Sie sind auf Seite 1von 14

Chu’ ong

’ 6

´ TU’ONG
LÝ THUYÊT ’ ` QUI
QUAN VÀ HÀM HÔI

˜’ HAI D̄AI LU’ONG


´ QUAN HÊ GIUA ˜ U NHIÊN
1. MÔI . . .’ NGÂ

Khi khao ˜ nhiên X, Y ta thây


’ sát hai d̄a.i lu’o.’ng ngâu ´ giua˜’ chúng có thê’ có mô.t sô´
quan hê. sau:
´’ nhau, tuc
i) X và Y d̄ô.c lâ.p voi ´’ là viê.c nhâ.n giá tri. cua ˜ nhiên này
’ d̄a.i lu’o.’ng ngâu

’ hu’ong
không anh ´ ˜
’ d̄a.i lu’o.’ng ngâu nhiên kia.
’ d̄ên viê.c nhâ.n giá tri. cua
´ phu. thuô.c hàm sô´ Y = ϕ(X).
ii) X và Y có môi
iii) X và Y có su.’ phu. thuô.c tu’ong
’ quan và phu. thuô.c không tu’ong
’ quan.

´
2. . SÔ TU’ONG
HÊ ’ QUAN

2.1 Moment tu’ ong


’ quan (Covarian)
2 D̄i.nh nghi˜a 1
* Moment tu’ong
’ quan (hiê.p phu’ong ’ sai) cua ˜ nhiên X và Y, kı́
’ hai d̄a.i lu’o.’ng ngâu
´
hiê.u cov(X, Y ) hay µXY , là sô d̄u’o.’c xác d̄i.nh nhu’ sau

cov(X, Y ) = E{[X − E(X)][Y − E(Y )]}

´ cov(X, Y ) = 0 thı̀ ta nói hai d̄a.i lu’o.’ng ngâu


* Nêu ˜ nhiên X và Y không tu’ong
’ quan.

Chú ý
cov(X, Y ) = E(XY ) − E(X).E(Y )
Thâ.t vâ.y, ta có

cov(XY ) = E{X.Y − X.E(Y ) − Y.E(X) + E(X).E(Y )


= E(XY ) − E(X).E(Y ) − E(X).E(Y ) + E(X).E(Y )
= E(XY ) − E(X).E(Y )

99
100 ´ tu’ong
’ 6. Lý thuyêt
Chu’ong ’ ` qui
quan và hàm hôi

⊕ Nhâ.n xét 1
´ (X, Y ) roi
* Nêu `’ ra.c thı̀
n X
X m
cov(X, Y ) = xi yj P (xi , yj ) − E(X)E(Y )
i=1 j=1

´ (X, Y ) liên tu.c thı̀


* Nêu
+∞
Z +∞
Z
cov(X, Y ) = xyf (x, y)dxdy − E(X)E(Y )
−∞ −∞

⊕ Nhâ.n xét
´ X và Y là hai d̄a.i lu’o.’ng ngâu
i) Nêu ˜ nhiên d̄ô.c lâ.p thı̀ chúng không tu’ong
’ quan.
ii) Cov(X,X)=Var(X).

2.2 Hê. sô´ tu’ ong


’ quan
2 D̄i.nh nghi˜a 2 Hê. sô´ tu’ong ˜ nhiên X và Y, kı́ hiê.u rXY ,
’ hai d̄a.i lu’o.’ng ngâu
’ quan cua
là sô´ d̄u’o.’c xác d̄i.nh nhu’ sau
cov(X, Y )
rXY =
SX .SY

voi ’ cua
´’ Sx , SY là d̄ô. lê.ch tiêu chuân ’ X, Y .
• Ý nghi˜a cua’ hê. sô´ tu’ ong ’ quan
Hê. sô´ tu’ong
’ quan d̄o muc ´ tı́nh giua
´’ d̄ô. phu. thuô.c tuyên ˜’ X và Y . Khi |rXY | càng
` 1 thı̀ môi
gân ´ quan hê. tuyên
´ tı́nh càng chă.t, khi |rXY | càng gân ´
` 0 thı̀ quan hê. tuyên
’ ’
tı́nh càng ”long leo”.

