Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
**«
'=^'
i^
Mt^^:-:-.
^>-^ife.
.m
'•^s^^-^. 'd^^.
^»*. ^
î>^
•^^
^^^ . .
/^'.-
t^-. t^l^a
k. ' " r'.'
^ È^ f^>,
?fe^
-&%- \m
^
BÏS&
SrijtbergS.i. J
9 AMSTELAEDAM.
••
XRANSl
C
i
Digitized by the Internet Archive
in 2010 with funding from
Universityof Ottawa
http://www.archive.org/details/theologiaecursus04mign
THEOLOGIJE
EUROPiE CATHOLICiE,
UNICÈ CONFLATUS,
'sanHIit**^^
TOMUS OUARTUS.
APUD EDITORES,
IN VU GALLICÈ DICTA
!
1838.
,
ELENGHUS
AUCTORUM ET OPERUM
QUI IN HOCCE VOLUMINE CONTINEMTUR.
CM ii p i
EDITORES,
Praefatio generalis tractatûs de Ecclesiâ.
LEGBAND.
Notiones prseviœ de naturâ, auctore et antiquitate Ecclesiœ.
REGNIER.
Tractatûs de Ecclesiâ Ghristi.
PETITDIDIER.
De auctoritate et infallibilitate Sunimorum Pontificum.
INDEX RERUM.
MONITUM.
Congruit sanè, ne quiddam in tractatu Ec- mus, tùm quia si maleries adeô monienlosa
clesiae desidereiur, ut Haereses , Tradiiiones pleniùs absolveretur , extra congruos limites
Concilia, Summos Pontifices, SS. Patres, etc. tractatûs excurreret , tùm quia in longà quam
sufficienter pertractet. Verùm cùm haecorania promisîmus Editionum série singulariter et
tractatûs de quo agitur non sint pars omninô in extenso tractabunlur.
necessaria , ea compendiosè coUigenda duxi-
SEP 2 7 196j
REGNIER TITA.
Régnier (Claudius), in Arverniâ natus ani\« cgregio melhodo niagnoperè compensatur ,
1718, à puero in hoc propendebat, ùt ministc ideôque oplimos inler recentis aevi tractaïus
rio clericali pleniùs Doo inserviret. Cui pro- de Ecclesiâ fil plurimi,
posilo parenlibus felicller faventibus, Luteliam Poslremis vilie annis , Régnier delectus esi
bus commissus. Pcracio splendidè cursu Iheo- sacrara explanaret, cui muneri incubuit quam-
logico , Liceniiae siadium emensus est , inter diù vires suflecêre. Obiit anno 1780.
candidates primas tenens ,
gradatimque Sor- In suo de Ecclesiâ tractatu Régnier Gallica-
bonici docloris infulam assecutus est. Tune nam domûsSorbonicse doctrinam propugnavit,
Sulpilianse familiae sodalitio aggregatus , in necrairum, siquldem, percelebris hujus scholae
seminariis Andegavensi Lugdunensique dogma- disciplina inslilulus , vix poluerii tantorum
elucubravit opéra, Primuni prodiit anno 1780, qui magnam curam impendisse videlur,
in eo
6 vol. in-l;2 , hoc inscriplum tilulo : Certitude ut raiionem ac vira primalùs summi ponlilicis
des principes de la Religion. In secundo censu- extolleret , unde magnâ cum laude Roraanae
ris confodit famosiorem Raynalii historiam ;
sedis plurima deduxitconsectaria quse, si benè
quod non proprio nomine vulgandum vo-
etsi expendantur, Gallicanos intérêt Ultramonianos
lueril, ab ipso, mandante sacra Theologiae Fa- obortas diflicullales non parùm , ut poslea de-
culiaie omninô redaclum est. Tertium, quod
, monstrabilur, expedire possunt. Caelerùm , ne
denuô typis referimus, exhibens traclatum de quidinhoc noslro Theologiae Cursu desiderare-
Ecclesiâ, Parisiis primùni prodiit 2 voL in-8°, tur, quod ad hanc maleriara atiinerei , in prae-
1789. In variis hisce operibus , ac prsesertim cedenli volumine prœclarura subjecimus opus,
in proximè memorato, paulô gravior scribendi auclore Ballerini, in Lllramonlanae opinionis
modus reprehenditur ; sed omnimodi generis palrocinium , unde alterutruni ,
prout libuerit,
doclrinâ logicâque idearum concalenaiione et sensum illsesâ fidelectorespolerunlpraeponere.
TRACTATUS DE ECCLESIA,
Traclatum de verâ Religione immédiate se- ctusest, is, consequeniiispedetentim abreptus,
quitur tractatûs de Ecclesiâ. In priore proban- Chrisiianus eliam esse desinat, et in alheis-
lur existentia Dei, illius perfectiones ac vin- mum dubiumque universale prolabalur in-
cula quibus homo Deo annectilur, praeclaris- eluciabiliter adeô cunclœ systemalis Catho-
:
que hisce argumentis raptus homo lit Theisla; lici partes validé cohserent.
cùm verô demonstratur Deura suas manifes- Haud ultra traclatum de verâ Religione pro-
tasse voluniatcs, leges dédisse, culiumque quo grediunlur Protestantes : tractalu de Ecclesiâ
honoraïur révélasse, lune Theista lit Christia- carent; nam slatim ac permittimus raiionem
nus. Cltriiiianus pcr traclatum de Ecclesiâ lit in Scriplurae inlerpretatione infrenam vagari,
Catliolicits, adeôque necessaria est consecuiio, jam lum de pasloribus et de aucloriiate ne-
ul qui revelatione admissâ Cjuliolio^s nqa effe- l
quicquam est loquendum ;
quod nuncupaïur
TU. IV, l
\ I
PR j:fatio GENERALIS 12
aucloritas, Hilei coniroversias dirimere nequit; lorum concilio, cùm praeesset S. Petrus. Omni
qui pasloros vocaulur, peciiliari lanlùm ralione tempore habiii sunt episcopi populorum pasio-
iniiixi periiide ac ipsimel fidelos, nuUo jure res, fidei doctores, mundi lumina, sacramen-
lioriim obsequiutn requiranl. Quod adeô ve- torum minisiri, fidelium patres in Religionis
niin esl, ul à Lulhero Calvinoque duo evene- ordine, perinde ac Aposloli omnes illos lilulos
suis contrario ; vei '2° fidèles sibi inagis cons- adhuc probelur Apostolorum electione et suc-
tantes inlerprelalionisque jure usl, nihil in cessione episcoporum iisdem Aposlolis quos
Scriplurà vidère nisi quod rationi placehat, elegeral Jésus Christ us,
M'ctisqiie fracii innunieris sibi pasiores, ut Faclahsec aulem minime dubia sunt, ettra-
lubuil, pro arbitrio suo, sine successione et diiionis quasi calenam ex Apostolorum tem-
connexionecum prsecedentibus, elegerunt ;'iia pore ad nos usque evolvunt. Etenim à primis
nt iraciatus de Ecciesià Protestanlibus nulius seculis, Jerosolymitani instar concilii, in
sit cl absurdus, nisi toius in hoc versctur, ut gravissimis fidei coniroverslis, priusquàm in
proi)el nullaui esse verani in ruiei disciplinae- cœlum universum convenire liceret, furenle
honiinis uniuscujusque auctoritalem hanc reip- privata, honorala adeô alque probata. Tune
sà residere; tumque istius niodi traclalus non sine temporalis auclorilaiis auxilio ,
quamvis
aliud esse poiest quàni de ralione humanâ rainarelur ipsa haic aucloritas, episcopi hae-
iractaïus. reses perpendere, illaruui falsitalem demons-
Calholicus auleni traciatùs de verâ Reli- irare , aucloresque ac faulores damnare, et fi-
gione continuationem egregiam miratur, cùm dèles sic ab erroris veneno tueri, Cùm Eccle-
(locelur Deum, postquàm homini locutus est siae conligit pax, cùmque inila fuit societas
sisse ad salvandos honiines, eosque in veris Tùm, laetantibus summoperè fidelibus, conve-
salutis semitis dirigendos. Videmus igitur nire polueruni cœtus illi- vcnerabiles quô ac-
Moysis el prophelarum auctoriiatera, et deinde cersiebanlur orbis episcopi, quorum décréta in
auctoritalem Jesu Cbristi, qui illis succedens conciliis lata pro lege valebant , super quae
ordine lemporum, jus habuil ,
quo usus est, nulla alla eminebat aucloritas, quœque ideô
perficiendi quod ipsi inslituerant, et clariùs fiebanl fidei populorum suprema ratio. îSon
expressiùsque revelandi veritates quas illi semel lemporalis aucloritas administrationi
obscure lanlùm et summalim proposueranl, ecclesiaslicae sese immiscere voluil ; non semel
landenique addendi illorum revelalionibus , bénéficia jretractans, quin eliam hosiis Eccle-
quod ipse solus in sinu Palris noverat, quod- siae fiebat; sancta verô ac purissima Filii Dei
que necessarium erat ad missionis divinae sponsa divino fréta praesidio jura sua semper
cognitionem. sibi vindicavil, auctoritalem servavit, et Pétri
Cùm procedil Calholicus secundùm ipsum cymbam per scopulos lempestatesque semper
evenluum ordinem, videt Jesum Christum su- direxit.
premam polestaiem suam de cœlo allatam Hodierno etiam lempore quo , fidei cum hae-
delpgàsse Aposlolis, quorum elecliovocalioque resi et incredulilate tam frequens vehemensque
fam insignes sunl novi fœderis eventus. oria est collucialio, nubilo ac frigido hocce
Cuncia aulem fiebant inutiiia, si cum Apos- lempore, quo lot opiniones religiosae, morales
lolis haec jura périrent : itaque Calholicus hoc eipoliiicae nutant aut exiinguuntur, quo tem-
praeterea in Scriplurà lucide consignatura poralis aucloritas tanli laboris ope persiat,
invenil, scilicetab Aposlolis discipulos edoctos Ecclesia nunc etinm ( si sanclissima et vali-
fuisse, episcoposque ubique inslilulos , et tra- dissima polestas. Poiri cathedra amore cir-
dilio certissima ac conslantissima aposlolicam cumdatur ; illius décréta, preces ac pro op-
polestaiem episcopis eorum successoribus at- pressis proleslationes orbem adhuc commo-
I
tribuii, lia ut in corpore paslorum Ecclesiam I vent: adeô verum est Ecclesiam aedificalam
tam clarè videaxnus quàm fulgebat in Aposlo- II esse super peiram !
,
13 IKACTATUS DE ECCLESIA. 14
Aliero insigiii facto Ecclesiae visibilitas in- tractatus de Ecclesià, quàra aniplus quanlâque
dicabatur. Catlwticum nonien scmper eani dis- cura necessariô sit indagandus.
crimina lam fecit inier seclas omnes quae à Nullum veterem babemus de Ecciesiâ ira-
commiini irunco avulsae sibi fundaloris iiomen ctatum; neque olim ut reciiùs loquamur, ,
usurpabani ,
quarum recens noscebaïur origo exislebat, quia necessarius non erat. Nondùm
quarum limites prsecisè circumscripli erant enim eô deventum erat, si raros casus excipias
les sine erroris nietu usquè agnoscebanl; ei soli diruto principum auciorilati religio subjice-
tribuere poierant insignes illos unitatis, sancti- relur, et in calbodris ponerentur pastores qui
latis, calboliciiatis et apostoliciiaiis characie- originem suam repetere non possent ab Apo-
res in Symbolo laudaios. Iiaque, cùm saeviret stolis , primis post Cbristum Ecclosi;iR fun-
persecutio, neminem laiebant illius cliaracle- daioribus , primisque episcopis. Ab Ecciesiâ
res. Vulgo schisraaticae et hseretlcse Ecclesiae magnâ schi?matici divisi nullam ciim Pelri sede
obnoxiae non erant odio inimicorum fidei ; hi communionom habcbant; episcopos aulem
verô lacilè agnoscebant magnae Ecclesiae epi- servabant ,
qui scissionem suam cum sede
scopos, et inprimis Romae episcopum , Pétri Apostolicà rcligare studebant. Adversùs quos
successorem , navis sacrse navarcham , unita- adstruebatur, sicut à D. Augustino adversùs
lisqiie umbilicum. Nec amici , nec inimici Donalistas, Ecclesiam osse unam, episcopatum
EcclesiiE errare poterant , cùm illam quœre- unum ac mutuô colligalum, et in Pelri cathe-
rent, siveaniorem et obsequium, sive praeiia dra centrum unitatis quaerendum esse. Hœre-
et persecutiones inferendi causa. Diximus per- tici , licet dogmate corrupto, in Ecciesiâ ma-
sccntores in Romse episcopos primùm invectos nere volebant, saepè etiam illâ répugnante;
esse. Cùm enim illos undique consuleret unus- sed vulgô spiritualem potestatem ab Apostolis
quisque, cùm fidèles pro illispreces fondèrent institutam non rejiciebanl. Errores igitur illi
sine ducibus et niagistris furori et invidiae facile Sed ex quo Proteslanlium, receniiorumque
cessuros , si frangi posset hsec poniificum incredulorum irrepsère systemata, necesse fuit
séries à Petro non interrupla, quorum Patres densum corpus ex omnibus Ecclesiae partibus
ab Ecclesiae incunabulis genealogiam illustrem conflare, ut principiorum omnium consliluti-
evolverant. Et in boc quideni eniiet praecipuè vorum fasciculus diiïicultaiibus omnibus op-
divina protectio, quôd Ecclesia, etiamsi mar- poneretur. Definire sedulô oportuit Ecclesiae
lyrio dux periret, nunquàm labefactaia fuerit. naturam, finem quem sibi Christus proposuit
Quod si enim manus osque illius qui fraires illam instituendo , auctoritatis necessitatem
SHOs confirmare debebat verbo et auclorilaie, tanquàm regulae fidei in pastoribus repositae,
morte constricta rigerent, cathedrae sacrs qui sic sua jura venerationi et oranimodo fi-
adliaerebatur, donec succcssor traditioneni delium obsequio ostendebant. Illae autem no-
oraculorum sacrorum continuaret. tiones novae non erant : sufficiebat illas sparsas
Prob Caibolici felicitalem! in fide timidus in scriptis Patrum, in decrelis conciliorum, et
non est; illi non opus in Scripturis quaîre- in operibus veterum theologorum colligere et
re , erroris discrimine ,
quod credendum et coordinare; nnilius semper de Ecciesiâ et de
faciendum est, verumque Dei veri cultum; illius juribus sermo fuerat habitus; semper
Ecclesiam audit sicut Moysen ,
prophetas et enuntiata principia quibus constiluiiur ; cùm-
Cbristum ipsuni audiisset. Securus confidit que, prout variae surgerent haereses, variae
certitudinidecretorum afflatorum vcritatis Spi- illius partes oppugnarcniur, principium unum-
ritu quem Filius ex Paire misit, doloreque quodque confirmandum fuerat,
dolet magno cùm videt fralres ratione nixos
, Ab uno tantùm seculo spéciales de Ecciesiâ
inibecilli,perincertaetvariationeshumanarum tractatus theologi conlexêre. Quorum plurimi
opinionum, fidem quse tanlùm auctoriiate niti magnâ ratiocinationis vi pollent ingeniique
potesl, extra auctoriiatem banc quaerentes. doctrinâ ; sed coaetaneis necessitatibus non
Jara nunc apparet quàni gravis momenti sit oraninô coaptantur. Crevit quaestio de Eccle-
.
15 NOTlOiNES PR^VIiE m
siâ, aggression unique scopus fermé prœcipuus tur traciatus ille cum annotationibus sumptis
est. Utile foret, si quidquid eximium à tiieo- ex doclissimo Legrand et ex aliis. Hœc diligen-
Jogis hacienùs cougestum convenienliùs pe- tia qnà utimur ad firnianduin opus tam insigne
rita maiius dispoiieret ; alia leinpora, alia est Régnier, probabit quod diximus, necessariuni
religiosi certauiinis faciès; alius eliam esse esse ut quaestiones de Ecclesiâ, veluii conti-
débet, sallem quoad formain, fidel defen- uuaiio et naturale complementum , iractatui
dendae modus. Ailanien prœcipuas quibusopus de verâ Religione succédant.
est opes in iraclalu Régnier rcpcrire est. Edi- (Editores.)
uua désignât Ecclesiam ante Christum, seu Concinunt sancti Cyprianus, Augustinus alii-
cœium populi Dei, sive anle legem dataui, sive que ; et reipsà j loci circumslantia manifesté
tempore legis, et usque ad Christum. Atque ex 1 denionstrat, ait Staplcton conlroversiarum
mullis locis veteris Testamenti in quibus no- « libro 5 de Polestate ecclesiaslicà, capite 7,
men Ecclesiae juxta versionem septuaginta In- « illud Ciirisii dicium ad praepositos Ecclesiae
tcrpreium adiiibetur, pleraque ad populum « référendum. Sequitur enini immédiate:
Dei spectant; ipse sanctus Sleplianus Acluum « Amen dico vobis : Quœcumque alliqavcritis su-
7, 58, eodem sensu eamdem voccm usurpât, < per terram, erunt ligata et in cœlo : et qiiœ-
cùm ait de Moyse : Hic est qui fuit in Ecclesiâ « Clinique solveritis super terram, erunt soluta et
in solitudine cum angelo, qui loquebatur in monte i in cœlo. Hoc autem quis negaverit ad solos
Sina, et cum patribus noslris, qui acccpit verba i praeposilos pertinere? »
vitœ (tare nobis. Sil igilur iiœc quarla acceptio Secundo eadem vox aliquando désignât ple-
vocabuli Ecclesiœ, pro coetu populi Dei ante bem ipsam fidelem prout à praepositis distin-
Christum significando. guilur. lia Acluum 20, 28 : Vos, inquit Apos-
Quinta acceptio ejusdem vocis, qucc etiam tolus, Spirilus sanctus posuit episcopos regere
stricla est et propria, aique sub novo Tesla- Ecclesiam Dei. 15, 4 : Cùm autem, ait auctor
mento, à morte Christi, iia est usitata el com- sacer, venissent Jerosolymam (Paulus el Barna-
munis, ut illi nomini alliganda sit quoliescum- bas), suscepti sunt ab Ecclesiâ et ab Apostolis et
que simpliciter et sineaddito pronuntlatur, in senioribus. Et versu 22 : Placuit Apostolis et se-
eo consisiit quôd Ecclesiâ eoruni sil societas nioribus cum omni Ecclesiâ eligere viros ex eis.
qui Christum à Deo missum confilentur, et se Simili sensu Patres synodi Aniiochenae apud
ejus doctrinœ et institutisaddictos profilentur. Eusebium Hisloriae ecclesiasticae libro 7, capite
Scilicet ut hanc Ecclesiam formarei ipse uni- 30, epislolam suam synodicam adversùs Pau-
genitus et aeternus Dei Patris Filius è sinu Pa- lum Samosatenum inscripsêre : Episcopis
tris prodiit, homo factus, qui cum hominibus presbyteris, diaconis et Ecclesiis Dei.
conversalus, socios sibi adscivit, qui euni ut Terliô , frequentissimè et in ipso Symbolo
magistrum audiebant. Ipsa verô est illa socie- adhibetur idem Ecclesiae nomen ad integrum
tas, quam nomine Ecclesiœ suae insignivit; in ipsum cœtum ex pasloribus et fidelibus omni-
hanc porrô socieiatem seu primiiivam Eccle- bus coalescentem, prout ab infideliura, haere-
siam cooptati sunt quotquot deinde in Chris- ticorum et schismaticorum conventibus secer-
tum crediderunt fidèles ; atque inde nala est nitur.
Ecclesiâ caiholica seu universalis, uli in Sym- Ecclesiâ autem quatenùs accipitur pro prae-
bole appellatur. Ilaque Ecclesiâ sic accepta positis Ecclesiae designandis, diciiur quoque
cœtus est fidelium novi Testamenti , qui in Ecclesiâ docens, cui à Christo concredilum es
unum Religionis corpus per professionem doc- munus docendi et erudiendi subjectos fidèles
trinae et praeceplorum Christi coadunantur. de iis quae ad seternam salutem pertinent. Ec-
Frequeniissima haec est acceptio in sacris novi clesiâ verô quatenùs sumitur pro populo fideli
Testamenti libris, et in instrumentis omnibus prout à praepositis distinguitur, nomen sortilur
tradiiionis. Hoc sensu S. Augusiinus enarra- Ecclesiœ audientis. Quae distinclio facile depre-
tione inpsal. 142 dicit, « EccîCbiam incœpisse hendilur in Scripluris el traditionc innixa, et
I ab Jérusalem, atque hinc extendi ad omnes à iheologis et auctoribus polemicis non rarô
< nationes. >
adhibetur.
In Ecclesiâ autem sic suniptà altendunlur Supcrsunt duae acceptiones nominis Eccle-
primo praepositi, prout à populo fideli distin- siœ obiter declarandae. Una quidem propria,
guuntur; secundo, ipsiniet fidèles, prout sc- sed valdè stricla, ubi scilicet ejusmodi vox
cernuntur à praepositis ; tertio utrique simul. cum additamento et restrictè sumitur ad desi-
Et primo quidem vox Ecclesiœ ad designan- gnandas duntaxat aliquas Ecclesiae partes no-
dos Ecclesiae praeposilos non rarô usurpatur. tabiles, praesulibus suis cl populo fideli ipsis
,
11) NOTIONES
subjecto consliluias. Sic in hislorià ecclesias- castrorum acies ordinatâ, et propterea terribilis.
licà sœpè ilicilur Ecclcsia Aiexandrina, Aiitio- Garnie. G, 10, (i»ai voces significant Ecclesiam
cliena , Jerosolyniilana , Consianlinopolitana , adversùs impeius hosiiura Christi et ejus reli-
orienlalis, occidenlalis. Sic dicilur Ecclesia gionis imniotara manereet inconcussam. Dici-
Gallicana, Ecclcsia llispaiiica, eic; iniô ac- tur T semen Abraliœ, patris (idelium. Semen
ceptio ejnsinodi restricta iionrarô uni provin- Abraliœ estis, inquit S. Paulus ad Galalas
ciae, vel eiiani uni diœccsi accominodalur. Sic scribens 5, 29, secundùra promissionera hae-
diciUir Ecclesia Mcdiolancnsis, Ecclesia Lug- redes. Vide S. Augustinum in expositione
dunensis, Ecclesia Parisiciisis, Ecclesia Aure- Epislolae ad Galatas. Dicilur 8° corpus Christi.
lianensis, elc. Ita Apostolus Ecclesiam nominal Coloss. 1,
Altéra impropria est et niolaphorica, ubi 24, Ephes. 1, 22, 25; 4, 12, et alibi. Christus
niniirùm Ecclesiae nomen sumitur pro ipsomet nimirùra Ecclesiae proeest , ipsamque régit, et
loco seu œdibus Deo consecratis in quas fidèles interna gratise subminislralione in eam per-
ad preces fundendas et divinis assistendum pétué influil. Hinc Acluum 9, 4 et 5, Saulus
conveniunt. Quo sensu S. Paulus 1 Corinth. dicilur persequi Jesum, quia persequebaïur
11, 18, ait : Convenienlibus vobis in Ecclesiam, Ecclesiam, quae est corpus ejus, ui prœclarè
atidio scissuras esse inter vos. Et 14, 34 : Mulie- observai S. Auguslinus Epislolà 140, aliàs
in Scripturis dénotant , illas prse caeteris re- me adducere... et fiet unum ovile et unus pastor.
ad Tiraolheumô, 5, ubi Apostolus bœc scribit : ( siam. » Dicilur 10° sponsa Christi. Hùc ista
Ut scias quomodo le oporteat in domo Dei con- Scripturae loca refcrunlur : Canlic. 4, 8 : Veni
versari, quœ est Ecclesia Dei vivi. Comparatur de Libano, sponsa mea, veni; Osée 2, 19 : Spon-
domui, quia aplè inter se in Ecclesia disponun- sabo te mihi in fide in sempiternurri ; Apoc. 20,
tur fidèles, uti lapides, caementa, ligna, etc., 17 : Sponsus et sponsa dicunt : Veni. Quâ appel-
in domo. Addilur, Dei, quia Deus in Ecclesia latione significatur arctissima unio et indisso-
colilur. Dicilur 2° domus magna, in quâ non lubile rautui amoris vinculum Chrislum inter
solùm sunt vasa aurea et argentea, sed et lignea, et Ecclesiam. De quo argumento saepè S. Au-
et fictilia : et quœdam quidem in honorem, quœ- guslinus. Vide librum2 de Symbolo ad calhe-
dam autem in contumeliani. Yerba sunt sancti cumenos, capite 6, et librum 5, capite 4 lum ;
Pauli 2 ad Timoth. 2, 20 ;
quibus indicatur epistolas 90 et 269 in editione Benedict., etc.
Ecclesiam mullùm diffundi, atque bonos et Dicitur 11° regina, quôd Christi régis regum
malos in eà conlineri. Dicitur 5° civitas Dei, sponsa sit. Ipsi accomraodatur illud psaltis re-
psalmo47, 1, 2. Cù'2/«s guidera ; nam quem- gii psal. 44, H : Astitit regina à dextris tuis in
admodùm cives , in benè ordinatâ civitate vestitu deaurato, circumdala varietate. Ad quem
reguntur et uniuntur, ita fidelium inter se locura S. Auguslinus, n. 14 : « Vestitus regi-
fovelur sancta unio intra Ecclesiam, et ad I nae hujus, inquit, et pretiosus est, et varius
salulem diriguntur. Dei verb , quippe cura < est ; sacramenta doclrinae in linguis omni-
Deus Ecclesiam in seternum fundaverît. Dici- « bus variis. Alla lingua afra, alla graeca, alia
tur 4° civitas supra montem posita, Matth. 5 , f hebraea, alia illa et illa. Faciunl illa varieta-
14, propter ejus visibilitatem ac firmitatera. « tem vestis reginae hujus. Quomodo auiem
Dicitur 5° regmim cœlorum, Mallh. 13; nempe < omnis varielas vesiis in unilale concordat,
eô tendit ejus regimen ut bomines ad beali- « sic et omnes linguae ad unam fidem. In veste
ludinem coelestem deducanlur; regnum Dei, < varielas sit, scissura non sit. »
Lucse 15, 18, 20; regnum Christi, quod non est Dicitur quoque columba, quae tenet et dimit-
de hoc mundo, Joan. 18. Etenim Christusrex tit, ligat et solvit , Jérusalem illa vatis regii
in hoc regno subjeclîs confert bona spiritualia quae aedilicatur ut civitas; hortus conclusus, pa-
icmporalibiis longé praeslanliora. Dicilur 0° radisus , etc. , de quibus k>gi polcsl sanclus
21 DE NATIRA, AUCTORE ET ANTIQUITATE ECCLESIA, 22
Aiigusiinus in libris adversùs Cresconium et sissimae genlis fuerint maires, et filios non
do Daptismo contra Donatislas , necnon libro lantùm è sinu suo pepererint , sed eliam ex
20 de Civiiale Dei. aucillarum sinu in quas jus habebant. lia Ec-
Atque liaec de nomiiiibus per meiaphoram clesia iniiumerabiles gignit filios, et quidem
Ecclesiai aliribulis. non in sinu suo tanlùm, sed et in ancillarum
alvo, hoc est, in ipso socielatum haereticarum
§ 4. De figuris quibus Ecclesia in Scripturis
et schismaticarum gremio, quae sunt ab eà
adumbratur.
non légitimé separaïae, ejusqueauctoriiati sub-
Septcm praiserliiu ligura; seu typi Ecclesiae dilae esse deberent, et apud quas bapilsma
deprehenduntur in libris velcris Tesiamenli, collt>luin valet, modo juxta formam à Chrisio
quorum alii anie Moysen, alii sianie lege Mo- prœscriptam minisiretur. Scilicet baplismusà
saicâ exlilerunl; praeterea in novo Testamento ministro haerelico secundùm hanc formam ad-
très putissiaiùm annotanlur ; aplè verô quae hibitus, ipsiusmet Ecclesiae sacramentum est,
spectant Ecclesiae figuras, ad ea referuntur à Chrisio sponso ejus instilulum , ab eo vim
quae nonien ejus coniingunl , siquideni ubi oimiem, quam liabet, regenerandi hauriens,
figura notissima et usilala , non rarô lit ut et cjusdem solius nomine, velit noiit minisicr
nonien figurae in rem figuraiam transferatur. ba^reticus, semper datum.
Anle legem Mosaicam typi Ecclesiœ fuerunt Tempore legis Mosaicae 1res Ecclesiae figurée
quatuor. Primus est paradisns terrestris, extra seu typi insignes extilerunt; quorum unus
quem manabant lluniina paradisi, iicet non fuit îpsa gens judaica, quœ , inquit sanclus
nisi intra paradisum esset beaiiludo. « Sic Augustinus, libro 13, contra Faustum, ca-
< ergo, inquit S. Augustinus libro 4 , contra pite 14, magnus quidam propheta fuit Chrisli
< Donatislas, caplte primo, baptismus Ecclesia; chrislianiqne regni. Hinc Apostolus 1 Corinlh.
« potest esse extra Ecclesiam, munus autem 10, post varios Judaici populi ab egressu ex
« beatae vitse non nisi intra Ecclesiam repe- /Egypto recensitos eventusaddil versu 6: Hœc
i ritur. » Secundus Eva, cujus formatio tigu- in figura facta sunt nostrî. Et versu 11 : Hœc
rabat Ecclesiae formationem. « Dormit Adam, autem oninia in figura contingebaut illis. Aller
t Inquit S. Augustinus tractatu 9 in Joan. n. typus fuit templum Jerosohjmitannm ,
quod ad
< 10, ut fiât Eva : moritur Christus ut fiât pascha ceiebrandum et sacrificia Deo ofTerenda
< Ecclesia. Dormienti Adae, fit Eva de latere :
adiré tenebanlur Judaei , ita ut sacrorum le-
< mortuo Chrisio, lanceà perculitur latus, ut meralor haberelur quisquis extra Jerosolymam
« profluant sacramenta quibus formetur Ec- agnum paschalcm comederet, aut sacrificiuni
c clesia... Cui non appareat quia in illis tune perpetraret. Sic ad Ecclesiam gentes con-
« factis fulura figurata sunt. » Tertius est iluunt extra quam nulli speranda salus. Habe-
arca AW, cujus similitudo cum Ecclesia in duo- tur, slante lege Mosaicà, leriia figura Ecclesiae
bus sita est : primo, durante diluvio, nemo apud Danielem capiie 2, v. 34 et 55 : nempe
extra arcam salvus factus est. In quâ, ait S. lapis quem rex Nabuchodonosor vidil abscis-
Petrus Epistola; suae primae 3, 20, oclo animœ sum de monte sine manibus.... qui... factus est
salvœ faclœ sunt per aquam. lia ad salutem mons magnus et implevil universam terram. De
aeternam nemini extra Ecclesiam aditus palet. quo S. Augustinus traclalu in .loannem,
Secundo, niunda et immunda animalia simul n. 15, haec habct : i Daniel vidit lapidem prae-
erant in arcâ ;
pariter in Ecclesia sunt boni et « cisum de monte sine manibus , et fregisse
mali. Vide S. Hieronymum Dialogo in Lucife- t omnia régna lerrarum, et crevisse illum la-
rianos, et episiolà 14, aliàs 57 ad Damasum. < pidem, etfactum esse monlem magnum, ita
Vide eliam S. Augustinum lib. 12contraFaus- « ut impleret universam faciem terrai. Quid
tura, capitibus 14, 15, 16 et 17. Quartus Ec- « apertius'.' Lapis de monte praecidiiur....
clesiae typus, ante legem Mosaicam, positus est « mons ille, unde praecisus est, non impleve-
in veterum patriarcliarum uxoribus, Sarà in- < rat universam faciem lerrse ; non enim ic-
primis Abrahami conjuge, Rebeccâ Isaaci, Ra- < nuerat regnum .hidaiorum omnes gentes. Al
chele et Lia Jacobi conjugibus, de quibus « verô rognum Chrisli, universum oritem [or-
legendus est S. Augustinus libre primo de i rarum cernimus occupare. »
Baptismo adversùs Donatislas, et libro septimo, Inler figuras Ecclesiae in libris novi Tesia-
capite 10 et seq. In bis proeserlim mulieres menli memoralas, nolandae veniuut priuîo,
illae Ecclesiam roprsesentârunt quôd numero- duplex piscatiojussu Christi lacla, altéra ;hi!.-
25 NOTIOiNES PR^VI^ 24
ejus passionem, Luc» 5, 4, 5, 6 el 7; aliera stituti separentur à justis , mitlanturque m
post ejiis resurreclionem, Joan. 21, 6, de qiii- tenebras exteriores, ubi erit fletus et stridor den-
biis S. Ambrosius, S. Ilioronynius, Augustinus, tium.
Gregorius Magnus, etc. Secundo, vesiis doiui- Parabola retium , seu sagence missœ in mare
uica, seu Chrisli imicainconsutilis, quoe, ul ob- et ex omni génère piscium congregantis, enarra-
servant sancli Patres Ecclesiae, uniiateni signi- tur Matlh. 13, 47 et seq. Quam, ait Christus,
iicabat. Tertio, t'as illud quod vidisse refertur cimi impleta esset , educentes et secîts littus se-
sancius Peirus Act. 10, H et 12, descendens... dentes elegerunt bonos in vasa, malos autem foras
velut linleum magnum , quatuor initiis submitti misemnt. Sic erit, pergit ipse, in consummalione
de cœlo in terrain, in quo erant omnia quadrn- secuH : exibunt angeli et separabunt malos de
pedia et serpentia terrœ et volatilia cœli. Idem medio justorum, et miltent eos in caminum ignîs:
rursùs refertur 11, o, 6 ;
quo significabalur et ibi erit fletus et stridor denlium.
gentes ad fidem esse admittendas. Parabola pascuorum exhibetur Matlh. 23, 32
et 33. In hoc capite, à versu 31 usque ad finem
§ o. De parabolis quitus Ecdesia in Scripturis
agitur de exlremo judicio. Cîim autem, ait
delineatur.
Christus , venerit Fitius hominis in majestate
Islud prsecipuè discrimen intercedit parabo- suâ, et omnes angeli cum eo, tune sedebit super
lam inter et figuram, quôd isla in rébus gestis sedem majestatis suce , et congregabuntur ante
sita sit, illa verô in rébus quœ finguntur ad eum omnes gentes , et separabit eos ab invicem,
veritaiem reprœseniandam et espriraendam. sicut pastor segregat oves ab hœdis : et statuet
Parabolac auiera quibus Ecclesia in Evangelio oves quidem à dextris suis, hœdos autem à sini-
adunibralur, quinque soient nuaierari , bis stris. Tune dicet rex liis qui à dextris ejus erunt :
versibus expressai :
Venife, benedicti Patris niei, possidete paratum
Ecclesiam Chrisli parabola quina figurât : vobis regnum.... Tune dicet et his qui à sinistris
Area, convivium, retia, pascua, ager. erunt : Discedite , maledicti , in ignem œter-
Parabola areae legitur Maith. 3, 12, ubi haec num, etc. Haec, tametsi dicta sunt de univer-
à sancto Joanne Baptislâ Christi prœcursore salitate hominum , attamen congruunt Eccle-
dicta referuntur : Cujus (Chrisli) ventilabrum siae, cui à sancto Auguslino applicanlur Epi-
in manu suà , et permundabit aream suam, et stolà 208, aliàs 209 et sermone 47, editionis
congregabit triticmn suum in horreum, paleas Benedict. Nempe, sicut oves et haedi per diem
autem combnret igni incxtinguibili. Similia ba- communibus pascuis utuntur, nec pastoris
bentur Lucse 5, 17. Per aream illam saiicti cura nisi ad vesperam à se invicem separantur ;
Patres intelligunt Ecclesiam, quae, sicut area ita in Ecclesiae sinu usque ad extremi judicii
frumentum et paleam , bonos continet simul lempus, sunt simul boni et mali ejusdem do-
et raalos, et in quâ ad venlilalionis usque tem- ctrinae et sacramentorum participes.
pus, id est, usque ad extremum judicii diem Parabola agri proponitur Malth. 13, 24 et
paleae sunt tritico permixtae, id est, boni malis, seq. Serainaverat paterfamilias bonum semen
quorum separatio corporalis, Christo pronun- in agro suo : inimicus homo superseminavi t
tiante, fiet in illo extremo judicio. zizania, quae servi sine raorâ volebant colligere,
Parabola convivii nuplialis ,
quod Malth. 22 quamvis esset timendum ne forte eradicarent
et Lucse 14 describitur, Ecclesiae etiam ac- simul cum eis et triticum. Sinite, inquit pater-
coramodatur. Sedent inter convivas indiscri- familias, utraque crescere usque ad messem....
minatim boni et mali, pauperes et débiles, caeci Dicam messoribus : CoUigite primitm zizania, et
et claudi, uno verbo quotquot cœnaculum in- alligate ea in fascicules ad comburendum ; triti-
gredi voluerunt. Convivium verô illud apud cum autem congregate in horreum meum. Hujus-
S. Matlh. ibidem imago est regni cœlorum, quo modi verô parabolam explicat ipse Christus
nomine, ut dictum est, Ecclesia fréquenter in ibid. 58 et seq. Ager est mundus (per quem latè
Evangelio designaiur. Signilicatur itaque hâc diffunditur Ecclesia). Bonum semen, ht sunt
parabola diffusio magna Ecclesiae ad quam filii regni ; zizania, autem filii nequam.... messis
omnes sunt vocati, cui adscribuntur quicum- verb, consimmatio seculi est ; messores autem
quc voluerint , in quâ proinde sunt improbi angeli sunt. Sicut ergo colliguntur zizania et igni
simul cum bonis, donec finiià cœnâ, seu abso- comburuntur: sic erit in consummatione seculi...
luio vitoc hujus mortalis tempore, qui veste Ttmc justi fulgebunt sicut sol in regno Patris f o-
27 NOTIONES PR^VI^ 28
communione, sub Icgitimis pastoribus, inprhnis apud omnes doctores caiholicos certum sit et
Rommio punti/ice colligatus. Postrernis hisce indubitatum , praeposterè à nobis adjici fidèles
verbis ila reslriiigitur illa dcfinilio, ut iis de- charitate destitutos , sed fide interna prœditos,
terniinelur noinen Ecclesiae ad signilicandara per banc fidem inlùs conjungi inler se et cuni
Ecclesiam Calliolico-Romanain, quae sola ha- jusiis , et ad animam Ecclesiae imperfectè
benda sil ui veraCbrisii Ecclesia; unde sequi- quidem , attamen verè et propriè pertinere.
tur in allalà eàdem definitione, nominibus Responsio est in promptu, siquidem à iheo-
verae lidei et sacramentonun Chrisii esse in- logis illis ,
qui docent fidèles verâ lide interna
telligenda sacrameiiia quai in eàdem Ecclesia prœditos, aniissà per peccatum charitate , non
minislranlur et adhibcnlur, et fideui quai in esse propriè Ecclesiae membra , nihil negatur
eâ teneiur et praedioatur. quod nostrà definitione contineatur ; imô eos
Indeseqiiiiur haic spccialior definitio Eccle- inter et plerosque alios theologos qui peccato-
siae quantum ad corpus spectatoe, nempe cœtus res interna fide praeditos appellant vera Eccle-
est eorum qui veram Cliristi fidem profitentur, siae membra , nullum est quod ad rem ipsam
Christi sacramentis ntnntur, et pastoribus legiti- attineat discrimen, sed tota, sub hoc respeclu,
mis , iiipri)nis Romano pontiftci stibjiciuntitr. Si quaestio est duntaxat de nomine. Asserunt
autem specietur ([iianlùni ad aniraam, conse- enim pauci iili doctores calholici, quorum no-
quenler delinienda erit, socielas (idclium, inler- bis oJijicitur îiuctoriias, \° amissâ per pecca-
nis Spiritùs saucti donis, inprimis fide interna, tum gratià , fidem non seniper amitii , eamque
spe et citaritate, aul saltetn fide interna conjun- fidem quae remanet, licet viva non sit , veram
ctoriim. tamen esse et theologicam, quae hominera sim-
Addilur : Aul saltem fide interna , quia licet pliciter christiamim ac fidelem eflicial. lia de
ii soli, qui fide interna, spe et charitate prae- illis diserlè icsiatnr Bellarminus ipsomet loco
diii sunt , seu soli justi ad aniniam Ecclesiae citato. Asserunt 2°, quod consequens est, ni-
perfeciè periineant, attamen, cura peccatum mirùm , per interiorem et veram fidem quae
niortale quo gratia seniel accepta amiltitur, remanet in peccatoribus qui gratiam justilica-
sœpiùs non sit peccatum iniidelitalis, multi qui tionis ante acccplam alio quàm infideliiatis
gratiam, seu charitatem aniittunt, non idcircô peccato mortall aniittunt, eosdeni peccatores
carent fide verà et sincerà, iniô nec spe, adeô- verè et interiùs uniri Chrislo ,
jnstis , lolique
que per fidem iaicriorem inlùs uniuniurinier generatim Ecclesiae eamdejn cum ipsis fidena
se et cuni ipsismet jusiis, et imperfeciè parti- profiteiili. Ita sajpissimè et expresse Alensis ,
cipant animam Ecclesiae. Ejusmodi peccatores Turrecremata, Melchior Canus, aliique cilali
habent solum vitae initinm ; sunt in Ecclesia, inprimis S, Thomas 1-2, q. 106, art. 1, et q.
sicut essent in cor pore humano membra illa 108, art. 1, ad 1 ; terlià autem parte, q. 8,
quae haberent sensum , sed non niotum ; ha- art. 5, ait fidèles qui alio quàm infideliiatis
bent hi veluti partem animae Ecclesiae, sed non peccato à charitate exciderunt, actu uniri ei
habent inlegrani, deslituuntur eo quod in illà (Chrislo capiti suo) per fidem. Asserunt 3°,
anima ])erfeclius est , nempe charilate. Legi quod ex prioribus pariter sequitur , videlicet
potest Bellarminus, lib. 3 de Ecclesia militante, peccatores fidèles non solùm exieriùs et appa-
capite 2. Vide etiam concil. Trid. sess. 6, can. renter , sed eliam verè et inieriùs ad veram
27 et 28. pertinere Ecclesiam , eosque non solùm in
Nec dicas à quibusdara doctoribuscatholicis Ecclesia reperiri , sed eliam verè et propriè
contendi peccatores etiam fidèles non esse esse de Ecclesia , et veras esse verae Ecclesia
membra Ecclesiae : ita sentire Joannem de parles.
Turrecremaià, lib. 1, cap. 5, ubi id probat ex Ergo quidquam ex iis quae nostrà continen-
Alexandre de Aies, Hugone, et S. Thomà; idem tur definitione, illi adeô non negant, ut poliùs
etiam doceri à Petro Soto , à Melchiore Cano, ultrôfaleantur et tanquàm indubitatum ponant
et allis , teste Bellarmino , lib. 3 de Ecclesia quidquid reverà tenent caeteri theologi calho-
militante , cap. 9, qui licet ab iis aucioribus lici, qui malunt dici peccatores verâ et inle-
dissideat , eorum tamen sententiam non con- riori fide praeditos vera esse Ecclesiae membra.
demnat , imô catholicà propugnari posse ma- Proinde istos inter et iilos nuUa est, eà de re,
nifesté supponit ;
proinde in definitione Ec- nisi de nomine quœstio. Atque ila consians
clesiae quantum ad animam spectatae , in quâ cerlaque ac pervnigata in Ecclesia catholicà
de!ini!ionc nihil deberet exhiberi nisi quod est ea doctrina quam dicta definitione exhibe-
,
mus, ut in ipsis catechismis exponatur. Ilanc rum multi in juslilià accepta persévérant us-
inprimis solide et dilucidè evolvil et explicat que ad mortem , adeôque sunt elecli ; imô iili
iljusirissimns Bossuelius in catechismo qiiera sunt pars Ecclesiae polior et nobilior ad quam
gallicè ad usum suae diœceseos Meldensis exa- niinislerium verbi et sacramenlorum aique
ravit , leciione 9 de Symbolo, ubi liaec haben- cuncta concessa ipsi privilégia et praerogativae
tur : Quaerilur : Quid est Ecclesia catliolica ? referunlur, quippe cùm pro iis forniandis ac
R. Cœtiis est, seu societas fidelinm loto terrarum fovcruiis miuisieriinii ipsum et sacramenta in-
orbe diffusa. Quaerilur ilerùni : Qitid eos con- slituta sint. Sed idcircô in definiiione Ecclesiae
jungit interiùs ? R. Vna cademqiie (ides. Quœri- conceplis verbis non memorantur tum quia
,
tur rursùs : Quid eos conjungit exteriUs? R. Pro- in eà consideratur Ecclesia quanlùm ad cor-
fessio unitis et ejusdem fidci , unius et ejusdem pus , seu quatenùs est visibilis , et proinde
legis; eadem sacramenta, idem regimen ecclesia- quantum ad vincula externa quibus omnes ,
sticum sub eodem capite visibili , nempe Romano qui ad eam quoquo modo pertinent, conjun-
pontifice. Audis lideles quorum societas est guntur, et in socielaiem visibilem coadunan-
Ecclesia toto terrarum orbe diffusa , inter se tur tum quia his verbis Sub regimine legiti-
; :
ctiiis quidem ubi fides ea viva est et per cha- verœ fidei professione et eorumdem sacramento-
ritatem operatur, ut in justis ; iniperfecliùs rum communione conjunclus , satis significalur
quidem , sed lamen verè , si fides illa , licet veram Chrisli doclrinam in Ecclesia annun-
non sit viva , nomen verae et interioris fidei tiari , et vera à Chrislo insiituta sacramenta
mereatur, qualis remanet in fidelibus peccato- rite minisirari ; ex quo plané concludi débet
ribus ,
qui peccalo quodam mortali , sed non in eà reperiri juslos el electos, quandoquidem
infidelitatis, maculati sunt. verae Clirisli doctrinaepraedicatio et reclus ejus
ea simul omnia hic inspicere et expendere non clesiam posse componi, nos non piguit, ut tam
expédiât. Intérim sufficiat modo tradi veram saepè iierala calumnia refutaretur , eamdem
Ecclesiae de quâ agitur , definilionem , quae leclori observationem denuô subjicere, quae
deinceps à nobis quantum ad omnes suas par- magni momenti est , et cujus veritas , ubi de
tes viudicabitur et asseretur. Itaque vera Ec- sanctitate Ecclesiae , ex professo comprobabi-
clesia Christi, de quâ passim sermo est in lur. Caeterùm , utinam ad revocandos in Ec-
Scripturis, cui competunt privilégia à Christo clesiae sinum Protestantes suftlceret in Eccle-
Ecclesiae concessa, quam ipse Chrisius funda- siae definiiione adjici expressam menlionem
vit , seu militans novi Testamenti Ecclesia justorum et electorum ipsâ semper compre-
reclè delinitur : Cœtns hominum unius et ejus- hensorum ! lucluosum schisma brevi et facile
dem verœ fidei professione , et eorumdem sacra- compescerelur. Levi enim negoiio fieri potcst
mentorum communione conjunclus, sub regimine ejusmodi additio , sine ullâ definilionis mula-
legitimorum pastorum, ac prœcipuè Christi in tione quae sit alicujus momenti. Quid enim
terris vicarii Romani pontifias. Nihil necesse eô vetat Ecclesiam militanlem novi Testamenti, à
loci explicari varias hujusce descriptionis par- Christo fundalam, visibilem, et quatenùs visi-
tes , quae ex dictis hactenùs quantum imprae- bilem, etc., definiri : Cœtum hominum, inter
sentiarum satis est, facile inlelliguntur. quos multi semper sunt justi et electi , unius et
Nulla aulem in eàdem fit mentio expressa ejusdem fidei professione et eorumdem sacramen-
justorum et electorum , quos Ecclesiae sinus torum communione conjunclus , sub regimine legi-
Ecclesia nunquàm esse polest sine justis, quo- In hâc definiiione memorantur expresse jusli
, ,,
31 NOTION ES PR.«VÏ/E 32
et electi qui sunt praecipua Ecclesiae meiiibra, et baeretici. Defectu secundae excluduntur vel
proplcr quos Ecclesia institiita est et muliis qui nunquàm admissi sunt ad sacramentorum
privilegiis aucla. lia lanien fit corum nienlio coniraunionem , ut catecbumeni , vel qui per
ut soli Ecclesiae utvisibili liaec defiiiiiio conve- Ecclesiic censuras eorumdem communione pri-
niat, qucmadniodùm et illa quoc stiperiiis allala vai! sunt , ut excommunicati. Defectu lertiae
est, in quà iinplicilè lanlùiu conlinehatur quod conditionis, excluduntur schismatici, qui licet
in istâ conceptis verbis adjectum est de potiori fidem veram profiteantur et babeant sacramen-
et nobiliori nempe de juslis
Ecclesiœ parte , la , foris tamen sunt et extra Ecclesiam , eô
lide, spe et cliaritale iinbulis, quorum alii non quôd legitimis pastoribus , Romano praeserlim
persévérant usque ad morlem et sunt justi , poniifici Ecclesiae capiti , non obtempèrent;
temporales, ut aiunt; alii verô in juslitià usque ergo, etc.
ad mortem persévérant, et electi sunt seu prae- Objicit Melancbton in Apologià arliculi 7
destinati. Confessionis Auguslanae : Manca est et imper-
Jam obscrvatum est singula quœquepraedictâ fecla illa Ecclesiae definitio , in quâ nuUa fit
deflnilione contenta deinceps ostendenda esse nientio juslorum, nulla fidei interioris, spei et
verae Ecclesiaî visibili necessariô competere cbariialis, in quibus tamen sita est pars Eccle-
vi institutionis Cbrisli. Hoc aulem posito ,
siae praecipua et nobilior ; atqui, etc. — Distin-
eanidem deliniiioncm Ecclesiae esse legitimam guo niajorem : In quâ nullâ fit nienlio eliam
paucis implicila et virlualis juslorum , seu fidei inte-
Probatur. Illa Ecclesiae ut visibilis, definiiio rioris, spei et chariialis, et, in quà asserendâ,
légitima est, quà nibil coniineiur
quod Eccle- animus est cxponendi seu definiendi Ecclesiam
non competat in quà id orane
siae ut visibili , adasqualè sumptam , prout constat anima et
exbibetur quod Ecclesiam reddit visibilem corpore, concedo ; in quà non fit mentio ex-
,
quae omnes complectitur Ecclesiae partes , et plicita et expressa juslorum, seu fidei interio-
ab eà removet quidquid est ab ipsâ removen- ris, spei et chariialis quibus animanlur , et in
dum ; atqui talis est nostra Ecclesiae definitio: quâ afferendâ animus est definiendi solummo-
1" Quidem, allata Ecclesiae definitio nihil con- dô Ecclesiam inadaequalè sumplam, nempe
inet quod Ecclesiae ut visibili non competat secundîim ea tantùm quibus reddilur visibilis,
uli inferiùs eflicielur, praeserlim ubi de unitate nego. Licet theologis catholicis fide cerlum sit
Ecclesiae ,
de ejus niembris , de ministerio et in Ecclesia visibili multos semper esse juslos
regimine ecclesiastico. 2" In eâdem definitione et elecios , ac proinde donis fidei interioris
exhibetur id omne quod Ecclesiam reddit visi- spei et chariialis ornaios et animatos, ailamen
bilem. Visibilis enim rcdditur per professionem nullam eorum formaiem et expressam menlio-
et praedicationem ejusdem nem
fidei, commu-
per faciunt in definiendà Ecclesia visibili
nionem et dispensationem eorumdem sacra- quoad scilicet vincula exteriora quibus omnes
meniorum, et subjeciionem iisdem pasioribus, ejus partes inter se colligantur. Ratio est quia
praeserlim Romano poniifici, ita ut inde facile tune speclanl solummodô Ecclesiam inadae-
ab omnibus Ecclesia lam dignoscaïur quàm qualè sumptam, nempe quaienùs visibilem, et
,
siae , scilicet professio fidei christianae , sacra- in suà Ecclesiaedefinitionesveciatim illam con-
mentorum communio, legitimis pastoribus ac , sidérant, in quantum visibili est et exlernam
praeserlim Romano poniifici subjeclio atqui : societalem constituit. Un a est, quia Ecclesia
Iiaec tria complectitur definiiio allala ; ergo. sub eo respectu, seu quatenùs est visibilis,
4° Ab Ecclesia removet quidquid ab ipsâ remo- doctrix est et magislra veriiatis, ut aliquando
vendum est. Per trcs enim assignatas condi- ostendeUir. Sicque direcliùs sese Prolestan-
tioncs ab illâ reraovenlur quicumque ad Eccle- lium erroribus opponunt, dislinguentium Ec-
siam , ut visibilem , non pertinent. Defeeiu clesiam duplicem, unam internam et invisibi-
primae conditionis ab eâ excluduntur omnes lem, exlernam alleram et visibilem, quarum
infidèles , sive qui nunquàm fuerunt in Ec- illa sola, non illa poliatur privilegiis Ecclesiae
Alte-
clesia, ut pagani, Judaei, Mahumeiani ; sive qui concessis, quae in Scripturis enarranlur.
in eâ fuerunt et ab eà recesserunt, ul apostatae tra est, quia Ecclesiae nomine
absolutè suni-
,
caput visibile etministerialeagnoscit. Quotquot quippe definitio, si légitima sit, naturam rei
igitur iilius socielatis partes sunt, pro certo explicat; alqui in definitione theologorumnon
lenere debent, se in eà esse societate, in quà ponunlur ea quae ad essenliam Ecclesiae perti-
existunt, formantur, et ad vitam spiritualem nent; nimirùmfides, spes et charilns. Cerlè,
foventur et aluntur justi et electi, propter si dicat aliquis viriutes illas non esse Ecclesia;
quos haec societas visibilis instituta est, et essentiales, latendum ipsi erit veram Christi
exiraiis à Christo dotibus et privilegiis fuit Ecclesiam coucipi posse ac existere sine fide
donaïa. spe et charitatePortasqueinferi adversùs illam
:
Hinc meritô dici polest, in delinitione de non prœvalituras, quamvis congregatio dun-
quâ agilur, salteravirtualiter exprimiinteriora taxat foret impiorum et hypocritarura qui
,
lidei, spei et charitatis dona, siquidera pro- omni fide, spe et cliaritaie destituuniur : quod
fessio verae fidei illud involvit, ut quisque in ulrumque perabsurdnm est. lia fermé Me-
Ecclesia visibili existens profitealur à se credi lancliton loco mox citato, et rninister Claudius
in eàdem visibili societate multos contineri in responsione ad librum illust. Bossuelii in-
justes et electos, fide, spe et charitate interio- scriptum : Conférence avec M . Claude quaest.
—
,
ut visibilem; adeôque haec definitio légitima ctorum. Quôd si quis in eâdem velit expresse
est, modo in eà explicentur , ut reipsà fit, memorari justos et electos, fide, spe et chari-
qusecunique Ecclesiam visibilem efliciunl : nec tate instructos, id sanè ipsi licet,juxta non
necessc est in eâdem expresse memorari justos semel à nobis adhibitam observationem. Men-
et elecios fide, spe et cliaritate interioribus do- tio ejusmodi non erit nisi indirectâ , uti expli-
natos, quaniùmvis ipsi sint potiorpars Eccle- catum est, et propterea solitae theologorum
siae sub omni respectu consideratae, quia ni- deflnitionis neque usura neque sensum mu-
mirùminteriorasunt hujusmodidona, solusque tabit.
Deus eos cerlô cognoscit, qui illis virtuiibus Objicies 2° : Romanus pontifex deficere po-
pollent. Praeterea, illà Ecclesiâ visibili justos lest , sive per mortem , sive per errorem for-
et electos , fide, spe et charitate instructos malem in fide ( saltem ut privatus, nec ipsis
contineri non modo eâdem definitione Ecclesiaî difiitentibus Ultramontanis), sive eliam quate-
ut visibilis , non negalur, sed potiùs ex con- nùs invincibiliter ignorabitur tempore schi-
teniis et explicaiis in illà definitione, fideni, smatis ; ergo romanus pontifex non est Eccle-
spem et charitatem, seu justos et electos illis siae essentialis , nec proinde subjectio romane
donis ornatos Ecclesiae visibilis sinu compre- pontifici, et communio cum ipso sunt Eccle-
hendi, apertè deducitur. Proinde ejusraodi siae essentiales. Ergo in Ecclesiae definitione
rum, fide, spe et charitate donatorum ; neque dignilas sit extincta, aut unquàm extinguenda,
hàcmentione indirectâ, ullo modo mutantur nec à successore mox futuro exercenda, nego,
videlicet, veram Christi Ecclesiam concipi pos- ceat. Sed non idcircô déficit status papalis,
se et exislere sine fide, spe et charitate, por- seu pontificia dignitas et auctoritas, quae in-
tasque inferi adversùs illam non esse praevali- stituta est jure divino, et Ecclesiae ealenùs
turas ,
quamvis congregatio duutaxat foret essentialis est, quatenùs Ecclesiae inest vis
impiorum et hypocritarum, omni fide, spe et nunquàm interilura, et constanter, ubi opus
Ecclesiae sine memoratis expresse et directe Chrisliani debeant eniti seu precibus, seu po-
fldei, spei etcharitatis virtutibus, si definiendo tesiate eâ quâ mulli valent, uteleclio ejusmodi
Ecclesiam seu corpus Ecclesiae, directe atten- citô perficiatur ; cùm fieri non possit ut Eccle-
datur ejus vita, concedo; si directe aliendatur siâ olficio suo desit circa rem tanti momenti,
Ecclesiâ solùm ut visibilis, seu Ecclesiae corpus quae ad ejus constitutionem jure divino sta-
quatenùs per illud visibilis Ecclesiâ efficitur, bililam periinel, nec conetur repellere obices
nego. Cùm in adornandà definitione allatâ id ejusmodi eleciionem morantes; cùm certô
unuiii directe attendatur, ut ca tan(iuàm visi- constet fuiurum ut tandem intra brève tem-
bilis cl sccundùm corpus quo visibilis efllcilur, pus, assistenle Deo, illos quicunique esse pos-
speclata, describatur, hinc necesse non est in siut obices vincat et supcret ; manifeslum est
càdem definitione directe et expresse memo- auctorilalem ponlificiam, etiam morluo Ro-
rari justos et elecios, quibus ne uno quidem mano poniifice, semper in Ecclesiâ subsistere,
mouienlo carcre polest Ecclesiâ; quapropier et subjeciionem Romano pontifici sive aciua-
soient iheologi in eà facere mentionem solum- lem, cùm nempe vivit et agnoscitur, sive habi-
Res illustrari polcst exeinplo regni monar- gitimo pontifici, rei essent schismatis, et tene-
cliici elociivi. Dicclurne exiinctam in eo esse rentnr vero et legitimo conjungi et subjici.
aucioritateni regiam morte régis, et jara illud Qui verô ignoranliâ invincibili laborarent, et
regnuin desinere esse monarchicum, aut siib- bonâ fide unius paries sequerentur, hi à schis-
dilos hoc ipso esse libères ah onini subjectione mate formali excusarentur, modo tamen sin-
juxla leges illius regni fundamentales débita cère desiderarent schisma finiri, et ad illud
alicni nionarcliae legitimo, seu légitimé eligen- cxtinguendum operam suam saltom precibus
do? Imô societas illa civilis, quse regnum ejus- ad Deum fusis conlerrent, ex animo paraii
modi monarchicum electivum coiislitueret subjici débité illi soli Romano pontifici qucm
digniiatcm et potesiatera regiam ealenùs con- Ecclesia universa pro legitimo baberei. Pro
servare diceretur, quatenùs ipsi inesset jus certo tenendum est eam inesse vim Ecclesiae
eligendi juxta leges successorem régis defun- quodlil)et ejusmodi schismatis compescendi,
cli, qnem citô eligi singula illius societatis etiam, ubi opus est, é sede poniilicià distur-
membra, pro suà quodque parte, debent slu- bando omnes contendentes , et novum eli-
diosè conari, et oui electotenenlur illam prae- gendo pontificem quem universi agnoscant,
stare obedientiam, quam ejusdem regni con- uti faciumest in concilioœcumenicoConstan-
stitutiones prsescribunt. tiensi.
2° Ex his palet quid respondendum ad ca- Articulus III.
rit (2) légitimé in pontiMcem elecius, et pro- sunt. Materialis, fidèles nimirùm ex quibus
Ecclesia componitur, et quos S. Paulus ipso
(1) In texlu originali edit. 1779, pag. 80,
sic se habet hujusce pbrasis concalonaiio : Ecclesiœ vocabulo denolat. Formalis, videlicet
Ne videanlur ( Ullramonlani) fateri Ecclesiœ unio fidclium inierse, quà fit ut corpus unum
universalis , seu cuncilii œcumenici aucturitulem
esse superiorern Romuiio ponli/ici. JSos vcr'o Galli cdiciant, ciijus salvator csl Ciirislus, et corum-
mult'o meliiis et Icgibus canonicis couforuiiUs sta- dcni cum Christo capiie conjunclio. Ctirislus,
tuimus, etc. (Nol. ab Edit.)
inquit Aposlolus, caput est Ecclesiœ... ipse sal-
(2) Haec habet eô loci genuina ciiaïae edilio-
nis leclio Major non est difficultas de casu
:
vator corporis ejus... Ecclesia subjecta est Cliri-
schismatis, sive manifestum sil quis lecjilimè fuerit sto... eam sanctificat mundans lavacro aquœ
in pontificem electus , sive illud invincibiliter in verbo vitœ. Ilisce poslerioribus verbis indi-
ignoretur, sive propler rationes liinc et inde mi-
litantes à se invicem Ecclesiœ particulares bonâ
catur tribus conlineri unionem fidelium inter
j^de dissideant, (Not. ab Edit.) se, scilicet ejusdem fidei professione ,
quae e\
>;. -.
yV
59 NOTIONES PR^VI^ 40
praedicatione verbi vitœ i)exa esl ; eorunidem tendite vobis et universo gregi, in quo vos posuit
sacramenloruin pariicipalione, quorum baptis- Spiritus sanctus regere Ecclesiam Dei. Ibi spe-
nius seu lavacnnn aquœ est janua, et subje- ciali tilulo Ecclesia dicilur Dei, quia Deus eam
ciioiie legilirais pasioribus, quippe quorum instituit, fundavit : ergo solus estipsius auctor
est sacramenta minislrare et verbum l'itoprai- potesiate mdependentiae et supremœ auctori-
dicare. Finalis, quae duplex, remota et pro- tatis; nam omnia quae sunt, hoc modo solus
xima. Haec in sanciificalione eorum qui ad Deus opéra tus est, neque ipse poiest alio
Ecclesiara pertinent, est sila; illa est salus et modo operari quàm ut supreraus Dominus ab
félicitas aeterna quam adipiscunlur omnes alio quolibet independens. Etverô solius Dei
sancii, qui usque ad mortem in sanctitale est potesiate independeniiae et supremae aucto-
persévérant. Utramque complectuniur ista ritatis homines ordinare ad sanciiiatem et ad
verba Apostoli : Ut exliiberet ipse (Christus) finera sanctitatis, nerape gloriam aeternam.
sibi gloriosauiEcclesiani, non liabentem maculam,
Gratiam et gloriam dabit Dominus, inquit Psal-
aiit rugam, aut aliquid hujusmodi, sed ut sit tes Regius Psalmo 85, 12. Solius etiam Dei est
Ecclesia pro quà Christus semetipsum tradidit, idonea ad finem suum seu gratiae seu gloriae
sanclam doctrinara, quâ perpetuô in ejus uni- dicilur œdificaturus Ecclesiam suam, etc. ; hinc
tate generantur sancii; non habet maculam aut \ Joan. 20, 21, miltii Apostolos sicut missus est
rugam, tum quia neque errore ullo coniaraina- à Paire; hinc eosdem jubetMatih. 28, 19, do-
bus alit fovetque electos Dei, qui, quamvis sacramenta ; hinc Hebr. 12, 2, appellatur auctor
dùm in terris versantur, peccato obnoxii sint, fidei et consummator, qui proposito sibi gaudio
in ejus tamen communione reperiunt média sustinuit crucem, confusione contemptâ; hinc
quibus mundanlur et perficiuntur, ita ut sta- Ephes. V. 23, âicXinv semetipsum tradi disse pro
tum perfectum coram Christo sint aliquando Ecclesia, et 23, nuncupatur caput Ecclesiœ et
In hisce causis evolvendis de quibus multa fundamentum quod aliud nemo potest ponere
facile congeri possenl, diuliùs non immoran- prœter id quod positum est; et Act. 4, 11, 12,
dum, nisi quôd addenda sint allqua de modo habelur quôd hic est lapis, qui... factus est in
quo Christus est Ecclesiae auctor seu causa caput anguli, et additur v. 12 : Non est in alio
efliciens. Deinde paucis eliani erit dicendum aliquo salus, neque enim aliud est sub cœlo no-
de antiquilate Ecclesiae. Demùm explicandum men datum hominibus in quo oporteat nos salvos
quoque erit discrimen inler stalum Ecclesiae fieri; hinc alla multa de eo enuntiantur quibus
anle Chrislum et post Christum. ita manifestum lit Chrislum esse simpliciter et
§ 1. De auclore Ecclesiœ. sine addito auctorem Ecclesiae, ut nulla de eo
Christus est Deus, simul et homo. Et Filius unquàm fueril aut possit esse disceplatio inter
Dei aeiernus, consubsiantialis Patri, qui propter cujuscumque nominis Chrislianos. Atqui Chri-
nos homines et propter nostram salutem incarna- stus ut homo non potest simpliciter et sine ad-
tus est in plenitudine temporum de Spiritu dito, seu per anlonomasiam, ut aiunt, dici et
sancto, ex Maria virgine, et homo factus es'. Sub esse Ecclesiae aucior, nisi potestale excellentiae
ulroque respeciu eslauclor seu causa efficiens et minisieni principalis, quandoquidem ipsi
Ecclesiae, at ratione diversâ. Quod ut expli- ut homini non compeiit poteslas illa quae di-
denliœ et supremœ auctoritatis ; et solus Chri- damenta Ecclesiae? — Resp. eos merilô dici
stus,ut homo, potestale excellentiœ et ministerii coiicurrisse ad fundandam et instituondam
principalis. Ecclesiam in génère causas minislerialis infe-
Probalur prima pars. Actuum 20, 28 : At- rioris, qualeiiùs scilicet corum minislerio Deus
41 DE NATURA , AUCTORE ET ANTIQUITAJE ECCLESIAE* 42
usus est ad execuiionem instiiuiionis Ecclesiae. termissione successerit. De bis nulia quaesiio
Chrislus est fundamenium Ecclesiae primarium est. Verùm qiiaerilur 1" utrùm anleChristum
et essentiale, pro quâ semelipsuin tradidit, exiiterint verè bdeles, qui in Chrisium credi-
quani sanguine suo acquisivit, qiiae in ipsuin dcrinl, qui fide in Chrisium jiislificari et sal-
crédit lanquàmiM unicuni Salvaiorem,Uedeni- vari potuerint, qui fide illà per dilectionem
plorem et Mediatoreni suiim, sive cujus fide oppranie reverà jusiificati fuerint et salvati,
salus oblineri non polesl. Apostoli sunt ejus- qui iia vixerint et mandata Dei observaverint,
dem Ecclesiae novi Tesiamenti fundamenia ut ob mores sanciissimos et fidei in Chri-
secundaria, in qiianiiini Deus eos seligere di- sium quâ pollebant, conseiitaneos, nomine
gnaïus est, quibus docirinam saluiareni de verorum et sanciorum Chrisiianorum merean-
Chrisio Servaiore revelaret, qui eani diviniiùs tur insigiiiri? Quaeritur 2° à quo cœperit Ec-
accepiam honiinibus praudicarent, et ab aliis, clesia sic sumpta pro cœtu fidelium ante Chri-
menlalis concurrisse ad Ecclesiae formaiionem f tionemque vivendi non recens à nobis com-
et conservationem, tiini propter vim per mé- < posiiam, sed jam inde à primo (ut ita dicam)
rita Chrisli ipsis indilam sanctilicandi, lum « condilu generis huniani , ex notionibus à
quia ritus sunt sensibiies à Cliristo diviniiùs <f naturà insiiis, ab bominibus Deo acceptis
insiituli quibus (ideles in unura Ecclesiae cor- f instilutam, atqiie excullam fuisse, sic de-
pus coadunanlur. Et quidem ejusmodi rilus i montrare conabiniur. > Audis ex Eusebio, à
ad devinciendam societatem populi christiani mundi condilu viris Deo acceptis notum fuisse
ita usul sunt, ut meriiô dicium sit à sancto Cbrislum, et raiionem vivendi Christianœ con-
Augusiino, lib. 19 contra Fausluni, cap. 2, formem ab iisdem fuisse excullam unde co!- ;
« in nullum nomen religionis, seu verum, ligit nomen (Jiristiani esse quidem novum, sed
< seu f'ulsum. coadunari bomines posse, nisi rem ipsam esse antiqunm et à condilu generis
< aliquo signaculorum , vel sacramentorum bumani instilutam. Pressiùs idem Eusebius
f visibilium consortio colligentur. > ciiaio capite 4 libri 1 Hist. sic ratiocinatur :
in Synagogâ colligi cœptam à Chrisio dùm in tiâ, fortiludine, et pietatis cnliùsque unius,
terriscum bominibus conversaretiir, et ex iis qui super omnia est , Dei professione orna-
primùm fuisse composiiam qui ipsi adhaese- tus est, haec omnia veteres iili (Deo accepti)
runt, apud omnes Christianos cujuscumque non minùsstudiosèquàm nos excoluerunt.>
communionis est indubitatum. Deinde stalim Probatur 2° auctoriiate SS. Palrum qui do-
post niortem Chrislus coninlit eidem Ecclesiae cent Ecclesiam seu cœtum Chrisli fidelium
suaî ultimam exleriorem formam quâ à Syna- inter quos niulii sancli et electi , id est, usque
gogâ, uii pra;dicium fuerat, reprobatà plane ad mortem in jusiilià accepta persévérâmes ,
distinguereiur. iia ut novus populus, seu Ec- extiiisse omni aevo ab iniiio mundi. 1 Ex quo
clesia novi Tesiamenti, veteri populo sine in- « vocaulur sancli, inquit S. Augustinus inpsal-
ÎH. IV,
, ,, ,
i3 NOTIONES PRiËVI^ 44
« inum 128 , est Ecclesia in terra. Aliquanclo I tiquis justis aliquod occultum , cùm tamen
< in solo Abel Ecclesia erat, > etc.; et sernio- c et ilii eàdem fide salvi fièrent ,
quae fuerat
I adventum et naiivilatem esse cœperunt terum justorum fides cum nostra. « Sicut nos,
I sancli sed quoiquol l'iierunl sancii ad Ec- € inquit S. Augustinus epistolà 102, aliàs 49,
;
< (lesiani ipsain pertinent. » El S. Grogorius < n. 12, sicut nos in eum (Cbristum) credimus
siiam miticniis, duratione Ecclesiae univer- f et apud Palrem manenlem, et in carne ven-
salis et in terris niiliiantis distinctà per quin- t turum. Nec quia pro temporum varietate
qne aetates , niniirùm ab Adam ad Noe , à € nunc factum annunliatur quod tune futu- ,
Noe ad Abrabamum, ab Abrabanio ad Moysen, c rum prsenuntiabatur, ideô fides ipsa variata,
f esi, quotsanctos pertulit, quasi lot palmites i Quia et ipsa verba pro tempore variantur ,
stantiam extitisse dicenda est, quibus extiiére « eadem tamen fides utrosque conjungit , et
viri justi qui non nisi per lidem in Cbristum < eos qui venturum esse, et eos qui eum ve-
saUilem aeternam consecuti sunt, quorum ea- « nisse crediderunt. » Similia habet S. doctor
dem omninù quod ad rem ipsam , fuit fides pluribus aliis in locis.
,
quorum Chrisius fuit caput. Alqui, ab exordio christianas excoluère , ut patet tum ex testi-
Kiundi, tempore legis naturae et legis scriptse, monio Eusebii mox relato , tum ex iis quae de
exUterunt justi qui non nisi per fidem Christi Abele, Abrahamo, Moyse et aliis referunlur in
aeternam salutim consecuti sunt, quorum ea- Scripluris , tum ex laudibus quibus multorum
dem omnino quod ad rem ipsam , luit fides exipsis célébrât fidem Apostolus in Epistolà ad
,
ac fides nostra, qui christiano more vixerunt Hebraeos, capile 11, tum denique quia constat
quorum Christus fuit caput ; ergo. nemini ad salutem suffecisse unquàm fidem in
1" Nonnisi per fidem in Cbristum salutem Chrislum , nisi fuerit fides praclica , seu fides
consecuti sunt. Sic enim loquitur S. Augusli- per dileciionem operans.
nus epistolà 190, aliàs 157 ad Optatum , cap. 4" Eoium Chrisius fuit caput eodem sensu
2, n. 8 : < Profectô quod scriplum est, non esse quo est caput justorum sub novo Testamento,
t aliud nomen sub cœlo in quo oporteat nos sal- uti docet sanclus Augustinus concione tertiâ
I vos fteri, ex illo tempore valet ad salvandum in psal. 56 : i Omnes, qui ab initio seculi fue-
«> genus bunianum , ex quo in Adam vitiatum ( runt justi , caput Cbristum habent. lUum
( est genus bumanum. Sicut enim in Adam € enim venturum esse crediderunt, quem nos
« omnes moriitntiir ila in Cliris'o omnes vivifi- , f venisse jam credimus et in ejus fide et ipsi ;
« sine Adam , iia et in regno vitse, nemo sine c totius caput civiiatis Jérusalem. >
I Cbristo. » Et epistolà ad Dardanum, quae est Dices : Apostolus Galat. 5, 25, 24, baec ha-
187, aliàs 57, n. 54, cùm dixisset Cbristum bet : Priiis autem quàm venir et fides, sub lege
Mediatorem voluisse ut sacramenium quo re- custodiebamur condusi , in eamdem fidem qiue
generemur, esset manifestum, addit aliquo si- revelanda erat. Ilaquc Irx pœdagogus nosler fuit
gne occulto justes veteres succurrisse parvulis in Cliristo , ut ex fide justificemur. At ubi venit
suis ad delendum in lis peccatum originale, fides, jam non sumus sub pœdagogo. Ergo nulla
meritis objecii fidei suœ in Cbristum, quâ solâ in Cbristum lîdes ante adventum Chrisii
fialvi esse polerant. « Eral autem, inquit, an- proinde nuUa Ecclesia, quae sine fide in Ciiri-
,,
aille ejus adventum, cùm eodem in capile san- Ecclesiam Chrisii non exliiisse ante confessio-
ctus Paulus laudet Abrahie fidem, el capile 11 nem S. Pelri de Christo : TuesFiliusDei vivi.
Episiolae ad Hcbr*os multoruniveterura lidem Qiiapropter S. Augustinus in psal. 147, ait
cum encomiis commemoret. Sed quo lempore i Ecclesiam incœpisse ab Jérusalem
, atque
praedicaiio Evangclii genlibus facia est , ait t hinc extendi ad omnes nationes. » Et in
pri-
Aposlolus venisse (idem, tum propter mulliiu- mam S. Joannis Epistolam iradit ( ibi inchoatam
dinem credenlium, in quorum comparatione i esse Ecclesiam , iibi venii de cœlo Spiritus
pauci exlilêre fidèles antc Cliristuni tum pro- , « sanctus , cl iniplcvil uno loco sedentcs
in
pter abundanliam et evolulionem rerum cre- I cenlum viginii. » Ergo. Dist. —
Ergo Ec- :
dendarum, quae ante Chrisium longé minores clesiâ prout fundala est à Christo j;iin incar-
numéro et minus clarè fuerant explicatoe et nalo, et in carne passo et inorUio,
proul com-
proposiiae tum quia inter eos qui ante Chri-
; poniUir ex fidelihus, in Chrisium incarnaium,
stum verà et sulficienti ad saiutem Ode in passnm el suscita lum credenlibus fide explici-
Chrisium erant imbuti, multi pollebant solîim ta, non exislcbal priscis temporibus,
concedo ;
fide in Chrisium velaiâ et implicilà ,
quae à proul est cœlus eorum qui in Chrisium veniu-
proinulgalo Evangelio saluti non suffîcit. c Post rum et passurnm fide ad saluleni sulficienti
€ peccatum , inquit S. Thomas 2-2, q. 2, art. credebant, nego. Sokilio palet ex supra
non
I 2, in corpore, fuit explicité credilum myste- semel explicaiis.
f rium Incarnalionis Christi non solùm quoad Dices 5" : Si inter veteres extilerunt veri
fi-
« Incarnationem , sed etiam quantum ad pas- dèles in Chrisium veniurum credenles ,
quan-
I sionem et resurreclionem, quibus humanum tum salis est ad saiutem, et ea exequenies
quae
I genus à peccaio et morte liberatur. Aliter tune ad saiutem requirebantur, ergo jam
tum
t enim non praefigurâssent Christi passionem potuissenl et debuissent appellari
Christiani ;
« quibusdam sacrificiis et ante legem et sub alqui nomen illud lune primùm audiium est
t lege ;
quorum quidem sacrificiorum siguifi- cùm Anliochiai , post asccnsionem Domini
< calum explicité majores cognoscebant : mi- discipuli nominati sunt Christiani ; ergo. —
c nores autem sub velamine illorum sacrificio- Distinguo majorem Jam lune habuissenl :
fi-
« rum, credentes ea divinilùs esse disposita, dem in Chrisium quantum ad subsianliam
, et
I de Chrislo venUiro quodam modo habebant opéra suse consentanea edidissent, conce-
fidei
I velalam cogniiionem, Post tempus aulem do ;
jam tum nomine Chrislianorum nondùm
« graliœ revelalœ tam majores quàm minores usilato insignili fuissent, aul debuissent
insi-
I tenentur habere fidem explicilam de myste- gniri, nego. Non agiiur Jùc de nomine, sed de re
I riis Christi, prsecipuè quantum ad ea quae ipsâ , el licei pronum fueril ut appellaiio Chri-
< communiter in Ecclesiâ solemnizanlur cl slianorum non adhiberetur antequàm
exlarent
I publiée proponuntur, sicut sunt articuli In- discipuli qui Christo jam apud homines con-
« carnalionis. » Et in responsione adleriinni; versalo, et pro salute hominum passo et mor-
i Dicendum, inquit, quôd multis genlilimu tuo, ac terlià die susciiatoadli3ererenl,esi
tamen
I facia fuit revelaiio de Christo...Si qui laiiicn manifestum eos qui anteChristum lidein
ipsura
c salvali fuerunt , quibus revelaiio ( expressa imbuti erant, spe et charitale
pollebant, et
f de Christo) non fuit facta , non fuerunt sal- moribus christiano dignissimis ornaii
erant
« vati absque fide Mediaioris ; quia eisi non fuisse reipsà quod ad nominis
praecipuara si-
,
n NOTIONES PR^VI^ 48
linguo : nondùm
Christus advenerat in carne rentur. Verùm , Ucet sic essent sub lege, atla-
iris aeternus, pro salule hominum incarnandus, alio sensu, nempe quo ab Âposlolo et à sancto
go. Cbrislus Filius Dei ab aeierno exisiit in sinu spécial, ducti solùm meiii malorura lempora-
Pairis, ab aeierno eliam in carne eral venin- lium et spe bonorum temporaliuui ,
propier
rus, passurus, morilurus, susciiandus; deniùm quae legi Mosaicae adhaerebant. Auxiliis sciiicet,
aniequàm Cbrislus rêvera niererelur et salis- seu graliis divinis quae non vi legis, sed virtuie
facerel , exislebat vis ejus nieritorum et saiis- luturorum meriiorum Christi Medialoris et
laclionum relroactiva; nenipe ejusmodi nierito- lledemptoris hominibus concedebaniur lem-
rum et satisfaciionum fuluraruni inluiiu Deus pore legis; adjuti, et, ut par eral, obsequentes,
hominibus gralias imperliebatur ,
quibus salu- flde , spe et charitaïc poliebant , spiritu legis
lem consequebantur quotquoi iisdem uiebanlur graiiae animabanlur , aspiciebant à longe pro-
ad credendum, sperandum, etamanduni sicut niissiones easdem quibus excilaniur veri Chri-
oportet ad jusiilicaiionem et saiutem adipiscen- siiani, et proplerea mandaiis Dei parebant.
dam. Hinc Apoc. lo, 8, dicilur Christus occistis Quapropier vero sensu et meritô dicitur eos
ab origine mundi. periinuisse ad legem graiiae, et veros fuisse in
Insi. 2° : Si inter veteres ante Christum ex- antecessum Chrislianos. Hinc ait S. Augusli-
lilissenl justi, hi fuissent sub graliâ , non sub nus , lib. 3 contra duas Epist. Pelagianorura ,
lege, siquidem, ut legitur Joannis 1, 17 : Lex Abraham, iloysen, David, omnesque veteres justos
per Moysem data est, gratiaet verilas perJesum fUios fuisse promissionis et gratiœ , non ex lege,
Christum facta est ; atqui ante Christum nemo sed ex promissione ; hœredes Dei, cohœredes au-
erat sub gratiâ, cujus Christus est aucior; ne- tem Christi.
catum juxta illud Apostoli Rom, 6, 14 : Pec- Enarraiione in psal. 142, n. 5, de civiiate Dei
,
catum vobis non dominabitur, non enim estis sub quae est Ecclesia , sic loquitur : i Uœc civitas
lege , sed sub gralià. Ergo, etc. — Dist. maj. : t inilium habet ab ipso Abel, sicut mala civitas
Fuissent sub graliâ eo sensu quôd paruerint « à Gain. > S. Gregorius Magnus homiliâ 19
gratiis sibi concessis, non vi legis Mosaicae, sed in Evangclia idem tradit, nenipe, c Ecclesiam
vixisseni sub lege graiiae instilutà à Clirislo Quaeres cur ab Abel inilium Ecclesiae duca-
nego. — Distinguo eliam illud majoris : Non tur, potiùs quàm Adamo et Evâ ,
quos constat
fuissent sub lege, id est, non fuissent servituie anie lapsum (ide informalos fuisse , nec fidem
legis oppressi, in quibus dominareiur pecca- quod lapsi sunt si-
amisisse per peccalum in ,
tum, concedo ; non vixissent quo lempore vi- quidem illud peccalum non fuit infidelitatis ;
gebat lex Mosaica , et ad eara implendam non quos denique cerlum est pœniienliam egisse
lenebantur, nego. Ante legem Mosaicara, tem- de peccaio admisso , eleciisque et sanctis esse
pore legis naturae , plures extiiisse juslos jam annumerandos. — Respondeo triplicem polis-
lege iMosaicâ obstringebatur , extiiisse eliam coluisse Deum quodam signo sensibili , obla-
quosdam juslos apud gentiles facile eliam ad- tione munerum et plurimœ liostiœ , ut Deo ac-
iDittitur. Hi omnes poUebant flde in Jesum ceptus esset et placeret. Respexit, inquit aucior
Mediatorem futurum , uti explicatum est. sacer Geneseos 4, 4, respexit Dominus ad Abel
Quantum ad illos veteres juslos è gente Israe- et ad minera ejus. El Apostolus Hebr. Il, 4 :
liiicâ, qui ante Christum vixerunt , ii dicendi Fide plurimam hosliam Abel quàm Gain obtulit
vixerint quo lempore vigebat lex sed etiam , justHs. Altéra est quôd primus fuerit omnium
f sensu quèd legi Mosaicae obtemperare tene- justorum qui in accepta sanctitate usque ad
49 DE iNATURA , AUCTOKE ET ANTIQUITATE ECCLESIJ::. 80
inortem perseverâiunt ,
primus proinde ele- colnerit ; tametsi, ut ait S. Augustinus, lib.
clorum eo sensu quôd primus in slalu graliae 18 de Civilaie Dei, capite 47 : < Non incon-
sanciilicanlis obierit , quôdiiue tolâ vilà suà < grue creditur, fuisse et in aliis gentibus
nunquàni in peccaluni Iclliale lapsus fuerit. I homines quibus hoc mysterium (Christi)
Hinc aplior fuit à quo iniiia Ecclesiœ quae « revelaium est, et qui eliam hoc pra;dicere
nuDquàm esse potcst sine sanciis , deduceren- ( impuisi sunt. > Demùm
modus alius fuit
tur. Coniinuari ergo poluil Ecclesia posl nior- credendi nempe fides explicita in Christum
:
tem Abel in Adamo et Evâ , qui jara erant de Uedemplorem generis humani nunc omnibus
Eccicàlà dùuî viverenl; sed ab iis qui peccalo necessaria est ad salulem olim, uti jam ob- ;
dedère initium , non decuit Ecclesise exordia servavimus, plurcs quidem nempe majores
dosuuii. fide in Christum Ptcdemptorem veniurum ex-
plicita erant donati, sed saluli sulficiebat fides
§ 3. De discrimine status Ecclesiœ ante et post
in ipsum implicita quâ minores poUebant.
Christum.
2° Quantum ad politiam seu regimen, anti-
Cùni constel . ul dicluni est paragrapho qua Ecclesia omninô discrepabal ab Ecclesia
praicedenti, cxlilisse fidèles ab exordiis niundi, post Christum. Edicictur in hujusce traclalùs
inter quos fuêre seniper jusli et electi, qui in decursu Ecclesiam novi Testamenti esse uni-
sanclitaie accepta perseveraverunl usque ad cam socieiatem , coadunatam sub regimine
niorlem; hinc dislinximus Ecclesiam gcnerali legiiimorum pastorum, Inter quos unus.vide-
modo acceplani pro collectione omnium in licet Komanus poniifex, primatum tenet ho-
terris fide Clirislo adbœrenlium, in Ecclesiam noris et jurisdictionis in universà Ecclesia,
veterem seu quae exiiiit anie Cbrisium, et seu lotius Ecclesiae est caput ministeriale et
Ecclesiam novi Testameuti, quae insliiuia est visibile. Contra verô aliter se habcbat Ecclesia
à Christo et usque ad mundi finem dura- ante Christum, non modo antequàm israelitis
Quaeritur in quo positum fueril discrimen cjusmodi legera posteris Jacob. Hi quidem
inter ulramque Ecclesiam. Quatuor in Ecclesia lege illà iisdem asiringebaniur praepositis; at
attendi debent, nimirùm, fides, poliiia, seu regi.- ad alios populos illa lex non spectabat, eà mi-
men, sacramentaei privilégia seu prserogaiivse. nime hi populi obligabanlur; et tamen apud
1° Quantum ad fidem, jam ostensum est exteras illas génies veros quosdam fidèles ex-
eamdem fuisse veterum juslorum fidem, quoad litisse non incongrue creditur, juxia sanctum
subslaniiam, ac nostram. Credidère veieres in Auguslinum mox laudatum , cui concinunt
Christum veniurum et passurum, nos credi- Richardus à S. Viciore, de Incarnatione Verbi,
mus in Christum qui venit et passus est. Ve- capite 8, S. Thomas 2-2, q. 2, arl. 7, etc.
rùm, si consideretur propositio objecii ûdei, 3° Quantum ad sacramenta, ingens etiam
numerus fidelium, et modus credendi, antiqua discrimen inter ulramque Ecclesiam. Naai
Ecclesia ante Christum multùm difl"ert ab Ec- sacramenta veterum, ipsiusque .Mosaicae legis
clesia quam ipse fundavit et coliigere cœpit erant infirma et egena elementa, teste Aposlolo
Chrislus. Olim objeclum lidei minus distincte Galat. 4, 9, id est, vi suâ gratiam non confere-
et explicatc erat propositum. « Quaecumque bant, sed inslituta solùm erant à Deo in signum
f postcriores crediderunt, inqiiit sanclus Tho- et pignus gratiae quam generi humano meritu-
I mas 2-2, q. 1, arl. 7, continebanlur in fide rus erat Chrislus. Sacramenta verô novae
I praecedenlium Patrum , licet implicite. » legis, non taulùm gratiam significant, sed
Hinc Apostolus Ephes. 5, 5 : In aliis gênera- etiam eam ex opère operato conferunt.
tionibus non est agnitum (mysterium CInisti), V Quantum ad privilégia et praerogativas,
sicut nunc revelatum est sanciis, Apostolis ejus et valdè notanda intererat discrepantia. Prisci
proplietis. Pariter niinor olim erat credentium enim fidèles non erant, utdictum est, in uni-
numerus, praeserlim à quo posieris Jacob cam socieiatem adunati; ipsamet Synagoga
seleciis à Domino in specialem populum, gén- juxta vaiicinia prophetarum, erat aliquando
ies aiiae deserueruni revelalionem primitivam intcritura, nec proinde extabat ante Christum
ac dimissœ sunt ingredi vias suas, Act. 14, 15, societas fidelium visibilis cui promissa esset
ita ut per tôt seculorum iniervallum , nulla perennis infallibiliias. Facilior verô erat singu-
alia natii), praeter Israelilicam, saltem per ali- lis conservalio revelaiionis primiiivae, Adamo
quod tenapus insigne , Deum verâ reUgione factae, paucioribus content», à Noerao posteris
,
51 PROCEMIUM. 52
inculcaïae, nec
suâculpâ eam deseruerunt
nisi pcrseveraturam usque ad finem mundi , insii-
génies. Suscilabat porrô Deus inprimis lem- lulam ad docendos homines ea quse ad salutem
porc Icgis Mosaica; Jiomincs cxlraordinariè pertinent. Ilinc, ut probabitur deinceps, mal-
niissos, qui missionem suam iiiiraculis proba» tis prœrogalivis donata est, atque perperàm à
bant.et qui sibi idenlidcm succedebant ut veteris Ecclesiae statu ad Ecclesiam post Chri-
verbuni Dci illibatuni servarelur, ctad nepotes stuni argunaenia à pari plerùnique deduce-
incorrupiiim IransmiUorctur. Ecclesia iiovi renlur.
Testaincuii uiiicani coinniunionein consliluil, (Legrand, deEcclesiâ Chrisii, diss. i.)
W^roc^mïnm.
DenioiistratâchristianaeReligionisdivinitate, i consensione discreverit? d Conimonit. 1,
pronum est catholicae ut in Ecclesiae vindican- 54, Quod ita esse, luce clariùs exempla de-
dani origineni , asserendas dotes , tuendaque monstrant. Hinc genuinâ orbali missione
jura incunibatur pro viribus : qui enim se suisquc mancipati inventionibus liseretici, lot
ipsum tradidit pro eà ut illam sanctificaret, subeunt alternante fluctu, varietales opinio-
Epbes. 5, 23, Christus Dominus, eamdeni cœ- num et ministerii : i Mentior, inquit TertuUia-
lestiura dogmatum deposili custodem constitu- nus, si non etiam à regulis suis variant inter
tam voluit, ne tanquàm iluctuantes parvuli se, dùmunusquisque proinde suo arbitrio mo-
circumferamur omni vento docirinœ in nequitiâ dulatur quae accepit, quemadmodùm de suo
homimm, in astuliâ, ad circumvenlionem erroris, arbitrio ea composuit ille qui tradidit; agnos-
ibid. 4, 14. Hœc est fundata super petram do- cit naturam suam et originis suœ morem
mus, quam non irruentes denso agmine plu- profectus rei : idem licuit Valeniinianis quod
viae, non stridentes undique tenipestates, non Valentino : idem Marcionitis ,
quod Mar-
exundantes lluvii exscindere valeant ; haec est cioni, 9 etc. Ut secum ipsis, ita etiam alii
prœcelsis imposila raoniibus civilas ; indefi- cum aliis pugnantes, in hoc une consentiunt,
ciente irradiata luniine, omnipolentis conti- ut Ecclesiam unam et individuam, diverso sub
nué vallata pra'sidio, ad quam omnes oportet statu mundo coaetaneam, sponsore Christo,
abjectâ potesiate tenebrarum contluant po- institutionibus Christi indivulsè cobserentem
puli ; recolalur etiam prsenuntiatum iilud à diruere funditùs moliantur ; dùm verô se
Daniele prophelà regnum quod terrenis et ipsos mutuô vincunt, eorum Victoria, ut ait S.
schismate laborantes seclas, cernere tibi videa» inexhaustis refertam opibusarcem (idei, securè
ris niibes sine aquâ, ventorum jactatas ludibrio, confugiamus, de quà sic alloquebatur Mani-
arbores autumnales, infructuosas, bis mortuas, chaeos S. Augustinus : « In caiholicà Ecclesiâ,
persirinxerint oculos fulgore, dissolvuntur ac Ecclesiâ esse calbolicà non credilis, multa
evanescunt. sunt alla quse in ejus gremio me justissimé
Profanae novitalis ideôque adulterini orlûs teneant : tenet aucloritas miraculis incboata,
arguuntur qua;libet bœreses, vel duntaxat spe nuirita, cbariiate aucta, vetustaie firmata :
appellalo singnlarum inventore. « Et reverà, tenet ab ipsâ sede Peiri Apostoli, cui pascen-
< ut admonet Vincenlius Lirinensis, qua; un- das oves suas post resurrectionem Dominus
f quàm bceresis, nisi sub certo nomine, cerio commendavit, usque ad praesentem episcopa-
< loco, certo lempore ebullivit? quis unquàm tum successio sacerdolum tenet, » etc. Con- ;
< haereses inslituit, nisi qui se priùs ab Ec- tra Epist. Fundam. cap. 4. Ejus praecidendse
I clesise catholicse universitalis et anliquitatis unitatis nulla unquàm ju8la nécessitas : « Ha-
, ,,
55 PROOEMIUM. 54
c berejam non potest Deum palrem, qui Ec- niodospeciatimevolvendumpuiamus, quâ scili-
t clesiam non habet niatrem si poluil eva- ; cet tic causa opiis cdendum auspicari voluerimus
< dere quisquani, qui extra arcam ^'oe fuil, et ab iiisigni quaistione de suprcino judice con-
f qui extra Ecclesiam foris fuerit, evadet. j troversiarum ; videtur enim primo aspectu, ab
S. Cyprianus lib. de Unitate Ecclesise. assigiiandis Ecclesi» notis ducendura esse
Ecclesiœ causani adjuvante Dooparali, quan- exordium; isiis adducii sumus railonum nio-
tum in nobis est, defendere, absit ut ab ejus mentis :
1° Ad asserondan» Ecclesiaî uiiiialem
conimunione segregatos hostili velimus animo roqiiiriiur necessariô certum et inconcussum
adoriri : haec nobis slatim objicercntur verba unitatis principiuni ,
quod quidem submotà
Christi : ISescitis cnjus spiritùs estis; Filius bO' jiidicis conlroversiarum animatâ auctorltate
minis non venit animas perdere, sedsalvare, Luc. nullum est, ut dedilâ iatè operà ostendctur ;
9, 56. Haeresim insectaniur, non homines eà 2" unitalem Ecclesise astruere non poteris,
niiserè implicatos ;
gladio illam spiritùs, verbo nisi évinças ab illâ divelli schismaiicos; schis-
Dei confodore propoàiiiun est, a;mulà istos nia autem ellicitur depellendo aucloriiatis
charitate coniplecti, effusis ad Dominum ve- jugo; probatum sit itaque necesse est, tenen-
rani mundi lucem precibus, ut erroris detracto dam esse in dirimendis de fide conlroversiis
oculos in agnitionem veritatis, et sic fiât unum juridicè posset quis vocari in crinien haercsis,
ovile et unus pastor. nullo constitulo tribiinali ,
quô referanlur in-
Id delineandà iractatûs ideâ , non est cur mul- lentalae lites in causa Religionis?
tùm impendalur iaboris ; snbjicielur ad calcem Eo denique dogmate ea ferè oninia inni-
qucestionum index, et eoruni quœ ipsis expla- tuntur quse in tiactatu de Ecclesiâ edisserenda
nandispotissimùmadbibeantur; unum tantum- Ih. sunl.
A voce graecâ i-MoùdM, derivatur Ecclesiae esse voluerunt : iia Lutberani (Confess. Au-
nomenj varié in Scripturis usurpatum est; vi- gust. art. 79); alii noniiisi prajdesliiialoruni
delicet, de impiorum societate dicitur, Psalm. congregationem: ita Wicleflilaî {WiclelTis, lib.
2o : Odivi ecclesiam malignantium. De concitato de Antichristo, cap. 1), et llussitae (ex concilio
Epbesi populo, Act. c. 19 : Erat enim Eccle- Constant, sess. 13); non aliorum quàm per-
siâ confnsa; de locis sacris in qure fidèles con- fectorum , comniinisci videbaulur PeUigiani
veniunt , 1 ad Corinlh. c. H : Convenientibus ex S. August. lib. de liserés, cap. 88.
vobis in Ecclesiam, audio scissuras esse intervos. Definitionum illarum suo quaeque loco ex-
De cœtu aliquorum duntaxat iidelium. Ibid. pendetur, ac discussis quibus imbuuntur er-
c. 1 ; Ecclesiœ Dei quœ est Corintlii , sanctifi- roribus, distincte rctulabilur.
catis id Christo Jesu. De prœlatis Ecclesiîe Ecclesiâ Cbrisli, qualis versatur in terris
Matth. cap. 18 : Die Eccledœ; si autem Eccle-^ (nam de eâdem ut in cœlis iriumphante, vel in
siam non audierit , sit tibi sicut ethnicus et pu- purgaiorio patiente, dedilà nunc operà non
blicanus; denique de societate fideliuni om- agelur), nieritô definitur à Catholicis : Uowi-
nium. Alallh. cap. 16 : Tu es Petrus, et super nitm cœtus rjnsdem fidei profe.-sioue, eorumdeni-
liane petram œdificabo Ecclesiam meam. que sacramenlorum communione conjunctorum
Ecclesiâ variis adumbratur lypis ac parabo- sub regimine legitimorum pastorum, ac prœcipuè
lis quœ cùm passim inlractalu occurrent, tum Romani pontificis. Uanc tamen definilioneni
ex aniecedentibus et consequentibus meliùs ac non bic absuuiinius, quasi concessam aut jam
faciliùs intelligenlur. comprobatani , sed oui asserendse et expia
Diversas pro diversis quos profitebantur er- nandœ addictura sit ingens opus quod aggre-
roribus , finxerunl Ecclesiae défini liones hae- dimur.
reiici ; eam multi justorum dunlaxal cœlum
, At vel ab initio tractatùs proferri necesse
,
poteslate excelleiitiae et principalis niinislerii; autem quàm veniret fides , sub lege cuslodieba-
quara fundavit Ecclesiain, quam per Apostolos mur conclusi, in eamdem fidem quœ revelanda
propagandam curavit, quam eorunidem reci- erat. Unde docct S. Thomas illos, qui remo-
tando Synibolo, sanctam Ecclesiamcailiolicam, lissimis iilis seculis caruerint expressà fide
confitentur omnes Christiaui, ea, quantùinvis mysteriorum Christi, non fuisse saivatos « abs-
quoad modum et statum antecellat Ecclt'si» < que Dde medialoris, quia, inquit, eisi non
qualis anie Christi adveniuin , toto leuipore € habuerint lidem explicitam, habuerunt la-
legis nalurœ, legisque scripiae, extiiisse perlii- I men fidem implicitam, in divinâ providen-
betur ; eadem, quàlibet œtaie fuit quoad sub- < lia, credentes Douni esse liberatorem ho-
slantiam ; nenio unquàm nisi per mérita (Ihri- f minum, secundùm modos sibi placitos, et
sli , in eunique minus niagisve proveclani fi- ( secundùm quod aliquibus veriiatem cognos-
dem, aeternai facius est saluiis pariiccps. Ilinc f centibus, Spiritus revelâsset, i 2-2, q. 2,
%!ictxù ^ïrima*
DE JUDICE CONTROVERSIARUM.
Quibus rationum adducti momentis ab istâ ralis comparari queat, hoc de negotio, quo
celeberrimâ qnaestione , opus nostrum in- quidem gravius nuîlum excogitari potest
choandum esse duxerimus ,
jam in Proœmio quid varii senliant haereiici ,
quid catholica
expositura est. Totius de Ecclesiâ iractatûs constanier leneat Ecclesiâ , accuraiè référen-
cùm illa sit fundamentum et veluti summa, dum est.
lerest quàm perspeciam habere viam certù jSifftionis primae prima pars.
inveniendi ac discernendi quui ad christianœ
CAPUT PRLMU.M.
vitae insiitulionem, et beat;*; asseculionem im-
mortaliiaiis credere et agere oporteal? Vel Exponuntur tum prœcipua hœreticorum syste-
ipsis rudibus et imperitis, providenie Deo op- mata , tum Ecclesiœ doctrina de Judice con-
timo niaximo, idoneam suppetere invesiigandi troversiarum.
animo sibi fingunt immedialas revelationes prorsùs mundos existimant , atque in praeten-
qiiarur ope inieriùs illnslrenlur, niajori vcl sis exlasibus, et corde et gonibus tremiscunt,
niinori luniine afliciatiiur singuli , possinique ideôque, ut notavinius, Tremuli dicli surit.
siipervacaneas ad scieiUiam saluiis oblinen- haberi volunt iegem seu normam et regulam
dam arliitranlur : inierniimque spiritum quo ad quam cuncla religionis dogmala exigenda
sese alllari jaciiiani, supremuin liabent con- sint ac delinienda ; alii lamen aliis longiùs
ihusiasiarum secla, auciore pracserlim Nicolao monstratum sit rationum momentis ; nihil
Slorkio. qui cùni primùm Luihero adlrpsisset, proinde puianl revelalum , quod ex principiis
ab eo postea defecii, insolitisque vendilaiidis communibus himinis naturalis non possil evi-
reveiaiionibus , apud slolidum rusticorum denter eum ad niodum deduci, quo ex naturâ
viilgns lidem invenil, sicqiie Uluminatorum, seu circuli, mult» ipsius eruuniur proprielaies.
Extaiicorum veluii parens evasil. Diversis ap- Sunl alii qui elsi faleaniur ad fidem non re-
pellaii siint nominibns prsedicii fanaiici, plu- quiri credendorum intrinsecani evideniiam
resqiie in sectas divisi; vocaii simt, 1" En- dogmaium, eorum tamen possibilitaiem dicant
tliusiastœ, seyi ut niox diximus, Exiaiici; vel praiviâ soiius raiionis face perscruiandam
JUumiiiati, quôd scilicet prae aliis omnibus, esse, illaque omnia rejici debere, quœ lumini
inspirationes divinas , extases et secreia ciim naiurali repugnare, privalo perpensa examine
Deo colloqiiia sibi arrcgarent; 2" Liberiini, videantur; non id tanlùm postulant ut osten-
quôd à divinis el à poliiicis logibus liberos se daiur nuliis veris denionslrationibus impu-
el inimunes per Christum efl'ecios gloriaren- gnari dogmala fidei , sed ut positivis , sicut
In bas maxime divisi sunl sectas : Prima lant Ariminiani , seu Remonstrantes. Socinia-
est Independentium. Admillunl ilii omnium noruni nonnnlli falenlur adniiilenda esse dog-
inspirationes quos cœlesiis ut putant, inipetus mala quorum verilas aut possibilitas demons-
incitai puhlicis in conventibus; al privatis in trari ncqueat, modo tamen ipsis non videantur
domibus coetus suos libentiùs agunt quàm in repugnare ralioni, quam, ut alii, habenl in
templis, qu;tmvis el his uiantur. Quodque ipsos omnibus pro supremo conlroversiarum judice.
à caeteris discriminai, unamquamque parlicu- De systemate Baylii. — Nec minus pericu-
larem Erclesiam sui juris faciunl, nec ulli esse losè, adverso licel tramiie aberrant, qui do-
alii sub îclam el subordinatam asserunt. Se- meslicum qnoddam ac inlestinnm bellum in-
cunda est Anabaptistamni , qui parvulis usu ducenles raiionein inter ac lidem, supremum
raiionis careniibus bapiisma nibil prodesse ulrique tribunal et judicium, propriamque ad-
docenl : vix aliunde ab Independenlibus diffe- scribunl collidentem sese mutuô veriiaiem :
runl. Terlia es,\. Quaquerorum, seu Catharorum, hinc effutire non verenlur, posse lumine na-
qui se hàc in viiâ plenè perfecios, et à peccalo iurali duclum pliilosophum ,
jure ac mérité
51) DE ECCLESIA CIIRISTI. PARS I. 60
dogma idem negare, quod revelatione duce itaque ut vocant, spiritum solum esse inter.
affirmât jure ac inerilô iheologus. Nolum est pretem, cui ab omnibus quibus aspirât, omninô
quà proterviâ inlenderil nervos Bnylius, ut parendum sit.
probaret posse fidei dogmaiibus invicta niani- Quid est autem privatus ille spiritus, et cur
feslaque objici argumenta ; neque lamcn in- omnibus illis nonconcedatur, quos babere sol-
ficialur, hoc iii conllictu slandum esse lirmiter liciios videatur Scripturaruni sludium? Aliis
decretis lidei; idque asserit eviiici generali- inter Protestantes, placel privaium hune spi-
bus quibusdum praepondoraniibusque princi- rilum, quamdarR esse Spiritus sancli illustra-
piis, isio inpriniis, quo niliil cvidenlius : Nec tionem, quà veluti declaretnr bujus vel illius
falli, nec fallere polest revelationis auctor Deus. libri canonicitas, arripiendusque sensus, et hi
Assertiones ejusmodi quàm malè cohaereant, vix ab Enthusiaslis discrepant. Alii volunt pri-
haud operosè ostendelur. Unum hic adnotabi- vatum illum spiritum indilse. consimilem esse
mus, coa)menlilioilloralionis fideique dissidio facuHati quàdulceab amaro discernitur; sunt
non iiisi indirecte et quasi per latus impeti verô qui utraniquehanc exposilionem cùm ideô
controversiaruni judicem : quamvis enim con- explodant , quia fanalismum sapiat , bœrent
slaret apud ounies de genuiuo Dei verbo ip- ancipites et animo suspens!, neque edisserere
siusque legiiinià inlerpretaiione, excutiendus audent qualis sit illa Spirilùs sancti operatio,
foret nihilominùs, ac refellendus ille Baylii privatos bomines Scriplurarum lectioni vel
nianos; abhorrcre pariler se conclamaut ab natione quam sibi atlribuerinl, parère de-
sam regulam, ad quam sit confugienduui et tbero vel Calvino, Lutheranisque aut Calvini-
provocandum in omnibus quae moventur de stis, in exponendo verbo Dei, v. g., de Eucha-
revelatà Religione controversiis; hinc iilara ristiae insiitulione defucrit, hic ilerùm laborant
vocant solum coniroversiarum judicem , eô in assignandà bujus dissidii causa, Protestan-
quôd illa sit, et quidem sola, supremi vox ju- tes. Dicunt alii praidicium donum illis omni-
dicis, qui Deus est. Eisi Iraditiones sive di- bus subminislrari ,
qui debitam in legendis
vinas, sive apostolicas, quales à Catholicis Scripturis, vel easdcni legentibus audiendis
vindicanlur, nullius esse momenti contendant, diligentiam adbibeanl, sinceroque animo spi-
haud lamen omnc traditionis genus videntur ritum veritaiis invocaverinl ; conlondunt alii
abjicere ; bumanis quippe ipsi lestimoniis donum illud iis solùm suppeditari, quibus ex
Uluntur quàmplurimùm in astruendâ niiracu- mero beneplacito velit Deus, tum quando et
lorum quibus innilitur christianaReligio, hi- quomodô voluerit, nuliamque posse causam
sioricâ fide, neque refugiunt conslantem et assignari, cur uni poiiùs quàm alieri prae-
canonicitale ;
generalim taaien edicunt, solis de La Chapelle, aliique plures praesertim ex
in indagandam esse credendorum
Scripturis recentioribus reformatorum ministris, planani
ris apertè contineri omnia, tum credilu, lum viam munire couati sunt acquirendae scientiaj,
factu necessaria, sive expressis ea verbis enun- quà opus sit ut suse valeant saluli consulere.
lientur, sive claris, obviis, certissimisque dé- Statuunt necessum non esse ut illi callcant in-
qui saluli officiant. Docent 3° nullam esse io scrutandisque omnibus sacrai Scriptur^o par-
terris conslilutam aucioriiatem, nuUumque tibus: tanlo illoslabori subeundo impares esse
ministerium, cui in canonicitate genuinoque ultrô concedunt. Salis esse exislimant ut lex-
tuum fundamentales, seu quibus necessarii ad
sensu Scriplurarum inquirendis, internum et
absolutum debealur obsequiuni; privatim salulem articuli continentur, canonicitateni,
61 SECT. I. DE JUDICE CONTROVEKSiAllUM. 62
lere nesciâ, compertum haberc il!à Iruenles, siarum, non propriè et ex pro/esso agi tu r de
sibi jam niliil déesse, quod ad inslruendam infallibililatc Ecclesiae; ea quidem inerraniia
fidem , emendandosque mores accersendum spontè ac necessariô produit ex supremà Ec-
sit. Expeditam illam, inquiunt appellaii mox clesiae in definiendis controversiis auctoritate;
auctores , prssiiiuit viam summè providus at nunc in asserend» sistimus principio, con-
Deus, ne humanisadinvenlionibus deludaniur secutiones postea, ubi opus erit, deducendas,
tium effata, quse fucum facere, et agilandœ alii longé antecellere, tum eamdem haben-
quœstionis statum quodammodô possint inver- dam esse, auctorilaiis quâ potitur Ecclesia,
tere; diciiiant interdùin Ecclesiam esse Yerbi fontem, basim et fundanientum. Conlilen-
divini custodem, testem, interprelem atque tur consequenter aucloritatera Ecclesiae, re-
omnium judieem controversianim, quae ad gulam esse, non formalem et motivam seu ,
religionis et salutis negotium referuntur; hinc ultimam rationem quâ impellimur ad assen-
necessum esse concludunt Ecclesiœ firmiter tiendum revelatis, sed proponentem duntaxat,
adbaerere, atque in ejus judiciopeniiùsacquie- dirigentem et declarantem qui sint libri affilante
lem, quae bonos duniaxat et justos complccla- tatis. Quapropler . auctoritas Ecclesiae non
tur, visibilemque, parlim ex bonis, partira ex dicitur divina, licet divinitùs concessa, neque
malis conflalam. Tum invisibilis Ecclesiae mem- simpliciier humana , cùm ex dono Spiritùs
bris omnibus, tum intra visibilem Ecclesiam sancti, sicut ostendetur, errori sit impervia
;
latitantibus justis divinum atiribuunt etelïicax sed liumam-divina dici polest, divina quidem
interpreiationis donum, verax proinde sanà propter dignitatem originis,
inferinr tamen, ut
de doctrinà judicium, cul reipsà consentire praimonuimus, verbo Dei, cujus ad facem et
oporteal; id unum significatum volunt, quando praescriptum sua informat décréta, quibus ver-
videntur jus dirimendi exorlas de lide ac mo- bum illud proponiiur et explicatur ad sedan-
ribus coniroversias, Ecclesiae adscribere ; at das removendasque controversias.
non idcircô agnoveruntcondiiam esse aliquam Haud inficiantur Catholici posse Deum pri-
societatem, conslitulumve aliquod pastorale vatisetiam quibus voluerii hominibus, spéciale
ministerium, unde absoiuta prodeant et au- impertiri donum interpreiationis : Spiritùs ubi
Ihentica judicia, quibus omnes tum exteriùs, vuUspirat; sed Catholici omnes asserunt solis
tum inieriùs obsequi immola mente debeant, Ecclesiae pastoribus promissum alligalumque
posthabitis quibuscumque elicitis proprio exa- perpétué simul et elTicaciler hoc donum, eam-
mine et privàto spirilu judiciis. que Ecclesiae coUatam esse aucloritatera, cui
Wota : déclarant Protestantes, cùm privatum omnes ut indocli, sic docti obiemperare et as-
in spiritum judicandi partes refundunt, se- sentiri sincero animo debeant in rébus ad re-
dulô distinguendum esse inter privatum iinius- ligionem perlinenlibus,quantùmcumque Spiri-
atjiisque liominis spiritum et Spiritum Dei, qui lu sancto illuminari sese et ailjnvari in digno-
privaiis affulgeathominibus; hune, non illum, scendo et interpre tando verbo Dei aulumaverinl.
Scripiurarum haberi interprétera, controver- Denique ubi agitur de refellendis erroribus,
siarumque judieem. aslruendàque dogmaium veritate, viam discus-
Quàm reraovendis quae dlssimulare sibi ne- sionis non refugiunt Catholici, imù hanc lau-
queunt, incoramodis, cxtranea imparque sit dabili et fructuosâ operâ sancti Patres adhi-
, ,
Suam quippe, ut ita dixerimus, personam ge- cùm bœc addit ibid. v. 14 Ut jam non simiis :
lere praeposilos Ecclesiae declaravit, alque in parvuH fluctuantes, et circumferamur omni venta
semetipsum resiiire, quidquid vel bonoris vel doctrinœ , in nequiliâ hominum, in astutiù ad
conlempiùs in obeundo munere illis contige- circumventionem erroris. Ejusdeni quoque mini-
rit : Qui vos audit, inqult, me audit, et qui vos sterii perpetuam duraiionem signifii'anler
spernit, me spernil ; qui autem me spernit, sper- enuntiavit ibid. v. 13 : Donec, ait, occurramus
nit eum qui misit me. Eè referuntur quod ait omnes in unitatem fi dei , in virum perfeclum, in
Apost. ad Corinth. c 5, v. 20 : Pro Christo mensuram œtatis plenitudinis Chrisli. Haec au-
ergo legatione fungimur, tanquàm Deo exhortante tem ante mundi exlremara diem non esse ad-
per nos. ïani divino muneii, lam venerandae implenda quis non intelligat?
auctoritati parère qui deirectaverint, quid eos Ad asserendum quoque miDisterio pastorali
maneat, consequenler denunliavit Cbristus : verum obsequium profectô coliineat ea quce
cùm enim relerenie Marco Evangelisià dixisset omnibus comperta est Cbristi senteniia, de
Apostolis : Euntes in mundum universum, prœ- homine violatae divinae legis insimulaio : Si
dicate Evangelium omni creaturœ, continué ad- autem Ecclesiam non audierit, sit tibi sicut eth-
dit : Qui crediderit et baplizatns fuerit, salvus nicus et publicamis, Malth. 18, 17. Ecclesiie
erit : qui verb non crediderit, condemnabitur, nomine ibi designari ipsius redores, indicant
Marc, m, 15. subjuncla ibidem ista verba : Amen dico vobis,
Nec verô causandum est, Apostolorum aelale quœcumque alligaveritis super terram,erunt tigata
circumscriplam fuisse coliatam ipsis auctoriia- et in cœlo, et quœcumque solveritis super terram,
tem, debitamque eisdem docenlibus obedien- erunt soluta et in cœlo. Eô quidem loci agebatur
tiam; ad stalum enim Ecclesiae ordinarium, de privatà injuria; id quod manifestum facit
ad ipsius constitulionem et essentiam periinet illa Chrisli admonitio : Si autem in le peccaverit
laudata mox auctoritas, quemadmodùm et frater tuus. Nec minus ex allato textu depro-
munus lum praedicandi Evangelii, tum sacra- mitur elbcax argumentum ; si enim ubi agitur
roenta quae Cbristus instituit, administrandi, de privali hominis causa ,
judicio pastorum
ac proinde ad Apostolorum in pasiorali mini- Il Ecclesiae qui obsequi renuerit , ipsos inier
0S SECT. I. DE JUDICE CONTROVERSIARUM. CC
ethnicos aniandari debeat , quale saluiis peri- diim saiuti necessaria sint ; quae enim à Deo
ciilum ac dispendium illis immlneat, qui in- derivaniur gênera gubcrnalionis, ea esse ordi-
dociles eoruni senlentiae sese prœbueriiii, ubi nala quis negaverii? Al nullum est benè
discepialur de revelaià doclrinâ , cujus ser- moderalum rogiium , in que non sint consli-
vandîE aique doccndae miinus lani insigiiiter tuli judiccs,qui excilalas de jure publico, seu
niandavit Chrislus Apostolis coruitiquc suc- de interpretatiune legum dirimant lites,quo-
cessoribus, comraunicaiâ cum ipsis oà pole- rumque à dodo , etiam ut indoclo parealur
siale quam à Paire acceperat : Sicut misit me senteniiis. Quis enim conlenlionibus, dissidiis
Nonne ipsaralio suadet
Pater, et ego miito vos! ac licenliae ponereiur modus? Quô florenlissi-
ac demonsirat illoruni esse adhœrendum de- ma évadèrent imperia, si jam unicuique civium
crelis, quibus regendam Chrislus commisit liceret, revocatis proprium ad examen eau-
Ecclesiam , credilumque voluii sana; ihesau- sis legibus, privato inhœrere judicio, et
et
rum doclrinae, sicul praeler ailaia lesiimonia viam lenere quam instiiuerit, perinde ac si
colhgere esi ex isiis Apostoli verbisad Tim. (i, nulla foret luendae justiiiae praeposiia pole-
20 : Timothee , depositum cuslodi devilans sias?
profanas vocutti novitates ? Ad naluram igitur et conslilulionem Eccle-
tis , ac supernaiurali congruis Uni temperaia gregi, in qno vos Spiritus sanctus posuit episcopos
legibus.
regere Ecclesiam Dei quam acquisivit sanguine
Administrando tali regno palàm est nibil eo-
suo, Aci. 20, 28. Quaiiam aulom sunt paslo-
rum praesidiorum déesse, quae rectum ad re-
rum olficiaV Nonne hoc inter caetera eminet,
|imen, subdiiorumque ut par est , providen- ut nimirùm docendo praeeant, tenendamque
67 DE ECCLESIA CHRÏSTL PARS I. 68
vîam et salubria pascua gregibus common- adscripserint, sacrorum librorum et apostoli-
slrenl? Quaenam siint gregis.seu ovium ofTicia? cse custodes doctrinse? Hœc omnia compro-
nonne ut pastoruni vocem audiant, et quam bari possunt ac debent per testes, quorum
iidem docendo indicanl viam, fideliter sequan- lestimonia in Ecclesiae deposito sunt asservata,
tur? Brevi profeclô dispergcrentur oves ; in quae quidem ad stabiliendam et illustrandam
abrupta cilô prorumporent, lupisque insidian- credendorum fidera tempestivé proferuntur.
libus discerpenda ohjicerentur praeda, si una- Haec per lestes probanda; fidei ratio divinitùs
quxque semeiipsam sibi ducem constitueret, ordinata, invicto est argumento, ita esse cdn-
neque pastorum voci et incitamentis vellet stilutam à Christo Ecclesiam, ut légitima au-
morem gerere. ctoritate, non privato examine, definiendae
Istâ Ecclesiae cum ovili tam aptâ corapara- sint ingruentes de fide ac moribus controver-
tione, luce clariùs ostenditur, quàm docilis siae. Hinc ita merilô Vincentius Lirinensis,
promptusque animus ad institutiones pasto- Commonit. cap. 32 : < Christi Ecclesiâ sedula
rum Ecclesiae, jubenle Christo, exliiberi de- et cauta depositorum apud se dogmatura cu-
beat. stos, nihil in iis unquàm permutai, nihil minuit,
111. Totum in tesiimoniis repositum est asse- nibil addit. Non amputai necessaria; non ap-
rendae religionis negotiiim ;
per lestes invecta, ponit superflua; non amiltilsua; non usurpât
per tesies exposita , per testes propagata et aliéna; sed omni industriâ hoc unum siudet,
servata est tides; unde concluditur in dissoi- ut vêlera fideliter sapienlerque iractando, si
vendis fidei controversiis oportere, priores ut qua sunt illa antiquitùs informata et inchoala,
paries auctoritas obtineat : hoc pauiô ube- accuret et poliai, si qua jam expressa et enu-
riùs tractandum et astruendum argument! cleaia, consolidet et firmel; si qua jam con-
genus. firmata et deûnita, custodiat. i
denlissiniè constat : Qui de cœlo venit, super om- In oausis quae ad religionem atlinent, ha-
nes est, inquit ibid. 30,52, 35, et quod vidit et bendum esse judicera negari non potest; ita-
audivit testatur; unde vocalur testis fidelis et ne Deus ipsi socieiaii Chrislianorum consul-
verusqui est principium creaturœ Dei, Apoc- 1, luin voluisset, ulnulla parata esset via invesii-
14. Aposlolos sucs Cliristus toiidem esse vo- gandi et comperiendi quid chrisliana fides,
luit doctrinae suae , sicut et operuni suorum quid chrislianae vilae poslulet institutio? Ha-
testes : Accipietis, inquit, virlucem supervenien- bendum iiaque esse judicem quo tanto in dis-
tis Spiritiis sancti in vos, et eritis mihi testes in crimine componi po>sint, qnanlùm ad salu-
Jérusalem, et in omni Judœâ, et Samariâ, et lem necesse est, controversiae, constat apud
usque ad ultimum terrœ. Christo testimonium omnes quœ chrislianae dicuntur socieiales;
lum facJis, tum inslitulionibus perhibuerunt al quaenam sunt judicis illius necessariae do-
instanter Apostoli ; hinc Joannes Evangelista tes?
Epist. 1, C. 1, V. 2 : Vidimus et testamur, et Supremus controversarium judex oportet ut
annuntiamus vobis vitam œternam. Ne interniil- sit publions et aditu facilis ; opus est enim ut
teretur opportunus ille ac necessarius lesii- liiiganiibus innotescere queat, nec operosiùs,
moniorum ordo ca ver uni Apostoli Quœ audîsti : ne indagandi fasiidio et nimiâ dilliculiate,
à me per multos testes, ait S. Paulns 2 ad Tim. inaccessa et desperata veritas, ipsaque salas
2, hœc commenda fidelibus hominibus qui idonei esse videatur : opus est etiam sic pronuniiare
emnt et altos docere. judicem, ut dislincta cl obvia intellectu sit
facla revocalur quie testimoniis coiifirmari late judicii, dislrahantur potiùs quàm ad ve-
possint ac debe:mt; est ne referendns in cano- ram concordiam adducantur dissidentiuni
nem hic vel ille liber? Fuitne receplum, cre- aninii.
diltnn ,
constanterque reientum in Ecclesiâ Oportet ut pronuntiando sibi constet, non mul-
Chrisii , hoc vel illud dogma? Scripturarum tiplex, non instabilis; alioquin, hidibrio jacia-
locis ad emergentcm conlroversiam spectanti- reUir fides ; incerii alleriianlibus opinionibus
bns, qucmnam sensuni per diversas aetates abriperentur populi ; neque in credendo, verè
,
occullns est nalurà suâ privatus spiriîus; hune quod IlierosolymisconvocâruntAposloli : tuni
sibi adesse gloriabunlur pugnantium sectalo- in conciliis NicaRiio , Constantinopolitano ,
praesentiam eisdem illis verbis clarè et disliu- usos fuisse Apostolos certissimum est, v. g.,
cic significari? Quo pacto conligisse putabimus cùm Hymseneum et Alexandrum Saianae tra-
ut iUud Christi pronunliatum : Ego et Pater didit Apostolus, cùm formam prœscripsit ac-
umm sitmus, référendum esse ad solam mora- cusandi presbyteros cùm virgam severitatis
;
lem unioneni, Calvinus crediderit, non ad inteniaba! iis qui mandaiis obslinatâ volun-
unilalem nalurœ, quam aucloris sui interpre- tate repugnarent. Vim eamdom suo in génère
tationem vulgo reprobant ipsimet Calvinistae? coercitivam, adliibuisse constanter pasiores
Quo eiiatn porlento, eodem quoque impellenle Ecclesiae, ipsaque generalia concilia, cùm per-
privaio spiriiu, spurios inier fœtus amanda- cellerenl anaibemaie hœreticos et scliismati-
veril libres F-uiliorus, quos lanquàm genuinos cos, id obvium est vel primo aspectu annales
et sacris annumeraiidos Scripturis commendat Ecclesia? et conciliorum collectiones perlu-
ultrô Calvinus? Uirumque prœtensae reforma- strantibus.
lionis inventorem non audebunt Prolestantes
ablegare in reproborum, seu obcaecalorum
Argi'mentum IV. — Ex notoriâ, universali et
perpétua Ecclesiœ praxi.
pnejudiciis hominuni congeriem; potuissptne
igitur idem spiritus tam diversani induire Quidquid de iraditione sentianl Ljitberanî,
personaro, ut ex duobus juslis et prœdesiina- CalvinistrB Sociniani, dilliiori tamcn ne- ,
lis, ad reformandam universalem Ecclosiam queunt credcnda esse facta quœ sint ex suopte
divinâ missione donatis, alterutrum fallenie gencre publica et noioria, quae insupor maximi
veritatis specie, tantis iniplicaret erroribus? sint evidenier momentî, autbeniicis consigna-
Denique si nuilusagnoscatur controversiarum ta, et ab aetale in aetatem transniissa monu-
judex praeler Scripturara privato spiriiu intel- nientis, continuisque amicornm et inimicorura
ligendam et exponendam, nullus erit judex confirmata tesilmoniis; talia facta qui pro
?! DE ECCLESIA CimiSTI. PARS I. n
incompertis et Me indignis haberet, ille nec Aliae quidem sinecongregalione synodi, quod,
ipsa facia crederet, quibus incunibil cbrislia- ut observai S. Aiigusiinus ad Boiiif. 1. 4, cap.
na tota religio; identique proruerel in absiir- ult., plerisque illjrum conligii; alise verô in
dissimum, aiqiie lum reigioni, lum socielaii synodis quarum priores, referente Eusebio
inrensissimniii pynlionisinum. Hist. 1. 5, c. 16, adversùs Montanistas et Ca-
His pryeUbalis, coiUendiinus hanc semper in taphrygas coaciae sunt.
Ecclesià calholicà viguisse praxim, ut paslo- In Oriente, priora octo generalia celebrata
runi ipsius jndicio coinponerenlur insurgentes sunt concilia Nicaenum primum contra Arium;
:
quidem haec semper in Ecclesià viguit praxis, num II contra tria Capitula; Consianiinopoli-
ut pasiorum aucloriiaie dijudicareniur exo- tanura III contra Monoihelitas : Mc*num II
ei argumenta. Factura nempe isiud ex suopie ratis asscrvantur in Colleciionibus, quœ oculis
génère pubiicum est at(iue noiorium. Qiiid omnium subjiciunlur. Ex bis omnibus palet
enim noiius in civilale aliquâ vol regno? Quid quomodo in reprobandis erroribus, ac dam-
omnibus inagis obvium cogniiu, quàm ulrùni nandis qui aui verbum Dei inlerpolarenl, aut
exiel tribunal in quo dijudicari lites oporieat, alienos in sensus, innovandi prurigine delor-
niulclari sonies, insontesque absolvi? Primœ- quereni, adbibiia fuerit et quale exegerit ob-
vis ab Ecclesiae seculis, puUulàrnnt haereses, sequium aucioriias Ecclesiae ; sulbciat hic
rum patrocinium ; variis in iliis lempeslalibus c lorum decem et octo qui apud Nicaenam,
queninam latere poluii nisi mente captum, » Biihyniae conveneruni; sed manere eam
siionis vel solà exposiiione declaralur, agno- runl, eamdem proscindere cerianles, praedi-
scilurque ab omnibus; bine postremis lempori- ciara quam hacienùs vindicavimus praxim,
bus nihil inausum inteniaiumque reiiquerunt suis vel objurgaiionibus atque pertiuaciâ te-
tereut; eidem aulem tribunali ut debiium ob- consecniione, quàm inviclo argumenlo, ex illâ
fesso studio allaboràrunt Calholici. Quôd jus ac potestatem dirimendi invecias de lide
Apostoli, non ut propiiè alllali Spirilu sanclo, laiem si exueret perdendis poiiùs quàm
,
(quid enim opus fuisset synodo, cùm singuli salvandis bominibus esset comparaia; allamen
essent inspiraii?) verùm ut Ecclesiae paslores nisi Ecclesià jure el anclorilaie poileat conci-
sic slalnunt : Visum est enim Spiriiui sanclo et taïas de religione lites disjudicandi, atque
nobis, nihil ultra imponere vobis quàm hœc neces- pervicaciter obluctantes . interposiio eiiam
saria : ut abslineatis vos, Acl. c. io. Ab illius anatlu-niale proscribendi, palani est lure con-
lempore synodi, quoi baereses aucloriiaie el ciudenduni, sponsam iliam Clirisii ab ipso
Studio pastorum Ecclesiae profligatoe sunt! Apostolorum lempore, per §ummam iniquita-"
75 . SECT. I. DE JUDICE CONTROVERSIARUM. 74
Ecclesiam putavisse, clatam sibi à Christosu- sise, auctorilatem suam Apostolorum exemple,
promani auctoriiateni, qiià conlidenler usa est tum continuatam ab ipsis Apostolorum tempori-
in (lijudicandiscontroversiis, el hàc insligante buspossessionemvlndicanli, quàmnovellis ho-
bus obsequio fidelium eldiuturnitale temporis; ctoritate praeditis, tamque à se mutuô dissi-
miriim quoi el quanta tum Cbrislo, tum Apo- denlibus,quàm ab illà tam antiquâ, cujus
slolis et universae Ecclesiae injuriosa com- communione eorumdem majores gloriabantur,
menta importaret ejusmodi responsum ! Num- Ecclesià.
negata fuerit potestas dijudicandi exorituras sensus fidei débet esse prudens ac supernatu-
ralis; prudens quidem Rationabile obsequium
de religione contentiones? Quid ergo didicis-
:
44, v.^26; docebit vos omnem veritatem, ibid, qui ut summa veritas, ita est summa ratio et
controversiarura, ut ad suniraam religionis, ad naluralis; salutis enim cùm sit radix et funda-
essentialem Ecclesiae gubernanda; formara, ad mentum, quomodô solis naturse viribus compa-
rari possit? Vobis donatum est pro Chrisio, non
necessariam omnibusque propositam veritatis
inquirendse viam pertineat ; haud igitur nisi solUmut in eumcredatiSySed, etc. A.àPhi\ipi^- C. 1,
atque per extremam injuriam fingi V. 29. Fides quoque débet esse certa et immuta-
insipienter
primarià quaestione, vel incom- bilis, unde exclamai Apostolus : Licet nos aut
posset de illà
fuisse Apostolis quid sentire, quid cre- angélus de cœloevangelizet vobis prœter quàm quod
pertum
dcre oporteat, vel id non hausisse à documentis evangelizavimus wbis, anatliema sit. Ad Galat.
bus regendas iradebant Ecclesias, custodien- ubi de nolis Ecclesiae ; illud nunc salis est
dumque fldei deposilum , vel denique stalim afferre leslimonium Apostoli : Unus Dominus,
necessariam, quaead continuam, universalem, 5. Hàc unitale devinctos dissitarum eiiam re-
noioriamque praxim spécial , nec sine deiri- gionum incolas voluit Cbrislus, qui est Salva-
menlosalulis latere posset. Adeène Cbrislus tor omnium maxime fidelium. Alverô Ecclesiae
mus sponsus, ipsam à primordiis deseruisset, nis causas, munusque illud illigalum volueris
ui promissorum suoruni obliius, intégra per privato quem adversarii oslenlant, examini, pri-
secula sepiemdecim passus fuisset tantâ illam mo quidem nec prudens nec supernaturalis
caecilaie laborare, ex quâ sequerentur consli- censeri poleril assensus fidei : baud quidem
luii diviniiùs ad regimen lidelium ordinis prudens ; neque enim ad sobrieiaiera sapere,
eversio, iniquorum analhematum immensa sé- ac prudenler se gerere, illi putandi sunt, qui
ries, juris unicuique in suà fide informandà ipso in salutis negolio ac discrimine opus ag-
collati excidiuHi, seclarum plurium, quae, si grediuntur superbiae ac temeritatis plénum ;
ria expulsio; nec ullum paraium essel tam nendisque fidei dogmatibus et chrislîanae vitae
terris potestas ,
quae errantera Ecclesiam ad cretis? ita ut si quando non illis assenlianlur,
verilalis normam, ad aequilatis fines revo- ideô eorum sequiuuur doctrinam, quia mo-
caret ? veantur ipsorum teslimonio el auciorilate, sed
auciorilate aliqua posset iniri dubitatio, ra- quisitione sacris in litteris compcrisse sibi
fldei
tio ipsa clamet, fore poliùs credendum Eccle- videaniur; neque erubescendum illud crimen
, ,
declinare queunt hoc obtentii , ([uôd non sibi- more suo nervosè sic eloquitur Tertuilianus :
uunipsis, sed divinis innitanlur promissionibus; < Mentior si non etiani à regulis suis variant
quo cnim pacto ex Scripluris (quas solas exis- « inter se, dûm unusquisque proindc suo arbi-
liiiiant credendi regulara), iiiferri possit, ube- « Irio modulatur quae accepil, queniadniodùni
lius illis et ellicacius Chrislum spondere auxi- i de suo arbiirio ea composuit ille qui iradidii.
liuin, ad assequendamverilateni,quàra ipsimet I Idem licuit Yalenlinianisquod Valeniino, idem
Ecclesiae , quam voluil esse columnam veritatis, I Marcionilis quod Marcioni de arbilrio suo ,
liueralos preniit obvium islud argumenli ge- nimirùm uni tas, quà ralione consistere qnoal
nus : nam «Hper/>jsquibuscuniquert's/si<7 Deus : si auclorilaiisdcpulio jiigo, si privaloexamine,
at magis eliam qiiodamiiiodô boiuiiics urget sive privalo sj)iiilu iuslruenda suscipialur '.'
rudes et iniperitos , qui posthabilà et idcircô bine quanta puiiùs disscnsionum segi ^ ! Tum
contempla Ecclesiae aucloritate, et semolis alicrcantes inier se, cerlatim provocabunt ad
ejusdeui insiiiutiouibus, se sibi ipsis duces ac Scripluras; aUiio cas hic et ille iiiiinoiijanles
cussa esse débet ipsà spe quam sicut anclioram dissidentes inter se haereticorum propler re-
habemus auimœ tulam ac fïnnam , Hebr. (j : jectam Ecclesiae aucloritaiem , in Scriptura-
aucloritate Dei inniiilur, qui nec fallere, nec rum interpretalione senlentias, sic perslringit
falii uuquàm polest; quœ aulem certitudo et idem Vincentius Lirin. : c Aliter Novaiianus,
immulabiliias in assensu qui privalo judicio t aliter Photinus, aliter Sabellii]s, aliter Do-
scu privalo spirilu eliciatur, nuUàque habita I nalus exponit; aliier Arius, Eunoniiiis, Ma-
ralione auctoriiaiis Ecclesiae? Noium est illud < cedonius ; aliier Apollinaris , Priscillianus ,
ScripUiris aliter abusus est Luthcrus, aliter If impunè; augebuntur haeretici numéro et au-
Carlostaclius et (Ecolompadius, aliter Melan- dacià de die in diem ; nec suppeditabitur via
cljton et Bucerus, aliter Zuinglius et Calviniis, eos saltem in oflicio continendi, quibus luc-
niani. Quot procuderunt pro suà quisque in- III. Laxiori loleraniismo (de lolerantismo
novandi cupidine, interpretationum fignienta, theologico, non civili loquimur) ingens aperi-
lotpalàm arjriiniemisteslatum feccnint, adem- turostium, quod sejunctà Ecclesiae auctoritate
ptà vel postposilà in dijiulicaiidislidei con- claudi nunquàm poterit ; nam ubi instar fun-
iroversiis auctorilato Ecclesi;ie, niillum fore damenli consiituium est, in scrutandis Scrip-
principium quo in consorliuni fidei constanter turissuum sibi quenique habendura cssejudi-
adunareniur Christiani , ac proinde inniinieri cem, tum posse singulos ac debere judicium
eâdem ex radiée prodirent advcrsantcs sibi suum universalis quantùmcumque concilii
invicemsurculi; unde dici potestciini Tertul- judicio anteponerc si,coha;rere utrumque
liano: « Caeterùm nec suis prœsidibiis rcve- non videaiur, quo jam freno poterit toleran-
I rentiam noverunt. Et hoc est quôd scliisniata lismus, aut, si velis , fanaiismus temperari?
f apud haereticos ferè non snnl; quia cùni sint, Postulant Calvinistae ut à Lutheranis toleren-
< non parent : schisnia est unitas ipsis, » de tur,eorumque adsciscantur in comniunionem,
Praescript. cap. 42. dogmata quamvis quaedam répudient quibus
II. Alterum incommodum seu absurdum ex addicli sunt Lutherani, ut puta, prœsentiam
priore derivatum, in eo collocatur, quôd non Cliristi realem in Eucharistiâ, quaedam verô
tanti reponeret enthusiasta, id quod olini Mi- obiendunt nullam se abjicere partem doctri-
chaese propbetae divina profèrent! oracula ob- nae quae ducatur instar fundamenti ; nullam
trudebat unus ex pseudo-prophetis impii se consectari quam post maturum examen
Achab : Mené ergo dimisit spiritus et loculns est non credant codicibus sacris exhiberi; al
tibi? 5 Reg. 22, 24. Responderet Socinianus postulent pariler à Proteslantibus Sociniani
quium vestrum : Non pugnat cumratione reve- communion!, quo nomine, quam ob causam
latio ; idem utriusque auctor summè verax ab eà repellerentur? aflirmabunt repudiatâ
Deus ; mysteria Trinitatis, Incarnationis, pec- auctoritatis meihodo reliquum esse et inte-
catum originale, videntur niihi ratione judice grum, ut eam iinusquisque' religionis prose-
et Anabaplistae : Omnia probate; quod bonum tur ; nec minus licere sibi metaphoricos in
est tenete : quem afïïngitis bis vel illis Scriptu- sensus teslimonia revelationis adducere, quae
rae testimoniis sensum, hune arbitramur alie- nativo intellecta verborum sensu, Deum ho-
num et commentitium Quid nôsti quod
: icjno- minem factum significent, quàm Calvinistis
remus? Quid intelligis quod nesciamus ? Job. 15, liceat nietaphoras aflingere illis Scripturae
9, Utquid administratur infantibus baptisma ? locis, quae ad liiteram usurpata Christum re-
Hominem ergo haereticumad fidem adducere sument sibi verba haec Apostoli ad Romanos
si tenlaveris, quid proûcies abjudicatà Eccle- c. 14 : Unusquitqiie in suo sensu abundet; tum
siae auctoritate? Quid suggères ? Consule, in-
illa S. Joannis : Si cor nostrum non reprehende-
quies, Scripturas: consului ; exue prsejudicia : rit nos, fiduciam habemus ad Veum, Joan.
confère teslimonia : quoad mihi iicuit, con- Quicumque eliam canone Scripturarum alii
tuli; caeterùm, te fatente, nullus in terris alios expungere volucrint libros, eodem erunt
judex cujus decretis obligatus lenear quid- ;
jure toierandi, quo toleratos se volunl Luthe-
quid non tibi , sed mihi privata ratio aut pri- rani, quamvis Epistolam ad Ilebraeos, Episto-
vatus suggerit spiritus, id tutâ, quamdiù tuis lam S. Jacobi, Apocalypsim respuant. Si qui-
stabo placilis, sequar conscientiâ ;
perfractis busdam ut haereticis denegarelur comnaunio
,
mine, sive privato spiritu exploraiula canoni- c tant par un commun accord et consente-
citas; singula bœc aniequàm prœstita fuerinl, « ment de l'Église, que par un témoignage et
ancipitem hserere necesse est tironum men- « persuasion intérieure du Saint-Esprit, qui
tem, positivàque dubitatione delineri; haud « nous les fait discerner d'avec les autres
enim dubio dunlaxal quod philosophi metho- < livres ecclésiastiques, i Discerni à caeteris
dicitm vocant, suspendetur lune mentis assen- libris ecclesiaslicis, nisi legantur, canonici libri
sus, quo quidem pcrstante dubio, habita nihi- non possunt; nec eos legi etiam lotos et inle-
lominùs et retentâ dogmatum fide , corum gros satis erit, nisi intelligantur neque enim :
sil doclrina, et qualis sit consequcnter consti- professio. Quod de Gallicanà fidei Professione
tuta divinitùs Ecclesia. apud Calvinistas, idem apud Lulheranos anno-
At suam proprio examine, sive privato spi- tari potest de Confessione Bohemicâ, necnon
rilu informandam fidem non curant Proiestan- de Confessione Witemburgicà, quod ad Scri-
tium tirones, aliorumque viam auctoritatis pturarum attinet canonicitatem.
dedignantium alumni; obedienliie jugo ab in- Catholicam apud Ecclesiam rudes ipsi et im-
85 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 84
periti sincère ac prudenter possunt vel expli- toriiatis aversantes conjici potcstilla S. Hiero-
cité vel iniplicilè , auctoritati ipsius ac judicio nymi objurgalio? Nonne apud eas (si institula
inhaerentes , canonicitatem credere librorum sua scquanlur) faclilari pronura est quod in-
omnium qnos divinos liabeat; verùm apud Pro- dignans adjicit de eâdem Scripturarum scien-
lestantium sectas aliasque auctoritatem Eccle- liâ : « liane garrula anus, hanc delirus senex,
si» refugientes, nullo modo profileri possunt « hanc sophisla verbosus, bancuniversi prœsu-
earum alumni canonicitatem librorum quos « niunt, lacérant, i
liabent pro solà credendi régula. Quà etenini Incassùm reponerenl Claudius minister et
via possent ad illoruni crcdcndam canonicita- alii, non hanc esse lironum suorum menleni,
tem adduci? Non privato examine, ut ex diclis ul jiidicium suum anleponendum duxerint
colligitur; non suoc testimonio sectœ, nisi judicio verae et interna; Ecclesiae quae Spiriiu
priùs ab ejusdem placiiis defecerint, viam Dei regitur, solisque ex justis coalescit, et
sequentes auctoriiatis ; non divinis oraculis, (quod apud Calvinislas idem est) praedeslina-
cùm nullibi declaretur in Scripturis quinam tis, sed quandoque necessum esse obluclari
sint libri qui soli et omnes aillante Spiritu judicio externae ac visibilis Ecclesiae, quae va-
sancto exarati fuerint. riis cupiditalibus prœjudicaiisque polest opi-
VI. Intolerandse temerilalis et arrogantiae nionibus dcpravari.
crimen incurrunt qui viam sequi auctoriiatis Futilis haec prorsùs responsio : cùm enini
abnuerint. Criminatiouem banc quam supra dignosci nequeai interna illa et invisibilis,
indicavimus, argumente Y, operse pretium est conflata ex solis justis et praedestinatis Eccle-
magis expandere. Nolunt in judicio ipsius Ec- sia, judicium ipsius haberi non potest tan-
clesiae universalis acquiescere, nisi priùs dis- quàra certô dirigens in pervestigandà veriiale,
cutiendis privato examine Scripturis , collatâ- régula.
que cum iisdem illius proposità doctrinâ, eam Vil. Slantibusadversariorum placiiis, eraden-
supremo quasi judicio approbaverint; praes- da forent ex Scripturis, et omnibus iradilionis
tantius quisque sibi donuin Spirilûsatlribuen- constantisac perpetuse nionumentis, quœcum-
tesquàm consentientibus quanlùmlibet Eccle- que de haeresi haereticisque statuta sunt , De-
sise pasloribus, quibus promisit Christus Spi- lenda forent haec testimonia : Oportet hœreses
ritum illum verilatis qui cum illis maneat in esse; hœreticmn liominem post unam et alteram
œtermm, Joan. 14, 16. Hœc verô tam procax, correptionem devita. Hœc et alia id genus pro-
tara malesuada confidentia ,
quantum à chri- nunliala abirent in auras ; nuUa esset propriè
stianae modestiae sensu aliéna sit, demonstrat dicta haeresis; nulli essent qui haberi debeant
hune in moJum S. Augustinus, lib. de Ulili- hseretici ; neque enim , ut in iractatûs ideâ
tate credendi, cap. 17 : « Si unaquaeque dis- indicalumest, vocari possent haeretici qui post
f ciplina, quanquàm vilis et facilis, ut percipi discussas privato examine, quantum opus esse
tpossit, doctoremautmagistrum requirit, quid ipsi judicaverint, Scripturas sacras, eam doc-
I temerarise superbiae plenius, quàm divinorura trinaeformam teneant quam sibi tenendam pu-
< rumve csesores, lanarii quoque et fullones, et Ut nulli forent qui propriè haberenlur haere-
I caeieri qui variam supelleclileaiet vilia opus- tici, ita nulla foret quae jure posset Christi
f cula fabricantur, absque doctore non possunt Ecclesia nuncupari; neque enim hoc noniine
tara ; talem esse viam indagand» privato exa- Ventura iri merilô confidlmus; consueto dero-
mine, scu privato spiritu prosequendae neces- garetordini immediatâ baecrevelatio,ita provl-
I
sariae ad salutem doclrinae ,
jam hactenùs pa- dente sapienter Dei misericordiâ.qui neminem
lefactum est ergo à terris exularel vera Christi
;
perire velit, nec absque fidei praesidio salvari.
Ecclesia. Erravisset proinde Christus cùm au- At illa (lerogalio quae rationera naluramque
diri jussit Ecclesiam , dùm fuluruni praenun- prae se fert miraculi , babcnda esset (si crede-
liavit ut porlae inferi non praevaleantadversùs retur Enlhusiasiis) tanquàm via comparandae
eani; inanis foret Apostoloruni praedicalio, per- fidei ordinaria, quae privaiis et singulis homi-
peluisque ludibriis suâpie consiitutione obji- nibus, ad consummationera usque secull auc-
ceretur chrisiiana religio. tore Deo deslinata sit; id quantum divinae pro-
videniiae inslitutis religionisque repugnet œco-
CAPUT III.
nomiae , nemo praejudicatâ opinione tantisper
fectu, edoceri non valeant; tum si peccando hanc regulam cùmaspernentur Enihusiasiac ,
non obstiterînt, immediatâ illis revelatione sub- quomodô aposlolicum analhema poterunl, nis-i
,
resipîscant, effugerc? In Apostoli mox deprom- norum quàm teraerarla sit assertio, quàm ab-
ptum testimoniuni , legalur prœserlim cap. \ù sona, quantum et à revelatione, et ab ipsâ ra-
et 14 Comnionit. Vinccnlii Lirinensis. Revo tione abliorreat, ex sequentibus patebit argu-
S. Joannis Aposloli adnionilio : Nolite omni 1" Persuasionem merèhumanam divinœ sub-
spiritui credere , sed probate spinlus , si ex Deo rogatfldei, cujus naturam et indolem prorsiis
sint , 1 Joann., cap. 1. Probandi sunt ergo depravare non verentur; haec fldei natura at-
spiritus, ne niendaces pro veracibus habean- que vis est , ut per ipsara supremi Numinis
tur : quâ auiem ratione , quâ régula probari auctoritati subjaceat et serviat humanus in-
illos oporieat? Si enim privatâ revelatione tellectus ; sic enim à S. Paulo exhibentur
dijudicandi sint , reîabimur in pericula quae evangelicse praedicatores doctrinae : Consilia
de probando spiriiu toia recrudescet contro- digentes omnem intellectum in obsequium Christi,
versia. 2 ad Corinlh. cap. 10.
4'' Revinci possunt oranes Enlhusiastae ine- Quaenara foret ista humani captivitas intel-
luctabili isto Bellarmini ratiocinio : < Régula lectûs ? quo pacto dici posset divinà subactus
« catholicse fidei certa notaque esse débet; nam auctoritate credendum quod
, si nihil foret ,
« si nota non sit, régula nobis non erit;si certa certura et perspicuum priùs non facerent de-
t non sit, ne régula quidem erit. Porrô privata prompta ex rei visceribus rationum momenla?
« spiritus revelaiio, ut in se certa sit, nobis ta- Tum humanae rationi potiùs quàm Dei crede-
i men nota esse nuUo modo potest, nisi forte retur teslimonio. Praelucere quidem oportet
( divinistestimoniis, idest, verismiraculis con- susceptam anle fidem extrinsecas rationes, seu
« firmetur, quorum extremâ penuriâ ii praeser- externa credibllitatis motiva, quibuscertô per-
itim laborantqui hocnostroseculonon minus suasum fiât Deum esse cum hominibus locu-
t quàm caeteri spiritum jactant; nam quis mihi tura ; hâc autem posilâconditione, cognitâque
« fidem faciat non mentiri anabaptistam, cura se christianae religionis veritate, firmissimè cre-
« spirituafilalum dicit? Sed facnon mentiri quâ : dendum est nihil ipsà contineri, quod non sit
« via cognoscara spiritum illuni, spiritum lucis verum, quod non sit sanctum Deoque dignum,
f et non spiritum lenebrarum esse? Et cùm tam qui se ipsum negare non potest, eliamsi non af-
f muliihoc tempore ducem ac pastorem Spiri- ferantur intrinseca et acccrsita ex rei naturâ
t inter se sic animis sententiisque dissldeant 2" Positis Sdcinianorum placitis, ignorassent
« utaliialiis sint hseretici.fiericertè non potest Apostoli , ignoràsset ipse Christus legitimum
possit ; alios verô postulare, non ut credendo ciebat, quae passira ediditrairacula. Si mihi non
rum veritas , sed eorumdem possibilitas natu- vultis credere, operibus crédite, Joan. 10, 58.
rali oslendatur lumine : hoc est , ut vel solâ Miracula pro ratione erant ; porrô non
ratione probetur, non négative duntaxat, seu intrincesis illa , sed extrinsecis annumerantur
ut ipsa possibilitas propriis asseratur ac de- « auctoritatem; auctoritate mcruit fidem ; fide
I vetustatem ; vetustale roboravit religionem, bumanam rationeni. < Porrô, inquit epist. 118,
I quainnon solùra haereticorum inepiissiina no- ( a'iiàs 50, n. 52, illi qui cùm in unitate atque
« viias fraudibus agcns, sed iiec genlium qui- € communione cailiolicâ non sint, cbrisliano
34, epist. 120, aliàs 122. Judaeos iterùrn sic < ducere; sed hoc facere coguntur, quia jacere
increpat Chrislus : Si opéra non fecissem in eis c se abjeciissimè seniiunt, si corum auctorilas
quœ nemo aliiis fecit ,
peccattim non haberent ; I cum aucioritatecatholicâconreraiur. ) Inboe-
nunc autem et viderunt , et oderunt me. Joan. renduni est igilur ejusdem docloris prudenlis-
cap. 15, V. 34. At nonne immeriiô ipsos objur- simae admoniiioni : i Non cognoscimus ut creda-
garel Christus, si priusquàm crederentur lidei j mus ; sed contra credimus ut cognoscamus. t
lum evidenler superanl. Hinc poslquàm Jesum Nemo novit Filium nisi Pater; neque Patrem quis
esse missum à Deo, Deique Filium confessus novil, nisi Filius , et cui volueril Filius revelare,
fuit Petrus, memorandis illum bis verbis allo- Maith. 11, 27, subjicit : t Quid igilur de bis
CUtus est Cbristns : Beatus es, Simon Barjona, f rébus quas scrularl nefas est, effutire non
quia caro et sanguis non revelavit tibi, sed pater < verentur, illi, inquara, qui et homines sunt,
meus qui in cœlis est, Matlh. 16, 17, Quà sen- t nec vel ipsam rerum terreslrium naluram
tenlià declaratur non liominis esse sed Dei < possunt evolvere? Imô quae vel ipsos spectant,
aperire quid de Cliristi missione, ejusque à < ipsi explicent nobis; num videlicelsuamipso-
Paire origine tenendum sit. Hùc perlinel illud I rum naluram percipere queanl? » Arianum
Saplentis eflatum : Qui scrutator est majestatis solilâ sic eloquenlià sollicitât vexatque S. Hi-
opprimetur à cjlorià, Proverb. 25, v. 27. Nec larius : i Non quaero sensum unde hauseris
minus ponderandum celeberriraum islud pro- « vitam unde sortitus sis, intelligentiam unde
nunlialum Aposloli : altitudo divitiarum sa- « adeptus sis : quale est quod in le sit odor,
pientiœ et scientiœ Dei, quam incomprehensibilia I sensus, visus, audilus; ceriè nemo quod facit
suntjudicia ejus et invesligabiles viœ ejus ! Hinc i nescit : quaero unde isla iis quos génères
vehementer sic urgebat Manichseos S. Augusti- < indulgeas ,
qualiter sensum inseras , oculos
nus : i Hos verô quis ferai ad Chrislum perli- c accendas, cor afBgas? Haec si potes, enarra.
« nere se profiteri, qui nisi aperlissimam ralio- i Habes ergo quae nescis, et tribuis quae non
« nem stullisde Deo protulerint, niliil credea- « intclligis, aequanimiter imperitus in luis, in-
< dum esse contendunt?) De Utilit, cred. c. 14. t solenter in Dei rébus ignarus ? > lib. 2 de
Exposuit diserte idem S. duclor quo maxime Trinit. num. 9.
ducantur inciiamento, qui rerum ad fidem 5° In r evelaiis occurrunt multa quae à liberis
speclantium arbiiram judicemque statuunt Dei decretis omninô pendeant ; eorum ergo
yi DE ECCLESIA CHRISTl. PARS I. 92
veritas intrinsecis necessariisque ralionibus orlus, ex ifitaclae et immaculatae Vir-
IMessise
deprohendi non potest ac vindicari; lalia siint ginis utero; lalis est ejusdem post suam resur-
sacramenlorum inslitulio, modus redimendi rectionem ingressus.januisclausis, in cubicu-
generis liumani, loges merè positivae, scii quae lum ubi erant congregati Apostoli ; hœc et alia
rerum ipsà naiurâ minime nituntur. si utrùm inirinsecè possibilia sint, solo lumine
Jam coargucnda est altéra Socinianorum nauimli dijudicandum sit, videbis quid ralio-
classis, quiïsciiicet credendornm omnium velit cinando de iisdem proficerent tôt inprimis
haud quidoni verilatem, sed possibiiitatem na- rudes et imperiti, nec humauœ assueti aut ido-
luraii lumine debere demonstrari. nei pliilosopliiae disquisitionibus et argutiis.
1" Eadem in incommoda et absurda, quœ 2° Scclae Socinianae docliorcs quosdam mi-
mox exposuimiis, relabitur ut plurimùm; nam nistros fac acerrimè more suc et omni telo-
inter dogmaia de quibus dissident à Catholieis rura génère aggredi mysteria Incarnationis,
Sociniani, multa recensentur, quae si exis- vel sanctissimse Trinitalis, aut originalis pec-
tant, ut prolilenlur Catholici, intrinsecâ et cati propagaiionem. Haud minore hœc eadem
absolutà necessilalc existunt, ita ut ea non studio defendantur à viris sagacibus, peritis-
esse, vel aliter esse, ipsi eorum essentiae om- que disputandi, qui conlorlasexcutiant Scrip-
ninô repugnet; sic utrùm Deus sit immensus, turarum interprelationes, versutorumque et
omnium sive absolutè sive sub conditione futu- fallaciura argiimentorum satagant extricare
rorum proescius , immutabilis simul et liber, sophismala; fac ut arduis illis conteiilionibus
trinus in personis; utrùm Verbum Dei sit Patri intersint homines de plèbe, nullo mentis acu-
consubslanliale, utrùm ejusdem cum ipsis mine prsediti, rei familiaris occupati curis,
substaniiae Spiritns sanctus; haec omnia dog- opumangusiiâdisiracti,alquetumin tlieologià,
mata, si vera sint, ut obstrepenlibus licet Soci- tum in philosophià peregrini prorsùs et hos-
nianis , credunt omnes Catholici , talia esse pites, quorum tamen saluii consulium voluit
nequeunt nisi rerum ita exigente esseutiâ; non Deus, omnium Creator et Pater. Futurumne
aliud estillis esse posse, ei rêvera esse, unum- putas ut lirones illi varia quse tune profereniur
que nunquàm polest divelli ab altero, nec sine ratiocinia iia valeant animo percipere, œquâ
altero concipi; ergo ipsorum non potest inves- lance librare, solisque naluralibus principiis
tigari po&sibiliias et repugnantia, eaderaque tantas dijudicare lilcs, firmissiuià ut fide inde
ratione liumanà demonstrari , nisi pariter ac colligant quaenam sit ad salut' m proponenda
simul eorumdem expendatiir natura, nisi cum tenendaque ad ultimum usque spiritum doc-
principiis lumine naturali cognitis conferatur trina? Nonne mullô magis proclive est et con-
ejus veriias ut et possibililas, quae reipsà inter sequens, ut abeani incerli quibus seadjungant
se non dilTerunt, et sic positive ratione duce partibus, vel forte ab omni résiliant genuino
utraque denionstreiur. Ergo recurrunt lum sensu religionis? Hoc inlercedil Deum inter et
valere humanam rationem, ut supremi Numi- cilia, quaeri quandoque liceat et expédiât, an
nis naturam, intimasque proprietatespervadat possibilia, an raiioni rcpugnanlia sint, quae
et clarè introspiciat. Naturali quidem lumine pronuntiant. At de révélante Deo .^ummà et
ostendi potest Deum esse immensum, omnium incommuta!)ili veritate, id percontari vol su-
etiam sub conditione futurorum certô praes- spicari nefas. t Quis est ergo ita impius et
cium, immulabilem simul et liberum;sedquo- < mente alienus, inquit Clemens Alexandri-
modô habeant quomodô v. g.,
liaec iia se : , < nusStrom. 1. 5, ut Deo non credat, et pro-
cohsereat cum immutabditate libertas, cum I bationes à Deo postulet lanquara ab homi-
simplicitale immensitas, cum cerlitudine divi- « nibus? » Protervo isto inquirendi génère
nae scientiae, futurorum libéra sub conditione quem in scopum intendet se humana ratio?
revelaiio ; modus ille assignari eâ certitudine num ut compertura habeat Deum esse locuium?
Sociniani aliique Rationalistae. Quin etiam in- vis. Nura ut perspectum sit Deum pugnantia
ter ipsa opéra Dei, de quibus consulenda sit non loqui? id indubitatum facit vel sola divi-
revelatio nonnulla obversantur, quorum in- veracitatis idea; num verô ut persuasnm
,
Inse
trinsecâ, seu primaria possibilitas , humanâ sit fidem esse loquenli Deo adhibendam'' Id
ratione non valeat certô innotescere; taiis est omnibus evidentissimum est, antequàm cre-
95 SECT. I. DE JL'DICE CONTROYERSIARUM. 94
dendorum expendatur possibilitas; quis enim sicut lumen iia et tenebrse ; neque minorera
nisi insanus ncgaverit , absolutè et essentia- gerit alque expromit in obscuris quàm in per-
Contexere hic praestat indivulsam cl claram Irrideretur iniperilus aliquis, aut usum ra-
principioruni sériera ac necessiUulinem, qui- tionis vix adcplus in fans, qui gravia quaedam
bus iiiviceni compositis plané demonstraïur facta vel capita quaedam docirinae à viro ad-
quantum omni probabililate caroal.el ànormâ mirandoG sagacilatis, absolulae numeris omni-
rationis, quam perpétué venditant Sociniani, bus scienliae, probitytis illibatse, eminenlisque
est Dei natura quàm ut ipsani valeat mens hu- lestimoniis, repudiaret eo nomine eoque ob-
mana comprehendere, seu cogitaiione assequi, tenlu, quôd eorumdem factorum et dogmatum
et velut adaequare Magnus est et non habet fi-
:
veriias aut saltem possibililas non ipsi de-
nem, excelsus et immensus (Baruch. cap. 5), monstrareiur duclis à solo naiurali luraine
incompreliensibilis cogitatu (Jerem. cap. 32), moHieniis. Quàm verô imperiti, quàm infanlis
vincens scientiam nostram (Job. cap. 56). Ne- illiussimiles atque inepli videbunlur hominos,
que ipsa décréta Dei, neque operuni ojus na- vel, utputatur, eniditissimi omnibusque pol-
turam humana ratio polest intelligendo pene- lenles dotibus ingenii, si cum ipso Deo, qui
trare atque evolvere. Quis hominum polerit ul soins bonus, iia et soius vocari potest sapiens,
scire consilium Dei? Aut poteiit cogitarequid contendere quis audeat? Quid miruni igilursi
velil Deus? Qmv Dei sunt, nemo coguovit nisi revelare hominibus possil ac voiuerit quae
Spiritus Dei (l ad Corinth. c.2); mundum tradi- aciem hunianse mentis excédant? Multa quae
dil dispulationi eorum, ut non inveniat liomo optis rcfellendisSocinianisapta sunt, subminisirant,
qiiod operattis est Deus ob inilio usqne in finem specialim S. Anathasius, in illud Chrisli Do-
(Eccics. cap. //). Humanam rationem inliniiè mini : Omnia milii tradita sunt à Pâtre, et
superat increala ratio quae Deus est ; humanam Epist. ad Serapionem ; S. Hilarius, lib. 1 de
scientiam tanlùm transcendil scientia Dei, Trinilate passim, inprimis, num. 8, 12, 15, et
quantum naturam humanam, ipsa natura Dei : lib. 2; S. Ambrosius. lib, de Fide, cap. 10, et
Novit omnia (1 Joann. cap. 3) : et sapientiœ lib. 4, cap. 1 ; S. Augusiinus, lib de Moribus
ejiis non est numerns (i^sahu. 14(j). Ecclesiae calholicae, cap. 25, num. 45; lib. 2
Potuit Deus revelare hominibusqusecumque de libero Arbitrio, cap. 2, num. 6; tract. 4 in
voluit ; tametsi inter revelala mulia sint vene- Joann. num. 9; epistolâ 152, olim 5, ad Vo-
randis circumfusa tcnebris, atque supra hu- hisianum, num. 81 : t Demus, inquit, Deum
mani ingenii captum posila, revelatis potest I aliquid posse, quod nos fateamur investigare
procul dubio per extrinseca etiam lestimonia < non posse ; in talibus causis, ratio facti est
conciliare (idem ; in tractatu de Religione de- « poteslas facientis. n Idem S. doctor, lib. 15
monstratur, in miraculis, v. g., et prophetiis deTrinitate, cap. 6, num. 9, tum integro lib.
vis eorum et cum veritate conjunctio non pen- i quit hujusce libri cap 9, eisquos illectant,
dent ab ipsà rerum quae revelantur perspicui- f rationem se de obscurissimis rébus pollicen-
tatevel altitudine et obscuritale, sed tota ma- t tur reddituros, eôque catholicam maxime
nat à veracilate et sapientià Dei, quae deficere « fidem criminantur, quôd illis qui ad eam ve-
nunquàm possunt, plenumque merentur as- I niunt, praecipitur ut credant, se auiem non
sensum et obsequium ipsius auctoriiate in- « jugum credendi imponere, sed docendi fon-
nixum ;
quo sublato fundamento, humanae « tem aperire gloriantur. »
rationi ancillaretur divina fuies; nec divina, ConsuleetiamS. Chrysostomum, homil, 21,
sed merè philosophica nuncupari deberet. Ni- aliàs 23, in Joannem ; S. Cyrillum Alexandri-
hil itaque rectae raiioni consonura magis et num, libris contra Julianum; S. Basilium,etc.
consentaneum est, quàm auctoritati Dei reve-
Articulls III.
lantis, in quem neque dolus, neque error ullus
cadere unquàm potest, sincero adhaerere et Refellitur syslenta Baylii.
constanii obsequio. Quae nobis obscura sunt, Commenta Socinianorura procacitate et in-
nec humanâ queunt ratione contrectari, haec sulsitate vincit nefarium illud systema, quo
eadera ipsi clara sunt et aperla ; lucem inhabi- non anctoritas duntaxat, et judicia Ecclesiae,
tal inaccessibilera lotus ipse lux et oculus, oui sed tota divina revelatio, ipsaque cujUs patro-
95 DE ECCLESIA CIIKISTI. PARS 1. 96
Dum se jactitat humana raiio, peniiùs à sede proposilione : Deus est œternus ; Deus est immu-
suâ dejicereiiUir. Conlendil niaiirùm Bayliiis, tabilis, verilalem proposition is déclarât, non
ut dixiinus ,
posse veras demonslralionos re- elïicit cvidentia aut revelatio; proposilionem
velalis opponi dogmalibus, quae tamen liile te- priùs est in se ipsâ esse veram, quàm ut talem
neiida esse nihiloniinùs afTirmat, hoc gencrali, ope revelaiionis aut evidénliœ innotescere.
inquit, et allissinio invicloque priiicipio : Deus Eadeni in se permanct ; non mutatur habitudo
est summè verax ; qtiain conciliationis viam sic attributi ad subjecium, seu dicta consensio et
a|)erit : « Lorsque la raison dit une chose et convenienlia, sive ut evidens, sive ut revelata
« la révélation une autre, nous devons fermer consideranda sit. Ergo fieri non polestul ea-
« l'oreille à la voix de la raison (de rectà ra- dem propositio sit vera, quatenùs revelationis
« lioiie loquitur). La philosophie doit plier auclorilale nobis asseritur, etsimul falsa, qua-
< sous l'autorité de Dieu, mettre pavillon bas tenùs rationis lumine nobis exhibelur. 2° Deum
« à la vue de l'Ecriture : la raison elle-même cum Deo pugnare, quis nisi desipiens somnia-
1 nous conduit à nous soumettre de la sorte, i verit? At pugnaret manifesté cum Deo Deus,
OEuvres, tom. 5. Iterumque : i Le témoignage si naturalis ratio ut recta, ut sana (de illà
€ de Dieu est préférable à celui des hommes. Si quippe hic igitur) divinam posset revelaiionem
< l'on en conclut : 11 n'y a donc rien de plus impugnare, ipsiusque nioliri exitium; tum enira
< raisonnable que de croire plutôt ce que Dieu Deus rationis ac revelationis auctor, per alier-
i dit que ce que la lumière naturelle dicte, il utrum nos falleret, cùm utramque nobis hanc
t faut donc abandonner ce qu'elle dicte qui ne facem admoveret. Deinde metaphysicse de-
< ne s'accorde pas avec l'Ecriture-Sainie, n'é- monstrationes coalescunt ex necessariis tum
« tablit on pas son christianisme sur l'une des tum conelusionibus inde derivatis;
principiis,
ceat , rcnitente licet naturali ratione, cre- grande illud axioma Deus est summè verax,:
denda esse revelata mysteria, atque ut verbis quod simulalè Baylius anteponit rationis naïu-
illius ulaniur, qu'il faut les croire, soit que la ralis evidentibus placiiis? Nec de illo ipso con-
philosophie s'en accommode, soit qu'elle ne puisse staret axiomate, si evidentia quandoque ipsa
s'en accommoder, ou qu'elle puisse même les con- falleret, quam fallere posse pronuntiat Baylius,
tredire invinciblement , idem ille scriptor se dùm hanc slatuit revelatis posse adversari dog-
ipsum impugnat et confodit. Disserentem at- matibus, quibus tamen lirmiter adhaerendum
tendamus :i Si la même proposition était vraie esse idem assevcrat : '^lumine naturali cogno-
Quin et ralioni subjiciendara hdem tradit, vocaretur in dubium, quae totius Religionis
ipse qui lidei principatum eliam alque etiam fundamenlum est, veracitas Dei ; nec certum
adjudicat : hoc enim placitum quod per calum- assensum elicere valeret evidentia. Quid ergo
niam omnibus ailribuit theologis probare ad- superesset nisi totius socielatis totiusquc ho-
nititur : « Que le tribunal suprême, et qui juge minis, capitalis vesanusque hostis, universalis
« en dernier ressort et sans appel de tout ce pyrrhonismus ? En quô recidit simulala Baylii
€ qui nous est proposé, est la raison parlant in Dei revelaiionem reverentia : en quo judice
< par les maximes de la lumière naturelle ou definianlur, rcpulsis Ecclesiae auclorilale eiju-
critices, vel diversis aliis ex capiiibus petitas, tiata , cujus in ore sedebat sapientia : cujusex
quae ad sacrorum libroruin inlimiandam ûm- fronieeminebat lantasanctitas, tanta majestas:
thenticitatem, integritaiem ac dmnitatem con- attamen ipse sic de Judaeis : Si opéra non fecis-
geruntur. Haec oinnla in quibus disculiendis sem in eis quœ nemo alius (ecil, peccatum non lia-
tum opus foret, apiè praestari , nonne id evi- ac rudibus illa Scripturarum testimonia, quo-
denter et à ratione, et à jugi experiniento rum canonicitatem omnes coufiieantur christia-
prorsùs alienuna est? Hinc ad exiniendum pie- nae societates , ergoviâpotissimiim auctoritatis
risque laborem hune improbum , illisque im- dijudicabitur sacri canonicitas contextûs : quod
pervium , celeberrimi Proiesiantiura minis- evidenler pugnat cum appellatâ Calvinistarum
dijudicenl , quibus fundamentales, ut aiunt ecclesiasiicis discernere, non tam propter com-
ariiculi contineniur, seu ad saluteni credenda munem sententiam consensionemque Eccle-
necessariô dogmata : nunc praetermittimus si- siae, quàm propter Spiriiùs sancti testimonium,
mùra deleatur ex solemni professione fldei Cal- informandam fidem apposita? Nonne timen-
vinistarum ariiculus quo profiteri teneantur dum, ne diversarum ac dissidentium sectarum
sese pro canonicis, cerlâque fidei régula libros ministri alii alia proponant plura vel pauciora,
omnes ibi enumeratos agnoscere, ( Gallicanse et ea quae suis quisque partibus obsecundare
Professionis parte 5, ariic. 5.) putaverit ? Haec si depromant Sociniaui à cae-
duni esse duntaxat, de agnoscendà testimonio- 14, v. 28. ) Ascendo ad Patrem vestrum, Deum
rum canonicitate, quae fundamentales articules meumet Deum vestrum. ( Ibid. cap. 20, v. 17.)
omnes complectantur conflteamur, ut obser-
:
De die atitem illâ ( die judicii et horâ, nemo )
rum veluti collectione earumque mullis in cap 24, v. 36.) Quid de divinitate Christ! sen-
ceriô dijudicari queunt ab omni hominum gé- depromptorum ex illis textuum canonicitatem,
ponderatis, animum ita percellunt, ut illa sola rumdem sensus : esto, ne omnia discutiamus ,
de ipsorum canoni- jam meritô persuasum sit lis qui non nisi pa-
si attendantur testimonia ,
citatenemo prudenter possit ambigere. Quod triam calleant linguam, accuratas esse illorum
ut magis patescat, admisceantur textibus illis librorum vel testimoniorum versiones; esto
separatim spectatis, doclrinâ verborumque te- etiam, ut eorum solummodè textuum debeant
nore insignes quidam texlus quos è profane sensum intelligere, quibus fundamentalia ex-
primuntur dogmata hoc et illud gratis con-
vel pio, non lamen inspirato auctore excer- (
seclusâ auctoritatis ope, plerique insliiuendi veriini ut ea non prxvertamus argumenta, quae
ubi de unilaie Ecclesiae aHorentur id potest
ad fidem alnmni. Et certè non minores prae
intérim ex Bossuelii connnonitorio sexto sum-
se forcbantdivinilatis characteres prolataipsius
ore Ciirisii documenta, quàm eadem inanima- matim observarictota fundamentales ariiculos
tis mandata liiieris, imô vividiùs animos alli- dijudicandi ratio ad revelatam reruiu quai in
versanluv gravit.ucia earumque cum ho-
cere debuerunl quatenùs à Chrislo prouun' illis
,
biisnon ducitur erroribus, nefandum et im- ganiur, seriô rcspicianl : privalo spiriiu animis
piumLutheri dogma, Deum consliluenlisauc- insidenie , volunl Protestantes dijudicari sen-
lorem scelerum ipsiusque proditionis instiga- sum Scripturarum ; internas spirilùs illustra-
torem ? Nonne ab hominum salute et honore tiones mentibus alîundi ad interpreiandas
Dei abliorret delesianda haec doctrina? Quâ de Scripluras voluntpariter EnlhusiasUe ; exlerno
causa lelhiferosetiam inter errores non recen- nullo teslimonio se produnt, quas commini-
sealur à Calvinistis propugnaium quoque à scuntur illuniinationes, Entbusiast» : mani-
Luthero portentosura ubiquitatis ligmentum ? feslo nullo exeritur signo, ille quo se irradiari
Cùm enim Cliristo ul homini immensitatem fingunl Protestantes, spirilus: revolaiioiies
tribuat, inslauratur quidquid deterius effuderit Enlhusiaslarum nemo est fanatismo arrepliis,
Euiycliiana haeresis. Nonne œquo pariter jure vel doli arlilex qui allingcre sibi non possit :
opurteat à Lulheranis numerari capitales inter privatum spiritum Proteslanlium , nemo est
errores, defensum taraacrilerà Calvino dogma decepior aut deceptus qui adscribere sibi non
de absolutâ tuni certitudine, tum de inamissi- valeal : neque apud Enthusiastas, neque apud
bilitaie juslitiae christianse, quo foventur, sli- Proleslanics ullus jure divino constitutus oc-
mulanlur, alque inipunitate donantur turpis- currit judex , quo palam et apertè redargui,
sinia quselibet immanissimaque crimina? Niliii condemnari , mulclari contumaces oblingat ;
hominum saluli , nilnl divinae sanciiiati , to- nuUus est cujus décréta sonies et insontcs
tiusque ordini provideniiae contrarium magis quod attinel ad judicandi formam, trahere ad
excogitari poluit. Prœterea, ut rectè disseruit se ipsos , coram societate aequo jure non pos-
Nicolius ( prétendus Réformes , convaincus de sint : liunc sibi Luilierus, ut observatum est,
schisme, chap. 2), èsacris codicibuseruuntur hune sibi Calvinus, licet inter se maxime dis-
nonnulla testimonia, quae specie tenus erro- sentienles, adslipulari jactârunt. Itane Scri-
rcm ingcrere dixeris quibus aptari possit id :
pturarum suarum majesiatem et inlerpreia-
quod de quodam textu adnotavit S. Augusti- tionem Deus voluisset hominum varianiibus
nus, epist. ad Hesychium: i Promptior quidem cupiditatibus aut praejudiciis, quasi lege posilà
« sensus est; sed Scripturse scrutanda; sunt, tradere? Haîc si invaleret methodus, causam
I nec earum superficie debemus esse content!, obtinerent Ariani, Nestoriani, Eutychiani, et
€ quae ad exercitalionem nostram ita modifi- alii quicumqiie ut ab Ecclesiâ, ita quantùmlibet
I catœsunt, ut aliiùs se penetrari velint. i In à se invicem discrepanles haeretici. Novis in
rcbus ipsis quae ad fundamenta religionis per- dies et erroneis Scriplurae dislraherentur et
tineant, alTerri possunt testimonia, quae nisi proscinderenlur commeniis; quâ innovandi
cum aliis textibusattenté conferantur , errandi cupidine consideralà exclamât ipse Lutlierus :
occasionem imperiiis praesertim et inexercita- f Si diutiùs steterit mundus , iterùm erit ne-
tis praebeanl : taies sunt quae ad impugnan- f cessarium propter diversas Scriplurae inter-
dam Christi divinitatera à Socinianis advocan- ( pretaiiones quae nunc sunt, ut ad conservan-
lur. Taie est istud (praeter illa quae retulimus): « damfidei unitatem, conciliorum décréta reci-
Hœc autem vita œterna lU cognoscant le solum « piamus, atque ad ca confngiamus. * ( Lib. 1
Deum verum , et quem misisti Jemm Clnistum. coiilra Zuingiium et Œoolampadium.) Haec
(Joann. cap. 17, v. 5. ) Tcxtus cjusmodi si nunc sudiciant de ScripUirarum exposiiione,
obtulerint suis tironibus Sociniani seorsim ab in Proteslanlium syslemate : dùm refeileniur
aliisomnibus quas ad vindicandam Chrisii di- quaeexpraelensàeorumperspicuitateobjiciunt,
vinitatem congerunt Catholici ipsique Protes- Inde aflluent nova auctoriiatis Ecclesiae in illis
simplices , hoc esse in more positum el insli- societatis), quinam sint soli et omnes libri in-
liito licereticorum omnium, ut errores suos spirante Spiritu sancto exarati? Si respondeant
obvelare corrasis undique Scripturarum lesli- Protestantes, privato spiritu, et canonicos, et
moniis siudeant : < Niliii unquàm penè de suo apocryphos libres propriis quosque characteri-
f proferuiU, inquitVinceniius Lirinensis,Com- bus posse distincte secerni , sciscitari ab eis
< monit. cap. 35, quod non eliam Scripturse liceat, quâ de causa conligerit, ut, v. g., Epi-
At eo concesso (quod omni vacat specie pro- Deus ! Hùc revocari possunt cuncta quae prom-
babilitaiis), posse privato examine, et canoni- psimus ubi de indagandâ Scripturarum canoni-
citatem Scripturarum omnium , et genuinum citate, argumenta.
Scripturarum sensum cerlô dijudicari ab ipsis Quaeri eiiamnùm potest quare Luthero po-
rudibus el imperiiis , necessum loret insuper liùs et Calvino adfuisse censeatur spiritus ad
ut privatà disculione, aut alio modo, sepositâ secernendos à caeteris omnibus sacros libros ,
aucloriialis via, cerii fièrent , in dogmaiibus quàm Carthaginensi celeberrimo concilie, ann.
fidei invesiigandis soli esse inhserendum Scri- 397, sanciissimo pontifici Innocentio primo,
pturab , ut volunt quos hic refellimus adversa- S. Augusiino, S. Gelasio, et habiia; sub ejus-
rii , nec ullam esse in illâ inquisitione haben- dem pontificatu , Roma; synodo? quare puta-
dara rationem tradiiionis cujus auctoritatem, retur idem spiritus Lutheranis et Calvinistis
veritatem ac necessitatem constanter defen- suggessisse ablegandum à canone Scriptura-
dunt lum Latina, tum GriEca Ecclesia : verùm rum Tobiselibrum, quem totpietate etsacrarum
quô se venant ut evincere queant, nuilas esse litterarum studio insignes Paires canonicis an-
quae fidem mereantur, consulique debeant tra- numerandum sanxerint?quam ob remlibroillo
ditiones? Hic delibare quœdam duntaxat ani- postposilo, Caniicum, cui sub aliquo respeclu
mus est, quse in prsesenti controversiâ praeter- anteponendus esse videatur, inspiratum ha-
iri non hcet : nam de iradiiionibus divinis, beant ipsi Protestâmes? Respondere soient
ad fidei depositum pcrtineant imô tradiiioni- : synagogam tum deinccps apud chrisiianam
,
bus esse inhaerendum haud obscure testatur socielaiem, firmissimè lenendum, diffiieri non
sacra Scriptura : sic Thessalonicenses, Epist. audeant Protestantes; cur in assumendis deu-
ad eos secundâ cap. 2, compellat S. Paulus : terocanonicis habenda non esset ratio invete-
Tenete traditiones quas accepistis, sive per ser- ralae apud Christianos tradiiionis, quae exor-
monem , sive per epislolam nostram. Sic allo- tam de libris istis dubilationem discusserit,
quitur Timotheum idem Apostolus Quœ au- : eosque in canonem referendos esse duxerit'/
dîsti à me per multos testes, hœc commenda Veleres, ut reclè adnolat BeUarminus, non
fidelibus liominibus, qui idonei eruni et cdios do- aliunde quàm ex tradiiione comperium esse
cere ( Timoth. epist. 2, c. 2). Deinde, ut tacea- canonicorum librorum numerum icstificanlur
mus de validitate bapiismi apud hœreticos lib. 4 de Yerbo Dci non scriplo, cap. 4 ; i Sic
collati aliisque nonnullis dogmatibus, haud t apud Eusebium, lib. 6 Historiae, cap, 10, Se-
expresse Scriptura divinilùs inspiraiâ enun- i rapion rejicit (juaedam falsô inscripta Peiro,
tiatis, quo in loco Scripturarum deierminatur, « quia per Iraditionem accepcrat, niliil laie
V. g. (quod lamen chrlstianae plurirai inlerest « scripsisse Petrum, Et cap, U, Clemens Alo^
105 SECr. I. DE Jl'DICE COiNTROVERSIARUM. 10b
< xandrinus secundfim traditionem sibi à se- aggredi privato spiritu teneantur in systemate
t nioribus cominendatani, docelquîe sintvera Protesianlium. Adde quôd sive veleris, sive
« Evangelia. Et cap. 18, Origenes : Ex tradi- novi Testamenti codicesadoani, ad sequendam
I tione, inquit, didici de quatuor Evangeliis auclorilatis viain, non ;ul seciandum privalum
I quôd hœc sola. Basilius quoque de Spiritu spiriium inipelli se seniienl, si sapiant. Deute-
« Sanclo, cap. 27, dicit : si tradiliones scri- ronomii cap. 17, si quem baberel solliciiura
( ptae negliganlur, fore ui Evangeliuni etiain difficilis et ambigua causa jubebatur adiré
,
I niagnuin detrinieiituni palialur. Dciiique Au- sacerdotes Leviiici generis, et ad judicem ilio
« gustinus lib. contra Epislolain lundamenli, tempore conslituium ; alque subjungilur :
« cap. 5, clarè dicit se Evangelio non creditu- Quœresqiie ab eis, qui indicabunt tibi judicii ve-
« rum, nisi id Ecclesia prœcipiat. > Tanla est ritatem ; et faciès quœcumque dixerint qui prœ-
ad assignandos sacros libros tradilionis ulilitas sunl toco quem elegerit Dominus, et docuerint te
ac nécessitas , ut eam quoad istud doctrinae juxta legem ejus ; sequerisque sentcntiam eorum.
caput, Brentius ipse in Proiegonienis, et Kem- Quaniai aulem arrogantiaii arguereniur,
nilius, in Examine concilii Trid., Lulberos in- quam severam subirent
qui prolato pœnam ,
ler ministros celeberrimi, recipiendani esse fa- judicio refragarentur, palet ex verbis sequen-
leanlur. tibus : Qui autem superbierit, nolens obedire
S** Privato examine 7ion polest id quod est sacerdolis imperio qui eo tempore ministrat Do-
caput controversiarum dijudicari. — QuonioJô mino Dec tua, et décréta judicis, morieiur homo
Diaxima praesertim bominum pars, quae ex iin- malum de Israël.
ilte, et atiferes •
peritis coalescit , persuadere sibi prutienler Novo aulem in Testamento quid statuent ,
valeat , opus esse ut privato < ipso examine Cbristus de bomine judicium Ecclesiae asper-
t percontandis Scripturis certô addiscat quae- nenie, non latet : Si autem Ecclesiam non au-
« curaque credenda, quœcumque agenda sunt dierit , sii tibi sicut ethiticus et publicamts ; boc
I ad assequendam salutem ? i et aiia testimonia reiulimus , bujus sectionis
Facile intelligitur posse homines propriae cap. 2; quantaî autem sit superbiae, judicii»
conscios infirmitatis et iniperilix, sibi in ani- Ecclesiae obluclari, déclarai S, Aiiguslinus lib.
nium rationabililer inducere , ineundani esse de L'iilitate credendi : capite enim G, enume-
auctoriialis viani , ut ad noiiiiam perlingant ralis quàm
pluribus credibilitatis motivis, sic
Religionis quae factis innilitur , et altissinia concludit cap. 17 c Cùni igitur tantum auxi-
:
lam : ver uni hàc eàdeni ratione débet illud generis buniani, ab Aposiolicâ sede per suc-
inprimis bominum genus agnoscere sibi nec ccssionem episcoporum , frustra haerelicis
tenendam nec probandam esse privati nieibo- circùm latranlibus , et parlim plebis ipsius
dum examinis : banc non esse ad captum suum judicio, parlim conciliorum gravilate , par-
aliemperalam, nec sibi proinde divinilùs pro- lim etiam miracuiorum niajcslate damnatis,
positam. Nonne chrisiianaî prorsùs répugnât culmen auctoriialis oblinuit ? Cui noile pri-
modestiae , et rectse conscientiae , ut homo masdare, velsummae profcciô impielatis est,
etiam, eruditionis expers, ac lardus ingenio, vel praïcipiiis arroganiiae. t
(idem de bomine dodo et ingenioso sialui po- G" Suâ Protestantes agendi ratione, suc ipsi
test), infaliibiiitalem sibi quaradam adjudicare derogant systemati. — Placilis suis niirabililer,
audeat ,
quam Ecclesiae abnegaverit, plusquc agendi saltem suà ratione répugnant et Pio-
adjuvari se à Spiritu sancto in causis litlei ju- lestantium vulgus , et eorum quandoqne ipsi
dicandis , quàni ipsam iiiara Ecclcsiam quam paslores. Urgeanlur è Lutlieranis aut Caivini-
Scriplurarum et sacrae docirinae custodem siis, agricolae, ariilices, merceiiarii, inlerpositis
Deus constituil? Praetercà numquid Proleslan- quibusdam Scriplur3e,ad impugnandan» eorum
lium alurani, per Scripturas, quae Proiestan- lidei professionem, tesiimoniis; provocant st.-?.
libus sunt sola fidei régula, expendenl utrùm tim ad su;e sectœ minisiros ; quàm pauci oc-
in causis religionis, privaio dobcant duci po- cnrrunt, qui proposiiam ab eisdem docirinam,
lissimùm spiritu? At id jam cognitum perspe- scruiandis seriô lilteris sacris, privaio cxamini
etumque habere illos oporieret, ante omnera subjiciendam curaverinl ! obtecto quasi capite
Scripturarum discussionem , cùm hanc ipsam (lescendunt in opiniones unius vel alterius
lU. IV. 4
,, ,
,, ,
créta eorum ponderibus suis exaniinaverint ab Ecclesiâ ejiciendos (vide etiam citatum
atque instar judicum approbaverinl ? Quod librum,cap. 9, art. 3, in observalionibus,
necessitalis in rébus Religionis non privati Baylius ipse dissimulare non potuit ,
quàm
spiritûs instinctu,sed via auctoritatis progredi, sitarduum, imô desperandum privato examine
testantur ubi è re suâ judicaverint, synodorum ad veram et indubitatam dogmatum iidei no-
suaruni decretis, ac disciplinae suae ecclesiasti- titiam pertingere : conqueritur propositum
cae constitutionibus. Faraosâ in synodo
Dor- fuisse saepiùs, et exquisitâ praesertim in Galliis
drectanâ quam approbavit Charentoniana arte versatum genus illud argumenti : tam
,
synodus, et cui inlerfuerunt ex Protestantlum subjicit, quodam sensu esse confltendum, ca-
Palatini rere solulione idem argumentum, nisi ad eam
ecclesiis theologi Anglicani , Scoli ,
quitus recepiam doctrinam non approbâ- comprehendantur litulo, confutatis jam à no-
runt, ab illis qui eamdem sibi traditam bis auctorum à quibus obtruderentur ,
princi-
quae ad deprecandum ,
declinandnmque judi- pturarum, qualis fingitur à Protestantibus.
dium obtendebantur à Remonsirantibus,
sic
Objectio prima.— Rudes et imperiti nequeunt
concluditur « Hasce ob causas
putamus pro-
:
solo lumine naturali , omnium quae credenda
fun-
< testationem Remonstrantium inQrmis vel agenda sunt notitiam adipisci : at Spiritu
damentisnixam, illosque tam divino quàm
« sanclo adjuvante , illustrante intellectum , vo-
huraano jure obligatos , ut se huic synodo
« luntatem impellente, donum intelligentiae pos-
suae tanquàm
I subjicianti et protestaiioni sunt accersere siraplicibus quidem confe,
,
extraordinariè convo- i
philosophique, part. 2, chap. iO.
riam, aut si necesse sit,
m SECT. I. DE JUDICE CONTROVERSIARIM. liO
autem vesirâm indiget sapientià , postulet à Dco omnibus gentibus , et quam sibi sponsaiam
qui dat omnibus afjluenter, et non improperat, et vdluii Cliristuà ,
quàui privaiis teraerariisque
dabitur ei , Jacobi Epist. cap. 1, v. 5. Eodem hominibus quorum unusquisque, quô suî plus
sensu diclum fuerat à Regio proplietà : Acce- amans simulque audentior eô jaclaniiùs ac ,
quibus ilerùm cxsufflandis non est cur lerapus poliùs ac fomilem memoriâ quan- : recolalur
conleri oporteat ; si verô Sancti Spirilùs illud tum à se mutuô dissentiani tumin assignandis
auxilium, aliud non sit prseter internam eli- sacris codicibus, tum in exponendis Scripturae
ciendae fidei dostinatam necessariamqne gra- mullis eiiam non admodùm difficilibus testi-
tjam, ea quideni praevenit, adjuvat , et causse moniis ,
practensi auciores atque promolores
ellicientis fungitur munere at non est ipsa
; reformaiionis. Attendaïur quanti faciendam
ratio credendi , et fundamentum fidei intel- : esse viam auctoriiatis duxerini ipsi Prolestan-
leclui non proponilur per modum objecti ; tes, Dordrectanà praesertimin synodo , quem,
fugare potest offusas menti tenebras quae pro- admodùm supra relulimus. Necreponanl, sic
posiiam veritatem obnubilant, et cor aperire eos qui colloquio reluctantur, ad provinciale
ut receplis in Ecclesià dogmaiibus, fide super- conciiium , et ultimô nationalem ad synodura
naturali assentiat; veriini graiiae illius interio- traduci , ut supremum judicium non synodo
risadjutorio,nonila suppielur naturale lumen, naiionali, sed verbo Dei nieliùs in eà explicato
ut qui eani acceperint , valeant qu» captum rcservatum esse censeatur. Nationalis synodi
ipsorum superant , aitingere , et inlelligendo ea mens si non fuerit, ul suâ auctoritate, quasi
consequi ; non etlicit, ut absque alio depre- foret infallibilis, adigantur errantes ad susci-
hendatur argumenlo canonicilas illorum Scri" piendam sanciiam doctrinam ; id unum si
plurae testimoniorum, quae sunicientem ex se- conslilutum sit, utnumerosiori hominum peri-
ipsis characterem divinitalis non prse se ferunt: torum cœtu inslruanlur iiberiùs polenliùsque
non eô usque mentes illuminât, ut perspectum admoneaniur cur ab Ecclesiae communione ,
habeant germanum sensum textuum quorum separatos voluerit Dordreclana synodus , quos
intelligentia religata pendeat ab aliis qua; ipsas perlinaciter aberrare existimaveril? Proieslan-
fugiant , testimoniis; quale est, v. g., istud : lium inhaerendo placilis, debuit Remonslran-
Pater major me est. Demùm neque id praestat tibus seu Arminianis facultatera concédera,
ut fundamentales omnes certô secernantur sive relinquere, eam doctrinam sectandi, quam
articuli ,
quamdiù secernendi non
certa illos revelationi consentaneam , privato praeeunte
subministratur régula. 2** Reverà dictum est : examine judicaverint. Mirum sanè accidit ut
Petite et accipietis. — Si quis indiget sapientià, qui generalibusconciliissesepulant posse lulà
postulet à Deo. At etiam dictum est : Petitis et obsislere conscientià , viamque auctoritalis
non arcipitis, eo qubd malè petatis, Jacobi cap. dedignari se profileaniur , iidem excommuni-
4, V. 3. Malè autem petunt, qui revelationes à catos voluerint , qui de Scripturarum inter-
Deo, qui miracula , aut dona revelaiionibus et prelatione , in decretis Dordrectanae synodi
miraculis similia , absque urgente necessitate noluerunt acquiescere.
petunt : taies sunt eorum pelitiones qui pri- Objectio II. — Opus non esse ut inslruendâ
vato examine aggrediuntur ea rimari , et se- vel confirmandâ fide confugialur ad Ecclesiae
cernere quae ad ipsorum intelligeniiam men- auctoritalem, persuadent plura Scripturae tes-
tisque aciem non sunt accommodaïa. Malè timonia Isaiae cap. 54
: Dabo ovines fitios tuos :
petunt qui postpositâ Ecclesiae auctoritate , et dodos à Domino. Jeremiae cap. 31 Non docebit :
spreio quod erudiendis hominibus Deus insti- ultra vir proximum suum, dicens: Cognosce Domi-
quid prodesset Ecclesiam sibi raagistram du- ad singula quae objecta sunt Scripturae tesii-
C. 8 : Ecce dies veniunt, dicit Domiims, et mit- Dominum, omnes enim scient me. Verimi Deum
tam famem in terram : non famem panis neque quem bominum plerique ignorabant, agnove-
sitim aquœ, sed audiendi verbum Domini : famem runt omnes passim populi , dissipante falso-
islam rainatur Deus tanquàm gravissimum ma- rum numinum cultum ministerio apostolico.
lum : ergo, etc. Ephes. 4 : Ipse dédit quosdam Non necesse habetis ut aliquis doceat vos : sed
quidem Apostolos , quosdam autem Prophelas, unctio docet vos de omnibus. Hune opliniè tex-
alios verb Evangelistas , alios autem pastores, ut lum sic interpretalur Bellarminus < Non lo- :
jam non simus parvuU fluctuantes. Haec et alla i quitur absoluiè (S. Joannes) de cognilione
quae prompsimus in asserendà proposiiione 1 rerum divinarum, quasi non egeant magistro
fundamentali , non utilitatem modo , verùra « ullà in re, qui Spirilum sanctum acceperunt:
etiam necessitatem pastoralis oslendunt mi- < nam si ita esset, cur Joannes banc Episto»
nisterii ad hauriendam salulis doctrinam. Vo- I lam scriberet, ac raoneret et instrueret eos
luit Deus liomines edoceri ab hominibus, quos t quos unctio docebat de omnibus ? et quor-
inter idcircô elegit, quibuscum ad id muneris < sùm posuit Deus in Ecclesiâ pastores et doc-
auctoritatem suam communicaret. Hinc missus « tores? Loquitur igitur taniùm de iis dog-
est ad Ananiam Paulus,quem Christus ipse « matibus quse jam acceperant ab Apostolis»
fuerat allocutus , spirantemque in ipsius disci- I et coopérante unctione Spiritus sancti didi-
pulos minas ac caedem edomuerat : missus est « cerant et crediderant, atque eos monet ul
Petrus ad Corneliura angelo admonente, quem c in fide permaneant et non prxbeant aures
docendo imparem non dixeris. Dùm igitur soli I pseudo-Apostolis contraria docentibus. >
Deo videtur in quibusdam Scripturae testimo- Hune sensum testimonii S. Joannis de>
esse
niis attribut bominum ad quaerendam salutem monstrant ejusdem verba praecedeutia Non :
institutio, non excluditur docentis Ecclesiae scripsi vobis quasi ignorantibus veritatem, sed
minislerium, sed gratiae intellectum volunta- quasi scientibus eam ; vos quod audîstis ab ini-
sustentandà et augendâ lide principem licet Objectio HI. — Laudantur in Aciibus Apos-
locum oblineat gratia anterior, eâque sublalâ tolorum Beroenses, qui susceperunt verbum cum
ne una quidem mentem humanam subire queat omni aviditate, quotidiè scrutantes Scripturas, si
qui loquitur in vobis (Matlh. cap. 10, v. 20), ille doctrinâ utrùmexDeo sit. (1 Joann. cap. 7, v.
sic eosdem affatus est Citm autem venerit Pa-
: 17.) Animalis homo non percipit ea quœ sunt
racletus, quem ego mittam vobis à Pâtre, Spiri- spiritus Dei.,.. spiritualis autem judicat omnia,
tum veritalis, qui à Pâtre procedit, ille testi- et ipse à nemine judicatur. (1 Corinlh. cap. 2,
monium perhibebit de me; et vos testimonium V. 14 et 15.) Interpretatio sermonum aliis an-
perhibebitis, quia ab initia mecum estis, Joann, numeratur donis de quibus generaiim pronun-
cap. 15, V. 26 el 27. Hinc elicilur responsio tiatur : Hœc autem omnia operalur unus atque
,
sicut Beroenses, ita Chrisliani laudabiliter po- < prolaia ita se habeant, modo id faciat Intcn-
tuerint acceptas à sancto Paiilo quem Aposto- t tione inveniendi veritalem, non calumnian-
luni Christi, et à Spiritu sancto afïlatum agno- « di. Deberet quidem ille sine examine reci-
verant, institutiones expendere, discernendi « père doctrinam Ecclesiae ; lamen meliùs est
rant Beroenses; nondùm profitebantHr missos < bris. » (De Verbo Dei, lib. 3, cap. 10.) Ac-
esse divinitùs et inspiratos Apostolos : Scri- ccdil quôd longé différât aliunde à privalo
pturas adeunt : dib'genter exquirunt utrùm in Prolestanlium examine genus illud examinis,
illis taies obversenlur prophétise, quales fue- quod haereiicis permittunt et suadent prudenti
rant à sancio Paulo proposiiae ; non est cur condescensu Caiholici, ne pergant illi facem
redarguatur profectum islud à veritatis amore lidei repellere, susceptisque obdurescant erro-
studium : non refugiebant viam illius dignos- ribus. Volunt Protestâmes ul non canonicita-
cendae à Christo designatam , sed in eam per- lem solùni Scriplurarum, sed et singula dog-
resligandam, intcntis, quod laudabile est, in- mata quorum necessaria sit (ides , discutiant
cumbebant viribus. Secùs autem sentiendura singuli, proprioque innilaniur judicio, quid-
foret de Christianis qui décréta Ecclesiae vel- quid sentiant generalia ipsa concilia : at hoc
lent ad privati examinis trutinam revocare, unum postulant Calholici, ad illud quod quan-
quasi licet iniiiati baptismale, instructi habiiu doque proponunt haereiicis examen , ut tuni
possint in dubium légitimé adducere. qui possunt ; tum ut ad alla in eamdem asse-
Post celebratam Hierosolyraaî ad compo- rendam conspirantia, pro suo quisque captu,
nendam de cœremoniis legalibus synodum, elecli animis attendant : futurum quippe credunt
ad promulgandam illius sententiam Saulus et Calholici omnes , ut vel hoc solo dogmate
Barnabas, cttm pertransirent civitates, tradide- comperto, caetera ipsi rudes et imperiti, quan-
runt eis cuslodire dogmata quœ erant décréta ab tum ad verè chrislianam vitam sufficiat, do-
Apostotis et senioribiis qui erant Jerosolymis. cente ac régente Ecclesiâ, tutô addiscere va-
Tradebant Fidelibus non examinanda, sed cus- leant.
todienda dogmata : obsequium praecipitur, non Ad haec Apostoli verba : Omnia autem pro-
perraiititur et approbaïur anceps incertaque bâte; quod bomm est, tenele : quihus adjungi
discussio. Ex dictis colligiiur nuUum posse à possunt haec S. Joannis : Nolite omni spiritui
Protestantibus erui argumentum ex meihodo credere, sed probate spiritus si ex Deo sint , quo-
quam erudiendis et ad fidem alliciendis infi- niam multi pseudoprophetœ exierunt in mundum.
delibus usurpavêre veteres chrisiiance Religio- (1 Joan. cap. 4, v. 1.) Resp. r Paulum et
nis apologistae ; suadebant illis meritô Tertul- Joannem, cùm aiunt probate , vel probate spi-
lianus, Lactantius et alii, ut in Scripturis scru- ritus, non hoc significatum velle, ut omnes qui
tandis navarent operam, qui litieris et ingenio sunt de Ecclesiâ , id faciant, sed ut faciant ii
Etsi, ut rite Bellarminus adnotavit, peccat dum ut probatio fiât servandis ordine et régula
« haereticus dubitando de aucloritate Ecclc- divinitùs constitulis. Agebatur non de pro-
,,
phetiis jam coroprobalis et receptis , sed de unquàra pollicitus est auxilia gralise quibus
propliPliis recentibus, dubiis, et examine pers confidentes exiraerentur à debito Ecclesise
« intellectis) , sed illis consenliant : si cura Respondeo semper fuisse, ac semper fuluros
« traduis per Ecclesiam, et cum riiu perpciuo in Ecclesiâ spiriiuales homines , seu homines
< observatis consentanea sint : si nihili scan- qui ductura Spiriiùs sancti sequentes, reclè
( dali coucilent : si sectas et schismaia non judicent , teuendamque docirinam recté se-
« pariant : si curiosa et vana, et quae nullam cernant erroneis ab opinionibus ; eosdera nemo
I proxinii ad aidificalionem facianl , non lo- sive spiritualis , sive animalis homo jure con-
I quantur. Si nioniti à superioribus, et prae- demnabit : non spiritualis, seu qui divino rc-
« seriini à suprenio praesule , acquiesçant vel gilur spiritu : illis enim potiùs consentiet
< silendo , vel cum omni humilitate raiionem cùm adversari sibi ipsi quo diriguntur, verita-
« reddendo. )(Salmeron,in lEpist.adThessal. tis spirilus nequeal : non animatis, cùm in di-
cap. 5, disput. 5.) Nec enim dubitandum est vinis non sit idoneus judex, qui secundùm
apud illos esse judicium de doctrinâ ,
quorum carnem judicat. Nec tamen privatos ad spiri-
est ofBcium docere , et, ut in concillo Aqui- tuales perlinet definitivum de conlroversiis iu
leiensi sapienter loquitur imperatorGralianuç, causa lidei judicium; fallere quidem non po-
hoc nomine à divo Ambrosio laudatus , à qui- test Spiritus sanctus : at quibus privatis spe-
tus proiiciscuntur insliiuta doctrinœ, ab eis cialiter adesse dignatur, illi specialem hanc
discordes erudilionis repugnantias solvi. (Sta- prsesenliam non possunt absque propriè dicta
pleton, lib. o, cap. 5.) revelatione compertam habere certitudine ,
mis Christi verbis : Si qtiis voluerit facere vo- plenâ et absolutà quin etiara quô efficaciùs
; ,
tunlatem ejus, cognoscet de doctrinâ utriim ex ipsis aderit, eô firmiùstenebii illos aucioritati
Deo sit, indicatur , observandis Dei mandatis et judiciis Ecclesiae addictos, quam non deserit,
coraprimendisque cupiditatibus, removeri obi- nec patitur impunè contemni. Praeterea quos
ces quibus homines à veriiate deierreantur, vocat spiriiuales Apostolus, eosdem salis patet
etiamsi debito ordine ac légitima auctoritale jara ab ipso evangelicà fuisse irabutos doctrinâ :
doctrinâ illa proposila sit : nihil enim niagis ^olum vobis, inquit, facio Evangelium quoi
obcsecat hominum mentes quàm inordinati et prœdicavi vobis, quod et accepistis, in quo statis,
dt^ecientes à divinâ lege affeclus : bine scrip- perquod salvamini, i ad Corinth. cap. lo, v. 1.
tum est : Qtwmodb vos poteslis credere, qui glo- Cœterùm si quaeratur quo sensu dictum sit :
riam ab invicem accipitis? Joann. cap. 5. Tùm Spiritualis judicat omnia, respondeo : Dixerat
eliam : Aitdiebant liœc omnia Pliarisœi qui erant Apostolus : Animalis homo non percipit ea quœ
avari, et deridebaiit iltiim. Luc. cap. 16, v. 14. sunt spiritus Dei : tùm subjicit : Spiritualis ju-
At non inde sequiiur posse bonos omnes vi- dicat omnia. Hoc est animalis homo non judicat
res, per se ipsos aique seposità Ecclesioe inter- nisi de terrenis; quse Dei sunt. videntur ei
pretantis auctoritale, Scripturas, ut par est in- stullilia : atlendit eo in loco Apostolus ad gê-
telligere : imô nec facerent, sed aspernarentur nera singulorum , non ad singula generum.
volunlatem Dei, qui invesligandà Cbrisii doc- Constat enim ,
gravibus etiam in causis er-
trinâ, christiano glorianies nomine, respue- rasse aliquando nonnullos qui spiriiuales me-
rent paslorum judicium, ad quos pertinent riiô haberentur, ut inprimis testatur rebapti-
labore agnoscere eam è cœlo manare doclri- non ila mullis quoi fingilur, tenebris obleclas
nam quara invexit, innunierisque confirmavit ne credideiis : quos aulem in* illis caligantes
miraculis : seu illum esse missum à Deo , nec videas, non Scripluris, sed suis iribuant affe-
asseruit sibi ipsis sufBcere ad singulorum cre- nostrum, inquit Apostolus, in iis qui perettnt
dendorum discrelionem dogmalum : nec ipsis est operlum, in qnibus Deus hujut êeculi excœcavit
,, ,
rum recondiius sit sensus, componantur cum lectu quœ indocli et instabiles dépravant, sicut et
aliis : inde necessariam mutuabuntur lucem. cœteras Scripturas, ad suam ipsorum perditionem
( Magnifiée et salubriter Spirilus sanctus ita (2 Petrl cap. 3). Manifesiis quoque refelluntur
< Sci'ipturas luodificavit , inquit S. Augusti- experimenlis. Interrogatus à Philippo vir ille
« nus , ut locis aperlioribus Tami occurreret religiosus Candacis i€tbiopum reginae , qui
( obscurioribus aulem fastidia detergeret , ni- propheiias Isaiae legebat : Putasne inteltigis quœ
( bil enim ferè de illis obscuritatibus eruit legis? Respondit : Quomodb possum, si non aliquis
f quod non planissiniè diclum alibi reperia- ostenderit niilii (Act. Apost. cap. 8) ? Attamen
t tur, > lib. 2 de Doctrinâ christianâ. S. Cliry- f tanlus amator legis divinaeque scientiae fuit,
obscure philosophes, subjungit : < Apostoli t sacras litteras legeret, et tamen cùm librum
I verô et prophetae omnia contra fecerunt ;
< teneret , et verba Domini cogitatione conci-
f manifesta et clara quae prodiderunt , expo- f peret , linguâ volveret , labiis personaret
« suerunt nobis veluti communes orbis docto- i ignorabat eum quem in libro nesciens ve-
I res, ut per se quisque discere possit ea quae I nerabatur i (S. Hieronyrai epist. ad S. Pau-
« dicuntur , ex solà lectione. » linum).
Respondeo : Ecclesiae judicanii non ea dun- Difliteri non possunt Protestantes, in multis
taxat de causa obsequendum est, quôd in mul- maximi momenti dogmatibus à Luthero dissi-
tis quibus abutuntur indocli prsesertim , aut dere Calvinum, à Lutheranis Calvinistas: nihil
suo praesidenies ingenio, obcura sit Scriptura tamen credere se , quantùmlibet dissentiant,
sacra, verùm etiara ,
1° quia Scripturis sacris profltentur, nisi quod in Scripturis revelatum
non omnia contineantur quae ad lidem perti- sit, Haec igitur Scripturae teslimonia quae suas
neant, quale est illud quod jam observavimus: in partes hiet illi rapere conantur, vel obscura
Valere collatum ab haerelicis baptisma; lum et censentur , vel clara et aperta : si obscura di-
isiud : Mansisse post partum illibatam beatse cantur , evanescit proposita objeclio ; si verô
Maria: virginitalem. 2" Necesse est légitima clara et aperta habeantur, ergo vel miserandâ
ut aucloritate coerceri , et in ordinem redigi csecitaie , vel malà fide et obslinatâ mentis
possint illi qui suis obtendentes erroribus perversitale digladiantur secum invicem in
loca etiam Scripturae nonnulla, quae intelleclu exponendâ lidei doctrinâ horaines orbi chri-
facilia videantur uniiatem scindèrent Eccle- ,
stiano ad evangelica inslituta revocando , ut
siae , Deique verbum nefariè adulterarent. 3° Protestantibusvidetur.àSpiritu sancto praeor-
Quaedam sunt Scripturae loca , quae dùm ad dlnati. Qui primarias saltem interpretationis
solam adverteretur incurreniem primo aspectu Scripturarum régulas attenté respexerint , illi
speciem , neque cum aliis componereninr sa- non abnueiit, in Scripturis niulta reperiri, quae
cris testimoniJs, gravissimè aberraretur à sanâ considerato verborum corlice perspicuum sen-
doctrinâ ; taie est islud Christi : Ascendo ad sum référant ,
quae tamen ut recié inlelligan-
Patrem meum et Patrem vesirum , Deum meum tur, cum aliis conferenda sunt locis ; ponderari
et Deum vestrum. 4" Sublatâ auctoriiate Ec- insuper accuralè oportetquae exponendostex-
clesix , tolleretur unilatis principium , quo tus antecedunt vel consequuntur ; prudenter
semoto , singulis sensu suo abundaniibus dis- conciliari quae in speciem muiuô se elidunt :
membris ex quibus coalescit morale Chrisii ad Timoth. cap, 6, v, 20). Quai ex ipsâ my>te-
corpus. 5° Deiraclâ seu disclusâ Ecclesiae riorum altitudine et obscnriiate, erroris tena-
auctoriiate cogniiam certô habere Scriplura- ciùs retinendi, ac defendendi occasionem au-
rum inspirationem nequeunt imperili praescr- cupantur, Ad textura hune Apostoli : Quod si
tim, assiduisque dislracll, exlraneisque occu- etiam opertum est Evangelium nostrum, in ils qui
paiionibus. Haec oporluit summaiim reducere pereunt est opertum , respondeo S. Paulum
inmemoriam, ne putarelur unam duntaxat ob sermonera non habere de Scripturarum intel-
causam vigere in terris auctoritalem Ecclesiae. ligentiâ , sed de suscipiendà fide quam praedi-
Verùm hallucinanlur supra modura qui sen- cabant Apostoli : nova in lege cognoscunlur
fnter se collatio, quàm niulti eiiara lilterati in railur objectio , agnovit S. Chrysosiomus diffi-
eàdem fallaniur, colligere est ex prolatis iiacte- ciles esse intellectu Scripluras. in Homiliâ
nùs argumenlis : advertere eiiam possumus tertiâ, de Lazaro, ante citala verba, sic loqui-
cum Bellarmino, lib. 5 de Yerbo Dei, cap, 2, tur : f Quid igitur, inquiunt, si non intelliga-
in objecto leslinionio , < non frustra B. Au- < mus ea quae contineantur in libris ? Maxime
« gustinum addidisse illud /l'rè, nam qu.edam c quidem, etiamsi non inlelligas illis recondita,
« reperiunlur obscurissima,qu3e nunquàin in € tamen ex ipsà lectione niulia nasciiur san-
« totâ Scriplurâ explicanlur , ut magna pare c ciimonia. » El infra : Sume librum in ma-
«
€ Apocalypsis ,
principium et finis Ezechie- c nus , loge historiam omnem et quae nota
,
explananda indicantur, argutè ac dolosè cavil- t quôd si non poteris assiduitate lectionis in-
lentur hseretici , lestantur exemplo suo inpri- t venire quod dicitur, accède ad sapientiorem,
mis Sociniani : v. g., cùm verbis illis Chrisli « vade ad doctorem. >
abuluntur : Pater major me est, dicitur et me- Inslabis : Spiritui sancto quo aillante scri-
ritô, conferendum esse cum aliis illud pronun- pserunlauctores sacri, injuriam irrogaretqui-
tiatum , maxime cum islis : Ego et pater unum cumque suspicaretur vel e»m non poiuisse,
sumus : très sunt qui testimonium dant in cœlo vel eum noluisse ita loqui in Scripturis quas
Pater , Verbum et Spiritm Sanctus : et In très inspiravit, ut intelligerenlur ab lis ad quos
unum sunt. Reponunt sophistae illi ejusmodi destinalae sunt; egregiè vocantur à S. Grego-
testimoniis non declarari unitatem naturae, sed rio Magno omnipotentis Dei ad creaturam suam
,
unitatem consensus : sicut , inquiunt, inferlur epistola. Numquid igitur instar aenigmatis epi-
ex istis textibus : Pater sancte , serva eos in stola conscribi solet, ubi praeserlim multa
nomine tua quos dedisti mihi , ut sinl unum sicut complectitur cognitu maxime uiilia , aut
et nos, Joann, cap. 17, v. 11. Très sunt qui eliam necessaria illis ad quos et propler quos
testimonium dant in terra, spiritus et aqua e^ scripta est? Arteni docendi non meliùs callet
sanguis, et hi très unum sunt, l Joann. cap. 3. Ecclesia quàm ipsemet Deus ; quare ergo ap-
Refelluntur quidem illa Socinianorum res- liora forent insiituendis hominibus décréta
ponsa , at ea possetne hominuni vulgus discu- Ecclesiae, quàm ipsae Scripturae sacrae? lisdem
lere ac solvere ? Numquid ista cura remordet in Scripluris si quaedam occurrerent diffi-
ac sollicitai infantes, agricolas, ac tôt immersa cilia intellectu, numquid tutior liaberi potest
civilibus negotiis hominum gênera ? Quô adi- inlerpres quàm Spiritus sanctus ? « Scripturae
gentursi haec ipsis ad christianam institulionem f enim, ut dissent Lulherus, intelligendaesunt
el salutem ineunda sit ac tenenda methodus ? t eo Spiritu quo scriptae sunt ; at nusquàm
Ut revertamur ad S. Augustin! testimonium I ille vivaciùs aut praesentiùs inveniri potest
quod huic adnotalioni occasionem praebuit ( quàm in sacris suis quas scripsit litteris :
quid ipse sentiai haud ambiguë ostendiiur se- < illis erf!:o diligentissimè incumbendum erat.
,
( ulquô majus periculum est, ne quis proprio < in totâ periodo, non est verbum principale.
4° Suntorationes praeposierae, ulGenes. 10
spiritu eas iutelligat , eô magis assiduâ le-
< :
«
( usus nobiscerium faceret sensum Scriplura; t guas, et regioues iit genlibus suis; nam continué
I qui nisi in Scripturâ non inveniiur.i Vide < sequitnr initio capilis 11 : Erat autem terra
Stapletonem, controversiâ sexiâ, iib. i 1 , cap. 2. i labii unius et sermonum eorumdem. o°Sunt
Respondeo multa esse in Scriplurisobscura, i phrases propriaeHehraeorum, ut Psalm. 18:
quorum intelligeniiani , rudes praeseriim et < Thronus tuus sicut dies cœli ; item Psalm.
imperiti, nisi aucioritate ducaniur, assequi ( 118 : Anima meain manibus semper, et aliae
ceriô non possent, jam salis snpraque oslen- « permultae. 6° Sunt orationcs liguratae pluri-
sum est. Hujus obscurilatis causas ita exposuit I mae, tropi, metaphorae. allegoriœ, hyperba-
Bellarminus, Iib. 3 de VerboDei, cap. 1, ut < ta, ironiac, et aliae id genus sine numéro, i
textum iilius integrum quanivis prolixum, quia Jamdudùm reponere soient Protestantes cla-
perutilena, exscribere non pigeât. < In Scri- ram esse, intellectu facilem, rusticorum captui
< pturis duo considerari possunt, res quae accommodatam et infantium Scripturam san-
I dicunlur, et modus quo dicuntur; si res clam, in iis quorum fides ad salutem absolutè
< considères, necessariô falendum est Scri- necessaria est at quorsùm ista responsio?
:
I pturas esse (muliis in locis) obscurissimas, Numquid vellent ut praeter dogmata explicité
I si quidem iradunt sumnia mysleria de Tri- adsalulem absolulâ necessitate credenda (quae
I nitate, de Incarnatione Verbi , de Sacra- à multis privaii examinis defensoribus pauca
I quae non sine magno studio et labore, nec Praetcrea, ut ostensum est, nulla ipsis eru-
I sine gravissimo erroris periculo investi- ditis alqiie in raiione disserendi exercitatis
t ganiur : cerlé si scientia meiapiiysicorum suppediiatur régula , ad quam tutô exigatur
I difficilior aique obscurior est omnibus aliis fundamenialium selectio dogmatum ; hinc tan-
( disciplinis, quia causas aiiissimas tractât, ta in illorumassignandisel discrimine et numé-
« quomodô non obscurissima erit sacra Scri- ro, sententiaruni discrepanlia : ut quid crgo
I ptura, quae de rébus allioribus agit? Quid omnibus quanlùmlibet illitteratis, ipsisque in-
i quôd magna Scripturaevaiicinia continent de fantibus proponitur ea omnia determinandi
« rébus futuris, atvaticinia carminé scripta, labor, lanquàm saluti omninô necessarius, et
« quibus cerlè nihil diflîcilius, nihil obscu- qui facilem possit ac debeat reperire exitum ?
< rius. Si verô modum dicendi considereraus, De Scripturarum ipsis lextibus quibus praeci-
€ inveniemus innuraerabiles raliones diflicul- pua continentur Religionis dogmata, videas
« tatis. 1"
Sunt in Scripiuris plurima quae vi- quoi et qiiales siudio partium enatai sint con-
« dentur prima frontecontraria, uliliudExodi, tentiones ; nihil intentatum reiinquunt Soci-
f 20 : Deus zelotes visitaus peccata patriim in niani ut ad meiaphoras ea detorqueant, tum
i fiUos in tertiam et qiiarlam generationem ; et Scripturarum, tum Symi>oliteslimonia, quibus
I ilIudEzecbielis 18 : Filiusnonportabit iniquila- aut personarum in Deo pluraliias, aut Verbi
f tempairis, sed anima quœ peccaverit, ipsa mo- divini enuntialur incarnatio : de testimoniis
« rietur. 2°Suntverba etoraiionesambiguae.ut Scripturae quae ad promissionem aut insiitu-
« Joann.cap. 8,petentibus Judaeis : Tu quis es, lionem Eucharistiae pertineant, cogiia quan-
« respondil Christus : Principium qui et loquor tum inier se dissideant Calvinistae et Lulhera-
t vobis. Miré enim tori[uent se interprètes, ni , lametsi privaii necessitatem et eflicaciam
I nec adhuc sciiur, quid sit illud principium , examinis utrique pro aris ac focis profiteantur.
« quae et in graeco adhuc res est obscurior, ubi Nonne igitur opus fuit certâ et immola auclo-
« principium est accusalivi casûs, --h àf/.Tiv. ri(ate, qnà duce et niagislrà remove;muir ab
i 3° Sunt oraiiones imperfeciae ut Roman. alienis inlerpretationibus, quicumque sincero
i 5 : Sicut per unum hominem peccalum inlra- verilaiis ac salulis studio commoveaniur?
t vit in mundum , et per peccatum mors, et ita Quod objicitur auctorem Scripturarum Deum
1 in omnes iiomines mors pertransiit, in quo perfeclè nôsse quà ratione scribendi essent
» omnes pecraverunt, et quae sequuntur, ubi libri qui vocanlur sacri, quis nisi meule capius
,,
inde colligenduni? Offusa est caligo plurimis ( quidam in vobis qui non inlelligunt, sed
Scripturae locis; ergo diviiio proposilo, divinse i causam dixit quare non inlelligunt; sunt
sapienliae congruit ut obsciira sint plurinia t enim quidam in vobis qui non credunl, et
Scripturae lesiiinonia : hujusce obscuriiaiis ï ideô non inlelligunt quia non credunl; Pro-
plures attulimus causas, quibus cliam silcntio c phela enim dixit : Nisi credideritis, non in-
praetermissis veneranda sit,nedùm redarguen- « telligeiis, Isai. cap. 7, v. 9.» (Legilur In Vul-
da. tiaud qiiidein diûiteinur enuntiandis (idei galâ : Si non credideritis , non permanebitis. )
prxcipuis dogmatibus adbiberi in Scripturis Idem contra Manichaeos, scilicet lib. 4, cap.
verba in se disiincta salis et aperta, sed quae 2, conlra Fauslum Manichaeum : t Sed vos
propter eoruuidem dogniatum naiuraiu et « isia, inquit, non inleliigiiis, quia sicut Pro-
altitudinem, alque diversa nientibus humanis < pbeta dixit : Nisi credideritis, non intellige-
iliapsa prsejudicia , et ingruentes tenebras « lis: nonenimesliserudili inregnocœlorura,
distrahuntur in varios adullerinosque sensus; < id esl, in Ecclesiâ Christi verâ caiholicâ; quôd
bine nedùni repudieiur, jugi potiùs graiiarum I siesselis.dediviiiissanctaruraScripturarum,
actione excipienda est et sequenda Ecclesiae t non solùm nova, sed etiara vêlera proferre-
aucioriias divinilùs consiituta, non solùni ut t lis. » Quod allalum esl à Lulhero argumen-
in prœcipuis dograalibus, verùm eiiam in iliis tum, merum est sopbisma : inspirante quidem
quorum lides non tanlae necessilaiis est , de- Spirilu sancto scripti sunt libri sacri : eodem
pellanlur quaniùm opus est tenebrae, errores- Spirilu quo Spirilu scripti, intelligendi sunt :
que praecaveantur. Hinc in episiolis Aposlolo- al Spiriius ille verborum cortici non est illi-
I ne quemadmodùm Evangelislae et Apostoli possunt instruere ad salutem per fidem, quœ est
( quae scripserunt, fidelibusea, non infideli- in Christo Jesu ; omnis Scriptura divinitiis inspi-
I Icgi debent, non ab inlideli aut baerelico.» fectus sit liomo Dei ad omne opus bonum instru-
Conlroversiâ sepiimâ, lib. 11, cap. 1. ctus. Joannis 20 : Hœc scripla sunt ut credatis
Ad boc placilum aptari potest isiud effatum- quia Jésus e^t ChristusFiliusDei, et ut credentes
2V»5i credideritis, non intcUigetis , lib. 1 adver- vitam habeatis in nomine ejtis. i Electa sunt,
sus Judaeos : quod eumdem in sensum adbi- < aitin bunc locuni S. Auguslinus, quae saluli
bueruniSS. Patres, et maxime inter alios S. t credenlium sufficere videbaniur.i Ergo in-
credideritis, IracUtu 27, in Joaiinem. S. Au- idoneani rcgulam praeier Scripturas proposué-
IIS SECT. I. DE JUDICE CONIKOVEIISIAKUM. 126
f aiitin Evangelio proccipilur, aut in Aposio- aliud adnoiaiione in hune locum voluit S.
