Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
’ 6
´ TU’ONG
LÝ THUYÊT ’ ` QUI
QUAN VÀ HÀM HÔI
´
2. . SÔ TU’ONG
HÊ ’ QUAN
Chú ý
cov(X, Y ) = E(XY ) − E(X).E(Y )
Thâ.t vâ.y, ta có
99
100 ´ tu’ong
’ 6. Lý thuyêt
Chu’ong ’ ` qui
quan và hàm hôi
⊕ Nhâ.n xét 1
´ (X, Y ) roi
* Nêu `’ ra.c thı̀
n X
X m
cov(X, Y ) = xi yj P (xi , yj ) − E(X)E(Y )
i=1 j=1
⊕ Nhâ.n xét
´ X và Y là hai d̄a.i lu’o.’ng ngâu
i) Nêu ˜ nhiên d̄ô.c lâ.p thı̀ chúng không tu’ong
’ quan.
ii) Cov(X,X)=Var(X).
voi ’ cua
´’ Sx , SY là d̄ô. lê.ch tiêu chuân ’ X, Y .
• Ý nghi˜a cua’ hê. sô´ tu’ ong ’ quan
Hê. sô´ tu’ong
’ quan d̄o muc ´ tı́nh giua
´’ d̄ô. phu. thuô.c tuyên ˜’ X và Y . Khi |rXY | càng
` 1 thı̀ môi
gân ´ quan hê. tuyên
´ tı́nh càng chă.t, khi |rXY | càng gân ´
` 0 thı̀ quan hê. tuyên
’ ’
tı́nh càng ”long leo”.
2.3 U’ oc
´’ lu’ o.’ng hê. sô´ tu’ ong
’ quan
˜ ngâu
Lâ.p mâu ˜ nhiên WXY = [(X1 , Y1 ), (X2 , Y2 ) . . . (Xn , Yn )].
XY − X.Y
R=
SX .SY
trong d̄ó
n n n
1X 1X 1X
X= Xi , Y = Yi , XY = Xi Yi
n i=1 n i=1 n i=1
n n
2 1X 1X
SX = (Xi − X)2 , SY2 = (Yi − Y )2
n i=1 n i=1
2. Hê sô´ tu’ong
’ quan 101
xy − x.y
rXY =
sx .sy
trong d̄ó
n n n
1X 1X 1X
x= xi , y= yi , xy = xi yi
n i=1 n i=1 n i=1
n n
1X 1X
s2x = x2 − (x)2 , s2y = y 2 − (y)2
n i=1 i n i=1 i
Ta có
P P P
n xy − ( x)( y)
rXY = q P P q P P
n( x2 ) − ( x)2 . n( y 2 ) − ( y)2
2.4 ´ cu
Tı́nh chât ’ a hê. sô´ tu’ ong
’ quan
xy − x.y
Hê. sô´ tu’ong
’ quan r = d̄u’o.’c dùng d̄ê’ d̄ánh giá muc
´’ d̄ô. chă.t che’ cua
’ su.’
sx .sy
phu. thuô.c tu’ong ´ tı́nh giua
’ quan tuyên ˜’ hai d̄a.i lu’o.’ng ngâu˜ nhiên X và Y , nó có các tı́nh
´ sau d̄ây:
chât
i) |r| ≤ 1.
´ |r| = 1 thı̀ X và Y có quan hê. tuyên
ii) Nêu ´ tı́nh.
´ |r| càng lon
iii) Nêr ´’ thı̀ su.’ phu. thuô.c tu’ong ´ tı́nh giua
’ quan tuyên ˜’ X và Y càng chă.t
’
che.
´ |r| = 0 thı̀ giua
iv) Nêu ´ tı́nh tu’ong
˜’ X và Y không có phu. thuô.c tuyên ’ quan.
´ r > 0 thı̀ X và Y có tu’ong
v) Nêu ’ quan thuâ.n (X tăng thı̀ Y tăng). Nêu´ r < 0 thı̀
X và Y có tu’ong
’ quan nghi.ch (X giam ’ thı̀ Y giam).
