riC ' •^

'm.mi

j.^^'
\ ".A^,^"-

.^^.' V>^.
^^e^H»^»
'S*-'

"V** f

V >5^*

V-f.^-^ X V.^

V.!. . 1s

-^.^•^^r',«,^"7r^<-

:.'^^

1 •
-^ ' v^
 ANALECTA HYMNICA
MEDII AEYI

VI.

UDALKICUS WE SSOFONTANUS.

Ulrich Stöcklins von Rottacli

Reimgebete und Leselieder

/
herausgegeben
von

Guido Maria Dreres

S. J.

>.,

-y«^>
:il

Leipzig.

Fues's Verlag (R. Reisland).

1889.
 UDALßICUS WESSOFO^TANUS.

Ulrich Stöcklins von Rottacli

Abts zu Wessobrunn

1438—1443

Reimgebete imd Leselieder

mit Ausschlufs der Psalter ien

herausgegeben

von

Guido Maria Dreves

S. J.

Leipzig'.

Fucs's Verlag' (R. Reisland).

1889.
JUN - 8 1958
 Einleitung.

Die Lieder des Ulrich Stöcklin von Rottach, welche dieser

Band mit Ausschliifs seiner siebzehn Psalterien umfafst, treten
uns nirgends unter dem Namen ihres Verfassers, ja nicht einmal
als eine geordnete Gedichtsammlung entgegen; dieselben sind
vielmehr als disjecta membra in einer Reihe von Handschriften
zerstreut und nur durch innere Gründe als das Werk eines
Mannes nachweisbar. Diesen Nachweis zu führen, dürfte es am
einfachsten sein, wenn ich den Leser denselben Weg geleite, auf
welchem ich zu dem verschleierten Bilde des „Frater Quisutis"
und endlich auch zu dessen Enthüllung gelangte.
Zum erstenmale stiefs ich auf Spuren unseres Dichters, als
ich der Lieder des Konrad von Gaming wegen den Münchener
Clm. 19824 (Tegurin. 1824) durchging. Die Handschrift ist eine
reichhaltige Sammlung von Rhythmen aller Art. Fol. 270 be-
ginnt in derselben eine Reihe von Heiligenliedern, dieselben,
die Heft HI dieser Analekten zu finden sind. Dieselben lassen
sich unschwer als das Werk
und desselben Dichters erkennen.
ein
• Mit Ausnahme von nur vier Liedern bei denen in drei Fällen
,

(bei No. 10, 11 und 40) der Grund der Ausnahme deutlicli zu
Tage liegt, besteht jedes Lied aus fünf Strophen, die fast sämt-
lich (nur fünf Ausnahmen) mit dem Grufsworte Ave beginnen.

Zum Überflusse hat unser Codex fol. 170 a die Bemerkung

„Orationes Anselmi et prius ad Jesum oratio". An welchen
Anselm wir hierbei nach Absicht des Schreibers zu denken
haben, verrät fol. 281b, wo es heilst: „Praodictas orationes
composuit Anseimus ej)iscopus." Nun lehrt aber der Augenschein,
dals der Verfasser dieser kurzen, formvollendeten Lieder ein
Nachahmer Konrads von Gaming war (dals er kein Vorläufer,
wird sich weiter unten von selbst ergeben); es war somit klar,
dafs ich es nicht mit dem berühmten Abt von Le Bec und Erz-
bischof von Canterbury, sondern mit einem Pseudo-Anselm
zu thun hatte.
Dieser Pseudo-Anselm hatte das Gute, in seinen Liedern, so
wenige deren waren, doch solche Auffälligkeiten des Stiles zu
zeigen, dafs es möglich wurde, einen Schritt vorwärts zu kommen.
Gleich zu Anfang fällt der wiederholte Gebrauch von „Jebusaeus"
als eines Synonymums von Satan auf (1 , 5 ; 3 , 4) , ebenso der
Gebrauch des Adjektivs „jubilaeus" im Sinne von jubilans (17, 2;
19, 3; 23, 1;
26, 2); auffallend ist es auch, dafs so häufig,
wenn die Hülfe Gottes oder eines Heiligen erfleht werden soll,
ein Zusatz wie cito, ocius, velox, sine mora sich findet (5, 2;
10, 9; 12, 1; 15, 3; 17, 3). Diese Eigentümlichkeiten liefsen
mich Pseudo-Anselm als den Verfasser nicht nur dieser Heiligen-
lieder, sondern auch von einer Reihe anderer Rhythmen der-
selben Handschrift erkennen, in denen dieselben Wendungen
nur noch in viel reicherem Mafse vorkommen, so der Abcdarien
fol. 41 a sqq. , der Alphabeta fol. 59 b sqq. , der Rosarien
fol. 71a sqq. und 233 a sqq. Dafs ich mich keiner Täuschung
hingebe, sondern auf richtiger Fährte sei, lehrte mich No. 27
Strophe 12:
Miris resplenduit Christus prodigiis,
Vita laudabili, doctrinis variis,
Quibus consuluit nostris miseriis,
Ut scripsi breviter octo rosariis^).

Der Autor der Alphabeta (fol. 41 sqq.) und der Rosarien

(fol. 233 a) war also ein und dieselbe Person und zwar kein ,

anderer als Pseudo-Anselm. Mit dem weiteren Materiale, das

dadurch zur Vergieichung herangezogen werden konnte, ver-
mehrten sich auch die stilistischen Merkmale, an denen Pseudo-
Anselm aus Tausenden mühelos herauszukönnen ist. Ich stelle
hier einige dieser Merkmale aus den Liedern nur dieses Bändchens

^) Noch eiümal findet sich ein solcher Hinweis auf andere Lieder in
den Gedichten Pseudo-Anselms, nämlich 24, 175:
Tot fecit liberum me in periculis,
Quae centum scriberem vix in capitulis,
Sed pauca retuli in psalteriolis
Ejusdem dominae, quae scripsi titulis,
ein Beweis, dafs der Autor des Centinomium auch Psalterien geschrieben,
insonderheit jenes, das den Namen „Tituli praeconiorum" führt.
 — 7 —
zusammen. Ganz dieselben Eigentümlichkeiten finden sich in
gleicher Fülle auch in den erwähnten Psalterien.
1. Der gedachte „Jebusaeus" findet sich wieder 1, 19;
1, 28; 2, 18; 8, 4; 43, 1; 43, 10; 48, 6.

2. Cito, ocius u. dgl. 2, 16; 2, 21; 3, 16; 11, 3; 17, 14;

21, 3; 23, 62; 23, 63; 30, 10; 31, 4; 37, 18; 54, 22.
3. Ein unserem Autor eigentümliches Wort ist das Wort
To „crucium" für Kreuz, Leiden, Foltern; es findet sich in diesem
Bande 1, 9; 6, 11; 24, 56; 26, 13; 26, 21; 31, 2; 46, 6;
52, 40; 56, 6; 52, 40; 56, 16; 56, 35; 57, 9; 57, 11 ; 57, 12; 57, 43.
4. Der Ausdruck „laudum tituli" oder auch „praedicata"
findet sich 17mal: 5, 24; 10, 1; 22, 49; 25, 89; 25, 122;
25, 160; 25, 180; 35, 2; 35, 8; 42, 16; 45, 19; 48, 13;
49, 1; 50, 27; 53, 18; 53, 47; 53, 50.
5. Ein Wort, das sonst in der mittelalterlichen Hymnen-
sprache verhältnismäfsig selten ist und erst durch die Humanisten
wieder in Schwung kommt, ist das Wort oda; es findet sich:
20, 18; 20, 55; 20, 56; 20, 59; 22, 1; 23, 97; 25, 55; 44, 1;
44, 12; 44, 18; 45, 1; 45, 15; 57, 7.
6. Eine interessante Eigentümlichkeit unseres Dichters ist

es, häufig von seinem eigenen Gedichte zu reden (zweiundzwanzig-

mal in diesem Bande), ja dasselbe mit belobenden epithetis
ornantibus zu versehen, als Carmen nobile, praeclarum etc., z. B.

Honorificentiam
Carminis decori
Concino per latriam
Tibi, creatori. 3, 8: oder:

id nobile
Carmen sie expensum
Tibi acceptabile
Sit velut incensiim. 25, 167.

IIoc per Carmen elegans

Ejusque tenorem
In me sis aedificans

Divinnm amorcm. 25, 195.

Oft auch ist von der Mühe des Diclitens (onus dictaminis

27, 14) und vom Schwitzen ü})er den' ArlxMt die Kode;
Ilarum laudum titulis

Me, qui nunc in sudo. 3, 22,

letzteres am öftesten in den Psalterien.

 7.Überaus häufig ist in den Reimgebeten Pseudo-Anselms
die Fürbitte für seine Verwandten, die sonst in ähnlichen Liedern
nur selten gefunden wird. Ich habe mehr als 20 Fälle gezählt
in diesen 58 Nummern allein. Am liebsten bedient er sich da-
bei der Ausdrücke genimen und progenies, die sehr geeignet
sind, einen falschen Begriff zu erwecken. Was er mit denselben
bezeichnen will, enthält 3, 7:

Genimen liumiliter
Meum recommendo
Tibi, genialiter
Quo carne descendo.

8. Noch häufiger ist die Fürbitte für die Verstorbenen, der

man ja anderwärts auch nicht allzuoft begegnet; 30mal lesen
wir Stellen wie diese:
His, quos purgatorium
Punit pro peccatis
Porrige suifragium
Tuae pietatis.

9. Eine andere Eigentümlichkeit, richtiger Unart, ist die

Vorliebe des Dichters für tautologische meist durch seu oder
,

sive verbundene Doppelbezeichnungen desselben Gegenstandes

oder Gedankens; ich zählte 42 Beispiele:
Ejus voci vel mandatis
Obaudite jugiter. 25, 28.

Demergamur in sufflamen
Stygis vel in tartara. 25, 100.

Quos premit angustia

Sive tribulamen. 25, 49.

Cor meum desipiens,

Stolidum vel stultum. 25, 166.

Domus regis coelici

Vel imperatoris. 41, 4.

Cum in te coiicipitur
Sive iucarnatur. 51, 34.

10. Erwähnung verdient das Bestreben, seine Lieder mit

griechischen Brocken zu spicken, die aller-
eine Liebhaberei,
dings in den Psalterien noch mehr als in diesen Liedern hervor-
tritt. Merkwürdig ist dabei, dafs eine Anzahl Worte auf on
gebildet und als indeklinabel behandelt werden, z. B. theotocon
(selten theotocos oder theotoca) , rhinoceron (52, 35) , homoiision
(51, 27) u. s. f. In den Psalterien: krufion, ethicon, tetragram-
maton, homotheon.
11. Eine höchst charakteristische Eigenschaft ist die Kühn-
heit, mit der Pseudo-Anselm sich neue Worte biklet, wo ihm
solche fehlen; z. B. to mumium 1, 4; essentiare 2, 14; formi-
ficare 2, 14; recidivare 17, 16; pultrix 21, 1 (expultrix Tiisc.
5, 5); dulcificatrix 25, 134; putibulum 25, 141; insignimen, im-
pedimen 25, 161; angiporta 25, 176; rues (Sturz) angelomm
57, 17; abhorriabilis 55, 50; propius, a, um 24, 160; 56, 46;
honizare 50, 42 u. s. f.

Die htäufigsten und interessantesten Bildungen sind die auf

amen: umbramen 5, 38; sufflamen 7, 6; 23, 100; atramen 45, 23;
mortificamen 24, 127; ploramen 24, 169; remoriamen 25, 60;
laceramen 25, 127; celamen, auxiliamen 25, 180; induciamen
46, 7 u. s. f.i).

Ich will noch hinzufügen, dafs unser Dichter auch die alten
Formen mis und tis nach der damals üblichen Weise verwendet;
in diesen Liedern allerdings nur selten, so 18, 17:

Mis te nequit laudare parvitas,

öfters in den Psalterien:

Ave, Jesu, mis exspectatio.
Rogo, finis mis non sit subitus.

Tis amore benigne pei^ce.

Tis timorem infunde animae.

Nach Aufzählung all dieser Eigentümlichkeiten wird der

Leser es glaublich finden, dafs es nicht gerade schwer ist, Pseudo-
Anselm, wie wir ihn einstweilen noch nennen, an seiner Schreib-
weise zu erkennen; ilim wäre es jedenfalls schwer gewesen, irgend
ein gröfseres Gedicht zu schreiben, ohne dafs es der einen oder
andern dieser Besonderheiten gelungen wäre, demselben dow
Stempel seiner Nativität aufzudrücken.
Es erübrigt nun noch, den W(\ü zu beschreiben, der von

1) Ich füge hier nocli einiges Verwandte aus den Psalterien bei: Unii)er-
sonatus, ?'; pascentia, realificare, micanien, inaugnientabilis, substantificatrix.
muscela, civiHtare, vatium = vaticiniuni, serviunculus, earius. a, um von carics;
baccbinal = torcular, blastenia, dyan, fanudamen, eutbrtunium, tabiticare, mn-
joritas, jurgamen, triplicabilis, gignificuin, sapientiHcus, confusibiliter, irreten-
tibilis, virtutificus, triaticus, trisubstantificus, tripliticus, t6 bestium etc. etc.
 — 10 —
Pseudo-Anselm zum „Frater Quisutis" führt und schliefslich in
dem 37sten Abte von Wessobrunn den Verfasser dieser Lieder
erkennen läl'st.
An Hand der gedachten stilistischen Eigenheiten er-
der
geben wie vorerwähnt, als von demselben Autor stammend
sich,

eine Eeihe von 17 sog. Psalterien. Zu einem derselben mit

dem Anfange „Ave virgo arbor fructifera" bemerkt ein Orationale
ms. Tegurinum anni 1467 (Clm. Monacens. 19991) „Praedictum
psalterium cum duobus sequentibus (nämlich den Psalterien
„Ave regis pacifici" und „Ave virgo Christi puerpera")
nostri
ediditquidam Cardinalis". Die Angabe dürfte ihren Ursprung
wohl nur dem Centinomium (No. 23 dieses Bandes) verdanken;
bei diesem längeren Gedichte bemerken nämlich die meisten
Handschriften, es sei ein dialogus Dei genitricis Mariae et
cujusdam beatae memoriae presbyteri Cardinalis, dem eine
Handschrift (leider konnte ich das betreffende Notat nicht wieder-
finden) den titulus Sancti Nicolai beilegt. Den presbyter giebt
freilich das Centinomium selbst an:
Alt, presbyter, sis aurem admovens;
es giebt aber auch deutliche Fingerzeige, dafs der presbyter ge-
rade kein Kardinal war. Schon die Erwähnung der cella am
Eingang des Gedichtes
Quondam in cellula noctis excubias
Persolvens domino planxi miserias

weist auf einen Ordensmann hin ebenso Str. 89, wo der Dichter
;

nach der Matutin, vom Chore zurückkehrend, die Erscheinung

Marions vor seiner Zelle findet:
Resumptis igitur paulis per viribus
Atque officiis matutinalibus
Completis redii in cellam protinus
Heramque reperi stantem prae foribus.

Noch evidenter wird die Sache durch die folgenden Zeilen

eines der Psalterien, die, wie gesagt, augenscheinlich denselben
Verfasser haben, wie das Centinomium:
Conglobatos in hoc coenobio
Unitatis junge spiramine.

Woher denn also der presbyter Cardinalis und der titulus

S. Nicolai? Aufser den bereits erwähnten, offenbar irrigen An-
gaben enthält nur noch der Codex b II 3 des Stifts St. Peter
 — 11 —
in Salzburg einiges Licht. Derselbe bietet fol. 174 b einen
„Prologus in sequentia tria psalteria", der in einem Briefe be-
steht und also lautet:
Frater Quisutis p. C. ti. S. N. fratri N. provisori S. X. in
Domino salutem.
In dandis accipiendisque muneribus ita recte officia inter
eos praecipue, qui sese magnificaverint ^) aestimantur, si li-

quido constabit, nee ab hoc aliud, quod lil)eralius-) offerret,

inventum, nee ab illo unquam, quod jucundius benevolentia^)
complecteret , acceptum. Haec ipse considerans transmisi tibi

en alia opuscula in laudem gloriosae virginis exiguo labore

tarn ex Latinarum quam Graecarum opulentia literarum congesta.
Perpendens enim ejus, de qua scripturus eram, apud directorem
omnium bonorum Deum potentiam, nee non scriptis tuis non
annuere nefas reputans, paulisper post labores quosdam
saecularium negotiorum spiritu resumpto submisi me sar-
cinae, quam imposueras. Quo autem labore quave mora atque
vigiliis haec convertere potui, facile sobrius lector agnoscit.
Attamen amanti nihil difficile. Ipsa enim, cujus praeconia in
his promovere conamur, et nos amat, dirigit et custodit. Videor
clericis meis otianter egisse. Sed esto quod ipsis. Numquid
et tibi et dilectissimis fratribus tuis atque meis?
E quorum congregationis gremio, suscipiens onus
officii, licet corpore segregatus videar, mente ac
religionis norma teste Deo nunquam recessi. Ad
tuum igitur examen haec novi operis rudimenta spectanda trans-
mitto. Tu tantum fraterno. amore nostmm provelias nuinus^ ita
et laboris mei primitias doctissimo judicio consecrabis et non
majoris censebitur auctor merito quam probater. Non ergo per-
mittas in manus prodire publicas, nisi doctae sententiae ad-
stipulatione nitantur. Hortor quoque ut pro tua in me bene-
volentia supervacua reseces, hiantia suppleas, errata reprohendas,
commode dicta animi tui devotione suscii)ias. Vale in Domino
semper tu et tui et ora pro me. Amen.
Soweit die Salzburger Handschrift, in deren Texte die für
das Verständnis des Folgenden wichtigen Stellen durch Sperr-
druck hervorgehoben sind. Betrachten wir die Aufschrift dieses

') magnificavorit IIs. — -) liboralibns lls. — ^) l)onovolniii \U.

 — 12 —
Briefes, so sehen wir, dafs sich die erste ihrer Abkürzungen
allerdings dahin auflösen lälst : Frater Quisutis ,
presbyter Car-
dinalis titulo Sancti Nicolai, und stehen damit vermutlich an
der Quelle der Legende von dem Kardinal-Dichter des Centi-
nomiums. Versichern wir uns zunächst der Anhaltspunkte, die
uns dieser Brief bietet, um der Realität des Frater Quisatis
(Quis? näher zu kommen. Wir erfahren nämlich, dafs
ovTig.)
derselbe einem Orden angehörte, dafs er ein Amt bekleidete,
welches ihn in weltliche Sorgen und Geschäfte verwickelte, dafs
er aber dies Amt bekleidete nicht in dem Kloster, dem er durch
seine Profefs ursprünglich angehörte, sondern in einem andern,
dessen Insassen für seine diversen schriftstellerischen Arbeiten
(en alia opuscula), wie es scheint, wenig Verständnis zeigten.
Bringen wir mit diesen einige weitere Umstände zusammen,
welche uns in den Gedichten selbst angedeutet werden. Da er-
fahren wir an mehreren Stellen, dafs unser Quisutis bereits im
Greisenalter stehe,und in der That, ist der gegründetste Vor-
wurf, den man Muse machen kann, der einer greisenhaften
seiner
Gesprächigkeit, ohne welche er einen Konrad von Gaming er-
reicht, ja vielleicht übertroffen hätte. Hierher gehören Äufserungen
wie 25, 191; 41, 12; 41, 17; 45, 8; 5, 27:
— nunc flebile

Tempus senectutis
Nostrae fac flexibile
Ad iter virtutis.

Wir erfahren, dafs Quisutis zur Zeit des Basler Konzils schreibt,
Basileae ut clocet synodus 2, 4,

und zwar nach der Dogmatisierung der unbefleckten Empfängnis

Mariens durch jene Synode, also nach der 36. Sitzung vom
17. September 1439;
Ave, quam Basileacum
Declaravit concilium
Servatam ab Adamica
Culpa in vi deifica. (Psalt. „Tit. praec").

Der Dichter spricht häufig von der Bedrängnis der Kirche durch
Schisma, wobei wir an das Baseler Papst-Schisma denken können
oder an das orientalische, an dessen Beilegung seit 1438 in
Florenz gearbeitet wurde:
Dirige praesides per viam regiam,
Dirue Schismata, firmes ecclesiam.
 — 13 —
Noch häufiger Erwähnung von Kriegsläuften 1^6;
ist die ,

5, 12; 23, 28; 23, 88; 25, 30; 25, 45; 25, 63 u. s. w.; und zwar
von Kriegen gegen auswärtige Feinde, und von inneren bürger-
lichen Kriegen, d. h. nach mittelalterlicher Auffassung von Kriegen
innerhalb der christlichen Völkerfamilie :

Hanc quidem deforis bella paganica

Premunt, intrinsecus molestant civica. 29, 8.

Der äufsere Feind, die Heiden, sind die Türken:

Et a nobis maledictos
Sarazenos dirime 6, 9.