Doctrinà chrislianà, cap, U : t In iis quaiaper- pturarum exposilioncm, nedùm quldquam vo-
I tè in Scripluris posita sunt, inveniunlur illa luerint debiio Ecclcsiae obsequio deirahere,
f omnia quae continent fidem moresque viven- ejusdem extoUend.-e aucloritaii cerlaiim alla-
flnnle Spiritu sancto exaralis : non illis conti- baptisnia rite adminisiratum, putabat S. Cy-
nebatur quidquid in nova lege ab ipso Apo- prianus sibi licilum repugnare prsecepto S.
siolorum tenipore credenduna est : non ergo Stephani , adjuvantibns niultis sanctitaie et
ostendilur Iiis verbis : Tu verb pertnane in iis corumbaptismo decretum. Quomodô Ecclesiae
quœ didicisti, sciens à quo didiceris. Ad Timo- catholicae quod sibi innoluissel judicio parère
theum, cap. 14. Hortalur ipsum ut attendat noluisset sanctus ille doclor, qui insigni spe-
lectioni Scripturarum , quibus possit susceptâ ciaiim traclalu de Unitate Ecclesiae, nervos
in fideconfirmari, novosquein pielale progres- omnes eloquentiae intendit ad asserendara ne-
sas habere. Nihil dixiiquod eliamnùm perline- cessitatem nunquàni deficlendi ab Ecclesiae
read fidèles non posset, qui ut olimTimolheus, communione, uniusquecumipsà tenendcefidei.':
à sapieniibus insiituloribus, in Scripluris le- Inler aiia islud occurrit : t Qui relinquit Ec-
gendis praevià lide dirigerentur. Deinde aliud I clesiam Christi , alienus est ,
profanus est,
est, quas legerat Scripturas Timotbeus, uiiles < hostis est; habere jam non potest Deum Pa-
esse ad docendum, ad erudiendum ; aliudque, ( trem, qui Ecclessiam non babet malrem.
illis contineri quidquid ad bsec munera et ofli- Quod spécial ad objecta SS. Hieronymi el
cia adhiberi oporleat ; aliud est insuper, id Augusiini leslimonia, restringuntur , ut patet
omne illis contineri , aliudque, id omne pri- ex conlexlu , verba S. Hieronymi ad quaestio-
vato examine, et sepoiità aucloriiatis via, posse ncm de Zachariâ (ilio Barachiae ,
plurimùm ac
ex eisdem reclè decerpi ac inielligi. Ad testi- diversiniodè apud interprètes agilatam , nec
monium sancti Joannis : Haud signiûcalum ullo Ecclesix eliqualam décrète ; de sequendâ
voluit ad vitam seternam asscquendam satis auiem aucioritale quid cogiiaret S. Hierony-
esse , ut Jesum Christum credatur esse Ulium mus, demonstrant qusc scripsit ad S. Damasura,
Dei : alia sunt hune ad linem credenda dogma- summum ponlificem : i Discerniie, si placel,
ta, nec sola requirilur lides ad saluleni adipis- I obsecro, non liniebo dicere très hyposiases.
cendam ; sed déclara vil hoc sibi scribendo « Sijubeiis, i etc. ; tura eâdem in epistolâ:
cujus relaiis jam lestimoniis haec adjici pos- descrlbendâ naturâ et astruendâ auctoritate,
sunt. Lib. 1 contra Cresconium, cap. 33: copiosa magis et aperta sit Scriptura ; in aliis
I Quisquis falli nietuit , hnjus obscurilale autem multis dogmatibus , aut obscura , aut
« quaestionis, Ecclesiam de illâ consulat, quam parca, ut de illis judiciuni ab Ecclesia , non à
i sine ullâ ambiguitate Scriptura illa deraon- se solà peti voluerit. t Simile enim hoc est ac
< strat, I De libro Actuum Aposlolorum sic t si haeredem quis testamento scribat, aut ad-
pronuntiat: I Cui libro necesse est ut credara, < ministratorem teslamenii constituât verbis
« si credo Evangello, quoniam utramque Scri- « aperlissimis; caetera in testamento aut magnâ
( pturam similiter mibi catholica comnaendat « ex parte taceat , jubeatque ab haerede seu
( Ecclesia. « administratore inquiri , aut obscuriùs ponat
Instabis : S. Augustinus non aliâ via quàm f jubeatque in illorum explicatione , haeredis
Scripturarum testimonio secerni posse verain < vel administratoris judicio slare, quem qui-
Ecclesiam declaravit; non ergo valere credidit c dem in hune finem pleniùs de rébus omni-
auctoritatem Ecclesiae ad componendas gravis- < bus privatim instruxerit. »
nicos habebant, videbat S. Augustinus claris- sed quem sensum référant desumpta ex Scri-
sima et obvia posse expromi lestimonia quse pturis testimonia : quid illis lestimoniis Spiri-
ostenderent praenunliatum fuisse diviniiùsque tus sanclus nobis significalum voluerit : non
constitutum , ipso eventu evidenter compro- igilur in Scripturas exerit auctoritatem Eccle-
bante, ut loium per orl>em diffiinderetur chri- sia, sed lola quâ utitur, potestas, in nos exerilur
4ÎJ) SECT I. DE JUDICE OONTROVERSIARUM. 13U
qui judiciis illius jubeamur conslanler obsequi. nos, immédiate alloqui aique edocere nequeat,
!nst. : Joannis, cap. 5, v. 34, dixii Chrislus: quaerendum est quo innixi principio, homini-
Ego autem 7ion ab homine testinwnium accipio • bus ipsius vices gereniibus, sxpiùs ulique pa-
at si judicio Ecclesiae deierminari oporieat rentibus aut parochis, rationabile possint ac
Chrislus sese testimonio Joannis Baplistae non liendis de Reiigione conlroversiis , non est ad
egere , ul se probaret Chrisiuni Douiini : niis- vulgus hominum aiiemperata. Erilne ipsis ad
sioni suae vindicandae sulficere quae conlinuô Scripturœ testimonia confugiendum? Sedunde
edebal niiracula : Ego autem , inquit , habeo priùs eorum canonicitalem agnoverinl? Deinde,
testimonium tnnjus Joatine. Opéra enim quœ mihi quo paclo illis constabil de significatione testi-
dédit Pater ut perficiam ea , ipsa opéra quœ ego moniorum, quœ à privato examine déterrera
facto , testimonium perlubent de me, quia Pater videantur? Quid Luiheranis, Calvinislis, Soci-
misit me, Joann. cap. 5, v. 56. Nec idcircô non nianis responderent, longé diversas eorum
voluil tesilmonium sibiab hominibus perhiberi, inlricatasque interprelaiiones afferenlibus ?
«identique lestinionio adjungi fidem. Nani de Numquid Romanae ipsius Ecclesix auctoritate
Joanne dixerat : Vos misistis ad Joannem, et dirigentur, dùm inquirendum suscipient ulrùm
testimonium perhibuit veritati. Ibid. v. 33. Apo- auctoritate coniponendae sintconlroversiai, et
slolos sic alloculus est : Eritis mihi testes in ubinam sita siiac vigeatauctoriias cui lanquàm
Jérusalem, et in omni Judœà et Satnariâ, et nsque regulae animât» et omninô securae obiempe-
cd ultimuvi terrœ , Act. Aposl. cap. 2, v. 8. randum sit? Este lamen talis auctoriias à
Quâ ralione suspicari possimus , ab eo repelli Chrislo derivata sit ; este Romanae sil Eccle-
Ceslimonium paslorum ad quos ipso volente siae prse cseteris omnibus adjudicanda; solutu
manaverit creditum Aposlolis jus ac docendi diificiliores adhuc supersunt nodi : rudes et
mini^terium ,
quosque velit audiri lanquàm ignaros , de quibus potissimùra agitur, Ro>
sen>elipâum notum esl, jam à nobis memora- niana Ecclesia per semetipsam et immédiate,
tum istu4 oraculum : Qui vos audit , me audit ;
ut dictum est, erudire nequil et instituere ;
qui vos spernit, me spernit. fallere aut falli possunt parentes vel parocbî
quibus plerùmque iraduntur instiluendi ,
quô
Object.io desumpta ex actu fidei prudenter à ru-
erunt obsequenliores alumni , eô faciliùs ac
dibtis etiam et illitteratis eliciendo.
periculosiùs combibcnt aliiùsque animis re«
Argumentoram quae adhibenlur ad vindi- positos servabunt propinatos sibi , ul rarô non
candani aucioritaiis viam, pars maxima eô conlingel , errores. Haeccine esl certa quam
spécial, ul pcrsuadeatur viam quaralibet aliam Deus elegerit via pariendae et obfirmandae fi-
plerisque saltem hominibusarduam niniis fore, dei, quae nullis paleai dubilalionibus, ac ratio-
aut inaccessam plenamque periculis. Al Ilo- nabile, ut ail Apostolus, involval obsequium '/
manae tironibus Ecclesiae quae duci eos auclo- Respondeo 1° : Auctoritate Ecclesiae dijudi-
rilaie velil, nec minora superanda sunl impe- cari posse ac debere tenendam de Reiigione
-dimenia , nec minus arduo minùsque pericu- doclrinam, persuadere sibi haud lemeré pos-
loso incedendum iramite, ul ceriam ad noliliam sunt ipsimel rudes et imperiti. Demonstratum
verilalis, si fieri possit, promoveaniur. V est hanc fuisse notoriam et coniinuam Eccle-
Necesse esl ut comperlum perspcctunique siae praxim, ut ipsius judicio componerentur
habeanl, via aucioritaiis diriraendas esse sub- exortae de Reiigione controversiae ; in eo ac-
nascentes de rébus (idei controversias. 2° Ul quiescendum duxeruntab omni aevo, quicum-
pari cerllludlne illis consiel quaenam loi ex que salulis suae curam gérèrent; poierat ergo
chrislianis socielatibus, eâ cui sincero animo etiam à rudibus et illitteratis intelligi et agno-
-parendum sil, auciorilaie poileat. 3° Cùm sci, pervenicndum esse via aucioritaiis ad ca-
Romana Ecclesia sucs omnes et singulos alum- tbolicae noliliam Religionis et christianse vitse
,
(quod cailiolicae refiigiunt aures), caruisse lot mentis infirmai, labilis ad errandura et natu-
per secula raiionabili et verâ fide innumerabi- ralibus etiam in rébus caligantis assiduâ con-
leni illam multitudinem non minus Deo charam scientià; undèpronum est ut confidant, tutam
et accepiain quàm liiteraios inani saepiiis iiilla- et aditu facilem constitulam esse, quâ erudian-
tosscieniiâ. Pratier secias Pioieslantiun» alias- tur aucioritalem ab ipso Deo, qui paterno
que ex illls oriundas, profileniur eliam nune humanum genus compleciilur affectu, eaque
chrisliana; onines socieiates, anciorilaie Ec- inprimis commendat, et curât ofllcia, quce ad
Keiigione liies, liini ad inslruendam suslen- itaque vel interno sensu quasi naturali instin-
tandamque fidem, Onines ergo illae existimant ctu quem approbat ratio, fovet et incitât gra-
posse ab indociis ut à dociis ordinem iiluin tia, confirmant perceptae indè utilitalis expé-
provideniiœ sentiriautconspici. Ipsâ in socie- rimenta, persuasum fidèles habent, sibi esse
rum in veritaiis inquisiiioue consectari "2° Quâ autem in socielaie praestô sit illa
non esse auctorilate Ecclesiae pervesiigandam. in causis fidei salulisque auscullandum sit et
placet, si valeant apud ipsos, ut diclitanl, tôt spicere, vel ipsis rudibus et indociis, baud
illitterati lotque sagacis expertes ingenii, ope nimis operosum est. Tum à proximâ assertio-
Scripturarum secernere quidquid ad salutem ne, lum à prioribus, manat baec asseriio, el
credendum, quidquid agendum sit, quare Ro- sic demonstratur. Consiituia est divinitùs au-
manamapud Ecclesiam, hominum quoque vul- ctoritas cui in negotio Religionis ac salutis
gus, obviis rationuni momentis, tura et facili- morera gerere et obsequi etiam interiùs opor-
busintellectuquibusdam Scripturae testimoniis teat ; rationi, conscienliae monitis, et provi-
non poterit dignoscere, utrùra auctorilati Ec- dentiae ordinalioni, divinum illud itaconsonal
arcem fidei ? Quâ unâ quaestione expeditâ ni- facile possit, sibique idem ulirô ipsi maxime
hil moraniur caetera de omnibus enim quae
; persuadeant; ergo et aucioritas cui parendum
ad fidem moresque pertineant, id unum super- sit, et ea, quaecumque sil, in quâ versatur,
erit ofllcii ac muneris, ut docenti ac decer- socielas, non est rudibus et indociis cognitu
nenti Ecclesiae dociles praebeantur aures et impervia, seu non caret signis et argumentis
sunt argumenta, ut demonstreiur quant* te- commodata; neque hune ad finem necesseest
meritatis crimen subeant rudes praesertim et Ecclesiae notas sigillaiim exponere ac perpen-
imperili. qui privato examine et postpositâ dere : tractandâ enim quaestione de judice
quid faclu necessarium sit, aitenlarent dijudi- rilur, ulrùm in Ecclesiâ Cbristi cœlitùs sit
conclusio :
nedùm sit mole-
Aluranis Ecclesiae, nam auiem socielas inier lot diversas habenda
sté elaborandum abstrusisque incumbendum sit pro verâ Chrisli Ecclesiâ ? Id pertinet ad
ratiociniis, ut illius auctorilati obsequendura alteram quaeslionem cum eâ de quâ nunc agi-
esse comperiant, rationi potiùs ac pudori vim tur, arctè conjunclam, al propriis deinceps
Xis addiscere tencrentur, suoque ipsorum prae ciatim et distincte disseramus de notis Eccle-
omni Ecclesiae auctorilate siandum foret ju- siae, evinci poiest argumento ad vulgus liomi-
dicio. At nec mullà opus est illis inquisitione, num aiiemperato, Romanâ in Ecclesiâ sitam
non multâ discepiatione, ut principem ducem- esse ac vigere auctoritatem illam cui in causis
^ue in credendo et agendo babcndam esse ad fidem bonosque mores spcciantibus, con-
Ecclesiam agnoscant. Quaerendum esse in eâ cedendum et credendum sit. Chrisiianas ni-
certum quo dirigantur, lumen, firraum quo fnirùm inter socieiates, aliae negant, dijudi-
135 SECT. 1. DE JUDICE CONTROVERSIARUM. 154
candas esse auctorîtaie Ecclesiae intentaïas de tentur esse tam venerandae Ecclesiae, communi
Religione lites : et Iioc ipso declaratur et pa- ut matri ac tutae magislrae, penitùs obsequen-
tet, eâ illas esse auctoritate orbatas, cujus de- dum. Quantum proclive sit ut Ecclesiae quâ
cretis necessariô asseiuiendum sit. Qtiod verô sic insliluuntur et adjuvantur, addictos se ac
attinet ad socielales, qux licet Roinanx ex- dociles praebeani, quasi subjicit oculis ea quam
pertes communionis, viani auctoriiatis lenen- atlulit illustrissimus Fenelonius, egregia com-
dam esse profiieanlur : inier illas eminent paraiio. i Représentons-nous un paralytique
Grâeci schismalici ; at primo vel aspeciu con- « qui veut sortir de son lit, parce que le feu
stat eos Roinanà cum Ecclesià non posse au- € esta la maison : il s'adresse à cinq hommes,
ctoritate coniendere, si nempè vel leviter at- < qui lui disent Levez-vous, courez, percez
:
tendatur ad illius episcoporum sub uno capiie c la foule, sauvez-vous de cet incendie. Enfin,
tam cohaerentem seriem, propagaia splendidè i il trouve un sixième homme qui lui dit :
per quatuor niundi partes, ejusdem instiiuta, < Laissez-moi faire, je vais vous porter entre
tam numerosam tôt à seculis virorum doctrinà, < mes bras. Croira-t-il les cinq hommes qui
pietate ipsisque prodigiis spectandorum multi- i lui conseillent de faire ce qu'il sent bien
tudinem, perspectam in ejusdem fidei profes- € qu'il ne peut pas? Ne croira-t-il pas plutôt
sione constantiam : deindé hanc quam sibi celui qui est le seul à lui promettre le se-
serant? Ame schisma Pboiii, quod quidem s'abandonne, sans raisonner, à cet homme,
post restiiutara pacem ac redinlegratam uni- et se borne à demeurer souple et docile en-
taiem, instauratum fuit à Micbaele Gserulario, tre ses bras. 11 en est précisément de même
Graeci Romanae adhaerebant Ecclesiae con- ; d'un homme humble dans son ignorance :
spirabant cum Latinis in asserendum Ro- il ne peut écouler sérieusement les sectes
mani pontiûcis, ut Ecclesiae universae capitis, qui lui crient : Lisez, raisonnez, décidez, lui
primatum ;
quô igitur evaserit ingruente qui sent bien qu'il ne peut ni lire, ni raison-
scbismate, Grœcorum ecclesiasiica auctori- ner, ni décider ; mais il est consolé d'enten-
haereticae vel schismaticae rejiciantur; vel de- 3° Esto, Inquies, praecellentem docendi ac
nique, si quid audierint et attenderint, confu- regendi auctoriiatem oblineat Chrisii Ecclesia;
sam vixque adumbratam earumdem sibi eOin- esto Romanae Ecclesiae lalem esse concessam
gunt imaginem, quam liorrori habent, vel poieslatem , suos cùm tirones immédiate al-
contemplui. Non est ergo cur in illissecernen- loqui atque per se ipsam edocere nequeat,
dis soUicitam impendant operam. Nullam quomodô possunt ita dirigi et institui ut divi-
no>'«runt praeter Romanam cui addicli sunt, ac divinœ eiiciant actum fidei? Momentosae at-
Ecclesiam : baec eos nascentes gremio excepit que in speciem iniricatae hujusce diflicultatis
roaterno : vix mundum ingressos initiavit sa- solutio spontè colligitur ex modo positis con-
cramenloregenerationis : vix subluceniis ade- firmatisque assertionibus. Si enim, ut proba-
ptos rationis usum , chrisUanse lacle doctrinse tum est, docendi potestas, cui necessariô
alendos curavit : sentiunt quàm apte haec in parendum sit, coUala fuerit diviniiùs Ecclesiae,
moralibus doctrinà congruat primariis quae eâque potesiale polleat Romana Ecclesia, im-
velut insculpta gerunt animo principiis. Se.a- probari non potest usitata constanter et unî-
tiunt ex ipsis de quibus erudiunlur mysteriis, versim apud eam docendi metliodus, tamelsi
advocari et adhiberi sibi documenta quibus distincte et parliculalim explicari
non posset
informanlur ad pietatem , eâdemque ralione quâ ratione proposiium scopum haec nietho-
fieri apud Romanam Ecclesiam Galliolicos, dus assequi valeai. Etenim pro sapientiâ suâ
quà Christianos : hinc nullâconcutiuniur du- Christus, et quo exardet amore Ecclesiae, pas-
bitalione de illiug auctoritate, prudenterque, sus non fuisset eam ignorare, et quidem à
quantum eorum sinit aetas et conditio, profi- primordiis, quae iniri debeat via, sui ut alumni
,
calbolicx rudimentâ dociiinsè et pietatis rite dicuntur et praeambula, sed veritate et au-
«Joceantur, atque ad ratioiiabilem adducantur cloritate Dei ita innituntur credentes, ut in-
Ecclesiae Chrislus ; ergo singulos Ecclesia suos ullimô debeant , se indubitanter credere
alumnos si per se ipsam et immédiate, nec in- quia mysterium illud revelavit summè verai
Ecciesiae obsequentibus suscipiunt chrislia- rentibus, à parochis, vel aliis Ecclesise mini-
nam instituiionem, ut lidei morumque placitis, stris possint ipsi rationls usum assecuti infan-
quantum opus sit, ind)uantur. tes, edoceri quantum satis est, ut rationabilem
videlicet, 1° priucipium fidei inlerius, 2" gene- lligatam esse ab Innocentio Xi sequentem
mm fidei universale, 4° organum fidei particu- < lis et utilis ad salutem stat cum nolitiâ so-
lare, 5° motivum in quod tota uUimb resolvilur < lùm probabili revelaiionis : imo cum for-
fidei. I. Principium fidei interius est gratia in- < midine ne non sit locutus Deus. > (Inter
terior et supernaluralis, sine quâ ne haberi daninatas ab Innocent. XI, die secundà martii
quidein potest iniliuin fidei, ut contra Semi- 1679.) Advitamcltiùs quàm fidem amiltendam
pelagianos definitum est. Non sumus sufficientes, paratus esse débet unusquisque fidelium ; eo
inquil Apostolus, cogitare aliquid ex nobis, quasi animo ita alTccii quâ ratione esse possent, qui
ex nobis, sed sufficienlia noslra ex Deo est, 2 ad probabili duniaxat ducerentur nolitiâ révéla-
Corinlh. 3, 5. II. Motiva credibilitatis generalia tionis? Formidandum videretur ne non loqui
et communia, sunt rationes extrinsecae impel- dignatus sit Deus : quo pacto radix ac funda-
lenies ad fideni, qualiasuntniiracula, proplie- mentum salulis esse posset fides quae tum ob-
tiae argumentorum gênera quae chrl-
aliaque jiceretur tam facili jacturae et ludibrio? Opor-
catliolicse veritaiem Ecclesiœ , neque enim ceriiiudine constet revelaia esse à Deo quae
seorsim ab Ecclesia constituia est atque pro- credenda proponanlur dogmata. Haec ergo si
pagata chrisliana Religio. 111. Organum fidei proximè à parocho infantibus proposita fuerint,
universale, est ipsa catholica Ecclesia, cujus necessum est ut morali certiiudine absolutâ vel
caput visibile, Ciiristus, quam Scripluraium respectivà persuasum habeant, in his iradendis
et Iradilionis probatissimum interpreteni su- parochum nec deceptum fuisse, nec decepto-
premumque omnium de fide ac moribus judi- rem. Absolutam certitudinem eam dicimus quae
cem instituit, severas in eam rebellantibus vel peritissimos et sagacissimos ad assentien-
minitatus pœnas. IV. Organum fidei particulare, dum posset inllectere : respectivam nuncupa-
multiplex esse potest : aliquando à parentibus, mus illam qu£ non ad omne, sed ad quoddam
aliquando à parochis, aliisve Ecciesiae quibus- hominum genus pro diverso illorum statu
,
dam ministris erudiuntur Ecclesiis alumni : mentisque dolibus pertineat. Prudenter pos-
cùm enim, ut observatum est, Ecclesia edocere sent inclinari infantes et imperiti, raiionibus
singulos proximè seu per semetipsam nequeat, eo modo propositis, qui litieratos perspicaces-
nec pares sint privato examine dignoscendis que homines haud ita commoveret , ac certes
cognilu et crédita necessariis, neque imme- faceret.
diatas simul et ordinarias possiut expectare Restât utexplicandum suscipiamus, quâ ra-
revelationes, necesse omninô est privatis ut tione ab organo fidei pariiculari, v. g., à paro-
inslitutoribus tradanlur informandi et catho- cho, ipsis infantibus ingenerari possit moralis
quae actum lidei antecedunt, prserequisita Ecclesia immédiate erudiri , in magno versan-
137 SECT. I. DE JtDICE COMliOVEUSIARUM. i%S
tur crroie : namqiie, ul verbis utanuir lio- et ammniiabit tibi, majores Itiox, et diceiil tibi.
raliocinanlur : i Comme si on disait que le t cit idem Bossuetius, se justifie, et tout en-
< simple peiiplene peut ôi réassure delà volonté t semble il confond les hérétiques, en leur al-
« du roi, ni deslois fondamentales de la société, < léguant la foi de sa mère et de son aïeule,
j sous ombre qu'il n'en est instruitquepardes » sainte Marine : et il cite saint Paul, qui loue
c particuliers, ou par d(^s juges subalternes. i Timolhée d'avoir une foi sincère , telle
« Quand Jésus-Chrisl seraitencore sur la terre, « qu'elle était dans sa mère Eunice, et dans
< à prêcher et à enseigner lui-même, comme il < Loïde, son aïeule. » Quô magis aetaie cre-
< a fait autrefois, il ne prêcherait pas partout en scenie, crescit in Ecelesiai lironibus, scseque
f même temps; il ne parlerait lui-même à tout expandit et explicat ratio, eô magis eiiam in
« le monde non plus que le roi : il se servirait dies inlelligunt, veritati et divinae religioni
f encore du ministère des hommes pour publier quàm consoncl illa quam leneris ab
doctrinà
I SCS lois et faire connaître sa volonté. » Pélis- annis acceperant ; oamqne nedùm arbilrentur
son. esse deserendam, coniplectuntur, teneiilque
Non dubilaut, nec prudenter dubitarent ca- si sapiant stndiosiùs, applaudentes prioribus
Ibolicae lirones EcclesiaR, vel de missione pa- quibusinstruclifuerant, documentis.Iiacitalus
rochi , aliorumve minislrorum quos vident mox S. Basilius lestatnr in apologeticâ contra
palam et nemine reclamante, docendi munere Euslaiium Sebasiensem Epislolâ, sese annis et
defungenies, vel de doctrinà ab iisdem more raiione progredientibus nihil comperisse quo
solito proposiiâ; hanc audiunt, nomine Dei suaderetur, sibi esse à primoribus dellecicn-
et Ecelesiai iradilam omnibus et praedicatam ; dum institutis : eadem potiùsquae tum àbealâ
iianc perspiciunt omnibus quos noverint con- suâ matre, tum ab aviâ suâ susceperat, diutur-
sentientibus divulgaiam; hanc habentin com- nilale temporis in se ipso invaluisse, uberiori-
probaio quem terunt manibus , catechismo bus aucta doctrine incrementis. Cœterùm, si
exaralam : hnjus pryecipua capita receplo ubi- forte à parocho vel parentibns, sive ex igno-
que symbolo fidei conscrvanlur : lemplis, al- ranlià, sive ex dolo, erronenm aliquod dogma
laribus aliisque insignibus ea commendantur proponeretur, illud quidem, nihil mali suspi-
monumentis : solemnibus, pio concursu cele- canies, revelatum à Deo pularent plerùmquo
brantur fcsiis : conjunjiuntur cum notioribus alumni, al divinà fide laie dogma non crede-
pruidicationis Aposlolic;« niiraciilis : usu sa- rent, nec posent credcre, quia nec Dei veraci-
crainenlorum, sanctorum hisioriis, spiranti- tateinniti polcsl error, nec ad euni credendum
bus Dei amorem libris , frequeniatisque chri- gralia inierior impellere. Silentio hic piœtcr-
sliann; vit* exerciliis ila inculcantur, ut ipsi eundum non est, fore profectô , ut si agerelur
infantes pro suo quique caplu, catholicam de dogmale explicita lide credendo ex necessi-
quaniùm indigeant, doclrinani, compétente tate medii, seu ex nccessitate ad salulem abso-
sibi ceriiiudine cognoscere valeant. His omni- luià, non sineret pro suâ providentiâ Deus,
bus adde, praeveniente et opitulante gralià in- instituendos, nisi gratiae obluclarenlur, ila de-
teriori, absque tamen propriè dicta revela- cipi, ut dogma lam necessarium repudiareni :
lione, illuminari in Eccle&ia; alumnis, oculos fieri enim non potest ut quis inculpatè exoi-
cordis. ut loquitur Apostolus, eosque aspirante dal à fide sine quà impossibile est placere Deo,
providentiâ, in addiscendo fidei eloquio, sicut tum et, quod conseriuens est, à salulis via do-
in addiscendà patrià linguà, mirum in modum fleclal.
exposuimus , exceptis quœ de minislrorum pariai assensum : isia semper animis recnrret
proprià missione et ecclesiasticà auctoritate vel leviter atiendentibus cogitatio. Parochus
diximus. Ilùc referri potest quod observât parentes, quanUimvis crcdibile videalur illo-
eiiam lîossuelius, admonenie Deo, parenlibus rum testimonium, fallere possunt, vel fallj,
infaulcs lanquàm primis eoruin docloribns , dùm testantur scse et verbum Dei, et cailioli-
erudiendos mandari ; Interroya palrem ttwi]i, Il coi voçem Ecçlesiae referro; quis enini nisi
m. lY. 5
159 DE ECCLESIA CIlRlSTt. PARS I. 140
dixerit eorum singulis collalum t verbum Dei : i ideôqne jam jllud amplectatur
somniando
esse iiifallibiliiaïisdomim?
eà cerliiudine et firniitafe, quae omncm aliam
Resp. : Qnanivis noc parocluis, nec parentes « seu nmralem, seu naturalrm excodii; alioqui
imalliliilitaiis doiio pryediii siiil, eorum laiiien f Jides de quâ ioiinilur hic damnalus error (in
in meniibiis audientiiun procreare » naesi, nihil divini liabens, aul gr;.li;e deb^ns,
possiiiit
ccniludinem, quse ralionabile onine diibium « nec capiivans inieliecium in obse(|uium fidei,
omnemiiuc errandi ineluin propnisare qneanl : f sed eum duniaxat ducens quô nainraiiier
« poiest efQcere, ut assensus iidci in se ipso « certitudine fidei divinae : primùm enim pu-
t sit magis firnius, quàm merealiir pondus I gnai contra reclam raiionem, propriam effe-
pos. 19 ex damnaiis ab Innoceniio XI, die 10 I quàm aut praeviae aut adjnnciae condiiiones,
iest probari : sicul impendenlis naufragii. aut c currunt ; divina aulem revelalioesl propria
ipsius gehenn« inelus, non est propriuni cha- I causa, seu formalis raiio firmitatis fidei di-
impellenles ad fidem raiioncs, seu quae vocan- quem ruslicum, à parocbo suo aliquod acce-
lur credibilitaiis nioiiva , quibus evinciiur pisse dogma verè reveiatum, at postea incidere
Deura esse loculum, ea non sunl propriuni et in nianus plurium haereiioorum qui siiâ in se-
spccificum ac formule niolivum fidei ; cùm enim clà pasioris per>:onam susiineant, morunKjue
cMrinsecis quae exbibenlur raiionibus, mens gravitale et famâ érudition is commendandi
pcrsuasum habueril aliquod esse revelalura videantur; praedicto infanti vel ruslico suggé-
dogma, nec posse de illins revelaiione pruden- rant errorem aliquem vero (idei dogmaii quod
ter raiionabiliterque dubiiari, tum inclinante primilùs lirones illi hauserant conlrarium.
randam Dei veritaiem et aucloriiaiem : eâ lan- cepium priùs illutl dogma rejicient, majorem
quàm ineluctabili lestinionio moveiur : tan- sequenies quàm prae se ferunt novi sui insti-
saluiis ratio. Credeudi ordinem ilkim possu- I qucm baliebat supernaluralem ? » (Proposii.
quia jam non propter tuam loquelam credinms, clam oculis subjicere :
scimus, quia hic est verè 19. € Volunias non polesl efificere uf assensns
ipsi enim audivimus et
Salvatormimdi. (Joann. cap. 4, v. 4-2.) « lidei in se ipso sit magis firmus qtiàm merea-
« Fides, ut opiiuiè observât Sieyaert, argu- ( tur pondus rationum ad assensum inipellen-
inducunt per ba;c enim ila innoioscit Hujusce proposilionis vigesimae doclrina et in-
f la :
elinlellecuiin accipere facial verbum audiiiis « iialuralis et ulilis ad saliilcm, sial cum no-
i
( Dfi, non ut verbum honùnum^ sed sicut est verè ( tiiià solùni probabili revelaiionis, imd cum
,
dum cl geiius non coliibeliir mens alumnorum defuerit, nunquàm sil ab adultis coniparanda
qui concessce ad credendum gratiae inieriori salus, probatu difficile sallem foret et arduum,
non resisluril : ac reipsà nisi qiiom'praebenl nunquàm possi' conllngere, ul infans aliquis
revelalis, assensùs, alliorem cerliludinis digni- aulrusticus, prudenter, id est, erroneoquidem,
talisque gradum mutuareuir à divinà veraci- sed inculnaio dissensu, repudiel explicitum
lale et auciorilale tanqnàm à proprio fidei quem praebuerit assensimi, alicui ex dogmaii-
moth'o, jam, ul adnolavimus cum Sleyaert bus quorum explicita lide sejunctâ, posset
Iiumana foret cl naiuralis, non divina et tamen salus oblincri. Dixiuius explicitum assen-
snperuaturalis fides : ncc mirum accideret si sum : non enim excidel ab implicitâ divinâque
assensùs illequi falsô pulalus fuissel superna- dogmalis illius fide : hapc enim generali et
luralis, posleà repudiaretur. Aliter prorsiis sinccro affcctu continetur quo paratus erit
statuendum de firmiiale assensùs divinae iii- credere, et reverà credet, quidquid à Deo
onmlieiilis voracilali ac snpornaluralis. revelalum fiierit, et ab Ecclesi'i propositiim :
Sunt qui nuilà adbibilâ (Hsiinclione dognia- quamobrem praîstitum eidem dogmaii assen-
iiiin vecessitaie dunlaxat prœcepti, credendo- sum supernaturalem propriè non ropudiabit.
rum, à crcdcndis necessilate niedii, rospon- Eiverô quoi in pagis, quoi in urbibus fidèles
deanl , nullius ex bis vol illis doguiatibus, observantur, qui etsi à caibolicis semper ins-
pitsse prudenter ab infante, v. g,, aut rusiico tiluloribus edocii fuerint, mente lamen igno-
assensum supematuralcm repudiari, etiamsi à rantcr et inculpatè gérant varias opiniones,
scxccnlis episcopis deiioceantur , alque ad nonnullis revelalis dogmatibus adversanles :
sius : edoceiulis post ascensionem suam ho- ulla qu.t in contrarium afferanliir, raiionuni
miiiibus consuUum sincère voliiit : inlolera- aucioritaiisve momenia : ;itqui lalem liabere
bili,ul oslcndimus, faiialismo pateret aditus, evidenliam ruslici nequennt, si Uomanae Ec-
M (lucendos sesc conliderent immedialis oïdi- clesiaî meihodo instiiuaniur. Polest enim in-
iiariisque revelalioiiibus; ardiia niniis el im- Irà se dicere rusticus : Ego qnidem riidissum
possibilia icniare juheronlur el exequi ,
si et ignarus, nec video quid proposiiis credendi
quanlùni sibi opus essel, excitalas de (ide ac res haec eadem forlè posseni diluere. Ergo
moiibus conlroversias ; Ecclesi» suaî Chii>ius carebil necessarià ad fidem , lum evidentiA
Doniinus qui vull omnes bomines salvos
(icri credibililalis, lum el consequenier lirmilate
conlulil auciorilalcm, quà praesianiior, aut Resp. : Extra quassiionis slatum excurrit
in terris apparoai conficla haec iiypoUiesis. lia secum si repu-
cui aequalis nulla usquàni ;
doclrinam ipsis référant et exponant. Iner- nec proinde supernaluralis foret ac divina;
ranliœ quidcni praerogalivà institutoros ilii coniparationem banc non insiiiuunt, nec, si
non donantiir , at singulis illis fuisse conce- raentibus eorum occurreret , raiionem illius
dila sit. — Uesp. Ipsos infantes rationis usuni illorum tesiimoniun» liabeiur tanqiiàm funda-
ad eliciendum fidei assensum formula dùm ; ciliir ex leslimonio parenlum aul parocbi. —
catechismi lanquam Rcsp. Si failerenl aul lallerenUir parentes vel
ipsis e^hibl'tur doctrina
per baplismum parochus, lum divinà veracilale, quae errori
doclriua socieialis sacrae cui
intelliguni non bnec sibi conseniire non polest, haud inniteretur as-
adunati sunt; salis
documenta tradi tanquàm privalorum homi- sensus quem prabcrenl ipsorum aliuuni; non
parenlum aul parochi teslimonium
num insîiuila et quamvis analysim lidei ex-
;
idcircô
sermone non valeant, immérité finge- haboliir, nec babendum est lar.qiiàm l'iinda-
plicare
relur, eos aucioriiaie
Ecclesiae modo explidic, mcnlum assensus fidei, ejiisdcnuiue ccilitudi-
4°: Ad fidem divinam requiriiur cvi- (piodlibet dubiuni ab cibdiMii anioveal, lune, ut
insi.
rr- dixiiims, loios se divin* vonicilali devoven''
denliasalicm crcdibililalis: r:um
vnl»iii;is r
iV6 3ECT. I. DE JUDICE CONTROVERSIAKUM. MU
qui sic insiiluunlur; non alio , tanquàni pro- tiendum est de omnibus praeter Israeliiicain
prio et fornuili inotivo incitaiilur ad credendum : gentibus; neque enim propriis legis illius
eblandienle et uri^ente gralià in eum crumpiml mandalis tenebantur. Poleranl lamen qui vo-
assensum, qui divina^ aiiclorilali, quani unam luerini, eam amplecii ; poterant qui eamdem
atlendunt, quantum in ipsis est, respondeal : plurimùm bàc nolilià in
noverint, iis quac ad
ac proinde allions ordinis oblineat cerliludi- bonos mores fidemque speelarent , adjuvari.
iieni, eàque longé superiorem, quàni humana Proposilà objeclione, si quid baberel diiïi-
possil iiisiitulio procreare ; liinc revclalum cultaiis et laboris,
urgereniur pra; cx-teris
dogma ipsis proposituni accipiunt, non ut ver- omnibus Protestantes; namque ante tempora
bum liomimm, sed sicut est verè verbum Dei. legis Mosaicœ, nullis eral libris Spirilu sancto
alllanie scripiis consignala Religio : Scripturis
Vbjcciio ducla ex statu Ecclesiœ prioribiis mumli
lanien in eà investigandâ , tanqnàm soli et
secitlis.
credendi docendi regulœ inbarendum esse
et
docebant sive iiarentes, sive consiiiuli variis non abs le audire eximiuni auciorem P.
eril
in civilalibus ad Keligionis munia sacerdotes, Rozaven, banc ipsam maleriam, nenipe visi-
ila ut illis quoque lemporibus adbiberelur bilem in spirilualibus aucioriiatem sub lege
auctoritaiis via in rébus Religionis. Deus eliara Mosaicâ, luculenler versantem in opère cui
interdîim per angelos, per propliefas, aliquan- lilulus : Examen d'un ouvrage intitulé : Des
do per senieiipsum erutiiebat quos vellet. doctrines pliilosopfiiques sur la certitude, etc.
Prailer naturalcm legem, pauca eranl rcvelaia Porrô de caibolicœ tbeologiai principiis circa
dogmaia, qualis eral deslinaiio supernalura- fideni ante Cbrisli tempora sic dissent capiic.^ ;
lein ad linom, lides in Messiam oui'm ab ori- « L'auleur dans ce cbapilre s'éiend a prou-
gine mundi {)romiserat Deus, paucissimi eranl ver ce qu'aucun Catholique ne pensera certai-
Eadem quidem semper fuit Ecclesia
lideles. nenienl à lui contester, que le Cluisiianisme
quoad subslaniiam sed eamdcm semper for-
; a commencé avec le monde, et que la révéla-
mant, euindem semper stalum non induil; ad tion faite à nos premiers pères est parfaiie-
eam perlinebant, eamdem in sociolalem coop- ment d'accord avec la foi que nous professons.
lati censebanlur, qui licct per diversas disse- 11 n'y a rien a dire là-dessus, il est d'accord
uiinali regiones, eamdem profilebanlur lidem, avec tout monde, il a pour lui le consente-
le
ac praesertim in Messiae qui lum expeclabalur ment commun des Chrétiens. Alais à la page
meritis, spera salulis suse collocabant : idem 405 recomraencentrexposiiion de ses senti-
ferè posl legis Mosaicse consiiiuiionem sen- ments particuliers, et les raisonnements de sa
i47 DE ECCLESIA CIIRISTI PARS l. 148
raison imJividiielle ; il est nécessaire de les doute qu'Adam ne fût obligé de transmettre à
disiinguer de la doctrine catholique, et con- ses descendants les dons quilavait reçus. L'or-
veiialile de les examiner. dre était indépendant de droit de la volonté de
i Tous les iliéologieus, dii-il, reconnaissent l'homme, et c'était évidemment la volonté de
f que l'ordre priinilif et général était que les l'homme qui devait' y être soumise. Cepen-
« pères iiistniisissent les enfants, et (jue la foi fut dant le contraire arriva; l'homme libre se ré-
i consenée par une tradition perpétuelle. Mais volta contre l'ordre établi de Dieu, etceiordre
i Tordre établi do Dieu pour conserver la cessa par suite de sa rébellion. Dieu, plein de
< vraie lîeligion, étant indépendant de la vo- miséricorde, n'abandonna pas l'honmie à sa
< lonlé des Iionmies, a dii toujours subsister, misère; il établit un autre ordre de grâce ; il
« et n'a pu jamais cesser d'être obligatoire fil à l'iioinme pécheur des promesses, soumit
< pour tous Si l'ordre de tradition demeu- sa raison à la foi, et le chargea de transmettre
I rant obligatoire pour tous, la tradition eût à ses descendants, avec l'histoire de sa dégra-
* cessé de fait dans le genre humain, celte dation, les promesses consolantes et les condi-
« unique voie de connaître la Religion eût été tions de sa réinlégialion. Celte obligation
I à-la fois nécessaire et inipo.^sible. > Les qu'Adam remplit lidèlemenl, il la transmit à
mots soulignés sont de Suarez (de F/de, disput. sa postérité, et c'étaient les chefs de famille
4, sect. 1 ). Et ce théologi n ajoute : Et hoc qui étaiont charges d'instruire leuis enfants.
modo Adam inslrnxit in fide filios suos. Oui, Mais en recevant celte obligaiicm, ils ne per-
tous les théologiens reconnaisscr.t sans dilli- dirent pas la liberté; ils dovaieni obéir, mais
culté que tel était l'ordre primitif et général. ils pouvaient se soustraire à l'obéissance. On
Les pères avaient incontestablement lobliga- conçoit donc irès-bien que cet ordre établi de
lion d'instruire leurs enfants dans la foi. Mais Dieu a pu cessrr de fait par suite de l'abus de
tous les théologiens ne reconnaîtront pas la la liberté des descendants d'Adam, ({ui ont pu
légitimité des conséquences fine l'auteur lire négliger ce devoir essentiel. Je n'examine pas
de ce principe, ni la force de ses ra sonne- pour le moment si cet ordre a cessé efleciive-
ments. Dans quel sens l'ordre général établi menl ; il uk; suflii d'avoir montré (pTil a pu
de Dieu pour connaître la vraie lUligion était- cesser, et que les raisonnements de l'auteur,
il indépendant de la volonté des hommes? ici comme dans presque tout son ouvrage, por-
Dans ce sens sans doute que Dieu n'avait pas tent sur des é(|uivoqnes. Il joue sur le mot
consulté les hommes pour établir cet ordre, et indépendant, q»\, comme je viens de le faire
dans ce sens encore que les hommes n'avaient voir, et comme je l'avais déjà montré ailleurs,
pas le droit de changer cet ordre, et qu'ils de- peut être pris dans deux sensd.flérents. Quel-
vaient s'y conformer. Mais personne n'ignore ques lignes plus bas il joue sur le mol pouvoir,
qu'il y a une indépendance de droit et une in- lorsqu'il dit : Si, à aucune époque, ii eût été au
dépendance de fait. L'homme est toujours, de pouvoir de lliomme de l'abolir, de constituer tm
droit, soumis à l'ordre établi de Dieu, mais il ordre différent , etc. Si l'homme ne pouvait
ne l'est pas toujours défait, et il De s'en écar- que ce qu'il doit, le raisonnement serait bon;
te que trop souvent. C'est là une triste suite mais comme, malheureusement, le pouvoir
de sa liberté, qui est aussi dans l'ordre établi dans l'honiFiie est beaucoup plus étendu que le
de Dieu. Dieu avait ordonné que les pères devoir, il y a un vice radical dans cette maniè-
instruisissent leurs enfants dans la Religion ; re de raisonner. Adam n'avait pas le pouvoir,
c'était Tordre qu'il avait établi, et l'homme c'est-à-dire le droit de clianger l'ordre heureux
devait s'y soumettre. Suarez dit qu'Adam s'y que Dieu avait établi pour lui et pour sa pos-
conforma eu etiet, et qu'il instruisit ses en- térité, mais il eii avait le pouvoir de fait, et il
fants dans la foi. R remplit en cela son devoir; ne l'a que trop prouvé. Cette distinction n'est
mais Suarez ne dit pas, et je crois que per- pas moins applicable à ses descemiants.
sonne ne peut adirmer que tous les enfants i Sous la loi nouvelie. Tordre établi de Dieu
d'Adam curent la même fidélité à s'acquitter pour propager et perpétuer la vraie Religion
de celle obligation. Dieu avait aussi créé est la prédication des apôtres et de leurs suc-
l'homme innocent et immortel, et tousses en- cesseurs. Cet ordre est sans doute indépen-
fants devaient hériter de ces précieuses préro- dant de la volonté des honmies, si Ton ne con-
gatives. C'était l'urdre établi de Dieu, et nul sidère que le droit et l'obligation qu'ont Hms
140 SECT. I. DE JUDICE CONTROVERSIARUM. 150
les hommes d'obéir à Dieu ; mais a-t il égale- abandonnée aux seuls soins des pères de fa-
nous prouve le coniraire. L'ordre éiabii de < Je sais les efforts qu'on a faits pour prou-
Dieu a cessé de f.iil clicz plusieurs peuples, el ver que tous les |)ciip!es ont reconnu l'uniié
en p.iriiculicr pour le Japon. 1! est inconiesla- de Dieu, et qu'il n'a jamais existé un vrai po-
i)le qu'il existe des millions, je dirai des cen- lythéisme sur la terre; niais je sais aussi que,
taines de millions d'indiv dus pour qui l'ordre sans contredire la doctrine catholique, on peut
de la prédicalion des apôtres est comme s'il soutenir que, si le souvenir des antiques tra-
n'existait pas. Si nous considérons le train ditions n'était pas enlièrement perdu chez les
que prennent les choses, nous avons lieu de nations, ce souvenir était si obscur, si impar-
craindre que cet ordre ne cesse également de fait, si altéré par les erreurs que le temps, l'i-
fait en bien d'autres pays, et nous pourrions gnorance, les passions y avaient jointes, qu'il
même prévoir une cessation totale, si les pro- était comme nul pour la masse du genre hu-
messes de Jésus-Christ ne nous garantissaient main ; vu que, pour démêler l'erreur de la
il n'oxi^tait pour l'univers, la Judée seide ex- pourrais sans doute dire quelque chose de plus.
ceptée, aucun corps enseignant la Religion, Ce sont surioiit les pioiestants, et entr'aulres
niais que cet enseignement était abandonné le célèbre Beausobre, qui ont travaillé avec le
aux pères de famille, il est aisé, indépendam- plus d'ardeur à prouver que la connaissance du
ment de l'histoire, de conjecturer ce qui a dû vrai Dieu et de son unité était universelle-
arriver aux traditions. Il éiait conune ini|)os- ment répandue chez tous les peuples , qu'il
sible (lu'elles ne se perdissent pas, ou qu'elles n'a existé nulle part un vrai polythéisme, que
ne s'altérassent pas essenlielli-ment; d'aulanl nulle part on n'a attribué les attributs de la
plus i|ue les pères de famille n'avaient aucune divinité à des créatures, et surtout à des
promesse divine, ni d'assistance particulière créatures inanimées, etc. Des théologiens ca-
pour ne se point tromper, ni de fidélité pour tholiques ont réfuté cette doctrine qu'ils
s'acqiiilttîr de leur devoir, c Lorsque les l'aniil- croyaient ne pas s'accorder avec la doctrine
< les. dit Bergier, furent obligées de se disper- catholique, et ont cru pouvoir en démontrer
i ser, plusieurs, uniquement occupées de leur la fausseté par l'autoiité même des divines
t subsisiance, oublièrent les leçons de leurs Ecritures, Mais c'est là une discussion dans
I pères et la tradition primitive, et tombèrent laquelle je ne veux pas entrer; il me sulfit
« dans un étal de barbarie et dans une ignoran. d'avoir fait voir que notre auteur, qui avait
< ce aussi profonde que si jamais Dieu n'eût annoncé qu'il allait exposer les principes de la
€ rien enseigné aux ho.iimes. » Aussi voyons- théologie catholique touchant la foi avant
nous que, peu de temps après la dispersion Jésus-Christ, nous donne des principes qui
des familles. Dieu se choisit une fat-iille, puis n'appartiennent pas à cette doctrine.
un peuple à qui il confia le dépôt de ses pro- I 11 [irétend que , si la tradition eût cessé
nies»es, pour que le souvenir ne s'en perdit de fait dans le genre humain , cette unique
pas sur la terre. Crédita sunt illis eloqitia Dei. voie de connaître la religion eût été à la fois
(Rom. 2, 2). Et même chez ce peuple élu, le nécessaire et impossible. Mais d'abord , aucun
culte du vrai Dieu ne put se conserver que par théologien ne prétend que la tradition ait ces^é
une multitude de promesses, cl par la mission dans le genre humain. Le mode de transmeiirô
presque non interiomptie de prophètes, inter- la tradition a pu changer , sans que la tradi-
prètes de la volonté divine, ei chargés de lui tion ait cessé pour cela. L'Histoire sacrée nous
annoncer les menaces et les promesses que apprend que lorsque les pères de famille de-
Dieu lui adressait pour le retenir dans ce de- vinrent négligents à remplir l'obligation qui
voir ou pour l'y ramener lorsqu'il s'en était leur était imposée. Dieu suppléa à leur négli-
écarté. Que serait donc devenu le peuple lui- gence par le choix d'une famille et d'un peu-
même, ce peuple de prédilection pour qui ple ch^z qui le dépôt des croyances religieuses
Dieu avait si souvent déployé la force de son se conservât intact. Le peuple Juif, quoique
bras , si rinslruclion religieuse y avait été i peu nombreux et habitant un pays d'une petite
, ,
étendue, éiail en relation avec les principaux exemple , si toutes les nations avaient reçu les
peuples de la terre. Los fréijiientes capiiviiés prédicatL-urs de l'Evangile et écouté lenr.< leçons
dos enfants d'Israël chez dilTôrenîi s nation;^ les avec docilité , il n'y aurait aujourd'hui que des
avaient l'ail connaître. La singtilaiilé de leur chrétiens sur la terre. Mais comme il n'arrive
cnlie , son contraste avec les cultes de toutes que trop souvent qiic les nations résistent à cet
les nations frappait les yeux et devait exciter la ordre général et le rejettent , sans qu'il y ait de
curiosité. Les individus de ce peuple bien , la faute de tous les particuliers , la divine Pro-
loin de dissimuler leur croyance dans les lieux vidence paraîtrait en défaut , si , outre le moyen
où ils étaient exilés ou qu'ils parcouraient général destiné au genre humain en général
pour leurs propres affaires , regardaient comme elle n'avait pas des moyens particuliers pour la
très-su nisant d'amener tous les peuples à celte core aujourd'hui nécessaire; car malgré la
insouciants et livrés au désordre de leurs pas- chrétienne , c'est nn fait incontestable qu'il y
sions ,
avaient fait quelque cas de la vérité. a des millions d'individus à qui celte connais-
Joignez à cela les hommes extraordinaires que sance est impossible, à ne considérer que l'or-
Dieu suscitait de temps en temps chez les dre général de sa promulgation. Sous l'ancienne
nations , et qui avaient aussi sans doute une loi , il est indubitable que l'ordre général était
mission ,
puisque saint Paul leur reproche de encore beaucoup plus insuffisant pour les indi-
ne l'avoir pas remplie, et les accuse d'injustice vidus; et c'était à l'ordre particulier , alors
pour avoir retenu captive la vérité qu'ils commeà présent, qu'il appartenait d'y suppléer.
étaient chargés de manifester. Voilà l'ordre Mais par quels moyens y suppléait-il ? C'est ce
public et général que Dieu avait substitué à cet qu'il est inutile d'examiner ; car , comme le dit
autre ordre qui avait cessé par la négligence et saint Augustin , si nous connaissons par l'bis-
la perversité des hommes ; et c'est aussi à cette loire et par les prophéties l'ordre général et la
néglig'^nce et à cette perversité qu'il faut s'en conduite de Dieu à l'égard du genre humain ,
prendre, si des moyens irés-sullisants en eux- ce qui se passe entre Dieu et la créature indi-
mêmes pour faire connaître la vérité par tonte viduelle n'est connu que de Dieu et de l'âme
la terre ne produisirent pas cet iienreux eff.;t. sur laquelle il agit. Cet ordre soeret nous sera
< Ensuite, nous savons qu'il existe deux connu au jour dos manifestations et il nous ;
ordres de la divine Providence , l'un général , suffitpour le présent, de savoir que cet ordre
,
l'autre particulier ; l'un public, l'autre secret. est essentiellement juste, et qu'aucun individu
Ecoutons saint Augustin : « Quoniam divina (1) ne sera condamné ou puni pour avoir ignoré
t Providentia, non soliun singuîis hominibus ce qu'il n'était pas en son pouvoir de connaî-
« quasi privatim, sed universo generi humano tre. C'est donc fort mal raisonner (jne de dire :
« lanquàni publiée consulit, quid cum singuîis L'^shommes, pris individuellement, n'avaient
I agatur Deus qui agit alque ipsi cum quibus
, d'autres moyens de connaître la religion que
« agitur sciunt. Quid autem agatur cum génère l'instruction des pères; donc celte instruction
f humano, per historiam conimendari voluit n'a pas pu cesser. Les moyens qui nous sont
< et per prophetiam. » (Deverà Relig. n. 46., connus sont les moyens généraux (lui consti- ,
L'ordre général de la Providence est pour le tuent l'ordre public et commun, et à leur dé-
genre humain et pour les nations en masse ; faut, il y a pour les individus des moyens qui
cet ordre serait très-suffisant pour les individus, nous sont inconnus et dont ils ne sont jamais
si les nations s'y conformaient fidèlement. Par privés que par leur faute. Cela doit s'enif-ndre
dans les choses qui sont d'absolue nécessité.
(l) La divine Providence ayant pourvu
« t Que le gouvernement du .lapon , par
i non seulement aux besoins de chaque homme exemple , ferme la porte aux prédicateurs de
< en particulier, mais encore aux besoins
< communs de tout le genre huiîiain ce que :
l'Evangile et prive ainsi tous ses sujets de ce
< Dieu fait pour cfiaqiie individu lui seul le , moyen général que Dieu a établi pour que les
« sait, et celui en faveur du(|nel il agit; ce
hommes parviennent à la foi , c'est sans doute
< qu'il fait pour le genre Inniiain, il a voulu
« nous le muuifesier par riiisioire cl par les un grand malheur ; car le moyen commun est
' prophéties. > w sans contredit le plus efficace pour les Indivi-
,
dus. Ma"s les individus qui ne sont point cou- tre. L'auteur n'y fait guère que répéter ce quil
pab'es de cet obstacle mis à la nrcdicalioii tie a déjà dit , ou déduire des conséquences des
l'Evangile, seront-ils ponr Ci-la enlièreincnt principes qu'il a établis. J'ai examiné ces prin-
abaiid(»nnés, et n'auront ils aucun moyen de cipes et je les ai trouvés fort peu solides. Nous
parvenir au salut? L'inlinie miséricorde de devons admettre en tout et sans hésiter la
Dieu ne nous permet i»as de le pene-er. Le salul doctrine caiholi(iue , mais l'auteur confond
leur est devenu iteauconp plus dilliciie , mais trop souvent avec cette doctrine ses propres
p;is impossible. Dieu a pour cliacjue individu un idées ; or ses idées ne sont pas des dogmes ,
ordre de Providence dont il s'est réservé le ni toujours des vérités. 11 combat, dit-il, le
secret. Les uns ont plus de secours et de grâces cartésianisme et la ihcologie fondée sur le
rement abandonné. Ce que je dis du Japon de philosophie que l'Eglise n'a ni approuvé ni
s'applique de soi même à bien d'autres peuples cond.mmé, et je ne connais pas de théologie
et à la généralité des peuples avant Jésus- fondée sur le cartésianisme. Lorsque je me
Christ. Ils s'étaient privés par leur faute du suis permis de combattre les idées de l'auiour,
moyen général que Dieu leur avait donné de je ne me suis appuyé que sur saint Augustin et
connai re la religion , ils s'étaient soustraits à saint Thomas, qui n'étaient pas cartésiens.
l'ordre établi de Dieu ; mais l'ordre particulier < Arrêtons-nous un instant sur un raisonne-
de la Providence n'a jamais cessé d'exister , ment fort singulier que l'auteur met dans la
parce que cet ordre est pour chaque individu, bouche d'un Cartésien qui croit que la raison
et qu'il dépend de chacun d'y être fidèle. générale peut se tromper : < La raison bu-
I Je ne suivrai pas l'auteur dans la descrip- I maine , lui fait-il dire ,
peut se tromper , et
tion qu'il fait du christianisme avant Jésus- f même elle se trompe de fait sur plusieurs
Christ. Il voit les pères de famille , égyptiens, < points ; en conséquence ,
je dois trouver la
chaldéens ,
grecs, romains, gaulois, etc., c certitude dans ma propre raison ,
qui n'est
occupés à instruire leurs enfants dans la con- i cependant qu'une partie de la raison hu-
naissance de la loi divine ; il n'a aucune dillî- c maine essentiellement faillible. » L'auleur
culté à trouver en tous lieux une autorité ajoute : « Est-ce assez d'absurdités ? »
infaillible et visible , pour juger les controver- ( p. 129 ). Je conviendrai sans aucune diUi-
ses qui pouvaient s'élever en matière de reli- culié que ce raisonnement est passablement
gion ; il voit que partout il était facile à tons absurde, et la plus grande absurdité (pie j'y
les liommes de connaître la vraie religion. trouve est de dire que la raison de l'individu
Tout cela ,
je l'avoue, est beau , mais, mal- n'est qu'une partie de la raison humaine. Ou
heureusement, un peu idéal et pas assez d'ac- dirait tout aussi bien que l'âme de l'imlividu
cord avec ce que Tliisloire nous apprend de n'est qu'une partie de l'âme humaine ,
que sa
l'état des nations à la venue du Messie. Je volonté n'est qu'une partie de la volonté hu-
crois avoir démontré que cette théorie n'ap- maine ,
qre son corps n'est qu'une partie du
partient pas à la doctrine catholique , et (pie corps humain. Je demanderai volontiers avec
rien ne nous oblige de l'admettre contre notre Taiiteur : Est ce assez d'absurdités ? Et je de-
propre conviction. L'auteur substitue visible- maniierai de plus : Est-ce à un Cartésien qu'il
ment les principes qu'il s'est faits à ceux de la faut attribuer ces absurdités? Les irouve-t-on
théologie caih<di(pie qu'il avait promis d'expo- dans qiiehprouvrage de Descartes ou d'un
ser. Je n'examinerai pas s'il a toujours saisi le autre philosophe qui professe sa doctrine?
vrai sens de Siiarez dans les nombreux passa- Assurément, la philosophie qui les enseigne
ges qu'il en cite. 11 me parait qu'il a lu bien ne sera jamais ma philosophie. Une seconde
superficiellement les ouvrages de ce grand absurdité est de dire : La raison humaine peut
théologien ; mais une discussion sur ce point se tromper : en conséifuence , je dois chercher la
nie conduirait trop loin , cl elle n'est nullement certitude dans ma propre raison. Cette consé-
nécessaire. » quence ,
je l'avoue , est inei>le , absolmnent
In sequenti rapite , Cartesianam doclrinam, contraire aux règles de la logique, et je ne
quaienùs ad fidem ante Ciirisium respicit prendrai jamais pour maître de di;ile< tique
hoc modo expendil egrcgius auctor : celui qui raisonnerait de la sorte. Si l'auteur a
« Je ferai peu d'observations sur ce chapi- trouvé ce raisonnement dans quelque philoso-
ISS DE ECCLESIA CHKISTI. PARS I. 1S6
de s'en moquer, mais je soupçonne que c'est des mots auxquels on n'attache aucune signili-
un raisonuemenl de sa façon ,
imaginé pour calion précise. On parle de raison générale ,
serait pas trop mal raisonner que de dire : appelle rétablir l'enseignement sur sa véritable
ne soit capable d'aucune certitude , qu'elle diatemcnt de Dieu sa raison comme il en reçoit
n'ait eu elle -nuMue aucun principe de certi- son âme , laquelle n'est point une participation
tude ou qu'elle puisse se tromper toujours et
,
d'une âme supérieure , d'une âme générale ,
sentiment de ceux qui soutiennent que je ne connaître la vériié , surtout eu matière de re-
puis trouver en ma raison humaine aucune ligion, c'est unerègle toujours sûre et prudente
certitude quelconque. L'auteur est il de mon de s'en rapporter au jugement du plus grand
avis? ou bien ce raisonnement lui paraîtrait- nombre. Cette question a beancoup d'affinité
également absurde?
t-il S'il le condamne ,
je avec celle auire : Si , pour se bien conduire ,
m'en consolerai par l'assurance que j'aurai c'est unerègle toujours sage et prudente d'agir
pour moi saint Augustin et saint Thomas , et comme le plus grand nombre ; car l'influence
de volonté de l'Iiomme sur sa raison esi
sans doute bien d'autres qui font quelque cas
la telle,
raison générale , comme je l'ai dit plusieurs raison humaine dans son plus haut degré de
fois , est un pur être de raison. Vouloir en perfection. H parait même que les défenseurs
personniiier lui attri- du nouveau système ne peuvent , sans démen-
faire un être réel , la ,
l'infaillibilité, est une absurdité manifeste. tir leurs principes, lui refuser rinfaillibililé
buer ,
l'âme iiumaine , la nature humaine. Il existe seulement en partie comme les individus qui
peuplèrent ensuite terre. Les théologiens
autant d'âmes humaines, de natures humaines, la
verUi. Or co nVst pas sans doulo dans la niul- , I vélation devait êire connue de siècle en siè-
lil.ulc <|M\m poiil <>s|icipr de Iroiivi-r la jcdi- « cle par voie de tradition : ([ue l'Eglise uni-
tuflo (le la volonlé , d'où il siiii que ce n'est I versclle se composait d'Iionnies qui confor-
Sainl n(Mis apprend à nous défier de la niidii- Est il bien vrai que la théologie cath(diqne dise
liide corronqiiie : Son sfiqucris turbain ad fa- tout cela? Malgré le Ion allirmatir qm^ l'auteur
St'illorumi ifi itns est inmterus. ( Eccle. 1, 15. qui pourraient in:luire en erreur. Effoiçons-
)
El c'esl surtout loisipi'd est question des vé- nous <lonc de démêler ce qui est vrai de ce (lui
rités rel gieuses, de ces vérités qui imposent est faux ou hasardé.
des devoirs à rhoninie, (pii l'ohligeni à ni:>t- « La théologie catholique enseigne , il est
liluile «loii nous èire susjifcl ; car il est écrit : riiomme quelques vérité^ dont la connaissance
Ariinialis Itomo non percipit ea qnœ siint Spiritùs lui était nécessaire, telles que le mystère de la
Dei. (1 Cor. 2, 14.) Dans les temps antérieurs rédemption et lemoyen d'oblenir la rémission
au déluge , pour avoir des notions saints de la des péchés. Quant an dogme de l'unité de Dieu,
divinité , je crois q'i'il aurait fallu plutôt s'a- la théologie n'enseigne pas (iii'une révélation
drest^ràceux que l'Ecriture apprlle enfants fût nécessaire pour l'enseigner au premier
de D.eu, et qui étaient presque réduits à la homme , puisque sa raison hien ériairée suffi-
seule l'amille de ^oé , qu'à cette niuliilude in- sait pour lui donner la connaissance certaine
sensée dont il est dit : Onmis caro cormperat de celle vérilé et de bien d'autres. J'entends
viam suam. ( Gen. 6, v. 12. ) Et en lonl temps, parler d'une révélation proprement dite , qui
la niédiiaiion , la prière , la pureté de cœur se fait moyen extérieur; car la lumière
par un
furent plus ellicaces pour connaîire les vérités divine qui éclaire la raison qnœ illuminât om- ,
du salut , que le seiiliment du plus grand iiem liominem venienlem inliunc mundum (Joan.
nond»re. Super omnes docentes nie inlellexi , quia 1, 9), est au>si une révélation , mais non une
teslimonia tua mediiaiio viea est. (Ps. 118, 9î).) révélation qui soit l'objet de la foi. La théolo-
Super senes intellexi , quia mandata tua qnasivi. gie enseigne aussi que l'homme avait l'obli-
( Ibid. 100. ) Je crois qu'il serait didl.ile de gaiion de transmettre à ses descendants la con-
trouver nn texte de l'Ecriture sainte qui nous naissance des vériiesqui luiavaienlétérévélées,
présentât le sentiment du plus grand nombre mais elle ne nous oblige pas de croire que les
comme règle de nos croyances et principe de hommes aient toujours été fidèles à cet ordic
nos certitudes, établi de Dieu, elle nous dit pliiiOi le contraire;
Denique de doclrinà anctorilatis in suis ad elle n'enseigne pas que 1 1 connaissance des vé-
lidem respectiUusanle Cliristi teuipora specia- rités primitivement révélées ait éié transmise
liiis disputât tolo c;;pile 7 , quod, lic»'l paulô de siècle en siècle par une tradition perpétuelle
longius, prorei gravitate liâc in annotaliotie li- et universelle, ni que cette connaissance se soit
Lenu^r adjungintus :
conservée dans tous les pays ; elle n'enseigne
I L'aiiieur, a son ordinaire, trouve ici sa lâ- pas qu'il existât une Egli.se universelle qui fût
che exirémement facile; et en effet, il faut visible chez tous les peuples; elle n'enseigne
avenir (ju'an moyen de quel(|ues suppositions, pas que chez tous les peuples il existât un en-
qui ne lui coùieut rien , il arrange les choses seignemenl public et infaillible de la vraie Re-
av»'c une merveilleuse facilité. Sa doctrine phi- ligion et des vérités primitivement révélées. Je
losophique n'est autre que la doctrine catholi- crois uiême qu'il est bien difficile de concilier
que même ;
qui osera le contredire? « Pour ces dogmes de nouvelle invention avec l'ensei-
t constater, dit-il l'identité de la dodrine gnemenl théologique
,
tel que nous l'ont trans-
< tiiéoio;iique et de la doctrine philosophique, mis nos pères ; car selon cet enseignement
c il t^ullit de les exposer : que dit en eflet la lorsquele Messie parut dans le monde au temps
€ théoiogie? Que la révélation primitive a été annoncé par les prophètes, l'universalité des
« pour le genre humain le principe de la foi ; hommes était plongée dans l'ignorance la plus
< que d'après l'ordre établi de Dieu, celte ré- déplorable des vérités les plus nécessaires au
,
saint. Anciennement, dit saint Thomas, Dieu ils bien fondés dans 1 1 doctrine de ceux qui
n'ciiil connu que dans la JuJée , inainlcnant prétendent que la foi des vérités primiiive-
il l'est par soulc la terre : Anliqnilus Deus erat menl révélées s'était conservée chez tous les
notus tantùm in Judœù , mine autem per lotitm peuples par une tradition perpétuelle, univer-
tnutiditw. ( Expos, in Svnil). ;irl. 0.) selle , infaillible ?
< Si nous oonsiillons l'hisloire , nous Irou- « Enfin les théologiens catholiques anciens
vons que le vrai Dieu is'avait d'autel nulle pari; et modernes et les docteurs de l'Eglise ensei-
ou s'd en avait un dans la ville la jdus renom- gnent communément que ,
pour parvenir au
mée par sa civilisation, par sa science el ses salut, il n'était point nécessaire d'apparleuii ii
beaux arts, cet aulel n'existait que pour pro- la Synagogue, et que Dieu a pu avoir el a eu
clamer qu'on ne connaissait pas ce Dieu créa- en effet des élus parmi les nations; mais ils en-
teur du ciel et de la terre, et que tout au plus seignent également qu'il n'y avait de vraie
soupçonnait-on son existence ; il portait pour Eglise visible, ayant un enseignement connu
inscription : Ignolo Dco. Aussi cet liomniage el public, que celle du peuple de Dion.
insignifiant rendu à la Divinité n'empêchaii-il « L'auteur ajoute: « Que dit ladoctrine phi-
pas que la ville entière ne fût livrée au culte < losophique ? Partant du principe d'autorité,
superstitieux el insensé des idoles : c'était là < elle en conclut d'abord la nécessité d'une re-
le culte qui était approuvé par ]e consentement < vélation primitive, qu'elle établit en même
commun. Hoc peccaliun apuri gentes commune I temps comme fait , d'après le témoignage de
erat, et non reputabalur. (S. Tliom. in 1. ad f tous les peuples ; elle conclut, en second
Cor, c. 12,lcct. 1. ) Saint Paul annonce aux « lieu, du principe fondamental d'autorité .
Atliéniensce Dieu auquel ils rendaient une es- t la nécessité perpétuelle et universelle de 1<
pèce de culte sans le connaître , ce Dieu créa- « tradition, et elle prouve en même temps que,
teur de l'univers et inconnu à l'univers. Mun- I de fait , les vérités révélées aux premiers
dtis per ipsum factus est , et mundus eum non < hommes ont été toujours conservées dans le
cognovit. ( Joan. l , 10. )
« genre humain par la tradition perpétuelle ,
I Le docteur des nations donne aux Athé- I universelle ; d'où il suit que l'Eglise a eu
niens une autre leçon dont ils avaient égale- < dans tous les temps les caractères de la plus
ujcni besoin : il leur apprend qu'ayant une < hante autorité visible , el qu'elle a pu tou-
origine divine, comme quelques uns de leurs I jours être aiséiKcni discernée des hcrésie» ,
poètes l'avaient dit, ils ne devaient pas croireque « qui n'étaient que des erreurs particulières
gent, ou de la pierre , dont l'art et l'industrie II est incontestable que la doctrine philosophi-
des hrciimes avaient lait des figures. Endn il que de l'auteur dit tout cela et beaucoup d'au-
leur décbire que Dieu , après avoir soulVerll'i- tres choses encore plus merveilleuses; il ne
gnor.ince de ces temps, leur fait prêcher la pé- peut pas y avoir de controverse ià-dessus. L'u-
nitence : Gcnus ergo ciim simns Dei, non debe- nique question qu'on pui.>se faire est de savoir
mus œstimare aura , aut argcnlo , aut lapidi si tout cela est bien dit, si cela est conforme
sculpturœ iirtis, et cogitalionis hominis, divinum à la vérité et d'accord avec le sentiment <oih-
esse simile. El tempora quidem liujus ignoran- w){(! des théologiens, ôcn Pères et des docteurs
liœ despiciens Deus, nunc annunliat liomitiibus nt de l'Eglise. Car, moi aussi, je liens au consen-
oniues ubigne pœnitentiam agant. ( Act. 17 , 29, ttinenl commun, el j»* le prends volontiers poiir
50. ) Le même Apôtre écrivant à des gentils règle de ma croyance, 'isJDurs prélàboumel- i
nouvellement convertis à la foi, leur rappelle ire mon jugement au jug incnt de ceux à qui
leurs égaromenis et leurs erreurs sur la Divi- je dois respect et oijéissmce. L'existenc»; de
lis, qui uaturâ tion sunt dii , serviebutis. ( Gaiat. ment commun, il sera forcé d'avouer que
4,8.) Ces reproches de l'Apôire paraissent- son assertion n'est rien moins que certaine.
1«1 SECT. I. DE JUDICE CONTROVERSIAUIM. 162
« D'abord , les Cartésiens ne sont certaine- conçois qu'il faut bien qu'il le dise, puisque*
mont pas de son avis; et si nous l'en croyons, dans la nouvelle docirine, l'uniié de Dieu n'e.st
sous celte dénoniinaiion il faut comprendre prouvée que par le consenlouient conmiun. Je
presijue tons les tliéoloi;iens modernes. Voilà ne veux pjs contester là-dessus pour le mo-
déjà nu l)On nombre de dissidents ; mais on s'en ment, ((uoique cela paraisse bien étrange. Je
d('batrasse facilement en disant qu'on saii bien veux bien admettre, ou du moins ne pas nier
que les Cartésiens sont ennemis du sens com- que les idolâtres croyaient géuéraiemenl l'unité
mun. Cette réponse, comme on voit, est pé- de Dieu ; la difficulté n'est p;is pour cela réso-
remptoire. Laissons (Jonc pour ce qu'elle vaut lue. En effet , ne pas croire l'unité de Dieu
l'aulorilé des philosophes et des théologiens n'est pas la seule erreur possible en matière
Cartésiens, et regardons-la coumie de nul poids de foi, t'i l'uuilé de Dieu n'est pas la seule vé-
dans la balance. Mais l'autorité de l'Eglise doit rité de foi qui soit en coutradiction avec l'idc-
toujours être parfaitement d'accord avec celle lâtiie. Quelque chose que l'on puisse dire, il
du consentement commun ; autrement il y au- faudra bien avouer que l'idolâtrie ou le culte
rait coidlitentre deux autorités infaillibles. Or, des idoles était un culte criuiinel rendu à des
sans contredire la doctrine de l'Église catho- idoles que l'on Jionorail comme des divinitéson
lique, il est très-permis de dire i" Que: les na- comme représentant des divinités. Sur quoi je
tions infidèles n'ont pas la foi, car c'est là ce propose ce dilemme Ou les nations idolâtres :
venue du Messie , toutes les nations , une seule des dieux, ou elles ne le croyaient pas si elles ;
exceptée , étaient infidèles. D'où il suit , si je croyaient que c'étaient des dieux, elles erraient
ne me trompe que , la loi n'existait nulle pnrt sur l'unité de Dieu; si elles ne le croyaient pas,
chez les nations , faisant toujours l'exception elles pensaient donc qu'il est permis de rendre
des élus que Dieu a pu se réserver par cet or- les honneurs divins, d'offrir des sacrifices à des
dre particulier de sa providence ,
qui, comme créatures, et ainsi elles niaient ce premier pré-
le dit saint Augustin, n'est connu que de lui cepte du Décalogue : Domimim Deum tuum ado-
et des individus qui en sont l'objet; mais ces ralm, et illi soli servies; préee\)\e qui devaiisans
individus isolés et unis seulement par un lien doute se trouver daus le dépôt des vérités pri-
invisible, ne pouvaient pas constituer une Église mitivement révélées. Je dis qu'elles le niaient;
qui eût les caractères de ta plus haute autorité car elles ne regardaient pas le culte des idoles
visible. couime une chose illicite et criminelle. Pecrn-
« Parmi les hérésies qui, selon l'auleur, né- tum hoc , dit saint Thomas, commune erat apud
taienl que des erreurs particulières , il faut génies, et non reputabatur.
fol, pouvons-nous èire coudamnés , en vertu erreur commune, puisque chaque nation avait
du sens commun, à crKiieqne le culte des ido- ses dieux et son culte ditl'i'rent de celui des
au-
les n'a été qu'ui e erreur particulière? Ce culte tres nations ; car l'erreur ne consistait pas à
n'éiaii-il pas répandu sur toute la surface de adorer les Rome plutôt que ceux de
dieux de
la terre? Et l'auieur lui nème, deux pages la Grèce ou de
Egypte; l'erreur eonnimne 1
plus bas, ne dit-il pas que/fs superstitions ido- aux Uoniains, aux Grecs, aux Égyptiens et ix
làtriques étaient le crime cunimnn des nations toutes les nations idolâtres, a été de rendre
païennes ? 'èi c'élail un «rime commun, l'erreur à la créature l'honneur qui n'est dû qu'au
sur laquelle était fondé ce crime était donc Créateur et qu'il s'est réservé à lui seul. Voilà
aussi une erreur commune. Aura-ton recours l'erreur que l'Apôtre reproche aux gentils.
au subterfuge de dire que c'était une erreur Ignorantes Deum , iis , qui naturâ non sunt dit,
de conduite et non de croyance? Mais, outre serviebatis. Quelques noms que les hommes
qu'il n'est guère concevable qu'une conduite donnassent à leurs dieux , l'erreur était la
commune ne soii point iondée sur une croyance niêiiic, comme l'olijot de leur culle était le
coiimune, pnisque, selon l'auteur , ce sont les nièiue. Cest constamment le démon qui se
croyances qui détermiucnt les devoirs , comment faisait adorer sous ces diirérentes fij^Mu-es et ces
prouvera- l-il que le crime commun de l'idolâ- diiïérenles dénominations Omnes dit geutium
trie n'était qu'une erniir de conduite et non dœmonia. ( ['sal. 9"i , 3. ) D"ra-t-on que le pre-
une erreur de croyance ? Dira-t-il que la géné- mier objet du ci;lte dos ii.itions, celui à qui s'a-
ralité dt^s idoJAlres croyait l'unité de Dieu? Je dressaiont les sarrilices, ''laii loujoins le vrai
165 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 1«4
Dieu ? Pourquoi donc l'Apôtre dil-il : Qnœ im- dée stir un passage que ses adversaires n'ont
comme (les autres crimes des nations, dontl'A- m'exposer au même reproche, je dois cmimicn-
pôire fait une si hideuse énuuiéraiion. Ces cri- cer par lui prouver que j'ai lu le passage, et je
mes étaient les crimes des individus ; ils ne crois ne pouvoir en donner de preuve plus
supposaient aucune croyance commune erro- convaincante que de le transcrire. Je l'inter-
née, et la preuve en est qu'ils étaient réputés préierai ensuite avec saint Inomas qui eu a
crimes par les gentils eux-mêmes, qu'on se parlé iort au long, et j'espère que l'auteur res-
cachait pour les commeilre, et que les lois les tera convaincu que ce saint docteur avaii lu le
punissaient. Mais pent-an en dire autant de l'i- passage en question, pour le moins aussi bien
dolâirie? Quelle loi , e.vceplé celle des Jmfs ,
que lui. Voici le passage en entier : L\un era-
l'a jamais délendue? Dans quel pays n'était- besco Evaiigeliuni (1). Virtus eiiim l)ei est in sa-
elle pas au contraire publiquement avitorisée Inlcm oinni cre leiiii , Julwo primùtn, et Crœco.
et commandée par les lois? No faisaii on pas Jiistiiiaenim Dei in eo revelalur ex fide in fidem;
un crime aux Chrétiens de cetpi'ds désobéis- siciit scriftlinn est: Jnstus antem ex fide viiii. lie-
saient aux lois en refusant d'adorer les dieux velaiiir eniin ira Uni de cœto super onuem im-
de l'empire? 0:i comprend (pie des individus pieiutemet injustitiam /jomi/ium eorum quiveri-
puissent pécher contre leurs croyances les pins talem Dei in in ustitiâ detinent ,
quia qno l notnm
intimes, mais il est inconcevable que tontes les est Dei, mauifstnm est in illis. Deus enitn illis
nations aient à I envi lait di^s lois pimr auto- manifestai it. Inrisibilia eniin ipsius , à creaturâ
riser, pour coin mander un culte condamné par mnndi, per ea quiv fncta swit , inlellecta co ispi-
lacroymce commune et par cette tradition ciuiitnr ; .•tempitema qnnqne ejns virtus et divini-
perpétuelle, universelle , qu'on nous donne tas, iia lit sint inexi-usabites. Qiia riini cjgto vis-
Voyons nuinienani de (pielle manière l'au- suis , et obscnrutum est insipiens cor eonun : di-
I
teur répond à quelques objections (in'on lui a centes enim se esse sapientet , stulti fuiii sunt.
€ mains , les philosophes seuls aviiienl la no- « gentil. Knctï'-t, la jii>tice (|ue Dieu commu-
« niiiueà riiomnieyesi révélée comme venant
f tien de l'unité de Dieu, ignorée de la plus t de la loi et st; pei feclionnaiil dans la loi,se-
i grande partie du genre humain. Ceux qui « Ion ce <int est écrit ; Le ju?li' vit de l.i loi.
« ont imaginé cette d.lUcnltéauraient dùpreu- t El l'on y découvre aussi la colère de Dieu
« (jui écl liera du ciel contre toute l'impiété
i dre la peine délire lep:issai;e de saint Paul. »
relienncnt
« el l'iiijiisiice (le ces li.mimes (pii
Ceux qui ont cru que, dans le pass;(ge de saint « veillé de Dieu daii- l'iniquite ; |>arre ipi'ds
I (
Paul dont l'auteur veut parler, l'Apô re attri- < ont en la c(mnaiss.ince de ce qui peut se dé-
« couvrir eu Dieu Dieu U' leur avMnl maiii-
bue la connaissance de l'unité de D.eii non à
,
,
t nilesié ce qu'il y a d'invisible en lui est
: c,;ir
la multitude des gentils, mais seulement aux « devenu visible el manifeste liepnis la créa-
philosophes , ou aux sages d'entre les gentils, « lio!i du momie, ainsi ipie sa puissance éier-
t nede et sa divinité ; de sorte quils sont
sont presque tous les commentateurs de l'E-
« inexcusables , parce qu'ayant connu Dieu ,
piire aux Romains, et à leur tête plusieurs i ils ne l'ont point glorifié comme Dieu el ne
saints Pi'ires et saint rhomas d'Aquin. Cette au- « lui ont point rendu grâces; mais ils se sont
I étïarés dans leurs vains raisonnements, et
torité n'en iuipose pas à l'auteur: il s'en dé-
« leur cœur insensé a été rempli de ténèbres.
barrasse fort lestement en dsant qu'ils auraient I Ainsi en s'allribuaiit le nom de sa-es. ils
,
dû lire le passage de saint Paul, ce qui sup- « sniii (ievenns fous nu pomi de transférer ,
liiciuiii, "/ qiiatlrupeduw, et aerpeniiinu. Propter intiMprét.iiil (es paroles de l'Aj-ôlre : Revelatur
qucd tradidit illos Dens in desiieria cor dis eoritm.. € im ira Dei de cœlo , etc., voici comment il
qui ciim jiistitiani Dei axj'iofisseht non intedexe- , explique la pensée du Docteur des nations :
runt quoniam qni talia agunt , digni sniil morte. L'Apôtre, dit-il, reconnaît que les sages d'en-
(R.Mii. 1, 1G,52.) lie les gentils ont eu une vraie connaissance
< L'auleur, je pense, sera convaincu que j'ai de Dieu ; ensuite il déclare qu'ils se sont rei.-
j'ai remarqué que les mots que j':ii soulignés dit qu'ils Sî Sont attiré la colère de Dieu :
dans le U'xle oui été omis p:ir le traducteur. « Primô coiisentil quod sapienies genlilium
Cependant quel<iues uns de ces mois ne sont t de Deo cognoveruni verilaiem; secundo at-
pas inutiles pour saisir le vrai sens du passage. « tendit quôd in eis impielas et injustitia fue-
Il y aurait d'autres remarques encoïc plus im- f riiu; tertio quôd iram Dei incurrerint. » Saint
portantes à faire sur celte iradnciion. Je pour- Thomas dit ensuite que ce que les sages des
rais demander, par exemple, si ces mois, reve- gentils ont connu de Dieu, ils l'oni connu,
latur ex fide in fidem, peuvent signilier, est ré- non par la révélation, mais par la raison.
vélée par le moyen de la foi. Si ces mois, quod t Quia quod noium est Dei (1), id est, quod est
votum est Dei mahifestnm est in illis, sont bien « cognoscibile de Deo ah honiine per ralionem,
rendus par, la connaissance de Dieu est en « manifestum est in illis, id est, manileslum est
eux, etc. Mais pour m; pas trop m'éiendre, je < eis ex eo quod in illis est, id est, ex lumine
me bornerai à examiner si ce passage inier- i iiitrinseco.» Et encore: c Huju?modi cogni-
préié par saint Thomas est favorable au nou- < tionem habiierunt (2) per lumen raiicmis;
veau système qu'on décore du nom de doctrine I (Psalm. 4, G.) Mulii dicunt : Quis os/en.iit
d'autorité. t m bis bona? Signatum est super nos lumen vul-
i L'auteur conclut de ce passage de l'Apô- t tûs tni, Domine. »
tre, 1" (|ue les gentils en général avaient la Mais sainl Paul dit que c'est Dieu lui-même
«
connaissance de Dieu et une connaissance fon- qui leur a manifesté ces vérités Ueus enim
illis ,
déesur la foi;2"' qu'ils connaissaient également manifestait. — Sans aucun doute, l'homme ne
la loi divine ou Injustice de Dieu, expression, peut connaître aucune vérité, si Dieu ne la lui
dit-il, quin'auraitaucun sens, s'ils avaient ignoré manifeste. La lumière de notre raison n'est-
la loi d'après laqnelle la justice de Dieu devait elle donc pas une lumière divine? Outre la
les juger. Je vais montrer que saint Thomas révélation sur laquelle sont fondées les
, con-
interprétant l'Apotre, fait voir, 1" que la con- naissances que nous devons à la foi. Dieu,
dit
naissance de Dieu , dont parle saint Paul, est sainl Thomas, a deux manières de nous ins-
bornée aux sages d'entre les gentils, et qu'elle truire qui n'appartieniienl pas à la foi. « Deus
ne peut s'entendre d'une connaissance acquise « autem (5) dupliciler aliquid liomini manife-
par la foi, mais d'une connaissance naturelle (1) < Parce que ce qu'on connaît de Dieu,
fondée sur la raison 2" que l'Apôire ne donne I c'esl-à-dire ce (|iie l'ofunine peni
; connaîirè
« (leDi.u par la raison, est manifosiéen
nullement à entendre que ceux dont il parle eux
< c'e-t-à due leur est iiianifesié j)ar
ce tiul
aienl eu connaissance de la loi divine révélée, € esi en eux, savoir par une liimiére
luié-
et que, s'ils connaissaient /«jMS//c« de Dieu, ils c rienre. >
« Et d'abord , saint Thomas n'entend point « smis les sens; suivant celle pande Il a lé- :
extérieures et par la lumière qu'il a mise en i L'auteur dit que « les superstitions idolâ-
eux. Écoutons-le encore : t Per ea quœ facta « triques, et les désordres qu'elles enfantaient,
t snnt {[). Sicut enim ars manifeslatur per i n'eiaient point un crime particulier aux
( artiiicis opéra, ila et Dei sapienlia maulfes- « philosophes, mais le crime commun des na-
« taïur per creaturas; (Sap. 15, 5.) A rmcjui- < lions paît-nues t (p. 138) ; et il en conclut que
I tudine enim spcciei et creaturœ cogncscibililer l'Apôlre parle des gentils en général et pas
4 poterit Creator horinn videri. >
seulement des pliilosophes. 11 me semble que
t On voit par ces citations que saint Thomas cette conséquence n'est pas légitimement dé-
n'a pas cru v^vCû fût question, dans ce passage duite. Il est bien vrai que Tidolàtrle et les
de saint Pàiil, d'une connaissance de Dieu désordres qui s'ensuivaient étaient le crime
fondée sur la lévélaiinn et généralement répan- comnmn des nttions païennes; mais ce n'en
due parmi lesgeniils. Il este air qu'il a, comme était pas moins un crime particulièrement im-
la foule des commentateurs, entendu les pa- putable aux philosophes et à la partie éclairée
roles de l'Apôire d'une coniiai'^sance acquise des nations, et c'est avec raison que saint Paul
par un usage de la raison , doul la muhiliide le leur reproche. On sait assez que c'est la
n'esl guère cap;ible. Je ne puis croire que l'au- partie éclairée d'une naiion qui dirige toute la
teur veuille éluder l'aulorilé de saint Thomas nation, et que la multitude ignorante se règle
comme il a fail celles de ses adversaires, et d'après l'exemple des sages ou de ceux qu'elle
qu'il soutienne sérieusenjenl que cesainl doc- croit tels. C'est à celle multitude aveugle que
leur n'a pas lu le passage de saint P;jul. Il ne s'adresse ailleurs l'A; dire lors(iu'il dit : Ad si-
I montrant exiérieurement les créatures visi- que c'était pour eux un devoir de la conles^er,
I blés, afin ((u'ils y lussent comme dans un de la publier, de la faire connaître générale-
I livre laconnai^sauce de Dieu. »
ment, ce qui aurait pu prévenir les désordres.
(IjPar les choses qui ont élé faites; car
«
f vjomme l'art de l'ouvrier se manifeste par ses Au lieu de cela, ils se sont enorgueillis d'une
« ouvrages, de même la sa^^esse do Dieu se connaissance qui ne devait pas être puren)enl
« nianiiesie par les créatures. Ln cliet , le
spéculative; ils se sont perdus dans leurs pro-
« Créateur se montie et se fait connaître
« dans la grandeur et la beauté de la créa- pres pensées, et leur prciendue sagesse est de-
< lion. » veniu' une véritable folie; ils sont tombés eux-
169 SECr. I. DE JUDICK coNTiiovï:nslAiu;.M. \H)
mêmes dans tous les égarements dont ils de- Écoutons toujours saint Thomas. C'rst
«
vaient préserver les autres. C'est donc à eux noire guide, beaucoup pins H*ir que Doscarles;
que devaient s'adresser les reproches et les et ses
principes s'arconhMii ;ivrc ceux des
si
i elle-même. » L'auteur donne la traduction « Genlibus data est lex, sed Jiida-is natu-
d'un long passage de rApùire, traduction sur « raliter faciunt quœ sunt legis, id ,\si, qn^c lex
laquelle il y aurait aussi quelque remarque à « mandat, scilicei ([uanliim ad praecepta mo-
faire, mais je m'en abstiens. Ce qu'il y a de « ralia, qiiœ sunt de diciamine rationis natu-
principal dans ce (tassage et ce qui doit lixer « ralis (1). , Peut-on dire plus clairenienl, plus
notre attention , (st que l'Apôtre dit que les expressément que les préceptes que remplis-
gentils, sans avoir la loi, font naturellement sent ceux qui n'ont pas la loi écrite sont les
les œuvres de la loi, et montrent ainsi qu'ils préceptes moraux qui leur sont connus par la
ont l'œuvie de la loi écrite dans le cœur. lumière naturelle de leur raison? Le. saint
« Cùtn enim génies quœ legem non habent , na- Docteur explique ensuite comment on doit en-
I turaliler ea quœ legis sunt faciunt , ejusmodi tendre le mot naiuraliter; donne
il les deux
i legem uon habentes, ipsi sibi sunt lex; qui interprétations qu'admettent les Catholiques,
t ostenduut opus legis scriptum in cordibus suis. » et fait voir que cette expression n'exclut
pas
S'il y a des théologiens Cartésiens qui ont la grâce, laquelle n'est pas moins nécessaire
trouvé dans ce te.\le un argument contre la pour observer les préceptes de la loi naturelle
nécessité de la tradition pour conserver et ) que ceux de la loi écrite. « !S aiuraliter, id est,
transmettre les vérités révélées , je conviens « per naturara gratiâ reformatam; loquitur
qu'ils ont eu tort; car il n'y est fait aucune < enim de Gentibus ad fidem conversis, qui
mention ni directe ni indirecio de la tradition, « auxilio gratiae Christi cœperunt moralia
legis
pas plus que de la révélation primitive. Au « servare. Vel potest dici naiuraliter, id
est,
reste, l'auteur ne nomme aucun théologien qui « per legem naiuralem ostendentem eis
quid
ait donné dans ce travers, et son assertion est « sit agendum , secundîim istud (Ps. 4, G) :
du nombre des assertions vagues et dénuées i Signatum est super nos lumen vuliûs lui, Domi-
de fondement qui se trouvent si fréquemment « ne; quodest lumen rationis naturalis, in quû
dans son ouvrage. Je conviens également que « est imago Dei; et tamen non excluditur
la loi dont il est question dans ce passage est quin necessaria
« sit gratta ad movendum af-
la loi donnée aux Juifs par le ministère de c fectum (2). » C'est ainsi
que saint Thomas,
Moïse, c'est à dire la partie morale delà loi, lorsqu'il parle des gentils non convertis et de
ou le Décalogue écrit sur la pierre ; car ce n'est leurs connaissances en matière de Religion
et
sans doute pas des cérémonies prescrites par la de morale explique tout par la
, loi naturelle
loi que veut parler l'Apôtre, lorsqu'il dit que, et par cette lumière divine qui est en l'homme,
sans avoir la loi, les gentils faisaient naturel- c'est-à-dire par celte raison individuelle qu'on
lement ce qui est prescrit par la loi. Ce pas-
sage peut s'entendre , et a éié entendu par (1) «Car lorsque les gentils qui n'ont pas la
( loi,savoir la divine, qu'ils n'ont pas reçue,
beaucoup d'interprètes, des gentils convertis à i puisque ce n'est point à eux, mais aux Juifs]
la foi; mais tous les interprètes, sans excep- « qu'elle a été donnée pratiquent naturci-
tion, conviennent qu'on peut aussi l'entendre « lement ce qui est delà loi, c'est-à-dire ce que
« commande la loi, quant aux préceptes mo-
des gentils en général, qui, n'étant point sou-
« raux dictés par la raison naturelle, t
mis à la loi révélée aux Juifs et qu'ils ne con- (2) « Naturellement, c'est-à-dire par la na-
naissaient pas, devenaient coupables s'ils n'ob- « turc soutenue de la grâce car il parle des :
que le doigt même de Dieu avait écrite sur les I lumière de votre visage. Seigneur, a été ini-
deux tables. « primée en nous, c'est-à-dire la hmtlère de
m. IV.
,,
nulle part que ce saint docteur ait dit ou pensé f Si les nations qui, par leur faute, avaient
que les gentils avaient la vraie foi, et qu'il perdu la connaissance de la révélation, avaient
existait chez eux une autorité visible, inter- été fidèles à cette loi naturelle que la raison
prète infaillible de la révélation et enseignant leur enseignait, Dieu, sans doute, leur aurait
la vraie Religion. C'est là un dogme qui donné ce qui était encore nécessaire pour par-
n'était connu ni de lui ni de ses contempo- venir à la vie, et nous croyons que les parti-
rains. culiers qui l'ont exactement observée, ce qui,
I universelle comprenait donc tous les dogmes naturelle prescrivait le culte d'un seul Dieu
I et les préceptes indispensables pour vivre ou dont on pouvait avoir la connaissance par la
f être sauvés, et par conséquent le dogme de lumière de la raison ; mais cela ne suffisait pas
< l'uniié de Dieu, sans lequel la véritable foi pour avoir la véritable foi. Aussi persisté-je à
I ne saurait exister. > Remarquons d'abord soutenir, désirant que l'auteur ne se scanda-
que l'Apôtre n'a pas dit Ceux qui ont vécu : lise pas de mon assertion, que les gentils n'a-
loi. La différence est bien notable, car on pou- point chez eux d'autorité infaillible et visible,
vait vivre sans la loi, et ne pas périr; mais je dépositaire des vérités révélées et chargée de
texte de saint Paul est une distraction de l'au- « Veut-on, ajoute l'auteur, n'entendre ce
teur. Quant à son raisonnement, je ne saurais € passage que des préceptes moraux? alors
voir qu'il existe une liaison entre l'antécédent c tout ce qui en résulte, c'est qu'il existe chez
et le conséquent. De ce que l'on pèche en n'ob- c toutes les nations une loi morale, que cette
servant pas une loi, et de ce que l'on est puni f loi est naturelle ou conforme à la nature,
pour l'avoir transgressée, il ne suit pas néces- < qu'elle est écrite dans le cœur, que la cons-
sairement que cette loi renferme tous les pré- < cience la reconnaît et lui rend témoignage.
ceptes qu'il est nécessaire d'observer pour < Conclure de là que celte loi, pour être con-
parvenir à la vie éternelle. Cette loi que les f nue , n'a pas besoin d'être enseignée, c'est
gentils connaissaient, ou qu'il était en leur I faire dire à l'Apôtre ce qu'il n'a point dit
pouvoir de connaître, et que nous pouvons f c'est ajouter une opinion à une vérité cer-
bien, avec saint Thomas et avec la foule des ( taine. t (Pag. 141.) En changeant à son gré
théologiens, appeler loi naturelle , non seule- la signification des mots, et en les détournant
ment parce qu'elle est conforme à notre nature, de l'acception communément reçue, il n'est
comme l'auteur l'insinue, mais encore par op- point de fausseté qu'on ne puisse établir sur
était universelle et particulière. Elle obligeait les mêmes moyens. 11 plaît à l'auteur d'enten-
tous les hommes et chacun en particulier. Qui- dre par loi naturelle une loi conforme à la na-
conque ne l'observait pas était digne de la ture; partant de ce principe, rien n'est plus
mort éternelle; mais il ne s'ensuit nullement facile que de démontrer que toutes les lois sont
qu'elle contînt tout ce qui était nécessaire pour naturelles ; car une loi qui ne serait pas natu-
parvenir à la vie. Celui qui prendra du poison relle en ce sens, c'est à-dire qui ne serait pas
mourra infailliblement ; s'ensuii-il que pour conforme à la nalure, ne serait pas une loi,
puisque toute loi impose une obligation , et
< la raison naturelle dans laquelle paraît l'i- l'obliga-
qu'il répugne qu'un être puisse avoir
< mage de Dieu ce qui n'exclut pas la né-
;
c cessité de la grâce pour émouvoir le cœur.i I tion d'agir contre sa nature. Que deviennent
175 SECr. I. DE JUDICE CONTROVERSIARUM 174
donc les disiinciions que les saints Pères, les legera naturaleni
* , nihil aliud sit quàm im-
théologiens, ei généraleinenl tous les écrivains i pressio divini luminis in nobis. Unde palet
qui ont traité celle matière ont mises enlre les f quôd lex naluralis nihil aliud est quàm par
lois? Tous ont parlé de la loi naturelle comme i licipatio legis aeternae in rationali creaiurâ.»
d'une loi distinguée des autres , et pourtant (1-2, q. 91, art. 2, 0.) Le maître qui nous en-
personne que je sache , n'a enseigné qu'il seigne cette loi naturelle est donc en nous-
existe des lois non conformes à la nature, ou mêmes. C'est notre raison , c'est-à-dire cette
non naturelles, dans le sens que l'auieur donne lumière divine que Dieu a mise en chaque
à celte expression. Ce n'est donc plus l'ensei- homme , quœ illuminai omnem hominem, qui
gnement, mais le langage même qu'il s'agit de nous fait discorner ce qui est bien et ce qui est
réformer. En attendant que cette réforme soit mal. Si cette loi est écrite en notre cœur, il
autorisée par le consentement commun , il ne s'ygit que de la lire, il ne faut pas la cher-
nous Sf ra libre de penser et de parler comme cher au dehors. ( Noli foras ire (1), in te ip-
les docteurs de l'Eglise ont pensé et parlé jus- « sumredi, in inieriore homine habitat veri-
qu'ici. Voyons donc quelle est leur doctrine « tas. I (S. Aug. de verà Relig. n, 72.)
sur ce point. I La loi dont parle saint Paul, dit encore
I Saint Thomas nous enseigne que la loi i l'auteur, est universelle; elle appartient à
naturelle se borne à l'enseignement des véri- tous les peuples génies.
« , S'ensuit-il que la
tés praiiques que la raison naturelle fait con- connaissance en soit innée dans
(
chaque
naître. « iUud solum est de lege naturali quod I homme? Pourquoi celte connaissance ne lui
ratio naluralis suadei (1). (In S. Matlh. c.
« »
t viendrait-elle point comme celle do toutes
35.) Suivant ce saint docteur, ce qui appartient les autres vérités universelles,
« par la société
à la foi est surnaturel, et ne peut être dit na- qui en conserve le dépôt?
I
Une fois connue,
turel qu'improprement, i Fides est supra co- « grave dans le cœur, elle y devient
elle se
un
I gnitionem rationis naluralis.... proprié na- « sentiment; et c'est ce sentiment qui
s'ap-
i turalia dicunlur quae ex principiis naturse pelle conscience,
« La loi dont parle saint
i
I causanlur (2). > (4, d. 17, 9, 3, sol. 2.) Ail- Paul est une loi universelle qui appartient à
leurs il nous explique d'une manière fort claire tous les peuples, mais elle est en
même temps
ce que c'est que la loi naturelle, c Cùm Psal- une loi particulière qui appartient à
tous les
I mista (3) dixisset (Ps. 4): Sacrificale sacrifi- individus; et, si elle est écrite dans Je cœur,
I cium jusiitiœ; quasi quibusdam quaerentibus ce n'est sans doute pas dans le cœur de la so-
I quae sunt justitiae opéra, suitjungit : MuUi ciété; il faut bien que ce soit dans Je
cœur de
I dicmt : Quis ostendit nobis bona? Cui quse- chaque homme, à moins qu'il n'y ait aussi un
< stioni respondens dicit Signatum est super cœur général,
:
«le la raison , ne puisse ignorer les premiers transcrire ici en entier le dixième chapitre
principes de la loi naturelle, les passions, les du dixième livre des Confessions de saint Au-
préjugés de l'éducation et plusieurs autres gustin. Je me sers de la traduction adoptée
causes peuvent entraîner dans des erreurs par M. de La Mennais dans sa Bibliothèque des
grossières sur les conséquences qu'une droite Z)am^s:« Lorsque j'entends dire que sur chaque
raison peut déduire de ces principes, comme I chose on peut faire trois sortes de questions,
nous savons par expérience qu'il est arrivé à I si elle est, ce qu'elle est ,
quelle elle est ; je
i L'anicur demande pourquoi cette connais- I ges des sons qui ont formé ces paroles, et je
sance ne viendrait pas à l'homme, comme celle « sais qu'après avoir passé dans l'air, en y pro-
de toutes les autres vérités universelles, par la < duisant un certain bruit, ces sons ont cessé
société qui en conserve le dépôt? Je réponds I d'être et se sont évanouis. Mais ce n'est par
qu'à proprement parler, auciine connaissance I aucun de mes sens que j'ai connu les choses
ùitellecinelle ne peut être produite en nous < dont ils sont les signes, et je ne les ai vues nulle
par une cause extérieure. Toute connaisiiance I part, si ce n'est dans mon esprit. Ce ne sont
que l'on peut acquérir suppose une connais- « point leurs images, ce sont elles-mêmes que
notre raison, dont elle est le développement. < me disent donc, s'il leur est possible, d'où
Prenez-vous-y de telle manière que vous vou- « et comment elles y sont venues : car c'est
drez pour enseigner une vérité à quelqu'un, « vainement que je visite tous mes sens, je ne
vous n'en viendrez jamais à bout, si vous ne I une seule de ces portes de
saurais trouver
partez d'une vérité ou d'un principe qu'il con- « mon corps par où elles aient pu se frayer
naît déjà ; d'où il suit que la première vérité i une entrée.
ne peut pas être enseignée. Cette seule con- < Mes yeux me disent : Si ces choses sont
sidération sulFit pour prouver combien il est ( colorées, c'est nous qui vous les avons fait
absurde de chercher le principe des connais- < connaître ; mes oreilles me disent : Si elles
sances de l'homme hors de l'homme ou de sa i ont rendu quelque son, c'est par nous que
raison. Cette raison, principe divin, contient t vous les connaissez ; le sens de l'odorat me
connaissances spé- dit Si elles ont exhalé quelqu'odeur, c'est
les principes de toutes les f :
culatives ou pratiques que nous pouvons ac- « par moi qu'elles se sont ouvert un passage ;
quérir. Ce sont ces principes qui la consti- < le sens par lequel je goûte me dit de même :
tuent. Il est impossible de concevoir une « Si elles n'ont point de saveur, ne m'inter-
intelligence qui ne comprenne rien, une lu- < rogez point sur ce qu'elles peuvent être : Si
mière divine qui ne nianifeste rien ; et ce 1 elles ne sont point corporelles, me dit enfin
que cette intelligence comprend, ce que cette i le toucher, je n'en ai senti aucune impres-
lumière divine manifeste, ne peut avoir ail- « sion, et n'en ayant rien senti, je n'ai pu vous
leurs le principe de sa certitude. L'homme, « indiquer ce qu'elles sont. Par où ces choses
homme , comme un médecin peut rendre la « d'où ont-elles pu venir ? Je ne le sais en au-
peuvent être utiles ou nécessaires comme les « ce n'est pas sur le témoignage d'un autre que
remèJes de l'autre; mais le principe de certi- i je les ai crues; c'est dans mon propre esprit
que s'en est fait l'examen; c'es/ là que je lésai
tude n'est pas plus dans celui qui instruit, ou
«
au-si !a doctrine de saint Augustin. J'ai déjà « Ces choses étaient donc dans mon esprit
passages de ces grands < avant que je les eusse apprises, mais peut-
rapporté plusieurs
docteurs, qui prouvent l'accord de leurs prin-
i être n'étaient-elles point encore dans ma mé-
cipes, et j'en rapporterais beaucoup
d'autres « moire. Comment se fait-il donc que je les ai
peuvent être détour- I pondu Cela est vrai, cela est ainsi ; si ce
gine que les passages cités :
ne sera pas inutile dç t n'est qu'en elfet elles étaient déjà dans ma
nés de leur vrai sens, il
177 SECT. I. DE JCDiCE COMRUVERSIARIM. 178
< mémoire, mais tellement à l'écart et comme Paul, est que ceux qui, sans connaître la loi
« enfoncées dans des antres si profonds, que divine révélée aux Juifs, font ce qui est pres-
I si quelqu'auire ne m'eût averti de les en li- crit pnr la loi, en matière de morale, monJrenl
c rer, je n'en aurais peul-êlre jamais eu la que les préceptes de morale sont écrits dans
< pensée. > Que l'on contredise donc ouverte- leurs cœurs : Ostendunt opus legis scripium ia
ment saint Augustin si l'on veut, mais qu'on cordibus suis. Ce n'est point In loi divine révé-
cesse de nous le donner comme ayant enseigné lée qui donne aux hommes celle connaissance;
une doctrine eniièrement opposée à ses senti- elle la suppose, du moins quant aux principes
ments. généraux qui sont le fondement de la loi natu-
I L'auteur a cru trouver une parité entre la relle. I Sicut graiia praesupponit naturam (l),
loi naturelle que l'Apôtre dit être écrite dans f ila oportet quôd lex divina prapsupponat
le cœur de l'homme, et la loi évangélique, loi < legem naturalem.i (1-2, q. 99, an. i, ad 1.)
révélée, dit-il, et connue seulement par le moyen t 2" Si du premier passage nous concluons
extérieur de renseignement; cette loi étant éga- que tous les hommes trouvent en eux-mêmes
lement écrite dans nos coeurs, suivant la doc- la loi naturelle, j'avoue que du second il faut
trine du même Apôtre. Manifestait qubd (1) conclure également que tous les Chrétiens
epislola estis Christi, ministrata à nabis, et scri- trouvent en eux-mêmes la loi évangélique ;
pta non atramento, sed Spiritu Dei vivi : non in cette conséquence me paraît bien déduite, et
tabulis lapideis, sed in tabulis cordis carnalibus. je ne puis la nier. — Mais cela est manifeste-
(2 Cor. 5, 5.) « Si l'on conclut , ajoute l'au- ment faux. — Vraiment j'aurais cru que cela
i leur, du premier passage, que tous les hom- était manifestement vrai, et je ne puis assez
t mes trouvent en eux-mêmes la Religion pri- m'étonner que l'au leur paraisse convaincu da
« mitive, il faudra conclure du second, que contraire .En effet,si la loi évangélique est écrite
( tous les Chrétiens trouvent aussi la Religion dans le cœur de tous les Chrétiens, comment
t de Jésds-Christ en eux-mêmes, ce qui est ma- serait-il possible que tous les Chrétiens ne trou-
f nifestementfaux. > (Pag. 142.) Je réponds 1° vassent pas la loi évangélique en eux-mêmes
qu'aucun théologien catholique ne prétend que ou dans leur cœur? Est-ce donc qu'elle y se-
tous les hommes trouvent en eux-mêmes la sans s'y trouver? Pourquoi doue,
rait écrite
Religion primitive; car tous les théologiens demandera l'auteur, la loi naturelle pourra-
conviennent que la Religion primitive néces- t-elle être connue, sans le moyen de l'enseigne-
saire au salut, ou nécessaire à l'homme pour ment extérieur, puisque la loi évangélique ne
parvenir à sa tin surnaturelle , contenait des le peut pas, quoiqu'elle soit également écrite
dogmes dont la connaissance était au-des- dans le cœur? Je ne ferai pas de grands ef-
sus de sa raison , et qu'il ne pouvait par forts pour trouver la réponse , car l'auteur
conséquent connaître que par la révélation me l'a suggérée lui-même sans s'en douier. Ne
et en soumettant sa raison. 11 n'a jamais été dit-il pas, avec Teriullien, que les hotnmos ne
possible de se sauver sans la foi : Sine ftde im- naissent pas Chrétiens, mais le deviennent?
possibile est placere Deo. C'est l'Apôlre qui le Voilà ma réponse à la question. Pour que la loi
dit ; les théologiens n'ont garde de le nier, et évangélique soit écrite dans le cœur d'un
tous souscrivent à la doctrine que saint Tho- homme, il faut que cet homme H»it Chrétien ;
mas exprime en ces ternies : c Necessarium or il n'est pas Chrétien par naissance, il faut
t fuit homini (2) ad salutem quôd ei nota fie- qu'il le devienne et il ne peut le devenir que
i rent quaedam per revelationem divinam, quae par un moyen extérieur, par une régénéra-
• rationem humanam cxcedunt. i (1, q. 1, art. tion. C'est lorsqu'il devient Chrétien par le
1, 0.) Tout ce que l'unanimité des théologiens baptême ,
que la loi du Chrétien , la loi
et des interprètes conclut du passage de saint évangélique se grave dans son cœur ; cela est
théologien Cartésien d'un lliéologien non Car- en un mot, tout ce qui est principal dans la
tésien. Si, pour n'être pas Cartésien, il faut loi évangélique, tout ce que l'enseignement
adopter les idées de l'auteur , je crains bien extérieur ne peut pas donner; mais il n'a rien
qu'il ne soit très-dillicile de trouver un théo- de ce qui appartient à la loi extérieure ou
logien qui ne le soit pas. La seule chose qui écrite ; et il ne peut, dans l'ordre ordinaire,
me rassure pour saint Thomas lui-même, c'est
€ Ce qu'il y a de plus essentiel dans la
(1)
qu'il vivait quatre siècles avant Descartes. Or, t loidu nouveau Teslament, et ce qui fait toute
ce saint docteur nous enseigne que la loi « sa vertu, c'est la grâce du Saint-Esprit qui
< est donnée par la foi en Jésus-Christ. C'est
évangélique est écrite dans le cœur des Chré-
€ pourquoi la loi nouvelle est principalement
tiens, non en ce sens que tout ce qui appartient 4 lagrâce même de l'Esprit-Saini donnée à
à cette loi soit écrit dans nos cœurs, mais seu- d ceux qui croient en Jésus-Christ. Cependant
4 la loi nouvelle a certaines choses qui servent
lement en tant que la loi évangélique est une
4 comme de dispositions à la grâce du Saint-
loi de grâce, une loi d'amour, loi qui n'est c Esprit et appariiennent à l'usage de cette
autre chose que l'opération de l'Espril-Saint 4 grâce. Ces choses ne sont que secondaires
« dans la loi nouvelle; et il a fallu que les fi-
dans nos cœurs. Mais outre ce qui appartient
4 dèles de Ji'sus-Curist en fussent insiruits de
principalement à la loi nouvelle, comme la foi,
« vive voix et par écrit, pour avoir une règle
la grâce, l'amour, qui sont des choses inté- « de foi et de conduite. Ainsi l'on doit dire
que la loi nouvelle esl principalement une
y a plusieurs autres choses néces-
t
rieures, il
« loi intérieure, et secondairement une loi
comme dispositions à ce qui est intérieur,
saires
4 écrite. »
ou comme direciion pour eu faire bon usage; (2) Les lois de Dieu, écrites par lui-même
4
d'où il suit que la loi évangélique esl en partie « dans les cœurs, que sont-elles, sinon la pré-
4 sence même de l'Espril-Sainl, qui si le doigt i
l'acquérir que par l'instruction, par la prédi- si la loi naturelle et la loi de grâce sont dites
cation de la parole, laquelle ne peut lui don- toutes deux gravées dans nos cœurs, elles le
ner la foi, mais bien lui faire connaître ce sont d'une manière bien différente ; l'une te-
qu'il doit croire. L'auteur nous dit que c'est la nant à notre nature et ayant son principe dans
parole qui a écrit la loi de Jésus-Christ dans notre raison, que nous recevons de Dieu avec
les cœiirs; mais l'Apôtre nous enseigne que l'existence ; l'autre étant un don de Dieu ajou-
c'est l'Esprit-Saint : Scripla Spirilu Dei vivi. té à notre nature et qui nous élève à un état
Si c'était la parole entendue qui donnât la foi, surnaturel. J'ajoute encore un passage de saint
qui l'écrivît dans les cœurs, tous ceux qui en- Thomas, qui explique la chose avec sa clarté
tendraient la parole recevraient la foi, ce qui ordinaire, c Dupliciterest aliquid inditum ho-
n'est pas ; et ceux qui ne l'entendraient pas < mini (1). Uno modo, periinens ad naturam
ne pourraient pas avoir la foi, ce qui est en- I huraanam : et sic lex naturalis est indita ho-
core faux, puisque les enfants ont la foi avant t mini. Alio modo est aliquid inditum homini,
de pouvoir entendre la parole. f quasi superadditum, per gratiae donum, et
t Mais dans quel sens entendrons-nous donc t hoc modo lex nova est indita homini, non
ces paroles de l'Apôtre : Fides ex auditu? « solûm indicans quid sit faciendum, sed etiam
Demandons-le à saint Thomas : € Dicendum < adjuvans ad implendum. » (1-2, q. 106, art.
« est quôd ad fidem duo requiriintur (1), quo- 1, ad 2.)
« rum unum est cordis inclinatio ad creden- < Je dois peut-être demander pardon au lec-
f dum, et hoc non est ex auditu, sed ex dono teur de multiplier ainsi les citations de saint
I graiise ; aliud est determinatio de credibili, Thomas, ce qui peut paraître fastidieux ; mais
I et istud est ex auditu. I (Inepist.adRom.lO.) je m'y vois en quelque sorte forcé pour faire
Et ailleurs : « Fides principaliter est ex infu- voir combien cette théorie qu'on veut nous
< sione(2), et quantum ad hoc per baptismum donner pour identique à la doctrine catholi-
f sed quantum ad determinationem
datur ; que s'en éloigne en effet. Si je ne m'appuyais
< suam est ex auditu sic homo ad fidem per :
que sur le raisonnement, on se contenterait de
I catechismum instruilur. » (4, dist. 4-, q. 2, me répondre que je suis Cartésien, ce qui, aux
art. 2, ad 3.) Qu'il y ait trois personnes en yeux de bien des personnes, à qui on a fait un
Dieu, c'est une vérité que le Chrétien ne peut épouvantail de ce mot, paraîtrait une réponse
apprendre que par la parole ; mais la foi qui péremptoire; et si je citais des auteurs moder-
lui fait croire cette vérité, ne lui vient point nes, on dirait également qu'ils ont suivi les
de cette parole, elle est produite dans son [principes de Descartes. J'ai donc cru que je ne
cœur par l'opération du Saint-Esprit ; elle ap-
pouvais prendre de guide plus sûr qu'un doc-
partient à cette loi écrite dans le cœur par teur que l'Eglise honore depuis six siècles,
l'Esprit du Dieu vivant. On peut juger de là ni m'appuyer sur une autorité moins sus-
qu'il est peu exact de dire, avec l'auteur, que pecte.
la loi évangélique est connue seulement par l'en-
Quant
« à la solution que l'auteur donne à
seignement extérieur. Ce que nous connaissons la troisième objection qu'il se propose, savoir
par l'enseignement extérieur n'est que la partie
que les Pères et les théologiens disent que les
secondaire de la loi évangélique, comme le dit
hommes ont vécu sous la loi de la nature de-
saint Thomas. La partie principale ne peut nous puis Adam jusqu'à Moïse, et admettent pour-
être enseignée que par l'Esprit de Dieu, qui la
tant une révélation transmise par la tradition ;
grave dans nos cœurs.
je me contenterai de dire que quiconque est
t Je crois avoir suffisamment démontré que
tant soit peu versé dans la lecture des Pères et
des théologiens avouera sans peine que dans
(1) « 11 faut dire que deux choses sont re-
« quises pour la foi l'une est l'inclination du
:
leurs écrits, la loi de la nature est quelquefois
< cœur à croire ; ce qui ne vient pas de l'ouïe,
« mais du don de la grâce : l'autre est la déter- (1) f L'homme a reçu deux sortes de biens
< minaiion delà vérité proposée à croire; ce qui I dans son intérieur les uns appartiennent à
:
< sous ce rapport elle est donnée par le bap- < ajoutées aux premiers par le don de la grâce;
< téme mais quant à la détermination des
:
< et c'est ainsi que la loi nouvelle est gravée
« choses à croire, elle vient de l'ouïe ; et c'est t dans l'hoiiune, non seulement en lui indi-
< ainsi que l'homme est disposé à la foi par les < quant ce qu'il doit faire, mais de plus en l'ai-
f instructions du catéchisme. > "
I
i dant à le faire. >
iS5 DE LCCLESIA CIIKISTI. l'AKS I.
prise dans un sens plus étendu, par opposition est une cause toujours existante, dont les effets
à la loi de Moïse et à la loi évaiigelique; mais sont toujours également funestes. Cependant,
ce serait mal raisonner que d'en conclure qu'ils si les hommes, avec les secours qu'une misé-
ne la prennent jamais dans un sens plus strict, ricordieuse Providence ne leur a jamais refu-
par opposition à toute révélation proprement sés, s'étaient abstenus de joindre leurs propres
dite. Je ne crois pas que l'auteur veuille sou- péchés à celui dont ils avaient hérité, le mal
tenir sérieusement le contraire. Assurément, aurait été beaucoup moindre, et du moins
c'est par opposition à la révélation que saint n'aurait pas fait des progrès : mais au lieu de
Thomas a dit : < lUud solumest de lege natu- cela, la presque totalité du genre humain s'est
c rali, quod ratio naturalls suadet (1). > livrée sans retenue à la brutalité de ses pas-
i A la page 144 l'auteur parle d'un argument sions, et la corruption du cœur allant toujours
bizarre que le dogme du péclié originel a, dit- croissant, la raison a dû nécessairement s'af-
il, fourni à quelques personnes contre la doc- faiblir dans la même proportion. Il est dit des
trine qu'il défend ; et là-dessus il écrit une hommes avant le déluge : Omnis caro corrupe-
page de plaisanteries fort agréables. C'est sans rat viani suant; et si nos livres saints ne disent
doute bien fait d'égayer une discussion qui, pas en termes exprès la même chose de la
de sa nature, est un peu sèche ; mais comme, généralité des hommes au temps de la venue
après tout, des plaisanteries, quelque spiri- du Messie, ils en disent assez pour nous le
tuelles qu'on les suppose, ne sont pas des faire conjecturer. L'histoire appuie cette con-
réponses, il est permis de voir si cet argument jecture, et le tableau hideux que nous fait
bizarre n'a pas aussi son côlé sérieux. Suppo- saint Paul de ceux qui se disaient et qu'on
sons pour un instant qu'une cause physique appelait sages ne nous permet guère le doute
quelconque affaiblisse tout d'un coup consi- à cet égard. Cependant, de même qu'avant le
dérablement la vue humaine, la vue générale ; déluge cette terre corrompue portait quelques
supposons que la presque totalité du genre enfants de Dieu, de même, après cette catas-
humain, au lieu de s'efforcer d'arrêter les trophe, Dieu a eu des enfants, des amis, des
progrès du mal que produit cette cause phy- prophètes, non seulement dans le peuple Juif
sique toujours agissante, en augmente au con- qu'il avait choisi, mais même parmi les na-
traire par son imprudence l'intensité et la tions. « Sapientiaper uationes in animas sauclas
maligne iiilluence; supposons enfin qu'un i se transfert, amicos Dei et prophetas consti-
petit nombre d'individus mieux avisés , con- ( tuît (1). > (Sap. 7, 27.) Ces hommes en
naissant l'origine du mal qni en est résulté trè?-pelit nombre, comparativement à la masse
pour leur vue individuelle , s'appliquent à du genre humain, ne se sont point abandonnés
combattre celte cause désastreuse, s'efforcent aux excès de corruption dont ils étaient
par tous les moyens qui sont en leur pouvoir, témoins; ils ont fait usage de leur raison
de diminuer le mal déjà causé et d'en arrêter affaiblie , mais non éteinte , pour réprimer
les progrès, en s'abslenant sagement des ex- leurs passions ; ils ont été fidèles aux mouve-
cès auxquels se livre une multitude insensée. ments intérieurs de la grâce, qui n'abandonne
Je le demande : dans les jugements qui doi- jamais entièrement l'homme, et qui va toujours
vent être fondés sur le bon état du sens de la croissant en proportion de sa fidélité à y cor-
vue, sera-t-il plus sage de s'en rapporter au respondre; ils ont étudié leur propre cœur et
jugement de la multitude qui a subi toutes les cette nature où resplendissent si admirable-
conséquences du mal ,
qu'à celui du petit ment les perfections de la Divinité ; ils se sont
nombre de ceux qui ont combattu ces consé- adressés avec ferveur à l'auteur de tant de
quences et ont su s'en garantir? Je crois que merveilles, ont invoqué son secours, l'ont
la réponse à cette demande ne souffre pas de supplié de les éclairer. Serait-ce une chose si
< Le péché originel a porté un coup ter- vérité est un peu plus sûr que celui de compter
rible à la raison humaine. Les enfants d'Adam les voix d'une multitude abrutie'? De tels
sont nés dans un état bien différent de celui hommes me paraissent plus laits pour instruire
où ce père du genre humain avait été créé. la multitude que pour en recevoir des leçons.
Ce péché, passant de génération en génération,
(1) < La sagesse se communique aux âmes
(1) < naturelle ne renferme que les de-
La loi < saintes qui se trouvent parmi les gentils; elle
« voirs indiqués par la raison naturelle. » i en laitdesanîisde Dieu et des prophètes, i
185 SECl. I. 1)L JLDICt COMKOVERSiAKlM. |86
Je crois qu'un individu dont le cœur est pur et ribus, diris adiciendum judicavit suppliciis-
la voionlé droite, en apprendra toujours plus Quid igitur lum lacèrent? Quasnam in partes
par la méditation que n'en peut savoir une inclinandum statuèrent Judsei? Kum Christi
foule aveuglée parles passions. Le Saint Esprit debuerunl concedere miraculis, ad eumque
lui-même ne nous met-il pas dans la bouche supplices se ut mundi redemptorem adjun-
ces paroles : Super omnes docentes me intellexi: gere? Sed de ipsâ ejus miraculorum origine
quia testimonia tua médit atio mea est ? El ce\A propositoque in iisdem fine movebaïur ingens
doit être surtout vrai, si ceux qu'on suppose conlroversia. Ortum illa ducere à d;emonum
les maîtres, docentes, sont plongés dans une consortio dictitabat synagoga eôque spectare ,
profonde ignorance, comme était la raison ut traditis à Moyse diviniiùs inspirato man-
générale asservie à une volonté générale corrom- datisdetraheretur;ergo Ecclesiaiaucioritale si
que les conséquences du système Cartésien et Judyei aucloritali synagogae quae jure posses-
du système Janséniste sont constamment paral- sionis gaudebal, obsequi in propheliarum iuler-
Je ne comprends pas trop cela, et celle
lèles. pretalioneei discussione miraculorum Christi.
assertion me paraît aussi un peu bizarre. Mais Resp. V : Proemittere possemus non syna-
,
je crois qu'il serait fort inutile de m'arrèter à gogae formali decreio condemnatum esse
la réfuter, p\iis(]ue je n'ai pas entrepris la Chrislum Dominura, sed lumulluanlibus in-
justification du système Cartésien, que j'ai tou- vidiâque percitis sacerdolum principibus et
jours cru tout-à-fait étranger à la théologie. » scribis, atque seduciâ et concitatà impoleniiùs
plebe. Verùm quidquid sit de judicandi usur-
Ohjectio desumpta ex auctoritate quâ etiam post
patà tune forma, totum ferè propositum argu-
adventum Christ i valebat apud Judœos stjvagoga.
menlum everiiiur vel nudâ solvendae quaistio-
Argumenlumomni contentione animi
istud nis expositione ; delusus aut meniiius fuit
premebat minisler Claudius, nec unquàm Claudius, dùm banc tribuii Calhoiicis senlen-
posse enodari aut resoivi jactanter asserebat : liam, in alicujus auctoritate Ecclesiae, absque
ipsemet audiatur : c Selon le principe de M. de ullà temporis dillèreulià posilam fuisse vin» di-
« Meaux, Je peuple ne doit jamais s'ingérer judicandi enalas de rébus fidei controversias :
^ de juger après l'Eglise, ni avoir d'autre sen- verùui quaestionis slatum accuratè pro more
« liment que le sien : s'il le fait, c'est un or- suo exposuit doctissimus Bossuelius : < Afin
I gueil inconcevable , insupportable ; c'est « qu'on put faire un tel argument du temps
< donner lieu à des conséquences qui font » que Jésus-Christ fut condamné, inquit illus-
« horreur, à des propositions alfreuses et dé- « Irissimus praesul, il faudrait dire qu'il n'y
< leslables. Comment donc pouvoir, ce prin- « avait aucun moyen extérieur ni aucune au»
I cipe demeurant en son entier, croire que, « torité certaine à laquelle on dût nécessaire-
« dans les miracles de Jésus-Christ, il y avait < ment céder : or qui peut le dire, puisque
€ une pleine démonstralion de la puissance < Jésus Christ était sur la terre, c'est-à-dire la
t divine et une claire confirmation de sa niis- I vérité même, qui paraissait visil)lement au
< sion , et par cette créance recevoir son au- < milieu des hommes,
le Fils éternel de Dieu,
« torité, c'est-à-dire être dans une formelle « à qui une voix d'en haut rendit témoignage
f conlrariélé de jugement avec leur Eglise? > « devant tout le peuple : C'est ici mon Fils
(Réponse au discours de M. de Condom.) Anlè » bien-aimé , écoutez-le; qui, pour confirmer
adventum Christi jure docendi ac prœcipiendi < sa mission, ressuscitait les morts, guérissait
potiebalur synagoga, eâque in rébus ad Keli- « les aveugles-nés, et faisait tant de miracles
gionem perlinentibus auctoritate pollebat, cui « que les Juifs confessaient eux-mêmes que
nulla in mente Judaeorum videbaïur aniecel- t jamais homme n'en avait tant fait. » Paucis
lere. In mundum venit unigenitus Dei Filius, interpositis sic prosequitur Bossuelius : « Je dis
plenus graliae et veritalis; cum hominibus < qu'il n'y eut jamais aucun temps où il n'y
conversatus est; slupenda etinnumera passim ( ail eu sur la terre une autorité visible et
edidit in divinae suae legationis probaiionem < parlante, à qui il faille céder. Avant Jésus-
miracula ; sed illum esse à Deo missum perne- « Christ nous avions la Synagogue. Au point
gabai synagoga, eumdemque tanquàm Mosaicae « que Synagoge devait défaillir, Jésus-
la
osorem logis, nedùni divinis colenduiu hono- i Christ parut lui-même; quand Jésus-Christ
,
f mais aussi ôtez-moi l'Eglise, il me faut Jé- ita possumus ex allaiâ ipsius confessione argu-
I sus-Christ en personne, parlant, prêchant, menlari. Miraculis Christi exhibebatur plena
« décidant avec des miracles et une autorité divinae ipsius poieniiae et legationis demons-
< infaillible. » (Conférence avec le ministre tratio; impugnari non poterant, nisi crassâ ex
Claude.) Majori itaque in auctorilate sita est maliiiâ aperiâque oi)stinatione ;
jure debue-
via docirinae dignoscendae ,
quae ad informan- runt, prœvio mllo examine approbari; id omne
dam nutriendamque fidem perlineat ; sed ali- constabat, neque ulla unquàm in terris extitit
cui determinatae Ecclesiai sic fuit concessa auctoritas, qu:e conft^iri potuerit cum aucto-
praecellens docendi aucloritas, ut ab illâ di- ritate Christi ; liaec omnia confitetur expresse
vini insliluti ralione excipiendum sit tempus Claudius; quid ergo opus erat Judaeis percon-
exiraordinarii qno Christus ipse in terris fun- tari à Synagogà soliitiiisque animis ab eâ in-
gebaïur, minislerii; tanlà enim, externisque quirere quid sentiendnin credendumque statue-
tam evidentibus argumentis demonslratâ auc- ret de miraculis Cinisii?ISumquid ad trutinam
toritate eminebat, ut quidquid illi adversarelur necesse fuit revocari et ad nutum synagogse
ac repugnaret, hoc ipso reprobandum esset et reprobari oportuit miracula ,
quae semetipsis
abjiciendum. erant evidenler credibilia, absque ullo reci-
2° Decretoriam hanc soTutionem plané con- pienda examine , et quae nisi ex pravitate in-
pressif manifesta invictaque veritas; en pro- 3** Praenuntiaium fuerat sanciendum esse
priis ejus verbis enuntiala hsec confessio :
novum fcedus, abrogandamque legem Mosai-
c Dites tant qu'il vous plaira qu'il y avait dans cam quamcumque meniem induerint Judsei
:
« les miracles de Jésus-Christ une pleine dé- de stabilitate synagogae, certè evidenti nullo
« monstration de la puissance divine et une monumento constare ipsis poterat, eam sem-
€ conflrmaiion de la mission de Jésus-Christ, per esse permansuram, nec unquàm suâ auc-
I et qu'il n'y avait rien à y opposer qu'une toritate spoliandam, neque enim evidentia pu-
f malice grossière et une manifeste obstina- gnare potest cum divinâ revelaiione : quâ
« tion : non seulement j'en suis d'accord, ratione igilur credendum fuerit et obtempe-
< mais j'en dirai encore plus que vous. Ce randum synagogae, miracula Christi evidenler
€ n'est pas là le point de notre question. Jé- divina , ejusque doctrinam iisdem evidenler
« sus Christ était une autorité vivante et par- demonstratam reprobanti? Nedùm aliunde
« lante; son autorité était la plus grande et la Christus legi Mosaicoe inimicum se profilere-
c plus infaillible qui fut jamais sur la terre, tur, palam praedicabat se non venisse ut legem
« puisqu'elle était divine; il la confirmait par solveret , sed ut adimpleret : iota unum , aut
( des miracles qui de droit devaient être reçus unum apicem non prœteriturum donec omnia
c par eux-mêmes, sans autre examen. Tout fièrent. Hortabatur populum ut quaecumque
( cela est constant, mais la Synagogue con- legi consona praeciperent qui super cathedram
« damnait ces miracles et rejetait l'autorité Moysis sedebant, studiosè faceret, traditamque
t de Jésus-Christ; et, selon le principe de à Moyse inslituendae vitae rationem, suis ipse
I M. de Meaux, cette condamnation rendait apertè insiilulionibus conlirmabat et pcrficie-
« inutiles tant les miracles que l'autorité de bat. Quapropter nihil erat quo poluissent re-
bendum est semper prae oculis, in majori auc- 4° Quo tempore Christus Jésus apparuii,
toritate quae eminenter appareat, reposilam Messiam expectabant Judaei lanquàm gentis
credere Calholicos vim ac potestatera judicia suae gloriam et salutem : bine ad Joannem
proferendi, quibus internum et exlernum im- Baptistam, cujus admirandà sanctitatecommo-
pendere oporteat obsequium, sive in aliquâ vi- vebantur, miserunt qui ab eo sciscitareniur
sibili Ecclesiâ resideret illa auctoritas , sive in utrùm ipse foret Christus. Christura quoque
,
mox venturum confidebant Samaritani, ut ex sus Christi miracula; at cùm divinam ipsorum
colloquio mulieris Samarilanae cum Jesu in- originem inliciaretur synagogâ et se Deum ,
lelligitur ; ipsos apud geniiles faina incrcbuerai esse non obscure Cbristus assereret qnam ,
pro cerlo eiiam fuiurum habebanl .Jutiaei, ut Jiiiiiei, potuerunt, si valeant Eccle^iae Roinanae
doclrinâ, digniiaie et auctoritate .Mossias om- de Judice controversiarum placita, (idem abro-
nibus aniecelleret. Prodiit aeterna veritas, Dei- gare Christo Jesu, etsynagogae lenaciter inhae-
que sapientia Chri^tus Jésus : perfeclissiinam, rere judiciis.
informandisque moribus aplissinmin docirinum Resp. 1" : Ex aliato Deuteronomii lextu
disseminavit : absolntae virtutis evidenlibus nuUo modo consequitiir posse in palrocinium
eam confirmavit exeniplls, nec verebatur di- erroris divinum efferri miraculum : mendacio
cere palam : Quis arguet me de peccaio ? Tara nunquàm palrocinari polest summè verax ipsa-
stupendis, tamque frequentibus niiracuiis co- que veritas Deus : cùm igitur falente ac pro-
ruscabat ojus ministerium, ut ex Judseis ex- fitente Claudio ministro , i(a essent evidenter
clamarent mulli : Cliristus cùm venerit, num- divina, quse à Christo tanquàm ab inexhausto
quid plura signa faciet, quant quœ hic facit ? fonte manabant miracula , ut de illorum veri-
(Joann., cap. 7, v. 51.) Eoruindeni miraculo- tate ac sanciissimà origine duhiiari nisi insulsè
rum vim dùm infringere niiebanlur Scribae et et prolervà caeciiate non posset , evidentissi-
Pharisaei, manifestis sese implicabanl contra- mum quoque erat , ad Chrisium Jesum non
diciionibus , adscribentes d;emoni prodigia, •pertinere Moysis de praecavendo atque con-
quil)us aeternum daemoni indicebatur bellum, demnando fallaci et impio prophetâ, sapientis-
Quidquid igilur obloqueretur synoga ,
poluil simam admonitionem, Non de miraculo vero
jure ac meriiô Christus de Judseis ita pro- ac propriè dicto (utdalâ occasione exponamus
nuntiare : A'h/ic autem non habent excusationem niemoratum locum Deuteronomii), loquebatur
de peccato suo, Joann. cap. 13, v.21 et 24. Ex Moyses , sed de aliquâ prsediclione signi seu
his omnibus potest isla confici demonsiraiio : porlenli, quod qnale sii, non declaravit. Potest
In coniroversiis ad Religionem spectantibus ,
autem fieri ut homo perspicax et in arle fallen-
praestaniiori auctorilaii concedendum est ac di exercitalus , conjectura mirabilem aliquem
fideliler obsequendiim : alqui auctoritate sy- eventum auguretnr, vel teraerè , et rem for-
nagogae erat indubitanter et evidontissimè tunae commiitendo praenuntiet. Potest daemon,
prœstaniior aucloritas Clirisli : ergo ipsi erat naturalijSedhumanam condilionem superante
concedendum ei fidoliter obsequpiidnm. Ergo sagacià, subtilitate, velociiaie, qnœdam homi-
posito à Catholicis priucipio , et haclenùs à nibus inaccessa , vel propter locorum distan-
nobis vindicaio , nedùm à Chrislo abduceren- tiam incognita , perspicere, atque permittente
tur Judaeidebuerunt potiùs ad illum adduci,
, Deo, alicui pseudo-propheiae suggerere quod :
Insiabis 1" : Noverant Judaer alque in absolutà evidentiâ constabal Judaeis unum esse
Deuteronomio admonebanlur , posse prophe- Deum eumque solum esse adorandum prae-
,
tam aliqnem surgere qui portentum annunliet, scriptamque divina lege animadversionem me-
quod reipsà eveniat illum tamen esse morte : reri prophetam aut somnialorem qui posl
mulciandum ,
si populum voluerit à vero Dec latentem quem pronuntiaverit eventum dice-
ad falsuni numen devocare. Sic gentem Israe- ret : Eamus et sequamur deos aliénas. Numquid
lilicam allocutns est Moyses : Si surrexerit in notoriâ parlter et absoIutâ evidentiâ constabat
medio lut prophètes , aut qui somnium vidisse se Judaeis, voluisse Christura Judœos ad abjicien-
dicat, et prœdixerit signum atque portentum , et dum supremi numinis cultum, profiiendamque
tveneril quod locutus est, et dixerittibi: Eamuset idololatriam inducere ? Unum esse Deum, eum
sequamur deos aliénas quos ignoras, et serviamus solum , et quidem in spiritu et veritate ado-
eis ; non andies vcrba prophetœ illius aut somnia- randum totoque corde diligendum àocehal
, ,
toris... Prophetn autem ilte aut fictor somniorum praedicabat et inculcabat. Sese ut homlnem
interficictnr : quia locutus est ut vos averteret à illi penitùs subditum verbis et faclis coniinuô
Domino Deo vestro. Divina quidem erant pror- | profltebatur. Deum quidem se ip!«um asseruit,
491 l>t ECCLLSIA CHKISTI. PARS 1. i92
nuinquid verô fundamenlale hoc dogma quo dius, statum quaeslionis invertit, quo quidem
Iota iniiililur chrisliana Keligio, celare delmil? sincère exposito, repente delabitur, ut oston-
Lliium se cuin Pâtre et Spiritu saiicto Deum dimus, quidquid gcsiit obtrudere. Majori auc-
leslificaïus est ;
grande quidera et inelTubile toritati in rébus Religionis semper luit adhae-
mysteriuin ! seJ illae>à , ut diximus, divinae rendum ; cùm igitur faientibus adversariis
naiura; uniiale iradiluin, sed iisdem conlirma- nostris, Chrisius Jésus miraculis evidenter
tiim miraciilis, quibus caeiera omnia Helii,'^!!^ divinis auctoritatem suara exereret ,
quse om-
chrisiianae dogmaia : miraculis, ut eliam alque nem aliam certissimè et expioratè vincebat,
ciiara , coiifiiciite Claudio, inculcandum est, ambigere absque gravi piaculo non potorant
tantâ ccriiiudine , tam splendido verilatis lu- Judaei ,
quin ingénue ipsi primas oporteret
mine praesianiibus , ut nisi insanà perlinacià adjudicari parles, plenamque fidem adhiberi :
poiuerint illa dyemonibus adscribere Judsei : nec patiunlur aures christianae, fallacium ac
ergo quidquid socum ipso pugnans obloquatur veteratorum hominum portenta , miraculis
Claudius, debuerunt tabescentis invidià syna- Christi Domini, tam evidenter divinis, assimi-
gogce claraoribus, auctoritatem ac tesiinionium lari. Neque etiam Ecclesiae Christi ada^quari
Inslabis 2° : Eodem modo debuerunt aflic^ fecturam esse synagogam, sanciendumque no-
pairari miracula quae ipsos electos in errorem oraculis obstare non potuit increduliias Ju-
possent pertraliere ,
quaiia futura sunt Anli- daeorum : non prohibuit quominùs evidenter
cbrisli, lum si primae parles in dijudicandis divina profunderet miracula Christus Jésus,
ciialà iiidignatione rejici , atque auctoritaii est futurum aliquando ut christiana deficerct
ita Judaei, eodem Ecclesia, et opus fore exlraordinario divinis-
Ecclesiai (irmiicr adbaerere :
quaniumlibet per semetipsa commen- suis excitaretur è ruderibus , vel in ipsius lo-
Christi,
eamdemque totam cum subrogaretur alla perfeclior alque nobi-
dandis, denegare fideni, sy-
lior? Perlustrentur mente historica monu-
nagogai adjudicare. Argumento ut aiunl, ad ,
pas moins divine et souveraine au- aetaie ordinarium quod in ipsâ diviniiùs insti-
I elle n'est
mérite tutum fuit, minisierium. Quod atlinei ad con-
f jourd'hui dans ses Écritures : elle
fictam à Claudio comparationem inter Chris-
I donc aujourd'hui une pareille soumission et
lum loquentem in Scripturis, et Christum
I une pareille préférence à l'autorité de TÉ-
I glise assemblée, lorsqu'il arrive que ces Judaeos vivà voce allocutum, non quaerilur,
< deux autorités se choquent. » nec ambigi pot«st apud Christianos, utrùm
,
Rcriplum, sive Iradilum, luni queniadniodùm unà lune lide, unà communione tenebantur
inicliigendum sit el exponendum. Porrô qui- omnes Chrisliani : nec aliunde principium
tus deinonstravit Chrisius miraculis, missio- duxerunt nefandse Simonis, Cerinlbi, Ebionis
ticm ac divinilateni suam, iisdem inviclè de- secta; , quàm ex eo quôd Ecclesiae jugum
inonstratuni est, adbœrendum esse Ecclesiae excusserint, coercentis ejusdem auctoritatis
quaui et niatrem, et magistrana nobis consti- impatientes, suisque praî illius judicio indul-
tuit, tum etiam excusatione carere pervicaciam gentes 2°Sl,v. g,, Protestantibus
placitis.
tiuD), quidquid obtenderit suc tune ipso dam- privaium examen quôd hâc via gravissimos
,
talis viam quae mentes à verilate detorquet, melhodum, quôd examen devium pravumque
atquc in susceplis periculosiùs detinet errori- adliibeant muiii, in agendo proecipites, pra;ju-
bus ; talis est via auctoritaiis quae tantoperè à dicaiis servienies opinionibus, prurieniibusque
Romanis laudatur liieologis. Eam sequentes, delusi cupidiiaiibus. Pari saltem responso,
qui Graecam, qui Arminianam, qui yEgyptia- elidere possumus ductam objeçiionem ex Giae-
cam, qui ^thiopicam communionem consec- cis abulentibus auctoritatis meihodo. Deo vero
tantur, ilii omnes quâ ducuntur auctoritate, Hacrificandum est: num idcircô oblilterandnra
decepii et abstracti, fidentiùs aberrant obsti- erit iiisilum iilud omnibus placitum, quia falsis
natiùsque adhxrescunt ingestis sibi ab infanlià numinibus viclimas toi populi maclaverinl?
haeresibus. Quod dicemus de Graecis, diclum Avellendus est abusus : retinendum est quod
(
habealur idem decaeteris.) Graecorum animes à legilimo usu detorquetur, sanum rectumque
suae seclae, dubium iilud privato examine quo ncndam scilicet via aucioriiatis doctrinam à
sanam extunderent doctrinam, perpenderc Christo et Aposlolis tradilam : piofiienlur
nequeuni, si principiis suis stare voluerint, credendum (irmiter symbolis fuloi quibus
sed iilud staiim judiciis Ecclesiae suae inhé- conlinentur veri characleres Ecclesi* : al suae
rentes repeilere; uno verbo, eodem modo sese illos sociclali adjudicant, eôque coisequcnter
lum gérant oportet , quo Romanae consortes errant, non quôd auctoritate dirimendas esse
communionis sese gérèrent, si quid animum in causis Hdei conlroversias exisiiment, sed
ipsorum pulsaret, quo viderentur ab eâdem quôd suae seclae legilimam, diviniiùs consiiiu-
communione deierreri. Apud Pytliagorae disci- lam el soli verae Ecclesiai concessam tribuant
pulos, ille erat pervulgatusterminandi discep- aucloriiatem.
lationes modus. Ipse ( Pythagoras ) dixii : sic Insiabis l** : Negari non polest, Graecorum
apud Grafccos, non secùs ac apud Romanos, in societale versari mullos qui bonà fide, scu
ista est ratio componendi de fide controversias :
invincibili ex ignoranlià credanl veram licc'.o.-
Ecclesia decrevit ; Ecclesia sanxit anathemaie. siam habendam esse seciam in quâ sunt insii-
Resp. 1° : In rébus ad causam fidei spectan- luli : quâ ralione igilur suis ab erroribus
libus, non dicimus adha;rendum esse qualis- cxpodire se polerunl ,
quaudiù puial)uni in
cuinque societatis christianse judiciis , sed causis fidei tenendam esse viam aucloiiialis,
auctoritaii ac decretisverœ Ecdesiœ, Hàc aulem nec ab e/\ unquàm rosilicndum '.'
Nefas onira
495 DE^ EGCLESIA CHRISTl. PARS I. 496
ducunt ab Ecclesiae suae docirinâ et maiidaiis moriam quod alibi indicavimus, nempe si
assensum cohibere, neqiie illis verii polest qui invincibililer alif|uà in socieiate aliquod
crimini conslans illiul obsequiiim , à qno si ignorarenl dogma ex necessiiale medii creden-
deflecterent, invincibililer erronese, quod non dum, non passnrum esse Deum , illos nisi
Resp, : Non infuianiur, in hoerelicis Grae- fide, ad exiremum usque vilae spaiium ca-
rere.
coruni seclis inveniri qui haeresi aut schismaii
Instabis 2°
forraaliier, ut aiunt, seu libéré non
adhsese- : In solvendâ objectione conces-
aeiaiem ailigerint : ( nam puerilibus annis rum socieiaiem, multos qui errore hactenùs
invincibili et necessariô credant, iiJius
mullô frequenliûs reperiri quis negaverii ? ) esse
obsequendum aucloritali verse priè diclus esset error; ergo tam alienum esta
dum est et
Ecclesiae : atqui Graecorum vera est Ecclesia : divinâ veraciiaie, ul bominem aliquem inva-
ergoillius auctoriiaiiadhaerenduni esiet obse- dat error necessarius, quàm divinae sanciiiati
quendum. répugnât, ut necessarium aliquis possit incur-
Priore hujusce syllogismi proposiiione con- rere peccaium. 2° Erroneum qui dogma ita
llnelur illud quod asserendum curavimus crederet, ab illo credendo prudenier ac licite
principium : at ex illâ proposiiione non con- abstinere non possel, cùm illud tum non abji-
sequiiur pro verâ esse habendam ecclesia ceret nisi relucianie conscientiâ : ergo crede-
Graecorum scbismaiicam ei haereiicam sectam, ret errorem probante Deo, qui tamen non
Ecclesiae, alia condilio Caiholicorum, qui tur è medio dignoscendae veriiaiis régula,
fides
Deus approbat); putant tamen bonâ fide, prae- propositâ aulem in objectione agitur de dog-
ditam esse légitima auctoritate Graecorum Ec- matibus quae sine revelationis ope cognosci
clesiam, ad eamque firmiier adhserescendum : nequeant. Altenim est adnoiandum, ut excu-
distortam hanc et falsam consequcniiam im- tiantur nonnullormu cavillaliones : quamvis ab
probat et aversatur Deus, quamvis crimini errore différât ignoraniia, cùm error sit ap-
eam non vertat errantibus necessariô , neque probalio faisi pro vero, ignorantia atiteni sine
ob eam causam plectere iilos decreverit, nec affirmalione vel negaiione esse queat; in mul-
à salute repellere, si nihil aliud obstiterit. tis tamen, ut attendent! patebit, nascitur fre-
Violalae ergo prudenliae non possunt propriè quentissimè ex ignorantia error: bine erro-
insimulari, nec tamen efficacem, veraque et rum mater solet appellari. Quaedam inter
recta assequentem prudentiam sectaii sunt : multa proponimus exempla : qui nibil unquàm
, .
de revelatione audiverunt, qiiâ constat 1res Objectio desumpta ex vilioso qui Ronmnœ Ec-
esse in Deo personas, venerandunique illud clesiœ inslitutionibus exprobratur ; circula
ignorant invincibiliier niysierinm, nonne pro- Nôrunt logici quàm disserendi legibus ad-
clive est ut judiccnt, sicut nnam in Deo natu- verselur id quod vocant peiitionem principit :
ram ita nnam esse in Deo personam, qneniad- in banc lamen labunlur, ac vilioso iniplican-
modùm una est in Jiomine persona, nna in lur circulo , qui via aucloritatis definiendas
angelo (si tanien angelos esse noverint), qnia esse lacessenies Religionem conlroversias pro-
una est in illis naiura : numquid erroneiim fitenlur : inierrogati enim quo probalionis
illuci judicium crimini potiùs illis imputabilur, génère ipsis consiet de Scripiurarum canoni-
qnàm revelati ignoranlia niysterii, quàm infi- citate, continué respondent : Aucioritate Ec-
délitas negativa (1)? En aliud exempium : si ctesiœ ; sciscitaniibus deinde undenam pers-
quis invincibiiiter ignorei aliquod inlercedere peciam liabeant Ecclesiae auctoritatem, staiim
impedimenluin, quo irriUnn sit illud quod se reponunt : Testimonio Scripiurarum. Idem ergo
putat conlraxisse niairimonium, quis dixerit per idem, inepto quodam circuitu, probatum
hominem eâ conslricluni ignoraniiâ teneri volunt.
absiinere à judicando liciium esse sibi habere Resp. 1° : Quod Romanœ affingitur Ecclesiae
ut conjugeni eam qu.-e ab omnibus conjux à Protestaniibus, ridiculi vitium circuli, iidem
illius légitima repulaïur? Denique, ut supra in illud, suam nisi deserant meihodum, neces-
aliigimus, dùm in variis de jure naturali con- sariô incidunt. Quaeratur ab eis quare credant
quod ab aliis negalur. Num qui fallunlur cul- ceps quare pro certo duxerint unctione illâ et
pancli omnes, et quia fallunlur, Deo judicc, privaio examine dignoscendas esse sacras
locanl operani Romanac niinislri Ecclesiae bendum esse munus, eam iribuendara esse
dùm tentant ab errore illos dimovere, qui efficaciam, divinae testantur Scripturae. 2° A
seciis haerelicis vel scliismalicis bouâ (ide ad- petitione principii, à vitioso circulo longé dis-
bonâ sic errant (ide, comnumionis cui obsiricli circuUim reverà impingerent , si nuUo jam
sunt vincula nolint abrumpere, aique ita in probaiam argumento auctoritatem Ecclesiae
formalem hœresim, aut formate scitisma conji- assumèrent ad vindicandam Scripiurarum ca-
cianlur. —
Resp. Ad publicum docendi minis- nonicilatem, et deinde Scripluris ,
quarum
terium pertinei, ut sana opportune et impor- aliunde non esseï ppobata canonicitas, uteren-
fore praevidealur, qui exoptandis illis abutan- nihil est cur eatn cogantur inire disputandi
lur suam in perniciem, insiiluiionibus. Prae- rationem; primùm enim quasi seposilo Scrip-
terea quinam invincibili versenlur in errore, iurarum testimonio de concessà diviniiùs Ec-
certô coinpertum ut plurimùm non habetur, clesiae perpeiuà aucioritate, pratslaniem hanc
nec debenl verbi divini praîcones, ui quibus- aucioriiaiem probandam suscipiunt, lum pro-
dam incerli alicujus occasionem abusùs prae- pheiiis, lum miraculis, lum etiam stupendâ
ripiant, alios saluiaribus ac necessariis defrau- illius propagalione , slabilitale , Iriumphis ,
dare documentis. Denique coniingere facile continua eminentis quo viguii ac viget, minis-
poiest, ut qui nunc inculpalo haereiicà in com- terii successione, uno verbo , conllueniibus
munione deiinenlur errore, nmlatis posiea motivis credibilitatis iisdem omnibus, aut ferè
hœreseos aut schismalis crimen incurranl : denionslralur vcriias; eisdem quippe osiendi-
quod prœcavendum sperari non immeriiô po- tur fundalam esse et consiiiuiam à Domino
iest, si catbolicie Ecclesiae dotes ac dogmata, Ecclcsiam,cuiscrvandamcommiseriicaiholicaB
quae credenda et agenda sint, rcgatur populus derc, aut revinccre aggrcdiamur. Sermo si
chrisliaiHis usquead constiniiiiationein seciili : coiiferatur cun» iiominibus verœ jam dedilis
sic aulciii probaiâ Ecclesia; auctorilate, eâdem lidoi, adduciis Scripturae iradilionisque tesli-
incoiicassum perliibeUir Scripluris leslinio- moniis, auciorilaiem dotesque Ecclesiae magis
niuin, quariim sic assorlâ cl oslensâ canonici- ac magis reverobuntur. Si conseralur manus
laie, tuni propier ipsaiii Dci veracilalem crc- cum lamen Scripluris
Ecclesiae inimicis, qui
ditiir el Ecclesiae aiicutrilas, et ipsa origo honorem etobsequium déferre non ai)nuant,
divina Scriptiiranini. H:ic in argunientalione tum ex Scripluris argumenta coiigerentur,
non idem probalnr per idem, non câdeni sub caque invicta, quibus aperlam in lucem edu-
ratione, non eodcm argunicniorum génère, caniur Ecclesiae auclorilas el proprietates :
nec proinde occurrit, quani adeù vilipcndunt illius autem paiefaclà aucloritate, tum sponlè
logki, petiiio principii. Meîhodum quam expo- consequitur , eidem caetera proponenli dog-
suimus, adhibuil diserte S. Augnslinus, exi- mata, incunclanier esse credendum. Si verô
mio in tractaiu de Ulililate credendi. Naai decertandum sit cum bominibus qui neque
postquàni comniemoravitconsulentem buniano veram Ecclesiam, neque Scriplurarum canoni-
generi divinani providentiam « per propliela- ciiatem agnovcrint, tum iliis spiendida exbi-
( runi vaiicinia, per hunianitalem doclrinam- bcntur probaiionum gênera, quibus cum ipsâ
« que Cliristi , per Aposioloriim ilinera, per chrislianâ Ueligione credibilis monstralur Ec-
« Martyrnni conlunieiias, cruces, sanguinem, clesia. Hàcauiem magislrâ et duce, tam certo
€ mortes, per Sanctorum praedicabilem vitara, quàm facili compendio edoceiur qui-
operae
« atqiie in bis universis digna rébus tantis biisnam monumentis asservelur scriptum vel
< alque virtutibus, pro lenipornm opportuni- Iradilum Dei verbum ; uecnon quidquid cre-
I taie miracula ; » ita pergil ducendà ex Iiis dendum agendumque , ad salulem promeren-
omnibus conclusioiie S. doclor : « Cùm igitur dani prœcipial. llœc omiiia, ut videre est, co-
f tantum auxiiiuni Dei , taiiium prol'ectura bserent, nec unum sub eodem respeciu de-
I Iruciumque videanius, dubitabimus nosejus monslratur per allerum.
I Ecc!esi3e condere gremio, quae usque ad Inslabis. Ad omniasaltem fidei dogmata non
f confessionem generis buiiiani, ab Apostolicâ perlinei auclorilas Ecclesiae : nam inter lidei
< sede per successiones episcoporuni, frustra dogmata recenseiur hxc ipsa auclorilas, quâ
( hœreticis circunviatrantibus, el pariini ple- ceriè ad eamdem credendam non ducimur :
« bis judicio, partini conciliorum gravitate, via enim termino prior est : esset ergo prior
« parlim eiian» miraculoruni majeslate dam- semetipsâ Ecclesia. — Uesp. Tria hiceliciuntur
I naiis, cuinien aucloriialis oblinuit? cui judicia: 1" Judicalur non ex ipsâ Ecclesiae
« nolle primas dare, vel sunimae profeclô im- auctorilate, sed exirinsecis, ut vocant, credi-
I pieiaiisest, vel pnecipilis arrogantise. » Lib. bilitalis vwlivis, condilam esse divinitùs in
de Ulililate credendi, cap. 17. terrissocieialem dirigendis ad salulem bomi-
3" Perbii)ei Ecclesia lesiimonium Scripturae, nibus praipositam, cui concredila sint elo-
et Scriptura Ecclesiae : nmtui siniul et aptis- quia Dei perpeluumque docendi minislerium.
simi teslimonii insignia nobissui)petunt exem- S^Judicaiurbabendam esse fidem illisocieiaii,
pla. Venil praecursor Joannos ut lesiimonium libnmt aliquem esse canonicum , aliquodve
perliiberet de Imnine, ut omnes crederent per dogma rcvelatum fuisse pronunlianti. 3° Cùm
illum. fpsa quoque lux,' Clirislus Dominus les- sic probala declaraveril Ecclesia seu decreiis,
iimonium perhibuit Joanni, voluiique ut habe- seu faclis et praxi, suam verbo Dei muniiani
relur plusquhm prophela, et ille deqtio scriptum esse auciorilaiem ipsiusque judiciis firmiter
est : Ecce ego mitlo Angclum meum anle faciem adbœrcndum, tum propier revelaniis Dei vera-
tuam. Testimonium perbibuit Cbrislus Apos- cilalem judicatur agnoscendam esse auciori-
tolis : ^icut misit me Pater, et ego mitlo vos. laiem Ecclesiae ; ac reipsà, fide divinà, auclo-
Dixerat : Sedebitis et vos super sedes duodecim, rilas illa crediiur, sicut aliud quodcumque
judicanles duodecim tribus Israël. Perbibuerunt dogma divinitùs revelaium , et ab Ecclesia
Cbristo lesiimonium Apostoli : Magnâ virlnle propositum. Ex bis colligitur posse diversâ
testimonium reddebant resurreclionis Cfirisli. IIoc ratione speciatam Ecclesiam , nobis facere
in mutiio testiinonio quid viliosi possil cogi- lesiatam indubilatamque suam aucloritatem.
tari? 4^ Vindicandà Ecclesiae auclorilalc pen-
cipuis Religionis christlanae niysteriis, conipel- s'il prétend que, selon notre hypothèse, il
lanlurque in crinien infidelilatis; nam recepto n'est pas possible, avant d'avoir lu l'Ecriture,
axiomate, dubius in fide, infidelis est, isto in de faire aucun acte de foi divine sur les
argumento si quid niornenii esse videatur, fa- mystères de la Religion, comme par exemple
cile potest idem in Ecclesiae Ronianae melho- sur la Trinité, sur l'Incarnation, sur la mis-
dum rétorquer! : accusaiionem liane sic in- sion de Jésus-Christ, sur la rédemption du
lenlat minisier Claudius : « Supposons un genre humain, de peur de reconnaître un
I homme baptisé, que M. de Meaux reconnaît autre principe de foi divine que l'Ecriture,
f de même que nous pour chrétien, qui selon il faut qu'il confesse aussi que, selon son
i la doctrine définie dans le concile de Vienne hypothèse, avant d'avoir appris l'autorité
sous Clément V, a reçu le Saint-Esprit et infaillible de l'Eglise, il n'est pas possible de
la foi infuse ou habituelle, et qui est par- faire aucun acte de foi divine sur ces mêmes
venu à l'âge de raison : comme il y a un mystères, de peur de reconnaître un autre
temps où il n'a pas encore lu l'Ecriture- principe de foi que l'autorité de l'Eglise. »
naître qu'il n'a pas lu cette Ecriture dès sa ad verse fidei professionem, necesse est ut ad-
naissance, il ne l'est pas moins de recon- discant, et certô teneant, utrùm constituerit
i naître qu'il n'a pas eu dès sa naissance la Deus Ecclesiam cui credendum sit et obtera-
I connaissance de cette Eglise infaillible : perandum ubi et : quaenam sit illa Ecclesia :
I l'une et l'autre de ces connaissances sont deinde quam proûieatur doctrinam, tenendam-
< précédées d'un temps où elles n'étaient que proposueril nonne ut haec omnia com-
:
« point, et ce temps doit être un âge de rai- porta sini, quamdam oportet temporis interjici
< son, puisque s'il faut avoir de la raison pour moram, interimque de ils dubitari dogmatibus,
« qu'elle est divine, il en faut avoir aussi, Resp. Prsemittere possumus, in allato Clau-
I pour pouvoir connaître l'Eglise catholique, dii argumento perperàm induci Caiholicos
( et pour se persuader qu'elle est infaillible. asserentes, Ecclesiam esse principium fidei :
I Comme y aura
donc, selon notre principe, il non principium fidei dicimus Ecclesiam, sed
c pas faire cet acte de foi divine : Je crois, lur obsequium. Jam ad proposiiam dithculta-
f comme je crois que Dieu est, que l'Ecriture tem : i° Non hic movetur quaestio de infaniibus
est sa parole, parce qu'il ne l'aura pas en- licet baptizaiis raiionisque ad usum provectis,
tore lue, il y en aura de même où ce chré- quibus nihil adhuc voce aut scriptis suggestum
tien baptisé en âge de raison, et qui aura la sit de primis christlanae doclrinae rudimentis :
foi infuse, ne pourra pas faire cet acte de si quis enim nihilunquàm de revelatione di-
foi divine : Je crois, comme je crois que vinà, nihil unquàm de Ecclesia audivcrit, mi-
Dieu est, que l'Eglise catholique est infail- randum videri non débet, illum quamvis ba-
lible, parce que c'est une chose qu'il n'aura ptismate initiatum, inlusàque ûde habiluali
pas encore apprise. > Paulô post addit idem inslructum, nullum adimc praestitisse assen-
Claudius, ut Bossuetium urgeat : i S'il veut sum revelalioni. Revocandum est lamen in
t que l'état où est ce chrétien baptisé, et en memoriam, neque adultum gratià sanctificanie
« âge de raison, soit un acte de doute, si orbaium, ad eam gratiam esse perveniuruin
« l'Ecriture est inspirée de Dieu ou non. sine iide explicita credendorum necessitatc
Î05 SKCT. I. DE JUDICE CONTROVERSIARUM. 2O6
medii ilogmaïuni, neque pro sii:\ provideniiâ prudens meriio ccnsetur quod Ecclesiae prae"
passunim esse Deuni, ul qui regeneralionis sianl obsequium quemadmodùm laliùs ex-
,
gralià donaiiis est (quam soluiii ipsi adiinere posuimus ubi de actu (idei à pueris rudibusque
polesl peccalum moriale), diuturno nimis eliciendo : lalis officii œquitaiem ac neccssi-
teinpore careai prœdicloruni notitià dogma- lalem experiuntur ac perspiciunt , quanivis
luni, sine quà eoninique fide, non polesl ebri- generalia qiiibns impelluulur rationum mo-
slianae vilae leneri cursus et salus oblineri. menla, sermone depromere distincte ac de-
2" Allendenduni est quid ex se valeal Romanae fendere plerique illorum non possint. Dcnique
nieihodus Ecclesiae, neque posiulanduui, ut qiiô magis temporum lapsu in illis cxplicat se,
par est, adbibenda curaïur, illi nullo lempore supellex, eu plura nanciscuniur , apprehen-
adigunlur ad dubilandum de aucioriiate Ec- dunt et inlelligUMl, quibus conlirnialur ea
clesiae, aliisve lidei dognialibus. Quos enim quam Ecclesi* leneris ab annis prœsiiierunt,
sinu sno Roniana Ecclesia fovet aluninos, illi obedienlia. Atvcrô in methodo Proieslantium,
soient ab ipsis ferè incunabulis, aliquâ cbri- ul scilicet eorum lirones Scripturai mu cano-
siianae Religionis imbui notilià : audiunt sese nicitaiem, carunulem sensum in fundamenta-
creaios esse, et hoc in mundo collocatos, libussaliem articuJis, eorumque distinctio-
Deuni ut cognoscant, eum diligant, illiqueser- nem, numerumque ac naluram certô cogno-
vientes a,'lernam vitam consequanlur : audiunt scant, ellluere priùs omninù necesse , est
1res esse in Deo personas, Filium Dei natum lemporis aliquod iniervallum quo de revelaiis
ex bealâ Virgine, et pro nostrà morluura sa- dogmatibus fliiciueni incerii ac dubii, quo ex
inte : audiunt unam et sanclam conlitendam dubio quandonam prudenler émergent, suae
esse Ecclesiani : haec et alla ipsis ingeruntur inhaerentes methodo?
dogniata, quae quidem eliara exlerno et sensi-
Objeclio ultinia ex dîversis conflala.
bili cuitu eorum in mentibus adumbrantur,
aut potiùs iniprimunlur. Increscenle raiionis Ut pro supremo controversiarum judice ha-
usu, caliiolica in ipsis evolvitur insliiulio : bealur Ecclesia, necesse est comperlum ut sit
tum sentiunt et advertunt, quantum tcnera illam à doctrinà Chrisii et Apostolorum non
haic fert œtas, hominuni saluii palerno Deum aberrâsse hoc nisi priùs innolescat, timen
:
providisse afieclu : sese pro suà infirmitate et dum est ne ab ipsà oblrudaniur pro canonicis
imperiiiâ inipares esse dignoscendis propriâ libri nonnulli supposititii ac pro gpnuino ,
feclus suos verbis explirare nequeani, reciè quantur ejus alumni, oportet ul ab illis expen-
lanien concludunl oportere ul auclorilaii, quà danlur singula docirinœ cliristianaecapila, nec-
edoceanlur el regantur, sese perniillant; porrô non evolvantur continuae monumenla traditio-
audiverunt, et eiiamnum audiunl à parenlibns nis, quae cum Ecclesiae instiluiionibus accuratè
et aliis, Christum Ecclesiae quam condidii, conferantur; fac ipsis imperitis talem prae-
eam roipsà contulisse auctoriiaiem quà tanio- scribi indagalionem, quo pacto vituperari pos-
peré indigent : praeierea nullaui noveriiiii, sit Protestantiura methodus, qui
Scripturis,
neque ullam mundo reperire est socieia-
in omnia crediiu necessaria coniineri existiman-
tem, quae aucioriiate Romanam Ecclesiani su- les, multùra eximunt de tanto exbauriendo
perare, aut assequi et aequiparare valeat : labore. Praeterea, si cognoscendis quae ad sa-
(haud obliviscendum non lam bic agi de Ro- lutem pertinent, praeire necessum est Ecclesise
manai Ecclesise praestaniiâ qualem ipsi vindi- documenta, quare in omnibus symbolis conji-
cabimus, quàm de niuluâ ejusdem placilorum citur inuliimam pené eorum parlem arliculus
conciliaiione)nibil aliunde vident liujusalum- de credendà Ecclesia? Quare Apostoli cum
ni, quod eos retardare possit, ab exbibendo
evangelicam doclrinam praedicarent, non revo-
eminenii huic Ecclesiae sincero obsequio quae cabant audilorum animos ad Ecclesiae aucto-
ipsos malerno complexa afl'eciu erudiendos, riiaiem, quae foret introducendae fidei
,
omninù
sustentandosque suscepit; quemadmodùm in- necessaria? His addi polest primis Ecclesiae
tra socielalis humanae fines, illis quos naiura chrisiianae temporibiis, desaeviente muliiplici
dédit, parenlibus sponlè tradunt se regendos,
persecutione coacios fuisse laiitare ac fugcre
ei iidenler obsequuDtur raiionabile igilur ac
:
pastores : quomodô lum potuissent opportune
, ,
Resp. Muliifanis denionstratum est argu- opère, laboribusque et morte Christi conipa-
nienlis, versari in terris socielateni siipreniâ rato : hàc autem symboli articulos disponendi
in causis fidei niornmque dcfiniendis auclo- ratione, non minus constat, auctoritatem Ec-
ri'ale munitani, cl qiioil necessariô conseounns clesiae, viam esse ordinariani, Deo constituente
est, adilii i'aciieni et cognitu, cerlissimis notis, et jubente, per quam, eodem adjuvante sus-
siio loeo m prœnionniimis, cxponendis iiisi- cipi, inlacta servari acvindicari debeal lides.
gniiam ; iicdùm iiaque necossum sit singiila- Denique quod in objectionc additum est, pri-
vcroque privaio examine priùs à (alsis omni- omninô flngitur ad invidiam : quomodô enim
bus, ei inlerpolatis secernere, quàm Eccicsiœ tuni delituisset docendi ministcrium et auclo-
promplàque ac docili mente audiendi, ni se- verso niundo doclrina Christi, ccrlatim erum-
posiiâ sinnd et privatae discussionis operâ, et perent ex umbrà morlis populi, ac scsemutuô
omni amoto dubio, ediscanlnr et conslanler ipsosqne Judœos provocarcnt exclamantes :
lum viUe rC(iuirunUir. E.\enip!is potesl id to- vias suas : uno verbo, cùm profectâ ex Sion
lum ilUislrari nimirùm iii niedico babentnr
: , evangelicâ lege, conûrmatoque et clarescenie
lidos, et ab illo praîscripla exequanlur agroti, niinistrorum Christi tum prodigiis ac virluti-
iiecesse non est, priùs nt singida mcnie per- bus, tum ipso eorum sanguine, lesiimonio,
curranl artis médical subsidia, niorboriim di- undique consurgerent insignes, et praeposi-
versa g<'nera, reniediorum efficacitalem et co- lis suis tanquàm Angelis Dei, obsequenles Ec-
piam, aique sigilialim expendatur, nuni in clesiâ; ,
qua; professione fidci et viiae exem-
variis qiios medicus ille curare aggressiis est plis fulgerent tanquàm tuntinaria in mundo?
niorbis, morlem nunquàm pro medicamine in-
Articulus il.
lulerit. Salis est, ut gravibus leslimoniis de
periliâ constiterit; quis Solvuntiir quœ objiciunlur à Socinianis.
illius sagacilate et
verô recuperandae salutis cupidus, adiré illum, Objicies 1° : Sidogma nullum admitlendum
eidemque morem gerere dubitaret si divino , sit, nihilquc adscribendum revclaiioni, quod
ille commendatus, curandisque acerbior bus anlea non exigatur rationisad normam, cujus-
morbis praepositus esset lesiimonio. lia, sia- que veritalem aut saltem possibdilatem non
lim alque probalum est, condilam esse à Deo introspexerit, dubitandum non est quin ha-
Ecclesiam, quae suprenii conlroversiarum ju- bonda sii huniana ratio , tanquàm supremiis
dicis, et niunere fungatur et aucloritate valeat, conlroversiarum judex in causis morum ac
non ex dogmatum discussione , de illius jud- fidei; alqui nihil esse credendum, nihilqne
ciis, sed ex ipsius judiciis, de propos'tis cJo- revclaiioni imputandum, quod humana; priùs
gmaiibus senliendum est. Quô evaderei civill- ralioni congruere non monslratum fuerit
bus ipsis in negoliis auclorilas judicum, si coUigilur tum ex ipsà revclalione, tum ex to-
parère illoruni sententiis , eâ duniaxat condi- tius certitudinis humanae principiis. 1° Ex
lione tenerentur subdiii, ut obsequi renuerent, ipsâ revelatione : liatiouabile obsequium vestnnn,
quelles ponderatis privato examine scnteniiis, inquit Aposlolus ad Roman, cap. 12. Diclum
acquiescendum non pulareiil? qiianlù magis fuerat Ecclosiostici cap. \d : Qui cilb crédit
id sequitati et ralioni répugnât, ubi agilur de levis est. Al ciliùs crederet ac lenieré, nequo
praeslando Ecchîsia; aucloritali et judiciis ob- ratior.abiiitcr obsequerclur, quicum((uc in ad-
sequi o ! miller.dis, vel rcpiobandis dogmalibus, hu-
Ad alterum quod in objcciione proi;osilU!ii niiina; judicium raiionis, quà maxime anle-
est, respondemus duas in parles pra^cipuas cellit hnmo belluis, vel non adhiberel, vcl
dividi symbolum Apostolorum; ordinale priore sequi abnuerct : ((uin eiiam Deo irrogaret
in loco commemoraniur t\ux ad uniim Douin, injuriam, cùm ulirù pi^iculum inciirreret, ca
persoiiai um Trinilalcuï, ei ad mystcdu Cbt isii Deo alicibucndi, qua* ipsum delionostatuni of-
209 SECT. I. DK JUDICK COMUOVERSIARllM. 210
fensumque habeant. 2° Evideniia cerlissiinus quai Deus esl. Jam verô Doum esse loculum.
esl verilalis characler, loliusquc iiosirac cerli- omnia révélasse dogmata quai credere
Cl ilia
tudinis fuiidamontum cl régula : iiotuin esl jubeamur, compcrium rudes ipsi el illitierati
quâm lalè paieat islud efl'alum : Quidquid per- babere possuni, docenie EccIesiâ,cujusauclo-
cipiiur est verum. Ilaic ullinia esl ratio, quai riias, uldixinius, ab eodem quo Ueligio cliri-
afferri possit, cur de aliquâ nobis verilale con- sliaiia, auctore proiecia, iisdeui eoniprobatur
siet. Repugnare auiem ralioni non poiesl manilcslaturqnc leslinioiiiis. 5" Ad objeciio-
fides, cura ulriusquc auclor approbaiorque sil ncin desuniplam ex nalurà el dolibus eviden-
Dcus : ergo dijudicandi Scriplurarum seusùs iia;. n)ultii)lex sui)pelil responsum. Usurpita
idonea necessariaque inclhodus ea est, ul cùin naiurali sensu Scripiura, qualem Ecclesia pro-
intriiisecis raiionis hunianai placilis Scriplu- posuerit, certissinia est verilalis régula : ergo
rarum leslimonia conferantur , Iuukiuc ilia quidquid cum eà pugnare vidcalur, conlinuô
naiurali cl obvio sensu accipianiur, quai hu- abjicienduni est, lanqnàm laisse el corrnptae
niaiia ratio probavcril , ea vero ad inelapho- raiionis jiidicium, nequo eniin revelaniis Dei
ram iullectantur, qu* si inlelligcreiilur ad summè veracis auclorilali, vera et recta ratio
liilcrani, dcdccerc Deun», vel boiniiiuiii sa- potesl unqu.im adversari : « Si ratio, ait S.
luti ofTicero, nialuruni ipsa posl examen judi- < Auguslinus, contra Scriptuiarum divinarum
caveril. « auctorilalem redditur ,
quanlumlibei acula
Uesp. 1" : Assertionibus nosiris minime t sil, fallit verisimililudine, nam vera esse non
adversalur, quin poliùs perfeciè consonal, I potesl. J Epist. 120, allas 122. Prajponde-
pronunlialum illud Apostoli : liationabilc obse- rare profeeiô débet et praevalerc bumanis in
quium veslnim; eô loci, cuilui Judaico malc- meniibus ratio Dei, increata, illimiiata cl infi-
riali el carnaii opponiUir cuitus interior el nita, ralioni creaiaî cl linitae, qualis nosira est,
spiriiualis. Dixerai Christus Joan. cap. 4, v. densis insuper obsitae tenebris variisque prae-
'Ï5 : Venil hora el nunc esl, quando veri udora- judiciis obnoxiae. Allamen, positâ Sociniaro-
lorcs adorabunt Patrem in spirilu et veritate. In runi melbodo, ne ippa quidem ilia quai nobis
spiritu, non in liguris ac in victiniis carnalibus, et illis communia suiit, fidei capila, ul pula
ul Judxi : in verilale, non faiso el scbisnialico creaiionem mundi, corporum resurrcciionem
cullu, ut Saniarilani. Adde impensum fidei possent consequenier defenderc; idem quippe
obsequium merilù dici rationabile, non eô quod Sociuiani principium oblendenies dei-
quidem quôd régula <idei el supremus judex siai, contenderenl ilia sicut alla bené mulla
iiabenda sil humana raiio, sed quia niiiil ma- dogmata, cum bumanâ ratione conciliari non
gis raiionis diclamini consenlaneum ,
quàm posse , aut etiam ipsi repugnare , ideôque
ilia omnia credere, quai revelaveril Deus ,
judice ratione, quae primas ubiquc parles
ei credenda proposuerint paslores Ecciesiai. obiineat, omninô esse abjicienda alque sic
2° Credere absque considerato uilo sunicienie Iota gradalim proscinderetur cbrisiiana Ke-
raiionis luui inlrinseco, lum exlriuseco nio- ligio.
menlo, esset quidem cilô et leviler credere : Evidentiam faiemur cerlissimum esse vori-
gis in divinà, quae Iota in lesiinionium ac ve- quae naturalem ad ordinem referuntiir ; dixi-
raciialem Dei refundilur! Ad effugiendam mus, in muUis, quia bunc etiam iiiira ordinem
ilaque lemerariae et praecipiiis creduliiaiis mullô plura subslrahuniur evideiiii.c ; cadem
noiam , oportel credeniibus suppcdiletur ac- etiam demonslrare potesl probationum vim
commodala ipsorumad caplum ratio credendi, qu3i credibilitatis mol iva <\icun[[ir, al evincere
quà prudenler persuasum habcanl, rcvelatani nunquàm polerunt Sociniani , aut dogmata
esse diviniiùs eani, quse credenda illis exbibe- nulia posse revelare Deum , quae pervadere et
lur, doctrinam ; verùm nullo modo necesse scrulari humana ratio non possit, aut si rêve-
est ut corum quce proponuniur illis doguialum Icntur, eo ipso denegandam ipsis fidem quôd ,
iniinila Deum nôssc et comprehendere buma- quasi verô de rébus summis et altissimis, de
nae m(;nii inaccessa el impervia : eum nec falli recondità mysleriorum possibilitaie, de naturà
posse, nec laliere : nihilque à ratione alienum Dei, ejusque proprielaiibus, divinisque opera-
rnagis, quàjn detrahi fidcm supremse ration i lionibus judicanti bumanai ralioni Odendum
, ,
constituta ,
possunt Dec volenie exceptiones profundior iiiferno, longior terra, lalior mari :
pati; tum si qiiae forte ex illis exceptionibus Situs, Psalm. 1U7 : Exurge, Domine, in ira tiià,
innixis principiis repugnare asserinius; quod Inveniam gratiam ante oculos tnos. Psalm. 53 :
enira illis repugnaret, adversaretur Dei aeter- Oculi Domini super justos. Aures : Psalm. 129:
nis immutabilibusque idcis, ac proinde neces- Fiant aures tuœ intendeiUes. Odoratus : Gènes,
sariis verltalis exemplaribus ac fontibus. In cap. 8 : Odoratus est Dominus odorem suavitatis.
certitudinem physicam cadere idcircô potest Os : Isai. cap. 1 : Os Domini locutum est. Ma-
derogatio, quia pendeat à naturali rerum or- nus : Manus tuœ fecerunl me et plasmaverunt
dine, qui divinae onininô subjacet voluntali :
me. Pedes : Isai. cap. 66 Cœlum sedes mea,
:
siepridiè quàmjubente JosueDei niinislro ste- scabellum pedum meorum. Tribuuntur Deo affe-
terit sol, cursura solis non esse retardandum
ctionos humanis similes pœnitentia dolor, : ,
,
procertolenebatur, sed pliysicà tantùm cerii- ira. Gènes, cap. 6 Pœnituit eum quod Iwminem :
tudine. Qui futurà de resurreclione Lazari fecisset. Tactus dotore cordis intrinseciis, delebo,
ordincm prospicientes, cerià pbysicè sentenliâ 6 : Domine, ne in furore tuo arguas me, neque
pronunliare eum non esse suscitandura tumulo; in ira tuâ corripias me. Alla sunt hujusmodi
nec in hiijusmodi assertionibus proprié fallun- innumera. Quod urgere magis videatur, adscri-
tur homines, quse quidem ex subjeciâ materià buntur Deo, quorumdam bominum obscaecatio
istara complectunlur condilionem : iV/s/ Deus et induratio : Joann. cap. 12, v. 40 : Excœca-
omnipotens, ciijus ad nulum regitur mimdus, aliter vit oculos eorum et induravit cor eorum ; ut non
ordinaverit. At neque certitudini meiapliysîcae videant oculis,et non intelligant cor rfe.Neminem
detrahi polest,cùm rerum illigata sit essenliis: laiet quid scriptum sit de induratione Pharao-
neque etiam certitudini morali absolutœ etper- nis. Haec et similia Scriplurarum testimonia
fectœ, quaescilicet morali cumevidentiâ ita con- metaphoricum ad sensum inflectuntur ab ipsis
juncta est, ut rationalem lollat oranem errandi Romanis theologis , nec alià de causa quàra
formidinem; id certitudinis genus si quando quôd socinianam sectantes i»ietbodum, praelu-
abrumperelur , nutarent simul et conciderent cente rationis face judicant indigna Deo illa
firmissima societatis et Religionis fundamen- fore testimonia, si lilterali et obvio sensu es-
ta : talis est illa qnâ nobis constat de urbis sent accipienda. Cur igilur impietatis insiniu-
Romse existentià, de orbis novi, seu Americae lanlur Sociniani diim pariter metaphoricum ad
inventione , etc. Hujusmodi certitudo, si vel sensum adducere moliuntur illa de Triniiaie
semel deficcret, evellenda esset ex mentibus personarum in Deo, de Incarnaiione Verbi
ineluctabilis ,
generails, atque naluraliter in- testimonia Scriptnrarum , quoe obvio sensu
dignilalis. Sic magnitudo et dimensio extensionis quàm sit temeraria, irreligiosa et impia tùm ,
non imperiiendo maliliam , sed apiiorem illu- très esse in Dec personas, unam ex illis fuisse
dendus potiùs judicarelur qiiàm seriô con- sit meditaniibus obtingere, non possunt ea sa-
futandus rvixque concipiliir exoriri aliquamlo picnier credi, cùm nuUa sit fides absque verâ
poluisse eani quae appellatur Antropovtorphyta- credendorum ideà, ipsorunique nauirai et pos-
cogita, Hilarios , Aiigustinos , Anibrosios , Cy- sensum sic disputât Baylius(OEuvres de Bayle,
rillos, Gregorios, Basilios, Chrysostonios , etc. tome 2) : t Tout dogme qui n'est point homo-
Recordare quanta gravitaie et majestale asse- I logué ,
pour ainsi dire , vérifié et enregistré
moliliones. Quidquid argutis et conquisitis un- His consentanea loquiiur J. Jacobus Rousseau,
dique argumentis (quaerecuderunt Sociniani), Emile, tomo 5 : « Le Dieu que j'adore n'est
fides, alienos, fictitiosque seusus prohibente à I c'est outrager son auteur : le ministre de la
Ecclesiae. â'' Vel ipsis prudenler applicaiis lo- c claire. > Et ceriè necesse est ut à variis
gicae generalibus regulis quotidiè refelluntur contradictionibus quae fidei mysieriis imputan-
acutissima Socinianorum argumenta , dùni tur, eadem possint vindicari, ac proindè cum
nempe ostenditur, nulium ab ipsis afferri , cu- essenlialibus ralionis humanae placilis compo-
jus et evidentia sint princlpia , et evidenter nantur ;
quà tandem judice, quo loco haberi
deducta es eisdem conclusio , quod utrumque debeant, certissimè statuatur; in hujusmodi
taraen ad veram requiriiur demonstrationem, ergo controversiis principatuni tcnet.
quà deliciente, immola sial aique intégra lides Resp. V: Haec si valeret objectio, ipsum in-
ipso Deivanas iiominum cugitaiiones reproban- tra naturalem ordinem, vacillarent ac ddabe-
tis, innixatestinionio. Unum eliam hicanlmad- rentur cognitionis innunierye species pervul-
vertendum ;
quamvis solo lumine naturali ag- galaî simul et certissimae. An ut quis certus
nosci facile possit nietaphoricum in sensum sit, hominerasentire, cogitare, diversisagitari
interpretari oporlere quaedam Scripiurarum desideriis, necesse est, ut priùs perspectam ex-
testimonia, aitamen in itiis exponendis atque plora tamquehabeat sensationum naturam, ori-
in dirimendis, si qua; orianturde illoruni signi- ginera idearum desideriorumque intimam sca-
ficatione, litibus, haud Ecclesiae pr*ripitur in luriginem? An ut possimus asserere nos cir-
hujusmodi controversiis , supremi auctoritas cumdari corporibus, eaque esse vcrè divisibilia,
tinet constituti à principe judicis potestas? tiei principia aliarumque proprieuuum, quibus
Nonne ipsas quai nec ancipites forent in se perpétué, invitae humanae commerciis uluntur
ipsis et implexae, componendi jus obtinet, con- homines, eiiamsi de ipsarum natiirà perpetuô
tentiososque et pertinaces, débita coercendi dis&entiant inier se graviores philosophi ? < 11
concipi ut vera, aut sallem ut possibilia, hanc « pour petite qu'elle soit, dont nous compre-
ideam sola menlibus subminislrat raiio nalu- i nions la manière, sans qu'il soit jamais tombé
ralis, neque enim à revelalione reseratnr mys- t dans l'esprit d'un homme qui a lo sens com-
terioruni naiura et intrinseca possibililas : si t mun, de les révoquer on doute pour cela.
auiem mysleria fidei concipi nequeani, nec ge- < Pourquoi, étant si raisonnables dans la na-
,
« lure , le sommes-nous si peu daus la reli- aut nieras sonantesque sine sensu voccs pros-
t ligion ? C'est que dans la n;ilure, noire es- cripserunl:quô speclarent illorum anathemata,
« prii agit naturellement, et que dans la reli- rectè intelligebanl diversi, quos pcrcellobant ,
f gion il est trompé par ses passions, qui ne et ab Eeclesise communione repellebant haere-
( clierchent que matière de doute, i (Traité lici ; bine lot personabant querelae , tôt jacta-
« moins je la conçois : mais elle est, cela suf- Arianam pro Neslorianâ, Pelagianam proPrae-
« fil : moins je la conçois ,
plus je l'adore : je destinianâ, etc., profligaverint: denique ulrùm
f m'iiumilie, et lui dis : Être des êtres, je suis ad rem nullum ex lot testimoniis pcriinercnt
I parce que tu es c'est m' élever à : ma source, qu.TP, tum ex Scripluris, tum ex tradiiione con-
€ que de te méditer sans cesse ; le plus digne gerebant : videant Sociniani dùm nervos in-
toritatem Dei revelanlis ultime resolvi et in- et explicari distincte non possit quomodô po- ,
cumbere fidem. Quid ergo fidei noslrse offi- tuerit verbum divinum naturam humanam in
ciant cerlitudini istae quibus mysteria obvol- uniiale pcrsonae assumere, habelur tamen tum
vuntur nebulae ? Non jubeniur ipsorum inda- personne, tum naliirseunionisquesufficiensidea,
gare naturam et penetralia rimari : nuda sunt ut cognoscere et credere possimus Verbum ,
et aperta ocuhs Dei intuentis et comprehen- Dei factum esse verè hominem eumdem esse ;
dentis abyssos : id unum postulari poiest (quod pari inferiorem , ut hominem œqualem ut ,
abnndè praesiaïur), nimirùni ut cerlis etclaris Deum.IIaec non ignorant rectè insliiuti apud
argumentis Deum iiia quoque revelavisse dog- Catliolicos ipsi infantes ac ructici, nec vellent
mata, probatum fuerit; hoc ipso enim ca esse meriscreaturis latriaecultum impendere, quem
constat et credibilia, et certô credenda, prop- Christo salvalori exhibere non dubiiant.
ter auclorilalem Dei, in omnibus sequaliler in- Pleniùs ut inlrospiciatur adduclaresponsio,
fallibilis et sunimè vcracis confessionem banc : observandum 1° banc proposiiionem : Mysteria
nonnunquàm ab ipsis incredulis expressil vis fidei sunl supra , et veluti extra rationem , non
insita veritati. Audialur incredulorum insiilu- sic esse intelligendam, quasi supra et velut ex-
lor et idolum Baylius : « La raison, la pliilo- tra ralionem vcrsarentur absolutè et universali-
< Sophie nous montrent, par leurs axiomes les ter sumptam, quœ veriiatem omnem complecli-
« plus évidents , que nous ne saurions tenir tur et comprehendit : universalis haec et per-
c une conduite plus juste, que d'acquiescer, fecta ratio, Deus est. Observandum 2° : dùm
I sans comprendre, aux mystères que Dieu asseritur auctoriiaii Dei revelanlis subjacere
« nous a révélési (OEuvres de Bayle, lorae 3). rationem naluralem, non idcircô indicaturde-
3*" Tametsi nobis non insit idea , ut aiunt, serendam esse evidentiam , quasi pugnare un-
adaequata, seu compléta mysteriorum fidei, non quàmposset cumfide, sed significaturlanquàm
idcircô caremus illorum cognitione qu;c neces- falsam et falleniem eam esse repellendam evi-
saria sit et sufficiat ad dirigendam fidem cden- deniiam , quae revelalis ac sufficienter propo-
danique rationabilcm fidei professionem. Dùm sitisdogmatibus repugnare videalur: imô dùm
générale conciliura Nicaenum discussit, ac dam- credenda proponuntur dogmata, quae naturali
nandam cnravil Arianam bsercsim; Conslanti- lumine demonstrari possint, non ideô credun-
nopolilanumprimum, Macedonianam; Ephesi- tur, quia ralione demonstraia sint, sed quia
num, ISestorianam; Chalcedonense, Eutychia- revelavit ipsa Deus, cujus in aucloriiatem,tan-
nam, nonaeremverberabant: non phantasmata quàm in propriam et sulTicientissimam assen-
519 DE ECCLESIA CIIRISTI. PARS I. 220
tiendl caiisam reciimbit divina fides. Obser- tum fuerit ultimum in causis fidei judicium
vandum 5" Religioni malè consulere qui ralio- quœ Deus voluit mandari litteris, haec certè
nem iiaturalem sic deprimiint ut quidquid , credi non possunt nisi innotuerint, nec inno-
suggerit id omne quasi por se incertum ac
, lescere, nisi ex reeeptis et usu consecralis elo-
nullius ferè momenti, despicari videantur; im- quii legibus cognoscatur, quae sit verborum ,
prudoniesnon advertunl futnrum, ut, mentes quibus declarantur, vis ac propria significatio :
Objicies 3°
Impugnantur Sociniani eo ma-
: dubios et incerios reddit certissimos divinae
xime argumenlo: Ubi Deus loquitur, sileat hu- revelationis fœtus : secernendai veritatis prae-
mana ratio. Inspiralisà summà verilate verhis scriptara obsepit et prœcludit viam : summam
adjungenda procul dubio fides, quaecumque infert ipsiDeo injuriam, cujus verbis credendi,
obirudantur credendi dil'ficuUates boc stante : vel non credendi, staret pênes humanam ra-
placito, inconcussa nihilominùs stat sociniana tionem, jus et arbitrium, EmoUita igilur in
methodus : neque enim novatores illi, aut alii speciem praedicla methodus conciliari non po-
velincantes iisdem neoterici diflîtentur inhae- test cum indubltato illo principio : Ubi loqui-
rendum esse Dei verbis proprio et genuino tur Deus , sileat humana ratio ;
quin etiam ,
sensu intellectis : verùm ut dignoscatur nura quidquid humanœ rationi , hoc est , inimicis
in his vel illis textibus.sensus qui prima fronte Ecclesiae, nalurali lumine abutenlibus displi-
proprius ac genuinus esse videatur, reipsà la- ceret, id tolum repudiaretur, quantumvissigni-
lis habendus sit , accuratam volunt ejusdem ficantibus verbis expressum ex divinis litteris,
institui cum ratione comparationem , et bâc interprète ipsâ Ecclesià exposilis , quam ut vi-
factâ collaiione respui tanquàm alienum et dimus, quasi semetipsum audiri Christus prae-
minime reveiatum, eura oninem sensum quem cipit. Ita philosophicas in contentiones abiret
ratio non approbaverit ad eam enim velut ad ; simplicitas et majestas divinaî Hdei. Hinc in
lydium lapidem admoveri volunt , et perten- Epist. ad Colossenses cap. 2, v. 8 : Videte, in-
tari quodcunique dogma. Profitentur cum ipsis quit Apostohis, ne quis vos decipiat per philoso-
Ecclesiae Romanae theologis , ad legitimam phiam et inanem fallaciam. Hinc in Epist. se-
Scripturarum expositionem, conferendos esse cundâ ad Timotheuni cap. 2, v. 14 : Noli con-
textus cum textibus, pensanda sedulô antece- tendere verbis ; ad nihil enim utile est , nisi ad
denlia et consequentia : introspiciendum auc- subversionem andientium.
toris Spiritusancto afflati scopum : quidnipari- Instabis : Esto, imponendum sit rationi si-
ter inquirendum est, utrùni rationi consentiant lentiura, ubi agitar de dogmatibus, quœsolum-
ea dequibus litigatur, dogmata? Tum deinde modô sint eidem impervia; at si revelata dican-
quae dictatis illius dissentire putaveris, able- tur quae placiiis illius répugnent ,
quis credat
ganda censeas à divinae revelationis complexu: voluisse Deum rationi homines obluctari, quâ
benignioreraque, seu metaphoricum ad sensum secernuniurà brntis animantibus? — Resp.:
trahanlur ilia quibus enuntiari videntur testi- Neque universali rationi , quae omnem com-
monia. Ita creberrimè Socinus, Cre//ms, aliique plectitur veritatem, ac reipsà Deus est, reveia-
insigniores Socinianarum parlium duces : ita tum ullum dogma potest repugnare , neque
recentioribus temporibus nonnulli, qui subsi- creatae ipsi ac limitatae rationi , modo praeju-
gnis eorum militare palam non audeant, diciis et cupiditaiibus non depravatae; fatemur
Resp. Aliud est adhiberi consuelas humani etiam ac profitemur metaphoricum ad sensura
eloquii leges, ac moderatae critices régulas, sic necessariô inflectenda esse Scripturae quaedam
lamen utsinceroanimus affecta paratussit, ob- testimonia : talia sunt , ut adnoiavimus , ea ,
sequi testimonio Dei sufiicienter revelato ac quae si dunlaxat atiendaïur ad verborum cor-
proposito : aliud autem metaphoricum in sen- ticem , corpus esse Deum eloquantur : verùm
sum detorqueri verba Scriplurae ,
quoties na- supra satis superque ostendimus quantum ab
lurali etol)vioquem prae se ferunt sensu, dog- hujusmodi testimoniis ea différant ,
quibus
ma significant, quod privalo examine videatur enuntiantur quae coluntur à nobis niysieria.
non cohaerere cum humanâ ratione, cui dela- Nihil est penè in revelatis, quod alienum in
, ,
sensiim non detorquealur , si rejectâ Ecclesioe primé consonat principiis. Secundùm posse
auctoritale, habenae relaxentur linmanœ ra- fier), ut velut Scripturse auctoritas, hoc est, tra-
lioni : quapropier tôt eam demonslraviimis ctum pervim autfraudem tesiimonium aliquod
argumenlis aucloritatem , in causis fidei lam Scriplurae , manifestissinui raiione repellatur
opporiimam ac necessariam. tum verô decipi eum, qui laie sibi patrocinar*
tiones, raliocinio ex revelaiione dediicia;: ergo sceplalionis argumento, in quod inlenlus erat
ad ralionis normam exigenda snnt, acproindè S, Augusiinus. Varias de origine animarum
abjicienda , nisi eisdein suffragala fiierit. — quaesliones quosdam
perstringebat adversùs
Resp. : QusR expresse in Scriplurisrevelaia non vaniloquos suam ipsorum opinionem
,
qui ,
snnt,coiisianli iradilione quam, velint nolint nempe ex anima primi bominis caeteras omnes
Sociniani, alteram iiabenius lidei regiilain, pos- descendere , conabantur astruere illo Eccle-
sunt expressîs teslimoniis asseri et vindicari ; siast. effalo : Convertatur pulvis in terram sicut
proeierea , ad eliciendum fidei assensuni, suf- fuit , et spiriltis revertatur ad Deum qui dédit
ficit ininiediala , licet implicita revelalio, hoc eum. Quid vaieat id probationis genus contra
est, expressis vocibus liaud enunliata : qu:e ju- certam et manifestissimam rationem , talemque
dicio Ecclesiœ ita polest declarari, ut hœreii- ut sicut ex consequentibus coliigiiur, « con-
cusbabeatur, qui perlinaciter negaverit. Deinde i iradictio nulla existât , aut insaniae similis
quae ratiociniis derivata videntur ex verboDci, < merilô judicetur. i
non magis ad rationis normam tanquàm siipre- Instabis: Lib. contra Epistolam fundamenti,
niuni ad judiceni exigenda sunt, quàm ipsamet c. 4, post recensila credibilitatis motiva , in
fidei placita ; ui enim in secernendis, qu.ie di- quibus posuit auctoritatis Ecclesiae praestan-
vinà fide credenda sint , dogmatibus , ita in tiam , subjnngit, veritatem , si tant manifesta
eruendis, quae ex iiiis protluant, conseoiariis , monstraretur, ut in dnbium venire non posset,
obnoxia est diversis erroribus bumana raiio , prspponendam esse omnibus illis rébus quibus
praesidio indigct quo sustentetur, seu animatâ in Ecclesiâ catholicâ teneri se dixerat. Ergo ,
auctoritale, qiiâ dirigi, defendi possit et ob- etc. — Respondeo negando consequentiam : ibi
«quem penelrare non potuit,sed suum potiùs animo affectum , ut si res ita se haberet ,
jam
I objicit veritaii, nec quod in eis, sed quod in se obstrictum non putaret Ecclesiae auctoritale:
« se ipso velut pro eis invenit, opponit. » Ergo at exsufïlandam duxit hanc hypothesim, à tutili
rationi parendum est, ejusqueprorsùs standum ostentalione profeclam. Unde ibidem addit :
siaslis ohjiciiiulur.
« à (ie nouvelles disputes (uterque enim or-
De arglmentis Iî.vylii. — Ad Iria capila , ul j tliodoxum se contcndcl) ;
que si la droite
fiisiiiscxpusiluiii est, rcvocalur Baylii do jiidicc « raison signifie celle des saints duParadis, et si
coiilroversiarum systenia : arbilralur cuin So- < la raison corrompue signifie celle de l'homme
cinianis, ralloiie lanquàm siinimo judicc de(i- « pécheur , l'on avouera que ,
pendant celle
riieiidas esse quœcuniquc de cauonicilate aul I vie, les mystères sont contre la raison de
sensu Scrijdiiraruin exorhinliir litcs ; nec alia ( l'homme. » Ibidem.
liic occurruiU icfellenda quàm quai dissolvi- ilesp. : Veritatem esse unam et indivisibi-
mus ubi de Socinianismo. At lidei dogmala lem evidenlissimum est : eadem propositio
coniendit posse impugnari evideiuibus argu- non potest esse simul vera et fa'sa, quia ea-
iiiciuis mauifoslisque ralionis axioniaiibus. dem in propositione, altribulum, utaiunt, non
Hanc lanien fidei et ralionis pugnam , non de potest simul convcnire et non convenire sub-
raiione universali quae Deus est, sed de ralio- jccto. Nullum hic intercedit médium. At ex co
ne particulari quae nobis inest , inteUigendam quôd supra rationem aliquod dogma sil posi-
esse , iniô nec ad oninia ralionis crcalae pla- tiim, seu allioris ordinis, nec ad ea veritatis gê-
ciia periinere : allioris enim quibusdam evi- nera portineat, quae ratio humana compleciilur
denlioribusque conslare principiis , rationi aut attingere valeat , non inde consequilur,
liunianaî cl angolicse anleponendam esse Dei illud à raiione repudiari ; aliiid esl praeemi-
veracilalem et auclorilatem. Absonum illud nere, aliud adversari : quid(|uid esl superius,
et conlradictionc implicatum systema confu- idem haberi necessariô contrarium, vetal ipsa
tavirnus : quaedam eievanda supersunt ,
qu?e indubitanter ratio imô, ex eo quôd dogiii;!iis
;
lucuni nonnuliis facere possent. alicujus nalura laieat, nec possii illud menie
Objiciesr : Iloc ipsoquo mysteria fidei supra humanà contreclari vel conlingi , manifesté
ralionen» sunl posila, videntur non esse consen- scquilur non posse prudenler humanà raiione
lanea rationi ; ergo judicatur et judicandum est dijudicari, ulrùm necessariis quibusdam rcpu-
eadem esse disseulanca rationi, queniadmodùm gnct essenlialibusque principiis. Quod atiinet
si quae videantur non consenlire verilati , ea ad simililudinem diictam à lurri quadrata, quae
judicatur , et judicandum est dissentire veri- cominùs ab uno homine aspicialur, cminùs ab
lati ; id lolum potest iliuslrari aplâ siniilitu- altero, ila utrolundani cam unus judiccl, aller
dine : eaiinùs conspecta quadrata turris vi- inficietur , aul hallucinatur, aul ludere voluit
detur rouinda ; eani qui eniinùs prospectât, Baylius : sive cominùs quadralam turrini , sive
rotunilain asserit, si ratio iiabeatur teslimonii eamdem eminùs spectaveris ; sive quadrata ,
sensuum ; negat verô qui cominiis aspexerit, sive rolunda consequenter appareat , non id-
sensiann quoque duclus testimonio : j C'est circô fallunt oculi : id lune referiint, quod
« ainsi, inquit Baylius, réponse aux Questions referre debeant ex regulisad visum liumanum
f d'un Provincial, seconde partie, chap. 159, conslitutis, quas qui altenderit, non fallcretur;
f qu'un ortijodoxe pourrait dire que contre abstinerel enim à judicando rotundam esse
< le témoignage de sa raison en particulier, turrim procul spectalam ,
quam aliundc i:on
< et non pas de la raison en général , il croii noverit. Judicaret poiiùs, id postularc naturae
« le mystère de la Trinité; car je le crois sur leges, ut longé produclis radiis luminis.sic vi-
< quoique mon esprit, non seulement n'aper- abraderenlur anguli. At ratio licel creala et
I çoive pas une unité de nature dans trois finita, licel erroribus multis obnoxia , non id
f personnes dont chacune fait ce que les deux aut ex nalurâ suâ , aut insliluto crealoris ha-
f autres ne l'ont point , mais qu'il aperçoive bel, ul falsum pro vero, aul verum pro falso
« aussi trois natures, ou trois substances dans referai ; ipsâque mysieriorum alUtudine ad-
< ces trois personnes. ) Si reponant theologi, monetur hou)0 ne solà raiione dijudicari velit
rationi quidem corruptic adversari posse fidei enalas de iisdem conlroversias ; delorrolur à
mysteria, non autem reciœ rationi, id ex am- scrulandà majeslate ne obrualur à glorià : hu-
biguo diclum esse sic probatur. « Si par la manae sapientiae quis sapiens indagandum per-
« droite raison, inquit Baylius, on entend celle mitlal, quod humani fugiat aciem ingonii?
,,
Ipse proposiiâ sibi de Peccalo originaii quœ- biic enim advocari promptum esset, qiiaîcum-
siione , lib. 3 de peccaloiuni merilis et reniis- que ad refellendum Baylii syslema, in médium
sione cap. i : i Ego verô, inquit nuni. 7, etsi aitulimus argumenta, quibus declinandis fru-
« refellorc istorum argumenta non valeani stra diceretur, liaud enuntiari duo contradi-
t videiido tamen inhaerenduni esse iis quae in cioria, dùm asserilur idem posse simul esse
I Scripluris sunt aperiissinia. i Poterai quidem voruni llicologicè , faisumque philosopbicé :
osiendere non demonsirari à Pelagianis ini- diversam quippe hic occurrere speciandai ve-
possibilera esse peccali originalis propagatio- ritalis ejusdem rationem diversunique ordi-
nem, quamvis eamdein non esse impossibileui nem, naluralem unum, supernaiuralem alte-
denionstrare ipse non valoret , quce duo val- rum ; procul isiud figmentum : inde elenira
dè discrepanl. Inhaerenduni mcrilô censeJKit scquereiur, veritaleni ipsam metajibysicam et
âpertissimè revelaiis : nihil à testimonio Dei essenlialem, quae simplicibsinia est, immulabi-
et judicio EcclesiiE diiuovere polest honiineni lis ac necessaria, posse pugnare cum veraciiate
qui sapiat ad sobrietaleni ;
quin et ipse Baylius ei aucloritate Dei revelanlis, eamdemque veri-
dùm pruliletur, evidcntibus argunienlis quibus laicm ipsâmet evideniiâ lesiificanlis. Talibus
oppugnari quaedam putat fidei dogniata ,
prae- non vacat diutiùs commentis confuiandis insi-
ponendam esse auclorilalem Dei revelanlis siere.
eaque firniiler retinenda , satis vel islâ nialè Objicies 2° : Evidentibus licet demonslratio-
cobœrenle conl'essione indicat quid de liujus- nibus oppugnenlur fidei mysteria , nihil inde
niodi demonslrationibus senlienduin sit : eôque eorum dclrahilur bine ad- cerliludini ; nihil
ceriiùs secum pugnanlia loquilur, quôd eorum juvalur pyrrhonismus. Evidenlia qucedam prin-
ipse explodii commenium, qui fingerenl posse cipia deserit ipsamet ratio, ut revelaiioni se
veriiaii veritaleni refragari. permillat etsubjiciai, tumquesibi nihilominùs
lia docuerat speciatiin Pomponacius , cujus constat, et ordinale se gerit, cùm tune duca-
error in synodo Laleranensi, sub Leone X, tur eminenlioribus prœponderaniibusque prin-
Hoc in erroris portentum nonne turpiter pro- quocumque in gradu constiterit. 5° Hanc ut
labilur vel invitas Baylius, dùm rationem in- pariai cerliludinem, si requiratur, ut quibus-
ducii revelaiis quibusdam dogmatibus adver- dam inlenla sil gradibus, quis hominuni deler-
santem ,
quamvis diserlè doceat, evidentiani niinatuiii illuni gra^him pro variis docirinarum
esse genuinum veriiatis signuui? Distlnctionem generibus animorumque diversis a/fociibus,
illam, seu poliùs rautuam repugnaniiani veri- assignare valcai? Ilos igiiurad (igondos limites
iatis philosopbicœ et veritalis iheologicae, in- cùm nuila consliiula sit, quoe innotescat ho-
slauravit Luiberus disputaiione tlieologicà an- ininibus, régula , vacillare j)erpeluô montes
no 1539 babilâ : < In llieologià, inqiiilarlic. 2, oporlet, quolios oliam libralisaKentè omnibus,
< verum esl Verbum esse caniein facium , in evidenlia maxime afi'nigere videalur.
127 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 22$
De objectionibus Enthusiastarum. — Quod so-
lulu dilTicilius in speciem afferre possinl, in
eo collocalum est, quo pacto videlicet, sejunciis ^i^ftioniô pximac s^cunîia pare,
iniernis iinmediatlsque revelationibus , ratio-
Ltrùni ipso in populo, utrùni in principe
nabilem fidei assensura homines ipsi rudes et
imperili praeslare possint
secularij résident jus ac potestas diju-
: haec jani dilficullas
explanata est; luiu eiiani solvimus, quœ ipsis dicandi causas Religionis.
sunl cuni Protesiantibus communia ; itaque Quin episcopalem ad ordinem pertineat ju-
niliii arduum restât
penè, niliilque explicatu dicandi auctoritas in coniponendis quaecum-
elucidandum, post confutationem eorumdem que oriantur de Religione controversiis, nenio
systematis. dubitaverit, qui vel tantisper ad ecclesiastica
Objicies : S. Paulus Epist. l ad Corinth. cap. nionumenta , ad ipsam Ecclesiae constilutio-
14, V. 29, 50, 31, pr;tscribit modum quo uten- neni , ad christianae religionis principia histo-
dum sit divinis immediaiisque revelationibus: riamque, mentem admoverit; totoque in bocce
Proplietœ aulem, inquit, duo aut très dicant, et tractatu cernere est illius auctoritaiis vesligia
cœteri dijudicent. Quod si alii revelatum fuerit et insignia. Utrùm verô in societaiem auctori-
sedenti, prior taceat. Potestis enim omnes per tatis illius veniant simplices presbyteri, vide-
singulos prophetare, ut omnes discant, et omnes tur nobis, quaeslionem banc aptiùs esse disce-
exhortentur. Inspirante ergo immediaiè Spiritu ptandani, ubi de conciliorum convocatione et
sancto dijudicandum est quid credendum, quid celebratione disserelur duo nunc discu-
;
agendum ad promovendam salutis causani. tiendâ sunt quae apposito indicantur titulo.
— Resp. : iEtaie apostolicâ, donis supernatu-
ralibus afiluebat Christianus populus : Quid CAPUT PRIMUM.
ergo est, fratres, ait idem Aposlolus, citatâ mox dtrîim ipse populus aligna polleat auctoritate in
Epistolà, V. 26, cùm convenitis? unusquisque ve- dijudicandis de fide moribusque controversiis.
strûmPsalmum habet, doclrinam liabet, apocaly-
Emerserunt , qui tametsi decreiis Ecclesiae
psim habet , linguam habet , interpretationem
obsequenduni esse proiiieantur, re tamen ipsâ
habet : omnia ad œdificationem fiant. Divide-
populum chrisiianuni constituerint supre-
banlur à Spiritu sancto inter fidèles ad Ecclesiœ
muMi in coniponendis de fide controversiis
utilitaiem et propagalionem , dona miraculo-
judicem ; ab illius quippe testinionio vel con-
rum, linguaruni, inlerpretationis, doctrinae,
sensu, pendere volunt Ecclesiae sive dispersas,
revclationum : tradit sapienier Apostolus ré-
sive congregalae judicia. Exiiialis hujus placiti
gulas quibus charismatum illorum dirigatur
caput in eo positum est, quod ejusdem aucto-
usus, quo quidem omnia honestè et secundùm
ribus placuerit ministerii ecclesiastici jura et
ordinem fiant, y. 40. At sicut non linguarum,
veluti dominium (le fond, la propriété), socie-
non miraculorum ita neque revclationum,
tati, seu corpori lideliuni, ejusdemque muneris
dono, tanquàm informandai lidei via ordinarià,
usum et funciionem duntaxat pastoribus ad-
singulos regere lideles constiiuit Christus Do-
scribere.
minus non iidem qui sese afllatos Spiritu
;
bare uirùm spirilus ex Deo sinl ; auctoritati quibus demonstratum est dirimendas esse via
esse obtemperandum nonne lesiificatur, tra- auctoritatis enatas de fide ac moribus contro-
dendis ipsis legibus, quai lideles in adliibendis versias. Matlli. cap. 28 : Eunles ergo docele
illis donis moderarentur, et in ollicio conline- omnes génies; et ut logilur apud Marcum, cap.
rent? 16 : Emîtes in inundtnn imiversum, prœdicate
Evangelium onini creaturœ; qui crediderit , et
capessendà salute; audiendi sunt ut ipse Cliri- « Quoi pour y faire examiner le décret du
!
Slus : Qui vos audit, iuquil, me audit ; porrô ut ( concile de Jérusalem? C'eût été examiner
ipse profatur, non est discipulus supra magis- i après le S.-Esprit même. Quoi donc? Ils
trum; ut designarit pastorum munus in (idei « parcouraient les Eglises, leur enseignant de
negotio, ita declaravit populorum officium, i garder <e qui avait été jugé par les Apôtres
dociles scilicet aures, animunique acconinio- < et les anciens dans Jérusalem. Voilà l'ordre,
dandi insiitutionibusepiscoporuni: ergo pasto- « l'examen dans le concile, l'obéissance sans
ribus, non populo, concessaestaucioritas nec I examen après la décision. » (Coutérence avec
iliorum ab ejus consensu vim suam judicia le Ministre Claude.) Meminisse oportet in illà
oneris , quam liœc necessaria , etc. Nec seniel antistiium judicio, ad privatorum
<
hominum
adbibita est haec aut plané similis judicandi suffragia provocetur.
< Hoc novum in Ecolesiâ ;
ratio. Audeantne fidèles loquentibus nomine i hoc inauditum; hoc demùm plénum scan-
et auctoritate Spiritùs sancti pastoribus Ec- € dali, et schismaticum païens via. > (In lib.
clesiae obluctari, judicumque sibi partes in di- cui titulus : Pelrus Aurelius.)
versis de fide controversiis vindicare'.' Coiunie- Praedicium aulem systema quantîim arrideat
moratum in decretum sic disserit Bossuetius Protesianlibus, oper« preiium est ostendere.
redarguendis Claudii ministri placitis : i Ce In médium prodeat famosus nimiùm
Antonius
f n'est pas ainsi qu'on instruisit les peuples de Douiinis, SpaJatensis archiepiscopus :
t après le concile de Jérusalem. Là, les ApO- « Deus, inquit, Spiritum suum loti Ecclesiae
f très décident par l'autorité du S.-Esprit :
< promisit, non alligando ipsum certisperso-
t II a semblé bon, disent-ils, au S.-Esprit et à i nis, sive cerlo generi personarum, puta so-
( nous. Que font après cela Paul etSiias^ por- « lis presbyteris, aliisve ciericis ad minisierist
,
< telligitiir in laicis quàni eiiani in presbytcris Erroris quem debellamus principium , de
I et praelatis; snntenim laici in Ecclesià, imô qno fusiùs ageturubi de potestate constituendi
lib. 1, cap. 12, nuin. 4-2.) Quœ doclrina sic à storum Ecclesise judicia, nisi prsesumptâ sal-
I sise perturbaliva, quatenùs ad fidoi proposi- duces, iideni populis quibus praeesse debent
f liones statuendas, consensum laicorum re- subjicientur poliùs quàm ipsis populi ;
judicîo
( quirit. >
enim ac dissensu populorum emendari possent
De opère cui litulus : Témoignage delà vérité ac revocari dogmatica ipsa episcoporum dé-
dans l'Eglise catholique, iia menieui suam ape- créta ; non à Christo immédiate , sed à fide-
rit minisler Basnage : < Les Protestants pré- lium societate derivaretur episcopalis polesias;
I tendent avoir une grande conforniiié de sys- quin et sunimus ipsepontifex, quem vicarium
t lème avec l'auteur du Témoignage de la vérité, esse Chrisii negare illi non audeant, quos bic
4 et que, malgré réloignement qu'il paraît aggredimur, non foret nisi vicarius minister-
I avoir eu pour eux , ils croient s'accorder que christianae plebis ad quam delulisset
« parfaitement avec lui. > {Uunité, la visibilité, Cbristus totius Ecclesiai aucioritatis supre-
l'autorité de fEglise renversées, etc. ) Eodeni de mum veluii dominium. Si penès esset populum
opère idem declaratur in diario apud ilullan- pasiorum ea judicia reprobare , quœ vel in-
diam conscripto, in quo inter alla haec légère tempestiva , vel révélation i contraria sibi
est : Son principe est tout protestant; postmo- viderentur, quanta dissidiorum seges ! Quàm
dùm subjicitur : i On sait aujourd'hui on quoi lata schismati panderetur porta ! Seditio-
I les Jansénistes et les réformés se ressemblent, num aestu tolus convelleretur christianae status
I ceux-ci à en convenir de bonne foi. » {Jour- Objicies 1* : Ad lotum Christi corpus mo-
nal littéraire. La Haye, novemb. et décemb., rale, ad universam Ecclesiam pertinent pro-
jam aucloritate commenium; post edilam ali- Mulii ununi corpus sumus in Christo, ad Rom.
quam episcopali ministcrio definilioncm, eani- cap. 12. Corpus auiem cujus causa factaesunt
divinitùs promissiones ut ex pastoribus, ita
demque sulïicienlem propositam quid facien- ,
dum sibi constituet populus chrisiianus? iNiim etiam constat ex populis ; necesse est igitur,
privalo examine priùs eam discutere niolieiur, ut qu?c ad fidem moresque spectant judicia,
quàm eidem adlisereat? ergo recurnint, qu« eadem si minus judicanle, assentiente saliem
multimodis dissipala sunt , Prolcslanlium fl- populo, ferantur et sancianlur quo quidem ;
rapiendus erit ad consensum vel dissensum? cretis nuroerari nequaquàm possent. Hinc à
landato jam S. Cypriano dicitur Ecclesià
ergo redeant oportet Eutbusiastarum somnia. , ,
major in terris nulla expectanda est, simplici- adliœrens. — Resp. : Propugnatum à Prole-
ciliandam vim decretis episcoporum? ISon à t 11 est vrai , en un sens, ait erudiius ille
jure nalurali; hic cnim agilur de ordine su- « conlroversisla, que le ministère a été donné
pernaiurali, et ad aîiernani aniniarum salutem < à l'Eglise, parce que les minisires même lui
ordinato. Non à jure positivo divino, ut con- « ont été donnés, et ainsi tout ce qu'ils ont
quœ de ministerii ecolosia- est destiné à l'utilité de l'Eglise; ils sont les
vincitur omnibus, €
jissignando conlroversiarum judice. Non à < sont point pour eux-mêmes, mais' pour
,
I l'Eglise , et ils sont obligés de faire tout pour à rorpore pastorum divellatur socieias fide-
< elle, jusqu'à lui donner, non seulement leurs lium enim pastoribus adest Spirilus ,
;
qui
I travaux , mais leur vie même. > ( Unité de ni reciè doceant idem fidelium adest so- ,
l'Eglise, lib. 3, cap. li). Soluiioneni aliam cietati , ut eorum institutionibus docilera se
suLminislrat lib. oui liliilus : Les prétendus pra'beai.
sint claves, non sic intelligendum esse denion- populi christiani lestimonium? Praelerea im-
slrat ut societas toia fitlelium prœdiia sit eccle- positum sibi judicum munus explere non pos-
siastici potostaie ininisterii, sed quôd orando suntepiscopi, nisi Ecclesiarum suarum consu-
impetrare valeat auxilia, quibus pariantiir ac lant et sequantur fideliier
tradilionem. Ergo
promoveantur fructusab eodem expectali : v. à populorum leslimonio pendei edendum ab
g. , Sacramento pœnitentise alligavit quidem ipsisdecretum dogmaiicum. Quo insuper pacto
Cliristus vim peccatores reconciliandi ; at slare possent episcoporum judicia, si dissenti-
potest socieias fidelium Deum exorare ut ret ab iisdem societas fidelium ? Nonne tune
peccaioribus pœnitentiie ad reconciliationem disturbarelur universa Chrisli Ecclesia? —
hanc necessariae donuni largiatur ; eàque ra- Resp. : Ad populum cliristianum ne quidem
lioiio dicelur cum S. Augustino : Columba di- lune deferenda est judicandi potesias , nec
milli!; unitas dimiltil. Queniadmodùm reginse ipsius necessariô expectandus consensus, cùm
Esllier dicluni est à Mardocbeo : Loquere régi aliquo de dogmate ita dissentiunt episcopi, ut
pro nabis, et libéra nos de morte , Esth. 15 , 3. nondùm sufficienter propositum nec delinitum
Sub diverso enim respectu ,
pluribus causis censeatur. An eô usque progrediantur populi
idem potest effectus attriLui. ut in se recipiant ofïicium et curam Scripturas
Ad potesialemu judicandi de rébus ad fiilom traditionemque scruiandi? An deinde sensa
moresque specianlibus , accommodari potest sua pro totidem expromcnt oraculis? Non id
duplex isia responsio, nempe si dicatur, pote- sibi arrogabunt qui condilionis suae memine-
statem illam coUatam fuisse uiiiversaeEcclesiae, rint; temperabuntab assensu absoluto, donec
quatenùs universse causa Ecclesiae donata sit, fugalis nebulis definiiio prodeat, quse docentis
tum quôd ad ejus incolumitatem, stabilitatem Ecclesiae decrelum merilô habeaiur. Prodesse
propagaiionemque referatur, tum etiara quia quidem quandoque potest dirigendis episcopo-
valeat fidelium cœlus à Domino impetrare, ut rum judiciis animata populorum iradiiio; at
in asserendâ tuendàque veritaie pastores Ec- haec certè régula non ad omnes pertinet com-
clesiae continua et ellicaciter adjuvet; nieritô ponendasdereligionecontroversias: quolsunt
enim cxislimatur Christus suis adimplendis etiam calholicœ fidei dogmata qua; ignorantur
promissionibus, ad sponsse suae oraiiones vo- àpopulis, nec nisi implicilà fide ab iilis cre-
taque plurimùm attcndcre. duniur? Vivà ill.à déficiente Iraditione , alia
Absit autem ut in causis lidei censeantur ju- suppetunt cerla adjumenla, in auctoribus sci-
dicum defungi munere ipsimet populi, aut ab licet sacris, in SS. Palrum testimoniis, incon-
eorum suffragio accersenda sit vis necessaria ciliorum quorum ope perduci
definilionibus,
decretis pastorum Ecclesiae. Unum quidem est queant oplalum ad exit^im quaestiones de qui-
corpus universa Ecclesia ; sed ut naturalis, ita bus laboralur ; deinde cùm receptam apud
et illius mystici corporis membra non eumdem populos tradilionem consulunt et sequunlur
aetum habent ; non eamdem obtinent vim ac episcopi, non illos habent pro magislris ac du-
digiiiiatem; arctissimis licet devincta sint nexi- cibus , sed expendunt ac pro suâ auctoritaie
bus, unde orilur unitas caiholica , non ideô approbant doclrinam quam agnoscunt anle-
populi episcopis jure et potestate in interpre- cessorum suorum documentis et aucloritat^
lando verbo Dei anteponi debent aut adaequari ; traditara.
Ecclesia sapienter dicitur, sacerdoti suo plebs Referre piget quod inepte objicitur ex eo
adunala, et pastorisno gr ex adiiœrens. Qukl inde Scripturae leslimonio : Ubicumquefuerie corpus,
consequitur? Inhaerendum esse pastorum com- ibi congregabunlur et aquilœ , Mutth, 24, v. 18,
munioni ; ipsorum audiendam vocem, obtcm- quasi consequens inde foret, mutuari vim suam
perandum decretis, et fieri nunquàm posse ut à judicio populorum, rorumve consensu , aut
TH. IV.
, ,
Populum Mediolanensem sic al- gerendus sit; Anglicanâ in gente apud Calvi-
Objicies 5":
quem ha- nistas invaluit inauditum istud dogma, cui
oqu ebatur S. Ambrosius, sermone
« Causam tamen , ut observât Stapletonus, contradixit
buit contra Auxentium arianura :
ansam arriperent, ad nefarii sui dog- I tration de la parole et des sacrements. Qui
haeretici
les a jamais accusés de vouloir que leurs rois
matis commendationem, paratura se declaravit
f
auctor et consummator fidei, conditor et natur haud infidelibus, sed christianis princi-
sponsus Ecclesiae tum alloqueretur, cùm haec pibus adscribendam esse supremam in spiri-
verba protulerit : Emtes docete omnes gén- lualibus auctoritatem , hanc igitur polestati
ies, etc., Apostolos, eorumque fuluros in mi- temporal!, quae per se eadem est, tum in prin-
nlsterio ecclesiastico liaeredes compellabat cipe infideli, tum in fideli alligaiara non esse
,
eosdem videlicet quibus dixerat : Sicut misit confitendum est; ut ea non minuitur, ita non
me Pater , et ego mitto vos.... Accipite Spiritum augelur baptismi sacraraento, quamvis inde
sanctum ; quorum remiseritis peccata, remittun- contrahatur novum atque urgentissimum ad
tur eis, et quorum retinueritis retenta sunt. Haec Ecclesiam tuendam et adjuvandam incitamen-
certé seculares ad principes non pertinent, tum. Aperiendo principibus infidelibus sinu
quibus praedicationem Evangelii, sacramento- suo Ecclesiâ, iisderaque regenerandis, filios ac
rumque administrationem profitelur ipsa An- patronos nactam sese gloriata est, et gra-
glicana ecclesiâ non competere. Non ad prin- tulata sibi Ecclesiâ, non in causis fidei arbitros
cipes seculares spectabant haec verba Christi : et judices.
