce sedis delegaverint ; ex his no : « Non suscipias vocemmendacU; » etApostoUis
enim tam in hac sauctasede quamet ab
et aliis quse inquit adversus presbyterum inscriptionem non sus-

apostohs eorumque successoribus suut statuta, cipieudam absque duobus vel tribus idoneis testi-

nihil praefatis episcopis concessistis, sed vim eis infe- bus. Si hsec de presbyteris vel cseteris fidelibus sunt
rentes, injusteque (Ut superius commemoratum est) prsecavenda, quanto magis de episcopis. Quibus co-
eos damnantes aliquos absentes espulistis, quod gnitis magis vos dominari veUe manifestum est, quam
omni Christianse reUgioni est inimicum, in quibus consulere fratribus, aut suslentare eos, quia Uonor
apparet quod nec Domino sua servantis jura, nec d inflat ad superbiam, et quod prsevisum est ad con-
huic sanctaj matri et apostolicae Ecclesise, quse (ut cordiam, tendit ad noxam. Decuerat namque vos
prtescriptum est) eos suo judicio, aut huic sedi vo- juxta prsefatas regulas, si aliquid egissent contra
luit reservari, ne a tam pravis, sicut estis, homini- suum ordinem mandare nobis, et exspectare quod
bus damnarentur aut ejicerentur ; in his omnibus vos ad vestra consulta rescriberemus, in tantum ut si

stultos et prsevai-icatores Evangeliorum et canonum etiam quidquam grave intolerandumque committe-

esse nulli sane sapientium est absconditum. nec his rent, nostra prsetolaretur censura, et nihil prius aut
contenti in vestra estis praevaricatione, sed etiam aUud discerneritis, quad quod nobis placere co-
quod prius expulsos eos et suis exspohatos rebus, gnovissetis, ita ut a reguUs prsestitutis nuUa aut ,

quasi vocastis atque damnatis, cum nuUus regulari- negUgentia aut prsesumptione recederetis ; cesset
ter aut vocari aut judicari possit, antequam sitregu- hujusmodi pressa nostra auctoritate prsesumptio,
lariter restitutus, et sua omiu ei legibus sint inte- vitentur hujusmodi nocumenta, quia nequaquam ta-
gerrime reformata ; est namquc in ssepe jam dicta Uapatienterferre possumusmachinamenta, quoniam
sancta synodo ab omnibus unanimiter decretum, et convenit nos paternarum sanctionum diUgentes esse
apostoUca auctoritate roboratum, ut si quis episco-
p custodes, merito namque nos causam respicit, si

porum suis fuerit rebus exspoUatus et in accusatione silentio faveamuserrori, estinsuper in prsedicta san-
pulsatus, ordinatione pontificum oportet et decet cta Nicaena synodo statutum, ut nemo anathema in
sanctum propositumprima fronte certare, ut omnia nostra suscipiatur accusatione, nec iUi qui nosin sua
quaeper suggestiones inimicorum suorum amiserat, nolunt recipere querela vel accusatione, cum nos
legaUter primo potestati ejus ab honorabiU concilio super illos sciamus a Domino constitutos non iUos
reintegrentur, et prsesul regulariter prius statu pri- super nos ; et sicut major non potest a minori indi-
stino reddatur, et ipse dispositis ordinatisque suis cari, ita nec colligari, quia rarum est omne quod
tunc ad tempus veniat ad causam, et si ita juste magnum est. Portemus oneraomnium qui gravantur,
videtur accusantium propositionibus respondeat quinimo hsecportat innobisbeatus apostolus Petrus,
quare ergo trangressi estisterminosPatrumjudican- cujus vice fungimur legatione, etcujusregula infor-
tes et damnantes eos quos non debuistis ? quare maraur, quatenus ejusfuUiauxiUo ab oninibus nunc
judicastis eos quos non regulariter approbastis? Non et in perpetuo tueamur adversis. Data Kalendis No-
observastis quod in regnorum Ubro scriptum est : vembris, Feliciano et Maximiano viris consuUbus.

INCIPIUNT DECRETA LIBERII PAP^.

!
Epistola Athanasii et JEgyptiorum episcoporum adv) prioribus firmissime roborata, ad quam omnes bea-
eumdem papam, de oppressmiibus Arianorum.
i

tissimi apostoU pari honoris et potestatis consorlio

j
Domino beatissimo et honorabiU sancto patri Libe- populorum agmina converlentes, pie sancle-
prcEditi

I
Riopap3eA.\ASTASiLS,etuniversi/Egyptiorumepiscopi. que tenebris ad lumen, de lapsu ad veram fidem,
I
In unm synodice apub Alexandriam congregati, de morte ad vitam homines divinae praedestinatio-
I
vestra; beatissimse paternitatis jura 156 penes nis genera prseceptis ac monitis perduxeruut, quo-
j
Deum sunt manifesta, duni prsedicationibus sciU- rum sanclorum apostolorum vestra fraternitas hono-

j
cet apostolicis et doctrinis verse fidei cuUura uni- randa sequens mcrita, et profecliu? implens exem-
versa repleta sit terra ; per divinorum tamen eru- pla Ecclesiam Dei morum probitate, et actuuiu
ditionem eloquiorum vestra instruente admonilione sanctitate condecorat, et fide sacra Christianis rao-
eihortatoria supersedificatur orthodoxa Cliristi Ec- ribus vigens, quse fieri Deo placita praecepit studiis
clesia aposlolica institutione fundata, el a fideUbus ponlilicalibus indesinenter operatur et proficit, ser-
 ,

63H APPKND. AD S.EC. IX. — ISIDORl MERCATORIS 636

vans legis divinse mandala ;
quia non legis audito- ^ subsannabit, et tunc loqnetur ad eos in ira sua,
res justi sunt apud Deum, sicut narrat Apostolus, el in furore suo conturbabil eos iPsal. u, 4, 5), »
sed factores legis justificabuntur. Nos enim haec secuudumbeatumJeremiamdicens « Falsoprophe- :

meditari cupientes, et ca quoe a sancta sede ve- tae isti vaticinantur in nomine meo non enim misi ;

stra apostolorum eorumque snccessorum prsedica- eos, et non praecepi eis, neque locutus sum ad eos
tione suseepimus atque quaj in Nica;na synodo robo- visionem mendacem, et divinalionem et fraudulen-
rata cognovimus pradicare, et Arianorum blasphe- tiam et seductionem cordis sui prophetant vobis. id-

mias, alque aliornm haereticorum repellere cupien- circo hsec dicit Dominus de prophetis qui prophe-
tes quotidie ab his persequimur, et damnationi lant in nomine meo mendacium erunt projecti in :

tradimur, atque morti destinamur. Qua de re pre- viis Hierosolyma? iJer. xiv, 14-16); )' et conculcatio

camur, ut veslris exhortationibus , tam per vos omnium pie confitcntiumnon eritqui sepe- me, et
quam et per apocrisiarios vcslros adjuvemur, ne liat eos. Nemo enim abscondere potest quibusdam

dum ilU crescunt et nos minuimur, vera fides de- subreptionem commenticiis, sicuti nec foliis fici
struatur, et eorum haeresis ultra fidem nostram cres- antiquis transgressor praecepti Adam potuit, qui
cat quoniam timemus, ut postquam abundaverit
;
per propriam linguam inverecunde nudatur, la-

iniquitas, refrigescat charitas multorum. Pro qua re B qucum enimforlis viro labia ejus, etcaptus propriis
multa vestrce sacra' doctrinte tam apud Deum ,
sermonibus, el opora manuum ejus, retributio au-

quam apud cunctos fideles merces et laus reposita tem labiorum fjus dabitur ei, et impietatis repre-
est, si vestra haec recensentur auctoritate, nostram hensio. « Arguam te, inquit, et statuam contra fa-

enim fidem quam a sanctis Patribus accepimus et ciem tuam , existimasti inique quod essem tibi

tenemus atque docemus subter inservimus, ut si simUis [Psal. xLtx, 21). » Propterea , sicut dicit

ahquis vobis ahter nos credere aut docere, aut ac- Dominus ad Gedeon : Deponamus eos ad aquam
cusando, aut mussitando retulerit, vel detrahendo veroe discrctionis , et probemus eos ibi regulari
scriptis mandaverit, per hanc manifeste nos ita cre- examinatione in idipsum pronos corruentes per
dere et docere agnoscatis. ostensionem pravi intellectus eorum , utruni ne
Credimus namque in unum Deum Patrem omni- sint apud eos sapientes divini verbi scientiam
potentem, omnium visibiHum necnon invisibihum ignorantes, quoniam dicentes se sapientes stulti facti

factorem, et in imum Dominum nostrum Jesum sunt, et mutaverunt gloriam catholicae Ecclesiac

Christum FiUum Dei, natum ex Patre unigenitum, propria novitate et voluntate, sive per ea quae illi-

hoc est ex substantia Patris Deum ex Deo, lumen :

^ cite in ejus defensione gesta sunl, haereticam tur-
ex lumine Deum verum ex Deo vero natum
, : bulentiam introducentes, illud compotenler ad nos
non creatum, omousion, hoc cst ejusdem cumPatre retinentes quod bene ad Jesum liUum Sirach di-
substantiae, per quem omnia facta sunt, coelestia ctum est « Usque ad mortem certa pro veritale, et
:

terrestria. Qui propter nos homines, et propter no- Dominus pugnabit pro te (Eccli. iv, 33). » Hujus rei
stram sahilem descendit de coeUs, et incarnatus est, gratia universalis vobis in Christo Jesu commissa
et homo factus, passus est, et resurrexit tertia die, est Ecclesia, et pro omnibus laboretis, et cunctis

ascendit in ccelum, venturus est judicare vivos et opem ferrc non negligatis, quia dum forlis armatus
mortuos. Et in Spiritum sanctum. Eos autem qui custodit atrium suum, in pace sunt omnia quae
dicunt, eral tempus quando non erat, et pi'iusquam possidet. Ideoque tanta urgenle necessitate summo-
nasceretur non erat, et quia ex nuUis subsisten- pere comprimitc vestra summa auctoritate infestos,
tibus factus est, aut ex aUa substantia vel essenlia revelate oppressos, ut absque gravi, Domino opitu-
dicunt esse trcpton , hoc est converlihilem atque lante, facultate, ipsi gratanter omni tcmpore sacrifi-
mutabilem FiUum Dei, hos anathematizat cathoUca care mereamur illa?si. Et suscripUo. .£lerna te servet

et apostoUca Ecclesia, hanc venerabilem fidem tre- divinitas per multos anuos, sanctissime Patrum pa-
centi quidem dccem et octo Patres agnoverunt, et
J)
ter. Amen.
amplexi sunt, et cousonantes et unanimes scriptis Rescriptum Liberii ad eosdem.
explanaverunt. Dilectissimo filio Atuanasio et omuibus in unum
Sed modo quoniam contra hcec (ut nostis) laUa congregalis, et de Trinitalis fide recle seuticnlibus
exsurgunl, quaUa uon dehent, venite et nos, dilo- yEgyptiorum episcopis LiBERirs papa.
ctissimi fralres, cum Dco descendamus ad visitatio- Olim et ab initio tantam percepimus a beatoPctro
nem, id cst, inquisitionem sermonum eorum, et apostolorum principeliduciam, uthabeamusauctori-
confundamus per approbationem verissimam ibidom tatcm,pro univorsaliEccIesiaad rcctam dofondeiulam
linguas eorum elevatas contra scientiam unigeniti iidem, quatcnus, uulli liccat statum sancla? Ecclesia;
Filu Dei ; ct iniquitatem in aUitudinem humanitatis commovercadlaesionemrectecredenlium ahsque sui
ejusloquentes, » disrumpamus vincula eorum (Psal. periculo honoris. Epistolam siquidom vestram nobis-
II, 3) pcr gladium spiritualem, quod est verbum
<> quc dircctam antc nos rccitari focimus, tribulationes
Dei , « et projiciimus a nobis juguui ipsorum ct pcrsecutioncs quas pro recta fidc paliuiini iutcl-
{Ibid.), » pcr expugnationem profanisensus illorum. loxinins. Super quibus et nos una nobisoum con-
i< Tunc enim ipse quoque Dominus irridebit eos, et doiomus, et laboraro pro vobis ut paler i^ro filiis
 637 DECRETALILM COLLECTIO. 638

parati sunius, fidem vero Nicaeni concilii in eadem j^ condemuatus, nullo modo oportet uos deinceps
epistola Deo gratias
rectam reperimus, super qua et quando iniqui judicemur
tacere, aut quiescere, ne

uberrimas retulimus, pro qua non solummodo per- odibilemDeopacemamplectentes,quoniamscriptum

secutiones, et passiones sustinere vobiscum parati est:Zelavi in peccatoribuspacempeccatorumvidens,
sumus, sed etiam, si necesse fuerit, mori pro Chri- et dicatur etiam de nobis Sacerdotes mei contempse-
:

sti nomine, in quantum nostra sinit fragilitas, non runt legem meam, et polluerunt sanctuaria mea,
respuimus. Igitur praedictum sanctum concilium intersanctum et profanum non habuere distantiam,
(ut legimus) detinivit Nicsenum, aliam fidem nulli inter pollutum et mundum non intellexerunt, sed
licere proferre, aut conscribere, vel componere, consurgere in Deo, et consistere prompte ei, et in-
aut sapere vel docere aliter, necquidquam in fide duentes arma spiritus adversus malignantes contra
sentirc, aut proferre quod his Patrum regulis pos- fidem utapprobemus spiritus sapienter, id est,
ejus,

sit obviare. Qiii autem prsesumpserint componere verba eorum si ex Deo sunt. Scriptum est enim in

aliam fidem aut proferre, docere, vel tradere aUud Jeremia « Probatorem dedi te in populo meo ro-
:

symbolum ad viam veritatis converti desiderantibus bustum, scies et probabis viam eorum {Jer. vi, 27); »
de quacunque haeresi, vel ex Judaeis, vel ex paganis multa namque nobis neccssaria est vigilantia, et

Christianos se fieri volentibus : hi si episcopi fue- B tanta divinse sapientia? rimatio quae occulta tene-
rint, aut clerici, alienari quidem episcopos ab epi- brarum revelat ad requisitionem hujusmodi rei, et
scopatu, cleros a clero. Si vero monachi, aut laici scrutationem, quoniam latet quodammodo et abs-

fuerint,anatheniate feriri. Protestatur etenimbeatus conditur, vixque comprehonditur, dolosa existens

Aposlohis dicens : « Si quis certat, non coronatur, malitia, pro eo quod sibi pietatem callide blandiatur,
nisi legitime certavcrit {II Tim. ii, 5); » et iterum ut valeat scrutantium mentem latere ; quod utique
Dominus ait : « Qui autem perseveraverit usque in sciens beatus Apostolus, ait : « Nam hujusmodi
finem, hic salvus erit {Matth. xxiv, 13); » videlicet pseudo apostoli et operarii subdoli transfigurant
ccrtaminibus sacris propositis nobis pro defensione se ia apostolos Christi ^JZ Cor. xi, 13). » Sed non
catholicae magnaque salute ex hoc spe-
Ecclesiae, mirum, quoniam et ipse Satanas transfigurat se ve-
rata ab omnium bonorum datore Deo, non deficiant lut angelus lucis, et ideo non miriim, si ministri
manus nostrae dilectissimi fratres, per occasionem ejus transfigurantur velut ministri justitiae, quoniam
cujuslibet, desidiae dissolutae, sed fortes efficiamur finis secundum opera eorum, sed et Dominus in
per gratiam Domini atque virtutem potentiae ejus, hoc pi'aemuniens nos, ait : « Attendite a falsis pro-
quoniam tanquam suorum,
perfecit pedes nostros phetis qui veniunt ad vos in vestimentis ovium, in-
et super excelsa firmius statuit intellectus summai trinsecus sunt lupi rapices ; a fructibus eorum
ejus humanitatis propter nostram salutem, maxime cognoscetis eos {Matth. vn, 15, 16). » Ergo in id-
tantum habentes impositam sanctorum teslium nu- ipsum ex toto corde referentes ante omnia super
bem. Deponentes ergo omne pondus, et circumstan- tali qusestione deprecationem, et dicentes cum Da-
tem adversariorum iiovitatem per patientiam cur- vid : « Revela oculos meos, et considerabo mira-
ramus, aspicientes in auctorem fidei, et consumma- bilia de lege tua {Psal. cxviii, 18), » « lucerna enim
torem Jesum qui in proposito nobis propter eum pedibus meis verbum tuum, Domine, et luraen se-
negotio, spiritum nobis suae veritatis condonet lo- mitis meis {Psal. cxviii, 18), » quoniam ipsius
quentem in nobis atque prohibentemmagnahafidei est (sicut ait beatus Daniel propheta) « sapientia,

per doctrinam sanctorum Patrum quos adversarii fortitudo, dat sapientiam sapicntibus, et scientiam
calumnianturquotidie.Inprophetisnamquehabetur: intelligentibus disciplinara. Ipse revelat profunda
<' Propter Sion non tacebo, et propter Sion non et abscondita, et novit in tenebris constituta, et
quiescam, donec egrediatur, ut splendor justas ejus, lux cum eo est {Dan. ii, 20-22). » Quia sapientiam,
et salvator ejus, ut lampas accendatur {Isa. lxii. inquil, et fortitudinem dedisti mihi, et ostendisti
1). » Profecto catholica Ecclesia qua vera con- J) mihi quae rogavi te, cum opera divina uniuscu-
sistit Sion, et civitas Christi coelorum regis per tot jusque personae descripta eorum qui pro novitatis
annorum spatia expugnata ab aversantibus verba commento accusati sunt de venerabili nostro scri-
fidei, qui nequeDeum timent neque hominem rcve- nio obsecundantibus, et nobis ordinabiliter ofTeren-
rentur, sed incassum porducentibus pias et canoni- tibus solertius intendamus, ita ut qui haec prsesum-

cas de hoc verbo doctrinas, dum adversis tantisque pserint pra^varicari, primum quidem subjaceant
scripto, et sine scripto contestationibus invitati judicio terribili omnipotentis Dei, deinde autem
fuissent corrigere propriam, et sepelire haeresim, qualemcuuiiuc regalem indignationem revereantur,
sicuti et per anteriorem cognitionem luculeutius per quam quidom si episcopi aut clerici sunt, a
demonstratum est, tani per libellos quam per sug- sui sacerdotii, sivc a sui cleri ordine modis omni-
gestioncs reverendissimorum sacerdolum, et vene- bus excedant. Si autem monachi sunt, segregentur,
rabilium abbatum, Apostolo proteslantc nobis, ut ho- ct alicni sint de suis locis. Si autcm dignilatem,
minem haereticum post primam et secundam cor- aut cingulum, aut miliiiam habeant, nudentur de
reptionem evitare debeamus, scientes quia hujus- eis. Sin autem sunt privati, si quidem nobiles exi-
modi subversus est, et delinquit proprio judicio stuut suarum substantiarum proscriplionem patian-
 ;

63!» APPEND. AD S.fiC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 640

lur. Si aulem ignobiles consistunt, non solum in ^ rum custodiant. Data octava Kalendarum Junii, As-
157 corpure verbcrentur, sed exsilio perpetuoca- clepio, et Deodato IV, cc. consul. Gratia Jesu Chri-
stigentur , ut omnes timore Dei compressi, et com- sto Domino nostro, pax vobis. Amen, Deo gra-
minata eis digna supplicia reverentes immobilem, tias.

et sine turbatione pacem sanctarum Dei Ecclesia-

INCIPIUNT DECRETA FELICIS PAPJE.

Epistola Mgyptiorum pontificum ad eumdem de in- scopos damnare , licet haec et alia quam plura
festationibus A.rianorum.
necessaria ab haereticis, qui nos quotidie infestant
Domino beatissimo et honorabili sancto patri Fe- et perdere nituntur, ut facilius nos capere possint,
i.ici sanctae Sedis apostolicee Romae papee,
urbis sint synodica capitula incensa nobisqne sublata. Qua
Athaxasils, et universi .Egyptiorum, Thebaidorum de re hac inventa occasione indifferenter omni cano-
et Libiorum episcopi in sancta Alexandrina synodo, nica et apostolica postposita auctoritate, nos, vi a
gratia Dei congregati. propriis vobis inconsuliis, illicite expellunt sedibus
Vestrosanclo suggerimusapostolatui, utnostri mo- ovesque uobis a Christo Domino apostolica commis-
re solito sollicitudinem gerere dignemini, juxta ve- sas gratia invadunt gradibus privant, et quod pes-
stram prudentissimam sapientiam quse omnibus luce simum est, et omnibus Christianis legibus inimicum
clarius manifesta est; quia apostoUcis vestra beatitu- perficere decertant. Vos ergo, ut semper vestrae
do visceribus commota per tribulationem nostram nos sedi sancta" consuetudo fuit, periclitantibus subve-
omnes hortata est ad tuitionem cathoHcae et apostoli- nite oppressos roborate, tribulautibus manum por-
cae Ecclesige in unum convenire, etdenostra canonice rigite, taliaque prohibete, et leges imponite, ut apo-
oppressione, etunanimitertractare dumconstatnosB stolica doctrina quae in Deo est, cito ad victoriam
una cum beato Paulo apostolo eadem compassibiliter judiciumperducere valeatnostrum nosque apostolo-
dicere? « Quis infirmatur, et ego non infirmor ? Quis rum principe suffiragante Petroabimminentibus pe-
scandalizatur, etegonon uror?« {II Cor. xr, 29.)sata- riculis liberare. Novimus namque in jam prsefata
gentes ne aliqua de eis qua nobis creditae sunt ratio- Nicaena synodo generaliter esse decretum, ut nullus
nabilibus ovibus a bestiis capiatur. Ideo, pater beatis- passim vageque episcopos aut praesumptive lacerare,
sime, quia semper antecessoresnostri, et nos a vestra aut accusare ; et qui non sunt rectae lidei vel bonai
apostolica sancta sede auxilium hausimus, ct no- vitae vel clarse conversationis aut infamare praesu-
stri vos curam habere agnovimus, praefatam aposto- mat; sed prius si erga episcopos vel auctores Eccle-
licam, et summam expetimus, juxta canonum de- siaequisquam causam habuerit, eos cum charitate
creta, sedem, ut inde auxilium capiamus, unde mansuete conveniat, ut ab eis vulnus unde agitur
praedecessores nostri ordinationes, et
dogmata atque recte sanet, autipse si secus egerit accusator excom-
sublevationes ceperunt; ad eam quoque quasi ad ma- municetur. Quod si ab eis nihil valuerit recte perci-
trem recurrimus, ut ejus uberibus nutriatur, quo- pere, tunc primo summos adeat primates, et ipsi
niam non potest mater oblivisci infantem suum, sic tempore congruo canonice eos convocare debebunt;
et vos nolite oblivisci nos vobis commissos quoniam ^ qui si aut suis rebus exspoliati, aut a propriis sedi
non levibus nos inimici nostri imphcaverunt, et quo- bus ejecti, aut exsulautes, vel oppressi, aut inique
tidiefacere moliuntur aftlictionibus et apprehendere, tractati fuerint, prinio eruantur, et canonice resti-

aut ferro nos constringi minantur, nisi eorum eon- tuantur, atque omnia sibi sublata, integerrime eis
sentiamus erroribus ;
quod nequaquam vobis incon- legibus reddantur ; quoniam priusquam hsec fiant,
sultis agere praesumimus, canonibus quippe juben- ut in praediclo constitulum est concilio, nec cano-
tibus absque Romanonos de majoribus causis nihil nice convocari, nec distringi a quoquo possunt,
debere decernere ponlilice ; ideoque ad propositum quoniam nec saeculi leges haec fieri pcrmittunt,
recurrentes et ad bravium pro{)erantes, vcstroe apo- quanto magis ecclesiasticae ? Similiter et a supradi-
stolicae sedis imploramus auxilium, quia, ut credi- ctis Patribus est definitum consonanter, ut si quis-
mus, non despexit Deus preces cum lacrymis sibi quam episcoporum, aut metropolitanum, aut com-
oblatas servorum suorum, sed ob id vos prajdeces- provinciales, vel judices suspectos habuerit, vestram
soresque vestros apostolicos videlicet pra^sules in sanctam Romanam interpellet sedem, cui ab ipso
summitatis arce constituit, omniumque ccclesiarum Domino potcstas ligandiac solvendi speciali est pri-
eis curam habcre praicepit, ut nobis succurratis, nos- n vilegio super alios concessa. Ipsa enim firmamentum
que luentes, cui orane episcoporum judicium est a Deofixum ctimmobilepraecepit,quoniamip3amfor'
commissum, liberare ab hostibus nostris non ncgli- mam universorum titulorum lucidissimam Dominus
galis; iiam scimus in Nicseiia magna synodo trecen- Jesus Christus vestram apostolicam constituitsedem,
torum decem et octo cpiscoporuin ab omnibus con- ij^sa est enim sacervertex inquo omnes vertuntur, su-
cordilcr esse roboratum, non debere absquc Ro- stentantur, relevantur, et sicut inChristo Christiani,
raHiii pontificis sententia concilia celebrarc, necepi- et in petra, id est, Chrislo, Petrus, renovantur Eccle-
 64i t)ECRETALIUM COLLECTIO. C42
PKT. Tu es (sicut divinum vcraoiter testatur eloquiuni) f^ stolico culmini persolventes obsequium, ut ipse Do-
Petrus, et super fundamentum tuum Ecclesiaj co- minus pro^ccpit, et sanctorum decreta patrum sta-
lumnae, id est, episcopi qui Ecclesiam sustinere, ct tuerunt, cum lacrymis suggcrimusquod sinegemitu
propriis humeris portare debent, tibi sunt confir- cordis reticerc non valemus. Nam in tantum a
matcB, tibique claves regni coelorum comniisit, atque persecutoribus sanctae Dei Ecclesiae, nostrisque ini-
ligare et solvere, potestative quje in terra et qua? in micis persequimur, ut magis nos taedeat viverc quam
coelis sunt, Tamen profanarum hsere-
promulgavit. mori. Unde omnibus fatemurin tantum coresse
prae
sium, et impetitorum atque omnium infestantium nostrura vulueratum, utpropheticum illumplanctum
depositor, ut princeps et doctor, caputque omnium exoplemus,dicentes:«Quisdabitcapitinostroaquam,
orlhodoxae doctrina? immaculatae lidei existis. Igitur aut oculis nostris fontem lacrymarura, ut sedentes
ne despicias,pater, tuorum patrumpietatem, bonam- ploremus die ac nocte {Jer. ix, 1) ? » Eccc euim Ec-
que intentionem, et sicut illi patres ct prsedecesso- clesia Dei non levitcr perturbatur, colurana?que ejus

res nostros a multis liberaverunt oppressionibus et nimis iufestantur, atque a pravis amovcri horainibus
angustiis, ita nos liberare digneris. Nam fuit sem- nituntur, Christianorum vero voces ac gemitus epi-
per vestrae sanctae et apostolicae sedi licentia injuste scoporum longe lateque resonant, novitates insur-
damnatos, velexcommunicatos, potestalivesuaaucto-B gunt, calumniae crescunt, persecutio grassatur, pcr-
ritate rcstituere, et sua eis omnia reddcre, et illos qui ditio ntpopulorum; vestrumest enira nobis manum
eos condemnaverunt, aut excommunicaverunt, apo- porrigero, quia vobis comraissi sumus ; vestrum est
stolico punire privilegio, sicut etiam nostris et ante- nos defendere atque liberaro, nostrumque est a vo-
rioribus cognovimus actum temporibus. Porro et ipsi bis auxiUum expetere, vestris parere jussionibus.
primates qui episcoporum et summorum ecclesiasti- Prae nimio ergo dolere et gemitu omnia quae nobis
corum negotiorum causas suscipere debent in proe- instant, et nos infestant, necessario recordari, vo-
fixa Nicsena synodo sunt dinumerati, ne in posterum bisque siguificare noquimus. Ideo almum vcstrum
contentio ex hoc oriretur. sanctissime pater, pa- exoramus apostolatum, ut superius legem quse ia
trum abscinde blasphemias, et jactantiam vanilo- memorata iNicaenasynodo est promulgata, licet praj-
quorum, et insidiantium infestationes, nos et fra- dictorum insidiatorum et aliorum malorum homi-
ti'es nostros opprimentium atque pcrdere volentium, num, ut facilius episcopos Deique ministros valeant
qui ad vos quasi ad caput confugimus, ut vestro suf- iilaqueare deprevatione, sit suifocata reparetis, et
fulti auxilio liberemur, et vobis nobisque commissas quae necessaria fore cognoscitis vestrse sanctte sedis
luporum ore, Domino adminiculante,
Chrisli oves a auctoritate nos cunctosque fratres informetis, ut
antequam deglutiantur, eripiamus. Nec enim fas est ^ malorum insidias hominum vestrae fulti auctoritate
supplicum apostolicae sedis scripto, aut sine scripto illsesi, Doraino opitulante, evadere valeamus, quia
preces oblatas despicere, sed utcondecet et privile- non luporum praevidere ovium, sed pa-
est insidias
gium veslrse sedis est, et nos et illi canonicaliter storum. Scimus enim ut semper vestrae sedis prse-
convocemur, ct anle vos de nostris objectionibus sules primo apostoli, deiude successores eorum fe-
canonice cum omni probitate concertemus, sicutprae- cerunt vos universalis Ecclesiae, et maxime episco-
decessores nostri penes vestros fecerunt antecesso- porum qui oculi propter contemplationem etspecu-
res, et sicut canonica in praodicta sancta synodo do- lationem vocantur Domini curara gerere, ac de
cent instituta, et veluti paleativerbi per ventilabrum revelatione, et lege uostra assidue cogitare debere,
canonicae examinationis plenampurgationemin com- sicut scriptum est : « Beatus vir qui raeditatur in lege
muni consistentes auditorio de maturis, et nutrien- Domini die ac nocte {Psal. i, 2); » quae meditatio non
tibus catholicse Ecclesiae dogmatibus quse confirmant lectione per figuram litterarura tantura conspecta,
cor hominis, participatiouem paternarum consequa- sed exuberante in vobis Christi gratia in vestra
mur institutionum. Antiquis enim regulis censitum cognoscitur conscientia immobiliter insita et nuUa-
est, ut quidquid, quamvis in remotis, aut longin- t\ tenus de vestro corde recedente lege Christi Dei
iquis positis provinciis super episcoporum quereiis, Domini sacrosancta, sicut in psalmo dicit propheta :

laut accusationibus ageretur, nou prius tractandum « Os justi meditabitur sapientiam, et lingua ejus
vel accipiendum esset, quam ad notitiam almae sedis loquetur judicium, lex Dei ejus in corde ipsius {Psal.
[vestrae fuisset pronuntatio prolata, quaj infirmaret, xxxvi, 30), n non atramento, sed spiritu Dei vivi
laulfirmaret, indeque suraerent norraara, undeEccIe- vestra in arcana mente conscripta neque in tabulis
piai sumpsere praedicationis exordium, ne passim ab lapideis, sed in tabulis cordis carnalibus, sicut bea-
(insidiatoribus columnae everterentur Ecclesiae. Cer- tissimi apostoli Pauli ad Corinthios missa nos docet
tuni estenim eidera sanctae sedi vestrae in honorem epistola. Quibus prsemissis significamus Deo, placitae
bcatissimi Petri patrum decreta peculiarem decre- paternitati vestrae, dievn Kalendarum Augustarum
• isse reverentiam Dei pro rebus inquirendis atque indictionis quartsc uostram humilitatem divina gra-
ielerminandis quas sollicite decet justeque ab ipso tia suo, ut praecepit, muuere praeveniente vestris
ua^sulum examinare vertice apostolico, cujus solli- sanctis ac Deo dignis precibus in sancta Komana
;itudo semper fuit et est tam mala damnaro, quam Ecclesia pontificalis honoris accepisse consecralio-
':>robare laudanda. Quocirca humiilimum vestro apo- nem et stolam, iu quo dignilati» fastigio, ut a Deo
Patbol. CXXX. ^i
 .

«4:1 APPENF). AD S.*EC. IX. — ISIDORI MERCATORlS G4-4

omnipotente regamur altissimo et a malis omnibus ^ snmmo s^^eculo gi-atiu Doi oslis positi, attendere eos
liberemur, ut non sacerdolale nomen tantum, sed et oppnmere oportet qui in fratres sediliones et
Chrisli Domini Dei nostri protegente auxilio, et scandala excitant, ideoque exoramus, ut minimo
mcritum habeamus, vestris sanctis ac Deo accepta- despiciatis humilitatis nostra! et omnium orienta-
bilibus nos comniendantos orationibus poscimus, lium urthodoxoi-um sacerdolum et populorum affli-
quatonus et vcstris doprecationibus pro uobis ad ctiones et dcprecationes cum lacrjmis oblatas ; sod
Deum effusis muniti,et eruditionibus bonis instructi, sicut lumiuaria universo mundo verbum vitDe reti-
digni efficiamurcumomni nobis populo Christiano neules, introductas cxstinguite tenebras nefandiss;-
commisso illaesi protegi velamento divino. Ad morum insidiatorum, tomporibus etiam noslris
salutationem ergo vestrse sanctre et honorandic procaciter germiaatas, quatenus funditus exstincta
paternitatis vicenostra benedictum humilem no- hujusmodi caligine Lucifer nobis resplendcat por
strum fratrem, vestrum episcopum, et Alexandrum vos, sanctissime pater, et dogmata definitio omnes
pi-esbyterura, Crispinum quoque diaconem vestros laetificans, quani gloriosi Ecclesiae sancti patres per
1 58 famulos destinavimus, quos postulamus cele- propria piissirae dograata in eeteruEe vitae firmara hffi-

riusnobis a vestra beatitudine persolvi, ut vestris co- reditatem pra;dicasse noscuntur, et subscriptio. In-
hortationibusroboratietvestrisregulisinformati,ini-B cokmiom te et boncplacitum Deo, sanctissime pater
micis videhcet compressis, ad proprias prudenter con- patrura, orantem pro nobis Dominus custodiat in
solativaleamus ecciesias ante hiemem Deo propitio sevum. Amen.
remeare. Vestrum est quippe, pater sanctissime, Rescriptiun Felicis papa; ad eosdem.
canonica districtione sollicite ecclesiastica? regulse Reverendissimis atquc dilectissimis fratribus
adversantibus et fratrum insidiatoribus obviare, nec Athanasio et universis .^gyptiorum, Thebaidorum.
permittere noviter dici quod patrum venerabilium Lybiorum episcopis in sancta Alexandrina synodo
auctoritas omnino non censuit. Nos enim bumiles congregatis, FEHxalrase Romana" urbis etuniversalis
corde qua; recta sunt, adjuvante Domino,sapientes, Ecclesia? episcopus, et sancta synodus qu«in urbem
uno vinculo charitatis vobiscum sumus constricti, Romam convenit in Domino, salutem. Sacram
veram fidem nc religionem catholicam in omnibus vestram synodicamepistolampergratiam sanctiSpi-
fortiter dofensantes. Studiosius itaque a catholicis rittis et Deo placitura studium conscriptam vcstrse
improbis probe resistere innitendum est, ne tor- a Deo honorandai sanctitatis gratia libenter susce-
pentes desidia oppressi culpse taciturnitatis tenea- piraus, atquc instanter in synodo recitare per sin-
mur obnoxii, et quasi favorem impendentes judicc- /-, gula jussiums ot omnes inleuLe ejus coIUgere verba
mur, dum adversa catholicffi fidei propulsare ncgligi- C^jussimus, super quce dum Isetari sperabamus et cu-
mus, unde dictum est Negligere quippe, dum possis
: piebamus, versa est in luctum cithara nostra, et
conturbare, perversos nihil aliud est quara fovere, cantatio in prolationem, et orane totius synodi gau-
nec caret scrapulo societatis occulta; qui manifeslo dium in moerorem trauslatum est, quia non decue-
facinori desinit obviare, liquet, doctor sanclissime, rat ut hi qui corpus Chrisli quotidie proprio con-
venenosa serpentium sine simplicitate astutia dum tantam paterentur persecutionem, quo-
ticiunt ore,
manifesta est dolosa iniraicorura fallacia. Succur- niam Deus noster salutem providens generis humani,
rite, qusesuraus, oppressis, liberate nosdemanu per- mandavit persecutiones non fieri,neque fluctuationos
sequentium, ut cum beato Job cantetis: « Henedictio inferri, nec invideri laborantibus in agro Doraiuico,
perituri super rae veniebat, etcor vidua; consolatus neque dispensatoros niagni rogis vexari autoxpolli.
sum ;
justitia indutus fui et vestivi me sicut vesti- Quiescite, inquit sancla uiagna Niccena synodus, et
mento et diademate judicio raeo ; oculus fui caeco noiite persequi eos qui Dco perfecte ministranl et
et pes claudo, patcr eram pauperum, et causam sincera voluntale Dei superni maudata custodiunt,
quam nesciebam diligentissime investigabam. Con- et nostris legibus suhjugontur, quia nec deccl. nec |

terebamraolasiniquietdedentibusearumauferebam D oi^^lo palitur ut iniqui et carnalos spirituales perse-

prffidam iJob xxix, 13-17), » et reliqua. Nos enim quantur ; omnis enim qui resistit alicui nuuc ver-j
quos tua maxima exspectat cura, id est, omnes tendo, nunc celando veritatem, mentilur adversus
episcopi praecipue tuum mereri debemus judicium, eum contra quem litigat, ot qui infcstus osl alicui
el non ab aliis devorari. Merito ergo nos Domini omnia sicut lioslis agit, ct insuper loqui contondit.
causa respicit saccrdotes,
si silenlio faveamus errori. Vos enim monomus, fratres, in speculis essc de-
Siquidcm corripiantur hujusmodi uoc sit liberum bere, ut inquaulura potestis et Dorainus auxiliura
eispro voluntate facere judicium, desinatnovitas la- dederit, talibus nosti^a apostolica vestraque auctori-
cessero vetustatem, dcsinat ecclesiarum quielem in- tate resistatis, noc quisquam vestrum a fratris auxi-
quietudoturbare,uam utoraues motropoiitani velro- lio se subtrahat, sed pro viribus pivostet adminicH;
liqui episcoi)i sua odia, aul viudictas iu roiiquos epi-
lum. Quoniam licot pnu'i silis, si uuaiiiiues fuoritjj
scopos cxcrcoro uon valoant, ideo nomiuatim in Ni- nullatcnusjustitia sutiVagaute,Domiuoquoqucop«
cauia syuodooxpressi suntprimates, quireliquoscpi-
fcrente, supcrabimini, quia funiculus triplex diffic
scoposaudire etjudicaredebeant, neulla frausin ju- rumpitur. Nam si ofliciis swcidaribus humana lcij

dicio episcoporum possit irruerc. Vos crgo qui in subvenit, quanto raagis ecclesiasticis ct Domiui saj
 fiio DECRETALIUM COLLECTIO. 646

cerdoUbus maximeque divina atque cathoiica lex ^stituatur, et postea non statim, sed diu, et per spa-

suflragari debeat? Ait enim divinum de episcopis tiosa tempora suis potestativc disposilis, et ad suam
eloquiuni, « Qui vos tangit, tangit pupillam oculi mei necessitatem pro?paralis, ad tempus veniat ad cau-
(Zach. II, 8). )) Et si saeculares humana multipliciter sam, et, si juste visum fuerit, accusatoribus respon-
explorantur homines lege et requisitiones atque in- deat suis. NuUi infami atque sacrilego de quocun-
ducife eis multorum mensium conceduntur ne injuste que liceat ncgotio adversus religiosum Christianum
damuentur, quanto magis episcopis qui proximiores quamvisbumilisservilisquepcrsonasit, testimonium
sunt Deo, et super lios constituti positique in coe- dicere, nec de qualibet re, inscriptione, actione aut

lesti miiitia qufp impensius ponderauda est, tempora Cbristianum impetere. Si episcopus legitime accusa-
sunt concedenda multo ampliora, ne a quibusdam tus, et supradicto ordine ad concilium canonice con-
graventur aut opprimantur, vel subito damnentur. vocatus fuerit, aiisque ulla trepidatione ire debebit,
Incipiamus ergo, adjuvante Deo et sancto Petro apo- et si ire non potuerit, per se legatum ad synodum
stolo, per quem apostolatus et episcopatusin Cbristo mittat. Nullai causse a judicibus ecclesiasticis au-
capit exordium, quoniam plures saepe emerserunt diantur quse legibus non continentur, vel quae pro-

causte quae in quibusdam non erant causae, sed cri- bibilaj esse noscuntur. Si quis aliter non acquieve-
mina, quia magis ut comperimus iniquitate quam B i'it, nisi ut episcopum accuset supra taxato hoc
charitate fratribus sunt impositaj. Et ut de csetero tenore afgere debebit, quia aliter rata non potest
sollicitudo sit, ne talia deveniant, capitula qutedam accusatio existere : tunc primo accusati causam ac-
a sanctis patribus, tam in Nicaena synodo quam et cusator apud primates canonice deferat, nec a com-
in hac sede constituta ponamus, quibus fratres et munione prohibeatur accusatus, nisi ad electoi'um
coepiscopi nostri fulti, insidias inimicorum auxiliante judicium canonice convocatus infra tres aut sex vel
Domino valeant evadere, et prout Dominus posse plures menses, pro suis rationem redditurus venire
dederit, paucioribus tantorum malorum verbis imi- distulerit; quod si probare potuerit quod non nolue-
temur compendium, et strictim quae in volumine litte- rit, sed non potuerit venire, nibil ei nocebit. IUe
rarum vestrarum comperimus, retractemus, et alia vero qui vi aut timore a sede pulsus, aut suis rebus
nonnuUa instantis temporis necessaria, prout peti- exspoliatus fuerit, nisi prius vocetur ad synodum
tis, ponamus. Est namque synodicis decretum insti- quam ei omnia legibus redintegrentur, et tamdiu iu
tutis, ut nemo episcopum penes seeculares arbitros sede propria pacifice et potestative cuncta disponens
accuset, sed apud summos primates. Si quis adver- resideat, quamdiu expulsus vel expoliatus carere
sus episcopum causam habuerit, non prius alios epi visus est re])us. Cum autem ad judicium venerit, si
scopos adeat ut eum accuset, quam familiariter ei ^ voluerit et necesse fuerit, induciae ei et petenti a pa
suam indicet querelam, et ab eo aut justam emen- tribus constilutae absque impedimento concedantur,
dalionem aut rationabilem percipiat excusationem, et judices a se electi tribuantur, ut in loco unde est

et ipsa nos instruente Veritate : « Si peccaverit in ille qui accusatur, aut si alibi alicujus temerariae
te frater tuus, et corripe eum inter te et ipsum
vade raultitudinis vim metuerit, locum sibi congruum
solum; si te non audierit, adhibe duos vel tres eligat, quoabsque timore suos,si necessitas exposce-
tecum, et si non vos audierit, dic Ecclesiae [Matth. rit, testes habere et absque impedimento suam ca-
XVIII, 13-17), » id est, accusa eum publice et non nonice sententiam finire valeat, quia multa persub-
prius, et rehqua. Si quis episcopum post haec elege- reptionem venire solent. Ut testificandi vel accu-
rit accusare, summis primatibus episcoporum suam sandi licentia denegetur qui Christianae religionis et
indicet causam, et non saecularibus, qui magis ad nominis dignitatem, et suse legis, vel sui propositi
pacem quain ad judicium eos revocent, ut chari- normam, aut regulariter prohibita neglexerint. Mul-
tas iu omnibus et ab omnibus custodiatur. Si prima- tum derogatio praevalet quando derogator creditur,
tes accusatores episcoporum cum eis pacificare fa- ideo variis detrectationibus atque accusationibus
miliariter minime potuerint, tunc tempore legitimo r\ non decet labefactari primatem, sed magis patrum
eos ad synodum canonice convocatam non infra regulis roborari, nec facile aut indifferenter susci-
I
angusta tempora canonice convocent, et non pere accusationes praesumat, dicente Domino Non :

i prius quam eis per scripta significent, quod eis op- suscipias vocem mendacii; sed prius probare debet
pouitur ut ad responsionem praeparati adveniant. suspicionem et causam aut quo animo hoc faciat, et

Nam si aut vi aut timore ejecti, aut suis rebus postmodum suscipere, quia veritatis professionem
exspoliati fuerint, ncc canonice evocari ad synodum propinquitatis, inimicitiae, timoris, amoris, odii et cu-
possunt, ncc respondere aemulis debent antequam piditatis intentio impedire et adversa fratribus irro-
canonice restituantur, et sua eis omnia legaliter gare solet. Personte accusantium tales csse debent
reddantur. Si quis episcoporum fuerit suis rebus quarum tides et conversatio et vita probabilius et
eispoliatus, aut a sua ecclesia vi aut timore expul- absque reprehensione sit, ct quac omni careaut
sus, quod omni Christiano nomini est inimicum, suspicione, quia et hoc te praisente, ut bene nosti,
oportet et decet episcoporum propositum semper in Nica-na synodo propter malorum homiuum infesta-
prima fronte cedere, ut omnia quae abiata sunt po- tionem ab omnibus deliuitum est, licet piavorum
testati ejus legaliter reddantur, et prsesul prius re- hominum insidiis siat hsec alia quauiplura delela.
Ri^ APPt:>D. AD S/EC. IX. — ISIBORI MEKCATORIS 648
Primates illi ct non alii sint quam iu Nicoena synodo ^ stituantur. Ipsc eaim ait Dorainus : « Quaicunque sol-

suiit constituli. RcUiui vcro qui metropolis leneant veris super tcrram, erunt soluta in teiTa ct in coelis

sedes, archiopi^copi vocanlur,ct non primalcs,salva [Matth. XVI, 19). » Quoties cpiscopi se a suis com-
inomnibus aposlolica? sedis dignitatc,quce eiab ipso provincialibus, vel a metropolitano putaverint nrffi-

Domino cst concessa, ct postca a sanctis prioribus gravari, aut eos suspectos habuerint,raox Romanara
roborata. Primo scmper in omni cpiscoporum ac- appelIcntScdcm,adquamcosabsquc ulladetentione,
cusatione vita, persona ct conversatio aceusantiura autsuarum rerum ablatione, liberc irc liceatct duin
enucleatim inquiranlur, et poslmodum ea quse obji- pra^dictam Uomanam matrem appellaverint eccle-
ciunlur lideliter pcrtraclentur, quoniam niiiil aliler siam, autabcaseaudiriexposcerint, nulluseosautex-
fieri debct, nisi impelitorum prius requiratur fldes. communicarc, aut eorum sedcs subripere, auteorum
Personoe vita et actus disculiantur, quia non debet vim inferre pra;sumat, an-
res auferre, aut aliquam cis
pravorum aut insidiantium hominum pernicie vita tequam eorum causa Romani pontificis auctoritate fi-
lacerari innocentium. Sane ssepissime boni a malis niatur. Quod si aliter a quoquam prgesumptum fue-
disperguntur qui non cessant suiscalamitalibusaliis rit, nihil erit, sed viribiis carebit. Nam nec hoc
derogare. Ideo summopei'eprovidendiim est,neha?c pcrpcram proesumimus, sed et ipsura in Nicaena sy-
liant. Nullus scrvus, nullus libertus, nuUus infidus, B nodoconstilutum et antecessorcsnostrosegisse bene,
nuilus criminibus irretitus, nullus calumniator, nul- Athanasi, nosti, quoniam qnando tu et Paulus Con-
Jus qui inimicitiis stuiet, miUus qui frequentcr stantinopolitanus, AscIipiusGazajet LucianusAndrio-
litigat, et ad accusandum vel delrahendum est polites ab orientaUbus episcopis, inconsulto sancloe
facilis, nulla infamis persona, vel omnes quos memorite Julio preedecessore nostro, damnati estis, et

ad accusanda crimina publica leges publicse non ad eum quasi ad lotius orbis caput (ut semper huic
admittunt, permittantur episcopos accusare, quo- Sedi sancta; licitum fuit) confugistis, cognita eorum
niam accusatores et accusaliones quas legcs sseculi nequitia et vestra justitia, vos in communionem sus-
non recipiunt, qua ratioue sacerdotalis eas i'ecipere cepit, et omnium vestrum curam gerens, proptcr
debet ordo, invenire nequeo, cum heec 159 ^^ '" Sedisproprioe dignitatcm suas singUIis reddens eccle-
Nictena synodo prohibita sinl, et illi magis ab sias orientalibus scripsit,culpans eos quod non recte
istis, non isli ab illis judicari debeant, et Apostolus tractassent, viros inculpabiles de suis ecclcsiis expel-
dicat : SpiriLualis judicat omnia, ipse vero a neminc lentes et constituta Nicoeni concilii minime conser-
judicatur. Haereticiaquibus nimium opprimimur ex- vantes. De quibus ad certum dicm nonnullos sibimet
communicatique homicida^, maleflci, fures, sacri- _ adesse praecepil, ut dc talibus prsesumplionibus cer-

legi, raptores, venefici, adulteri, et qui raptum fe- tam redderent rationem, et coram eisosLendcretju-
cerint vel falsum testimonium dixerint, seu qui ad stum se siiper eis protulisse decrctum. Interminatus
sortilegos magosque concurrerint, nullatonusadac- cst etiara non talia deinceps fratres esse passuros, et

cusationem vel ad testimonium erunt admittendi,nec nisi ab hujusraodi proesumptionibus ccssarent, a

ita in ecclesiasticis agendum est negotiis sicut in propriis esse gradibus eos reccssuros. Tali enim hu-
stecularibus. Nam in sa^cularibus postquam legibus jussanctaeSedisprivilegiotu et fratres tui proprias re-
vocatus venerit, et in foro decertare coeperit aliquis, cepistis ecclesias cum omnibus sibi pertinentibus. His
non licet ante peractam causam recederej in eccle- cnim ct aliis quauiplurimis documentis manifestum
siasticis vero dicta causa recedere licet, si necessc cstnullum damnari, aut suis cxspoliari rebus dcbere
fuerit aut si praegravari viderit. Quolies episcopus episcopum qui hanc sauctam Scdem interpcUaverit,
super cerlis accusatur criminibus, si tales fucrintac- aut sibi defensalricem ascivcrit, donec judicium de
cusatores qui justc et canonice recipi debeant, legi- eo nostrae apostolicoc auctoritatis, hoc est principis
tima in synodo suo in tempore congrcgata ab omni- apostolorum Pctri, agnoscat, quia solummodo Chri-
buscanoniceaudiantur qui sunt in provinciisepisco- slus Jesus huic sancla! Sedi, id est aposLolica; hoc fa-
pis; quod si legitimi non fuerint accusatorcs non F) ccrccommisit, utputc quoniamsolusatquc proomni-
fatigetur episcopus, quia sacerdotes ad sacrifican- bus i)ra!fatus princcps apostolorum crcditus csl, at-

dum vacare debent, non ad litigandura, nec illi qui que percipcrc nieruit a rege rcgumChristo Dco cla-
throni Dei vocantur pravorum homimim insidiis tur- ves rcgni coclorum. Dc induciis vcro opiscoporum
bari debent, scd liberc r.hiisto Duiuino famulari, super quibus cousuluistis, diversas a patribus rcgulas
quanquam coniprovinciaHbus cpiscopis una cum co- invcniinus institulas, quidam cniin ad repelleiidu

rum mctropolitano, sum provincia^ causas cpiscopo- imperilorum machinamenta ct suas prajparandas
rumliceatconcorditeragitare.nontamensicutinproe- responsioncs et tesles confirmandos, et concilia epi-
dictarepraisenteconslitutumestsynodolicetdefinire scoporum atque amicorum quaerenda, aunum aut
absquo Romani pontificis aucloritate; quod si secus sex mdndavcrunt mcnscs conccdi; quidam autem
aquibusdam pra^sumplum fiicriL.ipbi qui hoc ogerint annum in quo plurimi concordant, minus voro
sua;pra;sumptiouis suscipiant damiium, ct illi quiab quam scx incnses non reiicri, quia ot laicis lia?C

eis perperain cxcommunicati aut (lamuati fuerint, indulta sunf, quanto magis Doinini sacerdotibus,
auctorilate hujus s^uicla; Scdis et beati pr;eceploris .\am ct noslris anteccssoribus atque reliquis san-
poslri clavigeri Petri poLestato solvautur, atquc rc- clis patribus multolies iuhibiLum est, uc quil
 »

649 DECRETALIUM COLLECTIO. «SO

noniini sacordotibus detracliones irroget : quanto A definitionem sine quaJam nocumcnt; pra-suinj^tione
magis accusationes non ex radico charitatis pro- utiqueconservarent,quoniamdicitsacrumeloquium:
latas. Quiescitc, inqniunt, et nolitc persoqui C03 Concilium bonum conservabit to et mens bona cu-
qni perfecte Doo minislrant, quorum orationibus et stodiet tc. Non enim de fontibus salutiferis spiri-
recedentium a Deo ange-
teri'ena bella sedantur et tualiler ad inquisitionem ceternBe vita; proceduntla-
lorum pclluntur incursus, quiqne omncs da;moncs Ics accusationes et detractionos, atque ideo compe-
qui corrupti snnt precum ossiduitate confunduut. tenter nos beatus Paulus admonens ait. « Non de-
InducicS namque non sub angusto tcmpore, sed sub bcrc plus «apere quam oportet sapere, sed sapere ad
longo spatio concedenda? sunt, ut accusati sc praj- sobrietatem (Rom. xii, 3). » In detinitione pietatis
parare et univcrsos communicatores in provinciis perdurantcs qui enim hanc prcEtereunt non tantum
:

positos convenire, ct testes prceparare, atque contra la^si sunt decidentes a corroboratione sua, sed insi-
insidialoresse pleniter arraare valeant. Judices enim pientijE suff' dereliquerunt hominibus memoriam,
ct accusatores tales esse debent, qui onini careant ut his in quibus poccavcrunt, minime latere potuis-
suspicionc et ex radicc charitalis suam desiderent scnt, gloria enim etcontumelia in loquela et in lin-
promere sententiam. His ergo tamlcgaliler quam et guahominis casus illius cst; ideoquc conveniens est
canonice prolatis, etiam omnium Christianorum reve- B hanc quideni ostensionem reprehcnsioni illorum
rentiam congaudei'e deposcimus, spirituali intercc- nostrisactibus insori ne ulterius jam talia patiamini,
dente dilectione et timore Dominico per quera hu- seminantibus illis zizania et scandala, sed Isetari in
mana removetur offensio, et ecclesiarum aedificatio officiis et dogmatibus vestris mereamini. Igitur eru-
proponitur univer5is,ut magis universi ad sedificatio- bescant, talia et hujusmodi blasphema subtrahere fe-

nem fratrum laborent quam ad damnationem, quum stinent, si noluerint a sacerdotali nostro collegio se-
ait Dominus : « In hoc cognoscent omnes quia mei gregari, et a totius Christiani populi societate di-
estis discipuli si dilectionem habueritis adinvicem velli : licot namque de his plura et pemecessaria
[Joan. xiH, 31). » Jam enim formam dedimus et a quse in decretis Sedis apostolicaj et ab apostolis
praedecessoribus nostris datam esse cognovimus, ut eorumque successoribus nostris, videlicet praede-
si quis se esse aguoverit Christianum, illud servet cessoribus statuta inveniuntur, dicere et conscribere
quod ab apostolis noscitur esse contradictum, di- potuissemus, tamen melius nobis visum est ut epi-
cente apostolo Paulo : « Si quis vobis annuntiaverit stolara oratione claudamus. Dous omnipotens et unus
praeter quod accepistis, anathema sit [Gal. i, 9) » ; unigenitus Filius et Salvator noster Jesus Christus
Christus enim Dei Filius Dominus noster humano hoc vobis tribuat incitamcntura, ut oranibus fratri-
p
generi propria passione salutem plenissimam condo- bus et coepiscopis nostris quibuscunque tribulatio-
navit, ul nos liberaret. Et si Deus intantum nos nibus laborantibus totis succuratis viribus et cum
dilexit, ut etiam proprio Filio non parceret, sed pro ois compatientes crucem ejusdem Domini Salvatoris
nobis omnibus illum Iraderet, ut nos liberaret, ut portetis, ut vori ipsius discipuli coram omnibus ap-
quid nos non diligimus fratres, aut eos temei'e judi- pareatis, ut et vos et qui vobiscum sunt hic et in fu-
camus, cura prtedictus dicat Apostolus, « Nolite ju- turo possideatis meliora, « qua? oculus non vidit,

dicare invicera, sed hoe magis judicate, ne ponatis nec auris audivit, nec in cor Iiominis ascendorunt,
offendiculum fratri vel scandalum ? » [Rom. xiv, 13.) quse prajparavit Deus diligentibus sc [lCor. ii, 9); »

Nam si illi qui fratros diligunt, ex Deo nati sunt et por Dominum nostrum Jesum Christura, per qucm
vident Deum, quid ergo erunt illi qui eos perse- et cum quo omnipotenti Deo Patri gloria in ssccula
quuntur, eteosdetrahendo, machinando, accusando, sfficulorum. Amen. Valere vos opto, fratres chai'is-
infestando damnate moliuntur ? Si illi filii Dei, pro- simi. Data Idus Februarii , Agario et Juliano viris

cul dubio hi filii suntdiaboli, qui semper « sicutleo clarissimis consulibus.

rugiens circuitquonrens qucra devoret (i Petr. v, 8),
De oppressionc Arianorum.
ita fratres insequuntur, ut perdant qui vero adju- J)
:

vare fratrcs refugiunt majus peccatorum onus ac- Felix sanctai universalis Ecclesia^ papa, atque per
quirunt, ct fraternitatis solatio rei exislunt; « vse, gratiam Dei catholicaj et apostolica; Ecclesia? urbis
inquil propheta, qui potnra dat amico suo, mittcns Romae episcopus, una cum sancto concilio nostro
fel suum \llabac. ii, lol. » Et iterum sapientissimus roverendissimorum sacerdotum huc nobiscura con-
Salomon ait, « Quoniam quiloquitur iniqua, non po- vcnientiura in confirmationc piisnmorum catholicoe
test latere, ne praetcriet illum corripiens judi*iura Ecclesiaj dogmatum et relevatione oppressorum fra-
(Sap. i, 8).» In ('.ogitationibus ergo impii interroga- trum coepiscoporum videlicet nostrorum qui rectam
tio erit, sermonum autera illius ad Deura perveniet Nicffini concilii tencnt fidem, et fratres non infc-

auditioad correptioncm iniquitalum illius, quoniam slent, univcrsis spiritualibus fratribus nostris et re-
auriszeli audit omnia, et tumultus murmurantium liquis in sacerdotali collegio Domino consecratis,
non abscondctur; hwc cnim si amplecti voluisscnt, atque orani plenitudini Ecclcsia; catholicoe gratia
proprio et sano sensu ad reprobum sensura minimc vobis ct pax multiplicetur in conforlatione ct sancti
laberentur, sedper Dei timorera sermonum suorum Spiritus comraunionc, quatenus in co proficicnlcs
prtecaventes custodiam, piam s^nctorum Patrum a gloria in gloriam « virtutes annunlieirms ejus qui
 631 APPEND. AD S.flC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 6.^2

de tenebris nos vocavil in admirabile bimen siinm A cxxxii, 1). » Spirituali dico habitaculo et concordia

(I Petr. n, 9) » « apud quem non cst transmntatio, qu8R in Deo est, et unitate fidei hujus delectabilis,
nec vicissitudinis obumbratio [Jac. i, 17). » Portate, secundum veritatem inhabitacuh quae videlicet in

fratres, hortaniur perseculiones el tribulaliones pa- Aaron magis decorabatur atque sacerdotalem in-

tienler ut ejus inveniamini filii quem quotidie pa- duentibus dignitalem, sicut unguentum super caput,
trem vocatis Deum in ccelis, et in eo vincatis omnia, principalem intellectum irrigans, et usque ad ipsam
qui propter nos vicit omnia; « qui etiam proprio extremam scientiam deducens in hoc habitaculo
Filio suo non pepercit, sed pro nobis omnibus tra- bcnedictionem et Eeternam vitampromisit Dominus.
didit illum {Rom. viii, 32). » Imitatores quoque Dei Hujus ergo propheticae vaticinationis meritum am-
convenit in omni verbo et opere imitari Deum,ideo- plectentes, fraternam prsesentem syllabam exposui-
que illud oportetnos dicere quod ipse de se perhi- mus minime quaerentes
nostra propter charitatem
l)uit Dominus, «veniet princeps hujus mundietin me Non enim detrahantibus bonum est
aut quaesituri.
nihil inveniet (Joan. xiv, 30), » venerunt et illi qui detrahere, aut palo secundum vulgarem fabulam
vos et nos persequuntur, quia vos sine nobis perse- excutere, palum absit. Non sunt nostra ista, qua-
:

qui non possunt, quia unius Dei membra sumus, propter hoc avcrtat Divinitas. Non sunt edocti ha-
ctunum illius sacerdotium per ejus sanctiticationem B bitns nostri ita vincere, sed in patientia longanimi-
retinemus, et in nobis de suis nihil invenerunt, tatis et spiritu humilitatis, quia sicut per duritiam
quia quidquid sumus gi-atia Dei sumus, licet pro- minime (ut prophetice dicamus) purgatur nigella,
pterea calumniari nos irrationabiliter studuerint ita nec pacis soporatus fructus intelligentise per
quod facere solent inimici, suam ex hoc cooperire asperitatem exprimitur; propter hoc enim verbo-
dementiam properantes, quatenus per mendacium rum supportavimus colaphos ut aut paulati va-

veritatem valeant obumbrare. Scripsi enim vobis, leamus eum imitari, qui propter nos se humiliare

inquit Apostohis, per multas lacrymas ut non con- dignatus est, et extremae ilhus ultionis per hanc

tristemini, sed ut sciatis quam charitatem abun- plagam verba deciinemus. Audiamus ergo et con-
dantius habeo in vobis ; etenim detrahentibus de- sentiamus Ecclesiae oratori qui per linguam Spiritus
trahere non est bonum, ut non ad ea quee scripta clara voce exclamat dicens : « Omnia vobis in chari-
Non
sunt commoti injuriae certamen deficiamus. tate fiant (I Cor. xvi, 14).» Ergo sive quaerimus,

debemus omninotimere opprobrium hominum, ne- sive tantummodo dicimus, et tantummodo audimur
(lueeorumexprobrationibusvinci,quoniamhocnobis charitas intercedat, ars aliqua existat ad compo-
Dominus jubet per Isaiam prophelam dicens : « Au- p sitiones concordiae boni et conjunctiones. Oportet
dite me qui scitis jiidicium, popuhis meus, in quo- enim de Deo qua:?rentibus nobis spiritum rectitudi-

rinn cordibus lex mea est, nohte timere opprobrium nis mentis nostrae dinumerantes intentiones tera-
Iiominum et blasphemias eorum ne timeatis (Isa. plum pacifice inhabitare in eum propter Deum, qui
Li, 7). » Considerantes etiam quod in psalmo scri- per prophetam locutus est « Quaerens quaere et :

ptum est : « Nonne Deus requiret ista ! Ipse enim apud me habita (Isa. xxi, 12). » Speculum enim de-
novit abscondita cordis (Psal. xmi, 22), et cogi- dit nos Deus populo suo, et oportet eos qui a Deo

tationes talium hominum, quoniam vanaj sunt vana : sunt deputati sacerdotium adispici, ita in humili-

autem locutus est unusquisque ad proximum suum, tate gressus mentis adinvicem tendere, ut in melius
ft labia dolosa in corde , et corde locuti sunt a^dificentur hi qui ad nos respiciunt, quam (quod di-
mala, sed disperdet Dominus universa labia dolosa cere piget) per nostram discordiam seraitam pedum
•^gOetlinguammagniloquam. Qui dixerunt Labia : eorum concutere. Ad concordiam judicemus nos
nostra a nobis sunt, quis noster Dominus est ? (Psal. ipsos, et unum in charitatc sapiamus, humilitatcm
XI, 3-0.) » Nam si hsec in memoria retinerent mi- veneremur, per quam apprehendi solet allitudo

nime ad tantam prosilirent iniquitatem non enim ; spiritus. Si enim verborumamplius usque nunctaci-
probabihetpaterna doctrinahoc faciunt,sed utsuam £) quam garrulitatem dilexerimus, hoc qui-
turnitatem
cxerceant in servos Dei vindictain, scriptura namque dem bene habere arbitrati sumus, ne scriplis vostris
est : Via stulli recta in ocuhs ejus, et sunt viaj quse rcciproce respondentibus injuri;efomitemexcitemus,
videnlur homini juslae, novissima autem eorum de- el pusillanimitate dijudiccmur ab eo qui orania ad
ducuntad mortein. Nos enim, quihoc patimur, judici charitateni dirigcre promulgavit. « Oravimus vcro et

reservare debemus qui reddet unicuique secuudum tunc ostium circumstantiie labiis nostris (Psal.

opcra sua, qui etiam pcr ministros suos intonuit di- CXL, 3) » imponi vcrbum in sonitum concipere po-
cons, « Mihi vindiclam, ego relribuam (Rom.xii, 19).» tius quara verbum sonabile, et hoc tamcn mihi do-
Vos enira in rccta lide et pura ac bona succurrite vo- num est a Domino, « elfactus sum sicut homo non
luntate vicissira, nec aliquis a suppleincnto fratris audiens et non habens iu ore suo redargutiones
subtrahat manura, quoniam inhocait Dorainus «Co- [Psal. xxxvii, 1;)). » Scd quia tempus est loquendiet

gnoscent omnes quia mei cstis discipuli, si dilectio- teinpus taccudi, operio verbuin, et claudo ostiura
uemhabueritisadinvicom (Joan. xiii,35).» Unde ipse per taciturnilalcra coinpetenter exorans : « Doniinc,

per prophelam loquilur dicens : « Lccequam bonum labia mea aperies (Psal. l, 17), » « et respondeam
f-l quam jucundum habilare fratres in unum (Psal. exprobrautibus raihi verbmn {Psal. cxviii, 42), »
633 DECRETALIUM COLLIXTIO. eiii

licet dicentes quam quod audivimus el cognoviums

licet enim tacuissamus, non semper tacebimus ape- A
Domino claves verbi. Igitur directis in
a sanctis universalilius magnis apostolis eorumque
riente nobis
apocrisia- successoribus, et patres nostri enarraverunt nobis,
prsesenti beatitudini fraternitatis vestrse
et audientem pra;dicavimus ad supernam tendentes
riis qui post multas factas inter nos de ecclesiastica
fme ad vocationes. Nostrum est studium ibi pacis consti-
requisitione dissonantessermocinationes, in
tutio manet, his qui in stadio pietatis sunt bene
hoc pervenerunt, admonentes nos atque hortantes
unica gloria, intercessori tribuitur et corona, Deo
interpretari unius veri Dei nostri voluntatis intelle-
manifestati sumus qui judicat omnia et comprobat.
ctum alque bujusmodi interpretationem destinare
vestroe sacratissima; venerationi. Nos acceptam ha-
Non non ad contradictiones re-
jurgialiter stamus,
spicimus, nec favorcm inanem amplectimur, sed in
bcntes bona? conscientiBe praedictorum. venerabilium
vcrbo Dei propositi hujusmodi requisitionis resoUi-
virorum admonitionem, cognoscentes autem et quse
principatus apostolorum summitas docet paratos
quoniam paci
tiones fecisse dignoscimur, confitentes
Dominus Deus, ad alteriim nostrorum unitatem et
esse ad satisfactionem omni poscenti verbum de spe
dilectioncs conservavit in gloria ejus benignissimce
quK secuudum Dei timorem, mansue-
in nobis est

tudinemque adbonamscientiam temperantes, super

majeslatis. Omnem cum vestra beatitudinc in Chri-
„B sto e.Kistentem fraternitatem tam nos quam qui
tali tantummodo requisitione mentem nosti'am per
nobiscum sunt multum salutavimus. Data xiii Kal.
has syllabas exponimus, superfluas exercitationes et
verborum propter satietatem et prse-
Novembris, Philemone et Attico viris clarissimis con-
altercationes
sulibus.
sentis temporis incongruitatem declinantes ac prseca-
ventes, nihil omnino aliud intelligentes ac proferentes

EPISTOLA LIBERII PAPJS.

Ut nullus pro persecutionibus dum durare potest suam relinquat Ecclesiam.

Dominis sanctissimis et Deo amantissimis univer- suadeant. Scriptum namque est: «Quid retribuam-
sis episcopis Liberius episcopus in Domino salutem. Domino pro omnibus ijuoe retribuil mihi ? Calicem
Nihil est quod diu stare possit nisi Dei gratia. Cae- salutaris accipiam et nomenDomini invocabo [Psal.

tcrum nequitia diaboli contemptibile malum plenum cxv, 12). Tantum enim a nobis exigitur quantum
))
p
veneno mortifero sevit, qui sursum atque deorsum possumus famulatus nostri obsequio cominodare.
« circuit quserens quem devoret [Fetr. v, 8). » Unde quidemtanto nobis necesse est importunispra;-
Unde vigilare etsobrii esse ad orationes, etDeo pro- dicationibus insistere, quanto nobis perfectfe nego-
pinquaredebemus,et fatuas, Domino auxiliante, ho- tiationis creditur duplicata talentorum assignatio,
minum insidias, prout Dominus posse dederit, re- atqiie Dominica nobisadsuscipiendam ejus ivquiem
spuere, et patres sequi, et non transgredi torminos persuadet assertio. Suggestum namquc nobis est
patrum, non ut nostras ndinquamus dum ineispei'- quodpropraeteritislaboribus et infestationibusnon-
sistercaliquando valebimus ecclesiasticas, ut ad alias nulli vestrum assignatas sibimet a Dco comniissas
properemus, aut populos commissos negligerc, ut relinquunt plebes, et in futuro plures relinquerc ve-
quietem amplius quam pro eis elaborare, pro quibus lint eas quas tueri debent ecclesias, et pro ovibus
etiam animas ponere debemus, studeamus, quan- sibi commissis laborare negligunt, et monasterio-
qiiam multi nos persequantur et oves Chrisli dila- rum se quieti contraderefestincnt, et vacationem ab
ccrare desiderant, qui « quasi vestibus oviumappa- episcopatus laboribus eligpre, ot silentio atque otio
rent, intus autem suut lupi rapaces, quos ex fructi- vitam degere magis appetant, quam in his quae sibi

bus cognoscimus [Maith. vii, i5, 16). » Isti primoD commissa sunt permanere, dicente Domino : « Bea-
quidem videntur ex nobis esse, sed non sunt ex no- tus qui perseveraverit usque in finem [Matth. xxiv,

bis, si enim fuissent ex nobis, mansissent utique 13). » Unde namque est beata perseverantia, nisi

nobiscum. Qnando vero suam evomuerint impieta- de virtute patientiae ? quam secundum apostolicam
tem, dolum qui in eis est erumpentes et apprehen- pia-dicationem omnes qui voluerint in Christo pie
dentes infirmiores, et eos qui ad eloquia divina vivere persecutionom patiuntur. Ideoque, fratres

sensus iuexercitalos habent, secum eos contrahunt charissimi, non vos afflictionum amaritudo a pio
ad perditionem, subvertentes quos oportet praescien- mentis vcstrae proposito coarctet recedere. Considc-
tes cavere, ne malitia eorum quidern scducti abscin- rate namque quantapro absolutione nostri et libera-
dantura propria firmitate. Exacuunt enim linguas
« tione Creator, Dominusque et redemptor noster
suas juxta prophetae vocem, sicut serpentes. Vene- pertulerit, quibusve se contumeliis afficiendum fra-

num as[iidum sub labiis eorum [Psal. cxxix, 4). » diderit, ut nosa vinculis potestatis diabolicag libera-
Nec vos pigeat per temporales cruciatus pro Chri- rel. Attendite itaque vobis etomni gregi in quo vos
sti nomine laborare, sed cmolumenta futurae re- « Siiiritus sanctus constituit episcopos regere Eccle-
munerationis hujus saeculi vexationes tolerare per- siam Dei [Xct. xx, 28), » quam acquisivit pi'oprie
6S8 APPEiXD. AD S^X. IX.— ISIDORI MERCATORIS 630
sanguine, ut non sit qui vos dicipiataut scducat in
J^
creatura alia, magistro gentiumdocente, poteritnos
subtilitate sormonis, ut vobis plebes commissas re- separare a charitate Domini nostri Jesu Christi
linquatis, et aliqui proptermalorum opprobrium ho- {Rom. viii, 38, 39), et, quaj in ipso cst, recla fide.
minum quieti vostradatis, ut vos solummodo salve- Nolite itaque amittere confidentiam vestram, quie
tis et fiiios orphanos relinqualis. Apertissime cnim magnam habet remunerationem. Patientia enim
Spirilus sanctus pcr Apostohim dicit, « quia in no- nobis nccessaria est ad coUuctationes adversariorum,
vissimis temporibus recedent quidam atide et chari- quatenus fidem intemeratam usque in finem con-
tate, attendentes spiritibusseductoribus, etdoctrinis servantes repromissionem pcrcipiamus, quam repro-
daemoniorum, hypocrisi mendacii locorum cautcria- misit his qui legitime certare deproperant {Hebr.
tam habentium suam conscientiam(/r«m. iv, 1,2). » X, 3o, 36). « Adhuc omnino raodicumaUquantulum,
Propter quod hortamur vestram charitatcm excmplo 1 61 Q'ii venturus est venict, etnon tardabit [Hebr.
ejus qui pro nobis pati voluit, pi'omptos vos in cunc- X, 37). )' « Ecce enini judex ante januam assistit

tis ejus permanere servitiis, nec quidem quoquo {Jac. V, 9), » coronas hilariter promittens his qui
modo a commissa cura recedere, sed totis viribus in pro eo passionibus submittuntur. Quod si subtraxe-
commissis vobisnegotiisfortiter usque in finem per- rit sc quis, non placebit animse sua', sed cadet de
durare, quoniam beatus est qui perseveraveritusque t» promissione propter negationem. Nos autcm non
in fmem, nec laudatur initium, sed finis. « Nemo vos sumus subtractionis filii in perdilionem, sed fidei in

seducat inanibus verbis. Propterea enim venit ira Dei acquisitionem animse. « Propter quod assumite arma
iu fiUos diffidentise {Ephes. v, 6). » NoHte ergo effici Dei, ut possitis resistere in die malo adversus om-
comparticipes eorumdogmatum, neque communice- nes inimicos sanctte Dei Ecclcsifp ct vestros, et iu-
tis infrucluosis verbis illorum, magis autem et re- duite vos lorica justitiae, calceati pedcs in praepa-
darguite; quoniam coetus prffivaricatorum sunt, et ratione omnibus assumcntes
Evangehi pacis, in

extenderunt hnguam suam quasi arcum mendacii et scutum tidei, in omnia jacula nequis-
quo possitis

non veritatis, completum est in eis,quia de malo ad simi ignita exstinguere. Et galeam salutis accipite,
malum egressi sunt, et me non cognoverunt, dicit et gladium spiritus, quod est verbum Dei, pcr om-

Dominus. Veritatemenimnon loquentur, docuerunt nem orationem et obsecrationem radicati et fundati

enim Unguam suam persecutores ecclesiarum eorum- in solatio fratrum pro Christo Jesu Domino nostro
que sacerdotum loqui mendacium ut impie agerent {Ephes. VI, 13, 14). » « Sed et nunc, fratres, com-
« laboraverunt, et renuerunt scire me {Jer. ix, 6), » mendamus vos omnes Domino et verbo gratiae ejus,
dicit Dominus. « State ergo vos, dilectissirtii, super
p qui potest pcrficere et dare haereditatem vobis cum
vias, et videtc, interrogate dc scmitis Domini anti- omnibus sanctis (Act. xx, 32). » « Ipse autem Deus
quis, et vidcte quse est viabona sanctorum patrum, pacis et dilectionis det vobis idipsum sapere in alter-

ct ambulate in ea, et invcnietis requiem animabus utrum {Rom. xv, 5), » ut vobis invicem succurra-
vestris {Matth. xi, 29). » Sed et si patimini propter tis et non sitis divisi, ut unanimes uno ore, et uno

Christum, beati metum autem eorum netimue-

eritis, corde honorificemus eum in concoruia et consola-

ritis, ncque conturbemini, Dominum autem Deum tione fratrum, qui potest, confirmare nos secundum
sanctificate in cordibus vestris, ipso dicente : « No- Evangelium ejus juxta revelationem mysterii ajterni,

lite timere eosqui corpus occidunt, animam autem tcmporibus scilicct perpetuis, quibus vobis futuro-
lion possunt occidere, scd potius eum timete qui po- rum gaudiorumlargienda suntmunera. Summopere
tcst animametcorpusperdereingehennam. Nonne etiam considcrare debetis, quod hi qui fralribusin-
duo passercs asse vcneunt, ct unus ex illis non ca- vident, eosque damnare aut pcrdere cupiunt, perse

det super terram sinc Patre vestro ? Vestri autem ct suadogmatadestruunt; dieiteniinDominus: « Omno
capilli capitis omnes numerati sunt. Nohte ergo ti- regnum in se divisum non stabit {Matth. xii, 35), »
mere, mullis passeribus mchores vos estis [Matth. et omnis scientia et lex adversum se divisa non

X, 28-31). » Rememoramini crgo, fratres, eum qui D stabit. Ideoquc necessse cst ut concorditer salubres

talem suslinuit a peccatoribus adversus semetipsum suscipiatis hortatus, ct nihil per contcntionem agcn-
contradictionem, ut ne fatigemini animis vestris tcs, sed ad omne studium dcvotionis unanimes di-

deficienles, nondum cnim usque ad sanguinem cer- viiiis et apostolicis constitutionibus pareatis, el in

tavimus adversus peccatum rcpugnantes. nullo patiamini providenUssima canonum decrcta

Confidimus autem dc vobis, fratres charissimi, violari, quatenus ctNicajnorum canonum constituta,
nieUora ct viciniorasalulis, quia ncquc mors, neque ct quce a nobis vcl a pr.Tdccessoribus nostris sunt
vita, neque angeU, ncque principatus, neque potc- provide et salubriter decreta, intemerata, pcrnia-
slates, neque instantia, ncquc futura, neque forti- ncant in futuro.
tudo, neque altitudo, nequc profundum, neque

INCIPIUNT DEGRETA DAMASI ?A?JE

Epistola ejusdem ad Paulinum Antiochenum II. Quod unus sit Christus ante sa^cula ex Patre
cpiscopum. natus, ct in tempore ex Virgine oditus.
I. Quod intcgrum homincm susceperit sine pec- Dilcctisssimo fralri Pauu-ng Damascs,
cato.
657 DECRETALIUM COLLECTIO.
Per filium meiim Vitalem ad te scriptadirexeram, j^ thematizamus eos qui duos filios asserunt, unum
liiae voluntati et tuo judicio omnia derelinquens, et ante saecula, et alterum post assnmptionem carnis
per Petrum presbyterum indicaveram me in articulo ex Virgiue. Anathematizamus eos qui pro hominis
jam perfectionis ejus aliqua ex parte commotum. anima rationali et intelligibili dicunt Dei Verbum in
Unde utnullus tibi scrupulus resideret, ne volentes humana carne versatum cum ipse Filius sit Verbum
forsitan Ecclesiae copulari tua cautio prseblaiida dif- Dei, et pvo aniraa rationali et intelligibili in suo
ferret fidem, raisimus nostram, tam tibi, qui ejus corpore fuerit, sed nostrara, id est, rationalera et
fidei coinmunionique sociaris, quam his qui in ea intelligibilera sine peccato animara susceperit atque
subscribentes tibi et nobis per te voluerunt sociari, salvaverit. Anathematizamus eos qui verum Dei
dilectissime frater. Quapropter si supradictus filius FiUum extensione aut collectione et a Patre separa-
meus Vitalis et hi qui cum eo sunt tibi voluerint tum in substantivum et in finem habiturum esse
aggregari, primum debet in ea expeditione fidei contendunt. Si quis non diierit semper Patrem,
subscribcre quse apud Nicseam pia Patrum volun- semper Filinm,semper Spiritum sanctum, anathema
tate firmata est. sit. Si quis non dixerit Filium natum de Patre, id

I. Deinde, quoniam ncmo potcst futurisvulneribus est de substantia divina ipsius, anathema sit. Si quis
adhibere medicinam, ha?resis eradicanda est, quae *5 B non dixerit Verbum Domini Filium, Dei Deum, et
postea in Oriente dicitur pullulasse ; id est, confiten- omnia posse et Patri sequalem, anathema sit. Si quis
dusest ipse sapientiae Filius, Dei Sermo, humanum dixerit quod in carne constitutus Filius Dei cum
suscepisse corpus, animam, sensum, id est inte- esset in terra, in coelis cum Patre non erat, ana-
grum Adara et, ut expressius dicam, toturaveterem thema sit. Si quis dixerit quod in passione crucis
nostrura sine peccato hominem.
enim con- Sicut dolorem sustinuit Filius Dei Deus, et non caro cum
fitentes eura huraanum corpus suscepisse, non sta- anima quam induerat « in forraa servi quara sibi ac-
tim oi et humanas vitiorum adjungimus passiones, ceperat, sicut ait Scriptura [Phil. ii, 7), » anathema
ita et diccntes eum suscepisse et hominis aniraam et sit. Si quis non dixerit, quod in carne « quam
as-
sensum, non statira dicimus et cogitationum huma- sumpsit Christus, sedet ad dexteram Patris, in qua
narum subjacuisse peccato. venturusestjudicarevivos etmortuosfnr«m.iv, 1), »

II. Si quis autem dixerit Verbum pro humano anathema sit. Si quis non dixerit Spiritum sanctum
sensu in Domini carne versatum,hunc catholica Ec- de Patre esse vere ac proprie sicut Filium de divina
clcsia anatheraatizat, necnon et eos qui duos in Sal- substantia et Deum verum, anathema sit. Si quis
vatore confitentur, id est unum ante incarna-
filios p non dixerit omnia posse Spiritum sanctum, omnia
t: „. -K*
tionem, et . .: ^,-.
aliter post assumptionem carnis ex Vir
: ^ nr.a.^
nosse, «f„l,;^
et ..„.:.... r.- X
ubique esse . .V,.
sicut Patrem et Filium,
.
ana-
gine, sed eumdem Dei Filium, et ante et postea con- thema sit. Si quis dixerit Spiritum sanctum factu-
fiteantur quicunquehuic epistolee subscribere volue- rara, aut a Filio factum, anatheraa sit. Si quis non
rint, ita taraen ut si et in ecclesiasticis canonibus dixerit orania per Filiura et Spiritum sanctum Pa-
quos optime nosti, et in Nicaenam fidem ante sub- trem fecisse, id est, visibilia et invisibiha, anathema
scripserint, hunc debeas absque aliqua ambiguitate sit. Si quis non dixerit, Patris, et Filii, et Spiritus

suscipere. Non quod ha^c ipsa quse nos scripsiraus, sancti unam divinitatem, potentiam, unam gloriam,
Don poterimus convertentium susceptioni propo- dorainationera, unura regnura atque unara volunta-
nere, sed quod tibi consensus noster liberura in tera ac veritatera, anathema sit. Si quis tres perso-

suscipiendo tribuat exemplura. nas non dixerit veras Patriset Filii et Spiritus san-
ctisequales seraper jubentes omuia, et continentcs
Synodus Romana sub Damaso papa. visibilia et invisibilia, oranipotentes, omnia judican-
Post Nica;nura concilium aliud in urbe Romana tes, omnia vivificantes, orania facientes, orania sal-

postca congregatum est, quo catholici episcopi addi- vantes, anatheraa non dixerit Spiritum
sit. Si quis
dcrunt de Spiritu sancto, quia postea is error ino- D sanclum adorandum ab omni creatura, sicut et Fi-
quidam ore sacrilego auderent dicere Spiri-
levit ut lium, ct Patrem, anathema sit. Si quis de Patre et
tum sanctum factum esse per Filium. Unde ana- Filio bene senserit, de Spiritu autem sancto non

thcmatizanius omnes qui non tota Iibei'tate pro- recte habuerit, haereticus est.
clamant enra cura Patre et Filio unius potestatis
Epistola Bamasi papse acl Eieronymum prcshyterum.
esse atque substantia?. Anatheraatizamns quoque cos
qui Sabellii sequuntur errorera, eumdera dicentes Damasls episcopus, fratri et ccmpresbytero Hie-
Patrem esse quem et Filium. Auathematizaraus RONYMO, in Domino salutem.
Arium atque Eimomium, qui pari impietate, licet Dum multa corpora librorum in mco arbitrio
sermone dissimili, Filiiim et Spiritum sanctum as- oblata fuissent, contigit ut et librura Psalmorum in
serunt esse creaturas. Anathematizamus Macedonia- meo animo festinus cognoscerem detineri, et me-
non perfidiam mu-
nos, qui de Arii stirpe venientes moriam capacitatis mea? imbuere cogitavi, frater
tayerunt, sed nomen. Anathemalizamus Fotinum, amantissime et in Christo semper sacerdos, rogo te,
qui Ebionis ha^resim instaurat, qui Dominum Jesum ut secundum septuaginta interpretes, et presbyte-
Christum tantum ex Maria Virgine confitetur. Ana- ros, id est, Matthiam, et Tholomaeum, Muchium
fio9 APPEND. AD S.EC. IX. — ISinORl .MERC.ATORIS 600
Casiuni. Dithroniuru fratrem, Simonem, et CTleros, j^ niinari vertico apostolico, cujus vetusta sollicitudo
inquantum tua poterit conscientia de i.xx, invenire est, tam mala damnare, quam revelare laudanda.

vestigia nobis transmittas. Peto etiain tuam charita- Antiquis enim reguliscensitum est, utquidquid ho-
tem, ut, sicut a rectore tuo Alexandro coepiscopo di- rum quamvis in remotis vel in longinquo positis
dicisti, Gregorium psallentiam ad nos dirigere tua ageretur provinciis, non priu? tractanduni vel acci-
fraternitas delectetur, quia tanta» apud nos simplici- piendum sit, nisiad notitiam almse sedis vestrae fuis-
tatis indago est, ut tantum in die Dominico apostoli setdeductum, ut ejus auctoritate juxta quod fuisset
epistola una recitetur, et Evangelii capituUim unum pronuntiatum firmaretur, et reliqua multoties talia
dicatur, nec psallendi mostenetur, nec hymni decus el his simiUa, qute super his conslituta sunt ;
quibus
in nostro ore cognoscitur. Peto crgo pcr fratrem si illicitc factum est, ut semper vestrae sedi consuc-
compresbyterum nostrum Bonifiicium,ut libeat fra- tudo fuit, festinanter occurrite et his viriliter, ut
ternitati tuae nobis aperire vestigia. Missa quinto pater pro flliis certantes, state sicut bene a Jesu,
Kalend. Novemb. per Bonifacium presbyterum Hie- filio Sirach, dictum est, « Usque ad 1 62 niortem
ronymum. certa pro veritate et semper Dominus Deiis tuus pu-
gnabit pro te (Eccli. iv, 33). » « Accipere enim per-
Rescriptum Hiernnymi preshyteri ad Damasum pa-
pam, tibi suggcrit de Gloria Patri, et Alleluia, in B sonam impii nonbonum, ut declines a veritate
est
fine psalmorum apud Romanam Ecclesiam conci- judicii [Prov. xvui, 5). » Sin minus illicita sunthsec,
nendo.
pateat nobis talis omnibus licentia, beatissime Pater,
Beatissimo papae Damaso sedis apostoUca* urbis aiit si liceat hos vel aliquos etiam minorum gra-
Romae HiERONVMrs. duum ciericos uisi canonice tempore legitimo voca-
Supplex legi litteras apostolatus vestri poscentes, top, aut sine legitimis accusatoribus aut absque ve-
secundum simplicitatem LXX Interpretum, canones, ris et innocentibus testibus, vel nisi manifeste cano-
psalmographum interpretari festinem propter fasti- nice convictos aut semper confessos, vel a suis
dium Romanorum ut ubi obscuritas impedit, aper- sedibus ejectos aut suis exspoliatos rebus vocare ad
tius et Grfece et Latine trahatur sensus. Cliens pre- synodum, vel damnare, quia legimus eos non possc
catur ergo tuus ut vox ista psallentium in sede tua canonice ad sj-nodum ante suam diu tenendam et
Romana die noctuquc canatur, et in finem psalmi gubernandam, viribus scilicet pleniter resumptis re-
cujuslibet sive matutinis vel vespcrtinis horis con- stitutionem, suisqueomnibus sibi legaliter restitutis,
jungi praecipiat apostolatus tui ordo : Gloria Patri et integerrime vocari, aut ut veniant ad synodum, nisi
Filio et Spiritui sancto; et reliqua. Istud carmen p sponte voluerint imperari. Deus ergo creator om-
laudis omni psalmo conjungi prtecipias, ut fides 318 nium conservet longsevum apostolatum vestrum ad
episcoporum Nicaeni concilii in vestro ore pari con- stabilitatem Ecclesiarum sanctarum, et orthodoxae
sortio declaretur. Ubi autem Deus et homo honora- fidei, vosque pastorem bonum, qui spiritualibus pro
bili voce cantatur, Alleluia semper cum omnibus ovibus vestram ponitis animam, atque baculo pasto-
psalmis affigatur, ut omni loco communiter respon- rali lupos rapaces expellitis, omnibusque oppressis
deatur nocturnis temporibus. In Ecclesia autem post auxilium fertis, quod et istis atque omnibus vos
resurrectionem usque sanctam Pentecostem finia- semper facere optamus, sanctissime papa. Subscri-
tur, inter dierum vero spatia, tibi soli, Quinquage- ptio ex alia manu. Ora pro nobis, cliarissime Pater.
simae propter novitatem sancti Paschae, ut vox ista Rescripta Damasi papse ad eosdem.
laudis canatur in Alepli, quod prologus Graece, La- D.vMASDS, servus servorum Dei, atque per gratiam
tine autem prxfatio dicitur. ejus episcopus sanctae catholicai Ecclesi;p, urbis

Romtf, Steph.vno archiepiscopo concilii Mauritaniaj,

Epistola Stephani archiepiscopi et trium concilioritm
Africx ad Damasum papam, de privilegio Romanae et universis episcopis Africanae proviucioe. Lectis
sedis. fraternilatis vestra? litteris, primo gratias ago quod
Beatissimo Domino et apostolico culmine subli- 1) tantorum fratrum merui benedictione frui, deinde
mato, sancto Patri Patrum, Dauaso papae, et summo quod circa fratres soUieitos vos reperi, et cum eis
omnium pracsulum pontifici, Stepiianus archiepis- crucem Domini doferrequi ait « Qui vult venire post
:

copus concilii Mauritani*, et universi episcopi de me abneget semetipsum, et tollat crucem suam et
tribus conciliis Africanae provincian. scquatur me [Matth. xvi, 24), » et reliqua ad hunc
Notum vestrae facimus beatitudini quod quidam inodum pertinentia. Igitur quando in praesenti

fratres in confinio nobis positi quosdam fratres iio- opi)ortune gestorum consultatione apostolicis vestra
stros, venorabiles vidclicet episcopos, vobis incon- lieatitudo visceribus commota nos hortata est, tui-

sultis a proprio dejiciuntgradu, vel dejicore moliim- tionem fratrum apostolica impendereauctoritate,ct
tur, cum vcstrae sedi episcoporum judicia, et sum- eoruni injuriis subvenire, dum constet eadcm vos
morum flnem ccclesiasticorum negoliorum in lionore cum apostolo compassibiUter dicorc : Quisinfirmatur,
bcatissimi Patri Patruni dccreta omnium cunctam et ego non innrmor quis scandaUzalur ot non
reservare sententiam, inquirendi reverentia dc Dei uror? {IlCor. xi, 29) satagontes ne aliquis de his
rebus, qnas omni ciira ol solUriludine obsorvare de- qui vobis crediti sunt a saevis bestiis laceretur, aut
bcmus. Maiime vero debent ab ipso proesiiUim exa- capialur, pro qua re oporlct juxta vestram prudcntem
661 DECRETALIUM COLLECTIO. 662

coramonitionem, magis aut secundum Domini divi- ^ episcopos ejectos atque suis rebus exspoliatos
nam prseceptionem nos qui supra domum ejus, hoc Ecclesias proprias primo recipere et sua eis omuia
est universalem Ecclesiam catliolicam, episcopalc legaliter reddi sancti canones decreverunt, et postea

suscepimus ministerium, sollicite vigilare, ut ue quid si quis eos accusare vohierit, fequo pericnlo facere
de sacris ejus muneribus, id est apostolicis viris, sanciverunt judices esse decernentes episcopos recte
apostolorumque successoribus atque ministris quis- sapientes et juste volentes ad tempus, diuque iUis
quam nobis inconsultisque damnari. Scitis, fratres resumptis viris et suis potestative fruentibus rebus,
charissimi, tirmamentum adeo fisum et immobile amicisque et Dei servis sapientibus consulentibus
atque titulum lucidissimum suorum sacerdotum, id viris in ecclesia convenientes ubi testes essent sin-
est omnium episcoporum apostolicam sedem esse gulorum qui oppressi esse videntur. Scimus enim
constitutam, et verticem Ecclesiarum. Tu es enim homines inermes non posse cum armatis rite pu-
(sicut divinum pronuntiat Verbum veraciter) Petrus gnare, sic nec illi qui ejecti vel suis bonis sunt
et super firmamentum tuum Ecclesiaj columnffi qui exspoliati cum ilhs qui in suo stant gradu, et suis

episcopi intelliguntur confirmatffi sunt, et tibi claves fruuntur amicis atque bonis, litigare rite possint.

regni coelorum commisi, atque ligare et solvere Nec seeculi quoque leges hasc saecularibus fieri per-
potestatem quse in coelis sunt et quse in terris promul- B mittunt, sed prius ejectos vel oppressos aut exspo-
gavi. Tu profanatorum horainum et membrorum Uatos cum suis oranibus restitui jubcnt, et postea

meorum, maximeque discipulorum meorum existis suo tempore, sicut lex eorum continet, ad placita
utprinceps etdoctororthodoxaj et immaculatae fidei, venire prcecipiunt, nec uUa carceris custodia appel-
cujus vice hodie gratia Dei legatione pro Christo lantem arceri permittunt. Docent enim ex parte
fungimur, et omnes hujus sanctse sedis prsesules sicut nostis terrena quse sunt coelestia. Accusatores
ejus vicera gesserunt, gerunt et gerent. Ideo omnia vero, et accusationes quas ssecuU leges non asciscuut
qnae innotuistis non licere mandarem, nisi vos tam nuUatenui sunt in horum admittendsc causis, quia
pleniter instructos esse scirem quod cuncta super onine quod irreprehensibile est catholica defendit
quibus consulitis iUicita esse non dubitetis. Discutere Ecclesia. Decet enim Domini sacerdotes fi'atrum
namque episcopos et summorum ecclesiasticorum causas pie tractare, et venerabiUter intendere,
negotiorum causas raetropoUtanos una cum oranibus atque eorura judicia super sacrificia ordinare, nec
suis comprovinciaUbus, ita ut nemo ex eis desit, et proterva aut tyrannica dominatione (ut de quibus-
omnes in singulorum concordent negotiis, licet ; sed dara refertur) sed charitative pro Deo et fraterno
defraire eorura atque ecclesiasticarum summas ,,, araore cuncta peragere, et quod sibi quis iieri se-

querelas causarum, vel damnare episcopos, absque cundum Dominicam vocem non vult, aUi inferre
hujus sanctse sedis auctoritate minime licet, quam non qua mensura mensi fueritis
prsesuraat, et in
omnes appeUare (si necesse fuerit) et hujus fulciri reraetietur vobis. Ea vero quae apostolorum pra?di-
auxilio oportet. Nam, ut nostis, synodum sine ejus catione etPatrum instructione prsecepimus seraper
auctoritate fieri non est cathoUcum, nec episcopus tenere debemus, ne aliqua nove cudere, aut ad
in legitima synodo, et suo tempore apostoUca voca- noxam fratrum intendere videamur, sed « alter-
tione congregata definite damnari potest, neque uUa uLrum onera portemus, ut juxta Apostolum legera Do-
unquam non sunt fuUa
concilia rata leguntur, quoe mini adimplere valeamus [Gal. vi, 2). » Tcmpus enim
apostoUca auctoritate. Accusatores autem episcopo- congruum prsevideri opor Let, quoniam uniuscuj usque
rum, et testes super quibus rogastis absque uUa infa- accusatse personse causa rectissime in medio produ-
mia aut suspicione vel manifesta raacula, et vere lidei catur, quatenus gravitatem ejus et consonantiam
pleniter instructi esse debent, et tales quales ad quae contraPatrum decreta vel synodorum confes-
sacerdotium eligere jubet divina auctoritas, quoniam sionemprodi minime cognoscant, quam ordinabiUter
sacerdotes (ut antiqua tradit auctoritas) criminari omnes intendant, ut ad eam in omnibus rationabi-
non possunt, nec in eos testificari qui ad eumdem J) liter respondeant, et juste se velle manifeste osten-
non debeut, nec possunt provehi ad honorem vo- dant. Nullus autem introducatur personaliter, sed
;

calio enim ad synodum juxta decreta Patrura cano- accusatores et accusati sequa audiantur ratione
nica ejus qui impetitur tam sua pra^sentia, quam et juxta quod gestorura ordo exigit. Accusatores vero
scriptis atque apocrisiariis per spatium fieri debet et judices non idem sint, sed per se accusatores,
congruum atque canonicum, quia nisi canonice per se judices, per se testes, per se accusati,
vocatus fuerit suo tempore et canonica ordinatione, unusquisque in suo ordinabiliter ordine. Nam
licct conventum quacunque ordinatione
venerit ad inscriptio primo semper fiat, ut taUonem calum-
nisi sponte vohierit, nuUatenus suis respondebit niator recipiat, quia ante inscriptionem nemo debet
iusidiatoribus, quoniam necsseculi leges hoc permit- judicari, vel damnari, cum et saicuU leges ha^c
tunt fieri quanto magis divinse?
: eadem retineant, de quibus omnibus vera semper fiat

Dejectis voro atque suis rebus exspoliatis nihil jequitas, quatenus accusationis et judicii ac testi-
vobis verius significare queo quam sanctissimi Pa- monii mercedem per veritatem gestorum consequi
tres definiernnt, et nostri prsedecessores apostolica valcant. Scriptum est enim : Abominatio Domino
auctoritate roboraverunt. Ita enim hajc se habeut, labia mendacia [Prov. x\i, 22), « el testem fallacem
C63 APPEND. AD S.€C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 664
proforenteni mendacia, ct serainantem inter fratres K provinciam primo discnssionis accusatio sine apo-
scandala, atque litigia [Prov. vi, 19) » ipso monente stohca prseceptionc, cui in omnibus causis debetur
alquc dicente :Non facies cahiinniam proximo
« rcverontia custodiri, quoniam et antiqua docet hoc
tuo, nec vi opprinies eum, non facies quod iniquum Patrum regula, in qua et imperiaha pariter slatuta
est, nec injustc judicabis, non considerabis porso- concinunt. Criminnm,inquiunt, discussio ibi agcnda
iiam pauperis, nechonoresvultum potentis,justeju- est ubi criinen admissum est. Nam ahbi criminum
dica proximo tuo {Levit. xix, 18 et seq.), « et << quod reus prohibetur audiri, et ahbi in canonibus praeci-
tibi non vis fieri alteri ne facias {Tob. ix, 16), » pitur. Qufficunque negolia in suis locis ubi orlasunt
ot reUqua. Et maxime prfeceptum hal)entes aposto- linienda sunt, et rchqua taha et his simiha, salva in
lioum aftendere nos ipsos ct gregi « in quo nos omnibus apostohca auctoritate, ut nihil in his dcfi-
Spiritus sanctus posuit episcopos regere Dei Eccle- iiiantur priusquam ei placere cognoscatur quia
siam, quam acquisivit per sanguinem suura proprium omnes fuUos esse oportct, et si quid eis grave into-
lAct. XX, 28). » Convenit et iterura attenderc lupos, lorandumque accideret, ejus est semper exspectanda
attendere raalos operarios, qui pcrversa faciunt, ct censura. Neque enim proterve aut stimiilo suaj cogita-
adversa loquuntur, iit detrahere semper discipuhs tionisimpulsusfutssepe actum agnovimus) detraherc
Domini, et infamare quserant, quos corrigere vos et B aut accusare pra>sumat quemquam sacerdotum, quia
omnes Doraini sacerdotes summo studio oportet, injuria eorum ad Christum pertinet, cujus vice lega-
quia pejus malum non est, quam ut cives civibus tione pro populo,Christi sanguine redempto,fungitur.
invideant ct sacerdotes vel clerici sacerdotibus vel Causas enim eorum, quia Dei causfe sunt, ejus esse,
pontificibus insidientur, testante etiam Yeritatis "1 63J"d'ci'^ roscrvandas, qui valet corpus occidere,
voce : « Qui v«s tangit, tangit pupiham ocuh mei et auimam mittere in gehennam {Matth. x, 28) ;
qui
{Zac. II, 8). » Et : « Qui scandahzaverit unum de dicit : Mihi vindictam, et ego retribuara {Eph. x, 30).
pusillis istis, mehusestutsuspendatur mola asinaria Apud quem conscientia nuda est, cui non abscon-
in coUum ejus, et demergalur in profundum maris duntur occuUa. Instruendi eliam omnes sunt, quo-
{Matth. xviii, 6). » Et item : « Beatus qui non niam per nos iUis Christus intonuit non esse
fuerit scandahzatus in me {Luc. vii, 23). Ule pro- ovium hipi insidias prsevidere, sed pastoris (Joann. x,
culdubio scandahzatus est in Deum, qui ejus scan- 12, 13). Monet crgo beatus apostohis Paulus « ne
dahzat episcopum vel sacerdotem, et muha taha do his temere leviterque prsesumatur judicium, de
quee hic non inseruntur, ne nimis prohxa efticiatur quibus nenio potcst verius vel melius judicare quam
epistola. Monentes quoque instruere debetis me- I
Dous (Z Cor. IV, ;i). Tu, inquit, autem quare judi-
moratos vicinos vestros, ut a tahbus se subtrahant, '
cas fratrem tuum, aut cur spernis enra Omnes "?

et qu£e iUicite contra prisefixos fratres egerunt cito enim stabimus ante tribunal. Scriptura est enim :

corrigant, et quos nobis inconsuUis loeserunt nobis
inconsuUis plena satisfaclione sanent et cito recon-
cihent, si nohierinl apostohcoe sedis suscipere cen-
suram. Nam si quid fortasse in
emerserat, nostrum fuerat exspectandum examen,
ut nostra(ut semperhuic fuit sedi concessum privile-
gium}aut condemnarentur auctorilatc, aut
tur auxiho. Neque enim suo pro hbitu noslra de-
buerant jura pervadere absque apostohca^
Vivo ego, dicit Dominus. Quoniam mihi flectetur
omne genu, et omnis lingua confitcbitur Domino,
itaque unusquisquc nostrum per se rationem reddet
eis aut conlra eos Deo [Rom. xiv, lOj. In hoc ergo non sibi quispiam
temerarios ausus usurpet, ut prseter quod concordiam
perlinet aliud agat unde unitas Ecclesiae sic dissipe-
fulciren- tur. Non ergo Ipviterquisquam assenliatin detractio-
ne, vel judicatione, vel damnatione fratrum maxime-
sedis quc sacerdotum qui proximiores sunt Deo, et qui pro-

dispositione mandante. A tahbiis deiuceps omnes se prio orc corpus Christi conficiunt, quia ob hoc venit
ahstineant saccrdotes qui noluerint ab apostolica? ira Dei in fihos diffidentiai {Eph. v, 6) » qui Christum
pctrae, super qaampnpdictum est)
Christus (ut persequiintur in suis merabris. « Nolite, fratres,

universalem construxit Ecclesiam, cui cpiscoporum j) nolile effici participes eoruin {Ibid. 7), nec commu-
summa judicia atque majorum causa^, sicut paulo nicclis peccalis lahum, aut infructuosis verbis illo-

«•uperius raeraoratum osl, i'eservatac sunt atque soli rum. Magis autcm rcdarguite tahum catus, qui
data^, ccnsura a sacerdotali honore secludi. Inducioe cxtendere mohunlur, quasi arcura in fratros linguas;
cnim accusatis iu criminahbus episcopis sex men- dcfendite ergo, fratres, ct omnes monete ut armen-
siuni, vel co amphus si nccesse fuerit concedcndai tiircontra fratrum pcrsecutorcs. « Confidimusautem
sun', quoniam ct laicis lioc pcrmissum nulhis sa^cu- de \obis meliora et viciniora saliiti {Hcb. vi, 9), »

laribus imbutus disciphnis ignorat, quanto magis quia « nequc mors, neque vita, neque angeli, neque
eis non dubitantiir?
saccrdotibusqui superiorcs esse principatus, nequc instantia, neqne futura, nequc
quoque iu decretis sanctorum Patrum
Ilabetur forliludo, neque altitudo, nequc profundum, ncque
sanrilum non fore canonicum qucmqiiam sacerdo- crcatnra alia.Magistro gontium docente, poterit nos
tiim judicare vel damnare antequam accusatores sc|)ararc a charilate Domini nostri Josu Christi
carwnicc examinalos praescntes habeat, locumquc {]{om. VIII, 38, 30), » quac maximc in sacerdolibus
(Icfcuiiendi accipiat, id est inducias ecclcsiasticas et reliqiiis perficitur membris cjus. Nohtc ilaqiio

fid ahluenda crimina, etc. Nec extra propriam fiat amiltcre confidentiam vestram,qu8e magnam habet
66^ DECRETALILM COLLECTIO. f,66

remunerationem. Ecce eniiii juJex aaic januani as- A II, et 6). )) Et alibi scriptum est : «Ego sum Domi-
sistit, coronas hilariter promittens his qui pro eo nus Deus vestcr. ISon facielis iniquitatem, » « Injudi-
frati"ibus auxilium ferunt et opprossis saccurrunt, cionon accipiesper3onainhominis(ilfaf</i. xxii, l»i), »

atque in charitatc collaborant. Quod si subtraxerit « Neque mireris vultum potentis {Levit. xix, Ib), »
se quis, non placebit Deo, sed cadit, quia non suble- Ab omni iniquo verbo reccdes, « Innocentem et
vavit cadentem, sed cmarcuit. Non autem simus juslum uon oppuguabis, neque interflcies {Dan. xiii,
subtractionis in oppressionem, sod adminiculi in ac- 53). » Ille procul dubio facit iniquitatcm in judicio
quisitionem et supplemcntumfratrum.Propterquod quaj ea sibi vindicat qua; ei vindicare nou licet. Ideo
« assunutearmaturamDei,ut possitisresistere omni- quaj huic sanctffi sedi concessa sunt, nullus usurpare
bus taliter pra?sumentibus, et induite vos loricam sine ejus consultu prsesumat, qui nou vult honore
juslitia^.etcalceati pedesin praaparationemEvangelii ecclesiastico indignus utcontemptor judicaii. Itaque
pacis, inomnibus sumentes scutura fldei, in quo oportet negligentes propulsare, sed ita ut nocentes
possitisomnia tela nequissimi ignea cxstinguere, non roborentur, et bonos improbis aut insidiatoribus
ct galeam sahitis assumite, etgladium spiritus, quod fratrum resistere, ne torpore desidise opprcssi taci-
est verbum Dei, per omnem orationem et obsecra- turnitatis teneantur obnoxii. Itaque qui potest ob-
tionem {Eph. vi, 13 et seq.) » « radicati et fundati B viare et pcrturbare perversos, et non facit, nihil
(Eph. III, 17), » ut idipsum dicatis omnes, et non aliudestquamfavereeorumimpietati. Nec enimcaret
sint in vobis chismata, dividentes corpus Ecclesia;, scrupulo societatis occultae qui manifesto facinori
bonum et integrum in tortuosas novitates. Monet desinit obviare. Sitis autem perfecti et integri iueo-
crgo Apostolus non amplius nos invicem temere ju- dem sensu, et in eadem scientia firmati, ut per eam
dicare {Rom. xiv, 13). » Temere enim judicat, siquis vias vestras dirigeutes in eumdem iullexibiliter om-
episcopum absque sedis apostolicse auctoritate con- nibus occurratis oppressis, quia vobis creditur Domi-
demnat, cum ei, ut paulo superius prtelibatum est, nus, ad quem accedentes lapidem vivum ab homini-
hoc specialiter privilegium reservatum sit. « Sed hoc bus quidem reprobatum, et propter talium impieta-
judicate magis, inquit, ne ponatis offendiculum tem, a Deo autem electum, et honorificatum, super
fratri vel scandalum {Ibid., 14). » Patenter enim his quem « vos tanquam lapides vivi «dificamini in
et aliisinnumcrabilibus decretorum testimoniis om- domum spiritualem, in sacerdotium sanctum, offe-
nibus inauifcstum est non debere episcopum dam- rentes spirituales hostias ipsi in odorem suavilatis
nari, licet ejus perscrutetur opinio, donec judicium {II Petr. II, 5). » Gratum enim admodum estsacrifi-
de ore nostrai apostolicaj auctoritatis, hoc est Prin- cium Domino oppressis subvenire, quanto magis dc
^
cipis apostolorum cognoscatur, utpote quoniam so- quibus ait : Qui vos audit, me audit : et qui vos
lus et prae omnibus creditus est, atque perciperc spernit me spernit, etc. {Luc. x, 16). Libat quidem
meruit a rege regum Chrislo Deo claves regni 'ccc- Domino prospera, qui ab afflictis et oppressis pcUit
lorum ad aperiendum hdelibus et benevolis homini- adversa. Sed et nunc, fratres, « vos commendamus
bus in eumdem Dominum nostrum, et claudendum Deo verbo gratiee ejus, qui potest perficere, et
et
intidelibus et malevolis atque suis sacerdotibus, et dare hsereditatem in omnibus sanctiflcatis {Act. xx,
sanctseEcclesiae suo pretioso sanguine redemptseim- 32). » « Ipse autem Deus pacis et consolationis det
pugnatoribus sive nocentibus. Quod utique et nos vobis idipsum sapere inaIterutrum,etinipso semper
facere postulavit non quod novi aliquid nunc impe- et in omnibus, ut unanimes uno ore, et uno corde
ratur,sedilludquodperdesidiamaliquorumautscien- honorificetis eum {Rom. xiv, 5 et 6) » in concor-
terautnegligentertransgrediturdeincepsobservetur diam, et auxihum fratrum, « qui potens est confir-
ab omnibus, ut illasemper quaeapostolicaetPatrum mare omnes, et consolari secundum Evangelium
traditione constituta sunt sub metu irrcfragabiU ejus et juxta revelationem mysterii temporibus
auctoritate tencantur. Scriptum namque est in se- aeternis taciti {Rom. xvi, 25), » patefacti autcm per
cunda ab Thessalonicenses EpistoIa,et ad Timotheum .
Scripturas sanctas et patrum orthodoxorum doctri-
J)
Apostolo monente : « State, et tenete traditiones nas secundum praeceptum seterni Dei, ad obe-
veslras quas didicistis, seu per verbum, seu per diendum fidci in omnibus cognitis nobis {Rom. i, 5) »
epistolam {II Thess. ii, 14). » Item alibi perprophe- soli sapienti Deo Domino nostro Jesu Christo, cum
tam : « Exspectavi quoque, sicut beatus Isaias quo Patri et Spiritui sancto, gloria, honor et impe-
intonuit, ut facerent judicium, fecerunt autem rium et potestas in sspcula sseculorum. .\raen {Rom.
iniquitatem ct non justitiam, scd clamorem omnes xvi, 27). Dominus vos custodiat, dilectissimi fratres,
pios conturbantes {Isa. v, 7), » et hoc scire debeant incolumes semper. Data 8 Novembris, Flaviano et
quoniam «judicium Dei est secundum veritatem in Stilocone IV consulibus,
eos qui talia agunt, licet divilias bonitatis Dei, et
Quod omnes de FilioDei etSpiritu sancto.ct deunitatc
suslentationis, et palientioe ignorantes, quoniam Trinitatis male sentientcs similes sint Judaeis, et
de
benignitas Dci ad poenitcntiam eos adducit,secundum unitate Trinitatis.

duritiani autem eorum, el cor impoenitens thesauri- Quod si quis patiatur Deum Patrem, et Deum
zant sibi iram in die ira», et revelationis justi judicii Filium, et Spiritum sanctum deos dici, et non Deum
Dei, quireddet unicuique secunduraopera ejus {Rom. propter uuam divinitatem, et potentiani quam cre-
 ;

66* APPEND. AD S.EC. IX. — ISIDORI MElflCATORIS 668

dimus esse, et scimus Patris, et Filii, et Spiritus ,^ Sed non mirum. ipse enim Satanas transtigurat se
sancti Deum, subtraliens aut Filium, aut Spiritum velut angchim lucis.Et non mirum, si ministri ejiis

sanctum, ita solum a?slimet esse, DeumPatrem dici, transligurentur velut ministri justitite, quorum iinis
aut credi unum Deum
anathematizamus, omnibus secundum opera eorum {11 Cor. u, 13, 14). » Sed et
imo quod nomen deorum in angelis et in
Judaeis, Dominus in hoc prfpmuniens nos ait: « Attendite a
sanctis omnibus a Deo cst positum et donatum. De falsis prophetis, qui veniunt ad vos in veslimentis
Patre autem et Filio, et Spiritu sancto propter unam oviuu), intrinsecus autem sunt lupi rapaces. A fru-
et a^quah^-m divinitatem non nomendeorum, sed Dei ctibus eorum cognoscetis eos [Matth. vii, 15). »

nobis ostenditur, atque indicatur, ut credimus, quia Ergoin idipsum ex toto corderefcrentes ante omnia
in Filio et Spiritu sanctosolummodo baptizamus, et super tali qu.iestione deprecationem, et dicentescum
non in archangelorum nominilnis aut angelorum, David : « Revela oculos meos, et considerabo mira-
quod hseretici, aut JudaM, aut gentiles dementes fa- ])ilia de lege tua (Psal. cxviii, 18). » « Lucerna po-
ciunt. Ha^c ergo est salus Cbristianorum ut credentes dibus meis verbum tuum, Domine, et lumen semitis
Trinitati, id est Patri, et Fiho, et Spiritui sancto in meis {Ibid. 105), » quoniam, sicut ait beatus Daniel
veram solamque divinitatem, unam et polentiam, propheta, « Sapientia et forlitudo ejus suut, dat
majestatcm, et substantiam ejusdem deitatis sine B sapientiam sapientibus, et scientiam intelhgentibus
duhio credamus. Dicit quoque beatus Isaias : Propter disciplinam, ipse revelat profunda et abscondita, et
Sion non tacebo, et propter Hierosolyman non novit in teuebris constituta, et lux cum eo est, quia
quiescam, donec egrediatur ut splendor justus ejus, sapientiam et forlitudinem dedisti mihi, etostendisti
salvator ejus ut lampas accendatur {Isa. lxii 1). inihi quse rogavi te {Daii. ii, 20-24). » Cura ope di-
Profecto catholica> Ecclesioe, quse vera consistit Sion, vina uniusciijusque persona? conscripta per novitatis
civitas Christi coelorum regis per tot annorum spatia comraentum accusati sunt, de venerabili scrinio
expugnata ab adversantibus verbo fidei, » qui neque obsecundantibus nobis ordinabiliter ofFerentibus so-
Deum timent,neque hominem reverentur {Luc. xviii, lertius intendamus.
2), » sed incassum producentibus pias et canonicas
De chorepiscopis, et qiti idem sint, aut si aliquid sint
de hoc verbo doctrinas, dum et adversis tantisque aut nihil.
qua; in scripto et sine scripto contestationibus invi- Dominis venerabilibus fratribus, Prospero Numi-
tati fuissent corrigere propriam etsepehre ha?resim, diae primse sedis episcopo, Leom, Reparato, Alexax-
sicuti et per anleriorem cognitionem luculentius DRO, Benedicto, Rufo, et omnibus caeteris, ubique
demonstratum est tam per libellos quam per sugge- in recta sancta et apostolica lide consistentibus or-
stiones revercndissimorum sacerdotum et venera- '

thodoxis episcopis, Damasus.

bilium abbatum Apostolo protestante nobis « Homi- Licet, fratres charissimi, vobis sint nota Patrum
nem ha^reticum post primam et secundam corre- decreta, mirari, tamen non possumusvestram soler-
ptionem evitare debeamus {Tit. iii, 10), » scientes tiam circa instituta majorum, ut cuncta quae possunt
quia subversus est hujusraodi, et dehnquit proprio 1 64 aliquam recipere dubitationem,ad nos quasi ad
judicio condemnatus, nullo modo oportet nos dein- caput, ut semperfuit consuetudo, deferre non desi-
ceps tacerc aut quiescere, ne quoquo modo iniqui natis, ut inde capiatis responsa unde accepistis insti-

judicemur odibilem Deo pacem amplectentos. Quo- tutionem et normara rocte vivendi. Unde et vos non
niam scriptum est: « Zelavi in peccatoribus pacem immemorescanonum esse recordamur, quietipsum
peccatorum videns {Psal. lxxii, 3), » et dicatur etiam fieri pnecipiunt non ut vobis scientiae ecclesiaslicae

dc nobis : Sacerdotes mci contempserunt legeni regula? aliquod desit, sed ut auctoritate sedis apo-
mcam, et poUuerunt sanctuaria mea {Ezech. xxiii, stolica? fulti in nuUo ab ejus devietis regulis.
38), inter profanum non habuere distan-
sanctum et Igitur de chorepiscopis de quibus non consulere
tiam, inter mundum non intellexerunt
poUutum et quale sit eorum ministerium, aut quid eis agere Ji-

sed consurgcre cum Dco, et consistere prompte in- J) ceat, aut quam auctoritatem habeant, vel si licet eos
duentes arma spiritus adversus malignantes contra lieri an non, quia audivimus eos jam esse prohibi-
fidem ejus, ut probcraus spiritus sapienter, id est tos, aut quid de eis, qui jam ordinati repcrionlur
verlta iilorum, si ex Deo sunt. Scriptum est enim in agendura sit, nil vobis certius respondere vidolur
Jeromia ; « Probatorem dedi te in populo meo ro- quam olim a praedecessoribus nostris decretuni re-
bustum,et sciesctprobabis viam eorum {.lcr. vi, 27).» perimus, ut eis ad veniam nihil prorsus ad aliud
Miiltum nanique nobis necessaria est vigilantia, et reservetur quam privalio sacri ministerii quod il-

tauium divinuin sapienti;e discrctionis qiia? occulla licite assumpserunl, quia prohibiti tam ab hac sa-
tcnebrarum revelat ad rcquisitiouem hujusmodi rei,et cra sedc quani a totius ori)is fuerant episcopis.
scrutationem, quoniam latetquodammodo etabscon- INimis ergo eorum institutio improba, nimis est
diturvixque comprehenditur dolosa cxistens malitia, prava, quia ut hi de sunimo sacerdotii ministerio
proeo quodsibipictatera callide blandiatur, utvaleat aliijuid i^rrrsumaut omni auctoritalc caret, et sacris
scrutantiuni mentem laterc, quod utique sciens bca- canouibus invenitur csse coutrarium, atque ad to-

tus Apostolus ait: « Nam hujusruodi pscudoapostoli tius Ecclcsia? perturbationem superba et superllua
operarii subdoli transfigurant se in apostolos Chrisli. tendit elatio, et vacuum est et inane quidquid in
669 DECRETALILM COLLECTIO. 67U

pracdicto sacerdotiisummiegeininlministerio. Quod^exstirpare necesse esi. Qiiod euini episcopi nou

ipsiidemsiutqui et presbytcri sufOcienter invcnitur sint qui minus quam, a tribus sunt ordinati episco-

qui ad formani et exemplum septuaginta invcniun- pis omnibus patet, quoniam, ut bene nostis, pro-

tur prius instituti. Sed quia, Deo gratias, modo ne- hibitiim a sacris est Patribus, ut qui ab uno vel a
cessarii, sicut in primitiva Ecclesia propter studium duobus sunt ordinati episcopis, nec nominentur epi-
quod erga pauperes exigebant, non sunt, ctquia illi- scopi. Si nomen non habent qualiter officium ha-

cita prajsumebant, etquod agebant actum uon erat, bebunt? Quidquld enim inter episcopos, aut de re-
et propterea multi in securitatem lapsi ecclesiastico bus ad eos solummodo pertinentibus egerint, ne-
fraudabantur et frustrabantur ministerio, ideo tam cesse est, utsuperius jam pra^hbatum est, ut irritum
ab hac sancta sede (ut superius memoravimus) fiat, quia quod non habent, dare nequaquam pos-

quam ab omnibus totius orbis episcopis a pontifica- sunt, prjesertim cnm nufium ex septuaginta disci-
Nam, ut nobisrelatumest,
libus sunt remoti officiis. puhs ,
quorum speciem isti antequam prohibe-
quidam episcoporum propter suam quietem eis ple- rcntur, ut superius memoratum est, in Ecclesia
bes suas committere non formidant, et ut iUicita gerebant, nil de hoc quod apostohs eorumque suc-
atqueprohibita agant,idest, ea queesolis pontificibus cessoribus specialiter debebatur,legiturassumpsisse,
debentur sibi usurpant, etipsi insua quiete lorpent, B nec in lege DominiquBeMoysiabipsoDominolegitur
etcuram sibi a Deo commissam negligunt, cum dictata, de his quae summis sacerdotibus, id est
Dominus dicat : « Bonus pastor animam suam ponit Moysi Aaron erant speciahter concessa
, et fihi ,

pro ovibus suis, et vocat eas nomiuatim, et cogno- Aaron quidquam prsesumant. NuUi enim dubium est,
scit suas, et suse agnoscunt eum {Joan. x, 2-H). >>
quod Moyses et Aaron soh, prrscipiente Domino, in
Et ilem : « Sicut novit me Pater, et ego agnosco tabernaculo Dei erigebant altare, soh ungebant,
Patrem, et animam meam pono pro ovibus meis soh sacerdotes sacra unctione instituebant, et aha
{Ibid., 11). » De mercenario autem quid dicat quse ad summum sacerdotium pertinebant, de qui-
benenoslis, quia « vidit lupum venientem, etdimit- bus sufficienter in divinis legitur litteris, agebant,
tit oves, etfugit, et lupus rapit, et dispergit oves » quoniam summi Domini sacerdotes erant, sicut de
(I6id.,12),etreliqua.ProtaIibus vero negligitur cura eis scriptum est « Moyses et Aaron in sacerdoti-
:

Ecclesia?, et ejus status perturbatur, et ideo sunt bus ejus {Psal. xcviii, 6), » sic et modo, quia umbra
prohibili, intantum ut si aliquis ex his reperti fue- legis transiit, et lux Evangelii in nos Dei gratia rna-
rint, a proprio decidant gradu. Ilh namque episcopi, nifeste coruscat, de his qua? in summis sacerdo-
qui talia sibi praesumunt, videntur mihi esse moere- .
I tibus, id est episcopis quorum figuram Moyses et
tricibussimiles,qu8e, statim ut pariunt infantes suos, Aaron tenuerunt, ihi qui septuaginta discipulorum
aliis nutricibus tradunt educandos, ut suam citius formam gestant, in quorum videlicet typo filii Aaron
libidinem explere valeant; sic et isli infantes suos, erant nihil pi-sesumere debent, sicut nec illi quid-
id est populos, sibi commissos aliis educandos tra- quam de summi sacerdotii ministerio attingebant.
dunt, ut suas libidines expleant, id est, ut suo pro Nam quod chorepiscopi antequam prsefato prohi-
libitu quod unicuique
saecularibus curis inhieut, et berentur tenore ad formam septuaginta instituti
visum fuerit liberius agant; pro talibus enim animse erant, canon sufficienter manifestat, ubi ait : Chor-
negliguntur, oves pereunt, morbi crescunt, hsereses episcopi quoque ad exemplum et formam septua-
et schismata prodeunt, Ecclesise destruuntur, sacer- ginta videntur esse, et reliqua. Nec illud prseler-
dotes vitiantur, et reliqua mala proveniunt. Non eundum nobis videtur ,
quod alibi in canonibus
taliter Dominus docuit, nec apostoli instituerunt, expressum est : Qui in vicis et possessionibus chor-

sed ipsi qui curam suscipiunt ipsi peragant, et ipse episcopi nominantur, quamvis manus impositionem
proprios manipulos Domino repraisentent. Nam ipse episcoporum perceperint, et ut episcopi consecrati
ovem perditamdiligenter quaesivit, ipse invenit, ipsi fuerint, et cajtera.
propriis humeris reportavit, nosque idipsum facere J) Nec ab re dictum perpendo, quanquam manus
perdocuit. Si ipse pro omnibus tantam cui^am ha- impositionemepiscoporum perceperint, cum episco-
buerit, ipse docuit, ipse curavit, ipse sanavit, ipse porum nomen pluraleminse contineat numerum, et
propriis humeris reportavit, atque intantum dilexit, apud grammaticos pluralis sit genitivus, ut detur
ut etiam animam suam multas sustinens injurias, enim mihi quod tunc non ab uno, sed a pluribus
multa opprobria, multasque passionespro nobis tra- ordinabantur, quia nullatenus diceret episcoporum,
deret. Quod nos miseri et desides dicturi sumus, si ab uno fieret talium ordinatio, cum episcoporum
qui etiam pro ovibus uobis commissis curam inipen- pluraliter dictum sit. Cum autem dixit chorepisco-
dere negligimus, et aliis eas deducandas tradimus? pum, profecto villanum voluit intelligi episcopum ;

Corrigantur hac, fratres, necesse est, quia qui plus ct si villanus, quid agit in civitate, cum in una ci-
laborat majorem mercedem accipiet. Nam non am- vitate duo omnino prohibeantur esse episcopi? Et
plius quam duos ordines inter discipulos Doraini si in villa et in co loco ubi antea episcopi non fue-
esse coguovimus, id est duodecim apostolorum, et runt, cum et in modica aut civitate, vel in villa
septuagiuta discipulorum. Unde iste terlius proces- castello episcopus prohibeatur, et in omnibus
fieri

serit funditus ignoramus, et quod ratione cai'et omuino locis, ubi antea episcopi uon fuerunt uq
 ;i APPEND. AD S.EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 672
vilescal auctoritas et nomen episcopi fuorint consti- i sint, omni ecclesiastico funditus priventur ho
sed
tuti, quid, rogo, erunt ? Ecce ncc lociis cum ordina noro. Quod voro eis non liceat sacerdotes conse-
tione concordat, nec ordinatio cum loco. Quoniam crare, nec diaconos, aut subdiaconos, ncc virgines,

si episcoporum manus impositionem perceperunt, nec altai-e erigere, nec ungere, aut sacrare, nec
et ut episcopi sunt consecrati, ubi sunt cousecrati chrisma conficere, nec chri-
ecclesias dedicare, nec

ad villam, quia chore apud Grsecos, et

villa est smate baptizatorum frontes signare, nec publice
qualiter ad villam, si nec in castello, aul in modica quidem in missa quemquam poenitentem reconci-
civitate Hcet fieri, rogo ut promatis, et si promere haro, nec formatas epistolas mittere, nec populum
non poleslis, quia scio per vationem, aut plenam benedicere, nec ante episcopum in baptisterio aut
auctorilatem minime potestis, digitum ori imponite, in sacrario introire, nec praesente episcopo infan-
et eos omni non dubitate, scilicet
auctoritate carere tem»tingere ant signare , nec pcenitentem sine
quia tria obstant quibus eorum cassatur actio vel prtBceptione episcopi sui reconciliare, nec eo prse-
instilutio. Unum, quod ab uno episcopo ordinari sente, nisi illo jubente, sacrum corporis et sangui-
solent, in quo eorum ordinatio a canonibus discor- coram posito popuhim
nis Christi conficere, nec eo

dat, quiper manusepiscoporum eos inslitui jubent docere, aut salutare, nec plebem exhortari. Quae
AUud, si a pluribus episcopis sunt ordinati, etautB omnia solis pontificibus deberi tam ex superioribus
in villa, aut castello, seu in modica civitale, aut quamex aliisPatrumconstitutis, autsacriscanonibus
omnino non in eo loco pra?fixi, quo juste episcopi edocti estis, et si necesse est, quibusdam munus [/".,

fieri debcnt, aut dudum non fuerunt ubi non vile- minusj scientibus doceri plenitcr ,et instrui possunt, ut
scat auctoritas, et nomen episcopi, aut si in civitate per hoc etdiscretio graduum,etdignitatis fastigium
cum altero episcopo, cum, ut prsedictum est, in una summorum ponlificum demonstretur. Similiter et
civitate duo non debeant consistere episcopi. Ter- de presbyteris hJEC habeantur, ut sine jussu pro-
tium si absoliile fuerint instituti, sicut de quibus- prii episcopi nil agant, quia quod rarum est hoc
dam audivimus, quce omnia cpiscopali omnino ca- et pulchrius esse videtur. Et si nomen vilescit pon-
rent auctoritate. Et illud adhuc restat, quod eorum tificum, omnis status pei'turbatur Ecclesiae. Triplex

ordo non habetin divinis litteris auctorilatem,quia, itaque in hac parte reatus est : quod et prohibita

ut pra?fixum est, ordines sunt duo tantum primi in agunt;etquod sacrum ministerium talis consoitii
Ecclesia, id est apostolorum, et septuaginta disci- vilitate poUuitur et episcoporum quantum ad iUi-
:

pulorum. Sane si nec episcopi sunt, quia pro pr»- citse usurpationis temeiutatem pertinet jura sol-

fatis causa episcopi esse non possunt, nec presby vuntur.

teros se nominari volunt, quia ampUus esse am - '-' Quod autem solis apostolis eorumque successori-

biunt, atque plusquam septuaginta discipulorum bus propriisitofficii tradere Spiritum sanctim"i,liber
fecissent, ad quorum formam, ut paulo superius Actuum apostolorura docet, prajsertim cum nuUus ex
pra>libavimus, hi antequam prohiberentur a quibus- septuaginta discipulis, quorum isti in Ecclesia spe-

dam stuUis, ot « sua quairentibus, non quai Christi ciem gerunt, legatur donum sancti Spiritus per raa-

Jesu [Phil. n, 21) « instUuebantur, prsesumere ten- nus impositionem (ut prtedictum est) tradisse. Haec

tant, et illicita alque prohibita agere pr^sumunt, orgo, quia omui carent ratione , nuUus dcinceps
noc hoc dici se volunt quod sunt, rogo ut manifcste usiirpet, ant consentiat sacerdotum qui noluerit a
prodatis quid sint, quoniam aut aliquid sunt, aut 165 nostro sacerdotalicoUegio separari. Nec quod

nihU. Nam manifeste patet, quouiam episcopi non a nobis exstinguitur, et a praedecessoribus nostris

sunl, et A non sunt, et presbytcri esse

episcopi ac reliquis, ut dictum est, totius orbis episcopis jam
dcspiciutit, quid erunt? Aut aliquid prorsus erunt, exstinclum ost, apud aliquos tenebrosis seminetur
aut nihil, quia nihilpotcst csse nisi habeat unde sit, radicibus; sed, qua> raalo puUulasse noscuntur, ra-

et si non habeat unde sit, aut unde originem ducat, dicitus evellanlur, ne messem Doniinicam uUa cor-

nec auctoritatera habet, nec stare rite polerit, quiajv rumpant zizania. enim fructum uberem Domini
Ila

inane est, ct ut destruatur, et cadat ^necesse est, sacerdotes pra^stabunt, si ea quaj natam segetem
quoniain nihil est, et in nihilum reputabitur. Si oiiecare consuerunt radicitus amputentur. Cesset

vero niliil cx his sunt, qu« superius mcraoravimus, crgo lotjudicibus prohibita etdamnata pra^sumptio,
tunc necesse est ut nihil sint ex his qure sacerdo- neciraitentur summi sacerdotesmulieresmeretrices,
tibus debenlur, ct ideo nec in sacerdotali catalogo quoe infantes suos pr.^efata voluptate aliisad nulrien-

habeantur, nisi tantum, ut primo commemoravinius, dura tribuunt, sed ipse Domino suo nutriant, ipsi

ul pro niisericordia illis qui humililer hoc ferre fructum cum usura reddant, fructuososque mani-
volucrint, nec amplius ambierint, ct per scriptura pulos et cum gloria repivoscntcnt. Nam si Dominus
propria manu subtcr corroboratum idipsum confir- loprosos inter ca^teras ovium suarum curas tetigit

maverint, hoc solummodo concedatur, ut inter sa- ct mundavit, cur nos eadcm agero dedignamur?
cerdotes locum habeonl, et ministcrio presbytero- aut cur nos ipsi qui paslorale officium suscepimus
runi coiilcnli sint, atquc mensa^ Domiiii tantuin- aliis alendas tradimus ? niaximc cum nominus Pe-
inodo parlicipes cxistant. Amplius aulera qui am- tro priecoptori nostro dixoril : « Si diligis me,
bire volucrinl, ncc hoc relineant, ul sacerdotes pasce ovps moas, » ct inulta talia ot his similia (Joan,
 ,

673 DECRETALIUM COLLECTIO. G74

XXI, i7). Nam beneJictio quam proeclicli corepiscopi * eas nominatim, et cognoscunt me mea^, et reliqu i

ante suam prohibitionem per manus impositionem (Joan. X, 11}. » Et iterum, monente Dominicae vocis
dabant, magis nobis videtur vulnus inferre quam imperio, quo beatissiraus apostolus Petrus trina re-
salutem, et illi qui pontificatus apicem habebant, pelitione mysticae sanctionis imbuitur, ut Christi
quomodo non habebant dare poterant
ea quse oves, qui Christura amat diligenter, et cum magna
quoniam nihil danti erat quod ipse possit accipere? cura pascat, quoniam ipsius sanct?e sedis cui (per
aut quis hominum, licet more humano loquamur, abundantiam divina; gratia? proesumus) amore et
dare potestquod non habet? Preesertira cura ponli- reverentia coarctamur, ut tanlae superstitionis, quae
fices non erant, ea quse solis pontificibus debentur, nulla (ut supra dictura est) fulcitur auctoritate, pe-
dare non poterant. Et propterea magis vulnerabant riculum, quantum possumus, declinemus, ne beati
capita quse per manus impositionem tangebant, cum magistri nostri, et surami apostoli dilectio, qua se
ea quoe eis collata non erantper aliquam benedictio- amatorem Dei esse testatus est, vana inveniatur in
nem dai-ent. Et ideo quidquid ex supradictis minis- nobis, quoniam omnis negligenter pascens toties
teriis pontificalibus prresumebant irritum erat, et sibi commendatura Dominicuni gregera convincitur

nihil tactis perficiebant, sed magis juxta prophetam sumraum non amare pastorera, nec ejus se velle
« maledictionem pro benedictione, siratum estdice- B discipulura fieri, cujus exerapla ncgligit imitari, nam
re, conferebant {Jer. xliv, 8). » Quapropter per illam gratia prorsus major acquiretur, si de commissis
ilUcitam manus impositionem, ut paulo superius ovibus lucrum offerat Domino sollicitudo pastoris.
prselibavimus, vulncratum caput illi qui videbantur Nam beatum Jacob, qui pro uxoribus diu servie-
et

ahquid accepisse habebant. Et ubi vulnus infixum rat, dixisse meminiraus « Viginti annis fui tecum.
:

est, necesse est medicinam adhibere qua infixa sa- Oves tuoe et capra^ sterilos non fiierunt, arietes gre-
uetur macula, id est, reiterari necesse est, quod le- gis tui non comedi, nec captum a bestia ostendi

gitime actum, aut collatum rainime approbatur, si tibi. Ego damnum orane reddebara, et quidquid

perfectum esse debebit. Nam quomodo honorem furto pcrierat a me exigebas, die nocteque sestu
possit retinere qui ab illo acceperit, qui potestatem urebar et gelu, fugiebat soranus ab oculis meis
dare legitime non habuit, invenire non possum, (Gen. XXXI, 38, 39). » Si ergo laborat et vigilat qui

cum ille qui honorem pontificalem non habuit, pon- pascit oves Laban, quanto labore, quantisque vigi-
tificalia non potest jura tribuere, nec hoc sibi pote- liis debet intendere qui pascit oves Deo ? Sed in his
rant vindicare, cujus capaces per hoc quod illis omnibus ipse nos instruat, qui pro suis dedit ovibus
obstiterat non fuerit. Hujus crgo discussionis curam animam, etadjuvetnos ut de hisqui nobis comraissi
nobis specialiter vindicantes ita misericordiam ro- ^ sunt, fructum multiplicem ac mensuram super-
gamus ut si qua forsitan his commissa sunt corri- efilucntem ad feterna gaudia reportare concedat,
gantur, ne talia liceat ultra conimitti, et ne qua tantusque vosbeatiPetriapostoIorum priucipisaraor
excusatio de ignoratione nascatur, quia ut nobis incendat, ut in ovili ipsius,cui omnes creaturae sunt
gratulationem facit Ecclesiarum stalus saliibri dis- traditae, oranes taliter errantes , et illicita atque
positione attributus, vel adornatus, ita non levi prohibitapraesumentes sanctis vestris studiissummo
nos mojrore contristat quoties aliquid coutra in- reintegrare cum desiderio festinetis, qualiter animae
canonum vel ecclesiasticam disciplinam prae-
stituta pretioso Christi sanguinc redemptae eorum non pe-
suraptum, aut commissum cognoscimus. Quaj si non reant deceptione.
qua debemus vigilantia resecemus illos qui nos ,
Reslat enim quod per ostium hinequaquam sub-
speculatores esse volunt excusarc non possumus, si intrarunt, quia non habebant ostium per quod in-
ejus Ecclesiam quse nobis generaliter commissa est grederentur, quia ut dictum est : Si nec episcopi
in quantum praevalemus purara a tara illicitis su- sunt, et plusquam presbyteri quod
esse ambiunt, per
perstitionibus non custodiamus, quia non aliterunus osliuin intrabunt ? cum
tantum duo ordines in
hi
grex ,
et unus pastor sumus, nisi quemadmodum rv Ecclesia leguntur, nec amplius ad pastorale oflicium
Apostolus docet idipsum dicamus omnes, « simus aliquod patet ostium per quod pastor intrel. Audite,

[
autem perfecti in eodera sensu et in eadem sapien- fratres, non me, sed ipsam dicentem Veritatem :

tia (lCor. i, 10). » Nec aliter veri discipuli Domini « Qui non intrat per ostium in ovile omnium, sed

erimus, nisi radicem araaritudinis sursuni gerrai- ascendit aUunde, hic fur est et latro [JoaJi. x, I), »

inantem, sicut ha^c, ut asseritis modo, facit ne no- et reliqua. Cum etiam egregius praedicator dicat :

I
cere valeant ut episcopale ministerium vilescere « Fundamentura enim aliud nenio potest ponere
Ifaciat per eorum negligentiam, id est omniura sa- praeter id quod positura est (/ Cor. m, 11). » Cuiri
cerdotum, qui evellere mala, et meliora plantare praedicta duo fundamenta in Ecclesia tautum inve-
|sunt ab eo prsepositi, unusquisque pro viribus ex- niantur posita, quidquid amplius positum in his iu-
stirpare feslinet, ct ipse qui pro suis ovibus est venitur, slare nuUateuuspolerit; et ideo cum oinni-
aeterno judici ratiunem reddituruseasfovere etedu- bus suisfundaraentis et actionibus, atquc radicibus,
care decertet. Si Dominidesideraraus esse discipuli, ut evellatur necesse cst, ita ut araplius pullulare
ipsius imilemur vestigia, ut de nobis dicatur : « Ego nec germinare vaieat. Noa ergo generet, et noa
suin paslor bonus, et cognosco ovfs meas, et voco faciat vobis, fratres, totios repetita locutio fastl-

Patuol. CXXX. 22
,;-•; APPKNn. M) S.EC. IX. — ISIDOUI MERC.\T0K1S «~(i

trecenti decem et octo electi, habito traclaiu

diura, quia summa necessitas esl, s?epius prohiberi \ nostri,
illicite usurpa- in urbe Nicaina, hunc murum forlissinnun contia
quod toties a vobis ut cognovimus
arma diabolica statuerunt, et hoc remodio veneua
tur, quoniam Veritas seepius exagilata magis
et
mortifera sunt depulsa, ut Pater et Filius unius
di-
splendescit ut lumen, et quod toties repetendo ad-
vinitatis,unius virtutis, uniusque magnitudinis dc-
monetur, nimis usurpatur. Super his enim multa
.simul
nostris dicta sunt, a quibus
bcat credi, uniusque essentiaj sive substantia;
jam ab anteccssoribus sapieutcs alienos
el Spiritus sanctus. Aliter enini
ipsi sicut nunc a nobis, ita olim ab eis damnata ct

omnesmone- esse a nostra communione judicaverunt. Quem ler-

prohibita sunt. Ideo, sa?pius repetentes
abstineant, minum salutarem adorabilemque dcliberatiouoin
mus ut vitentur hujusmodi, et a talihus se
corrumpere quidam aliis cogitationibus, atque tenic-
qui noUicriut una cum eis a sacerdotali ministerio,
rare voluerunt, sed in ipso principio ab his ipsis
ut rel>olles fieri alieni, quod ita demum probare po-
compelh'.-
etnoneis favere decer- qui in Arimiuo revocari, aut retractare
terimus, si tales exstirpare,
contite-
querela bantur, usquo ad hoc causa correpla est ut
taverilis, et ita in postmodum de tali re
rentur alia sibi circumveuliono subreptum, aut certc
cessabit, quia contumelia; studio fit, quidquidinter-
Nicana
ct quia nou intellexerunt Patrum senteutia; in
dictum toUes usurpatur. Omnia hcec decretalia enim pra?ju-
qute B constituta; hoc esse contrarium, neque
cunctoruni decessorum nostrorum constituta,
dicium aliiiuod lieri potuU, per numerum Arimino
promulgala
de ecclesiasticis ordinibus et canonum Romanum epi-
congregatum, quando constat neque
sunt disciplinis, vobis et omnibus episcopis ac
ita
eos exspectare
debere scopum cujus ante omnia decebat
cunctis generaliter sacerdotibus custodiri
decretum, ueque Vincentium qui tantis annis
epi-
mandamus, ut si quis in illa commiserit, veniam sibi neque alios tali-
veri- scopatum inviolabiliter custodivit,
deinceps noverit denegari, quoniam occurreret
bus praibuisse consensum maxime dum (sicuti
nos qui summa
,

tas,si falsitas displiceret, et merito

prffidiximus) isti ipsi qui per conventionem
decli-
EcclesifB tenere debemus gubernacula causa respicit, meliori con-
uasse videbantur, ipsi denuo utentes
si silentio faveamus errori. Data Kalendas Junii,
itaque
siliohcec sibi displicere testati sunt. Perspicit
Libio el Theodosio IV cc. consulibus.
vestra salubritas hanc solam Udem qu« Nicnea
Item de sacerdotibus qui de ecclesiis suis ad al.ias
apostolorum auctoritate fundata cst esse perpetua
7nigrant ecclesias.
lirmitate servandam, ot simul oriontales hoc facere
ad
Eos aulem sacerdotes qui de ecclesiis suis catholicos esse cognoscunt, occi-
nobiscum qui se
alias migraverunt, tandiu a communione nostra ha- languoutes
dentales etiam gloriari. Credimusauteni
quandiu ad eas redierint civitates, in
bemus alienos,
G conamiue non tardc a nostra separandos
in isto
quibus primum sunt constituti, quoniam si alius
nomen au-
esse communioue, et ab eis episcopalus
alio transmigrante in locum viventis ordinatus est,
ferri, quatonus populi eorum liberati errore rcspi-
taudiu vacet sacerdotii dignitate qui suam deseruit
quiescat in Do-
rent. NuUo enim modo a deceptione poterunt cor-
civitatem, quandiu successor ejus
rigere populum, qui deceptionis laqueo detinen-
miuo. Dei sacerdotibus
tur. Concordet eliam cum omnibus
Bamasi et episcoporum qui ad cum in qua vos fixos ac
Item epistola etiam charUatis vestra; sententia
in Romanam urbem ex Italia ct Galha convene-
tirraos existere judicaviraus. Si ergo nos vohiscuui
rant.

Damasl-s et ca?teri episcoiii Romai congregati,

di- recte credere deberaus, 166 ^estrte nos charitatis

litleris laetificate reciprocis.

Valete, fratrcs cUarissi-
episcopis
lectissimis fratribus in IUyrico constitutis
mi. Data xvii Ralendarum Novembris, Siritio et
in Doniino salutem.
Ardabure IV cc. consulibus.
Credimus sanctam fidem vestram in apostolorum
hanc populis Itcm epistola Damasi ud cpiscopos Italine.
eruditione fundatam hanc tenere, et
Uuiversis episcopis per Italioe proviueiasconstitu-
exponero, qua; videlicet a constitutis Pa-
univcrsii;
justum est Tv tutis, Damasis episcopus in Doniino salulcm.
trum nuUa ralione dissentit, per quos. col-
Optaverara, dUectissimi, pro nostri charilate
erudiri. Sed relatione Gallicanorum,
et
cteleros
legii omnes Domini sacerdotes, sicut in primiliva
venerandorum fratrum quosdam ha;resibus favere animam unaai
fuU Ecclesia, « unum esse cor et
cognovimus. Quod malum non soUim caveredebent
[Act. IV, 32), »
atqueinunadevotionepcrsisloro,nec
ca quaj gesta
episcopi, sed etiam reluctari contra
quomquam sacerdotum gralia, aut formidino saMMi-
sunl imperitia, aut simplicitate
quorunulam pravis
vorilatis quoquo modc
lariuin dopravari, aut a via
interpretationibusdeceptoruni. Variis ergo doctrinis possunl
absccdere. Sod quia multa, qiu-e corrigi
non dccet labefactari, sedmagis Patrum nostrorum
nuseri-
proveniunt, exsuporat culpas deliu.iueutium
laborare scntentiis. Auxentium crgo Mcdiolanum
alque ideo suspen.Utur ultio, ut possi'
cordia Dei,
pra^cipue in hac causa damnatum esse Uquct. Unde scden
locum habere correclio. Relatuiu cst cnim ad
justum et universo Romanorum orbe doctores legis
per scripti
doctrinis va- apostolicam vos accusationcs fralrum
ea qua; legis sunt sapere, et non lidem
suscipere absque legilimo a.cusatore. Quod doiiiccp:
riis maculare. Uaque dum primum ha^rcticorum
aposlolica aiiclonlal.
nunc bla- in omni orbo terrarum liori
ctepisset ncquitia pullulare, sicut etiam
ot .piod nupor factum est abs.juc iilh
prohibcmus
sphemia pulUilare, patct Arianorum, tunc Palres
(J77 DECRETALIUM COLLECTIO. 678
rotardalione corrigero rogamus, nec unquam prius * facere, leges enim saeculi accusatores praesentes exi-

per scripLa eorumqui accusantur causam discutere, gunt, et non per scripta absentes. Unde canonica
nisi per querelarum institutiones vocati canonicead Patrum constituta non semel,sedsa?pissime clamaut
synodum veniant, et praesens per prgesentem agnoscat nec accusationes, nec testimonia ulla per scripta
veraciter, et intelligat quse ei objiciuntur. Quod bene posse proferri, nec de aliis negotiis quicunque testi-
et per sapientiam Salomonis dicitur « Antequam : monium dicant, nisi de hisquse sub praesentia eorum
scruteris ne reprebcndas, intellige prius, et tunc esse uoscuntur. Similiter et qui aiium accusaro ele-
increpa, antequam audieris ne respondeas (Eccli. gerit, prffsens per se et non per aUum accuset, scri-

XI, 7-8). » Et licet aptissima sit contrariorum re- plione videlicet pra^inissa,neque ullus unquam jiidi-
verumtamen oportet his qui elati suntad
prebensio, cetur, antequam legitimos accusatores prsesentcs
eorum examinationem ordinem servari ab his qui hibeat, locumque defendendi accipiat ad abluenda
secundum Deum perscrutari deputati sunt, quatenus criraina. Curanduni quoque esL ne ita quisquam sub-
ita cum operatione cooperante inveniamus, et con- repat, faciatque citius quod non licot. Omnipotens
fessoi'em Deum qui dicit : « Ubi duo sunt vel tres Deus heec vos et cuncta divina mandata et apostolica
congregati in nomine meo, ibi sum in medio eorura prtecepta custodientes in cunctis actibus vestris coe-
{Matth. XVIII, 20). » Dominus noster Jesus B lestis brachii extensione protegat, atque ad coelestis
Nam et
Christus Judam furem quoniam non
esse sciebat, sed remunerationem patriae. cum multiplici animarum
est praesentialiter accusatus, ideo non est ejectus. fructu perducat, Amen. Data iii Idus Aprilis, Siricio
Nec vos ullo modo agere oportet, quod ille noluit et Ardabure IV cc. consulibus.

INCIPIUNT DECRETA SIRICII PAPiE.

1. De Arianis catholicis non baplizandis. cognoscere. Et quia necesse nos eratin ejus labores
2. Ut praeter Pascha etPentecosten baptismus non curasque succedere cui per Dei graLiam successimus
celebretur. in honorem, facto ut oportebat primitus meae pro-
3. De apostatis ab Ecclesia separandis. vectionis indicio, ad singulaprout Dominus aspirare
4. Xon liceat alterius sponsam in matrimonium dignatus est, consultationi tuae responsum competens
sociari. non negamus, quia ofQcii nostri consideratione non
5. De liis qui acceptam pffinitentiam minime ser- est nobis dissimulare, non esttacerelibertas, quibus
vaverunt. major cunctis Cbristianae religionis zelus incumbit.
6. De monachiset virginibus propositum non ser- Portamusoneraomnium quigravantur, quinimobaec
vantibus. portat in nobis, beatus apostolus Petrus, qui nos in
7. De ministris incontinentibus. omnibus (ut confidimus) administrationis protegit et
8. Qiiales debeant ad clericatus officium perve- tuetur haeredes.
nire. Cap. I. Prima itaque pagina? tua> fronte signasti
9. De liis qui grandsevi ad sacram niilitiam con- baptizatos ab impiis Arianis piurimos ad fidem ca-
verluntur. tholicam festinare, et quosdam de fratribus nostris
10. De clericis qui ad secundas nuptias transeunt eos denuo baptizare velle, quod non iicet, cum hoc
ut deponantur. fieri et apostolus vetet, et canones contradicant, et
ll.Defeminis quae cum clericis debeant habi- post cassatum Ariminense concilium missa ad pro-
tare. vincias a venerandae memoriae praedecessore meo
12. De monachorum promotione ad clerum. Liberio generalia decreta prohibeant : quod nos cura
13. De clericis ut poenitentiam per impositionem n Novatianis aliisque haereticis, sicut est in synodo con-
manus sacerdotum accipiant. stitutum, per invocationem solum septifoimisSpiri-
14. De poenitentibus et bigamis seuviduarum ma- tus, et episcopalis manus impositionem catholicorum
ritis, ut non permittantur ad clericatus ordinem conventui sociamus, quod etiam totus Oriens Occi-
admitti. densque custodit, a quo tramite vos quoque post
Incipit epistola Siricii papx ad Cumerium Turra- hsec minime convenit deviare, si non vultis a nostro

conensem episcopum. collegio synodali separari sententia.