’
• Vı́ du. 1 Tu`’ sô´ liê.u d̄u’o.’c cho boi ’ sau, hãy xác d̄i.nh hê. sô´ tu’ong
’’ bang ’ Y và
’ quan cua
X
X 1 3 4 6 8 9 11 14
Y 1 2 4 4 5 7 8 9
’
Giai
’ sau
Ta lâ.p bang
102 ´ tu’ong
’ 6. Lý thuyêt
Chu’ong ’ ` qui
quan và hàm hôi
xi yi x2i xi yi yi2
1 1 1 1 1
3 2 9 6 4
4 4 16 16 16
6 4 36 24 16
8 5 64 40 25
9 7 81 63 49
11 8 121 88 64
14 9 196 126 81
P P P 2 P P 2
x = 56 y = 40 x = 524 xy = 364 y = 256
trong d̄ó
s s
1X 1X
sy = ni .(yxi − y)2 ; sy = mj .(yj − y)2
n n
3. ` QUI
HÔI
3.1 ` kiê.n
Kỳ vo.ng có d̄iêu
˜ nhiên roi
i) ¯Da.i lu’o.’ng ngâu `’ ra.c
` kiê.n cua
* Kỳ vo.ng có d̄iêu ˜ nhiên roi
’ d̄a.i lu’o.’ng ngâu ´’ d̄iêu
`’ ra.c Y voi ` kiê.n X = x là
m
X
E(Y /x) = yj P (X = x, Y = yj )
j=1
trong d̄ó
´’ x không d̄ôi’
f (y/x) = f (x, y) voi
´’ y không d̄ôi’
f (x/y) = f (x, y) voi
3.2 ` qui
Hàm hôi
` qui cua
* Hàm hôi ´ voi
’ Y d̄ôi ´’ X là f (x) = E(Y /x).
` qui cua
* Hàm hôi ´ voi
’ X d̄ôi ´’ Y là f (y) = E(X/y).
´ E(Y /X) chi’ phu. thuô.c vào X nên có thê’ d̄ă.t T (X) = E(Y /X) − ϕ(X).
Ta thây
Vı̀ E[E(Y /X)T (X)] = E[Y T (X)] nên
3.3 ` qui
Xác d̄i.nh hàm hôi
`’
a) Tru’ ong ho.’p ı́t sô´ liê.u (tu’ong
’ quan că.p)
Gia’ su’’ giua ˜ nhiên X và Y có tu’ong
˜’ hai d̄a.i lu’o.’ng ngâu ´ tı́nh, tuc
’ quan tuyên ´’ là
E(Y /X) = AX + B.
’ (X, Y ) ta tı̀m hàm
Du.’a vào n că.p giá tri. (x1 , x2 ), (x2 , y2 ), . . . , (xn , yn ) cua
yx = y = ax + b (∗)
d̄ê’ u’oc
´’ lu’o.’ng hàm Y = AX + B.
´ tı́nh mâu.
` qui tuyên
(*) d̄u’o.’c go.i là hôi ˜
´ xi’ cua
Vı̀ các că.p giá tri. trên là tri. xâp ´ xi.’
’ (*) mô.t cách xâp
’ x và y nên thoa
Do d̄ó yi = axi + b + εi hay εi = yi − axi − b.
Ta tı̀m a, b sao cho các sai sô´ εi (i = 1, n) có tri. tuyê.t d̄ôi
´ nho’ nhât
´ hay hàm
n
X
S(a, b) = (yi − axi − b)2
i=1
’ Phu’ong
d̄a.t cu.’c tiêu. ’ pháp tı̀m này d̄u’o.’c go.i là phu’ong
’ pháp bı̀nh phu’ong ´
’ bé nhât.