Pasce agnos meos, pasce oves meas ; aut ista Argumentusi ni. — Ex constanti ac perpétua
Pauli : Altendite vobis et universo gregi, in quo Ecclesiae praxi illud desumptum est : c In
vos Spiritus sanctus posuit episcopos regere Ec- « omnibus seculis, ut observai Bellarminus, in
clesiam Dei. Neque ab ils qui pastorum minis- < Ecclesiâ exorta sunt nova dubia , et semper
terio in rébus religionis regendi sunt, exci- c eodem modo terminata sunt, nimirùm judicio
piuntur ipsi seculares principes. «poniificis Romani, et episcoporum qui tune
Defensoris , non acloris personam cùm sus- « erant; non reclè autem fieri quod universa
tineamus, deberent adversarii ex verbo Dei «Ecclesiâ semper fecit et facit, dicere aut
argumenta depromere quibus assertionem suam < scribere Insolentissimae insanlae est, ut Au-
tuereniur, et quidem ex ipsà Scripturâ, cùm f gustinus ait In Epist. 118. »
DE ECCLESIA C HIUSTI. PARS I. 2i0
i3§
Singula quantum volueris , legendo percurre cùm eâ indulgentià comprimendam speraret
concilia quae vim ac vencraiionem in Ecclesiâ illorum pertinaciam; verùm, ut ex S. Augu-
obiiiiueiinl, ab episcopis celebrala videbis slino referlTillemontius, tom. 6 Ilist. Eccles.
oninia : episcoporuin auclorilaie, non princi- pag. 55, talis eum iiuiulgenlise pœniluit,
puni seculariuni éditas videbis, sanciias'fiie veiiiamque à sanclis episcopis posliilavil; quan-
illarum omnium synodorum deliniiiones; si tum autem alienus esset ab occupandis cpisco-
(juando in conciliis adfuerinl imj)eral(u es aut porum jiuMbus, manifesté indicat illa quam
reges, spiiilualibus de causis judicium iiullum post Mcaenam synodum, omnibus Ecclesiis
intcrposuère: v. g., in synodo iNicaenâ gcnerali scripsit Epistola , cujiis in (ine lia!C leguniur :
adcral Conslanlinus iniperaior, sed judicum < Libenlibus animis hoc decretimi concilii,
niunus solis obeuniibus episcopis, praesiden- « lanquàra donum Dei, et mandaium reverà
iibusque Silveslii, romani poniilicis, nomine, « cœliiùs dcmissum amplectamini; nam quid-
quid episcoporum conciliis decer-
Osio Cordubensi episeopo et Viloac Vincenlio < in sanctis
presbyieris; ilaEuseb. lib. 3, cap. G; Sucrâtes î nitur , id universum divinai voluniati débet
lib. 1, cap. 5. Conoilio nedùm praeessc anibiret « allribui. j
Conslanlinus, non priùs assedit, leste Eu- Valentinianus Senior, rogaïus ut permitterel
sebio, lib. 3 de illius \ità, quàm ut scderet, congregari synodum ad qux'dam fidei dogmata
annuissenl episcopi. explicanda, sic respoiidit : « Milii qui sum lai-
Oclavo concilio generali, seu Constantino- I corum ordine conslilulus, fas non est talia
jxditano IV,anno 860, interluit Basilius inipo- i curiosiùs perscruiari; sacerdotes quibus isia
ralor; al quanlùm abesset ab usurpandà jiidi- « curai sunt, quocunique bico voluerint, con-
candi poteslaie, perspecium facit oralio quam î veniant. » Sozomenus, Ilist. lib. 6, cap. 7.
habuit ad eamdem iliam synodum. lise in- < Theodosius Junior et Valentinianus III, in
(v(^stigare, inquit, et quxrerc (quae ad spiri- Epist. ad synodum Ephesinam , déclarant dé-
I li;,'andi ei solvendi potestatem habent, qui ( fidei dogmata incidunt, nihil quidquam com-
. cccleslasiicas et cœlestes adepti sunt claves; « mune habcat nefas est enim :
,
qui sanciissi-
i non nostrùm qui pasci debemus, qui ligari, I morum episcoporum calalogo adscriplus non
Ar(.lmentum IV. — In causis fidei judices llaud minus religiosè colenda servandaqne
scse non constiiulos, ullrô professi sunt reli- duxeruat amaniissimae mairis Ecclesiae jura
giosi imperatores ac principes tum qui jus : principes nostri, quorum haec duo tantùm eô
probati sunt; reclamavit Ecclesiâ; scriplis for- 1695, circa jurisdiciionem ecclesiasticam,
lissimè conquesti sunt dociissimi et sanctissimi art. 34, brec légère est : « La connaissance des
dicandi potestatem , sponlè confessi sunt reli- «siastiquo, et autres purement spirituelles,
duniaxat hic allingemus lesiiraonia, plura ex rum suorum insisieiido vesiigiis Ludovicus XV,
pronum sit relaturi ubi obsequiosum pariter in Ecclesiam lestatur
quibus idem colligi ,
lisue, provocaverunl ad
imperaloris Constan- « moindre de nos sujets, nous sommes per-
«judicium Chrisli expecto; dico enim ui se « vériics nécessaires au salut, et nous n'avons
haberi, ac si ipse Dominus résidons judicel. » i ce qui concerne la doctrine, dont le dépôt
<
aversatus fuerat Donatislarum appella- sacré a été confié à une autre puissance. >
Quam (
« tibi imperium subripit, Deo ordinanli repu- AnciMEYruM V. — Plura ilhid compleclitnr
I gnat, ita nielue, ne si ad ecclesiaslica per- tbeologica principia. 1" Una est Ecclesia; dis-
«trabas, niagiii criminis reus lias, i Apiid cindatur autem oportet, atquc dissipeinr haec
S. Atbanas. Epist. ad solitariam vitamagentes. unilas necesse est, si principibns serninribus
Eiimdein l)unc in imperatorom cxprcssas qno- attribnalur in ipsis causis fidei suprema aucto-
que zelo fidei fundebat qiierelas S. Atbanasius ritas. Tôt erunt Ecclesiœ quoi societates civiles
eâdem in Epist. : < Si judicium est episcopo- gubernalae à snmmis principibns qui neniini
«runi, quid cooimune cuni eo babcat impe- se in teniporalibiis subditos esse profiteaniur ;
«rator? Sin contra , ista luiiiis Caesaris coii- nec magis unum in corpus Ecclesiae illa> coa-
< (lantur ,
quid opus est bominibus titulo lescent, quàm régna diversis addicta principi-
< cpiscopis? Quando à condito aevo auditum bus. 2° Immutabilis débet esse fides, cùm in-
< Quando inquit, audîsli, clenieiilissiine impe- olim tam insignis columna, quse tandem sub
€ raior, in causa lidoi laicos de episcopis jiidi- llenrico VllI , facta schismaiica , niox, sub
c casse? lia ergo quàdam adulatione curvaniur, Eduardo, ad Calvinismum è Luiheranisnio
«ut saceriiolalis juris simus immeniores, et transiit, deinde sub Maria catholicà, ad Eccle-
«quod Deus donavil mihi, aliis pntem esse siae gremiiim reversa, mox sub Elizabeibâ,
«creJendum? Si docendus est episcupus à baeresi rursùm sese niancipavit. 3° Ubi non
(laico, quid sequetur? Laicus ergo disputet; obstant fundamentales imperii aut regni leges,
< et episcopus audiat; episcopus discat à laico; imperium tenere potest, regnare poiest fenii-
« at certè si vel Scripturarum diviiiarum se- na ; ad ipsam ergo devolvetur suprema in ré-
< riem, vel vetera tempora retractemus, quis bus fidei auctoritas, quantùmvis proiiibnerit
«est qui abnuat in causa (idei, in causa, Apostolus, i Cor. 14, ne loquatur in Ecclesiâ
« inquam, fidei episcopos solere de imperato- mulier; ab eâ utauctoritatem, ita et normam
« ribus ciiristianis, non imperalores de epis- praedicandi Evangeliiaccipient episcopi ; vaca-
« copis judicare? i Ne i)lura sigiilatim recen- re ipsam buic rauneri, quantùmlibetdedeceat,
seamus, neniinem parumper in ecclesiasticâ eo tamen defungendi cur potestate careai non
historià versatum
quantum sub Valenle,latet videtur, supremam si obtineat in spirii\i;dibus
imperatore Ariane, quantum sub Leone Ico- auctoritatem.
nomacho, Ecclosiae auctoriiati, in ipsis doc- Objicies 1° : Summœ temporaliurn adniini-
trinae causis vim alFerentibus, resiitum fuerit strationi annexam esse Deo volente, snnimam
ab episcopis caibolicis. in spirituaîibus potestatem, ostenditur phiri-
Praetereunda nobis non videtur doctissimi bus exemplisex veteri Teslamento deproin[itis :
Israël; aedilicavit aKare Domino; sermonem Eleazar sacerdos consulet Domimim : ad verbum
habuitad populum.ut admonerel ne commer- ejiis ingredietar et egredielur ipse, et omneS
ciuni inirent cuni gentibus ; liaec oninia pro- filii Israël cum eo. Num. 27, 21. Vides, ut
vidit Josue, non Eleazarus sumniustuncsacer- reciè adnotat Stapletonus loc. cit. p. 195:
dos. David rex arcani reduxit; benedixit po- i Jam non Josue ducem esse Eleazaro in his
pulo in templo; consiituil ministres altaris; t qu3B ad Deum pertinent , sicut Moyses erat
Salonion ejecit Abialliar ul non esset sacerdos, I Aaroni, sedcontraEleazarumsacerdotem ipsi
caeleraque praesiiiit ut David. Josapliat consti- t praepositum Josue. > Caeterùm spiritualem
tuit quoque Levilas et sacerdotes ;
praedicavit polestatem non désignant quse Josue altri-
jejunium universo Juda, et coliortatus est po- buuntur in objectione ; denunliavit quae reve-
pulum ad retinendam integritatem fidei. Eze- laverat Deus de arcae fœderis translatione,
chias instaurât teraplum Domino; tollitaeneum praestarique prsecepit legis quâ jubebaïur cir-
serpentem ; concionatur apud sacerdotes et cumcisio, executionem ; aedificavit aliare Deo ;
Levitas ; jubet celebrari phase extra tempus populum ut creatori et omnium Domino con-
in lege assignalum ; idem etiam narratur de sianter adhaereret, hortatus est, incitavitqu*
Josiâ; quare igitur innova lege decernere non pro viribus; haec sunt religiosi principis,
valeant seculares surami principes , quid ad sacerdotii quamvis polestate careat.
legitimam sacramentorum administrationera, Quae referuntur de Davide, hsec omnia non
quid ad servandara fidei incolumitatem prae- ipse fecit , sed fleri curavit, nec suo ex arbitrio
standum sibiesse videatur? fecit, sed, ut dicitur in 1 Paralip. 16, M,juxta
Resp. 1° : In his quaî pendeant à libéra Dei omnia quœ scripta sunt in lege Domini. Cujus
voluntate, institui non potest accurata compa- etiam legis, ne in eâ accipiendâ vel exponen-
ralio : non à pari, ut aiunt, concludendum est, dà, rex auctorilatem suam exerere videretur,
nisi ex ipsâ eorum naturâ et conditione, aut jubetur in Deuteronomio accipere exemplar
aliunde probetur, uno posito, consequi neces- à sacerdotibus leviticœ tribus, Deut, 17, 18;
sariô alterum. Potuit autera pro sapientissimo assignatae sunt per Davidem sacerdotum et
suo arbitrio, aliam constituere Deus regiminis Levitarum vices secundùm ministeria sua, ut
ecclesiaslici rationemet formara in veteri lege, ingrediantur domum Domini, et juxta ritum suum,
cujus sacerdotium, natalium jure transraitten- non eum quidem à rege praescriptum, sed sicut
dum, imperfeclum et in melius commutandum immédiate subjungitur, sub manu Aaron patrie
fuit, aliam verô et longé diversam in lege nova, eorum , sicut prœceperat Dominus Deus Israël,
cujus institutis tam evidenter répugnât, ut 1 Parai. 24, 19 , hoc est, sub reginiine Aaro-
principibus secularibus pastores Ecclesiae in nico, non regio, nisi quatenùs ad observatio-
spiritualibus subjaceant. 2°Utsingula breviter nes rituum, executioni mandandas attinet.
diluantur objecta, sacerdos fuitMoyses : Moyses Propter lœsam regiam majestatem , factam-
et Aaron in sacerdotibus ejtis, psalm. 98. Jure que conspirationem contra Salomonera, Ado-
quidemordinariosummus eral sacerdos Aaron, niâ ad regnum aspirante Salomon, abjecit ,
cujus pontificatus ad fiiium Eleazarum ae ne- Abiathar, ne esset sacerdos Domini, nec tamen
potes, paternâ haereditate deveniret : at voca- eum sacerdotali gradu et ordine spoliavit, sed
tione extraor dinar iâ, et excellentiâ ministe- exulare jussit à templo, quâ solùm in sede,
rii , eximiâque Dei familiariiate cohonestatus sacerdotii munere defungi licerel; neque ul-
Moyses ,
primas gerebat partes tum in civili lum in causa fidei judicium protulit , sicut nec
tum in ecclesiastico Israeliticae gentis regi- principes chrisliani, dùm aliquos episcopos ,
mine, quod mérité vocaretur theocralia. In privatas propter offensas egerunt in exiiiura.
id inter mulia significat Dei ipsius declaratio : judicium sibi arrogaverit, testatur distincte his
Aaron loqtœtur pro te adpopulum, et erit os verbis, 2 Parai 19, 11 ; Cbicimque quœstio de
tuum ; tu autem eris ei in his qnœ ad Detttn per- lege, de mandata, de cœremoniis, de justificatio-
tinent, Exod. 4. Moysi successit Josue at in nibus, ostendite fratribus vestris, ut twn peccent
,
poteslatis non eodem omni génère : dux fuit in Domino : Amarias autem sacerdos et pontife
, ,
bit : porrb Zabadias qui est ditx in domo Juda, libus instilutis, tanquàm judcx quidquani de-
super opéra erit quœ ad régis officium pertinent. cerneret, Aliud est, ad insigne Religionis prae-
His aperiè distinguuntur quae spirituali, ab his sidium, ad procurandam eflicaciùs divinarum
Dicitur pariter Levitas conslituisse rex Eze- tatem principis , quem Apostolus vocat mini-
chias, ibid. c. 29, v. 25; at secunditm disposi- strum Dei ; aliud regiminis spirilualis jura et
tionem David régis, et Gad videntis, et Nathan potesiaiem divinilùs ad illum deferri. Id pro-
prophetœ; si quidem Domini prœceptum fuit, per cul dubio potestaiis genus assumendum sibi
vmnum prophetarum ejus. L'i videiicet, quem- non existimârunt neque Constantinus impera-
aduiodùm David, sic et ille executloni coiisu- tor, neque Theodosius, neque tôt reges nostri,
leret eoruai qure per niinisterium prophetarum, dùm et studium suum et potestatem contu-
id est, sacerdotuin, quorum oiïicium olim pro- leruntad religionis patrocinium, ad Ecclesise
phetae ioterdùm (licet extra ordinem) adimple- defensionem ac decus , damnatorumque ab
bant, gerenda esscnt, Quod autem jusserit episcopis errorum excidium.
Ezechias ut Levilae adjuvarent sacerdotes in Objicies 2° , ex quibusdam locis operum S.
detrahendis pellibus holocaustorum (quod sa- Auguslini (I) : Catholicos Petiliano Donatista»
cerdotum erai), id praestandum fuit propter sic arguenti : i Quid vobis cum regibus seculi,
ut facerent phase mense secundo; non enim potue- i regno vestro, quis velit esse religiosus, sive
rant facere in tempore suo , quia sacerdotes qui «sacrilegus?» Sicadhuc etiam apertiùs, idem
passent sufficere, sancti/icati nonfuerant, et po- S. doctor : « An forte de religione fas non
pulus nonditm congregatus fuerat in Je rusalem, c est , ut dicat imperator, vel quos miserit impe-
ibid. c. 2, V. 2. Necdiutiùs protrahenduni erat t rator ? t Ex his conlicitur reprehensos fuisse
pascha, quod propter impios Ezechiae ante- à S. Augustino Donatistas, quôd negarent
cessores jamdiù fuerat intermissum ; ipsâ lege posse de causis fidei dicere seu judicare secu-
cautum fuerat , ut qui propter iramunditiam, lares principes.— Resp. : Textibus objectis ni-
soliio tempore pascha facere non potuisset hil aliud principibus secularibus tribuit S. Au-
secundo fa ceret mense, Num. 9, 10, H. Quôd gustinus quàm potestatem plectendi catholica
verô serpenlem aenenm quem fecerat Moyses, inimicos fidei , décréta Ecclesiae nobiliori mo-
confregerit Ezechias, tollendum confringen- do quàm caeteri valeant fidèles, defendendi,
dumque putavit, quia, ut legiiur, lib. 4 Re- hoc est, legibussuis curandi, ut ad publicam ea
gum cap. 18, usque ad illud tempus, filii Israël illabantur eflicaciùs notitiam, ac debitae véné-
adolebant ei incensum, hoc est, illud cujusdam ration! habeantur ; non conquerebaniur Do-
instar numinis colebaot. Numquid autem spi- nalistae, de uUo quod esset ab imperatore pro-
Fiiuali pollere debuit potestate, ut ab idolola- latum judicio in causa fidei, sed de inipcrato-
triae culiu subditum sibi populum absierreret? riis legibus eorum audaciam et protervitatem
Ad ea quae objiciuntur de Josiâ , eadera cohibentibus. Donaiistarum querelas sic re-
accommodari potest solutio quam mox attuli- tundit S. Augustinus : < Aliter servit rex quia
mus : idola averti , templum instaurari , cele- < homo est, aliter quia rex est quia homo est
;
brari pascha, perçut! cum Deo fœdus, constitui «servit Deo hdelltervivendo; quia verô etiam
sacerdotes et Levitas praecepit atque curavit, I rex est, servit ei, leges justa praecipientes, et
nt legi satisfaceret quam per manus Helciœ
(1) Lib. 2 contra litteras Petiliani, cap. 92;
tacerdotis acceperat, non ut de interpretatione
epistolà quinquagesimâ ; lib. 1 contra Parmc-
legis, de probando aut improbando aliquo nianum, cap. 7.
,
intcr alia perspicuum facit id quod perbibet rébus divinis major anctorilas : ubi autem ea
Consianlino imperatori testinionium : • Neque vigeat facile potest innotescere.
«ausus est christianus imperalor de judicio Dictu et cogitatu absonum est, verœ Chrisli
« episcoporum qui Romae sederant, ipse judi- Ecclesiae aut ignotam esse, aut non subminis-
«care, sed alios, ut dixi, episcopos dédit (qui trari viam quà possit ad agnitionem verilatis
« judicarent) à quibus tamen illi (Donatistœ) salutemque perveniri, cùm sanâ erudiendis
< ad ipsum rursùm iraperatorem provocave- docirinâ, sanciificandisque hominibus, Ecclesia
« runl ;
quà in re imperator eis cessit, ut de sit divinitùs constituta ; fais* igitnr et adulle-
c iilâ causa post episcopos judicaret, à sanctis rinse crimen Ecclesiae incurrat necesse est,
Caeierùni, illud quod post episcopos tulit quasi jure possessionis nobilitata, monstrare
judicium Constantinus, et cujus eum pœniiuit, non valeat. Hinc plurcs inter societales quae
non perlinebat ad doctrinana , sed ad quaestio- Ecclesiae Christi nomen actitulura sibi adscrip-
nem facli personalis ; agebalur de Iradiiione serint, ea procul dubio anleponenda est, eique
divinorum codicum lempore perseculionis adhaerendum, quae majoremauctorilateni certô
quod crinien Caeciiiano Caribaginensi episcopo prae se ferat; si enim, ut probatum est, in
sed perlicii; nova loge coniirmatuni est, nonla- faciamus et sequamur, quae caeteris omnibus
befactatum jus naiurale; hoc autera jure fuisse antecellat.
an te tenipora et novae et veleris legis, conjunc- Ulteriùs etiam provehi potest depronipta
tam cum temporali poieslaie, auctoritateni consecuiio: nec operosè ex adduciis principiis
sacerdotalem, probatur exemplisMelchisedech, colligitur, Ecclesiam Romanara cam esse et
Abraham, etc., tuni etiam ex eo quôd in pri- quidem solam quae appellari et haberi debeat
mogenitis, utraque haec diversas apud gentes vera Chrisli Ecclesia : dignitaieni hanc et
potestas occurreret. — Resp.
Haud jure natu- :
praerogativam adjudicare sibi nequeuni Soci-
rali , sed nioribus lioniinum, et jure quodam niani , Enthusiastae, neque Protestantes, aut
geniium factuni est, ut sacerdoiii praecipua alia ulla ex socieiatibus christianis , quae ne-
digniias cum regali conllueret ; quamvis enim gant Ecclesiae judicio dirimendas esse contes-
ad jus naturale aliquo modo perlineat sacrifi- tatas de religione liies : auctoriiaie quidem
ciuni , et consequenler sacerdolium , quôd illas esse componendas prolitentur Graeci
tamen hoc vel illo modo sit iusiitutum, et tali schismatici : at vel primo feré aspeciu potest
vel tali hominum generi attributum, id jure agnosci quantum ipsos auctoriiaie antecedal
nalurali non determinatur. Ad ea quae tune Romana Ecclesia, adeô sunt schismaie abject!,
oflerebanlur sacrificia, aliasque illis consenia- atque Turcarum dominalu depressi, ut nunc
neas functiones, per se non roquirebatur ulla de calholicitale sileamus quà palàm esi Roma-
supernaiuralis potestas, neque ulla specialis à nam illis praestare socieiatem ;
potuoruntne
Deo prodierat de naturà et ratione muneris oblivisciquo ardore animorum et consensu
illius insiitulio; haud igitur ex illà ,
quae generalibus olim in conciliis apud Orientem
prioribus illis teuiporibus vigebal mullas apud habitis , exclamaverint ; Peints per Leonem
gentes, conjunclioue sacerdoiii cuiu potesiate locutus est? Concilii Chalced. uctione secundâ.
temporali, consequitur eamdem necessiludinem Tùm quo studio de Agathonis ad imperatoreni
in lege Moysis oblinuisse, aut in nova loge lilteris gratularentur, eumdeni ad poniilicem
octavà, tom. 6 concil., pag. 1075. Alla niulia Verùin proponendis atque evolvendis qiise
%iccti0 ôiêcunhà.
S.
proposiiae : ostendere animus t-st, 1" uniiaiem, sacramenioi'um communione, sub regimine
sanciitatem, catholicitaiem et aposloliciiaiem legitimorum pastorum reponendum asseritur :
Ecclesiae Christi divinitùs competere , et quâ sed notionem banc evolvere et explanare
ratione, seu quo sensu ;
2" eas omnes proprie- operae pretium est, ad occurrendum variis
tates Romanam in Ecclesiam convenire; adversaniiura cavillationibus.
3" characteribus illis , saltem si conjunclè Attendalur maxime quid significent baec
sumanlur, quamlibet aiiam carere cbristianam verba : In ejusdem professione doctrinœ. Ad ve-
socieiatem ;
4° ex abuudantiA juris, ut aiunt, ram unitatem, qualenùs speclat ad hanc pro-
invesiigabimus, utrùm ex eisdem aliqua possit fessionem fidei, non salis est ut eamdem profi-
ad baereticas, vel sciusmaiicas sectas accom- leantur doctrinam diversa membra quae nnum
modari; 5° respondebitur quserenlibus utrùm in corpus , unam in societatem cbristianam
sint ad erudiendorum capium salis attempe- dicuntur coalescere ; necesse est insuper ui
ratae , aliisque requisitis ad notas dotibus fixum babeani principium, quo foveri ac reti-
instructae. Haud soparaiim tractabimus Eccle- neri possit, ne unquàm effluat, necessaria il!a
siae visibililatem ipsam enim calholicilale
: unitas : eo quippe sublato , eiiamsi fortassè
contineri et efîerri perspeclum eril et obvium ;
alifjuando in profiteudà doctrinà versaretur
ejusdem perpeluitatem revocabimus ad apos- quœdam consensio , quae congruenter nuncu-
lolicitaiem quae, ut intelligeiur, continuam paretur unitas facti , haec ulpole nullo innixa
infert necessariô pastorum in Ecclesià succes- siabili fundamento , nulloque firme constricta
sionem. nexu, quasi foriuitù et accidenlaliier compacta,
recenseri non posset inler immolas et essen-
desiœ Christi diviniiiis compelant uni- liceat vocari unitatem juris? Docent Calbolici
tas, sanclitas, cathoUcitas et aposloU- eo maxime veriilur exculienda
(et in jam
citas. conlroversia) , décent principium illud in eo
ARTICULUS PRIML'S.
esse collocalum ul Clirisiianae membra socic-
DE UXITATE ECCLESIiE CHRISTI. lalis, quae vera Clirisli baberi velit Ecciesia,
CAPUT PRIMUM. consenlianl in lenendam doctrinam quam ad
A peritiir Status quœstionis, exponunturque erran- ndei depesitum perlinere , haec eadem societas
liuui systemala. aucloritale suâ conlirmaveril.
Ne vanis disceptationibus delineanlur ac Nec tamen in istâ quae habelur qusestione,
t5i DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 253
inquiritur utrùm ab errore sit imniunis au- tes, sese divinae revelationi ac verae Ecclesiae
ctoritas ea in cujus dogmatihus et institutis judiciis constanter inhaerere. Sic igiiur affe-
consentiri necesse est : qualis eiiim ciimque ctos, non quidem ad corpus, sed ad animara
sit hiijusce necessitatis cuni dono inerrantiae Ecclesiae pertinere non veiat, neque à sainte
conjuiiclio, in présent! consideralur diintaxat consequendâ illos prohibet externum haere-
unilas doctrine ,
principiuiuque uniiaiis, quo licae alicujus aut schismaticae sectae consor-
in ejusdeni docirinae professionem aduneniur tium. Haud etiam dubitandum quin inter filios
et mutuô devincta sint Chrisiianae societaiis Ecclesiae compuiandi sint infantes omnes ra-
membra ,
quae Chrisli Ecclesia merilè creda- lionis usum nondùm adepii , ab haereticis,
tur. schismalicisve, débita materiâ, forma et inten-
Cùin probandura sit exulare ab Ecclesia tione baplizati. Illos genuit per ancillas suas,
haereticos et schismaticos , oportet ut horum sibique jure divino adjudical, unica Chrisli
et illorum ideam exhibeamus, laiiùs deinceps sponsa Ecclesia. Denique sedulô observandum
data occasione expandendam. est, apud Calholicos, licet habeantur dogmata
Hœreticum dicimus , qui doctrinam aliquam quaedam cogniiu et credilu absolutè necessa-
contuniaciter abjicit ,
quani ut divinilùs reve- ria, constare nihilominùs, nullum sine salutis
latam et fuie tenendam Ecclesia proposuerit ;
dispendio negari posse dogma, quod Ecclesiae
schismaticum vocamus , qui catholicam etsi auctoritate detinitum, sufficienterque proposi-
forte relineat fidem, aucloritati Ecclesiae sub- tum fuerit. His praelibatis, facile inlelligentur
videatur. Non diù, non vulgô, scliisraa disjun- verum Ecclesiae menibrum, alque (nisi aliundè
giiur ab haeresi. obices inférât) in via salutis habeatur consti-
Neque silentio praetereundum est, occultos tutus, haec tria sufficiunt, 1" ut adjungatur
haereticos vel schismaticos , illos videlicet qui alicui ex societaiibus Chrisiianis, quae omnia
ab Ecclesiae aut lide aut communione animo amplexa sint ac reiineant/«nrfamen^a//a dogma-
alieni, uiriquetamen adliaerereseprofiteantur ta : quaenam auiem et quoi sint deierminare,
exteriùsetpalàm, habendos esse, ut ostendetur, hoc opus et inextricabilis labor, ut postea
est caput corporis Ecclesiœ, qui est princi- etiara ad lidem spectanlibus, non teneatur eo-
pium, primogenitus ex mortuis. Porrô fide, spe rumconcedere judicio et auctorilati parère :
et chariiate, quasi constituitur anima Ecclesiae : potest autem quisque, prout opporiunum ipse
ejus verô corpus externâ fidei quam suscepit judicaverit, ab illà cui addictus est, societate
professione, et pastoribus quibus regitur sub- discedere, neque salutis idcircô detrimentum
Non diffitemur, posse haBreticas inter schi- articulos proiiieatur.Qui autem sic appellantur
sraaticasve societates, reperiri nonnuUos qui articuli, illi omnes suàptenaturàobtinent fun-
doctrinam haereticam vel schismatis partes damenti locum, nec ab ullà Ecclesi* defini-
animo non haereticosequanturvelschismaiico, tione mutuaiur ullum dogma, ui sine salutis
nullam proferre unquàm polesi Ecclesia, cura «Œuvres de Dayle, tom. 2 , Commentaire philo-
ipsa conslet ex infensis ac perpeluù sibi oblu- sophique, cap. 9, 10, etc.
, eosdera inter
CoNCLUSio. — Ecclesia Christi ita est una et
1° Ui quis
individua societas , ut ab ejus communione
in sequentibus maxime convenil.
excludaïur quodcumquc genus haereiicorum et
repuleiur ad Ecclesiae corpus et aniniam per-
schismaiicorum.
tinere, viamque salutis ingredi, hœcsuntcre-
dilu £ola necessaria ; nempè existere Deum, Argiimentum ex Scripturis. — 1° Omne regnum
orbemque universum adminisirare et mode- divisum contra se, desolabitur , et omnis civitas
rari; tùm adventâsse Christum Messiam, eru- vel domus divisa contra se non stabit, Mallh.
Scripturis posita est credendi régula, nec ul- non jugibus confliclarenlur contenlionura
lus dubitandi locus de librorum illorum cano- discordiarumque motibus? Nonne ipsis cerlum
nicitate, qui apud Cbrisiianos constanter et immineret luctuosumque excidium? Placitis
dam salulem. 5" Operam quisque débet, quan- princeps pacis Christus.
tum condilionis suai ratio palilur, Scriptura- Ad haec , quo pacto discordantium adulie-
rum studio impendere; lidem liabere iis omni- raruraque tôt socieiatum multitudo haberi
bus quae revelata esse arbiireiur; factis etiam possit pro dilectissimâ illâ et unicâ de quâ di-
exprimere quae ibi praecepta sedulo pariter ctum est in propbeiiis : Sponsabo te mihi in
,
que hâc adhibendà discussione, errores susce- Osée cap. 2, De quâ etiam apud Salo-
v. 8.
Ecclesiae Christi communione, neque ab aeter- Una est columba mea , perfecta mea. Proverb,
nse salutis consecutione dimoTebitur,quidquid cap. 6, V. 8.
Haec decerpta sunt ex opère Chillinworth, pturis comparatio ; ha!C diserlè in epistolâ ad
oui ex anglicâ linguâ in gallicara translate Ephesios de Ecclesia Christi leguntur Quœ :
factus est iste litulus ; La Religion Protestante, est corpus ipsius, et plenitudo ejus. Ad Ephes.
une voie sûre au salut ; ex Hobbii lom. 2, de cap. 1, V. 23. Christus caput est Ecclesiœ, ipse
Civitate christianâ, cap. 39 et 42; et tractatu salvator corporis ejus. Ibid. cap. 5, v. 23. Com-
de Cive, lit. de Religione, cap. 18; ex Lokii parationem illamsic explicat Apostolus : Sicut
opère, ex anglicâ linguâ in gallicam converso, corpus unum est, et membra tiabet muUa, omnia
et inscripto : Le Christianisme raisonnable , t. autem membra corporis cùm sint multa, unum
1, cap. 4, 5, 6, etc., et tonio 2, passim. tamen corpus sunt, ita et Christus. Ad Corinth.
Systema Baylii. — Putativœ, ut loquitur, ve- cap. 12, V. 12. Si quid patitur unum membrum,
ritali, seu errori quem quisque pro veritate compatiuntur alia membra, sive gloriatur unum
habeal, eadera statuit adscribenda esse jura, membrum, eongandent omnia membra. Ibid. v.
quae veritas ipsa mcritô sibi vindicat : hinc 25. Ladem ferè habenlur in Epist. ad Roma-
pronum est nullam ut Christianorum societa- nes, cap. 12, V. 4 et 5. Hinc tantoperè aa-
tatem ab Ecclesia posse repudiari judicaverit. monet ne sit schisma in corpore. 1 ad Corinth.
Haeresis labe nemo inquinatur ; schismatis cap. 12.Quàm necessaria, et qualis esse de-
nemo implicatur crimine, nisi renitenti ac beat membrorum Ecclesiae compages mulua-
ungenii sciens ac volens résistât conscienliae. que connexio, iterùra déclarât his verbis :
«55 DE ECCLESiA C imiSTi. PARS 1. 256
Vmim corpui et nntis spiritus, siatt vocali aiis tuât quid de illis agendum sif, qui Calharo-
iniwà spc vocalionis veslrœ, ruius Domiirus, una rum à secià sese ad calholicam et apostolicam
fides , lanmt haplisnia. E\ Iiis omnibus inviolé Ecclesiam conlulerinl; priùsquàm Fidelium
colligilnr, non contorlis raiiociiiiis, al siiiipliri adunenlur socielali, eadem synodus anle omnia
Scripliiranim exposilione, qiiàm sit ab insli- exigit, ut adli?erere se el obsequi profiteanlur
tulo Chrisli aliennm, ut Ecclcsia fingalnr Ecclcsiai catbolicse decrelis. Quod quideni ita
conflala ex iiinup.ieris seelis, professione fidci puguat cum syslemale Juriaei, aliorumque to-
discrepanlibus, soque nmtuo percellcniibiis leraniismi patronorum, ut eo stante, ne ullum
analbonialo. Qiieniaciniodùm lelro esset spo- quidem proférât aut prolerre possit decre-
claculo corpus ila constilulnm, ul concilala tum caiholica Ecclesia ea quippe constarei :
baercses idem Apostohis niinierat in peccalis, seruissent eam fidem quae conslliuendis Ec-
quœ, ail, prœdico vobis, sicut prœdixi, qnouiam clesiae membris necessaria duceretur funda- :
qui lalia aguut, rcgnum Dei non cousequentnr, mentalibus enim inhaeserunt dogmaiibus ,
ad Galat. cap. 5, v. 20 et 21. Scripiuroe lesti- qualia describuntur à Juriaeo, ejusdemque de-
moniis qiiae adiluximus, cùm per se clara sinl fensoribus.
el plana, liim ierlissima, iindique consonant Canone septimo concilii primi Constantino-
ccclesiasiica inonunienta. politani generalis secundi, pariter explicalur
Argunientiim ex Sijmbolis fidei. — In Sym- quo sensu in ejusdem synodi Symbolo una
bolo lNic;«iio et Constanlinopolilano habeliir dicalur Ecclesia. < Eos qui rectae fidei, inquit,
Ecclosia lanqiiàm individua socielas, qnae ge- i adjunguntur, et parti eorum qui ex haereli-
neraiim haereticos et schismaiicos à commu- < cis salvantur (ab eis recedendo), secundùm
nione suà repellil ; nolio isla luitab omnibus < subjeciam hic consequentiam et consuetudi-
conciliis siibsequeuiium temporum recepla el I nem, Arianos quidem et Macedonianos, cl
nione snà repellil ; nimirùm in Symbolo Nicseni Quartodecimani, eorum in numéro ponuulur,
concilii, profitemur unam esse Ecclesiam :
quos oporleai ad communionem Ecclesiae ca-
quid aiitem hàc unitate significatum voluit? tholicae, saluiemque obiinendam, ab bsereseos
Ab Ecclesià exulare ipsos eliam haereticos qui partibus discedere , omnenique doctrinara
non errant in j'nndamentalibus articulis, judica- auaihemaiizare, quam Ecclesia catholica re-
« qui se Caiharos quandoque nominanl, inquit, non posse cum adversariorum placitis cohai-
I esl, ul imposilis eis manibus sic in clero nempè diuiurniiale temporis, nedùm exiabue-
« posiiione collaiis, conseniientes quideni con- < laiu, in convictii, qnibiis obscura quœque
I finneniur, dissentientes autem rrjiciantur. > i disserebat, illis dicens datum esse cognoscere
II) roiicilio Chalcedonensi , leclo Nicaeni con- « arcaiia, quae populo intelligere non liceret?
rilii priini Symijuld , < revcrendissinii epi- « I.aluil aliquid Pelrum aedificandifi Ecclesiae
« scopi exclamaverunt : Hœc Cailiolicoriim « pctrani dicluni, claves regni cœloruin con-
I fides : biiic omnes crediinus : in hàc bapii- < secuiuni? Laluit et Joanuem dilectissimum
« zati sumus. > Iii defmiiione fidei sic loquun- i Domino? — Dixerat plané aliquando : Miilta
lur cjusdem concilii pra.'sules : < Coimmini « liabeo adliuc vobis loqui, sed non poteslis modo
« judicio, dogmaia expellenies erroris, el iner- i easusliiiere ; lanien adjiciens : Cùm venerit ille
I rabilem Palrura renovavimus fidein, symbo- i Spirilus veritatis, ipse vus deducet in oninem
t lum ireceniorum decem et octo omnibus « veritùtem , ostendii illos nihil ignorùsse. i
« pielalis aoccperunt, ut proprios patres eliam Neque siispicari licet noluisse Apostolos,
« ascribiiuus, eos niniirùm qui postoa in nia- pasloribus saliem quosregondis praeposuerint
I gnâ Constnnlinopoli congrogati sunl cenlum Ecclesiis, iradere quae à Cbrislo acceperant,
t quinquaginta, el eamdem lideni ipsi quoque recliB adniinistrationi et gubernationi necessa-
€ conlirmaverunt. > In concilio quinto géné- ria : ipse prœceperat, ut qiiod in leiiebris et
* quae per nos acta sunt, concordibus animis piaedicarent. Quid eos ab exequendo Chrisii
« episcopi iterùm conlilemur sanctas quatuor luandato delerruisset? « ^eminem verebanlur,
I synodos, id est, Nicaenam, Constaniinopoli- c non Judaeorum vim , non etbnicoruin : quô
( tanam, Ephesinam primam et Chalcedonen- ( magis utique in Ecclesià libéré praedicabant,
< seni, et quae pro unà eâdemque fide definie- c qui in synagogis et in locis publicis non
I runt ,
prsedicaviraus et prsedicamus; eos I tacebanl! > El cap. 28 ejusdem operis : t Vi-
I autem qui haec non suscipiunt, alienos ca- i deamus ne forlè Aposloli quideni sinipliciler
1 lliolicae Ecclosi^e judicamus ; condemnanius « el plené, Ecclesiœ autem siio vitio aliter ac-
( autem et anaibemaiizamus unà cum omni- t ceperinl quàm Aposloli praeferebant. > An
I bus aliis bsereticis qui condemnaii et ana- offîcium Spirilus sanctus, ad hoc tnissus à Chri-
i thematizati sunt à praedictis sanctis quatuor sto, ad hoc postulalus de Pâtre, ut esset docfor
« conciliis, et à sanctâ catholicà el apostolicà veritatis , neglexerit, sineiis Ecclesias aliter in-
« Ecclesià,eiTheodorumquiMopsuestiaeepisco- leiini intelligere, quod ipse per Aprstolos prœdi-
1 pus fuit. » Quid plura prosequamur concilio- cabat? Ecquid verisimile est, ut toi ac la.ilœ in
rum lesiimonia, ut osiendatur quàm consianii unam (idem erraverint (Ecclesiae, ? t Nullus inlcr
el iuiemeralà fide reienta sit in orbe caiiio- < niullos evenius unus est exiius : variasse
lico unilatis idea symbolo Nicaeno et Constan- < debuerat error doclrinse Ecclesiarnm : caete-
linopolitano consignata? Nulla usquàm appa- < rùm quod apud mullos ununi invei.itur, non
rent vestigia quibus indicetur, bancaliquando « est erratum, sed tradilum. >
fuisse abdicatara ab Ecclesià , vel immula- G neralia baec Terlulliani principia, spécial!
aptoque regimini , consliiutionem formamque quid crcdendum sit edocere, omnium est pa-
Ecclesiae , aul banc ceiaiam voluisse pastori- storum , addiscere pascendorum rst omnium.
bus quos Ecclesiis praeficiebant.iQuis intégra; Quid cognitu magis nccessariuni condiiionibus
t mentis, inquii, credere poiesl, aliquid eos ad elficienda et secernenda Ecclesiie mciubra
« igviorâsse, quos magiciros Doniinus dédit requis^iiis? Ilaud igilur ignorantià vel oblivione
S59 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 260
deleri aut obscurari potuerunt non : ipsas t universum in mundum disseminata sit, quasi
politanam, cœterasque omnes laiere poluit < mam habens et unum cor, quasi unum pos-
doctrina de unitaie Ecclesiae : quae proinde < sidens os. > (Lib. i, cap. 3. ) < Cùm enim,
ad Apostolos, Christumque ipsum refereuda « inquit eodem capite, una et eadem fides sit,
est.
( neque is qui multùm potest de eâ dicere,
ampliat, neque qui minus, deminorat.
Quin et hoc doctrinae caput asserebant sin- i is »
« Oninis qui sacrum paschaiis diem non cele- duam Ecclesiae communionem miriûcè com-
f brat juxta ritum sanciae Ecclesiae catholicae, mendat : c Tôt ac tantae Ecclesiae, un« est illa
Argumentum ex Patrum unanimi testimonio. — I prima et apostoliçae, dùm unà omnes pro-
SS. Patrum omnium de unitate Ecclesiae pro-
i bant unitatem , dùm est illis communicatio
nuntiata hùc afferre necesse non est quaedam ;
€ pacis et appellatio fraiernitatis et contesse-
exscribentur, indicaiis nonnuUis adeô inter : ( ratio hospitalitatis : quae jura non alla ratio
se consentiunt, ut piovocatus inslanter Ju- I régit , quàm ejusdem sacramenti una tradi-
riaeus, ad proferendum fidenter quidquid in < tio. > Quot inde vibrantur tela quibus totum
dun taxât potuerit excerpere S. Hieronymi S, Hieronyraus (quem suum esse confldit
textura, nonnuUos S. Augustini, quem utrum- idem Juriaeus), in dialogo adversûs Luciferia-
que Juriaeo penitùs adversari demonstrabi- nos, versus finem : < Sicubi audieris eos qui
« dicuntur Christi, non à Domino Jesu Christo,
tur.
S. Clemens Romanus Pétri Apostoli succes- t sed à quocumque alio nuncupari, ut puta
Epist. ad Marcionitas, Valentinianos Monteuses sive
sor, schismaticos ita perstringil in f , ,
Corinthios : < Cur diducimus et distrahimus t Campytas ; scito non Ecclesiam Christi, sed
« membra Christi, et contra propriuro corpus i Antichristi esse synagogam; ex hoc enim
f seditionem facimus , eôque vesaniae deveni- f ipso, quôd postea instituti sunt, eos se esse
f mus , ut alios aliorum membra esse oblivi- € judicant quos futuros Apostolus praenuntia-
strum mulios pervertit ; multos in animi de- quàm à Christo noraen mutuantur : ipsos
f
fNe erretis, fratres mei : si quis schisma cœtu Fidelium reponere, nec ipse Juriaeus au-
< ambulat,isiepassioni non consentit.) (Euseb. quos inter appellat Quartodecimanos, Novatia-
nos, Donaiistas, quos à fidei fundamentis alie-
Hist. Eccles. lib. 3, cap. 3. cap. 36.)
Dixerai priùs : « Fugite divisiones et pravas nos non arbitrautur propugnatores toleranti-
eôdem ut smi, ita concludit < Possunt et haereses al iae,
f doctrinas : ubi autem pastores ,
:
mulli enim lupi, etc., ve- c quae in hoc opère nostro commemoratae non
< oves sequamini :
concôrdià non habebunt i sunt vel esse vel lieri quarum aliquam
f rùm in vestrâ , ,
nec vulgi captura superei, cùni imperitos quo- licet à Chrislo Domino auctoritatem aversentur
que Deus velit ad salulem noliliamque Eccle- atque pro viribus impugnent.
siae Chrisii pervenire. 2° Ut sit raiionabile Argumentum ex absurdis quœ ex adversariorum
neque temeriiaiis et arroganiiae fœtus el inci- systemate consequuntur. Argumenli id genus —
lamenium : non insiituit Deus inquirendae quod adhibuimus disserentes de judice contro-
veritatis meihodum quœ humililati et inodesiiae versiarum baud minus apte expromi poiest,
,
cendis mentibus per se aptum el idoneum. Ta- tima usquè secula, perverse intelleetam fuisse
libus autem prsedilo doiibus principio carere ab omnibus Christianis eam symboli Apostolo-
syslema Juriaei aliorunique patronorum tole- rum partem, quâ sese in unara Ecclesiam cre-
raniisnii , manifesté colligitur ex variis quas dere profiientur. Versatum est assidue symbo-
adduximus probaiionibus tractandà percelebri lum illud in ore omnium Cliristianorum :
mox evincetur, refertae ambagibus œquivocis Nam, inquit Juriaeus, Nicaenum in priraura
acpericulis. Hinc cernere est quàm temeriiaiis m concillum générale maximum, non convenére
,
Novatiani, non Donalistae, etc. llabeantur nu- profiieninr dogmata; liée tamen in aliquam
merosae qnanlùm licebit, synodi , non décer- coeunt societalem, quœ assertam Scripluriset
nent coninuini cuni Lalinis siiirragio dissociât! unanimi iradiiione, ut oslendimus , uniialem
jaindudùm ab illis Grœci. Consona quidem adscribere sibi probabiliter valeat.
suis principiis loquitur Juriaeus, dùni Eccle- 5° Non regnum Christi, sed Salanae synago-
siam inducit, tôt rcpiignanies sibi mutuô seclas gam potiùs exhiberet conllata lot hœreticis et
coniplecteniem : baec ut audacler, ita et con- scbismaticis scciis Ecclesia ; in eâ nullus vige-
i ullis docei decreiis. » Isiiid verô figmentum naiurâ et consiitulione. Nec est quôd obten-
desperatae porfugium causa;, nonne tôt refel- datur tam posse diversos haereticos ad Eccle-
litur argumeniis, quot nienioriœ prodila sunt siam periinere, quàm muliiplicis generis pec-
décréta seu documenta qnœ catholicae Ecclesiœ caiores. Qui enim habentur Ecclesise membra
et illustrantur nomine, et muniuntur auctorl- licet moriua, peccatores, illi non abrumpunt
tate? ea quibus asiringitur Ecclesiae compages
4° Nedùni verè una foret Chrisli Ecclesia » vincula; non deireciant unitatis principium ,
hœreticae aut schismaiicae sectce : quin eiiain catum : non quibus laborant, iniquitates, divi-
tôt Ecclesia; Chrisli possent induci , quot iiu- nae instituiioni aut ecclesiasticae regulis con-
merantur provincia;, quot parochia», quot do- seniire prolileniur : neque sese jactant, ut
mus : quo enim jure (si jus nuncupari possit avaros, utambilione captos, utlibidini servien-
innovandi prurigo) , recesserunt ab Ecclesia tes, etc., inter Ecclesioe membra, et quidem
romanâ Luiherani et Calvinistae, eodem dividi viva cooptari ; at haeretici et schismatici, quos
unamquanique iilorum seclam in plures ac Ecclesia; membris annuraerant Juriaeus et
plures minutalim parles quid obslabil, depulso alii, errorum etiam nomine ac moliiionum
seniel aucloriiatis jugo? quis aliunde liget quibus sunt addicii , babendos sese conten-
seciatorum numerum qui ad aliquam consti- dunt tanquàm Ecclesiae membra aut sola aut
tuendam Ecclesiani requiralur ? Exiiierunt praecipua; verumque uniiaiis principium, ia
quidem omni aevo plures Ecclesise parliculares : aucloritate posiium, vel refugiunt, vel répu-
unde diclse sunt, ecclesia ephesina , ecclesia gnante aequilaie sibimet arrogant.
antiociiena , ecclesia smijrnensis , etc. At cùm Argumentum ex fumlamentaliiim articulorum
eidem parèrent niinisterio pasiorum , eàdem distinctione, qiialis à Juriœo usurpata est. — Dis-
conjugarenlur sacranieniorum comniunione, jecto Juriaei sysleraate nccesse est, ut conci-
eanidemque profilerentur fidem, facile et reclé dant ca;ierorum placita quae laxiores etiam
intelligitur potuisse illas omnes unam in Ec- babenaspermiserunttolerauiismo. Illud autem
clesiani coalescere; alque hùc recurrit allalum cùm tolum pendeat à discrimine fundamen-
illud Tertulliani pronuiitialum : < Tôt ac lanlse talium dogmatum, excutienda jam isla distin-
I Ecclesia;, una est illa ab omnibus prima, ex ciio qualem confinxit Juriaeus.
< quà omnos.i Fucum sibi fecit, aut aliis fa- Praemitti nonnulla contcvendae argumenta-
cere voUiii Anglicanus quidam scriptor (Lesley], tioni ad perspicuilatem expedit. Habent qui-
dùm ex diversis lide dissentientibus et disjun- dem Catliulici pro fundamenlalibus , eoqjte
clis communione seclis, aUirmavit eà railone nomine nuncupare non renuunt praecipua
universalcm constare Ecclesiam, quà variis ex quœdam dogmaia, alii plura, alii pauciora,
gentibus quamtùmlibet sibi mutuô conlrariis, quorum semoiàlide, aduliusnemo adjustitian>,
secumque interdùra acerrimè bellantibus, con- nec proiiide ad saluiem perveniat; hune enim
stat ipse mundus universale Dei regnum, pro suà sap entissimâ voluntaie ordinem super-
Omnes quidem gentcs supremo subjacent Dei naturalem consliiuit Deus, ut graiiam sancii-
dominio ;
generalibus quibusdara omnes te- iicanlcm seu justilicantem , nemini unquàm
nentur naturae vinculis : non unam idcircô laigiaiur, nisi praeluccnte in ipsis dogmatum
propriè rempublicam , non unam propriè so- illornm fide.
cietalem constilutmt. Ita omnes Clirislianorum At omnes apud Caibolicos in confesso est,
cœius Christum habent Dominum, moderaio- nuUum esse dogina, quod ab Ecclesia defmi-
rera ac judicem j eodem cùm unum sit, ih-
, tum, suflicientcrque proposilum, possit abs-
qantur baptismale eadem saltera nonnulla
;
que saluiisdispendio uegari, vel conlemni : qui
, ,
lud omne sincerà monto profiteantur se sus- set non assunii à Verbodivino natura liiimana,
cipore ac religiosà fulo custodire. non redimi liunianum genus, neque bomines
Aliam procul dubio inentem indueral Ju- neque miindus creari incarnaiionis tamcn et :
rlaeus, alianiqiie longé ideani obtrudit arlicu- redemptionis mysleria infundamenialibus esse
lorum fundamenlalium et non fiindamenta- numeranda, sponiè acclamai Juriaeus. Ad acci-
lium. Fundanienlales quidem, ut voeat, decer- dentalem verô Dei gloriam si convertaïur ani-
nit esse credendos explicita (ide, et quidem nius, baeresis nulla cogitalioni occurretquae glo-
necessariô ad salulem consequendam : sed riae id genus non oflicial, cùm nulla sit pars reve-
alios quoscumquo, et quibuslibet conciliorum lalionis, quae ad banc gloriam promovendam
decretis confinnalos, posse absque detrinienlo augendamque non referatur. Quod siipiemam
conimunionis Ecclesiu; repudiariet abnegari spécial bominis beatiludinem, vel sermo babe-
iniô cl illaesà salute ab iis impugnari, qui tur de ipsâ naiurà seu objecto beaiiiudinis,
proprio examine sibi persuaserint ariiculos vel de subsidiis ad eam accersendam destina-
illos non esse divinitùs in Scripturis revelalos. lis : si quaestio moveaiur de ipsâ expelendae
Monioratam fundamenlalium dogmatum, qua- beatiiudinis naiurà et objeclo, nullus ingruet
leni ostenlat Juriaeus, disiinctionem exploden- error fundamenlalis, nisi qui intuitivam Dei
dam esse ac projiciendam ,
pluribus démon visionem, cl quo beati perfunduntur amorem,
stratur. adversà fronte et quasi de industrià, pertina-
1" Cùm in dogmatum sic momenloso citer adoriatur : at si loquamur de subsidiis ad
discrimine totam ponat Juriaeus Ecclesiie, parandam beatiludinem cœlitùs ordinatis
exlra quam nulla speranda saius, dignoscendae nulla existit hseresis, quae non afferai acqui-
rationem, oportet ut certis nec obscuris Scri- rendae impedimentum félicitât! : si respondeai
pturae, quam solam ille agnoscil credendi nor- Juriaeus, id solis allribuendum baeresibus
illis
mam, testimoniis, paielaciat quœnam funda- quibus diruunlur fundamenla fidei, pro con-
menti loco habeanlurdogmata, et quidem sola : cesso id assurait, quo summa rei continoiur,
necaliter capiialis errordeclinaripotest. Faie- quod probatione maxime indigeat, quodque
lur lamen ipse, illa omnia et singula in Scri- jam à nobis confutatum est.
pturis non designari propriis characleribus, qui- Regulam alteram quâ slatuit Juriaeus, pro
busà nonfundamenialibus certô distinguantur. fundamentali liabendum esse dogma quodcum-
Superesl ergo ut ex sacris codicibus, inconcus- que unanimiet perpeluo Cbrislianorum assensu
sisque fidei principiis expressam aliquam exhi- confirmatum, refellere, non erit operosius;
beat regulam, quâ dijudicari, aliaque ab aliis hsec si obtineret régula, consequens foret, è
possint baud ambiguë secerni. At cùm ex Scri- fundamenlalium dogmatum numéro illa exi-
pturis lalem nullam poiuerit depromere (quo menda esse dogmata quibus maxime constare
vel solo causa nianifeslè cadil), regulam ipse religionis fundamenlum, profitelur ipse Ju-
duplicem excogitavit, discernendis fundamen- riaeus; hœc enim multosexperta sunt infensis-
talibus ariiculis, ut pulal, aplissimam. simos hosles : pro genuinis ergo vivisque Ec-
Habeatur, inquit, ;jro errore fundamentali do- clesiae membris baberipotuissent ac debui>;senl
ctrinœ quodlibet gemts, quo destruatur vel gloria Cerintbiani, Gnosiici, Marcionilae, Sabelliani,
Dei, vel suprema howinis beatiludo. — Habeatur Ariani, Macedoniani, quos ab Ecclesia caiho-
pro fundamentali veritate, dogma quocumque per- licàet salule remotos non dubitaverii. Dcinde,
pétua et universali Christianorum assensu confir- si fundamentale dixeris omne dogma quod pau-
malum. cos nactum fuerit impugnaiores, pro funda-
Régula prior multiplici laborat aequivoca- mentali liabendus erit omnis error qui paucos
lione : si enim agatur de gloriâ Dei essentiali, admodùm sortilus sil patronos; ergo funda-
quam ex aelerno ac necessariô suî ipsius in- menlales inler errores collocandus erit error
luilu et amore percipit, ea cùm sit ex suâpte Taiiani, qui pœnituisse salulemque consecu-
naiurà inmiulabilis, nibilque ipsi ne divinilùs tum esse Adamum negavil; ergo fundamenlalis
quidem accrescere possil aul delralii, non est dicenduserit error illc Origenis, quoaniniarum
TU. IV. !i
267 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 268
pora propler anleactae vitae delicia, illapsum Gangrensi, incutitur anathema contemnenli
somniavit. Unnm et quidem apposiiè hic adji- i eos qui agapas ex fide faciunt , et propter
ciendum : ncmpe fundaraentalibus erroribus < Dei honorera fratres convocant ; > tùm et
accensendum fore Juriœi systcina, cùm,uipro- mulieri i quae pro consueto muliebri indu-
bavimus.in ejusmodi asseriionem reprobandam « mento, virile accipiat, > tum eiiam « dissol-
câ revincendà, quam loties oggerit Juriaeus, secundo, contra Pelagium et Cœlestium habite
luiidamentalium distinctione imraorari : ulte- anno 416, omnibus episcopis « placuit, ut
riiis tamen progrediemur, eamdemque distin- € quicumque verba ipsa dominicse orationis,
ctioneni impugnabimus nonnullis ex Scripturâ € ubi dicimus : Dimitte nobis débita nostra, ita
debere ipsos gentiles cum lege evangelicâ Constantinopolilano secundo , isti inter alios
Mosaicae legis observationes conjungere. De damnantur Origenis errores, quibus nec illi
errore illo quem pro fundamentali Juriaeus tolérantes putaverint subrui fundamentum
non liabuit, hanc pronuntiavit Apostolus sen- fidei : « Si quis dixerit rationalia refrigerata
tcnliara : Si quis vobis evangelizaverit, prœter t à divinà charitate, crassis corporibus, qualia
id qnod accepistis, anathema sil (Ad Galat. c. 1, < sunt nostra, illigata fuisse, et homines voca-
V. 9). Et adhuc : Sic stulti estis ut ciitn spiritu ce- I ta ; alla verô cùm ad summum maliliae per-
7)m</s, nunc carne consMmmemw? (Ibid.c.5,v.3). itigissent, frigidis tenebrosisque illigata esse
Denique : Ecce ego Paulus dico vobis, quoniam f corporibus ; atque tùm esse appellata daemo-
si circumcidamini, Christus vobis niliH proderit « nés, sive spiritualia nequitiae, anathema sit. »
(Ibid.c.S, V.2). Generatim docuerunt Apostoli, c Si quis dixerit solem et lunam, et astra ipsa
generatim inter peccala recensuerunt, quae Solvuntur objecta. — Explanantur quae obji-
His etiara perstringuntur Apostoli verbis : Mali intraindividualis alicujus societatis fines coer-
autcm homines et seductores, proficient in pejus, ceat; dictum est Abrahamo, Gènes, cap. 22 :
errantes et in errorem mittentes (Ibid. cap. 3). Benedicentur in semine tuo omnes gentes terrœ.
Imô in systeniate Juriaei et aliorum qui privato Psalm. 2, ita Deus Filium unigen itum alloqui-
propriè tur: Postula àme, etdabo tibi gentes hcereditatem
examine volunt omnia deliniri, nullus
liaberelur haereticus , cùm errantium quisque tuam. Luc. cap. 24 : Prœdixit Christus prœdi-
obtendere posset, secutum se propositam om- candam in nomine ejus pœnitentiam et remissio-
nibus veritatis inquirendae melhodum, nec nem peccatorum in omnes gentes. Prophetiae illae
aliorum auctoritate obstrictum se teneri. ad exitum perductae sunt orbem sulBcienter :
jppoli ex ipsismet Arianis episcopi, directâ Resp. : Objcclio ista, quae ubi agetur de ca-
ad omnes mundi episcopos epistolà, testati tholicitate Ecclesise, iterùm incurret, prœter-
esse in Oriente latam in Nova- mitti eô loci non debuit, cura inde Juriaeus
sunl receplam
269 SECT. II. DE NOIIS ECCLESIiE. - UNITAS? 270
won levé syslomati suo de uniiaic pra;sidiiiin 5° Aliud in Ecclcsià speclari polesl cxtcn-
acccrsenduni esse putaverit ; quu; ui elucidc- sionis genus in eo posilum , ul praeter Catiio-
lur, triplex aniniadvertendum quod ad Eccle- licos minime latentes, illis degentes in regio-
siam aiiincat, exiensionisgenus. l^Nihil velai nibus quibus doniinatur haircsis, onines ibi
quoniinùs de exiensione quae génies onines infantes riiè bapiizati , ad Ecclesiam Clirisii
non simili, sed succedentibuspervadai lempori- pertincant; quibus addi possunt quicumque
bus, cxponanlur quaedani prophctiaruin tum adulli baeresim aut schisma formatiier, seu li-
bus , disseiuinandam esse totuni pcr orbem esse imaginem quam sibi induxcrunl in mcn-
Ecclesiani eà exiensione, quœ tola siniul exis- tem Callixlus et Juria;us : non ila SS. Patres,
tai, ac Iota cadai sub aspeclura; idque com- non eà ralione Aposloli prophetias, quas cerlè
probalum esl evenlu, quamvis adhuc niulti callebant, inicllexeruni.
supersinl populi quos lides catholica nondùm Objicies2" : Lucluoso decem iribuum schis-
adierii ac luniinc suo non collustraverii ; nec maii cujus auctor Jéroboam, adhgeserunt pro-
lanien falluni ad siupendam Ecclesiae progres- phetae raulii , seplemque millia virorum quos
sionem speclauiia vaiicinia; neque eniui siric- laudavit ipse Dominus , cl quorum genua non
tiùs, omninùque prout sonanl, inlelligenda sunt incurvata ante Baal, lib. 5 Reg., cap. 19,
sunl : eoruin (juippe interpreialio receplâ tum V. 18. Non Jerosolymiianum ad lemplum sese
apud sacros, luni apud profanos auclorcs con- conferebant , cujus exlra limites mactandis
sueludine loquendi lemperanda esl. Nonne viclimis interdixeral populo suo Deus. Aliénas
régi Nabuchodonosor dixit Daniel : Tu rex re- quoque aras excilaverant, quibus eversis inge-
gum es , et Deus cœli regnum et fortiludinem et muil Elias Altaria tua (Domine) destruxerunt*
:
imperium et gloriam dédit tibi, et omnia in gui- lib. 5 Regum, cap. 19, v. 10. Ergo sincerâ cum
bus habitant fUii liominum? Daniel, cap. 2, v. pielale, salutisque studio consociari poiest
37 et 38. Nonne idem prophela de Alexandri schisma; neque fuit impedimenlo, quominùs
imperio sic praînuntiavil : Regnum tertimi, cum Roboamo rege Israël fœdus iniret Josa-
aliud œreum guod imperabit universœ terne ? phat sanctissimus rex Juda.
Ibid. V. 59. Tùm de Ilomanâ potesiaie : De- Resp. Ex decem quidem Iribubus, plerique
vcrabit universam terram, et conculcabit, et corn- pactum Domini dereliquerant vilulos aureos :
minuet eam; cap. 7, v. 23. Quàm mullse tanien colebant quos erexerat Jéroboam ; ex eorum
priscis recensenlur monumentis génies nun- schismate et agendi ralione, si concludere ve-
quàra in Assyriorum, quàm mullse nunquàm litJuriaeus, inter vera Ecclesise membra re-
in Alexandri, quàm mullae nunquàai in Ro- ponendos, nec à salutis quà via, schismalicos,
lalur Paulus ul immobiles pcriiianeant à spe munione potiri nolorios eliam idolorum cul-
Evangclii, guod audistis, inquil, quodprœdiculum lores, lulàque salute posse pertinaciter infringi
est in universù creaturû quœ sub cœlo est. De gravissimas Dei leges. Si verô agatur de iis
mysterio incarnationis ita geueralim pronuu- dunlaxat regni israelilici incolis qui cullum
tlat : Apparuit angelis , prœdicatum est genti- aversantes falsorum nurainum , veroque Deo
bus, credilum est in mundo, i ad Timolb. cap. 3, constanler servienles, à templo Jérusalem ad-
V. tG. Quoi lamen mundi plagas lalebat ma- eundo abslinerenl, iis, quibus polerant, satis-
gnum hoc piclalis sacramcnlum? Rclalis SS. facientes religionis olïiciis , immerilô illis
Patrum leslimonlis probavimus, quàm longè inuretur schismatis nota. Adiré quidera sa-
abfuerint ab induccndis calholicam in Eccle- crilicandi causa Hierosolymitanum templuin
siam scclis haeresi vel schismaii servientibus : jubebanlur Israelitae : neque tamen ad jussa
eosdem tamen Ecclesiam , totum per orbem ejusmodi exequcnda illi tenebantur quibus ea
esse dillu -m praedicàsse non inficiatur Ju- si facesserent , immineret periculum capiiis :
riaeus : plui ima in promptu esset eorum ad- à proedictâ ergo lege servandà baud intrinseeè
ducere lestimonia, nisi mox adducenda forent, necessariâ, immunes erant, regnum Israël in-
ubi de caUiolicilate Ecclesiae. olentes viri religiosi ,
quos à sacris in templo
,
Jérusalem dheuiulis devocabant acerbissimae trina et docendi ratio : amplissima ilaque ipsis
lernse signa pro reruniadjunclis haudsegniier bentur, qui fundaraentalibus iniaciis articuli«,
edebani. INotuin est quo divino incitalus im- iuiereses tamen nonnullas adjiciunt ; igné
pulsa, regem Israël Joram altuculus sil llliseus pertentatum ardescet illorum opus i admotâ
proplifla : Quid milii cl tibi est? vade ad pro- probatione, documenta eorum , quàm inania,
plielas patris tui et matris luœ... Vivit Dominus solidoque fuerint desiiiuta praesidio, appare-
exercituum , in cujus conspectu sto ,
qu'od si non bit : plectetur pro meriiis illorum quisque
vnitum Josnplial rcffis Jndœ erubescerem, non at- hsereticorum , nec eô usque ut propter id
icndissem qnidem te, nec respexisseut, lib. 4 Ue- haereseosgenus, aiternà privandi sinl beaiilu-
giim, cap. 5, V. 13 et 14. Tolérante aul an- dine : Si cujus opus arserit, detrimentum patie-
iiueiite Deo , quaedam ipsi potueruni in regno tur, ipse autem salvus erit; sic tamen quasi per
Israël dicari aliaria, quibus deslruciis con- ignem. Potuitne significantiùsexbiberi adorna-
qiierebalur Elias. Poluii enim Deus, urgente tum à Juriœo systema de uniiale Ecclesiae?
praesertim lam saevà diulurnàque lempesiale ,
Resp. : Allali teslimonii multiplex circum-
eximere quos voluerit à lege quâ libère pro- fertur expositio , nec ullam invexerunt SS.
bibuerat, ne extra Jerosolj mam uUa ponerelur Patres quae figmeniis Juriaei vel taniisper in-
ara. Denique ex divinà niissione proplielarum dulgeat : id quod sanè admiraiionis plurimùm
Israeiiiicd in regno commoraniiuni, si conse- liabeat, si apostolicà ex illà adnionitione , evi-
quens foret, lùra in Ecclesià, tùm in salutis via dens, ut ille sibi gralulatur, et efllcacissimum
consistere schismaticos , idem pariter effu- jactaii systematis eruatur argumentum. Exti-
liendum esset de eibnicis genlibus , ad quas terunt nobilissimi interprètes qui auro et ar-
advolant catholicœ Ecclesià; minisiri , qui genio significata voluerunl ab Apostolo bona
Evangelicae doctrinae illis praelerant faceni opéra, quibus instantes sive Ecclesiae minisiri,
depravatis medeantur nioribus, et si quos in- sive nullo donati minislerio Christiani, Cliristo-
venerint titubantes forte aut lapsos Cbrisiia- que Domino, tanquàm firmissimo innitentes
nos, confirment, reficiant, aut erigant. flrmamento ,
generosà fide ac fervenli chari-
Objicies 3° celeberrimum hune locum tate, inexbaustam sibi mercedem aggerunt :
Epist. 1 ad Corinth. cap. 3 : Fundamentum nliud lignis autem , foeno et stipula designari puta-
nemo potest ponere , prœter id quod positum est, verunt inordinalos quosdam aflectus, vel à
qnod est Christus Jésus ; si quis autem superœdi- sainte dimoventes in perpetuum, vel (quod
ficat super fundamentum hoc , aurum, argentum, verbis S. Pauli magis consonal) retardantes
lapides pretiosos , lignum, fœnum , stipulam, dunlaxat ad tempus : hœc ut videre est, inier-
uniusciijusque opus manifestum erit : dies enim pretalio, systema Jurisei minime adjuvat. Ve-
Vomini dedarabitur, quia in igné revelabitur, et rùm sponlè ac ut probabiLùs fateamur, quos
nniuscujusque opus quale sic, ignis probabit. Si memorato loco vel approbat, vel redarguit
cnjus opus manserit quod superœdificavit, merce- supersedificanies Apostolus, illos non esse nisi
dcm accipiet ; si cujus opus arserit , detrimentum verbi divini ministros et praedicalores, dispari
patietur : ipse autem salvus erit, sic tamen quasi modo alios atque aiios imposito sibi docendi
per ignem. et praedicandi defungentes raunere. Interpré-
aliud nemo potest ponere prœter id quod positum quiet© et supra modum aemulo diversos erga
est. Hinc fundamenlales quosdam arliculos verbi dispensatores studio, tùm praevia ciiatis
credendi ac profitendi, ad salulem inconcussa Apostoli verbis haec ejusdem eflaia : Nequequi
nécessitas. Qui super œdificant super fundamen- plantât, est aliquid, neque qui rigat, sed qui in-
tum hoc aurum, argentum, lapides pretiosos, illi crementum dat Deus, 1 ad Corinth. c. 3, v. 7.
sunt qui accepto verbi praedicandi munere, Dei sumus adjutores, Dei agricultura eslis : Dci
sanam puramque prorsùs doctrinam, ministe- œdificalio estis; secundiim gratiam, quœ data est
rium suum fideliter iniplentes, iradiderint : milii, ut sapiens arcliilectus fundamentum posui;
probante licet et aesiuanie igné, illaesum, in- aliusautem superœdificat : unusquisque videat
legrumque permanebit eorum opus , seii doc- quomodo superœdificel fundamentum enim aliud ;
275 SECT. II. DE NOTIS ECCLESLE. — UNITAS. 274
nemo potest ponere, prœter id qnod positum est, ( aut etiam Judaicis opinionibus admixta. >
quod est Cliristus Jésus. Ibid. v. 9, \0, \i. Ve- Objicies 4" : Negabant Sadducaei spiritualem
rùm ex istâ interprelaiione iiihil adjumenti ullam exisiere substantiam ; negabant super-
poiest Jdrixus nd conlirmandain sententiam stiiem foreanimam corpori rependendasque ,
Namque 1° in hoc haerelici omnes consen- sceleri pœnas non obsiiierunt errores illi
;
liunt ciim Catholicis, habenduni esse Chrisiuni quos expresse reprobavit Chrislus ,
quos ei
lanquàm fidei noslrae auctorem , consuninia- religion! et moribus detrimenli plurimùm af-
ipsimet Sociniani, quos tamen inter vera Ec- communionis adunareniur synagogœ , Saddu-
clesiae niembra cooplare Juriaeus ipse noluerit; caei sederent in maximo Judaeorum concilie,
al verbis Aposioli mox allalis non declaratur, ecclesiaslicis augerentur muniis, ad ipsumque
quid complecli debeat fides , ut credalur in pontilicatùs apicem promovereniur. Venera-
que spiritualis fundamentum aedificii ; ergone quamvis omnia régi asseverarent, animasque
impugnanlibus divinitatem Spirilùs sancti Ma- uno corpore in aliud traduci somniarenl cun»
cedonianis, confundentibus in Christo natnras Pythagoricis : doctrinam hanclribuilPharisaeis
Eulychianis, dividenlibus ejus personani Nes- auclor libri cui tilulus : Dictionnaire philoso-
libus Arianis, etc., patebil Ecclesia, regnum- Kesp. 1° : Haec objicere non possunt Ju-
que cœlorum ! non eô usque temerilatis ac riaeus ipsiusque seclatores, quin régulas ab
loleraniismi prorupit Juriaeus. ipso positastoUant, quibus ariiculi fundamen-
2° Dùm asseritur non aliud posse praeter lales luiô secernantur. Constituit enim pro
Christum poni fundamentum , lotus ibi desi- lundamenlali habendum esse errore quidquid
gnatur Chrislus, Deus et homo, medialor Dei supremam evertit hominis beatiiudiuem (Sys-
et hominum, Palris Unigenitus, Patri consub- tème de l'Église, lib. 1, cap. 25). Quo pacio
slanlialis, non diveliendus ab Ecclesià ipsius possel aelernae spes beaiiludinis cum illà Sad-
corpore : Ipsum, inquit Aposlolus, dedil caput ducaeorum doclrina conciliari, quae staïuebat
supra omnem Ecclesiam, quœ est corpus ipsius inlerire animam cum corpore, nihil proinde
et plenitudo ejus, qui omnia in omiibus adim- post morlem repositura esse mercedis aut
plelur. Episl. ad Ephes. cap. 1, v. 22 et 23. Si supplicii.
corpus et plenitudo Christi sil Ecclesia , si 2° Ut concessâ olim apud Judaeos Sadducaeis
caput Ecclesiae Christus , ergo et detrahit tolerantià muniatur systema Juriaei , ostendat
Christo, et abjicere censetur Christum, qui necesse est, non solùm aggregalos fuisse
conlroversiae dijudicare catholicam Ecclesiam : sisse erroribus : al quis verè Chrisiianus per-
hoc enim commentuni se ipso convictum, jam suadere sibi queat, à salulis Iramiie illos
abundè confutalum est. Juriaei systemati ne- non aberrâsse qui tam necessaria siisluiis-
,
dùm patrocinelur , ofiicit potiùs , rectè expo- sent ad eam promerendam incitamenia, eum-
situm Aposioli teslimonium, « Exposiiio illius, demque comminiscereniur animae corporisqiic
< ail sapienter Estius in hune locum , con- interiium?
i irahenda est ad doctrinam quae fundamento 3° Alla est, ut ila loquamur, loleranlia
< rectae ac sanae fidei (quod Chrislus est), personœ, alia est loleralio doctrinae : loleraïur
< superslruilur, ut videlicet per aurum, ar- verè ac propriè doclrina , si concedatur liccuiia
« gentum ei lapides pretiosos , intelligatur ipsius palam docendae, iradendae, ac pro
« doclrina pura, sincera et solida, conducens nutu disseminandae : sic inlacià dogmaium
< ad pietatem et perlinens ad ornamentum quorumdam Ude, quae difliciles explicaïus
I Ecclesiae : per ligna verô et fœnum et sli- habeanl, circuraferuniur expositiones non-
t pulam , doclrina non quidem haereiica aut nullœ, quae aperlè et publiée defendantur,
< perniciosa (talis enim fundamentum de- neque réclamante ncque suftVagante Ecclesià ;
« strueret), sed minus sincera, minùsque cvinci nunquàm polerii hune in raodum
< solida : veluii si humanis ac philosophicis toleratam fuisse in synagogà doctrinam Sad-
,,
errores quos expresse non reprobaret Icx cessisse, quecumque honore afficerentur à
Mosaica; animas quidera esse immortales, populo.
pœnis aut praemiis, pro raeritorum diversitate, Objicies 5° : Apeslolorum temporibus cea-
post interitum corporis afilciendas , pro certo lescebat Ecclesia Christi ex duobus Christia-
habebat synagoga ; indicabant Scripturae, ut norum gencribus nullà inter se communiene
par est, inlellectse; suadebat multimodis ipsa devinclis; qui enimexJudaeis religionem chri-
lex Mosaica : at cùm expressis documentis stianam amplexi fuerant , Mosaicae nihilominùs
degma illud non proposuerit hinc synagogse , legis œconomiae et caercmeniis addictos sese pro-
legem Mosaicam profiterentur , sacrificiis quae qued quidem jugum non esse gentilibus impo-
jubebat intéressent, festa instituts cclebrarent, nendum staluerant in concilie Jerosolymilane
religiesos ritus omnes, perinde ac caeteri Apostoli; unde ex pagauis, qui militiae Chri-
Judaei servandos curarent, explendaque agno- stianae nomen dederant, illi immunes meritô
scerent omnia quae Moyses officia imposuerit. sese credebant à Icgis Mosaicae propriis inslitu-
5°
Neque tamen ita tolerabantur exteriùs, ut tionibus , Apostolice freti judicio, cui refragari
à communiene ecclesiasticâ non aliquandô nefas. Hoc postpesito decreto, Chrislianos om-
etiam per vim propulsarentur ut contigit : nes legis Mosaicae praeceptionibus obligaloste-
mortuo fralre Aristobuli Alexandre, cujus ad- neri jactabant facti ex Judaeis Christiani ; hae-
juvante uxore, oppressi à Pharisseis Sadducaei resi simul et schismale laborabant baeresi :
abdicare se muneribus coacti sunt, aut quos qualenùs prolatae ab Apostolis, solemniterque
gérèrent magistralus ad Pharisaeorum men- promulgatae definitioni renitcbantur, quâ, cae-
tem attemperare. rcmeniis Icgalibus gentiles non obslringi decla-
Denique nihil vetat quorainùs inter Ecclesiae ratum est schismale , eè qued à convictu ,
;
ciunlur ; inductae fatalis necessliaiis insimulali monias rcnuerinl; hinc non minus à Christia-
sunt per calumniam. Abseluto quidem et ine- nis illis dissidebant, quàm dissentiunl à Graîcis
Catliolici Romani. In eâ versabantur hseresi, et meritô potuerunt : \isum est Spiritui sancto et
quàm aniicè ,
quantâque obscrvantiâ , vcluti crcto de non adigendis ad circumcisionem
cum genuinis Ecclesiœ niembris congressi gentilibus pertinaciter obsisterent ?
fuerint Aposloli cum omnibus Judaeisqui di- 2" Non crrore illo afficiebantur, non aposto-
cebanlur aemulalores legis. Ex his onmibusquae licae auctoritatiobluctabantur aemulatores legis
adducta sunt , coniicitur non cxulare ab Ëc- illi, quos ut fratres et communione sibi con-
clesià catholicâ baireticos, nequc schismaticos, junctos habuerunt Apostoli : quam illi men-
lamdiii dùm fundamentalibus adhaerenl reli- lem induerint ,
quà imbuerentur praejudicatâ
gionis Cbrislianae arliculis, à quibus non defe- opinione, perspici clariùs non potest, quàm ex
ccrant memorati mox Judaei, tùm ciiam posse consilioquod Paulo dederunt Jacobus Aposto-
illaesâ salute repudiari sancilaEcclcsiaejudicio lus, collectique Jerosolymis seniores. Hoc ergo
dogmata. fac quod tibi dicimus ; sunt nobis viri quatuor votum
Uesp. 1° : Quae tela contorquet in Catholi- (Nazaraeorum) Itabentes super se ; his assumptis
cos Juriseus, iisdem saepc confoditur. Proban- sanclifica te cum illis, et impende in iUis ut radant
dum suscepit, non lanlunimodô Ecclesiae ca- capita; et scient omnes quia quœ de te audierunt fal-
Iholicae membris annumcrari posse hxreticos sasunt, sed ambutas et ipse custodiens legem. A.ct.
dimoveri, modo fundamentalem doctrinam re- ac deleri posset, si voto Nazaraeorum obligaret
lineant. In sua; praesidium causae advocat ra- se Paulus , aut necessarias illi exolvendo sub-
lionem tùm sentiendi tùm agendi Aposlolorum ministraret impensas : tùm paterct falsa esse
erga Judaeos religionem Christianam amplexos: quae de Apostolo gentium audierant ; non igi-
mere potuisset Juria;us ad explodenda quae caeremoniis exemptes esse vellet gentiles, sed
invcxit commenta. quôd falsis inducti rumoribus putarent illum
Enimverôgcntilibus id oneris esse imponen- velle Judaeos ab observandâ lege Mosaicâ dc-
dum, ut secundùm moremàMoysepraescriptum terrere : nec falsa credidissent sed id quod ,
nibilominùs aeternâ cum salute cohaerere : at ceret decreium Jerosolymitanae synodi , Act.
nibil magis à doclrinâ Apostoli alienum. Ecce Aposlolorum, cap. 15. v. 22 et 23,
ego Paultts dico vobis, inquit, Epist. ad Galatas, Nihil de Judaeis in eo consilio fuit consti-
cap. o, quoniam si circumcidamini, Chrislus ni- tutum : tutô potuerunt , christianae quamvis
hil vobis proderit. Dixerat antea : Mirer quod sic addicti legi, Mosaica tune observare institula,
cito transferimini ab eo qui vos vocavit in gratium dummodô in his suae spem salutis non coilo-
Christi, in aliud Evangelium. Wumquid absque carenl, quasi lex evangclica his ablatis manca
meritis Cbristi , novumque per Evangelium , foret et infirma ; at expugnatâ et aequatà solo
comparari tùm potuit salus? Praeterca Ecclesiaî urbe Jérusalem, disseciàque pcnitùs à Roma-
quamvis infallibilitatem abjudicet cum caeteris nis Judaeorum republicâ jam nihil superfuit ,
datis quia Jésus est Filins Dei, et ut credentes , respuendi , reclamantibus licet unanimi con-
vitam habeatis inuomine ejus, Joan. c. 20, v. 31. sortioSS. Patribus generalibusque conciliis ;
tuis, et quia hic est Jésus Chrislus,Acl. Ap. c. 17. verioribus fundamentale videaiur, putaverint
His et aliis id genus teslimoniis quse et in Evan- post privatam discussionem, sibi esse negan-
geliiseiEpislolisAposlolorumpassimoccurruiit, dum ac rescindendum ? Prcmuntur vicissim à
I liil tanien sibi vincunt : Victoria enim eorum fidem. Idem asseverandum de aliis tôt hare-
I Ecclesiae iriumphus ex omnibus est, dùmeo ticis , quorum meminerunt SS. Irenaeus Epi- ,
I baeresis contra aliam pugnat, quod in bae- phajiius, Auguslinus, etc., annaliumque
t resi allerâfides Ecclesiae damnai, i Fluçluan- Ecclesiae scriptores , tumantiqui, tum recen-
tibus perpeiuô nativàque leviiateabreptismodô liores. Tola denique evanescit Chrisliana re-
bùc, modôillùc haprelicis, sola sibi constat divi- ligio, et continue caiholica fides objicilur con-
nissufl'ulia promissis Ecclesia;nec ulla unquàm lemptui, si dummodb credatur Jesum esse Messiam
servandae unitalis suppediiabitur via, nisi auc- et Regem, caetera permillaniur proprio singu-
torilati ipsius ac instiiulionibus lirnium et ni- lorum examini, nec possinl ab Ecclesiae com-
legrum impendatur obsequium. munione repelli, quamcumque de fide ac
2° Ânimo concipi vix potest quantum à moribus doclrinam obsiinatè palamque proli-
semetipsis discrepare soleant, quàin incon- teanlur.
slanter loquanlur oriundi Protesianlium è 4° In eo maxime deluduntur Hobbius, Chil-
scholis tolérantes; intellectu faciles et apertas, linworih, Lokius, etc.. quôd inlelligere no-
in iis sallem quae gravioris sunt momenti ,
luerint, vel ailendere, ad veram Scriplurarum
Scripluras divinas importuné clamitant. Fre-
, exposilionem saepè alla cum aliis conferenda
quentiùs nihil apud illos personat unius : esse teslimonia , et quod in uno desiderari
tamen aut alierius dogmatis professions , sic aut eliam, solius verborum corlicis habita
omnibus reseralam dictitant Ecclesiam Christi, raiione, excludi videatur, aliis suppleri atque
ut ipsius aditu arceri nemo debeat aut possit, significanler explicari. Sic quando dixit
qui doctrinae illud caput retineat (divinam esse Christus Pharisaeos alloquens : Verùmtamen
Christi missionem), praejudicatis distracti opi- quod super est, date eleemosynam , et ecce omnia
nionibus, consequens inde fulurum non aiten- munda sunt vobis, Luc. c. 11, v. 41, numqnid
dunt, tam densis opertam esse obsitamque indicatum voluit, sceleris omnem eluendam
tenebris omnem ferè Scripturam, ut uno vel esse labem erogandâ eleemosynà, tametsi quod
aliero excepto dogmate , caetera omnia publiée intiis est, plénum rapinâ et iniquitate perma-
abnegari possinl vel adulterari, quin idcircù neal? Dixit Christus : Si dimiserilis hominibus
eorum inipugnatores haberi oporteat aut peccala eorum, dimittet et vobis Pater rester
liceat ab Ecclesiae communione et à salule cœlestis delictu vestra, Mallh. cap. 6, v. 14. Nec
alienoâ , tametsi meliorem ad meutem sese non lanien peccata proximo dimillenlibus condo-
recipiant. nabit, nec placabitur, si avariiiae serviant, si
3° Chrislianorum nemo, nisi christianam lorqueantnr invidià , si otio marcescant, etc.
priùs deseral religionem , Jesum esse Messiatn Dixil Christus : Nolite judicare , et non judica-
Dominum et Regem, inficiabitur. Ergo Ecclesiae bimini, Luc. cap. 6, v. 57. Non idcircô supre-
catholicae communioni oblinendae, et saluli mum ellugiei judicium, qui licet à temerariis
assequendae si nihil aliud credi, et fidei pro- se continuent judiciis, indulgeat libidini,
fessione conlineri oporteat, haereseos crimen inlnniescat superbià, inimicos acerbo insec-
incurruntsoli apostaïae ; soli erunl ab Ecclesi* letur odio, nec delictorum maculam pœni-
sinu, quamipsijam ulirô dereliquerint, able- tenlià deierserit. Non à praestandis quae
gandi : attamen et Scripturis passim , et hislo- Christianam constituant vitam, operibus exi-
riae Ecclesiae indubitatis monumentis constat mil ipsa chariias, quae hominem ipsa justificare
Cliristianos inierexiiiissequitura ab Apostolis, valeat. L'nde id pronunliatum à Chrislo : Si
lura à conciliis et SS. Patribus, lelhiferae diligitisme, mandata tnea servate, Joân. cap. 14,
haereseos crimine accusati fuerinl, alque spu- V. 15. Testimoniis iiaque Scriplurae, quibus
rios inter foetus, interposiio anathemaieaman- sola commemoratur (ides in Chrislum, Me$siam,
,
Marc. cap. 16, v. 15 et 16. Eiintes ercjo docete Dexterà igitur Dei exallatus, et promissione
omnes gentes, baptizantes eos in notnine Patris , Spirilûs sancti à Pâtre, effudit hune quem vos
et Fitii, et Spiritiis sancti, docentes eos servare videtis et auditis; vim baptismatis, eique
omnia qitœcumque mandavi vobis, Matth. cap. 28, adnexam peccalorum remissionem, exposuit
V. 19 et 20, Fingere quis audeat hoc unum Judaeis S. Petrus : Aliis etiam verbis plurimis
Evangelio ab Aposlolis praedicato compre- testiftcatus est, et exhortabatur eos. Salvamini à
hendi : Jésus est Messias et Rex ; hoc unum gêner atione istû pravâ ; qui ergo receperunt ser-
tradidisse populis credendum Apostolos apo- monem ejus, baptixati sunt. Beatissimis illis
slolicosque viros ? Nuinquid hujusce iinius temporibus quibus alfluebant dona Spiritùs
dogmaiis professione , totuni diserte contine- sancti qui doceret omnem veritatem , tali duce
tur, quod gerendo salutis negotio servandum acmagistro, nonne poluit citiùs maturari ac
sit? Professionem illam semper et omnibus promoveri supra raodum apostolicae successus
sulTicere, ncc ipsi contenduni tolerantismi intituiionis? At eliamsi capita quaedam dun-
laxioris patroni. Eam quidem satis valere do- taxat doctrinœ Christianae ante susceptum
cent ad niuniendum patefaciendumque Ec- baptisma didicissent priores illi Apostolorum
clesiae adituni : at nihilominùs praecipiunt, ut alumni, tam bené affecii, nonne pleniùs eos
unusquisque pro suis viribus et conditione, deinceps fuisse eruditos apertè significat id
incuinbat iegendis vel audiendis quae Scripturâ quod subjungitur : Erant auiem persévérantes
revelaverit Deus, atque ad ea quae divinitùs in doctrinâ Apostolorum, et communie atione
enuntiata putaverit, fidem agendique suam fractionis punis, et oratiohibus? EunuchusCan-
ralionem componat. dacis reginae ^Ethiopum baptizatus priùs non
o" Dùm Scripturis divinis asseritur creden- fuitquàm edoccreiur à Philippo diacono,
dum esse in /e«<m abtinoDeo mission, eumdemque quem de oxplanando quodam Isaiae Prophelae
Dominum et Regem, crederc jubemur in Jesum, teslimoniointerrogaverat : Aperiens autem Phi-
qualis fuerit à Proplietis annuntiaius, praedi- lippus os suum , et incipiens à Scripturâ istâ,
caïus ab Apostolis, à se ipso declaratus, ac evangelizavit illi Jesum. An verisimile est , ho-
proindè in Fiiium Dei unigenilum, Deum ho- mini religioso tam siudiosèpercontanti lamque
minem faclum, mundi Salvatorem, supre- apte disposito, non edisseruisse Philippum,
niumque Judiceni qui sit via, veritas et vita, quae credenda essent, quae facienda, dignam
cujus et verbis omnibus adhibenda sit iides, ut christiano nomine vilam degeret ferventis-
insislendum exemplis, mandatis obtemperan- simus ille neopbyius? Numquid igitur, quando
dum, et specialim Ecclosiae auctoritati adhae- sciscitanli Philippo ulrùm ex toto corde cre-
rendum. Quapropter nibil est quod miremur deret, respondit : Credo Fiiium Dei esse Jesum
dogmatis jam pluries memorali (Christum esse Christum, id unum dograa compertum habuil?
Messiamac Dominum), fidem ac professionem Dicatur ergo (id quod absonum) de suâ reli-
tantoperé extolli , cùm ex eâ necessariô deri- gione inierrogatos olim, intonanie persecutio-
ventur lot oiïicia, quibus non nisi verè Chri- num procellà, dociissimos etiam Christiano-
siianus et Calhoiicus defungitur. rum , cùm responderent se in Christum Dei
Ucstat ut paucis solvalur objeclio desumpta Fiiium credere, dogma nullum aiiud explicita
ex illorum conversione quos ad baptismatis lide credidisse, aliudque nullum syrabolo hdei
graiiam , nullâ penè interjectâ morâ provectos, quod profitebantur conlineri.
non licuit per tempus disiinctis imbui do- Objicies 7° : Uirùm via auciorilaiis diri-
ctrinae christianae documeniis. Judaeorum tria mendae sint exorienles de fide ti moribus
miliia, post habitam coràm numerosissimo controversiae, ambigitur inier Christianos :
S. Peirus initianda hapiismo : verùm hâc omnes constarct, auctoriiatcm cui ab omnibus
285 SECT. H. DE NOTIS ECCLESI^. — IINITAS, 286
obtempcrandum sit, societas nulla Chrisliana Nestoriani Vcrbum divinum distinclam esse à
vindicare sibi potest, nisi veram se priùs Ec- Cbristo persouam, atque in eo inhabitare tan-
clesiam probaverit : at quaenam prcc coctcris quàm in temploconlinxcrunl: sic Macedoniani
hoc noniine adcunda non assunii polcst
sit, Spiritum sanciiim pro virlute quàdam à Pâtre
tanquàm probatum ,
quamdiù invcstigantur derivalà, non pro vero Deo habucrc. Mirum
scriptos esse, constanli et unanimi Christia- diserla testimonia, eâ slalim utenlnr indomità
dogmata; eadem quoque non obscure, non vinis codicibus, tum ex traditione, depellendis
aequivocè, Apostolorum sjmbolo conlinentur, ipsorum erroribus colliguntur. SublalA dcfi-
quod ad erudiendam ipsam plebem condiium nientis Ecclesiae auctoriiate, nullus erit disse-
est, unde , ut docli , ita et illilterati haurire rendi et altcrcandi finis; suo in sensu unus-
possunt quae ad comparandam Ecclesioe com- quisque abundabit : aller iu alterum, pro suo
munionem credenda sint. affectu conferet, seu retorquebit haereseos
Resp. : Componendas esse via aucioritalis, crimen ; nerao coram socieiate haberi hrereti-
quae ad religionem pertineant, controversias, cus poterit et ab Ecclesiae sinu avulsus, nisi
jnm piuribus denionstratura est ; nec certum qui pervicaciter ea negaverit, quae Christianus
ulluni ac stabile unilalis principiuni subnii- nemo, negato nisi ipsomet Cbristo, abjecerit.
nistrari , si privato examine disculiendse ac Denique (et id sedulô ponderandum est)
judicandœ sint ; bine tolerantium systemala fallunlur, aut fallere student Tolérantes, dùm
oninia diruuntur, etiam aniequàni ostensuni ab implicilà fide , iiiiperitis prsesertim nitun-
fuerit, quaenara Chrislianas inter societates, tur opportunum accersere praesidium ; haec
eâ auctoritaie polleat , oui omnes parère de- paululùm evolvenda est adnotalio.
beant , et quae soli possit Ecclesiae Chrisii Apud Catholicos occurrunt quidem multi
competerc : caeterùm banc soli Ronianse Ec- qui vel dogmatica omnia Ecclesiae décréta,
clesiaeadscribiposse, progredienle quaestionum comperla non babeant , vel eorum forte non
ordine convincetur, ac vel uno probalum est pauca, prae ingenii tarditale, pravè intelligant :
conseclario, quod dissertation! de judice con- at implicitara illorum omnium fidem rectô
troversiaruni subjunximus. babere possunt, quia generalim sinceroque
Futurum demonslravimus ul rejectâ Eccle- animi obsequio credunt quidquid Ecclesia
si.i; auctoritale, nulla suppeleret via Scriptu- credendum proposuerit; lùm si quid erroris,
rarum canonicitatem et sensum certô dignos- proprià mentis infirmiiate aut prœjudicatâ
cendi , ad bominum prœsertim vulgus ac- opinione susceperit , id omne parali sunt
conimodata, luta nulla régula secernendi respuere, statim atque cognovcrint, quid cre-
fundamentales à non fundamentalibus articu- dendum, quid agendum sit, eadem Ecclesia de-
lis. Non bic opus est iterare quae deprompsimus claraverit. Hinc perspicere est quemadmodùm
argumenta ; aliquâ forte expositione indiget id in Ecclesiae auctoriiate conquiescant, cjusque
quod obtenditur de Apostolorum symbolo sinu arctissimè foveantur, intactara continué
praccipua complectente fidei capita , et ad unitatem fidei retinentes.
quà igitur ratioue obtendere queant, iniplicitâ rint, in promptu est ut ab eâdem hauriant et
et verà divinâ lide se credere ea ipsa dograata suscipiant veram quam illi concredidit Christus
quie perlegendis excutieiidisque Scripturis ipsa Veritas, doctrinam. Hâc in disserendi
,
verà iioliiià altingereetassequi non valuerint? méthode nihil occurrii viiii nihil quod à ,
scere si volueris, uirùm ex Peripalheticis vel nisi quia mendaci decipiuntur larvâ, dùm in-
ex Platonicis conflaïus sil aliquis individualis quirendae acriter incumbunt veritati, eumdem
cœtus, nonne priùs innoiesceredebeat, quaiem parati rejicere, si lux ipsis affulgeret qiiA
Peripaihetici , qualemve Platonici doctrinam defraudantur non volenles ; aequitati porrô non
teneant? Eàdeni prorsùs raiione, ulsecernatur congruit, ut insimulenlur et plectanturpropter
ciagnoscainr vera quae genujnos compleçiilur susceptos errores, quibus consectandis et pro-
289 SECT. II. DE NOTIS ECCr .ESI.E. - UMTAS. 290
pngnandis, partes verilalis adjiivari ac liieri guœdam difjidliaintelleclu.qnœ iudoctiet inslabi-
maxime sibi videantiir; iiulla patitur ratio, ut les dépravant, sicut et cœterasScriplttras adsuam
eo viiiiperentur subjaceanlque excommnnica- ipsorimi pcrditionem, 2 Epist. Pelri, c. 3, v. 1 1.
lioni ,
quôd in pervesligando Scripturarum Excâ depravaiione nihil caperent dotrimcnii,
sensu, sagaciias meniis eos deficiat; tumquem cùm sua; ipsius conscieniiae testimonio excu-
sacris codicibus tribuendum esse sensum pula- sareiiuir. Perpcràm discipulnm suum
geniium
verint, inique ageretur cum eis, si cogerenlur Aposloliis isli^ admonuissetveri)is://rt're//fam
illuni, répugnante conscienliâ cui obluctari liominem posl tinam et secundam correptionem
nefas, lanquàm spurium erroneumque con- devita, sciensquia subversus est, qui
ejusmodiesl,
demnare. et delinquit, ciim sitpropriojudicio
condemnatus,
Hsereticorum pars maxima ab ipsis verè ad. Til. cap. 3, v. 10 et 11. Proprio nedùm
incunabulis falsam hauserunt doclrinam, cui judioio coiidemnarentur haeretici
, per illud
assiduâ quâdam temulatione adhaerescunt in ; poliùs coram Deo et hominibus forent absol-
eà obfirmaii tùm publicA institulione tùm , vendi , cùm errorem pronis sectanies animis,
conspirantibus exempHs, omnigenisque ad er- diniio:M'e pro verilate sibi videaniur.
randum incitameniis : ergone illi omnes jace- Ab Evaiigelii normâ omninô recessisscut
bunt miseri, velut ab arbore prsecisi et ares- concilia omnia tùm pariicularia, tùm genera-
centes rami, aeternis tandem depulandi sup- lia ; charitatis et sequitatis legibus obstinaié
pliciis? detraxissent orientales omnes et occidentales
Resp. : Non hic redarguendis iramoramur episcopi ; à temporibus Aposiolorum ad nostram
illis qui renitente conscientià haereticam ali- usque aetatem invaluissent vis elcalumnia in
quam doctrinam defendere ac propinare au- regimine Ecclesiae : immunes enim fuissent à
deant; horum ipsi Tolérantes patrocinium culpà quos propter diversitatem dogmalum
abjiciunt. Quod verô ad caeteros altinet, fate- episcopi percelleljanl anaihemate, exirudebant-
mur nec approbariab liaereiicis, imô necposse que à fidelium societale , tanquàm baereticos
interiùs et anirao approbari errorem cogniium et perduelles, à regno Dei longiùs ablegandos.
ut errorem : id ipsa ivetat natura humanse Ad omnem propulsandam accusaiionem fioc ,
mentis ad veritatem prosequendam conditue et uiium, qui habebantur hœrelici, reponere satis
ordinatae : at non inde consequitur excusan- habuissent, nullam se doctrinam lueri, quam
dos esse à peccato, immunesque ab haereseos divinai susciparentur revelationi repugnare :
nefariàlabe praestari, qui posthabitâ Ecciesise nalivoque jurequo exui nemo possii, omnibus
auctoritaie, suoque prselidentes judicio, dediti esse licilum , quae vera, quae recia judicavcrit,
sont ac patrocinantur proscriptis ab ipsà erro- ea suscipere, palamque proflteri banc esse
,
ribus, quos fallente specie, pro veris dogmati- pr.xrogativam veritatis putativœ , vicesque ge-
bus habeant. reniis, ipsiusquae desil, verilalis.
Eo nomine excusarenlur, quôd à veritaie
si Insl. : At, inquiunl Tolérantes, condemnari
deviare se non arbitreniur, vacarent etiam Deo judice nemo potest eo nomine (juùd veri-
culpâ infensissimi christianae religionis hostes, laicni mente non perspexerii perinde id :
non Judaei solùm qui dùm Ecclesiam Christi foret ac si eo quis damnarelur, quod vel
à fundamentis excindere peroptant, sanctissi- capius oculis, vel hebescenle saitem oculo-
mo se studio accensos putant , verùm etiam rum acie, obversaniia qna,'que corncrc non
Mahumetani, dùm nefaria pseudoprophetae sui poiuisset,
instituta impensissimè colunt : illum enini Resp. : Plurapossunt contingere, soepiùsque
credunt fugandis errorum tenebris , et revo- continguntcaecitaiis gênera , quae jusiam in-
candae postliminio veriiati divinitùs esse exci- ducere excusaiionem nequeunt divinamque ,
tatum, ac lanquàm è cœlo delapsum, nume- potiùs iracundiam concitent. Procul dubio
risque velut omnibus absolutum opus veneran- Chrlslus excusaios non habobat illos, quos ita
lur Alcoranum. Ergo Cbristus voluissel inanes compellabat Vœ
: vobis, duces ca'ci, qui dicilis :
loquensS. Petrusialsô dixisset : In quHmssinit Ab'ique synaqogis facieni vos; sed vei.ii liora , ut
,, ,,,
omnis qui i)iterficit vos , arbitretur obsequium se queunt qui voluptatis lenociniis irretiti et ab-
prœslare Deo , Joann. cap. 14, v. 2, numquid stracli , atque , bonam conscientiam repellentes,
signilicaium voluit criniine nuUo contaminan- circa (idem naufragaverunt. Ilinc tanto aestu in
dos esse Judseos , niactandis Aposlolis, ulpotè cœlibalum et virginitatem plerique invehuntur
qui obcaecali, gratum se lune sacrificiuin Deo haeretici. (Qui dicunlur bonam conscientiam re-
persolvere putarent? Ignorabant Judaei sapien- pellere, non idcircô errorem apprehensum ut
tiam in mysterio ,
quœ abscondita est : si enim errorem amplcciuntur , sed bonos mores ap-
cognovissent , nunqnam Dutnimim gloriœ cruci- probanli reluciantur conscientise.) Varias iuler
fixissent, 1 ad Corinth. cap. 2, v. 7 et 8. Haud baereseon causas videtur eminere nativo veluii
tamen injuriosè Judaeis exprobrat Chrislus jure superbia, et elTrenae libertalis amor ; hinc
nefandum quo ipsura crucifigi postularent ab Aposlolis hœretici vocantur homines se ipsos
scelus , neque injuste tôt à seculis varias per amantes, cupidi , elati, superbi, 2 ad Timoth.
gentes miserè dissipâtes illos urget vindice cap. 5 ;
qui dominât ionem spernunt, majestatem
pœnâ supremus judex. Advertcre nolunl Tolé- autem blaspfiemant , Epist. Jud. cap. unico, v.
rantes, culpandam esse per semelipsam cseci- 8, segregant semet ipsos , ibid. v. 19.
lateni animi , vel in se , vel in causa libéré Instant ilerùm , sciscitanturque Tolérantes
susceptam , eâque proinde non amoveri, sed num igitur haeretici debeant conscientiae suae
incurri oflensara Dei ; neque verô ut libéré testimonio resistere , atque à doctriuâ desci-
contracta censeatur , et meritô redarguatur , scere , cui serviendum esse persuasum ha-
plectaturque caecitas, necesse est, ut ex animi beant.
proposito Veritas refugialur , ac velut ex iu- Resp. Confiietur ipse Baylius peccari sae-
dustrià accersantur captenturque errorura te- piùs , divinamque tùm offendi majestatem
nebrsD ; bunc in modura afficiebantur illi qui cùm suadenti paretur conscientiae itaque nec :
sicut legitur in libro Job , Deum sic videban- unquàm licet répugnante agere conscientiâ,
lur inipudenter alloqui : Recède à nobis : scien- nec tamen semper expedit, aut fas est dictatis
tiam viarum tuarum nolumus. Prae cseteris qui- conscientiae morem gerere , sed erroneam
dem notanduni et mulctandum id cœcitatis oportet quantum fieri possit , deponi atque
genus , illiusque patrocinium in se recipere emendari non abs re videtur
: scriptoris mox
quis nisi peccato venumdatus audeat? Ut jure appellati testimonium exscribere : i Encore
et meritô culpse vertatur caecitas , satis est ut < que les erreurs déguisées en vérités ac-
caveri potuerit : jusiissiniè imputantur mala € quiérent tous les droits de la vérité , il ne
quse inde consecutura aut praevideantur , aut « que l'exercice de ces droits soit
s'ensuit pas
moraliter potuerint praevideri. Ideô enim pro- < toujours une chose innocente ; on rendra
pter fidei privationem non plectentur qui ne- < compte un jour à Dieu de tout ce que l'on
vident, neque praenùsse potuerunt, sese lege ( malheur, dans cette terrible journée, à ceux
naiurali violandà comparandae obices fidei < qui se seront aveuglés volontairement , à
eà detinere soleant non est arduum inielle- , < miner leur créance ; à ceux enfin qui auront
ciu lethifero alii torpent veterno, quo retra-
:
< favorisé l'introduction des erreurs dans leur
ail Salomon ,
quasi peamiatn quoererent , Pro- « passions déréglées ! ils auront un droit, je
verb. cap. 2. illam itrofcciô quantum ad salu- « l'avoue , d'agir conformément à leurs er-
lem nec«ssc est, assequerenliir. Tomerarià et « reurs, mais comme c'est un droit mal acquis,
inquielâ pruriunt alii curiositale , Aposlolo « et qui tire sa source ou de la malice du cœur,
teste , seniper disccnlcs , et nunquàm ad scien- « ou d'une indiflorence prodigieuse, ou d'une
tiam veritalis per\:enientes,1 ad Tiiiiolh. c.ip. 3. t paresse inexcusable, il ne peut qu'empoison-
Quoi et (jualcs inordinalis ex affeclibus scalu- i ner tous les fruits qu'il aura fait naître, >
riuiit errores ! liadix omnium malorum , inquit OEuvres de Bayle , tome 2. Jus profectô egre-
Aposlolus, est cupiditas, quam quidam appeten- gium ! malè acquisitum, à pessimis dorivatum
tes cnavcyunt à fide, et inscruerunt se duloribus fontibus, ac vcncnalis leracissimum fructibus !
r»utiis , i ad Tiiuolh. cap. G. Dinumerari nc- Uaud iuiiciumur hxreiicas inicr socielaies
,,
liinc sectarum in quibus viiam degunt , neque lum politicam intcr et ecclesiasticam toleran-
scliismati, ncque erroribus, propriè acformali- tiam discrimen haec ulraque indivulso coharet
:
ter addicuiitur ; ad Eccicsiaî corpus aHeciu sibi nexu : una sine altéra constare nunquàra
dunlaxat pertinent , ad aniniam verô reipsà potest , nec pacem ipsi componerenl angeli
et perfectè perlinere possunt , quia possunt cum bominibus, quos Deo baberent infeiisos :
cùui divinà fuie quà prcediti sunt , spem et bine juveneni qui ex Prolesiantium socielate
cbaritalem conjungere ; sed cùm ces digno- catbolicam ad Ecclesiam confugerat , horiatus
scere nequeat Ecclesia , discernendos ilios J. J. Rousseau, ut revertatur in patriani, reli-
potest ex ingenuâ celeberrimi viri confessione; sanae mentis nemo approbare aui ferre queat,
hanc juvat bic subjungcre : c Vous voulez entrer Emile , t. 5. Congerere supervacaneum foret
I en compte avec lui (avec Dieu) comme Job : tutn Baylii, tum aiiorum errantium eUata, quae
( il vous confondra , et de mille articles de impoteniem et alrà bile tumentem animum
f voire compte bien débattus , vous n'en ga- iota referunl
c goerez pas un seul ; vous avez fait ce que Resp. : Convicia regerere conviciis , indi-
f vous pouviez , direz-vous ; il vous montrera gnosque sales rependere , animus non est :
« que vous n'en avez pas fait la centième argumenta Catholicissuppelunt, quae et causae
I partie. IN'avez-vous rien préféré au désir de quam defendimus dignitati, et sanctissimis
I lui plaire ? IN'avez-vous point eu plus d'ar- Ecclesiae instilutionibus longé magis con-
f deur pour quelqu'autre cbose que pour lui gruant.
< et quelqu'autre affaire plus importante que 1" Ut homines aiternam ad salulem adducat,
« celle de connaître sa vérité? l'impénilence divinitùs constituta est Ecclesia , quemadmo-
< la vanité, la dureté de voire cœur n'ont-elles dùm sapienter adinonet vir eruditus jam nomi-
I mis aucun obstacle aux lumières qu'il vou- natus (Pélisson), cujus verba è Gallico sermone
( lait répandre dans votre esprit? Vous en di- in Latinum convoi lenda et subjicienda duxi-
< rez ce qu'il vous plaira ;
pour moi , à qui il mus, (le vrai Système de l'Eglise) : « Pronum
« a fait celte miséricorde de me ramener à son f est igilur et consentaneum, ut à salute exci-
< Eglise, je sais que je n'ai pas fait la millième t dant , qui ab ipsius (Ecclesia?) conimunione
« partie de ce que je pouvais , pour obtenir i recedere volucrint ; res ita nisi se haberet
c cette grande et inlinie miséricorde, t Pélis- « quem ad finem evaderet Ecclesiae constitutio?
SOD. « non irrita solùm foret , verùm et sibimet
Objicies 1° : Ab Ecclesise comraunione ex- c contraria : sic Deus homines, Judaeos saltera
cludi lot sectas quœ hsereticse dicuntur , vel < et Christianos lingerelur allocutus: Vobiscura
scliismaticae , vcrisimile non est ; inprimis ab € inco fœdus : iii populmn milii specialim
Ecclesia; indole id abborrct , quœ Dominum « consecratum vos cligo; vubis cdico Icges ;
magistrumque colit, qui mites et humilcs cor- € sacramenta insliluo ordine cuncta dispo- ;
de omnes ad se bénigne vocat , ut sit unum < no ; minislei ium constituo pnblicuni ; alii
ovile et unus pastor. Nonne instiiutis evange- I paslorcs erunt, ovcs alii ; aliis vigdanliara
Jicis quibus fovelur et conslringilur tam ne- f impcro, anirai fortiludinem, aequitalem, in-
cessaria societati tum ecclesiasticx tum civili , « Icntam ovili cbaritalem : aliis animum doci-
concordia , jubemur ut sicul viiia, ita singu- « lem, mansuctum , ducibus et magislris obse-
lorum lolerentur errores? « quenlcm ; conspiraatibus hujusmodi olhciis^
295 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 296
c via stertiilur ad saluiem. His lamen omissis, ab Ecclesiae communione et à regno cœlorum,
I saluiem unusquisque seciùs continget. » Pé- haereticos et schismalicos nemo mirabilur, qui
nium perhiberet veriiati : ascensurus ad Pa- « resi et schismate non crimen unum inveni-
Ireni post toi exantlatos labores, totque ex- I tur, sed fœda criminum coUuvies. Schismate
hauslis doloribus, servandae sanae doctriniB « rebellalur nefariè lùm adversùs Ecclesiam,
consultum sacrum idcircô islud de-
voluit ;
I tum adversùs ipsummet Christum diceniera:
posilum commisii Ecclesiae banc ut illud ab ;
€ Qui vos audit, me audit ; qui vos spcrnitj me
errorum dolis , assultibusque illaîsum ac Inte- I spernit. At Spirilu sancto affirmante, quasi
meratum praestaret , arclissinià consirinxit < peccatum ariolandi est repugnare, et quasi sce-
cessariam, ipsi contulit; denique imminenlibus Eodem crimine plura infringuntur Decalogi
conquerendum ,
quid acerbius ,
quid à chri- « matribus longé praestantior... Maledici re-
siianà cbariiate disjunclum esse videalur, si t gnum Dei non possidebunt, 1 ad Corinlh. cap.
concessâ sibi potesiaie uialur ad repellendos < 6, V. 10. Quomodô ab iis illud possideatur
à suâ communione rebellantes subditos, resi- I qui calumniis impetunt sponsam Chrislt
stenles veriiati, corruptos mente, reprobos < Ecclesiam? Falsis autem criminaiionibus
circa fidem, seduclores, proficienies in pejus, I Ecclesiam lacessunt omnes haeretici et schis-
quorum s^rmo Mf cancer serpit, 2 ad Timolh. c matici : ipsam quippe tradunt quasi corru-
cap. 2, luemque multis intentât vix sanabi- « piani, spuriam, lurpe prostibulum, proscin-
i'actiianl quœlibet socieiates eliam poUiicse, « excusandae praetenderunl. Si dignus sit qui
quae in hsereiicos et schismalicos non adbibet I quels irretire et absirahere cunclos fidèles
anathema, nisi saluberrimis obslilerint pervi- f aggrediunlur? > Crimine iniplicatur qui pro-
caciier remediis : nec illo uiitur nisi meliorem ximo terrena bona subripit : t Quale igitur in
ut sese recipiant ad frugem, rescindere illud « se traxerint crimen, quicumque Ecclesiae et
recla sapere voluerint? Jubet Cbrisius ut ha- « vcrbum subducere aiientaverinl? Hoc in
bealur tanquàm ethnicus et publicaiius, qui Ec- « scelus impingunt omnes hsereiici et schis-
clesiam non audierit; quo igilur paclo quasi < malici niluniur enim iniquà usurpatiorie-
;
à suâ communione submoveat homines docu- c judicari. i Inde sic opportune concludit Ni-
menta ipsius et auctoritaiem contumeliosè de- colius : < Toi igilur flagiiia, cùm in haeresrm
lreclanles,alumnorumejussubverientes fidem, i et schisma certalim conlluanl; cùm illis non
et sacr» deposiium doctrinae, quod inviolaiè « unum, sed pleraque praecepla violentur, non
custodire debeat, disperdere molientes? Vio- < humanitatis, non cbaritalis loges obliviscitur
latae cbaritalis reum agere S. Pauluni quis eô i Ecclesià, sed veriiati aures, menicmque ac-
praesumat, quôd haereticum hominem Aposlo- « comniodat, dùm à saluiis via resilire omnes
lus ilie genlium jubeat posl unam et secun- c baertMicos el schismalicos judical et pronun-
dam correptionem deviiari, ad Tit. cap. 3, < liât ;
judicium Dei tum sequitur ei expro-
dissensionesque et sectas inter illa recensuerit 9 mit, cùm ipsorum pervicaciam et rebcllio-
de quibus dixerat : Quoniam qui talia aguut, « nom ipso perslringit analheniate. > iNicole,
regmm Dei non consequentur? Aliènes habçri do l'uiiiié de l'Eglise, iib. 2, cap. 11.
,
dcnlia civilaii Jorosoivniae mala cùni pro- miai virtutis faniam sibi popercrinl at
sorde- :
spiceret ,
(levil super iilam. Taies nuuiquid scunt aliquando intùs qua; foris spiendescunt,
odium eliciebiil larryuias? qnodque altum est huminibus, qui vident
in
Reprobaiiunem iilam gontissuse perspeciam facie, soepè abominatio est apud Deum , qui
habebat Apostolns : nec tanien deferbiiisse inluelur cor, et illiminabit abscondita tenebra-
bellionem afliciiur Ecclesia : luiereseon et scliis- pervius, exbauriendus eril labor! lùmque
malum ipsa vestigia delere exoptat : bomines incidendum eril in assignatas à Prolestanlibus
verô baeresi vel scbismaie impeditos, ad veri- notas, quai poslea refellenlur.
taiem et salutem adducere ardenter expetit, et Proposilis ul occurralur incommodis .
illis
ipsos ut iterùm parturiat, donec formeiur in laie, qnaienùsipsius nota est, banc
teneamus
ipsis Cbristus, et ad unitalem, quam discin- expediiam disserendi viam ostendatur pri- :
dere voluerunt, féliciter revoceniur. mùm, vel poliùs atlendatur id quod luce clarius
est, falsô sibi nomen Ecclesiae
Cbrisli arro-
ArxTICULUS II.
gare omnem societatem quam demonslrave- ,
probalionum génère asserenda sit haec sancli- ejusdem commendationem, exempta virtulum,
tas, ut ad notiliam verae Ecclesiae diicere nos eadem esse quae obtrecialionibus non
lalia
valeat. Oportet ut inier alumnos Ecclesiae re- pateant quôd indubilanler ejus doctrina
: at
periantur qui justiiiara et pieiaiem sincère sit numeris omnibus absolula, et Evangelio
colant, necnon qui virtulum splendore vene- Cbrisli plané consenlanea tùm quôd ut ex- :
rationem sibi conciliaverinl; ac proinde ne- teriori coram boniinibus, sic interna et
et
cesse est, ut doctrinam Ecclesia profileatur coram Deo sancliiate praestiterint viri quos
labis experlcni, converlendis, sanandisque ani- annalibus suis celebravit, ad baec probanda,
niabiis idoneam , evangelicis iiistiluiis verè argumentorum genus advocare possumus, quo
consonam : lue lixrere aliquaiitinn aniinns quidem, simul, et doclrina, et honiinnm qui
videlur : nani pieiatis ac justitiji larvain in- laude pietalis floruerint, perfocia cumulata-
duuDt mali , virtutunique specie, haud intrc- que sanctitas certissimé declaretur. Loquh
ni. iv. 10
f
,
mur de miraculorum auctoriiaie, qusetanquàra cap, 17, praedicat non esse dubitandum in
diviniiatis sigillum apud omnes habentur po- ejus nos sinu Ecclesiae condere quae « frustra
Moralem Ecclesice Christi doctrinam, nuUâ t ipsius judicio, partira conciliorum gravitate,
posse demonstralione oppugnari, nemo diflite- «partira eiiam miraculorum raajesiaie dara-
bilur Christianus : concedet pariler quisque c natis culraen auctorilatis obtinuit. >
bominum qui cœlitum numéro, jure inseran- miraculis non posset idoneum et efficax testi-
tur, posse miraculis, lanquàm divino testiuio- monium perhibere sanctitati Ecclesiae quara
nio sanctitatem confirmari. Sic via parabitur constituerit cùm , vix ullum ad faciendam
ad asserendam suo loco sanctitatem Roraanae fidem aptius accommodatiusque ad hominum
Ecclesiae : sit igitur indolera excogitari queat ; inexliausta Dei bo-
Patris mei, hœc testimonium perliibent de me. violala Dei sanctitas, quae ferre nequeat, ut
Joann. cap. 10, v. 25. Si milii non vultis cre- verae Christi Ecclesi*, ita et reprobis alienis-
dere, operibus crédite, ut cognoscatis et credatis que à Christo, chrislianaraque pietatera abne-
quia Pater in me est, et ego in Pâtre. Ihid. v. ganlibus, obsecundi-re miracula, hominesque
25. Cùm duodecim Apostolos misit, qui Ju- aeternae saluti intentos invincibiliter ad se ra-
daeis Evangelium praedicarent, eos sic allocutus pere : inaccessa improvidis consiliis sapientia
est, ut eorum verbis aucloritatem adjungeret : Dei, quae laedereiur permitlendâ daemonum
Infirmos curate, mortuos suscitate, leprosos mun- vel impiorum hominum nequiliae et arhilrio,
16, V. 20. Alia Scripturœ loca prsetereunda Dei, quae seipsam negaret, ubi, suppelente
nunc puiamus, quia res nobis cum Christianis nuUà, ut mox latiùs exponetur, cavendi erro-
agitur, quimiraculorum auctoritale communi- ris ratione, illuderetur hominibus gravissimo
tam esse fidem, neque ignorant neque infician- in negoiio per miracula , quae ab omni aevo,
tur. Nihilque causae est cur ad astruendam apud omnes gentes, vim persuadendi tantam
fidem, ad conûrmandam Apostolorum doctri- hauriunt ab insità omnibus propensione, quae
nam, cùm lanti momenli fuerint miracula, id naturae vox appellari possit : naturae autem
argumenti genus non valeret ad comproban- judicia confirmât dies, dùm diuturnitate tem-
dam sanctitatem Ecclesise ,
quoe servandae poris praejudicatae opiniones extabescunt.
illius fidei ac doclrinse, ejusdemque disseuii- Solvuniur objecta. — Objicies 1°: Plenara qui-
nandae causa, divinitùs condita est. dem fidem raerentur miracula Christi et
Hinccaiteros inter SS. Patres testatur gra- Apostolorum ; sed quae sequentes referuntur
tulanter S. Auguslinus, firmissima inter vin- ad aetates, meritô exsufllari possunt, aut sal-
cula quibus calholicae devincLus Ecclesiae tem in suspicionera aut dubiura vocari : adeô
haberi miracula : < Tenet me, inquit { in Ec- sunt multa, quae faleniibus omnibus crilicis,
€ clesiœ gremio), consensio populorum atque fallaciter invecta sunt, ac leviùs crédita, ut
c gentium. Tenet auctoritas miraculis inchoata, prudenliae sit diflidere caeteris omnibus, et
I spe nulrita. » Contra Epistolam fundamenli, teraperare ab assensu, ne falsà lenocinante
cap. 4. Idem S. doctor de Utililate credendî pietate, Deo aitribuamus fraudulenlas hom»-
301 SECT. II. DE NOTIS ECCLESLE. — SANCTITAS. 502
Dum molitiones. Deinde tametsi siippositionis opus esse subsidio, ad perrumpendos obniten-
argui non possent, tôt quae clicuntur post tes undique divinis insiitiiiionibus obices.
aevuni aposlolicum conligisse prodigia non Non eadem fuit omni
,
aevo miraculorum
laiet insidiari jugiter humano generi fallendi nécessitas et copia : frequentiora fuisse lem-
niirum in modum artifices daemones; quid pore quo tyranni Ecclesiam persequebantur,
autem possint ad illudendum, déclarât ipse adnotat S. Gregorius Magnus, in cap. 37 Job
:
christo non minora praedixit Apostolus his < et illa per muMos, cùm opporlunitas exigit,
verbis : Tùm revelabitur ille iniquus, quem Do- I ostendat. > Dixerat S. Augustinus, lib. de
minus Jésus interficiet spiritu oris sui; et destruet verâ Religione, cap. 2o : « Nec miracula illa
illustratione adventûs sui eum , cujus est adven- < in nostra tempera durare permissa sunt, ne
tus secundiim operationem Satanœ, in omni vir- < anima semper visibilia quaereret, et corum
tute et signis et prodigiis mendacibus, et in omni c consuetudine frigesceret genus humanum,
seduclione iniquitatisiis qui pereunt , ad Thessal. t quorum noviiate ilagravit. t Id verô ita ex-
2, cap. 2, V. 8 et 9. Enarrat etiam in Apoca- planavit, lib. 1 Retraclationum, cap. 13:
lypsi S. Joannes, quae ope Satanae patranda t Non sic accipiendiim quod dixi, ut nunc in
sint adventanle extrême judicio miracula; sic i Christi nomine fieri miracula nulla credan-
enim de fallaci ilio artifice praenuntiat : Fecit « tur : nam egoquando istum ipsum
ipse ,
signa magna, ut etiam ignem faceret de cœlo des- t librum scripsi, ad Mediolanensium corpora
cendere in terram in conspectu hominum ; et « martyrum, in eâdem civitate caecum illumi-
seduxit habitantes in terra, propter signa quœ « natum fuisse jam noveram, et alia nonnulla,
data sunt illi facere, in conspectu bestiœ, etc. «qualia tam multa etiam istis temporibus
Apocaiyp. cap. 13, v. 13 et 14. « nec oninia cognoscere, nec ea
flunt, ut qiise
Resp. Objectionis prima pars in eo posila < cognoscimus, enarrare possimus. i
est ut fidem abroget omnibus miraculis quae Solis quae auctores sacri narraverunt mira-
apostolicam aetaiem subsecuta sint. Quâ de culis, adhibendam esse (idem non ex eo sequi-
causa fingeretur, coarctatum fuisse apostolicis tur, quôd interdùm à variis scriptoribus com-
teraporibus, miraculorum donuni ? Numquid mentitia quaedam, vel etiam absurda tradiia
igilur penitùs fuit tune exhaustum ? At Marci sint : separetur pretiosum à vili, admotis quae
cap. uiiimo, dixit Chrislus : Signa autem eos omni tempore vigent sapientis ac temperatae
qui crediderint, hœc sequentur : in nomine meo critices regulis : at cum paleis non respuatur
dœmonia ejicient ; linguis toquentur novis, serpen- aurum, neque niendacii pœnam subeat illibata
tes toltent, et si mortiferum quid biberint, non eis Veritas; ergone omnibus historiis abroganda
nocebit ; super œgros tnanus imponent, et benè erit fides, quia multae fabulis ineptiisve sca-
habebunt. teant? Quis referentibus miracula, Irenaeis,
Haec proraissa nullis definiuntur tempori- Ambrosiis, Augustinis, etc., oculatis testibus,
bus : aetate Apostoiorum compléta non luit credere prudenter extimescat? Certè, ut res-
legis evangeiicse propagatio : quot mundi re- pondit idem S. Augustinus paganis historiam
giones tune erant incognitae ! Taies sunt quae miraculorum nostrorum negantibus, si liceat
à Sinensibus, à Moschis, à Tartaris, quae tara absque ratione negare facta haec miracula,
laiè patent , incoluniur nondùm erat detec-
: peribit librorum omnium fides, lib. 10 de Ci-
tus novus orbis, qui nomen Americae sorlitus vil. Dei, cap. 10; neque, ut indicavimus,
est; nec stricte loquendo, cognitas omnes Christianorum est, eorum fidem miraculorum
mundi plagas pervaserat lumen Evangelii : lacessere, quae idoneis et ad historiae probatas
porrô ad persuadendam infidelibus doctrinam leges exactis nituntur testimoniis.
christianam, tôt oppugnatam praejudiciis, in- Jam parlera alteram objectionis aggrediamur,
domitis adversantem tantoperè cupiditatibus, quae ad potestatera dœmonum attinet ; ut
complectentem imperviahumanae ration! mys- distincte solvatur, attexerejuvat principiorum
teria, plurimùm sanè valent conferre mira- seriem quae ad vim naturamque miraculorum
cula : imô quandoque prorsùs eorum videiur explicandam valeant.
303 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 304
1° Rerum naturalium ordinem et connexio- cnla, haud tamen in miraculis numerari po-
nem ila instiiuit ac moderaïur Deus, ut proxi- test quidquid admiraiionem moveat, qiiodque
mè vel médiate, cognalione quàdam iina refe- reipsà admirabile est; mirabilibus abundat
ratur ad alieram, et quae vel maxime disparia, universus orbis, quae apud bominum vulgus,
aul etiam contraria esse videaiilur, concordi consuetudine videndi ,
quasi obsoleverint ;
velut discordiâ conspirent ad proposilos divi- quàm stuperet mirabnndus bomo, qui subler-
nœ providentine fines, ad pulchritudinem sla- raneâ nutritus in don)o, inde subito educere-
biiiiatemque universi : hxc omnia libero Deus tur in apertum cœli, micaniibus undique si-
instiiuii, ordinavitque decreto : quidquid na- deribus, prospectum ! Non igilur à solà admi-
luralibus utendo causis praesiare solet, id ratione ducenda est miraculi notitia , cùm
orane eisdem torpeiilibus aut sublatis, œquè admiratio sit pro diverso bominum afleclu et
posset elïïcere et allluenter largiri : sicabsque slalu varia et commutabilis, atque in iis ssepè
solis intluxu, et imbrium adminiculo, atque versclur, quae falsis montes simulacris saepiùs
ut olim manna in deserlo, pro nulu elîiuuiere, desumenda est natura miraculi. Quadraginta
iniô et sustentandse bominum vitaé absque per annos, Israelitis nunquàm défait colnmna
cibo poicsl consulere. nubis per diem , nec columnn ignis per noctem,
2° Hinc non solâ ratione, quae libéra Dei coram populo, Exod. cap. 13, v. 22, nec minus
décréta neque scruiari , neque per se et in idcircô verisilla miraculis accenseiur columna.
ipsis cognoscere valet, innotescit nobis ordo Pertran-ibat Christus benefaciendo : \irtus exi-
naturce ; frustra eliara tenlarcmus intima ves- bat de illo, et sanabat omnes, quocumqiie tem-
ligare et rimari naturalium rerum principia pore occurrerent, aut ad pedes ejus, claudi,
omnia : haec ut plurimùra nobis sunl abscon- paralylici, leprosi,etc.,ut curaret eos, projice-
dita ; neque illum quem videmus ordinem, ex reniur, perfectae illos compotes valetudinis di-
se, necessariô et essentiaiiter postulant : ordo miltebat. Eà bcn' factorum frequentià, nihil
llle veteribus ac novis exploraïur et perspici- detrahilur miraculorum digniiati. Sunl è con-
tur experimeniis, aliis vulgaribus, aliis ad bo- trario efTecta, quae rare licet coniingant, mi-
minum qusedam gênera spectaniibus, dùni ad nime rccenseniur inter miracula, quales sunt
variorum aiiendilur effeciorum similitudinem, comeiae , nec inter illa forent numerandae,
connexionem, analogiam, ductaque indo con- tametsi rariùs apparerenl. Non ab ignoraniià
fateri necesse est : Mundum tradidil (Deus) dis- aliquod factum non ideô babendum est in
putalioni eorum, ut non invenial liomo opus quod miraculis, quia judicelur illud ex naturae legi-
operatus est Deus ab iniiio tisque ad finem. Ec- bus, bumaiiae cogniiioni naiuraliier imperviis,
clesiast. cap. 5, v. 11. At plebeiis, illiiieralis- prosilire, scd potiùs quia illud quoad subsian-
qne bomiiiibus, infaniibus ipsis multa com- tiam , aul saltem quoad modum et adjuncta,
perla suni constant! et inconcusso sensuum judicatur esse praeter, vel supra, vel conira
morbis quibuscumque laboranles sanare, pris- quod cbrisiianae perborrescunt aures ( cum
linasque vires sanandis , stalim resiituere : Cbrisiianis aulem movetur bic controversia ),
quae unilo sibi corpori efiicaciler in niuliis concluderetur , fallacem fuisse Christum ac
imperat, anima, nequidquàm vt-liet adjacenii- veluli praesiigialorem , lùm etiam cum maxi-
bus iiiiperare corpoiibus : nota est etiam ge- mâ edcrei boniiatis suae et diviniiaiis argu-
neralls haec fundamenlalisque régula : « Eo- menta ;
praevidisset quidem , quo tempore ,
< dem in statu, iisJemque posiiis rerum ad- quibus rerum in adjunciis esset fulurum , ut
«junctis, idem pariunt, seu efliciunt eaedem ex ignotà caeleris hominibus legum aitempe-
f causae, i Hàc déficiente vel nulante régula, ralione, confliclu vel consorlio, proficisccren-
dilaberentur maximâ ex parte bumanse cogni- tur lacta qu« pro miraculis babereniur, sed
liones, humanaeque socielatis commercia. ea, neque ut physica, neque ut moralis causa
3° Licel ab admirando nuncupentur mira- • edidisset ; sicut nec astronomus efficll vari^
,
quae praeniinliai cœlesiia phaenomena : allamen tesias, cui nec répugnai angelorum natura, nec
insigniasibi proprio lanqiiàiii auclori ClirisUis ordo divinae providentiae, dijudicari vix potest,
allribuil niiracula ; liaec suis mimerai iii ope- ncqiie, utcxmox diceniiis inielligeiur, necos-
ribusquae leslalam faciaiit diviiiam suam inis- sum est. De ipsâ daemonuin poieslaie ha^c tra-
sioncni. Si mihi non vuUis credere , operibus cré- dit S. Augustinus, lib. 5 de Trinitale, cap. 9,
dite , Joann. cap. 10, v. 38. Ipsa opéra quœ num. 18 : < Quid aulem possintper natiiram ,
legum cogniiioncm , superiiaiurale quidem Deus consliluit mundi totius dominos supre-
doiium , sed ab operibus plane diversum. mosque moderalores non valent pro nulu ;
Quis sibi aliuiide in nieniem prudenier in- nalurae logesomnes invertere posilum(|iie à ,
duxeril ,
gencralibus nalurae legibus facium crealore ordinem, quocumque modovoluerint,
esse, ul aegr(»ianiium lot gênera, aelate, siaiu, perturbare. Angelorum in corpora poiestas ,
tcmperalione corporis, lam discrepantia , re- cerlos si non valeat limites excurrere, quaniô
pentinam simul elinlegram cuncla reciperent, minus ubi agereiur de immuiando animarum
quocumque lenipore , sive domum , sive ad slalu, eodemque deterendo, vel insiaurando ,
maris lillora, vel deserlum in locum, ad Chri- augendisque vei exlenuandis iilarum doiibus!
slum Dominum aflèrri illa coniingerei? Quâ Secundùm ,
quantacumque angelis adscri-
ralione pulandum est bunc fuisse olim natura- balur naiuralis eliam poiestas, ea divinae sub-
lem rerum ordinem, ut toi annis, diebus om- jacet necessariô provideniiae, ipsam cohibentis
nibus prxter Sabbalum manna delaberetur in prout sapientiae suae legibus expedire judica-
soliiudinem extra Israelilarum casira ; ul pri- veril. De bonis angelis nihil est quod meluamus,
dièSabbatiduplo major ipsius copia coliigenda ne suà ipsi abuiantur poleslale : niliil moliun-
esset ; denique ut cibus iiie uniuscujusque vo- lur, niliil aggrediunlur, nibilaggredi, nibil mo-
luniaii deserviret, et ad qnodqitisque volebat liri possuiit quod inordinatum sitac Dro con-
cvnver ter e tur ? SApienl. cap. iti, v. 21. trarium , cùm immulabili cbaritate ipsi adbse-
Quantô n.eliiis ac veriùs in eo conslituiiur reanl ;
quod aulem ad malos angelos attinet
natura miraculi , ut sit evenlum seu factum seu daemones (
quos faiemur naturalem potes-
quod ab ieierno decreverit Deus naturali rerum taleinnon amisisse peccando , sicut nec na-
ordiiii subtrahere Miraculum ergo excepiio! turalem sagaciiatem, ulpolecum reprobalione
quxdam est quâ nalurse legibus speciali dero- non pugnaniem ), lum experimenlo lum ra- ,
novas quasdam formas, novos situs, insolites norum in regione non poiuerunt nisi conce-
motus corporibus imperliendi ; verùm quibus- dente Cbrislo, porcorum in corpora daemones
Dam limitibus determinata sit naturali^ ea po- ingredi ; hinc eliam tantâ flduciâ tamque cffi-
507 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 308
caci imperaverunt palàm daemonibus lanquàm circiter post ApoUonii mortem annis, elabora-
servis Christiani, ut videre est apud Tertullia- tum ! pigeât in figmenlis illis, quae loties con-
num, in Apologelico, apud S. Cyprianum, in fuiaia sunt , explodendis , tempus operamque
epist.ad Demelrianum apud Laclantium, lib. , conterere.
4 Instilutionuui, Alhanasium de Incarnatione Instante quidem die Domini, et revelato ho-
Verbl Dei, etc. mine peccati, filio perditionis, cernentur pro-
Terliùni , si quandô pcrmiiiat Deus naturali digia quibus in enoreminducantur, sifieri potest,
suà potestale dsemones abuti ad bomines à etiam electi; sed qui seducentur, peribunt eb
verâ religlone, verâque Ecclesià diraovendos, qubd cliaritatem veritatis iwn receperunt, ut sabi
nonpatitur sic tentatos, nisi suae obluctentur fièrent , inquit Apostolus , ad Thessal. cap. 2,
saluti, necessariis carere subsidiis, quibus pos- V. 10. Potuissent pravum exuentes afTectum,
sint contextam praestigiis fraudera eflfugere : ab errore combibendo deterreri , tum praes-
eô advocari possunt quaecumque auctoritatis, tantioribus defensorum fidei miraculis, tum
raiionumque momenta prompsimus , ad mira- oraculis et admonitionibus Christi, qui impias
culorum vim asserendam ac luendam : nonne capitalis hostis , slupendasque molitiones de-
ipsa concideret, ac inperniciem hominum ver- nuntiavit, tùm etiam eminenti auctoritale Ec-
geret, si nequeant à divinis miraculis mendacia clesi3e,cujus doctrinae et communioniconstan-
secerni hosiis protervi et infensissimi prodigia, ter esse inbaerendumdenionstrant, ac perpeluô
nec sincero quanlùmlibet studio veritatis, non demonstrabunt ipsa Christi et Apostolorum
possit intenlata deceptio declinari? innumera, divinaque certo certiûs miracula :
At neque contigit, neque continget unquàm, ea quippe oblivioni nunquàm tradentur, nec
ut baec diviuœ provideniiae inuratur labes ; non possunt ullo alio prodigio deleri vel obscurari.
jla deseret bumanum genus , patrociniumque Inst. : Dictum est ubi de judice controver-
veritatis : etiamsi ageretur de illis prodigiis siarum , existere apud haereticas schismatica-
quae licet humanas superent vires, naturalem sve societates, nonnullos qui falsis argumeniis
tameu daemonum polestatem non excedunt, et irretiti, et in traversum acti , sectam in quâ
ideo cùm propriis non careant naturalibus sunt institut!, habeant pro verâ Ecclesià, atque
causis, vocantur à S. Thomâ miracula quoad bonà lide errorem illum sequantur : lieri potest
nos ; islo miraculorum génère, cùm soleat eo pariter ut à divinis miraculis secerni nequeant
ferè modo commoveri hominum saliem vulgus, daemonum prodigia, nec proinde miraculis certô
quo afficiuutur miraculis propriè dictis , seu probari possit sanctitas ac veritas Ecclesiae.
factis mirabilibus absque merè naturali causa Resp. : Diximus, iterùmque fatemur, posse
coniingentibus ; idcircô , si quando ad aver- in societatibus haereticis aut schismaticis ver-
tendos à vero Dei cultu bomines , ederentur sari nonnullos qui fallacibus ratiociniis in er-
qusedam ex illis quae dicuntur miracula quoad rorem impulsi, veram se profiteri Ecclesiam ,
nos, suppeditaret, vel ofTerenda curaret Deus persuasum sincère habeant. lia et fieri potest,
apta prsecavendo errori subsidia. Ediderunt ut daemonum quibusdam prodigiis, imô et ho-
quaedam sive simulala, sive hominum vires minum quorumdam praestigiis, decipiantur non-
superanlia prodigia Pharaonis magi , at mira- nulU, neque tune valeant contextam fraudem
culis Moysis et manifesté superati sunt , et detegere : at quemadmodùm proprios distinc-
victos se confiteri, digitumque Dei agnoscere tosque characteres sibi vindicat Ecclesià Christi,
coacti sunt, cùm educere incantatiouibus suis quibus à spuriis secerni potest Ecclesiis, quam-
sciniphes non potuissent. Priores duas plagas vis eorum propositis subdolè simulacris illu-
visi aliquâ ex parte imitari , tertiam non po- danturnonnulli, ita et divina miracula propriis
tuerunt, nec cœteras sunt aggressi ;
praiterea instruuntur providente Deo notis ex ipsorum
nuUam ex inilictis à Moyse plagis depellere, ir- substantià, vel operandi modo, adjunctorura-
rogaturaque detrimentum resarcire valuerunt. que ratione desumpiis, quibus possint à frau-
Quaenam prodierunt unquàm prodigia, quae dulentis prodigiis dignosci, quamvis nonnulli
miraculorum Christivel Apostolorum splendo- propositâ miraculi ementiià specie illudantur,
rem, verisimili quâdam specie obnubilare, aut paratosque incidant in laqueos. Caetcrùm nisi
viminfringere, meritô viderentur? Jactata sunt sibi ipsis defuerint salutisobliti, non eô usque
â paganis ApoUonii praesertim Tyanensis quae- ingravescetcrror, uteosabstraliat k credendis
dam portenia, sed quàm putidis refertum sit dogmatibus illis quorum fide destitutus nemo
fabulis opus ea referentis Philostrati, ducentis i adullus, in justorum cœtum cooptandus sit.
30d SECT. II. DE NOTIS ECCLESIiE. - SANCTITA5. 310
Objicîes 2°: Majori laude et ingenii acumine siam. Nonnisi post allata sanclis ex codicibus
quàra S. Augustinus, nemo défendit auctori- utriusque Tesiamenti lesiimonia quibus pcr-
talem Ecclesiae : callebat procul dubio quibus spicuè prœnuntiala fuerat Ecclesiœ per omnes
ipsa noiis secernatur à quàcumque haereiico- génies propagatio, nec proinde nisi post de-
rum secià : idem lamen episi. conlra Donaii- nionslraiam conlra Donalislas ejusdem Ec-
stas, vulgô inscripià, de UnilaleEcclesisc, cap. clesiae veritatem, S. Augustinus prolulit elTa-
19, déclarât sese celeberriniam de veriiale tum illud de miraculis, quod nobis objicilur.
Ecclesiae coniroversiani, non ex eo adjudica- Nimirùni, i quaecumque talia in Calholicâ
tam velle,quôd < per tolumorbem in locis san- « fiunt, ideô sunt approbanda quia in Calholicâ
< ctis qua; fréquentai noslra conimunio, tanta i fiunt; non ideô nianifestalur Ecclesia, quia
( mirabilia vel exauditioiuim, vei sanilaium t haec in eâ fiunt. » Cùm igitur constarel, nec
« fiant, ila ut lateniia per tôt annos corpora prudenter de verâ Ecclesia ambigero possent
< civilati Mcdiolanensi nolissimus, oculos lu- dicandum esse poliùs de miraculis ex appro-
I menque receperit, > etc. Deinde subjungit : baiione, vel improbalione Ecclesiae, quàm de
< Quaecumque talia in calholicâ Dunt, ideô Ecclesia ex illis quae ipsi objicerenlur mira-
< approbanda, quia in calbolicà fiunt; non culis ; nequenovis eam opus habere prodigiis,
I ideô nianifestalur Ecclesia, quia hœc in eâ quibus manifestetur , cùm evidenlibus quae
nullius ferè sunt momenli, quae afleruntur, omnibus praesertim locis ad ejus caiholicitalera
miracula. Hinc est quôd nec audire velit S. spectantibus, inviclè demonslrala esset. Ne-
Augustinus sua ipsorum ostentautes prodigia dùm verô miraculis abrogare voluerit vim
illis excutiendis tempus et operam consumere Objicies 3» ; Ludere videntur iheologi Ro-
dedignatur S. Augustinus : « Nemo ergo, in- mani , cùm disserunt de miraculis : apud eos
c quit, vobis fabulas vendat : et Ponlius fecit enim usu receplum est, modo ul Ecclesiae au-
viam aggreditur multô magis cxpeditamS. Au- nuUa prodire posse divina miracula quae do-
gustinus. Yeteris ac novi Tesiamenti Scripiu- clrinam et aucloritalem impugnent constitutae
ras confitebantur Donaiislse : sacris eos tesli- à Chrislo Ecclesiae; neque enim polest adver-
moniis quae nullius inlerpretaiionis indigeant, sari sibi Deus, et quae condidil ac ordinavit,
debellandos suscipil : i Aperta, inquit, veritas ea ludibrio ipse objicere. Secundum, quod est
< clamet, luceat, in obturaïas aures irrumpat, cum priore connexum, slatim atque innote-
< dissimulanlium oculos ferial, » de Unitate scil, aut innotescere polest vera Ecclesia, re-
Ecclesiae, cap. 5. jicienda essequaecumque specie fulgeant, quae
Testimoniorum id genus S. Augustino abun- reprobaveril, miracula hoc ipso quôd sece«
:
auclorilale, qnae nondùm lune illis erai coni- universilaie teniporis;vcriim ad unilatemeiin-
perta gonlibus, et niiraciiloruin astniebatiir fallibilitatem revocalur universaliias doclrin» :
jtatione nuniinis niiracula, liœc eadem décla- loci, et probare consliiulum est, Ecclesiam
rât, niiraculis insiiani esse vim non modicam Cbrisii, niorallier loquendo, peromnemorbcm
ex se ipsis mentes coniniovendi, et ad ea dog- esse diffusam, idipie lum in veteii, tum in novo
mata credendainclinandi, quibus conlirinandis Tesiamenlo fuisse praenunlialuni : sic inlelle-
fectricc miraculorum disceptaveruni, qui ta- Probatur I" ex Scripluris. Genesis cap. 22,
men arbitral! sunt naturalem ipsos daenioncs V. 18, dicliim est Abrabae : Benedicentur in
habere faculiateni quaedam efficiendi miracula, semine tno omnes gentes terrœ, quia obcdisli voci
ilii omnes futurum concesserunt, ut si reipsà meœ. Quo prolalo lestimonio, Donalisias sic
laxanle babenas datmonibusDeo, illà poteslale alloquitur S. Auguslinus, lib. 1 de Unitale Ec-
protervi illi spiriius abulerontur, idonea tune clesiac, c. 4 : Qnid ad liœc dicilis '!
an Judœorum
subsidia, ne ipsis nimiùm ingrueret exiliosae populo ex carne Abraltœ, semen Abraliœ? Tune
deceplionis pericnlum. Hinceiiam nedùin prai- refeit S. doclor interprelalionem Apostoli ad
nuniiaiis Anlichristi prodigiis invectum lueril Galatas, c. 3 : Abraliœ diclœsnnt promissiones et
contra vim persuasoriam inditam miraculis, semini ejits ; non dicit, in seminibus, tanquàm in
ullum prapjudicium, vix posset proferri effica- mnltis, sed tanquàm in uno, et semini tuo, quod est
cius ad eam demonsirandam argunicntum Chrisius. Gencii cap. 26, v. i, eadem facla est
;
considerelur enim quanto studio prœmonen- Isaac promissio : ea quoque ronovaia est et
confirmaia Jacob, bis verbis Erit semen tuum
dum judicaverii, et piaenionuerit Cliristus, ut :
ab Anliciirisii cavealur prodigiis ; surgent, in- quasi pulvis terrœ ; dilataberis ad occidentem, et
dabunt signa magna et prodigia, ita ut in errorem dicentur in te et in semine tuo cunctœ tribus terrœ.
indncantur, si fieri potest, etiam electi; ecce prœ- Qiiem in locum sic compellal Donalisias S. Au-
stra disserendi ratio. Dùni enim assignantur I gentibus, quas jam videmiis in boc semine be-
DOiae quibus vera dignoscatur Ecclesia, non i nedici.» (De Uniiale Ecclesiic, cap. 4, ii.t4.)
Psalm. 2, V. 8 Postula à me, et dabo tibi gen-
ex auctoritaieipsius, quasi jam foret plané de- :
monslrata, judicatur de miraculis, sed aliunde tes liœreditatem tuam, et possessioneni tuam ter-
arctamque cum doctrinà quae suscipiiur pro- t Cbrislianus nnquàm dubilavil iioc do Clirislo
banda, necessiludinem.Conferuntur cum sanae € esse prvdiclum, aut banc barediiaiem aliud
regulis critices, et cerlis quœ raiionis lumine » quàm Ecclesiam esse intellevit, > (opère lau-
aut cùm agitur cum hominibus ipsam con filent scient ià Domini, sicut aquœ maris operientes. In
313 SECT. II. DE NOUS ECCLESI^E. — CATHOLICITAS 314
die illà radix Jesse qui stat in signum populorum, cùm illam successive atqiie per parles conse
ipsnm ijeiiles deprecabuntur, et erit sepulcrum qui landeni for tassé valeant.
ejits gloriosinn; et c;ip. 49, v. IG : Ecce dédite Resp. Haic si adbiberi posset de propagandâ
in liicein geuliimi, ut sis salus men mque ad ex- Ecclesia propbetiarum expositlo, causae suae
tremum terrœ. Act. Aposl. cap. 1, v. 8 : Acci- lirmamentiim in fulili alque elumbi dispnla-
pietis virlHiem Spiritùs sancti in vos, et erilis tione collocâssent sanclus ipse Augusiinus,
tnUti testes in Jérusalem, et in omui Judœâ, et ejusque in Caribaginensi collalione consories
Samariâ, et usqiie ad uliimum terrœ. El ibid. episcopi, qui laniA cura et laude catbolicila-
cap. 13: Vobis oporiebat primiim (oqtii verbum lem Ecclesi* revincendis Donaiislis opposue-
Dei, sed qnoniam repelUtis illud, et indignes vos runt; lotuni enim quod lam strenuè versabant
judicatis œternœ ntœ, ecce convenimur ad génies: argumenlum de caihcdiciiate Ecclesiai, potuis-
sic enim prœcepit nubis Dominus: Posai te in lu- serit D(tnatisl3e levissimà quasi declinalione
cem geulium, ut sis in salutem, usque in ultiinum efl'ugere , reponendo successivam baberi ca-
terrœ. tboiicitatem Ecclesia;, labenlibusque seculis
c Qiiomotlô, inquit S. Augiislinus, cœplum suani ipsorum socieialcm posse, si oporteat,
€ sit ab Jenisaleai , et deinde processutu in varias in muiidi plagas per vices commeare.
t Juda*ani et Saiiiariam, et iiide in lolam ter- Disioita prorsùs ejusmodi interpretaiio; simul
< rani ubi adluic crescil Ecclesia, doiiec usque profcctô implevit universam terram nions quo
fin fineui eliam reliquas génies, ubi adhuc in propheiià Danielis designata fuit Ecclesia
< non est, obiincat, Scripluris sanctis leslibus (c. 2, V. 55) ; ejusdem pariter simultancara
< conseqncnler oslendiiur. Quisquis aliud aniplitudinem si^nificavit bis verbis : Regnum
< evangelizaveril, analhema sit. » aulem et potestas, et magnitudo regni , quœ est
Probatnr 2° ex consianii tradiiione ; in re subler omne cœlum, delur populo sanctorum Allis-
lani aperià, pauca recensebinius. « Ecclesia simi , cujus regnum sempiternum est, et omnes
< luce Douiini pcifusa, inquit S. Cyprianus, reges servient ei et obedient (cap. 7, v. 22). Ciim
< per orbem toluni radios suos porrigil : uriuui imperiuni Alexaudri Magni célébrant auctores
f tamen lumen est qnod ubi(|ue dilFundilur, sacri aut profani, non intelligi volunt, ita sub
« nec unitas corporis separatur; ranios suos jugum missas esseab eo omnes génies, ut unâ
I in universam terram copia uberiatis exien- edoniiià, ipsius potesiaii subducerelur alia, sed
< dit; profliientes iargiter rivos laliùs expan- simul loti enm imperâsse mundo cur crgo :
€ dit, ununi lanien caput est, et origo una, > dùm agitur de Ecclesia, quam omnibus rcgnis
(de Uniiaie Ecclesiai caiholicae, versus iniliuni.) validiorem et iliustriorem fore praenuntiatum
S. Cyrillus Hierosol. caiecliesi l.S, n. 12 : est, simulianea excludereiur per orbem lotum
c Regum qnideni polestas cerlis locis et gen- magnitudo? Haud melior quàm ipse rerum
< liiius terininos babet : Ecclesiae aiileni ca- evcnius, proferri potcst propbetiarum iiiter-
< tliolicae pcr universuin orbeni indelinila est pres Ecclesiam aulem
;
insedisse tolum per
c polenlia. i S. Anguslinus : « Quid ad biec orbem, propagalam Apostolorum et apostoli-
I diciuri siiiit qna) conimemoravi ex lege, et corum virorum laboribus, eamdemque jugiter
< l'ropbelis, et Psalniis, de Cbrisii Ecclesia, praedictà cailioliciiaie poliri, lestantur singulis
< qu!E lolo orbe dilTundiiur, cui niaiunt re- aiiatibus religionis defensores, alque Eccle-
f pugnare perversi, quàin communicare cor- siam idcirco cùm aliis dolibus , lùm etiam
« recti? » splondidâ dilTusione cœieris omnibus aulcccl-
Sulmntnr objecta. — Objicies 1°; Ita exponi 1ère socielalibus.
débet Ecclesi* dilfiisio in veteri ac novo Te- Objicies 2° : Eslo, totum aliquando terrarum
stamenio prxnuniiata , nt modo in ali(]uâ orbem occupaveril Ecclesia, al eam potuit, ut
miindi parle, niodô in alià sedeni obiineat ccleberrimis et amplissimis coniigit imperiis,
Ecclesia Clirisli, niinquàni vcro ouinem eodeni magnitudinem principaiùs amitlere , alque
lempnre orbem lerranun sit occupaiura : sic arciiores inlra lerminos conirabi, eaque coar-
génies cuncias pervadet non simultaneâ, sed ciatio cum ipsà cailioliciiaie, qualis pr.xnun-
sucressivà quae ad liiiem secuiornm progre- tiala fuit, coba^rere : ita prolilenlur catiiolicos
dialiir, possossione ; divinis oraciiiis \i.vc, sané inler ibeologos, insigniores nonnuili ,
ex qui-
inierpretalio non rejiugnat, quà stanle frustra bus Melcbior Canus, cujus bœc est sententia:
variae haireiicorum societales eo nomine nn- c Salis est Ecclesiam seniel in totum
mundum
pugnanlur, quôd nunc caiholicilaie careant, < esse fusam, ut eliamnùm verè calhoUca di-
, ,
< sentis universitas ad eam universilatem re- Quôd verô futurum asseruerintMelchiorCa-
i ferenda est, quae tempore anteaclo in Eccle- nus et Bellarminus, ut si unam in provinciara
< siâ fuit, ei liœc ad illani tandem qnam Apo- colligeretur Ecclesia, ipsa nihilominùs foret ca-
I stoli in tolum orbem ediderunl; ex quo efïi- tholica, propter apostolicae doctrinae continuam
« cilur ut quamvis ciiristiana fides in unius communionem, id intellexerunt de universilate
« forte provinciae angusiias redigerelur, nihilo- temporis, quœ sub nomine catholicitatis, ut
< minus calholica esset : et provincia item adnoiavimus, comprehendiiur, non deuniver-
f quae eam fidem haberet, Ecclesia etiam esset sitale loci ,
quam nedùm inficiarentur, diserte
i catholica : nam et Ecclesiâe singulae sub uni- probant ipsis in locis undè eruitur objectio.
< versali compreliensae , catholicae vocitantur, Objicies 3° : Primo et egregio quod Vincen-
« quoniam eam fidem hobent quani universalis tius Lirinensis adornavit commonitorio, diver-
< tenet, semperquetenuit Ecclesia. » (Locorum sas commonstrat vlas indagandae ac reperiendae
Théologie, lib. 4, de auctorilate Ecclesiâe, variis in rerum adjunctis, calholicœ verilatis:
in solutione argumenti 15.) Idem docet post capite illius quarto banc instiiuitquaestionem:
Driedonem Beliarmînus, tom. 2 de Controver- < Quid igitur faciet Chrislianus, si se aliqua
siis, lib. 4, cap. 7. Hâc autem posità catholici- « Ecclesiâe particula ab universalis fidei coni-
tatis notltiâ , nihil proficitur deprompto ex « munione praeciderit ? Quid utique nisi ut
catholicitate argumente. i pestifero corruptoque membre , saniiatera
Resp. Occupato terrarum orbe, si postea in I univers! corporis anteponat? Quid si novel-
angusium ita fuisset adducta Ecclesia ut pro- « lam aliqua contagio non jam porliunculam
vincial unius, vel etiam alicujus regni contine- < laniùm sed loiam pariier Ecclesiam com-
,
relur finibus, tùm assimilaretur torrenti qui < maculare conelur? Tune item providebit, ut
pluvialibus tumefactus aquis, cùm agros omnes i antiquitati inhaereat, quae prorsùs jam non
semel invaserit, undas revocat, et arcto jani 4 potest ullâ novitatis fraude seduci. » Tum ad
condilur alveo ; haec sanè non referunt catho- secundam responsionis partem illustrandam
licae iraaginem Ecclesiâe : quapropter, cùm repelit luctuosi illius temporis memoriam, quo
taleni ferè soriem eidem affingerent Donalistœ, ruptis omnibus repagulis , grassabatur Ariana
atque contenderent , illam post stupendam hseresis : « Quando, inquit, Arianorum vene-
diffusionem , fuisse quaedam in Africae spatîa « num non jam portiunculara quamdam, sed
redactam, illos ita urgebat et comprimebat S. < penè orbem totum contaminaverat. > (Com-
Augustinus : « Taie aliquid proferte vel unum, monit. 1, cap. 6.)
f Africa declaretur, vel in reliquis sola relicta, tum argumentum inde concluderelur, non ,
< vel ad principium renovandi vel implendi ordinem tantùm episcopalem ferè universum,
< orbis sola servata ; neque tôt lestimoniis sed tolam penè societatem fideliura, grassante
< commendaretur quod erat citô periiurum supra modum arianismo fuisse coniaminatam,
f quod solum esset relin-
et sic taceretur aut ut colligeretur ex his verbis : i Penè orbem
t quendum, aut ex quo solo totum esset repa- i totum conlaminaverat. > Quod si contigisset,
« randum et implendum. » (De Unitate Eccle- ablata tune fuisset Ecclesiâe catholicitas, quara
siâe, cap. 19.) Ita semper in Ecclesia fuit per- maxime vindicat pluribus in locis indicati Com-
suasum suâ ipsam catholicitate nunquàm esse monitoriiVinceniius Lirinensis, et quam distin-
mox appellatus S. doctor : « Non potest, inquit, « id teneamus quod ubique,quo semper, quod
« civitas abscondl super montera constituta, c ab omnibus creditum est : hoc est eienim
< sed Donatistis velut operta est, qui audiunl < verè proprièque catholicum ,
quo ipsa vis
( tam lucida et aperta testimonia, quae illam € nominis ratioque déclarât, quae omnia verô
» toto orbe demonstrant , et raalunt clausis t universaliter comprehendtt; sed hoc ita de-
I oculis offendere in montera ,
quàm in eum i mura fit, si sequamur universitatem, antiqui-
« ascendere ,
qui cùm esset lapis praecisus de ( tatem, consensionem. >
517 SECT. II. DE NOTIS ECCLESIiE. — CATHOLICITAS. 31S
2° Hinc futurura liquet ut ad verbum , non pestis, eiiamsi nec lertia, neque sexta pars
ad mentem dicentls, si acciperenlur quae ob- illius incolarum lethiferâ contagione interlice-
jecta sunt ex Vincentio Lirinensi, iiiduceretur retur?
sibiniet apertè repugnans quas enim opère toto
: Instabls 1* : Non oraloris personam appel-
exponendas conlirniandasque curavit notas di- lato in Commonitorio sustinet Vincentius Li-
gnoscendae aposio-coe fidei , vol exisliniavit rinensis : partes agit accurati defensoris fidei ;
illas esse perpétuas, vei easdom pulavit posse versatur in tradendis dijudicandae veriiatis
iniermilti, atque inierdùm evanescerc : illarum dogmatum regulis, quae ut doctrinae perspi-
si perpeluitatera defendat, ergo nec judicavit, cuiiatem, ita et verborum distinctam proprie-
debaccliante arianismo excidlsse universitatem taiem requirunt : ergo ut sonant, sic acci-
Nicsenae fidei; sequemur autem, inquit gene- piendae sunt voces quibus diserte asserit
ratim de credendis dograatibus, c universita- Ariano veneno orbem ferè totum contamina-
i tem hoc modo si banc unam lidem verara
, lum fuisse ; praeterea si crediderit, nebulosis
( esse fateamur, quam tota per orbem terrarum illis eliam temporibus locum obtinuisse uni-
t confitelur Ecclesia. i (Comraonit. c. 3.) Si versitatem eam quam veri dogmatis certissi-
autem assignaïas verse fidei notas censuerit mum indicem conslituisse videatur, eamdem
perpetuitate carere, quis non videat quàm ipsum docuîsset, Ariano quoque revincendo
levia et fluxa forent, quae posuit Vincentius et errori potuisse opportune adhiberi : indicat
ab omnibus collaudanlur principia : sic de- tamen, non ad banc notam, sed ad antiquita-
sumpto à catbolicitate Ecclesiae argumente, tem tune fuisse confugîendum : « Quidnam
cùm premerentur Donatistae , respondere po- « poiissimùm , inquit , in tanlâ rerum confu-
tuissent : Incidimus in tempora , quibus ven- « sionesequendum foret? Tune quisquis verus
ditatiE catholicitati locus non est ;
perpétué i Chrisli amator et cultor extitit, antiquam
illa non viget : abrumpi potuit , quod eventu «fidem novellae perfidiae praeferendo, nullà
jam comprobaium est. « coniagii ipsius peste maculatus est. » (Com-
3° Quid propositum liabuerit Vincentius, monit. c. 6.)
fuderit, ingentemque stragem non inlulerit, Hanc rationem dùm praestituit propulsandi
quamvis tamen pastorum ac fidelium pars errorisDonaiistarum, eorumque cavendi schis-
longé numerosior avitam inconcusso studio malis, accuraii pariter Iheologi munus exequi-
fidem illibatam manifesté retinuerit. tur : an idcircô llie cùm ad universitatem
L'sitatae loquendi rationi congruit ista expo- provocat, tùm induxit sibi in mentem, haere-
siiio, quâ conciliatur Vincentius cum Vincen- ticorum et schismaticorum illorum parlibus,
tio , ejusque principiorum vis ac proprletas antiquitatem patrocinari? Totus est in pro-
servatur intacta : tolum feréaliquod in regnura scribendà novitate tanquàm catbolicae infen-
si fœda lues irrumperet, nonne tune vulgô di- sissimà fidei. Haec idem inter caetera : < Ad-
ceretur : Totum penè regnum contaminavil f nuntiare ergo aliquid Chrlstianis catholicis,
,
nec le pœiiiiebit, leganiur cap. 26 el 27. rum agilaià discepialionibus, aut de subeundis
in defendendà fide sludiuni el consianiiam, universim reipsà reientam ; haud igilur ope-
sic l0((nilur : i Scd in hàc quàdam confessionum rosum fuit agnoscere banc esse lidem aria-
< virliile, ilhid eliam esl nobis vel maxime nismo priorem; non poterant, quidquid mo-
f considoranduin, quôd lune apud ipsam Ec- lirenlur Ariani , anteriores sibi constiluere
« clesia; vetusiatem, non partis alicujus, sed duces ac palronos, neque inuslam haeresi
< universiiatis ab iis est suscepta defensio, i suae nolam novilalis, perfidiae ac rebellionis
(cap. 8.) Cap, 3 ejusdem Commonit. dixe- abstergere : unde Vincentius nefaria illius sic
ral tenendara esse in ipsà velusiaie consen- persequiiur porlenta : < Haec omnia numquid
sioncm. « aliam ob causam nisi utique dùm pro cœ-
,
Quare igilur ,
qui vellent Arianae hsereseos < lesti dogmaie bumanae supersliliones inlro-
luem eU'ugere, illos asseruil debuissc antiqui- < ducunlur ; dùm benè fundata anliquiias scc-
tali aiiliaiiere 7 Eàdem prorsùs raiione prae- ( lesta novitate subruitur ; dùm rescinduntur
cipii , quà inhajreiidum fuisse universilali I scita Patrum ; dura convelluntur definita
devilandi causa erroris schismalisque Dona- «ntajorum; dura sese intrà sacratae atque
tiblaruni ; utroqiie in casu prudenier admo- I incorruptae vetuslaiis castissimos limites pro-
nujl, allcndenduiu ad diversani lemporum, f fanse ac novellae curiosilaiis libido non con-
ingravesceniiumque iiaeresum condiiionem el I linet? > (Comraon. 2, cap. 6.)
slaïuni , cainque esse capessendara pro liâc Insi. 2" : Quo tempore maxime saeviebal
diversilate viani (juae planior esset , magisque atque diffundebatur arianismus, abduclos esse
ad capiuni fiileliuni accommodaia ; Afiicae qui- à ûde caibolicâ omnes ferè Occidcntis episco-
busd.ini rcgionibus conlinebanlur Donalisiae, pos, teslatur expresse Vincentius : i Adeô ul,
paiiciialcni suam nec inficiantcs, nec erubes- i inquit, propè cunclis Latini sermonis episco-
cenies : quxnam ipsos haeresis coarguendi < pis, partira vi, partira fraude deceptis, caligo
pioiiiplior, securiorque melliodus, quàm ani- f quaedam mentibus ofTunderetur. »
niuni transierri ad conspicandam per orbem Resp. 1° : Hœc licet de universis propè oc-
totum dissen^naiam, cui bellum indixerant, cidentalibusepiscopis dicta videantur, restrin-
Ecclesiam? Qiiain quidem caitiolicilalem cla- genda sunt ad episcopos qui Ariminura con-
rissimis priedicalam oraculis proHlenlur in venerant, nuraero circiter quadringenli, quos
Symbolo fidèles, aique solius esse verae Ec- Vincentius cunctos propè Latini sermonis epi-
clesiaî ila constat , ut id quandoque vel ipsi scopos eâdem exaggeratione appellai, quà dixit
agnoscaiU advers;irii;nam,sicut observavil S. commonit. 2, cap. 3, ita obrepsisse, eôque
Auguslinus, < veliiit nolint, ipsi quoque bœ- lemeriialis pervenisse Neslorianam novilaiem,
« reiici et schismaïun» alunini , quando non < ut Epbesinara quoque synodum, id esl, totius
( cum suis, sed cum exiraneis loquuntur, ca- « penè Oricntis sanclorum episcoporum judi-
( Iholicam, nibil aliud quàm catholicam vo- < cala proculcet. » Ejusdera commonit. cap.
« cant. 1 (Lib. de verà Reb'gione, c. 7.) 2, ipse quidem dixerat ducentos ferè nuraero
Al verô cùm se jactarenl Ariani, dominaiùs episcopos in concilium illud convenisse, quod
sui iines, quàcumque ferè paleat orbis, pro- triennium antequàm baeç scrlberet celcbratum
,
« juges, depullatae viduae, profanala; virgines, I ilaquft lot ac lantae Ecdesiae, una est illa ab
I monasteria deniolila , disiurbaii clerici I Aposlolis prima, ex quà omnes. »
I verberali levilse, acii in exilium sacerdoles, Ecclesiam suam, sicut antequàm pro nostrâ
i opplela sanciis ergasiuia, carceres, meiaiia: morerelur sainte, proniiserai Cbrisius, iia su-
t quorum pars niaxima, inlerdiclis urbibus scitatus à morluis, aedificandam consiituen-
« prolrusi atque exlorres, inler déserta, spe- dJinque curavit, speciali nulli aflixam loco,
( luncas, feras, saxa, nudilaie, famé, siti affe- toiumque per orbem propagandam ; Petro el
I cli, coniriti, et tabefacii sunt. > Comnion. 1, caeleris Aposlolis conlulit poleslalem omnem
cap. 6. quam adducendis ad lidem colligondis unam ,
voces, quibus inconcussam lidem pracdicanii- res omnes Ecclesias orlu piaeccssit Hicroso-
bus partis maximae episcoporum ac fideiium, lymilana ; multas deinceps apud génies fun-
tolus personarel cbristianus orbis? daverunt Aposloli : Anliochenam, Piomanam
5° Significatum si voluisset Vincentius à (caeterarum caput), Alexandrinam, Corinthia-
maximâ vel à majori episcoporum parle deser- nam, Ephesinam, etc. Ecclesi* illre omnes
lam aliquando fuisse Nicaenam lidem, ipsius communione individuA devinclae, in unam et
teslimonio et auctorilati procul dubio anie- universalem coalescebant Ecclo^iam ; liàc sim-
ponendum esset teslimonium et auctoritas plici exposilione perspeciiim est, Ecclesiam
sancti pra;sertim Atbanasii, el Luciferi Calari- nullam dici posse apostolicam, iiisi vel ab
tani ad augendum propensioris, quàm ad nii- a!i(]uo ex Aposlolis fiindata sit, vel alicujus
nuenduni lapsorum crimen ac numerum : consiitulae ab Aposlolis Ecdesiae snrcuius aut
frequentibus etiani synodis quae habiiae sunt rivus, seu velul genuina soboies reputari pos-
ad causam lapsorum Arimini episcoporum sit.
dijudicandam, declaralur, quantum emineret II. Ecclesia Christi pollet non inlerrupl;1
prœsuluni multitudo, qui furoribus fraudibus- pastorum ac proindè minislerii ccclesiaslici
que Arianorum fortiier obstiterant. Haîc nunc successione. In hàc asseriione quà premuii-
argumenta indicare salis est, distincte expo- lur omnes haeretici, aliquandiù immorandum
nenda ubi de infallibilitaie Ecclesise. est.
nilio : Attendile vobis et universo gregi, in guo pacio latere possit hominum congregaiio, cui
vos Spiritus sanctus posuit episcopos regere Ec- ad comparandam salutem adjungere sese po-
clesiam Dei, quam acquisivit sanguine suo, Act. puli omnes teneantur : apud quam semper
Apost. cap. 20. vigeat externa fldei professio, pra;dicatio verbi,
Argumenti secunda pars, nunquàm fulurum sacramentorum usus naturà suà visibilium sub
esse ut deflciat Christj Ecclesia, haud minus regimine legiiimorum pastorum? Hinc meriiô
Claris innititur teslimoniis. Nihil aperlius ver- dixit S. Augustinus : < In nuUum nomen reli-
bis illis, quibus post ediiara à S. Pelro divini- e gionis seu verum seu falsum coagulari ho-
,
latis ejus confessionem , illuin compellavit € mines possunt, nisi aliquo signaculorum, vel
Aposloluin : Tu es Petrus , et super liane < sacramentorum visibilium consortio colli-
petram œdificabo Ecclesiam meam, et portœ « gentur. » (Lib. 19 contra Faustum.)
inferi non prœvalebunt adversîis eam, Matlli. c. Argumentuii II. — In Scripturis utriusque
16. Générale est hoc proniissum; nuUà cir- Testament! Ecclesia Cbristi vocatur regnum,
cumscriptum est differeniià teniporuni ; cum ibidemque asseritur, varias inter mundi tem-
lirmissimo servandae in perpetuum Ecclesiae pestates illud non esse intermittendum : hic
proposito coDJuncta est in Chrislo summa sequitur pastoralis perpetuiias ministerii.
sapientia, illimitata potestas : transeat cœluin Isaise cap. 9 : Parvulus natus est nobis, et
et terra, verba ejus non praeteribunt. Matlhaii filius datus est nobis : et factus est principatus
cap. 28, V. 20, ita Christus alloquilur Aposto- super liumerum ejus, et vocabitur nomen ejus ad-
los : Euntes ergo docete omnes gentes, baptizan- mirabilis, consiliarius , Deusfortis, pater futuri
tes eos in mmine Patris, et Filii, et Spiritus seculi, princeps pacis : muttiplicabitur ejus impe-
sancti, docentes eos servare omnia quœcumque rium, et pacis non erit finis : super solium David,
mandavi vobis, et eue ego vobiscum sum usque et super regnum ejus sedebit, ut confirmet illud,
cap. 15, v. 29 et 40; cap. 24, v. 3, collato vocabis nomen ejus, Jesum : hic erit magnus, et
cum versibus 50 et 51 ejusdem capiiis. Dura- Filius Altissimi vocabitur, et dabit illi Dominus
turam usque ad judicium Ecclesiam ne ipsi Deus sedem David patris ejus, et regnabit in domo
unquàm inficiali sunt Protesiantes : utrùm Jacob in œternum, et regni ejus non erit finis.
verô aliquando laluerit, aut iia latere possit, (Luc. cap. 1.) Danielis cap. 2, commemoratis
ut audiri nequeat? Hoc de capite non sibi quaiuorregnorum Babylonici, Persici, Macedo-
semper consenserunt, eorumque inconstan- niani et Romani successione atque excidio,
tiam muliiplicemque variationera exposuit sic pergit Propheta : In diebus autem regnorum
more suo dilucidè et solide dociissimus Bos- illorum suscitabit Deus cœli regnum quod in œter-
sueiius lib. 2 Variât, cap. 13. Commentum num non dissipabitur, et regnum ejus alteri populo
illud de occulià Ecclesia, hàc ipsâ probatione non tradetur. Cap. 7 : Aspiciebam ego in visione
quam versamus, ouiuinô explodilur; namque, nociis, et ecce cum nubibus cœli quasi filius liomi-
ut demonstratum est, ad naiurara et constiiu- nis veniebat, et usque ad anliquum dierum per-
lionem Ecclesise perlinet minislerium pasto- venit, et in conspectu ejus oblulerunt eum, et
rale. Umie à S. Cypriano definitur Ecclesia : dédit ei potestatem et honorem et regnum, et
< Plebs sacerdoti adunala, et paslori suo grex omnes populi et tribus et linguœ ipsi servient :
« adbaerens. » Epist. 69 ad Papinianum. Uinc potestas ejus potestas œterna quœ non auferetur,
ab eodem scriptum est : < Scire dcbes cpisco- et regnum ejus quod non corrumpelur
« j>um in Ecclesia esse, et Ecclesiam iu episco- Conspiraniibiis illis teslimoniis quae mutuara
« po, et si qnis cum episcopo non sit, in Ec- sibi lucem afl'erunl, manifesté designaïur
« clesià non esse. > Nonne et assignant pro Messiae regnum, quod sil ab codem in terris
noiis Ecclesiae Protestantes, veram doctrinae obtinendum, confirmundum, corroborandum in
praedicationem legitimamque sacramentorum judicio et justitiâ usque in sempiternum ; quod
, ,,
quidem regnum, cùm non sit terrenum ac crediderit Ecclesiae aliquando subeundara ,
temporale, aliud esse non potest ab Ecclesiâ nullà praesertim praeeunte revelatione, quae
Chrisli : ea proindè non aissipabilur, non cor- tam perniciosam hanc rerum conversionem
rumpetur; neque magis polest paslorali carere ac perliirbationem praenuntiaverit ; iniô aper-
minisierio, quàm regnum reclè instilutum, tis obsisteniibus quae retulimus , perpetuita-
benè moderalum, destitui regendis idoneâ po- tem ministerii ecclesiastici assereniibus testi-
Argumentum III. — Jam de perpétua pasto- Tam arctè , tam evidenter conjuncta est
rum Ecclesiae successione audiantur ipsi qui cum Ecclesiae naturâ et constitutione pasto-
primis Ecclesiae seculis floruerunt Patres qui- rale ministerium, eam ut connexionem in suâ
bus ignotam liiigere prunariam Ecclesiœ con- lidei professione sic enuntient Prolestantes
stitutionem , nimiae foret temeritaiis et arro- art. 26 : « Or, parce que nous ne jouissons de
ganliae. S. Iraeneus postquàm admonuit illis I Jésus-Christ que par l'Evangile, nous croyons
esse i obediendum presbyteris, qui successio- « que l'ordre de l'Eglise, qui a été établi en
I nem babenl ab Apostolis, et cum episcopaiùs i son autorité, doit cire sacré et inviolable, et
< successione, charisma veriiatis certum acce- « partant que l'Eglise ne peut subsister sinon ,
I perunt, i addit : « Reliquos verô qui absistunt I qu'il y ait des pasteurs qui aient la charge
I à principali successione , et quocumque loco < d'enseigner , lesquels on doit honorer et
( coiliguntur, suspectes habere, vel quasi hae- c écouter en révérence. >
I reticos et malae sententiaî. » TertuUianus, de Cùm igitur , articulo 51, profiteantur posse
« licae, ut ideô videantur ab Apostolis traditse, tum siniiles se prabent hominibus , qui nau-
« quia sub Apostolis fuerunt, possumus dicere : fragantes, quidquid subsidii occurrere vi-
« Edant ergo origines suarum Ecclesiarura ,
deaiur , fallenie specie praecipitanter arri-
« evolvant ordinem suorum episcoporum , iia piunt.
i primus ille episcopus aliquem ex Apostolis ut légitima missione pastores iilius muniantur:
I vel apostolicis viris, qui tamen cum Apostolis necessitateni missionis ad obeunda ministerii
€ perseveraverint, babuerit auctorem vel ante- ecclesiastici munera solus ille negaverit , qui
< cessorem : hoc enim modo Ecclesiae aposto- pudoris ac religionis sensum omnem excus-
« licae sensus suos delerunt. i S. Cyprianus serit. Nonne irrideretur et abjiceretur turpiter,
epist. 27 : « Inde per lemporum et succes- qui principe neque per seipsura , neque uUo
c sionum vices , episcoporum ordinatio et modo mandante aut approbante, domùs regiae
t Ecclesiae ratio decurrit , ut Ecclesiâ super munia fidenter et arbitratu suo usurparet?
I episcopos coustituatur , et omnis actio Ec- quantô magis ille reprobandus qui Deo non
« clesiae per eosdem episcopos gubernetur. i vocante, non mittente, dispensaiorem myste-
Argumentl'm IV. — Raiionibus iheologicis riorum Dei et Chrisli ministrura exhibere se
adstrui quoque potest perpetuae iilius pasto- in Ecclesiâ quae domus Dei est, seu in spiri-
rum successionis nécessitas ,
quae depromptis tual! regno Chrisli voluerit ?
mox testimoniis declarata est : haec enim si Ordine suo, non arbilrio nostro dona sua
deficeret aliquando successio ministerii , tùm dividit supremus omnium moderator Dominus;
haberetur Ecclesiâ tanquàm sine nautà navis ,
in Ecclesiâ, sicut humano in corpore, membra
sine cultore tellus, grex sine pastore, respu- oninia non eumdem actuni habent ut verbis ,
blica sine rectore et administris justitiae. In utamur Apostoli, non omnes ad omne oflicio-
societate nihil cogilari potest anarchià déte- rum genus vocamur à Deo ad ministerium :
nus, quam jure dixeris legum peremptricem, ecclesiasiicum requiritur auctorilas , requiri-
discordiarura fomitem, scelerum et calamita- tur gratia ; ulraque pendet à liberis providen-
tum inexhaustam scaturiginem. Nec in regno tiae divinae decretis : quid ergo existimandum
graviorem quàm in religione stragcm procrea- de homine qui absque missione Deo probatà
ret cessatio vel intermissio debiti regiminis : vellet fungi legatione
pro Christo prœdicare ,
uirique aptari potest haîc Salomonis sententia: verbum, conticere sacramenta, caeteraque mu-
IJbi non est gubernator, populus corruet, Proverb. nera ecclesiastici ordinis capessere ?
cap. 11, v. 14. Letbalem hanc sorlem qui^ Necessitali missionis, ad ea inprimisquaead
S27 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 32 8
eultiim Dei ailinent animnrumque regimen et quit S. Paulus , deposîtum cuslodi , devitans
sibi arrogarent, ut paiei exemplis Core , Da- < non quod excogitâsti ; rem non ingenii, sed
than et Abiron , ipsiusque posiea régis Oziae. < doclrinae ; non usurpalionis privatae , sed
Increpat eos graviter Deus, qui ipsius injussu, € pubiicpe iraditionis; rem ad te perductam,
insiituendos inforniandosque populos ejns < non à te prolatam ; in quà non auctor debes
nomine suscipcrent. Audiatur Apostolus gen- t esse, sed custos;non insiitutor, sed sectator;
liuin de minislris Evangelii Quomodb ergo : t non ducens, sed sequens. > (Common. 1,
invocabunt in qtiem non crediderunt? Aut quomodb cap. 27.) Sic eodem in capite concludit: < Per
credenl ei quem non audiernnt ? Qiumodb autem «te posteritas inteliectum gratuletur, quod
audient sine prœdicante? Quomodb verb prœdica- € ante veiusias non inteliectum venerabatur :
bunt nisi mittanlur? (Ad llomanos , c. 10.) De i eadem lamen quœ didicisii iia doce, ut cùm
ipsomei Ciiristo lia leslilicaïur idem aposiolus: « dicas novè, non dicas nova. »
fiec quisquam siimit sibi lionorem , sed qui voca- IServosè argumcntum isiud tractavit Tertul-
tur à Deo lanquàm A aron : sic et Clirislus non lianus, de Praescriptionibus ad versus haereiicos,
semelipsum clarificavit ul pontifex fieret. sed qui cap. 29 : < Ante in onmibus veritas anlecedit,
lociUus est ad eum: Filius meus es tu, eyo hodiè < post rem similjiudo succedit : ca'terùm salis
genui te. (Ad llebr. c. 5, v. -i.) I inrplum, ut prior in doctrinà h.tîresis babea-
IV. Op(»riei ut doctrinam Ecclesia profitea- I lur,vel quoniam ipsa est quae futurashaereses
tur à doctriiiâ Apostolorum non alienam , non « cavendas pra;nunliabal. i Idem contra Mar-
degencrem. CondiiioJiem hanc esse prorsùs cionem, lib. 4, cap. 4 : « lu siimmà, si constat
necessariani confilentur ulirô Protestantes et « id, verius quod prius, id prius quod ab initio;
quidem criminandse ansam piignaciier iiide i quoque conslabit, id esse ab Apostolis Iradi-
arripiunt. Toslimonia proferunt ex aposlolicis « tum , quod apud Ecclesias .«^posiolorum fue-
scripiis decerpla ,
quai more siio inierpreian- f rit sacrosanctum. >
lur : ideôque conaniur persuadere , apostolo- Quà raiione noviiatera ac mutationem ex-
rum doclrinae adversari Ecclesiam Romanam, ciudat doclrina Ecclesiae, exponit iiiusirissimus
née proindeposseillam, jure aposiolicam nun- Bossuelius, propositis arctissimè sibi coba;ren-
ut videre est tôt in eîucubratis polemicis ope- « catholique consiste en quatre points , dont
ribus ; verùm hic coniendimus frustra labo- « renchainement est inviolable : l'un , que
randum in perscruiaiidis et contorqiiendis i l'Eglise est visible ; l'autre ,
qu'elle est tou-
ctrinam qu» tribueretnr Apostolis , non lia < gile y est toujours professée par toute la so-
fuisse propngatam et ad nos usque Iransmis- « ciéié le quatrième
; qu'il n'est pas permis ,
sani, ul novilalis nota nieritô careat ; lum via « de s'éloigner de sa doctrine. Le premier point
priescripiionis asserimus, Ecclesiae aposlolicse « est fondé sur un fait constant : c'est que le
doctrinam nuiiius novitatis, nullius verae mu- i terme d'Eglise signifie toujours dans l'Ecri-
lationis, jure insimulari et redargui posse : f ture, et ensuite dans le langage commun des
haud leviter haec duo sunt Iractanda , in qui- < fidèles, une société visible : les Catholiques
bus, ubi agitur de nolis Ecclesiae, positus « le posent ainsi , et il a fallu que les Protes-
est verus de apostoiicâ doctrinà quœsiionis « tanis en convinssent. Le second point, que
status. i l'Eglise est toujours, n'est pas moins cons-
1" Apostoiicâ haberi non potest illa doclrina i la ni , puisqu'il est fondé sur les promesses
quam consliierit non esse iia propagaiam et i de Jcsus-Clirisl, dont ou conviiMit dans tous
ad nos usque transmissam, ut novitatis nota « les partis. De là on a intéré liés clairement
nieritô careat. Falsiiaiis argumenio esse novi- « le troisième point, que la vérité est toujours
^atem jnonuerunt Apostoli : Timothee , in- < professée par la société de l'Eglise : car l'E'
.
I glise n'élanl visible que par la profession de tiùs, evolvitque enucleatiùs D. Papin, opcrura
« la vérité, il s'en suit que, si elle est toujours, suorum tomo primo. Cujus argumentalionis
< et qu'elle soit toujours visil)!e , il ne se peut haec sumuia est : à tcnipore apostolico ad no-
< qu'elle n'enseigne et ne professe toujours la stram usquc aetatem Ecclesiâ est unum veluli
1 vérité de l'Evangile. D'où suit aussi claire- corpus, unusque teslis qui acceptam et pro-
< ment le quatrième : qu'il n'est pas permis mulgatam ab Apostolis doctrinam, jugi et pu-
I de dire que l'Eglise i^oit dans l'erreur , ni blicà fidei professione lesiatam facit; Ecclesiâ
« de s'écarter de sa doclrine ; et tout cela est scilicet non unam duntaxat compleciilur homi-
€ fondé sur la promesse qui est avouée dans num generationem sed numéro plus quàm :
«tous les partis, puisqu'enfin la même pro- sexaginta aut septuaginta, easque sibi muluô
i messe, qui fait que l'Eglise est toujours, fait implicatas, complexu suo coercet : ex pueris,
< qu'elle est toujours dans l'état qu'emporte adolescentibus, viris ac senibus coalescit con-
t le terme d'Eglise ,
par conséquent toujours tinua fidei unius communione, unàque veluti
< de plus suivi que cette doctrine. > (Variât. nectae annis computari possunt novae totidem
His invictè principiis eliminatur ab Ecclesiae sedulô attendatur lum generationum seculi
doctrinà mutaiio et novitas quse tôt ab ipsis unius multitudo, mutuaque connexio, tum quae
Apostolorum temporibus invexit atque confo- illis intercesserunt cum praeieriii seculi gene-
est Ecclesiae apostolicae doctrinam , nullius rationum coadunationem ac seriem jugiter af-
novitatis , nullius verse mulationis insimulari lluentem , potest Ecclesiâ comparari magno
posse et redargui. Hanc viam tenuêre antiquis- tlumini quod aquis alias aliis excipieniibus, et
simi auctores ecclesiastici. S. Irenaeus adver- ad mare continué decurrentibus, idem tamen
sùs haereses, lib. 3, cap. 5 : i Tradilionem hominura judicio, ac reipsà flumen est potest :
« vera volent videre : et liabemus annumerare aliisque accedentibus, non aliud et aliud cen-
< in Ecclesiis et successores eorum usque ad Haec si attenté considerentur, facile intelle-
f Nullus inter mulios eventus unus est : exitus ac lueri, vel quia statuisset veterem palam
f variasse debuerat error doctrinae Ecclesia- excutere doctrinam , atque novitatis partes
< rum : caeterùm quod apud multos invenitur quasi ex condicto communique consensu ad-
t non est erratum, sed traditum. » (De Proe- juvare pro viribus : terlium boc innovandi
scripi. cap. 28.) genus ne ipsi Protestantes auderent Ecclesiae
Çenerale hoc placiium urget etiam poten- Cbristi attribuere ; ignorasse autcm Ecclesiam,
111. I \ 11
331 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 332
V. g., decinii quinti seculi, quara profiteretur proliteri oportet symboli apostolicî hune arti-
ei credeiulam proposuerit Ecclesia seculi de- culum ; Credo in sanctam Ecclesiam; quae
cimi quarti, id non minus absurdum, nec fidei professio mendax foret et irrita, tempo-
uiinùs iinpossibile ,
propter niuliiplicem et ribus illis quibus ad bairesim, si fieri posset,
arciissiinini qu:ie ulriusque nieniorati seculi deflecteret Ecclesia. Ad omnes pariter setates
vinxii, necessiiudinem : neque enim exennie boli professio quam agnoscunt chrisiianae so-
uno seculo, simul iniereuni omnes fidelium cielates : omni ergo lempore profitendura est
generaliones, sed ineunie aique eiiani pro- non duntaxat fuisse , sed adhue esse apostoli-
gredienie subséquente seculo, versantur ut cam Ecclesiam; ergo nec eam à doctrina
plurimae quae cum generationibus proecedentis Aposlolorura unquàm delicere.
«vi vixerinl, eâdeni cura illis ut diximus, Unum etiam ad cumulum accedit perpetuô :
Denique propier generationum quas indica- lem et obvium Scripturarum sensum, quem
vimus, ijniani multiludiuem, iniplicalionem, utinara non desererent : viderint quàm sibi
cobaerentiani, Ccri non polest, ut dolosè ac constent in eflîngendà Chrisli Ecclesia, de quâ
frauduienter inducatur in Ecclesiam, et inva- ipse dixit Christus : Porlœ inferi non prœvale-
lescat doctrina acceptse à praidecessoribus bunt adversîis eam : si Ecclesiam non audierit, sit
doclrinae contraria : fingatur enini generalio- tibi sicut ethnicus et publicanus : eamdem vocat
nem unara, bomines v. g. quadraginla annis Apostolus, columnam et firmamentum veritatis.
quasi impetu et comniuni suffragio, totà in Ec- colendis sanciis, sacrisque venerandis imagini-
clesia approbarent, combiberent aut dissiniu- bus; irriiatio et contemptus passionis Chrisli
larent invectara novam exoticamque doctri- in ofTerendo Missae sacrificio, etc.
nam. Nova in Ecclesiam si iraportaretur doc- Solvuntur objecta. — Objicies 1** : Exagitatur
trina, sex deprehenderentur quse diligenler doclrinae noviias, quasi adulterinae nota Ec-
adnolavit Bellarminus, et quse orlum progres- clesiae , et constanli orthodoxorura tesiimonio
sumque hseresum inspectantibus sponiè ob- , reprobaia : aiiamen aelate Apostolorum multa
versaniur 1" novum ipsum dogma, 2° ipsius
: credebaniur divinâ fide dogmata quae deinceps
auctor, 5° tenipus quo cœpit, A° locus ubi permissa sunt Uberis tbeologorum discepiaiio-
cœpit, 5" quis illud oppugnaverit, 6" exiguus nibus : quaecumque enim revelaia sunt capita
aliquis cœius unde paulaiim aliis accedeuii- doclrinae, ea explicité callebaniApostoIi, quos
bus cœperit. Nullum potest Ecclesiae dogma sic erat allocutus ipse Christus : Cùm auiem
exhiberi, cui adapiari possint connaturalia baec venerit ille Spiritus veritatis, docebit vos omnem
novitalis indicia. veritatem, Joann. cap. 16, v. 15. A Spiritu
Adde invictum aliud argumentum quod ipse sancto sic erudiebanlur Aposioli , ut quâ per-
adhibuit Luiberus, ad confirmaiidam realem funderenlur scieniià veritatis , ea manaret
Christ! in Eucharistià prsesenliam : non unâ universam in Ecclesiam, conmiunicaia cum
aut altéra %Ute, sed ad iiuem usc[ue muadi 1 pastoribus quos iostltuereati multa auteia
S33 SECT. II. DE NOTIS ECCLESIiE. — APOSTOLICITAS. 334
nunc credenda profitemur, quœ olim absque junctio : V. g. , qui Christum Jesum credunt
dlspendio (iJei et salulis vocari in dubiuni aut Deum esse simul et bominem, credunt im-
eliain negari potuerint : sunl eiiim fidelium plicite duas inesse illi voluniates, divinam
veneralioni proposili, qui negaverint, animas et humanam, licet forte tune de duabus non
quibus nibil luendum siiperest, posl discessum cogitent voluntatibus : qui tamen sic crederet
à corpoie, slatini in cœluni recipi : sunt alii aliquod dogma, cum alio expresse cognito in-
pariier in sanclis nunierali qui non posse con- trinsecè connexum, non pareret assensum di-
flci et conferre ab haereiicis baptisma docue- vinae fidei, licet supernaturalem, nisi dogma
rint : alia possent proferri exenipla mutalionis ita connexum. esset aliunde immédiate revela-
induciae, in professionem caUiolicae fidei : in tum, ut sunt dii.-e Christi voluniates.
eà igilur conslaniiam ac perpeiuilatcm neces- Praelibaiâ iniplicitaj et explicitai fidei defini-
sariô non postulat enuntiata in syinbolis Ni- tione,quasdam statuemus propositiones quae
cseno et Conslantiuopolitano apostolicitas. planam sternent viam afferendœ responsioni.
Resp. Accuraiè ut diluatur proposita obje-
ciio,
:
explicita fides. Explicita fides illa est quai fer- Quicumque divinâ crediderunt fide, seu
tur in dogma de que tune cogitatur, ita ut il- propter Dei revelanlis auctoritatem aliquod
lud sit objectum proxinium in quod snper- dogma, illi omnes, quacumque jam revelave-
naluralis cadat assensus lidei, sive expresse ,
rat Deus, aut esset revelaturus, crediderunt
sive involuié hoc idem dogma fuerit in semet- implicite , quia proprium divinae fidei molivum
ipso revelatum : diximus, sive expresse, sive porrigitur ex seipso ad omnia revelata aut re-
involuiè, revelatum sit : quod enim obscure velanda.
vel in alio revelatum est, id potest deinceps Praeterea in illis quae explicité semper cré-
via auctoritatis, vel discussionis evolvi et ex- dita sunt, continebatur implicite quaecumque
planari , aique sic evolutum et explanatura ad fidem spectant : tota enim per se fidei
explicita fide credi , ut revelata expresse maleria revocatur ad cogniiionem mysterio-
dogmala. Fides implicita diciiur, quando in rum Dei ul Deus est, et Christi ut redempior
eo quod creditur ita involvuntur alia, ut lateat est : quod quidem indicatur islo Evangelii pro-
quâi et qualia sint, tùm quà ratione in illo nuntialo : Hœc est vita œterna, ut cognoscant
contineantur. te solum Deum vermn, et quem misisti, Jesum
Haec autem fides diversiraodè liaberi potest: Christum. Joan. c. 17, v, 5. Act. Apost. cap.
4,
ratione motivi ; dîim enim lide supernaturali, de Christo diciiur Non est aliud nomen sub
:
ac propter auctoritatem Dei revelanlis, vel cœlo datum hominibus in quo oporteat nos salvot
unus creditur fidei articulus, caiteriomnes fieri. Ad Hebraeos Epist. cap. H, v. 6, légère
implicite creduntur, cùm ad eos omnes exten- est : Credere enim oportet accedentem ad Deum
datur unum et idem illudmotivum, sicut dùni quia est, et inquirentibus se remunerator sit,
ex charitalis motivo pœnitens vel unum ex- Tali autem fide quae semper fuit ad salutem
presse detestatur mortale peccatum.alia etiam necessaria, credebatur implicite et quoad sub-
horrcscit oninia ; at verô dùm negatur aut ad- slanliam, quidquid divinitùs jam revelatum
ducilur in dubiumvel unus fidei articulus, ab- fuerat, aut esset revelandum de providentiae
jioiiur simul de omnibus aliis divina fides: divinae ad salutem humanam consiliis et ope-
bine non nisi bumanam fidem habent basre- ribus, tùm de Incarnatione Verbi, Deique ho-
tici. Obtinetur quoque implicita fides, dùm ali- minis facii unicà personâ, duplici naturà, du-
qua supernaturali assensu creditur generatim plici voluntate, laboribus, morte, gloriâ, etc.
dogmatum coUectiOi quorum mulia ignorantur Fides ipsa in sanctissimam Trinitaiem conti-
à credente : sic rusticus dùm indistincte et nebatur implicite in fide explicita de Deo infi-
quasi conglobatim crédit quidquid revelaverit nité perfecto, cùm ad infinitam nalurae divinae
Deus, elcredendum Ecclesia proposuerit, cré- perfectionem interna pertineat divinis exbau-
dit implicite omnia fidei dogmata, catholicam rienda processionibus fœcunditas.Hinc de fide-
omnem vcriiatem. Denique fide implicita cre- libus christianae legis dixit Apostolus : Habenies
ditur dogma indivulsè connexum cum aliquo eumdem spiritum fidei, quam scilicet habuerant
dogmale explicita credito, cujus ignoretur vel quiadventum Christi antecesserant. [Hinc dic-
liOQ attendaïur arctiâsima hsec cum aitero con- lura e&t à S. Augusiioo : < Tempera variata
, ,
( sunt , non lides niulatus est sonus verbi tinere non censentur privatae revelationes
< véniel aui venit : lamen eadem lides ulros- quanlùnilibet inconcussse, atque divinâ fide ab
< que (Clirislianos eorunique antecessores) illis credendse quibus sufïicienler affulserint.
I conjungit. » Tractalu 43 in Joannem. Vide Hinc praeclara illa Vincentii Lirinensis effa-
eiiamS. Augustinum, lib. 18 de Civiiate Dei; ta : t Chrisli Ecclesià, sedula et caula deposi-
lùni et S. Irenaei lib. 4 adversùs haereses.cap. t torumapudse dogmatum custos, nihil in his
15. Quapropierasseruerunt Patres poiuisse ab < unquàm permutât, nihil minuit, nihil addit :
inilio mundi fidèles omnes appellari Chriiiia- < non amputât necessaria, non apponitsuper-
nos. Euseb. lib. 1 Hist. cap. 4; S. Epiphan. t flua, non usurpât aliéna sed omni industriâ :
Hceres. 66. Ergo eadem seniper fuit lides im- « hoc unum studet , ut vêlera fideliier sapien-
plicita, et quoad substantiam, lum in lege quae c terque tractando, si quà sunt illa anliquitùs
< custodiat.
: si
>
,
Abraham exuUavit ut videret diem meuni : vidit los quidquid Ecclesiae revelaium est, omninô
et gavisus est. De Moyse testatur Aposlolus : constat, ipso Christi testimonio sanctum illis
'majores , inquit , divilias œstimans tliesauro ila poUiceniis Spiritum : Ille vos, inquit, doce-
JEgyptiorum, improperium Chrisli. Ad Hebroeos, bit omnia quœcumque dixero vobis, Joann. cap.
cap. 11. De David Pharlsaeos sic inlerrogat 14, V. 26 ; et iterùm : C«m venerit Spiritus ille
Cbristus : Quomodb ergo David in spiritu vocat veritatis, docebit vos oninem veriiatem. Ibid. cap.
ms Domino meo? Matth. cap. 22, v. 43 et 44. Diximus : QuDccumque revelata sunt, nec
De caeieris sanclis prophetis idem alTirmari pendent à quibusdam factis decursu temporum
potest, et praestantibus quibusdam aliis pietate conllngentibus. Sunt enim propositiones quae-
rum est), multô plura in evangelicâ lege, expli- das, quamvis isiae pendeant à faciis quibusdam
credenda, proposita fuisse, quàm ante
cita fide contingentibus non revelalis; sii, v. g., iste
adveniura Chrisli, cùm lam multa uberioribus svllogismus, in principes Caiholicorum : Om-
ipse revelationibus explicaverit, quarum deposi- ne concilium œcumenicum est infallibile ; at-
lura iradidit Ecclesiae; haec autem labentibus qui concilium Tridentinum est œcumenicum:
lemporibus multa expresse delinienda curavit, ergo concilium Tridentinum est infallibile.
lea implicite duntaxat credebantur, qualis est revelata ; secunda pendet à factis quibusdam
valor baptismi ab hsereticis rite collati, con- non revelalis: v. g., celebraium esse Triden-
cessa statim postmortem visio intuitiva justis, tinâ in urbe aliquod concilium ; in illud con-
quibus nihil luendum superest, etc. Nectamen cilium convenisse sufficientem episcoporum
ab Ecclesià defmienle nova procudunlur dog- numerum ad universalem repraeseniandara
mata lidei ; distincte profert, quae in seipsis Ecclesiam. Haec facta particularia laiere po-
quidem pertinebant ad fidem, uipote divinitùs tuerunt Aposloios, quibus distincte comper-
revelata, sed quorum revelatio ad paricndam lum erat, infallibilitate pollere orane conci-
opus slt ad instiluiionem veré christianam, et vel non inierruplâ successione. Hinc laicisnon-
evangelicae perfectionicongrueniem. 3**Quam- nunquàm usus est Deus ad propagationem
vls revelatam omnem veritatem, docente Spi- fidei : apud Indos , Evangelistarum munere
ritu sancto, distincte et explicité cognitam funcii sunt Frumenlius et Adesius, referente
habuerint Aposloli, non inde consequitur de- Socrate lib. 1 Hist, cap. 15, ac Tbeodorel. lib.
buisse Apostolos eam omnem veritatem omni- i, cap. 23. Christianam ad religionem, minis-
bus Ecclesiis quas fundarent, distincte et terio feminae adductos fuisse Iberos leslantur
explicité credendam proponere : tùm scripia, idem Socrates, opère citato, cap. 6, Theod.
lùm non scripta reliquerunt Ecclesiae docu- lib. 1, cap. 24. Sozom. lib. 2.
menta et instituta, ex quibus constat integrura Resp. : A volunlate Dei, à liberis ipsius de-
orthodoxae doctrinae depositum : ex illo de- cretis, religata pendent Ecclesiae status ipsaque
promere, expressé declarare, et pervulgare nalura. Pluribus autem arguraeniis ostensum
pro suà auctoritale poluit ac potest Ecclesia, est, banc esse Dei voluntalem : hoc esse à su-
quae pro suâ sapientiâ assistente Spiritu sancto, , premo Numine constitulum, ut paslorum con-
censuerii ad nécessitâtes fidelium, et opportu- tinua et légitima successione transmiileretur
nitalestemporum accommodata. 4" Ideveniu sana doctrina, eoque sic propagalo ministerio
manifesté comprobatum est qui enim décréta :
quae carerent societates, illas ab Ecclesia*.
conciliorum , constittilionesque summorum Christi lilulo ac veritate abhorrere; hâc unâ
ponlificum oculis ac mente aliquaniùm per- adnotatione tola rescinditur objectio.
lustraverit, ille staiim multa perspiciet , quae Prodierunt haereticorum et schismaiicorum
olim innoxié cùm potuerint vocari in conlro- sectae quae longam pastorum succedentium
versiam , solemnibus postea et perpetuis san- seriem ostentare posse videanlur : nec tamen
cita sunt decretis , adeô ut de rebaptizantium illam ad aevum aposiolicum producere proba-
errore exclamaverit Vincenlius Lirinensis : « biii ullâ ratione potuerunt : semper apparet
i rerum mira conversio ! auctores ejusdem et apparebit sanguinolentus quasi vulneris
< opinionis , Catholici : conseciatores verô locus, quo à vivo Ecclesiae corpore, abscissae
I haerelici judicantur : absolvuntur magistri, sunt ac projeclae : hinc ita sapienter Bossuc-
« condemnaniur discipuli : conscriptores li- lius : t Le moment de la séparation sera tou-
«brorura, fllii regni erunt, assertores verô € jours si constant, que les hérétiques eux-
c gehenna suscipiet. i A nota hseresis immunis « mêmes ne le pourront désavouer, et qu'ils
est S. Cyprianus, quae postea plaudente uni- < n'oseront pas seulement tenter de se faire
verso orbe caiholico inusta est Donatistis. « venir de la source par une suiie qu'on n'ait
» Hoc, ait idem Vincentius, semper, neque < jamais vu s'interrompre: c'est le faible iné-
,
< passés, ni se donner des prédécesseurs, ou tametsi enim sisieretur intra praescriptionis
I faire qu'il les ait trouvés en possession. La viam, banc ipsam inire non posset vulgus
I seule Eglise catholique remplit tous les siècles hominum : nec enim valeret per singulas
t précédents par une suite qui ne peut lui être Ecclesije aetates excurrere, atque in illis omni-
< contestée. La loi vient au devant de l'Évan- bus indagare, num aliqua extiterint , aut
I gile : la succession de Moïse et des patriar- eiiamnum deprehendere sit novitatis vestigia,
< elles ne l'ait qu'une même suite avec Jésus- in eâ quam professa est, aut proQtetur, doc-
< Christ. » (Discours sur l'histoire universelle, irinâ, cujus proindè ad hanc apostolicitatis
seconde partie, chap. 30.) normam singula exigenda sint dogmata. Quanta
ÎSeque verô ut particularis aliqua Ecclesia, hominum pars curriculum istud possit confi-
originem suam probatam faciat et apostolica cere?
censeatur, necesse est ut descendentera à tera- Resp. : Absit ut ad secernendam certôque
poribus apostolicis, et nunquàm intercisam comperiendam Christi Ecclesiam , oporteat
pastorura suorum particularium seriem osten- singula discutere sigillatim dogmata : via
dat; satis est ut adunata sit, et etiamnùm in- praescriplionis propositum ad scopum com-
haereat Ecclesise quae talera successionera pendiaria magisque expedita ,
quae tamen non
nieritô sibi adscribere valeat; hinc, ut scitè unius est generis : alia stricte et propriè
observât Honoratus Tournely : « Nec Irenaeus, sumpta in eo posita est, ut constituto tempore,
«Lugdunenses praesules quos fuerat secutus, quo extra controversiam vigebat, aliquod cujus
< in uno solo Romanorum pontificum antisti- deni plurimùm ex eâ metbodo percipi potest
f tum albo inscrlbendo conspirant. » ad revincendosaliosalia impugnantes doctrinae
A légitima et à tempore Apostolorum ductâ capiia. Ejusdem methodi vim ac rationem
necnon continuô persévérante successione uberrimè exponit et illustrât idoneisque con-
non sejungitur nec divelli potest sana doc- firmât exemplis, auctor notissimi operis cui
trina , custodiente illam constanter verâ Ec- titulus : Perpétuité de la foi. Verùm tractandâ
clesia quam apostolicitate demonstrandam apostolicitate tanquàm Ecclesiae nota suppelit
suscepimus : at veritatem ipsam doctrinae, aliud praescriptionis genus etiam brevius, om-
quae in singulis capitibus, proprio ac privato nia simul complexura et longé facillimum : in
discutiatur examine, genuinara haberi Eccle- eo ipso collocatur quod jam demonstravimus,
siae notam pernegamus, cùm ea discussio pie- nempe ut ostendatur Ecclesiam quae habenda
risque honiinibus sit impervia, eosque ludi- sit apostolica, non vinculum abrupisse unitatis :
briuni objiceret omni vente doctrinae , ut non fuisse ab antiquiori et quae jure posses-
in umbrâ mortis quaslibet gentes infirma : f rem similitudo succedit. > De Praescript. cap.
mundi quandoque, etiam post exitum Aposto- 29. Ideôque cùm praeteritas antevertere ne-
lorum, eligit ut confundat fortia ; et ea quae queant aetates haeresis aut schisma, nec suam
non sunt, ut ea quae sunt convellat et des- pro arbitrio relroferre originem , nulla est
truat. At laici et feminae, aniraarum saluti haeretica aut schisraatica secta, quae novitatis
impellente Spiritu sancto, vocemque virtutis hoc argumento sic urgebat haereiicos Tertul-
mirabiiiter suppeditante. lianus : lUbitunc Marcion, Ponticus Nauclerus
Objicies 5° : Ad asserendam apostolicitatera, « stoicae studiosus ? Ubi Valentinus Plaionicae
asseri priùs oportet perpetuilatem doctrinae : «sectator? nam constat illos, neque adeôolim
quaecumquc autem ad illam indagandam adhi- i fuisse Antonini ferè principatu, et in Catho-
541 SECT. II. DE NOTIS ECCLESIiE, Cl'I SOCIETATI CHRISTIANiE COMPETANT. 342
fîicae primo doctrinam crodidisse apud Eccle- ^i geat in consensio, tum circa fide^
Ecclesiâ
f se priùs ab Ecclesise caiholic?e universitatis tum ita exhorrct suprema illa sedes, ut illos
let anliquilaiis consensionediscreverit?Quod omnes à communione suâ repellat qui vel ,
» ila eçse luce clariùs exempla demonsirant : unum quod approbaverit doctrinae caput, la-
f quis eiiim unqnàm anle profanum iliuin Pe- cessere aut negarepertinaciter audeant: quid
«lagium, tantam virlulom libéré prœsumpsit enimverô significant tôt undique personanles
«arbilrii, ut ad hoc in bonis rcbus per actus in eam hœreticorum vel schismaiicorum de
f singulos adjuvandum necessariam Dei gra- ipsius inioleraniiâ querimonice, nisi eam pat!
«liam non pularel? Quis ante prodigiosum non posse quemquam posilos à Patribus limites
< discipulum ejus Cœlesiiuni, reaiu praevai ica- transilire ? Rcferlse sunt collecliones concilio-
iTrinilaiis uniiaiem discindere? Quis anle quas auctoriiate suâ sanciendas judicaverit.
f sceleralum îSabellium uniiatis Trinilalera Quam vcrô prufitelur uniiatem, eam nemo
< confundereausus est?, Quis ante crudelissi- disturbari exislimet divrrsilate opinionum,
I mum Novatianum, crudelem Deum dixit, eô quibus varise patrocinantur iheologorum ejus
( quôd mallet niorleni impii quàm ut reverla- ,
communionis scholae : quantumcumque dis-
< tur et vivat? > Coninionit. 1, cap. 54. In- seniire inter se videantur, non rccedunt à
venta autem et cognilâ Ecclesiâ quae ab Apos- communi et apud eosdera inviolahili uniiatis
tolis , quae à Clirislo Domino verè orlura priiicipio : agnoscunt omnes jiidicio Ecclesiae,
duxeril, cui proindè commissae sunt Scriptu- proposità quâlibet privatorum sentenliâ, obse-
que illibaium fidei deposilum, quin Aposioli- ctoriiate illius obstrictos se glorianlur ut
cain prolitealur docirinam dubiiare velat légi- saluberrimo nexu, quo individuam in societa-
tima prœscriptio : hic est enim ordo prœclarus tem , non facto duniaxai et quasi foriuiio, sed
I Nec alius Patreni novit nisi Filius, et cui 2° Roman* Ecclesiae consentiunt alumni circa
c Filius revelavit, nec aliis videtur révélasse debitum pastoribus obsequium : summum vene-
t quàm Apostolis quos misit ad praedicandum, rantur poniificem lanquàm communem om-
« utique quod illis revelavit; quid autem prœ- nium patrem ac magistrum, caeteros inter
I dlcaveriut, id est, quid illis Cbrisius revela- episcopos auctoriiate praecellentem : cerlatim
f verit, et hic praescribam non aliter probari profiieniur, non aliis se adunalos pastoribus,
t debere, nisi per ea?dem Ecclesias quas ipsi quàm illis qui Romanai sedis devincti sunt
« Apostoli condiderunt, ipsi eis praedicando, communione sponle subscribunt celeberrirao
:
c tara vivâ, quod aiunt, voce, quàm per epis- illo S. Hieronymi pronuntiaio : < Quicumque
«tolas poslea. » De Praescriptione, cap. 21. I extra banc domum agnum comederit, pro-
I fanus est > Epist. 14 ad Damasum Papam.
Neque eô loci quœrilur utrùm reipsà Pelro
iSfftioniô Bffunîiae eccunîïa pars»
ejusque successoribus contulerit Christus pri.
Utrùm Ecclesîœ Romanœ compelant imi- matum honoris et jurisdictionis; salis est ut
aliminis nec plura adiniUiinlur nec pouciora; crgo tune suppeteret inconcussum unitatis
appricnè secum sunl stabiliterque conjuncii. netur errare posse corpus pastorale Romano à
SoUuntur objecta. — Ex necessitate et coiiditio- ponlifice sejunctum, neque qui putal Gallicanâ
nibus principii quo constituatur ac foveutur cum Ecclesia errare posse sejunctum à cor-
quae inter essenliales recenseatur Ecclesiae obtruderet errorem (id quod fieri posse ne-
proprietates, requiritur uniiatis principium gant Ultramonlani ), reclamaret slatim, ut
quod sit immuiabile, et ab omnibus idem profitentur ultrô Gallicani theologi, et malo
agnoscatur Catholicis : immuiabile quidem, incumbenli obsisleret efficaciter corpus pasto-
cùm ab eo religaia pendeal unilas quœ non rale, vel ad sanam doctrinam rcvocando erro-
possit abrumpi, quin et ipsa evcidat et dila- rem, ponlificem vel ipsum ab eniinenie sede,
batur Ecclesia; oportet insuper, ut principium si perlinax foret, dejiciendo, alterumque sub-
illud ab omnibus admitlalur Catholicis, seu stiiuendo, qui recta teneret ac doceret. Id
non possit illaesâ calholicà fide repudiari : si enim cùm necessarium esset ad propulsandum
enim absque haeresis noià, aut alià censura scandalum, gravissimumque quod immineret
possit rejici, jam haberi lanquàm hseretici aut Ecclesiae periculum, dubitari non polcsl, quia
schismalici non possent , qui unitalem illo praestandum curarct Christus Dominus, qui
penilùs innixam principiodiscinderent : atqui dilectissimae Ecclesiae nunquàm in necessariis
Romanâ in Ecclesia taie nulluni exlat uniiatis déesse cerlissimè credendus est. Praeterea si
principium. Quod enim assignalur in eâ prin- tempora inciderent et rerum adjuncta , quae
cipium uniiatis ab omnibus admissum, qui ad consulendum fidei deposito et saluii fide-
bilis : namque fieri posse docent Gallicani deret qui omnia novit ac potcsl, Deus, ne
theologi , ut errorcm fidelibus, dognialico pro- lemporibus illis decreto ullo indulgeret errori
ponat decreto summus pontifex, et sic à cor- summus pontifex ac fidelibus suscipiendum
pore pastorali dissentiat, cui perpeluam ad- exhiberet : etsi enim infaliibiliiate careat,
scribunt infallibilitatem. At summo pontifici posset profectô tune adjuvante Deo non errare;
donum isiud infallibilitalis adjudicant Ultra- ai non polest Deus fallere promi.ssa , tantoque
generalis concilii decreiis arbitrantur plénum adnotare nobis liceat probandam non videri
unitatis principium , immuiabile simul et in- summus pontifex, tum quâ parte siarct veritas,
Resp. : Fac, quod absit, accidere ut errorem lium, necaliam alTerant soluiionem : non salis
decreto approbet summus pontifex et creden- atiendunt ita constitutam esse Ecclesiam,
dum proponat fidelibus : vel agerelur de do- ejusque sic ordinaluni , suadenlc ipsà rcrum
clrinâ communi summi pontificis et episcopo- nalurà, regimen , ut non gregcm paslores,
rum consensu jam proscriplà, vel de docirinâ sed paslores grex in discernendà verilale sequi
paslorum activa
quae damnata nondùm fuerit consentieniibus debeat : hinc infaliibiliiate
summo cum pontilice episcopis priori in hy- : nititur tota corporis fideliuui passiva infallibi-
disseiiliebant à reliquis orbis christiani Ec- eccles. lib. 5, cap. 24), et à Sozemeno, ipsi
clesiis omnes Asise iisque adjacentes Ecclesiae; consuetudini Romanam apud Ecclesiam tune
eos, Eusebio teste, tanquàm reclœ fidei contraria receplae, canendi semel quotannis, alléluia,
senlientes proscripsit, et à fideliiim consortio alié- primo die paschaiis festivitatis (Hist, eccles.
nas pronuntiavit Victor, Romanusponiifex;suae lib. 7, cap. 19): potuit ergo accidere ut martii
tanien licet tenaces senlentiae, nunquàm ha- (cui apud Judaeos respondebat mensis nisan),
bilae sunt extorres ab Ecclesiae catholicae lunà decimâ quarlâ, quâ nempe die agnum
comraunione : lune ergo persuasum erat ne- paschalem comedebant Judaei, quâ die illum
que schisniaticos omnes, neque excommuni- comedit Christus, pascha celebraret Joannes
catos ab unitate universalis Ecclesiae submo- omnium ferè Ecclesiarum Asiae fundator idera ;
ratio et exitus, nedùm faveant toleraniisrao, plurimis secuta est invectam à Petro et Paulo
eidem poiiùs haud leviier adversanlur. Expo- aliisque Aposiolis consuetudinem celebrandi
nendus primùm videtur quaestionis status : Dominicâ die paschaiis in resurrectionis Do-
festani diem paschaiis, Asianae Ecclesiae cen- minicae commendaiionera : quse deinde con-
sebant esse celebrandam more Judaeis olim suctudo pertotam, ut dicetur, invaluit Eccle-
praescriplo, lunà videlicet decimâ quartà men- siam.Quâ autem ralione contrariam consuelu"
sis martii in quanicumque demùm diem ea dinem prohibuerit Romana sedes quâ de :
Juna incidisset; tumque jejuniis imponendum causa profligaii sint poslea quario-decimani
finem staluebanl : pascha autcm, in veneratio- universalis Ecclesiae judicio, lanquàm haerelici,
nem Dominicae resurrectionis, Dominicâ die ex jam dicendis inlelligetur.
esse peragendum, aliae judicabant totius orbis 20 Cùm, ut narrât S. Iraeneus, « Beatissimus
Ecclesiae, Romana inprimis omnium mater et « Polycarpus, Aniceti temporibus Romam ve-
magistra. Niiebantur Asiani vetustà traditione, < nisset, alque inter illos de quibusdam aliis
quam putabant et à Joanne Apostolo, qui apud < rébus modica esset controversia, slaiim pacis
Ephesum Asiae metropolim diem ultimam < osculo se complexi sunt , de hoc capite (de
obierat, et à Pliilippo, qui mortuus est Hiera- < die celebrandi paschaiis) , non magnoperè
poli, exortam esse, alque à S. Polycarpo aliis- c contendentes : neque enim Anicetus Poly-
que Apostolicis viris trajectam. Haec refert < carpo persuadere unquàm poierat ut obser-
Polycrates Epist. synodicâ apud Eusebium, < vare desineret, quippe qui cum Joanne
Hisi. eccles. lib. 5, cap. 24. Aliam verô tradi- < Domini nostri discipulo , et cum reliquis
tionem à SS. Petro et Paulo aliisquc Apo- < Aposiolis quibuscum familiariler vixerat,
stolis prolectam sequebatur romanus Ponlifex, < eum morem perpeiuô observâsset , neque
et caeleri per orbem disseminati episcopi. i item Polycarpus Aniceto persuadere conatus
Asseri quidem non poiest deceplum esse Po- < est, cùm Anicetus eorum qui antese fiierant
lycraten episcopum Victori coaetaneum, tesli- < presbyterorum morem sibi retinendum esse
ficantem à S. Joanne observaluni esse lunà I diceret; qii:ecùmitasehaberent,communicâ-
decimâ quarlâ paschale feslum ; id referendo « runtsibi invicem.» (Euseb. Hist. eccles. lib. 5,
si hallucinatus sit, errorem quoque illum at- cap. 21.) Significare videtur eô loci S. Iraeneus,
Iribui necesse est S. Polycarpo, Joannis assi- non à Joanne solùm, sed à reliquis indiscri-
duo, et ad omnia dicta et gesla tanii Apostoli niinatim Aposiolis observatum fuisse eum qui
arrecto discipulo, neque lamen suspicari licet apud Asianos inoleverat celebrandi paschaiis
Romanam Ecclesiam etEcdesias quaeRomanœ morem ; Eusebius verô teslatur et constat
consuetudini de celebrandopaschate Dominicâ derivatum esse à plerisque Aposiolis morem
die adhuîserunt, errasse, dùm consuetudinem Asianae consuetudini conlrarium : conciliari
banc à Petro et Paulo aliisque Aposiolis de- possunt illa sibi niutuô in speciem advcrsanlia
fluxisse pracdicabant , cujus varietaiis et dis- tcstinionia, si nempe dicatur vel per reliquos
criminis ratio haec depromi potest : ad meram Aposiolos, non inlellexisse S. Irenaeum, om-
disciplinam, in quam varietas innoxié cadere nes Apostolos, sed ex iis nonnullos quibuscum
queat, ex se ipsâ pertinet assignaiio diei pas- familiariler vixerat S. Polycarpus, vel prim«vis
chati peragcndo destinatae ; hinc à S, Irenaeo temporibus, anlequàm per varias ratindi plagas
â;47 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS. I. 34S
disseminarentur Apostoli, et cùm in Palestinâ quod Eusebius, tradunt S. Hieronymus in ca-
degerent, illos in celebrando paschate seculos talogo scripiorum Ecclesiasl. cap. 35 ; Pho-
esse pariter oeconomioe causa, niorem Juda;o- lius in Biblioihecâ; Nicepborus Hist. Eccles.
rum; at disperses deinde et graiiae Dei iradi- cap. 58. Laiam reipsà fuisse in Asianos à
tos, alium lenuisse sapienter nsum ,
quem Victore exconimunicationem contendunt alii,
c versis fidelibus per epislolas tradiderunt : < chariiatique erga proximum congruebant.»
I ne videlicet quàm Dominico die,
ullo alio (Euseb. Hist. eccles. lib. 5, cap. 24.)
c mysterium resurreclionis Doniini unquàm 4° Haud quidem dubium videri débet, annu'sse
t celebretur Episcopis verô Asiae, qui morem
: Victorem , et concessisse votis et hortamentis
« sibi à majoribus traditum retinendum esse tôt pietate et studio pacisinsignium praesulum,
« acriter contendebant, Polycrates praeerat; » sancti praesertim Iraenei , de quo sic loquitur
hic porrô syuodicâ in Epistolà quam ad Victo- Eusebius (ibid. in fine capilis) : « Irenaeus quî-
rem et ad Romanae urbis Ecclesiam scripsit, < dem nomini suo verè respondens (quo paci-
consueiudineni banc revocat ad regulam fidei < ficus designatur), sed etiam viiae instiiuto,
(Euseb. Hist. eccles. lib. 5, cap. 21), atque € baec monuit et allegavit, nec verô ad Victo-
haec subdit: «Scripiuram sacram omnemper- < rem solum, sed ad mulios alios Ecclesiarura
t legi : nihil moveor iis quae nobis ad formidi- ( antistites, de quaestione proposiià litteras in
f nem intenlantur : etenim ab illis qui me I eamdem sententiam misit. i Certè nisi à
c longé majores erant, dictum scio : Obedire proposito destitisset Victor, communionemque,
« oporiel Deo magis quàm lioroinibus.» (Ibid.) si ablata sit, Asianis restituisset, non tacuis>
Videbatur ergo Polycrates Ecclesiae Romanae set Eusebius acerbam banc agendi rationem,
aliarumque omnium Asianis repugnantium nec lot episcoporum quae undique percrebuis-
consuetudinem reprobare tanquàm spuriam, sent ,
querimonias ; compositam lune fuisse
< tanquàm contraria reciae fidei sentientes, à rem aliarumque Ecclesiarum improbarenl ac
« communione abscindere conatur, datisque Itraducerent tanquàm à régula fidei alienum
« litteris, universos qui illîc erant fratres pro- Deoque prohibente inductum; statutnm est
f scribit, et ab unitate Ecclesiae prorsùs aliènes t ut singuli festum prout consueverant, cele-
i esse pronuntiat. i His verbis fulmen excom- ( branles, à mutuâ inter se communione ne-
municationis non vibrasse Victorem, sed com- I quaquàm discederent, > cujus ineundae con-
minatum, affirmant multi istis ducli momentis : cordiae ratio ista redditur : < Neque enim in
Asianas Ecclesias Victor abscindere conatur, i omnibus Ecclesiis, quamvis eamdem lidei
communione abscindat. Ergo communionem Ispectum erit nihil indè concludi posse quod
Victor illis non ademerat. S. Iraeneo idem suffragetur lolerantismo : ut enim factis illis
,
349 SECT. II. DE NOTIS ECCLESI^, CUI SOCIETATI CHRISTIAN^ COMPETANT. 550
sincère expositis adjuvarelur, probandum esset nonne demonslratur orbis Christiani orones
Asianos, retenlâ nihiloniinùs Ecclesiae calho- episcopos consensisse in conlilendum, ab uni-
licae communione, vel fuisse à Viciore percul- taie Ecclesi* Catholicae disjungi posse ac de-
sos anathemale, eoque ad exiium deducio, iiec bere poliori jure, quicumque vel unum dogma
revocato, vel ab eisdem sic violaiam esse auclo- lidei sigillo consignalum labefacere perlinaci-
rilatem, ut crimen schismaiis incurrerent,vel ter allentaverint , etiamsi inter illa minime
delinitam Ecclesiae docirinae aliquam parlera, repositum ,
quae tolérantes fundamentalia nun-
coniumaciter negàsse: atgenuinà coniroversiae cupant.
loiius enarratione ostendilur aut emlssum non De facto S. Cyprîani.
fuisse Asianas in Ecclesias exconimunicalionis Objicies: Neminem latet quo animorum sestu
fulinen , aut confestira repressum effectuque baptismum à quibuscumque hœrelicis collatum
prohibilum. Non impegerunt in schismaiis respuerinl episcopi niulti lum Africani , tum
crimen Asianse Ecclesiae ; nen refugcrunt Asialici , quos inler eminebant SS. Cyprianus
ineundam cum Romanâ sede communionem, et Firmilianus; eorum conatibus reslilil pro
nec Vicioris aiicui decreto parère detractave- viribiis Romanus pontifex S. Siephanus : ipsis
runt, cujus execulioni non obsliterint alii omnibus ahseneum veluti murum opposuil illud
episcopi, et à quo,si latum fuerit, proniovendo effatum: Nihil innove tur ntsi quod traditum est.
sialira non desliierit. Dogma nullum impugnâ- Quaesiio illa in earum refertur numerum quae
runt aut reprobaverunt ab Ecclcsiâ definiium. dogmalicae vocantur : opinion! suae constanter
Meram ad consueludinem non ad dogma, ut inliaeserunt SS. CyprianusetFirmilianus : quos
observavimus, speclabat agitata de die cele- quidem, à communione fidelium et via salutis
brandi paschaiis lura controversia, summum alienos si habuisset Ecclesiâ, eosdem non duxis-
ponlificatum cùm Victor obtineret : habiti set sanctorum albo, ut coelestis compotes bea-
sunt quideni hareiicl, vel si minus propriè, titudinis inscribendos. Possunt igitur inter
saltem schismatici post synodum Nicaenam viva Ecclesiae membra illi eliam adscribi , qui
Quarlo-Decimani : hanc cerlô labem conlraxe- dogmaticis in quœsiionibus Romanae sedis judi-
runt tum quia Ecclcsi» universae Dominicà cio diremplis, et anaihemate interjecto sanci-
diepascha celebrari tune jiibentisauctoritatem lis, errorem sectati obfirmato fuerint anime,
aspernaii sunt, lum quia longé aliter anime eumdemque fidelibus quantum in ipsis , inge-
affecti ac priores de quibus locuti sumus, in- rere conati,
dulgerent Judaeorum pervicaciae, quasi adhuc Resp. 1° : Spectare ad ipsum dogma fatemur
vigerent cajremonialia legis Mosaicae instilula, motam olim de bapiismo haereticorum contro-
quibus olira lunaî quarto-decimae mensis uisan versiam : at simul constat eam nondûm tune
paschale festum illigatum est. De facto Victoris fuisse Ecclesiae catholicae auctorilate dijudica-
legi possuntBaronius, Tillemont, deMarca, etc. lam et definitam. Audiatur S. Augustinus tan-
Neque duntaxat nihil prodest lolerantium toperetantâque sagacitale eâ in quaesiione de-
partibus mola olim de die celebrandi paschau's bellandis Donatistis intentus. Non locupletior,
controversia, verùm eiiam grave illis inlligit non fide dignior teslis proferri potest. < Cùm
vulnus ; fatebuntur enim tolérantes, Roraanà tanti, inquit, meriti, tantaeEcclesiaî,tanlipec-
«
in Ecclesiâ persuasum fuisse, posseillos à con-
f toris, tanti oris, tantae virtulis episcopus( S.
sortio fidelium dimoveri, qui auctoritati primae
< Cyprianus ), aliud de bapiismo arbitraretur,
sedis contumaciter obluctentur : Asianos si « quàm erat diligeniiùs inquisita verilas firma-
quidem à communione catholicae Ecclesiae « tura,raultiqueejuscollegae, quamvisnondùm
abscindere conatus sii S. Victor Romanus pon- < liquide manifestatum , id tamen lenerent
lifex ;
quicumque illum deterruerunt episcopi t quod praeterita Ecclesiae consuetudo, et pos-
ab inferendà Ecclesiis Asianis excommunica- lea lotus catholicus orbis
t amplexus est , non
tione, veleâdem executioni mandandâ, illi eo < se ille tamen à caeteris diversa sentientibus,
nitebantur princlpio quôd à charitate et re-
,
« separatâ communione disjunxit; et hoc etiam
giminis Ecclesiasticl moderatione alienura esse
< cœteris persuadere non destitit , ut invicem
videretur, intégras Ecclesias eamdem cum re-
< sufïerrent invicem in dileciione , studentes
liquis lidem profitentes, à communione fide- f servare unitatem spiritûs in vinculo pacis. »
lium, meram ob diversitatera consuetudinisex- (Lib. i de Bapiismo cap. i8. Eodem lib.