SiRiciLs CuMERio Tarraconensi episcopo salu- II. Sequitur de universis baptizandorum tempori-
tem. bus, prout unicuique libitum fuerit, improbabilis et
Directa ad decessorem nostrum sanctae recorda- emendanda confusio, quae a nostris consacerdotibus,
tionis Damasum fraternitatis tuae relatio jam me in quod commoti dicimus, non ratione auctoritatis ali-
sedem ipsius constitutum, quia sic Dominus ordina- cujus, sed sola temeritate praesumitur, ut passimac
vit, invenil. Quam cum in conventu fralrum sollici- libere nataliliis Christi, seu apparitionis, necnon et
tius legereums, tanta inveniinus quae reprehensioue et apostolorum, seu martyrura festivitatibus innumerm
correctione sunt digna, quanta optaremus laudanda (ut asseri^^jplebesbaptismi mysterium conscqiiaiUur,
679 APPEND. AD S.f.C. IX. — ISIDORI MERCATORtS 680
011 111 hoc sibi privil ;ium apud nus et apud onines ^ quouiam carnaU fi-agiiitate ceciderunt viatico mu-
ecclesias Dominicum specialiter cum Pentecoste sua nere cum ad Dominum cceperint prolicisci, per coni-
F'jscha defendat; quibus solis per annum diebus ad munionis gratiam volumus subveniri. Quam forraam
ndemcontluentibusgencraliabaptismatistradiconve- et circa mulieres quae se post poenitentiam tali-

nitsacranienta, his duntaxat electis qui ante quadra- bus pollutionibus devinxerunt, servandam esse cen-
ginta, vel eo amplius dies nomen dederint, et exor- semus.
cismis quotidianisque orationibus atque jejuniisfue- VI. Preeterea monachorum quosdam atque mona-
rint expiati, quatenus apostolica impleatur illa prse- charum, abjecto proposito sanctitatis, in tantam pro-
ceptio, ut « expurgato fermento veteri nova incipiat testaris demersos esse lasciviam, ut prius clanculo

esse conspersio{1 Cor. v, 7). » Sicut sacram ergo velut sub monasterioruna praetextu illicita ac sacri-
paschalem reverentiam in nuUo dicimus esse mi- lega se contagione miscuerint. Postea vero in abru-
nuendam, ita infantibus qui nondum loqui potuerint ptum conscientise desperatione producti, de illicitis

per oetatem, vel his quibus in qualibet necessitate complexibus libere filios procreaverint, quod et
opus fuerit, sacri unda baptismatis omni volumus publicaj leges et ecclesiastica jura condemnant, has
celeritate succurri, ne ad nostrarum perniciem tendat ergo impudicas detestabilesque personasa monaste-
animarum, si negato desiderantibus fonte salutari, B riorum coetu ecclesiarumque conventibus eliminau-
exiens unusquisque de sseculo, regnum perdat et das esse mandamus, quatenus retrusae in suis erga-
vitam. Quicunque etiam discrimen naufragii, hosti- stuhstantumfacinuscontinualamentationedeflentes,
litatis incursum, obsidionis ambiguum, vel cujuslibet purificatorio possint poenitudinis igne decoqui, ut eis
corporalis segritudinem desperationis inciderint, et vel ad mortem solius misericordis^ intuitu per com-
sibi unico credulitatis auxilio poposcerint subveniri, munionis gratiam indulgentia subvenire possit.
eodem quo poscunt momento temporis expetita? re- VII. Veniamus nunc ad sacratissiraos ordines
generationis prsemia consequantur. Hactenus erra- clericorum quos in venerandae religionis injuriam,
tum in hac parte suftlciat, nunc prtefatam regulam ita per vestras provincias calcatos atque confu-
omnes teneant sacerdotes, qui nolunt ab apostoliccp, sos, charitate tua insinuante reperimus, ut Jere-
petrie super quam Christus universalem construxit miae nobis dicendum sit voce : « Quis dabit capiti
Ecclesiam, soliditate divelli. raeo aquam, aut oculis meis fontem lacrymarura, et
III. Adjectum est etiam quosdam Christianos ad flebo populum hunc die ac nocle ? » [Jer. xix, 1 .) Si
apostasiam (quod dici nefas est) transeuntes, et ido- ergobeatus propheta ad lugeuda populi peccata non
lorum cultu ac sacrificiorum contaminatione profa- sibi ait lacrymas posse sufticere, quanto nos pos-
natos, quos a Christi corpore, et sanguine quo du- sumus dolore percelli, cum eorum qui in nostro sunt
dum redempti fuerant nascendo jubemus abscindi, corpore compelliraurfacinoradeplorare, quibusprae-
et si resipiscentesforte ad lamenta fuerint aliquando cipue, secundum beatum Paulum, « instantia quoti-

conversi, his quandiu vivunt agenda poenitentia est, diana et solhcitudo omnium Ecclesiarum indesinenter
et in ultimo fine suo reconciliationis gratia tri- incumbit, ^ Q^J quis enim infirmatur, et ego non in-
j

buenda, quia dicente Domino : « IVolumus mortem firmor ? quis scandalizatur, et ego nou uror? « {II Cor.

peccatorum, sed ut convertantur et vivant [Ezech. u, 28, 29.) Plurimos enim sacerdotes Christi atque le-

xviit, 32). » vitas post longa consecrationis suse tempora tam de

IV. De conjugali autem vetatione requisiti, si despon- conjugibus propriis quam etiam de turpi coitu so-
satam puellam, alter in matrimonium possit
alii bolem didicimus procreasse ; et crimeu suum hac
accipere, hoc ne fiat omnibus modis inhibemus, quia prsesumptione defendere, quia in VeteriTestamento
illabenedictioquam nupturae sacerdos imponit, apud sacerdotibus ac ministris generandi facultas legitur
fideles cujusdam sacrilegii instar est, si ulla trans- attributa. Dicat mihi nunc quisquis ille est sectator
gressione violclur. libidinum, praeceptorque vitiorum, si «stimat quod
V. De his vero non incongrue dilectio tua aposto- T) in lege Moysi passim sacris ordinibus a Deo nostro
licam sedcm credit consulendam, qui acta poenitentia laxata sint frena luxurise, cur eos quibus committe-
tanquam canes ac sues ad vomitus pristinos et volu- bantur Sancta sanctorum pra;monet dicens : « Sancti

tabra redeuntes, et militioe cingulum, etludicras vo- estote, quia et ego sanctus sum, Dominus Deus ve-
luptates, et nova conjugia, et inhibitos denuo appeti- ster [Levit. n, 4i), » cur etiam procul a suis domi-
vereconcubitus. Uuorum professum incontinentiam bus anno vicis suaj in tcmplo habitare jussi sunt sa-
generati post absolutionem tilii perdiderunt, dc qui- ccrdotes, hac videlicet ratione, ne vel cum uxoribus
bus jam, quia suffugium non habent poenitendi, id possiut carnale exercere commercium, ut conscien-
duximus decernendum, ut sola intra ecclesiam fide- tia; iutegritato fulgentes, acceptabile Deo munus
mysteriorum cele-
libus oratione junganlui', sacris olferreut. Quibus, expleto deservitionis suai tempore,
britalibus,quamvis non mereantur, intersint; a Do- uxoris usus solius successionis causa fuerat relaxa-^
minica; autem mensse convivio segregentur, ut, hac tus, quia non ex alia, nisi ex tribu Levi quisquam
saltem districtione correpti, et ipsi in se sua errata ad Dei ministerium fuerat prajceptus admitti, unde
castigent, et aliis exemplum tribuant, quatenus ab et Dominus Jesus cum nos suo illustrasset adventu,
obscenis cupiditatibus rctrahantur, quibus tamen iu evangelio prolestatur,quia « legem venerit imple*
681 DECRETALIUM COLLECTIO. fi82

re, non solvere {Matth. v, 17), » et ideo Ecclesiam, ^a sua infaiitia ante pubertatis annos baptizari, et
cnjus sponsus est speciosus forma, castitatis voluit lectorum debot ministerio sociari, quia ab accessu
splendore radiare, ut in die judicii. cum rursus ad- adolescentias usque ad tricesimum setatis annum, si

venerit « sine macula et ruga, eam possit (sicut per probabiliter vixerit, una tantum, et ea quam virginem
Apostolum instituit) reperire (Eph. v, 27). » Quarum commimi per sacerdotem benedictione percepit
sanctionumsacerdotesomnesatque levitse insolubiii uxore conlentus, acolythus et subdiaconus esse de-
lege constringimur ut a die ordinationis nostra? so- bebit, postquam ad diaconii gradum, si se ipse pri-
brietati, ac pudicitiae et corda nostra mancipemus mitus continentia prffieunte dignuui probaverit, ac-
et corpora, dummodo per omnia Deo nostro in his cedat. Ubi si ultra quinque annos laudabiliter
qu?e quotidie offerimus, sacrificiis placeamus. « Qui vixerit et ministraverit congrue, presbyterium con-
autem in carne sunt, dicente electionis Vase, Deo sequatur. Exinde post decennium episcopalem ca-
placere non possunt, vos autem jam non estis in thedram poterit adipisci, si tamen per haec tempora
carne sed in spiritu, si tamen Spiritus Dei habitat integritas vitte ac fidei ejus fuerit approbata.
in vobis (Rom. viii, 8-9). » Et ubi poterit, nisi in LX. Qui vero jam a?tate grandaevus, melioris pro-
corporibus, sicut legimus, sanctis Dei Spiritus ha- positi conversatione provocatus, ex laico ad sacram
bitare?Et quiaaliquanti,dequibusloquimur, ut tua B mihtiam perveuire festinat, desiderii sui fructum
sanctitas retulit, ignoranter se lapsos esse deflent, non aliler obtinebit, nisi eo quo baptizatur tempore
his hac conditione misericordiam dicimus non ne- statim lectorum aut exorcistarum numero societur,
gandam, ut sine uUo honoris augmento in hoc quo si tamen eum unam habuisse vel habere, hanc et

detecti sunt, quandiu vixerint, officio perseverent, virginem accepisse constet uxorem. Qui dum ini-
si tamen post ha^c continentes se studuerint exhi- tiatus fuerit, expleto biennio , per quinquennium aliud
bere.Hi vero quiilliciti privilegii excusatione nitun- acolythus et subdiaconus fiat, et sic ad diaconatum
tur, et sibi asserunt veteri hoc lege concessum, no- (si per hsec temporalia diguus judicatus fuerit) pro-
verint se ab omni ecclesiastico honore, quo indigne vehatur. Exinde jam accessu temporum presbyterio,
usi sunt, apostolicse sedis auctoritate dejectos, nec vel episcopatui, si eum cleri ac plebis evocaverit,

unquam posse veneranda attrectare mysteria, a qui- electio, non immerito societur.
bus se ipsi dum obscenis cupiditatibus inhiant, pri- X. Quisquis sane clericus, aut viduam, aut certe
vaverunt, et quia exempla preesentia cavere nos secundam conjugem duxerit, omni ecclesiasticae di-
prsemonent in futurum, si quilibet episcopus, pre- gnitatis privilegio mox nudetur, laica sibi tantum
sbyter atque diaconus (quod non optamus) deinceps communione concessa, quam ita demum poterit
fuerit talis inventus, jam nunc sibi omnem per nos '

possidere, si nihil postea propter quod hanc perdat,

indulgentise aditum intelligat obseratum, quia ferro admittat.
necesse est excidantur vulnera qusp fomentorum non XL Feminas vero non alias esse patimur in do-
senserint medicinam. mibus clericorum, nisi eas tantnm quas propter
VUL Didicimus etiam licenter ac libere inexplo- solas necessitudinum causas habitare cum iisdem
rata; vitse homines, quibus etiam fuerint numerosa synodus Nicaeua permisit.
conjugia ad praefatas dignitates, prout cuicunque XII. Monachos quoque quos tamen morum gravi-
libuerit, aspirare. Quod non tantum illis qui ad Iiaec tas, et vitae ac fidei institutio sancta commendat,
immoderata ambitione perveniunt, quantum metro- clericorum offlciis aggregari, et optamus, et volu-
politanis specialiter pontificibus imputamus, qui mus, ita ut qui intra tricesimum annum setatis sunt
dum inhibitis ausibus connivent, Dei nostri quantum digni in miuoribus, per gradus singiilos crescente
in se est praecepta contemnunt, et, ut taceamus quod tempore promoveantur ordinibus, et sic ad diacona-
altius suspicamur, ubi illud est quod Deus noster, data tus vel presbyterii insignia maturae aetatis consecra-
per Moysen lege, constituit, dicens : a Sacerdotes tione perveniant, nec per saltus ad episcopatus cul-
meisemelnubant; » etalioloco : «Sacerdos uxorem r\ men ascendant, nisi in his eadem quse singulis
virginem accipiat, non viduam, nec repudiatam,nec dignitatibus superius prceflximus, tempora fuerint
meretricem {Levit. xxi, 14). » Quod secutus Aposto- custodita.
lus, ex persecutore praedicator, « uniusuxorisvirum, XIIL IUud quoque nos par fuit providere, ut sicut
tam sacerdotom quam diaconum fieri debere man- poenitentiam agero cuiquam non concediturclerico-
davit {I Tim. iii, 2, 12). » Quae omnia, ita a vestra- rum, ita et post poenitudinem, ac reconciliationem
rum regionum despiciuntur episcopis, quasi in con- nulli unquam laico liceat honorem clericatus adi-
Irarium magis fuerint constituta. Et quia non est pisci, quia quamvis sint omnium peccatorum conla-
nobis hujusmodi usurpationibus negligendum, ne gione mundati, nulla taraen debent gerendorum
uos indignantis Domini vox justa corripiat, quse sacramentorum instrumenta suscipere qui dudum
dicit : Videbas furem, et currebas cum eo, et pone- fuerint vasa vitiorum.
bas tuam cum adulteris portionem [Psal. xi.ix, 18), XIV. Et quia in his omnibus quse in reprehensio-
quid ab universis post hacc Ecclesiis sequendum sit, nem veniunt, sola excusatio ignorationis obtendi-
quid vilandum gcncrali pronuntiatione decerni- tur, cui nos interim solius pielatis intuitu necesse
jnqs. Quicunque itaque se Ecclesiee vovil obsequiis, est clementer iguoscere. Quicunque ergo pcenitens
 683 APPF..\n. AD S.flC. IX. — ISIDORI .\IERC.\T0RIS 684
quicunque higamus, quicunque viduae maritus, ad ^ Sahaoth laqueum quem paraverat disrupisset, scena
sacrara militiam indebite et incompetenler irrepse- tanti mali et hypocrisis publica multorum simplicium
rit, liac sibi condilione a nobis veniam intelligat corda traxerat in ruinam, quia facile ad deteriorem
relaxatam, ut id magno debeat computare beneficio, partem mens humanata transducitur, volens magis
si adempta sibi omni spe promolionis, in hoc, de quo per spatiosam viara ambulare, quarn arctae viaeiter
invenitur ordiue perpetua stahilitate pcrmaneat, cum lahore transire. Qua de re necessarium satis
scituri posthac omuium provinciarum summi an- fuit, dilectissimi, haec quae gesta sunt hic ad ve-
tistites, quod si ultra ad sacros ordiues quemquam stram conscientiamcognoscendam raandare, ne igno-
de talibus credidei'int assuraendum, et de suo et de rantia cujuspiara sacerdotis pessiinorum hominum
eorum statu quos coutra canones et inlerdicta no- Ecclesiam irrurapentium suh religioso noraine conta-
stra provexerint, congruam ab apostohca sede pro- gio violaret, sicut scriptura est, dicente Doiuino :

mendara esse sententiam. « Multi veniunt ad vos in vestiraentis ovium, intus

Exhortatio Siricii ad Cimerium. autem sunt lupi rapaces, ex fructibus eorum co-
Ex[iiicuimus (ut arbitror), frater charissime, uui- gnoscetis eos [Matth. vii, 15). » Hi sunt videlicet
versa qua? digesta sunt in querelam, et ad singulas qui subtiliter Christianos sese jactant, ut sub vela-
causas, de quihus pcr filium nostrum Basianum x> mento pii norainis gradientes, domum orationis in-
presbyterum ad Romanam Ecclesiam, utpote ad gressi serraonera serpentinse disputationis effundant,

caput tui corporis retulisti suflicientia, quantum opi- « ut sagittent in obscuro rectos corde {Psal. x, 3) »
uor, responsa reddidimus. Nunc fraternitatis tuae atque a veritate catholica avertendo, ad suae do-
animum ad servandos canones, et tenenda decretalia ctrinae rabiera diaboHco ore transducant atque
constituta magis ac magis incitaraus, ut hsec quae ovium simplicitatera defraudent. Et quidem multa-
ad tua consulta rescripsimus, in omnium coepisco- rum haeresum malignitatem ab apostolicis tem-
porum nostrorum perferri facias notionera, et non poribus nunc usque didicimus, et experti proba-
solum eorum qui in tua sunt dicecesi constituti, sed viraus, sed nunquam tales canes Ecclesiae myste-
eliam ad universos Carthaginenses atquo Beeticos, rium latratibus fatigaverunt, quales nunc subito
Lusitanos alque Gallicos, vel eos qui vicinis tibi col- hostes fidei erumpentes doctrina perfidiae 168
limitant hinc inde provinciis^uthsecquaianobissunt pullulata , cujus sint discipuli verborum fructi-

saliibri ordinatione disposita, sub litlerarum tuarum bus prodiderunt. Nam cura alii haeretici singula
prosecutione raitlautur. Et quanquam statuta sedis sibi genera quaestionum male intelligenda proposue-
apostolicae, vel canonum veuerabilia deiinita nulli .^ rint convellere atque concerpere de divinis insti-

sacerdotum Dumini ignorare sit liberum, utilius ta- tutionibus, isti « non habentes vestem nuptialem
men et pro antiquitate sacerdotii tui dilectioni tuae {Matth. XXII, 12), »sauciantes catholicos, Novi acVe-
psse admodum poterit gloriosum, si ea quai ad te teris Testamenti, ut dixi, continentiam pervertentes,
speciali noraine generaliter scripta sunt, per unani- spiritu diabolico interpretantes , et illecebroso

mitatis tuae sollicitudinem in universorum fratrum atque ficto sermone aliquantos Christianos coepe-

nostrorum notiliam perferantur, quatenus et quse a rintjam vastere, atque suae dementiae sociare, intra

nobis non inconsulte, sed provide sub niraia cau- se continentes nequitiae suae virus, velut elecli bla-

tcla et deliberatione sunt salubriter constituta, inte- sphemias suas conscriptione temeraria publice pro-
merata perraaneant, et omnibus in posterum excu- diderunt, et desperatae mentis furore conciti, passim
sationibus aditus, qui jani nulli apud nos patere in furore geutilium publicarunt. Sed a fidelissimis

poterit, obstruatur. Dala tertio Idus Februarii, Ar- Christianis viris, gencre oplimis, religione praeclaris,

chadio et Bautone IV consulihus. ad meam humilitatem subito scriptura honorificata

->. De damnatione Joviniani hxretici et epiatola ejusdem. videtur esse delata, ut sacerdotali judicio detecta
Optarera, fratres charissirai, semper dilectionis et divinae legi contraria spirituali sententia deleantur.

pacis vestrae sincerilati gaudia nuntiare, ita ut vi- r\ Nos sane nuptiarum vota non aspernanter accepi-
cissira discurreutihus litteris sospitatis indicia juva- mus, quibus velamiue inlerfuimus, sedvirgines Deo
reutur, si quietos nos ab incursione sua vacare devotas raajore honoriticentia inuneramus. Facto
hostis auliquus sineret. Quia ah initio niendax, ini- ergo presbyterio, constitit doctrinae nostrae, id cst,

micus veritatis, semulus horainis, quera ut deciperet Chrislian.e legi esse conti"aria. Unde apostolicuin

se ante decepit, pudicitiae adversarius, hixuria; raa- socuti prajcepluin, quia aliter quara accepinuis an-

gister, crudelitatihus pascitur, ahstinoutia punitur, nuntiahant, omnium nostrorum tam presbylerorum,
odit jejunia, ministris suis praedicautibus dum dicit tam diaconorum, quam etiam totius cleri unam
esse superilua, spem non habens de fuluris, apostoli factam constat esse sentenliam , ubi Jovinianus,
sententia percussus dicentis: « Manducemus et hi- Ausentius , Geuialis , Geminator, Felix , Plotinus,

hamus, cras enim moriemur (Isa. xxii, i3). " in- Marliauus, Januarius, et lugeniosus, (jui acceutores
lelix audacia, o desperala mentis astutia, jam in- uova> luTrosis et hlasphemia' iuventi suut, divina sen-

cognitas sermo haerelicorum intra Ecclcsian» cancri lcntia et noslro judicioin perpetuum daranati,extra
mnre se rcspergebat, ut occupans peclus tolum Ecclesiam remanerent. Quod custodituram sanctita-
homirtfm [tra^cipitarel in mortem, cl nisi Dominus tem vestrara non amhigens, hacc scripta direxi per
683 DECHETALILM COLLECTIO. «'^'^

frali-es et compresbyteros meos, Crescentem et Leo- ^ uihil tale poluit eligi, quee ratio noncompellil, eliam
pardum et Alexandrum.quireligiosum officiumfidei de longinquo veniant ordinandi, ut digni possint et
possint spiritu adimplere fervente. plebis et nostro jiidicio comprobari.

Item, cpistola Siricii papse ad imiversos orthodoxos. II. Quantum illicitum sit illada?stimari nonpotest,

1. Ut indignus nullus efliciatur episcopus. ut transeuntes,sive simulent,sive sintmonachi quod

2. rt ignotis sacerdotium non detur. se appellant,quorum nec vitam possumus scire,
4. Ut neophyti vel laici sacerdotes non fiant. nec baptismum, quorumfidem incognitam habemus
Cap. L SrRiciL'S papa, orthodoxis per diversas nec probatam nolint sumptihus adjuvare, sed statim
provincias. aut diaconos facere aut presbyteros ordinare festi-
Cogitantibus nobis metum divini judicii, fralres nent, aut quod est gravius episcopos constituere non
charissimi et post hanc vitam unumquemque prout formidant. Charius apud illos dari sumptum esttrans-
gesserit, recepturum, quid in querelam veniat; ta- eunti, quam sacerdotium nescienti. Inde in su-
cere non licuit, sed nos loqui necessitas imperavit, perbiam exaltantur, inde insuper ad perfidiam cito
dicente propheta : « Exalta ut tuba vocem tuani corruunt, quia fidem veram in ecclesiasticis toto
{Isa. i.viii, I). » Et cui omnium Ecclesiarum cura orbe peregrini discedere non asseruntur.
est, si dissimulem,audiam Domino dicente : «Rejici- 13 III. Certe illud etiam non fuit praetermitteudum,
tis mandatum Dei ut traditiones vestras statuatis ut quod semel aut secundo necessitas hsereticorum
(Matth. XV, 6). » Quid enini aliud est rejicere mau- intulit, contra apostolica prsecepta velut lege licitum
datumDei quam privato judicio et humauo consilio prffisumi, neophytum vel laicum qui nullo eccle-
novis rebus constituendis liberius delectari ? Perla- siastico functus fuerit officio, inconsiderate vel pre-

tum itaque est ad conscientiam apostoiicse sedis con- sbj-terum vel diaconum ordinare, quasi meliores
tra ecclesiasticum canonem prspsumi, et quae ita sunt aposlolis sint, quorum audeant mutai'e prseceptum,
a majoribus ordinata, ut ne vel levi susurro debeant et qui non didicit, jam docere compellitur. ita nul-
violari, quosdam observatioues novas in-
proprias lus reperitur idoneus clericorum, nec inter diaconos,
ducere, et preetermisso fundamento supra arenam nec inter alios clericos invenitur qui sacerdotio di-
velle construere, dicente Domino « Non transibis : gnushabeatur,sedad commendationem ecclesiee lai-

terminos quos constituerunt patres tui (Num. xx, cus postuIatur,quod ne fiatultra admoneo, praedico,
17). « Quod etsanctus quoque apostolus Novi et Ve- ut unam fidem habentes, unum etiam in traditione
teris Testamenti prredicator monet, in quo locutus sentire debeamus, probantes nos unanimes atque
est Christus : « State, inquit, et tenete traditiones p concordes pacifici in Christo, et in observationibus
vestras quas didicistis, sive per verbum, sive per apostolicis habere charitatem. Medio itaquc Patre
epistolam (lIThess. ii. 44). » Qua de re videt vestra et unigenito Filio ejus, et Spiritu sancto, et unius
sinceritas in sacris mysteriis, aut in ordinationibus divinitatis in Trinitate convenio, ut in his fidos ca-
vestris,quautum sacerdotum magnacura et diligens tholicaet disciplina nostrapermaneat. Nec quisquam
sollicitudo debeat observare. Denique ad Timotheum putet ordinationes terrenas fieri, cum ca-Ieste sit sa-

loquitur : « Manus cito nemiui imposueris neque cerdotium,ut fidelibus gloria maneat dignitatis eju.s-

communicaveris peccatis alienis (J Tim. iii, 22), » dem, et ante tribunal Christi cxhinc uon habeat
quod propterea memoratur, ut examine habito et quod accuset.
probitate morum, et ecclesiastico labore sit com- Incipit concilium Thelense super tractatu Siricii
mendatiorquivocaturin medium, utsummum sacer- papse.
dotium possit accipere, probatus judicio, non fa- Post consulatum gloriosissimi Honorii XI, et Con-
vore, susceptus veritate, non gratia, apostolico stantii II, sexto Kalendas Martias, congregato conci-
ordine functus, non praicipiti voluntate. De quo, lio in ecclesia Apostoloriim plebis Thelensis, beatus
charissimi mihi, ad vestram sinceritatemhujusmodi Pater primse sedis episcopus Donatianus civitatis

lilterse cucurrerunt multo fratrum et consacerdotum D Theleptensis, cum i-esedisset, considentibus secum
consensu, ut hac vestra subscriptione flrmata eccle- Januario, Felice secundo, Cyrino, Victore, Secun-
siastici canonis dispositio, qufeapud Nicseam tractata diano, Geta, Eunomio, Maximiano, Donato, Cresco-
est, confirmata suo merilo fundatissima permaneret, nio, Jocundo, Sopato, Restuto, Juliano, Maximiiio,
ut tales videlicet ad ecclesiasticum ordinem permit- Romano, Terciolo, Micilo, Maximo, Donatiano,
terentur accedere, qualesapostolica auctoritasjubet, Basilio, Papiano, Januario, Porphyrio, item Por-
non quales dico, vel eos qui cingulo militiai saicu- phyrio, Donato, Juliano, Tuto, Fortunio, Quintiano,
laris astricti, olim gloriati sunt. Qui posteaquam Capion, et caeteris episcopis, necnon etiam Vincen-
pompa sseculari exsultaverunt, aut negotiis reipu- tio, Fortunatiano, legatis provinciae proconsuiaris ad
blicae optaverunt militare, aut mundi curam tractare, Bizancenum concilium direclis, et reliqua.

adhibita sibi quorumdam manu et proximorum fa- Vincentius et Fortunatus dixerunt Etiam cum
:

vore stipati, hi frequenter ingeruntur auribus meis essemusThusdrum, sicut mecum memorialis
recolit
ut episcopi esse possint, qui per traditionem et auditio vestra, et epistolae sanctae memoriae Siricii
Evangelicam disciplinam esse non possunt. Quanlis sedis aposlolicae episcopi dederanuis, recitantes, ex
lioc aIi([uoties recitatum csl juribus et viribus I Sed quibus cum legeret unum sanctimonium fratrig
687 APPE.ND. AD S.£C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 688
nostri cpiscopi Latoni, utrasqiie nunc nos referre \ Et uiulierem, id est viduaui, clericus uon ducat
siiergcslio iudicat, hasrecitari donate. Episcopi dixe- uxorem.
riint : Rociteutur epistolcC venerabilis memoria? Si- Ut is qui laicus viduam duxerit, non admittalur
ricii, ut noverimus quid earum tcxtus contineat. ad clerum.
Cumque traderentur,Piivatus nolarius dixit : Exera- Et de aliena ecclesia ordinare clericum nullus
plum tractoria? episcopi urbis Roma?. usurpet, ut abjectum clericum alia ecclesia non
Item, epistola Siricii papas. admittat.
Dileclissimis fratribus et coepiscopis per Africam Ut venientes a Novatianis vel Montensibus per
Smicifs. manus impositionem suscipiantur, praeter eos quos
Diversa quamvis cum in uniim plurimi fratres rebaptizant.
convenissemus ad sancti apostoli Petri reliquias, Pra?terea quod dignum et pudicum et honestum
por quem apostolatus et episcopatiis in Christo cst suademus, ut sacerdotes et levitcc cum uxoribus
cepit exordium, placueritque propter emergentes suis non coeant, quia in ministerio ministri quoti-
plurimas causas quaj in aliquantis non erant causa;, dianis necessitatibus occupantur. Ad Corinthios nam-
scd crimina, ut de caitero sollicitudo esset unicuique que Paulus scribit dicens : « Abstinete ut vacetis
curam hujusinodi habere, sicuti aposto-B orationi (J Cor. vii, 5). » Si ergo laicis abstinentia
in Ecclesia
« Talem Deo Ecclesiam exhi-
lus prfedicat Pauhis: imporatur ut possint deprecantes audiri, quanto
bendara non habentein maculam aut rugam (Epli. magis sacerdos utique omni momento paratus ess»
V, 27). » Ne per alicujus morbidce afflatum ovis debetmunditiae puritate 4 69 securus, ne aut sacri-
conscientia nostra contaminata videretur, qua de re ficium offerat, aut baptizarecogatur ? qui si conta-
meliore consilioid scdit, propter eos maxime qui in niinatus est carnali concupiscentia, quid faciet ?

preesenti valetudiiie corporis aut fosstc a?tatis causa exousabit? quo pudore, qua mente usurpabit? qua
adesse minime potuerunt. Quo perpetua istiusmodi conscientia, quo merito hic exaudiri se credit ? cura

forma servetur, litloras tales dare placuit, non quai dictum sit : « Omnia munda mundis, coinquinatis
nova pra?cepta aliqua imperent, sed ea quse per autem et intidclibus nihil mundum [Tit. i, 15). »

ignaviain desidiamque aliquorum neglecta sunt ob- Qua de re hortor, moneo, rogo, tollatur hocoppro-
servari cupiamu?, quaj tamen apostolica et Patrum brium quod potest jure etiam gentilitas accusare,
constitutione sunt constituta. Scriptura est : < State, forte creditur quia scriptum est : « Uuius uxoris vi-

et tenete traditiones nostras, sive per verbum, sive rum (/ Tim. iii, 2) » non permanentem in concu-
perepistolam (I Thess. ii, 14). » pisceutia generandi dixit, sed propter continentiam
p
Ilhid certe veslram debet mentem, dilectissimi fiituram qui ait, neque enim integros non admisit,
fratres.vehecietitius excutere,utab omni labe sa-culi vollem omnes homines sic esse sicuti et ego
istiiis immunesad Dei conspectum securi veniamus, (i Cor. VII, 7). Et apertius declarat dicens : « Qui
iiec enim erimus iiniiiunes,quia prsesumus plebibus, uutem in carne sunt, Deo placere non possunt. Vos
cum scriptum sit : « Cui multum creditum fuerit, autem jam non estis in carne, sed in spiritu (Rom.
|)ius abeodem requiretur iLuc. xii, 48). » Ergo quo- Mii, 8, 9). »

iiiam non pro nobis lantum, sed pro populo ciedito Ha;c itaque, fratres, si plena vigitantia fuerint ab
loginiur pra5stare rationem, populum disciplinam nmnibus observata, cessabit ambitio, dissensio con-

deificam, humilem erudire debemus. Exstiterunt (juiescet, haereses et schismata non emergent
onim nonnulli, qui statuta majorum contemnentes, locum non accipiet diabolus saeviendi, manebit una-
castitatem Ecclesia' praesumptione violariint, volun- nimitas, iniquitas separata calcabitur. Charitas
tatem populi sequentes, Dci judiciuni non tiinentes. s[uritali fervore llagrabit, pax pra^dicata labiis cuia

Ergo ne ])ari more silentio conuivere, alque adhi- ^oluntate coucordabit. Pax utique Dei nostri Salva-
bere consensum talibus vidcamur, unde gehenna? loris quam proximus passioni servandam esse prai-

poenaspossimus incurrere, dicente Domino : « Furcm £) copit, et haereditariam nobis juie dereliquit, dicens:
Aidebas, et currebas cum eo, et cum adulleris por- « Pacem do vobis, pacem relinquo vobis (Joan. xiv,

lionein tuam ponebas [Psal. xlix, 18). » Haic sunt 27), » et diotuni Apostoli: >< Unanimesunum sentien-

f[ua! dcinceps inluitu divini judicii omncs calholicos tes permaneamus in Christo, niiiil per contenlionein
cpiscopos expedit custodire. iiobis, neque per inanem gloriam vindicantes, nec
Primum, ut extra conscientiam sedis apostolicce, lioininibus, sed Deo nostro Salvatori placeamus
l.oc est primatis, nemo audeat ordinarc. Intcgruni [l'hil. u, 2,3). » His pneccptis omnibus si lidclitor

I niin judicium cst, quod pUiriinorum scnlentia con- voliioiimus obodire, custodiet Dominus coriiora

iequitur,ne unusepiscopus episcopum ordinare prai- iiostra cl aniinas nostras iii die qua redditurus est

sumat, propter arrogantiam, ne furtivum benelicium uiiicuitiue juxta opera sua. Si quis sane iiillatus

]ua^,slilum vidcatur. Hoc enim in synodo Nicrena meute carnis siiae ab hac ratione voluerit evagari,
constat esse definitum. sciat se et a iiostra oommunione scclusum, et ge-

Itein, si quis post rcmissionem ])eccatorum cin- honnai poenas habiluruni. Piwterea niiserioordia
f;ukun mililiae saccularis habuerit,ad clcrum admitti oiim judicio csse dobet, talibus enim oporlot labeu-
iion dcbel. tibii!» nianum porrigere, qui sic currenlem uoii
680 DECRETALIUM COLLECTIO. 690
pertrahant in ruinam. Data Romap, in concilio epi- ^ non Virgo generavit, potuit ergo Virgo concipere,
scoporum octoginta, sub die octavo Idus Januarii, non potuit Virgo generare, cum semper conceptus
post consulatum Arcadii, Augusti, et Bautonis IV prajcedat, partus sequatur; sed si doctrinis non
consulis, creditur sacerdotum, credatur oraculis Christi,

Item, rescriptum episcoporum ad eumdem credatur monitis angelorum dicentium : « Quia non
Sirkium. est impossibOe apud Deum omne verbum (Luc. r,

Dilectissimo Domino fratri Siricio, Ambrosics, 37), » credatur symbolo apostolorum, quod Ecclesia
Sabinus, Bassianus, et cseteri. Romana intemerata semper custodit et servat. Audi-
Recognovimus litteras sanctitati tufe boni pastoris vit Maria vocem angeli, et quge dixerat ante : « Quo-
excubias, qvii diligenter commissam tibi januam ser- modo fiet istud? (Ibid., 34) » non fide generationis
ves, et pia sollicitudine Christoovile custodias dignus, iiiterrogans, respondit postea : « Ecce ancilla Do-
quem oves Domini audiant et sequantur, et ideo quia mini, contingat mihi secundum verhum tuum (Ibid.,

novisti oviculas Christi, lupos facile deprehendis, et 38). » Hsec est Virgo quae in utero concepit, Virgo
occurris quasi providus pastor ne istis morsibusper- quae peperit filium, sic enim scriptum est : « Ecce
tidise sua? ferali uhilatu Dominicum ovile dispergant, Virgo in utero concipiet, et pariet tilium {Isa. vii,

laudamus lioc, domine frater nobis dilectissime, et B 14), » non enim concepturam tantummodo Virgi-

toto celebramus affectu. Nec miramur si luporum nem, sed et parituram Virginem dixit. Quae autem
rabiem grex Domini perhorruit, in quibus Christi est illa porta exterior ad Orientem quae manet

vocem non recognovit. Agrestis enim ululatus est clausa, et nemo, inquit, pertransivit per eam, sed
nullam virginitatis gratiam, nullum castitatis ordi- solus Deus Israel transivit per eam {Ezech. xliv, i, 2),

nem reservare, promiscue omnia velle confundere, nonne haec porta Maria est, per quam in hunc mun-
diversorum gradus abrogare, meritorum et pauper- dum Redemptor intravit? Haec est porta justitiae,
tatem quamdam coelestium remunerationum indu- sicut ipsedixit: « Sine nosimplere omnemjustitiam
cere, quasi Christo una sit palma quam tribuit, ac {Matth. i'6). » Hapc porta est Maria de qua scri-
III,

non plurimi abundent tituli prsemiorum, simulant ptum Quia Dominus pertransivit eam, et erit
est :

se isti non donare conjugio, sed quae potest laus clausa post partum, quia Virgo et concepit et pepe-
esse conjugii, si nulla virginitatis est gloria? neque rit. Quid autem incredibile, si contra usum originis
vero nos negamus sauctificatura a Christo esse naturalis peperit Maria, et Virgo permanet, quando
conjugium, divina voce dicente : « Erunt ambo in contrausum naturse « mare vidit et fugit, atque in
una carne (Gen. n, 24), » et in uno spiritu, sed fontem suum Jordanis fluenta remearunt {Psal. cxiii,
prius est, quod nati sumus, quam quod effecti, 3). »Non ergo excedit fidem quod Virgo peperit,
inultoqueprfestantius divini operis mysterium quam quando legimus, quod petra vomuit aquas, et in muri
humanse fragilitatis remedium. Jure laudatur bona speciem maris unda solidata est; non excedit fidem
uxor, sed melius pia virgo praefertur, dicente Do- quod horao exivit de Virgine, quando petra fontem
mino « Qui jungit virginem suam bene facit, et
: profluum scaturivit, ferrum super aquas natavit, am-
qui non jungit melius facit (1 Cor. vir, 38). » Haec bulavit homo super aquas. Ergo si hominem unda
enim cogitat quae Dei sunt, illa quae mundi illa ; non potuit hominem Virgo generare ?
portavit,

conjugalibus vinculis colligata est, haec libera vin- Atquem hominem? de quo legimus: « Et mittit illis
culorum; illa sub lege, ista sub gratia. Bonum con- Dominus hominem qui salvos faciet eos, et notus
jugium quo est inventa posteritas successionis erit Dominus .^gyptiis (Isa. xix, 20, 2f). » In Veteri
humanae, sed melior virginitas, per quam regni itaque Testamento vii'gaHebraeorum per mare
ccclestis haereditas acquisita et ccelestium merito- duxit exercitum. In Novo Testaraento Virgo regis
riim reperta successio, per mulierem cura succes- aula coelestis electa est ad salutem. Quid autem

sit, per Virginem sahis evenit. Denique speciale eliam viduitatis attexaraus praeconia, cum in
sibi donum virginitati Christus elegit, etintegritatis
J)
Evangelio, post Virginis celeberrimum partum,
munus exhibuit, atque in se repraesentavit quod Anna vidua subrogetur, quae vixerat cura viro suo
Quanta amentia funestorum latran-
elegit in matre. annis septem a virginitate
sua, et haec vidua
tium, ut iidem dicerent Christum ex virgine non annis 84. Quae non discedebat a templo jejuniis et
«

potuisse generari, qui asserunt ex muliere editis obsecrationibus serviens die ac nocte? (Luc. ir, 36.) »
humanis partibus virgines permanere. Aliis praestat Merito ab illis viduitas despicitur, quse solet obser-
ergo Christus quod sibi dicunt prsestare non potuit, vare jejimia, quibus se dolentisti aliquo tempore
ille vero carnem sic suscepit, et sic homo factus esse maceratos, et propriam ulciscuntur injuriam,
est, » ut hominem rodimeret, atque a moi'te revo- quotidianisque conviviis, usuque luxuriae laborem
caret, invitato taraen quasi Deus munei'e venit inte- abstinentiae propulsare desiderant, qui nihil rectius
rim, ut quemadmodum dixerat : « Ecce faciam faciunt quam quod ipsi se suo ore condemnent, sed
omnia nova (Apoc. xxi, 5), » partu immaculatae Deum metuunt ne in istis illud jejuniura reputetur.
Virginis nasceretur, et sicut scriptura cst, credere- Eligant quod volunt, si aliquando jejiinaverint, ge-
liir nobiscum Deia; (Lsa. vii, f4i. Sed de via per- rant ergo boni facti sui po-nitentiam. Si nunquani,
versitalis produntur dicere : Virgo concepit, sed suam ergo ipsi intemperantiam et^luxuriam conti-
 691 A1'PEND. AD S.EC. IX. — ISlDOIll MERGATORIS G92
tuantur, et ideo dicuut Paulum luxurioe magistrura ^ amentia si venisse non creditur, nec carnem credi-
fuisse. At quis sit sobrietatis magister, si fuit ille tur suscepisse? Ergo in phantasmate visus est, in
luxuriae, qui castigavit corpus suum, et in servitu- phantasmate crucinxus est, in veritate Redemptor
tem redegit (/ Cor. ix, 27), atque jejuniis multis est nostcr. Manichajus est qui abnegat veritatera,
se debitam Christo observantiam detulisse memora- qui carnem Christi negat, et ideo non illis re-
vit?uou ut se suaque laudaret, sed ut nos quid missio peccatorum , sed impietas Manicheeorura
sequeremur doceret. Ille ergo luxuriam docuit, qui quara et clementissiraus exsecratus est iraperator,
ait : Qui adhuc velut viveutes de hoc mundo dccer- et omnes qui illos viderunt quasi qunedara contagia
nitis, ne teligeritis, ne attaminaveritis, ne gustave- rcfugerunt, sicut testes sunt fratres, et compresby-
ritis qufe sunt omnia in corruptelam; qui ait : Non teri nostri Crescens, Leopardus, et Alexander san-
indulgentia corporis, non in honore aliquo ad satu- cto servieutes spiritu, qui eos oranium exsecratione
ritatem et diligentiam carnis, non in desideriis erro- daranatos Mediolanensi ex urbe profugos relique-
ris, sed in spiritu quo renovamur esse vivendum? runt. Itaque Joviiiianum, Ausentiuni, Germinatorera,
Si parum est quod Apostolus dixit, audiant pro- Eeliceni, Plotinuin, Genialcm, Martianura, Jaiiua-
jihetam dicentem : « Et cooperui in jejunio animam rium, et Ingeniuiu, quos sanctitas tua daranavit,
meam [Psal. lxviii). » Ergo qui non jejunat, intectus B scias apud nos quoque secundura judicium tuura
et nudus est, patet vulneri. Denique si Adam se esse damnatos, Incolumem te et lloreutissiraum
texisset in jejunio, non fuisset nudus etfectus, Ninive Deus noster tueatnr Omnipotens, domiiie dilcctis-
se a morte jejunio hberavit (Jon. iii, 3-9), et ipse simo frater. Item, subscriptio : ego Eventius epi-
Dominus ait « Non ejicietur hoc genus, nisi per
: scopus saluto sanctitatem tuam in Doraino, et huic
orationem et jejunium (Matth. xvir, 20), » sed quid Ecclesioe subscripsi, Maxiraus episcopus, Felix epi-
pluraapud magistruin atque doctorem, cum jam scopus, Bazianus episcopus, Theodolus episcopus ex
dignum pretium retulerint illi peiTidiai sufe, qui jussu Domiui episcoi>i Gerininiani, ipso pr<Rsente,
idoo huc venerunt ne superesset locus in quo non Aprus presbyter, Eutasius episcopus, Constantius
damnarentur, qui vere se Mauich;cos probaverunt episcopus, Eustasius episcopus, eo omnes ordine
non credenles, quia ex Virgine utique venisse cre- subscripserunt.
ditur? Qusenam haec est subpar novorum Judajorura

INCIPIUNT DECRETA ANASTASII PAPiE.

Anastasius episcopus, cuuctis Germanicis et Bur- r" niunicare,aut ullanicumeisparticipationem habere,
gundiae regionis episcopis, in Domino salutem. priusquam ad roctam convertantur fidein, nec eonim
Exigit dilcctio vestra, charissimi, ut ex auctori- male pullulantia semina quse a nobis in urbe exstingun-
tate sedis apostolicaj vestris deberemus respondere tur, pessimis vobiscum radicibus seminenturvelger-
consullis, et quamvis nou prolixe, sed succincte, hoc minentur. ^ 7 O^^^'^"'' "^'^^ ^*'^^^ eoi'um et suae sequaces
agere propter quasdam alias occupationes festinare- impietatis, atquc illoruui doctores investigatio nostra
mus. Denuo tamen si necesse fuerit ob has vel alias reperit, vigilantia divulgavit, auctoritas et censura
occupationes quasi ad caput miltere charitative non coercuit, quos potuimus emendare correximus. Et
dubitetis, quia vcstras preces et nunc et tunc ac- ut damnarcnt Manichaeura cura praedicationc ct di-
ceptas habemus. Signiticatis enim quosdara sacerdo- sciplinis suis publica in Ecclesia professione, et ina-
1es in ecclesia quando leguntur Evangelia sedere, et nus sua> subscriptione compulimus, et ita de vora-
Doraini Salvatoris ver])a nou stantes, sed sedentos gine impietatis su:e confessos pcenitentia conce-
nudire, et hoc ex majorum traditione se acct-pisse dondo levavimus. Ali({uanti vero qui ita se demer-
narrant. Quod nullaleuus deinceps fieri sinatis serunt, ut nullum his auxiliantis remedium posset
apostolica auctoritate mandamus, sed dura sancta subvenire, subditi legibus secundum Christianorum
Evangeliain ecclesia recilantur, sacerdotes etcreteri D principiim constiluta, ne sanctum gregem sua con-
omnes non sedentes, sed venerabiliter curvi in tagiono polluorent, per publioos judices perpetuo
conspeclu Evangelii stantes Doininica vorba intenle sunt exsilio relegati et omnia quaj tam in scrij)tis

audiant, et fideliter adorent. quam in occultis traditionibus suis habent j)rofana

Similiter et transmarinos horaincs, de quibus nos vol turpia, ut nosset populus quid refugeret, aut
consuluistis, in cloricafus honore noiite siisciporo, vilarot, oculis ChristiaucO plobis certa raanifesta-
nisi quinque aut eo aniplius episcoporuni chirogra- liono jirobavinius, adoo ut ijise qui dicebatur ej)i-

[)liis sint designati, (piia multa per subroptionein scopiisanobis teiitus jiroderet llagitiosa iii suis my-
solent evenire. Et ideo ha:!c suraraopero snut ca- storiisqua^ tenoret, sicul gostorum vos series poterit
vcnda. edoccre. Ad instructionem eiiiiu veslrara etiam ijisa

Maniclia^os vero quos in urbe Roraa inv<'iiiiiius, diroxiinus, qiiibiis reliolis, oinnia qua' a nobis de-
rl sequace? corum uolitc rcciperc, neque eis coiii- iuchonsa suul. nosso jioteritis. Ef tjuia ali(juaiitos
 693 -
DECRETALILM COl.LECTlO. 094

de his quos ne absolverentur, arctior reatus invol- A P^rtibus adjuvare studes. Unde et Domino gratias

verat cognovimus
ago qui te ad hoc instigat, et iit perseverabilem in
aufugisse, hinc ad dilectionem
bonis operibus te faciat exoro. Nos tamen et in pro-
vestram epistolam misimus, ut effecta certior san-
ctitas vestra sollicitius agere dignetur et cautius, nec-
speris, et in adversis Deum laudare magnifice opor-
tet, « ejusque sub potenti humiUari manu, ut in tem-
ubi Manichseae perversitatis homines plebes vestras
facultatem laedendi, et hujus sacrilegii possint inve-
pore vos tribulationis juxta beatum Petrum aposto-

nire doctores. Ahter enim nobis commissos regere lum confortet et exaltet (i Petr. v, 6). » Fraternita-

non possumus, nisi hos qui sunt perversi doctores

tis ergo vestrte afflictio quam
de amissioneparentum
vestrorum vos habuisse audivimus tantam nobis
et perditi, zelo tidei Dominicae persequamur, et a
,

suis mentibus (ne pestis haec

causam moeroris injecit, ut quia nos de duobus
latius divulgetur) se-
veritate qua possumus abscindamus. L'nde hortor
chai-itas unum fecit, cor nostrum in vestris speciali-

dilectionem vestram, obtestor et moneo, ut qufe de-

ter tribulationibus sentiremus. Sed in hoc dolore
betis et potestis solHcitudine vigiletis
multum me consolata est sanctitatis tuoe ad aaimum
ad investigan-
dos eos, necubi occultandi se reperiant facultatem. res deducta, quia et patienter ferre tristitiam decet,

Hi fratres valde cavendi sunt, ne Dominicum gre- et de morte plebistuse ulterius longam non habere
p mcestitiam. Ne tamen aliqua adhuc tribulatio in
gem perversitatibus quibus possunt contaminare va-
leant. Sunt ergo quidam eorum veste sua oves signi- vestra meute resideat, hortor quiescere a dolore,
ficantes, interius vero lupi quia indecens est de illis t£edio afflictionis addici,
rapaces existunt, quos
juxta Veritatis vocem ex fructibus eorum debemus quos credendum est ad veram moriendo vitam per-
venire. Habent forsitan illi justam longi doloris ex-
agnoscere {Matth. vii, 20). Quando autem cceperint
assumere impietatem, illudquod occtiltabitur in illis
cusationem qui vitam alteram nesciunt, qui de hoc

omnis sfeculo ad melius esse transitum non confidunt. Nos

aperitur, et dolus fit omnibus manifestus. In-
veniuntur quoque infirmae fidei homines, et qui di- autem qui novimus, qui hoc credimus et docemus,
vinas lectiones sitiunt, secum eos in perditionem contristari nimium de obeuntibus non debemus, ne

prsecipitant, dissipant enim et vituperant Patrum quod apud alios pietatis tenet speciera, hoc nobis
disciplinas, et relinquunt sanctas Scriptnras ad magis in culpa fiat. N'am diffidentige quodammodo
suam perditionem, quos (ut prandictum est) debemus genus est contra hoc quod quisque prredicator quai-
providere, et ab his multum cavere, ne in malitia rit justitiam amans, dicente Apostolo
« Nolumus :

sui aliqui occupati concidant de sua firmitate. Sa- autem vos ignorare de dormieutibus, ut non con-
tristemini sicut et caeteri qui spem non habent
hito itaque vos, fratres, et omnes quae vobiscum Q
bene sentiunt Ecclesias. Nos quoque, ut modo facitis, (I Thes. IV, 12). » Hac itaque, frater charissime,
et alloquamini peto crebrius litteris, et frequentius ratione perspecta, studendum nobis est ne (sicut

de fide et de bona intentione vestra atque sospitate diximus) de mortuis affligamur, si .iffectum viventi-

laetificate, ut gaudium commune habeamus et Domi- bus impendamus, quibus et pietas ad utilitatem, et
no pari voto fideliter serviamus. DataNonasOctobris, sit ad fructum dilectio. Depone ergo, charissime,
Archadio et Bautone IV consulib. moerorem, et assume spiritualem fructum Isetitiae ad
utilitatem sanctae Dei servorumque ejus
Ecclesiae,
Anastasii papx Nerinno 7iobiUssimo viro directa
epistola. profectum, et vitae eju? quaecunque sint spatiaaeter-
Dilectissimo fratri Neriano, Anastasius. nis divinisque officiis illustrare contende, ut qui in-

Multa mihi in oranibus fidei et bonitatis tuae litte- siguera tepraestititreddatsibi per saecula saeculorum
riscausa gaudii quod tantum studium circareli-
est, clariorem. Data vii Idus .lunii, Theodosio, Augusto,
gionis cultum exhibes, et Domini sacerdotes tuis in VII et Palladio IV consulibus.

IIXCIPIUNT DECRETA INNOCENTII PAP^.

Incipiunt capitula Innocentii pap:c. T) Si instituta ecclesiastica, ut sunt a beatis apostolis
\ . Be pacis osculo dando post confecta mysteria. tradita, integra vellent servare Domini sacerdotes,
2. De nominibus ante precem sacerdoti non reci- nulla diversilas, nulla varietas in ipsis ordinibus et
landis. consecrationibus haberetur. Sed dum unusquisque
3. Quod non debeant baptizati, nisi ab episcopo non quod traditum est, sed quod sibi visum fuerit hoc
consignari. existimat esse tenendum, inde diversa in diversis
4. Quod rite omni Sabbato jejunetur. locis, vel ecclesiis aut teneri aut colebrari videntur,
i. De fermento quod civitatis tantum presbyteris ac fit scandalum populis, quia dum nesciunt traditio-
dirigatur. nes antiquas humana praesumptione corruptas, pu-
6. De energumenis baptizatis. lant sibi aut ecclesias non convenire, aut ab apo-
7. De poenitentibus. stolis, scilicet ab apostolicis viris, contrarietatem in-
8. De epistola sancti Jacobi apostoli, in qua pro ductam. Quis enim nesciat aut non adverfaf id quod
infirmis orare prapcipilur. a principe apostolorum Petro Romanac Ecclesiae tra-
In.nocentiis, Decentio episcopo Egiibino, sulutein. ditum est ac nunc usque custoditur, ab omnibus de-
69a APPEND. AD S.T.C. IX. - - I.SIDORI MERC.\TORIS (196

bere servari, nec superdiici, aut introduci aliquid A frontem ex eodem oleo signare, quod solis debetur
quod aut aucloritatem non habeat, aut aliunde ac- episcopis, cum tradunt Spiritum paracletum. Verba
cipere videatur exemplum? Prsesertim cum sit ma- vero dicere non possvim, ne magis prodere videar,
uifestum in omnem Italiam, Gallias, Hispanias, Afri- quam ad consultationem respondere.
cam, atque Siliciam insulasque interjacentes nullura IV. Sabbato vero jejunandum esse ratio evidentis-

instiluisse Ecclesias, nisi eos quos venerabilis apo- sima demonstrat. Nara si diera Dorainicum ob vene-
stolus Petrus, aut ejus successores constituerunt rabilem resurrectionem Domini nostri Jesu Christi
sacerdotes, aut legant si in his provinciis, alius non solum in Pascha celebramus, verumetiam per
apostolorum invenitur aut legitur docuisse. Quod si singulos cii'culos hehdomadarum ipsius diei imagi-
non legunt, quia nusquam invenitur, oportet eos nom frequentamus, ac si sexla feria propter passio-
hoc sequi quod Ecclesia Romana custodit, a qua nem Domini jejunamus, Sabbatum praetermittere
cos principium accepisse non dubuim est, ne dum non debemus, quod;inter tristitiara atque la-titiam
peregrinis assertionibus student, caput institutionum temporis illius videtur inclusum. Namutique constat
videantur omittere. Saepe dilectionem tuam ad ur- apostolos biduo in tristitia et in moerore fuisse, ct
bem venisse ac nobiscum in ecclesia convenisse non propter metura Judaeorum se occuluisse. Quod utique
dubium est, et quem morem in consecrandis myste- 3 non dubium est in tantum eosjejunasse biduo me-
riis vel in ca?tei'is agendis arcanis teneat cognovisse. morato, ut traditio Ecclesiae habeat isto biduo sacra-
Quod sufficere arbitrareradinformationeniEcclesise menta penitus non celebrari; quoeutique forraa per
tuae vel reformationem, si prsecessores tui minus ali- singulas tenenda est hehdomadas propter id quod
quid, aut aUter tenuerint satis certum haberem, nisi commeraoratio semper est celebranda.
diei illius

de aHquibus consulendos nos esse dixisses, quibus Quod si putant serael atque uno Sabbato jejunan-
idcirco respondimus non quod te aliquid ignorare dum, ergo et Dorainica, et sexta feria semel iu Pa-
credamus, sed utmajori auctoritate vel tuos instituas, scha erit utique celebranda. Si autem Dominici
vel si qui a Romanee EcclesiiB institutionibus errant, diei, et soxtse ferise per singulas hebdomadas repa-
aut commoneas, aut indicare non differas, ut scire randa imago est, deraeutis est bidui agere consuetu-
valeamus qui sint qui aut novitates inducunt, aut dinera Sabbato prsetermisso, cum non disparem
alterius Ecclesiai quam Romanse existimant consue- habet causara a sexta videlicet feria in qua Dorainus
tudinem esse servandam. passus est, quando et ad inferos fuit, ut tertia dio
Cap. I. Pacem ergo asseris ante confecta myste- resurgens redderet Isetitiam post biduanam tristi-

riaquosdam popuhs imperare, vel sibi inter sacer- tiam prcecedentem. Non ergo nos negamus sexta
dotes tradere, cum, post omnia qua? aperire non ^ feria jcjunandum, sed dicimus et Sabbato hoc agen-
debeo, pax sit necessaria indicenda, per quam con- dum, quia arabodies tristitiaraapostolis, vel his qui
stet populum ad omnia quae in mysteriis aguntur, Christura seculi sunt indixerunt, qui die Dominico
atque in ecclesia celebrantur, prsebuisse consensum, exhilarati non solum ipsumfestivissimum esse volue-
ac finita esse pacis concludentis signaculo demon- runt, verum etiam per omnes hebdomadas frequen-
strentur. tandura esse dixerunt.
IF. De nominibus vero recitandis antequam preces •J, 7 '1 ^ • ^6 fermento vero quod die Dominico per
sacerdos faciat, atque eorum oblationes, quorum titulos raittiraus, superflue nos consulere voluistis,
nomina recitanda sunt, sua oratione commendet, omnes Ecclesiae vestrge intra civitatem sunt con-
cura
quam superfluum sit, et ipse per tuam prudentiam quarum presbyteri, quia die ipso propter plc-
stitutce,

recognoscis, ut cujus hostias nondum Deo offeras bem sibi creditam nobiscum convenire non possuut,
ejusante nomen insinues, quamvis illi incognitum idcirco fermentum a nobis confeclum per acolythos
sit nihii. Prius enim oblationes sunt commendandiE, accipiunt, ut se a nostra communione, maxime illa
ac tunc eorum nomina sunt edicenda, ut intersacra die non judicent separatos, quod per parochias fieri
mysteria nominentur, non inter alia qua; ante pra?- r\ debere non puto, quia non longe portanda sunt sa-
mittimus, ut ipsis mysteriis viam fuluris precibus crauienta, nec nos per coi^raeteria divorsa constitutis
aperiamus. presbyteris destinaniu-^, ut et presbytori eorum con-
III. De consignandis vero infantibus manifestum liciondorum jus habeant atque licentiam.
est ab alio fieri quam ab episcopo non licere. Nam VI. De his vero haptizatis, qui postea a daemonio
presbyteri, licet sint sacerdotes, pontificatus tamen aut vilioaliquo, aut peccato inlerveniente, arripiun-
j

apicem non habent, ha}c auteni ponlificibussolisde- tur, qucesivil dilectio tua, si a presbytoro vol dia-j
beri, ut vel consignent, ve! paraclotum Spiritum cono possiut aut dobeaut consignari, quod hoc,
Iradant, non solum consuctudo ecclesiaslica demon- nisi episcopus praiccporil, non licet. Nam eis mauus
strat, verum illa lectioActuumapostolorum quaas- imponenda omnino non est, nisi episcopus auctori-
serit Pelrum et Joannem csse direclos, qui jam ba- talcm doderit id faciendi, ut atitem Uat, episcopi est
pti/.atis tradercntSpiritum sanctum. Nara presbyteris imperaro ut manus eis vel a presbytoro, et a cffle-
seu cxtra episcopum, seu pra?senle episcopo cum ris cloricis iinponalur. Nam quoniodo id ficri sine

baplizaul, chrismate baptizatos ungere liccl, sed magno labore poterit, ul loiigo conslitutus cncrgu-
quod ah episcopo fueril consecraluni, non taraen menus ad episcopum deducatur, cum si tali? casu!»
 .

«9'; DECRETALIUM COLLECTIO. R08

ei in itinere acciderit, ut nec ferri ad episcopum, ^ 4. De uxoribus clericorum, ut virginibus socien-

nec referri ad sua facile possit ? tur, et secundam non ducantuxorem.
Vn. De poenitentibus vero qui sive ex gravioribus b. Ut si laicus viduam duxerit, clericus non fiat.

commissis, sive ex levioribus poenitentiam gerunt, 6. Ut clericus non sit qui secundam uxorem
sinuUa interveniat aegritudo, quinta feria ante Pa- duxerit.

scha eis remittendum Romanae Ecclesiae consuetudo 7. Ut alterius clericum nullus episcopus ordinare
demonstrat. Cseterum de pondere aestimando delicto- usurpet.
rum sacerdotis est judicare, ut attendat ad confes- 8. L't non rebaptizentur qui a Novatianis vel Mon-
sionem poenitentis, et ad fletus atque laci-ymas cor- tensibus veniunt.
rigeqtis, ac tum jubere dimitti, cum viderit con- 9. Ut sacerdotes et levitae cum mulieribus cohae-
gruam satisfactionem. Sane si quis in segritudinem rere non debeant.
inciderit, atque usque ad desperationem devenerit, 10. Ut monachus, siciericus factus fuerit, propo-
ei est ante tempus Paschce relaxandum, ne de sae- silum suum servare debeat.
culo absque communione discedat. H. Ut ex curialibus clericus non fiat propter
VIIL Sane qiioniam de hoc sicuti de cseteris con- voluptates quas a diabolo inventas exhibere compel-
sulere voluit dilectio tua, adjecit etiam fiUus meus, B litur.
Cceleslinus, diaconus , in epistola sua esse a tua di- 12. De virginibus sacris, si lapsae fuerint, ut pu-

lectione positum illud quod in apostoli Jacobi Epi- blice nupserint.

stola conscriptum est : « Infirmatur quis in vobis? 13. De virginibus non velatis, si deviaverint.

inducat presbyteros, et orent super eum ungentes Innocenth s VicTORico episcopo Rothomagensi salu-
eum oleo in nomine Domini ; et oratio fidei salvabit tem.
infirmum, et suscitabit illum Dominus, et si in Etsi tibi, frater charissime, pro merito et honore
peccatis fuerit, remittentur ei (Jac. v, 14, 15). » Quod sacerdotii quo piurimum polles, vivendi et docendi
non est dubium de iidelibus aegrotantibus accipi, vel ecclesiasticae regulse nota sunt omnia, neque est ali-

intelligi debere, qui sancto oleo chi'ismatis perungi quid quod de sacrislectionibus tibiminuscollectuni
possunt, quod ab episcopo confectum, non solum esse videatur, tamen quia Romanae Ecclesise normam
sacerdotibus, sed omnibus uti Christianis licet, in atque auctoritatem magnopere postulasti, voluntati
sua, aut suorum necessitate inungendo. Coeterum tuse niorem admodum gerens de gestis vitae, et mo-
illud superfluum videmus adjectum, ut de episcopo rum probabilium disciplinas annexas litteris meis
ambigatur quod presbyteris licere non dubium est. misi, per quas advertant Ecclesiarum regionis ve-
Nam idcirco de presbyteris dictum est, quia epi- strse populi quibus i"ebus et regulis Christianorum
scopi occupationilius aliis impediti, ad omnes lan- vita in sua cujuscunque professione debeat conti-
guidos ire non possunt. Cseterum si episcopus postea neri qualisque servetur in urbis Romae ecclesiis

dignum ducit aliquem a se visitandum, et benedi- disciplina. Erit dilectionis tuse per plebes flnitimas,
cere et laugere chrismate sine cunctatione potest, et consacerdotes nostros qiii in illis regionibus pro-
cujus est ipsum chrisma conficere. Nam poenitenti- priis regularum hunc librum
ecclesiis prscsident,

bus illud fundi non potest, quia genus est sacramen- quasi didasculum, atque monitorem sedulo insinuare,
ti. Nam quibus reliqua sacramenta negantur, quo- ut et nostros cognoscere, et ad fidem confluentium
modo unum genus posse putatur concedi ? His ergo, mores valeant docendi sedulitate formare. Aut enim
frater charissime, omnibus quae tua dilectio voluit a propositum suum ex hac nostra congruenti lectione
nobisexponi, proutpotuimusrespondere curavimus, cognoscent, aut si quid adhuc desideratur, facUe po-
ut EcclesiatuaRomanamconsuetudinemaqua origi- terunt ex his bona imitatione supplere. Incipiamus
nem ducit, servare valeat atque custodire. ReUqua ergo, adjuvante Deo et sancto Dei apostolo Petro,
vero quee scribi fas non erat, cum affueris, interro- per quem et apostolatus et episcopatus in Christo
gati poterimus edicere. Erit autem Doraini potentiae
J)
coepit exordium, utquoniam ssepe pluresemerserunt
etiam id procurare, ut et tuam Ecclesiam, et cle- causae quse in aliquantis non erant causse, sed cri-
ricos nostros qui sub tuo pontificio divinis famulan- raina, ut de csetero sollicitudo situnicuique sacerdoti
lur ofliciis, bene instituas, et aliis formam tribuas in sua Ecclesia curam hujusmodi habere, sicut bea-

quam debeant imitari. Data xiv Kalendarum Apri- tus Apostolus Paulus prsedicat, talem Ecclesiara
lis, Theodeosio, Augusto septies, PaUadio IV, CC Deo exhibendam non « habentem maculam, aut ru-
consulibus. gam "Eph. v, 27), » ne alicujus morbidae ovisafflatu
(

Incipiunt capitula ejusdem ad Victoricum episcopum. conscientia nostra contaminata violetur. Propter eos
1 Quod extra conscientiam metropolitani non sunt ergo qui vel ignorantia vel desidia non tenent eccle-
ordinandi episcopi. siasticara disciplinam, et raulta non prsesumenda
2. De his qui post baptismum cingulum mUitiae praesuraunt, recte postulasti, utinillispartibusistius-
saecularis acceperunt, non debere ad clericatus or- modi quam tenet Ecclesia Romana forraa servetur,
nem admilti. non quod nova prsecepta aUqua iraperentur, sed
3. Decausis clericorura quae inprovincia juste non ea quse per desidiam aUquorum neglecta sunt, ab
Uniuntur, ut ab apostolica sede terrainentur. omnil)Us observari cupiamus, quae tamen apostoUca
m APPEND. AD S.iX. IX. — ISJDORl MERCATORIS 700

et Patrum tiadUionc sunt constitnta. Scriptum est \ fiat, quia scriptum est. «Uniusuxoris virum [ITim.
namque ad Thessaionicenses secundo, et ad Timo- 111,2); » etiterum: » Sacerdolcs meisemelnubant; »

theum, apostolo Paulo monente « State, : et teneto et alibi : « Sacerdotes mci non nubant amplius. »

traditiones nostras quas tradidimus vobis sive per Ac ne ab aliquibus existimetur ante baptismuni, si

verbum, sive per epistolam {11 Thess. ii, 14). » II- forte quis accepituxorem, et ea de sajculo recedente
lud ceite tuam debet mcntem vchementius excitare alteram duxerit, et dixerit in baptismo esse dimissum,
ut ab omni labe sseculi istius immunis ante Dei con- satis errat a regula, quia in baptismo peccata dimit-
spectum et securus inveniaris. « Cui multum enim tuntur, non acceptarum uxoruni numerus aboletur,
creditur plus ab eo exigitur (Luc. xii, 48). » Ergo cum utique uxor ex legis pi"aecepto ducatur, in tan-
quoniam non pro nobis tantum, sed pro populo tum ut in paradiso cum parentes humani generis
Chrisli cogimur praestare rationem, idcirco disci- jungerentur, abipso Domino sintbenedicti, et Salo-
plina Dei sanctificare populum et erudire debemus. moii dicat « A Deo praeparabitur viro uxor {P)'Ov.
:

Quosdamenimasseris exstitisse qui statutamajorum XIX, 14).» Quam formam etiam sacerdotes omnes ser-
non tenentes, castitatem Ecclesise sua prffisumptione vare usus ipse demonstrat Ecclesiaft. Satis enim aL-
violant, populi favorem sequentes, et Dei judicium surdum aUquem credere uxorem ante baptismum
est
non timentes. Ergo ne silentio nostro existimemur B acceptom post baptismum non computari, cum be-
his prsebere consensum, Domino dicente per pro- uedictio qua; per sacerdotem super nubentes impo-
phetam « videbas furem et currebas cum eo, »
; nitur, non matei'iam delinquendi dedisse, sed for-
(Psal. XLix, 18) hasc sunt quse deinceps intuiti divini mam tenuisse legis a Deo anliquitus institulai do-
judicii, omnem cathohcum episcopum expedit cu- ceatur. Quod si non putatur uxor esse computanda
stodire. qua^. ante baptismum ducta est, ergo nec tilii qui

Cap. I. Primum, ut extra conscientiam metropo- ante baptismum geniti sunt pro fihs habentur.
litani episcopi nulkis audeat ordinare episcopum. In- 172 ^"- Lt d^ aliena Ecclesia clericum ordi-
tegrum enim est judicium quod plurimorum senten- nare, aut judicare nuUus usiirpet, nisi ejus episco-
tiis contirmatur, nec unus episcopus ordinare prsesu- pus precibus exoratus concedere voluerit quod
mat episcopum, ne furtivum prsestitum benelicium etiam Nicaeua videtur synoduscontinere. Abjectus a
videatur, hoc enim et synodus Nica^na coustituit sua Ecclesia clericus, ab altera non suscipiatur Ec-
atque dcfinivit. clesia.

11. Constituit etiam atque definivit : Si quis post VIII. Ut venientes a Novatianis vel Montensibus per
remissionem peccatorumcingulummilitiaesa;cularis ,^ nianus tantum impositionem suscipiantur ,
quia
habuerit, ad clericatum admitti omnino non debet. quaiuvisab hajreticis, tamen in Christi nomine sunt
III. Si quae autem causse vel contentiones inter baplizati, praeter eos qui forte anobis ad illostrans-
clericos vcl inter laicos tam superioris gradus, quam euntes rebaptizati sunt. Hi, si resipiscentes et rui-

etiam inferioris fuerint exortae, placuitutsecundum nam suam cogitantes redire maluerint, sub longa
synodum Nicaenam congregatis omnibus ejusdem poenitentiai satisfactione admittendi sunt.
provincise episcopis judiRum terminetur, necalicui IX. Prseterea quod dignum et pudicum ethonestum
liceat, sine prsejudicio tamen Romanse Ecclesia^, cui cst tenere Ecclesia omnino debet, ut sacerdotes et
in omnibus causis, debetur reverentia custodiri, re- levitie cum uxoiibus non misceantur, quia ministe-
lictis his sacerdotibus qui in eadem provincia Dei rii quotidiani necessitatibus occupantur, scriptum
Ecclesias nutu divino gubernant, ad alias convolare estenim: « Sanctiestote,quoniametegosumsanctus,
provincias, aut aliarum provinciarum prius episcopo- Dominus Deus vester [Lev. xi, 44). » Namsi priscis

rum judicium experiri. Quod si quis forte prtcsump- temporibus dc templo Dei sacerdotes anno vicis suae

serit, ab oflicio clcri submotus et iiijuriarum reus ab non discedebant, sicut de Zacharia legimus, nec
omnibus judicetur. autcm majores causae in me-
Si domum suam omnino tangebant, quibusutiquepro-
dium fuerint devolutae, ad sedem apostolicam, sicut J) pter sobolis
successionem uxoris usus fuerat relaxa-
synodusstatuit, etbeata consuetudo exigit postjudi- tus, quia ex alia tribu, et praeter ex semine Aarou ad

cium episcopale reforanlur. sacerdolium nuUus fuerat praeceptus accedere,

IV. Ut mulicrem viduam clericus non ducat uxo- quaiito magis hi sacerdotes vel levita' pudicitiam ex

rem, quia scriptum est: « Sacerdos uxorem virgi- die ordinationis suae servare debeant, quibus vel

nem accipiat, non viduaui, non ejectam [Ezech. xliv, sacerdotium, vel ministerium sine successione est ?

'22), » utiquc qui ad saccrdotium labore suo«et vitae Nec prteterit dies qua vel a sacrificiis divinis, vei a

probilale contendit, caverc de])ct, iie hoc pra'judicio baptismatis officio vaceiit. Nani si beatus apostolus

impcditus i>eivenire non possit. Paulus ad Corinthios scripsit, dicens : « Abstinele

V. l't si quis viduam licet laicus duxerit uxoreni vos ad lempus ut vacetis orationi (1 Cor. vii, b), »

scu ante])aptisinum,seup()stbaptismuni,iionadiiiit- ct lioc uticjuc laicis praH'.epit, multo magis sacerdo-

tatur ad cleruui, quia eodem videtur vitio cxclusus, tcs quibiis ctorandi, cl sacrilicaudi juge ofticiuniest

in Ituptismo eiiiiu crimiua remittuntur, noii accepla; .«emper dcl)obuiil ali hiijusniodi consorlio abstincrc.

uxoris consortium relaxatur. Quod si contaiuiuatus fiierit a carnali conciipiscen-

VI. Ne is qui secundam duxerit uxorcm clcricus tia, quo pudurc sacrificare usurpabit, aut qua cou-
 !

DECRETAL1L.M COLF>ECTI(). 7(V2

scientia, quovc nierito exaudiri se cvedit? Cum ^ cesserant dixit « cas habere coudemnationem quia
dictum sit : « Omniamunda mundis, coinquinatisau- primam lidem irritam fecerunt (1 Tim. v, 12), »

teni et infidelibus niliil mundum (Tit. i, 15). » Sed quanto potius virgines qua? prioris promissionis fi-

forte licere hoc credit, quia scriptum est : « Unius dem minime servaverunt ! Haec itaque i^egula, frater
uxoris virum, » non permanenti in concupisccntia charissime, si plena vigilantia fnerit ab omnibus
generandi dixit, sed propterfuturam continentiam. Dei sacerdotibus custodita, cessabit amljitio, dissen-
Nequeenimintegroscorporenonadmisit,quiait:«VeI- sio conquiescet, hsereses etschismata nonemergent,
lem autem omnes esse sicut et ego (/ Cor. vir, locum non accipiet diabolus saiviendi, sed manebit
17).» Qnod apertius declarat, dicens Quiautem in: « unanimitas, iniquitas superata calcabitur, veritas
carne sunt, Deo placere non possunt vos autem ; spirituali fervore tlagrabit, pax pr;edicata labiis cum
in carne non estis, sed in spiritu [Rom. vni, 8, 9). » voluntate animi concordabit, implebitur edictum
X. De monachis qui diu morantes in monasteriis, apostoli, « ut unanimes unum sentientes permanea-
sipostea ad clericatus ordinem pervenerint, non de- mus in Christo, nihil per contentionem nobis, neque
bere eos a priore proposito deviare. Aut enim, sicut per inancm gloriam vindicanles IPhil. ii, 2-3), »

in monasterio fuit, et quod diu servavit, in racliori non hominibus, sed Deo nostro Salvatori placentes.
gradu po>;itus amittei'e non debct aut si corruptus,
; B « cui est honor et gloria in sacula saeculorum.

posteabaptizatur, et in monasterio sedens, ad cleri- Amen {Ront. xvi, 27). » Datum sub die xv Kalen-
catus ordinem acccdere voluerit, uxorem omnino das Martii, Honorio, Augusto et Aristo consuli-
habcre non poterit, quia nec benedici cum sponsa bus.
potest jam ante corruptus. Quaj forma servatur in Item epistola cjusdem ad Exuperium Tolosanum
clericis. Maxime cum vetus regula hoc habeat, ut episcopum.
quisquis corruptus baptizatus clericus essevoluisset, {. De innocentia sacerdotum vel levitarum.
spondeat uxorem omuino non ducere. 2. De his qui post baptismum omni tempore in-

XL Preet^rea frequenter quidam ex fratribus no- continentise voluptatibussunt dediti, et in ulliino pce-
stris curiales, vel quibuslibet publicis functionibus nitentiam poscunt.
occupatos clericos facere coutendunt, quibus postea 3. De administr.itorilius vel judicibus saeculari-

major tristitia cum de i"cvocandis eis aliquid ab im- bus.

peratore prsecipitur quam gratia nascitur dc ascito. 4. Quod viri cuui adulteris uxoribus non conve-
Constat enim eos in ipsis muniis etiam voluptates niant.
exhibere, quas a diabolo inventas esse non dubiura o. Quod qui preces vel crimina diclant, habeantur

est, elludorum vel munerum apparatibus, aut pra;- immnues.

esse, aut forsitan interesse. Sit certo in exeraplum, G.Quodhiqui intercedente repudio divortiumper-
et soUiciludo et tristitia fratrum quam ssepe protuli- tulcrunt, si se nuptiis aliis junxerunt, aduiteri esse
mus imperatore prasente, cum pro his saepius roga- monstrantur.
remus, quam ipse nobiscum positus cognovisti. Qui- 7. Qui hbri iu canone X'ecipiantur.

bus nonsolum inferiores clerici ex curialibus, verum Innocemus, Excperio, episcopo Tolosano, salu-
etiam in sacerdotio constituti ingens molestia ut tem. Consulcnti tibi, frater charissime, quid de pro-
redderentur instabat. positaspecie unaquaque sentirem, pro captu intel-
XIL Item, quae Christo spirituaiiter nnbunt, et a ligentise meae quse sunt visa respondi quid sequen-
sacerdote velanlur, si postea uupserint, vel publice dum, vcl qnid docilis ratio persuaderet, vel auctori-
vel occulte corruptaj fuerint, non eas admittendas tas lectionis ostenderet, vel custodita series tempo-
esse ad agendam poenitentiam, nisi is cui se junxe- rum demonstraret. Et quidemdilcctio tuainstitutum
rant de hac vita decesserit. Si enim de hominibus secuta prudentium, ad sedem apostolicam referre
haec ratio custoditur, « ut qusecunque vivente viro maluit quid de rebus dubiis custodire deberet, po-
alteri nupserit habeatur adultera [Rom. vii, 3), » n tius quam usurpatione prffisumpta qu» sibi vide-
nec ei agendse pffinitentise licentia concedatur, nisi rentur de singulis obtinere. Cur enim magispuden-
unus ex eis defunctus fuerit, quanto magis de illa dum putemus discere aliquid quani omnino nescire ?
tenenda est, quoe ante immortali se sponso con- Mihi quoque ipsi de collatione docilitas accedit, ut
junxeral, et postea ad humanas nuptias transire perscrutatisrationibusad proposita responderecom-
elegit pellar, eoque lit ut semper aliquid addiscat qui
XIII. Hae vero qu» necduni sacro velamine tectse, postulatur ut doceat. Propouantur igitur singula,
tanicn in proposito virginali semper se simulaverunt subjiciamque responsum.
permanere, licet velata; non fuerint,siforte nupserint, Cap. L Proposuisti quid de his observari debeat,
his agenda aliquanto tempore pcenitentia est, quia quos in diaconii ministerio, aut in officio presbyterii
sponsio earum a Domiuo tenebatur. Si enim iutor positos incontiucntes esse, aut fuisse generati liiii

homines solet bonaj fidei contractus nulla ratione prodiderunt. De his et divinarum legum est discipli-
dissolvi,quantomagisista poUicitatio quam cumDeo na, et beata^ recordalionis viri Siricii episcopi mo-
pepigerunt solvi sine vindicta non polerit? Nam nita evidcntia commearnnt, ut incontincntes in ofti-

si apostolus Paulus qusc a proposito viduitalis dis- ciis lalibus positi, omni ecclesiastico Uonore priva-
 703 AJPPEND. AD S^C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 7(ii

lentur uec admiltantur ad tale ministerium, quod

;
^ poribus crebrie persecutiones essent, nec communio-
sola continentia oportet impleri. Est cnim vetus ad nis concessa facilitas lioraines de reconciliatione
modum sacrie legis auctoritas jam iude ab initio custo- securos non revocaret a lapsu, negata inerito com-
dita, quod in teniplo anno vicis suai babitare pi-se- munio est, concessa painitentia, ne totum pcnitus
cepti sunt sacerdotes, ut servientes sacris oblationi- negaretur, et duriorem esse remissionem fecit tem-
bus, puros et ab omni labe mundatos sibi vindicent poris ratio. Sed postquam Dominus noster pacem
divina mysleria, neque eos ad sacriticia fas sit ad- Ecclesiis suis reddidit jam depulso terrore, commu-
niitti, qui exercent vel cum uxore carnale consortium niouem dare abeuntibus placuit, et propter Domiui
quia scriptum est : « Saucti estote, quia et ego san- misericordiam, quia viaticum profecturis, et ne
ctus sum, Dominus Deus vester Lev. xi, 44). » Qui- .Novatiani boeretici negantis veuiam, asperitatem et
bus utique propter sobolis successionem uxori usus duritiam subsequi videamur. Tribuitur ergo cum
fuerat relaxatus, quia ex alia tribu, et prseter ex se- poenitenliaextremacommunio,uthominesbiijusniodi
mine Aaron ad sacerdotium nullus fuerat prseceptus vel in siipremis suis, permittente Salvatore uostro, a
accedere, quanto magis hi sacerdotes vel levitse pu- perpetuo exitio vindicentur.
dicitiam ex die ordinationis suee servax-e debent. 173 IH- Uuaesitum etiam est super his, qui post
quibus vel sacerdotium, vel ministerium sine suc- B baptisinum ^admiuistraverunt, et aut tormenta sola
cessione est. Nec prajterit dies quae vel a sacriticiis exercuerunt, aut etiam capitalem protulere senten-
divinis, vel a baptismatis ofiicio vacent. Nam si tiam, nihil de his legibus a majoribus delinitum
beatus Paulus apostolusad Corinthios scribit dicens: est. iMemiaerant enim a Deo potestates has fuisse
« Abstinete vos ad tempus ut vacetis orationi(i Cor. concessas, et propter vindictam noxiorum gladium
vii, o), » et hoc utique laicis praecepit, multo magis fuisse permissum, et Dei ministrum esse datum iu
sacerdotes, quibus et orandi et sacrificandi juge of- hujusmodi vindicem. Quomodo ergo reprehen-
ficium est, seraper debebunt huj usmodi consortio abs- dereut factum quod auctore Deo videreut esse
tinere. Quod si contaminatus fuerit carnali concu- concessuin De his ergo ita ut hactenus servatuni
?

piscentia, quo pudore sacrificare usurpabil, aut qua est, sic habeamus, ne aut disciplinam eveitere,
conscientia quove merito exaudiri se credit, cum aut contra auctoritatem Domini venire videamur.
dictura sit : « Omniamundamundis,coinquinatisau- Ipsis autem iu ratione reddenda gesta sua omnia
tem et infidelibus nihil mundum? (Tit. i, 15.) » Sed servabuntur.
fortasse hoc licere credit, quiascriptum est : « Unius IV. Et iliud desideratum cst sciri, cur coinmu-
uxoris virum [I Tim. iii, 2). » Non permanenti iu nicantesviri cumadulterisuxoribus uonconveniant,
concupiscentia generandi hoc dicit, sed propter con- ^ cum e contra uxores in consortio adulterorum viro
tinentiam futuram. Neque enim integros corpore non rum manere videantur. Super hoc Christiana reli-
admisit qui ait : « Vellem omnes autem sic esse si- gio adulterium in utroque sexu pari ratione con-
cut et ego (I Cor. vii, 7). » Quod apertius declarat demnat, sed viros suos mulieres non facile de
dicens : « Qui autem in carne sunt Deo placere non adulterio accusant, et non habent latentia peccata
possunt, vos autem jam non estis in carne, sed in spi- vindictam, viri autem liberius uxores adultei'as apud
ritu iRom. viii, 8-9),» et ad habentein fiUos non gene- sacerdotes deferre consueveruut. Et ideomulieribus,
rantem dixit, sed ea plane dispar et divisa sententia prodilo earum crimine, communio denegatur, vi-
est. Nam si aliquis forma illa ecclesiaslicse vitae pa- rorum autem, lateutecommisso, non facile quisquam
riter, et disciplinae qua; ab episcopo Siricio ad pro- ex suspicionibus abstinetur, qui utique submovebi-
vincias commeavit non probabitur pervenisse, his tur, si ejus flagitium detegatur. Cum ergopar causa
ignorantibus venia remittetur, ita ut de catero pe- sit, interdum probatione cessante vindictae ratio
nitus incipiant abstinere, et ita gradus suos in qui- conquiescit.
bus inventi fuerint, non hceatsic retentent, ut eis
V. Illud etiam sciscitari voluisti an preces dictan-
adpotioraconscendere; quibustamenbenelicioessentibus liberum coucedatur, utique post baptismi
debet, quod hunc ipsum locum quem retinent non z"egenerationem a principibus poscere mortem alicu-
amittunt. Si qui autem scisse formam vivendi mis- jus vel sanguinera de reatu quam rem principes :

sam a Siricio deteguntur, neque statim cupiditates nunquara sine cognitioue concedunt, sed ad judices
iibidinis abjecisse, illi sunt modis omnibus
submo- coramissa ipsa vel crimina semper rcraittunt,
vendi, quia post admonitionem cognitain praiponen- ut causae cognitffi vindicentur; quae cum qua?sitori
dain arbitrati sunt voluptatem. fuerint delegata, aut absolutio, aut damnatio pro
11. Et hoc qucesitum est, quid de cis observari negolii qualitate proferturj et dum legura au-
oporteat, qui post baptisinum omni tempore incon- ctorilas in iniprobos exercetur, erit diclator im-
tinentije voluptatibus dediti in extremo fine vila; inunis.
suae pcenitentiam simul et reconciliationem coinmu- VI. De his ctiam requisivit dilectio tua, qui in-
nionis exposcunl. De his observalio piior duriur, lerveniente repudio alii se matrimonio copularunt,
posterior inlerveniente misericordia inclinalior est.
quos in utraqueparte adulteros esse manifestum est.
Nam consuetudo prior teiiuit, utconcederotur \)oim- Qui vero vel uxore vivente (quamvis dissociatuni
lentia, sed couimunio negaretur. Nam cum illis tem- videatur esse conjugium) ad aliam copulam festina-
 "^06
705 DECRETALIUM COLLECTIO.
neque possunt aJuUeri non videri, inlaatuni j^ quasi ignoranti dicimus, sed in aliis forsitan occupa-
runt,
etiam hai persona?, quibus talcs conjuncti sunt, etiam tos istud oblitos vos esse dicimus.

ipsaj adulterium commisisse videantur, secundum L Qui igitur partem cujushbet digiti sibi ipse

illud quodlegiraus in Evangelio : Qui dimiserit uxo- volens abscidit, hunc ad clerum canones non ad-

rem suam et duxerit aliam, mcechalur [Marc. x, H). mittunt. Cui vero casu aliquo contigerit dum aut

Similiter «etquidimissam duxerit,m(Bchatur [Matth. operi rustico curam impendit, aut aliquid f.iciens se

V, 32), » etideo tales omnes a commuuione fidelium non sponte percussit, hos canones pra?cipiunt, et

ahstinendos. clericos fieri ; et si iu clero fuerint reperti non ab-

De parentibus autem, aut de propinquis eorum, jicit. hi ilhs enim voluntas judicata est, quse sihi ausa

nihil tale statui potest, nisi incentores illiciti con- fuerit ferrum injicere. Quod scihcet et ahi id facere

sortiifuisse detegantur. dubitari non possit, in ilhs vero casus veniam moruit.
VU. Qui vero hbri recipiantur in canone sancta- De digamis autem nec consuli debuit quod ma-
n.
nifesta lectio sit Apostoli, « unius uxoris virum » ad
rum Scripturarum brevis annexus ostendit. Hsec ;

sunt ergo quae desiderata moneri voce voluisti, sacerdotium sive ad clericatum admitti debere, ct

Moysi libri 5, id cst Genesis, Exodus, Leviticus, hanc ipsam tamen si virginem accepit. Nam ea qu«
Numeri, Deuteronomium ; necnon et Jesu Nave, etBhabuerit ante virum, Ucet defunctus sit, lamen si

Judicum, et Regnorum hbri quatuor ; simul et clcrico postea fuerit copulata, clericus qui eam ac-

Ruth, Prophetarum hbri sedecim. Salomonis libri ceperit esse non poterit, quia in lege cautum est
quinque, PsaUcrium ; item historiarum Job hber « non viduam, non abjectam » habere posse conju-
unus, Esther unus, Judith unus, Machabaeorum duo, gem sacerdotem.
Esdrae duo, Parahporaenon duo. Uem Novi Testa- UL De laicis vero reUgio tua consuluit quos cano-
menti Evangehorum libri quatuor : Pauli apostoli nes ordinare prohibeat. Certum est quidem hoc
Epistola? 14; Epistolae Joannis, quatuor ; Epistolaj regulas ecclesiasticas continei'e, sed non ita defini-

Petri duae; Epistola Judae; Epistola Jacobi ; Actus tum est, ut de omnibus sit laicis constitutuni.

apostolorum; Apocalypsis Joannis. Cfetera autem Neque enim clerici nasci, et non fieri possunt, sed

quae sub nomine Mathiap, sive Jacobi minoris, et designata sunt genera, de quibus ad clericatum per-
sub nomine Petri, ct Joannis, quee a quodam Leutio venire non possunt, id est, si quis fidehs miUtaverit
scripta sunt, vel sub nomine And:eae, quae a Nexo- si quis Odehs causas egerit, hoc est postulave-

charide et Leonida phiiosophis, nominc rit, si quis fideUs administraverit.

et sub De curiahbus
Thomae, et si quae sunt aUa non solum non aspi autem manifesta ratio est, quoniam et si inveniantur
cienda, verum etiam noverit esse damnanda. Datum ^ hujusmodi viri qui debeant clerici fieri, tamen quo
X Kalend. Martii, Stihcone et Anteraio consu- niam ssepius ad curiam repetuntur, cavendum ab
libus. his est propter tribulationem quae saepe de his

Epistola Innocentii ad Felicem Nucerianum episco- Ecclesiae provenit.

pum. IV. Laici vero, qui habentes uxores baptizati sunt,
i . Si quis volens partem sui corporis amputaverit ac si se instit.uerunt,ut opinio eorum in nuUo vacil-

cloricus esse non potest, nolens autem potest. let, ut aut clericis juncti sint.aut monasteriis ex quo
2. Quod digami ad clerum adraitti non pos- bapUzdti sint hceserint, si non concubinam, non
sunt. peUicem noverint, si in omnibus operibus vigilave-
3. Qui de laicis ad clerum non debent promo- rint,non prohibentur hujusmodi adclericatus sortem
veri. assumi.
4. Qui de laicis possunt clerici fieri, hic aperte V. Ita sane ut in cos tempora a majoribus consti-
coucubina pvohibetur. tuta serventur, nec cito quilibet lector, cito aco-

5. De teraporibus in clero immorandis. lytus, cito diaconus, cito sacerdos fiat, quia iu mino-
L\>ocEXTiL"s, Felici, cpjscopo Nuceriano. T\ ribus officiis si diu perdurent et vita eorum pari-
Mirari non possurausdilcctionemtuam sequi insti- ter et obsequia comprobantur, ut ad sacr-rdotium
tuta majorum omniaque quae possunt ahquani reci- poslhac emensis stipendiorum meritis veniant, nec
pere dubitationem ad nos quasi ad capiit atque ad prairipiantquod vita probata mereturacciperc.Quo-
apicem episcopatus referre, ut consuUa videhcet niam ergo certa definitione monstratuni est qui
sedes apostohca cx ipsis rebus dubiis certum ah- debeant admitti quive reprobari, ex his omnibus quos
quid faciendum pronuntiet. Quod ct nos Ubenter videt dignatio tua non posse reprobari, eligere de-
accipiraus et dilectioncm tuam m"raorem canonum bebis quos clericos facias. Si enim nullam gratiam
approbaraus. Scripsisti ergo quod fervore fidei quo hominibus aut beneficium praestare veliraus, talesin-
polies et amore sanctae plebis, vel reparaveris eccle- vBnire possumus, de quorum assumptione nec in-
siasDei, vel novas quasque construxeris, sed in his currere nec erubescere valeamus.
quos clericos constituas non habere, aliquos vero
Be his qui in prcsbyterio filinf. genucruut, uf ab officio
mnUlos, ahquos digamos esse, ad quod stupuimus rcmovcanlur.
prudentem virura, de his voluisse consulerc quae I.N.NOCfMiLS MA.xiiio ot Sevf.uo cpiscopis per Bri-
oranibus sunt certa ratione comperta. Ergo non tio3.

Patrol. CXXX.
 ,

"08
^^^
APPEND. AD SJEC. IX. - ISIDORl MERCATORIS
retra-
canonu.n norma nulli esse debet ^ vohunu^e UtLerarum uoslrarum conspexer.m
Ecclesiasticorum
Lcclesiasxico
^ ^^ ^^^ a
Iutc ^_,in.. satis
^ ponlifice
^ «nti. ctabo. Grave non oportuit videri pussimis mentibu
incognita sacerdoti, quia nesciri
cujuscunque retractari judicium, quia veritas
est indecorum,maxime cum a laicis religiosis vuis veslris
et per-
exagitala sapius magis splendescit in hice,
sciatur etcustodienda esse ducatur. Nuper quidem
gravius sine panilentia
hujusmodi niciesrcvocalain judicium et
Maximilianus filius noster agens in rebus
nbelhejus seriusannexa condemnatur. Nam fructus divinus esljustitiani so--
qualem querolam detulerit,
verum iUud
declarat.
pius 174 recenseri, fratres charissimi,

video movisse animos vestros quod in muUis BuhaUus

Qui zelo fidei et disciphnae ductus non
patitur Ec-

presbyteris, quos in pr»- sa;pe faUacUs deprehensus ohjecerit exemplaria

clesiam pohui ab indignis pro consuo
quod non Ucere fictarum quasi a nobis Utlerarum, cum
sbyterio fiUos asserit procreasse :

dignis-
nossem vestram prudentiam legis tudine hominis nihil quod perferret jamfide
exponerem nisi
jam no-
simum videretur. Sed sUeatur omne de taU
tolius habere notitiam. Et ideo, fratres charissimi,
et convicti diaboU ipsi
murmur, anhehtus
UbeUi qui subjectus est tenore perspeclo, eos qui gutio
Utte-
in medio coUo- comprimantur. Suhjunximus autem his priores
taUa perpetrasse dicuntur, jubebitis miseramus, qni-
presbyteris
presnyteris ras, pei mcuxu.<x...
quas per episcopos
memoralos v.t.^-.^^r .

quae ipsis
cari, discussisque objeclionibus
cari sentent.a c s
convicti fuerint^a sacerdotaU remo- B bus ita plenaria sensuum nostrorum
mpin^ntur, s.
nUnl
gnata est, ut dum relegentis mhU --^-o-un.
v2 ur offic 0, qu.a qui sanct. non sunt, sancta tra-
repetat

"
de c^tei-o s.
requirondum in hac causa
darenonpossunt,atqueaUemefficianturaministe-
Hanc autem pagmulam nostram
somcUmsa-edenU-
h.c
o qnod vi ndo UhcUe poUuorunt. Mu-amur
::rLim.are ep^osutaut.^ aut
plenissime quid
-^^^^ Bubaho
sit de et Taurianio c.

nescire esse Ulicita judicentur. qui digni

terisque pronuntiatum, ut servent
taUbus so-
Quod poenitentiam nullus ad clerum possit admonitione sunt cavere a talibus, ne
admitti.
cientur.
Innocentius Agapito, Macedomo et
Mairiano epis- De invasione parochise altcrms.
Tiburlinensi.
copis ApuUs. iNNOCENTius Florentio episcopo
ecclesiaslicos, divina
MuUa in provincia contra canones Non semel sed aliquoties clamat Scriptura
decrelaque majorum usurparia plurimis, et relatio-
transfcrri oportcre torminos a prioribus insU-
non
nes diversorum et suggestiones fidissimai retule- tulos, quia nefas est, si quod aUer semper possederil
resecari, si episcopi frater et coei>i-
runt, qua^. quidera possentfacUe aUer invadat, quod tuam honitatem
auctores. Quidum autami- Q scopus nostor Ursus
perpelrasse. Nam No-
in his non invenirenlur asserit

obsoquontibus gratiam pr«stare nituntur, Faciliensem parochiam ad suain

cis aut mentanam sive

reUgionem ordinesque corrumpunt, ac sic

violant, difficesimamajoribuspertinentem invasisse te, atqu.
evenit ut indigni quique
honores suscipiant eccle- iUic divina celebrasse mysteria
eodem ac nesciento,
si verum osl
siasticos, etadmittantur ad clerum, qui nec inter non sine doloro conquestus est.
Quod
locum habere mererentur, cognoscas. Unde si dech
laicos quidem dignum non leviter te incurrisse

sicuti in nunc dato

nobis hbeUo monstratum est. nare cupis tanttE usurpationis invidiam,
nostrislil

Modestum quemdam muUis criminibus invohitum, teris adraonitum te convenit abstinere. Cerle si ali

egisse dicitur, non integris omnibu

propter quoc etiam poenitentiam quid tihi credis justitiai snflfragari,
quod non Ucet, verum ctin pristino statumaneutibus,postdies
vonerabU-
sohim clericum offectum,
apicem eum tradere, cum ca- raeraoratis possisiutontio
etiam ad episcopatus Paschffi adesse debebis, ut

nones apud Nicajam constituti pcenitcntes etiam

ab
nibusrespondere, prc-Bsentibusque in medio coUom

infimis omcUs clericorum excUidant. Et ideo, fratres

tis quid antiquilas
aul veritas habeal inquiramus.

charissimi, pcrspoclo tenore UbeUi eum jubete pra^-

reversa est luror ut o.n
De co cujus de captivitate
vere constiterit talem qualem UbeUus rccipiat, altera quam daxerat rcpudiata.
sentari, ac si

ambUiono, sed ctiam a cleri-i^ proceiUo harbaii

affirmat, non soUim ab IsNocENTics PRono. Couturbatio
casum. Nam bene constiUU
catus removeatur officio. facuUati legis intuUt
raatriinonio inter Fortunium et Ursam caplivit.l
Tauriano damnatis a provinciaHbus
I)P Bubalio et reUgionis stalul
episcopis, quorum sententiam scdes apostolica re- iucursus focerat na^vum, nisi sancta
captivilate pra^dida l r-
tractatione curavit. providcrenl. Cum enini in
cum Hestilu
Sopuronio, Flaviano, mulier teneretur, aliud coujugium
iNNOCKNTirs RuFo, Gebontio, Sodfav.u
Fortunius mcmoratus inissc cognoscitur.
Prosdotio et Oristeo, episcopis per
Maceuonio, El uuUo diffidenle uxoiv
Dominireversa Ursa adiil.
Maccdoniam constitulis. pcrdocuit. Qua de re, domme f
ot Eu- ,e luemorati oss.;
Moracoepiscoporum nostroruui Maxiini;uu
ut n.orilo Uiustris, statuiraus
hdc catlu)Uca suifragan
in.porlunitas tomporis fecil,
n.ouii, vol polius priraitus orat gratui divi^
Tauriano quorimoniam iUud esse coujugium quod
vos itorarolis do lUihaUo ot pr.o
fuudatum, conventumque scounda' mulions
„lnos itorum in homiuos pordiUssimos iusurgore- pacto p--
supcrstitc, nco divortio ejectto, lu.Uo
inus. Sod, ut possura,
paucioribus vorhis tanlorum
esse legiUmum.
imilabor compondium, el strictim cpun
iu
nialnrum
709 DECRETALIUM COLLECTIO. TiO

Epistola familiaris ad sanctos Dei sacerdotcs Au- \ magistrum fieri, nnnquam discipuiusfuit? Eum
qui
relium Carthaginensem, et Augustinum Hipponen- summum lieri sacerdotem qui nunquam in illo gradu
sem.
obsecutus fuerit sacerdoti. Relege praefcctorum litte-

Innocentius Aurelio et AuGusTiNO, episcopis. ras, et vide qute falso vel pro corto sublimium potes-
Acceptissimi mihi Germani compresbyteri illo
tatum adnotentur scriptis. Perdidiinus profecto nos
recursus vacuus oflicio nostro esse non debuit, per ipsi,nos inquam, sanctimonia! reverentiain, qui
euim salutare charissimos naturale quodam-
chai'os quasi vilissimum aliquid summos efficimussacerdo-
modo nobis videtur et consequens. Gaudere igitur tes, ut jam incipiat quasi noxium aliquid publicis in-
in Domino vestram germanitatem, amantissimi, cu- terlocutionibus condemnari. Frater charissime, hajc
pimus, et pro nobis paria ad Dominum vola repen- velim cuncta recitanda per omnes Africanas Ecclesias
dere precamur, quia (ut bene nostis} communibus scripta dirigas, et istis connectas quas adjunximus
alternis phis agimus orationibus quam singularibus litteras prsefectorum, utconsilium de his qutB inique
aut privatis. landantur, judiciumque, siquid tale probari poterit,
De ratione Paschali ad cumdetn Aurelium. fiat, ut praeterita mala, si doceantur admissa, digna
iNNocENTirs AuRELio. Charitalis nostrce oflicium severitate coerceantur, et de caitero caveatur ne

nullo intervallo dirimitur, etiam si charta nullosB Ecclesiffi sanctitas per nostram fatigata negligeutiara
apices ferat ; vivitenim spirituahs gratia alternis in perdat privilegia quaj est per viros venerabiles con-
cordibus, et amorem nostrum confovet sacerdotahs secuta. Deus te incolumem custodiat. Data iv nonas

ipsa societas. Cura ergo, ut dignum est, unitatem Junii, JulioIV et Palladio V consulibus.
Ecclesia3 custodiri. Idemque omnes pariter et sen- Ad Julianam nobilem feminam.
tianius et pronuutieinus, frater chai'issime. Has ergo Singulare membrum Ecclesise tua; religionis am-
litteras de ratione PaschaH alterius (dico futuri) anni plitudinem existere, et a nobis reverenlissime coli

perscripsi. Nam cum ante diem uudecimum Kalen- satis est omnibus manifestum ; in ipso eiiim apice

darum ApriUum plena luna xvi colligatur (non nobilitatis multo nobiliorem Ecclesiae devotionem
quippiam minus est) itemque cum diem ante iv impendis, et magis laeta Christi agnitione prwceptis
Kalendarum earumdem veniat xxiii, aestimavi xi ejus obteraperas,et inlide potiusexsultasquain tanti
Kalendarum memoratarum die festa Pasclialia generis flore jactaris. Summaj virtutis est vicissc

celebranda, quoniam in vigesima tertia luna nuUum gloriam carnis, etraagnaest Christi gratianobilitatem
Pascha unquam ante hoc Pascha factum esse cogno- moribus superasse, domina filia, raerito illustris.

scimus. Sententise meseexposuiatque edixitenorem. Certa igitur existens, dilectissiraa, liujus vitae quoe-

Jam prudentiaj luai erit, consors niihi frater, cuni ^ cunque sunt spatia, aeternis divinisque ofticiis illu-

unanimisetconsacerdotibusnostris, hancipsam rem strare contende, ut qui insignera te praestitit reddat

in synodo religiosissima retractare, utsi nihil dispo- sibi per saecula clariorera.
sitioni nostrae insultat, nobis plenissime aperteque De Antiochena Ecclesia.
rescribas, quo deliberatam Paschalem diemjamlit- Innocentius Bonifacio presbytero. Ecclesia Antio-
teris est) reservandam suo tempore
ante (ut moris chena quam priusquam ad urbem perveniret Romam
rescribamus. Compresbyterum autem archidiaco- beatus apostolus Petrus sua praesentia illustravit,
num quamvis noverim quod libentissime ac more velut germana Ecclesiae Roraanae diu se ab eadem
suscipias consueto, tamen es abundanti postulo alienam esse non passa est. Nam missis legatis ita
ulrum eum inter tuos habere digneris. pacem postulavit et meruit, ut Evagrianos suis ordi-

Vt nullus contra ordinationem canonum epi-

nibus ac locis interaerato ordinatione quara accepe-
fiat
scopus. rant Memorato susciperent, et Joannis sanctae mc-
Dilectissimo fratri Aurelio Innocentius. raoriae, vel clericos, vel laicos in unum colligeret

Qua indignitate, qiia molestia male tractetur Ec- atque congregarel, promittens ipsius civitatis episco-

clesia, prajcipueque episcopus, relegam vel audiam, t\ pus fratur meus Alexander, etiamsi si quis forte vel a
et tua fraternitas bene novit, et ego tam idonea tanto nobis, vel aliunde posterioris ordinationis ad eosdem
dolori verba invenire non possum, dum facile im- venerit, se sine controversia recepturum, ac uomen
ponuntur manus, dum negligenter summus sacerdos episcopi meraorati inter quiescentes episcopos reci-
ehgitur, Ecce facta est querela publica quae fecit taturum. Cui rei nos noveris, tradidisse manus, fra-
semper ut ommuuis comnibus trimenda sit reveren- ter charissime, et eos in nostra viscera recepisse, ne
tia. Sic clerici ecclesiaslicorum dogmatum nutriti diu raerabra quae requisierant sanitatem ab unitate
vel honorati iutra altaria Chi-isti respuuntur, sic corporis haberentur aliena. Omnia vero quae per or-
praetereuntes promoventur, quasi nefas sit ad pri- dinem gesta sunt, filius meus diaconus Pauius liarum
niatum per ordinem pcrvenire. Nam cum involuti scilicet portitorlitterarura, dilectioni vestra; poterit
muudanis nexibus, actibus vel moribus abrupteasci- enarrare, ut et gaudium comraune nobiscum habeas,
scuutur ad tanti collegiuui sacerdotii, et iili viden- et eos informes qui pro Attici partibus intervenire
turcontemni, de quibus oportuerat eligi, etisli male consueverunt.
nitromitti, qui piceter ordinem irnimpunt, potius- Ad Alexandrum Antiochenum episcopum de pace.
quam eliguntur. Quam enini niiserum est cum Innocentius Ai.KXANDRoepiscopo. Quam gratamihi,
 .

711 APPEND. AD S^C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 712

qiiam pia, quam necessaria lcgatio a tua sanctitate, \ num laudaremus, successumque ipsura ideo pra?-
fraicr cUarissime, ad nos directa 1'uerit, gestoruni siitum tuis laboribus vidcamus, quod tota virtuie
ipsorum rcplicationc cognosces. Voluit enim com- pacis amator existens eam requisitam iuveneris, et
presbvtor nostor Cassianus Iianc aaiiciiiaruni nostra- repertam summa charitate tenueris cum erga om-
rum paginulani per compreshyterum vcstrum, Pau- nes tum pra^cipuc circa illos qui quondam Paulini
lum Nicolaum diaconum, et Petrum subdiaconum atque Evagrii episcoporum censiti fuerant nomine.
Clios nostros quasi primitias pacis iioslraj conscribi. Habeo summum votorum nieorum, quod antiqui
Saluto itaque et tuam mihi in Christo germanitatem naevi purgatio tuis temporibus, tuisque meritis pro-
et omncm illam qua? teciim bene sentii Ecclesiam, rogatur. Quorum etiam illos ejusdem nominis qui
nosque, ut facilis, et alloquamini peto crebrius litte- in Italia meritum clericatus acceperant, censui bono
lis, et frequentius de vestra salute Isetificeiis. Dabit quictis gratiam retinere susceptam. Et quia noster
enini, ut confido, Dominus totius nos pra^teriti tem- compresbyter Cassianus, givatum duxit tuae fore di-

poris dispendia amantissimo litterarum colloquio gnationi, si meo concilio in civitate vestra clericatus
recompensare. ordinem diccre censeantur, statui propter benevo-
De Attico episcopo Constantinopolitano. lentiam tuam promissaque memorati, utinter ca?te-
Innocentius Maximiaxo episcopo. B ros sacerdotes ministrosque qui in civitate sunt an-
Miramur prudentiam tuam, scripta ad Atticum numerentur, frater charissime, libenter. Pra^terea
episcopum Constantinopolitanaj urbis a nobis, et de episcopis Helpidio atque Papo cognovi quod sine
prosecutionc propria et dato libello, qui subter qua^stione suas Ecclesias recuperaverint, et multum
annexus est, postulare a quo nec missas ullas sal- in gestis, ut subscripta testantur, sollicitus inquisivi,
tcm epistolas ad vos vel ad vestram synoJum utique utrum in omnibus esset conditionibus satisfactum in
prolulisti. Idque non petenti tribucndum ffstimes, causa beati et vere Deo digiii sacerdotis Joannis. Et

quod vides deprecantibus discussa ratione conces- cum per singula assertio legatorum ex voto completa
sum. Communio enim suspensa restituitur denion- esse fateretur, gratias agens Deo communionem
stranti causas, quibus id acciderat, jam esse detersas, Ecclesia? vestra?. ita recepi, ut praj me fcrani apo-
et profitenti conditiones pacis implelas. Quod neque stolicse sedis condiscipulos primos dedisse cseteris

apud vos, neque apud nos (ut preedixi) Atticus mis- viam pacis, in qua firmos vos, nosque Domiui Chri
sis aliquibus suorum vel dicere voluit, vel demon- sti ita benignitas amplexabitur atque communiet,
strare completum, quemadmodum AntiocIiena3 Ec- et nullo de csetero titillamento, vel levi cujusque
clesise frater et coepiscopus nostcr Alexander contentionis pudore pulsentur. Scripla autem
digna legationect prosecutwsest etprobavit. Quibus ^ Attici episcopi, quoniam cum vestris sunt porrecta
sigillatim omnibus utique interesse dignatus cogno- suscepimus, ne pei* vestram injuriam iUe qui olim
visti, quemadmodum sigillatim omnia scriptorum a nobis suspensus fuerat repudiaretur, et tamen
nostrorum anteriorum hac de causa beatissimi Joan- satisabunde qua; in actis statuimus, sicut dignanter
nis quondam episcopi nostri discusserim, ut qui illi relegere procurabis, quid in ejus persona debeat
in omnibus satis cvidenter ostenderent universa, custodiri, vel si per omnia vestris consiliis actibusque
qua^, apud Antiochiam fieri debuerint, fuisse complo- tam sanctis se rogaverit esse communem, praisteniur

ia. Quorum amplexati pacem utique fidem fecimus, seni favore vestro nostroque judicio communionis
et magno tramite omnibus eamdem quam pra^sto- atquc littcrarum a nobis gratia prorogata. Subscrip
laris ostendimus, si modo qua; discussa sunt atquc scrunt episcopi 20. Italia; 24.

completa, ctiam ipsi pro suo loco fecissc vel com- ad Alcxandnun episcopwn.
Epistohi ejusdcm
plesse aliquando monstraverint, communionemque, 1 Quod prima sedcs beati Petri apud Antiochiam
ut isti, legationc solemniter destinata sibi rogaverint essc memorctur.
redhiberi. Exspectamus ergo et professionem memo- 2. Quodnon oportct secundum constiiuta impera-
rati de complctis omnibusconditionibus, quasdivcr- T\ torcm duos essc metropolis episcopos.
sis temporibus priediximus, ct petitionem commu- 3. Quod Arianorum clerici non sunt recipiendi ii

nionis, ut recte et petcnti ct probanti sc camdem suis officiis, quamvis eorum baptismum, qui catho
mereri reddamus, frater charissime. Namde omnibus licus constat, confirmet Ecclesia.
plcnissimas ad sanciam nostrorum fratrum synodum Cap. I. iNNOCENTirs Alexandho cpiscopo. Et onu
dudum Jitteras pcrcepisti. ct honor nobis a tua fraternilaic impositus necessa
Ad Alexandirm Antiochenum cpiscopim. De rii tractatus causas induxit, quo littcris vcl commo
pace. nitorio vestro, ut dat .sancti Spiritus gratia respon

175 Apostolici favoris gratia magno pacis usque dere possimus. Itevolvcntes itaquc auctoritaten
ad nosdccorc rcsplenduii, tanlumquc luiis gaudio- NicteiKe synodi, qun? una omniuin pcr orbem terr

rumquc infuisit lidelibus, ut, dicenics Deo inaximas rum explicat nientem saccrdolum, qua^. censuit d
laudcs, majores debon; nos faieamur, plus(iuea Dco Antiochena Ecclesia cunclis fidolibus ne dixeril
jocnndali sumus, quod, discussis omiiii)us lateribus sacerdotibus csse necessarium custodire, qua supe
actionum luoi fraternitatis, ita totuni piutate ac pa- dioecesim suam pra?dictani Ecclesiara non supe
licntia gestum cognovimus, ul in omnihus Domi- alicpiam provinciam recognoscimus constitutara
m DECRETALIUM COLLECTIO. 711

Unde advertimus non tam per civitati- magnificon- ^ Ad Atticnm Bcrw cpiscopifm, de sancfo Joanne Con-
stantiiiopoUtano episcopo.
tiam hoc idem attributum, quam quod prima primi
apostoli sedes csse monstratur, ubi et nomen acce- Aggauderc Utteris fraternitatem tuam de receptis
pit rcligio Christiana et quoe conventum apostolo- PauUni, vel Evagrii episcoporum clericis, popuUsque,
rum apud se lieri celeberrimum meruit, quseque et de restitutis Helpido atque Papo coepiscopis per-

urbis Rorna? sedi non cederet, nisi quod illain trans- censuimus, et vel sero receptai pacis gratiam re-

itu meruit ; ista suscepto apud se consummatoque fovere postposita omni contemptione pervidimus.
gauderet. Itaque arbitramur, frater charissime, ut Unde has ad praestantissimum fratrem, et coepis-
sicut metropoUtanos auctoritate ordinas singulari, copum nostrum Alexandrum reddendas tuae transmi-
sic et cseteros non sine permissn conscientiaque simus unanimitati,videUcet, ut si omnes inimicitiae,
tua sinas episcopos procreari. In quibus hunc mo- omnis oemulatio, tam de nomine sancti Joannis Mi-
dum recte servabis, ut longe positos litteris datis randi episcopi, quam de omnibus ejusdem commu-
ordinari censeas ab his qui nunc eos suo tantum nionis parlicipibus a tua animositate discessit, has
ordinant arbitratu, vicinos autem si sestimas ad nostrae societatis recipias litteras, frater charissime,

manus impositionem tuae gratiae statuas pervenire. modo ut omnia, quoj his actis firmata suut, apud
Quorum enim te maxima exspectat cura prsecipue t> mediatorem nostrum amabilem Alexandrum orepro-
tuura debent mereri judicium. prio, ut communicantem, convenit, fatearis; ut enim

!I. Nam quod sciscitaris utrum divisis imperiali nobis haec unanimitatis charitatisquo causa venera-
judicio provinciis, ut dufe metropoles fiant, si duo biUs est, sic inhoeret soUicita, ne quid obUquum,
metropoUtani episcopi debent nominari, non vere aut succisivum esse in quoquam residerc cogno-
visum est ad mobilitatem necessitatum mundana- scatur,

rum Dei Ecclesiam commutari, honoresque aut di- papx ad Laurentium Sy-
Item epistola Innocentii
visiones perpeti, quas pro suis causis faciendis du- menscm episcopum
xerit impei'ator. Ergo secundum pristinum provin- i De Bonosiacis quod Judaeis sint comparandi.
.

ciarum morem metropoUtanos episcopos convenit 2. De suscipiendis clericis quos Bonosus ante-

nominari. Cyprios sane asseris olim Arianse impie- quam damnaretur ordinasse cognoscitur.
tatis potentia fatigatos non tenuisse Nicanos cano- Cap. I. IxNOCENTifs Lalrentio, cpiscopo Symensi.
nes in ordinandis sibi episcopos, et usque adhuc Diu mirati sumus dilectionis tuae litteris lectishaere-

habere prsesumptum, ut suo arbitratu ordinent ticos Fotoni, venena sectantes, in territorio dilectio-

nominem consulentes. Quocirca persuademus eis, nis tuae non solum esse, scd publice sibi convenli-
p
ut curent juxta canonum fidcm cathoUcam sapere, cula in aliquorum possessionibus praeparare, cum
atque unum cum cseteris sentire provinciis, ut ap- de toto pene orbe nusquam tam nuiUi quam apud
pareat sancti Spirilus gratia, ipsos quoque ut om- vos delegerint habitare. Quorum doctrinoe nefariae
nes Ecclesias gubernari. auctor, Marcus dudum de urbe pulsus temeritatis
11 1. Arianos pra?terea cseterosque homini pestes tanta ductus est audacia, ut primum sibi inter eos

qui eorum laicos conversos ad Dominum sub ima- vindicet locum. Sed ne ulterius debacchandi ha-
gine poenitentiae ac sancti Spiritus sanctificatione beant facu]tatem,et animassimplicium ac rusticano-
per manus impositioncm suscipimus, non videtur rum secum in gehennam, cui destinati sunt, trahant,
clericos eorum consacerdotii aut ministerii cujus- actum est adversus eos a defensoribus Ecclesije
piara suscipi debere dignitate, quoniam quibus nostrae, quo eos possint expellerc, ut qui Christum
solum baptisma ratum esse permittimus quod Dcum ex Patris substautia ante saecula negant ge-
iitique in nomine Patris, et FiUi, et Spiritus san- nitum, hi cum Judapis, qui ejus deitatem negaverunt
cU perficitur, nec Spiritum sanctum eos habere et nunc usque ncgant, participium habeant damna-
ex illo baptismate, iUisque mvsteriis arbitra- tionis. Tuimi est, fratcr charissime, quae praecepta
niur, quoniam cum a cathoUca fide eorum auctoresD sunt non segnius agere, ne plebem tibi creditam
discederent, perfectionem Spiritus quem acceperant dissimilatione perdas et incipias Deo de perditis red-
.luiiserunt. iNam nec dare ejus plenitudinem possunt dere rationem.
qufe maxime in ordinationibus operatur, quam per II. Inxocentils Mautiano, episcopo Naifitano. Su-
iiupietaUs suae perfidiam potius, quam per fidem periori tempore, si tamen recte recordor, memini
dixerim, perdiderunt. Quomodo fleiu potest, ut eo- me tam ad dilectionem tuam quam ad fratres
ninj, profanoo saccrdotes dignos Christi honoribns coepiscoposnostros Rufum, etcaeteros hujusmodi lit-

arljitromur, quoriim laicos im[)erfectos, ut dixi, ad teras de clericis Naifensibus transmisisse, his vide-
sancti Spiritus pro^cipiendam gratiam cum poeniten- licet quae se ante damnationem Boiiosi asserebant ab
Uap iniagine
recipiamus? Gravitas itaque tua haec ad eodem tam presbyteros quam diaconos ordinatos,
notiUam coepiscoporum, vel per synodum, si potes, ut si, relicto atque damnato ejus errore, vellent
Tel per eorum recitationem faciat pcrvenire, ut ea, Ecclesiae copulari, libenter reciperentur, ne forte
quae ipse tam necessario percunctatus es et nos qui essent digni recuperandae salutis in eodem or-
tam cUminate respondimus, communi omnium rore deperirent. Verum nunc in RavennaU urbe
coiisensu studioque servenlur. mihi constituto propter Roraani populi necessitates
,,5 APPEND. AD SJEC. IX. - ISIDORI MERCATORIS 716

pre- ^ menlibus noslris indicerent, facerentque nos non

crebprrimas Germanus, qiii asserit se esse
modicum dubitare utrum aliter putaremus an itailla
sbylerura, atquc Liipentinus qui se diaconum
dicit,

csscntposita quemadmodum personabant. Qua; cum

multorum talium, quasi legatione susccpta, prece,
asse- saepius repeti fecissem, adverti sedi apostolica?- fieri
fusa dolores proprios exprimere gestiverunt,
rentes siquidem Ecclesias in dilectionis tua; consti-
injuriam, ad quam relatio quasi ad caput Ecclesia-
tuam communionem rum missa currebat, cujus adhuc in ambiguum sen-
tutas parochiis retinere, scilicet
mereri videlicet ea ratione, quia tentia duceretur. Unde de quibus jamdudum scri-
non potuisse ;

quidem nomine iterata ordinalione pre- psisse me memini, nunc iterare formam augmentis
Rusticius
evidentioribus gemina percunctatio vestra compelUt.
sbyterium suscepisset, et non levi impedimento sit,
dolent homini hominem in ecclesia re- Cap. I. Eos qui viduas accepisse suggerunluruxo-
dum aut illi

peccare debere in ahos arbitretur, res non solum clericos effectos agnovi, verum etiara
ctinere, aut ille si

quemadmodum in se agnoscit esse peccatum. Et usque ad infulas summi sacerdotii pervenisse, quod
contra legis esse prcecepta nuUus ignorat. Nam cum
quamvis de eadem re plenius litterse meai conti-
Moyses legislator clamitet «Sacerdosuxorem virgi-
neant, quas superius memoravi, tamen nunc etiam
:

aUquidputare-
duximus fraternitatem tuam,
admonendam uuAiuiusiidLeiiniaiciii
admonenaam uuai.i, ut sivere
uu ^x ..iv. nem r— / ac ne inhoc praecepto
accipiat; . . - -

neque ejectam
constat aUquos ante damnationem Bonosi ab eodemB tur arabiguum addidit non viduam.
[Ezech. xLiv, 32). » Contra quod prseceptum divina
ordinatos,postea voUiisse vel nunc veUe reverti, eos
auctoritatesubnixum nuUa defensio mandati alterius
recipienjdos esse censemus, maxime cum memorati
opponitur, nisi consuetudo vestra, quse, ut ipsi fate-
asserant se intantum anteriori tempore ordinatos
Cornehum episcopum mini, ex ignorantia (ut verecundius dicam), non ex
ut sanctae recordationis virum
apostoUca traditione et ratione integra, statuta est.
Syrimensis urbis, necnon et fratrem nostrum Ni-
Nos autem omnes qui per Orientem Occidentemque
cetam aUosque nonnuUos fuisse praisentes, cum ho-
Ecclesias regimus, noverit vestra dilectio ha?c peni-
noribus quos se habere commemorant augerentur.
tus non admittere, nec ad ultimum ecclesiastici or-
Unde, frater charissime, si eorum assertio fidem
dinis locum tales assumere, et si reperti fuerint
recipit veri, suscipiendos esse ambigere non debes,
Ecclesias sibi creditas passus est reti- submovere.
quos tandiu
II. Deinde ponitur non dici oportere digamum
nere.
eum qui catechumenus habuerit atque amiserit
Item epistola ejusdem ad episcopos Macedonix.
uxorem, post baptismum fuerit aUam sortitus
Ut sisacerdos, vel quiUbet ex clero, viduam
si
1.
suum perdat eamque primam videri quce novo homini copulat
uxorem duxerit, vel ejectam, offi- ^
.„ ^ cit. quia coniugium post baptismi sacramentum
auia iUud conjugium sacramentun
cmm sit,

2. Ut si quis catechumenus habuerit uxorem, et cum cseteriscriminibussitablutum.Quodcum deuna

utique dicitur, certe tres habuerit in vetere posi
defuncta ea post baptismum acceperit aUeram, cle- si

tus homine, uxor erit ejus quee post bapUsmum

ricus esse non possit.
ab hsereticis or- quarta interpretantibusprima: virginisffique
est, sic
3. Quod non admittantur clerici
nomen accipiat quae quarto ducta est loco. Quis, oro
dinati.
istud non videat contra ApostoU esse praiceptum
176 4- Quod, in ordinationibus crimina vel vi-

quiait « Uniusuxoris virum opus fieri sacerdoteml

non bene credantur auferri.
:

tia,
[Tit. 6.) » Sed objicitur quod in
baptismo totum
5. Quod hi, qui a Bonoso hseretico ordinati sunt, I,

quidquid in vetere homine gestum est sit lutum. Di-

propterea sint recepti, ne scandalum remaneret Ec-
cite mihi, cum pace veslra loquor, crimina
tantum
clesise.
peccatum popuU muUum so- dimittuntur in baptisrao, an et aUa quje secunduiB
6. Quod in Ecclesia
Ilomini prtecepta, ac Dei insUtutacomplentur? uxO'
leat remanere.
et rem ducere criracn est, annon est crimen ? Si cri-
7. Quod subreptum fuerit apostoUcse
sedi,
ergo (pr*fata venia dixermi) ent auctor ii
suam inmelius sententiamcommutaritquandodam-D men est,

rescidit. culpa qui, ut crimina committerentur in paradiso

nationem Fotini
Innockntu-s Hli-o et Eusebio, ct caiteris episcopis oum ipse eos jungerel, benedixil. Si vero non esi
et diaconis, in Domino salutem. crimcn, quia quodDeus junxit nefas sit crinien ap-
Macedonibus,
habuitcum, post discrimina pcUari, ct Saiomon addidit: « etenim a Deo pra^pa
Magha me gratulatio
ratur viro uxor (Prov. xix, li).» Quomodo credi
tolius dixerim) mundi, VitaUs archidiaco-
(ut ita
inter crimina esse dimissura quod auctore Deo legi
uus vestrarum porlitor litterarum ex UUs partibus ad
consummatum? quid de talium filiis percense
iios usque directus advenit. Quem cum vidissenuis, tur

pcrcunclati de vestro statu su- tur? Nunquid non erunt admittendi in han-edita
iUico ut oportebat,
consortio, quia ex ea susccpU sunt qua? anle bap
mus. Verum, ubi reperimusvos ex sententiadegere,
smum uxor? Eruntque appeUandi, scilicet n(
Deo nostro ubercs gratias retuUmus, quod vos fa- fuit

luralcs, vel spurii, qnia nou esse iegilimura inat

mulos suos suis aUaribus scrvientes, et in adversis
nioniura, nisi iilud, ut vobis videtur, quod post baj
tuetur, ct in prosperis gubernare digualur. Qui cuni
plisraum assurailur. Ipsc Donnnus cum inlerrogar
Iradidisselepistolas, eas pnrcepi iUico rccenseri, in
sluporeni tur a Juda?is, si iicerel dimitlcrc uxurcm [Matt
quibus muUa posita esso pricvidi, qua?
 DECRETALIUM COLLECTIO. 18

MX, 3) atque exponeret fieri non debei^e, addidit : l qui a benedictione ordinationiscrimina, vel viliapu
« Quod ergo Deus junxit, homo non «eparet [Matth tantur auferri, nuUus sit poenitentiae locus, quia id
XIX, 6). » Ac ne de his locutus osse credatur, quae post potest prsestare ordinatio quod longa satisfactio prse-
baptismum sorliuntur, memiiierint hoc et a Judfcis stare consuevit. Sed nostrae lex Ecclesiae est venien-
inlerrogatum, et Judaeis esse responsum. Qua?ro, et tibus ab haereticis qui tamen ilhc baptizati sunt per
solhcitus queero, si una eademque sit uxor ejus qui manus impositionem laicam tantum tribuere com-
ante catechumenus susceperit, postea sit fidelis, munionem, necexhisaliqueminclericatushonorem,
filiosque ex ea cum esset catechumenus susceperit, vel exiguum, subrogare.
ac postea ahos cum hdehs, utrum sint appehandi V. At vero hi qui a catholica hde ad hseresim
fratres, an non habeant pustea defuncto patre her- transierunt, quos non aliter oportet, nisi poenitentia
ciscundff'. hsereditatis consortium, quibus fihorum suscipi, apud vosnon solumpoenitentiamnon agunt,
nomen regeneratio spiritualis creditur abstuUsse ? verum etiam honore cumulantur. Sed Anisii quon-
Quod cum ita sentire atque judicare absurdum est, dam fratris nostri aliorumque sacerdotum summa
qiia^ ratio est hoc mahim defendi, et vacua magis deliberatio hsec fuit, ut quos Bonosus ordinaverat,
opinione jactari quam ahqua auctoritate roborari. ne cum eodem remanerent, ac fieret non mediocre
cum non possit inter peccata deputari quod lex pree- B scandalum, ordinati remanerent. Vicimus (ut opinor)
Deus junxit, etlexjunxit"? Nuraquid si quis
cepit, et ambigua. Jam ergo quod pro remedio ac necessitate
catechumenus virtutibus studuerit, humilitatem se- temporis statutum est constat primitus non fuisse,
cutus fuerit, patientiam tenucrit, eleemosynas fece- ac fuisse rcgulas veteres, quas ab apostolis, vel apo-
rit, morti destinatosqualibet ratione eripuerit, adul- stolicis viris traditas Ecclesia Romana custodit, cu-
teria exhorruerit, castitatem tenucrit, qucero, si haic, stodiendasque mandat his qui eam audire censue-
cum fuerit factus fidelis, amiltit, quia perbaptismum runt. Sod necessitas temporis id iieri magnopere
totum quod vetus homo gesserat, putatur auferri ? postulabat. Ergo quod necessitas pro i'emedio repe-
Aspiciamus gentilem hominem Cornelium orationi- rit cessante necessitate, debet utique cessare pari-
bus atque eleemosynis per revelationem angelum ter quod urgebat,- quia ahus est ordo legitimus, aUa
Petrumque ipsumvidisse. Numquid per baptismum est usurpatio quam ad prsesens tempus fleri impel-
hcEC illi ablata sunt propter quae ei baptismus vide- lit. Sed canones apud Nicaeam constituti de Nova-
tur concessus ? Si ita creditur, mihi credite. Non mo- tianis fieri permiserunt. Prius ille canon a Patribus
dicum ei-ratur, quia quidquid bene gestum fueint, et institutus ponendus est, ut possimus advertere, vel
secundum praecepta non potest
legalia custoditum, quid, vel quaUter ab eisdem sensum sit illud prse-
ficientibus deperire. Nuptiarum ergo copula, quia cpptum. De his, inquit, qui nominant seipsos catharos,
Dei mandato perficitur, non potest dici peccatum, et id est mundos, et aliquando veniunt ad catholicam
si peccatum non est, quia solvi inter peccata omnino Ecclesiam, placuit sanctfeetmagnse synodo, ut, acce-

non debet, eritque integrum sestimare aboleri non ptamanus impositione, sic maneant in clero. Possu-
posse prioris, nomen uxoris, cum non dimissum sit mus vero dicere de soUs his Novatianis esse prsecep-
pro peccato, quia ex Dei sit voluntate completum. tum, nec ad aliarum hKresum clericos pertinere.
in. Ventum est ad tertiam qusestionem, quae pro Nam si utique de omnibus ita definirent, addidissent
sui difficultate longiorem exigit disputationem, cuni a Novatianis aliisque hsereticis revertentes debere in
nos dicamus ab hsereticis ordinatos, vulnerum per suum ordinem recipi. Quod si ita esset, etiam iUud
illam manus impositionem habere caput. Ubi vulnus maxime, quod de Paulianistis dictum est, poterit
infixum est, medicina est adhibenda, qUtT possit re- confirmari, a quibus venientes etiam baptizari prse-
cipere sanitatem. Qua? sanitas post vulnus secuta cipiuntur. Nunquidnam cum de Paulianistis jubent
-ine cicatrice esse non poterit, atque uhi poenitentiae omnes qui ab hajreticis revertuntur, eruiit hoc exem-
:emedium necessarium est, illic ordinationis honorem plo baptizandi? Quod cum uuUus audeat facere, de
locum non posse habere. Nam si ut legitur « quod te- t\ ipsis tantum esse prseceptum ratio ipsa demonstrat.
tigerit immundus immundum erit iNim. xix, 22), » Denique baptizatos rite ab evangeUsta Philippo, Pe-
qnod ei tribuetur, quomodo munditia ac puritas con- trus, et Joannes sola manus impositione consum-
sucvit accipere? Sed e contrario asseritur eum. qui mant. IIIos vero quos apostolus Paulus Joannis ba-
honorem amisit, honorem dare non posse, nec iUum ptismate baptizatos repererat interrogavit « an Spi-
aliquid accepisse, qnia nihil in dante erat, quod ille ritum sanctum accepissent, » respondentibusque « se

possct accipere. Acquiescimus, ct verum est certe : ne illud quidem nomen audisse, jussit eos baptizari
qui non habuit dare non potuit. Damnationem utique <Act. XIX, 2-6). » Videtis ergo recte baptizatos illo

quamhabuit, per pravam manus impositionem dedit, dono non posse, et aliter sola aqua lotos ba-
iterare
et qui particeps elTectus est daranato, quoraodo debeat ptizari in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti,
houorem accipere, invenire non possum. necessarium provideri. Ita et de Novatianis tantum
rV. At diciturvera acjustalegitimisacerdotisbene- jussum esse lucida manifestatione perlegitur. Quod
(lictio auferre orane vitiuni quod a vitioso fuerat idcirco distinctum esse ipsis duabus hseresibus
i'i.jpctura. Ergo si ita est, ap[)licciitur ad ordines ratio manifesta declarat, / quia Paulianistce in
sacrilegi, adulteri, atque omnium criminum rei, nomine Patris , et Fiiu , et Spiritus sancti , mi-
719 APPEND. AD S,4:C. IX. - - ISIDORI MERCATORIS 720
nime baptizant, nec apud istos de unitate polestatis A annitentibus post condemnationcm more apostolico
divin.Tp, hoc est, Patris, Filii, et Spifitussanoti, quye- subrogamus, tantisque vestrisassertionibus vobisque
stio aliquando commoda est. Et ideo oranibus segre- tam bonis, tam charis non dare consensura, omnibus
gatis heec sola electa est, cui istud crederet conce- duriiis rebus arbitramur. Pro vestra ergo approba-
dendum, quia nihil in Patris, et Filii, el Spiritus tione, fratres charissimi, et sententia, ac postula-
sancti sacramento peccaret. Si quis vero de fide tione episcopum Fotinum Habetote. Licitum est ita
catholica ad hjcresim transiens, aut fideUs ab apos- constituere, ut deprecamini, et nostram in melius
tasia reverentens, et resipiscensredire voluerit, nan- conversara sententiam labore, vel testiraonio nostro
quideadem ratione poterlt ad clerum admitti, cujus corapotem verbis suscipite. .^que Eustachium a me
commissum nonnisi per longam poftnitentiam po- sa^pissime comprobatum nolite exspectare ut dia-
terit aboleri ? Nec post pa>nitentiam clericum lieri conii gratia spolietur. Sollicitos enim vos pro salute
ipsi canones sua auctoritate permittunt Unde con- ? libenter audio, contra caput etiam se faciendum est
stat qui de catholica ad Honosum transierunt damna- non hbenter admitto. Cui manum porrigitis, vobis-
tum, atque passi sunt, aut cupierunt ab eodem ordi- cum porrigo. Cui porrigo, mecum porrigitc. Hsec
nari, non oportuisse ordinationis ecclesiasticaj susci- eniin ad Corinthios apostolica est declarata benigni-
pere dignitatem, qui communione omnium Eccle- D tas, utin uno spiritu ductam ac reductam sententiam
siarum judicium deserentes, suam spiritualiter in boni semper inditfercnter sequantur [llCor. iv, 13).

Bonoso unitatem sequendam esse duxerunt. Sed Nam, fateor, haec me primum res bene habet erga
multos constat vim passos atque invitos attractos Eustachium diaconum, quod nec contra fidem quid-
repugnantesque ab eodem ordinatos. Dicat mihi, quam locutus sit, nec loquentera admiserit, nec ad
volo, quisquis hoe credit, si non post ordinationem mortem crimen aliquod commisisse, vel jactatum
Bonosi interfuit, cum conficeret sacramenta, si com- unquam vel fictum cognoverim. Et quia in his salvus
municationi ejus participatus non est, si statim dis- quo pacto conversationes araabiles non habet,
est, si

ccdens de ejus pessimo conciliabulo ad Ecclesiam habendus est, ut rainus pro terapore dilectus, non
rediit, iste talis potest habere colorem ahquem ut inimicus aestimatus, diabolo iu perpetuo manci-
excusationis. Cffiterum qui post annum aut mensem pandus. Cognosco illuni inter illas simultates ac
ad Ecclesiam redierunt, intelligimus eosque qui in turbines contra multornm studia, non dico qualia,
catholicam noverant se propter vitia sua non posse diversa sensisse, et cum hinc res ac calamitates
suscipere ordinationem, idcirco ad illum peiTcxisse ipsse emendatae sint, adhuc Dizoniani et Siriaci sub-

qui passim, et sine ulla discussione ordinationes diaconorum non potuisse apud vos emendationem
p
illicitas faciebat, credentes se posse per istam insti- reviviscere. Compescite, qua^so, ab illo pra^dictisque
lutionem locum in Ecclesia caHiolica recipere, de quorumcunque videtisanimos, sane non justas eerau-
qua antea desperarant. Nunc illud quod superest, lationes, ut ipse apud nos integer, apud vos cum
rogo, qui post raensem, aut eo amplius rediit, cum suis reparatus mereatur pacem non tictam, provi-
se presbyterum a Bonoso coulideret ordinatum, si deiis charitatem. Omnibus igitur vobis, acsigillatim

non sacramenta non populis tribuil, si

confecit, si occurrat charitas, ot vinculis quae nullis modis a
non missassecundumconsuetudinem complevit,quid Christo solvuutur, vobiscum pariter in perpetuura
de his censeatis, quaeso, prematis apertius. Ad sum- connexa Isetetur in Doraino.

mam certe qui nihil a Bonoso acceperunt rei sunt Ad synodum in Tolosana civitate cojistitutam.
usurpatae dignitatis, qui conficiendorum sacrorum i . De Hjspanorura reprehensione qui inordinate
sihi vindicavcrunt auctoritatem,atque adse putave- constituunt clericos.
runt esse quod de his nuUa fuerat regulari ratione 2. L"t causidici, vel curiales, vel saiculari militise

concessum. dediti, ad cleruni non admittantur.

177 ^'- Pervideat ergo dilectio vestra liactenus 3. rt quicunque tales ordinali fuerint cum ordi-
talia transisse, et advertitc quod utique, ut dicitis, J) naloribus suis deponantur.
necessitas imperavit in pace Jam ecclesiasconslitutas 4. De coiniuemoratione Nicaeni conciUi, in quo
non pra;suinere, sed, utsa^pe accidil, quotiesapopu- supradicla prohibentur.
lis,aut a lurba peccatur, quia in oranes propter raul- b. Quales eligendi sunt in ordine clericorum.
tiludinem non potest vidicari, multum soleat trans- 6. De eo qui anle baptismum uxorem habuit, et
ire. Priora ergo dimittenda dico Dci judicio, et de post baptismum aliam, clericus non fiat.
reliquo maxima sollicitudinc pra'cavendum. Cap. I. IxNocENTUs univcrsis episcopis, in Tolo-
Vil. Veniani nunc ad maximum quasi ad quoddam sana synodo constitutis, dulcissimis fratribus , in
themafontium, quod mihi anxium est ac difficilli-
et Domino salutem. Saepe me et nimium cum teneret
mum, majorum revolvam sententias. Fuerat de illo cura sollicitum super dissentionis schismata Eccle-
quocpie pacto, ut etiam ipsi commeministis, aliud .siarum, quod malum per Hispanias latius in dies
ulifjue gravius conslitutum. Verum (pioniam id per separationis gradii iiicedere faina proloquitur, ne-
ruiuorcm falsum, ut asserilis, subreptum huic sedi, ccs^ariuiu teinpus einersilquo nou possit emendatio
et elicilum per insidias demonstratis, quia res ad tanta dillerri, et deberet congrua medicina provi-
palutem rediit , vcniara nos hanc intantum vobis deri. Nain dc ordinationibus quas pravee consuetu-
 : ,

721 DEORETALILM COLLECTIO. 722

dinis vitio Hispanienses episcopos celebrare cognosci- ^ nem h.ibuerint, quia scriptum in Veteri Testamenti)
mns,fuerat aliquid secundum majorum traditionem <i Uxorem virginem accipiat sacerdos » et alibi ; : « Sa-

slatuendum, perpenderemus ne perturbationes

nisi ccrdotes mei semel nubant. » Neque qui duas uxores
quam plurimas Ecclesiis moveremus. Quorum factum habuerint, quia Paulus apostolus ait, « unius uxoris
ita reprehendimus, ut propter numerum corri- virum (Tit. i, 6). »

gendorum, eaquse quoquo facta sunt nonin dubiuni VL Nec illud debcre admitti quod aliquanti pro
vocemus, sed Dei potius dimittamus judicio. defensione pravi erroris opponunt et asscrunt quod
II. Quantos cnim ex eis, qui post acceptam ba- antebaptismumomniadimittuntur,nonintelligcntes
ptismi gratiam in forensi exercitatione versati sunt, hujusmodiquodsolainbaptismopeccatadimittuutur,
et obtinendi pertinaciam susceperunt, ascitos ad nec uxoris numerus aboletur. Nara si a Deo, ut scri-
sacerdotium esse compcrimus ! Ex qiiorum numero ptum esl « pra>paratur viro uxor [Prov. xix, 14), » et
Rufinus et Gregorius perhibentur. Quantos ex « quodneusjunxit,homo nonseparet(JIa<(/j.xix,6),»

militia qui cum potestatibus obedierint severa ne- etipsiauctoresgenerishumani inorigine aDeobene-
cessario proecepta sunt exsecuti, quantos ex curia- dicuntur,quomodo inter perfecta istacreduntur,posse
libus qui dum parent potestatibus quae sibi sunt dimitti? Quod si secundum illos qui ita credunt,

imperata fecerunt ! Quantos qui voluptales et edi- B verum est, ergo oninis justitia qua a catechuminis
tiones populo celebrarunt, ad honorem summi sa- ante baptismum fuerit operata, perbaptismum aufe-
cerdotii pervenisse ! Quorum omnium neminem ne ratnr. NuUus ergo contra apostolos tale aliquid
ad societatem quidem ordinis clericorum oportuerat sentiat, nec admittat, sed fideliter intelligat « unius
pervenisse.Quoesisinguladiscutiendamandemus,non uxorisvirum,» siveantebaptismumessenorainatum,
modicos motus, aut scandaJa Hispaniensibus pro- sive post baptismum. Si enim uxor ante bapti-

vinciis, quibus mederi cupimus, de studio emenda- smum accepta non ducitur in numerum, nec filii ex
tionis indicemus; idcirco remittenda potius ha^c eadem suscepti inter filios debent communicari.
putamus. Sed ne deinceps similia committantur, Quod quam absurdum sit atque aliermra prudentia
dilectionis vestrai raaturitas providere debebit, ut vestra melius Unde neminem liceat
sestimabit.

tantee usurpationi saltem nunc finis necessarius interpretari aliter divinas Scripturas, nisi quod recta
imponatur, eo videlicet constituto, ut quicunque ratio permittit, ne dum quidam remedia sibi ini-
tales ordinati fuerint cum ordinatoribus suis depo- qua ad excusationem prseparant, ex eo rupisse

nantur. legem, et regulas evertissejudicentur,sedeatenenda

III. Post ha^c si quis adversus formas canonum. suut qua? divinarum Scripturarura series continet,
vel ad ecclesiasticum ordinem, vel ad ipsum sacer- et a sacerdotibus utili ratione sunt constituta. Bene
dotium venire tenlaverit, una cum ordinatoribus suis valealis, fratres charissimi.

ipso in quo inventi fuerint ordine et honore pri- Epistola concihi Carthaginensis ad sanctum
vetur. Et quamvis dilectioni vestra^, fratres charis- Innocentium Papam.
simi, reguloe Nicsenae sint cognitee, secundum quos Domino beatissimo et honoratissimo fratri, Ixno-

ordines esse faciendos decernentes, tamen aliquam CEXTio papa;, Aurelius, Numidius, Rusticianus,

partem quae de ordinationibus est provisa inserendam Fidentius, Evagrius, Antonius, Palatinus Adeoda-
putavi, ut secundum eam ordinationes in posterum tus, Vincentius, Publianus, Theasius, Tutus, Pan-
celebrandas esse sciamus, nec interpretandi aliter nonius, Victor, Restitutus, alius Restitutus, Rusti-
liberum arbitrium relinquatur. Hsec primum quse cus, Fortunatianus, Ampelius, Avinius, Felix,

suul prohibita digerantur. Donatianus Adeotatus, Octavius, Serotinus, Majo-

IV. Ne quispiam qui post baptismum milita- rinus, Porturianus, Crispolis, Victor, alius Victor,
verit, ad ordinem debeat clericatus admitti, neque Leutius, Marinus, Fructuosus, Faustinianus, Quod-
qui causas post acceptum baptisraum egerint, aut vultdeus, Candorius, Maximus, Magarius, Rusticus,
qui post acceptam Dei gratiam administraverint Rufinianus, Proculus, Thomas, Januarius, Octavia-
;
J)
neque de curialibus aliquem ad ecclesiasticum ordi- nus, Proetextatus, Sixtus, Quodvultdeus, Pentadius,
nem venire posse, qui post baptismum vel coronati Cyprianus, Servilius, Pelagius, Marcellus, Venantius,
fuerint, vel sacerdotium quod dicitur, sustinuerint, Dydimus, Saturninus, Bazecenus, Germanianus,
et editiones publicas celebraverint. Nam et hoc de Germamenus , Juventius ,
Majorinus, Juvenlius .

carnalibus est cavendura, ne iidem, qui ex curia- Candidus ,

Qyprianus , et Emilianus Romanus
libus fuerint,aliquando a suis curiis,quod frequenter Africanus, et Marcellinus, qui in consilio Ecclesiae

videmus accidere, poscantur. Quai omnia rationabi- Cathaginensis affuimus.

liter prohibita oportet modis omnibus custodiri. Cum ex moi-e ad Carthaginensera Ecclesiara so-

V. Quales vero eligendi sunt in ordine clcricorum lemniter veniremus, atque ex diversis causis con-
evidens forraadeclarat, id est, qui ab ineunte tfitate gregata ex nobis synodus haberetur, compresbyter
baplizati fuerint, et lectorum officio sociati, vel si noster Orosius nobis litteras sanctorura fratrum et
majores sunt, cum fuerint Dei gratiam consecuti, si consacerdotum nostrorum dedit Averothis et Lazari,
slatim se ecclesiasticis ordinibus mancipaverint. Et quarum formara his constituiraus esse subdendam.
si uxores habuerint, quaeiendum si uxorem virgi- His ergo lectis, Pelagium et Ccelestium auctores
 : 1

723 APPEXD. AD S.IX. IX. — ISIDORl MERCATORIS 72

nefarii prorsns et anatheniatizandi ab omnibus ^ [11 Cor. xii, 10) ; » et : « Gralia Dei sum quod sum, et
id

Unde factum est ut

nobis erroris advertiinus. re- gralia ejus m me vacua non fuit, sed plus omnibus
censendum peteremus quid ante quinquennium su- illis laboravi, non ego autem, sed gratia Dei mecum
per CoelestiinomineliicapudEcclesiamCarthaginen- [ICor. XY, 10);))et:« GratiasagoDeoqui deditnobis
semfuei"itexagitatum. Quo recitato, sicutexsubdilis victoriam per Dominum nostrum Jesum Christum
advertere poterit sanctitas tua, quamvis judicatio (i Cor. XV, 57), » « quia idonei non sumus aUquid
manifesta constaret quia in illo tempore episcopali cogitare quasi ex nobismetipsis, sed sufticientia
judicio excisum hoc tantum vulnus ab Ecclesia vide- nostra ex Deo se {II Cor. ui, 5) ; » et : « Habemus
relur, nihilominus tamen id communi delibera- thesaurum istum in vasis fictilibus, ut eminentia sit

tione censuimus, ut hujusmodi persuasionis aucto- virtutis Dei et non ex nobis {11 Cor. iv, 7), » et innu-
res, quamvis et ad presbyterium idem Ccelestius merabilia quaj de Scripturis omnibus si colligere
postea pervenisse dicatur, nisi hi apertissime volumus tomus nou sufficit. Et veremur ne apud te
anathematizaverint, ipsos quoque anathematizari tempora ista commemorando quse majore gratia de
oportet , ut si ipsorum non potuerit saltem ,
sede apostolica prsedicas inconvenienter facere vi-
eorum qui decepti sunt ab eis, vel decipi pos- deamur, sed ideo facimus, quia in eo quod infir-
sunt, cognita sententia quse in eos lata est, sanitas B miores sumus quaquaversus quisque nostrum ver-
procuretur. Hoc itaque gestum, domine frater, bum Dei pra^dicando putatur attentior, crebrius eos
sanctge charitati tuBe intimandum duximus, ut sta- patimur in nos audacius insurgentes. Si ergo Pela-
tutis nostrse mediocritatis etiam apostolica^ sedis gius episcopalibus gestis quse in oriente confecta di-
adhibeatur auctoritas pro tuenda salute multorum, cuntur omnia tuai venerationi juste visus fuerit ab-
et quorumdam etiam perversitate corrigenda. Id solutus, error tamen ipse et impietas qua? jam
enim agunt isti damuabilibus disputationibus suis ut multosassertoreshabentperdiversa dispersos, etiam
non defendendo, sed potius in sacrilegam super- apostolicse sedis auctoritate anathematizanda est.

biamextollendoliberumarbitrium nullum relinquant Consideret enim sanctitas tua, et pastoralibus nobis

locum gratisB Dei qua Christiani sumus. Qua et compatiatur visceribus, qnam sit pestiferum et

idipsum nostra?. voluntatis arbitrium vere fit libe- exitiale ovibus Christi quod istorum sacrilegas dis-

rum, dum a carnalium concupiscentiarum damna- putationes neccssario sequitur, ut nec orare debea-
tione liberatur, dicente Domino: « Si vos fihus libe- mus, neintremusin tentationem, quodDominus dis-

raverit, tunc vereliberi eritis (Jortn. vni, 36). » Quod cipulos monuit, et posuit in oratione (Matth. vi,

auxilium fides impetrat, quse est in Christo Jesu t3) quam docuit, ut non deficiat fides nostra, quod
Domino nostro. Isti autem asserunt (sicut a fratri-
'

pro apostolo Petro se rogasse ipse testatus est {Lnc.

bus qui eorum libros legerint cognovimus) in xxii, 32). Si enim possibilitate natura?, et arbitrio

eo Dei gratiam putandam, quod talem hominis voluntatis iu potestate sunt constituta, quis non
instituit creavitque naturam, qnse per propriam ea videat inaniter a Domino peti, et fallaciter orari

•178 voluntatem legem Dei possit implere sive na- cum orando poscuntur quaj naturse jam ita conditce

turaliter in corde conscriptam, sive in litteris da- sufficientibus viribus obtinentur, nec debuisse dicere

tum, camdem quoque legem ad gratiam pertinere, Dominum Jesuni Cliristum : « Vigilate et orate

quod illam Deus in adjutorium hominibus dedit. {Marc. xiv, 38), » sed tantummodo : « Vigilate, ut

lllam vero gratiam qua, ut dictum est, Christiani su- non inti'etis in tentationem ; » nec beatissimo Petro
mus, cujus Apostolus prcedicator est, dicens « Con- :
primo apostolorum ; « Rogavi pro te; » sed, moneo
delector enim legi Dei secundum interiorem homi- te, vel impei'o ac percipio, ne deUciat fides tua.
nem video autem aliain legem
; in membris nieis, Contradiciturenim istorum contemptione benedi-
repugnantem legi mentis meai, et captivantem me ctionibus ut incassum supra populum di-
nostris,

iu lege peccati, miser

quae est in membris meis : cere videamur, quidquid eis a Domino precamur.
ego homo, quis me
de corpore mortis J) ut recte ac pie vivendo iUi placeant, vel illa quse
liberavit
hujus ? gratia Dei per Jesum Christum Dominum jiro fidelibus precatur Apostolus, dicens « Flecto :

nostrum {Hom. vii, 22-2;)), nolunl omncs cogno- genua mea ad Patrem Domini nostri Jesu Christi,
scereomnino, nec apertequidemoppugnare audent. ex quo omnis patcrnitas in coclo et in terra nomi-
Sed quid aliud agunt cum hominibus animalibus natur, ut det nobis secundum divitias glorite suce

iion percipientibus quee sunt Spiritus Dei, persua- virtuli corroborari per Spiritum ejus {Ephcs. iii,

dere non cessantad operandam [XM-liciendamque ju- \ i-10). » Si ergo voluoriinus benedicendo super po-
sliliam et Dci mandata complenda solain sibi lui- jiiiium dicere : Dailli virtutem, l)omine,corroborari

manamsunicereposseiiaturam,nonattendentes(iuod per Spirilum tuum, isloriim nobisdisputalio contra-

scriptumest: « Spiritusadjuvatinfirmitatem nostram dicit, afnrmans liberum negari arbitrium, si hoc
(fiom. viii, 2J)); » et : « INon volcntis neque curren- a Deo poscitur, quod in nostra potestate est, virtute

tis, scd miseronlis est Dei gratia {lioin. ix, 16); » et eniin corroborari si volumus, iiKiiiiunt, possumiis,
« Quod unurn corpus sumus iu Chrislo Jesu, singuli oa possibililalonatura',iu)niniscricordia>,quam nimc
aul altor alterius mcmbra habeiites (Bom. xii, .ii. » accipimus, sed quam, cum crearomur, accopimus.
« Dona diversasecundum gratiam qua^ dataeslnobis l'arvulos eliam propter salulem qua> pcr Salvatorcni,
 DECRETALIUM COLLECTIO. ^26
723
Christum datur baptizandos negant, ac si eos mor- ^ liatiofirmaretur, indeque sumerent cseterae Ecclesi*

tifera doctrina in seternum necant, promittentes velut de natali suo fonte aquse cunctae procederent,

etiam si non baptizantur, habituros vitam Eeternara, et per diversas totius mundi regiones puri capitis
nec pertinere ad eos de quibus Dominus ait : « Ve- incorruptge manarent, quid prsecipere, quos abluere,

nit enim flUus hominis quaerere et salvare quod pe- quos veluti in coeno immundabili sordidatos mundis
rierat (Matth. xviii, i\). » Quia, inquiunt isti, noa digna corporibus unda vitaret. Gratulor igitur, cha-
perierant, nec est quod in eis salvetur, vel tanto rissimi fratres, quodperfratrem etcoepiscopum no-
pretio redimantur, quia nihil est in eis vitiatum slrum Julium litteras ad nos destinatis, et cum pro

vel tenetur sub diaboli pptestate captivum, nec pro illius curam quibus providetis Ecclesiis, sol-
geritis

eis fusus esse sanguis in remissionem legitur pec- licitudinem vestram pro omnium utilitate monstra-
catorum. Quanquam per baptismum Christi etiam tis ; et fper cunctas totius orbis Ecclesias omnibus
parvulorum dicant fieri redemptionem.Libello vero una qiiod prosit decernendum esse deposcitis, ut

suo Coelestius in Cartbaginensi Ecclesia jam confes- suis constabilitae regulis Ecclesiae, ex Iioc quod illos

sus est. Sed multi eorum qui perhibentur esse vel caveat, pronuntiationis juste firmata decretalibus

fuisse discipuli, haec mala quibus fundamenta Chri- petere non possit, qui perversis instructi, imo de-
stianae fidei conantur evertere, quacunque possunt B structi verborum argutiis sub imagine catholicae

astutia affirmare non cessant, unde etiam si Pela fidei disputantes, velut pestiferum exhalantes virus,

gius Coelestiusque correcti sunt, vel ista nunquam et ut hominumrecte sentientiumindeteriorem par-

sensisse se dicunt, et quicunque scripta contra eos tem corda corrumpant, totam veri dogmatis quae-
prolata fuerint, sua esse negabunt, nec est quem- runt evertere disciplinam. Sanandum ergo celerius,
admodum de mendacio convincantur. Generaliter ne longius exsecrandus animis morbus inserpat ut :

tamen quicunque dogmatizat et affirmat humanam si modicus, cum viderit hujus terreni corporis ali-

sibi ad vincenda peccata et Dei mandata facienda quem esse languorem, magnum suce artis «stimat
sufUcere posse naturam, et eo modo gratiae Dei quae documentum, si cito quis illius interventu despera-

sanctorum evidentius orationibus declaratur adver- tus cvadat, vel cum post se putre vulnus aspexerit,
sarius invenitur, et quicunque negat parvulos per adhibet fomenta vel caetera quibus illud possit quod
baptismum Christi a perditione liberari et salutem natum fuerat vulnus obduci. Ac si id manens sanari
porcipere sempiternam, anathema sit. Qufecunque non ne corpus reliquum sua tabe corrum-
poterit,

autem alio eis objiciantur, non dubito veneratio- pat, ferroamputet quod nocebat, quod reliquum in-
nem tuam , cum gesta episcopalia perspexerit
p tegrum et servet intactum. Praecidendum ergo id
quae in oriente eadem causa confecta dicuntur, est quod velut puro sanoque nimium corpori vulnus

iudicaturam , unde omnes in Dei misericordia obrepsit, ne cum tardius abstergitur in ipsis pcenoe
gaudeamus. Ora pro nobis, domine beatissime visceribus hujus mali non hauriendi post sentina
papa. considat. Nam quid nos de his post heec rectum

Rescriptum Innocentii papse ad conciliim Cartha- mentibus aestimemus qui sibi se putant deberi quod
ginense. boni sunt, nec illum considerant, cujus quotidie
Innocentius Ai-RELio, ct omnibus sanctis episco- gratiam consequuntur ? Sed jam isti qui tales sunt
pis, et caeteris, qui in concilio Cai-thaginensi affue- nullam Dei gratiam consequuntur qui sine illo tan-

runt, Ecclesiae dilectissimis fratribus, in Domino tum assequi se posse confidunt, quantum vix illi

salutem. qui ab illo postulabant, et accipiunt, promerentur.