Ta thây´ S sẽ d̄a.t giá tri. nho’ nhât ’ dung
´ ta.i d̄iêm `’ thoa ’ mãn
Xn
∂S
0= = −2 xi (yi − axi − b)
∂a i=1
Xn
∂S
0= = −2 (yi − axi − b)
∂b i=1
` qui
3. Hôi 105
hay
n
! n
! n
X X X
x2i .a + xi .b = xi yi
i=1
n
!
i=1 i=1
n (6.2)
X X
xi .a + nb = yi
i=1 i=1
´’
Hê. trên có d̄i.nh thuc
P Pn !2
n
x2i n
X n
X
i=1 xi
D= Pi=1
n
=n x2i − xi
i=1 xi n i=1 i=1
X 15 38 23 16 16 13 20 24
Y 145 228 150 130 160 114 142 265
’
Giai
’ sau
Ta lâ.p bang
xi yi x2i xi yi
15 145 225 3175
38 228 1444 8664
23 150 529 3450
16 130 256 2080
16 160 256 2560
13 114 169 1482
20 142 400 2840
24 265 576 6360
P P P 2 P
x = 165 y = 1334 x = 3855 xy = 29611
Ta có
P P P
n( xy) − ( x)( y)
a= P 2 P
n( x ) − ( x)2
´ tı́nh mâu
` qui tuyên
Vâ.y hàm hôi ˜ là yx = 4, 64x + 71.
• Vı́ du. 3 ¯Dô. âm ’ cua’ không khı́ anh’ hu’ong ´ su.’ bay hoi
’’ d̄ên ’ nu’oc
’ cua ´’ trong son ’ khi
phun ra. Ngu’oi ` ´
’ ta tiên hành nghiên cuu ´ ´ ˜
’ môi liên hê. giua ’ ’
’ d̄ô. âm cua không khı́ X và d̄ô.
bay hoi ’ biêt
’ Y . Su.’ hiêu ´ vê` môi
´ quan hê. này sẽ giúp ta tiêt´ kiê.m d̄u’o.’c lu’o.’ng son `
’ băng
cách chinh’ súng phun son ’ mô.t cách thı́ch ho.’p. Tiên´ hành 25 quan sát ta d̄u’o.’c các sô´
liê.u sau:
` qui
3. Hôi 107
’
Quan sát ¯Dô. âm ’
¯Dô. bay hoi
’ Quan sát ¯Dô. âm ¯Dô. bay hoi
’
(%) (%) (%) (%)
1 35,3 11,0 14 39,1 9,6
2 29,7 11,1 15 46,8 10,9
3 30,8 12,5 16 48,5 9,6
4 58,8 8,4 17 59,3 10,1
5 61,4 9,3 18 70,0 8,1
6 71,3 8,7 19 70,0 6,8
7 74,4 6,4 20 74,4 8,9
8 76,7 8,5 21 72,1 7,7
9 70,7 7,8 22 58,1 8,5
10 57,5 9,1 23 44,6 8,9
11 46,4 8,2 24 33,4 10,4
12 28,9 12,2 25 28,6 11,1
13 28,1 11,9
´ tı́nh mâu
` qui tuyên
Hãy tı̀m hàm hôi ˜ yx = ax + b.