, , )
€ est, in caiiiolicà uniiaie permansit, et clia- < rum permansit , qui sententiae suae conira-
« riiatis ubertaie compensaium est et passionis I ierant. i{ Dialogo contra Luciferianos, lomo
< faIcepiirgaium.>(Lib.l,deBapiismo, cap.18.) -4 operum S. Hieronymi. )
€ Nondùin erat diligenter illa baptisnii quœstio idem multoiies déclarât S. Augustin us :
Disertissimis illis S. Augustin! teslimoniis I pauci cum islo eliam sentiebant, utriquecura
evincilur, tempore S. Cypriani nondiim fuisse < eis in unitate consistentes. » ( Lib. de unico
liquidb manifestatum, eliquatum quid de baptis- Baptismo, contra Petilianum, cap. li.jQuamvis
male hoereticorura senlire ad tutandum fidei commotiùs, sedfraternè tamen indignarentur,
depositiini oporteret ; nondùm erat diligenter C SS. Stephanus et Cyprianus ) i vieil tamen
illabaplimiiquœsliopertractata; nondùm ergo in f pax in cordibus eorum , ut in tali discepla-
hœrelicis numerabantur, née tune numerandi, < tione, nullum inter eosscbismalis malumori-
qui spurium et nulluradicerentadniinislratum < reiur. > (Lib. 5, contra Donatisias,cap.2o.)
ab haerelicis baptismum. ( Consuetudinis ro- Citaio jam loco contra Petilianum causam pan-
< bore tenebatur orbis terrarum , et hsec sola dit propterquam inter illos sieterituniiascom-
t oppoiiebaïur iiiducere volentibus noviiaiera, munionis : ( Hoc] facit sanitas pacis , ut cùm
c quia non poierant apprehendere veritalem :
< diutiùsaliquaobscurioraquaeruntur, elprop-
« poslea tamen dùm Inter mullos es utrâque < ter inveniendi difficultalem, diversas pariunt
« parte tractalur et quœritur,non solùm in- < in fraternà disceptaiione sentenlias , donec
< venla est , sed eiiam ad plenariiconcilii auc- < ad verum liquidum perveniatur, vinculum
« torilateni roburque perducta. > Ibid. lib. 2, < permaneat unitatis, ne in parte praecisâ re-
cap. 8. Negantibus igitur valere praestitum ab I maneat insanabile vulnus erroris. > Epist. ad
hnereticis bapiisma , nullum lum objiciebatur Xistum Romanum ponlilicem secundà de Bap-
universalis Ecclesiae dograaticum decretum : tismo haec refert Dionysius Alexandrinus de
oblendebatur quidem veneranda et inveterata Stephano, cujus in locum successerat Xistus.
consuetudo , sed cui obsisiendum putabant f Antea quidem litieras scripserat de Heleno
convocaiis conciliis numeros.ne Ecclesiae , qui- € et de Firmiliano, de omnibus denique sacer-
bus praesidebant coramendandi lum pietale t dotibus per Ciliciam.Cappadociam cunctas-
tum erudiiione episcopi; momeniis suis dùm t que linitimas provincias consliluiis, sese ob
librataexpendebatur qusestio, nondùm ad ex- < eam causam ab illorum communione disces-
pliciiam et claram Ecclesiae universalis defini- c surum, quôd haereiicos rebaptizareni. > (Eu-
tionem adducta , non haerelicis, non schisma- seb. Hist. ecclesiast. lib. 7, cap. 5.)
2° Nec ipse illos à communlone suâ dejecit lanià conteniione versata est , ea ipsa perspi-
( nendos pulal. > Non solùm abstinendos , sed baptismale asserunt SS. Cyprianus et Firmi-
lianus eisdemqueasseniientes episcopi. f Si id-
plané à consorlio fidelium abstractos dixisset
S. Cyprianus, si reipsà fuisset excommunica- I circô, ait S. Cyprianus, apud haereticos Ec-
tus : id enim ad vituperandam S. Slcphani < clesia non est quia una est et dividi non
,
agendi rationcm conferre multô magis videba- < potcst,elsi ided illic Spiritus sanctus non est.
,
,,
553 SECT. II. DE iNOTlS ECCLESI^, CUI SOCIETATI CHRlSTIANiE COMPETANT. 354
< quia unus et esse apud profanes et extraneos significatur, non comminatum duiitaxai , sed
< non potest, utique et baptisma, quoil in eà- rêvera proiulisse sententiani Stephanum ,
quâ
4 detn unitate consislit , esse apud haereiicos volucrit ab unitate Ecclesiai segregaios , qui
I non poiest, quia separari neque ab Ecclesiâ, bapiizari ab haereticis validé non posse judica-
f spiritus, aut corpus ununi, manifestum est baptisma ille negaveril, dùmab haereticis non
I nec baptisma nobis et haereiicis commune co.iferri verum baptisma declaravit. Ilanc esse
tpat? > Idem reperire est in concilie tertio Deindè affirmai, tam acerbe fuisse à Stéphane
Carthaginensi : i Superest ut de hâc ipsâ re exccplos Africanorum legatos i ut eos nec ad
« quid sentiamus proferamus, neminem judi- I sermonem communis saltem cloquii admil-
t cames, aut à jure communionis aliqucm , si I terel; lum etiam ut pracipcrel fralcrniiali
» diversum senserit, amoventes : neque enim < universae, ne quis eos in donium suam rcci-
« quemquam nostrûm episcopum se episco- « perel, ut venienlibus non solùni pax et tom-
f porum consliluit aut tyrannico terrore ,
,
cmunio.sod et leclum et hospiiium noga-
( adobsequendi necessilalem collegassuosadi- <relur.)
I
< git. » Eâ prsemonendi raiione haud obscure il Resp. : Quae liSc in cpisio!û fundunlur et
•
procul dubio pœnileiitiâ et charilale diluenda dum illi Meletium consenserunt anno 360 cum
curavit S. Firmilianus : obruenda peniiùs si- Arianis pars niaxima Caiholicorum : eleciionem
in negotio leslimonii nécessitas cogeret : esset suffraganiibus ipsis Nicsenae lidei infen-
conflare Stephano iiwidiam conatur, tanqiiàm sissimis hosiibus. Arianorum spem ac vota
schismatico, ab unitate ecclesiasticâ apostalœ, cùm apertè fefellisset Meletius propugnandâ
ab omnium abstinent! communione, cum disse- strenuè corara imperatore Constantio Christi
minatis per totum mundum episcopis dissen- divinitate, in exilium amandatus est, atque in
tienti, pacem cum bingulis varia discordiœ génère hiijus locum suffectus Arianae inipieiaiis tena-
rumpenti, apertœ et mmifeslœ slultiliœ con- cissimus Euzoius ; tum Melelii communionem
victo, perfidiâ et proditione Judani aemulauti, Eustatianis.Euzoiiverô omnibus calholicisrefu-
ab aninio lune impolenti ac prœcipili, iullara- Lucifer Calaritanus autistes; hinc obfirmatum
mato iracundià, lot coniunielias et oppro- schisma, quod ut dimoveretur, hoc proposuit
bria prolicisci '? Non ergo mirandum, qui sic ineundumque curavit paciura cum Pauline
affectus luni fuerit , illuin verba et fada S. Meletius, Anliochenam ut Ecclesiam commun!
Stephani exaggerâsse ultra modum, minas consilio moderarentur, atque allerutro vitâ
excommunicalionis pro ipsàmet excomrauni-^ functo, qui superstes foret , solus ille, nulle
quod homini turbatis oculis diversa conspi- utroque tamen mortuo non statim extinctum
cienli solet obtingere , ementitâ nimirùm illa fuit schisma, cujus ulterior expesitie ad insii-
sub specie apparere ; auscultandum potlùs lutum nostrum non altinet. Jam vindicare à
SS. Augustini, Hieronyrai , Dionysii, pacatâ schismatis labe Meletium ardui laboris non
née praeoccupatâ mente disserentium testi- est. Abs re non erit praemittere nullà unquàm
moniis aliisquemonumentis quae S. Stephanum excommunicatione à Damaso Romane pontili-
Objicles : Antiochenara ad sedem ab Arianis vatus est Romani pontificis communione, quae
constituendis Ecclesiae merabris habeatur ne-
promotus fueratMeleiiusSebastanusepiscopus :
sublimem hune locum jam obtinebat Paulinus cessaria, sed alià illis notissimâ temporibus,
sanctitatis famâ commendandus : non potitus quae ab quam adimit major excommunica-
illà
Hon novi Vitalem, Meletium respuo. Quin eiiam diœcesi, mutuâ litterarum quae formatae et
f chiae à Meletio et suis facta, in quâ homousio liis. Inde servatis servandis, et habita ratiene
i(consubstantiali)anom3eoquerejecio,medium primaiûs,colligi potest, in quosita esset Roma-
I interhaec, honioiousion (llaturâsimiIe)lMace- ni pontificis cum Ecclesiae catholicae episcopis
< doniauum dognia vindicàrunl. > Quis tamen ea comniuii'O, quae episcopalis nuncuparetur^
auleat magnum hune Meletium sanctoruin Sedem Anlio :henam non invaserat, non am-
ciUalogo inscriplum, tamque splendidum chri- bierat , Meletius pacis semper amaniissimus :
Ecclesiae sinu ablegatum , aique extra viam nueret, Ariamis, qui gregem lanijuànj lupus
cos polesl Ecclesia cat.olica sinu suo com- rantià veritatis , seu modi que et affecius et
plecli. electus fuerit Meletius, episcepatu illum abdi-
Resp. : Hic paucis enarraûdum Antiochcnîe candum Occidentales judicàrunt , virum Dei
, ,
557 SECT. II. DE NOTIS ECCLESI^, CUI SOCIETATl CHRISTIANiE COMPETANT. 358
admirabilem , ait S. Basilius , Epist. 349. Cae- < mus, amanier simul ac leniter Paulinum his
lerùm divulgalâ paciione quam dissiparido dis- c verbis conipellavii Quandoquidem harum
:
sensionmn foniiii Meleiius inierat cuni Pau- < ovium et niibi Dominus ipse curam commi-
line , nuliuni jain apparuit deiiegatae ipsi à « sil, et lu aliarum curam suscepisii, ovesque
Koniano poniifice coiumunionis vesiigium , < inler se in religione conseniiunt
, jungamus
nec ullo modo vocalus est deinceps in suspi- i grèges aniicè , et conlenlionem de primaiu
cionem arianismi , à quo semper abhorruit. < dcponamus: gregemque in commune pascen-
Suppetunl inconcussa celeberrimorum inler « les, communem eiscuram ex aequo impen-
Orientales episcopos lestimonia, quibus abundè « damus. Quùd si cathedra in medio posita
constat ,
quantum et catholicse addicius iidei, « conlenlionem facit, eam ego auferre cona-
et à schismate alienus esset. S. Basilius Ma- « bor ; posilo enim super illà Evangeliorum
gnus, laudalo inipensè Melelio propter defen- f libro, nos ex uiràque parle sedçamus ac
: si
sam animo Nicaenam fidem, subjungit,
invicto < quidem ego prior ex hâc viiâ discessero tu .
t diem in comniunione habemus illum perDei < obline : si verô id libi priùs coniigerii, tuni
I gratiam , et si Dominus dederit, sunius ba- « ego, proul potero, gregis curam geram. Et
I biiuri ,
quin et Papa ( commune hoc erat i divinus quidem Meleiius amanier et placidus
« episcopis nomen) , beatissimae memoriae, « ista dicebat , Paulinus verô condiiionem
€ Alhanasius, Alexandriâ profectus , in volis « oblatam accipere noluil. » Quid ergo res-
< habebat communionem cum ipso inire , sed pondendum objecto S. Hieronymi leslimonio?
€ vafris nonnuUorum consiliis actuni est , ut Falsis deceplusrumoribus immeritô scripsit ,
I in aliud lempus dislulerit hanc unionem. > repudialam esse Aniiochenâ in synodo, à Me-
Habita in ejusdem funere facundâ oratione ,
lelio aliisquc ipsi adliaerentibus episcopis vo-
hoc inler caetera de illo testimonium perhibuit cem Iwmousion. Symbolum quippe Nicaenum
S. Gregorius Nyssenus : « Auxit nobis nu- expresse professi sunl , et vocem illara libelle
I merum Aposiolorum novus , apostolus , qui inseruerunl quem Joviniano imperalori obiu-
c cooptaïus est in ordinem Apostolorum : tra- lêre suis obsignalum subscripiionibus.
, < ^'e,
( xerunt enira sancti ad se moribus consimi- < inquiunt, in eorum numéro qui doctrinam
f lem, athleiam, aihletae coronatum, coronati, < veriiaiis adulierare siudenl, habeamur,
vi-
t animo casium , corde puri ,
praeconem ser- « sum est religioni luae significare,
quôd fidem
f raonis, ministri sermouis. > Providente Deo t jam olira ^icaeae congregali et ap-
concilii
,
I lilas autem naturse non potest esse, nisi una I gamus ad sumnia de imis. > Hinc Hormisdas
< sit. ) in rerum agendarum indiculo, quem profeciu-
Objic. : Wegari non potest vera inler ac viva Euphemium et Macedonium aliosque illius se-
Ecclesiae catliolicae niembra meritô recenseri quaces rigorem istura eodem in libello sic
,
Ecclesiâ tum Graecâ , lum Latinâ , eumdem in priùs sacris è dypticis delenda curaverit illo-
ordinem tôt jam à seculis adscriptus est. Atla- rum nomina, qui Acacii communioni adhaese-
nien Ecclesiae Romanae communione ad mor- rint. Communionis illius participes anathe-
lem usque caruerunt. Obsiinalo schismate, mate fuisse percussos lestaniur querelis suis
noluerunt Acacii communionem deserere, ho- c rura , inquiunt , aut magis Eutychianorum
bucruni mala , auclor exiiiit : eo jubente « et quae dicta sunt in sanclâ synodo? »
Pelro Moggo episcopalum compulsi per vim , revocanda est in menlem accurata schismalis
legati quos miserai Félix sanctissimus ponti- definiiio talis est ea quam exhibet S. Thomas:
;
fex , cujus nionita annis quinque contempse- < Propriè schismalici dicuntur , qui propria
tum oblîrmaiumque est schisma, cui consensisse t in connexione membrorum Ecclesiae ad in-
quôd Acacii totimplicati llagiliis condemnatio- < ordine omnium membrorum Ecdesiae ad
nem obstinatè delrectaverint. Sic indulgebant < unum caput , secundùm illud ad Coloss. 2 :
linopolitana sedes annis fermé trlginla quin- c ex quo totuni corpus per nexus et conjunctiones
que ; donec urgente Horraisdâ summo ponii- t subministratutn et constnictum crescit in au-
lice , sacris è tabulis expunctum fuerit nomen « gmenium Dei : hoc autem caput est ipse Chri-
Acacii. Neque ad illos excusandos opponatur i stus, cujus vicem in Ecclesiâ gerit summus
eosdem damnatione Acacii per œconomium
à f ponlifex , et ideô schismalici dicunlur ,
qui
t haereiicara damnatamque prolapsos vos vi- quins quàm ut sese apostolicae dcvoios
,
sedi
5C1 SECT. II. DE NUTIS ECCLESI.Ï), CUt SOCIETATI CHRISTIAN^. COMPETANT. Sf]-2
comprobarent. < Euphemiiis simul atque epi- ( igiioius, scd et fidei integritaïc cl sacrarum
« scopaluni iniit , nihiî moralus , suis ipse « Srriplurarum studio, nique ciiam piyc admi-
« maiiibus in sacris labulis iiomen Moggi e\- « nislraJioiiis studio sic ejus fama rosplenduil,
i punxit , el Felicis appcilalionem reposiiit t ut ipsi lardiùs vcnire vidcrelur (palriar-
« alque in sacro sucrgesii' confidens, synodales « clialus), quo dignus habiius cral. > Suam
c more recepto cpistolas Romam ad Felicem necnon in communionem admisii Hormisdas
« dedil : porrô Piip;; tcripla quideni illitis re- cpicropos et clericos Ponii, Asiœ, Palaislinae,
« cepit , el Euphenio veliiii orlliodoxo favit ; toiiusque Aniiocheni pairiarcbalùs ,
quamvis
I scd illuni in ejiibcop.ileni comnuinionem non Eupliemii et Macedonii nomina sacris in dy-
« adniisit ,
propicrea «luôd Acacii cl Flaviiae piicis oblirmaiè relinuerinl.
Eisdcm Eupliemio
« nomen de sacro libro non dcduxissct. » lia clMacedonio conuncndationis mullùm ad pro-
Nicephorus, Ilist. iib. 16. c. 19. Suscepi.^se à pulsandum ab eis crimen schismalis, accedit
Papa Romano sctipla Eupiieiiiiiini tesialus est ex conslanli communione quâ sibi conjun-
quoque Liberatus, Breviarii cap. 18. Ad illum ctûs babuerunt prscstantissimos sanctitaie
lanquàm ad fraireni scripsii Gclasius Papa : viros, S. Flavianum Antiochcnum episcopum,
Dileclissinio fratri Eupkemio, Gelasiu-i. Eàdem S. Eliam
Jorosolymilaiium, S. Sabam S. ,
cum speclalissimis Orienlis melropolilanis positâ igitur morâ nominis illius sacris è dy-
aderani. Scbismalicorummemoriam adeùcom- piicis expnngendi, exisiimabant non rcipsà,
meiidalam noUiisseï , qui concilio pr.Tfuil licet specie tenus, violari jnssa Romanoruin
I
Mcnnas, dequo bonorllicum istud testimoniiitn ponlificum qui exlrcma Oiieniaiibus impen-
,
perliiLiiii ipse Ag^ipeius sumnius pontifcx : (leniia Ecclesiis mala si potuisseni pro;)iijs
l
Qui aliciii neque scJeuliâ oo;jue vi|à luii \% conspicari, banc approbarent
f Ëccl«»--i;e bonu
'Ll'- lY.
li
565 DE ECCLESIA CHRISTl. PARS I. 364
consuleniem oeconomiara, Nihil verô occurre- runtGebennensis comitis fratrem, qui Clemens
sincerum quo ardebant studium resarciendae nocentio Gregorius XII; démenti autem VII,
cum Aposlolicâ sede, perfectae communionis ; qui Avenione sedebat, successit Petrus de
incoQcussaui sedis illius lidem, sancli Leonis Luna, Benedicti XIII nuncupatus nomine, qui
dicto, seu majori excomniunicatione illos fuisse sua sunt , illi competitores ; mutua haec inter
niulctatos, neque illis inustam haeresis notani : anathemata, atque invalescente misero quo
christianse tôt gentes tamdiù contlictarentur,
sed, ut observât Naialis Alexander, eô loci in-
schismate quo pacto servari potuerit unitas
dicatur minoris quoddam exconiniunicationis ,
Conqueruntur ergo Orientales illi Resp. : Luctuosis illis temporibus sic erat
lorum, etc.
intricata de vero pontifice dignoscendo con-
de nimio, utputabant, rigore sedis Apostolicse,
troversia, antequàm universalis eam Ecclesia
quasi judicaret illos esse haeresi Eutychianae
sese dirimeret, ut in eo dijudicando facto potuerint
dedilos, licet palam et constanter addictos
Leonis Epistolae et Chalce- tutà conscientià, et absque labe schismatis ab-
profilerentur S. ,
Gallias sedem Aposiolicam urbi verè dubiâ praeterea, qui uni ex dubiis pon-
pridem in :
cùm non valercnt cardinales, alque ad ipsum ret excommunicantis aucloritaiem id quod ,
adacios, conclamarent, Roberlum et suirece' e\ceptis illis qui nialevolo incil^U aninio> vel
,
J65 SECT. 11. DE NOTIS ECCLESli€, CUl SOCIETATI CHRISTIAN^ COMPETANT. 366
privalis indulgenies comniodis, foveiido ac « bris. Idem déclarât quod quicumque, cujus.
prolralicndo studerent schisniaii, aul saltem < cumque condilionis , slalûs et digniiatis
de illius non curarenl exiiu, caeieri, neque « eiiamsi papalis, qui mandaiis, slatutisseuor-
posito omni parlium studio : bine eumdem li- € cessoribus, Cliristi vicariis, rerum spidiua-
cei non sequerentur ponlificeni, menten» eam- < lium plenam poieslalem, ul siniul valeant
deiu gerebant à schisniate prorsùs abborren- « atque immola consistant sanctae œcumenicïe
tem. « synodi Constantiensis à sede Apostolicâ
« comprobata, ipsoqueRomanorum poniificum
De conciliis Comtanlîensi ei Basileensi.
ac tolius Ecclesiib usu confirmaia, atque ab
«
Objicies : Concilii generalis auctoritati sub- i Ecclesià Gallicanâ perpétua religione custo-
eaoi tamen repelluntac reprobant, summoque « infringaut, aut ad solum schismatis tempus
impugnant studio Uiiranioiiiani theologi, quos « concilii dicta detorqueant.) Persiiasum
igitur
nec acerrinii defensores synodi Constantiensis habel Gallicanâ Ecclesià, decretis sessiontm
arbitrantur habendos extorres ab Ecclesià ;
quartae etquiniae concilii Constantiensis nihil
servaià igitur Ecciesiai unilate, deseri atque déesse ad irrefc.rmabilem Ecclesiae universalis
oppugnari poiest ea senieniia, quam de poie- dogmaticara determinalionem ac defmiiionem,
stale concilii generalis Ronianuni in pontiiicem, cui tamen internum et externum obsequium
deliniendam curavit synodus Constantiensis delrectantes Ecclesias, haeresis aut schismatis
œcumenica. Operae preiium est ejusdem con- non posset insimulare, ipsam praesertim Ro-
cilii decretum saltem exscribere, hàc de causa manam Ecclesiam, nisi vellet hujusmodi notas
edilum ac sanciiuni sessione quintà : i liée sibimet accersere ei imprimere. Concilii Con-
I sancta synodus Constantiensis, générale cun- siantiensis décréta de supremâ conciliorum
« cilium faciens, pro exlirpaiioneipsiusschis- generalium aucioritate, constat fuisse à synode
« matis, et unione ac relormatione Eccle&ioe Rasileensi conbrmaia sessione secundà
, , 15
4 Dei in capite et in menibris ad laudem D<m februarii ann. 1452.
« omnipolenlis, in Spiritu sancto légitime con- Resp. 1"Ex decretis concilii Constantien-
:
« teneiur in bis quae pertinent ad fidem et ralium Ecclesiae conciliorum decretis esse ob-
« exiirpationem dicii schismatis, et reforma- sequendum et inhaerendum confitentur ultrô
i lionem diclae Ecclesise in capiie et mein- Catholici omnes : quae enira veriitur Ultra-
,, ,
lium Conslantiense ; ulrùiu reipsà delinitum I rent, simul intelligebant, aliud esse quod
volueril iila synodus inferioreni esse concilie I illis videretur, aliud quod toti Ecclesiae ca-
generali Uonianum ponlificem, an etiam lalis < tholicœ definiendum pu tarent; quare fovere
definilio si prolata fuerit, referatur solum- i pacem et Catbolicos omnes charitate com-
niodô ad schismalis teinpora : ea mine expen- f plecti aequum arbitrantur : quae quidem co-
cujus ratio id ununi postulat, ut ostendatur < Declaratione (anni 1682), simul et avitam
caiholic* unilaii, q»ià aliis cum Ecclesiis Ro- j sententiam Ecclesiae catholicae, ac ut quid
nianse sedi adunatis Gallicana conjunjjiiur i jam dicamus amplius, utilem defenderunt,
diversllaieni illani sententiarum non oflicere. « et ab omni prorsùs censura temperârunt. i
2°Sunt qui ad elevandam objectioneni rdia- Defens. déclarât. Gallic. parte prima, lib. 1,
abstincri ab inlligendà vel inlentandà anathc- sessionibus quartà et quintà concilii Conslan-
niatis pœuù, ac ne quideni declarari lenenduni liensis decretorum dissident à Gallis ilieologi
esse secundkm catholicam fidem, pronuniiatiim qui dicuntur Ultramontani ; illa eliam fuisse
quod décréta illa exhibeant. Non admodùiii à Floronlinâ et Laterancnsi synodis antiquata
saiisfacere videlur haec solutio reponi enim: et abrogata praeiendunl non pauci, quos sinu
possct , « iieque Aposlolos Hierosolyniitani suo catholica complectilur Ecclesia ; momen-
< concilii decreto adhibnisse anaihematis pœ- tosam illam de potestate concilii generalis
€ nani, sed ita conclusissc : A quitus cusiodien- supra Papam, vel Papae supra coucilium gé-
i tes vos benè agetis : ciieierùm postquàm cdi- nérale, quaestionem intactam reliquit synodus
« xeraul : \isum est Spiritui sancto et nobis Tridentina : hinc Plus IV in plenà quam post
< satis sigiiilicaium non sine pœnà gravi fulu- illam synodum edidil (idei professione, haec
( ros esse eos qui Spiritûs sancii judicium déclarât laniuiiui.odô de sede Apostolirâ :
( nai, deceruii, définit et déclarât. » iJossue- I successori ac Jesu Ciiristi vicario, veram
tius, Delens. déclarât. Cleri Gallicani, pane « obedientiam spondeo ac juro. Flâc lide, in-
secuiidà, lib. 10, cap. 19. Addi posset ad diri- « quit Bossuetius, qui inira Ecdosiau) sunl,
niendam quai vigebat inter Catbolicos cuniro- i ad Ecclcsiîc dignilates, ipsasquc adeô epi-
versiam, judicavisse concilium générale, satis < scopales cailiedras promoveulur ; hâc fide
fore menteui suam nuUo imposito anaihemate i qui extra suiil, ad Ecclesiaî castra revocan-
late Uouiano pontilici concUium générale? « non in lide , sed in quaestione sint posita,
Absit lam gravis, tamque et charitati et ju- « inter Catliolicos pacilico animo disceptanda :
Cleriis Gallicanus, huic sententiœ adversantes, i universae ntilia, ut ab ipsâ antiquitate de-
neque perduelles , neque contumaces reputat < prompta, non ut eàdem fide credenda pro-
priscanique sententiam retinere et declarare con- « punit. > Delens. déclarai. G.iMic. part, pri-
tentas, ab omni non modo anathcmate, veiùm ma, lib. 1, cap. 1. Aliud est igitur decretorum
eliam censura temperavit, lantamque rem Ec- Conslantiensis concilii veritatem auclorila-
clesiœ catholicœ judicio reservavit. Ita Bossue- temque defendere, quod suo loco, quantum in
lius ibid., diserlissiraus licet sententiae Cleri nobis eril praestabimus , aliud (
quod longé
abest à Cleri Gallicani et afl'ociu velle sen-
Gallicani patronus. ) ,
Neque asperiùs senlicbant lempore conci- lientibus aliter Ecclesiis , violaïae caiholic»
,
fidei criracn inferre. Id ((uanlùm Gallicana Iiisl. 1" : Stantibus Gallicana; Ecclesia; 'pla-
rcfugcrel Ecclesia, nullibi clariùs significan- citis ac decretis, consequenier asscri potesi ad
tiùsque ostendit illustrissimus Bossuelius , servandam unilatcm catbolicam , minime re-
qiiàin in praevià disscrtalione, quam ad vindi- quiri consensionem in onmia fidei dogmata :
caiulam Galliae orlliodoxiam , summà ciirà in- profitentur enim Gailicani praesulos cum aliis,
lenloque animo elaboravit. Hujus caput scx- concilio generali repraeseniari universaleniEc-
lum magnâ ex parte oculis subjicere, propler clesiam , nec posse illa;sà lidc repudiari defini-
rei gravitatem non pigeât : tam propositamqucabeodoclrinam: porrô de-
Sic ordilur i Sanè non lalel, quid eccle-
: finitum expressé à syiiodo Constanliensi arbi-
< siasticae paci obtenderint , nempe Clerum tranlur, subdiluni esse concilii œcumenici
« Gallicanum, decrelo peculiari de fide con- summum pontificem : nec tamen ab Eccle-
f diio, se ab omnibus aliis gentibus Catbolicis siarum communionc semoventur, quae con-
« abrnpisse. » Quod impactum crimen anioli- traria senliunt ac propugnanl. Ergo, etc.
tur ac relellit ex ipsis aclis conventùs babiti Resp. : Non eorum nobis probanda videtur
Parisiis anno 1G8"2. Poslquàm reluiit baec responsio, quibus placet, répugnantes concilii
c die junii l9,horà post meridiem terlià, anno banc non profitenti , responsio illa irroget
I mulam, quae animos conslringeret. [taque re- ficienter ad catbolicam fidem expressum ac
< verà ab omni censura tempérant, nusquàm propositum, jure ipso nalurali et immuiabili,
( fidem ipsam nominant, nemini excommuni- debelursincerumetiniegrumobsequium :rcfra-
f quod fidei formulam sapiat. Sanè ab initio licam que tandem perlinaciàsuâ unitatem abscin-
< raemorantur Ecclesiœ Gallicanœ décréta ; an derent et abscindere meritô censerenlur. Alla
< décréta de fide, ad qua; sub animarum peri- igitur ineunda est solvendae objeclionis raiio.
< lidem quâ omnes lenercnlur. » Deinde nar- omnes sinccro animo et absque errandi for-
rai promovendos ad episcopatum Gallos daiis midine adhaereant : ila proinde esfc adhaercn-
ad pontificcm maximum litteris , id verè, id dum, modo tamen sufficienier illius œcnmeni-
obedientissimè professes esse. Mens nempe no- cilas atque décréta proposita sini , nccnon rcs
stra non fuit quidquam decernere. Quibus relatis ipsa quae crcdenda sit, salis expresse declarc-
sic tandem proscquilur : « Quod in ipso con- lur; porrô Consiantiensis synodi décréta quibus
I venlu clarâ voce testatos ex gestis vidimus ,
definiium est inferiorem esse concilio generali
I niliil nempe decreium quod spectaret ad Romanum pontificem, immola licel auctoriiaic
< fidcm, nibil co animo ul conscicnlias con- valeani, fatcri necesse est, vel eorum auciori-
« stringcret, aui alierius senlenliae condemna- talem non eô usque assurgere, vel decretorum
t lionem induceret, id enim nec per somnium illorum doctrinaro non ita esse enuntiaiam ac
« cogilabanl. i Gallia Ortlwdoxa, prœvia dis- propositam, ul lanquàm hsereticiaut schisma-
iertatio, cap. 6, lom. i, Deiens. déclarât. Clcri lici habcantur, qui illam inficianlur atque
Ecclesiâ itiereretur, qui eam velle statueret sis concilii quartametquintara sessionem non
ut catholicse fidei jura inlra Galliae fines esse generalis concilii , utpote , inquiunt , ex
coarctarentur. Nonne lune invieiis ipsa obji- solà Joannis XXIII conflatas obedientiâ , vel
ceretur tells quae contorquebant in Donati- illarum decretun» ad sola schismatis référen-
stas S. Augustinus totque alii insignes unitatis dum esse tempora : in hâc responsionis parte
Ecclesiœ patroni? Hinc, teste Bossuetio , ut potissimùm acquiescunt Ultramontani theologi ;
exposuimus , i perspicuis verbis Gallicani Pa- hanc adstruere nituntur verbis ipsis quartae
< très tesianlur ac probant non eo se animo sessionis,inquà desummo etiam dicitur ponli-
« fuisse, ut decretum de fide conderent, sed ut lice : 6 Obedire tenetur (synodo Constantiensi)
« eam opinioneni tanquàm potiorem atque om- « in bis quae pertinent ad fldem etextirpationem
i nium optiniara adoplarent. » Quae vox apud « dicti schismatis, et reformationem generalem
Bossuetiuni idem sonat, quôd sententia decre- d Ecclesiae Dei in capite el membris. » Hùc addu-
tis fidei non annumerata. 2° Cùm pro certo citur testimonium Cardinalis Joannis de Tur-
babeant Gallicani episcopi, concilium Constan- recremaiâ, qui concilio praesens aderat : f Ma-
tiense omnibus in sessionibus esse verè oecu- I nifestè patet , inquit, quôd decretum illorum
menicura, atque expresso et immoto declara- I Patrum non loquitur universaliler de quâli-
visse decrelo, subjectum esse concilio generali ibet synodo, sed deillâ singulariter, procujus
Romanum pontiflcem, pronum est, ut doctri- c tempore non erat in Ecclesiâ pastor tolius
nam hanc divinitùs esse revelatam, ideôque ad « Ecclesiae indubitatus. » In Summâ de Eccle-
fidem pertinere, ipsis videaiur, cùm inauctori- siâ, cap. 99.
tatem Dei revelantis resolvatur divina fides ;
Si objiciant Gallicani theologi, in secundà
haud tamen cogitaveruntde infligendàEcclesiis parte décret! sessionis quintae concilii Con-
aliter sentientibus haeresis nota neque volue- ,
slantiensisdeclarariquemcumquecujuscumque
runt suam sententiamexhibere tanquàm dogma condilionis, siatùs et dignilatis, etiamsi pa-
fidei, etquo conscientiae ex necessitate ob- palis, leneri mandalis obedire, et statutis seu
stringerentur t Tametsi enim :ut loquitur ,
ordinailonibus sacrae illius synodi, et cujus-
« videretur, aliud quod loti Ecclesiae catholicae immédiate subjiciunlur : Super prœmissis, seu
I definiendumputarent : quare l'overepacem et ad ea pertinentibus factis vel faciendis. Quaenam
f Calholicos omnes charilate complecti arbi- verô in prima parte decreti praemiituntur ,
Inst. 2" : Docent Gallicani theologi non so- diximus, sessione leguntur : In his quœ perti-
lîim definitum esse expressis verbis à concilio nent ad fidem, et extirpationem dicti schismatis,
Constantiensi sess. quartâ et quinlà , superius et reformationem, etc. Hâc autera restrictione,
esse Roraano poniifici générale concilium, inquiunt, indicatur dubioduntaxatPapâ supe-
verùm eliam decretum illud fuisse à Mar- rius esse concilium générale. Quod auiem
tinoV approbatum et quidem , post unionem attinet ad haec verba sessionis quartae : In his
trium obedientiarum ( Joannis scilicet XXllI, quœ pertinent ad fidem, dicunt haec esse intel-
Gregorii XII et Benedicti XIII, ad ullimum us- ligenda de prolaiis adversùs errores Wiclefi
que spiritum periinacissirai), quâ ratione po- et Joannis Hus, etc., decretis : neque ad lidem
tuerit pervulgatum illud decretum Ultramon- pertinere concilii generalis auctoritatem in
tanis ab Ecclesiis ignorari , aut si cognitum ipsum caput Ecclesiae. Addunt non alium
perspectumque illud habuerint, quo pacto sensum prae se ferre approbantis concilium
(quae si contaminarentur haeresi , dilaberetur quod ultime Constantiae celebratum est, edidit
575 SECT. II. DE NOTIS ECCLESI^ , CUI SOCIEÏATI CHRISTIAN;*: COMPETANT. 574
sic pronuntiat : « Nulli fas est à suprenio ju- liane eliam procul dubio tenuerunt Nicœnae
« dice , videlicet Apostolicâ sede, seu Roniano synodi, cui per legatos praefuit Romanus pon-
« poniifice Jesu Christi vicario in terris, ap- lifex, sanctissimi Patres, quos tan toper è ob
«pellare, aut illius judicium in causis fidei invictam obeundis in persecutionibus constan-
I declinare : de illâ conslitulione loquitur tiam colebat Constanlinus imperator : quis
f Gersonius in tractatu cui titulus : Quomodô eUerre laudibus Alexandrum
non gestiat
ipsis Apostolorum temporibus ; legatur caput dignos plané Christi ministros. Apprimè in-
ultimum Epist. B. Pauli ad Romanos, et at- telligitur Romanae sanctitatem Ecclesiae ta-
tende quot ex illis honorilicâ mentione salu- lium sanctitate commendari , quos materno
tandos duxerit, tanquàm evangelicâ virtute coniplexa sinu, suis babuit deditos moribus,
nobiles probatissimosque Deo operarios. An- suorumque fidelissimos institutorum defenso-
nales ecclesiasticos vel raptim percurras : quot res. Frustra quis vellet Romanam in Ecclesiam
et quales occurrent tibi purissimâ succensi refundere multorum vilia , quos suà in com-
charitate , effusoque proprio ad tuendam Evan- munione tolérât, cùm in eâ non proruant,
gelii integritatem sanguine delibuti Martyres! nisi placitis ejus et monitls increpationibusquc
Cogita Ignatios, Polycarpos, Justinos, Irenaeos reluciantes. < Nunc vos illud admoneo, aiebat
aliosque Roman» addictissimos communioni : I S. Augustinus ad Manich«0B , ut aliquando
,
erroribus doclrinani ,
perpétué palanique rint Arianismus , Kestorianisnius , Pelagiana
profiteii ; assidue iilam sermonc regendis haeresis, etc., quibus determinatè lemporibus
tradidisse populis, eamdem elaboratis sludiosè praetensam reformalionem aggredi , novique
scriptis posteritaii prodcre, id prorsùs abnorme apostolatùs munia invadere cœperinlLuiherus
est hominibus tribuere , ut ingenii spectandis et Calvinus, stupendum est, quôd ipsos laieal
appellavimus; id tamen de iliis obvia conse- < citra quam Cbrisiianismus iK;n constat, lola
cuiionc exisiimandum est, si Ecclesia Romana « sepulta sit, et explosa ; publici habiii sinl
doctrinam de inslituendis moribus , qualeni « ubi verbum Domini palam et impunè cou-
ipsis attribuunt praetensse praesertim auciores t culcalur. Ejus ministerium praccipuus ner-
reformationis. 2° Apostolorum aeiate, et ipsis < vus aique anima Ecclesiae dissipaïur! > (Ins-
christianae Religionis exordiis, verani lidem titut. Cabini, parte quartà, cap. 2.)
certissimè secuta est Romana Ecclesia ; tes- 3° Ex corruptelis doctrinai quarum Eccle-
tem advocare possumus Apostoium gentium : siam Romanam insimulant Protestantes , hor-
Cratjfls, inquit, ago Deo meo per Jesnm Christum renda, quae nefandi livoris et atrocis calumniae
pro omnibus vobis, quia fides vestra annuntiatur ipsos coarguant, elicerenlur consociaria : cri-
in universo mundo. (Epist. ad Romanes, cap. 1, mini vertunt et quidem impieiatis et idolo-
V. 8.) Illibalam hanc fidem illâ in Ecclesia ad lalriae, cultum invocationeniquc sanctorum
usque saltem S. Augustini tempora perman- (Lulherus sermone (/c Cruct' ; Cabinus, lib. 3
sisse fateiur ipse Calvinus, et tanquàm indu- Inst. cap. 20 ; Magdeburgenses pr;efat. sextae
bitalum eo Institulionis suaî loco asserit, in centuriae.) Atiamen, ut remoiiora nunc silentio
liùs ( Institut, lib. 4, cap. 2) : « Cùm extra quarto et quinto seculo invocalos esse palam
« conirovorsiam esseï, inqiiii, nii)d à principio catbolicâ in Ecclesia sancios , et impeasam
< usque ad illani xiatcni miUalum fuisse in [fi eoruui reliquiis venerationou) ; iia Clialccdo-
, ,,,
377 SECT. II. DE NOTIS ECCLESliE , CLl SOCIETATI CHUlà'HAN^E COMl'ETAiM'. 578
nensis coiicilii aciione secdndà toslanlur cpi- i" Do Iloinauae doclrinà Ecclesiac sl.iiuoii-
scopi : t FJavianiisposl mortem vivil ; Martyr dniii non est ex privaiorum hominum va! ils
< pro iiobis oret. » S. Alhanasius senuone in opiuionibus : reprobari ab illà expressis do-
Evajigeliuin de sanciissinià Deiparâ, sic eam crelis eas omnes et singulas qu;c vcrlio Dei
deprecatur : i Intercède, liera et donilna , cl adveisontur, nec postulant, nec sinunt rcnim
( regina, et mater Dei pro nobis.» S. Basiiius adjuiicta, nec liceret per tenipus ;
quid son-
oratione in -40 Martyres : « Qui ali(|uà preinitur tiat, quid doceat, colligalur ex publicis quibus
I angustiâ, ad eos confugiat : qui rursùin lae- inhœrei monumentis : v. g., confcrantur cum
I talur, lios oret. > S. Ambrosius sennone t)3, Tridoniini concilii gencralis decrelis dogmalM
de sanctis Nazario et Celso : < Quôd si dicas et disciplinse capita, ([UPe maxime cxprobran-
I mihi : Quid honoras in carne jani resolulà tur à Protestantibus et aliis, catholicx quam
< atquc consuniplà? Honoroin carne Marlyris deserueruniEcclesiae. De cultu et vencratione
t exceptas pro Christi nomine cicatrices : ho- sacrameiito Eucharistiae adhibendà pronuuliat
noro viventis mernorlam pereniiiiate virlu- Tridcntina synodus, huic sanciissiino sacra-
I lis : lionoro per confessionem Domiiii sacra- mento deberi cuUum latriœ : hinc ansam arri-
< tes cineres ; honore in cineribus scmina piunt Protestantes, Romance Ecclesiae infcrendi
I aeternitatis. > Egregiam ex Palribus Oricniis criniinis idololatriae. Adorandum Eucharisiiai
3) ; speciniina quaedam duntaxat hic exhi- orbcm icrramm dicit : Et aâorent omnes angeli
benda censiiimiis. Jam verô si impielaii , si Dei. (Concil. Trident, sess. 13, cap. 5.) Fac
deputanda sit idololatriae invocatio sanctoruui nos errare dùm credimus realem Christi in
eorumque reliquiaruni cultus, ergo lanquàm Eucharistià praesenliam, fallercraur credendo
impii, lanquàm idoloiatrse, commissarum sibi adesse Chrislum, ubi non adesset : non falle-
inlerfeclores animarum habendi sunt pervi- ,
remur credendo adorandum esse ubicumque
caces ad inortera usque detestandi auctores adest, nec habendi idololatrse, dùm conse-
scandali, SS. Alhanasius, Basiiius, Gregorius quenler cullum latriae in Eucharisiiae sacra-
Nazianzenus, Cyrillus, Hilarius, Ambrosius, raento studiosè impendimus. Numquid Isesae
Tiros ; atque si religiosè non coleiiduin du- oblali in cruce sacrificii infinita virtus ; con-
xeris , aeternis saltera exiollendum habeas jicianloculos in caput 2 sess.j"22 concil. Trid.
encomiis, ineptum perditumque moribus Vigi- in quo hacc iradunlur de Missae sacrilicio :
lanlium , à S. Hieronymo tam iepidè vche- « Una enim, eademque est hostia, idem nunc
menlerqueexagilatum, reliquiaruni sanctorum f offerens sacerdoium miuisterio, qui seipsum
culiores vocare solitum adoratores cinerum < lune in cruce obtulit, solâ offerendi ratione
et idololairas ! ergo cum suis pasioribus ac < diversâ ; cujus quidem oblationis cruenta;
ducibus collapsa esset , atque abjecto effrena t fructus per hanc uberriraè percipiuiiiur
pudore facta meretrix Ecclesiâ Ctirisli , à < tanlùm abesi ut illi per hanc quovis modo
quarto saliem et quinlo seculo, cùni prosti- « derogeiur. i Contendunt Protestantes , si
tuentes supremi cullum numinis, sesc cum viiidiceniur justis mérita, tum vim abnegari
mandatis sibi grcgibus, in sanctorum prœsi- el influxummeritorum Christi ; audiatur Trid.
dium, < non secùsac tutclarium deoruni (idem synodus sess. 6, cap. 16 : < Cùm cnim ille ipse
que jure, quà .rquitalc, ipsimet corani Deo « pacte Deo grata et meriloria esse possenl. »
tioni et aequiiati congruat venerari « sancta < nomine, qui verè sunt illius discipuli, ab ipso
( corpora, quae viva membra fuerunt Christi, t accipientes gratiam , perûciunt ad bénéficia
< et templum Spiritùs sancii, ab ipso ad seter- <reliquorum hominum, quemadmodùm unus-
( nam vitaui suscitanda. > (Lege opéra doctis- f quisque accipit donum ab eo alii enim :
simi Papin , loco superiùs laudato.) Denique < daemones excludunt firmissimè et verè, ut
perspicietur sic imperiiendum judicari debi- < etiam saepissimè credant qui emundati sunt
tum imaginibus honorem, < ut non credatur < à nequissirois spiritibus, et sint in Ecclesiâ :
« inesse aliqua in iis divinitas, vel virtus prop- i alii autem et praescientiam habent fulurorum,
< ter quam sint colendae. t (Ibid.) Propositâ i et visiones et diciiones propheticas : alii au-
vel simpliciter doCirinà Ecclesia catholicae < tem laborantes aliquâ infirmitate, per manûs
dissipantur impactae, quibus eam Protestantes ( impositionem curant et sanos restituunt ;
et aiii iacessunt, caluiuniae. Perperàm quoque (jam etiam, quemadmodùm diximus, et mortui
et injuste ipsi imputarentur puilulantia omni ( resurrexerunt, et persévérant nobiscum an-
aevo scandala praedixit Christus nascitura in ( nis multis; et quid autem? non est numerum
;
agro Pâtris familias zizania, quae suo tempore i dicere gratiarum quas per universura mun-
comburenda , radicitùs avellentur ; ad corpus ( dum Ecclesiâ à Deo accipiens in nomine
Ecclesiae qui pertinent peccatores, non eidem I Christi Jesu crucifixi sub Pontio Pilato per
ipsius vincula non habentur peccatum et scan- ( ficit. » Lib. 2 adversùs haeres. cap. 32 et 66.
daluiu : desudant et obioquuntur incassùm Talia sunt etiam miracula S. Gregorii Neocœsa-
Patris met, hœc testimonium perhibent de me, S. Augustino lib. 22 de Civilate Dei ; Theo-
Joann. cap. 40, v. 25. Si milii non vullis cre- doreto Oratione 8 adversùs Graecos. Non
dere, operibus crédite, ut cognoscatis etcredatis minoris sunt ponderis quae édita sunt à
quia Pater in me est, et ego in Pâtre. Ibid. v. 38. SS. Bernardo, Francisco Assinatensi, Viu-
Cum adversariis res nobis agitur qui mira- centio Ferrariensi, Francisco de Paula , Xave-
culorum auctoritate communitam esse ûdem rio, etc. De multitudine, pracstantià et ceriitu-
neque ignorant , neque inficiantur ; atverô dine miraculorum quae in communione Romanae
déesse sibi spectanda hxc divinitatis sigilla Ecclesiae facta sunt, utinam consulatur, et
cùm sentiant, etvix dissimulare queant, per- assiduâ versetur manu, opus à Benedicto XIV
suadere moliuntur interiisse cum Apostolis tantâ eruditione, taniâ cura et hice veritatis
miraculorumdonum, et quae ab illorum tem- elucubratum de servorum Dei Beatificatione et
581 SECT. II. DE NOTIS ECCI.ESI^ , CUI SOCIETATI CHRISTIAN^ COMPETANT. 382
putaremur tanquàm concessiim assumere, t qu'il a donné pour rival au véritable Jésus-
quod probandura esset ; al id probatu arduum € Christ, et auquel il rend tous les honneurs
non est qiiod qnidcm
,
sepositis etiam omni- « souverains qu'on ne doit rendre qu'à Dieu : il
bus, quœ mox indicatasunt, miraculis, abundè I s'est établi un nouveau sacrifice, de nouveaux
sufficeret. Romanam scilicet Ecclesiam aposto- f médiateurs , de nouvelles voies pour être
licis extitisse temporibus jam osionsuni est : ( sauvé , de nouveaux patrons , un nouveau
eamque fatentur plerique Prolestantes viguisse, i chef de l'Eglise, • etc.Romano pontiflci au-
veramque habendam Ecclesiam ad sexlum denter assignat id omne quod Epist. 2 ad
usque seculum crgo ad illius confirmnndam :
Thessalonic. cap. 2, praemonuitde Anlichristo
doctrinam, asserendasqne proprieiales colli- Apostolus gentium : iVe quis vos seducat iitlo
neabant Cbristi et Apostolorum miracula : nec modo : quoniam nisi venerit discessio primùm
ulla extitit unquàm aut existit secta, quae et revelatus fuerit fiomo peccati, filins perditionis
possit tam multa lantique ponderis argumenta qui adversatur et extotlitur supra omne quod di-
illi prgeripere, cùm nulla sit prreter illani Ec- citur Deus, aut quod coiitur, ita ut in templo Dei
clesia quae ad ipsam Apostolorum aetatem va- sedeat, ostendens se tanquàm sit Deus. Quibus
leat originem suam referre. verbis insigne istud et moderatum sanè cora-
Solvuntur objecta. — Gallico in opère, tan- mentariumsubjicitJuriaeus:quod, utscriptoris
quàm in armamenlario congessit Juriaeus illius indolesmagis acmagis innotescat, adver-
quidquid lymphato stimulante odio comminiscî tere molestum non sit : sic Romanum depingit
polueritad conflandam Romanae Ecclesise invi- pontificem ipsinsque potestatem : < C'est un
diam hsec eademqu* légitima vocat.praijudi-
: t homme de péché. S'il y a un siège au monde
cata, quisquisvel pertransennam aitigerit, ille < où l'iniquité soit sur le trône, c'est celui de
slalim videbii, ea singulatim discutere, ut orani- « cet empire aniichréiien (Romanae sedis), où
nô ingraii, sic et supervacui fore laboris : prae- i régne l'orgueil , l'avarice, l'ambition , la si-
cipua iiaque ex illis quœdam nostrum ad pro- t monie, la vente des bénéfices et des âmes, où
positiim prae caeteris spectantia perslringemus: « l'on vend et où l'on a vendu la rémission des
1° Allalam Romanis à theologis definiiionem I péchés : où la trahison, la politique humaine,
Ecclesiae vellicat Juriaeus : cùm doceant, inquil, < la fourberie, la tromperie, les impuretés, la
at(|ue gralulala : iiec cumdem mireris mido in aportam principii, ni aiunt, pctiiionem : ha-
qua(iiiè corradcre quidqiiid vilioriiin iniiiis- bcret cnim lanquàm hairoses omnia doctrinae
cliain cailiolici nonnuUi scripiorcs pietaïc Romanos ut poniifices induai personâ Anli-
conspicui , algue zelo ecclesiastica; disciplinai christi Juriaeus, eadem recantat quoe de ima-
inllaniniali. 5° Ineptas et insulsas qiiaestiones, ginum cuitu, invocatione sanciorum, sacrificio
corrupidamque sj)iranles senlenlias a diver- Missai, oblrudere soleant Protestantes : vel solà
Juriaiiis, ad concilandos Ronianam in Ecclesiani tur criminatione illae , quae jam loties à Ro-
aninios ,
perindè ac si approbaret Ecclcsia manœ defensoribus Ecclesiae depuis» sunt.
quidquid erroi uni expresse decreto non pros- Ad tertium : Pontificià aucloriiate, spiriluali
Resp, ad primum : Nugatur ac porlenia fin- priis bonis commendari credimus Romanam
git sibi Juri:ens ,
quibnscuni animosè cerlare sedeni ; non ab eodem fonte derivantur tem-
valeal ; Catijoliconim nomo dixerit, posselide, porales opes, atque externi splendorisinsignia:
sine illis viva ejusdem niembra constilui : Sine nardus : i Numquid tibi aliud (
praeter sollici-
/ide impossibile est placer e Deo, et qui non diligit I tudinem omnium Ecclesiarum ) dimisit sanc-
manel in morte : quod verô ad validé obeunda, < lus Aposlolus? Quod habeo, inquit, hoc tibi
docendi ,
judicandi, sacramenla conferendi < do. Quid illud? Unnm scio. non estaurum
munia, non requiralur sanctitas in ministris , < neque argenium, cùm ipse dicat : Argenium
id verè ac sapienier olim delinilum est contra t et aurum non est mihi. Si habere conlingat,
Donasiiias:ciimenimealaieat,siniulationisque < utere non pro libitu , sed pro lemporc. Sic
vélo ssfcpiiisobducalur mentis depravaiio, por- I eris uiens illis, quasi non ulens ; ipsa qui-
peluô nuiarel institulum à Christominisleriuni, c dem, quod ad aniini bona spécial, nec bona
neque coniperiuni foret quibus parendum essct < sunt nec mala usus taraen horum bonus : ,
pasioribus quns adiri aporteret ad percipienda I abusio mala , soUicitudo pejor, quaeslus lur-
,
sacranienta , dissensionibusque et schismali < pior : eslo ut aliâ quâcumque ratione hacc
Adsecundum l)epersonàAntichrisli,summis
:
De Considérai, lib. 2 , cap. 6. Ad ampli-
poniiciiibu. imposilà, fabulam pudet refellere: iicandam supremae sedis dignilaiem , cl plu-
liomopeccati, (Hinspcrditionis, et infra : lUe ini- fectô ipsorum pietas , atque in bonorum qua;
vcraturum dlcitur Anlichristi regnum Apoca- répugnât regalis hœc munificentia, elTusum-
igitur ratione ab œtate S. Grego- que sludium honorandi, ejus in vicario, com-
lyps. 15; quâ
riiMagni,et maxime à nono seculo, Romanis in munis omnium Redemptoris. Praelerca donii-
3S5 SECT. II. DE NOTIS ECCLESI^t; , CLI SOCIETATI CHRISTIAN^ COMPETANT. 586
dan» pontificum Hagiliis lam impensè versalur Ad quinium : Absil ut quresliones omnes ac
Juriaeus? Quoi poluisset, si cliaritati et sequi- senleniias approbare censeaiur Romana Ec-
lati consuleret, illis opponere qui ecclesiasli- clesià, qtias diserte non reprobaverii ; satiùs
cani in discipliiiani, nioruniquc proniovendam siepè judicat praestolari, dùm vei lapsu tempo-
iniogritaleni , verbo et exeinplis pro viribus ris exlaboscanl. vcl debilis, dùm babentur
iiicubuerinl ! Idque adnotandum est maximi dcs[»eclui, obruanlur lenebris; niinnUir in
discrimen momenli, quôdmali ponlilices, quô velilum noviialispraesertimamantium ingénia,
graviùs in villa corruerini , eô magisRomanae eôque ardenliùs partus suos foverc ac tueri
insiilulis Ecclesiae eorum vita dissonaret ;
gestiunt, quô propiùs imminente obterendos
dem Ecclesiae placiiis ac disciplinas eorum et sacri ratione deposili, Romana scdes, acce-
agendi raiiocongruerel. Pessinii quamvis non- pta (liviniiùs auctorilaleuiitur, ad proscribcn-
cerenl aul labefacerenl ; qiiod quidcni niagno ut observât Bellarminus, lempore S. Ircnaei
argunienioest, quanlùni suœ, Romance scilicet jam erat sparsa per tolum orbem, id e?t, por
Ecclesioe palrocinio ac lulamini invigilei oa- omnes provincias liim cogiiii.is. Id quod ipso
pul ipsius invisibile, Cbrislus Dominus. rcfert S. Irenrcusiib. 1, cap. 3, advcrsùsHœ-
Non haerelici duntaxai et schisniatici, ve- rcs., idem postea relulerunt de suis icmpori-
rùm ei quandoque ex sanctis Pairibus, ui SS. bus Terltillianus lib. contra Jiidœos cap. 3,
esse vidercniur apud Ecclesioe ministros, slnlas Joannis, sic objeclo illis calliolicilaiis
laiis vcsiigia; niulta niiiilcniiinùsllorebant exi- «Clirisli, cam non lenenl; non enim com-
illi
mia viriulum exempla, nedùmque Patres illi « municant orbi terrarum;non communicant
colligorent, ingravescenlibus viliis resiliendum I univcrsilati redemptœ sanguine Chrisli.» Lib.
esse ab câ quibus obslrinxerant sese Ecclesià, contra Epist. Fundamenti, cap. 41, cailiolici-
imô ad illi inviolaio aiFectu inhserendum et talcm commémorât cbarissima inler vincula
oblemperandum ,
quoscumque possent, im- quibusHomansB addictuseraiEcclesire: iMulla
pellebant et urgebant. fsunt alla quae in ejus greniio, inquit, me
Quàin laïus bic aperiretur campus, ad re- «juslissimè icneani; tend consensio popnlo-
darguenda ipsorum proelensae reformalionis t rum atque genlium. i Eodcm iiiciiaius veri-
auciorum vitia, indomitasque cupiditatcs, eo- talis spirilu dixil S. Pacianus episl. 1 .id Sin.-
illius missionis tam discrepantcm à velerum Inomen est, Callinlicus verô cognonien illiul ;
Aplior in haec disserendi locus aderit. Iindo sigiiilicor. Eodcm roreruiiUir qiu«
>
,
, ,,
I Ecclesia Romana praeter Italiam et Hispa- Claudius minister respondebat : < S'il fallait
I niam totara , praeter Galliam ferè totam , c agir aujourd'hui sur ce principe ,
que la
< praeter Gerraaniam , Angliam , Poloniam I vraie Eglise orthodoxe doit être véritable-
< Bohemiara , Hungariam , Graeciara , Syriam, ( ment répandue par toutes les natious , il
< deinceps apud Japones conflictaia sit cladi- Resp. : Dura asseritur Romanam per omnem
€ bus) ; ad meridiem , in Brasilia et exteriore mundum pertingere Ecclesiam , non stricte et
« parte Africae. > A tempore Bellarmini suis metaphysico rigore intelligenda est illa diflfu-
quibusdam ex sedibus deturbata est fides , sio ; futurum Ecclesiae statum noverat Spiritus
aliorsùm provecta haîc enim licet ad con- ; sanctus quo afllati locuti sunt prophetae. Eam
summaiionem usque seculi perniansura in nihilominùs praedixit, ut patet ex relatis inler
terris, non omnibus tamen quibus viget locis, probaiiones nostras testimoniis, usque ad ex-
inseparabiliter alligata est ; neque idcircô suâ tremos mundi fines esse diffundendara ; ad
unquàm defraudata aut defraudanda caiholi- universalitatem igitur moralem revocandae
citate ; banc ita delineavit , habita ratione sui sunt ejusmodi propositiones , sicut postulat
seculi , celcberrimus coniroversista Nicolius, subjecta niateria.
defuncius ann. 1693 : c Une société qui Qui fore praenuntiavit , ut Ecclesia , lapide
I comme l'Eglise catholique , est répandue en qui de monte abscissus est, et mirabiliter cre-
f Italie, en France, en Espagne, en Allemagne, vit, adunibrata impleret universam terram
f en Angleterre , dans les Pays-Bas caiholi- Dan. 2, 55 , servirentque filio hominis omnes
f ques, dans les Provinces-Unies, en Pologne, populi, tribus et linguœ, ibid. 7, 14, idem pro-
« en Hongrie , en diverses îles de TArchipel pheia Daniel ita regom Nabuchodonozor allo-
( dans plusieurs lieux de l'Asie, dans le Con- cutus est , cap. 2, v. 38 ; S:ib dilione luâ wii-
« go, et en diverses côtes de l'Afrique ;
qui versa conslituit (Deus cœli). Idem dixil ibid.
i occupe de grands royaumes dans l'Amérique V. 59, de Alexandre Magno : Impcrabit univer^
,
389 SECT. 11. DE NOTIS ECCLESI.E , Ctl SOCIETATl CHRlSTIANiE COMPETANT. 390
sœ terrœ ; idem de imperio romano sic prae- « habet ab Apostolis iradiiionem , et annun-
nunliavit , cap. 7, v. 23 Devorabit universam : I tiaiam hondnibus lidem per successiones ,
similis loquendi modus : apud Uvidium Faslo- « quomodô vel per sibi placenlia , vel vanam
rum lib. 1 : € gloriam , vel per caecitatem , et malam sen-
Gentibus est aliis tellus data limite certo ; « tentiam , prœierquàm oporlet , colligunt. »
Romanœ spatium est urbis et orbis idem. Adversùs haereses, lib. 3, cap. 3. « Percurre,
Caesaris ditionem his quoque verbis ex- < inquit Terlullianus , Ecclesias apostolicas ,
Apud Saliustium, Hist. Catilin. num. 36, baec « thenticae litierae eorum recilantur, sonanles
legunlur de populi Romani Dominio : i Cui cùm «vocem et repraesenlanies facieni uniuscu-
« ad nccasum ab ortu solis omnia domita armis < jusque : proxima est tibi Achaia ? Iiabes Co.
« parèrent. » Altamen Romano imperio quod < rinlhuni; si non longé es à Macedoniâ, babcs
dicalur per totum orbem porrecta , inlelliga- scrip. cap. 56. Idem manifesté constabit eiiara
tur, ailendalur iierùm ad ea quse mox ex ex jam exponeudis.
Bellarmino et Nicolio exscribendum curavi- 2" Successionem pastorum, ac proinde ministe-
iubdita sit , ait Aposlolus de ipso Neronis ini- prsesulibus. Seculo il, Hungaris jugum Evan*
perio ,
quem doincops ministmin Dci vorat. gelii Romano
tune snbeuniibus, daii sunt à
Non est enim poteslus nisi à Deo ; quœ autcm Pontifice episcopi. Seculo 12, Norwegiam chri-
sunt, à Deo ordinatœ sunt, Rom. 13. stianà imbuit verltate Adrianus IV suum ante
Diulurniùs schisnia nulluin grassatuin est pontificaliim eô missus ab Eugenio Papa. Se-
ichismale Occideniis; ablatus tainen lune non culo 13, obrisiianae Religioni nomen dederunt
fuit, nec abscissus ordo pontilici* siiccessio- plurimi in Tarlarià, promovenlibus duobus
nis; profilebanliir enim oiniies Caiholici tum doininicanis à summo legalis pontifice, leste
ctiam vigere ponliliciain aiicioriiaiem, neque Paulo Venelo, qui hâc in re navavit ipse ope-
intercidisse A|)Oslolicam scdcm, quamviscom- ram
perliim non fssct. nirùm Gregorio XI, qui Seculo M, ab uno S. Vincentio ordinis
morluus est ann. 1378, validé siiccesserii Ba- Praedicalorum constat conversa esse ad fidena,
rensis archiepiscopus qui Urbanus VI dictus ut observât Bellarminus, viginti quinque mil-
est, ulrùmve Uoberius Gebennensis qui Cle- lia partim Judœorum, partim Saracenorum;
mens VII appellari voluit. id testatur S. Anlonius, qui aetate illà floruJt.
5° Legitimam obtinent tnissionem Romanœ Hisl. lertià parte, tit. 23, cap. 8.
pastores Ecdesiœ; via ordiiiarià, unâque et Nôrunt omnes quo à fonte derivaia sit niis-
individuà in comniunione, adjunclà niniuium sio insigniniii et pietate et doctrinâ virorum,
iniposiiiono, pra;lïciiiiitur Ecciesiarum giiber- qui in Indiâ orientali, in Japoniâ, in maximo
natioui, nec in iliis ad ecclesiasiica lunnia Sinarum regno disseminaverint verbum Evan-
promovendis, opus est novo niiraculorum le- gelii. Cerniiur eliamnum unde missionem ac-
stimonio, aliisque missionis légitima; argiunen- cersant probati Deo et hominibus operarii,
tisquae ordini consuelo et ab Apostolis trans- ad propositam remotissimis infidelium in re-
misse derogare valeant; hinc ipsis possunt gionibus messcm advolanies, parati omninô
hnec verba Chiisli significanlcr adhiberi ; Qui sua seque ipsos pro animabus illorum impen-
vos audit, me audit, et qui vos speruit, me sper- dere!
nit ; qui autem me spernit, spernit eum qui misit Ex liir> omnibus quœ breviier adumbravi-
me. Missionis iiiius quae Uomanâ in Ecclesiâ mus, ellicax istnd elllorescit argumentum :
accipitur, prseuiti iuerunt aposiolici lot viri, Promissum fuerat et claiè praenuntiatum con-
qui elbnicorum innumeris geniibns lucem veriendas esse ad Cbrislum omnes génies
evangelicam intiilerunt. De prœclaris illis ad lerrœ; quis ergo dubilabit quin vera et légi-
lidem conversionibus, leganlur inler caileros tima missio in eâ suscipiatnr Ecclesiâ. in quâ
Bellarminus et Lcssius, qui illis referendis et cujus ope, atque incxbauslo propagande
uluntur adversariorum ipso testimonio,Magde- fidei studio, adimpleantur tam splendidè tum
burgensiiim scilicet cenluriatorum. vcleris, tum novi Teslamenti de convcrsione
Seculo 6, qtiâ inprimis œlale, ducunl Pro- gcnlium valicinia''
'° doctrinam à
testantes (lojedionis et corrupiel* exordia, Profitctur Ecclesiâ Romarin
quam Romanai inveciara fuisse comminiscun- doctrinn Aposlolonnn noti abhorrentem , non
lur Ecclesicc , Majorem in Brilanniam jnbente degenerem. Pluribiis baec propositio aslrni
Gregorio Magno, appulsi monacbi, Anglos poiesl argumenlis, absquc singulornm discus-
tiim faisorum cuUores numinum adduxerunt siorie dogmaium ,
quae quidem discussionis
cbristianam ad fidem. Seculo 7, missus à Co- metbodus longé minus apta est, et accom-
none Papa sanclus Kilianus, Francones Cbrisio moda , ubi agitur de exponendis Ecclesi»
addicendos curavit. Seculo 8, temporibus noiis.
pum et marlyrem, quem miserai Gregorius II. insiiiulis, vel faiendum est servalum esse
lificibus Bulgari, Sclavi, Poloni , Dani, Mo- omnes scclas ratiocinium isiuc! Terlullianide
ravi. Seculo 10, régna multa christianam Pijvscripl. cap. 55 « Andeant ^e!^ponderc
:
amplexa sunt iidem, allaboraniibus Alberto I cl i|'vie idiiiuas eju^modi pia^scripliones ad-
BoUcmorum, et MclUodio Moravorum archi- âi < versus noslraiu diciplinaui; si Qnim noganl
, ,
59$ SECT. II. DE NOTiS ECCLESI^ , CUI SOCIETAII CHRISTIAN.Ê COMPETANT. 394
I veritalem ejus, debent probare illam quoque fidei quantiimvis appeienies, Romana; si Ec-
< hœresim esse eâdem rorinâ revictani, quà ciosiae lalis foret doctrina, qualis à Proteslan*
€ ipsse revincunlur, et oslendere siinul ubinam tibus ellingitur, hoc est, adultéra, sacrilcga,
t quîcrenda sit verilas, quatn apud illas non ipsiusque patrona idoiolatriae ; cerlum est enim,
I jam constat. Poslerior nostra res non
esse ut asserendà suprenii conlroversiarum judicis
«est, imô omnibus prior est; hoc erit tesli- auctorilatc ostendimus, hanc esse populorum
« nionium veritalis, ubique occiipantis
princi- communem indolem, insilamque animis eorum
I paium. I Etvcrô in terris perpétua versari propensionem, ut in iliis maxime quae religionis
oporiet aceminerc Ecclesiani, qnœ doctrinam sunt, ducanlur aucloriiate, et eâ inprimis quae
apostolicam reiineat, profilcatiir ac vindicet. major ipsis esse videatur ; unde ut laiiùs mox
Hanc igilur doctrinam si Romana Ecclesia indicatâ quœstionc prosecuti sumus, in scclis
consequens est ac indubilatum haberi illas de illà quippe loquebalur S. Augusiinus, cùm
non posse pro consiitutà auctore Christo, et diceret, quae jam partim reiulimus : < Multa
propagalà adnilenlibus Apostolis, Ecclesia. « sunt alla quae in ejus gremio me jusiissimè
Sic perspecium est pariim à Donato Casarum « teneant; tenet consensus populorum atque
Mgrarum, partim ab altero Donato Majorini I gentium ; tenet auctoritas miraculis inchoa-
nos, à Paulo Severiano, vel ThcodoroPharani- i ut cùm omnes haeretici se Catholicos dici
tano Monotheliias, duxisse priniordium. Quse i velini, qu.-crenli lamen peregrino alicui, ubi
proinde omnes sectae et aliae quaelibet urgeri I ad caiholicam convenlatur, nullus liaerctico-
poterant simili illius quo utebatur Tertullia- « rum vel basilicam suam, vel domum audeat
nus, argumenlo : i Aiiquos Marcionitas, et I oslendere. » Cont. Epist. fundam.
i Valentinianos liberanda veritas expectabat : Proposilo argumenlo mullùm acceditroboris
€ inierea pcrporam evaiigflizabatur ;
perpe- incremenium ex fœcundiiale Ronianœ Eccle-
1 ram credebalur; toi millia millium per- siai et conslanli atque cllioaci, do quo diximus,,
< peram lincla (bapîizala), lot opéra fidei propagandie chrisiianae fidei sludio; dcinfide-
I perperam adminislraia , lot virtutes , lot libus ad Clirislum adduccndis, aui nihii, ;uit
I cliarismaia perperam oporata, lot sacerdo- parùm curant h;erelici, quem illurum aiiimi,
I lia, lot ministeria perperam l'uncia; tôt de- affecium sic graviter persiringebai Tcriiiiiia-
i nique martyria perperam coronata. » De nus : « De verbi auiem adminisiratione quid
Praescr. c. 29. « dicam, ciim hoc sit negotium illis non eilini-
Argumentum II. —
Summè providum, hu- « cos converiendi , sed nostros everiondi?
manique generis amanlissimum Deum, credi «Hanc magis gloriam captant, si staniibus
nefas est hune rerura ordinem ita constituisse « ruinam, non si jacenlibus elevationem ope-
ul quo prudentiùs, populi magisque accom- rentur; quoniam et ipsum opus eorum
<
noa
modatâ eorum ad conditionem via, indagarent < de suo proprio aedificio venit, sed de veri-
veritalem, eô periculosiùs, in illis etiam quîE latis destruciione
I : nostra suffodiunt, ut sua.
ad aeiornam pertinent salutem, ab optalà ve- aedificent. De
I > Praescripi. c. 42.
rltaie aberrarenljin ejusmodi tamen anguslias, Al non suos tantumniodô lanquàm scdula.
non permiltente lantùm, sed approbanlc, sed nuirix fovcl callioiica Romana Ecclesia ; par-»
prsecipiente Deo adig<*rcnlur populi sauce , lurirc Ciirislo semper exojiiuvii «luoiquot ia
TH. IV.
,,
lenebris umbrâque mortis obcaecali sedeant ; cata, ut sanclos colère et invocare, doclissimi
nec oiiosuni et inane votoruni id genus ; factâ etiam et sanciissirai, per summum Creaioris
niulti ethnici, continua aitatum série, provi- et christianae pleiaii consenlaneum duxerint,
denle Deo, idoneosque mitienle operarios Uo- nemine réclamante, nemine obstante, diversas
manâ Ecclesiâ, ejus inter lilios adscripli fue- lot apud génies ? Observantiam illam et à
riiUj numquid verô ut ejuraiis falsis numinî- consueludine placilisque caiholicae Ecclesiae
bus, depositâ nioruin feritate, abdicaiâ vivendi tertio llorenlis seculo tara alienam esse, et
verinl morte, idque impellentibus viris qui sius , Chrysostomus , Asterius, Hieronymus,
legitimi habebanlur Ecclesiae ministri, ipso- Gaudentius, Paulinus, etc. Hanc tamen nullâ
runi documenta confirmaniibus splendidà mo- novitaiis labe aspersam , nullo inquinatam
rum sanciitate et miraculis, ilane hominum idololalriae crimiue crediderunt, imô et eara
saluii et catholicae fidei propagationi consu- ad uliimum usque spiriium seculi sunt, im-
bonus Pasior, qui suum ad ovile vocal
luerit mortalibusque scriplis pro data occasione cora-
omnes génies, deditque semetipsum redem- mendaverunt. Vid. insigne volumen de Per-
plionem pro omnibus? petuitale fidei, tom. 1, cap. 10.
vicinis tempori apostolico seculis, Romanam evidentiùs paleat, quid de conficlis illis insen-
Ecclesiam cura aliis quae communionis ejus sibilibus mutalionibus staïuendum sit ; qui
essent participes, veram fuisse Chrisii Eccle- illas obtendunt, tanquàm probatum sumunt,
siam ; at eam contendunt defecisse irrepenli- adinventum fuisse nono Ecclesiae seculo dogma
bus sensim in iilius inslituta et invalescentibus de reali praeseniiâ Chrisli in sacraraento Eu-
exitiosis saluii erroribus; alii alias praetensis
charistiae , ideraque suboccultè grassalura ,
illis insensibilibus mutalionibus affingunt epo- erupisse tandem decimo seculo, avide fuisse
chas quas hic slriciim expendere parvi re- arreptura, prœcipua inter lideidograala coopla-
hujusce modi mutaliones, lum, si oblinuis- valionis genus; ad hanc enim oporluisset ut
sent , mendacem fore Chrislum et suae irriso- quae solam corporis Chrisli figuram in Eucha-
dictitant Proiesiantes. Sit in exemplum invo- culo agnoscerent et adorarent; lum etiam ut
caiio sanclorum, quam tribus primis seculis persuasura haberent earadem se fidera, religio-
ignotam fuisse asseverant, et quarto seculo sumque eumdem cullum ab Apostolis manan-
latenler animos invasisse ac invaluisse per teni constanler tenuisse, id unum sequentes
quippe sanclorum cullum jaclilant illo Deca- Talia conlingere si liceal, cogitetur quoque
logi praeceplo probiberi : Non liabebis deos alie- adduci posse pari temporis intervallo inGalliâ,
nos; tum islis Prophciae verbis : Non erit in te et magnâtes et plebem , ut communi consen-
deus recens, neque adorabis deum alienum. Quà sione profiteanlur in omnibus Ludovic! Magni
Ecclesla universa lerlio credideril seculo di- contineri maximum hune ipsum principera
vinâ veiitum esse lege, religiosum alicui crea- nullo taraen sensibili munumenlo lantara
597 SECT. II. DE NOTIS ECCI-ESIiE , CUI SOCIETATi CHKlSTlANiE COMPETAM. 398
tiam è medio tollere moliti sunt; illorum do- < Ghristianus mundus fuit. >
clrina, quanlùmvis ad hunianae mentis captum, Alierum id nec minus ailenlè observandura
leslimouiunique sensuum, accommoda, quoi est, à Romanae quidem Ecclesiae consorlio et
Quot Dobilibus cruditisque scriptis impeiita! fuisse auctores vel patronos; hanc verô à nullâ
Attende quoniodô fieri potuisset, nono ut cielaie ; nullo unqnàm privai! alicujus aucloris
seculo si exortum fuisset dogma reaiis praesen- nomine designala et nolaia fuit, qualiler à
Plura légère est cilato in opère : Perpétuité allissimis defixae radicibus, cujus avellantur
de la foi. Unum adjicimus, quo rei surama ut quidam inlerdum rami , et avulsi exarescanl,
posiea magis evolvemus, continelur : vel ab- romana perpétué stetii Ecclesià fragosas inter
solniae sunt Christ) promissiones quae ad Ec- perseculionuni liaereseonque procellas, satius-
clesiaedurationemincolumiiatemque pertinent, que judicavit pati , numerosae ut aliquando
vel condiiionatae; si absoluiae dicaniur, procul gentes à suà communione resilirent, quàm
igiiur ab Ecclesià tum sensibiles, tum insensi- peregrinis novisque dogmatibus concedere aut
bles, dogmalum fidei mutationes. Si verô di- uilomodô suflragari. Nonne idcircô inloleran-
I
caniur condiiionatae , cuinani pulabunlur alli- leni eam vocani, et criminantur, conviciisque
gaïae condiiioni? An eifutielur, ut quidam appelunt ejus adversarii, quod à sinu suo re-
Protesianiium commentus est, non esse defe- scindere non dubitei haireiicorum seu nova-
ciuram Ecclesiam modo fidem suam ad
, si torum in fldei negotio quaelibet gênera?
verbum divinum exigendam componendamque Hoc eodem argumento uluntur vetustissimi
curaveril? hoc non esset specialem ullam Ec- scriptores ad revincendam haereticorum pra-
clesiae polliceri defensionem, praesidiumque vilatera et audaciam , simulque exlollendam
asserere, sed amantissimae iliudere Ecclesiae, Romanae integriiaiem Ecclesiae. « Ubi tune
cura de quolibet privaio homine idem ex aequo « Marcion, Ponticus Nauclerus, stoicae studio-
posset enuntiari. « sus ? inquit Terlullianus ; ubi Valentinus
Arglme.ntlm IV. — Romanam Ecclesiam no- « Plalonicae sectator? Nam constat illos neque
vitatis accusant Prolestantes : Accnsatio, inquit « adeô olim fuisse, Anionini ferèprincipatu, et
TuUius pro Cœlio, cap. 3, longé inferiori in « in catholicae primùm doctrinam credidisse,
causa, crimen desiderat, rem ut definiat; hotni- < apud Ecclesiam Romanensem, sub episco-
nem (seu auctorem) notet; argumento protêt; I patu Eleuterii Benedicll, donec ob inquielam
teste con/irmet. Duo hic occurrunt quae inten- < semper eorum curiosiiaiem quam fratres ,
taiam Romanae Ecclesiae accusalionem prorsùs < quoque semper viiabant , semel et iterùra
elidant :
1° Id semper lenuit ac professa est ejecti , > etc. De Praescript. cap. 30. Vid.
ubi agitur de dogmatibus , antiqnitati semper I«eiiam S. Justinum, Dialogo cum Tryphone;
esse inhaerendum : hinc Stephani Papae illiul S. Irenseum lib. \ adversùs Haercses , cap.
effatum contra rebapiizanies : Nifiil innove lur 23, etc.
nisi quod traditum est. Hinc nomine Ecclesiae, Undequàque igiiur inclarescil Romanae apo-
diversis in operibus haec urgebat Terlullianus: stolicitas Ecclesiae ; quapropter licet cum Bos-
Id verum quod prius; mea est possessio; olim suetio exclamare : « Quelle consolation aux
possideo; prior possideo; hinc pervulgatum illud « enfants de Dieu ! Mais quelle conviction de la
Vinceniii Lirinensis pronunliatum ; Quod ubi- I vérité, quand ils voient, que d'Innocent XI,
que, quod semper. Eodem sensu dixit S. Hiero- « qui remplit aujourd'hui si dignement le pre-
nymus in Epist. Pammachium et Oceanura
ad : I mier Siège de l'Eglise, on remonte, sans in-
I Quisquis assertor es novorum dogmatum , I terruptlon, jusqu'à S.iint Pierre, établi par
f quaeso le ut parcas romanis auribus; parce « Jésus-Christ prince des Apôtres; d'où, en
# fldei quae aposiolicâ voce laudaia est ; cur < prenant les pontifes qui ont servi sous la loi,
f posi quadringenlos annos docere nos nileris, « on va jusqu'à .\3r0n ei jusqu'à Moïse, de-là
( quod anie nescivimus? Cur profers in me « jusqu'aux Palriarclies , el jusqu'à l'origine
« dium quod Pelrus et Paulus edere nolue- S d« monde! Quelle suite! Quelle iradiiioal
399 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 46
i Quel enchaînement merveilleux ! Si notre Protestantes , nec ulhim quidem in aliam ad-
t esprit , naiurellenieni incertain, et devenu, sciscendossecuraverunt; ergoschismatislabem
« par ses incertitudes, le jouet de ses propres indubitaté susceperunt ,
quâ coniaminantur
I Misonnemenls, a besoin, dans les questions quicuraque dedignanlur aut rcspuunt verae
t où il y va du salut, d'être llxé et déterminé communionem Ecclesiae. Juvat argumenium
i par quelque autorité certaine ,
quelliî plus istud pressiùs adhuc urgore. Scilicel, antequàm
c grande autorité que celle de l'Eglise catho- à Romanà discederent Ecclesià Luthcrus et
I lique, qui réunit en elle-même toute l'auto- Calvinus,auteamjudicaLant veram esse Christi
« rite des siècles passés , et les anciennes Ecclesiam, aut sic adulteratam censebani, et à
i traditions du genre humain ,
jusqu'à sa Christo alienam , ut illius omninô tanquàm
I première origine ! > Discours sur C histoire pestiferum et leihale fugiendum esset consor-
universelle, seconde partie, cliap. 30. tium; eam si judicaverinl veram esse Christi
Quae hic objici possent, praeoccupavimus ac Ecclesiam, eamdem deserere nisi animo schi-
solviraus articule IV secundaî partis, sectionis smatico non poiuerunt; si verô illam sic fœ-
secund*. datam pulaverint, ut salus in eà parari non
posset, illis saliem, ut diximus, inquirenda fuit
societas alla, quae Christi Ecclesià raeritô ha-
SfftitJiiiô srcunïiac Uxiia pars. beretur ; quam autem aliam (quae nulla esse
Probandura suscipimus nuHi praeter Ronia- poiuii) adierunt? Non ad Graecos, neque ad
Ecclesiam societati inter Christianos con- Armenos, non adCophtas, neque ad ipsos Val-
nam
denses, se contuleruni; sed ipsius cui adhae-
gruere unitatem, sanciiiaiem, cathuliciiatem,
rerent Ecclesiae, condiioresfueruntetadvocati,
opostolicitatem, maxime si conjunctim suman-
unâ déficiente palàm est ac cujus profeclô non sponsus, non caput, non
lur. Earum vel
Christi Ecclesiam non lapis angularis, Christus.
demonsiratum veram
5° llli sunt veré schismaiici, qui nullâ mu-
posse consistere. Res nobis agitur iuprimis
quos ad eam quam dcse- niti ordinarià vel extraordinarià missione,
cùm Prolestaniihus ,
assignavimus notae (quod tamen ad hanc in- stantium auctores et duces : ergo.
ducendam necesse foret), illarum ne unam Demonsirata est missionis nécessitas ; hanc
quidem vindicare sibi valeant eisdem carere ;
neque diffiieniur adversarii ; duplex porrô
haereticos et schisma- missionis genus alla dicitur ordinarià, alla
alios à Protestantibus
:
licos, nec erit arduum patefacere; sit igitur verô extraordinarià ; manat prior ab eà Eccle-
sià cui professione ejusdem lidei, sacramento-
Propositio prima. — Schismatis convincuntur
rum pariicipalione , eisdemque subjectione
Prolestantes, nec ullam possunt prœscindendœ pastoribus, adhaereatur : consuetuni extra
unitatis causam obtendere. ordinem obtingit altéra, mirabilibusque divinae
1° Constituta est divinitùs auctoritas oui potentiœ et sapientiae operibus deciaralur. Ve-
parère oporteat varias dijudicanti de fide ac rùm utraque defuit praetensae reformaiionis
modo aulem eâ auctoriiaie praeditos adhuc tamcn unitas juris ; apud Protestantes nequi-
voliiisscl perduelles, qiios viileret niliil inlen- dem invcniri uniiatem facli, probatu baud esset
Uluin rclinquere suani ut ipsius doctrinam, diiïicile, cùm lot ac lam diversas discindantur
disciplinam, sacerdoiiuniquc proscinderent, in sectas ; at procul dubio deslituuntur unilalc
quos genueral filios, ab inslituiionibus, quas juris, seu comnmni et inconcusso unitatis
illos extremis tanquàm remediis adhibendis que conlendunt privalo exponendam esse spi-
Adde quôd nec Luthero, neque Zuinglio, sunt ; uun qui Lutbero et Calvino, Luiheranis
cui liclitià in reformalione successit Calvinus, et Calvinistis, tam diversa et contraria, ut ob-
non potucrunt infauslae reformationis arcbi- scbisma; cùm necessariam discindat membro-
lecti. rum Ecclesiae inter se connexionem, quo pacio
Ordinarià missionc destituti, haud poliori approbari unquàm possit ? Hinc de inferioribus
jure niissioneni extraordinariani obienderent; scbismale propriè dicto dissensionibus sic in-
ea quippe miraculis aliisque naturalcm ordi- terpellât et redarguit Corintbios gentiuni Apo-
nem superaniibus donis ,
prodenda, confir- slolus, 1 Epist. c. 1, V. 10 : Obsecro aiitem
mandaque fuisset : bine sui len)poris liœreti- vos, fralres, per nomen Domini noslriJesu Cliristi,
cos ila provocabat TertuUianus de Praiscript. lit idipsum dicalis omnes, et non siiit in vobis
I sciialum. Sic enim Aposiolos solet facere, Totum egregium illud opus eô speciat ut ser-
« dare illls praeterea viriulem eadeni signa vandae unitatis indivulsam astruat, commen-
< edendi qua; et ipse ; volo igitur virtutes illas detque necessitatem. Hinc S. Augusiinus tra-
€ proferri. » Constat nullum à Lutbero, nullum ctatu pariter de Unitate Ecclesiaî cap. 10 :
à Zuinglio, nullum à Calvino editum esse mi- « Habere autem caput Cbristum nemo poterit,
raculura ;
quantis lamen et quàm evidentibus 1 nisi in ejus corpore fuerit quod est Ecclesià; »
opus fuisset miraculis, ut publicum totque à et lib. 2 contra Epist. Parmeniani cap. H :
seculis inveteratum abolelur in Ecclesià ubi- « Praecidendae unitatis nuUa est justa neccs-
que ministerium ; annuMliarctur ubique inau- < sitas. I
décréta; evertereniur cum sacrificio altaria, cum ementiii munus, imè et ipsius Christi cumu-
novaque conderetur ac per omnes gentes pro- lantes in perversum, arrogantesquesibi auclo-
pagaretur Ecclesià. Hieccinc privati bomines, rilatem, novum Ecclesiae statum invexerunt,
qui ordinarià missione caruerint, aggredi po- cui totum orbem, quantum in ipsis fuit, man-
tuerunt absque manifestis providentioe ex- cipalum voluerunt.
iraordinariaî signis? Objicies : Scalebal erroribus Romana Ec-
4° In scbismaiicis numerarl debent illi apud clesià : funditùs erat corrupta, tùm in doctrina,
quos non reperitur commune et cerlum uni- tùm in moribus; ad ba^c tam salutis inimica
letas illas veterum haereticornni recuderunt et versanles sibi partes miseré discerpta , ut ex
cumulâruntLutheranae et Calvinistae sectarum illorum principiis inexhaustisque variationibus
parentes et antesignani ;
quasdam recensebi- prodierit, innumeros nactus sectatores, imma-
mus articulo sequenti, ut quo fuerint incitati nis tolerantismus, quem esse nativum malé
spiritu, magis etiam innotescat. Aliani nunc fœcundae arboris surculum demonslravit inter
ineundam duximus viam ad repellendas, quas alios celeberrimus Papin , hàc ipsà compulsus
Romanam in Ecclesiam adhibuerunt, objurga- attenta cogitatione, Romanam ad communio-
liones. nem ejuratis Protestantium inslitutis.
1^ Jam ostensum est firmissimis argumen- Instabis : A communione sua projecil Ro-
tis, convictos esse schismatis prsetensae refor- mana Ecclesia quoscumque videret necessariae
mationis artifices et asseclas, sive careret, sive reformationi operam impendere; acerrimis
laboraret imputatis sibi criniinibus Romana ipsos coegit persecutionibus, ut suae et inco-
Ecclesia; idque luce meridianâ clarius est, lumitati et saluti opportune discessione consu-
praetexere valeant? 2" Hoc ipso quo demons- nemque pollicitus, promissis non stelit. Atque
iratum est Romanam in Ecclesiam convenire nedùm susceptos abdicaret errores, novis stu-
expressas é Nicaeno Symbolo dotes, seu notas duit asserendis, et quà potuit propagandis;
quae viderenlur objici posse illi crimina quae proscriptse sunt; nonne haic fuit constans
ad eamdem deserendam impellerent, haud pa- Ecclesiae agendi ratio, quam quidem disserendo
tiebaïur aequitas ut privati quidam accusato- de unitate Ecclesiae, exposuimus, ut erroris
rum simul et judicum usurpatis partibus, de- contumaces palronos et sectatores à commu-
cretoriâ eam sententiâ damnarent, omnique nione suâ tandem propelieret?
dedecore infamem décernèrent Ecclesiam Quod pertinet ad eam quam obtendunt vim
quam hactenùs ut matrem et magistram co- persecutionum pseudoreformatores ,
1° , ut
405 SECT. II. DE NOTIS ECCLESl^ , CUI SOCIETATI CHRISTIANiE COMPETAINT. i06
Italiâ, Angliâ, etc., tragicaé lièrent executiones, Romanâ in Ecclesià extiterint qui factis;
ut ipsi scripserunt; aitamen jam eriiperat, jam verbis , aut scriptis , plurimam exliibuerint
grassabatur schisraa, quod ut roborarent ac offensionem, non ab hominibus illis constilu-
prolenderent, onini ope contendebant. 2" Ut tam se ,
propagatam , exornatamve proiitetur ;
non expendamus id persecutionum genus, quod atverô ante Lutherum, ante Caivinum, ubinam
certè nullos verè martyres effecit ,
quonam erat societas Luiheranorum aut Calvinistarum?
Scripturœ vel Tradilionis convincerelur testi- talibus gaudet atque glorialur parentibus ; at-
nionio, licilum esse ab Ecclesiae communione tendatur paulisper quidnam ex eorum indole
desciscere, ingruentis obleniu persecutionis, ac moribus , ad commendaiionem sanctitatis
castigantibus dogmatum illius ac disciplinae possit accersere.
jamdudùm excidisse ; banc dihiimus respon- taret ponliliciis obsequi decretis, antequàm
sionem , tum asserendis Ecclesiae Romanae fuisset à sede Apostolicà damnatus. « Reatis-
assignatis in Symbolo Nicaeno et Constantino- « sime Pater, aiebat ann. 1318, epist, ad Leo-
politano insignibus Ecclesiae Chrisli notis, I nem X, prostratum me pedibus tuae Beatitu-
lum à Protestantibus percontando, cuinana « dlnis ofTero cum omnibus quae sum et habeo;
societati, Romanam deserentes Ecclesiam, no- fvivifica, occide, voca, revoca, approba,
men dederint; autquâ auctoritate, quomissio- «reproba, ut placuerit, vocem Christi in te
nis génère communiti , novum aggressi fuerint « praesidentis agnoscam. » Anno eum-
1519, sic
constituere ministerium,veteres è sedibussuis dem ad ponilficem scripsit : < Coram Deo et
pastores dejicere, et novas ubicumque pos- < totà creaturâ testor me neque voluisse, neque
sent, fundare ac more suo regere Ecclesias. < bodiè velle Ecclesiae Romanae ac Reatitudinis
ullomodô tangere aut quâ-
Propositio II. — Sanctitate caret societas Pro-
<
<
tuae potestatem
quin plenissimè
test antium.
i confiteor hujus Ecclesiae potestatem esse
Argumentcm primum. — Ex prœcedentibus asser-
< super omnia, nec ei praeferendum quidquam
tionibus.
« cœlo sive in terra praeter unum Do-
sive in
Quae ad asserendum Ecclesise Romanae sancti- «minum Jesum Christum Dorainum nostrum.i
latem adduximus rationis auctoritatisque mo- En in Luthero contectus ovis pelle lupus; at
raenta, iisdem necessarià consecutione proba- ubi édita est buila Leonis X, 41 proscribenlis
tur, sanctitate carere sectas omnes quae extractas ex libris illius propositiones , tum
Ecclesiae illi adversantur. Deinde, cùm ex impos mentis, efferati instar lupi, rabidum
prima propositione conslet à crimine schisma- evomuit, quo tumebat, virus : libellum exa-
tis haberi non posse excusatara Protestantium ravit cui litulus : Adversùs execrabilem Anti-
societatem, quo jure sancti'atem sibi adscri- christi butlam Martinus Lutherus. Postque com-
bere valeat'? Detestatur Dominus , proferentem bustam bullara coram omnibus quos extra
mendacia, testent fallacem, et eum qui seminat urbem eduxerat scholasticis Universitatis Wi-
inter fratres discordias, Prov. 6, 19. Quo qui- temb., satius fore protesiatusestPapam ipsum,
dem scelere implicantur omnes schismatici. sedemquepapalem ita torreri. Squamei cujus-
Quid aliunde cœlesli dignius animadversione dam et horribilis monstri ,
quod in Tiberi
quàm despicari , et tanquàm pestiferam illius repertum esse somniavcrat, formam pontificio
refugere communionem societatis de quà dixit lotam accommodât regno, ad eamque puiidam
Apostoins genlium Ephes. 5, 25, 2(j : Christus allegoriam non reformidai Scripturae ipsius
dilexit Ecclesiam, et se ipsum tradidit pro eà, ut abuti testimoniis; creber eiiam usurpabatistam
illam sanctifxcaret , mundans lavacro aquœ in quâ miré delectabatur, iniprecalionem :
verbo vitce. Pestis eram vivens, moriens ero mort tua, Papa,
,
Papisticus. — Dicilo tion habendos deos, sed ha- Job , cap. 41 , V. 23 , ut principes , reges ,
pon-
beto deos aliénas. lifices jactaret non esse dignos, qui calceamen-
DivLNUs. — Honora parentes. torum ipsius corrigiam solverenl, tract, contra
Papisticus. — Dicilo parentes esse lionorandos, regem Angliae ; nec se muliiim curare de
ted rebella et occide eos. mille Cyprianis, mille Augustinis, etc. ; arro-
DiviNus. — Non fornicaberis. ganliam illam et impudentiam dissimulare non
Papisticus. — Die non fornicandum ; coge ta- potuerunt ejusdem discipuli, quos inter sic
men fornicari. (Tom. 1 edit. Wittemb. anno loquitur in universalisuà Bibliothecà Conradus
1512.) Gesnerus : « Faxit Deus ne conleniione et im-
Caeteras piget prosequi caluranias quibus re- i pudentiâ oris obsit Ecclesiae suae , cujus
fertasunt opéra Lutlieri. i olim crepundia tam féliciter promovit. »
Apostoli vcrbis Epist. ad Rom. cap. 3: Arbi- < quoque sicut liaclenùs, inquit , non dissi-
tramur liominem justiftcari per/idem, subjungit, < niulanter tcstamur, eum nos babere pro in-
solam; rogatusque cur vocem banc adjecerit, I signi Christi Aposiolo, cujus maxiniè operâ
respondet : < Si tuusPapistamorosumetdilïi- i et ministcrio , resiituta hoc tcnipore fuerit
« cilem se praebere volet de voce, solà, slatini I Evangelii puritas. > Respons. coniraPu^ium,
< die : Papisla et asinus eadem res est: sic volo, de libero Arbitrio , pag. 142. Moc!esii;v: dùm
« sic jubeo; sit proratione voluntas. » Epist. captât laudem Calvinus , atro et murdaci fclle
ad Amicum , de voce solâ. In haec verba Apos- sua passim conspergit opéra ; advcrsarios suos
toli 1 ad Corinth. cap. 6 : Numquid non liabe- his non dedignaiiir alDcere eiiconiiis : nebulo-
muspoieslatem muliercmsororemcirciimducendi? nes illos scilicet vocat, stullos ,
p(M'dilos,
addii Luiherus , in uxorem; quà meule addide- cbriosos, furiosos , bestias , tainos , asinos,
rit, nemo est qui non intelligat, qui sancti- canes, porcos, etc. Sic, v. g., Westphaluin ,
monialis Calharinae de Bore mcminerit , cui admonitione ultimâ, versus finem, sic compel-
anno 1525 nupsit insignis ilie refoimator. E lat ; I Audisne , latrator ? audisne ,
plircnclicc?
contrario , ox hàc S. Pétri scnicntià ; Magis « audisne, bestia?» Venerandos Ecclesiae Paires,
, ,
409 SECT. II. DE NOUS ECCLESI.E, Clil SOClETATl CURlSTlANiE COMPETANT. 410
admirator suî alto despicatur supercilio ; au- B, que reipsà eani accersereni, nisi misericordiier
( sonne qui n'aimât mieux essuyer la colère cilari, compclli et adigi iradiderunl pariier et
f quand il répand tant de poison dans ses dis- iariiculo56, de Papatu , Conciiiis , Indui-
< cours. » Hisi. des variations , Iib. 9 , tom. 2. «genliis, aliisque non necessariis nugis fe-
Non hic de moribus Calvini uUeriùs inqui- « renda est leviias et sluliiiia Papae et suorun» ;
tià vieil Luiherus, aflirmare non veritus magis I rcrum noslrarum summa est, dolendum ac
esse necessarium feminae usum, quàmedere, I flendura miseros sic insanire. » Arcana suae
bibere , dormire; alque si uxor debilum recu- doclrinse reserat iib. de servo Arbitrio , cùm
sarei , liciium fore uii ancillâ. objicienii Erasme induralionis et obcaecaiio-
— Ex Protestantium dogmatibus nis non esse propric auctorem Deum , ila res-
Argumentum IlL
pondet : i Cùm dicil ( Deus) : Ego indurabo
ac disciplina.
I cor Pharaonis simpliciter loquilur, ac si dice
Ineluctabili necessilate ad malè agendum < ret : Ego faciam ut cor Pharaonis indure-
perirahi illos quicumque peccanl, decernunt « tur, seu ut me opérante et facienie indurc-
Luiherus et Calvinus ; nihil aliud loto in trac- < tur....Forisofferani verbum et opus in quod
taiu de servo Arbitrio statuit Luiherus , cujus « impinget impetus iile malus, cùm aliud non
operis à primordio id generatim pronuniiai : I possit nisi malè velle , me ipsuni malum mo-
i Quidquid fit à nobis sive boni , sive mali 1 vente viriute omnipoteniiae. i Peccaii auc-
» malà necessilate fit. > Horrenduni istudcom- torem Doum facere neque pertimescit Calvi-
menlum sub , (inem cjusdemlibri, causœ sum- nus : < Absurdum , inquit , videtur volenle ac
tnam , et rerum cardinem appcllat. Doctrinam « jubente Deo excaecari hominem qui mox cae-
hanc haud niinori prolulit audacià Calvinus : I citalis suae pœnas daiurus est; lergiversando
«Quod, inquit, volunlalem dico necessilate « itaque efTugiuni, Dei lanlùni permissu, non
t in malum irahi vel duci mirum est si cui , « eiiam voluniate hoc fieri ; ipse verô palam se
« videalur aspcra loculio quae nec absonum , « facere pronuntians effugium illud répudiai. »
I habet quippiam , nec à sanctorum usu aliéna Inslit. Iib. 1, cap. 18. Blasphemiam pluribus
c est. > Lib. 2 Instiiut. cap. 3, num. 5. niiiiur defendere; ad illam accommodai qiiae
Quem viliis et cupiditalibus ponenl modum rcrorunliir in Scripluris de lenlaiionibus Job,
qui sibi in animuni induxerintscsc ad peccan- do perfidi régis Achab deceplione, de suscepio
dum insnperabili necessilate obstringi , cùm à Jiidceis Chrislum occidendi proposilo. Cum
omnium mentibus iusitum sii, nemincm ob sanciiiate doclrinae quâ raiione coh:\;rerc pos-
id posse juslè condemnari, quod cavere non sint tam absurda, lam contraria divinae boni-
poluerit? Neminem apud Deum mercedem laii, sapieniiae eijusliliae dogmata?
ullam mereri, non solùm docuerunt praelensae Si foriè dicalur doctrinam hanc in libello
reformalionis duces , verùni etiam lotidcm praes('r;i!ii coiilra liberlinos, Calvinum lan-
esse mortifera peccala, juslorum opéra, quàni impiani insectari, respondebimus indc
quamvisobhdem credenlibus non impulontur. argui h;ereticorum in docendo incouslantiam,
Quid hâc doclrinâefiicacius ad reiardandoseï cÙ!n Icmpori , loco et causac suae commodis ,
delerrendos à servandis Dei mandalis jam ad inserviant , atque vertiginis molu, ebriorum
vetiium proclives animos ? Frustra reponere- instar circumacli ,
quôcumque rapil dispuia-
tur nccessaria esse bona opéra, haud quidem tionum aesius, illùc non minus sibiquàm fidei ca-
necessilate efficaciœ , sed necessilate prœsenliiv, tholicae dissentientes detrudantur cl allidaniur.
in tcsiimonium , sou ut signa fidei , per quani Habenas omno? impielaiis ac scelerum cui-
tanquàm por manum approhcndatur Chrisli libet generi laxaverunt Luiherus cl Calviuus,
juslitia quae pcccaia opcriat ; ogregium porrô stauienies solâ fide quà sibi credat applicari
iidei praestabunt lestimonium opéra , quae per merila Chrisli ,
peccatorem ita juslificari , ut
se tota vergant in hominum damnationem, at- eà slanle gravissimis quantùmlibet peccalis
4M DE ECCI-ESIA CHRIST L PARS I. 412
jusiificatio amoveri non possit. t Vides, inquît atque instar hœreditatis Iransmitli justifica-
< Lutherus, quàni dives sil homo christianus lionem illam , evidenter consequitur fidelis
f sive baptizalus , qui etiam volens non polest cujuslibet filios et nepotes, ab initiis usque ad
perdere salutem siiam ,
qiiantiscumqiie pec- linem mundi computandos, cerlissimâ et ir-
« caiis, nisi nolit credcre; nulla enim peccata revocabili ad vitam seternam praedestinatione
I eum possunt damnarenisisolaincredulilas. » donari, ut observai doctiss. Bossuetius Variât,
Lib. de Caplivitate Babylonicâ , art. de Baptis- tom. 2.
mo. Luihero longiùs progressiis est errando Evangelicae integritatem disciplinae quanti
Calvinus : praeter enim absolutam cui pairoci- facerent practensae reforniationis principes col-
natur Lutherus , justificationis cerlitudinem ,
ligilur ex famosâ Consultatione quà Lutherus,
ejusdemque quamdiù permanet fides , inexpu- Melanchton, Bucerus etalii quinque earumdem
gnabilem stabilitateni, absolutam salutis ipsius partium doctores, Philippo landgravio Hessiae
certitudinem, ac proinde absolutam quoque in licilum esse voluerunt, « ut honestam ac vir-
suscepiâ (ide immutabilitalem, quam Lutherus t luosam virginem Margaretam de Saal , etsi
inficiatur , pro aris et focis propugnavit, i In < prier suae celsitudinis conjux adhuc sil in
f summâ , inquit , verè fidelis non est , nisi < vivis , > ducerel in matriraonium. De hâc
( qui solidàpersuasione, Deunisibipropitium, decisione vid. Variât, lib. 6, versus finem.
( benevolumque patrem esse persuasus, de De contempla principum auctoritale in prae-
f ejus benignitale omnia sibi pollicetur; nisi lensâ reformatione , gestisqne eâ conspirante
« qui divinae erga se benevolentiae promissio- contra eosdem beliis consule raox citatum ira-
« nibus fretus , indubitatam salutis expectatio- ctatuni Bossuetii de Variai., ejusdemque exi-
< nem praesumii. • Lib. 3 Instit. c. 2. Pluribus mium Commonitorium 5 contra Juriaeum ;
hanc assertionem confirniare adnititur , per- Historiam adde Calvinismi à D. Soulier con-
suaderc naolitus , fidem quam à Justificatione scriptam ; Protestaniium deinde societalis hanc
indivulsam profitetur , nunquàm passe exci- agendi ralionem conféras cum illà inviclâ pa-
dere. lia in Antidoto ( Tridentinse synodi). lientià quam saevienlibus ultra niodum perse-
Tali aulem dogmate quàm lata recludilur culionibus catholica exhibuit Ecclesia, egregiis
corruptolae morum et tlagitiis omnibus janiia ! Tertulliani aliorumque celebratam encomiis ,
exosam tanien ac lethalem hanc doctrinam planumque erit quo spiritu conllata et jactata
vinianura aliud adjungatur, quo decernitur < ter quos , ait Staphylus, lum ego quoque
justificari fidelium infantes divini viriute pacti, < juvenis magisler aderam. » (In absoluiA Re-
sponsione contra Jacobum Smidelinum.)
{{) Vide opus insigne cui titulus Le ren- :
415 SECT. II. DE NOUS ECCLESI^ , Cil SOCIETATI CHRISTIAN^ COMPETANT. 414
vitœ subsidia pollicilo, inops quidam nomine scriptse, quam suc modo instaurare aggressi
deni suscitari vidcretur, verè esse moriuus re- nam ad religionem , lestimonium Istud ethni-
perlus est. Singulare illud miraculum narrât corum refert Terluliianus Quos relrô ante : «
1 Negenl hoc quantum velint Calvini mancipia, I ex ipso quo dénotant, laudant; caeciiate odii
I maximam eorum virlutera, quâ Apnstolos in baiit, testibus eorumdem Apostolis, evadere :
« perversum semulantur ; illi enim de mor- nonne hoc stupendum est, ut ad eruendam
( tuis vivos faciebant , isti de vivis niortuos suis veiut ex ruderibus (si Protestaniibus cre-
tionis, ipse Lutherus in Postillâ in Evangelium toque molimine promota reformatio, vitae
dominicae primse Adventùs, hoc suis sectatori- hunianaî depravaiionem potiùs quàm emenda-
bus perhibet cogente veritate teslimonium : tionem attulerit.
cione quartà in caput 21 Luc* : « Ut totus « Quôd si forte, inquit S. Cyrilliis Hierosoly-
I mundus agnoscat eos non esse papistas, nec « mitamus , catech. 18 , veneris in civiiates ,
«bonis operibus quidquam fldere, illorum « non simpliciler inlerroga, ubi sit dominicus,
< etiam operum nullum exercent penilùs ; je- f seudomusDomini; nara et reliquae inipio-
« junii loco comessationibus et perpoiationibus I rum haereses doniinicos quamvis pollutos ,
I nocte dieque vacant; ubi pauperibus bénigne ( habitare non dubitant ; neque id tantùm
I facere oporlebat, eosdcglubunt et excoriant; f quaeras simpliciler ubi sit Ecclesia, sed ubi
«precationes vertunt in juramenta, blasphe- « cathoUca Ecclesia ; hoc enlra proprium no-
« mias et divini nominis execrationes, idque I men est sanctse hujus et matris omnium nos-
« lam perditè, ut Christus ne ab ipsis quidem t trùm , quae est sponsa Domini nostrl Jesu-
I Turcis hodiè tantoperè blasphemelur ; demùm t Christi, unlgeniti filil Del. > Idem animad-
< pro humililate régnât passira supcrbia, fastus, vertit S. Augustinus, lib. de verâ Religione ,
< elatio , aique hoc universum vitae genus ab cap. 7, et lib. contra Epist. Fundamenli, cap.
( illisevangelicum dicitur institutum. » Eorum- 4. Illnc de suâ paucitaie, cùni eam dissimulare
dem mores quos apprimè noverat Erasmus, non possent, glorlabanlur Donatistae : « Ideô,
nativis indicavit lineamenlis : « Circumspice, I aiebant, magis justi sumus , quia pauci su-
«inquit, populum istum evangelicum, et ob- < mus. » Eumdem ferè in modumjactabant se
«serva num miniis illic indulgeatur luxuî, Pelagiani : quibus inler alla reponebat S. Au-
ilibidini et pecuniae quàni faciant illi quos gust. : I Nolite de paucitate gloriarl ; parrlcldae
« detestamini : profer mihi quem istud evan- t et pauci, et pessimi sunt. > Numerosiores 11-
comnm-
Propositio IV. — Carent apostoHcitate
< se non minus pugiianl quàni nobiscum. i Prae- magis à muneris apostolici raiione abborreat :
terea quid respunderenl Protestâmes scisci- ut etiam lalèart. 4sect. praec. explicatum est.
laniibus, ul)i lum esset vera et catholica Eccle- II. Ad apostolicitaiem necesse est, ut illam.
sia, cùin orbcm toiuni, si lieri potuissel, suis sibi vindicantis origo socielatis, ad Aposlolos,
contaniinareerroribus conslituerunl Lullierus ipsumque Christum Dominum relerri possit.
et Calvinus? unde sic preniebat CalvinislasNi- At ubi vigebant ante Luiherum Lutherani
colius : t Que s'il est visible que la société des ante Calvinum Calvinistae? Ulos omnes quam-
I Calvinistes ne peut être prise pour l'Eglise de vis praecesserint , qui aliqua eorum tenuerint
I Jéaus-Cbribt, en la considérant dans son plus dogmata, id non sufficit veros ut antecessores,
i grand éclat, que sera-ce si on la considère ejusdemque socielatis et communionis antesi-
t dans l'éi.ii où il nous la ligure avant Luther? gnanos habuerint com- ; alioquin societale et
« Ils sont contraints de recourir à la prélen- munione Mahumctanis consociarentur, ntpote
« due église Vaudoise , établie dans quelques quasdara doctrinae parles profiteniibus ( ut
i endroits du Picniont et de la Bohème; et pnta de uniiale eiprovidenliàDci), quas pro-
« M. Claude y ajoute de cerlains fidèles cachés fitentur Christiani. Quôcumque se venant hse-
< an niiliou de la coinnninion romaine qu'il ,
retici, praecedentia lempora mulare nequeunt,
« prétend avoir éié dans les sentiments de Lu- neque socielatis suae retroagere primordia :
< llicr et de Calvin , et y avoir conservé la vraie i Les fausses religions, inquit illustriss. Bos-
i E;^Iise. i Les prétendus Réformés convaincus de I suet.,ontpu imiter l'Eglise en beaucoup de
sdiis'iic, part. 5, cap. 1. Itasocietateni suam ca- » choses, et surtout elles l'imitent en disant
iholiciiate carere iniellexerunt Protestantes, < comme elle , que c'est Dieu qui les a fon-
ut alii cuin Claudio ad invisibilis Ecclcsiae i dées : inais ce discours , en leur bouche ,
counnentiiiam idcam confugerint , alii Eccle- i n'est qu'un discours en l'air ; car si Dieu a
siam finxerini ex omnibus contlalani socieia- « créé le genre humain , si, le créant à son
libus qnœ fimdaincntalia, ut aiunl, dogmala re- i image, il n'a jamaisdédaigné de lui enseigner
tinraiit; hoc iitruinque refellendumligmenlum < le moyen de le servir et de lui plaire, toute
curavimus, quo (i«idemdcmonstralur non esse « secte qui ne montre pas sa succession depuis
quœrendam in societale Proiestantium veram i l'origine du monde , n'est pas de Dieu. » El
Ecclesiae catholicitaicm. eunidem in scnsum sic apte loquiiur de onini-
Dcniquereponere non possunt haereiici sec- bus haeresiarchis idem sapientissimus prxsul:
tas suas loium esse labentibus annis occiipa- < Il paraîtra toujours aux yeux de tout l'uni-
turas orbeni ; nain , ut reclè respondet Bellar- « vers qu'eux et la secte qu'ils ont établie ,
,
I la séparation sera toujours si constant , que « non admittendos eos ad ullam disputaiionem.'
< les hérétiques eux-mêmes ne le pourront « Si hae sunt illae vires eorum, uti
eas habere
f désavouer, et qu'ils n'oseront seulement pas i possint, dispici débet cui competat
possessio
< tenter de se faire venir de la source, par une t Scripturarum, ne isadmiltalur ad eam, cui
I suite que l'on n'ait jamais vu s'interrompre. t nulle modo competit. » Ibid. cap. 15.
« C'est le faible inévitable de toutes les sectes IV. Non vacillât, non dissimilis sibi, non
I que les hommes ont établies, ^ul ne peut se ipsam circumvenit apostolica doclrina :
I changer les siècles passés, ni se donner des Deum a;mulatur , apud quem non est trans-
« prédécesseurs, ou faire qu'ils les ait trouvés mutaiio, nec vicissitudinis obunibratio
(.lacobi
I en possession. La seule Eglise catholique Epist. cathol. cap. 1).
At Luihcrum à Luthero,
f remplit tous les siècles précédents, par une Calvinum à Calvino, Luiheranos à Lutlieranis,
I suiie qui ne peut lui être contestée : la loi Sacramentariosà Sacramentariis, disseniirein
I vient au-devant de l'Evangile. La succession eâ quam jactarent aposiolicani , doctrinâ
I de Moïse et des Patriarches ne fait qu'une probatu facillimuni est. Quaedam duntaxat
« même suite avec celle de Jésus Christ. > Dis- excmpli causa, ne increscat supra medum
cours sur l'Histoire universelle, seconde partie ,
volumen, subjiciemus :
chap. 30. Protestantes igitur, et omnes alios Lutherus de praepnratione ad mortem : < In
qui Romanae communionem Ecclesise deserue- i mortis articule (qui jacei), inquit, beatam
runt, istis possumus breviter evincere Tertul- < Virginem, angelos, proprium Apostolum et
liani quaestionibus : < Qui estis ? quando et « sanctes reliques, quibus in viià servivit, in-
I unde venistis? quid in meoagitis non mei? > c vecare non cesset, ut pro se intercédant ad
De Praescr. c. 37. UndeS.Hieronymus contra « Dominum. » Idem verô in articulis ad con-
Luciferianos : < Ex hoc ipso , inquit quôd ,
cilium Mantuanummissis, sicpugnantia loqui-
< postea instituti sunt, eos esse indicant quos tur t Invecatie
: sancterum est etiam de nu-
« futures Apostolos prsenuntiavit. > I mero antichrisiianorum abusuum , qu« pu-
III. Protestantes perpétua pastorum succes- i gnat cura praecipuis articulis, et delei Christi
sione destituuntur, legitimoque proinde mi- f agnitienem. > In declaraiione quorumdam
nisterio. Haec asserlio probatione non indiget; articulorum : i Utraque, ait, praecepta et Dei
cùm enira postremis nati sint Ecclesiaeseculis, € et Ecclesiae servanda sunt. > Idem autem in
praetendere nequeunt societaii suae perpetuam Confessione : < Ab humanis constitntienibus
pastorum sériera. Dicebat de Novatiano S. Cy- i et prseceptis tanquàm à maximo infertunio
prianus Epist. ad Magnum : «Novatianus in Ec- t cavendum et fugienduni nobis. » Comnie-
I clesiâ non est, nec episcopus coniputari po- moravimus quantum à se ipso de aurteri-
I test, qui evangelicâ et aposlolicâ traditione taie summi poniificis Lutherus dissidi at pre-
(
€ contemptâ, nemini succedens, à seipso ortus posiiione secundà ). Octoginla variatioiuim
I est. > Notanda sunt haec verba : Nemini suc- Lutheri exempla Ceccius enumeiat (Jodocus
cedens à se ipso ortus est ; quae Luthero ,
quse Coccius in opère cui liiulus Thésaurus ca- :
et obstrepant , jure nullo praediti sunt aposto- i Absurdum, inquit, videtur voiente et ju-
lico fungendi ministerio, per ostium non in- i bente Dee excaecari hominem, qui niox cx-
trantes, atque positos à Patribus termines re- t citatissuaepœnas daturusest : tergiversando
vellere molientes: «Quodenique, Marcion, jure, I itaque effiigiunt Dei permissu
, non ctiam
i inquit Tertullianus loc. cit. , sylvam meam « voiuntate haec fieri : ipse verô se palam fa-
« caedis ? quâ licentiâ, Valenline, fontes meos < cere pronuntians, effugium répudiât. > Ad
f transvertis? quâ potestate , Apelles , limites cap. 9 Epist. ad Romanos, e.imdcm edidii blas-
« meos commoves'.' t Veteres illae querelae mu- phemiam ; haec sunt ojus vcrba : < Non modo
tatis nominibus , ulirô incidunt in praetensae « praecognila fuit impiorum perdilio , sed im-
reformutionis auctores, eorumdemque consor- «pii fuerunt destinatô creaii ul perderenlur.»
,,
peniiùs dogma enuntiat : t Ne quis suam dam- < vocatum ; ostendat mandatum quo cogalur ;
Objic. r : lili liabendi sunt veri Apostolo- liabearis angélus , vel per te loquatur daemon,
rum discipuli et baeredes, legiliinàque aiissione ille luus, ut profiieri non erubescis, famoso
praedili qui apostoiicam sequantur ac défen- in colloquio , magister, inficiari non audeas
,
dant veritatem, quani vident huraanis supra tantae molis esse, novam condere, totumque
modiim violatain conuueniis, et pesliferà penè per orbem protendere Ecclesiam , ut nec pro-
oppressam errorum undequàque alfluentium priâ electione possis tantum opus aggredi nisi
farragine. Fatisceniem illani, et quasi oi)ru- reprobanie Deo, nec tibi credendum sit im-
lam, sub Romanoe praesertim Ecclesiae domi- mediatam missionem, absque miraculis, aliis-
natu cernebant , qui reforma tionis facti sunt que supra naturam donis, arroganti.
lùm sese divinitùs prae- 2° Quà ratione ipsa verae et sanae doctrinae
auctores et Apostoli :
sionem ac lutamen Ecclesiae, innumerosque ullo modo labefactaret? Non est necessaria,
populos ab aeterno dimovendos interitu coni- : nec divinitùs datur missio ad impugnandam
pellente itaque Spiritu sancto . ac praecellen- fidem, disseminandaque spuria dogmata ; non
libus instructi ad id muneris dotibus, totos se ad mendacii, sed ad veritatis praedicationem
inipenderunt Ecclesiae Ctiristi, pristinum in postulatur missio : ergo etiamsi tam constaret
decus, prioremque incolumitaiem restituen- veram effudisse doctriuam praetensae duces
dœ ; urgebat opiiulandi nécessitas : deflagrabat reformationis, quàm constat prolatam ab ipsis
domus Dei; exlrema undique imminebat cla- nefariara errorum coUuviem, damnandae ta-
des; strenuè lùm auxilianiibus praestanlibus men usurpationis incurrissent scelus, cùm
viris, nonne gratulanduni fuit potiùs quàni absque niissione ecclesiasticum assumèrent
quomodô millerentur sollicité exquirendum ? sibi ministerium , eô temeritaiis provecti , ut
Resp. 1" Ad id quod objicitur aptissimam
: quem invenerint constitulum ordinem , pror-
suppeditat responsionem ipse Lutherus, quà sùs invertere machinarentur.
imprudenter explodit eam quam usurpaverat Z" Alla sunt veritatis doctrinae, alla sunt
missionem. legitimae missionis testinionia : veritas doctri-
< Omnes, inquit, parochi et magistratus di- nae adstruitur verbo divino scripto vel tradito :
( ligenter atlendere debent, et de hoc suos utrùm autem legitimam obiinuerint missio-
f diligenter monebuni, ut concionatores qui nem Luiherus, Zuinglius, Calvinus, id pendet
f seipsos intrudunt tanquàm nebulones et
, ex faciis nuUibi revelaiis imô demonsiratum
;
1 certos diaboli nuntios deviient, nisi flde di- est eos caruisse tum ordinariâ tum exlraordi-
I gnum testimonium suae à Deo vocationis nariâ missione.
f attulerint : alioquin eos non audient, nec 4° Kl omnibus haeresiarchis solemne est, ut
c adniiitent,eiiamsipuruiii puiuni Evangelium concidisse, vel saliem ad exitum vergere con-
f docere velint, nec si angeli aut meri Gabrie- querantur infensam novilaii , novatoresque
f les é cœlis fuerint. Nihil enim recipit Deus projicieutem ac repellentem à communione
f quod fit ex propriâ elcciione et devotione, suà, Ecclesiam. Jacliiant reseralos sibi veritatis
( sed omnia ex mandaio et vocatione fieri vuli. fontes, quasi c^tteris oamibus anlea recondi-
< Propterea eliam Chrislus diabolos noluil tos : quidguid profanlur, verbum Dei est ab
I praedicare, eliamsi ipsum esse Filium Dei omni defœcatum labe, nec nisi lemerè aut
f faierenlur et veritatem dicerent : noluit stolidè potest in dubium revocari : ac si tania
I enim permittere ut quisquam sine vocatione urgeret refurniaiionis in fide ac nioribus nc-
( praedicaret : ergo sic quisque faciat qui prai- ce&âitas, uumquid à sexto saliem seculo, (|uo
. ,
421 SECT. II. DE NOTIS ECCLESIJ: , CUI SOCIETATI CHRISTIAN^ COMPETANT. 4t2
insulsis et iinpiis pollutam esse doginaiibus opportunis ut illos monitis imbuant, quibus
Ecclesiani finxerunt Protestantes, deseruisseï haec prodesse possini? Ad Roman, cap. 15, v.
Deus ad decimum usque sexium, quo evange- 4, ad Thessal. secundae cap. 3, v. 5. Nonne
lic*, ut pulant, doclrinae facem Lulhorus et mandavit Deus unicuique de proximo suo, Eccle-
Calvinus exlulerintï Ergone credibile est, ut siastici cap. 17. l't quid necessaria est missio
Deus lam necessarios tauidiù distulerit rel'or- ad ingerendam doclrinam quam promulgave-
matores, quitus arcana coelestis doctrinae essel runt missi divinilùs Apostoli ?
mauifestaturus, quae tuni sanciissimos et ad Resp. :Qui dixit : Si veriiatem dico vobis, cur
veriiatem anhelantes viros, tuni generalia ipsa non credilis mihi? ipse quoque dixit : Si opéra
cuiiciiia inexorabilis hacicnùs celavisset? Neino non fecissem in eis quœ nemo alius fecit, peccatum
erii sanse mentis, qui Lutheri et Calviiii de- non haberent : Sicut misit me Pater,
et ilerùm :
clainaiiouibus carere putuisse orbeoi cbristia- et ego mitto vos. Non praedicavit Christus nisi
nuui, potiùs non credat, quàin fuisse lot secu- missus à Pâtre et quidem missione evidenli-
,
lis u Christo salvalore conteniptam, repulsani, bus consignatâ miraculis : quo maxime cxem-
fœdissimisque traditani , et intabesccntem er- plo revincuniur temerarii, qui nullam missio-
roribus Ecclesiani nis ordinariae vel exlraordinariai probaiionem
5° Venditent ul collibuerit, pseudo-reforma- afferenles , involare audeant in aposlolaiùs
tores, ingenii dotes, et scientiarum quam sibi auctoritatem ac nmnia. Hos itaque iliis com-
iribuunt supeilectilem ; certè in his quae per- pellare prompium est verbis Tertulliani : < Ne-
tineant ad scieniiam salutis, sanamque doclri- t mo veniens ex alierius auctoritaie, ipsam
iiam, non se exis*imabunt Apostolis superiores, I sibi ex suâ affirmatione défendit. » ( Lib. 3
quos, ut Cbristus prsedixerat, docuit Spiritus contra Marcionem, cap. 2.)
omnem veriiatem : attamen evangelico non Tametsi frucium aliquem percipere po-
ausi fuissent defungi ministerio, nisi legalione tuissent (quod ipsà propositi naturâ et expe-
munitiquam acceperanl à Christo his verbis : rimento refellilur), qui praetensae refonna-
me Pater, et ego mitto vos de iilis
Sicut misit : tionisauctorumconcionibusauresaccommodâ-
maxime loquebatur S. Pauius cura diceret ; runt, an inde sequeretur non esse viulalum
Quomodb verb prœdicabunt nisi mi t lantur ? (A.d ab audacioribus man-
illis Apostolis divinum
Rom. cap. 10.) dalum de non usurpando ministerio? Ac id-
De ipsomel Christo mémorandum illud per- circô sublracli sunt intentato Core ejusque
hibet testimonium idem Apostoius : Christus sociis anathemali? Neque à delicto immunes
non semetipsum clarificavil ut pontifex fieret, sed haberi possunt, qui talibus se instiiutoribus
qui tocutus est ad eum ; Filius meus es tu , ego tradiderunt ; schisma enim quod duces in-
hodie genui te, (Ad Hebraeos, cap. 5.) Uinc choani, populus consectando fovet, quorum
loties admonendum curavit ipse Christus sese protervia in seipsâ contabesceret, si nemo ipsis
missum fuisse à Pâtre : lum quare noiuerit per adstipularetur; quod inlelligens Moyses : Re-
semetipsum geniibus praedicare evangelium , cedile, inquit, à labernaculo liominum impiorum,
hanc exhibuit rationem Non sum missus nisi : et nolite tangere quœ ad eos pertinent, ne invol-
ad oves qitœ perierunt domns Israël, (Matth. cap. vamini in peccalis eorum. ( Num. cap. 16,
15.)Ade6 cavebat unigenitus Dei Filius factus v. 26.)
bomo, ne quid aggredereiur praeter missionem ^jihil ad rem exemplum ductum à salutari-
à Paire acceptam, quam innumeris confirmavit bus remediis à quocumque subrainistratis :
militare imperium, vol ipsuni reipublicae cla- super religionis jam per orbem disseminatae
vum arripere. Frusiraque oblenderelur auxi- fundamentum astruere dogmata sua moliti
liandum esse proximo, id si lieret per nefas, sunt reformatores : Christianos alloquebantur
et contra ordinem à supremo nuniine prsesti- sub emeniito Christi nomine, et quasi pro ipso
legatione fungerentur : objiciebant continuô
tutum.
Objicies 2** : Ad Ecclesiae reformaiorura te- scriptum Dei verbum, cujus ununiquemque
etiam ex imperitis et mulieribus constituebant
standam missionem si miraculis opus sit, pro
maximo habendaest miraculo ipsa reforniaiio- propriuni inierpretem ; nihil imponebant one-
quot hominuni niillia pronis ris quod rebelles cohiberet affectus: è
novi,
nis propagaiio :
martyres quos habuit reforinationis causa sionem culpae et painae solam suflicere fidera,
admiranda Christian»; religionis propa- Numquid mirabiJe est diruto aggere praeci-
Lio et
pitem exundare torrentem ? Talis in reforma-
gatio : quod enim pauci Aposloli è gente Ju-
in gente tionis progressibus, si miraculis opus fuerit,
daicâ cacieris invisâ oriundi, illâ ipsâ
non ut promoverentur verùm ut coerce-
abjecti et ignobiles, sine litteris, absque
ullâ illi,
5 conlra Cresconium Doiiatisiam, cap. 47.) persiiiionis, répudiai?» pluribus à seculis caiho-
Toi igilur cùm osiensum sit ;irgumenlis, in- lic.ie fiilci, corrupiaeEvange)iidiscipIinœ,acim-
veclam non fuisse ncc propagalain auciore pu(leiilisidololalri;« accusare non erubescani?
Deo, prifilcnsam reforniationem, inde coiise- CoNSECTAUiiM l'uiMiM. — Ex adducUs, pro-
quiiurpuniri potuisse ejusmodi martyres, sed baiisque conlra Protestantes asserlionibus, ma-
non coronari.Suos qiioque marlyres, lesie co- nifesté consequilur, neque Socinianos. neque
deiu S. Angustino, liabuenint Donatislae, quos Anubaplistas , neque ipsos Graecos à Roma-
refreiiare leges impériales vi.v poluerint : de nà divulsos Ecclesiâ^ insigniri nolis in sym-
illis audiatur sanclus ille docior : t Priùs pro- bolo Nicaeno et Consiantinopoliiano memo-
« beni se non esse haereiicos vel scliismaiicos, raiis : unitalem vindicare quomodô sibi pos-
I tuni demùm de indignis pœnis suis lividara sent Sociniani et Anabaptislae, quorum alii
i cmillant vocem ; tum demùm se audeant (idtMU ralioni siibdcre, alii commenlilis eam
« cùm raali aliquid paiiunlur, veritalis marty- modulai i ac deludere non verentur revelaiio-
f resdicere.i (Contra Epist. Parmeniani,lib.l, nibus, utrique aucloriiaiis osores, quae sola est
c. 8.) Non lanlùm dictum est à Christo: Beaii ut secura dirimendi conlroversias via, iia et
saltem crucialus accersere soleant hontinibus utiùni adscribere sibi unitalem non valeant,
indomiiaecupiilitales? Sed dixilChrislus, aeler- cùm in exortis de religione litibus conipo-
na sapienlia : Beati qui persecutionem patiuntur nendis, eccicsiasticâ ducanlur auclorilale :
propter fustiliam; quae quidera cum haeresi et at cùm uniias recenseatur inler essenliales
schismatc cohaerere nunquàm potest. Non igi- pcrpetuasque proprietates Ecclesiae, auctori-
tur opus est cum obsiinaiis praetensae refor- laiem quae sit genuinum unitaiis principium,
inalionis marlyribus conferre innumerabilem conslantem esse pariler oporlet ac perpeiuam,
utriusque sexûs, omnisque œlatis et condiiio- caeterisque eodem in génère praesiantiorem :
nis mullitudinem martyrum, qui sibi et chri- sienim ad auctoriiatem confugiendum est,
stianae religioni.mansuctudine, modestiâ, exi- eam quae major est ordinavii cerlè Cbrisius,
mià morura integriiatc, ingenuo pudore, sin- ad conslituendam Ecclesiae suae unitalem. Ve-
cerâ et fervidâ in ipsos ininiicos charitate, rùm Graecorum socieias aucloritalem non con-
clarissimisque saepissimè miraculis, tantam sibi fitetur quae sit consians ac perpétua, cùm
apud ipsos perseculores admirationem pepe- Photii lemporibus ab Ecclesiâ Romanà disces-
rerunt. serit, cujus aucloriiaii obsequebatur ; neque
3° Quos vendilant reformationis suae pro- cum illà, auctoritalisgradu contendere poiest,
gressas et incrementa Protestantes, illis non spectalis Ecclesiae Romanae antiquitaie, caiho-
possunt ab infandâ temeriiate et à sacrilegà licilale, Ecclesiarum ad ipsam usitato eoncur-
usurpalione excusari : namque remeandum est su, tum ei illo quem generalibus in concilijs
ad praevia novorura Aposlolorum geslis, mo- atque in prolligandis baeresibus semper obli-
lilionibus et prœdicalioni tcnipora ; lumque nuit principaïu. Schismatis cùm arguaniur
sciscilandum quo jure, quâ auctoritate, qiio Graeci, laudalam in fidei symbolis sanclilalcui
missionis génère, ecclesiaslicum altribuerint sumere sibi non possunt; nec etiam aposiuLi-
sibi ministerium, maximaqueapostolatûs mu- citatem, cùm plurimis posl aetaiem Aposlolo-
nera capessere et obire attentaverint ; nec- rum elapsis seculis, enala sit eorura Eccicsi;*,
non quâ ratione legalionem suam probare et et à cseteris sejuncla. De catholicilate, quin eâ
patefacere poluerint : quos enim millit Apo- careant, addubilandi causa nulla est rnspe-
slolos Dcus, necesse est, ut de illis possil ctanii quibus ea socieias regionibus circum-
enuntiari illud Christi effatum ; Qui vos audit, scripla sit.
me audit ; qui vos spernil, me spernit. At quo Quemadmodùm unitate, ila et aliis tribus
pacto teneaniur populi tanquàm Cliristum Ecclesiae noiis carere caelerosquiversanlur in
ipsum audire inverecundos, procacesque quos- terris haerelicos et schismaiicos, constat ex
dam homines, qui legalos se à Deo licet pro- principiis jam positis : non est ilaquc eue
bare nequeant, Aposlolorum tamen pcrsonam in eo probando conteraïur tempus.
sibi imposuerinl, et eo nomine loiius Ecclesiae Co-NSECTARiUM II.— Ncdùin igiiur ulli, pr^njy
slaium velint inverlere, quam iniolerandae su- \er romanam, Ecclesiae, compelant omtux-.H-.
TU. IV. \i
427 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. ^28
mul noise quibus in fidei symbolis design atur plorari et certô discerni, tôt fidei dogmaia et
(qiiod ad vindicandani sibi Ecclesise veriiaiem Ecclesise à Chrislo depositum, invesligari quse
clenùs argiimenlis colligilur (quod tamen ad menlorum referunlur, lùm expendi qusecum-
nosirre pairocinium causae minime polest que ad Ecclesise pastorum ordinationem spe-
cxigi) nuUam ex illis insignibus, sou ne unam ctent ac munera.
quidem ex notis de quibus disseruimus, adju- Sedulô adnolandum est (quod aliàs indica-
dicari posse ulli ex socielalibus, quse Romanae vimus) licet ad Ecclesise unitalem requiraïur
Ecclesise orbaniur communione : unde quse ejusdem doclrinse professio, eorumdem sacra-
ilii obsecundant testiraonia, credife/Zia/acia sunt menlorum communio, etc. ; lùm non altendi
r Ut quse afferuntur notse sint proprise, non eas esse habendas, quae assignanlur à Proie-
ratione notiores. Alioquin frustra adhiberen- gilur ex loto ferè iractatu de judice conlro-
tur, cùni per seipsam liquidé innolesceret. versiarum, moxque summalira etiam decla-
3° Cum illâ conditione, ut palet, conjunctum rabitur.
est, notarum ut cognitio suâpte nalurâ prse- III. Prœviœ sunt rei demonstrandœ.
cedat cognitionem Ecclesise : eâ quippe jam
Toiidera cùm ipsse sint, ut diximus, Eccle-
cognilâ, ut quid eidem invesligandse navareiur sise proprietates, prseire non possunt reipsà
opéra? 4° Ut quse proponuntur noise sint ad Ecclesise, sed earum cogniiione via sterniiur
caplum vulgi, imperitorumque hominum at-
ad eam secernendam : quemadmodùm , linea-
temperatae, cùm velit Deus omnes homines
mentorum quse alicui homini inhserent, sub-
salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire.
jeclâ menti noliliâ, possumus ad ipsius ho-
Alqui enumeratas illas conditiones reperire
minis agnitionem pervenire : hinc iterùm
est in quatuor notis quse à nobis expositae sunt, concipitur quàm impares sint et incongruse
unltate scilicet, sanctitale, caihoHcitate et
ad invesiigandam Ecclesiam noise à Proieslan-
apostolieitate.
tibus oblatae : prius est enim veram innoiuisse
I. Notœ illœ sunt propriœ, non communes. Christi Ecclesiam, Christianorum magislrara,
est Ecclesiam Chrisli esse hominum societa- diximus de prsesiando ab illilieratis et rusti-
tem qui ejusdem fidei professione, eorumdem cis, divinae aclu fidei : ita enim connexae
sacramenlorum communione, eisdem submis- sunt inter se quaestiones plerseque de Eccle-
sione pastoribus, inter se jungunlur. Al longé sia, ut vix aut nullo modo à se invîcem dis-
promplius est cognosci unam ex notis com- jungi possint.
memoraiis (quod absoluiè sufficit, cùm una Non opus est ut ad omne prorsùs hominum
quaelibet soli congruat verse Ecclesise ) , aut genus notse omnes sint accommodatse sunt :
etiam omnes haberi comperlas, quàra ex- enim homines non pauci adeô inibecillse meii-
illas
,
429 SECT. II. DE NOTIS ECCLESIyE , CUI SOCIETATI CHRISTIAN.^ COMPETANT. 430
lis et oblosi ad spirilualia ingenii, ut vel sim- fateaiur, oportere ut à Cbristo et Apostolis
plicissimam doiçmaluni comniuuiuni exposi- ducat originem vera Cbristi Ecclesia. Romanae
tioncm opprehendcrc non valeant. At si autem Ecclesiae, eam jure ac merilô aptari
quatuor notas in symbolis relatas mente con- notam, non gravis aut diuturni laboris est,
trecl:ire nequeant, niultô minus posscnt Scrl- rudibus ipsis et imperitis ralionabiliter per-
ptuiaruni discuiiendis privalo examine et suadera Ncc quidquam effingere poiuerunt
canonicitate et sensu, veram invesiigare et haerelici, quod illius originem Ecclesiae no-
invenire Ecclesiam : ad muliorum infirmiiati viiatis redarguere videatur. Carere aulem
et imperitiœ consulendum, lioc unum plané aposloliciiate boereticas omnes et scbismaticas
et abundè sullicit, ut ex nolis quse alFeruntur, socielales, potest facili etiam negotio demon-
facilia quœdam elicianlur documenta, quae sirari ipsis eliam mediocris admodùm intelli-
pro singulorum captu si adhibeantur , illis genliae bominibus
omnes enim illae socielales
:
verae possint EcclesiîE noiitiam ingerere; quô produntur vel ipso auclorum quibus con- î\
magis aulem ratioiie, judicio et erudilione tlalae sunt, nomine, earumdemque à vetusiiori
quae pro divinis sanciitatis illorum signaculis rumque viam auctoritatis refugientium com-
habere ntur ; nullum unquàm variis ut sectis munion!, Romanam anteferent incunctanter
imposiluui est illi privaii alicujus auctoris Rocietatem. Quod attinef ad Graecorum schis-
nomen ; Caiholica ab ipsis ba;reticis solita maticas seclas, poterit per modum bistorise ad
fuit nuncupari ; difl'usione ac splendore evi- insliiuendos etiam rudes homines, enarrari,
denler superat singulas quaslibet sectas bac- si postularent rerum adjuncta, quae sit origo
reiicas vcl schismaticas : bis vel laniisper con- schismatis Graecorum quomodô discesserint
;
sideratis quae inielleclu sunt facilia, pronum à Romana Ecclesia, cujus generalibus in con-
est, ul Ecclesia illa caeleris anteponatur om- ciliis auctoriiatem agnoverant ; tum quàm
nibus ,
quae ab eàdem , si via auctoritatis longè sint caiholicitate aliisque dotibus eâdem
procedendum sit, facile vincunlur ; si verô ad inferiores.
privatam doctrinac discussionem provocent, Objicies : Quâ probabilitate faciles intelle-
methodum obtrudunt plerisque arduam nimis etu haberi possunt quae ad secernendam Cbristi
ctinacccssam, cactcrisque plenam periculi, ac Ecclesiam prolatae sunt notae? Quoi opus fuit,
inops, qui siatim non percipiat, et uHrô non retundendos conatus, rctegendas cavillaiiones.
431 DE ECGLESIA CHRISTl. PARS 1. 45i
asserendaque Ecclesiœ jura ! Nonne Claudii talem , nec longum temporis spatium requiri,
vel Juriaei argumentis obruerentur honiines ut mentem eliam vulgi hominum subeant, si
Et verô, praedictae ul notai expendanlur, facile concipitur non esse simiiein regno in se
atque ut par est adhibeantur, vel ratione ulen- diviso, et eâ de causa ruinae proxinio; nec
dum est, vel confugiendum ad Scripturam aut posse absque fixo et certo unitatis principio,
tradilioncm, vel denique ad Ecclesiae auciori- fixam et certam haberi unitatem. Haud magis
tatem. At Ecclesiae dotes ac nolae pendent à diflicile est percipere, non inveniri veram et
libéra Dei volunlate; non igitur solà raiione necessariam unitatem apiid societates quae
duce possunt explorari : si dicatur, illas esse prolitentur non auctorilate, sed privato exa-
ope Scripturarum vel traditionis exquirendas mine componendas esse omnes de fide et mo-
et ponderandas, relabi necesse est in incom- ribus controversias : haec enim dijudicandi
moda quae privato ab examine deriv.miur. methodns, utobservatum est, non unitatis, sed
Denique non ipsius Ecclesiae auctoriiale per- divisionis inexlricabile est principium : de
tentari queunt ac inlrospici quid enim jam :
Graecis autem schismalicis , conscendendo ad
opus esset nolis ad dignoscendam P^ccle- illud tempus, quo à Romanâ desciverunt Ec-
siam, si jam cognita et probata esset ejusdcm clesiâ , oculis quodammodô deprehenditur
auctorltas ? velut adhuc cruentum rescissae unitatis ve-
beant; quK quidem omnibuo, aut ferè onmi- sia, et coruscante toiies apud eam miraculo-
bus probanlur qui se Christianos dici velint; rum dono, spectatis pariter casiis ac severis
liaec syrabola non confecta sunt hominum morum instilutis, quae pervulgatis catechis-
duntaxat litleratorum solertiumque gratiâ ;
mis inserenda curavii, persuader! prudenter
ipsis proponuntur plebeiis, agrestibus, è medio ipsis potest rudibus , et quidem promptiùs
sumptis; qui proinde valeant, adjuvantibus quàni caeteris (cùm faciis et exemplis soleant
idoneis institutoribus , sufûcienter intelligere, promptiùs commoveri), vel nullam extare Ec-
quales sint unilas, sanctitas, catholiciias et clesiam Christi, quod Ciirislianae exhorrescunt
apostolicitas Ecclesiae, ac deinde perspicerc aures, vel Romanam socielaiem, hanc eamdem
cuinam societati, auctore Christo, adscribi eas esse Ecclesiam, quam recitando Apostoloruni
oporteat. Quamvis autem diluendis haeretico- symbolo, sanctam esse Christian! omnes pro-
rum argumentis, evertendisque omnigenis sy- fiteantur.
lerest, edoceri ; eduntur de supremi existentià an temporale aliquod regnum latiùs insigniter
numinis, de veritate moderantis universum protendaturquàraalterum : nequemeditatione
orbem providenliae, libri multi operosè com- mullà insudandum est, lum ad intelligendum,
positi; nec tamen discussionis muliae opus ad Ecclesiam Christi pertinere conversionem
est, nec molesii laboris, ut vel imperiti, prae- gentium, lum ad perspiciendum quaenam so»
judicaiis opinionibus , cupiditatibusve non cietas egregium illud opus in se susceperit
abrepti, mundi summum, omnibusque provi- et assidue prosequatur.
deniem agnoscant opificem. Sic eliam notas Eidem quoque Ecclesiae Romanae, et quidem
Ecclesiae licet ab haereticorum assultibus de- soli apostolicitaiem conipetere, planum faciunl
fendere nequeant illitterati, nec earum raiio- et ipsius perspecta antiquitas, et omnium, ut
nem evolvere , illas tamen rite ac dilucidè ex- dixinius, hœreticorum et schismaticorum ab
positas mente possunt atlingere, et aninio eà , lanquàm inanium ramorum à fcraci ar-
instiiutio.
3" Si quaeratur num ratione aut Scripturâ,
2° Cogitatione revolvantur singulae de qui- vel iraditione aut ipsiusmet Ecclesiae auctori-
tus agilur notae, videbitur nec ingenii sagaci- late possit hominum vulgus, sicut légitima
,,
433 SECT. II. DE NOTIS ECCLESLE, CUI SOCIETATI CIIRISTIAN/E COMPETANT. 134
postulat persuasio, erudiri, respondeo ad per- exponendis, quae illorum ignoranliam excu-
suasionem liane posse lisec omnia subsidia suo tiant, nolis.
modo apte et eflicaciter conferri : paucis islud, Si qui verô tara expediia verac insigniu
ac veltit excnipli causa indicabimus, ne jara Ecclesiae prae tarditale mentis ailingcre et
explanala saepiùs ilerenlur. assequi non possint , id naturœ nolarum quas
Sic ratio ipsa docet , aucloriiate si compo- exposuinuis non est imputandtim : calholicâ
oendae sini de fide et moribus controversiae ,
illi doclrinà eo ferè modo inibucntur , quo
illi prae caeteris adhœrendum esse Ecclesiae teneri admodùm infantes, vulgaribus nempc
quae majorem prai se ferai auctoritatem , at- quibusdam rudimenlis ,
quorum vim et ener-
que ita esse à Deo pro suiniuà sapieniià or- giam , quantum salis est ad salulcm , appré-
dinatuin : sic eliam ex Scripiurarum claris hendant, aperientecor eorum Spirilu sanclo,
quibusdain texlibus , quorum aulhenticitas absque tamen nova revelalione, et ad croden-
coninmni probatur Cbristianorum consensu, dum inclinando verissimis, licet inenarrabiii-
evinci prompiissiinè potest cathoiicilas Eccle- bus, modis.
siae , atque deinde facli cvidcntià declaralur Hiic operae pretium videlur advocare
quxnam societas eâ dote polieat. Tradilio praeclara ista illuslrissimi Fenelonii verba :
quoque inierponi potest , haud quidem discu- « L'homme ignorant n'a besoin ni de livre, ni
tiendis singularum a^taluin monumenlis , sed c de raisonnement pour trouver la vraie Egli-
apertis quibusdam, et obviis praescripiionibus, < se ; les yeux fermés , il sait avec certitude
V. g., ut non seinel adnotavimus , noiissiuià i que toutes celles qui veulent le faire juge ,
Romanae Ecclesiae aniiquiiate, alienarumque i sont fausses , et qu'il n'y a que celle qui lui
iicilatem, essentialem, ut patet, Ecclesiae Ciiristi « nements , il n'a besoin que de son impuis-
proprietalem ; Ecclesiam bonà lideinquirentes, i sance et de la bonté de Dieu pour rejeter
potest ad suî noliiiam ipsa promovere , suas I une flatteuse séduction , et pour demeurer
pastorum institulionibus dotes expandendo i dans une humble docilité : il ne lui faut que
ac suae manifestando praestanliam aucloiilaiis; i son ignorance bien sensée pour décider. >
sicul mater iiliis, è longinquo advectis regno (Lettre sur l'existence de Dieu, sur le culte
quibus ignolaesl, potest seipsam notam facere digne de lui, et sur la véritable Eglise.)
DE IINFALLIBILÏTATE ECCLESLE.
CAPUT PRIMLM. probationes ad vindicandam Ecclesiae inTalii-
eohaerent sibi omnia , iia in Ecclesia Christi cessarium. Frustra hic obtruderelur jactata
coagmenlantur inter se quae proponuntur loties à Protestantibus , toticsque confutata
docirinae diversa capita , unde ex iis quae jam articulorum, ut aiunt, fumlamcnialium «t non
Iractavimus , deducuntur certissiraae et obviae fundamentalium disiinclio. Praelerea non
,
,
inierjecto , et quidem baud exiguo intervallo tamque absolutam Ecclesiae aucioriiatem , ue-
(si deliceret), alii fidem.aUi ba^resim in Eccle- mo confitebilur , qui infallibilitatis donum illi
sià prolilerentur ; ergo tune diiaberetur ac non attribuât. Ecclesiae decretis ita stricte et
proscinderetur unitas , quae postulat ejusdem absolutè praecipit Deus obtemperari , ut si er-
professionem fidei. raret unquàm Ecclesià , Deus ipse summè ve-
2° Ex Ecclesiae sanctitale coliigilur sequè rax manifesté patrocinarelur errori , quod
perspicuum ejus infallibilitatis argumentura. suspicari nefas , suamque ludibrio propriam
Ex mox dictis , omnes interposito anatheraate auctoritatem objiceret. Hune esse praestitutura
compellit Ecclesià , omnibus quae de fide et divinitùs ordinem demonstravimus , ut via
moribus prolulerit decretis , irrevocabiliter auctoritatis dijudicaretur credendum
quid
assentiri : at sublato inerraniise donc , iniqui- quid respuendum sit ad assequendam salutem,
tatis et nefariae dominationis argueretur in- tum etiam omnibus haereiicorum et schisma-
quo sub tanlà pœnâ fidèles
flexibilis ille rigor , ticorum sectis , visibili auciorilate Ecclesiam
ad combibendum quandôque errorem adige- Christi aniecellere : ergo si falli posset et cou-
rentur? Deinde dogmaiicis in decretis si possit sequenter fallere , intrinsecis ac necessariis
Ecclesià hseresini sectari ac propinare fideli- ipsis dignoscendae ac tuendae fidei ordinaiis
bus, evangelica posset nonnunquàm instituta principiis , non per accidens , sed ipsorum
de moribus impetere, cùm ad fidei thesaurum naturâ, in errorem detruderetur populus chri-
doctrina quoque morum pertineat , eademque stianus , neque ulla suppeteret via deiegendae
tatis Ecclesiae argumentum î'.postolicitas. Ad Primum : Alatlhaei cap. ullimo : Data <'.s/
aposlolicitalem uimirùm aeceSbC est, ul quaiu nu/i/ , inquii Giu'isAus , ouuù potesian iu aslo
, ,, ,
et in terra ; emtes ergo docete omnes gentes que ordinis fidèles, incontaminatam commen"
baptisantes eos in nomine Patris , et Filii , et dàrunt Ecclesiae fidem !
Spirilùs sancti , docentes eos servare omnia quœ- Probandum superest , relaiis promissionis
cumque mandavi vobis, et ecce ego vobiscum sum vocibus enuntiari lutelam divinumque praesi-
omnibus dicbus Ksque ad consummationein seculi. dium , quo ab errore in iis quae ad fidem re-
Ad Aposiolos dirigi Jiaec verba patet ex anle- vocantur, tuia et immunis prsestaretur usque
cedeniibus , lotoque contextu : dixerat cvan- ad consummationem seculi. Id perspectum erit,
gejista: Undecim autemdiscipuUabieruntinGali- si verba ista Christi : Et ecce ego vobiscum sum,
lœam, in monlem ubi constituerat illis Jésus; et conferantur cum aliis Scriplurae testimoniis
videntes eum ador avérant, quidam aulem dubita- quibus certum et elFicax spondetur auxilium :
verunt; et accedens Jésus locutus est eis, dicens: V. g., libri Judicum c. 6 , apparuit Gedeoni
Data est mihi omnis potestas, etc. T)ixodccm ele- angélus Domini, et ait : Dominas tecum, virorum
gerat aposiolos Chrislus: proditor Judas, fdius fortissime ; dixitque ei Gedeon : Obsecro, mi do-
perdilionis, suspensus crepuit médius, abiit- mine, si Lominus nobiscum est , cur appreliende-
que in locum suum; undecim supererant quos runt nos liœc omnia ?.. Dixitque ei Dominas : Ego
aflaïur Cbristus. Idem testatur Marcus cap. ero tecum,, et percuties Madian quasi umm vt-
uliimo. rum.
Ad successores Aposlolorum etiam referun- Psalrao 22, v. 4 : Nam etsi ambulavero in me-
tur ciiaia promissionis verba : pollicelur enira dio umbrœ mortis , non timebo mata, quoniam tu
Chrislus sese pasioribus ad quos illa perii- mecum es. Isaiae c. 43, v. 2 : Cùm pertransieris
neant , adl'ulurum esse usque ad consummatio- per aquas, tecum ero, et flumina non operient le.
nem seculi : ergo usque ad Onem mundi ; Jiaec Jeremiae c. 1, v. 19 : Et bellabunt adversiim te,
sola signiflcaiio subjecla est illis vocibus , con- et non prœvalebunt , quia ego tecum sum , ait
summatio seculi. Quae à S. Matlhaeo, eoque solo Dominas, ut liberem te.
usurpala sunt, cap. 13, v. 39, 40 et 49 ; c. 24, In hujusmodi testimoniis asseritur eflicax et
V. 3 et 14 ; c. 28, v. 20 ;
porrô non ad finem ad instantes accommodatum nécessitâtes auxi-
usque D)undi producenda erat Aposlolorum lium : Chrislus Apostolis , eorumque haere-
vila in terris, sed pro patribus nascituri erant dibus pollicitus est absolutum , et quale re-
Ecclesise iilii in quibus cerneret apostolicl quirebatur ad Ecclesise suse gubernationem ,
muueris et auctoriiatis baeredes. Meritô itaque praesidium : quasi dixîsset Apostolis et eorum
ministrum Basnagium sic urget doctissimus usque ad mundi finem successoribus : Confi-
Bossuetius : < Le ministre prétend qu'il fallait dite, nihil est reconditum in divinis institu-
4 traduire, jusqu'à la fin du siècle : sur ce fon- tionibus , quod ut oportuerit declarare non
< dément , il assure que l'assistance promise possitis ; ego sum veritas ; nulli sunt obices,
f par ce lieu , ne passe pas le siècle où les quos , me praesente et juvante, perrumpere
f Apôtres ont vécu : tout ira bien durant non valeatis. Data est mihi omnis potestas in
f soixante ou quatre-vingts ans , si Ton veut, cœlo et in terra ; indivulsâ charitate seternoque
t qu'il restera en vie quelqu'un des Apôtres : fœdere devinctus Ecclesiae, semper adero , ne
c comme si l'on ne devait plus ni enseigner quid docentibus vobis detrimenlum capiat
I ni baptiser après eux , ou que Jésus-Christ fides , sine quâ impossibile est ut vel ipsa mihi
< n'ait eu dans sa promesse aucun égard à dilectissima placeat Ecclesia.
« ces fonctions , qui sont les seules qu'il ex- Objicies : Dixit Cbristus : Ubi enim sunt duo
f prime. » vel très congregati in nomine meo , ibi sum in
Et quis sanè possit opiuari , defunctis Apo- medio eorum. Mat. c. 28, v. 20. Non inde con-
stolis, que tempore tôt émergèrent baereses , sequitur, quoties duos vel très in Christi no-
tôt ingruerent persecutionum gênera, specia- mine congregari contigerit, loties inerrantiae
lique maxime indigeret Ecclesia
praesidio dono fuiuros esse tune praeditos : ergo nec
ipsi Domino qui omnia praevidebat,
à Christo illis Christi verbis : Et ecce sum vobiscum omni-
donum infallibilitatis tùm esse adimendum bus diebus, etc., spondetur infallibilitas Apo-
cùm tara studiosè eadem adniteretur gratissi- slolorum successoribus.
mo ut omnes fatentur, cullu Deum sibi de-
, Resp. : Neg. consequentiam ; verbis istis
mereri ? Quot illis temporibus pretiosâ in con- haec sentenlia continetur : Ubi duo vel très in
speciu Domini morte martyres , et absolutâ nomine Christi convenerunt, ibî adesl Ciiri-
numeris omnibus pieiale conspicui cujuscum- slus, ut eis vim et sapientiam largiatur quâ in-
45Ô DE ECCLESIA CHUISTI. PARfe 1. 440
digeant ad suis fangendum offîciis; quantô deflecteret, suisque lethiferam sancirei decre-
ningis congregati in pjus noiniiie episcopi, tis novitatem?
adjiivandi sunt et prohibendi ah errore in Memoralum ad textum adjungi potest illud
ffrendis judiciis qnx specianl ad regendam Apostoli pronuntiatum : i Ut scias (alloquilur
in fide ac moribus Ecclesiam ! lia, sicul adnoiai ( Timoih. 1, 3, 13), quomodô oporteat te in do-
Beilarminus, locuni illiiin synodiis œcumenica « mo Dei conversari, quœ est Ecclesia Dei vivi,
ClialcoJonensis in episl. ad S. Leoneni, quoe 1 columna et firmamentum verilatis. »
est posi finem terliae aclionis ojusdem concilii Textum liunc ut alienum in sensum delor-
;
ilem sexta synodus aclione 17 ; Toletaniim IH, queant , nonnulli qnam defendimus infallibi-
non procul ab inilio ; Innocentius papa, apud litatis inimici, reponunt Ecclesiam esse co-
Gralianum distinct. 20, can. De quibus. ; S. Cœ- lumnam et firmamentum veritatis, jure, non
lestinus in epist. ad conciliuniEphes. ; S.Cyril- facto, hoc est, illam esse constitutam, luiandae
lusinexpositionesynoboliNicaeniJntellexerunt. ut addicatur veritati, sed rauneri et olïicio
Ad exposituni deleganiis Apostolos teslimo- posse aliquando déesse; nunquàm tamen de-
niiini Chrisli revocari possunt, lùm Isaiae cap. fecturam abipsis, ut vocant, fundamentalibus
9. V. 7, nbi asseriUir confirniandnm esse à articulis, quibus retentis adhuc stabit. Conficta
Christoet corroborandum injudicio etjustitiâ, prorsùs et distorta liaec interpretatio : non
amodousque insempitermim, re^nxim ejus, quod asserit duntaxat Apostolus id esse muneris
est Ecclesia; lùm Ezechielis cap. 27, v. 26 mandatum Ecclesiae, ut fulcire conetur veri-
et 27 ; Oseae cap. 2, v. 19 et 20, ubi declara- talem, quod quidera ofliciura singulis injun-
lur ellicacia et perpetuitas sanciendi cum Ec- ctum est pasloribus, sed banc esse Ecclesiae
clesia fœderis , sed maxime cap. 14 Joann. constitutionem et naluram , ut veritatem non
V. 16 et 17 : jFf ego rogabo Patrem, et alhim patiatur excidere.
Paracletum dabit vubis, ut maneat vobiscimi in De distinctione fundamentalium et non fun-
teternum, Spirilum veritatis. damentalium ,
qualis est à Protestanfibus inve-
Secundum : Postquàm divinilatem Christi cta, satis superque diximus : pudeat P. Cour-
confessus est Petrus, respondit illi Salvalor : rayer commentum illud jamattritum recudere
Et ego dico tibi, quia tu es Petrus, et super liane ad excutiendam Ecclesiae, quam deseruît, in-
petram œdificabo Ecclesiam meam, et portœ in- fallibilitatem ; aequiores sese praebuerunt illo
feri non prœvalebuni adversiis eam, Matt. c. 16, apostatâ praetensae duces refonnaiionis , qui
V, 16. Portae erant pars civitatum maxime ut olim Balaam, ita interdùm, quasi suarum
munila; ad portam conveniebal in Palaestinà obliti partium, obsecundant veritati.
populus; sedebant ad decernendum judices; c Ecclesia, inquit Lutherus, est columna et
agiiabantur lites ; iniri solebant pacta et con- t firmamentum veritatis : nam sic habet sym-
Iractus; portœ inimicorum vocabantur vires et « bolum omnium nostrûm : Credo Ecclesiam
potestas; untfe ad haec verba Geneseos, quibus ( sanctam, catholicam, ut impossibile sit illam
Abrahamum compellavit Deus : Possidebit se- < errare, etiam in minimo articule » (de servo
men tuum portas inimicorum tuorum, subjungit Arbitrio, tom. 3 operum). « Sic illius (Eccle-
synopsis crilicorum id commentarii : Hebrai- I siae) auctoritatem Deus commendat, ait Cal-
smus, quasi diceret : Hostibus superiores erunt; < vinus, Instit. lib. 4, c. 1, ut dùm illa violatur,
in partis erant propugnacula. I suam ipsiusimminutam censeat neque enira :
Quid autem allalo mox in testimonio signi- « parvi momenti est quôd vocatur columna et
ficent portae inferi ? Désignant, ui ait S. Hie- f firmamentum veritatis, et domus Dei, quibus
ronymus, portas inferi , vitia atque peccata, < verbis significat Paulus, ne intercidat veritas
vel cerlè haereticorum doctrinas , per quas (Dei in mundo, Ecclesiam esse ejus lidam
illecti homines ducuntur ad lartarum. In bunc { custodera, quia ejus ministerio et operà voluit
Evangelii locum,tom. 4 operum. Cùni stalim < Deus puram verbi sui praedicationem conser-
post confessionem S. Pétri apponanlur citala < vari. >
lent, rectè Iractanfem verbum veritatis,A(i Ephes. ab Ecclesià, Deo prolegente propulsari. < Ec-
c. 4? Jam aliuntle confuiavimus figmentum isiud < clesia Dei viventis, inquit , veritate Dei mu-
de invisibili Ecclesià, et osiendimus ad Eccle- «niiaest. » In Jerem. Homil. 5. Ecclesiam
siam ut visibilem pertinere Christi promis- exhibet eà luce perfusam quam à Christo mu-
siones. tuatur : « Ex cujus luminc illuminata Eccle-
Teriium : Ephes. cap. 4, v. 1 1 : Et ipse dé- « sia, eliam ipsa lux mundiefficitur.» In Gènes,
dit quosdam quidem Apostolos, quosdam autem homil. 1. Profiietur S. Alexander, Alexandriae
Prophetas, altos autem pastores et doctores ad pairiarcha, « unam ac solam, catholicam, apo-
consummalionem sanctorum , in opus ministerii, « stolicam Ecclesiam , quae semper quidem
in œdificationem corporis Cliristi , donec occur- « inexpugnabilis est, licet universus eam orbis
ramiis omncs in unilatem fidei et agnitionis Filii « oppugnet : victrix una est omnis impiae fa-
Dei.... Ut jam non simus parvuli fluctuantes, et « ctionis haereticorum, qui adversùs ipsam in-
circumferamar omni vento doctrinœ in nequiliâ « surgant. >
hominum, in astutiâ ad circumventionem erroris. Infaliibilis procul dubio Ecclesià, quae nec
InfaHibililate si desiituatur episcopale irii- ab universo mundo potest expugnari, nec ullâ
nislcrium, pronum est ut instar parvuloruni in haereticorum factionc dimoveri à fide, et quae
rébus ad fidem altineniibus vacillent popnli ex omnibus haereticis cerlissimum agit trium-
imôinerroreniabripiantur pastorum insiilutis, phum. Hanc infallibililatem diserte agnoscit S.
quibus auscullareet obsequi debeant : procli- Athanasius , cùm ita pronuntiat : « Fidelis
ve est eliam ut niutuô secum miserè colli- « sermo, et non vacillans promissio; invicta res
danlur, dùm alii aliis adhxrentes ducibus, «est Ecclesià, etiamsi adsint portae inferi,
dicendum putabuni : Ego quidem sum Pauli ; « quamvis lùm infernus tum ii qui in ipso ipse,
ego sum Apollo; ego sum Cephœ. «principes mundi lenebrarum moveantur.i ,
ARGL'MENTORUM TERTIA CLASSIS, (Unum esse Christum Oral. tom. 2.) Nutaret
Ex constanti tradilione ipsiusque universalis promissio, invicia non foret Ecclesià, si un-
Ecclesiœ testimonio. quàm spiritu erroris abriperelur. S. Cyrillus
Accepisse à Christo in flde et moribus infal- Jerosolymitanus exponitquare Ecclesià nuncu-
libililaiis donum Ecclesiain declaratur constanti petur catholica : < quia, inquit, docet caiho-
iraditione lumapudGraiCOS, lùm apud Latinos ;
« licè, hoc est, universaiiier, et sine ullo de-
quae quanti boc inprimis in capiie valeat, ex «feciu vel differeiiiiâ , omnia dogmata. > Ca-
mox dicendis patebit. tecbesi 18.
Ex Graecis, appellamus Galliae nostrae de- Idem aequivalenlibus verbis testilicatur S.
cas, S. Irenœum, edoctum à S. Polycarpo Cyrillus Alexandrinus : « Luce Domini, inquit,
Joannis Apostoli discipulo : « Non oporlet « Oper. tom. 2, plena est Ecclesià.Nunquàm
« inquit, apud alios quaerere veritatem, quani t ce--;sabit Ecclesiae gloria.> Quo evaderet illud
i facile est ab Ecclesià sumere, cùm Apostoli decus Ecclesiae, si errorem profilerelur ?
«Dei, illic Ecclesià et omnis gratia : spiritus « neglexerit officium Dei villicus Christi vica-
«autem veritas. i Docet S. Irenaeus non posse < rius, sinens Ecclesias aliter intérim inlellige-
Ecclesiam à Spiriiu sancto divelli, neque ab < re, aliter credere, quàm quod ipse per Apo-
Ecclesià spiritum veritatis; unde igiiur in eam « slolos praedicabat ; ecquid verisimile est ut
error posset obrepere? « lot ac tantae in unam fidem erraverintîi
Apud Clementem Alexandrinum, « verus S. Cyprianus : < Una mater (Ecclesià) fœ-
« lidelis ille est qui Apostolicam et ecclesiasti- « cunditaiis successibus copiosa : illius fœtu
«cam servat dogmaium rectitudinem. » Apud « nascimur; illius lacté nutrimur; spiritu ejus
eumdem, hscreticus ille est, « qui adversùs « animamur ; adullerari non potest sponsa
« ecclesiasticam recalcitravit traditionem, et in < Christi, incorrupla et pudica. i (De unitale
« humanarum haereseon desiluit opiniones.i Ecclesiae.) S. Hilarius : « Os Christi Ecclesiam
*
Slromatum lib. 7. Origencs affirmât, errorem « esse , et Prophcijca et Aposlolica auctorilas
,
bolo, operuni tom. 6.) Vide etiam S. Fulgen- à Chrislo, non ab Aposlolis edoclam esse quid
lium ad Monim. lib. 3, cap. 4; Vinceniium poieslatis in causis lidei ac morum acceperit?
Lirinensem, commonit. l, cap. 25; S. Leonem, Infallibilem si falsô sese arbilrareiur, cogilari
epist. 60, etc. vix posset perniciosior (idei deposiiio, ac fide-
rSovimus quidera parùm laborare Protestan- lium saluli hallucinatio : ab erroribus enim
tes de traditionis aucloritate; verùm ut nunc quos approbâsset, ac vibrato anathemate pro-
omittamus quse suo loco ad eam vindicandam posnisset Ecelesia ,
quo pacio revocarelur, et
congereniia curabimus , spéciale nobis, idem- à grassante, quod peperissel seandalo desiste-
que finnissinium ea suppeditat argumentum ret, cùm se errori imperviam, née suis in de-
iufallibilitaiis Eeclesise , si atlendatur non po- cretis locum esse emendalioni , persuasum
tuisse lum Graecos lum Laiinos perpetuô , haberet'? Ergo vel ipsius testinionio, sicut et
îgnorare, utrùm Ecclesiae Chrislus Iioe donum constanii tradiiioiie, excuiiiur omnis de con-
conluleril, neene , aut saliem ulrùra Ecelesia cessâ illi infallibililate dubiiaiio.
Graecos tum Latinos utrùm infallibililate do- Quotquot in prima classe argumentorum,
nata sit Ecelesia, utriamve praestantissimo illo exposilae sunt consecutiones derivaiae ex pro-
dono careat : taie est enim suâpie naturâ, ut batisanlea ibesibus, totidem habentur maximi
ignorato quid de momentosà illà quaestione momenii raiiones theologicae, quibus alias non-
sentiendum sit, ignoreiur pariter, quale do- nullas possunius altexere.
gmalicis Ecclesiae decretis obsequium adhiberi 1° Quia negant Protestantes , Ecclesiae au-
debeat : utrùm seilicet iisdem, absoluto et ir- ctorilaie definiiivè componendas esse pullu-
reformabili adhaerendum sit assensu. Hujus- lantes de fide conlroversias, ideô inficiantur,
modi autem ignorantiâ prioribus etiam seculis infallibiliiaiem Christum esse imperiilum Ec-
implicatam fuisse, tolam fidelium societaieui, clesiae : quibus igitur argumentis coniprobatum
id prorsùs alienura est à sapientiâ et charilate est, indubiianter consiiiuiam esse Ecclesiam
Cbristi. suprenium controversiarum illarum judicem,
At saltem, ut addidimus, latere perpetuô tum eadem recurrunt et ingeminantur ad asseren-
in Oriente tum in Occidente non poluit, utrùm dum Ecclesiae infallibilitatis donum.
Ecelesia sese conslanter crediderit infallibilem 2" Osienditurab ipsis Proiesiantibus Deislas
societatem înfaUiI>ilitaUs donum sibi non at< lantis auctoritale Dei duceretur, quae aberrare
,
,
requiri lamen ad ceriô pore; quœresque ab eis, qui indicabunt tibi judicii
diviiiitùs inspiralae,
dixerint, quiprœ-
dignoscendaiu credendorum agendormuqHe verilatem; et factes quodcumque
ut Ecclesià inlerprcle, sacrae illœ sunt loco quem elegerit Dominus, et docuerint te.
veriiateni ,
cum Aposlolo, aiia- de quà mox diccmus, longé minus ad cara si-
nio, dicere possent lidelos
gnilicandam aptum est adductumDeuteronomii
tlienia angclo dociriiiam aliciuain coiUraiiam
testimonium, quàm exposiia à nobis loca novi
é cœlis (quod répugnai), atïcrenli. Quibus ar-
gutiieniis astruere studuerunt ipsiniet Prote- Testamenli ad adscribendura Ecclesiae chri-
slanies contra Deislas, divinae ac proinde in- stianae absolutura inerrantice donum : in lextu
3° L'rgeri possunt ralionc quà demonstrat mum genlis tribunal, cui praeerat summus
pontifex, ullimum deferebatur judicium
de
pervulgatà apud cos doctrinà de
:
Bossuetius ,
aucloritate , suam audcal inforniare fidem discernendà quae apparebat leprà, ejusque ne-
Mais que feront ceux qui gandâ aut affirmandà sanatione : ad hujusmodi
coniinuô subjicit : «
i disputées? Que feront-ils, Uis-je, sinon à la designatur propositum dogma, aut definila mo-
I lin de croire bonne toute religion , et se sau- rum régula, in judiciis quae indicantur, sedprae-
« ver dans l'asile de rindi/Térence, qui est en scribilur populo ut delatis in causis sequatur
« ellet la disposition, où l'expérience fait voir décréta judicum, paratà contumacibus capitali
< que vous mène votre réforme? i Instruc- pœnà.
tion pastorale sur les promesses de l'Eglise At in testimoniis quse deprompsimus ad pro-
cbap. 18. bandam Ecclesiae christianae infallibilitalem,
ris atque sacramentis quâ nenipe de causa, enuntiantur disiinciae et absolutae promissiones
;
haec sponlè occurrit : posità Ecclesiae aucto- quibus spondel Christus continuum et eflicax
ritate, eâque infallibili, prœvidebatur compa- doceniibus Apostolis eorumque successoribus
randa de Scripturis et sacramentis necessaria praesidium.
cerlaque notitia. Insiabis: 1° Quamvis citato Deuteronomii
testimonio non distincte enuntietur judicandi
Solvuntur objecta.
potestas quae circa dogmala versetur aut morura
(Xbjeclio desumpta ex antiquo Synagogœ statu. régulas, lieri attamen non potuit, ut interdùm
— Carebat Infallibilitate synugoga ; aitamen Judaicà in republicà, sicul solel in societatibus
verbis non minus significaniibus, commenda- reveiatam religionem profitenlibus, non émer-
tur la Deuleronomio ipsius auctorilas , quàm gèrent quandoque de rébus quae divinam ad
in Evangelio, cliristiani aucloritas minisierii. fidem attinerent, variae conteniiones; auctori-
tate, eâque infallibili dijudicari debuerunt,
si
Deuteron. cap. 17 : Si dilficite et ambiguum
apud tejudicium esse perspexeris inler sanguinem tenenda esset in causis religionis illa metbodus
sequiiur Ecclesià perspicua
et sanguinem, causam et causant, lepram et le- quam Uomana :
Scripturarum tesiimonia
pranij et judicum intru portas tuas videris verba tamen suppetunt
ncquaquàoi iurallibililatis
vaiiari : surge et asçeuUe ad locum quem elegerit quibus planum fiât,
, ,
dono praedilam fuisse synagogam. Isaiae cap. (sistant, d'où Dieu lirait continuellement des
56 logiliir : Specidatores rjits cœci omnes : ne- < hommes divins , par la bouche desquels il
scierniitunii'crsi, canes uiuli, non valenlcs latrare, 4 parlait lui-même hautement et publiquement
videntcs vaiia , dormienlcs et amantes soninia; f àtouile peuple, i ConférenceavecM. Claude.
Jeremiae cap. 8 : Ipsi pastorcs ignoravenint Nec tamen defecit unquàm Mosaicà in lege
inteiùijenliam : omnes in viain suam dcclinaventnt ordinarium et sacerdotale ministerium : id ipse
Resp. l" : « Synagoga, ut recic auimadvcrlit Sacerdotes autem et Levitœ filii Sadoc , qui eus-
t Bol'arminus, erai Ecclesia pariicul.tris, non todicrunt cœremonias sancluarii mei , ciim erra-
e calli(»lica, quia erat aliigala uni lempori, id rent filii Israël à vie , ipsi accèdent ad me ut
« est, iisqueadadvfiiluniMessice, item uni loco, ministrent mihi.
t id est, tcniplo Salomonis , extra quod non Quae omnes errasse Israeliticos pastores in-
I poieranl sacrificare, et uni faniiliae, id est, nuerevidentur , testimonia Isaiae et Jeremiae,
« filiis Jacob, i (Cap. 6 de INotis Ecclesiae, haec de multis , et quidem facto, non dogma-
lib. 4. j Polerant quidem genliles Judaicae licâ definiiione aberranlibusintelligenda sunt:
aggregari reipublicai , et aggregati totam le- quemadmodùm etsi dictum fuerit Ezechielis
gem lenebaniur observare .Testificor omni ho- cap. 5 : Omnis domus Israël attritâ {ronte et duro
mini circumcideuli se, aiebal Apostolus , quoniam corde, nihilominùs, cap. 9, dici tur : S/gno
debitor est omnis legis [aciendœ, adGalatas, tau super frontes virorum gemenlium et dolentium
cap. 5, sed nullâ lege astringebantur utinler super cunctas abominaliones quœ sunt in média
meinbra synagogae adscribendos se curarent : ejus. Quamvis dixerit ad Galatas 3 S. Paulus :
nequeergoipsiusadire tribunal, ejusque jube- insensali Galatœ,quis vos fascinavit non obedire
bantur parère aucioritati. Extra populun> Ju- verilati? attamen cap. 6, ila eos alloquiiur:
daicuni inventi sunt fidèles et justi, ut Job, Fratres, etsi prœoccupatus fuerit liomo in aliquo
Cornélius cenlurîo , eunuchus Candacis regi- delicto , vos qui spirituales estis , hujusmodi ins-
nae , et alii , nec ubi sermo est de auctoritate truite in spiritu lenitatis.
et inerraiitià, institui plenè potest synagogae Verùra sive apud Judaeos ministerio ordina-
coniparaiio cum Ecclesia Chrisii. rio in se considerato alligata fuerit infallibili-
Resp. 2°: Duplex in gente Judaicâ constitu- tas , sive illâ caruerit (quâ de quaestione nihil
tum fuit niinisterium , ordinarium unum, ex- liquidé constat ) , haud idcircô in synagogâ de-
traordinarium alieruni : summo pontifici et erat infallibilis auctoriias visibilis et eminens
oriundis ex siirpe Aaron sacerdotibus com- quâ integrum servaretur fidei depositum :
roissum fuit ordinarium ministcrium, docen- prsestô enim erat continuô , ut diximus, pro-
di ncmpe popuiuni, aiiaque obeundi munera phetarum ministerium vigilans et arrectum ,
delicloruni coniagio paratum occurrere, ut bat illud propbetarum ministerium, quàm cùm
quasi orditinriimi habendura esse videretur. saeviret magis, graviùsque immineret religioni
Lib. 2 Paralip. cap. 56, v. 15, dicilur : periculum. Toto regno Achaz, prophetavit
Mitlcbat autem dominus Deuspatrutn suonim ad Isaias , divin» accensus amore legis ". idem
illos pcr manum imutiorum suorum , de nocte non desliiit prophcla ,
principatum tenenle
consurgens , et quotiJiè commonens , eb quod Manasse ,
qui sanguinem innoxium fudit mullitm
Jerem. cap. 25, v. 4 : Misic Dominus ad vos absqne peccatis suis, quibuspeccare fecilJudam,
omnes serves suos prophetas, consurgens diluculo, ut faceret malum coram Domino , lib. 4 Regum,
mittensquc , c[c. Eiu?,dcm proplietse cap. 11, cap. 21.
V. 7 : Contestans conlcstatus snm patres vestros in Instabis 2": Post captiviialem Babylonicam,
in die quà eduxi vos de terra ALgypti , usque ad per annos circiler quingentos,cessavit propbe-
diem liane. tarum ministerium ; quâ ratione tune certd
Unde mcritô dixil Bossuetius : t Le ministère vigebat in synagogâ infallibilis auctoritas î —
I prophétique avant la captivité, était comme Resp. Apposilâ Bossuetii responsione , sic
< ordinaire au peuple de Dieu , où les prophè- breviter elevari potest id objectionis genus :
« tes faisaient comme un ordre toujours sub- i Depuis le retour de la captivité jusqu'à Jésus-
.,
« Cl durable. On sait ce qui arriva sous Antio- nondùm acceperant Aposloli Spiriliim sanc-
< chus rillusire ; mais on sait aussi le zèle de tiim ; rcsurreclionem suain Cliristus ciuii prae-
« Matliatias, et le grand nombre de vrais Fidé- nuiiiiarol, figuraiè illiim luqiii piilaverant :
« les qui se joignit à sa maison , et les victoires nain Luca; cap, 18. cùiii dixissel : Occident
I éclatantes de Judas Machabce et de ses frè eum, et tertià die resurget , subjungilur :
£";
I res : sous eux et leurs successeurs, la profes- ipsi iiitiil horum intellexerunt , et erat verbum
« sion delà vraie foi dura jusqu'à Jésus-Christ; isiud abscondilum ab eis , et non intelligebant
1 à la lin , les Pharisiens introduisirent dans la quœ dicebantur.
I religion et dans le culte beaucoup de super- Inst. : Ac<;epto etiam Spiritu sancto errave-
I siition; comme la corruption allait prévaloir, nim à fide Apostoli secundum enim Christi
:
documentis justitiae revocatus ad obsequium : Filioli, novissima liora est : et sictit audistis quia
servabanlur publicâ et obhrraatà professione , Anlicliriilus venit, et nunc Anlichristi multi facti
religionis dogmata : nondùm transierant in simt : unde scimus quia novissima liora est. Idem
propriara Synagogae doctrinam placita quae- Aposlolus, Apocalypsis cap. 22, v. 20 Dicit qui
;
dam à Scribis et Pharisaeis invecta , sed pra;di- testimouium perhibet istorum : etiom venio citb :
cante Chrislo palàra reprobanda et absler- amen veni, Domine Jesu. S. Paulus : Scripta sunt
genda. ad correptioncm noslrum , in quos fines seculorum
devenerunt, 1 ad Corinlh. cap, 10, v. H. Idem,
Secundo objeclio , quâ ipsorum Apostolorum im-
Lpist. ad Hebraeos, cap, 9, v, 2G : Nunc antem
pugnatnr infallibilitas.
semel in consummatione seculorum ad destitu-
Objicies : Tempore passionis Christi onines lionem peccati per liostiam iuam apparuit. Alia
erraverunt Apostoli , ut praedixerat Christus , sunteôdem collineanlia Scripturae (esiimonia,
Matthxi cap. 2G, y. 31 : Omnes vos scandalum Resp. : Haec ad eximendam Aposlolis infalli-
patiemini in me istà nocte : scriptum est enim : biliiaiem objici non possunt nisi ab hominibus
Percutiam paslorem , et dispergeiUur oves gregis. qui iidem christianam aut nunquàm susccpe-
Ame ascensionera suara Christus exprobravit rint ,
aut susceptain peniiùs abdicaverinl.
incredulitatem eorutn et duritiam cordis : quia Objeclionem hanc discussimus atque refula-
Us qui videront eutn resurrexisse , non credide- vimus tractatu noslro de Rcligione. Inde nunc
runt, Marci cap. ultimo, extrahimus quae ad praesens noslrum inslilulum
Resp. Operae preiium est attendere cum Bel- conferri et sufficerc valeani,
larmino , tempore passionis Christi Aposlolos I. Si prœdicavissent Apostoli
alque scripto ,
non fuisse episcopos nisi designatos, ut patet eliam iradidissent, impcndere nniversalis leni-
sed solos parles Ecclesiae materiales quae errare pus Judicii , nec illud prolrahendum ultra
possunt , neque in eis solis Ecclesia consiste- lineni ipsius quo vivobant seciili quo paclo ,
bat : nam status Ecclesise christianœ, cum aposloiicae Ecclesiae decepios illos fuisse
obligatione ad ingrediendum in eam incœpit aut deceptores non anim.ndverlissent evi \cn-
indie Pentecostes, quando peractis omnibus lissimoadmonifaecxitu? Quâ ratione animad- ,
mysteriis redemptionis cœpcrunt Apostoli in verso tanto crrore vel fraude, tamen
lalibus
Jérusalem publiée promulgare fidem Christi et magistris, seculo secundo quo res indubit inicr
bapiisma : itaque etiamsi Apostoli omnes tem- patuisset , non abrogâssent fidem ? Quo ijici-
pore passionis Christi errassent circa lidem , tamento, tam alacriler prochrislianâ docirinâ
nibil obfuisset eorum error Ecclesiae universali sanguinem profudissent lot martyres, quos ca
(De Ecclesia militante , cap. 17.) Caeterùm , deceplio laiere non poluisset? Quos inter pe-
haec verba : Omnes vos scandalum patiemini in riti gravesque philosophi, qui non nisi post
me istà nocte , possunt intelligi de meiu et pa- nialurum severumque examen, chrisiiaiia' iiii-
vore quo repente perculsi Apostoli, capio à Ju- liliae nomen dederunt.
daeorum satellitibusDomino in fugam omnes se , II. Noveranl (id quod per se liquel) Apos-
dederunt : quod spécial haec verba Expro- : toli, non posse unius inlrà seculi cl quideni ,
bravit incredulitatem eorum et duritiam cordis , jam parlim clapsi spalium , absolvi quaccum-
signiGcatur tardiias ad credendum merilô cul- qiie Chrislo ipsisque praenun'ianlibus , cssent
451 DE ECCLESIA. CHRISTI. PARS I. 452
retnr docendi niinisierium à Christo instiiuluni, anni, et mille anni sicut dies unus. Tùm addit :
lùmque ea in terris desinerei jam à primordiis Non tardât Dominas promissionem suam, sicut
quam fundaveral Ecclesia; unius hominis aetate quidam existimant, sed patienter agit, propter
abolereiur christianafides, cui tanquàmumbrae vos, nolens aliquos perire, sed omnes ad pœniten-
et ligurae praeiverant lex naturae et lex iMosaica tiam reverli. Act. Apost. cap. 1, v. 6 et 7.
qu» quatuor circiter annorum millia comple- Quo tempore veniurus sit Christus judica-
verant? tum vivos et mortuos , lalere voluit ipsos
m, Dûm ergo asserebat S. Joannes novissi- Apostolos, unde interrogantibus illis el dicen-
mam advenlàsse horam, indicare noluitadve- llbus : Domine, si in tempore hoc restitues re-
nisse, aul imminere tenipus universali praes- gnum Israël, respondit : Non eit vestrûm ywsse
liiutum judicio; ut quid exeunte primo seculo tempora , vel momenta quœ Pater posuit in suâ
extinciam generalionem, jam apostolicls in- mirum non est textibus secundum ad Cbrisli
formatam documentis, sive ille anie, sive post adventum speclantibus quasdam offusas esse
excidium Jerosolymae exaraveril epistolani, ex nebulas, quse vacillandi occasionem aliquando
quâ deprompla sunt haec verba ISovissima : pariunt nonnullis, in campo Scripturarumnon
Iwra est Dicendum est, eadem
'! haec verba esse exercitaiis.
quae palrem fauiiliàs inducit operarios quos- Esto concessa fuerit Apostolis plena infalli-
dam primo mane, alios tertiâ, aiios borâ sexlâ billlas, non inde sequilur iransmissam illam
et nonâ, alios undeciraâ niiltenlem in vineam fuisse ad successores illorum seu episcopos :
rum bominum aetales, Mallh. cap. 20. ISovis- pariler singulos episcopos esse infallibiles, sin-
siuiâ de quâ ioquitur borâ S. Joannes , cùm gulosmiracuiorum dono et propbetiarum prae-
non signiûcetur unius pars diei, neque una dilos, singulos aillante Spiritu sanclo inspira-
de carcere suo, et exibit, et seducet génies? que ad corpus episcoporum, sancilani promis-
Jam verô ad lestiraonia S. Pauii, cùm apud sionibus illis divinis inTallibiliiatem Iranslatam
esse ut Cbrislus appareret universum judica- génère confirmalum est. Quôd autem miracu-
lurus orbem, revocat eos Aposiolus à prœju- lorum dono , et Spiritiis sancti propriè dicta
tres, inquit, per adventum Domiui noslri Jesu refercbaïur ad teslalam omnibus faciendam
Cliristi et nostrœ congregationis, in idipsnm, ut cbristianam fiiiem, propagandam Ecclesiam,
non moieamini à vestro sensu, neque terrea-
citb renovandamque faciom orbis lerrariim : quam-
mini, neque per spiritum, neque per sermonem, vis autem, ut probavimus, non ellluxerit cum
neque per epislolam tanquàm per nos missam, œtale aposlolicà donum illud miraciilorum,
qimi instet dies Domini, etc., 2. Epist. c. 8. diviai rulio iuâUluli non posiulabat, ut tam
455 SECT. m. DE INFALLIBILITATE ECCLESIiE. 45'4
fréquenter quàm illis temporibus , labente taie, lum ubi de ejiisdom apostolîcitate; bre-
omiii seculo exerereliir, atque in illos onincs viter nunc rerdlimus: non opus fuit expressia
manaret, qui erudiendis populis Apostolorum ul decretis suam assererel infallibilitatem Ec-
vices gérèrent. clesia : de illà non anibigebanl Caiholici, nec
Insiabis : Ex concessis, aique ut cxperimen- ipsâ declarandà l'regisset conlumaciam homi-
tii evincitur, singuli possunt errare episcopi : num rcbellaniium, et vesanam affectantlum
ergo et ipsa episcoporum coilectio : tam enim liberlatem : inorranti» illud donum sufïicien-
répugnât iufallibilcm esse in judicando epis- tissiniè sibi vindicavit perpétua praxi , exi-
coporuui colleclionem, qui singuli errori sunt gendo plcaiim ut exhiberelur et absolutum
quàm acutè videndi facuUate valere
obnoxii, suis deliniiionibus obsequium , et renuentes
hominum cœlum, quorum singulis hebescunt quoscumque communione repellendo.
à suâ
et caliganloculi. 2° Ad cerlô comperiendam eamdem Eccle-
Rcsp. In ipso naturali ordine mulia quse siae infallibilitatem non requirilur operosa
,
non individuis, compelunl mulliludini : à sin- Scripiurarum, vel traditionis discussio. Facile
gulis miiiiibus expugnari oppidum non polest, deprehenditur , ad inslruendam informan-
quod subrueretur à muititudine : aliquo in damque fidem, ineundam atque lenendam esse
génère ceriam (idem facere non possent sin- viam auctorilatis, neque in necessariis ad
guli lestes; indubitatam procrearet plurima salutem déesse humano generi palernam pro-
multitudo tesiium. Quid mirum igiiur, si falli- videnliam; auclorilatem verô quse fallere aut
biies quamvis singuli episcopi, infallibililale falli posset, imparem fore diriniendis irrefor-
divinis ex promissis polialur corpus, seu coi- mabili judicio controversiis , et imperandae
lectio episcoporum? Nullius est momenli ob- qu3e nunquàm retractari debeat, assensioni.
jecta coniparatio : dùm enim coeunt coiisen- 3° Non magis arduum est cogniiu
supre-
tienies inter se mulii lippis aut caliganiibus mam de rébus fidei judicandi auctoritaiem
oculis liomines, nihil alïert eorumdem conso- fquae cum infallibili concidit), viguisse semper
ciaiio, quo depellaïur vel compenselur ea quse in Ecclesià, quàm cognoscere in Galliarum
singulos aflicit, vi&ûs imbecillilas : verùm Deus regno ab ipsius consiitulione viguisse supre-
qui singulis poluit, sed noluit episcopis do- mam de temporalibus judicandi polesialem.
num infallibililaiis iniparliri ,
potuit et volait Hoc aulem ipso confiieri pronum est, Eccle-
illud eorumdem collectioni tribuere. siam à Christo praedictam accepisse auclorila-
tem, cùm nec liujus originem aucloritatis ipsa
Quarta objectio, ex difficuliate certb cognoscendi
ignorare , neque inconcessam usurpare po-
infallibilitatem Ecclesiœ.
tuissei.
Obj. : Quâ possent via homines praesertim 4" Infallibilitalcm Ecclesiae , ut oslensum
illilleraii infallibilitatem illam habere explo- est, tesiantur obvia et aperta quae omnibus
ratè cognitam? Non dedaralione ipsâ Ecclesiœ :
chrisiianis socielalibus habentur autheniica
lum quia nullo unquàm expresso decreto pa- Scriplurae lestinionia : eamdem perspicuè com-
lefecit tam exiniiam dolem, lum quia eiiamsi probat perpétua Ecclesiae praxis quam mox
expressâ illam delinitione firmalam voluisset, indicavimus, et quae lum à synodo quam Jero-
non ideô absoluiam mereretur fidem, cùm de solymis habueruni Aposioli, lum à generalibus
ipsâmet illius definiiione poiuissel quoque omnibus prodilur conciliis.
dubitari. Non adeundis privato examine Scriplu-
quam Aliarum quarumdam objeclionum promiscua corn-
ris, cùm examen illud de infallibililale
plexio.
lot réfugient cbrislianae socielates, non minus
operosum, rudibus praesertim et imperitis esse 1" Non minus Ecclesiae sanctitati adversantur
videatur, quàm aliorum discussio dogmalum. peccata, quàm ejusdem répugnant veraci-
Non ope tradiiionis ; oporterel enim et Palrum tati quilibct crrores in causis fidei ac mori-
scripta evolvere, et cum decretis conciliorum bus : immunem illam à peccatis praestare efli-
conferre praesenlis docirinam Ecclesise, ut caciier non voluii Deus, cùm ab ejus com-
cerlô comperlum haberelur, nura veteribus munione non repellanlur peccaiores : ergo
illis monumcniis, rite congruat. nihil vetal quoininùs et erroribus sit ob-
Resp. 1" objeciionem banc explanatam in noxia. 2" Iniquum est in propriâ suâ causa ila
lis quae protulimus, tum ubi de supremâ Ec- judicare Ecclcsiam , ut decretis suis nolil
ordine divinse provideniiae. 4" Infallibililas « noxia esseni ac perniciosavaldc, quippe quae
Ecclesiae si coiisiaret, sola posset omnes dis- i perdiiissiniis quibusque civibus, el dissidio-
solvere controversias ; ergo viam discussionis, ( runi praeberenl perpétuas causas, et in om-
neque concilia, ncque SS. Paires debellandis « nibusonininô llagiiiis impunitalem ac licen-
haereiicis, lam sludiosè curavissenl. 5° De < liam sen)piternam : jam verô si raiione duce
subjecto cui inesse dicalur infallibililas illa « acmagislrà, cùm injurium principi bono et
quae adscribilur Ecclesiae, liiigant inler se vel t sapionli censemus, qui illius privilégia sic in-
qui maxime praerogativara illani del'endere I lerprelatur, ulnon solùm frustra, sed in per-
aggredlanlur : Uomano alii cam ponlifici, alii < niciera concessa esse videantur, quantô ma-
corpori paslorali adjudicant. Tali auleni pen- « gis ille cril Chrisli iniquns, pravus et mali-
denle dubio , indubiiaium et irreformabile I liosus inlerpres, qui gratias el favores, quos
dogmaticis decretis non polesl adhiberl obse- « reipublicae suai promisit Chrislus, in eura
quium. «sensum acceperit, qui non modo vanilatem
Resp. ad primum Tamelsi mullos sinu suc
: «praese ferai, sed vel exilium? De Ecclesia
compleclatur Ecclesia pcccalores, peccaium < igilur, quae bonos simulmalosque complecli-
tamen nunquàm approbal, neque eorum at- < lur, locus ille Pauli (quo Ecclesia dicilur
verè dicilur naturale corpus, languescanl si lia mox appellaïus iheologus.Cum statu pec-
quaedam illius membra, et morbo fœdala inla- cati cohaerere nequeunt jusiiiia et charitas ;
bescant : al Ecclesia non inficilur illorum aliter dicendum de doctrinâ veritatis : vera
delictis, quos in membris suis numerari paiia- elsancta docerepossunl ipsi peccatores; aliâ
lur. Inejus enim corpus non coopianlur pec- igilur raiione Ecclesiamab erroro efendere el
calores quaicnùs pcccalores, sed quaienùs tria arcere polesl Spirilus veritatis, quàm singulos
retinent exierna catholicae conununionis vin- in episcopos diffundendo charilatem.
iisdem addiclionem pastoribus ; al erroreni si perari absolu lo assensu si velit Ecclesia suis
alque à propriâ conslituiione suâ et naiurà vel tradili interpretatione judiciis, nonne pos-
exciderel. Promisit quidem Chrislus adfore se tulat acquilaiis ratio, ul obluctari non liceat
perpetuô cura Aposlolis eorunique successori- docenii aucloritaii , cui perpetuum et efficax ,
aposlolicarum de fide niorumquc regulis insli- deani nescientes jugum, Ecclcsiam iniereaob-
fidei catholicae fulcimentuni, cseleraque Spiri- aul eidcni aujuale in causis religionis tribunal
apte prudcjiierque describunt ex probis im- objiciiur, niiracula : speclali quidem opus est
probisque servis constanleui : « Quùd si ubi provideniià, sed qux ad insiiliiti ministerii
< dona Ecclesiae Chrislus pollicetur, conli- raiioiiem ailemperaia est, nec solel co diri-
« nendis in oiïicio ac veritate lidelibus neccss.i- gendo, naUiralis ordinis legibus, propriè ut in
« ria, ea nos ad latenlia solùm el invisa mem- niiracuiis, dcrogarl : quôd si aliquando incidat
< bra referimus, inania profectô esseni dona niiraculi aliciijus nécessitas, quid crcditu ab-
457 SECT. III. DE INFALLIBILÏTATE ECCLESI^ DISPEUS^. 158
soniim videatur, quôd omnipoiens Deus, qui (leviare nequeal générale concilium , quia di-
fundandai et propagandie causa Ecclesiae tôt spersam reprajseniat Ecclesiam : bœc igilur si
et tauta ediderit rairacula, quaedam, si oppor- posset falsa aut prava docere vel approbare,
lununi judicaverit, ad ejus lutamen et incolu- nulla foret, quae tamen inviolé demonstrata
iiiiialein dignetur inlerponere ? est, infallibililas Ecclesiae; itaque fas essetbic
Ad quartum : Ex infaIJibilitate Ecclesiae gradum sisterc; verùm et majoris elucida-
absolutâ et perpétua, id consequi fatemur et lionis graiiâ, specialia quaedam proferemus ar-
proGtemur , ut lisec sola sufficiat ad compo- gumenta.
nendas oranes de religione conlroversias;
operse niliilouiinùs prelium fuit, ut à coiiciliis
In causis fidei et momm definicndis , hifal-
et congregata deliceret à veritate, cùm ideô, < ( Aposlolis et discipulis eorum ) videlicet
ut explicabitur, à (idei morumque rcgulis « quasi unani animam habens, et unum cor, et
Tll. IV.
,
I cognitionem veritalis venire. > De Haeresibus f Neque enim , ait Bossuetius citati libri
1. 1, c. 10. Vide eliam 1. 5, cap. 2. Egregio I cap. 3, quâvis subortâ quaestione, sollicitan-
ilio contextu quid elïicacius ad signilicandam «dus orbis terrarum, aut generalia concilia
Ecclesise dispersae infallibilitatem ? c statim convocanda sunt, sed tantùm ex certâ
Novatores hoc codera argumenti génère sic < causa , si graves per orbem dissensiones
preniebat Tertullianus : « Percurre Ecclesias c oriantur, si aliter non videtur coalitura pax :
« apostolicas, apud quas ipsae adhuc cathedrae < sic enim ab apostolicis usquetemporibusfac-
I Apostolorura suis locis président ; apud quas « titatum esse probavimus. »
i ipsae aulhenticse litterae eorum recilantur, ù" Idem argumentum conûrmari potest aliis
« uniuscujusque : proxima est libi Achaia? ba- certissimis historiae ecclesiastîcae monumentis
il bes Corinihum ; si non longé es à Macedonià, Notum estillud S. Augusiini : « Numquid con
« habes Pliilippenses. > De Praescript. cap. 56. c gregalione synodi opus erat, ut aperta per
Aliàs retulimus quàm eidem Tertuliiano abso- « nicies damnaretur? Quasi nuUa haeresis
uum viderelur, ut Spirilus sanctus universam i aliquando, nisi synodi congregatione daranata
passusfuissetaberrareEcclesiam. Ibid. cap. 28. I sit , cura potiûs rarissimae inveniantur, pro-
S.CyprianusEpist.adPupinianum s Christus :
i pter quas damnandas nécessitas talis extite-
qui Aposlolis vicariâ ordinatione «quae ubi extiterunt, illic improbari damna-
ipositos,
I succedunt : Qui audit vos, me audit; qui reji- < rique meruerunt , atque inde per caeteras
« terras devitandae innotescere potuerunt. »
c cit vos, me rejicit. »
<
, inquit
doctissiraus i cette condamnation puisque son consenie-
t Hinc semel consiiluto ,
Cleri Gallicani parte se- <ment servira de règle, > lib. 15 Variât, c. 99.
« Bossuetius, Defens.
quocumque raodo se illa consensio de- i vera est, semperque suî similis et constans,
« valere
congregentur sive «novis quotidiè incrementisaugebatur... man-
«claraverit, sive concilia ,
roi em, ipsunique pro revelalo dogmate propo- generali potest infallibiiiter dirimi : œcume-
nentibus episcopis per orbem dispersis , vel nicà in synodo discutiuntur, quibus veritas
assentiretur vel disseniiret populus Chrisiia- obsita est , nebulae : niutuis episcoporuin col-
nus : si consentiat atquc simul cum pastoribus loquiis exploduntur haereticorum argutiae; re-
sanam réfugiât doctrinam, corruat necesse est serantur arcana verbi divini tùm scripii, lùm
universa Ecclesià, quœ, ut ex ipsius constitu- traditi : quod siniiliter nequeunt dispersi prae-
lione et deflniiione compertum est, stare nullo stare episcopi, cùm quid unusscntiat, igno-
modo potest sine professione verae fidei ; si ret alter, nec possent senieniiae cum senlentiis
autem doceniibus pastoribus obsistat populus conferri.
Chrislianus, atque contrariis addicatur parti- Resp. Objectio
: illa quam alTectatè obtrudunt
bus, aposiolicae nimirùra doctrinae tenax; ergo nonnulli, haud levi, ut primo aspectu videtur,
Ecclesià non erit, ut ait S. Cyprianus, plebs discutienda est calamo.
sacerdoti adunata; ergo non ad pastores revo- I. Futilis est et ad arbitrium conGcta , quâ
candum esset uitimum in causis iidei judiciuni, innititur, distinctio : promisit Christus sine
sod ad populos, quibus tamen dictuui est : exceptione, sine restrictione , sese cum Apos-
Obedite prœposilis vestris , et subjacete eis tolis eorumque successoribus adfuiurura omni
quemadmodùm dictum est pastoribus : Posait bus diebus, usque ad consiimmationem seculi, ne
vos Spirilus sanctus episcopos regere Eccle- quid doceant aut approbent quod divinse ad-
siam Dei. versetur revelationi ; quo jure solis affingere-
5° Constitulo scilicet, qualem haberi Christus tur œcumenici concilii locis ac temporibusab-
voluit, ecciesiasiici regiminis ordine, atque soluta haec et generalis promissio , si quaestio
suadente evidenler recià ratione , non à popu- moveatur de dogmalibus satis nondùm eliqua-
lis, seu grege pastores ducendi sunt, sed à pasto- tis , et quse calholicos nacta sint aliquot de-
ribus populi errantibus ergo episcopis, pronuni
: fensores? An répugnât divinse sapientiae aut
esset ut errarent populi : quem autem, errante potenliae ut in obscuris etiam Scripturarum
dispersa Ecclesià, errorem combiberent, iiie tradiiionisve teslimoniis , veram attingant et
ipsuni in Deum non ut perniiltentem duntaxat, sequantur interpretaiionem dispersi per orbem
sed ni jubenlem etimpellentem refunderelur : episcopi? Non ergo poterit speciali Christus as-
docentis enim Ecclesise aucloritati sic tanquàni sisientiâ , universse id largiri Ecclesiae quod
,
sibimet ipsi prsecipit obteniperari ; Deo igitur sœpè privatis largitur docloribus nempe ut
,
dicere possent fidèles : Domine , si decepii su- dogmaticis in qusestionibus , nondùm ut par
mus, tu nos decepisti. est , oxplanalis, sinceram inveniant et amplec-
Qusenam autem erroris illius retundendi via lantur doctrinam.
suppeteret? Pauci, qui forte rcclamarent, er- Obscuritatis obtentu si liceret declinare uni-
rantium obruerentur muliiludine; arrogantis versalis Ecclesiae sententiam,quo pacto revinci
insimularentur pertinaciae; conllarclurin eos possent et in ordinem redigi qui praefractè
,
expresse nec ambiguë revelatain , dictiiabunt Cbalcedonense, etc. Nenio enim verè catbolicus
densâ circunifusam esse caligine, nequc posse dubitavit de consubstanlialitale Verbi, divinitate
absque synodo œcumenicâ elucidari. Falebatur Spiritùs sancti, unitalc personae in Christo ,
teniur Calvinislae, neceosab errore dimovere judicio. Prioribus Ecclesiae seculis extiiêre
poluit générale, quod videbantur poslulare scriptores catholici, quos inter venerandi mar-
conciliuni. tyres, ut puta , S. Juslinus, S. Irenaeus ,
qui
In quaeslionibus iniplexiset diversas venti- sanctosnonnisipost generalem resurrectionera
latis in parles, errare si possit generalom exira intuitivâ Dei visione perfrui existimarent ;
synodum Ecclesia , nihil ferè hujiismodi in error ille antequàm à conciiiis œcumenicis
conlroversiis prœslare poterit, quod privaii non profligaretur, repudiatus est dispersae auctori-
valeant episcopi ;
prolata si quae tùm fuerint tate Ecclesiae , atque à Caiholicis commuai
ab universali concilio décréta posset , eadem consensu amandaïus inler commentilia dam-
executioni mandare; idem polestac débet pri- nandaque placiia. Prodeunie haeresi Pelagianâ
valus quilibet episcopus; lia disseritur in Co- pugnari poterat absque baeresis nota, existere
miiiis cleri Galiicani anni 1655 et 1656. ( Re- in terris justos , qui totum vitae curriculum
lation de l'Assemblée de 1655 et 1656. ) absque ullo veniali peccato transigèrent :
riiùs sancti, qui omnem docet veritatem re- , I Naturâ et Gratiâ, cap. 60, in hoc seculo fue-
quiri praesidium, cùm veradoclrina quibusdam f rit, vel sit, vel possit esse aliquis iia juste
obvolvilur tenebris, ideôque impugnalur peri- « vivens, ut nuUum habeat omninô peccatum,
culosiùs; neque reponatur, posse aestuaniibus i poiest esse aliqua quaestio inter veros
gari pœnas : quoi antequàm convocata et cele- credendum fuit, neminem posse ( absque spé-
brata fueritsynodus generalis, ssepiùs fovercn- cial! privilégie ), peccatum onine toiam per
tur dissensionum semina, quae nisi prompiiùs vitam effugere. Aperia pernicies si vocata sit à
cbrislianae dedecus ac pernicem socieiaiis? catum voluit, nuUam Pelagianae docirinae par-
Haud difliiemur, ad instaurandam Ecclesiae tem potuisse inilio absque baeresis labe propu-
pacem, ad reformationem disciplinae, ad ipsius gnari, sed posl Ecclesiae judicium quo reproba-
servandam integritatem fidei, aliquando expe- lus esiPelagianismus, tum illum fuisse totum
dire, auteiiam necessariaesse œcumenicâ con- tanquàm apertam perniciem , proposilà aeternae
cilia : quandonam recurrat baec utililas vel moriis poenâ declinanduni omninô et aversan-
nécessitas, certô dijudicat Ecclesia ,
quam la- dum. Delatos ad S. Augustinura à SS. Pros-
tere non poiest modus suse exerendae auctori- pero et Hilario ( Laico ) Massiliensium Seniipe-
latis banc igitursive intrasive extra générale
;
lagianorum errores, slrenuèqnidem et validis-
coneiliura adhibeat, ultra mêlas sibi à Cbristo simè confuiavit eximius ille gratiae defensor,
praestitutas non potest excurrere, sicut neque librisdePraedesiinaiionesanctorumet deDono
Cbristus fidelis in omnibus verbis suis, docen- perseverantiae; at disseniientes abipso duce-
tendant , obscuritate quàdam obductas et ex- dotes, ut Cassianus, pielate et eruditione cons-
plicatu difficiles controversias dirimere ; in picui , de quibus ita scripsit S. Prosper lib.
asserendis dogmatibus jam explicita et catho- conlra CoUalorem, cap. 55 : i Quis haec prae-
licâ fide rçceptis versatse sunt celeberriniae et < dicari à Caiholicis inler Catbolicos credç-
,, ,
€ ret? > Idem in Epislolâ ad S. Augiislinum : mate pcrstringat , ergo nefand* usurpationis
« Hoc loium , inqiiit , à sanctissiinis inlcntis- ac lyraniiidjs non vcrolur crimen sibi accersere,
« simè conclamatur. > — < l'iiiiam, inquit S. Au- aique ad ullerinas inter sectas numeranda esset
« guslinus, infinelibri deDoiio perseveraiiliae, sponsa Christi Ecclesià. Quin et banc labem
< lit Deus gratis; det eliam iniinicis noslris, suscepissGt à remolioribus scculis, ul liqiiclex
f inielligere ! i Non uisi anno dcmùm cente- teratam sponlè et obslinato animo relinerc
simo à sancti illius doctoris obiiu, ut adnotat pergeret.
cardiniilis Norisius , ejusdem sentenlia inter Desinant ergo, jugum auclorilalis exosi , ad
fidoi canones relata est ; occasione scilicel de- libitum reslringere fada Ecclesiic à Christo
rum inspiratione ,
qiios niliilominùs postea i seront, mais mes paroles ne passeront point. >
et per summum nefas, nt jam dixinius, finge- « tuare, ut diù conciliorum in suis quibusquc
retur ignorari ab Ecclesià qiioad usque sua ju- < reglonibus diversa staïuta nuiiaverint,donec
dicandi poteslas pertingai ; tùm quomodô et î plenario tolius orbls concilie, quod salubcr-
quando eâdem uli proposiium ad scopum de- < rimé sentiebatur, eliam remotis dubiiationi-
beat ; lali enim si laborarei ignoranliâ, quô < busfirmaretur. »Lib. 1 contra Donaiistas, c. 7.
evaderet concessum illi tam necessarium iner- Resp. 1° : Quamvis hanc mentem induisset
rantiaedonum? Numquid infallibilis suà in arte S. Augustinus, nisi solemni concilii plenarii
haberetur mediciis , qui nesciret quo paclo et seu generalis delinilione non poluit-se compo-
quando adhibenda sint idonea niorbis depel- ni discussam ingcnli animorum sollicitiidiiic
lendis remédia ? Num inaccessiim crrori cen- ietate S. Cypriani controversiam de bapiisiuo
sereturjudicis alicujiis tribunal, quisuâquan- haerelicorum , non inde concludi posset arbi-
doqueabuterclur potesiate.oiiniquasproferret tratum esse S. Augustinum , nulias dilhciles
senieniias, nescius quid res vel lerapora et obscuras quaestiones potuisse resoivi ac
aequum ad judicium ferant ac postulent? Si definiri generalera extra synodum ; niultô
verô comperium quidem liabeat Ecclesià, sibi minus putavit , in hujusmodi quaestionibus
non esse infallibilitaiem suppeditalam ad com- liciium fore oblrectare vel dissentire delini-
ponendas extra concllium générale obscuras tioiii quain dispersa ediderii Ecclesià , cujus
de docirinà liies et illam lamen sibi arroga-
, est cené dijudicare quà raiione possii ac de-
verit , suisque adversantes decretis anathe- beat pro rerum adjunciis conccssam sibi di-
,
viniiùs aiictoritatem exercere , ut supra de- tbeologise penetralia non potest fidelium vul"
nionslratum est. Resp. 'i° : Dixit iterùni atque gus , neque omnes callere et discutere decre-
iterùm S. Auguslinus , molam atque inter torura dogmaiicorum characteres, quos diversi
esse direniptam, sed nusquàm alïïrmavit eam , in mentibus episcoporum reposilum sit ;
qui-
non poluisse absque lalis concilii convocatio- bus allicianlur alTectibus; quo incitamenlorura
ne et celebralione dirimi ;
quae duo profeclô génère ad assenliendum inflectantur. Cor ho-
longé discrepant ; haec perperam confundere minis inscrutabile, qitis cognoscet illud ? Jerem^
student, qui fortassè non niagis concilii gene- 17, 9. Quis enim Iwminum scit, qtiœ sunt homiiiis,
est insuper, ut cerlô innolescat prolaiam fuisse talis consilia, lorpentesve animos in obeundis
infallibilitate ductos opinionibus plurimos objiceretur illos aequâ lance non pondérasse
clausis veluti oculis , in senieniiam à sunimo sacra quibus verbum Del conlinetur, monu-
ponlilice prolatam ullrô descendere ; bine non menta ; hinc veré sapienterque dictura à Mel-
chiore Cano Si semel novatoribus hanc
propriè judicis, sed executoris duntaxatsubire
: t
niodatumque ad naturam causarum examen I vocent , num Ecclesi» judices eam diligen-
adhibuissent plerique episcopi , undenam id I tiam et curam adhibuerint, quà opus eral ut
eorum decretis indu- < quaeslio linirelur, ecquis adeô caecus est, qui
constare sic posset, ut
bia constanter fides debeat adjungi? Quod de i non videat omnia mox pontificum concilio-
nonnullis im- « rumque judicia labefactari? » de Locis Theo-
prsejudiciis, idem fermé de aliis
Nullum esset paratum à 5.
pedimeniis inslitui potest argumentum logicis
de ,
, lib. 5, c.
,
ptoclive est tôt humanis inordinatis affeclibus tagium et incrementa, remedium; hebescerent
atque irriderentur Ecclesiae anathemata in
veritatem impediri et obscurari, quos cohibere
haereticos quaniùmlibet ingeminala adime-
efficaciùs valeat generalis majestas auctoritas-
;
credendum ante non sit quàm propriâ discus- Subindicatis mcihodi quam perslrinximus ,
turo et ,
approbandam expendisse doctrinam, eamdem- instar fandamenii liabendum Qui novit omnia :
et mari imperat pro nulu ; obstrepenles corn, I séculier, comme le droit ecclésiastique , re-
pescit hautl secùs ac moderaïur cupiditatcs : < connaissent également la vérité de cette
honiinum denique volunlates inclinât quô < maxime. > Secularibus ctsi judicibus , aut
voiuerit; absolutè autem et indefinilè Aposloiis ipsis principibus non fuerit , ut Ecclesiae, col-
eorumque successoribus fore promisit, ut iiios latum infallibiliiatis donum , numquid liceat
inleri priEvaleanl; quis igitur injuriosae fin- gredi, donec illarum rationes et causas fuerint
gatur locus restrictioni ? < Ces promesses , ut scrutati , easdemque calcule suo comprobave-
t admonct dociissimus Bossuet , n'ont point rint?
f prévienne son jugement, qui serait terrible, senserint, toties providisse Spiritum sanctum
f en leur inspirant la docilité pour les juge- ne erraverint, Grmissimè tenendum est; id mul-
< ments de l'Eglise , à qui Jésus-Christ a tout tis ostendimus argumeniis: i Quid igitur faciet
hanc etiam ibidem elicit conclusionem erudi- < consentiat , transacta plané res est ; neque
tus ille theologus : « Quse cùm ita sint, bonus « enim fieri potest unquàm ut Ecclesia Spirilu
t Ecclesiae fdius docentem Ecclesiam securus < veritatis insiructa non repugnet errori. »
( et tutô audiet, fretus promissione Cbristi et Hoc stante ac religiosè servato placite , habe-
c divinâ providentià , nec sollicité laborans , bitur instituendae fidei via brevis et expedita,
f suum non
quia de hoc judicare est, an ido- ad omnium statum et captum accommodata,
« nea média ad doctrinam suam Ecclesia ad- conciliandis animis, et intra unitatis cliarita-
f hibuerit , nec curiosè inquirens , quia hoc tisque fines continendis , maxime idonea et
f explorare sui muneris non est , an in ipsis necessaria.
€ mediis debitam diligentiam impenderit. > Instabis : Negari non potest judicum mu-
Tertium : Ipso Ecclesiae decreto, non decreti nere perfungi non posse pontificiae patronos
raiionibus inducitur obsequendi nécessitas; id infallibilitalis, hoc est, maximam episcoporum
scitè observatum est à cardinalibus, archiepi- partem ; hanc enim quamdiîi sequentur opi-
scopis et episcopis jussu régis Lutetiae con- nionem, necesse est, ut si fertè erraverit sura-
grogatis anno 1728 : t C'est la loi qui oblige, nius pontilex quasi jurantes in ejus verba,
,
< et non pas les raisons de la loi, encore moins errorem cum eodem spontè rapiantur.
in
—
f les motifs imaginaires qu'on se donne la li- Resp. Argumentum istud jam praeoccupavi-
:
» berlé d'attribuer au législateur : l'une et mus id objicere nemo potest nisi catholicae
;
< l'autre jurisprudence , c'est-à-dire , le droit infensus fidei; inde eienim concluderetur
,, ,
ovibus prudenler ac opportune impertiri va- < aut quae consensionis ejus, quam legis instar
leanr. Accedil quùd infallibililalen» Romano « haberi volebant , instrumenta proferrent?
pontilici quaniùmvis adjudicent Ultrainontani Nempe haec nostro sevo deliria servabantur,
theologi , hanc lainen non usque adeo exiol- c Sunt enim profeclô quoedam tam aperta, ut
lunt, ut pontificiae constiiulioni, Scripiurarum c ea pernegare ne contumaces quidem au-
Traditionisque facem ab omnibus tanquàm i deant : en quaedam Ecclesiae caiholicae vox ,
rum in mentibus radiées ageret pontificiae (Defens. Déclarât. cleriGallicani, parte secun-
opinio infallibilitalis ; absolulam nihilominùs dâ, lib. 14, c. 2.)
einullo delinilam lenipore infidlibilitatem pro-
CAPUT IH.
misit Ecclesise ; ergo promissis cura déesse
DE AUCTORITATE MAJORIS NOTOUIÎ: NLMERI EPl-
nequcat , apertissimè consequens est , ita esse
SCOPORUM DECRETO ROMANI PONTIFICIS ADH.C-
orania eo duce et providenie disposita et or-
RENTIUM.
dinala , ut verbo Dei scripto ac tradito conso-
narent, qusecumque munirentur definitiones Quos hic adversarios refellimus, non audent
auctoritale universalis Ecclesiae. illi quidem decretis Ecclesiae dogmaiicis ab-
dis decretis cerlô possit innoiescere ; seu nisi uilam de fide aut moribus definiiionem pro-
verà cerlitudine conslare queat in hanc vel ferre , cui verum et internum debeatur ob-
illam doclrinani fidelibus proponendam illos sequium. Haec commenta quibus con-
inter
consenlire ? Talem autem ad notiliam compa- cinnandis maxime studeant insigncm illud ,
« Quis, inquit , nesciat, ut in omnibus regnis, unanimilaiem quam nuncupanl, moralem; hanc
verô tam arcti circumscribunt liuiiiibus ut
* ita in regno Chrisli id valere vel maxime ,
,
4 lorum omnium usu sensuque constei? Sic in ipsorum causse siatum accommodant eadem ,
4 suae leges;apud nos Saljca» ali» apud alios,.. ligionjs detrimenta, quae parcret absoluiae
,
nes [erè episcopi Roiiianai sedis decreto con- minus ad Ecclesia; judicia dogmatica; non illas
numerum, qui profeclô cum tantà dispersorum atlamen coniingere si possel, ut quos jussit
Ecclesiai calliolicœ episcoporuin multitudine tanquàm semetipsuni audiri paslores, propi-
conforri minime possit , eàdemque velut ab- nando ac disseminando errori incumbercnt
sorberi videaiur , verùm ad alia quae lempore majori noloriè numéro, unà cum Romano
opportune intcrcludenda curabiinus diverti- ponlilice, nonne lum praevaleret error in Ec-
cula, confugiunl ; liinc etiam dùm nebulosa, clesiam? Non enim obliviscendum, hic non
ni vocant , tempora commémorant quibus agi de opinionibus quae quidem à majori nu-
,
oppressam pené verilalera fuisse comminiscnn- méro, licel falsae, teneri aliquando possenl,
tur , lum nonnisi raros admodùra occurrisse verùm de ipsis dogmatibus quae lanquàm
volunt episcopos qui calbolicse fidei professio- doctrina Ecclesiae , necessariô ac perpétué le-
effugiis praecludatHr aditus , ostendere statim Episcoporum quidem ul major notoriè nu-
animus est, errori non posse subjacere decre- merus, universalis et infaljibilis Ecclesiae prae
absolutaî, vel etiam moralis qualem efTingunt vincil negoiia, firmioremque et irreformabilem
,
adversarii , seu quae ad absolutara proxiraè exigii assensum ; al ea quam requirimns con-
accesserit. spicua cl indubitaia nolorielas, liaberî potest,
etiamsi notabilis aliqua pars episcoporum à
Co.NCLUSio. — In decrelis de fide aut moribus
caeteris Romano pontilici adunatis dissentiat.
errare nunquàm potest major notarié numerus Addiicii vis argumenii lucis etiam incremon-
episcoporum Romano coiijunctus ponliftci.
tuni miituabitur à sequenle.
Arclme.ntl'm primum. — Lbi docentis obver- Argumentum II. Ubi viget corpus Ecclesiae
salur auctoritas Ecclcsiae, ibi locura obtinent vigere concessam Ecclesiae infallibililatcm fa-
servantur((ue promissa quibus Apostolis et tendiim est;
il- notabilis autem quamvis aliqua
lorum in niinisterio snccessoribus infallibilila- pars Ecclesiae dissentiret à caeteris Romano
tem spopondil hisce verbis Filins Dei : Eûmes ponlifici conjunclis, imô lametsi ab earumdem
ergo doccte omnes génies... et ecce ego vobiscum communione ullrô discederet, ul Graeci, ul
sum omnibus diebus usque ad consummationem Anglia, remanerel tamen, avulsis licel baud
secuti; atqui in majori eminenler ac notoriè exiguis ramis, corpus Ecclesiae; ergo ei infalli-
episcoporum numéro exhibetur docentis ac bilis quà carere non potest auctoritas. El qui-
deûnienlis auctoritas Ecclesise. Naturam enim dem lum
si inlercideret illud donum, quâ
ver.Te societatis vindicat sibi Ecclesia; moralis ralione perpétué visibilis foret disseminataper
admirandam corporis idenm refert exponente orbem Ecclesia? Non enim qualicumque opor-
Apostolo : suadente autem ipsâ naturâ con- tei visibililalis génère eam se spectandam
venitapud diversasquanlùmlibet socieiates, ut praebere ; sed ita débet praestare et inclaresce-
dirimantur litcs majori snlTragiorum numéro re, ul suae praeslanliâ et
; splendore auciorrta-
rationc et aequitate innitiiur, componendisque tis , idonea sil informandis rectâ instiiutione
maxime consulit dissidiis, lex isla orbis uni- sanâque docirinâ imbuendis populis : id tam
versi celebrata consonsu quae ad enervandam
; necessarii muneris quomodô lum obiret, cùm
hanc legem objicerenlur restrictiones, ad
illae episcoporum major erainenterac noloriè nimie-
cerla quaedam eleclionum gênera, et ex paclo
rus, praeeunte ipso Ecclesiae capite conspira-
,
nisi suani ,
quod cogilalu nefas, deseruerit apertè lestalur S. Augusiinus lib. de unico
Ecclesiam ; at undenam illud accerseretur Baplismo, cap. 14, num. 23 : « Multi, inquit,
prœfato in casu ?Vel enim discussione vel ,
« cum Stephano, quidam cum Cypriano sen-
auctoritale dirimenda esset infausla quse tune I tiebant. » Ab universâ tamen impensè colitur
ingrueret, coniroversia ; si discussione uten- Ecclesià, qui decreto illi tenaciter obslitit S.
dum sit, recurrunt incommoda quae
oninia Cyprianus, summàque cum sanctitalis laude
scaturire ex privato examine demonstralum ipsius per catholicum orbem propagata est
est ; si aucloritatis via insislendum sit, poiiori memoria; ergo, etc.
majori episcoporum numéro comprobatum tum fuisse illud dogma cognovisse S. Cypria-
orthodoxae contrarium doctrinae decretum ;
num, ac nihilominùs in defendendo errore
quô se verlent quam in partem incli-
fidoles? perstitisse; atqui ex tribus illis capitibus, ne
nandum exislimabunt ? An minorem longè et unum quidem probari potest.
evidenter numerum episcoporum summo pon- V Quidem ostendi nequit prolatum esse à
tifici reluctantium sectabuntur ? Id verô cohae- S. Stephano decretum verè dogmaticum ; bis
rere non potest cum demonstratâ necessilate quidem verbis : Nihil innoveiur nisi quod tradi-
anteponcndi in controversiis de fide ac mori- tum est, prohibetur à S. Stephano, ne invete-
bus praecellentem auctoritatem ; num obse- rata deseratur et perfringatur consuetudo,
quentur aliis stantibus ex adverso episcopis et reduces ad Ecclesiam haereticos non rebapti-
cum summo pontifice heterodoxam definitio- zandi; fatemur illam inter prohibitionem et
neni, pro certâ credendi régula obtrudentibus? rebaptizantium doctrinae damnationem arctis-
Ergo à revelatâ veritate déficient, atque deji- simum intercedere consortium non persua- :
cientur à passivâ quâ instruunlur, infallibili- dendum suscipimus, nec putamus, ad meram
tate, etquam non inficiauturadversarii; super- dlscipiinam fuisse tune revocalam rebaptizan-
est ergo ut cohibeant se ab assensu vel dissen- tium causam ; at quamtùnicumque reipsà cura
su, neutramque partem amplectantur ; sed 1° dograate causa illa conjuncta sit , altamen S.
urgebuniur Romanaesedis etmajoris insigniter Stephanum expressà definitione déclarasse,
ac manifesté numeri episcoporum longè supe- eâdemque voluisse fidèles obstricios adcreden-
,
dum, valori boplismi non obstare haeresis pro- f runi,ut in tali disceplatione nullum intereos
fessioneni, convinci nullo modo polcst. Ilinc «malumscbismatisorirelur.ï S.August. cont.