Lesen wir 25, 109:

Aufer ab ecclesia
Vim obsidionis,
Quam infert malitia
Stygei praedonis,

so werden wir kaum fehlgehen, falls wir an eine Belagerung von

Konstantinopel, und zwar, wenn wir das Resultat unserer Unter-
suchung einen Augenblick anticipieren an die vom Jahre 1422
,

unter Murad II. denken, während die Kriege unter christlichen

Fürsten in erster Linie auf den grofsen englisch-französischen
Krieg zu deuten sein dürften. Wenn es 37, 8 heifst:

Hamum de medio tolle Satanicum,

Quo gestat capere gregem catholicum
Immittens subdole virus haereticum
Seu per vim bellicam vulgus paganicum,

SO weist das virus haereticum auf den noch nicht erloschenen

Husitismus, der weniger durch die irenischen Bestrebungen des
Konzils, als durch Zersetzung im Innern brach gelegt wurde.
Vergegenwärtigen wir uns nun, dafs die Fundgrube für die
kommenden Lieder fast lauterTegernseerHand-
in Betracht
schriften sind, aus denen nur wenige Gedichte abschriftweise
in fremde Bücliereien übergingen (es kommen eigentlich nur die
beiden Salzburger Codices b II 3 und b VII 10, späte und
fehlerhafte Kopieen, in Betracht), so ist es selbstredend, daJs
man sich zunächst in Tegernsee nach einem Manne umsieht,
auf den sich die gedachton Züge vereinigen. Und da findet sich
denn in der That eine Persönlichkeit, bei der dies in über-
 _ 14 —
raschender Weise der Fall ist. Es ist dies Ulrich Stöckl oder
Stöcklin von Rottach, Profefs der Abtei Tegernsee, seit 1438
als Ulrich VI. Abt von Wessobrunn.
Leider ist das über die persönlichen Verhältnisse dieses
Mannes zu ermittelnde Detail keineswegs imstande, unser In-

teresse zu befriedigen. War derselbe bei seinem Tode 1443 ein

Greis oder doch gut bei Jahren, so mufs er in den letzten De-
cennien des vierzehnten Jahrhunderts geboren sein, und zwar,
wie sein Beiname besagt, zu Eottach, einem Dörfchen unweit
des Tegernsees im heutigen Bez. -Amt Miesbach. Der Historia
Wessofontana zufolge wäre er ritterbürtigen Geschlechtes gewesen,
da sie ihn virum ut genere ita virtute nobilem nennt. Dafs
er noch als Mönch von Tegernsee bayerischer Abgesandter am
Baseler Konzile war und nicht selten zu klösterlichen Visitationen
benutzt wurde, erfahren wir aus Günthner^), der selbst Bene-
diktiner von Tegernsee war, weshalb an der Richtigkeit seiner
Angabe wohl kaum zu zweifeln ist. Sie ist leider das einzige,
was wir von Stöcklin vor seiner Postulierung wissen. Aus dieser
Angabe erklärt sich übrigens, was auch in diesen Gedichten
durchschimmert, dafs Stöcklin Anhänger des Konzils und daher
zeitweilig auch des Kozilspapstes Felix V. gewesen zu sein
scheint 2). Den 11. März 1438 w^ard Ulrich nach freiwilligem
Rücktritt des Abtes Urban (oder Eoban) von Rottenstein zu der
geistig und wirtschaftlich herabgekommenen Abtei Wessobrunn
berufen, der er bis zum 6. Mai 1443, seinem Todestage, segens-
voll vorstand.
Auf Ulrich Stöcklin als Verfasser unserer in Rede stehen-
den Rhythmen weist somit wie mit Händen der Fundort
derselben, Tegernsee, w^eist die Zeit des Baseler Konzils, des
Türken- wie des englisch-französischen Krieges. Auf ihn weisen
vor allem die Umstände des Salzburger Briefes, die in seiner

Person zusammentreffen, da er in ein fremdes Kloster zu hohen

1) „Bey dem Concilium in Basel erschienen zween Tegernseer Mönche,

Ulrich Stöckl und Johann Keck, die das Beste der baierischen Nation auf
herzoglichen Befehl zu besorgen hatten, wovon der erstere, ehe er noch die
Abtey Wessobrunn erhielt, verschiedenen Klostervisitationen beywohnte."
Seb. Günthner, Gesch. d. liter. Anstalten in Baiern, Bd. II. S. 19.

2) C. Leuttner, Historia Monasterii Wessofontani. Aug. Vindel. 1753

p. 343 n. 5. Cfr. ibid. p. 345. n. 11. —
 — 15 —
Würden berufen ward, die ihn in weltliche Sorgen und Ge-
schäfte verwickelten, Sa.üt doch von ihm eine Wessobrunner
Handschrift, die Leuttner (1. c. p. 346) benutzte : „Anno Domini
millesimo quadringentesimo quadragesimo tertio in die S. Jo-
hannis apostoli ante portam latinam obiit venerandus et reli-

giosus Nobilis Udalricus Stoekl, Abbas Wessobrunnensis bonae

memoriae, inceptor reformationis vitae monasticae : praefuit valde
laudabiliter et religiöse, exmaximapaupertateecclesiam
su a m f e 1 i c i t e r 1 i b e r a t u r u s si diutius supervixisset. " Von
,

ihm konnte ein Brief, wie der mitgeteilte, an einen alten Tegern-
seer Mitbruder (vielleicht an Johann Keck aus Giengen) gerichtet
werden, so dafs die Abkürzungen der Überschrift also aufzulösen
wären: „Frater Quisutis, praepositus Conventus tituli Sancti Petri
fratri N., provisori Sancti Quirini." Andererseits erklärt sich
durch diesen Brief, warum nur Tegernseer, nicht auch Wesso-
brunner Handschriften Lieder Ulrichs enthalten, sowie der Um-
stand, dafs man entweder nie erfuhr oder sobald sich darüber
unklar wer der Verfasser dieser Gedichte sei. Das
wurde,
Pseudonym Quisutis giebt uns den Schlüssel. Auch die Angabe
von dem vorgerückteren Alter des Dichters findet bei Ulrich
ihre Bestätigung. INIan wird frappiert, wenn man etwa den

Schlufs des Centinomiums gegenwärtig hat:

Tuae nunc igitur dispone domui

Ac necessaria de mundo itui,

Munderis unguine sacrati olei,

Sumens viaticum cibi perpetui.

Die tricesimo regina veniet

Et tuum transitum a carne muniet,
Assumens animam ad summa provehet,
übi cum angelis semper tripudiet.

und dann in der Historia Wessofontana (p. 345) von ungefähr

auf die Stelle stöfst: Videtur abbas iste infirma plerumque
valetudine fuisse et breve vitae suae temi)us futunim prae-
sensisse.

Nach dem Gesagten kann es, glaube ich, einem gegründeten

Zweifel nicht wohl unterliegen, dafs die in diesem Bande ent-
haltenen Gedichte und die 17 mehrfach erwähnten PsalteriiMi
dem Ulrich Stöcklin zuzuschreiben sind , der (himit als einen
der fruchtbarsten Rhythmendichter des späten, vielleicht des
 — 16 —
ganzen Mittelalters sich ausweist. Bemerkt sei noch, dafs auch
die beiden Marienlieder bei Mon. II,No. 499 und 512 unseren
Ulrich von Wessobrunn zum Verfasser haben. Ersteres findet
sich, ohne die ungehörigen Einschaltungen, auch in
natürlich
Orat. ms. Tegurin. saec. 15. Clm. Monacens. 20 001 fol. 138 b;
das andere Orat. ms. Tegurin. anni 1470 Clm. Monacens. 20020
fol. 260.
Es erübrigt mir nur die angenehme Pflicht, neben der
Verwaltung der k. k. Hof- und Staatsbibliothek München meinen
besonderen Dank den Hochw. HH. PP. Odilo Rottmanner von
St. Bonifaz München und Pirmin Lindner zu St. Peter in
in
Salzburg abzustatten, denen ich so manche freundliche Auf-
klärung, den Gegenstand dieser Zeilen betreffend, verdanke.

Feldkirch, am Karfreitag 1888.

Guido Maria Dreves.

UDALRICI WESSOFONTANI
ORATIONES RHYTHMICAE.

Dreves, Udalricus Wessofontanus.

 1. Hvmnus amatorins de s. Trinitate.

1. Saday o Domine, Solve me a vinculis

Institutor rerum, Omnis imposturae.
A coelesti agmine Junge tandem incolis
Et per totum clerum Coelicae structurae.
Colendus laudamine
6. Unum miriiicum,
Per cultum sincerum, Uniens rixantes,
Fave, te ut carmine
Impetum per bellicum
Laudem Deum verum. Se scandalizantes,
2. Adonay, Domine, Carmen hoc versificum
Creatorum praesul, Tibi modulantes
Fönte sapientiae Duc in regnum coelicum
Electorum consul, A carne migrantes.
Hostiles versutiae
7. Sempiterna trinitas,
Per te fiant procul,
Quam corde sincero
Ne in hymno gloriae
Per scripturae latebras
Perturbetur exsul.
Diligenter quaero,
3. IN Ulli accessibilis Agam caeremonias
Virtus trinitatis, Tibi Deo vero,
Neque explicabilis Interim quod seraitas
Ullis praedicatis, Hujus vitae tero.
Praesta tibi credulis
8. Deus, te quaerentium
Manum pietatis,
Praepotens adjutor,
Absolvens a vinculis
Sed invenientium
Suis et peccatis.
Pius retributor,
4. Causa vel initium En tibi credentium
Creatarum rerum, Saevus persecutor
Naturarum omnium Nos molestat plurimum,
Nee non specierum, Noster esto tutor.
Fateor te Dominum Ens mirabilissimum,
9.
Atque Deum verum, Ens summi decoris,
Unde pango munium Tu amabilissimum
Tibi hoc sincerum.
Vinculo amoris
5. Trinitas, laudabilis Suscipo per crucium
Cunctae creaturae, Nostri redcmptoris,
Sed superamabilis Hymnum anuitorium
Omni menti purae, Tui laudatoris.
2*
 20

10. Unum iiumen credimus Respice, piissime,

Te trinis personis, Fontem lacrimarum
Quem et voce colimus Flentum amarissime
Exsultationis, In loco poenarum.
Te devote petimus
His hymnorum sonis, 16. Tubis mirabilibus,
Trinitas beata,
Post mortem nos protinus
Psallat omnis Spiritus
Infer coeli thronis.
Laude tibi grata,
11. Summe Deus nutriens Me prosterno pedibus
Igne caritatis Tuis flens peccata,
Tuos, ab his abigens Annis juvenilibus
Esum pravitatis, Et post perpetrata.
Culpam a me removens
17. Uirtus cunctipotens,
Sis cupiditatis
Virtus infinita,
Et amorem tribuens
Potentatu continens
Sanctae paupertatis.
Mundi tripartita,
12. Strategos fortissime Virtute sit mea mens
Christianitatis, Per te redimita,
Quem laudo cordintime Uti vivat moriens
In his praedicatis, In futura vita.
Potestate supprime
18. Simplex o divinitas^
Vim adversitatis,
In personis trina,
Quam fero justissime
Edocet ut veritas
Meis pro peccatis.
Sacraque doctrina,
13. Adsis, sancta trinitas, En me culpae foeditas
Pie te laudanti Gravat et ruina,
Ac devote gratias Quam tua benignitas
Tuas postulanti, Abigat divina.
Hosti suas machinas
19. Finis et principium
Preme me temptanti,
Omnis boni Deus,
Atque per malitias
Quem per desiderium
Me inquietanti.
Cupit amor mens,
14. Nam nocte per varias Tuum ad vestigium
Me illusiones Sterno me ut reus,
Vexat, die subdolas Quem premit flagitium
Per suggestiones, Sive Jebusaeus.
Per suas insidias
20. immensurabilis
Ac turbationes,
Omnium mensura
Procurat et frivolas
Neque figurabilis
Machinationes.
Aliqua figura,
15. Curat(H* promptissime Tamen venerabilis
Rerum creatarum, Vere summa cura
Credentum potissime Propellas a famulis
Tibi animarum, Nobis nocitura.
 - 21

21. Rex, inexpugnabilis Te coelestes acies

Cujus fortitudo, Omni laudant hora,
Cujus nee capabilis His post rerum ordines
Exstat magnitudo. Me junge sine mora.
Opprimit en criminis
Nos amaritudo, 27. Nomen Ja laudabile

Pellat quam dulcedinis

Omni purae menti,

Tuae multitudo. Immo venerabile

Omni prorsus genti,
22. Theosin mirifica, Te superamabile
Coeli hierarchiae Devote quaerenti,
Quam laudant per cantica Summe delectabile
Dulcis melodiae, Te invenienti.
Quaeso, me bonifica
28. Cunctis praeoptabile
Meritis Mariae
Et perduc ad coelica
Bonum summi Dei,
In extremo die.
Te communicabile
Omni praestans rei,
23. Infinita bonitas Ens venerabile,
Sempiterni Dei, Miserere mei,
Qua en actualitas Quem gravat culpabile
Exstat omnis rei, Onus Jebusaei.
Vere tu satietas
Sola cordis mei, 29. Trinitas laudabilis
Nempe multas gratias Omni indefesse,

Gratis praestans ei.

A primaevis saeculis
Quibus praestas esse,
24. Summa tu maximitas His te laudum titulis
Desideriorum, Colentes expresse,
Summas dans delicias Fac tibi cum angelis
Choris angelorum, In coelis adesse.
Purga conscientias
30. Vita, quae nos respicis
Tuorum servorum,
Nos vivificando
Inquinat quos foeditas
Et amore reficis
Turpis vitiorum.
Mentes inflammando,
25. Sapiens o trinitas, Pertice nos coelicis
Cunctis admiranda, Donis consolando,
Neque per scientias Te laudantes inclitis
Nobis indaganda, Sonis jubilando.
Sed per conscientias
31. Simplum o dciticum,
Puras adamanda,
Trinum sed personis
Et per caerimonias
Praebens te symbolicum
Dignas veneranda.
Luci rationis,
26. Admiranda species Duc in anagogicum
Dei et decora, Conteniplationis,
Rutilans millesies Fant cm cannon inclitum
Magis quam aurora, Tis laudationis.
 — 22

32. Exemplar et veritas Sacris adminiculis

Omnis speciei, Virginum reginae
Absoluta entitas Imbue me regulis

Cujuscunque rei, Coelicae doctrinae.

Supplex te humilitas
38. Rerum exsistentium
Petit cordis mei,
Causa effectiva,
Culpas ut praeteritas
Quam per hoc servitium
Tu remittas ei.
Vox collaudat viva,

33. Tibi laus et gloria, Sana per remedium

Trinitas beata, Mea defectiva
Laude multifaria Praeservans in posterum-
Quam laudant creata, Me a recidiva.
Mea decoloria 39. Tu virtus omnipotens
Munda vel peccata, Summae trinitatis.
In me quae ut scoria
Res prudenter dirigens
Exstant radicata.
Universitatis,

34. Imnum istum coucino Me sis quaeso muniens>

Mente non ingrata Manu pietatis.
Tibi summo Domino, Quem conturbat saeviens
Quem colunt creata, Vis adversitatis.
Hujus vitae termino
40. Antiquus nam fortiter
Yitave peracta me impugnat,.
Hostis
Ducas me cum gaudio üt me infeliciter
Ad regna beata.
Ad peccatum trahat^
35. Miranda infinitas,
Anima debiliter

Vere tu es Dens, Ejus fraudi obstat,

Quam nee Christianitas Quam misericorditer

Capit nee Judaeus, Conforta ne cadat.

Tibi se pusillitas 41. Lux inaccessibilis,
Spiritusque meus, Lux sempiterna,
Prosternit malitias Summe diligibilis
Coniitens ut reus. Yirtute interna,
Solve nos a vinculis
36. Mian te substantiam
Tribus in personis Umbraque veterna,

Fateor per gratiam Ducendos ab angelis

Revelationis, In coelorum verna.
Fanti liujus hostiam
42. Ibidem jucunditas
Jubilationis,
Habitanti datur.
Da post mortem gloriam Per te, sancta trinitas,
Tuae visionis.
Cum te contemplatur,
37. Dens mirabilis, Et mea pusillitas

Finis sine fme, Illuc perducatur,

CoUaudandus titulis San Ctorum communitas

Plebis Seraphinae, Ubi gloriatur.
 - 23

43. Summura ibi gaudium, Esto meae perditae

summa majestas, Vitae reparator,
Choro laudantium
te Ut coUaudem debite
In aeternum praestas, Te, mi amator.
Ubi nee disturbium
49. Ens liberalissimum
Nee Ulla tempestas,
Tua pietate,
Sed juge solatium
Et abundantissimum
Omnisque honestas.
Omni bonitate,
44. Maria eura angelis Me servum nequissimum
Ibi jueundantur, Ne repellas a te,

Vates eum apostolis Sed fac me vel ultimum

Quibus sociantur, In beatitate.
Paulus cum discipulis
Ipsis glomerantur
50. Rex cuncta laetificans
Tua bonitate,
Ae te lau dum titulis
Et haee bene ordinans
Digne venerantur.
Ex benignitate,
45. Istis saneti martyres Esto me reetificans
Summique doetores, Tua veritate,
Monaehi ae virgines Qui oberro cespitans
Nee non confessores, Mentis caecitate.
Ceterique coelites
51. Eloy amabilis
Mundi contemptores
Cunetis incessanter,
Junguntur per ordines,
Nobis tamen faraulis
Tui laudatores.
Tuis et ovanter,
46. Sim ego per graiiam Nam nos adminiculis
Et mei sodales Tuis abundanter
Per legis justitiam Pascis et a vinculis
Ulis coaequales, Solvis prineipanter.
Et post hane miseriam,
52. Nomen El mirabile,
Qua sumus mortales,
Venerandum vere
Due in herum gloriam
CuDCtis, sed amabile
Ut contubernales.
Es mihi sincere,
47. El, qui quem inhabitas En cor meum tlebile
Tuum per amorem, Clamatis Miserere,
Hüne et beatificas Bonum intinibile
Mundi post laborera, Da me possidere.
Clementer respicias
53. inexhauribilis
Tuum laudatorem,
Föns deliciarum,
Abigens tristitias
Seniper praesens angelis
Ejus et languorum.
Donis gratiaruni,
48. Rector orbis inclite Nobis tuis fanmlis
Ejusque Creator, Fontem lacrimarum
Cui prosterno subdite Praesta, quo a maculis
Me sieut peccator, Lavemur culparum.
 24 -
54. Benedicta trinitas, Defunctis pro crimine
Nobis veneranda, Poena praegravatis,
Sed tua infinitas Digneris porrigere
Non est indaganda, Manum pietatis.
Attamen te Caritas
58. Mariae per meritum,
Possidet amanda,
Genitricis Dei,
Servatque liumilitas
Cujus patrocinium
Cunctis amplexanda.
Petunt omnes rei,
55. Imnum hunc thearchicum, Meae adjutorium
Tibi summo bono Des progeniei,
Metrum hoc per rhythmicum Et post vitae terminum
Quem devote cano, Praesta vitam ei.

Suscipe idoneum,
59. Ens inattingibile
Fac de tuo dono,
Hominis per sensum,
Te ut in perpetuum
Neque expressibile,
Laudem coeli throno.
Quia es immensum,
56. Semper cum angelicis Tibi acceptabile
Choris angelorum Meum Sit incensum,
Nee non et cum ceteris Et propitiabile
Turmis electorum Mihi sit expensum.
Colam te organicis
60. Numen o deificum,
Titulis hymnorum
Pater, nate, flamen,
His finitis saeculis
Quod laudat angelicum
In regno coelorum.
Jugiter examen,
57. Alpha et Domine Solare catholicum
Universitatis, Gregem per juvamen,
Exstantis creamine Ab eodem hosticum
Tuae potestatis, Virus pellens. Amen.

Orat. ms. Tegurinum saec. 15. Clm. Monacens. 20005. fol. 41 b A.

—
Orat. ms. Tegrinsense saec. 15. Clm. Monacens. 20016. fol. 163 a B.
—
„Incipit hymnus amatorius de Sta. Trinitate, continens in serie capitalium
hymnum angelicum Chalcedonicum scilicet: Sanctus Dens, Sanctus fortis,
Sanctus et immortalis, Miserere nobis. Amen." 23, 3 Qua enalitas AB.
actualitas (ro actu esse) scholastischer Kunstausdruck.

2. De s. Trinitate Abcdarius I.

Alme rerum conditor, Benedicam, Domine,

In personis trine, Tuam majestatem
Quem unius fateor Coelesti cum agmine
Virtutis divinae, Per aeternitatem,
Te laudare molior Si tuo cum lumine
Stilo columbinae Meam caecitatem
Vocis, salva deprecor Pellis et cum crimine
Me in meo fine. Omnem pravitatem.
 25

3^ Causa o pulcherrima Unde tincti cinere

Omnium bonorum, Supplices precamur,
^ Quam laudat catholica Ut ab omni scelere
Plebs sono hymnorum, Citius solvamur.
Aufer cuncta lubrica
9. Incomprehensibilis
Desideriorum
Contemplatione
Nee non et phantastica
Cum causis eorum.
Et interminabilis
Es duratione
4. Divina potentia Ac inexplicabilis
Sanctae trinitalis, Quocunque sermone,
Quam laudat industria Sed omni laudabilis
Meae paupertatis, Es devotione.
Tua me dementia
10. Kyrie laudabilis
Mundet a peccatis
Cunctae creaturae,
Repleatque gratia
Sed superamabilis
Omnis honestatis.
Vere menti purae,
5. Ens, quod laudant superi Nos finitis saeculis
Summo cum conatu, Hujus vitae durae
Angeli et ceteri Infer tabemaculis
De coeli comitatu, Gloriae futurae.
Ad te clamant miseri
Maximo ploratu,
11. Lux inconfuscabilis
In personis trina,
A suo ut liberi
Nobis venerabilis
Fiant incolatu.
Mente cum supina,
6. Factor orbis inclite, Serva nos ab aemulis
Trine in personis, Mentisque ruina
Qui laudandus debite Cunctisque piaculis
Es hymnorum sonis, Gratia divina.
Audi preces subditae
12. Majestas deifica
Hujus concionis,
Summe singularis,
Dans juvamen solitae
Jugiter angelica
Consolationis.
Plebe (juae laudaris
7. Grates nunc referimus A fraude Sathanica
Sanctae trinitati, Tuos tuearis,
Qua sumus et vivimus A quibus hac rhytlnnica
Fi de congregati, Laude veneraris.
Tibi nos prosternimus
13. Nomen admirabile
Summae bonitati,
Tuum universis,
Ut nos mundes ocius
Cunctis pracdicabilc
A sorde peccati.
Geutibus porversis,
8. Hujus nempe pondere Nobis pracamabilo
Ita nunc gravamur, Ad tc nunc conversis,
Tuam lucem cernere A te formidabile
Ut impediamur, Merito aversis.
 — 26 —
14. forma foriniticans, 19. Trinitas benefica
Forma principalis, In largitione,
Cunctas res essentians Cuncta quam hierarchica
Ut harum causalis, Laudant concione,
Sis nos tibi glutinans Hac petentes psalmica
Legis tuae palis Te oratione
Et in fine congregans Praeserves ab hostica
Gratiae sub alis. Impugnatione.