2.3 U’ oc
´’ lu’ o.’ng hê. sô´ tu’ ong
’ quan
˜ ngâu
Lâ.p mâu ˜ nhiên WXY = [(X1 , Y1 ), (X2 , Y2 ) . . . (Xn , Yn )].

’ ´’ lu’o’ng hê. sô´ tu’ong E(XY ) − E(X).E(Y ) ´ kê


¯Dê u’oc . ’ quan rXY =
SX .SY
ta dùng thông

XY − X.Y
R=
SX .SY
trong d̄ó
n n n
1X 1X 1X
X= Xi , Y = Yi , XY = Xi Yi
n i=1 n i=1 n i=1
n n
2 1X 1X
SX = (Xi − X)2 , SY2 = (Yi − Y )2
n i=1 n i=1
2. Hê sô´ tu’ong
’ quan 101

Voi ˜ cu. thê,’ ta tı́nh d̄u’o.’c giá tri. cua


´’ mâu ’ R là

xy − x.y
rXY =
sx .sy

trong d̄ó
n n n
1X 1X 1X
x= xi , y= yi , xy = xi yi
n i=1 n i=1 n i=1

n n
1X 1X
s2x = x2 − (x)2 , s2y = y 2 − (y)2
n i=1 i n i=1 i

Ta có
P P P
n xy − ( x)( y)
rXY = q P P q P P
n( x2 ) − ( x)2 . n( y 2 ) − ( y)2

2.4 ´ cu
Tı́nh chât ’ a hê. sô´ tu’ ong
’ quan
xy − x.y
Hê. sô´ tu’ong
’ quan r = d̄u’o.’c dùng d̄ê’ d̄ánh giá muc
´’ d̄ô. chă.t che’ cua
’ su.’
sx .sy
phu. thuô.c tu’ong ´ tı́nh giua
’ quan tuyên ˜’ hai d̄a.i lu’o.’ng ngâu˜ nhiên X và Y , nó có các tı́nh
´ sau d̄ây:
chât
i) |r| ≤ 1.
´ |r| = 1 thı̀ X và Y có quan hê. tuyên
ii) Nêu ´ tı́nh.
´ |r| càng lon
iii) Nêr ´’ thı̀ su.’ phu. thuô.c tu’ong ´ tı́nh giua
’ quan tuyên ˜’ X và Y càng chă.t

che.
´ |r| = 0 thı̀ giua
iv) Nêu ´ tı́nh tu’ong
˜’ X và Y không có phu. thuô.c tuyên ’ quan.
´ r > 0 thı̀ X và Y có tu’ong
v) Nêu ’ quan thuâ.n (X tăng thı̀ Y tăng). Nêu´ r < 0 thı̀
X và Y có tu’ong
’ quan nghi.ch (X giam ’ thı̀ Y giam).

• Vı́ du. 1 Tu`’ sô´ liê.u d̄u’o.’c cho boi ’ sau, hãy xác d̄i.nh hê. sô´ tu’ong
’’ bang ’ Y và
’ quan cua
X

X 1 3 4 6 8 9 11 14
Y 1 2 4 4 5 7 8 9


Giai
’ sau
Ta lâ.p bang
102 ´ tu’ong
’ 6. Lý thuyêt
Chu’ong ’ ` qui
quan và hàm hôi

xi yi x2i xi yi yi2
1 1 1 1 1
3 2 9 6 4
4 4 16 16 16
6 4 36 24 16
8 5 64 40 25
9 7 81 63 49
11 8 121 88 64
14 9 196 126 81
P P P 2 P P 2
x = 56 y = 40 x = 524 xy = 364 y = 256

Hê. sô´ tu’ong ’ X và Y là


’ quan cua
P P P
n xy − (
y) x)(
rXY = q P P q P P
n( x2 ) − ( x)2 . n( y 2 ) − ( y)2

8.364 − (56).(40) 672


=q q = = 0, 977
8.524 − (56)2 . 8.256 − (40)2 687, 81

2.5 Ty’ sô´ tu’ ong


’ quan
’ ´’ d̄ô. chă.t che’ cua
’ su.’ phu. thuô.c tu’ong ´ ngu’oi
`’ ta dùng
¯Dê d̄ánh giá muc ’ quan phi tuyên,
ty’ sô´ tu’ong
’ quan:
sy
ηY /X = sy

trong d̄ó
s s
1X 1X
sy = ni .(yxi − y)2 ; sy = mj .(yj − y)2
n n

Ty’ sô´ tu’ong ´ sau:


’ quan có các tı́nh chât
i) 0 ≤ ηY /X ≤ 1.
ii) ηY /X = 0 khi và chi’ khi Y và X không có phu. thuô.c tu’ong
’ quan.
´
iii) ηY /X = 1 khi và chi’ khi Y và X phu. thuô.c hàm sô.
iv) ηY /X ≥ |r|.
´ ηY /X = |r| thı̀ su.’ phu. thuô.c tu’ong
Nêu ´ tı́nh.
’ Y và X có da.ng tuyên
’ quan cua

2.6 Hê. sô´ xác d̄i.nh mâu


˜

Trong thông ´ kê, d̄ê’ d̄ánh giá chât


´ lu’o.’ng cua ´ tı́nh ngu’ot
’ mô hı̀nh tuyên `’ ta còn xét
hê. sô´ xác d̄i.nh mâu
˜ β = r voi2 ´’ r là hê. sô´ tu’ong
’ quan. Ta có 0 ≤ β ≤ 1.
` qui
3. Hôi 103

3. ` QUI
HÔI

3.1 ` kiê.n
Kỳ vo.ng có d̄iêu
˜ nhiên roi
i) ¯Da.i lu’o.’ng ngâu `’ ra.c
` kiê.n cua
* Kỳ vo.ng có d̄iêu ˜ nhiên roi
’ d̄a.i lu’o.’ng ngâu ´’ d̄iêu
`’ ra.c Y voi ` kiê.n X = x là
m
X
E(Y /x) = yj P (X = x, Y = yj )
j=1

* Tu’ong ` kiê.n cua


’ tu.’, kỳ vo.ng có d̄iêu ˜ nhiên roi
’ d̄a.i lu’o.’ng ngâu ´’ d̄iêu
`’ ra.c X voi ` kiê.n
Y = y là
n
X
E(X/y) = xi P (X = xi , Y = y)
i=1

˜ nhiên liên tu.c


ii) ¯Da.i lu’o.’ng ngâu
+∞
R
E(Y /x) = yf (y/x)dy
−∞
+∞
R
E(X/y) = xf (x/y)dx
−∞

trong d̄ó
´’ x không d̄ôi’
f (y/x) = f (x, y) voi
´’ y không d̄ôi’
f (x/y) = f (x, y) voi

3.2 ` qui
Hàm hôi
` qui cua
* Hàm hôi ´ voi
’ Y d̄ôi ´’ X là f (x) = E(Y /x).
` qui cua
* Hàm hôi ´ voi
’ X d̄ôi ´’ Y là f (y) = E(X/y).

Trong thu.’c tê´ ta thu’ong ´ liên hê. voi


˜ nhiên X, Y có môi
`’ gă.p hai d̄a.i lu’o.’ng ngâu ´’ nhau,
trong d̄ó viê.c khao ’ sát X thı̀ dê˜ còn khao ’ sát Y thı̀ khó hon ’ thâ.m chı́ không thê’ khao

sát d̄u’o.’c. Ngu’oi`’ ta muôn ´ tı̀m môi ˜’ X và Y d̄ê’ biêt
´ liên hê. ϕ(X) nào d̄ó giua ´ X ta có thê’
du.’ d̄oán d̄u’o.’c Y .
´ X, nêu
Gia’ su’’ biêt ` ϕ(X) thı̀ sai sô´ pha.m phai
´ du.’ d̄oán Y băng ’ là E[Y − ϕ(X)]2 .
´ d̄ê`d̄u’o.’c d̄ă.t ra là tı̀m ϕ(X) nhu’ thê´ nào d̄ê’ E[Y − ϕ(X)]2 là nho’ nhât.
Vân ´
´’ minh khi cho.n ϕ(X) = E(Y /X) (voi
Ta sẽ chung ´’ ϕ(x) = E(Y /x)) thı̀ E[Y − ϕ(X)]2
´
sẽ nho’ nhât.
Thâ.t vâ.y, ta có
E[Y − ϕ(X)]2 = E{([Y − E(Y /X)] + [E(Y /X) − ϕ(X)])2 }
= E{[Y − E(Y /X)]2 } + E{[E(Y /X) − ϕ(X)]2 }
+2E{[Y − E(Y /X)][E(Y /X) − ϕ(X)]}
104 ´ tu’ong
’ 6. Lý thuyêt
Chu’ong ’ ` qui
quan và hàm hôi

