ANALECTA HYMNICA

MEDII AEVI.

Herausgegeben
von

Clemens Bluine und Guido M. Dreves.

XLVIIL

HYMNOGRAPHI LATINL

LateinischeHymnendichte
des

Mittelalters.

Erste Folge.

Leipzig.
0. R. R e i s 1 a n d.
1905.
 HYMNOCTRAPHI LATINI.

LateinischeHymnendichter
des

Mittelalters.

Erste Folge.

Aus gedruckten und ungedrucktenQuellen

herausgegeben
von

Guido Maria Dreves

S. J.

Leipzig.
0. R. Er e i s 1 a n cL
1905.
 »
co

I O
 Vorwort.

Der 48. Band cler Analecta enthalt die Gaben der hym-
nischen Muse einer Reihe von mittelalterlicheii Dichtern.
Die noch iibrigen fiir diese Sammlung in Frage kouimendeu
Autoren liofFe ich, etwa mit Ausschaltung der fruchtbarsten
Sequenzeiidichter, in einem weiteren Bande vereinigen zu
konnen.

Im librigen kann ich mich betreffs Einzelheiten auf die

jedein Autor gewidmeten kurzen biographischen und kritischen
Noten beziehen. Von den Dichtern dieses Bandes habe ich

zwei, Abalard und Johanu von Jenstein, bereits friiher in

besonderen Ausgaben behandelt; cloch erscheinen die Hymneu
des letzteren hier um eine Anzahl von Reimgebeten, die sich
damals meiner Kenntnis entzogen, nicht unerheblich bereichert.
Wertvolle Beitrage zu diesein Bande verdanke ich der
Mitarbeit meines Kollegen Blume, der 1900 nicht nur die
interessante Entdeckimg von Wulstans, durch Ordericus Vitalis
einer Bearbeitung imterzogenen Hymnen machte, sondern auch
Lieder Neckams, des Eusebius Brimo und eines leider namen-
losen Cisterzienser-Monches der Abtei La Noue auffand.
Eine angenehme Pflicht cles Dankes liabe ich dem ver-
dienten Herausgeber cler Werke des Thoinas von Keinpen,
Gymnasialdirektor JosephPohl gegeniiberzu erfiillen, der die
Giite hatte, mir die Kollationen der von ihm benutzten Zwoller
Handschrift 434 zu Verfugung zu stellen, da die Vorstehimg
der Stiftimg Emmanuelshuizen, nachdem sie vor einer Reihe
von Jahren eine Bitte der Wiener Universitatsbibliothek olme
Beantwortunggelassen,auf ein Gesuchder hiesigenHof- und
Staatsbibliothek aber den Bescheid gegeben: ,,De talrijke en
veelzijdigeaanvragen(l)voordehandschriftender Emmanuels-
huizen hebben collatoren doen besluiten deze niet ineer uit
te leenen."

Miinehen, den 30. Juli 1905.

Guido Maria Dreves.

HYMNOGRAPHI LATINL

8ERIES PRIOR.
 Wolstanus Wintoniensis,
Praecentor S. Swithuni,
f 990.

Wolstan oder Wulstan, Monch von Saint-Peters (spater Saint-Swithuns),

Winchester, war ein Sclmler des Bischofs Ethelwold. Wilhelm von Malms-
bury nennt ilm Kantor von Winchester tind schreibt ihm ein Werk ,,de
tonorum harmonia" zu. Aufserdem besitzen wir von ihm ein in Prosa ab-
gefafstes Leben Ethelwolds (Acta SS. Ord. 8. Benedicti 1685, 608-624) und
ein noch ungedrucktes, in Hexametern geschriebenes Werk iiber die Wunder-
taten des heiligen Swithun. In der einleitenden Dedikation diesesWerkes
bezeichnet Wolstan selbst sich als Hymnendichter: ,,Ultimus Anglorum
servulus hymnicinum." Naheres erfahren wir iiber Leben uud Dichteu
Wolstans leider nicht.
Die hier folgenden vier Hymnen auf Ethelwold, Birin und Swithuu hat
Blume in Rouen in der Hs. 1385 (U 107), welche zu Eude des 10. Jahr-
huiiderts in Winchester geschrieben wurde, aufgefunden und drei derselben
ediert (Sitzungsberichte der kaiserliclien Akademie der Wissenschaften in
Wien, Phil. Histor. Klasse. Band CXLVI [1903], Heft 3). Von diesen drei
Hymnen finden sich augenscheinlich jiingere Uberarbeitungen in der aus
Saint-Evroult stammenden Handschrift Cod 14. zu Alen^on (saec. 11. et 12).
Blurne hat glaubhaft gemacht, dafs diese Uberarbeitungen, die hier jedesmal
dem Texte Wolstans nacbfolgen, das Werk Orderichs von Atchara, geuannt
Ordericus Vitalis, sind, dessen Autograph gerade dieser Teil der Handschrift
von Alen^on ist. Vgl. die beipflichteiiden Ausfiihrungen Leopold Delisles,
Journal des Savants 1903, 428 ff.
Ist Wolstan einmal als Hymnendichter erwiesen, dann legt sich die
Vermutung nahe, ob er nicht auch einzelne der Sequenzenverfafst haben
diirfte, welche in den beiden Winehester-Tropers zu Oxford und Cambridge
sich finden, insonderheit die Sequenzenauf Ethelwold (Anal. XL, No. 204 sq),
Biriu (Ibid. No. 171), Swithun (Anal. XXVII, No. 306; XL, No. 337), oder
Birin und Swithun (Anal. XXXVII, 153). Ahuliche Vermutungen - solche
werden sie ja vor der Hand bleiben miisseu - \verden sich danii auch beziiglich
einzelner Tr pen derselben Quellen regen.

1. (1). De sancto Athelwoldo. ,, AO

Alma lucerna micat, sol aureus arva serenat,

Summus Adelwoldus alma lucerna micat.
Belliger iste Dei fortissiraa bella peregit
Acer in arma ruit belliger iste Dei,
 - 10 -

5. Cuius ab ore sacro fluxerunt dogmata vitae,

Hausimus omne bonum cuius ab ore sacro.
Dulce poema tibi nunc gliscimus edere patri,
Suscipe, quod canimus, dulce poema, tibi.
Ecce, coruscat apex libi pontificalis abunde,
10. Quem sine fine tenes, ecce, coruscat apox.
Fons et origo boni populo te praetulit isti,
Te monitore patet fous et origo boni.
Gloria, laude potens hac te collustrat in aula,
Te comitata nitet gloria, laude potens.
15. Huius amore gregis metuenda pericla subisti,
Pellens hinc fortes huius amore gregis.
Inclitus atque pius te rex adamaverat Eadgar
Consensitquetibi inclitus atque pius,
Kastra beata Dei quo centuplicares in Anglis,
20. Milia constituens castra bcata Dei.
Laudibus innumeris tibi turba monastica plaudit
Coniubilatque tibi laudibus innumeris.
Moenia celsa domus tua cura novaverat huius
Erexitque huius inoenia celsa domus.
25. Nocte diequesacrumprecibustuebaris ovile,
Complens servitiuni nocte dieque sacrum,
Omnibusinque locis sparsisti seminalucis
Expuleras tenebras omnibus inque locis.
Pervigil esto tuis, petimus, protector alumnis
30. Et pater et pastor pervigil esto tuis.
Quod tibi complaceat,fac nos persolverepensum
Reddere et officium, quod tibi complaceat.
Respuatalma fides in nobis omne, quod odis,
Spurcitiaeque nefas respuat alma fides.
35. Solve,pater, miserisPetri vice, solvecatenas,
Vincula cuncta reis solve, pater, miseris.
Transferad alta poli pueros,quosipse nutristi,
Nos prece continua trausfer ad alta poli,
Vocibus angelicisibi quo psallamusovantes
40. Laudemusque Deum vocibus angelicis.
Xristusut hic faveatvotis,sis fautoropimus,
Sis pius auditor, Christus ut hic faveat.
Ymniferistecborusresonattibi carminalaetus,
Sit iugiter gaudens hymnifer iste chorus.
45. Zelusin hostegemit,tua iios benedictiomunit,
Nos tua vita regit, zelus in hoste gemit.
 - 11 -

Aspice, sanctepater, quaenos adversafatigant,

Quae mala nos lacerant, aspice, sancte pater.
Mitis adesto tuis, clemens,pius atque benignus,
50. Compatiens famulis mitis adesto tuis.
Erue, pastor. oves, animo quas semperamasti,
Et tibi commissaserue, pastor, oves.
Nos super aethra poli cuncis adiunge supernis
Et duc post mortem nos super aethra poli.
17 Ea in Eadgar wie I zu lesen. - " 41 sit fantor. - - 42 Sit pius. -
,,Incipit hymnus in honore sancti patris et gloriosi pontificis Adelwoldi,
elegiaco et paracterico carmine per Alphabetura compositus." ,,Finit
hymmis in honore sancti patris nostri Adelwoldi episcopi qualiamque poemate
editus." - Es folgt die Bearbeitung des Hymnus durch Ordericus Vitalis:
Alma lucerna micat lumen populoque ministrat,
Praesul Adelwoldus alma lucerna niicat.
Belliger iste Dei victricia bella peregit,
Acer in arma ruit belliger iste Dei,
5. Cuius ab ore sacro fliixenmt dogniata vitae,
Hausimus omne bonum cuius ab ore sacro.
Dulcia corde pio resonemuscantica patri,
Carmina cantemus dulcia corde pio.
Ecce, coruscat apex tibi pontificalis abunde,
10. Hinc illincque tuus, ecce, coruscat apex.
Fons et origo boni te verba serentecucurrit,
In te manavit fons et origo boni.
Gloria perpes erit tibi nunc ideoque per aevum,
Quam merito retines. gloria perpes erit.
15. Huius amore gregis sprevisti spicula mortis,
Pellens hinc fortes huius amore gregis.
Inclitus atque potens te rex adamavit Eadgar,
Te monitore vigens inclitns atque potens.
Kastra Dei reboant te constituente celeiima,
20. Davidicumque melos castra Dei reboant.
Laudibus innumeris tibi turba monastica plaudit
Conjubilatque tibi laudibus inuumeris.
Moenia celsa domus tua cura levaverat hums
Haecque dicavit ovans moenia celsa domus.
25. Nocte dieque sacrum celebrasti pectoris hymnum
Solvens officium nocte dieque sacrum,
Omnibus inque locis sparsisti semina lucis
Expuleras tenebras omnibus inque locis.
Pervigil esto tuis, petimus, defensor alumiiis,
30. Protector famulis pervigil esto tuis.
Quaequenocent, reseca,quae sunt et commoda, praesta,
Quae bona sunt, revoca, quaeque nocent, reseca.
Rector apostolice felix et ianitor aulae,
Huius et ecelesiae rector apastolice,
35. Solve tuos famulos, Petri vice solve ligatos,
Nos a pecoatis solve tuos famulos,
Te duce stelliferi scaudamus ut atria caeli,
Participes regni te duce stelliferi.
Versibiis hymnidicis haec carmina pangimus et te
40. Patronum colimus versibus hymnidicis,
Xristicolas animas quia multiplicare solebas
Ad caelos revocans christicolas animas.
 12

Ydra nocens fugiat, ne nos per devia ludat,

Nos tua dextra regat, ydra nocens fugiat.
45. Zelus obessenequit Christo superantemalignum,
Christus adest victor, zelus obesse nequit.

Aspice, sancte pater, quae nos adversa fatig-ant,

Quae mala nos lacerant, aspice, sancte pater.
Mitis adesto tuis, tibi qui famulantur, alumnis,
50. Qui te collaudant, mitis adesto tuis.
Eripe, pastor, oves, animo quas semper amasti,
Et, quas nutrieras, eripe, pastor, oves,
Nomina nostra notet quo Christus in acre polorum
Cum sanctisque suis nomina nostra notet.
37 stellifera. - - Aufschrift: ,,Iucipit hymnus in honore sancti Adelwoldi
praesuliseditus."
2. (2.) De sancto Biriiio.

Agmina sacra poli iubilent modulamine dulci,

Gaudia multiplicent agmina sacra poli.
Bella cruenta silent, ubi caelica milia gaudent,
Cuncta ubi pace vigent, bella cruenta silent.
5. Coetus amore pio reboat sollenniter hymnuin.
Plectra canora ferit coetus amore pio.
Dignus honore pater Birinus in aethere pollet,
Sanctus aclest omni dignus honore pater,
Exsul ad hunc populura qui venit ab urbe Quiritum
10. Pro Christo pergens exsul ad hunc populum,
Fortis et armipotensKynegils quo temporeregnat
Barbarie frendens, fortis et armipotens.
Oratia mira Dei sed eum nritescerefecit;
Mox ut eura tetigit gratia raira Dei,
15. Hostica barbaries omiris sedatur in illo,
Cessit ct extemplo hostica barbaries.
Igne perusta Dei populorum pectora fervent
Inque Deum creclunt igne perusta Dei.
Kastra polo sociat spoliatqueBirinus Avernum,
20. Gurgite quotque lavat, castra polo sociat.
Liber adest populus sub longo tempore servus,
Nunc famulans Domino liber adest populus.
Magnepatrone,tuus nos t.raxit ab hostetriuraphus,
Nos labor eripuit, magne patrone, tuus.
25. Nostra camenatibi canit haec, pia carmina patri
Intonat et iubilat nostra camena tibi.
Organa clarisonis reboant tibi dulcia bombis,
Et crepitant modulis organa clarisonis.
Pervia porta poli per te reseratur oviii
30. Teque patente patet pervia porta poli.
 - 13 -

Quis, pater, apta queat tibi pangerecantica laudura,

Reddere vota tibi quis, pater, apta queat?
Rector apostolicuspopulo vocitaris in isto,
Tu regis hunc populum rector apostolicus.
35. Sit benedictadies, in qua maris alta petisti,
Huc te quae duxit, sit benedicta dies.
Te Deus omnipotens istam praemisit ad urbem
Hicque patrem statuit te Deus omnipotens,
Ut relevesfragiles hic ad tua limina flentes,
40. Et nos indignos ut releves fragiles.
Xristus amore tuo veniam.uon denegatulli,
Secl lacrimis parcit Christus amore tuo.
Ydra maligna fugit, hic te praesente peribit
Teque fovente tuos hydra maligna fugit.
45. Zelus adessenequit, tua pax ubi sancta quiescit,
Pax ubi perpes erit, zelus adesse nequit.

Alme Birine, tuos defende benignus alumnos

Exaudique dulos, alme Birine, tuos.
Moenibus in superis resides patronus herilis,
50. Sis memor et nostri moenibus in superis.
Eripe nos, petimus, taetri de fauce profundi
Mortis et a laqueo eripe nos, petimus.
Nomina nostra Deo pius et meraorare memento
Coramendaquepio nomina nostra Deo.
Vor- und Nachschrift lauten: ,,Incipit hymnus in honorem sancti Patris
nostri Birini episcopi, occidentalium Saxonum aposloli, elegiaco et paracterico
carmiue per Alphabetum editus." - ,,Finit hymnus vili quidem poemate,sed
pia devotioneeditus in honoremsancti Birini episcopi." - Es folgt die Be-
arbeitung des Hymnus durch Ordericus Vitalis:
Agmina sacra poli resoneut modulamiue dulci
Et Christo iubilent agmina sacra poli.
Bella cnienta silent, ubi caelica milia gaudent,
Cuncta ubi pace vigent, bella cruenta silent.
5. Cordis amore pio cantemus et ore canoro,
Laudemus Dominum cordis amore pio.
Dignus honore pater micat aureus, ecce, Birinus,
Sanctus adest omni dignus honore pater,
Exsul ad hunc populum qui venit ab urbe Quiritum,
10. Pro Christo pergens exsul ad hunc populum.
Fortis et armipotens Kynegils tunc regna tenebat,
Ceu leo trux frendens, fortis et armipotens ",
Gratia mira Dei sed eum mitescere fecit;
Mox ut eum tetigit gratia mira Dei,
15. Hostica barbaries omnis sedatur in illo,
Deque lupo fit ovis hostica barbaries.
Igne perusta Dei populorum milia credunt,
Credula corda gerunt igne perusta Dei.
 - 14 -

Kastra polo sociat spoliatque Birinus Avernum,

20. Gurgite quotque levat, castra polo sociat.
Liber adest populus sub longo tempore servus,
Nunc Christo famulans liber adest populus.
Magnus in orbe tuus rutilat, Biriue, triuinplius,
Splendor honorque micat niagnus in orbe tuus.
25. Nostra camena tibi reboat, pia carmina patri
Plaudit et exsultat nostra carneaa tihi.
Organa clarisonis iubilant tibi duleia bombis,
Et crepitant modulis organa clarisonis.
Pervia porta poli per te patefacta patescit,
30. Te reserante, pater, pervia ])orta poli.
Quis numerare queat, tua gloria quanta coruscat,
Praeniia iuncta tibi quis numerare queat?
Rector apostolicus populo vocitaris in isto,
Noster ades verus rector apostolicus.
35. Sit benedicta dies, in qua maris alta petisti,
Huc quae te duxit, sit beuedicta dies.
Te petimus fragiles precibus lacrimisque geniontes,
Sis memor ut nostri, te petinms fragiles.
Voce pia Dominum pro uobis posce benignum,
40. Intercede pium voce pia Doinhmni.
Xristus amore tui veniam von denegat tilli,
Sed lacrhms parcit Christus amore tui.
Ydra maligna fugit, quia nos tua dextera nnmit,
Lnx benedicta venit, hydra maligna fugit.
45. Zelus obessenequit Cbristo vicente draconeni,
Pax ubi perpes erit, zelus obesse nequit.

Aspice nos famulos, o sancte Birine, misellos

De caeloque tuos aspice nos famulos.
Moenibus iu superis resides patronus lierilis,
50. Esto memor nostri moenibus in superis.
Erue nos Erebi de caeca fauce porfundi
E cunctisque malis erue nos Erebi.
Nomina nostra nota vitae caelestis in albo
Cum sociisque tuis nomina nostra nota.

Ohne einleitendeAufschrift, blofa mit demWorte ,,Hymnus" iiberschrieben.

3. (3.) De sancto Switlmno.

Aurea lux patriaeWentanasplendetin urbe,

Swithun sanctas adest, aurea lux patriae.
Blande patrone, tuis succurre benignus alumnis
Et fer opem famulis, blande patrone. tuis.
5. Culmina celsa poli felici calle petisti,
Et nobis aperi culmina celsa poli.
DexterasanctaDei te rc bcnedixitin omni,
Nos et ubique regat dextera sancta Dei.
Euge,beatepater, rutilanssuperaethrapotenter
10. Inque solo radians, euge, beate pater.
 15 -

Funde preces Domino solita pietate superno

Pro nobisque pio fuude preces Domiao.
Gaudet bonore tuo populus feliciter iste,
Et gens Anglorum gaudet lionore tuo.
15. Haec benedictadies astris arridet et arvis;
0 nimium felix liaec benedicta dies!
lam sine fine tenes, quae praemiasemperamasti,
Gaudia cum sanctis iam sine fine tenes.
Kastra supcrna Dei te lustrant luce perenni
20. Congaudentque tibi castra superna Dei.
Laudibus angelicis ibi dulciter intonant hymnis,
Coniubilasque bilaris laudibus angelicis.
Magnusubique tuus fulget per signa triumphus,
Rumor et irradiat magnus ubique tuus.
25. Nulla camenatuas potis est evolverelaudes,
Narrat virtutes nulla camena tuas.
0 medicina potens, quae languida corpora sanas,
Salva nos omnes, o medicina potens!
Pro raeritis meritam comprendis in arce coronam,
30. Pelle procul pestem pro meritis meritam.
Quid tibi difficile est, quid non tua mens pia praestat?
Es qui cum Domino, quid tibi difticile estV
Regibus ac miseris idem patronus baberis
Subveniens pariter regibus ac miseris.
35. Solve nefas scelerum disrumpe et vincla reorum,
Flebile nostrorum solve nefas scelerum.
Te duce nos patriam speramus adire supernam
Visere et angelicam te duce nos patriara.
Vota canora tibi nunc edita caelitus audi
40. Et cape fusa patri vota canora tibi,
Xristus in arce poli nos ut conscribat amoem
Nosque locet superi Christus in arce poli.
Ymnus ei hic placeat, canimus quem corde benigno,
Cui bona cuncta placent, bymnus ei hic placeat.
45. Zelus amarus abest, ubi gaudia pacis abundant,
Pax ubi sempcr adest, zelus amarus abest.

Ardua tecta poli concordent pace perenni,

Pervia fac nobis ardua tecta poli.
Mens habitans inibi caiiit Alleluia tonanti,
50. Semper et exsultat mens babitans inibi.
En, venerandepater, modicumiam claudimus hymnum
Teque omnes petimus, en, venerande pater.
Nos iugiter refove, nos semper ab boste tuere,
Et patvio affectu nos iugiter refove.
 - 10 -

Vor- und Nachschriftlauten: ,,Incipit hymnusin houoremsancti patr

et gloriosi pontificisSwithnni elegiacoet paractericocavmineper alphabetum
compositus." - ,,Finit hymnusin honoresanctipatris Swithiini pia devotione
compositus."
- Vgl. zu diesemHymnusAnal. XIX, 258ff. - - Die Uber-
arbeitung des Ordericns Vitalis lautet:
Aurea lux patriae Wentana splendet in urbe,
Sanctus adest Suuithun, aurea lux patriae.
Blande patrone, tuis succurre benignus alumnis,
Confer opern famulis, blande patrone, tni^.
5. Culmina celsa polt felici calle petisti
Et nobis aperi culmina celsa puli.
Dextera sain-ta Dei te re benedixit in omui,
Nos et ubique regat dextera saneta Dei.
Euge, beate pater, meritoque et nomine fulgeu^,
10. Undique signipotens, euge, beate pater.
Fulgida lux hodie nostris hicescit in oris,
Spargit ubique iubar fulgida lux hodie.
Gentibus Angligenis sollennia festa recurrunt
Et renovant iubilum gentibus Angligenis
15. Haec veneranda dies astris arridet et avvis
Estque decora nimis haec benedicta dif-.
Illa videre tuuni meruit super asfra meatum
Digna fuitque obituin Llla vidcre tuura.
Kastra beata poli psallunt iubilando tonanti
20. Congaudeutque tibi castra beata poli.
Laeta vident Domiinuu rutilantia corda piorum,
Assidue tecum laota vident Dominum.
Mitis ades miseris relevans a clade catervas,
Languida restitueus initis ades miseris.
25. Nulla camena tuas potis est evolvere laudes,
Xarrat virtutes iiulla camena tuas.
0 medicina potens, qua morbida corpora saiias,
Nos sana fragiles, o medicina potens.
Protege, sancte, tuos pia per suffragia servos
30. Et licet indignos protege, sancte, tuos.
([uae tua cuncta potest insignia promere liugua?
Pangere vox merita quae tua cuncta potest?
Regibus ae.miseris iclem patromis liaberis
Subveniens pariter regibus ac miseris.
35. Solvenefasscelerumdisrumpeet vincla reorum,
Flebile nostrorum solve nefas scelerum.
Te rogitanteDeus pius est praestareparatus,
Parcit et exaudit te rogitante Deus.
Vox tua celsithronumpotis est placaretonantem
40. Flectit et ad veniam vox tua celsithrouum.
Xristus ab arce poli dat te poscentesalutem,
Det nobis lutnen Christus ab arce poli.
Imnifer iste chorussolvit tibi munia laetus,
Permaneat gaudens hymnifer iste cliorus.
45. Zelus amarusabest,ubi saeclaper omnia pax est,
Pax ubi Chdstus adest, zelus amavus abest.