15. Pulchrum o deificum 20. Vere lux es nobilis

Et essentiale Super omnem lucem,
Et vere mirificum Quem nostrum cum angelis
Omnium causale, Profitemur ducem,
Meum tibi placitum A nobis cum scandalis
Fac rationale, Hosten! pelle trucem,
Quod nimis pestiferum Qui ligatus vinculis
Premit sensuale. Est per sanctam crucem.

16. Quid rogo est altius 21. Xristianae citius

Deo infinito? Digneris adesse
Quid inscrutabilius Plebi,Dens, pluribus
Etiam perito? Malis jam oppressae ;

Tarnen nihil dulcius Dum naturae legibus

Mihi te quaesito, Mori est necesse,
Adesse clementius Electorum coetibus
Mihi velis cito. Nos fac Interesse.

17. Regnum tuum omnium 22. Ymnizans te veneror

Regnum saeculorum, Unum atque trinum,
Coelorum, terrestrium Infinitum fateor,
Et inferiorum Quem et ens divinum,
Hie stipendiarium Machinamen deprecor
Tuum fac decorum, Aufer Sathaninum,
Quem reddunt indecorum Sed et nunc, quo deprimor,
Sordes vitiorum. Impetum vulpinum.

18. Spes in te sperantium, 23. Zelotes amabilis,

Trinitas o Deus, Pater, Logos, Flamen,
Remus naufragantium, Quem laudat cum angelis
Ad quem clamat reus, Nostrum congregamen,
Spiritus flagitium Tutet a periculis
Confitetur meus, Nos tuum solamen
Nimis quem per Vitium Et ünitis saeculis
Gravat Jebusaeus. Ad te ducat. Amen.

Orat ms. Tegurinum saec. 15. Clm. Monacens. 20 005 fol. 46 a sqq. A.
Orat. ms. Tegurinum saec. 15. Clm. Monacens. 20016 fol. 168 a sqq. B.
 27

3. De 8. Trinitate Abcdarius II.

1. Alpha seu initium Vere praeamabilis

Machinae mundanae Omni menti purae,
Cui canunt praeconium Da cum coeli incolis
Plebes Christianae, Gaudeam secure.
Horum in consortium 7. (jrenimen humiliter
Me, precor, appone, Meum recomendo
Tuum hoc obsequium Tibi, genialiter.
Concinam ut sane.
Quo carne descendo,
2. Beles mea igitur Cujus singulariter
Tibi summo bono Salutem inten do,
Devote prosternitur Et pro me suppliciter
Laudans vultu prono Manus nunc extendo.
Et ita prosequitur
8. Honorificentiam
Harmoniae sono,
Carminis decori
Frequenter reficitur Concino per latriam
Quia tuo dono. Tibi creatori,
3. Cuncta mecum concinant Largire hanc gratiam
Summae trinitati Tuo laudatori,
Landes et qui habitant Ut ob amicitiam
Coelo jam beati Velim pro te mori.
Nee non se subjiciant
9. In hoc mori Caritas
Suae bonitati, Summa comprobatur,
Plurima quos aggravant Increata veritas
Onera peccati. Uti protestatur, .

4. Dens, qui harmonice In eo humanitas

A cunctis laudaris Mire sublimatur,
Et summum catholice Et omnis iniquitas
Bonum nominaris, Ejus depuratur.
Te ut laudem melice, 10. Katagrapho carmine,
Mihi largiaris,
Trinitas beata,
Coleris qui coelice
Baptismali Humine
Laudibus praeclaris. Plebe cum renata
5. Eja modo singulae Mentis cum acumine
Vires cordis mei, Ista praedicata,
Nomen ineffabile Caute ex origine
Sempiterni Dei Legis exarata.
Collaudate sedule 11. Lex pandit realiter
Supplicantes ei, Te rerum factorum,
Det vobis benevole Quem et laudat jugiter
Locum requiei. Et gubernatorem,
6. Fictor admirabilis Precor te Immilitor
Omnis creaturao, Meum rodemptorem,
Homini cum angelis Facias me i)loniter
Colendus de jure, Tuum amatorom.
 ~ 28 —
12. Magnus juste diceris Sed heu miser inquinor
Sed abs quantitate, Faecibus culparum,
Bonusque describeris Unde nunc impedior
Sine qualitate, A bonis non parum.
Unde recte coleris
Summa pietate 18. Sibos admirabilis
Et a me prae ceteris Cunctae creaturae,
Vera caritate. Et vere amabilis
Omni menti purae,
13. Noys [yovg] meus igitur Me mihique vinculis
Tuae majestati Conjunctos naturae
Merito prosternitur .
Mundes a piaculis
Confitens peccati Omnis imposturae.
Maculam, addicitur
Qua captivitati 19. Thau signatis mentibus

Hostiumque traditur Servorum tuorum

Juste potestati. Laudantum concentibus
Horum te hymnorum
14. foeda deformitas Subveni celerius
Peccati mortalis, Meritis sanctorum
Quo summa divinitas Pressis simultatibus
Spernitur a malis, Adversariorum.
Demitur beatitas
Vitae aeternalis, 20. Usia mirabilis
Incurritur calamitas Sanctae trinitatis,

Poenae gehennalis. Summe venerabilis

Omnibus creatis,
15. Patri summo gloria, Te et ego vinculis
Nato pneumatique, Tractus caritatis
Sua cum potentia Veneror bis titulis
Qui regnat ubique, Sive praedicatis.
Protegat nos gratia
21. Xriste patri similis
Tua utrobique,
Virtus et imago,
Quos gravat malitia
Pravorum inique.
A quo ineffabilis
Tibi est propago,
16. Quippe Satan fraudibus Tui sancti nominis
Suis nos latenter Virtutem indago
Turbat, satellitibus Quem vi sancti flaminis
Sed vexat patenter, Genuit virago.
Petimus attentius
22. Yschyros, mirabilis,
Atque reverenter,
Cujus fortitudo
Subveni celerius
Exstat invincibilis
Nobis ac potenter.
Sive magnitudo,
17. Rerum alme conditor Horum laudum titulis
Et rector earum, Me qui nunc insudo,
Quem laudare molior Conjungat coelicolis]
Carmine neumarum, Tua mansuetudo.
 - 29

23. Zelum mihi tribue, Salvame contiuue

Pater, nate, flamen, Tuum per juvamen,
Colam quo proficue Laudem ut perpetue
Te per hoc laudamen, Te cum sanctis. Amen.
Orat. ms. Tegurinum saec. 15. Clm. Monacens. 20005 fol. 47 a sq. A. —
Orat. ms. Tegrinsense saec. 15. Clm. Monacens. 20016 fol. 169 b sq. li.

„Carminis auctorem
hujus Christe nee non cantorem
Post mundi laborem
coelicum quaeso duc in decorem." f. 171 a. B.
10, 5 u. fehlen A.
ff. — 11, 3 laudant B. — 13 Noys mea B. — 18, 1
Sibos, am Rande aeolico sermone B, wohl = aißog, was aber gen. neutr.
ist und anderen Vokal hat.

4. De s. Trinitate Abcdarius III.

1. Alpha et nominate, 6. Forti nunc contritioni

Deus rerum conditor,
Quem per hymnum
Venerari molior,
Adsis mihi miserate,
Te devote deprecor.
2. Benedicens te sincero
Corde, sancta trinitas,
Mea tibi Deo vero
Se substernit pravitas,
Veneratur quem cum clero
Tota Christianitas.
Linque sensibilia
Ordinate Nee non operatione
Intelligibilia,
Mystica in visione
Scande ad coelestia.
7. Gnare linquens ac sincere
Omnem rem creabilem,
Tibi sinens adhaerere
Nee intelligibilem.
In divinam, dico vere,
Mox intras caliginem.

3. Cujus cernens paupertatem 8. Hac te rite exsistentem

Pietatis oculo In felici tcnebra,
Auferas calamitatem Deo te illuminante
Cum omni periculo Cläre cernes cetera,
Ducens hanc per aequitatem Quae habent ipso creante
Sine offendiculo. Terra, pontus, aethera.

4. Deum trinum in personis, 9. In hoc statu obmutesces

ünum in substantia, IntcUigibiliter,
Doctus legibus divinis Omni (juoque actu cares
Et superna gratia, Ibi sensibiliter,
Veneror, quamvis sim cinis, Miro modo hilarcsces
Mentis cum constantia. Et amicabiliter.
5. Elevare nunc ignote 10. Karum tuum ibi videns,
Mea mens ad Dominum, Electum ex milibus,
Choro jungens te devote Collaudabis ut arridens
Supernomm civium Jubilis et plausibus,
Intuendo vel devote Sempcr frui ooncupiscens
Cordis per suspirium. Ipsius amploxibus.
 — so-
11. Luce sie illuminata 17. Rorem ergo nunc infunde
Divisque fulgoribus, Mihi, saneta trinitas.
Ecce regi desponsata Per quem mediter profunde
Magnis cum honoribus Semper tuas gratias
Absque cunctis delicata Quibus mihi tam abunde
Quiescis moeroribus. Mentis das delieias.
12. Modo, soror jucundare, 18. Sursum agis saepe mentem
Istis in deliciis, Meam ad eoelestia,
Nemo potest adaequare Faeis quoque quieseentem
Quae mundanis gaudiis, In tui memoria,
Nee quibusdam indagare Et, quae mundi sunt, spernentem
Saeeuli scientiis. Ae quaeeunque tristia.
13. Nempe ibi defecerunt 19. Tuum ergo famulatum
Serutantes scrutinio, Prosequor ex debito.
Quamvis multa invenerant Quem, exoro, habe gratum
Suo exereitio, Pro Mariae merito,
Tandem tamen perierunt Et post mundi ineolatum
Mortis exterminio. Ad coelos me dueito.

14. miranda virtus Dei, 20. Tibi laudant jueundanter

Virtus indieibilis, Te cum sanetis omnibus,
Quaeso, miserere mei Hymnis tuis qui ovanter
Servans a piaeulis, Insistunt et laudibus,
Extremae hora dei Quos in mundo prineipanter
Junge me coelieolis. Tuta nunc ab hostibus.
15. Pietati reeommendo 21. Xristum quoque qui sequuntur
Tuae meum genimen, Rerum per inopiam
Tutes ipsum protegendo Et ei subjiciuntur
üt per tuum regimen Crueis per molestiam,
Nee non ipsis providendo Gratiose perdueuntur
Sempiternum alimen. In aeternam gloriam.
16. Quantas miserationes 22. Ymnizantum angelorum
Mihi eonfers misero, Turmae hie praeeipuae
Gratiarum aetiones Trinitati dueuntchorum
Pro quibus nunc refero, Semper individuae,
Nee ad inquinationes Ipsum per hymnum deeorum
Me tradam de cetero. Laudantes assidue.
23. Zeloten, verbum et flamen
Veneremur jugiter,
Beatorum quem examen
Laudat aeternaliter,
Quem laudemus et nos, amen,
In coelis perenniter.
Orat. ms. Tegrinsense saec. 15. Clm. Monacens. 20016. fol. 181 a sqq. —
„Nota quod in isto hymno a litera E
usque ad literam M
inclusive ratio
hortatur supremam vim animae ad extendendum se in divina per excessus
anagogicos." f. 172 b.
 — 31

5. Rosarinm Jesu Christi.

I.

1. Ave, missum coelitus 6. Ave, vivifica

Verbum summi patris, Virtus Dei Patris,
Conceptum divinitus Qua facta est fabrica
Alvo tuae matris, Universitatis,
Imbre sancti spiritus Tibi nos unifica
Renova nos gratis, Prece tuae matris,
Eradicans funditus Gaudia dans coelica
Causas pravitatis. Cum praedestinatis,

2. Ave, qui visceribus 7. Ave, qui sub specie

Natus praecolendae Panis in altari
Virginis, fidelibus Sumeris quotidie
Gare amplectendae, Modo singulari.
Ejus nobis precibus Domo conscientiae
Te ipsum ostende, Sic nos fac aptari,
Pacem da petentibus, Ut de te assidue
Gratiam impende. Possimus satiari.

3. Ave, sapientia 8. Ave, infirmantium

In divinitate, Gordium medela,
Summa cum potentia Quae molestat plurimum
Imperans cum patre, Noxae corruptela,
Obsequi ex gratia Devote laudantium
Tibi fac nos grate Te esto cautela,
Semper cum prudentia Ne insidiantium
Atque puritate. Fallantur sutela.

4. Ave, cujus deitas, 9. Ave, cui assidue

Garne palliata, Populi credentes
Hominis miserias Adstant tuas strenue
Tollit et errata, Laudes concinentes,
Unde tibi gratias Duc in locum pascuae
Reddens plebs renata Tibi servientcs,
Psallit laudes debitas Ubi te perpetue
Mente jucundata. Sint inspicientes.

5. Ave, alimonia 10. Ave, Jesu scrinium

Immortalitatis, Benedictionis,
Corda replens gratia Faciens Judicium
Tuae caritatis, Prossis a profanis,
Virtutum insignia Nostrum desidcrium
Praesta nobis gratis, Rcpleas in bonis
Auferens zizania, Pellcns exterminium
Virtus Dei patris. Tribulationis.
 — 32 —
II.

11. Ave, panis coelice, 16. Ave, seminarium

Satians egenum, Yitae sanctitatis,
Ac tuae deificae Fructum ferens varium
Caritatis plenum, Cordium in pratis,
Cordis nostri disjice Malum multifarium
Affectum terrenum Nostrae pravitatis
Nostrorumque abjice Aufer per donarium
Appetitum renum. Tuae pietatis.

12. Ave, aromaticum 17. Ave, Jesu millies,

Vas benignitatis, Ave, mi dilecte
Tu vas odoriferum Quem sanctorum acies
Yasque caritatis, Laudat circuraspecte,
Statum fac pacificum Ad coelorum limites
Contrarietatis, Ducas nos directe,
Abigens terrificum Quo nos tua facies
Hostem pietatis. Satiet perfecte.

13. Ave, simplicissimum 18. Ave, pastor provide

Et universale Ovium tuarum,
Lumen, patri luminum Quas abduxit callide
Penitus aequale, Princeps tenebrarum,
Praesta donum optimum Nos coronis splendide
Sapientiale, Orna gratiarum,
Quod pellat teterrimum Abluendo nitide
Chaos criminale. A faece culparum.

14. Ave, immutabile 19. Ave, fons scientiae,

Spei fundamentum, Corda lustrans dura,
Quo consistit stabile Quae erant inscitiae
Legis testamentum, Vitio casura,
Da indefectibile Nostrae ignorantiae
Amoris augmentum Solve nos captura,
Nobis hujus sedulae Tuae sapientiae
Laudis per concentum. Reserans obscura.

15. Ave, lux credentium 20. Ave, qui es specie

In coeli fulgens cella, Mire decoratus,
Quam dat ad solatium Atque donis gratiae
Mundo maris Stella, Placidus et gratus,
Largire praesidium Moerores ecclesiae
Nobis in procella, Gerne miseratus,
Acies nam hostium Auctoris nequitiae
Dira parat bella. Quam turbant conatus.
 - 33 -

III.

21. Ave, vivens ?iOstia, 26. Ave, fragrans floscule

Donum singulare, Coelicis in pratis,
Morbos atque vitia Odore cor liebile
Poteiis propulsare, Replens suavitatis,
Nostra sacrificia Sis inexpugnabile
Velis acceptare Scutum tribulatis,
Et sie nos in gratia A malignis frivole
Tua restaurare. Multumque gravatis.

22 Ave, petra, gratiae 27. Ave, admirabile

Tenens fundamentum, Pretium salutis,
Forte dans ecclesiae Quo intolerabile
Sanctae firmamentuni. Jugum servitutis
Tempore angustiae Tollitur, nunc Üebile
Facito proventum, Tempus senectutis
Divinae potentiae Nostrae fac flexibile
Pandens velamentum. Ad iter virtutis.

23. Ave, consolatio, 28. Ave, fons progrediens

Jesu, aftiictorum Davidis de domo,
Et illuminatio Adae sordem abluens
Cordium caecorum, Contractam in pomo.
Nostra sis protectio Per sitim, quam moriens
In die maloruin, Sanctae crucis ramo
Qua fiet discussio Sensisti, sis protegens
Actuum nostrorum. Nos ab hostis hämo.

24. Ave, Jesu nobilis, 29. Ave, alimonia

Veniae pincerna, Spiritus devoti,
Fulgens laudum titulis Carnis castimonia
Veluti lucerna. Tibi bene noti,
Legis tuae regulis Vitae sanctimonia
Ita nos guberna, Tui simus toti,

Ut jungamur angelis Mundi per inania

In domo superna Qui sumus remoti.

25. Ave, exsultatio 30. Ave, coeli ostium,

Cordis tribulati Quo intrant credentes,
Et ab omni vitio Fraudes nialignantium
Gratia purgati, Fortitor vinccntes,
Esto consolatio Quorum ad oonsortium
Ob poenani i)CM;cati Pcrducas gaudiMites,
His, qui purgatorio Laudis sacriticium
Sunt concatenati. Hu jus ottorentes.
Drev: Uilaliicus Wessofoiitanus. 3
 34
IV.
31. Ave, Jesu animae
Cibus singularis.
Qui pro nobis victimae
Logo immolaris,
Motus malos reprime,
Quibus irritaris,
Dans te digne sumere
Ära de altaris.
32. Ave, pax amaiitium,
Corda dans serena,
In mundo solatium
Coelique amoena,
Tuum per praesidium
Fortiter refrena
Mentes discordantium
Amoris catena.
33. Ave, vitis gratiae,
Temeto abundans,
Filios ecclesiae
Virtute inundans,
Freno tolerantiae
Tuos sis circumdans,
Auetor quos fallaciae
Tribulat impugnans.
34. Ave, qui describeris
Dei salutare,
Quo decrevit hominis
Morti obviare,
Cum in fine veneris
Orbem judicare,
Jube nos a dexteris
Tuis laetos stare.
35. Ave, mitissime
Agne, sternens fortem
Lupum per sanctissimae
Carnis tuae mortem,
Prohibe, mi Domine,
Stygeam cohortem,
Ne trahat pro crimine
Nos ad suam sortem.
36. Ave, redemptio,
Jesu, captivorum,
Et propitiatio
Plena delictorum,
Esto consolatio
Meorum carorum,
Degentum in stadio
Atque mortuorum.
37. Ave, decus nobile
Omnium pulchrorum,
Abigens culpabile
Virus vitiorum,
inconfuscabile
Sidus serenorum^
Duc in infinibile
Nos regnum coelorum.
38. Ave, cujus nomine
Juste gloriamur,
Quemque laudum carmine
Digne veneramur,
Tao sub umbramine
Jesu protegamur,
Hostium a turbine
Quando tribulamur.
39. Ave, te quaerentium
Via, lux, lucerna,
Sed invenientium
Salus sempiterna,
Nos expurga mentium
A labe veterna,
Praeparans sie transitum
Nobis ad aeterna.
40. Ave, summum gaudium
In omni eventu,
Tuis dans solatium
Tuo in adventu,
Matris per suflragium
Atque interventu
Nos a malignantium
Protege conventu.
 — 35

41. Ave, viaticum 46. Ave, cujus facies

Populi egeni, Coetui sanctorum
Chorum pascens coelicum Exstat mira saties
Ordinis noveni, In regno coelorum,
Alimen vivificum, Nostrorum sis requies,
Nos sanare veni, Precor, defunctorum,
Omne mundans lubricum Quos adhuc sordities
Affectus terreni. Gravat peccatorum.

42. Ave, fons, quo flumina 47. Ave. Jesu requies

Fluunt gratiarum, Vera beatorum,
Quae mundant cavamina Quibus regnans praesides
Conscientiarum, In regno coelorum,
Audi suspiramina. Preces audi supplices
Precor, animarum Mente turbatorum,
üegentum ob crimina Quos premit saevities
In locis poenaruin. Adversariorum.