´ E(Y /X) chi’ phu. thuô.c vào X nên có thê’ d̄ă.t T (X) = E(Y /X) − ϕ(X).
Ta thây
Vı̀ E[E(Y /X)T (X)] = E[Y T (X)] nên

2E[Y − E(Y /X)][E(Y /X) − ϕ(X)] = 2E{[Y − E(Y /X)]T (X)}


= 2E[Y T (X)] − 2E[E(Y /X)T (X)] = 0
Do d̄ó

E{[Y − ϕ(X)]2 } = E{[Y − E(Y /X)]2 } + E{E(Y /X) − ϕ(X)]2


´ khi
nho’ nhât
E{[(Y /X) − ϕ(X)]2 = 0
` cho.n
Ta chi’ cân
ϕ(X) = E(Y /X) (6.1)
Phu’ong
’ trı̀nh (6.1) d̄u’o.’c go.i là phu’ong
’ trı̀nh tu’ong
’ quan hay phu’ong ` qui.
’ trı̀nh hôi

3.3 ` qui
Xác d̄i.nh hàm hôi
`’
a) Tru’ ong ho.’p ı́t sô´ liê.u (tu’ong
’ quan că.p)
Gia’ su’’ giua ˜ nhiên X và Y có tu’ong
˜’ hai d̄a.i lu’o.’ng ngâu ´ tı́nh, tuc
’ quan tuyên ´’ là
E(Y /X) = AX + B.
’ (X, Y ) ta tı̀m hàm
Du.’a vào n că.p giá tri. (x1 , x2 ), (x2 , y2 ), . . . , (xn , yn ) cua

yx = y = ax + b (∗)

d̄ê’ u’oc
´’ lu’o.’ng hàm Y = AX + B.
´ tı́nh mâu.
` qui tuyên
(*) d̄u’o.’c go.i là hôi ˜
´ xi’ cua
Vı̀ các că.p giá tri. trên là tri. xâp ´ xi.’
’ (*) mô.t cách xâp
’ x và y nên thoa
Do d̄ó yi = axi + b + εi hay εi = yi − axi − b.
Ta tı̀m a, b sao cho các sai sô´ εi (i = 1, n) có tri. tuyê.t d̄ôi
´ nho’ nhât
´ hay hàm
n
X
S(a, b) = (yi − axi − b)2
i=1

’ Phu’ong
d̄a.t cu.’c tiêu. ’ pháp tı̀m này d̄u’o.’c go.i là phu’ong
’ pháp bı̀nh phu’ong ´
’ bé nhât.
Ta thây´ S sẽ d̄a.t giá tri. nho’ nhât ’ dung
´ ta.i d̄iêm `’ thoa ’ mãn
Xn
∂S
0= = −2 xi (yi − axi − b)
∂a i=1

Xn
∂S
0= = −2 (yi − axi − b)
∂b i=1
` qui
3. Hôi 105

hay
n
! n
! n
X X X
x2i .a + xi .b = xi yi
i=1
n
!
i=1 i=1
n (6.2)
X X
xi .a + nb = yi
i=1 i=1

´’
Hê. trên có d̄i.nh thuc
P Pn !2
n
x2i n
X n
X
i=1 xi
D= Pi=1
n

=n x2i − xi
i=1 xi n i=1 i=1

Vı̀ các xi khác nhau nên theo bât ’