AgmenAmen resonat,quod ibi cum laude triumpbat,

Cum Cbristo reguans agmen Amen resonat.
Mens habitans inibi canit Alleluia tonanti,
50. Exsultans iubilat mens habitans inibi,
 - 17 -

En, tibi, sanctepater, modicumcantavimushymnum,

Quem commendamus,en, tibi, sancte pater,
Nominanostra choro sint ut sociatasuperno,
Stent et in angelico nomina nostra choro.
Aufschrift: ,,Elegiacus et paractericus de sancto Swithuno epi-fopo
hymnus."
4. (4.) De sancto Switlmno.

Auxiliura, Domine, qui te rogitantibusadfers,

Fer, petimus, nobis auxilium, Domine.
Blandus adestotuis, qui das solacia cunctis,
Qui tibi subduntur, blandus adesto tuis.
5. Carmina,Christe, tibi cupimusdeferre benigni,
Suscipe, quae ferimus, carmina, Christe, tibi.
Da pius introitum, tibi quo psallaraus in unum,
Iramensique poli da pius introitum.
Ecce, Deus veniensaegrotuminvisere mundum,
10. Virgine matre tonat, ecce, Deus veniens.
Fecerat ante homineshic et omnia cum patre summo,
Liberat, en, nunc, quos fecerat ante, homines.
Gaudia quae poterit, quae lingua retexere tanta,
Mens aut haec capere gaudia quae poterit?
15. Huius amoena piis miseratio cuncta ministrat,
Regna patent cunctis huius amoena piis.
Ipse Dei genitus nativo germine solus
Carne propinquus adest7 ipse Dei genitus.
Kara sibi sociat carnalia membra redemptor
20. Et translata polo cara sibi sociat.
Laeta vident Dominum rutilantia castra polorum,
Agmina sanctorum laeta vident Dominum.
Magnus ubique nitet iustorum coetus in orbe,
Sanctorum numerus magnus ubique nitet.
25. IVoster et eximius praesul, pater atque sacerdos
Swithun pollet ovans noster et eximius.
Orta per hunc populis lux eraicat et decus ingens,
Est omnis bonitas orta per hunc populis.
Promeruisse fidem sequitur meruisse salutem,
30 Cuius et est meriti proraeruisse fidem.
Quis nuraerare queat magnalia caelica tanta,
Munera celsa Dei quis numerare queat?
Res veneranda nimis sic corpora posse mederi
Restituique animas, res veneranda nimis!
35. Solvere namque potest qui carnea merabra periclo,
Et nostras aciraas solvere namque potest.
Tollite corda solo, qui vultis ad alta poloruin,
Qui Christum cupitis, tollite corda solo.
Vocibus hunc, modulis canite et resonantibus hymnis
40. Et laudate, pii, vocibus hunc, modulis.
Dreves, Hymnographi Latini. I. 2
 - 18 -

Xriste, Dei genite, flectens moderamina rerum,

Audi nos humiles, Christe, Dei genite.
Ymnidicas placeat tibi, Christe, solvere laudes,
Ferre tibi grates hymnidicas placeat.
45. Zelus obessenequit te conculcante draconera,
Te superante malum zelus obessenequit.

Alta poli resera tibi vota ferentibus alraa,

Post obitum nobis alta poli resera.
Moenibus in superis nara cantica pulchra resultant,
50. Regnant et sancti moenibus in superis.
Ecce, tibi facile est supero nos iungere regno
Et, quodcunque voles, ecce, tibi facile.
Nomina nostra nota vitae caelestis in albo
Et cum Swithuno nomina nostra nota.

Aufschrift: MHyirmus ad laudem sanctissimi pontificis, sancti Swithuni

ele.^anti urbauitate metricae artis perite compositus". - Dieser Hymnus
ist von Ordericus Vitalis einer Bearbeitung nicht unterzogen.
 Ademarus Cabannensis,
Monachus Engolismensis,
f 1034.
Ademar de Chabannes entstammt einem uralten, noch heute bliihenden
Adelsgeschlecbtedes Angoumois. Sein Grofsvater Fulcherius hatte eine
Nichte des Bischofs Turpin von Limoges geehelicht, welche ihm drei Sohne
schenkte: Adalbert, Rotger urtd Raimund. Der erste ward Dechant und Propst
des Stiftes St. Martial zu Limoges; der zweite Kantor ebendaselbst; der
dritte und jiingste ist der Vater Ademars. Dieser gibt den Namen seiner
Mutter einmal mit Aldeardis, ein anderesmal mit Hildegardis wieder. Obwohl
von friiher Jugend der Abtei Saint-Cibard (Sancti Eparchii) d'Angou!6me
angehorig, mufs er doch zeitweise in St. Martial studiert haben, da Rotger
von ihm ,,vir clarissimus et meus magister et patruus" genannt wird. Auch
spater verkehrte er viel und weilte so haufig in Limoges, dafs Beruhard
Itier, Bibliothekar von St. Martial im 13. Jahrhundert, ihn schlechthm beiden
Abteien zuzahlt: nAdemarus,monachus sancti Eparcbii et sancti Martialis".
Ademar starb 1034 auf einer Pilgerreise ins gelobte Land zu Jerusalem.
Er vermachte seine Handschriften der Abtei St. Martial.
Ademar ist hauptsachlich bekannt durch seine historischen Schriften
(Chronicon Aquitanicum, Commemoratio abbatum Lemovicensium) sowie als
enragierterVorkampfer des sogenanntenApostolates deshl. Martial (Epistula
ad Jordanem,Lemovicensemepiscopum,et alios de apostolatusancti Martialis),
mit dem er auf dem Konzil von Limoges 1028 siegreich durchdrang.
Die nachstebendenHymnen und Dichtungen hat aus Ademars Autograph
(Cod. Parisin. 3784 fol. 99b ff.) zuerst Leopold Delisle herausgegebenin den
,,Notices et Extraits des Manuscrits de la Bibliotheque Nationale XXXV
(1896) I, 323 ff. Dieselben sind hier nach dieser Ausgabe mitgeteilt.

5. (1.) De sancto Eparehio.

Ad Vesperas.

1. Cuncta creans Dee, verbigena,

Sother et unica lux patria,
Flamen et alme, salusque via,
Trine, perennis et une, tua,
Sancte, cluens ditione saci*a,
2. Dum boat haec veneranda sacris
Plebs tua laudibus hymnidicis,
Almus Eparchius angelicis
Quod micat arduusipse choris
Lucicomis rutilaus atriis.
2*
 - 20 -

3. Debita iure precum famuli

Solviraus, en, holocausta tibi,
Quaequetui capiant oculi,
Rebus et eripe nosque raali
Ob meritum patris almifici.

4. Hic equidem genitus tumido

Germine, prosapia nitido
Principe cive Peti*agorico,
Praedia, marmora cum thalamo
Terrea tempsit araore tuo.

5. At quia pauper, egens et inops

Hic gazeosrenuit loculos,
Te faciente, Deus, niveos,
Rex pie, nunc habet ipse thoros,
Topazios quoque caesareos.

6. Quaesumus, buius amore sacro

Patris Eparchii, dulcisono
Qui Domino canimus modulo,
Nos famuli tribuente Deo
Salvificemur ut omnimodo.

7. De solio patris artificis

Munera sumere sic animis
Caelica cum paradisicolis
Commoda corporibusque suis,
Quod rogitet sacer hic meritis.

8. Christus ab axe Deus supero

Cum patre paraclitoque sacro
Nostra perornet amore suo
Corda, cui sit honor Domino
Hic et in omnia perpetuo.

6. (2.) Ad Noctnrnos.

Annua festa vigent rutilo

Patris Eparchii tripudio,
Contio sancta nitet solito
Fulgidiore nitore saero,
Gloria vertice sidereo.
 - 21 -

2. Rex, ideo petimus, Domine

Nos miserans benedic, rofove,
0 bone, tende raanumquetuae,
Perpie, quaesumus,ecclesiae,
Erue nos, tege, cerne, rege.
3. Rector, Eparchio qui tribuis
Funera frigida letiferis
Bina trahentibus excidiis
Ad superos rediviva, magis
Ac magis inclita signa 1'acis.

4. Poscimus huius heri meritum,

Ne libeat tetigisse solum,
Sed placeat renuisse dolum,
Colla trilinguia pestiferum
Calce terenda vel imperium.

5. Emicat hic pater Elysio

Sanctus Eparchius astrigero,
Ordine fulget apostolico
Martyribus socius numero
Mundifico renitetque choro.

6. Ipse sacer relevet ineritis

Almifluis proprios sceleris
Fascibus attribuatque suis
Auxiliator opem miseris,
Quem policis veneramur odis.
7. Oppida scandere celsa poli
Nos iubeat meritum domini
Huius Eparchii nec deici
Cedat in interitum zabuli
Impetret ac residere sibi.

8. Praestet et adnuat altithronus,

Quae petimus farauli, Dominus,
Gloria cui sit, honorque salus,
Cui polus et bumus ac pelagus
lure canant: Tibi doxa, Deus.

7. (3). Ad Tertiam.

1. Sollenni iubare nitet dies haec,

Q,ua confessor Eparchius refulget
Cives angelicos ut inter astra
Titanis rota fulgidi serena.
 - 22 -

2. Ipsum nos precibus rogemus omnes,

Piis ut visceribus petat benignum
Christum, quo pius eruat clientes
A cunctis, raala qui suis ministrant.

3. Rebus quo placidis beatitudo

Nobis perveniat, salus honorque,
Pax et virginitas, decor, honestas,
Lux, victoria serapiternitasque.

4. Regura regna Deo sit continenti

Doxa, Eparchius urbis Eugolismae
Per quem cespite pausat abba pastor
Et per quem veneratur orbe semper.

8. (4). Ad Sextam.

1. Quam pia digne Deo praeconia rite sunt supremo,

Proelia qni cathegorizandaperegit almitate
Militis armigeri sacra Eparcbii maligna contra.

2. Corpore, corde, animo quae tristia perpetim fatiscant,

Corpora, corda, animi vitalibus ut cibis alantur
Nostra piis precibus poscentis Eparehii patroni.

3. Hymnidicos canimus cui nunc iubilos honore Christi,

Gloria magna, Deus, per quem tibi, trinitate pollens,
Unde tui famuli laetemur in orane tempus aevi.

9. (5). Ad Nonam.

1. Credimus te, sacer Christi, 2. Unde nostri meraor esto

oraculoangeli interventu proprio,
Commonitum vero saucti: Animo da nos invicto
Eparchi, inquit, Doraini coram hoste invido
0 famule fide summi, Flectes herilique loro
locus hic datur tibi. rupto leti vinculo.

3. Sit gloria creatori,

omnis regi saeculi,
Qui vivit, regnat perenni
tempore, imperii
Cui immensitas supremi
semperquemagnifici.
 - 23 -

10. (6). Ad Completorinm.

Almi perenni Intima nostra

Munere Christi Sic age prompta
Haec per Eparchi Tu prece sancta,
Festa iucundi Lege paterna
Culmine celsi Gaudia magna
Stemus Olympi. Sint ut ad ipsa.

3. Cum patre solo

Flamine et almo
Gloria Christo
lure moderno
Atque futuro
Tempore cuncto.

II. (7). Per Octavara.

Ad Vesperas.

1. In laudibus Eparchii, 4. Praeclarus nempe genere

Sancti patris, piissimi Praeclarior fulsit fide,
Ante conspectum Domini Huic mundo renuntians,
Melos canamuscantici. Regi superno militans.
2. Caelo cum sanctis moribus 5. Ergo te, Christe, poscimus,
Erectis ergo cordibus Eparchi sancti precibus
Deum nobis propitium Ab omni malo sedulos
Landemus per Eparchium. Tuos defende famolos.
3. Prostratus Christo invidus, 6. Gloria tibi, Domine,
Per quem pavescit inferus, Semper sit, rex perpetue,
Cum depulit exanimum Nobisque tuae porrige
Duorum mortes hominura. Manum misericordiae.

12. (8). Ad Noctnnwm.

1. Vita caelestis sacra sanctitatis

Seraper ut nobis veniat perennis,
Nunc chorus noster iubilans Eparchio
Concinat omnis.

2. Te, beatorum bone rector, omnes

Poscimus fidi veneranter ore,
Corde cantantes: Fer opem salutis
Tu, pie, nobis.
 - 24 -

3. Ante quem gaudet pater iste magnus,

Sanctus Eparchius, pietate fortis.
Respuit mundum quia possidetque
Regna polorum.

4. Gloriam Cbristo canat omnis aetas,

Protegat qui nos benedictione,
Qui cluit pollens deitate summa
Trinus et unus.

13. (9.) Ad Laudes.

1. Cuncta qui regis, Deus alrae, nostri

Criminum pondus releva, precamur,
Iste confessor cui militavit
Corpore, corde.

2. Voce divina monitus iubente

Inter excelsi requiem soporis
Semet in solo tenuit beatus
Caespite iusso.

3. Carceris clausi tenebras fugavit

Mira signorum simul et peregit
Atque virtutum iubare decorus
Celsa petivit.

4. Gloriaro Christo canat omnis aetas,

Protegat qui nos benedictione,
Qui cluit pollens deitate summa
Trinus et unus.

14. (10.) De sancto Eparchio.

Lectio.

TemporapriscaDeusdecorans
pie lampadecelsus,
Celsus adauxit berus tempora prisca Deus.
Empta soli pretiis pollentut stemmatagemrais,
Vota nitent meritis empta soli pretiis.
5. Mira studentquerosasquo penderelilia gratas
Carpere caeligenas mira studentque rosas.
Principe principio sic cosmus splendet, et alto
Sancta micant deico principe principio.
 - 25 -

Obtinuere chori patrum primordia celsi,

10. Anteriora boni obtinuere chori.
Recta canenshagiovenit hinc vatumchorusagno,
Flamine fert populo recta canenshagio,
Agie, sancte,sacer, qui promunt ore potenter,
Rite boant iugiter: Hagie, sancte,sacer.
15. Primus apostolicus trabeatus et indusiatus
Considet et cuneus primus apostolicus.
Rompheacolla vomensrubicundatmartyres ardens,
Sanguine fusa vidcns romphea colla vomens.
lara sacra virgineas excellit turma coronas
20. Famine perspicuas iam sacra virgineas.
Sancta sacrans digitis rutilat nam contio sacris,
Fercla cibi, calicis sancta sacrans digitis.
Commoriendo Deo gladios praetendit Olympo,
Pace quiescit hnmo commoriendo Deo.
25. Astra rubeus superas, Eparcbi sanctus, adornas
Consociusque beas, astra rubens superas.
Divitias Domini quia temnis munere Cbristi,
Nune capis altitbroni divitias Doinini.
Es quoque pauperiem locuples sectatus ob arcem,
30. Vectus ad unanimem es quoque pauperiem.
Vir pius ac rutilis virtutum dote manebis,
Omnibus, alme, bonis. vir pius ac rutilis.
Stare sciens inopi miserator, mitis Eparchi,
Es vice paracliti, stare sciens inopi.
35. Dulcis amorque bonis renites dulcorus alumnis,
Adfluis ut genitis dulcis amorque bonis.
Erigis ob titulos morum procedere comptos,
Perpie, sanctificos erigis ob titulos.
Cerberns intremuit letoque datos tibi reddit,
40. Qui tua iussa facit, Cerberus intrcmuit.
Obtenebrata fugas palponibus ac via constas,
Fulgida lucis amas, obtenebrata fugas.
Rectius, artbetrici, salientes curritis ipsi,
Itis ad omne citi rectius, artbetrici.
45. Artubus unicolor data fit, cui raorbus oletor,
Grex, caue Laus et honor, artubus unicolor.
Nacta super nuraerum meliusque caterva virorum
Agmina sunt medicum nacta super numerum.
Sic, Egolisma, places, tanto cum numine fulges,
50. Propter eum totiens sic, Egolisma, places.
Plusque vales rueritis sancti quam turribus altis
Eparchii innureeris plusque vales meritis.
In fidei radiis adit binc tumulum sibi quisquis,
Ops datur omnimodis in iidei radiis.
 - 26

55. Egregia egregii qui visit membrapatroni,

Vota feruntur ei egregia egregii.
Laetitiae socium socius deprehendit amicum,
Cor hilaratque pium laetitiae socium.
Aura polosasomasimul hac iubilant medicina,
60. Commoditate data aura polosa sonia.
Mitis Eparchi, decens,Christo proferre clientes,
Sint bonitatis, ames, mitis Eparchi, decens,
Pontus et iraa reos affligunt crimine mersos,
Quos videant superos pontus et ima reos.
65. Abside fulminea nimbis iactamur et una,
Nos tege sed galeaabside fulminea.
Dicere nosque iuvat nebulones: Umbra recedat,
Gloria, lux veuiat. dicere nosque iuvat.
En, dominare tuae propriae per cuncta catervae
70. Poscimus, ecclesiae, en, dominare tuae.
Crescat ut altus amor, societur caelicus ardor,
Esto salus et honor, crescat ut altus honor.
Exue nos maculis, renova virtutibus almis,
Alme, tuis meritis exue nos maculis,
75. Luxquc tuis sophiae sit oollatrix facis alraae
Eniteat deicae luxque tuis sophiae.
Sontia, prava fuga, crudelia, mollia, pigra,
Lurida, pestifera, sontia, prava fuga.
Unanimes Domino compone perenniter alto,
80. Fac, bone, celsithrono unanimes Domino.
Scandere regna poli rogites nos, pastor Eparchi,
Consule macte gregi scandere regna poli.

Almus Eparchi I)eo nimium quo splendide DaviD

Dignus eon, polica doctiloguspatriA,
85. Ecce, tuam merito nequimus tangere laude)!,
Mire patrone mage,multisonaquechelE.
Ahnipotenstuus est cumulusnam laudis et aggeR,
Regnatubique pia, rex, bene iustitiA.
TJnde,pater, sua laus es, Eparchibeate,resultanS
90. Sidereusquesitu, stellifer in habitU.
Diese Verse sind in die XII Lectio in natale sancti Eparchii ein-
geschobenund darin mit folgendenWorten eingeleitet: Quis autem, licet
facetissimaeurbanitatis meritis, valet profari praeconiis,quanti sit hic pater
sanctus apud omnipotentemraeritis? Nimirum versibusdactylicis eiusdem
patris quid cuidam alumno eloqueutiae sophialis amor, imino saceradflaverit
spiritus in. eiusdem piissimi patroni laude, libentibus animis audite. Kach
Einschaltung desGedichtes schliefst die Lesung mit den Worten: His musico
carmine praelibatis te, pater sancte obsecramusetc. - - Das Akrostichon des
Gedichtes wiederholt den ersten Hexameter, das der Nachschrift zweimal
doch in anderer Folge, den Namen Ademarus.
 - 27 -

15. (11). De sancto Eparchio.

Lectio.

Tempora prisca Deus sanctis insigniter almis

Condecoransmundum quondam respersit honestum,
Florida ceu pratum distingunt gerraina pulchrum.
Clarus Appollo calet medio dum vertice caeli,
5. Ac bene mixta rosis albentia lilia rubris
Inflorant nitidi sparsim violaria campi,
Sic Deus astrigeri rectorque creator Olympi
Ordine sanctorum tnundum decoravit amoenum.
Principio patriarcharum chorus ille beatus
10. Sumpsit ab orbe caput, claro de germine comptus.
Inde prophetica consurgit lux altera saecli,
Contio ter Domino Sanctus, sanctus quoque sanctus
Coniubilans sequitur, rutilus quos ordine summo
Coetus apostolicus, fama super aethera notus.
15. Ecce, coronati lauro palmaque venusti
Procedunt alacres Domino per funera testes.
Emicat inde sacerdotum pia turma bonorum
Mortificando suis mundum per corpora membris.
Quos inter renites, miles iam fortis Eparchi,
20. Divitias spernens saecli pro nomine Christi
Pauperiemque sequens,caeli quo numina posses
Tangcre, virtutum dote redimite bonarum,
Pauperibus largus, monachis quoque semper amandus,
Moribus, exemplis formas quos optime sanctis,
25. Ad vitam revocans mortis in funera mersos,
Lumina restituens caecisqueviatica claudis,
Morbida persanans aegrorum railia passim.
Unde, Egolisma, places tanto suffulta patrono
Plusque vales sancti meritis quam turribus altis.
30. Suppliciter nam quisquisadit tumulata benigni
Membra patris sacri, voti sibi composabunde
Efficitur gaudens aedes propriasque revisit,
Hinc animae referens hinc corporis atque medelam.
Quammiseris tribuas nobis, o mitis Eparchi,
35. Pondere qui scelerumiacimur sine fine malorum,
Labimur undisonis saeclo et volvente proccllis.
Haec tibi, sancte pater, canimus,quae ferto libenter.
Sit veniale,tui reputant male si quid alumni,
Nam psalmis canitur mendax omnis liomo sacris.
40. Quodsi digna tuis reboamuscarminasceptris,
Haectibi semper,amandeDeo, sint praestita,cordi
Munera quae placeantoculis placeantqueserenis.
Nobis quantusamor de te sit cordibus imis,
 - 28 -

Quis facile scriptis quibit decerpere doctis?

45. Poscimus unde, pater nimiura nimiumque verende,
Quo placeat nostrum precibus meminisse paternis,
Pro nobis fundas Domino pia verba canendo.
Qui regis omnipotens mundum, miserere tuorum,
Solvas imperiis ornantes carmina metris.
50. Vosque,patres, superosegit quos ordo benignus,
Caelicolae proceres caeliqae exercitus omnis,
Martyres et missi, splendentesintemeratae,
Nunc, petimus,memoresnostri per saeculasitis.
Cultibus almitico diteraur in agmine divis,
55. Crimina solvantur nostri, deposcimus omnes,
Coetibus astriferis rogitantes nos societis,
Quo regis pia castra nitent, ubi florida pollent
Atria, quo sanctae capiamus praemia vitae.
Cbriste, benigne Deus, tua quis praeconia fari
60. Mirificas sanctos valeat quibus optima clarosV
Quippe placens nimium Domino, pater alme Eparchi,
Unde tui poterunt edici iure triumphi,
Cum tua laus Dominus sit maxiraa trinus et unus,
Tuque, pater, sua laus sis nunc per saecla futura?
Die Bestimmung dieses Gedichtes war, nach Wunsch an Stelle des vor-
hergehendenin die XII. Lectio eingeschaltetzu werden. Dasselbekontrastiert
sprachlich so sehr mit der geschraubten Wortfolge Ademars, dafs man sich
fragt, ob ein und derselbe Autor dieses und das vorhergehende Gedicht
schreiben konnte. Allerdings trug er bei letzterem die doppelte Fessel des
Akrostichums und desversusparactericus. Eine Uberarbeitung diesesGedichtes
findet man bei Delisle a. a. O. S. 346 u. f.
 Petrus Damiani.

Episcopus Ostiensis,
f 1072.

Petrns Damiaiii ist 1006 zu Ravenna von armen Eltern geboren, nach
deren Tode er in die Obhut seines Bruders Damian, Erzpriesters von Ravenna,
kam, welcher ihn Studien halber nach Faenza und spjiter nach Parma
sandte. Nach Vollendvmg derselben (1034) lehrte er zu Ravenna Grammatik
und Rhetorik, trat aber schon bald (um 1035) in das Camalduleuserkloster
Fonte Avellana bei Gubbio. Wahreud der Jahre 1039-41 weilte er bei
dem Abte Guido in Pomposa zur Instruktion der dortigen Monche; 1043
zu gleichem Zwecke in dem Kloster San Vincente bei Urbino. Kurz darauf
zum Abte von Fonte Avellana envahlt, nimmt er an der romischen Oster-
synode von 1051 teil und wird in der Folge von den Papsten Leo IX. und
Stephan IX. wie spiiter voii Nikolaus II. und Alexander II. zu verschiedenen
kirchlichen Sendungen benutzt. Stephan IX. ernannte ihn zum Kardinal-
bischof von Ostia (1057). Beim Tode dieses Papstes flieht er amts- und welt-
miide nach Fonte Avellana, mufs aber unter Nikolas II. nach gliicklicher Er-
ledigung seiner schwierigen Legation nach Mailand (1059) auch noch die
Verwaltung von Gubbio (1060)iiberuehmen. Im Jahre 1069 von Alexander II.
endlich seines Bistums entbunden, dessen Titel er aber audi in der Folge
noch filhrt, hat er gleichwohl wichtige Sendungen nach Frankreich (vor
allem nach Cluny) und nach Deutschland zu iibernehrnen. Nachdem er noi/h,
mit einer Sendung nach Ravenna betraut, dort den Frieden zwischen Bischof
und Volk wiederhergestellt, stavb er den 22. Februar 1072 im Kloster S.
Maria vor den Toren von Faenza.
Dafs Petrus Damiani gedichtet, erfahren wir gelegentlich von ihm selbst,
wenn er in seinem Tractatus de Abdicatione Episcopatus c. 5 schreiKt;
,,Unde et tetra.stichon hoc olim protulisse me memini:

Roma vorax hominum doraat ardua colla virorum,

Roma ferax febrium necis est uberrima frugum;
Romanae febres stabili sunt iure fideles,
Quem semel invadunt, vix a vivente recedunt.