43. Ave, soi, quem genuit 48. Ave, Jesu janua.

Mundo maris Stella, Per quam grex justorum
Cum te carne induit Coeli scandit ardua
Ventris in arcella, Donis meritorum,
Adsis, quia tepuit Te laudantes cernua
Virtus, surgunt bella, Voce liac hymnorum,
übique increpuit Perducas ad pascua
Malorum procella. Praedestinatorum.

44. x\ve, frugifera 49. Ave, vera claritas,

Olea coelestis, Quae pallorem nescis,
Qua fugatur effera Qua fugatur falsitas
Delictorum pestis, Mentiumque pestis,
Inimicis dextera Tua praestet pietas
Obvia infestis, Consolamen maestis,
Patri nos confoedera Quos gravat adversitas
Et succurre maestis. Motibus molestis.

45. Ave, causa omnium, 50. Ave, servientium

Bonitas et vita, Tibi tutelamen,
Tibique credcntium Virtus, laus, solatium
Salus infinita, Atquc sublevamon,
Nobis adversantium In poenis degcntiuni
Cohors Sit contrita, Audi suspiramen,
Et nos ad consortium Ipsis (ians consortium
Justorum invita Cum electis. Amen.
<^rat. ms. l\'OMirin. sacH'. l-'). Cli Monaceiis. 19824 toi. 128 b.
3*
 36 —
0. Hymnus de Salvatore.

1. Inhaerere tibi, Christe, .4. Amor tuus, Jesu bone,

Fac nos totis nisibus, Nate sümmi principis.
Et tu nobis nunc assiste Quo nos tua passione
Gratiae muneribus, A peccatis eripis,
Quibus perfidi sophistae Hoc ab infestatione
Ejusque complicibus Infernalis aucupis
Resistamus fortiter. Festinanter erue.
Equitatis ratione Zelatorem animarum
Nobis tuis famulis Nostrorum te colimus,
Es absque cessatione Moreque symphonistarum
Corde diligibilis, Hymnos tibi promimus,
Quia tua passione Quam vis hoc sit nil vel parum
Solvisti a vinculis Ad id quod debuimus
Nos et liberaliter. Te laudare strenue.

2. Sanguis tuus copiose 5. Ad amorem nos hortamur

Fusus in patibulo Tuum ardentissime,
Stringit nos deliciose Donis quibus consolamur
Caritatis vinculo, A te benignissime,
Tibi, Jesu speciose, Ac praecepto, quo ligamur,
Deservire sedulo Quo jubes justissime
Nunc et in perpetuum. Deum tuum diliges.
ünde cum jucunditate Recreamen hoc mandatum
Mentis et industria Dat se observantibus
Recolentes nobis a te Et felicitatis statum
Data beneficia, In regnis coelestibus,
Collaudamus te cum patre, Fulgebunt per Dei datum
summa sapientia, Cum supernis civibus
Hymnum per continuum. Yeluti meridies.

3. nomen
Sanctitatis tuae 6. Excellenter diligamus
Quod explanat titulus, Deum atque fortiter.
Supra crucis cancellamen Et ejus obediamus
Quem conscripsit Pontius, Legibus hilariter,
Inimicos atque fulmen Ut aeternae sie fiamus
Pellat a credentibus Ipsius finaliter
Cunctaque pericula. Possessores gloriae.
Nomen Jesus, nomen suave, Nazarenum te nunc florem,
Nomen admirabile, Florem vere coelicum,
Tibi repugnanti grave Qui largiris tuis rorem
Vel intolerabile, Gratiae dulcificum,
Sed amantes dicunt: Ave, Rogitamus, ut terrorem
Nomen venerabile, Abigas tyrannicum
Per aeterna saecula. A filiis ecclesiae.
 — 37

7. Uirtuosum tuum iiomen Et nostram rebellionem

Exstans in miraculis Ita plene deprime,
Hostile pellat gravamen Ne crescat ulterius.
Cunctis cum periculis Decoremur, Jesu bone,
Conferatque consolamen Tua amicitia
Nobis tuis famulis Sic ut nulla passione
In mundi miseria. Ruamus in vitia,
Salvalivum nomen quidem Ut cum jubilatione
Jesus est credentibus, Nostra conscientia
Verbis, factis qui sunt idem Te landet liberius.
Et affectionibus,
Veramque, quam tenent, fidem 11. Extende manum inunctis

Qui probant operibus Tuis charismatibus,

Cum perseverantia. Vivis atque jam defunctis
In te quiescentibus,
8. Redde nobis, Jesu bone,
Per tuam clementiam
Maxime naturae junctis
Nobis ligaminibus
I^aesa ex transgressione
Absolvens a crucio.
Protoplasti gratiam
Opressorum pravitate
Et sanatos passione
Satanae satellitum
Tua nos ad gloriam
Tua pro benignitate
Duc coelestis patriae.
Intuere gemitum,
Es amicus cordialis,
Praestanspro quo clamant ad te
Jesu, te sequentibus
Consolamen solitum
Quos et amor specialis
Salvans ob exitio.
Tibi stringit arctius
Protegisque hos a malis
12. Rorem dona gratianim
Et a persequentibus
Jam multis conflictibus
Fervore malitiae.
nunc non i)arum
Constitutis
9. Xristianos a te dictos, Pro te laborantibus,
Jesu benignissime, Gentium ut barbarorum
Ab hoste redde invictos Resistant conatibus
Ac a malis redime, Tuo fulti gladio,
Et a nobis maledictos Ut sie per te liberati
Saracenos dirime A nos persequentibus,
Tuam per potentiam. Serviamus tibi grati
Innovari per amorem Cum devotis mentibus,
Tuum, Jesu, petimus, Jubilantes majestati
Qui peccati per horrorem Tuae cum concentihus
Turpiter cecidimus, Cordisquc trii)udio.
Hostium ob hoc terrorem Majestati sit divinat'
Merito accipimus, Decus et imperium,
Sed fac nobis gratiam. Quae per stellac det marinao
10. Uerte malcdictionem Devotum suffragium,
Ulatam justissime Ut peracto mundi tine
Nunc in benedictionem, Sanctorum consortium
Jesu clemontissime, Sumat nos cum gaudio.
 — 38 —
Orat. ms. Tegurin. saec. 15. Clm. Monac. 19824 fol. 189 a. A. Orat. —
ms. Tegurin. saec. 15. Clm. Monac. 19636. fol. 276 a. B. —
„Incipit hyiimu--
de salvatore continens in serie capitalium titiilum Jesus Nazarenus Rex
:

Jiulaeomm. A.

\ Ad Dominum Jesum Christum.

1. Ave, Jesu, tigule 6. Ave, petra, scissio
Prudens omnis rei, Cujus vel foramen
Decus indicibile Justis est protectio
Dans potenter ei, Atque recreamen.
Fac, ineffabile Mihi sis ericio,
Verbum summi Dei, Precor, defensamen,
Tibi habitabile Urat ne pro vitio
Antrum cordis mei. Stygis me sufflamen.

2. Ave, flos amabilis, 7. Ave, flos, quem generat

Quem nunc indefesse Hortus virginalis,
Laudo laudum flosculis Quem nullus obnubilat
De scripturae messe Tepor hiemalis,
Carptis, qui oraculis Sed hunc ros inebriat
De radice Jesse Semper divinalis,
Dicebaris credulis Ut olim praedixerat
Oriundus esse. Sermo prophetalis.
3. Ave, sol justitiae, 8. Ave, cui hoc vario
Animarum vita, Laude, flore pango,
Lux intelligentiae Quem de viridario
Laude redimita, Scripturarum frango,
Dono innocentiae En pro multifario
Nos clementer dita, Scelere me plango,
Tandemque ad gloriae Unde hoc in cantico
Statum nos invita. Laudis plectrum tango.
4. Ave, admirabilis 9. Ave, lux qui omnibus
Rex terrae coelique, Semper es jucunda,
Cujus venerabilis Qui tibi sincerius
Laus volat ubique, Corda parant munda
Judaeorum flebilis Gratiae muneribus
Plebs olim inique Cor meum fecunda,
Te sprevit, amabilis Irrigando crebrius
Cum sis utrobique. Lacrimarum unda.
5. Ave torcularia 10. Ave, dux euntium
Jesu qui calcasti, Ad regna superna,
Crucis in angaria Cursus festin an tium,
Quando laborasti, Via et lucerna,
Mundum sie a varia Doctor ignorantium,
Labe liberasti, Illustres interna
Multosque in gloria Mea, quae per vitium
Tecum sublimasti. Tendunt ad inferna.
 — 39

11. Ave, beatificans 12. Ave, cui carminum

Decus animarum, Offero libamen,
Mortemque exterminans Te cum patre luminum
Conscientiarum, I>audans atque flamen,
Esto nos gratificans Dele, quaeso, criminum
Donis gratiarum, Meorum atramen,
Quos foedat tabificans Ut post vitae terminum
Pravitas culparum. Tibi jungar. Amen.
Orat. ms. Tegurhi. saec. 15. Clin. .Monac. 19 824 fol. 222 a. < )rat.
111 >. Teffurin. saec. 15. Clm. ]\Ioiiac. 20001 J3.

8. Ad enndem.

1. Amor meus, Jesu pie, 3. tu summa pulchritudo,

Fili Dei et Mariae, Omnis veri certitudo,
Meae ductor esto viae, Esto mea fortitudo,
Qua iücedam hac in die Ne pecati gravitudo
Tua Providentia. Mentem meam deprimat.
Ecce furor leoninus Mater tua, maris Stella,

Saevit, dolus sed vulpinus Pietatis rorans mella,

Latet atque draconinus, Me conservet in procella,
Unde cadam nunc supinus, Hostis quoque dira bella
Ni adsis cum gratia. Sua prece reprimat.
2. Ergo, Jesu, lux divina, 4. Alma virgo mater Dei,
Moesti cordis medicina, Clemens reparatrix rei,
Donum mihi nunc propina, Esto defensatrix mei,
Quod me servet a ruina, Ne me vincat Jebusaei
Donum sapientiae. Hostisve fallacia.
Tuam per benignitatem Facmefortem, blandum, rectum
Praesta mihi caritatem, Et in cunctis circumspectum,
Fidem, spem et mititatera, Meum, quaeso, imperfectum
Vincam qua malignitatem ToUens duc me per directum
Auctoris malitiae. Ad coeli palatia.

Orat. ins. Teffurinnni aniii 1470. Clin. Mouac-. 20021 toi. 881 a.

9. Opatiü pro se ipso de corpore Cliristi

Ave germen prodiens 2 Ave, mihi carior

Ab
agro virginali, Cunctis Sophia,
Specic te contegens Cui devote famulor
Sub sacramentali, Hac hymnologia,
(;0r meum deficiens Succurre, te deprocor.
Culpa prac mortali. Cum matre INIaria
Quaeso, sis rcficiens ^lihi, qui dcjioiiulor
Dono spiritali. Mentis discrasia.
 40

3. Ave, alimonia 8. Ave, suavissimum

Pascens uberose Animae nutrimen,
Tuos tua gratia, Dans delicatissimum
Qui te amorose Gratiae linimen,
Sumunt et inania Contra hostem pessimum
Spernunt virtuose, Mihi sis munimen,
Meque de te satia, Cum eis vitae terminum
Quaeso, fructuose. Carnis scandam limeu.
4. Ave vitis gratiae, 9. Ave, panis coelice,
Vitis generosa, Qui esuriei
Fundens indulgentiae Succurris munifice
Vina copiosa, Famulorum Dei,
Riga conscientiae Peto, rex magnifice,
Meae aridosa, Miserere mei,
Donum des laetitiae Auferendo hosticae
Pellens luctuosa. Fraudes rabiei.
5. Ave, indeficiens 10. Ave, dulcissimum
Copia credentum, Nomen Jesu, ave,
Altaris te tribuens Mihi jucundissimum
His per sacramentum, Mihique suave,
Cor meum esuriens Servum strenuissimum
Te vinum, frumentum, Tuum fore, fave
Precor, sis reficiens, Mihi, et ad ultimum
Tibi fac inteiitum. Libera me a vae.
6. Ave, mi amabilis 11. Ave, alimonia
Atque reverende, Populi credentis,
Semper mihi sedulis Laudis per praeconia
Votis requirende, Te benedicentis,
Prece venerabilis Refice inania
Matris apprehende Meae, quaeso, mentis,
Arma et periculis Hostium immania
Cunctis me defende. Bella patientis.
7. Ave, Jesu, epulum 12. Ave unguentariae
Mentis amorosae, Praestans medicamen,
Quam nunc et in saeculum Perturbata varie
Reples copiose, Quo mens relevamen
Sumere me servulum Recipit, pro gratiae
Fac te operose, Tuae consolamen,
Ne me velut nihiluin Munda me a carie
Spernas odiose. Vitiorum. Amen.
Orat. ms. Teg-urin. saec. 15. Clm. Monac. 19824 fol. 231 b.

10. Ad sant'taiii crucein.

Ave, crux amabilis, Currens, a piaculis

Quam Jesus Messias Munda mentes pias,
Suis tulil scapulis Fantes laudum titulis
Passionis vias Tibi melodias.
 41 —
2. Ave, praedicabile 5. Ave, crux credentiuni
Crucis Christi Signum. Tutum defensamen
Omnibus amabile, Nee non poenitentium
Omni laude dignum, Verum recreamen,
inaestimabile Mentibus lugentium
Paradisi lignum, Praesta consolamen.
Aufer omne llebile In terra viventium
Hostemque malignuni. Ducens post examen.

3. Ave, crux signaculum 6. Ave, crux quae gaudium

Timorosae mentis, Satanae solvisti,
Animae piaculum Quando nostrum pretium.
Sese punientis, Corpus Jesu Christi,
Hostis aufer jaculum Tortum per martyrium
In nos insurgentis. In te protulisti,
Praestans habitaculuni Et sie nobis praemium
Vitae permanentis. Coeli praestitisti.

4. Ave, crux quae inferis 7. Ave, crux quae impetus

Stragem procurasti, Frangis sataninos,
Cum auctorem aetheris Quando Christus gemitus
In te bajulasti, In te dat agninos,
Tu piatrix sceleris Nostrae carnis strepitus
Adae protoplasti, Aufer asininos,
Trabens hunc a tenebris Largiendo habitus
In coelum locasti. Nobis turturinos.

8. Ave, admirabilis
Crux et lignum vitae,
Satanae terribilis,
Nobis vero mite,
Loca nos in dexteris
Cum dicetur: Ite
Reprobis sed credulis :

Mecum nunc venite.

Orat. rill. saec. 15. Chn. Monac. 19824 tbl. 221

Oratio pociiitentiae ad Cliristinii et i>ro Imhio 11 nc.

1. vitis coclica, 2. Ista conscribere

cujus miritici oda exordior
Amoris potio Honorem nominis
evincit Cyprici tui. ((uo glorior.
Vini dulcedineni Nam Cliristianus siun
et mcllis Attici et ita iiominor,
Qua me ex Intimi Quamvis tidolibus
exoro refici. cunctis inferior.
 — 42

3. Te patris fateor Excessi siquidem

aeterni tilium, per culpas tactuum,
Qui te sequentibus Olfactus visusque,
confers remedium, gustus et aurium.
Sine cunctamine
praestes auxilium 9. Justorum praemium
Linquenti protinus atque possessio,
mundi exsilium.
Qui et promissor es
atque promissio,
4. Verbum in virgine Haec nunc sufficiat
carnem suscipiens, parva confessio,
Qua mundi scelera Qua me totaliter
solvisti raoriens, tibi subjicio.
Mihi, te deprecor,
esto compatiens,
10. Per te restituar
pristino gradui,
Quia persequitur
me hostis saeviens.
Quem in virtutibus •

olim restinui,
5. Tibi confiteor, A quo tunc cecidi,
rex justitiae, cum cessi aestui
Commissa scelera Concupiscentiae
meae stultitiae, et hostis astui.
Quae ab initio
gessi infantiae
11. Adsis, Emanuel,
Ac post per tempora
quem semper veneror,
In cujus fide et
adolescentiae.
nomine glorior,
6. Nempe superbia Quando in corpore
lapsus initium, peccator morior,
Torpor, ingluvies, Esto misericors
carnisque Vitium, tunc mihi, deprecor.
Ira, cupiditas,
12. Quae pro viatico
livor et odium
sunt necessaria,
Legi me comprobant
Des tua, supplico,
tuae contrarium.
misericordia,
7. Olim, quae dederas Tunc cum defecerit
mandata populis, mentis industria.
Conscripta digito Per quam proficere,
tuo in tabulis, possem in gratia.
Sed et ecclesiae
13. Tuo adventui
patrumque regulis,
me, quaeso, praepara,
Meis transgressus sum
magnis
Da mihi gratiam
piaculis.
relaxans scelera,
8. Incontinentia Sic tuis meritis
meorum sensuum patri confoedera,
Me reum statuit Tandem post obitum
multorum criminum, feras ad aethera.
 — 43 —
14. Tibi profiteror, 19. Vere es Dominus,
decus mirilicum, quem jure veneror,
Quo tibi concinam Cujus me fidei
Laudes et canticum, professum fateor,
Si Sit possibile, Unde et Satanam
quasi angelicum, infestum patior,
Cum ductus fuero Quem ut abjicias,
in regnum coelicum. devote deprecor.

15. Ecce destituor 20. Lumen laetiticans

corporis viribus, corda moerentia
Dandus quantocius Ac turpi scelerum
in escam vermibus, labe sordentia,
Solare animara, Measque tenebras
precor, attentius, precor irradia,
Jungens per gratiam Uti videre sim
coelorum civibus. dignus coelestia.

16. Tuis auxiliis 21. In tuo radio

atque favoribus iideles ambulent,
Clementer protegas Sub pacis titulo
me a terroribus principes imperent,
Taetrorum daemonum Beati angeli
Stygisque foribus, semper hos adjuvent
Qua degunt miseri Et dissidentium
multis doloribus. mentes concilient.

17. Fuga peccaminum 22. Periclitantibus

meorum scoriam mundi naufragio
Tuae dulcissimae Coelestis gratiae
matris ob gloriäni. adsis remigio,
Cujus ex intimis Ecclesiastica
exoro gratiam, namque religio
Tecum ut merear In multis titubat
ejus praesentiam. atque dilectio.

18. sapientia 23. Rex, tibi salus sit,

tirmaque veritas, honor, victoria,

Per quam depellitur Laus, jubilatio,
mundana falsitas, summa potcntia,
Kepelle, deprecor, (^ui regnas perpetini
fraudes, versutias, dulci concordia,
Quibus subvertere Cum sancto spiritu
me gliscit Satanas. in patris gloria.

Or.'it. IMS. S. Petri 8ali.sl)ur<>ens. b. VII. 10. saoc 15 .1. 28 a. A. —

Orat. ms. Tcgrinscnso aiini 1470. Clin. Mouaccns. 20021 .,()rati<) pneni-
tcntiac" etc. A. —
20, 3 fclilt A.
 44 -
12. Ad aiigelnm cnstodem.
1. Salve, miles Dei fortissime 8. Salve, verna rectoris omnium
Atque custos mi fidelissime, Atque cordis mei solatium,
Tuae laudi instantem intime Pium tibi sit de me Studium
Consolare nunc benignissime. Ad pellendum omne contra-
rium.
2. Salve, consors sanctorum om-
9. Salve, custos mei angelice,
nium,
Supernorum tenens fastigium,
Me gubernans semper magni-
fice,
Mihi, quaeso, praebe subsidium
Contra hostem bellanti impium.
A me cuncta vitia abjice
Et amore Dei me refice.

3. Salve, consolatur mi inclite, 10. Salve, gaudens cum rege supero,

Dulci cordis quem laudo neu- Servo tuo succurre misero,
mate, Ne offendam unquam de cetero,
Scripturarum me riga dogmate, Donec regnum coeli possedero.
Supernorumque necte semitae. splendor
11. Salve, fulgens in

4. Salve, splendens lux per cali- superis,

ginem, Deum laudans cum sanctis
Dei cernens vultum amabilem, ceteris,

Servum tuum conforta fragilem Sepulturam post mei funeris

Inimicum in invisibilem. Esto mihi ductor itineris.
12. Salve, amoenitatis coelicae
5. Salve, divinitatis assecla,
Flos, te quaeso, tunc me non
Felix gaudens nunc et in sae-
despice,
cula,
Sed commendame coram judice,
Peccatorum me premunt vincula,
Uti mecum agat mitifice.
Prece tua quae frange saedula.
13. Salve, Sion supernae lilium,
6. Salve, vultu rutilans splendido, Coeli ornans hortulum regium,
Prato coeli jucundans rorido, Tuum mihi praebe auxilium
Tuo semper brachio valido Saeculorum in fine omnium.
Me defende ab hoste rabido.
14 Salve, sidus coeleste rutilum,
7. Salve, qui sincero tripudio Cordis mei depeile nubilum,
Laudas Deum coeli palatio, Omne toUens a me periculum,
Alto cordis peto suspirio, Ut te laudem nunc et in sae-
Tuo mihi adsis suffragio. culum.
Orat. ms. Lunaelacense anni 1460 Cod. Palat. Vindob. 4089 A. Orat. —
ms. Tegrinsense saee. 15. Clm. Monac. 19824 fol. 320 b. B. Orat. ms. —
Tegrinsense saec. 15. Clm. Monac. 20 001 fol. 145 a. C. —
Orat. ms. Tegrinsense
amü 1470. Clm. Monac. 20021 fol. 310 b. D.