´ d̄ăng thuc´’ Bunhiakovsky ta có (Pni=1 xi )2 <
Pn
n 2
i=1 xi . Do d̄ó D > 0. Suy ra hê
´
. trên có nghiê.m duy nhât
Pn P P
n i=1 xi yi − ( ni=1 xi ) ( ni=1 yi )
a= P P
n ni=1 x2i − ( ni=1 xi )2
Pn P P Pn
( i=1 x2i ) ( ni=1 yi ) − ( ni=1 xi ) ( i=1 xi yi )
b= P P
n ni=1 x2i − ( ni=1 xi )2
´ d̄ă.t
Nêu
n n n n
1 X 1 X 1 X 1X
x= . xi , y= . yi , xy = . xi yi , x2 = x2i
n i=1 n i=1 n i=1 n i=1
’ hê. có thê’ viêt
thı̀ nghiê.m cua ´ la.i du’oi
´’ da.ng
xy − x.y xy − x.y x2 .y − x.xy x2 .y − x.xy
a= = ; b= =
2
x − (x) 2 s2x x2 − (x)2 s2x
Tóm la.i, ta có thê’ tı̀m hàm yx = ax + b tu ´’
`’ các công thuc
P P P
xy − x.y n( xy) − ( x)( y)
a= = P P
s2x n( x2 ) − ( x)2
b = y − a.x
Chú ý
`’ ´ khúc nôi ´ các d̄iêm ’ (x1 , y1 ),
-bb-error = ¯Du’ong gâp
`’ hôi
(x2 , y2 ) , . . . , (xn , yn ) d̄u’o.’c go.i là d̄u’ong `
qui thu.’c nghiê.m.
`’ thăng ’ y = ax + b nhâ.n d̄u’o’c boi ’’
¯Du’ong .
công thuc ´
’ bı̀nh phu’ong ´
’ bé nhât không d̄i qua
d̄u’o.’c tât ’ nhung
´ ca’ các d̄iêm ’ là d̄u’ong`’ thăng’
` các d̄iêm
”gân” ’ d̄ó nhât ´ d̄u’o.’c go.i là d̄u’ong
`’

thăng hôi ` qui và thu’ tu.c làm thı́ch ho.’p d̄u’ong `’
’ ’
thăng thông qua các d̄iêm du˜’ liê.u cho tru’oc ´’
` qui tuyên
d̄u’o.’c go.i là hôi ´ tı́nh.
’ (x, y) luôn năm
Theo trên ta có b = y − a.x, do d̄ó d̄iêm ` trên d̄u’ong ’ hôi
`’ thăng ` qui.
106 ´ tu’ong
’ 6. Lý thuyêt
Chu’ong ’ ` qui
quan và hàm hôi

• Vı́ du. 2 U’oc


´’ lu’o.’ng hàm hôi ´ tı́nh mâu
` qui tuyên ˜ xua
’ Y theo X trên co’ so’’ bang
’ tu’ong

quan că.p sau

X 15 38 23 16 16 13 20 24
Y 145 228 150 130 160 114 142 265


Giai
’ sau
Ta lâ.p bang

xi yi x2i xi yi
15 145 225 3175
38 228 1444 8664
23 150 529 3450
16 130 256 2080
16 160 256 2560
13 114 169 1482
20 142 400 2840
24 265 576 6360
P P P 2 P
x = 165 y = 1334 x = 3855 xy = 29611

Ta có
P P P
n( xy) − ( x)( y)
a= P 2 P
n( x ) − ( x)2

8(19611) − (165)(1334) 16778


= 2
= = 4, 64
8(3855)(165) 3615
  
1334 16778 165
b = y − ax = − = 71
8 3615 8

´ tı́nh mâu
` qui tuyên
Vâ.y hàm hôi ˜ là yx = 4, 64x + 71.

• Vı́ du. 3 ¯Dô. âm ’ cua’ không khı́ anh’ hu’ong ´ su.’ bay hoi
’’ d̄ên ’ nu’oc
’ cua ´’ trong son ’ khi
phun ra. Ngu’oi ` ´
’ ta tiên hành nghiên cuu ´ ´ ˜
’ môi liên hê. giua ’ ’
’ d̄ô. âm cua không khı́ X và d̄ô.
bay hoi ’ biêt
’ Y . Su.’ hiêu ´ vê` môi
´ quan hê. này sẽ giúp ta tiêt´ kiê.m d̄u’o.’c lu’o.’ng son `
’ băng
cách chinh’ súng phun son ’ mô.t cách thı́ch ho.’p. Tiên´ hành 25 quan sát ta d̄u’o.’c các sô´
liê.u sau:
` qui
3. Hôi 107


Quan sát ¯Dô. âm ’
¯Dô. bay hoi
’ Quan sát ¯Dô. âm ¯Dô. bay hoi

(%) (%) (%) (%)
1 35,3 11,0 14 39,1 9,6
2 29,7 11,1 15 46,8 10,9
3 30,8 12,5 16 48,5 9,6
4 58,8 8,4 17 59,3 10,1
5 61,4 9,3 18 70,0 8,1
6 71,3 8,7 19 70,0 6,8
7 74,4 6,4 20 74,4 8,9
8 76,7 8,5 21 72,1 7,7
9 70,7 7,8 22 58,1 8,5
10 57,5 9,1 23 44,6 8,9
11 46,4 8,2 24 33,4 10,4
12 28,9 12,2 25 28,6 11,1
13 28,1 11,9

´ tı́nh mâu
` qui tuyên
Hãy tı̀m hàm hôi ˜ yx = ax + b.