S. Aiignsiiniis, dùin enarrat cclebcrriniam Donat. c. 25. Ilocargumenlo ususest Bellarmi-
illam de baplisino bîerelicorumcontroversiain, nus, Conirovers. tom. 1, lib. 4, cap. 7 < Sinedu-
:
lib. 5 de Baplisino, cap. 23, relert Stephaniim < bio Stephanus non definivit tanquàm de fide
non solùm Cypriano non consensisse , veriim 1 h3ereticosnonrel)aplizandos,liccijusseritnon
eliam contra scripsisse alque prœcepisse ; differt « rebaplizari, ut patet ex eo quôd non excommu-
aulcm à simplici praeccpto dognialica defini- «nicavitCyprianumet alios contra seniientes.»
tio ; ea quid credendum , illud quid agendum 2° Sive cdiderit, sive non ediderit decretum
sit, praescribil. Significanliùs adhuc loquitur dogmaticum in causa rebaplizantium S. Ste-
S. doctor lib. 2 de Baplismo, cap. 9 : c Hàc phanus, non tune habita fuit ea episcoporum
I allesialione , inqnit , osteiidit (Cyprianus) consensio, quae universalis Ecclesiae dogmati-
« niultô magis se fuisse commenioraluriim , si cam definitionem salis certôexhiberet. Idnon
I quod de hâc re iransinarinum vel universale obscure indicat his verbis S. Augustinus lib.
«concilium factum essel; nondùm autem fa- 3 de Baplismo, cap. 3 : i Noverat enim (Cy-
« clum erat, quia consuetudinls robore teneba- c prianus) quaniam sacramenti profunditatera
I lur orbis lerraruni, et haec sola opponebalur itunc omnis Ecclesia varia dispulatione ver-
I inducere volenllbus novilalem. i «sabat, liberumque faciebat quaerendi arbi-
Aliud est dogmaiicam dennitionem, aliud est itrium. I Nonne argumento est tantus ille
anliquam opponi consueludinem ; hsec tamen anirnorum contliclus, aut nullum prodiisse,
sola opponebalur rebaptizanlibus. tempore S. Cypriani, de controversiâ reba-
Prœterea dogmaticum decretum edere non plizantium decretum dogmaticum, aut illud
solebant siimnii poniifices nisi habita Romanà non eâ tune episcoporum consensione fuisse
synodo ; synodum autem Romanam in causa fidelibus proposiium, quae certam omninô et
rebaplizantium, à S. Stephano habitam non absolutam adigeret ad fidem?
fuisse lestatur S. Augustinus, cùm adirmet 3° Quamvis à S. Stephano ediium fuisset
nullum tune factum esse transmarinum conci- dogmaticum de baplisino haereticorum decre-
lium ; concilii enim transmarini nomine de- tum, idemque tanquàm credendi regulam pro-
signata fuit apud Africanos Romana synodus : posuisset pars longé major episcoporum, quid
sic concilii Mllevitani canone 22 : j Ad Traiis- colligi posset ex obfirmaio dissensu S. Cypria-
i marina autem (concilia) qui putaverit appel- ni, nisi oslendatur, decretum illud, ejusdem-
ilandum, à nullo intrà Africam in communio- que consonanlem episcopalûs majori eminen-
< nem suscipiatur. » Sic episcopi Africani in ter parte approbaiionem , innotuissesancto illi
licae judicia, signilicat etiam bis verbis de est in Africam ante mox memoratum terliura
Marca tom.2deConcordiâsacerdoliietimperii, concilium, ac proinde ante diem primam se-
lib. 6, cap. 14 : < Ne presbyteri ad transraari- ptembris anni 256 ;
jam verô in annum 257, ut
( na judicia, id est, Romam, appellarent.i observât doctissimus Tillemontius, mentio nul-
Deinde dogmaticam si definitionem edidisset la injicilur versatae S. Siephanum inter et S.
àanclus Stephanus, num suà communione frui Cyprianum controversiae : « Nous ne trouvons
illus passus fuisseï qui decreto illi obsequiura f plus rien, inquit, in annum 257, sur l'affaire
« puiavcral, qui de suscipiendis bœreticis pri- < pape Etienne. I Inde pronum est inferre vel à
< scam consuetudineinconvellcreconareniur;) senienlià suâ descivisse tune S. Cyprianum ,
non ulira minas progressus est; in unitate re- vel tempérasse S. Stephanum ab urgendà tara
non eodeni quo aniea rigore execulioni man- Apud Eusebium Iib. 7 Historiae cap. 7.
( , , )
datain, obleslanic inprimiset exoranle Diony- Qui abuluntur facto S. Cypriani, ut absolutam
sio Alexandiino episcopo ne lucluoso schis- , ferè unanimiiatem ad irreformabile Ecclesiaî
maii niniià scverilaie subminislrareiuroccasio. decreturn requiri persuadeant, videant iterùm
Duo insuper bicsubjicere praeslat, quaecau- atque iterùm quàm frustra, quàm imprudenter
sam noslrani baud pariim adjuvant: Primum, moliantur talibus ex factis , causa; suae patro-
sive laluui fuei il à S. Siephano decreturn dog- cinium accersere.
maiicum , sive inlra fines conslilerii merai Instabis 1" : De S. Cypriano testimonium
probibitionis, imniunem à viluperaiione haben- hoc perhibet S. Auguslinus ; < Satis ostendit
dam non fuisse S. Cypriani agendi raiioneni < facillimè se correcturum fuisse sententiam
;
«bebaïque nupera; per Agrippinum invecloe dogmaticam defmiiionem, nisi eamdem in sen-
Donaium cap. 18. ) Secunduui nolatu dignum, post plenarium eiiam concilium defendebant
in hoc posilum esl : fac prolatum esse à S, Sie- Donaiistae : perinde locutus est ac si dixisset :
phano decrelum dogmaiicum contra rebapli- Non auderera administrari validé ab haereticis
zanies, idemqiie à plurimis passim confirma- bapiismum asserere nisi me commoverei et ,
postpositis etiam iliis ex Oriente episcopis, qui nesciat quo loco semper habueril Ecclesiae ca-
cum S. Firmiliano idem sentiebant , cessisset iholicae judicia ; ea respuere, noile illi primas
ulirô generali seu plenariae synodo ; nec po- dare, nonne insolentissimaedixit esse insani.-ft?
luisse illum, nisi animo ita esset affectus, œter- Notnm est insigne admirandi docioris illius
nam consequi haeredilatem , indicatur verbis effalum : « EvangeJio non rrederem, nisi me ca-
islis S. Augustini : < Quomodô ( Cyprianus ) ( iholicoe Ecclesiae commoveret aucloritas; lat-
« accipere poluerit veritatem contra id quod tamen qualis foret, '";t quam;ifiorrct obsequendi
isentiebat, inventam, etsi lilterae tacent, nie- etcredendi neces.-;italem, tftni commendaia ab
« riia ( ejusdeni ) clamant ; si epistola non in- iilo CiElerisque Patribus aucloritas Ecclesiae, si
(venitur, corona lestatur; si concilium non vel paucis, vel etiam uno reluctanie episcopo,
I indicat episcoporum, consortium indicat an- decreia ipsius doe:niatica habcri posseni inceria,
I gelorum. > Lib. 2 de Baptismo contra Dona- aut eliam erronea, cùm nulluni hacienijs pro-
tistas, cap. 5. dierit congregatse vel dispersa decretum Ec-
Ergo nedùm causae nostrae officiât objecta- clesiae, quod neminem, quod non aliquos ex-
tum S. Augustini testimonium, in eos contor- pertuni lueritadversarios, nullum consequenter
qucri potesi qui ad eliciendum internum ab- edituni fuisset, quod repudiari impiinè non po-
solulumque obsequium , oportere contendant luerii? Quem ad finem sese jaclàsset rebellaudi
proposito ut decreto consentiant omnes aut ? Quid aplius fmgi polest ad-
effrenata audacia
ferè omnes episcopi , idque praesertim neces- ducendo ac fovendo impotenii tolerantismo?
sum esse in obscuris et diffîcilibus explicatu Dixit generaiim S. Auguslinus posse ali-
quaestionibus ,
qualem fuisse de non rebapli- quando fieri, ut multitiidine meliùs judicent
zandis hœreticis controversiara , toties dicti- pauci vel eliam unus ; verùm noque tradidii
tavit S. Auguslinus. uiiquàm, neque putavil paucorum vel unius
Instabis 2°: Jam, inquit S. Augustinus ibid., opinionem prieponderare posse commun! Ro-
lib. 5, cap. 4 : i Legi fateor (
quid ad Jubaia- mani poniilicis disseminalonunque per orôem
t num scripserit S. Cyprianus ), et profectô episcoporum judicio, ut jam osiendimus.
« issera in eamdem sententiaro, nisi me ad di-
Solcilur objeclio durta ex progressibus qitos ulim
< Jigentioremconsiderationem revocàsset tanta
habuit Arianisimts.
I aucloritas aliorura, quos vel pares graiiâ doc-
« trinae, vel etiara forte doctiores, per tôt gen- Oblusa quae quondam Pelagiani, Donaiisiaj,
f tes, Latiuas, Grsecas , barbaras et ipsam He< Luciferiani ac deinceps Protestantes Catholicis
« braeam , Ecclesia toto orbe diflusa parère opposuerunt lela , recoquere non verentur
€ potuit ,
quae ipsum quoque( Cyprianum )
pe- subdoli diversorum auctores libejlornm. Ari-
f pererat , qui mihi nullo modo videri potue- minensis praesertim synodi lapsum, et quae
< runt, frustra noluisse islam lenere senten- subsecula sunl, coniinuô personant. Conjun-
( tiam ; non quia (ieri non potuit, ut in obscu- gere et conlexere quandoqiie sludent qux
< rissimâ quaestione , veriùs pluribus unus variis contigerunt temporibus, idque exagge-
f paucive sentirent, sed quia non facile pro uno, randi causa t^upra modum, iiunicri episcopo-
< vel paucis adversùs innumerabiles ejusdem rum, qui veJ in concilie Ariminensi, vel in
Tria, ut veritati, ordini et perspicuilati con- la, secundae autem formulae Sirmiensis aucto-
sulaïur, secernenms tempora, toiidemque dis- res, vix alios antistiles subscripsisse compe-
rit (quod mox expendetur), id fecit coactus, I puisque la seconde Confession de Sirmich
laedio affectus exilii, crudelisque imperatoris I était visiblement impie, au lieu que la pre-
Constaniii meiu perculsus et animo fractus ; I mière, quoique rejeiée de l'Eglise à cause de
hâc autem in subscriptione, quse aliunde plu- ( ses auteurs et du dessein qu'ils avaient eu
riniùm discrepat à delinilone dogmaticâ uni- I de s'en servir contre la véritable foi, n'est
versis proposilâ Ecclesiis, desideratur procul < mauvaise en elle-même que parce qu'elle
dubio liberta? requisiia, ut ex catliedrâ et i n'exclut pas assez les erreurs de l'Arianisme;
tanquàm Ecclesiae caput censeatur loqui sum- I il y a de grandes raisons de part et d'autre,
nius poniifex. Observaiionis isio penè génère < et néanmoins, si dans celle obscurité il faut
usus est iiluslrissimus Bossuetius adversùs < déterminer quelque chose, le sentiment le
Claudiuni niinislrum. Documenlo Paslorali < plus favorable à Libère nous paraît aussi le
secundo de Promissis Ecclesiae « On sait, par : f mieux appuyé. > De subscripià eodem à pon-
t le témoignage constant de S. Atlianase et tifice formula, suam ita meniem aperit D. «le
f de tous les auteurs du temps, que Constance Fleury, Hist. Eccles. lib. 13, cap. 46 : « Sui-
I répandit beaucoup de sang, et que ceux qui « vaut l'opinion la plus probable, c'éiait la
t résistaient à sa volonté sur le sujet de < première composée contre Photin au concile
I TArianisme, avaient tout à craindre de sa « tenu en 351, où Démophile même avait assis-
( colère, tant il était entêté de celte hérésie ; < té, qui supprimait tacitement les termes de
« droit, et réclame contre lui même. » Graviter Fac nihilominùs Arianae haeresi subscripsisse
quidem peccavisse Liberium ineundâ cum Liberium, probandum esset lemporibus etiam
Arianis communione, et condemnando, quem synodo Ariminensi prseviis, de quibus nune
atrocibus lacessebant calumniis, sancto Atha- agilur, majorem noloriè partem episcoporum
nasio, non dilTileinur ; ulrùm verô inquinalae Ariana fuisse amplexam dogmata, id quod
Ar'anà haeresi formulae subscripserit, gravia historicis apertè répugnât monunienlis. De
occurrunt argumenta quae suadeant subscri- pauciiate Arianorum ita exclamât S. Alhana-
piam ab eo fuisse non secundam formulam sius scriptâ anno (ut solide probant Patres
Sirmienscm, quae nefaniio illo scatebai errore, Benediclini) 5C0, epistolà : i Quis iliorum non
sed primam quae contra l'iiotinum ediia erat, < condcmnabit icmcritaiem? illi niinirùmpauci
nec Ariano infecta veneno id eo probat Nata- ; < numéro, sua plus omnibus valere volunt. »
lis Alexander, quôd referente in Fragmeniis Ante temptis synodi Ariminensis viguisse loto
S. Hiiario conscripta sit à 22 quos nominat, penè in orbe orlhodoxum dogma de divinitalc
Yerbl, teslalur S. Hieronymus. Dialogo ad?er-
.'
episcopis illa, cui subscripsit Liberius, forra u
,,
« lain piuni, niiiil tain conveniens servo Dei i numerativc quadringenli et aliquanlô am-
« videbatur, quàm unilalem sequi, et à tolius ( pliùs occidentales episcopi Ariminum oonve-
niuncli conimunioue non scindi.» Seleuciam, « ncre. t Sulpitius Severus, Hist. Ecoles, lib.
<
ubi erant in synodiun coacli Orientales, ac- 2. Quos inter adluerunt Ariani < non ampliùs
cersiius Hilarius, qui annum exilii quarluni « quàm octoginia. > (Ibid.)
ageret in Phrygià, interrogatus est de Gallo- Episcopos caiholicos propè ducentos dunta-
ruin fidCj quos in Sabellianismi suspicionem xat concilio Ariminensi interfuisse soribit S.
adduxeranl Ariani; « sed exposilà (ide suâ Atlianasius in Epislolà ad Africanos, qui nu-
i juxta ea quae ISiceae erant à Pairibus conscri- nierus ita ab eo remoius est, quem semel ite-
Sulpilii Severii Hisi. Ecoles, lib. 2. Idem S. depravalum esse ac mendosum cardinalis Ba-
docior (Hilarius) libro deSynodis quem exeunie ronius suspicelur ad annum 359. lia Naialis
anno 5o8, vel ineunte anno 559, et ante la- Alexander, Hist. Eocles. seculi 4, cap. 3, num.
psum Ariniinensis synodi cxaravit, gratulatus 23. Instigantibus Arianis indicia fuit et con-
est de servaiâ strenuè fide catholicà, episcopis gregaia synodus Ariminensis; fréquenter ab
provinciaî Germanise primae et Germanise se- imperatore praefeciisque liiterae missac sunt,
cundœ, primae. Belgicae et Belgicae secundae, ut quàmplures fieri posset, in eam confluèrent
praecurrentibus, sic ioquitur Socrates, lib. 2 Quod spectat ad Orientem, nihil intentatum
Hist. c. 27 : i Acbaiac verô et lilyricae civilales, reliquerant Ariani, suae ut partes eniinerent;
< et reliquae occiduarum partium Ecclesiae at quidquid molirentur, synodo Seleuciensi in
« tranquillae adhuc erant et inconcussae, tum quam convencrant Orientales, non adfuerunt
« quôd inter se conseniirent; tum quôd lidei inter episcopos 100, quibus tola consliluebalur,
f regulam à concilio Nicaeno traditam constan- nisiad summum, 40 Ariani; pro consubstan-
« lissimè reiinerent. » Servalam religiosè toto tialis voce decertabant quindecim episcopi;
in Occidente antiquam iradilioneni lestalur liàc repudialâ Niosenae taraen dootrinae addicti
Sozomenus, lib. 5 Hist, c. 12, ibique corapres- erant quinque supra centuni ; Semiariani qui-
sam fuisse in orlu Arianam haeresim, cui pro- dem à nonnullis vocali sunt, at baereseos cri-
movendaeincubuerintAuxenliusMediolanensis Hien ab illis repellunt SS. Athanasius et Hila-
cpiscopus, aique Ursatius et Valons in Panno- rius, longé digniores quibus oredaïur, lestes ;
niâ anlisliles. Hinc ila Tillemontius , Hist. I vires autem, ait S. Athanasius, 1. de Synod.
Ecoles, t. 6, de fide Ocoidcnialium Ariminen- < n. 41, quialiaquidem omnia Nioaeae soripia
sem ante synodum : i Pour l'occident, nous t recipiunt, de solo autem consubslantialis \o-
I n'osons pas assurer que plusieurs evêques I cabulo ambigunt, non ut inimicos spectari
I n'y soient entrés dans la communion des f par est; neque enim velut Ariomanitas, aut
« Ariens, quoiqu'il y ait sujet de croire que < Pairum adversarios, homines aggredimur
I peu le firent; mais il est visible par la suite I sed dispuiamus veluli fraires cum fra tribus,
c de l'histoire ,
qu'ils conservèrent presque f qui eâdem quâ nos senleniià, solo nomine
( tous la vérité de la foi, et c'est ce qui se verra I in controversiam adduolo. » De consubslan-
« surtout par le concile de Riniini, où ils firent tialis vocem solam abjicienlibus, S. Hilarius
I de plus grandes fautes; nous n'en savons que sic conqueritur : « Ut quia de fide noslrà , in-
< très-peu qu'on puisse dire avoir été Ariens, 8 quit ibid. n. 77, 78, nihil inter nos suspicio-
t ou de faction ou de croyance. » Quod adno- < nis reiictum est, ea qnae adhuc in suspicio-
lavit doolissimus ille scriptor, bisiorià ipsâ i nem ex libris veniunt, purgentur, etdabunt
synodi Ariminensis dilucidè confirmatur. i Mis- « veniam excommunisjconscieniiae fide secum
( sis per Illyriam, Italiani, Africani, Hispanias, ( liberitis loculuro > Itaque si adjicianlur 4Q
4S7 DE EGCLESIA CHRISTI. PARS I. 488
illos fuissecaeleris per orbem disseniinatis I pelle par deux fois le Pape Libérius, de
episcopis numéro noloriè superiores? Tuni id I sainte mémoire, et insère dans un de ses
quoque quàm absonuiii, evidenliùs eiiam inielli- I livres, avec éloge, un sermon entier de
teret :
1° Ariminensi synodo ,
lamelsi arianas Ecclesiae.) Rescissam fuisse à Liberio synodum
in partes inclinala fingerelur, Roraanum con- Ariminensem, déclarât Siricius qui Romanam
sensisse poniificem ;
2° quà lempesiaie lapsa proximè post Damasum , sedem tenuit. (Epist.
est illa synodus, minorem noloriè exliiisse Siricii ad episcopum Torragon apud l'Abbium,
numerum episcoporum fidci calholicae inb»- tom. 2, 2 concil.) Teslificalur ipse Libérius,
rentium ;
5° à Patribus Ariminensis concilii Epist. quam ad Orientales episcopos, suo Occi-
comprobatam reipsà fuisse arianam haeresim : dentaliumque nomine mittendam curavit, sese
1° Frustra lorqueanlur adversarii, ut osten- dem proscripta fuisset formula, cui aut animo
dant arianae haeresi tum obsecuium esse Li- dejecti, aut dolis irretiii consenserant : « Om-
berium,cùra Ariminensis haberetur synodus : < nés, inquit ille , ferè episcopi qui Arimini
dubio, cuicumque Undem formuiae, dùm lap- t illecebris, vel vi compulsi, à fide tum qui-
gnificalum epistolà quam lum suo, tum 90 f ligenda sint exponemus), nunc tamen ad
episcoporum nomine ad causam Auxentii diju- « sanam nienlem reversi, fidei forniulae ab
episcopis Arimini convocatis editae anathema
dicandam, Romae congregatorum, scripsit Da- «
masus, Liberii proximus successor, ad episco- < denuntiàrunt , et fidei catholicae et apostoli-
aliquod nasci potuit ex numéro eorum qui < nobiscum jam una communicant. > (Apud
c
< Arimjnum convenerunt ; constat neque Ro- l'Abb., tom. 2 Concil. column. 758.) Haud proe-
€ manum episcopum, cujus ante omnes expe- tcreundum quod referlur in Chronico S. Hie-
< tenda fuit senteniia, neque Vincenlium, qui ronymi : Romam (Libérius) quasi victor intravit.
c tolannos sacerdolium illibatè servavit, neque Consonat id quod legitur in Marcellini praefa-
€ alios hujusmodi statutis consensum aliquem tione : Cui obvius cum gaudio populus Romanus
disserit doctissimus Bossuetius , contra Clau- set, nisi ablato casùs sui scandalo, Libérius?
dium ministrum, lapsu Liberii gestisque Ari- Quo paclo compos occurrisseï illi popu-
ut voti
minensis synodi ad causae suae subsidium lus Romanus, qui cum Felice Arianis commu-
abutentem : < Il est certain que ce Pape après nione sociato, sacra in aede versari noluerit?
c un égarement de quelques mois (lapsus est Quae asserinuis de converso saniorom ad men-
( anno 357, et synodus Ariminensis habita est tom Liberio ante synodum Ariminensem, con-
f anno 359), rentra dans ses premiers senti- firmari possunt testimonio DD. Tillemonl et
I ments, et acheva son pontificat qui fut long, Fleury. « Le Pape Libère, inquit Tillem. était
dç l'Eglise, avec uii S. Aiiaihase, avec un S, « de Capoue dès 353; ils avaient commeneé à
H
489 SECT. I. DE liNFALLIBlLlTATE ECCLESI^ DISPERS/E, t90
« se relever de leur chute, puisqu'on assure seriem omnem advcrsanlium episcoporum qui
1 qu'ils ne prirent aucune part au crime du abeàaeiate ad annum usque 40(i numerarentur,
I concile de Riniini. > Toni. G Hist. écoles., de quo quidem anno ciialus mox liber exaraïus
Arianis art. 103. > Le Pape Libère et Vincent est, quid iniqnum magis etineplum, tanloque
I de Capouc, ait Abbas de Fleury, refusèrent indignius doclore cogitari possit? Qui taie pa-
« constamment de souscrire la formule de raverint ellugium , videanl utrùm apiare ilind
I Rimini, et parla ils réparèrent la faute qu'ils vaieanl istis quoque S. Auguslini verbis de
« avaient faite quelques années auparavant. » ordinatoribus Cseciliani : « Millia quippe coUe-
ll)id. tom. 3, lib. 14 , n. 2i. Si forlè objicere- t garum Iransmarina restabanl, iibi apparebat
tur , reprobalani à Liberio Ariminensem for- « cos judicari posse, qui videbanlur Afros, vel
mulam non videri ante niortem Constanlii « Nuraidas collcgas, babere suspeclos. » Episi.
imperaloris , responJeo , si formulam iliam 45 novœ Nonne hoc vcrbo, restabmu,
cdit.
expresse ejus noniine non condemnaverit anie perspicuum est loqui S. Augusiiimm de epis-
moriem Constanlii, id œconomiae causa facium copis qui degerent eodem lempore, anno
sci-
esse, nesœvienii persecuiioni novani subjice- licel 312, quo babebatur Cartbagine
synodus :
rel facem , augereturque cadcnliura miserè nec tamen de orbis universi loquebalur episco-
numerus; al publicà lidei JSicenae professionc, pis, ut ex illis vocibus, miUiu cotlegarum
trans-
eicumsanciissimis ejusdemfidei communione, marina, promptum
est coUigi. Adduci pariler
testalum fecisse, quantum à prœsiando vel spe- quod objeciabal Donatisiis, epist. ad
posset id
cie tenus Arianis pariibuspairocinioabhorreret. Emeritum: » Cur ergo vos, Donaiisloe, lam
2" S\ nodi Ariminensis lenipore approbalum 8 temerariâ atque sacrilegâ dirempiione,
prœci-
fuisse à majori episcoporum numéro Arianum 4 disiis à communione innumerabilium Eccle-
dogma , Iiand nisi fallaciier jactari potest, t siarum Orienialium?
> Epist. 87 novae edit.
quamvis conccssum foret à calholicâ fide Mis consideralis quae confidenler
asseruit
totam defecisse Ariminensem synodum : ad- sanclus Augusiinus, videbilur nihil esse
cur
jungaïur, sivolueris, licetimmerilô.lolum ferc quidquam delrahatur leslimonio Dalmaiii Ar-
concilium Seleuciense ; recenseantur simul cliimandritae , iniperatorem Tlieodosium sic
Ariani episcopi qui nonpoluerint illis interesse alloquenlis, animum ut illius contra Nesloria-
synodis, ad quas volis omnibus aspirarent : at nam liœresim oblirmaret Sex milliane episco- :
conferaïur numerus ille cum episcoporum porum audire mavis, an unum liominem, eumqiie
multiiudine, qui lum anle, tum post Arimi- impiimi? Id observalum est annis post
synodum
nense concilium, per lolum disseminarenlur Ariminensem sepluaginta, quo lemporis inier-
orbem, staiim perspicietur, quàm prœter cae- vallo, licel auctus inlelligalur sedium cpisco-
tera, numéro vincerentur calholicisab episco- palium numerus, concipitur tamen quàm
ingens
pis, sectaiores arianœ doclrinae episcojii. Do- fuerit aelale illius synodi episcoporum
multi
naii^tas, objecta ipsis episcoporum mullitudine tudo. Quorum causae interest ut abjiciatur hoc
qui S. Slepbano adliaeserant, sic premebat S. teslimonium, iili rcspondent, nihili penden-
Augusl., 1. 5 conlra Cresconium : « Si onminô dum, lum quia reconditus ab annis quadra-
« jam credendum sit quinquaginla episcopis gintaet oclo, in ira monasierii septa Dalmaiius,
I Orienialium id esse visum quod sepluaginta episcoporum qui chrisliano in orbe versaren-
« Afris, vel aliquaniô eiiam pluribus, conlra lur, cognovisse numerum non poluerit, lum
€ tôt millia episcoporum quibus hic error in quia ejusdem verba, si ad liileram usurparen-
« loto orbe displicuit , cur non poliùs ipsos lur, consequens foret, neminem extiiisse, tùm,
I paucos Orientales sunm judicium correxisse cùm prolala sunl, Nestorii discipulum
el as-
c dicamus, non ut loquerisrescidisse?i Decre- soclam sex milliane episcoporum, inquit,
:
loriam banc asserlionem infirmare qui conati mavis, an iinum liominem, eimujue impimi?
sunl, illam esse inlelligendam iinxerunl de Quai hic opponunlur levis admodùm sunt
opifcoporum omnium série, qui ab œiale S. niomenli : quà enim de causa bdem non me-
Cypriani ad œlalem usque S. Augiistini, ini- realur vir gravilaie morum, et pieiale insignis,
probaverint rebapiizanlinm errorem : ergo ad qnem maximo honore habucrit Tlieodosius
in
rcvinccndos duclo ex calholicilale argumenlo in)peralor? cujus teslimonium comnjemlatur
Donalislas , S. Augusiinus conlulisscl cum in rescriplo episcoporum Conslantinopoli lune
illorum duntaxat episcoporum rebaplizaniium degeniium : lum qui eâdem à synodo laudaïur
numéro, qui S, Cypriano fiierint cocelanei, lanqiiàm ain^lus propheii;€ Spiriin? Ai quo-
TU. IV.
10
, ,
modo potuerit orbis chrisliani episcoporuni formula : referlur à S. Atbanasio lib. de Sy-
nôsse luimerum ? Id potuit lum famâ publicà, nodis ; in eâque baec legunlur : « Credimus
tum hominum perilorum consorlio, aut eiiam « in unum et solum, verum Deum, Patrem
et
necesse est , ut comperiatur, quot in Gallià « omnia secula et initia, et anle omne tempus
quot in Italià, quot in Hispaniâ, sedes nume- « quod in intellectum cadere potest, existen-
rentur episcopales ? aut nuniquid oculls , auri- 8 tero, et ante omnem comprehensibilem sub-
bus, aut mente capti sunt omnes qui nionas- ( stantiam, natum impatibiliter ex Deo, per
teria incoluerint ? Quod aulem addilur, verba î quem et secula perfecla et omnia facta sunt :
Dalniatii, si ad litteram usurpentur, indè con- î natum unigenitum solum ex solo Pâtre
sequi, suis à partibus solum slelisse Nestorium, î Deum de Deo, similem Patri suo qui ipsum
quis non videatillis Dalmatii verbis, ad unum « genuit , cujus secundùm Scripturas genera-
hominem, eumque impium , significari duntaxat, « tionem nemo novit nisi solus qui eum genuit,
liseresis quae tune sestuabat auctorem liasse ï Pater : bunc scimus Dei unigenitum Filium,
solum Nestorium, eumdemque caput et causam « nutu paterno advenisse ècœlis ad demolienda
turbarum quibus universalis commovebatur « peccata ,
genitum ex Maria Virgine, » etc.
Ecclesia? Nongintas septuaginta sedes episco- Illis in vocibus quidnam exhibeatur helerodoxi?
pales quarum sive in conciliis, sive apud Perversâ Valentis et Ursacii voluntate, perso-
sanctos Patres aliosque scriptores sex priorum nali utique et verbis exlrinsecâ , non trans-
Ecclesige seculorum expressa habeatur mentio, funditur haeresis in illam formulam; in eà,
recenset in Geographiâ sacra Carolus à sanclo unigenilus Dei Films dicitur Jésus Christus :
non sit ? Hinc in voces istas erumpit mox simus. Christus dicitur atile omnia secula et
appellatus auctor : « Stellas cœli enumerare initia genitus ; si careat inilio , ergo aelernus
« si pro impossibili habetur, multô magis sedes est : asseritur per eum facta esse omnia ; ergo
ï episcopales universi orbis ecclesiastici,quippe pollet creandi potestate, quae cùm sit infmita,
f quae longé plures numéro; idcircô si bas communicata creaturae non fuisset : dicitur
<t recensendo , nonnullas amiserimus, ne ex- solus ex solo Paire nalus : si duntaxat propter
« probres, lector bénévole, nec eliam raireris. » inhabitantem cbaritateni, quotsubindè nactus
Ex bis omnibus dijudicari facile potest qualis esset filiaiionis consorles? Praedicatur Deus de
fuerit episcoporum , qui apud Ariminum Se- Deo , simpliciter et sine restrictione vocalus
leuciamque convenerint, numerus, si compa- Deus : ergo eâdeni raiione quâ Pater : ergo
reiur cum episcoporum muliitudine qui uni- verus et substantiâ Deus : similis asseveraïur
bus. Cùm jam ostenderimus à summo ponliflce similitudo importât naturae similitudinem ;
approbatara non fuisse Ariminensem synodum, ergo una et individua cînn sit natura divina,
retentamque constanter à notoriè majori epis- necesse est ut qui nalurâ similis est Patri Deo,
coporum numéro catholicam fidem, nihil nobis idem sit unus cum Pâtre Deus.
opus hic expendere, utrùm ab eâ desciverint Praedictà quidem in formula omillitur vox
necne Patres Ariminenses : sit lamen, ad consubstantiale; sed retundendae Arianorumper-
Hœrelicse non subscripserunt formulae, nec fuit Christi diviniias : imô Antiochensi in con-
relicendà voce consubslantiale, hœresis notam cilio contra Paulum Samosatensem celebrato
subierunt : liaec duo breviter explicanda sunt : rejectum est verbum illud Omousion, quo abu-
1° Haereticae non subscripserunt formulae : tebantur Sabelliani : ita referunt S. Atiianasius,
errorem non prae se ferebat spectato naturali lib. de Synodis, num. 45 ; S. llilarius pariier
verborum sensu, illa quae ipsis oblata est lib. de Synodis, num, 8C. Multos qui voceni
,
constat, furente licet persecutiouis lenipestato : < latet, piissime iraperator, quôd lametsi pauci
namque 1° qui oblalœ ab Arianis formula in ( sint, qui buic fidei dérogent, eos tamen, cùm
,
( universus orbis calbolicam lidem sequatur, quae Romanse dilioni non subjacebant nam- :
I et ipsi jam pridem Arianâ hacresi infecli que in Indià, Iberià , TElhiopià, magnà Arme-
nià, ipsà in Scythià et Sarmatiâ, onibus tera-
ffuerint, et nunc acerbissimè pietaii obsis-
( tant, eos laraen prsejudicium afferre non poribus maxime grassabalur Arianismus ,
« posse. » Epist. ad Jovinianum de Fide. Hoc viguisse catholicam fidem, certis probatum est
argumenlis quai sigillatim exponenda curavit
in leslimoniuni S. Alhanasii sic disseril illus-
« l'Eglise sousFempereur Jovien, un peu après Nervos intendant, qui de paucilaie suâ gratu-
< défenseur des Ariens, ait pu réduire l'Eglise erraverit. vel seorsim à summo pontiflce, vel
t contraire, poursuit Athanase, tout l'univers necessum foret), episcoporum major notorié
« embrasse la loi catholique, et il n'y a qu'un numerus, summo auunalus ponlifici. Eisi quae
< très petit nombre qui la combatte. C'est hactenùs adduximus proposiio noslro plané
€ ainsi que l'ancienne foi, et la foi des Pères, sufficiant, unum tamen sllentio prseierire non
< s'était non seulement conservée, mais encore possumus, quo certè vel uno disturbanlur
i répandue partout. > Documento primo pasto- omnes impugnantium niolitiones non S. :
rali adversùs Prolestantes , num 50. Jam de Augusiinum, non S. Ilieronymum, non S.
perseculione Orientales tenueritit episcopi, et alios, lalebat quo fuerit statu Ecclesia, dùm
lii
superest inquirendum. Id eliam colligi potest principatum tenuit Arianorum patronus, im-
ex eâdem epist. S. Athanasii. Enumeratls ut perator Consiantius nec minus securè tamen,
:
i quotquot nobis vicince sunt, nec non Orientis ac eminentem proprieiatem ; hoc prae cœteris
i mus. î Tum exejusdem doclorisapologià de habuerunt invicti i!li caibolicœ fulei defensores
tum celebratà ab eo, anno scilicet 362, necprosperis Arianismi temporibus, necaliàs,
Fugà ;
synodo quam sanctorum et confessorura con- majorem Ecclesiae pariem deficere ab illâ ullo
et Macedonise episcopos : de quo vid. epist, Arianis quibusdam episcopis formulam , tan-
24 S. Basilii, tum epist. S. Athanasii ad RulTi- quàm hsereiicam abjecerani; Nicœnœ fidei illara
esse in Oriente 500 episcopos : banc in asser- pejorî , nimirùm formulœ apud Nicœnam in
episcoporum Occidentalium îSicaenae lur hœc formula apud Theodorel. lib. 2 Hist.
tudo ,
constanter adhaercntium fidd inlra limites , p. 21. Neque ad elevandam banc difficullaiem
Romani imperii, lum episcoporum Ecclesiarum praîlendi possunl Ursalii et Valeniis anaihe-
, »,
mata, quasi illis explannlus ante subscriplio- « vinculo necterentur. » Dialogo adversùs Lu-
nem Patruni Ariiiiinoiisiiiin jam luissct prxdi- cifer. Verebantur oliam ne si diutiùs obsiste-
cta; seiisus formuliie : nainque certuni est illis rent, quidam à pielale longé alienissîmi Ec-
«
resliierant viginli duii taxât, quorumagmen du- i vi eedere, et onus ferre, quàm populos pcr-
Tungrensis cpiscopus, qui vel ipsi tandem num. llaud quidcm ignorabant pravà mente
cesserunt , cùui sesc paratos dixcrint L'rsatius Arianos contendere, ut à vocabulo coHSM^'s^aH-
Valens ad formulae adjiciendum quidquid tialis abstineretur : putaverunt nihilominùs
subscriptionem refugientibus placucrit. Prae- posseillud tune temporis innoxiè oraitti , ne si
raarii impiae fraudis arcbilecti instanter obtu- 1 nomen abolitum est; tune Nicaenae lidei dam-
lerant : praevidere poiuerunt quam Inde causai « natio conclamata est ; ingemuit totus orbis
suaecommendationem advocarent Ariani qui- , < et Arianum se esse miratus est. > Dialogo
bus se communione jungebant quot inde : adversùs Luciferianos. DixeralidemS.doctor:
christiano in populo suborirentur ofl'ensiones ! € Nomineunitatis et lidei infidelitas scripta est,
verint ;
simt qui cosdem hujusce prsevarica- prœvaricaiionis auclores fuisse; S. Augustinus,
tionis reos fecerint : nec tamen aliis alios con- Ariano periisse veneno , ad haec omnia illam
« sinm inlrospicias, omnia hœc calhoiici dog- providè fraudibus, ad animi debilitatam mise-
Objicies 2° ApprobàruntPalresAriminenses
«scnsum), si fucum ab Arianis faclum si ,
:
arianum hic omnibus venc- lilium Dei dixerit, ut sunt caeterae, creaturae,
< cxlcriùs inilam ,
« num superfusum est. > Di^serl. 5 do Conci- anaiJicma sit. » Qiio quidem indicaïur, antecel-
lere fdium Dei cœteris crealuris neque ideô
Jiis, num 8.
,
Hinc defectionem à fide qui videnlur Arimi- tamen ab iilis nalurà esse disjunctum : ac
communionem reipsà data occasione conclamàrunt Ursacius
nensibus episcopis allingere , ?
I pro (ide accipiunt , reique non verilalcni , sed et Valens , se lilium non creaturam negâsse,
sed similem caeieris crealuris.
« speciem ab Arianis jaclalam prosequuniur. »
Tune usiœ nomen abolitum est tune nec salis idoneum praecavendis haîreticorum
nius : « ;
malè obducta , incocto pure di- themate proscribebatur error prœcipuus Aria-
i Irix , inquit,
cœperunt poslca \alens et IJrsa- nismi : eâ tamen quâ expressum fuit, ratione
I rumpilur :
,
alia
eximendum à conditionc el numéro crcalura-
narravit , Alexandrinà in synodo constilutum
sociarcnlur hœc rum filium Dei'.' Nonne id proprium est cuilibel
esse ut pœnitentes Ecclesiœ
,
,
constaret eos qui Deinde filium Dei non esse ex nihilo educlum
« hœrelici fuerant,
sed quôd
ila declaralur , ut de Dco paire illum esse fa-
reciperenlur liscreticos non fuisse,
j
«
tum : «
idem enuntiari ac si diceretur filiam Dei ex nus, seu quôd suoe consortem haeresis illura
subslantià patris , seu patri consubstaniialeni, cvasisse jactarent Ariani : numquid enim do-
El certè ingeminatis dùiu suiïragantur plau- lere possel arreptse doctrinœ , (juam hausisse
dentes analhemalibus Patres Ariininenses , eà et adimc retinere se tanquàm divinum dogma
mente ut à lilio Dei avertatur quidquid ideam profiiereiur? An ingemiscunt sectac suae ad-
creaturae possit ingerere , quis putaverit vo- dicti Protestantes , quôd à Romanà defecerint
luisse illos proliieri , Filium Dei crealuris Ecclesià? utinam sapèrent ac novissima pro-
esse annumerandum ; hinc deleclà Arianorum viderent !
fraude , tam acerbe conquesti sunt , c conte- Objicies 2^ : Teste S. Hilario Pictaviensi
1 étantes corpus Domini , et quidquid in Ec- absque Eieusio et paucis cum eo, ex majori
I clesià sanctum est , se niliil mali in suà fide parte, Asianae decem provinciae, inlra quas
« suspicalos : putavinius, aiebant, sensum con- consisto, inquit, verè Deum nesciunt.
t gruere cum verbis , uec in Ecclesià Dei , > Resp. : Refellebat olim S. Augustinus Vin-
etc. , S. Hieron. Dialogo contra Luciferianos. centium Donatistam eo abutentem testimonio :
Resp. : JNon de orbe caiholico , sed quibus- nec tamen nisi à quibusdam ^Egypti et Mace-
dam tauiùm Asice provinciis nientioncm facit doniae episcopis oppugnabalur, qui ipsius ad
S. Gregorius INazianzenus : id raonslralur ipsà sedem Conslaniinopolitanam promotion! acri-
oraiionis série : quae enini raox relata sunt, ter repugnarenf.
excitatam aique promotam à Géorgie persecu-
SoU'itur objeclio desuwplu ex facto Honorii.
lionis procellani respiciunt ; quam sic enarrat
S. Gregorius. « Al Georgius, nomine jam ipsius Objicies: Dogmaticae habeantur necesse est
t impelum propellente .Egyptum incursioni- ,
Honorii summi pontificis genuinae ad Sergium
t bus vastat, atque inipieiatis robore Syriam epistolœ : interrogatus de (ide à tribus Patriar-
«populaïur : orienlis eliani, quantum polest, chis, Sergio scilicet Conslautinopoliiano, Cyro
«arripit segros et infirmos quotidiè, qiiem- Alexandrino, Sophronio HierosolymiianO; re-
« admodijm torrentes, ea simul quae volvuntur, spondef; déterminât, prœscribit, tum qu3C ani-
« assumens, ac leviores aut ignaviores ado- mo tenenda, tum qua; agenda, vel à quibus
« riens.» Paucis deinde inlerjectis, bunc in abstinendum essejudicaverit: nec obstat quôd
niodum prosequitur : « Hujus potentiae opus, in litteris Honorii, nulla synodi priùs habita;,
< conciliuni illud fuit, quod Seleuciae primûni, nulla vibrati aut intentati anaihematis menlio
« ubi fanuni est sancta; et egregiae virgini injiciatur : « Synodi quidem habitae, ut obser-
9 Theclâ', deinde in bàc amplissimâ civitate € vat doctissimus Bossuetius, nulla meutio,
iic&b^inl : Mundus totus post eum abiit, Joânn. verbis capitale dogma Monoihclismi : neque
cap. 12, V. 19. Exaggerandi rationem sancto erroris labem amoliuntur, quae llonorius ipse
Gregorio Nazianzeno haud inusitatam fuisse, subjungit : Quia ab eo assuiupta est twslra na-
propensioncm, nuHam divinae legi repugnan- ciliorum dogmalicis decrelis illudere. Porrô
ten) voIunt:i(pm. Allcgaia ratio illa parilor ad- per lotum Orientem, viilgat* sunt quas com-
hibebatur à Monollieliiaruin principibus, ut niemoravimns llonorii epistohK , iisdemqne
veliimen obtenderenl nefaiido qucin disseinina- consenscrunt Orienlales episcopi, tacilc an-
I)ant,errori ; iia Sergius in suà ipsumad llo- nuenilbus, seu non reclamaniibus Occidenta-
norium episioià quae relata est aclione duo- libus; ergo.
decinià synodi sexlye : raiioniim inter nioiiien- Rfsp.: Dissimulalam à nobisvel altenuatam
la, quibus revocalui» se prolilelur abassereiidis objeciioncm nenio conqnereiur : oa priusquàm
Chrislo duabus operalionibus, illud subjungit, excniiatur, reposila ante oculos babealur
qiiod < indè consequens sil praidicarc duas exponendam confirmandamque
assorlio, ((uain
« volunlates, contrarietateni circa iiivicem ha- curavimus. Conlendimus errorem cadere non
« bcnies , tanquàm Deo quideni Vcrbo, salu- posse in decrelum dognialicnni sanclae sedis,
« tem volenle impleri per passioneiii, huinani- à majori notoriè episcoporum numéro com-
t late verô ejus obsistenie ejus voluntaii, cl probatum : oporieret igilur ad banc elevan-
« proiiidè duovolenles contraria inducaulur. » dam refeliendamque propositionem, certa pro-
Secundà auleni in episioià qiiani ad Sergiiun ferri argumenta quibns evincerelur, 1" haben-
rescripsit llonorius, non dubitavit prodilor ille das esse indicalas llonorii Epistolas, tanquàm
fidei pontilex inter ineptias amandaie catho- decrelum dogmaiicum universis Ecclesiis pro-
licani de duabus in Chrislo operalionibus con- positum ut indefeciibilem credendi regulam ;
fessioneni : « Unius autem, ait, operaiionis 2° ad illud quc.d praîiendilur decrelum, acces-
< vel duaruni esse vel fuisse Doininuni niedia- sisse consensuni majoris eminenter ac indu-
I torem, sentire vel proniere, salis ineplum bitaiiler partis episcoporum :
5° haeresi Mono-
I est. > His verbis non prohii)etur duiilaxat, Ihelilarum roipsà indnilas esse illas quse obji-
ne appelienlur duae in Ciuisio appellaliones : cinntur llonorii epistolas : Iria hsecet singulœ
non ab illis vocibus absiineri jubeiur soluni- nisi unoque ex islis deficicnie,
probentur,
niodô , sed ipse illaruni sensus , ipsa quam causa cadunt adversarii banc ulrùm obti- :
apostolica doctrina, ([uam idem novellaui ad- 1° llabendas esse pro decreio dogmaiico,
inventioneni nuncupat. An orlhodoxa duci universis proposilo Ecclesiis instar credendi
potesl talis œconomia? t Pari jure, inqiiit régulai llonorii epistolas, nedùm persuaderi
« Bossueiius, Léo Maguus, duaene an una in meritô possit, gravibus id confutalur argumen-
t Chrislo nalura esset, dissinuilare, aut ulrnm- tis ; episioià namque ad Sergium prima, post-
i que ineplum pronuniiare poluisscl, ac lam quàni confessus est a unum esse opcraiorem
« loedà paciione, cuni Euiyche et Dioscoro fo- I divinilaiiseihumanitatis Christum, >sicper-
< vere?i (Delens. déclarât. Cleri Gailic. parle git : « Ulrùm autem propter opéra divinitatis
secundà, lib. 3, cap. 25.) « et liumanitalis, una aut geminae operationes
Qucm tutiorem epislolarum llonorii invo- « debeant dici vel inlelligi, ad nos ista perti-
carc interpretem possimus quàni generalem « nere non debent, relinqiientes grammaticis,
sexiam synoduni, qnae illas, cùm accuraté i qui soient parvulis cxquisita derivando no-
cxpenderit, c aliénas déclarât ab aposiolicis 1 mina venditare. » JNumquid decernere de
< dognialibus, et à definilionibus sanctorum divinis dogmalibus, eaque orbi cbristiano ad
t conciliorum, et cunctoium probabiiium Pa- credendum proponore, grammaticorum pro-
< trum : sequi verô falsas doctrinas liaeretico- prium eslmunuset olficium? Deinde propositâ
< rum. ) lia slaluil synodus aclione 13. Uinc de quœstione judicare noiuii llonorius : < Ad
ut celeberrimos Monoihelisnii duces, iia Hono- < nos isia, inquit, periinerenon debent, relin-
riuni anaihemaie percellii aclione 16: « Tlieo- « quenles graninialicis. » Ebinam igilur lum
« doro Iiœreiico analhema : Sergio hcereiico apparet sunnni pontificis judicium, ad omnes
< anathema : Cyro hseretico anaihcnia : llono- Ecclesias derivandum?
c rio haerelico analliema : Pyrrho hœreiico Adjicialur eiiam mens, ad hyec verba epist.
f analhema. » Voceni auicni liœirtico in sen- 2 llonorii ad Sergium : < Cielerùm quanlùm
sum minime proprium ac naturalem, veile de- j ad dogma ccclesiasiicum periinel, quœ lene-
torqueri, cùm de Honorio agitur, qui honiini- t re vel prœdicare dobemus, propter simplici-
bus plané haereticus accensetur à synodo œcu- c tatem liominum et ampulandas inextricabile
menicà, hoc non cssetseriù dissercre, sed con- ( quaestionum ambages, sicutsuperiùs diximus»
507 DE ECCLESIA CHRlSTl. PARS I. 508
I non unam vel duas operationes in medialore 2" Tametsi dogmaticam defiuitionem edere
f Dei et hominum delinire, sed utrasque na- voluisset Honorius(quodabillius animo penitùs
< luras in uno Chrisio unitate nalurali copula- alienum fuisse ostendimus), probandum esset
< tas cuni alierius coniniunione opérantes at- insuper, illam fuisse à majori notoriè episco-
I que opératrices confiieri debenius. » (Toni. porum numéro coniprobalara : missus à So-
6 Concil. p. 968, 9GÎ).) Quâ verisiniiliiudine pbronio palriarchà Hierosolymitano, Monolhe-
aflirniari queal voluisse Honoriuni, deliuiiio- lismi slrenuo impugnalore, ad sedem aposto-
nem ederc dogmaticani coniaiissunique sibi licam Stepbanus Dorensis episcopus, istud de
gregera edocere, ulrùm unam vel duas opera- Orienlali testatur Ecclesiâ (tom. 6 Conc., p.
tiones in Cliristo agnoscere oporteat, cùm 104) : < Considerans supplicaliones omnium
flxuni sibi aninio ratumque esse profileretur, < penè habilanlium orientalem iraclum reve-
ab omni abslinere definiiione? I rendissimorum episcoporum et chrisliano-
At, inquies, inierrogalus fuerat de lide à c runipopulorum, consonanter prabdiclo beatae
tribus patriarcbis; quid inde? Ex ipsius paiel I mémorise Sophronio ad boc me inviianlium...
epislolis eumdem exisiimavisse, inlerrogaiio- « bùc properavi. i Ergo Nestorianismo repu-
nem illani revocari ad solam de meris vocibus gnabant omnes penè Orientales. Ab anno 653
concerlalioneni : « Scripla tVaternilalis veslrae, quo dalae sunt Honorii ad Sergium epislolae,
< inquil, ad Sergium rescribendo, suscepinius, usque ad annum 639 quo promulgata est Hera-
i per quae conleniiones quasdam , et novas clii imperatoris Eclhesis seu exposiiio, quà
< vocum quœsliones, novinius inlroductas per praecipiebat, tum ab unà, tum à duabus in
< Sopbroniumquemdam tum nionacbum, nunc Christo appellandis operalionibus abstineri,
I verô ex audilu , Hierosolyniitanae urbis con- baud progressa est Monotbelitarum hseresis,
< sliiulum, adversùs fratreui noslrum Cyruui, inbareniibusavilae fidei constanter episcopis :
I aniislileu). (Toni. 6 conc. p. 928.) » Prieierea slatim verô atque prodiit illa quae Monolbe-
ulraïuque Honorii epislolani vel leviter perlu- lismo impensè favebat ecibesis, commota est
lari aut etiam praestiiuere, ut nec uua, nec id refert Joaunes IV epist. ad Conslanlinum
duae dicantur operalioues in Cbrislo ; in illis Heraclii filium : paulô antè dixerat iisdem in
prohibendis vocibus verlitur ejus liiterarum lilteris : « Orlbodoxi Patres qui in tolo mundo
sumuia : quod ceriè discrepat à decreto quod < claruerunt, sicut utrasque naturas, ita etvo-
vel probabiliier haberi possit dogmaticuni. 1 luniales ac operationes Cbristi docere con-
reutur operalioues in Clirislo, quod quidem proscripserat synodo : « Quocirca, inquit, om-
ad œconomlam quamdam malè conceptam « nium ferè piorum sacerdotum et populorum
exiiiosamque spectat; verùm definiiionem pro- < conira eos (Monotbelitas) clamores Aposto-
ferre doguiaticam, nedùm sibi constiluerit, banc < lica sedes accipiens, orantium atque obstau-
esse oniitlendaai remque nondùm esse salis
, j tium, ne usque in finem caiboiicam Eccie-
examinaiam et explanatam dislinctc déclarât : « siam ab ipsis in periculum adduclam negli-
e Non oporiet, inquit, baec ad dogmata ecclc- < gamus.i.(Tom.6Conc.p.7.)Orienialiumfidei,
i siaslica retorquere , quae nequc synodales nec minus evidens, nec minus faustum perhibuit
I apiccs super boc examinantes, neque aucto- lesiimonium venerandusAbbasMaximus: «Quae
« rilates canonicae vis3B sunt explanàsse, vel < hos (Monolhelilas), inquil, non rogavil Eccle-
» unam vel duas energias aliquis priesumat i sia? Quis plus et orlhodoxusnon suppllcavit
« Christi Dei prœdicare, quas neque evangeli- « aniistescessareillosà propriâ baeresi. > (Ibid.)
« cœ, neque apostolicae litteraî, neque synoda- Tumquibusdam inlerposilis, baec addit:< Nonne
« lis exaniinalio super liis hnbiia, visce sunt < Orieiis lolus el Occidcns lacrymas, lamenta,
igilur ac crroneuin tIecroUiin si eniiscril Ho- bnerunt contra Typuni Constanlis imperaloris,
norius, ncque expresso, Jieque tacito coiiscnsu qu(Mn jam à Thcodoro Papa daninalum pros-
siiflragaia est illi Oricntalis Ecclosia. Jani vi- cripsii Marlinus in concilio Latcrancnsi : ergo
(leamus, ulrùin tali ilccrelo conscnseriiil Occi- nonnisi per calumniam accusari possenl Occi-
Hcraclii, innotuisse occidenlalibus regio- ipsis Honorii epistolis dixil Bossuetius : « Eae
sis
prodidii niemoriae : oasdem qiias Sergiiis t vix quidem aut certè teuui admodùm famà
rcconditas servavcrat Pyrrhus, ejiis successor I pcrvnlgaUie sunt ubi Monolhelilue tum vel
,
in Conslaniinopolitanâ sede, inisit in Occi- I pauci, vel nulli crant. > Defens. déclarai.
posset, suae accer- Cleri Gallicani, parte secundà, lib. 12 cap. 25.
(lentem, ut per illas, si lieri ,
seret auctoritaleni hœresi : al eô slatini alquc o" Ueliquum essel ut expenderelur num
pervenerunt, concilati suiil in Pyrrlium patri- errore Monollielismi inlicianlur praedictae Ho-
arcliani animi, «Tgrè admodùm lerentos, qnôd norii episioiae ; verùm ab eà quae&lionc lempe-
oos vellet Monotheliiarum in errorem perlra- randum eu loci nobis videlur : cùm jam clarc
liere, illamque Honorii suflragio confovore : expedilum sil quod ad propositum nostrum
legatur opist. Joannis IV ad Constantin., inipc- periineat : namque suis in lilteris si gravibus,
i inquit, ex diversis suggeslionibus quae ad nuerit Honorius, immérité illœ nobis oppone-
i nos catorvatim venenint, quin iniô et ex renlur si aulem ab baeresi Monotheliiarum
:
I fostinante quod à mente catholici patris erat iterùm ipsum declaravisse ab hujusmodi quais-
c penilùsalienum. i Toni.5Concil.,pag. 1759. lioncdirimendâ prorsùssibi esse abslinendum.
Ergo vel anle id lemporis ignolœ fuerani 2° Etiamsi dogmaticum simul et erroneum
episcopis occidenlalibus epistolae Honorii, vel suis in epistolis edidisset decretum Honorius,
salieni ab illis, si Monollielismi veneno infectas cvidenter quoque ostendimus, nullo modo dici
mus Joanne IV : « Omnes, ail, qui in occiden- pnieposilum Ecclesiis, ai(iue à majori noioritj
I talibus partibus hoc audicrunt, ( scilicei episcoporum numéro approbatum ? Haud abs
« juberi ut Ecihesi subscriberclur) sed et po- re videlur discepiaiionem de facto Honorii
i puli qui sunt rogiœ vestrœ urltis, cognilà apposiià Cardinalis de Byssi observalione ab-
I praedicia; cbariK concinnatione, corde per- solvcre : niniirùin inveniri ihcologos qui lilte-
17G2 Idem paulô post ras Honorii conlendant esse dogmalicas (quod
I culsi sunt. » Ibid. p.
asseruitTlicodorus Papa cplst. prima svnodicà quidem si intelligalur sensu proprio cl à nobis
ad Pauluni patriarcliam Constantinopoliianum: cxposiio , manifesté falsum est), aliosautem
approbandà , alii aliis de causis absiiiieanl. talcm Udei ; tam laiè patet promissum Spiriiùs
Quos hic revincere aniinus est, ex illis niulti à sancti subsidium ,
quàm ollicium docendi ne-
consensu non solemni vim approbaiionis exi- cessariuni : ut approbnndo errore, ita dese-
mendain esse, haud videniur coniendere rendà veritate crearetur à pasioribus maxima
modo factis et inolescente usu palam approba- pernicies Ecclesiœ , quse sine verâ et externâ
tio illa innotuerit : nt puta si approbalae in lidei professione, sine pasiorali quo propulse-
delinitione proposiiiones inserantur catechis- lur error, ministerio vigere aut consistere
niis, personent cum plausu in sciiolis, debitis- nunquàm potest ; hinc appositè dictum à S.
que plectantur pœnis ,
qui contradixerint. Auguslino : < Ecclesia Dei quai sunt contra
Probandum suscipimus vim consensus et i fidem vel bonam viiaui nec approbat , nec
approbationis obiinere posse ipsum episcopo- < lacet, nec facii. i Episi. oo ad Januariura,
rum silenlium, imminente nimirùm catliolicae aliàs 119. 2° In moralibus, cooperari censen-
periculo fidei : ut illa magni momenti quaesiio tur non solùni positivœ, ut aiunt , mali incum-
ad eam quaî caput est speciem slaiini revoce- beniis causœ, seu qui facto aut verbo in illud
tur, asserimus, deliniiionem dogniatieam à efiicaciter influunt, sed et quicumque operam
Romanâ profectam sede , ad universas direc- ad prohibendumet amovendum damnum coa-
tani Ecclesias, suflicienterque propositam, cen- ferre possint ac debeant, nec tamen obsistant:
seri ab episcopis approbatam hoc ipso qiiôd quin aillera teneantur episcopi, grassante er-
non reclamaverint; eamdeai ilaque pro irre- rore, et periculum imporianie fidei, impen-
formabili Ecclesiae decreto essehabendam. dere operam et obstare quantum valeant , du-
Probatur 1° : Fieri non poiest ut adducto bitari non potest : hùc advocandum est effa-
verum in discrimen deposilo lidei, et fidelibus tum illud Feiicis III, lanquàm axioma in jure
impendente proximo errandi periculo ,
non consecratum : « Error cui non resislitur, ap-
reclamet ordo episcopalis; lum enini Ecclesia < probatur, et veritas cùm non defensatur, op-
docens desinerei esse columna et finnamentum < primitur. » Eumdem in sensum ad episcopos
veritatis ; adversùs Ecclesiam prœvalere pos- Galliasscripsit S. Cœlestinus: t Timeo, inquit,
sent lorpentibus metu vel inertià pasioribus, d ne connivere sit hoc lacère; in lalibus cau-
inferorum portai : tura verù manifestuni in i sis, non caret suspicione taciturnitas , quia
discrimen adduceretur fidei depositum , ac fi- i occurreret veritas, si falsiias displicerel : me-
delibus impenderet proximum conibibendi pe- j ritô namque causa nos respicit , si silentio
riculum erroris, cùm prolato à sede Aposto- < faveamus errori.jMeritô itaque et prudenter
licà,quodabsit, erroneodecretosudicienterque persuasumhabebunt fidèles, ab illis qui taceant
proposito , tacerent episcopi , nec conimissos episcopis, approbari decretum, quod à summo
grèges curarent à venenatis pascuis avertore : eniissum pontifice, universis de more proposi-
neque enim ut obrepai et progrediatur spiritus tinn sit Ecclesiis , eidemque interiùs et extc-
erroris, necesse est, conspiraiione ut expressâ riiis obsequenlur, cùm suis teneantur adunari
jpsura promoveant pasiores Ecclesiis regendis pasioribus, doctrinam respuere ab illis repro-
praepositi ; indormientibus operariis quid pro- batam , luni doctrinam suscipere ,quam ab
hiberet seminari inagro patrisfaniiliàszizania? eisdem susceptaniesse crcdidorint; eam itaque
Id muneris in se recipiunt hosles lidei, ut modo ampleciendosiaberrent. nonne ipsum in Chris-
non obsient qui invigilarc et obsislere pro vi- Uun rcl'undcrclur error, qui lanquàm semelip-
,, ,
qui jactaret , euin esse ab eo pr.x'sliUiiiiin in « plané res est ; neque fieri potest unquàm, ut
condendà Ecclesià suâ ordincm, ui nocessiiale «Ecclesià Spirilu verilalis instructa, non re-
fidèles conslringaniiir, vel impingendi in ci ro- « pugnet errori. i Defens. déclarai. Cleri Gal-
reni verbo Dei conlrarium, vel de suis opisco- licani, parte secnndà, lib. 5, cap. 2.
pis pravè ac nefariè judicmuli ; allerulrum 5° Factis authenticis quibus declaratur Ec-
explorandœ verilaii iiecessario ac prorsus suf- bcrrinia quae prodiit adversùs Pclagianam hae-
ficienle teinpore : lum si judiceiil lidelcs ideô resiin delinilio , sub pontificalu Innocentii I :
lacère ordincm episcopalem quia decrelo con- « Jam de hâc causa, inquitS. Auguslinus, duo
sential, necesse est ut ad errandiini inclinen- « concilia nempe Milevitanum et Cartbagi-
(
tur, ne suos duces ac paslores deserant; si « neiise ) missa sunt ad sedem Apostolicam :
verô judicent improbari quidem ab ordiiie < inde eliam rescripta venerunt. Causa finita
episcopali illud decreluni quamlunivis non rc- « est: utinam aliquando finiaiur error! » Serm.
claniet , aul eumdeni de in([uirendà verilaie 15I,aliàs2, de Verbis Aposloli. Arbiiratur
non laborare : nonne à chariiaie et aequilale ergo S. Auguslinus, et securè pronnnliat, ir-
tani sinistruni judiciuni abborreat ? Notuni est reformabilemhabendam esse lalamab Africanis
illud juris pronunliatum : Nemo ptœsinnilur episcopis contra Pelagianismum sententiam
malus nisi probelur. Id niaxiinè locuni oblinet dogmaiicam, à summo ponlifice confirniatam ,
ubi de praeposilis judicarent subdili : ut quid cseteris per orbem non reclamantibus Ecclesiae
ergo in tam gravi negolio, episcopos à suc niu- praesulibus. Quin et islam Pelagianae bœresis
nere et officie deficere , arbitrareiilur ac cîe- condemnalionem ila commémorai ipsemelQue-
cornerent popuii ? 4'' Propier prinialujn , ha- snellus, ui episcoporum siienlio vim illam at-
bendusest, et jure quidem divino, caiiiolicae tribuai, quam propugnandam suscepimus : liaec
conimunionis centrum Ronianus poniil'ex : ejus verba pondereniur : « Le reste des Eglises
dognia islud illi non Inlicianlur, quos iiic im- « du monde s'élant contenté de voir entrer en
pugnamus : Romanani ad sedem necesse est « lice les Africains et les Gaulois, et d'attendre
ut laiiùs exponetur, conlluere onines Eccle- « ce que le Saint-Siège jugerait de leur diffé-
sias : ad eanidem ex omnibus orbis partions « rend, leur silence, quand il n'y aurait rien de
referunlur perpétua iradilione , spectantia di- «jilus, doitteiiirlieu d'un consentement géné-
vinani ad lidera communemque disciplinam « rai, le(|uel, joint au jugement du Saint-Siège,
negolia : < In fidei qusestionibus ,
prœci- «forme une décision qu'il n'est pas permis
< puas summi pontificis esse parles, ejusiiue i de ne pas suivre, i Tradition de l'Eglise
«décréta ad oinnes et singulas ecclesias perti- Romaine, lom. 5, p. 330. Fatentur ullrô illi
< ncrc, 1 profitenlur prœsules Gallicani, ipsâ- quos adversantes nobis dolemus, innixum esse
mct declaraiione ann. 108:2. Taiibus in caiisis aucioritate cui reUictari nefas, lum judicium
vimlegis oblinere judicia illius, pro ccrli!^sinlO quo profiigaia estliaeresis Molinosi, tum eliam
lencndumesl, quanidiù Ecclesià; universalis decreluni quo proscriptus est error illuslris-
auctoriiaie eniendata aut rescissa non fuerinl: simi de Fenelon : quorum tamen judiciorum
ideôque si forte, quod absii, decrelum à sum- vacillaret imô et corrueret auctoriias , nisi
nio ponlifice emiilerelur sanae dis^eiiianeum episcoporum siienlio adscribenda sit vis illa
crelum prolaium à Romane pontilice , ab cpis- 0° Proposilae à Romanà sede fidelibus deg-
exprcssn adhrereat, c«;(oris eo numéro lacon- enim paucorum illoriim reclamatione et cons-
tibiis qui roforro censpatur onlineni opiscopa- tanlià siisicnlari posset, atque in tulo coUo-
lem, quid ohslabilquoininùs irrefornial)ile lia- cari : inviciâ eornm fortiludine, et invictis quœ
bealur illiid docretum ? Accomniodaliim est congererent auclorilalis rationumque momen-
ad caplum popiilorum posiUim illud in sileniio tis , conlineretur intra fidei limites populus
Uirniori opns est lemporis inVervallo ad taci- Rosp. : Ecclesiœ pastorum consensioni et
tiim, quàm ad expressiim coniperienduni con- nnioni alligatam voluit Cbrislus infallibilita-
pensum : quôd aulem lum consentiic ponlilici lem banc aulem consensionem
: si averlere aut
de qiio agiiur docrclo consentire ccnseanlur diriniorecensealur paucorum dissidentium re-
episcopi dùm silonl, id probe ac facile inleiii- sisienlia , ergo pendebit donum illud inerran-
gere possunt ipsimct illiilerali , cùm animis liae à paucorum consensu vel dissensu , quos
omnium insideal , aut sponlè illabalur axioma errori esse obnoxios nemo unquàm ausus est
illud Felicis 111, axioma, error citi non resisiifur inliciari : ergo quidquid agendum décernant, aut
( ab illis prœserlim quibus concreditum est fidei credendum defmiant pariira expresse, partim
audirc quid tradiderit illustriss. Bossuelius : labuni décréta, modo pugnaciterquidam eavel-
« Quod inquit, à Felice III, in causa fidei primo lic.nrenitantur, se ipsos quidam amantes, elali,
cap. 1. Eumdem in scnsum dictum esl à Pelro fidenler, posl confirmala Romse duo Africana
Aiirelio (Abbate Sancyrano): « Conseniiunt, concilia, quibus asseniiebanl sileniio suo, dis-
1 dura publiée laboranii atque oppressas veritali persi per orbem episcopi, scribcbai : Causa fi-
f non succurrunt qui debent, et qui ad hoc niia est , nec uUam aliam profilebatur ofï'erri
i polissimùm in Ecclesise tribunalibus collocali Pelagianis salulis viani , nisi ut compeienii pa-
i sunl : ergo cùm quiescunt probant, cùm pa- rèrent etineluclabilijudicio. Auctoritale diju-
I liunlur décernant , cùm lacent clamant. » dioari et componi cxorlas de fide controver-
Idem quibusdam interposilis, adjicit : t Haere- sias, cùm Clirislo Domino placuerit, ut invictè
I sum plerarumque damnaliones non semper demonstraium est, cœcuiiat necesse est, qui
rum approbalio, baud mirum est propulsaiani cum cui asscntiantur jndicium,pubiicisadmis-
esse ab undecim parlim arcliiepiscopis, partim ceatur instilutionibus ; si pœnas luant qui vel
episcopis, et cardinali Noalio calumniam islam, illud redarguere , vel saltem debiium eidem
ab iisdcmque declaratum c nullam ex condi- , se solum , non exbibcl certain sincerae assen-
I lionibus necessariis ad obligandam lolam sionis notam : tacendi enim plures obversari
« Ecclesiam déesse conslilulionibus adversùs possunt causoe, eiiamsi decrelum aliquod cir-
« Jansenium, Baium et Molinosum lalis. » cumlcralur à Romanâ prolaluni sede ,
quod
Refelluntur or.jECTA. — Objicies 1" : Quani- ab cvangelicâ veritate abludal : lacère enim
vis à summo ponlilicc fidelibus proposiia esset possunt episcopi œcononiiœ causa , ne pericu-
palam adbaerescerel pars non exigiia episcopo- illis féliciter crrorum quœ daninaia sint fig-
circô iaceret atque intabcsceret veritas : liœc bus inqnisilionis incusso; lacère possunt ex
517 SECT. 111. DE INFALLIBILITATE ECCLESI^ DISPERSEE. 5iÀ
assenlalione et augend« studio forliina; ; vel tio : accedii eliam, quod eorumdem muliipru-
eiiam quia noiimillis comnioveanlur dubiis denler vereantur, ne solemni acceplalione
qu!C siiam antcquàni aperiani nientem , excu- notos facerent quibusdani in regionibus erro-
tere nialuriùs vohierinl : silcnlium quoque in- ros, quos ibi satius sit penitiis ignorari.
iliicere potest prœjudicata poniifici» infallibi- Objicies 5" : Juris ipsius adversatur princi-
liiatis opinio. Quid igiHir ccrti crui possit ob- piis vis ilia quae silentio quandoque adscribi-
latis toi causis lacendi à vero consensu dis- lur significandi consensus et suflragii : en
junctis ? juris probala régula : c Is qui tacet non fate-
Rcsp. : Pluribus ostensum est argiimenlis i tur, sed nec ulique negare videtur. » Graves
nullà unquàm de causa posse conlingerc , ut à clero Gallicano inustœ sunt notre duabus
imminente proximo aposlolicac îidei pcriculo, proposition ibus, quaî in causis ad Religionem
et vocatà in illius alijicieiidae discrimen socie- pertinentibus, vim prœdictam declarandoe ap-
laie lideliuni ,ordo episcopalis non occurrat probalionis tribuunt episcoporum silentio.
errori; taie autem periculum, taie discrimen Propositio 150, inter damnatas à nostris prse-
manifesté immineret tacentibus tuncepiscopis: sulibus anno ÎTOO, hœc est: i Opinio débet
ergo neque oeconomise oblenlu, neque cupidi- < censeri probabilis, dùm non consiet rejeclam
tatis illecebrà aut ambilionis impuisu, aut ullo i esse à sede Apostolicâ, tanquàm improbabl-
adversi casùs limore, nec ipsà ponlificiœ in- c lem. I Propositio 121 : <Non sunt scandalo-
fallibiliiatisopinione fieri polestul periclitanli « sae aut erroncaî propositiones, quas Ecclesia
et laboranii desint aliquando Iidei : tum enim « non corrigit. i A clero Gallicano sic duo
promissionibus suis deessft ipse Cbrisliis, qui ilia perslringuntur placita : t Ujt proposilio-
non conditionaiè,se<l absolulè pollicilus est nun- < nés quatenîis sileniium et tolerantiam, pro
quàni eventurum, ut contra Ecclesiam pracva- < Ecclesiae vel sedis Apostolicae approbatione
leaterror, et sic abrumpatur apostolicse fidei «statuunt, falsœ sunt, scandalosse, saluti ani-
professio. Sicut nullà unquàm ralione ad pro- « marum noxiœ ; patrocinantes pessimis opi-
lilendum errorem inflecii potest, Romanoprae- I nionibus, quae identidem obtruduntur, atque
seriim conjunctum pontifici, corpus pastorale, t ad evangelicam veritaiem iniquis prœjudiciis
ita nec à veriiatis in periculum adductse prae- < opprimendam, viam parant. > Ergo apprc-
sidio et defensione avocari : ut enim si docea- bationis loco haberi non posset episcoporum
tur error, ita si deseratur verilas, période silentium, emergenlibus de docirinâ conlro-
dispereat necesse est fidei deposilum, pariier- versiis, quin et saluli animarum et veritalis
que infringanlur oracula quae absque restri- incolumiiali, exitiosa ut plurimum procrea-
ctione temporis aut impedimenli spondent Ec- rentur indepericula.
clesiae invictam perpetuamque tutelam et se- Resp. : Juris inter principia, ut légère est :
curitatem : quis autem fulurum negaverit ut h qui lacet non fatetur, Ita statuitur ex ad-
impenderet gravissimum et Ecclesioe damnum, verso : Qui tacct consentire videtur, Specie
et divinae revelalionis ihesauro dispendium, tenus, non rcip?à inter se répugnant duce islflp,
si quando episcoporum alii cum suo capiie juris reguli» : optimè cohacrent, modo ut par
errori expresse assentirent , et inlerposiiâ au- est, de diversis inielliganlur rerum adjunctis,
ctoritate suâ velificarentur ; aliis quasi letliaii seu diversâ ratione : Qui tacet non fatetur:
deiinerentur veterno, veritaiem funesto pre- quando ut loquatur, nec impellitur oflicio, nec
meniibus silentio ? Varias efiingere si liceret aliunde suà referre meritù judicaverit : at
excusationes quibus à reclamando dimoveren- qui tacet consentire videtur, quando ut recla-
lur, ingruente Iidei periculo episcopi , tum met, postulat vel injunclum illi munus, ac rei
san;e osores docirinae, alii alias comminisce- ipsius approbanda; vel iniprobandoc naiura.
renlur ad excutiendum palam , quod aniroo Duabus in proposilionibus, censura cleri Gal-
detreclaverint, jugum obsequii; nec uUa ferè licani prolligatis, agebatur de libro junioris
de Religione controversia posscl componi dis- seu moderni auctoris, cujus docirinam enun-
persa; auctorilale Ecclesiae. Quod postulalur tiabant lamdiu esse probabilem, quamdiù non
in objeclionc, ut faclisdcclarelurepiscoporum constaret, eam esse rejectam à sedc Aposto-
illorum consensus qui Romani ponlificis de- licâ, tanquàm improbabilem : id palet ex pro-
crelum aiiquod sotemniter non acceptavcrint, posilionis inter damnaïas vigesimoe expressis
abundè jam probatum est, ipsorum consensum verbis : i Si liber sit alicujiis junioris ac mo-
vel solo posse sullicienter innotcscere silen- c demi, débet opinio censeri probabilis dùm
519 DE ECCLESIA CIIIUSTI. PARS. I m
< non constet rejectam esse à sede Apostolicâ est positam esse in episcoporum consensione
< taïKiuàni improbabilcm. > Ex eo quôd non
n et cuni suo capiie, liomano pontilice conjunc-
lenealur Ecclesia, ul reipsà non teneiur, uUà lione, illam quse probala sit omnibus Calholi-
necessilaie decernendi, de junioris ac mo- cis, vim et elficaciam dogmatici decreti : in-
derni aucloris alicujus opinionibus, vel qui- vicla est, quocumque modo cxeratur, illa con-
fidei proximum non pariant, an indè conse- < seniel, in(iuit, conslitulo hoc certo dogmaie,
quiiur, oificio reclaniandi non fore obslrictos « vim illam ineluciabilem uniiate et con-
nibusque proposiium Ecclesiis decreluni re- , « que modo se illa consensio declaraverit, sive
gulis fidei repugnarel? Nonne, ul asserninuis, 4 concilia congregenlur, sive non congregen-
lunc deficerel à proprià suà consliiulione « tur. » Defens. deciar. Cleri Gallicani, parle
Ecclesia? Nonne corrneret necessariuni ipsi secundà, lib. 14, cap. 1. 5° Damnala cùm
docendi niinisterium , alqiie friislrarelur, in fuisset Pelagiana haeresis, nullo extra Africam
quam loluni illud incunibit Chrisli Doniini babito concilio , ita conqueiebanlur leste
à synodis condita quse ad fidein, nioresve e episcopis sine congregaiione synodi in locis
rum illarum exeinpio manifesté perspecluni 4raassinus, exorlaî oppressaeque sunt, aut
non posse aliter « num fides Chrisli. > Neque solùm bislorica
quenliùs illae haberenlur : at
Ecclesiœ. quàm Thomassinusindicat monuraenla,quœproirilas
exeri dispersée infallibilitatem
orbem catholicum provinciali- absque synodis haereses fuisse quàm multas
celebrandis per
id tandem anxià mente excogi- lestificantur, quibus rationibus poiuerini ita
bus conciliis,
ut inimota eludantur décréta, qui- condemnari , diserlè subjicit : « Universum
latum luit,
obsequendum, ul si quae conditio 4 tisbimo noviiates diluai; nec enim anle sy-
illius ita est
videaiur, eam condilionem 4 nodos errât Ecclesia, et in synodis canit pa-
in eis desiderari
fuisse necessariam, ideôque liiiodiam neque si prohibeantur synodi
lum credalur non
4 :
«suî liabet Cliristum, et Spiriiùs sancti ora- crelorum quae àsede Apostolicà dispcrsam ad
< culum. » Thomass. dissert, qiiartâ de Conci- Ecclesiam derivata sint, aucloritas, nisi majori
liis. A" Rariores et penè nulii, nisi provecto saltem in parte provinciarura orbis catholici,
secundo seculo coacti memorantur episcopo- celebrenlur concilia : ergo nutabunt sedis
rum conventus : nec ulla in historicis appel- Apostolicae de quinque famosis proposition ibus
latur synodus, quae liul>itas in causa Monta- décréta, quibus absque synodis provincialibus
nistaruin ann. cii citer 18 synodos praecesserit. consenserunt tôt disseminaii per orbem epi-
Vide Thomassinuni cilaio loco , et Tillemon- scopi : ergo ab Ecclesise judiciis eximenda erit
dum, tom. 2 Hlst. Eccles., pag. 460. A INicse- definiiio, quâ proscriptse sunlexiractae proposi-
no priniùni concilio, deindc ab Aniiocheno et tiones ex libro cui titulus : Maximes des Saints:
quamvis, ut liquet, istis illai multo extiterint quae doctrinae chrislianaefundamenta constant!
frequentiores. traditione haberentur. Talibus igilur exemplis,
Objicies : Arduse non rare exsurgunt con- si valeret objectio, probatum esset non posse
troversiae, quarura perspicua et à praijudicatis uUam absque quantùmcumque aper-
synodis,
expedita opinionibus deflnilio comparari non tam, et calholicà iidei professione jam perpé-
possit, nisi congrediantur episcopi, et quae tué consignatam doctrinam dijudicari. Quod
<;ustodienda susceperunt sanœ doclrinae prom- penitùs absonum
ptuaria, sedulô sollicitent, si minus générale
CAPUT V.
in concilium, provinciales saltem in synodos
coacti : id genus deliberaiionum postulat ratio UTRUM ET QUOMODO EX CONSUETUDINE ET tRiDl-
TIONE PRACTICA CERTQ COLLIGI PC/SSIT Qli^ siT
disceptandarum litiura ; hinc in concilio gene-
ECCLESliE, TENENDA. DOCTRINA.
rali quinto liaec leguntur : < Certô constituto
4 quod in omnibus disceptationibus, cura pro- Hàc in traclandâ quaestione, tria pr^estare
< ponuniur quae ex uirâque parte discuiienda constltutum nobis est,quorum vel soJ'â expo-
t sunt, veritalis lumen tenebras expellit men- sitione innotescet maxima militas f qusedam :
< dacii : nec enim potesl in communibus de praemitiemu?. adnotanda, certaque principia,
< fide disceptationibus aliter veriias manile- ex quibus tota vis pendet et ijiiel'.igentia pro-
« siari, cùm unusquisque proximi adjutorio positae disceptalionis :
2° ponen dis ex princi-
4 indiget. > piis derivabilur, suisque auclorîîaiis rationis-
Resp. : Similem prorsùs objectionem multis quemomentismunieturf.undamentalisasseriio:
confutavimus argumentis, negandà et refel- 0° necessariisinde conf.ecutionibus astrueni ur,
Icndà concilii generalis confictà necessitate seu confirmabuntur, «'loctrinai quaeda/n capiita,
ad dirimendas dillkiles quascumque explicalu quorum nonnulla quibusdara, caiholicae lie et
et solutu de Religione conlroversias : horta- addiciis communioni, parùm Arma immerit ô
TH. IV 17
aiz DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 524
aucloritate, sapientiâ, aut veritatîs studio con-
Adnotanda et principia quœ ad explanandum
tendere cum ipsâmet universali Ecclesia? Ter-
controversiœ statum, assertionisque jacienda nunquàm
tium : liegenle Spiritu sancto fieri
fundamenta perdneant. potest, ut disseminatae caiholicum per orbem
Ali» sunt consuetudines , seu traditiones Ecclesiae consen liant in consucludinem con-
5)raclicae, qu3e licet utiles meriiô habeanlur, sectandam, quae erroneâ inficiatur doctrinâ :
et cum pieiate congruant, siinplicis lamen eô sanè revocari potest usurpatum islud à
convenientiœ limilibus conlinentur : ideô mu- TertuUiano praescriplionis caput : ecquid veri-
tari vel aboleri, aliisque possunt ulililate et simile est ut < lot ac tantae Ecclesiai in unam
opporiunitaie, aut sequalibus aut prœslantio- < fidem erraverint? » de Praescript. capite
ribus compensari : apla hujusmodi plura sup- 28. Quartum : « Temporis quodlibet spalium
pctunt exenipla in tracialu de Pcrpeluiiaie € aflicil Ecclesiae indeleclibilitas, et eideni con-
fidei, tom. 1, lib. 10, cap. 7. Sic prioribus « cessum inerrantiae donum : » ad singulas
Ecclesiae seculis, in conspectu omnium non durationis illius partes referuntur celeberri-
proponebalur augustissimum Eucharisiiae sa- mae, quibus ipsa tola inniiitur, Christi Domini
crainenlum : illius posiea palaiu oculis subji- promissiones : hinc siaiim atquc compertum
ciendi inolevit mos et inveteravit : manibus est, aliquam approbari ab Ecclesia consuetu-
olim illud sacram ad mensam excipiebant fidè- dinem, cum dogmate indivulsè conjunctam,
les, nudis quidem virl, obleclis vélo, feminse : discussione jam opus non est : hoc ipso enim
nunc ne tam venerandum sacramcntum
laicis indubitanter innotescit, consuetudinem illam
conlrecient manu, inlerdictum est idem sub : nunquàm potuisse ab Ecclesia reprobari, eam-
utrâque specie sumere solebant ; statutum est deraque ab Apostolis et ab ipso Spiritu dedu-
deinde sacro ut in convivio, unâ reficerentur ctam, qui veritatem omnem doceat.
traditiones practic», quibus alias, si opus foret, firmiter et apertè cum dogmate connexâ, quam
in promptu est annumerari : divino licet jure universa moraliter Ecclesia censeatur approbare,
non sint prsesiitutae, quamdiù tamen vigent, certb colligilur tenenda doctrinâ. Probalur ex
illis est obtemperandum. Verùm aliae sunt primo principio : Ecclesia, ut dictum est, quœ
consuetudines, quse cùm sint necessariae divi- sunt contra fidem aut bonos tnores, nec tacet,
namque ad insiitulionem referendae, neque nec [acit, nec approbat. Quô reciderei illud nullâ
lera inflecli : taies sunt quae cum dogmate ila si posset Ecclesia praeceplione aut suflraglo,
sunt devinctae, ut ab illo divelli nequeant : hoc fovere, obfirmare, ac veluli consecrare, erro-
. hxrelicis coUatum fuerit, regenerationis illo doctrinae aut morum inlegrilaie : hoc ulrum-
sacramento, etc. que quantum ab Ecclesiae constitulione et
Jam quaedam hic sponlè occurrunt habenda proprielaiibus abhorreat, nemo diflitebilur,
semper ob oculos principia : primum : « Quae qui jam illi inimicitias non indixerit. Ex se-
« sunt contra fidem aut bonos mores, Ecclesia cundo principio : Quod universa fréquentât Ec-
« nec facit, nec tacet, nec approbat : > ex clesia, quin ita faciendum sit. disputare, insolen-
sanctitaie, et infallibilitate Ecclesiae, coramis- tissimœ insaniœ est. Fac aulem pro concesso
sâque illi divinitùs custodià sacri evangelicse haberi, posse Ecclesiam id amplecli ac promo-
doclrinae deposiii, consequilur necessariô ve- vere consueludinum genus, quod perniciosi
rissiiiium illud effatum S. Augusiini. Secun- erroris veneno lidelium mentes inficiat, num-
dum suppeditat idem S. doctor arctissimè cum quid illi insaniae forent arguendi, qui tum du-
priori conjunctum, scilicet : « Quod universa bitarent saltem, utrùm incunclanler susci-
^. f fréquentât Ecclesia, quin ita faciendum sit pienda et firmiter retincnda foret omnis agendi
., I disputare, insoleniissimse insaniae est. » Quis raiio, quam ipsa frequenlaret Ecclesia? Ex
ïiisi projectâ correptus temeritate audeat , ue tertio principio ; Vemimile non est unam ut in
,,
versœ per orbem Ecclesiœ : hoc cnim tum à Exponunlur probatœ asserlionh quœdam
diversà lioiuinum indole, et seniiendi raiione, speciaùm conseciaria.
lum maxime à promisso Ecclesiae Spirilûs
Extra limites institua excurrere
sancii praîsidio alienum est : ergo invalescere si forte
videamur, dùm sigillalim cxculiemus quse illis
lion polest in diversis lllis Ecclcsiis conjuncta
objectanlur conseclariis allendatur haud
cum erroneo dogmale consueliido ; ergo nec
, ali-
ter posse opporluniùs vindicari
uiiivorsaii in Ecclcsià, cùm eisdeni ul ex par-
illa
,
quàm si
cum praidiclis immolisque prlncipiis accuratè
libus cvidenier coalescat : i Toi et lanlîBEc-
conferanlur.
I clesiaî, aiebal Terlullianus, una est illa, ab
I Aposiolis prima ex quà omnes : > hinc idem CoNSECTARiuM PHiMCM. — Rebaptizmtibus merito
Terlullianus ad Ecclesiarum consensionera S. Stephanus contrariam opposait
consueludi-
provocabat, illarum pra'serlim quœ matrices nem, tanquàm regulam quam sequi constanter
vocabantur : sicque slaïuebat « omnem doctri-
oporteat.
« naui quae cum illis Ecclesiis malricibus et
I originalibus fidei conspiret, veritali depu- Prob. De sacraraento agebatur ad compa-
:
» tandam. i Lib. de Prœscript. cap. 10. Eam- randam salutcm prorsîis nccessario frequen- :
dem prœscriptlouis viam ineuudara duxerunt tissimè occurrebant qui baplizati apud bœreti-
SS. Irenaeus, Auguslinus, etc. Ex quarto prin- cos discederent ab eorum societate, calbolicae
cipio : Ad œtatem omnem Ecclesiœ referenda appetentes communionem Ecclesiœ : nôsse
est ipsius indefectibilitas et inerrantia. lllud cùm magni inlererai , imô et semper oportuit
ad ejus consiilulionem, uiprobatum est, per- uirùm valeret indelebilemque imprimeret
tineat, nullo polest temporis intervallo dissi- characterera , collalus ab bserelicœ socieiatis
pari, aut iuierciderc : eamdem obtinet ac ministro baptisnius. Ergo nec Apostolos neque
semper obtinutt auctoritaiem ac infallibilitatem ordinem episcopalem latere unquàm poiuit
episcopalis ordo, quam sibi ut pastores Eccle- utrùm ab iterando hujusmodi bapiisniate,
siae vindicârunt Apostoli : atqui orihodoxus modo debiiâ maleriâ Icgitimâque forma fuerit
nemo fuiurum luisse pulaverit, ut approbarent adrainistralum , abslinendum sit probibenli :
consuetudincra Aposloli, quaî revelaiai doctri- itaque illius ilerationem consueiudini de quà ,
nae repiignarel : lali ergo con&uetudini nun- anie Agrippinum, unum ex praedecessoribus S.
quàm polest Ecclesia suflragari. De consueiu- Cypriani, nulla inveniiur dissensio, adhairebat
dinum quarumdam robore consulatur S. Augu- universalis Ecclesia, nec tacere aut dissimu-
slinus, lib. 1 de Bapiismo conira Donatislas, lare potuisset , si lalis consuetudo apostolicce
cap. 1 ; Enchiridii ad Laurenlium cap. 109 ; refragaretur traditioni. Hinc lanioperè vira
de Peccato originali conira Pelagiumet Cœle- illius inconcussamque auciorilatem commendat
slium lib. 2, cap. 40 ; de Nupliis et Concupi- S. Auguslinus. « Nondùm erat inquit
, , dili-
scenliâ ad Valerianum lib. 1, cap. 20; lib. « gcnter illa bapiismi quœslio pertractaia, sed
conira Cresconium cap. 35. < tamen saluberrimam consuetudineni tenebat
Ilaclenùs ostendimus tenendam esse consue- « Ecclesia , in ipsis quoque schismaiicis
et
tudinem à dogmale indivulsam, cui indulgere i baerelicis corrigere quod pravum est
non ,
et assentiri nieritô censeaiur Ecclesia : verùni I iterare quod dalum est:sanare quod
vulnera"
ad banc dignoscendam Ecclesiœ approbalio. lura est, non curare quod sanum
<
est : quam
nem bœc plurimùm adjuvabunt : si nempe « consueludinem credo ex aposiolicâ tradiiione
vilupcralionc digni vulgô habeanlur, qui in- < venienlem, sicutmultaquae non inveniuntur
ductam consueludinem insectari et lacessere € in lilteris eorum , neque in conciliis poste-
audcant : si ofrensionem lidelium incurrant, < riorum, tamen quia per universam custo-
et
qui ab eâ resilire non vereanlur : si lanquàra € diunlur Ecclesiam, nonnisi ab ipsis tradita
et
agondi certa (ixaque régula proponi soleat in t commendala creduntur. » Lib. 2 de Bapiis-
Ecclesiae regiminc : lalibiis indiciis, ipsâque mo conira Donatislas, cap. 7. Alia similia ex-
naturâ, progressa ac robore consuetudinis cerpere facile est ex diversis S. Augusiini
arduum non est, qnid Ecclesia sential, quid elucubralis conira Donatislas opcribus.
praecipiat, secernere et assequi. Dices Tali consuetudine si omnes
:
obliga-
renlur, quà raiione S. Cypriano religiosus totà
in Ecciesià cultus impenditur ? Resp. : — Hàc
,,,, ,
solvendis argutiis quibus impiignatur dispersas t nam meruit pervenirc ut si qua in ejus :
fuisse lum ab hœresis lum , à scliismalis labe i gentis sanguinis fugarelur. » Lib. 1 de Ba
autem à schismate abhorreret S. Cyprianus Ibid. lib. 5, cap. 3. Ergo quâ innitebatur S.
patefaciunt lum liber quem de Unitate Eccle- Siephanus consuetudo , nullam ilia obligand.'e
siae exaravit, tum epislolae ipsae quibus senten- conscienliae vim per se ipsam obtinebat. —
tiam suam quàm acerriniè défendit lolaque Resp. : Nullam si per se atiulerit obsequendi
ejus agendi ratio, ut revincendis qui aucto- necessitalem memorata consuetudo , ut quid
rilate illius S. Martyris lueri se conabanlur eam improbantis S. Cypriani apologiam tantâ
vera nihilominùs mortalemque incurrissel ciil- quid eamdem consuetudinem tanto studio ,
pam contemnendà et reprobandâ gravis pro- tanquàm saluberrimam atque fideliter reiinen-
opitularetur fides ,
quae ex ardenti quem prae « Quid sit autem perniciosius , inquit, utrùm
se ierebal veritatis et uniiatis amore, colligitur. < oraninô non baplizari , an rebaplizari , judi-
Lethaleni quldem incurrisset culpam , cujus i care diiTicile est. » Ibid. lib. 2, cap. 14.. No-
naturam redarguendo erroris Rebaptizantium verat consuetudinem banc tenuisse ipso S.
auclore sic expressit Vincenlius Lirinensis Cypriani lempore Ecclesiam : u Consuetudinis
I epis'îopus ,
primus omnium mortalium, con- « haec sola opponebatur inducere volentibus
c Ef clesiae regulam, contra consensum omnium Cùm igiiur à gravi peccato excusalum babuit
f consacerdolum , contra mores ac instiluta S. Cyprianum , non ipsà consuetudinis quam
I majorum , rebaptizando censebat. Quœ prae- vindicabat naturà, excusationem liane inuixam
« lùni baereticis omnibus formam sacrilegii instruendam putavit. Quod verô ait non satis
« sed eliam quibusdam Catholicis occasionem tune pertraclalam fuisse et elucidatam quae-
< prœbuerit erroris. > Specie fallentibus ra- stionem de baptismo haereticorum , id non eâ
tionum momentis detentus abstractusque S. mente asseruit , ut incertam ac dubiam lum
Cyprianus , non salis attendit ad praejudicatae fuisse illius consuetudinis auclorilatem indica-
quam induerat opinionis indolem pravaque ret , sed ut innueret nondùm satis fuisse ex-
consectaria : quid mirandum magis videalur, pensa atque discussa consuetudinis cjusdem
consuetudinis quâ urgebalur vim ac proprie- fundamenla, ad synodum usque plenariam,
tates , non ut par est , habuisse perspeclas S. sive Arelaiensem , sive Nicaenam , cujus edito
Cyprianum, quàm ipsum arbitratum esse, non ac promulgaio decrelo, fuerunt dissipatae, quae
quia Spiriiu sancto carerent , cùm tamen col- tenebrae, obfirmata, oui obsiiterant, consue-
lati à peccatoribus catholicâ in Ecclesià ba- tudo , ejus in aperto collocata principia , et
ptismi valorem agnosceret ? quâ igitur conse- catholicâ cui inhaerebat, veriias sic proposita,
quenlià sibi persuadere potuit iterandum esse ut inter haereiicos postea deputarentur ,
qui
haereticorum baptisma? < Quod non rectè fieri, professione haeresis irriiari baptisma conten-
€ inquit S. Augustinus , tante viro nimirùm derent : hinc factura est quod sic enuntiat
( propterea Dominus non aperuit, ut ejus pia Vincenlius Lirinensis : < mira conversio !
1" Publica et noioria est praxis , de quâ I jugera, cuni quo sine Religionis injuria co-
nunc agitur : palam est diversis lemporibus < babiiare nequit verùm etiam eo dimisso
,
alia contraxisse nialrimonia converses chri- « vivenle aliud matrimonium conlrabere, con-
slianam ad fidera niulios infidèles, vivenlibus < stans est theologorum et canonislaruni do-
licet uxoribus, qute cohabitaiionem, vcl quam- < cirina , qui in eû re secuii sunt sacros ca-
libet recusarent , vel nisi Religioni bonisve € nones et totius Ecclesiae iradilionem et
moribus infensani sponderent : hœc facta te- « praxim. » In lib. 4 Sententiarum, dist. 37, p.
siari inprimis posseni addicli infideiiuni re- 7. Goiietus, eadem de assertione, ceria est, «
Gregorius XIU : eanideni praxim lestiticantur tur constet banc in Ecclesia pervulgatam esse
responsioncs Coiigregationis de propagandà doclrinam, ab eâdemque, in praxi recopiam
fide , et Apostolic* sedis ad postulaia episco- et approbatam, nonne bic omninô adhiberi po-
poruni et missionarioruni; vide Benedicii XIV, test ac débet relatum supra et demonsiraiura
de Synodo diœcesanâ, lib. G, c. 4 : hinc Bene- illud S. Auguslini effatum : < Ecclesia quae
diclus XIV de initis ab infideli converso se- < sunt contra iidem aut bonos mores, ncc i'a-
cundis nuptiis , asseveranier sic loquilur : < cit, nec tacet, nec approbat ? i
« Cerlum est infideiiuni conjugium ex privi- Objic. 1° : Revelati alicujus dogmatis vcrilas
« legio in fidei favorem à Christo Domino extundi nequit ex consueiudine et praxi, quse
€ concesso, et per Apostolum Pauluni , 1 ad nec scripto nec Iradito verbo Dei inniiilur,
< Corinth. c. 7, proniulgato dissolvi, cùin con- iniô quae probabiliùs utrique, tum ipsi juri
< jugimi aller, » etc. Exponit deinde quando- naturali repugnare meritô videaiur : lalis au-
nam dirimalur. 2° Cuin dogmale praxis com- tem est consuetudo ci praxis quae vendilaïur
fiteri necesse est dissolvi posse coniractum in 1° Non ei aspirât verbum Dei scriptum : illis
vinculo , aliud atlentarent conversi ad Chri- cipiens mulierem fidelem à viro lideli non
stianisnium infidèles. 4° Praxim illara et con- discedere : QMÔtisi, inquit , discesserit, manere
sueludinem certô approbat ipsamet Ecclesia : inmtptam, aut viro suo reconciliari. Immunitas
in eam coniprobandam consenlluni omnes illi autem à servitute, quam indulget converso
531 DE ECCLESIA CTIRISTI. PARS I. 532
christianam ad Religionem infideli, in eo diin- divina haec sententia : Relinquet homo patrem
laxat posita est, ut ille officia conjugalia prae- et matrem, et adhœrebit uxori suce, et erunt duo
stare non tenealur uxori adhuc inûdeli qu3e in carne unà. Et verô si consummatum posset
vel omneni, vel pacificam cum eo socielalem dissolvi matrimonium, quot prolis sustenta-
réfugiai. Neque solùni caret Scripturarum tioni et institutioni imminerent detrimenla !
subsidio prœdicta consuetiido et praxis, verùm nonne eiiam incerta quandoque foret ea quae
eliani nonnisi répugnante Scriplurâ obrcpcre ex priori suscepla esset matrimonio? dignosci
Cl laliùs radiées agere potuit : quô enim spe- niniirùm ipsias origo non posset, inito, ut
etant generalia hœc teslimonin? Quod Deus rare non contingeret, altero non multô post
covjunxit, homo non separet, Mallh. c. 19. Qui- prioris consummaiionem, matrimonio.
cutuque dimiserit uxorem suam mœchatnr , et Resp. : Cùm certa sint quae posuimus prin-
qui dimissam duxerit, mœchatur , ibid. Mutier cipia, certaque derivata inde consecutio, expu-
alligata est legi (niatrinionii jam contracti) gnari nequeunt, nisi cerlis pariter argumeniis,
quanto teinpore vir ejus vivit, l ad Corinlh. c. quae proinde raiionabile omne dubium exclu-
7. 2" Tradiiio si consulatur, osteniabitquidem dant, et potiori eliara jure, omnem veram
summos aliquot pontifices, qui jaetatam con- probabilitatem : quapropler elevandis ac refel-
suetudinem et praxim tenendani esse judica- lendis quae objecta sunt, plané sufficeret pro-
verint ; sed quis ignoret consuleniibus quaiido- babilis duntaxat responsio. Jam ad singula :
que respondisse pontifices, quae sibi probabi- 1° quidquid obloquantur nonnulli, non dese-
liora, licet adhuc incerta, viderenlur, aliosque renda quam sequuntur tbeologi et canonistae,
aliis non admodùm rare lalibus in responsis inierpretatio verborura illorum Apostoli : Si
àdversari : sic auctoritate ponlificià dissolvi infidelis discedit, discedat ; non enim serviluti
posse matrimonium ratum, arbitrati sunt Mar- subjeclus est (rater aut soror in hujusmodi. Im-
tinus V et Engenius IV (teste S. Antonino), munitas haec à servitule intelligi non débet de
Paulus Y, Pius IV, Gregorius Xtll; negaverunt separatione quoad torum duntaxat et cohabiia-
Alexander III, Paulus IV et Adrianus VI : bine bus baptismale iniiialis , sponte discedente
rogalus simili in matrimonio Francisci Mont- altero et injuste aut in creatoris contumeliara
moraiii et Joannse Halluinae Piennese, Paulus alierum compellere pertinaciier adnitente, iste
ili
unà cum archiepiscopo Consenlino, et episcopo ergo si liberelur hoc uno conversus infldelis,
Antoniello, sic inter caetera ipsos aflatus est : discedente, aut sine injuria creatoris, coha-
c Ne, quseso, vos teneant prsedecessorura meo- biiare nolenle infideli conjuge, nullum quod
( rum facta et exempla : quye eatenùs sequi attinet ad conjugalem servitutem, concessum
< volo, quatenùs Scripturce auctoritas, et iheo- fuerit privilegium infideli baptizato : quae in-
( logorum rationes vos ad illud agendum ad- ierpretatio répugnai verbis ac menti Apostoli,
< ducent. s De Lis videElhicam amoris lib. 8, Prœterea, ul disseril Gonetus, cùm locutus
ctum et consummalum in inndeliiate matrimo- manere innuptam, ani viro suo reconciliari, 1 ad
nium suadere videalur, nulla ejus deprehen- Gorinth. cap. 7. Nihil auterasimile denuntiat
dere est vestigia ultra aetatem Innocentii IIÏ : commemorando conjugis inlidelis discessum :
illa tamen, cùm si vera sit, à jure divine ma- quin poiiùs absolulè dicit ac indcflnilè : Si
nare debeat, aut nulla est, aut eam oportet infidelis discedit, discedat : non enim servituti
esse perpetuam. 5° Eadem de quâ disserimus subjectus est frater aut soror in hujusmodi. Ibid.
consuetudo et praxis, juri naturali, cui dero- Propositio autem indefinita, in dogmatibus,
gare nequeat, minime congruil : « Cùm enim, sequivalet universali, atque ideô significal,
« ait S. Thomas, proies sit commune bonum nulli prorsùs serviluti, neque videlicel quoad
« viri et uxoris, eorum societatem per-
oportet lorum et cohabitalionem, nequo quoad vincu-
« pctuô manere indivisam, secundùm logis lum conjugale, subjcctum remanere, disce-
« naturae diclamen, et sic inseparabilitas ma- dente infideli , fidelem conjugem. Deniquc
ï trimonii est de lege naturae. > Naturalem nisi contraclum in infidelitale matrimonium
banc indissolubilitateni indicat non obscure dirimi posset, cohabitalionem aut omninio-
,
nucnte infideli conjiige, quoniotlô à serviluie cap. 2.) Ex verbis Apostoli, si infidelis disce-
quam respicit Apostolus, eximeretur lidelis dit, discedat, coliigitnon esse indissolubile
conjux? Quandoque enim non posset, cliam omne connubium S. Ambrosius quae conclu- :
revocare ad se discedenlem, et in
si vellet, sio nuUa foret nisi posset contractum in infi-
infidelitate periinaceni uxorcm : quandoque delilale malrimonium aliquando dirimi. S.
accersere ipsam non licerct ejusque frui con- Cbrysostomus : « Quid est autem, inquit, si in-
soriio, nenipe si noUet à blasphcmiis, quibus < fidclis discedit, aut separaïur? Ut si jubet te
assueia foret, abstinere : sicque tenerctur vel t sacrificare, aut esse sociam impietatis prop-
invilus ac immeiitus, omni usu conjugii, con- i 1er malrimonium, aut recedere, melius est
jugalique consuetudine carere : quô ergo < ut divellalur malrimonium quàm pietas. i
evaderet illa quam disertis verbis declaravit (S. Cbrysost. in Epist. ad Corinlh. cap. 7.)
Apostolus, immunitas scu libertas à servitute, Manifesiè voluit S. Cbrysostomus, verbis Apos-
quam Dominus conccsserit, ne deterrcanlur toli significalum, cam mulierem posse quaerere
à subeundo chrislianae Ileligionis jugo infidè- solutionem inili cum infideli viro, qui con-
les, si uno conjugum discedente, aller coga- tendcret eam in cultum idolorum adducere
tur cœlibem vitani agere, quDe saepiùs, nedùm matrimonii. Idem sentire Tlieopbilactum et
fuerit ad eam vocatus ac propcnsus, ipsam CEcumenium cùm dixissct Estius , incunctanr
polyganiiam œstuante libidine liactenùs con- ter subjicit : c Quibus adde Lalinos, Glosso-
seciatus est. «graphum, Lombardum, Aquinatem, Lira-
2° Tradilioni consonat prœdicta consueludo < nura, Carlhusianum ac caeteros posteriores,
et praxis quae spectat ad sccundas conversi i quorum senientiam vel ipsa praxis fideliura
inlidelis celebralas vivente altero adhuc infi- « ab Ecclesià probata , salis superque confir-
deli conjuge nuptias ; inler caeteros Innocen- « mat. (Comment, in Epist. ad Corinth. cap,
»
lius III, cap. Quanto, de Divorliis, postquàm 7.) Appositè Estius animadvertendum curavit,
sic praefatus est : € Si enim aller infidelium (id quod supra ostendimus), Ecclesiai appro-
( conjugum ad fidem calholicam converlatur, baiione munilam esse consuetudinem el pra-
I aliero vel nullo modo, vel non sine blasphe- xim ab ipso vindicatam : quae consuetudo et
< mià divini numinis, vel ut eum pertrahat ad praxis cum dogmate , ut etiam adnolavimus
f mortale peccalum ei coliabitare volenle, qui arctissimè conjuncla est, eademque si veritati
c relinquitur, ad secunda, si voluerit, vola repugnaret ,
perpetuis indulgeret, ac pairoci-
< transibit, > statim subjicit : c Et in hoc casa naretur adulteriis : errorem igilur morumque
< inlelligimus quod ait Apostolus ; Si infidelis corruptelam approbaret Ecclesià , quod ipsiu§
< discedit, discedat; frater enim vel soror, non est cum immola sanclilate ac perpétua infallibi-
i servituti subjectus in hujusmodi. i Neque pu- lilatequomodô possit cohaîrere et conciliari ?
landum est hune in modum, anle Innocentii Revocentur in menlem quatuor certissima,
III tempera non fuisse inlellectum Apostoli quae in médium attulimus tanquàm totius as-
leslimonium : nam praeterquàm quod exposi- sertionis positae fundamenia. Quod objicitur,
tionem banc, eique annexam doclrinam sum- respondisse aliquando qua; sibi probabiliora
mus ille poniifex non protulerit tanquàm viderentur, licet adhuc incerta, suramos pon-
infrequentem ac recens invectam , eamdem tifices, aliosque aliis nonnunquàm respondendo
fuisse à S. Ambrosio adhibilam demonstrant dissentire , ut de dissolvendo pontificiâ auclo-
sanctihujus docloris verl)a : < Quidam pulant rilate rato malrimonio, adnotatio illa infrin-
I omne conjugium à Deo (approbante) esse, gere non polest ea quae prompsimus argumen-
< maxime quia scriptum est: Quœ Deus conjunxit ta, evincendae gratià dissolubilitatis matrimonii
I liomo non separet : ergo si omne conjugium à in infidelitate contracti : hoc de capile con-
c Deo est, omne conjugium non débet solvi. Iroversiae, unâ mente, uno ore consenserunt
« (Hoc est, omne conjugium foret indissolubi- summi, quorum extant hâc de quaestione res-
f le, ) Et quoraodô Apostolus dixit : Quôd si ponsa, pontifices : constat quoque inler iheo-
t infidelis discedit, discedat, in quo et mirabili- logos et canonistas : universalisque vel ta-
solulio iiiairlmonii : dùin auleni in casu nie- et plénitude ejus. At sunt juris naturalis alla
nioralo, vinculumninipiiur conjngaleà duobus placita quorum in materiam cadere non possit
suscepluni infidelibus, non hiinianà sed divinâ nec subtracHo, nec mutatio, ideôque in illis ne
volunlate, in gratiam Ueligionis runipitur : quidem impropriè locus est dispensationi : sic
nec eâ responsione incidimus in pelilionem à praecepto nalurali blasphemiam vêlante,
principii, cùni aliunde jam probatum sit, lali- dispensare nulle modo potesl ipse Deus, prop-
bus in rcrum adjunciis, illud posse Deo ila terea quôd nec umbrse quidem transmulatio-
ordinante dissolvi, ac reipsà proposito in casu nis obnoxia est sunima Dei perfectio ,
quam
dirimi. Ciim Salvator hominum sic statuit : lacessit blasphemia. Ex bis principiis facile
Quicumque dimiserit uxorem suam excepta, foiti'- colligiiur Deum posse matrimonii in infideli-
cationis causa, facit eam mœchari, et qui dimis- tale contracti vinculum solvere, ubisolutionem
samduxerit, mœchatur, prseterquàni quod lo- opporiunam judicaveril. Nequicquani objice-
quebatur de matriraonio à duobus fidelibus, renlur, quse concepiœ vel jam naïae proli, ex
duobus nenipe Judiois coniracto, ex illis verbis priori matrimonio susceptae, oriri possenl in-
concluditur duntaxat non adullerio, multôque commoda ex secundis nupliis vivente ineundis
minus aliis quas praetendebant, causis Phari- allero conjugeadhuc infideli : non ex ipsâmet
sœi, dirimi conjugium; et casus ille plurimùni, naturâ secundi hujus connubii derivanlur :
muliere nnptà cîim pronuntiat Apostolus, belli repudii quem in veteri lege permiserat
vivente viro eam esse alligatani legi, et addit : Deus, et quo, ut ferl probaiissima senlentia,
Igitur vivente viro vocabitur adultéra , si fuerit solvebalur vinculum conjugale?
cum alio viro, déclarai quidem generalim non Objicies 2° qusedam SS. Ambrosii et Au-
posse nisi mortuo viro mulierem conjugium gustin! testlnionia ,
qui appellalani consuetu-
inire cum allero : al générales illae propositio- dinem et praxim, si eorum lemporibus vigeret,
nesnon omnem excludunl exceptioneni non ; cùm ignorare non poluerinl, ea scripiis edide-
absolulani enunliant universaliialem quando ,
runl, quibus evincitur, aui eam ipsos laluisse,
idonea suppeluni reslriciionis argumenta , et aut ab eisdem fuisse improbaiam : interprète
maxime quando ab eo ipso qui générale pro- S. Ambrosio, < Apostolus negavit legis esse
nuntiatum edideril, indicaïur exceptio, qualis t divinse , ut conjugium qualecumque solva-
re ipsà ut probatum est, commemoralur à S. < tur; nec ipse prsecepil, nec dedil deserenti
Paulo Epist. 1 ad Corinlh. cap. 7. « aucloritatem , sed culpam absiulit destitu-
4° Non officiunt quîfi oblendunlur ex ipso j to. » In Evangel. secundùm Lucam, lib. 8,
dùm autem novo fidelis conversi malrinionio non expedire praefatus, sic pergit « Propter :
abrumpitur prioris vinculum conjugii , non ( quodlibet tamen fornicaiionis genus sive
propriè, sed impropriè dispensai Deus à jure 1 carnis, sive spirilùs, ubi et infîdelitas intelli-
nalurali : non tam legislaloris,quàm supremi e gilur, et dimisso viro non licet alleri nubere,
Domini lune utiiur auctoritate tùm enim
: < et dimissâ uxore, non licel alleram ducere,
subtrahil materiam obligalionis, quâ obstrin- i quoniam Dominus , nuUà exceptione faclà,
gunlur muluô conjuges : eâque sublatà , ne- < dixit : Si uxor dimiserit virum suum et alteri
cesse est dissolvi conjugale vinculum. Varia « nupserit, mœcbatur, et omnis qui dimillit
nirairùm inler capita juris naiuralis , alla sunt i uxorem suam et ducii alteram, mœchatur. »
quorum maleria dominio Dei subjecta est : sic Lib. 1 de adulterinis Conjugiis, cap. 25.
poluii .Egyptiis vasorum proprielalem adimere Resp. ad teslimonium S. Ambrosii ; Ut
o57 ÔECT. m. DE INFALLIBILITATE ECCLESI^E DISPERSEE. 538
rilè percipiatur, referenda sunl, quœ proximè pédiai, mulieri virum propter fornicalionem
anlecedunt post adducta haec verba Gene-
: dimillenli, nuptias inire cum aliero : hic age-
seos : Relinquet homo patrem et matrem, et ad- balur de fornicalione quae conlracio jam ma-
hœrebit uxori suœ, et eritnt duo in carne nnà, lrimonio obligeril , seu de adulierio. Ad id
haec subjicit S. doclor : t Oslendit auieni hic auiem lempus, ut observavimus, revocal etiam
f locus, quse propter fragilitatem huinanam S. Auguslinus spiritualem , cujus raentionem
« scripla sunt, non à Deo scripia, id est, non injicit, fornicalionem.
c praecepia à Deo, unde et Aposiolus : Prœci- Instabis : S. Auguslinus eâdem de infideli-
i pio, inquit, Hon ego, sed Dominus, nxoremàviro lale loqnitur, de quâ S. Paulus, praevià igilur
t non discedere : et infra : Cœleris, inquit, ego matiinionio : consule lib. 1 de adulierino
« dico, non Dominus : Si quis Irater infidelem Conjugio, num. 20 et 22 : attamen eodem S.
« habet uxorem et relinquit eani ; itaque ubi Auguslino interprète, dimissi conjuges, i in
< est inipar conjugium, lex Dei non est, et i aiia conjugia cùm ceciderint viveniibus eis à
< addidit : Qubd si infidelis discedit, discedat : « quibus dimiituniur, adullerinis nexibus colli-
t idem Aposiolus negavit legis esse divinae, ut t gati dillicillimè resolvuntur. » Adulierino
» conjugium qualecumque solvatur, » etc. llsec nexu si colligantur dimissi infidèles qui ad al-
verba si inviceni conferantur, niutuani sibi leras convolant nupiias, novo igilur quod con-
lucem afferunt , et inleliigitur hoc ununi vo- versus ad lidem christianam infidelis conlraxe-
luisse S. Ambrosium nuliam extare , in Scri- rii malrimonio, prius non dissolvi poiuit con-
pacilicam aliero conjuge), pronuntiat : alque appeiere conjugium, nisi alleram jam duxerit
novi quod lune contrahitur matrinionii \nncu- uxorem vir ad Chrislum conversus et bapiiza-
luni solvil Deus, qui pro supremo suo doniinio lus : qui verô dimitiunlur infidèles expeclare
solvere solus poiesl. Haec est sincera objecti non soient, donec novum contraxerint matri-
testimonii exposiiio : cseterùm posse aliquando monium conjuges illi à quibus dimissi furrint,
dirimi contractum in infidelilale matrimonium aut quos ultrô deseruerint, et idcircô, ut ad-
aOirinat expresse S. Ambrosius cujus verba notal S. Auguslinus, adullerinis colligantur
supra depron)psimus. — Resp. ad lesiimo- nexibus. Ipsis in libris de adulierino Conjugio,
nium S. Augusiini : lUud polest intelligi de quaedam obversantur, quae innuunt non infi-
fornicatione sive corporali, sive spirituali, quae ciari S. Auguslinum, posse aliquando dirimi
contracto jam malrimonio superveneril : nec nialrimonium in infidelilale contractum : v. g.,
noslrae officit asseriioni. Non haec cojnmenliiia lib. 1, num. 0, Polleniium sic alloquitur :
est inlerpreiaiio : nanique 1° apud S. Mat- i Hoc inlerest quôd nos, quando conjuges
ihaeum vox fornicatio idem significal quod i ambo chrisliani sunt, mulieri si à viro forni-
adullerium, cui ceriè locus non est nisi jam « cante discesserir, dicimus non licere alieri
inito malrimonio : cùm igitur ad idem lempus « nubere, à viro aulem non fornicanle, non
censeatur referre S. Auguslinus, tum corpo- i licere omninô discedere : tu verô dicis, si
ralem , tum spiritualem fornicalionem , ad i mulier à viro non fornicante discesserit, non
quam obiler iniideliiaiem revocat, conse(iuens ( licere alteri nubere, propter praecepium ; si
est euni loqui de lornicaiione spirituali quae < aulem à fornicanle discesserit, non ei expc-
conlracium ad muirimonium accesserit. 2° In i dire nubere propter opprobrium. » Animad-
libris de adulierino Conjugio, in boc incumbit veriatur apposiia haec à sancio doclore clau-
S. Auguslinus, ut Polleniium refellat, qui com- sula : Quando conjuges ambo chrisliani sunt, mu-
miniscebalur licere quidem ,
quamvis non ex- lieri si à viro fornicanle discesserit, non licere
-
plexâ duhitationibus : movetur conlroversia delibus, ne, ut supra dixiuius, chrislianam ca-
de temporis niomento quo rescindatur lœdus pessenles lidem , adiganlur vel invlti ad cœli-
connubii : sunt qui exisliment iuterpellato balum : quod quidera necessariô conlingeret,
conjuge infideli, coque aul expresse abnuenle longinquas in regiones profeclo conjuge infi-
legiiiiiiè cobabitare cum fideli, aut inlra ter- deli, aut sese , interpellalioni, per afreclalara
niinuin sibi in interpellatione praefixum niliil subducente fugani; ncque reipsà quoad praesens
respondente, dissolutum statim censeri vincu- insiilutum ac proposilum finem, discrepat ille
lum conjugii, quo erant ambo conslricli : banc casus ab eo qui probaià in asserlione posilus
referl distinclè opinionem Benedictus XIV ; est.
alii qiiibus consentit, arbitrantur, lùm primùm Haclenùs ex praxi seu consueiudine osten-
dirinii, cùm conjux conversus altéras nuptias dimus posse dirimi matrimonium ininfidelitaie
contrahil (de Synodo diœcesanâ, lib. 6, cap. 4); contractum : adpropulsandum magis ac magis
dubilatur eliam utrùm longinquas in regiones ab eâ consueiudine novitatis suspicionem,
si abierit infidelis conjux, aut ita lateat ut in- argumentis quae adduximus alla quœdam pos-
terpellari non possit, converso liceat interpel- sumus adnectcre : consueludo et praxis ut
latione omissâ, inire alierum connubium : obtineai aucioriiatcm, necesse non esl suppe-
alfirmant plerique, teste Benediclo XIV; alii tere nobis expressa de illius velustale lesiimo-
ex adverso, necessariani putant dispensalionem nia quai singuiis prodierinl seculis : haee
sedis Aposlolicse, i cujus est declarare, in maxime in rébus practicis orali possunt tradi-
I quibusnara circunistantiis desinat obligare tione compensari : fieri potuit certam ut ali-
t praeceptum divinuni, quo praedicla interpel- quam praxiui, scriplis consignari, liaud ita
< latio ante rescisionem matrimonii videtur frequenlcr poslulaverint rerum adjuncia, aut
huic sententiae sacrani concilii congregationem excidisse, bominum vel temporis injuria. Ve-
adbœsisse anno 1722 : « Cujus judicio, inquit, rùm bis omissis quae profcctô aspernanda,aut
€ nos omnia subjecinius rationum niomenta praetereunda non videaniur, certum est vicinio-
I qu3e à dissidentibus in ter se doctoribus, in ribus aevo aposlolico lemporibus, quibus cer-
I Nec st'des Apostolica difficilem se praebet infidèles, saepissimè inter illos, uxoresaut viros
( causa suadeat concedendani. > (Ibid.) occasionem discessionis; ulrùra aulem juri
Resp. : Quod capul est ejus quai hic versa divino consenliret, utrùmve repugnarei, fide-
tur quaeslio, de illo convenil inter omnes Ec- lera conjugem , novas tune vivente infideli
clesias, nempe tùm saliem dirimi contractum quaerere nupiias, non latuit Ecclesiam, neque
in inUdeliiate matrimonium , cûm infideli aut ad mentem Aposloli neglexil attendere, ne vi-
omneni, aut pacificam detreclante cohabita- delicet perpétua in adulteria conversi infidèles
tionem , conversus aliud conjux contrabit conjicerenlur; si iniellexerit banc esse doctri-
connubium : quoi in iheologiâ quaesliones ad- nam ab Apostolo iradiiam, ut à cohabiiatione
nascuntur, varias in partes agitatae, dùm de duntaxat, ac toro absiineret fidelis, quanlam-
eo in quod potissimîim intenditur, viget inté- libet eidem, aut ipsi crealori, injuriam irro-
gra consensio? Sic necessariam esse gratiam garet infidelis, quomodô passa est Ecclesia,
confesso est apud Caiholicos : at quomodô Christus Ecclesiss sponsus, conspirasse eum-
54i SECT. III. DE INFALLIBIHTATE ECCLESI^ DISPERSEE 542
dem in errorem theologos et canonislas, sum- matoriam : eam nempe Calaritanis presbyleris
omnes invasisse, atque contamiiiàsse Eccle- mento Conliruiationis sermonem fuisse, non
sias? obscure significaUir solius enim caeremoniae
:
curaiè tractavit Benedictus XIV (de Synodo epistolam summi illius ponlificis sanè respexit
diœcesanà, lib. 7, cap. 7 et seq.) Ipsiusniet Eugenius IV dùm baec edidit : i Legilur tamen
verbis quantum insliluti ratio postuiabil ute- < aliquando per sedis Apostolicae dispensalio-
mur, accersiiis aliundè quai apta eiiam et op- i nem,exrationabiIi et urgent! admndùmcaii?^,
portuna videanlur. € siiiiplicem sacerdoiem cbrismale per episco-
Gravis olim inter doclores exarsit conlro- t pum confecto hoc administrasse Confirma-
versia, an ex spécial! deiegalione summi pon- i tionis sacramentum. > Quod privilegium dé-
tificis, possit simples sacerdos, sallein chris- dit Calaritanis presbyleris S. GregoriusMagnus,
niaie ab episcopo jam consecraio, sacramen- idem pluies posteriores ponlifices aliis pres-
tum Confirmalionis administrare ; negabant byleris sunt elargiti : relerl siquidem Lucius
mulli notifi non infimce theologi, inlcr quos Wadingus, in annalibus Minorum, tora. 11, ad
Robertus Cardinalis Pullus, Adrianus, Duran- annum 1444 et 1447, et tom. 16, ad annura
dus, quibus adbaeserunt Esiius, Sanibovius, 1521 et 15-22, nonnullos fratres minores hoc
Duliamel, rHerminier. Altamen, inquit Bene- privilégie donalos fuisse à Nicolao IV, Joanne
dictus XIV, « non videtur posse ampliùs in XXII, L'rbano V, Eug^nio IV, Leone X aique
f sarelur. » Taiibus reverà innititur sanclio- abbati monlis Cassini concessit Sixtus V, con-
nibus, vimque legis obtinuit praedicta consue- lirmavitque Benedictus XIII in suâ constilu-
tudo et praxis; quando enim opportunum id lione oclavà post concilium Romanum.
faclu judicaverint summi pontifices, commit- Confirmalionis simililer sacramentum cbris-
tere presbyleros non dubitant qui baptizalis male quod episcopus consecraveril, conferre
conférant sacramentum Confirmalionis. Cala- permisil cuslodi Terrse sanciae ordinis Minorum
rilanis presbyleris facultalem hanc quam il lis Clemens XI. i Haec aliaque ejusdem generis
denegaverat concessit S. Gregorius Magniis, < exempla, inquit Benedictus XIV, ibid. num.
haec ad Januarium Calaritanum episcop'im < 6, nos congessimus, in quâdam causa Ame-
scribens : « Pervenil quoque ad nos , quos- c ricana, sacrse congregalionis concilio, qui
c dam scandalizalos fuisse, quôd presbytères f tum eramus à secrelis, proposilâ, die 13 Julii
< cbrismale langerein fronteeos qui baplizaii c ann. 1722, tom. 2 Thesauri résolut, pag.
€ sunt, proiiibuimus ; et nos quidem secundùm I 187, eademque repetita fuère à bonae me-
< usum velerem Ecclesioe nostrœ fecimus, sed < moriae cardinali Lanfredino, idem munus
« si omninô hâc dere aliqui contrisiantur, ubi f obeunie, in alià causa Americanà, eidem
« episcopi desunt, ut presbyteri eiiam in fron- < congregalioni proposilâ die 24 Januarii
« tibus baptizatos tangere debeant, concedi- < ann. 1753, tom. 6 Thesauri, pag. 14 eve- ;
< episcopus calliollcus, qui in proprià resideat non inde sequitur pariter definiri simplicem
i diœcesi, aul ubi islius ibidem resideniis ac- sacerdolera extraordinarium esse illius sacra-
« cesscrit consensus, uli haboUir in nosirà con- menti niinistrum : sic enini loculi sunt Paires
< sliiulione 10, et alla consiilut. 87, § 14, utriusque synodi, eô quôd quaeslionem inter
• noslri Bullarii, p. 28 et pag. 94. t A lenipoie doctores cnntroversam expresso decreto diju-
Benedicii XIV conecssam esse niissionariis à dicare nollent : suam itaque declaraiionem
sede Aposiolicà facuUalem adminisirandae lemperàrunl, ut neque affîrmanii neque neganli
Confirniaiionis, nobis relalum est. Haud levé sentenliae notam inurerent ; episcopum esse
ad asserenduiH iuipertiendiiilius privilegii po- Confirmalionis ordinarium seu ex olïicio niini-
testaleni argiimenlum exbibet in caubà Gra3- strum definieruntatque sanxerunt: utrùm au-
coruni Florentina synodus : cùm enini Graeci tem ex delegalione illud sacramenium admini-
inler undecim quaesiiones sibi à Laiinis post strare possit siroplexsacerdos, àdelinitione abs-
unionem propositas, ad banc quoque jussi sint tinueruni, quamvis sentenliae affirmanli (quae
res])ondcre « Quare episcopi non inungunt
: aliunde solide con(irmatur,aliisque aucloritatis
I sacro chrisniaie, sed sacerdoles, cùm lioc momenlis, quae indicavimus, aucta est, et va-
< poniiticibus sit dalum , > (lom. 9, coUect. lidissimè muniia) haud levé suppeditaverint
Harduinae, coluni. 450) plenè quoad hanc argumenium.
qiiyesiionem per Mytilinensem praesulem Lati- Solvuntur objecta.
nis saiisfecisse, ex eàdem hisloriâ coUigimus,
in quâ post undecim illas qusestiones habetur : Objic. 1° : NuUius roboris habenda est praxis,
I Hiec à Laiinis objecta, Mytilinensis canoni- quae cùm innixa dicatur summorum pontifi-
i ce onuiia legilinièque dissolvit, prseter duo cum consiilutionibus, ab illis tamen expresse
I de quibus papa significavit iniperatori, cur reprobata est : sic Nicolaus L vix exorio Plio-
cellus qui eidcni concilio inierfuit, lanquàm rià conferre aggressos esse, niisii ilUùc Paulum
legatus palriarchae Alexandrin!, etposlea crea- Populoniensem, Formosum Portuensem,
et
Epliesini ail : i Verùin Laiini etiam nostros chrismale signarent quod constat tum ex
,
i objicerent, sed cùm essemus orlbodoxi, ba- epistolà metropolilani Smyrnensis ad Manue-
Ex omnibus illis faciis eumdem in scopum colum. 1114), leslanturque Patres octavae sy-
colliueaniibus concludiiur certam esse ac no- nodi in epistolà suà synodali ad Adrianum II,
toriam, eamqite ab Ecclesià tacito saltem con- ac ipsemel Nicolaus I, epist. ad Hincuiarum
sensu approbalani, praxim concedendae sim- (Vide Barouium, ad ann. 857, num. 50). Ad-
plicibus sacerdoiibus, ubi animarum salus id huc aperliùs praeiaiam consueiudinem danina-
videreiur, facultatis administrandi vit Innocentius III in cap. Quanto 4, de Con-
exigere
Couririuaiiouis sacramenti : eam quoque pia- suetudine; ad Lucium vicarium suum Con-
cum dogmaie colliguri sianiinopoli conslilutura, ita scripsii : « Per-
xiui nianirosiuiu est :
rius à Valenlià et baronius : elsi enini in conci- « excusaiionem in peccaiis, solam consuetu-
— ,,,
atque episcopos Grœcos regiii Cypri, ex alià centium scilicet pronuntiâsse irrilam confir-
subortis, bœc ad Oltonem cardiiialem Tuscu- mationem à sacerdotibus ipsis Grœcis colla-
lanum, Apostolicoc sedis legatuni , inier alia tam , sicut scilè animadverlunt Morinus dis-
sciipsit : « Soliaulein episcopi signent chris- sert. 22, et Van-Espen Juris ecclesiaslici parte
t niaie in froniibus baplizatos ,
quia hujus 2,tit. 5, num. 4. Denique Innocentius IV
I unclio non débet nisi per episcopos exhi- viribus carere voluit Condrmalionem adminis-
< beri. > (Coiiecl. Hard. lom. 7, colum. 564.) iralam à siinplici sacerdote , sed unicè quoad
Resp. ad haec argumenta : Nihii satius duxi- regnum Cypri, in quoprnevalereincœperal ritus
inus quàra responsa Benedicii XIV exscribere : Latinus, ob mullitudinem Latinorum aniisli-
cujusad tractatum de Synodo diœcesanâ sim- tum ibidem degentium :utenim idem ritus per
pliciler remitterenms , tôt si manibus, quot tolum regnum propagareiur et foret perpe- ,
oplandum esset, tereretur eximium illud luus , necessarium duxit Innocentius IV re-
opus. vocare delegationem à Romanis ponlificibus
^icolaus iterùm Bulgaros consignari voluit, tacite saltem faciam sacerdotibus Graecis in
tùm quia Conlirniationem receperant à sacer- Cypro commorantibus, conferendi sacramen-
dotibus, qui Photii errore imbuti, eam con- lum chrismatis.
tuleranl quasi jure ordinario, existimantes Quid igitur geueratimsenliendum de admini-
nimirùm potestatem sacramenti illius confe- slralâ confirnialione à Graecis sacerdotibus?
rendi , et epi^copis et presbyteris ,
pari jure Resp. eam locisin qnibus non est à sede Apos-
competere : lum quia eidem sacerdotes dele- tolica expresse improbata , iiabend;im essepro
gati fuerant à Pboiii mœcho et invasore , uli valida , ob tacitum saltem privilegium ab illà
loquebantur aposlolici legati , hoc est, pseudo- venerandà sede illis concessura, cujusquidem
patriarchà, cui propterea palriarcha; jura non privilegii praesumplionem inducit ipsamei con-
conveniebanl: lùm denique et praecipuè, quia nivenlia et toleraniia Romanorum poniificum,
Bulgaria pertinebatadpatriarcliaiuni Occiden- qui praodictum morem Graecorum scientcs, non
laleni, quod pluribus ostendilChristianus Lu- contradixerunt, nec illnm damnàriint : hùc
pus, lom. 2, pag. 1404 etseq., atque ideô dele- etiam pertinent quaî de Florentinà synodo illà
galio de qucà est sermo , à Romane ponlifice in causa Graecorum supra reiulinius. Cùm au-
Orientalibus presbyteris, expresse , sive tacite tem praesumplio cedat cognilae veritaii, repu-
facla, Bulgaros sacerdotes nequaquàm com- tanda est irrita Conlirmatio in locis in qui-
Francorum , ejusquepatriarchâ esset Venetus, Bulgaros, quibus illam abstulit Nicolaus I, et sa-
ex Francis et Venetis incolis magnâ ex parte cerdotes Cypri, quos eâdem orbavit Innocen-
conllabatur : cùm igitur audivisset Innocen- tius IV , certum est à Clémente XIV scverè in-
tius sacerdotes Latinos inibi degentes , Grae- terdictum etiam esse presbyteris Italo-griccis
corum ritus adoptasse , Graecoruraque more ne baptizatos chrismate consignare audeant
Conflrmationem ausos conferre , hune Latino- cujus decretum à Benedicto XIV confirmatum
rum abusum compescuit scribens ad Lucium : est , ejus Bullarii constilutione 57 , tom. 1 ,
lia quippe liabet intégra decrelalis apud libéré adhucpermiilenda est scholarum discep-
647 DE ECCLESIA CHRISTl. PARS I. 548
tationi , ut nerao qui ipsam inipugnaverit, uUà € dum est enim characterem episcopalem, sive
digiuis repreheusione viilialur. — Resp. : Ipsa csit alius à presbyterali, sive etiam extensior
inier dogmala quae labenlibus seculis exprossâ f et major , esse potesiateni absolulani ,
per-
EcclesiiB delinilione sancila sunt, non pauca I feciam et independenlem confercndi sacra-
reperire est , de quibus diuturnai oliui el anci- € menta Confirmationis et Ordinis : et ideô
piies agiiatx sunt controversise, sed quae stu- < non solùm posse episcopum, sine alià dispen-
diosiùs discussa, suisque impensiùs librata € saiione , confirmare et ordinare , sed etiam
nionienlis, relata sunt ad sacrum revelatai I non posse impediri ab uUà superiori potes-
docirinae deposiium : quale est, v. g., quod i taie, quin reverà sacraraenia isla conférât si
nem conferendam, presbyieri : nondùm ullo < sacramentum Confirmationis quocirca nisi :
Ecclesiae universalis decreto potesias illa decla- < perficialur per dispensalionem ea potesias,
neque bareseos crinien incurrerunt,
raia est: € presbyler confirmando nihil ageret : at si
aut etiamnum incurrunt qui eam negaverint: « perficialur, jam ex ipso suo characlereconfir-
aiianien decursu leniporum, ita fuit, obsecun- f mabit : id quod mirura minus videbitur, si
daniibus prcEserlim sumniis poniiûcibus, pate- < cogiiemus characterem non esse physicam
facia et conûrmaia , ut quemadmodùni à Bé- < aliquam potesiatem ,
quae physicè aliquid
nédicte XIV adnotalum observavimus, eam < opereiur : lune enim diflicile esset inlelligere
augelur character nisi ordinaiionis sacra- Hùc accedil quod adnotavit hàc de quaestione
menlo ; non delegatione sedis Apostolic» : Arcudius ,
presbyleralem scilicet ordinis et
si autem ad jurisdictionis aliquod genus refe- characteris facultatem quoad sacramenta Con-
raïur praedicia potestas, ergo episcopus elec- firmationis et Popnitentiae in eo distingui quôd
lus , al nondùui consecratus, validé Confirœa- illa quoad Pœnitentiam, à voluniale supe-
tionis sacramentum conferre poterit, cùm rioris pendeal, velut ab auctoritate quae juris-
anle consecrationem oblineriqueat jurisdiclio: diciionem conférât aui conipleat; quoad verô
ergo eiiani non niodù siniplici sacerdoii, Confirmationem, volunlas superioris sese ha-
sed diacono et simplici clerico comniissum bealveliui condiiio sine quà non : eô feré modo
si fuerit illud ministeriuni , valebit haec dele- quo calefactio pendet ab approxiraatione ad
gatio:potest enim simplicibus clericis juris- ignem.
diclio conferri : denique nulla erit Confir- l^roposita ut absolvatnr controversia, quae-
matio, quani episcopus impariiri fidelibus sibi ritiir utrùni à solo pontifice , et non ab episco-
non subdilis voluerit. pis, facullaleconferendi Confirmationis sacra-
Resp. : Islis argumentis, quse propositam menli donari possint simplices sacerdoles. —
consueludinem et praxim radicitùs elevare Resp. : Haud levia suppelunt argumenta qui-
videantur, solulionem subminislral Bellanui- bus impuisi nonnuUi existimàrnnt cuilibet
nus : uliliiate redinielur prolixiias afferendi episcopo facultatem competerc siniplicis pre-
I nis, eteum ordinem esse eliam in presbyleris, stianus Lupus Thoniassinus, Van Espen Jue- ,
I sallem inchoatum et imperfectuni. Observan- nin, etc. Eorum sententiœ palrocinari maxime
S49 SECT. III. DE INFALLIBILITATE EGCLESl^ DISPERSA. 550
videniur concilium Toleianum primum , cele- concedit Apostolica sedes , ut valeai collaium
braluiu anno400, ciii Patres undeviiiinli sub- apud Grx'cos à simplici presbylero sacramen-
scripsoruiit, Collcct. Ilarduin. loin. 1, coluni. tuni Confirmai ionis ; id quidem indulgel, ne
989; concilium Arausicanuiii anno -441, et conslilulo ad roborandos fidèles siibsidio ca-
Epaoncnse ann. 517. Ibid. colum. 1783, et reant, qui schismaii, nullo modo , vel saltem
tom. 2, colum. 1049. Quid illorum ad auctori- non formaliter, seu malà , ut aiunt, fide, adhaî-
lalem et leslimonia reponalur, legi potest apud serint.
Benedicluin XIV de Synodo diœcesaiià lib. 7, CAPLT VI.
cap. 8. Caelerùm , inqiiil ille praestaiitissimus
DE INF ALLiniLITATE ECCLESI/E CONGnEGAT^i;.
ecclesiaslicae discijjliuae et doctriuai peritià
pontifex, < quidquid sil de liâc dillicili et valdc Utrùm in definiendis fidei morumque controver-
4 sil acuis ordinis episcopalis, cujus firmiias et cienler reprœsentarelur Ecclesiâ; al necesse
I validilas à ponlilicls nutu non pendet, dele- non estcoiivocari episcopos à corpore et coui-
« gare tanien simplici presbylero polestalem munione Ecclesiae disjuncios : orbali sunt jure
( exercendi liujusmodi aclum , poiiùs ad ju- ferendi de rébus ad fidera spectanlibus judicii,
I risdiciionem quàm ad ordinem pertinet : nec ad veram Ecclesiam repraesenlandam illi
< episcoporum jurisdiclio sive sil imuiedialè à requirunlur, qui ejus nec pastoribus, nec vul-
€ Chrislo Domino, sive à sumrao pontilice, lia garibus ipsis membris annumerantur. 3° Ad
< semper buic subest, ut consenlicntibus omni- concilium verè œcumenicum quamvis ortho-
« bus Caiholicis, ejusdem auclorilate cl im- doxi onines voeari debeant episcopi, nec tamen
f perio liniiiari, alque ex légitima causa omninô omnes (quod fieri vix unquàm possii), nec
caulerri possit. > De Synodo dioec, lib. A, majorem illorum partem necesse est ad illud
cap. 8, num. 7. Hinc priusquàm caiboiicam ad accedere, siculi nec ad generalia nationis ali-
communionem , Consolatorera Armenum Pa- cujus comiiia opus est convenire majorem
triarcham adscisceret Clemens VI, sciscitalus eorum numerum, qui jus habeant suffragii :
est inter alla , utrùm crederet, « quôd solum salis est ut diversis ex nalionibus et regnis, eo
«per Romanum poniificem, pleniiudinem po- numéro conveniant, quo prudenter existimen-
< leslaiis habenlem ,
possit dispensatio sacra- tur dispersam per orbem Ecclesiam referre.
« menti Conlirmationis, presbyteris qui non 4° Necesse est ut concilio proesideat per se vel
f sunt episcopi , comniilti? i Perconialus esi per legalos summus pontifex, nisi, ut indicavi-
eliam ab eodem utrùm crederet < quôd chri- mus, vel dubio, vel auclorilate abdicaio ponti-
f smati (seu confirmati), per quoscumque sa- fice, id fieri nequcat. 5° Si lerroribus incussis
«ccrdotes qui non sunt episcopi, neque à conlingat, ul quasi invili et coacli décernant
f Romano pontifice, super hoc conimissionem, ac pronunlient episcopi ,
jam non repulantur
< seu concessionem aliquam reccperunt, iierùm Ecclesiœ universalis personam sustinere , ac
< smandi? > Ibid. Notandura ; Ex condescensu His praelibatis qu» ad subminlslrandam con-
551 DE ECCLESIA CHRIST[. PARS 1. 552
cilii generalis notitiani sufficiant, qHsedam Generali quidem concilio universalem Ec-
cliam proemiltemla videniiir quœ ail illius in- clesiam reprœsentari , vel solà constat expo-
in synodum si conveniret pars noioriè major dum conspirare oporteat : annuenle, probante,
episcoporum, de illius infallibiliiale nuUajam iniô et jubente convocatum est Ecclesia : con-
quoestio movenda nobis foret, cùm osterideri- vocanti enim dûm annuit pontifici, jubet eidem
mus, niajori noloric parti episcoporum, non oblemperari. Ad synodum invitantur omnes
posse infallibilitatom abjudicari. 2** Synodi ge- catholici orbis episcopi : mandatur ipsis eo-
neralis décréta, si jam approbaia fuissent ab rumque judicio committitur propria Religio-
episcopis per orbem catholicum disseminaiis, nis et Ecclesiae causa : Ecclesiae denique no-
de illius inerrantià disceptare superfluum quo- mine, jure licet divino, hoc est, ut judices
que ducereiur, cùm universalis Ecclesiae tum ordinarii divinitùs constituti, decernunt, de-
ritate. 3° Fieri quandoque potest ul generalis pœnas : sibique denegari reputat Ecclesia,
concilii œcumeniciias, vulgo praesertim fide- quod illis detrahilur obsequium : generalibus
lium, remotà omni légitima dubitatione non certè in comiiiis, quibus aliqua censeatur natio
innotescat, nisi priùs cogniià disseminaise Ec- repraesenlari , vis nuUa major nationis illius
adhibiiae sint prsediciae conditiones , infallibi- ctantes ad fidem moresque controversias ; tum
liiale pollet, nec eà potest delraudari : ad enim Ecclesiae universalis, cujus infallibilitas
per fraudeni, nec aliis quibuscumque molitio- definitionibus : hinc etiam et à suâ commu-
nibus fieri posse, ut errorem amplectalur, aut nione , et ab aeiernâ sainte alienos semper ha-
errorem foveai universalis Ecclesia ut enim : buit, quicumque recusaverint in decretis-
adversùs eam nunquàm ullomodô praevaleanl synodi generalis, cognitae ut generalis, ac-
portae inferi, providebit, ut saepè jam dictum quiescere.
est, Chrislus Dominus, cujus promissa, ipso Argumentum II. — Conlicitur illud ex istis
etiam transeunie cœlo et terra, non praeteri- Chrisli verbis : Ubi enim sunt duo vel très con-
bunt. Al contingerc potest, ut convocatione gregati in nomine meo, ibi sum in medio eorum,
œcumenicum conciliuni, deinde lenocinante Matih. cap. 18, v. 20. Ut inde colligatur œcu-
cupidilale aut saeviente metu , excidat à suâ menici infallibiliias concilii, haec duo plané
œcumenicitale : quà sublatâ errori aut addi- sufficiunt Primum, : ut nieritô credatur con-
catur, aut indulgeat, et pravo sic desinant gregatum in nomine Chrisli ; secundum , ut
fine ,
quae recto sint inchoata principio : ideô infallibilitalis donuni vindicare sibi possit
oblivisci nunquàm oportet ad générale et irre- ac debeat : hœc duo certissima sunt.
nicum sit convocatione celebratione et exitu. prsesules synodi ; congregantur enim soUici-
promovente Ecclesia
CoNCLUSio. — Infallibile est générale concilium
tanle ac
Spiriius sanctus non deseril.
universali, quara
Concilium illud
in [lis quœ ad fidcm moresve pertinent.
et indicilur et habelur ad propulsandum in-
Argumentum primum. — Concilium générale tenlatuiii lidei incoluniitaii, aut niorum inte-
universalem repraesentat Ecclesiara ; ergo in- griiati periculum adjuvalur votis atque ora-
fallibiliter judicat et pronuntiat, Argumenla- tionibus Ecclesiae universalis, cujus quidem
tionem hanc evolvere praestat , et suis confir- acceplissimae Deo columbaegenûius, pro ipsius
mare momentis. exaudiuntur reverentià, quidquid sildepravis,
655 SECT. III. DE INFALLIBILITATE ECCLESIiE CONGREGAT.E. 554
qui forlèquorumdam episcoporum aniuio illa- «concilium I, etCyrillusin exposilione Syra"
bantur, aflectibus. 2° Hoc ip?o quo constat « boli Nicœni, circa principium.i
congregalos esse in nomine Ciirisli, generalis Nonnullis ut occurratur obloquentibus, abs
episcopos synodi, nietuendiim non est, ne re non erit animadvcrtere , synodum inter
quamdih ita congregatisunt, credendumaliquid particularem et generalem, hoc discriminis in-
praestiiuant quod fidei, bonisve adverseiur ter alla intercedere, quod synodum sive pro-
moribus : verbis enini illis Christi salvaloris : vinclalem, sive nalionalem , coactam esse in
Vbi sunt duo vel très congregati in nomine meo, nomine Christi, non tantâ constet certitudine,
ibi sum in medio eorum, aperlè signilicatur, ita quanta synodum ipsam generalem : ideôque
congregatis adesse Christum Dei sapienliam parlicularibus synodis non tribuitur infallibi-
atque virtutem, ut scopum sibi propositum, litatis privilegium, quamvis (ut id obiter dica-
ac divinse consentaneum ordinalioni obti- mus) non multas, si praesertim cum innumeris
neant ; cùm igitur eô pertineat et collimet quae babiiae sunt, conferantur, invenire sit
generalis synodij convocatio et celebratio, ut quae contrarium ullum sanse doctrinae decre-
illibatum servetur fidei depositum, conforman- tum ediderint.
disque consulatur chrisliani moribus populi, Argumentcm III. — Deducitur ex cap. 15
nullus relinquilur dubilandi locus quin ab er- Actor. Apostolorum : Contendentibus quibus-
rore, atque evangelicaedoclrinseomni deprava- dam Judaeis, necessariam esse ad salutis ne-
tione, dimoveaiur, assistente ac specialiter gotium, imperatam in lege Moysis circumci-
adjuvante Christo. sionem, convenerunt Apostoli et seniores,
Ex Bellarmino quaedam hùc afferri possunt atque faclâ magnâ disquisitione, banc in syno-
ad illustrandam evolvendam exposiiionem et de Hierosolymitanâ , de quâ jam multa suo
relati mox testimonii maxime accommodata , : loco diximus, protulère sententiam : Visum est
« Dixerat antea Dominus , de homine incorri- Spiritui Sancto et nobis, niliil ultra imponere vo-
f gibili : Die Ecclesiœ, et si Ecclesiam non au- bis oneris, prœter hœc necessaria, ut abstineatis
f dierit, sit tibi sicut etlinicus et publicanus. At vos ab immolatis simulacromm. Erant Apostoli
< ne quis Ecclesiam, sive congregationem prae- spiritu veritatisomnes afflati erant quoque :
f veritis super terram, erunt ligata in cœlo, etc.; litem agitatam componere voluissent, synodo
« et ne quis dubilaret de assislentià Dei, quan- illis opus non fuisset Apostolorum unusquis- :
« do episcopi congregati aliquem damnant vel que causam divinà auctoritate definire infalli-
«absolvunt, subjungit : Ubi enim sunt duo vel biliter potuisset : at pastorum Ecclesiae partes
€ très congregati in nomine meo, ibi ego in medio agere voluerunt , formamque synodorum futu-
t illorum sum : quorum verborum hsec senten- risipsorum haeredibusprsescribere: licet enim,
i tia est Si duo vel très congregati in nomine ut observatum est à Patribus
:
concilii Con-
I meo oblinent semper quod peiuni à Deo, ni- stantinop. Il , collatione octavâ : c Sancti Spi-
« mirùm sapientiam et lumen quod suflicit ad ! ritûs gralia et circa singulos Aposiolos abun-
I cognoscenda ea quae ipsis nocessaria sunt, « davit, utnon indigerent alieno coneilio ad ea
f quantô magis episcopi omnes congregati in « quae agenda erant, non tamen aliter volue-
€ nomine meo semper obiinebunt quod juste < runt de eo quod movebatur, si oporteret
< petunt, id est, sapientiam et lumen ad judi- « gentes circumcidi , definire, priusquàra cora-
f canda ea quce ad toiam Ecclesiam dirigendam €muniter congregati divinarum Scripturarum
• pertinent! > Inconcussai tradiiioni consonat «testimoniis, unusquisque sua dicia
confir-
adducta inierpretatio ; ut enim prosequiiur < maverint. » Hierosolymitanoitaquein coneilio
doclissimus idem Cardinalis : i lia hune lo- primus sententiam dixit S. Petrus, deinde S.
( cum exponlt, et hoc argumenlo uiilur con- Jacobus, tanquàm ipse etiam controversiarum
(Cilium Chalcedonense epist. ad Leonem, judex : propositae definitioni consenserunt
ju-
I quae est post finem tertiae aclionis ejusdem dicando alii Apostoli et praisules : commu-
iconcilii : item sexta synodus actione de- nibusque suffragiis sancita est ista quae
,
«cimâ seplimà; Toletanum tertium , non pro- donum infallibilitatis perspicuè exhibet, sen-
( cul ab iniiio ; item Innocentius papa apud tentia : Visum est Spiritui Sancto et nobis ,.
fGraiianum, distinct. 20, canone De qui- niliil ultra imponere vobis oneris quàmhœc ne-
'
TU. IV. 18 ^
555 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 556
tratliiione, receptâque tum apud ipsas généra- cap. 15. S. Augustinus, lib. 1 de Baplismo,
les synodos, tum apud summos pontifices ocu- cap. 7 : € Quaesiionis hiijns obscuritas, inquit,
Romavœ Ecclesiœ, Leonem : c Super cœlestem ï schisma Donati, magnos viros et magnâ cha-
f sponsum inter nos conversantem nos cernera « ritate praeditos Patres episcopos ita intcr se
f congregati in nomine Christi,ibi se in medio f re, ut diù conciliorum in suis quibusque re-
V, coll. octavâ, tom. 5 Concil., pag. 563. S. lentio praeterire non possunius insigne concilii
Cœlestinus summus pontifex, Epist. ad Patres Senonensis ann. 1528 decretum, quod gravis-
Ephesini concilii : e Non potest veritas men- sirais asserit ralionum momentis < Cùm cer- :
itiri, inquit, cujus in Evangelio ista sententia < ta sit , inquit, et infallibilis Ecclesiae régula,
f est : Ubi duo vet très congregati fuerint in € nec aliquando invisibiliiatis praetexlu tandem
• nomine meo, ibi et ego sum in medio eorum ; «eludi queat, ea profectô sacris generalibus
«quod cùm ita sit si nec huic tam brevi nu- , < conciliis auctoritas denegari non potest, quae
«mero Spiritus Sanctus deest, quantô magis «proximè universalem repraesentant Eccle-
«eum nune interesse credimus quando in ,
t siam : his enim conciliis si ea decernendi
cil. tom. 3, pag. 614. S. Léo, epist. 93, aliàs e hœresum, Ecclesiae reformaiioneni et morum
63, ad Theodoretum, c. 1 : « Quae Dominus € integritatem pertinent, potestas adimatur,
< nostro priùs ministerio definierat, univers» « nihil certum, nihi! stabile futurum est, nihil
« à prima omnium sede formatum, totius chri- f dio loquacior, tum pervicacior, pluribuslicet
iquoque, capiti membra concordent. » Vigi- f niis, glorietur : nec erat quo veterum quo-
lius Papa, Epist. ad episcopos Galliae : t ISe- crumdam haereticorum retunderentur insul-
I cesse est, quoties in nomine Domini, ejus ïtus, nisi ecclesiaslici proceres , Apostolorura
c famuli ad tractanda quae sunt ipsi placita, «exemplo, concilia célébrassent, quibus Sancti
« coUiguntur, Sancti Spiritus non déesse prae- fSpirilûs anctoriiatem ferocientibus illis et
f sentiam : ita enim Christi Dei nomine et < rerum humanarum scientiâ tumentibus op-
« Salvatoris nostrimandata nos înstruunt,' qui- cponerent, quo fit, ut si conciliorum au-
« bus ait Matth. c. 18 : Ubi fuerint duo vet très, i ctoritati sub hâc temporum calamitate tan-
i etc. > S. Gregorius Magnus ad Joannem epi- i tillùm depercat, prolinùsvelut ab inferissu-
jUud edidit effatum, de concilie Nicaeno, Con- Advocato Christi testimonio sic eadem dis-
stantin. I , Ephesino et Chalcedonensi : < Si. sent synodus : < Quôd si ubi duo vel très in
< eut Evangelii quatuor libres, sic quatuor con- «nomine Domini congreganlur ( licet sibi ipsi
« cilia venerari me fateor. i Adhœsionis tam f relictifalli possini), continué lamen in medio
absolutse ralionem hanc subjicit : < Quia dùm «eorum sit Dominus, quantô niagis ubi snin-
I universali sunt consensu constiluta, se et non « mus pontifex, caeterique primores Ecclesiae
< illa destruit, quisquis praesumit aut solvere « conveniunt.'i Ex diciis colligilur, indubiiatâ
< quos religant, aut ligare quos solvunt : quis- traditione constare, absolutum conciliis gêne-
iquis ergo aliud sapit, anaihema sit, » Lib. 1, rai bus deberi obsequium ; non posse unquàra
Epist. 25, aliàs 24. Conciliorum generalium illa sine lefhali temeriiale violari ; subjacere
infallibiliiati haud minus suffragalur S. Am- verendo anathemati, quicumque illis obtrecta-
putaverunt Aposloli, tum ut faciliùs Judaeos cere pro œcumenicà renuebant, eâ ratione im-
ad logis evangelicaeprofessionem adducerent, pellebantur , quôd pertimescerent , ne quid
tum ut à paganismi superstitionibus neophitas Chalcedonensi delrahcre synodo viderenlur,
faciliùs averierenl : < Suffocatis, inquit Orige- quam œcumenicam habebant , et acerrimè
€ nes,nobisinterdicitur, quiasanguisexeisnon tuebanlur ; errore itaque facti, non juris , sy-
«est excretus, cujus exhalatione dicunt pasci nodum quintam repudiabant, banc ideô non
« dœmones, ne vescamur cibo dsemonum, et reputantes conciliis accensendamœcumenicis,
f ne foriè simul nobiscum edant daeraones, si quia cum altéra cujus œcumenicitalem , ideô-
< suffocatum edanius ;
quodautem de suffocato que infallibilitalem praedicabant , illam cohae-
« dictum est, satis indicat, cur à sanguine absti- rere non posse praejudicarent : bine Pelagius
< neatur. > Lib. 8 contra Ceisuni. Caeterùra à epistolâ 14 encyclicâ
ad omnes Ecclesias, slu-
suffocato et sanguine conversi deterrebantur det inanem illam suspicionem peniiùs explo-
gentiles aposlolico duntaxat praecepto, non vi dere : « Et possemus quidem , inquit , toiius
legis Mosaicae, quse et tune erat abrogaia, et i causae rationes ad sedandos rumores horai-
quà , lum eliain dùm vigebat, geniiles non « num, divinâ nobis coopérante misericordià
,
tenebanlur. ExpendendoArianisrai facto, salis < tiducialiter explicare : nibilque contra fidem
osiendimus concilium iNicsenum, générale pri- » Patrum , contraque quatuor synodorum lir-
272, quœ vocem illam iniprobaverat : banc Exortura dissensionum semina, quasi prae-
enim repudiavit ea synodus, ad convellendara viderant ipsi Patres quinlae synodi ; proOien-
Pauli Samosatensis hune in modum ratioci- tur enim collaiione lcrii.1, « se per omnia et in
ihomine Deus factus est, ergo cousubstantia- < priores synodos, > Nicaenam , Consianiinopo-
< lis est Patri, atque hinc necesse est très esse litanam, Epliesinara etChalcedonensem;decIa-
f substantias : unam priorcni, duasverùex illâ rationem eamdem octavâ et ultimâ coliatione
i procedentes. i Prœdiciam autem vocem ve- iterandara curaverunt.
luli quamdam fidei tesseram adhibuerunt Pa- Resp. 2° : OEconomiae causa dissimulàrunt
Ues Nicaeiii, ut expressiùs signilicarelur, eam- Romani pontifices , ne si quid severiùs exige-.
,
tem Clirislianonim nmliiludiiiem lloniaiiœ Ec- « plenam potestatem traditam esse? > — Resp. :
clesiae commuiiioni adhaereniium ; eorum se- Peitraciandi qu* ad concilii generalis in ipsum
dandas csso mentes rébus niagis ac magis in Romanum pontificem, auctoritatem pertineant,
< lîini cxisiirao, non duriier non modo inipe- , clero Gallicano in comitiis anni 1G82. Nunc satis
I lium ; severitas aulem exercenda est in tini, Romano pontifici traditam esse in beato
Vcrùm indulgenlià ita usi sunt summi pon- latis quae ad omneset singulas Ecclesias exien-
Ufices, ut veritaiis causam non prodiderini, dilur ; eo plané sensu quo Rlarlinus V in con-
nec quidquam debiiae concilio quinlo venura- cilio Constantiensi , cùm Wiclefl retulisset
à se damnata esse tria capitula , eum ab uni- « autconcilium générale, aut proquanlo nega-
versà Ecclesià dimoveri. Vide disseriaiionem € ret primatum summi pontificis super alias
ranonsis quinti multa suadent; ad illud vocati f quàm Florentinum , inquit Duvallius ipse ,
siusquo successor Léo X ; adfuêre cardinales f vix centiim episcopi inlerfiierint; aliidicunt
iS, patriarchae duo, episcopi 114, aliique plures t etiamsi concilium absolutè fuisset générale ,
Venelice, Mediolani, Mantuae, Brandeburgensis, i enim in verbis concilii nota apparet, ex quâ
Moniisferati; nihilqueadadscribendam synodo i fidei definitionem colligamus ; nam^ecana-
V Lateranensi generalis raiionem concilii, de- « thema pronuntiat in eos qui contra sentirent,
siderari potuit hâc autem in synodo sess. 11
:
« nec dicit se boc expressé aut proprié defi-
delinitur, « solum Romanum pontificem ,
lan- < nire, aut esse de necessitate salutis, vel quid
< quàm super orania concilia auctoritatem ha- i simile ex quo delinitio colligalur. > Tractaiu
c ac aliorum Romanorum pontificum, sed pro- non admodùm stabilem videri , sicut nec Bel-
ritatem reprobaverat expresse, duobus decre- < nodo dicitur Romanum pontificem supra om-
tis, ut notum est, synodus Constanliensis : « nia concilia potestatem babere, primùm qui-
ergo pugnareintersepossunt générales synodi. t dem vidimus, non definiendo, sed narrando
aliosqiie ad iractalus periineani, consule, si « ribus eniendari, cùm aliquo rerum experi-
libuerit, Bellarminuiu lib. de conciliorum auc- «menlo aperitur quod clansum erat , et
loritaiecap. 8; Tournely de Ecclesià, toni. 1, « cognoscitur (luod lalcbat. > Ergo infaiiiblli-
pag. 504 et seq. tale nec ipsa praedita sunt concilia generalia,
Objic. 3° : Episl. S. Gregorii Nazianzeni ad cùm eniendalioni et mulationi subjaceant.
Procopium , ha;c leguniur : «Ego, si vera Kesp. : INon eô collineat illa S. Auguslini ad-
«scribere oportet, hoc animo suni, m omnem noiaiio, ut in lide ac moribus allucinari pos-
i episcoporuni conventiim l'ugiara; qiioniam sint générales ipsaesynodi, quarum aiiundc, ut
( nuilius concilii linein kietum et lausluiu vidi, ex probationibus nostris colligitur, hand am-
I nec quôd depulsionem malorum potiùsquàm biguë pruidicatinerranliam ; quis sanâ nienle
« accessionem et incremeniuni habuerit. » putaverit, conciliis universalibus voluisse S.
Longé ergo aberat S. Gregorius Nazianzenus Augustin um firmam auctoriialeni abrogare
ab atiribuendâ conciliis ipsis generalibus assis- ipsis in operibus contra Donatislas elucubratis,
leiiiià Spirilùs sancii, quà sublalà elabatur ciim non alià magis ratione illos à rebapiiza-
necesse est infallibilitaiis donuni. — Hesp. : tione deierreat, quàm quôd à plenariiconcil.i
Allaio lestimonio plurimùm abuluntur Luthe- eam proscribenlis auctoritale recédèrent? pro
rus et Calvinus, eorumque seclaiores : sed viribus enim adnititur ut évinçât, disceptan-
1" S. Gregorius loquitur dunlaxat de conciliis dae illorum causae locum relinqui nullum,
sui leniporis, de conciliis quae viderat ; at lau- postea quàm ad concilii plenarii uuclorilalem
« lissimorum virorum numéro, quos Spiritus nova comperiantur quae priiis latuerani, cxiic-
I sanctus in unum collegerat, quantum in ipso rimenta rerum, seu argumenta et insirumenia,
«fuit, morbum (Arianam pestem) compres- convincendis sceleribus idonea, lune necesse
« sit. » 2° Habilà eiiam ralione conciliorum sit renovari judicium et in conliariuni forlas-
sui temporis, vel non attendit nisi ad parlicu- sis retlecii sentenliam. lia S. Augustinus episl.
lares quasdam synodos, vel si respiciat ipsum 250, Caeciliano anatbema vel post morlcm
quoque Conslanlinopoliianum cuncilium, gé- inferendum profitelur, si forte vera esse com-
nérale secundum, cui post morteni S. Meletii perirenlur iniputala ipsi crimina, lamcisi ilie
dociorem declaralur verbis, qax. objecta in perimeniis, qua; ad facla dunlaxat personalia
Epist. subjiciuntur : < Periinaces, inquit, con- revocanlur.
«tenliones, et dominandi cupiditates... ne Inst. 1" Citato in capile lib. de Dapiismo,
:
« ullis quidem verbis explicari queant. i At sernionem de ipsà doctrinà iustiiuebat S. Au-
quod spécial ad conlirniandam ûdem, retun- gustinus; Donaiislas redarguU Caibolicis obji-
, ,
cientes, Cijpriani tittcras, Cypriani senlentiam, illa sœpè, nisi per plenarias synodes, non œcu-
Cypriani concilinm; canonicam asserit Scriplu- menicas tantùm, et universalis Ecclesiae, sed
ram suis ila lerminis conlineri, ut de illà om- plenarias Africae, eo tamen discrimine , quod
ninô duhiiari, et disceptari non possit, utrùm in quaestionibus ad fidem aut mores specian-
verum, tel ulrùm rectum sit, quidquid in eâ tibus, nec emendatieni
. , nec mulationi ob-
scripium esse consliierit. At ipsa plenaria con- noxium sit ullum concilium œcumenicum
cilia sœpè rerum experimeniis puiat emen- quamvis in iaiClis personalibus et particularibus
dari; haud sibi cohœreret, ncque proposito non degmaticis, seu in factis quae rerutn expe-
congrueret talis argnmentatio, nisl dogmaiicas n'me/U/spossint explorari, ipsum errare queat
et plenaria posse errare, quamvis in diverse disputandi rationem , quasi haerelicum illum
plané génère; concilia nempe particularia fateatur auctoritate concilii Nicaeni primi ge-
non tantùm in factis, sed eiiani in ûde, plena- neralis non teneri : < Nec ego, inquii, Nicaenum,
ria verô in factis duntaxat personalibus; gra- ( nec lu debes Ariminense, tanquàm praejudi-
datini enini veluti progreditur S. doctor, ser- ï caturus, proferre concilium; nec ego hujus
jam responderat illustriss. Bossuetius, Defens. cùm videret Maximini mentem S. Augustinus,
Déclarât. Cleri Gallicani, parte secundâ, lib. auctoritatem ad vocal Scripturarum, que qui-
15, cap. 18, nihil prohibere quominùs occa- dem ex divino armamentarie, aptissima que-
« casu transeat ad alios quibus priera concilia bio sepenere ad tempus concilii alicujus licet
ipossint; agebat enim adversùs Donaiistas verô concedere, hanc posse licite vel negari,
f universae Ecclesiae conlempt ores, qui proinde vel in dubiiaiionem adduci; duplex in Eccle-
«conciliorum auctoritatem, non illà à Christe siâ suppeiit via haeretices debellandi, aucleri-
fEccIesise universali factâ promisslone, sed tatis scilicet et discussienis ; hanc dùm usur-
sestimabant, quà quldem in- pant catholicae defensores fidei, non idcircè
( bumano more
tentieue, suCficit ut probet Donatislis, ante-
excusâtes voluntpertinaces conciliorum etiam
«
generalium auctoritatis centemptores, verùm
< rlùs habitum Cypriani concilium objicienli-
ad frangendam eerum ceniumaciam aliam
bus, posteriera concilia anterioribus mérite
,
«
tanteponi, iis certè casibus, in quibus esse pro rerum adjunctis tentant viam quae ipsis
< possit emendaiioni lecus. » Prœierea , cùm feliciorem exiium spondere, ulcuraque vi-
factum fuerit, etiam ante tempus, abselula et coniinua Spiriiùs sancli assisten-
rât quod
que loquitur; quae verô S. Augusiinum ante- tia, iam non dilferrent à Scripturis sacris
dogmatica conciliorum generalium décréta;
cesserant générales synodi, Nicaena et Cens-
tantiuopolilana prima, numquid igitur dogma-
idcircè enim dicuntur Spiritu sancte alilaii
litano primo, anle S. doctoris mortem emen- latiùs excutiendura; ad rationem canonicae
igitur pertineat, quam adhibet vox Scripturae non sulUcil simplex Spiritûs saneli
dari ;
que
,
I turae sacrae verœ siniul et divinae sint, ne- tcris voluerit. liinc dicilur ab Apostolo, 2 ad
€ cesse est; atqui licel auxilium istud Spirilùs Timolb. cap. 3, v. IG : Omnis Scriptura divini-
( Dei praeseiilis ac dirigenlis omninô sufficiat tiis ad docendum, ad arguen-
inspirata, utilis est
f ad astruendaiu sacrorum librorum vcrilatem dum; hinc legitur secundà Pétri, cap. 1, 21 :
i(nequc eniin aberrare potest aucior quem Spiritu sancto inspirati (oepsysioi), locuti sunt
< Spiritus, veriias praesens adjuvat et régit), sancti Dei liomines. Quod verô ad revelationem
( non lainen sufficere unquàm potest, ut libri propriè dictam aitineat, multa sunt in Scriplu-
( iidem sint divini, ac censeantur continere ris, quai absque revelatione hujusmodi inno-
c verbuni Dei ; nam verbum Dei débet esse à tescere non potuerint. Talia sunt mysteriumS.
( Deo prolalum et dictalum ; atqui soià Spiri- Trinitatis, incarnatio Verbi divini, ejusdem ia
f lus divini prxsentià non elUcitur, ut prula- cruce immolatio, institutio sacramentorum, etc.
( luni sit et dictatum à Deo verbum iJlud, Et dictis facile concipitur discrimen quod
( quod ex non à Deo adlatuni, sed
bypolliesi intercedit canonicas inter Scripturas , et sy-
t bumano ingenio concepium est, ac proinde nodorum generaliura décréta; universalibus
f origine suâ humanuiu, quaniùmcunique sit ipsis in conciliis nuUa suppeditatur nova re-
«aliunde, propter auxilii divini pra^sentiam velatio quae ad publicum fidei depositum per-
€ veruni ac certum, nuliique prorsùs errori tineat; neque talis ulla bominibus unquàm
f obnoxium. i collata est ab œtate Apostolorum : verbum
Hoc ut penitiùs intelligatur, tria sunt accu- quidem Dei scriptum vel traditum interpre-
ratè secernenda, revelatio, inspiratio, assis- lantur, evolvunt, élucidant, atque ab alienis
tentia; revelatio est ignotae antea veritaiis vindicant expositionibus générales praesertim
facta divinitiis manifestaiio : v. g., revelatum synodi ; nec laraen eorum definitiones sunt
est, ex Virgine nasciturura Emmanuel, seu aut esse putantur ipsum Dei verbum; aliud est
Christura Messiam ; inspiratio est motus qui- enimafflante Spiritu sancto loqui, aliud eo as-
dam insolitus, et inciiatio interior, quâ quis sistente revelatam verilatem dignoscere atque
ijnpellitur et applicatur ad scribendum et infallibili judicio declarare ; quin et ipsa baec
agcndum, illaesà quidera libertate, sic tamen assistentia non tara lalè patet in Patribus
ut babeatur tanquam calamus scribœ velociter concilii generalis quàm in canonicis scriptori-
scribeniis. Specialis assistentia nihil est aliud bus; synodos enira générales quibusdam in
quàm auxilium peculiare quo adjuvat et pro- rébus ad fidei negotium et incolumitatera non
videt Spiritus Dei, ne quibus illud concedilur, spectantibus, ut putapersonalibus plurimisin
deflectant à lenendâ, proponendâque veritate. factis aberrare posse , in confesso est apud
I Peculiare istud auxilium, inquit d'Argentré, omnes Catbolicos.
€ à cor^imunibus gratioe auxiliisin boc potissi- Objlcies e*» : Conciliis ipsis generalibus
non
( mùm dilTert, quôd baec pios auctores quibus sic adesse Spiritum sanctum erroneis ut ,
< nec cerlê ab ipsâ Cbristi por Spirilura suum veutus imbuantur saepè malesuadis cogitalio-
«praesentià discrepat, quam Christus, Mallh. nibus, obstinaiis nonnunquàm collidantur
€ cap. 28, Ecclesiae proniisit usque ad cûtisuni' inter se contenlionibus, aut metu aliquando
tviaiionem seculi. t Quanlùm autem à verbo inducantur ad erroris oui damnando destina-
Dei différât idem illud praesidium, indicari rentur, approbationem et patrocinium ; bsec
potest faniiliari istà comparalione : quod exa- autem cum divinâ et absolutâ infallibilitatis
ravii discipuliis, neque dictante aut suggerente promissione, quo pacto cohaereant? — Resp.:
magistro, neque manum ipsius tenente, id Largitur quidera Deus auxilia gratlae , ei qui-
propriè non babetur raagislri eloquium, licet dem potissimùm congregatis ipsius nomine ad
ellicaciler invigilanlis, ne quid pravi ohrepat fidei defensionem pastoribus , quorum ope et
in scriptionem discipuli. Porrô ad rationem abigere praejudicala, et cupiditatibus imperare
canonicae Scriptur» non sufficit specialis baec valeant; in eo maxime exeritur summaDeiet
assistentia : necessariô requiriiur inspiratio, sapientia et potestas, ut ex ipsis hominum
sive divinus afflaïus, qui auctoris sacri men- depravatis affectibus eliciat quandoque admi-
tem vividiùs illuminet , ac voiuotatem quasi il randum proposiii sui exitum ; alia inter cxem-
,
pla quae mentem subeunt , illud aeternâ clignum quae rationabilcm omnem dubitationem rcpel-
recordatione, quôd ex ipsâ Judceorum obcce- lat ;
qui enim synodo praesentes adfuerint
cante malitià, indoraitàque conlumacià, opia- cernere potuerunlutrùmin eamdem confluxe-
tain generis humani rederaptionem eduxerit ;
rint, quae ad legiliniam requirantur synodum,
ita polest generalibus in conciliis, quoccunique ejusque deinde œcumenicitalem leslalam facere
prima fronle videanlur erroris semina, fo- absenlibus, magisque ac magis promulgalam
mentaque comparari, eô tandem anlmos arcanâ prodere memoriae, transvehendis seras etiam
prœsidii subministratione adducere, ut obici- ad œtates monumentis; quare, inquit Bellar-
bus ruptis ,
quasi lux dissilienlibus nebulis minus de conciliorum Auctoritate, lib. 2, cap. 9,
effulgeat veritas, încorruptaque permaueat. < quemadmodùm fuisse quondam consulem
Fieri quidem potest ut incusso timoré sic <L Ciceronem , Juliuni Caesarem dictatorem ,
dejiciantur convocati generalem ad synodum « Octavianum cum Antonio praelio navali de-
episcopi , ut in transversum acti, commissam < ceriàsse, et alla id genus, etsi ex fide bumanâ
sibi causam fidei miserabiliter deserant; ideô < pendeant, tamen adeô certa sunt, ut eviden-
diximus inerrantià pollere concilium, quam- c tiam quamdam babere videanlur, sic etiam
diù universalem repraesentat Ecclesiam , sed « concilia Ecclesife , quae nos légitima fuisse
hanc reprsesentare tum desinit, et œcumeni- f dicimus, tôt babent testimonia omnium œta-
citatedeslituitur, cùm liraorisimpulsu graviter < tum, ut nihil dubitationis in animis nostris
perculsi deûciunt à légitimé incœptis episcopi; i relinquant, quominùs credamus, lalia fuisse,
tune enim suam illis causam demandare non «qualia dicuntur. » 2" De conciliorum œcume-
censetur Ecclesia, sicut nec liumanis in con- nicilate certissimè et potissimùm constare
traclibus et negotiis , mandantis munere jam potest Ecclesiae universalis consensione et
non fungitur, qui metu correptus contra-
ille approbatione subséquente; hanc enim œcu-
riam in pariem declinaverit. Ingruente autem menicitatem ignorare nequit disseminata to-
uoloriometu, autmalo intenlato jamingraves- tum per orbem Ecclesia neque babere pro ,
cente, si,quod avertat Deus, optimus! resiliret œcumenico concilium cui hune ad fmem ne-
à defensione fldei, et crrori assentaretur gene- cessaria desideraretur aliqua conditio.
ralis convocatione synodus, haud idcircô dissi- Ut verô sigillaiim diluamus tria quae obje-
paretur et insuperabili careret praesidio ca- ctaia sunt, sic reponimus , ad primum : Ubi
tholica fides ; universalis etenim reclamaret disseretur de quatuor celeberrimis Cleri Gal-
Ecclesia, et obstaret immutabili subnixa pro- licani proposiiionibus, ostendelur aucloritatem
misse, ne quid delrimenti sacrum illud deposi- suam non mutuari à Romano poniilice synodum
tum pateretur, cujus à pairocinio nullà un- generalem, quamvis et illud convocare, et ei
Objicies 7" : Nihil prodestadscripta conciliis nobis nunc non in dissidia theologorum catho-
generalibus infallibilitas , nisi certô illorum licorum expendenda, sed inasserendum dogma
possit innotescere fidelibus œcumenicitas ;
catholicum unicè inlentis , omninô satis est
quali autem modo extundi valeat certa illa negari non posse, infallibilem babendam esse
de quocunique concilio œcuraenico notitia? generalem synodum, saliemmodôadjunctasit
1** Utrùm ad conciliandam synodo generali Romani pontificis approbatio.
absolutam , indivulsamque fidem , oporteat Ad secundum Fatemur ipsis in generalibus
:
synodum esse à summo pontifice confirmalam? conciliis adhibendam esse idoneam enuclean-
tbeologi; 2° compertum esse deberet coactos ipsâ in synodo Hierosolymitanà, in quam con-
in concilium episcopos, adhibuisse necessariam venerant Apostoli et preshsleri, facta est , ut
in investigandà veritate diligentiam, explora lis, ait S. Lucas, solvendae causa propositae de le-
quantum postulat rei gravitas, Scripturis et galibus quaestionis, magna conquisitio ; INicaenâ
traditionibus ;
5" quin etiam opus est cognitu, in synodo, ut Rufinus iradit, per singulosdies
qui judices putaniur diviniiùs constiluti, illos agitabatur convenius, nec nisi post diutinum
et verè fuisse baptizatos, et episcopali insigni- multumque tractaium profligatus est Arianis-
tos charactere ; at que argumenli génère con- mus; neque enim exislimandum est torpenti-
stare possit de variis illis conditionibus ? — bus desidià et osciiantibus Pairibus Spiritum
Resp. : De concilii alicujus œcumeniciiaie sanctumspecialiterassislere; atsaliem.quando
posse nobis constare, 1° lide humanà historicà, ab universali Ecclesia acceptatura est, et inter
,, ,
c. 9, i non esse necessarium ut sciamus epis- queus poliùs illis evaderet alque pereundi
f copos, qui ad concilium conveniunt, habere occasio ; in jus enim vocareniur, condemna-
< veram fidem et veram ordinationem, sed sa- renlur, traderenlur seculari brachio, el plc-
< lis esse, sinon constel contrarium; nam cierentur, perinde ac si nullus interpositus
t etianisi summus pontifex , quod fieri non fuisset salvus conductus; nonne in publicae
( posse credimus, et omnes episcopi, qui ad fidei summum detrimentum illuderelur tune
< aliquod générale concilium à summo ponii- miseris, qui cavillationem banc si praevidis-
< fice convocantur, essent corde hœreiici , et sent, haud se in aperluni conjecissent capitis
€ solâ externâ professione caiholici, nec verè periculum? hoc ceriè quale sibi immineret, si
I accepissent sacri ordinis invisibilem charac- Joannes Hus fuisset suspicatus, Constaniiam
t rem, sed nudam impositionem manuum, ta- non venisset, ralionem suae reddilurus fidei;
I men certi sumus Deum nunquàm perniissu- litteras obtinuerat à Sigismundo iniperaiore,
c rum, ut ejusmodi concilium in decretis suis quibus ipsi permittebatur per loca quaelibet
1 lormandis erraret ; assistit enim concilio ditionis imperatorise, omni prorsùs iwpedmento
« Spirltus sanctus, non tam propier ipsum remoto stare, morari, et redire libéré : ea procul
«concilium, quàm propier Ecclesiam univer- dubio securiiaiis promissio spectabat maxime
<sam, quae divino praecepto tenetur episcopo- ad lempus quo Constantiae moraretur, cùm
(rum sententiam non discutere, sed venerari. > ad haec praecipuè teraporis adjuncta eam re-
Verùm quae disponit omnia suaviier, provi- quirendam curavissel; altamen illà in civitate,
dentia non sineret, ut in concilium quod ab juridica de illo habita est quaeslio; damnaïus,
universà crederetur legitimum Ecclesià, con- inlerrogatus, et seculari tradiius brachio, vi-
venirent episcopi, aut omnes, aul majori nu- vus combusius est; que tandem abiit conccssa
méro non legiiimi, aut non interiùs cailiolici ipsi manendi et redeundi libéra faculias? —
qui pioinde répugnante proprià sententià , Resp. : Nullum redoiet errorem, quod prola-
decreium conderent omnibus Ecclesiis lan- tum est à concilio Constantiensi de salvo
quàm credendi normam proponendum. conduclu decreium ; hoc uno tolum innitilur
Objicles 8" : Conciliis œcumenicis annume- principio quod aequitaii el rationi aperlè con-
571 DE ECCLESIA CllRISTI. PARS I. 572
sonat : ex duahus scilicet potesliiiibus suo in nihil ex ullo jure, vel statulo, privilegio le-
ortiine supreiiiis, iiulliusqne iiiiperiosulgeclis, gum, canonum, aut quorumcumque con-
vel
uiiaiu proliibere non posse, qnin suis altéra, ciliorum decerpluros esse, quod securiiali,
cùni id opporiunum judicaverit, delungatur qualem Proteslanlibuson'erebant, praejudicium
muniis, proposiiumque sibi scopmn assequi afferre posset; num etiam juribus, staïutis,
contendat; cùni igiiur poteslas Ecclesiae in legibus et canonibus quos indicant generaiim,
spiritualibus (quod quidein hic non vocalur in puiavcrunl lidem publicam labefaciari?
coiUrovcrsiani), minime pendeat à secularis Derogandi decreio concilii Conslanliensis,
principis poiestale, nieritù dcclaravii synodus baec iliis fuit causa, quôd, ut querelis suspi-
generalis Constanliensis, non eô usque valere cionibusque omnem aditum elïicaciùs prae-
concessum à seculari principe salvum condu- cluderent, amplissimum voluerinl suppeditare
cluni ut per iilura, fidei catlwUcœ veljurisdi- Proieslantibus salvum conductum, soliloque
ctioni ecclesiasticœ prœjudicium generari, vel jurelaiiùs patentem; atque idcircô nominatim
impedimentum prœslari possit ac debeat; tiec sic derogare décrète sessionis 19 concilii Constan-
promittentcm, ciim fccerit quod in ipso est ( ut liensis, quo salvi conduciùs tabulae per impe-
reipsà fecit imperalor Sigismundus) ex hoc in ratorem, reges et alios seculi principes, hae-
aliquo rémunère obligatum : princeps enim relicis bominibus , vel de haeresi suspectis
spondere non potuit, quod ejus praeiergrede- concessae, iia restringebantur, ut ils non ob-
retur poiesiateni, neque aucioritatem minime stantibus, ecclesiastici judices de illorum er-
sibi subditam constringere. roribus quaeslionem habere, et in eos ex ca-
Inst. 1° : Nisi vergeret in frangendam publi- nonum ac legum severilate agere possent, et
cam fidem decretum synodi Constanliensis, animadverlere ; quapropter baee inter alia,
non ipsi derogatum expresse fuisset in salvo Tridentini Paires apposuerunt : < Illo etiam
conductu, quem Boiiemis praibuit conciliuni < addito, utreligionis praeiexlu, autdelictorum
Basileense, neque in illo quem Germanis Au- I circa eam commissorum (à Pruiesianiibus ),
gustanse prseseriim confessionis suppediiavit t aut commitiendorum minime punianlur,
çoncilium Trideniinum, cujus haec verba re- I impertiiur, ac omninô concedit (Tridentina
ferre satis sit : < Insuper omni fraude et dolo « synodus). » Deinde subjicilur : < Ut quan-
f exclusis verà et bonâ flde promittit ipsam f documque ipsis libuerii aut majorum suo- ,
« synodum nullam vel manifesté vel occulté < rum mandalo et asseusu ad propria reverti
( occasionem quœsiturara, aut aliquà auctori- f oplabunt, aut aliquis eorum optabit, mox
€ laie, poteuliâ, jure vel statulo, privilcgio I absque uUâ renitenliâ et occasione aut ,
f legum vel canon uni , aut quorumcumque < morâ, salvis relius eorum, et suorum pariier
I conciliorum praesertim Constanliensis et « honore et prorsùs vice versa, possint juxta
f Senensis, quâcumque forma verborura ex- ( beneplacitum libéré et securé redire. » Haud
c pressa in aliquod bujus tidei publicae et ple- absimilia siatuit synodus Basileensis, ad se-
€ pra^judicium quovis modo usuram , aut creio, flocci penderenlur, nihilque juvarent
f queniquam uii permissuram ;
quibus hàc in solilà forma concessi haereÙLis onines salvi
« parle pro hâc vice derogat. » Toiam bujusce conduclus; quid reipsà praesiareni? Si enim
salvi conduciùs formam reperire est post ses- accedentes ad synodos baerelici parali essent
sionem 18 concil. Trident. — Hesp. : Haec earum slalutis obsequi, jam salvo conductu
derogaiio nullius erroris aut criminis arguit non indigerent; non esset timendum ne saevi-
synodum Consianiiensem; si enim erravisse ret çoncilium in homines errorem suum vcrè
banc synodum, et inique statuisse, judicavis- abjicientesetcondemnanles;si aulem, utsolet,
set çoncilium Trideniinum, ut quid declarâs- veniant dogmata sua non repudiaturi, sed pro
set illius sese decreio derog.ire velle hâc vice? aris et focis tenaciter defensuri, quaenam ipsis
nnniquid synodi Trideniinae Patres reservatara sors imminet, si valeat synodi Constanliensis
sibi voluissent faculiatem, eodem oui deroga- disciplina? Anathemate primùm percellenlur;
bant decreio, aliàs ulendi, quamtùmvis ini- seculari deinde judici tradentur legum sève»
quum foret, ac publicae fldei contrarium ? ritatem experluri. — Resp. : Hoc unum decla-
qiieni Joanni IIus dedcrat Sigisrnnndiis impe- Inst. 5" : Fidem publicam facto saltem viola-
ralor, scribebal Joannes Cocblaeus 1. 2 llisloriae vit synodus Consiauliensis ; nam indicià causa
Hussilarum : i Concilium à juslilise coniple- delrudi in carcerem voluit Joannem Hus inde ;
< menio, in tam raanifcsto aniniarum et reli- mali labes : babità qusestione prodiit decre-
« gionis periculo, piobibere non dcbuil, nec loria sententia quâ judici seculari, hoc est,
I ullojure poluit; » neceliani voluilreligiosus supplicio capitis addictus est; hinc nobilium
îlle princeps : nanique , ut ibidem icsiatur Bobemorum acerbae querelae, tum in Schedulâ
Coc!:lœus, c fecit quantum debuit aut decuit; concilio obiatâ die 14 maii anni 1415, tum in
f saepè ab ipso Jeanne Hus peliit, ut subiniite- Epist. ad Sigismundum imperaiorem : « Cùm
< ret se concilii judicio; ut baereses abjuraret; i Joannes Hus, inquiunt, conlisas regiœ tuse
( ut nolil perlinaciler s:«pè damnalos asserere « majestalis litteris, ad Constantiam profectus
I articulos; alqueetiani prxdixii, nidesisleret « esset,quemadmodùm ex conslanti famâ ac-
< ab eâ perlinaciâ, fore ut concilium eùo in < cepimus, captus est cum bis litteris publicse
I ipsum jure usurum esset, juxta censuram < fidei ; neque hoc lantùm, sed in carcerem
t sacrorum canonum ;
quinimô in faciem ei i conjectus, neque auditus, neque convictus,
f dixit, se conciho promisisse, si ipse perlina- t contra leges et tuae majestatis litteras: quod
t ciler articulos erroneos asscreret ,
quôd i factum et apud nos, et alibi eo modo inno-
« nullum haireticum vellet manu lenere , imô c tuit, ut et principes et barones, pauperes et
I mallel per sese et solus pcrtinacem ba;rcti- I divilcs, mirati sintsanctissimum illum pa-
< cum coniburere quàm defendere. i In Histo- < trem tam lurpiter contra legum auctoriiatem
riâ quam auclor Hussita inscribere non dubi- « et constiluiionem, contra veritatem et litle-
tavit : Uistoria sanclissimi marhjris Jcannis Hus, ( ras rrgiœ tuae majestalis peccare potuisse. »
sic Paires Conslaniienses alloquilur impera- — Resp. : Hoc primum adnotalu dignuni
tor : « Multa , caque gravissima, Joannis Hus epistolas scripsisse ad amicos è carcere Joan-
< crimina audivislis, non solùm firmis teslinio- nem Hus, multa recensuisse in quibus sibi à
« niis probata, verùm eliam ab ipso confessa; concilio et deputatis injuriam fieri causabatur;
« ex quibus singula, meo judicio, morlis sup- at de violatâ per synodum, salvi conductus
c plicio digna essent; nisi igitur recanlet illa puldicà (ide, ne verbum quidem ullum habuit;
f omnia, ego censeo ut ignis supplicio afllcia- quod cerlè silentio non praeieriisset, majorera
f tur. ) Quid ergo securiialis voluil salvo con- ut sacrae synodo invidiam conciliaret. Novis se
ductu Sigismundus Joanni asserere? ut contra obstrinxerat delictis Joannes Hus : sacris ope-
violentiam facti praeslaretur tutus et incolu- rari non destilerai, quamvis excommunicaïus,
mis ; ut iier susceptum conficere, transire, idque palàm in Ecclesiae contemptum narrât :
stare, morari, et redire libéré, ipsi liceret, quidem D. l'Enfant non hune sacris operatura
quaniùm sinerent quam leneret agendi ratio esse nisi post solulam à Joanne XXIII excom-
(Joannes lius) et canonica in haereticos jura ; municationera ; verùm idem ipse D. l'Enfant,
per salvura conductum jure communi nibii Hist. conc. Constant, p. 3io, incertam essefate-
aliud tribuiiur quàm securilas contra vim, tur banc solutionem anathemaiis, quia factura
salvâ semper justilià, et juris legumque execu- istud non iegiturnisi in hominis Hussitae Episto-
lione; unde, ut rite observât Nalalis Alexan- lâ; faielur quoque ille historicus, Joannem Hus
der, ex imperiali prœscripto, haec est dandi doctrinam suam libéré tradidisse tum in collo-
salviconductùsaut (ideipublicae formula apud quiis, tum scriptisinoperibus( ibîd.). Praete-
Saxones, ut refert Premus, jurisconsulius rea in fugam se dederai iste baeresiarcha contra
haereiicus : « Damus libi fidem publicam, cau- imperatoris mandata, qui ipsum coram sacra
f sam dicendi in judicio contra vim, non tamen synodo Constantiensi respondere, et ejus siare
« contra juris execulionem. » Qusest. 7 de judicio jusserat, et contra pacta contestalio-
Securiiale. nesque ab ipsomet publiée affixas, quàcuraque
Nec absimilis formula Spirentiura teste Min- transierat ; exciderat itaque à salvi conductus
singero, partium etiam haerelicarura juriscon- privilégie. Fugam illam dissimulât D. l'Enfant,
,
naux. Verùiu fiigain illam qiiam parabat Joan- I permoti, de concilio exivimus, quôusque no-
iies IIiis, ne errores suos revocare cogerelur, < bis intimaverunt dicentes Si noluerimus :
populo : ( Quod, iiiquit, ubi per episcopuni Deinde quie tanla fuisset Joannis Hus coniu-
t Conslantienseui, valut ordinariuni loci, ei macia ? Quàm docilera se praeberei, ex liis ver-
t lanquàm exconimunicato iiihiberelur, ipse bis colligi potesl : %. Reverendissimi Patres,
t verô nihilominùs celebrarel; episcopus verô t jam me libéré hùc venisse, non ut
saepè dixi
«populo, raissae ejus intéresse prohiberel, < obstinalè quidquam defeuderem, sed si quà
< Hus cœpit de fugà circumspectare; iiaque < in re minus rectè sentirem, aequo aninio
< doniinicâ Oculi, quae leriia est in quadrage- < palerer me doceri ; rogo igitur ut sil mihi
« siniâ, ubi celebràsset missani nianè, accepit < locus ampliùs meam senlentiam declarandi,
« panem et vasculum vini, seque abscondit in € cujus nisi certas et efficaces rationes atiu-
< curru doinini Henrici Latzenibok, qui eo die c lero, libenter in vestrara informationem,
« educendus erat in rus pro apportandis stra- « ita ut poslulalis, concedam. » Tum magnà
« minibus, arenà et fœno , peracto prandio ;
voce cùm quidam dixissel : Midete quàm callidè
I cùni igilur in prandio non compareret, nec loquatur; informationem dicit, non correctioncm,
< quisquam sciret ubinam esset, Laizembok aut definitionem : Im'o, inquit, ut mllis, sive in-
« urbis, equiiesque et pedites insirui, qui iilum Hist. sanctissimi martijris Joannis Hus.
i persequerentur fugientem; liis ita paratis, Resp. : Fieri potuil ut veritus ne prospero
t repertus est in curru latitans Hus; at ille exiiu careret salvus suus conduclus, imperator
« oblatani ratus evadendi occasionem, ex equo Sigismundus, dolerei conjectum fuisse in car-
< cui jubeiite Latzenibok, impositus fuerat, cerem Joannem Hus, alqueindignatione statim
< desiliens, proripuit sese in circumstantem Bo- commotus, conlenderit ut in liberiatem ille
I kemorum mullilndinem, quem apparitores papœ vindicaretur, mitiusque experiretur judicium;
t et cardinaliuni comprehendentes , qui deaura- at postea conviclus, sui nec esse olficii, nec
< los prafl'erunlbaculos, in palatium abduxe- suae potestaiis, ut prohiberel ne contra perii-
( runt. ) Ex lus palet meritô respondisse nacem haereticum id siatueret synodus gene-
Coclilaeuni, lib. 2 Hist. Hussitaruni, quod no- quod œquitati
ralis, et religionis defcnsioni
biles quidam Boliemi expostulàrunt, id magis expedire pro rerum adjunctis arbiirareiur
libertaii militari, quàm juslitiae aut disciplinai hseresiarcham sic ipse ad plénum impellebai
ccclesiasiicae iribuendura : aut eniui ignorà- obsequium : c Nos quidem tuis erroribus et per-
runt, aut dissiniulàrunt Joannis fugam et I linaciae nunquàm patrocinabimur : imô nos
mentis obslinationem. t hisce manJbus ignem libi parabimus |)oiiùs
osiendil datis ad barones regni Boliemiœ lit- Quod attinet ad illam subjectionis et obse-
teris. Apud Cochkeum, lib. 4 Hist. Hussit., sic quii pollicitationem quam ostenlabat Joannes
déplorai de sorte Joannis Hus : i Deus novit Hus, nerao est paulisper in ecclesiasiicae histo-
€ quôd tanto dolore fuimus attrili propter ca- riae versalus notitià, quem laleat hoc esse apud
< sum suuni, quod etiam verbo benè exprimi haereticos solemne, ul oviura induti pelle, lu-
« non posset;sed etiam omnes Bohemi, qui porum lamen indolem non exuanl ; atque spe-
,
cie tenus promptos se ad obsequendum iiasese sint. — Resp. cumMelchiore Cano(de Auclorit-
declinandae condemnationis causa exiùbcant, concil. lib. 5, cap. 5) : c Quae in conciliorum
lit tamen à siiscepiis erroriljiis non résiliant, < decretis vel explicandi graiià inducunlur, ut
cosdemqiie défendant, proposito vilae ipso dis- « oltjociioni respondeatur, vol eiiani obiter et
criinino, Qualis auleni fuerit Joannis Uns in « in iranscursu praeier inslitutum praecipuum,
nefariis suis dogmatibus retinendis pertinacia, t dequoerat polissimùmcontroversia, ea non
non ambiguë indicatur, vel ipsis quse jani re- f pertinent ad fidem, hoc est, non sunt catho-
lulimus Sigismundi testimoniis, quibus alia si i licae fidei judicia, quamvis magni sint pon-
opus foret, promplum esset adjici. < deris ac momenli. > Quibus autom regulis
Inst. denique Hieronymo de Pragà salvum
: discerniqueant, quae fidecatholicâ credi opor-
conductum dederat concilium ipsuni Constan- teat, istae suppelunt (juas ab appellato mox
liense; daninatus tamen propler relapsum, tlieologo mutuamur. Prima, et ea quidem ma-
iraditusque seculari judici, atque ignis alfeclus nifesta , si conlrarium asserenles haeretici
est supplicie. — Resp. : Oblatus quidem est habeantur. Altéra nota est, cùm in hanc for-
Hieronymo de Pragâ Constantiensibus à Patri- mam decernit synodus : Si quis hanc doctrinam
bus, qui hsereticum iilum in jus vocaverant, Icneat anathema sit. Tertia , si quidquam ex-
salvus conduclus, sed his enuntiaius verbis, presse et propriè dicatur credenduni esse, aiit
quae omnem raalae fidei suspicionem depelle- tanquàm dogma fidei catholicae suscipiendum;
rent : « A violenliâ, inquiunt, justiiiâ semper aliave cerlo decrelo adhibeantur verba quae
I salvâ, omnem salvum conductum nostrum, eumdem référant sensum.
€ quantum in nobis est, et fides exigit ortho-
AN^JOTATÎO EDITORUM.
I doxa, praesentium tenore offerimus, et etiam
< pleniùs assignamus cerlificantes, quôd sive Libet hic adjicere circa décréta conciliorum
;
< in dicto termino appareas, sive non, nihilo- gcneralium de fide luculentas sanè annotatio-
f minus contra te per ipsum sacrum concilium, nes deprompias ex clarissimo auctore de La
I vel ejus commissarios, vel commissarium, Hogue in suo de Ecclesià tractatu , ad calcem
4 lapso termino supra dicto procedetur, tuâ capitis 5 : t Exordiemur, inquit, his Bossueiii
f contumacià io aliquo non obstante. t Concil. verbis : « Non Calholici docent , quaecumque
sess. C. f in concillis gesta sint , ea ad Ecclesiae fidem
Ha;resim suam convictus abjuravit Hiero- « pertinere ; sed eo loco habent illa tantùm
nymus de Pragâ sed reversus ad vomitum ,
« quae décréta edito, fidelibus omnibus credenda
coram synodo generali professus est, t quôd i ac tenenda proponuntur. Quod et Melchior
I sententiae damnationis Joannis Wiclef et « Canus copiosè docet, et Calholici omnos uno
< Joannis Hus inique consenserat , illam sen- i ore confitentur. Cujus rei ratio est, quôd id
I lentiam approbando mentitus fuerat ; et < sulTiciat ut verba Christi liima stent de
t nem suas super illorum damnatione revoca- t Mec proinde labat Ecclesiae fides, si ea quae
€ bat nunc et in aeternum , asserens se in li- € extra fidem décréta sunt, haud pari aucto-
« bris Joannis Wiclef et Joannis Hus nullam i rilale consistunt. Alque ccrluni omninô
< unquàm haeresim vel errorem legisse. > i mulia in conciliis, sine expressâ deliberativne
Eumdem in haeresim relapsum, excommuni- < ac delerminatione , esse dicta geslaqiie, qui-
catum, anathematizatum pronuntiavit, decla- « bus adstringi se Catholici onincs nno ore
ravit, atque damnavit sancta synodus, ac se- « negant. Multa etiam décréta sunt ,
quœ non
culari tradidit potestati, cujus sententià ex- I pertineant ad invariabilem fidei regulam , sed
tremo mulctatus est supplicio. < sint accommodata temporibus atque nego-
Ipsosalvi conductùs tenore patet noluisse ita I tiis. i lia illustr. auctor in suà Defensione
obligatam se synodum , ut à quaesiione de il- Declaralionis, etc., edit. 1745, parle 1, lib. 3,
lius haeretici erroribus habendà , aut praeter- c. 1. Paucissima haec verba gravida sunt prin-
eundà via justitiae abslineret. Accedit quôd cipiis, quibus ea solventur quae vuli;ô oliji-
arripiendà fugâ, privilégie salvi conductùs, se ciuniur adversùs inerrantiam conciliorum gc-
Ipse abdicaverit, neralium.
Quaeres utrùra ad fidem pertinere censean- « Ut autem certo ordine progredlamur in
tur quaecumque à Patribus œcuraenici concilii tam momentosâquaestione, dioimus juxta mcn-
de doctrinA et moribus exposita et declarata temiilustrioruni iheologorum, MelchiorisCani,
,
naux. Verùm fugain illani qiiani parabat Joan- « pernioti, deconcilio exlvimus, quôusque no-
nes Hus, ne errores suos revocare cogereiur, « bis intimaverunl diccntes Si noluerinius :
populo : t Quod, inquit, ubi per episcopiun Deinde quie tanla fuisset Joannis Hus coniu-
« Conslanliensem, velut ordinariuni loci, ci macia 7 Quàm docilera se praeberet, ex his ver-
t lanquàm cxconiniunicato inliiberelur, ipse bis coUigi potest : « Reverendissimi Patres,
« verô nibiloniiuùs celebraret; episcopus verô « jam saepé dixi me
bùc venisse, non ut
libéré
«populo, missae ejus intéresse proliiberet, « obstinalè quidquam defenderem, sed si quà
< Hus coepit de fugà circumspectare; itaque < in re minus rectè sentirem, aequo animo
« doniinicâ 0cm//, quœ lerlia est in quadrage- < paterer me doceri ; rogo igitur ut sit mibi
( sinià, ubi celebràsset niissani nianè, accepit I locus ampliùs nieam sententiam declarandi,
« panera cl vasciilum vini, seque abscondit in < cujus nisi certas ei efficaces raiiunes atiu-
I curru doniini Henrici Latzembok, qui eo die t lero, libenler in vestram informationera,
t educendus erat in rus pro apportandis stra- i ita ut posiulatis, concedam. i Tum magnà
« minibus, arenà cl fœno ,
peracto prandio ;
voce cîim quidam dixisset : Videte quàm caltidè
« cùm igitur in prandio non comparerei, nec loquatur; informationem dicit, non correctioncm,
« quisquam scircl ubinam esset, Laizemboli aut defmitionem : Im'o, inquit, ut vultis, sive in-
« persequerentur fugientem; bis ita paratis, Resp. : Fieri potuil ut veritus ne prospero
« reperlus est in curru lalitans Hus; al ille exitu carerel salvus suus conduclus, imperaior
« oblatani raïus evadendi occasionem, ex equo Sigismundus, doleret conjectura fuisse in car-
< cui jubente Latzembok, impositus fuerat, cerera Joannem Hus, atqueindignalione siatim
I desiliens, proripuit sese in circumstantem Bo- commotus, conlenderit ut in liberlatem ille
biles quidam Bohemi expostulàrunt, id magis expedire pro rerum adjunctis arbitrareiur
bbertati militari, quàm justitiae aut disciplinae hseresiarchara sic ipse ad plenura impellebal
ccclesiasticae tribuendum : aut eniui ignorà- obsequium : < Nos quidem luis erroribus et per-
runt, aut dissiniulârunt Joannis fugam et < tinaciae nunquàm pairocinabimur : imo nos
mentis obstinationfm. I bisce raanibus igneni tibi parabimus poiiùs
Inst. 4° : De synodo Constantiensi asperè < quàm ut eà quà bactenùs, pertinacitale uii
conquerilur ipse Sigismundus, satisque signi- f patiamur ; nostrura itaque est consiliuni ul
iicat, salvi conduciùs à se ipso concessi, non « ipsius concilii judicio slare velis. > In aciis
eam quara debuerant, ralionera babuisse Pa- ipsius haeresiarcbae , ab auctore Hussità con-
tres concilii; quantum inde slomacharetur, scriptis.
ostendil daiis ad barones regni Bohemiae lil- Quod ailinct ad illam subjectionis el obse-
teris. Apud Cochkcum, lib. 4 Hist. Hussit., sic quii pollicitationeni quara ostentabai Joannes
déplorât de sorte Joannis Hus : « Deus novit Hus, nerao est paulisper in ecclesiasticae bisto-
« quôd tanto dolore fuimus attriti propter ca- riae versalus notiiià, quem laleai boc esse apud
t sum suum, quod etiam verbo benè exprimi haereticos solemne, ut oviura induti pelle , lu-
« non posset:sed etiam omnes Bohemi, qui porum tamen indolem non exuanl aique ; spe-
577 SEC T. III. DE INFALLIBILITATE ECCLESIiE CONGREGATyE. 578
cie tenus protnptos se ad obsequendum itasese sint. — Resp. cumMelchiore Cano(de Auclorit-
declinandse condemnaiionis causa exhibeani, concii. lib. 5, cap. 5) : « Quae in conciliorum
ut tamen à suscepiis erroribus non résiliant, t decrclis vel cxplicandi graiià inducuntur, ut
eosdemqne défendant, proposilo vilae ipso dis- t oitjeciioni respondeatur, vel eiiam obiter et
crimine. QuaUs aulen» fuerit Joannis Hus in « in transcursu praeter institutum praecipuum,
nefariis suis dogmatibus reiinendis pertinacia, t dequoerat petissimîimcontroversia, ea non
non ambiguë indicatur, vel ipsis quae jam re- < pertinent ad fidem, hoc est, non sunt catbo-
tulimus Sigismundi testimoniis, quibus alia si < licse fidei judicia , quamvis magni sint pon-
opus foret, promptum esset adjici. ( deris ac momenti. > Quibus autom rcgulis
Inst. denique : Ilieronymo de Pragâ salvum discerni queaiil, quse fide catbolicà credi opor-
conductuni dederat concilium Ipsum Constan- leat, istae suppelunt (juas ab appellato mox
liense; damnaïus tamen propter relapsum, iheologomutuaniur. Prima, et ea quidem ma-
iraditusque seculari judici, aique ignis affectus nifesta , si conirarium asserenles bseretici
est supplicie. — Resp. : Oblatus quideni est habeantur. Altéra nota est, cùm in banc fer-
Hieronymo de Pragâ Conslantiensibus à Patri- mam decernit synodus : Si quis hanc doctrinam
bus, qui hsereticum illum in jus vocaverant, teneat anathema sit. Tertia , si quidquam ex-
salvus conductus, sed bis enuntiaius verbis, presse et propriè dicatur credenduni esse, aut
quae onineni malae fidei suspicionem depelle- tanquàm dogma fidei catholicae suscipiendum;
rent : < A violenliâ, inquiunt, justiiiâ semper aliave cerle décrète adbibeantur verba quae
t salvâ, omnem salvum conductum nostrum, eumdem référant sensum.
« in diclo termino appareas, sive non, nihiio- generalium de fide luculenias sanè annotaiio-
< minus contra te per ipsum sacrum concilium, nes deprompias ex clarissimo auctore de La
« vel ejus conimissarios, vel commissarium, Ilogue in sue de Ecclesiâ traclalu , ad calcem
< lapso termino supra dicte procedetur , tuâ capitis 5 : t Exerdiemur, inquit, bis Bossueiii
f contumacià in aliquo non obstante. i Concii. vcrjjis : < Non Calholici docent , quaecumque
sess. C. ( in conciliis gesta sint , ea ad Ecclesiae fidem
Hairesim suam convictus abjuravit Hiero- e pertinere ; sed ee loco babent illa taniùm
nymus de Pragâ, sed reversus ad vomitum, « quae decrelo edito, fidelibus omnibus credenda
coram synode gênerai professus est, « quôd i
< ac tenenda proponuntur. Quod et Melchior
I sententiae damnationis Joannis Wiclef et « Canus copiosè docet, et Calholici omnos une
€ Joannis Hus inique consenserat , iliam sen- i ore confitentur. Cujus rei ratio est, quôd id
< neni suas super illorum damnatione revoca- t Nec proinde labat Ecclesiae fides , si ea quae
« bat nunc et in aeternum , asserens se in li- c extra fidem décréta sunt, baud pari auclo-
« bris Joannis Wiclef et Joannis Hus nullam < ritale consistunt, Atque cerluni oinniuè
< unquàm baBresim vel errorem legisse. > < mulla in conciliis, sine expressA deliberativue
Eumdem in haeresim relapsum, excommuni- t ac determinalione , esse dicta gestaque, qui-
catum, anatliematizatum pronuntiavit , decla- < bus adstringi se Calholici onines une ore
ravit, aique damnavit sancta synodus, ac se- « negant. Multa etiam décréta sunt ,
quœ nott
culari tradidit potestati , cujus sententiâ ex- € pertineant ad invariabilem fidei regulam , sed
obligatam se synodum , ut à quseslione de il- Declaralionis, etc., edit. 1745, parle 1, lib. 3,
lius haeretici erroribus habendà , aut praeier- c. 1. Paucissima haec verba gravida sunt prin-
eundâ via justiliae absiineret. Accedit quôd cipiis, quibus ea solvenlur quae vulgô obji-
arripiendà fugâ, privilegio salvi conductus, se ciunlur adversùs inerrantiam conciliorum ge-
ipse abdicaverit. neralium.
Quaeres ulrùra ad fidem pertinere censean- I Ut autem certo ordine progrediamur in
tur quaecumque à Patribus œcumenici concilii tam nioraentosâ quaeslione, dicimus juxia mcn-
de doclrinâ et meribus exposiia ei déclarât^ tcniillustriorum Uieologorum, MckhiorisCani,
,
possunt décréta, ad promovendum aliquod par- quisitio. Jam verô his edocemur, inquil Turne-
liculare bellum, necessariô revocanlur ad il- lius, 1. 1 de Ecclesia, pag. 58i, i 1° neminem
lam specieni rerum qu* non pertinent ad < esse à concilio excludendum qui audiri vo-
scientium , sed ad prudentiam , vel quae sunt t luerit. .
.
;
2° magnam esse debere sufTragiorura
temporibusel negotiis accommodatœ, sicquQ sunt < libertatera; 5° non alià conditione episcopis
prorsùs extra argumentum docirinai. Et rê- I in concilio generali congregatis adesse Chri-
vera, nedîim his decretis teneantur Calholici < stum, assisientià et ope singulari Spirilûs
credere justum esse boc vel illud bellum ad- «sancli, qiiàni si adhibeant liumana et ordina-
versùs infidèles suscepium, seinper licitum f ria média industrise , studii , collationis, dis-
fuit theologis in varias abire senientias; quod I pulationis, ad verilatera delegendam, illu-
quidera supponit Catbolicorum animis aliiùs I strandam et conOrmandam. Deus scilicet, qui
infixum nianerc , illud negotium ex eis non c oniiiia suaviter disponit ac moderatur, via
esse, de quibus Ecclesia infallibiliter decernit. f supernaturali apertà et manifesta hic non
< Occasione data, duo de bis sacris expedi- c agit, sed occulta Spirilûs subministraiioiie ;
probat, falsô admodùm illas suinniorum pon- « ÎNeque unquàm proraisil Chrislus se à conci-
tilicum ambiiioni attribui. 2" Merè hisiuricè « liis hujusiijodi pericuia seniper propulsatu-
referemus quid senserit Bossuetius de jusiitià irum, quasi huujauiiatom omnem exuantepi-
illarum expeditionum adversùs Mahumetanos < scopi, eo ipso quo congregentur in conciliis ;
,
«sed hoc unum promisit, seipsis adfuturum, f sunl catholicae fidei judicia. » Prolatis qui-
< quoties in nomme suo congregarentur, hoc est, busdam de singulis rébus exemplis , sic con-
I servalà suffragiorum liherlate, etadhibilâ hu- cludit celeberrimus ille theologus : « Hàc in re
( niaiià induslrià et diligenliâ, vei ilatom sedulô < operse preiium me theologis facturum exis-
« inquircrent. » Ex manifesta illariiin regiila- t timo, probando non omnia quae etiam abso-
runi infractione, siatim rejectae (ufrunl tum i lulè et simpliciler in conciliis affirmantur
Ariniinensis synodiis, an. 559, tum Ephesina, f fidei décréta esse. »
res quasdam coHc/Z/an/er tractari posse, alias c colligilur, inquit Vasquesius, ex fine cujus-
verô non iia. Id admillunt omnes theologi. I que sessionis , anteqiiàm canones ponantur ;
Vide Bellarminum, 1. 2 de Conc. c. 19, ubi ( et ubi haec aut similia legunlur immédiate
loquilur de concilio Constantiensi. t post capita et ante canones, ut in Triden-
< 5° lîi aliquid à concilio generali deJinîtum « tino, sess. 13, c. 8 : Piacuil S. synodo hos
babeatur tanquàra de fide, sedulô atlendendus f canones subjnngere, ut omnes, jam ag/iitâ
est ténor decreti; non enim sulïicit rem esse in t catholicci doctrina, intelligant quoque qt(œ ab
argumento lidei definibilem, et iraclatam fuisse « illis liœreses caveri vitarique debeant. Ratio
conciliariter , sed requiritur ut à Patribus con- < hujus rei est , inquit Veronius , quia tam
cilii, cerlo et firmo decrcto , tanquàm de fide ^ in capitibus quàni in canonibus proposiiiones
credendà toli Ecclesiae proponatur, Ita omnes i Ecclesiœ ,
quid credendnm, quid damnandum ,
theologi. i" Audiatur Melchior Canus, de Locis t coniinentur. i (Vid. Regulara fidei, c. 1.
Theologicis, 1. 5, cap. 5, quaest. 4. « Summo- §^,n.5.)
( rum ponlificum conciliorumque doctrina si < Id porrô observandum cura eodem Vas-
i toti Ecclesiae proponatur si cum obligatione , I quesio, ibidem, aliquando Ecclesiam suam
« etiam credendi proponatur, tum verô de lidei I defiiiiiionem confirmare testimoniis , ex
f causa judicium est. Sed animadverlendum f qnibus aliqua non elïicaciter eam probant,
< est diligeniiùs, et qu."» naiura rerum sit de € Taraen quando Patres in concilio dicunt , ex
«quitus judicium est, et quœ verborum pro- « hoc aut illo loco hanc aut illam veritaiem
( prietas et pondus. INimirùni ecclesiasiicse doc- < Ecclesiam collegisse etcolligere, quis, obse-
f trinae quam amplecti etiam tenemur, non idem t cro , fundamenium illud infirraum et incer-
I est gradus, nec omnia judiciorum décréta f tum esse diccre audeat ?
< codem locohabenda sunt. Nonne igitur, di- Ex bis sic colligit Veronius, ibidem: i Gene-
« xerit quis, erit aliquanota, quâ conciliorum € raliter dicimus eorum quse contineniur in
« judicia de fide internosci queant? Erit plané. f capitibus id solum et lotum esse de fide quod
I Prima, et ea quidem manifesta, si contrarium t delinitur; seu , ut loquuntur jurislae, solum
« asserentes pro/ja're//c/s judicentur.... Altéra « dispositum arresti , seu contenii incapileaul
« nota est cùm in hanc formam synodus de- < canone, est de fide; motivum verô arresti,
f crela prascribit : Si quis hoc aut iltiid censue- c seu ejus probationes, non sunt de fide. Ratio
t rit, anatliema sit.... Terlia est si in eos qui € est quia primum solum proponitur creden-
« conlradixerint excommunicationis sentenlia c dum et propriè definiiur, non autem motivum
« t>so JHre feratur... Quarta si qaicquam ex- < seu probatio. Hinc plurima continentur in
« pressé et propriè à fidelibus firmiter creden- « conciliis etiam universalibus quae non sunt
«duni, aut tanquàm dogma catholicae fidei I de fide , scilicet , quod in eo est obiter dic-
f accipiendum dicatur, vel alîis similibus ver- I tum , multô minus quod in sessionibus à
< bis aliquid esse Evangelio doctrinaeve Apos- 4 variis proelatis, dùm senlcntias dicunt, pro-
« tolorum contrarium ; dicalur, inquam, non t lalum : niuliô adhuc minus quœ à doctori-
I ex opinione, sed certo et firmo décrète... Porrô < bus in (liscussionem rei definiendoe praemit-
laulem quae in conciliorum vel ponlificum c tuntur aut allegantur. Ratio gencralis est,
«decretis, vel explic;indi gratià inducuntur, f quia nihil horum definitur ab Ecclesiâ. t
I vel ut objeciioni respondeatur , vel etiam t 3" Ab his principiis non discedit Bellarmi-
f obiier et in transcursu ,
pra^ler institutum « nus. Nimirîim , 1. 2 de Conc, c. 17, dicit con-
« praecipuum de quo erat potissimùm conlro- f cilium Lateranense V, sub Leone X, œcume-
i versîa , ea non pertinent ad (idem, hoc est, nou < nicum fuisse, et diserte atque ex professQ
,
verùm qoàm vana sit hsec objectio, sic paucis uUum edatur decretum : caque si omissa fuerit
demonstranius : Quœcumque sit de permullis consuliatio , inerraniiaî dono in judiciis epis-
articulis catholicarum scliolarumllberlas,qu3e copalibuspraeripitur Iocus. Quid de
his omni-
supradictis annotalionibus fundatur, eadem bus quae exposita sunt,sentiendum
sit,sequen-
est omnium Catholicorum in universo orbe tibus aperietur assertionibus.
fulei professio ; ergonon obstantibusillis anno- ASSERTIO PRIMA.— /h causis fidci SOlis
CpisCOpis
talionibus , agnoscuntur et cerla atque indu- (quo nomine inprimis inlelligitur
summiis pon~
bitatamaneni décréta fulei. Id unum coliigere tifexj jure divino campetit auctoritas judi-
est, quod saepiîis inculcat Bossuelius in suo candi.
variis annotalionibus circa Ecclesiae décréta , Christi regnum est, regimen maxime
pertinet,
breviier dicere mens nobis erat; sed ex gravi- jam ostendimus, et per se constat non ab alio
tate argumenti prolixiîis illud tractare coacii quàm ab ipso derivari ; ut autem liquidé dig-
fuimus, et, ut manifestum est, non ex privato noscatur quos respiciat divina illius auctoritatis
nostro sensu , cùm omnia principia ipsis illu- insiitutio , praestat oculis subjicere ultimos
slriorum tbeologorum verbis proferantur. Is- quinque Evangelii secundùm Matihaeum ver-
tud existimavimus maximae ulilitaiis fore, tum siculos Undecim autem discipuli abierunt i»
:
beat theologus , ne lemerè aliquid dicat su- terra : euntes ergo docete omnes gentes, bapti-
premâ Ecclesiae auctoritate definilum tam/uàm zantes eos in nomine Patris, et Filii, et Spiritils
de fide , aui ultra limites quos Chrislus po- sancti; docentes eos servare omnia quœcumque
sait ejus infallibilitatem exiendal ; unde ma- mandavi vobis -.et ecce ego vobiscum sum omnibus
gnum causae catholioae deirimenlum afferre- diebus, usque ad consummationem secnli.
CAPUT VII. — An solos ad episcopos pertineat fidei etmorum signilicari eamque , infallibilem,
JUDICANDI POTESTAS ET EA
salis ostendimus, tum etiam coUatam hanc
IN CAUSIS FIDEI , ,
Lus , nec in illorum propric successoribus nu- « usque ad consummalionem seculi ? » Enarra-
merandos esse alios quàm episcopos : quo po- tione in psal. 48, sermone 1. 2° Apostolorum
silo pronum erit colligere episcopis quideni , propric successores, solos esse episcej)os , non
sed non presbyteris, scu sacerdolibus secundi est ambigendum : solo in ordinc episcopali as-
ordinis, vindicandam esse ex jure divino potes- signàrunt veteres etiam Ecciesiae defensores
laleni dijudicandi ac definîendi causas lidei. seriem illam paslorum qui Apostolorum locum
1° Solis quidem Apostolis, eorumque suc- obiinerent, viccmque gérèrent. Propositâ illà
Christus memoratum edidit oraculum : cerlè ctituti suntepiscopi, qui niliil taie docuerunt,
quingenlis ilhs fratribus quos inler aderant < neque cognoverunt quale ab bis deliratur. »
nulluni provecti ad gradum seu ordinem fidè- Lib. 5 adversùs baereses, cap.3.Eâdem ralione
les , baud illam imperiiius est potestateni : revincebat baereses TertuUianus quae se aude-
solos eâ conferendà allocutum esse Apostolos rent interserere setati apostolicae : < Evolvant
ipso aperlè declaraïur verborum contextu : «inquit, ordinem episcoporum suorum, itaper
Undeciin autem discipuli abierunt in Gatilœam, i successiones ab episcopo decurrrenlem , ut
in monlem, etc. Et accedens Jésus locutus esieis «primus ille episcopus aliquem ex Apes-
dicens : Data est milii omnis potestas, etc. Idem, c telis vel apostolicis viris , qui tamen cum
si opus foret, conûrniari potest scriptorum ve- i apostolis perseveraverit ( quales nempe Ti-
terum peritissimorunique tesiimonio ; inter f motheus, Titus, Pelycarpus, Ignatius), babue-
caeteros ita TertuUianus : î Duodecim prseci- < rit auclorem et aniecessorem. > De Prœscrip.