13. Ad BV. Mariam.

1. Ave virgo, coeli nobilitas, Sine viro viri nativitas,
Singularis cujus est dignitas, Incarnata vera divinitas,
Matris verae vera virginitas. Deitati nubens humanitas.
Et virginis vera fecunditas, Ab aeterno provisa veritas.
 - 45

2. Ave, cujus tani sancta puritas 4. Ave, per quam venit haec novitas,
Et tarn pura fuit integritas, Regum regis thronus et civitas,
Tarn profunda fuit humilitas, Sua nobis praebet benignitas,
Habitaret ut in te deitas; Sic delere sordes praeteritas,
In te totum hoc egit trinitas, Ne nos urat irae calamitas,
Ut sentiret Adae posteritas, Cum venerit justa severitas,
Quod redemptor, salus et sanitas Voluptates puniens aequitas,
Mittebatur ad oves perditas. Quas sequitur nostra stoliditas.

3. Ave Stella, cujus serenitas 5. Sed sie tua nos juvet castitas,
Prophetias solvit absconditas, Patri preces fundens emeritas,
Per quam vetus cessit infirmitas, Sua nobis ut parcat bonitas,
Videns videt antiqua caecitas, Timentibus ob res illicitas,
Temperatur legis austeritas, Ut in regno, quod est aeternitas,
Tempus habent spes, fides, Ca- Ubi Vera ridet hilaritas,
ritas, Salus, quies, pax et prosperitas,
Per quas Dei dono gratuitas, Landes Christo canamus de-
Lucet justis aeterna claritas. bitas.

Orat. ms. Tcgrinsense saec. 15. Clm. Monac. 19824 fol. 167 a. A. Orat. —
ms. Tegrinsense saec. 15. Clm. Monac. 20001 fol. 71 b. B. Orat ms. Te- —
grinsense saec. 15. Clm. Monac. 19 363 C. —
1, 5 u. 6 fehlen C.

14. Super Ave Maria.

1. Ave, mater altissimi, Tu Vincis in fidelibus

Tu civitas refugii Causa tui pugnantibus,
Ad te confugientibus, Ut nos victores habeas.
Quam angelus consilii
Arte struxit mirabili 5. Dominus tuam faciem
Virtutum ex lapidibus. Ut in smaragdum nobilem
In te respexit clarius,
2. Maria Jaspis gratiae, Qui lapis reddit aerem
Curans febres malitiae, Suo colore viridem,
Parienti subveniens, Sed tu multo amplius.
Ut gignat prolem gratiae,
Phantasias nequitiae 6. Tecum sardonyx varius,
Niger, albus et rubeus,
Procul a nobis removens.
Tuas virtutes praedicat,
3. Gratia tu es nobilis, Nigredo pauper spiritus,
Caput, linguam cum oculis Candorque castus animus,
Sicut saphirus recreans, Sed tuus amor rutilat.
Dum de te mens fit hilaris
Et ratio aifabilis
7. Bencdicta a Domino,
Assimilata sardio,
Obtutum sursum elevans.
Qui totus est sanguineus^
4. Plena donis coelestibus, Sic interna compassio,
Ad te ut chaledonius (»)ua passa es cum tilio,

Traliis inferni paleas, Laudatur lum martvribus.

 46 —
8. Tu aureus chrysolitus, 12. Benedict US sit Dominus,
Quia scintillas coelitus Qui posuit in manibus
Ex te emittis liomini, Tuis jacinthum nobilem,
Per te fugatur ocius Qui clarus fit et nubibus
Timor nocturnus noxius Sicut color aereus,
Ruptis vinclis diaboli. Sic te formas ad hominem.

9. In beryllo sex anguli 13. Fructus tuus rosaceus

Sunt cum pallore viridi Cum viola purpureus
Reficientes oculos, Est amethysto similis,
Sic sex verba consilii, Qui lapis est contrarius
Quae ore profers huraili, Cunctis ebrietatibus,
Pascunt et sanant populos. Sic virtus hujus virginis.

10. Mulieribus flentibus 14. Ventris thronus eburneus,

Tu es facta topazius, Ornatus his lapidibus
Undas flentes mitigans, Fit Salomonis sessio,
Qui cunctis cum lapidibus Qui est verus pacificus
In colore simillimus, Nee non Dens magnificus,
Sic Christus in te habitans. Ac profugi regressio.

11. Et chrysopassus viridis, 15. Tui indigni servuli

Guttis respersus aureis, Auctrix, suscipe, meriti
Tua felix est anima, Pauperrimum compendium,
Utens visu cum angelis Quod tibi oifert virgini,
Fulgensque actu hominis Ut fiat tui filii
In praesenti ecclesia. Ornatum habitaculum.

Orat. ms. Tegrinsense saec. 15. Chii Monacens. 20001 fol. 89 b sqq. A. —
Orat. ms. Tesrrinsense saec. 15. Chn. Monac. 19824 fol. 170 a. B.

15. Alia oratio de BV. Maria.

1. Salve, virgo, virginum gloria, Salve, summi patris triclinium,

Salve, virgo, virtutum copia, Coeli porta sidusque praevium
Multiformi fecunda gratia, Maris et oppressorum omnium
Virgo pura. Suhle vatrix.
Salve, Dei mater et filia,
Salve, quae Gabrielis nuntio
Salve, nata de stirpe regia,
Et a viri pura contagio
Et in partu doloris nescia
Peperisti nobis cum gaudio
Contra jura.
Salvatorem,
2. Salve, virgo, pudoris lilium, Qui benigne nobis condoluit,
Supra choros residens omnium Dum servilem sie formam induit,
Angelorum et vera mentium Quod in mortem lapsos eripuit
lUustratrix. Per errorem.
 — 47 —
Tu regina diceris virginum, 8. Nam es illud sidus eximium.
Rosa candens et lumen lumi- Quae divinum emittis radiuni.
num, Cujus mater ad participium
Mitis atque levamen hominum Nos invita.
Singulare. Tu es radix misericordiae,
Tu i)urgatrix es nostri criminis, Föns hortorum et vena veniae,
Tu divini dilecta numinis Ros dulcoris atque munditiae
Et quae nunquam peccantem Margarita.
desinis
Desperare. 9. Tu quietas petentis animam,
Rosa fragrans, mel suavissi-
Tibi coeli serviunt sidera, mum,
Orbis, pontus tu sanas vul- Nee suspendis, nisi vilissimum
nera, Postuletur.
Tu depressa das vitae muneia Tu cunctorum salus post obi-
Servitute. tum,
Tu sol verus eclypsin nesciens, Fidelium ductrix et exitum,
Vis pudoris sie indeficiens Scala coeli, virtutis meritum
In te fuit, quod Deum pariens Tibi detur.
Es virtute.
10. Inte, mater, omnes confidimus,

Tu es, quam Isaias prodidit, Per te rursus salvari credimus,

Jesse virga, quae florem edidit, Ergo preces lias, quas porri-
Nee per florem virorem perdidit gimus,
Naturalem. Sume pia.
Nam dum paris salutem gentium Ducque nos ad coeli palatium.
Non amittis pudoris lilium, In quo moeror non est nee
Ergo digne virgae mysterium serium,
Deeet talem. Immo quies et juge gaudiuni,
Brevi via.
Gedeonis tu vellus scriberis.
Salomonis tu thronus, carceris 11. Jesu, proles intactae virginis.
Reseratrix es atque pauperis Rex aeterne, rex magni nominis,
Sustentatrix. Solve servos a nexu criminis
Tu es arbor vitae fructifera, Et solutos
Tu es felix virgo puerpera. A vorantis praedonis morsibus,
Et donorum tot quot sunt si- Qui diversis eos insultibus
dera Fatigavit, ut cremet ignibus,
Distillatrix. Redde tutos.

Orat. ms. Togrinsense saec. 15. Clm. Monacens. 20001 toi. 63 l>. A. —
Orat. ms. Tcgrinscmse saeo. 15. Clm. Monacens. 19824 tbl. 162 b. li. Orat. —
ms. Tegrinscnse saec. 15. Clm. Monac. 20123 fol. 230 b. C. Orat. ms. Tt- —
o-rinsense saec. 15. Clm. Monacens. 29636 I). —
5, 1 sternuutur sidera D. —
7, 5 II. 6 verstellt I). 9, 6 —
Fidelimn ductrix mortis exitinm AlU); tiitrix
I).— 11, 5 A voracis 1). —
„Alia oratio de HV. Maria et constat metro
Pindarico in j)rimis tribus versibus, quartmu est 'rrochaicum.'* H.
 48 -
I«. Post carmina BV. oratio.

1. Majestas maxima, 6. Vera nos doceat

sancta trinitas, Sophia mystica,
Inaestimabilis Ab bonum excitet,

cujus est deitas, propellat hostica,

Excedit siquidem Cuiicta promoveat
tua infinitas ecclesiastica,

Omnia, continet Ab illis dimovens

quae universitas. quae sunt sophistica.

2. Auscultes approbans 7. lesu, tu scriberis

servorum cantica, haec sapientia,
Felix extoUitur Qua tuus genitor
quibus theothoca, creavit entia,
Nam privilegia Purgemur, petimus,
ejus miritica a negligentia
Mente cecinimus Contraeta carmina
et voce melica. per praecedentia.

3. Rogamus attamen, 8. Rore spiraminis

tuam clementiam, tui suavifica,

Ut, quae omisimus Mentes, quae recitant

propter ignaviam praedicta cantica,
Corporis, animi Ab ipsis penitus

vel per inscitiam, pellas phantastica,

Tuam tu suppleas Mercedem tribuas

per patientiam. in aula coelica.

4. Ignorans etenim 9. Oratanter suscipe,

per hanc instruitur mater eximia,
Et omnis veritas Landes, quas cecini,
perfecte cernitur, mentis industria,
Quodsi discesserit, Quibus te jugiter
mens cito labitur laudet ecclesia,
In ignorantiam Imo et angeli

sive decipitur. sancti in patria.

5. Album sie aestimat 10. Omnipotentiae

culpae fuliginem, patris Sit gloria,

Et quod suave est, Et sapientiae

amaritudinem, ejus Victoria,

Pacis in tempore Horum spiritui

belli formidinem, Sit reverentia,

Ad id, quod sanum est, Beatae virgini

mortis imaginem. perpes laetitia.

Orat. ms. Tegrinsense saec . 15. Clm. Monacens. 20001 fol. 165 b. — „Post
Et habet in serie cepitalium nomina »Maria
carmina beatae virginis oriatio
viro-o-'."
 — 49

17. Acrostichon super Ave Maria.

1. Ave, mater gratiae, In te vitae limina

Mater pietatis, Nobis reseravit,
Vas misericordiae, Nostrae carnis trabea
Vas diviiiitatis, Dum se calceavit.
Evae prolem respice, 7. Uere cum in thalamo
Föns benignitatis, Coeli te locavit,
Mundans nos a crimine Sponsus dulci basio
Nostrae pravitatis. Te laetiticavit,
2. Ave, virgo virginum, Te quidem a saeculo
Nescia mixturae, Languens affectavit,
Rosa flagrans, rutilum Et sine divortio
Sidus vitae purae, Sibi copulavit.
Interpella filium 8. Collaudant jam studia
Tuae geniturae, Te nostrae sophiae,
Arceat ut nubilum Uenerantur Organa
Omnis imposturae. Dulcis symphoniae,
3. Gemma pudicitiae, 3Iare, tellus, aethera,
Forma castitatis, Coelestes usiae,
Regula justitiae, Benedicunt omnia
Limes uequitatis, Tibi, matri piae.
Ave, individuae 9. Ergo, coeli Domina
Templum trinitatis, Mundique lucerna,
Careiis impetigine Nobis fer praesidia
Omnis foeditatis. De sede superna,
4. In conclavi vernula Et cordis elimina
Dum te salutavit, Vitia interna,
Arce missus supera, Dirige per devia
Verbum instillavit, Mentes ad aeterna.
Puellaris cellula 10. Li hoc mundo naufrago
Quod post eructavit, Carne tiuctuamus,
Legi carnis obvia Carnis in profiuvio
Dum sie generavit. Sed ne pereamus,
5. Ex conceptu deitas Te precatu cernuo
Verbi non mutata Jugiter pulsamus
Nee tua virginitas Atque corde sedulo
Exstat deflorata, Ad te suspiramus.
Ast prior integritas 11. Trahe nos per maria,
Utrique servata, Stella claritatis,
Dum tibi divinitas Ueni, arce nubila
Est concorporata. Contrarietatis,
6. felix pucrpera, Lisolcntes tompora
Quam sie visitavit, Fluctus voluptatis,
Mundi qui facinora Ne mortis per invia
Deus expiavit, Currat nostra ratis.

Drevos, Udalricus Wessofontanus. 4

 50 —
12. Mortem carnis naufragae 17. Ueni, veni, propera,
Fac nos evitare, Mater orpbanorum,
Vanitatis defluae Salva reos, vincula
Rete declinare, Laxans peccatorum,
Luxum perfunctoriae Firma vacillantia
Vitae propulsare, Corda miserorum,
In tuae clementiae Rogans prece sedula
Sinu respirare. Regem augelorum,

13. Ecce jam in sordibus 18. Ut in nobis roboret

Foedis volutamur, Omne decoratum,
Recidivis anxiis Clarius elucidet
Iterum gravamur, Cor obtenebratum,
Insperatis hostibus Tergat et eliminet
Ubique vallamur, Quodque depravatum,
Quorum ab incursibus Ueniam multiplicet,
A te protegamur. Deleat reatum.

14. Ueni ergo coelitus, 19. Sic tua benignitas

Regina virtutis, Nobis suffragetur,
Suffragare citius Yt omnis iniquitas
Ope destitutis, Nobis relaxetur,
Et suis perplexius Et cum vitae Stadium
Faecibus imbutis Hujus destruetur,
Tribue clementius Nobis perpes bravium
Veniam salutis. Per te condonetur.

15. Blandimentis noxiis 20. Tuere, quos carcerat

Jube nos obstare, Haec vita poenalis,
Et quibusque vitiis Reprobos cum feriet
Carnis obviare Mors interminalis.
Necnon lenociniis Ipse nos ne reprobet
Mundi repugnare Deus aeternalis,
Et virtutum studiis Sed benignus liberet
Mentem applicare. A quibusque malis.

16. Da, ut sie flagitium 21. Tecum ut in dextera

Omne propulsemus, Omnes collocemur,
Ipsum regem scelerum Ubi et per saecula
üt exsuperemus, Vita jucundemur
Cujus supercilium lesum et in gloria
Sic eliminemus, Patris contemplemur,
Tuum per auxilium Cum sancto spiramine
Ne recidivemus. Semper veneremur.

Orat. ms, Tegrinsense saec. 15. Clm. Monaeens. 20001. fol. 79 b.

13, 7 Gegen das Akrostichon. 21, 5 Christum et Hs. gegen das Akrostichon,
 51

18. Salutatorinm B.M.V.

1. Ave, raater aeterni numinis, 6. Salve, trinitatis triclinium,

Spien dor replet quam Dei lu- Praesidens nunc choris coeles-
minis, tium.
Parvitas te nostri propaginis Nos a fraude nostrorum hos-
Yeneratur. tium
Ave, fons coelorum mellifluus, Redde tutos.
Ex quo fluxit fructus perpetuus, Salve, aequitatis semita,
Hostis noster per te luctifluus Atque humilitatis orbita,
Propellatur. Fac post vitae praesentis sab-
bata
2. Ave, virgo, tu virga Jessea
Nos beatos.
Virens, thori virilis nescia,
Per te nobis superna gratia 7. Salve, olens mira fraglantia,
Praesentetur. Mellis fundens fluenta dulcia,
Ave, cujus venter virgineus Suspiramus ad te per vitia
Thronus Christi fuit eburneus, Fatigati.
Per te nobis locus aethereus Salve, petra fundens largis-
Ordinetur. simas
3. Ave, proles stirpis ingenuae, Aquas, frangens urbes fortis-

Dono tuae precis assiduae simas,

Servos tuos clementer erue Per te cordis solvatur adamas
Cunctis malis. Obdurati.
Ave, gaudens aeterna requie,
8. Salve, praeconisata verbulo
Condelectans in prolis facie,
Prophetarum antiquo populo,
Nos defende ab hostis rabie
Consolamen largire servulo
Infernalis.
In hac via.
4. Ave, summi regis triclinium, Salve, Stella maris eximia,
Supra choros residens omnium Mater patris et prolis tilia,
Angelorum et vera tristium Miserorum audi suspiria,
Consolatrix. Virgo pia.
Ave, virgo, fons splendidissime,
Manans tuis dona largissime, 9. Salve, virgo forma justitiae,
Meae, quaeso, pauperis animae Reparatrix coelestis curiae,
Sis purgatrix. Nostrae onus aufer tristitiae
Ac timoris.
5. Ave, virgo, cujus subsidia Hos pudicitiae,
Salve, virgo,
Tuis praesto sunt et suffragia,
Concha roris coelestis gratiae,
Mea, (luaeso, sint famulitia Nos infunde fönte munditiae
Tibi grata.
Et amoris-
Ave, virgo, reparans condita.
Quae per Evam fuerunt i)or- 10. Salve, angelorum solatium,
dita, Accoptaro nostrum sorvitium
Fac dacmonia nobis subdita Nunc dignarc et omne Vitium
Et peccata. Amovere.
4*
 — 52 —
Salve, quam beatorum concio 15. Gaude supernorum solatium,
Summo mentis laudattripudio, Redde nobis Deum propitium,
Nos instantes tuo praeconio Nam te fore mortis exitium
Fac gaudere. Vere scio.
Gaude, virgo Clemens et unica,
11. Gaude, decus humani generis,
Salutata voce angelica,
Area dicta divini foederis,
Nunc servorum suscipe cantica
Nobis praesta ,
quaesumus,
Corde pio.
miseris
Adjuvamen. 16. Vale, virgo, fiscella scirpea,
Gaude, o delicatum lilium, Legis arca, turris eburnea,
Tuum, sancta, exora iilium, Laboranti in mundi area
Ut det nobis post hoc exsilium Sis adjutrix.
Consolamen. Vale, Salus humani generis,
Adunatrixque pacis foederis,
12. Gaude raater Dei et tilia,
Consolatrixsis mei pauperis
Cui nullus par est in gloria,
Atque tutrix.
Tua virgo nunc nos dementia
Consoletur. 17. Vale, impraegnata deifice,
Gaude, sponsa, rectoris om- Atque prolem gignens mirifice,
nium, Coelo dignos servulos effice
Cujus tenes in coelo basium, Per virtutem.
Nobis per te aeternum bra- Vale, dulcis mentis amoenitas,
vium Mis te nequit laudare parvitas,
Condonetur. quam felix,quemtuinhabitas
Per salutem.
13. Gaude, virgo, dulcedo cor-
dium, 18. Vale, mundi tollenspericulum,
Salutisque nostrae exordium, Praesta nobis juvamen sedu-
Mentis nostrae aufer fasti- lum,
dium Ut inferni possimus pseudu-
Actorporem. lum
Gaude, coeli tenens fastigia, Devitare.
Cujus vultus est plenus gratia, Vale, Stella, per cujus radium
Tua nobis praesta solatia Cordis moesti pellitur taedium,
Et amorem. Fac nos vitae aeternae gau-
dium
14. Gaude, virgo, decus femineum,
Impetrare.
Thronum sedens super aethe-
reum, 19. Vale, mater abscissi lapidis,
Inimicum nostrum tartareum Cum quo gaudes in coeli ful-
Nunc repelle. gidis,
Gaude, virgo, virtutum spe- Ne foedemur squalore Cypri-
culum, dis
Quae cum Christo regnas in Scutum praesta.
saeculum, Vale, quam beati hilariter
Cordis nostris munda latibu- Benedicunt nunc et perenniter,
lum Ut in proeliis stemus fortiter,
Omni feile. Nos sustenta.
 — 53 —
20. Vale nunc, o pulclira virgun- 23. Maria, spes nostra vivida,
cula, Nos molestant delicta livida,
Supernique tu regis gerula. Gratiarum tu rivi fluida
Tuum aufer mundi pericula Nobis confer.
Per juvamen. ]\Iaria, coelorum domina,

Vale, Mater mi beatissima, Angelorum quam laudant ag-

Mente rogo te devotissima, mina,
Adsis mihi in hora ultima, lua nobis praebe juvamina
Fiat, amen. Nunc et semper.

21. Maria, gaudens perenniter 24. Maria, proles Davidica,

In supernis et mirabiliter, Cordis mei moesti spes unica,
Ad te corde tristi flebiliter Servituti üei me applica
Suspiramus. Sine mora
Maria, per quam in patriam Maria, flagrans ut balsa-
Exsul redit, da patientiam nmm.
In adversis, ne in dementiam Yas reservans manna dulcissi-
Corruamus. nmm,
Inimicum depelle pessimum
22. Maria, virgo puerpera, Mortis hora.
Nato tuo nunc nos confoedera
Ac ab hoste benigne libera 25. Maria, gaudens deliciis,
Infernali. Tuis mihi adsis praesidiis,
Maria, cum summo prin- Ne in fine mergar cum impiis
cipe In infernum.
Coelo regnans, nos tecum re- Maria, splendor sidereus,
cipe Dei sedes et thronus aureus,
Et ab igne in fine eripe Te conventus laudat aethereus
Gehennali. In aeternum.