Nachdem schon L. Lipomanus im 8. Bande seiner Vitae sanctorum

priscorum patrum (Romae 1560) unter mehreren Sermones einzelne Hymnen
Damianis herausgegeben, wurden die Werke desselben in einer G-esamt-
ausgabeerst 1606 von Constantin Gaetani vereinigt (Spatere Auflagen Rom
1608, 1615, Lyon 1623, Paris 1642, 1663, Venedig 1743),von welcher Migne
PP. LL. 144 und 145 einen Abdruck darstellt, auf welchen ich mich im folgenden
beziehe. Im vierten BandeGaetaois (Migne 145)befindet sich eine reichhaltige
Sammlung von Gebeten, Gedichten und Hymnen, von der Oudin (II, 693)
meint ,,quae omnia quisquis Petro Damiani indubia ascripserit, hic magnam
mihi fidem habere videbitur." Icli kann mich diesem Skeptizismus, was die
Hymnen betrifft, nicht anschliefsen. Zwar gibt Gaetani nicht an, welchen
handschriftlichen Quellen er seine Gedichte entnimmt und auf welche Griinde
gestiitzt er sie Damiani zueignet. Auch ist es mir nicht gelungen, fiir alle
 - 30 -

Hymnen dieser Sammlungnoch handschriftlicheQuellen zu entdecken,^so

dafs wir fiir eine ganze Reihe schlechthin auf Gaetani angewiesen
Doch werden so manche der von ihm edierten Hymnen handschriftlich
Damiamzugeschrieben, dafsdasVertraueniu deriHerausgeber eineFestiguDg
erfahrt. Hierzu treten innere Griinde, teils dem Vorwurf der Hymnen uiid
Rhythmen,teils derenmetrischerForm entlehnt,welchemich bis auf eiaige
wenigeNummern,No. (56 ff., an der AutorschaftDamianisnicht zvveifeln
lassen. Es kommtnochhinzu, dafsDamianisich einerDoxologiebedient,die
bei fast allen seinenin jambischenDimeterngeschriebenen
Hymnen wieder-
kehrt, und somit ein aufseres,augenfalligesBeglaubigungszeichenbildet.
Auf Grimd dieser Doxologiemochte ich Damiani auch fiir den Verfasser
der beidenHymnenAnal. XXII, No. 32 und 35 (nicht aber No. 423) halten.

16. (1) In Ascensione D. N.

1. Clara polorum culmina 4. lam., caro, lutum despice,

Laeta mirentur lumina, Caelum, tellus, ingredere.
Quae penetrat rex gloriae Nam membris via sternitur,
Cum triumpbo victoriae. Quo caput ire cernitur.

2. Qui moriturus venerat, 5. lesu, decus angelicum,

Perempta morte remeat Dulcedo, desiderium,
Victor ad astra nobilis Et nos totis visceribus
Raptis gehennaespoliis. Te fac ambire, quaesumus.

3. Acclinis, ut erigeret, 6. Da nobis in te vivere,

Yenditus, ut redimeret, Ad te cor nostrum dirige,
Spretis errantem pascuis Accendat nostra pectora
Ovem reportat pasculis. Tuus amor in saecula.

Orat. ms. Campenseanni 1462. Cod. Darmstadien.521. A. - - Migne

1. c. 933. B. " Str. 3 fehlt A. - - 3, 4 pasculis vielleicht verschrieben?
Man erwartet statt dessen umeris oder scapulis. - " 5, 4 abire A. - Am
Rande: ,,Petrus Damiani." A.

17. (2.) In Inventione sanctae Crucis.

Ad Vesperas.

1. Crux,orbissalusperditi, 2. In te dumvita moritur,

Pereraptivita saeculi, Mortis catenasolvitur
Quaravicta tremunt tartara, Aegypti iugo liberi
Caeli verentur agraina. Verae sunt lucis filii.
 - 31

3. Te ponit iudexomnium, In te mactaturvictima,

Cumiudicatur,solium, Quaemundipurgat crimina,
lam tunc hoedosab ovibus Tibi talentum creditur,
Segregatin latronibus. Quo Adae culpa solvitur.

4. Tu mundi ludis principem, 6. Nos, vitae signum, protege,

Dum punis impassibilem, Quo rex triumphat gloriae,
Reos offerre solita, Per te ad regnum provehat,
Quem nunc das, aufert spoiia. Quos servitute liberat.

7. Sit patri laus ingenito,

Sit decus unigenito,
Sit utriusque parili
Maiestas summa flamini.

Hymn. ras. Bobbiense saec. 11. Cod. Yatican. 5776. A. - Brev. ms.
Strumense saec. 11. Cod. Laurentian. Conv. sup. 524. B. -- Psalt. et Hyran. ms.
Veronensesaec. 32/ia. Cod. Capit. Veronen. 108 (96*). C. - - Psalt. et Hymn.
ms. Veronense saec. 12/is. Cod. Capit. Veronen. 108 (101). D. - - Brev. ms.
Minorum saec. 14. Cod. Angelic.C V 12. E. - Orat. ms. Campense
anni
1462. Cod. Darmstadien. 521. F. - - Migne 1. c. 930. G.
1, 1 Crux mundi salus AE. --1,2 Perhenti vita E. - - 2, 2 catena
moritur E. -- 2, 4 Sunt Israelis filii E. - 3, 2 Qui iudicatur E. - 3, 3
Et iam hoedos F. -- 4, 1 Tu inundi lucis ACDF. -- 4, 4 Quae nunc das
AE. - - 5, 4 solvet B. - - 6, 3 protrahat DE. - - 7, 4 summo A. - - Am
Eande: ,,Petri Damiani" F. - - Zu diesem und dem folgenden Hymnus
sei bemerkt, dafs Fonte Avellana dem heiligen Andreas und dem heiligen
Kreuze geweiht war.

18. (3.) In Inventione s. Crucis.

Ad Laudes.

1. Crux, mundi benedictio, 4. Odoris tui copia

Spes et certa redemptio, Cuncta viucit aromata,
Olim gehennaebaiula, Tui dulcedo nectaris
Nunc clara caeli ianua. Replet arcana pectoris.

2. In te levatur hostia, 5. Percrucem, Christe, quaesumus

Ad se quae traxit omnia, Ad vitae transfer praemium,
Quam mundi princeps impetit Quos ligni fixus stipite
Suumque nihil invenit. Dignatus es redimere.

3. Tuae legis articulus 6. Sit patri laus ingenito,

Vetus cassat chyrographum, Sit decus unigemto,
Antiqua perit servitus, Sit utriusque parili
Vera libertas redditur. Maiestas summa flamini.
 - 32 -

Hymn. ms. Bobbiense saec. 11. Cod. Vatican. 5776. A. - - Brev. ms.
Strumensesaec. 11. Cod. Laurent. Conv. sup. 524. B. - - Psalt. et Hymn.
ras. Veronensesaec.12/is. Cod. Capit. Veronen.103 (96*1.C. - " Psalt. et
Hymn. ms. Veronensesaec.Iif/i3. Cod. Capit. Veronen.108 (101). D-
Diurn. ms. Valumbrosan. (?) saec. 18. Cod. Oxonien. Miscell. Liturg
137. E. - - Orat. ms. Campenseanni 1462. Cod. Darmstadien.521
Migne 1. c. 930 sq. G.
1, 3 baiulat C. --2, 1 In te litatur CDE. -- 2, 2 Ad seque AC; Ad
se qui BF. - - 2, 3 Qua A. - - 3, 1 legi E. - - 3, 3 petit P. - " 4, 3 necturis
A. - - 5, 2 Ad veram transfer A. - - 5, 3 liu-muu A. - - 6, 4 Maiestas summo
principi E. - - Ara Kande,,Idem", d. h. PetrusDamiani. F.

19. (4.) In Assumptione BMV.

Ad Vesperas.

1. Gaudium mundi, nova stella caeli,

Procreans solem, pariens parentem,
Da nianum lapsis, fer opem caducis,
Virgo
16 Maria.

2. Te Deo factam liquet esse scalam,

Qua tenens summa petit altus ima,
Nos ad excelsi remeare caeli
Culmina dona.

3. Te beatorum chorus angelorum,

Te prophetarum et apostolorum
Ordo praelatam sibi cernit unam
Post deitatem.

4. Aula caelestisspeciosa regis,

Fulta septenis sopbiae coluranis,
^uem nequit totus cohibere mundus,
Claudis in alvo.

5. Quem tremunt caeli, metuunt abyssi,

Fluminum guttae maris et procellae,
Laudat occasus,veneratur ortus,
Stringis in ulnis.

6. Lacte nutritur cibus angelorum,

Fertur innuptae grernio puellae,
Qui sua late ditione terrae
Pondera librat.

7. Sit decus summo sine fine Christo,

Virgo quam sancta genuit Maria,
Qui patri compar flaminique sancto
Regnat in aevo.
 - 33 -

Brev. ms. Strumense saec. 11. Cod. Laurentian. Conv. sup. 524. A. -
Collect. ms. Mediolanense saec. 15. Cod. Ambrosian. F 13 sup. B. -- Orat.
ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. C. - Migne 1. c. 234
sq. D. - - 2, 1 QuatenussummaA. - 2, 3 ad fehlt C. - - 3, 3 praeclaram
sibi B. - 5, 3 venerantur B. - 7, 1 sumnium A, gegen den Reim. - 7, 2
Sancta quem virgo D, gegen den Reim; die Zeile fehlt C. - " 7, 3 Qui patri
comparfehlt 0. - 7, 4 in aevumABCD.- AmRande: rPetri Damiani;
nota sicut Quod chorus vatum." C. - Auch bei Lipomanus1. c. 334 r<>,
ohne Abweichungen von D; nur 1, 3 Da manus.

20. (5.) In Assnmptione BMV.

Ad Nocturnum.

1. Terrena cuncta iubilent, 4. Dives Mariae gremium,

Astra laudibus intonent, Mundi gestavit pretium
Virginis ante thalamum Quo gloriamur redirai
Carmen alternent dramatura. Soluti iugo debiti.

2. Haec virgo verbo gravida 5. Quam patris implet filius,

Fit paradisi ianua, Sanctus obumbrat spiritus,
Quae Deuin mundo reddidit, Caelum fiunt castissima
Caelum nobis aperuit. Sacrae puellae viscera.

3. Felix ista puerpera, 6. Sit tibi laus, altissirae,

Evae lege liberrima, Qui natus es de virgine,
Concepit sine coitu, Sit honor ineffabili
Emisit absque gemitu. Patri sanctoque flamini.

Brev. ms. Strumense saec. 11. Cod. Laurentian. Conv. supp. 524. A. -
Hymn. ras. Mediolanense saec. 15. Cod. Ambrosian. F 13 sup. B. - - Orat.
ms. Campenseanni 1462. Cod. Darmstadien. 521. C. - - Migne 1. c. 935. D.
1, 4 Laudes alternent CD. - 3, 3 sine masculo D gegen den Reim. -
3, 4 Peperit absque D. - 3, 3 Caelo A. - - Am Rande: ,,Petri Damiani.
Nota sicut 0 gloriosa domina vel Fit porta Christi." C.

21. (6.) In AssnmptioneB. M. V.

Ad Laudes.

1. Aurora velut fulgida 3. Assumpta super angelos

Ad caeli meat culraina, Excedit et archangelos,
Ut sol Maria splendida, Cuncta sanctorum merita
Tamquamluna pulcherrima. Transscendituna femina.

2. Regina mundi hodie 4. Quemfoverat in gremio,

Thronum conscendit gloriae, Locarat in praesaepio,
Illum enixa filium, Nunc regem super omnia
Qui est ante luciferum. Patris videt in gloria.
Dreves, Hymnographi Latini. I. 3
 - 34 -

5. Pro nobis, virgo virginum, 6. Sit tibi laus, altissime,

Tuum deposcefilium, Qui natuses de virgine,
Per quam nostra susceperat, Sit honor ineffabili
Ut sua nobispraebeat. Patri sanctoque
flamini.

Brev. ms. Strumense saec. 11. Cod. Laurentian. Couv. sup. 524. A. -
Hymn. ms. Veronensesaec. 11. Cod. Capit. Veronen.109. B. Hymn.
ms. Mediolanense saec. 15. Cod. Ambrosian. F 13 sup. C. - - Orat. ms.
Campense anni 1462. Cod. Darmstadien.521. D. - Migne 1. c. 936. E.
1, 1 Aurea velut B. - - 3, 2 Excellit D. - 4, 2 Lactavit in D. - - 5, 3
Sit ipse per te praemiumB. - - 5, 4 Et sua D; Qui factus est et pretiumB.
- AmRande: ^Petri Damiani. Nota sicutFit \«nt« Cltrivti yvr/fl." D.

22. (7.) De Beata Maria V.

Ad Vesperas.

1. Sidus, Maria, splendidum, 3. Per te purgemur vitiis,

Te laudat orane saeculum, Solvamur culpae vinculis,
Ex qua sub mundi vespere Mens vulsis spinis eruta
Sol ortus est iustitiae. Virtutum ferat germina.

2. Da cor tenebris eripi, 4. Sit tibi laus, altissime,

Da vera luce perfrui, Qui natus es de virgine,
Quae noctem vitae veteris Sit bonor ineffabili
Novis illustret meritis. Patri sanctoque flamini.

Hymn. ms. Veronense saec. 11. Cod. Capit. Verouen. 109. A. - Antiph.
ms. Martialense (Cluniacen.) saec. 11. Cod. Parisiii. 1087. B. - - Brev. ms.
S. Crucis Fontisavellanae saec. 13. Cod. Classen. 357 (137. 5. D). C. -
Collect. ms. S. Crucis Fontisavellanae saec. 12-15. Cod. Classen. 246 (139.
3 D). add. saec. 13. D. - Offic. ms. B. M. V. Millestadiense saec. 12. Cod.
Virunen. 38. E. Diurn. ms. Caelestinorura Parisien. saec. 15. Cod.
Vindobonen. 2019. F. - - Migne 1. c. 935. G.
1, 1 Mariae D; inclitum A. - 1, 2 laudet A. -- 2, 3 nocte CD. -
2, 4 illustrat D. - 3, 3 Mens evulsis spinis eructa D. - - 4, 1 Laus tibi
Christe CD. " - 4, 2 sqq. fehlen C. - 4, 3 ineffabilis A.

23. (8.) De Beata Maria V.

Ad Primam.

1. Beata Dei genetrix, 2. Fac tuum nobis filium

Nitor humani generis, Pia prece propitium,
Per quam de servis liberi Quemgraviter offendimus
Lucisquesumusfilii. Tu raitemredde, quaesumus.
 - 35 -

8. Sit tibi laus, altissime,

Qui natus es de virgine,
Sit honor ineffabili
Patri sanctoque flamini.

Hymn. ms. Veronensesaec.11. Cod.Capit.Veronen.109.A. - Antiph.

ms. Martialense (Cluniaceiise) saec. 11. Cod. Parisin. 1087. B. - Brev.
ms. S. Crucis Fontisavellanae saec. 13. Cod. Classen.357. (137. 5. D). C. -
Collect. ms. S. Crucis Fontisavellanae saec.12-15. Cod. Classen.246. (139.3.
D) add. saec. 13. D. - Offic. ms. BMV. Casinense(?)saec. 13. Cod. Casanaten.
B II 12 (1359).E. - - Brev. ms. Secoviense(Monial.) saec. 12. Cod. Graecen.
864. F. - - Brev. ms. Secoviense saec. n/i2. Cod. Graecen. 770. G. - - Brev.
ms. Secoviense (Monial.) saee. 12. Cod. Graecen. 832. H. - " Brev. ms.
Secoviense saec. 12/is. Cod. Graeeen. 1257. I. Psalt. et Hymn. ms.
Mosacensesaec. 14. Cod. Bibl. Archiep. Utinen. IV °. 32. K. - - Diurn. ms.
Caelestinorum Parisieu. saec. 15. Cod. Vindobonen. 2019. L. " Migne 1.
c. 936. M.
1, 2 Mater humani E. - - 1, 4 Lucique sumus redditi FGHIK. - - 2, 1
nobis tuum E. - 2, 4 mitis D. - - 3, 1 Laus tibi rex altissime CD. -
3, 3 Sit laus et ineffabili C, Sit laus ineftabili D. - 3,4 almoque GHIK:
Patrique sancto A; Gloria tibi Domine EF. - Vor Str. 3: Maria, mater
gratiae, Mater misericordiae etc. E. - Steht ad Tertiam FGHI.

24. (9.) De Beata Maria V.

Ad Tertiam.

1. Maria, decus hominum, 2. Tu nos venturo iudici

Regis aeterni solium, Commendaprece supplici,
Septem columnis edita Tuis intentos laudibus
Domus a sapientia. Mitis cernat ac placidus.

3. Sit tibi laus, altissime.

Hymn. ms. Veronense saec. 11. Cod. Capit. Veronen. 109.A. - Antipb.
ms. Martialense (Cluniacense) saec. 11. Cod. Parisin. 1087. B. - - Brev. ms.
S. Crucis Fontisavellanae saec. 13. Cod. Classsen. 357 (137. 5. D). C. -
Collect. ms. S. Crucis Fontisavellanae saec. 12-15. Cod. Classeii. 246 (139.
3 D). add. saec. 13. D. Offic. ms. B.M.V. Casinense(?) saec. 13. Cod.
Casanaten. B II 12 (1359). E. " Brev. ms. ^ecoviense (Monial.) saec. 12.
Cod. Graecen. 864. F. Brev. ms. Secoviense saec. n/ia. Cod. Graecen.
770. G. - - Brev. ms. Secoviense (Monial.) saec. 12. Cod. Graecen. 832. H. -
Brev. ms. Secoviense saec. 12/ia. Cod. Graecen. 1257. I. - " Diurn. ms.
Caelestinorum Parisien. saec. 15. Cod. Viudobonen. 2019. L. - Migne 1.
c. 936. M.
1, 1 decus omnium D. - 1, 2 Aeterni regis A. - - 1, 3 dedita D. -
1, 4 Domusque sapientia D. - - 2, 4 ceruas AD; et E; Mitis servet KDL. -
In D nach Str. 2 :
Maria, mater Domini,
Ora pro nobis miseris,
Tuo filio, domina,
Commenda nostras animas,

worauf Doxol. Gloria tibi, Domine etc. - - In FGHI ad Completorium.

3*
 - 36 -

25. (10.) De Beata Maria V.

Ad Sextam.

1. Maria, templumDomini, 2. Da nobis huncin fervido

Dei mater et hominis, Mentis gestaregremio,
Tunc vere virgo virginum, Ex tua carne genitus
Cum peperisti filium. Nostris regnet in sensibus.
3. Sit tibi laus, altissime.

Hymn. ms. Veronensesaec.11. Cod.Capit.Veronen.109.A. - Antiph.

ms. Martialense (Cluniacen.) saec. 11. Cod. Parisin. 1087. B. - Brev. ms,
S. Crucis Fontisavellanae saec. 13. Cod. Classeu. 357. (137. 5. D.) C. -
Collect. ms. S. Crucis Foritisavellanae saec. 12-15. Cod. Classeii. 246 (139.
.3. D). add. saec. 13. D. - - Offic. ms. B.M.V. Casinense(?)saec. 13. Cod.
Casanaten. B II 12. (1359). E. - Brev. ms. Secoviense(Monial.) saec. 12.
Cod. Graecen. 864. F. - Brev. ms. Secoviense saec. n/i2. Cod. Graecen.
770. G. - - Brev. ms. Secoviense(Monial.) saec. 12. Cod. Graecen. 832. H. -
Brev. ms. Secoviense saec. 12/is. Cod. Graecen. 1257. I. - Psalt. et Hymn.
ms. Mosacense saec. 14. Cod. Bibl. Archiep. Utinen. IV ° 32. K. - - Diurn.
ms. Caelestinorum Parisien. saec. 15. Cod. Vindobonen. 2019. L. - - Migne
1. c. 936. M.
1, 2 et fehlt D. - - 1, 4 peperissesB; genuisti FGHIK. --2,1 nobis
nunc in A; hunc tu fervido B. - 2, 3 De tua FGHIK. - - 2, 4 in mentibus
A. - - Vor Str. 3 in E:
O stella maris fulgida,
Absolve plebis crimina
Fletus quoque supplicum
Immutando [in] gaudium.
Steht ad Nonam A.

26. (11.) De Beata Mariu V.

Ad Nonam.

1. 0 singularisdoraina, 2. Tu nos culparum nexibus

Sola virgo puerpera, Sacris absolveprecibus,
Praeclara vitae ianua, Tua promentes merita
Qua caeli patent atria. Ad caeli transfer praemia.

3. Sit tibi laus, altissime.

Hymn.ms.Veronense
saec.11. Cod.Capit.Veronen.109.A. -- Antiph.
ms. Martialense (Cluniacen.) saec. 11. Cod. Parisin. 1087. B. - Brev. ms.
S. Crucis Fontisavellanaesaec. 13. Cod. Classen.357 (137. 5. D). C.
Collect. ms. S. Crucis Fontisavellanae saec. 12-15. Cod. Classen. 246
(139.5. D). add. saec.13.D. - Offic. ms.B.M.V.Casinense(?)
saec.13. Cod.
Casanaten.
B II 12 (1359).E. - - Psalt.et Hymn.ms.Mosacense
saec.14.'
Cod.Bibl. Archiep.Utinen. IV ° 32.F. - Diurn. ms.Caelestinorum
Parisien.
saec.15. Cod.Vindobonen.
2019.G. - - Migae1. c. 936.sq. H.
 - 37 -

1, 1 femina BF. - 1, 2 virgo perpetuaA. - 1, 4 Que caeliAE; patent

ianua A. - - 2, 3 Tua pro mente A. - - In E vor Str. 3.

Lacta, regina, parvulum,

Aeterni regis filium,
Lacta sacrato ubere,
Qui te concessit vivere.

Dann Gloria tibi Domine etc. - Steht ad Sextam A.

27. (12.) De Beata Maria V.

Ad Completorium.

1. Maria, virgo regia, 2. Tu nos avulso veteri

David stirpe progenita, Complanta novo germini,
Non tam paterna nobilis Per te sit genus hominum
Quam dignitate subolis. Regale sacerdotium.

3. Sit tibi laus, altissime.

Hymn. ms. Veronensesaec. 11. Cod. Capit. Veronen. 109. A. -- Antiph.

ms. Martialense (Cluniacen.J saec. 11. Cod. Parisin. 1087 B. - - Brev. ms.
S. Crucis Fontisavellanae saec. 13. Cod. Classen. 357 (137. 5. D). C. -
ilijme 1. c. 137. D.

28. (13.) De sancto Andrea.

1. Captator olim piscium, 3. 0 germen venerabile,

lam nunc piscator hominum, 0 par corona gloriae,
Tuis, Andrea, retibus Ecclesiae patres pii
Mandi nos rape fluctibus. Crucis sunt aeque filii.