’
Giai
Ta có
X X
n = 25 x = 1314, 9 y = 235, 7
X X
x2 = 76308, 53 y 2 = 2286, 07
X
xy = 11824, 44
Do d̄ó
P P P
n( xy) − ( x)( y) 25 × 11824, 44 − (1314, 9 × 235, 7)
a= P 2 P 2 = = −0, 08
n( x ) − ( x) 25 × 76308, 53 − (1314, 9)2
´ tı́nh mâu
` qui tuyên
Vâ.y hàm hôi ˜ là yx = −0, 08x + 13, 64
`’
b) Tru’ ong ` sô´ liê.u (tu’ong
ho.’p nhiêu ’
’ quan bang)
Gia’ su’’
´’ tân
X nhâ.n các giá tri. xi voi ´ ni i = 1, k,
` suât
´’ tân
Y nhâ.n các giá tri. yj voi ´ mj j = 1, h,
` suât
´’ tân
XY nhâ.n các giá tri. xi yj voi ´ nij i = 1, k, j = 1, h,
` suât
´ tı́nh mâu
` qui tuyên
Ta tı̀m hôi ˜ yx = ax + b trong tru’ong ` sô´ liê.u. Theo
`’ ho.’p có nhiêu
(6.2) ta có
108 ´ tu’ong
’ 6. Lý thuyêt
Chu’ong ’ ` qui
quan và hàm hôi
k
! k
! k X
h
X X X
ni x2i .a + ni xi .b = nij xi yj
i=1 i=1 i=1 j=1
k
! h (6.3)
X X
ni xi .a + nb = mj yj
i=1 j=1
k
X h
X k
X h
X
Thay ni xi = nx, mj yj = ny, ni x2i = nx2 , mj yj2 = ny 2 ,
i=1 j=1 i=1 j=1
k X
X h
nij xi yj = nxy vào (6.3) ta d̄u’o.’c
i=1 j=1
x2 .a + x.b = xy (i)
x.a + nb = y (ii)
`’ (ii) ta có b = y − a.x
Tu
Thay b vào yx = ax + b ta suy ra
yx − y = a(x − x) (6.4)
’’
Ta tı̀m a boi
Pk Ph P P
i=1 j=1 nij xi yj − ( ki=1 ni xi )( hj=1 mj yj ) n2 xy − nx.ny
a= P P =
n ki=1 ni x2i − ( ki=1 ni xi )2 n.nx2 − (nx)2
xy − x.y xy − x.y
= =
2
x − (x) 2 s2x
´ tı́nh mâu ´’ a =
˜ yx = ax + b voi xy − x.y
` qui tuyên
Tóm la.i, ta tı̀m hôi , b = y − ax .
s2x
Chú ý
´ hê. sô´ tu’ong xy − xy sy
i) Ta biêt ’ quan rXY = nên a = rXY
sx .sy sx
Thay a vào (6.4) ta có
sy
yx − y = rXY (x − x)
sx
hay
yx − y (x − x)
= rXY
sy sx
Tu ’ trı̀nh này ta có thê’ suy ra phu’ong
`’ phu’ong ` qui tuyên
’ trı̀nh hôi ´ tı́nh mâu
˜ yx = ax+b
mô.t cách thuâ.n lo.’i hon
’ vı̀ thông qua viê.c tı̀m rXY ta d̄ã tı́nh sx , sy .
´’ ta có thê’ dùng phép d̄ôi’ biên
’ X, Y khá lon,
ii) Khi các giá tri. cua ´
xi − x0 yj − y0
ui = (∀i = 1, k); vj = (∀j = 1, h)
hx hy
` qui
3. Hôi 109
trong d̄ó
˜’ giá tri. tùy ý (thu’ong
* x0 , y0 là nhung `’ cho.n x0 , y0 là giá tri. cua ´’ voi
’ X, Y ung ´’ tân
` sô´
´’ nhât
nij lon ´ trong bang
’ tu’ong ’ quan thu.’c nghiê.m),
’ cách các giá tri. kê´ tiêp
`’ cho.n hx , hy là khoang
* hx , hy là các giá tri. tùy ý (thu’ong ´
’ X, Y).