Grat. ms. Tegiirinum saec. 15. Clm. Monac. 20123 fol. 172 a. A. Orat. —
ms. Teguriiium saec. 15. Clm. Monac. 19636 fol. 295 a. B. 2, 6 Thronus —
exstat Christi l\. —
2, 4 Nunc praestetur B. —
4, 7 pauperis quaeso B.
—
7, 2 Mellis flucus B. —
8, 3 Consolamen nunc praesta B. 20, I Sempi- —
ternique tu B.

19. Oratio devota de B.M.V.

1. Bonitatis totius femina, 3. Föns bonorum , salu? creden-

Maria, coelorum domina, tium.
Quae nos premunt, dissolve vin- Gloria, laus, portus, remedium,
cula, Virginale Dei sacrarium.
Nostra Clemens audi preca- Fac nos coeli consorto> civium.
mina.
4. Sicut rosa de spinae germine
2. regina coelestis gloriae, Nascens ornat hanc pulchritu-
Dignitatis et excellentiae. dino,
Per te nobis, o mater veniae, Sic in tuae gontis origine.
Remittatur ixmdus nequitiao. Virüjo. tu o-> virtutum culmiiie.
 .

54 —
5. Si gens oiiinis in unum coeat 14. Benedictus natus puerperae,
Landes tuasque fari studeat, Qui redemit membrorum vul-
Poeni linguam quisque si ha- .
nere
beat, Primi patris damnatos scelere,
Loqui nequit, quantaste deceat. Qui lugebant aeterno carcere.

6. Nam si mundiis pagina fieret, 15. Salve, mater,nostraredemptio,

Et res omnis in ea scriberet, Spes miseris et relevatio,
Landes tuas non comprehen- Per te nobis hat remissio,

deret, Ne Satanae vincat illusio.

Quia tot sunt, quod non suffi- 16. regina, decus coelestium,
ceret. adjutrix te deprecantium,

7 Flos rosarum, lux orbis inclita, Miserorum spes et refugium,

Stella maris fulgore praedita,
Tuum ora pro nobis filium.
Per quam salus est mundo 17. Ave, mater misericordiae,
reddita, Pietatis et indulgentiae,
Ad salutem sis nobis semita. Ora natum, qui fons est veniae,
Gemma, sidus splendoris ni-
Ut nos dono conformetgratiae.
8.
mii, 18. Deeus orbis, sublimis domina,

Luna fulgens immensi radii, Placa nobis regentem numina,

Desolatis plena spes gaudii, Creaturae totius regina,
Portus nobis sis refrigerii. Tuae plebis audi precamina.

9. Maria, tuo praesidio 19. Humanarum rerum consensio

Est attrita culpae naufragio
Nos colloca precis auxilio, ;

Salvatori concordans filio Sed tu mater tuo suifragio,

In sanctorum junge consortio.
Supernorum nos junge gaudio.
20. Virgo, gaude, mater fidelium,
10. salvatrix liumani generis,
Orphanorum salus, refugium,
Interemtrix totius sceleris,
Per quam culpa deletur om-
Adjuva nos, quae tantimuneris
nium,
Es donatrix et portus miseris.
Sempiternum da nobis gau-
11. Flos oandoris, flos pulchritn- dium.
dinis,
21. Luna pulchra, sidus eximium,
Non marcescens prae vento
Solls vincens fulgore radium,
turbinis,
Audi preces te invocantium,
Turris nobis sis fortitudinis,
Sine mora praebe auxilium.
Nemergamurantroformidinis.
22. Salve jubar coelestis sideris,
12. Benedi cta tua conceptio, Per quam patet lux orta mi-
Benedicta Christi progressio, seris,
Crux ,
sepulchrum et resur- Ordinibus praelata superis,
rectio, Esto nobis ductrix itineris.
Benedicta ejus ascensio. 23. Lux solaris, lumen fidelium,
13. Benedictus, qui fecit sidera, Salus ad te confugientium,
Mare, terra et quaeque cetera, Sancta virgo ,
salvatrix om-
Qui se clausit in tua viscera, nium,
Ut locaret nos super aethera. Coeli nobis dona consortium.
 55 —
24. Dei mater, o virgo virginum, 33. NatüS tuos, o mater, libera,
Quaeportasti salutem oninium, Virgo manens Christi puer-
"Vera cunctis spes medicami- pera,
num, Ne nos damnet inferni vipera
Nos expurga labe peccaminum. Succurrendo nobis accelera.
25. Maria, laetare maxime, 3-i. Angelorum laudata modulis,
Quae in throno sedes altissime, Universis miranda populis,
Et adepta vivens humillime, Virgo cunctis pratclara ^ae-
Hostes nostros potenter op- culis
prime. Vitam tui^ acquire servulis.

26. Stella micans plena fulgoribus, 35. Benedicta in mulieribus,

Viam praebens te intuentibus, Terogamusimmensis precibus,
Emundatos culparum sordibus Ne nos claudat inferni fau-
Nos cat ervis junge coelestibus, cibus
27 . Virgo Sacra, quae non ex semine Daemon, suis obsiste fraudi-

Concepisti sed sancto tiamine, bus.

Jesum Christum, sanctorum 36. Super lua plebe non gaudeat
agmine Tuus hostis sed magis doleat,
Nos colloca tuo juvamine. Tua nobis virtus praevaleat

28. Virgo Aaron, quae tabernaculo Et in bono semper nos teneat.

Floruisti tanto miraculo, 37. Tuam, mater, servaecclesiam,
Fructum praebens captivo Omnem pellens ab liac tris-
saeculo, titiam.
Vitam tuo largire populo. Et aeternam praebe laetitiam
29. Virga Jesse regali genere. Ad sanctorum lianc ducens
Cujus gaudet redemptus mu- gloriam.
nere 38. Tuae laudis quisquis memo-
Totus mundus in Christi vul- riam
nere, Celebrabit poscendo veniam,
Vitam nobis velis acquirere. Tu fac illi misericordiam,
30. Deprecare, sanctorum gau- Angelorum donando gloriam.
dium, 39. Novum nobis conferremedium,
Tuum, sancta puella, tilium, Ut possinms, o virgo virginum,
Ut nos jungat gregi coelestium Te laudare tuumciue tilium
Saeculorum in tine onniium. Et habere coeli consortium.
31. Mater, ope succurre celeri, 40. Nostrum decus et nostrum
Ne inferni tradamui- carceri, gaudium.
Ut possimus consortes tieri Rosa vernans , fragrans ut
Coeli, nobis januam aperi. lilium,

32. Nostris, virgo, faveto precibus, Sedes nobis dona coelestium,

Angelorum nos junge coetibus, Ad coelorum ducens palatium.
Ut laudantes te magnis plau- 41. Trinitati sit laus, potciitia,
sibus Ilonor. virtus et exccllcMiiia,
Exsultemus cum sanctis Om- Tibi, virgo, summa lactitia,
nibus. Nobis autem perfecta gaudia.
 - 56 —
Orat. ms. Teg-uriuum saec 15. Clm. Moiiac. 20001 fol. 60 b. A. Orat. —
ms. Tegurinum saec. 15. Clin. Mouac. 19636. B. —
Psalterium Divae Vir^inis
Mariae etc. Excusum Teg-erusee 1589. C. —
„Incipit alia oratio devota de
beata virg-ine constans metro pindarico sicut praecedens." AC, welch letzteres
obig-es der Handschrift genau nachdruckt, obschon in dem Drucke ein Lied
von g-anz anderem Versmasse vorausgeht. —
4, 4 virtutum germine AC. —
5, 3 Feni linguam A; Poeni lingua C, d. h. die Zunge eines gewandten
Geschäftsmannes .

20. Acrostielion super „Maria, niater gratiae'

1. Mater, vita o»nata caelibe. 9. Educatrix Christi et genitrix

Quam laudabo mente spontanea, In coelestinuncgaudensgloria,
Adjutricem te mihi exhibe, Animarum praesta ne perditrix
Morte ruam ne momentanea. Me enervet concupiscentia.
2. Adversantis fortunae sarcinam 10. Rogo, Dei mater altissimi,
Tuis aufer petitionibus, Quam virtutes laudant urani-
Tuas lau des ut laetus conci- cae,
nam, Modo te venerantis animi
His contentas in dictaminibus. Glacialem torporem disjice.

3. Rationi meae scientiam 11. mater et domina,

(jratiosa
Facultatemque linguae tribue, Aures praebe meo precatui
Semper tuam ut sanctimoniam Delens mea foeda peccamina,
Laude digna extollam strenue. Infernali ne tradar aestui.
4. Imperatrix poteiis coelestium 12. Relevaraen turbato tribue
Atque lux ornamenti gloriae, Et opresso fastu tyrannico,
Confortatrix esto pugnantium Ut quietus laudem assidue
Contra hostes matris ecclesiae. Te amoris et laudis cantico.
5. Apothcca salve mirifica, 13. Aula sola tu es deifici,
Qua virtutum summa recondi- Cujus splendor mentes irra-
tur, diat,
Servi tui cor serenitica, Ne per culpam me sinas abjici,
Quod per culpae nubes con- Quaeutpestis corda coinquinat.
funditur. 14. Certae famae tuae flagrantia,
6. Miserere me tuum famulum Suo vincit odore bdellium,
Post te anhelantem cum la- Vim quam perfert mater ec-
crimis, clesia,
Abigen do omne periculum Tua prece preme rebellium.
A me precum tuarum victimis. 15. Infelicitatis caligine
7. Apud tuum digneris filium Me opertum, precor, illumina
Promo vere tuis prec[at]ibus, Et solutum ab omni crimine
Uti mihi praestet auxilium Ad coelorum me duc cacu-
Oberranti in mundi iiuctibus. mina.
8. Tu es virgo, in cujus utero 16. Ecce, virgo, tuis vestigiis
Dei virtus sese occuluit, Deprecando supplex inhaereo,
Servo tuo succurre misero, Ut me serves tuis praesidiis
Qui per scelus modo contabuit. Ab inferni igne sulphureo.
 — 57

17. Moderatam da moestitudinem 26. Repentino me ab interitu

Pro peccatis in poenitentia, Tuis serva sanctis praesidiis.
Et aeternam beatitudinem Ab bostili fraude vel impetu
Cum electis in coeli patria. Et aeterni ignis incendiis.

18. Angelorum tu es spectaculum, 27. Irrogatas mibi injurias

In conspectu tuo tripudiant, Tolerare fac me bumiliter,
Ab bis omne pelle periculum, Uti Deus meas nequitias
In bac oda qui tibi jubilant.
Poenitenti dimittat pleniter.
28. Coeli prato candescens lilium
19. Turris David, qua propugna-
Castitatis candore niveo,
cula
Mibi confer tuum auxilium,
Eriguntur contra Assyrios,
Ne veneno foeder anguineo.
A me cuncta pelle pericula
29. beata. tuum praesidium
Intentata per adversarios.
Satbaninam fremet barbariem,
20. Ejulatum atque suspiria Ne post carnis nostrae exci-
Existentum in purgatorio dium
Audi, mater, pro tua gloria Me in mergat vora-
Stygis
Hos Consolans tuo praesidio. ginem.
30. Rosulentum vultum tunc fa-
21. Ruinosae navi ecclesiae,
Naviganti jam in periculo, mulo
Tuae velum expande Tuo praebe consolans timidum
gratiae,
cum Ac defende me a periculo,
Hosten! pellens omni
scandalo.
Quo tentabor per fraudem
daemonum.
22. Morum nobis tuorum suavitas 31. Dextram mibi ext ende lan-
Vitae sanctae demonstrat se- guido,
mitam, Cum carnalis premet infir-
Tua mibi praestet benignitas, mitas.
Ne per mortem defungar su- Hosti quoque resiste pertido,
bitam. Ejus a me pellens versutias.
23. Informatrix Cbristo creden- 32. Imprudentem me per auda-
tium ciam
Atque virgo sapientissima, Per bumilitatem recupera.
Praesta mibi, quaeso, sub- Et larvalem aufer invidiam
sidium, Atque cuncta, quae gessi
Cum a carne recedet anima. scelera.
33. Evolantem a carnis carcere
24. Sui)plii\anteni til)i bumiliter
Ad superna meam duc ani-
De profundis malorum erue
mam.
Et post mortem nie aeterna-
Quia scala Jacob describere,
liter
Quae credentes ducis ad pa-
Concioni sanctorum adjice.
triam.
25. Erogatrix divorum munerum, 34. Tu es, virgo, aurora rutilans,
Quibus tibi devotos recreas, Veritatis (lua luxit lucifer,
Me a maus praeserva miserum Tua prece sis me illuminans,
Et ad bona sempei- promo- Ne me turbet temptator pes-
veas. tifer.
 58

35. Virgo, tu es haec felix fcmina, 43. Servi tui mentem erroneam
Quae circumdas virum in utero, Ad virtutum reduc itinera.
Da, ut nunquam ruam per Gri- In desperationis foveam
mma, Incidam ne ob mea scelera.
Donec regnum coelipossedero.
44. Tuae precis praesta stipendia

36. NuUa delet per aevi saecula Concertanti cum adversariis,

Tuae vitae famam oblivio, Delinire ut patentia
A me cuncta propelle scan- Possim ipsos atque obsequiis,
dala, 45. Errabundum per vias lubricas
Quae peccati causat colluvio. Per legalem reduc mesemitam,
Uti Christo tibique debitas
37. benigna mater et domina,
Landes corde devoto recitem.
Te sequentem intirmum ser-
vulum 46. Protoplasti per te posteritas
Praestolare , cuncta discri- Est reducta in statum pristi-
mina num,
Propellendoque hostem fri- Tua, pia virgo, benignitas
volum. Vincla solvat meorum crimi-
num.
38. Stella splendens maris undi-
soni, 47. Reparatrix meae sis animae,
Monstrans portum supernae Jam prostratae ex lapsu mi-
patriae, sero,

Modulanti meli dulcisoni Keparatam clementer redime,

Carmen sinum expande gra-
tiae.
39. Ad spectanda superna erige
Mentem meam, quaeso, iner-
ticam,
sie totum inDeum collige,
Et
Ne labatur in culpam lubricam.
40. Bonitate tibi ingenita
Et per Dei, qua poUes, gratiam
Fomitem, quo gravor,
Ne per carnis foeder lasci-
viam.
41. Hostis dentem retunde invi-
dum
Machinantis meum interitum
Et furorem judicis rigidi
Placa mihi tuum per meritum.
42. Offer pro me dilecto
Thus orationis assiduae
Pro peccato gravi et vario,
Ne me tradat neci perpetuae.
Ne per culpam cadat de cetero.
48. Orthodoxae succurre üdei
Laboranti in suis iiliis,
Quos culparum pungunt aculei
Nee non hostes suis fallaciis.
49. Thronus Christi constratus
diceris,
Caritate divin a media,
Mihi foedo carnis illecebris
Gratiarum praesta remedia.
debilita,
50. Exorando te supplex adeo,
Pia mater coelique domina,
Caritatis ut sine malleo
Mea cuncta contundascrimina.
51. Glratulare, mater amabilis,
Principaris quae coeli civibus,
aduna vinculis
Caritatis
Odiorum accensos facibus.
filio 52. Ex condigno te viri incliti
Venerantur miro praeconio,
Servum tuum nullius meriti
Ab aeternis serva incendiis.
 - 59

53. Impetentes me morsu cynico Nempe tuum per patrocinium

Tolerare tac me humiliter, Omne malum facile pellitur.
Ut sie regno sim dignus coelico, 63. Illibata mater altissimi,
Ubi tecum laeter perenniter.
Semper cernis quem facia-
54. Nos direptos ab adversariis liter,
Libertati nostrae restitue, Me ab hoste non sinas de-
Et a cunctis absolve vitiis, primi,
Ne tradamur mortiperpetuae. Ne condemner perpetualiter.
55. Hujus odae oblatiimculam, quae sub-
64. Scala Jacob tu es,
Virgo prudens, clementer sus-
vehis
cipe,
Ad superna beandas animas,
Et amoris mei hanc faculam
Me defende a subitaneis
Coram sunimo commenda prin- Malis hostisque fraudes re-
cipe.
primas.
56. Oda ista quae oratoria
A te petit, praesta hilariter, 65. Uirgo, cujus et Dei tilius
Et defunctis fer adjutoria, Idoloruin fregit simulacra,
Qui tormentis torquentur acri- Mundi hujus in potestatibus
ter. Constitutis juvamen inipetra.

57. Restauratrix supernae patriae, 6Q. Serva tuis orationibus

Ventris tui fructu virgineo Sempiterno me ab interitu,
Mihi lumen infmide gratiae Ut collaudem in coeli foribus
Recedenti a luto carneo. Angelorum te cum exercitu.

58. A peccati serves voragine 67. Cordis mei paca continium,

Laudis tuae fantes obsequia Quod per criminosa deluditur,
Mmidialique cursu turbine Tuum namque per patroci-
Ad aeterna duc eos gaudia. nium
59. 3Ie hanc odam vocum suavium Poenitenti gratia redditur.
Hymnientem a malis libera, 68. Istud Carmen, o mater gratiae,
Et cor meum moerore tabidum Pietatis cernas intuitu,
Consolatione exhilara. Quod cantavi ad laudem glo-
60. Ortus tu es mire fructiticans riae
Diversaram virtutum gennina, Tuae cordis mei ex libitu.

Sis odore horum exterminans 69. Portus mentis tu es Huctivagae

A me hujus mundi discrimina. Passionum sectantis impetum,
61. Rectrix Clemens certum re- Me erronem ad viam dirige,
fugium Cor refraenans meum indo-
Ac totius plebis ecclesiae, mitum.
Mihi sis in tine praesidium, 70. Eja humilitatis viola,
Me defendens ab hostis rabie. Omni tiatu carens <ui)erbiae.
62. Te laudantis mentis continium Da , ut Deum laudom per
Placa, quod per culpas con- saecula
funditur, Tecum somperin regno gloriae.
Cod. S. Petri Salisbiirgen. b. VII. 10 s.15 f. 210 a. A. — Orat. ms. Ttirurimun
saec. 15. Clin. Monacens. 19353. toi. 153 b. scii). li. — Orat. ms. 'I\'trrin.stnse
 — 60 —
saec. 15. Clm.Monacens. 20021. fol. 159 b. sqq. C. —
Cod. S. Petri Salisburgen.
b. VII. 10 f. 210
s. 15a.'A. —
„Sequitur oratio de B. V. coiitinens in serie
capitalium versum: »Maria mater gratiae etc.« usque ad finem." A.
7, 2 precibus AB. —
7, 4 fluminibus Hs. —
8, 2 occubuit A. 36, 3 —
pelle A. —
38, 3 Modulantem A. —
46, 4 Vincula A. —
48, 2 Laborantem. A.

21. „0 pulcherrima nmlierum."

1. Ave, decus virginum, 6. Ave, salutifera

Sacri fons dulcoris, Gratiae pincerna,
Expiatrix criminum, Radix odorifera
Thalamus pudoris, Yeniae lucerna,
Supernorum agmiiium Purga me, puerpera,
Speculum decoris, A labe veterna,
Proscriptrix formidinum, Ad tuendum propera,
Pultrixque moeroris. Ne mergar ad inferna.
2. Ave, vitae pabulum, 7. Ave, coeli domina,
Fons dilectionis, Terrae atque maris,
Castitatis speculum, Yalde felix femina,
Vellus Gedeonis, Parens expers paris,
Pauperis umbraculum Super coeli agmina,
Cunctis plena bonis, Virgo, exaltaris,
Nos, quos premit saeculura, Mea terge crimina,
Tuis fove donis. Portus salutaris.
3. Ave, fons laetitiae, 8. Ave, plenum gaudium,
Flos virginitatis, Puella decora,
Fons misericordiae, Salutis exordium,
Lumen veritatis. Tutrix sine mora,
Domus sapientiae, Coeleste sacrarium,
Sedes honestatis, Paradisi prora,
Portus indulgentiae, Amoris connubium
Forma sanctitatis. Per coelorum fora.
4. Ave, lumen gratiae, 9. Ave, pacis vinculum,
Deo valde grata, Morum disciplina,
Summae sapientiae Sidus coeli rutilum,
Nutu fabricata, Flagrans lux divina,
Radix pudicitiae Exorantem servulum
Nunquam inquinata, Te prece supina
Humanae miseriae Per juvamen sedulum
Succurre parata. Tuere festina.
5. Ave, sole pulchrior 10. Ave, virgo regia,
Stella matutina, Rivus fluens melle,
Liliis floridior, Tua per suffragia
Olens in pruina, Mala procul pelle,
Rosis rubicundior, Me passum naufragia
coeli regina, Omni purga feile,

Me, qui tibi famulor, Ut sim gratus dulia

Serves a ruina. Tibi maris stellae.
 öl

11. Ave thronus gratiae, 16. verum solatium

Vitis fundens vina, Ju¥a mortis hora,
Navis omni carie Dulce refrigerium
Garens et sentina, Coelitus irrora,
Da, ne cadam hodie Tuum mitem filium
Morte repentina, Pro me tunc exora,
Inferni malitiae Delictorum omnium
Ne fiani rapina. Veniam implora.
12. Ave, lux laetitiae, 17. virtutum regula,
Mater überaus, Genitrix benigna,
Vitis abundantiae, Virgo sine macula,
Fove me sub alis, Summa laude digna,
Da ritu justitiae Scandens fumi virgula,
Ne conjungar malis, Nos tibi consigna,
Sed per dona gratiae Cuncta prece sedula
Justis sim aequalis. Comprime maligna.
13. Ave, flos mimditiae, 18. Christi pucrpera,
Mundus a pruina, Dulcis mi patrona,
Myrthus temperantiae, Me peccantem repara
Aegri medicina, Auferendo vana,
Dono sapientiae Nato me confoedera,
Et legis doctrina Ut per sua dona
Menti meae sauciae Mihi dones prospera
Medelam propina. Et coelorum dona.
14. Ave, regis gentium 19. regina tenera,
Sponsa Sunamitis, Nostra advocata,
Sitim pellens mentium Per quam sunt facinora
Radix verae vitis, Mundi reserata,
Per te, lux errantium Mentis pia vulnera,
Detur pax contritis, virgo beata,
Flamma discordantium Quae infiixit effera
Suffocetur litis. Cohors et damnata.
15. Ave, turtur nubilis, 20. Tuum mihi jugiter
Virgo columbina, Adsit consolamen,
Mater admirabilis, Ac in morte tirmiter
Rosa sine spina, Prosit adjuvamen,
Tunis invincibilis Orco ne perenniter
Stellaque marina, Tradar post examen,
Mandatorum vinculum Sed tecum feliciter
Deo me combina. Deo fruar. Amen.
Cod. S. Petri Salisburgen. b II 3 sacc. 15. fol. 274 a. A. —
Cod. Lunae-
lacen. saee. 15. Cod. Palat. Vindob. 3835, daraus in C<>d. SS. Uldarici et
Afrae Clm. Monac 4423 toi. 308, wonacli bei Mone 512. ü. - Orat. ms.
Tcgurinum ariiii 1467 Clin. Munac. 19991 Ibl. 280 b. C.
„8equitiir carmen valde juciinduiu et pulclinim de superlaudanda et dul-
cissima puerpera Jesu Christi »() puleherrima luulieruni«. Et hoc eannen
polest cantari sul» notn: Ave vivens hostia." \.
 .