Inquirendo de his rebus quas omni cum sollicitu- Quid enim tam iniquum esse potest, tam barbarum,
dine decet a sacerdotibus, maxime a vero justoque tam totius religionis ignarum, tam Christianis men-
et catholico tractari concilio , antiquce traditionis tibus inimicum quam huicte denegare debere, quid-
exerapla servantes, et ecclesiasticse memores di- quid in quotidiana gratia consequeris, cui te ipse
sciplinae, nostrae religionisvigoremnon minus nuncj) confiteris debere quod natus es? Ergo eris tibi m
in consulendo quam antea cum pronuntiaretis, vera providendo praestantior quam potest is esse qui te
ratione firmatis, qui ad nostrum referendum appro- ut esses effecit ? Et cum te putes ei debere quod
batis esse judicium, scientes quid apostolicae sedi vivis, quomodo tu non putas iUi debere quod non
(cum omnes, hoc loco ipsum sequi deside-
positi, quotidianam ejus consequendo gratiam taUter vivis?
remus apostolum) debeatur, a quo ipse episcopatus Et qui nonadjutorio negas indigere divino, quasi ex
et tota auctoritas hujus nominis emersit. Quem nostra ex toto possibilitate perfectos, quomodo non
sequentes, tam mala jam damnare cavemus quam adjutorium in nos cum tales a nobis etiam esse pos-
probare laudanda vel id vero quod Patrum insti-
;
sumus, provocamus ?

tuta sacerdotali custodientes, officio nou censetis Qui enim adjutorium Dei negat, vellem interro-
esse calcanda. Quod illi non humana, sed divina gare quod dicat nos nou mereri, an illum hoc non
:

decrevci^e sententia, ut quidquid,quamvisdisjunctis posse praestare, an nihil esse propter quod unus-
remotisque provinciis ageretur, non prius ducercnt quisque hoc debeat postulare ? Posse hoc Deum
finiendum, nisi ad ejus sedis notitiam pervenirct, opera ipsa tpslantur. Adjutorio quolidiano nosegere
ut tota hujus auctoritate (juta qute fuerit) i^ronuu- negare non possumus. Hoc enim seu bene vivimus,
727 APPEND. AD S.CC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 72R

provocamus, nt melius sanctiusque vincamus, seu A vincamur. Sed possem plura dicere, nisi vos consla-
prave sentientes a bonis avertimur, ut ad rectam ret cuncta dixisse. Quisquis ergo huic assentiens vi-
redeamus viam, ejus auxilio plus egemus. Numquid detur esse sententia? qua dicat adjutorio nobis non
tam mortiferum, tam praiceps videatur ad casum, opus esse divino, inimicum se cathohcse tidei et Dei
lam expositum ad omnia pericula, si hoc solum no- bcneficio profitetur ingratum. Nam nec nostra com-
bis putantes posse sufficere quod libcrum arhitrium munione sunt digni quam pra^dicando taliter poliue-
cuni nasceremur accepimus, ultra jam a Domino runt. Sic enim sua spontc dum sequuntur illa quaj
nihil quceramus, id est, auctoris nostri obliti, ejus dicuntur,longiusaverarehgionefugeruut.Cumenim
potentiam, ut nos ostendamus, liberos adjuremus, hoc lotum in nostra profossione consistat, quolidia-
quasi jam amplius quod dare possit, non habeat, nisque precibus nihil agamus, nisi quemadmodum
qui te in tuo ortu hherum fecit, nescientesquod,nisi Dei misericordiam consequamur, quemadmodum
magnis precihus gratia in nos implorata descendat, ferre possumus ista jactantes ? Quis, rogo, tantus

nequaquam terrena> labis et mundani corporis vin- illorum pectora error obcsecat, ut si ipsi nuUam Dei
cere conemur errores, cum pares nos ad resistendum gratiam sentiunt, quia nec dignisunt, necmerentur,
non liberum arbitrium, sed Dei sohis facere possit nec de aliis considerant, quod quotidie singulis gra-
auxilium. Nam si ille clamat adjutorio sibi opus esse B lia divinalargiatur? Sunt quidem isti omnes ca^citate

divino qui digne hoc non qusereref, si cui Uherum dignissimi, qui nec lioc sihi reliquerunt, ut se auxilio
arhitrium plus prodesset, quippe cum vir beatus et credant evocari ab erroribus posse divino. Negantes
jam electus a Domino tamen ita Domi-
nihil egerit, enim Dei adjutorium non aliis, sed sibi hoc penitus
num deprccatur postulans. « Adjutor meus esto, ne abstulerunt, qui evellendi sunt longius et ab Ecclesia^,
derelinquas me, neque despicias me, Deus salutaris procul removendi visceribus, ne diutius multa occu-
meus (Psal. xxvi, 7). » Nosnobishberum arbitriura, pans insanahilis post error increscat. Si enim diu
ille Dominum postulat adjutorem. Quod nati sumus, fnei'int sub hac impunitate versati, necesse est mul-
posse sufficere nobis dicimus ille Deum, ne dere-
; tas in hac sua pravitate raentes inducant, decipiant-
hnquatur, cxorat. Non, rogo, manifeste dicimus que innocentes vel potius imprudentes qui fidem ca-

quod oremus, cuin ille tantopere beatus, sicut supra tholicam non sequuntur; putabant enim eos recte
diximus, vir, ne despiciatur, exoptat, illi enim ne- sentire, quos adhuc vident in Ecclesia perdurare.

cesse est, ista arguunt qui illa contirmant, David Separetur ergo a sano corpore vulnus insanum, re-
enim orationis ignarus, et suee naturaj nescius, ac- raotoque morbi saevientis afflatu, cautius quge sunt
cusetur, qui cum sciat tamen in sua natura esse ad- sincera pei"durent, et grex purior ab hac mali peco-
jiitorem sibi Dominum et assiduum adjutorem, nec ris contagione purgetur. Sit totius corporis illibata
illi sufficit assidunm, sed ne aliquando illum despi- perfectio, quam vos sequi et tenere, hac in illos

ciat, orationibus protinus exoptat, et per corpus pronuntiatione cognovimus et una vobiscum pari
omnis psalterii hoc et prfedicat, et clamat. Si ei-go assentione servamus. Qui si tamen aliquando iu se

hoc ille ita magnum scit, ut assidue diceret, ita Dei adjutorium quod huc usque negaverunt provo-
necessarium confessus est, ut doceret, quemadmo- caverint, et opus ejus sibi auxilio esse cognoverint,
dum Pelagius Coelestiusque, seposita omni respon- ut de liac labe, in qua sui cordis incurvalione cor-

sione psalmoruni talique abdicata doctrina suasu- ruerant liberentur, et quasi in lucem de fceda tracti
ros se aliquibus esse confidunt nos adjutorium Dei caligine, remotis abdicatisque omnibus quibus totus

nec debere qnserere, nec egere, cum omnes sancti ne verum aspiceret foedabatur et caligabat aspectus,
nihil se sine hoc agere posse testantur. Libcro damnent ha^c quo? huc nsque senserunt, etaliquando
enim arbilrio ohm ille perversus, dum suis incon- aninuim i^ectis disputationibus commodantes ab hac
sultis utitur bonis, cadens in prajvaricationis pro- aliquantulum labe correcti, vcris se sanandos consi-
funda, demersusque nihil quemadmodum exinde liis tribuant atque submiltant. Quod si fecerint, erit

surgere posset, invenit, suaquc in a^lernum liber- j) in potestate pontificum istis aliquatenus subvenire.
tate deceptus, hujus ruina? jacuisset oppressus, nisi et talibus aliquam ciiram pra^stare vulnerihus, quam

eum post Christi pcr suam gratiam relevasset ad- solet lapsis cum resipuerinl ot Ecclesia non nogare,
ventus, qui per novsR regenerationis purificationem ut a siiis proecipitiis intra ovile Domini rediganfur,
prreteritum omne vitium sui baptismatis lavacro nc foris proesenti et fanto prajsidio a fidc rainu-

purgavit, ct ejus confirmans statum quo rectius tionis exclusi periculis omnibus expouantur, devo-
(^onslahiliusque procederet, tamen suam gratiam in randi hiporum denfibus atque vexandi quihus ,

]tostcrum non dcnegavit. Nam qnisquis hominem ohsijitore hac,qua illos in se irritavoranl, docfrinaj
lodomisset a pra^teritis ille peccatis, tamen sciens perversitatc non possunt. Sod satis vestris moniliset

179 ilfiriim posse peccare, ad reparationem sibi, sic salisabundanfibus nostra? logis exomplis jiroba-
([iicinadmodiim posset ille et post illa corrigere, tiir rcsponsum nec quidquam supcresse dicimus,
osso ,

nnilla servavit. Quotidiana piwstat illa rcniodia, (piod dicamus cum iiihil pra>tormissum a vobis, nihil
;

qiiibus nisi freti coiifisique nilamur, nullatoniis vin- oonslat osse siipprossum quos illi rofiitafi of ponifus
cere humanos poterimns orrores. Neccsse est enim cognoscantur osse convicfi. hloo a nobis tostimonia
iif quo auxiliante vicimus, eo iterum non adjuvanle nulla ponuntur, quia el his plena relatio est. et .satis
729 DECRETALIUM COLLECTIO. T30

constat, ut doctissinios sacerdotcs cunctadixisse, nec ^ vificabiintur {Cor. xv, 22). Ut ergo alia omitla-
decet credcre vos aliqiiid quod ad causam possitsuf- nius quai contra Scripturas sanctas phirima dissc-
licerc praHerisse. Efa/ia manu: Bcue valete, fratres. runt, luTRC interim duo quibus omnino tolum quod
Epistola concUii Mikvitani acl Innoccntinm papam. Christiani sumus conantur eve;'tere, qua; fidelia
Domino bcalissimo, meritbque vencrabili, et in corda sustineant nonesse rogandum Deum,utcon-
:

Christo venerando papa? Innocentio, Silvanus senex, tra peccati malum atquead operandam justitiam sit
Valentinus, Aurelius, Donatus, Restitulus, Lucia- nostcr adjutor, et non opitulari parvuhs ad conse-
nus , Alippius , Augustinus , Placentius , Seve- quendam vitam reternam Christiauce gratiai sacra-
rus,Fortunatus, Possidius,Novalus, Secundus, Mau- mentum. Ha?c insinuantes apostolico pectori tuo non
rentius Leo, Faustinianus, Cresconius, Lucius, Ho- habemus opus multa dicere, et tantam impietalem
norius, Adeodatus, Processus, Secundus, Felix, exaggerare, cum proculdubio te ista permoveant,
Asiaticus, Rufinus, Faustinus, Malchus, Lictorius, ut ab eis corrigendis, ne latius serpant, multosque
Fortunatus, Donatus, Pontianus, SaturniLis, Cresco- contaminent, vel potius inlerimant, dumsub nominc
nius, Lucius, Honorius, Servius, Therentius, Cre- Christi a gratia Christi penitusalienant, omnino dis-

sconius, Sperantius, Quadratus, Lucillus, Sabinus, simulare non possis.Huj us autem perniciosissimi erro-
item Sabinus, Cresconius, Victor, Honoratus, Do- B j-is auctores esse perhibentur Pelagius et Ccelestius,
natus, Petrus, Pra^sidius, Cresconius, Lampadius, quos quidem in Ecclesia sanari maluimus quam
Delphinus ex conciIioMilovitano,in Domino salutem. desperata salute ab Ecclesia resecari, si necessitas
Quia tc Dorainus gratiai sua} preecipuo munere ulla compellat. Quorum unus, idest Coeleslius, etiani
in sede apostolica talemque nostris temporibus prae- ad presbyterium in Asia })ervenisse dicitur, de quo
stitit, ut nobis potius ad culpam negligentiae valeat, ante paucos annos quid gcstum fuerit sanctitas tua
si apud tuam venerationem quaj pro Ecclesia sunt do Carthaginensi Ecclesia melius instruetur. Pela-
suggerenda tacuerimus quam ea tu possis vel fasti- giusvero, sicut a quibusdam fratribus nostris missa».

diose vel ncgligenter accipere magnis periculis in- loquuntur epistolse, Hierosolj^mis constitutus, non-
finnorum membrorum Christi pastoralem diligen- nullos fallere asseritur. Verumtamen multo plures
tiam, quajsumus, adhibere digncris. Nova quippe qui ejus seusus dihgentius indagare potuerunt, ad-
hseresis et nimium perniciosa tentat assurgere ini- versus eum pro Christi gi'atia, et catholicae hdei ve-
micorum gratitc Christi, qui nobis Dominicam etiam ritate confligunt, sed praccipue sanctus hlius tuus,
orationem impiis disputationibus conantur auferre. fratcr, et compresbyter nosler Hieronymus. Sed
Cum enim Dominus docuerit : « Dimitte nobis debita p arbitramur, adjuvante misericordia Domini Dei no-
nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris stri Jesu Christi, qua^ te regere con.nulentem et

{Matth. VI, 12), » isti dicunt posse hominem in hac orantcm exaudire dignitatur, auctoritati sanclitatis
vita, prfficeptis Dcicognitis, ad tantamperfectionem tua; de claro Scripturarum lumine deprompta^ facihus
justitiee sine adjutorio gratiai Salvatoris per solum eosqui tam perversa et tam perniciosa scntiunt esse
liberaj voluntatis arbitriura pervenire, utetiam non cessuros, ut de covrectione potius eorum gratulemur
sit necessarium dicere, « Dimitte nobis debita no- quam contristemur interitu, domine beatissime.
stra. » Illud vero quodsequitur : « Ne nos inferas in Quamlibet autem ipsi ehgant certe vel alios pluri-

tentalionem {Ibid., 13), » non ita intelligendum mos quospossunt, si ab eis dissimuletur, suis laqueis
tanquam divinum adjutorium poscere debeamus, ne implicare, cernit venerabilitas tua instanter et ccle-
in peccatum tentati decidamus, sed hoc in nostra riterprovidendum. Hsecad sanctitatem tuamde cou-
positum esse potestate, et ad hoc implcndum solam cilio Numidi» scripta direximus, imitantes Cartha^
sufficere hominisvoluutatem, tanquam frustra Apo- ginenscm Ecclesiam et Carthaginensis provinciai
stolus dixcrit : « Non volentis neque currcntis, sed coepiscopos nostros quos ad sedem apostolicam,
miserenlis est Dci {Rom. ix, 16); » et « Fidelis Deus: quam beatus illustras de hac causa scripsisse com-
qui vos non permittit tentari super id quodpotestis, J) pcrimus. Et alia manu Memor : nostri in Domini gra-
sed faciet cum tenlatione etiam exitum, ul possitis tia augearis, domine beatissime, uierito venerabilis,

sustinere {I Cor. x, 13). » Frustra enim Dominus et in Christo honorande, sancLissime papa.
dixerit apostolo Pelro: « Rogavi pro te, ne deficiat
Rescriptum Innocentii pap3e ad Mikvitanum Con~
fides tua {Liic. xxii, 32), » et omnibus suis: « Vigi- eilium.
latc ct orate, ne intretis in tentationem {Marc. xiv, Innocentius Silvano seni, Valentino, et cseteris
38). » Si hoc totum est potcstatis humanje, pueros qui in Milevitana synodo interfuerint, dilectissimis
quoque parvulossi nullis imbuantur Christiauce gra- fratribus, in Domino salutcm.
tia; sacramcntis habituros vitam ajtei^nam, nequa- Inter caeteras Ecclesiae Romanae curas ct apo-
quamChristiaua proisumptione contendunt,evacuan- stolicac sedis occupationes quibus diversorum con-
tes quod dicit Apostolus: « Per unum horainem pec- sulta fidei ac modica disceptatione tractamus,
calum intravit in mundum, et per peccatum mors, frater et coepiscopus noster Julius dilectionis
et ila in omnes homines pertransht, in quo omnes vestrse litteras, quas ex Milevitano noslra aucto-
peccaverunt {Rom. v, 2); » et alio loco: « Sicul in ritate concilio cura fidei propensiore misislis, mi-
Adam omnes moriuntur, sic el in Christo omnes vi- hi inopinanter ingessit, Carthaginensis etiam sy-
731 APPEND. AD SJEC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 732
subjungens. Nimirum ex- \ despicias me, Deus salutaris meus {Psal xxvi, 9j. »
iiodi qiierelse parilis scripta

sultat Ecclesia tantam soUicitudinem commissis gre- Quaj incassum dixerit, si tantum in ejus erat posi-
gibus exhibere pastores,ut non solum neminem ex his lum voluntate, quoda Domino flebilisermone posce-
patiantur errare, sed si quas magis ovium obscoense bat. Quse cum ita sint, cumque in omnibus divinis
delectalionis herba seduxit, ac si in en'ore permanse- paginis voluntati liberse nonnisi adjutorium Dei le-
rint, aut segregari penitus velint, aut illicite petita gamus psse nectendum, eanique nihil posse coelesli-
vitantes dudum, custodia^ pristinai circumspectione bus prwsidiis destitutam, quonam modo huic soli
tutari, in utraque parte videiicet consulentes, ne vel possibilitatem hanc pertinaciter, ut asseritis, defen-
suscipiendo tales simili cseterse ducantur exemplo, dentes sibimet, imo, quod esl dignius, dolori com-
vel spei-nendo redeuntes luporum morsibus videan- muni. Nam plurimis Pelagius Coelestiusque persua-
tur ingestaj. Prudens admodum et catlioiicse fidei dent, mullifariis equidem ad instrueudum tale
plena consultationis voluntas. Quis enim aut tole- raagisterium uti possemus exemplis, uisi sciremus
rare possit errantem, autnon reciperecorrigentem? et sanctitatem vestram ad plenum Scripturas omnes
Nam durum arbitror conniventiam prsebere
ut pec- scire, intelligere, callere, divinas prajscrtim, cum
cantibus, ita impium judico manum negare con- vestra relatio tantis ac talibus testimoniis sit referta,

versis. Diligenter ergo et congrue apostolici consuli-B ut his solis valeat prsesens dogma rescindi, opusque
tis honoris arcana. Honoris, inquam, illius quem non esse 1'ecognitis, cum his qui facile vobis oc-
prseter illa sunt extrinsecus, solUcitudo manet om- currentia posuistis, nec audeant obviare, nec possint.
nium ecclesiarum super anxiis rebus quae sit tenenda ErgoDei gratiam conantur auferre,quam nccesseest,
sententia. Antiquae scilicet regulae formam secuti etiam instituta status pristini libertate qua^ramus :

quam toto semper ab orbe mecum nostis esse ser- quippe necalias diaboli machinas, nisi eadem possu-
vatam, verum ha;c missa facio. Neque enim haic ve- mus juvante vitare ; illud vero quod eos vestra fra-
stram credo latere prudentiam, qui id etiam actione ternitas asserit preedicare parvulos seternae vitae prse-
lirmastis, nisi scientes quod per omnes provincias miis absque baptismatis gratia posse donari, perfa-
de apostolico fonte petentibus responsa semper ema- tuumest : « Nisi enim manducaverintcarnem Filii ho-
nent : prsesertim quoties fidei ratio mutilatur, ar- minis elbiberint sanguinem ejus, non habebunt vitam
bitror omnes fratrcs et coepiscopos nostros, non in seinetipsis {Joan. vi, 54). » Qui autem hanc in eis
nisi ad Petrum, id est, sui nominis et honoris, au- sine regeneralione defendunt, videntur mihi ipsum
ctorem referre debere, velut nunc retulit vestra di- baptismum velie cassare, cum prsedicant hos id gra-
lectio quod per totum mundum possit Ecclesiis om- p tise habere quod in eis credunt nonnisi baplismate
nibus in commune prodesse. Fiant enim necesse est conferendum. Si ei'go nihil volunt officere, non re-
cautiores, cum inventores malorum ad duplicis re- nasci, fateantur necesse estnec regenerationis sacra

lationem synodi sententise nostrse statutis viderint fluenta prodesse. Verum ut superUuorum hominum
ab ecclesiastica communione sejunctos. Gemino igi- prava doctrina celeri veritatis possit ratione distin-

tur bono charitas vestra fungetur, nam et canonum gui, proclamat Dominus in Evangelio dicens : « Si-

potiemini gratia servatorum, et heneiicio vestro to- nite infantes, et nohte eos prohibere venire ad me,
tus orbis tutabitur. Quis enim catholicorum cum lalium est enim regnum coelorum {Marc. x, 14). »

adversariis Christi velit ulterius miscere sermo- Quare Pelagium Coelestiumque, id est, inventores
nem? Quis saltem ipsam vitte luccm communione vocum novarum, qu8e(sicut dixit Apostolus) a-difica-
partiri novae haereseosnimirum fugiantur auctores? tionis nihilum, sed magis vanissimas consuerunt
Quid enim acerbius in Dominum fingere potuerunt, parare quaestiones {ITim. i, 4),ecclcsiaslica comniu-
quam cum adjutoria divina ccssarent, causamque nioneprivari apostolici vigoris auctoritate censeinus,
quotidiana?. precalionis auferrent? Hoc est dicere donec resipiscant a diaboli laqueis a quo captivi te-
:

Cur mihi opus Deo ? Merito in hos David hymnum nentur secundum ipsius voluntatem, eosquc interim
dicit: « Ecce homines qui non posuerunt Dcum ad-J) Dominico ovili non rccipi, quoad ipsi perversae viai

jutorem sibi {Psal. u, 9). » Negantes ergo auxilium secuti traniitemdeserere voluerint. Abscindcndisunt
Dei, inquiunt, homincm sibi posse suflicere, nec enim qui vos conturbant, et volunt Evangclium
gratia hunc egere divina, qua privatus necesse est, Christiperdere. Simul autem praicipimus ut quicun-
occumbat,dum adomnia vitaj
diaholi laqueis irretitis qucad id pcrtinentia similiter defensare niluntur, et
perficienda mandatasola tantummodo liherlate con- par eos vindicla constringat. « Non solum enim qui
tundat.O pravissimarum menlinin pcrvcrsa doctrina. faciunt, scd eliam qui consenliunt facientihus digiii
Advertal in tandem quod primum homincm ila li- sunt inorte {Rom. i, 32), » quia non multuin inlcresse
bertas ista decepit, ut dum indiilgentius frenis utitur committentisanimum ct conseutientis
arbitror inter

180 fjusinpr.TevaricationispivTesumptioneconcide- favorem. Addo et amplius plerumque dediscit er-:

lol. Neque ex liac potiiit erui, nisi provideiitia rege- raro, cui nemo consentit. llaec igitur, fratres cha-
ncrationisslalumprislinie liherlatisChristiDominire- rissimi, in supradicta niancat fixa sententia, ahsint
formasset adventus, audiat David dicentom : « Adju- alriis Doniiiii, careant duulaxat custodia pastorali,
toriuin nostruin in nomine Domini [Psal. cxxni, 8) » ; 110 diiaruin oviiiiii dira contagia serpant forsitan per
el : « Adjutor meus es lu, nc dfrolinqiins me, iifqiin vulgus iiicaiitum, rapaoiqiio liipus oorde laetetur
733 DECRETALIUM COLLECTlO. 73i

iutra ovile Domiui, cum per tanlas ovium fusas ca- ^juslificamur ab iniquitate, et qua salvamurab intir-

tervas dum a custodibus dissimulatur, habeturvxU- mitate, non qua creati suraus cum propria volun-
nus duarum. Prospiciendum estergonepermittendo tate. Nani si intcllexissent illi eam episcopi illum
lupum mercenarii magis qiiam pastores videamur dicere gratiam quam etiam cum impiis habemus, cum
esse. Jubemus sane quia Christus Dominus noster quibushomines sumus,negariveroeani qua, Christia-
propria voce signavit, noile se mortem morientis ni et filii Dei sumus, quis eum patienter catholicorum
tantum, sed revertatur et vivat, ut si unquam ad sacerdotum , non dicimus audiret, sed ante oculos
sanum de proposito pravi dogmatis errorc resipue- suos ferret ? Quapropter non culpandi sunt judices
riut, damnaverintque ea quorum seipsos praeva- qui ecclesiastica consuetudine gratia? noniem audie-
ricationc damnaverunt, eis medicinam solitam, id runt, nescientes quid hujusmodi homines vel suae
est, receptaculum suum ab Ecclesia non negari, ne doctrinse libris, vel suorum solent auribus spargere.
dum eos redeuntes forsitan prohibemus vere extra Non agitur de uno Pelagio, quia fortasse correctus
ovile remancntes et exspectantes hostis rapidi fau- esl iquod utinam ila sit;, sed de tam multis quibus
cibus glutiantur, quas in semetipsos spiculis malae loquaciter contendentibus et infirmas atque inerudi-
disputationis armarunt. Bene valete, fratres. Data tas animas velut conjunctas trahentibus, firmas auteni
sexto Kalendarum Februarii, Honorio et ConstantioB etinfidestabiles ipsacontentionefatigantibususque-
consulibus. quaquejam plenasuut omnia. AOt ergo a tua venera-
Item epistola familiaris quinque episcoporum tioneaccersendusestRomametdiligenterinterrogan-
ad
Innocentium papam. dus, graiiam, qua fateatur, si tamen jam
quam dicat
Domino beatissimo meritoque honoratissimo fra- nonadpeccandum, sedjuste vivendumhomi-
fatetur,
tri Lnxocentio papse, Acrelics, Alipils, Augustincs, nes adjuvari authoc ipsum cum eoper litteras agen-
Enodius etPossiDUs, in Domino salutem. dum. Et cum inventus fuerit hanc dicere quam docet
De conciliis duobus provincife Carthaginensis at- ecclesiasticaet apostolica veritas, tunc sine ullo scru-
que Numidite ad tuam sanctitatem a non parvo epi- pulo Ecclesiceetsinelatibuloambiguitatisillius absol-
scoporum numero subscriptas litteras misimus con- vendus est, tunc est revera de ejus purgatione gau-
tra inimicos gratiae Christi qui confidunt in virtute dendum. Sive enim dixerit gratiam esse liberum ar-

sua, et Creatori nostro quodammodo dicunt : « Tu bitrium, sive gratiam esse remissionem peccatorum,
nos ci'easti homines, justos autem ipsi nos fecimus. sive gratiam esse legis prffceptum, nihil eorum dioit

Qui naturam humanam ideo dicunt liberam, ne quae- quod per ministrationem Spiritus sancti pertinet ad
rantliberationem, ideosalvamutjudicentsuperfluum ,
concupiscentiam tentationesque vincendas quem di-

Salvatorem. Tantum enim dicunt valentem, ut suis '

tissime effudit super nos, qui ascendit in ccelum et
viribus semel in origine suse creationis acceptis pos- captivavit captivitatem deditque dona hominibus
sint per liberum arbitrium, nihil ulterius adjuvante iEphes. IV, 8). Hinc enim oramus ut peccatorum ten-
ilUus gratia qui creavit, domare et exstinguere om- tationem superare possimus, ut Spiritus Dei (unde
nes cupiditates, tentationesque superare. Multi eo- pignus accepimus) adjuvet infirmitatem nostram.
rum insurgunt adversum nos et dicunt animse no- Qui autem orat « Ne nos inferas in tenta-
et dicit :

strse : « Non est salus illi in Deo ejus [Psal. iii, 3). » tionem non utique id orat ut homo sit
[Luc. n, 4), »
« Familia Christi quse dicit, quando infirmor tunc for- quod est natus, neque orat id quod habeat libeiiim
tis sum [IlCor. xii, fO), » et qui dicit Dominusejus : arbitrium, quod jam accepitcum crearetur ipsa na-
« Salus tuaego sum {Psal. xxxiv, 3), » suspenso cor- tura; neque orat remissionem peccatorum, quia hoc
de cumtimore et tremore adjutorium Dei etiam per superius dicitur, « dimitte nobis debita nostra {Matth.
charitatem tua? venerationis exspectat. Audivimus vni, i'2), » neque orat ut accipiat mandatum, sed
enim esse in urbe Roma, ubiille diu vixit, nonnuUos plane orat ut faciat mandatum. Si enim in tentatio-
qui diversis causis ei faveant. Quidam, scilicet qui nem inductus fuerit, hoc est in tentatione defecerit.

nobis talia persuasisse perhibentur, plures vero qui facit utique peccatum quod est contra mandatum.
J)
eum talia sentire non credunt, priesertim quia in Orat igitur ut non peccet, hoc est ut ne quid faciat
Oriente, ubi degit, gesta ecclesiastica facta esse cre- mali quod pro Corinthiis orat Apostolus dicens :

dendum est, nisi quihus putatur esse purgatus, ubi « Oramus autem ad Dominum ne quid faciatis mali

quidam si episcopi eum catholicum pronuntiarunt, {II Cor. XIII, 6). » Unde satis apparet quod non ad
non ob aliud factum esse credendum est, nisi quia peccandum, id est, non ad malefaciendum, quamvis
dixit se Dei gratiam confiteri, et ita posse hominem esse non dubitetur liberum arbitrium voluntatis, ta-
suo labore ac voluntate juste vivere, ut ad hoc ad- men ejus potestas non sufficiat, nisi adjuvetur infir-
juvari Dei gratia non negaret. His enim auditis ver- mitas. Ipsa igitur oratio clarissima testificatio est :

bis, catholici antistiles nullamaliam Dei gratiam in- hanc ille confitetur, et eum gaudebimus sive rectum
telligere potuerunt, nisi quam libris Dei legere et sive correctum. Distinguenda est lex et gratia: lex

populis Dei prsedicare consueverunt, eara utique, de jubere novit, gratia juvare. Nec lex juberet, nisi esset
qua dicit Apostolus : « Non irritam facio gratiam voluntas, nec gratia juvaret, si satis esset vokintas.
Dei. Nam si per legem justitia, ergo Christus gratis Jubetur ut habeatur intellectus. ubi dicitur : « Nolite
mortuus est Gal. ii, 21). » Sine dubio gratiam qua esse sicut raulus et equus, quibus non est intellectus
 ,

/33 APPEND. AD S/EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS ?36

{Psal. x\s.i, 9), tamen oramus ut habeamus in-
et ^ essemus, et viveremus, et senliremus, et intelli-
telleclum, ubi dicitur « Da mihi intellectum ut
: gercuius , et de hoc tantum benelicio Creaturi
diseam manduta tua {Psal. cxvtu, 73). » .lul)etur ut nostro gratias agere valeamus, unde et merito
habeamus sapientiam ubi dicilur « Stulti, aliquan- : gratia ista dici potest, quia non pi-ascedentium
do sapite {Psal. xcin, 8), » et tamen oratur utsapien- aliquorum operum raeritis, sed gratuita bouitate
tiam habeamus, ubi dicitur « Si quisautem veslrum : Dei donata cst, alia est tamen qua prsedestinati
indiget sapientia, postulet a Deo qui dat omnibus vocamur, jusliOcamur, glorilicaniur, ut dicerc pos-
affluenter, et non iniproperat, et dabitur ei {Jac. simus : •181 " ^i Deus pro noljis, quis contra nos "?

I, 5). » Jubetur ut habeamus continentiam, ubi di- Qui Filio suo proprio non pepercit, sed pro nobis
citur : « Cum scirem quia nemo potest esse conti- oranibus tradidit illum (Rom. vm, 31, 32), » de hac
nens, nisi Deus det, et hoc ipsum erat sapientia; gratia qua?stio vertebatur ,
quando ab his quos
scire cujus esset hoc donum, adii Dominum et de- Pelagius graviter ollendebat atque turbabal
precatus sum illura {Sap. viii, 21), » Poslremo ne dicebatur ei quod eam suis disputationibus op-
nimium longum sit cuncta percurrere, jubetur ut pugnaret, quibus assereret, non solum ad facienda,
non faciamus malum, ubi dicitur « Declina a malo : verum etiam ad perficienda mandata divina per
(Psal. xxxvi, 27), » ct tamen oratur ut non faciamus B liberum arbitrium naturam. sibi humanam sufficere
malum ubidicitur : « Oramus autem ad Dominum, Hanc apostolica doctrina gratiam non immerito
ne quid faciatis mala [llCor. xiii, 7). » Jubemur ut isto noinine appellat qua salvamur, et justificamur

faciamus bonum, ubi dicitur : « Declina a malo et ex fide Chrisli. De liac scriptum est « .\on :

fac bonum [Psal. xxxvi, 27), et tamen oratur, ut irritam facio gratiam Dei , nam si per legem
faciamus bonum, ubi dicitur : « Non cessamus pro justitia, ergo Christus gratis raortuus est (G((/.

vobis orantes et postulantes, » atque inter cfetera II, 21). » De hac scriptum est : « Evacuati estis
qufe illis orat dicit, » ut ambuletis digne Deo in omne a Christo ,
qui in lege justilicamini , a gratia
placitum, in omni opere et sermone bono {Col. i, 9, excidistis [Gal. v, 4). » De hac scriptum est :

10). » Sicut ergo agnoscimus voluntatem cum hoec « Si jam non ex operibus, alio-
autem gratia,
prajcipiuntur, sic et ipse agnoscat gratiam cum pe- quin gratia jam non est gratia {B.om. ii, 6). »
tuntur. De hac scriptum est « Ei autem qui non ope- :

Misimus reverentia; tuae librum quem dederunt ratur , credenti autcm in eum qui justificat
religiosi et honcsti adolescentes servi Dei, quoruui impium deputatur fides ejus ad justitiam
, ci ;

etiam nomina non tacemus, namThimasius et Jaco- autem qui operatur merces non imputantur se-
bus vocantur. Qui sicut audimus, et etiam nosse di- '

cundura gratiara sed secundum debitum {Rom. ,

gnaris, ipsius Pelagii exhortationespem quam habe- IV , 4 , o) , » et mulla alia quae melius potes
bant in sseculo reliquerunt, et nunc contincntes Deo meminisse et intelligere prudentius et illustrius

serviunt. Qui cum errore eodem aliquando per qua- pra^dicare. IUam vero gratiam qua creati sumus
lemcunque operam nostram, Domino inspirante, homines, etiamsi illam appellandam non iminc-
caruissent, pertulerunt eumdem librum Pelagii esse rito intelligiraus, mirum est tamen, si ita appel-
dicentes, et ut ei responderetur impendio rogave- latam in ulhus legitimis propheticis, evangelicis,
runt. Factum est ad eosdem dum rescripta est ipsa apostolicisque liLtcris legimus. Cura itaque de
responsio, agentes gratias rescripserunt, utrumque hac gratia , Christianis lidelibus catholicisque
misimus, et cui responsum, et quod responsum est. iiovissinia illi objiceretur quajstio, ut eam oppu-
Et ne nimium essemus onerosi, signa fecimus his gnare desineret, quid quod cum hoc sibi in
est

locis ubi petimus inspicere non graveris, qucmadmo- libro suo , velut adversante persona idem ipse ,

dum sibi objecta quu?slione quod gratiam Dei negaret, objecisset , ut se respondendo purgaret , nihii

ita non diceret, nisi naturam

respondit, ut eani esse aliud respondit, nisi naluram creati hoininis re-
in qua nos condidit Deus. Si autem hunc esse suum n ferre gratiam Creatoris; atque se ita dicere siiic

librum negat, aut eadem in libro loca non conten- peccato irapleri posse justitiam per liberum ar-
dinius, anathcmatizet illam ctcam contiteatur aptis- bitrium cura adjutorio divinae gralife, quod Dcus
sime gratiam quam doctrina Christiana deraonstrat lioc dederit hoinini ipsa possibilitatc naturie ? Cui
et prajdicat esse propriam Christianorum qua; non nierito rcspondetur : « Ergo evacuatuni esl scan-

est nalura, sed qua salvatur. Quaj natura non auri- daluni crucis [Gal. v, 11), » ergo « Christus gratis

bus doctrina sonante vel aliquo adjumento visibili inortuus esl [Gal. ii, 2lj. » Non enim si uon
fovet, sicut plantatur quodammodo et irrigatur cx- moreretur propter delicta nostra , et resurgeret
trinsecus, sed subministratione Spiritus, ct occuita propter justilicationem nostram {Rom. iv , 25),
misericordia sicut ille facit « qui dat increinentum « ncc asceudisset in altuni, et captivans capli-
Deus (/ Cor. iii, 7). » Si enim quadain non impro- vitatcm daret dona hominibus {Ephes. iv, 8), »

banda ratione dicitur gratia Dei qua creati sumus, isla natunc possibilitas quam defeudit, iion esset
ut nonnihil essemus, nec ita essemus aliud, aul ca- in homiuibus, an fortc Dei mandatum deerat. Et
davcr quod non vivit, aut arbor qu.c noii sentit, idco Christus mortuus est ? Iino etiam et lioc

(iut pecus quod non iutelligit, sed homines qui ut erat sauctum et juslum et bonum. jani diclum

1
 737 DECRETALIUM COLLECTIO. 738

ruerat : Non concupisce [Exod. 17), jam^ptura dicente, omnia sub peccato, ut promissio
XX,

dictum fuerat : Diliges proximnm tum sicul ex fidc Jesu Christi daretur credcnlibus [Gal. iii,

teipsum {Matth. xix, 19). In quo sermone Apo- 18-22) . » Nonne satis ostendit hoc actum esse
stolus omnem legem dicit impleri [Gal. v, 14), per legem, ut peccatum cognosceretur et praeva-
et quoniam diligat Deum, nemo diligit se-
nisi ricatione augeretur. Ubi enim lex non est, nec
ipsum. Ideoque Dominus in his duobus prseceptis pra?varicatio, et sic adversus victoriam peccati ad
totam legem dixit prophetasque impleri [Matth. divinam gratiam quae in promissionibus est con-
XXII, 40). Quse duo prajcepta jam erant ho- fugeretur; alque ita lex non esset adversus pro-

minibus divinitus data; at seternum prsemium missa Dei, quia ideo per illam fit cognilio pec-
justitiae promissum nondum erat. Hoc ipse non cati, et ex pra^varicatione legis abundantia pec-
dicit qui in suis litteris possint etiam in Veteri cati, ut ad liberationem quserantur promissioncs
Testamento regnum coelorum esse promissum. Si Dei, quod est gratia Dei, et incipiat essn in

ergo ad faeiendam perficiendamque justitiam jam homine justitia, non sua, sed Dei, hoc est data
erat naturse possibilitas per liberum arbitrium, dono Dei. Quam etiam nunc quidem sicut et

jam erat legis benignum-

Dei sanctum, justum, tunc de Judaeis diclum est : I.c:norantes Dei
que mandatum. jam erat promissum prsemium B justitiam, et suam volentes constituere, justitiae
sempiternum. Ergo Christus gratis morluus est Dei non sunt subjecti {Rom. v, 3). Per legem
(Gol. 11, 21). Ergo neque per legem justitia, quippe et ilU juslificari se arbitrantur, sufficiente

neque per naturse possibilitatem, sed ex fidc ac sibi ad eamdem custodiendan libero arbitrio, hoc
dono Dei per Jesum Christum Dominum nostrum est justitia sua prolata ex natura humana, non
unum mediatorem Dei et hominum (] Tim. ii, 5). donata ex gratia divina, propter quod justitia
Ex quo enim « per unum hominem peccatum Dei dicitur. Unde scriptum est : Per legem enim
intravait in mundum, et per peccatum mors et cognitio peccati. Nunc autem sine lege justitia
vita in omnes homines pertransiit, in quo om- Dei manifesta est, testihcata per legem et pro-
nes peccaverunt [Rom. v, 12), » procul dubio phetas (Rom. iii, 20, 21). Cum dicit, mauifesta
a corpore mortis hujus, ubi « lex alia repugnat est, ostendit quia et tunc erat, sed tanquam illa

legi mentis {Rom. vii, 23), » norainem liberavit pluvia quam Gedeon impetravit [Jud. vi, 37),
aut liberat suse possibilitas natura;, quse perdita tunc velut in vellere occulta, nunc aut velut in
redemptore indiget, sauciata Salvatore, sed gra- area manifesta. Cum ergo lex, sine gratia,
tia Dei per fidem unius hominis mediatoris Dei non mors peccati potuisset es.se, sed virtus. Sic
ethominum, hominis Jesu Christi qui et Deus ^ enim dictum est « Aculeus mortis peccatum,
:

cum esset, horainem fecit, et manens Deas, ho- virtus autem peccati lex (I Cor. xv, 56). » Sic-
mo factus, refecit ipse quod fecit. Puto autem ut confugiunt multi a facie i"epugnantis peccati ad
quod non lateat fides Christi, quae postea in reve- gratiam velut in aream nunc patentem, ita pauci
lationem venit in occultis fuisse temporibus Patrum ad eam confugiebant, velut in vellere tunc la-

nostrorum, per quam tamen etiam ipsa Dei tentem. Haec vero temporum distributio refer-
gratia liberati sunt, quicunque oranibus generis tur ad altitudinem divitiarum sapicntise et scientiae
humani temporibus liberari potuerunt occulto Dei Dei, de qua dictum est: Quam inscrutabilia
judicio, non tamen vituperabili. Unde dicit Apo- sunt judicia ejus et investigabiles viae ejus [Rom.
stolus : « Habentes autem eumdem spiritum fidei, II, 33) ; » quapropter si ante tempus legis, et
utique eumdem quem
secundum quod scri- et illi tempore ipso legisjustos Patres ex fide viven-
ptum est Credidi propter quod loculus sum, et
: tes, non possibiiitas naturae infirmae et indignae
nos credimus propter quod et loquimur [11 Cor. ac vitiatae, et sub peccato venundata;, sed Dei
IV, 13). Inde est quod ait ipse Mediator
)) « Abra- : gratia per fidem justificabat, et nunc eadem in
ham concupivit videre diem meum, vidit et gavi- rv apertum jam veniens revelata justificat. Analhe-
sus est \{Joan. viii, 56). » Inde prolato sacramento matizet ergo Pelagius scripta sua, ubi con-
Melchisedech mensae Dominicae novit aeternum tra eam, et si non per contumaciam, tamen
ejus sacerdotium figurare. Jam vero data in lit- ignorantiam disputat, possibilitatem defendendo
teris lege quam dicit Apostolus subintrasse, « ut naturae, ad vincenda peccata et implenda man-
abundaret delictum [Rom. v, 20), » et de qua data aul si ea sua esse negat, aut scriptis
dicit : « Ex lege haereditas, jam non ex promis- suis, aut inimicis suis dicit immissa quce sua
sione Abrahae sed per repromissionen donavit esse negat, anathematizet ea et damnet patema
Deus. » Quid igitur lex ? « transgressionis gratia exhortatione et auctorilate sanctimoniae tuae. Si
posita est, donec vcniret semen cui promissum cst, ergo vult onerosum sibi et perniciosum, discat
dispositum per angelos in manu Mediatoris ;
Ecclesiae scandalum auferre, quod scandalum au-
Mediator autem unius non est, Deus autem unus ditores et imperversum dilectores ejus usquequa-
est. Lex ergo adversus promissa Dei ? Absit. Si que spargere non quiescunt. Si enim cognoverint
enim data esset lex quae posset justiticare om- eumdem librum quem illius vel putant esse vel
I nino, ex lege esset justitia, sed conclusit, Scri- norunt episcoporum catholicorum auctoritate, et
Patrol. CXXX. 24
 :

730 APPEND. AD S^C. IX. — ISIDORl MERCATORIS 740

maxime sanctilatis tua; quam apud eum esse a « Qui natus est ex Deo non peccat (I Joan. v, 18j. »
majoris poiideris minime dubitamus, ab eodem Secundumillam charitatem dictum est quse sola non
esse ipso anathematizatum atque damuatum, non peccat, ad nativitatem quippe quse ex Deo est, au-
eos ulterius sestimanus ausuros loquendo contra genda et perficienda. Charitas pertinet, non ea quse
gratiam Dei quae revelata est pcr passionem minuenda est et consumcnda cupiditas. Quae tamen
et resurrectionem Christi ; nec pectora fidelia et quandiu est iu membris nostris lege quadam sua
simpliciter Christiana turbare, sed potius adju- repugnat legi mentis, sed natus ex Deo, nec obediens
vante misericordia Dei, certantibus nobiscum pie- desideriis ejus, nec exhibens membra sua arma ini-
tate et charitate flagrantibus, etiam orationibus quitatispeccato potest dicere :« Jam non ego operor

tuis non solum ut in ceternum beati, verum etiam illud, sed id quod habitat in me peccatum (Rom. vii,
justi sancti sint, non in sua virtute, sed in ea- 17).»Sedquomodo se habeat ista qua;stio, quia et si
dem gratia confisuros. Unde et ad ipsum scriptam non invenitur homo in hac vila sine peccato, id ta-
ab uno homine epistolam ad quem per quemdam men dicilur posse fieri per adjutorium gratiae et Spi-
orientalem diaconum, civem autem Hipponiensem ritus Dei ? Quod ut fiat conandum atque poscendum
tanquam purgationis fieri quasdam scripta trans- est. Tolerabiliter in id quisque fallitur, nec diabolica
misit, tuoe beatitudini potius credidimus dirigenda, B impietas, sed error humanus est, elaboranda et

melius judicantes et petentes ut eam ei mittere optanda affirmare, etiamsi quod affirmat non possit
ipse digneris, sic enim eam legere potius non de, ostendere. Id enim credit fieri posse quod certe lau-
dignabitur, magis in illa eum qui misit, quam qui dabile est velle. Nobis aulem sufficit quod nuUus in
scripsit attendens, illud vero quod dicunt posse Ecclesia Dei fidelium repcritur in quolibet profectu
hominem esse sine peccato, et mandala Dei facile escellenti atque justitia qui audiat dicere sibi

custodire, si velit. Quamvis cum hoc per adju- non necessariam precationem orationis Dominicaj,
torium Dei gratise, quae tamen per incarnationem « dimitte nobis debita nostra, » et dicat « se non
Unigeniti ejus revelata atque donata esse dicitur, to- habere peccatum, nec seipsum decipiat, et in eo ve-

lerabilius dicivideatur tamen quoniam merito qureri ritas non sit {I Joan. i, 8), » quis jam sine querela

potest ubi et quando per eamdem gratiam id efficia- vivat? Non enim qualescunque,eliam tentationes hu-
tur in nobis, ut sine illo prorsus peccato simus, manse, sed grave peccatumestquodin querela venit.
utrum in hac vita quando caro concupiscit adversus Det veniam tua suavitas,'si prolixiorem epistolam for-
spiritum, an vero in illa cum fietsermo qui scriptus tassis quam velles, tuse misimussanctitati. Non enim
est : « Ubi est, mors, victoria tua, ubiest, mors,acu- rivulum nostrum tuolargofontiaugendorefundimus,
. — . ,^ V.-. . -., ^^.; ..^ ^ verum etiam noster, licet exiguus, ex eodem
peccatum est diligentius pertractandum, propter quo etiam tuusabundansemanat capite fluentorum,
alios quosdam qui inique senserunt atque in suis hoc aperte probare voluimus tuis rescriptis de com-
litteris memorise mandaverunt, etiam in hac vita muni participatione unius gratise consolari.
esse posse hominem sine peccato, non ab initio nati- Rescriptum Innocentii papse de Pelagio haeretico.

vitatis suse, sed conversione a peccatis ad justiliam, Innoce.ntics, AiREUo, Alipio, Augustino, EVODIO,
et a via reproba ad bonam vitam. Sic enim intellexe- PASsiDioepiscopis. Sanctae fraternitatis vestrae litteras
runt quod de Zacharia et Elisabeth scriptum est plenas fideitotoquereligioniscatholicaevigorefirma-
« Anibulasse eos in omnibus justificationibus Dei tas a vobis missas et conciliis vestris per fratrem et
sine querela [Luc. i, 6). » Hoc quod dictum est sine coepiscopum nostrum Julium pergrato suscepimus
querela, sine peccato dictum acceperunt, non qui- animo: quod earum tenor omnisque contextio in
dem negantes, imo etiam quod aliis locis in litteris consideratione quotidianai gratiae Dei, et in eorum
eorum iuvenitur pie confitentes adjutorium gratiae correctione qui contra sentiunt integra ratione
Domini nostri non per naturalem spiritum hominis, consistit ; et ut illis omnem tollere possit errorcm,
sed perprincipalemSpiritumDei. Qui parum viden- tx et idoueo dato quovis nostrse legis exemplo, quem
tur considerasse ipsum Zachariam fuisse etiam sa sequi debeat dignum possint proebere doctorem
cerdotem. « Omnes autem tunc saccrdotes necesse Sed de his , ut arbitror ,
jam satis supri
habebant ex lege Dei primitus pro peccatis suis
sacrificium, deinde pro populo {Hebr.v,
oiferre
3|. » Sicut
diximus.

1 82
Sed
ct suppeditat
subinde
quod
contra eos
dicatur, nec potest ali
subveni
i
ergo nunc per orationis sacrilicium convincimur quando deesse quod vincat cum tam miserum im-
non esse sine peccato quoniam jussi sumus dicere : piumque sit quod nostrce virtute fidei et ipsa ple-
« Dimilte nobis debita nostra (Matth. vr, 12). » Ita nius veritate vincatur. Qui enim oinnem vit* speui
et tunc per sacrificia victimarum animalium convin- respuit atque contempsit inimica damnabilique cor
cebantur sacerdotes sinc peccato non esse, qui pro suum disputatione confuudens, cum credit niliil

suis peccatis jubebantur ofTerrc. Quod si res ita se esse quod a Deo accipiat, no aliquid superesset
habet, ut per gratiam Salvaloi-is proliciainiiscjuidom quod pctat ad sanaiidiim, sed qui sibi hoc abstulit
in hac vita, deficientc cui)iililat(>, (•harilalccre.scente, ulterius (piid reliquil ? Si ergo sunt aliqui, quos in
perficiamur autem in illa vila, cupiditate cxstincta, sui defcnsionem pcrvcrsitas lanta delixit, qui huic
charjtutecumpleta, profectoilhidqnod scripluui cst : ge dogmati dodaut alquo conjungaut, speraules hoc
 ,

7H DKGRETALIUM COLLECTIO. 742

ad calliolicam pertinere doctrinam, quod abl)or- ^ a]i-olvi. Nam si adliuc taliter sontit, quaaJo so no-
rens .ongius et penitus approbatur adversum, in- slro judicio quibusvis acceptis litteris cum sciat

fecti illorum et monitis et verbis ut haberent, in- damnandum se esse, committet. Quod si accercen-
ducti, quatenus ad rectum vitae tramitem redeant, dus esset, ab his melius fieret qui magis proxirai et

festinabunt, ne diutius mentem obsidens, velut non longo terrarum spatio videntur esse disjuncti,

pestis eorum sensihus error invadat. Nam si Pela- sed non deerit cura si medicinae praebeat ille ma-
gius quocunque restitit loco eorum animos, qui teriam. Potest enim damnare quse senserat ac datis
facile vel simpliciter crederent disputandi , hac lilteris erroris sui, ut regressum ad nos decet ve-
affirmatione decepit, seu hic illi in urbe sunt, quod niam postulare, fratres charissimi. Librum sane qui
nescientes nec manifestare possumus, nec negare, ejus esse dicebatur nobis a vestra charitate trans-
cum et si sunt lateant, nec aliquando audeant, vel missum evolvimus, in quo multa blasphema erant,
illum praedicantem ista defendei'e, vel talia aliquo nihil quod placeret, nihil quod penitus non dis-

nostrorum prsesente jactare, efiu tanta populi mul- pliceret, a quovis damnandum atque calcandum,
titudine deprehendi aliquis facile nec alicubi possit cujus similia nisi qui ista scripserat, nemo alter in

agnosci, sive in quovis terrarum loco degant. Dei mentem reciperet atque sentiret. Nam lioc loco
nostri misericordia, gratiaque credimus,quod facile B de lege latius disputai'e velut coram posito repu-
corrigautur, audita ejus damnatione qui fuerit per- gnantique Pelagio necessarium esse non duximus
tinax, et resistens hujus dogmatis auctor inventus, cum vobiscum totam rem scientihus, parique no-
non interest, ubi isti fuerint, dum ubicunque inve- biscum assensione gaudentibus, coUoquamur. Tunc
niri potuerint, sunt sanandi. Nobis tamen nec sua- enim melius haec exempla ponuntur, quando cum
dori potest eum esse purgatum, quamvis ad nos his quos harum constat rerum prudentes esse
a nescio quibus laicis sint gesta perlata, quibus ille tractamus. Nam de naturae possibilitate, ac de libe-
et auditum se crederet et absolutum. Quse utrum ro arbitrio, et de omni Dei gratia, et quotidiana
vera sint dubitamus,'quod sub nulla illius concilii gratia, cui non sit recte sentienti uberrimum dispu-
exsecutione venerunt, nec eorum aliquas accepimus tare. Analhematizet ergo ista qure sensit, ut illi qui
de hac re litteras, apud quos istius rei prsestitit ejus sermonibus fuerant ,
prajceptisquc collapsi
causas. Quod si de sua ille potuisset purgatione quid tandem habeat fides vera cognoscant. Facilius
confidere, hoc magis credimus quod egisset. Quod enim revocari potuerunt, cum isla a suo sense-
multo verius esse polerat, ut illos cogeret epistolis rint auctore damnari. Quod si ille pertinaci in hac
suis qui dijudicaverant judicare. Verum cum sint ,
voluerit impietate persistere, est agendum quate-
aliqua in ipsis posita gestis, quee objecta partim mus- '
nus vel his possit subveniri, quos non suus sedhujus
sitando ille suppressit, partim multain se verbare- magis error induxit, ne et illis haec medicina pereat,
torquendo, tota obscuritate confudit, aliqua magis cujus iste talem non admittit, nec postulat curam.
falsis argumentis quam vera ratione, ut ad tempus Deus vos custodiat incolumes, fratres charissimi.
videre poterat, purgavit, alia negando, alia falsa Data VI Kalend. Februarii.
interpretatione vertendo. Sed utinam quod magis Item epistola familiaris ad Aurelianum Carthagi-
optandum est etiam ille se ad veram catholicce fidei nensem episcopum.
viam ab illo sui tramitis errore convertat ut , Innocentius Aurelio episcopoCarthaginensi. In fa-
cupiat velitque purgari , considerans quotidianam miliaribus scriptis dilectio vera consistit, et firmius
Dei gratiam adjutoriumque cognoscens, ut videatur charitatis officia melius se orsa mereantur. Quamo-
verum, et approbetur ab omnibus manifesta ra- brem per fratrem nostrum Julium epistolae extrinse-
tione correctus, non gestorum judicio, sed ad ca- cus missae respondere gestivi, ne apud me forsitan
tholicam fidem corde converso. Unde non possum remaneret peculiaris negatce salutationis offensa,
illorum nec approbare nec culpare judicium, cum supradictum igitur fratrem nostrum tuae dilectioni
nesciamus utrum vera sint gesta, aut si vera sunt, T\ restituo, cum apostolictB sedi dignum ad relationem
illum subterfugisse constet magis quam se in tota duplicis synodi judicatis. Superest, ut oratus a no-
virtute purgasse. Qui si confidit, novitque non omni bis Dominus praestare dignetur, quatenus omnis Ec-
dignum esse indignatione quod dicat autjam hoc clesiae suae macula continuis laboribus nostris possit
totum se refutasse quod diserat, non a nobis ac- abstergi. Dominus custodiat te incolumem, frater
cersiri, sed ipse debet potius festinare, ut possit. charissime. Data vi Kal. Febr.

INCIPIUNT DECRETA ZOZIMI PAPiE

1. Quod monachi vel laici nisi per gradus eccle- 3. Quae in singulis clericorum gradibus lempora
siasticos non debeant ad summum sacerdotium per- sint praefixa.
venire. Episcopus ZoziMus urbis Romae Hesitio episcopo
2. Quod si quis interdicla despexerit, gradus sni Salonitano, salutem. Exigit dilexio tua prcpi'e(i:um
periculo subjacebit. apostoHca} sedis in quo Patrnm dccrcla coiisentiunt,
 ,

743 APPEND. AD S^C. IX. - ISIDORI MERCATORIS 744

et significas nonnullos ex monachorum ccEtu, quo-

^ postposita Patrum et apostolicae sedis auctoritate

rum sollicitudo quamvis frequentia major cst, sed neglexerit, a nobis districtius vindicandum, ut loci

laicos ad sacerdolium festinare. sui midime dubitet sibi constare rationem, si putat
Cap. Hoc autem specialiter et sub prcedecesso-
I. post tot prohiBitiones impune posse tentari. Contu-
ribus nostris et nuper a nobis interdictum constat melisc enim studio fit quidquid interdictum totics

ad Gallias Hispaniasque transmissis, in qui-

litteris usurpatur.
bus regionibus familiarior est ista praesumptio ,
III. autem singuHs gradibus observanda sunt
Hsec

quamvis nec Africa super hac admonitione nostra tempora, ab infantia ecclesiasticis ministeriis no-
si

habeatur aliena, ne quis penitus contra Patrum men dederit, et inter lectores ad vigesimum aetatis
prrecepta qui ecclesiasticis disciplinis per ordinem annum continuata observatione perduret. Si ma-
non fuisset imbutus, et temporum approbatione di- jor et grandaevus accesserit, qui tamen post bapti-

vinis stipendiis eruditus, nequaquam ad summum smum statim divinae militiae desiderat mancipari,
sacerdotium aspirare praesumeret ; et non solum sive inter lectores sive inter exorcistas quinquennio
in 60 ambitio inefficax haberetur, verum etiam in teneatur. Exinde acolythus vel subdiaconus, qua-
ordinatores ejus, ut carerent eo ordine quem sine tuor annis sit, et sic ad benedictionem diaconatus
ordine contra prsecepta Patrum crediderant prsesu- g si mereatur accedat, in quo ordine quinque annis
mendum. Unde miramur ad dilectionem tuam sta- si inculpate se gesserit, adhaerere debebit. Exinde

tuta sedis apostolicae non fuisse perlata. Laudamus sulfragantibus stipendiis per tot gradus datis pro-

igitur constantiam tuam, frater charissime, nec priae fidei documentis, presbyterium poterit prome-
aliud de pontificii censura veteris auctoritatis ge- reri. De quo loco si eum exactior ad bonos mores
nus exspectandum fuit, quam ut talibus ambitioni- vita perduxerit, summum pontiflcatum sperare de-

bus pro prseceptis Patrum in procinctu fidei consti- bebit. Hac tamen lege servata, ut neque bigamus,
tuti occurreres. Igitur si quid auctoritati tuae (quod neque viduae maritus, neque pwnitens ad hos gra-

non opinamur) aestimas defuisse, supplemus. Vos, dus possit admitti. Sane etiam defensores Ecclesiae
obsistite talibus ordinationibus, obsistite superbiae qui ei laicis flunt supradicta observatione teneantur

et arrogantiae venienti. Tecum faciunt praecepta si mei'uerint in ordine esse clericatus. Data viii

Patrum, tecum apostolicae sedis auctoritas. Si enim Kalend. Martii, Honorio XII etTheodosio VIII Augu-
offjcia saeculuria principalem locum non vestibulum stis consulibus.

actionis ingressis, sed per plurimos gradus exami- Ad clerum Raiennensem monitorium.

tatis tcmporalibus deferunt, quis ille tam arrogans, ZoziMus episcopus urbis Romae commonitorium
tam impudens invenitur, ut in coelesti miiitia, quae C presbyteris et diaconibus qui Ravennae sunt. Ex

propensius ponderanda est, et sicutaurum repetitis relatione fratris nostri Archidami presbyteri quaUter

ignibus exploranda, statim dux esse desiderat cum suscepti sitis, vel quid egeritis cognovimus, vel qua-
tiro ante non fuerit, et prius velli docere quam liter iUi suscepti sunt, qui contra canones adversum

discere ? Assuescat in Domini castris, in lectorum nos ad comitatum nescio qua audaci temeritate ire
primitus gradu, divini rudimentis servitii nec illi ; voluerunt. haec quae nunc misimus,
Ad vos olim

vile sit exorcistam, acolythum, subdiaconum,

dia- scripta feceramus, eorum quas injuriose miserant,
conum per ordinem fieri; nec hoc saltu, sed statutis respondentes epistolis. Sed quoniam non potuerunt
majorum ordinatione temporibus, jam vero ad rei in sua, hoc est in nostra Ecclesia Romana cum
presbyterii fastigium talis accedat, ut et nomen setas nostris compresbyteris coramorari, hos ad vos ilhs

impleat, et meritum probitatis stipendia ante acta tragendas litteras dcstinamus, in quibus decreto no-

testentur. Jure inde summi pontificis locum sperare stro sancimus, memoratos perturbatores omnium ab
debebit. Facit hoc nimia remissio consacerdotum apostolicae sedis nostrae communione alienos fuisse,

nostrorum qui ponipam multitudinis quaerunt, et atque nostra subscriptione probalam sententiam sus-

putant ex hac turba aliquid sibi dignitatis acquiri. -p cepisse, illos etiam qui elfrenato huic facto consilio-

Hinc passim numerosa popularitas etiara his ubi que assensum commodarc voluerunt, vestrae charita-

solitudo est talium reperitur, dum parochias extendi tis cst a?stimare qualiter habeantur. Quibus hoc ob-

cupiunt, aut quibus aliud praestare non possunt, jicere vos debetis, quod juxta canonum praecepta
fortiter incurrerunt, et qualiter presbyteros non de-
divinos ordines largiuntur. Quod oportet districti
semper esse judicii, rarum estenim omnc quod ma- ccbat rebelles existere, tenlaverunt. Vos autcm mo-
ncmus in speculis csse dcbero, neque eorum prorum-
gnum est.

Proinde nos ne quid meritis dileclionis tuac

II.
pat audacia, quos anathemalizatos scit sancta apos-

derogaremus, ad te potissimum scripta direximus, toHca Ecclesia. De his vero qui eorum se societati

quibus in omnium fralrum coepiscoporum nostro- junxerunt, quid agere debeamus, cum reversi fne-

facies irc notitiam, non tantum cornm qui in ritis, consilio mcliore tractabimus. Et alia manu.
rum
dilectio- Data V Kalond. Octo])ris, Honoriu XU et Thcodosio
ca provincia sunt, sed ctiam qwi in viciiiis

nis luse provinciis adjunguntur. Sciet quisquis hoc AuKUstis consulibus.

74S DECRETALIUM COLLECTIO. 74«

INCIPIUNT DECRETA BONIFACII PAPiE.

Ejrtstola deprecatoria ad Honorium Augustum , ut a Constitutio Honorii imperatoris ad Bonifacium papam
constituatur a principe quatenus in urbe Romana missa, ut sidenuo Romse duo episcopi ordinati fue-
per ambitum nunquam pontifex ordinetur. rint, ambo de civitate pellantur.
1 83 BoNiFACius episcopus Honorio Augusto. Ec- Victor HoNomus inclytus triumphator, semper
clesiae meae Romanae (cui Deus noster meum sacer- Augustus, sancto ac venerabili Bonifacio papae urbis
dotium vobis res humanas regentibus deputavit) Romae.
cura constringit, ne causis ejus quamvis adhuc cor- Scripta beatitudinis tuae debita reverentise gratu-
poris incommoditate detinear propter conventus egimus omni-
latione suscepimus.Quibusrecensitis,
qui a sacerdotibus universis et clericis, et Christia- potentiDeo maximas gratias quod sanctimoniam
nae plebis perturbationibus agitantur apud aures tuam post longum incommodum optate redditam
Christianissimi principis desim. Siquidem secus didicimus sanitati. Et ideo reverentibus, venerabili-
quam oportet eveniat, non vos id facere qui cuncta bus viris gaudium nostrum sacrorum apicum atte-

aequa moderatione componitis, sed nos per nostram statione signamus ac petimus, ut quotidianis ora-
tacentes desidiam videbimur, quod civitatis quietem tiouibus apostolatus tuus studium ac votum suum
et Ecclesisepacem pervertere valeat admisisse. Cum circa salutem atque imperium nostrum dignetur
enim humanis rebus divinaecultorreligionis^Domino t> impendere. Illud autempietatisnostrse satisplacitum
:..u„_.- :j-.- __-. :x , :j ...v D
• „..„j x; ;„.„„ J„ 17„„1,.„„„:.
jubente, praesideas, nostra culpa erit, si non id sub esse cognosce, quod sanctimonia tua de Ecclesarium
vestra gloria quam certum est divinis semper rebus aut populi perturbatione sollicita est. Quae ne ali-
animo promptiore favisse firmo et stabili jure cu- qua ratione possit evenire satis clementia vestra cre-
stodiatur, quod per tot anuorum seriem et sub illis didit esse provisus. Denique praedicante beatitudine
etiam principibus obtinuit, quos nulla nostrae reli- tna id ad cunctorum clericorum notitiam volumus
gionis cura constrinxit, ut fidens utatur licitis, et pervenire, ut si quod forte religioni tuae (quod non
sub vestrae imperio clementiae minime quae suntilli- optamus) humana sorte contigerit, sciant omnes ab
citafoi'midentur. Ipsa enim Eccle.siadevotionem tuam ambitionibus esse cessandum, ac si duo forte contra
Christianissime imperator in eo quidem sermone, fas temeritate certantium fuerint ordinati, nullum ex
sed suo venerabili appellat affectu, quia Christus eis penitus futurum sacerdotem, se illum solum in
Dominus noster, vestri fidus rector et gubernator sede apostolica permansurum, quem ex numero cle-

imperii, unam desponsatam sibi et inlactam virginem ricorum nova ordinatione divinum judicium et uni-

servat, ne eam in aliquos patiamini insidiantium versitatis consensus elegerit. Unde id observandum
procellarum fluctus illidi, et quietam faciem tempe- est, ut omnes tranquillam mentem et pacificos ani-
statis insolitae tumore turbari gloriosissime et tran- Q mos ex serenitatis nostrae admonitione custodiant,
quillissime imperator Auguste. Ipsa ergo quae uni nec aliquid seditiosis conspirationibus tentare co-
desponsata est vestra tamen mater Ecclesia hanc nentur, cum certum sit nulli partium suarum stu-

pietatem vestram legatione quam suis sacerdotibus dia profutura.

commisit appellat, praeterita praesentiaque repetit, Epistola Bonifacii papse ad episcopos Galliae de Ma-
vobis (inquit) religiose imperantibus crevit meus qui ximo episcopo diversis criminibus accusato.
modo tuus est populus, tam fidus Deo, quam tibi qui BoNiF.\cics episcopus, Patroclo, Remigio, Maximo,
es princeps Christi. Ecce enim inter ipsa mysteria, Hii.ARio, Severo, V.^lerio, Jcliano, Castorio, Leon-
inter preces suas quas pro nostri felicitate dependit TIO, CONSTANTINO, JOANNI, MONTANO, MaRINO, MaC-
imperii, teste apud quem et de cujus sede agitur Ricio, et caeteris episcopis per Gallias et septera
sancto Petro, sollicitis pro religionis observantia vo- provincias constitutis.
cibus clamat. Cum sollicita petitione miscetur ora- Valentinse nos clerici civitatis adierunt proponen-
tione nos in varias res semel evulsa distrahat a Dei tes per libellum crimina quae Maximum, teste tota
cultu solito tentatore sollicitante discordias, Ageret provincia, asserunt commisisse. Delegata toties co-
pluribus, princeps Christianissime, nisi apud te sua gnitione illum constituta semper subterfugisse judi-
rum esset secura causarura et in oppressionibus D cia, ne confusus conscientia festinasse, ut si esset in
idolorum, in haereticorum correctionibus fide tua nocens examinatis omnibus purgaretur quotics ,

divino cultu pariter cum imperio semper fiorente decreta ex nostrarum quoque chartarum instru-
vicisset. Habet refugium tuae mansuetudinis ani- ctione cognovimus. Qui e contrario probavit de se
mum cum suae religionis veneratione conjunctum, illa quae dicta sunt, quae ad ea confutanda cum essent
cum quidquid huic proficiat vos agatis. Conferatis innumera, a decessoribus meis provincialis est dele-
fratribus et consacerdotibusmeis, probatissimisviris gata cognitio. Conventus etiam dicitur evitasse, et
a me et ab omnibus qui Ecclesiam faciunt ista adesse minime voluisse. Et nullus dubitat quod ita
munda legatione, quibus precamur sacraj causam judicium innocens subterfugit, quemadmodum ut
religionis prosequentibus in urbe vestrae mansuetu- absolvatur qui est innocens quaerit, seu astuta ca-
dinis. Hoc animo quo postulatis a multis in perpe- villatio eorum qui versutis agendum credunt csse
tuum statui universalis Ecclesiae consulalis. Data consiliis, nunquam innoceutiae nomen accipiet. Con-
KaleDd. Junii, fitetur enim de omnibus, quisquis se subterfugere
747 APPEND. AD S EC. IX. — ISIDORl MERCATORIS 748
judicium dilationibusputat. Veniettamen aliquando ^ constituto praesentare judicio. Quidquid autem ve-
ille qui talis perhibetur in medium, noc prodest illi stra charitasde haccausaduxeritdecernendum, cum
totics latuisse, toties subterfugisse, quem sui actus e ad nos relatumfuerit,nostra ut condecet necesse est
commissa,quocumque fugcrit, oa quse olijiciuntur illi, auctoritate firmenlur. Data sub die Idus Junias,
siverasuntcrimina,persequuutur. Debueramquidem Monario II C. consule.
jam nunc dignam pro ejus accusatis in nostro ju- Ut 7iullus contemptometropoUtano ordinetur episcopvs.
dicio actibus qui cognitionem et decretum judicium BoNiFACiLS, episcopus urbis Romse, Hilario, epi-
saepe declinando credidit illudendum, ferre senten- scopo Narbonensi, salutem. Difficile quidem fidem
tiam. Hanc ne aliquis pra>co ei quem forsitan judi- querimoniis commodamus, quarum sacerdotes Do-
caret, et sibi qui absens est, licet sit qua^situs a miiii pulsat intentio, maxime cum eos quidpiam
nobis reservatum esse nibil diceret.maluimusinter- contra Patrum statuta tentasse, sed frequenter has
capedine temporis data deferri. Cum lioc etiam ejus asserit, sicutnunc multitudo causantium. Ecce enim,
accusatores assererent, de quorum intentionibus et ut charitas tua recognoscit, ex subditis Lucubensis
moribus sit securum maximura lanto magis dam- Ecclesia?, clerici ordo vel plebis preces suas, vel
nanda committere, quanto tardius se constitulo ju- lacrymas ad nos, quantum dalur intelligi magno
dicio praesentarit, Quem Manicha?orum involutum B cum dolore miserunt, dicentes episcopum nostrum
caligine arguunt turpis sectse, olim ita ne eum pos- Patroclum sua petilione cessante, in locum deceden-
set abluere animum sordidasse in probationem ob- tis episcopi, nescio quem in aliena provincia praeter-
jectse rei gesta synodalia proferentes, et commissis misso metropohtano, contra Patrum regulas ordi-
involutum indique flagitiis nullum euni sanitatisha- nasse. Quod nequaquam possumusferre patienter;
buisse respectum, quemfurore suo et insana temeri- quia convenit nos paternarum sanctionum esse dili-

tate ad saecularium quoque judicum tribunaha sub- gentes custodes. Nulli etenim videtur incognita
ditum quaestioni, quod in vili quoque persona tur- synodi constitutio Nicaenae, quae ita praecepit, ut ea-
pissimum est objicerent pervenisse, et homicidii dera proprie verba ponamus. Per unamquamque pro-
damnalum asserunt, gestis prolatis in medium. Et vinciam jus metropolitanos singulos habere debere,
hunc talem, post tanta taliaque commissa, episco- nec cuiquam duas esse posse subjectas, quod illi quia
patus adhuc sibi nomen in suis latibuHs vendicare, aliter credendum non est, servandum, sancto Spi-
in proprise civitatis infamiam nimiis doloribus con- ritu suggerente, sibimet censuerunt. Unde, frater
querentur, et sanctum nomen vindicando sibi velle charissime, si ita res sunt, et Ecclesiam supradictara
polluere. Ideoque, fratres charissimi, qui audiendus p pi-ovinciae tuae limes includit , nostra auctoritate
hic pracsentare se noluit, ne convictus forsitan ab coramunias, quod quidera facere sponte deberes de-
accusantibus se clericis posset digna tandem ali- sideriis supplicantiura et voluntate respecta. Ad
quando praesentatus episcopalijudicio pronuntiatio- eumdem locum in quo ordinatio talis celebrata di-
nis congruae feriri sentenlia, quamquam illi haec citur, metropolitani jure munitus et praeceptionibus
edocta fuerint quae potesthujus nominis esse jactura nostris fretus,accede intelligens arbitrio tuo secun-
qui pudorem nunquam sacerdolii habuisse perhibe- dum regulas Patrum quaecunque facienda sunt a
tur, et locum suum ne modico quidem tempore cu- nobis esse concessa, ita ut peractis omnibus, aposto-
stodisse. Dilationem tantum dedimus, et decrevimus licae sedi quidquid statueris te referente clarescat,
vestrum debere intra proviuciara esse judicium, et cui totius provinciae ordinationcm hquet esse man-
congregari synodum ante diem Kalendarum Novera- datam.Nerao ergo eorum terrainosaudax tenierator
brium, ut si adesse voluerit praesens, si contidit, ad excedat, nec aliquid in illorum contumeliuin parti-
objecta respondeat. Si vcro adesse neglexerit dila- bus suis quae sibi non videntur concessa defendat.
tionem sententiae de absentia non lucretur. Nam ma- Cesset hujusmodi praemissa nostra aucloritate proe-

iiifestum est confiteri eum de criraine, qui indulto, sumplio eorum qui ultradignitatis suaelimitem digi-
et toties delegato judicio purgandi se occasione non D tu extendunt. Quod idcirco dicimus, ut advertat

utitur. Nihil enim intercst utrum in praesenti exa- charitas tua, adeo noscanonura pra^cepta servare, ut
mine omnia quae dicta sunt comprobentur, cum ipsa ista constitutio quoque nosti'a definiat quatenus me-
quoque pro professione procurata toties constet tropohtani sui unaquaeque provinciain omnibus rebus
absentia. Nos autera per omnes provincias litteras semper ordinem exspectet. Data v Kalendas Februa-

dirigemus, ne excusationcm sibi ignorationisohton- rii, Honorio XII et Theodosio X Augustis consulibus.
dat, ut ad provinciam venire cogatur, et illic se Expliciunt decreta Bonifacii pap3e.

INCIPIUNT DECRETA COELESTINI PAPJE.

t. De Prospero et Iliiario qui (^uosdani Galiia? quani 184 P^^ liborum arbitrium posse consur-
presbyteros accusant. gore nisi euin gratia Dei ercxerit.
2. De sancto Augustino episcopo niira laudis J). Quod nemo sit bonus suis viribus nisi partici-

a-!sertio. patione ejus qui solus est bonus.

3. Prajteritorum scdis apostolicsc episcoporum G. Quod nisi gralia Doi continua juveinur iiisi-

auctoritas de gratia Dci contra Pclagii sectutorps. dias diaboli devitare non j)ossumus.
i. Quod Adaui orauus homines lceserit, uec quem- 7.Quod porChristum liboro beuo iitamur arbitrio,
 B

749 DECRETALIUM COLLECTIO. 753

8. Quod omnia sanctorum merita dona sint A inlra portum stantes statio facit fida securos. Fida
Dei. quippe est omnium statio, quorum perfectis gressi-
Quod omnis sancta cogitatio et motus piae vo-
9. bus vestigia non moventur. Recurrerunt ad aposto-
luntatis ex Deo sit. licam praidicti sedem, haec ipsa nobis quae tentat
10. Quod gratia Dei non solum peccata dimittat, perturbatio conquirentes. Habete, fratres charissimi,
sed etiam adjuvet ne committantur, et praestet ut pro cathohcae plebis pace tractatum. Sciant se, si

lex impleatur ; non sicut Pelagius ait, facile, quasi tamen censeantur presbyterii dignitate vobis esse
sine gratia Dei difficilius posset impleri. subjectos. Sciant omnes qui male docent quod sibi
i { . Quod praeter statuta sedis apostolicae omnes discere magis ac magis competat quamdocere. Nam
orationes Ecclesise Christi gratiam resonant, qiia ge- quid in Ecclesiis vos agitis, si ilh summam teneant
nus humanura reparatur et ab eeterna damnatione praedicandi ? Nisi forte ihud obsistat quod non au-
reducitur. ctoritate, non adhuc ratione cohigitur, ut ahqui e
12. Quod gratiam Dei etiam baptizandorum te- fratrum numero nuper de laicorum consortio in
statur instituta purgatio cum exorcismis et in- collegium nostrum fortassis adniissi, nesciant quid
sufflationibus spiritus ab eis expelluntur immundi. sibi debeant vindicare. Super his muUa jam dicta
12. Quod profundiores quaestiones nec contem- sunt eo tempore quo ad fratris tuendi dedimus
nendae sunt, nec penitus asserendae. scripta responsum. Nunc tamen repetentes sa?pius
Dilectissimis fratribus Veneeio, Marino, Leoxtio, admonemus Vetentur hujusmodi qui laborant per
:

AcxoNio, Archadio, Sillucio, et caeteris Galliarum terras ahud quam iUe noster jussit Agricola semi-
episcopis Ccelesti^cs. nare. Nec tamen mirari possumus, si ha^c erga vi-
Apostolici verba praecepti suntapud Judaeos,atque ventes hi nunc teutare audent, qui nituntur etiam
gentiles sine offensione nos esse debere, hoc quis- quiescentium fratrum memoriam dissipare.
quis Christianus ex tota animi virtute custodit. II. Augustinium sanctae recordationis virum quem
Quod ciim ita sitnon parum periculi illi manere po- pro vita sua atque meritis in nostra communione
terit Dominum, qui hoc delrectat etiam fideh-
ante seraper habuimus, necunquam hunc sinistrae suspi-
bus exhibere. Nam qualiter nos qui neminem perire cionissahem rumor aspersit, quem tantae scientiae
vohimus ista contristent quae. auctoribus Christianis ohm fuisse meminimus, ut inter mngistros optimos
praecellunt animos Christianos, Dominicus in Evan- etiam ante a meis semper decessoribus haberetur.
gelio sermo testatnr. Ait enim ipse Salvator quod Rene ergo de eo omnes in commune senserunt,
« expediat scandahzanti unum de pusilhs in maris
p utpote qui ubique cunctis et amori fuerit et honori,
profundum demergi (Matth, xvni, 6). » Ideo quae sit unde resistatur talibus quos mala crescere videmus,
jam ejus poena quaeramus, cui tale supphcium legi- nefas est haec pati rehgiosas animas, quarum affli-

mus expedire. ctione, quia merabra nostra sunt,nos quoque conve-

Cap. I. Fihi nostri, praesentes, Prosper etHilarius, nit macerari, quamvis maneat hos beatitudo pro-
quorum circa Dominum nostrum sohicitudo lau- missa quicunque probantur persecutionem propter
danda est, * tantum nescio quibus presbyteris ihic justitiam sustinere, quibus quid promittat Dorainus
hcere qui dissensioni Ecclesiarum studeant sunt in futurum sequens serrao declarat. Non est agen-
apud nos prosecuti, ut indisciphnatas quaestiones tium causa solarum, universaUs Ecclesiae quacun-
vocantes in medium pertinaciter eos dicant praedi- que novitate pulsatur. InteUigamus haec ipsa vobis
care adversantia veritati. Sed vestrae dilectioni ju- quae nobis non placent disphcere. Quod ita demum
stius imputamus, quoniam ilh supra vos habent co- probare poterimus, si imposito improbis silentio de
piam disputandi. Legimus « super magistrum non tah re in posterum querela cessabit. Dominus inco-
esse discipuhim {Matth. x, 24), » hoc est non sibi lumes vos custodiat, fratres charissimi.
debere quemquam ad injuriam doctorum vindicare III. Quia nonnuhi cathohco nomine gloriantur, in
doctrinam. Nam et hos ipsos a Deo nostro positos J) damnatis haereticorum sensibus seu pravitate sive
novimus ad docendum, cum sit, docente Apostolo, imperitia demorantes piissimis disputationibus ob-
eis a tertius locus (I Cor. xii, 28) « intra Ecclesiam viare prsesuraunt. Et cum Pelagium atque Coelestium
deputandus. Quid ihic speciei est ubi magistris ta- anatheraatizare non dubitent, magistros tamen ve-
centibus hi loquuntur? Qui, si ita est, eorumdisci- stros tanquam necessai'ium modum excesserint ob-
puh non fuerunt; timeo ne connivere sit hoc tacere, loquuntur, eaque tantummodo sequi, et probare
timeo ne magis ipsi loquantur qui permittunt ihis profitentur quae sacratissima beati apostoli sedes
tahter loqui. In tahbus causis non caret suspicione contra inimicos gratiae Dei permysteriumpraesulum
tacitumitas, quia occurreret veritas, falsitas dis- suorum sanxit et docuit. Necessarium igitur fuerit
phceret. Merito namque causa nos respicit, si dihgenter inquirere quid rectores Romanae Ecclesiae
siientio faveamus errori. Ergo corripiantur hujus- de haeresi quae eorum temporibus exorta fuerat ju-
modi, non sit his liberum habere pro voluntate ser- dicaverint, et contra nocentissimos hberi arbitrii
raonem. Deserat, si ita res sunt, incessere novitas defensores quid de gratia Dei sentiendum esse cen-
vetustatem. Desinat Ecclesiarum quietem inquietudo suerintjita utetiara Africanorum coucinorum quas-
tuj'bare. Conantur saepe naufragio mergere, quos dam sententias jungeremus, quas utique suas fec^-
 :

731 APPEND. AD S.€C. IX. ISIDORI MERCATORIS 752

viint apostolici antistites ct probarunt. Ut ergo A scribens ad totius orbis episcopos ait : Nos autem
plcnius qui in aliquo dubitant, instruantur, consti- instinctu Dei (omnia enim bona ad auctorem suum
tutioncs sanclorumPatrumcompendioso manifeslc- referenda sunt unde nascuntur) ad fratrum et
mus indiculo. Quod si quis non nimium est conten- coepiscoporum nostrorum conscientiara universa
tiosus,agnoscatomuiumdisputationumconnexionem retulimus. Nunc autera serraonera sincerissimae ve-
ex hac subditarum auctoritatum brevitate pendere, ritatis luce radiantem tanto Afri episcopi honore
nullamque sibi contradictionis superesse ratiouem, venei'ati sunt, ita ut ad eumdemvirum rescriberent,
si cum catholicis credat et dicat. illud vero quod in litteris quas ad universas pro-
IV. In praevaricatione Adae oranes homines natu- vincias curasti esse railtendas, posuisti, dicens : Nos
ralem possibihtatem et innocentiam perdidisse, et tamen instinctu Dei, etc. Sic accepimus dictum, ut
ncminem de profundo ilHusruina? per hberumarbi- illos, qui contra Dei adjutorium extollunt, humani
trium posse consurgere, nisi eum gratia Doi mise- arbitrii libertatem districto gladio veritatis vehit
rentis erexerit, pronuntiante beatiE memorite Inno- cursim transiens amputares. Quid enim tam hbero
centio, atque dicente in epistola ad Carthaginense fecistis arbitrio ? quam quod universo in nostrse
conciliura. Liberura enira ai-bitrium ille perpessus, hurailitatis conscientiam retulistis, et tamen instin-
dumsuisinconsultiusuliturbonis,cadensin prfevari- 1> ctu Dei factum esse fideliter sapienterque vidistis,

cationis profunda demersus est, etnihil qucmadmo- veraciter fideliterque ut dixistis, [ideo utique quia
dum exinde resurgere posset invenit, suaque in eeiev- « pvfeparatur voluntas a Domino (Proi;. xix, 21), »
num libertate deceptus hujus ruina latuisset oppres- et ut boni aliquid agant paternis inspirationibus
sus, nisi eum postea Christi per suam gratiara rele- suorum ipse tangit corda fidelium. « Quotquot enim
vasset adventus, qui per nova regenerationis puri- Spiritu Dei agunlur, hi filii sunt Dei [Rom. viii,

ficationem omne prseteriti peccati vitium sui bap- 14), » ut nec nostrum deesse sentiamus arbitrium et
tisraatis lavacro purgavit. in bonis quibusque voluntatis humanse singulis
V. Neminem esse per semetipsum bonum, nisi moribus magis illius valere non dubitemus auxi-
participationem sui ille donet « qui solus est bonus lium.
[Marc. X, 18). » Quod in eisdem scriplis ejusdem IX. Quod ita Deus in cordibus hominum, atque
pontificis sententia protestatur dicens : Nunquid nos in ipso libero operetur arbitrio, ut sancta cogitatio
de eorum posthaec rectum mentibus o?stimemus, pium consiliura omnisque motusbonaa voluntatis ex
qui sibi se putant deberi quod boni sunt, nec illura Deo sit, quia per illum aliquidbonipossumus « siue
considerant, cujus quotidie gratiam consequuntur p quo possumus (Joan. xv, 5). » Ad hanc enim
nihil

qui sine illo tantum se assequi possc conUdunt. nos professionem idem doctor instituit, qui cum ad
VI. Neminem etiam baplismatis gratia renova- iotius orbis episcopos de divinre gratiffi opitulatione

tum idoneura esse ad superandas diaboli insidias, et loqueretur quod ergo tempus, ait, intervenit, quo
:

ad evincendas carnis concupiscentias, nisi pcr ej us non egeamus auxilio ? In omnibus igitur actibus,
quotidianum adjutorium Dei perseverantiam bonse causis, cogitationibus, motibus, adjutoret protector

conversationis acceperit. Quod ejusdem antistitis in orandus est, superbum est enim ut quidquam sibi

eisdem paginis doctrina confirmat dicens : Nam humana natura prcesumat, clamante Apostolo
quamvis hominem rediraeret a preeteritis ille pec- « Non estnobis colluctatio adversus carnera et san-

catis, tamen sciens iterum posse peccare ad repara- guinem,sed con tra principes et potestates aeris hujus,
tionera sibi, quemadmodnra posse illum, et post contra spiritualia nequitiai 4 35 •" coelestibus. » Et

ista corrigerc multa servavit, quotidiana pr«stans sicut ipse iterum dicit : « Infelix ergo honio, quis me
iili remedia quibus nisi freti confisique nitamur, liberabit de corpore raortis hujus. Gratia Dei per
nullatenus humauos vincerc potcrimus erroi"es. Ne- Jesura Christum Dominiim noslrum [Rom. vii, 24,
cesse estenim ut quoauxiliante vincimus, eo iternm 22), » Et iterum « Gratia Dci sum id quod snm, :

non adjuvante vincamur D et gratia ejus in me vacua non fuit, sed plus illis
VII. Quod nemo uisi por gratiaralibero benc utatur omnibus laboravi, non ego autem, sed gratia Dci
arbitrio. Idem magisler in cpistula ad Milcvitanum mccum (JCor. xv, 18). »

concilium data praidicat dicens : Adverte tandem, X. Iliud etiam quod intra Carthaginensis synodi
pravissimarum mentium perversa doclrina, quod decreta constitutum est, quasi proprium apostolicae
primum homincm ita libertas ipsa dccepit, ut dura Sedis amplectimur, quod scilicet tertio capitulo dcfi-
iiidulgentius frcnis cjus utitur in pnrvaricationem nitum est, ut quicunque dixerit gratiam Dei qua
pi"rsumptionis iucederel; nec ex hac potuit erui, justificamur, per Jesum Christuin Doiuinumnostrum
nisi ei providenlia regcnerationis statum pristina; ad solam remissionem peccatorum valerc qua; jani
liberlatis Christi Domini reformassct adventus. commissa sunt, non etiam ad adjutoriura ut non
VIII. Quod omnia omnia opera ac me-
studia ct committantur, anathema sit. Et iterum quarlocapi-
riLi sanctorum ad Dei gratiam laudemque rofercnda tiilo ait : Ut si quis dixerit gratiam Dci per Jcsum
sunt, (juia ncnio aliundc ei placet, iiisi ex co quod Christum, propter hoc tantiim iios adjuvare ad non I
il>se doiiaveril, in quam nos sententiamdirigit beata; peccanduin, quia per ipsam nobis revelatur ct ape-
recoidiilionis papBc Zozimi regularis auctorilas, cum ritur iutclligcntia mandatorum, ut sciamus quod
 .

753 DECRETALIUM COLLECTIO. 754

appetere et quod vitare debeamus, non autem per ^ mundi hujus mittatur foras, et quomodo prius alli-

illam nobis prcestari, ut quid faciendum cognovimus getur fortis, et deinceps vasa ejus diripiantur in
etiam facere diligamus atqne valeamus, anathema possessionem translata victoris, « qui captivam ducit
sit.Cumenim dicatApostolus: «Scientiainflat, chari- captivitatem, et dat donahominibus {Ephes. ix, 8). »

tasvei'o eedificat valdc (I Cor. viii, 1), » impium est His ergo ecclesiasticis ex divina sumptis auctoritate
ut credamus ad eam quae inflat nos habere gratiam documentis ita, adjuvante Domino, confortati sumus,
Christi, eteam quaj a^diticat non habere, cum
ad ut omnium bonorum affectuum atque operum et
sit utrumque donum Dei, et scu-e quid facere de- omnium studiorum omniumque virtutum, quibus ab
beamus, et diligei'e ut faciamus, ut, sediQcante cha- initio fidei ad Deum tenditur, Deum fateamur aucto-

ritate, scientia non possit inflare. Sicut autem do rem, et non dubitemus ad ipsius gratia omnia homi-
Deo scriptum cst : « Qui docet hominem scientiam nis merita praeveniri, per quem fit ut aliquid boni et

[Psal. xciii, 10), » ila scriptum est etiam : Charitas velle incipiamus et facere. Quod utique auxilio et
ex Deo est (I Joa7i. iv, 7). » Item quinto capitulo, ut munere Dei non aufertur liberum arbitrium, sed libe-
quisquis dixerit ideo nobis gratiam justificationis ratur, ut de tenebroso lucidum, de pravo rectum,

dari, ut quod facere per Hberum arbitrium jubemur de languido sauum, de impudente sit providum.
facilius possimus implere per gratiam, tanquam et i> Tanta enim erga omnes homines est bonitas Dei, ut

si gratia non daretur non quidem facile, sed tamen nostra velit esse merita quae sunt ipsius dona, et pro
possimus etiam sine illa divina implere mandata, his quoe largitus est aeterna praemia sit donaturus,
anathema sit. De fructibus enim mandatorum Do- agit quippe in nobis ut quod vult et velimus et aga-

minus loquebatur, ubi non ait, sine me difficiUus mus, nec otiosa in nobis esse patitur, quae exercenda
potestis facere, sed ait, « sine me nihil potestis facere non negligenda donavit, ut et nos cooperatores si-
{Joan. XV, o). » mus gratife Dei, ac si quid in nobis ex nostra videri-
XI. Praeter eas autem beatissimae et apostolicae mus remissione langurscere, ad illum soUicite recur-
Sedis inviolabiles sanctiones, quibus nos piissimi ramus qui sanat omnes languores nostros, et redimit
Patres pestiferae novitatis elatione dejecta, et bonae de interitu vitam nostram, et cui quotidie dicimus,
voluntatis exordia, et incrementa probabilium stu- « ne inducas nos in tentationem, sedlibera nos amado
diorum, et eis usque in finem perseverantiam ad {Matth. VI, 13). »

Christi gratiam referre docuerunt, obsecrationum XIII. Profundiores vero difficilioresque partes oc-
quoque sacerdotalium sacramenta respiciamus, quai currentium quaestionum quas latius pertractarunt

abapostolis tradita in toto mundo atque in communi /-, qui haereticis restiterunt, sicut non audemus con
Ecclcsia catholica uniformiter celebrantur, ut legem temnere, ita non necesse habemus astruere * quia ad ;

credendi, lex statuat supplicandi. Cum enim sancta- confitendum gratiam Dei cujus operi ac dignationi
rum plebium prsesules mandata sibimet legatione penitus subtrahendum est, satis sufficere credimus
funguntur, apud divinam clementiam humani generis quidquid secundum praedictas regulas apostolicae Se-
agunt causam : et tota secum cogemiscente Ecclesia dis non [nos] scripta docuerunt, ut prorsus non opi-
postulant et precantur, ut infidelibus donetur fides, nemur catholicum quod apparuerit praefixis senten-
ut idulolatrae ab impietatis sua? liberentur erroribus, tiis esse contrarium.
ut Judaeis ablato velamine lux veritatis appareat, ut Ad episcopos Gallise epistola ejusdem.
hajrctici catholicae fidei perceptione resipiscant, ut 1 Quod non debeant sacerdotes aut clerici amicti
schismatici spiritum redivivae charitatis accipiant, ut palliis et praecincti lumbis in ecclesiis ministrare.
lapsis poenitentiae remedium conferatur, ut denique 2. Quod nuUi sit ultima poenitentia deneganda.
catechumenis ad regenerationis sacramenta perdu- 3. Quod per gradus ecclesiasticos ad episcopatus
ctis, coelestisaulamisericordise reseretur, haecautem officium debeat quis pervenire.
non perfunctorie, neque inaniter a Domino peti re- 4. Quod unaquaeque provincia suo metropolitano
nim ipsarum monstrat effectus, quandoquidem ex J) debeat esse contenta.
omni eorum genere plurimos Deus dignatur attra- 5. Quod nolentibus clericis vel populis nemo debeat
here « quos erutos de potestate tenebrarum transfe- episcopus ordinari.
rat in regnum filii charitatis suae {Coloss. i, 13), » et 6. Quod ab ilUcitis sit ordinationibus abstinendum
ex vasis irae faciat vasa misericordiae, quod adeo Yiennensem et
CcELESTiNDS uuiversis episcopis per
totum divini operis esse sentitur, ut haec efficiente Narbonensem provinciam constitutis in Domino sa-
Deo, gratiarum semper actio laudisque confessio pro lutem. Cuperemus quidem de vestrarum ecclesia-
iUuminatione talium vel correctione referatur. rum ita ordinatione gaudere, ut gratularemur potius
XII. IUud etiam quod circa baptizandos in universo de provectu quam aliquidadmissum contradiscipli-
mundo sancta Ecclesia uniformiter agit non otioso nam ecclesiasticam doleremus, et nostram enim
contemplamur intuitu, cum sive parvuli, sive juve- laetitiam et benefacta praeveniunt, et moeroris aculeis
nes ad regenerationis veniunt sacramentum, non nos quae fuerint malefacta compungunt. Nec sUere
prius ad fontem vita; adeunt quam exorcismis et ex- possimus, cum hoc ut ab Ulicitis revocemus aUquos
^ufflationibus clericorum spiritus ab eis immundus officU nostri, provocemur instinctu, in speculis a
abigatur, ut tunc vere appareat quomodo princeps Deo constituti ut vigilantice nostrae diligentiara com
 ;

755 APPENn. AD S.tC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 756

probantes, et quse coercenda sunt resecemus, et k vel momento posse non credit. Perdidisset latro in
quae observanda sunt sanciamus. Et quamvis circa cruce prsemium adChristi dexteram pendens si illum
longinqua spiritualis cura non deficiat, sed se per unius horae poenitentia non juvisset. Cum esset in
omnia qua nomen Dei pra^dicatur extendat, nec poena poenituit et per unius sermonis promissionem
notitiam nostram subterfugiunt, quae in eversionem habitaculum paradisi Deo promittente promeruit.
regularum novellae proesumptionis auctoritate len- Vera ergo ad Dominum conversio in ultimis pecca-
tantur. torum mente potius est existimanda, quam tempore,
[. Didicimus enim quosdam Domini sacerdotes su- propheta hoc Cumconversus in-
taliter asserente : «

porstitioso potius cultui inservire, quam mentis vel gemueris, tunc salvus eris. » Cum ergo Dominus sit
fidei puritati. Sed non mirum si contra ecclesiasti- cordis inspector quovis tempore non est deneganda
cum morem faciunt, qui in Ecclesia non creveruut, posnitentia postulanti, cum ille se obliget judici, cui
sed ab alio venientesitinere secum haec in Ecclesiam, occulta omnia noverit revelari.'
quae in alia conversatione habuerant, intulerunt, III. Ordinatos vero qnosdam, fratres charissimi,
amicti pallio et lumbos praecincti credunt sanctae episcopos, qui nullis ecclesiasticis ordinibus ad tantae
Scripturae fidem, non per spiritum, sed per litteram dignitatis fastigium fuerint instituti contra Patrum
complexuros. Nam si ad hoc ista praecepta sunt ut B decreta hujus usurpatione, qui se hoc recognoscit
taliter servai"entur, cur non fiunt pariter quae se- fecisse didicimus, cum ad episcopatum his gradibus
quuntur, ut lucernae ardentes in manibus una cum frequentissime cautum esse deberet perveniri, ut a
baculo teneantur ? Habeant autem suum ista myste- minoribus initiatiofficiis ad majora firmentur. Debet
rium et intelligentibus ita clara sunt, ut ea magis enim ante esse discipulus quisquis doctor esse desi-
quam decet significatione serventur. Nam in lumbo- derat, ut possit docere quod didicit. Omnis vitae

rum praecinctione castitas, in baculo regimen pasto- institutio hac ad id quod tendit se ratione confirmat.
rale. In hicernis ardentibus boni fulgor operis indi- Qui minime Htteris operam dederit praeceptor non
catur, de quo dicitur : « potest esse litterarum. Qui non per singula stipendia
Sic opera vestra luceant
{Matth. V, 16). Habenttamen istum forsitan cultum,
') creverit, ad meritum ordinem stipendii non potest

morem potius quamrationem sequentes, qui remotio- pervenire. Solum sacerdotium inter ista rogo
ribus habitant locis, et procul a cseteris degunt, unde vilius est? Quod facilius tribuitur cum difficilius

hic habitus in ecclesiis Gallicanis, ut tot annorum impleatur. Sed jam non satis est laicos 1 ordi- QQ
tantorumque pontificum in alterum habitum consue- nare, quod nullus fieriordo permittit, sed etiam quo-
tudo vertatur, discernendi a plebe vel caeteris sumus ~ rum crimina longe lateque per omnes pene pro-
doctrina nonveste, conversatione non habitu, mentis vincias nota sunt pontiQces ordinantur. Daniel enim
puritate non cultu. Nam si studere incipiamus novi- nuper missa relatione ex orientalibus ad nos par-
tati, traditum nobis a Patribus ordinem calcabimus, tibus ab omni quod tenuerat virginum monasterio
ut locum supervacuis superstitionibus faciamus, ru- nefariis est objectionibus accusatus multa dc multis

des ergo lidelium mentes ad talia non debemus indu- objecta flagitiis. In quanam lateret terrarum parte
cere, docendi enim potius sunt quam illudendi. Nec quaesitum est, ut si innocentiae confideret, contra
imponendum est eorum oculis, sed mentibus infun- judicium postulatum minime declinaret. Missae
denda prsecepta sunt. Erant quidem multa quae ad Arelatensem episcopum per Fortunatum sub
pro disciplina ccclesiastica, ve.l ipsius rei dicere ra- diaconum nostrum proeceptiones, ut ad judicium
tione possemus, sed ab his ad alia revocamur. destinaretur episcopale. Tantis gravatus testimoniis,
n. Agnovimus enim poenitentiam morientibus tanta facinorum accusatione pulsatus sacrarum (ut
denegari, nec illorum desideriis annui qui obitus sui dicitur) virginum pollutus incesto episcopus asseri-

tempore hoc animae suae cupiunt remedio subveniri tur ordinatus, et ut in nostri libeUis scrinii conti-
liorremns, fateor, tantae impietatis aliquem reperiri, netur, quorum ad vos quoque exemplaria direxeri

ut de Dei pietate dcsperet, quasi non possit ad se n nuis, in pontilicii dignitatem hoc tempore quo ad
fiuovis tempore concurrenti succurrere, et pericli- causam dicendam missis a nobis litteris voca-
tantem sub onere peccatorum hominem redimere batur, obrepsit, sacro nomini absit injuria. * Fa-
quo se illi expediri desidcrat et liberari ? Quid hoc cilius est ut hanc dignitatem tah dando ipse

rogo aliud quam morienti mortoni addero, ejnsque amiserit ordinatus, quam eam obtineat ordinatus
animam sua credulitate no absolvi possit occidere, Cui convicto sociabitur qui sibi eum credidit lar-

oum Deus ad subveniendum sit paratissimus st invi- giondo pontificium sociandum. Qualis enim ipse silj

tans ad poenitcntiam sicpromittat pcccatori, inquit, quisquis talem ordinaverit ostendit. His ergo in me-
« quacnnque die conversus fiierit peccata ejus ,
dium nunc deductis, cum plerique nostrum sint qu
non impntabuntur ci{Ezech. xxxiu, 12); » etiterum: apostolicae Sedis statuta cognoverint nobiscum tem
« Nolo mortem peccatoris scd tantum conver- ,
l»ore aliiiuanto versati ad disciplinai normam nostri,'

tatur et vivat {Ezech. xxxui, 11).» Salutem ergo couventa exhortationibus omnia fraternitas vestn
homini adimit, quisquis mortis tempore poeni- festinet revocare.

lentiam denegaverit. Et desperavit dc clementia IV. Primum juxta canonum decreta unaqusequi
Dei. qui eum ad subveniendum morienti sufficere. provincia suo metropolitano contenta sit, ut decossori
757 DECRETALIUM COLLECTIO. 758
nostri data ad Narbonensem episcopum continent Data Kalend. Augusti FeUce et Tauro consu-
^ VII

instituta, nec usurpationi locus alicui sacerdoti in libus.

alterius concedatur injuriam. Sit concessis sibi

Epistola ejusdem Ccelestini ad episcopos Apulise et
contentus unusquisque limitibus, alter in alte- Calabrise.
riiis pi'ovincia nihil proesumat, nec emeritis in i. Quod nulU sacerdotum liceat canones igno-
suis ecclesiis peregrini et extranei, et qui ante rare.
ignorati sunt ad exclusionem eorumquibene de suo- 2, Quod non oporteat clericis ecclesiarum con-
rum civium merentur testimonio prseponantur, ne temptis de laicis episcopus ordinare.
novum quoddam de quo episcopi fiant videatur esse 3. Quod docendus sitpopulus non sequendus.
collegium. Cap. 1. CcELESTiNUs uuiversis episcopis per ApuUam
et Calabriam constitutis.NuUi sacerdoti Uceat canones
V. NuUus invitis detur episcopus : cleri plebis et
ignorare, nec quemquam facere quod Patrum possit
ordinis consensus et desiderium requiratur. Tunc
reguUs obviare. Quae enim a nobis res digna re-
alter de altera eligatur ecclesia, si de civitatis ipsius
servabitur, si decretaUum norma constitutorum
clero cui est episcopus ordinandus, nullus dignus
pro aUquorum Ubitu Ucentia popuUs perrnissa fran-
(quod evenire non credimus) potuerit reperiri. Pri- t»
gatur.
mum enim illi reprobandi sunt, ut aliqui de
II. Audivimus quasdam proprus destitutas recto-
alienis ecclesiis merito praeferantur. Habeat unus-
ribus civitates episcopos sibi veUe petere de laicis,
quisque fructum suaj militiaein ecclesia in qua suam
tantumque fastigium tam vile credere, ut hoc his
per omnia officia transegit setatem. In aliena sti-
qui non Deo, sed saeculo militaverint, sestiment non
pendia minime alter obrepat, nec alii debitam
posse conferre, non solum male de suis clericis in
alter sibi audeat vendicare mercedem. Sit facultas
quorum contemptum hoc faciunt judicantes, sed de
clericis renitendi si se viderint prsegravari, et
nobis pessime, quos credunt hoc posse facere sen-
quos sibi ingeri ex transverso agnoverint non timeant
tientes. Quod nunquam auderent, sinon quorumdam
refutare, cpii si non debitum praemium vel liberum
iUicitis consentiens sententia conjungeret. Ita nihil
de eo eos qui recturus est debent habere judi-
quae frequentiussuntdecreta proficiunt, uthoc quasi
cium.
nunquam de hac parte scriptum fuerit ignoretur.
VI. Abstineatur etiam ab illicitis ordinationibus. Quid proderit per singula clericos stipendia mili-
Nullus ex laicis, nullus digamus, nullus qui sit tasse, et omnem egisse in Dominicis castris aetatem,
viduae maritus aut fuerit ordinetur, sed irreprehen- si hi qui praefuturi sunt ex laicis requirantur. Qui
p
sibiUs et qualem elegit apostolus tiat. Per Moysen vacantes sseculo et omnem ecclesiasticum ordinem
Dominus praecepit : « Virginem accipiat sacerdos nescientes, saltu proprio in aUenum honorem am-
uxorem (Levit. xxi, i3). » Subsequitur et supplet biunt immoderata cupiditate transcendere, et in
Apostolus eodem locutus spiritu, « unius uxoris aliud vitae genus, calcata reverentia ecclesiasticae
virum episcopum debere consecrari (I Tim. lu, 2). » disciplinae, transire. TaUbus itaque, fratres charis-
Ad hanc ergo eUgantur formulam sacerdotes, et si simi, qui juris nostri, id est canonum gubernacula
qucB factse sunt ordinationes illicite, removeantur : custodimus, necesse est obviemus ; hisque fraterni-
quoniam stare non possunt, nec discussionem tatem vestram epistoUs commonemus,ne quis laicum
nostram subterfugere poterunt, quamvis latere se ad ordinem clericatus admittat, et sinat fieri, unde
aestiraant qui taUter pervenerunt ; et ut nuUa reU- et iUum decipiat et sibi causas generet, quibus reus
gionis reverentia obscuritate fucetur, non sit vana ^ constitutis decretalibus fiat.

glorificatio paUiatis,episcopalem morem quiepiscopi III. Docendus est populus non sequendus. Nosque
sunt sequantur. Daniel, ut diximus, qui accusa- si nesciunt eos, quid Uceat, quidve non Uceat com-
tionem pontificaU honore subteiiugere se credidit monere, non his consensum praebere debemus.
posse, et ad fastigium tantum accusatores suosj) Quisquis vero conatus fuerit tentare prohibita,
latendo pervenit, a sanctitatis vestrse ccetu interim sentiat censuram apostoUcae Sedis minime defutu-
noverit segregatum qui se nostro judicio debet ram. Quae enim sola admonitionis auctoritate non
objicere, si conscientiee suae novit fiduciam obti- corrigimus, necesse est per severitatem congruen-
nere. MassiUensis vero ecclesiae sacerdos qui dicitur teni i'eguUs vindicemus. Per totasergo hocquaepro-
(quod dictu nefas est) in necem fratris laUtcr priis rectoribus carent ecclesias volumus innotescat,
gratulatus, ut huic qui ejus sanguine cruentatus ut nuUus sibi spe aUqua forsitan blanditus iUudat.
advenerat portionem cum eodem habiturus occur- Data XII Kalend. Augusti, Florentio et Dionisio con-
reret, ex vestro cum audiendum coHegio delegamus. sulibus.

INCIPIUNT DECRETA SIXTI PAPiE.

SixTus episcopus omnibus oiuentalibus episcopis bulatione et persecutione nostra vos visitare misi-
in Domino salutem. stis. et causae nostrae finem bonum scire, et esse
Gratias vestrae referimus sanclilati, quod in tri- optastis, precibusque Dcum exorastis ut mihi in tri-
•789 APPEAD. AD S^X. IX. - - ISIDORI MERCATORIS 780
bulatione succurreret, mea meque adjuvaret, et ab \ pacem nobiscum non habent, nos tamen cum iUis
lemulis tribiilantibus et persequentibus me liberaret. sine dubio habemus. Quod ergo mandastis, ut scri-
quam bona est charitas, quse absentes per imagi- berem vobis quaUter instans jurgium contra me
nem proesentes 'sibimetipsis exhibet per amorem ;
suscitatum sit, vel a quo, ut vcstro adminiculo pel-
divisa quoque unit et confusa ordinat, inaequalia leretur, et causa mea firmaretur, scitote me crimi-
sociat, imperfecta confirmat. Quam recte prsedicator nari a quodam Basso et injuste persequi. Quod au-
egregius apostohis, videhcet Paulus, vinculum perfe- diens Valentinianus Augustus, nostra auctoritate
otionis vocat : quoniam virtutes quidem caeterae per- svnodum congregari jussit, et faclo conciUo cum
fectionem generant, sed tamen eascharitasitaligat, magna examinatione, satisfaciens omnibus, Ucet
ut ab amantis mente dissolvi jam nequcant. Hac evadere satis aUter potuissem, suspicionem tamen
quoque virtute, fratres, plenos vos Spiritus sancti fugiens coram omnibus me purgavi, me sciUcet a
gratia esse reperio, dum solatiari mihi in meis anxie- suspicione et aemulatione Uberans, sed non aUis qui
tatibus sentio. Nec mirum, charissimi, si me perse- noluerint, aut sponte hoc non elegerint, faciendo
quuntur aiinuU mei, cum caput nostrum quod est formam excmplumque dans, cum scriptum sit Si :

ChristusoUm cemuU quidem sanctfE Dei Ecclesise quis crimen objicere voluerit, scribat se prius pro-
servorumque ejus sint persecuti unde et ipsa perB baturum et aUbi Criminationes adversus docto-
; ; :

se Veritas dicit : « Si patremfamiUas Belzebuth vo- rem nemo recipiat ; et iterum : Si quis episcopus,
caverunt,quantomagis domesticos ejus ! » {Matth. x, presbyter, aut diaconus, vel quiUbet clerici, apud
23). Quae iteriim dicit : « Si de hoc mundo esse- episcopum a quaUbet persona fuerint accurati qui-
tis, mundus, quod suum erat diUgei'et. Sed quia de cunque fuerit , sive iUe subUmis vir honoris, sive

hoc mundo non estis, sed ergo elegivos de mundo, uUius alterius generis persona qui hoc genus iUau-
propterea odit vos mundus {Joan. xv, 19). » Haec, dabilis intentionis arripuerit, noverit docenda pro-
fratres, cum et nos sciamus, et aUis nosse pra;dica- batioribus monstranda documentis se debere in-
mus, vosque ea perfecte scire non dubitemus 187 ferre.Si quis ergo circa hujusmodi personas
propter insidiantium vituperationes, aut accusatio- non probanda detulerit,iuteUigat se jacturam infamiae
nes, vel propter adulantium laudationes, nec ad sustinere, et sub magna excommunicatione exsiUo
dexteram, nec ad sinistram decUnare debemus, sed deportari. Ista omnia fpostposui non aUis, ut
inter verba laudantium sive vituperantium ad paulo superius praelibatum est, exemplum dando,
mentem semper rccurrendum est, et si in ea non sed me a praefata infamia et suspicione libe-

invenitur bonum quod nobis dicitur, magnam tristi- _, rando.

tiam generare debet. Et rursum siin ea non inveni- Condemnatus autem memoratus Bassus a jara
est

tur malum, quod de nobis homines loquuntur, in dicta synodo, ita tamen ut in ultima die viaticum
magna debemus laetitia prosiUre. Quid enim si ei non denegetur propter humiUtatem pietatis
omnes accusent et conscientia nos accuset, aut si Ecclesiae.

omnes laudant et conscientia nos Uberos demon- Valentinianus quoque ante dictus imperator scripto
stret? Habemus Paulum dicentem « Gloria nostra : eum condemnavit, cum Augusta matre Placida et om-
hsec est testimonium conscientiae nostrse (II Cor. i, nia praedia facultatum ejus futuris de talibus dans
12). » Job quoque dicit : « Ecce in coeUs testis meus hominibus formam ita faciendi, Ecclesiae cathoUcae
(Job XVI, 20). » Si ergo est nobis testis in coelo, sociavit.
testis in corde, dimittamus stuUos foris loqui quod Saepe dictus ergo Bassus nutu divino non muUo post
volunt. Quid enim aUud detrahentes faciunt, nisi » moritur.Cujus corpus,Ucet dignum non essst sepul-
quod in pulverem sufflant, atque in oculos suos turae, propter misericordiam tamensepeUvi eum in
terram excitant? Unde plus detractionis perflant cubiculo parentum ejus. Et quanquam ipse erga mc
inde magis nihil veritatis vident ; vocandi tamen stuUe et imprudenter egisset, ego vero misericordi-
sunt etiam ipsi, et tranquiUe admonendi eisque salis- rv ter circa eum egi cogitans iUud quod Dominus in
fierimodis omnibus debet, scientes quod de Judaeis EvangeUo loquituv dicens « Si non dimiseris homi- :

Veritas ait Ne forte scandalizemus eos. Si autem

: nibus peccata eorum, nec Pater vester coelestis di-
satis fieri sibi ex veritate noUierint, habes consola- mittet vobis peccata vestra (Matth. vi, 15). » Et in
tionem quam in EvangeUo aspicias, quia cum Do- ipsa Dominica oratione quam Salvator noster disci-

mino dictum fuisset, scis quia audito hoc verbo cipulos orare docuit, quotidie suppUcando Domino
scandaUzati sunt, respondit. : « Sinite iUos, ca;cisunt dicimus : « Dimittc nobis dobita nostra, sicut et nos
duces cmcorum (Matth. xv, 14). » Paulus quoque dimiltimus debitoribus nostris (Maith. vii, 12), » ct

apostoUis admonet dicens « Si fieri potest quod ex : muUa sunt aUa, et his simiUa. His itaquc dimissis
vobis est, cuni omnibus hominibus pacem habenles de me pcractis, quia contra voUmtatem episcoporum
{liom. XII, 18) » dicturus cum omnibus hominibus
; qui nobiscum erant, proptor humiUtatemsensusmei
pacem habentes quia hoc difficile esse perspexit nuUo compulsus judioio ac viin passus, sed sponte
praemisit, si fieri potest, et subjunxit, quod potcst oUgcns haec nec formam, ut jam dictum est, aUis
fierijCumdicitquod ex vobisest;quia si nosin mcnte dando, sed me purificando feci, in aUis tamen epi
charilatem erga odientes servare cupimus, et si iUi scopis competens adbibcnda est dc talibus mediciii
 ;

761 DECRETALIUM COLLECTIO. ?fi2

vulneribus, ne immatura curandi facilitas mortifera A tamen locus apud eum videlicet sanctae Ecclesiae

capitis peste nihil possit, sed segnius tracta perni- unitas est, in qua supra petram statur, dum confes-

cies reatu non legitimae curationis involvat pariler sionis soliditas humiliter tenetur. Vos quoque et
sauciatos et medentes. Ob id ergo statuentes decer- omnes fratres nostros Ecclesiam Christi sanguine
nimus, ut hi qui non sunt bonae conversationis et redemptam regentes monemus, ut omnes a praeci-
quorum vita est accusabilis, vel quorum fides, vita pitio in quo fratres et Domini pastores detrahendo et

et libertas nescitur, non possint Domini sacerdotes persequendo verbis labuntur, laqueis quibus potestis
accusare, nec viles personae ad accusationem eorum retentis, et labi eos in ima non permittatis, quia
admittantur. scriptum est : « Ira viri non operatur
justitiam Dei
Similiter hi qui in aliquibus criminibus irretiti (Jac. I, 20); » hinc rursus dicitur : « Sit oranis ho-
sunt, vel qui sunt suspiciosi vocem adversus majores mo velox ad audiendum, tardus ad loquendum, et
natu non habeant accusandi, quia suspiciosa vox et tardus ad iram (Jac. i, 19), » haec autem vos auctore
inimica veritatem solet opprimere; peregrina vero Deo omnia servare non ambigo, sed occasione ad-
judicia,salvain omnibusapostolicaauctoritate,gene- monitionis exorta bonis vestris operibus et deside-
raU sanctionne prohibemus, quia indignum est,ut ab riis me furtive subjungo, ut quod non admoniti
externis judicetur, qui provinciales, et a se electosB facitis, quando vobis et admonens additur, jam non
debet habere judices, nisi fuerit appellatum; unde soli faciatis.

oportet, ut si aliquis episcoporura super certis accu- et omnes fideles

Quapropter, fratres, oportet vos
setur criminibus, ut ab omnibus audiatur, qui sunt diligere invicem, etnon detrahere, aut accusare al-
in pi'0vincia episcopis, quia non oportet accusatum terutrum, scriptum est enim « Dilige proximum :

alicubi quam in foro suo audiri. Si quis vero judi- tuum (Matth. v, 43), et conjunge fidem cum illo,
>>

cem adversumsibi senserit, vocem appellationis exhi- quod si denudaveris absconsa illius non persequeris
beat,appellantem autem non debet afflictio uUa, aut posteum. Sicut enimhomoqui perditamicum suum,
detentionis injuriare custodia, sed liceat appellatori sic qui perdit amicitiam proximi sui. Et sicut qui di-
vitiatam causam appellationis remedio sublevare, mittit avem de manu sua, sic qui dereliquisti proxi-
liceat etiam in causis criminalibus appellare, nec mum tuum, et non eum
capies, non illum sequaris,
appellandi vox denegetur ei quem supplicio senten- quoniam longe abest. Effugit enim quasi caprea de
tia destinarit, pulsatus ante suum judicem causam laqueo, quoniam vulnerata est anima ejus, ultra eum
dicat, et non ante suum judicem pulsatus, si voluerit non poteris colligare, et maledicta est concordatio,
hceat, et ut pulsatis quoties appellaverint induciee ^ denudare autemamici mysteriadesperatioestanimae
dentur. Si quis ergo iratus crimen aliquod cuilibet -'
infidelis, annuens oculo fabricat iniqua, nemo eum
temere objecerit, convicium non est pro accusa- abjiciet : In conspectu oculorum tuorum conculca-
tione habendum, sed permisso tractandi spatio, id bit os suum, et super sei^mone tuos admirabitur,
quod iratus dixit, per scripturam se probaturum Novissimeautem pervertet os suum, et in verbis tuis

esse fateatur; ut si fortasse resipiscens quae per dabit scandalum. Multa audivi, et non cosequavi ei,

iracundiam dixit, iterare aut scribere noluerit, non et Dominus odietillum.Qui in altummittitlapidem,
ut reus criminis teneatur. Omnis ergo qui crimen super caput ejus cadet, et plaga dolose dividet vul-
objicit, scribat se semper
probaturum. Revera ibi nera. Qui fodit foveam
eam, etqui statuit
incidit in

causa agatur, ubi crimen admittitur. Et qui non lapidem proximo offendet laqueum alio
in eo ; et qui

probaverit quod objecit, poenam quam intulerit ipse ponit, peribitinillo; faciendinequissimum consilium
patiatur. super ipsum devolvetur, et non agnoscet unde adve-
Placuit etiam, ut si episcopus accusatus appellave- . niet illi. lUusio et improperium superborum, et vin-
rit apostolicam sedem,id statuendum, quod ejusdem dicta sicut leo insidiabitur illi ; laqueo peribunt qui
sedis pontifex censuerit. Haec tamen omni in sacer- oblectantur casu justorum. Dolor autem consumet
dotum causa forma servetur, ne quemquam senten- t\ iHos antequam moriantur. Ita et furor utraque exse-
tia non a suo judice dicta constringat. Occurrere crabilia, et vir peccatorura continens erit illorura.

quoque quisque fidelium ruinis debet oppressorum, Qui vindicari vult, a Deo inveniet vindictam, etpec-
et miserorum consilio, quo valeant ex revelatione cata illius servans servabit. Relinque proximo tuo
alienae vindictee a se Dei removere vindictam. Libat nocenti te, et tunc deprecanti tibi peccata solventur
ergo prospera qui ab afllictis pellit adversa, unde homo homini servat iram, et a Deo quaerit medelani,
scriptum est : « Frater fratrem adjuvans exaltabi- In hominem similem sibi non habet misericordiam,
tur » : « Ecclesia enim Dei sine macula et ruga debet etde peccatis suis deprecatur altissimura ? ipse dum
existere (Ephes. v, 27); » et ideo non oportet eam a caro sit, servat ii-am, et propitiationera petit a Deo ?

quibusdam conculcari, aul maculari, quia scriptum Quis exorabit pro delictis illius? Memento novissi-
est « Una est columba mea perfecta mea [Cant. ii,
: moriun,et desine inimicari? Tabitudo enim et mors
10); » hinc iterum Dominus ad Moysen ait : « Est imniinent mandatis. Memorare tiraorem Dei, et non
locus penes rae, et stabis supra petram {Exod. xxxm, irasceris proximo. Memoraretestamenti Altissimi,et
21). » Quis est locus, qui non sit Doraini, dum cun- despice ignorantiam proximi. Abstine te a lite, et

cta in ipso per quera creatasunt, continentur? Sed minues peccata, horao enim iracundus incendit lites,
703 APPEND. AD S.^C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 7r.4

et vir peccator turbabil aiuicuj, et iii paccm A diic linyiijun ncipinm, et ori tuo facito oslia, et seras
nicdio
habentiiim immittet iniraicitiam. Secundum enim auribus tuis, aurum tuum, et argentum tuum con-
ligna silva\ sic ignis exardescet, et secundum virtu- fla, et verbis tuis facito stateram, et frenos ori tuo

tem hominis iracundia illius erit, et secunduui sub- reclos, et atlende ne forte labaris in lingua tua, et
stantiam suam exallabiliram suam. Certamen festi- cadas in conspectu inimicorum insidiantium tibi, et

natum incendetignem, et Us fcstinans elfundet san- sit casus tuus insanabilis in mortem, ista caveant

guinem, et lingua testificans adducet mortem. Si omnes et cohibeant linguam suam a malo, et labia
sufflaveris, quasi ignis exardebit, et si esspueris su- eorum ne loquantur dolum.
per illam exstinguelur, et utraque ex ore profici- « De csetero, charissimi, confortamini in Domino

scuntur. Susurro etbilinguismaledictus, nmllos tur- et in potentia virtutis ejus. Induite vos armatura
bavit pacem habentes, lingua tertia multos commo- Dei, ut possitis stare adver'sus insidias diaboU; quo-
vit, et dispersit illos a gente in gentem. Civitates niam non est nobis colluctatio adversus carnem et

muratas divilum destruxil, et domos magnatorum sanguinem, sed adversus principes et potcstates,

effodit, virtutes populorum concidit, et gentes fortes adversus mundi rectores tenebrarum haruni contra
dissolvit. Lingua tertia mulieres viritas ejecit, et pri- spiritualia nequitia? in coelcstibus, propterea acci-

vavit eas de laboribus suis. Qui respicit illam non ha- B pile armaturam Dei, titpossitis resistere in die malo
bebit requiem, nec habitabit cum requie. Flagelli ct inomnibus perfecti stare. State ergo succincti
plagalivorem facit, plaga autem Unguse comminuit lumbos vestros in veritate, et induite loricam justi-
ossa. Multi ceciderunt in ore gladii, sed non sic, tia?, et calceati pedes in prseparatione Evangelii pa-
quomodo qui interierunt per linguam suam. Beatus cis in omnibus; sumentes scutum fidei, in quo pos-
qui tectus est a lingua nequam, et qui in iracundiam sitis omnia tela nequissimi ignea exstinguere. £t ga-
illius non transivit, et qui non attraxit jugum illius, leam salutis assumite, et gladium spiritus quod est

et vinculis illius non est ligatus. Jugum enim illius verbum Dei (Ephes. vi, 10-17). » Haec, fratres, vobis
jugum ferroum est, etvinculum illius vinculum scripsimus, et generaUter omnibus notum fieri vo-
ffireum est. Mors illius mors nequissima est, et uti- lumus, ut quse ca>teros tangunt omnibus nota fiant.-

hs potius inferis quam illa perseverantia illius non Omnipotens Deus vos et reliquos fratres ubique con-
permanebit, sed obtinebit vias injustorum,etflamma sistentes protegat usque in finem, qui cunctura
sua non comburet justos. Qui derelinquunl Deum, mundum est dignatus redimere Jesus Christus Do-
inciduntin illam, et exardescet in illis, et non exstin- minus noster, qui est benedictus in sfecula. Amen.
guetur, et immiltetur in illos quasi leo, et quasi ^ Data Kalend. Aprilis, Valentiniano et Florentio IV
pardus Isedet illos. Sepi aures tuas spinis, et noli au- consulibus.

INCIPIUNT EPISTOLiE LEONIS PAP^E.

]. — Ad Euiycen ConstantinopoUtanwn abbatem scandala convalescant, quia tunc est opUmus regni
adversus Nestorianam hseresim. vestri status, quando serapiternse et incoramutabiU
Dilectissimo filio Ecticeti presbytero Leo episco- Trinitati unius deitatis confessione servitur. Quid
pus. autem in Constantinopolitana ecclesia perturbationis
•j^ggAd notitiam nostram tuai dilectionis episto- acciderit, quid itacoepiscopum nostrum
fratrem et
lam retulisti, quod Nestoriana haeresis quoi^uradam Flavianum potuerit comraovere ? ut Euticen presby-
rursus studiis puUuIaret. Sollicitudinem tuamexhac teruracommunione privaret,nondurapotuievidenter
parte nobis placuisse rescripsimus, quoniam index cognoscere. Quamvis enim prsedictus presbyter ad
animi tui est serrao quera sumpsiraus. Unde non Sedem apostolicam per libellum doloris sui queri-
ambigimus auctorem cathoIicBe fidei Dominum tibi moniam miserit, breviter taraen aliqua praeUbavit
in omnibus aifuturum. Nos autem cum plenius asserens se NicaenjE synodi constituta servantem
quorum hoc improbitatc fiat,potuerimus agnoscere, frustra in fidei diversitate culpatum ; Eusebii autem
necesse est, auxiliante Doraino, providere, quatenus episcopi accusatoris ejus libellus, cujus exemplaria
nefandum virus dudumque damnatura radicitus ad nos pra^dictus presbyter misit, de objectionis
possit exstingui. Deus te custodiat incolumem, di- ]) evidentia nihil habebat. Sed cum presbytero h.-ere-
lectissime fili.
seos crimen inteuderet, quem tamen nostrum sen-
11. — Ad Theodosium Augustum. sum arguerit, non evidenter expressit, quamvis ef

Lko Thkodosio Augusto. ipseetepiscopus Niceenae synodi profiteatur in hac re

Quantumpra^sidiiDominusEcclcsia^sua^infideves- se esse *
decretis,propter quod non habuimus, unde
ti"e clementiff! prfepararit, his etiam Utteris quas ad aliquid diceremus. Et quia causa^ meritum fidoi ralio
me misisti ostenditur, ut vobis non sohmi regium sed , et laudabilis sollicitudo vestra! pietatis exegit, ne-

eliamsacerdotalemanimuminRSsegaudearaus.Siqui- ccsseest,jam locum subreptionibus non patere, scili*

dein propter imperialns etpubliras curas, piissiraam cet prius de quibus cum a^stimatarguendura iustrui
sollicitudinpin Cliristiana' religionis lialxitis, ne sciii- nos o[)ortet, ut ])()ssit de boiie cognitis cougrne ju'
cet, in populo Dei, aul schismala, aut hai-rcses, aut ulla dicari. Adprtedictum autem episcopum dedi lilterM
 DECRETALIUM COLLECTIO 766
7(55
perti^nentes, prava cujusquam in-
quibus mihi displicere cognosceret, quod oa qua' iu ^ ad soliditalem
'"
fldei
r^---^ ..j.„t ^^
terpretationeviolentur.
• Deuste custodiatincokimem,
.

tanta causa gesta fuerant etiam nimio silentio reti-

'

cuncta frater charissime.

ceret, cum studere debuerit primitus nobis
reserare. Quem credimus, vel post admonitionem IV. — Bescriptuin Flaviani ad beatum Leonem papam.
omnia ad nostram notitiam relaturum, ut in lucem {. De subdoli hostis insidiis.
ductis his quae adhuc videntur occulta, id quod evange- 2. De fraudulenta subtilitate hsereticorum.
licse et apostolicaj doctrinae convenit,judicetur.Data 3. De blasphemiis Euticetis.

ad KalendasMartias, Asterio etProtogene consulibus. 4. De excommunicatione ejus justissima.

III. —
Ad Flavianum Constantinopolitanum episcopum Domins bealissimo et Deo amablH Leoni Flavianus
uhi quserit, cur Eutices ab Ecclesia fuerit separatus. in Domino aeternam salutem.
Dilectissimo fratri Flavuno Leo, et caetera. Cap.
I. NuUa res diaboli venena compescit, nec
Cum Christianissimus et clementissimus imperator continet mortiferas ejus sagittas. Sm-sum enim at-
sanctce et laudabilis fidei pro Ecclesise catholicce. pace que deorsum pervolans quaerit quos possit occidere,

solUcitus ad uos scripta transmiserit, de his qui apud quos possit superare, quos possit devorare. Propter
vos perturbationis strepitum moverant. Miramur fra- quam rem vig-ilandum est in orationibus, atque id
ternitatemtuam,quidquid illud scandalifuerit, nobis B operandum est, ut fatuas inquisitiones evitare possi

silere potuisse, et non potius procurasse, ut primitus mus. Decet autem sequi Patres nostros, nec commu-
nos insinuatio tua; relationis instrueret, ne de rerum tave definitionem eorumperpetuam, quorum secun-
gestarum possemus flde ambigere. Accepimus enim dum sacras Scripturas didicimus regulam. Depositis
libellum Euticetis presbyteri, qui se queritur accu- ergo fletibus et lacrymis, quia summo clericus de-
sante Eusebio episcopo immerito communione priva- gens gradu invasus est a fero daemone, et non potui
tum, maxime cum evocatum se atluisse testetur, nec eum liberare, nec auferre de tali lupo, qui animam
sui praesentiam denegasse, adeo ut in ipso judicio li- meam pro illo paratus eram ponere. Quoniodo raptus
bellum appellationis suae asserat obtulisse, nec tamen sit, quomodo resilivit a proposito divino, et adillum

fuisse susceptum, quaratione compulsus sit, ut con- cucurrit, qui perdere consuevit, praecepta Patrum

testatoriosUbellosinConstantinopoUtanaurbepropo- declinans et constituta eorum despiciens, jam incipio

neret. Quibus rebus intercedentibus, necdum agno- enarrare.

scimus qua justitiaa communione Ecclesiae fuerit se- 11. Sunt enim quidam veste sua oves signiflcantes,
paratus. Sed respicientes ad causam facti tui nosse interius lupi raptores, quos ex fructibus oorum de-
volumus rationem, usque ad nostram notitiam
et , bemus agnoscere. Isti prima fronte videntur esse de
cuncta deferri. Quoniam nos qui sacerdotum Domini '
numero nostro, sed non sunt de numero nostro. Si
matura volumus esse judicia, nihil possumus inco- enira de numero nostro essent, nobiscum mansis-
gnitis rebus in*^cujusquam partis praejudicium defi- sent. Quantum autem coeperunt assumere impieta-
nire, priusquam universa quae gesta sunt veraciter tem, illud quod occultabatur in illis aperitur,
audiamus. Sed ideo fraternitas tua per idoneam et dolus omnis fit omnibus manifestus. Inveniun-
maxime aptamque personam, plenissima nobis re- tur autem infirmse fidei homines, et qui divinas lec-
latione significet, quid contra antiquam tidem novi- tiones nesciant, et secum eos in perditionem prae-

tatis emerserit, quid severiori sententia dignum cipitant, dissipantes et vituperantes Patrum disci-

fuerit vindicari, Nam et Ecclesiae moderatio et reli- plinas, et reliquas sanctas Scripturas ad suam perdi-
giosissimi principis fides multam nobis sollicitudinera tionem, quos debemus praevidere, et a quibus mul-
Christianae pacis indicunt, ut amputatis dissensio- tum cavere, ne in malitia sua aliqui occupati con-
nibus fides catholica inviolata servetur, et his qui cidant de sua flrmitate : « Exacuerunt enim hnguam
prava defendunt ab errore revocatis, nostra au- suam quasi serpentes, et venenum in labiis habent
ctoritate, quorum fldes probata fuerit, muniantur. quasi aspides {Psal. cxxxix, 4). » De his haec Propheta
Nec ahqua poterit ex hac parle difficultas afferx'i, t\ clamavit.

cum memoratus presbyter hbello proprio sit profes- III. Talis nobis Eutices emersit quondam presbyter
sus, paratum se esse ad corrigendum, si quid in se et archimandrites, qui quasi nostx-ae religionis sectam
inventum fuerit, quod reprehensione sit dignum. sapiebat, et hanc prseferebat; Nestorii autem im-
Decet enim in talibus causis hoc maxime providex'i. pietatem conflrmabat, et succingebatur pro Nesto-
ut sine strepitu concertationum, et chaxutas custo- rio militare in pugna, quae. contra Nestorium para-
diatur, et veritas defendatur, frater charissinxe. Et batur. Trecentorum autem decem et octo sanctorum
ideo quia dilectio tua de tanta causa nos videt ne- Patrum de fide expositionem factara, et sanctae me-
cessario esse soUicitos quam plenissime et lucide moriae Cyrilli epistolam scriptam ad Nestorium,
universa nobis quod ante facere debuit, indicare vel ad similes ejus quibus omnes assenserunt, tentavi
festinet, ne inter assertiones partium aliqua ambi- evellere, antiquam impii Valentini et Apollinaris re-

guitate fallamur, et dissensio quse in suis initiis abo- parans sectam, et non timuit pra^ceptum veri Dei
lenda est, nutriatur. Cum in corde nostro ea ob- dicentis : « Quicunque scandalizaverit unum de pu-
servantia, Deo inspirante, peruxaneat, ne coustitu- sillis istis, expedit ei ut nxola asinaria alligetur collo
tiones venerabilium Patrum divinitus roboratae, et ejus, et demergatur in profundum maris {Matth,
707 APPEiND. AD SJEC. IX. — ISIDORI MERC.\TORIS 76>>

xvm, 6). » Verecundiam aulom omnem abjecit, et a scuro, non ad propheticas voces, non ad apostolicas
quam gerebat infidolitatis pelle excutiens in sancla litteras, nec ad evangelicas auctoritates, sed ad se-
synodo asserebat inslanter dicens : Dominum Jesum mctipsos recurrunt. Sed ideo magistri erroris exi-
Cbristum non oportcrc contiteri de duabus naturis stunt, quia veritatis discipuli non fuere. Quam enini
post humanam susceptionem, cum a nobis unius eruditionem de sacris Novi et Veteris Testameuti
substantia», et unius personse cognoscitur, neque car- paginis acquisivit, qui nec ipsius quidem symboli
neni Domini coessentialem nobis subsistei"e tanquam initia comprehendit? Et quidem per totum mundum
ex nobis susceptam, et coadunatam Dei Verbo secun- omnium regenerandorum voce depromitur, istius

dum substantiam. Sed dicebat Virginem quideni adhuc senis corde non capitur. Nesciens igitur quid
quae eum genuit secundum carnem consubstanlialem deberet de Verbi Dei incarnatione sentire, nec vo-
nobis esse. Ipsum autem Dominum uon suscepisse ex lens ad promerendum intelligentiae lumen in sancta-
eacarnem consubstantialem nobis, sed corpus Domi- rum Scripturarum latitudine laborare, illam saltem
ni non esse quidem corpus hominis, humanum vero communionem et indiscretam confcssionem sollicito
corpus esse quod est ex Virgine. apprehendisset auditu, qua fidelium univcrsitas pro-
IV.Sed ne multa dicenslongam faciam episfolam, fitetur credere se inDeum Patrem omnipotentem, et
olim quidquid egerimus, misimus ad beatitudinem B in Jesum Christum Filium ejus unicum Dominum
vestram, quibus litteris docuimus, et presbyterio nostrum, qui natus est de Spiritu sancto ex Maria
illum esse nudatum, quia sic captus est, et jussimus virgine. Quibus tribus sententiis omnium fere hajre-

eum cum monasteriis nuUam habere rationem, et ticorum machinae destruuntur. Cum enim Deus et
exclusimus eum
communione nostra, ut Sanctitas
a omnipotens creditur, et Pater sempiternus, eidem
vestra hoc cognoscens quod circa illum actum est, Filius demonstratur in nullo a Patre difTerens, quia
omnibus episcopis sub beatitudine vestradegentibus de Deo Deus, de omnipotente omnipotens, de selerno
manifestare dignetur illius impietatem, ne nescien- natus est coaeternus. Nonposterior tempore, non in-
tes aliqui quod ille sentiret quasi ad orthodoxum vel ferior potestate, non dissimilis gloria, non divisus

per litteras, vel per aliquam conjunctionem loquan- essentia. Idem vero sempiterni Genitoris Unigenitus
tur. sempiternus natus est de Spirilu sancto et Maria

V. — Rescriptum Leonis papce ad Flavianum Con-

virgine. Quae nativitas temporalis illi nativitati divi-

stantinopolitanum episcopum contra Euth'ctis hsere- nse et sempiternae nihil minuit, nihil contulit, sed
sim. totam se reparando homini qui erat deccptus, im-
i. Quam ignorantia sanctarum Scripturarum Eu- pendit, ut mortem vinceret, et diabolum qui mortis

ticen haereticum fecerit. ^ habebat impeinum, sua virtute destrueret. Non enim
2. Contra eos qui in duos filios dispensationis Do- superare possemus peccati et mortis auctorem nisi

minicae mysterium scindere moliuntur. naturam nostram ille susciperet, et suam faceret,
3. Goutra eos qui passibilem divinitatem unigeniti quem nec peccatum contaminare, nec mors potuit
Filii Dei audent asserere. detinere. Conceptus quippe est de Spiritu sanctO

4. Contra eos qui in duas naturas Christi tempera- intra uterum matris virginis, quae ita illum salva
mentum vel confusionem argumentantur. virginitate edidit, quemadmodum salva virginitate

0. Contra eos qui coelestem aut alterius cujusquam concepit. Sed si de hoc Ghristianae fidei fonte puris-

substantiae existere formam servi quam ex nobis as- simo sincerum intellectum haurire non poterat, quia
sumpsit insaniendo asserunt. splendorem perspicuae veritatis obcaecatione sibi pro-

6. Contra eos qui duas quidem ante adunationem pi'ia tenebrarat, doctrinae se Evangelicce subdidisset,
naturas Deum delirant, unam veropost adunationem etdicenteMatthapo : «LibergcnerationisJesuChristi
confingunt. filii David, filii Abraham {Mattli. i, 1), » apostolica

Leo episcopus Flaviaxo Constantinopolitano epi- quoque praedicationis expetisset instructum, et le-

scopo. T\ gens in epistola ad Romanos : « Paulus scrvus Jesi

Lectis dilectionis tuaj litteris quas miramur fuisse Christi vocatus apostolus, segregatus in Evangeliun

tam seras, et gcstorura episcopalium ordine recensi- Dei, quod ante promiserat pcr prophetas suos ii

to, tandem, quid apud vosscandali contra integrita- Scripturis sanctis de Filio suo qui factus est ei e:

tem fidei exortum fuisset, agnovimus, et quaj prius scmine David secundum carnem [Rom. i, i-3), » at

videbantur occulta, nunc nobis reserata patuc- propheticas paginas piam sollicitudinem contuhsset
runt. Quibus Eutices qui presbyterii nomine hono- et invenisset promissionem Dei ad Abraham, dicen
rabilis videbatur, multum imprudens et nimis im- tis ; (i In scmine tuo bcnediccntur omnes gente
peritus ostcnditur, ut etiam de ipso dictum 189 (Gen. XXVI, 4). » Sed nc de hujus sominis proprie
sil a PropUeta : « Noluit intelligere ut bene age- tale dubitarct, secutus fuisset Apostolum dicentem
ret, iniquitatem medilatus est in cubili suo (Psal. <( Abrahae dictae sunt promissiones, ct seniini eja

XXXV, 4, S). » Quid autem iniquius quam impia (Luc. I, 5o). » Non dicit in scminibus quasi in mul
sapere, ct sapientioribus doctioribusque non cre- tis, sed quasi in uno, ct semini tuo quod est Chri

derc ?hanc insipientiam cadunt, qui cum ad

Sed in stus. Isaiae quoque praedicationem inloriore appre

cognoscendam veritatem aliquo impediuntur ob- hendisset auditu, dicentis ; « Ecce virgo in uten
 ;

7fi9 DECRETALIUM COLLECTIO. 770

concipiet, et pariet fllium, et vocabitur nomen ejus^rat, propriam mutasse sententiam opus fuit secreti

Emmanuel, quod est interpretatum nobiscum Beits dispensatione concilii ; ut incommutabilis Deus (cu-

14).» Ejusdemque prophetae fideliter verba

{Isa. vji, jus voluntas non potest sua benignitate privari) pri-
legisset : « Puer natus est nobis, filius datus estno- mam erga nos pietalis suae dispensationem sacra-
bis, cujus potestas super humerum ejus, et vocabitur mento occultiore compleret, et homo diabolicae ini-

nomen ejus magni consiUi Angelus, admirabilis, con- quitalis versutia actus, in culpam contra Dei propo-
siliarius, Deus fortis, princeps pacis, Pater futuri situm non periret.
saeculi {Isa. ix, 6). » Nec frustratorie loquens, ita III. Ingreditur ergo hsec mundi infima Filius Dei

verbum diceretcarnem factum, ut editus utero Vir- de coelesti sede descendens, et a paterua gloria non
ginis Christus haberet formam hominis, et non ha- recedens, novo ordine, nova nativitate generatus.
beret materni corporis veritatem. An forte ideoputa- Novo ordine, quia invisibihs in suis, visibilis factus

vit Doniinum nostrum Jesum non nostrse esse natu- est in nostris. Incomprehensibilis voluit compre-
rae, quia missus ad beatam Mariam angelus ait : hendi ante tempora manens, esse coepit ex tempore
;

« Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus Altis- universitatis Dominus servilem formam obumbrata
simi obumbrabit tibi. Ideoque et quod nascetur ex majestutis sua?, immensitate suscepit. Impassibilis
te, sanctum vocabitur FiUus Dei (Luc. i, 35), » ut B Deus non dedignatus est esse homo passibilis, et

quia conceptus Yirginis divini fuit operis, non de immortalis mortis legibus subjacere. Nova autem
natura concipientis fieret caro concepti ? Sed non nativitate generatus, quia inviolata virginitas con-

ita intelligenda est illa generatio singulariter mira- cupiscentiam nescivit, carnis materiam ministravit.
bilis, et mirabiUter singularis, ut per novitatem Assunipta est igitur de matre Domini natura, non
Creatoris proprietasremotasitgeneris; fecunditatem culpa; nec in Domino Jesu Christo ex utero Virginis
enim Virgini Spiritus sanctus dedit, Veritas autem genito, quia nativitas est mirabilis, ideo nostrae est
corporis sumpta de corpore est, et aedificante sibi naturse dissimilis; qui enim verus estDeus, idem
Sapientia domum « Verbum caro factum est, et habi- verus est homo, et nulium est in hac unitate men-

tavitinnobis [Joan. i, 14), » hoc est, in ea came quam dacium, dum invicem sunt, et humilitas hominis, et
sumpsit ex homine, et quam spiritus vitse rationaiis altitudo deitatis. Sicut enim Deus non mutalur mi-
animavit. seratione, ita homo non consuaiitur dignitate. Egit
II. Salva igitur proprictate utriusque naturse et in enim ntraque forma cum alterius communione quod
unam coeunte personam, suscepta est a majestate proprium est Verbo, scilicet, operante quod Verbi
a virtute infirmitas, ab .-Eternitate
humihtas,'" .-- morta , — est,, et
- quod carnis estcarne exsequente.
-, ^ Unum ho-
litas; et ad resolvendum conditionis nostrae debitum '-' runi coruscat miraculis, aliud succumbit injuriis.

natura inviolabilis naturse est unita passibih, ut et sicut Verbum ab eequalitate paternse glorise non
quod nostris remediis congruebat xmus atque idem recessit, ita caro naturam nostri generis non reli-

mediator Dei et hominum, homo Chinstus Jesus, et quit. Unus enim idemque est, quod scepe dicendum
mori posset ex uno, et mori non posset ex altero. In est vere Dei Filius, et vere hominis filius : « Deus
integra ergo veri hominis perfectaque natura verus per id quod in principio erat Verbum, et Verbum
natus est Deus, totus in suis, totus in nostris. Nostra erat apud Deum, et Deus erat Verbum [Joan. i, [j; »

autem dicimus quae in nobis ab initio Creator con- " homo, per id quod Verbum caro factum est, et

didit, et quse reparanda suscepit. Nam illa quae de- habitavit in nobis [Joan. ii, 14); » « Deus, per id
ceptor intulit, et homo deceptus admisit, nullum quod omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso fa-
habuere in Salvatore vestigium. Nec quia commu- ctum est nihil (Joan. i, 3) ; » homo, per id quod fa-
nionem humanarum subiit infirmitalum, ideo nostro- ctus ost ex muliere, factus est sub lege. Nativitas
rum fuit particeps delictornm. Assumpsit formam carnis manifestatio est humanee naturae. Partus Vir-
servi sine sorde peccati, humana augens , divina ginis divinae est virtutis indicium. Infantia parvuli
non minuens. Quia exinanitio illa qua se invisibi- -rv ostenditur humilitate cunarum. Magnitudo Altissimi
lis visibilem praebuit, et Creator ac Dominus om- declaratur vocibus angelorum. Similis est rudimen-
nium rerum unus voluit esse mortalium, inelinatio tis hominum, quem Herodes impius molitur occi-
fuit miserationis, non defectio potestatis. Proinde dere. Sed Dominus est omnium, quem magi gaudent
qui manens in forma Dei fecit et hominem, idem suppliciter adorare. Jani cum ad praecursoris sui
in forma servi factus est homo. Tenet ergo sine Joannis baptismum veniret, nec lateret quod carnis
defectu proprietatem suara utraque natura, et sicut velamine tegeretur, vox Patris de cceIo inlonans, di-
formam servi Dei forma non adimit, ita formam xit : « Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi bene
Dei servi forma non minuit. Nam qua gloriabatur complacui (Ma»/i. ui, 17). » Quem itaque sicut ho-
diabolus hominem sua fraude deceptum divinis minem diabolica tentat astutia, eidem sicut Deu
caruisse muneribus et immortalitatis dote nudalum, angelica famulantur ofiicia. Esurire, sitire, lasces-
duram mortis subiisse sententiam, seque in malis sere, atque dormirc evidenter humanum est. Sed el
suis quoddam de praevaricatoris consortio invenis- de quinque panibus, quinque millia hominum sa-
se solatium, Deum quoque justitiae exigente ratio- tiare, et largiri Samaritanae aquam vivam cujus
ue erga hominem quem in tanto honoro condide- haustus bibenti pracstat, ne ultra jam sitial. et su-
Fatrol. CXXX. 2»
771 APPEND. iVD S EC. IX. — ISIDORT MERCATORIS
"*2

cimbu- A dete, quia spirilus carnem et ossa non habet sicut

pra dorsum mnri? plantis non subsidontibus
lare, et elationes tluctuum increpata tempestate cou- me videtis hal^ere (Mc xxiv, 39), » ut cognoscere-
ergo turineo proprietasdivinshumaneeque naturm indi-
sternere, sine ambiguitate divinura est. Sicut
vidua perraanere, et ita sciremus Verbum non hoc
(ut niulta prffiteream) non ejusdem
naturae est llere
esse quod carnem, ut unum Dei Filium et
Verbura
misprationis affectu eumdera
amicum mortuum, et
confitereraur et carnem. Quo fidei sacraraento Euti-
remoto quatriduan» aggere sepulturaj ad vocis im-
ches iste nimium a^stimandus est vacuus, qui natu-
perium excitare redivivum, autinligno pendere, et
humilitateni
rara nostrani in unigenito Dei nec per
in noctem luce conversa omniaelementa tremeface-
agnovit.
mortaUtatis, nec per gloriam resurrcctionis
re, aut clavis transfixum esse, et paradisi portas
Joannis
ita non ejusdem natura? est
Nec sententiam beati Pauli et Evangelista;
tidei latronis apei-ire,
« Omnisspiritus qui confitetur Je-
« Ego et Pater unum sumus [Joan. x, 30), » cxpavU dicentes :

dicere :

Pater major me est [Joan. xiv, 28). » sum Christura in carne venisse ex Deo est, et omnis
et dicere : «
spirUus qui solvit Jesum, ex Deo non est, et hic est
Quamvis enim in Domino Jesu Christo Dei et liorai-
iv, 2, 3). » Quid autem est solvere
contume- AnUchristus [IJoan.
nis una pcrsona sit, alius tamen est unde
ab eo separare naturam,
lia, alius unde communis est gloria. De nostro enim 1 90 Jesum nisi humanam
est B et sacramentum fidei
per quod salvati sumus impru-
illi est minor Patro humanitas, de Patre illi
circa
dentissimis evacuare figmeutis? CaUgans vero
aequaUs cum Patre divinitas.
ut eUara ia
naturam corporis ChrisU, necesse est
IV, V. Propter hanc unitatem personse in utraque

et Filius hominis legitur de- passione ejus eadem obcajcaUone desipiat. Namsi
natura intelligondam, pro
cum Filius Dei carnem de ea crucem Domini nou putat falsam et susceptum
scendisse de coelo,
raundi salute supplicium verum fuisse non dubitat,
virgine, de qua est natus, assumpserit. Et rursus
cujus credit, agnoscat et carnem. Nec diffileatur
FiUus Dei cruciUxus dicitur ac sepuUus, cum h«c
consempiter- nostri corporis hominera quem cognoscitfuisse pas-
non in divinitate ipsa qua unigenitus
negatio est
hu- sibUem. Quoniam negatio ver» carnis,
nus et consubstantiaUs est Patri, sed in naturai
Si enim Christianara susce-
mana; sit infirmitate perpessus. Unde unigenitum eUam corporeae passionis.
non
FiUum Dei crucifixum et sepuUum omnes etiam in pU fidera, et a pradicaUone EvangelU suum
clavis
avertit auditum, videat quai uatura transfixa
Symbolo confitemur secundum iUud ApostoU « Si :

pependerU in crucis ligno, et, aperto per miUtis

enim cognovissent, nunquam Dominum majestatis
lauceam latere crucifixi, inteUigat unde sanguis et
crucifixissent (I Cor. n, 8). » Cum autem ipse
Do-
rigaretur et
aqua effiuxeriut, ut Ecclesia Dei lavacro
minus noster atque Salvator fidem discipulorum ^
^ poculo. Audiat l)eatum Petrura apostoUmi pr«dican-
^

suorum suis inlerrogationilms erudirct, « quem, in- aspersiouem fiat

tem quod sanctificatio spiritus per
quit, dicunt homines esse FiUum hominis ? » [Matth.
Christi. Nec transitorie legat ejusdem
aUorum opiniones sanguinis
XVI, 13), Cumque iUi diversas
non corru-
apostoU verba dicentis « Scienlesquod :

retexuissent, «Vosautera,aU,quemmeesse diciUs?»

argento et auro redempti esUs de vana
et confes- ptibilibus
Ubi beatus Petrus divinitus inspiratus,
Tu vestra couversaUoue pristina^ tradiUonis, sedpretio
sione sua omnibus gentibus profuturus : « es,
Jesu ChrisU
Nec so sanguine, quasi agni incontaminaU,
inquit, Christus FiUus Dei vivi [Matth. xvi, 16). »
[IPetr.\,\S, 19). » BeaU quoque Joannis apostoU
immerito beatus est pronuntiatus a Domino, et a
tesUmonio non resistat dicentis « Sed sanguis Jesu
:

principaU petra soliditatera, et virtutis traxit et no- \~);

emundatnosabomni peccato (IJoan. i, >>
Dei
minis, per rcvelationem Patris, eumdem
qui et fiUi

Hccc est victoria qu« vincit ranndum,

iterum
Filium Dei est confessus et Christum, quia unum ho-
et :

Udes nostra. Et quis est qui vincit

mundum, nisi
rum sine aUo receptum non proderat ad salutem. Dei? Hic est qui
Dominum Jesum Christum qui credit quoniam Jesus est FUius
Sed aequaUs erat pericuU
venit per aquam el sauguiuem Jesus Christus. Non
aut Deum lantummodo sine homine, aut sine Deo
sed in aqua et sanguine, Et Spirilus
solumhorainemcredidisse.Postresurrectionem vero JD in aqua solum,
qui testificalur quoniam Christus est VerUas
Domini qua^ utique veri hominis fuit, quia alter non
est
Spiritus
mor- Quia « tres sunt qui testimonium dant :

est resuscitatus, quam qui fueratcrucilixus, et

aqua, et sanguis, et hi tres unum sunt (/ Joan. v,
tuus, quid aUud quadraginta dierum mora gestum
» Spiritus uUque sanctiticationis, et sanguis
est, quam ut fidei nostrai integritas ab
omni caU- 4, 8).
tria unurn
redempUonis, et aqua bapUsmatis, quae
gine mundaretur ? Colloquens enini cum discipuUs a sui con-
sunt, et individua manent, nihilque eorum
suis, etcohabitans atque convescens, et pertractari
hac tide
ncxione sejungitur. Quia catholica Ecclesia
se diUgenti curiosoquecontactu ab eis quos
dubietas
ncc siue vora divi
vivit ac prolicit, ut in Christo Jesu
perslringebat admittens. Ideo clausis ad discipulos
humanilat(
suo dal)at Spirilum san- nitate humanitas, nec sine vera credatur
januis introibat etllatu
lumino sanctarum divinitas.
ctum, et donato inteiUgenti.T.
Vi. Cum autem ad interlocutionem examinis vestr
Scripturarum occuita [landebat. Et rursus, idem
Eulyches responderit, dicens : ConUteor ex duabUi
vuhms latcris, Uxuras clavorum, et omnia recentis-
« Videte naturis fuisse Dominum uostrum ante adunaUonem
sima> passionis signa monstrabat, dicens :

confiteor
manus meas et pedes, qnia ego sum, palpate et vi- post adunationcm vero unam naturam
 73 DECRETALIUM COLLECTIO.
rairor tam absurdam lamqiie perversam ejus profes- \ memhrum corporis Christi, nec potest eo capite elo-
sionem nullajudicautium increpationereprehensam, riari in quo naturam suam
asserit non haberi. Quid
et sermonem nimis insipientem, nimisque blasphe- autcm prodest imprudentissimo seui NestorianjE
mum ita omissum,quasi nihil quod offenderet^esset haereseos nomine eorum lacerare opinionem quorum
auditum, cumtamimpie duarumnaturarumantein- piissimam convellere nonpotest fidem,cumquantum
carnationem unigenitus Dei Filius fuisse dicatur quam Nestorius a veritate discessit deitatem Verbi ab
nefarie, postquam Verbum caro factum est,natura in assumpti hominis substantia separando tantum a
60 singularis asseritur quod ne Eutyches ideo vel re-
;
recto tramite etiam iste deciscat qui unigenitum Dei
cte vel tolerabiliter «stimet dictum, quia nuUa nostra Filium sic de utero beataj Virginis prcedicat natum

est sententia confutatus, soUicitudinis tuee diligen- uthumaniquidemcorporis spiritualem gesserit,sed

tiam commonemus, frater charissime, ut si per in- humanai carnis Veritas Verbo unita non fuerit? De
spirationem misericordia? Dei ad satisfactionem causa quo prodigio falsitatis, quis non videat qiup opinio-
perducitur, imprudentia hominis imperili etiam ab num monstra nascantur? Negator enim mediatoris
hac sensus suimacula per te purgetur. Quia quidem, Dei ethomiuum hominis Jesu Christi, necesse est ut
sicutgestorum ordo patefecit,benecceperata sua per- multis impietatibus impleatur, eumque Apollinaris
suasione discedere cum ex vestra sententia coarcta- B sibi vindicet, aut Valentinianus usurpet, aut iMani-
tus profiteretur se dicere quod ante non dixerat, et chaeus obtineat, quorum nuUus humanse in Christo
lidei acquiescere cujus prius fuisset alienus. Sed carnis credidit veritatem.Quiautique non recepta non
cum anathematizando impio dogmati voluisset prse- solum quod secundum carnem atque animam rationa-
bere consensum,intellexisset cum fraternitas vestra lem qui erat in forma Dei manens, idem in forma servi
in sua manereperfidia, dignumque esse qui judicium honio natus denegat,sed etiamquod crucifixus est,et
condemnationis excipcret. De quo si fideliter atque mortuus, ac sepultus, quodque die tertia surrexit,et
utihter dolet, et quam recte mota sit episcopalis au- quod ad dexteram Patris ad judicandos vivoset mor-
ctoi"itas, vel se reum cognoscat ; vel si ad satisfa- tuos in eo corpore sit venturus, in quo est judicatus,
ctionis plenitudinem omnia quae ab eo male sunt abnuitur.Quia haec redemptionisnostree sacramenta
sensa, viva voce, et in preesentisubscriptione damna- vacuantur, si Christus veram verihominis totamque
TPrit, non erit reprehensibilis erga correptum quan- naturam suscepisse non creditur. An quia mani-
tacunque miseratio. Dominus noster verus et bonus festa erant signa divina, falsa dicentur documenta
pastor qui animam suam posuit pro ovibus suis corporea et testimonia utriusque naturse valebunt,
[Joan. X, 15), et qui venit animas hominum sal ut creatura salvetur ? Quid deitatis est, caro non
vare, non perdere [Luc. ix, o6j, imitatores nos ^ minuit ; quod carnis est, deitas non peremit. Idem
vult esse suse pietatis, ut peccantes quidem justitia enim et sempiternus ex Patre, et temporaUs ex
coerceat, conversos autem misericordia non re- matre in sua virtute inviolabilis, in nostra infirmi-
pellat. Tunc enim demum fructuosissirae fides vera tate passibilis. lu deitate Trinitatis cum Patre et
defenditur quando etiam a sectatoribus suis opinio cum Spiritu sancto unius
ejusdemque naturse. lu
falsa omnem vero causam pie ac fi-
damnatur. Ad susceptione autem hominis non unius substantiae,
exsequendam fratres nostros Juliauum epi-
deliter sed uniusejusderaque personae, ut idem esset dives
scopum et Renatum presbyterum tituli sancti Cle- in pauperlate,omnipotens in abjectione,impassibilis
mentis, sed et fiUum meum Hilarium diaconum insuppUcio, in morle imraortaUs. Nec enim Verbum
vice nostra direximus. Quibus Dulcitium notarium aut in carnsm, aut in animam aliqua sui parte con-
nostrum, cujus fidesnobis est saepe probata, sociavi- versum est, cum simplex et iucommutabilis natura
mus, confidentes affuturum divinitatis auxilium, ut deitatis tota sit semper in sua essentia,nec damnuin
is qui erraverat, damnata sensus suipravitate, salve- sui recipiens, nec augmentum, et sic assumptam
tur. Data Idus Junii, Asterioet Protogene consuUbus naturam beatificansut glorificatain glorilicante per-
sera CCCCLXXXVI. maneat. Cur autem inconveniens aut impossibile
jj
VI. — Ittm ejusdem epistolx ad Julianum episcopum videatur ut videUcet et caro et anima unus Jesus
Coensem. Christus, et unus Dei hominisque sit FiUus, si caro
Dilectissimo fratri Juliano episcopo, Leo, etc. et anima quae dissimiUum naturarum sunt, unam
Licet per nostros quos ab urbe pro fidei causa faciunt etiam sine Verbi incarnatione personam ?
direximus plenissimas ad fratrem Flavianum litteras cum multo facilius sit, ut hanc unitatem sui atque
niiserimus contra nimiae impietatis errorem, tamen nominis deitati quam
praestet potestas, ut eam in
quia per filium nostrum BasiUum diaconem scripta substantiis suis obtineat solius humauitatis infir-
tuae dilectionis accepimus quae multum nobis catho- mitas. Nec verbum igitur in caruem, nec in Verbum
lici sensus fervore placuerunt, etiam hanc paginam caro mutata est, sed utraque in uno manet, et unus
qu«e illis epistoUs consonaret adjecimus, ut unani- in utroque est, non diversitate divisus, non permi-
miter atque constanter his qui Evangelium Christi stione confusus, nec alter ex Patre, alter ex
matre,
corrumpere cupiunt resistatis ;
quoniam sancti Spi- sedidem aliterex Patre ante omneprincipiura,aliter
ritus innobis atque vobis una est eruditio eadem- de matre in fine saeculorum, ut esset mediator
Dei
que doctrina quam quicunque non recipit, non est ethominum, homo Jesus Christu». In quo habitaret
 - MERCATORIS
"6
.-.; APPEND. Al) S-IX. IX. ISIDORI

qvna assumpti nun ^ curari. Data Idus Jun.i, Asterio ot Protogene con.-u-
l.ieuiludo divinilaiis corporalitef,
libus.
assumeutis provectio est, « qiiod Deus illum exaltavit
illinomen quod est superomne nomen,ut VII. — Ad TheodGsium Augustum.
et donavit Au-
Ca^sari Theodosio religiosissimo et piissiinu
in nomine Jesu omne genutlectatur, co^leslium, ter-
gusto Leo papa Ecclesiaj cathoHca; urbis Roma-.
restriuui, et infernorum, et omnis linguacontiteatur
Quantum rebus humanis consulere providentia
qnoniam Dominus Jesus Christus in gloria est Dei spi-
divina dignetur, sollicitudo clementise vestrse
Patris (F/ij7. ii, 9, Ml.» In eo quod Eutychcs
in cpi-
ritu Dei incitala demonstrat, quae in
catholica Ec-
scopali judicio ausus est dicere, ante incarnationem
clesia nihil impacatum, nihil vull esse diversum.
duas in Christo fuisse naturas, post incarnationem nullo potosl
quoniam fides, quie non nisi una est, in
autem unam necessarium fuerat, ut ad reddendum
esse sui dissimilis.
rationem professionis suse crebris atque sollicitis
Unde licet Eutyches quantum gestorum episco-
judicum interrogationibus urgeretur, ne tanquam
paliumordopatefecit,imperiteatqueimprudenterer-
haustu
inane aliquid praeterflueret, quod nonnisi de merito repro-
rare detectus sit, debueritque a sua
veneratorum dogmatum apparebat effusum. Arbitror
babihpersuasione discedere, quantum tamen pietas
enim talia loquentem uaoe.« persuasiim,
noc habere
loqueniem hoc quod
p«.=ua=»u., m»"" ^

honorem Dei religiosissime cathoUcam

anima, quam Salvator assumpsit prius in co^hs sit B ^^f^'^ ^^^^^_ ^^^^^,,^,, synodale
^„„,dale
.
^.^
diligit veritatem, apud Ephesum
constituit
commorata quam de Virgine nasceretur, eamque quonimis
concilium 1 91 ut imperitus in caligat,in-
sibi Verbum in utero copularet.
Sed hoc catholica?
Julianum episcopum,et Rena-
meos
calescal; fratres
mentes auresquenon tolerant, quia nihil secum Do-
tum presbyterum, et tilium meum Hilarium diaco-
minus de veniens nostraj conditionis exhibuit.
cffilo
num misi, qui ad vicem prffisentiffi mea; pro negutii
Nec aniinam enim qiuT anterior exstitisset, nec car-
qualitate sufficerent, et qui eum secum deferrent
nem qua:' non materni corporisesset, accepit.Natura ailectum, ut quia dubitari
justiti» et benignilatis
creata
quippe nostranon sic assumpta est, ut prius Christiana^ confessionis integritas.
assumptione crearetur. non potest qua; sit
post assumeretur.sed utipsa
et totius erroris pravitas
damnaretur; et resipiscen^
Unde quod in Origene merilo damnatum est,
qui
qui deviaverat, si pro venia supplicaret, sacerdotalis
animarum antequam corporibus insererentur, non in libello suo quem
actiones, et benevolentia subveniret. Cum
sed et diversas fiiisse asserit
solum vitas, veniam
aduosmisit,hoc saltem sibiadpromerandam
necesse est, ut etiam in isto nisi maluerit sententiam promitteret quid-
Dominisecundum reservavit ul correcturum se esse
abdicare, plectatur. Nativitas enim at im-
ca,„em, quamvis habeat qu«da,n „opr,a <!"'ta'C^ 1" Qrdautcm calbolica Ecclesta univcrsa-
h„man. co„di,io„is ,„,t,a ,ransce„dat, s,ve ,„od l-t»^^'^;^^,^^^^^,^ Uominicae i„car„a,ia„is credat
Virgine sine
solus ex sancto Spiritu ab inviolata et coepiscopum nostrum
et doceat, ad fratrem
concupiscentia est conceptus et natus, sive quod ita
Flavianum plenius continent scripta qua? misi. Data
pare-
visceribus matris est editus, ut et fecunditas consulibus.
tamen Idus Junii, Asterio et Proiogeue
permaneret, non alterius
ret, et virginitas
quam nostra, nec alia illi quam YIII. _ Ad Pulcheriam Augustam.
naturffi erat ejus
inspirata principio, Leo PiLCHERi* Augusta; (2).
cseteris hominibus anima est
Quantum pra;sidii Dominus Ecclesia; sufe in ve-
quae excelleret non diversitate generis, sed sublimi-
sira clementia prspararit
multis s*pe probavimus
tate virtutis.Nihil enim carnis sua^
habebatadversum.
quidquid nostris temporibus contra
gignebatcompugnantiam documentis, el
Nec discordiadesideriorum
pec- impugnatores calholica; vehtdtis industria sacerdo-
voluntaium. Sensus corporei vigebant sine lege
talis obtinet ad vestram
maxime gloriam redunda-
cati et veritas affectionum sub
moderamine deitatis
per
dum, sicui a Spiriiu sancio didicistis,
illi
cedebat bit,
mentis. Nec tentabatur illecebris, nec
et
omnia potestalem vestram subjicitis, cujus munere
VprUS homo UIlllUS est Deo,
vero unitus
llOmO VeiO uc».- secun-
>cu, nec i3>^v<.«" i
iniiirii<;
injuriis. Verus i
, •
i
•
i ,:i„

';l"e.i:t:n,em „r,„s a„imam ded„ct„s «. ««.o, D e- P-cUo,. ,.eg,;.is. n e

Christiana; dissensionem
.^^^
quamdam in
nihilo. Eamdein tem fidei
nec secundum carnem creatus ex gene-
el tenens com-
Constantinopolitana ecclesia Eutyche auctore
gerens in Deo Verl)i Dei personam,
frairis cl coepiscopi nostri
Flaviani relatione
animaquo naiuram. ratam
munem nobiscum in corpore
cognovi, ita ut lotius causu; species synodalium ge
nisi Deus
Non enim essel Deihominumque mediator, dignum gloricT. vestra; est,
unus esselet verus.Incitat storum textus ostenderit,
idemquc homoin ulroque quam
imperitia magis
ma- ut error qui (ul arbitror) de
equidem nos ad latitudinem disserendi materia; auferatur priusquam uU.i
non cst copia de versutia natus est
gnitudo, sed apud cruditionem tuam imprudentium, ct pertinaci.^
nostros ad sibi vires de consensii
laborandum. PrjEsertim jam cum per ignoranlia grave^
pravitalis acquiral, quia otiam
fratremFlavianum sufficientes litteras miscrimusad el plerumque m dia-
nonnunquam incidit lapsus,
sed
connrmandos animos non solum sacerdotum, simplicitas, per quam u
credimus.misericordia boli ruit foveas incauta
etiam laicorum.Pivestabit, ut spiritum falsital.s
aninne detrimenlo possiiit supradicto subrepsissc intelligo
Dei, ut absque cujusque
de Filii Dei majestat
ut dum a^stimat se rcligiosus
adversum diaboli dolos et sana defendi et vulnerata

Editio velns. Pulcherrimx Augustse. hic el infra.

(2)
 777 DECRETALIUM COLLECTIO. 778
sentire, si ei natuicO nostife veiitatem inesse non ^ proposito laudabilis videbatur, contra unicam spem
dicat totum quod Verbum caro factum est
illud, nostram patrumque nostrorum vana nimis et sto-

unius atque ejusdem putet esse substantise. Sed lida audet astruere. Qui dum viderit insipientiaj
quantum Nestorius a veritate excidit, dum Chri- suae sensum catholicis auribus displicere, revocare
stum qui de matre solum homiuem asserit natum, se a sua opinione debuerat, nec ita Ecclesiae prae-

tanlum etiam hic a cathoHco tramite deviat, qui sules commovere, ut damnationis sententiam mere-
de eadem Virgine non nostram credit editam esse retur accipere, quam utique si in sua sententia
substantiam; nolens utique eam soliiis deitatis in- voluerit permanere nullus poterit relaxare. Sedis
telligi, ut quod in forma servi gessit, et quod nostri enim apostolicae moderatio hanc temperantiam ob-
similis fuit atque conformis, qusedam nostrse naturfe servat, ut severius agat cum obduratis, et veniam
fueritimago non veritas. Nihil autem prodest
, cupiat pra^stare correctis. Quia ergo multa mihi
Dorainum nostrum beatae Mario? virginis filium ve- fiducia est de pietatis tuee sincerissima tide, obsecro
rum perfectumque hominem dicere, si uon illius gloriam clementiae tuae, ut sicut sancto studio tuo
geueris homo creditur, cujus in Evangelio prsedi- catholica praedicatio semper adjuta est, ita nunc
catur. Dicit enim Matthseus : « Liber generationis quoque ejus faveat libertati, quam forle ideo per-
Jesu Christi, filii David, filii Abraham (Ma^^/i. 1, 1). » -D misit Dominus hac tentatione pulsari, ut quales
Sed ita humanae originis ordinem sequitur, ut gene- intra Ecclesiam lateant, possit agnosci. Quorum
rationum lineas usque ad Joseph, cui mater Domini plane non est negligenda curatio, ut nec episcopo-
erat desponsata,deducat. Lucas vero retrorsum suc- rum non contristet amissio. Augustissimus vero et
cessionum gradus relegens, ad ipsum humani ge- Christianissimus imperator cupiens quam celerrime
ueris principem rediit, ut Adam primum, et Adam turbata componi episcopali quod Ephesi
concilio
novissimum ejusdem ostendat esse naturae. Potue- vult habere, niraium breve et angustum tempus in-
rat quippe omnipotentiae Filii Dei sic ad docendos dixitdiem Kalendarum praestituendo conventui,
homines apparere, quomodo et patriarchis, et pro- cum Iduum Maiarum, quo serenitatis
a tertio die
phetis in specie carnis apparuit cum aut luctamen ejus scripta suscepimus major pars rehqui sit
,

inut, aut sermonem conseruit, cum vel officia hos- temporis absumenda, ut profectio sacerdotum qui
pitahtatis habuit, vel etiam appositum cibura surap- negotio sufficiant, valeat ordinari. Nam illud quod
sit. Sed illse imagines hujus horainis erant judicia pietatis ejus etiam me credidit debere interesse
cujus veritatem ex praecedentium Patrum stirpe concilio, etiamsi secundum aliquod pi^aecedens
sumendam significationes mj^stice nuntiabant. Sed p exigitur exemplum, nunc tamen nequaquam possit
ideo sacramentum reconciliationis nostrae ante tem- impleri, quia rerum praesentium nimis incerta con-
pora aeterna dispositum mille implebant figura^, ditio tantae urbis populis me abesse non sineret, ef
quia nondum venerat Spiritus sanctus in Virginem, in desperationem quamdam animi tumultuantium
nec virtus Altissimi obumbraverat ei, ut intra in- mitterentur, si per occasionem causae ecclesiasticfe
lemerata viscera aedificante sibi Sapientia domiun. viderer patriam et apostolicam Sedem velle dese-
Verbum caro fieret, et forma Dei ac forma servi in rere. Quia igitur ad publicam hanc utilitatem per-
unam conveniente personam Creator temporum tinuisse cognoscitis, ut salva clementiae vestrae
nasceretur in tempore, et per quam facta sunt om- venia charitati mea?, et precibus civium non nega-
nia, ipse inter omnia gigneretur. Nisi enim novus rem in his fratribus meis quos vice mea raisi, lue

Uomo factus iu similitudinem carnis peccati nos- quoque adesse cum caeteris aestimate, quisecundum
tram susciperet vetustatem , et consubstantiaiis causam satis mihi ex gestorum serie, et ipsius de
Patri , consubstantiahs esse dignaretur et matri, quo agitur professione patefactam evidenter, et
naturam sibi nostram solus a peccato liber uniret, plene quid servandum esset, ostendi. Non enim de
sub jugo diaboli generaliter teneretur hurnana cap- portiuncula fidei nostrae quae nimis lucide clarescat
tivitas, nec aliter possideremus triumphantis victo- D qnseritur, sed hoc stultissima resultatio audet in-
riam, si extra nostram esset confecta naturam. De cessere, quod Dominus noster in Ecclesia neminem
hac autem participatione mirabile sacramentum sexus ulriusque voluit ignorare. Siquidem ipsius
uobis regeuerationis indulsit, ut per ipsum Spiri- calholici symboli brevis et perfecta confessio, quoi

tum per quem Christus conceptus est et natus, duodecira apostolorum totidem est signata senten-
etiam nos qui per concupiscentiam carnis sumus tiis, tam instructa sit munitione coelesti, ut omnes,
geniti, spirituali iterum origine nasceremur. Prop- haereticorum opiniones solo ipsius possint gladio
ler quod ab evangelista de credentibus dicitur : detruncari. Cujus symboli plenitudinera, si Eutyches
" Qui non ex sanguinibus, neque ex voluptate puro et simplici voluisset corde concipere, in nullo
carnis, neque ex voluntate viri, sed ex Deo nati a decretis Nicaeni conciiii deviaret, et hoc a sanctis
sunt {Joan. i, 13). » Cujus ineffabilis gratiae parti- Patribus intelligeret constitutum, ut contra apostoli-
ceps non est, nec potest filiorum Dei adoptionem cam fidem, quse non nisi una est, nullum se inge-
•onsequi, quisquis a fide sua hoc quod nos princi- nium, nullura elevaret eloquium. Sed ideo pro
li'ilifer salvat excludit. T'nde multum doieo mul- vestra? pietatis consuetudine laborare dignemini, ut
tumque contristor, quod hic qui aute de humilitatis quod ''ontra singulare sacramentum salutis humauae
 .