< puos lateri suo adlegerat, destinâtes nationi c. 52. S. Cyprianus , auctoritalis et doctrin»
c magistros : itaque uno eorum decusso , reli- successionem pertinere ad episcopos egregiè
< quos undecim, digrediens ad Palrempost re- testatur his verbis : < Per temporum et suc-
« surrectionem jussit ire, et docere nationes « cessionum vices episcoporum ordinatio , et
« resurrectionem mittens Apostolos, mandat et Quod sanè dici non potuit nisi de successoribus
€ dicit : Data est mihi omnis potestas , > etc. apostolorum quos Ecclesiae fundamenta (salvo
Epist. 2o. Idem tradunt S. Athanasius, S. Hi- Pétri, de quo postea ,
primatu ) vocabat Apos-
larius ; eo ipso quo Cbrislus determinavit ex- tolus. Hinc meritô < sacrosanclasynodus(Tri-
presse numéro quibus illam daret, quam cons- t dentina) déclarât praeter cseteros ecclesiasti-
lituebat auctorilatem, excluduntur cœleri quos « cos gradus , episcopos qui in Apostolorum
eâ impertiendâ non appellavit, neque designa- < gradus successerunt ad bierarchicum ordi-
vit ; eaque cxcludendi ratio maxime lîim atten- « nem prœcipuô pertinere. »
rumque successoribus dédit Chrislus neces- 1" In conciliis generalibus sedere fanquàni
sariam secandis atque resolvendis de Ueligione judices si datum divinitùs sit presbyteris,
liiibus potestatem, iniquum foret sacris illis commemorandis cœ-
Diximus, eorumque successoribus; neque enim, tibus nullam baberi presbyterorum rationem,
ut alibi adnetavimus , interilura cum apostolis illosque omninô praetcrmittere, quasi injudi-
erat Ecclesia; nec in ipsis exitum suum omnem cum partes nullo modo vocales : attamen solis
habere potuit promissieistaChristi: Ecce eyovo- attribuuntur episcopis synodi générales; non
biscumsumusque ad consummatiunem seculi. liinc alii quàm episcopi, ex quibus cealescant, ap-
apposiiê S. Augusiinus i Nec Dominus illis : pellantur ab ipsis generalibus conciliis, quan-
lantùni Apostolis quibus se vivum eliam post
« tecumque numéro versarentur presbyieri in
I resurrectionem dignatus est ostcndere,sed et locis in quibus celebrata sunt. Sic à concilie
< nobis, etc. ; nam illis loquebalur,et nos signi- gcnerali secundo, scu Constantinopolitano
f iicabat cùm diceret : Ecce ego vobiscum omni- prime, symbolum Nicsena; synodi nuncupatur
c bus (tiebus , etc. ; numquid illi futuri erant i lides Palrum trccentorum decem et eclo qu
TII. IV. V)
S«7 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 588
f apnd Nicaeam Bithyniae convenerunt. » Eo- recepto vocari judices omnes oporteat ad eas
dem modo indicaïur illud symbolum ab Ephe- quibus praefecti sunt, dijudicandas causas.
sini concilii Pairibus : i Scipsos iidem vocant Recentioribus quoque teniporibus asserue-
« diicenlorum et decem sanclorum episcopo- runt synodi, non alios quàm episcopos habere
< mm synodum. » De concilio Chalcedonensi in conciliis jure proprio et ordinarîo vocem
ciim loquuntur ejusdem synodi Paires, soles deliberaiivara, seu judicandi potestatem : cae-
recensent episcopos, eosque appellant quin- teras inter sic decernit synodus Burdigalensis,
gonlos viginti sacerdoles. Ilanc denominandi anni 1021 : t Sacro approbaute concilio, de-
raiionem secuti siint Paires concilii sexti < creiis ultimi concilii inhaerentcs, opinionem
generalis, in commemorandis quinque priorum f quorumdam qui ausi suni asserere praeter
synodorum generaiium judicibus. c episcopos, quosdam eiiam alios habere vo-
Inane quserit diverticulum qui dixerit eam < cem decisivam in concilio provinciali, ut
cilia, quia inter judices dignitale et auciorilate Judicandi potestate carere presbyteros jam
emineant, lùni eliani quia longius esset cun- pronuntiaverat, anno scilicet 1383, aliud cou-
cios qui adfuissent, recenseri presbyteros. cilium Burdigalense. Eodemque anno Rhe-
Facile obstrui potest duplex illud effugium: mense, anno autem 1563, in concilio Came-
singiilos si appeilari oporteret , nimiùm forlè racensi, declaravit reverendissimus archiepi-
aliqnando provehenda foret enumeralio : at scopus (ejusdem praeses), < ex concilio eiiam
eos suramalim, non sigillatim commeraorare, « jurisperitorum, sibi et episcopis suis com-
id ceriè et brevi conliceretur, et majorem de- t provincialibus duntaxat competere in sta-
nent quidera ordinis praestanlià episcopi; at in- f decisivam, capitulis autem cathedralibus et
ter judices fidei, divino jure si cooplati essent « reverendis dominis abbatibus, aliisque reli-
numéro vincerent episcopos, nihil subesset licanarum illa s>Tiodorum doctrina : unde sy-
causae, cur eorum quoque non prsevaleret sen- nodo Rhotomagensi consulenii de iis ad quos
lentia : eorum igitur nullam in compuian- pertineret jus ferendi in conciliis suffragii,
dis conciliorum ipsorum generaiium judici- respondit Gregorius XIII, abbates comœenda-
l)us ,menlionem saltem generatim injicere ; tarios, capitulorum députâtes, < vocem dun-
îd porrô nonne rationi repugnaret ac justi- f taxât consultativam habere; episcoporum
tiae? € procuratores posse , si concilio provin-
2° Pson solùm convocandis qui jure divino c ciali placuerit, et decisivam habere. » Alio-
nasium laicos advocare et incitare non verilis, Ordinalionis formam universo in orbe ca-
itaconquerebantur Alexandrinae synodi Patres, tholico probatam, ac proinde ut publicam, ita
qui centum circiler aderant. i Si enim sibi et certissimam sentiendi regulam complectitur
1 duntaxat, utpote episcopis, judicium per- Pontificale Romanum ; ex ipsius auiem prse-
t misissent, quid opus comité et militibus ? » scripto in ordinatione episcopi, con versus ad
(Apud S. Aihanas. Apologiâ conlra Arianos, ordinandum consecrator ait : i Episcopum
tom. 1.) Déclarât octava synodus generalis non f oportet judicare, inlerpreiari, consecrare,
alios ex prsescripto canonum ad synodum vo- i ordinare, offerre, l)apiiz:ire et confirmare. »
f nés, inquit, ut ad synodos principes seculares modô : < Sacerdotem oportet offerre, benedi-
coganiur, sed soli episcopi. » At judices si < cere, prseesse, praedicare et baptizare. »
forent cum episcopis presbyteri, cur et ipsi Quà de causa si judices fidei haberentur sacer-
pon vocarentur ad synodos, cùm jure ubique doles, recensendis sacerdolum ofllciis ac mu-
,
comiiiis anni 1615, liis Ludovicuni XIII affaïur Ilic aplari posset quod , referente Cicé-
voci'jus : < Il n'appartient qu'aux évêques et rone, dicere solebai quidam judex, cùm diitis
« aux docteurs par eux députés, de juger testibus alii taraen citarentur : « Aul hoc te-
« des livres de théologie. > la comitiis anni « stium satis est, aut nescio quid satis sit. »
constitulis concesserit, sic prosequitur : « Qu'il nerantur Protestantes : illis enim indicendis
i croyait que toute la compagnie conviendrait et cogendis sacris cœtibus nulla est habita ra-
« que MM. les députés du second ordre n'ont tio sacerdotalis ordinis. Prioribus illis in sy-
f par eux-mêmes aucun pouvoir de décider sur nodis generalibus, si procuralores excipias ab-
< les matières de doctrine et de morale, et sentium episcoporum, personam judicum non
f qu'ils ne le pourraient prétendre qu'en vertu sustinuêre presbyteri.
< des procurations de leurs provinces. > Tùm Kec leviter observandum est ultimâ in sy-
iisdem in actibus verbalibus boec subjiciuntur. node generali, nempe Tridentinâ , ipsis epis-
duci Aurelianensi adrainistro regni obtulerunt : apud Protestantes haberet veneralioneni. In-
f L'Église est humble dans les pénitents; elle signe illud factum qui allenderit, ille procul
i souHïe dans les martyrs ; elle médite dans dubio fatebitur, longé abfuisse Trideniini
f les solitaires ; elle écoute dans les peuples ;
concilii Patres ab existimando , inter fidei ju-
f mais elle ne décide et ne juge que dans les dices adscitos esse divinâ institutione pres-
« évêi|ues.i In alteroautem scripto quod eidem bytères.
principi exhibuerunt, sic loquuntur : i II n'est 2" Praeter générales synodes, veteres et
f pas permis de douter que les évêques ne quidem celeberrimae, appellari possunt, in
f soient les seuls juges en matière de foi; que quibus, quaniùmlibet, ut inter judices sede-
( c'est un droit qu'ils ont reçu du Saint-Es- rent, presbytères provocaret controversiarura
f prit. » quae lum fervebant, naturaseu gravitas, nulli
Opportun© in catalogo quem subministravit tamen eorum judicandi rjuneredefunciisunt :
591
'
DE ECCLESIA CHUISTI PARS I. 592
Cypriano ;
Aniioclicnae annis 268 et 270, con- ad orthodoxa dogmata, judiciorum auctoritate
tra Pauluni Samosatenum ; Eiiberitana, quarto muniendà animum intenderunt. Eâdem mente
seculo; Arelaleusis , anno 514 ; Laodica;na , tradit S. Cyprianus, « hœreses inde obortas
anno 366 vel 367 ; Gangrcnsis eodem seculo. i esse, quôd episcopi conlemnantur, etfruslra
5° In conciliorum collectionibus ,
prselcr î eos qui, pacem cuni episcopis
sibi blandiri
illaquibus soli subscripserint episcopi, adsan- t non habentes, obrepuui, et latenler apud
tibus licct pluriniis presbyleris ,
quale fuit î quosdam communicare se credunt. t Epist.
clericoruni cœtu, obversantur alia multa qui- 5° Judicandi in causis fldei auctoritatem si
bus subscribenies presbyteri, subscribendi mo- Christus presbyteris contulerit, vel eam epis-
do muliùni diflerunt ab episcopis v. g., anno : copis et illis conjunctim et indivise, vel sepa-
Euiychen ejusque dogmata celebratai , sic ab indivise, hoc est, si unâ et individuâ judicandi
episcopis subscripluni est : t Flavianus episco- potestate donaverit tum episcopos tum pres- ,
I pus Conslanlinopol. definiens , seu judicans, byteros, aequalis erunt aucloritatis jure divino
isubscripsi. » Sic autem à presbyteris : j An- utriquein diriniendis fidoi coutroversiis : unum
I dreas presbyter et archimandrita, subscripsi eodem jure consiituunt judicum ordineni
t in depositione Eutychetis. » Tom. 4 Conc. quantùracumque aliunde antecellant episcopi :
Hanc in synodum haec adnotavilNatalis Alexan- ergo generalibus in conciliis quocumque nu-
der : i Subscripserunt , inquit, episcopi tri- méro allluant presbyteri, voce délibéra tivâ non
« ginta duo, al)baies verô viginti très : sed no- magis quàm episcopi poterunt defraudari ;
I landus est longe diversus subscribendi modus ergo episcopos si vincant numéro, auctoritate
cepiscoporum et abbatum illi enim subscrip- : quoque judicii eosdem superabunt : presbyte-
« tiam dicere, istos sententise ab episcopo laiœ taxat presbyterorum numerus obstiterit : quod
« assensum praebere. » Haud praetereundum facillimè potest contingere , cùm tanta sit
videtur quod S. Bernardus presbyter et abbas, eorum prse episcopis niuliltudo; ergo, etc.
« Dicebam , inquit, scripta ejus sufficere ad separatè et divisim datam esse à Christo Do-
« accusandum eum , nec meâ referre , sed mino judicandi auctoritatem, 1*" ubinam reve-
« episcoporum, quorum esset ministerii de dog- latumesthancaliispraeter Apostolos, etquidem
non presbyterorum , at episcoporum judicia esse à Domino 72, quosmisit binos an le faciem
constanter opposuerunt synodi ac SS. Patres; suam in omnem civilatem, et locum quo ipse
t nos univers! sive per Orientem, sive per Oc- autem hanc enuntiat Christus, Apostolos, et
d cidentem episcopi et magistri, prœsulesque eos quidem solos, ut ostendimus, alloquitur.
Legatur epistola concilii Ephesini ad impe- pariter infallibiles constituerit Dominus episco-
ratores Theodosium et Valentinianum : « Per- pos et presbyleros, ergo statim atque constiterit
t absurdura est, inquit, ducentorum et decem prolatum esseabordineepiscopali decrelum ali-
« sanclorum episcoporum numéro , et per quod dogmalicum, conlinuô eritilludsuscipien-
c ipsos reliquus totus orbis consentit, triginta dum.ipsiquctuui exlcriùs, tum inleriùs, etiam
t lantùm numéro sese opponere. t Tomo 3. an te obsequendum est , quàm comperlum sit
Eamdem haereticos reprimendi rationem secuti quid de iilo judicent presbyteri, hoc ipso cer-
sunl SS. Athanasius, Basilius, Auguslinus et tissimè erraturi, quo irreforniabile dccretum
aliiquorum passlm occurrunt testimonia, cùm reprobare aul labefaccre altentarcnt. 5" Auc-
, ,
toritas illa dijudicandi fidei controversias quae nantur populis , at mlssionem seu instilutio-
adscriberetur presbyteris , quo pacto valeret nem canonicam niuiucniur oporlet ab episco-
absoluiiim imperare atquc oblinere obsequiuni, pis, doctrinaniquc tiadant quae priniariis ab
nisi indubiiatis niteretiir monienlis? Nain du- illis approbata sit et nianaverit pastoribus.
biaeauctoritati indubilantcr credere nemo sanue Ilaud suspicari licet ab orlhodoxà unquàm fide
meniis jusserit ; an verô indubitata censeri defeclurani esse sacerdoiuni sccundi ordinis
potesl illa judlcandl auctoriias , quam et ordo maximani aut ctiam niajorem noiorièparlem:
episcopaliscommentiiiainarbiiralur.etsibicon- lum cnini niiiiium in periculum errandi con-
ccssam inficiatureorumiongè maxima pars qui- jiceretur fidelium socicias, illorum solita do-
bus fingilur esse vindicandam , lot aliunde cumentis inibui : ad solos nihilominùs episco-
impngnalain auctoritalis i-aiion unique momen- pos, ut probatum est, refertur activœ infallibi-
lis, ut non nisi ad eludonda Ecclesiaî dognia- litatis divina promissio, neque in fidei |)l;icitis,
tica ipsa decrela , conUctani illam esse , pro ac fideli christianarum instiiutionum niinislerio
certo tenendum sit, ac manifesté appareat? consistet ordo sacerdolalis, nisiquatenùs epis-
coporum decreiis et institutis constantcr in-
Sobuntur objecta.
hœreat.
Objic. \° : Ii)SO jure divino et insiituli sunt Eô falluntur adversarii, quôd non satis ad-
parochi, et eisdem compeiit munus ac polestas venant quantum différât à judicis auctorilate
docendi ; ergo ex eâ polestate si colligatur ju- jus ac munus docendi, quale exercetur à sa-
dices fidei constitutos esse divinilùs episcopos cerdolibus secundi ordinis ; docent parochi
idem quoque colligi pronuni est salteni de pa- docent eliam alii qui ad praedicandum appro-
rochis. baii sint presbyieri ; nec ideô lamen muncre
Resp. : Non ex quocumque docendi niunere defungunlur judicis ; tribunali carent , in quo
et potestate colligimus, episcopis coUalani esse sententias dicere valeant; coerciiivâ carent auc-
à Christo necessariam dijudicandis lidei con- torilate quâ delinquentibus obstinatis débitas
troversiis auctoritateni ; divino illos jure Iiâc possint irrogare pœnas : at ipsàmet poteslate
auctorilate donatos esse, ex eo conlicitur quôd legislativà poUent, et quidem divino jure epis-
grege doniinico elecli principes, acccperint à potesl ordo episcopalis in causis fidei et con-
Cliristo docendi potestatem speciali perpetuse dere decrela quibus universœ debeant obse-
infallibilitatis proniissione communilani , quâ quiuni EcclesiiB, et adhibere anathemala qui-
nascentes aut redivivos errores profligare.con- bus universo in orbe consiringanlur, qui per-
grucniibus ha?reticos pœnis coercere, salvura tinaciter reslilerint : nec niirum, cùni Eccle-
etintegrumabimminenlibuspericulispraeslare siae gubernandœ prsepositi sint à Spiritu sanclo
valeant commissura sibi apostolicse fidei de- episcopi ; hœc est îgitur summa divinae ordi-
I 1res. > Quo ex principio illud conseqnilur, minatam judicio doclrinam, sacerdoles secundi
quod idem observât prœslantissimus ille de- ordinis, ipsimet parochi in plèbes sibi commis-
fensor Ecclesiœ, lib. 2 Variationum cap. 15 ,
sas fideliter iransfundendam accipiuntac tra-
in causis fidei genuinos esse judices episcopos, jiciunt ; sic viget tolum corpus (Christi morale)
ad cosque solos definitioneni jure divino per- compaclum et connexmn per omnem juncturam
lincre. subminislrationis,secundhm operationcm, in men-
Absit tamen ut parochis adjudicarc velimus $uram unhiscujmque membrt, augmentum faa'ens
profectam à jure divino institut onem : at eo- inœdificationem suîincharitate, ad Ephes. cap.
dem jure ( nec abnuunt ), subjiciuntur episco- 4, V. 16.
pis, sicut septuaginta discipuli Apostolis; dis- Objic. 2" : Habetur lanquàm insigne conci-
ponentc quldem Christo, erudiendis desti- Jiorum exemplar synodus llierosolymitana de
595 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. S96
quà in aclis Apostolorum : illâ auleoi in sy- ita et ipsos designari episcopos ; tùm etiam
nodo, judicum parles egisse ipsos presbyteros in Aciibus Apostolorum ubi agitur de Hiero-
donionstraïur vel solà et obvia gestorum ex- solymitanâ synodo, voce illâ intelligi posse
positione : exorta fuerat conientio de adigendis (quod solvendae objection! satis est) imô et In-
ad legalem circuuicisioncm, ipsis qui ex gen. telligendos esse sacerdotes episcopali dignitate
libus crediderant : Slatutum est ut ascenderent praeditos.
Paulus et Barnabas et quidam alii ex aliis ad Nomine quidem isto, seniores, seu presbyteri,
Apostolos et presbijteros in Jérusalem super liùc novo in Testamento nuncupatos esse non so-
quœstione, Act. Aposl. cap. 15, v. 2. Conve- f< lùm simplices sacerdotes , verùm etiam epi-
neruntque Aposloii et seniores videre de verbo scopos, pluribus evincilur obviis testimoniis;
iioc, V. 6; in episloià synodicà quai missa est 1 ad Timolb. cap. 4, v. 14 : Noli, inquit
Antiocbiam haec legunlur : Apostoli et seniores Aposlolus, negligere gratiam qnœ in te est, quœ
fratres, his qui sunt Antiocliiœ et Syriœ, v. 25, data est tibi per proplietiam , cum impositione
visum est Spiritui sancto et nobiSj niliil ultra iin- manuum presbyterii , hoc est, senatûs Ecclesiae
ponere vobis oneris quàm hœc necessaria, ut absti- seu episcoporum , neque enim episcopum or-
neatisjeic, v. 28 et 29; cùni autem versaretur dinâssent simplices presbyteri. Ad Titum cap. 1,
in Syriâ et Cilicià Paulus, prsecipiebat custo- V. o : Reliqui te Cretœ, ut ea quœ desunt corrigas,
dire prœcepta Apostolorum et seniorum, v. 41. et constituas per civitates presbyteros. Hoc no-
Eumdem Apostolum , iidem qui synodo Hie- mine à S. Paulo episcopos appellari, ipso patet
rosolymilanse interfuerant Apostoli, sic allo- contextu, unde v. 7 : Oporiet enim, inquit,
quunlur, anno à ceiebratione concilii seplimo : episcopum sine crimine esse, sicut Bel dispensa-
De his autem qui crediderunt ex gentibus , nos torem, etc. Apud antiquissimos Patres, nomen,
scripsimus judicantes ut abstineant se ab idolis, seniores, seu, presbyteri, episcopis eliam ad-
quin sulTragii definitivi, Barnabas , Silas, et poDtifices, prsediclo vocabulo nuncupat S. Ire-
Judas septuaginta inter discipulos, necproinde ngeus : sic enim loquilur epist. ad Victorem
Resp. 1° : Ex his omnibus si concludendum « siae cui tu jam praees, praeflciebantur, > etc.
esset, jure divino, quod violari nefas, compe- Hoc ipso autem quo prioribus Ecclesiae tem-
tere simplicibus presbyteris , in causis fidei, poribus , commune fuerit tum episcopis , tum
auctoritatem judicum, quâ ratione jus iliud, ordine ac dignitate inferioribus sacerdotibus,
vicinis eliam aevo apostolico temporibus aut nihil vetat quominùs vere censeantur episcopi
ignorari potuisset ab universâ Ecclesiâ, aut ab
seniores illi quiHierosolymitanâ in synodojudi-
eâdem toties proculcari? ilevocenlur ad men- cum Apostolis licet enim adhi-
câsse dicuntur ;
tem qune retulimus lum de variis conciliis beaturcommune pluribus nomen, non idcircô
particularibus , babiirs de tenipore celebraudi omnibus qui appellantur boc nomine, munus
tum de idem imponitur et officium : postulat usitata
paschatis , de rebaptizalione , etc. ,
bilissimo jure deslitui, quod et ipsis Chrislus ad quos certô pertiiiere aiiunde oonstiierit, et
2°
Hanc esse simplicibus sacerdotibus asse- determinatur ex ipsis rerum adjunctis atque
rerdam judicandi auctoritatem , firnià nuUâ ex subjectâ, ut aiunt, materiâ. Jam verô et
concludilur argumentatione ex aciis Hieroso- Scripiurœ et illibatae traditionis, quœ deprom-
lymitanae synodi, nisi saltem ostendatur, et psimus argumentis constat, munere et officie
quidem excussâ omni dvibitaiione, verbo se- judicandi de causis ûdei, certissimè jure divino
niores, seu presbyteri, in objectis Scripturae defungi episcopos ; ncc affirmari posse, eodem
testimoniis signilicari sacerdotes ad episcopa- jure sedisse liierosolymitanà in synodo tan-
tum non provectos; id verô, nedum remolâ quàm judices fidei , simplices presbyieros, nisi
omni ambiguitate adstruatur, ostendi poiesi vel gravissimae adversûs sacerdotalem ordi-
voce illâ, seniores, presbyteri, in scripturis nem, injustitiae , vel propriae suae constitutio-
aut obllvionis insimuletur ac redargualur uni- los et presbyteros in Jérusalem, Act. Apost.
versalis ipsa Ecclesia ; ne igitur tanta Ecclesiae cap, 15, V. 2. Ergo vel inter simplices sacer-
cui perpeiuô adest Christus , inuralur injuria, doles colloceniur oporiet illi presbyleri, vel
nonne dicendum foret, si judicandi munus, asserendum plures fuisse urbis Jerosolymae, cui
siniplices presbylcros praediclà obiisse in sy- jam praeerat Jacobus Apostolus, episcopos :
node, putandumsit, Iianc illis tùm iniperlitos quod à disciplina ecclesiasticâ plurimùm alie-
fuisse auctoritatem Apostolos concesso ad num est.
tenipus privilegio, quod expedire censuerint Resp, ; Aliud est seniores illos versalos fuisse
esse sacerdoles qui episcopalem ad gradum monio dicuntur ascendisse Paulum et Barna-
non essent promoii : namque, ut observât do- bam ad Apostolos et presbyteros in Jérusalem;
ctissimus Petavius : « Cùni Religio chrisiiana non dicitur ad presbyteros Jérusalem seu
«progressionemindiesfacerel, perquecivitates Jerosolymitanae urbis. Idem observare licet
«et populos propagarelur increbrescente mul- Act, cap. 16, V. 4. Paulus et Timolheus dicun-
< titudine, opus fuit paralam esse copiam epi- tur civitaiibus per quas transirent, dogmala
( scopor um , qui ad urbes et pr ovincias christiano tradidisse quae erant décréta ab Apostolis et
I parlas nomini, cum poteslate mitlerentur, ut scnioribus qui erant Jerosolymis. Nolanda sunt
« ea quàe ab solis episcopis administrabantur, haec verba, qui erant Jerosolymis; ibi aderant
ipraestare possent : cujusmodi sunt clerieo- quemadmodùmaderant Apostoli : seniores au-
I rum inanuum impositionem,
ordinatio per tem illos conlendimus tolidem fuisse episco-
« conflrmalionis sacramenlum, et alla quaedam pos : cùni enim alii nulli judices in definiendà
«quae simplices presbyleri non attingebant. i quœstione de legalibus raemorentur prseter
Quod objicitur in septuaginta discipulis ha- Apostolos et seniores, si seniores illiexcludan-
bilos fuisse Barnabam , Judam et Silam , nec turab episcoporum numéro, nulli cùm Apo-
proinde cpiscopali insigniios dignitaie , nega- stolis convenissent in synodum episcopi , ad
nius eam consequenliam : nlhil enim obstat quam tanloperè ipsos compellebat et debila
quin ex septuaginta discipulis aliqui ad episco- Apostolis reverentia, et gravitas dijudicandi
patum evecti fuerint, eâ maxime de causa, quod universae intererat Ecclesiae, negolii : ad
quôd sicut adnotantem audivimus Petaviura, haec adjice quae hàc de voce, seniores, supra
multiplicatà continua Cbrislianorum gente, exposuimus.
opus esset ministrorum copia, qui munia inire Inst. iterùm : Actuum cap, 20, qui versu 17,
possent, quae sunt episcoporum propria. majores natu Ecclesiœ, seu presbyleri, iidem
Coeterùm Barnabam fuisse episcopum evin- dicuntur advocati ab Epbeso cujus episcopus
citur Actuum Apost. cap. 13, in quo dicilur erat Timolheus , et qui tùm Mileti videlur ad-
nabam et quosdam alios ascendisse ac( Aposto- Dei, Act. cap. 20. Regendae autem Ecclesiae
-
officio ac munovi adjanclain esse jadicandi po- vions momenti negotiis et maxime in causis
lestaiem nemo negaverit : ergo et eà prsediti fidei , ad principales judices pertinere divino
sunt cum episcopis simplices sacerdoles. jure definitionum suffragium; rem ila se habere
Id confirmari polcst illis verbis Doniini Apo- in Ecclesiae regimine, solosquc propriè epi-
stolosalloquenlis : Sicut niisil me Pater, et ego scopos fuisse à Christo Domino constitutos
mittovos accipite Spiritum sanctimi ; quorum lidei judices, eviotum est omni argumentorum
remiseritis peccata; remittiintur eis, et quorum génère.
retimterilis, retenta sunt, Joaiin. cap. 20, v. Verbis illis : Sicut misit me Pater, et ego mit-
2"), etc. Judicandi potestatem complectunlur to vos, alloquilur Christus Apostolos, quosprae-
i!la verba : Sicut misit me Pater, et ego mittovos. muniendos curavitadprae-
cellenti aucioritate
cata facti sunt participes, autem verbis : Quorum remiseritis peccata, re-
Resp. : Sunt qui exisliment commune qui- mittuntur eis, etc., administrandi sacramenti
dera fuisse episcopis ac simplicibus sacerdoti- pœnitentise polestatem contulit iisdem qui-
bus nomen presbtjteri, non verô nomen epi- dem Apostolis , verîim quatenùs eliara sa-
scopi ; ita Nicolius , tract, cuî litulus : Les cerdotibus , sicut perpétua traditione , tum
Prétendus Réformés convaincus de schisme, universalis Ecclesiae praxi et declaraiione com-
chap. 10. Ilinc arbiiranUir ad solos spectare pertumest; unde in Ecclesià poeiiitentiae sa-
episcopos liane Apostoll admonitionem : Atten- cramentum conferre possunt quicumque prae-
dite vobis et universo gregi , in qucs vos Spiritits ter sacerdotalera characterem, approbationem
sanctus posuit episcopos regere Ecclesiam Dei. ac jurisdictionem ordinariam aut delegatam
Huic illius tesliraonii interprétation! favet ad hoc munus obtinuerint,
conciliumTridentinum, sess. 23, cap. 4, neque Objic. 5° : Annales Ecclesiae quisquis lu-
ex eâ consequitur, pluresextitisse simul Eplie- straverit, fatebitur sedisse in conciiiis lan-
since episcopos Ecclesiœ ; sed plures Ephesum quàm fidei judices cum episcopis presbyte
Asise matropolim tum convenisse episcopos, ros ; tulisse cum iisdem defmitivum suffragium,
aut inde à vicinis advocatos civitatibus : quod synodorum décréta subscriptione suà conflr-
quidem declaratur ipso quod objicitur, S. mavisse; epistolas synodicas eorum quoque
Irenaei tesiimonio. Sunt verô theologi, quos nomine christianum per orbem disseminatas ;
inter CarolusWilasse, Tract, de Ordine, quœst. quin et ab illis, cùm adesse conciiiis non po-
1, cap. 1, assert. 4, qui post S. Chrysostomum, lerant, deputatos esse qui vicem ipsorum gé-
Tlieodoretum, Tlieopliilactum , et episcopis et rèrent. Haec patent conciliorum collecliones
presbyteris inditum fuisse censeant nomen l'Abbaei et Harduini evolventibus, nec possunt
tet adducto in textu regimen Ecclesiae solis presbyter Bonifacius. Numquid àjudicum odi-
illis attribui, qui apud nos episcopi nuncupan- cio et munere excluderentur, qui ut praesides
tur. Expositionem alteram si anteposueris, primas in synodis partes agerent? Niliil subest
pronum est ut asseveres ipsos qui episcopatum causae cur presbyteris, episcoporumabsentium
non altigerint, sacerdotes, administrandae Ec- procuratoribus, aut aliis negala censeaiur vox
clesiœ prsepositos esse à Spiritu sancto ; hàc deliberativa, quos refertur judicfisse ac more
in sententià, (quse probanda nobis minime vi- episcoporumsubscripsisse. Haec autem causas
deatur) respondendum est non eamdem tamen religionis dijudicandi verapotestas, licet quoad
in regendà Ecclesià auctoritaiem esse adscri- exercitium , auctoritati paslorum principnm
bendam episcopis et simplicibus presbyteris, subdita, non ab alio fonte quàm divinâ iusiitu-
sed illis principalem ac primariam, his verô tione prolluxit : conjungitur enimcum spcciali
eecundariam , et subordinato.m; porrô in gra- sancli Spiritûs praesidio quod poliicitus est
,
Clirislus, quodquc ab Ecclesiae non pcndet Eugenium IV poniificali dignitate exuere at-
concessioncetarbitraïu. Nôrunt onincs quan- tentavit.
tum in synodis Pisanâ, Constanliensi et Basi- De concilio Constanliensi dùm verba facit
Resp. : Probari baud salis est niuliis in con- et ambigua, unde patrocinium accersere co-
ciliis partes omnes judicum explevisse pres- nanlur adversarii : at ne tempus conterai ur in
bytères : probandum insuper incunibit hoc eorum explicatione, de quibus adiri polesi D.
illos munere et oUicio functos esse divino ad- Corgne, 31émoire dogmatique, pag.227 etseq.,
miniculanle jure : id verô probari non posse ea si explanari non possent, dicendum foret
ulrùra Cassinenslbus tribus abbalibus definili- ponendae, sub finem sermonis de Purificalione
vum concederetur sufTragium : ac tandem sua- Mari;e Virginis : < Ad episcopos, inquit , spe-
dente cardinali Monianosiatutuni est, ut con- «ctatde jure divino, et quibusdam de piâ oon-
cors trium illorum abbalum sententia pro uno I sueludinelegitimè prsescriplâ, proposilionem
haberetur suffragio. Plerisque in synodis septi- i aliquam hsereticare, boc est, hœreiicam de-
mum usque ad seculum coaclis, nulla injicilur < cernere vel delerminare, nequc doctrinali-
menlio subscriptionis presbyterorum ; à pri- «ter, sicut dociores theologiae possunt, sed
stinis quidem leniporibus invaluit consueludo < eliam judicialiter.i
conoedendae procuratoribus episcoporum vocis Ilàc in conlroversiâ majorem prœ se fert
délibérât ivœ; sed illam cùm ut depulati ab epi- aucloritalem cardinalis Caracracensis (d'Ailli)
scopis haberent, minime consequilur divino cujus verba objectioni solvendse idonea, non
instituto ac proprio veluti jure eos esse in fidei piget exscribere : « Dislinguendum , inquit
judicibus posilosaut ponendos. < de agendis in concilio, quia vel ipsa essent
Quod objicitur, ad concilia niissos esse ab « quae solùm perlinerenlad fidem catholicam,
cùm procurationesillas admiitereaut repudia- i prsesenli nihil slaluilur; vel illa essent per-
inter caetera in concilio Rolhomagensi anno i niaiis, et unionis, et pacis integrae procu-
lo8ô et comitiis cleri Gallicani ann. 1700 de- « randae. »
claratum est. Ex eo quôd dixerint nonnun- Quoad ullima haec duniaxal capita vocem
quàm in synodis presbyleri , sese earumdem deliberalivam, seu, ut ait, determinationem con-
conlirmare décréta, praelerquàm quôdid con- clusivam, presbyteris, quin et ipsis principibus
hoc unum ex tali confirmalione ad summum sciplinam, aucloritalem judicandi ipsis se-
colligi potest, celebratas nimirùm fuisse syno- culnribus principibus esse divinilùs collatani.
des, in quibus tanquàm judices sese gesscrint Pisanâ ex synodo cùm nihil depromalur
presbyleri: talia aulem niunia illos obiisse, lan- quoil principiis jam positis expediri facile ne-
in eâ molam non fuisse de suffragil definiiivi adjicienda duximus : contendant licct nonnuUi
attribulione conlroversiam, nisi sessionibus 34 judicum proprièmunusnunquàm ullos obiisse
et 35, quibus, œcumenicitateipsius jaradilapsâ presbytères in causis fidei, neque ultra prœsti-
,
tutos consultoribus limites potuisse, conce- Resp. : Cùm dixeris tum ex episcopis, tum
dente licet Ecclesià, procedere, contrariara ex presbyteris , cùm definilivi sufTragii jure
tamen ullrô fatemur len'entlam esse senieniiam, donantur in synodo generali , constare su-
obvioque et naiurali sensu inlelligencla esse, premum et infallibile tribunal Ecclesiae , sic
quae ad concessionem illius muneris pertinent intelligenda est iiaec propositio , ut ad illud
lesiimonia : quâ autem ralione poluerii illud consiituendum tribunal , repraeseniandamque
communicare et impertiri Ecclesià, quod non Ecclesiam , id conferre censeantur presbyteri
aiiiinde quiun à Spirilu sancto accipi possevi- quod praestare possunl ulenies derivaio ab
dealur? Sunt qui exisiinieut, dùm ordinanlur ipsà Ecclesià priviiegio ; délibérant ,
judicant,
sacerdoies, eos inchoalara et quasi radicalera decernuut sive quae ad disciplinam , sive quae
recipere dijudicandi causas ipsas fidei, pote- ad ipsam spectant docli'inam ; nec ideô lùm
stalem, quae lamen ab illis adhiberi nequeal, assurgunt aut assurgere possunt ad episcopo-
nisi concedenle quibus voluerit Ecclesià, eo rum gradum et ordinem ; non id auctoritatis
ferè modo, quo accepià per sacramentum or- atque juris assequuntur quod episcopalem
dinis poiestaie remiilendi peccata, opus habent characterem, divinà inslitulione postulat; nec
nihilominùs approbalione et jurisdiclione or- haberi possunt fidei judices necessarii , et à
rum r émiser itis peccata, remittuntur eis, et quo- fectè et proprio jure universalem Ecclesiam
rum retimœritis, retenta sunt; verùm de potestate judicantem repraesentant , seu pastorale illud
judicandi ne unum quidem emiltilur verbura: corpus, cui ut dlebus omnibus adesset, speciali
aliam itaque putaraus ineundam esse viam bu- promissione Dominus sese distincte obstrinxit;
jusce quîEstionis explicandae, nec lia implîca- solis ergo ex episcopis , qualescumque illis alii
tum esse hune nodum, ut nisi secando solvi adjungantur judices, supremum constat Ec-
non possit. clesiae tribunal, quâ parte necesse est ad exer-
Ad obeundum judicandi munus requiritur cendam infallibilitatem Ecclesiœ promissam ;
potestas jurisdictionis : hanc subministrare nec ab aliorum judiciis vis illa decretorum
valet Ecclesià, non solùm ubi agilur de infor- repetenda est ,
quae internum et absolutum
mandà disciplina, verùm eiiam ubi de per- exigere et imperare valeat obsequium.
pendendis, dirimendisque causis fidei; sed Obj. 4° : Oiini, communi presbyterorum con-
illam poieslaiem qui sic adepti fuerint, non silio Ecclesiœ gubernabantur. Haec sunt verba
idcircô evadunt judices ordinarii ac necessarii S. Hieronyrai in cap. primum epist. ad Titura;
in conlroversiis quae ad religionem pertinent : ita eliam S. Cyprianus epist. 71 ad Quintura.
non ideo etiiciuntur membra corporis illius à Hinc ab auctore Cousiiiutionum apostolica-
Chrisio constituti, cui custodiendum specia- rum c. 28 ,
presbyleri dicunlur sijnedrium et
tim mandaverit deposilum Mei, et Ecclesise senatus Ecclesiœ. Hinc appellant eos episcopi
administrationeni adjunctâ infallibilitatis per- coufratres suos, consacerdoles , cooperatores , col-
pétua et absoluiâ promissione. Itaque donati legas, assessores. Hinc Magnesianos sic borta-
Ecclesise universalis tribunal , idemque infal- I episcopus, quod non facit presbyter ? i Ec-
libile, cùm ipsam suâpte naturâ reprxsentet ? clesiai igitur constituiioni et vulgatae tradiiioni
Ergo necesse est ut ex episcopis simul et pre- reniluntur, qui presbyteros à ministerio diju-
sbyteris tune coalescat infallibilis Deo provi- dicandi cum episcopis aequo jurecontroversias
dente conventus ; quod fieri non potest nisi fidei, ablegatos voluerint.
scopos , lùm eliam ad presbyteros judiciorum usus , ut Ecclesiae , communi consilio ab epi-
non allributura confirmandi baplizatos ordi- Quod verô specialim ailinet ad illam quam
narium minisierium non assignaia poleslas ; nunc ailendimus, judicandi potestatem in eau-
cpiscopos deponendi non lege iillà divinà ; sis fidei hanc esse episcoporum propriam
,
prcestituilur illa, qua; qiiondam vigebat, com- non obscure, neque perfunctorié indicavit idem
munis simplicibus sacerdolibus cum episcopis, ille S. doctor ; debellandis enira suffragiorum
quasi pari cura et sollicitudine , Ecclesiam auctoritate haereiicis, nunquàm presbyterorum,
adminislrandi rallo et consueludo. Haud igitur at episcoporum , inprinùsque summi pontificis
illa argumento est , divine jure communem adhibet auctoritatem tanquàm firmum et inex-
fuisse episcopis et presbj teris polestatem fe- pugnabile munimentum; v. g., religiosum as-
rendi judicii in definiendis fidei coniroversiis : pernanti cullum imaginnm Vigilantio , impu-
quinimô probavimus rarô admodùm prioribus denlissimum ut os obturaret : ( Malé ergo ,
excipias, adscitos esse presbyteros ab episcopis « mortuorum hominum Petrl et Pauli secun- ,
poniifex : « Decei enim, inquii, vos quae à me Apologiâ contra Rufinum lib. 1 : « Non valet
i scripla suut scire , et ununiquemqiie , ea « apud eos super Origenis damnatione episco-
< quasi à se exarata essent , corde retinere. » « porum auctoritas , quem putant à Martyre
Epist. S. Aloxandri apud Colellerlum in caput « praedicalum ;
quid facient epistola; Theo-
28 Constilulionura apostolicnrum. i I pbili? Quid. Papae Anastasii , in tolo orbe
Plus afferre niomenii licet videantur dccan- « h;ercticum persequentes ? >
tata toiles à Protestantibus ista S. Hieronjmi Fidei genuinos divinitùsque constitutos ju-
verba : i Quid facit excepta ordinaiione epi- dices si arbilraretur presbyteros , tanlam
< scopus ,
qnod non facit sacerdos? » attamen profectô suffragantium nubem silentio non
ejusmodi elFata liquet non esse absque ullà praeteriisset , eôque minus tacuisset, quod ex-
restriction e exponenda : sicut cùm gênera lim tollendis presbyterorum muneribus impensè
dlcitur sede vacante episcopali devolutam esse studueril.
excepta ordinatione ad Ecclesiae cathedra! is Demùm quae pertinent ad venerandum pre-
capitulum , onmem episcopi auctorilarem ; sbyterorum senalum episcopo assidentium de
facile perspicitur pronuntiatum illud S. Hie- quo loquitur , adjuvabant episcopos tanquàm
ronyrai spectare ad communia et quotidiana filii parentem , fidèles rainistri pontificem
ministerii ecclesiastici munera ; solamque si sapientes ac perili consullores principem :
adeô difficiles habet explicatus , laié et accu- putabant : imô quô magis eos sibi velut so-
ratè evolvendara curaverunt doclissimi plures ciandos curabat episcopus , eô minus arroga-
controversislae in traciaiu de Ordinis Sacra- bant sibi quâ divino ex praescripto antecellit,
,
par est, in conciliis, docentem Ecclesiam. idque non scrutandum, sed religiosè tenendum;
Objicies 2° : Christianâ doctrinâ fundilùs quis enim consiliarius illi fuerit, et quis ci
strenuè , ne conira Pétri Apostoli praeceptio- Quaeres 1° : Ctrùm vocera detiberativam ha-
nem dominantes esse velint in cleris ;iul quod beant omnes episcopi? Quaestio illa instituitur,
in Pharisoeis arguebat Dominus , onera impo- tum de episcopis qui dicunlur inpartibus, tum
nant quae gesiare non valeant subdilorum etiam de haereticis aut schismaticis. — Resp. :
rere, solam licet consultoruni personam susli- cùm et aposlolicis incunibant muniis, et inci-
nerent , neque inde consequens , ipsis etiam dere queanttempora, quibus expédiât etopor-
inconsullis nihil posse episcopali judicio défi- teat, quasdam ab illis discuti ac dirimi de do-
callere quibus opus habent ad rectè congruen- Impendunt operae, dissentiunt inter se theo-
maneai altà mente repositura , eruditionis et babere completum et expeditura ferendi judi-
doctrinae ailluente copia afferri posse nominis cii , aut in conciliis particularibus, aut in ipsis
,,
ncc deierniinare noslruui esse vidoalur, con- (leniià episcoporum polcsl memoraium privi-
sule D. l'Advocat, iract. de Conciliis. Quod legiumsuppeditari.
spécial ad episcopos baereticos vel schisniaii- Uuœres 4° : An diaconis etiam conferri
cos, siperlinaciter et apertè haeresis vel schis- possit? — Resp. Potesl : ac rcipsà nonnun-
malis crimine sint inij)Iicati, exciderunt à jure quàm concessum est diaconis absentium depu-
sedendi inier judices fidei : ralio enini, et tatis episcoporum ; falendum est nihiloniinùs,
praxis Ecclesiai non sinunt ,
judicandi illos ut scitè observai D. TAdvocat, sacris canonibus
fungi munere in causis religionis, qui notoriè poslea sancilum fuisse, ut episcopi non diaco-
ipsius aut aversanlur et répudiant doclrinam, nos, sed presbytères in suî locum ad concilia
aut dogmata licct retinenles , ipsius lamen as- millerenl : al eâ sanciione, seu abrogalione ,
tum judicant ipsis in causis fldei non eâdera , nulià enim setate coniigit, neque conlingere
tamen auctoritate quà episcopi bine si forte : paiielur sponsus Ecclesiae Cliristus, presbyle-
generali in synodo dissiderent ab episcopis rorum ut pars maxima , aut notoriè major
illi quijudicibus annumerarentur presljyteri, obluctetur dogmatico ulli decrclo , quod cà
Quœres 3** : Quibusnam presbyieris jure ec- labili promissione spopondisseCiirisluni sese ,
pairiarcbalem, instar cardinalium constiluen- aclam, nec ullius unquiim oblendi possc con-
tibus concedilur perpétua
; Ecclesiai praxi dilionis defeclum , quo sincerum et inlegri m
episcoporum absentium dcputaiis, et Ecclesia- légitimé auiovcauirobscquium : graviler igilur
rum, vacante episcopali sede, procuraloribus. errant qui pulaverinl, non esse priùs asscn-
Donanlur quoque priviiegio suffragii delini- tiendum quàm expondaïur, uirùni ab ordine
livi abbaies, non illi qui quidem dicunlur episcopali consulti fuerint prosbyieii, e<irum-
,,,,,
renduin sit dogmaticis ponlificis episcoporum- quô enim gravioris momenli disculienda oc-
que delinilionibus, si perpendere priùs opor- curruni negoiia, eô maluriùs tractanda sunt;
teat, num consuleados presb\ icros, eorumque at conleudimus , 1° cùm in adhibendis quae
commeniiliâ illâ in hypoihesi nullam erroris dicta non astringuniur necessilate , ut suae
praecavendi ralionem eisdem offerri, nisi ple- unusquisque diœceseos percontetur et consulat
nam tcmeritalis, arroganiiœ et periculi discus- presbyieiium. (id tamen quod quantum licet
sionem? Assertum ac probalura est, prolaïae à maxime congruat.) Nonne fieri poiest, nec
summo ponliûce deûnitioni, cui expresse pars rare contigit, quibusdam ut in regionibus obs-
noiabilis episcoporura suffragantur caeteris ta- curaia sit, ac penè ex animis éjecta dogmatis
ceniibus, tacitum hune perinde ac expressura alicujus vera traditio? Sic olim in Africae re-
slabilitatemque decreti : quam vim ac energiam haerelicis baplisma, episcopo quid tuni profuis-
enuniiat in hune modum disertlssimus d'A- set à suo ibi preshylerio consilium exquirere ?
4 imprime à une décision vénérable par elle- cere in consilium selectos quosnoveritacpro-
proscriplus est liber cui tilulus Maximes des : universalis iraditione et doctrinâ, eosque pri-
saints.) Atqui non concilii celebrationem, non vatis , si voluerit , interrogare ac perconlari
Asserium ac probatum est solos ad episcopos tuis sese adjuvare consultalionibus episcopi
pertinere poiestaiem ac jus dlrimendi contro- atcjue ex inexhausto Ecclesiai thesauro ea de-
episcopis addictam fuisse, alloquente promere quae fidem alere et sustentare va-
versias ;
Aposiolos Christo Domino, activae promissio- leant? Deiiique admissâ quae iingitur consu-
nem infallibilitatis ; ab episcopis siveper orbem lendi in causis fidei dijudicandis, presbyterii
largiri.
tarenturque ludibrio dogmatica décréta ,
qui-
Quo igitur pacto conditionissuae oblitipres- bus honorera et obsequium detreçtari nefas
pudiata concilii alicujus décréta, quôd episcopi consueiudine lejlimonium pcrliibuit Anatolius
necessarios consul- patriarcha Constantinopolilanus porrô qui
presbyteros suos, lanquàm
:
lores non advocaverint ; talis intercessionis ne tum versabanlur principe in civitate episcopi
uUum quidem deprehendetur judicium. suum quisque presbyterium non consuk-bant
intricatis in quaesiionibus de fidei negoliis, quae in illis traclareniur ex-
Haud inflciamur
,
scripta est haeresis Messalianorum, lura elipsa ex cathedra décréta, nisi prias consultum fue-
Eutychianorum , aniequàm Chalcedonensi ob- rit, quo vêtus reprscsentatur Uomanae clerus
lercretur concilie. Habita est Alexandriœ syno- Ecclesise, collegium cardinalium.
dus in quâ siatuluni est quid de trinà aut unâ Resp. : Fatemur, ubi agebatur de proscriben-
hypostasi, quid de dispensaiione carnis noslri dis erroribus, consultum fuisse ab episcopis,
Salvaioris credendum sit. Certè consiliarios cùm rerum adjuncla sinerent, suum presbyte-
tune non Inbuerunt suis è diœcesibns accersi- rium ; nec ea, si rei substantiam potiùs quàm
tos prcsbyleros episcopi illA in synodo, velut niodum attendas, exolevit salnberrima consue-
inopinatè congregaii, rcdtices ab exilio in quod tudo; hinc moritô diclum est ab ilhistrissimo
ab imperatore Conslanlio ablegati fuerant. Suessionum cpiscopo, docunienti pastoralis
Epist, S. Athanas. ad Antioclienses, inscriplâ tertii art. 5 : « Les évoques consullaiont au-
Eusebio Luciferio, Astérie, etc. ProHigatum c trefois leur clergé. Cela est vrai, et ils le
est Arausicano in concilio secundo semipela- I font encore, et ils le feraient encore plus, si
gianum dognia, ab episcopis qui ad dedicatio- I la plupart des ecclésiastiques ne vivaient au-
nem basilicae convenerant, neque errorem I jourd'hui dans une indépendance que les
rant : an illius eô infirmata sit celeberrimoe < mais après tout, cette consultation n'est ni
synodi auctoritas , quôd prolatam ab ejusdem « une condition essentielle, dont le défaut
episcopis definitionem non anleverterant pre- « annuUe la décision des évoques, ni une mar-
sbyterornm consilia? f que sûre par laquelle on doive juger de sa
Numquid, m nmlia prsetereamus, convoca- « validité, y
tum est consultationis causa, singularum pro- Quod ut penitùs inlelligatur, haec summatim
vinciarum ac diœcesum presbylerium, ad con- prae oculis habenda sunt : cùm fidei judices
ciliandam laiis v. g. contra Baium, Jansenium, Ciiristus Dominus constitueret, voluit profectô
Molinosum decretis auctoritatem ? Idemne fuit ut non temerè, sed prudeiiler judicarent : at
siiiones ex libro cui tilulus : Maximes des quibus assequendum ad scopum insistere de-
saints ? beant; verùm id prœstat inprimis facla illis
Huiccc igitur palmari principio, semper in- absoluta inerraniiaepromissio, ut nihil adniit-
hsrenduin, quod quidem non vetustate minus tere, nihilque possint omitiere, quo, vel ad-
quàm veritate consecratum est : nempè , ut in misse vel prœtermisso ab insiitucndis catho-
causis fidei decretoriam ferre sententiam epi- licam ad lidem gregibus sibi cemniissis absler-
scoporum est, ita etdiscernere ac dijudicare, reantur. Tum si quid aliquando oniiserint
quid proposilum hune ad finem coniparandum quod humana videalur exigere prudentia, pro
sequi et praesiare, Deo praecipienie oporteat; certo lenendum est, id saltem lune lemporis
scopi in omnibus saltem gravioris niomenti receplam esse fatemur, perutilem ac providara
negoliis: hinc illud effatura S. Cypriani : c Nec illara consuetudincm , dogniaticis ut parandis
I enim inconsulto clero factum censeri potest constitutionibus cardinalium expetat consi-
Eà consulendi presbyteros necesbil;iie voluit lent; unde enim dosuineretur ista nécessitas
Chrislus arciiùs conjungi, cum secundi ordinis quse divine sit adscribenda juri? An ex ipsâ
sacerdoiibus episcopos, communique consensu, cardinalatùs dignilate et prœstantiâ? Sed di-
jdeôquc efficaciùs ad regendam Ecclcsiam Dei vinae eam non esse insiituiionis, in confesse
incumbcrc hincRomanamapud Ecclesiara an-
: est apud emnes. An ex eo repeienda est prae-
tiquae ac prorsùs tenendu' tradilionis coiistan- dicta nécessitas, quôd vcierem ccnseatur Ro-
liorem servalricem, non habenlur ut absoluta nianse clerum Ecclesi?e, insigne cardinalium
,
non priùs dicunt sententiani prsepositi judices, teniporalibus assignatae sunt judicibus; quod
quàni audili fuerint advocati, testes, regiaruni enim ad fidei causas atiinet, inhœrendum est
causaruni paironi; advocatorum, tesiium, re- Scripturae et traditioni, quibus edocemur pro-
gisque regum causis patrocinaniium personam missum esse à Christo Salvatore episcopis
suslinent presbyleri, alque inler caeteros, illi dalunique cuni judicandi munere, et infallibili
^jejcti0 qnsivià.
De iiifallihiliale Ecclesiœ in conckmnatione propositionum in glo-
ho y in factis dogniaticis aijudicandis ^ in heatificatione et cano-
nizatione servorum Dei.
fligi censuras, ut non delerniinetur, non de- cum perstringit, vel aliquam déclarât, apprcr-
finiatur quœnani notarum seu censurarum batque veritaleni. Haec est propriè naiura
species singulis competat proposiiionibus : ea dogmaiici judicii; inde prolluunl sponlè prae-
fusiùs in decursu evolvetur notio. cipuse essentialesque illius proprietales.
sinl naiura et proprietales judicii dogmatici : nequeunt vel permutari. — Vniversale est,
bandis proposiiionibus, quaalamque vim ob- eoque obslringuntur cujuscimique staiùs ho-
lineant. niines per orbem totum disseniinali : nullis
lesl : Judicium de rcbus à Deo revelalis aut cwn j^ runt. — Propugnari aut impugnari non potest,
,
diiione, aut principes ac monumcnlis ciim non usuni duniaxai propositionum percellat ;
vcrbo Dei scripto vel iradilo arctâ necessilu- si asscnsum internum jubeai et absolulum
doclrina; duo enini tune quserunlur, utrùm gnificari polest momenlis : pastorum scilicet
eo libro talis doclrina conlinealur, atquc lesiimonio et vulgatâ passim in Ecclesia, illius
sentiat.
§ 2. De notis theotogicis.
Ex illis judicii dogmalici cbaracteribus
consequilur et facile inielligiiur discrimen Ex damnalis quandôque propositionibus aliae
quod ipsuni inler legenique seu decreium dicuntur baerelicae, aliae erroneae, aliae haeresi
accuratè dici polest : Decreium de rébus agendis rore; aliae impiac, blaspbemae; aliae scandalo-
vel omittendis, nec inlriusecè bonis nec inlriii- sse, malè sonantes, piarum aurium oflensivae,
secè matis. Hinc nierse disciplinae décréta pos- temerariœ, schismaiicae, etc.
sunl, proul opportununi censuerit Ecclesia, Nolae liioologicae reputaniur diversae illae
immutari vel eliam revocari : diximus, merœ appellaliones, quibus designaniur varii mali-
disciptinœ décréta; quae enim disciplinae leges gnilatis et perversiiatis gradus, variis insi-
cum aliquo dogniate verâ et neccssariâ alTmi- dentes propositionibus : earum quae frequen-
dogmatis liùs recurrunl, nolitiam (quantum operis no-
tale conjunctae sunt, ill3e,ui par est,
illius iramutabilitate aflQciiinlur : lalis est lex stri ratio postulat), exhibere animus est.
principiis, repugnare, tum eliam eu spectare œquatè resolvilur in auclorilatem Dei reveian-
ut bono consulat cbristianae societaiis. Per tis haec est unica ratio divinae fidei. Diximus
:
libus pœnae : quarumdam usu propositionum diviniiùs revelatam cui immédiate adversatur,
eadem polest interdicere ;
potest quibusdam doctrinam , Ecclesia fide divinâ credendam
obsislere vocibus ac lerminis, quibus aditus proposuerit. Eâ sublalâ conditione posset qui-
aperiaiur ad conienliones et scandalum : sed dem aliqua doclrina diviniiùs revelata credi
ul indicavimus, dogma ipsum non attingit, theologicâ fide, haud vcrô catliolicà. Quod ut
uiliilque ad credendum proponit. intelligatur, fides supernaturalis infusa, quam-
Nota. Ex ipso alicujus decreti tum scopo, vis una sit secundùm liabitum, dividi solet in
tum contexiu dignosci potest, utrùm dogma- fidem catbolicam et fidem iheoiogicam; utram-
licum haberi dcbeai ; eo enim si dcclaralur, que tamen divinam. Fides catholica lioclrinani
Jioc esse romano pontiQci et cpiscopis consli- revelatam compleciilur qua; fidelium socieiali,
lulum, ul delalam aliquani approbent vel rc- aucloritalc Ecçlesiœ proposiia fuerii ad cre-
TIl. IV, 3Q
, ,
dentium (idem est doctrina caiholica, quôd conllatur, propositiones revelatae sînt necesse
docliina universalis). Fides tlieologica, dicitur est. Homo quidem enunliatà universali propo-
ea qu;« licet nihil nisi revelalum conlineat silione, non nisi confuse percipit individuas
non lainen comprehendit sancitam Ecclesiae seu singulares propositiones ex quibus illa con-
resis crimen illecoram Deo incurreret, qui quàm potest : al menii divinae nihil anceps et
Jidei iheologicae cnlpabiiiter repugnarot, haud ambiguum, nihil obscurum; omnia nuda oculis
licos decernunlur ab Ecclesià, nec possetante Hic operae pretium est reducere in niemo-
definiiionem Ecclesiae inter haerelicos depu- riam, non sulBcere ad aclum fidei divinae,
lari. Ita hseresim inielIexilS. Augusiinuslib. assensum cum errandi formidine conjunclum :
4 de Baplismo conlra Donalislas , cap. 4 : hinc ista Tridenlinae synodi senteniia : « Qui-
( manifesiatà sibi doctrina calholic» fidei, re- « mitalem et indisposilionem respicit , de suâ
» sisiere nialuerit, et illud quod tenebat, ele- I gratiâ formidare et timere potest , cùm nul-
« gorit, » Sicetiam S. Tiionias 2-2, qusest. 5, « lus scire valeai cerlitudine fidei cui non po-
f Forraaleobjectum fidei est
veritas < test subesse falsum, se graiiam Doi esse
arlic. 5 :
1 prima secundùm quôd manifeslalur in Scri- < consecutum. t Sessione 6, cap. 9. Eâdera
« piuris sacris, el doctrina Ecclesise. » Ralio- raiione, quamvis Chrislum esse quàlibet in
hano subministrat Sylvius, in 2-2, quaest. hoslià rite consecralâ realiter praesentem do-
nem
Ecclesise propositio vel decla- ceai divina fides, eâ lamen fide credi non po-
i, artic. 1 : «
médium est ordinariuni à Deo institu- test, in hàc vel illâ determinaià hoslià ipsum
t ratio,
ut certô sciamus, quaenam ipse reve- adesse, quia talem ad assensum non suppedi-
< lum ,
revelationera quam asseruimus divinae immédiate revelala, sed ex uno fidei placito,
lani
etaltero nalurali, cerlô et evidenter colligiiur.
lidei esse necessariam, non pertinent quae ex
non coUignntur nisi vero el propriè Dogmaticis in decrelis quae plures adbibent
revelatis
notas theologicas, manifesté indicatur aliud
diclo discursu, diversumque exhibent forma-
esse damnari proposiiionem ut baereiicam
lera concepium, quamvis idenlitatem realem,
qua- aliud, eam damnari ut erroneam : ita sessione
aliquâ saltera ex parte invicem obtineant :
dem attributa illius primaria et conslitutiva, et nonnullos eorumdem esse notorié haereli-
quibus à cogilatione abstraciis, evanescit sta- cos. Idem videre est in Bullà Martini V^, eo-
lim tolius idea : sic dùm revelalum est Chri- dem ediià approbante concilio ; idem prae se
hominem, non hoc ipso immédiate ferunt Bulla Pii V conlra propositiones Baii,
slum esse
revelalum est in ipsum cadere poluisse gau-
decrelum Innocenlii XI conlra doclrinam Mo-
linosi, etc.
dium et dolorem (quod quidem aliunde divinâ
sed hoc ipso Sicut eô constituitur ha'retica propositio,
revelaiione patefaclum est,
aliqua propositio, indivitluae ex quibus Iota li adversaïur revelalo immédiate dogmati. Hae-
,
praemissis, qiiae divinam ad lidoin non perti- proposiiionum , quibus prolatis exoriatur per
neat. Docuerunt idem Suaresius, Cardinales accidens, ut aiunl,
scandalum, seu propler eis
de Lugo et de Laureà, possc decrelum Lccle- abulentium liominum infirniitatem aut mali-
siœ ellioere, ul quas propositioiies reprobat liam at cadere non potest nota verè theolo-
;
Spiriiûs sancli à revelalione quam postulat cupatur positive temeraria; alia autem est pro-
filles. Nova fidei dogmata non condit Ecclesia; positio quse dicitur temeraria privative. Atque
nihil proponil, nec proponere potest divinâ ilia est quse solo proprio judicio, sine suffi-
fidc credendum, quod antca immédiate reve- cienti aucloritale, vel cogente ratione excogi-
lalum non sit, alque in se ipso ad fidem jam j
tata est; hsec ipsa propositio censuram, licet
periineai. Déclarât, non eiïlcit immediatam miiiorem quàm propositio positive temeraria,
rcvelationera ; bine, ut animadvertit Sylvius, meretur, ut advertit Suaresius, « quia, inquit,
oppositum (dogmatibus postea definitis) te- c déficit à rectâ régula rationis, et aliquid
ha-
nentes, jam tum errabant in fide, sed incul- i bet prsesumptionis, ac proinde in materiâ
pabiliter, quia non errabant in fide deflnitâ « theologicâ et supernaturali, aliâ non caret
et declaralâ. In 2-2, qnaest. 1, artic. 70. f temeritate. i
sitione piarum auritim offensivà secernere, in c lius censura! , de qunlibet in parliculari cre-
In adscribendis liujiisniodi nolis, ui sapien- Iiaque fixum cerlumque animo nianere débet
ler nionet Melcliior Canus (de locor.mi Usu nullam unquàm poss'^ ab Ecclesià damnari
lil). 1:2, cap. 11), i non est liabenda ratio vnlgi proposilioncm, qua; liim ex objecto proposi-
c pronilscni, imbccilli, porturbati, imprudentis, tionis , tum ex modo ipsius eiiuntiandi, ni-
€ scd prudonlis, sincori,pii, incornijUi; nec hil ingerit à verilale alieniim, nihil exliibet
i iheologia modo requirenda est, sed pietas et suâpie naturà culpandum. Jani conclusionis
«prudentia, sine quà nullœ aures possunt afferenda sunt non quidem omnia,sed prœci-
« consentaneos sonos abhorrenlesqne discer- pua quœdam et expediia magis momenta.
< nere. > Alias prretennitlimus bîc nôlus, quas 1" Christus est sumniè verax : Ego sum,
cxplorare et distinguere facilius est; qui de inquit, via, veritas, et vila ; de se ipso id etiam
notis iheologicis iiberiorem disceplalionem déclarât : Ego in hoc nalus sum, et ad hoc veni,
dosidcrat , considère poterit inprimis Scruli- ut testimonium perhibeam veritati; omnis qui est
nium doclrinarum, auctore Antonio de Panor- ex veritate, audit voceni meam. Aposlolis misit
nio. Id verô maxime observandum est, tum in SpiriUmi dequo ipse dixil : Cwm autem venerit
nolis Ibeologicis , nullam esse quse in ipsam Spiritus ille veritatis, docebit vos omnem verila-
non cadat propositionis doctrinam, tum falsi- tem. Cum tenebris poliùs conciliabitur lumen,
tatis noiam caeieris omnibus inferiorem, dara- quàm cum illis Evangelii asserlionibus, légi-
modo expressam, modo subiniellectam in do- rcruni prudens sestimator puiaveril , ila esse
gmaiicis quibus perstringuntur, decretis ;
quse conslilulam divinilùs chrislianam Religionem,
quidem adnôtatio, propter rei gravilatem, dis- ut Eccleda Dei vivi, columna et firmamentum
tincte asserelur et confirmabilur sequenti veritatis, debeat aliquando vel possit anallie-
conclusione, raate veritaiem percellere , cujus exemplar et
Damnari non potest propositio quœ sit vera in fons Christus, tum cui et Icslificandai prodiit
sensu proprio et naturali, nec ulla imbuta vitio hune in mundum , habitavilque in nobis, lum
intrinseco. — iixc ut rite percipialur asserlio, et uberiùs docendœ, missus est ad Apostolos
duplicem opus est dislingui cujuslibet propo- Spiritus veritatis, qui apud eorum successores,
sitionis sensum : grammalicalem unum seu maneal in œlernum ? Plurima eô loci congeri
rigorosum ,
proprium alterum et naturalem ; possent egregia , quibus veritatem SS. Patres
grammalicalis et rigorosns, seu, ut quidam vo- ejusque inviolalam inlegrilatem exlollunt
cant, absolutus, ex terminis in se sumptis ila prseconia. Haec sunt in confosso apud omnes,
desumitur, ut in eo dijudicando, nihil aliud tamque absonum fore déclarant , damnari ve-
respicialur; proprius verô et naturalis, qui etiam riialem ; quàm innoccnliam el sanciilalem ,
nuncupatur relativus et obvias, dignoscilur tum cùm per se non minus ordinaia sit , Deoque
ex valore, seu ipsâ vi et significatione termi- supremo judici non minus accepta.
norum usu communi et ordinario determi-
,
2°
^on magis ab Ecclesià damnari potest
tum denique ex nota et manifesta aucloris posilioncm veram proscribere, est ipsi con-
« quaenam (propositio) sit ex omnibus bsere- suflragari? Atque evidenlissimum est, ralioni,
t scandalosa, temeraria, aut piarum aurium sariô praeposiiorum Ecclesiye ollicio repugnare
i olTensiva, liberum est, quantum est ex vi i$- décréta, quibus falsitas approbctur, alque ii)-
,,
Icrposlto anaihemate credenda proponatur fi- caeieras posse prohiberi, inlaclâ carumdem
delibus. Ilaec pigel latiùs prosequi, ne videa- doclrinà ; deinde inslaurari, cùm abusus de-
inur solaribus ipsis radiis facein admovcre, sierit.
Oltjic. : Fieri polest ut quibusdam proposi- Qiiiic hactcnùs prolulimus, et lucem adji-
lionibus licet veris ac per se innoxiis, itamulli cient sc(iucntibus asserlioiiibus , et ab iisdouj
abulantur aut iidiiniilalc lapsi , aut propriâ lucem muluabuulur, alquc vicissim liauricnl.
(senn. 50, aliàs de diversis, 15.) Nanique ma- nodus gcneralis Conslantiensis. sess. 8 :
nilostum est non rem ullam , cùm eà quisque t Quibus ariiculis exanilnatls, fuit reperlum,
malè ulitur, sed ipsum nialè uteiitem esse ar- < prout in veritate esl, aliquos el plures ex
guendum. An viiuperanda siderum creatio, « ipsis fuisse et esse noloriè haerelicos , et à
quia Inde arrepta est idololatricae superstiiio- t sanciis Patribus reprobaios , alios non ca-
nis tam fréquenter apud gentcs occasio? Nuni- i iholicos, sed erroneos, alios scand;ilosos et
quid adimcndum est houiinibus liberum arbi- 1 blasphemos, quosdam piarum aurium offen-
irium, quia ssepè sœpiùs delorqueatur ad poc- d sivos, nonnullos temerarios et scditiosos. »
ut diximus, in doctrinam semper cadit) nota € ejusdem aucloris libros, volumina, iraclaïus
tlieologicà perstringi, quamdiù proprius ac < el opuscula ,
quocumque Jiomine censean-
naturalis ejus sensus, contrario usu domi- < lur, quos hic haberi vult pro sulficienler
nante, quem penès verborum vis etsigniticaiio < expressis, hoc perpetuo decreio reprobal et
est , ad alium diversum([ae sensum non in- « condemnat. i Hoc lesiimonio el décrète
lleciilur. Quod spécial nonnullos qui verita- Ecclesiae universalis congregaia;, nihil aplius
tem subjici posse damnaiioni, exislimare visi validiusque afferri potest ad vindicandam pro-
fuerint , ex iis alii id unum voluerunt, pro- posiiionura in globo condemnaiionem ; eàdem
scribi posse veram propositioneni quai con^ ralione , eodem in concilio proscripli sunl
trariam injustà aut acerbiori censura alli- sess. 15, Joannis Hus 30 articuli ;
quin et eà-
ciat; alii loquunlnr de proposilione quae ap- dem sessione sacrosancta synodus, Ecclesiam
parenter soloque graniraalicali sensu vera sit, caihoticam reprœsentans , de ducenlis et sexa-
sed falsa, si proprio ac naturali sensu acci- ginla damnatœ memorice Joannis Wiclef arti-
Inst. : Inter damnatas proposiliones , suni < examinatis, fuit et est reperlum aliquos et
quce proscribunlur ut scandalosae , ut le- < plures ex ipsis fuisse et esse noloriè hairc-
merariae ; at scandalum polesi aliquando i licos, et dudùm à SS. Patribus reprobaios,
propter rerum adjuncta, et audicnlium le- c quosdam blasphemos, > etc. Alias allexit
geniiumve disiorios afleclus, veritas aller- notas quas supra, ex sessione 8 exscripsimus,
re ; neciue semper cum falsà doclrinà con- et subjicit : i Proplerea in nomine Domini
juncla esl lemerilas. — Resp. Hœc jam praî-
: « nostri Jesu Chrisli hœc sancta synodus prai-
occupaia esl soluiaque objeciio, cùm os- « dictos articulos , et eorum quemlibet , hoc
leiidimus, temerarias inter proposiliones, aui i perpetuo decreio reprobal et condemnat. »
scandalosas, intrinseco alias coniaminari vilio, Posl haec Conslantiensis concilii décréta, pro-
scandalumque , vel lemeriiaiis labem suâpie dicruni diversis alla lemporibus, quibus pro-
iKilurà inducere; alias verô nonnisi propter posiliones in globo pariter explodunlur ; lalia
circumslantes quasdam advcntiliasque causas : sunt décréta Urbani Vlll, contra proposiliones
scias prioris generis posse propriè damnari ; Baii, Innoceniii XI, contra errores Molinosi,
, ,, ,
quem jure possit adhibere, vel sponiè iieratis- 4 mais quoique les termes généraux ne perlent
que decreiis ,
judicioruui forma et modo uti 4 pas l'évidence jusqu'à la dernière précision
,
voluisse, quem ineptum, periculis plénum, et 4 ils sont clairs néawnoins jusqu'à un certain
num in globe improbari mérité non posse, propenit quod vagum , nihil qued ambiguum
Imo magnae esse uiditati, concluditur ex ipsius nihil qued aequivocum dici aut videri debeat.
naiurà et scopo ; idcircô enim repudianda es- Aperlè déclarât , ex omnibus quas aflicit pro-
set ratio illa condemnandi quia ut toties , , positionibus nullam esse quœ uni vel pluri-
,
jactitatum est , confusa omninô cogendisque , bus ex nolis ibidem appositis non subjaceat.
potiùs quàm fugandis nebulis idonea esse vi- Quatuor aut sex prudentiâ, sagacitate etperi-
deatur , nihilque distincte credendum ac te- lià commendatos medicos , fac palàm et conli-
quae in unam vel plures examini subjeclas vandae cupidus obienderet vagam esse ,
propositiones non cadat; secundum, quod ab confusam , et sensùs vacuam medicerum illo-
altero reipsà non discrepai, nuUas ex recen- rum _assertienem ac denuntiationem ? num-
sitis propositionibus quœ unam vel plures ex quid etiam eo nomine recusarei ab omnibus
assignatis in décrète notis llieoiogicis non me- illis quas generatim dénotassent damnosis da-
couipetat, deierrainalè percelierentur , illo ta- Quid plura? Qui condemnationem in globo,
bus et singulis cavere propositionibus, easque delrectare veluerini , immoium illud et in-
adjuvat cor fidèle, nôsse quid credendum non 4 ita faciendum sit putare insolentissimse in-
tùm ,
suam proraat sententiam Ecclesia : < Cùm inter ac perduelles à S. Augustine amandari,
« propter hoc, scire, inquit, sufficiat eam con- utpete vilio vertentes, quam universalis, non
« tra isla sentire, nec aliquid horum in fidem semel adhibuit , condemnationem propositio-
4 quemquam debere recipere. » num in globe ?
« cette mesure de sagesse tant louée par S. Constanliensi , in hullà Martini V,jubeturin-
d Paul , et n'èire pas contre son précepte terrogariqueralihet de arliculis Joannis VVicIef
< plus savant qu'il ne faut. > (Variât, lib. 15, et Joannis Hus suspectum, i utrùm credal quôd
,
< bavit et approbal in favorem lidei, et ad salu- talem duorequiruniur et sufficiunt : primum ,
f lein aiiiniarum, hoc est ab omnibus fideiibus ut décréta quœ diversis proposilionibus , di-
€ approbaiidum et tenendum, et quod con- vcrsas in globo inurunt notas, doclrinam ip-
< demnavit et condemnat , esse lidei vel bonis sam illaruni aliingant et proscribant; secun-
( moribus conirarium , hoc ab iisdem esse dum , ut Ecclesiœ universae decretis dogmati-
I tenendum pro condemnato , credendum et cis seu doclrinam aliquam reprobanlibus , vel
I assereiidum. Item ulrùm credat quùd con- approbantibus , internum et absolulum , ut
I demnaiiones Joannis Wicief, JoannisIIuset diximus ,
praesiari oporleat obsequium : hœc
I llieronymi de Pragâ , facla) de personis eo- aulem duo ceriissima sunt.
( rum , Hbris et docuraenlis ,
per sacrum ge- Primum quidem vel solà decretorum , de
I nerale Constanliense concilium fuerint rilè quibus sermoest, inspeclionedeclaralur; men-
I et juste factae, et à quolibet catholico pro tali- lem suam sic aperit concilium Constanliense
I bus tenendœ et lirmiter asserendae. > Non œcumenicum: t ExtilitJoannes Wicief pseudo-
prohibelur dunlaxat ne propugnenlur aut lo- i christianus, qui cùm viveret, adversùs reli-
veantur damnatae in globo propositiones Joan- « gionem chrisiianam et fidem catholicam
nis \\iclef, Joannis IIus, sed praecipitur slriclè, t pertinaciter asseruit, et dogniatizavit plures
ut eas rilè et juslè esse proscriptas teneatur et < articules, quorum quadraginta quinque huic
credalur. Talibus igitur condemnalionibus de- f paginseduximus inserendes. Illos aulem per-
belur obsequium etiam internum, nec iniernura 4 peluo décrète reprobat et condemnat. > Arti-
utcumque, etqualeopinioni dunlaxat probabiii cules Hus triginla : < Haec sacrosancla Con-
commodalur, sed absolulum et irrevocabile :
« siantiensis synodus déclarât et définit non esse
namque concilium Constanliense sess. 8 , , I cathelices , nec tanquàm laies dogmatizan-
pryedictos ariiculos perpetuo dccreto reprobat t dos , sed ex eis plures esse erronées , alios
et condemnat. i scandaleses , aliques piarum auriuni offensî-
Idem demonstralur eà retractalione quam < vos ,
pluresque eorum esse temerarios. >
ab liieronymo de Pragà exigi voluit eadem sy- Alexander VII, in décrète anni 1665 , die 24
nodus, cui ut iste oblemperaret, pluresreipsà septemb., propositiones 28 in globe proscri-
Joannis ^Viclef et Joannis Hus propositiones psit ; ad illud condendum eam eb causam ini-
abdicavit bis verbis : « Consensio sanclae Ro- pulsusest, « quôd in rébus adconscientiamper-
f manae Ecclesiae et Apostolicae sedi , et huic c tinenlibus , modus epinandi irrepsit alienus
€ sacro concilie , et ore et corde proliteor in < omninèabevangelicâsimplicilale,sancterum-
€ omnibus et per omnia, et prœsertim de cla- t que Palrum declrinâ, et quem, si pro reclà
< vibus, sacramentis, ordinibus, officiis et cen- f régula ( fidèles in praxi sequerentur), ingens
( suris ecclesiasticis , indulgenliis et reliquiis eruptura esset christianae
i vitse corruptela. t
qualiier eam proliientur Romana Ecclesia et timque pollicitus est eidem perpetuam iner-
generalis synodus. Ut ex synode Conslanliensi ac
rantiam ; ipsumquc dcpesilum fidei laedunt
atque ex bullâ Martini V, ila ex décrète contra deteruntquaelibet propositiones etiam in globe
errores Bail aliisque decretis dogmaticis propo- profligatae , nec auctoritate Ecclesiae major ulla
sitiones in globo damnantibus firmissimum po- viget aucloriias in terris, quae décréta illius
testeruiargumentum necessitatis interni et ab-
Sic damnantis revocare posset aut emendare.
,,
ctarium.
condemnandis , eo quem adhibuit modo illis
Non dissimulanduin calJiolicos inter ilieolo- dogma, in quo dignoscendo universalem errare
gos exUlisse qui non accuralè sentirent de in- Ecclesiam nemo dicere audeat, nisi Eccle-
ipsâ veritale superati, ineo consenliunt, ut fa- Obj. 1° : Quae ex synodo Constantiensi pro-
leantur omnibus universalis Ecclesiae dogma- muntur testimonia ea condemnationi propo- ,
ticis decretis corde et animo, alque irrevoca- sitionum in globo favere licet videantur, nihil
raiionabiie omne dubium excludat perpetuô, gnant notas enuntiatis damnatisque proposi-
assensionem , suQicere , seposito eliam infalli- tionlbus, eas determinatè et in specie, sigilla-
tas inurere voluerii. At pugnanlia loculi sunt, ribus, ac praesertim Romanâ in synodo quae
et plerisque refelkintur argunientis quae ad habita est summum gerente pontificatum
secundam assertionem exposuimus : osiendi- Joanne XXIII. 2" Adornatae sunt à tbeologis
mus perpeiuo et irrevocabili decreto reprobari synodi Constantiensis duae censurae, una quae
et condemnari à concilio generali Constanliensi nuncupala est censura brevis ; altéra quae dicta
propositiones Joannis Wiclef et Joannis Hus, est tlieologorum concilii Constantiensis diffusa
alias ut lisereticas, alias ut erroneas, alias ut condemnalio. In illis exponitur quales et quibus
lemerarias, etc. Quare autem taie decretum re- propositionlbus aptandae sint speciatim memo-
formari posse negarelur , aut etiam aboleri ratae notae theologicse. 5" In bullà Martini V,
verit, eideraque docenti, perpeluum se spon- decretis quae extra synodos proponunlur, et
sorem fecerit : hinc approbante synodo Cons- nondùm enucleata manant ad poi)uios.
tanliensi, jubetur buUà Martini V, ut contra Resp. : Id omne objicitur insidiosè, ad illu-
eos qui proscriptos ab eodem concilio ariiculos dendum potiùs quàm ad seriô refellendum,
solemniler et publiée revocare,abjurare nolnerint, remque ut par est explanandam. 1° Fingitur
tanquàm contra hœreticos , aut hœreticâ labe conciliis synodo Constantiensi praeviis sulTi-
natas : atmultùm abest quinillisconciliis pro- magni lau^cn est niomenti, décréta illa prodiisse
lligalae sint orancs quas in operilnis ^V^cleli et anuo 1415, buliani verô Mariini V, anno 1418,
Joannis Hus proscripsit synodus Constanlien- quem anie aunum profecto vigucrunl, et rite
sis quatuor duniaxat supra viginli , censura iniellecta sunt synodi Constantiensis advcr-
;
decem et octo eisdem viginli quatuor cunctas ac seculari justitiae traditus, pœnasignis susii-
ferè consimiles reprobavit, quarum nonnullis nuerit; atlendalur quid ad illuslranda seu ex-
nullani speciatim inussit notani; quod verô plicanda synodi Contanliensis décréta prolu-
spectat ad synodura Romanam, tenenie sedem lerit Martinus V; tria supra viginli proponit
Apostolicam Joan. XXIII celebratain, non nisi dogmata quae nec specie, neque muliitudine
generali condeninaiione synodus illa percellit periingcre possunt ad omnes triplici Conslan-
errores Wiclefi nuUà ejusdem enuntiatà se-
,
tiensis concilii decrelo confessas proposiliones
orsim proposilione. 2" Quidnam argunienli numéro plusquàm trecentas , neque delerml-
exlundi possit, duabus ex ceiisuris quaî dicun- nare atque significare quali unaquaeque ex his
tur à iheologis synodi Constantiensis elabora- proposiiionibus afficiaiur nota. 6" Denique
lae? Ulraque solos impugnat Wiclefi io ariicii- coiidemnationi proposilionum in globo nebu-
los; non autem ejusdem auc'oris 2G0, neinio las non olFunduiil nmtua theologorum inler se
Joannis IIus ÔO proposiliones. 3**Neque secum concerlanliuu) , habita in synodo colloquia ;
inviccm, ne(|ue cum decretis Constantiensis hœc sunt vota consullorum in eamdem senicn-
synodi concordant objectas censuras : non nisi tiam haud semper conspirantium , neque cum il-
paucis admodùm articulis easdem ulraque cen- lissemper congruunt conciliorum pronuntiala.
sura iniligit notas; at in aliis quanta discrepaii lia! Quid ulleriùs immoremur? ÎSoii consullorum
V. g., de Joannis Wiclefl quinià proposilione votis ac suffragiis quae saltem maximam latent
dicitur in censura brevi : Ista conclusio est christiani pariem populi , dirigunlur fidèles,
surée. Jam conferantur cum decretis synodi que decretis. Haud igilur suspicari licet ita
(quae sigillalim damnalur), dicitur solummodô: ut quid deliiiituiii sancitumque volueril, inlel-
Error est ; atin censura brevi , dicitur : Ista ligi alque dignosci nequeat, nisi exploratis et
conclusio est falsa, temeraria, et erroua ac liœre- sedulô expensis iheologorum praeviis opero-
tica. Longiore in censura decernitur populis sisque disceptationibus : « Les décisions de
compelere jus ac poleslaiem, immanis alicujus « l'Eglise, inquit doctissimus Bossuet, ne sont
reo5 facinoris principes è solio deturbandi; I pas moins nettes et moins précises qu'elles
numquid synodo Conslantiensi detestanda hiec « sont fermes et constantes, et l'on va toujours
Iribuetur doclrina, et quidera lanquàm ciavis, < au-devant de ce qui pourrait donner occasion
aperiendis ipsius senlenliis necessaria? A" « de s'égarer. »
Deinde in actis concilii nihil reperire est quo Objicies. 2° : Ea judicandi forma aut viliosa
indicetur damnandis 4.") Wiclefi articulis, con- aut saltem inanis pulanda est, quae lidelibus
cilium Conslantiense ullam habuisse rationeui nihil proponit fixi ac determinaii, quo edo-
allerutrius ex illis quae objiciunlur censuris ;
ceaniur et admoneanlur quid erroris decti-
quo igilur paclo voluisset decreiorura suoruni nandum sit, quodve dogmatis genus creden-
sensum'pendere à consulendis talibus censuris, dum et prosequendum; lalis est autem con-
de quibus nullam injecit mentionem, et qux deninatio proposilionum in globo coadunalis
ad lineni usque seculiultiini, antequàm scilicet non rationis ejusdem notis theologicis, quarum
à Vonderliart vulgaïae fuerint, nequc inter acta vim unicuique propriam et singularum genui-
concilii recensentur, nequc ipsius commemo- nam cum singulis proposiiionibus convenien-
raniur decretis? 5" Ex bulià Martini V decerpi tiam fidèles secernere non valent et perspiccre.
nihil polest quod à synodo Conslantiensi edi- — Resp. 1° : Qui argumentum isiud osientaut,
tam in globo condemnationem proposilionum illi profecto mente non advertunt quantum
Joannis Wicleli et Joannis Hus possii inCrin- auctoritali Ecclesiae detrahant; inficiari etenim
gere aut infirmare; nam, ut omittamus, quod non possunt universali esse atlribuenda Eccle-
,
quens est ut contendatur deludl Ecclesiam in queunt, ac determinare, neque id necesse est
dijudicando utrùm et quid valeant décréta ad praestandum quod prsebere debeant obse-
quibus propositioues in globo proscribere ado- quium. Aliamen inler utrosque aliquod intcr-
riatur ; ipsanique non à Spiritu veritatis eam cedit discrimen : nanKjue buUà Martini V, ap-
perpeiuô dirigente, sed à privalis etiam homi- probanle concilio Consianliensi, ut diximus,
nibus, iisdemque discolis ac rebellaniibus edo- ediiâ et promulgatà, jubentur interrogari illit-
cendam, quani tenere viam debeat et modurn terati, ulrùm credant, quod in favorem fidei
dirimendi spectantes ad religionem controver- et salutem animarum approbavit concilium
sias; aut id conipertum si habeat aut habere Constantiense, hoc esse < ab universis Chrisli
possit, suà igitur auctoritate criminosé et per- ( lidelibus approbandum et lenendum, etquod
vicaciter eô usque abutitur , ut inierposito < condeninavit et condeninat esse fidei vel
etiam anathemate fidèles conipellat et adigat c bonis moribus conlrarium, hoc ab eisdem
ad obsequendum decretis inanibus, absonis, et < esse tenendum pro condemnato, credendum
veritatis pro errorlbus abjiciendae et repro- < et asserendum. » Errores pariter Joannis
bandae proximum inferenlibus periculiim. Wiclefi et Joannis Hus pra».cipilur repudiari
intrinsecum vitium, deposilo fidei vel proximè < ticuli Joannis Wiclef et Joannis Hus 50, non
vel immédiate, aut aliquà certâ ratione noci- « suntcaiholici, sed quidam ex eis sunt noto-
vum non involvat. Prabfalis etiam in decretis < riè haeretici, quidam erronei, alii temerarii
decernitur nuliam esse ex assignatis ibidem < et sediiiosi, alii piarum aurium offensivi. »
notis tlieologicis, quae in aliquam non cadat Objicies 3" : In decretis proposiliones in
damnatarura proposiiionum. globo con.lemnanlibus, poiest fieri ut neque
Notae cuj usque tbeologicae vim ac proprie- omnes episcopi, neque eorum sallem pars ma-
cùm rudes et
tates, imperiti non calleant, boc jor consentiani inter se in determinandâ in-
unum quando ipsis suiïicienter proposiia sunt terne judicio nota, quam singulse mereanlur
Ecclesise décréta proposiliones in globo sub damnandie proposiliones : v. g., ut nonnisi
variis notis proscribentia, ab ipsis exigitur, ut episcoporum minor numerus propositionem
quas sic damnavit Ecclesia, respuantex animo, aliquam arbiiretur esse haereticam , caeteri
easque persuasum Iiabeant esse damnandas omnes eam exisiiment esse duntaxat erro-
eâ omni ratione quâ Ecclesia judicaverit ; id neam aut alii erroneam, alii errori proximam
; ;
unum plané sulTicit, ut ab iisdem dimoveantur quod de unà hic objicilur proposiiione, idem
ac deterreantur fidemqHe retineant integram ad multas potest accoramodari , hoc est
et illibaïam. Litterati autem ac periii cùm ut de gradu et nialignitale vilii, quo singulae
theologicse quid significent notae, quid eflîciant, proposiliones inficiunlur , dissentiant inter
scrulari ac percipere valeant, alii quidem ma- se judices divinitùs consliUili : tum vorô nul-
gis, alii minus, pro suâ quique sagacitate ac lum erit internum Ecclesi* universalis de
eruditione, possunt, si opportunum ipsis videa- vitio et naturâ singularum proposition um de-
637 SECT. IV. DE OBJECTO INFAI LIBILITATIS ECCLESIiE. 638
lerniinatuni judicium, quod inlerno vacillante positionibus ac noiis, attamen ex diversis illis
et incerlo, lluctuare neccsse est, atque carere et discrcpantibus judiciis consurgere potest
necfissariû obligandis conscieniiis auctoriiale ? exlernum, verumque dogmaticum judicium,
Resp. 1" : Reclè cl iiullo labore concipilur quo dcclarclur ac dolinialur nullam esse ex
poliiisse episcopos inter se consemire tumin- recensilisproposiiionibiis, quam una aut plu-
teriiis, lum exteriùs in judicando, onines exa- res glomeratis ex notis non alliciant; tuendo
mini subjectas proposiliones inlrinseco macu- sànae doctrinoe deposilo dirigendisquc intra
larl vitio, oinnes essefalsas et fidei aut moribus fidei ordinem mcnlibiis Spiritu sancto modé-
divcrsiinodè noxias, ac proinde respuendas rante providebilur ; eâdcm sic raiione attinge-
perniciosisque adjungendas erroribus : hoc i lur et comparabilur finis propler quem lanta
autem fidelibus tradito documento quod in episcopis tamque veneranda judicandi conces-
onini exhibelur condeninaiione in globo, ex- sa est divinilùs aucloritas; bine prolaio ab illis
pcditnm illis subniinislratur antidotuni, quo decreto interiùs eliam ac sincère obtemperan-
prcesens cavealur venenum, aui si jani baustuin dum est, qnidquid sit de raiionibus et incita-
fuerit, ejiciatur ; quôd autem dcterrninentur mentis quibus adjudicandum commoti fuerint
interne judicio à majori salteni parte episeo- ac impulsi. Defensatur veritas , error con-
'
porum , et applicenlur inleriùs singiilis pro- tcritur ; chrisiianus lulô edocetur populus,
positionibus singulœ quas niereantur notae, dtimmodô in exlernum conveniant judicium,
talis detenninatio et applicatio, si adhibenda quod solum fidelibus exhibelur ac proponitur
sit ad condendum elTerendumque exlernum tanquàm certa credendi régula.
dccrctum, eani reipsà fuisse praeslilam con- Inst. 1° : Convenire atque congruere inter
cliulenduni est ex absolutis et eiUcacibiisChri- se episcoporum oportet senientias in œsiiman-
sti proniissionibus, qui Ecclesiain cùni in ne- dis atque dignoscendis notarum Ibeologicarum
cessariis nunquàm deserat, non patieiiir ejus i naturà, signiflcatione et proprietatibus ; hoc
dogmaiicam uliam definitionem carere neccs- tamen incapile, sicut alii iheologi , ita inler
sarlis ad obligandos etiam interiùs lideles, se ipsos dissidere colligi poiest ex operibus
dolibus et conditionibus. Et quid vetaret ne episcoporum qui de notis theologicis scripse-
major saltem episcoporum pars singulas cum runt, ut Melcbior Canus , illuslrissimus Bos-
Scripturae traditionisque monumenlis, eden- suelius, cardinalisde Byssi, etc.; ejusdem notae
diini aniedecretuni, proposiliones conferendo, dissimilem aliquando ingerunt ideam.
advocaiis etiam, si opus erit, in consiiium Resp. : Id argumenti si convincendo esset
sapientibus erudiiisque vlris, certô dijudlcet idoneum, opponi ex aequo posset decrelis qui-
intùs quaenam unicuique propositioni compe- bus specialimel distincte singulis proposilioni-
tal nota, licet decreto seu externo judicio id bus singulae inuruntur notae; tamque decrelis
non deliniant? Non id impervium magis aut quae intra générale conciiium quàm decrelis ex-
operosius quàm si proposilum baberent, sin- tra synodum edilisobjiceretur; atque ilaneque
gulas singulis noiis proposiliones exteriùs in globo, neque sigillaiim, posset Ecclesia pro-
confodere. posiliones verè damnandasperstringere; dicen-
Resp. 2" : In altribnendis unicuique propo- dum igitur, ubi dissensio est de naturà et
sitioni singulis compelentibus respective notis, significatione alicujus not« theologicae, milio-
etiamsi dissentirent interno judicio, et falle- rem , modo probabilitale non destitutam , be-
rentur plerique episcopi (quod quidem nihil nignioremquesentenliam secutos esse episco-
cogit suspicari), consenlire niiiilominùs pos- pos; id postulat aiquiias et recepla ratio judi-
sentexternum in judiciumseu decreium.quod candi : namquc in judiciis , ubi partium jura
solura tanquàm sentiendi régula proponitur sunt obscur a, reo favendum est potiùs quàm acto-
fidelibus, et cui subesse falsuni non sinit, nec ri ; in pœnis benignior interpretalio facienda est :
sinore polest Christus, qui Ecclesiœadfuturum sic, V. g., quamvis aliqu itheologi ad haeresira
se usque ad consnmmaiionem seculi veré et constituendara putaverint sufficere mediatam
sine restriclione promiserit; licet enim, v. g., revelationem, damnaïae non censendae sunt ut
episcoporum pars média propositionem duxe- hcereticae proposiliones quae non coniradicant
rit erroueam quam raedia pars altéra liœreticam proposiliones immédiate revelatas, et quas
cxistimet, aliamque propositionem lot arbi- fidelibus Ecclesia credendas proposuerit.
trentur pariter haerelicam, quot eamdera pula- Inslabis 2" : Decrelis proposiliones in globo
verint haeres! proximam, et sic de aliis pro- *** condemnantibus, quale debeatur fidei genus?
639 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 640
Non divina illis debclur liiies : cùm enira !fide constare , lenendum esse et credendura ,
qiiae vocaïur ecclesiastica , nova hrec est ap- doclrinam propositiones diversi gcncris, ila
pelialio, ac merilô quaerendum erit in qiio sunt diversa credendi gênera : quo igitur no-
posiia sii ca crcdcudi ralio, qu» veleribus in- mine donanda sit fides quâ credi oporleat
cogniîa fuisse videalnr. Eiverô non leneniur quidquid Ecclesiae decretis propositiones in
fldeles lot elicere adhaesionis aclus, quoi sunt globo damnantis expromitur?Quid certaturde
propositiones per aliquod decrelum condemna- nomine, cùm res ipsa teneatur et coUocaia sit
1* in globo uthiiciolicae, errone^fi, scandalosae, in tuto ? Caelerùm dici potest , ac merilô, ge-
etc.; at generalis aique individuus qui tune neralem assensum quo praedictis definiiionibus
elicerelur assensus, divinani ad fidem si assur- adhaereanius , accommodari per se ipsum ad
gat, pei'lincre non polesl ad condeninationem mentem propositumque Ecclesice ; hinc illo
naiioiii aplari nequit, cùm in illis plures sunt Haec solutio evidenti potest exemplo illu-
bœrcsis imbuiae veiicno, quas proinde conlia- strari, cui nec ipsi quos hic refellimus, velint
dictorias lidc divinâ credi oporleat. refragari : lac scilicet nuUum ab Ecclesià ma-
Resp. : Niliil obslat quoniinùs fide divinâ nare decrelum ,
quod singulis propositionibus
naudis in globo propositionibus ; revelala est non inlligat notam ; alias proinde reprobet
diviniiùs ha^c infallibilitas; declaratur genera- sigillatim alque explicité ut haereticas, alias ut
libus lesliinoniis quibus collatam Ecclesiae erroneas, aUasut temerarias, scandalosas, etc.;
absoliiiam e:^se inerrantiam leslificatur ver- non juberentur profectô fidèles lot in aclus
bum seripium ac iraditum ; praecipua quae ad fidei sive divinae, sive inferioris gradùs erum-
iliud caput speciant , argumenta deprompsi- pere , quot essent proscriplae sub diversis illà
nius ;
quidquid auiem revelatum esse constat, ratione , notis propositiones ;
possent enim
id loium divinam revocatur ad lidem ; nec generali et individuo actu reprobare tum ex-
tanieii inde coiiserjuens est singulas illas pro- teriùs, tum interiùs ,
quidquid reprobavisset
positiones quas diversis noiis Ecclesia conligit Ecclesia; quidquid autem approbâsset, sincerâ
in globo , esse habendas haereticas , adversan- mente prosequi ac firmissimo et irrevocabili
tesque iilis asserliones totidem esse dogmata tenere assensu nec censerenlur , rejicere ut
revelata ; neque enim definientis infallibilitas haereticas, propositiones quae forent duntaxat
Ecclesiae ,
quaniùinvis imraediatà conslet rc- erroneae , neque amplecli ut divin» dogmala
veladone , elFicere potest , ut quod antea non fidei , doctrinae partes quae divinam ad lidem
fuerit revelatum, accedenle ipsius decreto, non pertinereni ; sed illorum assensus , seu
revclaïuni évadât , aique divinae dogma fidei ;
credendi ratio , suàpte naturâ et indole ccn-
imô déclarante infallibiliier Êcclesià ,
ex di- seretur congruere omnibus proposilis ab Ec-
versis quas reprobal et damnât propositioni- clesia decretis , et sic unicuique docuin^e
bus, alias esse luBieticas, alias erroneas , etc., capili inquâ damnandà vel confirmandâ ver-
répugnai illas onincs et singulas totidem esse sarentur id tribuere, quod uniuscujusque sit
haereses , eisdenu|ue coniradictoriè oppositas proprium.
propositiones lolidem esse lidei dogmala. Inst. 3" : Prudentiai et aequitaii repugnaret
Tolum id ut clariùs percipiatur , et ad ob- sententia judicis quae plures in jus vocalos
jeciionem apiior dissolvendani sternalur via , diversis ita decernerct mulctandos pœnis, ut
toUenda est qu* mentibus sensini illabitur quam quisque subiret non curaret determi- ,
ambigua inielligendi ralio. Aliud est divinâ nandum redarguerelur etiam judex qui di-
: ,
, ,,,
plina général!.
iiomiMe ppeciaiim appellalo declararel ex illis
alios esse furii, alios aduUerii , alios liomicidii Domonslratum est Ecclesiam in fide ac mo-
non inimeritô insiniulalos tum enim proniim ;
ribns alisoliilà esse donalnm inerrnnii.î ; or'^o
esset nt in snspicionem homicidii addiiccrclur rogeiulis subditis, niliil staliiore potosl quod
,
passim ,
qui diinlaxal aliqnid aeris alieni sub- logi divinae vcl nalurali, vel positivœ repngnet,
ripuisseï ; exemplis liujnsniodi haud ineplé nihil quod à legilimae et ordinatae gubernatio-
adunibranlur decrela quibus divorsis proposi- nis alienum sit iirincipiis. Id sequitur ex ab-
lionibns , divers»; in globo alligunlur noiœ solulis proniissionibus quibus se illi oblignlnm
Ibeologicœ. voliiii Cliristus , summa veritas, jiistiiia et sa-
Resp. : Ad scopuni non spécial id exnni- pientia si quando sua quaedam
; staluia (mcrae
plorum genus : nani quo pactoexecutioni pos- disciplina) revocaverit , aut imnuitaverit Ec-
sel mandari senlenlia judicis plures in reos clesia, id non factura est emendaticnis causfi,
diversas in globo decerneniis pœnas? Nemo quasi in prioribus, quae ad generalem guberna-
poiest nisi determinatè aflici exilio, vel pœnà tionem pertineant , erraverit, scd prudenlis
capiiis aui mulcià plecii pecuniariâ al Ec-
, ;
œconomiaR gratià ,
quae cùm suggosserii com-
clesiae decretis qualis in unamquamque propo- mune ad bonum societalis omnia reforri sla-
siiionem cadal nola non determinanlibus luia legesque oportere, eadom quoque pro
polesl oblemperari , ac reipsà, ui par est , ob- diversilale locorum , rerum ac temporum ,
lemperaïur , modo credalur ex damnalis pro-
suadet etiam, quorumdam slaïutornm execu-
positionibus nullam esse quae uni aul pluribus tionem non urgere , nonnnllis derogare , aut
notis conglobaiis non subjaceat. eadom penitùs tandem abrogare. Mnlalioni
Quod attinet ad sententiani judicis quse va-
non obnoxia est divina fides, quîa aeterna im-
rias pluribus reis inscriberet notas in globo,
muiabilisque est veritas ; al agondi rationes
ea prorsùs ab aequiiate et bono societalis ab- quae intrinsecis non inniiuntur morum prin-
horreret ,
propier inveteraiam bominum ma- mutari possunt, aut por se ipsas in eon-
cipiis,
iigniiatera , et ad inique de aliis judicandum sueludinem abire , nec proficit ant expedit,
aut suspicandum propcnsioneni ; cogitelur easdem omnes semper et ubique goniium pro-
enim ex bominibus quos diversis in globo sequi.
infamiac nolis perslrinxeril judex , ununi oc-
ANXOTATIO EDITORLUI.
currere, furti soluramodô reum ; ille , ut di-
ctum est, homicidii crimine notandus fortassé De infallibilitale Ecclesiae circa jus san-
viderelur, quod quantum alienandis meniibus, ciendi arliculos disciplinae sic disserit egre-
conciiandis odiis , alque ordini perturbando gius auclor jam ciialus, D. de I.a Hogue,
esset appositum , nerao non perspexeril : al tract, de Ecclesiâ, cap. 5, quaest.
t Dici- 1 :
contra , etiamsi coniingerel nonnullos ultra mus Ecclesiam, ubi certo firmoque decreto
decreii alicujus praescriptum et limites excur- aliquam sub anaiberaatis pœnà praescribii dis-
rendo ,
graviorem alicui propositioni notam ciplinam, non posse errare, 1° co sensu quùd
inureret , ceriè non adeô magnum inferret illa disciplina cum doclrinA fidei non consen-
detrimentum ; deinde in proposilionum exa- lial, qualis esset communie sub unicâ spccie,
mine, dùm verentur theologi ne aut minus quae supponerelur nocere intogritati Sacra-
acutae, aut minus sanae mentis habeantur, non menli; nec a'eo sensu quod bonis moribus
sunl tam proclives ad viliuni proposilionis vel ralioni adverselur, qualis esse supponere-
quàm ad hominis crimen adaugendum ac pro- lur non lanlùm disciplina votorum religionis,
mulgandum prolatâ sententiâ quae pluribus
;
quae haberi polesl lanquàm mera explanatio
reis diversas in globo notas infamiae irrogaret, consiliorum evangelicorum, ac proinde cum
haud ipsà quidem illius naturà sententiae, sed doclrinâ connexa, scd eliam disciplina cœli-
humanâ , ut diximus , pravilale, quoi plena baiûs qui omnibus Ecclesiae Laiinae minisiris
temeritatis judicia , quot saltem maiignae gi- in majoribusordinibuspraescribilur; nec 3"eo
gnerentur suspiciones, quae jura proximi gra- sensu quôd illa generalis disciplina in detri-
viter violareni, ac iruces persaepè cl impacatas mentum Religionis vergeret, ui l'uii pro variis
foverent inimicilias ? circumslantiis pœiiiieniiac publicae inslilulio,
vel imminuiio, cl abolilio. In his omnibu§
,
errare non posse Ecclcsiani , evidenter sequi- < salutares. t Id aulem à fortiori convenit
tur ex duplici principio, 1° Clirisluni in ne- regulis quae ad particulares Ecclesias diri-
audire lanqiiàra seipsuni, ne habeantur sicut < omnes Ecclesiae leges approbo, non universas
eihnici et publicani. «poenas, censuras, excommunicationes, sus-
€ Quod dicinius de disciplina generali, certo f pensiones, irregularitaies, interdicta com-
lirnioque décrète institula, ad iilam etiam <mendo;scio enim nonnuUas ejusmodi leges
pertinet quae, absque praevio decreto, univer- I esse, in quibus, si non aliud praeterea quic-
sali praxi adhiberetur, et proximè referretur « quam, at prudeniiam certè modumque desi-
ad substantiam dogmatis vel Sacranientorum. fderes (1)... » Et paulô inferiùs : «Illud bre-
Sit in exempluni Baptismi coilatio per nieram f viter dici potest, qui summi pontilicis omne,
inlusionem, et in publicis precibus rcpeiitio ( de re quàcumque, judicium tenierè ac sine
doxologiae : Gloria Patri, et Filio, et Spirilui « delectu defendunt, eos sedis Aposiolicae auc-
sancto. Error in simili disciplina foret error in < toritatem labefaclare, non fovere ; evertere,
dogmate , illam proinde nec approbare nec f non firmr.ie... Non eget petrus niendacio
lolerare posset Ecclesia. Tune maxime juxta t nostro, noslrâ adulatione non eget. Ordines
oninem verborum et sensûs rigoreui valet hoc « (religiosos) vel probare vel refellere, quo-
effatum S. Augusiini : « Ecclesia quce suni i niam non è scientiâ id solùm, sed etiam è
j contra fideni aul bonam vitam nec approbat, f prudentià pendei, non ad ea pertinet in qui-
I nec tacet, nec facit. i Epist. 53 ad Janua- « bus summus poniifex errare nequit. > Id au-
rium, aliàs 119, c. 19. Et istud alierum : lem in Cani principiis applicalur Ecclesiae
I insaniae est. » Ep. 44, al.às 118. Papam ex cathedra loquentem infallibilem
j Aliud est dicere Ecclesiam nihil statuere agnoscat. Vid. etiam Bellarra. 1. 14 deRomano
posse de disciplina quod in detrimentum Pontifice, c. 5.
,
religionis vergat; aliud verô, concilia etiam c Ex dictis inferendum, omnem praxim Ec-
generalia semper illa statuere quae sunt Ec- clesiae, etiam universalem, quae cum dogmate
clesiae salubriora, et magis apta ad vitia coer- nec immediaiè nec directe conjungiiur, ex se
cenda. Andrada , celeberrimus theologus, qui suflicieniem non esse fundando (idei caiholicse
maximâ cum laude concilie Tridentino inler- articule. lia Veronius in suà Régula fidei, c.
auctoritate, triplex distinguit genus ecclesias- opinio probabilis, nec lamen indubitaia ; et
utiles , et tertiura illarum quae privatas Eccle- tis, quae postea abolita fuit, nec immeritô,
sias spectant. De regulis primi generis, seu inquit ibidem Vasquesius, <cùm sacrilicium
necessariis, dicit Ecclesiam tam ini'allibili judi- ( Missae suâpte naturà, inslitutiene divinâ seu
cio decernere, quàm de ipsà dogmaium expo- i Christi, pre non baptizatis offerri non pos-
sitione. De regulis tanlùm utilibus, dicit illam « sit... Caeterùm respondere quis posset, quod
quidem errare non posse, eo sensu quôd ali- f attinet ad essentiam et substantiam sacra-
quid statuât divinse legi repugnans; illam ta-
(i) Nota. Quod ibi dicit Melchior Canus,
men à viis prudeniise discedere posse, quate- sobriè inlelligendnm scillcet isl;e omnes cen-
:
< tantà morum dissimilitudine, nationum ac cum , vel conciliorum parlicularium, alque
etiam synodoruin Diaîcesanarum. Ilaque in
ilinguarum varieiaie, humanarumgue rerum
universam Ecclesiam relundi non debel qui
I inconstanlià et lemeritate, omnibus mortali- in pœnis non
illis sat caulc inlligondis, irrcr
< bus sint scniper accommodalae semperque perc poiuit abusus.
645 SECT. IV. DE OBJECTO INF^UXIBILITATIS ECCLESI^. 646
< nienlorum, Ecclesiam semper eam doclri- c. 17, n. 9 : < Omnia quae in Marlyrologium
I nam diciis et factis probàsse, quae certa et c inserta sunt, inconcussae veritalis non sunt,
« iiulubilata est; al verô quod ailiiiel ad alla I ulex repeiilis illius correctionibus constat. »
laccidentaria, non omninô indubitalam, sed Ipsum B. Mariae Virginis Conceplionis fe-
f probabilem opinioncin aliquando in praxi slum, quod in longé comrauniore sensu cele-
I seculam, aliqiiid fecisse, tametsinon tanquàm bralur, tanquàm imvmculatœ Conceplionis, iUùm
I ccrtum dogma fidei dedaraverit. » Addit Ve- doclrinam, ut necessariô tenendam, non con-
ronius : « Non erajo sequitur Ecclesiam per firmai. Id palet ex constilulionibus adhuc vi-
I lalem praxim proponere tanquàm creden- geniibus Sixii IV, l'ii V. Pauli V et Alexandri
< dum de flde caiiiolicà aliquod dogma; sudi- VII, qui prohibent ne opinioni illam neganti
«cil praxim esse bonam, cui bonilali salis est, aliqua inuralur censura, cùm Aposlolica sedes
( quùd fundelur in opinione probabili; hinc de hoc nibil definierit.
( lot praxcs suas, eiiam tiniversales, Ecclesia « A fortiori , ex eo quôd taceat Ecclesia de
« mularepotest. > Itaquc tcmerèapplicandum variis dispensaiionibus à summo ponlifice con-
non est D. Augustini cffatum jam cilatum : cessis pro impedimentis malrimonii, vel de
( Si qiiod iota per oibem fréquentai Ecclesia, extraordinariis l'acuilalibus quas concedil mis-
I bine quin ita i'aciendum sil disputare, inso- sionariis, non sequitur pro indubilalo babcn-
« lentissimae insaniaeest; » quasi quaecumque dum singulas esse validas. De dispensaiionibus
praxis Ecclesiae, etiam universalis, fundamenlo in causis malrimonii audiatur Bossueiius, 1. 7
prorsus indubilalo inniieretur. Varialionum, n. 50, ubi varia suivit objecta à
I Idem dicendum de aliero islo axiomale : Prolestanlibus, adversùs dispensalionem à Ju-
Lex orandi, lex credendi. Merilô quidem urge- lio II dalara Ilenrico VIII, régi Angliae, ut fra-
lur ad permulta dogniala confirnianda; sic ex tris defuncli uxorem duceret. « Je ne dois pas
cxorcisn)is supra baplizandos confirmalur pec- « me mettre en peine, inquit, si la dispense
caii originalis dogma; ex doxologlà quibus i de Jules H était bien donnée, ni si Clément
lerminaniur cmnes Psalmi, doclrina mysierii t VII pouvait ou devait la révoquer, et annuler
Trinitalis; exrilu exlerno adorationis Eucha- « le mariage. Car encore que je tienne pour
ristiac exiiibilo, realis Cbrisli praesenlia; ex < certain que ce dernier Pape a bien fait au
omnibus orationibus, nécessitas grali* ad bo- t fond , et qu'à mon avis, en celle occasion,
num operandum; ex precibus quse ab anti- < on ne puisse blâmer tout au plus que sa po-
quioribus seculis pro defunctis funduntur, « lilique, tantôt trop Ireniblante, et tantôt trop
dogma Purgatorii. In bis et similibus causis, < précipitée, ce n'est pas là une affaire que je
ubi ex mente Ecclesiae et publico omnium (i- I doive décider en ce lieu, ni un prétexte
delium sensu, lam noloria est arclissima quae I d'accuser d'erreur l'Eglise Romaine. Ces
inier universalem praxim Ecclesiae dogma et < matières de dispense se règlent souvent par
repcriiur connexio , non minus verè quàm c de simples probabilités, et on n'est pas obligé
energicè dicilur : Lex orandi, lex credendi. Sed < d'y rechercber la certitude de la foi dont ,
à veromuliùm aberraret, et caiholicae causae i même elles ne sont pas toujours capables. »
non parùm noceretqui elFalum illud applicaret Inde contigit ut quidam ponlilices dispensa-
singulis Breviariis, aut singulis partibus Bre- tiones à suis dccessoribus olim concessas de-
viariorum, v. g., singulis legendis ex vilà san- negaverint , rati se lalem potestalem non ha-
ctorum, vel eliam singulis orationibus quae re- bere. Addit Bossueiius, n. 62 : « Qu'il y ait pu
citandae praîscribunlur. Enimverô lot diver- « avoir sur celle matière quelque diversité de
sorum Breviariorum examen nunquàm aggressa « sentiments , c'est assez qu'il ne fût pas évi-
est Ecclesia ;
praeterca illud (juod longé com- < dent que la dispense fût contraire aux lois
munius est, Romanum nempe, pluries emenda- t divines, auxquelles lesCbréiiens sont obligés.
tum fuit; nihilominùs de eo sic loquitur Be- « Cette matière était donc de la nature de celles
nediclus XIV, in suo opère de Canonizalione « où tout dépend de la prudence des supérieurs,
sanclorum, 1. 4, pari. 2, c. 15, n. 8 : i Licet c Cl dans lesquelles la bonne foi doit faire le
< facla hislorica in illo relata et approbala f repos des consciences, Idem dicendum est
i
( non modicam babeanl auctoritalem, non ve- de facullatibus extraordinariis quae à summis
( litum est ne modesiè, et cum gravi funda- pontilicibus ideniidem concessae fuerunt mis-
I mciilo, djificullates de eis excilenlur, cl sedis sionariis, circa malrimonia infidelium qui ba-
( Apostolicae judicio subjiciaiuur. > Et ibidem, plizanlur. Nirairùm S. Plus V dispensavit cum
,,,
ï et baptizabitur,
remanere valc^nt, aliis di- solos missionarios qui summos pontifices Pium
I missis, > quà dispeiisaiione iilis licitum lieri V et Grogorium XIII, consuluerant; quiniinô
suam uxorem quoe sola vera ila reçtringuntur ad regiones quae in illis dé-
videlur primam ,
< plures uxores habeniibus, ut, post conver- que décrète credendum proponitur : unde se-
sionem et baptismum, qnam ex illis voluerint, quitur Ecclesiae silentium baberi non posse
I
si etiam ipsa fidelis bat, relinere possint tanquàm approbationem clausularum quae in
I
quae in propriis regionibus remanebant, sese enim multè plura sumniorum pontificum di-
ejus consemu
CAPUT II.
c persiite conjiige infideli , et
I carnali copulâ consummatis, quoad vixerint, Facta degmatica definiripessunt, facla non
c remanere licite valeant... Quoc quidem ma- revelata, sed cum dogmate certâ necessitudine
« irimonia, etiamsi postea innoiucrit conjuges devincta, quibus negaiis, vel affirmaiis con-
t priores inlideles suam voluntatem, juste im- sequenssit, nogari aliquod dogma vel afiir-
( eliam, tempore transacti secmdi matrimonii, dùm approbare, vel proscribere conslituit
Vide, de bis pontificum dispensaiionibus lem quem exbibeant sensum ; noverit necesse
Benedict. XIV, 1. 15 de Synode Diœcesanà, est quid eisdcm signilicetur , habita rationc
datum dicitur, 1 Cor. c. 7, his verbis : Si in- na , si orihodoxa , vel si heterodoxa judicetur,
fidclis discedit, discedat, casus tanliim respicere judicium isliid perlincre dicilur ad quœstionem
in quibus conjux inlidelis remanens pacificam jnris. Factum dogmaiicum ila esse cum aliquo
denegat cohabitationem; de quibus conlroversiis dogmate conjunctum diximus, ut, eo facto
fusé dissent Bened. XIV, loco citaio. admisse vel repudiate , admiili necessariô
i Hic annotabimùs taïUùra, 1° bullas, quibus dOjjmî censealur, vel rcpudiari; bine dit-
, ,
ferunl à factis dogmalicis facta merè perso- cneno concilio cl caiholiciic fidei cùm repugnare
aut extranea docjmati qiiœdam gesta inlellectum sit , onines simul opiscopi excla-
iialia ,
particularia.
mavcrunt Quicumquc Nestorinm non ana-
: <
diciis Ecclesioe morem gerere velle prodie- tinet ad eximiam S. Leonis ad Flavianum de
,
runt qui absolutum quidem ac perpetuum licet incarnalione Verbi Epistolam ; dictse synodi
sponderentassensum, ejusdem tamen in factis actione quarts coram omnibus lecius est , ob-
dogiuaticis non agnoverint
inrallibilitatem latus ab episcopis -€gyptiis, Marciano Auguslo
incaulis similesoperariis, unà manu sedifican- libellus, in quo tum de nomine Eiitycheiis,
libus , et altéra , ut evincetur , destruentibus. tum de unâ vel duplici in Christo naturà tacen-
Probatur 1° : Proponere nobis symbola fidei I nis : eludere nos volunt et discedere. > Tùm
sic potest Ecciesia, ut fidèles teneantur pro- reponentibus episcopis ^Egyptiis : < Si quis
ponenti obteniperare, et interiùs etiam obse- j praeter ista, quse à nobis in petitionibus por-
qui ; symbola autem totidcm sunt textus dog- I recta sunt, sapit, sive Eutycbes, sive aller
atque taraeisi revelata sit ea quae ipsis conti- synodi Chalcedonensisconditionata haec ^gyp-
neUir doctrina ,
quid tamen significent , seu tiorura responsio , eisdemque paratos se adir-
quem sensum naturalem et obvium prae se fe- maniibus S. Leonis Epistolae subscribere
rant verba quibus enuntiantur , nusquàm re- modo priùs ipsis crearelur episcopus , ita in-
velatum est; ergo judicare potest Ecciesia de stabant generalis concilii Patres : i Qui non
faciis dogmaticis, licet non revelatis, ac de € subscribit Epistolae S. Leonis , oui omnis
illis judicanti iniernum etiam debetur obse- < sancta synodus consensit , haereiicus est ;
est S. doctor actione prima : < Quare sanctita- ut priùs conslitueretur sibi archiepiscopus
€ tera vestram rogatam cupio , ut coram ex- quàm subscribendo adhaerere se S. Leonis
«ponat, reclène etinculpatè, sancloque illi palàm testarentur, annuerit tandem
Epistolae
tura suis debiti decretis obsequii ; sed quam- qui erroribus Wiclefl et Joannis Hus adstipu-
dam subscriptionis loleravit dilaiionem , ne landi suspicione laborarent : < Utrùm credant
inilarcniur alque exacerbarentur animi , mo- « quôd condeninationes Joannis >\ iclefi , et
ram aliquam islam non ex incrediilo et con- < Joannis Hus, et Hieronymi de Pragà, factae
pulest, quàm décréta concilii gencralis V, seu ( tholico pro talibus tenendae et firmiter as-
damnauiis capitula, quae non apud Nestorianos solùm quod tantoperè praedicatur reUgiosura
duniaxat, sed multos eliam apud Calbolicos, silentium, sed stricte, ut patet, jubetur, ut rite
videbanturadducipossecaiholicuminsensum. fuisse condemnata baereticorum quos appella-
Tria baec capitula, ut omnibus conipertum est, vimus , scripta , credatur conslanterque asse-
sunt scripta Theodori Mopsuesteni episcopi, ratur.
luordecim ex canonibus memoraice synodi, bis verbis : c Si quis autem libros ipsos inte-
1res ultimos proposito noslro congruentes < gros , cura omnibus suis partibus , prout in
censemus exscribendos Canone 12 sic légère
: « Ecclesiâ catbolicâ legi consueverunt , et in
est : i Si quis igitur défendit impium Theodo- i veteri Vulgatâ editione habentur, pro sacris
f rum et impia ejus conscripla, in quibus tam « et canonicis non susceperit, et traditiones
< praedictas quàm alias innumerabiles blasphe- < praedictas sciens et prudens contenipserit,
< raias effudit contra magnum Deum et Salva- f anathema sit. » AÛlante Spiritu sancto quam-
€ lorem Jesum Christum, et non anatheraatizat vis conscripti sint omnes libri quos habet ca-
4 eum et impia ejus conscripta, et omnes qui nonicos Tridentina synodus, nusquàm tamen
€ suscipiunt vel defendunt eum, et dicunt revelatum est authenticam esse Vulgatam
i orthodoxe eum exposuisse, etc., lalis ana- Scripturarum canonicarum versionem : illius
« thema sit. > Canone 13 : < Si quis défendit tamen authenticiiatem qui abjecerit, ille à
€ scripsit pro Tlieodoro et Nestorio impiis, etc., nisi Ecclesiae auctoriiatera exosus, suoque
< défendit Epistolam quam dicitur Ibas ad Probatur 5° ex decretis dispersai universalis
« Marin Persam haereticum scripsisse , quae Ecclesiae, quae haud minori aucloritale polleni
i abnegat quidem Deum Verbum de sanctâ Dei quàm conciliorum generaiium quibus reprae-
< génitrice semper virgine Maria incarnatum, sentatur, judicia, Quin décréta universalis Ec-
< hominem factum esse, dicit autem , etc., clesiae haberi oporleat solemnes Innocentii X,
perstringit.Quid elGcacius ad praesiituendum satislieri non potest haec duo doctrinae capita
:
scurè declaratur constitulione Innofentii X , scienti» casus, in quo inter alia dicitur, post
die 31 maii ann. 1655 : i Cùm occasione , in- subscriptionem simplicem sine uUâ reslriclione
< quit, libri cui lilulus , Augnslinus , Cornelii formulée Alexandri VII, satis esse, si quis erga
« Jansenii Yprensis episcopi , inter alias ejus factum Jansenii ab Ecclesiâ definitum, religio-
I opiniones orla fuerit , praesertim in Galliis sum dunlaxat servet silentium assertionem ;
«coiuroversia super quinque ex illis , coraplu- illam à cardinale Noaillio condemnalam ann.
c res Galliaruni episcopi apud nos insliterunt 1705,proscripsit ann. 1704 sacra Facultas Pari-
f uteasdem proposiiiones nobis oblalas expen- siensis, uti temerariam, scandalosam, injurio-
< deremiis, ac de unaquâque earum ceriam ac € sam summis poniificibus et episcopis Galliae ,
i perspicuam ferremus senlcnliam, » elc. Post calque eiiam ut prœbeiitem occasionem reno-
relatas atque liaercseos inuslas nolis quinque < vandae ex integro post damnationem, Jansenii
isias proposiiiones , ila prosequilur summus « docirinae, et in quantum eâdem praefatà pro-
poniifex : < Non iniendenles tamen per hanc i positione dicitur suflicere, etiam iis qui sub-
« declarationem ac dednilionera super quinque iscripsèreformulaefidei quae adjunctum liabet
I prœdictis proposilionibus factara , approbare « juramentura ex sanciione Alexandri Vil, pr;«-
< ullaienùs alias opiniones, quae continentur in < dictis notis hanc etiam esse adjiciendam, ut ad-
< praedicto libro Cornelii Jansenii. » His voci- ijicit, nempè quôd faveatmendacioetperjurlo. »
biis nonne significalur damnalas quinque pro- Denique ad evellendum radicitùs Jansenianae
posiiiones, ex eodem libro fuisse decerptas ,
illum haeresis surculum, prodiit, anno 1703,so-
quo aliae continentur quse dicunlur non appro- lemne decretum démentis XI, quod incipit his
bari? verbis: Vineam Domini Sabaoth, ab universali
Quàm minime auiem sulTiciat religiosum il- comprobatura Ecclesiâ ; in eâ, post confirma-
hid nomine tenîis silentium, toties promissum, tas Innocentii X et Alexandri VII Constitulio-
( nomen Augustinus, excerptas, in sensu ab eo- < non ore solîim , sed et corde rejici et dam-
< dem auctore intento, prout illas sedes Apos- « nari debere, nec aliâ mente , animo aut cre-
I tolica damnavit , sincero animo rejicio ac t dulitate, supradiciae formulae subscribi licite
f damno, et ila juro. Sic me Deus adjuvet et < posse ; ila ut qui secùs aut contra , quoad
I ba3c sancta Dei Evangelia. > Quicumque «haec omnia, et singula senserint, tenuerint
igiiur propositoe subscribendo forraulae, haud ( praedicaverint, verbo vel scripto tenuerint
ita quinque illas damnât proposiiiones, ut in i aut asseruerint, tanquàm praefatarum consli-
eisdoclrinam ipsam libri Jansenii, sincero non I lutionum transgressores , omnibus et singu-
reprobct animo, leihalis mendacii, ac perjurii I larum censuris et pœnis omninô subjaceant,
reum se apcrtè consiituit ; ut enim observât «eâdem auctoritate decernimus, declaramus ,
verissimè S. Augustinus lib. deMendacio, cap. «statuimus, ordinamus. » Hâc perpétué vali-
3: « Ille mentitur qui aliud habet in animo, et turâ Ecclesiae universalis Constitulione non
« aliud verbis, vel quibuslibet signilicationibus poiuit clariùs definiri damnatum esse in
«enuntiat. iPerjuri sunt, qui servalis verbis, quinque proposilionibus, Janseniani libri sen-
expectaiioncm eorum, quibus juralum est de- sum ; eamdemquc doctrinam non ore solîim
cepernnt ;
quantô magis qui décréta et expec- sed et corde, rejici et damnari debere; internum
talionem Ecclesiae, in rébus tanti ad religio- itaque et absolutum constitutionibus Ecclesiae
nem momenii, obstinatà mente conantur elu- de factis dogmaticis adhibendum esse obse-
Vlere ! Excogitalus est gallicé conscriplus con- quiuni. Qui obedienliam id genus denegave-
65S DE ECCLKSIA CHRISTl. PARS I. 650
rint , vidennt iterùm alque iterùni num ipsâ- Quelles ilaque proposilioneni aliquam , aut
melChrisii Ecclesiâ nieliùs calleanttum quan- proposilionum sericm et complexionem diju-
tani et qualem à Clirislo auctoritatem accepe- dical Ecclesiâ, loties duo inslituit judicia, quo-
ril, liiin qiiid ad regimen fidelium, animanim rum unum necessario praelucet alteri ; seu ju-
saluiein et orlliodox?eincoliiniilaiem dociriiiae dicat quid cxamini subjecta propositio , aut
prsesiari expédiât vel oporleat. proposilionum significei conlexlus ; in hoc
Probatur 4° argunieniis omnibus jani expo- parando judicio versatur qucpslio quae dicilur
nendis ad adslniendam Ecclesiae in factis dog- facti ; deinde, cûm invesligatum proposilionis
niaiicis infallibililaiem : naniqiie jiuliciis Ec- alicujus aul libri sensum cum verbo Dei scripto
clesise de faclis dogmaiicis deberi internum ei tradilo coniulerit, tum revelationi utrùm ille
sont , infallibili nimirùm auctoriiali aninio Porrô in quaestione facti dogmalici, Ecclesiâ
etiam ac firmiler esse asseniiendum, nec per- si posset errorern fidelibus olttrudere , error
petuum et absolulum assensum niereri aucto- ille in ipsam juris quaestionem necessariâ con-
ritatem quse infallibilitaie careat. Ilanc enim secutione relunderetur, id est , erroneâ , hae-
errare si contingeret , futurum liquet ut eam reiicâ fidèles imbuere doctrinâ posset univer-
consectanteseumdemin errorern simul abripe- salis Ecclesiâ , si allucinari et errare ipsam si-
esse loco, tum eos qui Ecclesiae licet in factis Jansenianis fides , non censetur duntaxat pos-
dogmaiicis iufallibiliiatem non agnoscant, ejus sibile , sed reipsà multipliciter factum est : v.
lannen hoc in génère decretis corde et mente g. , dùm contendunl libro Jansenii catholicam
obtemperandum esse profiteantur, tum illos de graiiâ doclrinam accuralè defendi , neque
qui hujusmodijudiciis internum et absolulum posse illum condemnari , nisi Pelagiana et Se-
non vereanlur abjudicare obsequium ;
quod mipelagiana inslaurandae dicantur haereses,
inler ulrosque intercedit discrimen, paiebii asserant consequenter necesse est , Ecclesiam
magis ac magis solvendis objectionibus, Jam sil quinque Jansenii proposiliones , dùm pergit
silo S. Pauli teslimonio : Ipsc , inquit , dcdit minus decretoriam judicandi formam adbi-
quosdum quidem Aposlolos, quosdam autcm pro- berc solet, dijudicando librorum sensum, co-
plielas, alios verb evangelistas, alios autem pasto- rumque orlbodoxiara vel heterodoxiam paiefa-
res et doctores,... lit jam non simits parvuli ciendo.
fluctuantes , et circiuuferamur omni venta do- Quin etiam in utroque decretorum génère
ctrinœ. divinas adduxit promissiones, quibus ipsorum
Expendendo libri alicujus sensu Ecclesia si ceriitudinem iramotamque auctoriiatem vindi-
posset errare, eunique fidelibus tanquàiu sa- carct.
num orlbodoxum propoiierc, qui lidei ad-
et Insigne, quod infallibilitatis suœ nobis sub-
versaretur, illum verô tanquàm hsereiicum ministrat argumentum synodusquinla genera-
iiisectari.qui nuiloinodocoarguiposseï, nonne lis, operae preiiumestspeciatim animadverlere;
fidèles nedùni confirmaret in fide , ab eâ cô quod ut meliùs perspicialur, videndum est
magis abstraheret, quô essent paraliores ad quam ob causam convocataet celebraia l'ucril;
obsequeudum , aique omni eos adulierinae deinde quâ ralione suam in factis dogmaticis
doctrinœ venlo ac iudibrio miserabiJiter obji- asseruerit inerrantiam.
cerei 1° Non fuit convocata, novum ut dogma de-
Hinc islae ejusdem Aposloli ad Timoiheura finiret, neque ut veterem aliquem errorem novo
adnioniliones : Timotliee, depositum custodi, subjiceret examini; priores undecim quos edi-
devitans profanas vocvm novitates, 1 ad Tiniolb. dit canones, quibus Arii, Eunomii, Macedonii,
cap. 6, V. 20. Formam liabe sanorum verborum ApoUinaris, Nestorii, Eulycbelis et Origenis ,
ctumqui habitat in nobis, 2 adTimoth. cap. 1, ansam criminandi praeriperet, atque prioribus
V. 13, 14. se quatuor generalibus conciliis firrailer adhae-
Admonilunï voluit charissimum discipuhnn rescere, publicâ fidei professione tesiarclur :
Paulus, non posse custodirl depositum fiilei per nova quae lune inlulit analbemata adver-
absque sanorum verborum forma , illiusque sùs errores jam solemniler toiius Ecclcsiai
inlegriialem non posse cum inordinalà et pravâ judiciis profligatos, viam sibi parabat ad diri-
docendi ralione cohaerere numquid autem
:
uicndam efficaciùs, quae ipsos inler Caiholicos
tencret Ecclesia sanam verborum formam ? movebatur, de tribus capilulisconlroversiam :
Wumquid à pravâ docendi ralione declinaret baec fuit vera concilii convocationis et cele-
dùm libri sensum, vei orlliodoxum reprobaret, bralionis causa. Hinc, ut narraïur collaiionc
vel approbaret belerodoxum , lalibusque judi- illius oclavâ, Diodorus arcbidiaconus et Jiola-
ciis ut perpétué fidèles inbaererent, proposito riorum primicerius, synodi Paires sic alloqui-
analbemale imperaret? tur : Quoniam ad faoc ipsum
i convenisiis
Argumentum II. — Utrùm in declarandis < suggerimus ad quod placueril. i Idem aper-
,
t scripta esse, suam impietatem Dei Ecclesise Ecclesise detrahenda est in quinque proposr
lapplicare, ideô adeorum quae movebanlur tionum conderanalione infallibililas , aut illi
I correctionem surreximus , et pro Dei vo- aliribuenda est in ipsâ condemnatione libri et
taverint; tùm ut illum provocent , ad confe- proposiliones quae essent orlhodoxse : quidquid
renda in communem cum ipsis deliberalionem enim judicaret inieriùs, errorum nihilominùs
irla capitula, revocant eidem in memoriam , patronam et asseclam se profiteretur, exiernis
haec in concilie Hierosolymitano Apostolorum institutionibus et docuraentis, quae sola inno-
vcrba : Yisum est Spiritui sancto et nobis, niliil tescunt, solaque pro regulis credendi Iiaberi
ultra imponere vobis oneris, quàm hœc necessa- debeant; itaque in dijudicandâ sive proposi-
ria, ut abstineatis, etc. Illud eliam adducunt tionis sive libri alicujus doctrinà , errare
Christi Domini testimonium : Ubifuerint duo vel non posset , quin boc ipso gravissimum in
très congregati in nomine meo, ibi mm in medio rébus ad fidem pertinentibus , errorem lide-
f morliferae linguse ; recordantes au tem et quae longum aliquem textum interpretanli et repro-
( per Oseam de eâ proplieiata sunt, in quibus banti, inlernum posse denegari illud obsequium,
I dicit Et sponsabo te milii in fide, et cognosces
:
quod eidem brevem textum adjudicanti exhi-
tDominum, haereticorum quidem effrenatas beatur? An quaedam obversatur mensura,
( lingnas, et eorum impiissiraa conscripta et , qusedam longitudinis nota, quam si praetergre-
« eosdem ipsos haereticos, qui usque ad morlem dialur aliquis textus, jam ita subtrahalur Ec-
excuderint, mox aperietur ac plané dissol- tione curaverint : nonne paradoxi instar habe-
Argumentdm III. — Fatentur ipsi Janseniani, nis seorsim sumptae dignoscendo et proscri-
mérité et irreformabili decreto proscriptas esse bendo sensu , eamdemque errori obnoxiam
quinque famosas Jansenio attributas proposi- fore in libri alicujus, qui non constat nisi ex
tiones, quamvis prsefractè inficientur damna- diversis propositionibus , indagandà et repro-
rati; attamen non magis revelatum est, quid Certè ad iiiquirendum atque deprehenden-
usu recepto, et babitâ ratione coramunium dum libri alicujus sensum, longé plura suppe-
grammalicae legum signilicetur verborum tunt, quàm in alicujus separalim tractandae
coniextu ex quibus coalescunt, quàm quid propositionis interpretatione : quot enim op-
enuniietur exactis ad easdem régulas lexiibus portuna orluntur , in libri examine , tum ex
ex quibus conflatur liber Jansenii; aut igitur arguraentorum série et concursu , tum ex
661 SECT. IV. DE OBJECTO INFALLIBILITATIS ECCLESI^. 661
intcrjectis ad exlraneos sensus praecavendos dilur errarc non posse Ecclesiam, judicando
quàm sirictœ alicujus ac nudae propositionis quemnam cxhibeant sensum, seu quid signifi-
virus detegere ac in luceni prodere. Ergo vel cenl verba in ipsis usurpata, quid proposilio-
dicendum est (id quod omnia evertit dogma- nes ex quibus conficiantur, quid séries earum,
tica Ecclesiae décréta) , definitionibus Ecclesiae et rautua connexio , id cùm sit faclum multi-
sive dispersae, sive congregatse, ad propositio- plex raerè humanum, minime revelatum, atque
nes aliquas reprobandas attineniibus, solum inter quaestiones computandum, quas summus
deberi religiosum, ut nominant, silenlium ,
pontifex Pelagius II nuncupat superfluas, quas
saltemque abnegandam ipsi infallibiliiatem, aut S. Gregorius Magnus, nullius existimat esse
istud etiam inerrantiae donum Ecclesiae decre- momenti, non opus est in lis dijudicandis ac
tisadscribendum est, quibus libri alicujus do- solvendis, infallibilitate praedita sit Ecclesia,
ctrinam esse rejiciendam condemnandamque aut internum et absolutum, illis quae tune edi-
ego vobiscum usqiie ad consummationem secuti, librum avitae fidei insidiantem, obvelatis men-
colligi quidem potest tantae esse auctoritatis daci eruditione refertum erroribus , revelatio-
décréta , quibus verbum sive scriptum , sive uisque institutiones , dùm lueri videbitur, de-
ut ejus talibus judiciis ac deflnitionibus inter- opus illud continuis attollenl laudibus novitalis
cujusiibet alius; ad illius igitur vel similis ope- falleretur Ecclesia, nonne pronum esset ut
ris interpretationem et expositionem, divina tanquàm haereticum fidelibus ingereret texium
non pertinent promissa , quibus in docendo orthodoxum, aut è contra tanquàm oriho-
inniiitur, securaque slat Ecclesia. doxum textum haereticum? Nedùm
, igitur ipsis
Elverô, ut de libri alicujus orlhodoxiâ vel catiiolicae reseraret doctrinae fontes, haercsim
heterodoxià decernatur , duo concurrant ju- aliquando mentibus eorum oflunderet , inten-
dicia necesse est ; judicelur oportet quis sit lalonisieam combibcrent, anathemate : quâin
libri sensus , et qualis sit ille sensus ; conce- m hypolhesi susdeque haberetur christiana religio.
,
xerit scnlenliaiii , euiuque anatheniate licel ab qui regularum juris peritus, illarumque intùs
erroris labe et contagio immunem, decepta lenacissimus, eisdem tamen ita nolens haud
perculerit, quantum ex lali decreto periculum rarô abuteretur, ut innocentes pro sontibus
et daninum deposito lidei ac fidelium importa- plecteret, aut sentes pro innocentibus absol-
tem tum proriperent se fidèles? Num de ipsius Objicies 2° : Generalibus in conciliis fré-
Ecclesiœ judicio judicandum sibi putabunt, quenter conlingit ut simul et scripta, et illo-
sibique praefidenles, nullum ojusdcm décret! rum auctores ac patroni, eodem percutianiur
habendaui esse raiionem, aut idem eliam re- anatheniate; fatentur omnes infallibilem non
probandum? Id quidem si mollri atleniarent, esse Ecclesiam in factis merè personalibus :
actum essel de supremo Ecclesi?e tribunali, et ergo, etc. Ephesinae synodi actione prima, post
anatliemali; sic eorum in decepiionem ver- quintae generalis canone 12 de impio Theo-
geret quam Ecclesiae exhibèrent, reverentia et doro, et impiis ejus scriptis. Idem pariter
sincerum obsequium. légère est in formula Martini \, approbante
non possunt inter illas quœsliones quas super- et documentis Joannis Wiclefi, Joannis Hus et
,
fluas nuncupal Pelagius II, aut nullius momenti Hieronymi de Pragà : hsec indicare hic sulïi-
relinendamque docirinse unitatem , valeat in- demnatione : hoc cernitur in ipsis quse obji-
concussa in factis dogmaticis dijudicandis au- ciuntur , testimoniis ; numquid inde arguetur
ctoritas : namque disciplinae ipsorum cap. 5, ut in personis, ita et in dogmatibus judi-
arlic. 51, slatuiturut si quis dealiquo doctrinae candis carere infallibililate universalem Ec-
mulaire du catéchisme), lilem moverit, ille de 2" In decretis quibus damnantur propositio-
tribunali ad tribunal superius deducalur, et nes tùm in seipsis, tùm in sensus alicujus libri,
nalionali tandem repraîsentetur synodo, cui fatentur ipsimet Janseniani infallibilem esse
Jam non semel explosum est, quod effulit nonnunquàm erravisse , in sensu libri invesli-
auctor libri cui titulus : Via pacis , errare qui- gando : quid potiùs vetat quomlnûs in decre-
dem non posse Ecclesiam decernendo qualis tis, quibus et scripta, et auctor illorum simul
utrùm consentiant necne verbo Dei, at ipsam librorum sit infallibilis, quamvis falli possit in
errori esse obnoxiam, judicando atque denun- facto merè personali, seu in condemnatione
apud tlieoiogos receplo. Addere suQiciat appel- theologicum aliquod opus , et auctor operis,
latum auctorem, eam Ecclesiae infallibilitalem lùm non eâdem ratione, non eodeiu certitu-
, ,
dinis génère, anaihema cadere in librum et Inst. : In sensu ab auctore inlento, daninai;^
auclorem, haud lemerèasserilur, sed gravibus sunt famosae quinque Jansenii proposiliones ;
aperiisque discrinien illud niiitur momentis. ergo Ecclesiâ, ut de scriptis, ila judicat de
Namqiie perspicuis constat exemplis, ut pula sensu personali. — Resp. : Intactam voluiiesse
decrclis Alexandri YII, et bullà Vineam Do- Ecclesiâ personam Jansenii, qui niorli proxi-
mini, libri doclrinam ita fuisse ab Ecclesiâ re- nms , sua scdis Apostolicœ judicio subjecit
lius III, de Simonià, cap. 5. Nemo iili, nec ipsa lernus : sensus personalis ille est qui verbis
sibi atlribuit infallibililalem, quae ad abscon- libri, seu texlu scriplo enunlialur secundùm
diiacordium, ad intima auctorum sensa perti- conimuneni et in Ecclesiâ receptam significa-
neat, neque nos jubet, ut ceriô persuasum tionem ; liunc potest cerlù et infallibiliter di-
habeamus pravâ et haerelicâ mente elaboratuin judicare Ecclesiâ, quamvis certô delegere ne-
esse opus, quod proscribendum arbilrala sit et queat insidoniem auctoris animo sensuni ;
proscripserit. Praeterea, nulia suppetit ralio mente solel auctor cum suis scriptis congruerc;
ailribuendi Ecclesiae infallibilitatem circa sen- idcircô usu venit, ut nomine ipsius designen-
sura personalera auctorum : sensus ille cùm in tur, et illi quam prae se fe-
doctrina tribuatur
mente lateat, veram fldem bonosque mores in , ront ; nemo sanus sibi persuaserit posse
sed ,
aliis hominibus, nec depravare potest, nec citra revelationem, eâdem cerliludine constare
labefacere : sensus aulem verborura naturalis, de arcanà auctoris mente ac de scripiorum il-
Quapropter cùm simul et scripta et aucto- et conlenlioni subjeclis, hœrere ipsam Eccle-
rem condemnat, absolulé pronuntiat helero- siam pronuni est, atque à deflniendo sibi tem-
doxa esse scripta, révélation! repugnare, sin- perare : quôd si de eisdem judicare, et decre-
ceroque anirao esse abjicienda : auclorem verô tuni emillere voluerit, non aliud exigit obse-
decernit pro liserelico esse habenduin, canoni- quium, ac religiosum sileniium ; bine illud
cisque obstriclum pœnîs; nec viluperari nierilù praeslari sulficit Ecclesiae decreiis, quaienùs
potest judicium illud vel sanctio, eiianisi forte quinque damnatas proposiliones attribuunt li-
errori intùsauctorille nonadhaereret; nam(|ue bro Jansenii, de quà videlicet atlribulione tôt
60 ipso facli notorietate, ut de Tlieodoro et tantse exarserunt conlroversiae.
Mopsuestuanensi episcopo constabat , comper- Resp. 1° : Suis de librorum orihodoxià, vel
tum est ab eo qui accusatur , opus esse reipsà heterodoxiâ decreiis jubet Ecclesiâ oblempe-
conscriptum quod à calholico dogmatc ablior- rari, non propier textuum perspicuitatem et
reai, eunulemque nedùm scripta sua retracuire evidenliam, sed suara propier auclorilalem
paralus sit, in eisdcm conlumaciler acquie- perpeluumque Spiriiùs sancli praesidium. Prae-
scere; lune procul dubio dignus est, qui cen. clara cerlè obedientia, cujus praesiandae arbi-
suris, aliisque piectatur animadversionibus iros et judices nobis nosmetipsos consiiiue-
propier generalum fidelibus scandalum , irro- remus! lùm Ecclesiae ipsius universalis judicio
gatam EcclesiiB injuriam, spreiam liane Apo- de faclis domesticis parère oportebit, cùm eo
stoligenlium regulam « Corde crediiur ad
:
ad truiinam revocaio, eam alienum sensum pro
i jusliliam, ore aulem confessio fit adsalulem. > genuino non usurpasse videbilur !
667 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 668
Qui interno et absoluto dignara obsequio in c sanciissimi et venerabilis episcopi, idem est
dijudicandis factis dogmaticis aucloritatem in « ac si pietatem analhemalizare videatur. i
Ecclesià renuunt agnoscere, nisi ea sint clara (Apud Marium Mercatorem, parte 2.)
et intellectu obvia, fuiuruni non vident, ut Quid hâc contestatione Mostorii aptius ad
illa ipsi auctoritas lùm denegaretur, cùm eâ fucum vel ipsis liiteratis faciendum ? i Eiiam
maxime indigeret, ad proecavendas bœresls t nunc evidentiore sermone summâ voce ,
insidias, iidelibusque detegendum , fallcniibus < proclanio, quoniam sancta Virgo et Dei est,
involuium verborum coniexlibus venenum : « et bominis genitrix, • aut istis ejusdem hae-
« Soient enim, ait S. Augustinus, epist. ad Pa- resiarchae verbis : < Non habemus duos Chri-
< sceniium, num. 2, latebras suae malse defen- î stos, vel duos lilios. >
i slonis inquirere, qui contentionis sunt cupi- De tribus capitulis à synodo quintâ generali
< diores, quàm veritatis. ï condemnatis ,
quo animorum aestu , ante et
Quem ecclesiasticâ in historiâvelleviterver- post hanc synodum, ipsos inter Catholicos di-
saium laieai quàm captiosœ concinnatae fuerint sceptatum fuerit tota conclamat illius historia:
ab Arianis formuhe fidei? quos in Ariminensi nemini tamen qui tune illa scriptadefendenda
praesertim synodo, inordinatà locuiione texue- susceperit ,
pepercit sancta synodus : « Si
rlnt dolos? quàm aucipiti responsione , quàm < quis, inquit, défendit impium Theodorum et
siiiuosâ aequivocatione , Pelagius Diospolitanae < impia ejus conscripta, etc. , anathema sit. i
illuserit synodo , cui prseerat Eulogius Melro- Ita canone 12; leganiur eiiam canon. 13 et
« solidilate discreverint , nihil sibi sensuum Resp. 2" : Quàm imprudenter, ad infirman-
« suorum aestinienl esse non salvum. > dam Ecclesiae sumniam in dijudicandis factis
apertis et induhiiatis facile posset revinci testi- € ille, qui est faillible par elle-même dans le
moniis. De Nestorio hoc perhibet testimonium t discernement des textes, ne se trompe ja-
Ephesina synodus actione sextâ : < Ad tegen- ( mais dans le discernement de ceux dont le
< dam imposturam, usque adeô callidus fuit ut c sens est notoire, fixe et avoué, tel qu'a été
t quidam quoque sanciissimi episcopi occul- c dans tous les temps le texte de S. Augustin,
i tato errore ab eo decepti sint, eique sese i au lieu qu'elle peut se tromper dans le dis-
€ adjunxerint, qui actis illius subscripserint : f cernement d'un texte difficile et contesté,
c qui tamen postea quàm dilucidé, quid seiiti- € tel que celui de Jansénius. »
« ret, essent perconlati.iliumque suas blasphe- Itane fixus, notorius, et omni tempore apud
i mias relegentem comperissent, ab eo desci- omnes in confesse fuerit sensus operum S.
c verunt, ac sanctae synodo se adjunxerunt. » Augustini? de illà scriptorum suorum generali
Illos inter episcopos de quibus loquitur gene- evidentiâ , audiatur ipse S. doctor ; ultimâ in
ralis illa synodus, numerandus est specialim parte libri de Graliâ et libero Arbitrio lectores
doctissimus Theodoretus; de S. Cyrillo ita sic alloquitur : c Repetite assidue librum istum,
conquerebatur in epist. ad Andreara Samosa- t et si intelligitis, Deo gratias agite ; ubi autem
tenum episcopum : « Exigit autem subscriptio- € non intelligitis, orale ut intelligalis; dabil
« nera factae dudîim damnalionis , et ut ana- < enim vobis Dominus intcllectum. » In libre
f tlieraatizetur sancti episcopi dogma Nestorii : de dono Perseverantise, cap. 24, ita pronuniiat
autem vestra sanctitas, quôd si quis in- eximius idem gratiae divin» defensor : < Qui
I scit
« qui auiem non iutelligunt , orcnl ut eorum clesiam lot ab annis pielalem omneni ita re-
f sit ille doclor interior, à cujus facie est spuisse et aversari , ut Hipponensis Auguslini
< scieniia et inlellecius. > Evideiuise quae om- docirinam, in Jansenio Yprensi, sciens acvo-
nibus S. Auguslini scriplis airingilur, consor- lens obslinalo inseclelur aninio, eamdemque
tium non patiebatur profunditas qusestionum ut haerelicam condeninare non desinai,quam
quil)us solvendis tùm incubuii : quanlô minus toi seculis, tàm sludiosè approbaverit.
talis perspicuitaiis universalcni, consiantom- Resp. 0° : Id verô quod admiralionem om-
que nolorietalem! Nonne certalini S. Augu- neni superai, conclaniant jugiler Jansenii di-
stini nomen et auctoriiaiem erroribus suis scipuli, innumerisque libellis nituntur persua-
praetenderunt omnigence haeretici V Agmen dere, merâ in quaesiione facti tolam versari
diixeruni praedestinaiioni de quibus id lestatur de famosis quinque proposilionibus conlrover-
S. Prosper in Cbronico , nec praedesiinatorum siam, aique quod ad quaeslionerajuris atlinet,
haeresis quae ab Aùgustini libris nialè intelle- decretis omnibus Ecclesiae, tùm inieriùs, tùm
ctis accepisse dicilur initium , his temporibus exieriùs sponlè ac libenier se adhaerere ; alta-
< ster est, ut si mibi confessio scribenda sit, dem adversarii, consequens est, et necessariô
€ ex ejus scriplis conlextam proferre, abundè confiiendum, de quaestione facti inier uirosque
( mibi suiQciat. » certamen nullum eorum auiem in isto instilui :
dis S. Auguslini operibus conipertâ et noloriâ est quasi oculis subjicere. Adducamus in
banc caecitalera, vel potiùs insaniani necesse « des demi-Pélagiens tenait beaucoup de celle
esi ut Janseniani libri vindices calbollcae at- € des Pélagiens cependant, à prendre chacune
;
tribuant Ecclesiae, vel, quod christianus magis • de ces propositions dans son sens propre et
etiam refugit animus, contendant oportet, Ec- I naturel , on y irouve une erreur diflérente
671 DE ËCCLESIA CHRISTI PARS 1 672
1 de celle de Calvin. » Sic prima in proposi- Objicies 4" : Haud iantœ est quantae vulgô
lione niox relaià, impossibililas qu3e jusiis ali- putatur, auctoritatis synodus quinta, ideôque
quibus secundùm praesenies vires conanlibus taiiii non est ad extollenda Ecclesiae in factis
nos , fuisse damnaium in quinque praefatis epist. 24, quse est ad Joannem Constantin. :
De hujusce sensùs expositione et attributione sexti, septimi, etc., ipsà in professione lidei,
(nam opportune et importuné id ingerendum actione decimâ octavâ testatur synodus sexta
est), consentiunt cum suis adversariis Janseni- generalis adhaerere se sanctis et universalibus
stse, ut jam demonsiravimus, quamvis ad quae- quinque synodis. Hocc sunt ejus verba ; similis-
slionem facli eniiantur totam revocare con- à concilie Constantiensi sess. 39 édita est for-
troversiam ; cinn ergo palam confiteantur non mula fidei : in professione à Romano pontifice
errare universalem Ecclesiam in factis dogma- emittendà hûec leguntur : < Corde et ore pro-
minime coniroversis (quod quidem, nisl I fiteor, me lirmiier credere et tenere sanctam
ticis
ipsani prorsiis insanire dixerint, inliciari non i fidem catholicam, secundùm traditionesApo-
possunt), omninô necesse est ut etiam agno- t stolorum et aliorum sanctorum Patrum, ma-
scani, eam non erravisse in explorando Janse- I ximè autem sanctorum octo conciliorum
niani libri sensu, quem damnatum
decreiis suis f universalium, videlicet primi, Nicœni; se-
rationem : Approbavit Ecclesia doctrinam dus prudenti dispensaiione usa esterga ipsos
:
I enim agenilum est cnm multitudiiie; seve- f agnovimus esse orihodoxnni, et ob hoc de-
c riias auiem exercenda est in pcccaJa pauco- < cernimus honorem episcopalûs et Eccle-
< nini. »
« si.im, i etc. Idem declaravit Analolius Con-
Quantum verô ferebant oblalœ occasioncs, slanlinopoliianus dicens : « Episcoporum qui
sapieifsque et innixa cliariiate œcononùa i jndicavernnt fides, et leclio omnium borum
opi^ani impendebant sumini ponlilices, ipso- < quae subsecuta sunl demonslrant innoxium
nt synodi œcunienicilaloni à prœjudiciis, va- ( quse illalae suni in eum. > Disertiùs ciiam
nisque terroribiis quibiis mulli laborabant, vin- mentem suam aperuit Maximus, Anliochenus
dicarenl : limebant enim qui è Caiholicis illam episcopiis : < Ex lis, inquit, quae niox relecia
adversarentur, quibus probatam fuisse epislo- < iilatis reverendissimus Ibas , innocens est
lain ibae ad Mariin Persam, in aiiimuni sibi i ropertns, et ex releclo quoqiie rescriplo
errore facii induxorant. Sanioreni ad mcniein ( epistolae, quœ prolata est ab co qui adversa-
pkirimos ex illis erranlibus reduxit S. Grego- < rius ejus existit, orlhodoxa ejus declaraia
rius Magnus ; tardiùs fuit apud Islrienses et t est diclaiio. » Talibus in teslimoniis, ut vi-
Venetos composiluni dissidiuni , ac tandem dere est, ex ipsâmet epislolà li)aj releclà et
Sergii primi teniporibus exlinctum, ita refe- accuralè perpensâ, colligiliir eum esse inno-
rente paire Lupo Jansenianis non suspeclo. xium, orlhodoxum, episcopalûs olïiciis prœfi-
Quis autem verè caibolicus, illius œcumenici- ciendum, donandumque honoribus. Post baec
talcm synodi admittere dubitaret, quam in lesiimonia , scnteniiam dixerunt quindecim
profiiendam Oriens et Occidens assensione episcopi, judicanles non esse condeninandum
plenâ conspiraverint? ibam, ulpote orthodoxuni, deinde (id quod
2° Quod objicitur infallibilitatem conci- observandum est), omnes reverendissimi epi-
lium illud lùm sibi tribuisse, cùm solis orien- scopi clamaverunt : t Omncs eadem dicimus.»
lalibus constaret episcopis , id niorari non Hœc vêrba : Omnes eadem dicimus, nonne pos-
débet : respiciebat enim lune ad speralura sunt referri ad ipsam episiolœ quam scripsit
possit, debito si caruerit exitu. Eàdem ra- cedonensi epistolam Ibae ad Marim Persam
lione aliœ nonnullae synodi, œcumenicitatem lingi non poiest, nisi asseralur lurpiler sibi-
sibijam tùm adscripserunt, cùm propter epi- mci repugnare, atque in decernendo dogmale
scoporum ex quibus constabant paucitatem, lapsam esse generalem hanc synodum , ut
nondùm possenl universam repraesentare Ec- oslendit ipsa quinla synodus confercndo eum
clesiam. decrelis concibi Chalcedonensis faniosam iilam
approbaiionis illius gravia suppetunt argu- c epistola eos qui Verbum Deum incarnntum
menta; aclione prima : i Pasebasinus et Lu- « et hominem factum esse dicunl, baerelicos
« cenlius, reverendissimi episcopi, et Bonifa- € et Apollinarislas vocal. Sancta Cbalcedonen-
I cius presbyter, lenentes locumsedis Aposto- « sis synodus Del genilricem sanciam Virginem
« licae, per Paschasinum dixerunt : Releclis f Mariam praedicat epislola autem sanciam ;
< chartis agnovimus ex senteniià reverendissi- ( Virginem Mariam abnegat Dci genilricem :
< morum cpiscoporum, Ibam reverendissimum < dicit enim : Quomodô possibile est accipi
« innoxiuni appellari ; relectâ enim epistola « Deum Verbum, qui abinilio est, pro lemplo
,
t ex Maria nato? » Demonstrat quoque Pela- I promisit se anathematizatiirum illa quae ac-
giiis II, epist. ad episcopos in Istrise parlibus < cusatores deposueruni adversùs eum ex scri-
coiistiiulos ,
quanlùm à comprobandà Ibae I pto , » etc. Tonio i Conc. Consuli possunt
epislolà synodus Cùalcedoneusis abhorreat, episcoporum singula suflVagia , quae omnia
ncc posse epistolaiu haoc approbari, nisi non hic exscribere inslituti nostri ratio non pa-
solùm Chalcedoneiisis, verùm eliam Ephe- titur.
siiiai synodi décréta peniiùs couvellantur : Quod autera spécial ad islam objeciionis
unde haec inler niulia eloquilur ; « Ueprobe- parlera Omnes reverendissimi episcopi cla-
: t
{ lur ergo una epistola menliens, ne utra- < maverunt Omnes eadem dicimus, » com-
:
< que sancta synodus tanlse falsiiatis crimen munem istum consensum non pertinere ad
< sustineat. > comprobandam Ibae episiolam , coUigilur
Resp. "1° : Quidquid in causa Ibae factilatum aperiè ex praetermissis in objectione verbis
sil actionibus d et 10 concilii Cbalcedonensis, proximè sequenlibus : i Nestorium modo ana-
non nisi quoad sex priores ejus aciiones, et < themaiizet. » Quâ factà declaratione, staiim
condiios canones eisdeui subnexos conlirmata < Ibâs revcrendissimus episcopus dixit : Et jam
fuit baec synodus à S. Leone summo ponlilice ; « in scriploanathematizavi Nestorium, ejusque
id leslalur, probandunique curavii, ipsâ Cbal- t dogma, et nunc anathemaiizo eum decies
cedoneusem ad synodum epislolà ; quod ex c millies quod enim semel eum salisfactione
:
illius synodi duabus niox indicaiis actionibus f lit, si fiât decies millies, non conlristat :
objiciiur, non apud Romanaiu Ecclesiam, non I anathema ipsi Nestorio et Eutychi, et unam
apud caeteras occidentales Ecclesias auctori- I dicenti naturam ; et omnem eum qui non
taie valuit : non est ergo cur tantoperè nobis I sapit sicut haec sancta sjnodus, anathema-
obtendatur epistola Ibae, quasi totius Ecclesiae € tizo. > (Eodem torao.)
nedùm approbandum impium illud scriplum Caeterûm, tria capitula nec probavit, nec im-
judicaverint, hune ab episcopali dignitate non probavit synodus Cbalcedonensis; suum de
esse amovendum ideo siatuunt, quia Ipsum illis suspendit judicium , et solummodô in
stolae, et concilii deliniiionibus tandem adhae- Objicies G° : Forte déclarât Pelagius If, ul
serit. eliamsi epistolam Ibae approbavisset concilium
( xit : Qui converluntur, hos Scriptura divina ticoneque tribuendam esse inerraniiam, ne-
f suscipi jubet ;
quapropter et eos qui ab que internum et absolutum deberi obsequium:
I liaereticisrevertuniur suscipimus; unde per- « Quamvis, inquit, ab eâdem epistola alienum
I episcopi Phoiius et Eusthatius causam Ibae < probàssent. i Ad banc declaraiionem aditum
f iiiquisierint, et eum non condemnaverint, sibi paraverat adduciis isiis Leonis Magni ver-
< horum sententiae inhaerens, volo permanere bis ex ejus epist. ad Maximum urbis Anlio-
f eum in sacerdoiio, sicut et sanclissimis prae- cbeiiae antistitem. < Quidquid praeter spéciales
c sulibus visum est, maxime quia in geslis ( causas synodulium conciliorum ad examen
,
diUiendam diflicilem specie tenus objectionem, non apud Komanani Ecclesiam , non apud
aliendatur diligenter oporlet inculcari iterùm caeieras occidentales Ecclesias , inter acia sy-
atque iterùm, et accuralè probari, aliter longé nodi generalis numerala sunt.
sentiendum esse de sex prioribus Chalcedo- Resp. 2" : Ab epistolâ Pelagii II qui impug-
nensis synodi actionibus, ac decœieris : quoad nari Ecclesi* in factis dogmaticis inerranliam
priniam partom, seu priores illiiis acliones, jaclaverint, illi non inielligunt, aut dissimu-
œcuinenicam illam fuisse proliteiur Pelagius, lant, liane sibi , ncdùm sit praesidio, maxime
eamdt'n)que à S. Leone conDnnalam ; unde adversari : nam praeter argumenta quae jam
sumnio studio contendit ab eâ synodo in iilis exposuimus , ex oâ liquidé colligitur , in eo
actionibus nec approbatam fuisse epistolam pariter consensisse trium capilulorum et im-
I quàm gesta ejusdem synodi deslruere cona- rentur ; idcircô enim quintse synodi quae tria
< tur? Si enim sibimelipsis diversasunt, nuUà damnavit capitula, auctoritatem abjicicbnnt
f procul dubio auctoritate subsistent;... sed episcopi illi quos revincendos susceperat Pela-
1 absit hoc, absit ab illo venerando concilio, gius II, quia falsô sibi in animum induxerant
f ut sibimet contraria sapiai, et vcl superiora condem-
concilii Chalcedonensisdelinilionibus,
< subsequentibus discordia praeferat, vel inie- nationem illam repugnare, quas mérité crede-
I riora prsecedentibus impugnatura subjun- bant immolas manere et inconcussas. Latini
t gat ! sancta enim fides, quae uno illic spiritu quippe homines et Graecitatis ignari , ut lo-
« accepta est, uno sensu crédita, unà est et quitur Pelagius II ,
putabant tribus capitulis
I fide (forte legendum est, voce) praedicata. > patrocinari synodum Chalcedonensem , cujus
Ex illo Pelagii II teslimonio, epistolam ibae decretis nefas esset obluctari : profuebaïur
si orlbodoxam judicavisset synodus Chalcedo- sicut illi Pelagius II ab ejusdem synodi defi-
nensis , tota dilapsa fuisset ipsius auctoritas, niiionibus non esse resiliendura, nec quid-
atque violala prorsîis fidei unitas, tum et sancta quam eorum posse in suspicionem eiroris
lidei adultcrata prœdicatio : potuitne summus vocari ,
quae sex prioribus in actionibus con-
ille pontifex significare apertiùs , non posse ab stituta sunt : < Per ea , inquit quae piae
,
Ecclesiâ lanquàm ortliodoxum proponi textum I memoriae Justiniani imperatoris acta sunt,
qui esset haereticus, nec in eo condemnando « fraternitas vestrasuspicatur sanctam Chalce-
errare posse , sive sit brevis , sive prolixus? « donensera synodum fuisse convulsam : sed
At in secundâ parte concilii Cbalcedonensis «absit hoc à chrisiiano opère, à chrisiianâ
seu in actionibus sex priores subsecuiis, syno- < cogiialione. In ipsâ quippe Nicaenâ, ac Con-
dum illam asserit E'clagius II non fuisse à S. < siantinopoliianâ prima synodus Ephesina
Leone conlirmaiam , ideôque non esse censet « iirmata est : et quisquis illam parte aliquà
generalis concilii auctoritate prseditam post sex « convellere nitiiur, illas nimirùm funditùs,
priores actiones ; hincpost relata in objeciione < quae per hanc firmatae sunt , destruere
verba, continué subjungit summus ille ponti- « conatur. >
senlenlià Pelagii secundi , qu* aperta est , et Instabis : Pelagius II ad Istriae episcopos epis-
perspicua ; non alià de causa declaravit posse tolâ 2, sic eos alloquitur : t Si cum studio cha-
«senlietis, quantum sit pericuhim pro super- bantur in privatis negotiis. < Aperlè, inquit,
« Huis quaeslionibus.... taradiù ab universali « liceniia tribuilur , ut quidquid illi , (in con-
Consianiiuni Mediolanensem, pro nullà re < Postquàm beaio Leone scribente jus retra-
( ctandi et dijudicandi conceditur, etiamsi qua
scissuram factam esse.
Prima in epist. ad Istrise praesules dixerat < esse poterat, eorum qui interfuerant , in
I runi causa est fides : quidquid crgo prxner Causse autem illae de personis , et privata
c nihil obstat, si ad judicium revocetur. » an mortuis dici possit anathema et libri dam-,
Ex his omnibus infertur inanes habendas nari debeant, appellato nomine auctorum qui
esse nullius momenti , nec spccialibus conci- in pace Ecclesiae obierunt.'Utrùm etiamabsolvi
,
liorum causis accensendas quœstiones de epis- debeat Ibas et episcopali dignitate perfrui , quae
lolâ Ibae similibusque faclis ; neque igilur in videlicpt qusestiones comparatè ad fidem, parvî
illis definienilis posse attribui synodo generali esse momenti videantur, neque ansam praebere
infallibilem aucioritatcro, Ecclesiae conturbandae et abrumpendae unitati.
Resp. 1° : lu argumentum adhuc assertio- Objic. 7": Suum de libris judicium retrac-
nis nostrae vertuntur ea quae eô loci ad eam tari quandoquc permittit Ecclesiâ ; illustre in-
audivimus à Polagio II , < quidquid praeter tat causa Origenis : damnatus fuit cum scriptis
« iidemagitiir, Leone doccnte oslenditur, quia suis à synodo quintâ generali : c Si quis , in-
ad judicium revocetur > < quiunt Patres illius synodi, non anathemati-
< nihil obstat , si ;
et idem summus pontifex toiis viribus con- ( zat Arium, Eunomium, Macedoniura, Apol-
lendit, cpistolam Ibœ, quia orlhodoxce con-
i linarem , Nestorium , Eutychem , Orige-
ipsam habuit. Id supra disertis ejus testimoniis c stolicà Ecclesiâ.,.., talis anathema sit; »tom.
demonslratum est : ergo judicavit in factis 5 Concil., p. 575.
bilitate?
brataesuntactionem, loquitur, sed obiter, sod
ipsà Ibse epistolà et fore alilr- Resp. : Multiplex suppetit ratio defendendi
hypotheticè de ,
judicium posset retractari, quia posse ab hœresis crimine, licet non ab errore
rum lamen
S. Lconis perse condemnando, scripioreni ilium excu-
non fuerint confirmât^ auctoritate
sari abcrrare à caiholico eiiam dogmale nisi
actiones in quibus approbaiam esse
jac- ;
,
iUae ,
banc in ipsis datam esseap- adjuncta sit pertinacia, non salis est, ad in-
tabatur quamvis
,
opéra ;
quaesiio liaec est un rè personalis : lia Rcsp. : Cirùm reipsà lanquàm propriè hae-
olini excusalum volueruiilUudnus cl Joannes roticus daninatusfueritllonorius, veltanquàm
Hierosolyniiiaiius ; ila è receiilioribus SixUis b.neresis fautor duntaxai; ulrùni eliain lan-
Senensis , Genebranlus , et alii non pauci : qnàni boereticae liabendcciphiiis liiler*, expcn-
dixinius p/wra, sed non oninia Origenis opéra : (iclur suo loco, ubi de inraiiibililaie quam ro-
ni enim disserii S. Hieronymus in episl. 05 ad niano ponlifici attribuant Ultranionlani; nunc
Panimachium el Oceanuni , de erroribus Ori- auiem sulTicit aniniadveriere :
1° Calbolicis è
genis : < Si unus violaïus est liber, num uni- iheologis qui iiiteras Ilonorii arbilranlur esse
I versa ejus opéra quae diversis et locis et teni- iuimunes ab errore Monolbeiilaruni, illos dilli-
I poribus cdidit , siniul corrumpi potuerunt ? teri à scxlà synodo iiliim esse damnatuin tan-
4 Ipse Origenes in epislolâ quani scribit ad Fa- quàm propriè haerelicum ; lum et qui volant
< bianuni Konianse urbis episcopum, pœnilen- ipsuniesseabillà synodo proscriplum tanquàni
f tiani agit , cur lalia scripserit. » nionoibelismi doctrinâ contaminatum , illos
5° luipunè et innocenter asseripolesl divini- non aggredi haereseos nolam ab ejusdem litte-
tatem Verbi divini non esse inlicialuni Orige- ïis abslergere. De sentenlià Baronii, Bellarini-
neni , neque illum aberràsse in exponendo ni, Pelavii, etc., dicemus in refellendâ tertià
sanciissinise Triniialis niysterio : ut cnim ob- objeciiotium classe.
servât inter alios Caroius d'Argentré in appen- 2° Ut facto Ilonorii detraheretur Ecclesiae
dice ad elementa tbeologica, qnanivis S. Ilie- infallibililali in faclis dogmalicis, haec duo
ronymo , Jusliniano imperaiori , niultisque confluere oporleret; hoc est, demonstrandum
alijs, valdè suspecta fucrit Origenis de Verbi foret, damnalas esse à sexià synodo generali
divinitate fides, nuliuni tamen Ecclesiae dccre- ejiistolas Ilonorii ad Sergium, eâdenique nihi-
tuni extat, quo nianilestum sit, eum proplerea lominùs in hypothesi licitum esse, illas tan-
dainnatum fuisse, quôd Filii diviniiatem impu- quàm liœreticae labis expertes essent,defende-
gnaverit. INeque ilium hcsi dogmatis hujus ar- re : at hœc duo simul nequidem possunt Jan-
guit Juslinianus iinperalor , in epistolà quam senianis eum principiis cohœrere namque :
dedil ad Patres quintae synodi , ut ejus errores profiientur Ecclesiae decretis de facto dogma-
proscribendos curarent. lico religiosum, utvocant, deberi sileniium,
At in suscipiendo Origenis patrocinio pecca- quod certè ab iis non prœstaretur qui scriptis
rent , aique aucioritati Ecclesiae detraherent aut voce contendereni, inuslam esse à scxlâ
qui Ecclesiam contendereni, aut suspicarentur synodo epistolis Honorii maculam hœresis, in
errasse ininvestigandà vel reprobandà scriplo- eâque inlligendâ illis nota synodum illam ge-
rum doctrinâ ,
quain in delalis sub Origenis neralem erra visse.
nominc damnandani judicaverit. Deinde posl diseria anathemata generalibus
Temerè, ut adnotat iliustrissimus Huetius, ab ipsis conciliis in eos vibrala, qui damnatos
faciuntqui Apologiis suis de omni errore slu- ab illis synodis libros lueri adorianlur, post
deant purgare Origenem in Origenianis. Neque decretum Alexandri Vil cl démentis XI bul-
sibi aut eideni Origeni consulerent, qui reclè lam Vineam Doniini, quis, nisi auctoritatis Ec-
defensnm eum putarenl, quôd privatas suas clesiae conlemptor , audeat faclum doginati-
opiniones, ut obiendunt, quasi Ecclcsise do- cum ,
quale esl faclum Ilonorii, propugnare ,
lur, (juùd ad perpeluum illud et inconcussum Hœc commentario non indigent : porrô, ut
inlerius obsequiuni, eam siifïicere exislimcnt notum est, quidquid sit de privatà judicis, aut
nioralom ac naluraleni, qiiani Ecclesiae adscri- conlrabenlium sententià, publicis monumentis
buiil , inerranliani. conditiones judiciorum vclcontractuum enun-
Objicics 9° : Ignorarc non poliiit Clemens liantibus credendum est potiùs ac standum,
IX summus ponlifex, llbri Jansenii itérât* quàm reconduis ac lucifugis actis et instru-
condomnationi, non nisi adliibilàjMm à facto mentis : id necessariô postulat publicse omnis
disUnclione, subscripsisse quatuor eplscopos, administrationis ordinala ratio.
sem el Bellovacensem : banc ab illis usurpalam tuisset solemnis atque orbi catholico probata
inprimis episcopi Catalaunensis, qui lestabalur etiam debuit per buUam Vineam Dom/zi/dogma-
eos eaienùs decreiis Ecclesia; de facto Janse- licum universalis Ecclesiae decretum, quo tam
niauo esse obseculos, quatenùs sese polliceren- expresse declaratum est, ejus de libri alicujus
tur nihil dicturos, scripturos ac iradiiuros, doctrinâ judiciis satis non fieri per religio-
L'irùm reipsà cognoverit, aut saltem tïale, non eodem sensu rejectam fuisse à syno-
Resp. ;
suspicalus fucrlt Clemens IX, quatuor appel- do Antiocbenâ, quo eam approbavit et conse-
reiigioso solùm silenlio sese obstriclos voluis- diendum elTicaciùs errorem Pauli Samosateni ;
se, id lalè disceptalur in Iractatu de gratiâ : hanc admisit et tanquàm fidei tesseram com-
Nanique 1° solemnis et univers» munita Ec- nec reipsà inier se dissident. Quod sic admo-
VII, de nuit S. Hilarius lib. de Synodis Hujus et
clcsiai consensu constitutio Alexandri
: «
sum quatuor ad eplscopos , si religiosum sta- prio et naturali explicatam, sed eo quem
ipsi affingebat Nestorlus excludendo nimi-
lueret sufficere silentium.
,
Praeierea eodem brevi summus ille conte- rùm , vocem, Gcd-ox.o;, Mater Dei : ita enim
ideô pacem et communionem volebat Cbrisli Matrem appeliari Mariam
stalur pontifex,
se impertiri, quia significaverint sese ut ex eà genitum esse Vcrbum Dei nega-
illis
Cùm, ait, ingenii, obsequii nobis et passus est, nunquàm diuinavit absolutè Hor-
psisse : (
gnilicabatis, vosjuxla prœscriplum litterarum comprimere voluit, qui ex albo fulelium ex-
«
€ volunlaseniendailonis, non lalsilas dogmatis certo leneidus, divinà (ido constare, inf.illibi-
lapprobaia esi, et pvopierea libcllus ejus ca- lem esse in dijudicandis faciis
dogmaticis Ec-
i iholiciis dicius est, quia lioc calboliciB mentis clesiani : imrnediaià enim revelalione perspe-
« est, si quâ loite aliter sapii quàm vcritas exi- cium est Ecclesiam docendo errare non posse,
fgil, non ea certissimè definlre, sed délecta nisi exciderinl absoluia Christi promissa : do-
lac denionslrala respuere.» cere auiem nuUo modo polesl nisi vivâ voce
Sedis Aposlolicse judicio sententias suas di- aut scripto prolerenûis lexiibus, eisque vel
judicandas oil'erre se prolitebatur Cœlestius, approbandis vel reprobandis ; nihilque inte-
ul t si forlè inquiebat lioniinibus quispiam resl ad infallibilitalib absolutie
, ,
donum , utrùm
« ignorantiae error obrepserit, vestràsententià brèves sint an prolixi loxlus judicio Ecciesi»
< corrigalur. i subjecti ; suà sponle vanescit, aique probandis
asserlionibus nostris exsufllala est ea dislin-
Objectiomtm secunda classis ,
quœ ad îpsam rei
ciio, desperatae perfugium causai.
subslantiam, genuinamque explicalioiiem maxi-
Deinde utrùm Ecclesia de faciis dogmaiicis
me perlineant.
judicando errare possit, v. g. , librum orlho-
Objic. l" : Exponiatque intelligi non potest doxum baeresis nota compungere, ad eumque
quo fitlei génère credi oporteal, infallibilem damnandum lideles compellere, ad quœsiio-
esse indeliniendisfaclis dogmaticis Ecclesiani, nem ipsam de jure, seu dogmale periinel id
neque ctiam quo mentis assensu tenendum controversiae genus ea quippe dirimi non
:
sit, talia esse facta id genus, individua, qualia potest nisi verbo Dei tradiio vei scripto;
cujus
defmierit : v. g. hsereticum esse illum deier- in expositione, nemo Caiholicus iafallibiliiatis
minaiè librum, quem à fidelibus ul haereticum donum Ecclesiae abnegaverit porrè
; sibi divi-
rcpudiari voluerit : si dicatur divinà lide cre- nitùs esse donaiam in faciis dogmaticis abso-
dendum esse dijudicari infallibiliter ab Eccle- lutam inerrantiam, eâdem ratione, quâ
et in
sia , librorum sive perspicuum , sive lalentem ipso dogmale, déclarai, damnando vel
appro-
sensum, pronum eril ul hœresis nota quibus- bando, conjectoque ut plurimùm in
refragan-
dam inuralur theologis, quos tamen è Catho- ics anathemate.
iicoruni numéro expungere non audeas : ubi Absii tamen, ut baeresis nota illos
afficere
enim vel in Scripturis, vel traditione extal, de velimus iheologos, qui definiiionibus Ecclesiae
illâ infallibililate expressa dcfinilio? de faciis dogmaticis internum etiam
eiabsolu-
Quod autein spécial ad individua facta do- lum praestantes obsequium, accepisse illam
à
gmalica , id non lerl condilio fidei , nec ipsa Chrisio Domino in tali decreiorum génère
illorura naiura, ut credanlur divinà fide, cùm donum infallibilitaiis baud confiteanlur prae- :
ea divinitùs revelata non sint, nec possit Ec- judicatis illos placitis decipi, neque suis con-
clesia novos coudere articulos fidei invenias sentanea principiis tenere,
:
cerlum nobis est
quidem nonnullos iheologos qui lideni quam atque exploratum; sed liaereticum illos animum
vocanlecclesiasticam cxcogiiaverint , eamque gerere, id vel in suspicionera vocare,
à mente
ad facia dogmatica, praelucente Ecclesiae deli- noslrà alienum est.
nitione, accommodari putaverint; sed ad certi- Al haereticae praviialis crimen quo pacio
ludineni dignitaienique divinae lidei assurgere effugcre possint Jansenianae seclatores doclri-
id lidei genus non valet ; liumanae assensionis naî, ipsi sincerâ et arreciâ mente provideant ;
ultra limites non progroditur, quam Uucluare diclilant quidem sese famosas quiuquo propo-
inccrtam neccsse est , atque in errorem ali- siliones, in omni sensu condemnare, quo illas
quaudu impingerc. omnes ipsa Ecclesia condemhalas voluerit. At
,,
quanlùmctinique asscrai , inslanterque denun- pter revelationem, qnre ipsum ab Ecclesià de-
liet, oasilem se velle in sensu queni in libro finitum proposituniqiie facium dogmaticum
Jansenii prrc se ferunt, protligare, seu ileralis immédiate afliciat. Divinam autem ad fidem,
suis (lolinilionihuspropriuiu et naluralein iil)ri ul non semel observ;iluni est , requiritur ini-
annisphanlasma perspqui, tanique misera cae- compertum sit haerelicam esse doctrinam, ,
citatc iaborare, vel poliùs tam incredibili stu- quam libro Jansenii altribuit, responsio est in
pore, ul libri sensuin ,
queni unus(iuisque promptu : quia scilicet verbo Dei illam repu-
lur, noudiim ipsa poluerit depreliendere aut cognoverit : ideôque doctrinam illaui oportel
subodorari! iia seniire de universali Ecclesià, haereses inler niimerari ; at si quaeratur quâ
non est ab iniliclà cavere, et deciinare censu- afflante Spirilu sanclo revelaium.
Frustra igitur quœrereiit excusaliones in pee- libro attribuendam déclarât Ecclesià , alia est
catis : doclrinam quippe Jansenii qumndiù re- hujusce doctrinae libro eidem atlribulio : la-
tirioant, in ipsà errant qna^slione juris, in ipso lem doctrinam esse condiiiiinandam asseril
:ib Ecclesià condemnato dogniate, quidqnid revelatio : hanc es?e appellato libro adscri-
vociferentur, uttolam revocent coniroversiam bendam non per se ipsum docel verbum Dei
ad qu.-estioneni l'acti,de quà nec ipsos dissenii- scriplum vel Iraditum.
re demonstratnm est. Vide responsioneni iu- Inst. 2° : De prolixis non secîis ac de bre-
primisquintani ad tertiam objectionem priniae vibus texiibus eodem modo sentiendum est in
classis. controversià de factis dogmaticis : atqui he-
post delinitionem Ecclesiae, pertinent singiila propobilionum, quae ai) Innocenlio X danniata;
iacia dûgmatica, v. g., heterodoxia tpisluUe sunt, si specientur in semetipsis, credi potest
ut enim aliquid divinà fide credatur, liuid satis ex (|uo decerpia; sunt.
est ut proposiium istud fuerit infallibili Eccle- Resp. : lia quidem ; iu brevibus enim sicut
assistenlia Spiritiis sancti quo averlitur error quaestiones : Talis doclrina pngnatne , con-
ab Ecclesià , non est revelatio, potestque circa gtuiine cum verbo Dei? eamdem hanc doctri-
facta versari quae revelaia non sint : definitio- nam texiusne ilie , seu propositio , seu liber
nes quibus explicantur ac deûniuntur ipsa (idti exhibere dicendus est'.' Juris est prior quje-
dogmaia, nequepro ipso Dei verbo haberi pos- siio : aliera est facti dogniaiici ; ad fi'Iem di-
sunt, neque elTicere ut quod antea revelatuni vinam pertinere illa potestihaec verô ad fidem
non fuerit, jam à Deo révélante prolalum eam refertur, quai vocalur fides ecclesiaslica,
censeri debeat; at licet divinà fide non cre- eô quôd immediaiè niialur aucioritate Eccle-
dantur facta dogmatica, sincero tamen et siae; neque aliter slaluendum est de condem-
absoluto ,
post Ecclesiœ delinitionem cre- natione libri Jansenii , seu de condemnatione
in faciis dogmaticis Ecclesiam, tùni resolvetur quas , sive libruni ali(iuem condomnatura sit
in Dei revelantis auctoritatem assensus quo Ecclesià, duplex judicium adhibeaiur necesse
creditur factuni dogmaticum quodcumque ab est. Jiidical quem sensum sive hic liber, sive
Ecclesià definitum; ergo, etc. — Resp. : Aliud propositiones illae prac se ferant ; deinde judi-
est credere propler revelatam infallibilitatem cat utrùra sensus quera illis attribuit , divin»
quâ pollel Ecclesià , et aliud est credere pro- adversetur revelatloni : si pronuniict dociri-
, ,,
n;im haiic esse haereticam , divinà fide leneri i sillons ne soit canonique : or, est il qu'on
pulest ac débet, advcrsiiin coiilradictoriè do- i ne peut douter que ce qui louche )c livre
<'l complecli hune sensum quem doclaravit « mcnios formes , le même examen la môme ,
osse haireliciiii) , talis hiec attribulio revocari < accepiaiion et conseniement unanime de
polêsl ad illud iidei genus quse non inimerilô i tous les cvè([ues. i
est qnidnam ex usu recepto significetur fais gmaiibus aliquando Ecclesia quasdam i)ropo-
v<'l illis luijiisinodi toxlibiis, neque opns est nt siliones damnât diinlaxat ul lemerarias , ni
rcvelaïuni sil , ([iiidcjuid pran'iuui est jtidiciis erroneas : decreiis lamen quibus ila proscri-
genus ad qiiod referalur assciisus, qui decrelis quo fidei génère credendum dixeris id quod
Ecclesiic de faclis dogmalicis debcatur ; aiii- tune (lefinilum sit , idem accommodetur ad
nius non est disceplare de noniine , modo les facia (iogmaiica de quibus Ecclesia judica-
]>osita sit in tuto ; difliteri ne quideni possuut vcrit.
iili qui Eoclesia; infallibililalem in faclis do- Inslabis 3° : Quando revelata est generalis
t'uiaiicis noluerinl ai^iioscere , banc Ecclesiaî aliqna propositio, revelata quoque censenlur,
CiirisUini poluisse largiri ; si auten» reipsà implicite quidem, immédiate lamen omnia et
coiitulisset , ut reverà coniulisse probalum singula ex quibus coalescit , individua , seu
est ,
quo eum noinine appeiiarent assensum ,
singulae quas comprehendit parles : loium
qui decreiis Ecclesise de faclis dogmalicis enim revelari non potest , seposiiis ejusdem
pru;bendus esset ? eosdeni nos uii non giava- pariibus : sic dùm revelatum est omnem ho-
Jjimur. minemhabereimmortalem animam, eo ipso re-
Ouse nominatur ecclesiaslica fides , oa mé- velatum esiimmortalem esse animam Claudii,
dium locum obiinet, fidem inter divinam et Alexandri , Marcelli , etc.; ita pariler si reve-
vinà, quôd divinam in revel.uionem baud im- candis faclis dogmalicis , revelatum est eam
niediaiô refundatur ; differi auiem à fide merè infallibiliter judicâsse de tribus capilulis in
bumanà ,
quôd Eoclesia, cujiis leslinionio et synodo quinlâ generali agitaiis , de aliribu-
auclorilateinnililur, assistenlià Spirilùs sancli tione quinque propositionum libro Jansenii
perpétué et efficaciier adjuvetur. etc. ; ergo ejusmodi facta divinà fide cre-
Ecclesiaslicam fidem inter alios illustrissi- denda esssent , quod transiliret debiti fines
celeberrinià ad moniales Porlùs Regii Epislolà: imô et probandum curaviraus divinà revela- ,
< Ne prenez point encore ici de vaines terreurs lione constare , infallibilem esse in faclis do-
1 de celle foi ecclésiastique : voire prélat gmalicis Ecclesiam ; universalis esi revelata
t pus), également sage et charitable, voulant, tur, subjecla et subjicienda Ecclesia; judicio
€ autant qu'il a pu, aller au devant de tous vos facta dogmaiica ; ergo et eàdem revelatione
I scrupules et de toutes vos leniaiions, vous a constat non errasse Ecclesiam in dijudicandis
« expliqué qu'il entend par là une soumission tribus capilulis, in attribuendis libro Jansenii
€ sincère de votre jugement à celui de vos quinque proposilionibus : nec tamen inde se-
« supérieurs légitimes. > Hoc sincerum menlis quiiur divinam ad fidem pertinere hyec fada
ob>oquium , quàm sil legilimum , et quibus dogmaiica : potuit enim Deus infallibiliiaie
liUilis dcbiluni Innocenlii X et Ab'xandri Vil donare Ecclesiam talibus in factis licet non
decreiis de facto dogmalico libri Jansenii rcvelatis , et illud F/CClesia; revelare donum :
disertissimè doctissimus idem episcopus os- quemadmodùm ipsi impertitus est ac datam
memorandis
lendit verbis islis, inslituto nostro revelavit infallibililalem in dijudicandis con-
maxime consonis : i Aucun ne révoque en clusionibus theologicis ,
quae quidem revelatae
< doute que la condamnation des cinq propo- non sunt , sed ex revelaiioiie derivantur , ni-
,,,
cis? Eà, propter eximias suas dotes, auclorilate Instabis : Ad faciendam fidem definiiionibus
praedila est ,
quae valeat suis decrelis cerlam Ecclesiaî de faclis dogmaiicis , non requiri
fidem conciliare , ac rebellium frangere con- infallibilitatem sentiebat ipse illustrissimus
tumaciam ;
quis enim sanae mentis eô temeri- Bossuelius ; baec inler alia légère est in epi-
lalis couscendat , ut ipsius definiiionibus ju- siolâ ejusdem ad moniales Poriùs Regii :
dicium suum antefereuduiu velii ? i Trouvez bon que , sans vous engager à une
Resp. 1° : Tamelsi suàpie constiiuiione et < longue discussion de ces faits , par laquelle
prœsiantià , eam obliueat auctorilatem , cui < vous verriez peul-èlre qu'on ne peut en tirer
obsequeniem se unusquisque gerere debeat < aucun avantage ,
je vous demande si vous
an ideô licebit despicari et abnegare promissa, < pouvez dire ou penser, et si quelqu'un est
quibus voluit Ecclesiae spoudere Chrisius ab- i capable de vous persuader, que vous ne pou"
colutani in faclis dogniaiicis inraliibilitalera ? ( vez rien croire sur l'aulorilé de l'Eglise et
£a si grassareiur licenlia , iudulgendum esset i de vos supérieurs ,
que lorsqu'ils vous par-
Socinianis , simili dùm ralione disserendi < lent avec une autorité infaillible. »
Cbristianae mysieria fidei è uiedio tollere ma- Resp. 1": Hoc ipso Bossuetii testimonio
cbinaulur ;
quid opus fuit , inquiunt , Filium confirmalur, quantum sint redarguendi, qui
nem fieri, saiuratumque opprobriis morlem reiigiosum tantummodô deberi velint silen-
oppeiere ? Nonne potuil faciiiore et expedilà tium : Iota e6 coUimat memorata epislola, ut
inagis via bumanum genus redimere, accepla- prœdiclismonialibus persuadeat, nihil afl'erri,
velatae à Spirilu sanclo inerranliœ praesidium: cepiandi pruriginem, inanisque captandae slu-
si quaecumque enim moveaiur intricala pau- dium gloriae , quàm easdem inclinarent ad
lisper, et multos inier venlilaia de facto aliquo arripiendum istud Apostoli institulum : Obe-
gravi dogmalico controversia , claniabunt un- dite prœpositis vestris et subjacete eis ; salius
dique hoc in génère quaestionuni labi posse iiaque duxit cniinentem Ecclesiae auclorita-
ipsam Ecclesiam ; imô et lapsam errore jacti- lem, seposilà ipsius infallibililate, lune pro-
tabunt, si textum aliquem reprobaverit cujus ponere,cui privatum suumanleferrejudicium
palrocinium hactenùs susceperint : recense- religion! haberent, alque inlolerabili iribue-
bunt nonnuUas episcoporum numéro insignes rent arrogantia; ; at nusquàm Uossuelius iner-
raveriui , ut puta , latrocinium Ephesinum , Ecclesiae, neque negavii illud esse conjunc-
synodus ex 538 episcopis contlata Iconoclastis, lum cum neccssitatc inierni, absoluii et irre-
,
vocabilis assensûs, qui deflnilionibus Ecclesise, nacla non esset nisi infidos interprètes, in liis
in luijusniodi faclis debeatur, sive apcrla sint quae ad intelligcndam dijudicanuamque doc-
et veri sludiosis obvia menlibus, sive arduis triuam perlincant : vel si definiliunem postu-
inlcilcclu, et glomeralis circunifusa ncbulis. laret ratio propulsandi à ûdei deposilo peri-
Objicies 5° : Librorum gcrmanus sensus culi, tum Deus qui novit omnia, inipediret ne
pendet lùm à gramniaiicse legibus, lùni à con- niendax ederctur et judicibus exhiberetur
sueludine, quain penès est diccndi Jus et ar- versio, quae nimiùm tune afferrct christianae
versioneni quoniodô possint sic liabere au- nonnunquàm esse retractala, docentnon pauci
Uienticam, ut in judicando eam sequantur pietate et doctrinâ insignes Iheologi : taies
si inipedimenlo esset, recurreret etiam singu- ris argumenla ad illatum Honorio haeresis Mo-
lis in proposilionibus, quce decretis Ecclesiae nolhelilarum crimen diluendum, sic pcrgit
sive dispersae, sive congregatae , damnantur Bellarminus : i Quôd si aliquis adhuc non pos-
vel approbantur : quarum déficiente intelli- « sit adduci, ut credat corruplam esse sextani
genlià, lieri posset, ut orlhodoxas pro baere- «synodum, is accipiat alteram solutioneni,
ticis censura conflgeret, vel hsereticas pro i quae est Joannis à Turrecrematà, lib. 2, de
sanis et ortliodoxis, credendas proponeret, «Ecclesiâ, cap. 93, qui docet Patres synodi
vibrato etiam in reluclantes anatheniate. Ne « sextœ damnasse quidem Honorium, sed ex
igitur oi»jeciis commoveamur lerriculis, ad « falsâ inlormatione, ac proinde in eo judicio
providenliani omnia sapienter ordinantem per- «errasse; quamvis enira concilium legitimum
linei, ut eflicaciter in iis adjuvet, quae neces- ( non possit errare in dogmatibus fidei deli-
saria sunt ad linem comparanduni quem abso- t niendis, tamen errare potest in quaestionibus
lutà promissione asserenduni curavit; absolutè I de facto : itaque tutô dicere possumus, lios
autem promisit omnipotens sapientissimusque « Patres deceptos ex l'alsis rumoribus, et non
Dominus , sese docenli Ecclesiae perpetuô ad- « intellectis Honorii epistolis, immérité cum
futurum; inde illam esse in docendo infallibi- I baereticis connumerâsse Honorium. » De Ro-
lera, multifariè demonstratum est; docere mano Pontilice lib. , 4, cap. 11. Attendatur
auleni , ut oportet ad rectam fidelium instiiu- maxime ad hsec verba : ISon intellectis Honorii
tionem non potest, sine lextuum inteliigentià, epistolis. Quibus verbis manifesté signilicatur,
quos expendendos judicandosque susceperit ;
errori obnoxium esse in factis dogmaticis ge-
doxâ doctrinâ pascendos fidèles. nius : <Sed dicat aliquis, inquit : Si verè assen-
Resp. ad secundurn : Quomodô Tridenlinà < timur ita de Honorio esse decrelum à sanctâ
in synodo Patres potuerunt authenticara de- I synodo, baud nefas est in controversiani rem
clarare vulgatam tum veleris, tum uovi Testa- « deducere, et aliter quàm statutum est à sy-
menti versionem, quamvis linguaui Hebraicam t nodo velle decernere. > Propositam banc ob-
et Graecam plerique episcopi minime callerent? jectionem ita solvit: <ld ipsum dixerim in iis
Versionis tamen illius aulhenticitatem faien- i quae ad fidem spectant, ut penè religio sit,
tur propositae auctores objectionis. Nonne I vel latum unguem ab iis quae in sanctà synodo
providere ac eflicere potest Deus, ut in ser- I sunt statuta, recedere : at in iis quae ad per-
munem judicaturis vulgô notum episcopis, sat t sonas attinent et scripta ipsarum , non ita
lideliter converlantur dijudicandi lextus, ut « rigide reperilur custodita censura : nam pa-
Ecciesia non reprobet, nisi quod ad legilimam < tens exemplum est de quintà synodo, quae
instilutioneni reprobandum sit, nihil approbet, « tria capitula condemnavit, de quibus à sacro-
nisiquod sit approbandum? Vel igitur Deus i sancto Chalcedonensi concilio videri po-
Qou sineret proferri ab Ëcclesiâ judicium, si t terat aliter actum , nempe de Théodore
69S DE ECCLESIA ClIRlSTl. PARS I. 696
iTlieodorclo et Ibà : in liis eniin quae fa- credendum est : ergo etiam ipsius de facto
f cii sunt , unumqiiemque coiitingore posse veré dogmalico judiciis omnibus adhaerendum
«falli, neraini diibium est. > Tum. 8, ad est : iniquum esset sub anaiheniatis pœnà
ann. 081. obligari ad assenliendum rébus incertis et in-
Non in iis solùm quae ad personas, sed et terdùm falsis: ergo neque vacillare, neque
in illis quae ad ipsarum scripta, ac proindè in errori subjaccre unquàm possunt Ecclesiae de
faciis dognialicis , concilium générale falli faciis dogmaticis décréta, quibus anathematis
posse coniendil , ut palet, cardinalis Baro- pœnam, ut retulimus, solet adjnngere.
Resp. 1° : Quantacumque tribus illis cardi- f universalis quae regitur Spiritu sancio, do-
nalibus debeatur revereniia (quorum quidem I ctores aliquos approbavit, eoruni docirinam
teniporibus non fuerat vocata in disceptalio- < tanquàni veram recipiens, necesse est ut tal-
nein et contentionibus elucidata quae nune « ium docirina assertivè posiia , et nunquàra
agitur causa ), non eà sunt auctoriiate quae < allas retractata, vera sit et ab omnibus Udeli-
suniluorura pontificuni Approbatis ab Ecclesià t buslirmâ credulilate tenenda, in eâ parte in
decretis anteponenda sit : niemoriae iilorum t quà ab universali approbatur Ecclesià : aliàs
irrogaïur injuria, si putelur eos non fuisse < universalis Ecclesià videretur errasse, appro-
arclissimè prœcipitur, sincero ui animo quin- 3° Post relata in objectione verba sic prose-
que proposiiiones in sensu libri damnenlur, quilur Bellarminus : i Dices: Ergonetu meliiis
et perspicuè deiiniluni est, non sulTicere reli- I Honorii epistolas intelligis quàm inlellexe-
giosuni, quod vocant, silentium. De Ecclesià t rint tôt Patres? Respondeo, inquit, non qui-
optiniè meriti, très appellali cardinales, aucto- < dem à me, sed à Joannc IV, Martino I,
non vincunt SS. Cyprianum, Firmilia-
ritate t Agalhone et Nicolao I, sunnuis poniilicibus,
num, totque spectandos niorum gravitate et < et à toto concilio Romano sub Martino con-
eruditione episcopos, qui de collato ab hsere- t gregato, eas epistolas mcliùs esse intelle-
ticis baptismo erraverunt in conciliis, tum in < ctas quàm à Graecis in concilio sexto. »
Asià, tum in Africà celebralis. Accedit quôd Solis altribuit Graecis Beliarminus errorem
très illi prcesules principia tradiderint, cum circa epistolas Honorii, in hoc eiiam cardina-
iniallibilitate Ecclesiae in factis dogmaticis in- lem à Turrecreniatâ secutus, qui de suramo
divulsè connexa, ut mox indicabitur : quôd si illo pontifice dixerat : «Honorius ille nunquàm,
principiis suis ipsi repugnaverint, in eo auclo- i nec dùm viveret, necpost mortem , repertus
ritate non valent. t fuitposuisse in Chrisio unam tantùm volun-
Resp. 2° : Sigillatim discutienda trium iilo- < tatem et unam operationcm, unde nec ab
rum cardinalium sententia. « Apostolicà sede, nec à Pairibus occidenlali-
Exponitur sententia Dellarmini. — 1° Ea € bus lalis judicatus est. > (De Ecclesià, lib. 2,
docet BelFarminus quae periculum erroris à cap. 95.) Ad aucloritatem concilii seplimi, quod
definitionibus Ecclesiae in factis dogmaticis dixit anaihema Honorio, respondet Bellarmi-
penilùs avertant : i Obligamur, inquit, sub nus, Patres septimae synodi seculos esse syno-
< anathematis pœnà credere Ecclesiae, in om- dum sextam, et solum repelivisse quod in eà
< nibus, ut palet Malth. 18, quôd si Ecctesiam legerant. (De Romano poniifice, cap. 11.) Non
t non audierit, sit tibi velut ethnicus et publica- hic agitur de rei ipsius veriiate, sed de senten-
« nus. Et concilia omnia dicunt anatbemata tia Bellarmini : hune verô existimàsse constat,
i non assentienlibus Ecclesiae decretis; at ini- aut corrupta fuisse acta concilii sexti, aut si
< quum esset sub tam gravi pœnà obligari ad depravata non fuerint, nunquàm tamen ab
f assenliendum rébus incertis et interdùm universali Ecclesià judicatum et habitum fuisse
€ falsis. > ( Lib 5 de Ecclesià militante, c. 14..) haereticum Honorium.
Âsserente Bellarmino , Ecclesiae in omnibus li 4° Plaçait Bellarmino errasse synodura ses-
,,
tani, judicando de epistolis Ilonorii, non al)- 1 etscripia ipsarum, non ita rigide reperiiur
solulô et in se speclalis, sed liabiià raiione < custodiia censura , > haic verba non cô spe-
sensùs personalis qui falsà ex informatione ctant ut abnegatum signiliccnt, aut ad iruii-
falsisque ruinoribus Ilonorio allribueretur :
nam revocaiidiim ipsius de faclis dogmalicis
quid auieni iiiiùs et aniino reposiiuiii babuerit judicium; veriim utinnuant, in iis qua; perli-
Ilonorius, id ad faclum dogmalicum non perti- nentad Ecclesiae décréta, personas, earumque
net : referl alque approbat senlenliam Joannis scripta simul condemnantis, non itasemper
à Turrecreniaià, qui docel Patres sextse synodi custodiri censuram, seu ad amussimetin om-
damnasse quideni Honoriuni, « sed ex falsâ in- nibus, non ita urgeri statulorum execulionem,
« fonnaiione , ac proinde in eo judicio er- ut quà parte sensum personalom.seu personam
f ràsse; i ponderanda sunt baec verba , ac auctoris respiciunl, nunquàm liceat ullo modo
proinde, quibus indicatur in falsani infornia- discedere, assentientibus expresse aut tacilè
Beliarmino diclo cardinal! sulfragante, falsuni Exposilionem banc nedum id inlirmet, quod
quod adscribit scxioe synodi de Honorii epislo- adduxit Baronius exemplum à ((uinlà synodi),
lis judicium ; tolus est Bellarminus ut ab bae- cum quarlà etiam generali collaià, eam potiùs
resis nota vindicel personani Honorii , nec illustral alque corroborai : oculis ilerùm sub-
putavii Patres synodi attendisse ex proposilo jicere prœstat cardinalis illius ipsa verba :
ad sensum epistolarum illius proprium'in se- < Païens, inquit, exemplum est de quinlâ sy-
ipso consideratum, cùni eidem ut bœreiico f nodo, quai tria capitula condemnavil, de
analbema dicerent. I quibus à sacrosanclo Cbalcedonensi concilio
Inst. : Docet Bellarminus errare potuisse ( videri poierat aliler acium nempe de Tbeo-
générale conciliuni in quaestionibus de facto, « doro, Tbeodoreto et Ibà. »
I inquit Baronius, qiice facli sunt, unumquem- non de ipsis trium capilulornm texlibus sta-
« que conlingere posse falli nemini dubiuni tuisseCbalcedoiiensem œcumenicam synodum;
I est. > (Tom. 2, ad annum Chrisli 5oG en specialim cardinalis illius de Ibse epislolà,
ticularibus et personalibus ,
quorum nolilia i ut el dicta epislolà Ibae œquè fuerit ob
pendet ex relatione testium, aut eorum inve- i banc etiam causam damnala, alque alia quae
stigalione quae animis recondita sint ; at pro- < pro eodem Theodoro, Tbeodoreius, vel alii
babiliiaie prorsùs vacuum, et à mente dociis- < conscripsissent, eâ nimirùm raiione, quôd
simi cardinalis alienum est, in factis ipsisdog- « eâdem epislolà ÏNesloriaiii abulerenlur, fai-
malicis, lam posse falli Ecclesiam qiiàm unum- < soque assererenl à Palnbus in concilio Cbal-
quemque privatis ipsis ex hominibus, c cedonensi esse recepiam, ac proinde ab
1" Pensitetur Baronii sententia de ([uibus- « ci.sdem, quajcuiiique eâ epislolà coniinercn-
dam adornatis ad excusandum Origenem apo- < lur, esse probala, quod quidcm omninô lal-
logiis : < Miralus sum, inquit, vebemcnler, ( sum fuit. » (Tom. C, ad ann. 448.)
< post damnalionem ejus ab Anasiasio Papa, Longé ergo abest à mente Baronii, rcipsà
I pontificià auctoritale inflictam, postejusdem piignare de trium capilulorum significalione
« reprobationem in sextâ synodo pionuniia- et damnalione quintam synodum cum Cbalce-
« lam, post tôt antiquorum Pairum in id ipsum donensi ; sed quia in auciores videalur indire-
« conspirantes sententias, adhuc rccentiores cte redundare librorum condemnaiio, idcircô,
< qiiosdam ausos esse pro eodem novas edere ut reciè adnotat illustrissimus de Fénélon, vi-
< apologias, et auctoritate lolius Ecclesiie ju- deri poterat non omninô consentire cum sy-
< dicatas saepiùs controversias denuô temerè nodo Cbalcedonensi quae Tbeodoretum et
,
siae communione ad exlremum usque spiritum vocalur, mediumque locum obiinet, civilem
politus fuerat : putabant eamdera synodum iuter seu bumanum, et lalriae cultum ; soli
daninandis Theodoreti et Ibae scriptis, quos Deo debeiur quo nempe agnos-
lairiœ culius,
absolverat Chalcedonense concilium, non po- citur, tanquàin omnium principium, Dominus
tuisse eosdem appellare : inustam enim eorum et finis, sunjma perlectio, sunuiuim bonum.
nère controversiae quae de personis intelligitur, ex merilis graiià comparaiis, aeiernàque illu-
objeciioni praevia : j Itaque Gregorius pluribus beatae verô qui deierlur Virgini, cseieris omni-
« in locis bujusmodi repugnanliae vanam spe- bus sanclis praecellenii, nomen sibi vindicat
< firmalani intégré doctrinam , ac proinde ita provecli sunt ad insignia deilalis Romanat
( controversiam non esse de ariiculo fidei. t fundalor reipublicae; ita Angustus iniperalor,
Quœ attulimus responsa refellendis quœ ex etalii non rarô turpissimis coniaminali llagi-
vetat accommodari ad quorumdam aliorum ut divinis eos velit afTectos bonoribus : < Nobis,
Canonisatio nibil esl aliud quàm publîcum «quàm Dei testes, servosque amautissimos? »
,
permissionem necesse est, sive de bcatilicatione summi ponlificis : eo quippe seculo quo ipse
formali loquamur, sive de anjuipolienli : in vixit, plures bealorum corporum elevationes
bcaiificaiione formali pra^eedii examen cum solà episcopali auclorilate facise leguntur.
approbatione virtulnm ac miraculorum ; in « Alexander III el poslea Innocenlius III, ut
beatidcatione autem aequipoilenii, cùm consil- 1 observât cardinalis Bellarminus , videntes
terit sive de famâ virtutum , miraculorum ,
f abusus qui oriebanlur circa sanclorum cul-
niartyrii, si vulgando illi locus fuerit, sive de i tum, prohibuerunl ne deincops aliquis pro
anliquilate cultùs cum scientiâ et tolerantiâ
( sancto coli incîperel sine Romani poniilicis
ordinarii, vel sedis Apostolicae, sive de indultis < approbatione, ut patet cap. 1 et 2 de reliquiis
praecedenlibus Romanorumponlilicum, serva- «et sanclorum veneratione. > Admonet Bene-
tur ac relinelur cullus eo in statu in quo re-
diclus XIV, inon fuisse ab omnibus
id forlè
periiur;necnon utpiuiimùm novispromovetur «episcopis executioni mandatum, sed omnem
conccssionibus. t quàcuraque conlroversiam fuisse sublaiam
et
2" Ad regulamitem loquendo, aliquamintrà «per buUam Urbani VIII edilam anno 1654,
provinciam, diœcesim, civitatem aut religlosam « ita ut orania ad cullum publicum beatorum
familiam coarctatur bealificatorum cullus :
« pertinentia , et ipsa servorum Dei beatifi-
aliquando tamen potest ad universam Ecclesiam «catio , fuerint clarissimè sedi Apostolicae re-
ex tend), citra tamen legem quâ praecipiatur, «servala. >
sed per modum simplicis facultatis; verùm ad Ea reservatio prorsùs invaluit. Ilis delibatis,
va, de conliiendâ illius sanctilate, cujus virtu- CONCLUSIO. — In canonisationis judicio iniulli-
impendendo cultu : at de illo negotio ultiraum VFieri non potest ut Ecclesia fidèles ad
definiiivumque judicium per se non habetur
errorem impellat, qui gravem pareret offen-
iu beatilicatione, eâque licet formali. De his sioiîem apud fidèles, Religionem apud infide-
,
coiiluiiielii» ! qiios maligne Iriumplios liaertsis nemini reponilur corona jusiiiia!, nisi legilimè
agorct, si furie dirispoliùs devovcndiisalHiuis, certaverit, cursumque in statu cbarilaiis et
quàin a'tcriiâ donandus glorià, iiiier illos de- jusiiiiae absolvorit; nemo autem divinam ciira
prebenderoUir, quibus roligiosuni iiiipcndi ab revclalionem scire potest, ulrùm ipsemetapud
omnibus culluin universa prificeperit Ecclesia !
Dcum amore vel odio dignus sit : unde ait
Quod quidem si vel semel coniingerel, vocari Aposlolus : Nihil milii conscius sum, sed non in
eliam in qu«slioncin poi>sel, ilieronynii, Ani- Iwc jxstificatiis sum. Elverô, vel ex operibus,
brosii, Aiigusiini et alioiuin lerè omnium san- vel ex mii'aculis, lia constaret de sanclitale et
tlilas, et addubilari ulrùm aeleinis necncad- glorià canonisandi, ut errorin bis exp'.orandis
dicli sinl siippliciis ,
qu* omiiia aures sané obrepere non posset : quod attineiad scruianda
lidelium perborrescunl. Eccle&iae iniallibiliias illius opéra, 1res ad canonisaiionem accersen-
in canonisalioac sanclorum iisdem adslruilur da))) requirunlur dotes : ea oportet vilio ca-
absululis promisbionibus, quibus futurumasse- rere, ex supernaturali manâsse principio, in
ruil ul adversùs Ecclesiam porlae inferi non statu cbarilaiis esse facla ; horum autem om-
praevalerent : eidemquc jugiier adesset usque nium iMduhiiatacogiiii osoli Deo compeiii, (pii
conslanter omncs inba:rero, quod aliquando si lestimoniis. Denique loto in negolio cammi-
pateret errori, jam illud incurrereni suadente sationis agitanlur quaestiones de factis, et qui-
ai(iue urgcnie Ecclesià quod xueritô expro- , dem personalibus, neque uUo cum dogmale ,
I quis bomin 11) qui sanclus non est sanctuni errare polest Ecclesià.
I Csse dixeiit, et Dei euuijunxerit societaii Resp. ad singula :
1° In canonisaiione sanc-
sequatnr lestimonium Ecclcsia; cujuspeculia- factis dijudicandis ab errore lula sit Ecclesià,
Melcbior Canus, lit). 5, cap. 5, magnu))) argu- dirigunlur, impediat quominîis ipsa tùm jtro-
mcnuim est, quùd nunquàm inlirmata sitfides nuniiet.cùm errori indulgerent tesiimonia ,
ciis suscepla, quod in casibus civilibus si-jiè cujus poslulala sit canonisatio , proferunlur.
accidil; imù et nonnunquàm in judicio {|U0- Aliud est enim revelalione habere comperlum
rumdam episcoporum non ab Ecclcsia cou)- Ecclesiam, quid sentiendun) sit de alicujus ue-
piobaio, ut légère est in viià S. Mariini, a functi a;ternâ salule ;
que affecta que ,
in statu,
percusso ,
qui vulgi errore colebalur pro n)ar- pœDiientiai, amorisque erga Deum et bomines
lyre, et quèra révélante Deo agnilum S. Mar- opéra, quse illi attribuuntur ; aliud autem qui'
,,
luni leligiosuni del'erendum deposcunlur nii- Objicies 2°: In jurecanonico, cap. A nobis, sic
racula quse post ipsius niorlein , ad invocaiio- legilur: t Nos igitur consuliaiioni luae, inquit
neni illins , aut aliunde in sanclilalis ejus et « Iniiocenlius III, respondenius {[xwà judicium
gloiiae loslilicalioneni ediia niorilô judicentnr, « Dei, verilali, quai nec failli nec fallilur, st^pipcr
cùm Deus sancius, sunimè verax , non possit « inniiiiurjudicium autem Ecclesiae nonnuu-
:
5» Humana qnidem audiunlur, et pro argu- c apud Ecclesiam sii solulus, et qui liber est
menlis virtutum atque miraculorum habenlnr c apud Deum, ecclesiaslicà sit senlentiâ inno-
leslimonia; sed, ul praefaii snmus, aut veriiati ( daius. ) Nonne pariter ab bumanis leslimo-
congruent, aut ab illis admitlendis conlinebit niis pendent canonisalionis causai ? Nonne in
se Ecclesia, Spirilu sancio consulenie honori et illis definiendis opinionem bominum sequiiur
auctoritali Ecclesise, fidelium in eam reveren- Ecclesia ? Falli ergo et fallere poiest in eâ
liae ; bine non suiïicil ad proposilum finem, ul (|uam tum ferai senlenlià.
secundùm allegata judicaveril ; lùm enini , Kesp. : Cilatus juris canoiiici toxlus rofer-
quamvis neque propriè menlirelur, neque si- tur ad fada parlicularia ,
quae ad universalis
inulalionis posset redargui ,
perniciosum nibi- Ecclesiae raliones , et calholicai religionis dig-
loniinùs atque repugnantem debilae adminis- nilalem veneraiionenique non peiiineanl baud ;
iralioni errorem solenini decreio ingererel. igilur cum nogolio canonisalionis ooiiforenda.
4° In faclis quidem merè personalibus falli Nec majorem afferl diiïieuliaiein eflalum iliud
poiest Ecclesia ; al deludi non potest in faclis S. Augustinoadscriptum: < Muliorum corpora
ad evangelicae docirinae commendationem vel ( venerantur in terris quorum animae cru-
,
conleraplum , ad pielaiis increnienlum vel of- I ciantur in inferis. > Bespondemus cum Bel-
fensionem speclaniibus ,
qualisesl , ut osten- larmino locum bunc i'orsitan non esse S, Au-
dimus, proposita canonisatio. gusiini : < Nusquàm enim , inquit , in ejus
5° Omnibus praediciis objeclis, ut verbis
« « operibus eum reperire potui. » Praelerea ad-
< ulamur Benedicii XIV, de Beaiific. elCano- niouL'l illum inlelligi posse de inipiis qui bo-
I nis. servorum Dei, lib. 1 , cap. 4i, unicà en- noranlur superbissimis sepnlciis , cùm lanion
< quesolidissimàresponsione satisfit, si dicalur animae torquerentur in gchennà. Subdil ,
» quidquid ex maleriae et lesiium qualitale pro posse etiam inlelligi de corporibus fraude
€ fallibiliiale desumilur , plenè submoveri ex aliquà i supposilis pro corporibus sancloruni ,
dicius XIV : < Aiiquid ex hoc arguroento < delur igitur nobis utraque opinio in suâ
« (proximè ohjectato) si evincerelur, descrip- t probabilitate esse relinquenda , quousque
i tic in Martyrologio Romano , spectaiâ suâ < sedis Aposlolicae judicium prodeat. >
I nunquàm probari poterit. > Deinde subjungil etiamsi eodem fidei génère non crederelur
idem pontifex, « periractatam aliàs fuisse in Ecclesiam in canonisando errare non posse.
f sacrorum riluum congregatione quaestio- Eo revocatur et sic explanari potest illius
< nem, quid importet descriptio in Martyro- opinio : sanctos esse religiosè colendos , boc
i logio, et utrùm ad quamdam canonisatio- divinitùs revelatum est, definilumque in con-
t nis, an ad quamdam beatificaiionis speciem ciliis generalibus Cbalcedonensi, Nicaeno II et
f referri possit, nec eam usque adhuc potuisse Tridentino ; dubitari ergo non potest quin
< resolvi. i (Lib. 1 de Beatific. et Canonis, istud dogma fide divinâ tenendum sit ;
at
servorum Dei, cap. 43, num. 14.) Adnotaverat certis argumenlis, et maxime si babeatur in-
singulares proposiliones, seu fada par lieu la- aliquam thoologicam incurrat qui et inerran-
ria, quas in se universalis propositio coinplec- liam Ecclesi* in canonisando, et alicujus ab
liuir, diviiiam ad (idem non perlinere, nisi eà canonisaii sancliiaiem, aique in cœlicolas
Bannes (in 2-2, quaest. i, arlic. 10, dub. 2) dandi DcMiedicii XIV, posl accnratè versatam
cl alii. Suntqui revelatâ proposiiione univer- et aequo pondère libraiam banc conlrover-
saii conlendanl singnlarcsquibus consliluitur siam : « Si non haereiicum , icmeraruim ta-
proposiliones, pro rcvclalis qnideni, sed lune « men, scandaltiin loti Ecclesiae afleroniem ,
solùm esse liabendas, quando propter ipsas < in sanclos injuriosum, favenlem hnereticis
revelala est; lalis est, inquiunl, baîc proposi- « ncganlii)us auclorilatem Ecclesiae in canoni-
tio universalis : « Oninis canonicè electus in < salione sanclorum, sapienlem haeresim, ut-
I ronianum poniificeni est Clirisli vicarius et «pole viam slernenlem infidelibus ad irridcn-
t Pétri suecessor; » non alium ob finem reve- « dum fidèles, asserlorem erronese proposi-
lala est, nisi ut hic vel ille Ponlifex, v. g. ( lionis, et gravissimis pœnis obnoxium dicc-
Pins VI credatur verus Christi vicarius ; idem < mus eum qui auderet asserere poniificem
statuit Panormus de proposilionibus univer- < in hàc aul illà canonisalione errasse, huiic-
salil)us, quae suApte naUirâ tendunt ad Ecclesiœ ( que aul illum sanclum ab eo canonisaium
regimen, per ipsas etiam ex quibus coalescunt c non esse cullu duliae colendum, quemad-
singulares proposiliones : lalis est mox adducla < modùm asseniiuniur etiam illi qui docent de
proposilio universalis : Omuis canonicè electus f fide non esse Papam esse infallibilem in ca-
in romanum poniificem, elc. Alii denique do- « nonisalione sanclorum nec de fide esse ,
cent generatim, ad fulem individua perlinere <, hune aui illum canonisaium esse sanclum. »
quae proposiiione immediatâ includi, plen^i ( De servorum Dei beaiificaiione et bealoruin
cerliludinc confirmatum sit : ila Melchior canonisalione lib. 1, cap. 45, num, 28.) Ileferl
Canus, Vega, cardinalis de Lugo, Valeniia, et deinde et approbat banc assertionem Melchio-
alii quos refert et sequilur Suaresius dispula- ris Cani : «Qui fidem in bis (canonisaiionibus)
lione 3 de fide, seciione 11. I Ecclesiae delrabiint, eos non haerelicos qui-
Tbeologorum illostanle eonfliclu credi non « dem, sed lemorarios, impudentes, irreligio-
polesl cerliludine calliolicse fidei, hune vel « sos esse credimus. » (De Locis ibeologicis.
illum canonisaium œiernâ perfrui glorià lib. 5, cap, 5.)
quamvis immédiate revelala sit universalis hsee Quaeres 4° ulrùm infallibililalis dono polleat
proposilio : Qui perseveraverit usque in (inem, Ecclesia, in ipsâ bealificaiionis causa. — Picsp. :
virlulibus claruisse et miraeulis, cursum fide- quamdiù sislilur intra proprios bealificaiionis
lilcr consummâsse, ipsique à juslo judice red- limites : « Coercilus quippe reverà est, inquit
ditam juslitiae coronam. Loquenlem alienda- < Benediclus XIV, inlra cerios ac definiios lo-
mus Suaresium, cujus mox retulimus senten- < cos absque eo quod extensio ad universam
tiam de nalurâ et comprehensione universalis t Ecclesiam deduci valeat ex lilulo beali, que
proposilionis revelalae : < Non licet, inquit, « bealificatus in universâ Ecclesia appellari
« dubilare de gloricâ sancli canonisati ; id enim € potest : lilulus namque beati in universâ
f sub prœcisà obligaiione praecipiunt in ipsâ < Ecclesia competens beaiificato , nihil aliud
( rariam. i (De iriplici Virluie iheologicà, de Aliud est porrô culium bealifieali aliquo
fide, disput. 5, seci. 8, num 8.) loco circumscriplum, universali innotescere
Quaeres 5" ulrùm graviter peccet, et nolani Ecclesiae, aliud publicum cumdem eullum Ec-
711 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 712
clesiap universalis expresse vel tacito judicio ille qui summi pontificis auderet judicio de-
approbari : Benedicliis XIV, qui sunimo ponii- trahere , vel privatum suum judicium ante-
Oci eain tribuit inCallibiliiatem qnam univer- ponere.
sali adjudicanms Ecclesioe , asseril argumenta
CAPUT IV.
omnia qux' ad vii)dicaiid;u)i eeclesiastico judi-
< pnceipiens, sed indulgens atqne permillens, Ordo religiosus est bominura status ad per-
i de cujus nempe esseiilià non est ut sit in- fectionem christianam per vota pauperiatis,
I faliibile , cùni certuni esse siilliciat , non continentia; et obedienliae lendentiura. Chan-
i quidem certitudine infallibililalis aut fulei, tas est vinculum perfectionis. Ad Coloss, c. 3.
I sed eà laiitùni niorali certitudine, quà pon- Testandae autem et promovendae charitali ido-
€ lifex prudenter ac sapienier agit, indulget neus est procul dubio status in quo lotum se
< atque permittit, i homo Deo consecrat, ac in perpetuum tradit,
Uelert etiam Benedictus XIV, < ferè usque animum videlicet per obedientiam, corpus per
« ad tempora summi pontificis démentis IX, continentiam, resque externas per voluntariam
( expletâ licet beaiilicaiionc formali, iieraio paupertatem ; de naturà, origine et antiqui-
I examini subjici consuevisse ea omnia quse tate religiosi ordiiiis consule disserentes eru-
f jam ante formalem ipsam beatificationem ditè Bellarminura de Monachis cap. 2 et seq.
quiiur : c Signum quippe hoc est fornialis bea- la omni religione duo considerari possunt;
( tificationis ,
judicium babitum non esse ut essenlia ipsa religionis, quse tribus in votis sila
c infallibilc, aut liuKiuàm ad lidem pertinens. > est, et deierminatio illius esseniiai ad cerluni
Deinde haec subjungit : < Eisi nova consuc- prolitendi et vivendi modum; inEvangelio po-
I tudo fuerit iniroducta, ut in transitu à bea- situm habent fundamentum religiones seu
f nimè instituatur recens examen de virlulibus ideoque ex hàc parte Apostolicae sedis appro-
< et martyrio, vel de signis seu niiraculis jam batione non indigent, neque talem lèguntur
I nova signa vel miracula quae post beatifica- lius, Augustinus, Benedictus ad eas quas in-
( tionem supervenerunt ; hoc salteni certum stituerunt religiones :modus autem varius quo
( est etiam hodie , absolulo judicio fornialis tria vota suscipi possunt, divino jure non iia
f atque episcopis Romae commoraniibus, nec- las, ad proliibendos religiosè vivendi et com-
< non aliis ad urbem hanc ad causam voca- parandaî perfectionis niodos, qui non fuerint
f lis. > Ex his ila concludit : < Qu» cùm pro- ipsorum auctoritate examinati et approbati;
I leclo cœremonialia non sint, sed substaniiam ai Ecclesiai universalis apj)r()baiione |)er se et
< judicii respiciant, nec nisi invocato Dei oui- quasi naturà suâ opus est ad siatum religionis
< nipotentis auxilio peraganlur , ostendere ila iiistiluendae, c ut per lotam Ecclesiam dif-
I apertè vldenlur, bealificationis judicium ne- « fiindi valeat, specialem, ut loquiiur Suare-
< que ab ipsis Romanis pontificibus haberi in- < siiis, unitatem corporis niystici in se reii-
( lallibile, aut tanquàm quid ad fidem perii- i nendo cum mutuo vinculo sub uno proprio
< nens. > « capite vel gubernatore, qui modus non fuit
quod evangelicis praeceptis aut consiliis re- et relaxetur sancita priniùm reclè disciplina,
pugiiet, imô quod non cum ipsis verè con- degenerem in banc mutationem longé abest ut
gruat ; in eà definitione et declaralione decipi cadat concepta primitùs approbatio. Neque
aut decipere non potest Ecclesia, ciijus est lali ex niutalione, si aliquando conligerit, quid-
Scripturani et iraililionem de chrislianae vitae quam inferri potest, quo ailenuari et imminui
insliiutis exponere : religiosum aliqueni ordi- digniias et prsestantia censealur status reli-
nem auctoritate suâ muniendo errare noD giosi, qui ab Ecclesiae prioribus seculis, toi
posset , sine gravi socielalis fidelium delri- peperit Ecclesiae lumina, tôt prascellenles ex-
nieiiio : nanique secundùni niorem jampridem bibuit pastoral! studio poniifices, lanla invexit
constanler receptum, ille cui sulTragalur Ec- clirislianae religionis subsidia , tantam asser-
clesia, religionis niodus ac status, omnibus vavit et ab interitu vindicavit omnigenae su-
proponiiur fidelibus ut via secura non solùm pelleciilem eruditionis, totque subminislravil
ad salulem, sed etiam ad perfeciionem : error JJ ad imitandum proposita virlutum insignia.
^^i?ti0 quinte.
DE POTESTATE ECCLESIASTICA.
Duas in partes dividetur ea seciio : in priori Christianorum saltem principum régna subja-
quaereiur utrùm Ecclesia potesiatera habeat in ceant : ita Hostiensis, Panormitanus, Sylvester
lemporalia; quœrelur in altéra qualem et et alii non pauci.
quantam obtineat in spiritualibus; deinde Exosum istud placitum temperare aggressi
utrùm aliis prseter summum pontificem et sunt longé plures, quos inter Bellarniinus
episcopos, competat jure divino vera auctori- asserit pontificem ut pontificem, etsi non babeat
tas in conslituendà Ecclesise disciplina. ullam merè temporalem potestatem, hoc est,
directam, tamen habere m ordine ad bonutr.
spirituale, sunimam potestatem disponendi de
^cciioms c\ïnn\at pvima pars. temporalibus rébus omnibus Christianorum.
De Romano Pontilice, lib. 5, cap. 6.
Utrùm Ecclesia potestatem habeat in
Indirectam illam potestatem sic uberiùs
tempoialia. evolvit : distinctam illam esse à politicà po-
Docuerunt Calvinus, lib. 4 Instit. cap. 11, teslaie profltetur; postea sic pergit : < Spiri-
Petrus Martyr, Brentius, Magdeburgenses et « tualis (
potestas) non se niiscet temporalibus
alii, non posse conipetere Romano pontifici, « negotiis, sed sinit omnia procedere, sicut
aut uUis episcopis, temporalem aliquem priu- «antequàm essent conjunctae, dummodô non
cipatum; non in eo largiendo valere ipsa re- < obsint fini spiriluali, aut non sint necessaria
gum benelicia, divinoque jure probiberi, ne cadeum consequendum si autem taie quid ;
oonjungalur cum lemporali gladio spirilualis. i accidat, spiritualis potestas potest et débet
Catholicos inter extiterunt qui praejudiciis < coercere temporalem omni ratione ac via quae
abducti, extremamque sectati ex adverso sen- < ad id necessaria videbitur. » De Romano
tenliam, tradiderint collatam esse divinilùs Poniifice, lib. 5, cap. G. Heceliani adjicit no-
Hoinano poniilici directam, inunediatamque in tatu digna, dictus cardinalis : « Papa non po-
lemporalia aucioritatem ,
quà quidem ipsj « test ut Papa, ordinariè temporaies principes
TU. IV.
7i5 DE ECCLESIA CIIRISTI. PARS I. 716
i deponere cliani justâ de causa, eo modo quo tam corporalem, ejusque abjecta qusedam ad-
deponil cpiscopos, id est, lanquàm ordina minicula praeterea
;
ut rectè admonet S. ,
« rius judex; tanien potest mutare régna, et Chrysostomus , illud Pauli : Nemo militans
« uni auferre atque alleri conferre , lanquàm Deo implicat se negotiis secularibus, ad ipsos
«sumnius princeps spiriiualis, si id necessa- etiam perlinet laicos, cura omnes etiam laici,
» rium sii ad aniinarnm salutem. Quantum ipsimet reges, Christi milites esse debeant.