— 62

1, 8 Pultrix, das Wort ist Mone aufgefallen; es ist eine von den Bildungen
des Quisutis und kommt bei ihm des öftern vor. 5, 3 lilia B. —
7. 3 felix —
fehlt A. —
16, 2 Jura A. —
20, 8 Deo servar B. —
C hat Interpolationen,
die sich als solche erkennen lassen, meist aus anderen Liedern des Quisutis
nach Str. 7, 15, 19 u. 20; z. B. an ersterer Stelle u. a. die zwei ersten
Strophen aus No. 16.

22. De ffandiis B.M.V.

1. Stella, stirpe quam ex hebraica 9. Gaude, quae subisti remedium

Orituram praedixit Balaam, Inquinatis statutum matribus,
Mentem servuli serenifica, Praesentasti cum tuum filium

Ut dicenda devote proferam. Tempil eum sistens altaribus.

2. Gaude virgo, cujus conceptio 10. Gaude, cum a regno Canopico

Praeservata exstat divinitus. Es cum nato ducta in patriam,
A parentis primi contagio, Me ab hoste serva tristifico
Basileae ut docet synodus.
Relinquentem terrae miseriam.
11 Gaude, nam in doctorum medio
3. Gaude virgo, cujus nativitas
Reperisti amissum filium
Desolatis praebet solatium,
Laborantem me cordis taedio
Tua, precor, felix maternitas
Consolare praebens subsidium.
Vitae meae prolonget spatium.
12. Gaude, cujus nutu per filium
4. Gaude ,
quae es oblata Do- Liquor aquaeinvinumvertitur,
mino Servo tuo praesta auxiliura,
Juxta ritum legis Mosaicae, Qui diversis malis concutitur.
Meae, quaeso, vitae in ter-
13. Gaude, virgo, magno tripudio,
mino
Resurrexit nam tuus rilius,
Potestates adversas abjice.
Obvallatos mentis fastidio
5. Gaude, mater et virgo nobilis, Liberare digneris ocius.
Gabrielis credens oraculo, 14. Gaude cujus proles cumgloria
Virtus patris nam in effabilis
Ad paternam conscendit dex-
Ventris tui se dat alveolo. teram,
6. Gaude, quam beata Elisabeth Sis solamen in hac miseria
Benedixit tuumque filium Nobis pellens fortunam as-
Consolamen me tuum visitet, peram.
Cum relinquam mundi exsi- 15. Gaude, quia vidisti spiritum
lium. Descendentem in unguis ig-
Gaude virgo, cujus foetificum neis,
7.
Tempus cum venisset, in Beth- Carnis meae, quaeso, post obi-
lehem tum
Peperisti fructum salvificum, Mentem clioris junge aethereis.
Qui sanavit Adae propaginem. 16. Gaude, quae in carne et

8. Gaude, cujus natum muneribus anima

Honorarunt tres magimystice, Glorianter regnas in superis,
Nos a uostrae mentis vul- Me dignare, o beatissima,
neribus Ut te digne laudem cum
Vitiosis munda et lubricis. ceteris.
 — 63 —
17. Gaude, quia haec tua gloria
Perdurabit nunc et in saeculum,
Angitudo me premit varia,
Tuum tollat quam adminiculum.
Orat. ms. Teorurinum saec. 15. Clm. Monacens. 20110,

23. Acrostichon super Ave Maria.

1. Alpha et nominate, 6. Rerum jam deposcit modus

Jesu rex altissime, Decorque dictaminis,
Cum aeterno regnas patre Ut accendar mente tolus
Atque socro Hamine, In amore virginis.
En devotus curro ad te Quam naturae duxit nodus
Cum affectu animae Carnalis originis
Supplicans pro gratia, Regum de prosapia.

2. Vt matrem tuam beatam, 7. In propheta Isaia

Gloriosam virginem, Siquidem describitur,
Modo tecum coUocatam Quod de genealogia
Supern a Jerusalem, Jesse stirps egreditur,
Omni bono decoratam, Ex qua non naturae via
In hac oda praedicem Flosculus exoritur
Mentis cum industria. Sed Dei potentia.

3. Ejus merito honorem 8. Atqui flos ibidem scriptus

Inhianter sitio, Verus est Emanuel,
Cujus jugiter valorem Qui et lapis fuit dictus,
Gratiarum sentio, Sicut scribit Daniel,
Meum lenit nam laborem Quem Mariae coelo missus
Suo beneficio Nuntiavit Gabriel
In mundi miseria. Summa reverentia.

4. Meis culpis cum prostratus 9. ergo, mater Dei

(iraude
Essem hoiribiliter Atque domicilium
Et ob lioc irem turbatus Nee non ager speciei
Corde mirabiliter. Mire gignens lilium.
Ad antiquum reparatus Ex quo plenum sumunt rei
Statum sum foliciter Animae romedium
Ipsius dementia. Acta poenitentia.

5. Aliunde liaec persona 10. Reges tres ab Oriente

Cunctis venerabilis, Tunc vencrunt protinus,
Multa milii fecit bona Tuum natum te viilonto
Meis in periculis. Adorant devot ius,
Quae vix caperet membrana Oti'crentes prona mente
Centum in capitulis Fidem cum muneribus
Scriptis cum peritia. Freti sapi^ntia.
 Ö4 -

11. Auro regnuni designatur Nati delicati oris

Christi, regis omnium, Tu sumebas basium,
Thus, quod Deo immolatur, Mater, nam fiducia.

Signat sacerdotium, 18. ^am, ut reor, habitante

Myrrha, cum qua condiatur, Tecum tuo filio,
Crucis post supplicium Est amota velut flaute
Summa diligentia.
Vento tribulatio.
12. Custos tuus virginalis, Quam ferebas procurante
Joseph tune instruitur, Rege in exsilio
Quod Herodis fraus feralis Magna patientia.
Contra Jesum nititur,
19. Anni vero duodeni
Sic mens tua maternalis
Jam decurso tempore,
Terrore concutitur
Jesus tecum ductu leni
Gravique angustia.
Dignatur ascendere
13. Inde, virgo, te disponis Templum, quo scriptura pleni
Iter ad incognitum, Solebant exponere
Visitare Pharaonis Moysis legalia.
Populum indomitum,
Ut servares a praedonis 20. Dolor, dum repatriares,

Ense unigenitum Te pressit cum impetu,

Atque fraudulentia. Jesum dum considerares
Deesse in reditu,
14. At peregrinationis
Et amissum repedares
Tunc peracto tempore
Quaere cum gemitu
Venit consolationis
Mentisque instantia.
Nuntius ab aethere,
Vocans vos ad regionis 21. quam magno solabaris,

Vestrae solum propere Pia mater, gaudio,

Vel cum festinantia. Natum cum intuebaris

cum appropinquaret In doctorum medio

15. Porro
Joseph vestris iinibus, Quasi unum ex ignaris
Audiens quod his regnaret Quaerere cum studio
Archelaus partibus, Scripturae mysteria.

Atque illuc trepidaret 22. Mihi, dicis, quid fecisti,

Ire, venit nuntius Fili peramabilis,
Missus coeli curia. Quare ita subtraxisti

16. Locum illi designavit, Te a tuis famulis,

Nazareth florigeram, Quem quaerebam corde tristi
Virginem qua oburabravit Domibus et viculis
Yirtus Dei teneram, Loca per distantia.
Teque sanctus impraegnavit 23. nie vultu pietatis
Spiritus puerperam Plectro vocis tenerae
Sua assistentia. Motum suae dulcis matris
17. Euge, mater, flos candoris, Conabatur flectere;
Fragrans plus quam lilium, Dixit In his, quae sunt patris,
:

Quantum tibi vis amoris Decet me consistere

Dabat refrigerium, Ex obedientia.
 65

24. Nazarenaui civitatem Omnis laudat hierarchia

Vobis redeuntibus, Hymnorum concentibus
Et per veram paupertatem Sine dissonantia.
lllic habitantibus
31. 3Iaris Stella, quae cacumeu,
Per innatam pietatem Tenens in sublimibus,
Subdidit se plenius Deitatis darum lumen
Vobis cum modestia. Largiris terrestribus,
25. Uerum tempus dum instaret, Gratiarum quod dat tlumen
üt in mirabilibus Sibi adhaerentibus
Mundo se manifestaret Legis cum custodia.
Signis et virtutibus,
32. Bono summo nos commenda,
Et mortem accclcraret
Patri, nato, flamini,
Pati pro hominibus
Cujus virgo praecolenda
Multaque opprobria;
Adstas celsitudini,
26. 8ervum suum baptizantem Hora mortis in horrenda
Peccatores adiit, Ne nos det discrimini
Se nos omnes emendantem Propter nostra vitia.
Baptizari petiit,
33. Ejus nobis leni pectus,
Prae timore reluctantem
Virgo venerabilis,
Luculenter instruit
Unicornis qui illectus
Omni de justitia.
Carnis tuae vinculis,
27. Tunc vox venit paternalis
Malos cum damnabit rectus
Audita de nubibus :
Judex et terribilis
Hie est meus naturalis
Finali sententia.
Ac dilectus filius,
In quo mihi specialis 34. Nimis certe metuendus
Amor est prae omnibus Est hie mundi terminus,
Inter existentia. Universis cum tremendus
Judicabit Dominus,
28. Ejus voci vel mandatis
Atque Satan est tradendus
Obaudite jugiter,
Viani vobis aequitatis
Suis cum complicibus
Stygis ad supplicia.
Nam pandet veraciter,
Ut tenentes hanc vivatis 35. E diverso praepolitis
Secum aeternaliter Ferro poenitentiae
In aeterna gloria. Ornatisque margaritis
29. Coepit cnim propalari Sanctae continentiae
Mundo in miraculis, Judex apparebit mitis
Quem vix possent declarari Cum signo dement ine
Mille in pcriculis, Vocando ad pracmia.
Quae per sacra indagari 36. Deus crit merces ibi,
Multis in capitulis Hoc est in coelestibus.
Ponunt evangelia. Cum devot ione sibi
30. T'ires mentis, o Maria, Rite serviontibus,
Sublevo devot ins Credo certe, ([uod et tibi

Ad te hac in liymnodia, Juste famulantibus

Quam nunc in coelestibus Cordis vigilantia.
Drevos, Udiilii.us Wcssofoutanus.
 66 -
37. In superna regione Ad canendum jubilamen
Omnis introducitur, Tibi nos devotius
Qui per tribulationem Remota desidia.
Hie in mundo premilur
44. Nazareni mater floris
Ullam consolationem
Florisque deifici,
Nee habere sinitur
Quem coUaudant cunetis horis
Propter adversantia.
Ordines angeliei
38. Conculcantur nempe multi Fae ipsius nos amoris
In mundi miseriis, Odoratu refiei
Qui putantur tamquam stulti In superna patria.
Indigni solatiis,
45. Mire quippe nos renatos
Sed profecto bonis fulti
Ejus odor allieit
Exstant exereitiis
Et a culpis emendatos
Mentisque prudentia.
Copiose reficit,
39. Tales eerte sie despeeti Sie in bono confirmatos
Malis ab liominibus, Tandem plene prolieit
Si perseverabunt recti
Sua effieacia.
Suis in virtutibus,
46. üana mundi modo miro
Deducentur ut electi
Sua facit speruere
Cum beatis omnibus
Sapiensque prae deliro
In regna perennia.
Prudenter discernere,
40. Audi modo, mater Clemens,
Ut nee bostis ense diro
Precatum ecclesiae.
Valeat avertere
Quo solamen a te petens
Hos ab innoeentia.
Insistit quotidie,
Nam hanc premit ira fremens 47. Liquet illud manifeste
Populi perfidiae Per agones martyrum,
Magna cum saevitia.
Persuasores qui modeste
Superarunt seelerum,
41. Tolle, mater, nunc flagellum
Prece tua dulciter, Ita regnum Christo teste
Per rapinam et per bellum Meruere superum
Gravans terribiliter, Sua per martyria.
Christianum quod popellum 48. lueundare incessanter,
Premit tam hostiliter saneta theotoeos,
Temporum per spatia. Quae post Deum prineipanter
42. Ut amoto adversantis Regnas super eoelieos
Fortunae excidio Kos ad nati due laetanter
Tuae precis exorantis Exeessus theorieos
Optato praesidio Et ad eoeli gaudia.
Concinamus eoncrepantis 49. Est nam pulcher Christi vultus
Cliori cum tripudio Et desiderabilis,
Hymnos et laetitia. Mira luee circumfultus
43. Illud sie depopulamen Cunetis earens maculis,
A nobis credentibus Homo, quem virtute eultus,
Ablatum per adjuvamen Venerat ur titulis
Tuum stringit aretius Laudum cum coustantia.
 67

50. ßogo, mater, plorabundis Ac ad coeli ducat festa

Aurem praebe vocibus, Nos et aulam floridam,
Opern a te de profuiidis Quae caret molestia.
Misere precantibus, 57. Bona, cujus mens perfecte
Per te gratiarum undis Non potest percipere,
Absolvantur citius Keque lingua circumspecte
Poena purgatoria. Aliis exprimere,
51. Ulis ita liberatis Quae dignatur genti rectae
Et solutis debitis Deus retribuere
Ac ipsorum reparatis Ex benevolentia.
Bonis culpa perditis, verum
58. Ecce illud scias
His fons summae pietatis Et infallibiliter.
Det pro tuis meritis Hoc, quod scribit Isaias,
Sanctorum consortia. Relegas sagaciter,
52. Belluinam pravitatem Qui per suas prophetias
Infernalis bestiae Hoc pandit veraciter
Tuam per benignitatem Dei conniventia.
Preme, mater gratiae,
59. Nunc te, virgo, deprecanter
Ne trahat ad falsitatem
Tristeque accedimus,
Filios ecclesiae
Qui gravamur incessanter
Sua cum fallacia.
Perfidis ab hostibus,
53. Ualla vallo scripturarum Ut nos tutes miseranter
Mentes te colentiuni,
Ab ipsorum fraudibus
Ne in conscientiarum Et malevolentia.
Domos intret Vitium,
Quo cogantur tenebrarum 60. Eorundem paca mentes
Abigens invidiam,
Intrare confinium
Carnis post excidia.
Qua insurgunt insolentes
Dei in ecclesiam
54. Sectas ergo fac nos gnare
Ac ut lupi irruentes
Perversorura dogmatum
Suam per ferociani
Semper omnes declinare,
Christi in ovilia.
Ne nos per indebitum
Sensum queant inclinare 61. Dolus hostis probitatis
Mortis ad interitum In mundo pracvaluit,
Sua ex astutia. Atquc decus honestatis
55. Ediderunt nam inculta Plurimum jam tepuit,
Cerinthus et Ebion, Nam rector communitatis

Quibus addiderunt multa Mala non inhibuit

Arius et Marcion, Sua ex ignavia.

Quorum reprobare stulta 62. [Uis malis. mater pia,

Fac nos, o theotocon, Petimus humiliter,
Fidei scientia. Nato tuo cum Messia
5G. Talcm vcro fideni praesta, Occurrc velociter,
Fidem inquam fcrvidam, Ne vel justos rccta via
Qua vitemus inhonesta Currentos atrociter
Et doctrinam pertidam, Portrahant ad invia.
5*
 — 68 —
63. Caros nostros et pareiitcs Ac devotos laute pavit
Cum benefactoribus, De vino laetitiae
Vivos sive jam degentes Et in abundantia.
In terrae pulveribus,
70. Cujus vitis botrus crucis,
Exoramus te gementes,
Prelo cum exprimitur
Consolentur citius
Tua mens, o mater lucis,
Tua beneficia.
Gladio confoditur
64. Tristes mente subleventur Mundusque ab hostis trucis
Tuo patrocinio, Vinculis eripitur
Et quicunque detinentur Et ejus versutia.
Aliquo supplicio.
71. Tuus mater praedilectus
Nee non omnes, qui torqueiitur
Sic miserabiliter,
Fro quocunque vitio
Pendens tristis ac despeclus
Stygis per incendia.
A Judaeis viliter,
65. Uectes ergo Plilegetontis Ejus adfuit aflfectus
Tuis frange viribus Tibi filialiter
Et absolve hos a tantis In pressura nimia.
Poenis et tarn gravibus,
72. Uni, qui evangelista
Absolutosque de fontis
Exstitit praecipuus,
Gratiarum imbribus
Jubet, ut in vita ista
Abundanter satia.
Tuus Sit assiduus
66. Sic hos ergo liberatos
Servus, comes et hymnista
A poenarum vinculis Ac provisor cernuus
Atque plene expurgatos
Tua neccessaria.
ISuisa piaculis
Et honeste perornatos 73. Sepultura cum completa
Meritorum titulis Esset sacri funeris,
Perduc ad coelestia. Tunc Johannen! in secuta
67. Famulatum, o Maria,
Reverenter sumeris,
Respice clementius, Et honore matris freta
Promimus in hymnodia Ab eodem pasceris
Ista, quem attentius,
Carnis alimonia.

Offerentes tibi, pia, 74. Vbi vero mundiale

Verbis et operibus Complesti exsilium,
Mentium encaenia. Glorianter aeternale
68. Reverenda nam es certe Ascendisti solium,
Creaturis omnibus, Inde, decus virginale,
Magis tarnen et diserte Tuum per auxilium
Christo adhaerentibus, Nobis fer solatia.

Quorum salus constat per te 75. Euge, virgo venerauda.

Dimissis crirainibus Cum aeternis jubilis
Plcna indulgentia. In aeternum collaudanda
69. Uitis ex te germinavit A beatis angelis,
Supremae fragrantiae, A nobis praeconisanda
Quae visura obumbravit Semper tuis famulis
Filios ecclesiae Laudum resonantia.
 i

— 69 -
76. Nisu toto adhaerentes Cernemus admirative
Tibi, mater gratiae, Nee non facialitcr
Dita modo poenitentes Et absque acedia.
Dono iiidulgentiae,
83. In hac quippe visione
Simus semper ut gaudentes Juxta verbum Domini
Domo conscientiae Sive in cognitione
Sine arrogantia. Salus datur liomini,
77. Tali dono sie repleti Huic ex dilectione
Tuum per subsidium Adhaerenti numini
Collaudemus semper quieti Non ex violentia.
Te ac lumii filium,
84. Illic, mater o benigna
Mundique linquamus laeti
Atque praeamabilis.
Miserum exsilium
Quam antiqua docent signa
Et non cum moestitia.
Honoranda titulis.
78. Rosulentum tuum vultum Sede semper fulges digna
Nee non venerabilem Prae sanctis et angelis
Tunc ostende, nobis multum Mira excellentia.
Cunctisque amabilem,
85. Hos profecto tu praecellis
Et repeile hostem stultum
Tuis privilegiis,
Mmisque terribilem
Sicut nmndum sol prae stellis
Cum sua pellacia.
Suis lustrat radiis,
79. Js nam nostra nobis cuncta
Quod doctores in cancellis
Mala sie objiciet,
Modis probant vaiiis
Quod momenti atque puneta
Lege falsi nescia.
Minima praeteriet
Sed te matre nobis juncta 86. Ergo, Clemens o regina,
In cunctis deficiet Cunctis venerabilis,

Ejus pertinacia. In coelorum oflicina

Sic exstans laudabilis,
80. Sic signati sancta cruce
Nobis esto medicina
Tuisque praesidiis
In nmndi periculis
Et fugato lioste truce
Suis cum insidiis,
Precum per suffragia.