APPE^n. Ai) s.i:c. IX. ISmORI MERCATORIS 780

blusphcina iiisipientia protulit, ab omniuiu aniuiis ^ consecratum, ut quidquid est a Domino insignius
repellatur. Ac si ipse qui in hanc tentationem inci- constitutum in hujus diei dignitate sit gestum. In
dit, resipiscat, ita ut per liberahMii satisfactionem hac mundus sumpsit exordium. In hac per resur-
proprium dainnet errorem, communio ei sui ordinis rectionem Christi, et mors interitum, et vita acce-
reformetur. Quod etiam sancto Flaviano episcopo pit Domino praedicandi
iuitium. In hac apostoli a
me clementia tiia scripsisse cognoscat, ut charitas in omnibus gentibus Evangeiii tubam sumunt, et
non negetur, si error aboletur. ferendum universo mundo sacramentum regenera-
IX. — Ad Dioscorum Alexandrinum episc. tionis acci[)iunt. In hac, sicut beatus Joannes evan-
Leo Dioscoro Ecclesise Alexandrina; episcopo. gehsta testatur, congregatis in unum discipuhs ja-
Quantum dilectioui tuee Dominicse charitatis im- nuis ciausis, cum ad eos Dominus introisset,
pendamus affectum, exhoc poteris approbare, quod i< insuftlavit et dixit : Accipite Spiritum sanctum,
tiia firmius desideramus fundare initia , ne quid quorum remiseritis peccata, remittuntur eis, ol

charitati tuae ad perfectionem deesse videatur, cum quorum dctinueritis, detenta erunt {Joan. xx, 22,
tibi speciahs gratiae merita, ut probavimus, suliVa- 23). » lu hac denique promissus a Domino apostolis
gentur. Paterna igitur, et fraterna coUatio debet Spiritus sanctus advenit, ut coelesti quadam regula
sauctitati tua; esse gratissima, et a te taUter susci-B insinuatum, et traditiim noverimus in illa die cele-
pi,quemadmodum a nobis eam intelligas proticisci. brandanobisesse 1 92JiiysteriasacerdotaUumbene-
Tnum enim nos sentire oportet et agere, ut sicut dictionum, in quo coUata sunt omnia dona gratiarum
h'gimus, in nobis quoque « unum esse cor, et ani- Ut autem omnibns observantia nostra concordet,
ma una [Act. iv, 32) » comprobatur. Cum enim beatis- illud quoque vohimus cuslodiri ut cum solemnior
simus Petrus apostolicum a Domino acceperit prin- festivitas conventum populi numerositatis indixerit,

cipatum, et Roinana Ecclesia in ejus permaneat et ad eam tanta multitudo convenit quam recipi
institutis, nefas est credere quod sanctus discipu- basilica simul una non possit, sacrificii oblatio indu-

lus ejus Marcus, qui Alexandrinam piimus eccle- bitantor iteretur, ne his tantum admissis ad lianc
siam gubernavit, aliis regulis traditionum suarum devotionem qui primi advenerunt videantur ii qui
decreta formaverit, cum de eodem fonte grati* unus post modum confluxerint non recepti, cum plenum
spiritus fuerit, et discipuh, et magistri, nec aliud pietatis atque rationis sit, ut quoties basilicam in
ordinatus tradere potuerit, quam qiiod ab ordina- qua agitur prsesentia nova? plebis impleverit, totie.'^

tore suscepit. Non ergo patimur, ut ciim unius nos sacriticium subscquens oiTeratur. Necesse est autem
corporis et fidei fateamur in aliquo discrepemus, et p ut qtisedam pars populi sua devotione privetur, si

alia doctoris, aUa discipuU instituta videantur. unius tantummissffi more servato sacrificium otferre
Quod ergo apatribus nostris propensiore curanovi- non possint, nisi qui prima diei parte convenerint.

mus esse servatum, a vobis volumus custodiri, ut Studiose ergo dilectionem tuam et famiUariter admo-
non passim diebus omnibus sacerdotaUs vel levitica nemus, ut quod nostrce consuetudini ex forma pater-
ordinatio celebretur, sed post diem sabbati ejus nee traditionis insedit, tua quoque cura non negU-
noctis in prima sabbati qua3 lucescit exordia dele- gat, ut omnia nobis ex fide et actibus congruant.
gantur, in quibus his qui cousecrandi sunt jejunis, Propter quod remeanti tiUo nostro Possidonio pre-
el a jejunantibus sacra benedictio conferatur. Quod sbytero hanc ad frateruitatem tuam epistolam dedi-

ejusdem observantiee erit, si mane ipse Dominico mus perferendam qui nostris processionibus atque
die continuato sabbati jejunio celebretur.A quo ordinationibus frequenter iuterfuit, et toties admis-
tempore praecedentis noctis inilia non recedunt sus quid in omnibus apostoUcoe auctoritatis tenere-
quam ad diem resurrectionis, sicutetiam in Pascha mus, agnovit. Data Kalendis .luliis.
Domini declaratur pertinere non dubium est. Nam X. — Ad Ephesinam synodwn secuadam, ia qua provo-
prtEter auctoritalem consuetudinis quam ex aposlo- cat episcopos Eutychetis blasphemias condemnare.

licanovimus venire doclrina, etiam sacra Scriptura J) Leo episcopus sanctse. synodo quffi apud Ephesum
nianifestat,quod cuin apostolorum Pauhim et Barna- convenit.
bani ex pra^cepto Spiritus sancti Evangelium mitte- Hcligiosa excellentissimi principis lides, sciens ad
rent ad pra^dicandum, « jejunantes ot orantes impo- suam gloriam maxime pertinere si intra Ecclesiam

suerunt eis manus [Act. vi, 6), » ut intolligamus catholicam nuUius erroris germen exsurgeret, hanc
quanta el dantium et accipientiiim devotione reverentiam divinis detulit instituUs, ut ad sanctae
iirandum sit, ne tant;r benedictionis sacramcntum disposiUonis effectum auctoritatem apostolica; Sedis
negligenter vidoatur inipletum. Et ideo pic et lau- adhibcret, tanquamabipso beatissimoPetro cuperet
(labiliter apostolicis morem gessoris institutis, si dechirari quid inejiis confessione laudatum sit,

hanc ordinandorum sacerdotum formam per eccle- quando dicento Domino : << quoin me esse dicunt

sias, quibus Dominus praeesse te voluit, etiam ipse homines lilium hominis ? » (Ma^/t. xvi, 13.) varias

servaveris, ut his qui consecrandi sunt, nunquam quidem divor.sorumopinionesdiscipuli memorarunt.

benedictiones, nisi in die resurrectionis DominicH' Sodcum ab cis quid i[>si crederentquajrerctur, prin-
tribuantur, cui a vospera sabljali iiiilium conslat ceps apostolorum plenitudinem iidei brevi sermone
ascribi, et tautis divinarum dispositionum mysleriis complexiis : m Tu os, inquit, Christus FiUus Dei
 . ,

TRi DECRETALILM COLLHCTIO. 782

vivi [Matth. xvi, 16); » hoc est, Tu qui es vere filius A nulla patimini parte corrumpi. Non dubie enim sicut
hominis, idem vere es Filius Dei vivi. Tu, inquam, vobis Spiritus sanctus reseravit Manichaeorum cou-
verus in deitate, verus in carne, et salva geminaj fffiderantur crrori, qui ab unigenitoDei Filio, verum
proprietate naturse, utrumque unus. Quod si Eutyches et nostraj naturce liomiuem negant esse susceptun),
intelligenter ac vivaciter crederet, nequaquam ab omnesque ejus coi'poreas actiones simulatorii vohint
hujusfideitramitedeviaret, propterquam eirespon- fuisse iihantasmatis. Cui impietati ne in aliquo prte-
detur a Domino : « Beatus es Simon Bar Jona, quia beretis assensum,jam per filium meum Epiphanium,
caro et sanguis non i-evelavit tibi, sed Pater meus et Dionysium Romauae Ecclesia' notarios cohorta-
qui est in ccelis. » Et ego dico tibi : « Quia tu es toria ad dilectionem vestram scnpta direximus, qui-
Petrus, hanc petram sedificabo Ecclesiam
et super busconfirmationemquamexpetistisultropra^buimus,
meam, et portae inferi non prsevalebant adversus ut nos paternam vobis curam uon dubitetis impen-
cam [Matth.xvi, 17, 18). » Nimis autem a compage dere, ac modis omnibus laborare, ut, auxilianle
hujus sedificationis alienus est, qui beati Petri con- misericordia Dei, omnia quaj ab imperitis et ab
fessionem non capit, et Christi Evangefio contradi- insipieuUbus excitata sunt scandala destruan-
cit. Ostendens se uuUum unquam studium cogno- tur. Nec quisquam sibi audeat de sacerdotali honore
scendse veritatis habuisse, etsuperfluo honorabilemB blandiri qui potuerit in exsecrandi sensus im-
visum qui nulla auctoritate cordis ornavit canitiem pietate couvinci. Nam si vix in laicis tolerabilis vi-

senectutis. Verum quia etiam talium non est negli- detur inscitia, quanto magis in eis qui praesunt; nec
genda cura, pie ac religiose Christianissimus impe- excusatione est digna, nec venia, maxime cum
rator habere voluit episcopale concilium, ut ple- etiam defendere perversarum opinionum commenta
niore judicio omnis possit error aboleri, fratres praesumunt, et in consensum suum, aut errore, aut
nostros, Juhanum episcopum, Renatum presbyte- gratia insanabiles quosque traducunt. Separentur
rum, et filium nostrum Hilarium diaconem, et cum hujusmodi a sanctis membris corporis Christi, neque
his Dulcitium notarium probatee nobis fidei misi, sibi catholica libertas infidelium jugum patiaturim-
qui vice mea sancto conventui vestrae fraternitatis poni. Extra enim donum divinae gratiae et extra sa-
intersint, et communi vobiscum sententia, quse Do- cramenlum habendi sunt salutis humanfe ,
qui
mino sint placitura, constituant. Hoc est ut primitus negantes naturam nostrae carnis in Christo, et Evan-
pestifero errore damnato, etiam de ipsius qui im- gelio coutradicunt, et symbolo reluctantur, nec sen-
prudenter erravit, restitutione tractetur : si tamen tiunt se iu hoc praeruptum sua obcaecatione deduci,
doctrinam veritatis amplectens sensus haereticos ~ ut nec in passionis Dominicae, nec in resurrectionis
quibus imperitia ejus fuerat irretita plene aperteque veritate consistant; quia utrumque in Salvatore va-
propria voce et subscriptione damnaverit. Quod cuatur, si in eo nostri generis caro non creditur. In
etiam in libello quem ad nos miserat est professus, quibus isti ignorantiai tenebris, in quo hactenus
«pondens per onmia nostram secuturum se esse desidiae torpore jacuere, ut nec audita discerent,
MMitentiam. Acceptis autem fratris et coepiscopi vel lectione cognoscerent, quod in Ecclesia Dei in
nostri Flaviani litteris plenius ad eum de his quae ad omnium ore, tam consonum est, ut nec ab infan-
nos videtur retulisse rescripsimus, ut abolito hoc, qui tium linguis veritas corporis et sanguinis Christi
natus vidcbatur errore, in laudem et gloriam Dei per inter communionis sacramenta tidei taceatur? Quia
totum mundum una una eademque con-
sit fides, et in illa mystica distributione spiritalis alimoniae hoc
fessio, « et in nomine Jesu omne genu flectatur coe- inipartitur, ut accipientes virtutem coelestis cibi iii

lestium, terrestrium, et infernorum et omnis lingua carnem ipsius qui caro nostra factus est, transeamus.
conflteatur quia Dominus Jesus Christus in gloria Unde et ad coniirmatiouem charitatis vestrae qua?
est Dei Patris [Fhilip. ii, 10, H). » Data Idus Junii, laudabili fide inimicis veritatis obnititur, apte atque
Asterio et Protogeue viris clarissimis consulibus, opportune sermone atfectuque apostoli utar et di-
tera qua supra. J)
cam. Proptereaet ego audiens fidem vestram quae est
XL — Ad Conslantinopolitanos in Christo Jesu, et dilectionem in omnes sanctos,
Leo episcopus et sancta synodus quae in urbe non ccsso gratias agens pro vobis, memoriam vestri
Roma convenit, clero et plebi consistenti Constanti- faciens in orationibus meis, ut Deus Domini nostri
nopoli. Pater glorite det vobis spiritum sapientiae et rev!'la-
Licet dc his concilio sacerdotum apud
quae in tionis, iu agnitione ejus iUuminatos oculos cordis
Ephesum memorantur, multos nos mceror
gesta vestri, ut sciatis quai est spes vocationis ejus, qua?
afficiat, co quod sicut consonans fama dispersil, et divitiae, gloriae, haereditatis ejus in sanctis ejus, et
ipso rerum monstratur effectu, nec justitiae iUic mo- quiB sit supereminens magnitudo virtutis ejus iu

deratio, nec fide est servata religio, vestrae tamen nobis qui credidimus secundum operatiouem poten-
devotionis pietate gaudemus, et in sanctse plebis tiai virtulis ejus quam operatus est in Christo; susci-
acclamationibus,quarumadnos exempla delatasunt, tans illum a mortuis, ct cunstituens illum ad dexte-
omnium vestrorum probamus aflectum ; quia et ram suamin coelestibus supra omnem principatum,
vivit ac permanet apud bonos lilios optimi patris et polestatem, et virlutein, ct dominatiouem, ouine
jusla dilectio, ct catholicsc doctrinae eruditionem in uomen quod uomiuatur, non solum iu hoc saeculo,
 : :

78:< APPEND. AD S/EC. IX. — ISIDORl MERCATORIS 784

sediiifuluio, et oiuiiia subjecit sub pedibusejus, et ji^resuiTectio mortuorum, el sicut in Adam omnes
ipsuni dedit caput supra omnem Ecclesiam, quse est nioriuntur , ita in Cliristo omnes vivificabuntur
corpus ipsius, plenitudo ejus qui omnia in omnibus (I Cor. XV, 21, 22). » Hi utique omnes qui licet iu
adimplet {Ephes. i, lu-23). Dicant lii adversarii veri- Adam sunt nati, in Christotamen inveniuntur renati,
tatis quanto omnipotens Pater vel secundum quam habentes fidei testimoniiim, et de justificatione gra-
iiaturani Filiuin suum super universa provexerit? tiae etde communione natura;, qiiam qui susceptam
vci cui substanticc cuncta subjecerit ? deitas enim ab unigenito Dei Filio in utero Davidicee virginis
Verbi par in omnibus, et consubstantialis est Patri. diffitetur, ab omni sacrameuto Christianae religionis
et sempiterna?, atque intemporaliter uua eadem- ahenus est ;et nec sponsam agnoscens, nec sponsam

que potentia est geuitoris et geniti. Creator quippe intelligens, nuptiali non potest interesse convivio.

omnium naturarum, quoniam « per ipsum om- Caro enim Christi velamen est Verbi, quo omnis qui
nia facta sunt, et sine ipso factum est nibil (Joan. Christum conGtetur, integre induitur. Erubescens
1. 3\ superest omnibus quae creavil, nec uiiquain autem illud, et quasi indignum refutans, nullum
Creatori suonon fueriut subjecta quse condidit. Cui 1 93 ^^ ^^ habebit ornatum ac hcet se regio inserat
;

proprium, et sempiternum est, nec aliunde quam de festo, sacrisque se epulis importunus immisceat,
Patre, necaliud esse quam Pater est. Huic si addita K discrotionem tamen regis fallere improbis conviva
est potestas, si illustrata dignitas, si exaltata subli- non poterit, sed sicut ipse Dominus protestatus est,

mitas, minor erat provehente qui crevit, ncc habe- « tolletur ligatis manibus et pedibus, et mittetur

bat divitias ejus naturae cujus indiguit largitate. in tenebras exteriores, ubi erit fletus et stridor

Sed taha sentientem societatera suam Arius

in dentium {Matth. xxii, 13). » Unde quicunque in
rapit, cujus perversitati multum ha?c sutfragatur Cliristo non confitetur corpus humanum, noverit se

jmpietas, negans Verbo Dei humanain inesse nalu- mysterio incarnationis indignum, nec ejus sacra-

ram, ut, duin humihtatem in Deimajestate fasdidit, menti liabere consortium, quod Apostolus prsedicat
aut falsatam in Christo asserat imaginem corporis, dicens : « quia membra sumus corporis de carne ejus

aut omnes actiones ejus, passionesque corporeas et ossibus ejus. Propter hoc rehnquet homo patrem
quam carnis. QuodUbet autem et matrem, et adhserebit uxori suaj et erunt duo in
deitatis potius fuisse
defendere audeat prorsus. insanum est, quia nec carne una {Ephcs. v, 30, 31). » Et exponens quid

pietas lidei, nec ratio recipit sacramenti, ut aliquid per hoc significetur, adjecit : » Sacramentum hoc
passa sit deitas, aut iu ullo mentita sit veritas magnum est. Ego autem dico in Ghristo et in Eccle-
ImpassibiUs igitur Dei FUius, Deus cui cum Patre, sia.{Ephes. v, 32). » Ab ipso ergo principio generis
^
^_- •!.. „ ;«.,^,.T.i,,,ini,;i;= Ti.iiiitufia pa-
et Spiritu sancto, una incommutabUis TrinUatis es-
linmani
humani, Christus pst denuntiatus
r.Viri<;tii<; est deniintiatiis in came venturus.
iu carne veiiturus.

sentia, hoc quod est esse perpetuum est, in ea pleni- In qua, sicut dictum est, et erunt duo in carne una.

tudine temporis qute sempiterno consiho fuerat Utique duo sunt Deus et homo, Christus et Ecclesia,
priBstituta, et prophetica dictorum atque gestorum quse de sponsi carne prodeunt, quando ex latere cru-
signilicatione promissa, factus Ulius hominis, non cilixi manante sanguine aqua sacramentum re-
et

sure conversione substantiai, sed nostrte assumptione demptioiiis et regenerationis accepit. Ipsa est enim

naturse <> venit quserere et saivare quod perierat nova conditio creaturaj humanse, quae in baptismate
[Matth. XVIII, 11). » Venit autem non locaU accessu, uon indumento verae carnis, sed contagio damnatse
nec monitione corporea tanquam praesens factus vctustatis exuitur , ut efflciatur homo corpus
unde abfuisset, ant iUinc recessurus unde venisset, Christi, quia et Christus corpus est hominis. Unde

sed venit per hoc quod erat visibUe, et communione non Deum tantum dicimus Christum sicut haeretici

cernentibus declarandus, humanam scilicet carnem Mauicha^i, nec horainein lautum sicut haeretici Pho-

atque animam in visceribus Virgiuis matris acci- tiani, nec ita hominem ut aliquid ei desit quod ad
piens, ut manens in forma Dei, formam servi sibi Inimanam certum est ])ertinere naturam, sive ani-

met et similitudinem peccati carnis uniret, per quam D mam sive mentem rationabilem, sive carnem quam
non miuueret diviua humanis, sed augeret humana non de femina sumpsit, sed factam de Verbo iu

divinis. Taiis enim erat omnium a primis ducta ge- carnem couverso atque mutato quae Iria falsa ,
el

nitoribus causa mortaUuiu, ut originali peccato vuna Apoilinislarum haueticorum Ires partes varic
transeuute per posteros nulUis poenain damnationis protulerunt. Nec dicimus quod beata virgo Maria

evaderet, nisi Verbum caro fleret, et habitaret iu hominem sine deitate conceperit, qui creatusa Spi-
sancto, postea susceptus a Verbo, quod
nobis, in ea scilicot natura quaj nostri et sanguinis ritu sit

esset et generis. Propter quod dicit Apostolus Ncstorium praedicantem merito justeque damnavi-
<( Sicut per unius delictum in omiies liomines iu mus. Scd dicimus Clnislum Dei Fiiium Deum verum
cundemnationem, per unius justitiam in omncs
sic et natum de Deo Patre, sine ullo initio temporis, eum-
homines ad justiflcationem. Sicut enim per inobe- demque hominem verum natum de matre, hominem
certa plcnitudinc tomporis, nec ejus humanitatem
dientiam unius hominis |)eccatores constituli sunt
muUi, ita et per uiiius hoininis obedientiam justi (pia major est Patcr miniicre aiiquid ejus naturse a

constilucntur nmUi {nom. v, 18, 19). » Et ileruni : quii avjiiaUs cst Patri. Hoc autem utrumqiie unum
• Quia rjuiui pcr iujmiucm mors, cl per homincm est Chiislus (lui vcrissiinc dixil, et secundum Deum
78f) DECKETALILM COLLECTIO. 78fi

Ego et Pater unum sumus; et secundum hominem :

^ cta sacrilegia eicedit, aboieatur. Quia vero diabo-

Pater major me est. Hanc fidem, dilectissirai, ve- lica nequitia subtiiiter falUt incautos, et ita quo-

ram et indissolubilem, quae sola veros efficit Chri- rumdam imprudentiam per similitudinem pietatis
stianos, quamque, ut intelligimus et probamus pio illudit, ut pro salubribus persuadeat uocitura, re-
studio, et laudabili amore defenditis, perseveranter movete, quaesumus, aurem a vestrae pietatisconscien-
tenete, et constanter asserite. Et quoniam oportet tia in periculum reUgionis et fidei. Quod saeculari-

vos postdivinum auxilium etiam catholicorum prin- bus negotiis legum vestrarum aequitate conceditur
cipum gratiam promereri, humiliter etsapienterex- in rerum divinarum pertractione prsestare, ut Cliri-
qua plenariam indici sy-
poscite, ut petitioni nostrae sti EvangeUo vim non inferat humana praesumptio.
Dodum postulamus , clementissimus imperator Ecce, Christianissime et venerabilis imperator, cum
dignetur annuere, quo citiusadjuvantemisericordia consacerdotibus meis implens erga reverentiam cle-

Dei, et sanis fortitudo augeatur, et morbidis, si cu- mentiae vestrae sinceri amoris officium, cupiensque
rari acquiescant, medicina prsestetur. vos placere per omniaDeo, cui pro vobis ab Ecclesia
XIL — Ad Theodosium Augustum. supplicatur, ne ante tribunal Christi Domini rei de
Leo episcopus et sancta synodus quae in urbe silentio judicemur. Obsecramus coram unius deita-
Roma convenit, Theodosio Augusto. B tis inseparabili trinitate, quae tali facto laeditur, cum
Litteris clementiae vestrse quas dudum ad beati ipsa vestri sit custos et auctrix imperii, et coram
Petri apostoli sedem pro catholicae fidei amore mi- sanctis angelis Chi'isti, ut omnia in eo statu manere
sistis, tantam fiduciam sumpsimus defendendse, per jubeatis, inquo fuerunt ante omne judicium, donec
vos veritatis et pacis, ut in causa tam simplici, tam- major ex toto orbe sacerdotum numerus congrege-
que minuta, nihil putaremus posse existere quod tur.Nec alieno peccato patiamini vos gravari, quia
noceret, praesertim cum ad episcopale concilium quod necesse est nos dicere, veremur ne cujus
quod haberi apud Ephesum praecepistis tam instru- reUgio dissipatur, indignatio provocetur, Prae oculis
cti sint missi, ut si ad sanctam sj-
scripta quae vel habete et tota mentis acie reverenter accipite beati
nodum vei ad Flavianum episcopum detulerunt, Petri gloriam et communes cum ipso omnium apo-
episcoporum publicari auribus Alexandrinus permi- stolorum coronas,cunctorumquemartyrum palmas,
sisset antistes. Ita manifestatione purissimae fidei quibus alia non fuit causa patiendi, nisi confessio
quam divinitus inspiratam et accepimus et tenemus, verae divinitatis et verae humanitatis in Christo. Cui

omnium congressionum strepitus quievisset, ut nec sacramento quia impie nunc a paucis imprudentibus
imperitia ultra desiperet, nec occasionem nocendi _ obviatur, omnes partium ecclesiae nostrarum, om-
aemulatio reperiret. Sed dum privatee causa; reUgio- nes mansuetudini vestrae cum gemitibus et lacrymis
nis exercentur obtentu, commissum est impietate supplicant sacerdotes, ut qui et nostri fideliter re-
paucorum quod universam Ecclesiam vulneraret. clamarunt, et eisdem libellum appellationis Flavia-
Comperimus enim non incerto nuntio, sed fideUs- nus episcopus dedit, generalem synodum jubeatis
simo rerum quae gestae sunt, narratore Hilario dia- intra Italiam celebrari, quae omnes olTensiones ita
cono nostro qui vix ne subscribere cogeretur, efl^u- aut repellat aut mitiget, ne aliquid ultra sit, vel in
git, convenisse ad synodum plurimos sacerdotes fide dubium, vel in charitate divisum. Convenienti-

quorum utique frequentia collationi et judicio pro- bus utique orientalium provinciarum episcopis,
fuisset, si is qui sibi locum principalem vindicabat, quorum si qui superati minis atque injuriis a veri-
sacerdotalem moderationem custodire voluisset, ut, tatis tramite deviarunt, salutaribus remediis in
sicut moris est, omnium sententiis ex libertate pro- integrum revocentur, ipsique, quorum est causa
latis, id tranquillo et oequo constitueretur examine durior si consiliis melioribus acquiescant, ab Eccle-
quod et fidei congrueret, et errantibus subveniret. siae unitate non discedant. Quam autem post appel-
In ipso autem judicio non omnes qui convenerant lationem interpositam hoc necessarie postuletm-,
iDlerfnisse cognovimus. Nam aUos rejectos, alios J) canonum Nicaeae habitorum decreta testantur, quae
didicimus intromissos, qui pro supradicti sacerdotis a totius mundi sunt sacerdotibus constituta, quaeque
arbitrio impiis subscriptionibus captivas manus de- subter adnexa sunt. Favete catholicis vestro more
derant, et nociturum statui scirent, nisi imperata parentumque vestrorum, date defendendae fidei
Talemque ab ipso prolatam esse senten-
fecissent. libertatem, quam salva clementiae vestrae reverentia,
tiam, ut unus impetitur, in omnem ec-
dum homo nuUa vis^nuUus poteritmundanus timor auferre.Cum
clesiam sacviretur. Quod nostri ab apostolica Sede enim Ecclesiae causa statum regni vestri agamus et
directi adeo inipium et cathoUcae fidei contrarium salutis,ut provinciarum vestrarum quieto jure potia-
esse viderunt, ut ad consentiendum nuUa potuerint mini, defendite contra haereticos inconcussum Eccle-
oppressione compelli, constanterque in eadem sy- siiE statum, ut et vestrum Christi dextera defendatur
nodo, ut decuit, fuerunt protestati nequaquam id imperium. Data in Idus Octobris, Asterio et Proto-
quod constiluebatur Sedem apostolicara receptu- gene viris clarissimis consulibus, aera qua supra.
ram quoniam revera omne Christiana*, fidei sacra-
;
XIII. — Ad Pulchcriam Augustam.
mentum (quod absit) a teraporibus vestrae pietalis Leo episcopus el sancta 5}Tiodus quae in urbe
excinditur,nisi hoc scelestissimum faciuus quod cuu- Roma convenit, PiLcaEKi.fi .\ugustae.
787 APPEiND. AD SitC. IX. — ISIDORI MEUCATORIS 788

Si epistolffi quse in fidei causa adpielatem vestram ^ ut priusquam civile hoc exitiale bellum intra Eccle-

directae sunt, per nostros clericos pervenissent, cer siam hoc convalescat, redintegrandeeunitatiscopiam
tum est remedium vos his rebus quae contra fidem Deo auxiUante concedat, sciens imperii sui viribus
factBP sunt, aspirante vobis Domino, pra?stare po- profuturum quidquid catholicae libertati benigna
luisse. Quando sacerdotibus, quando Christianae ipsius fuerit j[ 94 dispositione coUatum.Data pridie
religioni aut fidci defuistis ? Sed cum ad mansuetu- Idus Octobris, Aslerio ct Protogene viris clarissimis

dinem vestram adeo non potuerint pervenire qui consulibus, sera qua supra.
missi sunt, ut ad nos vix unus iUorum Hilarius XIV. — Ad eamdem.
diaconus noster fugiens sit reversus, iteranda scripta
Leo episcopus PcLCHERiiE Augustae, etc.
credidimus, nt validiores preces nostnr esse m»'- Gaudere me plurimum et exsuitare in Domiuo
reantur,ipsorumque qui ad clementiam vestram non pietatis tuae scripta fecere, quibus evidenter oslen-
pervenerunt exempla subjecimus : ampHoribus vos diturquantum catholicam diligas fidem, et quan-
obtestationibus obsecrantes, ut quanto acerbiora tum haireticum detesteris errorem. Ha^resis quippe
facta sunt, quibus pro sede regia vos convenit con- est nimis impia, et Evangelio veritatis inimica quse
trahere, tanto majore gloriam curam ejus in qua aliquam l«dere, sed ipsa rehgionis
^^^^^^ ^^^^.^1^^^^^^^^

excelUtis religionis
igionis habeatis, ne catholicae fidei » p, „•.•,. ^ pnnatnr fnndanienta convellere,
Christianai neeaus
conatur fundamenta convellere. negaus
integritas ulla humanarum concertationum occa-
sempiterni Patris FiUum sempiternum de utero beatte
!«ione violetur. Quae enim congregata apud Ephesi- Virginis matris veram carnem nostraj sumpsisse na-
nam synodum sopienda et sananda pacis remedia turae et eos damnatione percellens qui ab evange-
;

credebantur, haec non solum in majora pacis dis- lica et apostolica fide nullo deduci errore potuerunt,
pendia, sed (quod nimis dolendum est) etiam in
illudque frustra praetendens quod Nicaenae sj-nodi
ipsius fideiqua Christiani sumus, excidia proces- fidem teneat, cujus eum constat esse alienum glo-
serunt. Et ii quidem qui missi sunt, quorumque riosissima Augusta. Unde quianondeserit Ecclesiam
unus vim Alexandrini episcopi sibi omnia vindi- suam Domino « Ecce ego
divina protectio, dicente :

cantis eflugiens, rerum gestarum nol)is ordinem vobiscum sum omnibus diebus usquead consumma-
fideliter nuntiavit, reclamaverunt in synodo sicut tionem sajculi {Matth. xxvui, 20), eodemque opere ->

oportuitunius hominisnon tamjudicio quam furori, et tempore spiritns Dei et clementiae vestrce soUici-
protestantes ea quse per vim metumque gererentur tudinem et curam nostri cordis accenJit, ut de re-
sacramentis Ecclesia; et ipsi symbolo ab apostolis mediis procurandis, eadem utrique cuperemus, quae
instituto pr^judicare non posse, nec se ab ea fide Nunc quoque instantius peto, majore
q pj.-^^ poposci.
ulla injuria separandos quam plenissime expositam utens fiducia deprecandi, posteaquam praesidium
atqne digestam a sede beatiapostoli Petri ad sanctam venerandae exhortationis accipi, sperans affuturam
synoduni detulissent. Cujus recitatio poscentibus misericordiam Dei, ut cooperante vestra clementia,
cpiscopis non sit admissa, uti scilicet remotaea fide
pestiferi erroris possit morbus auferri ut quidquid :

quae patriarchas, prophetas, apostolos, et martyres ipso inspirante atque auxiliante potuerit salubriter
coronavit, generatio Jesu Christi Domini nostri
fieri, cum vestrae. fidei laude peragatur,quoniam res
secundum carnem, et vera? mortis ac resurrectionis non possunt, nisi qua; ad
humana; aliter tutae esse
ejus confessio horremns dicere) solverelur.
(quod divinam confessionem pertinent, et regia et saccr-
Scripsimus de hacre, ut potuimus,ad gloriosissimum dotalis defendat auctoritas. Data decimosexto Kalen-
principem, et, quod est maximum, Christianum. das ApriIis,VaIentiniano Augusto septimo, et Anieno
("ujusepistolae pariter exempla subjecimus,ut fidem cccclxxxvhi.
viris clarissimis consulibus, aera
qua renatus per Dei gratiam regnat, nulla sineret
novitate corrumpi. Quoniam Flavianus episcopus in
XV. — Ad Martianum et Faustim presbyteros.

nostra omnium communione persistit, atque hoc Leo episcopus Martiano FAUSToque presbyteris.
quod factum est siue consideratione justitiae et con-D Bonoriim operum et spiritualium studiorum Deum
auctorem esse non dubium est, qui quorum incitat
tra omnium canonum disciplinamratumhaberi ratio

non menles adjuvat actiones. Quad nobis pnesenti expe-

imlla permittit. Et (piia dissensionis scandalum
abstulisset Ephesina synodus, scd auxisset, habcndi rimento evidenter apparuit. Si quidem iiiter discr©-
intra Italiam concilium ct locus constitucretur, et tarum spatia longinqua regionum unum sumpserint
tempus omnibus quereliset praejudiciispartis utrins- corda nostra consilium, ut quod a nohis desideraba-

que suspensis, quo diligentius universa quae olTen- tis, co vobis tempore quo epistolae vestrae mitteban-

sionem generaverant, retractantur, et absque vul- tur, occurrerit. Si tamen dilectioni vestra^ tradi

in pacem scripta nostra patuere, quae non solum apostoli

nere fidei, absque religionis injuria,

Christi redeant, sint sacerdoles, et soli auferantur Sedis auctoritate, sed etiam sanctac synodi quae

errores. Quod ut obtinere mereamur

nobis fidei pietas tua, quaj labores Ecclesiae semper
probatissimir nos frequcns convonerat, unaniniitate directa sunl
utin his quantam ciiram totius Ecclesiff'. habeamus
I
adjuvit, supplicationcm nostram apud clcmentissi- apparcat, iiortando scilicetonmiuin fidflium niciiti'-
ot clementissimorum principum prujsidia
ad defon
nmm principera sive specialiter a bcatissimo Petro
apostolo legalioncm commissam dignetur asserere. sionem fidci postulando, quorum pios ct calholico
 ,

78!) DECRETALllM COLLECTFO. 700

animos non diffidimus opem atque auctoritatem ^ sam apostolicae Sedis scrinia susceperant, praeceden-

suam justis petitionibus praestituros, quo citms, tium sensui perspexerit consonantem, Ephesinae
auxiliante Domino, perniciosa haeresis et dudum etiam synodi gestare censent, quibus contra Nestorii
sanctorum Patrum auctoritate damnata quae nuper impietatem et a sanctae memoi-ise Cyrillo inserta, et
Ephesi maleadjuta est, auferatur. Interim vero det allegata sunt de incarnatione Domini cathohcorum
operara quantum fieri polest vesti'a dilectio ut om- testimonia sacerdotum. Non aspernetur etiam meam
nibus Ecclesise fihis innotescat, quod impium sen- epistolam recensere, quam pietati Patrum per omnia
sum secundum doctrinam evangehcam et apostoh- concordare reperiet. Cumque a se hoc quod eidem
cam prsedicamus. Quia hcet plene quae seraper fuis- profuturumsiteipeti desiderarique cognoverit, ca-
set, atque esset cathoHcorum sententia scripseri- thoUcorum sententiis toto corde consentiat. Ita ut
mus, tamen nunc quoque ad confirmandas onmium sinceram communionis fidei professionem absolu-
mentes nonparum exhortationis addidimus. Memor tissima subscriptione coram omni clero et universa
enim sum me sub Ulius nomine praesidere, cujus a plebe declaret, apostolicse Sedi et universis Domini
Domino Jesu Christo est glorificata confessio, et sacerdotibus atque ecclesiis pubhcandam, ut, pacifi-
cujus fides omnes quidera hsereses destruit, sed cato per unam fidem mundo, possimus omnes dicere
maxime impietatem pra^sentis erroris expugnat; et K quod angeU nato de Maria virgine Salvatore cecine-
intelUgo mihi aliud non licere quam ut omnes co- runt : « Gloria in excelsis Deo, et in terra pax homini-
natus meos ei causae in qua universalis Ecclesiae sa- bus bonae voluntatis {Luc. ii, 14). » Quia vero et nos
lus infestatur, impendam. Ne autem aUqua negligen- et beati Patresnostri, quorum doctrinam et venera-
liae occasioue scripta nostra ad vos non potuerint mur et sequimur, in unius fidei concordia sumus,
pervenire, exemplaria eorumdem nunc mittenda sicut provinciarum omnium protestantur antistites,
credidimus, ut nuUo modo fidei quam defendimus, agat clementise ve&trae devotissima fides, ut quam-
praedicatio nostrae notitiae subtrahatur. Data decimo primum ad nos ConstantinopoUtani episcopi, qualia
sexto Kalendas Aprilis, Valentiniano Augusto VII et debeat probati et cathohci sacerdotis scripta perve-
Ameno V consulibus. niant, aperte scilicet, atque dilucide protestantia,
XVI. — Ad Theodosium Augustum. quod si quis de incarnatione Verbi Dei ahud aliquid
Leo episcopus Theodosio Augusto, etc. credat aut asserat quam catholicorum omnium et

Omnibus quidem vestrae pietatis epistolis inter eas mea hunc a sua communione
professio protestatur,
sollicitudines quas pro fide patimur spem nobis se- secernat, ut ei fraternam in Christo charitatem me-
curitatis maximam praestitistis Nicaenum comraen- /-, rito possimus impendere. Ut autem salubribus curis

dando concilium, adeo ut ab iho, sicut saepe jam velocior pleniorque, auxihante Domino, per vestrae
scribitis, non patiaraini sacerdotes Domini deviare. clementiae fidem praestetur aff"ectus, ad pietatem
Sed ne aliquid in praejudicium catholicae defensionis vestram fratres et coepiscopos nostros Abundium et
viderer egisse de ordinatione ejus qui Constantino- Asterium, sed et Basilium et Senatorem presbyteros,
politanae cceperit ecclesiae prapsidei'e,nihilinterimin quorum mihi devotio est probata, direxi, per quos
alterutram partem temere rescribendum putavi quae nostrse forma sit fidei manifestatis instructioni-
non dilectionem negans, sed manifestationem catho- bus quas misimus, possitis dignanter agnoscere, ut si

licae veritatis exspectans, Quod aequanimiter ferat, Constantinopolitanus antistes in eamdem confessio-
obsecro, vestra clementia, ut cum talem se erga fi- nem toto corde consentit, securi (ut dignum est) de
dem catholicam qualem cupimus, approbai'it, de sin- ecclesiasticapace laetemnr, neque aUud residere vi-
ccritate ipsius copiosis et securius gaudeamus. Ne deaturambiguum, ut de superfluis forsitan suspicio-
vero aliqua illum de nostro animo mordeat sinistra nibus laboremus. Sin vero aUqui a puritate nostrae fi-

suspicio, occasionem totius difficultatis amoveo, nec dei atque Patrum auctoritate dissentiunt, concilium
aliquid exigo quid aut arduum videatur aut dubium, universale intra Italiam sicut synodus quae ob hanc
sed ad id quod nullus catholicorum refutet invito. £) causam Romae convenerat, raecum petit, clemenlia
Noti enim sunt per universum mundum atque ma- vestra concedat, utin unum convenientibus omnibus
nifesti qui ante nos, sive Graeca, sive Latina lingua his qui aut ignorantia, aut timore prolapsi sunt cor-
in catholica» veritatis praedicatione fulserunt, ad rectionis remedUs consulatur, nec cuiquam ultra sit
quorum scientiam atque doctrinam quidam etiam liberam Nicaenae synodi facere mentionem, ut
ita

nostrae aetatis cedunt, de quorum scriptis par et ejus fidei inveniatur esse contrarius. Quoniam uni-

multiplex profertur instructio. Quae sicut Nestoria- versae et Ecclesiae et vestro hoc imperio profuturum
nam haeresim destruxit, ita eliam hunc qui nunc est, si unus Deus, unum sacramentum
et una fides,
repuUuIat abscidit errorem. Relegat itaque sollicite salutis humanae, uniusmundi confessione te-
totius
quae a sanclis Patribus incarnationis Dorainicae fides neatur. Data decimo septimo Kalendarum Augusti.
fuerit custodita semperque similiter praedicala, et XVII. —
Ad Pukheriam Augusiam.
sanctae memoriae Cyrilli Alexandrini episcopi episto- Leo episcopus Pllchehi.b Augustae.
lam qua Nestorium corrigcre et sanare voluit, pravas Gaudeo fidei clementiae vestrae quod reUgiosum
praedicationes ipsius arguens et evidentius fidem Ni- studium dignanter impenditis, ut pax ecclesiastica
caenee diffinitiouis exponens, quanquam ab co rais- renovetur, quae eorumdem dissensionibus videtui
791 APPE.ND. AD S.tC. IX. — iSlDORl MERCATORIS 792

esse turbata. Debelur enim hoc vestrte specialiter ^justitipe et benevolentioe coiigruerearbitror conlideir
gioriee, ut ablatis otunibus scandalis quge contra ca- ter insinuem, quo celerius quae propitio Christo pieta-

tholicam fidem iDimicus excitaverat, una eademque tis vestrai studio irreprehensibilem hactenus gesta

sit per totum mundum confessio veritatis, quae faci- sunt ad gratulandum perducantur etfectum. Quod

lius certiusque reparabitur si pravorum sensuum ergo synodum Chalcedonensem haberi clementia
nulla semina, nuUa vestigia relinquantur. Quod ta- vestra prsecepit cuni a me ut in Italia haberetur

men mearum partium est, prajterire non debeo, ut mansuetudo vestra retineat postulatum, ut omnes
sciiicet quid de iucarnalione Filii Dei a Coustantino- nostrarum partium convocati antistites, si securitas
politano episcopo teneatur agnoscam ,
prasertim temporis suppeteret convenirent, adeo lamen nou
cum in ordinatione ipsius dura preecesserint, laUa- aspernanter accepi, ut binos de coepiscopis raeis et
que ad nos debuerit scripta dirigere quaj iilum a compresbyteris ordinarem, qui vicem meam implere
contagione hujus qui uuper emersit erroris alienuni suffioerent, datisad venerabilem synodumcongruen-
evidenter ostenderent. Optans itaque securam cum tibus scriptis quibus fralernitas advocata cognosce-
eo habereconcordiam, gratiamqueillifraternajchari- ret quam formam servare in hac dijudicatione debe-

tatisimpendere, scribere ei interim distuli non di ret, ne ulla temeritas aut fidei regulis, aut canonum
lectionem negans, sed manifestationem catholic* B statutis, aut benignitatis remediis obviaret. Sicut

veritatis exspectans. Simplex enim eslatqueabsolu- cnim a principio hujus causae frequentissime scripsi,
remoto longarum disputatio- hanc inter discordes sensus et carnales aemulationes
tum, quod posco, ut,

num labore, saactae memoriae Cyrilli Alexandriui moderationem volui custodiri, ut integritati quidem
episcopi epistolae quam ipse ad Nestorium miserat, fidei nihil evelli, nihil liceret apponi, ad unitatem

acquiescat, in qua et errorem Nestorii arguit et fidem vero pacemque redeuntibus rcmedium veniaj prae-

Nicaenae definitionis exposuit, et epistolae meae quae staretur, Quia tunc operum diaboli potentiae de-
ad sanctae recordationis Flaviauum episcopum est struuntur, cum ad Dei et proximi dilectionem ho-
directa, consentiat. Quibus vigilanter inspectis, Con- minum corda revocantur, Sed quam contraria tuuc

stantinopolitanus antistes repudiandum sibi quod his monitis atque observationibus meis acla sint
ausa est contra puram et singularem fidem imperita multum est explicare; nec opus est epistolari pa-
insipientia definire, incunctanter agnoscat; quia et gina comprehendi, quod in illo Ephesino non judi-

sanctorum Patrum de incarnatione Domini sed latrocinio potuit perpetrari. Ibi primates
mea et cio,

consors et per omnia et una confessio est, Quam si synodi nec resistentibus sibi fratribus nec consen-

quis aestimaverit non sequendam, ipse se a compage tientibus praeceperunt, cum ad infringendam catho-
._ii.i;_„ ..-..:._.•- ..i,...-.-,i,x ,„ •* "'
catholicae veritatis abscindet, cum tamen nos ut iu
i — — ^
^ 'icam tidem et ad exsecrabilem haeresim roboran-
integrum omnia revocentur optemus. Ad elYectum dam alios privilegio honoris exuerint, alios consor-

vero salubrium dispositionum velocius obtinendum, tio impietatis infecerint, sffiviores profecto in eos,

fratres et coepiscopos meos Abundium et Asterium, quos persuadendo ab innocentia separabant, quam
sed et Basilium et Senatorem presbyteros probatissi- in illos, quos beatos confessores persequendo facie-

mos viros misi, qui clementia} vestrae formam fidei bant. Verumtamen quia tales sibi maxime sua ini-

secundum doctrinam venerabilium Patrum praedica- quitate nocuerunt, et majoribus vulneribus diligen-

mus, offerent, et remotis circumlocutionibus, quibus tior est adhibenda medicina, nullis unquam episto-

obscurari veritas solet, quid de incarnationc Filii Dei lis definivi etiam talibus si resipiscerent veniam de-
a totius orbis probatis sacerdotibus defensum fuis- negandam. Et quamvis incommutabiliter inimicis-
set, ostenderent. Quos post divinam gratiam sancto simam Christianai religioni haeresim detestcmur, ip-
vestrae pietatis auxilio dignum est adjuvari, ne in sos taraen si corrigantur, et digna se satisfaclione
totius Ecclesiae perturbationem imprudens praece- purilicent, ab ineftabili misericordia Dei non judica-
dat conteulio, cum correctione adhibita omnes opor- mus alienos, sed potius cum gementibus gcmimus.
teat in unius confessionis redire concordiam : a j) cum tlentibus Ilemus, et sic utimur justitia commo

qua si forsitan ab ali(}uibus discrepatur, umver- tionis, non amittamus remedia charitatis. Quod
ut

sale concilium sacerdotum habcri intra Italiam sicut pietas vestra cognoscit non verbis solis promit-
ilementia vestra annuente jubeatur quo remota titur, sed etiani factis docetur. Siquidcm pene omnes
;

arte fallendi, tandem pateat quid altiore tractatu qui in consensum praesidentium aut traducti

aut coerceri debeat, aut sanari. Data tertio decimo fuerant, aut coacti resistendo, quod statutum fue-

Kalendas Augusti , Valentiniano Augusto VH el rat ab illis, et condemnando quod scripserant por-

Ameno viris clarissimis consulibus, ajra qua su- petuam culpae abolilionem el apostolica; pacis gra-

pra. tiam sunt adcpli, Si crgo clemenlia vestra propo:

— tum nostrum considcrare dignclur, probabil in

195 XVlll. Pulcherix August.v j)cr Throstirum
iiuKjixtrianum.
Ueiigiosam ciementiae vcstr;esoUicitudinoni,quam
coiiciUo cuncta gessisse, ut sino
dctrimento hacresjjeos tantum
cujusquam ani
obtineretur I
ex

et ob hoc circa auclores saivissimorun

rilholice fidoi indcsinenter impcnditis pcr omnia stinctio,

1 eoognosco ; Deo gratias ago, (juod tanlam uni-

et turbinum quiddaui consuetudinis miuuisse, ut a(

vcrsaiis Ecdesise curam habcre vos video, ut quod iadulgontiam [)()stulandam conipunclioue aUijU
 DECRETALIUM COLLECTIO. 794
^93

possit eorum tarditas excitari. Qui etsi post illud jii- ^ etiam de longinquis provinciis evocari, inox tamcn

dicium suiim tam impium quam injustum non sunt ut mihi pietatis vestrse scripta sunt tradita et Boni- :

catholicse fraternitati itahonorabilesutfuerunt, suas facium de compresbyteris meis ab urbe direxerim,

et de episcopis fratrem meum Paschasium de Sicilia
taraen adhuc obtinent sedes, et episcopatus sui ho-
nore potiuntur aut per veram et necessariam satis- fecerim navigare, qui vicem meam sufficienter im-

factionem pacem Ecclesipe recepturi, aut si hseresim

eosdem epistoHs ad eos qui lega-
plerent, datis per

(quod absit) tuebuntur, professionissuse merito judi- tionem ante susceperant, ut ipsi quoque prsedictis
decimo KalendasAugusti Helpidio adimplendaspartesmeseprffsentiaejungerentur.Unde
candi. Data tertio
quamvis nimis arctus dies synodo fuerit constitutus,
V. C. consul.
spero tamen aflfuturum Omnipotentis auxilium, quo
XL\'. — Ad Faustum, Martinum, etc.
tempus occurrere,
omnes valeant ad praefinitum et
Leo episcopus, Fausto, Martixo, Petro,Manoheu, unanimiter cum sanctse fraternitatis assensu quae
JoH, AxTiocHo, Abrahamo, Theodoro, Piextio, Euse- universali Ecclesise congruant, definire. Compressa
Bio, Helpeuio, Paulo, Asterio et Charaso, presbyteris enim vel remotainquietudine acpravitate paucorum
et archimandritis, et Jacobo diacono et archiman- facile firmabitur probanda concordia, si in eam
dritse. B (idem, quam evangelicis et apostohcis praf^dicationi-
Causa fidei in qua salus Christiana consistit multa
bus declaratam per antiquos Patres nostros accepi-
me solliciludine laborare metuentem
compellit,
mus et tenemus, omnium corda concurrant, nulla
ne pravilas quse in suis fuerat amputanda principiis
penitus disputatione cujusquam retractationis admis-
processu tomporis et pertinacior fiat et latior. Nam, sa. ne per vanam fallacemque versutiam aut infir-
cum clementissimus imperator talia ad nos scripta
ma videantur aut dubia quae in ipso lapide angulari
direxit, quibus solHcitudinem suam pro pace uni- Christo fundata sunt et sine fine mansura. Hoc
versahs Ecclesise demonstraret, et ipse Constantino- nobis indesinenter oi-antibus, ut a sacramento sin-
politanus episcopus, et ii quieumdem consecrarant,
gularis tidei nemo inveniatur alienus, sed damnata
praeterid quod ad ordinem noviantistitispertinebat, impietate hsereseos nullum de perdilione cujus-
nihil nobis de compressis vel abdicatis erroribus quam cathohca Ecclesia sentiat detrimentum.
indicarunt, quasi in illa ecclesia nullum scanda-
Quod autem pietatem vestram de his per quos meas
lum, nulla exstitisset otfensio aut non praecipue
misi epistolas obsecravi, nunc quoque simili fidu-
;

fuerint ordinati ad meritum demonstrandum, sialie- cia precor ut vice mea acturos commendatos
,

na a se qusi cathoUcorum sensibus sunt adversa do- per omnia habere dignemini, quo facihus etdiligen-
cuisset. Ne ergo quod inter longinquas regiones ac- L,
^j^^g ^^^ ^p^jj^Q A^pi ^,gstj,jp ordinata sunt slu
cideresolet, ut nimias dilationes tenderent veritatis dio salubri impleantur affectu. Data quarto decimo
examina, fratres et coepiscopos nostros Habundium viro clarissimo con-
Kalendas Augusti, Adelphio
el Asterium, sed et BasiUum et Senatorem, presby- sule.
teros, probatissimos viros et probatissimum princi- XXL — Ad eumdem.
pem cum sufficienti paternarum auctoritatum in- Leo episcopus Martiano Augusto, etc.
structione direximus. Quos in omnibus, fratres cha-
Q\iamvis per Constantinopolitanos clericos ad pie-
rissimi, diligentia ac solUcitudine vestra cupimus
tatem vestram ante rescripserim, sumptis tamen
adjuvari, ut impietas quae cajcis ausibus in exitiaUa clementi» vestrse litteris per virum illustrem prae-
abrupta processit, simpUces quoque decipiendi ulte- fectum urbis, filium meum Tatianum, magnam ma-
riusnou habeat potestatem, cum aptiore medicina teriam gratulationis accepi, quia studiosissimos vos
etiam iiiis cupiamus per correctionis remedia subve- ecclesiasticae pacis agnovi. Cui sancto desiderio di-
niri, qui aut imperitia suntlapsi, aut errore traducti.
gne aequitate confertur, ut quem statum esse cupi-
Et ideo vos qui justificamini per fidem, qui catholi- reUgionis, eumdem habeatis et regni. Nam inter
tis
cam diligitis veritatera, et de singulari sacramento
^ principesChristianos spirituDei confirmante concor-
salutis humanae per Spiritura sanctum estis edocti,
mundum fiducia robora-
diam, gemina per totum
coUaborate nobiscum, et quanta potestis devotione tur, quia profectus cliaritatis et fidei utrorumque
id agite, ut falsitate destructa, et fidei soUditate de-
arraorum potentiara insuperabilera facit, at propi-
fensa, secura per totum munduraDei pacepotiamur. tiato per unara confessionem Deo, simul et ha^reti-
Data decimo sexto Kalendas Augusti, Valentiniano,
ca falsitas et barbara destruatur hostilitas, gloriosis-
et Augusto \T, et Anieno, viris clarissimis consulibus
sime imperator. Aucta igitur per imperialem ami-
eera qua supra.
citiam spe coelestis auxilii confidentius pietatcm
XX. — Ad Martianum Aug. vestram pro sacramento salulis humanae incitare
Leo Marti.vno Auguslo. praesumo, ne cujusquamprocaci impudentisque ver-
Sanctum clementiae vestrae studium quo ad repa- sutia, quasi de incerto quid sequendura sit sinatis

rationem pacis ecclesiasticae synodum habere volui- inquiri. Et cum ab evangelica apostolicaque doctrina,

stis adeo Ubenter accepi, ut quamvis eam Qeri in- nec uno quidem verbo liceat dissidere, aut aliter de
Ira Italiam poposcissem, et aptius exspectari tem- Scripturis divinis sapere quambeati Apostoli et pa-

pus optassem, quo scilicet plurimi possent episcopi tres nostri didicere atque docuerunt, nunc demum
,9g APPEND. AD S.€C. IX. - ISIDORI MERCATORIS '5ft

vestra clementia, ab credatis abesse conci

ind,scipUnal« moveantur etimpi^ qu^stiones, quas ^ luit illo

curo in fratribus quos direxi, id est, Pascha-

liis
olim mox ut eas per apta sibi corda diabolus excita
lio,

siano et Lucentio episcopis, Bonifacio et Basilio

vit, per discipulos veritatis Spiritus sanctus exstinxit.
presbyleris, sed etfratre meo Juliano, quem eorum
Nimis autem iuiquum est, ut per paucorum insi-
volui esse participem, etiam measit a?stimanda
poeni-
pientiam ad conjecturas opinionum et bella revoce-
Quos auxiliante Christo ita jacturos esse con-
tentia.
mur, tanquam reparata disceptatione tractandum sit,
lido, ut ea quse Domino noslro placeant, decernan-
utrumEutycbes impie senserit, etutrumimpie Dio-
tur, accedenle pietatis quod et paci
vestrffi studio,
scorus judicarit, qui in sanctae memoriai Flaviani
custodia veritatis. Data vi Ka-
prosit et religioni sit
condemnatione se perculit, et simpliciores quosque
sera
provolverentur impegit, quo- lendas Junii, Adelpbio viro clarissimo consule,
ut in eamdem ruinam
rum multis jam, ut cognovimus, ad satisfactionis
qua sup.

remedia conversis, et veniam de inconstanti trepi- XXI II. — Ad eumdem,

fides tractan- Leo episcopus Mahtiano Augusto.
datione poscentibus, non cujusmodi sit

dum est, sed eorum precibus qualiter Multam mihi fiduciam scribendi ad clementiam ve-
annuendum.
accepi, et
soUicitudini vestraequam deindicenda stram et littera^ vestra?, quas veueranter
piissimse souicuuamivesua;4uauiuciiiui^.cuu»^v.-..
Unde
Lnaepussimse ,, ,• i- „^.„k„^
pr^bue ,
Constantinopoli
synodo habere dignamini per legationem qu^ B
coepiscopi mei revertentes

lunt, non sola assertione verborum, sed ipsis ope-

confestim ad dementiam vestram Deo annuente per-
catho-
veniet, quidquid ad causae utilitatem arbitror per- rum effectibusdemonstrantes.addefensionem
divinum in vobis vigere prsesidium. Quo
atque opportunius suggeretur. Data Ucae fidei
tinere, plenius
utique non solum Ecclesia; status, sed etiam vestri
nono Kalendas Maii, Adhelesio viro clarissirao con-
,

exspectetis
qua supra. robur munitur imperU, ut merilo ejus
sule, aera
gloriosissinie
XXIL — Ad eumdem. protectionera, cujus coUtis veritatem,
ma-
imperator. Nam, ut fratris mei Anatholu citius
Leo episcopus Martiano Augusto.
nifestaretur integritas, et oUm daranatierrorisredi-
Poposceram quidem a gloriosa clementia vestra,
vivus assertor locum in Christi Ecclesia non habe-
ut synodum quam ad reparaudam orientalis Eccle-
ret, ut cathoUci episcopi,
quos nuper haereticorum
siae pacem, a nobis etiam petitam necessariam ju-
injustis revoca-
ahquantisper differri ad tempusopportunius persecutio degravare non potuit ab
dicastis
memoriae Fla-
juberetis, ut liberioribus ab omni perturbatione ani- rentur exsiUis, atque reUquUs beatse
metus viani digno honore susceptis, impietatem suam con-
mis, illi quoque episcopi quos hostihtatis
vestra; virtutis titulus,
detinet convenirent. Sed quia pio studio humanis demnator ejus agnosceret,
ac reU-
c:.estrce pietalisest fructus ; cui confido etiam aUaruin
negotiis divina praeponitis, et rationabiUter
insigniaaccumulandapalmarura. Ut sicut Constanli-
giose regni vestri viribus creditis profuturum, si
Ubertale
nuUa sit in sacerdotum sensibus dissonantia, nuUa nopoUtana Ecclesia recepta apostoUcae fidei

emundatas
regni vestri provinciffi
EvangeUi praedicatione discordia, ego etiam lajtatur, ila omnes
sit in
glorienlur. Ltergo
vestris dispositionibus non renitor, optans ut om- se adiaboUcidogmatiscontagione
Utteris indicavi, fratres meos Luceu-
fides, quae non potest nisi praecedentibus
nium cordibus cathohca
cujus integritate et Nestorius sem episcopum et BasiUum presbyterum qui soUici-
una esse, firmetur. A
direxi, favori eos
nunc Eutyches diversis quidem caUibus, tudinis mecE partes possint implere
antea, et
vestrae in omnibus, quae sunt
agenda com-
sed impietate non impares deviarunt, abominandi
pietatis
AnatoUi scri-
prorsus persuasionibus suis quas contra sinceri, veri, mendans. Nam cura et fratris raei
ptis et nostrorum sermone
cognoverim muUos de
luminis fontem de ccenosis lacubus diaboUcae falsi-
de
Ne- his qui apud Ephesum Dioscori factione compulsi,
tatis hauserunt. Prior itaque synodus Ephesina
praebuere consensum
storiumcumdogmatesuol96meritojustequedam- stabilibus statutispa:nitendura
et communio-
ad nulUus iuconstantice suae veniara postulare,
navit, et quisquis in iUo errore perstitit
per satisfactionera correctionis ex
reraedii pertinere. Sequens vero in prae- ]) nera
cathoUcara
potestspem
*^ ^ conversio. qui non
<•..; toiinTn npcrlicenda conversio, noi
petere nou fuit taUum negUgeuda
•,• __ j .1
dicta civitate non possum vocare conciUum, quod
quod- proprio sensu, sed impii praesumptoris impulsu in
in eversionem fidei fuisse constat agitatum,
non ha-
que vestra clementia amore veritatis cathoUcis affu- h^c incidisse noscuntur, in quibus Uberum
resipiscenUum desideria
buere judicium. Ne itaque
tura aliud statuendo quassavit, gloriosissirae irape-
temere
rator. Unde per ipsum Dominum nostrura
Jesum mora longior fatigaret, vel incuriosa faciUtas \

susciperet, injunctum est

Christum, qui regni vestri est auctor et rector,
aUquosetsine discretione
ut in consortium sua- de-
obtestoret obsecro clementiam vestram, ul in prae- ab apostoUca Sede directis
urbis autistite
ab Uberationis accitoConstantinopoUtan®
senti synodo fidem quam beati Patres nostri
non admittantur, et sanita-
et pesUlentia; contagia
apostoUs sibi traditam praedicarunt non patiamini
non negentur. Quae industria in omni-
quasi dubiam retractari, et quae oUm majorum sunt
Us remedia
emendandis celerem,
auctoritate damnata redivivis non permittatis cona-
bus qme ncquiler gesta sunt
reparationi
lUudque poUus jubeatis, ut antique juvanteDoraino, consequetureffectum, si
libus excitari.
opem suam vestra pietas digne-
pacis ecclesiaslicae
Nicainse synodi constitula, remota hfereticorum in-
ut vobis in terra regnanUbus et D«
terpretatioQe, permnneant. Nec me quodque, ut vo- tur adjongere :
707 DECRETALirM COI.LECTIO. 7fl8

regnum intra vos honore mereamini, et cfitholicam ^ satisfaclionibus male gesta condemnant, et accusare
fidem nnlla falsitas violet, nulla haeresis inqiiietet, magis se eligunt quam tueri pacis et communionis
nec cuiquam liceat doctrinam evangelicam deserere nostree unitatem la?tantur. Ita ut digno prius ana-

et sacerdotali honore gaudere. Synodum vero fieri, themate qua; contra fidem catholicam sunt recepta
ut meminit vestra clementia etiam ipsi poposcimus, damnentur ; aliter enim in Ecclesia Dei, quse corpus
sacerdotes provinciarum omnium congregari prae- est Christi, nec rata sunt sacerdotia, nec vera sa-
sentis temporis necessitas nulla ratione permittit, crificia, nisi in nostrse propiietate natura; verus nos
quoniam illse provincise de quibus maxime sunt evo- pontifex reconcihat, verus immaculati agni sanguis
candi, inquietante bello, ab ecclesiis suis eos non pa- eumndat, licet in Patris sit dextera constitutus, in
tiuntur abscedere. Unde oportuniori tempore propi- eadem tamen carne quam sumpsit ex Virgine sacra-
tiatoDominocumfirmiorfueritrestitutasecuritas^ju- mentum propitiationis exsequitur, dicente Apostolo :

beat vesti'a clementia reservari. De qua re plenius « Christus Jesus qui mortuus est, imo qui et resur-

inter cretera apud pietatem vestram poterunt alle- rexit, qui est in dextnra, qui etiam interpellat pro
gare quos misi. Data v Idus Junii, Adelphio viro nobis (Rom. vui, 34). » Neque euim potest in aliquo
clarissimo consule, eera qua supra. benignitas nostra reprehendi eum satisfacientes re-
XXIV. — Ad Anatolium episcopum. B cepimus quos doluimus esse deceptos. Nec aspere
\. De fide ejus scriptis missis probata. igitur communionis nostrse gratia deneganda est,

2. De his qui metu in haeresim lapsi sunt, ut si nec temere largienda, quia sicut plenum pietatis est

conversi fuerint recipiantur. oppressis charitatem Dominicam redhiberi, ita ju-

3. De nominibus hsereticorum ad altare non re- stum est omnia perlurbationis auctoribus imputari.

citandis. De nominibus autem Dioscori, Juvenalis, etEu-

III.

4. De commendatione Juliani episcopi, vel eorum statu ad sacrum altare recitandis, dilectionem tuam
clericornmquiFlaviano episcopo in fide adha^serunt. hoc decet custodire quod uostri ibidem constituti fa-
Cap. I. Lko episcopus Anatolio episcopo. ciendum esse dixerunt, quodque honorandaj sancto
Gaudemus in Domino et in dono gratise ipsius Flaviano memorise non repugnet, et a gratia tua Chri-
gloriamur, qui sicut dilectionis tuae litteris et fra- stianae plebis animos non avertat. -Vam iuiquum ni-

trum nostrorum, quos Constantinopolim miseramus, mis est atque incongruum eos qui innocentes et
relatione cognovimus, sequacem evangelica; erudi- cathulicos sua persecutione vexarunt, sauctorum
tionis ostendit, ut per sacerdotis probabilem fidem nominibus sine discretione misceri, condemnatam
nierito pra^sumamus, quod tota Ecclesia eidem cre- impietatem non deserenles ipsi se sua pravitate
dita est ne rugam cujusquam sit erroris habitura vel ^ condemnant quos convenit aut percelli pro perfldia,
maculam, dicente Apostolo : « Despondi enim vos uni aut laborare pro venia.
viro virginem castam exhibere Christo {II Cor. xi, IV. Fratremveroetcoepiscopum nostrum Julianuni
12); )) illa enim virgo Ecclesia, sponsa unius viri vel clericos qui sanctae memorise Flaviano fidelibus
Christi, qua? nullo se patitur errore vitiari, in qua officiis adhseserunt, dilectioni quoque tuae volumus
societatem tuaj dilectionis amplectimur, et gestorum adhserere, ut quem fidei suae meritis vivere apud Do-
quaesumpsimus seriem necessariis (sicut oportuit) minumnostrum novimus in te sibi eum prcesentem
munitam subscriptionibus approbavimus. Ut ergo agnoscant; illudque dilectionem tuam nosse volumus
invicem dilectionis tuse aninius nostris confirmare- fratrem etcoepiscopum nostrum Eusebium,qui causa
tur alloquiis, filios nostros Casterium presbyterum, fidei multa discrimina laboresque toieravit, nobiscum
Patricium et Asclepiadem diaconos, qui ad nos tua iuterim demorari et in nostra nunc communione
scripta detulere cum epistolis nostris, post venerabi- persistere, cujus ecclesiam tuasollicitudine volumus
lem diem festi paschalis emisimus. indicantes nos, ut esse defensam, ut nihil eodem absente depereat, et
supra diximus, de Constantinopolitauffi ecclesiae pace uullus ei in aliquo praejudicare pi'8esumat, donec
gaudere, cui hanc curam sempcr impendimus, utrvcum litterarum nostrarum ad vos prosecutione per
eam nulla velimus haereticorum fraude violari. veniat, et ut major circa te vei nostravel totiusChri-
De fratribus vero quos in epistolis tuis et lega-
II. stianae plebis alfectio provocetur hoc quod ad dile-
torum nostrorum relatione communionis nostrae cupi- ctionem tuam scripsimus , in omnium volumus
dosessecognovimus,eo quoddoleantsecontrapoten- notitiam pervenire, ut qui Deo non deserviunt de
tiam, contraque terrores non tenuisse constantiam confirmata apud te pace Sedis apostolicse gratulen-
in alieno scelere praebuisse consensum, cum ita eos tur. De caeteris vero causis atque personis dilectio
formido turbasset, ut in damnationem catholici at- tua litteris quas per nostras accipiet, plenius in-
que innocentis antistitis, et in receptionem detesta- struetur. Data Idus Aprilis, aera qua supra.
bilis pravitatis trepido famularentur obsequio. IUud XXV. — Ad Anatholium episcopum ConstantinopO'
quidem quod praesentibus et agentibus nostris con- litanum.
stitutum est approbamus, ut suarum interim eccle- Leo episcopus Anatholio episcopo.
siarum essent communione contenti, sed cum lega- Diligentiam necessariae soliicitudinis quam frater-
tis nostris, quos misimus, participata tecum sollici- nitas tua in dirigendis ad nos litteris exsequitur,
tudine voluimus disponatur, quatenus hi qui plenis approbaraus, et acceptis per filium nostrum Olim-
799 APPEND. AD S.4iC. IX. - ISIDORI MERCATORIS 800

ne in eorum potestate sinl divina mysteha,

pium paganis tuis sacerdotalem in te curam vigere ^ tur,
quibus in domo Dei pro scelerum suorum magnilu-
sentimus, cui nos quoque quantum Dominus dat
dinc nec habitandi jus residet nec orandi. Data pri-
posse non desumus, exorantes dilectionem tuam, ut
laboris indicimus in sancta vigilantia dic Idus Octobris, Constantino et Ruffo, viris cla-
quia tempus
rissimis consuHbus.
perseveres, donec dextera Domini faciat virtutem.

et sub pedibus Ecclesia? sua? conterat tentatorem. XXVI. — Ad eumdem.

Leo episcopus Anatholio episcopo.
Consolatur enim nos per omnia prseparata divini-
quem in eo rursus Licet sperem dilectionem tuam ad omne opus bo-
tus clementissimi principis fides,
alloquio, ut impiis- num esse devotam, ut tamen efficacior tua fieri pof-
sicut oportuit sum cohortatus
districtiore constantia sit industria, et hoc congruum fuit fratres meos
simorum latronum ausibus
Lucensium episcopum et Basilium presbyterum, ut
faciat obviari, quos nefas est tantum de suo favore
promisimus, destinare quibus tua dileclio societur,
pr£psumereutetiamapud Constantinopolim audeant
eis ideo divinae providentiae ra-
ul nihil in his quae ad universalis Ecclesise statum
insanire. Sed hoc
magis quo spiritu aul dubie pertinent aut segniler, cum residentibus
tione permittitur, ut magis ac
quantam vobis quibus exsecutionem noslrse dispositionis in-
agitentur
agiieniur appareat,
appareai, ne
iic uuuium
dubitari possit
puooii. in .i^^w..^... i
, •
.

B junximus ea possint agi cuncta moderatione, ut noc

essent audaciam prorupturi, si post damnationem
benevolentiae partes nejustiliae negHgantur,sedahs-
impiissimffi hseresis disceptandi contra fidem accipe-
quantum in ipsis est, latiushoc que personarum acceptione divinum in omnibus ju-
rent potestatem, ut
quem fratres et coepiscopi nostri dicium cogitetur. Quod ut recta observantia valeat
furore saevirent,
custodiri catholicffi primitusfidei servetur integritas,
qui ad nos nuper ex ^gypti partibus confugere se
ut quia per omnia « angusta et ardua via est quae du-
pertulisse deplorat, quibus et Christianissimo prin-
Deo placita charitate sola- citadvitam {Matth. \n, 14), » neque in sinistram,
cipe et a tua fraternitate
impendi non ambigerem, etiam si ipse neque ad dexteram ab ejus tramite devielur. Et
tia pietatis
Opportunum autem credidi ut ad quia evangehca et apostolica fides omnes expugnat
non scriberes.
errores, et ab uno latere Nestorium dejicit, ab alio
ipsos quoque scripta dirigerem quae illos possint in
Eutychen et participes ejus ehdit. Hanc regulam
communis fidei proposito roborare et quod pro pa-
mementote servaudam, ut quicumque in illasynodo
tientiasua superna remuneratione mereantur,agno-
« Ex- quai nomen synodi nec habere potuit nec meretur,
scerent. Sicut beatus Apostolus docet, dicens :

Domino, et in quamaievolentiamsuamDioscorus, imperitiani

cipite itaque illos cum gaudio in et ejus-
autem Juvenalis
auiem juv t;uau= ostendit,
u=iciiu.., ^. dilectionis
dolent ut
^^..^. ....v.. tuae
modi cum honore habete, quoniam propter fidem
comperimus, se metu victos et terrore
Christiusqueadmortemaccesserunt(P/it7tp. 11,29, ^relatione
superatos ad consensum scelestissimi judicii potuisse
30). » lllud sane plurimum mihi
dispUcere significo
quidam esse di- compelli, et communionem catholicam obtinere de-
quod inter dilectionis tuaj clericos
eorum pax fraterna praestetur,
siderant satisfactioni
cuntur, qui adversariorum conniveant pravitati, et
ita ut non dubiis professionibus Eutychen cum suo
vasa irae vasis misericordiae misceantur. Quibus
dogmate cumque consortibus suis anathematis ex-
investigandis et severitate congrua coercendis de-
secratione condemnent. De his autem qui in hac
bet diligentia vigilanter insistere. Ita ut
his 197
causa gravius peccavere, et ob hoc superiorem sibi
quibus prodesse non potuerit correctio, non parcat
memi- locum in eadem infelici synodo vindicarunt, ut hu-
abscissio. Oportuit etenim nos evangelici
quod ipsa Veritate praecipitur, « ut miliorum fratrum simplicitatem arrogantia? suie
nisse mandati,
prsejudiciis aggravarent, si forte resipiscunt et a
si nos oculus, aut pes, aut dextera scandalizaverit,
[Matth. xviii, facti sui defensione cessantes in condemnalionem
manus a compage corporis auferatur
his in Ecclesia carere mem- proprii convertunturerroris.horumsi satisfactio talis
8), » quia melius sit

«terna ire supplicia. Nam accedit, qua- non refutanda videatur, maturioribus
bris, quam cum ipsis in
aposlolicae Sedis concilns reservetur, ut exammatis
superflue extra Ecclesiam positis resistimus, si ab j)
"
... j •.._! ._.!_.
decipiunt vulne-
• ^.«r.a.Mc-i+niio ncvnpiisUHp
omnibusatque insis eorumagnilionibus
perpensisde ipsis eoriiniafirnilionibus
his qui ab intus sunt in eis quos
pestifera haoc sacerdotali quid constitui debeat aestimetur. Neque prius in
ramur. Abjicienda prorsus
Ecclesia, cui le Dominus voluit prfcsidere cujusquam
vigore patienlia est, quae sibimet peccatis aliorum
talium, ut ante jam scripsimus, nomen ad altare
parcendo non parcit. Sicut Heli quondam saccrdos
cum ipsis divinae reciletur, quam quid de eis constitui debeat, rorum
filiorum suorum dehcta tolerando,
experiri, quia segni in- processus ostendat. De commonitorio vero a olencis
justitiae sententiam meruit
tuae nobis oblato necessarium non fuit
dulgentiadissimulavitplectere peccatores. Quantum dilectionis
epistolis quid videretur inscrere, cum snfficeret le-
itaque opporlunitas invitat ofiicii religiosissimum
non gatis cunctu comniitti, quoruin sermone ex omnibu»
principem dilectio tua studeat frequentare, et
diligentius instruercris. Annitere igitur, frater
solum regiam, sed et sacerdotalem ipsius mentem
charissime, ut quaj Ecclesia> Dei congruunt tidcliter
precibus meis obsecrare persiste, ut memor commu-
quam Spiritu sanclo docente susccpimus, et efficaciter cum his fratribus, quos lantae rei ido-
nis fidei
neos auctores elegimus, eisequaris, prwsertim cum
omnium lia;relicorum machinamenta confringat,
ilhs in ecclesiis Christi licere palia- ipsa vos causae ratio, spesque divini auxilii cohor«
ueque quidquam
801 DECRETALIUM COLLECTIO. 802

tontur, et clenientissimorura principum, tam sanrta \ privilegio oporteat jus proprium reformari. Prioris
sit fides, lam religiosa devotio, ut in eis non soluni autem Epliesinae synodi cui sanctee memorise CjTillus
Christianum, sed etiam sacei^dotalem experiamur episcopus tunc prfesedit in Neslorium specialiter
affectum. Qui utique pro pietate qua se Uei famu- statuta permaneant, ne tuncdamnataimpietas, ideo
los esse gloriantur omnes suggestiones vestras fidei sibi in aliquo blandiatur, quia Eutycbes justa exse-
catholicae profuturas dignanter accipiant,ut ipsorum cralione percellitur. Puritas enim tidei atque do-
quoque ope et pax Christiana reparari, et error ctrinse, quam eodem quo sancti Patres nostri spi-

impius possit aboleri. Ac si de aliquibus amplius ritu pra?dicamus, et Nestorimam et Eutychianam

fuerit deliberandum, celeriter ad nos relatio diriga- cum suis auctoribus condemnat pariter et perse-
tur, ut pertractata qualitate causai'um nostra quid quitur pravitatem. Data quinto Kalendas Julii.

observari debeat sollicitudo constituat. Data quinto Adelphio viro clarissimo consule.
Idus Junii, Adelphio viro clarissimo consule, aera XXVIII. — Ad Anatolium.
qua supra. Leo episcopus A.\atolio episcopo.
XXVII. — Ad synodum Chalcedotwisem. Manifestato, sicut optavimus, per gratiam Dei lu-
Leo sanctae synodo apud Chalcedonam consti- mine evangelicse veritatis, et ab universali Ecclesia
tutae. B perniciosissimi erroris nocte depulsa, ineflabiliter

Optaveram quidem, charissimi, pro uostri chari- gaudemus in Domino quod creditte nobis dispensatio-

tale collegii omnes Domini sacerdotes in una catho- nis labor ad desideratum pervenit elfectum, sicut
licse fidei devotione persistere, nec quemquam gratia etiam epistolae tuae textus eloquitur, ut secundum
autformidine potestatum seecularium depi'avari, ut apostolicam doctrinam idipsum dicamus omnes et
a via veritatis abscederet. Sed quia multa saepe qua; noQ sint in nobis scbismata. Simus autem perfecti in
pleuitudinem possint generare proveniunt, et supe- eodem sensu et ineadem sententia. In cujus operis de-
rat culpas delinquentium misericordia Dei, atque votione gratulamur dilectionem tuam esse consortom,
ideo suspenditur ultio, ut possit locum babere cor- ut et corrigendis tua prodesset industria, et ab omni
rectio , amplectendum est clementissimi principis te deviantium participatione et factione purgares,

plenum religione consilium, quo sanctam fraterni- decessore enim tuo beatae memoriae Flaviano pro-
tatem vestram ad destruendas insidias diaboli et ad pter defensionem catholicae veritatis ejecto,nun im-
reformandamecclesiasticam pacemvoluit convenire. merito credebatur, quo ordinatores tui contra san-
beatissimi Petri jure atque honore servato, adeo ut ctorum canonum constituta viderentur sui similem
nos quoque
^ i suis ad hoc litteris —
invitaret, ut venera „ consecrasse. Sed adfuit niisericordia Dei in hoc te
,

bili synodo nostram praesentiam praeberemus, quod ^ redigens atque confirmans, nt malis principiis bene

quidem nec necessitas temporis, nec ullaconsuetudo utereris, et non te judicio hominum, sed Dei pro-
poterat permittere. Tamen in his fratribus Pascha- vectum benignitate monstrare. Quod ita accipioii-
siano et I.ucentio episcopis, Bonifacio et Basilio dum est, si hanc divini muneris gratiam alia ofien-
presbyteris, qui ab apostolica Sede directi sunt, me sione non perdas. Virum etiam catholicum et praeci-
synodo vestra fraternitas aestimet praesidere, non pue Domini sacerdotera sicut nullo errore implicari,
ab injunctaa vobis prsesentia meaquinunc in vica- ita nulla oportet cupiditate violari. Dicente quippe
riismeisadsumet jamdudum fidei catholicae praedi- Scriptura sancta : « Post concupiscentias tuas non
catione non desum, ut qui non potestis ignorare eas, et a voluntate tua vetare (EccU. xviii, 30), >-

quid ex antiqua traditione credamus, non possitis multis mundi hujus illecebris, multis vanitatibus re-
dubitare quid cupiam. Unde, fratres charissimi, sistendum est, ut vere continentiap obtineatur integri-
rejecta penitus audacia disputandi contra fidem divi- tas, cujus prima est labes superbia iniLium trans-
nitus inspiratam, vana errantium inlidelitas conquie- gressionis, et origo peccati, Quoniam mens potentiae
scat nec hceat defendi quod non liceat credi, cum avida, nec abstinere novit a vetitis, nec gaudere con-
secundum evangelicas auctoritates, secundura pro- t\ cessis, dum inoi-dinato pravoque processu impunita
pheticas voces apostolicamque doclrinam plenissimc rum transgressionum augentur excessus, et crebre-
et lucidissime per litteras, quas ad beatae memoriae scuntculpa3,quBetolerat£C suntstudiofidei reparandse
Flavianum episcopum misimus, fuerit declaratum et amore concordiae. Postillaitaque ordinationis tua^
quae sit de sacramento incarnationis Domini nostri non culpata principia post consecrationem Antio-
Jesu Christi pia et sincera confessio. Quia vero non ehaeni episcopi quam tibimet contra canonicam re-
ignoramusper pravas aemulationes multarum eccle- gulam vindicasti, doleoetiam in hoc dileclionem
siarum statum fuisse turbatum, plurimosque episco- tuam esse prolapsam, ut sacratissimas Nicaeuorum
pos qui hasresim non reciperent sedibus suis pulsos canonum constitutiones conareris infringere, tan-
et in exsilia deportatos, atque in locum superslitum quam opportune se tibi hoc tempus obtulerit, quo
alios substitutos, vulneribus his primitus adhibeatur secundi honoris privilegium sedes Alexandrina per-
medicina justitia?, uec quiscjuam ita careat propriis diderit et Antiocha^na Ecclesia proprietatem tertiae
ut alter utatur ahenis, cum si, ut cupimus, errorem dignitatis araiserit, ut his locis juri tuo subdilis om
omnes relinquunt, nemini quidein perire honor de- nes raelropolitaniepiscopi propriohonore priventur.
beat, sed illis qui pro fide laboraverunt cum omni Quibus inauditis et nunquam ante tentalisita prive-
Patrol. CXXX. 20
 A

803 APPEXD. AD S.€C. IX. — ISIDORl MERCATORIS 804

ris cxces?ibus, ut sanclam synoduin ad exstingucn- quam a pi-aedecessoribus tuis ad apostolicrc Sedis

dam solam hseresim et coniirmationcm lidei catho- transmissa notiiiam cui ab initio sui caducse dudum-
licae studio Christianissimi principis congregatara in que collapsse, sera nunc et inutilia suhjicere fomenta
occasionem ambitustrahas, et ut conniventiam suam voluisii, eliciendo a fratribus speciem consensionis
tibidet impellas, ianquam refutarinecjueat, quod illi- quam tibi in suam injuriam verecundia fatigata
cite voluerit multitudo, et illa Nictenorum canonum pra^beret. Memento quid Dominus ei qui xmum dp
per sanctum vere Spiritum ordinata conditio aliqua pusillis scandalizaverii cominatur, ei sapientei in-
cuiquam sit parte solubilis. Nulla sibimet de multipli- tellige quale sit judicium Dei subiturus, qui tol ec-

catione congregationis synodalia concilia blandian- clesiis, toi sacerdolibus scandalum infcrre non mc-
tur, neque trecentis illis decem atque octo copiosior iuii, fateor enim ita me dilectione universa' frater-
numcrus sacerdotum, comparare se audeat et pra*- nitaiis obstringi,uinemini prorsusin hisqua? coiitra

ferre, cum tanto divinitusprivilegio Nicsena sit syno- se poscii assentiat, possisque evidenter agnosoere
dus consecrata, ut sive per pauciores, sive per plures me dilectioni tuae henevolo animo contraire, ut sa-
ecclesiasticajudiciacelebrentur,omnipenitnsauctori- niore consilio ah universalis te Ecclesige periurba-
tate sit vacuum quidquid ah illorum fuerit constitu- lione coniineas. Non convellaniur provincialium
tione diversum. Nimis ergo hsec improba, nimis sunt B jura primaium, nec privilegiis aniiquitus insiitutis

prava quje sacratissimis canonibus inveniuntur esse melropolitani antistites fraudeniur. Nihil Ale.xan-
contraria, in totius Ecclesiffi perturbationem superha drina> sedi ejus quam per sancium Marcum evan-
haec tendit elatio, qua? ita abuti voluit conciho syno- gelisiam heati Petri discipulum meruit pereat digni-
dali,ut fratres in tidei tantummodo negotium convoca- tatis. Nec Dioscoro impietaiis sua^ periinacia cor-

tos ad consentiendum sibi depravando compellerct. ruente splendor iantae Ecclesiae tenebris obscurotui"
Inde enim fratres nostri, ab apostolica Sede directi,qui alienis, Antiochrena quoque Ecclesia,iu qua primimi
vicemeasynodo prsesidehant prohabiliteratque con- proedicanie apostolo Petro Christianum nomen exor-
stanter illicitis ausibus obstiterunt, aperte clamantes tum est in paterna^ constiiulionis ordine perseverct,

neconlrainstituta Nicaenae prsesumpiioreproba^novi- ci in gradu icriio collocata nunquam se fiatinferior.

tatis 1 98 assurgeret, nec potest de eorum contra- Alind enim sunt sedes aliud prsesidentes, ci magnus
dictione dubitari, de quibus in epistola tua etiam unicuique honor esi integritas sua, qua^ cum in
ipse conquereris, quod conatibus tuis voluerint oh- quibuslibet locis propria ornamenta non perdat,
quo eos quidem multum mihi
viare. In hsic scri- quanio magis magni-
in Consianlinopoliianse urhis

hendo commendas, sed temetipsum quod eis parere iicentiapotestessegloriosa, si perobscrvantiam tuam
nolueris, dum illicita moliris accusas supertlue non ^ et defensionem paierni canones et exomplum j^ro-

concedenda appetens et salubriter contraria concu- biiatismulti habeani sacerdoies? Ha;c tihi scribens,
piscens, quse nullum unquam potuerunt nostrum frater, in Domino hortor ac moneo, ut deposito am-
obtinere consensum. Absit enim a conscientia mea bitionis desiderio spiritu potius ferveas chariiatis

ut tam prava cupiditas meis studiis adjuvctur ac ejusquoque virtutibus seoundum docirinam aposto-
non potius et meo et omnium quinon aliasapiunt, licam proticienier orneris.« Est enim patiens, et

sed humilibus consentiunt opere subruatur. Sancti benigna et non a^mulatur, non agii perperam, uon
illi et venerahiles Patres qui in urbe Nicaina sacri- intlaiur,non est ambitiosa, non quaerit quae sua sunt

lego Ario cum sua impietate damnato mansui^as (I Cor. XIII, 4, 5). IJnde si cliariias non quaerit pro-

usque in finem mundi legcs ecclesiasiicorum cano- pria, quantum peccat qui concupiscit aliena? A
uum condiderunt, etapud nos in toto orbe ierrarum (piibus volo ut te prorsus absiineas, memor sis sen-

in suis constiiutionibus munierunt, etsi quid usquam tentije quse dicil Tene quod ienes, ne
: alius acci-

aliter quam illi siatuere prsesumitur, sine cunctatione piat coronam tuam. Nam si inconcessa qusesieris,

cassaiur, ui quaiad perpeiuam utilitaiem gencraliicr ipse luo opere atque judicio univcrsalis Ecclesis
instituia suni, nulla commuiaiionc varientur, ncc ad t\ paco privabcris. Fraier auiem et coepiscopus nostei
privaium irahantur commodum, quiBadbonumsunt Lucianus ei filius noster Basilius diaconus quantur
commune pra^lixa. Ei mancntibus tcrminis quos in ipsis fuii sludiose his, qure eis injunxerasafluei<

consiitueruntPairesnoninvadat aiienum. Sed intra Sed actioni eorum justitia negavit effectum. Datj
fines proprios atque legilimos prout quis valuerit in XI Kalend. Julii, Herculiano viro clarissimo consulc
latitudine se chariiaiis exerceat, cujus satis ubercs <'cra qiia supra.

fructus Consianiinopolitanus poiesi aniisies acqui- XXl.X. — Ad Miirtiamt»} Aug.

rere, si magis humiliUiiis virtule nitatur, quam si Leo M.\rtiano Augusto per Lucianum episcoput
spirilus amhitionis infleiur. Noli, fraier, altum sapere, et Basilium diaconum de amhitu Anatolii.
sed iime, et Chrisiianissimorum ]>rincipum piissi- Magno mimore miscricordia^ Dci totius Ecclosit
mas aures improbis pctitionilius inquict.irc desiste, oatholica» muKiplioata sunt gaiidia, cum sancto e
qnihus cerium habco modeslia tc magis quam ela- gloiioso clemontire vesira» stiidio pernioiosissiniH
lionc placilurum. Pcrsiiasioni enim tu.'P in nullo orror exsiinclus cst, ut labor noster cilius ad desi
penilns sulfragatur quorumdam episcoporum ante dcratuni pcrvcniret effcctura, quem Deo servien
»eTaginta, ut jactas, annos facla suhscriplio, inm- pi inoipatiim ot fidem ot potestatem juvisset. Qiii
 B

805 DECRETALIUM COLLECTIO. 80r.

inlor quaslibet dissen- voris asscnsu episcopatum tanlae urbis obtiniiit.

etsi in virtute Spiritus saiicl,i
^
siones per Sedis apostoIicaB famulatum Evangelii Non dedignetur regiam civitatem, quam apostolicam
erat defeudenda libertas, manifestiortamen apparuit non potestfacere Sedem. Nec uUo speret modo, quod
gratia Dei quaj pra^stitit mundo, ut in victoria ve- per aliorum possit oftensiones augeri. Privilegia
ritatis auctores tantum violatee tidei deperirent, et enim Ecclesiarum sanctorum Patrum canonibus in-»
sua integritas Ecclesife redderetur. Bellum igitur stituta, et venerabilis Nicaenae synodi fixa decretis.
quod noster ininiicus excitaverat a Deo felicitcr, nulla possunt improbitate convelli, nulla novitate
dextera Domini pugnante, confectum est ut trium- mutari. In quo opere auxiliante Christo fideliter

phante Christo omnium sacerdotum esset una victo- exsequendo, necesse est me perseveranter exhibere
ria, et coruscante lumine veritatis, erroris tenebrae famulatum, quoniam dispensatio mihi credita est,-
cum suis assertoribus pellerentur. Nam sicut in ipsa ei ad meum tendit reatum, si paternarum regula-
Domini resurrectione credenda ad corroboranda Scpnctionum quae in synodo Nicsenaad totius Ecclesiaj
initia fidei miiltura securitatis accessit quod quidam regimen Spiritu Dei instruente sunt conditae,me,
apostoli de corporea Domini nostri Jesu Christi ve- quod absit, connivente violentur, et major sit apud
ritate dubitavere, et visu atque contactu fixuras me unius fratris voluntas, quam universae domus
clavorum, et, vulnus lanceai perscrutando ambigui- Domini communis utilitas. Et ideo sciens gloriosam
tatem cunctis dum ambigunt abstulerunt. Ita nunc clementiam vestram ecclesiasticae studere concor-
quoque cum aliquorum infidelitas confutatur, om- dia?, et his qus paciflce congruunt unitati, piissi-

nium haesitantium corda firmata sunt, et profecit mum piwstare consensum, precor et sedula sugge-
universisad illuminationem quod quibusdam intulit stione vos obsecro, ut ausus improbos unitati Chri-

caicitatem. In quo opere digne et juste exsultat ve- stianae pacique contrarios, ab omni pietatis veslx'ae.

stra clementia, quae fideliter proprieque prospexit, abdicetis assensu, et fratris mei Anatolii nocituram
ut orientalibus Ecclesiis diabolicee insidiae non noce- ipsi, si perstiterit, cupiditatem salubriter compri-
reut, sed ad propitiandum Deum efficaciora ubique matis, ne ea quae vestrae glorise atquc temporibus
oflerreutur holocausta, quando per mediatorem Dei inimica sunt cupiens, major suis velit esse priori-
et hominum hominem Christum Jesum eadem con- bus, liberumque illi sit quantis potuerit spleudere
fessio plebium, eadem sacerdotum, eadem esset et virtutibus, quarum non aliter particeps oiit, nisi

regum. His autem propter quse tantafacta est con- charitate magis voluorit ornari, quam ambitione
gregatio sacerdotum, bene et optabili fine compositis Hanc aulem impi'obi desiderii conceptio-
distendi.
miror etdoleo, quod pacem universalis Ecclesiae di nem, nunquam debuit intra cordis sui recipere se-
vinitus reformatam, ambitionis rursus spiritus in- G cretum, sed cum illi fratres, et coepiscopi mei, qui

quietat. Quamvis enim necessarie sibi frater meus vice mea aderant, obviarent, ab illicito appetitu
Anatolius consuluisse videatur ut ordinatorum eorum saltem salubri contradictione cessasset. Nam
suorum errorem deserens in assensum catholicoe fi- et vestra? pietatis apices, et ipsius scripta declarant
dei salubri correctione transiret, cuslodire tamen legatos Sedis apostolicae, sicut oporluit, contradi-
debuit, ut quod vestro beneficio noscitur consecutus ctione justissima restitisse, ut inexcusabiiior esset
nuliius pravitatis cupiditate turbaret. Nos enim ve- praesumptio, quae se nec increpata cohiberet. Unde
strae fidei et interventionis habentes intuitum, cum quia convenit fidei vestrae vel gloricP, ut sicut hcC-
secundum suae consectationis auctores ejus initia resis, Deo per vos agente, destructa est, ita etiam

turbarent, benigniores circa ipsum quam justiores omnis ambitus retundatur, agite quod et Christiana^

esse voluimus, quo perturbationes omnes quae ope- est probitatis et regiae, ut prsedictus episcopus pa-
rante diabolo fuerant excitatoe, adhibitis remediis reat Patribus, consulat paci, neque sibi aestimet li-

leniremus, quae illum modestum magis quam im- cuisse,quod Anliochaenum sine uUo exemplo contra
moderatum facere debuere. Qui etiani si praecipuis statuta cauonum episcopum ordinare praesumpsit,
meritis, optimoquejudicio legitime fuisset acsoleni-n quod amore reparauda^ fidei, et pacis studio retra-
niter ordinatus, contra reverentiam tamen canouum ctare cessavimus. Abstineat ergo ab ecclesiastica-

paternorum, contra sancti Spiritus instituta, contra rum injuria regularum, et illicitos dechnet excessus,
antiquitatis exempla, nullis posset suifragiis adju- ne se ab universali Ecclesia, dum inimica paci ten-
vari. Apud Christianum et vere religiosum, vereque tat, abscindat. Quem opto magis irreprehensibiliter

orthodoxum principem loquor. Multum Auatolius agentem diUgere, quam in hac prajsumptione qua^
episcopus proprio delrahit merito, siillicito cresccre illum ab omnibus poterit separare perdurare. Frater
optat augmento. Habeat, sicut optamus, Constanti- autem et coepiscopus meus Lucianus, qui cum filio

nopolitana cunctam gloriam suam, ac protegente meo Basilio diacono clementiae vestrae ad me scripta
dextera Dei diuturno clementife vestr» fruatur im- portavit, omni devotione partem susceptae legationis
perio. Alia tameu ratio est rerum suecularium, alia implevit, quia non est aestimandus uegotio defuisse
divinaruni, nec praeter illam pelram, quam Domi- quem potius causa deseruit. Dataxi Kalendas Junii,
UU3 in fundamento posuit, stabilis erit ulla constru- Herculauo viro clarissimo consule.
ctio. Propria perdit qui indebita coucupiscit. Satis XXX. —
Ad Pulcheriam Aug.
»it quod praedicto vestrae pietalis auxilio, ct mei fa- Lf.1i Pri,rHi.iu.?: Augusia*. de nmbitii Auatoiii.
807 APPEND. A.D S/EC. IX. — ISIDOKI MERCATORIS 808
prairipere, atque ut
Sanctis el Deo placitis clementi;r, vestrse studiis ^ tate calcata alienuni jus velie

defensam contra hffirelicos catliolicam tideni, et uni- unius crescat dignitas tot metropolitanorum im-

versae Ecclesiae redditam pacem ineliabiliter cum pugnare primatus, quietisque provinciis, et olim
gaudemus, gratias agentes misericor- sanctai syuodi iNicajniE moderatioue dispositis bclium
vestra pietate
.dia^ oninipotentis Dei, quod, exceptis bis qui niagis uovae perturbationis inferre, atque ut venerabilium

dilexerunt tenebras quam lucem, neminem passus Patrum decreta solvantur quorumdam episcoporum
est evangelica veritate iraudari, ut, abslersa erroris proferre conseusum, cui tot annorum series negavit

caUgine, in omnium cordibus purissiumm lumen elfectum. Nam sexagesimus fere annus hujus ja-

quorumdam auimis tene- ctantice esse jactatur, qua se prasdictus episcopus

onretur, nec de infirmis
exsultaret inimicus, quem non solum ffistimal adjuvari, frustra cupieus id sibi prodesse,
brosus ille

hi qui illoesi steterant, sed etiam quos fecerat nu- quod etiam quisquam ausus est velle, nullus ta-
si

tare, superaverunt, ut, errore abolito, per totum men potuit obtincre. Agnoscat cui successit viro, ot

mundum fides vera reguaret, « et omnis lingua repulso omni spiritu eiationis, Flaviani modestiam,

confiteatur, quoniam Dominus Jesus Christus in Flaviani humiiitatem, qua; illum usque ad confes-
Confirmalo soris gloriam provexit, imiletur. Cujus si velit
gloria est Dei Patris [Philip. ii, 11). »
erit, et in omni loco
autem in unitate Evangclii universo nmndo, et in g splendere virtutibus, laudabilis

eodem Spiritu sensus direclis cordibus omnium plurnnum diiecUonis acquiret, uon ambieudo Im-
mana, sed proniereudo divina. Hanc autem obser-
1 99 sacerdotum optimus fuerat supra illa propter
spondet copulan-
qu« sancta est syuodus congregata, et qu* secun- vantiam cum quuique iili animum
pietatis vestrse studium probabilisuut line con- dum, et apostoiicai Sedis diiectionem, quam Con-
dum
quod tanto bono contrarium esset iu- stantinopolitanai Ecclesia semper impendimus,nulla
clusa, niliil
mobilitate violanda. Quia si interdum immoderati
ferri, nec per occasionem episcopaiis concilii id in
commune appeti, quod non licuit concupisci, frater praesules aliquas incidunt cuipas, Ecclesiarum tamen

enim et coepiscopus meus Anatolius parum consi- Christi integra gratia perseverat, Consensiones vero

deravit quanto pietatis vestrai beneficio, el mei fa- episcoporum sanctox-um canonum apud JSicaeuam
voris assensu Constantinopolitanae Ecclesiae sacerdo- condilorum regulis repuguantes, unita nobiscum
tium fuerit conseculus, non tam de adeptis gavisus vestrte iidei pietate in irritum miltimus, et per

quam de immodicis appetendis supra mensuram auctoritatem beati Petri apostoli, geuerali prorsus
est, credens Imic tam impe- deliuitione ca.ssamus. In omnibus ecclesiasticis his
sui honoris abscessus
quorumdam
ei ^uuiuiuuaiu iegibus obsequentes,quas
iwg.«u.^v^>vov.vi ,1 ad pacificationem
r--
omnium
cupwiuui posse
ranti cupiditati prodesse qiu
prouebse qui ui
consensum prajbuisse dicitur exlorta subscriptio, C sacerdotum, per trecenlos decem et octo antistites
Spiritus sanctus instituit, ita ut etiam si multo
cum tam destruendis mox conatibus coutiadictio
quam statuere decernere, in nulla
fratrum, et coepiscoporum meorum vicem meam plures alii iUi

reverentia sit habendum, quidquid fuerit a prai-

agentium, iidelitor et laudabiliter obviaret.

Ououiamconlra statuta paternorumcanonum qute dictorum constitutione diversum. ProUxitatem ita-

ante longissime ajtatis annos in urbe iSicajna spiri- que epistolai meai qua necesse habui expiicare
tualibus sunt fraudata decrelis, nihil cuique addere quid seutiam, rogo ut per fratrem et coepiscopum

couceditur. Ita ut siquis diversum ahquid decernere raeum Lucianum, qui, quantum in ipso est, sollici-
velit se potius miuuat quam illa corrumpat, quae si,
tudiuem susceptae legaliouis est tideliter exsecu-
tus, et per liiium meum BasiUum diacouem
pietas
ut oportet, a cunctis pontificibus intemerata ser-

vestra dignanter accipiat. Et quia moris vestri est

ventur, per universas ecclesias tranquiila erit pax,
de mensuris harum dis- propaceetunitale Ecclesiaj laborarc,fratrem meum
et tirma concordia, nuilae
di-
sensioues, nuUaj de ordiuationibus lites, nullae dc Anatolium episcopum ex vestra insuuiatione
privUegiis andiiguitates, nuUa erunt de alieni usur lectum, salubriter in his quae ipsi profutura sint
gloria clemenUai veslrae, sicut magui
patione certanuna, sed ea quai jure chantatis ratio-p. coutinete, ut
Ude reparata, ambi
reoarata. ita praedicetur de ambi-
._,;i:-..i „t morum,
nabilis est, et
..,
ct ofiiciorum servabitur una
,.( ..funw,...,,» .:o.-v..l,ihir iin;i- licatur de
np.Ttni- (\(\ lide

compressa. DaUi xi kalendas Juuii, Herculanoj

nimitas. Et iUe vere crit magnus qui fuerit totius tione

ambitionis aUenus, dicente Domino « Quicumque : viro clarissimo consule.

voluerit inter vos major Ueri sil vester minister.

» XXXI. Ad Murtianum Aug. —
Et « quicunque voluerit inter vos primus esse, erit Leo episcopus Mautiano Augusto.
vester servus. Sicut Ulius hominis non venit mi- Multa mihi in omnibus clementiai vestrai litto-
ris causa gaudii esl, dum ex magna
Et providentia
nistrari, sed ministrare [Mattk. xx, 20-28). >>

tunc iusiuuabuutur, qui dc pusiilo divinai misericordia praestitum humanis rebus ex

tamen ha;c illis

quod ecclesiasticam paccm (quae non nis

volebant crescore, et de inUmis ad sununa Iransu-e. perior,
piis
Constantinopolitau» vero praisul Ecclesiae, quia unitate praidicationis evangelicae custoditur)
simo sludio juvarc dignamini utUdei vestrai glori;
amplius quam assecutus est concupiscit, aut quid
nou solum utilitate reipublicu', sed etiam religioni
ilU satisfaciet, si tantse urbis magnilicentia et cla-
profectibus augeatur, gloriosissime iuiperator,
unde
ritudonon sufUcit. Supcrbum nimis est et immo-
iiieiral)iliter Doo gratias ago. qui femporibus quibu:
deratum ultra iines proprios tendere et HHli^ini-
800 DECRETALILM COLLECTIO. 810

obortura h.-preticoruni srandala prsesciebat, vos im- ^ \.\X1I. — A(/ eunulein.

perii fastigio collocavit. In quibiis ad totins mnndi Leo episcopus Martiano Augusto.
salutem, et regia potentia, et sacerdotalis vigeret Puritatem fidei Christiana?, qua clementia vestra
industria. Nam vestro pra^cipne opere sit efrectum, prcefulget, etiam his litteris, quas frater et co-
nt per synodale concilium damnatis impii dogmatis episcopus meus Nestorianus detnlit demonstratis,
defensoribus, omnes vires sacrilegns error amitte- justissimum fratri meo Proterio Alexandrinae urbis
ad ejnsdem devotionis pertinet palmam, si nia-
ret, antistiti impendentes favorem, quo mihi per omnia
him quod in suis ducibns est oppressum, etiam in esset acceptior. Nam cui vestra pietas testimo-
quibuscnnque reliqniis deleatur. Quod facilius cle- nium perhibere dignatur, indubitanter esset pro-
nientia vestra arbitretur implendum, si per univer- bandus, etiam si taceret. Sed accedit ad gratiam
sas Ecclesias defmitiones sanctae sjnodi Chalcedo- quod proprio quoque sermonecognoscitur, etquam
nensis apostoUcfe Sedi placuisse doceantur, de quo sincerus sit catholici dogmatis praedicator ipsius
quidem ratio non fuit ambigendi cum ei fidei om- professione clarescit. Unde plenissimo affeotu dile-

nium subscribendi consensus accesserit, quse ad ctionem orthodoxi fratris amplector, et Deo gratias
me secundum apostolica^ doctrinee, ac paterna^ ago, quod amoto eo qui Evangelio Christi voluit
Iraditionis emissa est, et per fratrem meum Lu- 1* contraire , et a sanctorum Patrum intelligentin
cianum episcopum talia ad gloriam vestram, et dissentire, talem prospoxit Alexandrinae Ecclesia'
ad Constantinopolitanum antistitem scripta direxe- sacerdotem qui pr«cedentibus rectoribus et fide

rim, quae evidenter ostenderent me ea quae de concoi'daret et vita. Nam cum amplecti se epistolam
fide catholica in pracdicta synodo defmita fue- meara quam ad beatae memoriae Flavianum contra
rant, approbare. Sed quia in eisdem litteris ea Eutichen impiura misi toto corde profitetur, quid
quae per occasionem synodi male suut attentata aliud quam apostolorum se discipulum ostendit,
reprehenderam, maluit prsedictus antistes meam quoniam doctrina veritatis in lumine suo permanet,
gratulationem tacere, quam suum ambitum publi- et non potest esse diversum quod unum est atque di-

care. Mihiautem multum fiducise Deo per vos ope- vinum. Rescripsi itaque praedicto fratri quod debui,
rantecollatum est, quodprobassemvosobservantiam atque in sancto studio ut perseveraret admonui. Qui
de custodia canonum paternorum pietatis A-estrie sine dubio constantior erit, si etiam clementia>
affatibus indicastis, et merito geminatur gaudium vestrae cohortationibus adjuvetur, nec in aliquo
meum, cum vobis religiosissime placere cognosco, eum quoi-umdam imperita dissensio quos
terreat
ut fides Nicjena suam teneat firmitatem, et privile- paucorum hsereticomm instigationibus ignorantia
p
gia Ecclesiaram illibata permaneant. Quamvis an- facit obnoxios. Quod sua ergo diligentia assequi

tem de preeclaro fidei vestrse opere, nihil vestra nequeunt opportune eorum insinuetur auditui, et
pietas indicarit mihi, tamen per veneratorem una ne memoratus nova inferre, et propria videatnr
mecum spiritualiter vestram pietatem per fra- astruere, venerabilium Patrum qui eidem Ecclesiae
trem meum Julianum episcopum innotuisse signi- pra;fuei'unt, scripta relegantur, et quid beatus Atha-

fico,quam pio dignati fneritis responso iraperito- nasius, quid Theophylus, qnid Cyrillus, quid eliam

rum monachorum animos cohibere pariter et docere, orientalos magistri de incarnatione Domini seji-

nt si illos non penitus deseruerit divina miseratio, tiant, recognoscant. Nec repullulantibus decipiantur
sentiant se et didicisse quod credant, et agnovisse erroribus, qui olim evangelici sermonis sunt virlule
qnod timeant. Quia vero omnibus modis obedien- prostrati. Quoniam omnes fere haereses quae diversis
dum cst pietati vestrae, religiosissimseque voluntati, temporibnsexstiterunt, dum sacramentum corporca?
constitutionibus synodalibus qua; mihi de confii^ma- nativitatis et passionis ac resurrectionis Christi,
tione tidei catholicse, et hoereticorum damnatione non intelligunt ab Evangelio deviare. Et possumns
placuerunt, libens adjeci sententiam meam. Qua? si minus laborare in haereticis repellendis, si rudes
ut in notitiam omnium sacerdotum ecclesiarumque D animos ipsa non turbarent mendacia, quae per-
perveniat, vestra» clementiBe praeceptio ordinare emit antiquitas. Sed nunc, ut dixi, hic docendi
dignabitur, atfuturam credo et spero gratiam Dei, optimus modus est, ut paternorum sensuum linea
qun» tam sanctam tanti principis curam plenissimi Alexandrinae plebis et cleri auribus innotescat, ac si

desidcrii sui fructum faciat obtinere, ut omnibus (jui sunt qui noslra scripta despiciant, ilhs saltem
dissentiendi occasionibus amputatis , apostolicse qui nobiscum apostolicis sensibus congruunt, ac-
ubique doctrinfe et pax regnet, et veritas. Fratri quiescant. In quo opere multum consacerdotis niei
autem meo Juliano episcopo noverit vestra clemen- devotione gaudebo, et sempcr ipsius unanimitate
lia hoc me proprie delegasse, ut quidquid illic ad Isetabor, quia fraterna pax nonnisi una fidci confes-

custodiam fidei pertinere probaverit, meo nomine sione servatui-. Quia vero quornmdam Iiaeretico-
vestraj fiducialiter suggerat pietati, quoniam certus rum versuta nequitia ad conlurbandam aliorum
sum vos ad haec omnia emendanda vel defendenda simplicitatem epistolam meam quam ad beatae me-
Deo anxiliante, sunicere. Data duodecimo Kalendas moriar' Flavianum dedi falsasse perhibetur, ut cora-
.\prilis, Opilione viro clarissimo consule , aera mutatis quibnsdam verbis vcl syllabis, receptorcm me
< i;(.rxvi. Nestoriani erroris asserereni, obsecro venerabilem
^ll APPEND. AD S.€C. IX. — ISIDORI MERCATOKIS 812

.lenientiain vesliani, ul eamdem epistolam perfra- A bus Alexandrium milteritis de errore removendo,

tioiu meuni Jnlianum episcopum, vel eos quos ido- quem sanctae raemorise Theophili consUtutio videlur

in Grajcum ser- inferre, de qua re sicut scribere dignamini quidquid

neos ad opus pietas vestra delegerit,
monem jubeatis integre diligenterque translatam ad pietatis vestrae notiUam perlatum fuerit, jubere

per idoneum latorera sub vestri signaculi impressio- me nosse, ut de observantia quam non Ucet esse di-
versara, quid potissimura tenendum Ecclesia uni-
sit
ue deferri, tradendam judicibus Alexandrinis qui
cum pra-dictorum versaiisagnoscat.Precorautera quod vestraenovi cle-
eam clero, et plebi ipsius civitatis,

episcoporum prjedicationibus, qui et meo scripto mcnlia} convenire, ut eos maxime tueamini contra
omncs insidias quos mihi et vestra? raansuetudini
consentiunt faciat recitari, ut agnoscant se falla-
non deberi, et pro- propter amorera Dei placere cognoscitis, uteos Con-
cium hominum fraude ulterius
apud stantinopoUtanus episcopus lcedendi non habeat fa-
bontur apostolicse Sedis sinceri esse discipuli,
cultatem. Data xvn Kalend. MaU, EUo et Studio, viris
.piam nec Eutiches, nec Nestorius ulli obtinent
clarisssimis consuUbus, aira qua supra.
iocum, quia sicut alios haireticos ila et istos Ecclesia
universalis damnavit. Data vi Idus Martii, Etio et
XXXIV. —Ad Julianum cpiscopum Coensem.

Studio viris clarissimis cons. oera cccc nonagesima Li:o Jlluno episcopo Coensi de EUo et Andrea.

sccunda. B Agnovi in dUectionis tua Utteris fraternae chari-

200 -^XXIII. — Adeumdeiii. tatis atfectum quod de muUis malis qua; multa et

sa^va pertuUmus, pio nobiscum dolore compatieris.

l.KO episcopus Martiano Augusto.
Quod ssepissime per multa jam experimenta san- Sed ha;c qme perpeU nos Dominus aut permisit, aut
voUiit ad correctionem proUciant multorum, ct ut
clura pietatis vestrse studium circa religionem Chri-
desinant adversitates Uniantur oliens^. Quod
stianam gloriosis perseverat et crescit augmentis, et
,

li;ec lides vestrge clementia; non solum me, sed et utrumque de magna erit raisericordia Dei, si et flagel-
sacerdotes consolatur el roborat, duni la rcinoveat, et ad se suorum corda convertat. Sicut
omnes Domini
auleni frateruitatem eaqua; apud nos fuit, constrista-
in Christianissimo principe sacerdotalem experimur
Quem orientaUum partium sacerdotes vit hostilitas, ita me anxium facit quod in Constan-
affectum. si

nihil scandalorum, nequc pax, UnopolUana Ecclesia, quantum tua; indicautlittera?,

studeant imitari,
Unde cum Constau- ha-reticoruminsidise non quiescunt, et quaesitis occa-
iioque fides Christiana patietur.
omnem pietatis profeclum sionibus hi qui cathoUcse fidei defensores fuere
1 inopohtanus episcopus ad
prcesenticlementiee vestrae doceatur exemplo, si fide- voxantur. Xam dum Etius ab officio archidiaconatus

hter vestris acquiescat hortatibus, habet in rae sin- per speciem provectionis amovetur, et in locum ejus
animum, tamen ut quod verbis spondet
^
^ Andreas qui ob hajreticorura 'societatera fuerat ab-
cerse gratiaj
corde pcrficiat. Si vero qua; Deo et pietati vestraj jectus assumitur, dum beatae raeraorias Fiaviani ac-

cusatoribus honor redditur, et pUssirai confessoris

dispHcent pertinaci intentione delegerit salva man-
suetudinis vestrse re verentia utar cura omnibus, et pro participes, aut discipuli conteruntur, niniis aperte

omnibus vobis quoque adnitentibus adversum super- quiChristo Ecclesiee ipsius placeat, deraonstratur. In

bientem liberiore constantia quem, quod sa-pe di- quem pro causse merito differo commoveri. Et quid
mallem pro sanctis actibus fraterua ipse mecura suis>pistolis agat, quas missurum eum
cendura est,

charitate complecti, gloriosissime imperator. Quia fiiiusnosler EUus indicavit, exspecto, dans locum
voluntaria; eniendationi, qua dolorera raeuin cupio
vero suggestiones meas pro tranquilhtate cathoHcy?
lidei libenter accepistis, significatum mihi fratris et mUigari. ClemenUssimo tamen principi et piissimae

coepiscopi mei Juliani sermonem cognoscite, Euti- Augustae de his qua; ad custodiam pacis ecclesiasti-
peVlinent, scripsi, quos devotione suae fidei pro-
chen impium pro suis quidem meritis exsulare, sed ca?

visuros esse non dubito, ne contra gloriam operis

in ipso sua; damnationis loco multa adversus inte-
ipsorum damnata hajresis queat puUulare. Studeat
gritatera cathoUcam blasphemiarum desperatius ve-
uena profundere, et quod in illo totus mundus hor- n crgo dilectio Uia, fraler charissime, piam et noces-

sariam curam soUicitudini apostolicae Sedis impcn-

ruit,atque damnavitimpudentiamajore, utinnoccn-
dere, qua; tibi apud se nutrito catholicam contra
les decipcre possit, evomero. Ph;num itaquc rationis
Nostorianos et Eutiehianos han-eticos actionem ma-j
teslimo, ut vestra clementia ad lonjiinquiora eum
jubeat, et secretiora transferri. Monasterio vero ejus
ternojure commendat, ut divino fultus auxilio, spe-
culari de Constantinopolitaua^ urbis opportunilatc ut
ConstantinopoU constituto in quo habitatores ipsius
jiionachi evangeUca apostoUcaque doclrina crebrius non desinas, pra;dictorum doginatum impius nuu
roborandi, saUibriter, ut arbitror, quam turbo consurgat. Et quia tauta est gloriosoruai
suut, et plenius
liet, si is qui i^isi monasterio prapositus esse dici- principum clementia, ut coufidenter cis possis qutr

tur, a societate veneratoris vestri Juliani episcopi sunt insinuanda suggerere, pietate ipsorum ad utiii

quem in speculis propter fidem Ulic essc constiUu,

tatem Ecclesia; univcrsalis utaris. Consuientc auteni

uon recedat, cujus assidua visitationc profectus scr- dilectione tua de liis in quibus putaveris ambigeu-

vorum Dei ilUc habitantinm possit augcri. PeUtio- dura, non deerit lelationibus tuis inese responsioni
ncm autem de festivitate Paschaii gaudco, ita a vc- instrucUo, ul sequestrata caruin actione, causa-qiut

confnstim aipcntcm in re- in quiluiscuiique ccclpsiis i)ra«suiimi suorum debon

.-trapietale susccptHm. \it
813 DECRETALIUM COLLECTIO. 814
cogailione firmari, hac speciali cura vice mea func- A codicem universa facias congregari in Latinum ser-
tus utaris, ne hseresis Nestoriana vel Eutichiana in monem absolutissima interpretatione translata, ut
aliqua parte revirescat, quia iu episcopo Constanti- in nulla parte actionum dubitare possimus, neque
nopolitano catholicus vigor non est, nec multum aut ullo modo esse possit ambiguum quod ad plenam
pro sacramento salutis humanse, aut pro sua est sesti- intelligentiam te fuerit studente perductum. Data
matione sollicitus. Cum si quid illi inesset spiritua- V Idus Martii, Opilione viro clarissimo consule.
lis industrise, ita et a quibus ordinatus sit, et cui XXXV. — Ad Martianim Aug.
viro successerit, cogitare deberet, ut magis beatum Leo Martiano Augusto de Etio et Andrea.
Flavianum quam sui honoris sequeretur auctores. Quam excellenti pietate et quam glorioso clemen-
Et ideo cum piissimi principes secundum obsecra- tise vestrse studio in integrum nuper fides Christiana

tiones meas dignati fuerunt fratrem AnatoUum de revocata sit, totus mundus agnoscit, et saluti suse
his quae merito in querelam veniunt increpare, vi- singulare pra?sidium per vos a Domino esse repara-
geat charitas tuadihgentia sua, utuniversa scandala tum. Ac si quid adversum tanti operis consummatio-
adhibita plenissima correctione recensentur, et a li- nem de contrario spiritu sentitur oboriri, necesse est
Hi'nostri ac tua cesset injuria. Namapudcatholicum ut ad vestrae revocetur pietatis auxiHum, quod ad cu-
episcopum, etiam si erat utcunque decus sacerdotale B stodiam catholicse veritatis divina providentia prsepa-
sacerdoti archidiaconus propter fidei reverentiam, ravit, ut cum pietatis vestrse sit scandala etiam in

debuitprsemitti potius quam locum catholici nequis- longinquum nata resecare, multo magis ea quse sub
simus haereticus obtineret. Cumitaquequcesequan- vestris audent ocuHs surgere non sinatis accrescere.

tur agnovero, tunc manifestius quid agi oporteat Anatolii episcopi ordinationem, sicut scientia Dei
;i?stimabo. Nam interim dolore cohibito, mahm in- testis est, suspectam quod faciendum est mihi fece-
dulgere patientice, ut locus esset venise, de Palaesti- rant consecrationis ejus auctores, nec dissimilem ab
nis veromonachisquijampridem in tumultu dissen- elegentibus arbitrabar electum, secutumque est, ut
quo adhuc animo moveantur,
sionis esse dicuntur, dum communione apostolicse Sedis existeret alie-
ignoro. Nequecujusquam sermone mihi patefactum nus, diu dandis ad eum epistolis pacis me abstine-
est, quas causas videantur antefact* praeferre dis- rem. Sed cum iUi pietatis vestrse testimonium suffra-
cordise, utrum, scilicet, Eulichianse perversitati tali garetur, cum de fide atque unanimitate ejus optanda
furore famulentur, an implacabiliter doleant ipsum queeque et placitura promitteret, professionem ejus,
suum in hanc impietatem posse traduci, quse contra ita credidi esse sinceram, ut tandem qua observan-
ipsorum locorum sanctorum testimonia, quibus to- tia se agere deberet non desinerem commovere, se-
p
tus mundus instruitur, ab incarnationis Dominica; dulo ipsi ac diligenter inculcans,utdepersecutoribus
veritate desciverit, et quod in aliis per indulgentiam beatse memoriae Flaviani neminem auderet in suo
curare placuit, in illo putent non esse veniale. Unde habereconsortio,etEutichiana? haereseos defensorem
cupio me super his plenius edoceri, ut etiam talium a se indicaret esse dejectum. Secutumque est ut de
cori'ectioni congruse studeatur, quia aliud est conlra his quse pro catholica fide in synodali concilio fue-

fidemimpie armari, aliud in errorem quempiam de- me scripserit, qualia catholi-

rant definita, taha ad
tineri. Chartas etiam quas Actius presbyter ante in- cum sacerdotem scribei^e congruebat. Cum ergo ad
dicavit esse directas, et breviarium fidei quod te mi- commendanda ipsius primordia ista praecesserint
sisse significas, nec dum ad me noveris pervenisse. quid causse aut occasionis emerserit, ut virum catho-
l'nde si expeditior occasio se praebuerit perlatores licse fldei et Nestorianis atque Eutichianis haereticis
libenter habeo, ut si qua est quas utilis videatur constanteretiam adversumarchidiaconum sub hono-
iiuamprimum ad me mittatur instructio. De JEgy- ris specie degradaret, et dispensationem totius causaj
ptiis monachis quam quieti aut cujus sint fidei , et curse ecclesiastica? in Andream Eutichianistam
scire desidero, etde Alexandrinae Ecclesiae pace quid repente transferret, adeo nimia commotione turba-
ad vos veris nuntiis perferatur ad cujus episcopumD tusut consecrationemquam pro injuria dabat, sexta
vel ordinatores ipsius, seu clericos quod alia scripta sabbati traditionis Apostolicae ut nescius aut oblitus
direxerim, missis exemplaribus scire te volui. Ad inferret, quasi non ad episcopum magis quam ad
clementissimum quoque principem, et religiosissi- presbyterum ordinationis iliius vitium pertineret,
mam Augustam nunc meus sermo sit, missa
quis qui non inveniens quid argueretinfide,quodimpro-
exemplaria docebunt. Utrum autem epistola mea de baret in moribus, dejectionem innocentis per spe-
incarnationis Dominicse flde incolumi adhuc sanctse ciem provectionis implevit, addens sententise illud
memorise Flaviano ad dilectionem tuam per Basi- injuria?, ut eum ccemeterio deputando condemnaret
Hum diaconum miseram, fraternitati tuse tradita sit exsiiio. Quem tamen pietati vestrse commendare
scire desidero, quoniam suspectum habeo, quod de prsesumo, ne ullis ultcrius noxiis ingravare possit,
ejus textu nullum unquam judicium reddidisti. Ge- aut insidiis quem Dominus, ut comperi, sub vestra
storum synodalium quse omnibus diebus conciHi in defensioneconstituit. Adjicioautemetiamhancobse-
Chalcedonensicivitate confecta sunt,parum clara Hn- crationem ut prsedictum episcopum a professione
?U8P, diversitatem apud nos habetur instructio, et sua dissonum, et nimium testimonii vestri ac favoris
ideo fraternitati tuse specialiter injungo, ul in unum ubliluni necessai'ie increpare dignemini. Cesset
m APPEND. AD S^C. IX. — ISIDORl MERCATORIS 81«
catholicos infeslare.Cesset eos qui sanctse memoriee ^ quem dudum a se removit, abscindat. Cujus inno-
Klaviano placuere conterere, et eorum societatem centiae ita adfuisse vos gaudeo, ut moerori ejus
quos iinprobavit eligere, fraternam enini iili cbarila- digna consolatione vestra pietas subveniret. Circa
tem non aliter poterimus impendere quam ut se ab fratremmeum veneratorem vestrum Julianum epi-
inimicis calholic3B fidei approbet exsecrari, eorum- scopum, quantum debeat crescere vestra dignatio
que a se consortium atque commercium abscindat, apostolicse Sedis existimate judicio, cum in causa
quietiamsimagnafuissct satisfactione purgatus,post fidei cui gloria vestra famulatur vicem ipsi meam
201 dubium lanien reversus errorem. Catholicis eatenus delegaram, ul ab ea qute vobis debetur
diaconibus postponidebet^nonpraeponi.liludquoque observantia non recedens pietati me vestra^ prajsen-
clementiae vestrse benevolentiam peto, ut venerato- tare non desinat, exsequens in custodia fidei et in
rem noslrum fratrem meum Julianum episcopum ecclesiasticis disciphnis per omnia sollicitudinem, et
in vestro, sicut facere dignamini, habeatis affectu, opportunis suggestionibus quod universali Ecclesia^
fujus obsequiis prsesentiae meae vobis iruago redda- prosit insinuans, nt in ipso nec catholicis vestrum
!ur. Nam et de fldei ejus sinceritate confidens, vicem prsesidium quibus volumus subvenire, nec vobis
ipsi meam contra temporis nostri hsereticos dele- meum desit obsequium. Data vi Idus Martii, Opi-
gavi,atquepropter Ecclesiarumpacisque custodiam, B lione viro clarissimo consule.
ut a comitatu vestro non abesset exegi ; cujus sug- XXXVIl. — Ad eamdem.
gestiones pro concordia cathohcae unitatis, tan- Leo episcopus Pulcheki.e Augustae.
quam meas audire dignemini, placentes Deo qui Quod semperdepietatisvestrae mente praesumpsi-
vobis praeter regiam coronam etiam sacerdotalem mus, id plenissime experiendocognovimus, Christia-
conferat palmam. Data vi Idus Martii, Opilione viro nam fidem quamvis diversis pravorum appeteretur
clarissimo cons. insidiis, vobis tamen proesentibus, et in defensionem
XXXYI. — Ad Pulcheriam Aurj. ejusaDominoprceparatis,nonposseturbari.Nonenim
Lf.o PrLCHERi^ Augustffi de Etio et Andrea. Deus aut suae misericordise sacramentuni,aut vestri

Multis exstantibus documentis quibus in dilectio- laboris deserit meritum, quo dudum subdolum san-
nem Ecclesiai Dei pietatis vestree manifestatur affe- ctae hostem ab ipsis visceribus Ecclesia^
reiigionis
ctio, merito quoties aliquid noscitur scandalorum, depulistis, cum
haeresim suam tueri impietasXesto-
vestrum desideratur auxilium, utfides qua^ adniten- riana non potuit, quia non fefellit famulam et disci-
iibus vobis contra ha^reticorum commenta defensa [)ulam veritatis, quantum simplicibus infunderetur
est, securae pacis perpetem obtineat firmitatem. Nam veneni per illa loquacis hominis colorata mendacia,
quid prodest foris adversarios veritatis oppressos, de quo virtutum agone processit, ut per soUicitudi-
sieosdem habeamus intra Dominica septa redivi- nem vestram ea quae per Eutichen diabolus molitus
vos?Quod itaque circa personam filii mei Etii ges- est non laterent, ut qui sibi singulas partes geraina^

tum esse cognovi, nimium me anxium facil, et impietatis elegerant, una catholicae fidei virtute pro-

metuere ceiia ratione compellit, ne poenitendum cumberent. Secunda ergo haec vobis de perempto Eu-
mihi sit quod de episcopo Constantinopolitano, qui tichetis errore victoria est, quem si quid sani cordis
ab impugnatoribus fuerat ordinatus fidei , vobis Iiabuisset, dudum in auctoribus suis perculsuui.
adhortantibus acquievi meliora sentire cum tanto olinique proslratum facile potuerat declinare, ne de
pietatis vestrsE teslimonio juvaretur, ne illum grava- sepultis cineribus rediviva tentaret incendia commo-
ret suse ordinationis infirmitas, ubi vestra interven- vere, ut in eorum transisset consortium quorum se-
tiopraestaretur. Unde giatulari coeperam, quod beati cutus esset exemplum gloriosissima Augusta. Libet
Elaviani honoraret memoriam, et ha-reticorum co- igitur exsultare cum gaudio, et pro vestrae clemeu-
natibus obsistere diceretur. Sed doioo iilum, sicut tiiP jirosperitate digna Deo vota persolvere, qui tibi

praedicti lacrymabilis querela demonstrat, in dete- per omnes mundi partes, iu quibus Domini Evauge-
riora mutatum, eteum nunc constituisse archidiaco- J) lium pnedicatur, duplicem jam et palmam contulil
nem, quem ipse professus est a se esse rejectum, etcoronam. Clementia igiturvestra agnoscat omuem
qui Eutichiana; han-esis seapudnos prodideraldefeii- Roinanam Ecclesiam universis tidei vestrae opibus
soreiu. Quem, quia nunc ecclesiaslicis negotiis pr;c- pUirimum gratulari, sive quod legatiouem nostram
posuit, propter hai^reticam perversitatein eidem |iio per omnia adjuvistis aifectu, et quod sacerdotes

favorem suum pra.'staie convincitur. Qui etiamsi catholicos qui de ecclesiis suis injusta fuerunt ejecti
inagna satisfactioue potuisset indulgcntiam prome- sententia reduxistis, sive quod reliquias sanctae me-
reri,nequaquam debuit liis (jui in fide permaiise- niorife Flaviani iniiocentis ot catholici sacerdotis,

rant anteferri. Unde quia non lali^t clementiain ad ecclesiam, cui bene piwfuit, fecistis cum hoiiore

veslram, quantum periciili, aut per pudt^ndam so- debito revocari. In quibus ulique omnibus gloriy
cordiam, aut per dolosam nequitiam nutrialur, di- vestrte niultiplicatur augmentum, duiu et sauctos

gnamini episcopumadprofcssionem suai fidei auclo- pro suismcritisveneramini, etabagro Domini spinas
litate vestrae clementia', revocarc nc sibi has maculas et tribulos vullis auferri. Quosdam saue episcopos
superducat, ne jpstiniatioucm siiam qnam veslro do his qui roltus iini^iis vidonliir pra-buisse consen-
acqiiisivit favore, coiilemual, sociclatem liieretici sum , rocoiiciliationeiii reposceri, ot catholicoruin
817 DfXRETALILM COLLECTIO. 818

commiinionem desiderate, tam nostrorum quam ^ resistere, ue ea quai ad sacerdotes pertinent, sibi

fratris et coepiscopi mei Anatolii, cui testimonium audeant vindicare. Unde miramur fratrem Thala-
ferre dignamini, relatione cognovimus, quorum de- sium episcopum quod Georgio, nescio cui, prsesu-
sideriis sic praebemus eflectum, ut correctis et quse mendo illicita, et propositum monachi, et nomen ami-
male sunt facta propria subscriptione damnantibus sit, scribendi vel prtedicandi aliquam permiserit fa-
participata nostrorum quos misimus cura cum su- cultatem. Ad quem episcopum, si dilectioni tuaevi-

pradicto episcopo pacis gratia tribuatur, quia devo- sum fuerit, ex hac parte competeutia scripta mitta-
tionis utinimque est Christianae, ut et pertinaces mus. Agat itaque fraternitas tua opportunis sugges-
veritas justa coerceat, et conversos charitas nou re- tionibus, ut clementissimus princeps qua" Domino
peliat. Quia vero novimus quantum piae soUicitudi- sint placitura praecipiat, et incentores cruentarum
nis catholicis sacerdotibus mansuetudo vestra digne- seditionum jubeat competentius coerceri, ut nec illi

tur impendere, indicandum esse curavimus fratrem impuuiti sint, quorum manus scelera perpetrarunl.

et coepiscopum mostrum Eusebium nobiscum de- nec illi qui talium utuntur insania. Si autem inquisi-

gere, et nostrse communionis esse consortem, cujus tio judiciaria, et confessio reorum ad eas personas
commendamiis ecclesiam, quam dicitur vastare qui pervenit, quarum vel consilio, vel impulsu mala tan-
illi injuste asseritur subrogatus. Illud etiam a tuaB tumcommissasunt,nulIiusfavoriseispraestandasunt
pietate poscentes, quod vos spontaneo facere non solatia. Quantum enim meliora de ipsis sunt credita,

dubitamus arbitrio, ut tam fratrem et coepiscopum tantum sunt amplius detestandi, quorum nunc im-
meum .Julianum, quam Constantinopolitanos cleri- pietas quae perhypocrisim fuerat velata detegitur. Et
cos, qui sanctae memoriae Flaviano fidelibus officiis ideo agat Christianissimus et piissimus imperator,
adhaesere, ea qua debetis gratia faveatis. De omni- quod paci ecclesiasticae intelligit profuturum. Quem
bus vero pietatem vestram per nostros, quid superna inspiratione ita instruendum esse, confide,

fieri aut declinari deberet, instruximus. Data Idus ut et disciplina inquietos revocare, et a sanguine
Aprilis , Adelphio viro clarissimo consule , aera eorum jubeat abstineri, quamvis nil ultionum non
CCCCLXXXVlll. mereantur subire, qui ausi sunt et divinis et huma-
XXXVIII. — Ad Julianum episcopum Coenscm. nis constitutiouibus repugnare.
Leo JiLiANO episcopo Coensi. XXXIX. — Ad Eudochiam A.ug.

Litteras dilectionis tuae quas per Filium meuni Leo Eudochi.e Augustae. de Palaestinis mona-
virum illustrem Isicium direxisti , eo tempore chis.

accepi, quo recentioribus epistolis tuis iterata jam Quautamihi cathohcae cura sit fidei, et qua solli-
p
occasione responderam. Unde quia etiam in his al- citudine, in quantum Dominus adjuvat, debeatprae-
loquiis tuis eadem de impiissimis haereticis justo caveri, ne unquam ab imperitis et impiis veritatis

dolore conquestus cs, congruum fuit, quoad scri- Evangelio resistatur, pietatem vestram scire nou
hendi opportunitas exstitit, non tacere. lu causa dubito. Et ideo cum salutatiouis ofticio, quo semper
itaque fidei quidquid pro nostro ofticio oportuit, ac mihi oranda clementia, obsecro Dominum, ut
est

potest juvante Domino, et sollicite et libenter exse- me tuam incolumitatem in causa fidei, in quo quo-
quimur, ut Evangelio et irreprebensibiliter servia- rumdam provinciam intra Palaestinam monachorum
mus, ne per desidiam nostram ulla pars Ecclesiin fuerant corda turbata, magis magisque faciat adju-
catholicae neglecta videatur. Propter quod sicut vare, ut tantum quod pietatis tuae studio fieri potest,

omnibus notum est, non destiti laborare, ut mani- haereticae perversitati omnis fiducia subtrahatur.
festata atque defensa incarnationis Dominicae veri- Quos enim nec ratio sacramentorum, nec auctorilas
late, omnis fraternitas, quid ubique secundum scriptorum, nec ipsa sacratorum locorum testimonia
doctrinam apostolicam, et tenendum et docendum commovebant, quid eis nisi abruptum periculum
esset, agnosceret, accedente gloriosissimorum prin- timeretur ? Prosit ergo ecclesiis sicut, favente Deo,
cipum studio divinitus inspirato, utincivitate Chal- £) et prodest, et prosit generi humano, in verbis Dei
cedonensi synodo congregata, haeretica damnaretur vestram ibi esse voluutatem, ubi Dominum nostrum
impietas, ne vel quisquam sectator Nestoi'ii, vel Jesum Christum vobis sicut Deum verum, et verum
ullus discipulus Euticliis liberum possit cum catholi- quoque hominem in unitate personae, et mirabilium
cis habere consortium, cum, quod ad sancti concilii passiouumdocumentaloquuntur. Si ergo
judicia, et
auctoritatem pertinet, nulla usquam remanserit di- praedicti nomen catholicum venerantur et diligunt,

scordia. autem sua obduratione caecati, ita

Si qui et interDomiui corpus se volunt membra nomiuari,
in reprobi sensus amentiam transierunt, ut mallent pravos errores quos temere admiserant detesten-
furere quam sanari, ad imperialem pertinet potesta- tur, ct agaut poenitentiam impiarum blasphemia-
lera, ut perturbatores Ecciesiae pacis, et republicae, rum, 202
cruentorumque factorum. Succumbant
qujr Christianis priucipilius merito gloriatur, ini- pro salute animarum suaruin synodalibus quae in civi-
mici sollicitius comprimautur. Ut autem imperialis tate Chalcedonensi sunt conlirmata decretis. Et quia
est, ul diximus, potestatis, tumultus publicos ac ad inlelligendum sacraraentum salutis humanae, nisi
seditiones sacrilegas severiuscoercerc, ita auctorita- fides vera, et humilitas quieta non pervenit, credant
'is est sacerdotalis monachis praedicaudi aliquam in Evangelio, quod coiilitentur in symbolo, nec im-
"oulra lidem liceutiaiu non prsebere, et omni virtuti piis dogmatibus misceantur. Fides enim catholica
8t9 APPEND. AD SJEC. IX. — ISIDORI MEKCATORIS 820
sicut damnat Nestoiium qui in uno Domino nostro ^ multos Christi populos conlurbaverunt, disserendi,
Jesu Christo duas ausus est praedicare personas, ita et clementissirais principibus, et sancto concilio sy-
damnat etiam Eutichen cum Dioscoro, quod ab uni- nodali, et Constantiuopolitan» Ecclesiae quid de in-
gcnito Dei Verbo uegant in utero Virginis matris ve- carnatione Verbi secundum evangelicam apostolicam-
ritatem carnis humanae susceptam. Si quid autem que doctrinam deberemus sapere ac sentire pate-
erga praedictorum conversionem exhortatio vestra faci, et in nuUo a sanctorum Patrum confessione

profecerit, quod gloriam vobis pra^stabit aeternam, discessi, quia una est, vera, singularis, perfecta, in-
peto hoc mihi clementia} vestraj litteris indicetis, ut violabilis catholica tides, cui nihil addi, uec minui
et in vobis boni operis fructum, etillis gaudeam mi- potest. Quam Nestorius prius, et nunc Eutiches di-
sericordiam Domini non periisse. Dala septimo Ka- versa quidem asserlione, sed simili impietate impu-
lendas Julii, Opilioue viro clarissimo cousule. gnare conati sunt, et Ecclesiee Dei duas haereses
XL. — Epistola Leonis papse. sibimet contrarias inferre tentarunt, ul uterque a
Frequentissime dilectionem tuam ad hanc curam discipulis veritatis merilo damnaretur,quia insanum
et diligentiam meis sum litteris cohortatus, ut de his nimis et sacrilegum fuit quod varia falsitate ambo
quee circa finem aguntur, sollicitudinem meam inde sensere.
sinenter instrueres, et cum omnibus occasionibus i> Anathematizetur ergo Nestorius quibeatam virgi-
scriberenon quiescam. Quibusdam tamen scriptis neni Mariam horainis tanturamodo credidit genitri-
meis idem per tilium nostrum Rodanum domesticum cem, utaliampersonamcarnis,aIiamfaceret deitatis,
filii nostri viri illustrissimi Aspiratii datis, nullum nec unum Christum in Verbo Dei, et carne seutiret,
responsum tuae fraternitatis accepi, tanquam ratio sed separatim ac sejunctum alium Filium Dei, alium
temporis non habuerit, ut quid post mea scripta sit hominis praedicaret, cum manente illa incomrauta-
gestum potueris indicare, et ideo per filiura meum bilis Verbi essentia, quffi ei cum Patre et Spiritu
Hodanum his litteris saluto, et ut opporlunitatem sancto intemporalis atque coieterua est, ita intra
scribendinon negligas, in quo questus sollicitudinis virginea viscera Verbum carouti uno
sit factum,
meae revelatur admoneo, Cum enim in te quamdam conceptu , unoque partu eadeni Virgo secundum
mei ConstantinopoHtanihabeant portionem, diguum unionem ulriusque substantiae, et ancilla Domini
pro communi ainicitia est, et esset, et mater. Quod etiam Elisabeth, sicut Evange-
pro totius Ecclesia' di-
lectione, incessabili te vigore prospicere, ne quid lista declarat, intellexit, et dixit « Unde hoc mihi ul :

possit de statu iidei rae latere. Qua^ ergo per prae- veniat mater Domini mei ad me? » [Luc. i, 43.) Eu-
dictos vel ad gloriosissimumprincipem, veladtuam/-. tiches quoqne eodem percellatur anathemate, qui
dilectionem scripsi, ut celerrirae tradandur effectui per impios veterura hsereticorum volutatus errores.
(tpportunis suggestionibus elabora. Et quidquid fue- tertium Apollinaris dogmadelegit, utnegala huraana
rit, Deo aiixiliantc, dispositura seire rae facito, ut carnis atque animae veritate, totum Dominum no-
perductis in effectum his quai rationabiliter ordinata strum Jesum Christum unius asserat esse natura
sunt, pax fldei canonumquecustodia,securiorubique tanquam Verbi deitas ipsa se in carnem animamque
habeatur et fortior. Data vii Kalendarum Julii, Opi- oonverterit, et concipi ac nasci, nutriri, ac crescere
lione viro claris;-imo consule. cruciflgi, ac mori, sepeliri, ac resurgere, et ascen-
XLI. — Ad Palaestinos. dere in ccelum, et in Patris dextera, unde ad judi
Lko ad Pal.?:3tinos. candos vivos et mortuos veniet, considere, ejus tan
Sollicitudini meae quam uuiversali Ecclesiap omni- tum essentiae fuerit, quae nihil horum in se sine car
husque ejus flliis debeo, multorura relatione pate- nisveritate recepit, quoniain natura unigeniti, uatu
tViclum est dilectionis vestra; animis quiddam offen- ra est Patris, natura est S[)irilus sancti, siraulqui
sionis iiiatura, dum ant imperiti, ut apparet inter- impassibilitcr, simul est incommutabilitor, serapitei
l^retes, aut maligni, quaedam vos aliter intelligere, nae Trinitatis indivisa unitas, et consuljstaulialite
quam a nie sunt praedicta fecerunt, in J) aequalitas. Unde se
non valentcs ab Apoliinaris perversitate haerc
ilraecum eloquium apte ot proprie Latina transferre, licus iste desciscit, ne convincatur deitatem passibi

iiim in rebus subtilibus ct difflcilibus explicandis, lem sentire, atque mortalein, et tamen Vorbi iuoai
\i.\ sibi etiam in sua lingua disputator quisque suf- nati, id est, Verbi et carnis unam audens prouun
liciat. Quod tamen apud rae eo profecit, ut dum ea tiare naturam, non dubie in Manicluoi et Marchio
quae catholica fidcsrespuitimprobitatis, intelligamus nis transit insaniam, et mediatorem Dei et homi
vos veris amiciores esse, quam falsis, et id merito num homincm Jesum Christum simulatorie cred
rei'iitare,quod exantiqiueinstilutioncdoclrinaectiam cgisse, nec humanum iii ipso corpus, sed phantasti
ipse p]uticlies detestatur. Quanivis ciiini opistola mea cam oorporis speoiein ooulis appaniisse ccrnontiun
ad sanctte memoriae Elavianum episcopum data, satis Qiue impietalis mendaoia, (luoniain oliin fides cathi

sibi ad manifestationem sui ipsa sullicial, neque in lica detestatur, et talium sacrilogia ooncordibus pi
aliqiio aut jiurgationis aut expositionis indigoat, ot totuiii raundura beatorum Patruin sunt damna'
aliatamen oum eadein mea scripta concordant, in soiitoiitiis, quicuiKpic iili siint ita obcrccati, et a h
quibus siraililer pi jodioationis meic sensus in aperto ininc veritatis alioni, iit Vcrlio Doi a tompore incaj

ost. iNeccssitatem enim liabens contra haereticos, qiii nalionis humaiiam. id est nostiam, negcnt inosse n
 nECRETALIUM COLLECTIO. «^:
821

tnrain.ostendautinquosibiChristianumnomenusur- j^ veritatecarnis obvoluta pannis infantia nonjaceret.

pont, et cumEvangelio veritatis qua ratione deitatis, Sine Verbi potentia non adorarent magi puerum novo
aut deitas est orta sine carne. Si enim negari non sidere declaratum, et sine veritate carnis non jube-

potest qiiod « Verbum caro factnm est, et habitavit retur transferri in .Egyptnra puer, et ab Herodis
in nobis {Matth. i, 14), » ita negari non potest quod persecutione subduci. Sine Verbi potentia non dice-
Peus erat in Christo mundum reconcilians sibi.Quae ret vox Patris missa de ccelo, « hic est Filius meus
autem reconciliatio esse potest, quahumano generi dilectus, in quo mihi complacui {Matth. iii, 17), »
propitiaretur Deus,nisi omnium causam mediator Dei et sine veritate carnis non protestaretur Joannes :

hominisque susciperet? Qua vero ratione veritatem « Ecce agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi
mediatoris impleret, nisi qui in forma servi parti- (Joan. I, 29). » Sine Verbi potentia redintegratio
ceps esset et nostri? ut per unum novum hominem debilium, et vivificatio mortuorum, et sine veritate
fieret renovatio vetustatis, et mortis vinculum unius carnis, nec cibus jejuno, necsommus esset necessa-

praevaricatione contractum, unius morte, qui solus rius fatigato. Postremo sine Verbi potentia non se

morti nihil debuit solveretur ? Effusio enim pro in- Dominus Patri profiteretur aequalem, sine veritate
justis sanguinis justi,tam potens fuit adprivilegium. carnis non idem diceret Patrera esse majorem, cum
tam dives ad pretium ut si universitas captivorum B catholica fides utrumque suscipiat utrumque defen-

in Redemptorem suum crederet, nullura tyrannica dat,quge secundum proprietatem divinae humanseque
vincula retiuerent, quoniara sicut Apostolus ait :
substantise, unum Dei Filium et hominem credit et

<- Ubi abundavit peccatura, superabundavit et gratia Verbum. Quamvis ergo ab illo initio, quo in utero
(Rom. V, 20), » et cum sub peccati praejudicio nati virginis Verbum caro factum est,nihil unquara inter
potestatera acceperint ad justitiam renascendi, vali- divinam humanamque substantiam divisionis exsti-
diusfactura est donumlibertatis quam debitum ser- terit, ut per orania incrementa corporea unius per-

vitutis. Quam itaque sibiin hujus sacraraenti preesi- sonse fuerint totius temporis actiones, et ipsa tamen
dio spem relinquunt, qui in Salvatoris nostri corpore qua? inseparabiliter facta sunt nulla permistione
negant humanae substantiae veritatem ? Dicant in quo confundamus, sed quid cujus forrafe sit ex operura

sacrificio reconciliati, dicant qno sanguine sint re- qualitate sentimus, nec divina enim humanis prseju-

dempti. Quis est « qui tradidit semetipsum pro dicant, nec humanadivinis,cum ita in idipsum utra-
nobis oblationem, et hostiam Deo in odorem suavi- que concurrant, ut in eis nec proprietas absumatur,
lalis {Ephes. v, 2), » aut quid unquam sacrificiura nec persona germinetur. Dicant igitur isti phanta-
sacratius fuit, quam quod veruspontifexaltari crucis p stici Christiani, quae substantia Salvatoris affixa sit
perimmolationem suae carnis imposuit?Quamvis enim ligno, 'quae jacuerit in sepnlcro, et revoluto monu-
« multorumsanctoruminconspectu Doraini pretiosa menti lapide, quae tertia die cai'o surrexit, vel quale
mors fuerit (Psal. csv, \o), » illius tamen insontis corpus Jesus discipulorum visui clausis ad eos ostiis
occisio, propitiatio fuit mundi. .\ccepere justi, non ingressus intulerit, cum ad abigendara cernentium
dederuntcoronas, et de fortitudine fidelium exempla diffidentiam inspici oculis, digitisque tractari, pa-
nata sunt patientiae non dona justitiae. Singulares tentes adhuc fixuras clavorum et recens compuncti
quippe in singulis mortes fuere, nec alterius quis- lateris vulnus exigeret. Ac si in tanta luce veritatis

quam debitum suo fine persolvit, cum inter fihos tenebras suas haeretica obduratio non relinquit.

liominura unus solus Dominus noster Jesus Christus Ostendant undesibi spem vitae poUiceantur aeternae,
pxstiterit, in quo omnes crucifixi, omnes' mortui, ad quam nisi per mediatorem Dei et hominum,homi-
omnes sepulti, omnes suntetiam suscitati, de quibus nem Jesura Christura non potest perveniri. « Non
i|)sc dicebat : « Cum exaltatus fuero, omnia traham est enira aliud nomen datum hominibus sub ccelo
ad me Ijoan. xii, 32). » Fides etenim vera justifi- in quo oporteat salvos fieri (Act. iv, 12), nec est

cans impios, et creans justos ad humanitatis suae rederaptio captivitatis humanae, nisi in sanguine
tracta participem in illo exquirit salutem, in quo J)
ejus qui dedit seraetipsura rederaptionem pro omm-
solo horao se invenit innocentem, liberum habens bus. « Qui, sicut praedicat beatus Apostolus, « cum,
pfr gratiam Dei dc ejus potentiagloriari, qui contra in forma Dei non rapinara arbitratus est
esset esse
hosteni superbum in carnis nostrae humilitate con- se aequalera Deo, sed semetipsum exinanivit, for-

gressus, his victoriam suam tribuit, in quorum cor- mam 203 serviaccipiens,insimilitudinehominum
j)()re triumphavit. Quamvis ergo in uno Domino no- factus,et habitu inventus ul homo. Humiliavit semet-
slio Jesu Christo vcro Dei atque hominis Filio Verbi ipsum,factusobediensusque ad raortera,mortem au-
ct carnis uua persona sit, et utraque essentia com- tem crucis. Proptcr quod et Deus illum exaltavit, et
numes habeat actiones, intelligendae taraen suntip- donavit nomen quod est super omne nomen, ut
illi

sorum operum qualitates, et sinceraj fidei contem- in nomine Jesu omne genu llectatur, coelestium, ter-
platione cemendumest, ad qua> provehatur humili- restrium, et infernorum, etomnis lingua confiteatur
tas infirmitatis, et ad quae inclinetur altitudo virtutis. quia Dominus Jesus Christus in gloria est Dei Patris
Quid sit quod caro sine Verbo uon agit, et quid sit (Ephes. 11, 6-H). » Quamvis ergo unus sit Domi-
quod Verbum sine carnc non cfficit. Siue Verbi enim nus Jesus Christus, et verae deitatis veraeque huma-
polf ntia iiec conciperel Virgo. nec pareret. et sine iiitatis in ipso una prorsus eademque persona sil.
R2:! APPEND. AD SJEC. IX.— ISIDORI MERCATORIS 824
neque hujus unitionis soliditas ulla possit divisione \ cfe et apostolicsp. doctrina', ut audio, resultare, exa-

sejungi, esallationem tamen qua illum exaltavit gitando seditionibuscivitates, conturbando ecclesias,
Deus, et donavit illi nomen quod est onme no-
super noc solum injurias, sed etiam ca^des pi'esbyteris at-
nien excellit, ad eani intelligimus pertinere formam que episcopis inferendo, ut pra? furore et saevitia

quae ditanda erat tantse glorificationis augmento. Fn propositi vestri, et professionis sitis immemores. Ubi
torma quippe Dei fequalis erat Filius Patri, et inter est regula mansuetudinis et quietis, ubi longanimi-
genitorem atque unigenitum nulla erat in essentia tas patientia?, ubi tranquillitas pacis, ubi firmamen-
discretio, nulla in majestate diversitas, nec per in- tum dilectionis et toleranlia; fortitudo ? QuiE vos ab
carnationis mysterium aliquid decesserat Verbo Kvangelio Chrisli aut persuasio abduxit aut perse-
quod ei Patris munere redderetur. Forma autem ser- cutio separavit ? vel quae tanta exstitit decipientis
vi per quam impassibilis deitas sacramentum magnie astutia, ut obliti prophetarum,etapostoIorum,obIiti
pietatis implevit, humana humilitas est, et in gloria symboli salutaris, et confessionis qua pronuntiantes
divinae potestatiscvecla est in tantam unitatem ab ipso coram multis testibus sacramentum baptismi suscepi-
conceptu virginis deitate et humanitate connexa, ut stis, diabolicis vos illusionibus subderetis? Quid apud

uec sine homine divina, nec sine Deo agerentur hu- vos acturffi fuerant ungula, quid saiva tormenta, si
mana. Propter quod sicut Dominus majestatis dici- B ad expugnandam fidei vestrse integritatem tantum
tur crucifixus, ita qui ex sempiternitate sequalis est vana haereticorum commenta valuere? Profide vos
Deo, dicitur exaltatus. Nec inlerest ex qua Christus agere creditis, et fidei coutrailis Ecclesia? nomine ;

substantia nominetur, cum inseparabiliter manente armamini, et contra Ecclesiam dimicatis. Hoc a
unitate personaj, idemsit et totushominisfilius pro- pro])hetis, hoc ah evangelistis, hoc ah apostolis di-
pter carnem, et totus Dei Filius propter unam cum dioislis, ut negantes Christi carnem, et ipsam Verbi
Patre deitatem. Quidquid ergo in tempore accepit essentiam passioni mortique subdentes, alienam
Christus, secundum hominem accepit, cuique nou nostramasuo reparatorenaturam,totumque
faciatis

habuit conferuntur. Nam secundum potentiam Verbi quod crux intulit, quod lancea vulneravit, quod se-
indifFerenter omnia quce habet Pater, etiam Filius pulcri lapis suscepit et reddidit soluni fuisse opus
habet, et quse in forma servi a Patre accepit,eadem divinre potenti», non etiam humanae ?
lumiilitatis
in forma Patris etiam ipse donavit, idem ipse et et Propter quam Apostolus dicit : Non enim erubesco
«

dives et pauper.Dives,quia « in principio erat Verbum, Evangelium (Rom. i, 16), » quoniam noverat quale
et Verbumeratapud Deum,et Deuserat Verbum.Hoc Christianis ohjicereturopprobrium ab inimicis. Et
erat in principio apud Deum omniaper ipsum facta ; ideo Dominus protestabatur, dicens « Qui me con- :

sunt, et sine ipso factum est nihil {Joan. i, 1-3) ; » ^ fessus fuerit coram hominibus, et ego confitebor il-
pauper vero, quia « Verbum caro factum est, et lum coramPatre meo (Mutth. x, 32). » Hi enim non
habitavit in nobis (Joan. i, 14). » Qua? autem est erunt digni confessione Filii et Patris, quibus nunc
ejus exinanitio, qua!ve paupertas^nisiformae serviUs caro Christi verecundiam facit, probabuntque se
acceptio, per quam Verbi majestate velata, dispen- nullam de hgno crucis sumpsisse virtutem,qui quod
satio humaufe redemptionis impleta est. Nam quia [trpefercndum frontibus acceperunt, promere Ial;>iis

captivata nostrae resolvi originalia vincula non po- orubescunt. Declinate, filii, ab his diabolicis persua-
terant, et ab hostis imperio relaxari, nisi existeret sionibus, declinate. Veritatem Dei nulla res violat,

homo nostri generis, nostraique natura' quem veto- scd veritas nos nisi in nostra carne non salvat. « Ve-
ris non tenerent, et qui immacu-
debiti pra^judicia ritas quippe (sicut propheta ait) de terra orta est
lato sanguine suo chirographum lethale dilueret, Psal. Lxxxiv, 12), » et sic Verbum Maria concepit,
sicut ab initio erat divinitus prpeordinatum, et pro- ut uniendam sibi carnem de sua substantia mini-
phetarum oraculis pra^nuntialum, ita est in plenitu- slraret, nec cum adjectione personse, nec cum eva-
dine pra'Iiniti tcmporis factinn, ut multis modis, (uatione natura^, quoniam qui erat in forma Dei, ita

signiiicata promissio in diu exspectatum veniret t\ accepit formam servi, ut unus atque idem in fornia

effectum, nec posset esse ambiguum,quod continuis utraque sit Christus inclinante se Deo us<jue ad
signiticationibus semper fuerat nuntiatum. Destru- infima hominis, et proficiente homine usque ad
ctis itaque tot ha?resibus, (jua?, {)er sanctani devo- summa doitatis, diccnto Apostolo : « Quorum Patres
lionem prffisidentium Patrum a corpore sunt catho- et ox quibus Christus secundum carnem, qui osl super
lica3 unitatis abscissae quajque ideo extorres a omnia Deus bencdictus in sa'cula (itom.ix, 5). » Ameu.
Christo esse meruere, quia Verbi incarnationem, XEIl. — Ad Thcodoricum episcopum.
<}uaj singularis cst recte credentium salus, fecerunt Kiio Theodohico episcopo de fidei perseverautia.
sibi « lapidem otfensionis, et potram scandali {Rom. Homoantibus ad nos fratribus ot cousacerdotibus
IX, 36), » miror dilectionem vestrani in discornendo imstris quod ad sanctum conciliumscdes beuti Petri
veritatis lumine lahorare, cum multis manifcsta-
et direxit, agnovinuis diloctiouem tuam superuo adjii-

tionibus declaratum sit, quam recte et Nestorium et foiio nobiscum tam Nestoriana? impielatis, quaui
Futichen cum Dioscoro fides Christiana damnaverit, l^utichiana? vesaniie cxstitisse victricem. llnde glo-
uec Christianus possit vocari, qui vel illius, vcl ho- rianiurin Dominocum Proiihetacantanles: « Adjuto-
rum iiMpielati pnebet assensuiu. Doleo vos evangeli- rium nostriun in nomine Domini. ijui fcrit coeluni
825 DECRETALILM COLLECTIO. 82«

et terram {Psal. cxxiii, 8). •> Qui nuUum nos in no- ^ris hostis spiritus falsitatis, oranes de illo jam trium-
stris fratribus detrimentum sustinere permisit, sed phare non dubium est quos sibi Veritas vindicavit.

quae nostro prius ministerio delinierat, universcB Nunc prorsus ilia Redemptoris nostri dicta quam
fraternitatis irretractabili lirraavit assensu, ut vere sint divinae auctoritatis apparet, dum contra hostes

a se prodesse ostenderit, quod prius a priraa om- fidei sic aptantur, ut de ipsis dubitare dictis nou
nium sede formatnm totius Christiani orbisjudicium lieeat. « Vos, inquit, ex patre diabolo estis. Et

recepisset, ut in hoc quoque capite membra concor- desideria patris vestri vultis impiere. IUe liomicida

dent. In quo amplior nobis in hac re tit gaudendi fuit ab initio , et in veritate non stetit ,
quia
raateria, dum et tanto magis perculit inimicus, veritas in eo uon est. Quando loquitur inenda-
quanto contra Christi rainistros servus insurrexit. ciura, ex suis propriis loquitur, quia mendax est et

Nara ne aliarum sediura ab ea quara caeteris ora- pater ejus [Joan. vm, 44). » Nihil ergo rairandum
nium Dominus statuit prsesidere consensus absen- est, quod hi qui in veritate Dei nostrae naturff»

tatio videretur, aut alia quselibet subrepere posset mendacium crediderunt, patri suo et circa ista con-

adversa suspicio, inventi prius sunt qui de judiciis cordant, quidquid visura, quidquid auditura, quid-
nostris ambigerent. Et dum nonnuUi ad dissensio- quid denique teste Evangeiio tactura est atque pal-
nes incitati ab auctore contradictionis ad insanaB patura in unico Dei Filio, non ejus cujus probatum
bella prosiliunt, ad majus bonum , malum ejus est asserentes, sed coaeternae et coessentialis Patri
auctoi"e totius bonitatis dispensaiite pi'oveutum con- fuisse substantiae, quasi aut divinitatis naturacrucis

vertitur. quidem raunera grati« divinae

Dulcius si ligno trausfixa sit, aut inconvertibilis crescere per
proveniunt, quoties non sine magnis sudoiibus aetates, et in sapientia proficere sapientia sempiter-
acquirentur. Et minus bonum videri solet pax na vel spiritu Deus, qui spiritus est, subinde repleri
continuata per otium, quam reddita post laborem. poterit. lu hoc quoque se acerba vesania, ex quo
Ipsa quoque veritas et clarius renitescit, et fortius auctore processerit, prodit, quod quantum in se

retinetur, dum quae fides prius docuerat, haec postea est , universis nocere mohta.- Nam qui nos per-
examinatio confirmaret. Multura denique sacerdo- sequendo aftlixit, c«teros ad consensura sceleris
talis officii meritum splendescit ubi sic summorum impellendo depravavit. Sed nec nos, licet in singu-
servatur auctoritas, ut iu nullo iuferiorum putetur lis fratribus, quia raerabra nostra sunt, vulnera?-
imminuta libertas. Et ad majorem gloriam proficit set, a speciaii dolore fecit exceptos, quibus nova el
linis exarainis quando ad hoc se accepit exercendi inaudita, atque incredibili audacia inferre contra
tiducia, ut vincatur adversitas, ne quod per se pro- suura caput est molilus injuriam. Sed utinara vel
batur reprobura silentii prajjudicio videatur oppres- post tot pe-^sima resipiscens, non nos etiam de suo
sum. Exsulta igitur, charissirae frater, in unico ipternae damnatiouis interitum contristarit. Quam
filio victor exsulta. Vicit per nos ille, cujus carnis ve- mensuram sceleris praetermisti, cui nec hoc sufficerc

ritas negabatur, vicit per nos, et pro nobis ille cui potuit, quod nec vivis parcendo, nec raortuis

vicimus. Secunda est post adventuni Domini haec etiam in sauguinera innocentis et catholici sacerdo-

orbi festivilas. Redditura saeculo est praedone pros- tis pollutas jampridera abdicata veritate, atque ap-
trato incarnationis divinae raysterium, quod humani probala falsitate, manus intinxit, et cum scriptum
generis inimicus,quia rebus ipsis auferre non poterat, sit : « Qui odil fratrera suura, homicida est ilJoan.

calumniis obscurabat. Quinimo ad incredulorum u, 11), » ille quod odio jam fecisset, addictus
corde perierat iraraortale mysterium, quia nihil est, implevit operibus, quasi nec audisset, nec aliud
prodest tanta salus incredulis, ipsa Veritate suis quod Dominus ait : « Discite a me quia mitis sum
dicente discipulis : « Qui crediderit et baptizatus et humilis coi'de, et Invenietis requiem animabus
fuerit, salvus erit : qui aulem non crediderit, con- vestris. Jugum enim raeum suave est, etonus meum
demnabitur (Murc. xvr, 16). » Solis justitiae jubar, lcve est {Matth. xi, 29, 30). » Dignus diabolici

densisperorienleinNestoriietEutichetisnebulisira- j) praedicator erroris /Egyptius vastator inventus est,

peditum, pure ab occidente resplenduit, ubi com- quia tanquam saevissimus tyrannus Ecclesiae nefan-
mercium in apostoliset doctoribus principafiter col- das blasphemias per violentem seditiosorum turbam,
locavit, quamvis nec illicunquam defuis3ecredendus et per cruentas manus militura , venerandis
sit quo confessores sibi egregios reservavit. Ita ut 204 fratribus imponebat, et cum voce uostri Ke-
dum denuo conaretur hostis antiquus per secundi demptoris firmatum sit unum eumdemque homici-
Pharaonis impoenitens cor. fidei Abrahae semen et dii et falsitatis auctorem, iUe pariter utcunque com-
Dlios exstinguere, Deo miserante, languesceus, nisi plevit, quasi non ut caveantur, sed ut perpetren-
sibi nocere nihil possit. De quo et iUud omnipotens tur scripta sint, ad perditionis su« cumulum trahens
mirabilius egit, quia etquos sibi consciosad Israeli- quac Dei Filius monuit ad salutem ; illud quoque
tici populi sedes asciverat, non cum tyrannidis au- surda nimis aure praeteriens quod ab eodem Domino
ctore submersit, sed cum suo popiilo congregavit, et dictum est : « Ergo quod vidi apud Patrera meum
sicul revera se dignum et soli sibi possibile fons rai- loquor, et vos ergo quod vidistis apud Patrera ve-
sericordiae noverat, victos a nobis nobiscura fecit strura facilis {Joan. viii, .38). » Igitur dura sanctae

esse victuros. Nara dum solus vere sit huraani gene- inemoriae Flaviano vitam praesentis saeculi moliretur
827 APPEXl). AD SMC. iX. — ISIDORI MERCATORiS 828
auferre se serente vilae luce privavit. Dum vos ab ^ sancto indicante quisquam non victor esire, quorum
ecclesiis vestris conaretur expellere, se a Cliristia- jam vicerat tides. Quod superest exhortamur, ut quia
norum collegio segregavit. Dum traliit plurimos et iilic nonnullas Eulichiani ac Nestoriani erroris reli-

impellit ad erroris assensum, multiplici animam quias cognovimus remansisse, nunc ctiam Sedi apo-
suara vulnere sauciavit, solus ultra omnes et per stolicae collabores. Victoria enim quam Deus noster
omnes, ac pro omnibus reus qui causa reatus omni- suae donavit Ecclesiae, quandiu in hoc mundo versa-
bus fuit. Sed licet his tua fratcrnitas solido cibo lir- mur, licet liduciam majorem tribuat, non tamen in
mata indigere minime videatur, tamen quod nostri totum soIUcitudinem perimit, necutdormiamus do-
loci estimplemus circa vocem dicentis Apostoli : nata est, sed ut suavius laboremus. Unde in hoc
« Praeter ea quae extrinsecus sunt, instantia mea quoquetute vigilantiae sollicitudinem volumus adju-
quotidiana sollicitudo omnium Ecclesiarum. Quis vari, ut tua relatione currcnte, qui apud illos reli-

infirmatur et ego non infirmor ? quis scandaiizatur gionis doctrina Dominica proUciat, apostolicam Se-
et ego non uror? {II Cor. xi, 28, 20.) Hoc prsecipuc dem festines instruere, quatenusillius religionis sa-

praesenti occasione credimus admonendum, frater cerdotes in quocunque usus exegerit adjuvemus. De
charissime, ut quotiescunque divina gratia mini- his vero qua? in supradicto concilio illicita contra ve-
strante, illos qui foris sunt fonte doctrinee aut sub- g nerabiles iNicaenos canones prsesumptione tentata
mergimus, aut purgamus, in nullo ab iilisquas Spi- sunt ad fratrem et episcopum nostrum Anliochajn*
ritus sancti divinitas in Clialcedonensi concilio pro- sedis prsesulem scripsimus, adjicientes illud quod
tulit fidei regulis utrumque hostem
recedentes, inter nobis propter improhitatem monachorum quorum-
novellse pertidiaj scrmonem nostrum cum omni cau- dam religionis vostrae verbo mandasti, per vicarios
tela liberemus. Non jam, quod absit, tanquam de nostros et specialiter statuentes, ut pi'aeter Domini
dubiis disceptantes, sed auctoritate sua qua; bene sacerdotes, nullus audeat preedicare, seu monachus
detinita sunt astruentes, cum et in apostolicae Sedis siveillesit laicus cujuslibet scientise nomine glorie-
epistola universali sancta? synodi assensu firmata tur. Quas tamen litteras pro utilitate universalis Ec-
tanta divinse auctoritatis testimonia noveriraus esse clesiae per prsedictum fratrem et coepiscopum no-
congesta, ut nullus queat ulterius dubitare, nisi qui strum Maximum ad omnium volumus pervenire noti-

sibimetipsi errorum tenebras inferre maluerit, cum tiam, et ob hoc id nolumus carum exemplar adjicere,
synodalia gesta vel quibus primum definitio fidei quia quse prsedicto fratri injunximusnon dubitamus
legitur esse formata, vel quibus pi-sefatse litteraeapo- implenda. Et aHa manu Deus te incolumem custo-
:

stolicae Sedis, etiam tute fraternitatis studio defensae diat, frater charissime. Data quarto Idus Junii, Opi-
sunt, et maxime ad piissimos principes totius con- '-' lione viro clarissimo cousule.