« ad leges, non potest Papa ordinariè condere Tota igitur in eo versabilur controversia,
« li'gcm civilem, vel conOrniare aut infirniare utrùm romano poniifici et episcopis divinâ
t leges principura, quia non est ipse princeps instituiione collata sit temporalis aliqua potes-
« Ecclesia; poliiicus ; tamen potest omnia illa tas. Quse ad impugnandam potestatem direc-
< lacère, si aliqua Icx civilis sit necessaria ad tametimmediatam congeruntur ab ipsoBellar-
« salutem animarum, et tamen reges non ve- mino et aliis argumenta, eadem pleraque in
«linteam condere; aut si alia sit noxia saliiti mediatam ipsam et indirectam contorqueri
I animarum, et tanien reges non velinl eam possunt. Erevitati quantum licebit consulen-
ralium usu doclrinam proponere, eanique spi- proficere, usurpatam toiles directae et indi-
riiualibus sancire pœnis; tum etiam populis rectae potestatis distinctionem ; tùm probatâ
praecipere, ne principum constituiionibus pa- et ab objectis vindicatâ thesi nostrâ generali,
rèrent, quaB Omnipotenlis, cujus sunt ministri, operam speciatim converlemus ad evinceo-
legibusrepugnarent; at non potest temporales dum, nullam esse à Cbrisio suppeditatam Ec-
pœnas infligere, multô minus è solio principes clesiae potestatem reges de sedibus suis extur-
dcjicere, aut subditos à sacramento fulelitatis bandi, eorumve subditos eximendi à vinculo
illis debitœ absolvere : talem nullam à Christo subjectionis et obedientiae.
negaverint ; reprobentur ab lis necesse est procul dubio dicendum de quibuslibet aliis
quolquot in lege naiurae, quotquot in Mosaicà Ecclesiae pastoribus) non eam jure divino po-
summo pontifice Heli, oo- oiïïcia, quae habet Christus ut Deus, vel ut
lualibus officiis, de i
demque poliiico judice, de Machabseis, Judâ, < homo immortalis et gloriosus, sed solùm ea
Jonathâ, Simone, Joanne, ac cseleris usque ad « quae habuit ut homo mortalis. Id patet ex
Herodem pontifîcibus simul, temporalibusque « illis verbis : Sicut misit me Pater, et ego
ducibus ? Nec absque insigni temerilate culpari imilto vos. Adde quôd neque habet ponti-
possunt toi conspicui pieiaie episcopi, qui ter- « fex omnem quam habuit
potestatem prorsùs
renum aliquem, ex regum concessione princi- «Christus ut homo mortalis; ille enim, quia
patum sedibus suis annexum reiinuerint ad :
i Deus et homo erat habuit quamdam potes- ,
gloriam Dei referlur ulraque poleslas , eodem. < tatera quam dicunt e.xcellentiœ, per quam
que ab bomine, ut experiraentis constat, spi- « praeerat tam (idelibus quàm infldelibus :
ritualia et temporalia possunt, rite atque ad- I Papae autem solùm oves suas, id est, fidèles
junctâ non levi utilitate administrari; iiaque fcommisit; praeterea Christus poterat sacra-
poliiicum non prohibet Cbrislus, Matlb. cap. « raenta instituere, et miracula facerc propriâ
non polest pontifex item
20, sed arrogantem dominaluni non damnai auctoritate, quae
: < ;
dcraiam, sed nimiam soUiciUidinem circa vi- < quod Papa non potest. »
, ,
lim explanavit : urgente enini sic Pilato : horlatur ul cogilel temporalem principatum
Ergo rex es tu? lioe edidit rcsponsum : Ego in (quern in eo non reprehendit ), haeicdilate
hoc natus sum, et ad hoc veni in mundum, ut aposiolicâ sibi neutiquàm obvenisse : i Nec
testimonium perhibeam veritali : omnis qui est < enim, inquit, libi ille (Petrus) dure quod
ex veritate, audit vocem meam. A capessendo < non liabuit ,
poluit : quod habuit , boc dédit,
regno quantum abesset , non minus gestis « sollicitudineiii, ul dixi , super Ecclesias ;
etiam de haerediiate dividendà duobus fratri- Quem ad scopum inlendal , tum quibus con-
bus, ejusque hàc de lite judicium roganti lineatur finibus Apostolorum episcoporumque
eorum alteri respondit : Homo, quis me consti- poieslas, enunliat S. Paulus, dùm fidèles ita
tuit judicem super vos ? Lucse 12, v. 14. Legi- compellat : Obediie prœpositis vestris , et sub-
poluerit : Vutpes foveas habent, et volucres cœli lus Dominus unde idem Apostolus Libentis-
: :
nidos : Filius autem hominis non habet ubi caput simè impendam et super impendar ipse pro ani-
reclinet. mabus vestris.
2" Aiiendatur quale potestatis genus contu- 3° Egregiam nobis probalionem exhibent
lerit Pelro, velaliis Apostolis; tum facile per- summorum pontilicum testimonia de naluràet
spectum erit, nullum eis divino jure concessuni distinctione ulriusque potestatis quà mundus
esse principatum ; contulit eis potestatem di- ordinante proviJcntià gubernatur : ita Deo in-
niillendi ac retinendi peccata : Quorum reini- stituenle, discerni geniinse potestatis oiïïcia dé-
seritis peccata, remittunlur eis , et quorum reti- clarai Gelasius : i Ut el Christian! imperatores
nueritis, retenta sunt, Joann. 20, v. 23. Jus cl « pro aeternâ vitâ pontlficibus indigereni , et
aucioritatem dédit rebelles et contumaces spi- < pontifices pro temporaliura causa rerum
rilualibus pœnis coercendi : S/ Ecclesiam nun ( imperialibus dispositionibus uterentur. »
audierit, sit tibi sicut ethnicus et Publicanus , Tomo 4 Conc. Idem epist. ad Anastasium: « Si
Mailh. 18. V. 17. Post resurrectionem suam, « quantum ad ordinem publicae dlscipliuae,
Pelro dixit Pasce agnos meos,pasce oves meas:
: c cognoscentes iraperium libi supernâ disposi-
ai certè munus non illi raandavit diversum ab I tione collatum , legibus luis , ipsi quo-
60 quod ipse ut princeps paslorum obire con- < que parent rcligiones antistites , > etc. Sym-
stituerai. Aposlolos ascensurus in cœlum sic machus papa in Apologeiico adversùs Anasta-
allocutus fuerat ; Euntes ergo docete omnes gen- sium: « Conferamus bonorem imperatoris cum
tes , baptizantes eos in nomine patris, etc. Haec < Lonore poniificis, inter quos taniùm dis-
nullum indicant temporalis dominatûs vesti- c tat ,
quantum ille rerum hunianarum cu-
giimi, nequeuUum ex Scripturis decerpi potest I rara gerit, iste divinarum. > Nicolaus I»
testimonium, quo suaderi queat, lalera fuisse epist. ad Michaelem imperatorera in res eccle-
Apostolis ac vel ipsi Pelro subministralam auc- siasiicas invadentem sic redarguil, tomo 8
ioritatem; imô etùancadmonuit, ad aposlola- Conc: < Chrislus Jésus sic actibus propriis et
lùs naluram etmunia minime periinere Heges : f dignitatibus distinciis , olQcia potestatis utri-
, ,
4 usquediscrevil, uleiclirislianiiraperalores, »
Jobsequii ; saluberrimo standum essel Christi
clc. (lisdein uliliir verbis qiiîE ex Gelasio re- pronuntiato : Reddite quœ sunt Cœsaris,
lulimus. ) Grogorius II, epist. secundâ ad Leo- Cœsari , et quœ sunt Dei , Deo, Matlb. cap.
iiem Isauricum : i Alia est ecclesiasticarum 22, vers. 21.
« consiilulioaum inslilulio, et alius sensus se- Non igitur directe vel indirecte fas est eccle-
ral ne milites vilam nionasticam profiterentur, Christi ecclesiaslica potestas, aul in infide-
I bui, et pro Deo quod sensi , minime tacui. > ritualem quideni jurisdiciionem , suâpie na-
Eô referri possent SS. Patrum dicta quae turâel constitulione oblinet, dicente Aposlolo:
déclarant vim nullam corporalem ab Ecclesià Quid mihiest de lis qui foris sunt judicare ? Istud
tur apiiùs ad sequentem iransferenda conclu- comparavit ut caeteri enim : fidèles, iia ipsius
Quae argumenta in médium attulimus , eli- deat quantum à chrislianae Religionis profes-
parvi refert directà auctoritate occupari vel dis- et dominii sui, magnà etiam parte, mulctari
miùm infensa atque exitlosaducerentur; judica- Quod in sentenliâ quam refellimus , Roma-
nus posset pontifex in secularium bona
rcl enim spiritualis potestas de variis causis, qui-
bus incessentibus expediretaut etiam oporieret principum , idem possent eâdem ralione indi-
averiendam divinae legisviolationem ciira per- nia ? Pronum esset ut societas civilis tam Eccle-
lineant, saepiùs recurrerent. Hinc intelligere siae quàm sibimetipsi infauslo conculcretur
tumultu alienumque propriis à pasloribus
est quot pullularent in Ecclesiae praepositos ,
Ecclesià Dei undecinium anle seculiun , « unde Ad fiiicin spiritualis polestalis, seu ad aeler-
« Bellarminus inilio libri adversùs Barclaium, nam felicilatem rcferri debel potestas ipsa
I inler anclores quos summà ciirâ ,
ex omni temporalis : polestaie enim suà, ul et caeleris
i loco etnaiione conquisivit, lanquàm opinio- divinae provideniiae donis, uianiur oporlet
< nis suae palronos, nulhini profert Gregorio principes seculares ad comparandum sibi, suis-
I Yl[ anliquiorem, qiiem lamen profeclô non que tonciliandum subdilis praeciarun» illum fi-
« oniisissel, si evolvcndis aniiquorum monu- nem dcbent principes auciorilaie suà prœsi-
;
Objicies 1° : Longé nobilior est temporali spiritualis lamen, et temporalis polestalis di-
spiriiualis potestas ; illi ergo débet imperare, slinclus omninô eslintrimecus propriusque finis;
eamqne si contuniaciler obsequium delrecta- temporalis enim polestalis finis , est pax et
verit, lemporalibus si opus slt pœnis coercere, tranquillitas reipublicse ; finis polestalis spiri-
et in ordinem redigere. Anibae illae polestates tualis est, ut jam indicavimus , aeterna beaii-
in chrisiianain unam confluant renipuiilicam; tudo; ulriusque pariier polestalis distincta
utraque cùni sil à Dco, ordinatam esse nlram- oUicia.
qne falendum est : ergo spiriluali qiiae longè Quanlùmvisad componendos mores, veram-
antecellit, necesse est ut concédât serviaique que assequendam felicilatem , indigeant verâ
leniporalis ; oporlet ut ad ejus nécessitâtes et Religione, alque propriis et diviniiùs collalis
sicut nec ingenii , virium animique eximiae « Est ergo imperium seu civile reginien reli-
dotes. Una quidem est Ecclesià, cujus raembra i gioni subordinatum, et ab eâ pendel in or-
idoneis devincta sunt et coadnnaia vinculis ;
f dine morali , non autem in ordine politico,
servari et constringi Deus jubet necessariam i seu quod allinet ad jura societatis humanœ,
illam compagem et commissuram : unam in I cùm hoc poslremo (in) ordine et religio et
rempublicam chrislianam conveniunl episcopi i imperium sine se invicem esse possinl. »
Elevandum unum superesi, quod videatur tualem, nihilque sibi juris in leraporalia vin-
forsiian inter estera quae hic objiciuntur, po- dicando, Potest eleemosynas et jojuniaproesti-
tissimum : futurum scllicet , ut nisi Ecclesia tuere, at non lemporalium bonorum erepiione
indirecte valeat de temporalibus pro suâ pru- aut dominiorum translaiione, ad illa salutis
Christus Dominus, qui pro illà semetipsum nullo poluissent per décréta Ecclesiae affici
tionibus ; nascentem nediun adjuvarent, ob- ethnicus et Publicanus ; amen dico vobis : quœ-
ruere couati sunt Judaei ac geniiles; in ejus cumque altiguveritis super terram , erunt ligata
înteritum conspirârunt pluribus etiam seculis et in cœlo, et quœcumgue soiveritis super terram,
nescii sponsi sui sulïuUa prumissionibus , in Declaratur eô loci id esse datum à Christo
suum decus et incrementura convertit ingruen- suis Apostolis eorumque successoribus , ut à
tium omne genus tempeslatum. Quôd si forte communione fidelium possint inobedientem,
contingat ut c duae potestates inter se colli- si contumaciter oblucteturj amovere, cœlorum
( danlur, inquit Bossuelius, ne propterea putes Domino conlirmante quas in terris senlenlias
< omnia in iucertum lluctuare aut abire in di- prolulerint ; neque verô cogiiandum est his
I versa , ut equos ruplis habenis, sed intùs verbis : Sit tibi sicut ethnicus et Publicanus, ipsa
( adesse occullum movleratoreni Deum , qui etiam adimi teniporalia ; id si dlcatur, alïirraari
< soUicitari interdùm Ecclesiam suam , non pariter necesse est , lemporalium dominio ca-
< lamen dissipari velit. » Sicut non suntfacienda ruisse etbnicos et Publicanos, ut propterea
mala ut eveniant bona, Epist. ad Rom., sic nec eorumdem bonorum damno mulclali intelli-
test, aut etiam ad bonorum inopinatam coq- infâmes, intestabiles , ad quaedam vitae civilis
Inst. : Qui potest majus, potest et minus; principes , tùm quoad fier! potest, leges suas
plura polesl Ecclesia spirituali auctoritate efli- ad bonos mores, atque evangelicam discipli-
cere, quae lemporalibus majora sunt ; deinde nam aptaverint , non quôd excommunicatio,
potest Ecclesia de administrandis temporalibus temporali uUo jure bonoque privare irans-
quâ usus fuerat inter anmintiandum Evange- ex familiâ oriundi : prœterea tunc ablatum erat
liuni ; at de illo scriptiun fuerat psalnio 2 ; rognum à familiâ David, idque Deo volente,
Ego autem constitulus sum rex ab eo ;... postula qui eiiam prsedixerat Jerem. cap, S2, ex Je-
à me et dabo tibi gentes hœreditalem tuam. De cboniae familiâ ex quâ Christus ortum duxit,
regiâ ipsius divinitatc leslimoniuni perhibuit, nullum futurum regem, nimirùm temporalcm,
niissiis ad Mariani angclus diccns, Luc. cap. 1 :
'
eo modo quo fuerat David, ejusque successo-
Hic erit inagms, et Filins Allissimi vocabitur; res. Non titulo eleciionis, ut patet ex illo
et dabit illi Dominus Dens sedem David patris Lucae, cap. 12 : homo,quis mejudicem consti-
ejus. In Apocalypsi, cap. 19, v. 16, vocatur tnit aut divisorem inter vos? et ex illo Joann.
Rex regum , et Dominus dominantinm ; liàc de c. 6 : Cîun cognovissct quia venturi essent, ut fa-
suà potestate dixit : Data est mihi omnis pote- cerent eum regem, fugit iterùm in montem ipse
slas in cœlo et in terra. Ilanc potesiatem, eliani solus. Non jure nam bellum
beili : ipsi fuit non
dùm morialem degerel vitam, non seniel exe- cum regibus mortalibus, sed cum principe te-
ruit , sive cùm vendenles cjecerit è leniplo , pebrarum, ut declaratur Joan. c. 12: IVmhc
sive cùm pecorum gregeni queni incesserant princeps hujus mundi ejicietur foras; et ad Co-
Rcpp. 1° cum illustrissimo Bossuelio «Non : semetipso ; et 1 Joan. 3 : In hoc apparuit Filius
I quaerimus quam eiiam honio Christus habeat Dei, ut dissolvat opéra diaboli. Denique non dono
« potestaleni , sed cujus polestalis vicarium speciali Dei : comperta sunt haec verba Chrisli :
f Petrum ejusque successores reliquerit; illius Regnum meum non est de hoc mîindo, Joan. c. 18,
« profectô quâ peccata remillit, quà verilatera et ibid, Regnum 7neum non est hinc : ut enim
:
« docet, quâ sacranienta tradit, non autem il- exponunt Patres, Dominus bis verbis prohibera
I lius quà régit gentes in virgâ ferreà, ac tan- voluil ne in suspicionem vocaretur affectati à
I torcular vini furoris irae Dei omnipotentis : terpretatur, diceret : < Ego quidem rex sum
« haec enim potestas, non decretis, non cano- « sed non eo modo quo Caesar et Herodes : nam
« nibus, non externis ministeriis ac formulis, < regnum meum non est de hoc mundo id ;
I sed omnipolentissimâ atque occullissimâ < est, non constat honoribus, opibus, potentià
« enim. vicerit dabo illi potestatem super gentes, gentes, ac sanguine priùs redimendae, ut ab
« et reget cas in virgâ ferreà ; et tanguant vas eo possiderentnr. Rex Christus, inquil prae- <
( figuli confringentur, sicut et ego accepi à Pâtre iclarè S. Augustinus, quôd mentes regat,
f meo. î «quôd in aeternum consulat, quôd in regnum
Resp. 2" cura ipso Bellarmino, i potuisse icœlorum, credentes, speranles amaniesque
( Christum hominem, si voluisset, et si expe- «perducat; » quod ut luculentiùs demonslra-
« dire sibi visum fuisset , accipere regiam au- ret, ait Bossuelius c Prodit quidem rex Chri-
:
ictoritatem; tamen noiuisse, et proinde nec I stus, sed ipsâ purpura illusus, coronâ spineâ,
< accepisse, nec habuisse non solùm executio- t solio cruce, eàque unà reglum titulum prae-
< nem dominii et regni, sed nec auctoritatem «ferente; venitque in mundum, nil magnili-
< vel potesiatem regni ullius temporalis. > Lib. icum, nil regium spirans, mundi quidem
b de Romano PontiGce, cap. 4. « Victor, sed uno vanœ pompae despectu > quin ;
^leciione, vel jure belli, vel dono speciali Dei; dicata Gabrielis archangeli declaratio, qui Lucae
deind(i ostendit Christum ut hominem nullo cap. 1, dixit ei Dominus Deus sedem
: Dabit
modo temporale regnum obiinuisse : non hœ- Q David patris Loquebatur enim Jereraias
ejus.
rediiarià successione : nam etsi ortus sit ci t de regno temporali, Gabriel autem de regno
familiâ regiâ , tamen non constat an ipse esset spirituali et aeterno eo revocatur quod dixit ;
I
magis proximus Davidi, quàm alii multi eâdem de populo Israelitico S. Augustinus, lib. 17 de
I
727 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. (28
Civitafe Dei, capite 7 : i Qui popnliis erat re- nùs episcopi, neque ex divinâ insiilutione, sed
i gnum aniissurus, Cliristo Jesu Domino noslro cllri^tiano^um donalione principura ,
qui vo-
€ per noviim Tesiamenluni non carnaliter, sed luerunt Ecclesise majorem inde splendorcm
<spirilualiierregnaUiro. > Quod regnigenusas- accersere. Ad omnes fidèles referunlur haec
suinpserit esplical liis verbis ipse Clirislus Do- verba S. Pétri : Vos aut erri genus electum, regale
luimis : Filins hoiuinis non venil miiiislrari, sed sacerdolium; sacerdotes vocanlur latiori sensu,
minislrare, et dure animam suam redemptionem quia spirituales bostias, orationes scilicei,pîa
pro inuUis, Mallh. 20, 28. Ad redimcndos à opéra offerre Domino debeant; reges autem,
peccatis honiines, illisque persuadendura terre- quia deslinali aeterno illi regno, de quo dicen-
naruni reruni contempium, necessaria non fuit dum est in die judicii : Venite, possidete para-
regia poiestas, neque tali potestate, sed divine tiim vobis regnum; quale sit illud sacerdotium,
et absoluto, quale habebat utDeus, dominio, edocelur etiam, prima Pétri, cap. 2 ; Vos autem
vendentes expulit è leniplo gregemque permisit domus spiritualis , sacerdotium sanctum , offerre
abire prsecipitem in mare. Ilyec ipsius angeli spirituales Iwstias , acceptabiles Deo per Jesum
verba : Et regni ejus non erit finis, nonne pa- Cliristum. Qualis autem regia illa dignitas , ex-
tefaciunl haud esse temporale regnum Ciirisii, plicatur Apocal. cap. "b : Qui vicerit , dabo ei
cùni regnum Judaeae occupatuni fuerit paulô sedere mecum in throno meo. \'id. cap. 2 Epist.
post à Romanis, nunc autem à Saracenis possi- ad Ephes., cap. 1 ad Tim.
deatur? Ad objectum Evangeiii locum respondet Bel-
Ex dictis salis intelligitur que sensu dixerit larminus < Ad lilteram, uullam fieri mentio-
:
Christus : Data est milii oni'iis potestas in cœlo < nem eo in loco Evangeiii de gladio spirituali,
et in terra. Et certè verba quse proxiniè sequun- I vel temporali ponlificis, sed solùm Dominum
tur, non aliam dénotant ac spiritualem in verbo «verbis iilis adnionere voluisse discipulos,
Dei praedicando, et sacramentis dispensandis f tempore passionis suae in iis angustiis et nielu
constilulani : Euntes ergo docete omnes gentes, « ipsos fuisse in quibus soient, qui tunicam
baptizantes eos , etc. Jam verô, si polestatera «vendunt, ut emant gladium, ut ex Theophi-
temporalem Christus ipse ut home non sibi < lacto aliisque colligitur. » Inde cùm dicen-
vindicaverit, qui conveniret eam episcopis, tibus Apostolis : Ecce duo gladii , respondit
aut ipsi Romano ponlifici tribuere? ISon est Christus : Satis est, non ideô materialeni disci-
discipulus supra magistrum, nec senits supra do- pulis conlulit gladium ; Petro enim qui deinde
miivtm suum. percussit ponlificis servum , dixit illum incre-
Objicies 5° : In lege naturae conjuncta luit pans : Milte gladium tuum in vaginam, Joan.
cura ^acerdotio teniporalis auctoritas; idem 18, 11; sed vel sermonisabrumpendi causa, ut
coniiglt sub lege Mosaicà, tum in Heli summo placet Theophilacto, vel signilicandi rem gladio
pontifice, tum
Assamonœis nihil causae est
in :
non esse gerendam, cui aliunde inipares essent
cur principatum nullum temporalem etiam duo gladii contra circumfusam satellitum mul-
libus; quid verô innuunt verba ista principis Insl. : S. Bernardus à suspicione adulationis
Aposlolorum, Epist. 1, cap. 2 : Vos autem genus tam remotus , materialem ipsum gladium pro-
electum, regale sacerdolium? At quid Christus fiteiur et Romano ponlifici Chrisio annuente
jpse indicalum voluil, cùm dicentibus disci- competere : « Quid tu denuô, inquit 1. 5 de
pulis : Ecce dnogladii, respondit : Satis est? — I Consid., c. 3, usurpare gladium tentes, quem
Resp. : Ad sacerdolium non pertinet ex suâpte «semel jussus es reponere in vaginam'.' quera
naturâ lemporalis principatus : Omnis enim i tamen qui tuum negat, non satis niihi videtur
pontifex ex hominibus assumptus, pro hominibus catlendere verbum Domini dicenlis sic : Con-
constituitur in iis quœ sunt ad Deum, ut ojferat i verte gladium tuum in vaginam; luus ergo et
dona et sacriftcia pro peccatis, Hebr. 3, 1. Nulla < ipse tuo forsilan nulu, eisi non tuâ manu
ibi mentio de temporali regimine; Mosaicà in < evaginandus ; alioquin, si nullo modo ad te
lege nonne penès tribuni Levi fuit sacerdolium, « pertineret,.... non respondisset Dominus :
iniperium autem penès iribum Juda? Quae si i Satis est, sed nimis est. > — Resp. 1° : Haec
aliquando conjuncta fuerint, id non oritur ex verba, si ad litteram intelligerentur, non indi-
naturâ tcmporalis principales ipsiusque inii- reciam solùm, verùm etiam dircctam in tem-
mis principiis. In Germaniâ sunt ep'scopi qui poralia potestatem Romano tribuerent Ponli-
principatum id genus teneanl; at non quate- fici, quod umen potestatis genus ei alieuum
729 SECT. V. DE POTESTATE ECCLESI/E IN TEMPORALIA. -JsO
esse demonslrat pluribus argunienlis ipsc Bel- Chrisli Doiniiii consliluere magistralus, qui
Jarminus, 2" Totus est S. Bernardus loc. cil. de lemporalibus judicarenl, eaque auclorilas,
Cliristo concessam esse decernendi de tcnipo- nère quo Cbrislus donavil Ecclesiam , ulirô ac
ralibus auclorilalem, nec eà si careat, è pro- necessariô consequilur; sienim Ecclesiâ possil
priâ dignitaie ullo modo excidcre : t liane, judicare munduni, et quidem jure suo, cur
«inquit, imminulor esl dignilalis servus, si temporales non polest eodem jure liles diri-
mon vull esse major domino suo, aut disci- mere? — Resp. : Non id persuasum Corinlhiis
< piiius, si non viill esse major eo qui se misit, voluit S. Paulus, penès esse Ecclesiam imper-
lauifilius, si non iransgredilur lerminosquos lienlc Chrislo, niagislralus lis consliluere qui
t posuenint paires sui ? Quis me constituit judi- judiciis praeessent, sed ut consensione mutuâ
iceni? ait ille Dominas et magisler; et erit arbilros eligerent , quod iegibus Romanis li-
«injuria scrvo discipiiioque, si non judicet cuisse, ipsa jura clamabanl; nilcbaUir Aposlo-
«universos? > Qiiibusdam inlerposilis adjicil : lus (ideles deierrere ab eihnicorum adeundis
(Ergoin criininibus, non in possessionibus Iribunalibus , nejurandi per genlilium deos,
I poiestas veslra : quoniam propter illa, et non aut eliam christianam ejurandi fidem, pericu-
I propler bas, accepislis claves regni cœlorum, lum ingrederenlur ; redarguit ad haec Iribu-
(sores. I De lemporalibus generalim ila pro- tate deessenl, quorum prudenliae et probitati
nnnliat : « Habent hsec in(ima et lerrena ju- liliganles dijudicandas suas causas muluô ac
<dicessuos, reges et principes terrae; quid libéré commilterent. Sic non est, ait, inter vos
I fines alios invadiiis? quid falcem veslram in sapiens quisquam qui possit judicare inter fralrem
lalienam messem exlendilis? » 5° Ne sibi re- suum? Al ex eo quôd Ecclesiâ possit de spiri-
pugnaniera faciamus S. Bernardum, dicendum lualibus judicare, non sequiiur hanc polesia-
est hoc unum velle S. doctorem, ut ad Eccle- lem , indirecte sallem in lemporalibus valere;
siae defensionem concessus sil à Deo non pon- nam praelerquàm quôd hi'c el illa specie et
lifici , sed priiicipibus secularibus maierialis nalurâ inter se dilTerunt, non scmper ipsis in
gladius; coque sensu ad «M/wm ponlilicis exe- lemporalibus reclé ila concludiiur : Qui ju-
rcndus, quôd principes lanquàm vindices ca- dicare potest majora, potest et minora; nam,
nonum , et proieclores Ecclesiae, ad menlem, V. g., si judices à rege consliluanlur ,
qui
consilium et hortamenla pontificis se accom- reum laesae majestatis judicenl , non idcircô
modent in rerum conjunctis , quae ipsorum jus habent ferendae privalis de negoliis sen-
Objicies 4° : De secularibus judiciis sic dis- vino, sed indireclam vindicârunt Ecclesiae ; sic
sereliat Aposlolus 1 ad Corinlh. cap. 6, v. 2 : Bel trandus, iractatu de Origine et Usu juris-
An nescitis quoniam sancli de hoc mundo judica- diciionum, sive de spiriluali et lemporali Po-
bunt ? et si in vobis judicabilur muudus , indicjni loslatc, disserebat: i Cujus esl judicare de line,
rstis qui de minimisjudicetis? Ex hoc principio < ejus est judicare de ordinalis in finem, quia
liane elicit conclusionem : Secularia igitur ju- « ratio eorum quae ordinantur ad finem, suini-
dicia si habueritis, contemptibiles qui sunt in « lur ex fine ; cîim igilur corpus ordinelur ad
Ecclesiâ, iUos conslituite ad judicandum. Ergo < animam , et lemporalia ad spirilualia lan-
poierat Ecclesiâ, idque non concessione prin- « quàm ad finem, Ecclesiâ quae habet judicare
cipum , ulpote tune antichristianorum , sed ^^ < de spirilualibus, potest, et meritù , de tem-
,
tio, nu m videlicel jure divine Ecclesiae suppe- vieniibusqne inimicis, adimplevit Christus , id
teret aucloritas in teniporalibus ; agebaïur de quod praenuntiatum fuerat Isai. 42, Mallh. 12:
omninô esse coercendam, propugnabat domi- riam judicium, Poiuisset, ut Deus, adversantes
nus de' Cugneriis ( de Cugnières), nullàque sibi arbitralu suo dissipare et obterere ; po-
concessione banc ultra melam possepromoveri; iuisset etiam, ut homo, rogare Patrem suum ,
voluerit dalum esse à Chrislo Ecclesiae de 1 Petr. 2. Fore praedixerat Apostolis, ut con-
teniporalibus statuere ; si quid ergo ab electo truderentnr in carceres, traherenturque ad re-
Senonensi et Bertrando Eduensi episcopo pro- ges et praesides propter suum ipsius nomen ,
tionis spiritualis terniinum revellat, id arden- sapientiam cui non poterunt resistere et contradi-
tiori niinùsque cauto defensorum illorum stu- cere omnês aiversarii, ibidem ; at istud animis
dio, seu privatae eorum sententiae , non aulem eorum insculptum voluii documentum : In
Clero Gallicano iniputandum est ; neque exis- patientià vestrà possidebilis animas vestras; banc
timanduni est descivisse Clerum Gallicanura à eamdem ois suadebat patienliam cîim diceret
principiisdecessorumsuorum ;
qui vel non ila Mattb. 10: Ecce ego mitto vos sicut oves in medio
prideni , occasione lugendi Bonifacium VIII luporum. Talibus imbuli monitis ac prseceptio-
inter etPbilippuni Pulclirum dissidil, assertioni nibus Apostoli, ad eosdem quibiis indueban-
nostrse tam liquidé suffragati sunt. tur sensus , incitabanl commisses sibi fidèles :
baret contulisse Cliristum Ecclesiae indirectani tinetis, liœc est gralia apud Deum : in hoc enim
saltem in teniporaîia potestatem, ea jamsoluta vocati estis ; eos queque admonei debitae prin-
sunt illis refellendis quae protulit Bellarminus. cipibus obedientiae, sive régi, quasi prœcellentij
sive ducibus, tanquàm ab eo missis unde liquet,
CoNCLusio II. — Nullam Ecclesiœ dédit Christus ait Estius in hune locum ,
:
à Christo in temporalibus potestatem mutuala potestas nisi à Deo ; qiur autem sunt , à Deo or-
sit Ecclesia, quantô minus valeat reges ac prin- dinalœ sunt ; itaque qui resistit potestati , Dei
cipes propriis è sedibus dejicere , et quo illis ordinationi resistit. Praepositerum suorum in-
dum praecipuè, nec verendumest ne illiussus- mori, impositum seciilaris potestatis jngum
cipienilo patrocinio, pontificiae , quae à Christo excutere nefas arbitrantes , et spondenies in
( qurecumque hoîiiinis et Caesaris vota sunt. > < et nous couvrir de leur peau , pendant que
Illis lemporibus imminebat maximum Reliptioni « nous serons faibles ; mais quand les dents et
periculum; a«;ol)aiiir de christianse reipubiicae I les ongles nous seront venus comme à de
incoiiimitate vel interilu ; instabanthostcsun- t jeunes lions , et que nous aurons appris à
dique, ipsam à fundamentis si ficri posset exs- I faire des veuves et à désoler les campagnes
cindere paratî ; si quando indirectà polestale < nous saurons bien nous faire sentir, et on
liceat Ecclesiae, temporalem adoriri et oppu- c ne nous attaquera pas impunément. > Com-
gnare principatum , tum jus illud expromere moniiorio Bossuelii adversùs Protestantes
quid proliibuerit ? cap. 14.
Refellitur quoddam Bellarmini rcspomum. — Quâ verô de causa non valuissent Christiani
Bellarmini responsionem piget referre , adeô romanœ, si voluissenl, dilioni obluclari, atque
indigna nobis videtur tanto viro , et de Reli- in libertaiem se vindicare , id paulisper ur-
gione in plurimis optimè merito : « Quôd si, gendum nobis videtur, quod ut christianae
linquit, Christiani olim non deposueruntNe- Religioni gummo est honori, ita et assertion!
1 ronem et Dioclctianum, Julianum Apostatam noslrae, valido est argumenlo. An vim vi re-
tac Valentem Arianum et similes, id fuit quia pellere non poluissent proc numéro Christiani?
« deerant vires temporales Chrisiianis ; nam Al œvo apostolico, ut docent Epistolae S. Pauli
< quôd alioqui jure potuissentid facere, patet ad Romanos cap. 1, et Colossenses cap. 1, in
f ex Apostolo, 1 ad Corinlh. 6. titane imbecil- universo mimdo annuntiabalur et fruclificabat
litali iribueuda est, ea Chislianorum llagran- christiana fides; quàm laiiùs lemporibus S.
Ubus perseculionibus patientia , quœ tantum Juslini et Terlulliani esset disseminaia, ex 11-
christianse Religioui peperit decus, ipsisque lorum scriptis perspectè colligilur ; numquid
infidelibus admiralionis veneralionisque sen- lum dissociaii erant hdeles, et ideô coeptis
suni incutiebai? ergo istud oraculum : Reddiie exequendis minus idonei? Al fralerno eos
quœ sunt Cœsaris Cœsari , et quœ sunt Dei Deo, amore devincios lenebai quem ipsi admira-
eùm funderel ipsa veritas Chrislus, idduniaxat baniur elhuici, chrisliana religio, animosque
declaratum voluii: Vos, Judaei, qui Romano- facile conciliât communis causa, commune
rum imperio tam aegrè et impatienter soleils depellendum periculuni ; ignavi fortassè di-
oDsequi, animum manusque cohibele, lam- cenlur, elformidine debilitati alque ab&lracti;
diù dura vobis accrescant vires; reddite inte- verùm ex illis cùm viri tùm et mulieres et ,
rea quaj sunt Cœsaris Cœsari ; postea, si quando infantes,mortem irrelorlo speclabant oculo,
spes affulgeat vosraetipsos imporluno jugo sub- ita ut œneum vocareniur hominum genus
ducendi , lum in arma consurgiie audacter, quasi movere illis doloris sensum lormenta
niliiljam crcdenles debitum Ciesari.Sic etiam non possenl; num denique ducibus caruissent
allocutus esset Apostolos : Ecce ego mitto vos quos sequerenlur ? sed quœ subminislrat arma
sicut oves in medio luporum ; nebulosis dissiniu- nécessitas, duces quoque eadem suscitât, qui-
late lemporibus : inpaticntià vestrà possidebitis bus cerlalini adhaîrescant liberlatis appeienies
animas vestras, donec, augescente discipulo- calervae. Audire prœslat è veleribus nonnul-
rum nun)ero, securè possilis impeium facere los Religionis palronos, qui abjeclum Bellar-
in auiam, in senatum, munita in oppida, et mini responsum opportune anteverlendo con-
illatas ulcisci , aut impendcnlcs repellere per fuiaverint. Quo furore in Chrislianos exarde-
vim injurias ; lum ex ovihus facti Icônes, pros- rent geniiles, sic enarrat TerluUianus Apolog.
lernite, dirumpite, alterite quidquid vobis ob- c. 57 : c Quoties in Chrislianos desaeviiis, par-
slilerit. lia eiiam, ut verbis utamur doctissimi « tim animis propriis, partira legibus obse-
Bossuelii Juriaeum ministrum refeilentis, lot < quenles! Quolies eti;ira praeteriiis vobis, suo
ceit bratam praiconiis patientiam suam com- f jure nos inimicuni vulgus invadit lapidibus
mcndàssenlinapologiisChrisliani. » Il est vrai, f et incendiis ! Ipsis bacchanaliuui furiis, nec
I sacrés empereurs, vous n'avez rien à crain- < mortuis parcunt Chrisiianis, quin illos de
I dre de nous , tant que nous serons dans Tim- i requie sepullurae, de asylo quodam ruorlis,
i puissance ; mais si nos forces s'augmentent < jam alios jam nec totos avellant, dissecent,
735 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 736
t dislralianl. > Quid injuriosum niagis el ini- colligi polest. Altamen cùm adeô et mullitu-
qiiuin, abjue ad inllaminandos ai)inios excu- dine el robore atque anirais valerel Ecclesia,
liendse siibjeclionis, si liceret, desideiio? luin servaia est ac praeslita intégra Odes Juliano
exponit TerluIIianus quàm patienter sese gos- Aposlaïae nihil non molienii ul cbrisiianam
serint Clirisliani, quanlacumque obvia forent Religionem è niedio lolieret, quod niirabililcr
( usquc, pro injuria ropen^aïuni? Quando vel I peratori infideli; ubi veniebatur ad causam
< una nox pauculis facuiis largiler iillioni pos- « Cllirisli, non agnoscebant nisi illum qui in
I set operari, si nialum pro malo dispungi « cœlo erat ; si quando volebat ut idola cole-
I penès nos liceret? Sed absit ut aut igni liu- « renl et thurificarent, praeponebant illi Dcum;
< niano vindicelur divina secta, aut doleai paii, ( quando aulem dicebat : Producile aciem,
« in quo probatur! > Quantum raultitudine et < iie contra geniem, slaiim obiemperabant ;
animi fortiiudine valerent Christiani, iia dé- I disliuguebant Dominum aeternum à domino
clarât I Si enim et hostes exertos, non tan-
: « temporali, et tamen subdili eranl, propler
« tùm vindices occultos agere vellemus, deesset f Dominum aeternum , eliam domino lempo-
i nobis vis numerorum et copiarum? Plures < rali. »
< Partbi, vel quantaecumque, unius tamen loci excurrendo per aetales, demonslrare, sub im-
« et suoriim finium gentes, quàm tolius orbis? peraioribus haereiicis Ecclesiam eadem in se-
f Hesierni sumus, et vestra omnia implevimu?, cularem poteslalem tenuisse fidelilatis el ob'
I urbes, insulas, castella, mancipia, concilia- servantiae placiia quibus instilerat sub eihnicis
i bula, castra ipsa, tribus, decurias, palaiium, principibus. Haec fusé el eieganter prosequen-
( senaîuni, forum; sola vobisrelinquimus tem- lem consule Bossuetium in Defensione cleri
ad Demclrianum : « Nemo nostrûm , inquit, peraior, notissimum est ; tum quàm forvido
« quando apprcbendilur, reluctatur, née se Nicaenae fldei studio raperelur Lucifer Calariia-
f advcrsùs iiijiislam violenliam vestram, quam- nus; hic tamen principem illum sic alloquiiur
« vis niinius et copiosus sit nosler populus, .in lib. de non parcendo : < Num quia dicas
» ulciscitur. » Nec minus urgentia quœ Iradit < nos debere tibi obsequia? scito quia non libi
S. Auguslinus cgregio tractatu de Civitate < soli, sed et omnibus nos in subiimilale de-
Dei, lib. -2'2, cap. 6 ; « Neque lune, inquit, < geniibus, in obsequiis repraesenianiibus, no-
« civitas Cbrisli quamvis adhuc peregrina- I vimus esse debiiores; dicit enim Aposiolus :
< retur in terris, et liaberel laraen majorum « Admone illos principibus et magistral i bus sub-
( agmina populorum, adversùs impies perse- « ditos esse, obedienles, ad omne opus borutm
i cutores, pro sainte temporali pugnavit, sed t paratos esse. > Valenliniani II nonum feré
I poliiis ul oblineret sciernam , non repu- aniium agenlis maire juslinâ Arianoe jiatronà
< gnavit. 1
ha;resis regnum administrante, nec non ex-
Seculo quarto quo regnavit Julianus Apo- Irema, nisi basilicas Arianis tradereniur, mi-
staia loi progressus habebat, tam allas egerat niiante, exclamai ipsa plebs catholica Ambrosii
puli, ex Joviniani, post Juliani mortejn, de- nihilominùs, nedùm velleteo uli adjutore con-
morum principum eleciione ad imperiurfi < potero flere; adversùs arma, milites, Goihos
737 SECT. V. DE POTESTATE ECCLESI^ IN TEMPORALIA 738
« quof|ue lacrymae nieae, arma sunt : lalia cnini lerum pronuntiatis proposilo nostro congruis,
{ niunimenia sunt sacerdotis; aliter nec debeo, qn;e chrislianae Religionis divinam indolem
t noc possiim resislere. » Sermone contra Aii- oculis mirum in moduin subjiciunl.
\cnlium.
Secundum probationis genns, desumplum ex
liefellilur altéra, qitœ fingiliir, cavillalio. — 11.
deHagranie perseculione obscquium. Itane poliori jure pertinent, (|uai alluiimus, de ne-
consilium, cùm horlatus ad obcdiendum sive porali; tametsi autem propriâ constitutione
régi quasi prœcellenti, sive dncibus lanquàm ab aliiniam sibi vindicaret Ecclesia in temporali-
eo missiSj adjicil : Quia sic est volttnlas Dei, bus |)oleetaieni , non eô usquc conscenderel,
l Pétri cap. 2. Niimquid solum consilium re- ut reges ipsos expoliare posset, et ab ils ab-
Icrunl h*c verba S. Pauli ad Romanos : Ideb alienare subdilos; tanla enim, remoiis prœjndi-
necessitale subditi estote , non solùni propler ciis, insidei nicnlibus revereniiasacrae illorum
iram, sed etiam propler conscientiam : ideb enim ni.'ijeslalis, ut ipsum Davideni quamvis in re-
et tribula prœstatis ; nânistri enim Dei sunt, in gem unctum à Samuele proplielà, pœniluerit,
hoc ipsum servientes; reddite ergo omnibus dé- oram chlamydis Saiil ipsum persequentis ab-
bita. Hincadversanlibus divinœ Religion! priii- scidisse lalenter in speluncâ Engaddi ;
quod
cipibus, subditos se constanler profilebanlur ila refertur 1 Regum, c. 24 : Post Itœc percussii
et arciissimo obedienliae vinculo adhaerebant cor suum David, eo quod abscidisset oram chla-
Chrisiiani : t Quid egoampliùs, inquit Terlul- mydis Saiil; dixitque ad viros suos : Propitius sit
< lianus Apolog. cap. 53, de religione atque mihi Dominus, ne faciam hanc rem domino meo,
I pietale christianâ in imperatorem, quem ne- Christo Domini, ut mitlam manum meam in eum,
« cesse est ut suspiciamus , ut eum quem Do- quia Christus Domini est. Non leviter pensanda
< minus noster elegit? Et merilô dixerim ,
sunt haec verba : Quia Christus Domini est, quœ
I noster est magis Caesar à Deo nostro con- soli Deo mulctandas pœnis temporalibus, iibi
« stiiutus. lidem sumus imperatoribus, qui et expedire judicaverit, reservari criminales prin-
I vicinis noslris; malèenim velle, malefacere, cipum causas persuadeant.
i maledicere, malè cogitare de quoquam ex 2" Nedùm ex revelatione lestimonia depro-
i aequo vetamur ; quodcumque non licet in nolum faciant posse quemquam
nianlur quae
< imperatorem, id nec in quemquam; quod in hominum pœnas id genus à principibus exigcre,
f neminem, eô forsitan magis, nec in ipsum generaliter praecipitiir, ne exceplisquidem sa-
« qui lantus est. > S. Justinus relato Christi cerdolibus et Apostolis, jussa eorum, modo
Domini sanctissimo eHalo : Reddite quœ siint non sint divinis contraria legibus, revcrenlcr
Cœsaris, Cœsari, etc., sic prosequilur in Apo- excqui ; divinam banc ordinalioneni demon-
logiâ ad .\nioninumPium : « Proinde nos solum stral illud Apostoli : Omnis anima potestalibus
< Deum adoramus; la;li inservimus, impera- sublimioiibus subdita sit. Quem in locum sapien-
< tores ac principes hominum esse profitentes, tcr S. Clirysost., in cap. 15 Epist. ad Rom.:
f et simul precantes, ut cum imperiali pote- < Omnis anima potestalibus superniinenlibus
< stale sanara quoque nienlem obtinere com- t subdila sit, eliamsi Apostolus, si Evangeiisia,
« perianiini.)Allienagorasin Apologià proCiiri- < si propiiela, sive quisquis tandem fueris; ne-
slianis ad imperalores Aurelium Anloninum f que enim pietalem subveriit ista subjeciio. »
lemperamus nobis à recensendis pluribus ve- Deo. Chrisiianorum montes lioc idoô profundè
759 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS I. 740
Reddite, scriptum est,
pervaserat, nec in temporalium adminisira- « criminis reus fias :
« Deum esse solum, in cujus solius polesiate m. Probationis terlium genus,desumptum ex per-
I quo sunl secundi, posl quem prinii,
sunl, à niciosis sententiœ quam refetlimus consectariis.
super omnes dcos. (Apolog.
I anle onines, el
>
quomodô et
impeialorem, sic bus videtur, majorera possit reverentiam Apo-
« mus ergo et
stolicae sedi conciiiare, timcndum
nobis licet, et ipsi expedit, ut hominem
à esset potiûs
I
f volet, sic euim omnibus major est, dùm solo sociatas fœdere, inler se colliderentur, in lu-
Qui solo Deo minor est, ab gendum utriusque detrimenium. 2** Eadem
€ Deo rainor est. »
peccalum quod legi non secernitur lemporalis, quae lum el quanta nia-
< gnificans, inquit,
loruni incubueril cohors, cerlioribus consigna-
f subjicitur, scitè modestiam suam ostendens,
malum coram lum est monumenlis nemini vel levem rerum ;
neque enim uUis le- sidium; qualis inde in Galliâ ordiuum omnium
< à vinculis delictorum ;
perat cl mari
apud S. Hieron. Epist. ad Rusticum.
!
inler ac temporalem oriantur, quàm iila Ozii nus Dedaratione anni 1G82, cujus hic est pri-
Cordubensis episcopi adnionilio, Conslanlium mus arliculus : « Primùm bealo Pelro, ejus-
conipellanlis tTibi Deus im- < que succosàoiibus, ipsique Ecclesiae, rerum
imperalorem iia :
< ne si ad le ecdesiasiica subiraiius, magai ili i IWijmm mcim mn est de hoc vmndo, el iierùui :
,
< Reddiie ergo quœ sunt Cœ^^aris, Cœsari, et qtiœ sive privati, sive principes ;
quid autem posset
I sunt Dei, Deo; ac proinde siare apostolicum il- in administrando regno princeps cujus consue-
« lud Omnis anima potestalibits sublimioribussub-
:
tudine probil)ereniur subditi ? nonne tum /«-
( dit a sit : non est enim po testas nisi à Deo; quœ au- directe rcgiâ exucretur auctoritate?
t lem sunt, à Deo ordinatœ sunt ; itaque qui résistif Rcsp. : Ad exemplum Oziae régis scriptuni
t poteslati, Dei ordinalioni resislit ; regcs ergo est (Levit. 13, 44, 46): Quicumque ergo macu-
I et principes in lcnipor;ilibus nulli ecclesia- latusfnerit leprà, et separatus est ad arbitrium sa-
I slicae poiesiali Dei ordijiaiionesubjici, neqiie cerdotis.... omni tempore quo leprosus est et im-
I auctoriiate claviuni Ecclesiae, directe vel in- niundus, solus habitabit extra castra. Cùm spre-
< directe deponi , aul illoriiin subditos exinii tis divinis institulionibus moniiisque sacerdo-
I à iide atijuc obedienllà, acprccslilo fideliiatis tum, inccnsum adolere voluisset rex Ozias,
I sacramenio solvi posse; eamque sentenliam statim or ta est lepra in front e ejus coram sacer-
i publicae tranquilliiati necessariam, nec minus dotibus in domo Domini super altare thymiama-
€ Ecclesiae quàm iniperio ulilem , ut verbo tis : festinatb expulerunt eum Azarias pontifex,
( Dei, Patruni tradiiioni, et sancioruni exem- et reliqui sacerdotes : sed ipse perterritus, accete-
f plis consonam onininô relinendam. > ravit egredi, eo quod sensisset illico plagam
Domini (2 Parai. 26). Hic, ut videre est, agiiur
Solvuntur argumenta quœ ex Scripturis op-
de casu singuiari aperlâ lege sancito, inflictà
pomintur.
per subitaneum miraculum pœnà confirmato;
Ex sacris litleris objiciuntiir nonnulla quae ad alla delictorum gênera illud traiii non pa-
propositani quaestioncm reipsà non allingunt, litur sequitas, aut recta disceptandi raiio ;
ut unctio reguni eorumque designalio, per adde quôd nec Ozi* ablatum sit regnum,
Saniuelem facta, aliosque intcrdùm prophetas. sed iilius à Joatham régis lilio suscepta est
Aliud est enim propiietico et exlraordinario administratio tanquàm régis ipsius nomine,
munere perferri et annuniiari oracula et man- quemadmodùm faclum esset , si leprâ qui af-
data supremi numinis, aliud est aggredi ad ali- feclus est, idem correpius fuisset amentià. Ad
quem de solio dejiciendum principem, quod evangelicum autem pronuntiatum, quo eccle-
neque Samuel, neque alius quisquam attenla- siasiicae contemptor aucioriiatisjubetur baberi
vit propheta; haud magis ad rem pertinet illata tanquàm ethnicus ei publicanus, neque apud Ju-
mors Alhaliae jussu pontificis : « Quid miruni daeos, neque apud Clirisli discipulos habeban-
I est, inquit, Bossueiius, si pontifex sub rege tur elhnici principes, tanquàm gubernandi
t sepienni, quem neci exemerat, quem in auctoritate privati; impia illorum jussa dùm
« templo educaverat ab incunabulis, quem fdii refugiTunt crebrescentibus persecutionibus
< loco babuerat, quem regno reslituerat, lu- Christian!, eorum tamen potestati debitum
i torem agens régis, in impiam Albaliam re- ceriatim impendebanl honorem et obsequium,
« gia» majeslaii subdiiam ejnsdemque laesae ut demonstratum est, INec aliter usque ad Gre-
< ream, pro polestaie animadveriil? neque gorium Ml se gesserunt ipsi pontilices, erga
i enim aliter conslitula erat régi regnoque principes hœreiicos vel apostatas; neque enim
< salus.i Verisimiliiisoltjicilur exempliini Oziae Liberiiis Jiilianum Apostalam, autConslantiura
régis, qui cùm leprà inficerelur, per sacerdoies haereiicum deponendos censuit, nec Damasus
tum éjectas est è templo, tum civili societate, Valentem, nec Félix III Zenonem Eutycbia-
lum regni orbatus administratione, in ejusque num, nec Symmachus Anastasium, à quo per
locum subrogalus fllius ejus Joathan, 2 Parai, famosum libellum lacessitus fuerai; nonJoan-
26. Ex boc insigni facto, sunt qui coUigant, nés ITbeodoricum Arianum, à quo in vincula
posse sacerdolali ministerio à publicae rei ad- conjectus est, non Agapetus Theodatum item
ministratione amoveri principes, propler su- Arianum, non Silverius Juslinianum, à quo in
sceptam baeresis labem leprà sigiiilicatam et cxilium missusest, nec Martinus I Constautem
Ad illud exemplum accedit quôd Christus taverunt. Quod spectat ad prohibitam eum ex-
trectaverit; inde istud contexilur argnmentum : bantur mulli, ne Henrico IV imperatori aude-
Per cxcoramunicalionem inierdicitur eorum rent prœstare debitum à subdilis obsequium,
consensione theologorura
consueludine, qui pœnam illam incurreriiit, cerli-^simum est
, ,,
jpsisque sunimorum pontilicum decretis, in- poliiicum diversae familite , ut suc arbilratu ,
solùm pliysicae, ut vocanl et ineluctabilis, sed utrùm eô usque iniquilas increverit ac lues
sariis lempereiur, iirgeri ipsiim erga principes si declaraveril , idem lum assequetur ac si
divinae ordinalioni alque Ecclesi.ne inslitulis. Per me reges régnant, inquit , et legutn condito-
Instabis : Magislra morum consiituta Eccle- res justa decernunt ; per me principes imperant ,
cvangelicam débet doctrinam pro virlbus lu- ex possessione dimovere cuiquam concessum
lari ac defendere ; finge animo prlncipem , voluil. Imô, eliamsi ab hominibus societaiis
qui excusso divin» aucloritalis jugo, subditos appelentibus ortum duceret regia poiesias ,
ad haeresini , ad Mabumelismum impellere et haud tamen sub pacto expresse vel tacite
adigere perlinaciter molialur , nonne poterit illius revocandae , et aliô transferendae , cùm
Eeclesia hune principem, materno admonilum eà principes aliqui abulerentur, collata esset;
obluctantem , redarguere , tuni deniqtie de- exitiosa forent socielali, demonslravii docliss.
quôd si princeps aliquis , nedùm se gérai ut vel leviler allingunl. 1° Theodosium inipera-
minislruni Dei , Religionis patronum, subdito- lorem, propier cœdem Thessalonicensem, cùm
rumque tuiorem ac palrem, divina et humana adiiu Ecclesise prohibuisset S. Ambrosius
jura despicari et procuicare obstinato persiite- I deinde prsecepit ei, ut legem ferret, ne sen-
ritproposiio , monitis quidem pro suà sapien- « tenlise latae de csede vel bonorum publicatione
liâ et charitate adoriri eum poterit Eeclesia ,
« raiœ forent, nisi post triginta dies à senten-
spirituales, si opus fuerit, comminari el inten- t lise pronuniialione, > ut nimirùm c si quid per
tare pœnas , easdem ingravescente ejusdem < iracundiam praecipitanter diclâsset, intra lot
proterviâ tandem adhibere ; at nec potest i dieruni spatium revocare posset. > Ne unum
quidquam de poieslate illius abslrahere , aut quidem verbum exlal eô locl , quo indicetur
subdilos delerrere ab illi praesiandâ in licilis abrogandae regibus poteslatis aut minueudae
obedieniià. Quae servando legiiiniae adinini- faculiaiem sibi assumusisse S. Ambrosium :
sunt periniitenda providentise ; neque praeju- indixit pœnam, confitenlem reum prohibendo
dicandiim ila esse oninia in terris consiituta ,
comniunione fidelium ; ut spiritualis medicus,
excidunl à principalu, neque polest Eeclesia de ral privilegium , S. Gregorius Magnus banc
illis abrogando decernere. apposuit clausulam ,
quam sibi poiestalem
imperium principi , nec principaiûs eam con- rius VII favere exislimavit : « Si quis vcrô re-
(liiionera esse voluerunt , coeunles in corpus i guM), sacerdolum, judicum aiqnc secularium
,
I verit ,
potestatis honorisque sui dignitate ca- « postremum) dopoui, et in ejus locum Pipinum
f rcai , reiimque se divino jiidicio cxislere de I Caroli Magni patrem, regem creari jussit; cu-
sit de auilienticitate clausulae illius, quam esse i rici, et Religioni et regno in Gallià, exirema
adscitiiiam doctissimi niulti arbitranlur , haec I ruina imminerc videbalur. i Plurimos hujus
verba sunl improcnnlis, non impcranlis aut facti deinde commémorât approbaiores ; in
judicanlis , sicul et illa quœ niox subjicit : In tractatu autem de Poiestate Papae , contra
teterno examine districtœ ullioni subjaceat ; nec Barclaium , nititur duodecim illud bislorico-
sanè verisimile est S. Gregoriiim lantà reve- rum conlirmare testimoniis. Hoc si premeretur
renlià supremos principes quamvis iniquos argunientuni , ex co concludendum esset , di-
lionem impedirent, reges ipsos è potestatis nus ipse inficiatur et refellit invicté Bellarmi-
fasiigio dejicere, totiusque imperil slatiim in- nus : non hœresis aut morum corruptelae insi-
terturbare statuisset ; veriim dignilatis et au- mulatus fuit Cbildericus ; non infensum se
ctoritatis jacturara violatoribus dicli privilegii praebuerat, aut inobsequentem auctoritaii Ec-
imprecando Davidem aemulatus est proditori
, clesiae ;
quod verô de impendentibus ex impu-
sic imprecantem Et episcopatum ejus acciplat : latà illi socordiâ Religioni periculis causatur
aller; haud absimiles S. Gregorii formulae im- Bellarminus , ut taceamus accusaiionem illam
precaiionis adbibentur in conciliis Toletanis de priscorum Merovese slirpis regura ignavià
bus bujusniodi execrationes probant formulai quo jure , quâ aequitaiis ratione potuisset hx-
MarculG et monumenta plurima, de quibus reditario regno pacilicè possesso spoliari pro-
ab Italis vectigalia , quod quidem imperato- quos rerum omnium erat adrainistralio ? Cae-
riam vellicaret ac reslringeret auctoritatem. terùra quo tempore actum fuisse refertur de
At id fuisse à Graecis conlictum , ad concitan- Childerici depositione, disciplinam ecclesiasli-
dum in Romanam et omnem Laiinam Eccle- cam in Galliis viguisse, probant quae Suessione
siam odiuni, constat tum ex epislolis appellatl et alibi celebrata sunt concilia: neque obstabat
pontificis ad Leonem împ ratorem , in quibus ille princeps tuendae Religionis studio , quod
generali principio accuratè discriminât spiri- maxime pertinei ad episcopos. Ad explicandum
tualem temporalemque poteslatem , tum ex Zacbariae factura respondent multi theologi
epistolâ Caroli Magni ad Constantinum et Leo- consensu duntaxat et consilio, non via auctori-
nem, in quâ teslatur Gregoriuni II et III vene- talis , promovisse pontificem illuni Childerici
rationem sanctorum imaginum solis precibus depositionem : auctores videlicet niulii refe-
défendisse apud imperalorem, tum denique ex runt , cùm qusesitum ab illo fuisset ,
quisnani
testimonio irium historicorura Pauli Diaconi, potiori titulo dicendus esset rex , an ille cui
Anaslasii Bibliothecarii et Plaiinae ;
quantum régis est nomcn, sed vacuum et inutile, an qui
abessel à laedendâ principum majestate Grego- nomine regiaui habeal auctorita-
sejunciini à
rius II, sic enarral Paulus Diaconus qui eodem tem tum respondisse, dicendum illuni potiùs
,
lempore, hoc est, circa médium octavi seculi regem apud quem summa potestatis esset.
,
haerede , et accedente totius gentis electione in llagitia omnis generis prseceps, impotenti
legiiimus evasit ac verus Gallorum princeps. succensus libidine, nefandà obcaecatus avari-
Sive auctoriiaie inierposiià, sive consilio dun- lià, tum etiara crudelitaie , sacrorum venum-
taxat auctor fuisset Zacharias deposilionis daiione, ecclesiasticorumque jurium usurpa-
legilimi haeredis et possessoris Childerici lione infamis, eô usque provectus est auda-
dcjoclionoin illam jiiri humano divinoque cise , ut habita Vormatiae pseudosynodo ,
adversari paiei ex dictis , neque ullo modo depositionera Gregorii VII aggressus fuerit,
evincilur, Ecclesiœ coniprobaiam fuisse aucio. datisque praeceperit littens, ut summus ille
ritale ,
aiit ullo sedis Aposiolicae decreto. Fa- pontifex sese abdicaret primaiùs aignilate, in
ciuni esset oblivione delendiim , non juris ejusque condemnaiionera ceriaiira clerus po-
argumenlum. pulusque Romanus incumberent. Sanara ad
5" Léo m limperiuni, ait Eellarminus mentem cura ulique revocare illum non posset
< devise occidenialiafferrepossent: » indecon- pellere tentavit, anno lOTfi. Prima haec est
cludit f imperatores, qui fuerunt à lempore quam tulit de illo iraperatore sententia quaï
f Caroli Magni ,
pontitici debere suum impe- his exorditur verbis : Béate Petre Apostole;
I rium. » Non imperium, sed imperatoris no- decretum autera baic habet : i Et ideô ex luâ
men, Romanis ullrô acclamanlibus, accepit à cgratià, non ex raeis operibus, credo, quod
Leone Ul Carolus Magnus anle delaiam hanc : < placuit tibi et placet, ut populus christianus
appellationem, jam occupato Longobardorum < mibi specialiter coramissus , mihi obediat
regno, subjeclàque sibi Ilaiià, jamdudùm im- I specialiter pro vice tuâ mihi comraissâ, et
perator Occideniis re ipsâ habendus erat, < mihi tuâ gratià est potestas à Deo data
quamvis noraen illud nonaffectaret ; neunum i ligandi atque solvendi in cœlo et in terra.
imô ab illo principe donationibus muUis ac i Dei Palris, et Filii, et Spiritùs sancti, per
praediis aucla fuit et amplilicata sedes Pétri : 1 tuam potestatem et auctoriiatem , Henrico
nec aliter intelligenda quam scripsit Ludovicus < régi, fllio Henrici imperatoris, qui contra
Ecclesià émanasse jus et facultatem eligendi f culo jurameuti, quod sibi fecerunt, vel fa-
imperatorem. — Resp. cura doclissimo Tour- « cient absolvo, et ut nullus ei serviat sicut
nely, émanasse quatenùs consilio, adhorta- «régi interdico; dignura est enira ut qui stu-
tione et suffragio Romanse Ecclesiae factura sit, € det honorera Ecclesiae tu;e imrainuere, ipse
ul ad quosdam jus illud transferretur, non < honorera araittat quera videiur habere, et
autem id pontiûciâ invectura est auctoritate : «quia sicut christianus contempsit obedire,
prœierea Romanum ad ponlificera, vi prima- « nec ad Dominura rediit, quera diinisit parti-
tùs, ac proinde jure divino delatara fuisse < cipando excoraraunicatis , meaque monila
electionem imperatoris, ne Bellarminus qui- « quae pro salute suâ sibi raisi, te teste, sper-
dem dixerit slantibus suis placitis, posilàque « nendo, seque ab Ecclesià luâ, tentans eam
disiinciione direclse ac indirectae potestatis. « scindere, separando, vinculo eura anatheraa-
His delibatis, jara ad ea accedendura est i tis, vice luà illigo. > Hoc decreto suspensura
quae uberiori explicatione indigeant. duntaxat à regni adrainistratione, non deposi-
tura Henricura contendit Naialis Alexander,
Solvitur argumentum ex facto, seu factis Gre-
dissert. 2 in hist. ecclesiaslicam XI et Xil se-
gorii VII (1).
culi, artic. 4. Hàc de opinione qiiidquidsit,
I malis vinculis alligo; et iterûm regnum Teu- obedientiam Apostolicœ sedis ponti/ici domino
I tonicoruni et Ilaliae, ex parle ornnipotentis Paschaii, ejusque successoribus, sub testimonio
I Dei et vestrâ, inierdicens ei omnem potesta- Cliristi et Ecclesiœ, affirmans quod affirmât,
t lem et dignitaleni illi regiam lollo, et ut damnons quod damnât sancla et universads Ec-
I nuUus Christianorum ei sicut régi obediat, clesiâ. Haec erantquœ solemni illâ prolcssione
€ inlerdico, omnesque qui ei juraverunl, vel à schismaticis ad unitatem redeuuiibus posiu-
ijurabunt de regiii dominatione, à juramenti larentur hœc omnia in confesso sunt apud
;
Gregorius Vil, subditosque iilius solvit à praes- Hincanno 1105, cùm ageretur de reconcilian-
tito lidelitatis juramento, imô prohibiiit ne illi do sedi Apostolicae Henrico, prœsiitulum est
ut régi obtemperaretur ; illas irrogavit pœnas quidem utfaterelur < se injuste Hildebrandura
eâdem poieslale quâ principem illum ab Ec- « esse persecutum , Guibertum ei injuste sup-
clesiae communione submovlt, potestate scili- «posuisse, et injustam persecutionem in
cet clavium, ut declaratur ipsius decretis; ea- «Apostolicam sedem et omnem Ecclesiam
demque senteniia pluribus in conciliis fuit € hactenùs exercuisse. » Ut aulem agnosceret,
approbata, nenipe duobus Romanis ann. 1076 posse seculares principatus dari aut adimi
et 1080, prseside Gregorio YII ; Beneventano, pontiliciâ auctoritate, non id ab ipso postula-
sub Viclore III; Placentino, Beneventano, Cla- tum est.
romontano, sub Urbano II, Roniano, sub Pas- Romanâ in synode reverà sententiam depo-
chali II. sitionis in Henricum prolulit Gregorius VII;
Resp. 1", idque attentiîis pensandum est, ut at synodo non approbante ac definiente ; id
I deponendis regibus nunquàm canonem aut hoc idem esse constitutum sacro approbante
I professionem ab Ecclesiâ fuisse editam, ne- concilio; sexcenta hujusmodi exempla extant
« que à quoquam aut concilio, aut eliam papa in collectione conciliorum : at in synodis Gre-
« pronuntiatum esse, ne quis negaret principes gorii VII, nihil occurrit simile: non in illis
« à pontificibus posse deponi, neque ab uUo episcopi interrogali sunt de rege deponendo,
f doclore, ab uUo historico, ab uUo viro bono nec interpellatum judicium; non decretum
lesse soriptum, haereticum aut schismaticum depositionis assensione suâ çonfirmârunt; à
I fuisse quemquam, eo praecisè nomine quùd reclamando quidem abstinuerunt quod pluri- ;
< negâsset reges à pontilice posse deponi. i bus de causis à consensu distinctis contingere
Defens, cleri Gallicani, parte prima, lib. 3, potuit ; tempore Gregorli VII id erat pervul-
cap. o. Quod bic generatim asseveratur, occa- gatum, et quasi generatim persuasum, Roma-
sione data evolvendum curabimus , et suis num imperiuni summi pontificis auctoritate
astruendum moraentis. Ceriè confirmari idem translatum fuisse in Latinos; prou u m erat
potest vel ipsius Gregorli VII agendi ratione. inde concludere ejusdem esse juris adimere
Henricum quidem excommunicavit, deposi- urgente causa, cujus fuisset conferre princi-
lumque voluit; at dogmaticâ nullà definitione patum; eâ ratione postea ArnulphusLexovicn-
credcndum fidelibus proposuit, Romano pon- sis episcopus in concilio Turonensi
, sub ,
tifici aut Ecclesise donatum esse à Christo, ut Alexandre Hl, c sacro suggestu sic perorabat :
« juris vindicare principes possunt, quàm quod décrète édite faclenda constituerint, ne-
« in eos conlulit dignalio largieiiiis. « Eà insi- Iqu»
que, eiiam decretoruni omnium parem esse
dente aniniis opinione, niirum videri non dé- rationem ; longèque aliud esse, v. g., factum
bet, tacuisse Romani Patres concilii, Gregorio seu decrelum Gregorii YII Henricum deponere
VII sentenliam deposiiionis contra Henricum aggredieniis, aliud verô decrelum de poieslaie
pronuntianle, qui sumnaum illum ponlificem deponendi principes, quod universae Ecclesiae
tôt contnineliis, tanique pervicaciter alTecerat ;
probandum poniiiiciâ auciorilate proponere-
non diflilemur, in hàc sententià Gregorium lur. Gregorio YII, ulira su.ie aucloritaiis lines
VII de potestate clavium ita nienlionem inje- abducto alii opponuntur, praestandâ etiam vir-
cisse, ut inde jus sibi adscripserit deponendi tute conspicul, quorum teslimonia reluiimus
principes ; verùm inde non sequilur, liane aui indicavimus, qui jura ulriusque potestalis,
ponlilicis illius opinionem probatani, defini- spirituaiis nimirùm et lemporalis, sequâ lance
tamque fuisse Romanâ in synodo et fidelibus pondérantes, muliô magis Ecclesiae paci et
iionis sentenliam, pro vero imperatore, non duodecimi seculi scriptor nobilis , et Gre-
verè deposito habuerunt, Ilali, Germani, An- gorii YII studiosissimus laudator, baec de Hen-
gli, Brabanlii, Galli; tum qualiter in orbe rico deposito dixerit : < Lego et relego Roma-
chrisiiano exceptum fuerit Gregorii YII, de «norum reguni eiimperaiorum gesta, et nus-
exauctoraiioneHenrici judicium, testaïur sum- < quàm invenio quemquam ante hune (Ilen-
mus iile pontifex Epist. ad Germanos Epist. lib. € ricum) àRomano pontifice excommunicatum,
simt,omnes causam Henrici praeter admodùm Adnotandum obiler historicum istum de illâ
paucos, laudant ac défendant, et pernimiœ du- excommunicatione verba facere, quae humanae
ritice ac impietatis circa eum me redargunnt. etiam civilisque societatis vincula feré omnia
Absit injuria summo à pontiûce egregiis rescinderet : Quâ separentur, inquit, principes
rimannus Metensis episcopus; multa congerit que ab alio proposiium fuisse fidelibus decre-
Gregorius YII in Epist. eumdem ad episcopum, tum, quo adigerentur ad id genus potestalis
quse salvâ tanti pontificis reverentiâ non niul- confitendum ; multô minus taie prodiisse de-
tùm urgent ; eorum praecipuis respondimus, cretum, quod sit ab universali approbatum
afferendâ praecedentiura objectionum solulio- Ecclesiâ.
Instabis : Gregorius YII aliique pontifices, virtute clavium depositum fuisse principem,
qui clavium potestate deponi reges arbitrât! consentiente universali Ecclesiâ, quam poie-
sunt, si versarentur in errore, quô evaderet slatis suae aut ignorasse, aut praeiergressam
Romanae indefectibililas Ecclesiae? Non unus esse metas, catholicus nemo dixerit. Id elu-
aut aller duntaxat illara sibi attribuerunt au- cescet simplici facti illius enarraiione.
cloritatem, sed pontiflcum longa séries, quam- Fridericum II, imperatorem ,
jam iterato
vis illam pauci adhibere tentaverint. — Resp. percusseratanaihemate Gregorius IX, deposiiio-
eum docliss. Bossueiio loc. cit., 1. 5, c. 5 : nisque senientiam contra eumdem edidil anno
Qui haec objiciunt, meminerint id quod est à 1239. Omnes, ut ait, qui ei fidelitatis juramento
Romani pontifices de facto jusserint, ab iis sibi fidelitatenx observent , donec fuerit vinculo
753 SECT. V. DE POTESTATE ECCLESIyE IN TEMPORALIA. 754
gorio IX et Cœlestino IV, qui diebus duntaxat « ratori aut régi, consilium vel auxiliuni prae-
17 pontificatuni oblinuit , conciliuni générale «stiterint seu l'avorem, ipso fado excommu-
convocavit LugdunilnnoceniiusIV anno 1"245; a nicationis sentenliae subjacere; illi autem ad
praefuilei raaximus ille pontilex; adfuêreprae- < quos in codem imperio, imperatoris spectat
ter cardinales, quorum digniiaii ex rubei piiei « electio, eligant libéré successorem. Hanc»
concessione novus tune spiendor accessit, pa- légère est sententiamlom. 9 Concil., tum eliam
triarcliœ très, Constanlinopoiiianus, Antioche- in sexto decrelalium , lib. 2, de Senleniià et
nus et Aquiieiensis, episcopi quadraginla su- Re judicatà, tit. 14.
pra cenlum , Balduinus Constantinopolitanus Ex his omnibus sic potest disceplari : Sen-
imperator . Tolosanus cornes , Thadaeus de tenliam depositionis in Fridericum imperato-
Suessâ iuiperialis çamerae judex, Friderici rem prolulit Innocentius IV, virtute clavium;
iniperaloris prociirator, Cliristianissimi régis eàquippeinnixusquam ibi commémorai Christi
Ludovici IX, régis Angliae aliorunique princi- promissione : Quodcumque ligaveris in terris,
pum oraiores. Senlenliam in Fridericum im- erit ligatum et in cœlis, judicium pronunliavi!,
peraiorem tulit Innocentius IV, quatuor maxi- prœliabito maturo examine, cum Patribus con-
me propter crimina : prinium, perjurii niul- citii; idipsum lesliGcalur: Cwm/'ra/nfrKs nostris,
tiplicis, et violatae pacis Ecclesiam inter et inquit, et sancto concilio, deliberatione prœhabi-
sacrilegii in captione et violenta detentione runt nudam , et quasi neutram in partem in-
cardinalium et aliorum anlistilum perpétrât! clinatâ voluntatepraesentiam, sed verum con-
(qui ad concilium générale sub GregorioIX sensum,determinatamqueapprobaiionem;quod
Romam contendebant); quarlum, laesae ponti- quidem pluribus evinci potest : namque l", si
ficiae majestatis, famosis et protervis contra légitima auctoritate carueril prolata in generali
liberiaie. Istas praîcipuè ob causas in Frideri- facieniibus, Rom. 1, 32; attamen praehabiiâ de
cum imperatorem sententiani edidit innocen- tantonegoiio diligenti deliberatione, utdictum
tius IV, quae incipit : Ad apostolicœ diguitatis est, nullo modo reclamârunt episcopi, univer-
apiccm, cujiis Jiaec decreioria verba : c Nos salis Ecclesiae personam sustinentes. 2° De-
t iiaque super praemissis, et quàm pluribus positionis sentcntiae, non solùm non obstitisse,
taliis ncfandisejus excessibus, cum frairibus sed sullragatos esse synodi Lugdunensis œcu-
« nostris, et sancto concilio deliberatione prae- menicae praesules, testatur Matthseus Paris, mo-
i habita diligenti, cùm Jesu Chrisli vices, licet nachus Albanensis , Anglus , percelebris et
inimerili teneamus in terris, nobisque in beati accuratse fidei historicus, dùm refert, Hist.
« Pelri Apostoli personâ sitdictum : Quodcum- Angl., quo mœrore angeretur Tliadaeus, cùm
t que ligaoeris super terram, ligalum er'U et in allirmâsset Innocentius IV, illa irrevocabililer
« cœlis, memoratum principem, qui se imperio se observaturum quae contra Fridericum impe-
« et regnis, omnique lionorc et dignitaie reddi- ratorem statuerai : « Ejulans inquit, et liens (Tha-
< dit lam indignuni, quique propter suas ini- « daeus) subintulit : Verèdies isiadies iraî,sicut
t quitaiesàDeo ne regnctvel imperet, est ab- « aniea dixerat, cùmad concilium plénum, om-
1 jectus, suis ligalum peccalis et abjectum, « nés prœlati candelas succensas inclinarcntet
« omnique honore ac dignitate privatum à Do- 8 exiiiiguerent, excommunicaium imperatorem
« mino osiendimus, denuntiamus, el nihilomi- « déponentes.! Qui excommunicaverunl, iidem
« nùs senteniiando privamus; omnes qui ei ,
omnes eumdem pari ter. et câdem auctoritate
I juramento fidelitalis lenentur adstricti, à ju- deposuerunt. Cùm etiani narràsscl Matthseus
,
< indignum imperio et regno, oninique honore pleno concilio, non sine omnium audientium et
ccro approbante concilio, reddidit.i Henricus fulguravit ( summus pontifex). Scriptoribus qui
latis jam historicis oninino consonat : < Inno- cilio Lugdunensi, opponuniur scriptores, qui
( ceniiiis papa (de conununi consilio totius non concilio aitribueriiit, sed Innocentio IV ;
«concilii, ipsum Fridericum) lerribili anathe- sic Guillelmus dePodio Laurentii in Chronico
«mate condemnavit, et exigentibus culpis suis c. 47 : Ibi (Lugduni) de/JosmV (Innocenlius IV)
t ab imperiali digniiate deposuit. » Hsec igiiur dominum Fridericum ab imperio per sententiam
verba, prœsente concilio, buUae InnocenliilV definitivam. Nicolaus Triveiius in Chronico ad
praeposita, nedùm excludant, désignant poiiùs annum 1245 : Venit in Gallias (Innocenlius) et
concilii Lugdunensis approhationem ; hanc ne- celebrans concilium in Digduno, ipsum velut lio-
cessario signilicant, cùm inseraniur postquàm stem Ecclesiœ privando imperio condemnavit.
relatum est babitam esse ab Innocentio IV cùm Ita eiiam Alberlus abbas Stadensis in Chroni-
synodi iliius episcopis diligentem deliberalio- co; Tritheraius abbas in Chronico Hirsaugiensi
nem de criniinibus Friderici auctoritate suâ, si âd ann. 1445. Hinc de solo pontifice, non de
excusari non posset, exuendi. Idcircô haec concilio conquerebaïur Fridericus, ut constat
verba, prœsente concilio, usurpanlur, pleno ut ex ipsius Episiolà ad regem, praelatos et ba-
aspirante concilio ac soleraniter prolatam esse rones Angliae, quse referiur à Malthœo Paris ;
deposiiionis senieniiam, periiide est, ut ad- etiam concilii Patribus, tribuenti depositionis
notavimus; nam Ecclesia quœ sunt contra ^dem sententiam ? Vel in hoc capite deserenduraerit
aut bonos mores nec lacet , nec facit, nec ap- Ihistorici iliius tesiimonium, et stricte inielli-
probat. genda haîcbullie InnocenliilV prailixa et relata
Resp. 1° : Sunt et quidein insignes theologi in actis concilii : Sacro prœsente concilio, vel
, ,
dicendum erit, propter conjunctam cum de- < gnoscere debent, et utique recognoscunt
positioiie excommunicalionem à Patribus con- < sicut iidem in nostrâ recognovère praesentiâ,
cilJi approbatara, illum putavissc, approbatam f quod jus et auctoriias examinandi personam
eiiamesse ab iisdem ipsam impcraloris depo- « electam in regem et promovendam ad inipe-
siiioneni ; temporibus enim ilhs apud multos « rium, ad nos spécial, qui eum inungimus,
obiinueratpraejudicala haec opinio, pcr sen- i consecramus et coronamus. » Idem profectô
Icnlianiexcomniunicalionis prohibcri subditos, sentiebai Gregorius IX, qui decretum Innocen-
nionis hiijusniodi exempla recensuit doclissi- eniinet Clemens V; de cujus opinione constat
raus Bossuclius, Defensione Cleri Gallicanî, ex cap. Romani pontifices^ in Clenientinis, de
parte 1, lib. 3, cap. 4. L'iuiin subjiciemus : Jurejurando. Praeierea qui regiam relineret
Dodechiniis abbas, Mariani Scoii coniinuator, aucioriiaiem indignum legos Palatin* sialue-
t epistolam dictavit, in qiiâ llenricum haereli- verbis lestalur Lamberius ad annum 1077 :
I cum etexcommunicatum, ideôque nec regem <Sed dies anniversarius, inquit, quo rex in
«excommunicalionem devenerat é viciuo
1 dicendum comprobavil.s ,
Rcsp. 2" : Tamelsi evincerelur depositioni « eminens, nuUas accelerandi moras paiieba-
impcratoris Friderici consensisse et obsecun- « tur, quia nisi ante eam diem anatbemaie
davisse Patres Lugdunensis concilii, non inde < solverelur,decretum noveral communi prin-
conficeretur id quod totius caput est contro- I cipum sententià ut et causa in perpeluum
,
versiae : non enim consequeretur Ecclesiae ( cecidisset, et regnum sine ullo deiuceps re-
dalumesse àChristo, ut reges posset muictare « medio amisisset. » His inducli momentis, quse
supreniœ jacturà potestatis. Fieri enim potuit inmedio posita commovebant aoimos, Patres
ut à reclamando abstinuerint concilii Patres Lugdunenses potuerunt bonà fide in menlem
eâ reiardaii opinione quae temporibus illis sibi inducere, posse summum ponlificem im-
Romanes apud pontifices, multosque alios in- peralori nefario divinarum humanarumque
valuerat, jus quoddam spéciale Romano pon- legum conlemptori imperium adimere. Inno-
lifici, in creaiionem imperatoris quaesitumesse centium IV faienmr arliitralum esse, banc sibi
et comparatum. potestatem divino eiiam ipso jure obtigisse ,
Sub Paschali II historicus Gotfridus Vi- cùm in decreto contra Fridericum adhibuerit
terbiensis dicta haec iribuit Romanis ponti- illam Cbristi promissionem : Quodcumque liga-
Imperium dedimus , tu pauca dédisse videris. rùm de potestatis illius origine, uuUa fuit in
Hinc profectum illud de imperatore Lothario Lugdunensi concilio agiiata quaestio, nec uliâ
inscriplum Laleranensipalatio : in aliâ synodo discussa nediim expresse de-,
Rex venit anle fores, jnrans priîis urbis honores : crelo delinita fueril.
Post liomo fit Papœ, suiuit qno dante coronam {{). Resp. 3' : Ut disserit Bossuclius, adEcclesiae
Eô revocatur quod adduxiraus , Arnulpbi catbolicae fidem non pertinent qusecumque in
Lexoviensis lestimonium in Turouensi concio- conciliis ipsis generalibus, gesta sunt ac enun-
nantis synodo, Friderici I praedecessores im- liata sed ea lantùm i quae decreto ediio lide-
;
post Innocentius III, lib. i Décret, lit. 6, cap. f omnes uno ore confiientur. i Defens. Cleri
Venerabilem, declaravit jus et potestatem eli- Gallicani, p. 1, lib. 3, c. 1. Atde regum depo-
gendi rcgem qui sit ad imperialcm dignitatem silione dogmaiicum decretum nuUura, disci-
promovendus, ad clectores à sede Apostolicâ plinae generalis nuUa régula, fideUbus propo-
pervenisse, « quae Romanum, inquit, imperium nitur in concilio Lugdunensi : hujus ergo
f in personam magniHci Caroli à Grœcis trans- synodi Patres etiamsi , ut Innocentius iV,
« lulit ad Germanos , sed et principes reco- existimavissent daiam esse divinitùs ponlifici
reges ipsos exauclorandi potestatem eâque ,
sanxerunl, à lldelibus esse necessariù lenen- nensi Ili, sub Alexandre III ; verùm liiKC , ut
dani; non in deponendo Friderico censerenlur patebit, facile explicabunlur, enucleatis quae
rcges Francise et Anglise, Romano pontifici col- haec reperiuntur : i Si dominus temporalis
latam à Domino plenariam in spiritualibus po- < requisitus et monitus ab Ecclesiâ , terram
testatem : nusquàm tamen lege divinâ, sibi tel « suam purgare neglexerit ab hâc haereticâ
humann lege concessum, quod tramferre possit c fœdilate , per metropolitanum et caeteros
pro libilo imperium, aut de puniendis temporali- i comprovinciales episcopos , vinculo excom-
que ligaveris super terrain, erit ligatum et in « nec aliquod impedimentum apponat; eâdem
cœlis, ulauLur Patres Lugduneusis synodi , ad < nihilominùs lege servatà circa eos qui non
asserendam suninio pontifici polestatem saliem « habent dominos principales. > Eàdem in sy-
indirectam, in ipsam regiam dignltatem, adhœ- nodo decernitur postea ut defensores et fauto-
rendum est illi iaterpretaiioni, et ab eà resilire res haerelicorum, sint etiam infâmes, sint inte-
nefas. stabiles, nec ad testimonium admittanlur nec ad
Resp. : Quamvis de potestate in temporalia hœredilatis successionem accédant. In concilio
regum, idem quod Innocenlius iV, cogitassent eodem œcumenico regibus supremisque prin-
omnes synodi Lugdunensis episcopi, non ex eo cipibus, ecedem videntur pœnae intentât» quae
colligitur illos adductam promissionis Christi caeteris dominis lemporalibus, quemadmodùm
expositionem altulisse , tanquàm universalis istis indicalur verbis : Eàdem nihilominiis lege
doctrinam Ecclesiae, et ab omnibus necessariè servatà circa eos qui non liabent dominos tempo-
tenendam ; nec eos voluisse definire, aut viam rales. Ergo reges ipsos dominio suo everiendi
sternere ad definiendum, hune esse proprium poteslatem sibi vindicatsynodus ilia generalis :
et genuinum verborum Christi sensum tra- , deinde si possit dominos minus principales ex
dilione ex aposiolicâ manantem. Sed reteniâ possessione dimovere, quare urgente causa et
quam induissent ante synodum opinione, ad ipsos principales à regiâ aucloritale dejicere
eam accommodassent promissionis haec verba : non valeat ? Si enim divinâ instituiione ver-
légère est in concilii Tridentini canonibus prae- Resp. : Supremos ad principes non perti-
gunlur; pœnasenimquaeodios»suni,adreges f
quidera invenire possunius : consensu Eccle-
exiendi, nisi expresse ipsi desigoenlur, nequa- siae valere illa qu» in spiriiualibus versanlur,
quàni sinunt regia majesias et haec régula ju- intelligondum esi ; sic ecclesiasticis cùiu in
ris : Odia restringi, et favores conveiiit ampliari. synodo niiscenUir civilia, aliquot in canonibus,
Similem ob causam, interdicii communis pœnâ haud minus secenii oportet quae auctoriiati
in diœceses vel civiiates latà non perslringun- Ecclesiae per se compelant, ab iis quae à civili
lur episcopi, eoque non obslanle, divina pos- potestate muluatur sancto et oplabili fœ-
suni obire oflicia , nisi hoc ipsuni eis fuerit dere.
expresse prohibilum, sicut slaluit Lateranense Comiialum Tolosanum , et alias terras Si-
idem conciliuni, canone 58, in favorem episco- moni coniili Monlis Fortis, per Innocenliuni
porum. In Conslilulione dalâ Paduae, anno III et générale conciliuni fuisse adjudicata,
1225 , Fridericus H verba ipsa lertii cano'iis , tesianiur Jiislorici, quos inter Petrus de Valle-
Laleranensisquarli iranscripsit ; sibique, quod Cernaii Hist. Albigensium, capile 83. — Eaque
ad eos allinol, qui non habenl dominos principa- iranslalio dominii quomodô facia sit , reciè
les, idem sibi tribuit quod synodus illa ponlifici; exposuit Rigordus, de Geslis Philippi Augusti :
eoruni auiem nouiine, intelligere non poluil I Per haec, inquit, tempora (anno 1215 Simon
reges, principesque supremosqui diiiones suas « cornes Montis Foriis facius est cornes Tolo-
fiduciariojure ab iuiperalore non oblineaut, t sauus, papa Innocentio procurante propter
sed solùm iuipeiii beneficiarios , seu fidu- i haeretioam pravilatem Albigensium, et prop-
ciarios (vassaux, feudaiaires), alios quippe « ter aposiasiani Raymundi comiiisTolosani. »
terris suis privare non poterat. (Apud Duchesniuni,tom. 5 Hist. Franc. scripto-
Ilaqueeorum noiuine, qui dominos tempora- rum. ) V erba uiemoratu rf/qf/ia^inquil Bossuelius:
les tion habenl, &\gmliC3in à concilio poluerunt, papa cnim procurât , rex verô concedit, et la-
tùm ii qui diiiones suas ab Ecclesià soià, be- men poniilici omnia tribuunlur, quôd in causa
neliciario jure iinpelrârunt, tùni eliani illi qui Religioiiem allinente , reges omnia delala ipsi
terras possideut ab onini functione , seu prae- vellent.
staiione olficii inimunes ac libéras , ratione Factum istud operae prelium est aliquanlu-
quaruni, nec lideni, née honiiniuni {foi et lùm evolvere belli sacrl adversùs Albigen-
:
hommage) nec aliam servilutem debeant. Quin ses direclionem Innocentio III, quo fuerat
Ecclesiae liduciarii, aucioritate Ecclesise, do- auctoro suscepium , permiseral Philippus Au-
miniis suis orbari potuerint , perduelles si gustus, difficillimis lum aliis implicatus liellis :
fuerint, non anibigitur : caeteri auteni hoc auctorilaieigilur principis, cui suhjacebal jure
pœnarum génère, annueniibus principibus ei fouili comitalus Tolosanus, bellaium est cum
pairocinantibus Ecclesise afiici potuerunt, cùm Aibigensibus. (Hujus rei testis est Petrus de
spiriiualibus pœnis, à perlurbandâ Ecclesiae Valle-Cernaii, cap. S'-l.)
tius, passim statuitur in imperatoruin reguni- « Tradentes vobis etiam, et in vos, eosque qui
que aultienticis et capilnlarlbus, ul qui haec et € locum veslrum tenuerinl, Iransfcrentes cor-
haec fecerit, sacro ordine deponalur, excom- I poralcm possessionem locorum omnium, et
municelur , in pœnilenliani redigatur : quas « jura omnia, seu raiiones, plenâ jurisdiclione
nilùlouiinûs canonum praesidio conslituta esse < ac poteslate , tali modo quôd lam in perso-
inielligiraus, lameisi non id seniper sit enun- « nis noslris, quàm iis omnibus nominatis,
liatum ; niulla etiam à regibus de Ecclesiis i voluntali domini papae et mandalo possiiis
sancila sunl , quae in canonibus vi\ ac ne vix i obtemperare et satisfacerc, et cogère Qum
,,
I effeclu nos, si forlè proni et acclives ad man- noxii ; déclarât et judicat quid mereantur, et
c (iatiim ejus prosequenduni, quod Deus aver- quas ipsi pœnas pro ineritis infligere debeant
< tai, noluerimus adesse. > principes, quibus mandavlt Deus temporalem
Ad Laleranense concilium anno 1215 Ray- malefactorum vindictam. Id plané significatur
mundus Tolosanus conies, et (ilius ejus, et co- his verbis : « Condscenturque eorum bona, et
rnes Fuxii accesserunt supplicaturi concilio, pro < liberum sit principibus hujusmodi homines
recuperatione terrœ suce , quam perdiderartt a subjicere servi tu ti. i
diviiia disponenle censura, suffraganle auxilio Idem probalur canone 24 contra eos qui
sigiiatoruin : iia refert Pelrus de Valle-Cer- Saracenis arma subminislrant, aut in piraticis
nnii ; scriptor idem enarral quaiUo iyetilia^ eorum navibus nauclcros agunt « Taies igiiur :
sensu, quàm ingenti populorum applausu, ex- < à comniunione Ecclesise prsecisos et excora-
ceptus fuerit in Franciâ cornes Montis Fortis « nicationi pro iniquilate subjectos, et rerum
cùm de praelatoruni (errae Albigensis , et ba- « suarum per seculi principes calholicos et
ron uni suorura concilio perrexit ad regem, ut ï consules civilaium privations mulctari , et
ab eo lorram reciperet ,
quae ipsi jure feuda- t capieniiuni servos, si capii fuerinl, fore cen-
f jucunda verô gratae familiaritaiis colloquîa, Ipsius capiiis 23 concilii Lateranensis tertii
f rex invesiivit comiiera, et confirmavit Du- inilium decerplum est ex epislolà 95 S. Leonis,
« cal uni Narbonae et Tolosae ei et baeredibus in quâ dicilur : « Licel ecclcsiaslica disciplina
( ejus ; totani eliani terram quani in feudo ejus « sacerdolali contenta judicio, cruentas non
I acquisierant cruce signal! contra haereticos « efliciat ulliones, calholicoruni taraen princi-
« qui eos conduxerint, vel tenuerint vel fove- < nodus slaluil, ordinal et définit, quôd quaî-
< rint per regiones, in quibus taliier debac- < cumque persona concilii, cujuscunique sla-
< cliaiitur, in doniinicis et aliis solemnibus « lus, gradùs, ordinis aut prajeniineniise exi-
c diebus, per ecclesias publiée denunlientur; < siat, ab hoc sacro concilio deinceps, sine
< et eâdeni onininô senlenliâ et pœnâ cum f liceniià concilii, vel ad hoc deputandorum
c praediciis haereiicis habeantur adsiricll, nec I recesserit; et quaecumque concilii, aut quae-
( ad coniniunionem recipiantur Ecclesiae, nisi « vis alla persona, ipsum concilium quolibet
< societate illà pesiiferà et hœresi abjuratis : « modo perturbavcrit, etc., perpeiuô sit ini'a-
( relaxatos auieni se noverint à debito fideli- i mis, omnique dignilale, honore, statu, offi-
« illis quocumque paclo tenenlur annexi. t « ponlilicalis existât, ipso jure privata, spe
Taleni verô absolulionem ab Ecclesià con- c promoiionis onininô sublalâ, nec aliqua ei
cessam ne existimes subdilis principum supre- < aperiatur janua dignilatis, aut honoris ec-
nioruin, si forte in haeresim lapsi essent, aut « clesiastici aut mundani. » Sessione 24, in
Alexander : banc absolutionis specieni canon linae Ecclesià; invaserai, pœnas privaiionis
ternis oppidorum ,
pagorum aut castroruni, contentas decernit. Indirectam crgo saltem
seu de toparchiis, inlelligi débet ,
quos tanien poieslatem attribuit sibi concilium Conslan-
sacra synodussuis toparchiis, doniiniis et bonis tiense, principes ipsos nimirùm è bonorum
non privât, vel eorum subditos à debito lide- suorum possessione et dominio delurbandi,
litaiis et hominii absolvit, nisi accedente con- quando id postulant rorum adjuncia et causa
sensu et auctoritate piincipum et dominorum Ecclesiae.
principalium quibus ipse jure feudi sunt ob- Resp. 1" : Non ea fuit mens concilii Con-
,
765 SECT, V, DE POTESTATE ECCLESIif: IN TEMPORALIA. 766
cendos, quasi per aucloriiatem claviuin susci- rinl et occupaverint. Slaluilur insuper ut
pcrel; quis enim, v. g., putaveril judicâsse < omni ollicio , bcnelicio , privilegiis ac digni-
synodum generalem id sibi divinilùs esse do- I taie ecclesiasiicà et mundanà , feudisque et
natuin , ut proprio jure ipsuni imperatorem « rébus aliis, si quae , aut quas in Romanà vel
sive consenlieniem, sive reluclaniem Iraderet < aliis Ecclesiis obliaebit, sit privatus. t Idem
carcori? quod in sessione 15 iiidicatiim vide- conlinnalur constilulione Martini V, quae inci-
tur liis verbis : « Sacrosancla synodus Coiis- pit : Inter cunctas , quà sacro approbanle con-
( laniiensis praecipit et mandat sub pœnâ ex- cilio contra Hussitas hœrelicos et eoruni fau-
€ commuiiicationis latae sentenliœ, quani con- tores cujusque dignilatis, pneeminenliae, gra-
< tra venientes vult incurrere ipso facto et sub dùs, ordinis et conditionis, ne regibus quidem
t pœnà carceris duoruni mensium.... Ne ali- exceptis, decernitur privaiio dignilalum, per-
I quis cujuscumque slalûs , ordinis, praeemi- sonaïuum et ofliciorum, aliorumque beneli-
t neniise aut conditionis fuerit, cliamsi irape- ciorum ecclesiasticorum , ac feudorum quae à
c riali, regali. cardinaiatiis, arcbicpiscopali quihusque ecclesiis , monasteriis, ac aliis locis
I aut episcopali dignilate, in hâc prsesenti ecclesiasticis obtinenl : illos autem inler feu-
« sessione, ipsam sessioneni, seu pronuntian- datarios Ecclesiae recensebanlur nonnulli
I tes et loquenies in eâdem perturbet, mur- principes. Talis autem subjeciio noque à
I muret, impediat, et quemvis strepituni voce jure divino émanai , ut palet, neque limites
< vel manibus, aut pedibus faciat. > Impera- excurrit feudorum nalurâ et condiiione prae-
torem ,
quem praeter nuUus aderat in prœdiciâ stitutos.
sessione supremus princeps ,
quis valuisset Quod verô perlinelad principes qui ne tilulo
vel invilum ad pœnam carceris adigere? Eâ- quidem feudalario, Ecclesiae in temporalibus
dem in sessione sancla synodus in senleniià subjaceanl, dicendum est, temporales quae in
contra Joannera Hus édita ipsum, i attento synodo Conslantiensi intenlanlur pœnae su-
I quôd Ecclesia Dei non habeat ultra quid ge- premis ipsis principibus, eorum decerni inter-
I rere debeat, judicio seculari relinquere, posilo consensu expresso vel tacilo, cùm suos
I et curiae seculari relinquerulum fore decer- quisque per oralores adesse, et Ecclesiae bono
I nit. I Pœnas temporales in Joannem quare providere censerentur. Quô magis pœnae quae-
decernere ipsa non poluisset, si gladii tempo- dam in concilio propositae supremam videan-
ralis jus haberet , raiione peccaii et inprimis tur dedecere niajestalem , ut incarceraiionis
hœreseos ? pœnae in ipsum imperatorem consliluia, si
deponendi reges ipsos longé alieni ; laies fue- nuente religiosissimo imperatore.
runt Pelrus de AUiaco in proœmio libri de Denique quod spécial a-d insignes nobilitale
Ecclesiae auctoriiate scripto, concilio in Cons- et auctoriiate viros, supremis tamen subdiios
tanliensi , anno 1417; Gersonius lib. de Po- principibus, reclè concipitur, quâ raiione fréta
iestate ecclcsiasticâ, consideraiione 12. Récla- imperalorum et regum subsidio ,
poiucrit Ec-
massent profeciô principura oralores, qui toto clesia, lemporali eliam sanclione, illos in or-
ex orbe christiano ad synodum confluxerant : dinem cogère, et in officio continere : hune in
quâ igiiur poteslate, quojure pœnas tempora- flnem sessione 14 synodi Consianliensis, legi-
les consiiiuit synodus Consianliensis ? Eas tur hoc tilulo, quod imperator det operam ut
quidem decrevit proprio jure in feudatarios concilium sit tutum : i Sacrosancla synodus
Ecclesiae, in aliosverô, consensu et auctoriiate c exhoriatur inviciissimum principem, domi-
S'ipremorum, quibus subjacebant, principum. < num Sigismundum Romanorum elHungariae
Quôd lion semel temporalibus pœnis feuda- < regem, quatenùs placeai patentes liiterassub
tarios Ecclesiae mulctandos censuerit, et mul- t suae majestatis sigillo dare cl omnibus prin-
ctaveril hoc expresso nomine synodus Con- < cipibus, vassallis et subditis sacri imperii,
sianliensis, pluribus comprobari potest : v. g., I et praesertim civibus et incolis civitatis Con-
in sessione 41 , decernitur incurrenda ipso « stantiensis ,
praecipere et mandare , quôd
,,
xas rerum natnrâ aut divinà revelatione perti- porrôbsecomnia occurrunl allaio in testimonio:
nent, ea, nt liqtiet, in dogniatibus numerantur, accusaior ille scilicel qui injuste Issus est
, ;
verà jurisdiclione polleat Ecclesia; 2° utrùm praepositi; inflicla pœna: conlumacem prae-
propriè dictas leges condere valeat 3" utrùm
;
cipitur eo loco haberi quo apud Judaeos habe-
suo in génère sit suprema , et à Deo solo pen- bantur publicani , et apud omnes suprenii nu-
deat auctoritas Ecclesiae 4° cui aut quibus-
;
minis cultores , eihnici ha;c, ul perspecium
;
Quamvis diversimodè tùm à iheologis, lùm lem, usu ipso comprobârunl: nonne hàc fretus
lur coercitira, qnÀ nempe pro diverso delictorum que condemnalioncni Corintbiis detlarandani
génère, viola'.orcs legum puniantur et coercean- ut à commnnione bominis lanto scelcre inqui-
Sponic proliiemur ecclesiasticae jurisdic- nati abstinerenl? Ego, inquit, absens corpore
tur.
non esse à jure divino prœsens autem spiritu jam judicavi ut prœsens
lionis (|uasdam parles ,
sed à beneficenliâ et pietate prin- eum qui sic operatus est, in nomine Domini noslri
profeclas ,
cipum : lalis est poiesias vim aliquam exier- Jesu Cliristi, tradere hiijusmodi Satanœ in interi-
temporales quasdam pœnas ad fran- tum carnis , ut spiritus salvus sit in die Domini
nani , et
gendam coniiiniaciam adbibcndi, lite cadenies nostri, 1 ad Corinth. cap, 5. Idem Aposlolus
impensis inulciaiidi, reos comprehendendi et de duobus aliis sontibus banc edidit senicn-
tradendi in ciisiodiam; sunt pariter causse quœ tiam : Ex quibus est Hijmenœus et Alexander. quos
ecclesiasticum ad tribunal deferuniur. Fhec Scriplurae locis liaud obscure signilicaïur ex-
diclio qiiibusdam in rogionil)us latiùs palet plectendum , tum emendandum suàpte nalurà
quàm in aliis ; nec coiiem in regno iisdem scm- ordinatur ;
praeler pœnam banc judiciarià
nem divinitùs sibi collaiam, et suae inbœrcn- dicto Aposloli testimonio : reum tradidit Satanae
lem conslitutioni ;
quâ suum intra ordinem ,
variis palam divexandum modis , ad inculien-
Atleô persuasum erat Apostolis, verara sibi quosdam revincit qui insliluendae disciplinse
auciore Clirislo imperlilam esse jurisdiclio- poiesiaiem, solo docendi et adnionendi mu-
nem , ut formam judicii praescribai discipulo nore lorniinarent, « quamdam pervcrsissiniam
Tiniolheo divus Pauliis:Arfi'ersMS presbyterum, « sccuriiateni praeposiiis tribuenies, ut ad eos
inquil, accusai ioneni noli recipere , tiisi siib duo- < non pcrlincat, nisi docere quid cavendum ,
bus aut tribus testibus , ad Timolh. cap. 5 , « quidve faciendum sit , quodiibet auteni quis-
V. 19. Tituni eiiam sic admonet : Uœreiicum f que facial, non curare, i
pronuntiata : In promplu habenlcs ulcisci onmem catus est; Paulus Samosaicnsis,nefariis pervi-
inobedientiam, SadCorinlh. cap, 10, y. 6. Ide'o caciler implicalus erroribus, nonne fuitàsede
hœc absens scribo, ut non prœsens duriùs agam, suâ dejeclus in synodo Aiiliochenà seculo ter-
secundùm polestalem quam Dominus dédit milii tio, anaihemate qnoque perculsus? Eàdem
inœdificationem, et non in deslructionem. Ibid. aucloriiaie, eodeni seculo, suis pariier è se-
cap. 13, V. 10. Nec praeiereundumvideiur quôd dibusdeturbati, tum sectator Novaiiani Mar-
post Tertullianum narrât S. Ilieronyinus , cianus , tum quôd idolis immolasse dicereniur,
presbyterum quemdam in Asiâ convictum quôd Basilides et Martialis Hispanensesepiscopi. Alia
auctor essetlibri(deliineribus PauIietTbeclaej innumera in monumenlis ecclesiaslicis exhi-
et confessum se hoc Pauli amore fecisse, è loco bentur exempla quibus conspicuani se fecit
excidisse, (de Scriploribus ecclesiaslicis in Lu- pœnis injungendis ecclesiaslica jurisdiclio; haec
cani.) maxime in conciliis, sive gencralibus, sive parli-
Probatur 2" ex constanti iraditione : accu- cularibus prodiii.suo diserte nuncupata nomine.
ratè Tertullianus in Apologelico exhortaiiones In concilio Lugdunensi primo generali sub
et suasionem secernit ab excomniunicalionis Innocentio IV, ita statuilur : c Inierdicli vel
pœnà.quamdivinam vocal censuram, obsiinalè < excomniunicalionis senieniias ialas ab oflicia-
peccantibus inurendam : « Ibidem (in conven- « libus archidiaconorum, seu quibiislibet aliis
« sis, à communicatione nostrà arceatur, apud < vendo et ligando esse niajorem aucloriiaie
€ omnes nos causam dicturus temeritatis suse, « simplicis sacerdoiis. » Quod inielligendum est
t quando in unum permitiente Domino conve- tum de foro inlerno, tum de exlerno, in quo,
« nerimus. » ut ostendetur , nihil aucioritalis jure divino
Postquàm adnotavit S. Augustinus, Mosaicâ simplices babent sacerdotes. In concilio Basi-
in lege, gladio in multos esse vindicatum ,
leensi , dùm praescribilur ut singulis deccn-
statim subjicit, lib. de (ide et operibus, cap. 2 : niis ,
generalia celebrentur concilia ,
praecipi-
f Quod utique, degradationibus et excommu- tur sedulô inquiri , quomodô episcopi in rébus
« nicationibus significatum est esse faciendum ad eorum jurisdictionem et adminislralionem
< in hoc tempore , cùm in Ecclesiai disciplina speciantibus se gesserint : habelur quidem
I visibilis fuerat gladius cessaturus. > Deinde meniio de ipsorum jurisdictione in temporaU-
,
t nem ils prseripere aut lurbare non praesu- quo Ecclesiœ conceditur leyes ad salutem condere
€ niant, sed nec etiani contra clericos aliasve fidelium, et in rebelles légitima censura animad-
I personas ecclesiasiicas , nisi episcopo priùs vertere. Eâmdem doctrinam proscripserat anno
€ requisilo,eoque négligente procédant, i Sess. 1327 JoannesXXII; eamdem très post annos
24, cap. 20, de reforniatione. daninaverat sacra facultas Parisiensis , quae
Non minus diseriisverbis enuntiatur et com- quidem errores non absimiles Marci Antonii
mendalur parlicularibus in conciliis jurisdictio de Dominis profligavit anno 1617, cujus dam-
ecclesiastica inler alia, sic admonet concilium
: nalas inter proposiiiones, haec erat : c Sciant
Coloniense il : i Ecclesiae igiiur sunt claves I eliam de jure divino veram jurisdiclionem in
I istae ligandi atque solvendi dalae ,
quas non i Ecclesià nullam esse , sed totam charitate
< ab hominibus , sed à Christo accepit, ut abs- «régi. »
€ que divinae auctoritatis contemptu contemni Conciliis plané consenliunt comilia Cleri
< non possint quapropter Cbristus praecipit
;
Gallicani; in comiiiis generalibus anni 1606:
< ut eum qui Ecclesiam jus dicentem non au- c La jurisdictionspiriiuelle établie dans l'Eglse,
< div^rit, pro eihnico habeamus et publicano : i est tellement nécessaire au régime des âmes,
f tanta est ecclesiasticae jurisdictionis vis et < que sans elle le gouvernement et maintien
f poiestas ; hàc coercentur obstinati in sceleri- < d'icelles ne peut subsister. » In comiiiis anni
f bus, pervicaces, rebelles, llagitiosi et contu- 1643 : « S'il est certain par les témoignages
< niaces. > «exprés de TEcriiure sainte, que l'Eglise a un
Eu origo divina ecclesiasticse jurisdictionis «tribunal et une jurisdiclion es cboses exté-
< etligatur; alterum verô jurisdictionis et re- canis advocabinnis. Petrus de Alliaco enume-
« giminis externi, in quo reus nonsolùm ex randis quae Cbristus in Apostolos contulerat,
I propriâ confessione , sed etiam per testes polestatis generibus dixit : « Quarto est potestas
Concil. anno 1565. In concilio Burdigalensi a tuus, etc. > De Ecclesiae Aucioritate tom. i,
hsec habentur , t, 15 Concil. an. 1583: i Sa- lib. 3. Pétri de Alliaco celeberrimus discipulus
f crarum litterarum monumentis duplicem à Gerso de potestate ecclesiastica , considera-
< Deo instituiam esse poiestatem et jurisdic- tione quarlâ , «propriè verô, inquit, dicitur
< tionera constat secularem nimirùm et ec- , « jurisdictio, facuiias, seu poiestas propinqua
( clesiasiicam : quando igiiur jurisdictio eccle- « dicendi vel senlentiandi jus in alterum eliam
I siastica sejuncia est à potestate secuiari, « invitum, et haec duplex, dùm dixit Pclro vice
« cavere debent clerici, ne secularibus se im- iomnium Si peccaverit in le, elc. Illuslrissi-
: »
1583 ; Tolosanum , anno 1390 ; Narbonense, « ment d'Angleterre s'était fait un nouvel ar-
< clion, soit séculière, soit ecclésiastique, qui I sacrements, et autres spirituelles et ecclé-
-![ gens d'église pourront
I ne dût être rapportée à l'autorité royale « siasliques, dont les
t comme à sa source. > Tùm Delensionc Dé- < connaître contre lesdiis purs laïcs, selon la
clarai, cleri Gallicani parle secundà, lib. 14, i forme de droit. > Idem, quod ad rem ipsam
cap. 2 : I Habent episcopi omnes à Cliristo, ut atlinet, asseriiur edictis Caroli IX, anno 1371 ;
( docendi caihedram, iia virgam coerceudi et Henrici IV, anno iC06; Ludovici XIII, anno
Ex canonistis quosdam similiter tanto ex XIV, notissimâ consiiiuiione anni 1095 cui
numéro seligenius Bouchel, Bibliothèque cano- :
tilulus : De lu juridiction ecclésiastique. « Sta-
I par lesquelles il est gouverné, la spirituelle « premièrement que les ordonnances, édits et
« et la temporelle : la spirituelle est le sacer- « déclarations faites par nous et par les rois
I doce , hiérarchie, ou étal ecclésiastique qui ( nos prédécesseurs en faveur des ecclésiasû-
f administre les choses divines et sacrées ; la i ques de noire royaume, pays, terres et soi-
« séparé : Ct reges prœsunt in causis seculi, ita «volontaire et contentieuse , soient exécu-
I voir distinct : Regum est corporalem irrogare Indicaiis quidem jam ediclis et consiiiuiio-
I pœnam; sacerdotum spiritualem inferre vindi- nibus haud expressé declaratur profectam esse
t ctatn; bref, chacun a son outil à part : Ci à jure diviiio partem uUam ecclesiaslicâ; juiis-
€ non sine causa magistratus gladium portât, ita dictionis : al 1° cùm generalira faveant eccle-
i non sine ratione claves regni cœlorum sacerdotes siasiicae jurisdiciioni non minus ad eam
,
i accipiunt.t Doujat. Prainotionum, lib. 2, c. pertinent quam sibi tanquàm propriam ab orlu
2, n. 9 : < Sacra jurisdiciio, iuquit, à jure di- suo vindicavit Ecclesia , quàm ad iliam quae
< viuo; nec verô imperando tantùm , verùm ortum duxit à benevolenlià et pietate christia-
i nem îidem Aposloli exercuerunt. > D'Héri- nissimi reges non caruisse sub principibus
court : « Jésus-Christ, en quittant la terre, a ethnicisEcclesiam necessarià iidelibus regendis
« laissé à son Église le droit de faire exécuter auctorilate, neque praediciis constilulionibus
< les lois qu'il lui avait prescrites, d'en établir ullo modo signilicaverunt, auctorilali illi de-
« de nouvelles, quand elle le jugerait néces- rogare se velle, quae procul dubio ab inlîdeli-
€ saire, et de punir ceux qui n'obéiraient bus principibus accersita non erat , sed, ut
( point à ses ordonnances. C'est là l'origine ostendunt commun! consensu theologi et ca-
< et le principe de la jurisdictiou ecclésias- nonistae, ipsius insita est constitutioni. 5° Dùm
« tique. > jurisdictionis ecclesiasticse proleciores sese
I ordinarii jus suum plenarium (aliàs plenariè) lera, quam Ecclesise concesserunt, aliam esse
I habeant, et unicuique sua jurisdiciio serve- à Cbristo ipso derivatam ? 4° Catholicis prin-
( tur. I Anno iô02 edilâ conslitutione Pbilip- cipibus ita persuasum est divinitùs esse Eccle-
pus IV, dictus Pulclier, de personis ecclcsi;iSli- siae concessam jurisJiciionem, quà proinde
cià hune in nioduni slaïuil : t Nec impediaîit exui non pussil, ut id poteslalis genus, essen-
f (olliciarii) seu molestent eos in eorum juris- tialcs inter Ecclesiae doles reposuerit impera-
« diciionibus , spiriiualibus et temporalibus, lor Carolus V in ipso (aliunde improbalo) odi-
f quas de jure vel anliquà et approbaià con- Clo cui titulus Intérim. « Conslal, inquil, po-
Franciscus I ,
postquàm declaravil laicorum « esse pcnès Ecclesiam, idque ex iusiitulo
in temporalibus immunitalem ab ecclesiaslicâ « Chrisli de poteslate hganai; huic consen-
ciione ecclesiaslicâ hoc leslimonium perhibuit dem non sit ulriusque condilio, nec idem pro-
D. Talon : c L'aulorilé des successeurs des posilum ; at rectae cujuslibet gubernationis
( apôtres, et leur juridiclion spirituelle, est ratio et natura id postulat, ut publica potestas
Solvunttir objecta.
I Alors, quoique , suivant les prophètes , elle
< vît se courber devant elle et se prosterner Objicies 1° : Romanis ex legibus nulla est
f à ses pieds les enfants de ceux qui l'avaient jurisdictio oui non sit adjuncta vis ac potestas
f humiUée, elle ne rougit point de se soumettre adhibendi comprehensionem corporis, vel bo-
« à la puissance temporelle des empereurs, norum proscriptionem ; vim autem illam ac
< qui subissaient avec respect sa juridiction potestatem à Christo non accepit Ecclesia ;
i spirituelle; alors le prince, bien loin de veram igitur non potest divinà inslitutione
t faires de l'Église , selon la remarque d'un quuntur jurisdictione temporali , nec ab iis
f plorant d'un côté le secours des empereurs quaî cum ipsius insiitutis congruat, notitia.
f comme de ses protecteurs dans les matières 2° Utrùm, et qualem Ecclesia jurisdictionem
< spirituelles, se soumettait de l'autre à leur Christo concedente obtineat , hujus solutio
f autorité , comme à celle de ses souverains quaestionis versatur in dogmate ; unde tutiùs
t dans les affaires temporelles, t OEuvres de desumi potest quàm ex divinâ revelaiione cujus
d'Aguesseau, lom. 5. Perard Castel, adnotato fidelis custos et interpres Ecclesia'.' Quid Ec-
secernenda esse accuratè in Ecclesiâ duo ju- clesia censeat, satis superque ostensum est,
risdictionis gênera sic prosequitur : « L'une, tôt quiB congessimus argumentis. 3° In juris-
I qui est la véritable juridiction spirituelle, dictione qualem exposuimus ,
quidnam redar-
< lui appartient essentiellement et primitive- gui potest? An ipsum jurisdictionis nomen,
€ ment, pour son gouvernement intérieur et an ipsa res nomine significata? Ad nomen si
I extérieur, et elle lui a été confirmée par Jé- attenderis, quare illud non posset ad auctori-
< sus-Christ. » tatem ecclesiasticam tùm internam tùra exter-
Probatur 5° raomenlis tbeologicis : primùra, nam designandam adhiberi? Inolevit receptis-
ipso in dogmaie erraret Ecclesia, si tanquàm simo usu, quem pênes arbitrium est ac dicendi
sibi propriam , diviniiùsque donatam assume- norma : consecratum est longœvâ et assiduâ
ret, adhiberetque auctoritatem, quam à secu- Ecclesiae consuetudine : frequentatum in prin-
lari potestale totam ipsa muiuaretur; veram cipum christianorum consiilulionibus; usur-
autem in spiritualibus jurisdictionem, tanquàm patum genuino sensu apud theologos, canoni-
Christo donanle collalam conslanter sibi altri- stas, celeberrimosque magislratus; aptissinmm
buit, tum notorià et constitutioni suae cosevâ aliunde ad rem enuniiandam et exprimendam,
praxi, tum expressâ ejusdem in eonciliis etiam quae repudiari aut in dubium vocari non pos-
generalibus menlione et commendatione. Se- sil; quid enim significet vox isia ,
jurisdictio,
cundùm, reclè à Christo Domino conslitutum usu in Ecclesiâ probaio? Ad forum pœniientiae
et ordinalum Ecclesiae regimen, fatentur om- si adliibeatur, significat dimittendi vel remit-
nes qui christiano nomine censentur; nec tendi peccala, convenîenles((uopro deliclorum
proinde carere necessariâ coercendis per ac- gravitate et numéro satisfactiones iniponendi
commodatam pœnarum sanctionem , sonlibus potestatem : jurisdictionem sic inlelloclam qui
,,
sit arctissiniè cum Ecclesiae naturà et consii- Secundo, certumest, etiara inutroquejure,
lutione conjiinctum , imniotisque innixura civili nempe et canonico,quaefiuntimpellente
vera et qualls requirilur externum ad forum cmetu coactus aut dolo inductus aut errorc ,
jurisdictio, nec esse, nec concipi polest sine lapsus stipulanii Titio promisisti
<
quod non
verà coercitionis potestaie quae divino jure idebueras promittere palàm
,
i etc. Le-
, est,
non suppediialur Ecclesiae : recté quidem in- gantur eiiam leges 10, 12 et 21 , tit. 2, lib. 4
^
telligitur quà ratione magistralus secularis, Digest. Jure autem canonico, cap. Requisivii^
coerciiivam verè dicatur exerere poiestatem, lib. 4, titulol, de SponsalibusetMatrimoniis;
cùm reos, velint nolint, ad obsequium adigere de muliere nuptias abnuente quas sponderat
valeat, irrogandisque cohibere pœnis; atnihil sic statuit Lucius III < Monenda est potiùs
:
hujusmodi praestare potest Ecclesia : excom- <quàmcogenda. » Eodem in jure canonico sœpè
municatione graviorem nullani in polestate ssepiùs occurrunt hujusmodi voces
«Per cen- :
babet pœnam, quà subditos ad obsequium im- < suram ecclesiasticam cogatisaui
compellatis. »
pellat : banc verô qui contempserint , que pa- Eàdem ratione Donatum presbyterum Dona-
eto vel invites in ordinem cogère valeat, eo- tistam sic alloquebatur S. Augustinus : t Faci-
rumque frangere contumaciam , habita ra- < mus voluntatem Domini monentis, ut vos ad
tione solius quani à Christo accerserit, aucto- t ejus ovile redire cogamus; > etiterùm «Tantd :
Resp. : Fatemur, divinà institulione nihil f lîim inviiet, sed etiam cogat ad bonum. > Aded
esse potestatis collatum Ecclesiae in subditorum persuasum est coactionem quamdam per cen-
corpora, vel bona temporalia; fatemur quid- suras ecclesiasticas mentibusinjici , ut ab Ec-
quid jurls in haec et illa obtineat, illud à be- clesia postulentur monitoria, quibus ad reve-
neficentiâ principum esse derivatum ; at quid- landum compellantur, qui sepositocensurarura
quid inde utiliiatis et adminiculi obvenerit, metu, quaesita reticerent.
subsidium illud ad rectam salutaremque gu- Nec est quod reponatur ipsammet dedignarî
bernationem constat non esse suâpte naturâ multos, ac spernere ipsamexcommunicationis
Dccessarium Ecclesiae : prioribus seculis eo sententiam, nec ejus metu à llagitiis deterreri;
licet caruerit, irrumpentibus ac ferè continuis quid inde multi eiiam
? , neque temporalium
vexata persecutionibus, sanctitatis tamen exu- pœnarum timoré nefariis desistunt à cœpiis
;
berans frugibus , latiùs in dies diffundebatur multi conceptâ spe impunitatis in extrema
pro-
exitu ; neque verô tune carebat necessario et ruunt nom idcircô tollenda
; est è politico statu
apto ad assequendum constitulum sibi finem coercitivâ potestas? Ad asserendumetreiinen-
praesidio; non destituebatur coercitivâ sibi dum ut in civili societate, ita et in
Ecclesia
propriâ , suique ordinis et generis potestate :
Christijus coercitionis, satis est ut in utrâque
cujus asserendae causa satis est , 1" ut pœnas adhibeantur pœnae , quae ex se idoneae sint
valeat imponere quae gravem et rationabilem comprimendis malorum consiliis et molitioni-
mctum debcant incutere; 2" ut veram coerci- bus, licet optato quandoque defraudentur exitu^
tioncm talis sanctio importare meritô ccnsea- Quis denique negaverit ad coerciiivam sanc-
tur ; liaec autem duo certa sunt primo cerlum :
tionem pcrtinere inteniatas peccanlibus pœnas
est in Ecclesiae potestate situm esse pœnas apud inferos subeundas quamvis Christiano- ,
TH. IV,
25
, .,,
rum otiam plerique eariim metu , meliorem ad nistrationem , cùm sit externa et sensibilis
frugem efficaciter non incitentur? neque docendi Evangelii niunus, neque offe-
rnni clirislianoruni , ul pula in codice Jiisii- poteslalem vindicaret sibi ex propriis et jure
iiiani , in codice Theodosii , tiluli in quibus divino, Ecclesia Cbrisli : quod penilùs ab or-
ecclesiaslica Iraclantur judicia, non inscribun- ihodoxae doctrinae principiis abhorret, totam-
lur, (le ecclesiaslica jurisdiclione , sed de epi- que pessunidaret ac subvorteret chrislianam
scopall audienlià, de episcopali judicio. Ergo ipsam lidem acReligionem.
aitribuondani esse Ecclesiae non puiaverunt Non merè interna, sed oculis subjectâ socie-
I conslituiionibus mullis hujus liluli , agalur Ecclesia : cùm ergo dicitur versari in spiritua-
I de causis profanis de quibus episcopiinter Fi- libus auctoritatem , indicatur nullam ipsi ne-
€ doles, ut arbilri , vel ut judices delegali co- que directam neque indireclam in temporalia
c gnoscebant : at cùm agitur de personis ec- poteslalem conslituiione suâ , seu divino jure
Jusiinianus ipse imperator auctoriialem juris- sed ea sunl quae ad animarum salutem, chris-
diciionis iierùra alque iterùra episcopis expres- tianae inlegritalera doctrinae divinumque cul-
sim allribuit, in novellis 120 et 151 : islis in tum referanlur ac pertiueant. Gralulatur sibi
novellis ulilur voce graecâ, Si^mo^ogix , quae Ecclesia de acceplis à seculari poleslaie, suura
vim eliara habet significandi majorem quàra auctor ejusdem ac sponsus , nec oblivisciiur
poteslalem conslituendi juris seu condendae tique : tll faut revenir à la distinction de la ju-
legis , mentibus exhibet. Graecâ eâdem voce c risdiction propre et essentielle à l'Eglise, et
eumdem in ûnem utunlur apud Graecos juris- quod in Ecclesiam divinâ institutione collatum
Obiicies^"; In spiritualibus versatur aucto- tibus, quas aut expressâ chrislianorum prin-
ritas Ecclesiae ; ad consulendum animarum sa- cipuni concessione, aul inductâ sensim et ino-
luli, unicè comparata est; in iis quae interna sunt lescente consueludine oblinuerit; lùm pergit
haerere illam necesse est : si quid igiiur quod juris utriusque periiissimus aucior moxappel-
extcrnum sit, atiingere et c-ontreciare valeat: lalus : € L'Eglise a par elle-même le droit de
haec ultra proprios ejus fines progressio , ac- < décider toutes les questions de doctrine, soit
cessio est polestalis,quam pro suâ pielale lar- I sur la foi, soit sur la règle des mœurs ; elle a
giuntur cùm voluerint christiani principes. « droit d'établir des canons , ou règles de dis-
ea solùm inlelligunlur, quae sensus exlernos « le demande ; elle a droit d'établir des pas-
non alïïciunl ; talis enim si probarelur inler- vé < leurs et des ministres pour continuer l'œu-
proiaiio, neque ipsam sacramentorum adrai- " « vre de Dieu jusqu'à la lin des siècles , et
,,
< péchés secrets qu'ils confessent, soit pour les Praeterea illud quod nobis
objicilur Yalenti-
( péchés publics dont ils sont convaincus ; niani placitum, plané sic intelligalur
oportet,
( enfin l'Eglise a droit de retrancher de son ut neque secum ipse, neque cum aliis impera-
« corps les membres corrompus , c'est-à-dire loribus christianis eodem prioribus aportè
( les pécheurs incorrigibles ,
qui pourraient saltem non pugnaverit : exleinum autem Ec-
I corrompre les autres. Voilà les droits es- clesiae forum disertis ipse verbis agnovit Va-
I seniiels de l'Eglise , dont elle a joui sous lentinianus IH : « Clericos eiiam inquit, lib.
€ les empereurs païens, et qui ne peuvent lui € 16 cod. Theodosiani 2 lege 47
, lit. ,
, quos
t être ôtés par aucune puissance humaine. > » indiscretim ad seculares judices debere
de-
Uberioris adhuc explanationis causa possumus < duci infauslus praesumptor edixerat, episco-
id adjungere quod observât doctissimus le « pâli audientiae reservamus; fas enim non est
Maire : < Il ne faut pas confondre dans la « utdivinimunerisministri temporalium poles-
« jurisdictiou ecclésiastique , le fond de la I talum subdantur arbilrio, > Idem agnoverant
< jurisdiction et la manière de l'exercer avec iraperatores Honorius et Graiianus ; tùm au-
I appareil dans les tribunaux extérieurs, avec tem qui imperatores à recto tramite deflec-
si
I diverses formalités que les lois et l'usage ont lenles.Ecclesiae conslitula diviuitùs jura de-
< rendues nécessaires : cette manière de pro- trahere tentaverint haec defendenda
, magno
< céder pour l'exercice de la jurisdiction ecclé- studio curaverunt insignes sanctitate et
scien-
I siastique dans la forme contentieuse faisant liâ episcopi, utsuo loco
exponetur.Quôdautera
« partie de la police extérieure , est réglée en Ecclesia; competatet necessarium sit
externum
« France par les ordonnances. » etiam forum, id vocari in dubium
nonpotest,
Gravi in concertatione quae sub rege Phi- cùm argumentorum omni génère convicium
lippo de Valois mota est à B. Decugneriis sii.eam, ex suâpte constitutione, et
ordinante
id lantùni orator sibi constituerai, ut multâ ex Deo, idoneam obtinere potestatem exorias
in
parte privaretur Ecclesia temporali jurisdic- spiritualibus lites discutiendi , aique auditis
tione quam dono principnm, vel approbatâ ab testibus, omnibusque juridicé ponderatis, diju-
eis consuetudine oblinueral; verùm ad pro- dicandi ac dirimendi, impositis,
quas rei con-
priam ipsius jurisdictionem impugnandam mi- ditio et adjuncta postulaverint,
suum intra or-
nime aggressus est : banc si nonnulli labefa- dinem pœnis fori quidem illius amplitudo
:
,
cere conati sont jurisconsulti , ex mille juris- siius et forma jure divino non determinantur
;
consultis, ut observât celeberri.ius Cujas, vix ai illud si negari légitimé posset, recusari etiam
reperies ununi qui non tribuat episcopis ju- posset locus, tùm in quo evangelica doceretur
risdictionem, in libros 4 priores Justin, ad ti- episcopali auctoritate doctrina, tum in quo di-
tulum 4 in appendice Operum poslhum. vina celebrarentur mysteria
; et sic liceret orbe
Objicies 3": Certum eslEcclesiara forum legi- loto exterminari christianae Religionis
cullum
bus non habere ; cùm igiiur abscjue foro exte- externum, et professionem, quae sine
loco non
riori , conlentiosa saltem exercer! nequeat ju- polest consistera. Quo tempore ut praenun- ,
Imperate,judicum partes agite, pœnarum freno pauperlatistitulo; quarto decimo, Marsilius Pa-
peccanles cohibete, sed : Euntes docete omnes tavinus in libro quem inscripsiî Defensorium
génies, baptizantes eos in nomine Patris et Filii pacis; quinlo decimo, Joannes Hus, cujus haec
et Spirilûs sancti , docentes eos servare omnia damnata est propositio à synodo generali Con-
quœcumque mandavi vobis : sua ipsiiis commé- stant. : « Obedienlia ecclcsiastica est obedientia
morât mandata ; ne verbo quidem innuit alia < secundùm adinveutionem sacerdotum Ec-
esse ab Apostolis imponenda ; nullam igitur t clesiae praeter expressam auctorilatem Scri-
îllis auctorilatem tribuit, prœter docendi po- « pturae; i decimo sexto, Lutherus et Calvinus.
est Salvatoris verba, quôd pœnarum coercitio « Clamo fidenter, inquit, Christianis nihil uUo
mansuetudini Ecclesiae consentanea minime < jure posse imponi Icgum sive ab honiinibus,
videatur.
€ sive ab angelis, nisi quantum volunt; liberi
Resp. : Eodem textu Scriplurse necesse non < enim sumus ab omnibus. >
omnia comprehendi quse Christus conlu- Calvinus lib. 4 Institut, cap. 10, profitetur
est
lerit potestatis gênera citato testimonio, non:
quidem sibi non esse certamen contra sanctas
judicandi in foro pœnitentiae, non alia prseter et utiles Ecclesiae consiitutiones, quales infi-
baptismum sacramenta conferendi memoratur Ciatur Romanâ vigere in Ecclesiâ, at illis vide-
successoribus abneganda esse videatur? Inter bus, inquit, t cum uno Deo negotium est, quô
mandata quse populos edoceri jubel Christus, i pertinet illud vulgare discrimen inter terre-
erunt ligata et in cœlis : illos Spiritus sanctus i datum esse divinitùs. i Id adstruere niiitur
posuit regere Ecdesiam Dei. Acceperant Apo- ex titulis quos pastoribus sacra tribuit Scri-
stoli à Christo potestatem docendi , non qua- ptura : < Vocantur enim, inquit, legati, nuniii,
dine et benevolâ gubernatione magis sit alie- ritatis id genus in eam divinâ instilutione
num. derivatum esse, indubitanter probatum sit,
Eam Ecclesiae potestatem detrahere conati sufliciat, firmissimè lamen tenendum est, ja-
sunt quarto seculo Arii sectator Aerius, cùm risdictionis id genus, eumquegradum, divini-
servandaessenegaret,quae ipsa instituerat jeju- tùs Ecclesiae suppeditalum fuisse, quo ut
nia-, decimo tertio, Yaldenses superbœ grassati perfectam communitatcm eam inslrui et cont-
785 SECT. V. DE POIESTATE ECCLESliE IN DISCIPLINAM CONSTITUENDAM. "786
muniri necesse est proprium ad liiiem com- lum est, ut componeretur excitalum de lega'
Quis enirn, si menleni in Eccleslae eonslilu- geniilibus quibus non erant instituta, crede-
reclum sapiensque regimen omninô requirun- coraparatum, ut eorum morte (iniretur à qui.
lur ? lalis auleiu habelur legislaliva poteslas; bus laïuin est. Pluribus observatum est reli-
ea sialuendi ac siabililer ordinandi, quae rcgen> « esse pênes ilios, per quod exorbitare eos
dis aplè fidelibus posiularent diversus eoruni < vultis. ) Commemoralum mox decretum vira
status atque vicissiludines et conunutaliones suam non mulualum est à lege Mosaicà : bujus
teuiporuin ; tali poieslate si careret, longè enim insiitulis legalibus, eiiani dùm ipsa vel
deterioris esset condiiionis quàni polilicae so- maxime vigebat, non obstringebanlur gentiles;
cietaies , apud quas vigel prœscribendi et praelerea sancilà jam tùm et promulgalà legc
sancieudi poiestas ,
quae ad illarum decus evangelicà, illis ne quidem lenebaniur Judaei ;
ac prœsidiuni , asserendan)que pacem amo- morte Clirisli consignato apertoque novo Te-
veri aut pra;siari expédiât et oporteat ; ([ua- stamento, erat abrogalum, atque exoleverat
propter ex ipsàmet Eccleslie consiituiione , ac prius. Neque verô inter legis evangelicae sla-
proinde diviiio jure accersilur ipsi legislaliva tuta recenseri potest aposlolicum , de quo
poteslas. loquimur,decrelum;decursu enim temporiim,
Ecclesiasiicis aulem kgibus conscieniiam ? et sublato ejus adaequaio fine, tandem in de-
obligari, vel ipsà earum et origine et nalurà suetudinem abiit : evangelicse autem praescri-
ceriissiniè declaraïur neque ad Ecclesiae mi- : pta legis nuUointeribunt vel deterentur lapsu
nus (luàm ad principum secularium leges mo- leniporum. Non declaraverunt duntaxat Apo-
njenlosa illa spécial Aposloli senlentia : < Oin- stoli quid cooptatis inlei- fidèles gentilibus
< nis anima potestatibus sublimioribus subdita incumberet oneris et oilicii , sed verè consii-
I sit : non est enim poteslas niai à Deo ; qnœ tuerunt eâ auctoritate quam à Chrislo acce-
i autem sunt, à Deo ordinatœ sunt; itaque qui piam in successores suos transfunderent, cùm
< resistil poteslati, Dei ordinationi resislit : qui ad ordinarium et perpetuum Ecclesiae regimen
i autem resistunt, ipsi sibi damnationem acq^li- necessariô ea perlineat.
i runt, > ad Rom. cap. 15, v. 1 et 2; et v. 5 :
Quod attinet ad fornicalionem, quae prae-
« Ideo necessitate subditi estole , non solion dicto prohibetur decreto, divinam et immu-
( propter iram , sed etiam propter conscien- tabilem illius delicli probibitiouem confir-
i tiam. > mant Aposloli, ut ab eâ lethali coulage apud
Arglmentl'm m. — In synodo Hierosolymi- idolorum cultores vix tùm reputalà, gentiles
tanâ statuant Apostoli ut ab immolaiis simu- christianam amplexi lidem efficaciùs averte-
lacrorum et sanguine, et sufTocato absiineant, rcntur. Denique apostolico decreto de quo
ei geulibus christianam conveisi ad lleligio- bactenùs, atque pastoral! auctoritate edito,
neni : Visiim. est, inquiunt, in Epistolà syno- si distinctae non proponantur pœnae , niliil
dicâ, Spiritui sancto et nobis, niliil ultra impo- inde legis constitutioni detrahitur : neque
nerc vobis oneris quàm hœc necessaria , ut enim cuilibet prsecepto, cuilibet legi necesse
abstinealis vos ab immolaiis simulucrorum et est, ut specialis, novaque adjungatur sanciio-
sanguine et suffocato et fornicatione, Act. c. 13, nis forma ; generali fulciuntur quà Dpo viu-
V. 28, 29. Hoc in decretum confluunt omnes dice premuntur legitimae conlemptores aucio-
quae ad legis naturam conditiones requirunlur: rilatis.
fertur ad modum praecepli ; vocatur onus, et Praeter synodi Hierosolymitanae statu ta, re-
inducit obteniperandi neccssilalem ; iiinc dici- pcriuntur alia quaî pariter toiidem sunt ec-
lur Paulus visiiare Ecclesias prœcipiens custo- clesiasiicae argumenta aucloriiatis , et quidera
dire prœcepta Apostolorum et seniorum, Act. c. legislativœ. Sic Apostolus consliluil ut sacris ab
15, V. 41 coUimat ad communitatis alicujus quod cliamnum
;
ordinibus arcerentur bigami ;
clariùs autem constabit ubi de primatu Romani Deinde id asserit spectaculo esse novo quod
pontificis ; detractâ autem legislalivâ potestate, Arianae haeresis inventum est. Hinc certâ prae-
nullara posse monarchiam consislere, exploraiè lucenie iradiiione, verboque Dei scripto inni-
perspectum est. xum pariler concilium Tridentinum dogmati-
Argumentum IV. — Quantocumque persecu- cam istam proiulit definilionem, sessione 6,
lionum aestu, jam ferè à primordiis divexare- canone 20 : « Si quis homiuem justificatura
tur cbristiana Ecclesiâ, non ancipiti et laxiore « et quantùmlibet perfectum dixerit non teneri
ulebaïur regiuiine , consiringendae potiùs i ad observaniiam mandatorum Dei et Eccle-
quàm remiltendse intenta disciplinae : cujus « siae, sed tantùm ad credendum, » etc.
bus tam regia quàm ecclesiaslica lacessilur nia, alia verô specialia pro locorura et tempo-
polestas, solutu aliundeadmotlùm obvia : ba;c rum diversilate reliquit, per Aposiolos, eorum-
légère est, si placet, apud Bellarininum lib. 4 que succcssores constituenda. Quod speclatad
de Romano poniifice cap. 17 ; illa dunlaxai haec verba Christi : Sine causa colunt me doceii'
eô loci discutiemus, quœ ad ecclesiasiicani po- tes doctrinas et mandata hominum , reprobat
lesiaieni niagis perlineanl el aliquâ exposilione Christus pharisaicas tradiliones, quibus elude-
tanlUm facito Domino, nec addas quidquam nec lium , argumentum ; absiinentla enim ab ini-
minuas. Quaniô minus lieeat iiovo Testaniento molato et sanguine , ideô duntaxat prohibila
quod veteri longé praecellit, quidquam adjicere est ut prseriperetur occasio scandali : bine
praeoepli, quasi divina et evangelica non suffî- S. Paulus 1 ad Corinth. cap. 8 et 10, satis
cerent ad proposilum credentibus instilutum! innuit non esse illicitum idolothyta comedere,
Nonne Christus ipse illos redarguit, qui hu- nisi imminente infirrais scandale : Si quis dixe-
mana invehere audeant, tanquàm vivendi nor- rif, inquit, hoc immolatum est idolis , nolite
mam prsecepta? Sine causa, inquit, colunt me, manducare, propter iltum qui indicavit , et pro-
doccntes doctrinas et mandata hominum, Matlh. pter conscientiam; conscientiam autem, dico , non
15, V. 9. tuam, sed alterius.
Resp. : In Deuleronomio prohibetur quidera Resp. : Etsi finis praecepti apostolici in hoc
ne inducantur leges, divinse legi adversantes, positus erat , ut infirmorum prsecaveretur
Factum est hoc ex die iilâ constitutum et prœp- attamen quando ratio legis cessât duntaxat ia
nilum, et quasi lex in Israël, 1 Regum cap. 30, aliquo individuo, aut aliquot in individuis, lex
V. 25. In llebraeo non babelur, quasi lex, sed tamen adhuc viget , et cùm sit generalis , et
in prœceptum atque judicium ; deinde dici potest mediante communitate individuos afficiat, om-
constitutum illud, licet non per niodum legis nes obligat, illos etiam in quibus legis ratio,
expressae prodierit, invaluisse per niodum seu causa finalis non invenitur : quod necesse
consuetudinis quse vim legis oblinuerit. Nova est ut rite moderata sit societas , aique indicio
deinceps festa quibus obligarenlur Judaei,"D(^o est , non esse promiscuà cogitalione usurpan-
non improbante inslitula fuisse referlur libro das, et raateriam legis, et ejusdem occasionem,
Eslher, cap. 9, Judith, cap. ullimo, 1 Machab- aut etiam causam finalem. De loge quae ab
c. 4, V. 59, quo in capile legilur : Staluit Judas Aposiolis lata est in concil. Hieros. vide Ter-
et fratres ejus, et tiniversa Ecclesia Israël, ut iiiU. Apologeiici cap. 9 ; Orig. lib. 8 contra
agatur dies dedicationis altaris in temporibus Celsum ; S. Cyrilli calechesim quarlam ;
suis ab anno in anmtm, per dies octo. Festum Euseb. lib. 5 ; Concilii Gaugrensis can. 2.
illud elsi veleribus addiium illuslravit prœsen- Objic. 5» : Quid prodesset à Judaicâ eximi
tiâ suà Christus Dominus, ut indicatur Joann. lege, si tôt essent observandae quse labentibus
cap. 10, V. 22 et 25. seculis numéro accrescunt leges ecclesiaslicae?
Praelerea in veteri Testamento Judaicae Multitudine suâ ipsà terrent, si oculis perlu-
duniaxat genli et ad certum usque tempus strenlur tôt probibitiones, totque prœcepiiones
nempe adventum Christi conslilulo, potuerunt quibus lurgent colleciiones juris canonici ;
facile omnia determinari, et determinata sunt, nonne melius ac satius foret divinis quae lege
quae tum ad cultum Dei , tum ad judicia et mosaicà comprehenduntur institulis obsiringi?
foreuses conlentiones pertinent ; at in lege hùc tendit haec S. Augustini animadversio :
evangelica toti mundo constitutâ et ad con- I Ipsam religionem quam paucissimis et mani-
« dœorum ,
qui etianisi lempus libcrlatis t neque consueludiiie univers» Ecclesiae ro-
< non agnoveriiit , legalibus tamen sarcinis € borata sunt , sed diversorum locorum diver-
f non humanis prœsuniptionibus subjiciuu- « sis moribus innumerabiliter variantur, ita ut
« tur, j i vix aut omniaô nunquàm inveiiiri possint
Resp. : Ad conflandam Ecclesiae caiholicae i causœ , quas in eis inbtituendis homines se-
invidiam excogitata est hœc viluperatio nam : < cuti sunt , ubi facullas tribuitur , sine uliâ
ut sciiè adnolat Bellarminus , pauciores sont c dubitatione resecanda exisiimo. > Deinde
sine comparatione ullà et leviores leges eccle- proposita objectio, si quid probaret , id unum
siasticae Mosaicis : « Leges absolutè impositaî evinceret proveclum esse ultra mêlas eccle-
,
« omnibus Christianis , vix inveniuntur aliae siasticarum legum numerum at ipsam legisla- ;
t quàm quatuor nimirùm de , servandis festis, tivae polestaiis non impugnaret veritatem et
€ et de servandis jejuniis , de confessione sin- substantiam ; sed absit ut liceat, vel universa-
« gulis annis seniel faciendà, et de sacra com^ lern Ecclesiam imprudentise ac temeritaiis
i munione liabendà in pascbale : caelerae om- arguere , vel ut quisque animo saltem aggre-
t nés quibus pleni sunt tonii conciiiorum , et diatur quae sibi displiceant parlicularium Ec-
< libri juris canonici, vel non sunt leges, sed clesiarum statuta, pro nutu suo rescindere.
« adnionitiones , vel piae instilutiones sine Objicies denique: Forum conscieniia; forum
t obligalione ad culpam ,
quales sunt plurinii Dei est ; ergo solius Dei est illo in foro , quae
< ritus Christianorum ; vel sunt leges condi- obsequendi necessitaiem inférant, insiitulioues
f lionales , id est , impositse iis qui volunt ad edere : solus ille conscienlias, inlimaque scru-
< sacros ordines admitti, ut de cœlibatu , quce latur cordium penetralia : solus ille potest
t non gravant Ecclesiam, cùni nenio lenealur animorum discernere ac dijudicare all'ectus
t fieri clericus vel nionachus ; vel sunt regulae solusque aeternas pro graviiale deliciorum
< praescriptae non omnibus, sed solis judicibus pœnas irrogare. — Resp. : Ad Deura quaravis
< ecclesiasticis , ut eas sequaniur in causis pertineat conscientiae forum, quid ipsuni pro-
c laise in eos qui jus divinum violant , sine lem largiatur juris constituendi quo couscien-
c quibus disciplina conservari nulle modo lia obligari possit, ac reipsà obsiringatur ?
( poiest ; vel sunt explicatlones dogmalum neque ad id necesse est ut abscondiia cordium
I fidei aut juris diviui, quae etiam nuUum no- perspecta Iiabeanl bumani legislatores ; salis
( vum onus Christianis imponunt ; at leges est ut nuda et aperta sint supremo Domino ,
< Mosaicaî omnibus et singulis Judseis imposi- cujus vices gerunl, et cujus ordinalioni qui
< tae, innunierabiles erant, de purificaiionibus, restiterit , daranaiionem sibi acquirit ; ipse
< de sacriliciis , de ciborum delectu , etc. Ita- profectô aeiernis eiiam pœnis mulctare potest,
€ que non oportet comparare Pentateucbum suae ipsius in ecclesiasticis, imô et in seculari-
c cum tomis conciiiorum et libris juris cano- bus legislatoribus auctorilatis conienipium
< nici , sed cum parvo catechismo : potest quamvis ipsi per se nequeant id pœuarum ge-
< rarura auctoritatibus continentur , neque in gatur, cavendum est inprimis, ne cum personâ
, ,
coiifundalur potostas ; nec ab Ecclesià pendet qui redarguuntur , saluteni ordinatas : haec
polesias priiicipum, ut jaiu probatum est, nec attenté qui pcrspexerii, nonne ultrè fatebilur,
subdiii sunt principes; lura ad eos eiiam spé- cie, huic illam ex intrinsecis mancipari prin-
cial illa S. Pauii adnionilio : Obedite prœpositis cipiis ? et cerlè quà ratione naturalom in spi-
vestris ; ipsi enim penigilant quasi rationem pro ritualibus auctoriialem obtinerent principes
animabus vestris redditnri : ad ipsos aulein Ec- dominatunique in Ecclesiae regiminc jure na-
clesiae pastores haec cjusdenj Apostoli senten- turali exercèrent ,
qui ut lideles caeteri ,
gra-
lia : Omnis anima pntestacibus subtimioribus tuito prorsùs dono , ad lidem, ad baplismum,
siibdiia sit, ad Pioni. <•;
p. 13. Id postulat ordo ad Ecclesiae communionem vocati sunt?
à sunimo nuniine constilutus , ut sibi niuiuo 2° Expendatur utrùin positiva et divinà
A leniporali potestate quomodô pendeat diclum est : Pasce agnos mecs, pasce oves meas;
Ecclesiae auctoritas nisi subjectionem banc non ad principes perlinebat ea Domini senten-
exigat vel ipsa hujus auctoritatis natura , vel tia : Sicut misit me Pater , et ego mitto vos
divina ejusdem institutio , vel Ecclesiae , si (Joann. cap. 21, v. 15 et 17); quibus vocibus
fingi possit , cerla quacdani concessio , aut ad- déclarât quaniam in Aposlolos auctoriialem
versùs eam praescriplio ,
quae légitima sit pos- proliiderit ; non ad principes horlalio haec
sessione coniparaia? Atqui nibil liorum adduci Apostoli genliiim : Attendite vobis et nniverso
tem Ecclesiaî, non postulat hujus auctoritatis 21. ) Non principes illis accenset quos dédit
natura et conditio ; nanique undenain constat Christus ad consummalionem sanctoruni, in opu
Ecclesiai potesiati non esse subjectam teiiipo- ministeiii , in œdificationem corporis Christi.
ralem polestatem , si consulatur ipsa rerum (Ad. Eph. c. 4, V. 11 et 12.) Non ad principes
naiura? Id ex eo constat, quôd non in eodeni, pertinent haec ejusdem Apostoli : Pro Christo
quo spiritualis potestas verseiur ordine , di- legatione fungimur ( 2 ad Cor. c. 5, v. 20 ) ; sic
versum intrinsecè ad hneui per se ipsam re- nos e.ristimet homo ut miuistros Christi ( 1 ad
feratur , tranquilluni nempe ac prosperum Cor. c. i, V. 1). Nedùm gubernandae praelician-
publicae rei stalum teniporalem , ideôque ad tur divinitùs Ecclesiae terreni principes, illis
latem , vitamque alhciant. Quantum cœlestia nentur ipsi in iis quae ad salutem spectant,
icrrenis antecellunt , et teniporalibus aeterna, dociles se praebere mandatis Ecclesiae ; non
lantô nobiliorem ad (inem collineal collata eximuntur à Christi institutionibus cujus per-
Ecclesiae à Cbristo Domino potestas , anima- sonam suslinent dominici duces gregis; annu-
rum per seipsam addicta promovendae saluii ; merentur oportet ovibus , qnas pascendas
propositura itaquc ut assequatur scopum commisit Dominas Apostolorum principi.
praeslantioribus utilur auxlliis , ut pula, verbi 0" Non Ecclesiae ullà concessionc subjacct
diviui praedicatione, credendorum et agen- principibus ecclesiaslica potestas : reverà ut
dorum tutà detcrminatione , sacramentorum indulgentibus christianis principibus quaedam
fideli adminisiratione, ac pœnas adbibet spiri- exercuit, quaedam etiamnum, licet pauciora
luales , ut inprimis censuras ad çorum ipsam quàm olim, exercet munera, qua; ad propriani
,
vocantur : ita concedenle Ecclesiâ quœdam I humanarum curam gerit iste ( pontifex ), :
obiinent principes in ejus disciplina, quae à « divinarum tu humana administras ille ti-
: :
principibus judicavit, captaretur ansa , eam in I cundà, lib. 5,c. 35,) poniilices superbo impe-
spiritualibus terreno subjiciendi imperio. i ratori, qui ad se omnia ecclesiasiica trahere,
Nunquàm voluit, nec poiuit Ecclesiâ consti- « ei Acacii meritô excommunicati nomen im- ,
riam, sibique instar inviolabilis depositi à Chrl- Nicolaus Papa I, in epist. 7, ad Mlchaelem
sioDomino iradilam, ab Aposiolis derivatam, imperatorem, anno circiter 865 : « Quoniam
alque in eorum successores transmittendara, € idemmedlalor Dei ethominum bomoChris-
cum perpetuae promisso assistentiae, qnara t tus Jésus, sic actibus propriis et dignitatibus
certè temporales in principes transferre non « distinclis officia poleslalis ulriusquediscrevit,
poiuisset Ecclesiâ. Hinc auctoritatera illius t proprià volens medicinali humilitate bomi-
deterere ac invadere ciim tentatum fuit, in- < num corda sursùm cfferri, non humanâ su-
victo animo reclamàrunt conspicui sanctitate f perbià rursùs in inlernum demergi : ut et
et docirinâ episcopi. Qusedam ubi de auctori- I cbrisliani impera tores pro aelernà vilà ponti-
lale judicis conlroversiarum, deprompsimus I llcibusindigereni, et pontifices pro cursu
Ozii Cordubensis episcopi, S. Alhanasii, S. I temporalium tantummodô rerum, imperiaii-
Ambrosii egregia et fortia tesiimonia, quae ad t bus legibus uterentur : quatenùs spiritalis
ipsani quam vindicanius asserlionera confir- « aciio à carnalibus dislaret incursibus, et ideô
ntandam valeanl; quaedam nunc alia pro rei « miliians Deo, minime se iiegoiiis secularibus
gravitate subjungemus. f implicaret; ac vicissira non ille rébus divinis
S. Gregorius Nazianzenus praestantem di- c praesidere viderelur, qui esset negoiiis secu-
gnilate praefectum sic compellabat : < An me t laribus implicatus. > (Gap. Quoniam 8, dis-
« libéré loquentem aequo anirao feretis ? Nam tinct. 10.)
€ vos quoque imperio meo ac Iribunali lex 4° Denique nullà praescriptione spoliari po-
< Chrisli subjicit; imperium enim nos quoque tesl Ecclesiâ ancloritale sibi propriâ et à
€ gerimus; addo eiiam praesiantius ac perfeclius; Ghristo derivaiâ. Nam prœscriptio, est dominii
t alioquin carni spiritum et terrenis cœlestia acjuris, per possessionem tempore à legibus
t cedere oporiebit. Oiuninô te liberiatera praescripto continuatam acquisiiio; essentiales
« meam accejiturum in bonam partem scio : inier coudiiiones praescriplionis, requirilurac
« sacri mei gregis ovis es, i etc. Leontius Tri- omninô necesse est, ut praescriplioni apta sit
pol. episcopus, sic ipsum Constantium ecclesia- res quae prœscribenda censeaiur; lum etiara
sticam disciplinam pro suo arbilraiu moderan- praescrjptionem oporlet légitima esse auctori-
tem, aut potiùs depravaniem alloculus : • Mi- late comprobaiam; atin confesse est apud ju-
I ror qui lit ut aliis curandis destinatus, alia risperiios, alque res ipsa clamai, praescrip-
t tractes, qui cùm rei militari et reipublicae lioni ea non subjacere quai juris sunt divini :
< praesis, episcopis ea praescribas, quae ad solos ergo praescribi non polest Ecclesiae illa quani
< pertinent episcopos,»apudSuidam. Haecverô à Ghristo accepit, auctoritas, nec subdi prin-
scripsit celebri epistolà ad Anastasium Augus- cipum auctorilaii. Et quo jure praiscriptioni
tum S. Gelasius poniifex : < Duo sunt, impe- foret obnoxia? Geriè non divino : nam prae-
I rator Auguste, quibus principaliter mundus terquàm quôd humano jure invcctam esse
« hic regitur, sacerdotalis auctoritas, et rega- praescriplionis legem, omnes profileanlur, ab-
t lis potesias , utraque principalis, suprema solutè tradita est Ecclesiae illa quam ipsi
« utraque, neque offlcio suo alteri obnoxia est.> Ghristus contulit, potesias , nullà inlerpositâ
Ad eumdem imperatorem ita Symmachus suni- conditione quâ subiret aliquando leniporalis
797 SECT. V. DE POTESTATE ECCLESI^E IN DISCIPLINAM CONSTITUENDAM. 79»
jugum imperii : porrô nec humano potuisset ( nés teneant ; canonibus salisfiat, i montrant
jure induci hoc in génère praescriplio, cùm « par celte réponse, inquil illust. Bossuetius,
jure nullo sive ecclesiaslico, sive civili possit < que si elle (l'Eglise) cède en certaines choses
disturbari et convelli ordo à supremo nuinine i qui regardent son gouvernement, à l'autorité
conslilulus. At nec verè chrisliani principes t séculière, son esprit, quand elle agit libre-
ordinem hune irriium facere lentaverint. I ment (ce que les princes pieux lui défèrent
jam in médium allulimus leslimonia Valenli- delractum velint, demonstrare obvium est id :
niani Senioris, Theodosii Junioris, et Valenti- palam ostendunt regum Francorum capitula-
niani iil, Illis adjunginius celcberrimi con- ria quae videre est apud Baluzium. Unum aut
< Dei à supernà collata clemenlià, sacerdotium t episcopo suo inobediens parère, seu appa-
« et imperium : illud quidem divinis minlslrans, < rere audeat de supra diciis capiiulis, seu
I hoc autem hunianis pr.TBsidens.... es uno eo- I aliis erudilionibus ad illorum ministerium
« demque principio utraque procedenlia. » I periinentibus, sed cum bonâ volunlate et
Ulriusque polestatis déclarât determinatos esse « omni mansueludine subjectionis, unusquis-
supernâ provideniiâ limites, ne una in alleram « que sacerdoti suo propter Deum et pacis
velil pro nulu suo involare. I studium obtemperare studeat. > Apud Balu-
Diseriiùs etiam, et efTusà quasi mente, hoc zium. t Ut comités et judices reliquusque po-
idem teslalur Basilius imperalor in octavâ sy- I pulus obedienies sint episcopo. et invicem
nodo generali : de causis spirilualibus seu ec- < consentiant ad faciendas jusiilias. > Ibid.
clesiasticis, ita quid sentiat aperit : « Hoc in- Ludovici Pii de auctoriiate Ecclesiae senten-
I vesligare et quaerere ,
pairiarcharum, pon- tiam sic rcferi Bossuetius cujus in defendendà
« tiûcum et sacerdotum est qui regiminls olïi- regum supremà potestate studium neminem
» cium sortiti sunt : qui sancliBcandi, qui li- latet » Pour la
: discipline ecclésiastique, in-
« gandi et solvendi polestalem habent; qui c quit (Polit, sacrae lib. 7, art. 5, proposit. 11),
pis Constaniini insistendo vestigiis , concilio i cet potestate nostrâ : ce sont les propres termes
non interfuisse ad aliquam ostendendam po- € de ce prince ; dans les affaires non seule-
teniiam, verùm cùm cerias quasdam optaret « ment de la foi, mais de la discipline ecclé-
consiiiui in Ecclesià disciplinée leges, eas ipse I siastique, à l'Église la décision, au prince la
proposuit, sanctissimi illius conveniûs aucto- € protection, la défense, l'exécution des ca-
riiate sanciendas ; eàdem in synodo, de jure t nons et des règles ecclésiastiques : c'est l'es-
alicujus metropolis exortâ quaestione, de que 1 prit du Christianisme que l'Eglise soit gou-
Ecclesise canonibus consonare leges imperato- < vernée par les canons. »
riae non viderentur, sententiam suam rogala Cùm adornareniur quae régis Galliae jussu
sancta synodus, triginta supra sexcentos con- ab ejus legatis concilio Tridenlino proponeren-
stans episcopis, clamavit, actione 13 : « Cano- lur, tanquàm ecclesiasticae opportuna disci-
,
(Peiiiioncs Caroli IX ; Cominent. des Libertés 1 reçue que du ciel, ne coule d'autre source
de l'Kglise Gallicane, tom. 3.) i que de l'infinie plénitude de Dieu, ne dé-
Notum est omnibus edictum Ludovici XiV < pend que de la seule autorité de Jésus-
de jurisdictione ecclesiasticà. et que studio « Christ, et n'est soumise qu'à sesordres.» (Mé-
siae in sauciendà disciplina auctorilalem; liujus Divinae itaque repugnarent institulioni, ne-
edicii satis sit art. 3i oculis subjicere : i La que principibus verum exhibèrent obsequium
1 connaissance des causes concernant les sa- qui mancipare illi aucioritatem Ecclesiae mo-
< cremenls, les vœux de religion, l'oflice di- lirentur : hinc tam strenuè episcopos illos
I vin, la discipline ecclésiastique, et autres Henrici Ylll Anglorum régis assentatores, in-
1 purement spirituelles, appartiendra aux juges crepat Bossuetius : < Sans que ces faibles
< de rÉglise. » « évoques, inquit , aient osé témoigner, à
Silenlio prseteriri non débet decretuni 10 t l'exemple des siècles précédents, que leurs
niartii anni 1751, quo déclarât Ludovicus XV i décrets valables par eux-mêmes, et par l'au-
primas apud se obiinere , id oilicii genus, « torité sainte que Jésus Christ avait attachée à
< d'empécber qu'on ne mette en question, les <i leur caractère, n'attendaient de la puissance
< droits sacrés d'une puissance quia reçu de I royale qu'une entière soumission et une
« Dieu seul l'autorité de décider des questions < protection extérieure. » (llist. des Variai,
« de ducirine sur la foi, ou sur la règle des liv. 10. c. 18.)
mœurs, de canons ou des règles de
«
« discipline pour
faire des
€ porte malgré lui la peine à laquelle il est Hinc Rousseau de Lacombe hoc instar funda-
4 Condamné. > (Nouveau Comment, des Liber- menti statuit < Rien n'est mieux établi que
:
Expressius niliil afferri potest ad signiflcan- € temporelle : Duo sunt quibus principaliter
dum à solo Dec ducere originem aucioritatem ( raundus regitur, auctoritas sacra pontiiicuni
Ecclesiae in lide, moribus et disciplina, nec < et regalis poieslas, dit le pape Gélase à
eam in spiritualibus, ab hunianà uUà poiestate i l'empereur Anastase. >
slatis tractatu suo de Abusu , ipse Fevretus id poiesiates; pontifex quic sunt principis, priu-
adnolaverit : < Il y a plus de 500 ans qu'un ceps quye sunt ponlilicis munia tanquàm sibi
< procureur-général du roi au parlement de propria capesset et reiinebit ; uterque injuria :
< Paris, parlant de ces deux puissances ( la nam cura ex hoc Christi oraculo : Regmm
801 SECT. V. DE POTESTATE ECCLESl^ IN DISCIPLINAM CONSTITUENDAM. 808
meitm non est de hoc mundo, récita colligalnr, culis aut caruisse auctoritate lideliuni guber-
iiiliil per seipsam posse in temporalibiis Eccle- nationi necessarià , aut eamdem temerè et
siam , haud minus cerlô Inde consoqiiiiur ni- injuria sibi arrogàsse. Temporibus quo secu-
hil posse per seipsos, in spiritualibus principes, lares poiestales igné et ferro insectabanlur
cùni non magis civili auctorilali ca subjaceant Kcclesiam, numquid defecit et concidit regi-
quai non sunt de hoc mundo, quàin ecclesia- mon ac niinistorium in eâ divinitùs inslitutum,
slicae, ea qnaî sunt de hoc mundo ; confusis aui iiiler uberrimos quibus undique splende-
auiem utriusque poteslalis juribus, quse et bat sanctitatis fructus, puUulavit atque consti-
quanta immineat utriusque pernicies, observa- tit in câ indcbilae polestatis et dominationis
vit (quod quidcni statim occurrit cogitantibus) usurpatio? verùm hoc décapite audialur per-
Fevreius traclatu jam cilalo : < Tous les peu- ologanter aequè ac nervosc S. Hilarius (contra
i pies, inquit, ont reconnu ces deux puissan- Auxenlium, num.2) : < Quibusnam sulTragiis
« ces établies de Dieu, et la différence de leurs < ad praedicandum Evangelium Apostoli usi
« emplois : Bodadiiia, auteur Espagnol, liv. 2 e sunt? Quibus adjuli poieslalibus Christum
c de la Politique, chap. 18, dit une chose bien « praîdicaverunt ?... Anne aliquam sibi assu-
f remarquable, savoir que la ruine des états « niebant è palaiio dignitalem, hymnum Deo
< et des républiques procède le plus souvent c in carcere inler catenas , et post flagella
< de la division qui survient le plus souvent I canlantes? edictisque régis Paukis, cùm in
I entre ces deux puissances, et de la confusion « tlieatro spectaculum ipse esset, Christi Ec-
« de leurs emplois. » « clesiani congregabat? Nerone, se, creilo, aut
2" Ut exdiciis confunderentur quae Christus I Vespasiano, aut Decio patrocinaniibus tueba-
distincta voluit, ita disjungerentur quae voluit i tur, quorum in nos odiis confessio divinse
esse conjuncta ; nanique ex verbo tum scripto, < praidicationis elHoruil! iili manu atque
tùra tradito perspectum est eosdom esse à « opère se alentes inira cœnacula secretaque
Christo regendoe prsepositos Ecclesiae, quos in c coeunies, vicos et castella, genlesque ferè
controversiis fidei judices constituit; quibus e omnes terra ac mari, conlra senatûs con-
enim dixit: Euntes docete omnes génies, et qui- f sulia etregum edicia pr-ragrantes , claves
bus sese affuturum usque ad consummationem e credo regni cœlorum non habebant ? aut
seculi absolutè pollicitus est, iidem sunt, qui- t non manifesta se tùm Dei virlus contra odia
bus dixerat : Quœcumque alliijaveritis super < bumana porrexif, cùm tantô magis Dei virlus
terrmn, erunt ligata et in cœlo. Idem videre est, i praedicaretur, quantô magis inhiberelîirï >
si conferantur secum invicem Scripturae alla Apostolos quidem praedixerat Christus , in-
testimonia quibus de fide, cura aliis quibus de fensà tune Evangelio polestate seculari esse
gubernatione Ecclesiae injicitur mehlio; aut exagitandos : Ad prœsides, inquit, et ad reges
igitur dicendum est, ipsos seculares principes, ducew.ini propter me in lestimonium illis et gen-
dirimcndis delidelitibusdesUnatos esse à Chri- libiis, Matlh. 10, v. 18. Neque innuerat cxpe-
sto judices, aut non esse gubernandae praefi- ctanda ab illis regiminis ecclesiasiici nonnam
ciendos Ecclesiae, ac proinde utrumque mu- aut praesidia : postquàni verù tam diuturnà et
nus Aposlolis eorumque successoribus, divinâ cerlissimà experientiâ comprobatum est, posse
ordiiiatione esse altribulum : liinc quidquid sno adjuvante sponso , absquc secularibus mu-
possint in ecclesiasticâ disciplina principes, nimeniis Ecclesiam consistere, neque necesse
id esse concessum illis ab Ecclesiâ , sicut iilam habuissc, ut reciè (irmiterque gubernandi
et concessum Ecclesiae à principibus, quid- vim atque raiionem , aliunde quàra ab ipso
quid valcat in temporalibus : « L'Église, inquit conditore accerseret : tum eo bénigne provi-
i Perard Castel (Nouveau Recueil de plusieurs dente, obsecundare Ecclesiae laudi et oflicio
t questions notables sur les matières bénéfi- duxerunt, inter ejus hlios ac discipulos coapiali
« ciales, tom. 2, division 2), l'Église, outre la principes : quaedam disciplinae suce capita, sa-
€ jurisdiction spirituelle et naturelle qui lui pienter et illibatâ hde, pro icmporum adjun-
« appartient de droit commun, a quelquefois ctis et neccpsitatibus immutavit Eccirsia ; scd
i une jurisdiction que nous pouvons appeler immola scmper inhaesit posilis primilùs con-
« accidentelle, qui est une jurisdiction tempo- stitulionissuae, propriiquc regiminis principiis:
« relie, laquelle lui a été accordée par les ncc unquàm cxcidet «olios celebralum islud
« princes séculiers et temporels. > Christi efliilum : lieddiie ergo quœsHut Canaris,
5" Dicendum esset Ecclesiam prioribus se- Ca'sari, et quœ sunt Dei, Deo,
,,, ,
tioni Cliristus, pro suà in eam charitaie et sa- lions, liv. 10 , c. 18 : i En oubliant avec les
pieniià consultum non voluissel. Ll principum < anciennes institutions de leur Eglise, le chef
aiictoritatem non imminuit, ita queniadmodùm « que Jésus-Christ leur avait donné, et se don-
aliàs indicavimus, non amplilicat chrisiianae ( nant eux-mêmes pour chefs leurs princes,
Rcligionisprofessio. Aliis longé prœstantioribus € que Jésus-Christ n'avait point établis pour
incitameniis alliciendos esse ad lidem consli- f cette fin , ils se sont tellement ravilis ,
que
tuit Dominus : quam ergo sibi vindicarent in € nul acte ecclésiastique , pas même ceux qui
Ecclesise disciplinam , si jure suc possent « regardent la prédication, les censures, la li-
auctoritatem, principes caiholici, eamdem sibi c turgie, les Sacrements et la foi même, n'a de
attribuèrent principes etbnici et liaereiici : < force en Angleterre, qu'autant qu'il est ap-
hanc si haberent , à supremà suà et propriâ < prouvé et validé par les rois : ce qui au fond
lemporalis dignilate principatùs haurirent < donne aux rois plus que la parole et plus
neque enim reipsà alio à fonte eam possent I que l'administration des Sacrements , puis-
repetere : bàc verô in bypothesi, quonam modo < qu'il les rend souverains arbitres de l'un et
Cbristus charissimae quam acquisivit sanguine f de l'autre (1), i Quot Inde regno et Ecclesiae
sibi fuerit, principum catholicam in fidem si rité, déclara que toute jurisdict ion, tant ecclé-
il
ordinavit, ut propriâ sibi, divinilùsque concessâ Henri VIII nomo)a, en 1340, des commissaires
pour dresser, en son nom, une explication du
aucloritate , ea valeant constituere et sancire
Symbole des Apôtres, des sacrements, des
quae regendis sapienter congruant subditis ita et :
commandements de Dieu et de quelques autres
Ecclesiae condiior Deus, quam ceriè prae tempo - points de doctrine, touchant la justification et
necessa- les bonnes œuvres.
rali quolibet regno dilexitatque diligit,
< Edouard étant monté sur le trône en 1347,
riam ei et per se suflicientem contulit, et ad prae- les évêques furent obligés de prendre de lui de
stitutumeilinemaccommodatam auctoritatem. nouvelles commissions pour exercer leur mi-
5° Approbandum esset ac fovendum, quod nistère. Le conseil du jeune prince, à l'exemple
de Henri Mil, ditliurnei, qui nous fournit
quidem refugiunt aures catholicae Heu- ,
tous ces détails dans son Histoire delà Réforme,
rici VIII régis Anglorum nefarium schisma. envoya des visiteurs dans tout le royaume avec
suggessimus, tractandâ des constitutions ecclésiastiques et des articles de
Argumentum istud
foi.Chaque commission était composée de deux
quaest. de judice conlroversiarum, ubi de judi- gentilshommes, d'un jurisconsulte, d'un théologien
cibus fidei valet etiam in constituendis po-
; et d'un secrétaire (point d'évêques), et le roi
défendait aux archevêiptcs et à tous les autres
testatis ecclesiasticae principiis ac proprielati-
d'exercer aucune jurisdiction ecclésiastique, tant
bus; princeps ille impotent! libidine , ab
que la visite durerait. L'Angleterre ayant asservi
Ecclesiae Caiholicae defensione , ad capitale l'épiscopat, qui pouvait seul servir de barrière
inexbausla scandalorum colluvies! quae ut nuUam sancire legem posset Ecclesia, nisicon-
prœcaveanlur, niliil satjus, quàin eam regulam seniienlibus omnibus, vel saltem majori noia-
leneri quani his verbisenuniial ipse Basnagius, biliter parte principum, tum catholicorum ,
Aiin. polit. Eccles. loin. 2, dissertai. 4, de tum inûdeliuni; qiiapropter cùin adeô dissi-
iribunali eccles. : « Utraque poiestas, politica deant placitis ac moribus, principes illi qui di-
i scilicet et ecclesiaslica, cancellis liniiiibusque visim tolius orbis principalum obtinent, spe-
I suis circuiuscribitur, qui prorogari non de- randum non esseï, ut vel omnibus, vel corum
f benl; ut eniniclaves rcgnicœloruni magistra- majori saltem parti probarentur loges eccle-
itus usurpa re non poiest, sic prcsbylerisepisco- siasiicaj, ideùqne vix posset Ecclesia slaïuta
tuere quà Ciiristianorum iota societas obligare- tota pessumdaretur aucloritas , dilaberetur
des noms odieux do papistes et iVhéréliqnes pour exercer leur puissance, comme dépendante
désapprouvant également ïaudace et la licence du prince dans toutes leurs fonctions , ce qui,
des lins {des Protestants), la superstition des ajoute M. Bossuet, est sans dilficulté la plus
autres (dos Catholi([uos) et leur invincible en-
,
inouïe et la plus scandaleuse flatterie qui soit
têtement pour de vieux abus. jamais tombée dans l'esprit des hommes.
< L'épiscopat étant ainsi dégradé, les pre-
t Edouard lil un pas de plus il prescrivit le :
silence aux prédicateurs sur les articles qu'il miers pasteurs ne furent plus que les esclaves
n'aurait point encore décidés. Cependant, il de la volonté du prince dans un gouverne-
,
statua qu'on communierait sous les deux es- ment dont Jésus-Christ les avait étal)lis les
pèces; il réforma les offices de l'église; il maîtres.... On les obligea à souscrire aux man-
déclara la confession libre; il changea la li- dements des visiteurs, parmi lesquels il n'y
turgie et comme le silence qu'il avait ordonné
;
avait pas même un seul évoque. On punit ,
n'avait point fait cesser les troubles, et que les comme une prévarication jusqu'au doute ,
chaires devenaient le théâtre de division et de qu'ils formaient sur la légitimité d une pareille
disputes scandaleuses, il interdit tous les pré- mission, et jusqu'à la répugnance qu'ils fai-
dicateurs, s'en réservant l'approbation à lui saient paraître pour la servitude. En 1559,
seul et à l'archevéïue de Cantorbéry son ,
Elizabelh détlara par une loi , que le droit des
vicaire-général. Enfin, il donna un édit qui visites ecclésiastiques et de corriger ou de réfor-
permettait le mariage aux prêtres. Mais mer les abus de C Eglise, était annexé pour tou-
conmie la puissance spirituelle entre les mains jours à la royauté, et qu'on ne pouvait exercer
d'un monarque qui n'avait aucune mission de aucune charge publique, ou militaire ou ecclésias-
Jésus-Christ, n'était pas assez efficace sur la tique , sans jurer de reconnaître la reine pour
conscience des sujets pour réformer le clergé souveraine gouvernante dans le royaume, et tontes
et le peuple les divisions continuèrent. Le
,
sortes de causes séculières ou ecctésianiques.
prince ordonna donc une seconde visite pour Dans le mandement qu'elle Ht expédier pour
remétlier aux abus. Il publia une seconde Con- la visite des églises elle expose que Dieu lui
,
fession do foi qui renfermait les erreurs de Cal- ayant confié le gonvernement de ses états
vin, et qui par conséi|uoni était dilforente de elle devait faciliter les progrès du Christianisme
l'exposition doctrinale de Henri VIII; car iln'ya le plus pur, et rétablir le vrai service de Dieu.
plus de point fixe pour la foi, dès qu'on ne re- Et, en conséquence, elle donne pouvoir d'exa-
connaît plus d'autorité infaillible. On fut obligé miner l 'état véritable des églises, de suspendre ou de
decroire alors, de la part du roi, ce que le roi déposer les ecclésiastiques qui ne feraient pas leur
avait défendu decroire quelques années aupa- devoir. Cependant, pour adoucir ce que la su pré-
ravant. Il nomma des commissaires pourdresser matie avait de révoltant, surtout dansles person-
un nouveau code ecclésiastique. Les lettres- nes desonsexe, elle déclarait qu'elle était fort
patentes pour la nomination aux évécliés, por- éloignée de vouloir administrer les choses saintes,
taient que /ero/H0»nH«/7.V. àl'évêcht'deN ., pour qu'elle ne demandait que ce qui avait appartenu
tout le temps de sa vie naturelle ou pour tout le de tout temps à la couronne impériale d'Augteterre,
temps qu'il se comporterait bien. Après quoi il c'est-à-dire qu'elle croyait avoir une puissance
donnait pouvoir d'ordonner et de déposer les mi- absolue sur tous ses sujets , et le droit de les ré-
nistres, etc...., aunom du roi et de son autorité. gir, même immédiatement , sous l'autorité de
t Tous ces attentats, comme le remarque Dieu, sans qu'aucun autre potentat pût prendre le
M. Bossuet, dans son Histoire des Variations , même droit en Angleterre. C'était se réserver
étaient fondés sur les maximes dont le parle- toute la puissance du gouvernement, et ne
ment d'Angleterre s'était fait un nouvel article laisser aux pontifes que le pouvoir de l'ordre.
de foi qu'il ny avait point de jurisdiction, soit
, C'est dans un historien anglican que je lis tous
séculière, soit ecclésiastique, qui ne dût être rap' ces faiis. » (Editores.)
,
relaiis, jam exposuimus iraclatu de judice lationem ad ordinem publicum , seculari po-
in eà
conlroversiarura, ubi osiendimusconlroversia- lestaii competeret jus de iisdem staluendi ac
rum qu3e ad Religionem pertinent, judices non judicandi, pari jure et auctorilate potuissent
esse conslitutos principes. Cyetera nunc pro- de apostolici ministerii officiis, de ipsâ chri-
sequeniur.
stianae Religionis mysteriorum prœdicatione,
Objectio prima. — Ordini pnblico, ac tuendse staluere et judicare elhnici principes : nam
ut iterùm adnotandum est, eadem supremaft
paci invigilare tenenlur seculares principes ;
obsirepere, id proleclô ainoliri, et quantum Deo aliigata sunt jura quae principum christia-
huniana sinit inlirniitas, praevertere, eorum norum ;
praelerea compertum est, disseminan-
atqui ad ordinem pn- tibus doctrinam evangelicam Apostolis eorum-
est juris pariier et oflicii ;
blicum pertinent polestalis ecclesiasticas ma- que successoribus, fremuisse gentes, plurimos
eorum quippe lunctione excuii vel esse exortos tumultus , cruenta in Ecclesiam
nia :
,
turbari potest pax adeo necessaria societalis. tlagràsse dissidia; id praedixerat Christus :
t nequc innotescere potest ex revelatione nisi dicarent, et sequitatis leges judicando maligne
< quai in Scripiuris vel in Traditione reposita violarent?
I sit;consequenter humano raliocinio non est
Resp. 2" Eàobjiciendi ratione quamrefel-
delinienda aucloritaiis essentialiter Ecclesi*
:
<
t con)petentis natura et latitudo, neque sub- limus, foveniur apertè ac muniuntur eorum
ejectum in quo residet; sed ulrumque deter- placitaquipotestati ecclesiaslicae jus altribuunl
€ minandum est ex. Scripturà sacra et Tradi-
indirectum in temporalia : boc enim obtentu
f tione.
i Hinc caduca omninô et absurda videtur ciim in auctoriiatis politicse gestis ac molitio-
tapplicalio |)rincipiorum pacti socialis îfuber- nibus, deprehendi videreiur aut periculum
- « niiqne poliiici adexplicandum
Ecclesi* regi-
fidei aut religionis dedecus, aliudve gravissi-
imen, sive ad definiendam ministerii sacri
c vim et etlieaciam , id(}ue egregiè
notât illus- mum peccatum, tùm possent episcopi sibi jus
ftrissimus Bossuetius, dùm vanas expendit adscribere de temporalibus adimendi, immu-
f Protestanlium tlieorias cbrisliano-poliiicas :
rege, qui Puiclier cognominalus est, quid Accedit quôd erga Eoclesiam , tutoris quasi
aflerebat iile ponlifex? raiione.n oblendebat partes agat, quod munus, decernendi ac prae-
propulsandi el averiendi peccati, dùm jus sibi cipieridi potestale non caret neque principis :
confunderelur ulraque potesias civilis et eccle- principes sui esse muneris et oflicii sanctam
sidstica ; nuliuin enim ferè est civile negoliuni, lueri, cujus incremeniis ipsi adjuvantur, Ec-
quod necessitudine quâdam non sit cum reli- clesiam : i Cùm magnam omnium quae è repu-
gione connexum , sicul nullura penè est Reli- I blicà sunt, ciiram habeamus, inquiunl Theo-
gionis caput, quod civili societaii verè dicalur «dosius et Valenlinianus Epist. ad synod.
exlraneuni ; utraque poleslas in his versatur, <Ephesinam, lum verô maximam illorum quae
quae ad humaniiaiem, ad probiiateni, ad aequi- cad pietatem Religionemque conservandam
latem, ad emendationem niorum, asserendam < pertinere arbitramur : per ea namque caetera
inter homines pacem periiiieant; unde passim 1 quoque bona honiinibus suppeditantur. » Ta-
omnia permiscerentur sacra profanis, ac niu- libus patronis gloriatur Ecclesia : « Vos per
luô sese impedirei jugiter, nedùm sese invicem cChristum bénigne regnatis , inquiunl accla-
adjuvaret utraque auctorilas, nullumque ex- < mantes Constantin, Pogonato imperatori Pa-
enim loret malo reraedium, sed compo- «jamais rien de ce que l'Église réglera. Il at-
nendae relinendaeque pacis admonitio el inci- c tend, il écoute humblement, croit sans
il
hé-
tamenlum. < siter : il obéit lui-même : il fait autant obéir
Oejectio II. — Protectoris munere in Eccle- «par l'autorité de son exemple, que par la
siae ncgotiis eiiam spiritualibus del'ungitur «puissance qu'il tient dans ses mains; mais
princeps : hoc illi olDcium ab ipso Deo per « enfin, le protecteur de la liberté ne la dimi-
quem reges régnant, et poternes decernunt « nue jamais : sa protection ne serait plus un
justitiam , cum supremA potestale mandatum «secours, mais un joug déguisé, s1l voulait
Tn. IV, 26
,,
déierminer l'Église, au lieu de se déterminer vm toris personam grattilatur sibi Ecclesia princi-
« par elle; c'est par cet excès funeste que l'An- pem sustinere in temporalibus , at sese in spi-
«en voulant faire chef de l'Église, le prince sarum ordine , ipsorum subjaceat auctoritati,
< qui n'en est que le protecteur, t Discours jam salis ostensum est quantum illud sit à di-
est, alitera principibus prole^;! subditos in diversisque fine et officiis alienum. Nec magis
lempiu-alibiis, aliter ab iisdem protegi, inspi- urget ducla nonnunquàm comparaiio ab auc-
riuialiljus Ecclesiam subditos : ila proKgunl, ut torilate praefecti navis , cui subjicilur ipse
eos regant imperio , et suis moderentur legi- qui clavura teneat, quasi suo in regimine Ec-
bus : al in protegendà Eccleslâ , erga enm non clesia principis jussa capessere debeai; ea com-
uluntur gubernandi poteslate : jiibere quidem paraiio , ut gratis fingitur, ita spontè concidit :
graviter eam laederet, nedùm adjuvarei prin- viam debeat Ecclesia , ipsani oporteret à prin-
ceps, qui propriam illius, datamque divinilùs cipe deposcere , et sic ab eo tûm credendi
auctoritatem ,
quasi patrocinando vellet sibi lùni normam mutuari. Quod qui-
agend i
subjicere , aut consiringere : verè patronum dem caiholicis nunquàm arridebit principi-
ac defensorem se praibet, qui auxilium expres- bus, plusque detrinienti importaret Ecclesiae,
sisaut tacilis invocantem votis eam sic adjuvat, quàm sasvientium olim in eam persecutionum
quemadmodùm supremo alteri auxiliaretur procella.
men quôd ,
princeps, dùmvicino principi sup- posset princeps temporalis de spiritualibus
petias venit, aequalis sequalem juvat auxilio ; quasi proprio jure decernere, posset eodem no-
at in bis quae ad animarum, saluteui pertinent, mine decernere de temporalibus Ecclesia
sive in causis merè spiritualibus, auctoritati cùm et principis jura tueri ac defendere tenea-
Ecclesise subditus est ipse princeps, sicut in tur ; lùm verô utraque niutuô sibi officerei
temporalibus , subditi sunt principi pastores potestas, abrumperetur lam necessarium con-
Ecclesi» : sincerum tenentur Ecclesiae praes- cordiae vinculum , et acerbam verterentur in
Hinc respondetur alieri objectionis parti que felicitalem divinilùs ordinata sunt, Neque
quà obtendebatur ,
posse ac debere principem, salis laudari possunt quae oblatis régi suppli-
ne suscipiendo Ecclesiae palrocinio, inconside- cationibus anno 1560 sic enuntiavit suprema
ratè segereret, spirituales etiam causas diju- curia Parisiensis : » Les deux puissances sont
dicare : ad Ecclesiam spectat talibus de causis < si unies, et tant conjointes, que par iceiles
disceptatio et judicium ; ad secularem autem € les royaumes et potentats sont conservés et
poteslatem , studiosa et cum honore conjuncta f maintenus, et non seulement ne doit l'une
prolcctio, nec verenduni est, ne iniquam et à f entreprendre sur l'autre , mais conserver
divinâ lege alienani prolectionem postulet Ec- < ce qui réciproquement lui appartient, i
clesia , cùm dirigente Spiritu sancto à legibus Objectio m. — Sub duplici ratione conside-
sequi et recti aberrare nequeat ; errare possunt rari potest Ecclesia, videlicet ut corpus politi-
privaii episcopi ; errare potest ipsa nationalis cum, et ut corpus mysticum : corporis politici
Ecclesia ; al nisi aberrâsse certô consiet, erro- cùm sit capot princeps temporalis, eâ saltem ra-
risnonest insimulanda particularis licel Eccle- tione, auctorilate suâ potest discipiinameccle-
sia ; nec est cur opportuuo quod à seculari siasiicam, in spiritualibus eiiam ordinare. Illud
expeiit poteslate, dcfraudetur auxilio. eo confirraari potest quôd Ecclesia sit in regno,
clesiam , tutorum partes agere , atqiie eo no- princeps invigilare debeat, ne quid de tempo-
mine siiam in ipsius ordinandà et sanciendà ralibus adsciscat sibi ministerium ecclesiasti-
disciplina posse auctoritatem exproniere ; tu- cum , tùm ne suâ cum dispcndio civiura
,
à principe qui coercendi vira externam habet, tatis dispendio: auctoritate sibi crédita si non-
supremA cum potostate conjunctani. nnlli Ecclesiae minislri sic abutantur ut simul
Resp. 1° : Commentitia est Ecclesiae distri- infringant leges regni , civiumque ut et pas-
bulioseu divisioin corpus politiciim et corpus torum ollicia deseruerint, jure nullo divino
myslicnni : non alium ac myslici corporissta- cximuntur àjudicio et vindicatione temporalis
tum et naiuram induit Ecclesia, cujus invisi- potestatis; si aulem in eo culpantur, quôd ab
bile caput ipse Christus Ipsum, inquit Aposto- :
ecclesiastici minisierii régula et praescrip-
lus, dédit Dens caput supra omnan Ecclesiam, tionibus desciverinl, proprios habenl judices
Ephes. cap. 1, v. 22; caput auiem visibilesum- qui debiiis illos, suum intrà ordinera , plectere
mus ponlifex Christi vicarius; versantur in pœnis valeant, invocalo si opus fiierit, tem-
poralis etiam potestatis auxilio.
terris duœ societales, alia politica, et alia ec-
clesiastica seu sacra ; propriis utraque illa so- Moram non facil quod additur , duas esse
cietas disiinguilur ofïiciis : non eàdem potes- divinitùs consliiiiiaspolestaies, utaerauloquo-
lale utraque gubernatur , ita disponente Dec dam studio ad bonum Ecclesiae proraovendum
cul serviiint omnia. sese conférant ; id ulirô confitemur verùm
,
lione constat : nec minus certnm est esse re- neutra, diverso licet obien lu praeiergrediatur.
gnura in Ecclesia quœ latiùs quolibet regno Haec autem si violaretur divina ordinatio, quô
,
singulari patet , ut tolnm diflusa per orbem recideret inviolati fuudamentum obsequii? un-
terrarum : at quid înde consequitur? hoc de sic vehementer soliià exclaraat eloquentiâ
unum : regiae potestaii submiitimembra, ipsos- Bossuetius : e Malheur , maUieur à l'Eglise
quc minîslros ac prselatos Ecclesiae, intrà fines < quand les deux jurisdiciions ont commencé
illius potestatls : at inde consequens non est, « à se regarder d'un œil jaloux, plaies du
aut Ecclesiam Christi coalescere ex singulari- < christianisme ! [Ministres de l'Eglise , minis-
c très des rois ministres du Roi des rois
bus Ecclesiis à se invicem pro diversiiate reg- , , les
norum dissociatis , aut eumdem qui regno « uns et les autres, ah ! pourquoi vous divi-
,
Ecclesiae qiinque praeesse eamqne licet spiri- « sez-vous? l'ordre de Dieu est-il opposé à l'or-
,
ptovidendi et curandi , ne suâ de auctoritate I servir Dieu ?> Discours sur l'unité de l'Église.
quidquam detrahatur per ustim , aiit potiùs Objectio IV. — Incidere potest de limitibus
abusum minisierii ecclesiastici ; neque idcircô ulriusque potestatis, ecclesiasticae et politicae
possunt de auctoritate ecclesiasiicâ divinitùs contentio in eo posita , utrùm hoc vel illud
,
homiiies tamen sunt : fieriigiturpolest, ul in care : cura utraque suura intrà ordiuem su-
detrimentum Ecclesiœ , suam répugnante jus- prema sit , nec una alteri subjecta , quaenam
tiliâ convenant auctorilatera ; an idcircô vin- superabit , si auctoritate sit componendum
dicandse causa suae potestatis, licebitipsi lem- dissidiura? aut si disceptaiionibus dirimendiim,
tem abscindit ; constilutiim divinitùs ordinera auctoritas , quousque proprià institutione por-
subruerc , neque pastoribus Ecclesiae , neque rigatur haec potestas , quae causarum gênera
principibus concedilur. comprehensione suâ teneat , id partira revela-
sanclitalis et sapieniiae dono praedita Ecclesia: revelationis ergo infallibilis inierpres universa-
in illura verô ul privati Ecclesiae rainistri ali- lis Ecclesia , si propositam dijudicet controver-
,,
adhaererent, quod quidem lotuni in spiritiia- ab ulrâquepoiesiaie, proprio jure, suum inirà
nec teniporaleni poteslatein ordinem seu diversà su!) raiione posse quod
libus versarelur ,
,
irapeieret; Ecclesia enim lune jus sunm cùm opportunum fuerit constitui.
At in causis quae suborirenUir de jurisdic- tur leges Ecclesiae quae atiingunt lemporalia ,
tionis limitibus, privalos inier episcopos, aut nec inde concludendum est aut Ecclesiam vo-
tatem , seu supremam auctorilaleni in tempo- tavissent abjudicari. < Scilicet , ut scitè obser-
ralibus : aiienare quidem non possunt credi- « vat Bossuelius in Defens. Déclarât. cleriGal-
lis antecessores suos, ipsa inler bonorum et < clesiam haberi posse : sic ubi Ecclesia feudos
vitse damna pro regibus pro omnibus qui in subli- c adimit, concedit aut aliud quid ex civili po-
niitate sunt, supplices omnipotenti preces ob- I testate decerpit ; ea civilis potestatis conces-
lulisse qui corda polentium novit inclinare c sioni saltem taciiae accepta referemus. >
,
suum, ac servatur iliibatum quod his verbis quri promoveatur, adjunctâ temporali sanc-
prsedicat sapienter Domat « Les puissances : tione, quae homines multô potentiùs saepè quàm
< spirituelles ont leur exercice dans ce qui re- spirituaiis commoveat. Aliae sunt principum
< garde le spirituel; elles ne s'ingèrent pas dans constituiiones ecclesiasticam ad disciplinam
« le temporel : et aussi les puissances tem- spectantes, quas ipsa poslulaviiinsuîsubsidium
t porelles ont leur exercice dans le temporel, Ecclesia ; vim obligandi in spiriiualibus hause-
I et n'entreprennent rien dans le spirituel. Les runt ab ipsà Ecclesiae auctoritate at : cùm etiam
» deux ministères sont établis immédiatement repositae sint inter leges regni, vim quoque sub
^ de la main de Dieu : et ceux qui exercent la eâ ratione conscientiam obstringendi percepe-
I puissance dans l'un des deux, sont soumis à runt ab auctoritate principum. Nonnullae sunt
« ceux qui exercent la puissance de l'autre, en ce quae vota, postulationemque Ecclesiae praever-
t quien dépend.! Traité des Lois (préliminaire), terunt , cujus accedente consensu et appro-
iûstruitur, occurrunt leges quae versaniur in sunt ecthesis Heraclii, anno 639, et typus Cons-
informandâ disciplina ecclesiasticâ ; constitu- lantis anno 648; nec magis invalescere pos-
tionum illarum omnium auctores ,
quos inter sunt in spiriiualibus, rejectaeab Ecclesia loges,
studio conspicui,nemosan3e mentis audebii te- ticae, quae repugnanlibus inducerentur princi-
meritatis ac usurpationis insimulare; ergo, etc. pibus. lisdem quippe principes distinguunlur
larium principum leges quae versaniur in rébus civilis jura et olficia. Ad hœc appositéimmor-
fidei: taies multas reperire est in lib. 1 codicis tali in opère loquitur Domat de constiluiioni-
Gallicorum capitulis, aliisque juris Gallici mo- « inquit, un très-grand nombre de lois qui re-
puraenlis : numquid inde consequens, aut eos < gardent la religion, ce qu'ils n'ont pas fait
, ,
,
,
,
I législateurs et les juges, couinie si leur puis- post Arelalensis synodi judicium non suscepit,
I sance s'étendait à y gouverner, ainsi qu'ils nisi projectam deleslaïus Donaiislarum ad om-
I le peuvent dans leurs étais, mais seulement nia lemeriiaiem, à sanclisanlisiiiibus veniam
I pour faire observer les lois que l'Eglise elle- poslea peiiturus,qu6d ils de rébus judicàsset,
I uiènie , et les puissances spirituelles , à qui ut leslaliir S. Augustinusepisl. IG^; non ergo
< Dieu en a conliéla conduite, y ont établies, sibi jus arrogavitepiscopales dirimendi causas,
c et pour en protéger et maintenir l'exécution, neque delegandi qui accepta ab ipso auctoritate
« en ce qu'il y a dans ces lois qui regarde l'or- resolverent judices. AtlegitimaBJugumauctori-
1 dre extérieur, et où l'autorité temporelle lalis dcireclanlium Donaiislarum cessit im-
i puisse avoir son usage. > Lois civiles, droit porlunilali, bàc ut via, quoad lieri posseï, cohi-
public, liv. 1, lit. 19, in proœmio. beretur conflalum jam ab ipsis luctuosum schis-
Inst. : In causis ecclesiasiicis palàm sejudi- ma qiiod in dies accrescere seniiebat.
cem prsbuit imperalor Consiantinus Magnus, Insiabis iterùm : Innuit S. Auguslinus vica-
tanio accensus Keligionis promovend» studio, riâ quasi poleslale, et ab imperaiore derivaiik
imô approbaium poliùs, baud immérité credi- causa Cœeiliani : quid quôd nec nsurpavii ?
deris. Poslulanlibus scilicel Donalislis , dele- inquit S. Auguslinus , Epist. 102. Rogaïus
gavit judices, Malernum Agrippinensem, Rhe- quippe imperator judices misit episcopos ,
qui
ticium Augustodunensem Marinum Arelaien- , cum eo sedereni , et de tolâ illà causa quod
sem, qui cum Melchiade et episcopis Iialis ab justum videretur, statuèrent.
ipso deligendis, causam Cœeiliani judicarent Respondeo : Eô loci S. Auguslinus Donatis-
cujus ordinationem vitiosara esse, eo nomine tas perstringit, argumenlo, ut aiunt, ad homi-
conflnxerant Donalisiae ,
quôd Félix Apiungi- neni : judicium et aucioritatem Melchiadis re-
tanuSjUt mentiebanlur, sacros codiceslempo e fugiebani Donatislae, erecto jam adversùs ai-
persecutionis , infidelibus tradidisset, Romae tare, altari : quid obloquimini ? inquit S. Au-
habita est sub Melchiade synodus ,
quâ voiis guslinus , causam vestram , non ut polerat
conspirantibus damnali sunl : nec tanien in- evocavil ad se Melcbiades summus pontilex ,
tenlatam protervè litem destilerunt prosequi : sed promovenle, et episcopos qui cura eo se-
Felicem traditionis Scriplurarum iisdeni ac- dereni mittenle imperaiore , vobis inslantcr
cusaniibus, causam iilius disceptandum pro- roganlibus. Enimverô prseter adducia ipsius
consuli mandavit Constanlinus ; causam verô Consianiini testimonia , si vicarià poleslale
Cœeiliani, cùm
Romani concilii senleniià
à non jure suo causam judicare poluisset Mel-
provocarent, ad examen Arelaiensi in synodo cbiades, quindecim pro suo arbilrio non dele-
quam indixit et cui interfuerunt summi pon-
, gisset judices qui Romano inieressent conci-
tilicis legati, revocari voluii ; tumuliuantibus lio : quorsùm si vindicâsset sibi Consiantinus
adhuc Donalislis et à concilii Arelalensis judi- agilalae litis judicandae poteslatem, designaios
cio ad Consianiinum appellanlibus ,
judican- à se judices misisset Romam, cùm ipse lune
dam appeliationein suscepit imperalor, eisque in Galliis degeret ? A facio ad jus non valet
damnandis quid valerei in causis ecclesiasiicis, consecutio, cùm vel ipse cujus verba aut gesia
Iterùm aique iierùm osiendit. objiciuniur, eam ulirô ac sponiè rcprobaverit.
Respondeo:Hisfactisnedùinlabefactariqueat, Quôd Felicis Aptungitani episcopi causam pro-
confirmatur atqueextollilur suprema Ecclesiae consul! comrai&erit imperalor, id praeier jam
proprios intrà fines aucioritas; ab eà usur- adnotala, factura est quôd in eam inciderint
pandà se longé abesse profiieiur in causa quae quae secularem ad polestalem periinerent
oblruditur , Consiantinus Magnus : Gaiiicanos bumanis prorsùs disculienda subsidiis : in ac-
judices nonnullos Donatistis ut poslulaverant, cusandoenim illo episcopo, ulebanlur polissi-
reipsà concessit, at subiratus quôd ad eum mùm Donatistse supposità ab ipsis epislolà ;
adjicienda, emendanda vei confirmanda judi- in conventu generali anni 1700, c Religionem
caverit : lolideui haec sunt superioris auctori- < clirislianam fide et moribus constare, do-
tatis argumenta. Eâdem auctoritate effectum t gmatum autem tum lidei, tum morum eum-
est ut ^pud nos qusedam non vigeant œcume- t dem esse fontem, ac benè vivendi regulam ad
nicae synodi Tridenlinae décréta, quaravis ar- « ipsum fidei caput, Ecclesia caibolica semper
dentibus votis, ut soleraniter promulgareniur, < intelligit. j In praefatione censurae diversa-
secularis auctoritas, quibus si répugnent, nihil seculares judices, longé abesi ut doctrinae di-
vetat quominùs ab eâdem rejicianlur. judicandae munus obire velint; cavendum cu-
Respondeo : Triplex assignatur genus de- rant ne quid invehatur, quod regni juribus, et
cretorum Ecclesiae. Alia in dogmaiibus defl- Ecclesiae Gailicanae receptis consuetudinibus
in sanciendis merae disciplinae regulis versan- 3" Quod spectat ad merae disciplinae consti-
tur, Palam est, consensu principum secularium tutiones, jam probavimus, et verbo tum scri-
non indigere décréta dogmalica : hinc quid- pto, tum et tradito constat, taies posse Eccle-
quid comminati aut moliti fuerint interdùm siam condere, et quidem auctoritate divinilùs
imperatores, maluit exirema perpeli Ecclesia, accepta, suo in génère supremâ, et quae tem-
quàm avitam (idem prodere aut deserere. Se- porali nuUi auctoritali subjaceat; quâ ratione
culareni aliquando sollicilandam sibi putavit ergo conlingit Ecclesiae universalis quaedam
Ecclesia auctorilatem , ad rebellantiura subi- décréta disciplinae, caibolicis in regnis Eccle-
gendam frangendamque pervicaciam at 1° : siae universali et sedi Apostolicae addiclis, non
minime suspicata est, ad obligandam eonscien- admittantur? Id, ut explanatum sit, perspi-
liam per seipsas non valere, quas proposuerit, ciendum est quid ad ipsam legum conslitutio-
definitiones dogmaticas; statim eniui atque nem valeat per seipsam legislativa et suprema
sufficienter innoluerint, neccssitalem assen- polesias ,
quid autem legum execuiioni non-
tiendi et credendi inducuut , sepositâ etiam nunquàm possit moram et impcdimentum
solemni promulgatione; in bis valet illud axio- inferre.
docet naturalis dogmali revelato et ab Ecclesia ctoriiati id competil, ut suo ulraque in génère
quantum ad pariendam notitiam salis est, conscientiam obstringat ; Dei enim ordinationi
proposito , firmiter esse adhaerendum. Postu- resislunl ,
qui resisiunt poicstati ; deinde ad
lârunt quidem à Ludovico XIV, patentes litte- utramque porliiiet leges suas legalijuduio in-
Alexandri VII, adversùs quinque Jansenii pro- potest quin suprema quaelibet potesias jus ha-
posiliones , uî elïicaciùs mulla quse debilimi beat, salvo jure alterius, efliciendi, ut quae
menta : verùm non existimàrunt talis ad ob- quantum satis est, ad pariendam coram Deo
, ,
eulionem; inpriniis adveriendum est, labenii- siici sententia : ergo auctoritati seculari ob-
bus seculis non rarô coniigisse ut tutclâ prae- noxia est quandoque auctoritas ecclesiastica
sidioqiieprincipumdeslituerenlurecclesiaslicae etiani in spiritualibus.
scriptis non tcncbantur Christian! : nec eiiini, canâ in jurisprudentiâ, duplex distinguitur, à
ut jan» diximus, ipsis perseciiiionum tempori- prœlatorum Ecclesiae jndiciis appellandi spe-
bus carebant iiecessariis ad obligandani iiien- cies : una quai vocatur simplex, appel simple,
teni conditionibus. In regnis etiain catholicis quœ in universis cbristianis gentibus viget,
fieri posset ut in foro conscieniiae vigcret ec- quâ nimirùm ab inferioris praelati judicio ad
clesiasiicuni ali((uod instilulum, quod poiiticis supcriorem praelalum ecclesiasticum provoca-
innixa rationuni momentis , adjuvare nollet, tur ; altéra verô, tanquàm ab abusu, quâ pro-
minùsque approbaret secularis potestas, licet, vocatur à judicio Ecclesiae ad tribunal seculare :
juribus principiim reipsà non adversanteni. hocappellationum genus, ut observât Cabassu-
At pro suà sapientià cavet ,
quantum potest lius, juris canonici théorise et praxis, lib. 4,
Ecclesia , ne collidanlur niuluô ecclesiastica cap. 13, proprium est regni Gallicani, inchoa-
et civilis potestas, quarum uiia delrinieniuin tum sub linem regni Ludovici XI aut ineunte
capere nequeat, quin et alteri immineat danmi regno Caroli VUI successoris ejus, ad curias
periculum : hinc est quod suaruin quarumdam regias interjici solitum, quando causanlur ap-
leguuj, maluerit execuiioneni nonurgeri, aut pellantes ,
prselatorura suorum senientiam ,
nici décréta disciplinaî ; nec pratereundum IV, anno 160G, edicto Ludovici XIV, anno
est silentio, plurmia ejusdem synodi statuta, 1695. mis verô piis constiluiionibus non ex-
vel regiis aspiranlibus edictis, vel synodorum hausta est malorum scaturigo.
provincialium decrelis, synodalibusve statutis Jam discutienda est objectio proposiia. Si
obsecundanlibus , aut invalescenie ipsâ con- quid jurisdictionis secularis invaserit judex
suetiidinc, bis in regionibus vim legis oblinere. ecclesiasticus ; si auctoritatis illà parle abusus
Neque etiani obliviscendum quod ostendimus, fuerit quam Ecclesiae concesserit princeps,
veneranda; illi synodo nunquàm fuisse propo- aut propriam et à Cliristo derivatam polesta-
situm ut principum juribus quidquam detra- lem contulerit, ad aliquid temporale velut ex-
herel. torquendum ; si formam judiciorum legibus
Objectio VII. — Galliarum in regno admit- regni constitutam violaverit ,
praesiitutam non
tuniur appellationes tanquam ab abusu, appels transiiiit metam judex secularis : si verô
comme d'abus, atqne in illis judicandis, diri- dijudicandum susciperet ipsum ncgotium ec-
muntur à judice seculari causai spirituales, merè spirituale, tum suam ultra
clesiasticum
cùm appellationes illae saepè adhibeanlur eo il non minus excurreret^potestatem, quàm si
,,,
< les moyens, avant de les recevoir, et procé- Pênes populum ipsam esse polestaiem ec-
f der à leur jugement avec telle diligence et clesiasticam docuerat seculo XIV Marsilius de
( circonspection, que l'ordre et la discipline Paduâ in libro cui titulus ; Defeiisor pacis ;
< ecclésiastique n'en puissent être altérés ni eara fingebai à coramunitaie fidelium in epi-
< retardés, et qu'au contraire, elles ne servent scopos et presbyteros derivari : suos ab eâdem
I qu'à les maintenir dans leur pureté, suivant constit'ii pastores , ejusque auctoritate , si
€ les saints décrets , et à conserver l'autorité desint officio, in judicium vocari , atque man-
t légitime et nécessaire des prélats et autres dalo è munere depelli.
< supérieurs ecclésiastiques, i Art. 37 : t Nos Capitalem hune , toliusque eversorem hie-
I cours , en jugeant les appellations comme rarcliiae errorem avide Protestantes arripue-
€ d'abus , prononceront qu'il n'y a abus , et runt : clavium polestatem christiano adscri-
< condamneront en ce cas les appelants en pserunt populo ,
qui prœdicare Evangelium ,
( été mal, nullement et abusivement procédé, et praefici rainistros, qui vices ipsius gérèrent.
Quid aulem prodesset ut sistere se tenerentur « atque aliis episcopis , instrumenialitcr , mi-
appellantes coram praelalis ecclesiasiicis mox i nisterialiter, et quoad execuiionem tantùm,
niemoratis, si negotium ipsum spirituale jam < sicut lacultas videndi oculo con)peiit.)ldem
fuisset auctorilate seculari diremptum? tamen Richerius allirmavit , Christum omnes
Quaedam hic adjici possunt quae posilis ex < Apostolos atque discipulos ,
qui episcopalem
priucipiis ultrô dimanant : appellaliones tan- « et presbyteralem ordinem referebant , im-
quàm ab abusu à mandatis aut jndiciis prailati < médiate , individué et collective i misisse
sartamque retinendam disciplinam ecclesiasti- ceps patronos invenerunt relaïae mox proposi-
CoxcLLSio. — In communitale Fidelium , tan- par rapport à eux qu'il est dit ; Celui qui vous
qmm in subjecto sila non est spiritualis pote- écoute , m'écoute, et celui qui vous méprise , me
slas, neque hanc ab illà mutuantur pastores Ec- méprise ; et encore : Obéissez à vos pasteurs, et
assertum est collalam esse ab ipsoniet Cbristo judicanda esset spiritualis aucloritas, vel eara
Aposiolis eorumque successoribus solvendi et haberet ex suàpie naturâ, vel ex voluniaie Dei
ligandi polcstalem, non auteni populo, cujus suflicienier declaralâ : hanc ipsi auctoritaiem
partes sunt episcopos, ut Dei legatos, ut ipsum ex suApte nalurâ competere, quis crediderit,
audire Dominum: teslanlur perspicuèsacri co- cùm ea polestas naluralem superet ordinem ;
Sj)irilu sancto ,
qui regerenl Ecclesiam Dei : nemo igilur naturali jure oblinel in spiriluali-
bstc et similia demonstrant quàm longé ab bus auctoritaiem. Superest igitur ut spirituali
alienum sit , ut coniinuni lidelium , tanquàm praedila forel communitas fidelium , ea auclo-
propria inhsereret polestas et jurisdictio ec- ritas accerseretur ex libero Dei decrelo ,
quod
clesiastica , cujus deinde muniis fungerenlur cerià revelalioiie innoiuerit ; lalis aulem reve-
ininisterialiter et instrumentaliter ipsimel epi> lalionis quaenam exiant in Scripturis , aut
scopi. Ecclesiae annalibus vestigia? Id genus argu-
Scripturâ designalur fidelium coetus ; ut enim < parle ainsi au peuple chrétien : Vous éies
ab ovili non manal pascendi polestas , non à c un peuple, et un état, et une société ; mais
servis, ipsisque filiis , regendae domùs, non € Jésus-Christ, qui est voire roi, ne tient rien
à civibus , gubernandae civilatis proficisciiur I de vous , et son autorité vient de plus haut:
aucloritas : regni spiritualis aulem conditioni t vous n'avez naturellement non plus de droi
plané dissimilis est, popularis et democraiicse « de lui donner des minisires , que de l'insli-
gubernaiionis forma , qualem à Chrislo indi- « tuer lui-même votre prince ; ainsi ses mi-
lam esse Ecclesiai falendum est, si populo i nistres, qui sont vos pasteurs, viennent de
christiauo polesiaiem clavium dederit, in epi- i plus haut comme lui même , el il faut qu'ils
scopos sumniunKpie ponlificeiii , communilalis « viennent par un ordre qu'il ait établi. Le
ipsius arbilralu confereiiduii. i royaume de Jé^us-CUrisl n'est pas de ce
Uno verbo , paslorum Ecclesiae proprium « iiioiule , el la comparaison que vous pouvez
est docere, dirigere, praecipere : populi aulem « faire entre ce royauino el ceux de la terre
auscullare el obsequi, qiiod qiiidem inslaiiler t est caduque : en un mot , la nalure ne vous
admonel Aposiolus : Obedite prœpositis vestris « doune rien qui ail rapport avec Jésus Christ
et subjarete eis; ipsi enim pervigilant quasi ra- < cl son royaume : et vous n'avez aucun droit
tionem pro auimabus vestris reddituri , ad He- « que ceux ([ue vous trouverez dans les lois
braeos, cap. 13, v. 17. llinc ad episcopos Apu- « ou dans les coutumes immémoriales de votre
liae et Calabri;« iia scribebai Coelesiinus P;ipa; « société : or , ces coutumes immémoriales, à
< fueril lenlare probibila , senliet censurain Probalur 5" constanli tradilione ; de illà
I sedis Aposiolicae minime defuluram. » Eà- quid seiiliat oculalissimus Bossuelius mox au-
dem mente loquebaniur episiolà ad regem divimus ; de eàdem consulantur eliam duo
cbrisiianissimum, anno 17-28, Gallicani prae- viri ecclesiaslicis in rnonumenlis versatissimi •
sules : « C'est aux pasteurs que Jésus-Christ a Thomassinus, Discip. ecclesiast. loin. 1 ,
part
dit : Allez, enseignez, baptisez, et je suis avec 1, lib. 1, c. 50 : (Toute la tradition des con-
vous jusqu'à la consommation des siècles; c'est « elles , des Pères et des écrivains ecclésiasti-
,,
c pour être les vicaires de Jésus-Christ même niendam ? Persuasum habuêre inde suam oriri
I dans leurs diocèses, et les successeurs des potestatem , unde ipse sumpsit episcopatus
I Apôtres. I Difecriè auiem asseruerat , « que exordium,
I non seulemenl l'ordre , mais aussi la juris- Probatur 4° monientis quibusdam Iheologi-
I diction et Fempire des évêques était d'un cis : primum , ul recié observât doctissinius
« droit divin et de rinsliiuiion propre de Jé- Petavius, priusquàm unum in corpus christia-
I sus-Christ. » Peritissimus Petavius rel.itis na coiilescerel Ecclesia, destinaïamque furmam
cap. 9, lib. 3, de hierarchià ecclesiasiicà tesii- et stalum oblineret, designati à Christo, atque
moniis quibus constat succcssisse in spirituali idoneâ ipsi gubernandae aucioritate induii sunt
poiesiale Apostolis episcopos , subjicii c. 10 : Apostoli ; eadeui iia fuit consiiluia auctoritas,
f Osiendiious cum episcopaUi , ex inslitutione ut in episcopos usque ad consummationera
f Chrisli , et origine prima , connexam esse seculi tanquàra illorum ha;redes transfunde-
< spiritualem sacramque potestatem. i Hic est retur : non ergo primitùs communitaii fide-
enim ordo ecclesiasiici ministerii à Christo lium iradita est , ut in praeponendos Ecclesiae
institutus, et coniinuà série ad nos usque pro- minislros lanquàm à promixo fonte traduce-
pagatus : Aposiolos elegit quos ad Ecclesiae reiur.
gubernationem necessarià auctoritale niunien- Secundum , nolissima tria sunt rerum pu-
dos curavil ; elegerunt Apostoli quos fundaiis blicaruui et gubernationum gênera : monarchia
à se praeficereni Ecclesiis : obeundi potesta- videlicet , aristocratia , et democraiia : ceriâ
tem nmneris eodem quo acceperant jure in , et speciali differunt inier se proprielalj et
suorum quemque successorum irajicienles. essenliâ ; discrimen illud in diverso adniini-
Quapropter rerura novarum cupides sic ur- slralionis ac regiminis modo et raiione posi-
gebat S. Irenaeus, de Haeresibus, lib. 4, c. 26, tum : in monarchiâ siia est penès singuiarem
aliàs 45 : i Habemus annumerare eos qui ab personam , in aristocratia penès solos optima-
i Apostolis insiiiuti suni episcopi in Ecclesiis les, in democraiia penès totam pro indivise
( et successores eorum usque ad nos, qui nihil communitatem ; in eorum quos impugnamus
I laie docuerunt. » TeriuUianus, de Prcescript. systemate , cùm ad ipsam communitatem et
cap. Evolvant ordinem episcoporum multiludinem perlineret loia imperandi et
I suorura , ita per successiones ab iniiio de- gubernandi auctoritas, nudumque niinisteriuni
I currenlem, ut primus ille episcopus, aliquem ad ipsos episcopos, deniocraiica forei Ecclesiae
€ ex Apostolis, vel apostolicis viris, qui tamen gubernaiio ,
quod ab Ecclesiae constituiione
< cum Apostolis perseveraverit , habuerit au- quantum discedat , facile denionslraiur. Pani-
< ciorem et anlecessorem. » Eodera sensu S. que , ut observât Bellarniinus , quatuor sunt
Cyprianus , Epist. 27 : « Inde per temporuni quae inesse debeant in omni regimine populari:
I et successionum vices, episcoporum ordina- 1" magisiralus ab ipsà plèbe consiituuntur, cui
I tio et Ecclesiae ratio decurrit , ut Ecclesia acceptam referunt suam omnem auctoritatem ;
< super episcopos consiituatur, et omnis actus sic olim in republicâ llouianà sulïragiis populi
( Ecclesiae per eosdem praeposiios guberne- creabaniur ipsi consules; 2° à sententià ma-
( tur. I — Porrô cum episcopali munere ar- gistratuum gravioribus in causis appellalur ad
ctissimè conjunciara esse regendi auctoritatem judicium populi : id consuelum fuisse eàdem
perspectum est ex ipsiusmet naturà et signifi- in repuldicà testatur Livius , lib, 2 et 4, quod
caiione. Eâ de connexione vide doclissimum idem de republicâ Alheniensiuni docel Plu-
Pelavium crudité et apte dissereutem in libris tarchus in Solone ;
3" leges quibus respublica
tam paradoxum et inordinatum, ut vix intelli- atque ex Ciceronis oraiionibus de lege Manilià,
gaïur quo pacto ,quorumdam in mentes in- et de lege agrarià ad populum Uonianura ;
lluere poluerit. Numquid enim universales 4° accnsari soient magistraïus apud populum,
pariicularesve synodi , sanciendis legibus, vim necnon dignilaiibus privari et debiiis ad nu-
obligaitdi duxerunt à populi christiani gulTra- tum populi mulcUri pœnis : exempla hoc in
, ,
génère suppetunt plurima : sic Tarquinius rimus, substaniia, sed sola obeundi muneris
Collaiinus consul , sic deceinviri à populo exccuiio, possentque plecti atque in ordinem
creati , ab eodem de suà ipsorum dignilale redigi, ad nutum communitatis lideliuin : tam
dejecii sunt. nefariis placitis, nonne susdeque tota everte-
Atinecclesiasiico regimine, quatuor illorum retur christiana Religio ?
qux exposita sunt niliil populo clirisliano Ex his omnibus intelligere est quàm meritô
convenit :
1** non ab eo conslilnunlur tcclcsioe doctrina haec damnala sit à Joanne XXII in
praepositi, sed ab episcopis, ducià successione Marsiiio de Paduà, tùm in Luthero atque An-
ab Apostolis , ut perpétua tcblatuin traditione tonio de Dorainisà clero Gallicano pluribusin
osiendimus, laiiùsque in traclatu de sacra- comiiiis, quorum in illis quœ celebrata sunt
menlo Ordinis ostendilur ;
2° nusquàm est anno 1715, cum exposiiis de praesenti negotio
audiiura in Eccleslà interjcciam esse appella- placitis auctoris libri cui titulus : Le Témoi-
tionem ab episcopis ad populuni , neque abso- gnage de la vérité, pronuntiant docirinam libro
lutos à populo , quos episcopi ligaveranl , aul isto i contenlam toloque opère passim disse-
ab eo ligaios esse quos absolverani episcopi : « minatam, esse seditiosom, temerariam, scan-
aiianien si popularis esset Ecclesiae status « dalosam , eâque subverti ordinem à Christo
quomodù labentibus seculis , nihil à populo < Domino in regendà Ecclesià consiitutum
fuisset judicatum spiritualibus in causis? 3° i eamdemque iujuriosam sanctae sedi Aposto-
leges oranes ecclesiasticae, vel à conciliis , vel « lie» et episcopis, falsam, erroneam , schi-
à summis ponlificibus aut à pi ivaiis ipsis epi- I smaticam et h*reticam , atque à cunciis fi-
scopis profecl^ sunt , nec unquàm cxpccta- c delibus rejiciendam. » (Novae collect. acl.
tuni est suflragium populi tanquàiu ad illaruni verbaiium, tom. 6.)
inducendam auctoritateai necessariura ; nec
NOTABILF CONSr.CTARlUM.
ulla lex verè ecclcsiasiica legitur, quae nuucu-
pari possit plebiscituiu quales in civilibus Quibus cvinciiur argumentis non esse po-
,
luultas subministrat jus Ronianuni. 4° Niiilus pulo clirisliano divinilùs et propriè collalam
depositus vel excommunicatus, ciam multi in- eisdem probatur non esse necessarium ejus-
venianlur à suraniis ponlificibus excommuni- dem consensum expressum vel tacilum , ut
Hic obiter adnotari potesl quàra evidenter siasiicae slatuta ; neque enim ad vim obligandi
secum ipse pugnet Richeriu?, cùm jurisdictio- illis conciliandam necessum est, consensum
mariô, propriè et esseniialiter Ecclesiae con- tcstatem totam ecclesiasticam, aut ejus partem
vcnirc docet, Romano verô pontifici et episco- essentialem contulisset Dominus , vel saltem
pis non nisi instrumentaliter, et quoad execu- praedictum consensum voluisset tanquàra eon-
lionem tantùni, ellutierit, quamvis idem con- ditionem haberi, quâ sublatà vim nullam sibî
que discipulos qui episcopalem et presbytera- Ecclesiae praepositis colleclam esse omnem
lem ordinem referebant , immédiate et indivi- regiminisecclesiasiici auctorilatem; quod verô
duè, et collective raisisse, eâque missione po- attinet ad populi consensum nobis objecium,
testaiem dédisse. tanqnàm conditionem suscipiendis atque ex-
Tertium jure divino primatum jurisdictio- plendis muneribus sacris necessariam, hâc po-
,
nis ut et Iionoris, universâ in Ecclesià obtinere sitâ necessitate, theoreticè gubernandi aucto-
Romanum pontilicem profilentur omnes Ca- ritate pollerent Ecclesiae praesules, reipsà ta-
populo chrisiiano, non nisi humano jure, pro- rendum exlremum de legum opporiuni-
esset
ximè compeicret episcopis spiritualis admi- taie, ac earumdem aequitale judicium insu- ;
ad eos periiaerei ipsa potestalis , ut iia dixe- nus Christus; non enim per se, et jure natu-
,
discuiiendi nuinus incumberet fideliuin com- c quô quidem illud Aposloli pertinet : Omnia
muniiati, aut illis qui ejus nomine et auciori- t enim vestra sunt, sive Paulus, sive Apotlo, sive
lale, onus illud in se rece|)issent : ergo lolius t Cephas, sive mundus, sive vita, sive viors, sive
ecclesiasiicaî disciplinae judices et arbilri con- i prœsentia , sive fulura. Omnia enim vestra
stiluercniur populi ; alque ab eis penderet t sunt : vos autem Christi , Christus autem Dei. »
ecclesiaslicse aucioriiatis iota eflicacitas. (1 ad Corinth. cap. 3, v. 22, 25.)
dialè et propriè à Clirislo suscepit. albi sunt. Verè autem dicitur ac simpliciter:
Resp. : Vel nomine Ecclesiae significatos Homo videt, licel solos per oculos videat; quia
voluit S. Auguslinus Ecclesiae praeposilos, cùm de albedine vel nigredine quorumdam
quibus in Peiro, salvo ejus primatu, ad osten- hominum quaerilur , de qualilale agiiur (jnac
dendam niinislerii ecclesiaslici unitalem, Ira- tolum penè corpus alliciat ; non iia de humano
diia fuerit regendi potesias ; vel Ecclesiae no- visu.
mine si iiiielligaliir ipsa comniunilas fide- Tertia ratio sic adornalur ab auctore mox
lium, iriplici ralione asserlioni nosirae minime appellato : Patrum testimonio demonsiraïur
contraria, dici potest eidem à Cliristo donaia sic aflixam el addictam uni Pelro ecclesiasli-
poleslas clavium ;
prima ratio haec est, quôd cam jurisdiclionem, < et quasi circumscriplam
illius communitalis causa, et ad eam tuendam, c unius personà, ut eo sublalo, etiam illa pe-
regendam, propagandam poleslas ecclesiastica I rirel, nec ampliùs in Ecclesià maneret : ergo
fuerit ab omnium Salvalore instituta ; nam nt I ealenùs Ecclesiae tradilam fuisse intelligunt,
disserit erudiUis Petavius (Hierarchiae cccle- « quôd perpétua habei illa successores poie-
siast. lib. 3, cap. 14, n. 15), sicut t Deus in « stalis ac dignitalis istius : quemadmodiim
< humano fabricando corpore , non unam lan- c (|ui dicil Francorum populo regiam poiesia-
833 SECT. V. DE POTESTATE ECCLESI .*: IN DISCIPLINAM CONSTITL'ENDAM. 85l
« lem (îoncessam fuisse, nihil significaf aliud 1 ad Corinlli. c. 12, v. 19. « Nnnc aulem mulia
I nisi esse ibi semper aliquein qui regnet, ac i quideni membranonetmiden)actuin liai)ent, >
f poiesiatem non exequalur modo, sed in se ad Roman, cap. 12, v. 4; neque eamdem po-
I lioerenieni ac residenleni circumferat ; iiec tcslalem : i Si totum corpus esseï ocuhis, ubi
« j)ropterea conseqiieris crit ponés comniuni- «auditus? Si toUim audiius, ubi odoralus? %
( lalem ipsam oivium, supremiim esse jus re- Ita in corpore Christi myslico quod est
Eccle-
I gni , nec aliud esse regem quàm niinisirum, clesia< numquid
, omnes Apostoliï Numquid
I cxecutoreniqne mandaii popularis et impe- omnes doctores? > 1 ad Cor. c. 12. Numquid
«
< rii.i (Hierarcli. lib 3, cap. 16, num. 8.) omnes Ecclesiae administranda; prœposiii ?
Nota : Si respiciaiur ad Christum ecclesias- Numquid omnes Apostolorum locum obtineani?
ticae poteslaiis fontem ac aucloritaiem, Roma- Coram societate lidelium cùm raiionem ,
nus poniifcx et episcopi dicendi sunt ministri adminislr;itionis suaî reddidit Petrus, hoc prœ-
Ciiristi : Sic nos eiistimet homo, inqiiit Apo- ex laudabili humililale charitale et con-
stilit ,
slolus, ut miiiistros Christi pro Cliristo le- descensu, non quasi fidelium communitaiisub-
gatione fungimur. Si verô allendaïur ad fide- ditum sese agnoverit ; quemadmodùm nec
liiimsocietateni, vocari eiiam possunt Ecclesiœ populo inferiorem se exbiberet princeps, qui
ministri , Romanus pontifex et episcopi , non gubernationissuae raiionem coram eo exposue-
quasi ab eâ auctoritaiem suam accipiant, sed rit, ut quantum bono publico consulucrit,
quôd ejus utilitaiibus et serapiternae saluii nolum faceret.
allaboreni ; hinc S. Gregorius Magnus et ejus
COROLLARIL'M.
exeniplo caeteri Romani poniifices, servos ser-
In ipsis secularibus principibus spirilualem
vorum Dei appellari se voiuerunt.
liaud inesse potestaiem evincitur ex allalis lùm
Obj. 2° : Nomine Ecclesiae vulgô intelligiiur
auctoritalis, tùm rationuui momentis, quibus
ea societas, quara esse unam, sanctam, caiho-
adjungi possunt, quaeadduximus, sive ad pro-
licam et apostolicam prollieniur ; banc auiem
bandum eos non esse conlroversiarum de Re-
quae communilas est lidelium, verâ praediiam
ligione conslitutos à Chrislo judices, sive ad
esse aucioriiaie spiriiuali, cerium est ; vero
adstruendam Ecclesiae in spiritualibus pro-
polilur Iribunali, ad quod jubelur deferri bo-
priam, supremamque auctoritatem.
minera reum et correptioni periinaciler re-
luciantem , ul indicatiir bis verbis Cbrisii : CAPUT V.