2. Germanus Petri corpore 4. Ad lesum fratri praevius

Nec mortis dispar ordine, Indexque vitae strenuus,
Quos una caro genuit, Et nobis esto miseris
Crux caelo fratres edidit. Beati dux itineris.

5. Sit patri laus ingenito,

Sit decus unigenito.
Sit utriusque parili
Maiestas surama flamini.

Orat. ms. Campenseanni 1462. Cod. Darmstadien. 521. A. - Migne 1.

c. 942. B. " - 3, 1 germen vere nobile B. - Am Rande von gleichzeitiger
Hand: ,,Petri Dainiani". A. - Zu diesem und dem folgenden Hymnus
sei darauf hingewiesen, dafs Andreas Patron von Fonte Avellana war.
 38

29. (14.) De sancto Andreas,

1. Andreaefestumcolitur, 4. Crucisvinctuspatibulo
Lux clara piis oritur, Laetus pendebatbiduo,
Per quam tenebrasdeserunt, In ipsa morte positus
Ad verum lumen redeunt. Yitae manat eloquium.

2. Aegeasin apostolum 5. Luce delapsacaelitus

Minaci frendet spiritu, Repentecircumfunditur,
Per quem Achaiaepopulum Qui sic obire meruit,
Cernit ire post Dominum. Lucis auctorempetiit.
3. Nescit minas pavescere, 6. Sit patri laus ingenito,
Nequit tormentis cedere, Sit decus unigenito,
Flammantis ardor fidei Sit utriusque parili
Non sentit vim supplicii. Maiestassummaflaniini.
Orat. ms. Campenseanni 1462. Cod. Darmstadien. 521. A. - Migne 1. c.
942 sq. B. - - 1, 3 quem AB. - - Str. 3 fehlt A. - " 4, 3 positi B gegen den
Reim (Endassonanz).-- ,,Alius de eodem, Petri Damiani" A; in B wird
der Hymnus als Divisio bezeichnet; mit Unrecht, wie der selbstandige
Anfaug zeigt.

30. (15.) De sancto Anthymo.

1. Insigue decus martyrum, 4. Sed o felicem naufragum!

Laus nostra promat Anthimum, Mox clarum cernit angelum,
Cuius testantur omnia Deponit praesto vinculum,
Elementa victoriam. Liber redit hospitium.
2. Furores calcat principum, 5. Caput caesusinteriit,
Manus ridet carnificum, Sed victor astra petiit,
Fundataerobur fidei Durn mortis fert atrociam,
Non quassat vis supplicii. Vitae mercatur gloriam.
3. Post carcerumcustodias, 6. Sit patri laus ingenito,
Post verberamvictorias Sit decusunigenito,
Saxovinctus suspenditur Sit utriusqueparili
Et sic in fluctus mergitur. Maiestas summa flamini.
Migne 1. c. 949 sq. - - Auf diesenHeiligeu beziehtsich auch einer der
SennonesDamianis, der XIX. " Zu 2, 3 sq. vgl. den vorhergeheuden
Hymnns 3, 3 sq.

31. (16.) De sancto Anthymo.

Magnis votorum laudibus 2. Hic Piniani languidam

Dignus est martyr Anthymus, Carnem simul et animam
Qui signis et mirificis Cunctis morborum nexibus
Tot claruit prodigiis. Sacrisabsolvitprecibus.
 - 39 -

3. Vesanadaemonfuria 4. Te, martyr alme, poschnus

Quendamvexat per vulnera, Cordis orisque vocibus,
Pacis hostis expellitur, Ut nos treraendo iudici
Sic mens paccata redditur. Commendesprece supplici.
5. Sit patri laus ingenito.
Migne 1. c. 950. - - 3, 2 in vulnera. - - Bei Migne ein Teil des vorher-
gehendenHymnus. - - Zu Str. 4 vgl. Nr. 34 (19) Str. 5.

32. (17.) De sancto Apollinare.

Ad Vesperas.

1. Consul aeterni trabeate regni,

Mente devota petimus, labora
Curiam caeli reserare plebi,
Apollinaris.

2. lanitor summi pius hoc Olympi

Adnuat tanti famulis alumni,
Qui tuas gaudent resonare laudes
Dulcibus hymnis.

3. Intimis pressam tenebris Ravennam

Daemouum vanis inhiando sacris
Clarus Eois veniens ab oris
Lucifer intras.

4. Caecusorbati puer Irenaei

Te probat dextrum rutilare sidus,
Qui patri cordis subolique frontis
Lumina pandis.

5. Nil prodest aegrae medicina Teclae,

Nil profanorum numerus deorum;
Tu cor ad caelum facis atque laetum
Tollere vultum.

6. Laeta Classensismovet ora civis,

Viribus sacrae reserata linguae,
Patris aeternum reparata verbum
Verba fatentur.

7. Morte defunctam duplici puellam

Reddis utrique miserando vitae,
Flatus hinc carnera, Deus inde mentem
Protinus implet.
 - 40 -

8. Gloriam patri referamus illi,

Tanta qui dignis tribuit ministris,
Sit decus nato flaminiqne sancto
Omne per acvum.
Brev. ms. Strumensesa.ec.11. Cod. Laurentian. Couv. sttp. 524. A.
Brev. ms. S. Mariae Rotundae saec. "/13. Cod. Rossian. IX. 1. B. - Migne
1. c. 951. C.
2, 1 summiimpiusOlympiB. - - 2, 2 Adnuntiattanti B. 3, 3 Eoi
A. - - 7, 3 Deus inclementemB. - - Auf Apollinaris beziehezisich drei unter
Damianis Sermones (XXX-XXXII).

33. (18.) De sancto Apollinare.

Ad Nocturnum.

1. Chorus exsaltet caelitum, 4. Eculeo suspenditur,

Turba plaudat fidelium, Torta caro divellitar,
Apollinaris passio lam poena poenam cruciat,
Mundi sit exsultatio. Et vulnus plaga vulnerat.

2. Hic in fervore spiritus 5. Igne iam membra torrida

Dum praedicat gentilibus, Elixat aqua fervida,
Quae eius membra perferunt, Sic duo sacrificia
Referri lingua nequeunt. Ex una fiunt victima.

3. Christum in igne positus 6. Tanta Ravennae gloria

Summis testatur vocibus, Fertur ab Antiochia,
Alter nimirum coquitur, Haec mittit, illa recipit,
Et alter est, qui loquitur. Haec gignit, illa perimit.

7. Sit trinitati gloria,

Quae sic disponit condita,
Ut antiquorum scelera
Nova lucrentur gloria.
Brev. ms. Strumensesaec. 11. Cod. Laurentian. Conv. sup. 524. A. -
Miss. et Antiph. ms. Benedictin. saec. 11. Cod. Capit. Perusin. 16. B. -
Brev. ms. S. Mariae Rotundae saec. 12/is. Cod. Rossian. IX. 1. C.
1, 1 exsultatA. - 2, 3 Qui C. - - 3, 3 mmirum cognitor C. - Von
diesemHymnussteht bei Migne 1. c. t51 nur die ersteStrophe; die andern
Strophen daselbst gehoren zum folgenden Hymnus.

34. (19.) De sancto Apollinarc.

Ad Laudes.

1. Dum caeli sphaeravolvitur, 2. Quam gloriose moritur,

Praeclara dies oritur, Qui moriendo oritur!
Quam martyr apostolicus Tunc vere vitam invenit.
Lace perfudit obitus. Cum morte carnis interit.
 - 41 -

3. Sanctoexutuscorpore 5. Te, summepraesul,poscimus

Stolavestitur gloriae, Cordisorisquevocibus,
Carnis exit ergastulum Ut nos venturo iudici
Caeli intrat palatium. Commendes
prece supplici.

4. Exsulta iam, metropolis 6. Gloria sit ingenito

Ravenna vere nobilis, Patri et unigenito,
Quod Roma in clavigero, Sancto simul spiritui,
Tu habes in discipulo. Deo indivisibili.

Brev. ms. Strumense saec. 11. Cod. Laurentian. Conv. supp. 524. A. -
Miss. et Antiph. ms. Benedictin. saec. 11. Cod. Capit. Perusiiii. 16. B.
Brev. ms. S. Mariae Rotundae Ravenn. saec. 12/is. Cod. Rossian. IX 1. C. -
1, 1 poli sphaera C. - - 1, 3 Qua C. - - 2, 3 vita A. - 2, 4 carnis ruerit
B. - - 3, 1 exuto B. - - 5, 4 preces C. - - 6, 4 invisibili C. - - Stroph. 4. ff.
fehlen B.

35. (20.) De sancto Benedicto.

1. Gemma caelestis pretiosa regis,

Norma iustorum, via monachorum,
Nos ab immundi, Benedicte, mundi
Subtrabe caeno.

2. Tu solum spernens, cor in astra figens,

Cogis heredes fieri parentes,
Vas Deo plenura reparare fractum
Promeruisti.

3. Magnus in parvis eremita membris

Yincis aetatem, superas laborem,
Arta districtae rudimenta vitae
Fervidus imples.

4. Strage saxorum puerum sepultum,

Mox ut orasti, prece suscitasti,
Sensus hinc carni, caro sanitati
Redditur aeque.

5. lure sub blandae specie columbae

Nesciam fellis animam sororis
Summa stellati penetrare caeli
Culmina cernis.

6. Ipse post clarum referens triumplmm

Celsa devicto petis astra mundo,
Luce flamraantem radiante callera
Pallia sternunt.
 - 42 -

7. Laus, honor patri parilique proli,

Una maiestas, eadem potestas,
Cum quibus sanctus simul implet omnem
Spiritus orbem.
Hymn. ms. Bobbiensesaec.11. Cod. Vatican. 5776.A. - - Hymn. ms.
S. EutychiiNursin.saec.11. Cod.Vallicellan.B 79. B. - - Psalt. et Hymn.
S. SophiaeBeneventanae saec.11. Cod.Neapolitan. VI E 43. C. - Brev.
ms. Casinense(?)
saec.11. Cod. Vindobonen.1106.D. - - Brev. ms. Monas-
ticum saec.14. Cod.Roman.1411(Sessor.146).E. -r Migne 1.c. 957cq.F.
1, 3 ab immundoA B, gegenden Reim. - - 2, 3 plenusB E, pleno A,
gegendenReim.- " 4, 1 puerumperemptum B D E. - " 4, 3 Spirituscarni
B C E. -- 5, 1 sublandeA. -- 6, 1 clareumD; referi A. - - 6, 2 Morte
devicta D E. - 6, 3 Lucem B ^ flammante A E; calle E: cellam F.

36. (21.) De sancto Benedicto.

Ad Nocturnum.

1. Signifer invictissime, 4. Cruceramittens ut lapidem

Sacraequedux militiae, Veneni frangis calicem,
Nos, Benedicte, valido Non valet mortis vasculurn
Precura defende brachio. Vitae ferre signaculum.
2. His arrais exsecrabilem 5. Frater, quemtunc nequissimus
Leonis vince rabiem, Vagum raptabat spiritus,
Quibus olim taeterrirnam Cum tua virga caeditur,
Pellis ab ore merulam. Stabilitati redditur.

3. Urticae iunctae vepribus 6. Sit patri laus ingenito,

Vulnus curant vulneribus, Sit decus unigenito,
Flammata mens divinitus Sit utriusque parili
Ignes extinguit ignibus. Maiestas summa flamini.
Hymn. ms. Bobbiense saec. 11. Cod. Vatican. 5776. A. - - Hymn. ms.
S. Eutychii Nursini saec. 11 Cod. Vallicellan. B 79. B. - " Brev. ms.
Casinense saec. 14/i5. Cod. Ambrosian. Z 33 sup. C. - - Diurn. ms. Portus
Veneris(?) saec. 15. Cod. Alexandrin. 235. D. - - Psalt. et Hymn. ms. S.
Servuli Veiiet. saec. 15. Cod. Cicogna 1573(2065)E. - - Brev. Camaldulense
imp. Venetiis 1484. F. - Migne 1. c. 958. G.
1, 3 validum B. - 1, 4 brachiumB. - - 2, 2 vincis A. - - 3, 1 Vertice
vincte C. - - 4, 2 frangit A C D; frangensF. -- 5, 1 Vagus A. - 5, 4
Stabilitate A. - 6. 1 laus patri C D F.

37. (22). De sancto Benedicto.

Ad Laudes.

1. Aurorasurgitaurea 2. Quantain snmmis accipit,

Festarestaurans
annua, Qui sic in imis claruit,
CnmBenedictus
arduum Cuiusmicantprodigia
Caeli scandit palatium. Per ainpla mundi climata!
 - 43 -

3. Eius carentumgratia 5. Te, summepater, petimus

Tellus vomit cadavera, Pronae mentis visceribus,
Devotis unda liquida Ut caelumdes ascendere,
Sicca lambit vestigia. Quos terram docesspernere.
4. Totius orbis ambitum 6. Sit patri laus ingenito,
Per solis videt radiura, Sit decus unigenito,
Mens in auctore posita Sit utriusque parili
Subiecta cernit onmia. Maiestas summa flamini.

Hymn. ms. Bobbiense saec. 11. Cod. Vatican. 5776. A. - - Brev. ms.
S. Eutychii Nursini saec. 11. Cod. Vallicellan. B 79. B. - Brev. ms.
Casinense saec. u/is. Cod. Ambrosian. Z 33 sup. C. - - Diurn. ms. Portus
Veneris(?) saec. 15. Cod. Alexandriii. 235. D. - - Psalt. et Hymn. ms. S.
Servuli saec. 15. Cod. Cicogna 1573 (2065) E. - - Migne 1. c. 958. F. -
2, 2 in hymnis claruit A. - 3, 3 Cuius C. - - 4, 2 vide A, vidit C. - - 5, 1
Te, pater alma, petimus F.

38. (23.) De ss. Donato et Hilariano.

1. Gloriam clari canimus triumphi,

Quo polum victor petiit Donatus,
Compar et poenae simul et coronae
Hilarianus.

2. Hi velut binae radiant lucernae

Orbis et taetras removent tenebras,
Dum tonant verbis rutilantque signis
Prodigiorum.

3. Daemones captis spoliant rapinis,

Quos precum duris cruciant flagellis,
Robur aegrotis reparantque caecis
Lumen utrumque.

4. Mensibus clauso tribus e sepulcro

Prodit infossum mulier talentura,
Functa sic vivo tribuit marito,
Ne moreretur.

5. Fragmen obtriti calicis priorera

Surgit in formam pereunte parva
Parte, sed nullus liquor inde stillat,
Res nova mundo!

6. Quaesumus,celsi proceres Olyrapi,

Nos simul vestris precibus paternis
Erigat lapsos, solidet confractos
Dextera Christi.
 - 44 -

7. Laus honor patri parilique proli,

Una maiestas, eadem potestas,
Curn quibus sanctus simul implet omnem
Spiritus orbem.
Brev. ms. Strumense saec. 11. Cod. Laurentian. Conv. sup. 524. A.
Orat.ms.Campense anni 1462. Cod.Darmstadien. 521.B. - Migne1.c. 954
sq.C. - - 2, 2 Orbiset terrasA C. - - 3, 1 Daemoiias
A. - " 4, 1 e fehlt B. -
5, 2 in fehlt A. - - 6, 1 caeli proceres B.

39. (24.) De sancto Donato.

1. Donate, sidus aureum, 4. Vita clarus et moribus

Martyr et proles martyrum, Hilarianus monachus,
Sed quos ad fidem praevenis, lure functus hospitii
Martyrio praeccderis. Fit consors et martyrii.
2. Nobis, praesul egregie, 5. Vos clarae mundi lampades
Decus et lux ecclesiae, Caelique vivi lapides,
Tibi festa colentibus Nos infelices meritis
Sacris succurre precibus. Vestris ascite praeraiis.
3. Qui das trimestri mortuae 6. Sit patri laus ingenito,
Yiva verba deproraere, Sit decus unigenito,
Resuscita per spiritum Sit utriusque parili
Sepultos mole criminum. Maiestas summa flamini.
Brev. ms. Strumense saec. 11. Cod. Laurentian. Conv. sup. 524. A. -
Orat. ms. Campenseanni 1462. Cod. Darmstadien. 521. B. - - Migne 1. c.
955. C. -- 3, 4 Sepulto A. -- 4, 1 Vita lux et moribus B, lucet et C. -
5, 1 Vas B. -

40. (25.) De sancto Fidele.

1. Magna Fidelis merita 4. Quendam ex carnificibus

Sanctapromit ecclesia, Malus invadit spiritus,
Qui morte mortem perdidit Mox sacrae glebae iuugitur,
Et victor astra petiit. Dira pestis excluditur.
2. Abiecto carnis onere 5. Cordis orisque precibus
Stola vestitur gloriae, Te, martyr alme, petiraus,
Tersis ab ore lacrimis Nos tua per vestigia
Veris potitur gaudiis. Ad vitae ducaspraemia.
3. Ut ensecaesus
moritur, 6. Sit patri laus ingenito,
Saevatempestasoritur, Sit decusunigenito,
Sic intentatur impiis Sit utriusque parili
Yindicta iusti iudicis. Maiestas summa flamini.
Migne 1. c. 956sq.A. - Liporaanus1.c. 255a.B. - - 4, 3 sauctaeB
Zu Str. 5 vgl. Nr. 31, Str. 4 und Nr. 34, Str. 5.
 - 45 -

41. (26.) De sancto Gregorio.

1. Anglorum iam apostolus, 5. 0 pontifex egregie,

Nunc angelorum socius, Lux et decus ecclesiae,
Ut tunc, Gregori, gentibus Non sinas in periculis,
Succurre iam credentibus. Quos tot mandatis construis.

2. Tu largas opum copias 6. Mella cor obdulcantia

Omnemquemundi gloriam Tua distillant labia,
Spernis. ut inops inopem Fragrantum vim aromatum
lesum sequaris principem. Tuuni vincit eloquium.

3. Videtur egens naufragus, 7. Scripturae sacrae mystica

Dum stipera petit, angelus, Mire solvis aenigmata,
Tu munus iam post geminum Theorica mysteria
Praebes et vas argenteum. Te docet ipsa veritas.

4. Ex hoc te Christus tempore 8. Tu nactus apostolicam

Suae praefert ecclesiae, Vitam simul et gloriam,
Sic Petri gradum percipis, Nos solve culpae nexibus,
Cuius et normam sequeris. Redde polorum sedibus.

9. Sit patri laus ingenito,

Sit decus unigenito,
Sit utriusque parili
Maiestas summa flamini.

Hymn. ms. Casinense saec. 10. ex. Cod. Vatican. Ottobon. 145. add.
saec. 11. ex. A. - Orat ms. Campenseanni 1462. Cod. Darmstadien. 521.
B. - Migne 1. c. 957. C. -- 3, 3 Ac munus A. -- 6, 3 Fraglantium aro-
matum B. - 6, 4 vincunt A; Vincit et eloquium B. -- 8, 2 Vitam fehlt;
Siraul et angelicamB. - Am Rande von gleichzeitiger Hand: Petri Damiani
B. - Gregor war der Patron eines von Damiani gegriindeten Klosters zu
Concha.- - Vgl. Anal. XXII. 118 sq.

42. (27.) De s. lohanne Evangelista.

Ad Vesperas.

1. Virginis virgo venerande custos,

Magnus aeterni logotheta verbi,
Dele servorum facinus tuorum,
Sancte lohannes.

2. Tu patrem carnis subito relinquis,

Sicque caelesternsequeris parentem,
Piscibus spretis hominum iuberis
Claudere turbam.
 - 46 -

3. Fonte prorumpens fluvius perenni

Curris, arentis satiator orbis,
Hausit ex pleno, modo quod propinat,
Pectore pectus.

4. Tu decus mundi iubar atque caeli,

Impetra nostris veniam ruinis
Da sacramentum penetrare sumraum,
Quod docuisti.
5. Patris arcanum speculando verbura
Tollis errorera fidei per orbem,
Nos ad aeternam speciem fruendam,
Dux bone, transfer.

6. Laus, honor patri parilique proli,

Una maiestas, eadem potestas,
Cum quibus sanctus simul implet omnem
Spiritus orbem.

Migne 1. c. 943A. - - Lipomanus1.c. 298V.B. - - Die Doxologiedieses

Hymnus ist dieselbe wie bei Nr. 35 und 38.

48. (28.) De s. lohanne Evangelista.

Ad Nocturnum.

1. Fidelis plebs cum angelis 4. Huic iri cruce positus

Festivis plaudat gaudiis, Matrem commendat Domiiras,
Nativitati Domini Fit mater virgo virgini,
Occurrit laus apostoli. Quem fovet vice filii.

2. Dilectus hic prae ceteris 5. Te pronis alme cordibus,

Apud magistrumtenuit Caeli senator,poscimus,
Ob virginale meritum Da verbi vultum cernere,
Amoris privilegium. Quos verbum doces credere.

3. Hausit ex Christi pectore 6. Sit patri laus ingenito,

Fluenta sapientiae, Sit decusunigenito,
Hinc arva cordis irrigat Sit utriusque parili
Et verbum patris insonat. Maiestas sumnia flamini.

Brev, ms. Bisuntinutnsaec.14. Cod.Bisuntin. 63.A. - - Psalt.et Hymn.

ms. Bisuntinum saec. 15. Cod. Bisuntin. 64. B. - - Hrev. ms. Bisuntinum
saec.15. Cod. Bisuntin. 68. C. - - Brev. ms. Bisuntinum saec. 15. Cod.
Bibl. Archiep.Kemen. s. n. D. - - Breviarium Jjisuutinumimp s 1 et a
E. - - Migne 1. c. 941 sq. F. - - Str. 1 fehlt ABCDE. _ Doxol Gloria
tibi Domine ABCDE.
 - 47 -

44. (29.) De s. lohanne Evangelista.

Ad L audes.

1. Magna lohannis merita 3. In illa felix aquila

Sancta promat ecclesia, Ad escam volat avida,
Quam tenebris evacuat, Quae caeli cives vegetat
Vitae verbis irradiat. Et nos in vita recreat.
2. Huius cor in sublimibus 4. Hic in choro tot militum
Sanctus suspendit spiritus, Primatum tenet virginum,
Ut profunde latentia Fit agno sic pedissequus,
Cernat alta mysteria. Ut matris individuus.
5. Sit patri laus ingenito.

Brev. ms. Bisuntinum saec. 14. Cod. Bisuntin. 63. A. -"- Psalt et Hymn.
ms. Bisuntiuum saec. 15. Cod. Bisuntin. 64. B. - - Brev. ms. Bisuntinum
saec. 15. Cod. Bisuntin. 68. C. - Breviarium Bisuntinum imp. s. 1. et a.
D. - - Migne 1. c. 944. E. - - 4, 1 Sic in choro A. - 4, 2 Primevum A. -
5, 1 Gloria tibi, Domine ABCD.

45. (30.) In Conversione s. Panli.

1. Paule, doctor egregie, 4. Dum verbi spargit semina,

Tuba clangens ecclesiae,
Nubes volans ad tonitrum
Per amplum nmndi circulum,
2. Nobis potenter intona
Ruraque cordis irriga,
Caelestis imbre gratiae
Mentes virescant aridae.
3. 0 magnura Pauli meritum!
Caelum conscendit tertium,
Audit verba mysterii,
Quae nullis audet eloqui.
Seges surgit uberrima,
Sic caeli replent borreum
Bonorum fruges operum.
5. Micantis more lampadis
Perfuudit orbem radiis,
Fugat errorum tenebras,
Ut sola regnet veritas.
6. Sit patri laus ingenito,
Sit decus unigenito,
Sit utriusque parili
Maiestas summa flamini.

Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. A. - - Migne

1. c. 942. B. - - 4, 2 creberrima A. - - Am Eande: ,,Petri Damiani". A.

46. (81.) De sancto Petro.