Conjungamur tunc te duce 87. Sicut enim jam cunctorum

Sanctorum consortiis Patescit obtutui,
In superna regia. Totus mundus vitiorum
81. Tuta loca sie tenentes Subjacet contlictui,
Lactanter in coelicis, Opern fer praesidiorum
ExtoUemus nostras mentes Christi exercitui.
Ilymnodiis melicis, In <iuo stat ecclesia.
Deum te quoque colentes 88. l t gravatus jam gentili
Choris cum angelicis Manu foris acriter,
Summa concordantia. In'. US vero et civil

82. llnum Deum Substantive, Ivixa nmltii)lioiter,

Trinum i)ersonalitcr, Arte dcvincat subtili
Regnantcm indefective JNIala et Virilit er
Vel potentialiter Vel cum initientia.
 70 —
89. Sempiterni patris verbum, 95. üana mundi aspernari
Tuus dulcis filius, Fac nos virtualiter,
Sua morte qui superbum Et quae Dei sunt, sectari
Suis privat viribus, Animo hilariter,
A nobis omne acerbum Mereamur, ut beari
Tuis tollat precibus Cum sanctis perenniter
Cum omni infamia. Maris post naufragia.
90. Christum adoramus cuncti 96. Salve, mater benedicta,
Natum ex te virgine, Salve, salve millies,
Cujus gloriamur uncti Yero sole stans amicta
Sanguinis asp ergine, Splendens ut meridies,
Exoramus te compuncti Jam iratum ob delicta
Hostis nos fraudamine Filium propities
Tutes et a furia. Nosque reconcilia.

91. Robur cujus tu subnerva 97. Amoris hoc Signum cernas

Ejusque satellitum, Tibi famulantium,
Voluntate quo proterva Dictum voces per externas
Facit in nos impetum, More jubilantium,
Tua prece nos conserva, Quod nos ducat ad aeternas
Ne nos ad interitum Odas te laudantium
Trahat ex audacia. Cum perseverantia.

92. Indult is nam frequenter 98. Mater sempiternae lucis,

Formulam angelicam, Mater Clemens pauperum,
Qua occultat fraudulenter Quae ad vitam nos reducis
Speciem satanicam, Ab errore scelerum,
Multa mentera insolenter Frena fraudem hostis trucis,
Docet sie catholicam Ne ducat in inferum
Inconvenientia. Sua nos ferocia.

93. Siquidem sie minus tritos 99. En ad te, virgo, clamamus^

In dono scientiae Matris Evae filii,

Ad errores iniinitos Qui in hujus oberramus
Sub virtutum specie Fluctibus exsilii,
Trahit, quos sie irretitos Maternalis nobis manus
Laqueis nequitiae Tuique praesidii
Trahit ad inania. Praestes et auxilia.

94. Te regnantem jam in arce 100. Ne finale post examen

Summae celsitudinis Propter nostra scelera
Venerantes, hujus calce Demergamur in suiflamen
Deprecamur carminis, Stygis vel in tartara
Ut praeserves a fornace Sed per te laetanter, amen,
Aeternae uredinis Levemur ad aethera
Corda te amantia. Sine resistentia.
Orat. ms. Tegurin. saec. 15. Clm. Monac. 19824 fol. 101 a. A. — Orat.
ms. Tegurin. saec. 15. Clm. Monac. 19636 fol. 274 a. B.
„Hymnus de BV., qui continet in Serie capitalium angelicam salutationem.
 — 71 —
Concordat cum hymno Corde natus ex. Ode dicolos heptastrophos. Metrum
trochaieiim arehilochicum." Hierauf die Melodie (es ist die des Hymnus
Corde natus ex parentis) mit unterlegter erster Strophe A.

24. Centinomium Beatae Virginia.

Primae partis
Capitulum primum. Diversa nomina,
1. Quondam in cellula quae a veteribus
noctis excubias Huic imposita
Persolvens Domino, erant primoribus.
planxi miserias
Meas et animi 6. Haec cum intuerer
concupiscentias,
mente attonitus,
In terram corrui
Sicque ingressus
veluti mortuus,
sum coeli delicias.
Sed jussu virginis
2. Cujusdam virginis accessit angelus
ibi inspicio Meque de sabulo
Formam et schemate levavit protinus.
ornatam vario,
An extra corpus sit 7. Hera tunc placido
haec revelatio, vultu me intuens,
Utrum in corpore, Et mei capitis
Deus seit, nescio. tegmen abjiciens
Ait: Presbyter,
3. Toga corpusculum
sis aurem admovens,
texit purpurea,
Et quae dictura sum
Quam et circumdedit
ausculta diligens.
zona argentea
In fronte micuit
8. Ego cognominor
Corona aurea conciliabulum
Quae plus resplenduit Humani generis,
quam fax actherea.
quod per diabolum
4. Sed cum infigerem In casum cecidit,
acute lumina in grave scandalum,
In haue coronulam, Cum P>a primitus
quam tulit domina, audivit pseudolum.
Inscripta reperi
ignota nomina
9. Nempe venetici

Tamquam in silice
cum anguis formulam
Intrasset, callide
vel plumbi lamina.
confinxit subdolam
5. Sed et in pallii Formam mendacii,
extremitatibus cum qua virgunculam
Latinis reperi Heu stravit valide
in characteribus ejusque copulam.
 72

10. Ex quarum traduce Ubi praebuerit

cuncti progeniti vitae auxilium.
Multis miseriis Patet legentibus
mundi sunt dediti, per evangelium.
Et morte insuper
carnis sunt debiti,
16. Restat nunc referam

Quam enucleatius
nee eripuit
Tibi, liliole,
mors unigeniti.
de his nominibus,
11. Namque decretum est
Quae prius videras
inviolabile,
in characteribus
Quod numen condidit
Linguae Hebraicae,
inexplicabile,
cujus es inscius.
Ut corpus hominis,
jumento simile 17. Latino igitur
Factum per vitia, in idiomate
Sit dissolubile. Tecum nunc coUoquar
hoc in poemate,
Caput secundum,
Ut in sequentibus
12. Kecepta igitur
quo dogmate
scias,
mentis constantia
Debeas obsequi
Hanc dicens adii:
mihi ac neumate.
ave plena gratia;
Non mihi reputes 18. Me olim creduli
pro pervicacia, misericordiae
Quod pura animi Matrem confessi sunt,
dicam fiducia. pacis et gratiae,

13. Ex precedentibus
A quibus pepuli
nubes moestitiae,
hisce conjicio,
Praestans in filio
Quod digna mater sis
dona laetitiae.
aeterno filio,

Cujus redemit nos 19. Sum sponsa etenim

amara passio, aeterni spiritus,
Ab ineffabili Qui obumbramine
inferni crucio. suo me coelitus.

14. Me quam existimas, Messiam parere

sum, nam a saeculo fecit humanitus,

Dens providerat, Qui Dei meusque

ut in oppidulo est unigenitus.

Portarem uteri 20. Unde et vocitor

abs carnis scandalo
a priscis patribus
Hunc, qui peccaminum Sacra theotocos,
vos solvit vinculo. nam dei tilius
15. Sed ille quoniam Nasci dignitatus est
mundi exsilium meis visceribus,
Per me intraverit Ut tibi retuli
et per quod proelium paulo supcrius.
 73

21. Sed quo cummuniter Tua praeconia,

vocor vocabulo, mater opificis,
Mihi impositum Possem concinere
fuit a saeculo, figuris typicis.
Tandem parentibus
latum ab angelo, 27. Nam es qua multiplex
defectibilitas
Eo quod succurrerim
mundi periculo.
Juvatur hominis,
Quem ponderositas
22. Nempe quod dicitur
Premit facinorum
Maria, denotat
et fertibilitas,
Stellam praelucidam,
Hinc odis efferat
quae coelo rutilat,
te universitas.
Cujus ducamine
nauclerus remigat, 28. Coelum cum incolis,
Donec ad litus sol atque sidera
laetus perveniat. Terra et accolae,
23. Hie ergo gratiae pontus et aethera.
diffundens radium Sed et quaecunque sunt
Periclitantibus creata cetera,

praesto remigium, Quorum per filium

sanasti vulnera.
Per quod evadere
possunt naufragium, 29. Demum homuncio
Quod ipsis intulit te singularibus
meiitis contagium. Cordis tripudio
24. Haec in coronula extoUat laudibus,
conscripta videras Qui beneficiis
Lingua Judaica, tuis frequentibus
quam tu nesciveras, Solamen recipit,
Sed quae in timbriis tollit virtutibus.
togae relegeras
30. Sed quidquid hominis
Latinis litteris.
mente concipitur
ipse edisseras.
Vel antiquariis
Capi tulii m tertiiim. in Charta scribitur

25. quam decora es Aut per facundiam

et delectabilis lingua exprimitur,
Credentis visui, Tuis praeconiis
cordi amabilis, nunquam aecpiabitur.
Vultu venustior
31. Unde veraciter
quam llachel sterilis,
me tuis laudibus
A cunctis Jugiter
Agnosco imparem.
hiudanda populis,
sed nihilominu^
26. si coloribus Paro insistere
essem rhetoricis eis studiosius,
Comptus, ut debite Ut somper perfruar
dictis schematieis tuis amplexibus.
 — 74 -
32. Ergo ditissima Mox quarum animas
largitrix gratiae, replet dulcedine,
Corruscans oculis Conserva credulos
ac pulchra facie, a mundi turbine.
A nato impetra Tu id castellum es
38.
mihi scientiae
sumens in hospiteni
Donum, quo efferam
Christum in infimis
te hymno satie.
propter nos exsulem,
Capituliim quartum. Me pressum vitiis
33. Nunc ergo, domina, inopcm
et bonis
quae gloriosior Redde per omnia
Prae cunctis sanctis es inconfuscabilem.
ac laudabilior,
39. aula coelico
Notare nomina
regno gratissima,
Laetus subordior,
Quam designaverant
Quae togae continet
coelica exordia,
ora anterior.
Te venerantibus
34. Hac primura reperi fer adjutoria,
nomen exordiura, Quos hostis decipit
Quod locum congiuum fraus plurifaria.
tenet primarium,
Eo quod salutis sis 40. Tu illud nobile

nostrae iiiitium, reclinatorium,

Per quam consequimur Quo Christus spatio

primum principium. ter trium mensium

Pausavit hominis
35. Nam es veraciter
ob adjutorium,
id consistorium,
Ut hunc rejungeret
In quo corapletum est
choris coelestium.
illud consilium,
Quo pater statuit, 41. Sicque conclave es
mittendum tilium illud et thalamus,
Humano generi Quo celebratae sunt
in adjutorium. nuptiae coelitus,
36. domus aurea, Quibus ecclesiae
quam pictor coelitus decus altissimus
Cunctis subtiliter Nupsit, cum voluit

pinxit virtutibus, nasci humanitus.

Ut nee in angelis
42. Tu tabernaculum
nee in hominibus divini foederis,
Tibi sit similis In quo describitur
in mundi partibus. humani generis
37. Dei civitas Vivendi normula,
carens putredine, qua jungi superis
Qua celebratae sunt Potest solenmiis
coelestes nundinae, completis funeris.
 75 —
43. arca continens Coelestis gratiae
legem et gratiam, pabulo sagina
Virtutum credulis Me, qui effectus sum
daiis abundantiam, macer per crimina.
Reforma regeque
49. Clemens pauperum
per sapientiam
praesidiaria,
Petulci animi
mei lasciviam. Per quam propellitur
omnis penuria,
44. urna aurea,
Precantis fainuli
coeleste continens
audi suspiria,
Manna, fidelium Quem mundi multiplex
mentes reficiens,
premit miseria.
Nos ejus esui
coapta refovens, 50. Tu veri gaudii
Cuncta obstacula spes et fiducia.
procul abjiciens. Cujus intuitu
divina gratia
45. Tu gratiarum es
Justis mollificat
gazophylacium,
carnis supplicia,
In quibus possides
coelorum spatium, Quae infert trifidi
hostis malitia.
Da, ne decipiar
fraude solatium, 51. exsultatio
Sed hanc exsuperem sanctorum omnium
more sagacium. In aula coelica
46. Tu habitaculum cohabitantium
es sanctimoniae, Exaudi supplices
Qua consecuta es voces clamantium
coronam gloriae, Ac purgatorias
Succurre precibus poenas luentium.
sanctae ecclesiae,
52. Tu vas honoris es
Quam hostis graviter
ac sapientiae,
vastant nequitiae.
Decus et rcgula
Caput quintum. omnis justitiae,
47. Tu imperatrix es Me irae vasculum
perpetualiter, et contumeliae

Regnans in superis Clementer repara

imperialiter, per dona gratiae.
Peccati pondere
53. Tu Stola reginae
me pressum viliter
qua vitac sanctitas
Per dona gratiae
His instituitur,
leva liilariter.
quorum stoliditas
48. Mundi quae diceris Leges contempsorat
totius domina, priscis oxliibitas,
Cui deserviunt Quis tua nobilis
coelorum agmina, venit postcritas.
 76

54. Es nam filiola Privati gratia

regum nobilium, a te diffugiuut,
Parentum genita Sed nadi fidei
carne sterilium, ad te confugiunt.
Nübis propitia 60. Tu non incongrue
dilectum ülium, Vocaris Stadium,
Qui nunquam despicit Per evangelii
preces humilium. Legem currentium,

55. Es quoque normula Per quam perveniunt

obedientiae, ad coeli bravium,
Humilitatisque Omnes, qui retinent
ac continentiae, amoris basium.
Me subde, supplico, 61. Tu felix portus es,

legi justitiae, ad quem iiavigium

Foedum per scelera Fideles dirigunt
impudicitiae. passi naufragium,
Petentes jugiter
56. Tu via bominem tuum suffragium,
reddens principio,
Donec effugiant
A quo defluxerat
mortis exitium.
parentum vitio,
Me, qui te veneror 62. Tu, virgo, scala es,

hoc famulitio, qua coelum scanditur,

Praeserva precibus Ab hoc praecipue,
qui hie despicitur,
a Stygis crucio.
Nam tibi strenue
57. Tu quoque semita, si quis innititur,
quae nos compendio In fundum tartari
Ducis ad patriam nunquam immergitur.
precis stipendio,
Caput sextum.
Leva dulcissimo
tuo praesidio 63. Tu Stella coelitus

Me abundans mercibus,
pressum graviter
cordis fastidio.
Qua et reconditur
thesaurus maximus,
58. Tu es Stellife ra Per quem redimitur
dux, tuis precibus a mentis nexibus.
Ad coeli patriam Quibus constringitur
Christo credentibus a tribus hostibus.
Sis mihi, deprecor,
64. Tu turris Davidis,
et contribulibus
qua mille clippei
Redux per devia
Pendent, qui credulis
itinerantibus.
dant robur fidei,
59. Tu regis linea, Quo possint frangere
qua regi cupiunt hostis tartarei
Justi, qui strenue Omne obsidium
Deo obediunt, et sursuiii provehi.
 77

65. Es iiam armariuni, Tibi obsequitur

quo reconditur
in nee sinis supprimi,
Lorica tidei, Huic placans faciem
sub qua defenditur nati dulcissinii.
Justus, et gladius
71. Tu mons fortissimus,
verbi, quo pungitur emittens lapidem,
Hostis, qui credulos
Cum quo construitur
frequens insequitur,
celsa Jerusalem,
66. Tu scutum reprimens Me tuis precibus,
ejus iiiissilia, quaeso, fac stabilem,
Quibus prosteniere Quem morum levitas
nati ovilia praebet versatilem.
Conatur callide,
Tu gemma, coelicum
72.
dei tilia,
Spirans igniculum,
Mitte de superis
Qui suo radio
nobis auxilia
vincit carbunculum,
67. Tu quoque vallum es Hie tuis precibus,
atque munitio me tuum famulum
Exsistens credulis lllustret gratia
firma tuitio, tecum per vitium.
Jam instat proelium
73. Tu margarita es
et expeditio,
splendens miritice,
Tua nunc igitur
Coronam coelici
adsit protectio.
regis magnifice
68. Dulce praesidium, Omans, benigniter
hostilis acies turbatos respice
Per quod comprimitur Ac tribulamina
atque barbaries, eorum abjice.
Defunctis omnibus
74. Te bene dixerim
natum propitics.
catenam auream,
Ut eis coelica
Quae mentem alligas
praestetur requies.
a se extraneam,
69. Nam es coelestium Meam per vitia
castrorum acies, effectam carneam
Cujus potentia. Tuis precatibus
fugatur facies redde eburneam.
Larvaruni, daemonum,
Capituluin octaviim.
horumquc coniplices,
Qui justis laqueos 75. Tu Salonionicuiu
templum, »luo Dominus
ponunt multiplices.
Complecti voluit
Caput septi imnn. novom mensibus,
70. Tu purgatorium Fulcitum aureis
squalentis animi, virtutum basibus,
Qui cum conaniine Fusis per gratiam
amoris intimi aeterni spiritus.
 — 78 —
76. Ejusdem dignus es Post Deum vere es
thronus eburneus, amabilissima,
Quem castimoniae Assiste servulo
perornat titulus, in die ultima.
Grandis in gratia 82. Mihi, te deprecor,
atque virtutibus, mater tenera,
Auro praecipue Regnantem perpetim
amoris praeditus. in prolis dextera,
Per sodalitii,
77. Vere columna es,
conjunctos foedera,
cui supponitur
Post vitae terminum
Tota ecclesia,
quae tuam sequitur
perduc ad aethera.
Vitam laudabilem, 83. Patri potentia
cui sie innititur, sit innascibili,
Quod nee ab ignibus Laus atque gloria
nee ferro frangitur. proli nascibili.
Summa sit bonitas
78. Tu splendens lectulus
Deo spirabili,
veri pacifici,
Quo fruens jubilas
Quem fortes ambiuiit
in saeclum saeculi.
regni hierarchici,
Turbae credentium Capitulum nonum.
et apostolici 84. Haec cum plausidice
Viri, cum corpore curvis cervicibus
coepisti dejici. Macteque solide
flexis poplitibus
79. Ejusdem ferculum, Yerbis exprimerem,
quod sibi statuit meis laboribus
De lignis Libani,
Yirgo compatiens
in quo recubuit
dixit benignius:
Novem mensibus,
cum carnem induit, 85. Sacerdos inclite,
respira paululum,
In eucharistia,
quam nobis praebuit. Ne onus opprimat
tuum corpus culum,
80. Dei scrinium, Dans ei requiem
multis virtutibus intra cubiculum,
Comptum insigniter, Quo facto denuo
Quo Dei filius adi opus culum.
In mundum veniens
clementissima,
86.
quievit dulcius,
quam bene diceris
Da, rogo, gratiam
Misericordiae
stanti prae foribus.
mater ac scriberis,

81. virgo nobilis Meae inertiae,

et prudentissima, quae sie compateris,

In turmis virginum Quod laudes proprias

speciosissima. suspendi pateris.
 — 79

87. Dehinc liumiliter 88. Quae tribus digitis

curvavi genua, expansis dexterae
Sic deprecatus sum Coepit hilariter
hanc voce cernua me benedicere,
Benedic famulum, Signans pectusculum
mater praecipua, crucis charactere.
Uti cras redeat Dicens: Cum Deo sis

meiite innocua. et cras revertere.

Secunda Pars.
Capitulum primum. Glisco praeconia
89. Resumptis igitur tua perstringere.
paulisper viribus Quae signant nomina
Atque officiis in partis posterae
inatutinalibus Concripta fimbria
Completis redii laevae et dexterae.
in cellam protiuus, 94. Tu, virgo, praecluis
Heramque reperi cum summa gloria,
slantem prae foribus. Landet in superis
90. Quam cum susciperem turma aetherea,
obstipo capite Teque glorificet
Dixi humiliter : tellus et maria,
me benedicite; Quae clade protegis
Tunc manum dexteram a multifaria.
extendit concite 95. Es nam triclinium,
Dicens: o presbyter, quod summa deitas
nunc fare licite. Semper inhabitat
91. beatissima, et omnis bonitas,
qua nihil dulcius Landes suscipiat
Post Deum reperi tua benignitas,
in rebus omnibus, Quas mea nititur
Si non meminero offerre parvitas.
tui frequentius, 96. Te mirabiliter
Lingua adhaereat arrhavit trinitas,
poUutis faucibus. Cum carnem sumeret
92. Creatis cunctis es in te divinitas.
Deo conjunctior, Qua sordes abstulit
Nam es in anima nobis inolitas,
carneque puiior, Unde te merito
Rcsolve compcdes, laudat humanitas.
quibus irretior, 97. Kam es verbifera
Ut tuis laudibus tuis visceribus
insistam promptior. Yerbum suscipiens
Capitulum secunduni. a codi sedibus,

93. Nunc, Stella, rutilans Quod vitam tribuit

prae onnii sidere suis haeredibus.

 80 —
Qui tractant jugitcr Hostis qua primitus
id sacris aedibus. caecavit hominem,

98. Sic porta clausa es Paradisicolam

in domo Domini, atque propaginem
Solum stans per via Persuadens subdole
eidem numini, pomi dulcedinem.
Quando se subdidit 104. astrum coelicum
carnis discrimini, inconfuscabile,
In qua consuluit Dans justis gaudium
dejecto homini. inaestimabile,

99. Es quoque janua, Nobis tranantibus

praebens credentibus per mare flabile,
Vitae introitum, Nauta sis revehens
in qua perennibus ad litus stabile.
Fruuntur gaudiis 105. Stella praeferens,
cum coeli civibus, serena fulgida,
Quibus conjungito Justis natantibus
me tuis precibus. per mundi fluida
100- Sed nee incongrue Corda exhilara
patagiaria peccatis turbida

Coelorum diceris, Atque v