cilii allocutio, totsit, prsecedentiumPatrum testimo- XLIIi. — Ad Julianum episcopum.

niis roborata, ut, quamvis imprudenti ac pertinaci Leo Juliano episcopo.
animo, tamen non jam cum diabolo pro sua ira-
si Christianissimi principis fidem ssepe evidentissi-
pietate damnatus est, valeant suadere. Unde hoc mis probavimus documentis, ac de nostro gralias
quoque contre hostes Ecclesia^ providere condignum ago qui talem dignatus est rebus humanis concedere
est, ut eis nullam calumniandi occasionem, quod ad pro sua pietate rectorem, qui tidei causas et reipu-
nos attinet, penitus relinquamus, nec unquam con- blicae summae vigilantiae studio tueretur, haereti-

tra Nestoria nos aut Eutichianos agentes aleri eorum corum ausibus semper obsistens, et nihil eorum
videamur terga vertisse. Sed utrosque Christi ho- insaniae adversum catholicam fidem licere permit-

stes aequa lance vitemus atque damnenius. Ita ut tens, cujus post Deum beneficiis hoc dehetur, quod

nos quoties audientium quaelibet poscit utilitas, cum Hiei'osoIymitanus episcopus est receptus, et mona-
dogmatibus eorum digno anathemate promptissime chos quos pertidia haereticae falsitatis invaserat ad
atque evidenlissime feriamus, ne si a nobis hoc sanilatem augusta auctoritas revocavit. Mox itaque,
quod obscurius tieri videatur aut tardius putetur in- rv ut accepi epistolastuas talia continentes, non solum
vitum. Quod quamvis prudentiam tuam res ipsa eadcm die, sed prope eadem die responsum reddero
admonere sufticiat, nunc tamen et experimenta do- maturavi, ut certior de omnibus quae scripscras
cuerunt. Sed benedictus Deus noster cujus invinci- reddideris. Fratrera Proterium Alexandrinae urbis

bilis veritas ab omni haerescos macula mundum te episcopum gratulor satisfactionis pleuas de Ude sua
secundum Sedis apostolica> judicium nionstravit, ad nos litleras direxisse, et manifeste, quidnam
cui dignam retribuis pro tot Iaboril)us graliam, si tcneat indicasso. cui me dignam gratiam pro lidei

talem te qualeui probavimus ac probanius, pro uni- ipsius sinccritale necesse csl pri^estare, ut honorem
versaiis Ecclesiae defensione servaveris. Nam quod in nullo suae perdat ecclesiae, sedis suae privilegia pa

Deus omnium calumniosorum fallacias solvit, maxi- ternsp anliquitatis exemplo, juxta canonum illibat

mam beatissimi Petri

scimus, quipriusquam sedis
curam pro nobis cunclisagno-
suffi judicium intidoi de-
jura possideal, de pra^sentis anni Pasclia, nulla dubi-l
tatio esse nobis poluit. Sod de fuluro quod scivi
i
linitione firmavit, nec circa cujusquam veslrum qui nms, quod Theophilus Alexandrinie urbis episcopus
nobiscum pro calholica tidei laboratis personam re- nono Kalendarum Maiarum die, quod nunquam ita
probum vlfteri permisil, quia nec poterat Spiritu a tempore Dominica» resurrectionis celehratum est
m DFXRETALIUM COLI.ECTIO. 830

credidit ascribendiim. Unde sollicitius congruit in- ^sime,in nullo debes de

nostra dilectione dubitare si

quiri, ut omnis occasio toliatur erroris. Nam in no- prophetce exemplum sequaris et dicas : « Nonne qui
stris annalibus Kalendarum Maiarum die, aptissime te oderant, Domine, oderam illos, et super inimicos

a Patribus nostris et constitutus legitur et celebra- tuos tabescebam? » [Esnl. cxxxviii, 21.; Per omnia
tus. Ac ne vel apud nos, vel apud orientales nasca- enim volo te esse certissimum ,
quod sicut meam
tur ex hac parte diversitas, hoc instantius nostro a^stimationcm illaesam cupio permanere, ita opto te

nomine cum Christianissimo principe agere tua quoque in omnibus irreprehensibilemreperiri. Pro"-

dignetur dilectio. Quamvis et ipse clementissimus dictns autem ut ab omni suspicione contraria Hber

princeps se inquisitione sollicitissima curam hanc appareat. quid in Eulichen anathematizet ac dam-
.-Egyptiis delegassel suis episcopis dignatus sit in- net evidenter ostendat, et in damnationem erroris

dicaro. Epistolam sane meam ad Chalcedonenscm expressi, remota omni dubitntione subscribat. Ita

synodum datara prfpsentibus episcopis et clericis ut Chalcedonensis symboU definitionem de fide, cui

lectam fuisse tuis epistolis retulisse. Sed usque ad etiara dilectio tua subscribendo consensit, et quani

ilhid capituhim quo ea quse de fide acta sunt, meus apostoUcee Sedis firraavit auctoritas profiteatur >e

videtur tirmasse consensus. Unde miratus sum, quod per omnia servaturum, adjecta sjscriptione pro-
reUqua quffi secuta fuerunt, non pariter in notitiara B priaj raanus, qua> in ecclesia Christiano populo
eorura quibus sunt lecta prolata sint, cum maxime pra?sente recitetur, ut pro catholicc fide, neque no

omnibus innotescere debuisset, iraprobum a nobis negligentes, ncque ipsa urabra suspectus habeatur.

ambitum notatum fuisse, et novis usurpationibus Oui si in eadera pravitate perdurans praeceptis sa-

conslituta, inviolata, ut semper scripsimus, serva- lubribus parere noluerit, sententiara synodi Chalce-

rentur. Et jam presbyterum quem asseris fuisse donensis, cujus definitionibus resultat, recipiet. Data

discussura gratulamur cognitione habita in oranibus quhito-decirao Kalendas ApriUs, gloria Majoriano

fuisse purgatura. Epistolara quoque ad Christianis- Augusto, consule.

simum principera noveris me raisisse in qua illi gra- XLV. — Ad cumdem.

tias egi, quia curara mihi suam tam pro fidei causa Leo episcopus Anatouo episcopo.
quam prosecuritate reipublicae dignatus est indicare. Si firrao incommutabiliquo proposito dilectio tua

AUam quoque ad nos epistolam dedit intei'veniens curam gratia? comraunis habuisset, nihil profecto

pro Anatolio episcopo, ut nostri illi animi gralia quod ullam anxietatem tibi ingereret, exstitissel.
JSonenim sinebat ratio, ut ejus charitatem sperne-
praebeatur, cpioniara correctionem ejus permittit, et
in omnibus satisfacturum esse quae ad fidei obser- rem quam amore pacis et studio reparandae catho-
p
^
vantiam pertinentur, pollicet. Data quinto Idus Ja- lic« fidei inter ipsa episcopatus rudimenta juvissom,

nuarii, Etio et Studio viris clarissimis consulibus. obstans in ecclesiasticis curis talera habere consor-
tem, utniihi de sanctis pra5cursoribus nec Joan-
XLIV. — Ad Anaiolium episcopum per Patncium
tuis,

diacomim missa. nis specialem copiosamque doctrinam, nec auctori-

Lectis dilectionis tuae litteris quas per tilium no- tatem Attici, nec industriam Procli, nec fidem beati

strura Patriciura diaconura direxisti, intellexi tibi Flaviani deesse sentirem, et ita studus tuis uterer,

sludiura meae solUcitudinis displicere, qua secundum ut nullus auderet vel fidei cathoUcse resultare, vel

Dominicam charitatem, quam tibi a nobis impendi Patrum regulis contraire. Sed
Nicsenis venerabiliura

experimentis plurimis approbasti, de cavendis his cum canonum, ut agnoscis, illa tentata
in injuriam

qui comraunis fidei adversarii dicei-entur adraonui, sunt quse omnibus ecclesiis scandalum maximura

ne ad negligentiara rectoris referretur, si quisquara generarent, quid aptius ac modestius facerem quam
in Ecclesia catholica ea prcedicare prsesumeret quse ut te priraum ut ab hac intentione discederes, fra-

hsereticorum sensibus convenirent. Quod utrum ve- terno animo raissis litteris adraonerem ? Ad quas
raciter fama jactaret dilectionis Insa inquirendum cura non rescriheres, ipse a coUoquii raei consortio
judicio deiegavi. Neque in aliquo honorem tuum J) 205 separasti. Denique inde jam tacui, ?ed cle-

Iffisi, cui discutienda ea quae ad me erant perlata raentissiraoprincipicustodifideifrequentilitterarum

commisi, ut scilicet Atlicns presbyter, quem talia petitionera suggessi, ut pro pace ecclesiarura quam
audere cognoveram, nisi perfecta se satisfactione tibi maxime prodesse cognoscis, ha?c qua; nunc a
purgasset, et non solum voce hsereticos, sed etiam dilectione facta sunt iraplerentur. Cui ineffabiles

propria; manus subscriptione daranasset, a coramu- gratias ago, quod secundum eruditionem Spiritus

nionis gratia esset alienus. Qui scripta mittendo sancti, cujus est virtule plenissiraus sacerdotali di-

dubifp fidci et professionis incerta? confirmavit ma- gnatur studere concordia; , sciens sibi orationes

gis quam diluit quidquid ad nos de eo fama pcrtu- supplicanthira copiosius profuturas, si famuli unius

Cum Domini in nullo sint a vera pacis unitate divisi.

lerat. si conscientiam suam voluisset probare
sincerara,non Eulichen odiosum fuisse, sed quod
sil)i Quod ergo in Constantinopolitana Ecclesia quaedam
perfidiam ipsius reprobaret atque damnaret, debue- in officiis clericorum correcta significas, ut etenini
rat confiteri, quia aliud sunt humana! ctiara inter presbyterum in gratiam tuara affectationemque
catholicos simnltates, aliud diabolici, quos fides revocaveris, etAndream archidiaconi actione submo-
catholica damnat errores. Et ideo, frater charis- veris, nobis placuisse rescribo, quia apstiraationem
831 APPEND. AD SJEC. IX. — ISIDORI MERCATORIS KVZ

luam, ul optabaui,plurimum erigit atque commen- \ .sinebat ratio, ul qui unitatem catholicaj lidei dole-,
dat, et merito post corrcctionem in oblivionem de- banl ab hsereticis fuisse turbatam non exsultanter in|

deducitur quod reprehensioni obnoxium videbatur, integrum rcdiisse gauderem. Hoc autem non solum
cum haereticorum provectione memoriaj
et sanctai ab ipso beatissimae confessiouis effectu, sed etiani
Flaviani injuria gravaveris qufe nunc simul ab omni ex epistolis mcis quas post reditum meorum ad Con-
offensionecmn tui, ut volui, laude cessarunt, quia stantinopolilana; urbis antistitem dedi, potuissetis
in ordinem suum quce fuerant turbata redierunt. agnoscere, si vobis responsionem sedis apostolic:v
Andream sane qui rationabihter archidiaconi est manifestare voluisset. Ne ergo per malignos inter-
privatus officio, et Eufratem qui sanctae memoriae pretes dubitabile videatur, utrum quaj in synodo
Flaviani, ut comperi, impi'obus exstitit accusator, Chalcedonensi per unitatem vestram de fide statuti
si professionibus plenissime scriptis, non minus Eu- sunt, approbem. Hoc ad omnes fratres et coepiscu-
tichianam hseresim quam Nestorianum exsecrabile pos nostros qui praedicto concilio interfuerunt.
dogma condemnant, quoniam venia est prajstanda scripta direxi,quae gloriosissimus et clementissimu-
correctis, presbyteros consecrabis,ut sibi remedium princeps, sicut poposci, in nolitiam vestram mitteii
catholicae fidei sentiant profuisse, eleclo primitus pro catholicse fidei amore dignabitur, ut et frateriui
et probato qui archidiaconi officium possit implere, B universitas, et omnium fldelium corda coguoscanl
id est, quem nulla unquam preedictatarum impie- nie non solum per fratresqui vicem meam exsecul'
tatum fama resperserit. Cceteri vero quos par rea- sunt, sed etiam per approbationem gestorum sync
tus involverat, si veniam simili professione cum sa- dalium propriam vohiscum iniisse sententiam u

tisfactione deposcunt, suis ordinibus reformentur, sola videlicet fidei causa quod s(epe dicendum est
his tantum ad officiorum primatum admissis quos propter quam generale concilium et ex praecepti
abomnierroreliberos fuisse constiterit. Illam autem Christianorum principum, et ex consensu apostoliia
culpara quam deaugenda potestate aliena, ut asse- Sedis placuit congregari, damnatis haereticis qui -

ris, adhortatione contraxeras efticacius atque since- congrui esse voluissent, nulla penitus resideret d'

rius tua charitas diluisset, si quod tentari sine tua vera Domini nostri Jesu Christi incarnatione duln
voluntatenonpotuit, non ad sua clericorum consilia tatio. Unde si quis unquam ausus fuerit vel Nestu

transtulisses, quia sicut in mala suasione delinqui- riani perfidiam tueri, vel Eutichetis ac Dioscor
tur, ita et in mala consensione peccatur. Sed gra- impium dogma defendere, et a catholicorum com
tum mihi, frater chai'issime, est, quod dilectio tua munione resecetur, nec habeat ejus corpoi*is parti
profitetur sibi displicere, quod tunc etiam placere cipationein, cujus abnegat veritatem. De custodien
non debuit. Sufficit in gratise communis regressum *

dis quoque sanctorum Patrum statutis, quae in s}

professio dilectionis tase , et attestatio principis nodo Nicaena inviolabilibus sunt lixa decretis obser
Christiani, ne cui delur tarda correctio, cui tam vantiam vestrae sanctitatis admoneo, ut jura eccle-

venerabilis assertor accessit. Abjiciatur penitus in- siarum sicut ab illis 318 Patribus divinitus inspiral;
concessi juris qui dissensionem fecerat appetitus. sunt ordinata permaneant. Nihil alienum improbu
Sufficiant limites quos sanctorum Patrum providen- ambitus conciipiscat, nec per alterius immunilio
tissima decreta posuerunt, ut quieta sit suis meritis nem suum aliquis quaerat augmentum. Quantumli
et antiquis privilegiis dignitas omnium sacerdotum bet enim exortis assensionibus se instruat vauitati
renovetur, et maneat in te Dominica? charitatis af- elalio, ct appetitus suos conciliorum aestimet nomini
fectio, quam dilectionem tuam saepius cohorta-
ad roborandos, infirmum atque irritum eril quidqiiii

tus sum cum fratre et coepiscopo nostro Juliano, a praediclorum canonibus discreparit, quoruni rr

qui communem gratiam semper optavit, cujus in- gulis apostolica Sedes quam reverenter utatur scn
dustria et soUicitudines tuae relevabunlur, et fides ptorum meorum, quibus Constantinopolitaui anti

catholica munietur. Super omnia auleni fraterna stitis conatus i-epuli poterit sanctitas vestra lectioii'

charitate hortor et moneo, ut ea qu;e ad gloriam t\ cognoscere, me auxiliante Domino nostro, et cathn
vel ad munimen pertinent sacerdotalis officii Ni- licae fidei et paternarum traditionum esse cusli

caenorum canonum universalis Ecclesise pacem ser- dem. Data duodecimo Kalendas Aprilis, Opilon'

vantia decreta custodias. Sic enim inter Domini sa- viro clarissimo consule.

cerdotes inviolata charitas permanebit, si paribus

\LVII. — Ad Juvennlem Hierosolymitanum
studiis quae sunt a sanctis Patribus conslituta, ser- episcopum.
ventur. Data quarto Kalendas Junii, Etio et Studio Acceptis dilectionis tuae litteris quas ad me fili

viris clarissimis consulibus. nostri Audreas presbyter, et Petrus diaconus detu

XLVI. — Ad Juvennlem Hicrosohjmitnnum et caeteros

lerunt, gavisus quidem sum, quod ad episcopalu
episcopos qid in sancta synodo Chnlcedoncnsi con- tui scdem redire licuisset; sed conlluentibus in rc
yreguti fumint. cordationcm omnibusquiP lc per quosdam excess\i
Oinnem quideni fraternitatcm vestram nosse non laborare fecerunt, dolui adversilatum tuarum to

ambigo deiinitionem sanctae synodi, qute ob confir- metipsum tibi fuisse materiam, et resistendi haere

inationem fidci in Chalcedonensi civitatc celebrata ticis constautiam perdidisse, qui iestimant non ess

i'st, tolo corde me fuisse complexum. Quia nuUa tibi liberum ut eos audeas rcdarguere, quos til
 —

833 DECRETALIUM COLLECTIO. 834

liberum lU eos audeas redarguere, quos tibi profes- ^ omnium vitam, recepit omnium causnm, vim et
sus sis in suo errore placuisse. Beatoe enim memoria? veteiis quod solus inter
cliirograplii, omnes non
Flaviani condemnatioet impiissimi Eutychetis rece- debuit, proomnibus solvendo vacuavit t sicutper : .

ptio,quod nisi Domini nostri Jesu Christi secundum unius rcatum omnes facti fuerant peccalores, ita
carnem negatio fuit ? quam ipse grandi misericordia per unius innocentiam omnes ficrent innocentes.
sua fecit resolvi cum detestandum illud Ephesina- Inde in homines manante justitia ubi est humana
synodi judicium ita sancta Chalcedonensis synodi suscepta natura. Nulla enim ratione extra nostri est
auctoritate destruxit, ut nullum depravatorum a corporis veritatem, de quo evangelista prsedicationem
remedio correctionis arceret. Unde quia in tempore inchoans dicit : <> Liber geuerationis Jesu Christi
indulgentise i"esipiscentiam magis quam pertinaciam lihi David, lilii Abraham \Matth. i, 1). < Et qui
delegisti, ita gaudeo te ccelestem expetisse medi- Samaritanoe mulieri protestatur, quoniam sahis ex
tandem pos-
cinam, ut fidei ab heereticis impugnatee Juda^is est, beati Pauli apostoli consonante doctrina
sis Quamvis enim nulU sacerdotum
esse defensor. cum dicit : « Quorum patres et ex quibus Christus
liceat nescire quod prsedicat. Quoniam qui ignorat secundum carnem, qui est super omnia Deus bene-
ignorabitur, inexcusabilior tamen est omnibus im- dictus in sacula {B.om. ix, oj. » Itemque ad Timo-
peritis quilibet Hierosolymis habitans Christianus, B theuiu : « Memento, inquit, Jesum Christum resur-
qui adcognoscendam virtutem Evangelii non solum rexisse a mortuis ex semine Davidsecuuduin carnem
paginarum eloquiis, sed ipsorum locorum testimo- [11 Tim. II, 8). » Hsec autem charitas quantis et
nhs eruditur; et quod aUbi non licet non credi, ibi novi etVeteris Testamenti auctoritatibus declarelur,
non potest non videri. Quid laborat intellectus, ubi pro antiquitate sacerdotii tui evidenter agnoscis,
est magister aspectus ? Et cur lecta vel audita sunt cum Udes Patrum et scripta mea ad sanctae memoriae
dubia, ubi se vel visui et tactui tot humanae Flavianum data, quoi'um mentionem ipse fecisti,
salutis ingerunt sacramenta? Quasi ad singulos adjecta universalis synodi conflrmatione sufficiant.
quosque cunctantes Dominus adhuc voce cor- Unde prospicere oportet dilectionem tuam ne contra
porea utatur et dicat : « Quid turbati estis, et redemptionis ac spei nostra^ ineflabile sacramentum
quare cogitationes ascendunt in corda vestra ? uUus obinurmuret. Sed, si qui sunt qui adhuc, aut
Videte manus meas, et pedes meos, quia ipse ignorantia caligant, aut perversitate discordant, eo-
ego sum. Palpate et videte, quia spiritus ossa et rum quorum in Ecclesia Dei apostoiica fuit et est
carnem non habet sicut me videtis habere [Luc. clara doctrina auctoritatibus instruantur, et de in-
XXIV, 38, 39). »> Utere ergo, frater charissime, carnatione Verbi Dei haec nos credere quod illi cre-
invictissimis catholicse fidei documentis, et evange- didere cognoscant, neque se extra corpus Christi in
listarum prtedicationem sanctorum locorum,in qui- quo commortui et comresuscitati sumus sua obdu-
bus degis, testiticatione defende. Apud te est Beth- ratione constituant, quia nec pietas Udei, nec ratio
lehem, in qua salutifer Davidicae virginis partus il- recipit sacramenti, ut aut in sua essentia passibiUs
luxit, quem obvolutum pannis inter angustias di- fuerit deitas, aut in nostrae naturse susceptione
versorii praesepe suscepit.Apud te est declarata ab mentita sit veritas.Particulam Dominicae crucis cum
angehs, adorata a magis, et per multorum infantium eulogUs dilectionis vestrie veneranter accepi. Data
mortes ab Herode quaesita Salvatoris infantia. Apud pridie Nonas Septembris, Etio et Studio viris cla-
te est ubi pueritia ejus adolevit, ubi adolescentia ma- rissimis consulibus.

per omnia incrementa corporea in

turuit, et virum 206 -^LVHL Epistola Ravennii aliorumque episco-
peifectum veri hominis natura proUcit, non sine cibo porum Gallorum ad Leonem papam, fidei ejus quani
non somno ad Orientem direxit laudes dicentium.
eruditionis, sine quietis, non sine tletu
miserationis,nec sine pavore formidinis. Unus Domino vere sancto, merito in Christo beatissimo
enim atque idem est qui et in Dei forma operatus et apostolico honore venerando papae Leoni, Ra-
est miracula magna virtutis, et in forma servi \y vennius, Rusticus, Venerius, Coustantinus, Maxi-
subiit saevitiam passionis. Hoc tibi ipsa crui indesi- mus, Armatarus, Florus, Gavinus, Valerianus, Con-
uenler loquitur, hoc lapis clamat sepulcri, m quo stantius, Nestorius, Maximus, Asclepius. llem Maxi-
Dominus humana conditione jacuit, et de quo divina mus, Ursus, Ingenulus, Justus, Valerius, Super-
potentia resurrexit,et cum ad montem Oliveti locum ventus, Crisaphius, Fonteius, Petronius, Hydacius,
ascensionis veneraturus accedis, an non ilia vox an- Etherius, Glalius, Euticius, Fraternus, Venturus,
gehca in tuo resultat auditu, qua elevatione Domini Eugenius, Hilarius, Verus, Amandus, Geroutius,
5lupentibus dicitur : « Viri Galiiaii, quid statis aspi- Pioculeianus, Juliauus, Helladius, Amentarius, Ho-
cienles in ccelum, hic Jesus qui assumptus est a noratus, Herpatius, Amenius, Dinatius, Maximus et
vobis, sic veniet quemadmodum vidistis euntem in Hernantius, Palladius.
calum {Act. i, H) ? » Veram igitur Christi genera- Perlata ad nos epistola beatitudinis vestraj quam
tionem ciux vera confirmat, quoniam ipse in nostra ad Orientem pro catholicae lidei asserUone misislis,
carne nascitur qui in nostra cruciUgitur, qua> imUo optassemus et statim apostolatui vestro pro tam
mterveniente peccato, nisi fuisset nostri generis, immenso munere graliarum actionem referre, nisi
non potuisset esse mortalis. Ut autem repararet nobis difUcuHatem qua in unum celeriter non pu-
Patrol. CXXX. •27
83b APPEND. AD S.€:C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 83G
tuinius convenirc, vel spatia rjuibus a nobis dispa- ^ lica; Sedi, unde religionis nostra^, propitio Christo,
rati sumus longa terraruiu nostrarum qua^ in regio- fons et origo manavit, antistitem dederit : petentes
nibusnostris,pr8eterconsuetudin8m,fuit intemperies etiam ut datum concessumquc munus pontificii
atlulisset. Det ergo apostolatusvester nostrai veniam veslri longissima ad sedificatiouem ecclesiarum sua-
tarditati, qufe non otio aut dissimuiatione, sed de rum atate custodiat. Nos autem etsi impares mc-
certa necessitate descendit, qua^que a nobis elsi ce- ritis, paris tamen fidei, si quid (quod absit) contra
leritatis gratiam abstulit, exsultandi tamen mate- Ecclesiam catholicam profana infestatione tentetur,
riam auferre non potuit. Exsultamus itaque Cbri- parati sumus, confortante Domino, cum beatitudine
tiano populo lectis beatitudinis vestrse litteris, et vestra, pro veritate fidei animas nostras ponere, el

omniuni instructione patefacta, omnes intra Gallias vitam hanc auctori salutis nostrae et largitori

constiluto? exsultare mox fecimus, dolcntes pariter seternitatis impendere. Et alia maiiu : Ora pro me,
pro his nobiscum qui, catholica} tidei lumine dereli- domine beatissime merito et aposlolico honore ve-
cto, errorum tenebras inciderunt. Quae apostolatus nerande papa Rusticus episcopus, apostolatum
:

vestri scripta, ita ut symbolum fidei quisquis re- tuum in Domino, venerande, saluto, et ut digneris
demptionis sacramenta non negligit, tabulis cordis pro me orare supplex rogo. Venerius : Te dominum
quod ad confundendos hfcretico-
ascripsit, et tenaci B in Christo meum, reverendissime, saluto, et ut di-
rum errores paratior fit memoriaj commendavit. gneris pro me orare supplex rogo. Constantinus
Multi itaque in ea pariler gaudentes exsultantes episcopus : Beatitudinem vestram saluto. Similiter
recognoverunt fidei suse sensum, et ita se semper et onmes episcopi suprascripti salutaverunt.
ex traditionepaterna tenuisse, ut vester apostolatus
XLIX. — Epistola Leonis ad omties cpiscopos Gal-
exposuit jure laitanlur. Nonnulli sollicitiores facti, liarum dc damnationc hxreticorum.
beatitudinis vestrae admonitione percepta, modis Leo Ravenxio, RiSTico, Venehio, Coxstantino,
omnibus se gratulantur instructos, datamque sibi Maximo, Armentario, Floro, Samio, Valeruno,
occasionem gaudent, qua libere ac fiducialiter, suf- CONSTANTINO, NeCTARIO, MaXIMO, ASCLIPIO, MaXIMO,
fragante etiam apostolicse Sedis auctoritate, elo- Urso, I.xgexulo, Justo, Valeriano, Supeuvento,
quantur, et asserit unusquisque quod credit. Quis Crisaphio, Fonteio, Petronio, Hydacio, Etoerio,
autem apostolatui vestro pro hoc tanto munere quod EuLALio, EuTicEO, Fraterno, Venturo, Eugenio,
non solum Gallias,sed totum mundum velut quibus- HlLARIO, VeRO, AMANDO, GeRONTIO, PROCULELiNO,
dam pretiosissimis gemmis ornavit, dignas sestimet JuLiANO, Helladio, Arme.\tario, Honorato, Hf.-

gratias posse persolvi ? Doctrinae post Deum veslra^

^ PARTIO, AmENIO, DlNATlO, MaXIMIXIO, HeRNANTIO Ct

debet fidelis, ut constanter teneat quod credebat; Palladio episcopis per Gallias constitutis.
debet etiam infidelis, ut a perfidia sua agnita veri- Optassemus quidem fraternitatis vestrai litteras
tate discedat, et apostolicae institutionis luce perfu- eo tempore quo promiseratis accipei^e, ut profecturis
sus erroris sui tenebras derelinquat, magisque se- ad Orientcm fratribus nostris, quos ad sanctam sy-
quatur et credat quod per os ve.strum Domiuus nodum vice nostra pro catholic» fidei defensione
noster Jesus Christus de sacramento incarnationis direximus, etiam vestra; sententioe professio junge-
suse docet, quam id teneat quod diabolus humana; retur. Sed cum multa obstacula inopinatam nobis
salutis et veritatis inimicus stillat. Optassemus etiam intulerint tarditatem, quamlibet seras et diu exspe-
ad filiura vestrum gloriosissimum ac fidelissimuni coepiscopum nostrum
ctatas epistolas per fratrem et
principem super eamdem causam litteras dare quibus Ingenulum gratanteraccepimus, easquecumgaudio
congratulantes fidei ipsius, humilitatis quoque no- recensentes probavimus, sicut confidebamus, erudi-
stra? sollicitudinem qua vos in Christo sequimur tioue Spirilus sancti coelestem in vobis vigere dof
proderemus, nisi ad nos de orientalibus nuntio per- ctrinam, quam in orientalibus ecclesiis versutia
lato lieri hoc minime necessarium putaremus. Me- hostis antiqui, per eos quos sequaces suos reperil
ritis autem apostolatus vestri pius doiniiius pra\stitit, [)falsitas fatigare conata est, cum calholica lides,

ut hairesim jam diu occulte nutritam vestris tcrnpo- qua; nulla sui est parte mutabilis, per ipsas adve^
ribus proderct. Ad laudem enim sollicitudinis vestrai santium exercitationes et validior efliciatur sempe^
pertinet, quod malorum error laterc non potuit, ac et clarior operante haec gratia Dei, ut si qui for
gloriosa; fidei redundat quod prava persuasio parli- ad hoec subtilia inimici jacula declinanda mini^
cipes, aut non invenit, autinventos amisit.Respiciat erant instructi minusque solliciti, pcrceptis veritat
itaque conservando apostolatum vestrum misericors armis, lierent contra impiorum mendacia fortiore
Dominus Ecclesiam suam toto orbe dilfusam. Vobis Quid ergo sicut causa posccbat fiduciam nostra
enim ita invigilanlibus, et hi qui curam animaj suai quam de vobis habemus in Domino fideliter at(]

gerunt sollicitiores in fide redduntur, et hi qiii obedienter auxistis multa exsultatione gaudemus,r
paulo dcsides sunt, tanto ad solliciludiiiem accen- inerito nos cognoscimus fratres ct cocpiscopis no
duntur exemplo. Qiiod nos ante oculos scmper ha- tris orientalibus intimasso, quod sccundum evanj
bentes, non desinemus Deoac Domino iiostro gratias gelicam et apostolicain traditionom de incarnation'!
agere, ct pariter supplicare gratulanles quod tantip Domini nostri Jesu Christi una csset omnium no
sanctitatis, tanton (idei, iantapque doctrina;, aposto- slrum ct indiscreta confessio ; nequp ullis eorup
837 DECRETALITM COLLECTIO. 838

disputationibus detineri, ut aliter aliquid de summi ^ principia beatum Marcum beatissimi Petri apostoli
et salutiferi sacramenti veritate sapiamus, quam es discipulum in omnibus utique doctrinis sui doctoris
prffidicatione sanctorum Patrum, et ex auctoritate magisterio consonantem habuit fundatorem, quaeque
incommutabilis symboli didicimus et docemus, dam- postea recentioribus a nostra aitate temporibus Atha-
natisab universali Ecclesia et nunc Eutycheti et antea nasium, Theophilum, et proxime Cyrillum proba-
iSestorio, quorum si quis non fei-endis impietatibus tissimos pra^sules habuit, indignam captivitatem sub
inhserere delegeint, ipse se a corpore Christianae uni- hseretici dominatione pateretur. Unde secundum
tatis abscidit. Non enim ultra jam cuiquam excusa- magnam misericordiam Dei universos diaboh cona-
tionis refugium de ignorantia et inscientia, vel de tus, quibus Ecclesiam Domini conturbare mohtus
intelhgentia? difficultate conceditur, cum hoc ipso est, noveritis esse destructos. Reddite igitur Deo
sexcentorum fere fratrum coepiscoporumque no- gratias, fratres charissimi, dignam gratiarum actio-

strorum synodus congregata nullam artem ratioci- nem, et oret nobiscum vestra dilectio, ut fratres

nuUum eloquium disserendi contra funda-

nandi, nostros, quos exspectatio nostra desiderat, incohi-

mentum fidei inspirare promiserit, quoniam admit- mes quam primum rediisse laetemur, et de omnibus
tentibus per auxihum gratise Dei fratribus vicarhs quffijDomino adjuvante, sunt gesta plenius vos pos-
nostris, quorum plenissima exstitit in omni actione B semus instruere. Nam fratrem Ingenuhim ndhimus
devotio, non solum sacerdotibus Chiisti, sed etiam hac exspectatione tardari, cum ob hoc ipsum pro-

principibus et potestatibus Christianis, cunctisque peratius remeare debuerit, nec diutius vobis esset
clericis, plebibus, ordinibus, plene atque evidenter incognita omnium materia gaudiorum,quaevolumus
apparuit hanc esse vere apostohcam fidem ex di- per curam dilectionis vestra? etiamadfratres nostros
vina; pietatis fonte manantem, quam sinceram et ab Hispanise episcopos pervenire, ut quod Deus opera-
omni fece totius erroris ahenam (sicut accepimus) tus est, nuhi esse possit incognitum. Data Kalendis
pr«dicamus, et universo jam mundo consentiente Februarii, Herculano viro clarissimo consule.
defendimus, exstinctis toto orbe dogmatibus quae vel 207 ''• ~
^^'^ Martianum Augustian de Pascha.

prsecedens hsereticus ausus est inferre vel subse- Tam muUis documentis per omnes Christi eccle-
quens, dissimili quidem commento, sed impietate sias tides vestrae pietatis innotuit, ut si quid solhci-

compai'i. Nam sicut IVestorius non est toleratus, tudinum pro communi religione generatur, merito
affirmans beatam Mariam hominis tantummodo vestrum quaerat auxilium. Et quia memor dispen-
fuisse genitricem qui postmodum sit a Verbo deita- sationis, mihi credite. necesse habeo curas meas,
tis susceptus, duabus scihcet naturis ex personis etiam in ea qua? sunt futura, pra?mittere, non im-
distinctis, ut neque ipse esset fiUus hominis qui^ probe cupio clementise vestra? studiis adjuvari, ut in
Filius Dei, nec unus Christus iu utraque natura, sed ea observantia, qua; certa semper ratione variatur,
alter sempiternus ex Patre, aUer tempox-alis ex ma- nihil possit erroris incurri. Paschale etenim festum
Ire, cum evangelica aucloritas ita Verbum prsedicet quo sacramentum salutis humanfR maxinie contine-
carnem factum, ut non duos Christos nec duos tur, quamvis in primo semper mense celebrandum
fihos, sed in uno Domino Jesu Christo et Dei et sit, ita tamen est lunaris cursus conditione muta-

hominis nobis insinuet veritatem, ut utriusque sub- bile, utplerumque sacratissimi diei ambigua currat
stantiae, id est, salvantis atque salvatae, nec pro- electio, et exhoc iiat plerumque quod non licet, ut
prietas possit confundi, necpersona geminari. Sicut non simul omnis Ecclesia, quod non nisi unum esse
ergo Nestorius in suo dogmate exsecrabiUs, sic et oportet, observet. Studuereque sancti Patres occa-
Eutyches damnatum oUm sectatus errorem , alia sionem hujus erroris auferre omnem hanc curam
;

profanitate blasphemans a cathoUcae soliditatis com- Alexandrino episcopo delegantes, quoniam apud
page resecatus est, quia indoctis quibusdam ni- yEgyptios hujus supputationis antiquitus traditaesse
miumque quod Ver-
simplicibus persuadere tentavit videbatur peritia, per quam qui annis singulis dies
bum Dei ita caro sit factum, ut veram carnem de pw praedicLae solemnitatis eveniret, Sedi apostoiicse in-
ventre Virginis non sumpserit, nec nostri iUum dicaretur, hujus scripti ad longinquiores ecclesias
generis corpus habuisse, sed divinitatis ejus et car- judicium geueraliter percurri. Sed sanctse memoriae
nisuna esset natura, ut unum Dominum nostrum Theophilus Alexandrinffi ecclesiae urbis episcopus
Jesum et falsum hominem et Deum diceret esse cum hujus observationis annos centum numero col-
passibilem. Quod nec pietas fldei, nec ratio recipit legisset, septuagesimo sexto paschale festum longe
sacramenti, ut aut in sua natura passibilis fuerit aUter quam alii decreverant tenendum esse constUuit,
deitas, aut in susceptione humana mentita sit veri- a primo augustse, memoriae Theodosii senioris con-
tas. Quae diabolicorum sensuum prodigiosa com- sulatu, succedentes sibi sacrae observantiae ordines
menta , sancta nunc synodus humiUtatis nostrae ponens, ut longioris lemporis ratio ejus litteris te-
scriptis auctoritate domini mei bcatissimi Petri neretur ascripta, cujus complexionis septuagcsimus
apostoii, et merito roboratis religiosa unanimitate etquartus est annus; in qua pridic Idus Aprihs san-
abominando ab Ecclesia Dei amputavit.
consentiens ctum Pascha celebravimus, sequenti vero anno pri-
Dioscorum quoque Alexandrinum in sua impietate die NonasAprilis eadem, propitio Deo, erit habenda
manentem,ne illa Ecclesia qnfr inter ipsa Evangehi festivitas, sicul regnlariter centenariap annorum ra-
839 APPEND. AD S.*:C. IX. — ISIDORl MERCATORIS 840
tionis ordo declarat. Sed in anno qui erit septuage- ^ cultui dignanter impendat, ut eos qui liujus suppu-
simussextus Pascha:! dies invenietur ascriplus, cjupni tationis perfectam videntur hal)ere notitiam in unum ,

a passione Domini nullius exempli. nullius constitu- jubeat convcnire, et diligenter inquirere, ne forte
tionis admiltit auctoritas. Nam diem octavum Ka- lia?c definitio teneatur, et hic excessus qui prioribus
lendarum Maiarum ab eo cognoscimus prsefiuitum, videtur repugnare temporibus nostrse conniventia^.
qiii anni limitem antiquitus constitutum excedit, vel negligentige deputetur, et fiat in nostris diebus
cum alii quinto decimo Kalendarum Maiarum liuic quod nunquam anle j^riesumptum est. Quia vcro
festivitati depulaverint diem. Siquidcm undecimo
al) oportet fraternitatem tuam cura* istius mecum es?e
Kalendarum Aprilium usque in decimo Kalendarum participem, et ne quid tale accidat praecavere, cre-
Maiarum legitimum spatium sit prajfmitum. Intra brius religiosissimo et tidelissimo principi dignare
(juod omnium varietatum necessitas concludatur. ut suggerere, ut indissimulanter jubeat iEgyptios ad-
Pascha Dominicum, nec prius possimus habere nec monere, ne in summEe festivitatis die, aut dissen-
tardius. Quod enim
decimum et in nonum Kalen-
in sione aliqua, aut transgressione peccetur. Quidquid
darum Maiaruin videntur nonnunquam pervenisse autem de hac re diligcntius investigare sollicitudo
festivitas, quadam ratione defenditur. Quia etsi dies vestra potuerit, cito ad notitiam meam gloriosissi-
resurrectionis ultra terminum videtur exisse, dies B mus imperator jubeat pervenire, quia et ad ipsius,
tamen passionis limitem positum non invenietur et ad oranium salutera pertinet, ut Dei cultus nullu
egressus. Ad octavum autem Kalendarum Maiarum errore hpdatur. Data sexto decirao Kalendas Julii,
paschalem observantiamperducere nimis insolens et Opilione clarissirao consule.
aperta transgressio est. Quia ergo in illa, ut dixi, Lll. — Ad Lronem Augrtstum.
centenaria supputatione Theophili septuagesimus Leo episcopus Leoni Augusto.
sextus annus diem Paschse contra morem ecclesia- Multo gaudio raens raea exsultat in Doraino, et
sticura statuisse monstratur, et non leviter delinqui- raagna est raihi ratio gloriandi, cum clementiae ve-
tur si in principio sacramenti veiutas et unitas ab strae excellentissimara fidem augeri per orania donis
universaii Ecclesia non tenetur, obsecro clementiam gratiK coelestisagnosco etper increraenta diligenlia>
vestram, ut studium vestrum proestare dignemini, devotionera in vobis animi sacerdotalis experior.
quatenus .Egj^ptii, vel si qui sunt alii qui certam Nani in vestra; pietatis alloquiis non dubie patet
hujus supputationis videntur habere notitiam, scru- quod per vos in totius Ecclesias salute Spiritus snn-
pulum hujus sollicitudinis absolvant, ut eum diem ctus operetur, et quantum universorum fideliura pre-
generalis observantia dirigat, qui nec paternarum cibus sit optandum, ut in omnem gloriara vestrum
constitutionem normam relinquat, nec ultra prse- extendatur iraperium, qui supra curam rerum tem-
lixos terminos evagetur. Quidquid autem pietas ve- poraliura religiosse providentiae famulatura divinis et
stra de hac consultatione cognoverit, ad meam ju- ffiternis dispositionibus perseveranter inipenditis, ut
beat mox notitiam pervenire, ut in divinis raysteriis scilicet catholica fides, quse huraanura genus sola
nulla dissonantiae culpa nascatur. Datasexlo decimo vivificat, sola sanctilicat, in una confessione perraa-
Kalendas Julii, Opihone viro clarissimo consule. neat; iet dissensiones quse de terrenarum opinio-
Ll. — Ad Eiidochiam Aug. de Pascha. nura varietate nascuntur, a soliditate illius petrse

Leo EiDOCHLE Augusta^. supra quam civitas Dei fedificatur, abigantur. Ha>c
Sanctse memoriai Theophilus ad Augustum Theo- auteni Dei raunera ita divinitus demura nobis confe-
dosium seniorem scribens,per centum annosa prirao rentur, si de his qu£E prajstita sunt non inveniamur P
praedicti principis consulatu digessit ordinem festi. ingrati, et tanquam nulla sint qua; adepti sumus
Cujus instructionis septuagesimusquartus nunc an- contraria potius exspeclemus. Nam qua; patefacla
nusevoIviturOpilioneconsulo.PridieldusAprihscele- sunt quaM-ere, quse perfecta sunt retractare, et qute
brataest sacra soleranitas, unde sequenti anno pridie sunt definita convellere, quid aliud est quain de
Nonas Aprilis eadom festivitas rationabiliter conse- rv adeptis gratiaranon referre,et ad interdictai arboris
quitur. Sed aunus qui erat septuagesiraus sexlus cibum improbosappetitus mortiferai cupiditatis ex-
memorati episcopi annotationera haberecognoscitur, tendere? Unde quia ad pacem universalis Ecclesisp
qua> a totius antiquitatis exemi^lo, et ab omni aucto- et ad custodiam catholica' Ddei cura dignamini sol-
ritate Patrum discordat. Siquidera in octavum Ka- licitiore respicere, cvidenler agnoscitis quod inagis
lendaruraMaiarura Dominicuni Pascha transtulerit, hsercticorum audetur insidiis, ut iuter Eutyclietis

prsefinitos anliquitatis limites uimis audenter exce- Dioscorique discipulos et eum quem apostolica sedes
dens, cum die quinto decimo Kalendarum Maiarum dircxcrit diligontior, tanquam nihil fuerit ante de-

paschalcm solemnitalera (sicut constituere alii) i)o- fiiiitum, Iractatus habeatur, ctquodtotius nnmdi ca-
lueril annotare. Unde quia noii niediocris inilii soUi- lliolici saccrdotes sancta riialc«^doiiensi synodo pro-
citudo generatur, ne apud .l^gyptios lia'c peisuasio l)antgaudentquenrraatura,iniiijuriaraetiamsacratis-
probaretur, ad Christianissimum et clementissimum simi concilii Nicseni efiicialur inlirmum. Quod eiiim

principem scripla direximus, quibus causam scru- iiostris temporibus apudClialcedonam de Domiiii no-
fmii (liligenter exposui, ct suppliciter postulavi, ut stri Jesu Christi incariialione lirmatum t^l, lioc

upfiam snam. qnemadmodum (•oiisncvit. i-cliffioiiis (•tiiiiii a|)ud Nica^aiii mysticus ille Palrnm unmerus
 ,

8H DECKLTALILM COLLECTIO. «'t'J

delinivit,ue catliolicorum couCessio, aut unigeni- j<^ auctoritas. Instructioni auteni parvulorum noslro-
tum Dei Filiumin aliquo crederetPatriimparem, aut rum qui posl lactis ahmoniam cibo desiderant soli-

ciimdem cum factus est filius hominis non veram diore satiari, ministerii nostri prsesidium non nega-
carnis nostrje atque animae habuisse naturam. Dete- mus. Et sicut simpliciores non spernimus, ita a re-
sUuidiim ergo nobis est perseveranterque vitandum, beUibus haereticis abstinemus, memores prsecepti

qiiodfraus hceretica nititur obtinere, nec in aliquam Dominici dicentis : « Nolite dare sanctum canibus,
disceptationem pie etplene detinita revocanda sunt, neque miseritis margaritas vestras ante porcos
ne ad arbitrium damnatorum ipsi de bis videamur {Matth. VII, 6). » Nimis quippe indignum, nimis in-

anibigere, quae manifestum et per omnia propheti- justumest eos ad libertatem disceptationis admitti,
cis et evangehcis et apostolicis auctoritatibus conso- quos significat Spiritus sanctus per prophetam di-
nare. Unde si qui sunt qui ab bis qufe coelitus sunt cens : « Filii alieni mentiti sunt mihi {Psal. xvn, 46). »

constitula dissentiunl, suis opinionibus relinquantur, Qui etiamsi Evangelio non resisterent, de iUistamen
et ab unitate Ecclesise cum ea quam elegere per- se esse monstrarent de quibus scriptum est : « Deum
versitate discedant. Nam nullomodo fieri potest, ut seproQtentur autem negant {Tit. i, 16). »
scire, factis

qui diviuis audent contradicere sacramentis, ahqua Clamante adhuc justi Abel sanguine adversum im-
uobis communione socientur. Jactent se in sui elo- B pium Cain, qui increpatus a Domino non 208
quii vanitate, et de argumentatiouum suarum ver- requievit ad poeuiteuduui, sed exarsit ad csedem,
sulia, quaj inimica est fidei, glorientur, nobisplacet cujus vindictam sicDominijudicio volumus reserva-
apostoUcis obedire preeceptis, dicentibus : Videte ne ri, ut improbus et parricida crudelis in seipsum re-
quis vos decipiat per philosophiam et inanem sedu- cidat, et nostra non teneat, neque sanctse ecclesia?.

ctionem bominum {Coloss. u, 8). » Nam secundum Alexandrinee lamentabilem captivitatem patiamini
eumdem Apostohun « si quse destruxi heec sedifico, ulterius prolongari, cui oportetfidei vestrse justilisp-

prsevaricatorem me constituo {Gal. ii, 18, » et eis que prajsidio suam etper omnes
restitui libertatem,

me ultionum conditionibus subdo, quas non solum /Egjpli urbes dignitas Patrum et jus sacerdotale re-
auctoritas beatee memoriai principis Martiani, sed paretur. Data undecimo Kalendas Aprilis, Calippio,
etiam ego mea consensione firmavi. Quia, sicut san- Majoriano Augusto consulibus.
cte veraciterque dixistis, perfectio incrementum, et LIIL Ad eumdem. —
adjectionem plenitudo non recipit. Unde cum sciam \. De blasphemiis Nestorii et Eutichetis, eorum-
te, venerabilis princeps, sincerissimo veritatis lu- que digno anathemate.
mine imbutum in nulla fidei parte nutare, sed san- 2. Quod in una Domini persona gemina sit deitatis

cto perfecto judicio a pravis recla discernere, ut a et humanitatis asserenda natura.

rofutandis amplectenda dividere, obsecro te ne liu- b. De capitulis fidei ex sanctorum Patrum libris

uiilitatemmeamdedifhdentia putes esse culpandam, coUectis.

cum hsec mea cautio non sohim universaU Ecclesiaj Leo episcopus Leoni Augusto.
consulat, sedeliam tuse gloriae famuletur ; ne sub im- Cap. L Promisisse me memini, venerabilis
[)erii tui tempore et hjereticornm aucta videatur im- imperator, in causa fidei de qua clementiam
probitas, et catboUcorum perturbata securitas. tuam novi pie esse sollicitam, pleniorem humili-
Quamvis ergo multum per omnia de pietatis vestrae tatis mese dirigendum esse sermonem , quem
corde conlidam, et per inhabitantem in vobis spiri- nunc auxiliante Domino fideli occasione persolvo,
tum Dei satisvos instructum esse perspiciam,ne lidei ut sancto pietatis tuae studio, utilis (quantum
vestrte ullus possit error iUudere, prseceptioni ta- arbitror') deesse non
Quamvis possit instructio.
men vestrae in eo adnitar obedire, ut aliquos de fra- enim sciam clementiam tuam humanis instilu-
tiibus meis dirigam, qui apud vos prajsentiae meaj tionibus non egere et sincerissimam de abun-
,

instar exhibeant, et quse sit apostoUcse fidei regula, dantia Spiritus sancti hausisse doctrinam , ofU-
hcct (ut dixi) vobis bene sit nota, demonstrent, pa- t\ cii tamen mei est et patefacere quod intelligis,
tefacientes in omnibus et probantes non esse omnino el prsedicare quod credis ut ignis Ule quem ,

inler cathoUcos computandos, qui definitionem ve- Dominus veniens misit in terram motu crebra;
ncrabiUs synodi Nicsena!, vel sancti Cbalcedonensis meditationis agitatus sic concalescat ut ferveat,
concihi regulas non sequuntur, cum utrorumque et sic inflammetur ut luceat. Magnas enim ca-
sancta decreta ex evaugeUco et apostolico sit mani- ligines Eutychiana heeresis Orientis partibus in-
feslimi fonte prodire, et quidquid non estde irriga- ferre molita est , et ab illa luce « quse (sicut
tione Chi'isti, pocuU esse viperei. Pra^noscat igitur Evangelium loquitur) lucet in tenebris , et tene-
pietas vestra, venerabilis imperator, hos, quos spon- broe eam non comprehenderunt {Joan. i , 3) ,
»

deo dirigendos non ad conlUgendum cum hostibus imperitorum oculos tentavit avertere. Cumque
fidei, nec ad certandum contra iUos a Sede aposto- ipsa iu suam reciderit cEEcitatem, nunc in dis-
lica profecturos, quia de rebus et apud Niceam et cipulis recrudescit quod in actore defecit. Non
apud Chalcedonam (sicut Deo placuit) delinitis, nul- longo namque temporis intervallo catholica fidcs
linn aiulemus inire tractatuin, taiiquam dubia vcl qua; et singularis et vera, cui uihil addi nec
inlirma sint quse tanta per Spiritum sanctum fixit minui polesl , a duobus cst hostibus appetita
 ,,

84:^ APPEiND. AD S.*:C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 844

Eutyches secundus emer- Patre (quod quem
quoiuin prior iNeslorius,
^ Graeci dicunt omousion) per
sit, qui Ecclesiae Dei duas haereses sibimet con- omnia facta sunt, sive quae in coelo, sive quae in

Irarias inferre volucrunt, iit uterque a praidica- terra. Qui propter nos et prosper nostram sa-
loribus veritatis nierito damnaretur, qiiia insanum lutera descendit de ccelo, et incarnatus est, et
iiimis et sacrilegum fuit quod varia falsitate honio factus, passus est, et resurrexit lertia die
ambo senseruut. Anathematizetur ergo Nestorius ascendit in coelos , venturus judicare vivos et
qui beatam Virginem Mariam non Dei, sed homi- niortuos. Et in Spiritum sanctum. In qua profes-
nis tantummodo credidit genitricem esse , ut sione hoc evidentissime continetur, quod etiam
aham personam carnis aliam faceret deitatis , : nos Domini incarnatione confitemur, et cre-
de
nec unam Christum in Verbo Dei et carne sen- dimus qui ad salutem humani generis reforman-
tiret, sed separatim atque scjunctim alterum dam, veram carnem nostrae fragilitatis non de coelo
l''ilium Dei , alterum hominis praidicaret ; cum sccum detulit, sed in utero Virginis matris as-

manente illa incommutabilis Verbi, essentia qua? sumpsit.

ei cum Patre et Spiritu sancto intemporalis at- II. Quicunque ergo sunt ita obctecati et a
que coeeterna est , ita intra virginea viscera lumine veritatis alieni ut Verbo Dei a tempore
Verbum caro sit factum, ut per id quod ineffa- B incarnationis humanae carnis denegent veritatem,
bile est sacramentum uno conceptu, unoque partu ostendant in quo sibi Christianum nomen usurpent.
secunduni veritatera utriusque natura; ea virgo Et cum Evangeho veritatis qua ratione concor-
ct ancilla Dei esset et mater. Quod etiam Elisa- dent, si beatae Virginis partu aut caro sine dei-
beth (sicut Lucas evangelista declarat) intellexit et tate, aut deitas est orta sine carne. Sicut enim
dixit : « Unde hoc mihi , ut veniat mater Do- negari non potest, evangelista dicente, quod « Ver-
raini mei ad rae ? » [Luc. i, 45.) Eutiches quoque bum caro factum est, et habitavit in nobis [Joan.

eodem percellatur anathemate, qui per impios I, 14); » ita negari non potest beato Paulo
,

veterum haereticorum volutatus errores, tertium apostolo pra?dicante, quod « Deus erat in Christo
ApoUinaris dogma delegit . ut negata humanse mundum reconcilians sibi {I Cor. v, 19). » Quae
carnis atque animse veritate totura Dominum no- autera haec reconciliatio esse posset qua huraano
strum Jesum Christum unius asserat esse naturae, generi propitiaretur Deus nisi oranium causam
tanquam Verbi deitas ipsa se in carnem con- mediator Dei horainumque susciperet ? Qua vero
verterit, et concipi ac nasci, nutriri et crescere, ratione veritatem Mediatoris irapleret, nisi qui in
crucifigi ac mori, sepeliri ac resurgere, etascen-p forma Dei aequalis est Patri in fornia servi par-
dere in calura , et in Patris dextera , unde ad ticeps esset et nostri, ut mortis vinculura unius
judicandos vivos et mortuos veniet considere praevaricatione contractum , unius morte (qui
divinae tantum essentia? fuerit, quoe nihil horura solus morti nihil debuit) solveretur ? Effusio enim
in se sine carnis recipit veritate, quoniam na- pro injustis sanguinis Justi tam potens fuit ad privi-

lura Unigeniti natura est Patris, natura est Spi- legiura, tam dives ad pretium ; ut si universilas
ritus Sancti. Simulque impassibilis, simul est in- captivorum in Redemptorem suum crederet, nulla
commutabilis sempiternse Trinitatis, indivisa unitas diaboli vincula retinerent; quoniam, sicut Aposto-

ct consubstantialis sequalitas. Unde si Apollina- lus ait, « ubiabundavit peccatum superabundavit et

ris perversitate Eutychianus quisque desciscit, ne gratia (Rom. v, 20). » Et cura sub peccati praejudi-
convincatur deitatem passibilcm sentire atque mor- cio nati polestatem acceperunt ad justitiam renas-
lalem, et tamen Verbi incarnati, id est, Verbi cendi, validius factum est donum libertatis quara
el carnis unam audet pronuntiare naturam, maui- debitum servitutis. Quam itaque stbi in hujus sacra-
lcste in Valentini et Manicha?i transit insaniam ;
menti prcesidio spem relinquuut, qui in Salvatore
et mediatorem Dei et hominum, hominem Jesum nostro negant huniani corporis veritatera ? Dicant
Christum simulalorie credit omnia egisse, nec hu- J) quo sacrificio reconciliati, dicant quo sangnine sint

manum in ipso corpus, sed plantasmaticam corporis rederapti ? « Quis est (ut Aposlolus ait) qui tradidit
speciem oculis apparuisse cernentium. Qua; impie- seraetipsum pro nobis oblationem et hostiam Deo
latis mendacia ,
quoniam olira fides calholica dc- in odorera suavitatis (Ephes. v, 2) ? » Aut quod un-
lestatur, et aliarum asserlionuni sacrilegia concor- quam sacrificiura sacratius fuit, quam quod verus
dibus raundum bealorum Patrum
per totum ot a^ternus pontifex altari crucis per imniolationeni
dudum sunt danmata sententiis, non dubium est suff carnis imposuit? Quamvis cnim multorum san-
fam nos fidem prajdicare atquc defendere, quani ctorum in conspectu Domini protiosa mors fucrit.

sancta Synodus Nicana confirmavit dicens : Crc- nuUius taraon insontisoccisioredemptio fuit mundi.
(limus in unum Dcum Patrem omnipotontcm Acreperunt justi, non dederunf coronas, elde forti-

visibilium et invisibiliuni faclorcni, ot in unura tudino fidelium exompla uata suut patientia^, noii
Doniinum Jesuni Christum Filiura Dei, natum de (lona jusfitiio. Singulares (piippe in singulis mortc-
Patre unigenitum, hoc est in substantia Patris. fucrunl, nec alterius quisquani debitum suo finc

Deum de Deo, lumen de luminc, Deum vcrum de |)orsolvit, cum inter filios hominum unus solus Do-
Dc() vero; natum non factum, unius substantiic cum minus noslor Jcsus Christus, qui \cre crat agnus im-
845 DECRET.VLILM CULLECTIO. S4f.

maculatus exstiterit, m quo onines cruciflxi, omnes ^ reticorum mendacia destruebat, utuniversa Ecclesia
mortiii, omnes sepulti, omnes sunt etiam susci- Christi imbuenda doctrinis hoc non sibi dubitaret
tati.De quibus ipse dicebat « Cum exaltatus fuero : credendum quod apostoli susceperant prsedicandum.
a terra, omnia traham ad meipsum {Joan. xii, 32). » Ac si in tanta luce veritatis tenebras suas haeretica
Fides enim vestra justificans irapios et creansjustos obduratio non relinquit, ostendant unde sibi spem
ad humanitatis sua? tracta participeni, in illo acqiiiiut vitae polUceantur seterna;, ad quem nisi per raedia-
saUitera, in quo solo homo se invenit innocentem, torem Dei et horainura, hominem Jesum Chi'istum
liberum habens per gi^atiam Dei de potentia ejus non potest perveniri. Sicut enira ait beatua Petrus
gloriari qui contra hostem humaui generis in carnis apostolus, « Non est aliud nomen datum hominibus
nostrae humilitate congressus his victoriam suam sub ccelo, in quo oporteat nos salvos fieri {Act. iv,

tribuit, in quorum corpore triumphavit. Licet ergo ii), » nec redemptio captivitatis humanae nisi in

in uno Domino Jesu Christo vero Dei atque horainis sanguine ejus « qui dedit semetipsum redemptionem
liUo Verbi et carnis una persona sit, qua; insepara- pro omnibus (I Tim. ii, 6), >> et qui, sicut proedicat

biliter atque indivise communes habeat actiones, beatus Paulus apostolus, « cum in forma Dei esset,

intelligendai tamen sunt ipsornm operum quaUtates, non rapinara arbitratus est esse se ajqualem Deo, sed
et sincera? fidei conteraplatione cernendum est, ad B semetipsum exinanivit formam servi accipiens in si-

qiiae provehatur humiUtas carnis, et ad qua?. incUne- militudinem hominum factus, et habitu inventusul

tur altitudo divinitatis. Quid sit quod caro sine Ver- homo. HumiUavit seraelipsum factus obediens usque
bo non agit quid sit quod Verbum sine carne non
;
ad mortem, mortem autem crucis. Propter 209
efficit. Sine Verbi enim potentia nec conciperet Virgo quod et Deus exaUavit iUura et donavit iUi noraen
nec pareret, et sine Verbi veritate carnis obvoluta quod est super orane nomen, ut in nomine Jesu omne
pannis infantia non jaceret. Sine Verbi potentia non genu flectatur ccelestium, terrestrium et infernorum,
adorarent magi puerum steUa indice declaratum, et et omnis Ungua confiteatur quia Dominus Jesus Chri-

sine veritate carnis non juberetur in .^lgyptum stus in gloria est Dei Patris {Philip. ii, 6-1 Ij. » Cum
transferri puer et ab Herodis persecutione abduci. ergo unus Dominus Jesus Christus et vere deitatis
sit

Sine Verbi potentia non diceret vox Pati'is missa de verequc humanitatis in ipsa una prorsus eademque
coelo : « Hic est FiUus meus dilectus, in quo mihi persona sit, exaltationem tamen qua illura sicut doc-
bene coraplacui, ipsum audite {Matth. iii, 17). » Et lor gentium dicit, exaltavit Deus et donavit iUi nomen

non protestaretur Joannes « Ecce

sine veritate carnis : quod est super omne nomen excellit, ad eam intelligi-
agnus Dei, ecce qui toIUt peccata mundi {Joan. i, p mus pertinei^e formam quee ditanda erattantseglori-
29). » Sine Verbi potentia non fieret redintegratio flcationis augmento.
debUium et viviflcatio mortuorum, et sine veritate In forma quippe Dei oequalis erat Filius Patri, et
carnis nec cibusjejuno, nec somnusessetnecessarius inter genitorem atque unigenitum nulla in essentia
fatigato. Postremo sine Verbi potentia non se Domi- discretio, nulla iu majestate diversitas, nec per in-

nus Patri profiteretur a^qualera, et sine veritate car- carnationismysterium aliquiddecesseratVerboquod

nis non idera diceret Patrem esse raajorem, cura ca- ei Patris munere redderetur. Forma autera servi pei-
tholica fides utruraquc suscipiat, utrumque defeadat quam impassibiUs deitas sacramentum magnae pieta-
quae secundum confessionem beati apostoli Petri lis implevit, humana hurailitas est, quas in gloriam
unum Christum Dei vivi Filium et hominera credit divinse potestatis evecta est, in tantam unitatem ab
et Verbura. Quamvis itaque ab illo initio quo iu ute- ipso conceptu virginis deitate et humanitate conscrla,
ro virginis Verbum caro factum est nihil unquam ut nec sine homine divina, nec sine Deo agerentur
interutramque formam divisionis exstiterit, et per humana. Propter quod sicut Dominus majestatis di-
omnia incrementa corporea unius persoucE fuerint citur crucifixus, ita qui ex serapiternitate ajqualis est
totius temporisactiones, ea ipsa tamen quaj insepa- Deo, dicilur exaltatus, quia inseparabiliter manente
rabiUter facta sunt, nullacommistioneconfundimus, £) unitate personaj, unus atque idem est, et totus Dei
sed quid cujus forma? sit et operum qualitate senti- FUius propter unam cum Patre deitatem. Quidquid
mus. Dicant ergo isli liypocrita?, qui caecis mentibus enim in tempore accepit Christus secundum homi-
lumen nolunt recipere veritatis , in qua forma nem acccpit, cui quea non habuit conferrentur. Nam
crucis iignoDominus majestatis Christus afflxussit? secundum potentiam deitatis indilferenter omnia
quid jacuerit in sepulcro? et revoluto monumenti qua? habet Pater, etiam FiUus habet, et qucne in forma
lapidc, qua? tertio die caro i"esurrexit ? et in quo post servi a Patre accepit, eadem in forma Dei etiam ipse
resurrectionem suara non credentes quosdam disci- donavit.
pulos arguebat, ethaesitationem cunctantiura confu- III. SecundumformamenimDeiipseetPaterunum
tabat cum diceret : « Palpate et videte, quia spiritus sunt; secundum formam autem servi « non venit fa-
carnem et ossa nen habet sicut me videtis habere cere voluntatem suam, sed voluntatem ejus qui misit
(Luc. XXIV, 39). » Et apostolo Thomfe : « Infer ma- eum {Joan. vi, 38). »
num tuam in latus meum, et vide manus meas et pe- Secundum formam,Dei « sicutPater habet vitam in
des, et Moli csse incredulus sed fidclis {Joan. xx, semetipso, sic dedit et Filio vitani habere in semet-
27). » Quanta manifestatione corporis sui jam hsc- ipso {Joan. v, 26). »
847 APPEND. AD S.tC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 848
Secundum tormam servi (( anima mea
Iristis est
^ bilium Patrum praedicationibus nos concordari co-
usqiie ad mortem {Matth. xxxvi, 28), » et « idem gnoscat, aliquantas eorum sentenlias huic credidi
ipse est, sicut ait Apostolus, et dives et pauper (11 subjicendas esse sermoni. Quibus si digneris atten-
Cor. viii, 9). » Dives, qnia evangelista dicente, « In dere recensitis, non aliud nos praedicare reperies
principio erat Verbum et Verbum erat apud Deum, quam quod sancti Patrcs nostri toto orbe docuere,
etDeus erat Verbum. Hoc erat in principio apud nec quemquam ab illis nisi solos impios haereticos
Deum, omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum discrepare. His igitur, gloriosissime et venerabilis
estnihil {Joan. i, 1-3). » impcrator, quanta potui brevitate perstrictis , cum
Pauper vero, quia propter nos <( Verbum caro lac- inspirata tibi divinitus fide etiam nostram praedica-
tum est, et habitavit in nobis {Joan. i, 14). » Quae tionem unitam esse cognosce, nec in aliquo nos ab
autem est ejus exinanitio, queeve paupertas ? nisi evangelica apostolicaque doctrina, vel a catholica?
formae serviHs acceptio ? per quam, Verbi majestate professionis symbolo discrepare, quoniam, sicutdocet
velata dispensatio humanae redemptionis impleta est.
, beatusapostolusPauIus, « magnum estpietatissacra-
rSam quia captivitatis nostrse resolvi originaha vincu- mentum quod manifestatum est in carne, justifica-
la non poterant, nisi existeret liomo nostri gcneris tum est spiritu, apparuit angelis, pra-dicatum est
nostrgeque uatura?, quem non te-
peccati prwjudicia B gentibus, creditum est in mundo, assumptum est in
nerent,et qui imniaculato sanguine suo chirographum gloria (I Tim. iii, 16). » Quid igitur tuae utiliusestsa-
lethale dilueret, sicut ab initio erat divinitus pra?or- luti, quid tuae congruentius poteslati, quam ut paci
dinatum, ita est in plenitudine prfetiniti temporis ecclesiarum Domini tua constitutione prospicias, et
factum, ut multis modis significata promissio in diu in omnibus tibi subditis dona Dei defendas, neque
exspectatum veniat effectum, nec posset esse nmbi- ulla ratione patiaris per invidiam diaboli ministros
guum quod continuis testificationibus semper fuerat ipsius in cujusque saevire perniciem, ut qui in hoc
nuntiatum. In magno autem sacrilegio se versari sancto temporali emines regno in aeternum merearis
hsereticorum manifestat impietas, cum sub specie regnare cum Christo.
deitatis honorandfE Immanse carnis in Christo dene- Sancti Hilarii Pictaviensis episcopi et confessoris
trant veritatem, et religiose aestimant credi si dica- in libro sccundo inter caetera. Unum igitur hoc est
tur in Salvatore nostro, verum non esse quod salvat immobile fundamentum, una haec felix fidei petra
cum ita, secundum promissionem omnia saRcula Petri ore confessa : (( Tu es, inquit, Christus Filius
praecurrentem, mundus sit Deo reconcihatus in Dei vivi {Joan. xi, 27), » tanta in se argumenta su-
Christo, ut nisiVerbum dignaretur caro fieri, nulla -, stinens veritatis, quantae perversitatum quaestiones
possit caro salvari. Omne enim sacramentum fidei ^ infidelitatis calumnia movebuntur. Jam in caeteris
Christianae magno (ut haeretici volunt) decoloratur dispensatio voluntatis paternae sit, virgo, partus et
obscuro, si lux veritatis sub mendacio putatur la- corpus, post quae crux, mors, inferi, salus nostra
tuisse phantasmatis. Non ergo quisquam sibi eru- est. Humani enim generis causa Dei Filius natus ex
liescendum existimet Christianus de nostri in Christi virgine est, et Spiritu sancto ipso sibi in hac opera-
oorporc veritate, quia omnes apostoli apostolorum- tione famulante, et sua Dei videlicet inumbrante vir-
que discipuli etpraeclari ecclesiarum quique doctores, tute corporis sibi initia consevit, et exordia carnis

qui ad martyrii coronam vel confessionis meruere instituit; ut homo factus ex virgine naturam in se
gloriam pervenire, in hujus fide lumine splenduere carnis excipei-et, per quae hujus admistionis societas
ronsonis ubique sententiis intonantes, tpiod in Do- sanclificatum in eo universi generis humani corpus
luino Jesu Christo deitatis et carnis una sitconfitcn- existerel, ut quemadmodum omnesin se
per id quod
da persona, Qua autem rationis similitudiue, qua corporeum se esse voluit conderetur, ita rursum in
divinorum voluminum portione hreretica impietas se omnes ipsc per id quod ejus est invisibilc referretur.
pxistimat adjuvari, qua2 veritatem negat corporis Dei igitur imago invisibilis pudorem humani exordii
Christi, cum hanc non lex testificari, non prophetia n non recusavit, et per conceptionem partum, vagituin
])raecinore, non evangelista docere, noii i|)se de.sti- et cunas, omnes naturae noslne contumelias trans-

terit Christus ostendcre ? Quajrant per oinncm seriem cucurrit. Quid tandem dignationis aifectui rcpende-
Scripturarum, quo teuebras suas fugiant, in quo ve- tur? Inenarrabilis a Deo originis unus unigenitus
I iim lumen obscurent. Et per omnia saecula ita veri- Deus in corpusculi humani formam sanclae Virginis
1;item invenient coruscantem, ut maguum hoc et utero insertus accrescit. Qui omnia continet, et intra
mirabile sacrainentum al) initio videant crcditum, quem ct per quom cuncla sunl, huinaui partus lege
• luod est i fine com[)Ietuin. De quo cum sanctarum l^rofcrtur, et ad cujus vocem archaugi>li atquo an-
litterarum nufia pars sileat, sufficit quaedam conso- geli trenumt, coilum etterra et oinnia hujus muudi
na verita's signa patuisse, quibus dihgentia fidei resolvuntur eiemenla, vagitu infantis auditur. Qui
splendidis ima latitudinc dirigalur, etsinceraintelli- invisibilis et compirhcnsibilis est, non visu, stMisu

;;entiac hn pcrspicial. ([uod in Filio Dei ([ui se in- tractuqiifi modcrandus, cuiiis cst obvolutus. IIa>c si

cessabilito filium iiominis et hominem prulitetur (juis indigna Dco rocolit, lanto se majoris beuciicii
non sit (. ristianis erube.scenduin, sod constantis- ohiioxium confitebilur, quanlo ininus ha^c Dei coii-

sime giuriMidum. Ut autcm pictas lua cuin vencra- vcnorinl uiajeslati. iNun illo eguil homo effici, per
849 DECRETALILM COLLECTIO. 8bO
quem homo tactus est, sed uos eguimus ut Deus ^ Deum totus homo et totus Deus, non confundas tem-
caro fieret et habitaret in nobis, id est, assuraptione poribus et generibus dispensationis sacramentum,
carnis unius interna universjfi carnis incoleret : hu- cum pro quahtate generum ac naturarum, alium ei

militas ejus nostra nobihtas est, contumeha ejus no- in sacramento homiuis necesse sermonem fuisse e?t

ster honor est. Quod iUe Deus in carne consistens, non nato, ahumadhuc morituro, alium jam aeterno.
hoc nos vicissim in Domini carne renovati. Item Nostri igilur causa haec omnia Jesus Christus ma-
ejusdem in hbro nono inter caetera : Nescit plane nens et corporis nostri homo natus, secundum con-
vitam suam, nescit qui Christum Jesum ut verum suetudinem nalurce nostree locutus est, non tameu
Deum ita et verum hominem ignorat, et ejusdem omittens naturte suse esse quod Deus est. Nam ta-

pericuh res est Christum Jesum vel spiritum Deum metsi in partu et passioue et morte, natura? nostra>
vel carnem denegare « Onmis ergo
nostri corporis res peregerit, res tamen ipsas omnes virtute natura?
:

qui confitebitur raecoram hominibus, confitebor et suae gessit. Et reliqua. Item alio loco in eodem libro

ego eum coram Patre meo, qui est in coelis. Qui au- inter caetera Vides ne ita Deum et hominem prae- :

tem negaverit me coram hominibus, negabo et ego dicari ut mors homini, Deo vero carnis exercitatio

eum coram Patre meo, qui est in coehs. [Matth. x. deputetur ? Non tamen ut alius sil qui raortuus est, et
32,33). » Hoc Verbum caro factum loquebatur, etB aliussitperquemmortuusresurgit. Spoliata ei carne
homo Jesus Christus Dominus majestatis docebat, 21 Christus est mortuus, et rursum Christum a
mediator ipse in se ad salutem Ecclesis constitutus, mortuis excitans idem Christus est carne se exspo-
et ipsoillo inter Deum et homines mediatoris sacra- polians. Naturam Dei in virtute resurrectionis intel-
mento utrumque unus existens, dum ipse ex unitis lige, dispensationem hominis in morte cognosce. Et
iuidipsum uaturae utriusque res eadem est, ita tamen cum sint utraque suis gesta naturis, unum tameu
ut neutro careret in utroque, ne forte Deus esse Christum Jesum eum memento esse qui utrumque
homo nascendo desineret, et homo rursus Deus ma- est. Item post pauca : Haec igitur demonstranda a
nendo non esset. Hsec utique humanse beatitudinis me paucis fuerunt, ut utriusque naturae personam
fides vera est Deum et hominem praedicare, Verbum tractari in Domino Jesu Christo meminissemus, quia
et carnem neque Deum nescire quod et
confiteri, manens in forraa Dei formam servi suscepit. Item
homo sit, neque carnem ignorare quod Verbum sit. sancti Athanasii Alexandrinae ecclesiae episcopi et
Item ejusdem in eodem libro inter eaetera : Natus confessoris ad Epictetum Corinthiorumepiscopum :

igitur unigenitus Deusex Virgine homo etsecundum Quomodo autera vel dubitareausi sunt qui dicuntur
pienitudinem temporum iu semetipso profecturus in p si Dominus qui exMaria virgine processit
Christiani,
Deum hominem, hunc per omnia evangehci sermonis quidem substantia et natura Dei est, quod
filius

modum tenuit, ut se Filium Dei credi doceret, et secundum carnem ex semine David est et carne
hominis filium praedicari admoneret, locutus et ge- sanctae Mariae ? (tem sancti Ambrosii episcopi et
rens homo universa qute F3ei sunt, loquens deinde et confessoris Mediolanensis ecclesiae, quod misit ad
gerens Deus universa quae hominis sunt. Ita tamen imperatorem Gratianum in libro secundo de fide
ut ipso illo utriusque generis sermone nunquam nisi inter caetera : Lnum
quod lectum est Dominum
illud
cum signiticatione et homiuis locutus et Dei sit. majestatis crucifixum esse, non quasi in raajestate
Item alio loco in eodem hbro inter caetera : Hinc ita- crucifixura putemus. Sed qnia idem Deus, idem
que fallendi simplices atque ignorantes haereticis oc- homo per divinitatera Deus , per susceptionem
,

casio est, ut quae ab eo secuudum hominem dicta carnis homo Christus Jesus Dominus majestatis
sunt, dicta esse secundum naturae divina; infirmita- dicitur crucifixus ,
quia consors utriusque natu-
tem mentiantur, et quia unus atque idem est loquens rae, id est, humanse atque divinae in natura hominis
omnia quae loquitur de semetipso, omnia cura locu- subiit passionem, ut indiscrete etDominus majesta-
limiessecontendant. *Ne sane negamustotum illum tis dicatur esse qui passus est, et filius hominis, si-

qui ejus raanet naturac suae esse sermonem, Sed si cuti scriptum est, qui descendit de ccelo. Item aUo
J)
Josus Christus et homo et Deus, et neque cum homo loco in eodem libro inter caetera : Sileantigiturina-
lum priraura Deus, neque tum cura et homo tum nes de sermonibus quaestiones, quia « regnum Dei
nou etiam et Deus, neque post hominem in Deo non (sicut scriptum est) non in persuasione verbi est, sed
lotus homo totus Deus, unum atque idem necesse ostensione virtutis (I Cov. ii, 4). » Servemus distiu-
'dictorum sacrameutum ejus esse quod generis, et ctionem divinitatis et carnis : unus in utroque lo-

cum in eo secundum terapus discernis hominem u quitur Dei Filius, quia in eodem utraque natura est,

Deo, Dei tum ataue horainis discerne sermonem. Et et si idem loquitur, non uno semper loquitur raodo.
cuin Deum atque hominera in terapore confiteberis, Intende raecura nunc gloriamDei,nunchorainis pas-
Dei atque homiriij in tempore dicta dijudica. Cum siones. Quasi Deus loquitur quae sunt divina, quia
vero ex homine etDeo rursum totius hominis totius Verbum est; quasi homo dicit quae sunt humana,
jam Dei temporis intelligis, si quid illud ad demou- quia iu ea substantia loquebatur. Idem ejusdem in
stratiouem ejus temporis dictura est terapori coaptato libro de Incarnatione Doraini contraApoIlinaristas :

qua>dicla sunt, ut cura ahud sit ante hominem Deus, Sed dum hos redarguimus emergunt, alii qui carnem
aUud sit homo et Deus, aliud sit post homiuem ct Domini dicant et divinilatem unius naturse. Qua'
851 APPENI). AD S.4«;C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 852
tantuui sacrilcgium interna vomuere ? Jam tolerabi- A et liomines mediator apparuit et unitate persona?

liores sunt Ariani, quorum per istos perfidiae robur copulans utramque naturam, ut soUta sublimaret
adolescit, ut majore contentione asserant Patrem insolitis, et insohta solitis temperaret. Item ejus-
et Filium et Spiritum sanctum unins non esse sub- dem in cxpositione Evangchi secunduin Joannem
stantia», quia isti divinitatem Domini el carnem sub- inter ca;tera : Quid cum Christus
igitur, haM-etice,
slantiffi unius dicere tentavere. Item infra : Et lii sit Deus et homo, loquitur ut homo et calum-
mihi frequenter Niceeni concilii tractatum se tencre niarisDeo ? Ille in se naturam commendat huma-

commemorant, sed in illo tractatu Patres noslri non nam, tu in illo audes deformare divinam. Et itc-

carnem sed Dei Vcrbumunius substantife cumPatre rum infra : Agnoscamus geminam substantiam
esse dixere. Et Verbnm quidem ex paterna procos- Christi, divinam scihcet qua jcquahs est Patri, hu-
sisse substantia, carnem aut ex virgine esse confessi manam qua minor est Patre. Utrumque autem
sunt. Quomodo igitur Nicaeni concilii nomen obten- simul non duo, sed unus Christus, ne sit quaterni-
ditur etnova inducuntur quaj nunquam nostri sen- tas non trinitas Deus. Sicut enim unus est homo aui-
sere majores? Et rcliqua. Item ejusdem ad Sabinum ma rationahs et caro, sic unus esl Dcus, ('hristus ct

episcopum inter ccetera Unde pulchra Apostohis

: honio, ac per hoc Christus est Deus aninia rationa-
ejusdcm verbi repetitionc usus estdicens de Domino B lis et caro. Christum in his omnibus, Chrislum in
Jesu Christo «Cum in forma Dei esset non rapinam
: singulis confitemur. Quis est ergo per quem factus
arbitratus est esse se sequalem Deo, sed semetipsum cst mundus ? Christus Jesus, sed in forma Dei. Quis
exinanivit formom servi accipiens {Philip. n, 6, 7). » est sub Pontio Pilato crucifixus? Christus Jesus, sed
Quid est in forma Dei uisi in plenitudine deitatis in in forma servi. Ilem ejusdem cujus supra : Quis non
iha perfectionis divina^ expressione ? Ergo cum est derelictus in inferno? Christus Jcsus, sed in ani-
esset in plenitudine divinitatis, exinanivit se et ac- ma sola. Quis resurrecturus triduo jacuit in sepul-
cepit plenitudinem naturse et perfectionis huma- cro ? Christus Jesus, sed in carne sola. Dicitur ergo
nse. Sicut Deo nihil deerat, ita nec homini con- iu his singulis Christus. Verum ha>c omnia non duo
sumraationis ut esset perfectus in utraque forma. vel tres, sed unus est Christus. Ideo ergo dicit : « Si
l.'nde et David dicit : « Speciosus forma pra? tihis diligeretis me, gauderetis utique, quia vado ad Pa-
hominum (Psal. xliv, 3). » Concluditur Apollina- trem [Joan. xiv, 28); » quoniam naturse humanae gra-
rista, nec quo se vertat, suis clauditur retibus. tulandum est, eo quod sic asstimpta est a Verbo uni-
Ipse enim dixit formam servi accepit, non servus gcnito ut immortalis constitueretur in coelo, atque
locutus est. Iterum ergo interrogo : Quid est in for- ,
ita ficret terra subhmis, ut incorruptibilis pulvis
ma Dei? Respondit in natura Dei : « Sunt enim (ait '
sederet ad dexteram Patris. Sancti Joannis Constan-
.\postolus) qui non sunt natura dii («jfa/. iv, 8). » tinopolitani episcopi et confessoris in homelia de
Qusero quid sit formam servi accipiens : sine dubio cruceet latrone : Sedcurcumcruceveniatvideamus,
perfectionemnaturfeetconditionis,utdixi, humancE, seilicet ut hi qui eum crucifixere suse sentiant de-
ut esset in hominum similitudine. Et pulchre non mentiffi ca^citatem , ideo impudentise eorum si -

carnis sed hominum dixit simihtudinem, quia in gnum portatur. Ideo propheta ait : « Tunc lamen-
carne eadem est. Sed quia sine peccato erat solus, tabuntur omnes tribus terrse [Matth. xxiv, 39), » vi-

omnis autem homo in peccato, in specie hominis dentes accusatorem, agnoscentes peccatum. Etquid
videbatur. Unde ait
et « Et homo est et
propheta niirum si crucem portans adveniet, quomodo et
:

ffuis cognoscit eum homo sccundum carnem, vulnera corporis ipsa demonstrant. Tunc enim
? »

sed ultra divina operatio. Denique cum

homincm (inqnit) videbunt quem confixere. Et sicut post re-

leprosum tangeret, homo videbatur, sed ultra homi- surrectionem Thomaj voluit diffidentiam confutare,
nem cum mundaret. Et cum Lazarum mortuum et illi clavorum loca monstravit, et lateris v>ilnera
ileret, morluum quasi homo flebat, sed supra homi- declaravit, et dixit « Mitte manum tuam et vide :

nem erat cum mortuum vinctum jubebat pedibus ]) quoniam spirilus carnem et ossa non habet sicut
exire. Homo videbatur cum penderet in crucc, sed me vides habere (Ltic. xxiv, 39). » Sic et tunc osten-
supra hominem cum reseratis tumulis mortuos sus- dens vulnera crucemque demonstrabit, ut osten-
citaret. Sancti Augustini episcopi Hipponensis datillum sc esse qui fuerat crucifixus. Item ejusdem
ecclesiae ad Dardanum intei csetera : Noli itaquc in homclia de Ascensione Domini : Nam sicut duobus
dubitare ibi nunc esse hon lem Chrislum unde jurgio sepavatis unus in medio positus altercanlium
venturus est , memoriterqi recoJe, ct fideliter litcm discordiamquc dissolvit, ita et Christus uobis
tene Christianam confession ,n qua resurrexit a fccil. Deus nobis jnste irascebatur, et nos con-
mortuis, ascendit in coelum. sedet ad dexteram tonmebamus iratum, et clementem Dominum de-
Patris, necaliunde quam indf ad judicandos ventu- clinabainus, et se mcdium Christus ingessit, ct so-
rus est vivos et morluos. Ei sic venturus illa an- ciavil utramque nalin-am, ct nobis quod imminebat
gelica vocc testantc quemad iiodum est ire visus supplicium ipsc suslinuit. Ilem ejusdcm in eadem
in ccelum, id est, in eadem foi .na carnis atque sub- homilia. Ut inter Ciotera : Chrislus igilur noslra'
stantia cui profecto immortalitatem dedit, naturam naturae primitias oblulit Palri, et oblalum donuni
non abstulit. Item ejusdem in cpistola ad Volu- iniratus est Patcr. Quod tanta dignilas oirerebatur.
sianum inlcr coilera. Nunc «oro ita iuter Deuni
Rsa DECRETALIUM COLLECTIO. R34

ct quod offerebatur nulla macula fcedebatur. Nam ^ ram, uec divinitas in nostrse naturse versa est simi-
et suismanibus suscepit oblatum, et suse sedis fecit litudinem. » Sancti Gregorii episcopi Nazianzem in

esse participem, et, quod plus est, ad Patrem suse homilia de Epiphania inter ceetera : Cum ergo pro-

dexterae collocavit. Cognoscamus quis ille est qui cessisset ex Virgine Deus in ea quam assumpsei'at,

audivit Sede ad dexteram

: meam; cpise natura est, cui humana natura,unum e duobus sibi invicem contra-

dixit : Esto mese particeps sedis; illa natura cp.i8e audi- riis existens carne et spiritu, aliud in Deum assumi-

vit : terra es et in terram ibis. Item ejusdem in ea- tur, aliud deitatis gratiam prsestat. Item infra : Mis-

dem homelia inter csetera : Quo sermone utar; quo sus est quidem sed ut homo, duplex enim erat in eo

verbo dicam reperire non possum. Natura fragilis, natura. Inde denique et laboravit ex itinere, idem
natura contempta, et omnibus monstrata deterior et esuriit, et sitivit, et contristatus est, et flevit hu-
omnia vicit, omnia superavit, omnibus hodierna die mani corporis lege. Sancti Basilii episcopi Cappado-
meruit excelsior reperiri. Hodie angeli diu vota de- cis : Cum ergo qusedam in Christo ita videmus hu-
siderata ceperunt, hodie archangeli, quod multo mana, ut nihil a communi mortalium fragilitate

tempore cupiebant, inspicere valuerunt, naturam distare videantur, quaedara ita divina quse nuUi alii

nostram in sede Dominica immortali fulgentem glo nisi iili ineffabiU naturae conveniant deitatis, haeret

ria prjEviderunt. Sancti Theophili episcopi Alexan- B humani intellectus angustia, et tantse admirationis

drini de epistola paschali, quam per /Egyptum desti- stupore perculsa quo declinet, quid teneat, quo se

navit : Cujus rei testis est ille qui loquitur. « Omnes vertat, ignorat. Si hominem putet, devicto mortis

declinavere, simul inutiles facti sunt [Psal. xui, 3). » regno cura redeuntem a mortuis cernit.
spoliis

Et prophetai Christi auxilium deprecantes : « Do- Propter quod cum omni metu et reverentia contem-
mine, incUna coelos tuos et descende {Psal. xvii, plaiidum est, ut in uno eodemque ita utriusque na-
10). » Non ut mutaret loca in quo omnia sunt, sed turse veritas demonstretur, ut neque aliquid indi-

ut propter salutem nostram carnem humanse fragUi- gnum et indecensdedivina iUa etineffabili substantia
tatis assumeret. Paulo apostolo eadem concinente :
sentiatur, neque rursum quae gesta sunt falsis illusa

« Cum esset dives, pro nobis pauper factus est imaginibus a^stimentur. Sancti CyriUi episcopi Ale-
(II Cor. viii, 9), » ut nos illius paupertate ditare- xandrini Homo norainatus est cum sit natura Deus
:

mur, venitque in terras, et de virginali utero, quem Dei Patris Verbum, quoniara simUiter 21 1 ^it ^ios

sanctificavit, egressushomo,interpretationem nomi- sanguini comraunicavit et carui : si enim in terris

uis sui Emmanuel, nobiscam Deus, dispensa-
id est, apparuit non amittens id quod erat, sed assumens

confirmans, mirum
uuue uuuiiiuidiis,
tione in modum
11111 uiii iii luuuuui »^<jcpii
coepit cosc quod
esse ij^uuu ^ lim^. .^.1....«^ —
humanitatis naturam.
^ in sua ratione perfectam.
i
Item —
nos sumus, et non desiit esse quod erat. Sic assu- ^ ejusdem in libro qui dicitur CoUa : Unus igitur est

raens naturam nostram, ut quod erat ipse non per- et ante incarnationera Deus verus, et qui in divini-

deret. Quamquam enim Joannes scribat, Verbura tate raansit in qua erat, est, et erit. Non discernen-

caro factum est, id est aUis verbis Deus homo fa- dura igitur unum Dominum Jesum Christum in
ctus est, Verbum tamen non est versura in carnera, hominem seorsum, et seorsum in Deum, sed unum
quia nunquara Deus esse cessavit. Ad quem et Spi- eurademque Jesum Christum esse dicimus : non igno-
ritus sanctus loquitur : « Tu autem idem ipse es rantes differentias naturarura, sed eas inconfusas

(Hebr. i, 12) : » Et Pater de ccelo contestatur, et dicit, inter se servantes. Itera cujus supra : Diciturque

« Tu es Filius meus dilectus, in quo mihi bene cora- nam tanquara aliud in alio habitare, id est, divina

placui {Matth. iii, 17). » Ut et homo factus nostra natura in humanitate non perpessa commistione ut
confessione permanere dicat, quod fuit priusquam esset quod non erat. Quidquid enim in alio habitare
homo fieret, Paulo nobiscura eadem praedicante : dicitur non ipsum sit tale quale est id in quo habi-
'< Jesus Christus heri et hodie idem ipse et in aeter- tat, sed aUud in alio magis inteUigitur. At vero in
num [Uebr. xiii, 8). » In eo enim cpiod ait ipse, Verbi persona, et humanitatis nobis solam diffe-
ostendU pristinam non mutasse naturam, nec J) rentiam designat diversitas naturarum. Unus enim
eum
divinitatis suse iraminuisse divitias, quia propter nos ex ulroque intelligitur Christus. Ergo in confusione,
pauper effectus plenam siraiUtudinem nostrse condi- ut ante dixi, servata inhabitasse ait Verbum in
tionis assumpserat. Item ejusdem in alia epistola nobis.Scit enim unum esse filium unigenUum

paschali contra Origenem inter caetera : « Unus Filius carnem factura et hominem. Item cujus supra ad
Patris nostri mediator, nec qualitatem ejus araisit, Nestorium.
nec a nostro consortio separatus est. InvisibiUs Deus Ait igitur sancta et magna syuodus ipsum qui est

et visibilis horao, forma servi absconditus et Do- ex Deo Patre natus naturaliter FiUum unigenitum
minus gloria? confessione credentiiim comprobatus. Deura verum de Deo vero, lumen de luraine. Per
Neque enira privavit eura Pater naturae suse noraine quem et cum quo omnia hunc descen-
fecerit Pater

postquam pro nobis honio et pauper effectus est,nec in disse, incarnatum esse, et horainem factum, passum
Jordanefluvio baptizatum altero appeUavit vocabulo, essc, resurrexisse tertia die, et ascendisse rui-sus ad

sed FiUum unigenitum : « Tu es FUius meus di- coelos. Haec nos sequLverba debemus, his nos con-
lectus in quo mihi bene complacui {Matth. 3, 17). » venit obtemperare dogmatibus, consideranles quid
Nec simUiludo nostra in divinitatis esl mutata natu- sit incarnatum esse et hominem factum Dei Verbum.
 .

85o Al>PEM). AD S/tC. I\. — ISIDOKI MEKCATOKfS 850

Non oiuni dicimus quod Dei natura conversa vel \ mus accipere, in id incidimus ul duos Hliosesse di-
inimutata facta sit caro, nec quod in totum hominem camus. Necesse est enim discernere et dicere homi-
qui esl ex anima el corpore Iransformata sit, sed ncm separatim fuisse sola Filii persona honoratum,

illud magis quod carnem aniniatam anima ralionali cl rursum Verbum quod est ex Deo et nomine et

veritate Filium Dei, sed discernere in duos filios

sibi copulaverit Verbum, et substantialiter, ineffa-
non debemus unum Dominum Jesum Christum.
biliter et irrcprehensibiliter factus sitliomo, et nun-
Neque enim id adjuvat rectam hdei rationem, licet
cupatus sit etiam lllius hominis, non nuda taatuin-
nonnulli nescio quam perhibeant divisionem perso-
modo voluntate, sed nec assumptione sola persona»,
narum. Non cnim Scriptura Verbum Dci per-
dixit
sed quod divers« quidem naturaj, in unum convene- sonam hominis sibi assumpsisse, sedcarnem factum
rint, unus tamen ex ambabus Christus et iilius, non esse. Id autem est ostendere Dei Verbum similiter
evacuata aut sublata diversitate naturarum per con- ad nos participationem habuisse carnis et sanguinis,
junclionem, sed quia simul in nobis eifecerunt unum et corpus nostrum proprie suum fecisse, et homi-
Domiuum et Christum et filium, id est divinitas et nem ex muliere processisse, non abjecta nec de-
humanitas per arcanam illam ineffabilemque copu- posita deitate aut generatione illa quam habebat ex
lationis adunationem. Itaque is qui ante seecula om- B f^itre, sed mansisse etiam in assumptione carnis
nia est natus ex Patre, etiam ex muhere carnaliter Dominum quod erat. Hoc ubique reclae fidei ratio
dicitur procreatus. Non quia divina ipsius natura de protestatur, in tali sensu sanctos Patres fuisse com-
sacra Virgine sumpsit exordium, nec quod propler perimus. Ideo illi non dubitavere sanclam Virginein
seipsam opus liabuit secundo nasci post illam na- dicere theotocon, non quod Verbi natura deitasque
tivitatem quam habebat ex Palre. Est enim ineptum in sancta Virgine sumpsit exordium, sed quod ex
et stultum hoc dicere, quod is qui ante omnia sae- ea natum sit sacrum illud corpos animatum, anima
cula est consempiternus Patri secundse generationis ralionali, cui substantialiter adunatum Dei Verbura
cguerit ut esse inciperet. Sed quia propter nos et carnaliter natum esse dicitur.
nostram sahitem naturam Filii copulavit luimanam LIV. — Epistola decretalis Leonis papx ad Anasta-
et processit ex muliere, idcirco dicitur natus esse sium episcopum Thessalonicensem
carnaliter.Neque enim prius natus est homo com- Quanta fraternitati tua^ a beatissimo patre apo-
munis de sancta Virgine, et tunc demum habitavit stolo sint commissa, et qualia etiam nostro tibi fa-
in eo Verbum, sed in ipsa vulva uteroque virginali vore sint credita, si vera ratione perspiceres, et
secum carnem conjunxit ct sustinuit cognationem justo examine ponderares, multum posseraus de
carnalem, carnis sua^ nativitatcm suam faciens. Sic^ injuncta tibi sollicitudinis dovotione gaudere. Quo-
illum dicimus et passum esse et resurrexisse, non niam sicut prsecessores mei praecessoribus tuis, ita
quia Deus Verbum in sua nalura passus sit, aut etiam ego dilectioni tuae priorum secutus exera-
clavorum transfixiones, aut aliavulnera; Deus nam- plum, vices mei moderaminis delegavi, ut curain
que incorporalis extra passionem est, sed quia cor- quam universis ecclesiis principaliter ex divina in-

pus illud quod ipsius proprium factum est, passum stitutione debemus, imitator nostrse mansuetudinis,
est, omnia pro nobis ipse dicitur passus.
ideo haec adjuvares, et longinquis ab apostolica sede provin-
hierat enim in eo corpore quod patiebatur Deus qui ciis prsesentiam quodammodo nostraj visitationis

pati non poterat. Simili modo et mortem ipsius in- inipenderes; quiadecontinentioportunoqueprofectu,
telligimus. Immortale enim et incorruptibile est na- promptumtibi esset agnoscere quidvel inquibusre-
turaliter ct vita et vivificans Dei Verbum. Sed quia bus vel studio componcres vel nostro judicio reser-

corpus ipsius proprium gratia Dei juxta Pauli vocem vares. Nam cum majora negotia et difficiliores cau-
'<pro omnibus mortem gustavit {Hebr. n, 9), » id- sarum exitus liberum tibi esset sub nostrte. senten-
circo ipse dicitur mortem passus esse pro nobis, non tiffi exspectatione suspendere, nec ratio nec necessi-
quod in se mortem esset expertus quantumad ipsius rw tas fuit in id quod mcnsuram tuam excederet de-
naturam pertinet. hisania est enim hoc vel sentire viandi. Abundant cnim apud te monimcutorum
vel dicerc. Sed quod (ut supra diximus) caro ipsius scripta nosti"orum, quibus te de omniura actionum
mortem gustavit. Ita et resurgente carnis ipsii.s rur- tempcrantia frequenter instruximus, ut commen-
sus resurrectionem diximus, uon quia in corn.ptio- datas tibi ecclesias per exhortationem cliaritatis ad

nem ceciderit quod absit, s -d quia cjus si> exit sulubritatera obcdienlia provocarcs. Quia etsi plc-
corpus. Ita Christum et Domii um ununiconfili nui, riiinque existunt inlcr ncgligcntes vel desides fra-
non tanquam hominem cum Verbo coadoran:f-, nc tres, qua? oporteat majore austeritate curari, sic

divisionis quamdam spccies inducatur, sed uiuuv tamen est adhibenda correctio, ut semper sit salva

jam et eumdem adorantes, quia non esl alieimm u dilectio. Unde et beatus apostolus Paulus ad eccle-
Verbo corpus suum, cuin quo ipsi cliam idcl siasticura regimon Timotheuin imbuens dicit : i< Se-

Patri. Nec lioc ita dicimus quasi duo])us lilii issi- niorcra ne incrcpaveris, scd obsccra ut patrein, ju-
denlibus, sed uno cum carnc pro unitatcin. ui si venes ut fratres, anus ut matres, juveuculas ut

lalein copulationem faclam pcr substantiai. aut sorores in omni castilate (i Tim. v, I, 2). » Qua'
qiiasi passibilem, aut quasi parum decoram nuiueri- moderatio si (piibuscunquc infcrioribus mcmbris ex
 ;

8b7 DECRETALIUM COI XTIO. m

aposlolica institutione debetur, quanto magis fra- ^ con -.Ita rescriberet. Sod, utvideo, bene de morilms
tribus et coepiscopis sine ollensione reddenda est? ne; cestimasti, et quam civiUa pro conservanda sa-

Ut licet noununquam accidant, quae in sacerdotali- cer^ tali concordia responsurus essem, verissime
bus sint reprehendenda personis, plus tamen erga orae idisti, etideo mctus tuos exsequi sine dilatione
corrigenda se agat ber.evolentia quam severitas, pro rasti, ne cum moderationis nostrae aliud dispo-
plus cohortatio quam commotio, plus charitasquam nenl > scriplasumpsisseSjfaciendi idquod factum est
potestas. Sed hi, qui qua? sua sunt quferunt, non liceu iam non haberes. An forte aliquod tibi faci-

quse Jesu Chi'isti, facile ab hac lege discernuntur mus fratris innotuerat, et metropolitanum episco-
et dum donari magis quam consulere subditis quae- pum novi apud te crirainis pondus urgebat? Quod
runt, placet honor, inflat superbia, et, quod provisum quidem aUenum ab iilo etiam tu nihil ei objiciendo
esl ad concordiam tendit ad noxam. Quod utnecesse confirmas. Sed etiamsi quid intolerandum gessisset,
habeamus ita dicere non de parvo animi dolore pro- nostra erat exspectanda censura, ut nihil prius ipse
cedit.Meipsum enim quodammodo in culpa sentio, decerneres quam quid nobis placeret agnosceres.
cum te a traditis tibi regulis in modico deviasse Vices enim nostras ita tuaj credidimus charitati ut in
cognosco. Qui si tuae aestimationis parum diligens partem sis vocatus sollicitudinis, non plenitudinem
eras, mese saltem famse parcere debuisti ne qua> tuo : B potestatis. Unde sicut multum nos ea quee a te pie
tantum facta suntanimo nostro viderentur gesta judi- sunt curata Isetificat, ita nimium ea qute perperam
cio. Relegat fraternitas tua paginas nostras, omnia- sunt gesta contristant. Et necesse est post multa-
quead tuosmissa majores apostolicfe Sedis praesules rum experimenta causarum soUicitius prospici et di-
scripta decurrat, et vel a me vel a praecessoribus ligentius prsecaveri, quatenus per spiritum charitatis
meis inveniat ordinatum quod a te cognovi esse et pacis omnis materia scandalorum de ecclesiis Do-
prsesumptum. Venit namque ad nos cum episcopis mini 'quas tibi commendavimus) auferatur, praeemi-
provincise suse frater noster Atticus veteris Ephiri nente quidem in ilUs provinciis episcopatus tui fas-

metropolitanus antistes, et de indignissima astri- tigio, sed araputato totius usurpationis excessu. Igi-
ctione quam pertulit lacrymabili actione conquestus tur secundum sanctorum Patrum canones spiritum
est corara astantibus diaconibus tuis, qui querelis Dei conditos el totiusmundi reverentia consecratos,
Uebilibus uihil contra referendo ea quai nobis inge- metropoUtanos singularum provinciarum episcopos,
rebantur fide non carere monstrabant. Legebatur quibus ex delegatione 21 2 nostrafraternitaUs ciira
quoque in litteris tuis, quas idem diaconi detulere, prtetenditur, jus traditae sibi antiquitus dignitalis
quod frater Atticus Thessalonicam venisset, quodque intemeratum habere decernimus, ita ut a reguUs
consensumsuum etiam scripturse professione signas- '
praestitutis nulla aut negUgentia, aut pra^snmptione
set, ut de illo non ahud a nobis intelligi posset quam discedant.
proprii arbitrii et spontanefe devotionis fuissse quod In civitatibus, quarum rectores obierint, de substi-
venerat, quoque chartulam de obedientiai sponsione tuendis episcopis haec forma servetur,ut quiordinan-
conscripserat. In cujus tamen chartula; mentione dus est, etiam si bonae vitae habeat testimonium, non
signum prodebatur injuria?. Non enim necessarium laicus,non neophytus, necsecundae conjugismaritus,
fuerat ut obhgaretur scripto, qui obedieutiam suara aut quiunam quidem habeat, vel habuerit, sed quam
ipso jam voluntarii adventus probabat ofticio. Unde sibi viduam copularit. Sacerdotum enira tani excel-

deplorationibus supradictis, hsec verba epistolae tuae lens est electio ut haec qute in aUis Ecclesiae membris
testimonium prsetulere. Et per hoc quod non est non vocantur in culpam in illis tamen habeantur iUi-
,

tacitum nudatum est illud quod silentio fuerat ado- cita. Nam cum extra clericorum ordinem coustitutis

pertum , adhibitam sciHcet Ulyrici pra?fecturam nuptiarum socictati et procreationi ILberorum stude-
sublimissimam inter mundanos apices potestan- re sit liberum, ad exhibendam tamen perfectae con-
tem in exhibitionem insontis antistitis incitatam. tinentiaj puritatem, nec subdiaconibus carnale con-
ut missa exsecutione terribiU quae omnia sibi officia t\ nubium conceditur, ut qui habent sint tanquam non
pubUca ad effectura praiceptionis adjungeret, a sa habentes, etquinonhabent, permaneant singulares.
cris ecclesiae addilis nuUo vel falso insimulatus cri- Quod si in hoc ordine, qui quartus a capite est, di-
niine extralieretur sacerdos, cui non ob molestiam gnum est custodiri, quanto magis in primo, aut se-
ffigritudinis obstantis hiemis darentur induciae, sed cundo, vel terlio servandum est, ne aut Levitico mi-
iter aspidum et periculis plenum per invias cau- nisterio, aut presbyterali honore, aut episcopali ex-
tes agere cogeret. Quid tanU laboins tantique di- ceUentia quisquam idoneus sestimetur, qui se a vo--
scriminis fuit, ut ex his qui episcopum comitati luptate uxoria necdum frenasse detegitur.
sunt quidam defecissc dicantur. MuUum stupeo ,
Cuu ergo de summi sacerdotis electione tractabi-
frater charissime, sed et plurimum doleo, quod in tur, Ule oranibus praeponatur, quem cleris plebisque
eum de quo nihil amplius indicaveras quam quod consensus concorditer postulaverit. Itaut si in aliam
cvocatus adesse dilferret, et excusationem infirmita- forte personam partium se vota diviserint, me-
tis ostenderet,tam atrociter et tam vchementer po- tropoUtani judicio, is alteri praeferatur, qui ma-
tueris commoveri, praesertira cum ctsi tale aUquid joritius ct studUs juvatur, et meritis. Tantum ut
mererctur, exspectandum tibi fuerat quid ad tua nuilus invitis et non petentibusordinetur, ne civitas
8n9 APPEND. AD SJEC. IX. ISIDORI MERCATORIS 86ft

episcopum non optatum, aut contemnat, aut oderit, ^quindecini dies qui convenerint, retardentur. Si
ut fiat minus religiosa quam convenit, cui non licue- autom in eo quod cum fratribus tractandum deti-
rit habere quem voluit. De personaautem consecran- niondumque credideris diversa eorum fuerit a tua
di episcopi, et de cleriplebisque consensu metropo- voluntate sententia, ad nos omnia sub gestorum
litanus episcopus ad fraternitatem tuam referat, testificatione referantur, ut, remotis ambiguitatibus,
quidque in provincia benc placuit, scire te faciat, ut quod Deo placeat decernatur. Ad hunc enim finem,
ordinationem rite celebrandam tua quoque firmet onmem efTectum nostrura curamque dirigimus, ut
auctoritas. Quae rectis dispositionibus nihil moraj, quod ad unitatem concordise, et quod adcustodiani
aut difficultatis debetaflferre, ne gregibusDominidiu pertinet disciplinse, nulla dissensione violetur, nuUa
desit cura pastorum. desidia negligatur. Et te igitur, frater charissime,
Metropolitano vero defuncto, cum in loco ejus et eos fratres nostros qui de tuis offenduntur exces-
alius fuerit subrogandus, provinciales episcopi ad sibus, cum tamen non similis sit omnium materia
civitatem metropolitanam convenire debebunt, ut querelarum, hortor et moneo, ut quse pie sunt or-
omnium clericorum atque omnium civium voluntate dinata, salubriterque disposita, nulia concertatione
discussa, et presbyteris ejusdem ecclesise, vel ex dia- turbentur. JNemo quod suum esse quaerat, sed quod
conibus optimus eligatur, de cujus nominc ad tuam B alterius, sicut Apostolus ait : « Unusquisque vestrum
notitiam provinciales referant sacerdotes, impleturi proximo suo placeat in bono ad ajdificationem [Rom.
vota poscentium, si quod ipsis placuit, tibi quoque XV, 2). » Nec enim poterit veritatis nostrae, firma
placuisse cognoverint. Sicut enim justas electiones esse compago, nisi nos ad inseparabilera soliditatem
nullis dilationibus volumusfatigari,Htanihilpermit- vinculum charitatis astrinxerit; quia sicut in uno
timus te ignorante prsesumi. corpore multa membra habemus, omnia autem
De conciliis autem episcopalibus non aliud judi- membra non eumdem actum habent, ita multi unum
camus quam sancti Patres salubritor ordinarunt, ut corpus sumus in Christo, singuli autera alter alte-
scilicet bini conventus per annos singulos habean- rius membra. Hsec connexio totius quidem corporis
tur, in quibus de omnibus querelis quse inter diver- unanimitatem requirit, sed praecipue exigit concor-
sos Ecclesiae ordines nasci assolent, judicetur. Et si diam sacerdotum. Quibus cum dignitas sit commu-
forte inter ipsos qui prfesunt de majoribus (quod nis,non est taraen ordo generalis quoniara et inter ;

absit) peccatis causa nascatur, qufe provinciali ne- beatissiraos apostolos in similitudine honoris fuit
queat examine diffiniri, fraternitatem tuam de totius queedam discretio potestatis ; et cum omnium par
negotii qualitate metropolitanus curabit instruere, tamen datum est, ut caeteris prse-
esset electio, uni
et si coram positis partibus, nec tuo fuerit res sopi- emineret, de qua forma episcoporum quoque est
ta judicio, ad nostram cognitionem quidquid illud orta distinctio, et magua dispositione provisum est,
est, transferatur. ne omnes sibi omnia vindicarent, sed essent in sin-
Si episcopus, mediocritate civitatis suse despecta, gulis provinciis singuli, quorum inter fratres habe-
administrationem loci celebrioris ambierit, et ad ma- retur prima sententia ; et rursus quidam in majori-
jorem plebem quacunque occasione transtulerit,
se bus urbibus constituti, sollicitudinem susciperent
a cathedra quidem pellatur aliena, sed carebit et arapliorem, per quos ad unam Petri sedem iiniver-
propria, ut nec illis prsesideat quos per avaritiam con- salis ecclesiae cura confiueret, et nihil unquam a
cupivit, nec illis quos per superbiam sprevit; suis igi- suo capite dissideret. Qui ergo quibusdam scit se

tur terminis contentus sit quisque nec supra mensu- esse prsepositum, non moleste ferat aliquem sibi

suram juris sui affectet augeri. esse prselatum, sed obedientiara quam exigit, etiam
Alienum clericum invito episcopo ipsius nemo su- ipse dependat, et sicut non vult gravis oneris sarci-
spiciat, ct nemo sollicitet, nisi forte ex placito chari- nam ferre, ita non audeat alii importabile pondus
tatisidinterdantemaccipientemque convenerit. Nam imponere. Discipuli enim sumus humilis et raitis

gravis injuriae reus est qui de fratris ecclesia id quod J) magistri dicentis : « Discite a me quia mitis sum et
est utilius aut pretiosius audet vel allicere, vel tene- humilis corde, et invenietis requiem animabus ve-
re. Itaque si intra provinciam res agatur, transfu- stris, jugum enim meura suave est, et onus raeum
gam clericum ad suam ecclesiani metropolitanus leve est {Matth. xi, 29, 30). » Quod quomodo cxpe-
redire compellat. Si autem longius proccssit, tui riemur, nisi et illud in observantiam veniat, quod
praecepti auctoritate revocabitur, ut nec cupiditati idem Dominus ait : « Qui major est vestrum, oril

nec ambitioni occasio relinquatur. minister vester (Ma<</t. xxiii, i\), » « qui autem se

In evocandis autcm ad le episcopis, moderatissi- exaltat, immiliabitur; ctqui se humiliat, exaltabitur

nmm te esse volumus, nc por raajoris diligentian (Lnc. xiv, H). »
spcciem, fraternis videaris gloriari injuriis. Unde si LV. — Ad Septimum episcopum Altinum.
causa alif|ua major exstiterit, ob quam nccessarium liEO Septimo episcopo Altino.
sit fraternum advocare conventum, binos dc singu- Lectis tuai fraternitatis litteris vigorem fidei tuae

lis provinciis episcopos, quosmclroi)olilani credide- quam oiim noveramus, agnovimus, congratuiante»
rinl esse mittendos ad fraternitatem tuam venire tibi quod ad custodiam grogum Christi pastoraiem

sufticiat. Ita ut in prsestituto temj)oro non uitra curam vigilanter exsequeris, iie lupi, qui sub specie
8r.l DECRETALILIM COLLECTlO. 8G2

oviiim subiiiti'ant, bestiarum sppvitia simplices quos- \ sive diaconi, sive cujiisque ordinis clerici, qui de

qiie dilacerent, non soUun ipsi nulla correctione Pelagianorum Coelest' norumque consortio in com-
proficiant, sed etiam eaquae sunt sana corrumpant. raunionem catbolican oa imprudenlia sunt praece-
Quod ne viperea possit obtinere fallacia, ad non prius ad d- mnationem coarctarentur er-
pti ut

metropolitanum episcopum provincia? Venetise scri- nunc saltem po eaquam hvpocrisis eorum ex
roris,

pta direximus quibus ad status sui periculum co- quadam parte detepitu. ad veram correctionem, qua^
,

gnosceret pertinere, quisquam de Pelagianorum

si et ipsis prodcsse et nuUis possit nocei"c, cogantur;
'

et Coelestianorum consortio veniens in communione damnent apertis profpssionibus sui superbi erroris
catholica sine professione legitima» satisfactionis auctores, et quidquid in doctriua eorum universalis
habeatur. Saluberrimum enim est, et spiritualis Ecclesia exhorruit, detestentur, omniaque decreta
medicinse utilitate plenissimum, ut sive presbyteri, synodaUa qua; ad excisionem hsereseos apostolics'

sive diaconi, sive alii cujuslibet ordinis clerici qui Sedis confirmavit auctoritas amplecti se, et in om-
se correctos videri volunt, en'orem suum et ipsos nibus approbare plenis et apertis ac propria manu
erroris auctores damnari a se sine ambiguitatc subscriptis protestalionibus eloquantur. Nihil in vei*-

fateantur, ut sensibus pravis et dudum peremptis biseorum obscurum, nihil inveniatur ambiguum.
nulla sperandi supersit occasio, ne uUum membrum B Quoniam novimus hanc istorum esse versuliam, ut
EccIesicE talium possit societate violari, cum per in quacunque particula dogmatis essecrandi, qua se

omnia Uiis professio propria coeperit obviare. Circa adamnatorum societate discreverint, nihil sibi sen-
quos etiam illam canonum constitutionem prgecipi- suum suorum a^stiment esse non salvum. Cumque
mus custodiri, ne ab his ecclesiis ad quas proprie omnes diffinitiones suas ad tantam faciUtatem im-
pertinent sinantur abscedere, et pro suo arbitrio ad probare se simulent, atque deponere, hoc sibi tota

ioca sibi non deputata Quod cum recte non

transire. arte fallendi, nisi intelligatur, excipiunt, ut gratia
permittitur inculpatis, multo minus debet Ucere Dei secundum merita dari accipientium sentiatur.
suspectis./Proinde dilectio tua, cujus devotione gau- Quse nisi gratis datur, non est gratia, sed merces
demus, jungat curam suam dispositionibus nostris, retributioque meritorura, dlcente beato Apostolo :

et cum supi'adicto metropoUtano det operam ut c Gratia salvi facti estis per fidera, hoc non ex vo-
circumspecte velociter impleantur ea quaj ad totius bis, sed Dei donum est.Non ex operibus ne forte
Ecclesise incolumitatem et laudabiUter sunt gesta et quis estollatur, ipsius enim sumus figmentum creali
salubriter ordinata. in Christo Jesu in operibus quge pra?paravit Deus.
ut in iUoambulemus {Ephes. 8-10). » Omnis ita-
LVL — Item ejusdem ad eumdem. {
'

que bonorum operum devotio

ii,

divina praeparalio est,

Relatione fratris et coepiscopi nostri Septimi, iiec propria.quisquam justificafur virtute, quoniam
quse in subditis habetur, agnovimus quosdam pre- gratia unicuique principium justitiaj et bonorum
sbyteros, diacones, ac diversi ordinis clericos, quos fons atque origo meritorum est. Sed ab istis ideo
Pelagiana, vel Ccelestiana heeresis habuerit impUca- per naturalem industriam dicitur praeveniri, ut quae
tos, ita in vestram provinciam ad communionem ante gratiam proprio clara sit studio, nuUo videatur
cathoUcam pervenisse, ut nulla ab eis damnatio peccati originalis vulnere sauciata. Ideo etiam par-
propru exigoretur erroris, ut pastoralibus excubiis, vulos dicunt, si sine baptismo hinc de sajculo 213
nimium dormitantibus, lupus ovium pellibus tectus exierint, non posse damnari, neque reos in peccato
inovile Dominicimi,non depositisbestiaUbusanimis, Adse teneri, sed ad regnum Dei vel ad vitam seter-
iutroiret. Et per auctoritatem canonum decretorum- nam sine uUa cunctatione venire, cum Apostohis
que nostrorum, ne insontibus quidem conceditur, dicat « Per unum hominem peccatum intravit in
:

usurparet, ut relictis ecclesiis in quibus clericatum nuindum, et per peccatum niors, et ita in omnf»s
aut acceperant, aut receperant, instabilitate sua per homines quod et
pertransiit {Rom. v, i2); » propter
diversa circumferantur, amantes semper errare, etn ipsi parvuli baptizantur.Quamvis in illo unopossint
nunquam in fundamento apostoHco permanere. Quo- intelUgi plura peccata, si unum ipsum in sua quasi
niam quod nullo discussi examine, nullo sunt praeju- membra singula dividatur.
dicio sua3 professionis obstricti, hunc maxime fru- Nani et superbia est illic, quia in sua bomo potius
cturn expctunt, ut sub velamento communionis plures esse quam in Dei potestate dilexit; et sacrilegium,
domos adeant, et per falsi nominis scientiam, multo- quia Deo non credidit ; et homicidium, quia se praeci-

runi corda corrumpant. Quodque utique efficere non pitavit in mortem ; et fornicatio spiritualis, quiainte-

possent, si ccclesiarum prcesules necessariam dili- gritas mentis huniana' serpentina suasione corrupta
gentiam in talium receptione servarent, neccuiquam est; et furtum, quia prohibitus usurpatus estcibus;
eoruiu evagari licuisset. Ne ergo uUerius audeatur, et avaritia, quia plus quam sufficere ilU debuit ap-

ncve per quorumdam negligentiam introducta per- petivit, et si quod aliud in hoc uno admisso diUgenti
«icies ad eversioneni multaruni tendat animarum, consideratione poterit inveniri. Parentum quoque
hac nostri aucloritate praecepti industria». tua" frater- non solum primorum ho-
peccatis parvulos obligari
nitatis indicimus, ut congrcgata apud vos synodo minum, sed etiam suorum de quibus ipsi nati sunt,
provincialium sacerdotum, omnes sive presbyteri. non improbabiliter dicitur. Illa quippe sententia
8fi3 APPEND. AD S.CC. IX. — ISroORI MERCATORIS m
leddani peocata primuni in filios, tenel eos iitique ^ nuiltam ssppe nulriunt pestUentiarr, dum austcrio-
antequam per generationem ad Testamentum No- rem dissimulant adhibere medicinam.
vum incipiant perlinere, quod Testamentum pro- LVII. —
Ad universos episcopos per Campamam.
phetabatur, cum diceretur per Ezecliielem, non ac- Leo universis episcopis per Campaniam, Samnium
cepturos fllios peccata parentum suoi'um, nec ulte- Picenium.
rius futuram inlsrael parabolam illam « Patres man- : Magna indignatione commoveor, el multo dolore
ducavcrunt uvam acerbam, et dentes filiorum ob- quod quosdam ex vobis comperi esse apo-
contristor,

slupescunt [Jer. xxxi, 29). » Ideo enim quousque re- stohcse traditionis oblitos, et studio sui erroris in-

nascitur, ut solvatur in eo quidquid peccati est cum tentos, ut praeter Paschse festum, cui sola Pentecostes

quo nascitur. Nam peccata quae male agendo po- solemnitas comparatur, audeant sibimet non aiiqua
stea committuntur, possunt et pcenitendo sanari,sic- humanai infirmilatis necessitate cogente, sed sola in-

ut etiam post l)aptismum fieri videmus. Ac per hoc disciplinati arbitrii libertate, jus baptismatis vindi-

non esl instituta regeneratio, nisi quia vitiosa est ge- care, etin natalibus martyrum quorum finis aliterho-
neratio, usque adeo ut etiam de legitimo matrimonio norandus est quam dies Dominicse passionis, regene-

proci'eatus dicat : « in iniquitatibus conceptus sum, rationis celebrare mysteria, ac sine ullis spirituaUuin

et in peccatis mater me in utero aluit [Psal. l, 6). » B eruditionibus prosparationum, ita rudibus et imperi-
Neque hic dixit iniquitate, vel in peccato, cum lis tradere sacramentum, ut circa renovandos nihil
hoc recte dici posset, sed iniquitates et peccata doctrina ecclesiastica, nihii exorcismis impositio
dicere maluit, quia et in uno quod in omnes
illo manuum, nihil ipsa jejunia quibus vetus homo de-
homines pertransivit, atque tam magnum est ut eo struitur, operentur; neque in tanto mysterio salutis

mutaretur, et converteretur in necessitatem mortis liumanae nuUa ejus diei habeatur exceptio, quo
humana natura, sicut supra disserui, reperiuntur ipsum donum est conditum renascentibus. Admone-
plura peccata et aha parentum, quse non possunt mus igitur, et non sine periculo status eorum qui
mutare naturam, reatu tamen obligant filios, nisi gra- ha^c faciunt protestamur, ut ab liac praesumptione

tuita gratia et misericordia divina subveniant. A par- cessetur, et summam hanc potentissimamque Dei
vulo enimrecens nato, usque ad decrepitum senem, gratiam non nisi in Paschali et Pentecostes die de-

quamhbel corporis setatem gerant, sicut nullus pro- siderantibus et credentibus conferatis, manente quo-
hibendus est a nuUus est qui non pec-
baptismo, ita libet tempore gravium necessitatum ac periculorum
cato moriatur in baptismo. Sed parvuh originaU, consideratione secundum quam oporteat subveniri,
majores autera etiam his omnibus moriuntur pec- ^ ne conditione mortali coarctata infirmitas necessa-
catis qusecunque male vivendo addidere ad illud ria liberatione fraudetur, cum servata (sicut perlo-

quod nascendo traxere. Gavendum ergo dilectioni cuti sumus) duarura tanturaraodo festivitatum reve-
tuaj est magnaque diligentia providendum, ne per rentia, propter raulta pericula sit cavendum, ne cui-

hujusmodi homines exstincta dudum scandala susci- quam aut indesperata segritudine, aut in hostilitatis
tentur, et de exciso olim dogmate aliquid in proviu- incursu, aut in timore naufragii per sacerdotes Do-
cia ejusdem mali germen oriatur, cpiod non solum in raini regeneratio denegetur. Si quis vero post inter-

radicibus suis crescat, sed etiam sanctse. Ecclesise dictum in eadem fuerit usurpatione detectus, dignam
sobolem veneno sui odoris inficiat. Qui correctos se pertinacicB suse incidet ultionem ;
quoniam ostendit
videri volunt ab omni suspicione se purgent, el se turpe potius lucrum quara religiouis cultum esse

obediendo nobis praebent se esse nostros. Quorum scctatum. Illam etiam contra apostolicam regulam
si quisquam salubribus prseceptis satisfacere detre- praesumptionera, quam nuper agnovi a quibusdara
ctarit, sive ille clericus, sive sit laicus, ab Ecclesise illicita usurpatione committi, modis omnibus con-
societate pellatur, ne perditor animse suse saluti in- stituo submoveri. De poenitentia videlicet quse a fl-

sidietur alienai. lUara quoque partera ccclesiasticsc delibus postulatur, ne de singulorum genere libellis

disciplinae qua olim a sanctis Patribus et a nobis j^ scripta professio publice recitetur, cum reatus con-

sfepe decretum est, ut nec in presbyteratus gradu scientiarura sufflciat solis sacerdotibus indicarecon-

nec in diaconatus ordinc, nec in subsequenti ofOcio fessione secreta. Quainvis enini plenitudo fidei videa-

clericorum ab Ecclesia cuiquam transire sit libcrum, tur esse laudabilis qua? propter Dei tiraorein apud

ut in integrum revoces, admonemus. Et unusquisque homines erubescere iion veretur, tainen quia nou
non ambitione illectus, non cupiditate seductus, oinnium hujusmodi sunt peccata ut ea poeuiten-
non persuasionc hominum depravatus, ibi ubi ordi- tiara poscunt non timeaut publicare, removeatur
natus est pcrseveret. Ita ul si quis sua quaerens, improbabiliter consuetudo, ne raulti a poenitenliaj
non qua! Jesu Christi, ad ecclesiam suam redire no- renicdiis arceantur, duni aut erubescunt, aut me-
glexerit, et ab honoris privilegio, et a comniunionis luunt inimicis suis sua facta reserare, quibus pos-
vinculo habealur exlraneus. Non autcm dubitet di- sunt legum constitutiones percelli. Sufficit enim illa

lectio tua nos non arbitramur) neglecta fue-

si (ut confessio quic primum Deo ollertur, tunc etiara sacer-'
rinl, quae pro custodia canonum, et pro fidei inte- doti pro delictis poenitentium peccator accedit.Tunc

gritate decerninuis, vehementius commovendos, quia euim deinuin plures ad puMiiteutiam poterunt pro-
inlcriorurn ordinum culpaj ad nullos magisieferendae vocari, si popuU auribus non publicetur eonscienti^

«(unt. quani ad df>sidps negligentesqne rectores, qui confllentis.

8(i., DECRETALIUM COLLECTIO. 86(5

LVIII. — Ad episcopos per Campaniain, etc, a 14j. )) Hos ergo quicunque tales admissisunt ab ec-
constitutos. clesiastiois officiis, et asacerdotali nomine, apostoli-
1. Ut nullus episcopus servum alteriusad officium cse Sedis auctoritate jubemus arceri. Nec hoc enim
clericatus promoveat. sibi polerunt pro arbitrio vindicare, cujus capaces
2. Ut quicunque ad sacerdotium vel viduarum per hocquod illis obstiterat, non fuerunt. Hujus di-

mariti, vel habentes numerosa conjugia promoti scussionis cui'am nobis specialiter vindicantes, ut si

fuerint, ab ecclesiasticis officiis arceantur. qua forsitan de his commissa sunt, corriganlur, ne
3. Quod usuras non solum clerici exigere non de- iiceat ultra committi, et m; excusatio de ignoratio-
beant sed nec laici. ne nascatur, quanquam ignorare nunquam licuerit

4. Ut clericus nec suo nec alieno nomine feuus sacerdotem quod canonum fuerit regulis defmitum,
exerceat. Haec ergo ad provincias vestras per Innocentium le-
0. Ut si quis sacerdotum contra interdicta feceril gitimum et Segetium frati^es et coepiscopos nostros
a suo submoveatur ofticio. scriptadireximus, ut quaj male puUuIasse noscuntur,
Leo episcopus urbis Romae universis episcopis per radicitus evellantur, et messem Dominicam zizania
Campaniam, et Picsenum, vel Tusciam, et per uni- nullacorrumpant. Itaenimfructum uberemquoe sunt
versas provincias constitutis in Domino salutem. g sinceraprffistabunt, .si eaquaenatam segetem enecare
Cap. L Utuobis gratulationemfacit ecclesiarum sta- consueverunt, diligentius amputentur.
tus salubri dispositione corapositus, ita non levi nos III. Nec hoc quoque prsetereuiidum duximus quos-
moerore contristat, quoties aliqua contra statuta ca- dam lucri tui'pis cupiditate captos usurariam exercere
nonum ecclesiasticamque disciplinam prsesumpta vel pecuniara, etfenore velle ditescere. Quodnos nondi-
commissa cognoscimus, qua?. si non qua debemus vi- cam in eos qui sunt in clericali officio constituti, sed
gilantiam recensemus illi qui nos specuiatores esse in laicos cadere, qui Christianos se dici cupiunt, con-
voluitexcusare non possumus, permittentessincerum dolemus, quod vindicariacriusin eos quifuerintcora-
corpus Ecclesise quod ab onmi purum macula custo- probati deceruiraus. ut omnis peccandi opportunitas
dire debemus ambientium improba contagione foe- adimatur.
dari, cum ipsa sibi membrorum per dissimilationeni IV. lllud etiam diximus priiemoncndum, ut sicut
compago non congruat. Admittuntur passim ad or- non suo, ita nec alieno nomine aliquis clericorum ex-
dinem sacruin quibus nulla uatalium, nulla morum erccndum fenus altentet. Indecens enim est criraen
dignitas suliragatur, et qui a domiuis suis libertatem suum commodis alieuis impendere. Fenusautem hoc
consequi minime potuerunt ad fastigium sacerdolii, solum aspicere, et exercere debemus, ut quod hic
tanquam servilitas bonorem capiat provehuutur, et ^ misericorditer tribuimus, 214 ^ Domino qui mul-
probari Deoseposse creditur, qui Domino suo nec- tipliciter, et in perpetuum inensura retribuet, reci-
dum probare se potuit. Duplex itaque in hac per te pere valeamus.
reaLus est, quod et sacrum mysterium talis cousortii V. Hoc itaque admonitio nostra denuntiat, quod si

vililate polluitur, et dominorum quantura ad illicita; quis fratrura contra hsec constitutavenerit, vel venire
usurpatiouis teraeritatem perlinel jurasolvuntur. Ab tentaverit, et prohibita fuerit ausus admittere, a suo
his iiaque, fratres charissimi, omnes vestrai provin- se noverit oflicio submovendum, nec coramunionis
ciai absiineant sacerdotes, et non tantum ab bis, sed nostrae futurum esse consortem qui socius esse noluit
ab iliis etiam qui ab origiuali aut alicui conditioni disciplinae. >'e quid vero sit quod prgelerraissum a
obligati sunt, volumus temperari, uisi forte eorum nobis forte credatur, omnia decretalia constituta tam
petitio, aut voluntas accesserit, qui aliquid sibi in eis beatae recordationis lunocentii quam omnium deces-
vindicant potestatis. Debet enim esse immunis ab sorum nostrorum qu« de ecclesiasticis ordinationi-
ahis qui diviuui militise fueril aggregandus, ut a ca- bus canonura ordinata sunt disciplinis, ita vestram
slris Dominicis quLbus nomen ejus ascribitur nuUis dilectionem custodire debere mandamus, ut si quis
necessitatis vinculis ahstrahatur. illa contempscrit, veniam sibi deinceps noverit dene-
11. Quahs vero cum unicuique constiterit natalium
D gari. Datasextoldus Octobris, Maximo vero ct Paterio
honestas, et morum esse debcat sacri altaris mysle- viris clarissimis consulibus.
rio sociandus, et Apostolo nos docente, et divina LIX. — Ad Nicetam episcopum Aqiiileienscm.
priecepUoue didicimus, ct canonum regulis, a quibus Leo NicETiE episcopo Aquileiensi.
plerosque fratrum declinasse, et penitus deviasse re- Regressus ad nos filius meus Adeodatus diaconus

perimus. .Nam constat ad sacerdotium pervenisse sedis nostrai dileclionem tuam poposcisse memora-
viduarum mahtos, quosdam etiam quibus fuerint vit, ut de his a nobis auctoritatem apostolicae Sedis
nuraerosa coujugia, et cum omni licentia vitffi libe- acciperes, quae quidem magnam diflicultatcm diju-
rioris, ad sacrum ordinem passira patefactis obici- dicatonis videntur afferre, sed pro inspectione tem-
bus fuisse permissos, contra illam beati Apostoli vo- poralium necessitatum adhibenda curatio est , ut
cem qua talibus exclamat, dicens : « Unius uxoris vulnera quai hostilitatis adversitate illata sunt reli-

vu-um, » contra illud autiquie legis prteceptum quo gionis maxime ratione sanentur. Cum ergo per bel-
dicituret cavetur : « Sacerdos virginemuxorem ac- licam cladem, et per gravissimos hostilitatis incui-
cipiat, non viduam, non repudiatam iLer. xxi, 13, sus, ita quBpdam dicatis divisa esse conjugin iitabdu-

Patrol. CXXX. '28

 . .

8ii APPEND. AD S.F.r.. IX. ISIDORI MERCATORIS 8fi8

clis in captivitatemvins femiiia' ooruinroman.sorint, a tentiie remedium, et per impositionem episcopalis

destitutfe, quaj viros proprios aut interemptos puta- manus, communionis recipiant unitatem, teraporis
rint, aut nunquam n dominatione crediderint libe- panitudinis habita moderatione tuo constituente ju-
randos, et ad aliorura conjugium sollicitudine co- dicio, prout conversorum animos perspexeris csse
gente transiei'int, cumque nunc statu rerura auxi- devotos, pariter etiam habens senilis aetatis intui-
liante Doraino in meliora converso, nonnulli eorum tum, et periculorum quorumque aut aegritudinis
qiii putabantur periisse remeaverint, merito cbari- respiciens necessitates, in quibus si quis ita graviter
tas tua videtur ambigere quid de mulieribus qua" urgeatur, ut dum adbuc poenitct de sahite ipsius
aliis junctse sunt viris, a nobis debeat ordinari. Sed desperetur, oportet ei per sacerdotalera soUicitudi-
quia novimus scriptum, quod a Deo jungitur mulier nem communionis gratia subveniri. Nam hi qui
viro, et iterum prceceptum agnovimus, ut « quod baptismura ab bsereticis acceperunt cum baptizati
Deus jun.xit, bomo non separet (Matth. .\ix, 6), » antea non fuissent, soia invocatione Spiritus .sancti

necesse est ut legitimarum fcedera nuptiarum rein- per impusitionem manuum confirmandi sunt, quia
legranda credamus, et remotis malis quse bostilitas formam tantum baptismi sine sanctilicationis virtute
intulit, unicuique hoc quod legitime habuit, refor- sumpsere. Et hanc regulam ut sciatis servandam
metur. Omnique studio procurandum est ut recipiat B oranibus ecclesiis praedicamus, ut lavacrum semel
unuscpiisque quodproprium est. Nectamen culpalii- initum nulla itoratione violetur, dicente Apostolo :

lis judicetur, et tanquam alieni juris pervasor, qui « Unus Dominus, una Udes, unum baptisma (Ephes.
personam ejusmariti qui jam non esse astimabatur. IV, o), » cujus ablutio nuUa iteratione tentanda est,
assumpsit. Sic enim multaquce ad eos qui in capti- sed, ut diximus, sola sanctificatio sancti Spiritus in-
vitatem ducti sunt, pertinebant, in jus alienum vocanda est, ut quod ab haereticis nemo accipit, a ca-
transire potuerunt, et tamen plenum justitiae est, ut tbohcis sacerdotibus consequatur. Hanc autem epi-
iisdem reversis propria reformentur. Quod si in stolam nostram quam ad consultationem tuae fraler-
mancipiis vel in agris, aut etiam in domibus ac pos- nitatis emisimus, ad omnes fratres comprovinciales
sessionibus rite servatur, quanto magisinconjugio- episcopos facies pervenire, ut omnium observantiae
rum reintegratione faciendum est, ut quod bellica data prosit auctoritas. jc v.
jo"V .

necessitale turbatura est pacis remedio rcfornielur? -

. LX. — Ad Jul4anum episcopum Aquileiensem
Et ideo si longam captivitatem reversi, ita^
qui post Leo episcopus Jri.i.\xo episcopo .\quileiensi.
in dilectione suarum conjugum perseverant, ut eas Lectis fraternitatis tuae litteris vigorem fidei tute
cupiant in suuni redire consortium, omittendum quem olim noveramus, agnovimus, congratulantes,
est et inoulpabile judicandum quod necessitasintuht, ^ qiiod ad custodiam gregum Cbristi pastoralem curam

et i'eslituendum quod fides poscit. Si autem aliqu» vigilanter exsequeris, ne lupi qui sub specie ovium
muheres ita posteriorum virorum amorcsunt capt.-p subintrant bestiah saevitia simplices quosque dilace-
ut malint bis coha>rere, quam in legitimum rediro rent, ct non solum ipsi nuUa correctione proficiant,
consortium, merito sunt notandae, ita ut etiam ec- sed eliam ea quae sunt sana corrurapant. Quod ne
clesiastica commiinione priventur, quia inexcusabi- viperea possit obtinere fallacia, dUectionem tuam
liter contamiuationom criminiselegerunt, ostendon- duxiraus commonendam, insinuantes ad animae pe-
tes .sibimet pro sua incontinentia placuisse quod riculum pertinere, si quisquam de bis qui a nobis in
justa remissio potuit e.Kpiare. Redeant ergo in suum bffireticorum sectam delapsus, et se utcunquo IiaM^e-
statum voluntaria reintegratione conjugia, neque ticae communionis contagione macularit, resipi-
ullo modo ad opprobrium raalae. voluntatis trahatur, scens in communione catholica sine promotionc le-
quod conditio mu-
necessitatis extorsit, quia sicut bee gitimae satisfactionis habeatur. Sahiberrimum onim
nohmt impiae babon-
iieres quae revorti ad viros suos et spirituali medicinre utilitate plenissinum est, nt
dae sunt, ita ill;e quae in aUectum iuitum ex Deo sive presbyteri, sive diacoui, aut cujuslibet ordinis
redeunt morito sunt landaadae judicio. De his autem t\ clerici, qui secorrectos videri volunt, atque ad catho»
(ibristianis qui inter eos a quibus fuerant capti- licam lidem, quam jampridem amiserant, rursur*'
vati immolatitiis ribis as.soruntur polluti, cousulta- reverti ambiunt, prius errores suos, et ipsos aucto

lioni charitntis tua> boc otiani rcspoMdondnm esse res errorum damnari a se sine arabiguitatc fatoan'
oredimus ut pfKuitoutito satisfactiouo purgcntur. tur, ut sensibus pravis etiam peremptis, nulla spe
Quio non tam tomporis longitudine quam cordis randi supersit occasio, ne uUum membrum taliu

compuuctione [^ensanda ost, etsive hoc lerror oxtor- possit societate violari, cum per omnia iUis professi

serit, sivo 1'amos sua.scrit, non dubitetur abolendum. propria co^perit obviarc. Circa quos etiam illam ca<

ouni bujusmodi cibus pro motu, aut indigcntia nou nonum constitulioncra pra?cipinuis custodiri, ut ii

|)ro rehgiouis vonorationo sit sumptus. liis vcro do niaguo habeant benelicio, si adempta sibi onuiini

quibus dilectio tua similitcr nos credidit consulen- spe promotionis, in quo invcniuntur ordine stabili|

(l()s,(piiaditeranduml)aptismumvel metucoactisunt, tate porpetua maneant, si taraen ilerata tinctione'

vol orrorc tradiicti,ot nuuc se contia ciitliolicii! lidei nonfuorint maculati. Non lovem apud Dcura noxam
sacramcntuin tigissc coKuosciinl, ea cu.stodiondaest incurrit, qui de talibus ad sacros promovendos or-

ralii). ipi.i iii sociolalom iiostrniu iion u\<\ por poMii- dinos judicarit. Quod si cum grandi oxaminatitujf
8(i!t DKCRETALIUM CULLECTK). STO

promolio coiiceditui iiiciilpatis, innlto luagis iion

^ quam oedere. Deformis autem el ignava subjectio
debet licere suspectis. Proinde dilectio tua cujus beiie sibi conscius. et non irritam facientibus gra-
devotione gaudemus, jimgat ad totius curam suam non potuit, ut primatus suos
tiani Dei prfejudicare

dispositionibus nostris, et det operam, ut circum- quocunquo commercio in alterutrum transferentes

specte atque velociter impleantur, qua> ad totius subsequenlium suorum minuerent dignitatem, et
ecclesiffi incolumitatem,et laudabiliter suggestasunt quia ultimum sibi anteposuerant CfPteris pnemine-
et salubriter ordinata. Non autem debiliter dilectio rent. Pradicti igitur pvesbvteri qui indignos se
lua nos, quod non arbitramur, neglecta fuerint,
si, honoris sui ordino suut professi licct privari etiam
quae pro custodiacanonum, et pro iidei integritate sacerdotio mererentur, tamenut pro apostolicee sedis
decernimus, vehementius commovendos, quia infe- pietate parcatur, ultimi inter omnes ecclesia? pre-
riorum ordinum culpse ad nullos magis referendae sbyteros habeantur. Et ut judicii sui sententiam
sunt, quam ad desides, negligentesque rectores, ferant, inferiores etiam illo erunt quem propria sen-
qui multam ssepe nutriunt pestilentiam dum neces- tentia sibimet pra^tuIere,ca!terisomnibus presbytei'is
sariam dissimulant adhibere medicinam. Data pridie in eo ordine permanentibus quem unicuique ordina-
Kalendas Julii, Ahpio et Ardaburae consulibus. tionis sucP tempus ascripsit. 215 '^^c- quisquam
LXI. — Ad Dorum. Beneventanum episcopum. B praeter praidictos duos imminuta; dignitatis patiatur
Dilectissimo fratri Doro, Leo episcopus. injuriam, sed in eorum statum tantummodo lioc
Judicium quod de te sperabamus dolemus esse recurrat opprobrium quod novelio et immature or-
frustratum, quando ea te commisisse perspicimus nato inferiores fieri elegere, ut illam evangelicani
quae omnem ecclesiasticse sanctionis regulam culpa- sententiam ad se sentiant pertinere, qua dicitur :

bih novitate foedarent, cum plenissime noveris, " Quo judicio judicaveritis judicabitur de vobis, el
quanta sollicitudine per omnes Domini ecclesias qua mensura mensi fueritis, eadem remetietur vobis
paternorum vehmus canonum pra?cepta servare, et (Matth. VII, 2). >' Paulus vero presbyter ordinem suum
hanc maxime curam ad sacerdotes universarum ple- de quo iaudabili firmitate noncessit, obtineat. Nec ul-
bium pertinere,ut sanctarum constitutionum regulse terius aliquid in cujusquam prsesumat injuriam, ita
nuilis corrumpantur excessibus. Unde miramur te ut dilectio tua quam non immerito tota facti hujus pul-
quem auctoritatum apostolicge Sedis observantissi- sat invidia hoc saltem remedio curare seproperet, ul
nuim esse convenerat, tam negligenter, ac potius sine dissimulatione haec qufe deceruimus tradantiir
insolenter egisse, ut traditarum tibi legum non cu- effectui, ne si iterato ad nos imploratio jusla con-
stos sed transgressor existeres. Libello etenim Pauli fugei'it, necesse sit severius commoveri cum his qua».
presbyteri tui qui in subditis habentur, cognovimus ^ male sunt facta correctis malimus reintegrare disci
apud te novo ambitu, foedoque coUuvio presbyterii plinam quam augere vindictam, Exsecutionem vero
ordinem faisse turbatum ita ut unius, festina, et im- prseceptionum nostrarum fratri et coepiscopo nostro
matura provectio qua?dam eorum dejectio facta sit, Julio commisisse nos noveris, ut omnia iUi quem-
quod aetas commendabat, et nulla culpa minuebat. adraodum constituimus roborentur. Data Idus Mar-
Quod si ambietis intentio, aut imperita faventium tii, Posthumiano viro clarissimo consule.

studia id quod nunquam habuit consuetudo posce- LXH. — Ad universo!' episcopos per Siciliam consti-
banl, ut incipiens emeritis, et novellus proeferretur tutos.
antiquius, tuai fuerat industria? atque doctrinee, ut Leo universis episcopis per Siciliam constitu-
injuste petentium desideria rationabih auctoritate tis.

cohiberes, ne quem in sacerdotali properc provehe- Divinis praiceptis et apostolicis monitis ineitamur,
bas honorc ad injuriam eorum quibus sociebatur ut pro omnium ecclesiarimi statu impigro vigilemus
inciperet. Miror qui si fieret in illo non humilitatis alfectu, ant si quid usquam reprehensioni inveniatui
virtus, sed elationis vitium roboraretur. Neque enim obnoxium celeri sollicitudine, aut ab ignorantise im-
ignorabas dixisse Dominum, quod qui se humiliat, rv peritia, autaprsesumptionis usurpatione revocemus.
exaltabilur, qui vero se exaltat, humiliabitur(li<''. xiv, Monente enim Dominicse vocis imperio, quo beatissi-
II).Eumdemquedixisse vos autem quieritis do pusillo mus apostolus Pctrus trina repetitione mystica', san-
crescere, et de honore majores esse. Utrunique enim clionis imbuitur, ut Christi oves qui Christum dili-

inordinatum, utrumque prseposterum est, et omnis git pascat, ipsius sedis cui per abundantiam divina^
laborum fructus aufertur, omnis meritorum raensura gi-atiaepraisumusreverentiacohortamurutpericulum
vacualur, si tantum quis has sequitur dignitates desidise quantum possumus dechnemus, ne professio
quantum adulationis obtinuit, ut cupiditas euiiiiendi summi amatorem Domini esse testa-
apostoli qui se
non solum superbientem minuat, sed etiam convi- tus est non inveniatur iii uobis. Quia negligens to-
venteni. Si vero, ut asseritur, primi secundique ties commendatum gregera convincitur suum non
presbyteri circa Epicarpium sibimet prajponendum, amare pastorem. Cum ergo mihi de charitatis ve-
tBm huic assenlatio fuit, ut illum cuin sui dedecore strse actibus fraterna aclione sollicito certis indicii^
poscerenl honorari. Nec hoc quidem illis proprio se innotuerit, vos in eo quod inter sacramenta Eccle-
judicio dejicientibus tribui debuit, quod volebant, sia' principale est, ab apostolicse institutionis con-
cai lam miserae voluntati te dignius fuerat obviare. suetudine discrepare. ita ut baptismi snrrainontum
 , : :

8/1 APPEND. AD S.F.C. IX. — ISIOOHI MERCATORIS m

numerosius in die Epiplianitc quam paschali tempore ^ tinuatis erunt deputanda festis, quia oninia sunt
celebratis, miror vos vel praecessores vestros tam irra- plena miraculis. Verum quia spiritus sapientiaj et
tionabilem novilatem usurpare potuisse, ut confuso intellectus, ita apostolos et totius Ecclesise erudivit
temporis utriusque mysterio nuliam esse diffei'on- magistros, ut in Christiana observantia nihil inordi-
tiam crederetis iuter diem quo adoratus est Chrislus natum, nihil paterelur esse confusum, discernendaj
a magis, et diem quo resurrexit a mortuis. Quam erant causee solemnitatum, etinomnibus constitutis
culpam nulio modo potuissetis incidere si unde con- Patrum principumque nostrorum rationabilis ser-
secrationem honoris accipitis, inde legem totius ob- vanda discretio. Quia non ahter unus grex, et unus
servantiai sumeretis, et beali Petri apostoli sedes quai pastor sumus, nisi, quemadmodum Apostolus docet,
vobis sacerdotalis mater est dignitatis, esset eccle- idipsum dicamus omnes. Simus autem perfecti in
siasticae magistrationis. A cujus vos reguhs recessisse eodem sensu, e.t in eadem scientia. Quamvis ergo et
minus posset aequanimiter com-
tolerari, si aliqua iUa quae ad humilitatem, et quae ad gloriam pertinent
monitionis nostrjE pagina prsecessisset. Nunc autem Christi in unam percurrant eamdemque personam,
quia non desperatur correctio, mansuetudo servanda totunique quidquid in illo, et virtutis divinse est, et
est. Et licet vix ferenda sit sacerdotah^s excusatio infirmitatishumanse ad nostrse reparationis tendat
quffi prsetendat inscientiam, maluimus tamen et cen- B effectum, proprie tamen in morte crucitixi, et in re-
suram necessariam temperare, et ratione vos aper- surrectione mortui potentia baptismatis novam crea-
tissimae veritatisinstruere. Semper quidem in a-terno turam condit ex veteri, ut renascentibus, et mors
consilioDei mansit humani generisincommutabiliter Christioperetur et vita, dicente beato apostolo Paulo
praeordinata reparatio, sed ordo rerum per Jesum « An ignoratis quia quicunque baptizati sumus in
Christum Dominum nostrum temporaliter gerenda- Christo Jesu, in moi'te ipsius baptizati sumus ? Con-
rum incarnatione Verbi sumpsit exordiura. Unde sepulti enim sumus cum illo per baptismum in mor-
aliud tempus est quo annuntiante angelo beata Maria tem, ut quomodo surrexit Christus a mortuis per
fecundandam se per Spiritum sanctum credidit et gloriam Patris, ita et nos in novitate vitae ambule-
concepit, aliud quo salva integritate virginea puer mus. Si enim complantati facti sumus simihtudini
editus, exsultante gaudio ccelestium ministrorum mortis ejus, simul et resurrectionis erimus {B.om.
pastoribus indicatur, aliud quo infans circumciditur VI, 3-5). ») Et csetera quae latius magister gentium ad
aliud quo hostia pro eo regularis oftertur, aliud quo commendandum sacramenlum baptismatis deputa-
tres magi claritate novi sideris incitati in Bethlehem vit, ut appareret ex hujus doctrinae spiritu regeneran-
ab oriente perveniunt, et adoratuni parvulum mj- I
dis filiis hominum, et in Dei filiis adoptandis illum
stica munerum oblatione venerantur. Nec idem sunt '
diem esse, illud tempus electum, in quo per siniili-
dies quibus impio Herodi ordinata divinitus in tudinem mysterii ea quaerantur membris quae in ipso
./Cgyptum translatione subtractus est, vel quibus ab capite sunt gesta congruere, dum baptismatis regula
.^^gypto in Gahla?am persecutore mortuo revocatus mors intervenit interfectioni peccati, et sepulturam
est. Inter has autem dispensationum varietates acce- triduanam imitatur trina dimersio, et ab aquis lava-
dunt augmenta corporea, crescit Dominus, sicut tio insurgentis ad instar est de sepulcro. Ipsa igilur
evangelista testatur, profectibus aetatis et gratiae. Per operis quaUtas docet celebrandae generaliter gratiae
dies Paschae in templum cum parentibus venit, et eum esse legitimum diem, in quo orta est, et virtus
cum abesset societate,redeuntiumsedenscum senio- muneris, et species actionis. Ad cujus rei confirma-
ribus et inter admirantes magistros invenitur, ratio- tionem plurimum valet quod ipse Dominus Jesus
nemque remansionis suae reddens, quid est, inquit, Christus,posteaquamresurrexita morluis,discipulis
quod me quaerebatis? Nesciebatis quod in his quae in quibus omnes ecclesiarum praesules docebantur,
Patris mei s.-.nt oportet me esse ? Significans ejus se et formam et polestatem tradidit baptizandi, dicens
templum. Jani vero cum in
esse filium cujus esset et « Euntes ergo nunc docete omnes gentes, baptizan-
annis majoribus aperlius declarandus baptismum j) tes eos in nomine Patris et Fihi et Spiritus sancti
praecursoris sui Joaunis expetiit quid deitatis ejus {Matth. xxvm, 19). » De quo utique eos etiam anle
remansit ambiguum quando Spiritus sanctus in co- passionem potuisset instruere, nisi propriae voluisset
lumbae specic super eum descendit el mansit, audita intelligi regcnerationis gratiam ex sua resurrectiono
de ca'lis Patris voce diccntis : u Tu es Filius meus cepisse. Additursane huic observanlitr. etiam Pento-
dilectus, in te bene complacui? » [Marc. i, H.) Quae costes ex adventu Spiritus sancti consecrata solem-
omnia ideo quantopotuimusbrevitate perstrinximus, nitas, quae de paschalis festi pendct articulo, etcuin
ut notum sit dilectioni vestrae universos dies Christi ad alios dies alia festa pertineant, haec semper ad
innumeris consecratos fuisse virlutibus et in cunctis cumdeni qui resurrectione Domini esl iusignis, occur-
ejus aclionibus .sacramentorum inysteria coruscasse, rit, porrigens quodammodo auxiliantis gratia» ma-
sed aliter signis denuntiari, aliter rebus impleri, nec num, ut hi quos a die Paschae, aut moleslia inlir-

qua^cunquc nmnerantur in operibus Salvatoris, ad niilalis, aut longinquitas ilineris, aut iiavigationis
tempus pertinere bapti.smatis. iNam si etiam illa quaj diflicultas intcrclusit invitos, aut quibuslibet neces-
postbeati Joannis lavaciuui ab eo gesta cognovimus, sitatibus impedilos, desiderii sui eirectum doiio Spi-
buh indiscreln honoro colninu". omnia tompora con- ritussanoli consequantur. Ipse enim umgcnitus Pei
 ^'\
S7;{ DECRETALILM COLLECTIO.
iu fide credentium, et in virtute operum nullam in- ^ rens romedium renascendi, sic vuluit baplizdri, sicut

ter se et Spiritum sanctum voluit esse distantiam, voluit circumcidi, hostiamque pro se mundationis

quia nuUa est diversitas in natura, dicens : « Ego ro- offerri, ut « qui factus erat ex muliere (sicut Aposto-
gabo Patrem et alium Paracletuni dabit vobis, utvo- lus ait) fieret sub lege {Gal. iv, 4) : » « quam non
biscum sit in aeternum, Spiritum veritatis [Joan. venerat solvere, sed adimplere {Matth. v, 17), » et

XIV, 16, 17); » et iterum : « Paracletus autem Spi- implendo linire, sicut beatus Apostolus prtedicat, di-
rilus quem mittet Pater in nomine meo, ille vos do- cens : « Finis autem legis Christus ad justitiam omni
cebit omnia, et suggeret universa qusecunque dixi credenti {Rom. x, 4). » Baptismi autem sui in se
vobis {IbiiL); » et iterum : « Cum venerit ille Spi- condidit sacramentum, quia in oranibus primatum
ritus veritatis, ille diriget vos in omnem veritatem tenens se docuit esse principium. Et nunc regene-
{Joan. XVI, 13). » Cum itaque veritas Cbristus est, et 216 1'ationis potentiam sanxit, qiiando de latere
spiritus veritatis Spiritus sanctus, nomenque Para- ipsius fluxerunt sanguis redemptionis, et aqua ba-
cleti utrique proprium, non dissimile est festumubi ptismatis. Sicut ergo Vetus Testamentum testifica-
unum est sacramentum.Hocautemnosnon exnostra tio fuit Novi, et lex per Moysen data est, gratia au-

persuasione defendere, sed ex apostolica auctoritatc tem et veritas per Jesum Christum facta est, sic di-
servare, satis idoneoprobamus exemplo sequentesB versa sacrificia unam hostiam prseformare et multo-
beatum apostolum Petrum qui in eo die quo omnem rum agnorum occisio ilUus immolatione finita est,
credentium numerum promissus Spiritus sancti re- de quo dicitur « Ecce agnus Dei, ecce qui tollit :

plevit adventus trium millium populum sua prsedi- peccata mundi {Joan. i, 29). » Sic et Joannes, non
catione conversum, lavacro baptismatis consecravit, Christus, sed Christi praevius ; non sponsus, sed
quod sancta Scriptura quse apostoloram actus conti- sponsi amicus, fuit adeo fldelis, et non sua quccrens.
net, fideli historia docet, dicens : « His auditis com- sed quae Jesu Christi, ut se profiteretur ad solvenda
puncti sunt corde, et dixere ad Petrum, et ad reli- calceamenta pedum ejus indignnm, quoniam ipse
quos apostolos, quid faciemus viri fratres ? Petrus quidem baptizaretinaquain pcenitentiam,ille bapti-
vero ait ad illos, poenilentiam, inquit, agite, et ba- zaturus essetin Spiritu sancto et igni, qui duplicipo-
ptizetur unusquisque in nomine Jesu Christi in re- testate et vitam redderet, et peccata consumeret,
medium peccatorura, et accipietis donum Spiritus His itaque, fratres, lot tantisque existentibus do-
sancti vobis enim repromissio est, et filiis vestris,
; cumentis, quibus omni ambiguitate submota eviden-
et omnibus qui longe sunt quoscunque advocaverit ter agnoscitis, in baptizandis electis qui secundum

Dominus Deus noster. j\Iiis etiam verbis testiflcatus apostolicam regulam et exorcismis scrutandi, etje-
exhortabatur cos, dicens : Salvamini a generatione
c juniis sanctificandi, et frequentibus sunt preedicatio-

ista prava. Qui crgo receperunt sermonem ejus ba- uibus imbuendi, duo tantum tempora, id est Pascha
ptizati sunt, et appositse sunt in illa die animse cir- et Pentecosten, esse servanda. Hoc vestrae indicimus
citer tria millia {Act. ii, 37-41). » Unde quia mani- charitati, ut apostolicis institutis nullo ulterius rece-

festissime patet baptizandis in Ecclesia electis ha?c datis excessu. Quia multura postha^c esse non pote-
duo tempora, de quibus locuti sumus, esse legitima, rit, si quisquam apostolicas regulas in aliquo credi-

dilectionem vestram monemus, ut nullos alios dies derit negligendas.Quare illud primitus pro custodia
huic observantiee misceatis. Quia et si sunt alia quo- concordissimse unitatis exigimus, ut quia saluberrirae
que festa quibus raulta in honorera Dei reverentia a sanctis Patribus constitutum est binos in annis epi-

debeatur, principalis tamen et maxirai sacraraenti scoporum debere esse conven tus, terni seniper ex vobi s
custodienda nobis mysticse rationis exceptio, non ad diem tertium Kalendarum Octobrium Roraara fra-
interdictalicentia qua in baptismo tribuendo quoli- terno concilio sociandi occurrant, et iniissiraulanter
bet tempore periclitantibus subvenitur. Ita enim ad a vobis haec consuetudo servetur. Quoniam adjuvante
Uas duas festivitatesconnexas sibimetatque cognatas gratia Dei facilius poterit provideri, ut in ecclesiis
incolumium, et in pacis securitate degentium libera J) Christi nuila scandala, nulli nascantur errores, cum
vota differimus, ut in mortis periculo, in obsidionis corara beatissimo apostolo Petro semper in commu-
discrimine, in persecutionis angustiis, intimore nau- nione tractatum fuerit, ut omnia instituta canonum-
fragii,nuIlo tempore hoc verae salutis remedium cui- que decreta apud omnes Domini sacerdotes inviolata
quam denegemus. Si quis autem Epiphanise festivita- pcrmaneant. Haec autem quae vobis inspirante Do-
lem quae in suo oi'dine debito honore veneranda est inino insinuanda credidimus, perfratreset coepi.sco-
obhoc aestimat privilegium habere baptisraatis, quia pos nostros Bachillum atque Paschasium advestram
hocquidara dicunt quod in eadera die adbaptismum volumus notitiam pervenire. Quibus referentibus
Dominus sancti Joannis accesserit, sciat illius bapti- agnoscaraus quam reverenler a vobis apostolicae
smi aliam gratiam, aliam fuisse rationem, nec ad eam- sedis instituta serventur.
dem pertinuisse virtutera, qua per Spiritum sanctum LXIII. — Ad episcopos per Italix provincias consti-
renascuntur, de quibus dicitur « Qui non ex sangui-
: tiitos.

nibus, neque ex voluntale carnis, neque ex voluntate Leo uuiversis episcopis per Italise provincias con-
viri, sed ex Deo nati sunt {Joan. i, 13). » Dominus stitutis in Domino salutem.
'•nim nuUius indigens remissione peccati. nec quse- In consortium vos nostrae sollicitudinis. dilectis.
8" APIMOM). Al) S.+:c. TX.— iSIDor.l .MERCATORIS H'd\

<iini iralres, advoc-aiiius, ul vigilanlia pastorali, ne ^ slionQui titubantia fratruni corda spiritu Doi in-
qiiid diabolicee licere possit astulite, commissis vo- stitucnte solidavimus, responsionis formam vel ex
bis gregibus diligentius consulatis, ne is qui Domini sanctarum Scripturarum discipHnis, vel ex Pa-
niisericordia revelante per nostrani curam a nostris trum regulis colUgentes. Sed nuper in synodo
ovibus morbus abjicitui'. necdum vobis pra?monitis novum et inauditum antea geims consultationis
et adhuc quid agatur ignaris, per vcstras se dispcr- exortum est. Nam quorumdam fratrum suggestiono
suarum furtim cuniculos iuvenial
gat ecclesias, et comperimus aliquos captivorum ad sedes suas li-
latebrarum, ut quod a nobis in urbe exstinguitur, bertatemque redeuntes, qui scihcet in captivitateni
[onebrosis apud vos radicibus semiiietur. Plurimos illa a?tate pervenerint quai nullius rei flrmam po-
iinpietatis Manicha?£e sequaces doctores in urlie iii- luerithabere notitiam, remedium quidemimploraro
vostigatio noslra reperit, vigilantia divulgavit, au- baplismi. Sed utrum ejusdem remedii ante sacra-
ctoritas et censura coercuit, quos potuimus enien- menta perceperint, infantise inscientia non posse
dare, correximus, et ut dainnarent MauichaBum cum reminisci, et ideo sub hoc latentis i'ecordationis
jiraidicationibns et discipulissuis, pubUca in ecclesia incerto animas suas in discrimen adduci dum sub
•onfessione et manus suk subscriptione compuli- specie cautionis negatur liis gratia, quaj ideo non
nius, et ita de voragine impietatis suse coufessos B impenditur, quia putalur impensa. Cum itaque tri

jioenitentiam concedendo levavimus. Aliquanti vero buere talibus Dominici sacramenta mysterii uon
qui ita se demerserant, ut nulluni his auxiliantis immerito quorumdam fratrum formido dubitarel, in
l>osset auxilium subvenire subdili legibus secundum synodali, ut diximus, ccelu formam hujuscemodi
C.hrislianorum principum constituta, ne sanctum consultatiouis accepimus. Quam diligeiitius disciiti,

t,'regem sua contagione polluerent per publicos et pro uuiuscujusque sensu sollicita voluimus ra-
jiidices perpetuo sunt exsilio relegati. Et omnia qua? quod ad veritatem adhibita cogita-
tioue tractari,
tam iu Scripluris quam in occultis tradilionOius tionemultorum certius pervenire possemus. Eadeni
suis habent profana vel turpia, ut nosset populus eigo quae iu sensum nostrum divina inspiratione
quid refugerel aut vitaret, ocuhs Christianse plebis vencre, frequeus etiam fratrum firmavit assensio.
ri-rla manifestalione probavimus, adco ut ipse qui Inprimis itaquo providere debcmus, ue dum spe-
ronun dicebatur episcopus a nobis tentus proderet cieui quamdam cautionis tenemus, damnum regc-
Uagitiosa in suis mysteriis quae teneret, sicut gesto- nerandarum incidamus auimarum. Quis enim ita
rum vos series potest edocere, ad instructionem sit suspicationibus suis deditus, ut verum esse de-

oiiim vestram etiam ista direximus, quibus lectis, ^, tiuiat, quod omni mauifestatione cessante ex opi-