Senatus apostolici Per pascua virentia

Princeps et praeco Domini, Nos verbi fruge recrea,
Pastor prime fidelium, Refectas oves praevius
Custodi gregem creditum. Caulis infer caelestibus.
 - 48 -

3. Supernaeclavesianuae 5. Umbratua, cum graderis>

Tibi, Petre, sunt traditae, Fit medicinalanguidis,
Tuisquepatent legibus Textrinis usa vestiura
Terrena cum caelestibus. Sprevit Tabitha feretrura.

4. Tu petramveraefidei, 6. Catenavinctumgemina
Tu basim aediiicii "Virtus solvit angelica,
Fundas,in qua catholica Vestesumptacum caligis
Fixa surgit ecclesia. Patescuntfores carceris.
7. Sit patri laus ingenito,
Sit decus unigenito,
Sit utriusque parili
Maiestas summa flamini.

Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. A. - - Migne

1. c. 941 sq. B. - - 3, 3 Lies parent?- 4, 2 Tuba summi aedificii A. -
6, 3 luste sumpta A. - - Am Rande: Petrus Damiani. A.

47. (32. De sancto Rutino.

1. Magnum Rufini meritum 4. Detruditur in clibanum

Turba canat fidelium, Furentem flammis igninm,
Quo mundi victor exstitit Caminus sed incendii
Et liber astra petiit. Fit nemus refrigerii.

2. Bellator invictissimus 5. Nam flammis crepitantibus

Praebet ora lapidibus, Clarus immersit angelus,
Sed verbis grando verberum Ad cuius mox imperium
Non indidit silentium. Perdit vires incendium.

3. Plumbatis inde caeditur, 6. Sit patri laus ingenito,

lamiam obisse creditur, Sit decus unigenito,
Sed, qui putatur mortuus, Sit utriusque parili
Surgit in arraa promptius. Maiestas surama flamini.

Migne 1. c. 953 sq. A. - - Lipomanus 1. c. 245v B. - - 2, 3 grando

lapidum A. - - Von Rufinus handelt Sermo XXXVI. unter Damianis Keden.

48. (33.) De sancto Rutino.

Certatmartyr egregius 2. Saxumcollo suspenditur,

Ut leo vinci nescius, Sic fluctibusimmergitur,
Cunctapoenarum genera QuemaquaChristogenuit,
Mentecalcatintrepida. Per hanc ad ipsumpervenit.
 - 49 -

Nunc carnis liber onere 4. Te, martyr alme, petimus

Rubro vestitur podere, Mentis pronaevisceribus,
Coronaplexus capite Nos tua solvant merita,
De pretioso lapide. Quosnostra gravant debita.
5. Sit patri laus ingenito.
Migne 1. c. 954. A. - - Lipomanus1. c. 245v B. - - 2, 2 pondereA. -
Zu Str. 4 vgl. Nr. 37, Str. 5. - - Dieser Hymnus ist in B, wohl richtiger,
als Divisio bezeichnet.

49. (34.) De sancto Ursiciiio.

1. Dulce martyr eximius 4. Et nos inter certamina,

Festum praebet Ursicinus,
Quo victus victor exstitit
Et clarus astra petiit.
2. Nam poenas post horrificas
Carnis pavet infirmitas,
Sed mox ad cor revertitur
Et laetus in se caeditur.
3. Digne raptor erubuit,
Rapinae cum succubuit
Et hoste lapso perdidit,
Qui stanti vulnus intulit.
Miu'ne 1. c. 950. -- 2, 4 in se jedenfalls irrtumlich
4, 3 Dissidentes. - - 5, 4 curantur.
Martyr insignis, adiuva,
Da diffidentes fidere
Victosque rursum vincere.
5. Sic animarum medicus
Affer opem languentibus,
Haustu caelestis gratiae
Aegrae curentur aiiimae.
6. Sit patri laus ingenito,
Sit decus unigenito,
Sit utriusque parili
Maiestas summa flamini.
- - 3, 1 Dig-nae.

50. (35). De sancto Vitale.

1. Insigne decus martyrum, 4. Terrae mersus infoditur,

Astrum Yitalis aureura, Sol super astra tollitar,
Per gloriam certaminis Obruitur ruderibus,
Urbem perfudit radiis. Radiat in caelestibus.
2. Ense praecinctus fidei 5. Nos, martyr invictissime,
Cbristi succurrit railiti, Da post ruinam vincere
Dum lapso manum porrigit, Digneque post victoriam
Hostem calcare docuit. Ad caeli transfer gloriam.
3. Eculeo suspenditur, 6. Sit patri laus ingenito,
Sed poena parvipenditur, Sit decus unigenito,
Amoris ardor intimi Sit utriusque parili
Non sentit vim supplicii. Maiestas summa flamini.
Migne 1. c. 949. - - Zu 3, 3 sq. vgl. Nr. 29, Str. 3, 3 und Nr. 30, Str.
2, 3. - - Auf Yitalis findeii sich unter Damianis Reden zwei, Sermo XVII sq.
Dreves, Hymnographi Latini. I. 4
 - 50 -

51. (36.) De Confessore et Pontitice.

Ad Vesp. et Noct.

1. Sacri pontificis annuus emicat

Natalis, celebrans plebs pia gaudeat
Et laeto resonet pectore carmina
Christo, qui regit omnia.

2. Hic spernens proprii gaudia corporis

Longum sustinuit martyriura crucis,
Tormentum gravius vulnere pertulit,
Qui tortor suus exstitit.

8. Sacrae militiae signifer inclitus

Yirtutum fuerat forma sequentibus,
Accendens validis pectora vocibus,
Praeclaris quoque raoribus.

4. JBissenos lapides pectore detulit,

Bis tinctae tunicae tegmine splenduit,
Tintinabula cui dulciter obstrepunt,
Mala punica detiuunt.

5. Ipsius precibus, conditor omnium,

Demersos releva pondere criminum,
Cui laus, imperium summaquegloria
Sit per omnia saecula.

Migne 1. c. 959. - - Str. 1 ist bei M. falsch abgeteilt. - 4, 3 Cui

tintinabula.

52. (37.) De Confessore Pontiiice.

Ad Laudes.

1. Christe, sanctorumgloria, 3. Nam hic iu irao positus

Ccrtantiumvictoria, Celsispraestolatmoribus,
Nosconfessorum
precibus Humiliserat ordine,
Culparurasolve nexibus. Claro sublimis opere.

2. Fac nos imitabilia 4. Inteuta mens caelestibus

Eius sequivestigia, Mundanos
horret strepitus
Tu sis commune praemium, Nil iam delectatanxiam,
Qui factuses et pretium. Quodnon ducitad patriam.
 - 51

Accensusilluc spiritus 6. Sit patri laus ingeuito,

Totis anlielat nisibus, Sit decusunigenito,
lam cernit in aenigraate Sit utriusque parili
Lumen inaccessibile. Maiestas summa flamini.
Migne 1. c. 959 sq.

53. (38.) De sancto Apollinare.

Sequeutia.

1. Clara nobis praeconia

2 a. Apollinaris caelica 2b. Omnis et orbis quadrua
martyns dramatura
laetis promant dulce melos
vocibus agmina, resonent climata.
3a. Exsultet merito 3b. Plaudat praecipue
nimis alumna felix Ravenna,
tara egregii sacro eius
civis Antiocbia, cruore purpurata.
4a. 0 virtus nova, 4b. Alta viscerum
vinci nescia, ridens vulnera,
o turris David dura verberum
invictissima, spernens stigmata!
cuncta Aqua
pro nihilo reputans refrigerat fervida
tormcntorum genera, membra flammis torrida.
5a. Carcerales hinc tenebras, 5 b. Catenarum mox vincula
longa ferens exsilia, sacra vinciunt brachia;
farais quoque contundere
pertulit inopiam, non timet os rabida
sustinuit cum lapide
eculei suspendia. caraiticis insania.
6 a. Evisceraus 6b. Quis referat,
claustra tartarea quot caecorum luraina,
exanimem quot languida
Patricii divinitus
suscitavit filiam. reparavit corpora?
7 a. Petimus, 7 b. Pectora
ecclesiae radians nostra prece sedula
sidus et lucerna vitiis emenda,
pontificum nitida virtutibus robora,
martyrumque gemma, cor in astra leva,
8. Et Christum nos cernere
fac in saecula.

Migne 1. c. 952 sq.

 - 52 -

54. (39.) De Beata Maria V.

1. 0 genetrix aeterni 10. Et ante partum virgo,

Virgo Maria verbi, Sed post virginura virgor
(^uaevox, quaelinguacarnis Crevit in ortu prolis
Par erit tuae laudiV Integritas pudoris.

2. Tu nova maris stella. 11. Est angelorum cibus

Celsa poli fenestra, Tuo lacte nutritus;
Scalu, quae caelum terris (.Jui mari praebet undas,
lungis, ima superais. Papillae sugit guttas.

3. Immensum concepisti, 12. Geris in sinu prolem,

Parentem pepcristi; Qui terrae librat molem,
Fit factor ex factura, Foves, a quo foveris,
Creans ex creatura. Servas, a quo tueris.

4. Quem mundus ferre nequit, 13. Blandire, inater, caro,

Totuin vulva conccpit, Qui te creavit, nato,
Quo circumitur aether, Oscula grata tige,
Puellae clausit venter. Fasciis membra cinge.

5. Servi forma indutus, 14. Amplectere caelestem,

Divina non exutus Quem genuisti, regem,
Suscepit quidern tua, Cui servit sol et luua
Sed nou amisit sua. Et omnis creatura.

6. Oritur ortus rerum, 15. Chovi virtutum tremunt,

Fit antiquus dierum, Quem viles panni teguntr
Orbis origo coepit Pavet caelum et terra,
Factus ex his, quae fecit. Quein baiulat puella.

7. Conceptus fecundavit, 16. Vagit in sinu raatris,

Xatus non violavit, Regnat in throno patrisr
Intravit et exivit, Leges parentumservat,
Sed clausam te reliquit. Mnndi iura gubernat.

8. Tu Aaron es virga 17. Tu fontis fons viventis,

Fecunda, licet sicca, Oriens orientis,
Quae germen protulisti, Liber ille signatus
Sed virgo permansisti. Lectori viro datus.

9. Te rubus praelucebat, 18. Tu porta templi clausa,

Qui ardensnon ardebat, Superni regis aula,
Quaesine aestumentis Aerarium talenti,
Fructumdedistiventris. Per quodsurausredempti.
 - 53 -

19. Hortus deliciarum, 23. Salveiam, virgo feta,

Odor suavitatum, Ave, gratia plena!
Tu ager ille plenus. Nostrum Ave digneris
Cui benedixit Deus. Ut illud Gabrielis.

20. Ex te botrus egressus, 24. llle, dum te salutat,

Qui crucis prelo pressus Evae nomencomrnutat;
"Vino rigat arentes Reduc nos, virgo sancta,
Sancti spiritus mentes. Unde est nequam lapsa.

21. Es et terra caelestis, 25. Tu solve, quod debemus,

Ferax lactis et mellis, Averte, quod timemus,
Ex qua veritas orta Impetra, quod optamus,
Tollit errorum dogma. Pertice, quod speramus.

22. Arcem nobilitatis 26. Sit salus trinitati,

De prolis stirpe traliis, Sit decus unitati,
Filia quidem regum, Cui lex et ordo rerum
Sed mater regis regum. Per omne paret aevum.

Liher pastoralis ms. S. Gregorii saec.11. in. Cod. Vatican. Palat. 311. add.
«aec. 11. A. -- Psalt. et hyvnn. ms. S. Sophiae Benpventanae saec. 11. Cod.
Neapolitan. VI E 43. B. - - Hymn. ms. Anglo - Saxonicum saec. 11. Cod.
Loudinen. lul. A VI. add. saec. n/i2. (init Neumen) C. - - Migne 1. c. 937
sq. D. - - Lipomanus 1. c. 335'" E.
1, 2 Maria virgo C. - " 1, 4 laudis D. - - 2, 1 maris nova B. -- 3, 3
et factura D. - 3, 4 et creatura D. - - 4, 2 Totum virg-o E. - Str. 5 fehlt
C. - - 4, 2 Totus B. - - Str. 6 steht vor Str. 4. C. - - Str. 7 felilt C. - Str.
8 imd 9 stehen hinter 12 C. - - 8, 3 Quae florem C. - Str. 10 fehlt AC.
" Str. 14-22 fehlen C. - - 16, 3 Legem matris observat BD. - - 17, 4
Vi.-tori viro D. -- Str. 19-21 incl. fehlen A. -- 21, 3 Ex te veritas B. -
2'J, 2 stirpe prolis B. - - 23, 1 Ave iam C. - - Str. 25 und 26 fehlen C. -
26, 1 Sit laus trii)itati DE. --26, 4 patet D. - - ,,Risinus P. Damiaui"
B. - Die Nr. 54-59 iucl. sind Prozessionsliymnen.

55. (40.)Pascbalis rhythmns ad procedendnm.

1. Paschalis festi gaudium 3. Stupenda lex mysterii.

Mundi replet ambitum, Novum genus proelii!
Caelum, tellus ac maria Ligatus nexos liberat,
Laeta promant carmina, Mortuus viviticat,
Et Alleluia consonis Dumque vita perimitur,
Modulemur organis. Mortis mors efficitur.
2. Solus ululet tartarus 4. Statera crucis pendulum
Rapta praeda vacuus, Mundi librat pretium,
Fractos vectes et ferrea Quod dum exactor petiit,
Strata ploret moenia, lus antiquura perdidit,
Quae subruit rex gloriae Escam glutire nititur,
Cuin signo victoriae. Sed bamo transfigitur.
 54
5. Composuit cliirograplium
Protoplastus hominum,
Quod Christus post in alia
Solvit ligni tabula;
QuaeprirausAdamseripserat,
Secundus obliterat.
6. Cum auctor vitae moritur,
Orbis et commoritur,
Sol raciiosoperuit,
Lugensterra tremuit,
Templi velum dividitur,
Yis saxorum scinclitur.
7. Brevi sepulcro clauditur,
Qui caelo non capitur,
Praeda vallatus divite
Victo mortis principe
Triumphali potentia
Surgit die tcrtia.
8. Reddite Christum, vigiles
Quem servastis, milites!
Vel mortuum ostendite,
Vel in vivura credite!
Cur gratis vera dicitis,
Empti falsa fingitis?
Liber Pastoralis ms. S. Gregorii saec. 11. Cod. Yatican. Palat. 311. add.
saec. 11. A. - - Migne 1. c. 931 sq. B.
1, 4 Laeti A. - - 2, 4 plorat A. -- 4, 4 amiquum A. - - 7, 1 Et uunc
sepulcro A. - - 7, 5 Triumphalis B. - - 11, 3 Paschali B.
56. (41.) In Pnriticatione
Laetetur omne saeculum
Veritatis reditum,
Diei penset pretium,
Retractet mysterium,
Templo Deus pro bomine
Praesentatur hodie.
Magnusante luciferum
Et mundi principium
Fit parvus, fit infantulus
Verus,non phantasticus,
Ex custodita virgine
Factus est mirifice.
9. Mox intonat angelicus
Sermo mulieribus,
Apostolis ut dulcia
Hacc deferrent nuntiar
In Gallilaeampergite,
Ibi Christum cernite.
10. lam regis Aegyptiaci
Servitute liberi
Post maris rubri transitum
Novum demuscanticum,
Mortis soluti legibus
Christo consurreximus.
11. Colite, novi populi,
Kite pascba Uomini,
Paschalis agni sanguine
Postes domus tingite,
Fermentum vetus pellite,
Azyma comedite.
12. Totis, Christe, visceribus
Tibi laudcs reddimus,
Qui resurgens a mortuis
Ultra iam non moreris;
Sit patri laus et parili
Decus omne flamini.
B.M.V.
3. Dives rex sine tempore
Fit pauper in temporer
Caeli sedenspalatio
Nascitur in stabulo,
Yirgo, raater et baiula,
Nulla ibi altera.
4. Nutritur et vivificat,
Crescit,qui magnificat,
Datis oboedit legibus
Subditusparentibus,
Deus creator omnium
lussa complet hominum.
 - 55 -

5. Mira haecdispensatio, 12. Omnesgentes,accedite,

Mira liaec dignatio! Cernite et credite,
Non lucens, sed lucibilis, Lumen inaccessibile,
Deus invisibilis Lumen invisibile
Videtur in praesaepio, Apparet et illuminat
Virginis in gremio. Et in templo rutilat.

6. Legem servat purissinms, 13. Videte, omnes populi,

Ne oblatret impius, Omnes Christum Domini,
Sicut in lege scribitur, Deum, lumen dc luinine,
Infans circumciditur, Accurrentes sumite,
Servantur dies provide Accedite, precamini
Et complentur hodie. Et illuminamini.

7. Maria, sancta femina, 14. Ferte lumen in cordibus

Virgo integerrima, Hoc diebus omnibus,
Nullis tacta excessibus Luceat corpus actibus,
Nihil debet legibus; Ferte lumen manibus,
lussa servat legalia Candelas nianus teueant,
Pro peccatis habita. Ut obscura pereant.

8. In templo mater puerum 15. Hoc luraen cor illuininet,

Laeta ducit plurimum, Et hoc corpus rutilet,
Praesentat Deo filium, Ut mente atque corpore
Ipsura Deum inclitum, Clarefacti optime
Columbas atque turtures Laudetis Deum plenius
Offert Deo supplices. Vestris in operibus.

9. In columba dilectio 16. Hoc luraen est altissimus

Mutua perpetuo, Summi patris filius,
In turture est castitas Puer iste tenerrimus
Geminaquesanctitas, Deus est interminus,
Haec quia virgo meruit, Dierum antiquissimus,
Haec offerre debuit. Primus et novissimus.

10. Hunc Simeon ut aspicit 17. Hoc lumine castissima

lustus, ulnis accipit, Genetrix dignissima,
Dimitte, dicit, Domine, Hoc lumen ventre pertulit,
Me in pace hodie, Hoc intacta peperit,
Yiderunt oculi mei Istud ad templum detulit,
Salutare Domini. Simeon hoc extulit.

11. Paratum omni populo, 18. Quibus te, virgo, laudibus

Longinquo et proximo, Efferam in talibus,
Omniuralumen gentium, Meus nescit, serraodeficit,
Gratia et praemium, Stupor sensum eximit,
Lumen et plebis gloria Filiurn habens, domina,
Israel non modica. Non per viri opera.
 - 56 -

19. Moti sunt dialectici 20. Sion, adorna thalamum

Victi sunt haeretici; Et intende canticum,
Concubuit,si peperit, Surge,apparefnlgide,
Syllogismus
periit, Christumregemsuscipe,
Mundanasapientia Quemvirgo matergenuit,
Victa est a femina. Virgo mafer peperit.
Grad. ms. S. Laurentii in Verauo(?)saec. I0/u. Cod. Angelicus 123
(B III 18)A. - - Trop. ms.Cremifanense
saec.12. Cod.Cremifanen.
309.15.
- 2, 4 Verum namA. - 2, 5 Et castaDei virgine B. -- 2, 6 Natus esA. -
3, 4 Nascitur in infantulo A; NasceturB. - 3, 5 baiulat A. - 4, 3 Datur
A. - - 5, 3 lucet A.-- 5, 5 sq. Dierum antiquissimus, Primus et novissimus
A. vg-1.weiter hinten 16, 5 sq. - - Str. 6-17 incl. iV-lilmA. - Mutuo B. -
18, 2 ReferatA. - - 18, 3 lingua deficit A. - - 19, 3 sic peperit B. - 19, 4
Sit logisnmsA. - - 19, 6 Victi sunt a B. - Str. 20 fehlt A; statt desseu
Maria sancta femina etc. wie oben Str. 7. mit einigen Schreibfehlern. -
Dieser Hymnus fehlt in der Ausgabe von Gactani; doch enveisenihu
Rhythmus und Sprache mit nicht mifszuverstehenderDentlichkeJt als ein
Werk Damianis.

57. (42.) De sancto Donato.

1. Auratis Deum citharis 5. Solante mox angelico

Laudet et in eymbalis Gaudet coutubernio,
Cum Tuscia Italia, Dum globi strident ignei,
Nobilis monarchia, Crescit ardor fidei,
Sanctorum domicilium Sic flamma desiderii
Quam sacrat, Aritium. Perit vis incendii.

2. In qua lucerna praesulum, 6. Victor ab igne trahitur,

Yia, forma, speculum, Ad tribunal rapitur,
Donatus martyr inclitam Consulitur, impetitur,
Obtinet basilicam, Eadem vox redditur;
Servat et lanuarium, Nara fixa super stabilem
Caeli sidus aureum. Domus viget lapidem.

3. Quem non humana studia, 7. Curn caro poenis cingitur,

Non linguae facundia
Digno valet extollere
Pro merito gloriae;
Nam, quae perferre potuit,
Quis referre poteritV
Mens in astra figitur,
Tormenta reddunt levia
Visa illic praemia,
Sic pocnas mille mortium
Dulce credit otium.

4. Caminus pcr continuum 8. Saevae manus carnificum

Vaporaturtriduum,
Ut, quo crematur longius,
Cremetpost velocius;
Hunc martyr dum ingreditur,
Nec capillus laeditur.
Nervosvellunt viscerum,
Compageslaxa solvitur.
Postquam
nexustollitur,
Fit per diversos exitus
Multiplex interitus.
 - 57 -

£. Hinc traditur ferocibus 11. Te pronis ergo mentibus

Belluarummorsibus, Supplicantes
petimus,
Ferae sed indomabilem Nos culpae uostrae debitis
Deponentes rabiem Tuis solve meritis
Demissa colla caelitus Et electorum coetibus
Sacris Hectuntprecibus. Sacris iunge precibus.
10. 0 lucifer Hesperiae, 12. Sit patri laus ingenito,
0 decus ecclesiae, Eius unigenito,
Quis tua possit omnia Sit utriusque parili
Promere praeconiaV Decus omne flamini,
Non haec implere nitimur, Cuius una potentia
Sed gaudendo vincimur. Cuncta regit saecula.
Opera ms. Petri Damiani saec. 11. ex. Cod.Vatican. Urbin. 503(149) A.
- Migne 1. c. 955 sq. B. - - 1, 1 Auratis Domini citharis 13.- " 1,4 nobili
B. - - 4, 1 Caminum B. - - 7, 1 carne A. -- 8, 5 Fit diversos exitus A; Fit
"diversus exitus B. - - 9, 4 Reponentes I>. -- 9, 5 Dimissa AB. 10, 5
lioc B. - - 12, 2 Sit eius unigenito A; Sit decus unigenito B.

58. (43.) De sancta Cruce.

R°. Unica spes hominum, crux, o venerabile signum,

Omnibus esto salus, unica spes hominum.

1. Baiula tu pretii, quod mundi debita solvit,

Quo meruit redimi, baiula tu pretii.

2. Tartara victa tuis spoliura cessere triurnphis,

Lugent vexillis tartara victa tuis.

3. Pandis et astra piis, proprio quos stigmate pingis,

l)as requiem fessis, pandis et astra piis.
4. Chirographum,vetiti pepigit quod cautio ligni,
Diluis et pomi cbirographum vetiti.
5. Lux, houor,imperiurn,laus, gloria, doxaper aevum
Sit tibi, trine Deus, lux, honor, imperium.
Migne 1. c. 981. A. - - Lipomauus1. c. 348* B. - " 1, 1 o fehlt B.
3, 2 stigmate siguas AB gegen den Reim.

59. (44.) De Beata Maria V.

K °. Scala thronusque Dei, nitor orbis, ianua caeli,

Mater, ave, Cbristi, scala tbronusque Dei.
1. Tu nova stella maris, qua lux est reddita terris,
Ortus et es solis, tu nova stella maris.
 - 58 -

2. Concipis absque viro tu sola, puerpera virgo,

Quae verbum verbo concipis absque viro.