Giai

Ta có
X X
n = 25 x = 1314, 9 y = 235, 7
X X
x2 = 76308, 53 y 2 = 2286, 07
X
xy = 11824, 44

Do d̄ó
P P P
n( xy) − ( x)( y) 25 × 11824, 44 − (1314, 9 × 235, 7)
a= P 2 P 2 = = −0, 08
n( x ) − ( x) 25 × 76308, 53 − (1314, 9)2

b = y − ax = 9, 43 − (−0, 08) × 52, 6 = 13, 64

´ tı́nh mâu
` qui tuyên
Vâ.y hàm hôi ˜ là yx = −0, 08x + 13, 64

`’
b) Tru’ ong ` sô´ liê.u (tu’ong
ho.’p nhiêu ’
’ quan bang)
Gia’ su’’
´’ tân
X nhâ.n các giá tri. xi voi ´ ni i = 1, k,
` suât
´’ tân
Y nhâ.n các giá tri. yj voi ´ mj j = 1, h,
` suât
´’ tân
XY nhâ.n các giá tri. xi yj voi ´ nij i = 1, k, j = 1, h,
` suât
´ tı́nh mâu
` qui tuyên
Ta tı̀m hôi ˜ yx = ax + b trong tru’ong ` sô´ liê.u. Theo
`’ ho.’p có nhiêu
(6.2) ta có
108 ´ tu’ong
’ 6. Lý thuyêt
Chu’ong ’ ` qui
quan và hàm hôi

k
! k
! k X
h
X X X
ni x2i .a + ni xi .b = nij xi yj
i=1 i=1 i=1 j=1
k
! h (6.3)
X X
ni xi .a + nb = mj yj
i=1 j=1
k
X h
X k
X h
X
Thay ni xi = nx, mj yj = ny, ni x2i = nx2 , mj yj2 = ny 2 ,
i=1 j=1 i=1 j=1

k X
X h
nij xi yj = nxy vào (6.3) ta d̄u’o.’c
i=1 j=1
x2 .a + x.b = xy (i)
x.a + nb = y (ii)
`’ (ii) ta có b = y − a.x
Tu
Thay b vào yx = ax + b ta suy ra

yx − y = a(x − x) (6.4)
’’
Ta tı̀m a boi
Pk Ph P P
i=1 j=1 nij xi yj − ( ki=1 ni xi )( hj=1 mj yj ) n2 xy − nx.ny
a= P P =
n ki=1 ni x2i − ( ki=1 ni xi )2 n.nx2 − (nx)2
xy − x.y xy − x.y
= =
2
x − (x) 2 s2x

´ tı́nh mâu ´’ a =
˜ yx = ax + b voi xy − x.y
` qui tuyên
Tóm la.i, ta tı̀m hôi , b = y − ax .
s2x

Chú ý
´ hê. sô´ tu’ong xy − xy sy
i) Ta biêt ’ quan rXY = nên a = rXY
sx .sy sx
Thay a vào (6.4) ta có
sy
yx − y = rXY (x − x)
sx
hay
yx − y (x − x)
= rXY
sy sx
Tu ’ trı̀nh này ta có thê’ suy ra phu’ong
`’ phu’ong ` qui tuyên
’ trı̀nh hôi ´ tı́nh mâu
˜ yx = ax+b
mô.t cách thuâ.n lo.’i hon
’ vı̀ thông qua viê.c tı̀m rXY ta d̄ã tı́nh sx , sy .
´’ ta có thê’ dùng phép d̄ôi’ biên
’ X, Y khá lon,
ii) Khi các giá tri. cua ´