Miiinia qiia! a nobis deprehensa sunt, nosse poteri- uioue ambigua suspicatur? Cum itaque baplizatiim
li^. Et i{uia aliquantos dc his quos ne absolveren- sc, necillerecordeturqui regenerationis est cupidus,
tiir, cognovimus aufugisse,
arctior reatus involverat, nec alter attestari de eo possit, quod nesciat, con-
Ii.mc ad dilectionem veslram epistolam misimus secratum nihilest in quo peccatum possit obrepero,
|M?r acolythum nostrum, ul eftecta certior sanctitas cum iu hac parte conscientiae suai nec ille reus sit

vcstra sollicitius agere dignelur et cautius, nec ubi qiii consecratur, nec ille qui consecrat. Scimiis qui-
Manichffife perversitatis homines plebes vestras fa- dem inexpiabile esse faciuus, quoties juxta h;ereti-
'ultatem laedendi et hujus sacrilegii possint invenire corum damnata a sanctis Patribus instituta cogitur
doctores. Aliter enim nobis commissos regcre non aliquis lavacrum quod regenerandis semel tributum

possuinus, nisi hos qui sunt perditores et perdili est, bis subire apostolica reclamante doctrina, qu«
zclo fidei Dominica', persequamur, et a sauis meuti- nobis unam pra?dicat in triuitate deitatcm, uuam in
lius, ne pestis latius divulgetur severitate qua pos- lidc coufcssiouem, uuum iu baptismate sacramen-
sumus abscindamus. Unde hortor dilectionem ve- tuin. Sed in hoc nihil simile formidatur, qiioniam
slram, obtestor et moneo, ut quam debetis et potestis noii potest iii iterationis crimen devenire, quod
sollicitudinc vigiletis ad iuvcstigandos eos, nec ubiD factuiu esse omniiio nescitur. Atque ideo quoties
occultandise rcperiaut facultatcm. Ut enim habebit [lorsoiia talis iuciderit, sollicita primuin examiua-
adeo ingens remuncrationis pnomium (pii diligontiiis titiue discutito, et longo tempore, nisi Ibrte supic-
i]Uod ad salutem commissa; sihi plebis proliciat nuis fiuis iminiueat, indagate, utrum nenio sit

luerit exsecutus, ila aute tribunal Domini dc realu ])enitus quid testimonio suo jurare possit igno-
iiegligentia" se non potcrit excusare quicunque plc- raufiam ncscientis. Et cum constiterit hunc qui
liem suam coutra sacriloga- pcrsiiasiouis auctoros liai»tisiiiatis indigot sacramcuto, sola inauiter sus-
iioluerit ciistodire. Data torlio Kaloiidas Fobruarii, liiciono prohiboii accodal iulropidus ad conso-
Theodosio .XVIII cl Aliiino viris ciarissimis cousii- c|iicndani gratiaiu, cujus iii so uulluin scit esse
libus. vostigiiim. Noc vcnoramur luiic salutis januani
LXIV. — Ad Nconiam episcopuni RaicioKitcm. aperire, quam nimcpiam doceliir ingressus, qiiod

Ef.o Ni:oM.iE episcopo Ravoniiati dc his qiii rod- si ab hicrotiois ba|ili/.;iliiiii ([uoinpiiim fuis.se oon-
«untes de captivitato, iucortuin halionl iilrum slilorit, erga liuno iiullatoiius sacramontum rege-
aiite caplivitatem baptisma consei-iiti siml. ucraliouis iterotur, sed hoc laiiliini qiiod ibi defuit,
EroqiieiilrM' qiiiHoiii iii divcrsaniiii aiiilii^^ini (|Uir- oonfiMalur. iil pcr o[)isoopaloiii iniiniis iniposilionoiii
 :

877 DECUEIALILAI COLLECTIO. h:.S

Spiritus consi-qualur. Quani rem, in eligendo sacerdole judicium, itagravisemetipsum

viiiulein sancli ^
frater charissime, ideo generaliter ad omnium damno, qui ad suai dignilatis collegium subli-
afticit

vestrum volumus pervenire notitiam, ne dum plus matindignuni.217^^^6"iiii"cujusquampersona

justo metuitur misericordia Dei salvari cupientibus prcetermittendum esl quodiustitutisgeiieralibus con-

denegetur. Data nono Kalendas Novembris, consu- tinetur, necputandus est honorille legitirausquifue-

latu Martiani Augusti. ritde prsevaricatione coIIatus,dicenteenimApostoIo

LXV. — Ad episcopos Africse. Ut inter electionis regulas, is e])iscopus ordinetur,

Leo universis episcopis per AMcam constitutis iu queiii « unius uxoris virum [l Tim. iii, 2) » fuisse,

Domino salutem. aut esse constitHrit. Tam sacra semper iiabita est

Cum in ordinationibus sacerdotum queedam apud ista praeceptio, ut etiam de rauliere sacerdotis eli-

vos iliicite usurpata crebrior fama narraret, ratio gcndi eadem intelligatur servanda conditio, ne forte
{)ietatis exegit, ut pro sollicitudine quam universee illa priusquam in matriiiioniura ejus veniret qui
Kcclesiai ex divina institutione dependimus, rerum aliam non habuisset uxorem, alterius viri esset

lidem studeremus agnoscere, vicem curse nostrse experta conjugium. Quis ergo dissimulare audeat
proliciscenti a uobis fratri et consacerdoti nostro quod iu tanti sacramenti perpetratur injuriam?
Potentio injuugentes, qui secundum scripta quae t> Cum huic magno venerandoque niysterio ne legis
per ipsum ad vos direximus dc episcopis, quorum quidem statuta defuerint, quibus evidenter est de-
culpabilis ferebatur electio, quod veritas haberet iinitum, ut virginem sacerdos accipiat et alterius
inquireret, nobisque omnia fideliter indicaret. Unde torum nesciat conjugis quae uxor est fulura poutifi-
quia idem plenissime notitiae nostriE cuncta re- cis? Jam tunc enim in sacerdotibus figurabatur
seravit, et sub quibus qualibusque i'ectoribus quae- Christi ct Ecclesiae spirituale conjugium, utquoniaiii
dam Christi plebes in partibus provincijc Ceesarien- vir caput est niulieris, discat sponsa Verbi noii
sis habeatur, sincera nobis relatione patefecit, aUum virum nosse Christum, qui eam unam quani
necessarium fuit ut dolorem cordis nostri quo pro legit, unam diligit, ct aliam prajter ipsam suo con-
Dominicorum gregum periculis aestuamus, datis ad sortio non adjungit. Si ergo etiam in Veteri Testa-
vos litteris promeremus. Mirantes tantum apud vos mento ha^c sacerdotalium conjugiorum forma ser-

per occasionem temporis inipacati aut ambientium vata est, quanto magis sub revelata jara gratiacon-
pr«sumptionem,aut tumultum valuisse popularem, stituti apostolicis debemus servire praeceptis, ut

ut indignis quibusque, et longe extra sacerdotale quomodolibet quis bonis moribus prseditus, et sanctis

meritum constitutis pastorale fastigium, et guber- operibus inveniatur ornatus, nequaquam tamen vel
^
natio Ecclesise crederetur. Non est hoc consulere ad diaconii gradum, vel ad presbyterii honoreni,
populis, sed nocere, nec prcestare regimen, sed au- vel ad episcojiatus culmen ascendat, si aut ipsum

gere discrimeu. Integritas enim praesidentiimi salus non unius uxoris uxorem ejus non unius
virura, aut
est subditorum et ubi est incolumitas obedientise, viri fuisse claruerit, monente vero Apostolo atque
ibi sana est forma doctrinse. Principatus autem dicente : « Et hi aut probentur primum, et sic mini-
quem aut seditio extorsit, aut ambitus occupavit, strent (I Tim. iii, 10). »

etiam .si moribus atque actibus non oflfendit, ipsius Quid aliud intelligendum putemus, nisi ut in his

lamen initii sui est perniciosus exemplo, et difii- provectionibus nonsolum matriraonioruni privilegia,
lile est, ut bono peragantur exitu, quse malo sunt sed etiam laborum merita cogitemus, ne aut a
inchoata principio. Quod si in quibuslibet Ecclesiae baptismo rudibus, aut a sa?culari actu repeute con-
gradibus providenter scienterque curandum est, ul versis officium pastorale credatur, cum oranis gra-
in Domini domo nihil sit inordinatum, nihilque dus militiae Christianae de increraentis profectuuin
prajposteriim, quanto magis elaborandum est, ut in debeat aestiraari, an possint cuiquam majora com-
electione ejus qui super omnes gradus constituitur, mitti?Merito sanctorum Patrum venerabiles san-
non erretur"? Aam totius familiee Domini status etD ctiones cum de sacerdotum electione loquerontur
ordo nutabit, si quod sequitur in corpore non inve- eos deraura idoneos sacris administrationibus ceii-
niatur in capite. Lbi est beati Paidi apostoli per suere, quorum omnis aetas a puerilibus exordiis
spiritum Dei emissa prseceptio, quia iu persona usque ad provectiores annos per disciplinae ecclesia-
Timothei omnium sacerdotum Christi numerus sticaj stipendia cucurrisset, ut unicuique testimo-
eruditur, et perinde unicuique nostrum dicitur : iiium prior vita praeberet, nec posset de ejus pro-
« Manus cito nemini imposueris, neque communica- vcctione dubitari, cui pro laboribus multis, pro
veris peccatis alienis"? » (I Tim. v, 22.) Quid est moribus caslis, pro actibus strenuis celsioris loci

cito manus imponere, nisi ante aetatem maturitatis, praeraium deberetur. Si enim ad honorem muiidi
ante tempus examinis, ante meritum laboris, ante sinesuffragio teraporis, sinemerito laboris indignuni
experientiam disciplina?, sacerdotalem honorem tri- ambitus solent, quos probi-
est pervenire, et notari
buere non probatis? et quid est communicare pec- tatisdocumenta non adjuvant, quam diligens, et
catis alienis, nisi talem eflici ordinanlem qualis quam prudeus habenda est dispensatio divinorum
ille est qui non meruit ordinari? Sicut enim boni munerura, et coelestium dignitatura, ne in aliquo
operis sibi comparat fructum. qui rectum sectalur aposlolica, et canonica decreta vioienlur, et lii<-
m APPEND. AD SJEC. IX. -- ISIDORI MERCATORIS 880
Erclesia Doiiiini regeuda ci-edatur qui legitimanim
^ ratione concedi, fas erit amplius impune coinmitti.
institutionuin nescii, et totius humilitalis ignari Donalura autem Salicinensera ex Novatiano cum sua
non ab infimis sumere incrementuin, sed a suinmis (ut comperimus) plebe conversum, ita Dominico
volunt habere principium? cuin valde iniquum sit volumus gregi pra^sidere, ut libellum fidei suae ad
et absurdum ut imperiti magistris, novi antiquis, nos meminerit dirigendum, quod et Novatiani
et rudes prseferantur emeritis. « In domo quidem dogmatis damnet eirorera et plenissime confiteatur
magna necesse est, sicut Apostolus ait, vasa diversa catholicain veritatem. Maximuni quoque ex laico
sint, quiTdam aurea, argenlea, quajdam vero lignea licol reprehensibiliter ordinatura,tamen si Donalista
et iictilia (II Tim. n, 20), » sed horum ministerium jani uon est, et a spiritu schismaticaj pravitatis alie-

pro materiae quaUtate discernitur, nec qui est pre- nus, ab episcopali quam quoquomodo adeptus est

tiosorum, idem usus est viUum. Nam inordinata non repellamus dignitate. ita ut et ipse libello ad nos
simt omnia si fictilia aureis, et lignea prfeferantur edito catholicum se esse manifestet. De Aggaro et

aigenleis. Sicut autem ligneis et fictilibus eorum Tyberiano, quorura a caiteris qui ex laicis oi'dinati

omnium species figuratur, qui nullis adhuc virtuti- sunl in hoc causa diversa est, quod eorum ordina-
bus nitent, ita in aureis et argenteis, hi sine dubio tioni atroces tumultus, et ssevae seditiones memo-
declarantur, qui per longum eruditionis ignem, et B ranlur esse famulataj, vestro judicio cuncta com-
prr fornacem diuturni laboris excocti, aurum pro- misimus, ut relata habiti apud vos examinis fide

b;itum et argentum purum esse meruei'e. Quibus si quid de supradictis slatuendum sit, scire possimus.
niercespro devotione non redditur, omnis ecclesia- lllaj autem famute Dei quai integritatem pudoris
stica disciplina resolvitur, omnis ordo turbatur, dum oppressione barbaricaperdidere, laudabilioreserunt
in Ecclesia,qui nullura subiere ministerium perverso in hurailitate ac verecundia si se incontaminatis non
cligenlium judicio debitum obtinent principatum. audeant coinparare virginibus. Quamvis enim omne
Cum ergo inter vos tantum valuerint, aut studia peccatum ex voluntate nascatur, et potuerit corru-

popularium, aut ambitus superborum, ut non solum ptione carnismens invita non pollui, minus tamen
laicos, sed etiam secundarum uxorum viros, aut eisdem oberit, si quod potuerint animo non amittere
viduai'um maritos ad ofHcium cognoscamus pasto- doleant se vel corpore perdidisse. Cum itaque de
r.ile provectos, nonne aptissiine exigunt causse, ut oranibus fere quae fratris nostri Potentii relatio con-
ecclesite in quibus ista commissa sunt, judicio seve- linebat plenissirae dilectionera vestram per David
riore purgentur, etnon solum in tales praesules, sed fratrcm et coepiscopum noslrum, qui et sacerdotii
otiam in ordinatores eorum ultio competens profe- merito nobis est probatus, et moribus videatis in-
^
ralur? Sed circumstant nos hinc mansuetudo cle- structam. Superest, fi^atres, ut concordi obedientia
inentia^, hinc censux'a justitiae? Et quia « universa; salubres suscipiatis hortatus, et nihil per eontentio-
viai Domini misericordia et veritas [Psal. xxiv, nem agentes, sed ad omne sludiura devotionis una-
10), »cogimur secundum sedis apostolicce pietatem, ninies divinis et aposlolicis constitutionibus pareatis,
ita nostram temperare sententiam, ut trutinato et in nullo patiamini pia canonum decreta violari.

pondere delictorum, quaj constat non unius esse Qua^ enim nunc certarura remisimus consideratione
incnsurai qusedam deiiniamus utcunque toleranda, causarura, antiquis deinceps custodienda suntregu-
qu.-edam vero penitus amputanda. Eos enim qui vel lis, ne quod ad terapus pia lenitate concessimus,
^ecuudas nuptias inierunt, vel viduarum se conjugio justa post haec ultione plectanius.
sociarunt, nec apostolica nec legalis auctoritas sa- LXVI. Leo papa de privilegio episcoporum site pre-
cerdolum obtinere permittit, et multo magis illum, sbyterorum ad universos Germaniw atque GalUa^
rcclesiarum episcopos.
si fuerit vestro judicio confutatus, qui, sicut ad nos
relatum est, duarum simul est maritus uxorum, vel Cuin in Dei nomine in Romana Ecclesja synodum
illiim qui a prima uxore diraissus, alteram duxisse episcoporum sive caiterorum consacerdotum Chrisli-
j)erhibetur. Cseteros vero quorum
provectio hoc ]) que fidelium coadunatum habuissemus, et de ordi-
taiitum reprehensionis incurril, quod ex laicis ad nationibus illicitis, super quibus crcbrior ad nos
ofiiciuin episcopale delecti sunt, neque ex lioc quod ilhiruin partiuin coraineantium sermo pervenerat,
uxores liabeant, possunl esse culpabiles, siisceptum atijue de aliis necessitatibus ecclesiaslicis negotiis

sacerdolium tenere periniltimus, nou prajjudicantes tractanles, saci'osque canones relegentes solerter
apostolicae sedis statutis, nec praecessorum nostro- cgissemus, a nmllis lacrymabili vultu relatum est

rum nostrisque decretis quibus salubriter statutum nobis, quod quidain Cerraaniarura ac Galliarum
est, ne primuin vol secundum, aut tcrlium in ccclc- uiiiiiim episcopi frequenlcr coepiscopos, qui juxta
sia gradum quisquam laicorura quibuslibel suifragiis canoncs Neoctcsarienses, sive secundum aliorum
fultus asccndat,priusquam ad hoc meritum per le- decreta Patrum iidem sunt qui et [>resbyteri vel
ifilima augmenta perveniat, quod enim utrumque jiresbytei-os deslinarent,qui absente ponlifice altaria
palimur esse veniale mullura postmoduin esse non crigcrcnt, basilicastpic consecrarent. Quod quidem
polerit, si quisquam omnino id quod intcrdicimus non est mirum id pra'cepissc viros occlesiaslic;i'

usurpare pra>suinpserit, quia remissio peccati noii disciplinir ignaros quod est canonicte regulse con-
'ial licfiiliiiii) (lcliiKjueiidi, ncc quod potuit aliqua Irariiim, ot statiin a stcculari militia in sacerdolale
 881 DECRETALILM COLLECTK). 882
uiinisterium deiegatos atque proniotos. Ergo ne ultra ^ dcbent excellentiora committi, ipse sui numerositate
talis a vobis licentia usurpetur communi sententia. vilescat. Quod nunc in sua dicecesi restitutus epi-
statuendum oportuit scientes quia, sicut coepiscopo scopiis factum esse causatus est, et rationabiliter

vel presbvtero illicita consecratio est altaris, ita et poslulavit, ut episcopi eorum locorum, in quibus

constitutio. In divinis enini litteris preecipiente Do- non debuerant ordinari humana conditione decesse-
mino, solus Moyses in tabernaculo Dei erexit altare, rint, loca ipsa ad jus ejus antistitis redigantur.Cujus
solus ipse unxit, qui utique summus sacerdos Dei ante fuerant ante priora. Et inutile est ut sacerdo-
erat, sicut scriptum est de eo : « Moyses et Aaron talis dignitas inconsiderata ordinantis facilitate et
in sacerdotibus ejus {Psal. xr.viii, 6). » Ideoque id superflua multiplicatione minuatur. De his autem
quod tantum facere principibus sacerdotum jussum quse in sacro virginitatis proposito constitutse bar-
est, quorum typum Moyses et Aaron tenuerunt, baricam pertulere violentiam, et integritatem pudo-
omnino decretum est ut coepiscopi vel presbyteri ris, non animo, sed corpore perdidere, ea nobis ser-

qui liliorum Aaron gestant figuram arripere nou vanda videtur moderatio, ut neque in viduarum
prajsumant. Nam quamvis cum episcopis plurima dejiciantur gradum, nec in sacrarum et perseve-
illis ministeriorum communis sit dispensatio, qua- rantium virginum numero censeantur. Quibus si in
dam tamen auctoritate veteris legis, qusedam novae B omnibus virginalibus perseverant et castimoniae so-
etiam ecclesiasticis regulis sibi prohibita noverint, liditatem mente custodiunt sacramentorum non est
sicut presbyterorum et diaconorum, aut virginum neganda communio, quia injustura est eas in eo
consecratio, sicut constilutio altaris ac benedictio argui, vel notari, quod non voluntas admisit, sed
vel unctio. Siquidem nec erigere eis altaria, nec vis hostilis eripuit. Causam quoque Lupicini epi-

ecclesias vel altaina consecrare licet, nec per impo- scopi illic jubemus audiri. Cui multum et saepius
sitiones manuum fidelibus baptizandis vel conversis, postulanti communionem hac ratione reddidimus,
vel ex hfpresi paracletum Spirilum sanctum tradere, quoniam ad nostrum judicium provocasset immerito
nec chrisma conficere, nec chrismate baptizatorum eum pendente negotio a communione videbamus
frontes signare,nec publice quidem in missa queni- fuisse suspensum. Adjectum etiam illud est quod

quam poenitentem reconciliare, nec formatas cuili- huic temere superordinatus esse cognoscitur, qu'
bet epistolas mittere. Haec enim omnia illicita sunt non debuit ordinari antequam Lupicinus in prse-
coepiscopis, qui ad exemplum et formam septua- senti positus, aut confutatus, aut certe confessus,
ginta discipulorura esse noscuntur, vel presbyteris justse posset subjacere sententiae, ut vacantem locum,
qui eamdem gestant figuram. Quoniam quanquam p qucmadmodum disciplina ecclesiastica exigit, is qui
consecralionem habeant, pontificatus tamen apicem consecrabatur, exciperet. Sive vero alise emerserinl
non habent. Quae omnia solis debere summis ponti- causae quae ad statum ecclesiarum, et ad concordiam
ficibus auctoritate canonum praecipitur, ut per hoc pertineant sacerdotum, illic sub timore Domini vo-
et discretio graduurn, et dignitatis fastigium summi lumus ventulentur, et de componendis atque com-
pontificis demonstretur. Sed neque coram episcopo posilis omnibus ad nos relatio plena mittatur, utea
iicet presbyteris in baptisterium introire, nec prse- quae juxta ecclesiasticum morem justeet rationabi-
sente antistite infantem tingere, aut signare, nec liter fuerint definita, mea quoque sententia roboren"
pcenitentem sine preeceptione episcopi sui reconci- tur. Data quarto Idus Augusti.
iiare,nec eo prajsente, nisi illo jubenle sacramentum LXML — Ad episcopos per Viennensem provinciam
corporiset sanguinis Christi conficere,ncc eo coram constitutos.

posito populum docere, vel benedicere aut salutare. Leo dilectissimis fratribus universis episcopis per
nec plebem utique exhortari, in eos specialius et Viennensem provinciam constitutis.
propensins commovendi qui in episcopis ordinandis Divinae cultum rehgionis, quem in omnes gentes,
sanctorum Patrum statuta neglexerint, et quos re- omnesque nationes Dei voluit gratia coruscare.
futare debuerant, consecrarint. Unde si qui episcopi J) ita Dominus noster Jesus Christus humani generis
talem corisecraverint sacerdotem, qualem non liceat, Salvator instituit, ut veritas quae antea legis et
etiamsi aliquo modo damnum proprii honoris eva- prophetarum praeconio continebatur, per apostoli-
serint, ordinationis tamen jusulterius non habebunt, cam tubam in salutem universitatis exiret, sicut
nec ei sacramento interesse, quod neglecto divino scripum est : « In omnem terram exivit sonus
judicio immcrito quod ad sa-
praestitere. Illud sane oorum, et in fines orbis terrae verba eorum [Psal.
cerdotalem pertinet dignitatem, inter omnia volu- xviii, 3). » Sed hujus muneris sacramentum ita

muscanonum statuta servari. Cum ubi minoressunt Dominusad omnium apostolorum officium pertinere
plebes, minoresque conventus, presbyterorum cura voluit, ut in beatissimo Petro apostolorura omnium
sufficiat. Episcopalia autem gubernacula non nisi summo principaliter collocaret, ut ab ipso quasi
majoribus populis, et frequcntioribus civitatibu? quodam capite dona sua velut in corpus omne
oporteat pr.Tsidere, ne quod sanctorum Patrum diffunderet, ut exsortem se mysterii intelligeret
divinitus inspirata decreta vetuere vinculis, et pos- esse divini, qui ausus fuisset a Petri soliditate rece-
sessionibus vel obscuris et solitariis municipiis tri- dere.Hunc enim in consortium individuae unitatis
buatur sacerdolale fastigium. ct 218 l'onor cui assumptum id quod ipse erat, voluit dominari, di-
 A1>I>EM». Al) S.hX. l.\. — ISlDUlll MEKC.VTOHlS 88+

cendo : « Tu es Petrus ct super hanc petram Bediti- A uullus sacerdotum posset audire. Doluinius, fateor,
cabo Ecclesiam racam {Matth. xvi, 18), » ut seterni fratres, et hunc ejus meritis timorem medelis pa-
icdificatio templi mirabili munere gratise Dei in Petri tientise nostrae curare tentavimus. Nolebamus enim
soliditate consisteret. Hac Ecclesiam suam firmitate ea illi exacerbare vulnera quse suie animae insolen-
corroborans ut illam, nec liumana temeritas posset tibup subinde sermonibus infligebat, et quem sus-
appetere, nec portae contra illam inferi preevalerent. ceperamus ut fratrem, delinire magis ipsum, quam-
Verum hanc petrai islius saci-atissimam firmitatem, vis ipse suis responsionibus invitaret, quam contri-
Deo, ut diximus, sedificante, constructam nimis im- stare interlocutionibus nitebamur. Absolutus est
pia vult prsesuinptione violare quisquis ejus pote- Celedonius episcopus, quoniam se injuste sacerdotio
statem tentat infringere, favendo cupiditatibus suis, fuisse dejectum manifeste testium responsione ipso
et id quod accepit a veteribus non sequendo, cum ctiam praesente monstraverat, ita ut quod Hilai'ius

nulli se subditum legi, nullis institutionis Dominicaj nobiscum residens posset opponere nonhabei'et. Re-
credit regulis contineri, a vestro nostroque per novae motum estergo judicium quod prolatum in hac sen-
usurpationis ambitum more desciscens, prffsumendo tentia legebatur, quo tanquam viduae maritus sacer-
illicita, et quee custodire debuil negligendo. Verum dotiumteuere nonposset. Quodnos quidemservantes
htec nos Deo, ut credimus, aspirante servata circa B legalia constituta sollicitius voluimus custodiri non
vos nostrae charitatis gratia quam sanctitati vestrae solum circa sacerdotes, sed circa clericos quoque mi-
apostolica semper sedes, ut meministis impendit, noris officii, ne ad sacram militiam hi pex^mittantur
uitinmr consilio maturiore corrigcre, et vestrarum accedere, cp.iibus sit tale conjugium, vel contra
Ecclesiarum statum communicato vobiscum la- apostolicam disciplinam non unius tantum uxoris
bore componere, non nova iustituentes, sed vetera viri fuisse monstrentur. Sed sicut eos quod factum
renovantes, ut in status consuetudiue quae nobis a suum non potest excusare, aut non admittendos, aut
nostris Patribus est tradita perduremus, et de no- si fuerint decernimus removendos, ita quibus hoc
stro per boni operis ministerium, remotis perturba- falsum objicit, ab ea necesse est examinatione pur-
lionum scandalis, placeamus. Nobiscum itaque ve- gemus, etsuum officium perdere non sinamus.
stra fraternitas recognoscat apostolicam sedem pro Mansisset namque in illum prolata sententia, si ob-
sui reverentia a vestrae etiam provinciae sacerdotibus jectorum veritas exstitisset. Redditus itaque est
itinumeris relationibus esse consultam, et pro di- ecclesiae suae, et huic quam amittere non debuit
vei"sarum, quemadmodum vetus consuetudo posce- dignitati coepiscopus uoster Celedonius, sicut gesto-
bat, appellatione causarum, aut retractata aut con- rum series et post decursam cognitionem sententia
lirmata fuisse judicia, adeo ut servata unitate spiri- '

qute a nobis est prolata testatur. Huic negotio sic

tus in vinculo pacis commeantibus, Iiiuc inde litte- iinito fratris et coepiscopi nostri projecti querela
ris quo sanctae agebatur perpetuae proficeret chari- successit. Cujus ad nos litterae lacrymabiles et do-
tati. Quam sollicitudo nostra non sua quaerens, sed leudae desuper ordinato sibi episcopo sunt dire-
qUcC suut Christi, dignitatem divinitus datam, nec ct«. Epistola quoque iugesta est civium ipsius et
ecclesiis nec ecclesiarum sacerdotibus arrogabat. luimerosa subscriptione siugulorum firmata invi-
Sed hunc tramitem semper inter majores nostros diosissimis contra Hilarium plena querimoniis, quo
et bene tentum et salubinter constitutum, Hilarius ec- projeclo episcopo suo aegrotare liberumnon fuisset,
clesiarum statum et concordiam sacerdotum uovis ejusque sacerdotium in alium prfcter suam notitiam
priesumptionibus turbaturus excessit, iterum suae esse translatum, et tam qui in vacuam possessio-
vos cupientes subdere potestati, ut se beato apo- nem ab Hilario perversore luprcdem viventis indu-'
stolo Petro non patiatur esse subjectum, ordiuatio- ctum. Quid hic fraternitas vestra sentiat cuperemus
nes sibi omniuni per Gallias ecclesiarum vindicans, audire, (luanquam de vestris animis nostra non
'•t debitam metropolitanis sacerdotibus in suum jus debeat sentcntia dubitare, cum fratrem in lcctulo
Iransferens dignitatem, ipsius quoque beatissimi £) coiistitutum, nou tam inUrmitate corporisaggravari,
l^elri reverentiam verbisarroganlioribus minuendo, quain alio videatis dolore tor(jueri,quae spes illi de vita
oui cum prae caeteris solvendi, et ligandi tradita sit relinquitur, cui de sacerdotio suo, dum illi aliter sub-

potestas, pascendarum tamen ovium cura specialis stituitur, irrogalur desperatio ? Apparet ergo quani
mandata est. Cui quisquis principatum ipstimat de- mitis sit corde Hilarius, qui obesse pra?sumptioni
negandum,illiiisquidcm nullomodo potest minuere sua^ fraternae mortis crcdidit tarditatem. Quantuni
dignitatem, sed intlatus spiritu superbia* suai scmct- cnim in se fuit, ilii subtraxit Incem, abstulil vitam,
ipsum in inferna dcmergit. Qua? igitur apud nos qua^ hunc dolorem in locum ejus, alterum subro-
in causa Celedonii episcopi gesla confecta sint et gando, ne ad salutcm illi recursus esset, injecil.

quae Hilarius dixeril dum cum eodem prspsente Esto ut brevis fratri ovencrit human» conditioni.-

supradicto episcopo audiretur, inditus chartis re- consueta migratio, quid sibi Hilarius quierit iii

nim ordo demonstrat. Ubi postciuam Hilarius ra- alicna provincia, et id (juod nullus deccssorum ip

tionabile quod iu sauctorum concilio sacerdotum sius aut Patroclus habuerit cur usurpat, cum et

posset respondere non habuit, ad ea se occulta cor- ipsum quod Patroclo a sede apostolica lemporaliter
disipsius translulcrunt, qua> nuUuslaicorum dicere. vidcbalur essc cMiiccssum, postmodum sit scnlen
88; DECUIilALlLM CULLLCTK). 88(1

liii meliure sublatum ? Exspectaretur certe vota ci- ^ sibi jure defendant. Alieuum jus alter sibi non au-
vium, testimonia populorum, qu^reretur honorato- deat vindicare. Suis limitibus, suis terminis, sil

rum arbitrium, electio clericorum, qui in sacerdo- unusquisque contentus. Et privilegium sibi debituni
tum solent ordinationibus ab his quae norunt Pa- in alium transferre se nosse noverit non hcere.
trura regulas custodiri, ut apostolicfe auctoritatis Quod si quis neghgens apostohcas sanctiones, phis
norma in omnibus servaretur, quse praicipit ut sa- gratia; tribuens personah, sui honoris desertor esse

f;erdos ecclesia? praefuturus non sohim attestatione voluerit, privilegium suum in ahum transfene
lidehum, sed etiam eorum qui foris sunt testimonio, posse se credens, uon is cui cesserit, sed is qui
muniatur neque uUius scandaU rehnquatur occasio, intra provinciam antiquitate episcopah caeteros

cum per pacem et Deo placitam concordiam conso- 21 9 Pi"*^'^^''' sacerdotes ordinandi sibi vindicel
iiis omnium studiis, qui doctor pacis futurus est, potestatem, non quie passim, sed die iegitimo cele-
ordinatur. Sed insperatus nescientib.us supervenit bretur. Nec sibi constare status sui noverit fiiuiiita-

ot improvisus abscessit, cursu, ut didicimus, celeri, tem, qui non die sabbati vespere, quod lucescit in
iiinera multa conficiens, etperlonginquas provincias primam sabbati vel ipso Dominico die fuerit ordina-
tanta immaturitate discurrens ut videatur gloriam tus. Solum enim majores nostri resurrectionis Do-
He scurrih velocitate potius quam sacerdotah mo- B minicae diem honore dignum judicavere, ut sacerdo-
deratione captasse. Htec enim directarum ad nos tes qui sumuntur hoc die potissimum tribuantur.
civium verba sunt litterarum. Aute abscessit quam Suis una, quaeque provincia sit contenta consihis,
eum venisse nossemus. Non est hoc redire, sed uec ultra Hharius audeat conventus indicere syno-
fugere, nec salubritatem impendere diligentiae pa- dales,et sacerdotum Domini judicia se interserendo
storahs, sed vim inferre latronis et furis, dicente turbare, qui non tantum noverit se ab alieno jure
Domino : « Qui non intrat per januam in curtem depulsum, sed etiam Viennensis provincife quam
ovium, sed ascendit ahunde, hic fur et latro est male usurpaverat potestate privatum. Dignum est

(Joan. X, i). » Non ergo Hilarius tam studuit epi- enim, fratres, antiquitatis statuta reparari, cum is

scopum consecrare, quam eum potius qui aegrota- qui sibi ordinationem provinciae indebitae vindica-
bat occidere, et ipsum quem superposuit male ordi- bat, tahs in prsesenti etiam probatus fuerit, ut cum
nando decipere. Non tamen quod vobis credimus ipse fz'equentius temerariis et insolentibus verbis
Deo judice placiturum, in commuuione cunctis fratri- sententiam damnationis expeteret, suae tantum ci-

bus consulentes, et niale ordinatum submoveri et vitatis ihi sacerdotium pro sedis apostohcae pietate
episcopum et projectum in suo sacerdotio perma- praeceptio nostra servaverit. Non ergo sit ihi ordina-
p
nere debere decrevimus. Id statuentes, ut si quis- tioni non ordini, qui meriti sui conscius cum quaere-
quam fratrum nostrorura in quacunque provincia retur ad accusandum, turpi fuga se credidit sub-
decesserit, is sibi ordinatione vindicet sacerdotis, trahendum ex oris apostolicae communionis, cujus
(piem iUius provinciai metropohtanura esse consti- particeps esse non meruit, Deo, ut credimus, hoc
terit, quia, ut videmus, causae lransacta> sunt, in agente, qui illum opinantibus nobis et ad judicia
quibus enim multa sunt, quae praeter rationem ec- nostra pertraxit, et inter examinationes habitas, ne
clesiasticam videantur esse commissa, et justi judi- conimunionis nostrae consors fieret, ut abscederet
cii debeant exspectare censuram. Sed nos diutius latenter effecit, nulli Christianorum facUe communio
iiic non possumus immorari, cum ad alia qute nobis- denegetur, uec ad indignantis fiat hoc arbitrium sa-

luun vestra sanctitate confereuda sunt,
Muir. Militaris manus, ut didicimus, per provincias
sequitur sacerdotem, et armatis praesumptione suf-
fultum ad invadendas famulatus ecclesias quae pro-
prios amiserint. Trahuntin- ordiuandi ante hoc ofh-
•ium hisquibus proeficieudi sunt civitatibus iguorati. J)
rt enim notus qui fucrit probatus per pacem peti-
tur, ita per vim necesse est qui ignotus adducitur,
provoce- cerdotis quid in magni reatus ultionem invitus et do-
lens quodammodo debet animus vindicantis. Cogno-
vimus enim pro commissis et levibus verbis quosdam
a gratia communionis exclusos, et animam pro qua
Christi sanguis effusus est, irrogatione tam s»vi
supplicU sauciatam, et inermem quodammodo, exu-
tamque omni munimine diabolicis incursibus, ul
facile caperetur, objectam. Certe si quando causa ta-

impouatur. Obtestor et obsecro, et sub Dei vos in- lis emerserit, ut pro commissi criminis qualitate
vocatione convenio, prohibere, fratres, talia, ct aliquem juste faciat communione privari, is tantum
omuem dissensionis materiam de vestris provin- pene subdendus est, quem reatus involvit, nec par-
i.iis removere. Certe nos ante Deum absohimus, ticeps esse supplicii, qui consors non docetur com-
qui vos ne permittatis uUra hacc fieri convenimus. missi. Sed quid mirum eum in laicos talem existere,
Per pacem et quietem sacerdotes, qui futuri sunt qui soleat sacerdotum dominatione gaudere? Unde
posfulentur. Teneatur subscriptio clericorum, hono- quia nostra longe alia videtur intentio, nam omnium
ratornm testimonium, ordinis consensus et plel)is. ecclesiarum statum et concordiam custodiri cupi-
Qui pra'futurus cst omnibus ab omnibus cligatur. mus sacei'dotum, ad unitatem vos vinculo charitatis
Ordinatiouem sibi, ut ante jam diximus, singuli bortantes obtestamur, et affectione congrua comrao-
melropolitaui suainim provinciarum cum his qui nemus, ut ea quae a nobis Deo inspirante et beatis-

iieteros sacerdolii aiUiquitate praeveniunt, rcstituto simo Petro apostolo discussi? probatisquc nunc om-
887 APPEND. AD S.KC. IX. - ISIDORI MERCATORIS 8S8

nibus causis decreta sunt, pro vcstra pace et digni- K LXIX. — Ad Theodorum Forojuliensem episcopum.
late servetis, certi uon tam nostro honori proficere Leo Theodoro episcopo Forojuhensi.
quod talia statuisse cognoscimur. Non enim nobis Solhcitudinis quidem tuae is ordo esse debuerat,
nrdinationes vestrarum provinciarum defendimus utcum metropohtano tuo priraitus, de eo quod quae-
quod potest forsitan ad depravandos vestraj sancti- rendum videbatur esse, conferres, ac si id quod
tatis animos Hilarius pro sno niore mentiri, sed per ignora])at dilectio lua, etiam ipse nesciret, instrui
vestram sollicitudinem vindicamus, ne quid ulterius vos pariter posceretis, quia in causis quae ad genc-
liceat novitati, nec prsesumptori locus ultra jam ralem observantiam pertinentomnium Domini sa-
pateat privilesfia nostra cassandi. Nostrae enim gra- cerdotum sine primatibus oportet inquiri. Sed, ut
tulationi hoc solum crescere profitemnr, si aposto- quoquo modo instruatur ambiguitas consulentis,
licae sedis diligentia apud vos illibata servetur, ct quid de pojnitentium statu ecclesiastica habeat re-
per sacerdotalis disciphnse custodiam ori vestro per- gula non tacebo. Multiplex misericordia Dei ita lapsi-

ire quod suum est pro novis usurpationibus non bus subvenit humanis, ut non solum per baptismi
sinamus. Et quoniam honoranda est semper anti- gratiam, sed etiam per poenitentiae medicinam spes
quitas, fratrem et coepiscopum nostrum Leontium vitae, reparetur aeternae, et qui regenerationis donum
probabilem sacerdotem, hac, si vobis placet, digni- B violasset proprio sejudicio condemnantes ad remis-
tate volumus decoi'ari, ut pra^ter ejus consensum sionem criminum pervenirent, sic divinae bonitatis

alterius provinciae non indicatur a vestra sanctitate praesidiis ordinatis, ut indulgentia Dei, nisi suppli-

concihum, et a vobis omnibus, quemadmodum ve- catione sacerdotum nequeat obtineri. Mediatorem
tustas ejus et probitas exigit, honoretur metropoh- enim Dei et hominum, homo Christus Jesus, hanc
tanis privilegii sui dignitate servata. iEquum est praepositis Ecclesiae tradidit potestatem, ut et con-
enim nec uHi fratribus fieri videtur injuria, si his fitentibus actionem poenitentiae darent, et salubri sa-

qui vetustate praecedunt, pro eetatis suae merito in tisfactione purgatos communionem sacramentorum
suis provinciis a sacerdotibus caeteris deferatur. per januam reconciliationis admitterent. Cui utique
Deusvos incolumes custodiat, fratres mei, operi ipse Salvator intervenit, nec unquam ab his
LXVIII. — Ad Ravennium Arelatensem archiepiscopum. abest quae ministris suis exsequenda commisit, di-
Provectionem dilectionis tuse quse summi sacer- cens : « Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus
dotii adepta est dignitate ita nobis placere cognosce, usque ad consummationem saeculi [Matth. xxvrii,

ut non sohim tibi de honoris augmento, sed etiam 20), » ut si quid per servitutem nostram bono or-
Arelatensi Ecclesise, cui te Dominus prseposuit, dine et gratulando impletur effectu, non ambigamus
^
gaudeamus. Ad omnium enim fidehum decus atque per Spiritum sanctum fuisse donatum. Si autem
utihtatem redundat cum tahs habetur antistes, cujus ahquis eorum pro quibus Domino supplicamus quo-
plurimi et adjuventur prsesidio, et incitentur exem- cunque interceptus obstaculo a munere indulgentiae
plo. Unde quia non ignoras quid de sinceritate praesentis exciderit, et priusquam ad constituta re-
animi tui secundum praesentem notitiam senserimus media perveniret, teraporalem vitam humana con-
justitise nos agnoscitis exigere, ut quod pra?sumi- ditione finierit, quod manens in corpore, non rece-
mus hoc probemus, frater charissime. Modestiie igi- perit consequi, exutus carne non poterit. Nec necesse
turtuaenon auctoritas constantiam, sed mansuetudo est uobis eorum qui sic obierint merita actusque
comraendet, justitiam lenitas temperet, patientia discutere, cura Dominus Deus noster, cujus judicia
contineat hbertatem, et decHnata superbia cui proxi- nequeimt comprehendi, quod sacerdotale ministe-
mum est, ut decidat, ametur humilitas semper cui rium implere non potuit suae justitiae reservaverit.
debetur ut crescat, ecclesiasticarum legum non Ita potestatem suam timeri volens ut hic terror oni-
ignara est dileclio tua, utintra earum regulas atque nibus prosit, et quod quibusdam tepidis aut negli-
niensuras omnia potestatis tuae jura contineas. « Ju- gentibus accidit, nemo non metuat, multum enim
sto » tamen dicitur, « lex non est posita (/ Tim. i, 9), » J)
utile ac necessarium est, ut peccatorum reatus ante
qiiia normnm pra^ceptionis impletjudiciovohnitatis, ultinuim diem sacerdotali supplicatione solvatur.
i;um verus recti amor in semetipso habet et aposto- His autem qui in tempore necessitatis et in periculi
hcas auctoritates et canonicas sanctiones. Quarum urgentis instantia praesidium poenitentiac et mox re-

dovotus sectator et dihgens exsccutor in eorum pro- conciliationis implorant, nec satisfactio interdicenda
cul dubio consortio gloriaberis, qui de creditorum est, nec reconcihatio deneganda, quia misericordiae
sibi profectibus lalentorum audire meruerunt : Dei unc mensuras possumus ponere, nec tempora
'< Euge, scrve bone et fidelis, quia supcr pauca fuisli doniiire, apud quem nullas patitur venire moras con-
lidehs, supra mulla te constiluam : intra ingaudiiim vorsio, dicente Spiritu Dei per prophelam : « Cum
Domini ttii aulem fiduciam
{Matth. xxvii, 2i). » Ut convcrsus ingemueris, tunc salvus eris (Ezech. ui,

dilectionis erga le nostrae habere uon dubiles, sae- 21). » Et ahbi : « Dic tu iniquitates tuas ut justifice-

[)ius nos dc processu acluum tuorum facias certio- ris [rsal. xxxi, o) ; » et iterum : « Quia apud Domi-
res, quoniam judicii noslri memores cupimus sem- iHim misericordia est, et copiosa apud eum redem-
per de tuis profectibus in Domino gloriari. Deus le ptio [Psal. cxxix, 7). » In dispensandis itaque Dei
mcolumen custodiat. frater charissime. dnnis non debemus esse difficiles. nec accusantium
 .

889 DECRETALIUM COLLECTIO. 890

se lacrymas gemitusque negligere, mm ipsara poe-
^ Unde beata erit perseverantia,nisi de virtutepatien-
nitenliam ex Dei credamus inspiratione conceptam, tiae? Nam secundum apostohcam praedicationem,
dicente Apostolo Ne forte det illis Deus poenitentiam
: « «omnisquivoluerit pievivereinChristo Jesupersecu-
ut resipiscant a diaboli laqiieis, a quo capti tenen- tionem patietur (7/Tun.in, 12). 220
Q^^* nonineo
tur ad ipsius voluntatem {II Tim.u, 26). » Unde opor- tantura coraputando, quod contra Chrislianara pieta-
tet unumquemque Christianum conscientiee suaiha- tera aut ferro, aut ignibus agitur, aut quibuscunque
bere judicium, ne converti ad Dominum de die in supphcus, cum persecutionura saevitiam suppleant et
diera difterat, nec satisfactionis sibi tempus in fine dissimililudinesraorum,etcontumaciaRinobedientia,
vitae suae constituat, quem periculose ignorantia hu- et mahgnarum tela linguarum, quibus conflictatio-
mana concludit, ut ad paucarum horarum se reser- nibus cum omnia semper Ecclesiae membra pulsentur,
vet incertum, et cum possit pleniore satisfactione et nuUa piorum portio hic a tentatione sit libera, ita

indulgentiam promereiu, illius temporis angustias ut pericuhs nec otia careant, nec labores. Quis inter
eligat, quo vix inveniat spatium vel confessio poeni- fluctus maris naves dirigit, si gubernator abscedat?
tentis vel reconcihatio sacerdotis. Verura, ut dixi, Quis ab insidiis hiporum oves custodiet, si pastoris
etiam taUum necessitati ita auxiliandum est, ut nec curanon vigilet ? Quis denique latronibus obsistet et
actio ilhs poenitentiae, nec communionis gratia de- B furibus si speculatorem in conspectu explorationis
negetur, si eam etiam amisso vocis officio per judi- locatum, ab intentione soUicitudinis amor quietis
cium integri sensus quaerere comprobentur, quod si abducat? Permanendum ergo in opere est credito et
ahqua in segritudine ita fueinnt aggravati, ut quod in labore suscepto. Constanter tenenda est justitia,
paulo ante poscebant, sub prsesentia sacei'dotis si- et benigne praestanda clementia Odio habeantur pec- .

gnihcare non valeant, testimonia eis fideiium cir- cata non horaines. Nunc corripiantur timidi, nunc
cumstantium prodesse debebunt, ut simul et poeni- quod in peccatis severius casti-
tolerentur infirrai et
lentia; et reconciHationis benetlcium consequantur, gare necesse est, non saevientis plectatur animo sed
servata tamen regula canonum paternorum circa medentis. At si vehementior tribulatio incubuerit,
eorum personas qui in Deum a fide discedendo pec- nou ita expavescamus quasi ilh adversitati propriis
carunt. Haec autem, frater, quae ad interrogationem sit viribus resistendum, cum et consihum nostrum et
dilectionis tuae, ideo respondi, ne ahquid contrarium fortitudo sit Christus, ut, sine quo nihil possuraus,
sub ignorantiae excusatione gereretur in nietropoh- per ipsum cuncta possiraus, quia confirmans praedi-
tani tui notitiam facies pervenirc, ut si qui forte sunt catores Evangelii, et sacramentoruni ministros.
fratrum qui de his antea putaverant ambigendum, « Ecce ego, inquit, vobiscum sum usque ad consura-
per ipsum de omnibus qua^ ad te scripta sunt^ in- '-'
mationera saecuh (Matth. xxviii, 20). » Et iterum :

struantur. « Haec, inquit, locutus sum vobis ut in me pacem

LXX. — Ad Rusticum Narbonensem cpiscopum. liabeatis. In mundo autem tribulationes habebitis,
Leo episcopus, Ristico Narbonensi episcopo. sed bono animo estote, quia ego vici mundum
Epistolas fraternitatis tuae quas Hermes archidia- [Joan. XVI, 33). » Quse poUicitationes quia sine du-
conus tuus detuht hbenter accepi, diversarum qui- bitatione manifestae sunt, nuUis debemus scandahs
dera causarum connexione multiphces, sed non ita infirmari ne electioni Dei videamur ingrati, cujus
palientiae onerosas ut ahquid earum per incurrentes tara potentia sunt adjutoria quara vera promissa.
undique sohicitudines fuerit prsetermissum. Unde De consultationibus autem dilectionis tuoe quas se-
totius sermonis tui aUegatione coniperta et gestis paratim conscriptas archidiaconus tuus detuht, quid
quae in episcoporuni honoratorumque examine con- sentiendum sitinterpraesentes opportunius quaerere-
fecta sunt recensitis, Saviniano et Leoni presbyteris tur si nobis tui conspectus copia proveniret. Nam
actionis suae inteUeximus iiduciam defuisse, nec eis cumqusedam interrogationes modura dihgentiae vi-
justam superesse querimoniara qui se ab inchoatis deantur excedere, inteUigo eas coUoquiis aptiores
disceptationibus sponte subduxerint. Circa quos rv esse quam scriptis. Quia sicut quaedara sunt quae
quara formam quamve mensuram debeas tenere ju- nuUa possunt traditione convelh, ita raulta sunt,quai
stitiae tuo reiinquo moderaraini, suadens taraen cha- aut pro consideratione setatura, aut pro necessitu-
ritatishortatuutsanandisajgrisspiritualeraadhibere dine rerum oporteat temperari, iUa semper condi-
debeas raedicinam, et dicente Scriptura : « Noh esse tione servata, ut in his quse vel dubia fuerint aut
niniium justus (Eccli. xxi, 20) » mitius agas cura eis obscura, id noverimus sequendura, quod nec praece-
qui irapudicitiae zelo videntur modum excessisse ptis evangehcis contrarium, nec decretis sanctorum
vindictae,ne diabokis qui decepit adulteros de adul- Patrum inveniatur adversum.
teriiexsultetultoribus.Mirorautera dilectionemtuam
I.NT.IPUNT AD INQUISITIONEM EJUSDEM EPISCOPI
in tantum scandalorum quacunque occasione no-
SUBJECTA RESPONSA.
sceutium advcrsitate turbari, ut vacationem ab epi-
scopatus laboribus oplare te dicas, et maie in sUen- Quod non habeantur cpiscopi, quos nec clerus elegit.
tio atque otio vitam degere, quam in his quse tibi com- nec populus exquisivit, nec provinciales episcopi
consecrarunt
missasuntpermanere. Dicente vero Domino : « Beatus
quipers^veraverit usqueinfinera {Matth. xxiv, 13i. » NuUa ratio sinit, ut mter episcopos habeautur. qiii
8VI I APPF.iND. AI) S.IX. IX. ISIDORI MERC.\T()R1S Sii-i

nec a clericis sunl electi, ncc a plebibus expetiti, nec \ honcstata videalur. Paterno arbitrio viris juncta?

a provincialibus episcopis cum metropolitani judicio muUeres quae a viris habeliantur in

careiit culpa si
consecrati. Unde cum sa^pe qua-stio de male accepto inatrimonio non fuerunl.quia aUud est nupta alind
honore nascatur, quis ambigal nequaquam istis esse concubina.
tribuendum, quod non doceatur fuisse coUatum? Si Quod non sit conjugii duplicatio, quando ancilla nje-
qui autem clerici ab istis pseudoepiscopis in eis ec- cta assumitnr uxor.

clesiis ordinati sunt, qua>. ad proprios episcopos per- AnciUam a toro abjicere et uxorem cert« incre-

liiiebant, etordinatio eorum consensu etjudicio pr.np- nuitatis accipere, non dnplicatio conjugii, sed pro-
sidentium facta est prout rata haberi, ita ut in ipsis fectus est honeslatis. Cnlpanda est taiium negUgen-

Ecclesiis perseverent. Aliter autem vana est habenda lia, non penitus discutienda, ut crebris cohorta-
sed
ordinatio, qua^ nec loco fundata est, nec auctore quod necessarie expetierunt UdeUloi
tionilius incitati

munita. et exsequantur. Nemo enim desperandus est dum in

corpore conslituitur quia nonnunquam qnod di-

:
(Juod pvcsbytcri aut diaconi, si in aliquo criinine di-
lapsi fuerint, non possunt per manus impositionem iidcntia iptatis difVertur. consilio maturiore porli-
pcenitendi remedium consequi. citur.
AUenum est a consuetudine ecclesiastica, ut qui
g De communione privatis, et vita defunctis.
presbyteralem honorem aut diaconi gradum fuerint Horum causa Dei judicio reservanda est, in ciijiis
conseculi, hi qui pro criraine aliquo suo per manus manu fuit, ut taUum obitus usque ad communionis
impositionem remedium accipiant pffinitendi, quod remedium dilferi-etur. Xos autem quibus viventibus
sine apostolica traditione descendit, secundum quod non commnnicavimus. mortuis communicare non
scriptum est : « Sacerdos si peccaverit quis orabit possumus.
pro eo [Levit. v, 18). » Unde hujusmodi lapsis ad Be his qui pamitentiam agere differunt.
promerendam misericordiam Dei privata est exspe- Dissimulatio hiec potest non de contcmptu esse
ctanda secessio, ubi ilUs satisfactio digna sit etiam remedii, sed demodo gravius deUnquendi, nt pomi-
fructuosa. cum sludiosius petita fuerit noii
tentia quae dilata est
(juod diaconus sicut episcopus et preshyter cessarc negetur, utquoquo modo adindulgentia! medicinain
debet ab opere conjugali, non tamen repudiare con-
anima vuinerata perveniat.
jugia.
eadem est ministris altaris quse
Quod oporteat eum qui pro illicitis veniam poscit,
Lex continentiffi
etiam a multis licitis abstinere.
episcopis atque presbyteris. Qui cum essent laici
Aliud quidem est debita juste reposcere,aUud pro-
sive lectores,' Ucite et uxores ducere et fiUos pro-
,
^_ n
L
• ^
pria perfectionis
.• •
.
amore contemnere. c j -ir
Sed uUcitoruin
•.

creare potuerunt. Sed eum ad pr^dictos pervenerint

veniam postulantem oportet multis etiam licitis abs-
gradus, coepit eis non Ucere quod licuil. Unde ut de
tinere, dicente Apostolo : « Omnia licent, sed non
carnaU fiat spirituale conjugium, oportet eos nec di-
omnia expediunt (I Cor. vi, 12). » Uude si pcenitens
mittere uxores et quasi non habeant sic habere,
habet causam quam negligere non debeat, melius
quod ct salva sit charitas conjugiorum, et cessent
exigit ecclesiasticum quam forense judicium.
opera nupliarum.
Quod pcenitenti nulla lucra negotiationis exercere
Quod aliud sit uxor, aliud concubina, nec erret quis- conveniat.
qmim si fiham suam in matrimonium concubinam Qualitas lucri negotiantem aut exciisataut arguit,
habenti tradiderit.
(juia est honestus quaestus et turpis. Verumtamcn
JNon omnis mulier juncla vii'o uxor est viri, quia
poenitenti nielius est dispendia pati, quam periculis
nec omnis fiUus ha^res est patris. Nuptiarum autem
negotiationis obstriugi, quia diflicile est inter eincii-
foedera iiilcr ingenuos sunt legitima et inter a^qua-
tis veudenlisque commerciiim non intervenire pec-
les, muUo prius lioc ipsum Domino constituonte
catum.
quam inilium Roinani juris exstilerit. Itaque aUud
Quod ad militiam sxcularem post pumitentiam redire
uxor, aUud concubina, sicut aUud ancilia, aliud li- t\ non dcbeat.
bera. Propter quod etiam Apostolus ad manifestan- Contrarium cst omnino ccclesiaslicis regulis jiosl
darum harum personarum discretionem testimonium militiam seecularem,poenitentia; actionem rediread
ponit ex Cenesi ubi dicitur Abraha; « Ejice ancil-
:

cum Aposlolus dicat : « Nemo raiUtans Deo implicat

lam et lilium cjus. Non eiiini ha^res erit tilius ancill«
se negotiis siccularibus [11 Tim. ii, 4), » unde nnii
cum fiUo Uberai (Gen. xxi, 10). « Unde socielas nu-
esl liber laqueis qui se militise mundanse voliiciit
ptiarum ita ab initio constituta sit, utpraeter servum
implicare.
conjnnctionem haberent in se Christi et Ecclesioe
Quod adolesccns se urgcnte quocnnquc pcriculo pa-ni-
sarrainentum, diil)ium non est cam inulierem non tcntiam gcssit, ct non sc contineat ab uxoris am-
perlinere ad matrimonium in quo non docetur nu- plcxu, potcst remedmm sustinere.

pliale fuisse myslerium. Igitur cujuslihet loci cleri- In adolescentia constitutus, si urgente aut metu, aul
cus, si filiam suam viro habenti concubinam in ma- caplivitatis periculo panitentiam gessit, et postea
trimonium dederil, non ita accipicndum est quasi tiinens lapsum incontinentia;juveniscopulam uxoris
dc conjugaU) cam dcdcrit, nisi forte illa iiiulier in- clegit, ne crinien fornicationis incurrerct, rciii vi-

Kenua facta et dotata legitime ot piiblicis niiptiis detur fecisse veiiialem. si pro[)ter conjugem nullain
89:^ DECRETALILM COLLECTIO. 894

omnino cognoverit. In quo tamen non regulam con- \ officii pastoralis impendas tradita nobis per diaconum
stituimus, sed quid sit tolerabilius, cestimamus. Nam tuum fraternitatis tuae scripta demonstrant, quibus
secundum veram cognitionem nihil magis eicongruit laetitise nostrae iusinuare curasti, qualis inregionibus
qui poenitentiam gessit, qnam castitas perseverans vestris deantiquis pestilentia^ rehquiis error ac mor-
el mentis et corporis. busexarserit.Nam etepistolae sermo etcommonitorii
Qnod si rjuis propositum monachi deseruerit, publica 221 series et Hbelli tui textus demonstrat, Priscillia-
sitsatisfactione purgandus. nistarum fetidissimam apudvos recahnsse sentinam.
Propositum monachi proprio arbitrio aut volun- Nihilestenimsordiumin quorumque sensibusimpio-
tate susceptum, deseri non potest absque peccato. rum quod in hoc dogmate non confluxerit, quoniam
Quod enim quis vovit Deo, debet et reddere. Unde de omnium terrenarum opinionum luto multiplicem
qui relicta siugularitatis pi"ofessione ad militiam, vel sibi fecem commiscuerunt, ut soli totum biberent
ad nuptias devolutus est, publicse poenitentiae satis- quidquid alii ex parte gustassent. Denique, si uni-
factione purgandus est, quia etsi innocens militia, et versae haereses quae ante Priscilliani tempus exortae
iionestum potest esse conjugium, electionem meiio- sunt diligentius retractentur, nuUus pene invenietur
rum deseruisse, transgressio est. error, de quo non traxerit impietas ista contagiuni,
Quod non coactse, spd voluntate propria
puellse quse B quae non commenta eorum receperit falsitas qui ab
virginitatis propositum susceperunt, dclinquunt cum
Evangelio Christi sub Christi nomine deviaverunt
nupserint, et si nondum fuerint consecratae.
tenebris etiam paganitatis immersi, ut per magica-
Puellae quae noa coactse parentum imperio, sed
rum artium profana secreta, et mathematicorum
spontaneo judicio virginitatis propositum atque habi-
vana mendacia religionis hdem morumque rationem
,

tum susceperunt, si postea nuptias eligunt praevari-

in potestate daemonum et effectu siderum collocaren l.
si consecratio non
cantur, et accessit, cujus utique
Quod si credi liceat et doceri, nec virlutibus prar"-
non fraudarentur munere, si in proposito perma-
mium, nec vitiis poena debetur, omniaque non so-
nerent.
lum humanarum legum, sed etiam divinarum con-
Dp his quibus dubium est, utrum baptisma receperint,
stitutionem decreta solventur, quia neque de honis
necesse est ut renascantur.
Si nuUa existant judicia inter propinquos aut fa- neque de malis actibus ullum poterit esse judiciuni,
siin utramque partem fatahs necessitas niotum
miliares, nuUa iuter ciericos atque vicinos, quibus
mentis impehit, et quidquid ab hominibus agitur
hi de quibus quseritur, baptizati fuissent, doceantur,
agendum est ut renascantur, ne manifeste pereant.
non est hominum, sed astrorum. Ac haiic insaniam

In quibus quod non ostenditur gestum, ratio non pertinet prodigiosa Ula totius humani corporis per
sinit
p duodecim coeli signa distinctio, ut diversis partibus
ut videatur itei'alum. Qui autem possunt reminisci,
quod ad ecclesiam veniebant cum parentibus suis, diversae pra?sideanl potestates, et creatura, quam
possent recordari an quod eorum parentibus daba- Deus ad imaginem suam fecit, in tanta sit obligatione
siderum in quanta est connexione membrorum. Mo-
lur, acceperint. Sed si hoc etiam ab eorum memoria
alienum est, conferendum eis videtur quod coUatum rito patres nostri, sub quorum temporibus haeresis

esse nescitur. Quia non temeritas intervenit praisum-

haec nefanda prorupit, per totum mundum instanter

ptionis, ubi est diligentia pietatis.

egere, ut impius furor ab universa Ecclesia pellere-
tur. Quando etiam principes mundi ita hanc sacri-
Quod eos qui se baptizatos agnoscunt, sed in qua fide
nesciunt, per manus impositionem suscipi conveniat. legam amentiam detestati sunt, ut auctorem ejus
Si autem de quibus scripsisti non se baptizatos ac plerosque legum publicarum ense
discipulos

nesciunt, sed cujus fidei fuerint qui eos baptizavere
se nescire profitentm-, quolibet
ptismatis acceperint, baptizandi non sunt, sed per
manus impositionem invocata virtute Spiritus sancti
quam ab haereticis accipere non potuerunt, catholicis D
prosternerent. Videbantenim omnem curam hone-
statis auferri, omnem conjugiorum copulam solvi,
modo formam ba-
simulque divinum jus humanumque subverti, si
hujusmodi hominibus usquam vivere cum tali pro-
fessione hcuisset. Et profuit diu ista districtio eccle-

copulandi sunt. siasticae lenitatis, quse et si sacerdotali contenta

De his qui conviviis

judicio cruentas refugit ultiones, severis tamen
gentilium et escis immolatitiis usi
sunt. Christianorumprincipumconstitutionibusadjuvatur,
Si convivio solo gentilium et escis immolatitiis usi dum ad spiritale nonnunquam i^ecurrunt remedium
sunt, possunt jejuniis et manus impositione purgari, qui timent corporale supplicium. Ex quo autemmul-
ut deinceps ab idololatitiis abstinentes, sacrorum tas provincias hostilis occupavit irruptio, et exsecu-
Christi possunt esse participes. Si autem idola adora- tionem legum tempestates interdixere bellorum ex ;

vere aut homicidiis vel fornicationibus contaminati quo inter sacerdotes Dei difficiles commealus et

sunt, ad communionem eos, nisi per pcenitentiam rari coeperunt esse conventus, invenit ad puhlicam
pubUcam, non oportet admitti. perturbationem secreta perfidia libertatem, et ad
LXXL —
Ad Tornulum episcopum Astorigensem. multarum mentium subversionem his malis est in-
Leo Tornclo episcopo Astorigensi. citata quibus debuit esse correcta. Quae vero illic aut
Quam laudabihter pro calholicffi fidei veritale mo- quanta pars plebium pestis hujus aiiena est, u])i,

vearis, el quam soilicite Dominico gregi devotionem sicut charitas iua indicat, lethali morbo etiam quo-
89r> APPEND. AD S.EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS 890
runidam saccrdotum corda corrupta siint, et per A sit qui erat Deus Verbum, et de Patro nemo sit ge-
quos opprimenda falsitas et defendenda veritas fue- nitus preeter Verbum.
rat per ipsos doclrina? Priscilliani Evangelium sub- IV. Quarto autem capitulo continetur quod nata-

ditur Christi, ut ad profanos sensus pietate sancto- lem Christi, quem secundum susceptionem veri
rum voluminum depravata, sub nominibns prqpbe- hominis catholica Ecclesia veneratur, quia « Verbum
tarum ot apostolorum non boc pra^dicetur, quod S])i- caro factum est, et habitavit in nobis [Joan. i, 14), »

ritus sanctus docuit, sed quod diaboli minister inse- non vere isti honorent, sed honorare se simulent,
ruit. Quia ergo dileclio tu£e fidei quantum potuit jojunantes eodem die sicut et die Dominico, qui est
diligentia damnatas olim opiniones decem et septem dies resurrectionis Christi. Quod utique ideo faciunt,
capitulis comprehendit, nos quoque strictim omuia quia Christum Dominum in vera hominis natura
retractemus, no aliquid harum blaspliemiarum aut natum esse non credunt, sed per quamdam illusio-

tolerabile videatur aut dubium. nem ostontata videri volunt, qua; vera non fuerint,
I. Pximo itaque capitulo demonstratur quam sequentes dogma Cerdonis atque Maixionis, et co-
impie sentiunt de Trinitate divina, qui et Patris, et gnatis suis Manichseis per omnia concordantes. Qui
Filii, et Spiritus sancti unam atque eamdem asserunt sicut in nostro examine detecti atque convicti sunt,
esse personam, tanquam idem Deus, nunc Pater, B Dominicum diem quem nobis Salvatoris noslri re-
imnc Filius, nunc Spiritus sanctus nominetur, nec surrectio consecravit, exigunt in moerore jejunii,
alius sit qui genuit, alius qui genitus est, ahus qui soli, ut proditum est, reverentiae hanc contineutiam
de utroque processit, sed singularis unitas in tribus devoventes, ut per omnia sint a nostrse lidei unitate
quidem vocabulis, sed non ti'ibus sit accipienda per- discordes, et dies qui a nobis cum tetitia habetur,

sonis. Quod blasphemia; genus de Sabellii opinione ab illis in aftlictione ducatur. Unde dignum ost ut

sumpserunt, cujus discipuli etiam Patripassiani inimici crucis Christi et resurrectionis talem acci-
merito nuncupantur, quia si ipse est FiUus qui et piant sententiam qualem elegere doctrinam.
Pater, crux Filii Patris est passio, et quidquid in V. Quinto autem capitulo refertur quod animam
forma servi Filius Patri obediendo sustinuit, totum hominis divinai asserant esse substantiee, noc a na-
in se Palor ipse suscepit. Quod catbolica? lidei sine tura Creatoris sui conditionis nostra? distare natu-
ambiguitate contrarium est, quse Trinitatem unita- ram. Quam impietatem ex philosophorum quorum-
tis sic 6(xo'j(7iov contitetur, ut Patrem et Filium et Spi- dam et Manichseorum opinione manantem catholica
ritum sine confusione indivisos, sine tempore sempi- fides damnat, sciens nuUam tam sublimem tamquc
ternos, sine diQ"ei"entia credat sequales, quia unitate proecipuam esse facturam cui Deus ipse natura sit.

in Trinitalom non ex eadem persona, sed eadem ^ Quod enim de seipso est. id est, quod ipse. Nec id

implent essentia. aliud est quam Filius et Spiritus sanctus. Pra^^ter

II. In secundo capituloostenditineptumvanumque hanc autem summse Trinitatis, unam consubstantia-
commentum de processionibus quarumdam virtutum lemetsempiternamatqueincommutabilemdeitateni,
ex Deo quas habere coeperit, et quas essentia sua nihil omnium creaturarum
est, quod non in exordio

ipse prajcesserit. In quo Arianorum suffragantur sui ex nihilo Non autem quidquid inter
creatum sit.

errori dicentium quod Pater FiUo prior sit, quia creaturas eminet Dous est, nec si quid magnuni est
fuerit aliquando sine Filio, et tunc Pater esse ccepe- atque mirabile hoc est quod ille « qui facit mira-
rit, qiiando Filium genuerit. Sed sicut illos catholica bilia magna solus [Psal. Lxxi, 18). » Nemo hominum
Ecclesia detestatur, ita et istos qui putant unquam veritas, nomo justitia est, sed multi participes sunt
Deo quod ejusdem cst essentia^ dcfuisse. Quem
id veritatis et sapientire atque justitia:>. Soliis autem

sicut mutabilcm ita proficientem dicere nefas est. Deus nullius participationis dignus cst. De quo quid-
Quam enim mutatur quod minuitur, tam mutatur quid dignc utcunque senUtur, non qualitas est sed
etiam quod augetur. essentia. Incommutabili enim nihil accedit, nihil
III. Tertii vero capituli sermo designat, quod t\ deperit, quia esse illi quod est sempiternum semper

idem impii asserant, ideo nnigcnitum dici Fi- ost proprium. Unde in se manens innoval omnia, ot

lium Dei, quia solus sit nalus ex Virgine. Quod nihil accipit quod ipso non dedit. Niinium igitursu-

utique non auderent dicere, nisi Pauli Samosateni porbi, nimiumque sunt ca?ci, qui cum dicunt huma-
et Photini virus hausissent, qui dixere Dominum nam animam divinam esse substantiam, non intelli-

nostrum Jesum Christum, antequam nasceretur ex gunt nihil sealiud dicere quam Deum esse mulabi-
virgine Maria non fuisso. Si autem isti aliud de suo lom, et ipsum porpoti quidquid potcst natunv ojus
sensu intelhgi volunt atque principium de matrc inforri.

dant Christo, asserant necesse est non unum esse VI. Sexta annotatio indicat eos dicere, quod dia-
Filium Dei, sed alios quoque ex summo Patre pro- bolus nunquam fuerit bonus, nec natura ejus opifi-
gonitos, quorum hic unus sit natus ox femina, et cium Dei sit, sed eum ex chao ct tenebris cmcrsisse,
hic ob hoc appollatur unigenitus, quia hanc nascendi quia scilicet nullum sui haboal auctorom, sod omnis
conditionem alius liliorum Doi nemo susccporit. maliipse sit principium atquo substantia, cum iides

Quoquo versum igitur sc contulerint, in magnse ten- vcra qua? est catholica omnium crcaturarum, sive

dunt impictalis abruptum, si Christum Deum, vel spiritualium, sive corporalium, bonam conliteatur
ex matrc volunt baboio principium, vel P.itris Dei substnntiam. ot mali nullani esso naturam, quia
uniponitum difntontur. cum ot do malre is natus Deus,qui universitatisest conditor, nihil non bonum
f<vi: DKCRETAI.llM COLLKCTU). 898
lecil. Unde et diciljolus boiius esset, si in eo quod 4 terquodanimaeliomiauinpriu-^quam ^iiis iii piranMi-
factus est permaneret. Sed quia naturali eicellentia tur corporibus non fuere nec ab ullo incorporantur
male usus est, et in veritate non stetit, non in con- nisi ab opifice Deo, qui et ipsarum est creator et
trariam transiit substantiam, sed a summo bono cui corporum. Et, quia per primi hominis praevarica-
debuit adhserere descivit, siciit ipsi qui talia assermil tionem, tota humani generis propago vitiata sit,

1 veris in falsa proruunt, et naluram in eo arguunt, neminem posse a conditione veteris hominis liberari,
in quo sponte delinquunt, ac pro sua voluntaria nisi per sacramentum baptismatis Christi, in quo
perversitate damnantur. Quod utique in ipsis ma- nulla est discretio renatorum, dicente Apostolo :

lum erit, et ipsum malum non eril substantia, sed « Quicunque enim in Christo baptizati estis Christum
poena subslantia?. induistis. Non est Judseus neque Graecus, non est
VII. Septimo loco sequitur quod nuplias damnant servus neque liber, non est masculus neque femina :

et procreationem nascentium perhorrescunt. In quo omnes enim unum estis in Christo Jesu (Gal. iii,
5icut pene in omnibus cum Manichaeorum profani- 27, 28). » Quid enim agunt cursus siderum, quid
tate concordant. Ideo sicut ipsorum mores probant figmenta fatorum,quid mundanarum rerum mobilis
3onjugalem copulam detestantes; quia non est illic status, inquieta diversitas? Ecce tot impares gratia
iibertas turpitudinis ubi pudor matriraonii servatur B Dei facit aequales, qui inter quoslibet vitae hujus la-
Bt soboUs. bores si fideles permanent, misexu esse non possunt,
VIII. Octavum eorum est plasmationem humano- apostolicum illud in tentatione dicentes : « Quis nos
rum corporum diaboli dicere esse figmentum, et separabit a charitate Christi ? tribulatio an angustia,
5emina conceptionum opere daemonum in mulieris an persecutio, an fames, an nuditas, an periculum,
iiteris non
figurari. Propterea resurrectionem carnis an gladius? Sicut scriptum est, quia propter te

esse credendam, quia concreatio corporis non sit morte afficimur tota sumus ut oves
die, aestimati

jongruens animae dignitati. Quae falsitas sine dubio occisionis. Sed in his omnibus superamus in eo qui
Dpus diaboh est, et talia prodigia opinionum figmenta nos dilexit (Rom. vni, 35, 36). » Et ideo Ecclesia,
»unt da?monum, qui non in feminarum ventribus quae corpus est Christi, nihil de mundi inaequalitati-
formaiit homines, sed in hsereticorum cordibus tales bus metuit, quae uihil de bonis corporalibus concu-
fabricantur errores, Quod immundissimum virus de piscit. Nec timetur inani strepitu fatorum gravari,
lyianichsece impietatis specialiter fonte procedens, quae patienlia tribulationum novit augeri.
[)lim fides catholica deprehendit alque damnavit. XI. Undecima ipsornm blasphemia est, qua fata-
Nona autem adnotalio manifestat quod filios
IX. libus steliis etaniinas hominum etcorpora opinantur
promissionis e\ mulieribus quidem natos, sed ex ^ astringi, per quam amentiam necesse esl, ut omni-
Spiritu sancto dicant esse conceptos, ne illa soboles bus paganorum erroribus implicati et faventia sibi
quee de carnis semine nascitur ad Dei conditionem (ut putant) sidera colere, et adversantia studeant
perlinere videatur. Quod catholica? fidei i-epugnans mitigare. Verum ista sectantibus nullus in Ecclesia

atquecontrariumest,qu8e omnemhominemetcorpo- catholica locus est, quoniam qui se talibus persua-

ris aninifeque substantiam a Conditore universitatis sionibus dedit, a Christi corpore totus abscessit.
formari atque animari intramaterna viscera confite- XII. Duodecimum inter haec illud quod est sub
tur, manente quidem illo peccati mortalitatisque con- aliis potestatibus partes animae, sub aliis corporis
tagio, quod in prolem a primo parente transcurrit, sed membra describunt et qualitates interioruni prfesu-
regenerationis sacramento subveniente, quo ex Spi- liim in patriarcharum nominibus statuunt, quibus
ritu sancto promissionis filii renascuntur, non in e diverso signa siderea, quorum virtuti corpora
utero carnis, sed in virtute baptismatis. Unde et subjiciantur opponunt. Et in his omnibus inextrica-
David quod utique erat promissionis filius dicit ad bili se errore praepediunt, non audientes dicentem
Deum x Manus tua? fecerunt me et plasmaverunt
: Apostolum : « Videte ne quis vos decipiat per phi-
me [PsaK cxvni, 73); » et ad Jeremiam Dominus inanem fallaciam seciindum traditio-
Priusquam
D losophiam et
ait : « te formarem in utero novi te, et in nemhominum, secundum elementa mundi et non
vulva matris tuae sanctificavi te (Jer. i, 5). » secundum Christum, quia in ipso inhabitat omnis
j
X. Decimo autem capitulo referuntur asserere ani- plenitudo divinitatis corporaliter, et estis in illo re-
iinas quse humanis corporibus inseruntur fuisse in pleti, qui est caput omnis principatus et potestatis
corpore, et in ccelesti habitatione peccasse atque a [Coloss. II, 8-tO). » Et iterum : « .Nemo vos seducat,
=;ublimibus adinferiora dilapsas in diversae quaUtatis volens in humilitate et religione angeloriim, qua'
jprincipes incidisse, etper aerias ac sidereas potesta- non vidit ambulans, frustra intlatus sensu carni»
kes, alias duriori-s, alias mitiores corporibus 222 siiae, non tenens caput, ex quo totum corpus per-
pse inclusas a sorte diversa et conditione dissimili, nexum et conjunctiones subministratum et conslru-
btquidquid in hac vita varie et inaequaliter provenit ctnm crescit in augmentum Dei [Coloss. ii, 18, 19). «
X praecedentibus causis videatur accidere. Quam Quid ergo opus est in cor admitteie, quod lex non
mpietatisfabulam ex multoriim sibi erroribus texue- docuit, quod prophetia non cecinit, quod Evangelii
*unt, sed omnes eos catholica fides a corpore suse veritas non pra?dicavil, quod apostolica dortrinanon
Juilatis abscidit constanter prsRdicans atque veraci-' Iradidil? Sed hirc operla sunt eorum mt'ntibu<; dft

Patrol. CXXX.
800 APPEND. AD S.iX:. IX. - ISIDOIU MERCATORIS OOo
quibiis Apostohis dicil : « Erit enim tcnipus cuni A siint at([ueignibiisconcremanda?. Quamvis onimsint
sanam doctrinam non sustinebunt, sed ad sua de- in illis quaidam, quoe videantur speciem habere pie-
sideria coacervabunl silii inagislros prurientes auri- tis, nunquam tamen vacua simt venenis, et per
bus, et a veritato quidem auditum avertent, ad fabularum illecebras hoc latenter operantur. ut mi-
fabulas antem convertentur {II Thn. iv, 3, 4).» Nihil rabilium narratione seductos laqueis cujuscunqnc
ilaque nobiscuin conimiine habcant, qui talia audeiit crroris involvant. Unde si quis episcoporum vcl
vel docore, vel credere, et quil)uslibet modis nitun- apocrypha haberi per domos non prohibuerit, vel

lur astrueie quod subslantia carnis ab spe resurre- sub canonicorum nomine eos codices permiserit le-

ctionis alicna sit, atque ita omne sacramentum in- gere, qui Priscilliani adulterina sunt emendatione
carnationis Chrisli resolvunt. Quia indignum fuit corrupti, han-eticum se noverit judicandum. Quo-
inteftrum hominem suscipi, si indignum erat inte- niam qui alium ab errore non revocat seipsum er-
grum libcrari. rare demonstrat.
decimo loco positum est eosdem di-
XIII. TeVl^io XVI. Postremo autem capitulo lioc prodidit justa
quod omne corpus Scripturarum canonicarum
cei'e, querimonia, quod Dicticinii tractus, quos secundum
sub patriarcharum nominibus accipiendum sit,quia Priscilliani dogma conscripsit, a multis cum veiic-
ille duodeciiu virtutes qiue reformationem hominis B ratione legerentur, cum, si aliquid memoriai Dicti-
interioris operantur, in horum vocabulis indicentur, cinio tribuendum putant, reparationem ejus magis
sine qua scientia nuUam animam posse assequi, ut debeantamare quam lapsum. Non ergo Dicticinium,
in eam substantiam, de qua prodiit reformetur. Sed sed Priscillianum legunl; et illud probant quod
lianc impiam vanitatem despectui babet Christiana errans docuit, nou qiiod correctus elegit. Sed nemu
sapientia, qute novit vere deitatis inviolabilem et hoc impune pra?sumat, nec inter catholicos ceii-
inconvcrtibilem esse naturam, animam aiitem sive seatur, quisquis utitur Scripturis, non ab Ecclesia
in corpore viventem, sive a corpore separatam mul- solummodo catholica, sed a suo auctore damnatis.
tis passionibus subjacere. Qua^ utique si divina? esset Non sit perversis liberum simulare quod fingunt,
essentia^, nihil adversi posset incidere. Et ideo in- nec sub velamine nominis Christiani, decretorum
corporaliter aliud Creator est, aliud creatiira. Ille imperialium statuta deciinent. Ideo euim ad Ecclo-
enim seinper idem est, et nulla varietat»; mutatur, siam catholicam cum tanta cordis diversitate con-
haec autem mutabilis est etiam non mutata, qiiia ut veniunt, ut et quos possunt suos faciant, et legum
non mutetur datumpoterit habere non propriuni. severitatem, dum se nostros mentiuntur, effugiant.
XIV. Sub quarto decimo vero capitulo de statu Faciunt hoc Priscillianista^, faciunt hoc Manichaei,
corporis sentire dicuntur, quod sub potestate side- ^ quorum cum istis tam foederata sunt corda, ut solis
rum atque signorum pro terrena qualitate teneatur, nominibus discreti, sacrilegiis autem suis invenian-
et ideo multo in sanctis libris, cpi» ad exteriorem tur uniti. Quia etsi Vetus Testamentum, quod isti se
hominem pertineant reperiri, ut in ipsis Scripturis suscipere simulant, Manichsei refutant, ad unum ta-
iuter divinam terrenamque naturam quffidam sibi men linem utrorumque tendit intentio, cum isti

reputfnet adversitas, et aliud sit quod sibi vindicent i'ecipiendo corrumpunt, illi abdicando impugnant.
anim» prresules, et aliud quod corporis coiiditores. I n exsecrabilibus aulem mysteriis eorum quse quaiilo ,

Quae fabulai ideo disseruntur, ut et anima' divina? immundiora sunt, tanto diligentius occultantur,
aflirmenlur esse substantia^ et caro credatur niala» unum prorsus nefas est, una est obscenitas, et si-
esse naturffi, quoniam et ipsum mundum oum ele- milis turpitudo. Qu.t, si eloqui erubescimus, soUici-
mcntis siiis non opus Dci boni,sed conditioiicm mali tissimis tamen inquisitionibus judicata, et Mani-
protltentur auctoris, atque ut haec mendacioriim cha^orum, qui comprehensi sunt, confessionibus
suorum sacrilegia bonis titiilis coloraienl, omnia detecta, ad publicam fccimus pervenire notitiam, ne
pene divina eloquia scnsuum iiffandonim inimis- ullo modo possit dubium videri, quod in judicio

sione violarunt. nostro, cui uon solum frequcntissima prascntia sa-

D
XV. Dc qua re quinti decimi capituli scrmu con- cerdotum, sed etiam illustrium virorum dignitas, et

queritur et prffisumptionem diabolicam merito de- pars quacdam senatus ac plcbis interfuit, ipsorum,!
testatur, quia et nos islud vera cum tcstimoiiionim qiii omne facinus perpetrarant, ore reseratum est,

ifilationc comperimus, et multos corruptissiinos co- sicut ea quae ad dilectionem tuani nunc direxinuis
rum codices qui canonici litulanlui' invcniinus. Quo- gesta dcmonstrant. Quod autem dc Manicluroriini
modo eiiim decipere simpliccs posscnt, nisi vcncnala ficdissimo scelcrc, hoc ctiam dc Priscillianislanini
pocula quodam mellc pi\Tlinireiit, ne usiiuequaqiic incerlissimaconsueludiiicolimconipcrtum,miiUuiii
scntirentur insuavia qufe essent futura mortifera. que vulgatum cst. Qiii cnim per omnia suiit impic-
Curandum ergoest, et sacerdotali diligeiitia maximc tale scnsuum parcs, uon possunt in sacris suis essi'
piovidendum, iit falsati codiccset a sincera vcrilale dissimilcs. Dcciirsis itaqiie omnibus, quiv libclli

di.scordcs in iillo usu lectiouis haiieantiir. Ajii)- scrics comprehciuiil, ct a qiiibiis commonitorii forin.i
autem Scrii»luriP, qua* suli nominibus aposlo-
crvi»ha' noii discrcpct, sufliciciitci' (ut opinor) ostcntiiiuus,
lorum multarum habent seminarium falsilatiim, noii i|iiiii dc liis, qiuc ad nos fraternitas tua rclulilj

sdIiiiii irilf'i(i(|ciiilri>, ^cd ('(iam [)criiliis .iiircrciKla' icn>ic.iiiiiis, cl (piani non sif fci-cnduni, si taiii pr<»-i
 ,

!)(ll nFXRETALUM COLLECTK). 902

lanis eri'0i"il)us eliam quoiumdam superdotum corda \ per faL-am passioiiem, mortemque uon veram meu-
consentiuut; vel, ut mitius dixerim, non resistuut, dax etiam resurrectio resumptae de sepulcro carnis
qua conscientia honorem sibi debitum vindicant, habeatur. Frustra autem utuntur catholico nomine,
qui pro animabus sibi creditis uon laboranl. Bestiae qui istis impietatibus noii resistuut, possunt ha^c
irruunt, et ovium septa non claudunt ; fures insi- credere, qui possunt talia patienter audire. Dedimus
diantur, et excubias non prsetendunt ; morbi cre- itaque litteras ad fratres et coepiscopos nostros Tar-
brescunt, et remedia nulla conliciunt. Cum autem ragonenses, Carthaginenses, Lusitanos, atque Galli-
eliam illud addunt, ut his qui sollicitius agunt, cou- cos, eisque conciUum synodi generaUs indixinms,
sentire detrecteut, et impietates olim toto orbe Ad tuae dilectionis soUicitudinem pertinebit, ut no-
damuatas subscriptionibus suis se anathematizare str{fi ordinationis auctoritas, ad praedictarum provin-
dissimulent, quid de se intelligi volunt, uisiquod de ciarum episcopos deferatur. Si autem aUquid (quod
numero fratrum non sunt, sed de parte hostium. absit) obstiterit, quominus possit celebrari generale
XVIL In eo vero quod in extrema famiharis epi- conciUum, GaUiciae saUem in uno conveniant sacer-
stolae tucP parte posuisti, niiror cujusquam cathoUci dotes, quibus congregatis, fratres nostri, Hydacius
inlelligeutiam laborare, tanquam incertum sit, au. et Ceponius imminebunt conjuncta cum eis instantia

descendente ad inferna Christo, caro ejusrequieverit g tua, quatenus de provinciaU conventu remedium
in sepulcro. Quee sicut vere et mortua est etsepuUa, tantis vulneribns afferatur.
ita vere est die tertia resuscitata. Hoc enim ipse
Epistola Aurelii CarViaginensis episcopi ad omnes
Dominus denuntiaverat, dicens ad Judoeos « Solvite :
episcopos per Bizanzenarn et Arzignitanam provin-
templum hoc, et in triduo resuscitabo iUud {Joan. ciamconstitutosdedamnationePelagii atque Coelestii
hsereticorum.
n, 19). » Ubi evangeUsta subjungit « hoc autem :

dicebat de templo corporis sui [Ibid., 21). » Cujus Dilectissimis,acdesiderabilibusetconsacerdotibus,

Primiano, Gaiano, et alii Gauno, Januario, et Victo-
rei veritatem etiam David propheta praedixerat, lo-
Rixo, caeteris per tractum provincise Bizanzenae el
quens sub persona Domini Salvatoris dicens : « Insu- Arzignitanae constitutis, Airelius episcopus.
per et caromea i"equiescet in spe. (iuoniam non Super Coelestii et Pelagii damnatione eorumque
dogmatibus participemsanctam dilectionem vestx^am
derelinques animam meani in inferno, nec dabis
in plenario concilio fuisse cognovi, dilectissimi et
Saiictum luum videre con'uptionem [Psal. xv, 10). » desiderabiles fratres. Sed quoniam pro honore Dei,
Quibus utique verbis manifestum est, quod caro in cujus manu cor regis est constitutum gloriosissi-

Domini, et vere sepulta, requievit, et corruptionem

morum pi'incipum Christianorum lidem rectam et
cathoUcam custodientium accessit auctoritas, quam
noii subiit, quia, celeriter vivificata reditu animae, per humilitatem meain universis episcopis meis vo-
resurrexit. Quod non credere satis impium est, et ^ lui intimure; idcirco honorabilem fraternitatem ve

ad Manichaei PriscUUanique doctrinam pertinere non stram missis exemplaribus iustruere curavi, ne in
aliqua parte provinciae supradictorum serpentina
dubium est; qui sacnlego sensu, ita se Christum persuasio ab universali Ecclesia totius orbis excliisa
simulaut confileri , ut incarnationis et mortis et re- iortasse subrepat. Ob hoc ergo tam necessaria con-
surrectionis auferant veritatem. Habeatur ergo inter stitutio principum Christianorum charitatem vestrani
latere non debuit, et ad me ab eis dat* litterae qua-
vos episcopale concilium, et ad eum locum qui om- rum simul exemplaribus lectis (quemadmodum sub-
nibus opportunus vicinarum provinciarum con-
sit, scribere unusquisque vestrum debeat) dilectio vestra
veniant sacerdotes, ut secundum ea quae ad tua cognoscet, sive quorum synodalibus gestis sub-
scriptio jam tenetur, sive qui nou potuistis eidem
consulta respondimus plenissimo exquiratur exa-
plenario totius Africae interesse concilio, quod cum
niiue, an sint aliquiinter episcopos, qui hujus haere- in supra dictorum haerelicorum damnatione om-
seos contagio polluantur a communione sine dubio nium vestrum fuerit integrata subscriptio, nihil
separandi, sinefandissimamsectamperomnium sen- omnino unde illis dissimulationis vel negligentiae,
vel occultatse forsitan pravitatis, aliqua videatur
suum pravitates damnare noluerint. NuUa enim merito remansisse suspicio. Alia manu. Opto, fra-
ratione tolerandum est ut, qui praedicaudae lidei tres, bene vivatis, mei memores. Data Kalendas
suscepit oUicium, Augusti, Carthagine, Monaxio et Pluita, consu-
evangelium Christi
is contra
contra apostolicam doctrinam, contra universalis D Ubus.

Ecclesiai symbolum audeat disputare. Quales illic Excerpta exgestis habitis contra Pelagium hsereticum,
erunt discipuli, ubi tales docebunt magistri ? Qua? et alia de libellis cjusdem, quse in Palsestina sibi
objecta damnare compulsus est.
illic religio populi ? qua^ salus plebis? ubi contra
humanam Quod ad Hierusalem nolentcm colUgi filios suos
societatem 223 pudoris scissi verecun- Dominus clamabat, hoc nos clamamus adversus eos
dia tollitur, conjugioruinfo-dera auferuntur,
propa- qui Ulios Ecclesiae coUigi nolunt, Nec salteni post
gatiogcuerationisinhibetur,carnisnaturadamnatur, judicium, quod de ipso Pelagio iu Palaestina factum
est, corriguntur, de quo damnatus exisset, nisi
eontra verum autem Dei cultum Trinitas deitatis objectasibi contra gratiam Dei dicta, quae obscurare
negatur, personarum proprietas confunditur, anima non potuit, ipse damuasset. Praiter illa quae quomo-
hominis divina essentia praedicatur, et eadeni ad do potuit, ausus est qualicunque ratione defendere,
objecta sunt quaedam, quae nisi remota omni lergi-
diaboli arbitrium carne concliiditur; Dei Filiusper
versalioue anathematizasset, ipsc anathema factus
id quod ex Virgine orlus, non per id quod ex Patre fuisset.
Inatus est, uuigenitus prsedicatur, idemque nec vera Dogma Pdagii haeretici.

Dei proles. nec verus Filius Vii<;iuis ;is<eiil. ut Ciiin ilicfret Adiiii iiuiitalfUi Inctnni. i|iii <iv.'
 ;

i»03 APPEND. \1) S.tC. l.X. — ISIUeiKl iVIERCArORlS 904

peccasset, sive nun

peccasset, moriturus essel; eL \ auctoritatem catholicam, et ipsius Pelagii expressa
quod peccatum ipsius ipsum solum Iseserit, non ecclesiasticis gestis verba consentit, neque ennn illa
gfiiius iiuniaiiuin et quod infantes, nuper nati, in
; quai his sunt conlraria, veraciter anathematizala
illo statusniit, in quo Adara fiiit anle i^raevuricalio- esse credendum est, nisi ha^c quibus siint contraria
ncin i't quod iieque per niortem, vel praevaricatio-
; hde et corde teneantur, et aperta confessioue pro-
neni Adu', oinne genus nioriatur, ne({ue per resur- mantur.
rcctionem (^hristi oinne genus hominum resurgat
—
infantes eniin , non baptizenlur habere vitam
si
L.\XII. Ad Rusticum, liavennium, Venerium, et
cseteros episcopos Galliarum.
seternam, et diviles baptizatos, ni^^i omnibus abre-
nunlient, si quid boni visi sunt tacere, non roi^or- Impletis per misericordiam Dei communibus votis,
lare nec eos habere posse regnum Oei, et gra-
illos, dignum est fraternitatem vestram sanctorum gau-
liam bei, atque adjutorium, non ad singulos actus
diorum habere consortium. Nam fratres mei, qui vice
dari, sed in lil)ero arbitrio esse, vel in lege atque
doctrina et Dei gratiam secundum merita noslra
;
mea Orientali synodo prajsederunt, quse vota retu-
dari el filios Dei non posse vocari, nisi omnimo-
; lere signiQco confirmata catholica fide, et glorificato
do absque peccato fuerint etfecli; et non esse libe- apostolicae praedicationis triumpho. Quod etiam hi
rum arbitrium, si Dei eget auxilio, quoniam in
propria voluutatc habet nnusquisque facere aUquid, qui ad deviandum, vel seducti fuerant, vel impulsi,
aut non facere et victoriam nostram non esse ex
; recepta veritatis luce Iretantur. Siquidem, onmes
Dei adjulorio, sed ex hbero arbitrio et quod pwni-
tentibus venia non detur secundum gratiam et mi
;
^ ^^^-^^ sacerdotes in una sententia sancto Spiritu

sericordiam Dei, sed secundum meritiim etJaborem docenle consensere, et de sacramento Dominicae in-

eorum. qui per po-nitenliam digni fiierint misericor- carnationis in qua multorum intelligentia caligabat,
dia. Hoic omnia Pelagius sic anathematizavit. Quod uno Domino
ila tenebrff" erroris ablatae sunt, ut in
satis gesta ipsa testantur, ut nihil ad ea quoquomo-
nostro, vero Dei et hominis Filio, nec de humanilatis
do defendenda disputationis attuleiit. Unde iit con-
sequens, ut quisquis secutor illius fuerit e]iiscopalis ambigatur natura, nec de deitalis essentia. In im-
auctoritate judicii, et ipsius Pelagii confessione, pios autem nefandi erroris auctores qui indignos se
haec tenere debeat, quis semper tenuit catholica
Dei gralia judicantes correctionis uti remediis no-
Ecclesia.
luere, qualis sit lala scntentia exemplaria quffi misi-
Dogma cathoHcorwn contra Pelagium.
mus edocebunt, ut agnoscat vestra dilectio, fratres
Quod Adam, nisi peccasset, moriturus non fuisset. charissimi, in sancto examine divinum non defui se
Secundo, quod peccatum ejus non ipsum soluni lai- judicium, quo et vindicta tributa est obduratis, et
serit, sed et genus humanum. Tertio, quod infantes
nuper nati non sunt in illo stalu, in quo Aduni fuit pax impensa correctis. Dominus vos incolumes custo-
ante prtevaricationem. Quarto, utab ipsosetiam per- diat, fratres charissimi.
tineat, quod breviter ait Apostolus Per unum
hominem mors et per unum hominem resurrectio
: <>

LXXIII. — Ad Julianum episcopum.

p
^
niortuorum. Sicut cnim in Adam onmes moriuntur, Littera; dilectionis tuse quae mihi nuper sunt red-
ita et in Chrislo oinnes vivificabuntur (/ Cor. xv,
ditoe, quam spirituali catholicai fidei vigeas amore
21,22). Unde fit, ut intantes non baptizati, non
»
solum reguum coelorum, vernm etiam vitam teter- demonsti'ant, et multum gaudere me faciunt, quod
nam habere non i)ossuut. Quinto, ut coniiteatur in eadem seutentia pia corda concurrunt ut secun-
divites baptizatos, eliam si divitils suis non careant,
dum doctrinam Spiritus sancti irapleatur in nobis
et sint tales quales ad Timothenm describit Aposto-
lus, dicens « Prfpcipe divitibns hujus sa^culi nou
:
quod Apostolus ail : « Obsecro aulem vos, fratres,
superbe sapere, neque spcrare in incerto divitiarum pcr nomen Domini nostri Jesu Christi, ut idipsum
suarum, sed in Deum vivum, qui pra^stat nobis dicatis omnes, non sint in vobis schisraata. Sitis
et
abundanter ad frnendum, divites sint in operibus
bonis, facile communicent, thesaurizent
tribuant, autem perfecti in eodem sensu, et in eadem scnten-
sibi fundamentum bonum in futuriim, ut apprehen- tia (J Cor. i, 10), » cujus unitatis nimium se Euti-
dant veram vitain (I Tim. vi, 17-19), » non eos re- ches fecitextraneum, siin suaperversitate veterascit,
gno Dei posse privari. Sexto, ut confiteatur gratiam
etiam ad singulos actus dari, nec adhuc quibus vinculis a Domino sit obligatus,
Dei, ef adjutorivm
eamque non secundum merita nostra, ut vera sit inlelligit. Et quanquam sacerdotem Domini repe-
gratia, id est, gratis data per ejus
-
misericordiam,. riendum putat, qui ejus iniperitiai , amentiaeque
qui dixit « Miserebor cui niiseratus fuero, et misc-„
: ^- i j- j i r • •» -j •

ricoidiam pra.>stabo, cui misericors fuero fE,ro(/. D '-«"^«"t'»*' ^1« «Pud nos mcertum fmt, quid in

xxxiu, 19). » Septimo, ut filios Dei fatealur illos ipso catholicis displiceret , et cum fratris nostri
posse vocari, qui quotidie dicunt « Diiuilte nobis :
Flaviani nullas litleras sumeremus, ipse auteni
debita nostra {Matth. vi, 12), » ([uod uliquo vcraci-
scriplis suis Neslorianam ha^resim repullulare que-
ter non dicercnt, si essent oinnino absqiie ])eccalo.
Octavo, ut fatealur esse liborum arbitrium, etiam si reretur, noa plcne potuimus discere, uude proce-
divino indiget adjutorio. Nono, nt fatcalur (juando derel, vel quo tenderet lam dolosa causatio. Sed
contra tentationes coiicuiiiscentiasque illicilas dimi-
l»osteaquain gestorum ad nos episcopalium docu-
camus, quainvis illic habeamus el ])ropriain volun-
tatem, non tamen ox illa, sed ex Dei inisericordia menla perlala snnt, oniuia illa qu« fallacium que-
noslrani salutem, quia non aliter veriira erit qiiod relarum velamine tcgebanlur, quai essent detestanda
Apostolus dicit « Non volcntis, ncque cuiTcntis,
:
[latucrunt. Kt quia clemcntissimus imperator, pro
scd ut salvemur. miserentis osl Dei {Hnm. i\, IG). »
Dccimo, ut fatcatur seciimluin gratiam et misericor- benevolentia ac [lietate animi sui, de statu hujus
diaui Dci, veuiam iietenliluis d.iri, nou sfcunduin i|iii ante honorabilis vidcbatiir, diligcntiiis voluit ju-
mcritiim oorum, qiiand()(|nid('iii i|)sani [laMiilentiara, dicaii, at([uc ob boc indicendum crcdidil c[)iscopaU'
donum Dei, dixit Ajxisloliis, iibi ;iit di (liiibusdam
Nc roriedct ijiis Deiis ii(L'nil(;ntiam. Ilmc oniiiia concilium, per fratres nostros Julianura episcopum
siiii[jlicilcr siiie ullis falcatur ambagibus. Si (jiiis in et Kcnatum presbytHrum, «cd ot filiuni meura dia-
90o DECRETALILM COLLECTIO. f>!in

coniim Hildiiuiii, el quos ex latere meo vice mea ^ golio communis solUcitudinis iudidia^co, qauaiam
iiiisi ad fratrem iiostrum Flaviamim sufflcientia pro et gesta ante delata de omnibus nos sufflcienter in-

qualitate causse scripta direxi, quibus et vestra di- struxerant, et ad familiarem interrogationem ido-
lectio et Ecclesia universa cognoscat de antiqua et neus erat sermo praedicti per quem nunc aUoquia
singulari fide, quam indoctus impugnator incessit, reddentes dileclionem tuam per Dei gratiam, in qua
quid divinitus traditum teneamus, et quid incom- tidimus, cohorlamur utentes verbis apostolicis atque

mutabiliter pr«dicemus. Quia tamen non debemus dicentes nuUo terreamini ab adversariis, quse
: « In

partes miserationis omittere, congua raoderatione estiUis causa perditionis, vobisautem salutis (Phil. i,
credidimus sanciendum, ut si condemnatus presbyter 28). » Quid enim tam exitiabile quam negata veritate

plena satisfactione corrigitur, sententia qua obstri- incarnationis Christi, omnem spem salutis humana;

ctus est, relaxetur. Si vero in eodem insipientise siia; veUe dissolvere, et Apostolo contraire dicenti manife-
luto jacere delegerit, statuta permaneant, et cum ste : « Magnum est pietatis sacramentum quod manife-
eis habeat sortem quorura est secutus errorera. statum est in carne (I Tim. iii, 1 6) » Quid tara glorio-

Data Idus Junii, Asturio et Protogene consulibus. sum quam contra inimicos nativitatis et crucis

224 LXXIV. — Item ad Flaviaiium Constanti- CUristi pro flde Evangelica dimicare? De cujus pu-
iiopolitanum. B rissimo hmiine invictaque virtute datis jam ad tuam
Litteras tuae dilectionis accepi, cum gestis quse dilectionem Utteris, quid in nostro esset corde pate-
a[iud vos lidei qua^stione confecta sunt. Et quia cle- fecimus,ne de iUis quee secuudum doctrinam catho-
mentissimus imperator, pro Ecclesise pace sollicitius licam didicimus, et docemus, aUquid inter nos videri
synodum voluit congregari, quamvis evidenter ap- possit ambiguum. Quia vero tam valida, et tain

pareat rem, de qua agilur uequaquam synodali in- clara sunt testimonia veritatis, ut nimis caecus ni-
digere tractatu, tamen, fraler charissime, subsecu- misque obduratus habendus sit, qui ad coruscationem
tos esse significo, quos in hac re placuit destinare. lucis atque rationis non confestim se a tenebris fal-
iNec necessarium fuit nunc amplius scribi, cum pro- sitatis excusserit, ad curandam imperilorum insa-
pitio de his quse causse credidimus convenire, per ea niam, etiam patientiai volumus adhibere medicinam,
quaj ipsi portabunt scripta, sis plenius instruendus. ut paternas increpationes hi qui in senectute carnis
Data XV Kalendas JuUi, Austurio et Protogene con- suaj mentc sunt parvuU, discant obedire majoribus,
sulibus. ac si deposita imperitia; suae vanitate resipiscunt,
LXXV. — Item ejusdem ad Theodosium Auguslum. omnique errore damnato fidem, veram singularem-
Acceptis clementiee vestra? litteris, et multum uni- _, que suscipiunt, misericordia eisdem episcopalis be-
versaU EcclesicB gaudenduni esse pi-ospexi, quod nevoienliajnon negetur, mansuro judicio quod prse-
Christianam fidem qua divinitas honoratur, et coU- ccssit, si impietas merito condemiiata in sua pravi-
lur, in nulio dissimilera, in nullo vult esse discordem. tate perstiterit. Data x Kalendas Augusti, Asturio
Quid enim rebus humanis ad cxorandam misericor- et Protogene consuUbus.
diam Dei efficacius sulfragetur, quam si una gratia- I.XXVII. — Iterum ad eumdem Constantinopolitanwn
rumactio, etuniusconfessionis sacinticium majestati episcopum.

ejus ab omnibus otTeratur? In quo et sacerdotum. Auget soliicitudiuem nostram taciturnitas tua, qui

et cimctorura fideUum, ita demum ei'it plena devo- jamdiu nulia dilectionis tuae scripta suscepimus,

tio, si in his quae per unicum Dei FiUum Deum Ver- cum nos curarura tuarura participes pro fidei de-

bum, pro nostra redemptione sunt gesta, nihil aliud fensione solUciti frequenter per occasiones idoneas

sentiatur, quam quod ipse prffidicari de se jussit, et ad dilectionem tuam litteras miserimus, ut adhorta-
credi. Unde quamvis ad diem cimcilii episcopalis tionum nostrarum consolationibus te juvaremus, ut
quem pietas vestra constituit occurrere me ratio adversariorum stimuUs pro fldei defensione non ce-
uulla permittat, cum nec aliqua ex hoc exempla deres, cuni laboris tui participes nos probares. Olim

pra-cesserint, et tcmporaUs necessitas pa- J) ad fraternitatem tuam nostros credimus pervenisse,

me non
tiatur desererc civitatem, pra-sertim cum tam evi- per quos plenius scriptis, mandatisque nostris in-
dens fidei causa sit, ut rationalibus causis ab indi- structum te esse retines, et Basilium ad te (ut vo-
cenda synodo fuissetabstinendum, tamen inquantum lueras) ipsi remisiraus. NuncneaUqua praeterraissum

nominusjuvaredignalurmeumstudiumcommodavi, occasione te crederes, per flUum nostrum honorabi-

ut clemenliee vestree statutis aUquatenus parealur, lem et amabilem nobis virum Esitium hanc paginam
ordinatis hinc fratribus meis qua; amputandis scan- dedimus, ut tola celeritate ad scripta nostra re-
dalis, pro causic aiquitate sufficiant, quique praj- spondeas, nosque siibinde de tuis actibus, nostro-

senlisp meae impleant vicera, quia non taUs qusestio rumque, et de totius causee absolutione facias cer-
orta est, unde aut possit, aut debeat dubitari. Data tiores, ut solUcitudinem quam nunc pro fidei defen-
xu Kalendas Julii, Asturio et Protogene consuUbus. sionegerimus,prosperioribusnuntiismoHiamus.Data
LXXVL —
Ejusdem ad Fhnnanum ejjiscopum. iii Idus Augusti, Asturio et Protogene consulibus.

Pi'ofectis jam
nostris, quos ad vos in fidei causa LXXVIII. — Ad dcrum et plebem CP.
direximup, per fiUum noslrum diaconum scripta tua> Lko et sancla synodus ((uap in Urbc convenit.
dilprfioMis accepimus, (|uibii? nierito panim de ne- rlnris hoiioratis. nt plphi Cnn^^laufinopolitan»»,
!HIT AP1'E.\D. \b S.tC. IX. — ISIDOIU MEUC.VrORlS «<IR

liiiiutltiam iiosliain. qiia' Epliesi contraopiiiionem A a tanto scelere indignis injuiiis siilijaceres, et furori

oinniiiin sunt acta, praelatis, magno animum nu- impio mibtibus quantum didicimus armisque suf-
struni fatemur mon-ore confusum, nec tantum licuisse fulto contraire non posses. Quia ergo prorupit in

iniipiitati facile potuisscmus credere, nisi filius no- aptum perfidia quaj latebat, et in nefandissimain

ster Hilarius diaconus, qui a nobis vice nostra cum ha?resim unius imperitissimi senis asseclai transie-
aliis, iit interesset sj-nodo, missus fuerat, fugiens runt, tempus probationis nostra? debemus agnoscero.
revertisset, decliuans injuste particeps esse senten- el contra impetus advorsanlium munitionibus ccele-

Quippe cum vox illic a nostris contradictionis

tia?. slibusfretiinconimutabiliteranimisconstantiamprjo-
emissa sit, quam Alexandrinus antistcs, qui totuai parare. Scimus, fratcr charissime, quia sacramento
solus potentiae suse vindicavit, audire contempsit, iu inagna' pietatis suae aderit divina protectio. Si quid
consorlium suae voluntatis invitos protrahens sa- igitur fraternitati tua? de impiis constitutionibus
vim coacti subscriberent, qui iiul-
cerdoles, ul per fuerit ingeslum, protestamur pariter ac inonemus,
lamdamnationis causamidonea; reperissent. Sed bos iie vel in damnatioue fratris insontis, vel iu rece-

ausus pio et Christianissimo principi confidimus, ptione nefarii dogmatis consensum tui cordis imniis-
minime placituros. Nunc quia Ecclesiam vestram ceas. Major est enim qui in nobis est, quam qui
hac ratione cognovimus dissipatam, consolandos D adversus nos. Annitere potius quantum te ipse na
adbortandosque vos esse credimus nostris epistolis, tura; nostra? susceptor et glorificator adjuverit, ut

ut pro catbolicse fidei defensione perfidorum noquitia; omnium fratrum nostrorum corda confirmes. Nobis
rcsistatis. Nolumus eniin dilectionem vestram hoc cnim ab EvangeUo genei^ationis et mortis ac resur-
moerore percelli, cum major gloria vestra subsecu- rectionis Domini Jesu Christi nuUatenus recedenli-

tura constantiam si a probabili sacordote vestro bus, diffinitissimum est in nostrfe communionis nu-
nulla? mince vos nulla formido divulserit. Quisquis mero non futuros eos qui conantur antiqua» catbo-
enim incolumi atque superstite Flaviano episcopo lica; fidei fundamenta convellere. Data ni IdusOcto-

vestro sacerdotium ejus fuerit ausus invadere, nun- bris, Asturio et Protogene consuiibus.
<juam in communione nostra habebilur, nec inter LXXX. — Item ejusdem ad Theodosium Augustinn.
episcopos poterit numerari. Nos enim sicut Nesto- Pro integritate fidei catholicae Christianissimuin
rium in sua perversitate anathematizavimus, ita |)i'incipem convenit esse sollicitum, et hoc indefessis
eos qui veritatem carnis nostrse iu Domino Jesu precibus divinam misericordiam posco, ut cordi
Christo denegant, pari exsecratione damnamus. vestro id quod est veritatis inspiret, neque falli vos
State igitur in spiritu catholica; veritatis, et aposto- q in abquo humanarum calliditatum semulatione pa-
licam cohortationem ministerio vestri oris accipite, tiatur. A me antem atque ab omnibus catholicis
« quiavobis donatum est, pro Christo non solum, ut sacerdotibus quteangolicfetidei pietas defendat,satis
in eum credatis, sed etiam ut pro illo patiamini plene ac lucide littcris meis quas clementiam ve-
iPhil. 1, 29). » Nolite arbitrari, diiectissimi, quod stram jamdudum per famuhim vestrum Epiphaniuin
sanctai Ecclesiae suae desit, aut defutura sit divina tribunum, qui pro hac causa missus est, arbitror
protcctio. Splendescit enim fidei puiitas, cum ab ea accepisso. RHtum est, nec ambigi potesl boc nos
sordes separantur crrorum. Unde iterum iterumque purissime credere, boc constanter asscrere quod
vos antc conspectum Domini obtestamur pariter et etiam venerandi patres quondam apudNicaiam con-
monemus, ut a fide in qua fundati estis, et in qua gregati secimdnm fidem symbob credendum et con-
Christianissimum principem novimus permanere, fitendum sacratissima aiictoritate sanxerunt. Nos
iion insidiis, non cujusquam persuasionibus movea- enini, venorabilis iinperator, sicut Nestorii dogma
mini, sed in i^ersonain opiscopi vestri illum in perversum merito anathematizavimus, ita justc
cordis oculis habeatis, pro quo idem oinnia pati otiam horum impietatein qiii veritatem carnis nostrte
<iuae fuerint illata, non metuit cujus per omnia
;
negant a Domino Jcsu Christo susceptam esse dam-
imitatores vos esse cupimus, ut commune cum
ipso J) nanuis. Unde si pietas vcstra suggestioni ac sup|)li-
pifemium lidei habere possitis. Data Idus Octobris, cationi nostra; digiiclur annuerc, ut intra Italiain
.Asturio et Protogene consulibiis. liaberi jubeatis episcopale concilium, cito (auxilianle

Deo) polerunt omnia scandala qua» in perturbationein

LXXIX. Itciit Lco papa ad Anastasinin tpisLOpuin totius EcclcsitT sunt commota resecari, ut per uui-
Thessalonicensem.
versum regnum vestrum catholicae fidci integritate

Quaiituiu lelatione llilarii diacoiii iiostri cognovi- sorvata. ot pacem Cbristianani nianere, et vestrani
iiius, niagniini facinus Aloxandiino ei»iscopoaucloro apiid Dcuin crescere gloriam gaudoainus. Data viii

\o| oxsecutore cominissum est, iit dum in fratrein Kalondas Junias, Asturio et Protogene consulihus.
nostrum Flavianum, veteres {emulationes, et odia LXXXI. — Ejusdpm nd Flavianum Con$tantinopo-
privata desaeviunt, nec innocentiai probatissimi sa- litanum cpiscopum.
lerdotis, nec Cbristianjo tidoi parcorelur. Undo Qiia- ot (jiianta diloctio tiia pro catliolica' lidci

iiiultuin (liloctioni tiite cougratulaniur, qiiod te ad ({(rciisioiio patialiir, por (liaconiiin (lui ab Eplieso
illaiii synodiim ire riipicntem opiKti tiiiiis olisl.iciilis liiilim osl lapsus, cogiioviniiis. Et licol magiiilice-

nianus divina oblinuit. ISe abslenlurus piucul dubio iniis Doum (pii te giatiie siiio virtutc 225 oonfor-
 ;

!Hi;^
!)i:cui;taiji.\i coi.i.kctjo.
iic.e.a- c>l iHi.icn iius dulei'c eorum miaas, ^^ u.Hver.a u.i.oris Cli.isli memhra
.
n..l^a..lur. Sorl
quos veritas impugnalur, et ipsatotius Ecclesije
.'r
;

quia gloriosum uobis est, qiiidqiiid nos pati Deiis

lundamenta quatiunlur. Quia vero providentia
Dei voluerit, pro veritate tolerare , iu cousortium vos
-emper necessarium prasstat auxilium, .scire
suis
patientiffi paternis exhortationibus advocamus,
ut
'lebet fraternitas tna
nos pro communi causa nihil
per dilectionem vestram, omnibus Deo servientibus,
'orum qucT agenda sunt pncterire, ut primitus
ad qufe scripsimus innotescant, et inimicis Evaugelii
ea quff! universitati lidelium prosint ,
pervenire rcsistentes, nec pastoris vestri dilectionem, nec iini-
iiiereamur. Sin est ut fortiter interim
dilectio tua tatem calholicai
i'Weret, quee sibi ad aeternam
fidei deseratis. Quoniam ea quaj iii
gloriam non dubitat Epheso nuper contra justitiam vel cauonum disci-
piofulura. Perlator sane brevis hujus
cpistote fidei |ilinani per unius Iiominis impudentiam
gesta sunt.
-'rmone poterit enarrare quidquid illud est, ad nulla catholiroj Hdei ratio rata esse permittit. Dala
'iuod adjuvante Domino, studio iidei et charitatis VIII Idus Octo])ris, Asturio et
Protogene consulibus.
iiitendimus. Data iii Kaleudas Octobris, Asturio et.
I'i otogcne consulibus. LX.\.\IV. — Item Leoms nd Martinum presby-
I.\.\.\ll. —
Cujus superiov ud Julianum episcopum.
terum.

Cognitis quee apud Ephesum unius hominis ^ Gratias agimus Deo, et multam fiduciam pvjt ex-
pree-
sumptione suut gesta, magno quidem dolore alfecti sultationis accepimus, cum dilectionem tuam et ca-
sunius, de his quai impie furioseque tbolicam fraternitatem, ita spiritum fidei vigere
commissasunt
sed ad Dominuni nostrum animos cognoscimus, ut cordibus vestris nihil infirmitalis
dirigentes, mul-
tam ftduciam ab ipsa quam sequimur veritate ha^rctica possit inferre tentatio, ad quam
divinitus
con-
cipimus, nonomittcntes omnia agere, destruendam, nec defuit, (ut scitis) sollicitudo no-
qiueau.xiliante
Dei gratia, credimus profutura. stra, nec deerit, donec Omnipotens
Tenendum crgo no- dextera omnia
bis esl quod tenemus, diaboli arma confringat. Cui ob hoc aliquid
et sajviente unius turbinis audere
procella, serenissima fidei est pcrmittitur, ut a fidelibus Christi gloria majorevin-
amplectenda tranquil-
litas,donec radios suos veritas per universa difiun- catur. Sed quid autem difficultatum
intervenit, aut
dat, etcaliginem
intidelitatis consumat. Qufe autem
morarum, cum a;quaniniitafe tolerandum est, quo-
disposita suntperlatorissermonemagnosces. niam ubi veritas est magistra, nunquam desunt
Dataiii di-
IdusOctobris, .Vsturio et Protogene consulibus. vina solatia, fratres charissirai. Quamvis ergo
magn.)
locorum intervalla nos dividant, unitate tamen fidei
L.\.\.\1II. _ Ad Faustum et cxtevos Archimandritas
Constantinopolitanos. vobiscuin sumus, et toto cordc Jesum
Christum Do-
Ciio et sancta synodus quto in urbe Roma conve- C minuni nostrum verum Deum, et verum
hominem
nit, F.\UST0, M.\imNO, Petro, M.^gno, et confitentes, nulla in vobis detrimenta perpetimur,
Eu.€ pres-
byteris, et Archimandritis Constantinopolitanis, eum dc vestree professionis concordia gloriamui-,
di-
leclissimis filiis, in Domino salutcm. tantiini utsit, (auxiliante Domino;, constantia perse-
Quamvis ea qua? ad Constantinopolitanam Eccle- verans, dicente Apostolo « Vobis enim datum
:
est
siam scripsimus, sollicitudinem devotiouis pro Christo non solum ut in eum credatis,
vestraj sed etiain
latere non possunt, tamen etiam speciaUbus dile- ut pro illo patiamini [Philip. i,
29). » Ad quam for-
ctionem vcstram lilteris cohortandam esse credidi- litudincm sanctarum mentium roborandam,
fratres
nius, ut memores sancta; professionis vestra? qu.-c nostros atque legatos, quos pro apostolicai
fidei li-
proprie in fide et charitate bertate direximus et quos dudum apud
coiisistif, omniascandala ,
vos esse
quajcontra pacem Ecclesiffi orta sunt, a vestris confidimus, plurimum credimus profuluros,
cor- cum
dibus repellatis beati Apostoli sententiam totius actionis nostrae didiceretis afFectum,
pia mente et curam
retinentes « Si quis vobis evangelizaverit vestram atque consilium operi junxeritis,
:
pra?ter id de qua re
quod accepistis, anathema non necesse
est nunc latius scribere, cum
sit (Gal. i, 8), » custo- jam per
dientcs unitatem cum
fratre nostro Flaviano, supradicfos sufUcientes epistolas miserimus,
epi- J) quibus
scopo, quem ad tenipus Dominus abundantissime omnis catholica fi-aternitas instrua-
permisit impio-
rum factione tentari, ut probatum sihi sacerdotem tur, divina^ erit virtutis et gratia?,
ut Dei Filius,
suum perseverantiae meritofaceretclariorem. H» qui naturam humani gcneris suam fecit, amplius
au-
tem perturbationes, necesse est, auxiliante
Dei gratia.
quam vidcmus, aul sapimus, magnum pietatis sua'
t^lcriter destruantur, et omne quod reprobum est ab asserat sacramentum, quod impia femerifas sibi qui-
Ecclesia' puritate, qu* nec maculam, nec rugam dem fraudavit, sed rccfis cordibus non potuit. Data
vecipit, respuatur, maxime cum ab insana imperitia Idus Septembris, Valcntiniano et Avennio
consuli-
iii hoc usque praruptum bus.
ut contra sacramentum
sit,

salutis humanaj incarnationis Domiui nostri Jesu LX.X.W. — Ejusdem ad Martianum Aurjustum.
Cbnsti veritas denegetur, atque aiitiqua'
fidei praj- Litteras pietatis vestra' accepisse
rlicator atque defensor, quia gaudco, ct mc
non acquievit blasphe- ad significationcm totius prosperitatis
pertincre co-
iniis, quas olim sancti Patres nostri in multis
ha-re- ^•nosco, cum sermones veslri vos faciant integritate
li<Msdan)navere, subjiciatur injuriis. In qua
utique Quanfas itaque clemenfice vestrai gratias
-.-curos.
omnium Domini sacerdotum reverentia ceditur, et
re-
leramus, non ex verbis nostris, sed
ex beucficiis
fHl APPEiND. AD S^EC. IX. — ISIDUUI iMERCATOKIS 912
vestris,quaeEcclesiieconlulistis,aguoscite, iionambi- ^ciericorum ejus suggestiones patefactum esi, miilta

geiites qualem iilum retributorem iii omnibus liabea- sunt, quje indulgentius sunt curanda, multa quae
tis, pro cujuseslis lam pia religione soUicitus, etqui jiistius coercenda, ut in caiisa tanta? perturhationis,
vos (ut res ipsa demonstrat) ad hoc ut tides catholi- nec districtio niinis sit aspera, nec reiuissio paruni
ca ab insidiis inimicorum suoi-um defenderetur, ele- cauta, cum aliud saLisfacientibus, aiiud pertinacibus
git. Haec a me nunc breviter per fratris mei Anatolii debeatur. OfTertur ergo pietati vestrae digna materia.
clericos pietas vestra dignanter accipiat. Pleniora quae placitam Domino curam sancti cordis exerceat.
autem de omnibus quai ad curam meam pro statu et praecedentium meritoruni coronas eliam de pr;»^-

ecclesiarum et concordia pertinent Domini sacerdo- sentis erroris abolitione multiplicet. Sicut Nestoria-
tum, per legatos nostrosscriptadireximus, Data Idus naimpietas ita et Eutichianabiasphemia ab omnium
Aprihs, Adelphio consule. est cathoiicorum eliminanda consortio. Quia tam
LXXXVl. — Cujus supra ad Juliatiuui episcopum. im[)ium est consubstanlialem et consempiternam
Eitteras fraternitatis tuae perliliosnostros Constan- Patri Filii deitateni etiam ex utero Virginis matris
linopoHtanos clericos nuntias tu» sahitis accepi, parlu editam negare corporeo, quam unain in Dei
([uibus te magnis tribulationibus gravatum fuisse Filio post incarnationis sacrameutum aftirmare na-
^ignificas, cum utique non defuerit materia sollici- D turam, ut scilicet aut humanitas ejus refutetur, aut
tudini et laboribus, quoe inter procaces catholicte deitas cum unione utriusque essentiae, nec altera sit

tidei adversarios inhaerentem vei"itati auimum fatiga- in alterutram versa, nec assumpta in assumente i\-

rent, idque, ut scribis, fuerit animo ut per occasio- nita. Sed et Verbi incommutabilitas, et carnisatque
nem necessitatis et nobis te et patrise praesentares. animae veritas maneant inseparabiliter in unitate
(juod vero futurum speraveram, ut aptius omnium personae, quod qui, testificante iege, credentibus
haereticorum ambages tuo oi"e cognoscerem. Sed patriarchis , annuentibus prophetis ,
prajdicante
gratias ago Deo, quod ita incolumitas tua et Ecclesiae I:]vangcIio , docentibus apostolis, et toto mundo
causa perfecit, ut liberum tibi fuerit apud eos inte- conHtente, non credunt, extra sacramentum corpo-
rini degere, quorum nobis paraboHs consensus iuno- ris Cixristi, extra unitatem sunt nominis Christiani.
luit, sicut et fratris AnathoHi scripta profitentur, et Quorum ruinam dolemus, ita perfidiam detesta-
sicut
gesta qu« apud ipsum coram nostris sunt confecta raur. Ut autem circa talium personas sincerum ser-
demonstrant fratribus remeantibus. Ergo prEedictis vetur ubique judicium, et aliud correctis, et aiiud
saHitationibus vicissitudinem reddo ; et ut contra fal- pertinacibus rependatur, vestra pietas nostros, qui
sitatis astutias perseverantem diHgentiam teneas ii-
p ab apostolica sede sunt missi, fovere dignetur, eo-
denter exhortor, cum tibi ad hoc et tuus animus et rumque omnes quas injunximus adjuvet actiones,
jiostra auctoritas suffragetur. Quoniam Hcet de mul- quae citius ac facilius, auxiliante Domino, quae ad
lis meliora indicata sunt, quod scilicet doleant se vestram gloriam, et ad totius Ecclesiae pacem profi-
deceptos, et damnata perfidia cum auctoribus suis ciant, exsoquantur. De Euticiie autem totius scandali
!.'ratiam nostrae communionis exposcant, quod nos et pravitatis auctore, lioc ciementia vestra priPcipiat,
adco Hbenter accepimus, reddituri his hanc quam ut ab eo ioco qui Constantinopolitanae urbi nimis vi-
desiderant commuuionem, cum promissa compleve- cinus est, iongius transferatur, ne frequentiorihus
rint, ([uosdam persislere in sua obduratione cogno- solatiiseoruin quos ad iin|)ietatem suam Iraxit, uta-

\inius, quos oportet districlius comprimi, si ne- tur. Monasterioquoque ipsius cui perniciose indigne-
ijueunt benignitate sanari. Ad quam rem nostros que praesedit, catholicum abbatera jubete praeponi,
post diem venerabiiem dirigemus, qui tecum parti- qui illam servorum Dei congregationem, et a pravo
fipato consiHo ea quie a nobis conslituta fuerint ex- doginateHberare,etinstitutisveritatispossitimbucre.
sequantur. Data Idus Aprilis, Adelphio, viro clarissi- Data Idus Junii, Adeiphio, viro clarissimo, consule.
mo, consule. LXXXVill. — Item ejiisdein ad Anatolium episeopitm.
EXXXVII. — Leo ad Pulcheriam Augustam. D 226 -^*^' declinandam erroris maculam, qua noii-

heligiosam pietatis vestra? sollicitudinem, qua nullos aut iNestoriana impietas, aut Eutichiana labcfa-
uiiiverso mundo, Deo inspirante, consulitis crebrio- ctavit insania, iaudabilem curam iilii nostri Basilius
libus alloqiiiis incitare pra^sumo, ut opcrum ve- el.loaiin'.s [iresbvteri, su;o aistimationis habuerunt,
sLrorum profectum iiecessaria perfectio subscquatur. ut inter [lugnantia doginatafalsitatis, vera catholicoe
iic sicut de statu Constantinopoiitanse Ecclcsiae gra- iidei pace gauderent. Si qnidem longinquo peregri-
hilamur, cujus et sacerdos et [lopulus catholic» pu- nalionis labore suscepto, sensum cordis sui in apo-
ritatis lidem jam tenere cognoscitiir, ita etiam alio- stolica sede patefecere, damnantes utramque Iiaere-

ruin concors iiobiscuin sit de veibi incariiatioiio >im. i[uarum suprafocimus mentioneni, et de incar-
lonfessio. Unde quod facturum mc aliis litteris in- luitione Doniiiii nostri .lesu Christi non aliud rcci-

dicaveram Luccnsem episcopum, ct Basilium pre- [tientes quam quod instruente sancto Spiritu, et didi-
s')) terum fratres meos dirigere pra^jiaravi, qui di- ciiiuis ct docemus. Per hos crgo, frater charissimo,
^positiones meas fratris inei Anatolii devoLioiie so- I uin loslimonio nostroad propria revertentes, dile-
ciata secundum eas quas accejieriint regulas exse- clioni tuai nostra scripta direximus, Hdenter orantos
<|ii uiliir. Sicul eiiim [inedicli episco|ii scriiitis. el iil i[ui grati.i apostolicae oominimionis ornanlur,
 ,

9i;! DECRETALIUM COLLECTFO. 9U

etiam luu favore per oiauia se gaudeant adjuvari. A berrimae sanctiones quibus insanam iniperitiam inu-
Data xiii Kalendas Julii, Adelphio, viro clarissimo, nachorum dignati eslis parcendo plectere, et docendo
consule. punire, ut si eos ad poenitentiam miseratio divina
LXXXLX. — Cujiis siipra ad Martiamun Augustum. converterit, multis lacrymis, et a nefandis csedibus,
Credebamus clementiam vestram id desiderio etab ha^reticorum blasphemiis diluantur. Quod vero
nostro posse praestare, ut, prfesenti necessitate piissimus imperator ad omnes episcopos qui Chalce-
respecta differri ad opportunius tempus sacerdo- donensi synodo interfuere, voluit me scripta dirigere,
talem synodum juberetis, ut vocatis de cunctis quibus quae illic de fidei sunt regula defmita firmarem
provinciis sacerdotibus vere posset esse universale libenter implevi, nec fallax quisquam simulatio sen-
concilium. Sed, quia vos amore catholica» fidei con- tentiam meam habei'i vellet incertam, cum per
gregationem nunc fieri voluistis, ne devoto obviare Constantinopolitanum episcopum, cui laetitiam meam
viderer arbitrio, fratrem et coepiscopum meum largiter indicavi,in omnium potueritnotitiam perve-
Paschasium de eadem provincia quse videtur esse nirequod scripseram,nisimaluisset meum gaudium
securior, evocatum, qui vicem praesentia? meee tacere quam repulsam sui ambitus publicare, fratri
possit implere direxi, Bonifacio, fratre nostro et coepiscopo meo Juliano cui sollicitudinem meam
compresbytero sociato, et his quos antea miseramus B in causam fidei delegavi, rogo ut eam fiduciam
adjunctis, consortem illisfratrem quoque meum Ju- prajbere dignemini qua pietati veslrae possit quae
lianum addentes episcopum. Quos ea moderatione universali Ecclesiae sint profutura suggerere. Data
aniversa,Domino auxilianle, credimus esse gesturos xii Kalendas .\pi'ilis, Opilione viro clarissimo con-
Lil qua^cunque in querelam perturbationemcpae vene- sule.

1'unt ad unitatem pacis et fidei, compressa omni XCL —

Ad Maximum Antiochenum episcopum.
iissensione revocentur, nec uUum in aliquorum Quantum dilectioni tuae placeat communis fidei
:ordibus sacerdotum, vel Nestorianae, vel Eutichianae sacratissima unitas, et pacis ecclesiasticae tranquilla
impictatis vestigium relinquatur, quoniam catholica concordia, litterarum tuarum textus ostendit, quas
[ides quam instruenle nos Spiritu Dei per sanctos ad nos filii nostri Martianus presbyter, et Olympius
Patres a beatis apostolis didiciraus, et docemus, diaconus detulere, eo nobis gratiores quid per ipsas
aeutrum subrepere permittat errorem. Si quid ergo alloquia allei'na miscemus, et magis magisque inno-
morborum, si quod est vulnerum, quid sincera possit tescere gratiam Dei, qua fit ut per totum mundum
veram sanitatem revoeetur,
jorrectione curari, ut ad de raanifesto catholicae veritatis lumine gaudeatur.
iptamus. Qua? nunc utique non erant dubia, nec Quamvis (quod multum dolemus) quidam adhuc
nijusquam simplicitati deinceps nocitura, si nullis sicut sermo indicat nuntiorum, tenebras suas
ic excusalionibus voluerit obumbrare, cum absolu- diligant, et cum ubique diei splendor exortus sit,

ionem peccati non obtineat, nisi vera confessio. etiam nunc caecitatis suae delectentur obscuro, et
[)uia vero quidam de fratribus (quod sine dolore non nomine Chris-
perdita fide solo et vacuo remanserint
iicimus) contra turbines falsitatis non valuere ca- tiani, non habentes qua errorem
intelligentiam,
Lholicam tenere constantiam, praedictum fratrem et ab erroi'e discernant, et blasphemiam Nestorii ab
:oepiscopum meum vice mea synodo convenit praj- Eutichis impietate distinguaut. Nec enim ideo
5idere, certus quod absque odio et gratia ibidem ab excusabilis videri aliqua eorum falsitas potest, quia
liis, quibus lioc commisimus, laboretur. ut cum ipsi sunt in sua perversitate contrarii. Nam cum
iolius haereticee impielatis excidio in omnibus Nestorium Eutichetis discipuli detestentur, et Euti-
Ecclesiis Dei veritas regnet et charitas. Dala vi chen anathematizent Nestorii sectatores, catholico-
Kalendas Julii, Adelphio viro clarissimo consule. rum judicio pars utraque damnatur, et ambae simul
XC. — Cujus supra ad Pulcheriam Augustam. hsereses a corpore Ecclesiae resecantur, quia neutra
Quamvis nullas nunc litteras tuae pietatis accepe- falsitas nobiscura potest habere concordiara. Nec
'im, scribente tainen gloriosissimo principe, non t\ interest quo sacrilegio ab incarnatiouis Dominicae
ililer dignalione ipsius sum gavisus, quam si etiam veritatediscordent, dumidquodpravissime sentiunt,
tuae serenitatis redderentur alloquia. Unde consue- nec auctoritas Evangelii, nec ratio recipiat sacra-
iudinem me debitam mei officii oportuit custodire, menti. Et ideo,fratercharissime,oportet dilectionem
oer quam siguificarem clementiae vestrae absolute tuam toto corde perspicere, cujus Ecclesiae guberna-
>ne gaudere, et incessabilibus a Deo precibus po- cuIisteDominusvolueritpraesidere,etejus raerainisse
rlulare, ut vos etRomanoe reipublicae catholica? Ec- doctrinae, quam praecipuus apostolorum omnium
hlesia? omni prosperitate conservet. De vigore
in beatissimus Pelrus per totum munduni quidem
lutem fidei vestrae quod indesinenter Domino sacri- uniforrai praedicatione, sed speciali magisterio in
licium laudis offertis, quantas Deo gratias agam Antiochena et Roraana urbe fundavit, ut illura in

linarrare non valeo, quantura principibns temporis sua? glorificationisdomiciliopraeeminentem, ea intel-

jiostri non solum potenliam rruiam, sed etiam sa- ligas reposcere instituta qiue Iradidit, sicut ab ipsa
erdolalem cognoscimusinesse doctrinam. Judicante quani confessus est veritate suscepit. Neque ullo
nim fratre meo Juliano episcopo, pervenerunt ad modo sinas in Orientalibus Ecclesiis inaximeque in
los in pxcmplaribus pHrceptionum vestiarum salu- liis quas Antiochena' sedi sarratissiinorum Patrum
 !>i;; ai'I'i;m>. ad s.ix;. ix .
— ISIDOIU MEIICATOKIS 9|(i

McaMii caiioiios dcpiitaio ab iinprobis luoreticis ^ authoiiticam noveris reperisse, hoc Lanien propriuni
Evaiigelio resultari, et vel Nestoni, vel Euticbetis a diffinitionis mejE est, ut quantumlibet numerus sa-

quoquam dogma defendi. Quoniam (sieut dixi) ca- cerdotum amplior aliquid per quorumdam subre-
tliolicpp fldei petra, cujus cognunien bealus apostolus ptionem decernat, quod illis trecentorum decem el
Potrus sumpsit, a Pomino nullum rccipitab utraque octo constitutionibusinveniatur adversum, idjustitiae
iinpietate vestigium, sed evidenter atque perspicue consideratioiie cassetur, quoniam universse pacis
ct Ncstorium anathematizat, qui verbi carnisque tranquillitas non aliter poterit cuslodiri, nisi sua
naturam in beatse Virginis conjunctione sejungens, canonibus reverentia intemerata servetur. Si quid
unumque Christum in duos dividen.s, aliam deitatis, saneab liis fratribus, quod ad sanctam synodum vice
ct aHain humanitatis voluit esse personam, cum mea, nisi [ira^ter id quod ad causam fidei pertinebat
omnino unus idomque sit, qui et secundum sempi- gostum fuisse perliibelur, nullius orit penitus fir-

tornam deitatem de Patre esl iiatus sine temporc, mitatis, quia ad hoc tantum ab apostolica sede sunt
ct de matre natus in lempore, Et Eutichen simililer directi, ut excussis hceresibus catholicae essent fidei

cxsecratur, qui in Domino Jesu Christo veritatem defensores. Quidquid enim prajter speciales causa:;
humana? carnis evacuans ipsum Vei-bum in carnem synodalium conciliorum ad examen episcopale de-
asserit transformatum, ut nasci, nutriri, perficere, B fertur, potest aliquam dijudicandi habere rationem,
pati, mori, atque sepeliri, et die tertio suscitari, si nihil de eo est a sanctis Patribus apud Nicajam
non verita-
solius fuerit deitatis, quae servilis formae definitum. Nam quodab illorum regulis constitutione-
tem susceperit,sedfiguram. Summaitaque vigilantia que discordat, apostoHcse sedis nunquam obtinebit
cautum te esse convenit, ne quid sibi hseretica pra- consensum. Quanta vero hoc diligentia custodiatur
vitas audeat vindicare, cum te deceat his sacerdotali a nobis exemplaribus ejus epistolse (juam ad Con-
auctoritate resistere, nosque ssepius de profectu Ec- stantinopolitanum episcopum refrenantes ipsius cu-
clesiarum tuis relationibus quid agatur instruere. piditatem direximus instrueris, quam in omnium
Dignum est enim te apostoHcae sedis in hac solHci- fralrum et sacerdotum nostrorum facias notitiam
fiidine consortem, et ad augendam iiduciam privi- pervenire, ut noverint paccm ecclesiasticam per
cujusquam am-
legia tertia' sedis agnoscere, in nullo concordiam Deo placitam debere servari. lllud quo-
bitione minuantur quia tanta apud me est Nicsenorum
,
que dilectionem tuam convenit prsecavere, ut prster
canonum reverentia, ut ea quse sunt a sanctis Patri- eos qui sunt Domini sacerdotes, nullus sibi jus do-
bus constituta, nec permiserim, nec patiar ahqua no- cendi, et prsedicandi audeat vindicare, sive sit ille

vitate vioiari. Et si enini diversa nonnunquam sunt me- p monachus, sive sit laicus, qui alicujus scientise no-
ritaprwsulum, tanien jura permanent sedium quibus mine glorietur. Quia et si optandum est, ut omnes
I)ossunt semuliperturbationem aliquam fortassis in- Ecclesise lilii quse recta et sana sunt sapiant, nou
ferre, non tamen possunt minuere dignitalem. Unde tamen permittendum est, ul quisquam extra sacer-
cum ali({uid pro Antiochense Ecclesia? privilegiis dotalem ordinem constitutus gradum preedicatoris
dileclio tua agendum esse crediderit propriis htteris assumat, cum in Ecclesia Dei omnia ordinata essc
studeat explicare, et ut nos consultationi tuae abso- conveniat, ut in uno Christi corpore, et excellentiora
hite et congrue respondere possimus. Nunc autem ad membra suum officium impleant, el inferiora supe-
omnia generaliter pronuntiare sufflciat, quod si quid rioribus non resultent. Data ui Idus Junii, Opilione
a quoquam contra Nicajnorum canonum statuta in viro clarissimo consule.
quacunque synodo vel tentatum est, vel ad tempus 227 XCII. — Cnjus supra ad Leonem Augustum.
vidotur exortumjnihilpra^judiciipotestinviolabiHbus Officiis qusc ad gratulationem imperii vestri perti-'

inferre decretis, et facilius erit quarumlibet cousen- nent persoIutis,etiam hanc paginam necessarise sup-
sionumpactumdissolviquam praedictorum canonum plicationis adjeci, qua catholicse fidei divinitus prse-
regulas ex ulla parte corrumpi. Subre|)endi eniin paratum favoris vestri posco prassidium. Nam talia

occasionos non pnetermittit ambitio, et quolies ol) D in Alcxandrina Ecclesia perpetrata fratris ct cocpi-
incurrentos caiisas genoralis congregatio facta fuerit scopi mei Anatolii rclationc cognovi, ut omnis
sacerdotum, difficile est ut cupidilas iinproborum Christiana rcligio sentiat se inipeti, atque violari,
non aliquid supra mensuram suam moliatur appctere. nisi universali fidei vestra devotione prospiciatur, et
.Sicut etiam do Ephesina synodo, qute impiuni Nesto- nicinorata? Ecclcsiae quac antea catholicis fuit clara
I ium cum dogmale suo portulit, Juvenalis cpiscopus diictoril)us reddatur Christuuia libertas. ut cossanti-
ad oblinondum PalaistiniP provinciai priiici{)atum bus hscrcticorum impugnalioiiibus, evangeiica do-
credidit se posse sufficere, et insolentcs ausus per ctrina quae ilHc ante Dioscorum viguit, unita cum
commentitia scripta firmare, quod sanctfc memoria; totius Ecclesiaj pace reparetur. Quod opus virtuti-
• ".yrillus Alcxandrinus episcopus merito porhorro- bus vestris gloria^que convenicns, celerem ot Deo
scens scriptis suis mihicpiid prujdicta cu[)i(Htas ausa |»lacituni habobit olTectnm, si apnd sanctam Clialce-

^it, indicavil, ot soilicita |)ace multum [loposcit, doiionscin synodum do Domini (^hristi Incariiatione
iit nulla illicitis conatibus pnpberctur asscnsio. Nain lirmata niilla permiserilia retractatione pulsari. Quia
'•ujus epistolse ad nos exemplaria dircxisli sancla> in illo concilio per Spiritum sauctum congregato,
mcmoria) Cyrilli eam iii nostro scrinio recpiisilam nos plciiis at(juc [^oifcctis diffinitionibus cnncla finnala

i
!l|7 DECnKTAI.II M ('.OI.I.KCTIO. 9IS
iiut, ut iiihil ei regulee qua; e.\ divina inspiraliouc l gere, atque ita nuliuni colligendis Ecclesiis nioduni
prolata est, aut addi possit, aut minui. Hoc autem ponere, sed data licentia debellandi dilatare magis
etiam apud clementise vestrae scientiam non ambigi- quam sopire certamina. Unde quia post illas Ephe-
nius esse perspicuum, siquidem ut multorum ante sinse svnodi irapietatcs, quibus Dioscori scelere fides
relationem comperimus, molitiones hsereticorum catholica refutata perversitas Eutichiana suscepta
quaecontraprajdictce synodi auctoritatemconabantur est, nihil ad confirmationem fidei Christianse utilius
assurgere, nihil ex hoc perraiseritis audere. Unde potuit ordinari, quam ut preedicti facinus sancta
quod negandum illis sponte vidistis gloriosum vobis synodus Chalcedonensis aboleret, et tantailhc habe-
est universali Ecclesiaj me suspicante concedez'e, et retur coelestis cura doctrinse, ut nihil cujusquam
incommutabiliter perpetueque pra^stare, ut quse opinioue resideret quod a pra;dicationibus vel pro-
secundum EvangeliumChristi et praedicationis evan- phetici? et apostolicis dissonaret, ea scilicel modc-
gelicse veritatem omnibus retru Sceculis, una fide, ratione servata, ut rebellibus tantum ac pertinacibus
unaque intelligentia roborata sunt, nulla ulterius ab Ecclesise unitate rejectis, nulli correcto venia
possint actione convelli. Prout ergo misericordia Dei negaretur, quidprobabilius, quid religiosius poterit
concilio Spiritus sui mentem vestrse pietatis instru- pietas vestra decernere quara ut quae non tam hu-
xerit, sanctai primitus Alexandrinse Ecclesia? pacis l^ manis quam divinis sunt statuta decretis,nuUus
reparationi consulite, et per catholicos sacerdotes ultra sinatur irapetere, ue vere digni sint Dei munus
talem provideri jiibete pontificam, in quo et in ac- amittere qui de veritate ipsius ausi fuerint dubitare.
tuum probitate, et in fidei perfectione nihil possit Cum ergo universalis Ecclesia per illius principaUs
i'eprehensibile reperiri, ut omnibus rite compositis, petrae ffiditicationem facta sit petra, et primus apo-
eadem utique servetur prtedicatio veritatis. Data stolorum beatissiraus Petrus voce Domini audierit :

quinto Idus Junii, Constante etRufo consulibus. « Tu es Petrus et super hanc Pelrara acdificabo
XClll. —
Ejusdem ad Leonem Augustum. Ecclesiam meam (Matth. xvi, 16). » Quisestnisi aut
Licet proxime ad clementiam vestram gemina Antichristus, aut diabolus qui pulsare audeat inex-
scripta direxerim, quorum unum debitura saluta- pugnabilem veritatem, qui in malitia sua inconver-
lionis impleret, aliud pro statu Ecclesise supplicaret, perseverans, per vasa irae et suse apta falla-
tibilis

tamen occasione quae Deo providente se praebuit ciaj falso diligentiae nomine dum veritatem se nien-
utrumque convenit, Secundum ergo tiduciam
iierari titur inquirere, mendacia desiderat seminare, atque
illam quam ex Dei inspiratione universali Ecclesiae contemnenda et vitanda merito sibi incontinensfuror
]Haestitislisante cujusquampreces constituendo quod et impietas coeca prsescripsit, ut diabolico instructu
iiiaxime ab omnibus fuerat expetendum, non desi- ^ quod in sanctara Alexandrinam ssevit Ecclesiam,
nimus gratias agere, et providentiam Dei in fidei quales essent qui Chalcedonensem sj-nodum retractati
vestrae fervore benedicere, qui sancto et catholico cupiunt disceretur, in qua^nuUo modo accedere po-
spiritu, sicut fratris et coepiscopi mei AnatoUi tuit, ut a vobis contra sanctam Mcsenam synodum
sermone cognovi. Ita haereticorum impudentise resti- sentiretur, quod hseretici mentiuntur, qui se fidem
tislis, ut profiteremini totius mundi pacem Chalce- Nicfeni concilii tenere confmgunt, in quo sancti et
donensis synodi vos esse custodem. Quod cuni ex Arium congregati,
venerabiles Patres nostri conta
vestrae fidei senteutia saluberrime definitum sit, non carnem Domini, sed deitatem Qlii omousion
quanto studiosius universali Ecclesiae est conferen- Patriessefirmavere?InChaIcedonensiautemconcilio
dum, ut tranquillitas fidei Christianse etiam vestro adversum Eutychianam impietatemdetinitum est, de
prosit imperio, ncc iraprobitas hseretica in aliquo substantia Virginis raatris Dominum Jesum Christum
suo molimine glorietur Cnj us perlinax insidiosa con-
. sumpsisse nostri corporis veritatem. Apud Christia-
tentio illico conquiescet siimperiali potestate fi"ene- nissimum principem igitur et inter Christi prsedica-

tur. Data Kalendas Septembris, Constantio et Rufo tores digno honore numerandumutor catholicae fldei
consulibus. r\ libertate, et ad consortium te apostolorum ac pro-
XCIV. — Item, cjusdem ad eumdem. phetarum securus exhortor, ut constanter despicias
Eitteras clementiae tuae plenas virtute fidei et lu- ac repellas eos qui se Christiano nomine privavere,
mine veritatis veneranter accepi, quibus cuperem nec patiaris impios parricidas sacrilega simulatione
eliam in eo quod prai^sentiam meam pietas vestra de fide agere, quos constat a tide deviare. Cum
necessariura existimat obedire, ut majori fructu enim clementiam tuam Dorainus tanto sacrameuti
conspectum vestri splondoris assequerer, sed raagis sui illuminatione ditaverit, debes incunctanter ad-
id vobis arbitror placilurum quod eligendum ratio vertere regiam potestatem non solum ad mundi
deinonstravit. iNam cum sancto spiritualique studio regiraen, sed maxime ad Ecclesiae prsesidium esse
universam pacem Ecclesise muniatis, nihilque sit collatam, ut ausus nefarios comprimendo, el qua;

convenientius fidei defendendae, quam his quae per bcne sunt statuta defendas, et veram pacem his quse
omnia instruenle Spiritu sancto irreprehensihiliter sunt turbata restituas, depellendo scilicet pervaso-
definita sunt inhaererc, ipsi bene videbimur statuta res juris aheni, et antiquse fidei sedem Alexandrinae
convellere, et auctoritates quas Ecclesia universalis Ecclesisc reformando, ut correctionibus tuis Dei ira-

amplexa est ad arbitrium ha>reticse petitionis infriu- cundia mitigata, regiaj antea civitati non retribuat
 &19 APPEND. AD SMC. IX. — ISIDORI MERCATORIS m
cjiifp admissa suiil sed leiuittat. Constitue anle ocu- ^ tenderetur, aliis litteris qute assertioni catholicifi
los cordis tui, venerabiiis imperator, oranes qui per fidei congruunt, comprehendi, ut licet ea quae a
totum orbem simt Domini sacerdotes pro ea tibi sede apostolica sunt praedicata siifficerent, insidias
lide, in qua totius mundi est redemptio supplicare, tamen hsereticorum, etiam ha?c quae sunt adjecta
in qua re specialius ambiunt, qui apostolicne fidei reserarent. Sacerdolalera namcjue et apostolicum
sectatores Alexandrinae Ecclesite prasidere, agentes tua? pietatis animum, etiam hoc malnm ad justitiam
apud pietatem tuam ne baireticos homiues et merito ultionis debet accedere, quod Constantinopolitan»
pro sua perversitate daranatos, uti sua persuasione Ecclesiae puritatem pestilenter obscurat, in qua in-
patiamini, cum sive impietatem errorum aspicias, veniuntur quidam ha?reticorum clerici sensui conso-

sive opus perpetrati furoris attendas, non solum ad nantes, et intra ipsa catholicorum viscera, asserlio-
sacerdotii honorem admitti nequeant, sed ab ipso nibus suis hgereticorum adjuvautes. In quibus de-
(ihristiano nomine mereantur abscindi. Nam quod turbandis frater meus Anatholius, cum nimis be-
exorata pietatis vestree venia dixerim, quodam con- nigne parcit, segnior invenitur. Dignamini pro lide

lagio splendorem vestrje serenitatis olfuscant, cum vestra etiam Ecclesise istam praestare medicinam, ut
sacrilegi parricidae id audeant petere, quod nec in- tales non solum ab ordine clericatus, sed etiam ab
nocentes liceat obtinere. Oblatai sunt pictati veslr« B urbis habitatione pellantur, ne ulterius sanctus Dei
preces, quarum exempla vestris litleris subdidistis, populus perversorum hominum contagio polluatur.
sed in his quae catholicorum sunt deplorantium sub- Cultores autem pietatis tuse Julianum episcopum et

scriptio continetur, et quia causa probabilis est, fi- Eutichium presbyterum mea petitione commendo, ut
ducialiter nomina singuloruni, et dignitas sui hono- suggestiones eorum pro catholicse defensione fidei
ris aperitur. In illis auteni quas ortliodoxo principi placide digneris audire, quia vere sunt ejusmodi, ut
ha^retica porrigere non formidavit obreptio, sub fidei vestrai possint per omnia utiles inveniri. Data
incerto confusse unitatis vocabulo, ideo certum no- Kalendas Novembris, Constantino et Rufo viris cla-

men non solum paucitas personarum,

retrahitur, ne rissimis consulibus.
sed etiam nieritum detegatur. Latere enim sibi utile XCV. — Ad Pulcheriam Augustam.
a^stimal eorum quantitas, quoram est qualitas ju- 228 Uuantum sibi fiduciae de fide vestrae clemen-
dicata, necincongrue cujus loci homines sunt, pro- tite Ecclesia Dei debeat polliceri, multis probavimus
fiteri metuunt, qui meruere damnari. In una ergo sa?pe documentis, dum sicut Spiritu sancto docente
catholicorum supplicatione continetur, inaliaha^re- didicistis, illi per omnia potestatem vestram subji-
ticorum commenta pandunlur. Hic sacerdotum Do- p citis, cujus munere et proteclione regnatis. Unde
mini, et totius Christiani populi ac monasteriorum quia contra integritatem fidei Christiana; dissensio-
defletur eversio, ibi immanium scelerum continuatio nem quamdam Constantinopolitana Ecclesia Eu-
demonstratur, ut quod non licuit audiri, liceat diia- tiche auctore generatam fratris et coepiscopi mei
tari, Nonne perspicuum est quibus pielas vestra relatione cognovi, ut totius causae speciem synoda-
succurrere, et quibus dcbeat obviare, ne Alexan- lium gestorura textus ostenderet, dignura gloriai
drina Ecclesia, quse semper fuit domus orationis, vestra? est, ut error qui de imperitia magis quam
spelunca nuuc sit latronum. Manifestum quippe est ile versutia natus est auferatur, priusquam ullas

per crudelissimam insanissimamque saevitiam, omne vires de consensu imprudentium pertinacia pravi-
illic coelestium sacranientorum lumen exstinctum. tatis acquirat. Nam quantum Nestorius a veritate
Intercepta est sacrificii oblatio, defecit chrismatis dum Dominum Jesuin Christum de matre
excidit,

sanctificatio et manibus impiorum

parricidalibus Virginehominemsolumasserit natum,tantuinetiain
omniasesubstraxere mj'steria. NecuIIomodoambigi Iiic a catholico tramite deviavit, qui de eadciu
potest, quid de his decernendum sit, qui post ne- virgine editum non nostrae credidit esse naturae, ut
fanda sacrilegia, post sanguinem probatissimi sa- quod formam servi gessit, quod nostri similis fuit
cerdotis etfusum, et concremati corporis cincrem atque conformis, quiedara nostrae carnis fuerit
J)
in contumeliam aeris cu'lique disperstim audent sibi imago non veritas. Nihil autem prodest Dominuin
.jus pervasa; dignitatis expetero, et apostolica> do- nostrunj beatae Mari;e virgiuis lilium liominera di-
ctrinoe inviolabilem iidem ad concilia provocare. cere, si non illius generis atque seminis honio
Magnum ergo vobis est, ut diademale vestro de creditur, cujusin ipso Evangelii exordio praedicatur.
manu Domini etiamfidei addatur corona, et do ho- rnde niuUum doleo, multuiiique contristor, qiiod
stibus Ecclesiie trium|)hetis, quia si laudabile vobis hic qui anto de humilitatis pioposito laudabilis vi-
cst adversarum gentium arma conterere, (pianta dcbalur, coutra unicam spera nostram, patrumque
erit gloria ab insanissimo tyranno Alexandrinam iiostrorum, vana et nimis perversa audet astruere,
Ecclesiam, iu cujus contritione omniumChristiano- qui cum videret insipientia) suae sensum catholicis

rum est injuria liberare ? llt aulem littera' metn auribus displicere, revocare se a sua opiuioue de-
pietali tua> coUoquium (piasi pru'senlis cxhibeant, huerat, iio ila Ecclesiui pnesules commoveret, ul

([uidquid de communi lide fueram suggesiurus, sciitoiiliain damnationis exci|)erct. (juam uliquc si

scriplis prosequentibus insinuaiidum csse perspexi, in suo sensu voluerit permanerc, uullus polerit re-

.10 np hiijus epistolae paprina in nimiam lonsritudincm laxaro. Sedis nnim apostolica> moderafio haiic tem-
 ;

i*j| DECKETALllJM CULLECTR). 9i->

perantiam servat, ut et severius agat cum obduratis

^ habent hujus supputationis peritiam, diligentius
et veniam cupiat praestare correctis. Quia ergo mibi iUi discussa ratione, quaereretur quo die posset
multa fiducia est de pietatis vestrae sincerissima veneranda solemnitas rectius celebrari. Quo rescri-

fide, obsecro clementiam vestram, ut sicut sancto bente, octavo Kalendas Maii deiinitus est dies. Quia
studio tuo catliolica praedicatio semper adjuta est, ergo studio unitatis et pacis maiui Orientaliura
ita nunc quoque ejusdem libertati faveas. Non enim definitioni acquiescere, quam in tantae festivitatis

portiuncula aliqua fidei nostree quse minus lucide observantia dissidero, noverit fraternitas vestra die
sit clai'a pulsatur. Sed boc imperta resultatio audet octavo Kalendarum Maiarum ab omnibus resurre-
incessere, quod Dominus in Ecclesia sua neminem ctionem Dominicam celebrandam, et hoc ipsum per
voluit ignorare. Et ideo pro vestrae pietatis consue- vos aUis esse fratrihus intimandum, ut divinae pacis
tudine elaborare dignemini, ut contra singulare sa- oonsortio, sicut una fide jungimur, ita una solemni-
cramentum salutis bumanse ,
quod blaspbema tate feriemur.

insipientia protulit, ab omnium aniniis repellatur, XCVII. — Ad Samartiojiem, Carathonem, etc.

ac si ipse qui in bac tentatione incidit, resipiscat, Dominis fratribus merito beatissimis in Christo
ita ut quod male senserat propria voce et subscri- venerabilibus, Samartioni, Carathoni, Desiderio,
ptione condemnet, communioni illi sui ordinis re- B episcopis et presbj^teris omnium ecclesiarum quae
formetur. Quod etiam fi'atri et coepiscopo meo sunt intra provinciam Tbraciam constitutce, Leo,
Faviano me clementia vestra cognoscat, et bis quos Victorius, Eustatius episcopi.
misimus delegasse, ut venia concedatur, si error Tanta ssecuU potestates circa sacerdotalem ordi-
aboletur. Ne autem piissimi principis dispositioni nem reverentia pervaluere, etiam hi quos sub
quae episcopale concilium voluit congregari, nostra imperiali nomine terris divina potentia praeesse
videretur praesentia defuisse, fratres meos Julianum pra^cepit, ut jus distringendorum negotiorum epi-
episcopum, Renatum presbyterum, raeum
et tilium scopis sanctis, juxta divalia constituta permiserint.
Hilarium diaconum misi, qui vicem prajsenlia^ mece Quod cura et juris antiqui formuUs et illatis frequen-

implere sufficerent. Sed ei qui in errore est melius tius sit et legibus confirmatum, praesertim tempore
consuletur, si ibi ubi desipuit, ibidem resipiscat, et a plerisque invenimus fuisse calcatum. Nam praeter-
ubi damnationem meruit, illic indulgentiam conse- misso sacerdotaU judicio passim ad exameri saeculare
quatur. Data Idus Junii, Asturio et Protogene viris transire. Quocirca nobis visura est, ut hanc et
claris. cons. sacrae legis et nostri ordinis conturaeUam et ad
XCVI. — Ad universos episcopos per Galliam et
p
praesens ulciscei"etur plena districtio, et observan-
Hispaniam constitutos. dam formulam constitueret in futurum. Censeraus
LEodilectissimisfi^atribusuniversisepiscopiscatho- itaque utquicunque praetermisso sacerdote ecclesiae
licis per Galliam et Hispaniam constitutis de Pascba. su<T. ad disceptationem venerit saecularium, sacris
Cum in omnibus divinorum prseceptorum reguUs liminibus expulsus a coelesti arceatur altario. Ne-
exsequendis, sacerdotalem observantiam oporteat que uUus post hanc definitionem qui communi
esse concordem, maxime nobis et principaliter sedit arbitrio quidquam sibi ultra praescriptum
providendum est, ne in pascbalis festi die vel igno- vindicare nitatur. Ila fieri, ut hi qui ante erravere
rantia vel prsesumptio peccatum diversitatis incur- congrua emendatione se corrigant, et qui sub obser-
rat. Unde quia tempus sacratissimse solemnitatis vatione clericali coelesti probatur servire officio, ex
ita dispositos habet limites suos, ut salutare sacra- clero abjiciendum, si praetermisso sacerdotum judi-
mentum nunc citius, nunc tardius oporteat cele- cio saecularem adierit potestatem. Quod ideo singu-
brari, non desinit apostolicse sedis sollicitudo pro- los universosque voluraus agnoscere, ut quod
spicere, ne devotio ecclesiastica aliquo turbetur pleno justitise et juris ordine constitutum est,

incerto. Cum quibusdam ascriptionibus

igitur in effectum totius flrmitatis in oranibas cleri(;orum
Patrum futurum proxime Pascha Domini ab aUis in rv negotiis sortiatur. Sane si clericus laicum pulset,
diem quintumdecimum Kalendas Maii, ab aUis in prius se audiri ab episcopis poscat, tum si petitioni
diem octavum Kalendarum earumdem inveniretur suai laicura viderit obviare ex permissu episcopi
ascriptum, tantum me diversitas ista permovit, ut sui in saeculi moderatores disceptatione confJigat.

clementissimo principi Marciano curam de hac re Leo episcopus scribit; Victorins episcopus scribit

animi mei panderem, ut prsecipiente ipso ab his qui Eustatius episcopus scribit.

INCIPIUNT DEGRETA HILARII PWM.

INCIPIUNT CAPITULA.