3- Tartara quod metuunt, tellus pavet, astra verentui\

Pectoris antra ferunt, tartara quod metuunt.

4. Virgine vita redit homini, quem virgo peremit,

Mors nece victa perit, virgine vita redit.

5. Tu super astra leva, petimus, quod subruit Eva,

Illa gravat culpa, tu super astra leva.

6. Gloria summa patri, genitae sit gloria proli,

Flamine cum parili gloria summa patri.
1. c. 940 sq. A. - - Lipomanus 1. c. 334v I'>.

60. (45.) Ad Beatam Mariam V.

Contra Tempestates.

0 miseratrix, o dominatrix, praecipe dictu,

Ne devastemur, ne lapidemur grandinis ictu.
Est tibi latus pontificatus, mater, ab aevo,
Ergo precamur, ne raoriamur turbine saevo.
Turbida leni daque sereni temporis usum,
Redde serenum sidus amoenum nube reclusum.
Virgo, rogamus, ne pereamus peste vel ira,
Taetra diescant, atque quiescant fulgura dira.
Migne 1. c. 940.

61. (46.) Iu Lande sanctorum Apostolorum.

1. Spiritus alme, veni perflando dindima nostra,

Ad nostrum votum, spiritus alrae, veni,

2. Templa dicata tibi valeam quo extollere digne,

Laudibus exaltem templa dicata tibi,

3. Quaesine fine tenent caelorumgaudia celsa,

Gloria cum meritis quae sine fine tenent.

4. Ore Dei subolemprophetant iure prophetae,

Promit apostolicus ore Dei subolem.

5. Virginis hic genitus purgavit crimina raundi,

Tartara contrivit virginis hic genitus.
 - 59 -

6. Damnapoli Dominusrestauransmorte perempta,

Sanguine restituit damna poli Dominus.

7. Rex pius ipse pios praecepit mergerelymphis,

Vexit ad alta poli rex pius ipse pios.

8. Semina parva sator cumulavit fructibus amplis,

Centuplicare dedit semina parva sator.

9. Effera corda nitent istornm flamine sancto,

Per varios flores effera corda nitent.

10. Lilia mixta rosis violaeque per aequora fragrant,

Saucta fides renitet, lilia mixta rosis.

11. Aurea regna poli dispensat Christus ubique,

Discipulis tribuit aurea regna poli.

12. Primitus alma fides per Petrum clarior exstat,

Eius odore nitet primitus alma fides.

13. Roma beata, nites Petri de corpore sancti,

Dogmate deque suo, Roma beata, nites.

14. Alma tropaea crucis pro Christo pertulit ille,

Vertice versus agit altna tropaea crucis.

15. Splendet ubique potens Paulus, mirabilis auctor,

Abscissus capite splendet ubique potens.

16. 0 veneranda nimis Petri Paulique decore,

Romula, quos retines, o veneranda nimis.

17. Facta salutis agens lacobus per cuncta necatur,

Galiciae recubans, facta salutis agens.

18. Idola caeca colens Lycaonia, Armenia nec non

Vertitur ad Christum idola caeca colens.

19. Excoriate, nites in mundo, Bartholomaee,

Vertice praecisus, excoriate, nites.

20. Optima gesta canens Macedonia rite, Matthaeus

In Persis passus optima gesta canens.

21. In cruce, Petre, tuus germanus praedicat orbem,

Achaiam salvans in cruce, Petre, tuus.

22. Eripit ille Siraon crucifixus famine salvans

Aegypturaque simul eripit ille Simon.
 - 60 -

23. Milia multa virum Taddaeus contulit audax,

Pontus et Armenia, milia multa virum.

24. Dogmataraulta tulit Thomastransfossusin orbe,

Persis et Medis dogmata multa tulit.
25. Se super astra ferens purgavit schisma lohannes,
Quemtenet Ephesiusse super astra ferens.
26. Fartus amore Dei lapidatur nempe Philippus,
Convertit Gallos fartus amore Dei.

27. lacobus, ecce,nites, Domini sanctissimefrater,

Praecipitatus obis, lacobus, ecce, nites.
28. Inter apostolicos nuraeraris sorte, Matthia,
ludaeam salvans inter apostolicos.
29. Uritur igne Dei Barnabas, dogmata dando,
Dumque crematus obit, uritur igne Dei.
30. Quam speciosa micas, Alexandria, sanguine Marci,
Constantina, simul quam speciosa micas!
31. Te retinendo nitet fulgens Bythinia, Luca,
Urbs quoque regalis te retinendo nitet.
32. Carmina parva dedit famulus pro munere supplex,
Parvus, iners strenuis carrnina parva dedit.
33. Culmen apostolicum, dignanter suscipe mnnus,
Vota precesquepias, culmen apostolicum.
Passion. ms. Komanum saec. 11. Cod. Vatican. 1272. A. - Migne 1. c.
$46. B. - - 2, 1 sq. fehlen A. - - 4, 1 prophetarum rite prophetaeB. - - ""»._
conteruit AB. - - 9, 1 flamine A. - - 10, 1 aequora felilt B; flagrant AB. -
10, 2 fides fehlt B; renitent B. - - 13, 2 quoque suo B. - 14, 2 abit B. -
22, 2 qiie tehlt B. - - 23, 1 contulit ardens B. - - 23, 1 Salens B. - - 26, 1
Farctus A; Tactus B. " 27, 1 lacobe B. - - 30, 1 specioseB. -- 31, 1
renitendoB; fulget A. - 32, 2 iners tenuisB. - - 33, 1 Numenapostolicum
B. - - Nach 83, 2 folgt nocli in A: Omnipotens . . . donat consortia uobis
Omnibus in sanctis luce perennefrui. - ,,Incipiunt versus Petri episcopi
in laude sanctorum apostolorum'; A.

62. (47.) Planctns Paenitentis.

1. Quis infelici fletus aquam capiti,

Quis lacrimarura fontem dabit oculis?
Flendo, pupillae, tenebras obducite!
\7ae mihi lapso!
2. Non guttae maris, non arenae littoris
Aequantur meis scelerum flagitiis,
Excedunt stellas pluviasquenumero,
Pondere montes.
 - (jl -

3. Nam quibus non sim vitiis obnoxius,

Qui pravis semper deservivi raoribus?
Deo solutus carnis vixi legibus,
Fluxus in ima.

4. Sprevi praecepta,ausussum prohibita,

Plures everti prava per iudicia,
Noxius mibi, aliis inutilis,
Artor utrimque.

5. Non caelum dignus oculis aspicere,

Non Dei nomen labiis exprimere,
Prohibet aedis sacrae limen terere
Culpa remordens.

6. Nunc quoque, sacris deditus obsequiis,

Veteris vitae stimulor illecebris,
Ut fugitivum repetunt in famulum
lura tyranni.

7. Conor in fletu, riget cor lapideum,

Precibus insto, vagus abit spiritus,
Lumen inquiro, tenebrae phantasmatum
Protinus assunt.

8. Efferum ira, tumidum superbia,

Edacem gula, vanura cenodoxia,
Omnium frendens crirainum barbarics
Subdere tentat.

9. Saepe resisto armaque corripio,

Mihi congressusmecum ipse dirnico,
Sed legi carnis lex dura cedit spiritus,
Praeda fit hosti.

10. Saepe divino igne cor accenditur

Seque transscendenscor in alta rapitur,
Sed genuinae corruptelae labitur,
Pondere pressa.

11. Lux inaccessa micat ut per rimulas,

Cui mens intenta sitienter inhians,
Cuius obtutus, ecce, carnis obvians
Umbra retundit.

12. Hostis antiqui telis mille sauciam

Ploro peremptam in peccatis aniraam;
Qui vacuasti mortis iura mortuus,
Per te resurgat.
 - 62 -

13. Palma iustorum spesque paenitentium,

Da, Christe, manumet profundis erutum
Solve peractis, hinc ab imminentibus
Eripe noxis.

14. Tu peccatricislacrimas non respuis,

Tu publicanum paenitentem recipis,
Vitara latroni iam in morte posito
Te dare spondes.

15. Per haec te quaeso pietatis viseera,

Et me de vinclis tot culparum libera;
Mereor iram, effunde clementiam,
Fons pietatis.

16. Da, tuis semper obsequar imperiis,

Sicquesupernis digiium redde praemiis,
Qui patri compar sanctoque spiritui
Cuncta gubernas.

Collect. ms. Mediolanense saec. 15. Cod. Ambrosian. F 13 sup. A. -

Migne 1. c. 971 sq. B. - - 4, 2 per exemplaA. - - 7, 1 Honor in fletu riger
A. -- 7, 2 Precibus iusto A. - 11, 2 Qui mensA; inhiat A. -- 12, 1 sauciaA.
- 13, 3 Solve peccatis B. - - 15, 2 viiiculis A. - 16, 1 obsequi A.

63. (48.) De Die Mortis.

1. Gravi me terrore pulsas, 4. Ecce, diversorum partes

vitae dies ultima,
Maeret cor, solvunturrenes,
laesa tremunt viscera,
Tui speciem dura sibi
mens depingit anxia.
confluuntspirituum,
Hinc angelicaevirtutes,
illinc turba daemonum,
Illi propius accedunt,
quos invitat meritum.

2. Quis enim pavendum illud 5. Praesto sunt et cogitatus,

explicet spectaculura,
Cum dimenso vitae cursu
carnis aegrae nexibus
Anima luctatur solvi
propinquans ad exitum?
verba, cursus, opera,
Et prae oculis nolentis
glomerantur omnia,
Illuc tendat, huc se vertat,
coram videt posita.

3. Perit sensus.,lingua riget, 6. Torquet ipsa reura suum

resolvunturoculi, mordax conscientia,
Pectuspalpitat, anhelat Plorat acta corrigendi
raucum guttur hominis, defluxissetempora,
Stupent membra, pallent ora, Plena lactu caret fructu
decor abit corporis. sera paenitentia.
 63 -

7. Falsa tunc dulcedocarnis 11. lam si cedatuna turma,

in ainarumvertitur, mox insurgitaltera,
Quandobrevemvoluptatem Omnisars temptaturbelli,
perpes poena sequitur, onmis pugnae machina,
lam, quodmagnumcredebatur, Ne ad hostium pudorera
nil fuisse cernitur. sic evadat anima.

8. Utque mens in summaelucis 12. 0 quam torva bellatorum

gloriam sustollitur, monstra sunt feralium!
Aspernatur lutum carnis, Taetri, truces, truculenti,
quo mersa provolvitur, flammas efflant naribus,
Et ut carcerali nexu Dracontea tument colla,
laetabunda solvitur. virus stillant faucibus.

9. Sed egressadurum iter 13. Serpentinis armant spinis

experitur anima, manus doctas praeliis,
Quam incursant furiosa His oppugnant adventantes
dirae pestis agmina telis velut ferreis,
Et diversa suis locis His quos attrahunt, aeternis
instruunt certamina. mancipant incendiis.

10. Nam hic incentores gulae, 14. Quaeso,Christe, rex invicte,

illic avaritiae, tu succurre misero
Alibi fautores irae, Sub extremae sortis hora,
alibi superbiae, cum iussus abiero,
\7itii cuiusque globus Kullum in me ius tyranno
suas parat acies. praebeatur impio.

15. Cedat princeps tenebrarum,

cedat pars tartarea;
Pastor, ovem iam redemptam
tunc reduc ad patriam,
Ubi te videndi causa
perfruar in saecula.

Collect. ms. Claraevallense saec. 15. Cod. Trecen. 1612. A. - - Collect.

ms. Mediolanense saec. 15. Cod Ambrosian. F 13 sup. B. - - Collect. ms.
Zwollense saec. 15. Cod. Zwollen. (Emmanuelshuizen)434. C. Migue
1. c. 977 sq. D.
1. 1 pulsat A C. - - 1, 5 Cuius speciemA. - 2, 3 dimersoA C. - 2, 6
exitus A C. - - 3, 1 ligwa C. - - 4, 6 Quo D. - - 6, 3 apta corrigendiA. -
8, 1 Ut quaeA; Atque D. - 8, 2 attollitur C. - 9, 3 QuaD. - 9, 4 clurae
A (_'.-- 10, 1 Eam hic (falsche Initiale) C. - - 10, 5 Yultui cuiusque C. -
11, 5 ab hostiumpudore D. - - 13, 1 spinis A C. - 14, 3 mortis hora B D.
- 14, 4 missusabieroC. --15, 1 Tedat(falscheInitiale) C; CadatA D. -
15, 2 cadat A D. - - 15, Svivendi A. - B hat nur die drei letzten Strophen.
.- ,,Sequunturquattuorliymni Petri" (das weitere weggeschnitteu)
A-,
3,Incipiunthymni Petri Damiani de quattuornovissimis1'.C.
 - 64 -

64. (49.) De Extremo Indicio.

1. lucundantur et laetantur 6. In furore venientis

simul omnesreprobi, fit tempestasvalida,
Qui regis adventumprius Tota mundi tremefacta
exspectabantterriti, conquassaturmachina,
Fremunt, cedunt, iutumescunt Aestuantis tiammae globus
et insultant miseri. vasta perflat aera.

2. Quique sunt lugendi totis 7. Tunc, qui eum pupugeruntr

lacrimarum fontibus, cernunt oranes irapii
In superbiae sublimes Throno igneo subnixum
extolluntur cornibus, specie terribili,
Phrenesiin robur putantes Rogant montes, orant colles
sanis rident flentibus. postulantes obrui.

3. Sed quid iuvat, o perversi, 8. Mox occulta singulorum

o gehenuaefilii, cunctis patent cordiura,
Non vitare sed mutare Verba, facta, raens videntur
tribunal iudicii? velut corpus solidura
Sub mortali rege tuti Et amarum in auctores
Christum nou evaditis. reddunt testiraoniuni.

4. Ecce, veniet ut fulgur 9. Ipsi spiritus iniqui

minax et terribilis, probra, quae suggesserantr
Solis urdor, lunae candor Longis exarata tomis
involventur tenebris, relegentes explicant,
Ima terrae petent stellae Loca, tempora gestorum
caeli vulsae cardinc. et modos enumerant.

5. Terra funditus arclebit, 10. Irascuntur cuncta pravis

caeli trement climata, angelorum agraina,
Elementa turbabuntur, Adversantur elementa,
rugient tonitrua, caelum,terra, maria,
Ignei micant corusci, Omnis rerum creatura
crebra cadunt fulmina. imminet contraria.

11. Ecce, caput iniquorum,

ferox illa bestia
Sub cunctorum denudata
trahitur praesentiu,
Patent artes, furta, doli,
fraudes et ingenia.
Collect. ms. Claraevallensesa.sc.15. Cod. Trecen. 1612. A. Collect,
ms. Mediolanensesaec.15. Cod. Ambrosian.F 13 sup.B. - Collect. ms,
Zwollensesaec.15. Cod.Zwollen.434. C. - Migne 1. c. 978 sqq. D.
 - 65 -

Str. 1- 3 fehlen B. - 2, 5 Phrenesimquerobur putant C. - 4, 2 minarum

ac terribilis C. -- 4, 6 pulsae cardine A. - 5, 5 Ignei venient B. - 5, 6 cadent
B. - - 6, 1 fuore C. - - 6, 4 conquassantur
C. - 7, 1 Sunt qui eumC; nega-
verunt B. - " 7, 2 cernentomnesimpia C. - 8, 3 videtur A. - 9, 2 probra
qui A; mala quae C. - 10, 6 imminent B. - 11, 3 Denudata sub cunctoruin
C. - 11, 5 Parent C. - ,,Secundushymnus eiusdem de extremo iudicio" A,
,,Ymusde extremo iudicio." (J. - - In B folgt auf Str. 11 ohneAbsatzoder
Aufschrift unmittelbar 0 quam dura, quam norrenda.

05. (50.) De Poenis Inferni.

1. 0 quam dira, quam horrenda 5. Illic dolor, cruciatus,

voce iudex intouat, fletus, stridor dentium,
Cum paratis mergi flammis Assunt frernitus leonuru,
maledictos imperat, sibili serpentium,
Mox deglutiens viventes Quibus mixti confunduntur
Stygis olla devorat. ululatus Hentium.

2. Vaporantur infelices 6. Molis trabeae dracones

intus et extrinsecus,
Crepitantes strident flammae
velut ardens clibanus,
Ore, naribus et ipsis
profluunt luminibus.
laxa pandunt guttura,
(.^uorumoculi sagittas
iaculantur igneas,
Caudae chelas scorpionum,
plantae produnt viperas.

3. Immortalis mors occidit 7. Tendunt quidem ad non esse,

nec omnino perimit, sed non esse desinunt,
Ignis urit nec consumit Vivunt morti, volunt mori,
nec defectum recipit, sed omnino nequeuut,
Vita moritur, mors vivit, Qui male vixere, vitam
finis semper incipit. pro tormento perferunt.

4. Rediviva septem plagae 8. Haec prae oculis, vesani,

renovant supplicia, formidantes ponite,
Furnus, foetor, algor, ardor, Haec subtili pertractantes
fames, sitis ignea, studio revolvite
Vermesnunquamsatiantur, Et pravorum vinclis morum
qui corrodunt viscera. colla mentis solvite.

9. Nam paratus est conversis

indulgere veniam,
Qui perversis adhuc celat
vitidictae sententiam;
Salus, honor pio regi
per aeterna saecula.
Collect. ms. Claraevallense saec. 15. Cod. Trecen. 1612. A. - Collect.
nis. Mediolanense saec. 15. Cod. Ambrosian. F 13 sup. B. - - Orat. ms.
Zwollense saec. 15. Cod. Zwollen. 434. C. - Migne 1. c. 980. P.
1, 1 quamdura C.- 2, 3 flammisC.-- 3, 1 ImmortalesB. - 4, 1 Vediviva
Dreves, HymnographiLatini. I. 5
 - 66 -

C. - 4, 4 igneusA. - 4, 6 quaeC. - 5, 1 Illuc C. - 5, 3 Assunt fremitus

ingentesB. - 5, 4 Igne aestuantiumB. - Str. 6 fehlt B. - 6, 2 lassaC.
6, 5 Caudaetela A, telas C. - - 7, 2 et non esseC. - - 8, 1 oculis increduli
B. - 9, 3 adhucpremitB; adhucprometC.- 9, 5 pie C. - ,,Tertiushyrauus
de poenisinfernalibus" A: ,,Ymnusde poenis dampnatorum"C. In B folgt
auf dasGedicht:,,Petrus Damianus de egressuanimaea corpore.''

66. (51.) De Gloria Paradisi.

1. Ad perennisvitae fontem 7. Non alternat luna vices,

mens sitit nunc arida,
Claustra carnis praestofrangi
clausa quaerit anima,
Gliscit, arabit, eluctatur
exsul frui patria.
2. Dum pressuris ac aerumnis
se gemit obnoxiam,
Quam amisit, dum deliquit,
contemplatur gloriam,
Praesens malum auget boni
perditi meraoriam.
3. Namquis promat,summaepacis
quanta sit laetitia,
Ubi vivis margaritis
surgunt aedificia,
Auro celsa micant tecta,
radiant triclinia?
4. Solis gemmis pretiosis
haec structura nectitur,
Auro mundo tamquam vitro
urbis via sternitur,
Abest liraus, deest fimus,
lues nulla cernitur.
sol vel cursus siderum,
Agnus est felicis urbis
lumen inocciduum,
Nox et tempus desunt, aevum
diem fert continuum.
8. Nam et sancti quique velut
sol praeclarus rutilant,
Post triumphum coronati
mutuo coniubilant
Et prostrati pugnas hostis
iam securi numerant.
9. Omni labe defaecati
carnis bella iiesciunt,
Caro facta spiritalis
et mens unum sentiunt,
Pace multa perfruentes
scandalum non perferunt.
10. His mortalibus exuti
repetuut originem
Et praesentera veritatis
contemplautur speciein.
Hinc vitalem vivi fontis
hauriunt dulcedinem.

5. Hiems horrens, aestustorrens 11. Inde statum semper idem

illic nunquamsaeviunt,
Flos perpetuusrosarum
ver agit perpetuum,
Candentlilia, rubescit
crocus, sudat balsamum.
exsistendicapiuut,
Clari, vividi, iucuodi
nullis patentcasibus,
Absunt morbi sempersanis,
senectus iuvenibus.

6. Virent prata, vernantsata, 12. Hinc peremieteneutesse,

rivi mellisinfluunt,
Pigracntorum spirat odor
liquor et aromatum,
Pendentpomafloridorum
non lapsura nemorum.
namtransiretransiit,
Inde virent, vigent, florcut,
corruptelacorruit,
Immortalitatisvigor
mortis ius absorbuit.
 - 67 -

13. Qui scientemcuncta sciunt, 17. Novas semperharmonias

quid nescirenequeunt; vox melodaconcrepat,
Nam et pectoris arcana Et in iubilum prolata
penetrant aKerutrum, mulcent aures organa,
Unum volunt, unum noluut, Digna,per quemsuntvictoros,
unitas est mentium. regi dant praeconia.

14. Licet cuique sit diversum 18. Felix, caeli quae praesentem
pro labore praemium, regem cernit anima
Caritas hoc suum facit, Et sub se spectat alterni
quod amat iu altero, orbis volvi machinam,
Proprium sic singulorum Solem, lunam et globosa
fit commune omnium. bini cursus sidera.

15. Ubi corpus, illic iure 19. Christe, palma bellatorum,

congregantur aquilae, hoc in municipium
Quo cum angelis et sanctae Introduc me post solutum
recreantur animae, militare cingulum,
Uno pane vivunt cives Fac consortem donativi
utriusque patriae. beatorum civium.

16. Avidi et semper pleni, 20. Praebe vires inexhausto

quod babent, desiderant, laboranti proelio
Non satietas fastidit, Nec quietem post procinctum
neque fames cruciat, denegesemerito,
Inhiantes semper edunt Teque merear potiri
et edentes inhiant. sine fine praemio.
Collect ms. Claraevallense saec. 15. Cod. Trecen. 1612. A. - Orat. ms.
Zwollense saec. 15. Cod. Zwollen. 434. B. - Carm. ms. lacobi de Benedictis
saec. 16. Cod. Florentin. Conv. sup. 957 (C. 8). C. - - Migne 1.c. 861 spp. D
und 980 spp.
1, 1 fehlt C. 1,2 sitivit arida D; fehlt C. -- 2, 1 Cum C. -
2, 1-3, 3 fehlen C. - 2, 1 Cum pressurisB. - - 2, 3 cum deliquit D; dum
reliquit A. -- 3, 5 fulgent tecta B. - " 4, 1 Nolis B. - - 5, 1 Hyens B;
torrens fehlt B. - - 5, 5 Candent lilia, rubet crocus C. - - 5, 6 sudat spirans
balsama C. - - 6, 2 favum mellis AC. - - 6,6 non lapsorum B; nemorum
fehlt A. - - 7, 4 in occidium B. - - 7, 5 desunt ei D; fehlt C. - - 7, 6 diem
confert A; fehlt C. - - 8, 1 quoqueD; Sancti quique clarius sole C. - - 8, 2
septies perrutilant C. -- Str. 9-13 fehlen C. - - 10, 1 Mortalibus his A;
Mutabilibus exuti D. - - 10, 5 vitalem una fontis A. - - 11, 1 Unde statum
exsistendi B. - - 11, 2 semper idem capiunt B. - " 11, 5 semper sana A. -
12, 6 mortem iam absorbuit A, morte iam B. - 13, 2 sq. fehlen C. -- 13, 5
A-olunt, unum norunt B, - - 14, 1-16, 5 fehlen C. - - 16, 1 Vicet cuique B.
- 14,2 meritum D. - - 14, 3 facit suum B. - 14, 4 alterum B, welch^s der
Eeim fordert. - - 14, 5 Propriumque singtilorum A. - 15, 5 vivunt vives B.
- 16, 1 semper et pleni B. - 16, 6 edentesiubilant B. -- 17, 2 mox meloda
A. - - 17, 5 Digne B. - " 17, 6 regi fehlt B; ducunt praeconiaA. - " 18, 3
sub sede spectat alta D. - - 18, 5 et fehlt B. - " 18, 6 cum planetis sidera
D. - 20, 3 Ut quietem AD. - 20. 4 debeaseraerito AD. - ,,Quartus hymnus
eiusdem [scl. Petri Damiani] de gaudiis paradisi" A; ,,Ymnusde regno
caelorum." B.
5*
 - 68 -

07. (52.) De Omnibus Ordinibus.