xi − x0 yj − y0
ui = (∀i = 1, k); vj = (∀j = 1, h)
hx hy
` qui
3. Hôi 109

trong d̄ó
˜’ giá tri. tùy ý (thu’ong
* x0 , y0 là nhung `’ cho.n x0 , y0 là giá tri. cua ´’ voi
’ X, Y ung ´’ tân
` sô´
´’ nhât
nij lon ´ trong bang
’ tu’ong ’ quan thu.’c nghiê.m),
’ cách các giá tri. kê´ tiêp
`’ cho.n hx , hy là khoang
* hx , hy là các giá tri. tùy ý (thu’ong ´
’ X, Y).
nhau cua
’ tu’ong
Lâ.p bang ’ quan d̄ôi´ voi
´’ các biên
´ moi
´’ U, V và tı́nh toán các giá tri. cân ´ ta
` thiêt
´ tı́nh mâu
` qui tuyên
tı̀m d̄u’o.’c hàm hôi ˜

vu = a0 .u + b0
trong d̄ó
uv − u.v
a0 = , b0 = v − a0 .u
s2u
´’ a, b d̄u’o.’c tı̀m boi
Khi d̄ó ta suy ra hàm yx = ax + b voi ´’
’’ công thuc

hy hy
a = a0 , b = y0 + b0 .hy − a0 . .x0
hx hx

• Vı́ du. 4 Xác d̄i.nh hê. sô´ tu’ong


’ quan và hàm hôi ´ tı́nh mâu
` qui tuyên ˜ yx = ax + b cua

các d̄a.i lu’ong
’ ng ˜
âu nhiên X và Y cho b ’
oi
’ b ’
ang tu ong
’’ quan thu.’c nghiê
. m sau:

X 1 2 3
Y
10 20
20 30 1
30 1 48


Giai
’ sau
Ta lâ.p bang

X 1 2 3 mj mj yj mj yj2
Y
10 200 20 200 2000
|20
20 1200 60 31 620 12400
|30 |1
30 60 4320 49 1470 44100
|1 |48
P P 2
ni 20 31 49 n=100 y = 2290 y = 58500
P
ni xi 20 62 147 x = 229
P 2 P
ni x2i 20 124 441 x = 585 xy = 5840
110 ´ tu’ong
’ 6. Lý thuyêt
Chu’ong ’ ` qui
quan và hàm hôi

X
xy = 200 + 1200 + 60 + 60 + 4320 = 5840

` trên góc trái cua


Phân ’ ô ghi các tı́ch nij xi yj . Ta có

229 2290
x= = 2, 29; y= = 22, 9;
100 100

585 58500 5840


x2 = = 5, 58; y2 = = 585 xy = = 58, 4;
100 100 100

s2x = x2 − (x)2 = 5, 85 − (2, 29)2 ≈ 0, 6059 =⇒ sx ≈ 0, 78


q q
sy = y 2 − (y)2 = 585 − (22, 9)2 ≈ 7, 78
Do d̄ó
xy − x.y 58, 4 − 2, 29 × 22, 9
a= 2
= = 9, 835
sx 0, 6059
b = y − a.x = 22, 9 − 9, 835 × 2, 29 = 0, 378
´ tı́nh mâu
` qui tuyên
Hàm hôi ˜ là yx = 9, 835x + 0, 378
Hê. sô´ tu’ong
’ quan là
xy − x.y 58, 4 − 2, 29 × 22, 9
rxy = = ≈ 0, 982
sx .sy 0, 78 × 7, 78

4. BÀI TÂ
.P
1. Cho các giá tri. quan sát cua ˜ nhiên X và Y o’’ bang
’ hai d̄a.i lu’o.’ng ngâu ’ sau:

X 5 10 10 10 15 15 15 20 20 20
Y 20 20 30 30 30 40 50 50 60 60

Gia’ su’’ X và Y có su.’ phu. thuô.c tu’ong ´ tı́nh. Tı̀m hàm hôi
’ quan tuyên ´
` qui tuyên
˜ y x = ax + b.
tı́nh mâu:

2. Ngu’oi ´ chúng lê.ch khoi


` dài vâ.t d̄úc và khuôn thı̀ thây
`’ ta d̄o chiêu ’ qui d̄i.nh nhusau:

X 0.90 1,22 1,32 0,77 1,30 1,20 1,32 0,95 0,45 1,30 1,20
Y -0,30 0,10 0,70 -0,28 0,25 0,02 0,37 -0,70 0,55 0,35 0,32

Trong d̄ó X, Y là các d̄ô. lê.ch.