1. Ut canones Nicseni vel apostoliccp sedis decreta fectu membrorum, aut decisione aliquid minua
custodiantur. iiabentes ad supijriorem ordinem non veniant.
2. Ut bigami, aut viduae, aut corruptae niariti ad 4. Ut ea qufe illicite episcopus vel decessor
ecclesiasticos gradus non accedant. ejus ordinavit, ah eo qui superest emendentur.
3. Ut pwnitentes aut inscu litterarum sive de- h. Ut niillus episcopus, sibi eligat successorem.
 . :

!iv! APPEND. AD S.EC. IX. — ISIDORI MERCVrORIS 92 V

C.\i'. I. Flavio Basilii;o, et Ileniiineico viiis cla- A nus missis de Hispaniis epi-Lulis sub corta rolalione
rissiniis consulibus, sub die decinio sexto Kalenda- pervenit, in quibusdani locis perversitalum semina
inm Deceniliriuni. In basilica sancta^ .Maria^ residenle subinde nascuntur. Denique nonnulli episcopatum,
venerabili papa Hilario una cum episcopis, numero qui noii nisi nieritis prfecedentibus datur, non
quinquaginta, residentibus etiara universis presby- divinuni munus, sed haereditarium putant esse
teris, astantibus quoque diaconibus, Hilarius epi- compendium, Et credunt sicut res caducas alque
.scopus Ecclesia? catholicse urbis Roma» .synodo mortales, ila sacerdotium vehit legatorio aut testa-

praisidens, dixit : Quoniani religiosus sancto Spiritu mentario jure posse dimitti. Nam plerique sacerdo-
congregante conventus hortatur, ut quaedam quae tes, et in mortis confinio constituti, in locum suum
pro discipliua ecclesiastica necessaria sunt, cura feruntur alios designatis nominibus subrogare, ut,
diligenliorc tractemus, si placet, fratres, ea quse scilicet non legitima exspectatur electio, sed defuncti
ad ordinationis tenorem pertinent, juxla divina^ gratificatio, pro popuh habeatur assensu. Quod
legis proecepta, et Nic»noinim canonum consliluta, quam grave sit existimate, Atque ideo, si placet,

juvante Domino in omne sevum mansiira solidemiis, etiam hanc licentiam generaliter de Eccleshs aufe-
ut nulli fas sit sine status .sui periculo, vel divinas ramus, ne (quod turpe dictu est) homini quisquam
conslitutiones, vel aposlolicfe sedis decreta teme- B putet deberi, quod Dei est. Ut autem quod ad
rare, quia nos qui potentissimi sacerdotis admini- nos perlatum est, ad vestram etiam possit pervenire
stramus officia, talium transgressionum culpa notitiam, Hispanorum fratrum et coepiscoporum
respiciet, si in causis Dei desides fuerimus inventi, nostrorum scripta legantur. Paulus notarius recita-
quia meminimus quod timere debemus quahter vit. Et statutum est, ne quid ultra hujusmodi a

comminetur Dominus neghgentiffi sacerdotum. Si- sacerdotibus pra^sumatur.

quidem reatu majore delinquit qui potiori honore
fruitur, et graviora facit vitia peccatorum sublimitas ^^QEpixtola ejnsdem Hilarii papx ad Tarraconenscs
episcopos.
dignitatum

Cavendum ergo in primis ne ad sacratos i. Ut nuUus sine consensu episcopi metrojHtlitani

II.

scriptum episcopus ordinetur.

gradus, sicut gestis prioribus ante est,

quisquam qui uxorem virginem non duxit, aspiret. 2. Ut nullus episcoporum relicta propria Ecclcsia,

Repellendi sunt etiam quicunque in secunda^ ad aliam transeat.

uxoris nuptias contra apostohca pra>cepta convene-

3. Ut Hireneus remotus ab Arlimoniensi ad pro-
pria revertatur.
runt. (^
4. De removendis episcopis qui illicite ordinati
III. Ut poenitentes vel inscii Htterarum , aut
sunt et ne in una Ecclesia duo episcopi habeantur.
aliqua membrorum defectu damna perpessi, vel hi
.^, De damnatione Hirenei, si ad suam Ecclesiam
qui ex poenitentibus sunt, ad sacros ordines aspirare
non revertitur,
iion audeant. Quisque talium consecrator exstiterit
Dilectissimis fratribus .\sf..\Nio el universis episco-
factum suum ipse dissolvet.
pis Tarraconensis provincioe, Hil.\rics episcopus,
IV. Sed quodcunque quis commisit ihicite, aut a
Po.stquam litterasvestrfe dilectionisaccepimus, qui-
decessoribus suis invenit admissum, si proprium
bus pi\Tsamptionos Silvani episcopi Calagurensiuni
periculum vult vitare, damnabit; nos enim in nullo Ecclesia" retundi pelistis, el rursum Barcinonensium
volumus sevcritatem ultionis exercere. Sed qui in
qu;i?ritis nimis illicita vota firmari honoratorum et
causis Dei vel contumacia vel in aliquo decessu
possessorum, Tvriasonensium, Castanensium, Cala-
deliquerit, aut ipse quod proprius praedecessor gurtanorum, Virigensinm, Triciensium civitatis cuni
ejus fecit, abolerc noluerit in se quidquid in alio scriplionibus divorsorum litteras nobis constat in-
non resecaverit, inveniet. Quod ut deinceps possit gcstas. pcr quas id quod de Silvano querela vestra
tenacius custodiri (si placet sententias omnes, et ^. deprompserat, excusabant. Sed reprehensione justis-
subscriptioncs proprias commodata?) ut synodah sima eorum pariter allegatio non carebat, quia pi\T-
judicio aditus claudatur illicitis, Ab universis epi-
ter conscientiam melropolitani fratris et coepiscopi
scopis, et presbyteris acclamatum esl, Exaudi,
noslri Ascanii nonnullis civitalibus ordinalos claruit
Christe, Hilario vita, diclum est sexies, Hoc confir- Unde quoniam quidquid ab alterutra
sacerdotes.
mamus et docemus, dictum est octies. Haec tencnda
parte cst indicatum omni videmus perversitate cou-
sunt, haec servaada sunt, dictum est quinquies. fusum, tom{)orum necessitate porspecta, hac ratione
Doctrinse vestraj gratias agimus, dictum est quinde- deccrnimus ad veniam pertincre quod geslum est,
cies, Ista in perpetuum serventur rogamus, diclum ut nihil doinccps contra pra^copla boati apostoli, uiliil

est quindecies, Ista per sanctum Pctrum ut in per- contra Nic;enorum canonnm constilula tontetur.
petuum serventur aptamus, dictum esl octics. Ha^c
C..\p, I. Hoc autem priraum juxta eorumdem Pa-

pr£Esumptio nunquam fiat, diclum esl dccies. Qui

trum rogulas volumus cuslodiri, ut nullus piwter
hajc violaverit, in se inveniet, El facto silentio,
noliliam atqne consensum fratris Ascanii metropoli-
Hilarius cpiscopus dixit hoc ve-
t;uii aliqnalenus consecrotur antistos, »jui;i

V. Prontcrea, fratres, nuva et maudila, sicut ad lus ordo tonuil. Hoc trecentorum docom ot octosan-
925 DECRETAI.IUM COLLECTIO. 02(i

ctonim Patriim dcfinivit auctorila?, cui qiiis(Hiis ^ pali consortio esjc cognoscat. Deus iucoiumes vos
obvias tetenderit manus, eoi'um se consortio fatetur cuslodiat.
iudignum, quorum pra?ceptionibus resultat. Ifem epistola nUani ad Ascaniiim, de his quse sunt
scripta superiiis.
IL In quorum contumeliam superbo spirituetiam
Dilectissimo fratri Ascanio, Hilarius episcopus.
pars illa contemnitur quee veretur, ne quis relicta
Divinae circa nos gratiae memores esse debemus,
Ecclesia sua, ad alteram transire prfesumat. Quod
qui nos per dignationis suae misericordiam ob hoc ad
nimis improbe conniventibus, et ut doleatur gravius
fastigium sacerdotale provexit, ut mandatis ipsius
vobis asserentibus, Hireneus episcopus conalur ad-
inhaerentes, et in quadam sacerdotii ejus specula
mittere.Quod nostra auctoritate roborai'e cupitis,
constituti prohibeamus illicita, et sequenda docea-
quos maxime de rebus iilicitis magna indignatione
mus. Unde directis per Trajanum subdiaconum no-
probatis accendi, lectis ergo in conventu fratrum,
strum admonemus, ut qui male facta sunt,
Htteris
quosnatalis mei festivitas congregarat litteris vestris
corrigantur. Etmiramur admodum diiectionem tuam
quse de ordinandis episcopis secundum statuta cano-
Barcinonensium petitiones non sohim nulla auctori-
num vel pi'sedecessorum meorum decreta fuerit pro-
,
hata sententia gestorum quoe pariter
r direxmius te- t»
.... tate retuhsse, verum etiam directis ad nos htteris,
.. .,.,.. ,, , .

,. ,.
^ t) consummationem pravi desiderii postulasse adhi-
,

norediscetis.
bendo in epistolarum prooemio concihi mentionem,
IIL Unde remoto ab Ecclesia Barcinoneusi, atque tanquam culpoe minuerentur excessus, per multitu-
ad suam remisso Hireneo episcopo, sedatis per sa- dinem imperitorum, cum etiam sub significatione
cerdotalem modestiam voluntatibus, quiE per igno- unusquisque sui nominis tecum pariter retulisset, et
rantiam ecclesiasticarum legum desiderant. Quod subscriptiones propriasfactassinguh commodassent,
non licet obtinere talem protinus de clero proprio dilectionem tamen tuam rei de qua displicetsumma
Barcinonensibus episcopus ordinetur, qualem te tangebat, quia pro loco et honore tibi debito cseteri
pra^cipue, frater Ascani, oporteat eligere, et deceat
sacerdotes docendifuerant,nonsequendi. Undesicut
consecrare, ne si aliler fortefactum fuerit, non sine in generalibuslitteris indicavi,Hireneusadpropriam
objurgatione, maxime tui norainis retundat nostra revertatur Ecclesiam, et Barcinonensibus de suo
priEceptio, quod in injuriam Dei, a quo specialiter clero protinus consecretur antistes, cui tamen sta-
sacerdotalium est gratia dignitatum didicerimus tuta canonum, et apostolica prsecepta concordenl.
admissum. Nec episcopalis honor haereditarium jus Et licet hi qui propter uotitiam atque consensum
putetur, quod nobis sola Dei nostri benignitate tuae dilectionis ordinati sunt sacerdotes, cum suis
confertur. '

debuerint auctoribus submoveri, ne quid tamen in

IV. Ordinatos nunc ergo episcopos, quilicet dum tanta necessitate decernamusausterum, eos qui epi-
te ignorante provecti sunt cum suis auctoribus me- .scopi facti suat ita volumus permanere, si apostoli-
ruerint submoveri hac ratione tirmamus, si nec vi- cis praeceptionibus et statutis sanctorum Patrum uon
duae maritusfuerit quisquam, nec in secund<B conju- reperiantur obnoxii, ac deinceps nihil quod contra
gio nuptias ac vota convenerit, sicut et legalia con- disciplinam ecclesiasticam veniat, sicut hactenus
stituta pra^cipiunt, Sacerdosuxorem virgi-
dicendo : factum est perpetretur, tuse soUicitudinis est, frater

nem accipiat, non viduam, non repudiatam, secuu- charissime, debitam tibi auctoritatem tueri, et illi-

dum quod etiam beatus Apostolus magister gentium citisnon modo non praebere assensum, sed etiam
deliis quifieridesiderant sacerdotes propria institu- cuncta quse contra regulam facta repereris coerce-
tione non tacuit dicens, unius uxoris virum cujus re, atque ante omnia quae sola unitate decernimus,

tcnore sane ita informati esse debetis, fratres charis- Hireneum ad Ecclesiam suam redire compelle. Ad
simi, ut inter ceetcra qua^ cavenda sunt ha^c studea- quam sponte potius redire debebit, si a sacerdolali
tis prfficipue custodiri, qusc noscitis ante univcrsa consortio meruit separari, nec unus Ecclesi;e duo
mandari. In quibus etiam perspiciendum est, ne £) esse permittantur antistites, quod opportunius su-
duosimul sint unius Eccesia> sacerdotes, autlittera- pradicti subdiaconi ficri delegamus, instantia quam
rum ignarus, aut carens aliqua parte membrorum, etiara pro conservanda Ecclesiae disciplina com-
aut etiam ex panitentibus aliquis ad sacrum mini- meare ad Hispanias dispositionis nostrae fecit aucto-
sterium prorsus sinatur accedere. iXec tantum putc- ritas. Deus autem incolume tem custodiat, IVater

tis petitiones valere populorum, ut cum his parere charissime.

cuftitis voluntatem Dei nostri, c{uae nos peccare pro- Epistola Hilarii papx, ad Leontium, Veramim.
hibet deseratis. Cujus indignatio ex hoc gravius Victurium, episcopos.
commovetur, quia benignitas ejus, dumfiunt, illicila Dilectissimis fratribus Verano, Leontio, VicTrRro,
per eos qui sunt interprctes placationis offenditur. episcopis, Hilauius papa.
V. Ut autem omnia secundum haec quae scripsi- Movemur ratione justitia?, quae licet ab omni-
mus corrigantur praesentes litteras Trajano subdia- bus qui rccta sapiunt , debeat custodiri , cum
cono nostro vcniente direximus. Quod si Hireneus precipue Domini sacerdotibus non est temere
episcopo ad Ecclesiam suam deposito, improbitatis negligenda ,
quoruin caeteros informari convenit
ambitu redire ncglexerit, quod non judicio, sed ei institutis. Frater igitur et coepiscopus noster In-
Iuimnnit;ile pr.fslabitur removf-ndum <e ah episco- genuus Ehredunensis Alpium maritimaruni pro-
 .

sj-i' APPENI). AI) S.-EC. IX. — 1SH)0R1 MEKCATOHIS 928

vincite uietropoliLani seniper honore siibnixiis in a vinciai quam excmplo velustalis in notitiam nostram
pripjiidicium suum, sicut annexa declaravil quaedani defertur propensis assertionibus nostris roborare di-

no-j i^etente fratre et coepiscopo noslro Auxamio gnemini. Et cum legerent ab universis episcopis et
statuisse commcmorat, quaj universis in hac eadeni presbyteris exclainatum 230 ^^^- Exaudi, Christe,
causa defensionibus contrairent. Si quidem relalio- Hilario vita, dictum est decies. Hajc praesumptio nun-
nibus in nostro judicio recensitis, quas frater et co- quarafiat, dictum est sexies. Quae Dei suntab homine

episcopus noster Veranus ad sancta^ memoriaj de- darinon possunt, dictum est sexies. Per dominum
cessorem menm cuin capteris provincia^ sacerdolibus Petrum rogamus ut in perpetuum serventur, dictum
misit, et apostolicffi sedis, qua? tunc directa fuerat est sexies. Haec ut reserventur rogamus.
patefacta, responsionemanifestatumest, nihil postea Hilarius episcopus dixit : Lege. Paulus notarius
debuisse tentari, nec ad injuriam synodalium regu- recitavit. Episcopus Varohiensium civitatis, sanctu-^

larum quidquamperobreptionem^quopproximefacia Nundinarius sortem explevit conditionis human.T.

est, oportere constitui. Nani licetex hoc eliam quod Hic episcopo venerabiU fratri nostro Hireneo queiii
a nobis est ehcitum, censeatur intirmum, quia ex ipse antea in dioecesi sua nobis volentibus constilue-
ipso insinuatum est, exsequi voluisse qui meruit, rat, reliuquens ei quod potuit habere paupertas
tamen ne odio moveamur, quse in causa-
vel gratia B supremae voluntatis arbitrio in locum suum , ut

rum disceptationibus esse non debet, ita veslrfe cha- substitueretur optavit. Sed defuncti judicium
ritati cognitionem aunexse querimoniae delegamus, in ejus meritum non vacillat. Et cum legerel Pro-
ut nihil adversum venerandos canones, nihil contra bus episcopus e confessu surgens dixit : lUud Ji-

sanctae memoriai decessoris mei judicium valeat cuit. Hoc non licuit : Successores Deus dat. Aucto-
quidquid obreptum nobis esse constiterit.Nohimus ritate vestra resistite huic rei per apostolatum
namque, fratres charissimi, Ecclesiarum privilegia vestrum.
quaj semper sunt servandaconfundi, nec in alterius Hilarius episcopus dixit : Percurre quod coeperas.
provincia sacerdotis alteruni jus habere permilti- PauUis notarius recitavit. Si quidem omuis clerus

mus, quia per hoc non minus in sanctarum tradi- et plebs ejusdem civitatis et optimi et plurimi pro-
tionum delinquilur sanctiones, quam in injuriam vinciales, ut idem ejus locum observaret a nobis
ipsiiis Domini prosiUtur, cujus exspectatio fructus speraverunt dato consensu. Nos cogitanles defuncti
nostri ministerii non in latitudine regionuum, sed judiciuin et probantes ejus vitam, eteorum nobilita-
in acquisitione ponitur animarum. Habeat itaque tem atque multitudinem qui petebant simul et utili-
pontificium frater et coepiscopus noster Ingenuus tatem Ecclesiae memoratae optimum duximus, ut
^
provinciae suae, de cujus dudum ab apostoUca sede tanto sacerdoti qui ad divina migraverat, non mino-
est ilUcita cessione culpatus, et custoditis omnibus, ris meriti substitueretur antistes, praesertim cum
quo? super Ecclesiis Ceruelenensis civitatis, vel ca- ecclesia iUius municipiiin quaante fuerat ordinatus
stelli Nicensis, sicut diximus sanctae memoria^ deces- semper hujus civitatis Ecclesiae fuisse diacesis con-
soris mei definivit auctoritas, nihil Ecclesiarum juri stet. Ergo suppUciter precamur apostolatum ve-

noceat, quod in alterum memoratorum a praedicto strum, ut humUitatis nostrae quod juste a nobis vi-
fratre ad excludendam cupiditatem, quemadinodum detur factum vestra auctoritate firmetis. Jamdudum
prohibuit ambitionis aUense proxime est episcopus sane questi fueramus litteris vestris de prfesum-
consecratus, sed statutae correclionis forma perma- ptione Salvini episcopi, et miramurquod nulla ei>i-

neat, ut ad unius antistitis prsedicta loca regimen stolatus vestri responsa suscepimus. Nunc hajc

reverlantur, quae in duos dividi non decuit sacerdo- eadem suggerenles petimus, ut quid super his rebus
les. Doniinus vos incolumes custodiat, dilectissimi observandum sit apostolicis sermonibus, nos digne-
fialres, mini informare. Et ne forsitan per negligentiam
ad Hilarinm portitoris aut longinqui itineris difficultatem
EfiKtola Tarraconcnxium episcoporum ,

papam. J)
humilitatis nostrae ad vos scripta non potuei"it ex

BeaUssimo et el apostolica reverentia a nobis in hoc negotio pervenire, etiam suggestionem no-
Chrislo colendo papae Hil.\rio, Ascanius et uiiiversi stram maluimus iterare. Et subscriptio Ora :

episcopi Tarraconcnsis provincia". Quoniam curam pro nobis. Sanctum apostolatum vestrum jugi
apostolatus vester provineiarum suaruin sacerdoti- aevo divina conservet {eternitas nobis omnibus et
bus gerat fiUo nostro illuslri Vincentio duce provin- Ecclesiae su;p , domine vere noster apostolice

nostrw referente cognovimus. Cujusimpulsu vo-

ciffi papa.
tum nostrum in ausu scribendi prona devotione sur- Epintola epiifcoporum TarraconenKium ad Ililarium
rexil. Ergo provinciales lillerario sermone debita papam
coronoi vcstra" obsequia deferentes, his quffisunms Doinino beatissimo et apostolica reverentia a nobis
ut dignatione quacaeteros etiam humilitatem veslram in Christo colendo papae Hil.\rio, Ascanuis el uiiiversi

in orationibus vestris, in mente habere dignemini, episcopi Tarraconensis proviuciap.

beatissime, et apostolica reverentia in Christo a no- Etiamsi nuUa dictaret necessitas eccIesiasticBP di-

l)is, colcnde Pater. Hlud specialius deprecantes, ut s(iplina>,expelendum revcra nobis fuerat illud privile-
factum nostrum quod tamcn voto pene omnes pro- giuin scdis vestiw, quo susceptis regni clavibus post
m DECRETALIUM COLLECTIO. 930
esurrectionemSalvatorispertotumorbembeatissimi ^ custodiaiiiiii', rogamus, dictum septies. L"l in prai-

Pctri singuLiris proedicatio universorum illumma- sumptiunibus vindicet\ir, rogamus, dictum septies.
Lione prosposit. Cujus vicarii principatus sicut emi- Ordinatio apostolica iliibata servetur, dictum
oet, ila metuendus est ab omnibus et amandus. septies. Exaudi. Christe, Hilario vita, dictum quin-
Proinde nos Ueum in nobis primitus adorantes, cui quies. Dignus papa, dignus doctor, dictum est octa-

>ine querela servitis,ad fidcra recurrimus apostolico vies. Ut antiquitas servetur, rogamus, dictum
3re laudatam, inde responsa quserentes unde nibii septies. Ut disciplina servtMur rogamus. Hilarius
errore, nihil prsesumptione, sed pontificali totum episcopus dixit : Acceptis quae recilata sunt de
ieliberatione prsecipitur. Cum haec ita se habeant, omnibus, nunc, fratres, speciales sententias,Deo
esttaraen inter nos falsus frater, cujus prfesuraptio- vobis inspii-ante, depromite. Maximius episcopus
nem sicut diulius tacere non licuit, ita et loqui fu- Ecclesise Tauritanis dixit : In cuslodiendis omnibus
turi judicii necessitas imperavit. Silvanus quidam quce ad sacras ordinationes pertinent disciplinis,

episcopus Calasurre, in ultima parte vestrae provin- melius seutentis! mea?, professione denuntio, nihil
cise constitutus, divinationes sibi indebitas usur- a me unquam eorum quae prohibita sunt esse fa-
pando, humilitatem nostram ad hoc usque perduxit. cienda. Ue reliquis censeo, ut quisquis talia fecerit,
ut contra ejus vanissimam superstitionem sedis D aut detecta in ecclesiis resecare noluerit, noverit se
vestrae unicum remedium Uagitemus. Hic namque graves causas apostolicae in sedis judicio redditu-
jam ante octo aut septem amplius annos postponens rum. In quo illi necesse ei"it subire sententiam. In-
Patrum rcgulas, etvestra inslituta despiciens, nufiis genuus episcopus Ebredunensis dixit : Mihi quoque
petenlibus populis episcopum ordinavit. Cujus prae- eadem de omnibus partibus sententia est, qua me
properum factum existimantes fraterna et pacifica ipse constriugo, ne quid a me unquam de his quae
posse admonitione sanari perfecitin pejus. Denique sunt inlerdicta tentetur, quia novi statum et pro-
cum contra vetustatem canonum,contrasynodicon- fessionem meam; de caeteris etiam censeo, ut quis-
stiluta alterius fratris nostri presbyteri spiritu quis transgressor exstiterit, sciat se ecclesiasticae
tantum praesumptionis accensus, in eodeiti loco qui reguUe laqueis^innodari, et reatum apostohcae sedis
illi fuerat destinatus cui invilo ct repugnanti impo- incurrere. Paulus episcopus Aquae Viva? dixit Ego :

suerat manus, et qui nostro jam coetui fuerat aggre- quoqiie simili uie lege constringo. Et de caeteris quae
galus, episcopum fecit. Hinc factum est, ut de ejus transgressores fuerint pariter censeo, nec eis sine
miserrima teraeritate ad nos Csesaraugustauce periculo sui quidquam tale tentare liceat, quod me-
urbis frater noster universa referret, cujus diligen- ^ rito debeat vindicari. Primus episcopus Ecclesise
tia et sollicitudo admodum prospexerat, si in aliq uo Atellanae dixit : Hoc et ego censeo esse observan-
profuisset. Siquidem cunctis in viciniapositis episco- dum. Pallidius episcopus Ecclesiae Salpinae dixit :

pis ne sc schismatico adjungerent frequentissime Nihil me contra disciplinara ecclesiasticam vel sta-
contradixit; sed obstinatione damnabili totum quod tuta sanctorum canonum facturum esse polliceor.
erat illicitum, et quod nobis pudor est dicere, uon Tyberius ejjiscopus Ecclesiae Sabinensis dixit : Pro-
erubuit ille solus committere. Proinde quia his prcC- fiteor me omnibus custo-
statuta sedis apostolicae in
sumptionibus qua? unitatem dividunt, quae schisma dire. Et si in Ecclesia mea clericorura aliquem

faciunt, velocitcr debet occurri, quaesumus sedeni contra praecepta sanctorum canonum deprehendero,
vestrara, ut quid super hanc partem observare ve- aut mulierem duxisse, aut duas habere uxores, ab
lilis apostolicis affatibus instruamur, quatenus fra- ecclesiastico ofticio separare. Ab universis dictum
ternitate collecta, prolatis in medium venerandis est episcopis : Sententias fratrura omnes sequiraur,
synodi constitulis,contra rebellionis spiritum vestra omnes coufirmaraus, et observandas esse decerni-
auctoritate subnixi, quod oporteat et de ordinatione raus. Exaudi, Christe, Hilario yita, dictum sexies.
et de ordinato fieri inlehigere (Deo juvante) possi- Quae male admissa sunt, per te corrigantur,
mus. Erit profecto vester triumphus apostolalus J) dictum octavies. Quod non licet, non fiat, dictum
vestritemporibus si quod sancti Petri caihedra octavies. Hilarius episcopus Ecclesiae urbis Romae
I oblinet catholica audiat Ecclesia, si novella ziza- synodo prKsidens dixit Quoniam prajseutis
: defini-
Iniorura semina fuerint exslirpata. Et subscriptio. tiouis, formam quae secundum sanctorum statuta
^Oraulera jiro nobis sanctura apostolatum vestrum est sententiam, in omnium Ecclesiarum notitiam
jugi aevo divina conservet aeternitas. Ut haec emen- pervenire decrevimus, ne cuiquam pro sui possit
idenlur rogamus , dictum sexies. Ut haec reci- ignoratione licere quod non licet edere, gesta nota-
Idanlur rogamus, dictum septies. Ut discipliua riorum sollicitudo curabit.
servetur rogamus, dictum quinquies. Ut canones

INCIPIUNT DECRETA SIMPLICII PA?M.

Ad Zenonem Spalensem episcopiim de commissa vice rum relatu coraperiraus dilectionera tuam fervore
apostolicx sedis. et spiritus sanctitate puhematorem
Ecclesiae
Dilectissimo fratri Zfuoni, Simplicius. Plurimo- pxistere. ut nanfragii detrimenta Deo auclore non
Patrol. CXXX. 30
 MERCATORIS 932
APPEND. AD S^X. IX. - ISIDORI

r:...„...e.e„«— ^^ auctontate fuleiri, sit, et gestorum serie intimavit, Gaudentium Au-

duximus vicaria sedis uostra^. te contra statuta cano-
de- funiensis Ecclcsise saccrdotem
cujus vigore niunitus, apostolicaj institulionis illicitas
praecepta ordinationes
Patrum nullo modo num ac nostra
creta vel sanctorum terminos quarum iUi totam penitus auferri pr«-
digna honoris remu- perpetrasse,
transcendi permittas, quoniam
cipimus potestatem. Scripsimus
enim ad Severum
neratione cumulandus es, per quem et m his
ut si necesse fue-
fratrem et coepiscopum nostrum,
innotuit cultus. Deus
regionibus divinitus crcscere consideratis Patrum
charissime. rit ipse in supradicta Ecclesia,
custodiat,
incolumen frater
te quo ille abusus esse
reguUs, hoc fungatur ofticio,

Epistola Simplicii papx ad Joamiem Ravennatem Ulicite ab eo sunt pro-

convictus est, ita ut hi qui
fpiscopum. remoti. Simul
vecti,ab ecclesiasticis ministeriis sint
ecclesiastic» disciplinse, vel
Si quis esset intuitus vel oblatione fideUum
saccrdotalis modesti* teueretur, etiam de redditibus Ecclesiae
si quid apud te
nihil Ucere permittat, sed sola
excessus, a qui- quid deceat nescienti
nunquam plectibiles perpetrarentur ecclesiasti-
poteras con- ei ex his quarta portio remittatur; duae
bus nullo te paternarum regularum paupe-
si
fabricis, et erogationi peregrinorum et
saUem
saltem sanctaj
sancta. memoria?
memoria. prsdeces-
pra^deces- cis
^^'^
tinere pr^cepto,
prsecepto, V; '
.bvtero sub
^ / ;o^.^„i/ P^^^_^^^ periculo
-ocandus exempl. Qm cum B rum
.oris tui fueras
sui
^^^^^^
ordinis ministrenlur; ultinia ^^^^^
inter ^^^^^^
^^ clenc.s
se
faciendopresbyterumminusdeUquissetmvitum,sen-
dividatur. Atverom.mstena
pro singulorum meritis
'serat tamen dignum
pro taU usurpatione judicium.
alienata comperimus reparare
prffi-
EcclesiEe qu*
didicisti, qua^ in fratrem et coepiscopum mstantia,
Ubi ista frat.is compeUatur
sumptor pr^dicU
nostrum Gregorium, non electione sed mvidia immi-
cui eUam in lioc speciaUter prscipimus
violentia pertrahiad
perpetrasti, quem inexcusabiU portiones quas per trienmum
non nere, ut tres iUas
atque vexari, ut ei honorem tantum
te passus es vindicasse, restituat. Data
amentiam sicut dicitur sibi tantummodo
sed per
per animi tranquiUitatem, consulatum Leonis
Kalendas Decembris, post
dicendum Neque enim talia potuis-
est irrogares ?
xTii

Augusti.
sent fieri sanitate consiUi.
NoUimus exaggerare quod
dignum est. 231 Simplicius Acacio.
gestum est, ne cogamur judicare quod Acacio SimpUcius. Cogitationura
qui permissa DUecUssimo fratri
Nam privUegium meretur amittere, ferias habemus, nec cn.m quiescere nos
non
causa
potestate. Sed una nos ratio facit esse
sibi abutitur
permittit, quam si relinquamus, Christo Dom.no no-
fratre et
sententi* moUioris, quam maUiimus te inexcusabiles sumus. Et mirum
cognoscere, stro cujus interest,
coepiscopo nostro Projecto referente ^ emensis ternponbus, ettot
estdilectionem tuam tot
opprohrium publicare.
non nostris Utteris propter opportunitatibus inde venientibus,uihU nos de
cujus auctor agnosceris, ita modera-
Nam scandala, Alexaudrina Ecclesia, qua? tam
graviter quat.tur, ins-
ut frater et coepiscopus meus
tio nostra compescuit, increpatio nostra
truerevohusse, cum monere te, nec
Greg quem non provectum constat esse, sed pul- meas
soUicitudine Utteras
tecum habiturus, destiterU, ut participata
sicut petiU,
sum, nuUam causam, pr.ncipem, pr^sentibus tua
et contubernmm apud ChristiaiUssimum
Mucirensem gubernet Ecclesiam, aUoquUs, et institut. vetens
oportebat invitum, non dilectionis prosequeris
spiritale quod sortiri
non defensionem nobiscum, sic-
emer- memor in orthodoxorum
recuset amplecti. Cui si quid negotii forsitan quisquam nostrum Chri-
examen. ut semper incumberes, ne
vel contra eum petatur
serit, nostrum ex eo reatum deditionis .ncurrat
te compeU.tur stiana plebe pereunte
faciente
Necessitatihus etiara, quas tuam, ut opportune
consuUmus, ut refuso Unde hortamur dilectionem
sustinere, hac definitione piis aunbus insinuare non desmat.
datum esse comme- atque importune
prsdio quod ante annum sibi Ecclesi* pax optata redJ
Ravenuatem reverso pos- quatenus Alexandrina.
morat, atquc ad Ecclosiam tua; proventus indu
U-
rcdd.tus ii-
rcdditus datur, .
u..ui, et celeriter vigilantic^
Bononiensi triginta soUdorum
solidorum
Scvenno cons., di
se<^sio in
sessio dus
i^us Novemb.,
in diem sciUcet J) catur. Data ^ .

berorum sine dubitatione tradatur

Ravennatis Eccle- ..cta pcr Rest.tutum.
jiu-e
vitrrjus, salvo p.-oprietaUs Rom^ archi
Rescriptum Acacii ad
Simplicium urbis
adquam postp.-a>dicti obitum reverteUu'. Quod
sis episcopum.
constituUs qu.d post
si non fucrit nostris partium pat.i archicpiscopo SimpUci.
Domino sancto
maneat, conUimacem ipsc perpen- Ecclesiarum sel
transgressionem
\raciu.. SoUicitudinem omnium
posthac quidquam
dis DenunUamus autem, quod si
ApostoU.m circumferentesnosindesmentei
aUquem, seu episcopum, cundum
lale praesumpseris, et vigilautcs ac pr^currer|
hortamini, quamvis spo.ite
presbyterum, seu diaconum invitum facere demonstralis, sU^
seu zelo soUicitos
RavennaUs tes, sed vos divino
ordinationes tibi
credideris, certius requ.rentos, v
forte Alexandrin.-^ Ecclesiee
aufei-endas. Data tum
Ecclesisp vel EmiUonsis noveris suscipiaUs laborcm puH
pro paternis cano.iibus
Sevoriano vii-o clarissimo con- c.
„, Kalendas .U.nii. pro his, sicut seraper
simo sUllanlos sudoro
sule. app,-obatum;sodCb.nst,.sDeusnostorqu.dihg
rt
papx ad Elorenlvam. Equitinm, cog,taUo...b.
Ernstoi. HimpUcii 1,1
'us so .u boi.um coopcralur, nostr.s
Scvrritm, cptscopis.
ius.dens.etunaranobisinhi..noutomatqueean
So-
SimpUciii- opisrnpns Fioi-enUo, EquiUu, ot
933 DECRETALILM COLLECTiO. m
dem gloiiam esse cognoscens, omnem victoi-iam ^ nocteadhuc jacentecadavereilliusqui paternoscano-
ipse perfecit, consortes nos cum tranquiliissimo nes subverterat insepulto, subripuit in sedem, sicut
principe faciens. Et Timotlieum quidem decesso- ipse arbitratus est uno et solo praesente et eo qui
rem spiranleni procellas et ecclesiasticam tranquil- consors illius insistebat insania^, qui nusquam pe-
litatem, sicut apparuit conturbantem, vitse subtraxit nitus omnino postea comparuit. Timothcus autem
liumanae, dicens ei : Tace et obmutesce : Petrum qui Davidicai mansuetudinis exemplo subditur et
quoque qui ab Alexandria more similis procellae usque in finem patiens , atque potestati propriae
surrexerat, dissipavit atque in aeternam fugam restitutus a Christo propriae sedis honore laetatur,

sancto Spiritu flante convertit, unum ex his qui et spiritualium tiliorum voces accipiens, gratiam
olim fuerant damnati. Sicut enim in nostris archi- curationis exspectat, multiplicato in se honore a
vis vel conciliis inventum est, et de nostris scriniis, Christo principe sacerdotum, propter quem et tole-

si dignamini requirere, poteritis agnoscere quae de rantiae coronam sibimet religavit. Attentius igitur
eodem subsecuta ab Alexandrino episcopo ad Ro- oret vestra beatitudo pro Christianissimo imperato-
mam alterutrum sint relata. Qui Petrus noctis re et pro nobis ipsis. Universam fraternitatem qua-
existens hUus, et operum diei lucentium alienus vobiscum est in Christo, ego et qui mecum sunt.

apparens, omnino tenebras ad latrocinium congruasB salutamus. Et alia manu : In Domino ora pro nobis,
peragendum earum cooperator inveniens , media justissime pater.

INCIPIUNT DECRETA FELICIS VAVM.

Ad Siculos episcopos. curandi facilitas mortifera capitis peste nihil pro-
1. De his qui baptizati doluerunt, et postea poe- sit : sed segnius tracta pernicies reatu non legi-

nitere noluerunt. timae curationis involvat pariter saucios et me-

2. De presbyteris vel diaconibus qui in lapsu hae- dentes.
reticorum se baptismati dederunt. Cap. I. In primis itaque venientis ad vos et rerae-
3. De his qui se rebaptizandos impie dederunt. diura postulantis sollicite discutienda est professio,
4. De his qui per ignorantiam aetatis rebaptizati et persona decepti, ut medela possit congruens exhi-
sunt. beri. Et qui satisfacturus Deo per pcenitentiam se

5. De his qui ab haereticis baptizati, aut reba- rebaptizatum legitime doluerit, utrum ad hoc fa-

ptizati sunt, ut ad ecclesiasticam militiam non per- '

cinus occurrerit an impulsus accesserit requira-

veniant. tur sciens quod se decipiat ipse qui fallit, nihil-

6. De poenitentibus utabaliis episcopisnon susci- que per nostram facilitatem tribunalis excelsi ju-
piantur. dicio derogari, cui illa sunt rata, quse pia, quae
Flavio, Roetio, viris clarissimis consulibus, sub die vera, quse justa sunt, et aliter necessitatis, aliter
ui Iduum Martiarum, in basihca Constantiniani, re- tranctanda est ratio voluntatis. Deterior est autem
sidente venerabili viro papa Felice, una cum qua- causa illius, qui forte pretio sollicitatus est, ut
draginta episcopis considentibus universis presbyte- periret. Nihil enim intentatum reliquit inimicus,
ris, astantibus etiam diaconibus, Felix episcopus cui, ne de sua liceat gaudere captura, succurrendum
Ecclesiae catholicae urbis Romae synodo praesidens, est irretitis, et conterendus est venantis laqueus, ut
dixit Communis dolor et generalis est gemitus
: infucatum lamentantibus lapsum tam justitiac mo-
quod intra Africam rebaptizatos, etiam episcopos, deratione, quam corapunctione pietatis ad aulam
presbyteros, diaconosque cognovimus. Quae res sine quamreliquerantsit regressus, nec pudeat forsitan,
dubio ad nostrae quoque pervenit normam sanctita- aut pigeat indictis jejuniorum gemituumque tem-
tis, de quo quid observari debeat, ordinare nos con-ri poribus obedire, aut aliis observantiae sahibrioris ob-
venit. Proinde ut manifesta sit super hoc nostra sen- temperare praeceptis, quia humilibus datur gratia,
tentia, quse nobis sunt visa, recitentur. Astasiiis dia- non superbis. Sit ergo ruinae suae dolore prostratus
conus recitavit. quisquis in Christo tieri quserit electus, et per dis-
Diiectissimis in Christo Jesu fratribus universis positionis nostroe mysterium, quod vestram sequi
episcopis per diversas provincias constitutis. Quah- convenit charitatem, nec alicui fas est vel velle
ter in Africanis regionibus astutia diaboli saevierit vel posse transcendere causas ejus qui contra
,

in populum Chi'istianum atque id multiphci decep- apostolicam doctrinam ad iterationem se baptisma-

tione proruperit, ut non modo vulgus incautum. tis nimis infaustam dedit, vel ejus qui ahquibus ar-
sed ipsos in mortis profunda demerserit sacerdotes, gumentis excusandum cailide proprium putavcril
nullus orbis non gemuit, nulla terra nescivit. Unde esse consensum. Sacerdotali vigore et humanitate in
in grandi marore positi dissimulare non possu- eis tides, quae nisi est una jam nulla est, adjutorio
mus pereuntium atque a nobis exigendarum dis- Domini judicis ad salutem, sine nostrae operationis
crimen animarum. Quapropter competens adhi- offensione reparetur, quia cum peccatoris a nobis
benda talibus medicina vulneribus. no itnmatur.i satisfiictio protrahatur. non proeter laudem nostram
 APPEND. AD S.€:C. IX. - ISIDORI MERCATORIS
936

praeslilutum. Nec
haiic superhis nos habere pleatur spatium lemporis eidem
nilur. tl ideo mcminorilis ba-
peccantium, nun catechumenos nostros, qui sub tali professione
sentenliam, ut, servala discrctione quianonest causadissi-
ptizati sunl pr«termitlimus,
eademcunctiquilapsisuntlancepensenlur,quoniam ejus
cui doinus milis : sicut lidem sancli canones ordinavcrunl
majoris castigationis exigendusest usura,
qui quolibet mudo Christum quem semel confessus
Domini comniissa fuerit disciplina. audientes sint, et postea
summitatihus inchoemus, abjurarit. Tribus annis inter
II. Utergo ab Ecclesia; manus
vel diaconos fuisse cum cathechumenis permittantur orare, per
> eos quos episcopos, presbyteros gratiam per-
forsitan, seu coactos impositionem communionis catholicae
constiterit, et se oplantes
cepturi,excrptissanetantummodoepiscopis,presby-
illius unici salutarisque claruerit fecisse
lavacri
teris et diaconibusquos sulo mortis suae tempore
jacturam, et Christum quem non solum
dono rege-
Cffiteros, id est seu
gratiam praicepti honoris reconciliandos esse jam duximus.
nerationis, verum etiara
utriusque sexus
clericos, sive raonachos, seu
laicos
induerant exuisse cum constet, upminem ad secun-
coactos ileralio-
poluisse nisi se palam personas, quos violentia periculis
dam tinctionem vonire
constiterit, vel qui ahquo
,

nem baptismatis subisse

et professus fuerit se esse
Christianum negaverit, non
omnibusB commento hujus se facmons piaculo d.xennt
paganum. Quud cum gen eraliter sit in
Iriennium durare decre
episcopis, presbyteris, teneri, his poenitentiam per
exsecrandum, multo magisin ad societatem
probatur hor- vimus, et per manus impositionem
diaconibus auditum saltem dictoque
Salvator recipi eos sacramenti.
rendum. Sed quia idem Dominus atque ne ex eis unquara qui
perire, usque V. lUo per omniacustodito,
clementissimus est et neminem vult in Ecclesia calholica,
resipiscunt jace- in qualibet ajlate alibi quam
ad exit\is sui diem iu panilentia si
baptizati, aut rebaptizati sunt,
ad eccle-
re conveniet, nec orationi non modo fidelium, sed
aut 232 permittanlur accedere.
inleresse. Quibus siasticam militiam prorsus
nec catechumenorum omnimodis catholicorum nu-
Quam Quibus esse debet, quod in
salis
communio laica in morte redhibenda est. ordine et com-
probatissirai mero sunt recepti, quoniam de suo
rem diligenlius explorare vel facere judicium, qnisqms hoc
munione videbitur f^rre
sacerdotis cura debebit. qui non reraovent eum
violaverit antistitum, vel
De clericis auteni et monachis, aut puel-
111.
quem ex eis ad ministerium clericale obrepsisse
Dei, aut sajcularibus, prjecipimus, hunc teno-
lis
eos qui lapsi cognoverit.
rem quem Nicaena synodus circa cautela esl
Curandum vero raaxime et omni
constituit, ul
servandum esse cou.cuu.t, u. sci
... .-.---
YI.
sunt
suut fuerint servanaura
vel fuennt ^ coepiscoporumque
in allerms civi
rebaptizentur hserelicis impie de- noslrorum, aut etiam presbyterorum
periculo, se ut raanu positum
dioecesi poenitentem, vel sub
ex cordc pwmteat, tribus tate vel
derunt, si taraen eos
sacerdotis, aut eura qui
reconciliatum se esse dixe^
inter audientes sint. Septera autera annis
annis et litte-
rit, sine episcopi
vel presbyteri teslimomo,
sacerdotum,
subjaceant inter poenitentes manibus aut episcopus in civi
presbyter,
omnibus non si- ris aut in paroohia
duobus autem oblationes modis aliqua dissimulatione negl.gi-
ssecularibus in tate suscipiat. Quod si
nantur offerre sed tantummodo
,

etiam clerum qui in locis u. qu.bus

Deo colla sub- tur, culpa tangit
oratione socientur. Nec confundatur commoratur. His .taqu(
abnegare. Quod ut- hoc minus curatura fuerit,
mitlere, qui non eum tirauit si
vestrarumad not.iiaa
rite dispositis et
Ecclcsiarum
praescripti temporis coe-
pote mortales intra metas pe.-Iatis,parere vos co.iveni
subveniendum est implo- nostra del.berat.one
perit vitaj Hnis urgere,
ad animarum reparationera mh.l deess(
qui pcfinitentiam dederit, quibus licet
ranti, et seu ab episcopo et quod pvaeter
videatur, taraen si cui novi aliquid
seu ab alio qui tamen datam csse probaverit, aut
fuerit revelalum, secund.nn beatun
nou ire nos potuit,
similiterpresbytero viaticum abeunti de s^culo tidelitermsmuel
n apostolum Paulum, lacente priore
negetur spi.-at, raaxime cum s\ia caus
adhuc imberbes quia Spintus ubi vult
IV. Pueris autem quibus quod Et si qure su.
seu clericis sive tractatur, nee nos pigcbit audire.
sunt a pubertute vocabulum
est,
ral.unab. ile
ignoran'ia omissa, non arroganter abnuere, sed
cliam similihus pucllis, qulbus
laicis vos, dilectissimi f.-atre:
manus impositio- ordinare. Deus custodiat
sutTragatur setatis, aliquandiu sub et Siuidio IV cc.
consi
esl, nec eorum ex- Data Idus Martii. Diva.uo
ne detcntis reddenda conimunio
quos excipil a coercitione libus.
spectanda pcenilenlia,

censura. Quod esl a nobis provide constitutum, ue propte> Eutliycian

minusve cnm condemnat
episcopum, r/ua
hi quibus in terreni labe contagii plus
panitentia sunt, rum communionem.
restat ad vitam, dum adhuc in
url
Fkux episcopus sancla^ Ecclesia^ catholicaj
poenitenda commitlant. Quod si antc
pr»Unitum
aut evi- Rora« AcACio.
pcenitentiaj tempus despectus a medicis, repenr.s obnox.u,
quisquam Mullarum Iransgrcsssionum
denlibus mortis pressus indiciis recepta contumeha >£e
conc.iii Nicfcni
vcnerabilis
communionis gratia couvalcscat, servemus in co Pt in
alienarum til.i prov.nciarum ju.a
versatus
quod Nicteni canones ordinaverunl, ut habealur in- .
 ;

937 DECRETALIUM COLLECTIO. 938

nitTarie vjndicasti, hfereticos et pervasores, atque

^ objectionibus impetivit, in apostolica secundum ca-

a]j hsereticis ordinatos, et quos ipse damnaveras, nones respondere diflidens, abjecta firmasti; Feli-

atque ab apostolica sede petisti daninari, non niodo cem quoque dofensorem fidelissinium nobis necessi-
comnriunioni tuae recipiendos putasti, verum etiam tate faciente servis subsecutuni indignum tuis cen*
aliis Ecclesiis, quod nec de catholicis fieri poterat, suisti oculis. Eosquoque tecum litteriscommunicaie
prcesidcrc fecisti, atque etiam honoribus quod non testatus quos constat haereticos. Quid enim sunt
merebantur, auxisti. Testatur hoc Joannes, quem a aliudqui post obitum sanctae memoriae Timothei ad
catholicis Apamiae non receptum, pulsumque de Ecclesiam sub Petro redeunt, vel qui se ex catho-
Antiochia. T^^riis prajfecisti, et Humerius tunc de lica eidem tradiderunt, nisi quod Petrus qui ab uni-
diaconoejectusatqueChristianinominisappellatione versa Ecclesia, atque a te fuerat judicatus? Habe
privatus, a te etiam in presbyterii provectus oflicium ergo cum his quos libenter araplecteris portionem,
et quasi hopc minora tibi viderentur, in ipsam do- et sententia praesenti quam per tuae tibi direximus
ctrinae apostobcae veritatem ausus tuos et super- Ecclesiae defensorem, sacerdotali honore et commu-
biam tetendisti, ut Petrus quem damnatum a san- nione catholica, necnon f^tiam a fidelium numero
ctse memorise decessore meo ipse retuleras, sicut segregatus, sublatura tibi nomen et munus ministe-
testantur annexa,beati Evangehstte sedem te jubente B rii sacerdotalis agnosce sancti Spiritus judicio, et
rui'sus invaderet, et fugatis oiihodoxis episcojjis, et apostolica per nos auctoritate damnatus, nec jam
clcricis suis procul dubio similes ordinaret, i>ulso- anathematis vinculis eruendus.
que eo qui illic fuerat regulariter constilutus, capti- Felix pnpa Zenoni.
vam teneret Ecclesiam. Cujus libi adeo grata persona Dilectissimo fratri Zenoni Felix cpiscopus. Filius
est, et ministeriura ejus acceptum, ut episco- meus, vir clarissimus Terentianus ad Italiam dudurn
pos et clericos plurimos orthodoxos tunc Constan- veniens diloclionis tuae singularis exstitit praedica-

tinopolim venientes detegaris affligere, et apocrisia- tor taleraque te esse vulgavit, qui ita Christi gratia
rios ejus confovere, atque anathematizantem eum- redundares, ut inter mundi turbines guberuator
dem Petrum Chalcedonensis decrela concilii, et vio- Ecclesiae prsecipuus appareres. Quapropter, frater
lantem sanctse memoriae Tiraothei sepulturam, sicut charissirae, cura ad provinciam comraearet, sedu-
ad nos certiores nunc quoque nuntii detulerunt, leque deposceret nostras ad dilectionera tuam litte-

per Messenum et Vitalem crederes excusandum, ras destinare, gratanter annuimus, quia et dignura
nec eum Deo sernione coraplecti cuperemus antistitem, et
iaudare desineres, et multis efferre pra-
coniis, ita utdamnationem ipsius qunm autp retu- „ per eum maxime velleraus id fieri cujus nobis fuerat
leras, veram non fuisse jactares. Tantum autem laudibus intimatus. Qnamvis ergo sanctis operibus
perseveras in hominis defensione perversi, ut quon- ex omni parte praedictara fraternilatem tuam vir prae-
dam episcopos, nunc vero honore et communione fatus astruxerit, multuraque fiducise de tuabenevo-
privatos, Vitalem atque Messenum, quos ad ejus lentia teneret, taraen aequum est, ut quod desidera-
expulsionemspecialitermiserumus,sublatoscustodia^ bat magnopere consequatur, quatenus qui tuis olira
passus fueris mancipari, et ad processionem quaj gratus est anirais, conteraplatione nostri reddatur
tibi cura hffreticis habetur, exinde productos, sicut acceptior, siraulque raaterna et sacerdotali conso-
eorum professionibus patefactum est ad hseretico- latione foveatur, peregrinationisque praesidiura pa-
rum tuamque communionem contempta, qua; vel storali pietate reperiat, ut vestrae dignilatis affcctu
pentium jure servari debuit, legatione pertraheres, appareat apud sincerilatem vestram, nostrara quo-
jiraeraiisque corrumperes, et in loesionem beati Petri que, non rainimum salutaris valuisse colloquiura,
apostoli, a cujus sede profecti non solum
fuerant, Deus te incoluraen custodiat, frater charissirae.
inefficaces rcdire faceres, sed etiam impugnatorcs Celius felix episcopus sanctae Ecclesiae catholicae.

omniuinquoefuerantmandataraonstrares.hiquorum urbis Romae Kalendarum Augusti,

subscripsi. Data v
deceptionem tuam nequitiam prodidisti, et a libelloj) Venantio II consule. Simul septem et sexaginta
fratris et coepiscopi mei Joannis, qui te gravissimis episcopi absque papa subscripserunt.

EPISTOLA GELASII PAPyE.

Epistola Gelasii papse ad episcopos per Lucaniam et 4. Ut si de laicis eligantur ad clerum, quantum
Brutios et Siciliam constitutos.
temporis observatur.
\. De institutis ecclesiasticis moderate pro tem- 'i. De bigamis aliisque personis qnae ad ministe-
porum qualitate dispositis. rium clericatus nullatenus applicantur.
2. Ut ubi nulla perurget necessitas, constituta 6. Ut sine praeceptione papae novae basilicse non
Patrum inviolata serventur. dedicentur.
•'. Ut cum defuerint clerici. de raonachis eli- 7. Ut nulla pretia de baptizandis consignandisque
g'Milur. lidelibus exigantur,
9;,(^ .ypEND. kb S.tC IX. — ISIDOKI MEKCATUUIS 940

8. De iiicsbyteris, ut nihil de his quae episcopo- ^ tione diHgenti, quantum potest tieri, temperemus,
rum sunt prsesumant. quo nec in totam formam veterum videanmr exce-

9. Utdiaconos mensuram propriauijuxta Patrum dere regularum, et reparandis militiae clericalis offi-
ciis qua» per diversas Italise partes, ita belli famis-
decrela custodiant.
10. Uuod diaconi in presbyterio residere non pos- que consumpsit incursio, ut in multis Ecclesiis
sicut fratris et cocpiscopi nostri Joannis Ravanensis
sint.

Quod apostolica sedes paternos canones pio Ecclesiee saccrdotis frequeuti relatione comperimus,
11.
studio devotoque custodiat. usquequaqup deliciente servitio ministrorum, ui-i
12. Ut praeter paschale tempus et Pentecosten, reniiltendo pauUsper ecclesiasticis promotionibus

nemo baptizare praesumat, nisi eos tamen quos a;gri- antiquitus intervalla pra;iixa remaneant, sine quibus

tudo extrema compulerit. administrari nequeunt sacris ordinibus Ecclesia;

13. De presbyterorum et diaconum ordinationibus funditu? destitutff; atqup in plurimis locis per iii-

••ertis celebrandis temporibus. opiam competentis auxilii salutare subsidium redi-

14. De virginibus sacris quando velentur. mendarum desit animarum, nosque magno reatu
15. Ut vidufe non velentur. si tanto coarctante periculo non aliquatenus consu-
16. Ut servi sub obtentu religionis uon suscipian- B lamus innecti.

clerum vel in monasterium. II. Priscis igitur pro sua reverentia manentibus con-
lur in
17. Ut clerici nullas negotiationes iiihonestas et stitutis, quse ubi nulla vel rerum vel temporum
turpia lucra seclentur. perurget angustia, regulariter convenit custodiri,

18. Ut nemo iiliteratus, vel ahqua pai-te corporis eatenus Ecclesiis quse vel cunctis sunt privatse mini-

imminutus, ad clerum promoveatur. slris vel sufficientibus usque adeo despoliataj servi-

19. De his qui seipsos abscindunt. tiis, ut plebibus ad se pertinentibus 233 divina

De criminosis ut ad clerum non pronio- munera supplere non valeant, tam instituendi quam
20.
providendi clericalis obsequii sic spatia dispensanda
veantur.
21. Quod dajinoniis aliisque passionibus irretitis concedimus.

minisleria sancta Iractare non liceat. III. Ut siquis eliam de religioso proposito et disci-

Quod hi qui sacris virginibus se sociant, ft plinis monasterialibus eruditus, ad clericale munus
22.
foidera incesta commiscent communicare non pos- accedat,imprimisejusvita pra^teritisactatemporibiis
inquiratur, si nuUo gravi facinore probalur infectus.
publicam poenitentiam gesserint
sint, nisi

23. Quod viduai, utsupra dictum est, non velentur, .^ -i secundam non habuit fortasse uxorem, nec a ma
rejectam sorlitus ostenditur, poenitentiam pii-
sedsi professanicontinentiam proposito mutato cal- rito si

])licam non gcssit, nec ulla parte corporis vitiatus

caverint, ipsee pro se rationem reddant.
Quod secunda conjugia saecularibus non ne- apparet, si servilis aut originarise non est conditionis
24.
obnoxius, curise etiam probalur nexibus absolutus.
uentur, quibus tamen ad clerum minime venire con- si

reditur. si assecutus est litteras sine quibus vix fortassis

quis susceperit Ecclesi» proprise deser- ustiarium possil implere. Et si isin.omnibus qua?
•2;;. Ut si

lorein, et in aliqua provexerit dignitate, utrique sunt prsedicta fulcitur, continuo lector vel notarius,

subjaceant sententiai quam canones prsefixerunt. aut certe defensor etfectus post tres meuses existat

26. De laicis vel monachis, qui per prBemium acolythus. Maxime si huic aetas etiam suflragatur,
ordinautur, ut dantem el accipienlem Simonis Magi sexto mense subdiaconi uomen accipiat. Ac si mo-
desta; conversationis honestsque voluntatis existit.
irimen involvat.
sub defunctorum constiluta nono mense diaconus, completoque anno lil presby-
27. Ut nulla basilira
nomiue dedicetur. ter. Cui tamen, quod annoriiin interstitia fuerant col-

28. De feminis ut sacris allaribus non ministrenl. latura, sancti propositi sponte suscepta docetiir piw-

1 aliquid ox his (juae virorum

q
sunt officiis deputata D stitisse devotio

]irfesumant. IV. Si vero laicus quispiam ecclesiasticis est ag-

reddilibus Ecclesia^ vel oblationibus fide- gregandus officiis, tanlo sollicitius in singulis quse
29. De
lium quod iii iiuatuor portiones fieri debeant. superius coinprohensa sunt, hujusni.odi decel exami-

30. Utepiscopus, presbyter et diaconus, qui contra nare personam, quantum inter mundanam religio-

focerit sui honoris periculum sit sub- samque vitam constat esse discriminis, quia ulique
h.ec statuta
(onveniontia Ecclesioc" ministeria reparanda sunt,
iliirus.

C.M'. I.DilectissiiiiislVatribusunivorsisopiscopispcr iion inconveniontibus meritis ingorcnda, Umtoque

magis quod sacris aptum possit csse servitiis in 00-
I.ucaniam, Brutios ct Siciliam constitulis, Gelasus.
[lerstringimur, lum (iua;rendum est instilutis, quanturn de tempore
Necessaria rerum dispositione
i't aposloiic;;!' sodis inoderamine convenimur, sic (pio fuerant luec assequcnda decerpitur, ul niorum
i-anonum patoriioruin decieta libraro, ot rotro pra'- liab(!re doooalur hoc probitas, ipiod prolixior con-

sulum dccessoriimqiio noslrornm pran-epla motiri. Miotudo non contulil, nec por occasionom siipplondse
iilqiiii- [irio.soiitium iiocessitas tomporum rostaiiraii- ponuriio clericalis vitia polius divinis cultibiis iiitu-
lisso. iionlogilinuo familiio coni|iiitoiiiiir
proourasso
ilis Krclosiis lelaxnuda doposcit, adhibiti» considcra-
 9+1 DECKETALIl M COLLECTU). 94-J

eouipendia. Uuorum promotiotubussuper annimetas ^ caturo si immoderata facientes disbimulaveril vindi-

sex menses nihilominus subrogamus, quoniam, sicut care.

dictum est, distare convenit inter personam divino LX. Diaconos quoque propriam constitulionis sev-
cultui deditam, et de laicorum conversatione venien- vare mensuram, nec. ultra tenorem paternis canoni-
tem. Quae tamen eatenus indulgenda credidimus, ut bus deputatuni quidpiam tentare, nihil eorum suo
illis Ecclesiis quibus infestatione bellorum vel nulla ministerio permittimus applicare quae primis ordini-
penitus vel exigua remanserunt ministeria renoven- bus proprie decrevit antiquitas. Absque episcopo vel
tur, quatenus his Deo propitio restitutis, in ecclesia- presbytero baptizare non praesumantur, nisi preedi-
sticis gradibus subrogandis canonum paternorum clis forlassis officiis longius constitutis necessitas
vetus forma servetur. INec contra eos ulla ratione extrema compellat. Quod et laicis Christianis facere

praevaleat, quod pro accidentis remedio defectus pro- plerumque conceditur.

videtur, non adversus scita majorum nova lege pro- X. Eos non in presbyterio insidere cum divina ce-
ponitur : cteteris Ecclesiis ab hac occasione cessanti- lebrantur, vel ecclesiasticus liabetur quicunque tra-
bus, quas non simili clade vastatas pristinam facien- ctatus. Sacri corporis prserogationem sub conspectu
dis ordinationibus convenit tenere sententiam. Quo poutificis seu presbyteri, nisi his absentibus jus non
magis hac opportunitate commoniti observantiam B non habeaut exercendi. Cum enim decreta venera-
venerandorum canonum propensius delegamus, sin- bilium sanctionum nos quoque magnopere custodire
gulorum graduum conscientias admonentes, ne in nitamur, ac sine eorum dispendio etiam illa quae
illicitos prorumpere moliautur excessus. pro alicujus utiUtatis fortasse compendio videantur
V. Nec fas esse confidat quisquis pontificum biga- laxanda cedamus.
mos, aut conjugia sortientes ab aliis derelicta, sive XL Cumque nobis contra salutarium reverentiam
quoslibetpostpoe.nitentiamvelsinelitteris, vel corpo- regularum cupiamus temere nihil licere, et cum se-
re vitiatos, vel conditionarios, aut curiiepubHcarum- des apostohca superior his omnibus, favente Domino,
qiie rerum uexibus implicatos, aut passim nulla tem- qUcB paternis canonibus sunt praefixa, pio devotoque
poriscongruentis exspectationediscussos, divinis ser- animo studeat tenere proposito, satis indignum est
vituros applicare ministeriis,neque pro suo libitu quemquam vel pontiQcum vel ordinum subsequen-
jura studeant aliena pervadere, absque sedis aposto- tium hanc observantiam refutare, quam beati Petri
Ucae justa dispositione mandante. sedem et sequi videat et docere, satisque cqnveniens
VL Basihcas noviter inslitutas non petitis ex more sit, ut totum corpus Ecclesiae in hac sibimet obser-

pra?ceptionibus dedicare nemo audeat, nec ambiant p vatione concordet, quam ilUc vigere conspiciat, ubi
si])imet episcopi vindicare clericos potestatis aliae Dominus Ecclesiae totius posuit principatum dicente
VIL Baptizandis consignandisque fideUbus pretia Scriplura : » Ordinate in me charitatem {Catit. u, 4). »

nulla praefigantur, nec illationibus qiUbusIibet impo- Et iterum : «Omniacerto ordinetiant(Ge«. xli, 18).»
sitis exagitare cupiant renascentes, quoniam quie Atque itermn Psalmista prcedicante : « Circumdate
Q;ratis accipimus, gratis dare mandamur, et ideo Sion et complectimini eam narrate in turribus ejus.
nihil a prsedictis prorsus exigere moliantur, quo vel Ponite corda vestra in virtute ejus, et distribuite do-
paupertate cogeute deterriti, vel indignatione revo- mos ejus, ut enarretis in progenie altera, quoniam
cati, redemptionis causas sua^, audire despiciant; cer- hic est Deus noster in aetei'num, et ipse reget nos iii

tum habentes quod qui prohibita deprehensi fuerint SiBcuIa (Psal. xlvii, 13-15).» Ilic procul dubio qui
admisisse, vel commissa non potius sua spoute cor- in ecclesiasticarum narratur altitudine dignitatum,
rexerint, periculum subituri proprii sint honoris. ct in cuj us virtute bonis operibus corda ponenda sunl,
VIIL Nec minus etiam presbyteros ultra modum gradibus utique distributis, cunctis Deus noster el

suum tendere prohiberaus, nec episcopali fastigio rectorpopuli praedicandus est Christianis, ubi nemo
indebita sibimet audacter assumere, non conficiendi sibimet aliquo jam exislimet imminutum, cum el
clu'ismatis,nonconsignationispontificaIisadhibendae
J)
uniuscujusque gradusprofectione nildeperit, et con-
sibimet accipere facultatem, non praesente quolibet venienter retinendo, quod coelesti dispensatione do-
antistite, nisi fortasse jubeantur, vel orationis, vel natum est, pariter nobis, et cognoscibilem Deum fieri
aclionis sacrae suppetere sibi pra?sumant esse licen- Iribuit esse et rectorem. Nam et si quid iudulgetur
tiara, neque sub ejus aspectu, nisi jubeantur, aut se- de temporum quantitate moribusaggregata strcnui-
dere praesumant, aut veneranda tractare mysteria ; tate pensatur : si vitae etiam proposito continetur,
nec sibi meminei'int ulla ratione concedi, sine summo quod pro relata fuerit aetate curandum, dummodo
pontifice subdiaconum, autacolythumjus habere fa- illanullatenusdissimulatasubi-epant, quorum quod-
ciendi, nec prorsus id dubitent, si quidquam ad epi- iibet, si inesse ciaruerit, merito clericalibusinfulis re-
copale ministerium specialiter pertinens suo motu probabilem convincat esse personam. Etsi illa non-
putaverint exsequendum, continuo se presbyterii iiunquam sinenda sunt, quae, si caeterorum constet
dignitate, et sacra communione privari. Quod fieri integritas, sola nocere non valeant; illa tamen sunt
necesse est censeamus, si eorum praesule deferente magnopere praecavenda, quae recipi nisi manifesta
hujusmodi fuerit pra^varicalio comprobata, nec ipso decoloratione uon possint. Ac si oa ipsa quip nullo
enruni p.piscopo a culpa conniventia?,, et ultione va- delriniento aliquotics iudulgenda credunlur, vel re-
943 APPE^D. AD S.EC. l.\. ~ LSIDURl MERCATOIIIS 944

rum temporum(iiiot'()prilintiiitus, velaccelerate pro- ^ clericorum negotiatioribus inhonestis et lucris tui'-

visionis rcspcctus e.\cusat : quanto magis illa nuUa- pibus imminere, nuUo pudorecernentesevangeiicam
tenus mulilanda sunt quse nec uUa necessitas, nec leclionem, qua; ipse Doniinus negotiatores e templo
ecclesiastica prorsus extorquet utilitas ? verberatos flagcUisasseritur expulisse, nec Apostoli
XII. Baptizandi sibi quispiam passim quocunque verba recolentes quibus ait : (( Nemo mUitansDeoim-
tempore nuUara credat inesse fiduciam. Praeter pa- plicat se negotiis saiculaiibus {11 Tim. ii, 4). » Psal-

schale festum et Pontecostes venerabile sacramcn- misla quoquc David surda dissimulantes aiire can-
tum, excepto duutaxat gravissin^i languoris incursu, tantem : « Quoniam non cognovi negotiationes, in-

in qiio verendum est ne, morbi crescente periculo, troiboinpotcntias Domini {Psal. lxx, 16). » Proinde
sine remedio salutari fortassis «grotans, exitio prce- hujusmodi etabindignis 234 posteaquaestibusno-
ventus abscedat. verit abstinendum, et ab omui cujuslibet negotiatio-
.Xlll. Ordinationes etiam presbj terorum, et diaco- nis ingenio vel cupiditate cessandum, aut in quocun-
norum nisi certis temporibus et diebus exercere non que gradusint positi mox a clericaUbus officiis absti-

debeant. Id est quarti mensis jejunio septimi et de- nere cogantur, quoniam domus Dei, quse domusora-
cinii,sedet etiam quadragesimalis initii, ac media- tionis et esse debet et dici, ne officina negotiationis et

na Quadragesimie die Sabbati jejuuio circa Vespe- B spelunca potius sit latronum.
ras noverint celebrandas. Nec cujuslil)et utilitatis, XVIII. Illitteratos quoque et nonnulla parte corpo-

seu presbyterum, seu diaconum, his prjvferre qui ris imminutossine uUo respectu adecclesiasticura ve-

ante ipsos fuerint ordinati. nire serviUuin didiciraus. Quod simul antiqua tiaditio
XIV. Devotis quoque virginibiis nisi uut in Epi- et apostolicae sedis vetus formanon recipit, quia nec

phaniorum, aut in albispaschalibus, aut apostolorum litteris carens .sacris esse potest aptus officiis et vi-

nataliliis sacrum niinime velamen imponant, nisi tiosum nihil prorsus Deo olFerri legalia pra?cepta san-

forsitan, sicut de baptismate dictum est, gravi lan- xerunt. Itaque de csetero modis omuibus h»c viten-

guore correptis, ne sine hoc miinere de sseculo ex- tur, nec quisquam talis suscipiatur in clerum. Si qui
i>ant, implorantibus non negetur. veio vel temeritatem propria vel incuria praesiden-
XV. Viduas autem velare pontificum nuUus atten- tium tales anle suscepti sunt, in his in quibus consti-

tct, quod ncc auctoritas divina delegat, nec canonum tuti suntlocis catenus perseverent, ut nihil unquam
forma prsestituit. iSon est ergo penitus usurpandum promotionis arripiant, satisque habeant, hocipsum
eis, quia sic ecclcsiastica sunt conferenda prfesidia, sibi pro nimia miseratione permissum.
ut nihilcommittatur iUicitum. , XIX. De his autem qui seipsos abscindunt, palerni

XVI. Generalis etiam quereUe vitanda prsesumptio

'
canones evidenter sequenda posuerunt, quorurn te-

est, qua propemodum causantur univevsi, passim norem sufliciat indidisse, dicunt enim talia perpe-

servos et originariosdominorumjura, possessionum- trantes, mox utaguitifuerint, a munere clericalide-

que fugientes, sub reUgiosse conversationis obtentu, bere eos secludi, quod raodis omnibus cnstodire nos
vel ad monasteria sese conferre, vel ad ecclesiasti- convenit.quia fas esse nnlli suppeditat quidquam pree-

ciim fanuilatum, conniventibus quoque prssulibus ter ifla qure memorabilis decrevit forraa censere.

iudifferenter admilti, quse modis omnibus est amo- XX. Coraperimus etiara horrendis quibusdam cri-

venda pernicies, ne per Christiani nominis institu- minibus iniplicatos tota discrctione subinota nonso-
tum, aut aUena pervadi, aut publica videatur disci- lum de factisatrocibus necessariam poeniludinem non
plina subverti, prsecipue cum nunc ipsam minislerii habere, sed nec aliquem correclione penitus succe-

clericalis hanc obligationem suspicari conveniat di- dcnte ad divinuiu ministeriuni honorcmque conten-
gnitatcm, cogaturquepro statu militantium sibicon- dcre. Nonnullos autom iii ipsis ordinibus coiistitutos

ditioneque jurgari, aut videri, quod absit, obnoxia. gravibus delinquentes facinoribus nou repelli. cum
Quibus soUicila competenter interdictione prohibitis niandet Apostolus neinini cito nianus imponendas ne-
(luisqueepiscopus,presbyter,autdiaconus,veleorumDq"e communicandum peccatis alienis, et majoriun
qui monasteriis piwesse noscuntur, htijusmodi per- vciieranda constituta pronuntiant. Hujusiuodi ctiam

sonas aimd setenentes non restituendas patroiiis, aut si forte subrepserint, tain qtii autc pcccaverunt dcte-

deinceps vel ecclesiastica? servitnti, vel religiosis con- ctos o[)ortere rcpclli quam sacra^professionis oblilos

gregationibus putaverint appUcandas, non voluntate pranaricatoresque sancti propositi procul dubio sub-
forsitan dominoruni, sub Scriptiinp, testimonio pri- movendos.
mitus absoliitas, vel legitiuia transactione concessas, XXI. Usque adeo sanc compcrimus illicita qua^que

periculum se honoris proprii non arabigant commu- j)toruraperc, ut da?moiiiis aliisqiic passionibus irre-

nionisque subituros, si stiper liacre cujusquam verax tilis niinisteria sacrosaucta Iractare tribuatur. Qui-

iios querela pulsaverit. Magnis quipi^e studiis secun- bus si in hoc opere positis aliqtiid propria^ neces-

(liiinbeatum Apostolum pr«cavendum est, ne fideset sitatis occurrat, qiiis de sua ac fideliuin salule con-

(lisciplinaDomini blaspliemetur. lidat. rbi miiiistros ipsns curationis humana! tanta

Wll. Coiisequens fiiit, ut illa qiioipic (pi.e de Pi- p.ispexcrit calainilate vexari? Atqiic idco ne ces-
iciii partibns nupcr ad nos missa relatio nuntiavil sario rcuiovendi sunt, ne qiiibuslibel quibiis Cliri-

!•(>(• ininc pr«'teicniidii piiliireintis, id csl, |)lmiino> slus csl inortuus. scandalum gctiercliir infirmis
9i5 DECRETALIUM COLLECTIO. 946

Postremosi corpore sauciatuin fortassis aut debilem ^ certus, et lixus est, et districtius ista quserantur, et
neqnaquam sancta contingere lex divina permiltit, a quibus fueiint g^^sta, prodantur, quoniam sicutla-
quanto magis doni dispensatores esse non convenit, tentibus in hac atrocilate nomiuibus non exstat in
quod est dcteriiis mente percussos. quem sententia debita pi'ofeiatur, ita cura manifestis
XXn. Virginibus, autem qnosdam
sacris teraere se fuerit documentis expositus, quem tanti sceleris
sociare cognovimus, et post dedicatum Deo propo- poscit immanitas, noii vilabit iillatenus ultionem.
situm incesta foedera sacrilegaque miscere. Qnos XXVUI. Nihilominus impatienter audivimus tan-
protinus sequum est a sancta cominunione detrudi, tnm divinarum rerum subisse despectum, ut feminae
et nisi per publicam probatamque poenitentiam om- sacrisaltaribus ministrare firmentur, cunctaque quae
nino non recipi, ant his certe viaticum de sseculo non nisi virorum famulatui deputata, sexum cui non
transeiintibus, si tainen pcenituerint, non negari. competit exhibere, nisi quod omnium delictorum
XXIII. Nam de viduis sub nulla benedictione ve- qufB sigiUalim perstrinximus noxa omnis et crimeii
landis superius late sufficienterque pra^diximus, eos respicit sacerdotes qui vel ista committunt, vel
quee si propria voluntate professam pristini conjugii coramittentes minime publicando pravis excessibus
castitatem mutabili niente calcaverint, periculi ejus se favere significant, si taraen sacerdotura jara sint
intererit, quali Deum debeant satisfactione placare, i» vocabulo nuncupandi qui delegatum sibi religionis

quia juxta Apostolum primam lidem irritam fece- ofticium sic prosternere moliuntur, ut in perversa
runt : sic habita secum deliberatione promissam Deo qufeque profanaque proclives sine ullo respectu re-

pudicitiae fidem debent custodire. Nos autem tali- gulse Christianffi praecipitia funesta sectantur. Cum-
bus nuUum laqueiim debemus injicere, sed solum que scriptura sit : « Minima qui spernit paulatim
adhortaliones prsemii sempiterni, poenasque propo- decidit {Eccli. xix, I), » quid est de talibus existi-

nere divini judicii, ut et nostra sit absoluta conscien- mandura qui iramensis ac multiplicibus pravitatum
tia et illarum pro se rationem Deo reddat intentio. raolibus ingente ruinam multimodis impulsionibus
Cavendum est quippe quse de earum moribus acti- ediderint?Nonambigant quihsec ausi suntexercere,
busque beatus Paulus apostolus testatur, quod sed etiam qui hactenus cognita siluerint sub hono-
plenins exponere praeterimus, ne sexus instabilis ris proprii se jacere dispendio, si nonquanta possint,
non tam deterreri quam admoneri videatur. celeritatera festinent, ut lethalia vulnera competenti
XXIV. Secundas nuptias sicut saecularibus inire medicina sanentur. Quo enim more teneant jura
conceditur, ita post eas nullus ad clericale sinitur pontificumquipontificaUbus excubiis eatenus injun-
venire coUegium. Alia est enim humanae fragiUtati cta dissimulant, ut contraria domui Dei cui praesi-
p
generaliter concessa licentia, aUa debet esse vita dent potius operantur quantumque apud Dominum
divinarum rerum servitio dedicata. possent, si ei convenientia procurarent, tamen quid
XXV. Quisquis proprie desertor EccIesiEe millis mereantur aspiciant, ciira exsecrabili studio secten-
exstanlibus causis ad aliam putaverit transeundum, tur adversa. Et quasi magis haec regula sit qua Ec-
temereque susceptus fuerit, et promotus, reverendo- clesiae debeant gubernari si qiiidquid ecclesiasticis
rum canonum vel ipse, vel receptor ejus atque pro- inimicum regulis perpetratur, cura et si cognitos ha-
vector constituta non etfiigiet, quge de hujusmodi beat canones unusquisque pontificum interaerata
prresumptoribus prajfixere servanda. debuerit tenere custodia.
XXVI. De monachis laicisque in prima copiosius XXIX. Quatuor autera tam de redditu quam de
praiceptionis hujus parte digestum est, vel quae qua- oblatione fldelium convenit fieri portiones. Quarum
tenns liis pro rerum temporumque necessitatetion- sit una pontificis, altera clericorum, pauperum ter-
cessa sint, vel quemadmodum ubi nuUius necessita- tia, quarta fabricis applicanda. De quibus, sicut sa-
lis intcresse probatur, non nisi vetus institutio cerdotis intererit, integrara ministris Ecclesiae me-
debeat custodiri. Quos vero constiterit indignos me- moratam dependere quantitatera, sic clericus ultra
ritis sacram meixatos esse pretio dignilatem, convi- J) delegatara sibi summam nihil insolenter noverit ex-
ctos oportetarceri, non nisi periculo facinus tale per- petendum. Ea vero quae ecclesiasticis aedificiis
petrantes, quia dantem pariter et accipientem dam- attributa sunt huic operi veraciter praerogata, loco-
natio Simonis, quam sacra lectio testatur, involvit. rum doceat instauratio manifesta sanctorum, ipsara
De locorum consecralione sanctorum quam-
XXVII. nihilominus ascriptam pauperibus portionera quam-
vis superius strictira fuerit comprehcnsum, nobis vis divinis rationibus se dispensasse monstraturus
quoque palefactum esl, quod absque prspcepto sedis esse videatur, tamen juxta quod scriptura est : « Ut
apostolicai noimulli faclas ecclesias vel oratoria videant opera vestra bona, et glorificent Patrera ve-
sacrare prtPsumant; hoc sumus tamen judicio dete- strum, qui in coelis est (Matth. v, 16), » opus etiam
stabiliore permoti, quod in quocunque nomine de- in praesenti testificatione praedicari, et bonae famae
fiinctorum et quanlum dicitur, non omnino fidelium praeconiis non taceri.

constructionesa}dificatas sacris professionibusauda- X.XX. Quapropter nec clericorum qui sapientia se

cter instituere memorantur. Qua? quoniam tam acer- hujus ofiensae futurura confidat iraraunera, si in his
ba, tam dura sunt, ut eadein vix noster ferre possit au- quae salubriter sequenda deprompsiraus, sive epi-
ditus.si vereChristianitatisaffeotusin illis regionibu.<; scopum, sive presbytenira. sive diaconum videril
 .

947 APPEND. AD S.IX. l.\. isiDora MEiiCAroRis 948

excedeule.ni,uon protinus ad aures uoslras deferre ^ejus redarguit, et postea consequenler vitavit, pari-

curaverit. Sic vero niodisomnibus erit unusquisque terque assumeuda sunt, cum his quae utpote pri-
poutificum ordinis et honoris elisor, si cuiquam cle- nnis apostolus salubria praedicavit? Nunquidnam aul

ricorum vel Ecclesia; totius audilui ha^c pulaverit ejus recta doctrina cum his quae humanitus accesse-

supprimenda. Data v Idus Martii, .\steno et Pruisidio rant repudiauda esl, aut illa adhuc imbecillis insci-

IV consulibus. lia, cum perfecta ejus suscipienda est doctrina?

Epistola Gelasii ad Siculos. Nunquidnam in ipsorum haereticorum libris non

1 De bene regendis rebus Ecclesise ab episcopis. multa quae adveritatem pertineantposita releguntur?
2. De tricenali prsescriptione. Nun<piidnam ideo veritas refutanda est, quialibri,ubi
Gelasics Romanae Ecclesiae episcopus dilectissi- pravitas interest. refutantur? Aut ideo pravi libri
misetiuGhristocharitateunaniiniterconuexis fralri- suscipiendi sunt eorum, quia veritas qua', illic iuserta

bus episcopis qui in Siciha sunt constituti. est non negatur? Ait Apostolus : « Oninia probate,

Cap. I. Prsesulum auctoritas nostrorum emanavit,ut quae bona sunt tenete (I Thess.v, 21). » Scimus Apo-
facultates EcclesiseChristiadregendumhabeantpote- stolum etiara de paganorum libris aliqua posuisse.

statem.Itatamenutviduarum,pupillorum,atquepau- Nunquid ideo et cuncla recipienda sunt, quae cum

perum,necnon etclericorumslipendiadistribuerede-B his pariter sunt ju-olata? Ipse Apostolus ait : Mullos

beant. Hoceisstatuimusdari quod hactenus decretum prcedicatores aliter atque aliter Christum prsedicare,

est. Rehquumsibivindicent,ut,sicutantediximus,pe- ubi tamen licet quocunque modo Christum praedica-

regrinorum atque captivorumlargitores esse possint. tum oportet admitti. Tamen non ideo illum morem
11. IUud annecti placuit ut si, quod absit, facultatum quo non recte pra^dicatum est admonet evitare. Ma-
Ecclesiaj, necnon et dioeceses quae ab aliquibus losoperarios ipse conqueritur,quorumaliarefutauda,

possidentur episcopis jure sibi vindicent, quia tri- alia docet esse sectanda. H«c et hujusmodi exempla
cenalis lex conclusit, quia et filiorum nostrorum nos docent et testimonia divina confirmant, nonom-
principum ita emanavit auctoritas, ut ultra triginta nia pessime a quocunque dicta vel ubicunque scripta
annosnulliliceatappellare quoslegum tempus exclu- inditferenter acci[)ere, scd retentis bonisquse noceant

sit.Data Idus Maii, Asterio et Praesidio IV consulibus. refutarc. Peccatori homini mors illataest, et tameu
Incipit tomus de anathematis vinculo Gelasii papw. homini Jesu Christo mors illata reum fecit esse dia-

Ne forte quod solent, dicant, quod si synodus bolum, quia ubi causa mortis non erat, ibi peccati

Chalcedoneusis admittitur, omnia constare debeant, nou debebaturetpffiua. Sententiapraefigitur vel prae-
(juai illic videntur osse deprompta, aut enim ex tolo ^ fixa est semper errori. Quae sententia huic errori

eam admitti oportere, aut ex parle si repudiabilis pr«fixa nunquani omnino resolvetur, sicut enim

est,firmam ex toto constare non posse. Coguoscant in quantum cst ipse error, nunquam error esse de-
igiturquoniamilludsecundumScripturas sanctas tra- sistit, sic a sententia nunquam praefixa resolvetur,
ditionemquemajorum secundum canonesregulasque (fiiia error qui agnoscitur esse damnatus, eadem
quaudiu manet error probatur astrictus. Itaque qui
Ecclesiae pro fide communi et veritale catholica et

apostolica, pro qua hanc fieri sedes apostolica dele- in eo errore sunt sententia erroris ohstricti sunt, et
qiiandiu in eo manent nuUatenus absoluti sunt,
gavit, factamque firmavit, a tota Ecclesia indubitan-
t.T admitti. Alia autem qua? per incompeteutem sicut nec ipse quo suul error absolvitur. Error
in

praesiunplionem illic prolata sunt, vel potius venti- enim ipse nunquam veniam promeretur, sed qui in
lata, quai sedes apostolica gorenda delegavit, qua' eo veracitcr caruerit, atque ab ejus participatione
mox a vicariis sedis apostolicae contradicta manife- disoedil. Quandiu ergo in ois est error damnationem

stum est; quae sedes apostolica, ctiam pctenle Mar- siiam tiMiet, nunquam resolvitur, quia error scniper

tiano principe, nuUatenus approbavit; quae praesul poenam meretur. Participes vero ejussunt semperet
Ecclesiae Constanlinopolitanae tunc Anatholius, noc ijus poena? participes, siin eodem perstare non desi-

se prajsumpsisse professus est, el in aposlolica', sp- D >i"»t'>^ut si ab eodem recesserint quam aheni facti

dis antislitis noii negavit, posita potestate. Quod sunt ah errore, et ab ejus parlicipatione discroti,tara
ideo sic (ut dictum esl) sedcs apostolica non recci^it, (4 poena', ejus criiut consequontor alieui. Cura orranti
quia quae privilegiis venerabilis Ecclesiae coutraria ])cena prn^figitur quandiu raanet erraus, eadera poena
probantur, nulla ratione sustinet. Quid enim? Quia constriugitur ;quia erraus esse non potesl siue poena

in libris sanclis (juosutique veneranuiret soijuiiiiur, oii-alis. lUec eadom po^na perpetua est nunquara-
quoniam quorumdara illic ct [^rofanitates oss(' forun- qiic solvenda quandiu errans esse pcrstiterit. Qui si
lur, etsceleragestanarrantur.ldeonobispariter, aut erians essc destiterit, j^a^na quie erranti ost privfixa
veneranda sunt, aut sequenda quia in illis sauclis piM-petua, non erranti, id est alteri efieclo, quani cui
liliris et venorabilibus continentur. Sanclus Petrus pr.ffixa est, non soliira non potest esse porpetua,
jH'iu)us aposlolorum, sic oxistimans Novi Toslamcnti scd nec otiara jain poena. Nou est enim ipse cui prae-

gratiami)raedicandani,utalogisv(!lorisn()n rccedcret lixa (,'sl. Erranti oniin prtofixa ost, nec non erranti.

Qiiu' onim erranti piwtixa est. i)(!r|)etua est, ot per-

inslitutis, qufcdam per siniiilationem logitur inter
[)otuo constringit errantem, uoii erranlem iioii po-
Judaeos gentilesque gessis.sc. Nunquid ideo aut illa

235 ^i'"' >''quenda siinl. ([iitp merilo ot conj^nsloliis lo.sj jam tciierc. Sil erranti dicla foro [)('r])oliia, sil
949 DECRETALIUM COLLECTIO. 9oO

erranti dicla iHiiiquam esse solveuda. Manet oinnino /^ peccato nianentibus. Nulluin esl quippe peccatuui
et vere, certumque est quod in eapraefixum est, nec pro quo aut noii oret Ecclesia remittendum, aut quod,
potest prorsus ahsolvi, quandiu raanenti preefixa, data sihi divinitus potestate, desistentibusab eodem
debetur erranti. Non erranti autem nec pcena potest non possit absolvere, vel poenitentibus i^elaxare, cui

esse, quaenon erranli non debet inferri. Nec muta- dicitur : « Qua^cunque dimiseritis super terram di-

tur illaomnino nec solvitur quse debetur erranti. In missa erunt et in cojlis, et qua^cunque solveritis su-

suo ergo tenore illa pra^tixa est, in suo jure non po- per terram, erunt soluta et in ccelis [Matth. xvi, 18).«

testomnino resolvi; iu non suo tenore qu« esse non In quihuscunque omnia sunt quantacunque sint et

potest jam docetur esse vacuata, et jus illic penitus qualiacunque siut : veraci nihilominus manente sen-
non habere, ubi causam non Iiabet existeudi. Pleuee tenlia, quse nunquam solvenda esse denuntiatur ; in

sunt sanctse Scriplune tali forma justitiie. Dicitur : eorum tenore cunsistens in Acacii sententia rationa-
« Pereant peccatores a terra, ita ul non sint (Psal. biliter intuendum est, in qua non etiam ab eodem

Lxvii, 3), )' ut non sint peccatores, ut desistant post recedens. Quod etiam si ei dictum est nunquam-
esse peccatores secundum Prophetse sententiam
: que solvendus, non est adjectum tamen etiamsi re-
usqueqnaque deperirent, ut subsfantialiter non su- sipueris, etiamsi ab errore discesseris, etiamsi prae-

bessent, qui salvari potuissent a Redemptore nostro B varicator esse destiteris. Quapropter in aperto est

qui venit uon justos vocare sed peccatores, vel de ita dictum, uunquam solvendussi talis scilicet, qua-
quibus dicit Apostolus « Christus venit in hunc
: lis est et ligatus, non autemtaliseflectussicutligaii-
inundum peccatores salvos facere, quorum primus dus uou erat, sic absolutus esse docebatur. Sicu)
ego sum, et cum peccatores essemus misitDeusFi- carehat ohligatione cum ohligationis causacaruisset,
huin suum (I Tim. i, 13; Gal. iv, 4), » etcseterahu- sic utique absolutus existeret, quatenus et ipse uoii
jusmodi. Hic reveraplurimi etiamsubstantialiterpe- necessitate dictje sententiee videretur non posse quo-
rierunt peccatores, in peccatis suis utique permanen- dammodo jam solvi, nisitalis effectus et obligatione
tes, veraque in eis seutentia dicta permansit, nun- carens fieret absolutus, et circa tales prfefixa sen-
quamque et tamen eadem in talibus,
resoluta est, tentia nullomodo solubilisredderetur. Nunquid enim
quibus prsefixa permauente perpetua, quodam
est, misit, quffisivit, expetiit et abjectus est, itaque ipse
genere factum est, ut in talibus non usquequaque in se insolubilem fecit esse sententiam qui talis per-

inanentihus et in peccatis suis, non usquequaque manere non possit ahsolvi,

delegit, qualis vei^aciter
durantibus sententia tamen praefixa talibus perma- et voluit talis effici, circa qualem, permanente sen-

iieret. Nam ipsi pereunt, sed esse peccatores, ut di- tentia circa talem, effectum non talem insoluhilis sen-
ctum est , non pcenaliter, sed remedialiter quodam tentia non permaneret, qufe circa effectum non ta-
et ipsi genere perierunt. Quodam genere et in ipsis lem nonhaberetlicentiam permanendi.Quo magisul
inansit preetixa sententia, donec pei^manens eos effi- dictum est exemplo atque periculo moniti qui eodem
ceret non esse peccatores, vel peccatores non esse tenore suut constricti festinare debent, ut non tales
Completa est in eis sententia,
perflceret. nec quo te- esse perraaneant, quibus sententia illa non solvenda
nore peracto permanens illa sententia pereuntibus prfpfixa est, et esse tales incipiant, qualibus non iii-
peccatorihus, itaut non essent utique peccatores. Ea solubilis prsefixa sententia possit esse soluhilis. Quo-
jam in non peccatoribus manere non potuit, quia in niam autem effecto non solvenda proe-
non tali quali
eis in quibus inflicta non fuerat, jus manendi peni- fixa sententia est, effecto, inquam, non tali, potest

tus non habebat. Ita nunc in suo jure vel tramite solubilis esse sententia; quia jam Acacionon volenti
ullatenus sententia resoluta est, et eadeni in his in non talem esse sicut tali usque in finera permanenti
quibus iuflicta est permanente, ab his qui ah ejus permansit in absoluta sententia, ita jam non tali effi-
jure discretisunt, alienaprorsus effecta est, nein his ci non volenti solubilis non potest esse sententia.

salva sui conditione fas haberet manendi quibus in- Nonne tantos hahebat Acacius, quorum exemplum
flicta non erat. Dixit Dominus quod in Spiritum san- rv sequi potuisset antistites qui in Ephesino prolapsi
ctum peccantihus nec hic esset nec in futuro seeculo latrocinio, quolibet niodo in consensione reciderent
lemitteudum. Quantos autem cognoscimus iii Spiri- pravitatis ? Utique tamen el si dictum uon erat, el
lum sanclum delinquentes sicut hsereticos diversos, perpetuam damnationem ferre potuissent, nisiresi-
.\rianos, Macedonianos, ad fidein catholicam rever- ]»iscentes non tales effici quales illic facti fuerant,
tentes, et hic reraissionem suai percepisse hlasphe- damnationemque perpetuam merebantur, resolvi
miin et in futurum spera sumpsisse indulgentiaj cii/ca se damnationem recedentes a perpetuee damna-

consequendae? Nec ideo non vera est Domini senten- tionis causa meruerunt, quam qui perstitere circa se
tia, aut putabitur esse ullatenus resoluta, cum circa insolubilcm reddiderunt. Nihil interest igitur, iiibil

tales, si hoc esse permaneant, nunquam omninosol- diflert, ulrum dicatur quia ccclesiastica sententia
venda persistat, effectis autem non talibus non irro- reos et praevaricatores obligat. Quia sicut ei non po-
gata. Sicut etiam consequenter et illud beati Joan- test quod non est suffragari, quod non est dictus
nis apostoli : Est peccatum ad mortem, non dico ut nunquam solvendus, sed si in erroro permanseritin-
oretur pro eo. Est peccatum non ad mortem, dico ut soliibilis modi-i oinnibus perseverat, nec j)otest inde
i>rplin- pro eo. Ksl peccatuin ad raortfm in eodem nisi non talis eflectus absolvi : sic cuiquain prn\jiidi-
 — ,

API'END. -\D S.£C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 952

est nunquam esse ^ gente Judfeonun adeo etiam pcr Isaiam p.-ophetam
care uon notest tametsi diclum
:

percmptorie vetuti pronunlialum est:236 "f^-lau-

solvcndum manifesta ratione monstrante quia nun
videntes
de oculos eorum, et obtura aures eorum, et
quam sit omniuo solvendus, si talis qualis ligatus
nwnquam solvendus non videanl, et audientes non audiant [Isai. vi, 10), »
esse persistat, vel talis utiquc
Non abjecto autem etiain si re- ue quando intelligant, et obdura cor populi hujus,
qualis est obligatus.
prorsus et liberum non ne unquam convertantur, et sanem illos. Hic etiam
sipiscat et corrigat, patere
talis effectus qualis nunquam di- emendatio interdicta monstratur, et resi-
correctio et
dubium sit, ut non
qualis non cst piscendi quoque spes prorsus abscindilur. De quo
ctiis, nunquam esso solvendus, sed talis

id est correctus et inde populo apostolos et Ecclesiam primitivam uo-

dictus nunquam csse solvendus,
vimus processisse, et tot miliia hominumuna die de
emendatus consequenter correctus et possit solvi. No-
baptismate fuisse salvata. Ecce et in persistentibus
tandum quod quolibet genere blasphemantibus in
qualis est sententia promulgata permansit, nec
illa
si resipiscant et corrigant, et hic
eis
Spiritum saiictum
etinfuturos«culoremittatur,necindepossitDomini ad correctionem prorsus venire sanitatis admissi
sunt, sed adjudicati sunt insua nequitia
deperire, et,
mutari sententia, quw circa tales utique permanen-
tespermanere Qicia est, noncircanon
dicta esi, uua cnLci iiviii taleseffecto
i-ciiv..^>^..v.^ .
—
manente divina sententia, non per ipsorum propriara
- -

B emendationem suoque intellectu vel motu, suaque

Quandiu autem in hoc manent, tales sunt, qualibus
virtute vel possibiUtate conversi sunt, ut
sanarentur,
non remittendum esse prfpfixum est. Cum autem ab
sed per gratiam sanati sunt, ut converterentur
Ne
hoc recesserint, non tales efOciuntur, qualibus
non :

convertantur, inquit, et sanem eos, ne sua sponte,

remiltendum esse pra^-tixum est. Et ideo non taUbus
ScTcuIo jam dimitti. ne suis operibus quibus utique contidebant, ne suani
effectis potest et hic et in futuro
justiliam sectantes, justitia? Dei non debeant
esse
hujus-
Alioquin, quodabsit, frustra videtur Ecclesia
subjecti, de suis viribus confidentes, non
divinte sc
modi sua reconciliatione suscipere. Quia autemfru-
misericordia ilUiminationique subdentes. Et ideo in-
strarinon potest, hoc intellectum modis omnibus,
est qaantum hibetur eis superbae pr*suraptionis effectus, ne con-
salva Domini sententia, pra?dicandum
igitur di- vertantur suis intentionibus, suis nisibus, ut putarant
ad nos pertinet, omnino non posse. Talis
nunquam esse et saneni eos, ne eorum quasi exmeritis, ex propria
ctus est Acacius qualis hgatus est
facultate venientibus salvatrix gratia daretur,
atque
esse
solvendus. Talis usque in finem permansit, taUs
gratia jam non esset gratia, si non gratis
dare
ita
non destitit, ita talisest liodie qualis est dictus.Non
esset immeritis, sed merces tanquam merilis resti-
jam
taUs esse non potesl, nunquamigitur taUs per-
tuta. Non ergo ipsi sanem eos sed
convertantur, et
m nen solvendu
manenao .m est,quia si taUs esse dcsisteret
,4 t, humiUtatem Christi
^^ ii^unditatem
,j^^^. ad
^,^^.^^^ quaUter
nunquam esse sol- sanati per gratiam
non in non tali permansisset, et
convertantur, agnoscant. Ita in utrisque, hoc est, et
vendum, quia non talis quaUs dictus est, nunquam
in eo permanenUbusin quo talera senteutiam perce-
esse possit absolvi, et non taU nunquam
solvi rece-
perunt, et in salvaUs exinde sententia Dominica
fixa
deret, et ideo ut solvi posset accederet.
Quod sedes
perinansit, et tainen cum permanente sic eis miro
apostoUca non consensit, nunc imperator imposuit, non
genere sanitas introducta est, ut iUa sententia
dictum est,
nec AnatoUus usurpavit. Toturaque, ut non
quod firmavit in mutata videretur, sed eadem perdurante sanitas
in sedis apostolicse potestate. Ita
quod eorum confidentia, sed divino munere proveuiret.
syiiodo sedes apostoUca, hoc robur obtinuit,
non potuit Grmitatcm, et sola rescin-
Quod si haec tentare formidant, nec ad sua pertine-
refutavit liabere
re cognoscunt modulura potestatis, cui tantum de hu-
dit, quod proeter ordinem
congregatio synodica pu-
iterata^ sen- luauis rcbus permissum est, non etiain eam pi\T,esse
taverat usurpandum. Non promulgatrix
divinis, de his per quosdivina ministran-
qnomodo
tentiip, sed cum apostoUca sedc veteris exsecutrix.
turjudicare prfcsuraunt? Fueriut ha^c ante adven-
Iloc tamen qiiod do uno codcmque homine dictuin
lum Christi, ut quidera figuraUter, adhuc tamcn in
taliI nersisieiuu
est, sive la
cst sententiam
qualis dciik-hi."."'
persistentc (luciiis compo
v^v^...,-- . - ... •
. i
carnalib.isactibusconsiitutx,panterregesex,ste.jnt
lenier dct.LiJii, sive
t nt r accopit Biv mw taU effecto et abUia scnton- x^
non D
r\„^A sanctura Me phisedech
cnn>Miini Melchisedech
absoluto, et in una- et pariter sacerdotes. Quod
tia quse non tali non dicta est
fuisse sacra p.-odit historia. Quod in suis quoque dia-
elin
((uaque civitatc legitur,similiter esse prajfixum,
bolus imitatus est, utpote qui seraper
quw diviuo cul-
quse in
populo ac simul geute dcpromptum poiius, spiritui viudicare
sibiraet tyrcinnico
loto orbe portio cst. Idem euim
mundus est qui et tui conveni.-cnt
contendit, ut pagani iraperatores iidem et maximi
pciturus dictus, et sermo Dci non polcst exci-
est
po.itifices dicerentur.
de.-e, et in ipso nihilominus a piavis iuten-
mundo
cum ad verum ventum est, cu.iide.n regem
Tyrus ctBcri- Scd
lionibus recedente non pro.nitur. Sic
atque pontificem ultra sibi ncc impcator
poulilicis
.flgyptus pronuntialoe sunt peritura;
lon gaza, et
ven-
salvatas. nornen imposuit, nec pontifex regale fastigiu.n
quas postca per Evangclium novimus csse
pe.-manentes in eo dicavit. Quamvis enim membra ipsius, id est, ven
1'crieriint itaque duplic. modo aut :

rogis atquo pontificis secundum pa.'ticipationem

qnod talem sentcntiam susccperunt, aut deUcieutes sumpsisse
quibus est illa scntentia ut magnilico ulrumquc in sacra geucrositale
:ib P(i qiio tales fuerant;
sace.-dotalc sub-
scnlen- dicantur, ut simul .•egalc genus ct
(•(.iiso(|ii(.|il(;r ad non talcs non pcitineret illa
quoniHiu Christus memor fraffilitatis hiima-
non fuerat. Sic etiam de sistanf,
tia (pi:i" iKui hilibus prfofixn
 ;

§53 DECRETALILM COLLECTIO. y34

n£E, qiiod suorum saluli congrueret dispensatione ^ cis hasrelicisque suppositis, vel his qui hseretico-
magnifica temperavit, sic actionibus propriis digni- rum tenebantur communione polluti, etiam sacra
tatibusque distinctis officia potestatis utriusque r(!]igionis in suum,
sincerilate polhiti, parlicipem

discrevit, suos volens medicinali humiiitate salvari, tam absolvere nequiverimt, quam ipsi non erant
nouhumana superbia rursus intercipi,ita uletChri- absoluti. Ac proinde tam ecclesiasticffi regula; pra;-

stiani imperatores pro aeterna vita pontilicibus varicalores quam sacrosanctae communionis inte-
indigerent, et pontifices pro temporalium cursu gritatem maculantes consortio perlidorum, qiiod de
rerum imperialibus dispositionibus uterenlur, qua- reo simillimo poluerunt ferre judicium. De catholicis
tenus spiritalis actio a carnaUbus distaret incursibus enimponlificibuspertotumOrientem,autquicunque
el ideo militansDeo minime se negotiis ssecuiaribus perstitit, est ejeclus, aut ille restilit qui consensit
implicaret, ac vicissim non ilie rebus divinis praesi- errori, et se ab errantium conlagione retraxit. Quod
dere videretur, qui esset negotiis sa?cularibus im- igitur eorum potuit de cujusquam errore esse
plicatus, ut el modestia utriusque ordinis curaretur, judieium, qni nunquam non errasse monstrantur,
neextolieretur utroque sutTultus; et competens qua- sed ha^reticorum simiHler catbohcorumque con-
litaiibus actionum specialiter professio aptaretur. fessione perraista cunctas rehgionis vera: et sin-
Quibus omnibus i'ite collectis satis evidenter osten- B cerae sedes turbasse, catholicam apostolicamque con-
ditur a saeculari poteslate, nec ligari prorsus, nec fudisse puritatem. Ecce qui reum absolvere, qui rei
solvi posse pontiiicem. Quo manifestius approbatur prae omnibns docebantur efTecti. Ecce cum quibus
Alexaudrinum Petrum per imperialcm tantummodo de absolvendo reo synodus fuerat ineunda. Si iides
sententiam nullo modo potuisse prorsus absolvi; ubi et comraunio catholica retinehatur, cur catholici
si ponlificum quoque sociatur assensus, quaerimus pellebantur antistites, quomodo tantummodo haere-
utrum processerit, an fuerit subsecutus. Si sub- tici servabanlur?
secutus est nihilominus ad id reddilur, ut ahso- Itcm epistola Gelasii papie ad Faustum magistrum
lulio sa?culari poteslate praecepta et principahter fungentem legationis offido Constantinopoli.
inchoata valere non possit, pontificumque secutus Ego quoque mente percepi Grtecos in sua obsti-
assensus adulalionis potius fuerit, quam legitimae natione mansnros, ne cui velut insperatum videri
sanctionis. Si praecessit, doceatur a quibus et ubi potest,quod est in ante pra?cognilum. Quapropter non
ille sit gestus, si secundum Ecclesiae regulam tam propter Icgationis causas student disposilioni-
celebratus, si paterna tradilione profeclus, si ma- bus publicis obviare, sed potius per occa^ionem le-

jorum more prolatus, si competenti examinatione gationis regiae catholicam Jidemmoliuntur evertere,
depromptus. Ubi procul dubio requirendum est, '

et tali commento nituntur sperata praestare. Quid

si s^nodali congregatione celebratus, quod in sibi vult antem quod dixerit imperalor, a nobis se in
receptionc damnari, et depulsione calholici, quia religione damnatum,cum super hacparle et praede-
uovu est causa, fieri certissimum est; si ad primam cessor meus non solum minime nomen ejus attigerit,
sedem, cujus inlererat seutentiae, qua Petrus sed insuper quando principia adeptus regiae po-
tenebalur, obstrictus, et secundum regulas est rela- testatis exercuit, in ejus se rescripsit imperii pro-
tum ; si eadeni quoe ligavit, absolvit; si illa quap non motionc gaudere, et ego nuUa ipsius unquam scri-

ligaverat resolvenle, imo etiara nesciente potuisset pta percipiens honoriticis nostiis eum litteris salu-

dissolvi. Si ha^c gesta non sunt, quo more, quo ritu tare curaverini ? Praedccessores mei sacerdotes qui
Alexandrinus Petrus praetenditur absolutus, cum praevaricatoribus se comraunicasse propria voce
nec a pontiiicihus legitime, et ecclesiasticis legibus confessi sunt, a communione eos apostolica submo-
fuerit expeditus, nec a saeculari potestate potuerit verunt. Si ita placet se raiscere damnatis, nobis nou
praeler Ecclesiae tramitem prorsus absolvi ? Tanto potest iraputari si ab eis velit abscedere, tanto
magis poscenti imperatori a poutificibus fuerat sug- raagis a nobis non potest csse damnatus, sed potius
gerendum, utsi eum legitime legitima J) ad gratiam sincerae communionis admissus. Ad se-
vellet absolvi

ecclesiastici tenoris absolutio proveniret, et haec natum pertinet Romanum, ut memor lidei quam
omnia qua; superius dicla sunt secundum Ecclesiai a parentibus se suscepisse meminit, contagia
tramiteni servarenlur : praecipue cum de secnndae vitet communionis exlernap, neque ob hoc com-
sedis ageretur anlislite, noc ab inferiore qualibet, munionis sedis apostolicai (qnob absit) reddatur
sed a prinia sede jure possit absolvi. Inferior quippe extcrnus, et veniam sibi dari debere praeponat. Le-
poliorera absolvere non potest, sola ergo polior gatur, exquo est religio Christiana, vei certe detur
inferiorera convenienler absolvit. Proinde inferioris exeraplum in Ecclesia Dei aquibuslibet ponlificibus,
ioci pontihcfs qui nullatenus se noverant potiorem aut ab ipsis apostolis, ab ipso denique Salvatore
sibi sine prima scde posse resolvere, praecipue quem vcniam non corrigentibus fuisse concessara. Audi-
ejus sententia noverant obligatum, piaevaricatoria tum autera sub ipso coelo, nec legitur omnino nec
absolutione potius non illum penitus exuerunt, dicitur, quod eorum voce depromitur, Date nobis
sed praevaricatione potius nexuerunt. Ita Petri vniani, ut tantum nos in errore duremus. Id quo-
absolutio ex ulroque non constat, quia nec que parimi Ostendant qui nobis canones nitun-
est.

praevaricatoria absolutione rei reum absolvere po- lur opponere, quibus hoc canonibus, qnibus reguli»,
tuerunt, et depulsis undique pontificibns catholi- qua leotione, quove documento, sive a majoribus
 AFPENI). M) S.-EC. IX. - ISIDORI MERCATORIS 95»;
93r.

quos potiores merito exsecutus. Nobis ausi sunl facere canouum mentio-
iioslris, sive ab ipsis aposLolis ^
fuisse non dubium est, seu ab ipso Doniino Salva- nem, conlra quos vos semper ambitionibus illicitis
tore qui judicaturus creditur vivos et morluos, sive
tenendi esse monstrantur. Qua in synodo vel secun-

factum est unquam vel faciendum esse mandatur. dum cujus synodi formam Alexandrinum Joannem

Mortuos suscitasse legimus Christum. In errore de Ecclesia cui ordinatus fuerat expulerunt? Qui
mortuos absolvisse non legimus. Ft qui hoc certam nuUis causis evidentibus, nec ante conventus, nec
faciendi solus habuil polestatem, beato Petro prin- postea provocatus, etiam in judicio competenti po-
Qu(s Hgaveris super tuit accusari. Quod si dicunt Imperator hoc fecit,
cipahter mandat apostolo : « :

terram, ligata erunt et in coelo, et quaj solveris super hoc ipsum quibus canonibus, quibus reguhs est pra^-

coelo {Matth. xvi, 18). » ccptum? Cur huic tam pravo facto consensit Acacius
terram erunt sohita et in

Super terram, inquit, nam in hac ligatione defun- cum auctoritas divina dicat :
237 ^on solum qui

ctum nunquam dicit absolvi. Quod ergo nunquam faciunt prava reos esse, sed etiam qui consentiunt

factuui est vei mente conspicere formidamus, scien- facientibus. Quibus canonibus, quibusve reguHs Ca-
lendion exclusus est, vel primi urbium diversarnni
tes in divino judicio nou posse penitus excusari.
aRomana Ecclesia catholici sacerdotes?qua traditione majorum aposto-
Si autem, quod nunc prsetendunt,

se divisuri sunt, id jamdudum fecisse monstrantur, B licam sedem in judicio vocant?An secundae sedis
si ignorantiam suam ipse non antistites, et tertise cseterique bene sibi conscii sa-
eo minus vere miror
cerdotes debuerunt, et qui rehgionis existit ini-
perspicit qui dicit Acacium ab uno non potuisse
damnari. Itane non perspicit secundum formam micus, depelU non debuit? Yiderint ergo sialiosha-

synodi Chalcedonensis Acacium fuisse damnatum, bent canones, quibus suas ineptias exsequantur.
Cseterum qui sacri, qui ecclesiastici, qui legitimi
nec novit aut se nosse dissimulat, quantos utique isti

per numerosam sententiam sacerdotes erroris hujus celebrantur,non solum sedem apostolicam ad judi-
auclores constat fuisse damnatos, sicut in unaqua- cium vocare non possunt; et Constantinopolitan»
religionis et civitatis episcopus, quse utique per canones inter
que hseresi a prmcipio Christianse
manifesta rerum ratione sedes nullum nomen accepit, in communionem
factum fuisse et fieri

monstratur, prffidecessoremque meum exsecutorem recidens perfidorum non debuit submoveri? An

fuisse veteris non nov» constitutionis

constituti, qui homini mentitus dicitur imperatori, et impe-

auctorem. Quod non solum praesuU apostolico facere ratorem laesisse perhibentur depeUi debuerunt,
pontifici, ut quoshbet et et in Deum qui summus est imperator Acacium
licet, scilicet cuicunque
quemlibetlocum, secundumregulam hsereseos ipsius „ delinquentem sinceramque communionem divini
ante damnatse a catholica communione discernant. sacramenti studentem miscere cum infldis, secun-

Acacius quippe non fuit novi vel proprii inventor dum synodum qua est damnata perfidia non oporte-
erroris, ut in eum nova scita procederent, sed alio- bat excludi? Sed vehnt noUnt ipsius judicio antiqua

rum facinori suam communionem miscuit. Itaque canouum constitutione firmabuntur. Sed rehgiosi
atque perfecti secundum canoues concessam
necesse est ut in illam recideret justa lanice sen- viri

tentiam quam cum suis successoribus per conni- sedi apostoUcae potestatem nimirum conantur eripere,
et sibimet eam contra canones usurpare contendunt ?
ventiam synodalem susceperat auctor erroris. Nobis
canonum magistros atque custodes, nobis nullum
opponunt canoues, dum nesciunt quid loquantur.
Contra quos hoc ipsi venire se produnt quod prima' fasesl inire certamen cum hominibus communionis
alien«, divina Scriptura pra-dicante, hominem
sedi sana rectaque suadenti parere fugiunt; ipsi
hsereticum post primam et secundam correptionem
sunt canones, qui appellationes totius Ecclesise ad
hujus sedis examen voluere deferri. Ab ipsa vero devita. Sciens quod hujusmodi delinquat proprioju-
nusquam prorsus appellari debere sanxerunt, ac dicio condemnatus. Ecce cognoscant, quia non solum

per hoc illam de tota Ecclesia judicare, ipsam ad ab alio, sed a se proj^rie quoque damnelur hsereticus,
o^-t impudens, quod Acacium ve-
nuUius commeare judicium, nec de ejus unquamj) iUud autcm nimis
niam postulasse confingunt, et nos exstitisse dif-
praeceperunt judicio judicari, sententiamque ifiius

constituerunt non oportere dissolvi, cujus po- ficiles.

ipsa causa Teslis est frater vester vir illustris filius meus
lius decreta sequenda mandarunt. In hac
Andromachus, qui et a nobis abundanter instructus
Timolheus Alexandrinus, et Petrus Anliocha^nus,
Petrus, Paulus, Joannes, et caiteri non solum unus, esl, ut cohortarelur Acacium deposita obstinatioue

sed plures nomen sacerdotii prajferentes, sola resipiscere, et ad sedis apostolica; remeare consor-

sedis apostolica; sunt auctoritate dejecti, cujus

rei tium, quippe se sub jurejurando magnis cum eodem

testis etiam docetur ipse Acacius qui

praiceptionis molitionibus egisse teslatur, nec ad ea qufe recta

hujus Quod utique sicut apostoli-

exstitit exsecutor.
sunt potuisse dellecti, sicut rerum probatur etlectu.

cam sedem juxta formam synodicam fecisse niani- Cerle proferatur judicium quando iniserit, quando

festum est, sic neminem resultare potuisse certissi- veniam postularit correptionemque suam nobis pro-
mum. Hoc igitur modo recidens in consortium dam- miscrit exhibendam, nisi forte huuc animum gessit

nntorum est dainnatus Acacius, qui eorum damna- quem successores ejus habere perspicimus. Ut tamen
existerel. fuerat voniam postularet inipendi. sic sibi vellet. ut ni-
lioneni antequam prmvaricator si
95: DECRETALIUM COLLECTIO. 95 K

hilominus inerrore persisteret; ubi ulique nun tani ^ster et Hiren-xus viri consulares atque eoi-um comi-
a nobis recipi videretur, quam nos potius in suam tes publica legatione, fungentes ad Urbem reversi,
traducere pravitatom. Quem reatum se confessurum clementiam vestram queesisse dicuntur, cur ad vos
asseruit ante certamen? Si reatus est, utique corri- mea> salutationis scripta non miserim. Non meofateor
piendus est. Si corrigendum non putant, fallaciter instituto. Sed cum directi dudum de partibus
se reatum perhibent quod est infeli-
protiteri; nisi Orientis vel videndi me licentiam sibi vestris prae-
cius, cum et fatentur rcatum, et non aestimant cor- ceptionibus abnegatam, tota Urbe disperserint a lit-

rigendum. llhid quoque mc ridere libuit, quod ait : teris credidi temperandum ne onerosus potius quam
Si necesse fuei'it veniam posUilare, et existimans officiosus existerem. Videtis igitur non raea dissi-

nimirum tunc se peccati veniam necessario postu- mulatione provenisse, sed competentis fuisse cau-
lare, si ei concedamus ne peccare desistat, imo telse, ne respuentibus animis molestiam irrogarem.
etiam (quod absit) certe cum eodem consentiamus Sed ubi serenitatis tuse benevolentia comperi, prae-
riosquoque peccare. Nescio inter quse mundiprodigia fatis indicantibus, humilitatis raere clementer expe-
ha3C vox possit adraitti. Remitti culpa de preeterito tisse sermonera jam revera perpendi imputandum

potest correctione sine dubio subsequente. Nam si non immerito mihi si tacerem, quia, gloriose fili, te
deinceps siuitur mansura perversitas, non est beni- B sicut Romse natus Romanum principera, amo, colo.

gnitas remittentis, sed consentientis assensio. Non suscipio, et sicut Christianus cum eo qui zelum Dei
mirum si isti sedem beati Petri apostoli blasphemare habet, secundum scientiam veritatis habere desi-
praesumunt, qui taha portenta vel corde gerunt, vel dero, et qualiscunque apostolicse sedis vicarius,
ore diffundunt, et nos insuper superbos esse pro- quodcunque plenaj fidei catholicae deesse comperero,
nuntiant, cum eis prima sedes, quidquid est pietatis, promeo modulo suggestionibus opportunis supplere
non desistat otferre, illi eam ipso protervo spiritu contendo. Dispensatio etenim mihi divini sermonis
subjugare posse confldant. Sed captos raente fa- injuncta : Vae mihi est, si non evangelizavero. Quod
cere ista non mirum est. Si phrenetici solent medi- curavas electionis beatus Paulus apostolus formidet,
cantes quoque velut hostes putare vel caedere. Quojro clamet, multo magis mihi exiguo metuendum est
tamen judicium ab his quod prfietendunt, ubi nam si divinitus inspiratum, et paterna devotione trans-
possit agitari an apud ipsos ut iidem sint inimici
: missum subtraxero ministerium praedicandi. Pieta-
et testes et judices? Sed tali judicio nec humana tem tuam precor, ne arrogantiam judices divinae
debent commilti negotia, nedum divinse legis inte- rationis offlcium. Absit, quaeso, a Romano principe,
gritas. Si quantum ad religionem pertinet, non nisi ut intimatara suis sedibus veritatem arbitretur in-
apostolicse sedi juxta canones debetur summa judi- c .juriara.
cii totius. Si quantum ad saeculi potestatem ille Duo quippe sunt, imperator Auguste, quibus prin-
a pontiflcibus, et pi"3ecipue a beati Petri vicario debet cipaliter mundus hic regitur, auctoritas sacra ponti-
cognoscere quae divina sunt, non potest ipse eadem ficum, et regalis potestas. In quibus tanto gravius
judicare, nec sibi hoc quisquam potentissimus sse- est pondus sacerdotum, quanto etiam pro ipsis re-
culi, quitamen Christianus est, vindicare prsesumat, gibus hominera in divino reddituin sunt examine ra-
nisi religionera foi'sitan persequentes. Quid taraen di- tionem. Nosti etenim, flli clementissime, quod licet

cerent, si non chartis suis in omnibus vincerentur? praesideas humano generi dignitate, rerum taraen
Ineptias utique suas sibi servent, nisi resipiscant, praesulibus divinarura devotus colla submittis, atque
potius cogitantes Christi vocem non esse superfluam ab eis causas tuae salutis expectas, inque sumendis
quse confessione beati Petri apostoli inferni portas coelestibus sacramentis, eisque, ut competit, dispo-
nunquid praevalituras asseruit. Quapropter non vere- nendis, subdi te debere cognoscis religionis ordine
raur, ne apostolicasententia resolvatur, quam et vox potius quam praeesse. Itaque inter haec illorum te
Christi, el majorum traditio, et canonum fulcit aucto- pendere judicio. Non illos ad tuam velle redigi vo-
ritas, ut totam potius Ecclesiam semper ipsa dijudi-r\ luntatera. Si enim quantum ad ordinem pertinet
cet. Sed cogitent magis, si qiiis in ejus religionis est publicae disciplinae, cognoscentes imperium tibi su-
sensus, ne pravitatem suara nuUatenus deponentes perna dispositione collatum legibus tuis, ipsi quoque
apud Deum horainesque sedis apostolicae perpetua parent religionis antistites, ne vel in rebus humanis
constitutione damnentur. Sic autem dicitur fuisse exclusae videantur obviare sententia?, quo rogo te
deflnitum, ut deinceps de negotio nihil dicatur quasi decet aff^ectu eis obedire, qui prorogandis venerabili-
velnunc eos (quemadmodum nostis) meo duxerim bus sunt attributi mystcriis? Proinde sicut non leve
nomine specialiter alloquendos. Neque plane cum discrimen incumbit pontiflcibus siluisse pro divinita-
non corrigentibus ineunda congressio, quera-
istis tis cultuquaecongruit, itahis(quodabsit) nonmedio-
admodum cum aliarum quoque ha?resium sectatori- cre periculum qui cum parere debeant, despiciunt.
bus diraicatio renucnda. Vos autem salvos etsospi- Et si cunctis generaliter sacerdotibus recte divina
tes qunntoc.itius huc reverti, continuis divinitatem traclantibus fidelium convenit corda submitti, quanto
votis expetimus. potius sedisillius praesuli consensus est adhibendus,
Epistola Gelasii ad Anastasium Angustum. quem cunctis sacerdotibus et divinitas sunima vo-
Famuli vostrsp pietatis, filii mei, Fausfinus magi- luit perveuire, et subsequens Ecclesiae generalis ju-
959 aPFEND. AD S.tC. IX — ISIDORI MERCATORIS 9(.0

giter pietas celebravit? L'bi pietas tua evideuter A nulla rima pravitatis, nuUa prorsus contagione ma-

advertit nunquam quolibet et peuilus bumano con- culetur. .Nam si, quod Deus averlat, quod fieri non
silio elevare se quemquam posse illius priviiegio posse couiidimus, tale aliquid proveniret, vel unde

vel coufessioni quem Christi vox praetulit universis. cuiquam resistere auderemus errori, vel unde cor-

Qua» Ecclesia veueranda coufessa superest, et habet reptionem erraulibus posceremus? Proinde si pietas
devota primalum. Impetinon possunt humanis prs;- tua unius civitatis populum negat posse pace com-

sumptionibus quK diviuo sunt judicio constituta. poni, quod uos de totius orbis terrarum sumus uui-

Vinci aul quorumlibet potestate non possunt. Atque versitate facturi, si (quod absit) noslra fuerit prae-

utinam sic contra nitentibus perniciosa non sit au- varicatione deceplus? Si totuscorrectus est mundus,
dacia, quemadmodum quod ab ipso sacra? religionis profana primum suorum tradilione despecla, quo-

auctore pra>ii.xum est,non potest ulla virlute cou- modo nou cori'igatur uuius civilatis populus, si prae-

velli. Firmameutum enim Dei stat. Nunquidnam dicatio lidei succcdat? Ergo, gloiiose imperator, nolo

cumaliquibusinfestareligioest,quantacunquepotuit ego Ecclesiarum pacem, quam etiamsi cum mei san-

novitate superari, etnon magis haec invicta perman- guinis impendio provenisse posset, amplector. Sed

sit,quo sstimata est posse succumbere? Desinant precor cujusmodi debeat esse pax ipsa, uon utcun-

ergo, quffisote, temporibus tuis quidam peroccasio- B que scilicet veraciler Christiaua mente libremus.

neni perturbatiunum ecclesiastica proecipitanter am- Quod euim potest esse pax vera, cui charitas inle-
bire qute non licet, ne et illa quae male appetuut merata defuerit? Charitasautem qualiter essc debeaf
apprehendaut, et moduni suum apud nobis evidenter Aposlolusproedicat,qui ait: « Chari-
nullatenus
homines non teneant. Quapropter sub con- tas de corde puro et couscienlia bona, et fide uon
Deum et
tuam deprecor, obtestor, ficta (I Tim. o). » Quomodo, quaeso te, de cordc
spectu Dei siucere pietatem i,

et exhortor, ut petitionem meam non indignanter 238 ^''i'^ puro, si contagio inUciatur externo ? Quo-

inquam ut me in hac vita potius audias mudo de conscieutia boua si pravis fuerit malisque
accipias ; i'ogo
commista? Quemadmodum fide non ficta si maneat
deprecantem, quani (quod absit) in divino judicio
sentiasaccusantem.NecmeIatet,imperatorAuguste, sociata cum perfidis? Quae cum a nobis saepe jani

quod pietatis tuae studium fueiit in piivata vita. dicla sint, necesse est tamen incessabiliter iterari,

Optasti semper iieri particeps promissiouis oeternae. ettandiu nou tacere quandiu nomen pacis obten-

noli irasci, si te tameu diligo, ut re- ditur, ut uostrum non sit, ut, invidiose jactatur, fa-
Quapropter
assecutus es, velim te ha- cere pacem. Sed talem velle doceamus qualis etsola
gnum quod temporahter
pax esse, et praiterquam pax uuUa esse moustratur.
bere perpeluum, et qui imperas saeculo, possis le-
gnarc cum Christo. Tuis certe legibus, imperator,
C Euthycianum dogma conlra apostolicae sedis caute-

Romauo nomini nulli admittis laui pervigilat, si creditur salva fidei catholicoe posse
pateris nihil perire ;

princeps veritate coustare, promatur, asseratur, et quautisli-

ingerere detrimeutum, itaue verura est,

egregie, quodnon solum praesentiaChristi beneficia, bct viribus astruatur, ut nou solum per seipsuni

sed desideras et futura, ut religioui, ut veritati, utsin- quam inimicum sit fidei Christianae possit osteudi,
ceritati catholica? coinmuniouis et hdei temporibus sed quantaeet quam lethales haereses in sua contiueat

tuisnon paliaris quemquam inferre dispendium ? Qua colluvione moufttrari. Si autem, ut magis conliJi-

ejus praemia pelilurus est, cujus mus, a calholicis judicatis mentibns excludeudum.
fiducia, rogo te, iilic

hic damna non prohibes ? Non sint gravia, qua>so qiiaeso te, cur uou coutagia simul corum qui ha.

quae pro tua; salutis aeternilate dicuntur. Scri-

prubantur esse poUuli, deceruitis refiitanda, cuiu di
te,
quam cat Apostolus Qui non solum non facienda faciuut
Meliora sunt vulnera amici
:
ptum legisti :

luam, ut quo aifcctu reos videri, sed etiam qui consenliunl facieutibus.
oscula iaimici. Quojso pietatem
Proiude sicut uou potesl perversitatis communicatort'
dicuutur a me, eo tuis sensibus intimenlur. Neiuo
susccpto nou pariter peiversilas approbari, sic uou
pietatemtuam fallat, verum est quod siiigulariter
potest refulari perversiUis, compUce perversitatis
per prophetam Scriptura testalur « Uiia est
mea
:

{Cant. vi, 8), »

D admisso. Legibus certe, fratres, crimiuum couscii
coluniba mea, uua est perfecta
susccptorc^que latrocinantium parijudicioruui pa'ua
una est Christiana lides, quam veueratur universa
constringuntur, nec expers facinoris a^slimalur, qui,
Ecclesia catholica; calholica autem veraciler iila est,
licet ipse uon fecerit, facientcs tamen familianlatem
quae ab omnium perfidorum atque ab eorum suc-
fa'dusque receperit.
cessoribus alque consorlibus, siucera, pura, imma- cum Chalcedouense concilium pro fidei
Pioinde
culata communione divisa est. Alioquin non crit cathulioa' atque apostoliccT verilate cummuiiiuuetiue
diviuitusmandata discretio, sed miseranda coiifusio. ceUibratum damuaverat Eutychem deleslaudi fururis
Nec uUa causa jam superest, si hoc iu quolibet auctorem, non satis habuit, nisi ut pariter ejus quo-
contagio voluerimus admittere, ne cunctis haerosi- que consortem Dioscorum caeterosque propelleret.
bus aditum januamque pandamus. Qui enim in uuo <(
Hor igilur modo sicut iii uuai]uatiuc han-esi vel
ofTpuderit, omnium reus est, et qui miuima speruit, faclum scmpervel fieri nou habotur ambiguum,suc-
paulatim dccidit {Jnr. u, 10; Eccli. xix, I), » hoc ccssures oorum Timuthoum, Pelrum, atquc alteium
est, quod scdes apostolica magno praetaxavit, ut Autioch<;mim Petrum noii virilim prupler singulos
-sed .•^ynodi seaiel
quia mnndo r.idix est Aposloli gloriosa conf('Ssio. qu()squi> rursus facto concilio,
961 DECRETALIUM COLLECTIU. 902

jacla regula consequenter elisit. Qaemadmodum ^ Taceo quos ab eisdem ipsis damnatisprsesulibus, qui-

ergo noii evideiiter apparet etiam cunctos simili bus baptizati fuerant in tide catholica manentes nulla
teiiore conslriiigi, et quieorum communicatores et sint exagilatione turbati. Taceo quod rebus ludicris

complices exstiteruiit, atque omnes omninoa catho- populares tumultus, nunc est vestrae pietatis auctori-
lica atque apostolica merito communione discerni. tas refrenarit, atqueideo multomagisprosahiteani-
Hiuc Acucium quoque jure dicimus anostro consor- niarum suarum uecessario nobis Cunslantinopolitanae
tio submovendum qui maluit in sortem transire civitatis obtemperare multitudo, si eam ad catholicam

perfidicequam in calliolica! atqne apostolicse commu- et apostolicam communionem vos principes reduca-
nionis sinceritateconstare, cum fere triennium ne id tis. Etenira, impei'ator Auguste,si contra leges publi-
vciiiretapostolicae sedis epislolis doceatur competen- cas aliquid (quod absit) quispiam fortasse tentai'et,
ter iustructus.Poslquam vero communionis est puram since-
nulla pati ratione potuisses ad unitatis
fdctus alieucB, non poluit non catholicse et apostolicae ramque devotionem. Ut tibi plebs subdita redigatur
mox societale prascidi, ne per eum si vel paululum conscienliae tuae non putas interesse. Postremo, si
cessareraus, nos quoque videremur subisse contagia unus populi civitatis aniraus non putatur otfendi, ne
pertidorum. Sed revera vel taU percussus pcena divina, ut res postulat, corrigantur, quanto magis
correclionem promisit, emeudaviterrorem. divina offendantur nomiuis universi
resipuit,
g ne catholici

Aut ille tractatus lenius valeat coerceri, qui etiani piam lidem, nec laedere debemus omnino, nec pos-
verbera dura uon sensit ? Quo in sua perhdia et sumus? Et tamen idem nostra se poscunt voliuitate
daranatione manente, tam ejus in ecclesiaslica re- sanari. Competentibus ergo sinant curari se posse
non potest nomen ascx'ibi, quam externaj
citalione remediis. Alioquin (quod absit) in eorum transeundo
contagium communionis admitti. Quapropter aut perniciem cum illis perire possumus; ipsos vero sal-
doceatur ab haeretica participatione sincerus, quorum vare non possumus. Jam hic quid sit magissequen-
si illecommunioni permiscuit, aut cum iisdem non dum sub divino judicio vestrae conscientiae derelin-
potest non repelii. Si aut susurrant Orientis episcopi quo utrum sicut nos optamus similiter omnes certam
ad eos sedes apostolica non ista conscripserit, quasi redeamus ad vitam, an sicut illi poscunt, raanife-
vel ipsi de recipiendo legitime Pelro sedem aposto- stam redeamns ad mortem. Sed adhuc apostoli-
hcam suis litteris fecerint certiorem, vei hujus re- cam fidem sibi medicinalia suggerentem, superbam
ceplionis inconditse non jam pariter complices ex- vocare arrogantemque contendunt. Habet hoc qua-
stitissent, quem sicut vere non pussunt docere ab litas saepe languentium, ut accusent raedicos con-
hsereiica pravitate fuisse purgatum, ita se haeretico- gruis observationibus ad salubria revocantes, quam
ram nuilatenus poterunt excusare consortt^s. Quodvi ut ipsi suos noxios appetitus depromere vel repro-
si fortassis astruxerint quod ad apostolicam sedem bare consentiant. Si nos superbi sumus qui
de susceplione Petri per Acacium cuncta consona animarum remedia convenientia ministramus, quid
voce rotuleriut per eunidem sibimet omnes pari vice vocandi sunt qui resultant ? Si nos superbi sumus
sentiunt fuisse rescriptum, apostolicae vero sedis au- qui obediendum paternis dicimus institutis, qui re-
ctoritiis, quod cunclis secuudis Christianis et Eccle- fragantur quo appellandi sunt nomine ? Si nos elati
siae prailata sit universae et canonum series paterno- sumus, qui divinum cultum puro atque illibato cu-
rura et multiplici tradilione firmalur. Sed licet hinc pimus tenore servare, qui contra divinitatem quoque
vel utrum sibi quisque conlra iNicaenae synodi con- sentiunt, dicant qualiter nuncupentur? Sic et nos
quippiam valeat usurpare, collegio potesl
stiluta caeterique qui in errore sunt, aestimant quod eorum
unus communionis ostendi non mentibus externae non consentiamus insaniae , ubi tamen Spiritus
societatis aperiri. Apud illos si quis contidit egre- superbise veraciter consistat et pugnet, veritas ipsa
dialur in medio, et apostolicam sedem de utraque dicat.
parte revincat et instruat. Tollatur ergo nomeu e Item Gelasius ad episcopos Lardanix Acacium a sede
medio quoJ Ecclesiarum discretione procui a catho-rv apostolica competenter fuisse damnatum.
lica coramunione operatur, ut sincera pax fidei Dilectissimis fratribus universis episcopis per Dar-
coraamnionisque reparetur, et unitas. Et tunc quis- dauiam constitutis Gelasius.
quis uoslrum contra veuerandam vel insurrexit, vel Valde mirati sumus.quod vestra dilectio quasi novam
nitatur insurgere vetustatem, competenter et legiti- et veluli difficilem quaestionem, et adhuc tanquam in-
me perquiratur. Et illic apparebit quis modesto pro- auditum quidpiam nosse desideratis,quod Eutichia-
posilo custodiat formam traditionemque majorum, nae pestilentiae communicatores, non habentes quod
quis supra haec irreverenter iusiiiens, quis rapinam pro suae perditionis observatione re«pondeant fre-
«qualem posse fieri aibitretur. Quod si mihi populi quentijam ratione convicti solacontentionesubmur-
Conslantinopolilani persona propunilur, per quam murant, non quia sit alicujus momenti quod garriunt,
dicatur nomen scandaii, id est Acacii non posse re- nec inveniant penitus quid loquantur, ubi magis eos
moveri, id est, taceo quia et haeretico quodam Ma- quicatholicissensibusinstitutisunt,adhuch8Brererai-
cedonio pulso, et Nestorio nuper ejecto plebs Con- raraur, quam illos qui a veritate esciderunt, et ab anti-
stanlinopohtana ca! holica permauere delegerit, quam qua Ecclesise traditionc sunt devii profanasfocum no-
,

majorum praesulura daranatorum affectione retineri. vitatesetineptascaducse perversitatis obtendere qui-

Patrol. CXXX. 31
963 APPEND. AD SJEC. IX. - ISIDORI MERCATORIS 96*

temerasse. Non autem nos latet m tempestal

bus cos retulit vestra dilectio jactare. Ideo Acaciura x ^tituta
persecutiouis Arianae pUirimos pontilices de exsiliis,
non putarejuredamnatum.quodnon speciali synodo
pace reddita, respirantes per certas provincias con-
videatur fuisse dejectus, et insuper dementiam sua;
gregatis secum fratriljus Ecclesias composuisse tur-
vanilatis accuraulatur pueriliter dicentes, prsecipuc
batas. Non tamen utilius synodi Nicaenai quidquid de
pontiticem regise civitatis. Quapropler stultitiara re-
fide et communione cathoUca dehuierant,
immuta-
spuentes inanium querelaram, percurrere vos opor-
rent, ncc nova quemquam prolapsum damnationo
tet, ab ipsis beatis apostolis et considerare
pruden-
pcrcellerent. Sed iUius terroredecreti, nisi resipuis-
ter, quoniam Patres nostri catbolici, videlicet docli
sent, judicarent damnatos esse, quibus convenienter,
pontifices in unaquaque hseresi quolibel tempore
con-
ut dictum est, ex paterna tradilione perpensis,
suscitata, quidqnid pro fide, pro veritate, pro com-
fidimusquodnulhisjamveraciterChrislianusignoret
munione catholica atque apostohca secundum Scri-
pturarumtramitem prajdicationemque majorumfac- uniuscujusque synodi constitutum, qiud universali-:

Ecclesiai probavit assensus, nuUam magis assequl

ta semel congregatione sanxerunt, inconvulsum
vo-
sedem praj cseteris oportere quam primam, quae et
lueruntdeinceps hrmum constare; nec ineadera hac
quah- unamquamque synodum sua auctoritate conhrmat,
CaUSa denuo qUW
causa OeUUO fuerant, relractari
lU<fUi.a luciam.,
quee praefixa •«.-nu.^»..^'' -l"".» 1 i ,/

B et continuata moderatione custodit, pro suo scilicet

bet recenti prajsumptione permiserint, sapientissi-
quoniam decreta salubriter cui principatu, quem beatus Petrus aposlolus Uomini
me providentes, si

quam Uceret iterare nuUum contra singulos (luos- voce prEeceptura. Ecclesianibilominus subsequente,
et tenuit semper, et relinet. Haecdum
Acacius certis
que prorsus errores stabile persisteret Ecclesiae con-
comperisset incidiis a veritate apostohca deviasse
stitutum, ac super iisdem furoribus recidivis omnis
Nam UraUibus eUam diutius ista non credens,quippe quem noveratexse-
integra definitio turbarelur. si

cutorem sajpe necessarioe disposilionis se contra

prsehxis positarum semel synodaUum regularum
litteris de-
hsereticos exslitisse, per triennium fere
nou essent ehsae pestes resumptis certaminibuscon-
stinatus eumdem monere non destitit, sicut per di-
tra fundamentum sese veritatis attoUere, et simpli-
Quibus
Quid subinde versos missa fdraiiiariter scripta testantur.
cia quaeque corda percutere. fieret, si

ille dum primum tanquam

debito silentio, nihil re-
fas esset perUdis inire concihum ? Cum quaehbet
manifesta sit veritas, nunquam desit quod per- sponderc proponerel, tandem aliquando missislitte-
iUi
ris profitetur, sed Alexandrino
Petro quem expetita
niciosa deproraat falsitas taraetsi ralione vel aucto-
apostolic« Sedis auctoritale exsecutor ips<^ quoqut
ritate dehciens, sola taraen intentione non
caedi^is

majores nostri divina inspiratione cernentes, damnavcrat, absque Sedis apostohca^ nolU.a com-
Qu*
unamquamque ^
qua
necessarie praecaverunt, ne contra raunione permistum, beati autem Petri sedes
commu- AlexaudrinumPt^trumsetantummododamnassenoi
haeresim quod acta semel synodus pro Ude,
pe
pro- etiam solvisse noverat, non recepit, atque ideone
nione, et veritale catholica atque apostoUca
mulgas.set, non sinerent novis post ha^c recUatio- 239 A.cacium in Petri consortium duceretur, ipsun
modi et multis
nibus mutari, ne pravis occasio pra?beretur, quae quoque a sua communione submovil
transgressionem a sua societate fecit alienum. Hi
medicinaliter fuerant statuta pulsandi, sed auctore
exarainatio quiPritur jam judicio non eril opu;
cujuslibet iusaniae ac pariter errore damnato sufli- si

cere judicarunt, ut quisquis aliquando hujus erroris

postquam litteris suis ipse confessus est. Si auctorUa
tis pondus inquiritur
Chalcedonensis synodi tenor
comrauuicator existeret, principaii senlentia dam-
dehnitionis exseculio reperitur, quo damnai
nationis ejus esset obstrictus, quoniam manifeste illius

erroris communicator etfectus,

praehxe nihiUi
quilibet vel professione sua vel communione possit illic
quoniai
cognosci. Et ut brevitaUs causa priora taceamus, minus particeps damnaUonis existeret,
estcum suo auctore dan
quae diligens inquisitor facUe poterit invesUgare Sa- idem ipse error qui semel
parUcipe quolibet prava communion
belliumdamnavitsynodus, nuncfuitnecesse, utejus natus in
exsecraUonem sui gestat et pcenan
sectatores postea damnarentur, singulas viriUm sy- j) effeclum, et
. . • ^ t: tu.^..eo»ioin atque
tenoreTimotheusetiam
. inse Alexandrim
afrrnf» ipse .\Iexandrini
nodos celebrari, sed pro tenore constitutionis auti Quo
tenuisse videban
quae, cunctos qui vel pravitatis iUius vel communio- Petrus, quisecuudaracerle sedem
a synodo, sed auctoritate tautummoc
nis exstitere parlicipes, universalis Ecclesia dixit non repetit
v
forma sedis apostolicce, ipso quoque Acacio postulante
esse refutandos. Sic propter blaspheraias Arii
essequente probantur esse damnali.
Quod si utru
lidei communionisque catholicae Nica?no prolata
errori vel praevaricationi
communicarent, Acaci
conventu, Arianos omnes, vel quisquis in banc pe-
forsitan dicatur oporiuisse
constare, breviter pral.
slem sive consensu, sive communione deciderit siue
rcsponsum. Auteuim ipsi doceant P
retractatione conclusit. Sic Eunomium, Macedonium, mus ad ista
el ab om
Nestorium synodus semel gestacondcmnans ullerius trum legilime veraciterque piirgatnm,
cura ei coi
ad nova conciha veniri non sinat, sed mUversosquo- conlagiouc h.-ereUcorum rile discretum,
municavil Acachis, si ejus conununicalorem i.ut.i
cunque modo in has blasiiheniias recidentes tradito
si ut m.igis
Acacium aliquatenus cxcusandum, aut
.

sibi limito synodali, refutavit Ecclesia nec unquam

atque legitime PeU-um nou pi
recte cessisse manifeslum e.st, qualil)cl necessilale verum convenienter

cogenle novis ausihiis quae fuerant salubriter con- baverint expialuni.

96b DECRETALILM COLLECTIO. ma
KesLat ut ejus iuexpiatione fuerit, et qui ei com- A sione supposuit? Qua synodo tot aliena privilegia

municavit infectus. Nec plane tacemus, quod cuncta nefandus populator invaserit? Sed libri non suflice-
per mundum novit Ecclesia, quoniam non quorum- rent, si tragoedias ejus quas per Ecclesias totius

libet sententia ligata pontificum sede beati Petri Orientis exercuit sigillatim describere moliamur. An
apostoli vis habeat resolvi, omni
utpote quae de illud ipsius argumentum nobis sestimavit opponen-
Ecclesia fas habeat judicandi, neque cuiquam de dum, quo facinora sua in imperialem visus est

ejus liceat judicare judicio. Siquidem ad illam de jaclare personam. Cur quando voluit, obsistit
igitur,

qualibet mundi parte canones appellare vohierunt, Rasilisco tyranno certe et hseretico vehementer in-

ab illa autem nemo sit appellare permissus. Qua- festo?Cur ipsi imperatori Zenoni,quiapalam Antio-
propter satis constel Acacium nuUum pontificium cheno Petro communicare noluit, suam nimirum
subdidit voluntatem. Ecce potuit in aliis resuitare,
habuisse sententias sedis apostolicse sine ulla ejus
notione solvendi. Qua certe synodo hoc ille prse- sed noluit. Annon Apostolus dixit : « Non solum qui

sumpsit, quod nec sit ab apostolica sede fas quidem faciunt, sed etiam qui consentiunt facientibus [Rom.

haberet «fficere, cujus sedis episcopus, cujus me- I, reatu pariter sunt irretiti. Sed ut ea qu«
32) ))

tropolitance civitatis antistes. Nonne parochiae Erra- latiusexplicanda sunt omittamus, quidquid ipse
clensis Ecclesiae? Si illi certe licuit sine synodo sen- B Zeno imperator suis htteris profitetur cuncta se ex
tentiam apostolicae Sedis abrumpere, nulla citius Acacii gessisse concilio, nec hoc enim htteris suis

consultatione quaesita, ita ne vero non licuit primae fallere ipse quoque testatur Acacius. Qui et eum
sedi Chalcedonensi synodi constiluta, sicut decuit nihilominus universa recta gessisse conscripsit, et
exsequendi hujusmodi praevaricatorem se auctorita- suo conciho haec eadem gesta non tacuit. Quasivero
tem detrudere? Sed nec illa praeterimus quod apo- tantum in Alexandrini Petri communione Acacius
stolicae Sedi frequenter datum est more majorum, praevaricator exstiterit, et non in omnibus quos fecit,

etiam sine ulla synodo praecidente exsolvendi quod vel depulsis catholicis pontificibus, unquam tyrannos
damnaverat, damnandi nulla Ecclesiis prfeponi ut taUter prtepositis perversa
synodus iniqua et

existenti synodo, quos oportuit, habuerit facultatem, comraunione permistus est. Qui hoc ipso secundum
sanctae memoriae quippe Athanasium synodus Orien- canones fuerant ab ecclesiastica eommunione pel-
talis addixerat. Quem tamen exceptum sedes apo- lendi quod se passi sunt successores vivis sacerdoti-
stolica, quia damnationi Graecorum non consensit, bus adhiberi. Qui autem non perspiciat Christianos
absolvit. Sanctae memoriae nihilominus Joannera qui, catholicis pontificibus propria sede dejectis,
Constantinopolitanum synodus etiam catholicorum nonnisi haeretici potueruntintroduci? Quibus tamen
praesulum certe damnaverat, quem simili raodo se- ^ cunctis vel auctor fuit Acacius, subrogandis vel sub

des apostolica etiam sola, quia non consensit, ab- rogatis communicator accessit; his itaque, quia

solvit.Item sanctum Flavianum, pontificem Graeco- communione haereticorum nullatenus discrepabant.

rum,congregationedamnatum pari tenore, quoniam Cur igitur vel cum haec fieri viderit, non sicut sub
sola sedes apostolica non consensit, absolvit potius BasiUsco jam fecerat, ad apostolicam Sedem refi'.rre

quam iliic receptus fuerat. Dioscorum secundae sedis curavit, ut si solus ipse non poterat conjunctis cum
prajsulem sua auctoritate damnavit, et impiam sy- eodem consiliis atque tractatibus apud imperatorem,
nodimi non conseutiendo submovit sola et auctoritate quaj regioni competerent, allegaret. Nam si BasiH-
tyrannus haereticus, scriptis
ut synodus Chalcedonensis fieret sola decrevit. In scus (ut dictum est)

qua ergo ut sola vis habuit absolvendi eos quos apostolicae Sedis vehementer infestus, a pluribu» re-

synodica decreta protulerant, sic etiam sine synodo vocatus ad eum accessibus, quanto magis legitimus

in hac eadem causa plurimos etiam metropolitanos imperator qui se catholicum videri volebat, potuit
damnasse cognoscitur. Quod si quis haec ab aposto- cum apostolica sede cunctorum quoque pontiflcum
lica sede, ut sancta synodo acta reprehendit, praeter moderata suggestione miligeri, prsecipue cum ejus-

quod prisca rerum probatione convincitur. Iterum J) dem Acacii esset specialis fautor et amator, et qui
suis, tam ipsum Acacium quam sanctum
pa-
multo magis Acacium non licuisse fatebilur. Dicat lilteris

ergo qua ipse synodo secundae sedis antistitem, pam Simplicium magnis laudibus extulisset, quod
qualemcunque certe cathoiicum et a catholicis ordi- Cur tanto tem-
haereticis constantissime restitissent.
natum, nec de catholica fide et communione aliqua- pore Acacius inter ista conticuit, nisi quia prohibere

tenus impetitum duxerit excludendum, et hffireticum nolebat ullatenus qu» desiderabat expleri. Paremus

manifestum Petrum sua quoque exsecutione damna- tamen etiam, si nulla synodus praecessisset, cujus
tum, pontifici catholico permisit subrogandum. Qua apostolica sedes recte fieret exsecutrix. Cum quibus

synodo tertiae sedis apostolicae episcopum sanctum erat de Acacio synodus ineunda?
Nunquid cura his
qui jam participes tenebantur Acacio, et per
Calendionem Orien-
fccit expelli, ac nihilominus eideni Pe-
trum tam haereticum manifestum, ut eidem palam tem totum catholicos sacerdoles violenter exciusis-
nec se diversa relegatis .sociis evidenter
communione praetenderet sua passis disposi- sent. Per exsilia

tione subslitui. Qua deuique per totum Orientem existebant communionis aeternse, nec prius se ad
synodo ejectis orthodoxis, nullo crimine maculatis, ha?c consortia transferentes, quam sedis apostolicw

pravos quosque et criminibus involutos sua provi- scita consulerent. Cum quibus ergo erat synodusin-
gg,
APPEND. AD S^C. IX. - ISIDORI MERCATORIS 9«S

pontinces fuerant undiqne jam de- ^ tibu. jndicia provenu-ent, non a s^culari viderentur
eund.'' Catholici
^" humanitatis ac-
.
._... .„„:: ,^ .„,«
„...,.;,i cum nnnip.rnnm.e pontitices,
qualescuuque nontitices. etsl errore
etsi crrore
perlidoium,
pulsi, solique remanserant
socii
dicente Psal- cidente, non tamen conlra religioiiem ullatenus ex-
quibus nec hcebat habere conventnm,
cedentes polestate procelh. Aut et ha-c juxta
ratio-
« Non sedi in concilio vanitalis, el cum ini-
mista :

nec nemprincipis suggerenda non erant. Regioe civitatis

qua gerentibus non introibo [Psal. xxv, 4), » subli-
polhitam habent honore subHmis, si factus erat regia civitate
ecclesiastici moris est cum his qui
suggerendis debuit esse
mior, tanto magis in his
communionen) pernnstanique,cum peitidis miscere rehgione fue-
synodi constantior. Si autem iu his qiue pro
concihimi. Recte igitur per Chalcedonensis
aut despectus,
potius rant exerenda exstilit coutemplibilis,
formaui hujusmodi prsevaricatio repulsa est iutimandi, iii
aut segnis, aut fiduciam non habens
quam ad conciiium, qnod nec opus erat post pri-
civitatem major effectus est. Nalhan
maui synodum,nec cum lalihus haberc lieebat. Nam quo perregiam
si vel- proi)hetam palam publiceque infaciem regi David et
et quid ageretur de tide calhoiica iutclligere, commi-
cathuhcos conunissum pronuutiavit prrorem,et ipsnm
lenl ignorare, non poterant, cum
viderent
sisse non tacuit, et confessione correctum conse-
poulilices nulla synodi discussione, nullo conciho,
absolvil —,.
Reg. xii). Ric antem vir bonus
perpenderent, loio
novas causas esse perpenQereni, toto quenter au.^.^.^
queiuci (// ...«.
y.x
prsecipue
nra-cinue cum po
egregius in tantum se et s.,ggerere
0^"
urienie
te depelli, c
uepcii., quid caverent ex illornmB et sacerdos
et c.teri ^
. .. .,,.:... i..: ...o.it
tuisse monstravit
. . ot
et .inl.ii«P.
noluisse dpnromDSit.
deprompsit, imo fuisse
fuiss
igitur ut illins
discere qualitate potuissent. Restat ejus conciho
sit clarum, cui se post
patefecit, ut et imperator cuncta se ex
parlis illos fuisse haereseos
gessisse taceret, et ipse imperatorem magnis pra^-
sede
totexperimcnta dederunt, meritoque apostohca proderet his
coniis eievaret ista facientem, seseque
consulendi erunt,
csetcrisque catholicis non jam
qnod pra^rogati- rebus fnisse participem. Sed esto Calei.dion
agendis
sed potius notandi. Risimns autem
fuent nomen imperatoris abstulerit Joannis principi men-
vam volunt Acacio comparari, quod episcopus
fuisse jactetur. Qu* tamen cum
novae essent
Nunquid apud Mediolanum, apud
regiae civitatis.
tilus

cansae, nova debuerit ecclesiastica pervenire discus-

R.ivennam, apnd Firmium, apud Treveros multis
diceban-
harum qniin hominem imperatorein peccasse
tempnribus non constititimperator. Nunquid
sio,
venientes synodo dejici debuerunt,
antiqui- tur, nullatenus
urbium sacerdotes ultra mensuram sibimet imperator,
diguitatibus usurparunt. et in Deum, qui summus et verus est
tus depntatam quidpiam suis
hominem Acacium dehnquentem sinceramque communionem
Nunqnid Acaciusut Joannem quantumlibet
de Alexen- studentem miscere cum perfidis
divini sacramenti
cathulicum, tamen a catholicis ordinatum
synodo qua haec est damnata perfidia; non
heeresi!im jam"dejectum^ sancta
dria excuteret Petrumque in
oportebat excludi? Quid per totum Orientem de m-
stohc* consulta-*^
atque damnatum absque sedis apos cathohci sacerdotes et hffire-
saltem illic habita numeris urbibus pulsi
tione reciperet. Aliqua synodo erant causae, et his con-
de Antiochia tici subrogati? Nonne certe
hoc audacter arripuit. Ut Calendionem debehatur. Cur tamen non
sequenter una synodus
depelleret, hcereticumque Petrum ipse damnaverat,
rursus admitteret venit in mentem, ut in talibus causis peteret a prin-
absque notitia sedis apostoUcae celebrandam,
monstratur. cipe saltem qualemcunque synodum
ahqua synodo id fecisse traditionis ecclesia-
agitur civitatum, secundae ut quocunque colorato judicio
Si certe de dignitate sohim
sacerdotum, quam stica^ pa^sim pontifices viderentur exclusi,non
sedis et tertiae major est dignitas
quarumcunque urbiiim sacerdotes, sed metropolitani
non solum inter sedes minime nu-
ejus civitas quae cum non resti-
incunctanter antislites. His omnihus
meralur, sed nec inter metropoHtanorum jura cen- commu-
suggestione qua potuit cousensit Acacius
dicitis regiai civitalis, alia
potestas tit
selnr. Nam quod locum ha^relici
ecciesiasticarum distiibutio nicando cnnctis qni cathoficorum in
est regni saecularis, alia Apostohis autcm dicit, non soliim
fueruut subrogati.
dignitatum. Sicut enim, quamvis parva civitas, iwa?-
f icientihus
rogativam pr«sentisregni non minuit, sic imperialis
« qui faciunt, 240 «ed qui consentiunt

prffisentu meuburdm u ^ Acacio consentiente

.._.°.. ;: ..„.„inri n„tP<;tnti et aclis talibus
sc-ecnlari potestati
pottstate prffisenlis imperii
mutat. Sic clara urbs illa
rerum novitasexige-
absque uUa synodo, quam ipsa
religiosa sub eodem tunc hrma, tunc libera, tunc
consultatione perficere,
lioc praisente propriam bat absque sedis apostoUcae
provecta consistit, si potius Ucnit, secundum tenorem sy-
mensuram. Sed dica- et sedi apostohcs non
teneat sine uUa perturbatione
causaetveteri
et Antiocheno, certis ex nodi Chalcedonensis, in veteri utiquc
de
tur forsitan Alexandrino
constituto justa utique deUnitione damnatum inimi-
causis principem magis Ula quae gesta sunt non
Christiano decue- cis synodiChalcedonensisAcacium communicantem
Acacium prscepisse. Sed principi Sed, inquiunt, Acacms
asnacommunione depeUere.
sacerdotem, maxime cujus famihan-
rat suggerere
:na princii.ibus ohviare non potnit, cur RasiUsco, qma
salvam fore de ejus inj
tate et favore fruebatur, Zenoni, ne palam Petro An-
ulEcclesiae sineret voUiit obviavit. Cur ipsi
contun.ehaque vindiciam, tanlum fccerit. communicare
tiocheno, quamvislatenterhoc
Christiauus prinropsregulas custodiri, quia et nova
videretur, non commnnicavil
assensum. Ecce re-
caiisa essct cxorta, et novam
in utroque i.outifice
imperalor. Ecce vim nolenti
inquireret, el sicul sem- non
sullanti restitit
disca.s>i<mom cnsequenter manifesta con-
concilio de sacerdo- non intuUt. Ecce fugienti contagia
,;.;yessvt ..If.Tlum far.^rdotah
yti9 DECRETALILM COLLECTIO. 9:0