1. Episcopi, attendite, 10. Discurrit per basiliam

Dei verba discernite, Pro vanitate nimia,
Vobis praecepit Dominus In loco si permanserit,
Pro vestris mori ovibus. Cervice torta respicit.

2. Si bona, quaeloquimini, 11. Yerba Dei non nuntiat,

Operibus feceritis, Privatim semper mussitat
Exempla bona dabitis Et recitat parabolas
Vestris commissis consiliis. Inanes atque vacuas.

3. Presbyteri, diaconi, 12. Abbates semper vigilent

Qui fertis vasa Domini, Ab omni naraque crimine,
Estote semper nitidi Non pro mundi astutia
In conspectu altissimi. Sancta relinquant studia.

4. Qui vult esse canonicus, 13. Non potest esse monachus,

Sit bonus et idoneus, Qui vagus est et prodigus;
Oboediat episcopo Si vivit sine regula,
Ut seniori inclito. Peribit morte pessima.

5. Ad matutinum vcniat, 14. Deo devotae monachae,

Cum signum horae resonat, Servate legem optime,
Postposita pigritia Viventes casto corpore
Festinet ad officia. Terrena cuncta spernite.

6. Plebani recte audiant, 15. Potestas est in populo

(jiuod sancti patres clamitant, A summo data Domino,
Ut acquisita praedia Ei cum fide serviant,
Relinquant in ecclesia. Qui sacramenta fecerant.

7. Magister doctus literis 16. Pro nullo nialo merito

Flagella det discipulis, Vel placitato proprio
Ut docti ab infantia Aut aliqua amicitia
Doctrinam bene sapiant. Vertat vera iudicia.

8. Scriptores recta linea 17. ludex sedens in placito

Veracesscribant literas, Non speret de bizantio,
Distinctiones proprias Sed Deum recte tirneat
Usque ad finem compleant. Et legem cito finiat.

9. Illiteratus clericus, 18. Testes, pro nullo munere

Elationi deditus, Falsa loqui praesumite,
Despiciens mysteria Sed verba vera dicite
Ut stulta iacet bestia. Praesente
vero principe.
 - 69
19. Veracessint notarii
Tenendofidemanimi,
Nec unquam pro denariis
Falsa scribant in cartulis.
20. Castaldiones populi
Et omnes vicedomiui
Ne torqueantiustitiam
Nec manducent servitia.
21. Tenentes ministeria
Cum malis non conveniant,
Sed recta fide serviant,
Ne bona perdant merita.
22. Advocatores plucita
Ne fraudent arte aliqua,
Ilelaxent cordis vitia
Et exquirant iudicia.
23. Kullus consiliarus
Vel quis auricularius
Propter mundana prospera
Se confidat in gloria.
24. Missus prudenter sapiat
Enarrare niissatica,
Ne stupefactus publice
Verbum dicat inutile.
25. Nutritus atque sapiens,
Timens Deura veraciter,
Amandus est a Dornino,
Laudandus est a populo.
26. Deceptor celans vitia
Ut falsa canit fistula,
Ridendi verba recitat
In corde mala seminat.
27. Hypocrita se simulans
Multa abscondit vitia,
Vultum demonstratplacidum,
In corde portat gladium.
28. Ebriosi miserrimi
Infremunt ut phraenetici,
Mentis perdunt memoriam,
Nihil boni excogitant.
-
29. Audite, oraneslaici,
Qui Christi estisfamuli,
Pro ullo unquam crimine
Pastores non despicite.
30. Dum vobis in ecclesia
Divina verba praedicant,
Operibusperticite,
In cordibus describite.
31. Antequam mors adveniat,
Deo donate deciraas,
Securi hinc exibitis
Et caelum possidebitis.
32. Uxores, vos diligite
Natos vestros, corrigite
Servos, aucillas regite,
Opus eis impendite.
33. Qui timet Deum omnium,
Non iuret per negotium,
Nec pro concupiscentia
Ullius fraudet pretia.
34. Dives cum benefidis,
Stet pauper cum servitiis,
Ad invicem conveniant,
Deo cum fide serviant.
35. Miles ad pugnam peragrans
Deum in mente teneat,
Fillones seraper caveant,
Ne dicant plus quam audiant.
36. Placentes per mendacium
Peccatum agunt maximum,
Yiles apparent saeculo
Et sunt in vituperio.
37. Potestas mundet vitia,
Furta et latrocinia,
Ut ceteri perterriti
Timeant poenam consequi.
38. 0 coniugatae feminae,
Tenete fidem provide,
Domos vestras disponite,
Ad templum Dei ourrite.
 39. Mutate vestem,viduae, 42. Servi, cum vero auimo
In castitate vivite, Vestro servite dominor
Luxuriantes fugite, Ancillae et utiliter
Ne possint vos decipere. Deserviautsimiliter.

40. Puellae se custodiant 43. In prosperis laetitiam,

Ab onini vaua gloria, In adversis tristitiam
Ne iuventute fervida Supra modum non habeat
Cadant in adulteria. Ulla tidelis anima.

41. Meretrices, convertite, 44. Qui vivitis in saeculo,

Veniam vobis quaerite, Omues servite Doiuino,
(Jui seinper solet parcere, Ut iuti sua dextera
Exspectat vos cotidie. Regnetis super aethera.

Collect. nis. HaliiMim saec. 13/i4. Cod. Yatiran. *.)'.)!. .\. - Collect. nis.
Italu-inn s;n.'c. 14. Cod. Maiviau. LVI 174. B. - * "Ikrt. ms. Emmeramense
(Italicuiu) saue.14. |et 1H.| Clm. Monacen. 14230. C. - Collect. nis. Frauciscan.
saec. 15. Cod. Vatican. 7650. D. - - Collrrt. ms. Yiinlobonrnsr saec. 15.
Cod. Vindobonen 4576. E. -" Brev. ins. Ambrosiaimin sacc. 15. Cm\. (Japit.
Mediolaueu. 7. F. - - OpiiM-. ms. Albertani saec. lf>/ie. Cod. Xeapolitau. YIII
G 29. add. saec. 1B/i6.G. - - Migne 1. c. 974 sqq. II.
1, 2 Verba Dei D. - '_', 1 !Si IKHI.-I (|iiac(|uc A; Si verba, quae vos
diritis D. - - 3, 3 semper dediti D. - 1. :'. sq. 1'rlilm D. -4, 4 Et st-mori
F; seniori indito A. - - 5, 2 horae sigiium D; Coiiciuimin ore resonet C. -
5 , 4 ad liostia D. - - 6, 1 recta D. - - 6, 2 palirs saurii ]': rlainaut D. -
6, 3 Dum stant quaesita praedia D. -- 7, 1 dictus E, doctis D. -- 7, 4 bene
1'ehlt F. - 8, 3 Distinctione D. - 8, 4 in finem AI>. - 9, 1 Literatus clericus
B. - 9, 2 Electioni D. - 9, 4 tacet FD. -- 10, 2 Per vanitatt-m ninriaui D:
uimis A. - 11, 2 Primatum saepe visitat F. - - 12, 4 relinquat A. - - 13, 2
Si vagus est D; et irnprovidus H: in jn-odigiis A. - 14, 1 devoti moiiaclii
H- 15, 1 Potestas == podfsta. 15, 3 Et cuni fide ABDEH; Ut et
cuin fide F serviant feblt H ; Et eain tide servant (.'. - - 16, 1 male E. -
16, 2 Aut placitato D. - 16, 3 Aut vera amicitia D, avaritia F. - 17, 2
de lucratio 11. --17, 3 recte Deum D. - 17, 4 lics Et litem V - 18, 3 vcra
verba H: vera fehlt F. - - 18, 4 tSemperpraeseute principe C. - - 19, 3 Xe
uuquam EF; Et uunquam D. -- 20, 1 Gastaldion^s E. - 20, 3 Nec 13.-
21, 3 Sed fehlt E; Et recta D; Rectedeserviant A; Recte tamen deserviantH^
Kecte lidem scrviautB; Kecta fide deserviantG; Kectaque fide deserviant C.
- 22, 2 ante DF. --23, 2 Aut auricularius ABEFGH. -- '_':!, 4 contidit
A. - - 24, 4 iuvalide E. - - 25, 2 Operanspueverociter D. - " 26, 1 Receptor
FCH. - - 26, 2 canens G. -- 26, 3 Ridendi E; Reddeudo (_: recitat fehlt
BCG; verba dudum AH. - - 26, 4 male AH. - 27, 1 In pectove se D;
siiinilas A; siniilans H. - - 27, 4 portans B; gaudimn A. - L's, 2 Effremunt
C; haeretici E. - - 28, 4 Nullam exspectant gloriam D. -- 29, 1 Atteiidite
omnes F; Audite etiam laici H. -- 29, 2 Quod Cliristi F; Qui estis Dei
famuli D; Qui Christo famulamiuiAH. - - 29, 3 Pro nullo E; ullo iitquam
A; Pro nunquamF; Pro rmllo malo crirnine D. - - 29, 4 ne despiciteD;
iniu decipite B. -- 30, 1 fehlt AH. - 30, 2 fehlt H; divina verba feblen
A. -- 30, 3 proficite E; percipite B; fehlt F. - 31, 3 tunc exibitis C- -
32, 1 vero diligite ABE. - 32, 3 Sed vos ancillas AH. --32, 4 ei D.
- 33, 2 Non vivet D. -- 33, 3 Nec per A; Non ex D. -- 34, 1 Dnces
cum ADH: Vivens cnm F. - 34, 2 fehlt AGH. - - 34, 3 Ad uiriouem
G. - - 35, 3 Filiones B; SillonesE. -- 36, 2 augeixtE. -- 36, 4 suut fehlt
F. - 37, 3 Ut cuncti iam D; praeterritiB; Ut compertiF. - 37, 4 Deluaiit
 - 71 -

poenam D. -- 38, 1 O fehlt ABCEFGH. - - 39, 1 vestes D. - Et castitate

AH; Cum ca.stitateG. - - 40, 3 Iii iuventuteD; perfidaB. - - 40, 4 Ne
cadant in luxuriam D. - - 43, 2 maessitiamD. - - 43, 3 Non habeatin
liac vita D. - 43, 4 Nulla D. -- 44, 1 Si vivitis G; Qui vivis in A. -
44, :t Ut fehlt F; iuncti FG; niti B; vitia A; Locati sua D. - 44, 4
KegentesG. - - Strophenfolge in D: 1. 2. 3. 4. 5. 13. 12. 6. 9. 10. 11 14 8.
19. 15. 16. 17. 7. 18. 25. 21. 22. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 36. 37. 38.
39. 40. 41. 42. 43. 44; es fehlen: 20. 23. 24. 34. 35.
,,Expliciunt rhythmi domini Petri Damiani heremitae et episcopi de
omnibus ordinibus." ABCG; Incipiunt rhythmi domini Petri Damiani
ete. wie oben C; Sequitur rhythmus domini Petri Damiani etc. E.

68. (53.) De Abbatnm Miseria.

1. Luget, plorat, lamentatur 6. Delinquentes dum emendat,

sancta nunc ecclesia,
Cum suorum tantam videt
abbatum miseriam
Et eorum contemplatur
diversti pericula.
omnes clamant impium,
Si quandoque illis parcet,
dicunt esse tepidum;
Quis portare ergo valet
vulgus tam ambiguum?

2. Nullus paene abbas modo 7. Phinees si imitatur,

valet esse monachus,
Dum diversum et nocivum
sustinet negotium
Et, quod nolit, sustinere
velut incus cogitur.
fugit vel expellitur,
Si Heli, tunc irridetur
atque parvipenditur,
Odiosus, si est fervens,
et vilis, si tepidus.

o. Monachornmtamquamservus 8. Valet forsan emendare

intus fert superbiam
Et multarum foris rerum
sustinet molestiam,
Hanc abbatis collum portat
servitutem geminam.
facta, si sint levia,
Et quae duas tantum poscant
sive unam veniam,
Graviora quae sunt, abbas
supprimit, ne pereat.

4. Spiritaliter abbatem 9. Nara si velit de immundo

volunt fratres vivere,
Et per causas saeculares
cogunt illum pergere;
Per tam itaque diversa
quis valet incedere?
loqui quaedam vitio,
Monachorum intestina
oritur seditio,
Et occulte statim eius
tractatur proditio.

"j. Nam, dum equitat, raox esse 10. Si quandoquevel ieiunat

dicitur vagatio,
Eius namque hebetudo
est claustralis statio,
Quidquid sempermiserfacit,
fit inde detractio.
vel tenet silentiura,
Vanae laudi mox abbatem
dicunt esse deditum,
Et, si loquitur vel mandit,
ut fur reprehenditur.
 - 72 -

11. Si sermonem facit abbas, 16. Noctem namque curis pressus

denotatur garrulus verbosus dimidiat
Et, si tacens nil exponit, Et aurorara, ut loquatur,
accusaturfatuus; saepiusanticipat,
Huc se vertat, illuc pergat, Totumdiem in loqueudo
semper erit anxius. postmodum continuat.

12. Intus, foris si contingat 17. Haec et alia praelatus

quaelibetadversitas,
Hoc incuriae abbatis
fratres omnesdeputant,
Illum rodunt atque produnt
et appellant bestiam.
sustinet quam plurima,
Saeculares foris pungunt,
intus fratres vulnerant;
llli corpus persequuntur,
hi corrodunt viscera.

13. Domus sancta si non crescit,
in abbatem invehunt,
Si decrescit, mox abbatem
velut bostem expetunt;
Ut incudem sic abbatern
simul omnes feriunt.
18. Dic, praelate, rogo, care,
quae est ista dignitas?
Intus dolor, foris labor,
hinc, inde calaraitas;
Corpus, fateor, his malis
perditur et anima.

14. 0 beatum tale caput, 19. Quis enim abbatura valet

quod a membris roditur! ferreo nunc tempore
Bonus pastor, quem depascunt Inter tot calamitates
saevi dentes ovium! virgas ferre fertiles?
Felix pater filiorum Praelatorum certe modo
morsus timet omnium. sunt honores steriles.

15. Istud malum monachorum 20. His honoribus, abbates

intus abbas tolerat, venerandi,cedite,
Saecularium et foris Grave pondus et inane
simul portat onera, ultro iam abicite
Anxiatur et tristatur, Et de cetero quieti
quem sic pemunt omnia. ac securi vivite.

Collect.ms.Venetumsaec.15. Cod.Marcian.Z L 198.A. - Migne

1. c. 972 B. - - 2, 5 Et ne ve sutinere; Et quodvelit sustiuereB. - 2, 6
velnt iniquus patitur B. - 5, 5 Quidquidmiser facit B. - - 5, 6 semperest
detractioB. -- 6, 5 rogovaletB. - 7, 5 est si B. - - 7, 6 et vilis et tepidus
B. -- 8, 3 poscuntA. -- 8, 4 vel unamB. - - 9, 2 quidquamloqui B. -
9, 6 perditio B. -- 10, 5 mandatB. - - 10, 6 Velut fur A B. -- 11,4 deiiotatur
B. - - 12, 5 rodunt et perrodunt B. - 13, 1 crescat B. - - 13, 3 Si crescat
B. - 15, 6 quod sic premant B. - 17, 1 Haec et onrnia A. 17 3
punguantA. - - 17, 5 prosequuntur
B. - - 18, 5 iis malisB. - - 19, 1 Quis
abbatum, rogo, valet B.
 - 73
69. (54.) Adversns Simoniacos.
Mundi turba turbulenta,
error et divisio,
Haeresis Simoniana,
zelus et ambitio
In lamentum nos compellunt
stili sub officio.
2. Exarentur ergo cuncta
strictim a principio,
Ex quo summaesedispraesul
sancto doctus spiritu
Scelestorum probra coepit
emendare liquido.
Cuius vox erat ut patris
corrigentis filios;
Ut apostoli vox erat
mitis ad Corinthios,
Sic se mitem exhibebat
erga coepiscopos:
4. Scitis, fratres, vos pastorum
suscepisseregimen,
Hinc vos decet ut doctores
primum recte vivere,
Obsecrare, increpare,
postmodum arguere,
5. Non elatos, non inflatos,
non ex vino turgidos,
Kon in veste pretiosa,
sed virtute fulgidos,
Sine causanon laedentes,
castos atque sobrios.
6. Sint in promptugestapatruin
sintque sancti canones,
Cibis vestris recreentur
debiles ac pauperes,
Orphanorummater plorans
ante vos non clamitet.
-
7. Cedant equi phalerati,
cedant caeci rabulae,
Cedant canes venatores
ac mimorum fabulae
Et accipitres rapaces
nec non aves garrulae.
8. Ad haec Simonis leprosam
exsecrate haeresim
Sacerdotum simul atque
scelus adulterii,
Laicorura dominatus
cedat ab ecclesiis.
Ex quo Simon contra Petrum
turrim struxit magiae,
Inde cecidit percussus
angulari lapide,
Contra cuius ictum plane
nihil cst durabile.
10. Ecce, papae gloriosi
monita Gregorii,
Ecce, verba summaesedis,
praesulis catholici,
Quibus irruunt in eum
cives Babylonici.
11. Hincque Caesaris exarsit
ira in ecclesia,
Inde tumuit in eum
praesulum superbia,
Sacerdotum,populorum
surgit insolentia.
12. Quorumrex estalter Christus,
alter est Leviatnan,
Ille vitae, iste mortis
regnat super agmina,
Ergo quorumquis sit victor,
nemo sanus ambigit.
 - 74 -

13. Resipiscantinde cuncti 14. Illi vero, quos cibavit

et ad corda redeant, fides apostolica,
Qui non pure, non sincere, Solidentur et fundentor
sed mente malevola Petri petra solida,
Sacerdotempopulorum Ut post pugnamconsequantar
roclunt atque lacerant. pleniter victoriam.

Migne1.c. 969sq. --- Str. 9 stehtbei MignezwischenStr. 11 und 12,

wo sie augenscheinlich
den Zusammenhang
stort. - - 11, 6 furit ab ecclesia.

70. (55.) De ecdesia Romanaab antipapa iiivasa luctus.

Heu, sedes apostolica, lusto Dei iudicio

Orbis olim gloria, Fit ista condicio,
Nunc, proh dolor, efficeris Ut, quisquisapostolicam,
Ofticina Simonis, Sedem semel comparat,
Terunt incudem mallei, Redimere non desinat,
Nummi nunc tartarei. Donec male pereat.

Cathedram pestilentiae
Pressus anathemate
Tenes cum sacerdotibus
Christi peremptoribus,
Fit tibi terra ferrea,
Caeli sedes aenea.

Migne 1. c. 9(.3 sq. -- Auf diese drei Strophen folgen noch die Worte:
Diligenter jgitur attende quod dico. Das Vorliegende scheint kaum mehr
als ein Bruchstiick zu sein. Der Rliythmus ist ein bei Damiaui auch sonst
bdiebter. Vgl. No. (40) tf.

71. (56.) Snper Ave Maria.

Ave, David filia, 2. Maria, miseria

sancta mundo nata, per te terminatur,
"Virgo prudens sobria, Et misericordia
losephdesponsata, per te revocatur,
Ad salutemomnium Per te navigantibus
in exemplumdata, niaris stella datur,
Supernorum
civium Lumenviae panditur,
consors iam probata. portus demonstratur.
 75 -

3. Gratia te reddidit 8. Tu in mulieribus

cunctis gratiosara, optiraa figura,
Te vestivit lilio, Quaeregis es gloriae
sparsit in te rosam, mater, virgo pura,
Te virtutum floribus Quo probaris dignior
fecit speciosam, omni creatura,
Intus et exterius Hoc agente Doraino
totam luminosam. siugulari cura.

4. Plena medicamine, 9. Et benedictus Deus,

abundansunguentis, qui cuucta creavit,
Terge sordes criminum, Qui matris in utero
plagam sana mentis, te sanctificavit,
Huius tui supplicis Benedictusfilius,
in te contidentis quem tuus portavit
Et hos sacros rbythmos Virginalis uterus,
coram te psallentis. quem ipse formavit.

5. Dominus. rex omniuin, 10. Fructus tuus, domina,

ex te sibi fecit fructus est caelorum,
Cellam pigmentariam. Quo pascuntur angeli
quam cunctis praefecit, coetusque sanctorum,
In qua miras species Christi meditatio
salvator confecit, cibus est eorurn,
Quibus omnes dulciter Qui per viam ambulant
electos refecit. eius mandatorum.

6. Tecum tota trinitas 11. Ventris habitaculum

fecit mansionem, rex regum intravit,
Pater, verbum, spiritus Cuius tabernaculuin
fixit sessionem, sibi dedicavit,
Propter quod nunc largius Condens ibi gladium,
ad devotionem per quem hostem stravit,
Te ipsam fidelibus Et manna dulcissiraum,
praebes lectionem. quo fideles pavit.

7. Bencdicta benedic 12. Tui sapor germinis

te benedicentes, nostrum est solamen,
Fac in tuis laudibus Per te vitae sumpsimus
sint proficientes, aeternae libamen,
Infige dulcedinem Quam det nobis Doininus
in tuorum mentes, per tuum iuvamen,
Ut in bonis actibus Qui vivit in saecula
semper sint ferventes. saeculorura. Araen.
Migiie 1. c. 393. - Der Rhythmus diesesLiedes ist von dem desDamiani
so verschieden, dafs es gerechtfertigt scheint, an der Autenticitfit dieses
Liedes zu zweifeln.
 - 76 -

72. (57.) De Beata Maria V.

1. Quis est hic, 3. Mox ego

Qui pulsat ad ostium, Dereliqui lectulum,
Noctis rumpens somnium Cucurri ad pessulum,
Me vocat? o Ut dilecto
virginum pulcherrima, tota domus pateat,
Soror, coniunx, Et mens mea
gemma splendidissima, plenissime videat,
Cito surgens Quem videre
aperi, dulcissima. maxime desiderat.

2. Ego sum 4. At ille

Summi regis iilius, lam inde transierat,
Primus et novissimus, Ostium reliquerat
Qui de caelis Quid ergo mi-
in has veni tenebras serrima, quid facerem?
Liberare Lacrimando
captivoruni animas, sum secuta iuvenem,
s niortcm Manus cuius
et multas iniurias. plasmaveruut bomiuem.

5. Vigiles
Urbis invenerunt me,
Exspoliaverunt me,
Abstulerunt
et dederunt palliura,
Cantuverunt
mihi novum canticum,
Quo in regis
inducar palatium.

Mi<oie1. c. 939. - Von diesemLiede gilt dasselbewie vou der vorigeii

Nnmmer.

73. (58.) De saDcto Vincentio.

Caelum, terra, pontus, aethra,

Pariter elementa
Cuncta promant triumphalem
Surami regis gloriam,
Qui leonis rugientis
Rabiem
Per robustum bellatorem,
Mox victorem
Conculcavit Vincentium.
 - 77 -

2. [Saevi]nempeDaciani 4. Bellafremunt,
hostes
caedunt,
Sprevit iram iudicis, Haecest lex victoriae;
Truces minas et furorem Pugna surgit, palma crescit
Ceu susurrosculicis, Et coronaegloria;
Vincla, flagra, carcerales Clarus Christi triumphator
Tenebras; Curiam
Ipsae plagae vulnerantur, Summi caeli purpuratus
Mortes mortibus adduntur, Introivit, comitatus
Sed domus Niveo
Supra firraam fixa petram Splendidorum angelorum
Nequit sterni Dulce carmen
Vi ventorum vel fluminum. Modulante collegio.
Fame corpus maceratum Mox in latos corpus agros
Cernitur lacitur
Velut epulis nutritum Insepultum, pavent canes,
Sumptuosis Treniunt aves
Ac cibis regalibus. Propius accedere;
Angelorum quippe cibus Dives arvum fert thesaurum
Rcficit Nobilem,
Ventrem mentis se quaerentis, ISlon praedones, non latrones,
Quae nil sitit Ut occultent,
Praeter Deum vel esurit. Valent illud effodere.