nhau cua
’ tu’ong
Lâ.p bang ’ quan d̄ôi´ voi
´’ các biên
´ moi
´’ U, V và tı́nh toán các giá tri. cân ´ ta
` thiêt
´ tı́nh mâu
` qui tuyên
tı̀m d̄u’o.’c hàm hôi ˜
vu = a0 .u + b0
trong d̄ó
uv − u.v
a0 = , b0 = v − a0 .u
s2u
´’ a, b d̄u’o.’c tı̀m boi
Khi d̄ó ta suy ra hàm yx = ax + b voi ´’
’’ công thuc
hy hy
a = a0 , b = y0 + b0 .hy − a0 . .x0
hx hx
X 1 2 3
Y
10 20
20 30 1
30 1 48
’
Giai
’ sau
Ta lâ.p bang
X 1 2 3 mj mj yj mj yj2
Y
10 200 20 200 2000
|20
20 1200 60 31 620 12400
|30 |1
30 60 4320 49 1470 44100
|1 |48
P P 2
ni 20 31 49 n=100 y = 2290 y = 58500
P
ni xi 20 62 147 x = 229
P 2 P
ni x2i 20 124 441 x = 585 xy = 5840
110 ´ tu’ong
’ 6. Lý thuyêt
Chu’ong ’ ` qui
quan và hàm hôi
X
xy = 200 + 1200 + 60 + 60 + 4320 = 5840
229 2290
x= = 2, 29; y= = 22, 9;
100 100
4. BÀI TÂ
.P
1. Cho các giá tri. quan sát cua ˜ nhiên X và Y o’’ bang
’ hai d̄a.i lu’o.’ng ngâu ’ sau:
X 5 10 10 10 15 15 15 20 20 20
Y 20 20 30 30 30 40 50 50 60 60
Gia’ su’’ X và Y có su.’ phu. thuô.c tu’ong ´ tı́nh. Tı̀m hàm hôi
’ quan tuyên ´
` qui tuyên
˜ y x = ax + b.
tı́nh mâu:
X 0.90 1,22 1,32 0,77 1,30 1,20 1,32 0,95 0,45 1,30 1,20
Y -0,30 0,10 0,70 -0,28 0,25 0,02 0,37 -0,70 0,55 0,35 0,32
X 11,3 12,9 13,6 16,8 18,8 20,0 22,2 23,7 26,6 27,5
Y 13,2 15,6 17,2 18,8 20,2 23,9 22,4 23,0 24,4 24,6
`’ hôi
Xác d̄i.nh d̄u’ong ´ tı́nh mâu
` qui tuyên ˜ y x = ax + b. Sau d̄ó tı̀m phu’ong
’ sai sai
´ ´
’ tin câ.y 95% cho hê. sô góc cua
sô thu.’c nghiê.m và khoang `
`’ hôi qui trên.
’ d̄u’ong
` cao X (cm) và tro.ng lu’o.’ng Y (kg) cua
4. ¯Do chiêu ´ qua’ sau:
’ 100 ho.c sinh, ta d̄u’o.’c kêt
X 145 − 150 150 − 155 155 − 160 160 − 165 165 − 170
Y
35 − 40 3
40 − 45 5 10
45 − 50 14 20 6
50 − 55 15 12 5
55 − 60 6 4
a) y x = ax + b;
b) xy = cy + d
´ lúa cua
5. Theo dõi lu’o.’ng phân bón và năng suât ’ 100 hecta lúa o’’ mô.t vùng, ta thu
’ sô´ liê.u sau:
d̄u’o.’c bang
´ lúa (tân/ha).
Trong d̄ó X là phân bón (kg/ha) và Y là năng suât ´
X 6 8 10 12 14
Y
30 2 17 9 3
35 10 17 9
40 3 24 16 13
45 6 24 12
50 2 11 22
112 ´ tu’ong
’ 6. Lý thuyêt
Chu’ong ’ ` qui
quan và hàm hôi
` cao (m).
`’ kı́nh (cm) và Y là chiêu
Trong d̄ó X là d̄u’ong
• TRA’ LOI
2 `’ BÀI TÂP
.
1. x = 14, y = 39, y x = 83 x + 53 .
2. r = −0, 3096.
3. y x = 0, 67x + 7, 18, σ 2 = 1, 126, (0, 6280 ; 0, 7176).
4. a) y x = 0, 7018x − 61, 5537, b) xy = 0, 91y + 112, 96.
5. r = 0, 8165; y x = 0, 017x + 0, 5622.
6. a) r = 0, 69, b) y x = 0, 218x + 2, 434, xy = 2, 18y + 15, 87.
c) y x0 = 21, 8x0 + 2, 434, xy = 0, 0218y 0 + 0, 1587.