Postreuio cur taiito tempore cnm gere- constringi,etobhoc viderieum nolebant damnatum,
cessit. ista
^
rentur, lex gerenda cognosceret, et non ad sedem quia se cognoscebantin eadem praevaricatione dam-
apostolicam, a qua sibi curam illarum regionum no- natos, in qua hodie manere persistunt. Sed sicut hi

verat delegatam referre curaverit. Sed prius lauda- simili conditione constricti coraplicem suum non pos-
tor factus est ipse gestorum, quia lex proemoneret sunt judicare, non jure damnatum, neque rei reum
talia non esse tentanda vel ne tentarenturobsisleret, possunt competenter absolvere sic illo jure praevari-
sicutsubBasilisco jam fecerat. Cur illis caeteris com- catore damnato, isti quoque paii jacent damnatione
municare consensit, qni depuisis calholicis sacerdo- prostrati, neque nisi resipiscenlesinde poteruntpror-
tihus iudubitanter hseretici singulis urbibus fuerant susabsolvi, quia sicut per unum scribentem eorum
substituti. Postremo, si ille defuit suis parlibus, et omninm vulgata transgressio est qui in eadem perti-

quae sacerdoti catholico competerent, agpre noncu- diae reciderant aclionem, sic in unum euuidemque
ravit, ideo sedes apostolica quod ad eam pertinebat qui pro omnibus scripserat vel scribendo prodiderat
non potuit, nec debuit praeterire. Quolibet modo voluntates transgressione punita cunctorum quae ad
hoereticorum complicem refutavit et consortem instructionem vestrae dilectionis fas satis abundeque
communionis externae a siia commnnione dimovit. sufficere jiidicamus, quamvis eademlatius, si Oomi-
Nec opus fuit nova synodo cum veteris constituti t> nus concesserit facultatem studeamus exponere,
sufficienter haec forma prEescriberet, nec opus fuit quatenus et fidelium quisque cognoscat, nihil apo-
haec facienda episcopis Orientis intimare, quos et stolicam sedem, quod absit, propere censuisse.Quae
expulsione catholicorum, quae agebantur in causa tamen sententia in Acacio destinata, et si nomine
fidei non ignorasse manifestum communican- sit, et tantummodo praesulis apostohci cujus erat utroque
do haereticis subrogatis facto non tali consensisse potestatis legitime probatus esse deprompta prseci-
dubium est, etiam externae communionis effectos, pue cum secretim dirigenda videretur, ne ostensa
atque ideo cum eis nec jam potuisse, nec debuisse ubique praesentis dispositio salutaris quibuslibel dif-
sedis apostolicae scita traclari. Ecce agnoverunt in flcultatibus impedita necessarium habere non posset
eorum professione, qui constantissime perdurarunt, effeclum, tamen quia orthodoxis ubique disjectis et
quid fidei communionique catholicae deberetur. Ecce haereticis tantummodo, eorumque consorlibus jam
agnoverunt, quemadmodum a talibus recedendo, relictis in Oriente catholici pontifices aut residui
imo talibus contrariamoliendo,afide etcommunione omnino non essent, autnullam gererent liberlalera
catho]icaatqueapostolicadeviaritAcacius,sequecum plurimorura in Italia catholicorum congregatio sa-
eodem pariter errori subdiderunt. Ecce agnoverunt
^ cerdotura rationabiliter cognovit in Acaciura fuisse
quam justis ex causis pro fide et communione catho- prolatam. Quce coiigregatio facta pontificum non
lica atque apostolica, cui et illi qui in ea perstiterant, contra Chalcedonensem, non tanquam nova svnodus
congruebant, et illi qui perstanlibus obviabantab ea- contra veterera priraaraque convenit, sed polius se-
dera docebanturalieni sedis apostolicae auctoritate sit cuiidum tenorem veteris constituti parliceps aposto-
remotus Acacius, ejus-jue pariter (luicunque compli- licifi exsecutionis effecta est, ut satis appareat Eccle-
ces exstilerit, alque ab illorum raeiito cum his com- siam sedemqiie aposlolicam, quia alibi jam omnino
munione discretus, a qua se ipse itrimum cum suis non posset ubi potiiit, et cura quibus poluit nihil
consortibus catholicis pontificibus discrepando co- penitus omisisse quod ad fralernum pertineret pro
gnoscitur separasse,jureque sententiam damna- ille iutemerata fide et sincera comraunione tractatura.
tionis excopit cacteris consortibus promulgandam qui Quid ergo isti prudentes viri et argutis mentibus
solus pro omriibus suisconsoi-tibusiu communione se totius regionis interna rimantesin Orientis parlibus
recidisse periidiae ad apostolicam sedem missis est constituti, si coguoverunt hujusraodi personara in
professus. Cui si communicaverantOrientales episco- Antiochpna Ecclesia constitutam. Cur comraunicau-
pi antequam referretur huc, pariutiquereatusinedu- dura talibus praebuere consensum. Cur non illico re-

bio probabantur involvi, jureque per illum trangres- J) clamaverunt? Cur non se talicoiitagio submoverunt,
sionissententiam susceperunt, tanquam facti cum eo- cum evidenler adverterent ideo Calendionera depul-
dem conmiunionis externae. Qni utiquc non consuli siira, ut haereticis panderetur introilus. Quare hic
tanquamnostraecommunionishominesjamdeberent. nihil de s^^nodo, nihil de i'e, nihil de fide Christiana,
Sed tanquam in contrario positi consorlio refutari. nihil de personarura examinatione tractarunt. Si
Si vero noncommunicaverantantequam Acaciushuc vero illi se coraraunioni voluntarie suhdiderunt, ab
referretur et communicantem notare debuerant,
, apostolica sedc certe separati sunt cuin talibus, et
ipse de eodem potius huc referre, atque apostolicae apud tales si esset necessarie fieri nulla posset om-
sedis vigore perculsum raerito comprobare. Cumque nino synodus provenire. Quod si ignorasse se dixe-
sede apostolica tantisque illis poatificibus magis te- riat, qualis in Antiochia post Calendionem successit
nere concordiam. Sed quia ab eoriim societate desci- aatistes, quid mirum, si qui in Oriente positi, quae
verant, et eorum successoribus communicare delega- in regione sua contigerint scire nequiverunt ea quae
rant, ideo cum sede apostolica minime congruebant, apud apostolicara sedem gesta fuerant scire ignora-
quia in sectam residerant praevaricatoris Acacii il- rcnt. Cur taraen postquam ad eorum aotitiam per-
lius sine dubio providebant sententia consequenter veoit. qualis esset sacerdos apud Antiochiam consti-
 APPEND. AD S^C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 972
g^j
dentiam suam mentemque vesanam inanibus potius
tutus, nou ejus cousortia respuerunt continuo. Cur ^
fabuUs celare letaUter quam perdendo medicinaUter
excusationem de ignorantiie colore prcTtendunt, cum
et a nobis sanare contendant ? Nihil cnim vobis commune cum
hodie et manifesta contagio perlidorum,
exprobratasectantur. Quo satisapparet, quia hominibus commuuionis externae. Ideo vocatur ad
saepius
judicinm certum quaecunque persona, utaut fateatur
nec tunc quidem, etiam si cognoscerent, refutarent,
objecta, aut convincatur objectis. Post confessionem
quando nunc etiam publicata non renuunt, prorsus
convertant, porro litterarum tenore deprompto, cur ad judicium
in quamlibet se partem excusationemque
talia qua; eis suffocantur, ut suis
vocaretur Acacius qui se confessus est Petro, quem
manifeste veritati, si
pelit a sedis apostoUcae prajceptione damnari com-
ipsi verbis possint actibusque conchidi, necnisi so-
munione sociasse, nec ei jam com-
credi externo',
lam perniciem obstinatae perfidia? residuum ventilare.
dicta munionis effecto, vel pro sua, vel pro eorum, vel
Hsec autem quse de Calendione venerabili
pro Petri defensione jam posset, cujus se superius
sunt, et in Joannis Alexandrini conveniunt
certa ra-
miscuerat nefando consorlio. Feceratque se cum
lione personam, imo si causa eadem latius
inquira-
reperiuntur errores, ejus causa sine dubitatione communem, cui exami-
tur, tanta; illic tragoediiB, tanti
natione prffiinissa et legitima esset, si ita purgatione
ut sunt judices qui hsec perpetrarunt, cum
si ipsi
non " suscepta regulariter misceretur. Sed cum eodem non
evidenter fuerint confutati, a sua damnatione
legitime discusso atque purgato communione socia-
enim temperent.Talem enim antequam monstra-
illic
quam adhucreo tam pro eodem non
se miscuit,
aliud quam quaesitam causam quemadmo-
tus,
lur nihil
habuit loquendi fiduciam. Nam Acacius cum nuHo
dum catholico qualicunque depositopontifice, haereti-
privilegio fulciretur, ut de secunda sede possetferre
co Petro reseraretur accessus. Nunc istud nemo
discu-
passim omnia licito judicium, potuiljure damnarisimiU niodo, nisi pri-
tiebat synodum nemo poscebat,
mae sedis auctoritate percepta, nec examinandi
fieria quibuscunque videbantur, nulhim discrimen
Petrijushabuit, nec recipiendi penitus poteslatera.
rerum, nulla examinatio postulabatur Ecclesiae, sed
Quia regulariter constitit, nec apud nos Petro uUa-
prout unicuique venisset in mentem, de fihis
urbi-
tenus ahsoluto quem damnasse nos novimus exami-
bus catholicis pellebatur episcopus, non solum me-
nasse vel absolvisse nescimus. Restat ut iUud
demon-
iropolitanus, sed etiam tertiae et secundae sedis
an-
stremus eumdem Petrum quem se purgalum com-
tistes. In his nulla rerum investigatio quaerebatur,
consiUa tractabantur, subrogabantur
munione recepisse praetendit Acacius, nunquam ab
imlla facienda
hferetica; coinmunionis contagione cessasse,
nec uon
Ua^retici, nemo resultabat, sedvehit
mutapecorain
soUimipsotemporequocommunicaviteiAcaciussem-
captionem ducta, subditis voluntatibus perfidiam se- ^ per Alexandrinum Petrum, et in haereticorum cohegio
clabantur, nonmirum quidem, sinunc eos defendere
perdurasse atque ita et per hunc Acacium perfidae
inohantur, quorum indiscussamasanctismentibusse-
communionis suscepisse contagium, et per eamdem
cuti sunt vUitatem. Sed miramur cur eos non pudeat
UUs hajreticis, quibus Petrus communicabat ea-
in istorum damaatione de synodo non facta causari,
dem peste convictum. Qui pra?suinpsit non servato
cum scianttot tantosque pontifices nulla synodo fuisse
de noninito conci- ordine Petrum suscipere nec examinatum cum, nec
depulsos, inistorum rejectionem si
non ethocin aUo- agnoscitur recepisse purgatum, et ideo praeter sedis
Uoconquerenturcognoscant se,cur
apostoUcae Ucentiam, non legitimam sibi ejus rece-
rum rejectionequaesiveruntaccusari. Si vero incajte-
ptionem usurpare vohiisse, ut examinalionem ejus et
rorum rejectione conciUanecessaria nonfuerunt,nec
An in calhoUco- purgationem posset pro sua vohintate mentiri, atque
in istis necessaria fuisse cognoscant.
rumdejectione non fuitopus, et fuitniagnoperecon- eum nec examinatum, nec reciperet oiunino purga-
tum. Quem si reveraveUet examinatum purgatumque
gregandiin praevaricatorisdamnatione confessi.Quid
non fuisse. Nou recipere, ordinem in cjus examinationeac roceptione
igitur restat, nisi ut dicant haereticos
potiuscustodisset,sedutvidereturmagisquamvera-
irgo de synodo conquerantur, qui se palam commu-
citer esset jure prorogari. Sicut ergo ante
non prius
iiionis externa? perhibent sectatores. Cur
ergo eis sy- D apostoUca
danmavit, quam et referret et posceret ab
iiodus necessaria fuisse videatur,qui se contra Chalce-
potestate damnandum, sic et recipiendo nioduiu
doncnsemsynodumvcnirecognoscunt.QuidEutichia-
riuseiTorcumsuisauctoribusgeneraUsEcclesiffivoce servare debuisset, ut priusquamse eicommunioni
unaquaque inisceretpersedemapostoUcam posceret examinari
damnatus est. Nec dubium quod sicut in
oum, et lcgitima ratione purgari, cum nec exami-
liseresi.quod incessabiUter repetendum est, quia fir-
nandi aut recipiendi euin haberet ipsc ponti-
luum esse nuUus ambigit Chrislianus, omnes com-
licium, et nonuisi per ihius sedis auctoritatein
pUces communicatores damnatai semel
sectatores
pravitatis pari sorte censentur. Ideoquc sit conse- 241 conscnsumque hoc possct implere, sinc cujus
aiictoritatc oum non poterat ipse damnare, et
cura
(luens, ut sicut Timotheus atque Petriis
taUum se-
principaU diUgonUa, et discuti potuit, et purgari,et
«tatores secundum iUius synodi tcnorem niiUa re-
ad commiiiiionom convenientom admitU. Cum emra
.cnti facta ponlificum congregationc damnati
suiit,

constet supcr auctoritatesedisapostoUca^

hujusmodi
•:ic et Petro quia conmumicavit Acacius, ut criminis
sic ah
sit factus et poense. Quid igi-
personas, aut discussas vel esso purgatas, aut
particeps, ita consors
qiiibiis rompetehat opiscopis absoUitas .
iil

liir aml^agibus ct nebuUs ista prantoxunt. ut impu- nliis

1*73 DECRETALILM COLLECTIO. st: i

tamen absolulio earum ex sedis apostolicae consen- Cur non ut nova rerum, et tanta tragoedia
^ ista facies

sioae penderet, ubiutrumque defuit, nec discussio- depontificum successione viventium synodo discute-
nein legitimam, nec purgationem lirmam, ac per retur, egislis? An de uno dolent Acacio, quod spe-
hanc receptionem fuisse constat indebitam. Si tu ciali synodo non fuerit confutatus, cnm proprium
absque mea communiune Petrum judicasli esse ca- crimen litteris suis ipse detexerit, nec audiri de-
tbolicum, meque despecto tuo eum jure recepisti, buerit, jam sponte confessus, et de tantis pontifici-
quod causaris, si illum ego a communione mea quam bus catholicis non dolent, sine ulla discussione seclu-
tu voluisti contemptam, tanquam absque tua notitia sis.Sicatholicosnossent eos, quorumcommunionem
meus
vel consullatione repellerem. Vis acquiescere, vitaverant, communicare maluissent
his potius
es non vis acquiescere, meus non es. « Qui enim
: quam non communicantes eis dura persecutione de-
mecum non est, contra me est, et qui mecum non pelli. Ecce catholici lanti sacerdotes hoc ipso se
coUigit, spargit (Matth. xir, 30). » Queero abs te, judicant, quid apostolica sedes censuei'it cogno-
Petrum haereticum fuisse putes, an cathoHcum, an visse, constanterque probasse retinendum, qui com-
ab haeresi postea esse correctum ? Si bsereticum, munionem catholicam resonantes, et eos qui apo-
nuUatenus ei communicare debuisti, et eidem stolicffi sedi communicarent, usque ad persecutionis
communicando, hseretici te manifestum est factum D incursus tenuere consortes. Certe quae sedes aposto-
fuisse participem, et ejus consequenter ex synodi lica decreverat orientalibus episcopis non innotuisse
tenore venientem damnatione constringi. Si catholi- jactatur. Unde ergo tot tantique pontifices unum
cum, palam totius dogmatis es defensor, quod catho- idemque cum sede apostolica sentienles, eamque
licum, pronuntias ac nihilominus illius erroris cen- probantes aperte religione sacrosanctam, veraque
seris, si haereticum fuisse defuiias, ac postea cor- sanxisse quaenon solum sequenda sibi judicavenmt,
rexisse praetendas, eique te purgato communicasse sed etiam usque ad persecutionera viriliter exer-
pronuntias. Interim cujus persona me neghgendum cenda. Ecce habuistis qui apostolicae constitntionis
non potes quod in hac eadem
esse credidisti? Causari etnotitiam vobisingererent et relinendiconstantiam
neglexerim, deinde quod sine me jus non habueris vel ministrarent. Si apostolica sedes misisse, vix duos
absolvendi vei recipiendi hujusmodi rite personam. aut tres dirigere potuisset. Ecce tot pontifices apo-
Hanc enira personam nec purgatam legaliter, nec re- stolicae sedis scita seclantes, ingerunt nobis notitiara,
gulariterconslatessereceptam,quamregulariternon et praebent servandae veritatis exempla qui contra
receptam tam legaliter non constat esse purgatam. Et tantos clausistis oculos ibidem constitntos, quomodo
ideonon jurepurgatam, quialegaliter nonreceptam. „ duos vel tres audire possetis. Hoc ipso sine dubio
Mea enim in ilium mea manente sententia, tu sine cognovistis, illos apostolicae sedi placere, quo vobis
pontificio meo, ut meam sententiam resolveres jus displicere videbatis. Aut illos ergo sectamini per
non habens, qua potestate vel discussus est vel qua quos intelligebatis sedis apostolicae voluntatem, aut
auctoritate receptus asseritur. Ecce interim in his ad nihilimi quidem de ignorantia velitis obtendere,
causis vestra nutat et labitur auctoritas, et si haec cum judiciis tantis ettalibus abutentes sedis aposto-
Sed adducite adhuc
sola sit prorsus tota subruetur. licae constituta testiraoniis praedicantibus respuere
aliud quod ad cumulura vestrae commotionis acce- potius quam recipere maluistis. Nunquid omnes isti

dat. Quid enim si doceatur non solum priusquam in quosraenioraviraus episcopi imperatori mentitisunt?
ejus communionem veniretis, neque tantummodo Nunquid omnes iraperatoris nomen ex dipticis abs-
cumadejuscommunionem venistis,postea in haereti- lulerunt? Cumque pellerentur et vivis pontificibus
corum uihilominus communione durasse, nonne aut catholicis, successores haeretici, et non de inferiori-
per illum apud vos communio perveniebat haeretica, bus quibusque civitatibus, sed etiara metropolilani
aut in haereticorum communionera vos ejus commer- pontifices in catholica communione jugiter durantes,
cio transibatis. Docete igitur Petrum Alexandrinum cur igitur compassi non estis tantis fratribus vestris,

ab Antiocheni Petri unquam communione descisse, et r\ cur non adiistis imperatorem? Cur non Ecclesiae
non usque ad diem cum Antiochenus Petrus in hac causam et sacerdotii miserabilem decolorationem
luce versatus est individuum utriusque fuisse con- continuatis vocibus deflevistis, allegantes nunquam
sortium. An dicturi estis, et Antiochenum Petrum de pontificibus, nisi Ecclesiam judicasse non esse
fuisse correctum. Cur isti usque in finem non com- humanarum legum de talibus ferre sententiam abs-
municasse gloriabatur Acacius. Sed quid profuit que Ecclesiae principaliter constitutis, obsequi solere
quod per seipsura communicare non voluit, cum principes (>hristianos decretis Ecclesiae non suam
eidem per Alexandrinum Petrum sine ulla se com- proponere potestatera, episcopis caput subdere
municare putaret invidia. Quid facimus de tot tan- principem solitum, non de eorum capitibus judicare,
tisque civitatibus ex quibus catholici pontitices sunt quibus Ecclesiae consiliis, qua synodo pellerentur,
expulsi. Si catholici subrogati sunt, cur catholici quid denique commisissent, ut sine ulla discussione
sunt rejecti? Si evidenter apparet, quia cura catho- rerum tot ecclesiarum pra?sules pro humano libitu
lici non catholici fuerunt subrogati,
sunt rejecti, et saecularis potestatis arbitrio pellerentur, inaudi-
restat ut catholici non sunt, sed haeretici quicun- los, indiscussos, inconvocatos non debere percelli,
que successerunt. Cur eis tcmero communicastis ? raaiime cum novae causae et nova rerum facies appa-
973 APPEND. AD S^X. IX. ~ ISroORI MERCATORIS 976
reret, ut rectores ipsi plebium repentinis ineursio- ^facto sacerdotali concilio, debere curari. Sed homi-
liibus pro mnndanae potentise voluntatesacrisdigni- nes qui in contrariam partem toto proposiio et toto
tatibus privarentur ex nuUa veteri causa, ex nullo recideratis atFectii, concilia potiiis necessaria eliam
collegio reatus nec participatione cujuslibet erroris studio declinastis,ne pereadem talealiquid censere-
jam ante damnatos teneri eos convineique consor- tur, quo vobis rebus evidenter offensis et legitime
tes, ut tanquam ex praeterita definitione judicaren- confutatis, in ha?reticorum non licere venire consor-
tur obstricti. Et ideo quia nullus ante prfecedentil)us tium. Quid ergo de ignorantia praetenditis, cum per
causis recentes essent, cur ejicerentur incursus qui tolum Orientem catholicam fidem communiouemque
illi essent debent monsti-ari, et ecclesiasticis legibus sinceram sedi apostolicoe congruentem non solum
ut semper oportere constare saltem vel pro vestro cognovisse tot pontifices videbatis, etiam usque ad
luco illorum duceretis miseriis consulendum, formi- cxtremum constantissimo defendisse. Si vos non au-
dantes in vobis quod in aliis cernitis, pra^ter illum dieratisquid de fide et commnnione catholica atque
inorem violenter admitti, si crimine respersi erant. apostolica censeremus, illos aspicere debuistis et
Aliquid de ecclesiastica debuit examinatione cogno- aut sequi si credebatis esse catholicos, aut apud apo-
sci, taceo, et ad sedem apostolicam ex more referri. stolicam sedem potius accusare,si credebatis errasse
ne nostra privilegia curare videamur. Satis sit osten- 1> quid illos aul sno proposito illam tenuisse senten
dere quid secundum regulas Patrum et canones fa- tiam, aut cognoscendo quid sedes apostolica defini-
cere deberetis, prsecipue cum etiam ipsae leges pu- ret, et aut igitur collegas et fratres de prosimo in
blice ecclesiasticam regulara sequentes, tales per- conspectu vestro vel catholicos sequi debuislis, vel
sonas non nisi ab episcopis sanxerunt judicari. Si impetere si credebatis errare ; nec illos a quibus
vero de qualibet hseresi fuerint impetiti, tanto nullo discrimine vexabantur prsebere consensum,
magis eos decuit ista cognoscere, qui et secundum donec veritas ex omnibus patefacta constaret, et

religionis tenorem possent ista discutere, et habe- rpgiilariter de eis ecclesiastici judicii forma proce-
lent pristinum, ex quo est christiana religio, ponti- deret.Sin vero sedis apostolicse regnlam subse-
licium judicandi, aut catholici enim erant, aut liae- quendo perspiciebatis illoshanc tenere constantiam,
retici, de quibus passim illa Indibria gerebantur et consequenter per illos, et quid nostra definitio con-
latrocinia detestanda sffiviebant; si hasretici prodi, tineret,non habuistis incertum, et illorum persecu-
discuti, et legitime convinci modis omnibus de- toribus annuendo a sedis apostolicee non ignorantes
buerant, vel suis confessionibus, vel aliorum voci- cjus sententiam consortio retraxistis, et adhuc dici-
bus confntari, taceo quia ad nos paterna fuerat p tis ignorare vos quid sedes apostolica censuisset.
consuetudine referendum, tantumque commoneo Cum illis sacerdotibus catholica fide et comraunione
quid fieri ecclesiastico jure convenerat, si vero ca- nolentibus non verbis aut lilteris, sed personis prae-
tholici probantur vos qui non solum eorum de- in sentibus didiceritis universa, et ab eadem vos pro-
pulsione cessatis, sed etiam subrogatis communicare prio judicio s^^parasse videamini, et adhuc dicitis
delegistis indubitanter haereticis, quibus depulsis synodum in unius hominis personam debuisse tra-

catholicis succedenlibus non ignorastis causam fidei, ctari, quam in damnandis totis ponlificibus catholi-

communionisque catholicee pertantos antistites toto cisnon quaesistis. Quibus autem vullis ut de talium
orbe jiatefactos. Sed plane scientes volentesque sine causarum relalione credamiiscatholicis an haerelicis
iilla discussione rerum, sine ulla synodali examina- ab omni conlagionc haM'eticorum discretis, an ha^rc-
tione, sine ulla sedis apostolicae reverentia et assen- ticorum communione pollutis ? Quis autem non vi-

sistis haereticis libenter habentes, patienterque deat illos Ecclesia? catholicos, et ab omni hoeretica
sinentes catholicos antistites inaudita prius et mise- peste, prorsus alienos, qui propriis urhibus detrusi,
rahili sorte detrudi. Quos si a flde integra commu- et in exsilium sunt redacti, et eos qui superstitibiis
iiioneque catholica putaretis errare ad apostolicam cathulicis successores fieri ausi sunt, catholicos oin-
>^edem secundura scita majorum, et sicut semper est J) nino non esse, sed aut Eutichiaui manifesti, aul
factum referre debuistis, sicut de Petro Alexandrino eorum sectatoribus communicantes haec pestis apud
vel Antiocheno Petro de Joanne Pauloque fecisse eoshodieque perdurat. Siquidem et cum PetroAle-
nionstratur Acacius. Sed quia noveratis eos cum xandrino et cum Antiocheno Petro indifTerentcr hi
apostolica sede sentire, et quid sedos aposlolica sua qui catholicis successerant, comniiinione permisti
definitione censeret, per illos tantos ac tales episco- sunt, et successoribus utriusque Petri hodioque
pos constat Orientales antistites nullatenus ignorasse, miscentur. llis adde etiam illos qui catholicis, licet
et per illos catholicae atquc apostolicae communioni non successerunt, sed cum catholici pontifices ha-
prodiisse contrarios, et ab eadem dcfecisse cuin borentur talium se cominuniuni junxerunt, hacc illa

non illis estis passione conjuncti, sed poliiis perse- niistura. Ihec est illa conriisio qiiae per Oiientein
cutoribus eorum societate connexi. Hic vobis syno- tutiim inter catiiolicam, haM-eticamque, communio-
du9 nunquam vonit in mentem, etcerte dcj)ersonis neinque nulla discretio est. Imo qiii discerni tenta-^
,ut dictum est) nulla vetcri lege constriclis. Hic vcrit potius haereticus liabetur, pcrsecutione perij
nullo concilio, non unius urbis vel unius episco))i, cellitur. exsiliis et afflictiono mullalur.
.s<'d tolius oricntis tcclesiara snbiit aiiimiim vestriim Rpstat ergo ut in hac colkniono cnncloruni. sii:iit
977 DECRETALILM COLLECTIO. 978
qiiisquis ab eadem separatus comprobatur, ita quis- ^ commimione sunt positi, nec eorura testimoniis in-
quis siucerpe est commuuionis, et ideo calholicus, ita niti ])ro veritate poterimus quiimpugnare nituutur
quisquis illius delestaudi, commercii particepsinve- falsitalibus veritatem. Restat, ut non nisi illis cre-

nietur, quantum tantum aca-

a sincera conimunione, dere debeamus qui ab omni contagione sunt li-

tholica atque apostolica sit remotus. NVc prsetendat beri.

quisquis quod alicui forsilan evidentiori non com- Epistola Gelasii papx ad Eunifimium,
munica<5set 242 ^^' ^^"^ communicare videatur Dilectissimo fratri Eunifiuio, Gelasius.
haeretico. Quid enim juvat, si illi non communicet, Quod plane cupimus atque sincera fidei communio-
et histamen communione jungantur qui ab illius nisque catholicae reintegratione tirmari, asserit tua
non sunt communione diversi? Quid si eorum nuUi dilectio. Quod alteri sohis non sufficiat auditus, nisi

communicavit vel omnino non communicat ? Hic per litteras speclaverit significant provocantem, de
erit ille sincerae, catholicaeque, apostolicseque com- his quse circa nos dispensatio divina perfecit, ut si

munionis et fidei, alioquin nullo modo poterit indi- in secundis vicem salutationis impenderem. Non
scretiB illius mistionisinsincerum vitare contagium. arbitramur vel dilectionem tuam vel aliquam se hoc
Hoc modo etiam ille vir bonus Acacius Antiocheno sperare potuisse, ut putaret nos vel aliquempiam
Petro, cui se palam non communicare jactabat per B potiorem quee sunt gesta referentes debuisse re-
alios sine ambiguo communicasse detegitur. Neque sponsa promereri, qua nimis judicaretur arrogans,
enira aboranium qui Antiocheno Petro commuuica- si de prima sede taliter existimasset. Quod si ma-
bant, semet Acacius communione suspendit, ac per gis opinamur, quasi sociis, quibus praeesse Christi
hoc quid profuit quod videri volebat. lUi palam non munere delegata est, apostolicam sedem institutum
communicare , cui per suos complices sub signo sibi noviter sacerdotem preeeuntibus oportuisse,
comraunionis nectebatur, Alexandrino Petro cora- dixisti Htteris indicare. Fuit quondam ecclesiastica

municavit Acacius. Sed donec advixit Antiochenus vetus haec regula apud Patres nostros quibus una
Petrus, qui utique post Acacianura cum Petro Ale- catholica, apostolicaque communio ab omni prseva-

xandrino fcedus initura defunctus ostenditur nun- ricatorum libera pollutione constabat. Nunc autem
quara Autiocheno Petro Alexandrinus Petrus cora- cum societatem pi"3eferre mahtis extraneam quam
municare desinit. Quod catholicorura continet rela- adbeatiPetripurumredireillibatumqueconsortium.
lio sacerdotum sanctorumque in catholica fide du- « Quomodo cantabimus cauticum Domini in terra

rantiura. Nec conscientiam latere potest totius Orien- 4). Quomodo dispositionis
aliena {Psal. cxxxvi, apos-
tis. Et ut taceara quod per ipsura Zenonem impera- tolicse antiqua fojdera prsebeamus honiinibus com-
torem, qui utique Antiocheno Petro quem intro- muuiouis extraneai ? Quemadmodum nobis ordina-
duxerat, et cujns sacerdotium comprobaverat, sine tioneni renuntiatura est, cui vestro etiam testimo-
dubio communione permislus communicabat Aca- nio hsereticos daranationemque praeponitis. Dicat
cius. Plurimos diversarum urbium prapsules possu- forsitan tua dilectio hserelicos damnatos dici Aca-
mus demnnstrare, quibuscumAntiochenoPetrocom- cium et Petrum. Cur, si fas non est, pra;sentibus
municanfibus, nihilorainus coramunicabat Acacius,- saltem litteris colloquantur? Quia aliter appellaraus
et per illos Antiochenos coramunicabat consequen- Dominicae mensae participes, aliter qui in ejus no-
ter et Pctro. Sed haec apud Grsecos facilis et incul- biscum societate dissentiunt, quia ipse Dominus alio

pabilis putatur esse perniistio, apud quos nulla est modo verba faciebat a sua prBedicalione discre-

veri falsique discretio. Et cum omnibus reprobis tis, alio discipulis regni ccelestis secreta pandebat.
volunt esse communes, in nulla monslrantur probi- Consequenter quoque Apostoli uon ita a suo coliegio
tate constare. Hic autem ille est Petrus Antiochenus, separatis, quemadmodum fidei domesticis con -

qui-ra nec per poenitpntiara, aut communionem ca- sortibusque loquebantur. Sed ait dilectio tua tan-
tholicam recipi, etiam a sede apostolica poposcit tum circa me sese charitatis habuisse, ut non so-
Acacius, ac per hocquod queruntur anobis Acacium J) lum ad scribendum fueris conteutus atfectu audire.
fuisse damnatum cum hac professione praemissa, loge sententiam : « Fides ex auditu, auditus autem
et per anfractus Antiocheni petitur recepta commu- per verbura Dei {Rom. x, 17), » illud scilicet Ver-

nione se docealur ipse daranasse. Ubi tamen non bura quod confessioni beati apostoli Petri « portas
solum reus tenetur Acacius, sed omnes pontifices inferni nunquam praivalituras esse promisit {Matth.
Orientis, qui pari modo in haec recidere contagia, XVI, 18). » Atque ideo rationabiliter existimasti, quia
meritoque siraili daranatione tenentur obstricti. fidelis Deus in verbis suis non nisi aUquid tale pro-

Nec inde possunt ullatenus expediri, nisi, dum su- misisset, institueret, unam spoasionis suae prorais-
persunt, a talibus abstinendo. Nec nos oportet in ta- sionem impleret. Ait denique nos divinae providen-

Uhus causis, nisi illis credere qui aut omnino se tiaj gratia tua dilectio quod ille monstraverit san-
sciant ab hujus perJidia» nexibus divino beneficio ctarum Ecclesiarum se non deserere charitatem
servare discietos, aut ab his qui a perfidorum con- quia me in poutificali sedelocaveritnonindigentem,
soitio recesserunt. Nam in perfidorura contagio sicut ait doceri, sed intendentem orania necessaria
constitutis, quam fidem pro sincerae comrauniouis ad ecclesiastici corporis unitatem. Ego quidem sum
lestificatione possumus adhibere. qni in sincera omnium hominum miniraus satis imraeritus tantac
979 \PPEiND. AD S/EC. IX. - ISIDORl MERCATORIS 980
sedis ofQciiim, nisi quod superna gralia semper ope- 4 saltem verecundia quod nonnunquam sit dehuit
ratur niapna de parvis. « Quideniui de me sentiam commonere. Au forsitan ut hsereticorum damnato-
cum iioc ipse id do se magistro gentium ille teste- rumque, et his vel eorum successoribus commuui-
tur, qui se uitiraum, et non vocari dignum aposto- canlium noraina consentiamus admitli? Hoc uon est
lum profitetur? » (I Cor. xv, 9). Verumtamen ut ad condescendere ad subveniendum, sed evidenter in
dileclionis tuae verba redeamus, si veraciter exse- inferna deraergi. Parcite, quaeso, et nobis et vobis.
cutus es lijfic divinitus mihi fuisse collata, qua», et Quod si curam vestri adeo non habetis, date veniam
profecto qnaicunque sunt bona dona sunt Dei, se- nobis. Dolere et flere possumus et deberaus, in haec
quere ergo hortamenta non indigentis doceri, et abrupta deduci nec possuraus, nec debemus, qui,
secundum supernam dispositionem universa cuncta praestante Deo nostro, sinceram puramque paternae
inspicientisquije ad Ecclesiarum pertinent unitalem. traditionis fidem comraunioneraque retinere, et ab
Et adversus diabohim conturbatorem vere pacis at- orani praevaricatorum contagione discretam etiara
que compagis, ut asseris, fortiter resistentem. Si intentato periculo mortis optarauseligentes (si velit
ergo de me ista pronuntias, aut sectanda tibi sunt Deus) quaelibet illa perpeti, quam causas incidere
quae a Christo, ut prohibes, constituta sunt, aut damnationis aeternae. Date, inquam, veniara, sicum
palara te quod Christi dispositionibus obviare de- B vos propteramorera cujuslibet horainis, vel tiraorem
prorais, aut ad veniam luxuriaj de me cognosceris haic libenter incurritis. Nos propler araorem Dei,
ista jactare. Sed consequenter adnectis condescen- et tiniorem gehenna^talia refutamus.Nec vos creda-
dibilera me, et optima dispositione revocare posse tis dissimulando causas atque personas cujuslibet
concordiam. Proinde quoniam isto verbo frequenter amicitiis posse subripere, quia neque vos ita subti-
utimini, quid sibi velit explorem. Optima enim illa les eslis, qui non possilis intelligi, et nos praestante
est Ecclesifle catholicai atque apostolicse dispositio Deo nostro non reperitis incautos.
qua?. ad meliora profieiendo conscendere non ad in- Nonne missis huc saepe lilteris indicastis eum cae-
feriora descendendo deficere. Cum autem diciscon- teris haereticis vos Eutichen quoque respuere. Hoc

scendere nos debere vobiscuni. Interim jam vos, aut siverura, aut eos qui coramunicaverunt Eutichetis
descendere aut descendisse monslratis. Unde, successoribus pariter abdicate, aut aliorura quoque
quseso, vel quo ista descensio est? Utique ex supe- haereticorum successoribus communicantes admit-
riori quodam loco ad inferiora quoeque deponitis a tite. Sed Acacius, inquis, nihil contra fidem sicut
catholica apostolicaque communione ad h<Ereticam Eulicheset successor ojuslegitur ubicunque dixisse,
damnatamque prolapsos videtis, cognoscitis, non quasi non sit deterius, et non ignorasse veritatem,
p
negatis, et non sohim vos in infirmis jacere delectat, ef tamen coraraunicasse veritatis inimicis. Si enim
sed etiam in superiore manentes sede vullis impel- cum aliquis recte sapiens de tide calholica commu-
li. Condescendere nos vobiscum invitatis, ad ima de nicel illis haereticis inter quos Euticheten posuistis,
summis nos coascendere vos nobiscum rogamus ad vel successoribus eorum, non est fas eos inter ca-

surama de imis. Nunc igitur conspectu illius excel- Iholicorura altaria norainare. Ita ne ergo illius Eu-
sse justitiaj judicet genus humanum, quis nostrum tichetis successoribus communicando simili sorte te-

debeat alteriobedire. Xn dicis ut ca?tera nunc omit- netur obnoxius. De talibus quippe convenienter dici-
lam, descendit Dominus ipse de coelo ? Descendit tur : « Descendant in infernum viveutes [Psal. uv,
j»lane, sed ut hominem ab errore Uberaret, non ut 10), » qui dura illa vita, qua justus vivit, vera atque
ejus misceretur errori. Nonne ipse praemonuit, ut catholica putantur vivere, repente aut in prona
qui in tecto consisterent non descenderent, nec ad pravitatis, aut iu ha?retic« comraunionis inferna
ea quae in domo videntur esse toUenda ? Nonne vergunt. Ecce quales Christo dicitis esse praeponen-
!>roomnibus .\.[)ostulus « clamat unus, qui, plus dos. Cura ille nec aninias nostras sibiraet pra^cipit
omnibus laboravil (I Cor. xv, 10), » cum de cuslodia auteponi. Irao et adhuc quaeritis quando fuerit dain-
veritatis agerelur, quibus nec ad horara cessimus D natus Acacius, quasi revera etiamsi eura nullus
subjectionis gratia et vcritas Evangelii permanerot ante damuasset non fuerit orthodoiae et apostolicae
apud vos ? Videtis ccelestem Magislrum condescen- communionis, cujus praivaricator exstitit et deser-
dere noxiis recusanteui ? Postremo faciainus ali- lor participatione secludi. Sieut etiam quilibet qui
quem corruisse ad quem benignissim;c sublevan- fuerit ante catholicus, cuicunque haeresi communi-
dum paululum quispiara velit inflecti. Ergo ut eri- cans merito judicatur a nostra societate reraoven-
gatur jacens miserantem convenit inclinari non ut dus, aut in tali sorte dofunctus inter catholicorum

cum eodem prwcipitelur in foveam, Igitur por uomina nullatenus computari.Miranuu- tamen quo-
lilleras, quos per Sinelicium diaconem destinastis inodo ista profertis, hoc est ut et synodum Chalce-
de his quos ba[>tizavit, quos ordinavit Acacius ma- (lonensera vos suscipere pro fide calholica profilea-
jorum traditione confectam, el vera praecipue re- mini, et eos quos damnavit sectantium coraraunica-
ligiouum soMiciludiui vestra? congruam pra>.bemus tores nou pariter goneraliterque putetis fuisse
sine difficultale medicinam. Quo nos vultis ultra damnatos. Ostendite ergo quaj synodus in una-
descendere ? Quid tacetis ? Quid verocuudamini quaque h.orosi cum orroribus successores eorum
vorbi)» exprimere quod corde gestatis ? Ipsa vos his communicanles simulqiio omnos iion dam-
m DECRETALILM COLLECTIO. 982
net, et complices. Itaqne i]le vesler Anacius qiii \ sionem nitatur astruere, atque invicem sibimet
Eiitichianis haeresibus detestabili communione fa- congruentisorthodoxaeprofessioniscommunionisque
ctus est particeps ab eadem synodo sine dubita- sit unitas? Hanc sicut dilectionis tuae litterae cohor-
tione damnatus est. Quae Elutichen Dioscorumque tantur, meis quoque tfmporibus custodiri, qua va-
cum successoribus eorum hisque communicantes leo, prece deposco quae per tot annos ab illis Patri-
synodico tenore prostravit. Sic vos sequaces quoque bus gloriosis illibata intactaque servata est. Haec
eorum Timotheum Petrumque simiii definitione enim est, sicut ipse dicis, quam Deus noster de
243 dejecit. Proinde si ea quee in synodo Chalcedo- omnibusbenefutMram,etsecundum suamveritatem,
nensi pro fide et coranuinioue catholica lege aposto- ot regulam gubernandam, et praescius ante consti-

lica detinita sunt, vere certeque seclamini, sicut tuit, et singulis quibusque temporibus sua disposi-
vestra professione multiplici continetur, aut succes- tiune convenienter aptavit. Ilaec est voluntas Dei,
sores ab illa synodo damnatorum bisque communi- mentionem quam ego quoque pro
cujus tu ingeris
cautes abjicite, aut si istos admittitis ea quae nulla meo modulo, quem Dominus donare dignetur, cupio
synodo pro fide, et communione catholica et apo- prorsus implere, ut non reus de hujus talenti cce-
stolica sunt perplexa, non solum falso vos retinere lestis diminutione reperiar, in hoc talento, sicut
perpendilis, sed insuper Jabefactare conaniini, et in O ipse quoque nos admones, incrementum Christi
Eutichianam haeresim sine retractatione reciditisme- postulo consequi, et nuUum prorsus incidere detri-
ritoque a catholicis probamini esse vitandi, quia, ut mentum. Hinc est quod prioribus dilectionis tuse lit-

talem pestilentiam perpetuo possemus evadere, ea teris, sicut tua quoque pagina designavit, pro vestra
quse contra ipsam ab illa congregatione sanctorum sumpsi salute tristitiam, ubi comperi quod eratvo-

Patrum salubriter decreta leguntur nullatenus muti- bis noxium, et ver<e pacis contrarium reperi. Con-
landa, non solum sedis apostohcae praesules, sed tristatur enim Apostolus de errore deviantium, et
etiam Orientaliumregionumcatholicecensuere pon- laetitiam recipitde eisdem sua praedicatione correctis,
tifices. An Petrum dicitis fuisse purgatum, cui com- si autem tua charitas, ut dixit, nescio quorum ne-
municavit Acacius, verum assertionibus edocete. cessitate constringitur, quod pace tua dixerim, sa-
Hoc ostendite, hoc probate. Quibus ille modis. Qui- cerdos pro veritate promenda, nec facere deberet
bus ille reguUs ab Eutichiana fuerit professione vel omnino non dicere, ignoscite nobis hominibus timi-
communione mundatus, ut cum id nihilominus evi- dissimis, si cohortante nos terribili, et divini judicii
denti rerum claruerit demonstratione convictum, grandi necessitate constringimur, sicut qualescun-
palam ajierteque possitis advertere, aut vos deberep que niinistros Christi decet, nos animas nostras po-^
cedere veritati, aut adversus hanc manifesta dimica- nere pro veritate salvandas, quam eas lucrari velle
tione confligere, nec vobis blandiamini, quia fidem veritatis diminutione perdendas, ut non dicam cu-
oatholicam protitemini vos tenere qui Euthicis no- juslibet contra fidem libitis abdicandas. Istae mihi
men adjuvistis, quia ea veluti praedicare videamini sunt quas dilectio tua commendat certae fidei per-

quae orthodoxa praedicavit antiquitas. r.lamat enim petuac cum eo quicunque voluit in Christi visceribus
vobis illa evangelica sententia : « Aut facite arborem amicitiae. Hic non tam optamus praeponi ahis, sicut
bonam et fructus ejus bonos, aut facite arborem praedicis, quam cumfidelibus cunctis sanctumetDeo
malam, el fructus ejus nialos (Matth. xii, 33). » A placitum habere consortium,
IVuctibus enim arbor cognoscitur, id est, si voce, si Haec mihi, quam mandat dilectio tua, pax solida.
hde, si professione catholica et apostolica fideliter Inconvulsa et perennis hoc unum vinculum, sicut
veraciterque gloriamini hujus et communionem etiam ipse desideras saIutare,quo cuncta uniripossit
recipite. Si vero haereticorum damnatorum-scilicet Ecclesia. Hoc quibus est creditum, sicut et ipse
qu.> vel his aut successoribus eorum communican- deprecaris, protectio divina perflciat. Haec est quae
fium conimunio vobis placet. Quid statis? Quid cir- X Deus est charitas (] Joan. iv, 8), » qua poscis « de
cumspicitis simul et eorum aperte nianifesteque £) corde puro et conscientia bona, et fide non ficta
remotis obstaculis dogma defendite. Quid enim ju- (I Tim. I, 5). » Quomodo ergo de corde puro, si

vat? Imo et satis gravat dictis polliceri, qnod factis haereticorum fuerit participatio polluta? Quomodo
negatur ut non solum ipsa per se haeresis Eutichiana, conscientia bona, si malorum fuerit confusione per-
quam sit funesta Christiano sacramento possitis mista ? Quomodo fide non flcta, si fuerit mista cum
agnoscere, sed quanta et quam gravia haeresis in perfidis? Qufe si prudentia tua, sicut Deum praedi-
sui deflnitione contineat. Ecce ad quae nos praeci- camus, diligenter advertat, perspicit apostolicam
pitia condescendere provocatis, atque nos vitae aeter- sedem non vitare pacem, sed haereticorum damnato-
nae pericula cupitis inclinare, hoc descensu salvare rumquevitare vestigia. Quse etiam vos rationabiliter
est aegrotantem, an cum ianguente consumi? Haec iiituentes creditis componendum populum Constan-
eritoptima dispositio illa quam menioras reparandaj tinopolitanum, non permittere submoveri nomine
concordia'. .Vn illa potius, ut rejectis contagiis per- peifldorum. Quisnam hoc in Ecclesia Dei, quaeso te,

fidoruni integra fide sincera sui communione po- possit audire, cnm utique pastorem sequi grex de-
tiatur communio catholica atque apostolica haereti- beat ad pasciia salutaria revocantem, non perdevia
corura tabe dei>uisa, intemerataui sufo fldei confes- gregem pastor errantem. Dic mihi, rogo te, grex.
M3 APPEND. AD S£C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 984
pro te, an te pro grege redditurus es rationem ? ^ duae. Ad Galathas epistola una. Ad Philippenses
Certe, si vobis hoc placet, multo magis causa nobis epistola una. Ad Timotheum epistolae duie. Ad Ti-
est justior, qni populum Romanum a fide illa sua tura epistola una. Ad Philemonem epistola una. Ad
laudabili, majorum traditione percepta declinare nos Hebraeos epistola una. Item, Apocalypsis Joannis
penitus non sinentem libenter audivimus, si vos liber unus. Item, canonicae epistolse, numero vii;
Constantinopolitanam plebem ab heeretica commu- Petri apostoli epistolae duae. Jacobi apostoli epistola
nione discedei-e, recusantem non vultis olTendere, una. Joannis apostoli epistolae tres. Judae Zelotis
sed nos dicitis debere dirigere qui eam valeant mi- apostoli epislola una.
tigare. Quomodo me audilura est quem videtur ha- Incipinnt decreta Gelasii papse. Decretum cum lxx
bere suspectum, si prsesules suos despicit admonen- episcopis habitum de apocryphis Scripturis.
tes, nonne ipsis apostolis est pra»ceptum in aliquibus Post propheticas, evangelicas atque apostolicas
regionibus verbi pra^dicatione non uti? Hi quippe, Scripturas, quibus Ecclesia catholica per gratiam
inquis,non fuerant audiendi,veniemus, fraterEuni- Dei fundata est, illud etiara intimandum putamus,
fimi, sine dubitatione veniemus ad illud pavendum quod quamvis universae per orbem catholicje Eccle-
tribunal Christi, ut taceam quia ex hoc sit metuenda siae unus thalamus Christi sit. Sancta tamen Ro-

vindicta, et circumstantibus illis a quibus fides ipsa B raana, catholica et apostolica Ecclesia nullis synodi-
defensa est. Non illic inficiationibus, non dilationi- cis constitutis caeteris Ecclesiis praelata est. Sed
bus, non inclusionibus estagendum, sed manifes- evangelica voce Domini et Salvatoris nostri prima-
tissirae comprobandum, utrum beati Petri gloriosa tum obtinuit : « Tu es Petrus, inquiens, et super
confessio cuiquam eorum quos regendos accepit, hanc petram aedificabo Ecclesiam meam, et portae
quidquam subtraxerit ad salutem. An eam occultare inferi non praevalebunt adversus eam, et tibi dabo
nollet, etiam ciim suo periculo rebellis exstiterit claves regni coelorum, et quaecunque ligaveris super
obstinata pernicies. Ibi certe dilucidabitur utrum terram, erunt ligata et in ccelo; et quaecunque sol-
ego, sicut putatis, acerbus, asper, et nimis duras veris super terram, erunt soluta et in coelo [Matth.

difficilisque sim vobis qui cum ratione vestram sa- XVI, 18, 19). » Cui data est etiam socictas beatissimi
Uitem parturio, qui clamo etiam, si austerum vide- Pauli apostoli vasis electionis, qui non diverso, sicut
tur antidotum, accipite, quseso, bibite, vivite, nolo haeretici garriunt sed unouuo eoderaque
terapore,
moriamini. An vos qui a noxiis prohibiti medicos die gloriosa morte cum Petro in urbe Roma, sub
ducitis exsecrandos, imo qui vultis vobiscura raedi- Ca^sai-e Nerone agonizans, coronatus est, et pariter

cos aegrotare quam vos recipere sanitatem. Et alia p supradictam sanctam Romanam Ecclesiam Christo
raanu. Dominus te incolumen custodiat. Domino consecraverunt, talesque omnibus urbibus

Ordo Veteris Testamenti, quem sancta et catholica

in universo mundo sua pracsentia atque venerando
Rom'ina s}t.scipit et venerntur Ecclesia, digestns a triurapho praetulerunt. Estergo prima Petri apostoli
Gelasiopapa, cum lxx episcopis. sedesRomana Ecclesia non habens raaculara neque
Genesis liher unus. Exodi liber unus. Levitici li- rugam, nec aliquid hujusmodi. Secunda autem sedes
ber unus. Nuraeri liber unus. Deuteronoraii hber apud Alexandriam beati Petri nomine a Marco ejus
unus. Jesu Nave liber unus. Judicum liber unus. discipulo, et evangelista consecrata est. Ipseque a
Ruth liber unns. Regnorum hber unus. Paralipo- Petro apostolo in .(Egypto directus, veibum veritatis
menon libri duo. Psalraorum cl hber unus. Salorao- praedicavit, et gloriosura consuraraavit martyrium.
nis libri iii. Proverbiorum, Ecclesiastes et Cantica Tertia vero sedes apud Aiitiochiam ejusdem bea-
canticoruni. Item, Sapientiae liber unus. Ecclesiasti- tissimi Petri apostoli habetur honorabilis, eo quod
cus liber unus. Item, ordo prophetarum. Isaife liber illic, priusquam Romam venisset, habitavit. Et illic

unus. Jeremi.T liber unus. Eraoch, id est, de lamen- primum noraen Chrislianorum uovellaB gentis exor-
tationibus suis. Ezechielis libor unus. Danielis liber tura est. Et quamvis ((aliudfundaiuentum nullus pos-
unus. Osee liber unus. Amos liber unus. Michaeai
J)
sit ponere proeter id quod positum est, qui est Chri-

liber unus. Joel liber unus. Abdia^ libor unus. Jona? stus Jesus (J Cor. iii, li), » tamen ad a>dificationera
liber unus. Nahum liber unus. Habacuc liber unus. nostram eadem sancta Roraana Ecclesia post illas Ve-
Sophonise liber unus. Aggaei liber unus. Xacharise teris et Novi Testamenti quas regulariter suscepi-
liber unus. Malachia? liber unus. Item, ordo histo- mus, etiara suscipi non prohibet Scripturas, id est,

riarum. Job liber unus. Tobiae liber unus. Esdra sanctam synodura Nicaenam trecentorura decem et
liber unus. Esther liber unus. Judith liber unus. octo Patruni, medianteMaximo Constantino Augu-
Machabaeorum liber unus. Item, ordo Scripturarum sto. Sanctam synodum Ephesinam, in qua Neslorius

Novi et aHerni Testamenti. Evangeliorum libri iv. condemuatus est, cousensu beatissimi Coeiestini
Secundum Matthaeum liber unus, secundum Marcum papae, mediante Cyrillo Alexandriae sedis autistite,
liber unus, secundum Lucam liber unus, secundum et Arcadio ab Ilalia destinato. Sanctam synoduna
Joannem liber unus. Actuum apostolorum liber Chalcedoucnsom,medianteMartianoAugusto etAna-
unus. Epistolae Pauli aposloli, numero xiv. Ad Ro- tolio Constantinopolitano episcopo, in qiia Nesloriana
manos epislola una. Ad Coriuthios epistolac duan. Ad et Euthiciana simililer cuni Discoro ejusque compli-
Ephesios p.pi«tola uua. Ad Thessalonicenses epistolflp ("ibus damuatap sunt. et si quae sunt concilia a sanrti^
985 DECRETALILM COLLECTK). 986

Palribusinstituta.Posthorumauctoritatem.etcusto-^ ras interpretatus est. Sed qiioniam beatus Hiero-

dienda, et recipienda mandamus. Item opuscula beati nymus eum in aliquibus de arbitrii libertate notavit.
CyrilIi,C3-priani martjris.et Carthaginensisepiscopi. Illa sentimus quee praedictum beatum Hieronyaiimi
244 Item,opuscula beati Gregorii Nazianzeni epi- sentire cognoscimus, et nou solum de Hufino, sed
scopi. Item, opuscula beali Basilii Cappadociae epi- etiam de diversis quos memoratus zelo
vir saepius

scopi. Item, opuscula beati Athanasii Alexandrini Dei, et tidei religione reprehendit. Item, Origenis
episcopi. Item, opuscula beati Cyrilli Alexandrini nonnulla opuscula quse vir beatissimus Hieronymus
episcopi. Item, opuscuia beati Joannis Constan- non repudiat legenda snscepimus. Reliqua autem
tinopctlitani episcopi. Item, opuscula beati Theo- omnia cum auctore suo dicimus esse renuenda,
phili Alexandrini efiiscopi. Item, opuscula beali Hi- Chronica Eusebii Caesariensis et ejusdem ecclesia-
larii Pictavensis episcopi. Item, opuscula beati Am- sticce Historiffi liber quanivis in prinio narrationis
brusii Mediolanensis episcopi. Item, opuscula beati suaj libro tepuerit. Et postea in laudibus atque excu-

Augustini Hipjtonensis episcopi. Itein, opuscula beati satione Origenis schismatici unum conscripseiit li-

Hieronymi presbyteri. Item, opuscula Prosperi viri brum, propter rerum tamen notitiam singularem,
religiosissimi. Item, epistola Leonis papae ad Flavia- qure ad instrucLionem pertinent usquequaque non
num Constantinopolilanum episcopum deslinata. Cu- B dicimus renuendos. Item, Orosium virum eruditissi-
jus textum quispiam, si usque ad unum lota dispii- mum collaudaraus, quia valde nobis necessariam ad-
taveril et , non eam in om nibus venerabiliter rece|)eri t, versus paganorum calumnias dignam ordinavit his-
anathema sit. Item, opuscula atque tractatus omnium toriam,rairaquebrevitatecontesuit. Item.veneramur
orthodoxorum Patrum qui in nuUo a sanctae Ecclesiae Sedulii Paschale opus, quod heroicis descripsit versi-
Romanae consortio deviaruut, nec ab ejus fide vel bus, etinsignilaudeprceferimus. Item,Juvencinihilo-
praedicatione sejuncti sunt, sed ipsius communionis minuslaboriosumopus non spernimus,sed miramur.
per gratiam Dei usque in ultimum diem vitaj suoe Caetera quae ab haeieticis sive schismaticis cou-
fuere participes legendos decernimus. Item, decre- scripta vel praedicata sunt nuUatenus recipit catho-
tales epistolas quas beatissimi papae diversis tempo- lica et apostolica Romana Ecclesia, e quibus pauca
ribus ab nrbe Romana pro diversorum Palrum con- quae ad memoriam veniunt, et a catholicis vitauda
solatione dederunt venerabiliter recipiendas. Itera, sunt credimus esse subdenda. Item, notitialibrorum
gesta sanctorum martyrum qui multiplicibus tor- apocryphorum qui non recipiuntur. Arraunensem
mentorum cruciatibus, et mirabilibus confessionum synodum a Constantio Caesare Constantini fiho con-
triumphis irradiant. Quis ista catholicorum dubitet, gregatam, medianteTauro praefecto, ex tunc et nunc,
et majora eos in agonibus fuisse perpessos, nec suis et usque in aeternum contitetur esse damnatam. Iti-
viribus sed gratia Dei et adjutorio universa tole- nerarium nomine Petri apostoli quod appellatur san-
rasse? Sed ideo secundum antiquam consuetudi- cti Clementis libri numero decem apocryphi. Actus

nem singulari cautela in sancta Romana Ecclesia nomine Andreae apostoli apoc. Actus nomine Thoraae
nonleguntur, quiaet eorum quiconscripsere nomina apostoli apoc. Actus nomine Philippi apoc. Evange-
penitusignorantur, etab infidelibusidiotissuperflua, lium noraine Matthiae apoc. Evangeliura nomine Pe-
aut minus apta qnam rei ordo fuerit esse putantur, si- tri apostoli apoc. Evangelium nomine Jacobi apoc.

cut cujusdem Cyrici et Julitae, sicut Georgii aliorum- Evangelium nomine Barnabae apoc. Evangehum no-
que hujusmodi passiones quae ab haereticisperhiben- mine Thomae, quo utuntur Manichaei apoc. Evange-
tur compositae, propter quod, ut dictum est, ne vel lium noraine Barlholomaei apostoli apoc. Evangelia
levis subsannandi oriretur occasio in sancta Romana quae falsavit Lucianus apoc. Liber de iufantia Salva-
Ecclesia non leguntur. INos tamen cum praedicta Ec- toris apoc. Evangelia quae falsavit Esitius apoc.
clesia omnes martyres, et eorum gloriosos agones qui Liber de nativitate Salvatoris et de Maria et obste-
eis magis qiiam hominibus noti sunt omni devotione tricae apoc. Liber qui appeilatur Pastoris apoc. Libri
veneramur. Item, vilas Patrum, Pauli, Antonii, Hila- J) omnes quos fecit Lucius discipulus diaboli apoc.
nonis, et omnium eremitarum eas tamen, quas vir Liber qui appellalur Fundamentum apoc. Liber qui
beatissimusdescripsit Hieronyraus cum omni honore appellatur Thesaurus apoc. Liber de filiabus Adae
suscipimus. Item actus beati Silvestri apostolicae sedis Geneseos apoc. Liber qui appellatur actus Teclae et
prajsulis. Licet ejusqui conscripsit nomen ignoretur, Pauli apostoli apoc. Liber qui appellatur Nepotis
amultis tamen in urbe Roma catholicis legi cogno- apoc. Liber Proverbiorum qui ab haereticis conscri-
vimus, et pro antiquo usu multa haec mutantur ptus et sancli Syrti noraine praenotatus est apoc.
Ecclesiae. Item, scripturam de inventione crucis Revelatio quae appellatur Thomae apostoli apoc. Re-
Dominicae, et aliam scripturam de inventione capitis velatioquap appellatur Stephani apoc. Revelatio quae
Joannis Baptistae novellae quaedara relationes sunt et appellatur Pauli apoc. Liber qui appellatur Transi-
nonnullieascatholici legunt. Sed cum haecad catho- tus, id est, assumptio sanctae Mariae apoc. Liber qui
licorum raanus adveniunt beati Pauli apostoli prae- appellatur Poenitentia Adae apoc. Liber Ogiae nomine
cedat sententia. Orania probate, quod bonum est gigantis qui cum dracone post diluvium pugnasse
lenete. Item, Rutinus vir religiosus plurimos eccle- perhibetur apoc. Liber qui appellatur Testamentu»n
siastici operis edidit libros nonnullas etiam scriptu- Job, apoc. Liber qui appellatur poenitentia S. Cy-
98- APPEND. AI) S.£C. l.\. — iSIDORI MERCATORIS 98b
priani, apoc. Liber qui appellatur poenitentia Janiia^, \ pta sunt, apoc. Hsec et omnia similia Simon Magus,
et Mambrae, apoc. Liber qui appellatur Sortes aposto- Nicolaus Cerintus, Marcion, Basilidcs, Ebion, Pau-
lonim, apoc. Liber qui appellatur Laus apostoloruni, lu? cliam Samosathaenus, Photinus, et Bonosus, et
apoc. Liber Pbisiologus, qui ab haereticis conscri- qui simili errore defecerunt. .Monlanus quoque cum
plus est, et beati Ambrosii nomine signatus, apoc. suis obscenissimis sequacibus, Apollinaris, Valen-
Historia Eusebii Pamphili apoc. Opuscula Tertul- tinus, Faustus, Africanus, Sabellius, Arius, Mace-
liani apoc. Opuscula Lactantii apoc. Opuscula Afri- donius, Eunomius, Novatus, Sabbatius, Coelestius,
cani apoc. Opuscula Postumani et Galli apoc. Opu- Donatus, Eustalhius, Jovinianus, Pelagius, Julianus
sculaMontani,Priscillae,etMaximillae apoc. Opuscula Celanensis, Ca-leslius, Maximinus, Priscillianus ab
omnia Fausti Manichffi apoc. Opuscula Commodini Hispania, Neslorius Constanlinopolitanus, Maximus
apoc. Opuscula alterius Clementis Alesandrini apoc. iHiicus, Lampetius, Dioscorus, Eiitichius, Petrus et
Opuscula Tascii Cypriani apoc. Opuscula Arnobii alius Petrus, e quibus unus Alexandriam, alius
apoc. Opnscula Tyconii apoc. Opuscula Cassiani Antiochiam maculavit, Acacius Constantinopolita-
presbyteri Galliarum apoc. Opuscula Victorini Pita- nus cum consortibus suis, necnon et omnes hae-
bionensis apoc. Opuscula Fausti Regensis Galliarum resei hoereseorumque discipuli sive schismatici do-
apoc. Opuscula Frumenti ceci Centon de Christo B cuerunt, quorum nomina rainirae retinentur, non
compactum versibus, apoc. Epistola Jesu
Virgilianis solura repudiata, sed ab omni Romana, catholica
ad Abagai'um regem apoc. Epistola Abagari ad Je- et apostolica Ecclesia eiiniinata, atque cum suis
sum apoc. Passio Cyrici et Julilae apoc. Passio Geor- auctoribus, auctorumquesequacibussub analhemate
giiapoc. Scriptura quse appellatur ContradicUo Salo- insolubili vinculo in fpternum confitemur esse dam-
monis apoc. Philacteria omnia quoe non angelorum, nata.
ut illi confmgunt, sed dsemonum magis arte conscri-

INCIPIUNT DECRETA ANASTASII PAP^

1. Quod pro Christo fungatur legatione, dum pro r per contexta per totum malae sortis patiatur incer-

pace precatur Ecclesiae. tum, quse sola in discussionem pro tirmitate sui ve-
2. Quod uon sit temere judicandum de his qui ad nire non potuit, serenitate tua praecipue rempub.
Dominum migraverunt. gubernante. Cui etiam in privata vita tamen circa
3. Ut specialiter in ecclesia nomen taceatur sinceraj i'eligionis studium fuit, ut sicut faraa certis-
Acacii. sime celebravit, nemo raagis vel inter praecijiuos
4. Quod magnopere contentio sit cavenda. sacerdotes praetixas a sanctis Patribus regulas Ec-
b. lU Alexandrinus imperator admoneat ad fidem clesiae custodisse dicatur. Quod sanctura studiura
sinceram, et ad pacem redire catholicam. cuni raajeslate imperii crevisse contidimus.
6. Admonet imperatorem ut constitutis aposto- Cap. I. Legatione itaque fungimur pro Christo,
licse sedis obtemperet. nec eos propter oifensionem vel scandalum patia-
7. Quod eos quos post damnationem suam vel mini publice nominari, quorum merita vel actus
baptizavit vel ordinavit Acacius, nulla portio laesio- illum judicem latere non possunt, in cujiis jam sunt
nis attingat. judicio constituti. Nec illic se praeest interserere in
8. Quod mali bona ministrando sibi lantummodo corpore mortali adhuc temeraria praesumptio, in
noceant, nec Ecclesiae sacramenta commaculent. D quo non solum confessio facit aperta nierita singu-
Ad Anastasiiim Augustum. loium, sed eliam silentii ipsius non polest latere
Gloriosissimo et clementissirao lilio Anastasio Au- secretum. Namque et pracdi'cessor noster papa
guslo, Anastasius episcopus. Felix et etiara Acacius illic procul dubio suiit ubi
Exordium pontificatus mei primitus oblatapopulis unusquisque sub lantojudice non potest perdere sui
pace pronuntio,contidenter pro llde catholicse humilis nieriti qualitatem.
pietati vestrae. peccator occurro, inquo primuin mihi II. Itaipie monenle nos beatissimo Apostolo, neque
divinum favorem propinquasse contido, quod nunc sit in hoc oifendiculum in Ecclesia, dum quod facere
consonantia in me augustissimi nominis tui non du- non possumus de his qiii jara transierunt judicare
bium praestal auxilium,utsicut praecelsnm vocabulum conemur, observandura esse tranquillitas tua co-
pietatis tuae per uiiiversas genles tolo orbe praefulgct, gnoscat.Aiteiiimde his qui de rebus ad Deum solura
itaperminislciium bumilitiilisincap,siculsemperest, pertinentibus judicare pra>sumunt : « Nemo eiiira

sedfsbeatissimi Petri in universa Ei;clesiaassigiiatum nostriim sibi vivit, et nenio nostrura sibi nioritur.
sibi a Domino Deo teueat principalum. Nec propler Sive enim vivimus sive niorimur, Domini sumus, in

unum mortuum diutius tunica iila Salvatoris desu- hoc enim Christus resurrexil a raortuis, ut et vivo-
 .

989 DECRETALIUM COLLECTIO. 990

rumetraortuorumdomiiietur. Tuauteraquidjudicas ^tus, si qua viscera miseralionis implete gaudium

fratremtuum,autquarespernisfratremtuum?Omnes meum, ut idipsum dicatis omnes eamdem charitatem
245 stabimus ante tribunal Christi. Scriptum est habentes nihil per conteutionem neque per inanem
enim : « Vivo ego dicit Dominiis, quoniam mihi gloriam, sed in humiUtate mentis invicem sestiman-
flecletur omne genu et omnis Ungua confitebitur tes semetipsis superiores non sua singuli respicien-
Deo. Itaque unusquisque pro se ratione reddet Deo. tes, sed aUorum (Phil. ii, 1-5). «

Non ergo amplius invicem judicemus, sed hoc V. Hoc tamen prsecipue insinuo serenitati tufe

judicate magis ne ponatis offendiculum fratri vel gloriosissimae, et clementissimse, fiU Auguste, ut cum
scandalum [Rom. xiv, Monet igitur beatus
7-14), » causte Alexandrinorum patuerint piissimis auribus
Apostolus ne de his nobis praesumamns judicium de vestris, ad cathoUcam et sinceram fidem eos aucto-
quibus nemo potestmeUus vei verius judicare quam ritate, sapientia, divinisque vestris monitis redire fa-

Deus, sibi in hoc quispiam temerarios ausus usur- ciatis : nam quid tenendum sitin reUgione cathoUca
pet, et propter hoc pax atque unitas Ecclesiae dissi- secundum detinita Patrum et prsedicationem omnium
petur. Nam et in Regnorum libro dicitur : « Non sacerdotum qui in Ecclesia floruerunt, si hoc quoque
quomodo homo, videt et Deus, quia homo videt
videl praeceperitis scientibus in memoriam transmittendo
in facie, Deus autem videt in corde [IReg. xvi, 7). » B renovabimus ignorantibus ad discendum pro ofticio
Item in ParaUpomenon libro primo « Et nunc, o : nostrse instructionis offeremus, ut nulia extra haec
Salomon scito Deum Patrum tuorum, et servi illi in ingeniorum jactantia vel pravitas audiatur.
corde perfecto et in animo perfecto, et in animo vo- VL Illud vero peculiaribuspro araoreimperiiveslri
lente, quoniam omnia corda scrutatur Deus et ora- et beatitudine quae consequi potuerit regimen pro
nem cogitationera novit (7 Par. xxvm, 9). Item in >. apostoUco beneficio praedicamus, ut sicut decet et
Ezechiele haec dicit Domiuus Deus « Si dixistis, : Spiritus sanctus dictat monitis nostris obedientia prae-
domus Israel, et cogitationes spiritus vestri, ego novi beatur, ut bona orania veslram rempublicara conse-
(Ezech. XI, 5;. » Unde et de Domino judice dicitur quantur, sicut in Exodo proraittitur : « Si audieris

in Evangelio : « Sciens autera Jesus cogitationes vocem Domini Dei tui, et quse placent ei feceris co-
eorura dixit : Quid cogitalis mala in cordibus vestris ram ipso, et obedieris prseceptis ejus et cuslodieris
[Matth. IX, 4). » orauera justitiam ejus, omnem infirmitatera quam
III. Precamur itaque dilectionem vestram, ut spe- importavi .(Egyptiis non importabo m te. Ego enim
ciaUter nomen taceatur Acacii, nt quod multis ex Dominus sum, qui salvum facio te [Exod. xv, 27). »

causis scandalum vel oiTendiculumEcclesiBeconfita- ;

Et illic iterum tuba potentissima canitur. « Nunc,
vit, speciaU appeUatione taceatur, cum, sicut dixi- '
Isi'ael, quid Dominus Deus tuus postulat a te aliud,

mus, in generalitale sacerdotum uniuscujusque rae- quam ut timeas Dominum tuum, et ambules in om-
ritura illum latere non possit, qui novit quid cuique nibus viis ejus, et diligas eum, et servias Doraino

tribuendum sit, pro eestimata dispensalione merito- Deo tuo ex toto corde et ex tota anima tua custodire
rura, cui soli cogitationes quoque raanifestae sunt. praecepta Domini Dei tui et justitias, quas ego
Quantos vero excessus atque peaesumptiones habue- mando tibi {Deut. x, 12, 13). » Haec suggerentem fre-
rit Acacius ne clemenliae tuae suggerere per singula quenUus non spernat pietas tua. .\nle oculos tuos

fortasse videatur onerosum, Cresconio vel etiam habens Doniini in Evangelio verbura : « Qui audit
Germano fratribus et coepiscopis meis, quos misi- vos, me audit. Et qui vos spernit, me spernit ; et qui
mus ad serenitatem tuara de causis singuUs Acacii me spernit, spernit eum qui me misit (Luc. x, 16). »
qualis fuerit instructionera plenissiraara dedimus Nam et Apostolus concinens Salvatori nostro ita lo-
cleraentiae vestrae, speciaUus recensendam, si hoc quitur : « Quapropter qui haec spernit, non horainem
pietati tuae piacuerit curiosius indagare, ne in aliquo spernit, sed Dominura qui dedit Spiritum sauctum
suggestionis nostrae veritas, defuisse videatur, ut pro suum in vobis (I Thess. iv, 8). » Pectus clementiap.
divina sapientia vestra perspicue videre possitis non J) vestrae sacrariumest publicae felicitatis, ut praestautia
superbia vel elatione sedis apostolicae in Acacium vestra,qua velut vicariuin praesidere jussit in terris,
talem processisse sententiam, sed facinoribus certis evangeliis apostolicisque praeceptis non dura super-
quantum nos illud judicium quod solum falli non bia resistat, sed per obedientiam quae sunt saiuti-
potest apstimaraus zelo raagis divinitatis extortam. fera, compleantur.
IV. Noi vero humiliter supplicantes coutroversiam Jam secundum Ecclesiae catholicae consuetu-
VII.

in Ecclesia remanere nolumus, cum magis vitanda dinem sacratissiraum serenitatis tuae pectus agno-
contentio sit sicut dicitur in proverbiis « Odium : scat, quod nullum de his vel quos baptizavit Acacius,

suscitat contentio (Pror. x, 12). » Omnos autem qui vel quos sacerdos, seu levitas secundum canones

non contendunt, protegit anima mea amicitia. Nam ordinavit ulla eos ex nomine Acacii portio laesionis
et Aposlolus ad Corinthios : « Cum enira siut inter attingat, quo forsitan per iniquum tradita sacramen-

vo-^aemulaliunesetcontentione*, nonne carnalesestis ti gratia minus firraa videatur. Nam et baptismum

et secuiidum horainera ambulatis (// Cor. xii, 20). » quod procul fil ab Ecclesia sivc ab adultero vel a
Ilem ad Philippenses : « Si qua ergo consolatio in Chri- fure fuerit datum ad percipientem munus pervenit
sto, si qua allocutio charitatis. Si qua societas spiri- illibatum, quia vox illa quae per columbam sonuit,
991 APPEM). AD S.+X. IX. — ISIDORI MERCATORIS 992

omnem maculam hnmanap pollulionis exclnsit, qua^ pavit egisse, ac proinde eos metuere qui vel in cou-

declaratur ac diciluf : i< Hic est qui baplizat in Spi- secrationibus vel in baptismate mysteria tradita
ritu et igne (Joun. i, 33). » Nani si visibilis solis susceperunt, ne irrita benelicia divina videantur.
istius radii cum per loca foetidissima transeunt niiUa Meminerint in hac quoque parte similiter tracla-

contactus inquinatione maculantur, mullo magis il- tum pranalerc superiorem, quia non sine usurpatio-

lius qui istum visihilem fecit virtiis nuUa miniitri nc noniinis sacerdotii adjudicatus hoc egit, in quo
indignitate constringitur. Nam et Judas cum fuerit virtutfm suam obtinentibus mysteriis. In hoc quo-
sacrilegus atque fur, quidquid egit inter apostolos que rea sibipersona non nocuit. Nam ad illuni
pro dignitate commissa beneficia per indignum data pertimiit, quod tuba Davidica canilur « Verumta- :

nulla ex hoc detrimentu senserunt, declarante boc men Deus conquassabit capita iiiimicorum suorum,
ipsum Domino mauifestissima voce « Scribffi,inquit, : verticemcapilli perambiilantinmin delictissuis (Psa/.
et Pharisei super cathedram Moysi sedent quse di- ;
Lxvn, 24). » Nam superbia semper sibi non aliis

cuut facite, quse aulem faciuut nolite facere, dicunl facil ruinam, quod universa Scripturarum cojlestium
enim et non faciunt [Matth. xxiii, 3). » Quidquid teitatur auctoritas, sicut etiam per Spirilura san-
ergo ad hominem perfectum quilibet in ccclesia nii- cliim dicitur « Non habitabit in
in prophetico :

nister ofticio suo videtur operari, hoc totum conti- B medio domus mea? qui facit superbiam [Psal. c. 7i.
neri implendo divinitatis afTeclian. Ita ille perqnem Uude cum sibi sacerdotis nomen vindicaverit dam-
Christus loquilur Paubisaffirmat : « Ego plantavi, natus iu ipsius verticem superbia? tumor intlictus
Apollo rigavit, sed Deus incrementum dedit, itaque est, quia non populus qui in minisleriis domiis ip-
neque qui plantat est aliquid, neque qui rigat, sed sius siliebat exclusus est, sed anima sola illa quui
qui increnientum dat, Deus (1 Cor. 6, 7). » A Deo au- peccaverat, justo judicio proprise culpa? erat obno-
tem non quajritur, quis vel qualia prsedicet, sed xia. Quid ubique numerosa Scriptui"arum testatur
quem prsedicet et ut invidos esse bene praedicare instrnctio, unde remotis hominem studiis sive ver-

Christum confirmet quo malo diabolus ipse dejectus sutiis, in hac adhuc prsesenti fragilitate posito-

et hoc ipso prgedicare non desinit. rum secundum preces nostras annisu et auctoritate
VIII. Ideo ergo et hic cujus nomen dicimus reti- imperiali offerte Deo nostro unam catholicam Ec-
nendum malebonaministrando sibi quantum nocuit. clesiam et apostolicam, quia hoc solum est in quo
Nam inviolabile sacramentum quod per illum datum non solum in terris, sed etiara in coelo triumphare
est aliis perfectionem susevirtutisobtinuit.Quodcum sine tine possitis. Subscripto, omnipotens Deus
ita sit aliquorum in tantura se extendit curiosa suspi- regnura et salutem tuam perpelua protectione
cio, ut imaginetur prolato a papa Felice judicio ^ custodiat, gloriosissime et clementis.sime, semper
postea inefticaciter in saci-amentis quae Acacius usur- Auguste.

INGIPIUNT DEGRETA SYMMAGHI PAVM

1. Ut res ecclesiae non alienentur, sed clericis vel cunque argumenlo non patiraur, nisi forsitan aut

monachis aut peregrinis in usum tantummodo lar- clericis honorum merilis, aut monasteriis religionis

giantur. intuilu, aut certe peregrinis si necessilas largiri

2. Ut nullus honorem prsemiis accipiat. suaserit, sic tamen ut hsec ipsa non perpetuo sed
3. Ut raptores viduarum vel virginura ab ecclesiae temporaliter perfruantur.
coramunione pellantur. T\ II. Iliud magiiopere commonens ut hi qui non Dei
4. Ut viduse vel virgines professse continentiam, gratia, sed promissioue rerum ecclesiasticarum pra'-
ultra non nubant. missa ad sacerdotium conantur accedere desiderio-
0. Ut nullus per ambitum ad episcopatum accedat. rum talium reprimantur elfoctus. Quiaulem ab hu-
Dilectissimo fratri CiESARio Symmachus. jusmodiseiutenlionenoncohibent vindictiscanonum
Hortatur nos aequitas postulationis desiderio tuse sciant se sine dubitatione subjicieudos, ne facile ad

fraternitatis gratanter annuere, quia de singulis sjcerdotium permittantur accedere, quibus et gradus
quae ab aposlolica sede concedere supplicas quod a et tempora constituta sunt, per qusc ad hanc digni-
Patrum cautela et provisione non discrepat. Et tatem debeant aspirare, quia quicunque sine statuto
quaravis ecclesiasticae poenae regulae omnia conpre- promovetur non facile caret ofTensa, et sine experi-

hendant, tamen supcrfluum esse non credimus, meutonon possetquiseleclionisobtinere sentenliam.

nunc quse sunt saepius inlerdicla repetere. III. Uaptores igilur vel viduarnm vel viiginum ob
Cap. 1. Possessionec igilur, quas unusquisque cc- immanitatem lanti f.icinoris delc*tamur, illos vehe-
ecclesiae propriae dedil autreliquit arbitrio, alienare inentius iiersequendo qui sacras virgines vel volentes
quibuslibet titulis atque distractionibus vel sub quo- vel invitas matrimonio sociare tenlaverunt. Quos
893 DECRETALIUM COLLECTIO. 994
pro ea riefaiidissimi criminis atrocitate a commu- ^i^ ctum est nonies. Ut facias rogamus, dictum est de-
nione suspendi praicipimus.
IV. Neque viduas ad nuptias transire patimur, 11. Symmachus, episcopusEcclesise catholicse urbis
quae in religioso proposito diui'na observatione per- Roma;, dixit ConciUum dilectionis vestroe negle-
:

manserunt. vSimiliter virgines nubere prohibemus, cta hiemis asperitate, solUcitudo vestra pro eccle-
quas annis plurimis in monasteriis tetatem peregisse siastica indemnitate speciahter congregavit, ut episco-
contigerit. palem ambitum et coufusionis incertum, vel popula-
S^G^-^^i^l^i^sitaqueperambitumadepiscopalem rem tumultum quem per subreptionem diaboH usur-
honorem permittatur aceedere. Nam cum hic ex- patione aHquorum tempore ordinationis mese constat
cessus in laica conversatione culpetur, quis dubitat exortum, communicato pariter tractatu in futurum
quod reHgiosis et Deo servientibus incurrat oppro- possimus robuste ac vivaciter amputare. Atqueideo
brium ? Si quis episcopatum desiderans, data pecunia caveamus in posterum, ne subversio discipHnai, aut
potentes personas minime suffragatrices adhibeat, audacia j^rsesumentium gestiat tentare similia, et
nec ad decretum sibi faciendum clericos vel cives pari adjuvatione tractemus expressis, sciUcet sen-
subscribere, adhibito cujuslibetgeneristimore, com- tentiis sancientes quid circa Romani episcopi ordi-
peUat, vel pra>miis aliquibus hortetur. Decretum B nationem debeat custodiri. Universi episcopi vel
sine visitatoris prssentia nemo conficiat, cujus presbyteri dixerunt, ut fiat roganms, dictum est de-

testimonio clericorum ac civium possit unanimitas cies ; ut scandala amputentur rogamus, dictum est
declarari. Hortanmr itaque ut pro cathoUcee reUgio- nonies; ut ambitus exstinguatur rogamus, dictum
nis intuitu Ecclesiarum pace hsec universa fideles cst decies; exaudi, Christe, SjTnmacho vita, di-
devota mente custodiant, quia non est dubium prse- ctum est septies. Cujus sedem et annos, dictum est
varicatores interdictorum taUum juxta venerandos quinquies; ut de praesenti fiat, dictum est decies.
canones propriee communionis subire jacturam, hoc Symmachus episcopus dixit : Quoniam fraternitas
tamen ad omninm episcoporum volumus efferri no- vestra curam provisionis nostrae suis exhortationibus
titiam. Deus te incolumem custodiat, frater charis- incitavit, et parilem circa Ecclesise tranquillitatem
sime. Data viii Idus Januarii, Probo C. consule. Dei nostri contemplatio animum pra?stat, sicut prae-
fati sumus, de liberatione in praesenti habita quid
Incipiunt capitula primx synodi RomansE sub Sijm- placeat ex omnibus vestris informate in sententiis
macho papa.
qu.'B in hoc venerabili concilio per ecclesiastica reci-
\ . Suggestio Fulgentii archidiaconi Ecclesiae Ro- I
tentur officia. Cumque surrexissent, etpaulo post ite-

manaj de congregata synodo ex praecepto papae Sym- '

rumcousedissent, Emilianus notarius synodi decreta
machi. vulgavit.
2. Interlocutio Symmachi ut episcopaUs ambitus III. Propter frequentes ambitusquorumdam et Ec-
radicibus amputetur. clesiae nudilatem, vel popuU coUisionem quae moleste
3. Sententia synodi ut si quis papa superstite pro etincompetenterepiscopatumdesiderantiumgenera-
Romano pontificatu cuiquam quoUbet modo favorem vit aviditas, utexstinguatur futuris praesumptio, tam
pricstare convincitur, loci sui ordinevel communione perniciosa temporibus constituit sancta synodus, ut
privetur. si quis presbyter, aut diaconus, aut clericus papa
4. Ut papa praeventus morte non potuerit ante de incolumi, et eo inconsulto, aut subscriptionem pro
sui successoris electione decernere, is ordinetur Romano commodare, aut pretia promit-
pontificatu
antistes quem cunctus clerus, aut certe pars major tere, aut sacramentum praebere tentaverit, aut aii-
elegerit. quod certe suffragium poUicei-i, vel de hac causa
5. Ut si quis ambientes, vel fautores ambientium privatis conventicuUs factis deUberare, aut decer-
conjuratoresque prodideril, non solum purgatus vi- nere, loci sui dignitate atque communione privetur,
deatur esse, si fuerit particeps, verum etiam re- tj universa synodus surgens, acclamavit : Exaudi,
muneratione dignissimus aestimetur. Christe, Symmacho vita, dictum est decies; hic pax
Post consulatum PauUni, viri clarissimi, Kalendas cum Symmacho, dictum est quindecies; cujus se-
Martii in basilica beati Pelri apostoli, sj^nodo praesi- dem et annos, dictum est octies. Pari severitate fe-

dente beatissimo papa Symmacho,Fulgentius archi- riendo eo qui hoc vivo sicut dictum est pontifice
diaconus dixit : quoJibet modo fuerit convictus, aut certe tentasse
Cap. I. Reatitudo vestra directis antehac per pro omnibus pariter hujus culpae reis anathematis poena
V ncias auctoritatibus frequenter Italiae sacerdotum plectendis. Symmachus episcopus dixit. Ergo uni-
synodum convocavit, quorum praesentia in vestris versitati placet, et omnibus recognoscilur vel pro-
videtur ocuUs coustituta. Nunc beatitudo vestra quai batur ista sententia. Universa synodus dixit : Placet,
ad ecclesiasticas indemnitates vel ad pacem totius et quod omnibus placet, fiat.
Ecclesiae pertinent, sive concordiam dignetur tra- IV. Si, quod absit, transitus papae inopinatus eve-
ctabiUter ordinare. Acclamatum est ab omnibus nerit, ut de sui electione successoris (ut supra pla-
episcopis et presbyteris : Exaudi, Christe, Symma- cuit) non possit ante deceniere, siquidem in unum
cho vita. Diclum decies. Cujus sedem et annos, di- lotius incUnaverit ecclesiastici ordinis electio eon-
Patrol. CXXX. 32
 Ort.i APPEND. AD S.EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS \*9C)

secretur electus episcopus. Si eniin, ul y^ Serenus Nolanus, Ancilpiiis Puteolanus, Tiniotheu>;

lieri solet,

studia ccperint esse diversa eorum de quibus cer- Abellinaris, Rosarius Surrentinus, Stephanus Nea-
tamen cmerserit, vincat sententia plurimorum. Sy- politanus, Rosarius episcopus pro fratre meo Urso
nodus dixit, placeat, dictum est decies. episcopo subscripsi Bellator Ostiensis, Gaudentius
V. Propter occultas autem fraudes quas liujus Vulcinensis, Marius Tisernitius. Item Gaudentius
sententia districtionis consequitur. Si quis ad eccle- episcopus Dulcinensis, I.ampadius pro Projecto epi-
siasticam notitiam consilia eorum qui
pertulerit scopo Forononano, Adeodatus Formensis, Quintus
contra lianc synodum de pontificatus egerint ambitii, Theanensis, Ursus Stabianus Gaudenlius Salernita-
et rationabili probatione convicerit particeps actio- nus, Saturninus Herdonitanus. Subscripserunt epi-
nis hujusmodi, non sohim purgatus ab omni culpa scopi numero septuaginta Ires, Celius, Laurenlius
sit, sed etiam remuneratione qUcB non indigna sit, archipresbyter tituli Lixida;, hic subscripsi et con-
sublevetur, universa synodus dixit : Placent omnia. sensi synodalibus constitutis, atque in hac me pro-
Et adjecit : Exaudi, Christe, Symmacho vita dictum titeor manere sententia. Januarius presbytcr tit. Ve-
est tredecies ; ut ista serventur rogamus, dictum est stinse, Sebastianus pr. tit. Equitii, Martianus pr.
decies. Symmachus episcopus catholicae Ecclesiae tit. sanctae Ceciliae, Valentinus pr. tit. Eusebii, Gor-
urbis Homa2 dixit, acclamationes vestras sj-nodique B dianus pr. tit. Pammachi, Anastasius pr. tit. Ana-
indicium pr«sentia gesta suscipient. Et adjecit : Ea stasiffi, Petrus, pr. tit, sancti Clementis, Genasiiis
qasa ad sopiendos veternosae praesumptionis errores pr. tit. Nichomedis, Urbicus, pr. tit. sancti Clemen-
vel infensaj rebus ecclesiasticis aegritudinis morbos tis, Dionisius pr. tit. Emiliauai, Paulirius pr. tit.

quibus universalis inficiebatur Ecclesia, deliberatio sancti JuUi, Epiphanius pr. tit. apostolorum, Valens
i'eligioni congrua pacique restituit firmitatem per- pr. tit. sanctaj Sabinae, Aceritus pr. tit. Faciol»,
petim sortiantur, ut proestante Deo quem custodem Agapitus pr.tit. apostolorum, Adeodatus pr. tit. Equi-
rerum constat esse bonarum synodaUs ordinatio tii, Petrus pr. tit. Grisogonii, Benedictns pr. tit.

vigeat, atque omnis qui sine personse alicujus distin- Gaii, Sopanus pr. tit. Vestinae, Dominicus pr. tit.

ctione veuire prsesumpserit, indicta superius distri- Priscae, Isterius pr. tit. Pudentis, Redemptus pr. tit.

clione plectetur. Et subscripserunt Celius Symma- Trigidee, FeUx pr. tit. Equitii, Severus pr. tit. Gaii,
chus, episcopus Ecclesise catholicse urbis Roma3, his Redemptus pr. tit. Grisogoni, Stephanus pr. tit.

synodaHbus constitutis a me probatis atque iirmatis MarceUi, Prorecticius pr. tit. Damasci, Crescentius
consentiens subscripsi. Celius rusticus episcopus ci- pr. tit. apostoloi'um, Jovinus pr. tit. Emilian». Ju-
vitatis Minturnensis subscripsi et consensi synodali- lianus pr. tit. .Anastasiae, Bonus pr. tit. Crescen-
bus constitutis, atque iii hac profiteor me manere '
tianae, Septimus pr. tit. Julii, Paschasius pr. tit.

sententia. Cehus Bonifacius episcopus Ecclesia» Be- Eusebii, Ciprianus pr. tit. Marci, Joannes pr. tit.

liternensis subscripsi et consensi synodalibus con- Pammachii, Epiphanius pr. tit. Faciolae, Sebastia-
stitutis, atque in hac me profiteor manere sententia. nus pr. tit. Nichomedis, Bonefacius pr. tit. Cecilia?,

Mesenus, Humanus, Rutinus Camisinus, Cresconius Martinus pr. tit. Ciriaci, Petrus pr. tit. Praxedis,
Tudertinus, Clarus AlUfanis, Basilius Toletanus, Andreas pr. tit. sancti Timothei, Timotheus pr. lit.

VilaUs Fundanus, Decius Trincabernus, Innocen- Marcelli, Epiphanius pr. tit. Ciriaci, Hilarius pr. tit.

liiis Nubanatis, VitaUanus RoseUanus, Maximus Lucinae, Servusdei pr. tit. sancti Clementis, Victo-
Bresanus, Constantius Capuanus, Benignus Aquie- rius pr. tit. Sabinae, Opilio pr. tit. Vestinae, Lauren-
ninensis, Fortunatus Suesanus, PaUadius Sulmonti- tius pr. tit. sancti Laurentii. Petrus pr. tit. Griso-
nus, Vindemius Anteatinus, Constantius Utricula- goni, Eutices pr. tit. Emilianae, Romanus pr. tit.

nus, Joannes Ariminensis, Germanus Pisaurensis, Trigildia^, Julianus pr. tit. Anastasi», Marcellinus
Martinus Terracinensis, Candidus Tiburtinus, Lau- })r. tit. Julii. Marcus pr. tit. Lucinae, Dominicus pr.
rentius Tribensis, Titalianus Narmiensis, Pachasius tit. Crcscentiana', Vicemalus pr. tit. Crescentii,
Vultinuensis, Fortunatus episcopus Ecclesiae Ana- n Abundantius pr. tit. Sabinae, Abundius pr. tit.

gninae pro sanctulo episcopo civitatis Signinae, quia Marci, Marcellus pr. tit. Romalii. Venantius pr. tit,

subscribere non potuit pro eodem subscripsi; Vale- Marcelli, Asellus pr. tit. Vitantii, Stephanus pr. tit.

riiis (]alenotanus, Felicissimus Forosumpromensis, Eusobii, Agatho pr. tit. Vizantis. Paulinus pr. tit.

Valentinus Amiterninuas pro Romano episcopo Ec- sancti Laurentii. Subscripserunt episcopi [forte

clesiae Pitanitium subscripsi ; Colonius Foroliviensis, presbyteri] numero sexaginta tres.

Epiphanius Benevontanus, Joannes Spolclinus, Con- Cyprianus diaconus sancto? Ecclcsio? Romanai re-
stantius Benefranus, Maximianus Perusinus, Salu- gionis septimae his subscripsi et consensi synodali-
stius Camenus, Lucianus Tarquinensis, Molensis bus constitutis, alque in hac me protiteor raanere
Centumccllensis, Florentius Plestanus, Maximianus scntentia. Anastasius diaconus regionis primaj sub-
Subaugustanus, Fortunatus Fulgentanus, Joannos scripsi, Citonatus diaconus quintse regionis sub-
Linonensis, Gaudcntius Tadinatis, Mercurius Sur- scri])si, Joanncs diaconus rogionis secunda^ subscri-
tinus, Scronus Murnontaniis, Justus Acerontinus, psi, Tarensisdiaconus rogionis prinuc subscripsi. Ter-
Adeodatus Coronsis, Stophamis Mirsinensi, Dulcitius tnllus diaconus rogionis quartac subscripsi.
Sabinonsis, Fortunatus Ana^Miinus. Felix No[)csinus,
997 DECRETALIUM COLLECTIO. 998

247 Exmplar constitiUi facti a Bomino Symmacho ^•prEPiorio atque patricius agens etiam vices proecel-
~
papa derebus ccclesise conservandis. lentissimi regis Odoacris Basilius dixit : Quanquam
"

Flavio, viro clarissimo juniore consule, sub die studii nostri et religionis intersit, ut in episcopatus

octavo Iduum Novembrium in basilica beati Petri electione concordia principaliter servetur Ecclesiae,
papa Symmacho,
apostoli, residente venerabili viro nec per occasionem seditionis status civilitalis voce-

una cum venerabilibus viris Laurentio, Maximo re- tur in dubium, tamen admonitione bealissimi viri
sidentibus episcopis, etiam Petro, Laurentio, Emi- papae nostri Simplicii quem ante ocuios semper

liano, Trigidio, Felice Bassiano, Cresconio, Pacatia- habere debemus, hoc nobis meministis sub obtesta-
no, Benigno, Rusentio, Innocentio, Joanne, Maxi- tione fuisse mandatum, ut prailer ullura strepitum et

mo, Stephano, Joanne, Sereno, Eulalio, Proculeio, venerabilis Ecclesice detrimentum, si eum de hac
Fortunato, Laurentio, Eustachio, Martiano, Jocun- luce transire contigerit, non sine nostra consulla-

do, Candido, Fortunato, Felice, Euticio, Helpidio, tione cujuslibet celebretur eleclio. Et cum legeret,

Aprile, Innocentio, Mercurio, Hilario, Fortunato, Cresconius episcopus civitatis Tudertinae Ecciesiae
Concordio, Asello, Innocentio, Stephano, Gerontio, surgens e consessu dixit : Hic perpendat sancta
Paschasio, Vilale, Memore, Severino, Hilario, Vene synodus, ut praetermissis religiosis personis, quibus
rioso, Innocentio, Casto, Colonico, Silvino, Maxi- B maxime cura est, de tanto pontifice in suani redi-
mihano, Arestone, Severio, Propinquo, Martino, gerct potestatem, quod contra canones esse mani-
Valentino, Sebastiano, Romano, Vindemio, Dulcitio festum est. Item Horraisda diaconus legit, ne quid
Victore, Uiso, Mercurio, Asello, Servodei, Adeoda- confusionis atque dispendii venerabilis Ecclesia su-
to, Asterio, Martiniano, Felice, Eusebio, Augusto, stineret, miramur praetermissis noliis quidquam
Prqjecticio, Crisogono, Venantio, Rustico, Salustio, fuisse tentatum cum sacerdote nostro superstite

Probo, Amando, Basilio et Florentio episcopis; resi- nihil debuisset assumere. Quare si amplitudini ve-
deutibus etiam. Projecto, Martino, Ephiphanio, Se- strae vel sanctitati placet incolumia oninia qua: ad
bastiano, Servodei, Octaviano, Epiphanio, Anasta- futuri antistitis electionem respiciunt, religiosa ho-
sio, Abundantio, Vicomalo, Paulino, Juliano, Mar- noratione servemus. Hanc legem speciaiiter pra?fe-
cello, Agathone, Benedicto, Crescentiano, Paschasio, rentes, quam nobis haeredibus pro nostris Christianae
Juliano, Severo, Paulino, Adeodato, Joanne, Timo- mentis devotione sancimus, nc unquam praedium,
theo, Laurentio, Hilario, Marco, Stephano, Binantio, seu rusticum sive urbanum, vel ornamenta, aut mi-
Petro, Petro Crisogono, Littorio et Crisogono, Ti- nisteria ecclesiarum, quae nunc sunt vel ex quibus-

mulo vel Maximino, Fortunato presbyteris, astanti- libet titulis ad ecclesiarum jura pervenerunt, ab eo
l)Us quoque diaconibus, Anastasio, Hormisda, Joan- qui nunc antistes sub electione communi fuerit ordi-
ne et Agapito, Symmachus, cpiscopus Ecclesiae nandus et illis qui futuris saeculis sequentur ,
quo-
urbis Romae dixit : cunque titulo atque commento alienare voluerit,
Bene quidem fraternitas vestra ecclesiasticis legi- inefficax atque irritum judicetur, sitque facienti,
bus obsecula. Sub divini timore judicii, quae erant consentienti, accipientique anathema. Maximus epi-

instituenda diffmivit, et ad justitiae cumulum perdu- scopus Pledanse Ecclesise dixit : Modo sancta syno-
xit sufficienter dum universa complectitur, nec ad- dus dignetur edicere, Hcuit laico liomini anathema
jectione indiget plenitudo,maxime de clericis quos in ordine ecclesiastico dictare, aut si potuit laicus
amor damnationisinvasit, et jugum disciplinae eccle- sacerdoti anatheraa dicere, et contra canones quod
siasticae fecit respuere, quos propterea schisma fecis- ei non competebat constituere. Dicite nobis quid
se apud vos constitit, quibus misericordiam tamen videtur de rae licuit laico legera dare. Sancta syno-
quam Deus mandat universis impendi, ut oportuit dus dixit, non licuit. Et adjecit, lege sequentia.
non negastis, si duritia cordis eorum non sibiacqui- Horraisda diaconus legit. Et his qui praedium rusti-
rat panam dum contemnit ohlata remedia. Quorum cum vel urbanum jui'is ecclesiastici fuerit consecu-
excessus ad enarrandum difficile est, unum tamen n tus, noverit senullalege vel praescriptionemunitum,
quod occurrit venerando ordini vestro intimare non sed sive is qui alienaverit, sive eum qui frequenter
ditfero. Dixerunt inter aha scripturara quamdam il- etvoluntate contraria praedium hujusraodialienatum
lustris raeraoriae Basiliura quasi per ecclesiasticae revocare tentaverit, id cura fructibus restituat, qui
amore substantiae conscripsisse, in qua nullus Ro- illud fuerit consecutus. Et cum legeret Stephanus
manae Ecclesiac nec interfuit, nec subscripsit antistes episcopus Venusinus Ecclesiae surgens, e consessu,
per quem potuisset sortiri legitiraamfirmitatera. Ne dixit, perlegatur. Hormisda diaconus legit : Quam
ego inde disputem, unde potest vestrum judicare etiam poenam placuit accipientis hacredes prohae-
concilium requiratur et deferatur in medium, ut redesque respicere, in qua re cuilibet clericorum
lectione agnoscatis cujusmodi possit habere constan- contradicendi libera sit facultas; iniquum est enim
tiam. Sancta synodus respondit : Deferatur in rae- et sacrilegii instar, ul quae vel pro salute, vel pro
dium, utcujusmodi sit possit agnosci. Et dum dice- requie animarum suarum unusquisque venerabili
ret Hormisda diaconus recitavit. Ecclesiae pauperum causa contulerit, aut certe re-
Cum in unum apud beatum Petrum apostolum liqucrit, ab his quos maxime serrare convenerat in
resedisset, subhmis et eminentissimus vir praefectus alienitatem transferantur. Plane quaecunqne in
999 APPEND. AD S/EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS iOOO
gemmis auro vel argento, necnon et veslibus mi- ^quod milii esta Dcu sub dispositione commissum,
nus apta usibus vel ornatui ecclesise videbuntur, sed etiam quibuslibet Dominum timentibus gratuni
quse servari ac diu manere non possunt, sub justa esse debeat, et ad ecclesiastici custodiam patrimonii
aeslimatione vendantur, el erogationi religiosse pro- pertinere. Sancta synodus dixit : Scimus provisiouem
ficiant. Cumque lecta fuissent Laurentius, Mediola- tuam necessariis studere, et idco in vestra est potes-
nensis Eeclesi<T, episcopus, dixit. Ista scriptura nul- tatc sequenda disponere. Synimacbus episcopus
lum Romanaj civitatis potuit obligare ponlificcm, Kcclesiee catbolicajurbis Roma^ dixit Magnaquidem
:

quia non licuit laico statueuti in Ecclesia pra^ter pa- veneranda et sacerdotali debetur cura proposito cui
pam Romanum habere aliquam potestatem, cui imminet de studiu qua" recta sunt non de necessitate
obsequendi manet necessitas, non auctoritas impe- disponere. Sed quoniam in aliquibus, in aliena po-
randi, maxime cum nec papa Romanus subscripse- stulantibus vitiorum mater avaritia repudiatis huue-
rit, nec alicujus secundum canones metropolitani statis repagulis, totum putat expedire quodlibel, et
assensus legatur. Petrus episcopus Ravennatis Ec- ita dum prseda inhiat patientia supernae pietatis
clesiae dixit. Scripturam quae in nostra congrega- abutitur exspectantibus cori'ectionem ccelo mode-
tione vulgata est, nullis etiam viribus sustineri ma- rante judiciis se existimant uon teneri, cum clarum
nifestum est, quia nec canonibus convenil et aB sit quod apud certos in occasionem rapiendi proce-
laicali concepta persona videtur, maxime c[uia in ea dat divina^ mora sentcntia?. Sed nobis quos pastora-
nuUus praesul sedis apostolicaj interfuisse, vel pro- lis cura et ecclesiasticse astringit pro dispensatione
pria subscriptione firmasse monstratur. Eulalius credita ratio reddenda substantioe opus est, ut sulli-

episcopus Siracusange Ecclesiae dixit : Scriptura quse citudinem nostram non solum ad prsesentia, sed
in sacerdotali concilio rccitata est evidentissimis etiam ad secutura ssecula porrigamus, ue ad animse
documentis constat invalida. Primum quod contra nostrae detrimenta contingatj sed hi qui possunt
Patruni rcgulas a laicis quamvis religiosis quibus statutis debere innocentiam praesumentes deliberta-
nulla de ecclesiasticis facultatibus aliquid dispo- te dehquerant, cuni religiosa possint et nostra et
nendi legitur unquam attiubuta facultas factam successoris nostri potestate fulciri, legibus ecclesia-
videtur. Deinde quod nullius prtesulis apostolicse sticis servientes.
sedis subscriptione firmata docelur. Quod si cujus- His ei"go perpensis mansuro cum Dei nostri di-
libet provincise sacerdos intra suos terminos concilio vina consideratione decreto, sanximus ut nulli apo-
habito, quidquid sine metropolitani suive antistitis stolicse sedis pra?suli a prsesenti diedonec disponente
auctoritate testatus fuerit irritum esse debere Patres Domino catholica; lidei manserit doctrina Salvatoris
sancti sanxerunt, quanto magis quod in apostolica liceal prsedium rusticum quantsecunque fuerit vel
sede non existento prfcsule qui per praerogativani magnitudinis vel exiguitatis, sub alienatione perpe-
meriti beati Petri apostoli per univei'sum orbem tua vel commutatione ad cujuslibet jura transferre.
primatum obtinens sacerdotii statutis synodalibus Nec cujusquam excusentur necessitatis obtentu,
consuevit tribuere firmitatem a laicis illis consen- quippe cum non sit personale quod loquimur, nec
tamen pontificio
tienlibus aliquantis episcopis, qui aliquis clericorum vel laicorum sub hac occasione
quo consecrari probantnr praejudicium inferre non accepta tueatur, sed nec in usu fructuario ali(iui-

potuerunt prajsumptum fuisse cognoscitur, viribus bus dare liceat, nec data retinere prseter clericos
carere non dubium est, nec posse inter ecclesiastica et captivos et peregrinos, nec male tractationis mi-
ullo modo statuta ccnseri ? nistretur occasio cum hberalitate illi alia itinera re-

Sancta synodus dixit, licet secundum prosecu- serventur.

tiones venerabilium fratrum nostrorum Laurentii, Sane tantum domus cujushbet et urbibus consti-
Petri, Eulahi, Cresconii, Maximi, vel Stephani, nec tutse quarum statum necesse est expensa non modica
apud nos incertum habetur hanc ipsam scripturam sustcntari acceptis ofTerri si contigerit sub justa aisti-
nullius esse momenti, quam etiam, si aliqua possitn matione redditibus ct divini timore judicii commu-
subsistcre rationo, modis omnibus in synodali con- tentur.
vcntu provida boatitudinis vestrte sententia ener- Pari etiam Ecclesiarum per omnes Romana; civi-
vari conveniebat, ct in irritum deduci, necin exem- tatis titulos qui sunt presbyteri vel quicunque fuerint
plum remaneret pra^sumendi qui])uslibet laicis, astringi volumus lcge custodes, quia nefas dictu
quamvis religiosis vel potcntibus, in quacunquecivi- cst ubligatiouem ijuam se pcr charitatem Chris'
tate quolibct modo aliquid deccrncre da ecclesia- cunneclit sumiuuspunlifcx, ea huminem sccundi i
sticis facultatibus, quaruin solis sacerdotibus dispo- ecclesiaordinisnou tcncri. Quicunque tamen oblitui

nendi indiscusse a Deo cura commissa docetur. Dei etdecrcti luijiis immemor cujus Romanaj civl

Symmachus episcopus dixit : Modo quia Deus pra^- tatis sacerdotcs vuliimus rcligionisiiexibus devinciri
scntiani vcstrani votivam niibi sub qualibct occa- iii pivrscns coinniittcns quidquain do
constitiitiiin

siune concessit, volo, si plarcl, reni fieri firinam jiirc titulorum vel Ecclesias supcrius pra-fatas quo-
quaiii crcdo ecclcsiaslicis facultalibus coiivenirc, iit libct inodo piwtcr auruin, argentum vel geiuinas,
noscant omncs quos in ino vanus furor cxcil.ivit vcstes (pioipic si sunt vel si accesserint aliqiia mo-
niliil iiic iriafiis sliidero fpiain iit sniviiin cssi' possil biiia ad urnamcnla diviiia ininiiuc i«crtinentia pcr
1001 DECHErALlUM COLLIXTIO. |n''i2

petuo jiivc exce[)lis dunlaxal sub pra?fata condilione ^ Foroflaniinensis, Sebastianus Siranus, Busticus
domibus alienare tentaverit donator, alienator, ac Buxantinus, Venantius Sinogalliensis, Victor Dunen-
vcnditor honoris sui amissiouc multctur. sis, Innoccntius Tifcrnantius Tvbernoruni, Sylvinus
Prc-cterea qui pelieril aiit aeccpcrit, aut qui pres- Vehtcrninus Justus Simensis, Arestonius Ostensis,
byterorum, aut diaconorum seu defcnsorum danti Augustus Liparitanus, Fclix Nepessinus pro Urso,
subscripserit, 248 ^1^^^ iratus Deus animas percutit Asterius Quinatis, Propinquus Trebiatis, Kusebius
anathemate feriatur, sitque accipienti vel subscri- Favestris, Romanus Numentanus.
benti de personis superius comprehensis, id est, Incipit synodvs quavta romann siib Theodorico rege
quis anathemate feriri censuimus, instituta poena ex diversis rcr/ionibus congrcQata.
contubernalium servata, quara pra^misimus in alie- Rufo magno, Fausto, Ameno, viris clarissimis

natore vindicta, nisi forte et alienator sibi dum Kalendarum Novembrium sancta
consuliinis sub die

repetit, et qui acceperit celeri restitutione prospe- synodus apud urbem Romam ex praicepto glorio-
xerit. sissimi regis Theodorici ex diversis regionibus
Quod si minore anima^ suae cura quisquam reme- congregata in Christi nomine dixit : Cum ex diver-
dium oblatum forte neglexerit, supra ea pcenarum sis provinciisad urbem Romam convenire sacerdotes
genera qua^ superius tenentur ascripta contra fas, B regia prscepisset auctoritas, ut de his qua; venera-

si quod conceptum fuerit documentum universis bili papjE Symmacho apostolicae sedis prsesuli ab

viribus quamvis ab initio nullas habuerint, effere- adversariis ipsius dicebantur impingi sanctum
tur, scd etiam liceat quibuscunqiie ecclesiasticis concilium judicaret, Ligurise, Emilire, vel Venetia-
personis vocem contradictionis offerre, et ecclesia- rum episcopos quos ad prsesentiam principis spc
stica auctoritate fulciri, ita ut cum fructibus itineris ductos altraxit consulimus regem incubuit
possit alienata reposcere, ne aliquo se ante tribunal necessitas consulendi, qua nos voluisset aetate

Christi obstaculo muniat, quia religiosis animabus fractos, debilitate et impotenlia corporis invalidos

vel substantiam pauperum derelicta contra fas sine congregari, respondit prjefatus rex piissimus bonre
aliqua pietatisconsideratioue dispergit. IIujusautem conversalionis afTectu plura ad se dc papse Symmachi
constituti legem in apostolica tantum sede volumus actibns, horrenda fuisse perlata, et in synodi opor-
servari, universis ecclesiis per provincias secundum tet, si vera esset inimicorum ejus objectio, indica-
animarum considerationem quem proposito rehgio- tionc constare. Memorati pontifices quibus allegandi
nisconvenire rectores earum viderint more scrvato. imminebat occasio, suggesserunt ipsum qui judica-
Et subscripserunt. Cehus Symmachus episcopus I
batur impetilus debuisse synodum convocare,
Ecclesia! Romana». huic conslituto a nobis facto '
scientes, quia ejus sedes primum Petri apostoli
conscripsi. Celius Laurentius episcopus sanctee Me- meritum vel principatus. Deinde secuta jussione
diolanensis Ecclesia? huic constituto a vcnerabili Domini, conciliorum venerandorum auctoritas sin-
papa Symmacho sancto subscripsi. Petrus episcopus gularcm in Ecclesiis tradidit potestatem, nec anle-
Ecclesia> catholicfe Ravennatis, hiiic constituto a dictee sedis antistitem inimicorum subjacuisse
venerabili papa Symmacho sancto subscripsi. Eula- judicio in propositione facile siraili forma aliqua
lius episcopus Ecclesiae Syracusanae huic constituto a testaretur, sed piissimus princeps ipsum quoque
venerabili papa .Symmacho sancto subscripsi. Felix papam in colligenda synodo voluntate sua litteris

Terraconensis, Chrysogoniis Tudertinus, Emilianns demonstrasse significavit. Unde a mausnetudine

Vercellensis, Jocimdus Augustanus, Tigridus Tauri- ejus pagina? postulatse sunt, quas ab eo directas
natis, Vitalis Fundanus, Bassus Mutinensis, Paca- constabat. Has dari sacerdotibus sine tarditate
tianus Colaminensis, Maximus Bleranus, Martyrius constituit, vel quidquid in eodem negotio actuni
Traconcnsis, Rufentius Signinus, Vindemius Antea- scriptis Romam ex diversis terrarum vel regioiium
tinus, Candidus Tiburtinus, Fortunatus Fuligenatis, partibus Dei prosecutione perventum est. Et dum
Proculeianus Scpinatis, Fortunatus Anagninus, 1) venerabili collcctione, de incipiendo haberetur ne-
Paschasius Vulturncnsis, Martianus Ecamensis, gotio, pro^it poscebat causa tractatus. Sanctus papa
Maximianus Perusinus, Chrysogonus Albanensis Symmachus basilicam Julii in qua pontiflcum erat
Euticius Tranensis, Laurentius Vobianensis, Marcns congregatio, prout habuit cura coelestis ingressus
Samuinus, Aprilis Micernius, Memor Canusinus, est, et de evocatione synodali clementissimo regi
Innocentius Forosimpromensis, Florentinus Plesti- gralias tulit, et rem desiderii siii evenisse testatus
nensis, Felix Ncpesinus, Concordius Mesenatis, est. Causa ergo dc sacerdotum animis quge de coii-

.Vmandus Potenninus, Ansellus Plommensis, Basilius cilio nondum firmato tristitiam ministrabat abscissa
Tullentinus, Martianus Ostensis, Benignus Aquimi- cst. Auctoritatem ordini colligendo sicut posccbant
ncnsis, Fortunatus Vessaniensis, Severinus Lundar- ecclesiastica statuta in oranium qui ibidem conve-
uiensis, Eucarpius Messanensis, Joannes Si'oIeti- nerant episcopi, praesentia se dare professus cst,

nus, Stephanus Venusinus, Valentinus Amiterninus, sperans, ut visitator qui contra religionem, contra
Romulus Prffinestinus, Probus Carmeniensis, Colo- statuta veterum, vel contra regulas majorum a
nius Foroclodiensis, Helpidus Voliterninus, Proje- parte cleri vel ab aliquibus laicis fuerat postulatus,
f^liie Formovi, Veneriosus Pellensis. Bonefacius ex ordinationc antistitum sicut dicebaf sancluni
 |0(i:l APPKM). Al) SAX. IX. — ISIDOKI MEIICATORIS 1004
proposiluiii liniia rioiite ca'deret,et omnia quap. per ^ renitentem non posse compelli.
statutis canonicis

suggestiones inimicorum suorum amiserat potestati Ad haec serenissimus rex taliter Deo aspirante,
ejus ab honorabili concilio redderentur, et tanli respondit in synodah esse arbitrio in tanto negotio
loci prtesul legaliter prius stalui pristino redderetur, sequenda perscribere, ne aliquid ad se praeter reve-
ct tunc non ante veniret ad causam, et si ila recte rentiam de ecclesiasticis negotiis pertinere, com-
videretur, accusantium propositiouibus responderet. mittens etiam potestati pontificum ut sive pra^posi-
Digna res visa est maximo sacerdotum numero, at^ue tum vellent audire negotium, sive noUent, cpiod
mereretur; eflectura decernere tamen aliquid synodus raagis putarent utile, dehberarent, duraraodo vene-
sine regia notitia non prsesumpsit, sed suggestio randi provisione concilii pax in civitate Romana
justa per legatorum negligentiam non meruit, se- Christianis omnibus redderetur. Quae cum juste
cundum vota responsum jussus est regis praiceptio- offertur mandata Dei coraplentur Ilahae suae dare
nibus papa Symmachus ante patrimonii vel Eccle- rectorem. Agnoscentes nullum nobis laborem re-
siarum quas amiserat receptionem cum impugnatori- mansisse, nisi ut dissidentes cum humihtate propo-
bus suis in disccptatione confligere. Qui potestatis siti nostri ad concordiam hortaremur, quia unura
suse privilegia, et quse pro conscientiae quantum taiita^, rei restabat, unde Deo pareremus, ut sanctae
juste aestimamus emundatione submiserat, iie hac t> principisvolunlatiinvitemussenatum amplissimum,
voluit vice resuraere. quali oportuit legatione destinata monentes, et in-
Sed dura esset synodus in Hierusalem basilica struentes causas Dei ipsius judicio essc corarait-
Sessoria palatii constituta, aliquibus sacerdotibus tendas, qui valet corpus occidere, et animam mittere
visum est, ut libellus quem accusatores paraverant in gehennam, qui dixit mihi vindictam, et ego re-
qui quotidie seditionibus appellabant, susciperetur tribuam, apud quera conscientia nuda est, cui non
a synodo; in quo suscepto, duo erant quee vel veri- absconduntur occulta. Cogitare prudentes viros
tati inimica essent, vel quantum ostenditur
ipsi oportere, quanta inconvenienter, et praejudicialiter
ecclesiastico proposito repugnarent. Unum, quia in hujus negotiis principis contigissent, et nos viam
dicebant crimina memorati superius Symmachi per hanc quam ipsi vocabant remissionem peccatis
papae apud regiam constitisse notitiam quod falsum : non aperire sed claudere, qui quod dicebatur majo-
esse declaravit. Non enim quasi novam causam ris judicii servamus instruentes eos, quia per nos
audientiae commisisset, si ejus conscientia convicta illius Christus innotuit, non esse ovium lupi insi-
de errore solam se sciret exspectare scntentiam. dias praevidere sed pastoris. Maxime quia in causa
Aliud quod per servos de his quae objiciebant se p pra-fata multos qui se dedignabantur cognoscere,
cum loquebantur posse convincere, addentes quod et Deo satisfacere error involverat, et quia non
ipse raancipia traderet, quibus quantum ille assere- poterant plura sub hac occasione Ecclesiae membra
bant, possit in indicatione superari. Qusi res canoni- dispergi, sed magis per mansuetudinem sustineri.
busetipsispublicis erat legibus inimica, cumPatrum Sicut boni nos operis Paulus magister instruxerat,
statuta sanxissent, ut quos ad accusationem leges dicens : Sanandos esse plurimos per patientiam et
sfpcuhnon admittunt, his dicendi in cognitione vel doctrinara; et quicunque putantur rei, et gravibus
assequendi aliquid denegandam esse licentiara. Et peccatis involuti, quamvis nuUus sit qui delicto
dura inter ista quae essent facienda tractabatur, careat, sicut Joannes testatur apostolusSi dicam :

prajfatus papa, ut causam diceret, occurrebat. Qui quoniam peccatum non Iiabeo, mendax sum, eos
viMiiens ab irrucntilius turbis ajmulorum suorum tamen magis pi-essuris hominem sustentari et praj-
ita tractatus cst, ut multis presbyteris qui cum ipso terreri, hasque passiones judicio divino suspcndi.
erant per caedera ipsara mortis fuisset occasio, et Maxime cura illa quae praemisimus inter alia de
recentium adhuc vestigia vulnerum illustris vir auctoritate sedis obstarent, quia quod possessor
comes Aligenius, et sublimes viri Gudila, et Ve- ejus quondam bcatus Petrus meruit in nobilitate
deulfus majores domus regitC perspexissent, quos D possessionis accessit, et claritatem veterem vobis
secum unde egressus fuerat, ad beati Petri apostoli dat, det Christi recloribus devote clamantibus;
sepla convexerit. His ita actis, et rebus varia con- scriptum esse per prophetam ex persona Dei : Nun-
fusione turbatis, iteriim nos ad justitiam contulimus quid non valetmanus mea ad consumendum eos qui
ytrincipalem, scientes divinitate propria regcre Do- crraverunt? Hai^c eadcm saepissime ut oportuit com-
minum, quem ad Itali;e gubernacula providcret )noncntesutlial)ita intentione discederent, et factum
ipse. Cujus mansuetudini nmnia per rclationis nostrum quod Deus inspiraverat juxta mandatum
seriem, sicut res poscebat, ingessimus, intimantes principis non discuterent, sed sequerentur, sicut de-
eliam sappc nominatum papam per sedem, cui ccbat filios Ecclcsiae, nec sub hac intermissionc con-
sulijacuerat cum suis, si voluntatcm rursus habcret tciiderent,otcrescerent Ecclesia^, detrimentaquacres
excundi, ad judicium fuisse commonitum, sod alle- poscebal cum festinatione succurri, et nobis hujus
gasso eum [)er directos episcopos mandatis canoui- roleritatis, ct illius obedientia} necessitas immine-
Itus silii concessisse alTcclu purgationis suae culmcn liat. Maxirac cura orancm pene plebem ceraimus
liumiliat quantis periculis pcnc oppressus domiiuun cjus communioni indissociabilitcr adhaesisse, cujus
rogcm liabcrequod vcllct faciendi se interim.justiti.T nos non modica quidem cura slimiilabat, ne in ali-
 ,

ioo;i DtCKElALlLAl COLLECTIO. I ooi;

qiio laberelur errore. Quibus allegatis Dei nostri ^ simpromensis, FelixISepesinus, Hilarius Tempranen-
obtestatione decernimus, harum necessitatum vel sis, Innocentius Tarentinus, Tyberniorum, Severi-
religionum consideratione astricti, et coelesti per- nus Tundaritanus, Sylvanus Veliternus, Sebastianus
pensis omnibus quae in causa erant inspiratione se- Suranus, Mercurius Gavinati, Felix Atellanus, Rusti-
cretis Symmachus papa sedis apostolicaj praisul ab cus Bruxantinus, Propinquus Tribensis, Adeodatus
hujusmodi propositionibus impetitus quantum ad Fornitanus, Bouefacius Cameritanus, Justus Signa-
homines respicit, quia totum causis obsistentibus tinus, Vindemius Anteatinus, Augustus Liparitanus,
superius designatis, constat 249 arbitrio divino Valentinus Amiterninus, Fortunatus Suestanus, Jo-
fuisse dimissum, sit immunis, et Uber, et Christia- cundus Augustamis, Tigidius Taurigranus, Viticanus
nse plebi sine aliquade objectis obtationem in omni- Celunensis, Joannes Ariminensis, Porculeianus Sep-
bus ecclesiis suis ad jus sedis suae pertinentibus tra- niatis, Candidus Triporlinus, Cresconius Tuderti-
dat divina mysteria, quia eum ab impugnatorum nus, Innoccntius Binatis, Joannes Spoletinus, Eusta-
suorum petitione, et propter superius designatas sius Cremonensis, Laurentius Verginatis, Eucarpius
causas obligari non potuisse cognovimus unde se- MeresapcC, Rufentius Agnatinus, Serenus Nolanus,
cundum principalia prsecepta quoe nostraj huic tri- Martianus Acanus, Euticius Tranensis, Fortunatus
buunt potestati, ei quidquid ecclesiastici intra sa- B Anagninus, Aprilis Lateiianensis, Asellus Populo-
cram urbem Romam, vel foris est juris reformamus niensis, Memor Canusinus, Adrudatus Silva; Candi-
totam causam Dei judicio reservantes universos hor- dse, Venerius Pallensis, Rogatus Taurominitanus,
tamur, ut sacram communionem sicut res postulat Servusdei Ferensis, Probus Carmeianensis, Dulcitius
ab eo percipiant, et Dei animarum suarum memi- Sancti .\ntimi.
nerint, quia et ipse amator pacis est, et ipse pax est
qui nionet : « Pacem meam do vobis, pacem relin-
Incipit priefatio Ennodii in librum sequentem.
quo vobis [Joan. xiv, 27). » Et in quacunque civitate
pacem esse confirmandam affirmant beatos esse
Solet dicendi affectum multarum rerum ardor
pacificos. Hsec quicunque ex instructione nostra exigere. Si autem avarus laudis avidus est, et favo-
quod non eestimamus, vcl non admitti, vel detre- rem desidei'at sudore mercari, aut per blandimenta
ctariposse, crediderit, videat, quia in divino judicio gloriaj crucem narrantis ignorat, aut lucri astrictus
compedibus linguaj vendit obsequium, ut dum ani-
contemptus sui rationem est (sicut de Deo confidi- mus habendi cupidine subjugatusprsesuraptumeesti-
mus) redditurus. De clericis memorati papae qui ab mat jam tenere compendium, sic ingruentia per
episcopo suo ante tempus alicujus, contra regulas styli exercitium nescit timere discrimina, aut neces-
p sitate conclusus profert eloquium sine quacunque
discesserint, et schisma fecerint, hoc fieri decerni-
lima captivum, et nesciam pudoris frontem monstrat
mus, ut eos satisfacientes episcopo, sua misericor- in medium, ut dum intentioni famulatur, diligen-
dia subsequatur, et officiis ecclesiasticis se gaudeant tiam decoris aburat, quia dicendi ornamenta non
sunt intentionis ncgotiii, sed quietis, nec militiaj
restitui . quia Dominus et redemptor noster
sunt picta verba, sed otii. Campiis fortem postulat,
oves perditas ab errore laitatur inventas, et super pax profunda redimit ornatum, qui profutui-a asse-
profugum filium paternam liberalitatem ccelestis rit, loquelam quee periculo artis est colorata con-
teninit. His ergo ita se habentibus causam narrationis
mediator accommodat. Quisquis vero clericorum
insinuo, et coactam vocem pravorum latratu religio-
post hanc formam a nobis probatam, quocunque sis mentibus commendo, scriptum esse reminiscens
sacrato Deo loco in Ecclesiam Romanam missam « tempus tacendi, et tempus loquendi {Ecxle. iii. 7), »
vel post fidem prophetici oraculi cujusdam oratoris
celebrare pra^sumpserit praeter conscientiam papse
exemplum qui refert, nisi cum necessarium dicendi
Symmachi, duni vivit statutis canonicis, velut schi-
nimis ineptam essc conditionem. Oris ergoministe-
smaticus percellatur. Ista sufflciant, nunc cum Dei rium pro valitudine ingenii sacerdotibus dedi, ad-
notitia sincere protulisse. Laurentius episcopus Ec- versus quos sibilanlium effusa sunt venena lingua-
rum, hcet scuto munita fidei spiculorum imbrem
clesiae Mediolauensis, huic statuto nostro in quo
patientia religiosa non timeat, et ad auctorem re-
totam causam Dei judicio commisimus, subscripsi. J) deant tela, quae sine bellandi arte diriguntur. Qui-
Petrus episcopus Ravennanus huic statuto nostro in bus enim pro loiica Christus est, vim non metuunt,
et iniraicos longa exspectatione prosternunt. Quis-
quo totam Dei judicio commisimus, sub. Felix Ter- quam ne tamen in hac acie praeliura putet esse for-
racinensis, Bonificius Aquemucnsis, Maximus Ble- midini, in qua Deo et pontificibus infertur sine vi-
ramus , Emilianus Furanus , Maximus Ticinensis riura aistimatione certaraen. Quisquam nefluxum et
laccssentem hostem videat, et praelionim causis ad-
Cassianus Mutinensis, Gcrontius Fidudensis, Ste-
versarium debilem expavescat? Invidet ipse sibi vi-
phanus Venusinus, Laurentius Boensis, Fortunatus ctoriam qui conscientia vulneratura aggredi cessat
Fulginensis, Mercurius Sutrinus, Stephanus Nea- inimicum. Ad lucruin hostis sui procedit, qui in con-
flictibus non prius causas quara aliud expedit. Dat
politanus, Hilarius Tensanus, Maximilianus Peru-
vires jaculis innocentia, et mucronera acuunt ex
sinus, Innocentius Fortunatus, Concordius Mesina- aequo venientia vota bellandi. Percutiendi impetum
lis, Vitalis Fundanus, Castus Portuensis, Aristus plus justum dolorem sciraus dedisse quam brachia,
inde paucoruni telis raultitudo non subsistit. Dicen-
Ostcnsis, Martyrius Terracinensis, Victor Lunensis,
te ergo raecum prophetapluresnobiscum suntquam
.\.sterius Aquinatis, Chrysogonus Albanensis, Aman- cum illius, placiturum bonis, quantum aestimo opus,
dus Potentinus, Romanus Xumentanus, Ursus Rea- incipiam.
tinus , Paschasius Vulternensis, Innocentius For-
I(MI7 APPEND. AD S.«:C. IX. — ISIDORI MERCATORIS 1008

Incipit librr Ennodii sanctx Eccleaise Romanse diaconi ^cha.vUti scnplioni religionis dehitiim qnam prsesen-
'
"
contra ohtrcctationes ^
qnartse synodi ' '"
' liabitse "
Ronice ti;» principali. Nullns crgo in praxliclo ncgotio tilu-

palmari a Symmacho papa sub Theodorico rege. liis remauserat, ad cujus inquisiliouem pergenles

iliudjurepraeloquerenter exordium. Ex hinc digressi

Sufliceret quidem schismaticam iraperitiam pro-
positione cecidisse, maxime cum secum habeant
uhjecta responsum, et mereatur titulus sine ieclio-
nis discussione cum auctoritate damnari, cum in
prsenotatioue ipsa siguiflcantia operis innolescat im-
mundi dicentium adversus synodum absolutionis in-
congruie. Ego tamen nunc agam quasi opus sit
alieno ense perire mala proponentem. Istud prolo-
quium potest clementissimo homini tautum inscitie
ascribi. Et ne aliquis pra?ter vos sicut inter oves ul-
cerosas deputandus et erraticas, qui magnum gregem
potuisset lacessere, pastorum dicente propheta
« Fihos nutrivi et exaltavi, ipsi autem spreverunt me
bouarum rerum iu rege hxudatls aiycctum, et colitis
verbis innocentiam quam actiiius ignoratis. Si tamen
cultus est in loquela vestra, quam scabroso vomere
velut agentes per devium arata proscinditis macenti
solo zizania ct lolia commendantes, recepturi pro tali
impendio paleas quibus gehenna> inperniciem ves-
tram animetur ignis. Sed nunc ut quidam fertur
dixisse, qua? quibus auleferam ? Contra Apostoium
dicitis impuguatores summi pontificis non auditos,
qui ccelestis mandati memores partem suam a con-
sortio adulteri suhduxeruut. Hic non incesso igno-
: rantiam rimosam memoriam non accuso. Nolo di-
cere quod.propheta^ verba Aposlolo contulistis quia ,

ilsa. T, 2). » Et Domiuo de apostolis. « Qui vos novi et ipsos apostolos recte vocari, quos missos
spernit, me spernit [Luc. x, 16). » Quos episcopos esse non nescio. David enim dicit : « Fnrem videbas,
fiiisse propheta testatur de Juda dicendo, « et episco- T» et currehas cuni eo, et cum adulteris portionem
patum
)atum ejus accipiat alter [Psal. cvni, 8), et apo- "
tuani ponehas (Psa/. xlix, 18).» Deinde quis se de
stolo seque Paulo proclamante, « obedite pra?positis illa vestra enodem faciat qu<iestionem qua dicitis in

vestris, quoniam ipsi exorabnnt pro vobis {Ilebr.
XVI, 17). » Nec liic immoremur, sed redeamus ad
gravem etvenerabilem non solum ex aUa productam,
scd mysticam propositionem. Non omnes (inquiunt)
sacerdotes regis ad concilium ascivit auctoritas, nec
omnes in judieatione senserunt. Maucipia tartari, et
hquido Satame ministri, quoscunque non evocavit
scriptum principis novis nexibus et actuum vestro-
rum in volulionibus serpentis spiris cauda pertraxit. ciuni veniet cum senibus populi sui {Isa. iii, 14), » ct
Nolo dicere in quo fuerint voto, in qua delibe-
criminibus objectis quod non excluditur, approba-
tur ? Et vocem Romana? Ecclesi;e militibus congru-
entem, in qua nescias, utrum prius nitorem pra^di-
ces, an saporem. Putasne audislis legi, quod justum
estjuste exsequeris ? Audistis de malefactis homi-
num, si tamen aliquando conversatio humana vos
tenuit, quidquid non suis ordinibus approbatur ex-
chidi ? Uhi est illud propheta^ ? « Dominus ad judi-
de vobis dictum peccatum suum quasi Sodoma
:

ratione discedeutes, quibus tfedium illa peperit ex- 250

pra'dicaverunt vaianimabuscorum? Sed quid
:

spectatio. Cum viderent venerabilem papam longas facto opus est, quoties desperatis nulla medela suc-
in vita contra fas suum inducias accepisse. Vide- currit, nisi implorandus est Dominus qui promisit
hant a?thera tantum directis a se jaculis verberari. per prophetam futurum se supcr omnem supf rhum
fHs ne liceret infelicihus in malorum actibus conso- et excelsum, et super arrogantem, ut humilietur ?
latione secreto delitescerc? Lihris vestris nudautur Scd fetidum opus vestigiis insequar ct ferrata si pos-
absconditi, et per vos in turpi facto habere solitu- sum, calce contundam. Ut vere dicam res cum i"e,
^
dinem nou sinuntur, dicente Domino in Evangelio vj causa cum causa, ratio cum ea quam putant ratione
:

« Omnis mahis odit lucem {Joan. iii, 20). » Post
adversarios papfe Romani dici uonde-
lifec al>sentis
huisse qui pra;dictis prolatis petitionibus accusabant
dolose vidolicet hoc agentes eo quod adversarios su-
spectosque canonica synodalibus clamante in decre-
tisauctoritate, in suam recipi accusalionem episco-
])0S minime oportuisse, vos non latuisset, ad asser-
tioncslidem jungeutes quod eos isto nomine pr»-
cepta rcgia non vocassent. homines omni artis
lima compositos, et caminis fabrilibus excoctos, qui
pugnabit. Ohlocutos sacerdotes prseceptionibus regiis
allegatis, et quoddam sacrilegium creditis, mah ali-
quid cum
coelestem nesciatis de terreni Domini jus-
sione sentiri, opponendo quis regi debuit dicere,
papam syuodum oportuisse couvocare ? Certe quod iu
hac parte constat exemplum illum prpecipue qui crirai-
nosis multorura propositionibus jam jacebat, quem
m
hoc fuerat da nare ,quod argui ,cui prserogativam cop-
litus ascriptam hostium suorum jam oblocutio tulis-
set. Ad hanc vos clemeutiam malorum actuum pcr

ad stipnlatiouem doctorum desudata invenire testi- gradussuosincrementatraxerunt,uthoccredatisesse

monia! Amamus revoreudi viri senlentiam veram, et
(ut aiunt) in ipsam pedibus imus. Cognoscimus er-
rata qua? dicitis; inimicum vocet aliquis accusan-
lem, et tragico nomine appellet contumeliam non
lacessere quod convincerc, nec apud voshabeant a
veritatc doctrinam, odia qua; plerunque coutra me-
ritnm impediti studiis, nonrationi obsciiuenti;i vota
concinnaut. Ubi cst illud « Priusquam agnoscas ue
:

merentem. Dehinc subjunctam qu;estionem rheto- adjudices quemquam (£cc//. xi, 7). » Olim vosaccepit
rica argumcntationc fibula momordistis, addendo, grcx positus in sinistra collcgas, ajjud quos ex pra;-
iillepando : Testis est Romana civitas. Si omnes judicio excopisse scntentiamcreditur, qui meruil ad
cpiscopi senes et debiles convenerunt, ccce ora-D '^•^^""'^" ''^^'^^'^'^i ^t hoc est reum existere quod librain

lionein vcri ncrvis nitentem, et ipsi Cepasio prff-fe- disceplationis

"' ----
intrarc. Prailocutioni tamcn optime .

rendum nilore sermonum. Ergo qui se jrtale valcn- divinum suhdidistis exemplum, quod ita (piadratis
les, ctc(u'pore imhccilles esse dixerunt, ipsi se ine- constat alloquiis, utipsum in co Chrysippum tcnere
ptosjudicio csse testaulur, qunniam meml)rorum se liiieam putes. Peccatori dicit Deus : « Quarc tu enar-
dixeruntjamsustincredispcndia,maximesihocinge- r;is justitias mcas? » {Psal. xi.ix, 10.) Huic dicto con-

rere clcmentissimi Domini anrihus prn-sumpserunt. sercntes quasi ad saccrdotis apostrophen, (jui bcali
Vos pntalis ab nniversis Dei conspectibns pulsi illo- Pctri apostoli vicarius «Tstimalur prohibctis archia- :

i'um virorum more congressuum ubi(pic narnmda Inim ejus corpori alferre mcdiciuam. Quomodo vos
confundi, cl apud principcm de collcctiouc pontili- anim;ccjiis curationom cxhibcrc renuitis? Magniim
cum alios [uvctulissc! scrmouem, nisi (piosa^latis ma- pcr divina ridiculum, au inaxima lamcnta sint nc-
tiiritas erudicnd;c loqiicl;r fecit ;iuctor<'s, quihns scio. Vos aliena; fehri curain (jiuoritis, vos fatiscenli
iMiniveteresrcverentiamconluIerunt, qui putabanlur ;tnimio medelam adhihcre cupitis, cl in Icthi proxi-
hoiiorum meritorum suflVagio in longum fiiissc ser- mitate positi, vestri immemorcs. dc altcriiis salute
vati. Ipsoscrgodcgravidaselatislatigalionihusqucri Iractalis (piid si illiid ven.' vobis a prophcla dictiim
;

(Iecuit,quos a>tas jusserat allegare. Viri optimi, suh- sit : « Niinquid [larum vobis csl quod molesti cstis

ditis ex pra^ceptis regiis evocationis causam fuisse hominihiis (jiii;i molcsti cslis ct Dco ineo {Isa.
:

.jam cognitam, ct Italijn suinm;i modcranlcm non VII, 13). » Et itcruin « Medicc, cura tcipsiim {Ltti:.
:

fiiisse, quasi dc iiovo ncgolio consMlcndiim. j»Iiis IV, -23). » Scd liinc alias novimus, quia sanari iiou
imiv) DECRETALIUM COLLECTIO.
potesl, conclamatus et improbus in pvofundum de-^ sitmihiillud suffragio divinum oraculum. Quomodo
veniens miratemeritatecontemnit. Sedcredo vivitin
istis, et in malse conversationis suse morte concilium,
et potest optare quis alteri, quod ipse jam perdidit.
Nunc recte vobis cum propheta dicimus Omnia quae
: ita pereat incredulus, qui infideliter agit. Propter
loquitur populus iste juratio est, et timorem ejus ne
timeatis, neque formidetis. Procul sit a nobis, fa-
cessat a nobis qui in nobis est pruritus iste lingua-
rum quos vere idem propheta arguit Scribentes in- eventum, et rabidis terminum positura contlictibus
:
justitiam scripserunt. Non nos beatum Pctrum sicut
dicitis a Domino cum sedis privilegiis, vel successores
ejuspeccandijudicamus licentiam suscepisse, ille pe-
rennem meritorum dotem cum hrereditate innocentiae
misitad posteros. Quodillicoucessum est pro actuum
luce,adillos pertinet quos par conversationis splen-
dor illuminat. Quis enini sanctum esse dubitet, quem
apes tanta^ dignitatis attollit? In quo si desuntbona
acquisitapermeritum sufficiuutqua? a loci decessore
praestantur. Aut enim claros ad heec fastigia erigit,
autqui eriguntur, illustrat. Pra^noscit enim quid ec-T» toribus de inimici domo prodeuntibus non creden-
clesiarum fundamento sit habile, super quod ipsa
moles innititur. Sed hinc actibus nostris calestem
potentiam putatis esse suffragio, quod ad pra?sidium
beati Petri apostoli adjutricem, ut dicitis, dexteram
commodatis. Nescitis solem facibus non adjuvari,
nec adpraesidium diurnae lucis lychnos accendi. Scri-
ptum est enim « Scrutatur renes et corda Deus
: unde nisi ex scripta propositione didicisset? in qui-
[Psal. vii, 10). » Sed in illa potestate quis argumentis
audeatvestris respondere,nisi quia sine arte dicitiu'
verumetfidesmendacio sermonum technis assuitur?
Cur (inquiunt) ad principem convenistis, si audiri
non Ucebat impetitum? Sic vos in stuporem pecua-
lem peccati nebula, aut divinus horror oblimat, ut
verecundam excusatiouem, aut fraude mens vestra
transeat, aut belluarum pressa hebetudine nonagno-
scat. An forte aliud putatis fuisse quod dictum est
ipsum debuisse synodum convocaro, cujus opus erat
officio ut vos videlicet per pontificale examen divina
sententia praecelleret, et quos a capitis sui compage
in salulis detrimento insanus furor absciderat. PostC
Esau mentionem operi vestro nescio verbis an
latratibus indidistis, comparantes ei antistitem ve-
strum qui senioris naturae beneficium imius cibi
commutatione perdiderit, et primogeniti canam di-
gnitatem amiserit faucibus obsequendo. Ad ista quid
referam, qui ex omni objectorum parte concludor?
Qui5,rogo,vestrum Symmachobenedictionem, dum
patri phis dcservit, eripuit ? Cui tantorum munerum
Jacob vice est collata nobilitas? Quis ex vobis caeci
parentis desideriis pariturus occurrit? Quis vestrum
devotione sua genitoremvenerabilem captum oculis
nulla fecit lucis damna sentire? Nonne collatione te-
nebrarum vestrarum nox putatur per sudum rutilans
jubar ostendere? Et omnis obscuritas actibus vestris
collata decorem solis assumit. Prai^terea tunc Jacob
quamvis consruentem moribus filii bonedictionem
tamenconlulit jam promissam. Nunc quid hislongius
immoramur, cum docendi non sint, qui calces stimu-
Hs intulerunt? Credite mihi, pacis ininiica sunt,
impugnationi non sunt idonea qua? proferlis. Sed
sequitur vinculum cum «niirmate quod nescio, qua
replicationis arte solvamus. TullianiT enim profundi-
tatis pelagus ingressi cymbulam nostrae sterilitatis
quaestionem flatibus pcr littorum incerta transmit-
lunt. lu qua tamen Christoclavum tencnte porlum in-
grediar, ct sigillatim de turbinibus vestris uuiversa
discutiam, habiturusinductu illorum facultatem, non
meam. Aiunt enim Si vera episcoporum assertio
: suam, et corruet qui fert malis auxilium, et cadet,
est, sedis apostolicai praesulcm minorum nunquam
subjacuisse sententiie, cnr ad judicium districta
conventione perductus est. Alultum quideni annosa
hic in vobis laborat infantia. Cui ille advocandus
est, qui ineluctatac nobiscum seraper pondus propo-
sitionis exsuperat, cum manifeste pro sacerdotibus
cum propheta clamitem « Nunquid gladiabitur se-
: subraovemus, et nullae accusationes a judicibus au-
curis contra eum qui secat in ea. aut exaltabitur
serra contra eum qui trahit eam (Isa. x, 15), » ut
1010
si ce^^savit exactor, tributum quiescit, ita contrivit
Dominus baculum impiorum. Tribue, Domine, quod
praedixisti in illum, ut sicut errat ebrius et vomens,
hoc propheta vobis insultans vociferatur « Audite:
verbum Domini, viri illusores [Isa. xxvni, 14), »
quisquam ne causarum ex pra^cognitione sancit
sic metitur, ut pernix decisio dum inquisitione esse
senior innotescit, anticipet, favorem censentis ac-
cuset. Nunc paulisper ore actibus annis indignus,
pontificali voce vos arguam. Nos qui statuta uostra
uon una apud vos volumus lance constare, quibus de
impugnatorum qualitate lati sunt canones, apud
quos nefas est cana Patrum defiuita transcendere,
quibus scriptum est in Carthaginensi concilio. Quod
apostolicae sedis per Faustum episcopum qui tunc
ab ea missus interfuit, probavit auctoritas; accusa-
" dum, in quibus odio succensa vicinitas, per nutri-
menta arida flammam persecutionum exsuscitat, et
universam doli fabricam sumptu, et machinis coha;-
rentibus secreta dispositione componit. Istos quae
domus evomeret, qui scire potuisset nostra collo-
ctio, nisi praesentes? et impugnationis qualitatem,
bus sentinam criminum, dum simulato fueruntper-
secutionem se debere criminibus agnovisset.
Post illa quae de accusatoribus prolata sunt, addi-
distis Cur personfe jussa^ sunt praesentari quas saepe
:
imperialis flagitasset auctoritas. Ad defraudationem
ingenii pertinere ejus qui nunc in sede apostolica
quasi in quadam arce consistit. Vere vobis dicit Sa-
pientia « Homo infirmus et exigui temporis ad in-
:
tellectum non perveniet, sed laboret ut sciat quod
acceptum sit apud Dominum {Sap. ix, 5). » Et ite-
rum dicunt Proverbia Odit se qui ncgligit studia.
:
Imperitis enim obviat mors. Quid enim illam qure
in pei'via scientia descendit, ignorantiam fingitis?
Quid adhibetis mira latrocinandi arte falsitatem, vel
dolositatum praestigia, simplicitatem fronte mon-
strando? De vobis nunc dictum est Qui loquitur
:
mendacium, ex propriis loquitur. Istam laititiae fa-
ciem, ex judiciorum censura venientem callida pro-
visione sacerdotis vestri oculis abstulistis, ut eum
talibus adversus aciesvestras instructum munitioni-
bus et innocentiae in testimonio orbis tela deferen-
temabipsisjudiciorum adytis pelleretis, providentes
ut nec siue impugnatione insons viveret, nec habe-
retsolatium de incorrupta judicum inquisitione pul-
satus.Vospra?fatoetdedistisetinvidi5tisexamcn,cum
uno eodemque itinere avobis disceptationum dubia
subire, et prohibelur, et cogitur, et per singularem
callem,adcausamarcendusevocatur,nonmanifes{am
salutem, aut non lacessitus obtineret, aut subriperet
absolutus. Adolescentias mese memini me legisse tem-
poribus de quodam dictum Exsuli exsilium imperas,
:
D nec das. Vos prophetce impetit sententia « isti sunt
:
viri qui conturbaverunt terram, et qui concusserunt
regna (Isa. xiv, 16). » Et iterum « Excidentur ra-
:
musculi eorum falcibus, et qui.x; derelicta fuerint,
abscindentur {Isa. xviii, 5). » Et rursus « Dum :
non speratis veniet contritio vestra, et comminuetur
sicut lagena figuli multitudo vestra (Isa. xxx, 13,
14). » Nec non propheta ad hanc causam spccialiter
locutus intonuit : « Dominus inclinavit manum
cuipracstat auxilium, simulque omnes consuraentur
[Isa. XXXI, .3). » Redeo tamen post multa cxemplo-
rum suffragia ad novellas canonum definitiones.
Clamat in alio loco Carthaginense concihum, quas-
cunque ad accusationem personas leges publicae non
admittunt his impugnandi alterum, etnos licentiam
dianlur ecclesiaslicis qua; legibus sapouli prohiben-
tur. Quaero a vobis viriquibus indita esl ad unguem
 KMI APPEiND. AD S.tC. IX. — ISIDORI AlEllCATORIS 1012
posita polita perfoctio, cujus conditionis fuerint ista A indulsit. Quisinhacallegationisipsiusfronte nesciret,
mancipia quse postulata scriptis principalibus iuti- fultum ad coepiscopos puritatis testimoniis conve-
mastis, si ea servilis adliuc in potestate alterius nisse, qui hoc quod districtionem eorum minus lice-
catena retinebat, et nulla obscente obligationis com- bat, exhorruit, ffistimans illud magis quolibet modo
pedibus vestigia in libertatem missa laxabant vel labefactandum quod statuisset censor invalidus. Quid
vobis disceptantibus lidem aliquam prfedictorum prsefatum incessistis canina loquacitate ? Quid lajditis
verba portassent? Sed, credo, replicabitis vcritatem nonmoereutem?Votumejusest,quodvestrumputatis
quai sponte prolata in illis vox babere non potcrat, esse terrorem. Sed astutior in vobis quam in Atha-
hanc diversis cruciatibus est latebris suis religiosus nasii adversariis noveUi virus serpentis insibilat. lUi
tortor exegerat, ut dum poenis corpora solverentur, nescierunt quod optime calletis qualiter triumphus
qace gesta fuisse noverat, anima non celaret. Sed, tolleretur impetito; illi provocatum Ne audiendus
:

quseso, primum ad leges publicas deinde ad judices
ora convertite, qui possunt in defensionc sua sic
eloqui, nos quos Dei servitium pro istarum reruni
abjectione fecit ingenuos, qui servulorum insultan-
tium contumelias aut despicimus, autridemus; qui-
bus scriptum est de famulis per Apostolum « Me-:
mentote quia vester et illorum Dominus in coelis
occurreret formidabant. Vos morem quem habebant
examinari non ferentes, venientes jaculis repulistis,
et tfiedium vobis de sententia prseparatum, ultricium
armorum assumptione commutastis. malorum
commemoratio, qua? vocem et praestat et subruit,
dum illos quos in clamorem coegerit, eorum etiam
gravitate facti verba confundit Quis patiatur vos
!

est {Ephes. vi, 9). » Ad haec soeculi mala revocabi- sequo animo garrientes ? Ergo nos secundum asser-
mur, faciendum anobis est, quod facientem alterum r» tionem vestram novell.Te ntilitatis coramoda non
profanum esse coutendimus, quod per ministerium '^ amamus, dum senioribus praestare obse-
definitis
jussionis, et manus aliena? incestaret aspectum ve- quium. Hic tota ingenii vela suspenditis, hic resu-
strum nostro peragetlir imperio. Nolite hanc ad piuffi cervicis ex secessu pectoris quidquid habuit
universas Ecclesiasmentem rapacium luporum more spiritus tlaminis ructus evomuit. Aiunt enim Moysi :

etnatura servare, quiapostquamnos maculasset forte a vobis jejunia et Elisaji miracula, quae egit dum
pro desideriis vestris cruenta discussio effectum in mortuum suscitavit, si annosa tantum sectamini,
his quo tenditis non haberet. Sed dicente vobis confundantur. Quid hic rationis invenit scrutator
Propheta « Ponamus circulum in naribus vestris,
: idoneus? Non si auri pallidus inquisitor occurrat in
et frenum in labiis, et reducamus vos in viam qua sensibus vestris latentium venarum motus inveniet,
venistis {IVReg. xix, 28). » Qui eodem propheta asse- et insuetis lucem latebris sermonum fossor admittet.
rente impugnamini -jui dicit » Erunt quasi non sint,
: Idcirco ergo cana miracula non probamus, si juveni-
ct peribunt viri qui contradicunt vobis {Isa. xli, H). » libus consensum non praebemus escessibus. Si ser-
Hoc etiam novo adversum nos subdidistis invento vum Domino discipulum magistro evangelii memores
ipsum Dominum, etredemptorem nostrumservorum subjungamus, quidquid potuit prodesse negligimus.
subisse judicio, et coeli operatorem particulae cui- Alia sunt improbissimis hominum quae ad usum re-
dam sponte subjacuisse terrena?, dum testatur, et centem sine injuria vetustatis adhibemus. Novam
loquitur « : Juda et Hierusalem, judicate inter me, deinde culpam, et quam investigatio nostra transie-
et inter vineam meam (Isa. v, 3), » hoc etiam beatum rat, reclusistis quare papa sine exempli instituto
:

Petrum, hoc Paulum apostolum non horruisse nar- praecedentis synodum convocavit, ut de criminum
ratis, et illam vestram elegantiam ad jus pertrahitisG ejus objectione cognosceret.
exemplorum 251
nexibus prsecedentem quasivo- Post haec nos falsitatis arguitis coram pi"incipe.
l>is in hac parte remanserit, cum renitente contentio, Qure in praefato negotio scripta sunt, didicimus po-
e t valid is facundi* vestraj digitis exigantur oblata Sa-
. stulata. Prffista, Domine, ut labyrinthi hujus sine
muelem etiam prophetam mirificum dc conscientife errore sinuosos superemus anfractus; dirige semi-
snaj sercnitate vulgi dicitis implorasse testimonium. tam quam Ilexibilis coluber juxta fabricam proprii
Quid enim Samuel dixit? Scire Dominum quod nul- corporis aut mentis operatiu', ut vere dicamus Do- :

lius unquam substantiam, nullius pecus abegisset, minus virtutum nobiscum, adjutor noster Deus Jacob
adversatum se muneribus et quod est supra homi- (Psal. XLv, 8). Et cum Salomone exsultemus dicen-
nem sponte veniontia dona vitasse, providcns scih- te « Equus paratur ad diem belli, apud Dominum au-
:

cct ne pro suspicionum pra'j udicio (3) Homirius damna tem est omne praesidium {Prov. xxi, 31). » Superva-
pateretur. Postremum sub divina attestatioue pate- cuum quidem est absurdis respondere propositioni-
fecitinnocentiam, ne humanum subiret examen. })us, dicente propheta « Ne respondeas imprudenti
:

Rcdemptoris nostri judicium quod inter se et vineam
suani optat evenire, dum vestra in praesenti negotio
luala respicit, magis implorat S. Athanasius Alexan-
flrin.-p urbis epiy;copus, dum participum vestrorum
argucrct invidia agnosccns sibi per contumeliarum
ad imprudentiam ejus (Prov. xxvi, 4). » Sed si quod
contemptus transierit, vereor ne quasi validus pu-
non tetigissc formido. Melius nobis est cum
tetur;
bcato Paulo insultationis causas incidere, et plena
voce testari « Factus sum insipens, vos me coegis-
:

nuiltitudincm cxcrcitium contingere non limorem, tis (II Cor. XII, 11). » Hoccine ergo nullo constabat
vore ad coron;c pretium junxit, quod de dignitatcj) excmplo, ut sacerdolum papa concilium convocarct,
submisit, et ante cadcstcm de absolutionc sententiam ciijus arbitrium est collectio synodalis, aut parva
pcrsouam rei innocentife bonus wstimator implovit, erant qua3 dc vestris cum hac multitudine facinori-
.sic euim milites Christi sudore suo honorum sibi bus damnarentur? Nonne directa sunt verba cano-
incrementa parturiunt, dum concessa fastigia cel- num? Quicunque clericorum ab episcopo suo anle
siore humilitato castigant, inde laudum cumulos soiitentiae tempus pro dubia suspicione discesscrit,
mercatiiri, unde indcpta culmina sublimi parcitate manifoslam in cum manere censuram. Hujus rei ad
moderantur. Scd quamvis beatum Atbanasium ministeriumdevotumDeooportuitagmen occurrcre,
Uomano antisliti quantum nosso datur imparem, ut perditi et prolligati gregis ulceribus medicorum
1'jcus ostendat? Facto tamcn in negotiis comparan- oxercitus subveniret, quia (piolies morborum vio-
lur; ill(! pnesto fuit judicibus, iste qiiantum et vos lontiaceleri gressu ad anima! secrcta festinat,obvias
(licitis advocavit, ille intonlatam discussionem ut maiius aflerre non potest salutare consilium, nisi ex
Dei fanmlus nou refiigit, istc triumphum siium in collatione multorum. Nam et hoc a rege vestra po-
discussorum collectione constituit. Sed quid his poscit allegatio, ut abscissis clericoriim pra^judiciis
longis collationibus immoramur? judicia ct istc vo- dc accusatorum papa merito por humanum os super-
liiit, amavit, attraxit.ingressuscst, et quod possetli- niim jiidicaret imporium.
delium corda dolorisjustiaculeis excilare venerando Videamus taincn, si placet, et illas disputatoris di-
concilio, auctoritatem eliam contra se, si mercrctur, dascalici libolli vestri relegamus argutias. Habenti-
^3) Sic cd. Merlini; alias, opinionis.
1013 DECRETALILM COLLECTIO. 1014
bus etiam nobis ante oculos Patrum sanctiones, qui- ^ scilptum est, per Paulum apostolum : « Quibus cruci-
bus excessuum vestrorum sentina ponderetur, lex flxus est mundus {Gal. vi, 14). » Quid illis cum foro?
ecclesiastica pontificem ab aliis accusatum prius- Sed istanescitis, autquod est gravius nota contemni-
quam sub luce objecta constiterint, esigit non relin- tis. Peregrinum crcdo aliquid, et a ratione separatum
qui. Vos divini vero utputa juris memores, quia postulans papa discessit. Nonne hoc speraverit pro
levia errata despicitis qui peccati nobilitate gaudetis statu labentis Ecclesiaj pastorali cura constrictus, quod
ne una vos ex desertione sacerdotisculpa respiceret, et religiosa providentia, et causse ipsius ordo flagita-
accusatis cum incrementis delictorum. Ad hanc vos bat? Quse enim judiciorumforma praecesseratutvobis
valetudinem, ille qui est prsevius vester adduxit, ut hostiliter disruptis etiam per suggestionem vestram,
post desolatum, post impetit':m pontiflcem, sine ul- sublatis Ecclesiaj opibus, qui diu fuerat cibus esu-
lius rigore sentenliai totius pene Italice improbandam rientium, famis mancipium videretur affectus, dum
antistitum crederetis esse censuram. Quomodo qui- alimentis distributor egebat, ut fieret in dominatu
dam dixit de cohorte vestra festinantem animam servitus, et in servitute dominatus; usque hoc qua-
:

morti credidit vestri. Potestne mens indocilis crimi- litas prsecedentis sevi per memoriam in mediuni
num jam ditata successibus et detestabili proposito transacta redibat, qualiter habuit effici ex censura
velut effeta feriari? Ille vos his locupletes malis effe- convictus indicatio in quo causam adjudicatur, pree-
cit cui elationum copia^ opes angelicas sustulerunt, cedebat. Non fuit privilegium, quo spoliari potuit
etdivinum censum nocendi qiiodexuberat thesaurus jam nudatus; unum vobis putatis residere in sacra
invidit. Sed promissionis memores universa quse collectione subsidium, ut ad tuendorum immanita-
operi ipsorum recolimus, inserta tangamus. Argui- r> tem criminum sacerdotes vobis comites jungeritis,
turstylo splendidissimopapaSymmachus,quarecon- *^ et fieret impunitum facinus pollutione multorum;
ventionem praeveniens, cum populorum cu^tibus exa- nusquam conveuienti tempore censor asciscitur, quia
men intravit, et post judicia cum evocatus quater ad decisum pene negotium convocantur criminosi.
fiiisset, spreverit. Sic a vobis veri discessit affectio, Et si est meritum, tollit accusator, qui in eo plus
ut mendaciorum nebulis urbis testimonium putetis furori suo vult licere quam judici. Dicit enim vobis
involvi, et fallaciaj periculo depicta verba, plus vi- impeteas propheta « Hajc est pars eorum qui vasta-
—
:

rium credatis habere quam veritatem Roma, quam
retinet. Ergone ille disceptationem vel importunus
adiit, vel exspectatus aufugit? Ergone illam multitu-
dinem devotce plebis non pro fidei diligentia Chri-
stiana magis exspectatio, quam furor evocavit? Quis-
quam ne ad inferendam violentiam currens lacrymas piunt, et placato dominante impetrata a mortalibus
comites habet, et qui studct esse formidini vullum
timentis ostendit? Multitudo illa vincta sacerdotis
offlciis attulit ad nos lamenta, non jacula, nec venit
telorum minax, sed fletibus miserabilis, una tantum
intentionem vestra ostentatione gravatura, quia
uberibus oculorum fluminibus demonstrabat quam
esset per acerbitatem vestram conditione dolenda
pulsati et in sobrietate venerandi examinis, affli- C( que partis si quid salutis in vobis resedit, loca,
ctione propria commendabat, quem voce non po-
terat. Sed habctis manifestum ex hac re qui bilem
furor accendat, qui pene absolutus ad judicia venit,
pro quo orbis illacrymat, et dum rebus extraneam
in praedictum invidiam sermone coUigitis, paulispcr
reverentise vestrae diu cervix superba submittitur.
Sacram enim congregationcm tunc vocatis, quando
exstinctorem nostrum Symmachum vultis asserere,
et crudeli pietate honori nostro putatis accrescere,
quod residens in ecclesiarum arce perdiderit. Nos
ita non solum non sensimus, sed diversa sentimus.
Ad alios magis tutelee vestrse venena convertite. Non
habet testimonium defensoi"is, qui repugnanti im-
pendit oris obsequium. Perdit quam esse putat be-
neflcii gratiam, qui aliquid prsestat invito, quia non
est munus, nisi quod velis accipere. Nunc longa
non opusest admonitione jamperditis; odium debe-
rausoperide cujusjam nonsuperest quod damnetur
auctoribus. Mulierum turbas asseritis urbanis colo-
J)
ribus cum pra^fato ad judicia convenisse et illa ve-
stra subtilitate ostenditur sexus qui ma.jorem antistiti
debuisset alTectum profanissimi hominum scriptum
;
retineo : Aliud est dicere male, aliud accusare. Et
prophetam dixisse Reprobantes verbum sperastis in
: apud eum non opus
calumnia, et in tumultu, et estis in eo. Propterea
erit vobis iniquitas h«c sicut interruptio, quia pro
nobis dicit Deus (Isa. xxx, t2, 13). Eos qui judicant
vos judicabo. Et iterum ad servos suos dicit Nolite:
tiniereopprobi'iumhominum,etbIasphemiam eorum
ne metuatis {Matth. x, 26j. Rursum etiam vobis cla-
mat Accedite huc semen adulterii et fornicarii, su-
: liuui blanditiis non ligatur. Sed ha;c Deo narrantur
perquem lusistis, superquem dilatastis os, et ejecistis
linguam ? Nunquid non vos fllii scelesti estis semen
mendax? lvu, 3-4.) Qufe quibus copulatis ad-
ilsa.
vertite. Dicatis in dicta causa defensoribus papa dis-
cessit; fori vobis in praesenti negotio et platearum
veruntnos, etsorsdiripientium nos(Js«. xvu, 14);»
« item angeli veloces ad gregem convulsum et dila-
ceralum ad populum terribilem {Isa. xvm, 2). » Ad
vos angelus missus est, scilicet per sacerdotes, quo-
rum voce ac merito proferenda Christo dona susci-
vota concedunt, per quos vobis oblata sunt munera
repudiata concordia:', qui poenam moerentibus delc-
ctationis prtnemia detulerunt, qui dum se considerant
in nullo quod merebamini respexerunt. Quis enim
(inquit) vidit cum accusatoribus suis aperta (ut
aiunt) pugna confligere? Imprudentissinii omnium
qui cum quibus vuitis decertare,respicite, etutrius-
tempora, et personas attendite, et si vos nefarie
congesta cordis adhuc pravi non subegit opulentia,
oculos ad Dominum paulisper attollitc, et vel brevi
temporesinistrinionitorisjussacontemnite.Agnoscite
252^i^'^"iii'^o'spraiceptionibusvosinhisqu8eme-
rilo plectenda sunt non muniri, quia quaravis res-
ponsiqualitatemdictentdogmatapostulataetpetitio,
dum existit, prfevia quee sunt secutura describat.
Nunquamtamencasibusvestrisliberaregnantisverba
cepistis, nunquam desiderhs peraucupiam calliditatis
imperialia vobis scripta militarunt. Quoties vanis
hiatibus nocendi inefficax morsus increpuit, toties
de accusato quidquid spe tenuistis effugit, et vacuos
imago piVTsumptione occupata deseruit. Deo gratias
qusG hanc providentiam indidit ei cui rerum Iiuma-
narum summam commisit. Spes certa quietis est,
et salutis, perfecta in gubernatore sapientia. Puppis,
cujus magister ad clavi regimen intellectus dote prie-
paratur, ubique stationem ubique portum habet in
fluctibus. Certa generalitatis securitas quando rem-
publicam nobilibus regit artibus institutus. Sit im-
peratoris nostri coelo infusa dispensatio obviam ma-
num famosis in fallendo ingeniis exhibere. Labore
est, quem sortita estnudaveri-
tas defensorem. Cessent impia commentitia apud
illum simplicitatem fraude mentiri, quidquid sit,
dum justitiam noverit, niox tenetur. Nihil apud prse-
dictum tutius innocentia est; lectione valida utitiir
quia a?quitati res congruenter insinuat. Qua? gravis
est plerumque principibus impugnatio minus fide-
nielius a quo frugis hujus planta descendit.
Ad vos me reducit propositi operis non amica
conditio, quam melioribus hactenus operam volui
pervagari sermonibus, dum captivam orationem
exigit imperiosa necessitas. Dixistis enini Quomodo
:

quarumcstis hypocrita; cxempla proponentes: Nobis de ea vel qualitate ejus primitus tractabitis, etiam
lOl.S AFPEND. AD S.-EC. IX. — ISIDORI MERCATORIS KHC
nunc dumhaberet synodus firraitatem. frontem ^ Quis hoc lingua dives, quanquam merito pauper vel
dicfionis immundfe, et facicm libelli, quam non sola opinionis fabricator adjunxit quis taliter commen-
maciilavit impcritia. Tractatus nostri provinciam et datitiislaudibus locupletavitfama Dominum actuum
narratis et qu^ritis. Hinc cramus nempe dubii, quia puorum veritate mendicum ? Non derogo vobis de-
quemadmodum loquimini, non habebat synodus fir- scriptorihus, quorum beneficio contigit ornata ad nos
mitatem. Transibat negotii quaiitas audituros et majorum gesta perduci, sed Dei beneficia non tacebo,
l)lus adhuc remanserat in reverentia pulsati, quara quia princops noster rebus superat decora sermo-
num obnoxiam hnguis gloriam munerabilis causa-
esset in integritate collegii. Deinde post qucTstionum
tormenti venerabilem Laurentium, et Petrum epi- runi trutinator inspexerit, ut cum petitioni vestrse
scopos a communione papaj se suspendisse replicatis, cflectus artifex prpestaretur, in omnibus tamen jura
et quidquid providit cautio convocatorum ducitisad ecclesiastica custodiret. Qufe ad hanc a;stimationem,
crimen impetiti. Ullone ergo tempore dum celebra- quamvis acutiora cfeteris corda sufficiunt uno tem-
rentur ab his sacra missarum a nominis ejus com- pore, una scinptione, sine ccquitatis dotrimento desi-
memoratione cessatum est? Unquam pro desideriis dcria vestra supplentur, et eadem charla ad ministe-
vestris sine ritu catliolico et cano more semiplenas rinm rehgionis, et vestrura destinatur ad gaudiura,
nominati anlistites hostias obtulernnt. Aliquando boni enim prsevidit principis inquisitio servilera as-
quod capiti vestro ascribatur, facta est apud Domi- sertionem innocenti exaraine non probandam. In
num olfensa per gratiam, et cxstitit nutrix peccati clectione enim venerandorum judicum ipse accu-
venia? mater oblatio; fuerunt qusedam corporistan- santes extra ordinem repulit, ipse ad spem retulit ac-
tum conventione separali, quos loqueris, animaruraT» cusatum. Videamns tamen ista si facta sunt, si Dei
tamen pra^sentiam non vitarunt. Si eo putas a con- inimici, etiam terreni Domini non fuistis, dum Chri-
sortio motu dissociatos quos fibnla religionis pia stuin et regem parili temeritate despicitis, et unns vo-
mordente conjungit procul te ab a^stimatione catho- bis ad utramque contumeliam ductus est criminum.
lica culparum duxit affectus. Mandati coeleslis obau- Destinatus antistes ab ipso complenda^ jussionis con-
ditio nos aut miscet, aut separat, Non interest finio oris vestri spiritus abripitur, et ad incentivam
qute intervalla nos congregent, si uno in superna confusionis aptatur. Qui paci militaturusadvenerat,
mansione conclavi retinemur. Vere hinc convinci- invisis beati apostoli liminibns, ad usum furoris ve-
mus esse servos vos ventris et corporis, et per hanc stri jara nescius sui advocatur, et illud quod ex omni-
sententiae vestrse vilitatem declaratis mancipia vos bus orbis cardinibus devotos attrahit positum in vi-
esse terrena. Scriptum est enim « Auimalis homo
: cinitate transitur, ecclesiarum fundamentum adire
non percipit ea quaj sunt spiritus (I Cor. ii, 14). » non permittitur, structuram mcdiocris tunc spem
Post hsec versis in fugara ordinibus lymphatici more bonorum fructunm perdidit a radice separatus. Di-
sermones addidistis Ergo concilia sacerdotnm ec-
: catis forsitan apostoli genio decerpi, si putatur coeli
clesiasticis legibus quotannis decreta per provincias, civis terrarum locis includi. Tamen quamvis bene-
quia prgesentiam papte non habenl vali-tudinem, per- dictio posccntibus ubique proestetur, et exigat prai-
diderunt. Legite, insanissimi,aIiquando in illis pra^ter sentiam martyris fides, et devotio supphcantis. ne-
apostolici apicis sanctionem aliquid constitutum, et gari non potest diligenlioe natali solo suo plus tribui,
nou de majoribus ncgotiis ad collationem, si quid ct majorem afl^ectum loca impetrare, de quibus ad
occurrerit, prajfatse sedis arlnlrio fuisse servatum superna ti'ansitur. Quam fidein allegationi curatio-
Sic enim habes Si quis episcoporum judicio provin- \j num multitudo jam pra-stitit; et utitur post obsidio
:

ciali depositus fuerit, Romanum papam, si placet, nem diabolicam, testibus jam sanatis. Ha^c licet per
rursus appellet, et ipse, si videtur, reparet judicia in redemptorera nostrum in toto orbc celebrentur, est
opitulatione damnati. F]cce enode est quod ad la- tamennonmodicamonumentiilliusper frequentiam
queum prajparastis, nisi forte arctissirais in illa comparata nobilitas, quia per eum qni hominem mu-
parte nexibus aslringamur, et replicationum nobis tavit in angelnra, illustrari potuit natura telluris.
itinera non patescaut, dum callis ante pra^vius idcm Hanc visitatori vestro invidistis gratiam, a^stimantes
et his novella interclusione vestitur, liis enim nos quia crrorum vestrorum scctator esse desisteret, si
eloquii vcpribus dum gradimur, per plana retinetis, reverendoe passionis penetralia contigi.-set. Ecce non
cum dicitis Jesura principem, quare attributum visi- habetis in regia auctoritate subsidium. Ecce post cce-
tatorem contra ecclesiasticas regiilas prima volui- lestem commotionem juste vos ot principalis, quam
mus fronte discedere, et nihil amplius liceret liunc sperni fecistis, ccnsura percellit.
vitiis ue duresceret lohum, ne profaua messis nulla Videamus si superest aliqua de regulari proposi-
disciplinpe ante maturitatem succisa falce decum- tione defensio. Visitatores inquiunt, ct aliis episcopis
beret, et putaretur non liccre quod judices non veta- dedit ipse, et justum est, ut facti sui lege tcneatur,
bant. Unde ex aperto constat nuUa vos extra pra;- non vos in hoc titulo falsitatis incesso, et diu men-
stantiam piissimi regis quam frustra desideratis daciis adha^rontia vcrba non arguo. Dico tamon lato-
noxoe copnlari, exemplorum auctoritnte fulciri. rem juris diffinitionis suaj, nisi velit terminis non
Superest ut et ipsum docoam in his excessibus includi, et nisi princeps fastigii sunmia moderetnr,
quod bono universitatis contigit non leneri, quia di- ]) frustra ad illud dc clericis quod dedorit, jus vocatui*,
rectum non occasionem litis,ncc romitom jurgii, sed Lex prol)itatis et menfisest qua^ hominom vivontom f

causam voluit esse concordi», pra^videns scilicet sine lege castigat, proprie moribus impeudit, qnia
quod nisi simplicein jussionum suarum tutelam val- nccessitati non debet disciplinam. Aliorum forteho-
laret, cito in escam di.ssidii toxica vestra siibripe- minum causas Dous voluerit per homines lorminare,
rent. Scriptum est enim Vir simplcx credit omui
: sod islius pra^sulis suo sine qua^slioue roservavit ar-
vcrbo, idcirco mandati limitom fixit, quom nulla li- bitrio, voluit bcali Pctri apostoli successorcs caMo
cerct Iransgressione violari, priPfatnin ad beati I^(!lri fanlum dobere innocentiam, et subtilissimam discus-
t)asilicam mox Romam fuisset perductus, mandavil soris indaginiinviolatam cxhibore consciontiaiu.
occiirrere facions de sacerdotis voto rogis impo- Nolite a^stimaie cas animas do inquisitoribus non
rium. Qiiis enim non putaret ponfificom sponte pa- habore formidinom qiias Dciis pra" ca>teris suo rosor-
ritiirum, iu oa parto quain licere sibi prince])s uon vavit examini. Non Iiabof apud illum rous do allo-
credidit, etiam si vofarct, ibiquo papain ab oo salu- gafionis nitorc subsidium, quando ipso f:u'torum
tatiim ore Jussit alfari, ut traderet coopiscopns man- utitur leste; quo judice, dicas for.sitan, omnium aiii-

cipia nullis subdonda tormentis; sorvauda profecto marum taliserat in illa disceptatione conditio.
ad disceptationom synodalis examinis. castitatcm Heplicabo uni dictiim Tu es Pctrus et super haiic
:

pra^cepti qua; diim faciem pivosentibus piwforret |)otram a^dilicabo Ecclesiam mcam, et qufocuuquc
temporibus, in urabram cogitautiquara qua? rapit lu- solvcris siipor torram, oriinl soliita et iu copIo [Matth.
men veteribiis in aiispicato splondorc novitatis. wi. 18, 10). El rursiis sanctorum voce ponfificiim di
 .

loi: DECRETALIUM COLLECTIO. 4018

gnitatem sedis ejus factam loto orbe veucraLilem, sponte venientium, quia comtemptam invitationem
diim illi quidquid tidelium est, ubique submittitur,
^ gehenna Ergo si quid dulcedinis ut
subsequitur.
dum totius corporis caput esse desiguatur, de qua patet, debui, quid districtionis ut attributus adeo
si

milii videtur dictum per proplietam Si hic humi-
liatur, ad cujus contugietis auxilium, et ubi relin-
quetis gloriam vestram? Ouidsiimmunda mihi labia
habenti, et uuUis succensa carbonibus, utLsaiai con-
cessume
: magister implevi, providete ne diutius qualemcun-
que crucis mese angulum rara levitarum coroiia
circumdet, ne dolenda etiam extraneis in longum
solitudo dominetur, ne labor uteri mei sterilitatis iu