Xác d̄i.nh hê. sô´ tu’ong


’ quan.
3. Sô´ liê.u thông ` nghiên cuu
´ kê nhăm ´’ quan hê. giua ’ san
˜’ tông ’ phâm’ nông nghiê.p Y voi
´’
’ giá tri. tài san
tông ’ cô´ d̄i.nh X cua
’ 10 nông tra.i (tı́nh trên 100 ha) nhu’ sau:
4. Bài tap
.̂ 111

X 11,3 12,9 13,6 16,8 18,8 20,0 22,2 23,7 26,6 27,5
Y 13,2 15,6 17,2 18,8 20,2 23,9 22,4 23,0 24,4 24,6

`’ hôi
Xác d̄i.nh d̄u’ong ´ tı́nh mâu
` qui tuyên ˜ y x = ax + b. Sau d̄ó tı̀m phu’ong
’ sai sai
´ ´
’ tin câ.y 95% cho hê. sô góc cua
sô thu.’c nghiê.m và khoang `
`’ hôi qui trên.
’ d̄u’ong
` cao X (cm) và tro.ng lu’o.’ng Y (kg) cua
4. ¯Do chiêu ´ qua’ sau:
’ 100 ho.c sinh, ta d̄u’o.’c kêt

X 145 − 150 150 − 155 155 − 160 160 − 165 165 − 170
Y
35 − 40 3
40 − 45 5 10
45 − 50 14 20 6
50 − 55 15 12 5
55 − 60 6 4

´ X và Y có mô´ phu. thuô.c tu’ong


Gia’ thuyêt ´ tı́nh. Tı̀m các hàm hôi
’ quan tuyên ` qui

a) y x = ax + b;

b) xy = cy + d
´ lúa cua
5. Theo dõi lu’o.’ng phân bón và năng suât ’ 100 hecta lúa o’’ mô.t vùng, ta thu
’ sô´ liê.u sau:
d̄u’o.’c bang

X 120 140 160 180 200


Y
2,2 2
2,6 5 3
3,0 11 8 4
3,4 15 17
3,8 10 6 7
4,2 12

´ lúa (tân/ha).
Trong d̄ó X là phân bón (kg/ha) và Y là năng suât ´

´’ lu’o.’ng hê. sô´ tu’ong


a) Hãy u’oc ´ tı́nh r.
’ quan tuyên
b) Tı̀m phu’ong
’ trı̀nh tu’ong ´ tı́nh: y x = ax + b.
’ quan tuyên
` cao và d̄u’ong
6. ¯Do chiêu `’ kı́nh cua ´ qua’ cho bo’’ bang
’ mô.t loa.i cây, ta d̄u’o.’c kêt ’ sau:

X 6 8 10 12 14
Y
30 2 17 9 3
35 10 17 9
40 3 24 16 13
45 6 24 12
50 2 11 22
112 ´ tu’ong
’ 6. Lý thuyêt
Chu’ong ’ ` qui
quan và hàm hôi

` cao (m).
`’ kı́nh (cm) và Y là chiêu
Trong d̄ó X là d̄u’ong

a) Xác d̄i.nh hê. sô´ tu’ong ´ tı́nh mâu


’ quan tuyên ˜ r.
b) Tı̀m các phu’ong ` qui tuyên
’ trı̀nh hôi ´ tı́nh mâu.
˜
’ trı̀nh trên sẽ thay d̄ôi’ nhu’ thê´ nào nêu
c) Các phu’ong ´ X d̄u’o.’c tı́nh theo d̄on
’ vi. là
mét (m)?

• TRA’ LOI
2 `’ BÀI TÂP
.
1. x = 14, y = 39, y x = 83 x + 53 .
2. r = −0, 3096.
3. y x = 0, 67x + 7, 18, σ 2 = 1, 126, (0, 6280 ; 0, 7176).
4. a) y x = 0, 7018x − 61, 5537, b) xy = 0, 91y + 112, 96.
5. r = 0, 8165; y x = 0, 017x + 0, 5622.
6. a) r = 0, 69, b) y x = 0, 218x + 2, 434, xy = 2, 18y + 15, 87.
c) y x0 = 21, 8x0 + 2, 434, xy = 0, 0218y 0 + 0, 1587.

Das könnte Ihnen auch gefallen