Die Ecclesiœ; si aulem Ecdesiam non audierit, UTRUM IN CONSORTIUM GUBERNATIONrS ECCLESIAE ,
sit libi sicut ethnicus et publicanus. Hinc quolidie DIVINA INSTITUTIONE VOCATI SINT PREiBYTERf.
dicitur : Ecclesia tenet haec et illa dogmata ; Duplex eô loci agitari posset quaesiio : quaeri
haerelicos anaihemaie percellit ; fdios totum posset ulrùm episcopis inferiores sint jure
per orbem auciori suo pariurit sacramento re- divino , raiione jurisdiclionis presbyteri ; id
generationis : coram fideliuni societate ratio- controversiac genus discuii solet in iraciatude
nerareddidil Petrus adminislrati Corneiiocen- Sacramento ordinis; alierum quod nuuc evol-
lurioni baplismalis, in Act. Apost. cap. 11. vendum suscipimus, in eo posiium est, ulrùm
Resp. : Eâ de causa, Ecclesiae iribuitur po- episcopis licet inferiores poiestate jurisdiclio-
tesias,solis illius concessa pasloribus, quôd nis presbyteri, gubernationis Ecclesiae sint
ut diximus, corpori sive naiurali, sive raystico divinâ institutione participes. Divinnm paslo-
et morali, proprietales illae aitribuanlur quibus rum secundi ordinis, seu parochorumoriginem
ejusmembra, quamvis non singula donantur :
oppugnare, autin dubium vocare animus non
tuni quae ad ipsius referuntur uiilitatem et est : hic agitur de fora externo : quamvis autem
salutem. « Oculus solus videt in corpore, ait teslimonia quaedam objiciantur, quae parocbis
< S. Augusiinus ( Tract. 22 in Joan.); sed num- faculiaiem forendae excomniunicaiionis asse-
i quid soli sibi oculus videl? et manui videt et rere videaniur, banc tamen jure diviiio ipsis
( pedi videt, caeieris membris videt, >
non competere, velex eocolligiiur, quôd jam-
Quapropter ab Apostolo dcscribitur Ecclesia dudùm neque per se, neque per alios, eâiu jure
lanquàm corpus, quod est variis partibus mera- proprio nusquàm excrceant.
brisque disiincium, quorum alla digiiilale et
< essent omnia unum membrum, ubi corpus? » Probatur 1" : Lalèostcndimuspotesiatem ju^^
,
dicandi de rébus fidei et morum, ita esse col- nec ulla in his habetur menlio conditionis in-
laiara episcopis, ul in ejus sociel.iteiii, ex ia- terposilae.
siiiuio Chrisii non fuerint adscili sacerdotos Probatur 5° ex manifeslâ et cohaerente tra-
secundi ordinis : eosdeni verô et quidem solos diiione : praeter jam advocata in exponendis
gubernandae prcel'ecii Ecclesiae ,
quos consii- non
Aposloli verbis lesiimonia, occurrunl alia
riiu sancto praeposili regendai aucloritate judi- « ciani : ipseenim est cujus fidei populus est
ciali Ecclesiae : hinc i credilus, et à quo pro animabus ratio exige-
Probatur 2° : Hàc admoniiione Aposloli, c tur. > Ita seniiebanl Patres concilii Antio-
Act. Apoàt. cap. 20 , v. 28 : Attendue vobis cheiii anno 541, canone 24 : iQuaecumqueres
et imiverso gregi in que vos Spiritus sanctus I Ecclesiae sunt , eas gubernari et dippensari
posidt episcopos regere Ecclesiam Dei quam ac- « oportel cuni judicio et potesiate episcopi, cui
qiiisivit sanguine suo. Verba baec de episcopis € coriimissus est populus, et animae quae in
inierprelaia esiin concilioTridentinoEcclesia < Ecclesiâ cougregantur. »
universalis, cujus est profeciô exproaiere ge- Ad auctoritatem et judicium episcopi totum
miinuui Scriplurarum sensum, Sess. 25, cap. 4. ibi revocatur gregis dominici regimen , tota
fessione fidei Hunnerico régi oblalà synodus Divinam hanc inslilulionem aperlè testalur
nationalis ex variis collecta provinciis Africœ. S. Cyprianus : c Per temporum et successio-
Eanidem diserlissimè edideratS. Coelestinusl, < num vices, episcoporum ordinaiio et Eccle-
epist. ad synodum generalem lerliam et ab il- < siae ratio decurril, ut Ecclesiâ super episco-
lius synodi Patribus comprobatâ : < Respicia- < pos constiiuatur, et oranis acius Ecclesiae per
«mas,inquit, eiiam illa nostri verba docto- I eosdeni episcopos guberneiur. i Nihil signi-
f ris ,
quibus propriè ad episcopos ulitur ista ficaniius aflerri poiesl ad vindicandam solis
< praedicens : Attendite vobis et imiverso gre- episcopis toiius adminisiraiionem Ecclesiae ;
nus I, in oratione ad synodum Lateranensem < pensatio in episcopi judicio et potesiate per-
< ritus sanctus posuil episcopos regere Dei Ec- disciplinae canones , ut puta in conciliis Ni-
( clesiam. » caeno,Constaniinopoliianol,Ephesino,Cbalce-
Adhibendo textu illo Apostoli instiierunt donensi, in secundo Nicaeno, generali septirao
concilii Tridenlini vesiigiis synodi Gallicanae. (décréta disciplinae non condiderunt Consian-
« Cùm episcopi, ait synodus f uronensis anno lin. 11 et III) et aliis; legantur eiiara prisiinis
f Apostolorum locum successerint, sintque in Africani. Concilia illa non presbytero- autem
teà tanquàm patres superiores et pastores rumsimul et episcoporum inscribunturnomine,
I constituti. *
sed episcoporum tantùm : solis altribuitur epi-
lia et synodus Biluricensis anno lo8i, Bur- scopis toiius ordinandae disciplinae auctoritas
digalensis anno 1624. Ex bis omnibus monu- el oflicium : convocari non soient ad concilia,
nieniis quibus siucera consignatur verborum quasi jure proprio simplices uUisacerdotes :
Aposloli exposiiio, conàlat ita mandalum fuisse non eorum ad sancienda conciliorum décréta
episcopis calholic» regimen Ecclesiae, ut su- expeciaïus est tanquàm necessarius consensus :
prême illius potestalis consortes proprio jure neque, ut alibi adnoiavimus, primis in synodis
non habeanlur presbyteri , neque ab eorum generalibus, si procuratores exceperis absen-
si.fli-agiis décréta illius pendeant. Absoluiis tium episcoporum , judicandi munus conces-
enim vocibus commendatur ipsius institutio , sum est presbyleris; reducaniur in memoriam
,,
permanere '.'
< ipsa prosilire débet, ut canones jampridem
Probatur 5° argumonlis llicologicis pri- sanxeriint, et episcopalis digniias, ut
: < summa
mùra , in Ecclesiae gubernationc, presbyteri « et in suc génère perfecla , jurisdictionem
vel parcm episcopali, vel niinorem obdnerenl « complecialur, noc sine eâ consistai, non ma-
jure divino aucioriiaieni (nani dosuperiori ne «gis quàm regia dignitas, cui sancii Patres
commentura
ordinis episcopalis consensu? Taie Ac lesle Teriulliano, de Baplismo, cap. 17,
qui inducere machinarentur, illi sané non nisi ipsis annueniibus, ne baptlsmatis quidem
aniniadvcrterent perniciosa illiusconsectaria: sacramentum conferebatur à sacerdotibus et
unanimiiate ipsà episcoporum ediiicanones, et diaconis.
tia, necessum esse, vit priùs accédât vel tan- essentiale, iraditumque ab Apostolis inslitu-
quàin causa, vel tanquàm condilio necessaria, tum? Quo pacio sibimet defuisseiit quasi ex
presbvterorum approbalio. Quôd si eniillerelur condicto tam diversis in regionibus obmute-
decrelum dîsciplinsequod regioiii alicui orbis scentes, suâ quaniùmvis spoliati dignilate et
temporibus , antequàm dicereUir in populis : nonne omni ope satagendum sibi putavissent,
ego suni Pauli, ego Apollo, conimuni consilio ut sartam tectamque servarent gubemandae
Ecclesiae gubernabantur, ut perilissimus liislo- Ecclesiœ ordinatam diviniiùs rationem , aut
posili sint episcopi presbyleris, id proiitetur siaslici jure divino participes ac veluti so-
humanse aliribuendum esse inslilutioni : < Si- cios. Cùm princeps adminislrando in regno
< cul ergo, inquit, sciunt se Ecclesiae consue- consiliarios advocat , non ideô communem
I ludine ei qui sibi praeposilus fuerit, esse sibi cum ipsis supremam esse arbitratur pote-
« sueiudine quàm disposilionis dominicae veri- Quod verô attinet ad mentem S. Hieronymi,
Haec sanè indicani persuasum babuisse S. ipsâ regendà Ecclesiâ episcopis presbyleros,
Hieronymum ex praescripio Chrisli admini- habita ratione divinae insliluUonis, sed eà in-
slrandam esse, communi episcoporum et pre- slilulione postposilà, nec mullùm disjunclis
sbyierorum consilio atque auctoritaie Eccle- ab illà temporibus, invectam esse aliam et con-
siam. trariam, et comprimendis averlendisque schis-
Argunientumisludquoutuntur Pro-
Resp. : matibus necessariam consuetudinem ; at eu-
pugnai directe asserlionem, ideôque non piita- sliiutiim ac desiinalum fuisse à Christo Ec-
vimus esse praelermiiiendum. lllud quidem clesiae regimen, ul illud penè slalini deseri ac
atiiginius in assignandis conlrover&iarum de repudiari universâ probante Ecclesiâ debuerit,
lidc judicihus; eô tanien loci duximus revo- quasi aut non providissel Christus, concilian-
candum, ui quae piaesenli specialiiercongruant dae et fovendae paci non fulurum illud esse
Non ila episcopis assidebant et in consilium asserero ac promovere, conllatis eliam Eccle-
adbibebanlur presbyleri, ut eo senatu sppo- siae periculis vim eieflicaciam?
silo, sic violarelur in Ecclesiae gubernalione 2° Non soliim perpétuas tradilioni, ul ex
divina instiluiio, ut episcoporum staïuta vim probaiionibus nosiris liquet, sed ipse sibi re-
nullam obtinerent. Quà enim ratione forma pugnaret S. Hieronymus, pares si existimaret
verso gubernationis generf^ quod jure divino i ginla elegil, cum quibus populum judicaret.i
esse ostenderet, commendare ultra modum pale regimen, quod ubique nullo reclamante
videtur presbyierorum dignltatem, eosdemque invalueril, sileniio lantam, tanlique momenli
pares episcopis facere ; at cùm in hujusmodi mulaiionem non praelermisisset S. Lucas :
lites aciem animi non inlendit, lùm episcopa- eam procul dubio memoriae prodendam curâs-
lis ordinis praestantiam clarissimè prsedicat : set, sicul aposiolicum de legalibus decrelum :
sic in epist. ad Eustocbium de morte S. Pau- illam saliem commemorâsset aliquis ex hislo-
lae, presbytères vocat sacerdoles minoris ordi- riae ecclesiasiicae scriploribus : nonne com-
nis; in epist. ad Evagrium, de sacerdole ad menlum de ilinere S. Pauli cum S. Tbeclâ
( clesix salus, inquit, in summi sacerdolis viclô refellerentur vel solo Apocalypseos lesli-
I dignitate pendet, cui si non exsors quœdam monio de septem angelis, quos totidem fuisse
f et ab omnibus eminens dclur potestas, lot episcopos Iradit ipse S. Hieronymus, neque
f erunt in Ecclesiâ scbismata, quot crunt sa- probabiliter negari polesl.
i cerdotes. )
7** Ad cxplanandam S. Hieronymi senten-
5" Consuetudinem quâ presbyleris praeposi- liam, secernenda est ab exercitio el usu po-
los fuisse episcopos dictitat S. Hieronymus tesiatis gubernandi, ejusdem quasi radix et
significat lùm esse inductam cùm jaclari cœ- subslanlia : communem fuisse cum episcopo
ptum est : Ego quidem sum Pauli, ego uutcm cl presbyleris Ecclesiae administraiionem anie
Apollo, ego verb Cephœ. At creali a nie hoc Icm- scliisma Corinlhiacum, aulumavit S. Hiero-
pus numeranlur episcopi ; verba cnim isla nymus , neque insimulandus est negatae prae-
cliiae lib. 2, cap. 5. Niinirùra putat in animuni lum, Alexandriae à Marco Evangelistâ < usque
sibi induxissellieronymum presbjteros
S. « ad Heraclam et Dionysium episcopos, pre-
quos commémorât Apostolus, non primi ordi- « sbytcri semper unum ex se eleclum in ,
nis, sed secundi duntaxat ordinis fuisse; ve- « excelsiori gradu collocatuni, episcopum no-
rùm in gubernandà et adminislrandà Ecclesiâ < minabant, quomodô si exercitus imperatorcm
episcopales implevisse partes (eas tamen quse « facial, aut diaconi eiigant de se unum quem
communicari possint) , et sic illam commun! « industrium noverint, et archidiaconum vo-
consilio et auctoritate rexisse : id verô facti- < cent. » Erge ex S. Hieronymo nuUa est di-
tatum esse in primordiis christianae Ecclesiae, vina prsecepiio quae solis episcopis tribuat
et dùm adhuc superslites erant Apostoli, regendae Ecclesiae jus ac potesiatem, cùm
deinde variis in mundi parlibus, in unum qui humanâ sint creatiene constituti.
propriè haberetur, habendusque esset episco- Respondeo 1" : Eà factâ solis à presbyteris
pus, iranslatam esse Ecclesiae cujusque guber- electione , de quà siluerunt S. Athanasius ,
Ad hune modum plerisque in Ecclesiis re- episcopalis dignitalis esseniiam pertinet; liinc
cens conditis, non veri episcopi, sed sacerdo- statim ipse subjungit S. Hieronymus : Qtiid
tes duntaxat et diaconi creali fuerint , atque enim faciat excepta ordinatione episcopus, quod
dicendum erit ad ea munera quse primi ordinis presbyter non faciat? Idem S. dector in Chro-
anlistitem postularent, identidem Apostolos nico ad annum 107 testimonium istud perhi-
accurrisse ; vel ordinatos ab iîsdera episcopos, bet : Alexandrinœ Ecclesiœ post Cerdonem
quartus episcopus ordinatur nomine Primus. Fa-
ac diversa in ioca esse dimissos, donec deler-
minatis in sedibus consistèrent, vel alii per tetur ergo et ordinandi potestate, et proprio
episcopi ;
quam opinionem prseter S. Hiero- sacerdoiibus episcopos; quemadmodùm autem
nymum, inquit Petavius, tenuerunt S. Chry- electie episcopi, qualem Alexandrinae Ecclesiae
sostomus, Tlieodoretus , et cseieri plerique attribuit S. Hieronymus, non excludebat ne-
Graeci interprètes. Tïieodoreti hsec est senlen- cessitatem impositionis manuum in conferende
tia ex Grseco fideliter expressa : « Eosdem tune episcopatu adhibendae , iia neque divinam re-
€ pellabant : procedente autem tempore solâ quae facta esset à presbyteris electione,
< apostoli nomen veris reliquerunt Aposlolis; proficisci videretur, si preut senant, usurpa-
f appellationem verô episcopi illis imposue- rentur S. Hierenymi verba; verùra in hoc
In Epist. ad Timoth. Expositionem illam sequi lem, quôd seli, ut putat, à Marco Evangelistâ
satius esset quàm velle adaequatos episcopis usque ad Heraclam et Dionysium eligerent
auctorilate presbytères. Alexandriae episcopos, quamvis eâ electione
Ecclesiam administrandi, quàm ad îpsam po- tem decuit consuetudine caiholici orbis factum
testatem ;cùm ad regendas Ecclesias cenve- esse, ut ad episcopos deferrelur propter ena-
nirent cum episcopo presbyteri, tum sic vi- scentia schismata, gubernandae potesias Ec-
festiùs apparuisse, priori mutatâ gubernationis siœ cum episcopis à Christo praepositos esse
forniA. cenfuixeruat.
845 SECT. V. DE POTESTATE ECCLESI.E IN DISCIPLINAM CONSTlTUENDAM. 846
Objicies 2" : Vacante sede episcopali, in presbyteri Uonvini, insolitâ usi sunt appellatio-
episcopi aucloritaieni succedit cathedralis Ec- ne, neque normaloquendiautsentiendi, facto
clesiae capiiulum, quo reprœsenlaturpresbyle- isto singulari constitui potesi; neque episcopi
rium, adminislrandse olim Ecclesise niunerc vel maxime modestiâ commendati, elcliaritate
perfunctum. presbyieros coUegarum nomine exornandos
Respondeo 1° : Non ille mos semper obti- duxeruni imô et se solos eo compellandos
;
nuit, ut vacante sede episcopali, vices episcopi esse nomine non obscure significant ita S. ;
ejusque munia obiret capitulum Ecclcsiae ca- Cyprianus epist. 32 : < Si qui de peregrinis
ihedralis, vel à mctropolitano vel à viciniori «episcopi collegae raei , vel presbyteri, vel
episcopo ut plurimùni gerebatur cura vacantis « diacones praesentes fuerint, vel supervene-
Ecclesiae; post niorlem Praetextati Rhotoma- « rint.i Ha etiam S.Augusiinus,epist.43, num.
gensis episcopi, Ecclesiara ipsius regendam 7 : j Neque enim de presbyleris aut diaconis,
suscepit Leudovaldus Rajocensis episcopus; <aut inferioris ordinis clericis, sed de collegis
nietropolitano regimen vacaniis Ecclesice ailri- «agebatur.i Praesidentium nomine aliquando
buit synodus quinta Africana; utebantur eàdem presbyteri donati sunt , ut eossimplicibus fide-
disciplina Ecclesiae orientales, ut observât P. libus, quos ex praescripto episcopi moderaban-
Thomassinus ecclesiast. Discipl. toni. 1, parte tur , ordine et dignitate superiores esse
secundà, cap. 20. Jurisdiciionem totam episco- indicaretur, at in gradu ab episcopis diverse
palem non exercet capitulum ; neque enim, et longé illis inferiori, ut patet ex argumentis
quae praecipua est, auctoritatem legislativam quae congessimus; ubi cum episcopis commu-
obtinel; neque dimissorias, seu reverendas, ni consilio in gubernationem Ecclesiae incu-
ut aliqui vocant, lilteras, polest alicui conce- buerunt presbyteri, id neque necessariô prae-
dere qui beneficii ecclesiasiici recepti sive slitcrunt, neque pari cum episcopis auctoritate;
recipiendi occasione arctatus non fuerit; quin audiatur ipse qui nobis objicitur S. Cypria-
etiam cùm à synodo provinciali alicui episcopo nus : j Ad id quod scripserunt mihi compre-
sacris functionibus inienlicitur , ah eâdem «sbyteri nostri, Donatus, Fortunatus, etc.,
constitui vicariura generalem jubet générale < rescribere non potui ; quando à primordio
concilium tertium Lateranense; haec autem i episcopatùs mei statuerim, nihil sine consilio
omnia evidenter arguant, neque clero neque t vestro et sine consensu plebis, meâ privatâ
capitulo cailiedralis Ecclesiae adscribijure di- «sententià gerero Id lestatur statuisse sibi
vino vacantis Ecclesiae gubernationem. abinitio episcopatùs S. Cyprianus, non autem
Objic. 3° : Presbyteri Romani contexendâ divinâ sibi ordinatione praescriptum ;numquid
Marcionis historiâ episcopos vocant collegas etiam divinâ institutione sancitum est ut nihil
mos; tum et aetate S. Cypriani, ordinam.'ae inconsuliâ plèbe perageret, nequidem cùm
consulebant cum episcopis disciplinae eccle- ipsa foret ab illicitis revocanda atque cogenda
siaslicae ;
prœsidentcs quoquc vocaii sunt. (Ter- in ordinem?
lull. de Coronâ miliiis, Apolog. secundâ S. Caetera quae viderentur idem doctrinae caput
Justini.) aliquà ex parte attingere, vide supra, in dis-
Resp.: Cùm episcopos vocaveruntco/Zegas suos sert, de Judice controversiarum.
DE EGCLESÏA CHRISTI
PARS SECUWDA.
%iccix0 p tinta.
In hâc sectione agendum suscipimus 1° de Romani ponlificis, ut successoris et haeredis
primatu honoris et jurisdiclionis quem à Chri- S. Peiri Aposlolorum principisj 5° de praeci-
sto Domino S. Petrus acceperit ;
2° de primatu puis hujusce primatûs consectariis.
,
DE DIGNITATE ET AUCT0R1T\TE, QUA S. PETRUS C/E- tem Dominas Petrum vocaverat petram; cerlè
TEROS ANTECELLEBAT APOSTOLOS. si eum alloquendo dixisset : Tu es petra ! et
rebanlur sententiae, respondit confeslim lan- Joan. cap. l -.Tues Simon filius Jonas, tu voca-
quàni os cccterorum, S. Petrus : Tu es Christus beris Cephas, quod interpretatur Petrus. \ox
Filius Dei vivi; quâ édita fidei professione, ita illa Cephas originem duxit à voce Chaldaeà,
eum allocutus est Christus Jcsiis : Beaius es, ceph, vel cepha, quae lapidem, seu rupem si-
Shuon Barjona, quia caro et sanguis non révéla- gniiicat ; verbo illo, cephas, petram significari
vit tibi, sed Pater meus qui in cœlis est ; et ego observât S. Ilieronymus in cap. 2 ad Galatas
dico tibi, quia tu es Petrus, et super liane pelram nec de significatione istà moveri potest con-
œdificabo Ecclesiam meam. Et portœ inferi non troversia; dixit igitur Dominus Tu : es cephas, et
prœvalebnnt adverstis eam. Et tibi dabo claves super hoc cepha, etc., id est, latine : Tu es petra ,
regni cœlorum. Matih. cap. IG. Ex insigni illo et super hanc petram œdificabo Ecclesiam meam.
testimonio conlicitur firmissimura islud argu- At quare in ediiione Vulgatà non legitur :
menlum : Ad personam S. Pétri referenda est Tu es petra, sed, tu es Petrus? quia Latinus
ea Christi promissio, quse profeciô non erat interpres Evangelium S. Matthaei Hebraicâ,
suo defraudanda exitu ; ergo in Apostolorum aut Chaldaicà , aut Syriacâ linguâ scriptum,
cœtu donatus est à Clirislo Domino S. Petrus non verlit ex original! linguâ , sed Grcecum
honoris ac potestatis verâ praecellentià. codicem secuius est ; apud autem Graecos, cùm
1° Referenda quidem est ad S. Petrum ad- synonyma sint, pelros et petra; et pariter /apt-
ducia Christi Domini promissio; quod ut peni- dem significent, maluit interpres nomen ma-
tiùs intelligatur, recordanduni est, vel in primo sculinum homini, quam fœmininum tribuere,
Pétri congressu cuni Salvatore Christo, quem et dicere, tu es Petrus, quàm, tu es petra.
Andréa duce adierat, dictum ei fuisse à Uo- Deinde verô ad explicandam metaphoram, vim-
mico Tu es Simon filius Jona ; tu
:
vocaberis Ce- que ei subjectam meliùs aperiendam, subjunxii:
phas, Joan. cap. 1, v. 42. « Multis, ut animad- Et super hanc petram, quai vox latinâ in linguâ
< verlit S. Chrysostomus, homil. 18 in Joan- distincte magis quàm vox Petrus, ideam inge-
i nem, ànativitale nomina Deus imposuit, ut rit firmitatis acperpetuac durationis Ecclesiae.
< Isaac, Sanison, et iis quorum meminit Isaias Quam altulimus interpretalionem, ea con-
€ et Osée quibusdara quam acceperant à pa- firmari potest totius Ecclesiae consensu ; Chal-
;
< Sarae et Israël ; mos etiara antiquitùs erat, à actione terliâ : « Qui est petra et crepido ca-
Verùm quid eo nomine quo novum aliquid et «davit Ecclesiam,quiddicaturàDomino: < Mo-
singulare praenuntiabatur, designaverit Chri- dicœ fidei, quare dubitàsti? t S. Chrysostomus
stus in loco citato S. Matih., jamexponendum homiliâ 55 in Matih. sic loquitur : i Dominus
est : significatum voluit, hoc sibi esse proposi- I ail : Tm es Petrus, et ego super te œdificabo
tum, ut Apostolum illumquem, mutato nomi- < Ecclesiam meam. > S. Gregorius Nazianzenus:
ne, appellavit Cepham, constitueret incon- < Petrus, inquit, petra vocatur; atque Eccle-
cussam velut peiram super quam erat Eccle- < siae fundamenla fidei suae crédita habet.»
siam suam œdificaturus; id perspectum est Alios consule apud Dellarminum de Romane
ipso contexlu : hœc enim verba, super hanc Pontifice, lib. 1, cap. 10. Ex Laiiois Terlullia-
,
nus lib. de Pracscriplione, cnp. 22, his verbis sedificium; secundarium et niinisterialePelrus,
percellit aposlolicye osorcs Iradiiionis : < La- qui vim omnem suam et potesiaiem muluaiur
« luit aliquid Pciruin oedificandae Ecclosiai à Chrislo ; fundamcnia quoque Ecclesiae mé-
« petram diclum? i S. Cyprianus in Epi?t. rita vocaii sunt alii Aposloli, quia el ad fulcien-
ad Quinluin : c Pclnini Domiiius prinium ele- dam, susiinendamque Ecclesiam, salvâ et in-
S. Anibrosius : « Pro soliditale, inquil, devo- contulcrunt; potcrant oniues ubique verbum
<lionis Ecclesiariiin peira diciitir, sicut ait Dei praedicare, fundare Ecclcsias, dispensarc
4 Doniinus : Tu es Peints, » eic Similia videre sacramcnla, lulandis moribus ac fidei leges
est apud cilaium mox cardinalem teslinionia conderc ; omnes Aposloli ralione aposlolalûs,
SS. Hieronymi , Auguslini , Lconis Magni pari honoris el poteslatis consortio, ut ait
ceps, in domo pater familiàs; declaravit Cliri- t tollerelur occasio. > Petra dici potuit ipsa
stus traditurum se Pelro gubernandam Eccle- confessio Pétri ,
quia Petrus ealenùs sustentât
siam, ac proinde auctorilaiis apiceni , tantae Ecclesiam, quaienùs fidèles recto docet fidei
que haec rererri possunt ad confessionem lidei conseculus sit, ut Ecclesiae fundamenlum
quam professus est Petrus ; ita intellexerunt constilueretur. Denique fidèles fundamenlum
SS, Hilarius (lib. G de Triniiaie), Cyrillus Ecclesiae dici nequeunt nisi malerialiler et im-
Alexandrinus (lib. 4 de Trinitate), Basilius propriè, quia ex fidelibus coniïatur Ecclesia.
(lib. 2 in Eunomium), Gregorius INazianzenus Verùm quanlùmlibet diversa sit ralio fun-
(Oralione 26), Chrysostomus (homil. 55 in damenti, ut jani exposilum est, haec nihilo-
Malth.^, Epiphanius (hœres. 59). Eadem verba miniis Chrisli verba , super hanc petram œdi-
possunt aptari Chrislo de quo dixit Apost. ad ficabo Ecclesiam meam , directe ac propriè
Corinth. 1, c. 10 : Bibebant de spiriiali con- ad solam Pelri personam referebanlur ; non
séquente eos petrà ; de quo idem Apost. id le- ad caeteros aposlolos , muliô minus ad fide-
statur : Fundameutum aliiid nemo potest ponere lium societatem; namque adslanlibus licet
prœter id quod posi(um est, quod est Christus Aposlolis, solum Petrum alloquitur Chrislus :
Jésus (1 Corinth. cap. 5). Quin eliam possunt Tues Petrus et super hanc petram; nullus prae-
de omnibus Aposlolis, ut indicatur Ephes. ler Petrum confessus lune fuerat divinitalem
cap. 2, in quo dicuntur fidèles superœdi/icati Chrisli nullus praeter ipsum vocaïus est Ce-
;
haerentqucc ipsi objiciuntur inlerpreiaiiones; 1 débet autem referri verbum illud hanc, ad
diversâ quippe ralione sed non contraria, fun- « eum qui nominaïus est petra, non ad euni
damentum Ecclcsiae appellari possunt, tura < qui non est appellatus hoc nomine. >
Chrislus Dominus, tum Apostolorum princeps, Modo vel tanlisper attendatur ad verborum
caeierique Aposloli, necnon ipsa confessio fidei seriem, fateri necesse est, ad personam Pétri,
caiholicae, et fidelium socieias. pronomen illud hanc, non ad Christum, inime-
Ecclesiae primariumet cssenliale fundamen- dialo ac liilerali sensu periinere; postquàm
lum dici potest ac débet Chrislus, supra om- enim divinilalem Chrisli confessus fuitPclrus,
nem constilulus principatum, et cujus proprià sic eum afiatus est Dominus : Et ego dico libi,
aliéna ; elverô queni CiiristMS declaravil esse dùm fidèles exliibet, ut aedilicalos super /imda-
petram superquamaidilicaturus oral Ecclesiam, mentum Apostolorum et prophelarum?
idem ille est cui pollicilus est clavcs rogni cœlo- Instabis : Depromplum ex celeberrimo de quo
rum; namque post enuntialam fundanieutalem bactenùs, Chrisli oraculo, argumenium, nonne
hanc petram et Ecclesiae in eà collocandae sla- hoc ipso infirmatur quo discropantes illius prola-
biliiatem, continua subjungit : Dabo tibi claves lae sint interpreiationes à SS. PP., quos inier
regni cœlorum ; atqui non sibimelipsi promisit S. Auguslinus tractalu ullimo in Joannem, sic
potestaiem peccata vemitlendi vol retinendi ; facitChriâtum cum Petro loquenlem :Swper hanc
ergo, etc. Rectiùs forsiian videretur ad lldei petram quam confessus es, œdificabo Ecclesiam
confessionem quam edidit Pelrus eliam dire- meam; et lib. 1 Relract. cap. 21, retraciandum
cte referenda esse, mox citata Chrisii verba; curavit quod alibi dixerat, super Peirum sedi-
verùm ut eliam disserit ibidem Bcllarminus, ficaiam Ecclesiam : « Dixi, inquit, in quodam
( iilud pronomen, hanc, clarissiraè oslendit € loco, de Aposiolo Petro, quôd in illo tan-
< per petram non posse inlelligi fidem ab- I quàra in petrâ fundaïasit Ecclesia, qui sen-
« soluté; nam referlur ad petram proximè f sus eliam canlaïur ore muilorum in versibus
< nominatam ;
proximè autem dictum fuerat « beatissimi Ambrosii, ubi de galio gallinaceo
( Simoni : Tu es petra, non fidei (idem autem i ait : Hoc ipsà canenle petrà Ecclesiae, cul-
c signilicat petra quod Pelrus); oporiet igitur t pamdiluii; sed scio me poslea sic saepissimè
< posteriore modo accipere lidem, ac dicere, I exposuisse... ut super hune inlelligereiur
« non quamlibet lidem, sed Pelri fidem, et t quem confessus est Pelrus; non enimdictum
« Pétri non ut bominis privai! sed ut pastoris, , € est illi : Tu es pelra, sed : Tu es Petrus...
4 esse fundamentum, de quo locutus est Chri- vimus, varias et à noslrâ disseniienies pro-
damentum aliud nemo potest ponere prœter id exempli causa, operae prelium est. S. llilarius
quod est Christus Jésus quod lib. 6 de Trinitale Super hanc confessionem
jfuod positum est,
:
;
quasi absque blasphemiâ, nullo modo posset Lucam lib. 6 : Super islam petram œdificabo
vocari Pelrus fundamentum Ecclesiae, hoc Ecclesiam meam, id est, in catholicœ fidei con-
et consequentibus colligcre est, nullum posse sunt qui de omnibus Aposlolis, laudaia Chrisli
fundamentum abnegari noluit, quod sit à Ecclesia, licet idipsum in alio loco super omnes
Christo institutum et stabilitum, ipsique per- Aposlolos fiât. Idem proliletur S. BasiUus in
ï teraque ex Domino sortili sunt vocabula; à noslrâ interpretaiiones attulerunt, eam illi
Simoni qui credebat in petram Cliri- nullo modo excludere volnerunl. Ipsemel, qui
« ita et
« slum, Pétri largiius est nonien, etsecundùm prima fronle hanc repudiare videatur S. Au«
yEdi/î- gustinus, poslquàm in lib. i Relract. verbis
« melaphoram pelrai reclè dicilur ei :
( cabo Ecclesiam meam super le. > Sic el Chri- islis, hanc pe;>-fln?,Christum Dominum esse in-
2 in Natali Pétri et Pauli) : < Tu pelra es qui rum autem duarum sententiarum , quœ sit pro-
833 SECT. I. DE PRIMATU ROMANI PONTIFICIS, 854
babilior, eligal lector; quam senientiam loco j omnes unus eligiiur, ut capitel conslitulo
ciiato secuius est S. Augustinus : ideô in eam c scbismatis toUatur occasio. »
descendit, quia linguam Hebraicam cùm non Ex verbis Chrisli occasionem arripuêrenon-
calleret, crediderit voce illà, cephas, non si- nuUi SS. Patres extollendi praecellenliam
gnificari pclrani, sed aliquid à pelrà deriva- Chrisli, ejusdemque confitendae divinitalis ne-
luni, quomodô clirisiiaims non signiflcal Cliri- cessitalem, ut supra cxplicatum est, illaesâ
slum, sed aliquid dorivaluni à Clirisio ; altéra litlcrali et proprià eorumdem intelligentià.
etiam de causa de Ciirislo prxdicta verba Abgumentum II. — Desumitur ex illis Chrisli
interpretatus esi, ne scilicet Donaiistae qui verbis Peirum alloqueniis : Et tibi dabo claves
sacramentorum vim in minislrorura sanclitalc regni cœlorum. Apia inter se et inier se nexa
collocabant, spiritale super eos fundari aedifi- cohaerenl sibi omnia Chrisli insliluta : cùm
cium conteudereiit prailala iiaque S, Augu-
;
Peirum eô usque provehendum consliiueril,
stini exposiiio eu tantùm spectabat ut non , ut super eum chrisiiana aedificaretur Ecclesia,
proprià virtute et seorsim à Chrislo fundamen- tum proclive fuit et consentaneum, ut ido-
tum Ecclesiae Peirus habereiur. Vide sernio- neam eidem gubernandae suppedilarei illi po-
nera ejusdem 13 de Verbis Doniini, quo in ipso testatem ; haec auiem mox allato designaïur
sermone, dicitur Peirus apostolatâs princtpaium splendidè teslinionio; claves enim cœlorum
tenens. Quod idem alibi eliani disertissiiuè dare, quid est aliud quàni eximium aliquod
astruit. largiri principalum, ei auctorilatis praestan-
Respondeo 2° : PriEter quàni quôd unanimi tiam quâ caeteros etiam inter Aposlolos praecel-
consensu SS. Patres data occasion e,priraatum leret? Isaiae capite 22 metaphoràclavium adum-
S. Peiri coniniendanduni curaverunt, prom- bratur et exloUilur summi ponlificis dignitas
plum est reperire iuter illos ipsos qui vel de et polestas. Et erit in die illà, vocabo servum
confessîone Pétri, vel de caeteris Apostolis, meum Eliacim filium Helciœ, et induam illmn tu-
pretatus est. De illo enim Apostolorum principe et non erit gui claudat, et claudet, et non erit qui
ila locutus est in cap. IG Maiib. : < Ecclesiae aperiat. Ibisuprema quâ defungebalur summus
« fundamentum est, dignaque illius aedificatio- pontifex,delineaturaucloritas;eâdem à clavibus
c ne, pelra, quae inferorum leges dissolveret; ductâ melaphorâ utilur idem prophela ad com-
< ô coeli janitor beaius Peirus ! » S. Ambrosius, mendandam Chrisli eminenlem potestalem :
qui siniiliter praediciis verbis confessionem « Quo illud perlinet , inquit Bellarminus :
Pétri judicavil designari , personae Pelri ea- < Factus est principatus super humerum ejus,
dem indubilanler serm. 47 adscripsit : « Pro I Isa. c. 9? ideô enim dicitur principatus super
« soliditale devolionis , iuquil, Ecclesiarum « humerum imposilus, quoniam claves quibus
I pelra diciiur, sicut ait Doniinus : Tu es Pe- < principatus designaïur super humerum ponî
t trus. » S. Léo in 1er alios, qui per hanc pe- i solebant. » Principalum Chrisli per claves
tram signilicari Cliristum arbitratus est, eodem signilicari comperlum habetur, Apoc. cap. 3 :
in loco, personam Pelri aflîrraavit declarari. Ilœc dicil sanctus et verus, qui habet clavem Da-
f Manet ergo inquit, deposiiio veritalis , et vid, qui aperit, et nemo claudit, claudit, et nemo
( beaius Peirus in accepta forlitudine persevc- aperit. Profanis ipsis in rébus, praebendis cla-
I rans, suscepla Ecclesiae gubernacula non vibus superior honoris alque jurisdictionis de-
I reliquil ; sic enim prae caeteris est ordinalus, claraïur quandoque gradus; sic in ditionera
I ut dùm pelra dicitur, diim fundamentum alicujus principis cùm cesserinl spontè deditae
I pronunlialur, dùm cœli janilor consliluilur, aut armis subactae aliquot urbes, offeruntur
i qualis ipsi cuni Chrislo esset socieias, per illi claves in subjectionis teslimonium.
< ipsa appellationum mysteria nosceremus. i Cùm voluerit Christus fundandâ Ecclesia,
S. Hieronymus, qui ad omnes Aposlolos lan- monarchiam consliluere ( licet aristocralià
quàm Ecclesiae fundamenla, transiulit cilala temperandam ) oporluit consequenter alicui
,
loties Chrisli verba , hanc petram , illico sub- eum conferre dignitalem et potestalem, quae
jungit quae ex ipso deprompsimus ; c Inter esset ad illud conslilutionis genus accommo-
,
Chrisli Ecclesiani. Sic Danielis cap. 2, v. 4i, ligandi poteslas sit quidem pars potestatis cla-
de advenlùs Clirisli lemporibus dicilur : In vium Christo concessae, non autem iota et
diebusautem regnoruin illorum (quorum diversam adaequata earum poteslas; potuitenim Pelrus
condiiioncm exhibuerai), suscitabit Deus cœli ipsis eiiam Apostolis multa praecipere, modum
regnum quod in œternum non dissipabitur. Lucae quemdam in obeundis muneribus lenendum
cap. 1 , de Cbristo è virgine nascituro liaec prsestituere, in synodum cogère; leges universae
eloquitur angolus : Ilic erit inagnus et Filius Ecclesiae, quibus ipsi obstringerentur, auclo-
allissimi vocabilur, et dabit illi Dominus Deus se- rilate suâ sancire. Caeteri omnes Apostoli
dem David palris ejus, et regnabit in domo Jacob in parem inter sepoieslatem, eamque illimitatam
œternum. Quod ccrlè oraculumad Ecclesise fun- à Christo acceperunt ratione apostolatûs lem-
daiionem ac perpeluitatem evidenter pertinet. poranei, non autem ratione offîcii pastoralis
Objicies : Quid per polestatem claviura in- perpeiuô duraturi;at verô Petrus plenitudi-
tellexerii Cliristus, ipse cxplanavit islis verbis : nem potestatis obtinebat tum in Apostolorum
Et quodcumque ligaveris super terram, eritliga- quemlibet exercendam, tum ad ordinarium
tuin et in cœlis, et quodcumque solveris super ter- Ecclesiae regimen constitutam, ac proinde sin-
ram, erit solutum et in cœlis. At eamdemhancpo- gulos ad ipsius successores, ui fusiùs expone-
teslatem omnibus et singulis promisil Aposlo- tur, transfundendam. Haec poiest interpretatio
lis. Mallh. cap. 18 : Amen dico vobis, quœcum- accommodari ad testimonia SS. Cypriani ,
que alligaveritis super terram, erunt ligata et in Hieronymi, etc., si qui objiciantur alii qui
cœto; et quœcumque solveritis super terram, erunt Apostolis omnibus parem cum Peiroauctorita-
solula et in cœlo, > Ex poiestaie quae fuit Pelro lem adsciscere videanlur.
cum Apostoliscommunis, quâraiionepolestipsi Ad explicandi modum quem Inprimis S.
atlribui honoris auctoritalisque primaïus ? bine Auguslinus adhibuit, respondendum est claves
S. Ilicronymus, lib. 1 contra Jovinianum, quidem in personâ Pétri datas esse Ecclesiae
observai raHC/osAposiolosclavesregnicoelorum quia; ut ait, figuram gerebat Ecclesiœ, verùni
accepisse ; S. Auguslinus affirmai non personse ipsas Ecclesiam in Pelro accepisse lanquàm in
Pétri, sed loti Ecclesiae, cujus ille liguram et capite quod earum poleslate caeteros inter
vices gerebat, dalam esse polestatem iliam omnes Ecclesiae pasiores emineai; sic enarra-
clavium tara lalè patentem : < Si in Pelro, in- tione in psalm. 108 docei S. Auguslinus Pe-
« quit tractatu 30 in Joannem, non essel Ec- irum geslâsse personam Ecclesiae propter pri-
f clesiae sacramenium, non ei diceret Dominus: matum quem in discipulis habuit. Et tractatu
f Tibi dabo claves; et si hoc Petro lantùm dic- 124 in Joannem < Cujus Ecclesiae Petrus
:
€ tum est, non hoc facit Ecclesia ; sed si in • Aposlolus propter apostolatûs sui primatum
« Ecclesia hoc lit, Petrus quando claves « gerebat figuratà generaliiate personam. »
< accepit, Ecclesiam sanclam significavit. > S. Léo sermone 3 in anniversarlo dieassump-
Idem et aperliùs asseril Enarrat. in psalm. tionis suae ad summum pontificatum : « Per-
108 Quaedam dicuntur quae ad Aposlolum
: 1 « transivil quidem , inquil , eiiam in alios
f Peirum propriè pertinere videntur, nec la- « Aposlolos vis potestatis illius, et ad omnes
< men habent illustrera intellectum, nisi cùm < Ecclesiae principes decreti hujus constituiio
I referuntad Ecclesiam, cujus ille agnoscitur t commeavit; sed non frustra uni commenda-
f in figura gestàsse personam; sicut illud est; « tur, quod omnibus inlimelur; Petro enim
« Tibi dabo claves. i I ideô hoc singulariter creditur, quia cunciis
Resp. doctissimo cum Staplelono , contro- < Ecclesiae rectoribus Pétri forma praiponiiur;
versi.î terliâ de primo Subjeclo poteslalis ec- < manet ergo Pétri privilegium, ubicumqueex
clesiaslicse, quaest. 1, art. i , illa verba ; Quod- « ipsius fertur aequitate judicium. »
Scriplurse leslimoniis primaiùs poieslas, illo El animam meam pono pro ovibus meis. Haec
quod exponendum suscipimus, cxliibeiur tan- verba, agnos meos, oves meas, nullà cxceptionc
qiiàm Peiro data et plenissimè asserta ; pro resiringuntur, et quis est qui absque dispendio
triplici negaiione , nec sine grandi inyslerio salutis velle possit, neque in agnis, neque in
cxcgit à Petro Chrislus Dominus iriplicera ovibus Christi supremi pastoris numerari ?
amoris et quidem pr.ieslanlissinii confessio- Porrô vicarium suum in regendis tum agnis,
nem ; ad primam respondel : Pasce agnos meos ; tum ovibus suis, Christus in cœlum non multô
ad sccundam : Pasce agnos meos ; ad leriiam : post ascensurus , constitucndnm curavit Pe-
Pasce oves meas. Quid per verbum pasce inlel- Irum; licet enim lune adessent très insignes
ligendum sit, quid per illas voces, agnos meos, Apostoli , Jacobus, Joannes, Thomas, singula-
oves meas, significaium voluerit Clirislus, Iiaud riler ci dictum est : Pasce agnos meos, pasce
obscure ex ipsis colligiiur Scripluris, atque oves meas, cui dictum fnerat : Simon Joannis,
inde eâdem perspicuitaie edlorescet primaïus diligis meplus his? non quôd voluerit Chrislus, à
Pétri. Verbum pascere et regere pro eodem in reginiineEcclesiœcaeterosexcludereApostolos,
Scripturis passini accipitur. Sic lib. 2 Reg. idcogitatu nefas, sed primalum Petro, remotâ
cap. 5, V. 2, de Davide dictum est : Tu pasces omiii ambiguitate tribuere et asserere voluit.
populum meum Israël, et lu eris dux super Israël. lia iniellexêre adducta Christi verba SS.
Quihus verbis designalur concessus Davidi PP. S. Ambrosius in caput ullimum Lucae,
principatus. Isaiaî cap. 44, dicit Dominus Qui : dixit per haec verba Pasce oves meas, relic- :
dicoCyro : Pastor meus es, et omnem votunlatem lum nobis esse Petrum tanquàm amoris Chri-
meam complebis. Idem edicacissimè confirmaïur sti vicarium : Quem elevandus in cœlum, inquit,
ipso verbo quo usus est S. Joannes in Evang. amoris sut vicarium relinquebal ; et ibidem :
loco citaio : scripsit enimTroifxa-ve, id est, pasce Quia solus profilelur ex omnibus, omnibus anle-
regendo et prsesidendo : namque, ut sciiê ob- feritir. S. Lco scrmone tertio de assumplione
servât Beliarminus, Ilomerus lib. 2 Iliados suâ ad pontificaium : «De tolo mundo, inquit,
fréquenter vocat regem Agamemnonem ttoiij.v/x « Pelrus eligilur, qui et universarum geniiura
).ao>v, id est, pastorem populorum. Matlli.cap. I vocationi, et omnibus Aposlolis cunclisque
2, in versione vulgaiâ legilur : Ex le enim exiel « Ecclesiae Patribus praRponatur, ut quamvis
dux qui régal populum meum Israël. In graeco I in populo Deimuliisacerdolessint multique
adhibeiur vox TrotuavEÏ, quod significat regendo < pastores, omnesiamen propriè régal Pelrus,
pascere. Et cerlè, per verbum pascere genera- I quos principaliter régit et Chrislus. i S.
liter prolalum , communi ex usu inlelligilur Bcrnardus, lib. 2 de Consideralione : < Cui
omnisactus pastoralis; idem enim est pascere « non dico episcoporum, sed etiam Aposlolo-
quod agere pastorem porrô aclus pastoralis : < rum, sic absoluiè et indiscrète tolae comrais-
non est lantùm praebere cibum, sed etiam du- I sae sunt oves? Sime amas, Peire ,
pasce oves
cere, tueri, praecsse, regere, castigare; ver- t meas; quas? illius vel illius populos civitatis,
bum itaque pascere ad spiritualem potestatcm f aut regionis, aut cerlè regni ? Oves meas
Iranslalum, omnes ecclesiastici regiminis aclus « inquit. » Nihilexcipilur, ubinihildislinguitur,
et munia complectitur. Ilinc S. Angusiinus Objicies i" : Ex potesiaie pascendi gregis
in hune locum Oves ipsas, inquit, pascendas,
: inferri non polest collatum esse divinilùs
id est , docendas regendasque commiliil. Hinc Petro jurisdictionis principalum ; namque
opus exiniium de regendis animabns S. Gre- animarum alios pastores sic hortalur ipse
gorius Magnus inscripsit : De Cura paslorali. Pelrus : Pasciie qui in vobis est gregem Dei.
Quid autem per haec verba, agnos meos, oves 1 Pétri cap. 5. Pascendi gregis poleslatem
meas, designatum voluit Christus, lam latè omnibus Aposlolis, non secùs ac Petro datam
patent haec verba, ut è Cliristianis nullus sit, esse docel S. Cyprianus lib. de Unilale Eccle-
nequidem sacerdos aut episcopus, aut Aposto- siae : « Episcopalus, inquit , unus est, cujus
lus, qui Petro non teneatur tanquàm supremo t à singulis in solidum pars lenelur, et pas-
pastori, subditum se profiteri ; nullus enim I tores sunt omnes; sed grex unus oslendi-
est qui gloriari non debeai vocatum se ad illud I lur qui ab Aposlolis omnibus unanimi con-
ovile de quo dixit Christus : Erit unum ovile I sensione pascatur. » S. Augustinus , lib. de
et unus pasior. Nullus est qui gralanter excipere Agone Chrisliano, cap. 50 : « Cùm ei (Petro)
, ,, ,
< (licitur, omnibus dicitur : Pasce oves meas. > omnes Aposloli docerc, sacramenla conferrc,
Resp. : Suprenium universâ in Ecclesià aliaque obire sanciificandis bominibus desli-
pasioreni dùni Petriim asserinius, solum esse nala munera; omnibus diclum est, Malth. 28,
pasiorem ilium non dicimus , sed eà po- \d Euntes ergo docete omnes gentes; Marc. 16,
:
teslate pascendi prœditum , seu gubernan- 15 ; Prœdicale Evangelium omni creaturœ. Atia-
di quà caeteros omnes pastores anlecellat men ut faciliùset celeriùs disseminarelur Evan-
habeatque sibi divinà inslitulione subditos, gelium, facia est duodecim inter Aposlolos dl-
ut probavinius; neque nocet quod à sancio visio provineiarum, ut ex Origene refertur
Cypriano, neque quod à sancio Augustino apud Euseb. lib. 3 Hist. cap. 1 ; ita ut An-
prolaium est ; ab omnibus Apostolis pasceba- dréas Scythiara , Tbomas Partbiam, Indiam
lur grex Domini, sed ipsos pascendi seu re- Barlbolomaeus , Mallhaeus JLibiopiam , Joan-
gendi jus ac polestaiem accepcral à Domino nes Asiam , atque alias alii naliones Evangelio
Petrus, non ila tamen ut quà pollebant, au- inibuendas susciperent. Eodem consilio altéra
ctoritas derivanda esset à Pelro hanc cnim : divisio invccla est , quà nimirùra Petrus con-
à Cbrislo immédiate colialam oblincbant; versioni Judœorum dequibus dixerat ipse Do-
tenebaïur in solidum episcopaïusab omnibus minus : lion sum missus nisi ad oves quœ perie-
Apostolis; teneiur in solidum ab episcopis, runt domns Israël, praecipuè incumberet ; Pau-
quod quidem unitatera commendat Ecclesiae, lus verô gentilium saluti poiissimùm foret ad-
indivulsamque consensioneni minisierii eccle- diclus ; at Paulus nonne Judacorura in syna-
siasiici, non aequalitatem auctorilalis : qui gogis , ut videre est in Aciis Aposlolorm, prae-
enim episcopalum in solidum leneri meritô dicavit Evangelium ,
quôcumque se conferret?
asseruit S. Cyprianus, idem nibilominùs nonne profiiebalur sese teneri Ecclesiarum om-
superiorem in Pelro polestaiem sponlè pro- nium solliciludine, factumque Judœis tanquamJu-
litetur : i Super illum unum (Peirum) aedifi- dœum, utJudœos lucraretur? In illo adimplelum
« cavil Chrislus Ecclesiam suam, et illi pa- est quod dixerat Chrislus : Vas electionis milii
I scendas mandat oves suas. > Deinde, post- est isle ut portet nomen meum coram gentibus et
quàm dixil parem esse dalam omnibus Aposto- regibus et filiis Israël. Act. Apost. 9. Petrus
lis aucloritaiem, eo nenipc sensu quem supra piofectô ex illis fuit de quibus id praenunlia-
indicavimus, subjungit : i Tamen ut unilaiem tum Eritis mihi testes in Jérusalem, et in omni
:
< manifeslaret, unain cailiedram constiluil, et Judœà et Samarià, et usque ad ultimum terrœ.
( unitaiis ejusdem originem ab uno incipien- Ejus ministerio usus est Chrislus ad manifes-
t temsuàaucloriiate disposuit. » (Lib. de Uni- landam geniilibus salutcm ;
post celeberrimam
tate Ecclesiœ.) Centrum unitaiis vocal calhe- animalium mundorum atque immundorum vi-
dram Pétri, ipsumque Peiruni Ecclesiae post sionem reseravil Cornclio et familiaeejus pla-
Chrislum esse posiluui cnunliat. S. Augusti- cila lidei, eosque sic alloculus est : Vos scitis
nus boc de Pelro tesiimoniura perbibuil : < In quoniam ab anliquis diebus Deus elegit per os
I quo primatus Apostolorum tara excellenti meum gentes audire verbum Evangelii et cre-
çst Petro in apostolatum circumcisionis, operatus mine occurrunl. 1" Quoliescumque in Scrip-
est et milii inter gantes... dexteras dederunt mi- turis nominantur Aposloli , toiies primo loco
hi et BarnabcB, socielalis, ut nos inter cent es appellalur S. Petrus ,
quaniùmcumque caete-
ipsi autem in circumcisionem. Non igitur lolius rorum varietur ordo Apostolorum : ita Malth.
gregis cura commendala est Pelro. 10 Marci, 3, Lucae 6, Acior. 1; ubi eiiam duo
Resp. ; Id argumenti genus, si urgereiur vel très recensenlur , illis sempcr praeponitur
indeconcludi pronum esset, à ministerio evan. S. Petrus : sic Marc. 5, Luc. 8, Malth. 17,
gelico excludendos esse omnes praeter Peirum Marc. 13, Joannis 21 ; unus duntaxai adno-
et Paulum Aposlolos , cùm ille Judaeis, hic latur locus , in quo non appellalur ante omnem
verô prœlicialur gentibus. Ubique polerant alium ; sic ad Galatas cap. 2, dicilur Jacobus,
, ,
Ceplias et Joannes ,
quotl ideô evenisse credi- Lucac 8 : Dixit Petrus et qui cum illo erant;
derimus cum SS. Anselmo et Thonià iii liiinc Lucae 9 : Petrus veto et qui cum illo erant ; Act.
locum, quôd Hierosolymae, ubi lune vers;il)an- 2 : Stans Petrus cum undecim ; Act. 5 : Petrus
lur illi de qiiibus loquilur S. Paulus, A])osloIi, et Aposloli dixerunl. Ad eanidem pracrogaiivam
episcopaiiiin speciaiiiu gereret S. Jacobus ;
portinetquôd Petrus semperloquaiur onmium
praeterea, ut observât Bellarniinus , SS. Am- nomine, quod pra^cipuè eniluit die illà Penle-
brosiiis, Augustinus et llieronyinus , in te.\iu cosies, (juâ coiinuenlibus Juda.is ex onini na-
et conimentario legcbanl : Peints, Jacobus et tione quae sub cœlo est, proraulgala est so-
Joannes. DiciUir qnidcm ad Galatas 2 : xY/mi- lemniter lex evangelica : Slans autem Petrus
quid non habemus poteslatem , mulierem sororem cum undecim , levavit vocem suam , et locutus est
arguit enim ibi Paulus ù luajori ad minus mendam de legalium observaiione conlrover-»
quasi dicerct : Si Aposloli , et quoil plus est, siam, primus hoc in concilie quod generalibus
Cephas mulierem circuniducant sororem, quae ipsis synodis forniam exliibuit, senleniiam
temporalium curam gerat , cur non mihi lice- dixit S. Pelrus eâ auciorilate quae principem
ret? Joannis quoque cap. 1, Icgiiur : Erat aii- dt'cebat Ecclosiae. Cùm autemmagna conquisiiio
tem Philippus à Betlisaidà civil aie Andreœ et fieret, surgens Pelrus dixit ad eos : Viri fralres
Pétri. Tarn levi in laclo ad apostolalum nulle quoniam ab anliquis diebus Deus in nobis etegit
modo pertinente non aitenditur scrupulosè ad per os meum audire génies , et credere, etc. llis
dignitatem ; ordinem nativiiaiis respexit poiiùs verbis indicalur haud mediocris prsestanlia
Evangelista. Quôd autem S. Peiro lam cons- diguitatis, quod sicut Aposlolorum omnium
tanter primus à sacris scriptoribus assigneiur primus Evangelium accepte Spiritu sancio,
iocus, non casa facium est; nam prceter quàm praedicaverat Judaeis Petrus , ila et gentilibus
quôd nihil lemerè ac foriuito scripserint, non praidicare cœperit, admonilus mysiicâ visione
ila sibi constaret casus, ut primo loco apud quae referlur Act. 10.
Evangelistas nunquàm exciderit nomenS. Pé- 4" Adeundum sibi Petrum exisiimavit S.
tri , diim caeieris Apostolis nominandis ordi- Paulus, sue ut minisierio majorera etiam
nem pierùmque muiaverinl. Namquc Maitb. commendationem accerseret -.Post annos très,
10, post Peirura ponilur Andréas ; Marc. 3, inquit, veni Jerosolymam videre Petrum, et
ponilur Joannes. Nec prœiermitiendum vide- 1. De que lam honerifico faclo et proposilo
lur, Petrum enumerandis Aposlolis vocari dixére S. Ciirys. bomil. 87 in Joanncm : « Os
pri»iM»i, caeteros autem non vocari, ununi I erat Aposlolorum et princeps. proplerea et
secundum, alinm teriium, etc., sed absque < Paulus eum praeter alios visurus ascendil. i
Evangelio colligilur ;
quod verô ad aelatcm per- e ut Paulus in Epislolà huà, ad Galat. cap. 1,
Unel, hune Petro aelate priorem tesiatur S. t scripserit : Deinde post annos 1res veni Hie-
Epiphanius haeresi 51. Deinde apud Evangeli- t rosolijmam videre Petrum. i
reliquorum : nam quemadmodùm Apocal. c. quapropter nennisi pauca opus est hicatlexere,
12, dicitur : Michaelet angeli ejus , id est, dux plura facile invenire est nostrosapud contro-
et milites ejus ; ita dicitur Marc. 1 : Et prose' versistas. Origenes in capilt 6 Epist. ad Rem.:
eutut est cum (Jesum) iHmonjCt quicumilloerant; i Petre cùm summa rerum de pascendis ovibus
863 DE ECCLESIA CIHIISTI. PARS I. 864
« Iraderelur, et super ipsum vclul super pe- sum darioribus eliam testimoniis; supcresl ut
« Irani fundaretur Ecclesia nullius confessio ea disjicianiur,
,
quae generaiiin primatum S.
< alierius viriuiis ab eo , nisi charitaiis exigi- Pelri lacessere vidcantur.
« lur. I S. Basilius scrnione de Judicio Dei : Objicics r : Omnibus Aposlolis dixit Chri-
i nie bealus qui cœleris praelaliis discipulis stus : Sicut misit me Pater, et ego milto vos,
fuit, oui claves regni cœlestis comniissae,
« i quibus verbis summamin omnes jurisdiciionis
etc. S. Epipliauius haeresi 31 : « Pelrum elegit poleslaiem coniulii; nec est igiiur unde pri-
t ut dux essct discipuloruin ; i et in Ancorato : malus atlribuatur Pelro. Hinc S. Cyprianus
< Hic est qui audivit : Pasce agnos meos , cui lib. de Uniiale Ecclesise : « Hoc erant ulique
i creditum estovile. »
« coeteri Apostoli quod fuit Petrus, pari con-
Hic gradura sistiraus, ne in immensum pro- « sortio praediti et honoris et poiestatis, sed
veliatur iractaïus; se ipsos, non primatum « exordium ab unitate proficiscitur. i S. Am-
Pétri destruunt qui hune aiienlare audeant; brosius lib. de fncarnaiione cap. 4 : « Hic
ad hanc petram niiserabiliter eosallidinecesse « (Pelrus) ut audivit : Vos aulem quem me esse
est, dùm evertere, quod siabilienduni curavit idicilis? loci non immemor sui, primatum
Dorainus, insanè machinanlur. Hine merilô « primatum confessionis ulique non ho-
egit,
sacra Facultas Parisiensis anno 1617 prîores «noris, primatum fidei, non ordinis. > El qui-
quatuor libros Warci Anlonii de Dominis ar- deni auctoritalis primatu si Pelrum donavisset
chiepiseopi Spalatensis et apostatae proscripsit; Chrisiiis, praeseniibus et audientibus Apo-
quinta novatoris hujus propositio haec erat : slolis, non dispulavissent inter se quis eorum
« Disparitas potestaiis inler Aposiolos hunia- major Marc. cap. primas, ne divi-
esset, 9, v. 53;
(Hum est inventum, in sacris Evangeliis et nae repugnarent insiiiulioni, dclulissent Pelro.
« divini novi Teslamenli Scripturis minime Resp. : Pares fuerunl Petro caeteri Apostoli
«subsistens. » Hanc propositionem nota islà raiione missionis, quatenùs immédiate missi
perslrinxit sacra Facultas : « Haec proposiiio sunt à Cbristo, sicut ipse Pelrus missus est, et
I est haeretica et schismalica , de jurisdiciione Jigandi atque solvendi poleslaiem immédiate à
«apostolicà ordinarià, quse in solo divo Petro Chrisio acceperuni, sicut ipse Pelrus accepit.
isubsistebat, inlellecta. » Hinc anno 1647, Fuerunt eliam pares potesiaie, raiione uni-
haeresis notam judicavit Innocentius X inu- versalliaiis, quatenùs praedicandi et ligandi ac
rendam eorum doctrinae qui parem et sequa- solvendi auclorilalem universalem, seu quara
lem in omnibus auctoritatem Peiro et Paulo in tolo lerrarum orbe exercere possent, sup-
coliatam elfutiebant : < Propositionem hanc, peditavil illis Chrisius; at simul Pelro infe-
i inquit S. Petrus et S. Paulus sunt duo Ec- duobus
:
riores in illos fuisse confitendum est,
«clesiae principes, qui unicum eiliciunt; vel 1° in eo quôd universalem illam poleslaiem
«sunt duo Ecclesix catholicae coryphaei, ac ac jurisdiciionem spirilualem ordinanle Chri-
« supremi duces summâ inter se unitate con- sio induerini exercendam cum quâdam débita
«juncti; vel sunt geminus Ecclesi* verlex, Petro subjectione quôd non solùm apostolalùs
;
« qui in unum divinissiraè coaluerunt ; vel sunt honorera cum aliis Pelrus acceperit, sed etiam
< duo Ecclesiae summi pastores et praesides qui insiilutus sit à Cbristo fundamentum , caput
«unicum caput constituunt, » etc. Totideni ei paslor ordinariusuniversae Ecclesiae, proin-
illis assertionibus uniiatera cathedrae princi- Aposlolorum cùm
deque et aliorum , ipsl sint
palis à Chrisio conslitutae impugnabant libri
,
de corpore Ecclesiae et de ovili Chrisli perinde
duo Gallico idiomate conscripli. Doclrinam ac alii fidèles. Quod paucis docet S. Léo, Epist.
illam seu propositionem ita explicatam ut
«
ad Anastasium episcopum Thessalonicensem,
« ponat omnimodam aequalitatem inler S. Pe- bis verbis : « Inter beatisssimos Aposiolos in
« Irum , et S. Paulum , sine subordinatione et « simililudine honoris fuit quaedam discrelio
«subjectione S. Pauli ad S. Pelrum in po- « potestaiis , et cùm omnium par esset electio,
« lestate supremâ et regimine universalis Ec- 1 uni lamen dalum est ut caeteris praeemine-
« clesise, sanctissimus pontifex haereiicam cen- « ret. » 2" In eo minores erant Pelro caeteri
« suit et declaravit. >
Apostoli quôd Petro coUata ad Ecclesiae gu-
licet Aposlolorum siiccessores non laniâ , suam cxpressis verbis prap.nuntiâsset illis Chri*
exornanlur poicstatis anipliludine quanta sin- stus , ipsi nihil liorum intellexerunt , et erat ver-
Ex dictis intelligUur, quo sensu Aposlolos quœ dicebanlur. Unum addemus quo inprimis
omnes asserueril S. Cyprianus hoc fuisse quo S. Ambrosii objectum illustraïur testimonium :
eral Peirus, honoris et polestatis pari praeditos scilicet, Petrus conversante in terris Christo,
«onsorlio; vcrbis subsequentibus, menteni non habuit nec gessit primatum Ecclesiae, sed
suam perspicuè evolvit : « Sed exordium, in- tantùm post Ciiristi mortem; nam Christus in
€ quit, ab unitate proliciscitur. Primatus Petro terris niortalem vitam agens per se visibililer
«datur, ut una Chrisii Ecclesia et cathedra regebat Apostolos, nec egebal vicario.
« una nionslretur. > Alia posseni in médium Objicies 2° : Quidquid sit de caeteris Aposto-
âflerriejusdem S. docloris haud minus aperia lis, Paulum saliem fatendumest, nec potes-
teslimonia. Vide epist. 40 veteris edit. : < Deus tate nec honore inferiorem fuisse Petro. Nam
« unus una Ecclesia,
est et Chrislus unus, et qui se jactanler extollere noluisset S. Paulus,
f et cathedra una super Petrum Domini voce Apostolis omnibus, ne exceptoquidemS. Petro,
< fundata. > Epist. ad Jubaianum « Petro pri- : aequalem confitetur. Ego, inquit ad Corinth. 2,
< mùm
Dominas super quem aedificavit Eccle- c. 12, à vobis debui commendari : nihil enim mi-
«siam, et unde unitatis originem instituit et nus fui ab iii qui sunt supra modum Apostoli.
« ostendit, polestatera islam dédit, ut jd solve- Ejusdem Epistolae cap. 11, testatur mandatam
< quod ilie solvissel in terris. »
reiur in cœlis sibi fuisse omnium curam Ecclesiarum Prœter :
Vid. hancejusdem Epist. ad Jubaianum; Ex- illa quœ extrinseciis sunt, instantia mea quoti-
revelalam proliteri, atque iia gessisse prima- quia reprehensibilis eral ; priiis enim quàm veni-
lum uon honoris, sed confessionis, non ordi- rent quidam àJacobo, cum gentibus edebat; cîim
iiis, sed fidei ; unde ibi non agitur de primatu autem venissent, sublraltebat et segregabat se,
jurisdiclionis ac potestatis, quod paiet ex isiis timens eos qui ex circumcisione erant.
verbis à S. Ambrosio subjunctis : « Hoc est di- Resp. ad primum : In conteraplionem Pau-
< cere:Nemomevincat; nuncnieae partes sunt. lum adducere cùm eniterentur pseudoapostoli,
<i Debeocempensarequodtacui. jQuineteodera id obtendenles, eura non esse conversatum
ail enim : < Hic est ergo Petrus qui respondit stolis, coactus est minislerium suum commen.
< prae caeteris Apostolis, imô proe caeteris, et dare, atque ostendere nec minus sibi ab ipso
fideô fundamenlum dicitur. » Aliis verô in Christo traditum sibi munus Apostoli , nec
;locis manifesté ejus Apostoli primatum vindi- splendore ac multitudine miraculorum, nec
•cat S. Ambrosius, v. g., serm. 11 : « liane so- animarum zelo evangelicisque laboribus, aliis
v< lam Ecclesiae navem ascendit Dominus, in esse postponendum Apostolis; post enim ob-
•«quà Petrus niagister est constitulus, dicenie jecta verba continuô additur : Signa tamen
<< Domino : Super hanc petram œdificabo Eccle- apostolatîis mei facta sunt super vos, in omni pa-
«•cepit Andréas, sed Petrus. » Jam verô quôd est enim quod miniis liabuistis prœ cœteris Eccte-
'disputaverini inter se longé anle acceplum siis? Quid inde detrahitur ex primatu S. Pé-
Spirilum Apostoli, quis /:oru»i major esseï, non tri? Ad secundum Meritô asseril concreditam
:
àslà contentione abjudica'lur Petro aposlolicae sibi fuisse omnium soUiciludinem Ecclesia-
primatus auctoritatis; ea dignitatis praestantia rum; nuUis enim locorum spatiiseral circum-
cîim csset spiritualis, neque ad illud perlineret scriptum Apostolorum ministerium salvo ta- ,
letur quàm dillicilè non infrcq^ientcr caperent hendit palàm S. Petrum S. Paulus, superiorem
quac minime ardua intelleclu vitieanlur; sic Luc. inferior. Hinc elucet et animi fortitudo in
cap, 18, quamvis morlem, et qresurrectiouem Paulo, eteximia modeàtia in Petro, qui, ul
,,,
«non vendicavil sibi aliqnid insolenter, aul necessariô requiri, auctoritatem genuinâ mis-
sioneconciliatam, qiiû deliciente, usurpationis
I arroganier assunipsit, ut diceret se primalum
«icnere, et obteniperari à novcllis et poslcris sacrilogac crinien incurrilur; bine ad Hebr. 5,
I lum, ) etc. < Est iiaque, ut ait S. Auguslinus vccalur à Deo tanquàm Aaron. At praeter aucto-
«epist. 82 ad S. Hieronynuira, laus jiislae li- ritatem necesse est ut in eà exerendâ teneatur
iberlatisin Paulo, et sanctse huniilitaiis in unitasex quâ pendet totius Ecclesîae immola
« Petro. »
firmitudo. Ad hanc autem servandam tuen-
Inst. 1° : Apud SS. Patres parem obtinet damque unilatem, necessaria erat auctoritatis
cum Pelro locum gentium Apostolus; refert quaedam prœstantia, seu externse atque supe-
S. Irenseus lib. ô adversùs h?ereses cap. 3, Ec- rioris potestatis accessio, quae avertendis dissi-
clesiam Romanam à SS. Apostolis Petro et Paulo pandisque schismaiibus esset idonea, lum quae
institutam fuisse acfundatam. Eos vocat S. Epi- omnibus coagmentandis apta Ecclesiae parli-
phanius primos omnium Apostclos et episcopos bu3, ministres ipsos regendis populis praeposi-
Ecclesiœ; S. Chrysost., oculos Romœ et sancto- valeret in officio continere , vel in ordinem
rum coryphœos; S. Léo, Romanœ urbis Patres ac cogère, si forte aberrarent, aul in transversum
cur per antonoraasiam Pauliis appellaretur Apostoli, cùm eorum singulis in orbis cbri-
Resp. : Priusquàm generalem afferamus so- siiiuenda regiminis forma quae rectae institu-
lulionem quae per accommodam distribulionem tioni rehusque Ecclesiae perpétué componendis
vaieat objecta explanare SS. Palrum testimo- esset accommodaia ; sic Jerosolymis habita est
nia , operae pretium duxinius quaedam ex Apostolorum synodus, quamvis singuli divini-
doctissimis cardinalibus Bellannino et Perronio tùs inspirati, poiulssent elucidandamquaesiio-
delibare, quse niagis ac magis rationem nalu- nem irreformabili decreto dirimere. Porrô
ramiiue primaiûs Peiro concessi explicare va- auctoril.iiem illam superiorem fovendae et
< esset ;
quare, quemadmodùm in populo Ju- t ciscitur, et primatus Petro datur, utEcclesia
« daeorum major erat Moses, et nihilominùs cunamonstrelur. » Jam utexponanturillaSS.
t lanien Aaron verè ac propriè summus ponli- Patrum tesiimonia quae S. Pelro sequalem Pau-
« fex fuit ; et non Mosis, sed Aaronis posteri in lum consiiiuere videantur,
t summâ illâ dignitate, palri successerunt Resp. posse utrumque Romae Apostolum
< quoniam polestas Mosis extraordinaria, Aaro- pariter dici etepiscopum, ordinarium quidem,
< nis ordinaria erat ita quoque si admiiiere- ; S. Petrum, cujus amplissima auctoritas conti-
i mus, exiraordinario privilégie Paulum Pelro nua successione singulos ejus ad successores
« majorem fuisse , non propterea negaremus erat irajicienda ; extraordinarium autera ,
tagne: JEqu2i\Qs fuerunt inter se omnes Aposloli S. Epiphanius, cujus hic pronuniialum objici-
lestatis exercendae. Quod ut niagis perspeclum lara fuisse ac fundalam. Romanis evangelicâ
siL^nimadverlendum est ad legitimum neccs- doçtrinâ imbuendis uterque allaboravit, pre-
, ,
•#
Ecclesia ; sic lamen ut conçtitularn in eâsedein Pauli, quA nos quoque in terra fimginmr. In si-
solus propriè obiinuerit S, Pelrus. Eàdem ra- gillis pontificiorum diplomatum exprimi soient
tionc dici potuerunt amboilli Aposloli, Roma- SS. Pelri et Pauli elligies , atquc inierdùm
nse urbis Paires ac pastores, quae nomina per Paulus, interdùm Petrus collocatur ad dex-
se nonsignilicant conccssum divinitùs univcrsà tram , quasi parcs iionore et poteslate. In
in Ecclesia principatuni, sicut nequc adhibiiae olïicio Ecclesiœ, dùin collecta usurpalur in
sancto Chrysostomo honorificae ill« appella- festo SS. Pétri et Pauli, dicuntur anibo gloriosi
liones, oculi Rotnœ, sanctorum conjpliœi. Neque principes terrœ,judices seculi. Quibus vcrbis de-
magis utrunique auctorilate absoluiè parem signatur eorumdem aequalitas.
colligi ex eo potest, quôd eos in principatu Resp. : Cùm Pctri et Pauli successores se
apostolico fratres S. Gregorius Magnus nun- dicunl Romani pontifices, successionem adscri-
cupaverit hoc : unum voluit, Ecclcsiae principes bunt sibi realem, at non utriusque personalem.
constiiutos esse à Cl)rislo Apostolos, alque Id est, vendicant sibi tum Pelri , tum Panli
apostolicae dignitatis consorles SS. Petrum et omnia jura, seu auciorilalem omncm quâ
Pâulum, singuiari cliaritale fuisse conjiinclos; utebantur in ministerio ecclesiasticoilli Apo-
suninms pontifex nonne episcopos fralres ap- sloli ; atsignificatum non volunt sese in Eccle-
peilat'.'Nccideôaequalera secumiilis, ut nolum sia gubernandà sustinere personam Pauli
est, polestatem asserii; quin S, Gregorius alque sedem lenere quam propriè et speciatim
Magnus S. Pelri primaium agnoverit, dubitari Paulus occupaverit; profiientur enim sedere
minime potest; inter alia qu» suppelunt ojus se in cathedra Pelri, ejusque solius personam
testimonia, sit illudlib. 4, cpist. 52 : < Cunciis genuinâ successione in seipsos jure ordinario
I ipsi quippe dicitur : Tu es Pelriis, et super hanc commisse sibi regendae Ecclesiae ordinario
tpelramœdi/icabo Ecclesiam meam. > Aliquan- niunere. non minorem obtiiiere auctoritalera
tùm in speciem adversariis favere videalur quàm olim Petrum eiPauluui praeterea eorum- ;
S. Cyrilius Hieros. quasi SS. Petrum et Paulura dem inprimis in eminente quo funguntur,
vocarel Ecclesiœ capita , quasi duplex fuisset oITicio, ambirese atque invocarepatrocinium.
consiilutum à Cbristo universae caput Eccle- Summos inter pontifices extiterunt ,
qui non
si^e; alque ideô nemini jure divino adjudican- Pelri duntaxat et Pauli, sed omnium sancto-
dus foret primatus. A S. Cyrillo , SS. Petrus rum auctorilate munitos se pratdicaverint :
et Paulus vocati quidem sunt prœlaii et prolo- num inde concludetur aut omnes sanctos po-
statœ : nusquàm Ecclesiae capita. Imô cùni de testate aequales Petroesse habendos aut om- ,
sancto Pelro sermonem seorsini habuit, ipsum nibus sanctis, in minislerio gubernandae Ec-
appella vit pro/os/a/am, id est, primum praesidem clesiae Romanos pontifices suecedere? Sic
ac praefectum cœiùs apostolici. Tuni caiechesi Joannes II, epist. 6 : lEx aucloritate Dei, in-
secundâ Petrus abeodem nuncupatur princeps I quit, et beatorum Apostolorum Pétri et Pauli,
Aposlolorum excelleniissimus, Cùm igitur « et omnium sanctorum, jubenius te orani ec-
Petrum et Paulum adaequare videlur, lioc I clesiasticà communione privatum. > Nico-
unum indicare voluit, ipsos eminere in collegio laus I , in sententià quâ Photium episcopali et
tamen Pétri primatu. Quare
apostolico, salvo sacerdotali munere dejiciendumcuravit: i Sit,
autem Paulus dicitur quasi per antonomasiam < inquit, Dei omnipolentis et beatorum Apo-
Apostolus, paucis explicat S. Augustinus, lib. 3 cslolorum principum Pelri et Pauli et om- ,
«lus, non intelligiuir nisi Paulus, quia pluri- i necnon et Spiriiùs sancti per nos judicio
« bus est epistolis notior, et plus omnibus aliis c ab omni sacerdotali honore alienus. » Ilinc
( laboravit. > promptum est colligi quid sentiai Paulus IIF,
Inst. 1" : Ipsimet Romani pontifices non Pé- dùm se convocare dicitsjnodum Trid. auclo-
tri solumraodô, verùm eliam et Pauli glorian- ritate Pelri et Pauli; idem pontifex, ui ob-
, ,,
ponlificiis aiiquando videatur honoraiiore loco legiis : in eâ conversaïus est Chrislus, mixi-
posilus; al in omnibus aliis, qu3e scilicel ad niaqueeô loci adimplevit mysieria ; nec lamen
Ecclesiae regimen ordinarium referuntur, prae- Jacobi successoribus alligaium voluit universâ
cedit et prae caeteris nominalur Petrus. 2" Usu in Ecclesia primatum ; hinc lib. 2 de Conside-
antique receptum erat, ut cùm duo simul in- raiione dixit S. Bernardus : « Jacobus unâ
cederenl senior et honoraiior, ad laevam esset, « Hierosoiymâ contentus, universitalem Pelro
junior aulem laïus ejus dexterum protegeret « cedil. I Ad tesiimonium Clemenlis , resp,
et nonnihil praecederet in signum obsequii : mendosum procul dubio esse et corruplum
hâc de causa testatur Eusebius lib. 1 de Yitâ Eusebii lexlum : lameisi enim in Basileensi
Consianlini , à se visum esse Conslantinum codice versionis Rufini, objecta legantur verba,
adolescentem in Palsesiinâ obeuntem cum in codice lamen Coloniensi non habetur vox
Auguste seniore provinciam, semperque ad primatus, nec legiiur Apostolorum , sed Hiero-
dexierara ejus incedenlem; poliorem lamen so/(/mor«??iepiscopuni, uli inquibusqueopUmae
locum oblinere lum procul dubio censebatur Dotae codicibus Eusebianis, quos Valesius in-
senior Auguslus. De Peiro et Paulo, S. Léo, spexit et conlulit ; haec eadem leclio inprimis
qui primatum Pétri et Romani pontificis, lam probata est Nicephoro hune locum alleganti
diserte commendavit, haec lamen asserere non tum et opiimè Eusebii consonat sentenliae, qui
dubiiavit « llos graiia Dei in tantum apicera
: eodem in lib. 2, cap. 14, S. Petrum vocat
( inter omnia Ecclesiae membra provexit , ut Apostolorum principem. Cohaeret eiiani prae-
( eos in corpore cui caput est Chrislus quasi dicia leclio cum graeco codice Vaticanae biblio-
( geminum consliiueret lumen oculorum de , ihecae quo dicuntur Petrus, Jacobus et
, in
€ quorum merilis ac virlutibus, nihil adversum, Joannes, non affeclâ$se gloriam, sed] Jacobum
i nihil debemus seniire discrelum , quia illos Justtim, episcopum Hierosolymonim elegisse. Ad
I et electio pares, et labor similes, et linis fecit tesiimonium S. Chrysoslomi diceniis Aposlolos
f sequales. > concessisse Jacob solium ,
resp. locutum illum
Objicies o° : Jacobus, si conferalur cum Pe- esse de solio particularis episcopaiûs, nec ullo
lro, dignitate vincit et auctoriiale : solus ille modo derogaiura voluit S. Pelri praecellenii
dicendus est Chrisii vicarius, cùm episcopa- auclorilali , cujus primatum plurimis in locis
tum Hierosolymae sorlilus sit, quem lenuit ip- extollere sluduit ; idem homil. leriiâ in Act.
semet Chrislus quôd Jérusalem om-
; accedil Apost., post verba quae objiciuntur, subjungit
nium est mater Ecclesiarum; sic enim praenun- de Pelro : • Meriiù primus omnium aucloriia-
tiatum fuit Isa. cap. 2 : De Sion exibit lex, et f lem usurpât iu negoiio, ut qui omnes haheat
873 SECT. I. DE PIUMATIJ R0.MAN1 PONTIFICIS. 874
c in manu ad liunc enim dixit Chrislus : Et
;
CAPUT H.
( tu atiquando conversus, confirma fratrcs tuos. t
DE PRIMATU ROMANr PO.NTIFICIS, UT
Objicies 4° : Jurisdiciione usi sunt Aposloli SUCCESSORIS
ET HiEREDIS S. PETRI APOSTOLORUM PRINCIPIS.
erga S. Pelrum, ut inferlurex cap. oclavo Act.
Apost. : Cùm autem audîssent Aposloli qui erant CoNCLtsio. — Primalum honoris et jurisdictiO'
nis obiinetjure divino universâ in
Jerosolymis , quod recepisset Samaria verbum Ecclesià
Dei , miserunt ad eos Pelrum el Joannem. — Romanus pontifex.
notavimus, alquo, ul observât S. Lucas, audilâ < dcbuil i)onlilicatus, qui non in Pétri commo-
Pclri sentenlià , tacuit cmnis mulliludo , ciim < dum, sed in Ecclesiae uiilitaiem insiilulus
antea magna conqiiisilio fierel , Act. 15, i erat, sed mancre acpcrsevcrare, doncc ipsa
« Ecclesià manet.aulcerlè doncc in lerris pero-
TII. IV. 28
,
,
* vigiloniià opushabet. > de Romano Ponlifice, « sanguineni effudii suum ? certè ut pecudes
Iib. 2, c. 12, 11. G. 5° Quae Clirisliis Aposlolis < eas acquireret , quarum curam tum Petro ,
eorum quoque successoribus dicta inlelligun- Léo serm. 2 de anniversario assuniptionis suae
lur V. g. Mallh. 18
: Quœcumque alligaverilis : ad pontificalum ; «Persévérât videlicet Petrus,
super terrant, eriint ligata et in cœlo; et Joann. « et vivit in successoribus suis. > Cùm Ecclesiae
20 : Sicut misit me Pater, et ego niitto vos monarchicum sit regimen , aristocraiiâ licet
accipite Spirilum sanctum , etc. lia quse Petro lemperatum , agnoscatur in eâ oportet supre-
non ut liomini privato sed ut Ecclesiae prœ- , mus rector qui clavum teneat tantae navis ,
fecio commendavit autcontulit, ad ejus eiiam quae nuUis unquàm obruenda sit infestis quan-
successores oportet referri tum enirn Christus : tùmlibet fluctibus.
su3e conslituebat formamEcclesice, quaenullis Hactenùsdeperpetuitate primatûs Pétri per
erat circumscribenda teniporum spaliis. 4° Ad legilimam successionem ; quôd autem Petro
servandam in Ecclesià unitatem, ac prœclu- Aposlolorum principi verè succédât Romanus
dendum schismaiibus aditum, voluit Cliristus pontifex, id pari ter certissimum est. Namque
unuin haberi in Ecclesià supremum pastorem successor Pétri in primalu Ecclesiae habendus
€ui singuli obsequerentur ipsi episcopi, unam- est vel Antiochenus vel Romanus episcopus;
que principalem sedem, cui adliœrere singulae uullibi nisi Antiochiae et Romae speciatim se
tenerenlur Ecclesiae ; hinc inier caeteros S. gessit episcopum S. Petrus; praeter urbium
Cyprianus , lib. de Unitate Ecclesiae ; < Pe- illarum episcopos, alius nemo successorem
( tro , inquit ,
priraùm Dominus , super quem Pétri in primalu Ecclesiae se unquàm asseruit,
« aediûcavit Ecclesiam , et unde unitatis ori- aut dicere potuit; episcopus quidem Antio-
( ginera instiluit et ostendit ,
potestatera is- chenus Petro successit in parliculari episco-
( lam dédit. » S. Hieronymus lib. 1 in Jovi- patu Anliochenae Ecclesiae, non autem in pri-
nianum : < Inter duodecim unus eligitur, ut malu quem Petrus universâ lenuit in Ecclesià ;
< capite coustituto , schismatis occasio lolle- non enim succeditur nisi locum cedenti per
« retur. » At quamdiù perraanebit Ecclesià morlem naluralem, vel per depositionem aut
vigere in eâ unitatem necesse est, atque nefa- renuntiationem; Pelrus aulem adhuc vivens,
dum est ergo superslitem Petro , ejusque in ibique mortuus est, ut invictis et nianifestis
tatis primatum, ad illam tam necessariam uni- universae pastor Ecclesiae nunquàm habitus est
osiendimus Petro commissum esse, ne exceptis nuit, ut constat ex concilii primi canone 6 et
quideni Aposlolis, totum ovile , neque tolum usu perpetuo; at episcopus Romanus Petro
cùm succedit morienti, atque ideô locum cedenti
ratione duntaxat loci, sed etiam temporis,
non minus nobis quàm antiquis Cliristus pros- tum quoad episcopatum Ecclesiae Romanae
pectumvelit pasloris autem officlum , est of- particularem, tum quoad pontificalum ac prin-
;
ficium ordinarium et perpetuum, siquidem ex cipatum quo universâ praeditus erat in Eccle-
naturâ rei, tamdiù durare débet oilicium pas- sià. Idem confirmari potest disertissimis pro-
torii, quamdiù manet ovile; ovile aulem manet balissimisque testimoniis : pauca depromemus
tradidit Christus Dominus , ejusdem Ecclesiae Cornelium, lùm inquit, < cùm Fabiani locus,
visibile cnput esse voluit S. Petrum : ha;c au- c id est, cùm locus Pétri, et gradus calhediac
lem ratio duraiionem omnem Ecclesiae com- c sacerdotalis vacaret. » Ipsum ad Cornelium
pleclilur , cùm aetaie nuUâ possil Ecclesià sine pontificem epistolâ, sic de Fclicissimo et For-
hinc S. Chrysost., lib. 2 de Sacerdoiio, circa < do-episcopo sibi ab haereiicis constitulo, na-
principium ; « Quânam, inquil , de causa ille I vigare audent et ad Pétri caihcdrara, atque
,
« piscaloris, et discipulo crucis loquor ; ego contradicitur, Act. 28. Frustra id quaerunt Ju-
I nulium primum nisi CiirisUim sequens, bea- daei, si Romanis Evangelium Pelrus annunlia-
• litudini luae, idesl, caihedr» Peiri commu- veril.
• nione consocior : super illam pelram aedifi- Resp. leviora esse haec objecta quàm ut
f catam Ecclesiam scio. i Epist. H, edlt. consianiis et manifeslae iradilionis fidem labe-
Bened. 5. Auguslinus epist. ad Generosum facere valcant mox audivimus S. Cyprianum
;
quiB est 165 : < Si ordo> inquit, episcoporum locum Pelri S. Fabiano et Petro calhedram
« sibi succedenlium considcrandus est, quantô Romanam adscribentemet SS. ; audivimus
I cerliùs et verè salubriier ab ipso Petro nu- Augusiinum, Chrysologum, Optaium Milevi-
« nieramus, cui lolius Ecclesiae figuram ge- tanum, recensenles in Romanâ sede conlinuam
« renli, Dominus ait : Super banc pelram successorum Pelri seriem, ut omnibus paten-
( aedilicabo Ecclesiam nieam, et poriic infero- tem et exploralè perspeclam. Tant! momenti
« rum non Vincent eani? Petro enim successit tesiimoniis prompium est alla superaddere
«Linus, Lino Cleniens, Clemenli Anacle- non minus perspicua : sic S. Irenaeuslib. 5
1 tus, etc. ; Damaso Siricius, Siricio Anasla- adversùs haereses , cap. 5 : « Quoniàm valdè
t sius. » Tam conslanli praevià Iradiiione < longum est in hoc tali volumine omnium
concilium Lugdunense primum, cap. Pericu- < Ecclesiarum enumerare successiones, ma-
lum de eleclione, in 6, Konianum ponliliccm « ximae cl antiquissimoe, et ab omnibus cogni-
vocal vicarium Clirisli, successorem Petii, re- « lae à gloriosissimis duobus Apostolis Pelro
ctorem universalis Ecclesiœ. et Paulo Romae fundatae
< et constitulse Eccle-
Concilium Florentinum consenticnlibusGrae- < siai, eam quam habel ab Apostolis Iraditio-
cis et Laiinis, sic in dofiiiiiionc (idci pronun- « nem, et annunlialam hominibus fidem, per
liat : < Delinimus sanclani Apostolicam sedem 4 successiones episcoporum pervenienlem us-
t et Piomanum poniilicem in universum or- « que ad nos, indicantes confundiraus omnes ,
I bcm icnere priraalum, et ipsum ponlificem « eos qui quoquo modo vel per suî placentiam
« Romanuni successorem esse beau Pelri prin- I malam, v«l vannm gloriam, vel per cœcita-
t cipis Aposlolorum, et verum Cbrlsli vica- t lem et malam senleniiam, proeler quàm opor-
t rium, toliusque Ecclesiai capui, et omnium i tel, colliguni. » Teriullianus de Romanâ sic
f Chrislianorum paircm et doclorem, et ipsi loquiiur Ecclesiâ, lib. de Praescripi. cap. 36 :
« in B. Petro pascendi, rcgeiidi et gubcrnandi « Si aulem Ilaiiai adjaces, habes Romam, unde
• universalem Ecclesiam , à Domino noslro « nobis qiioquc auclorltas prseslô est. Ista
« Josu Clirislo, plenam poiesUilem iradiiam i quàm Iclix Ecdesia, cui totam doctrinam
t esse, qucmadmodùm eiiam in geslis œcu- « Aposloli cum sanguine suo profuderunl ! ubi
« menicorum conciliorum, cl in sacris canoni- « Pelrus passioni Dominic.neadaequalur, > etc.
i bus conlinelur. > Ibidem Terluliianus, cap. 52 : « Edant haere-
Objicies ; Incerlum esl ulrùm Romain con- I lici origines Ecclesiarum suaruni ; evolvant
879 DE ECCLESIA CIIRISTI. PARS II. 880
f ordincra episcoporum suorum iia per suc- || opiniones ! Tertullianu^ namqvie , Clemens
I cessioneni ab inilio decurrenlem, ut primus Alexandrinus , et Laclanlius mortuum esse
f ille episcopus aliqiiem ex Apostolis, vel apo- docenl anno 15 Tiberii, œiatis buai 30; Igna-
f stolicisviris, qui tanien cum Aposlolis perse- lius Martyr, Eusebius et alii, anno Tiberii 18,
I menieni à Pelro ordinaluni refert. » Hegesip- que ad annum 34, nonnulli viri eruditi ad
puslib. de Excidio urbis Jerosolyniiiauae c. 1, annuin 37. Cseterùm refcrri ad exordiumrogni
( Sub ipso, inquit, Claudli iniperio, benigna epistolâ ad Romanos, mullis jubet nomine suo
« et propiiîa Del, lotius universilalis rectoris, dici salutem Paulus, ne verbum unum quidem de
f facile principem Pelrum, Romam versus, ad rata luit E])istola ad Hebraeos , altum est
c ejusmodi pestiferam vitae humanse corrupte- in illâ de ipso silentium; neque Timotbeus
script, ecclesiaslicorum : « Simon Petrus post nusquàm appellatus sit. Profectus erat Româ
I episcopatum Antiochensis Ecclesiœ, et prae- S. Petrus versabaturque in Oriente, lùm cùm
f dicalionem dispersionis eorum qui de cir- ad Romanos scripsit Paulus, nec ad illam ur-
< cumeisione crediderant, in Ponto, Galalià, bem quâ expulsi fuerant Judaei, lam ciiô re-
Cappadocià, Asiâet Bitbyniâ, secundo Clau- dierai, quàm Aquila et Priscilla et alii, quos
I
< dii anno, ad expugnandum Simonem Magum, salulari jubet pra;diclà in Epist. gentium
« Romam pergit, ibique viginti quinque annis Apostolus. — Tacuit S. Lucas in Actis Aposto-
€ caihedram sacerdolalem tenuit, usque ad lorum de itinere Pétri apud Romanos, et con-
< ultimum Neronis, id est, decimum quartum. » stiluto apud eos speciali ejusdem episcopatu.
I Beatissimus Petrus princeps apostolici ordi- hinc observais. Hieronymus, lib. 1, in Epi-
< nis ad arcem Romani destinalur iniperii, ut slolam ad Galatas, cap. 2 , de reprehensione
( lux veritatis, quae in omnium gentiuui reve- S. Pétri factâ à S. Paulo occasione legaiium,
< labatur sainte, eflîcaciùs se ab ipso capiie « mirum non esse, si Lucas banc rem lacuerit,
f per lotum mundi corpus effunderet. > S. I cùm et alla niulta, quac Paulus suslinuisse se
Prosper in carminé de Ingralis :
i replicat, bistoriographi llccnlià praetermise-
Sedes Rotna Pétri, quœ pastoralis honoris < rit, et non slalim esse contrarium, si quod
Facta caput niundo, quidquid non possidet armis, « alius ob causam dignum puiavit relatu, alius
Relligione tenet. e inter caetera dereliquit; denique primum
Yenisse Romam Pelrum , eamque urbem f episcopum Antiochenae Ecclesiae Petrum
mundi dominatricem.illuslriconsecrâsse mar- « fuisse accepimus, et Romam exinde transla-
lyrio clamant ut vetusla, sic nolissima monu- t lum, quod Lucas peniiùs omisil. > Gesla in-
nienla ; habet praeierea ( urbs il!a ) , inquit primis S. Pauli describenda S. Lucas sibi
Theodorelus Epist. 113 ad S. Leonem Ma- constituerai ; longé lamen abfuit ut mémorise
veriialis, Pétri et Pauli sepulcra, lidelium ani- ctionem S. Pauli Hierosolyniam ut videret Pe-
Jam paucis refellenda quse objecta sunt : cobo et Joanne, Paulo datam, ipsiusque S.
obtendilur dissentire inter se auctores circa epo- Pauli in Galaliam iter non enarravit. An hace
cham adventûs S. Pétri Romam. De lempore idcircô falsiiaiis arguantur? Nec magis mi-
illius adventûs elsi nonnihil dissentiant, de randum, suî cum S. Pelro Romae congres-
ipsoraet adventu plané conseniiunt : nihil sum non commémorasse S. Pauium in Epist.
morte Christi certius est; quoi tanien variae adCalatas, cùm scripta fucrilanlequàniRomam
prodierunt de lempore preiiosa; illius mortis adierit Paulus. —A Paulo Judœi rogaverunt
SECT. DE PUIMATU ROMAM PONTIFICIS. 882
8«l 1.
Homœ quid scntirel de societalc Chriitiano- nec igitur divinà inslitulione prinialum uni-
rum?Q\ikl vero? iiiiin indc coiisequitur non versà oblinenl in Ecclesia. Resp Aliud est — :
Quid igitiir Lis verbis Paulus Roinanos allo- ipsa in primatu S. Peiri, ad institaiioncm Cbri-
quilur in Episl. ad Romanos : Fides vcstra sti omninô referendaesi, seu Christus ipse insti-
annunliatur in universo mundo? Coelcrùm nec tuit, ut primalus Pelri ad ejus omnes successo-
res transeai, cùm, ut inculcari saepiùs oportet,
ipsa Scriplura silct de coilocaià Roniae sede
episcopali Pétri ;
prima eniui cjusdcm Epislolà, ordinarium et perpetuum esse voluerit illius
cap. 5, haec legunlur : Salutat vos Ecdesia, poniificaium quôd episcopus Romanus sit
; at
quœ est in Dabylone collecta, et Marctis filiiis Pelri successor, id ex facto Pétri sedem suam
meus. Conferaturtexius ille cum isto Apocalyp. Romse constitueniis ac figentis ortum babuit,
cap. 17, ubi dicilur Babylon magna sedere su- sive jubenie Chrisio, sive non jubente, banc
per septem montes, et habere regnum super reges illâ in urbe consiituerit. Si Petrus nuUam se-
terrœ , et siaiim inielligeiur in uiroque texlu dera unquàm habuisset particularem , sicut
Romam indicari; nec sanciilali Ecclesiae Ro- talem non babuit primis quinque annis, tune
manse , ut obloquuntur Protestantes, ofliciunt moriente Petro, non episcopus Romanus, ncque
verba haec in Apocalypsi sequenlia : Exile de Antiochenus illi successisset, sed is quem sibi
illà, populus meus, ut ne participes sitis delicto- elegissel Ecclesia ; si verô semper mansisset
rum ejus ; vel niinimâ attentione refellilur ina- Antiochiœ, tune sine dubio successor illius
nis haec caviilalio, cùm apertè distinguatur babendus fuisset Antiochenus episcopus: quia
Ecclesia Ronianoruni ab urbe in quà fuerat auiem RoniiE sedem ûxit et tenuit usque ad ,
Collecta; sancliiatem spirabat Ecclesia; urbs mortem, inde factum est ut Romanus ei succé-
auteni Roma niaxiniâ ex parle anhelabat ido- dât episcopus in primatu quem universâ in Ec-
lolatrise nefarium cullum. clesia obtinuit. Quapropter primalus ille qui fuit
Nota cum Paulo Gabriele Antoine, iracta- initio privilegium merè pcrsonale, per factum
lu deFide : Post Cbristi niortem, Petrus annis Pelri mulalus est in privilegium locale, seu
Aniiochiam migravit, et hujus urbis episcopus et locali. Nam per factum Pelri alligatus est
fuit annis ferè septem, quo tempore Evange- Romanae sedl, ita ul episcopatus particularis
lium in variis regionibus, nempe in Aslà Mi- Romanus conjunctus sit cum summo pontifi-
nore, Bilhyniâ, Ponto, Galatià, Cappadociâ et catu, neque possit aliquis in Romanum eligi
allis praedicavil ; septimo Anliochensis episco- episcopum, quin simul et indivisibiliter eliga-
palùs anno, Jerosolymam rediit, ubi ab He- tur in summum totius Ecclesisc pontificem et
rode Agrippa in carcerem conjectus, etpaulô rectorem. Quam supremam digni talem et au-
postab angelo liberatus est; eodeni anno, qui ctorilalem, eiiam urbe Româ pereunte sibi
erat Claudii secundus , Jerosolymà Romam vindicaret, quisquis in série successorum Pelri
profectus, ibi sedera fixit ; Romà post septem légitime coUocarelur : ab illà enim civilate cui
annorum commorationem à Claudio, anno im- promissa divinitùs perpeluilas non fuit, plané
perii ejus nono, et à morte Christi decimo dislinguitur Pelri sedes, nuUo unquàm infe-
octave, cum cœteris Jud*is expulsus est ; unde rorum impetu dejicienda. Inviclum iiaque
ubi ultimo Neronis anno, martyrio coronatus clionis primalus universâ in Ecclesia ; atqui
est, atque iia Romanae Ecclesi* episcopatum Romani ponlifices veri sunt Pelri successo-
annis 25 tenuit : quse omnia congruunt cum res; ergo jure divino ad eos perlinet hono-
Eusebio, S. Hicronymo aliisque probatis au- ris et jurisdictionis primalus universâ in Ec-
cloribus. clesia.
chani, usura esse auctoritaie Occidenlalem in- c. 7 : « Cùm proptcr scdis propriac dignllalcm
De S. Irenœo haec scribit Eusebius , lib. 5 duni auctoritate suà curavit. Suœ Romanam
Hist. cap. 24: « Victoremdecenttr adnionet, in sedem reverentiae significandae certatim stu-
< ne intégras Dei Ecclesias, morcni sibi à ma- duerunt veteres Grseci , ut tesialur Pelagius II
I summilate arcœ consiiluit, omniumque Ec- invasor Photius etiam ipse se in scriplis suis ar-
tum Occidentis caput et rector divinitùs con- valent in Orientales ipsas Ecclesias Romani pon-
Romanus pontifex.
slituilur tifices, plurimùmconferuntsanctissimorum ex
S. Basilius epist. 52 ad Albanasiuni : i Vi- illis ponlificibus probatissiraa exempla. S. Léo
< sum est consentaneumscribereadepiscopum in Epist. ad Anastasium episcopumThessaloni-
< Romanum, ut videat res nostras , et judicii censem : < Sicut, inquit, praedecessores mei prae-
t sui decretuni interponat , ut quia difficile i decessoribus tuis, iia etiam ego dilectioni tuae,
< qui laborem ilineris perferre possint. i Hic < Ecclesiis principaliter ex divinà instilutione
Romano tribuitur pontifici potestas , Orienlis < debemus , imilator noslrœ mansuetudinis
à communione Ecclesiae repellal : « Veslram < tati, ut in partem sis vocalus sollicitudinis,
< oro vigilantiam , ut licet omnia tumullibus i non in plenitudincm poieslatis. i Mandata
< impleverint, lamen curari morbo volue-
si ex divino instituto omnium cura Ecclesiarum
< rint , non afïligantur ncque è cœtu ejician-
,
concessaque divinitùs plenitudo potestatis ,
( tur. » Potestergo Romanus pontifex excom- nonne aperto sunt argumcnio primalûs, qui ul
municationis pœnara Orientalibus ipsis cpis- Occidentales, ita et Orientales complectalurre-
num quas passus est procellis , subjungit : j sedes B. Pétri Aposioli jus babeal resolven-
« Quamobrem te precor ut sanclissimo arcbi- i di. Quibusnam bic locorum spatiis con-
»
< ludincm vestram , inqnit , et decessoris niei < prœeras in bis qui tuum tenebant ordincni
« et meâ in causa Honorati arcliidiaconi scri- « (nempe in legatis). » Dioscori sic redarguunt
f pia directa sunt, lune contempla utrlusque pervicaciam : « Insuper et contra ipsum (Leo-
I senienliâ ,
praefatus Honoraïus proprio gra- I nem)cuivineaecuslodiaàSalvatorecommissa
( du privatus esl; quod si quilibel ex quatuor i est, extendit insaniam. » Definitionibus con-
( palriarchis fecisset, sine gravissimo scanda- cilii ut asseniialur, instanter postulant : « Re-
f lo tanla conlumacia transira nulle modo i gamus igitur, et luis decretis nostrum bonora
< potuisset. > Se palriarchis omnibus prseposi- « judicium ; et sicut nos capili in bonis adje-
( tum esse, clariùs assererenon potuit. Epist. < cimus consonantiam , sic et summilas tua
63 ad Joannem Syracusanum , jib. 7 : i De « fdiis, quod decet, adimpleat. > At non inva-
« Constantinopolitanà Ecclesià ,
quis eam du- sisse, non sibi per vim aut subdoli^ machina-
f bitet Apostolicae sedi esse subjectam? quod et lionibus Romanos poniiflces arrogâsse honoris
tisconciliorum generalium. Inter caelera, con- gulas omnes Ecclesias ultrô et spontè profi-
cilium Consianlinopoliianum primum in episi. tenlium, tum ex agendi ralione et consensione
ad Damasum Quoniam vos nos velutmem-
: i , eorum pontificum quos commemoravimus
t bra propria per Deo amantissimi imperatoris qui licet ab omni fastu et ambitione abher-
« liiieras accersivislis. » Se membra esse Da- rentes, hanc sibi dignilatem, non reclamante,
masi agnoverunt Orientales episcopi; ergo et imè in conciliis generalibus plaudente Eccle-
eumdem pro capite habuerunt ; deinde bsec sià, strenuè sibi vindicârunt.
addunt : t Conslantinopolim conveneramus Amovendo usurpationis crimini, ea penitùs
« mandalo lillerarum superiorum à veslrà re- sudicerent, quae divinam illius adstruunt pri-
i verentlà ad imperatorem Theodosium missa- ma lus originem : liane jam in primo argument!
i rum. » Parebani igitur auctoritati Romani génère demonsiravimus : aliâ etiam via con-
pontiûcis. Eamdem ohtemperandi nécessita tem firmari potest. Illius enim dignitatis nullus
teslaniur Paires Ephesini, act. prima in sen- auclor, nullum que inducta fuerit tempus as-
teutiâ deposiiionisNeslorii: < Coacli, inquiunt, signari potest , nisi ad Christum ipsum con-
c per sacros canones Patris noslri et comminis- scendatur : queni nisi auclorem habeat, unde-
i tri Cœlestini, Ronianae Ecclesiœ episcopi, nam emanare censebitur? Num ab ipsis Apo-
< ad lugubrem banc contra eum (Nestorium) slolis? num ab aliquo generali concilie? nura
I senientiam venimus. » denique, ut hserelici muili comminiscuntur, à
Eàdem in synodo praeclarum extat de sede seculari potestate introductus fuerit ille pri-
Romani poniificis testimonium Juyenalis Hie- matus ? At non ab institutione Apostolicâ
rosolymilani : i Apud quam , inquit , maxime duxit exordium : non enim Apostoli, sed Chri-
« mos est ex apostolico ordine et traditione, stus Dominus fundamenium Ecclesiae posuit
I ul ipsa sedes Anliocliena dirigatur et apud S. Petrum; tolius ovilis eumdem, ordinarium
< eam judicetur. » Roniano igitur episcopo pastorem non Apostoli sed Dominus consti- ,
subjiciunlur ipsi Antioclieni pairiarchae. Ap- tuit : atque ante omne Apostolorum decrelum
probaiaest in concilioNicaenollEpisl. Adrianil Pelrus , ut ostcndimus, primaluni suum data
ad Tarasiuni, in quâ de Romane ponlifice hœc occasione exeruit ; este , determinavissent
leguntur : < Cujus sedes per totum orbem Apostoli cellocandam esse ac figendam Romae
< terrarum primaiumoblinens lucet, omnium- sedem Pelri ; hoc tamen posito, Romanos ad
< que Ecclesiarum Dei caput exislil. > Lugdu- ponlifices, institutione divinà, ul exposuimus,
nensis primi et Florenlini conciliorum reluli- devolverelur primatus Pétri quem ad omnes
mus jam testimonium. Asserlionis noslrœ ex successores principis illius Aposloloruni per-
eo eiiam desumilur insignis probalio, quôd pétua série Iransmilli volucrit. INon ab alique
generalibus conciliis per se vel suos per léga- etiam generali synodo peiendum est primalûs
les praefuerit Romanus pontifex. Hinc ad S. ejusdem inilium ; altiorem enim illius duci
Leenem Epislolâ synodicâ concilium Ciialce- originem admonent ac teslantur ipsaroet ge-
donense, de Palribus concilii loquens , ait: neralia concilia. Nicœni primi concilii can. 6.
( Quibus tu quidem , sicut membris caput i5 qualis refertur actione 16 concilii Ciialcedo-
,,
uniiate radicis, fundamenli, capiiis et reclo- quendi necessitaiem adigere; potestaiem ba-
ris : sicut muliis ex raniis una ediciliir arbor, beret, quos idoneos exislimaret, Ecclesiis prae-
quia radiée unâ procreanlur, suslenlanlur, ponendi atque in eorum inquirendi viiai
I boris niulii, sed robur unum icnaci radiée rciicis collali, alio errorc tueretur; tum hic
I fundatum : el cùm de uno rivi plurimi de- aptari meriiô possenl qwx dixit S. Augustinus
itluunt, numerosilas licet diffusa videalur, eodem de sanclo episcopo Jam illa quae in : «
I exundanlis copiae largilate, unilas tamcn I Siephanum irrilatus effudit, relraciare nolo,
I servaiur in origine. » Dici eiiam poiest epi- « quia et non opus est eadem quippe ipsa :
scopalum esse unum spccie, seu raiione or- « dicunlur, quae jamjam salis discussa sunt. •
dinis et characieris : idem enim est in episcopis Al responsione non earent quae ex S. Marlyris
et in summo poniifice, non diversus, tolusque operibus objiciunlur. Cùm episcopum innuere
inest singulis quibus confcrtur, ncc divisus videlur à nemine judicari , soliusque Dei ex-
esse poicst r;iiionc suî. A singulis auicm lenc- peclandum esse de iilins sententiâ, autagendi
inr in solidum episcopalùs ,
quia singuli epi- raiione judicium , manifeslum est , hoc pro-
scopi participes sunl univers dis iilins morali- nunliaium non esse stricte et prout sonat
lerque unius episcopalùs, ideôque iniegic ac usurpandum : non ipsum lalebat episcopum à
tolaliier episcopi, parcsque inlor se, quoad meiropolilano suo, synodisque vel provinciali-
episcopalcm ordinem; al in eà ordiuis cl clia- bus posse judicari ; Romano autem pontilici
racieris aequaiilale, niliilominùs occurril con- nedùm abrogaret jus ac poleslaiem ferendi de
sliiulus divino jure unus episcopus aucloriiaie causis episcopalibus judicii , ipse Siephanum
superior, cui caeleri lanquàm capiii adliaerere adliorlalus est ut Marcianum Arelaiensera
se proGieanUir, fidelium quidem ipsi paslores, episcopum, qui ad Novaiianos defeceral jube-
ad ovile lamen perlinenles, eidera divinà in- rel in ordinem redigi, el alium ejus loco con-
s'.itutione commendaium. « Primalus, inquit slilui. i Diriganlur , inquit , à te liiterae in
«S. Cyprianus, Pelro dalur, ut una Clirisli « provinciam, et ad plcbem Arelaïae consislcn-
I Ecciesia et calliedra una monslrclur. > « lem , quibus abslenlo Marciano , alius in
< ventes; neque enim quisquam nosirùm episco- rclinquendam esse suam unicuique seniiendi
i pum se episcoporum consiituil, aut lyrannico et agendi liccntiam , expeclanduraque Dei
« lerrore ad obsequendi necessitaiem coUegas judicium ,
qui , cùm solus arcana mentis ha-
«suos adigit, quando liabcat episcopus pro li- bcat cogniia et perspecia , solus etiam poiest
« cenliâ liberlaiis et polesiaiis suae aibitrium ceriô dijudicare quo studio et affectu unus-
« proprium, lanquàm judicari ab alio non pos- quisiiue probata dogmala , vel genuina prose-
isil, cùm nec ipse possit allerum judicare; qualur disciplinae placiia unde S. Cyprianus
;
«sed expeclemus universi judicium Domini œgrè fcrebai intenlalas sanclo Slephano
à
< nostri Jesu Cbrisli, qui unus cl solus babet rebapiizanlibus excommunicalionis minas ;
1. 3 de Bapiism. c.o), qualis erat tune agitala Inst. 2° : Episcopos esse Apostolofùm suc-
causa de non iterando haerellcorum baplisniate. cessores iota consonat iradiiio •
S. Cyprianus,
Neque verô primatum Romani poniificis epist. 69 : < Chrislus dicit ad Aposlolos , ac
Apost. , in quo dicilur : Attendite vobis et uni- Ecclesiam sic alloquitur S. Augustinus : < Quid
verso gregi, in quo vos Spiritns sanctus posuit ( est, pro patribus luis nati sunt tibi filii? Patres
episcopos regere Ecclesiam Dei. Episcoporum < missi sunt Aposloli ;
pro Apostolis filii nati
auctorilatem existimaveril ab ipso Domino t sunt tibi , conslituti sunt episcopi. i Alios
immédiate profluere , haec procul dubio sen- enuraerare nihil aliinet. Ex illis testimoniis
leniia reclè consocialur cum primalu Romani sic argui polest : Ex eo quôd Apostolis succé-
poniificis , cui singulos illorum sul)jectos esse dant episcopi , vel plenitudinem poteslaiis ,
Cbrislus ipse voluorit. Cùm adnolavit Africa- qualis collata fuit Apostolis, consequuntur
nos inter prabsules neniinem se consliluere vel eamdem haeredilaiis jure non obtinent ; si
sibi induxerat , S. Siephanum suâ quasi per quse vigebal in Apostolis , nec eamdem cum
ostenlaiionera abuii caeleros in episcopos au- Peiro auctorilatem ,
quanlùmvis ejus succes-
ctoriiale , cùm iterari adminisiratum ab iise- sor, Romanus accipit episcopus.
reiicis , adhitito ritu essenliali bnptismum Resp. l** : Poteslaiis plenitudinem quamvis
graviter prohiberet. Denique ut jani subindi- episcopi jure baereditatis acciperent, qualem
cavimus, caiholico sensu si texlus S. Cypriani babuerunl Aposloli , non ideô eximereniur
intelligi non possent, rcsponderelur cum S. singuli à Romani poniificis aucloriiale , cùm
August. lib. 2 contra Cresconium , cap. S'a : et ipsi Aposloli beaium Petrum principem
f Litleras Cypriani non ut canonicas babeo agnoverint, ejusdem jurisdiclioni divinâ insli-
< sed eas ex canonicis considero , et quod in luiione subdili. 2" In Apostolis duplex erat
€ cis Scripturarum divinarum (et tradiiionis) spectanda poteslas , episcopaUis nimirùm et
< congruit , cum laude ejus accipio ;
quod apostolalûs : singulos in episcopos non tota
€ Ubicumque fuerit episcopus , sive Romai hœc singulis in Apostolis fuit extraordinaria ,
» sive Eugubii, sive Constaniinopoli, sive Rc- alque idcircô singulos in eorum successores
t gii , sive Alexandriae , sive Tanis , ejusdem non transit : jam ab Ecclesiai incunabulis cer-
€ diviliarum , et paupertalis liumililas , vel bine Tilum sic adnionet Aposlolus : Hujus
i sublimiorem , vel inferiorem episcopum rei gratià , retiqui te Cretœ , ut ea quœ desunt
t non facil. » Omnes igitur , ne excepte qui- corrigas, et constituas per civitates presbyteros,
dem Romano episcopo, dignitate et potesiale sicut et ego disposui tibi. Epist. ad Til. cap. 1.
rùm opus non est quid de primalu Romani palriarcbae omnium quasi Ecclesiarum curam
t perlinet? Ni fallor, hoc tibi dccernilnr , rit » evcciuscst, ul snscipét^èt miiiislerlum boc
na in jura involarcnl, cùm do Conslanlinnpol. rc'i : « Cùm in sacris, inqiiil, lilleris situnum
episcopo judicare aggredcrenlur : i Neqiic i corpus Ecclesiae , nobis iradilum , et prae-
i enim, inqiiiel)at, congnium est , ul lii qui in < cepium ut concordiae ac pacis vinculum fir-
Suà quisque è probatis cpiscopis, dilionc con- Resp. : Polri successores non eâdem ratione
tentus, ultra excurrere nefas duxit : quo qui- qiià Romanus poniifex, nnncupali sunt cselerl
cnravil, cbrislianae quam regendain illi nian- cpiscopalis quâ donali sunl in Aposlolis , ac
dabat , Ecclesiœ duralioni adoequandam et praesertim in Petro, qui primas lenebat , to-
episcopi,tum et dicunlur vices Christ! gerere, impellenle elegerai Petrus , et sanguine suo
aequalem igitur cuni Romano pontifice aiicto- ad ordinarium et perpeluum Ecclesiae regi-
ritatein sorliunlur. S. Cyprianus ait episl. 27: men aucloritaie. Cerlé nequeunt Petro in
< Dominus noster cujus pr;iecepla melucrc et ipsius sede , et quem acceperai universà in
« Ecclesiae suae rationeni disponens, in Evan- imô cùm Aposloli ferè omnes, fixas non ha-
« gelio loquilur et dicit Pelro Ego dico tibi
:
buerint sedes, episcopi Aposlolorum successo-
t qnia tu es Vetrns, eic. Inde per lempornm et res vocari propriè nonpossunt, nisi in génère;
« successionum vices, episcoporum ordinalio, id est, dici non possunt speciatim successores
< et Ecclesiae ratio decurril, ut Ecclcsia super Andreoc , vel Philippi , sed generalim Aposlo-
I episcopos conslitualur. > Certà igitur suc- lorum , in quibus muniebanlur Chrisli incon-
cessionis lege manal ad episcopos suppedilala cussis promissionibus. Episcopos nonnulli vo-
diviniiùs Petro ad Ecclesiœ regimen auclorilas. cârunt Chrisli vicarios , eô quôd Chrisli vices
Non de solo Romano pontifice dixit S. llie- unusquisque suà in Ecclesiâ geril episcopus ,
« lenere gradum Pelri. Vicarios Cbrisll ha- » quare in concilio Florenlino simpliciter defi-
bendos esse episcopos signilical epist. 53 ap- niium est Romanum ponliliceni esse verum
pellalus Jani loties S. Cyprianus : i Neque Chrisli vicaritim. Dicunlur episcopi, universalis
« enim aliundc ba;reses obortœ sunt, aui naia Ecclesiœ curam sustinere , ratione charilalis
€ schismata ,
quàm inde quôd sacerdoti Dei quâ lolius Ecclesiae bonuni debeant pro viri-
« non obtemperatur , ncc unus in Ecclcsia ad bus promovcre ; non aulem quasi singuli uni-
< nec suo adversario (Pilato) Christus resti- Inst. 4° : Episcopi praeeunle Icgilimâ elec-
« terit. 1 Universai curam Ecclesiae singulis lione et confirmaiione, jurisdictionem suam
etiam fuisse traditam episcopis , déclarant S. accipiunt à Christo Domino; ergo non pendent
Ignalius Episl. ad Phiiadelphios : c Conspeclo à Romano pontifice. — Resp. : Jurisdictionem
I inquit , vestro episcopo, cognovi quôd non episcoporum immedialè à Christo manare
< à seipso , neque per homines ad digniUUem concedimus, et propriis assereraus argumen-
-
ratoruni constitulionibus. Concihum Kicae- nullis delinilur poleslas cjus temporibus aut
nuni sic statuit canoiie 6 ex velerum inlerpre- rcgionibus ; consueludine confirmatum , non
tatione : » Mos antiquus pcrduret in iEgypto, inducluui significaïur illius primatum; propo-
< vel Libyà , et Penlapoli , ut Alexandrinus nilur autem ille tanquàm forma et exemplum
I episcopus borum omnium babeai polestatcni, auclorilaiis quani Alexandrinus per ifigypium,
< quoniam quideni et episcopo Romano parilis Libyam et Pentapolim exercere debeat.Adver-
« mos est et apud Aniiocbiam. > Sicadornaïur sùs leclionem canonis mox advocalam nemo
interprète Rufino canon ilie ( iib. 11 Ilisl. ec- rcclamavit , reposueruntqiie Patres synodi
clesiaslicae, cap. 6) : ^ Lt apud Alexandriam, Cbalced. Perpendimus quidem omnem pri-
: c
liocbeni : quin eiiam ex prima inierprclaiionc, cham, non ultra certas regiones, curam suam
intrà fines Occidentis , ex altéra intrà subur- specialem et aucloritatem promovere; quod
bicarias Ecclesias continetur , boc est , intrà non impcdit, ne ut caput Ecclesiaî, sollicitu-
decera provincias urbis vicario addictas; quo dinem et juradiviniiùs concessa inlendat uni-
igilur pacto fingi potest jure divino constitu- versum in orbem cbrislianum ; si quae igitur
lus, et nuUis coarctatus mundi regionibus?Ex inslitualur comparaiio Romanum inler et Ale-
canone 28 concilii Chalcedonensis : i Antiquœ xandrinum episcopum, ea spécial duniaxat ad
I Romae tlirono, quôd urbs illa imperarei, jure pairiarchalem digniiatem , longé eliam Ro-
« Patres privilégia tribuerunt ; et càdem con- mano in aniistile praesianliorem, cûm et post
I sideratione moti centuni quinquaginia Deo conflalum schisma, Grœci lotum illi Occiden-
I amantissirai episcopi
sanctissimo novae Ro- , lem adscribere non dubiiaverint, ut oslendit
< mae Ihrono aequalia privilégia tribuerunt, Tournely ex lesiimonio Zonarae in canonem
< rectè judicantes urbem, quae et imperio et sextum concilii JNicaeni ; ÎSili Iib. 2 de Primatu
• senatu booorata sit, et aequalibus cum anti- Papae, Ralsamonis in cilatum canonem meritô ;
I quissimâ reginâ privilegiis fruatur, eiiam in eliam observai idem doclor Sorbonicus Rufino
< rébus ecclesiasiicis , non secùs ac iilam ex- qui Romanum pairiarcbalum Ecclesias intrà
« toUi ac magni fieri, secundam post iilani suburbicarias cohiberi scripserat, non raagnana
I existentera. » lUo in decreto nonne Roniano fidem esse adbibendani, lum quia per Anasia-
et Constantinopolitano episcopis œqualia tri- sium pontificem à conimunione Romanae Ec-
buuutur privilégia, et aequale fundamenium clesiae exclusus fuerat aniequàm suam scribe-
liones; sic Justinianus novelià 100, ail : j De- nieronymo in Epist. ad Ctesiphontera, et apo-
I cernimus secundùm sacrarum synodoruni logiâ secundà adversùs Rufinum.
i décréta, sanctissimum veteris Romae episco- Quod spécial ad objeclum canonem 28 quasi
« pum, priraum esse omnium sacerdotum. > concilii Chalcedonensis fœium, duplex suppelit
Ergo à jure divino baud exorilur priuialus responsio : 1° si valeret ille canon, nulluni
Romani pontificis. inde delrimenlum paierciur Romani pontificis
Resp. : Canonem sextum concilii Nicaîni primalus : polest enim inlelligi de privilegiis
primi, ex Romanae scriniis Ecclesiœ deprom- patriarchaiùs, quae jure ecclesiastico Romanae
pium Paschasinus S. Leonis legatus in conci- ciiam sedi conccdi potuissenl ; at hunianam
lio Chalcedoncnsi, act. decimâ sextà, citavit ia omncm concessionem j>raeverlerunt primatûs
897 SECT. I. DE PIUMATU ROMANI PONTIFICIS. 898
privilégia, de qiiibus nierilô ita proiiunliavit Resp. : Episcopus univcrsalis , ne ipse qui-
Nicolaus 1, in Episl. ad iiiiperaiorein Micliae- dcm Romanus ponlifex vocari polesl, si nomen
lem (loni. 8 Concil. pag. 314 ) : «Isla privilé- islud ila usurpeiur, ut cxterorum episcoporum
gia huic sanciae Ecclesiac (Pvomanae sciiicoi) à delrahalur jurisdiciioni, el haberi eosvolueris
Ciirisio donaia, à synodis non donaïa. sod jani lanquàm Romani ponlificisdelegaios duiitaxat
soliimmodô celebraia et veneraïa. » 2° Canon et vicarios. « Nnllus unquàm decessorum meo-
iile quo paria privilégia Roniano cl Consian- I rum, inquii S. Cregorius Magnus, tam pro-
linopoliiano lrii)iiunUir episcopo, edilus fuit « lano vocabulo uli consensit, quia videlicei
ab Analolio Consianlinopoliiano prccsulc, ab- t si unus palriarcha universalis dicitur, pa-
senlibiis legatis Romanis concilii Ciialced, I iriarcbarum nomen ca'ieris derogalur. »
praesidibus, ab iisdem slaiini repudiatus, à S. Ilœc autem appellaiio sic iniellecla, ut per eam
Leone in suâ ad conciiiuni Ejtistolà improba- significetur, nuilum esse episcopum qui Ro-
lus, nunquàni in Ecclesià rcccptiis : iniô ab mani poniificis aucloriialem delreeiare valeat,
ipsis synodi Palribus nnlla l'acla csl metilio niliil exhibol, quod tomerilateni, nedùm blas-
pariuni privilegioruni ; sed solùin decl.iranl à phemiam reipsà conlincat ; banc tamen ad
se renovari canonem concilii Conslanlinopo- praecavendum abusum, et rotundendam cpi-
lilani, (juo secundns lionor Consianlinopoli- scopi Constanlinopolitani superbiam ac pro-
iano episcopo adscribiuir. En canon ille sy- lerviani, rejccil conslanler S. Cregorius Ma-
nodi Constantin. : «Conslanlinopolilaiius opi- gnus, adnolatquo illud vocabulum , licet à
scopus babeal priores honoris parles posl Ro- synodo Chalcedonensi Romano ponlifici obla-
Conslanlinopolitaniis cpiscopns prinnini inlcr t sed nullus eorum unquàm hoc singulariialîs
Orientales patriarcbas lociini posl Roinariuni ( nomen assumpsit, nec uli consensit, ne,
ponlificem oblincrcl. Humana; instiiulioni « diiin privaium aliquid dareiur uni, honore
adjudicandum esse primalum Romani ponli- < debito privarenlur univcrsi. i (Episl. 32
licis, nuUo modo colligilur, neque ex indicalâ consulalur et episl. 38 ad ipsum Joannem.
novellà Jusliniani, primalum illum profileniis Nota : Nec ipse Joannes IV cognomenlo Je-
secundùm sacrarum synodorum décréta, neque junator , quo nullus ex Constanlinopolitanis
ex consiilulionibus Valcniiniani , aul Pbocre ;
episcopis ambiliosiùs nomen patriarches œcu-
id unum voluerunl ,non ut spirilualcm a!i- mcnici afTcclavii ot invasit, primalum universà
quani polesiatem Roniano subminislraront in Ecclesià, aul arrogabat sibi, aut Romano
ponlifici (quod praestarc non poleranl), sed episcojio ademptum volebal ; sed praefaiam
ut nolum facereni paraios se ad eorum com- apijcilationeni S. Leoni à presbyteris et dia-
priniendam audaciam qui sedis Aposlolicre di- conis Eccicsiae AlcxandrinaR, datam actione
gniiaii et auctoriiaii repugnarenl. loriià concilii Chalced. inani tumenles faslu,
Objicies 5° : Episcopuni vocarl universalem Constanlinop. cpiscopi , tribuendum quoque
Romanuni ponlificem niliil vetarcl, si jure sibi puiaveruni, quidquid reclamaverinl ver-
divino primalum honoris et jurisdiciionis bis et faciis Romani pontifices. Quôd autem
universà donarelur in Ecclesià; banc tamen palriarcbse ipsi Constanlinopolitani pontificena
appellalionem , lanquàm alienam , el à pietaie Romanum, ut caput universalis Ecclesiae tune
abhorreniem mirum in modum repulerunl; agnoscerenl, id lesialur Pelagius II, Epist. ad
rilur de temoriiatc et pracsumpiione Joannis nuit episcopos quidem singulai ium esse capita
Constanlinop. cpiscopi , eumque insecialur Ecclesiarum, univcrsalisque niembra Ecclesiae,
quôd se universalem episcopum dicerel no- ;
eorum autem neminem caput lotius Ecclesiae :
men illud respicit lanquàm blaspliemiœ plé- Petrus, inquit, primum mcmbrum sanciae et
I
num ; lum opisi 43, aliàs 30, docct è pra'de- i universalis Ecclesiae est; Paulus, Andréas,
cessoribus suis Romanis ponlificibus nuilum « Jacobus, quid aliud qnàm singularium ple-
usuni fuisse lam profane vocabulo. I bium sunt capita ? Omnes tamen sub uno
899 DE ECCLESIA CIUUSTI. PARS H. 900
< capiie membra Ecclesiœ sunt. » Horniisdas Aposlolis, non lanien sunt Aposloli : Roraanus
elîam suimnus poiilifex œqualem facii Uomaiio ergo ponlifex , cùm non sil Aposlolus, juris-
ponlifici, Consianiinop. cpiscopiim : « Siini- diciionem universâ in Ecclesià non conse-
( lem, inquil, jain ficlei curam gerenles pcr ic- quilur, quaniùmvis dicalur Pelri successor :
I ligiosani palienliam ,
par eiiam proeiniiiin priuuiluui Pelri cum universali jurisdiciione
I de boni operis speramus effeciu. Ergo par conjunclam quis negaveril praerogalivam esse
< studium solliciludinis assumenles ,
qiiibus aposlolicam? — Resp. : Primaium Peirus ju-
« est in unâ communione et credulitale socie- risdiciioucmque universâ in Ecclesià, Chrislo
I las, curemus. » largienle non accepii , solùm ut Aposlolus
Resp. ad primum cum Bellarniino (de Ro- Cbrisli, verùm ut Ecclesise universalis capul,
mano Ponlifice, lib. 2, cap. 51, n. 10 et seq.): et ralione muneris supremi Ecclesiae pasloris
< Aliqueni essecapulloiius Ecclesiai dupliciter ac principis ; quod munus , ex insiiiuiione
€ inlelligi polcst : uno modo ul ita sil c;iput, Cbrisli fuii in Pelro ordinarium , ut probavi-
« ut ipse solussit caput elprinceps, cl caeieri mus , indivulsè cum Ecclesiœ consiilutione
« oinnes inferiores non sint capita nec princi- conjunclum , ideôque ad Pelri successores
t pes, sed solùm ejus vicarii ; altero modo, ut perpeluô Iransniiilendum ; al cacteris io Apo-
« ipse quidem sil caput, sed générale, ila ut slolis, ul non semel observalum est, ordinaria
i non tollat infeiiora parlicularia et vera ca- non fuii ea quam iu orbe lolo singuli exercere
I pila, quoniodô causas universales non lollunt poteranl : eam pro se solis acceperunt; unde
c particulares, et quomodo in exercilu iinpe- cum illis expiravil, neque ad eorum succes-
« ralor non tollit parliculares duces legionum sores iransiil. Aposlolica praerogaiiva dici po-
I et cohorliuni ; et quidem primo modo, solus tesl primalus Ronianum ad ponlificem, via
« Christus est capul omnium Ecclesiarum, si successionis derivatus ; nec tamen propriè
I quidem comparali ad Chrislum omnes sunt nuncupari polcst Aposlolus Cbrisli, Romanus
« vicarii cl adiuinislri, nec ulius dici polcst ponlilex, quia propriè illi vocanlur Aposloli
I collega ejus vel coepiscopus : et Peirus boc Cbrisli, qui fuerunt à Cbristo immédiate ele-
« modo non est caput nisi Uomauai Ecclesise cli, eddcli, et missi ad praedicandum omni
t parlicularis ; solùm enim bujus Ecclesiae est crealurae Evangelium, qui Iibros sacros scri-
c parlicularis el solus episcopus el caput, cai- bere polueruni.
< lerarum autem parlicularia capila suul, ipsa- Objicies 5" : Si verbo Dei tum scriplo lum
f rum episcopi, qui sunt veri principes, et Pelri el tradiio aperlè conslarel de primalu Romani
c non vicarii, sed collegae et coepiscopi, cl de ponlilicis, consentirent inter se ibeologi ca-
< bàc signilicalione agii boc loco B. Gi egorius. ibolici de privilegiis inde scalurieniibus :
I Allero niodo Peirus fuit, el nunc est Ro- quanta autem inter se in illis assignandis dis-
I manus ponlifex , verè caput omnium Ec- sideant, salis superque coUigetur ex dicendis
f clesiarum, ut ipse idem Gregorius bis verbis in decursu Iraclaiùs. — Resp. : Non de pri-
« docct lib. Il episl. 42 : Aposlolicte sedis malu dissentiunt inter se ibeoiogi calbolici :
psis communionem caiiiulicain posseï imper- ulrùm fide calliolicâ lenendum sil Romanum
liri. < Personaui meam, inquit, in boc le opor- ponlificem, universâ in Ecclesià obtinere pri-
i tel subinlrare.» Sed horiaïur ul communi i maium bonoris et jurisdictionis? Eà quidem
t studio et cbarilaïc, pro sui muneris raiioiie, digiiiiale ei praerogaiiva illum esse divinâ in-
i pubjeciarum sibi Ecclesiarum saluli curam siiiuiione praidiUnn, plurinià quidem asscrui-
f impendere non desinat. i nius auctoriiaic ci ralione ; baic ulrùm asscr-
non lia ul Pelrum, Ronianuni pontiiicom, ad addiclosque prœstare. Ex primalu summi pon-
supreniuai honoris ac poioilaiis apiceni esse lilicis sponlè seqnilur communionis illius né-
proveclum immedialà revclaiiuiie appareat. cessitas. iNamque suâpie consiitulione, cùm
Resp. : Caiholicà fide credonduni est, jure Ecclesiae sit grex praepositis sibi conjunctus
divino Ronianuni ponlUiccni loio in orbe pastoribus, ex eo maxime pendet unitas ca-
chrisiiano priinaluin Iiabere lionoris el juris- iliolica, quôd fidèles communione obstringan-
diclionis : hoc eniin ipso quo iiuniedialè reve- tur Romaiio ponlilici, qui principatum inter
laluniest, prinialuni illum iia fuisse S. Pelro pastores lenct , Deoque instituente, univcrso
collatum, ut ex divino inslitulo ad ejus onines gregi pascendo et regendo praeposilus est.
eruuntur singulares propositiones quibus in- « fièrent, ut te univers! coUegae nostri el com-
Irinsecè illa constituilur, sed mera iliic obser- « municationem tuam, id est, caiholicae Eccle-
vatur expositio, evoluiio, enunieraiio pariium; isiae unitalem, pariier el charitatera proba-
nec abstraclè aut confuse in mente divinâ « rent firniiter ac tenercnt. t Communicare
versatur, aut credenda exhibetur universalis cum Romano pontifice, et communicare cura
hujusmodi proposilio ; sed cum individuis om- Ecclesia catholicà, idem esse sancto Cypriano
nibus propositionibus revelata est, quas ceriô videbalur.S. Ambrosius Oratione seulibrode
constiierit in illà conlineri. excessu fratris sui Saiyri, n. 47 : ( Advocavit
« inquit , ad se episcopum, nec uUam verara
Romanusponlifex, Romana Ecclesia, sectes Apo- c nullum primum nisi Christum sequens, (hoc
s'.olica, cenlrum est communionis calliolicœ. «est, Christo prae omnibus addictus) beatitu-
{Ilœc ibi pasiim promiscuè usurpantur. ) « dini tuae, id est, caihedraî Pelri, communione
Caiholicae cenlrum communionis ilie intel- i consocior : super iilam pelram aediticatam
ligitur episcopus, cui communione dcvinclos < Ecclesiam scio. Quicumque extra hanc do-
oportct esse singulos episcopos, cathoJicœ ut < nium agiium comcderit, profanus est; si quis
societatis ccnseantur et sintreipsà compotes ;
c non luerit, peribit régnante di-
in arcà iNoe
illa aulem cum Romane pontifice conjunclio f luvio. j Altéra ad eumdem episiolà, scisci-
obtinetur et innotescit prolitendà eâdem cum laïur de unâ vel triplici dicendà in Dec hypo-
ipso fide, iisdem relinendis religiosèsacranien- stasi : j In très partes scissa Ecclesia ad se
tis , tum ipsi adhaerendo et obsequendo, ut « rapercmefeslinat, inquit, monachorum circa
Aposlolorum principis legiiimo successori , et « manentium aniiqua in me surgit auclorilas ;
universalis Ecclesiae capili. Unde usus invaluit « ego intérim clamito : Si qiis calhedrse Pelri
ul episcopus nemo consecretur nisi Ronianuni «jiingiiur, meus est.) Nihil aperlius adincul-
ad poniificem miserit confessionem fidei, ab candam conmiunionis cum sede Aposioiicâ
eoque Jilteras acceperit qiiae insiiluiionem securitatcm ac neccssilatem. S. Opialus Mile-
canouicam seu liluli collationem comprohen- vitanus, refellendis Donaiisiis, revocat in men-
danl. Neque episcopos solos , sed univcrsos tes , calhedram cpiscopalcm in quâ sederit
etiam qui velint caiholicse adunari Ecclesiae , omnium Aposlolorum capui, Pelrus : < In quâ
uecesse est , sedi Aposlolicae obsequenies se ( unù cathedra unitas al^ Qiuiiijy)i(§^erYareiur. i
,,
Deiiule coimuenioralà successorum Pelri con- sarcirclur unitas , inslaurandae quaî priùs in
linuâ série , sic pergii : « Dainaso (succes&il) iilis rcgionibus viguerat communioni cum Ro-
«Siriclus, liodiè qui noster est socius, cura mano ponlifice incubuerunt pro viribus im-
I quo nol)iscum lotus orbis commercio forma- pcralores Juslinianus , Justinus, tum et pa-
lum docet S. Optalus. Culpâ vacare Cœcilia- divulsas, quod cerliori atque frequcntiori , ut
num, vel hoc inprimis posse convinci arbitra- adnotat Dellarmiiuis, expcrientià compertum
lur S. Augusiinus, quôd Uomanœ fruerclur est Videmus, etiam inquit, omnes illas Ec-
: i
Ecclesiae conununione : c Qui possct, inquit i clesias, quae ab isto capile (Romano ponti-
f non curare conspiranlem niulliiudinem ini- i < fice) se diviserunt, tanquàm ramos praecisos
( Hum ad ipsam Africam venil, pcr conimuni- i et semper haberent multos homines vel do-
I caiorias litteras esse conjunctum. > Aliis quae «clrinàvel sanctitate, vel utroqueDei munere
conspiranter suppetunt prreteraiissis, aflerre « clarissimos.abeo lempore quo à Romanâ Ec-
juval egregium lestinionium concilii Conslan- c clesià schisma fecerunt, nulla concilia cele-
linop.quartiann. 8G9 : « Sequenlcs in omni- «bràrunt, nullos habuerunl homines famâ
j bus, inquiuni synodi illius gencralis Patres, « sanclitatis aut doctrinae, loti orbi nolos, et
< Ecclesiae calhoiiCBC, id est, non consentienUs reiitur. lia Montanislae qui ex Phrygià et Asiâ
Quanti iacienda sit ineunda cum Romanà miiira ac in propatulo esse, quoi errorurn exi-
Hist. ecclesiast. monumentis : inter caîtera qui Lutherum et Calvinum sectati, Romanam
paulisper hic aitendatur ad facium Acacii Ecclesiam deseruerunt, eamdemsi potuissent,
quem ul obstinatum Pelri Moggi Euiychianistae exscindere conali.
fautorem , et Zenonis auclorem Zenonitici Superost, ut adaurationis et gratiludinis
anaihemate perculerant Romani pontificcs. sensu aflecii et meritô incitati exclamemus
Hàc occasione, à consortio Romanae sedis se- cum illustriss. Bossueiio : « Sainte Église Ro-
gregatae fuerant multae Orientales Ecclesiae : « maine, mère des Églises cl mère de tous les
quam disjunctionem pati cùm diù nonposscnt, « fidèles, Église choisie de Dieu pour unir ses
pristinam ut in socielaiem restituerentur , < enfanis dans la même foi et dans la même
enixé sic rogabanl in Epist. ad Symmachun» : « charité, nous tiendrons toujours à ton unité
iHaec diximus, sanctissimum ausi supplicare, ipar le fond de nos entrailles. Si je t'oublie,
( non pro perdilione unius ovis, sed pro arnica I Église Romaine, puissé-je m' oublier moi-même !
( nobis sainte non Orienialis tantùm, sed om- ( que ma langue se sèche et demeure immobile
« iiium propèplagarumhabilabilis mundi red- I dans ma bouche, si tu n'es pas toujours la pre-
( emptarura pretioso sanguine Dei, sicut docuit i mière dans mon souvenir, si je ne te mets pas
t beatus gloriosorum episcoporum princeps, « au commencement de tous mes cantiques de ré-
< cujus calhedram beatiludini luse commisit t jouissance. Adhœreal lingua mea faucibusmeis. »
« Christus optimus pastor, quem imitalus Oratione de Unilate Ecclesiai, habiiâ in Co-
I festina ad adjuvandum nos. > Disrupla utrc- mmis Cleri Gallic. ann. ICSI.Ad elevandam
— : ,
S. Cypriani, qui S. Stophano in causa rebapii- « inquit, nesciiis banc hairesiin (Pelagianam)
zanlium paiam reslilil; lum eliara Eupheniii, < al) Aposlolicà dudùm sede per beatse menio-
Maccdonii, tum et Melciii Anliocheni, qnos « riae Innocenlium, ac deinde Zozimum, Boni-
nemo dixerit à caiiiolicai exiorres Ecclesiae ( facinni, Cœleslinum, Sixlum, Lconem, con-
conimiinione, quamvis Apostolicœ sedis com- « tinuis et incessabiUbus sententiis fuisse
de Uniiale Ecclesiae, nec ampliùs nobis disce- 2" Eodem jure primatûs, potest Romanus
pianda. Aliud occiirrit gravisslmum argumen- poniifex, disciplinae sancire leges quae servatis
tuni ex eo desumplum, quôd ca quain vindi- servandis, vim obligandi tum in interno, tum
cavimus ecclesiasiicae centri cominunionis in exleriori foro sibi vindicent. Petro ejusque
naiura, suinmaque dignitas, stare posse non successoribus, generatim mandata est cura
videaUir, nisi Koniano pontifici infallibilitas gregis Dominici Pasce agnos meos, pasce oves
:
tribualur, quam ipsi adscribendam non ducit meas : ea igiiur tradita poteslas quae sit re-
Galiicana Ecclesia. Opportune magis liàc de gendae societali cbristianœ accommodata
operosâ quaesiione disseretur in sectione se- velando quœ ordinem perturbare, jubendo
cundâ deRoniano ponlilice. quae ipsum fovere ac tueri queant. Talera po-
icstatem , condendis imparem esse legibus
Articilus II.
quis cogitaverit? Rem ut funditùs aggredia-
CoNCLUSiO. Ratione primatûs potest summus mur, quid requirilur ad legis constituiionem
poniifex décréta condere qtiœ ad omnes perti- atque sanclionem ? Oportet ut ab eo qui perfe-
neanl Ecclesias. ctœ, ut aiunt, communitatis curam gerit, impo-
Quae in Ecclesia feruntur leges, décréta, vel natur prœceplum ex se stabile, ad publicam or-
in iis quae ad fidem, vel in iis versantur quae dinatum iiiilitatem , propositisque niunitum
ad dlsciplinam periineant. pœnis. Quin perfectae communitatis curam
1" Posse pro jure primalùs Romanum ponti- gerat summus pontifex dubitari nequit, cùm
ficem condere in controversiis fulei décréta primaium jurisdictionis universâ possitexpro-
quae ad omnes pertineant Ecclesias, id expresse mere in Ecclesia perfecta enim vocatur ea
:
continetur Cleri gallicani Declaratione anni communiias, in quam suum ad scopum con-
1682: Inftdei qiioque quœstionibus prœcipuas fluunt sufDcientia praesidia : inde evidenter
,
summi ponlificis esse parles, ejusque décréta ad concluditur posse Romanum pontiflcem vera
omnes et singulas Ecclesias pertinere. Hàc sepo- populo christiano praecepta imponere : quo-
siiâ auctoriiate concideret ipse translatus ad minùs verô stabilia sint nihil prohibel, cùm
Pelri successores, jure divino , primatûs. Ut stabilitatera banc postulare ipsa quandoque
enim olficio teneiur, iia et potestale donatus poscat sapieniis ac salutiferae ratio guberna-
est Uomanus pontifex , providendi, ne insi- tionis,licet,mutatis rerum adjunctis.immulari,
diante, aut palam ernmpenle vesanà innovandi aut ctiam abrogari queant quae suis congruen-
lis, gliscenli larvam deirahat errori, formam ris egisse paries Romanum ponlilicem, vel à
quo niunere pro variis emergentium haeresum schatis controversiae ; cujus dirimendae gratià,
esset, conlirmaretur llist. eccles. nionumentis tùmvis strenuam S. Irenaeus et alii impcnde-
V. g. , noium est quid in causa INeslorianae rint operam, nuUam tamen moverunt deipsà-
Iiaeresis à Cœleslino, quid in causa Eutyclua- met sanciendi leges auctoriiate quâ utebatur
nismi à Leone tradilum, dcfinitumqucfiierit ;
sedes Apostolica. Verùm illius aucioriiatis tôt
neniinem latet quid ad comprimendos Pclagia- in variis juris canonici colleciionibus obver-
nos errores decernendum curaverint Innocen- santur monunienia, ut ambigcndi nullus om-
lios I, Zoziraus, etc. Ilinc Gelasius in Epist. ad ninô sit locus.
TH. IV. 29
,
Objicies fortassè, leges inter à Romanis sandi à decretls disciplinse concilii ipsius ge-
éditas poniilicibus, niulias essequ* in Galliis, neralis : haec potestas cum instituto divinitùs
aliisve rogionibus , nunquàm observalae sunt, primalu indivulsè conjuncla est. Ad jus ergo
mulias etiani quce pcnilùs exoleveruni. — divinum periinet : neque tamen ullani in con-
urgeretur execuiio , plus delrimenii quàm 2° Diximus posse illum ab ipsis synodi ge-
boni ex aniraorum procrearetur afleciu, at- neralis legibus dispensare, ubi legitimse locus
Postulat ipsa regiminis ecclesiasiici nalura, < ubi militas provocat, laudabilis dispensatio
et humanae viiae conditio, «t aliquando qui- f est : utilitas dico , communis, non propria,
busdam in casibus, remillatur legis vinculum, « nam cùm nihil horum est, non plané fidelis
trandam cogetur générale concilium, neque litatis, cùm dispensalur erga privatos etiam
totum disseminaia per orbem adeunda erit bomines, sive ad depellendum quo laborant
Ecclesia : cujusnam ergo eriteximere, quando grave incommodum, sive ad avertendum quod
opus est, à lege aliquâ œcumenici etiam con- iutentatur illispericulum namque, ut animad- :
cilii, si tum dispensandi potestate careatipse vertit Bossuetius : c Non desunt quae indul-
summus pontifex, ad quem maxime pertinet « gère privalis publica eiiam utilitas postulat,
generalis cura disciplinse ? Hanc auctoritatem c ne pereant, ne abundantiori tristitià absorbean-
diximus summo poniifici corapetere ratione t tur, ne Ecclesia inlirmis materna viscera
primatùs : hsec enim, cîim sit Ecclesiae neces- c claudere videatur, excidatque ab ecclesiaslico
saria, manat à jure divino; eodem quidem jure < regiraine apostolicum illud : Infirmum autem
conciiio ipsum generali subditum esse putat c in fide assumite. » Addit Bossuetius : < Illud
Gallicana Ecclesia, verùm haec subjectio pon- I praetermitterenon possumus,aliud esse quod
tificis non obslat dispensationibus. i Absit, « Ecclesia jubeat, aliud quod indulgeat, aliud
( inquit doctiss. Bossuetius bas enim nemo : « quod toleret. Id jubet, ut quàm maxime ob-
f catholicus, nemo veri regiminis sciens, aut « serventur canones ; id indulget ut causis
f rerum ecclesiasticarum gnarus abstulerit : f necessariis interdùm relaxentur ; id tolérât
( bas tolo animo compleciitur, ea quam pon- < quod sine gravi perlurbaiione punire non
« lificise potesiali maxime adversari putant, < potest. > Defens. Déclarât. Cleri Gailic. part.
< Basileensis synodus, sic enim loquitur : Per 5, lib. 11, c. 16.
summo ponliûce auferri nequit poiestas Uispea- nore et jurisdictioae Ci^ieris aûiecellit : jure
909 SECT. I. DE CONSECTARIIS PRIMATUS ROM. PONTIF. 910
ergo primatûs, quo sedet ad univors;t!is guber- < recipere dubitalionem, ad nos quasi ad capnt
nacula Ecclesiae sumnius ponlifex, générales I alque ad apicem episcopalùs referre, ut con-
convocare synodos potest, eisdemque prsesi- « siilta videlicct sedes Apostolica ex ipsis rébus
fuerunt nomine S. Cœlestini , S. Cyrillus epist. 8, quae est ad plurcs Gallise meiropolita-
Alexandrinus, Arcadius et Projectus episcopi, nos : « In dirimendis sanè gravioribus causis,
et Phiiippus Presbyter : Cbalcedonensi gene- « inquit, et quae illic non potuerint lerminari,
rali quarto pr^efuii S. Léo per suos legatos, < Apostolicae scdis sentcniia consulelur. n Vi-
Pascbasiuni et Lucenlium episcopos, et Boni- gilius in epist. septimâ, quae est ad Auxanium
facium presbylerum : Constanlinopolitano II, Arelalensem : i Si quae verô ail, certamina
generali quinto, prtiefuitMennae successor Eu- d aut de Religione fidei (quod Deus auferai),
lychius, consentiente summo pontifice Vigilio, « aut de quolibet negolio, quod ibi pro suî
tbonis nomine praefuerunt Theodorus Geor- « discussà, relationis ad nos seriem destinan-
sulaniur de aliis quse patent collectiones Gregorius Magnus epist. 54, lib. 5, Galliarum
concilioruni. episcopos sic alloquitur : « Si quam verô con-
Articulus V. t leniionem (quod longé facial divina polen-
< lia) de lidei causa evenire contigerit , aut
De causis majoribus ad sedem Apostolicam ra-
< negotiura emerseril, cujus veheniens sit for-
tione primatûs referendis.
f tassé dubielas, et pro suî magnitudine ju-
Ad sedem Apostolicam quasdam causas jure f dicio sedis Apostolicae indigeat, examinalâ
prinialùs esse referendas, indubilatum est, at- « diligenliùs veriiate, reiaiionesuâ ad noslram
que omni aevo constitit. Altamcn lum de no- 1 studeatperducerenotionem. i Alia légère est
tione qu3e sit apta designandis omnibus ma- testimonia apud Joannem Gerbais tract, de
joribus causis, tura de ipsaruni numéro, non Causis majoribus.
consenliunt theologi et canonislse. Cansarmn IL Nihil prohibe! quominùs causarum majo-
majorum nomen primus adhibuil Innocenlius rum nomine donandas censeanius, non modo
I, anno circiter 404; in Epist. ad Victriciuiii fidei causas , deposiliones episcoporum , et
Uolhomagensem episc. ita loquilur : n Si au- quaesUones ambiguae disciplinae, ut Innocen-
« tcni majores causas in médium fuerint devo- lius 1 veteresque alii pontifices docuerunl,
« IntLC, ad sedem Apostolicam (sicut synodus sed etiam episcoporum translaiiones, contro-
i staiuil)post episcopale judiciiimreferanlur.i versias quae ex episcoporum eleclionibusoriun-
De causis majoribus haec nobis adnotanda ge- tur, et coadjulorum instituliones, ut placuit
neratim videnlur. recentioribus. Omnibus in Ecclesiis non ea-
I. Ecclesiasiicis in monumentis, causis ac- dem est causas omnes majores dijudicandi ac
censentur majoribus negolia, quae sive ob rei finiendi ratio: eadem est una fides, non eadem
praeslanliam, sive ob diflicullatem judicandi, Vivendi forma in iis quae jure divino sancita
Romanara ad sedem defcrri oportcal. Ita ap- non sunt : variara, eamque contrariam non
mox Innocenlius I, in
peliaius Epist. ad Feli- rarô secuiae sunt disciplinam numerosae et in-
cem Nucerianum episcopum : « Mirari non signes Ecclesiae. Lege Concordalorum, quae
I possumus dilectlonem tuam sequi instituta viget in Galliis, delerminata est ratio agitandî
{ majorum, omniaque quse possunt aliquam et componendi causas quae ad episcoporum
Mil DE ECCLESiA CHRISTI. PARS II. 912
nissimo, parlini à Romano pontifice pendent clesiam meam ; singulariter ei dixit: Pasce
episcoporum iranslationes : ad regeni spectat oves meas : itaque fidei causae ad Potri succes-
iransponendi designatio episcopi, ad poniid- sores spectant, non modo quia communes sunt
cem, inslitutio, ut prioris solutio vinculi. (quo quidem nomine univers! Ecclesiae episcopi
Abrogaïae suni in Galliis eleciiones episcopo- satagere illarum possunt ac debent) , sed et
rum : noniinaniiir à rege, inslituunlur à Ro- quia fuies ipsa singulari ac praecipuo tilulo in
mano pontifice ; de coadjutorum designationi- Petro stabilita est. L'nde S. Augusiinus lib. 1,
tus, ut vacalurus consideralur, alque ut vaca- < ipse praeemineas celsiori fa>tigio speculae
turo provldelur episcopus. De episcoporum i pasloralis, facio quod possum pro mei parti-
judiciis ac depositionibus laté mox disseretur, i culà muneris, i etc. Alterum quoque discri-
ubi de appellationibus. Quod verô spécial ad men observandum est episcopos inier et sum-
controversias de lide, vel disciplina generali, mum pontificem, nempe quôd cogère illi ad
in qusesiionibus ejusmodi dijudicandis, prin- judiciorum suorum execulionem non possint,
cipatum tenere summum pontificem ut caput proprias extra diœceses; al eà quâ pollet toto
Ecclesiae jam denionstratum est; at easdem in orbe chrisliano auctorilate summus pouli-
inino essemutuatos, baud mullô postosiende- detractum in causis majoribus : expositis illa
lur : id aperlè colligitur ex principiis jam con- synodus incommodis ac detrimentis quae ex
stilutis ubi de judice controversiarum, deinfal- frequentioribus, frivolisque ad Romanam se-
Christi Apostolos, et in illis eorunidem ha-redes I cernit, quôd in partibns ultra quatuor diauas
episcopos alloquentis : Sicut misit me Pater, et t à romanà curiâ distaniibus, omnes quaecum-
ego mitlo vos. Joan 20 : Euntes ergo docele om- € que causae, exceptis majoribus injure expresse
nés gentes; tum et acla synodi Hierosolymis I enumeratis, et electionum ecclesiarum cathe-
celcbralae ab Apostolis, quae cœteris exemplo < dralium et monasleriorum, quas immediata
fuit. Hinc mirari subit cum Joaune Gerbais, « subjectio ad sedem Apostolicam devolvit, apud
quosdam eam in mentem venisse, ut fidei < illos judices in partibus, qui de jure aut
causas, eo uno nomine quôd majores sunt, ad € consuetudine prœscriplà vel privilegio co-
Apostolicam sedem unicèattinere prodiderini: < gniiionem habent, terminentur et finian-
caeteros autem episcopos in iliis decidendis c tur. >
nihil posse, nisi forsan imperio et nutu Ro- Hoc in decreto id unum voluerunt Patres
mani ponlilicis. Basileenses, ut praefatam emendarent consue-
Objicies 1°: Talibus de causis ferre judicium ludinem, quâ nempe leviora niiiiiuiaque nego-
si valeant, et quidem jure divino, episcopi, lia remotissimis eliam à partibus trahebaniur
quid igitur iisdem in dijudicandis priviiegii Ro- Romani, oppressis inde pauperibus, confuse
mano superererit ponlifici? Rcsp. omnium — judiciorum ordine à synodo Mcanâ prœscri-
episcoporum ita esse Idei curare inlogritatem, pio, atque contemptâ et allliclà episcoporum
Evangelii dociriuam fideique mysleria omni- statuere, cùm de illis tum niliil ambigereiur;
,
memoratam itaque clausiilam istam, exceptis ac si quis ex eo quùd graviores caus» in curiis
niajoribus (causis) in jure expresse enumeralis, prsnsidialibus non sic finiantnr apud Calios,
ideô inseruerunt, ut Icgcni decreto quod ede- quin ad supremas cuiias vocari possint, con-
bniit consiitiitam, indicareliir ad id causarum cludere inde lentarel, prœsidiales curias ejus-
geniis non porlinere. Concinit illud decreluni modi rausarum cogniiionem primam non posse
prudenli œqnè ac forti S. Bernard! adnioni- suscipere.
« rem et onlinem fiunt : non locus, non mo- slaïuuniur appellatioiiein inier et meram revi-
aut stabililum fuit niajoribus de causis, per bunal cui alterum subjaceal in eo etiani cau-
synodum Basileensem, neque per concordaia : sarum génère, quoddijudicandumsuscepcril;
deinde quis credat hanc synodum, cui nibil fuit at revisione non arguilur, supremà potestaie
anliquius quàm Icgitiniam judiciorum formam decernendi illos caruisse judices, de quorum
reducere, episcoporumque praeseriim jura senteniiâ intentatur querela. 2° Inappellatione,
saria tectaque prsestare, adempiam voluisse inlegram ad se causam evocat superior qui
episcopis majorum causarum omnem noii- invocatur judex, ut eam disculiat et auclori-
tiam, dum leviorum etiaui judicia ipsis re- tate suâ dirimat, sive per semetipsum, sive
slil'iit? per legalos, sive in loco ubi sedem suam ha-
Objicies 2° : In synodo Basileensi et in beat, sive in partibusappellantium : hœc enim
Pragmaticà Sanclione, causae majores eâdem varietasad naluram appellalionis non periinet,
in classe reponunlur cuni electionibus Eccle- et receplas ad consuetudines revocatur : in re-
positas esse causas omnes quae majores nuncu- supersedendum sit, quod aliter obtinet in
panlur. — Resp. : In Concordatis resecta sunt, revisione; nam confugium ad aliud tribunal,
qu3B in concilio Basileensi, et in Pragmaiicà ad eam impelrandam, non impedit quominùs
Sanctione habeniur de causis eleclionuni Ec- intérim execulioni mandîtur illud de quocon-
clesiarum caibedralium et monasteriorum :ve- queritur accusalus judicium. Diximus inesse
rùm hàc omissâ re?ponsione, dicimus haec verba r^'gfu/anfer appellationi vim suspensivamanle-
decreli Basileensis, quas causas immediata sub- rioris judicii : quibusdam enim in casibus ap-
jeclio ad sedem Apostolicam devolvit, perlinere pellatio senieniiam non suspendit : de illis vide
ad causas quarumdani Ecclcsiaruni caihedra- Cabassulium, Juris canonici tbeoriae et praxis
lium et monasteriorum ;
qure causae in clau- lib. 4, cap. 12. De judiciali appellalione lo-
suUî proximè designantur, non verô ad cau- quimur, et quse fit inchoalà jam causa : eiciiim
sas majores quae in priori clausulae parie effe- alia est quae extrajudicialis diciiur, et quae ad
runtur. normam appellalionis proprié dictae non exi-
Ex simplici lectione decreti Basileensis gilur.
colligitur excipi in eo causas majores ab illà Haud mirum est Calvinum , Romano ut
lege, qu» cœteras causas finiri jubet in parli- ponlifici primalum jurisdiclionis adiuierel ,
biis, hoc est, in regionibus in quibus sunt nervos intendisse ut illi abrogaret jus de ap-
exortae : an verô inde cousequilur majorum pellationibus judicandi : « Muiti, inquil iile
deappellalioiiibus jiidicii : « Falcor equideni, porum personalibus, aflirmal jus non revisio-
i ait , liacieiiùs universis persuasum fuisse ,
nis duntaxat , sed etiam appellalionis exci-
I repertam esse in synodo Sardicensi legem piendae et judicandae ; sed vetusliorem juris
« de appellaiionibus adversùs episcoporum ju- illiusinstiluiionem non agnoscil.LInum super-
I dicia, easque à summo ponlilice judicandas est observandum , nempe non bic moveri
« esse ex prœscripto bujus concilii vcrùm ut
;
quaestionem de appellaiionibus presbvterorura
< ab eâ persuasione recedam facit quod à me et minorum clericorum ad Romanum pontiû-
( observatum est, nempe jus tantura conce- cem, sed de appellaiionibus episcoporum, non
î dendi revisionem à synodo Sardicensi intro- eô quôd requiratur auctoriias major ad causas
< ductum esse et in gratiam sedis Apostolicœ presbyterorum, quàm episcoporum dijudican-
sulta , licet ab erudito et caikolico auctore Romanum appellare pontificem , idem tamen
profecta interpretatio ! Quin etiam in retrac- voluit causas presbyterorum et minorum cle-
aucioritatis imperatori quàm Romane ponlifici ut illis à suo episcopo ad alios episcopos ejus-
vicario Chrisii, et Ecclesiae universalis capiti : dem provinciae appellare liceat, ut habetcan.
« Magnum, inquit, discrimen intercedit inter 17. Duo jam praeslare aggredimur ostende- :
t jus quod imperatoribus conipetebat, et illud mus, vi ipsà primatùs, seu divinâ inslitilulione,
« quod Romano ponlifici iribuitur : imperato- Romano ponlifici competere jus appellaiiones
« res enim , cîira retraciari negotia praecipie- in causis episcopalibus disculiendi et judi-
f vationi concilii et judicii, t Ibid. nuni. IG. idque usu comprobalum est fori, tum ecclesia-
Ilaud praetereundum est auclorem mox cita- slici, tum civilis , ut ab înferiorum judicum
lum confiteri, ad sedem Apostolicara antiquio- sententiis, quae grave aliquod damnura intu-
ribus etiam Ecclesiae seculis relatas fuisse cau- lisse videanlur, possit superiorem ad judicem
sas majores ; at eas contendit lune < reslri- appellari:cùm igitur primalu honoris et juris-
( clas ad duocapita,ad dubiavidelicet fidei et diclionis, episcopos omnibus divisim sumplis,
t disciplinae.tumque depositionesepiscoporum conciliis etiam provincialibus ac nalionalibus,
« inter causas majores non fuisse relatas tem- aucioritate anlocellat summus poniilcx, inde
f pore concilii Nicaeni , neque deinceps per conficitur posse deposilosab ipsis provinciali-
tenetur, non solùm né qiiid detrimenti capiat quatuor auctoris illius de republicâ christianâ
depositum (idei, aut ne generalis corrumpatur libros censura: J/era est contra Facultatem Pa-
disciplina, verùm etiam ne in causis parlicula- risiensem impostura. At diclu absonum est
ribus violenlur moderandis aplali jiidiciis ca- eum qui monarchico in regimine principaium
nones ; si quid ergo gravaminis priorum judi- tenct, ac polcstalis plcnitudine praecellit, non
cum senlentiis irrogalum sit , paicre necesse eô usquc valere, ut subdilis suis iniquâ labo-
est aditum superius ad Irlhunal quo illala re- rantibus judicum sentcntià opitulari queat
sarciri injuria, mulctari auclores damni, pris- miltendo in irritum dissentaneo legibus ju-
tinumque in slalum possint insontes vindicarl. dicio. Supremae potestatis genuina est appen-
Ergo ad tribunal sunimi poniificis, cui nuila dix isla quâ se ipsam abdicare non possit :
praeslat nisi universalisEcclesiae synodus, pos- hinc in causis civilibus celebri consultatione
suntsesistere, ut inique prolatum dislurbetur D. d'IIéricourt fundamentale hocurget princi-
judicium. Neque reponatur ad id efficiendum pium : € Le souverain ne peut même renoncer
suflicere jus praecipiendae revisionis ; nam qui < à l'exercice du droit de casser et d'annuler
opinionem illani consecianlur, illi hanc ipsam « ce qui a été fait par les magistrats , au prc-
non proruentur à divino inslitulo derivari ; ac < judice des lois auxquelles ils sont obligés de
reverà , si proprio divinilùsque collato jure < se conformer, et de protéger les membres de
possit summus poniifex delatas ad se causas » l'état contre les entreprises de ces magis-
episcopales discutere , deccrnere ulrùm nialè < trats, sans renoncer à la souveraineté même. »
judicatum sit, et consequenter revhionem prœ- OEuvres posthumes d'Héricourt, tom. 1, p. 545
cipere, cur easdem non poierit auctoritale suà et 54G. Vide et quam subjungit decerptam ex
dirimere ? Deinde appellalionis incitamentum Salgado in epilogo proœmiali adnolationem.
nonnunquàni oritur ex depravato priorum Haud quidem cogitatione nostrâ excidit, regi-
judicuni pcrinvidiamautodium afTeclu,ut con- men Ecclesiae dillorre à regimine simpliciler
tigisse ccrtum est in conflatis conlra SS. Atha- monarchico, de quo loquitur d'Héricourt ; at
nasiura, Chrysostonium aliosque judiciis: quid ecclesiastico regimini licet admisceatur aristo-
tune proderlt, causam revisioni obnoxiam prio- cratia, hsec non invertit, non labefacit ratio-
ribus jtidicibus retractandam commiitere , ut ncm acfundaraenlum divinitùs constiiulum ,
postulat revisionis ipsa ratio? Cumulabunt, si quo innilitur illud quod obtinet Roraanus
contumaces sint, injurias et scandala, nedùm- pontifex ,
jus de appellalionibus episcoporum
que releventur , opprimentur magis, et afflicti auctoritate suâ decernendi : ea enim ratio non
jacebunt, qui perfngiura qusesierant. Si futu- impedit quoniiuùs provincialibus nationali-
rum dicalur, ut summus pontifex prioribus ju- busque synodis divino jure habeatur ille supe-
dicibus novos adjungat, qui cobibeant iniqui- rior, earumque sententias confirmare possit
tatem et propulsent ; tum si tôt adjunganiur aut rescindere. Ut quibusdam occurraïur dilli-
ut numéro et auctoritate praevaleant, jam sum- cultatum nubeculis revocandum est in me- ,
mus poniifex, cujus legatione tune fungeren- moriani, id quod jam observavimus, aliudcsse
tur, causse ventilatae judex reipsà et propriè jusipsum appellationes admittendi et dijudi-
agnoscitur : si verô nequeat tôt delegare, ut candi, aliud esse juris illius exercendi quae sit
appeilantibus possint eflicaciter opitulari, quid ratio etmodus in Gallià ex Concordato Bo-
;
proficiet, superante priorum judicum iniqui- noniensi non valet appellatio, omisso medio
tate, quianuméro Vincent ? Iribunali ; id etiam vetat jus Caesareum L.
Probatur 2° Ex naturâ laudati raox prima-
: prœcipimus, cod. de Appellat. item quando ex
tûs, necessariô colligitur Ecclesiseregimen esse partibus Gallicanis , appellatio interjicitur ad
divino insiituto veré monarchicum , licet , ut Papam, committit Papa judices in ipsis parti-
posteaostendetur, aristocralià sit temperatum: bus, ne cogantur Franci extra regnum cau-
hinc meritô reprobata est Antonii de Dominis sas suas prosequi; ita statuitur Concordato
commentalio, qui regimen illud simpliciicr et Leonis X et Francisci 1, tit. de Causis ; verùm
absolutè aristocraticum esse voluerit, quo in juris appellalionum Romano tribuendipouiifi-
génère et gubcrnandi forma , omnes quibus ci originem ac substanliam non aiiingit galli-
egregic coinmendat doctiss. Bossuelius. c Ilic « E contra vos adeô hanc (sedem Aposlolicam)
i subit adniirari Romanam potestatem uniendœ t despicitis, ut ad eani nibil de majoribus Ec-
< Ecclesiœ natam, unde perducarour ad œler- I clesiae negotiis rel'erre cureiis, ac episcopum,
«nam charitatem, quâ in Deo unum sunius. linconsullâ et contempla illâ, deponere praî-
« Petrus ergo et Pétri successor, ne inter se j sumatis, et prœcipué sedem Apostolicam ap-
«dissentiant Ecclesiae, comniunis traditionis «pellantem. Sed dicitis judicia episcoporura
«inlerpres, ne incertis motibus fluitent, com- «non esse majora negotia, nec difficiliores
< munium canonum execuior , sede Apostolicà < causarum exitus : at nos borum meriiô judi-
< auctore vel probante, confectos custodit et <cia, majora negotia dicimus, et difiiciliores
c vindicat. i Deinde exposilo quanta auctori- « causarum exitus judicamus, qui quantô gra-
tate causani fidei adversùs iniperatores ac « dûs sunt praecipui, et in Ecclesià Christi
regiae urbis antistites veneranda illa sedes I sublimiores , tantô cùm de eorum casa vel
propugnaverit, sic prosequitur Bossuetius : «statu agitur, majora negotia, et difficilio-
c Née minus invicti fuerunt Romani ponlifices, < res causarum exitus agitari vel haberi cre-
« cùm canones ab Ecclesiis, sede Apostolicà « duntur. i Féliciter composita est causa Ro-
« sive auctore, sive probante susceptos vindi- thadi, qui Româ in Gallias reversus, sedi suaB
«cârunt:liis Constantinopolitanos prissules auctoritate apostolicà reslitulus est ; dejectis
« alla spirantes, et principum gratiâ ferocien- autem episcopis jus appellationis ad Romanam
«tes, et à Nestorianis, Acacianisque usque sedem non delrectabant qui illum deposue-
«temporibus, Ecclesise graves, tanquàm in rant , ut demoastrari potest ex ipsâ Hincmari
ï scbisma erupturos, animo providerent, quâ ad Nicolaum epistolâ ; sed, ut scitè observât
« gravitate poierant, coercebant.... Itaque eo- Natalis Alexander, idcircù Rothadi consense-
4 rum lanta vis fuit, ut Agapetus Papa exul et runt deposilioni, « quia ipsis persuaserat Ilinc-
c suppiex Constanlinopolitanum episcopum ad « marus Rothadum judices elegisse, et ab ele-
<prlslinam Trapesunlinam sedem contra ca- t ctis judicibus deinde Romam appellàsse, quod
< nones dimissam amandaret; ab bâc quoque I Africaniscanonibus in Ecclesià Gallicanâ re-
« dejiceret, nisi rectam proGteretur fulem , ejus ( cepiis et longo usu consecratis repugnabat.»
«sociiscerliscondiiionibusveniamindulgeret.» Majores inter causas collocandam esse priva-
Corollarium Defensionis Cleri Gallicani, cap. tionem episcopaiùs, testatus est data occasione
10, edit. 1743. Quâ autem ratione id con- Clerus Gallicanus, tum eiiam quantum caihe-
sequens, ut Romanus pontifex potestate le- drai Pétri in causis episcopalibus deferrei ho-
orbe cbrisiiano, eâque aucioritate, ut vel quod gestum est in causa Renaii de Rieux
patriarchas in ordinem cogère, et à sedi- Leonensis (de Léon) episcopi : kcsœ majesiatis
bus dejicere valeat, episcopales non possit regiae accusatus, sede suâ privatus fuerat à
appellationes jure divino admiltere et judi- quatuor episcopis, quos anno 1652 delegaverat
care? Urbanus VIII, quorum à sententià appellavit :
Probatur 4" : Quis verè catbolicus dubita- de forma quidem judicii conquerunlur apud
verit, quin majoribus de causis summus pon- Innocentium X, Urbani successorem, Gallicani
tifex, interjectâ prsesertini appellaiione, ipsius episcopi, postulantes, vocatus ut in crimeu
vi primatùs judicare possit? Episcopi autem de- episcopus judicetur à comprovincialibus epi-
numeranda est;
positio majores inter causas scopis, adjunciis si opus fuerit nonnuUis vicinâ
Totum hoc argumenti genus vehe-
ergo, etc. ex provincià, ut duodecim habeantur judices ;
dignus ille poniifex, in deliniendà causa Ro- auctoritate quid seniiant, palet isiis inter cae-
ihadi Suessionensis episcopi, qui malignis ar- tera tesiimoniis : « Beatissime Pater, iuquiuut
tibus Hincmari Rhemensis archiepiscopi unâ in < in Epist. ad Innocentium X, juris et inno-
,-
«cenlise praesidium, à sanclâ Pétri secle fra- appellaveril propriè S. Aibanasius, sive non,
« appellalionis causa diu praestoiatus , nunc tam esse Apostolicse sedi potestatem episcopa-
I tandem ejus prosequendai moras et impedi- les causas yucloritate suâ dirimendi , casque
imenia, aniolienle Chrisiianrssinio rege, ad ad eam referri solitum esse, ut suprcmo defini-
«summum Ecclesiae tribunal ilerùm recurrit, rentnr judicio. Eamdem consuetudinem con-
( vestraeque sanctiiatis pedibus non jam solus, firmât Bonifacius I in litierisad vicarium suum
( sed Cleri Gailieani comilaniibus voiis advol- Rufum et cunctos Orientialis Illyrici episco-
f vilur, ut servalo juris ordine, quod fas et ratio pos : ( Sed quia res postulat, inquit episiolâ
« postulat, iterùm delegaii judices, nocens sit, < declmâ, approbandum documentis est, maxi-
< an insons , auctoriiate vestrâ décernant. » t mas Orienlalium Ecclesias magnis negoliis
Quibusdam inlerpositis , sic prosequuntur : < in quibus opus esset disceplalione majori
< Sistit ergo se, bealissime Pater, imô verô pro « sedem semper consuluisse Romanam, et quo-
« illo nos sistimus luae sanctitati, ut honoretur t lies usus exegit, ejus auxjlium postulasse. »
I beati Pétri Apostolorum principis memoria, Tum id magnis curai adslruendum exemplis,
« Ecclesiaeque Romande cui praesedit, privile- ac praesertim mox relato S. Alhanasii. De S.
I gium , ac veslri nominis auctoritas, sitque Athanasio hsRC refert Socrates, lib. 2 Hist.
i salva et intégra sanctis canonibus ac decreiis cap. 11 : < Eusebius verô cùm quaecumque
€ Spirilu Dei conditis ac totius mundi reve- I voluerat perfecisset, legationem misitad Ju-
4 renlià consecratis sua ratio, quae majora ne- ilium Romanae urbis episcopum, rogans ut
i gotia ac dilliciliores causaruni exitus sanclae « causae Alhanasii judexipse esse vellet, etco-
«sedis judicio usquequàque servari volue- « gnitionem negotii ad se iraheret. > Adducit
4 runt. » eliam epistolam ejusdem pontificis ad Alexan-
Probatur 5" : Qui potestatem appellationes drinos pro S. Albanasio, de quo id lestatur :
episcoporura conlirmandi aut inlirmandi, et de « Quid de lanlo viro pro digniiale dici possit,
illis siatuendi, noluerunt pontilici Romane ut «qui lot malis periculisque superaiis, nunc
necessariam primaiùs appendicem aitribuere, «tandem vobis resiituitur, non solùm nosiro
aut primam juris illius inslitutionem referunt «judicio, sed eliam universai synodi sentenli.î
Sardicensem ad synodum, aut jus iliud penitùs « innocens declaralus? » Lib. 2 Hist. cap. 23.
pluribus annis ante praefatum concilium, iia « subrogatus Quinlianus Gazaeorum Ecclesiam
scribere potuissel ad Eusebianos : i Oportuit « rexit ; Lucius pra;terea Adrianopolcos epi-
< secundùm canonem, et non isto modo judi- « scopus ob aliud crimen Ecclesiâ suà spolia-
«cium fieri oportuit scribere omnibus nobis,
; «tus, Romse degebal; episcopus igitur Roma-
< ut ita ab omnibus, quod justum esset, decer- «nus, cùm singulorum causas cognovisset,
( neretur episcopi enim erant, et non vulgares
; «omnesque in Nicaense lidei doctrinara con-
f Ecclesiae, qui ista paliebantur, sed quas ipsi « senlienlesreperisset, tanquàm idem cum ipso
I Apostoli suâmet operà ad fidem instruxeruni ; «seniienies, in communionem recepit; et quo
« cur igitur et inprimis de Alexandrinà civi- I niam propter sedis dignilalem , omnium cura
< lato, nihil nobis scribere voluislis? An igiiari « ad ipsum spectabat, suam cuique Ecclesiam
« estis hanc consuetudinem esse, ut primiim « restituii; scripsit etiam Orientalibus episco-
« nobis scribatur, ut bine quod justum est de- « pis, reprehondens eos quôd in supra dictorum
I liniri possil? Quapropter si istic hujusmodi « causis non rectèjudicàssent. > Quid diserlius
isuspicio in episcopum concepta fuerat, id et propositae controversiae niagis accommoda-
< hiicad nostram Ecclesiam referre oportuit. i tum? Vexatos inique episcopos restiiuil S.
il'
Apud S. Athanasium apologià 2. Sive ergo pontifex, et judicum à quibus fuerant condem-
925 DE ECCLESIA CIIRISTI. PARS II. 924
nati, coarguit ac dissolvit senteniias,
propler suoe dignitaiem sedis, et quôd ad eum
idque.
m (
<
videantur à congregalione seclusî
ergo decentiùs inquiratur,
;
annis singulis
ut hoc
cura omnium periinerel, in iis eliam Ecclesiis « placuit per unamquamque provinciam bis in
quae non vi patriarclialùs, sed collati divi- « anno concilia celebrari, ut comniuniter om-
nilùs primalùs, ejus auctoriiaii sulijacebant. « nibussimul episcopis congregatis provinciae,
Appellaiiones episcopales judicandi potcsiate « discutiantur hujusmodi quœsliones, et sic
pr.Tditum fuisse ante synodum Sardicensem î qui suo peccavcrunt evidenter episcopo ,
suetudini refraganlibus, autinflisit, aut sal- Resp. : Allato in canone de clerîcorum in-
tem comminatus est anaihema Victor sumnius feriorum et laicorum, non de episcoporum
pontifex, quos ne ab Ecclesiae communione causis flgilur prohibcl ne clericus aut laicus
;
verbis aperlè refellitur, numquiil necesse fuit ) provinciales episcopi crimina quae episcopo
idem statui de episcopis quod de clericis infe- i intenlata sunt, corrigerc non possint, tura
rioribus, ipsisque laicis, ne cxpressà quideni < ipsos accedere ad majorera synodum diœce-
de dignitaïc episcopali mentioiie? nedùin vero < secs illius episcoporum pro hâc causa convo-
supreniam in episcopaiibiis causis jurisdiclio- c caiorum. »
f copi in magnà synodo Nicaeae congregati non aut ejus vicario parebat in causis civilibus,
t sine Dei consiiio perniiserunt, prions synodi exarcbo autem in causis ecclesiasticis; iiaque
I acla, in alià synodo oxaniinari Quôd cùm imperium Orieiitis divisum esset illâ tem-
I si istius modi consuetudo oliin fuit, ejusque peslate in quinque diœceses, yEgypliacam vi-
I magnà synodo, i etc. Nec profectô canonem Asianara , conciiium diœceses ecclesiasticas
suuni infringere voluitillasynodus examinandâ ordinavit ad exemplum dispositionis civilis
€ beat secundum ea quae sunt in Nicsenâ defi- Diœcesanae seu patriarchali synodo ultimum
I nita. » Gradus jurisdictionis luculentiùs ex- in causis episcopalibus adjudicatur judicium;
plicantur in canone sexto ejusdera concilii, qui ulteriori recursu interdicilur accusato episco-
exiat in collectione Graecâ, licet desideretur po ; ergo et ad sedem Apostolicara appclla-
in Dionysianà. t Jubet sancta synodus primùm tione, cujus quidem subsidii procul dubio, in
i quidem apud provinciaî episcopos accusatio- assignandis causarum episcopalium judicibus,
< nem pcrscqui, et apud eos probare crimina mentionem synodus injicere dobuisset;allum
< episcopi qui accusatur; quôd si evenerit ut tamen apud eam talibus in causis, de Roraani
827 DE ECCLESIA CIIRISTI. PARS I. 928
ponlificis auciori(ale silenliiim; imô statuit pellationis in citato canone non commémorât,
non esse audiendiini episcopum qui daninains quia in ils commcmorandis sistendum sibi cen-
à diœcesanà qiialein exposiiiiniis synodo, suit, quae ordinanda susceperat in
( ) pariibus
aliud ad iriumial provocare audeit. Orienialium, nec ea quae divinâ insiitulione
llesp. 1° : Contradiclione iinplicalur ea ob- sancila erant, qualis est primaïus sumnn' pon-
jeciio quam lantoperé aitolluiil D. de Marcuet lificis, bujusque digniiatis appendices, attin-
D. de la Chambre; adliibent socuiidum cano- git, nibilque ex ils nioliiur detrabere.
nein coiirilii Consianliiiop. ad probandiiin sii- 5° Ut scitè observât Natalis Alexander, negari
preinà, in oausis opisooporuni, auctorilale va- potest sextum canonem esse decretum synodi
lere synoduni provinrialem ; adjiingunt aiilem Oîcumenicae Conslanlinopolitanae primae, quae
in siii palrocinium, sexluin quein huio concilio très duntaxat cauones edidit, ut viri erudili
tribuiint canoneni, in quo permiiiiiur provo- contendunt, freti auctorltate codicis Ecclesiae
caiioad majorem seu pairiarclialem synodmn. Graecae, qui in concilio Cbalcedonensi actione
2" Faleniur inlerpretanie concilio generali 16, lectus est; item versione Dionysii Exigui,
Conslanlinop., declaratum esse à Nicsnâ sy- Cresconii Colleciione, Ferrandt Breviario,
nodo, onniia singularuni provinciarum gravis aliisque minime spernendis monumeniis.
nionienli ncgoiia posse ac debere in provinciali Quaîad expositionem canonis quinli Nicaenae
synodo agi ei expediri; quibus negotiis et ad- synodi objiciuntur ex Afrlcanâ synodo et In-
minisiralione comprehendi potesi ipsa episco- nocentio I , ea opportune magis tractabimus
ponini acciisalio et condeninaiio ; sed non ubi speciaiim de celebri conlentione Africanos
indesequiiur nliimum de causis episcoporum inter et summos pontibces Zozimum, Bonifa-
adjudicalum fuisse judicium concilio provin- cium et Cœlestinum, atque de sentenlià Inno-
ciali ;
iniô contrariuni, ut diximiis, evincitur ex centii I agendum nobis erit.
canone sexto queni Constantinop. synodo attri- Objicies 2° Ex ipsàmet synodo Sardicensi
:
buunl adversarii. 5° In secundo canone concil, tam religiosè propensâ et affecta Romanam in
Constantinop. singulis patriarchls et exarchis sedem, colligitur jus appellandi quod ab eà tri-
limites proescribuntur jnrisdictionis;de Roma- buitur summo poiitifici, non à divinâ institu-
no auteni ponti/ice, aut de ullimâ causarum tione esse repetendum, nec an te iliam viguisse
episcopalium cognitione, ac de exaggeraià sy- synodum cùm ; diversis tecbnis et dolis S. Atba-
nodoruni provincialiumaucloritate, ne levissi- nasium aliosque orlhodoxos opprimèrent Eu-
mum quidem est verbuni ; en ille canon: sebiani, seu Ariani, indictum est générale con-
« Epi?coj)l qui super diœcesini sunt, non acce- cilium apud Sardicam, quae urbs est Illyrici,
« dant neque cotifundant et permisceant Ec- flagitante per litteras Constante Constantini
I cicsias sccundùni régulas conhlitutas. Alex- Magni lilio, imperatore Occidentis, et ulirô
1 andriae quidem cpiscopus ea quae sunt in annuente Constanlio Orientis imperatore ; in
• -^iivpto lanlùm gubernet; Orientis auteni tertio bujus concilii canone, baec de Osio epis-
« episcopi solius Oiieniis curam gérant, ser- copo referuntur : « Si quis autem episcopus
« vatjs bonoribus Ecclesiae Antioclienae, quae i in aliquo negotio condemnandus visus fue-
i in regulis Mcaeuae synodi et coniinentur, t rit, et existimet se non malam, sed bonarn
t sed Asianai diœcesis episcopi ea quae sunt in < causara babere, ut etiam rursùs judicium
t Asiâ, etadAsianain lantùm diœcesim perti- € renovetur; sivestrae dileciioni videtur, Pe-
« neni, gubernent: Ponti autem episcopi Pon- f tri Apostoli memoriam bonoremus, ut ab ils
« licae tanlùm diœcesis habeant curara : Thra- < qui judicaverunt, scribatur Julio Romano-
« ciae verô ipsius lantùm Thraciae ; non invitati f rum episcopo, et per propinquos provinciie
f episcopi, ) etc. i° In sexto canone non agitur « episcopos, si opus sit, judicium renovetur,
propriè de appellationibus episcoporum, sed t et cognitores ipse praebeat; siauiera probari
de coiiflatâ in episcopos accusatione ; idque « non potest, causam ejus esse talem, ut eara
perspicuum ex tenore canonis, ibique decerni- I rursùs judicari opus sit, quiesemel sunt jn-
lur, ne à concilio provinciali ad œcuraenicum f.dicata, non inlirmentur, sed rata sit lala
< non priùs in calliedrani alius snbsiiiuatur, voltioril disculiendam jiidicandainque com-
iquàm Romanus cpiscopus , causa cogniià, niillat vicinae episcopis provinciae, adjunclis
,
t delaUis Inerit , et congregali ejnsdem reli- esse liceniiam, ilerùm Aposlolicae sedis invo-
€ gionis episcopi eum gradu moverint, ei ve- care praesidium, cujus anle sententiam nemo
I Inli appellans confngeril ad beatissimnm in locum accusati substituaiiir.
« audire, et juslum esse cxisiiniaverit ejiis rei est , à canonibus synodi Sardicensis orlum
I exaniinationcm renovari, coepiscopis scri- non duxisse jus appellationum quo pollel
«bere dignelur, qui sunt propinqni provinciae, summus ponlifex , sicut nec ipsius priniatum
«utipsi (liligenter el accnratè singula per- juris illius verum indeficieniemque fontem
,
bine nominatim ad Julium praefatam poiesta- divinam ipsius originem? Ideô nominalur
qtiia
tem deferunt, quasi anle ipsius ponlilicatum Inin Ecclesiam rogebat et administrabai
; ncc
Romana sedes illà caruissel. minus accuralè dicluin est à Patribus synodi
Resp. : Adnotatu dignum est, ex trilms jam Sardicensis : Pétri Apostoli memoriam honore-
relalis canonibus concilii Sardicencis ,
quin- mus. quasi dicerent : Splemiidurn exbibcamus
lum tertio esse immédiate subjiciendum ; in reverenliae nostraî et obsoqtiii lestinioniimi
utroque enim idem staïuilur, nempe condem- orga successorcm Peiri , vicariura Cbrisli et
natum à synode provinciali episcopum posse universae capul visibile Ecclesiae.
'
931 DE ECCLESIA CIIRISTI. PARS II. 932
Inst. : Nedùm sumnio pontiCici divinitùs judicium, ut rei examinatio renovetur. Haec enim
collaium esse jus appcllaiionum agnoverint verba rite intelliguntur de altero praestando
Patres Sardicenses , ne quidem jus illud ipsi à judicibus quos designaverit summus ponli-
concedere voluerunt; jus tantùin revisionis ad fex, examine et judicio.
lionorandam sedein Pelri largiuntur ; iiamque Objic. 5" : 12, 14 et 15 canones conciiii
in appellaiione siipcrioreni ad judiceni irans- Antiochensis celebrati anno 311 , ac proinde
ferlur intégra causae cognitio ; non remiitliur ante concilium Sardicense, arreptâ occasione
ad priores judices; ipsius auctorilate excuiiiur ex dedicatione templi à Constantino Magno
et definitur quaestio ; atque donec proferatur inchoati et Constantis curis ac magniiicenliâ
decrelorium judicium, priore supersedendum absoluli, quod Dominicum aureum nuncupatum
est senlenliâ ; at Paires Sardicenses inlegram est; interfuit ipse Constantîus huic solemnitati
causas cognitionem non transferunt ad sum- cujus causa convenerunt Antiochiam episcopi
mum pontificem ; eara volunt mandari prio- nonaginta , et synodo coactâ ediderunt cano-
ribus judicibus, quibus ille, si opporlunum nes 25 sincerara et accuratam spirantes disci-
existimet, novos adjungai; causae tantùni re- plinam , ideôque in codlcem Ecclesiaî univer-
iractationem decernii ;
jubere dunlaxat potest salis adscriptos , et à Chalcedonensi laudatos
ut renovetur judicium, can. 3; judicare ulrùm concilio ut régulas sanctorum Patrum ; id
justum sit rei examinationem renovari , can. 5, constat ex actione quartâ et undecimâ et ex
quœ quidem simplicem ad revisionem spectant, canone primo ; namque, v. g., actione quartâ,
Resp. : Summo pontifici à Palribus Sardi- < sancta synodus dixit : Sacri Patrum canones
censibus conciiii asseritur ipsamet potestas < legantur, et commentariis inserantur; sum-
appellationes eplscopales judicandi ; namque c ploque libro Aetius archidiaconus et primi-
agnoscunt in eo potestatem confirmandi pro- t cerius magnae Ecclesiae legit. > Tum recitati
laia in synodo provinciae judicia : < Si auiem sunt canon quartus et canon quintus synodi
i probaverit, inquiunt , talem causam esse, ut Antiochensis ; in synodo Romanâ suh Leo-
I non refricentur ea qu» acta sunt ,
quae de- ne IV commendati sunt unanimiter lanquàm
i creverit, confirmata erunt, » can. 3; agno- SS. Patrum décréta ; neque hic opus est ut
scunt pariter in eo potestatem assignandi vi- recenseamus omnes tum veterum , tum recen-
cinis ex provinciis episcopos, ei legatos si tiorum canonum collectiones, quibus genuinas
voluerit mittendi, qui cum illis causam aucto- inter ecclesiasticae disciplinae régulas com-
rilate sedis Apostolicae perpendaut, et quid prehenduntur. Eorum auctoritatem adstruen-
ipsis œquum esse videatur statuant : « Placuit dam duximus , ne illis detrahatur propter
I autem ut si episcopus accusatus fuerit , et Eusebianorum in synodo Antiochensi machi-
I judicaverint congregati episcopi regionis nationes.
I appellaverit qui dejectus est , et confugerit c Si quis à proprio episcopo presbyter aut
t ad episcopum Romanae Ecclesiae, et voluerit « diaconus, aut à synodo fuerit episcopus forte
« propinquâ provincià sunt , ut ipsi diligenter < bere justa, plurimis episcopis suggérant , et
I dos esse qui prsesentes cum episcopis judi- « si verô h^ec parvi pendenies, molesli fuerint
c cent , habenles ejus auctoritatem à quo f imperatori, hos nuUâ veniâ dignos esse, nec
< destinali sunt, erit in suo arl)ilrio, » can. 7. ( locum salislactionis habere, nec spem futurae
Nec solùm jus novos dandi judices atlribuitur < restitutionis.... dijudicamus. t Eo in canone,
sedi Apostolicae à patribus Sardicensibus, sed ab omni spe restitutionis oxcluditur damnatus
potestas eliam illorum sententiam vel confir- tum à synodo provincial, tum à majori synodo
mandi vel rescindendi , ex canone 4 supra altéra episcopus; prohibelur ergo ad sedem
relalo ; ncc ulla in tribus adduciis canonibus Apostolicnm recnrsus.
sitas colligi polest ex his verbis , ut renovetur i re ; illis quidem eum dcquoferturscntcniia,
, ,,
Canon decinms quinlus : i Si quis episcopus firmam tum matière episcoporum provinciœ sen-
I aliqiiorum criminuai accusaïus, ab omnibus temiam, quia lune, regulariter loquendo,
rae-
i provincioe episcopis condemnatus fuerit , et ritù prœsumitur vorilate et aequiiaie innixum
< omnes unam consentientem adversùs cum esse illud judicium; nec nisi ad
protrahendum
< senlentiam lulerint, is ne ampliùs ab aliis perpeiàm negolium, debilamque sublerfugien-
I judicelur ; scd provinciae episcoporum firma dam pœoam appellatum iri. Verùm si re ipsâ
( maneai sentenlia. > Prohibeiur ne consen- posseï probaiâ aliquâ ratione in suspicionem
tientc provinciae episcoporum senientià pro- erroris vel iniquitatisadduci, lata consenticn-
scriptus episcopus ab aliis judicetur , ac ne libus licetjudicibus sentenlia, tum nibil veia-
infiruiari possit illud episcoporum provinciae ret quominùs ad summum ponlilicem provo-
judicium ; ergo itim inlercluditur oninis ad caretur, ut alios coiistilueret judices qui labo-
Romanum ponlificem appellalio. ranli et perverse proscripio openi ferrent
; ne-
Resp. : In synodo Aniiochenâ, cuiinlerfue- que concilio Chalcedonensi eo sensu accepii
runt non pauci caiiiolici prxsules , dominati sunt canones Antiochenae synodi, ut provincial
fuerunl favenie inprimis Conslantio impera- synodi judicio, qiiamtùmlibetdamnatusjaceret
tore , Euscbiani , odio et invidiâ perciii in absque spereslilulionis episcopus, atquerector
sanctum Albanasium causani suam ipsius ad ipse, capuique Ecclésiae defraudareiur
poles-
Apostoiicœ sedis tribunal agentem , cujus in lale, oppresso, ipsiusque auctoritateni implo-
locum Gregorium Cappadocem hominem pe- ranii episcopo, jiiridicé opilulandi, sive
indi-
regrinum et Arianum Alexandrinae prsefece- cendà majori synodo, sive alià quam rerum
runt Ecclésiae ; liaud tamen inficiamur inter adjunciis opportunam arbilretur, via. Iiaque
ecclesiasiicae disciplina; régulas cooptatos fuisse coraponatur concilii Antiocheni canon
si riiè
memoraloe synodi canones ; at per objectos ex decimus quinlus cum decimo quarto, in-
illis , contendiinus non labefactari appeliatio- lelligelur voluisse synodum Antiochenam
,
num jus , Petro , ejusque successoribus , ex in decimo quarto disseniientibus inter se ju-
divinâ institutione altributum. Ideô enim ca- dicibus convocandos esse vicinae provinciae
nones illi objiciuntur , ut provinciali synodo episcopos, eô quod dijudicaia nondùm fuerit
suprema in causis cpiscopalibus judicanclis causa conseniienlibus aulem prioribus judi-
;
asseratur potcslas ; al vel ipso duodecimo ca- cibus, lirniam lune regulariter, ut diximus
,
none declaralur posse damnaium à synodo haberi senlentiam, sed ab eâ sententià superius
provinciae cpiscopum , majus ad concilium cau- ad tribunal si nunquàm posset appellari, quà
sam suam transferre; ibi enim agitur de dam- ratione canon iste cohaerere posset cum canone
nato episcopo , ad alteram confugiente , sed duodecimo asserente simpliciter, causam dam-
ampliorem synodum , et de sententià provin- nati à provinciae synodo episcopi, ad majus
cialis synodi confirmandâ vel rescindendà; episcoporum concilium traduci? INon obsiiie-
neque ab illo concilio invectaest ea disciplina, runt synodi Antiochena; canones, quae, ut
ut patet ex epistolù Julii sunimi pontificis ad diximus, habita est anno34i, quominùs S. Alba-
ejusdem concilii episcopos. nasium, aliosque dcposilosabAriuDis episcopos
In decimo quarto canoncstatuitur, utdissi- reslitucret, anno 54:2, aul poiiùs in episcopali
denlibus inter se prioris auctoribus judicii di-nilate, sudraganlc Ecclesià , confirmaret
vicinae convocentur provinciae judices ad com- Julius sumnius pontifex. Non retardàrunt sy-
ponendam controversiam; cum jure in appel- nodum Sardicensem ab asserendo jure appella-
lationibus episcoporum, attribuio sedi Aposto- tiones episcoporum judicandi, Ajtosiolicae sedi
licae, rcclè consociaiur caput illud disciplinae. inbaerenle; non proliibuoruiu ne ad banc al-
In decimo quinto canone decernilur quidem tissimam sedem poiuerii leste S. Auguslino ,
lus, damnatusque conciliis; non dimoverunt tesiimonii responderi non polest cura erudi-
ah appellandà el invocandâ Romani ponlificis, tissimis cardinalibus Bellarmino , Baronio et
commuais Clirisli;inorum palris ac defen- Perronio, improbari à Patribus Africanis, non
num, eic. quorum facla ad proposilum iio- sed nimiam in illis et recipiendi facilitatem,
,
()l)jicies4° famosam episcoporum Afrlcaiio- runt appellaiiones illas concilii Nicaeni de-
primalum : Afiicani praesules, quos inler emi- finienda; nec unicuique provinciœ gratiam Spirilùs
nebal S. Auguslinus, cùm peispexissentlSicae- sancti defuluram. Tum etiam arguunt ex ipsâ-
nos inter canones, quorum exemplaria cura- met, quae aliunde accerserentur judiciorum ,
accersenda, non recenseri canones quorum au- t modo, ipsum transmarinum judicium
aiunt,
creverunl ab illis appellaiionibus esse absli- « nienlibus impediroenlis , adduci non pote-
nendum; quibus ducebantur momentis, can- i runt? > Cùm verô intellexerint buic incora-
Epist. ad niodo remedium obtendi posse mittendis à
dide ac generosè exposuerunt in ,
Cœleslinum ponlificera, Bonifacii, qui Roma- Romanâ sede legaiis qui causas appeilationum
Zozimum sedem lenuerat, succes- accuraiè, iis in locis ubi enatae fuerint discu-
nam posl
remedium illud eliam répudiant, lanquâm
sorem; ideôque eorum episiol» teslimonia
lianl,
quoedam licet prolixa operae prelium est de- aucloriiaie sufiicienli destitulum : < Nam , in-
I non faciliùs admiilaiis , nec à nobis excom- f synodo coustilulum. i Tum indicant illud
quia boc etiam INicaeno concilio exemplaria, fuisse incogniium; alteram ejus-
i cipere ,
ideliiiiUim advertet venorabilitr^s tua; nam dem rejiciendi causam antea subministrave-
I etsi de inferioribus clericis vel laicis, videtur ranl maxime , scilicet quia unicuique concessum
esl, si judicio offensus fuerit cognitorum, ad conci-
<ibi prœcaveri, quanlô magis boc de episcopis
i voluit observari, ne in suâ provinciâ, com- lia suœ provinciœ, vel etiam universale provocare.
«munionesuspensi, àtuâ sancliiale vel festi- Nullam ibi inierserit appeilationum ad sedem
I nalô, vel praiproperè, vel indebiiè videantur Apostolicam mentionem; totum condemnatis
i et sequenlium clericorum improba réfugia , lio provincial! majore, aui naiionali esse re-
t six derogatum est Africanse , et décréta Ni- « quibusque petentibus nolite miitere, ne fu-
« csena, sive inferioris ordinis clericos, sive < mosum lypbum seculi in Ecclesiam Chrisli,
« ipsos episcopos, melropolilanis suis aperiis- < qu3e lucem simplicitatis, et humilitalis diem,
I simè commiserunt ;
prudentissimè enim jus- f Deum videre cupientibus praeferi, videamur
lin suis locis ubi orta sunt , linienda; nec Enarralae conlentioni exordium quidem at-
« defuluram, quà ajquilas à Chrisli sacerdoli- appelli'lio Apiarii presbyleri Siccensis Ecclesi»
i bus, et prudenier videatur, et constaniissimè et à suo episcopo, cui iiomen L'rbanus » cou-
« tenealur ; maxime quia unicuique concessum demnaii; quem relapsum , suâque propriâ
i est, si judicio oiTensus fuerit cognitorum, ad confessione conviclum, reslituere iierùia no-
« conciliuni suse provinciae, vol eliam univer-, luerunt episcopi Africani, quanlocumquc slU'
,
,
diserte vindicanUir; quo paclo contigerit ut adstruitur momentis; testalur enim evidenter,
Africanam Ecclesinm laïuerinl tune iili cano- nec semel S. Augustinus, illos quos cerneret
nes; quà tandem ratione, non ex primatu disseminatos in Africara canones sub nomine
summi pontiflcis at , ex auctoritate concilii Sardicensium, ipsos esse Ariani concilii dé-
argumenium duxerint pontifices Romani, ad créta, quibus cum Nicaenà synodo proscri-
juris illius de appellationibus statuendi patro- beretur S. Athanasius; tolâ autem aniiqui-
ciniam. tate declaralur, tum Nicaenam fidem, tum
S.
Ad primum : Romanâ in Ecclesiâ inoleverat Alhanasii causam in vero Sardicensi conci-
ea consueiudo, ut Mcœnae synodi appendix et iio , constanter fuisse vindicatam At .quomodô
complemenium haberelur concilium Sardi- factum est, ut illius synodi canonum elapsa
censo.quia non aliud lidei symbolum, seu tum fuerit Africanam apud Ecclesiam notî-
aliam à Nicaenà professionem fidei ediderat tia? namque celeberrimae illi synodo, non so-
quam strenue propugnavit et confirniavit ;
ins Africanae Ecclesiae archiepiscopus
Gratus,
convocata est eliam ad retractandam S. Aiha- sed insuper plures adfuerant gentis illius epi-
nasii, Marcelliiii Ancyrani, Asclepse Gazensis , scopi, nec dubitandum est quin acta synodalis
et aliorum episcoporum oausara, qui ob defen- et nominatim canones secum deportaverint.
sionem divinitatis Clirisii fuerant ab Arianis Id quidem admirationi proximum est verùm ;
exauctorati ; bine factum est ut à Zozimo , praeter desumpta mox argumenta , illud acce-
Bonifacio, Cœlestino, necnon ab Innocentio I dit quôd, ut observât Bellarminus, c Africanî
Epist. ad Victricium, et Leone I ad imperatorem < in Epistolâ adCœlestinum, bis repetunt,
Thcodosium II, canonibus synodi Sardicensis, « in nullà Patrum definitione, et in
nullà sy-
inscriptum sit nomen concilii Nicaeni ; Justi- c nodo se invenisse illos canones ex quo ap- ,
nianusipse imperator, qui synodum Sardicen- t paret eos non habuisse canones
Sardicensis
sem vocat œcumenicam, non nisi quatuor nume- « concilii, inquibus 1res canones (à Zozimo
rabai concilia œcumenica, eô quôd à Nicœnâ t laudati) disertis verbisnumerantur.
Dicen- >
Sardicensem non distingueret. Prœterea quo dum ergo non multa ex synodo Sardicensi
as-
pacto, fallere si voluisset Zozimus, tacuissent portata fuisse in Africanam Ecclesiam
ejus-
arrecti ad illius obviam vituperationem Pela- dem synodi exemplaria, eademque fuisse
Do-
giani? quomodô eam instaurare ausi fuissent natistarum pravitate, ut adnoiavimus,
frau-
ejusdem successores ,
quasi tanto temporis dulenter erepta.
spatio minime potuisset esse comperta ? quâ Ad tertium Voluisse Zozimum concilii
:
sive
ratione pontificem illum laudibus extulissent Nicaeni, sive Sardicensis auctoritatem
adhibe-
SS. Augustinus et Prosper, sanctum, venera- re ad juris defensionem quod in
appellationi-
bilem , beatissimumque post mortem ejus bus episcoporum summo competit pontifici
appcllantes? Accedit quôd nihil causaeoccur- non est quod mirum esse videatur ; nonne vel
rat cur Nicainae synodo Sardiccnses canones ad asserenda religionis maxima dogmata,
in
falsô attribuèrent : nam prœter summam au- médium adducuntur conciliorum canones, ut
ctoritaiem quâ ut Nicaenum, ita et Sardicense, retundatur efficaciùs eorum pervicacia qui
quemadmodùm statim oslendemus , valebat Scripturas ipsas adulterinum in sensum detor-
concilium, islud speciatim debuit acceptum queant? deinde, ciim probandum esset nonli-
esse Al'ricana; Ecclesise, cujus 56 episcopi cereduntaxat summo pontifici, sed aliquando
quos inier Graïus, Carihaginis melropoliianus, eliam expedire, de appellationibus episcopo-
lu hoc idem coDfluxerant, uous verô Africanus rum ferendam sententiam, opportune adaio-
TH. IV, 30
939 DE ECCLESIA CHRISTI. PARS FI. 940
dîjin proferebanlur à Zozinio ediii tam proba- donis concilium Sardicense , cujus proinde
sia, anteponi débet stalulisej us, tum Uomanae 111, omnibus prsefixà illius exemplaribus conci-
Ecclesiae, tuni concilii Sardicensisauctoriias, lii tum Graecis tum Laiinis ; sic alloquebatur
cui sulTragatur inprimis synodus Cbalcedonen- Theodosium imperatorem ; sui esse officii prae-
sisœcuraenica; uiultos elsicomplectebatur dig- fatus conservare intemeratam beati Pétri Apo-
nes veneratione prœsules Africana Ecclesia , stoli dignitatem, subjungit : « Quatenùs beatis-
nae subjacebat sedi , cui ut in coniroversià de I cipatum sacerdolii super omnes antiquitas
l)aplismo hserelicorum, ita et in contentione de f contulit , locum habeatac facultatem de flde
jure appellationuni , cedere illani oportuit. I et sacerdotibus judicandi. > Eô referri possunt
Quod verô allinet Sardicensem ad synodum, quse testatur de synodo Chalcedonensi impera-
aucioriiale quoque praeponderat synodis Afri- tor Marcianus: < Quae dùm fidem, inquit, dili-
canis : concilio illi praefueruni Julii Romani < genter inquirit, auctoritate beatissimiLeonis
nasius apolog. 2; Theodoretus 2 Hist. cap. iib. i vilae palmam , et mortis tribuit gloriosae. »
15; Adrianus in Epitome canonum. Aderant Eôdem speclant quae aciione prima ejusdem
per se aut per legatos omnes patriarchse , uno concilii ordinata sunt de Theodoreto qui sedis
doniae, Thessaliae, Achaiae , -^gypti , Africae, < copus Theodoretus , ut sit particeps synodi,
Palœstinse , omniumque imperii Romani pro- < quia et restituit ei episcopatum sanctissimus
vinciarum episcopis, etquidera plusquàm tre- « archiepiscopus Léo, et sacratissimus , et
provinciis convenerant ;
prounâ duntaxatpro- € synodo. » Denique ipsa haec sanciissima sy-
vinclà habebatur Africa ; pro unâ Galiiae, etc.; nodus, in relatione ad Leonem summum ponti-
hinc synodum illam vocat synodum magnam S. ficem, ita conqueritur de violatà ejusdem à
pitius , Vigilius Tapsensis. Frustra opponit D. c tem quae à vestrà illi ablala fuerat sanclitate,
de Marca convocatione quidera œcumenicam t quippe ut ab eo qui hâc gratiâ erat indignus,
fuisse synodum Sardicensem , non aulem ce- ( ille restituit. >
lebraiioneet exitu, quia divorlium anteconti- 2" Tametsi potestatem appellationes judi-
gerit inter utriusque imperii episcopos quàm candi, Romanoponiifici divinitùscollaiam in-
concilium foret ex ipsis consiiluium ;
pauci ficiata videretur Africana Ecclesia , errore
illi episcopi , ut rectè adnotat cardinalis Per- facti decepta, dicendum foret, eam jus illud
ronius , qui dissidentes Philippolim seces- non multô post agnovisse ac veneratam fuisse
serunt, vel erant haeretici, vel bœreticorura sublatâ erroris causa nec proinde quidquam ,
Ex diclis liquet, longé piaeslare Africanis sy- Ut fuerit, Africana Ecclesia, constat ex iis quae
941 SECT. I. DE CONSECTARIIS PRIMATUS ROM. PONTIF. 9«
sub ipso Cœlestini pontificatu contigerunt in Africani episcopi , quid in Germanâ synodo
causa Antonii Fiissalensis episcopi qui Aposto- Sardicensi geslum et statutum esset , at-
licain iul sedein appellaverat; iic à synodo que cerlô intellcxerunt ,
quà raiione canones
Africanà cxauctoralum sedi su.ie illum Cœlesti- illius synodi commendarentur sub nomine
inis rpsiilucret, sic instantcr rogaviiS. Augus- decretorum Nicaeni concilii tum proclive fuit,
linus, ut d(^ ipsâ resiiiuendi polestate non ut jus illud appellationum confiterentur , de
;iml)igerel; cùmproefatiis Antonius, cui servato quo exorta fuisset contentio.
episcopaiùs honore adempia erat episcopalis 5*> Jus ipsum appellationum, seu collatam
sedes, conquererelur et clamaret, ut refert S. à Christo appellationes judicandi potestaiem
Augiislinus: AîJ^ in meâ cathedra sedere début, Romanae sedi concessam expugnare haud sibi
aut episcopus esse non debui; ila eum refeliit S. constiiuerunt Africani episcopi, sed in votis
doclor : » Existât exeraplo, ipsâ sede Aposlo- habuerunt ut illius usus temperaretur, et
< iicâ judicante, vel aliorura judicata firmanle, quantum fieri posset, restringeretur. Proba-
t qnosdam pro culpis quibusdam, nec episco- tur : Nullum unquàmdecretumedideruntqno
I pâli spoliâtes honore, nec relictos omni- potestaii iili deiraberent, aut appellationes
« inodis impunités ;
quae ut à nostris tempo- sedem Aposiolicam prohibèrent imô
ipsas ad ;
I ribus remotissima non requiram, recenlia antequàm ab Oriente allata fuissent, quae po-
< mcmorabo. » Deinde varia subjicit exem- stulaverant, Nicaenae synodi décréta, profite-
pla S. Augustinus : cujus eàdem ad Cœles- bantur sese paraios ad id omne servandum
linnni opistolâ innotescit ,
primalum Numi- quod illis contineretur, intérim se praesiituros
dise acquievisse episcopi Fussalensis appella- quod legatorum summi pontificis commonito-
lioni , atque ejusdem gratiâ scripsisse Roma- rio erat prœslitutura, à Zozimo
seu canonem
num ad pontificem; viguisse in Africanà Ec- missum de appellalionibus episcoporum, exe-
clesiâ jus appellationum sub pontificatu Leo- cutioni mandatures; haec orania constant tum
nis I, qui post Sixtum III Cœlestino successe- ex actis concilii sexti Carthaginensis, tum ex
rat, ostcndit illius ad episcopos Africanos per Epistolà synodicâ ad Ronifacium. Postquàm
Mauritaniani Caesariensem constitutos episto- verô expetitos Nicaeni concilii canones acce-
la, quae est 87 : t Causam quoque Lupicini epi- perunt, inter ques non extabat ille quem Zo-
i scopi, inquit, illic jubemus audiri, cui mul- zimi jussu Faustinus protulerat, ne quidem
I lùm et sacpiùs postulant!, coramanionem tune episcoporum, aut etiam sacerdotum ap-
t hâcralione reddidimus, quoniam ad nostrum pellationes, ullo statut© reprobaverunt. Sed
« judicium provocâsset (1).» Fac, Romano cùm Apiarii ob nova crimina iterùm ab epi-
episcopo abjudicatum reipsà voluisse Africa- scopo suo depositî appellaiio esset Romae
nam Ecclesiam jus appellationes admittendi et admissa, et qui eum restiiuendum curaret
judicandi, eô adducta fuisset, quôd eam , ut Faustinus adventâsset in Africam , novum
osiendimus, laierent canones Sardicenses, et congregaverunt conciliùm, in quo damnaii
aliunde desiderarentur tum in exemplaribus instauraretur causa quem nefandorum cri-
;
Nicaenae synodi, àCaecilio Carlliaginensi epis- minum propriâ convictura confessione, îndi-
copo ex illà synodo cui inlerfuerat, in Africam gnum judicaverunt qui ablatam sibi sedem
delatis, tum inter ejusdem canones ex Ale. reciperet; tumque memoriâ repetentes scatu-
xandrinâ et Constanlinopolitanà Ecclesiisad- rientia nonnunquàm ex appellationum usu de-
vectos ; at postquàm comperlum habueruni trimenta, nulle tamen décrète, sed supplica-
tionibus institerunt, nt ea, quantum in ipsis
Authenlicitatem illius Epistolae vocarein
(1)
erat, praecaverent : « Impendio deprecamur,
dubiunj conaïus est Paschasius Quesnellus ,
quam adslruere videatur vel ipsis quas in Leo- « inquiunt, ut deinceps ad vestras aures hinc
nem Magnum conjicit lemerè suspicionibus :
( venientes non faciliùs admittatis, nec à no-
f Eicertè, inquit, valdé Leonis nostri soier-
quod ad controversiae capot atiinet, secum verba eorum Epistolae ad Cœlestinum : < De-
invicem conciliari. I precamur ut deinccps ad vestras aures bine
provinciis dijudicatae ; at Romance sedi non i tuà sanctitate, vel festinalô, vel prscpro-
adeniptam voluerunt potestatem causas etiam « perè, vel indebitè videantur communione
personales suum ad tribunal evocandi id pa- ; i restitui. >
Romam transmiltendo, nisi eaquae corrigenda Nam i° concilii Nicaeni delinitionibus repu-
viderentur, emendaret ; neque enim illi evo- guare asserunt disciplinam faveniem appella-
cationi restiterunt Africani eplscopi ; sed re- tionibus episcoporum , aut presbyterorum :
sponderunt in Epist. ad Bonifacium : < Prior Hoc etiam, inquiunt, concilio Nicœno definilum
i autem coepiscopus noster SiccensisUrl)anus, facile advertet venerabilitas tua ; et rursùs :
< quod in eo corrigendum visura est, sine ullà Décréta Nicœna, sive inferioris ordinis clericos,
I dubitatione correxit. > Yerisimile igitur non sive ipsos episcopos, metropolilanis suis apertis-
Christianus Lupus, de Africance Ecclesiœ Rom. orta sunt, finienda; nullam posse proferri Ic-
« proinde ad ipsum appellatio ex nuUo colore tum est Africanœ. Neque singulis defuturam
I potuit episcopis interdici. > Quae tamen ar- esse provinciis gratiam Spiritûs sancti, quà
gumenta ex Africana synodo objiciuntur, si lites dljudicandas perficere valeant : Nec uni-
valerent ad evertendum jus appellationum, cuiijue provinciœ gratiam Spiritûs sancti defu-
quo potitur summus pontifex, hoc illi delra- turam. Tum quibus obnoxiae sint incommodis
herent non duntaxat, ut successori principis appellationes ad sedem Apostolicam, indicant
Apostolorum, verùm etiam ut patriarchse cui bis verbis: « Quomodô judicium transmarinum
subjacebant Africani. Superest igitur ut in- i ratum fuerit, ad quod tesiium necessariae
tacto appellationum ipso jure, putaverint illius < personae, vel propter sexûs,. vel propter se-
usum talem non expedire, qualem à tempori- « nectutis infirmilatem, vel multis aliis impe-
bus multis animadvertere sibi videbantur : t dimentis adduci non poterunt? » Denique
quod significàrunt bis verbis Epist. ad Bonifa- viam subministrant quà possit impeirari su-
cium « Quia verô paci et quieti Ecclesiae
:
speclae aut iniquae relractatio senieniiae. Quia
t rum prospiciendum fuit, quoniam talia multa offensus cogniiorum , vel ad concilia suae pro-
< praecesserant, ut vel similia vel etiam gra- vinciae, vel etiam ad universale provocare. At
( viora praecaveri oporteret. > baec omnia, ipsam, ut ita loquamur, essen-
anle concilii provincialis, aut universalis con- Resp. : Yidebant Africani episcopi , inter
cilii Africaî examen et judicium, ut corum canones concilii Nicaeni, (juod al» iniiio liabue-
auctoritas declinaretur ; noluerunt faciliùs et ranl, aut ab Oriente acccrserant, non versari
frequentiùs admitti, alque maluraiam ante décréta quae synodo illi œcumenicœ altribue-
discussionem accuratamque factorum explo- bant summi pontificcs (1). Molestissimè fere-
rationem, judicari appellationes episcoporum (1) Quà ratione innileretur attribulio illa,
pressa proferendo décréta , sed usurpando legatos sanctae sedis qualem Fausiinum expert!
ratiocinio, et quidem non efficaci ad exclu- sunt, doniinalum quasi affectantes refugiebant;
denUam juris appellationum divinam originem baec omnia non pertinent ad appellationes quae
et quasi substantiam : c Nam inquiunt et si, ab episcopis, quos assignaret summus pontifex,
I synodum Nicœnam rcspicientes , de inferio- judicarentur in locis ubi nata essent dirimenda
< ribus clericis vel laicis, videtur ibi priccave- negotia.
I ri, quanto magis hoc de episcopis voluit Denique, dùm appellare cupientibus patere
I observari , ne in suâ provincià communione déclarant perfugium ad provincialem, deinde
« suspensi, à tuà sanctitate, vel festinatô vel ad naiionalem synodum; quamvis optarent
t prœproperè, vel indebitè videantur commu- non incidere temporum adjuncta quibus ad
t nioni restitui ! > Diximus raiiocinium illud ulterius tribunal appellationes promoveantur,
non esse invictum; quinimô pugnat cum nec illud commemorandum tribunal sibi puta-
prœcipuis disciplinae ecclesiaslicae placitis verint, ne propositum suuminflrmare videan-
quae eamdem ad normam exigi non patiuntur tur , nulio, ut observavimus, decreto, recur-
episcoporum et presbyterorum condemnatio- sum ad sedem Apostolicam, absoluté prohibue-
nem : pugnant etiam speciatim cum undecirao runt; quae jam exposuimus, conferaniur cum
conciiii primi Carthaginensis, et cum decimo aliis quas attulimus responsionibus.
secundi stalutis, quibus ad prinium de ejiiscopo Explicandae Alricanorum episcoporum , ad
judicium requirunlur duodecim saltem epi- Cœlestinum Epislolae operam impendinius
scopi, et sex duntaxat ad judicandam simplicis quasi Epistola ista genuinus certôesset Eccle-
presbyteri appellationem. siae Africanae fœtus. Abs re forsitan non erit
comnieniorandus, atque ordinalione anliquior fuisset; neque inde concludi potest, vetitas
Thcasio.Vincentio, Fortunatiano et aliis ibidem esse in omni causarum statu appellaliones.
noniinalis. Deinde canones illi intelligi possunt de profa-
Inst. iterùm : In synode Milevitanâ, canone nis clericorum causis , quibus dijudicandis,
vigesinio,prohibitaesuntappeilationesadlraDS- sancitum fuit Ecclesiae Africanse disciplina, ut
niarina judicia , adeôque ad Romanam sedeui; judices arbitri ex clericorum cœtu eligeren-
verùm, cùni responderi possit probibitioneni tur, neseculares ad magistratus deferretur in
ad presbyieros, diaconos, clericosqueduniaxat cleri dedecus illarura cognitio : quse disciplina,
inferiores pertinere, qui soli reipsà objecto in canone 9 concilii Carlhagiuensis terlii signifi-
canone commemoranlur, idem canon in colle- catur bis verbis : i Cui enim ad eligendos
ctione canonum Ecclesiae Africanae exiendiiur € judices undique palet auctoritas , ipse se
ad episcopos ; ita enini referlur : < Quôd si ab < indignum fraterno consortio judicat, qui de
< eis (
judiciis episcoporum suorum) provocan- «Ecclesiâ malè seniiendo, de judicio seculari
« dum putaverint, non provocent ad transma- ^ poscit auxilium, cùm privatorum Cbristiano-
t rina judicia, sed ad primates proviuciarum ( rum causas Apostolus ad Ecclesiam deferri
«suarum, sicut et de episcopis saepè conslitu- < atque ibi determinari praecipiat.>
« tum est. > Objicies 5° canonem nonum concilii Chalce-
Resp. cum Pâtre Alexandre : Clausulam donensis : c Si clericus adversùs clericum ha-
istam, sicut et de episcopis sœpè constitutum est., c beat negotium, non relinquat suum episco-
spuriam meritô repuiari, i cùui nec in canone f pum, et ad secularia judicia non concurrat ;
< Milevilanohabeatur, nec à Cresconio Africa- < sed priijs negotium agitetur apud proprium
« no in suà canonum Collectione referatur, tepiscopum, vel certè (si fueritjudicium ipsius
< nec ullius Africani concilii canon proferri € (episcopi) apud arbitres ex ulrâque parte
i possit, quo appellaliones ad Apostolicam se- < electos audiatur negotium ; si quis verè cou-
t dem vetitse sint. > Quisenimverô credatsexlà I Ira haec fecerit, canonum subjaceat corre-
in synodo Carthaginensi, in quâ prœdicta col- < ptionibus. Et si clericus adversùs suum, vel
lectio fuit adornaia, citatam clausulam fuisse < alium episcopum habeat causam, apud au-
adjectam, ideôque onineni ad Romanum pou- < dientiam synodi provinciae ejus conquiralur.
liflcem prohibitam fuisse appellationem, cùm < Si verô contra ipsius provinciae metrope-
in Epistolâ ad Bonifacium I sese obstringerent <litanum episcopum, episcepus, sive cleri-
ad servandum jus appellaiionura, siNicaeni con- «cus habeat controversiam, ad ipsius diœcesis
cilii decreiis congrueret? Prœterea in codice cprimatem, aut ccrtè ad Constanlinopolilanai
quem Adrianus i misit ad Carolum Magnum, i regiae civitaiis sedem, ut eorum ibi proprium
sic enuntiatur objectus canon, ut eo non om- f negotium exquiratur. » Eumdem in scepum
nes reprobarentur appellaliones , sed quae adducitur canon ejusdem synodi 17, in que id
veluti per saltum, ac postposiio primaluum et legitur : < Si quis putaverit se à proprio me-
conciliorum Africanorum tribunali, interjice- 1 iropolitano gravari, apud priraatcm diœce-
rentur. En ipsius verba : i L't clerici qui ad i seos, aut apud Constantiuopolitanae civiialis
« iransniarina , non ad primates suos pro- cagat judicium, sicut dicluni est. tllisduobus
< caverit, judices, et cum eo et ille contra concilii Cbalcedonensis canon 9 (idem dicen-
« quem provocaverit , ut ab ipsis deiuceps dum de cauone 17) non est de appellatione, sed
,
de prîmo judicio ; nec quidqnam eo staïuto appellari possc? id procul dubio absonnm est,
tionem aflingere possis, nisi pariter volueris, ecclesiastico primas parles in orientalibus
à primo judicio nullum palere conquerenlibus regionibus obtineret , quare non licuisset
responsio, ut raiioni, ila et disciplinae cccle- re divine primalum universâ obtinet in Ec-
alioqui concilio praesidebanl; conditi sunl ad tum etiam ncque de judiciis, quae ad normam
asserenduni episcopo Conslanlinop. dignitatis et rigorem juris exerantur, sed de judiciis quae
et auctoriiatis incrementura, quo foveri ambi- ab episcopis, de quibus litigantes inter parles
balur Ecclesiae ; bine sanclus Léo epist. Gl ad aique deterrentur clerici à secularium judi-
tes, sunimus idem pontifex, cui profectô non auctoritate suâ muniendam curaverunt quos ;
disseniiebant occidentales e[)iscopi, minime inter emicuit pietas Conslantini Magni, Hono-
sibi approbandos duxerit, maxime cùm de- rii ac Theodosii Junioris.
claraverit epistolà 61 sese Patrura Chalcedo- Objicies 6° : Supremam conciliorum pro-
nensium adhaerere sententiae , in solâ videlicet vincialium auctoritatem in dijudicandis epi-
fidei causa, et epist. 62 : < Si quid sanè, inquit, scoporum causis, profitetur Siricius ipse pon-
< ab bis fratribus quos ad sanctam synodum tifex maximus, in Epistolà ad Anysium Thessa-
< vice meà misi, praeter id quod ad causam lonicensem , cœterosque à synodo Capuensi
< fidei pertinebat gestum esse perbibetur, nul- députâtes ad gesia Bonosi haeretici discutien-
« lius eril penilùs lirmitalis.» Faiemur in an- da,Iilyrici episcopos: «Cùm hujusraodi, inquit,
tiquis coUectionibus Graicis et Latinis occur- d fueritconcilii Capuensis judicium, ut fmitimi
rere objectes duos canones, quamvis vigesi- ( Bonoso atque ejus accusatoribus judices tri-
mum octavum non coraplectantur; quod ar- «buerentur, et praecipuè Macedones, qui cura
gumento esset non eos illum prai se ferre « episcopoThessalonicensidejus faciis vel scrip-
sensum quem ipsis adscribendum volant juris « tiscognoscerent, adveriimus, quôd nobisjudi-
appellationum inipugnatores. « candi forma competere non posset.» Agnovit
Respondeo 3° : Relatis in c