3. Saevit, fremet, efferatur 5. Nam vesanus Dacianus

Mox cruenta bestia, Suit hunc herunculo,
Fervet, frendet,movetcuncta Yelut in paricidali
Tormentorum genera, Reum claudat culeo;
Ferrum, ignes, eculeum, In marinis iubet mergi
Fistulas, Fluctibus;
Torquet, torret et compages Nequit pontussacrumpondus
Dividit articulorum, Cohibere,sed ad litus
Imprimit Caelitus
Ignitarum laminarum Gubernatum deportatur
Sectis membris Et festinos
Caecusfuror cauterium. Praevenit felix remiges.
Christi miles premit vires Nunc serenum,victor, caelura
Viribus, [Introis],
Cordis (et) igne carnisignes 0 beate, coronate
Extinguebat Post triumphum,
Sancto plenus spiritu. Martyr invictissime.
Caesusflagris, fessusplagis In aeterni luce regai
lubilat, Radians,
Desideshorret tortores, Lapis vivus, clarum sidus,
Solum timet Cum ignitis
Levitatem carnificum. Angeloruin agminibus.
 - 78 -

6. Post sudorem et laborem,

Post peractum stadiura
Tribuente iusto rege
Fers promissum bravium
Trabeatus stola candi-
dissima.
Solis ardor, lunae candor
Tuae cedunt claritati,
Omnia
Superantur, quae mirandum
Sui praebent
In hoc orbe spectaculura.

Rector caeli, nate Dei,

Petimus,
Leva mersos, solve nexos
Magni sancti
Meritis Vincentii.

Tu, quos multae premunt culpae,

Suscita,
Fige nostra sursum corda,
Quo amemus
Nihil praeter caelestia.

7. Da terrenis in extremis
Caeli celsa scandere,
Quos misertus redemisti
Pretioso sanguine,

Rex immensus et aeternus,

Cuius nutum
Cuncta tremunt condita,

Qui cura patre spirituque

Sancto regnas
Infinita per saecula.

Migne 1. c. 947 sqq. - - 2, 12 flaminum.- 3, 5 sq.fistulas, eculeum.-

4, 18 Cives arvum. " - Dieser kunstreiche Rhythmus ist bei Migne 1. c. iii
einer Weise gedruckt, die keine Ahnung von seiner intrikaten Gliedenmg
aufkommen lafst. Gerade dieser kiinstliche Aufbau lafst mich an Damianis
Autorschaftzweifeln, bei dem wir sonstnur auf einfachereStropbenforrnen
stofsen. Da aber Petrus Damiani 1043 das Kloster S. Vincente, in der N;ihe
des Petra pertusa benanntenFelsens (in gleichen Abstanden von Urbino uud
Fossombronebelegen)reformierte, ein Umstand, der recht gut zur Ent-
stebungeinesLobhyumusauf YinzenzAnlafs gebenkonnte, so begniio-ek-h
mich,dieseZweifelzu aufsern.Vgl. iibrigensauchzu2, 8 Nr. (42)7°r>.
 Eusebius Bruno,
Episcopus Andegavensis,
f 1081.

In einem Sammelbandeaus dem Kloster Saint-Serge d'Angers saec. 11.

befindet sich eine Reihe von elf Gedichten, welche augenscheinlichdasWerk
eines und desselben Verfassers sind. Dieser Verfasser bezeichnet sich in
Nr. (2) Str. 8 und Nr. (11) Str. 5 als Bischof von Angers; derselbe kann
kaum ein anderer sein als Eusebius Bruno, der das Bistum von 1047
an inne hatte und 1081 starb. Dieser war ein Freund und Gonner
Berengars von Tours, an welchen er ein uns erhaltenes Schreiben gerichtet
hat, das sich iiber die Lehre der Kirche, die Eucharistie betreffend, ver-
breitet. (Migne PP. LL. 147, 1199). Von den elf Liedern des Eusebius
hat nur eines, Nr. (6) eine weitere Verbreitung gefunden; dies eine aber ist
sozusagen Gemeingut der ganzen mittelalterlichen Kirche geworden. Es
ist bezeichnend, dafs sich in derselben Handschrift auch das Lied luste
iudex, lesu Christe befindet , welches nach Clarius1 Zeugnis Berengar
von Tours verfafst hat. - Vgl. Hist. lit. de la France VIII, 90 ff. Dom
Ceillier, Hist. gen. des auteurs sacres 2C ed. XIII, 274 ff.

74. (1.) Oratio ad sanctum Spiritnm Paraclitum.

1. Consolator miserorum. 3. Tu patris promissum atque

solamen maerentium, septiformis gratia,
Lux piorum, spes reorura Verbo, linguis et sermone
unctioque mentium, puro ditans guttura
Creatoris horainumque Et divino urens igne
amor atque vinculum, paenitentura crimina,

2. Boni fons7doctrinaefomes, 4. Quamvissubditumpeccatis

veritatis spiritus, corpus suetusfugere,
Hostiles frangens conatus, Veni taraen et obscoena
dextrae Dei digitus peccatorum decoque;
Et dolore desperati ^7eni, bone, veni, pie,
animi paraclitus, veni, potentissime.
 80
5. Tu purgare,quaeque
voles,
aspirandopraevales,
Tu bruta stultaquecorda
sic mutareassoles,
Ut indoctos eruditis
protinusaequipares.
Collectan.
ms. S.SergiiAndegaven.
saec.11. Cod.Andegaven.
- 5, 5 Et indoctos.
75. (2.) Oratio ad sanctam Mariaiu.
1. 0 regina reginarum,
Summum decus feminarum,
Mater virgo, Deo foeta,
Sacro flatu fecundata.
2. Rosa de spinis [exjorta,
lesse virga, raaris stella,
Fons hortorum, Dei templum,
Laus iustorum, spes reorum.
3. Cor, quod te cupit laudare,
Nunquam potest desperare;
Tu praecellis, tu excellis,
Quidquid est Immanae laudis.
4. In liac tua speciali
Domo libet coniiteri,
Sed dum meas recognosco
Culpas, nimis erubesco.
5. Ego mox a matre natus
Arae tuae sum donatus,
In ecclesiae(tuae) cubili
Circa templa nati tui
6. Educatus et edoctus,
Incrassatus, impinguatus
Tam praedulci nutritura,
Ut est oculi pupilla.
7. Miser quid adultus egi?
Ingratusrecalcitravi;
Per genusomne peccati
Foeda pronusfrena dedi.
-
Ergo meanicaecam
mentem,
doctoi"alme,visita
Putridumquein peccati
luto corpussuscita
Et utrumque ad amorem
Christi tui subleva.
283(274).
8. Et quid natus tuus fecit?
Pro te culpas meas texit,
Ad lionores vne evexit,
9. Nec primaeva pubertate,
Nec in dura iuventute,
Nec in sera senectute
Mala mea cessavere.
10. Dices: ,,A me procul esto?
Tuas nugas non admitto;
Si meus, ut dicis, esses,
Talera te non exhiberes;
11. Vitiis, quae nimis odi,
Non deberes inquinari.
Hostem meum elegisti,
Cui te totum condonasti.
12. llli semper oboedisti.
Illius velle fecisti;
Illum roga, illum ora,
Illum clama, illum voca.
13. Iste iuvet atque regat,
Ut clientem te defendat." -
0 regina gloriosa,
Potenset imperiosa,
14. Pro amore nati tui
Haecverbaproferre noli;
Recordare,pia, sancta.
Quid fecisti de Maria.
 - 81 -

15. De illa dico Maria 24. Nunc dierum finis instat,

Vocata Aegyptiaca, Mors crudelisadpropinquat;
Cuius vita scelerata Morbi doloresque suam
Turpis et dedecorosa. Dicunt adessemagistram.

16.Postquam
mare,
terras,
urbes 25.Contra quam
turris
Foedavit et regiones.
Tandem lerosolymorum
Accessit ad diem
17. Templum Dei intratura
Est divina vi repulsa;
Tandem est ad te conversa,
Et tu non es aversata,
Sedproeaobses facta; 27.Singularis
Sicintrareestpermissa. Deigenetrix,
18. Hanc tu talemrcddidisti,
Ut non possent comparari
Eius meritis nec ipsi
Inter eremitasprimi.
19. Et Theophili memento,
Qui se manibuset scripto
Hosti tradidit antiquo.
20. Hoc compertochristiana
Plebs pro fratre gemebunda
Clamat te potentem csse
Sic astricto subvenire.
21.Ergotuaexoratus
Prece rex et natus tuus
lubet dolo pactum frangi
Et libellum moriis reddi.
22. Has mundi per nationes
Facismiserationes;
Mihi tuo,velis,nolis,
Claudes
portampietatis?
23. Noli iam dissimulare,
Propera, festina, surge
Et sine dilatione
Servi tui miserere.
necscrobs
nec
Erit spes defensionis;
festum. Solus hunc non habet metuni,
Qui se nescit esse reum.
26. At mihi, qui sceleratus
Sum et culpis oneratus,
Esset plane desperandum,
Ni adesses tu asylum.
advocata,
Maria,
Quae si natum depreccris,
Repulsam
nonpatieris.
28. Ergo, bona,ergo,sancta,
Ergo, pietateplena,
Non me, quaeso, exhorrescas
Nec measprecesrepellas.
29. Non sint meaeculpactanti,
Ut tu cessesmisereri,
Venter, cui se infudit
Plenitudopietatis.
30. Nefas est, ut ad suorum
Preces accescat servorum,
Quorum unus ego miser,
Egofoedus,
egopiger.
31. Precor, mater, tuas plebes
Tutum protegas, gubernes.
Quamdiu in bac ingrata
Hospes perdurabo vita.
32. Sed in gravi die mortis
Estoadiuvatrix fortis,
Ne feras,ut inimicis
Simrisusludibrialis.
33. Nec intrem inferni fores,
Donec Christo mepraesentes;
Tunc monstra, quia sum tuus
A nativitate servus.

Collectan. ms. S. Sergii Andegavensis saec. 11. Cod. Andegaven.283.

(274). - - 3, 1 Cor qui. - " 13, 2 Et ut clientem. - - 18, 2 coari.
Dreves, Hymnographi Latini. I. 6
 - 82 -

76. (3.) Oratio ad sanctos Angelos.

1. Summe potentissimeque 3. Throni, dominationes

Caelestis militiae, Et virtutes igneae,
,,Quisut Dcus" nominate, Angeli archangelique,
Michaelarfchangelej, Potestates
caelicae,
Primorum primus, assistens Miseri calamitates
Maiestati regiae, cleraenterrespicite.

2. Tuque, fortitudo Dci, 4. Et si foeda, quam commisi,

Gabriel clarissime, mea sit obscenitas,
Et caelestis medicina, Cui iure indignetur
Raphael sanctissime, vestra munda puritas,
Preoes meas pictate Cogat tamen, ut ignoscat,
Benigna admittite. vos vestra benignitas.

(Jollwtan. ms. S. Sergii Andegavensissaec. 11. Cod. Andegaven.283 (274).

77. (4.) Orntio ail sanctos Patriarchas et sanctmn lohanuem.

Excellentes patriarchae 2. Ad quorum sortem, lohannes

ot prophctac providi gloriose, pertines,
Rcgem reguni cxonuido Qui mortales inter omnes
sint nobis propitii, nullo minor emines,
Qui illi complacucrunt Qui, quod cuncti praedixerunt,
per virtuten» fidei. ostcndcndo edoces.

3. Virgo, martyr et baptista

et praecursor Doniini,
Propheta, plus quam propheta
atque cultor eremi,
Mei te rogantis servi
miserere miseri.

Collectan.ms.S. SergiiAndegavensis
saec.11. Cod.Andegaven.
283('274).

78. (5.) Oratio ad sanctnm Petrum Apostohnn.

0 princeps apostolorum, 2. Petre. cuius supra petram

regni Dei claviger, fundamentum stabile
Christianacveritatis Collocatumfirmatumque
doctor atque legifer, novimus ecclesiae
Divinae praeceptionis A summo,sed reprobato
operatorimpiger, angularilapide,
 - 83 -

3. Qui tui tanta doctoiis 5. Ovesergo tibi dantur,

es elatusgloria, quaspascas,dominicae,
Ut, quae ligas et quae solvis E quibus sum una lupi
potestatetradita, lacerata vulnere,
Sit ligatum et solutum Quam cures sanesquequaeso,
supra caeli sidera, pastor clementissime.

4. De amore requisitus 6. Si te miser et peccator

certiori tertio offendi raultoties,
Trinam das confessionem A sacratodiscis ore,
more promptus solito non tantum ut septios,
Eo ipso, quein latere Sed ut septies remittas
nihil valet, conscio. culpas septuagies.

7. Exoret pro nobis [sacer]

chorus apostolicus,
Ut illius complacatus
interventu Dominus
Culpas remittendo veris
iungat paenitentibus.

Collectan.ms. S. Sergii Andegavensissaec. 11. Cod.Andegaven.283 (274).

79. (6.) Oratio ad sanclnm Stephaniim.

1. Snncte Dei pretiose, 2. Dominum pro inimico

protomartyr Stephane, exorasti populo,
(i'ui virtute claritatis Funde preces pro devoto
circumfultus undique miseroque famulo,

3. Ut tuo propitiatus
interventu Dominus
Me purgatum a peccatis
iungat caeli civibus.

Collectan ms. S. Sergii Andegavensis saec. 11. Cod. Andegaven.

(274).-- Dieses Lied hat in wenig veranderter Form eine weite Verbreitung
als Hymnus gefundeii:

1. Sancte Dei pretiose, protoraartyr Stephane,

Qui virtute caritatis circumfultus undique
Dominuin pro inimico exorasti populo,

2. Funde preces pro devoto tibi nunc collegio,

Ut tuo propitiatus inferventu Dominus
Nos purgatos a peccatis iungat caeli civibus.
6*
 - 84 -

3. Gloria et honor Deo usquequo altissimo,

Una patri filioque, inclito paraclito,
Cui laus est et potestas per aeterna saecula.
Antiph. et. Legend.ms.S. StephaniFrisingen.saec.n/i2. Clm.Mouacen.
21585. A. - Psalt. et hymn. ms. Walcidorense saec. n/i2. Clm. Monaceu.
13067.B. Brev. ms. SuperiorisAlthae saec.12. Clm. Monacen.9633.
C. -- Diurn. et hymn. ms. Scheftlariensesaec.12. (Jlm. Moiiacen.17024.
D. - Brev. ms. S. Petri Salisburgen.saec.12. Cod. Petrin. V 24. E. -
Matut. ms. Admontense anni 1180. Cod. Admonten. 18. F. " Antiph. et
Grad. ms. Nivernense saec. 12. Cod. Parisin. Nouv. Acq. 1235. G. - - Psalt
et hyrnn. Ostroviense anni 1174. Cod. Capit. Pragen. A 57. add. saec. 14.
in. H. - Brev. ms. Florianum saec. 14. [et 13.] Cod. Florian. 384 I. -
Brev. ms. Lambacense saec. 13/u. Cod. Lambacen. CLXXVII. K. - - Diuru.
et hyinn. ms. Benedictin. saec. 15. Cod. Upsalen. C 477. L. - - Antiph. et
hyran. ms. Scarense saec. 14. [et 15.] Cod. Upsalen. C 422. M. - - Brev.
ms. Ducumburgenseanni 1451. Cod. Uucumburgen. 67. N. - - Diurn. ms.
Vindobonenseanni 1478. Cod. Ducumburgen. 86. 0. - - Brev. ms. Pataviense
anni 1429. Cod. Ducumburgen. 183. P. - - Brev. ms. lohannis, plebani in
Riclmow Bohemicali anni 1485. Cod. Altovaden. 98. Q. " Brev. ms. 8.
Georgii Pragen. saec. [I2/i3. et] 13. Cod. Pragen. XII E 5. R. - - Brev. ms.
S. Georgii Pragen. saec. 14. in. Cod. Pragen. VII G 7. S. - - Brev. ms.
Trebonense saec. 15. Cod. Pragen. VI F 12 b. T. - - Brev. ms. Hanussii
de Colowrat anni 1470. Cod. Capit. Pragen. P 11. U. - - Psalt. et Antijih.
ms. S. Petri Erphesfovden. anni 1481. Cod. Rosenbergen. 62. V. - - Brev.
ms. Autisiodorense saec. 15. (Privatbesitz). W. - - Brev. ros. Emrneramense
saec. 13/u. Clm. Monacen. 14741. X. - - Brev. ms. Emmeramense saec. 14.
Clm. Monacen. 14771. Y. Brev. Coenobii S. Mariae Suessionen. imp.
Parisiis 1533. Z.
1, 2 claritatis E. - - 2, 3 peccatoBEF. - - 3, 2 cum iuclito 15.- - DLM
schieben vor der Doxologie ein:
Ubi chorus beatorum laetatur spirituum,
Ubi iustorum animae claro gaudent luraine,
Cernentes cum iubilo regem in decore suo,
wo zu lesen: Ubi animae iustorum und: Regem in decore suo cernentes cum
iubilo.

80. (7.) Oratio ad sanctum Mauritium sociosqaeeius.

1. Thebaea sancta legio, 4. Opes labore quaerimus,

Choro iuncta angelico - Quaerendis modurn tollimus,
Nam iam recepto praemio Has dum pro Deo credimus,
Gloriaris cum Domino - Amissis mentem perdimus.

2. Sis pro servis sollicita 5. Fides cessit perfidiae

Et pietate anxia, Et veritas fallaciae
Qui in mundano pelago Et pietas tyrannuli
Absorbemurnaufragio. Et amor dolo duplici.
3. Hinc Charybdiluxuriae, 6. Ipse Deuscontemnitur,
Hinc Scylla avaritiae, Ecclesia despicitur,
Hinc syrtibus invidiae Cuius dicuntur servuli
Caeco iactamur turbine. Impedimenta saeculi.
 85 -

7. Pax rediit ad supera, 13. Rogatupio impetres

Secutaest iustitia;
Coloni sunt ludibrio,
Nullus est honosaratro.
8. Fames, clades, penuria
Urbes vastant et oppida;
Nara de villis quid mentio,
Cum sit inculta regio?
A Cliristo, quia potenses,
Nec, gravius si peteres,
Turpi repulsa dignus es,
14. Ut mihi, vitae antequam
Dies ingratos finiam,
Per luctum paenitentiae
Detur medela veniae.

!>. His parum dignis plectimur 15. Ne me flammis perennibns

Poenis, quas rei patinmr, Ignis urat tartareus,
His, si quis vere cogitet, Nec de me, sicut coeperat,
Nec tartarus sufficiet. Hostis antiquus gaudeat.

10. Undc ergo consiliumV 16. Precor, illorum etiam

Quod quaerendum auxiliumV Ut avertas malitiam,
Quod dolori remedium ? Qui diram per saevitiam
Quod laboii solacium ? Tuam vastant ecclesiam.

11. Tibi post Christum Dominum 17. Illorum, quaeso,odium

Et matrem et apostolum, In cor verte benevolum,
Mauriti, prineeps martyrum, Sed hoc si nequit fieri,
Hoc dabitur negotium. Ab illis precor erui.

12. Te precor supplex, humilis 18. Clerum tuum, piissime,

Per tui palrnum sanguinis Rege, conserva, provehe,
Et per bis terna milia, Plebem tuam cuin principe
Quae duxisti ad supera, A cunctis malis eripe.
19. Oro precis in ultimo,
Ut dum in carne vixero,
Des mihi necessaria?
Nam non quaero superflua.
Collectan.ms. S. Sergii Andegavensissaec. 11. Cod. Andegaven,283
(274). -- 3, 1 caripdi. - 18, 2 Rege, conserva. uee.

81. (8.) Oratio ad sanctos Nazarinm et Celsum

et Gervasium et Protasium.

0 Nazari, Nazareni 2. Yos Gervasi Protasique

Nazaraee Domini, uterini gemini,
Celsequoque,cuius vita Postmagistrum,
quempraemisi.
celso par est nomini, primitivi domini,
Quem sub alis educastis, Subvenite senescenti
servi miseremini. nutritores pueri.
Collectan.ms. S. Sergii Andegavensis
saec.11. Cod.Andegaven.
283(274).
 82. (9.) Oratio ad sanctiim Sympliorianum.

Qui iuvenculusantiquam 3. Tu me, miserumconcivcm,

Christoparis Aeduam, de sublimivisita,
Capite truncandusfidem Orans regem, cui litasti
asserenscatholicam, sanguinisiibamina,
Impetra,Symphoriane, Ut uniusservi tui
milii reo vcniam. tibi det peccamina.

Tibi, dum mactandusvadis 4. Te precor, universalis

Christo grata hostia, martyrum victoria,
Mater ait stans in porfca: Ut timm exores regem
Mi nate, ne dubita, pro mea miseria,
Vita tibi non aufertur, Peccatorumut condoner
sed paratur gloria. ante mortem venia.
Collectan.ms.S. Sergii Andegavensis
saec.11. Cod.Andegaveu.
283(274).

83. (10.) Oratio ad sanctnm Martinum.

Margarita sacerdotum, 3. Igitur. quem ferus hostis

Martine sanctissime,
Tui saeculi lucerna
solque splendidissime,
Ceteris confessor pie,
sed noster apostole.
Tu potenter Acherontis
claustra ter evisceras,
Dum tui sectator Christi
tres defunctos suscitas,
Et saluti languidorum
membra mille reparas.
Collectan. ms. S. Sergii Andegavensissaec. 11. Cod. Andegaven.283 (274).
telis multis perculit
Et, sepulcro vitiorum
ne resurgara, impulit.
Te reclamo, cuius paene
mens desperans periit:
4. Hac de morte me foetente
more tuo suscita,
Vulneratum tabidumque
manu cura medica
Petenti nulli negata
pietate solita.

84. (11.) Oratio ad sanctum Maurilium.

1. Quamvis sanctorum ultimo 3. Tu vitae reddis mortuos

Scribaris in catalogo,
Inter primos laudabilis
Es nobis et amabilis,
2. Maurili, ab Italia
Transmisse Dei gratia,
Ut sanctaevitae meritis
Nos ditares miraculis.
Et sanitati languidos,
Tu templa, caereraonias
Daemonicas evacuas.
4. Hinc urbis tuae incolis
Es amor indicibilis
Et clero, quemtu iugiter
Foves praesentialiter.
 - 87 -

5. Quid de me fiet niisero, 7. Scd tuus dixit Dominus,

Qui ausu tenierario Ut iudex clementissimus:
Scdis tuac sandissimum Nolo mortem peccantium,
Suscepi sacerdothtm? Sed vitani convertentium.

6. Si condignam foedissimis 8. Tu sectare, quod protulit,

Rependasvicem meritis, Imitare, quod docuit;
Quae me satis excruciet, Nain nmlta eius gratia
Nullus poenain inveniet. In caeli regnas gloria.

Collectan.ms. S. Sergii Andegaveusissaec. 11. Cod. Andegaven.283 (274).

 Wido Eporediensis
saec. 11.

Die im folgenden mitgeteilten, augenscheinlich ein und demselbenVer-

fasser aii^ehorenden Hymnen befinden sich in dem Psalterium Warmundi
saec. I0/n. Cod. Capit. Eporedien. 85. Die Hantlschrift ist hcsdirieben von
Betbmanu in Pertz, Archiv IX, S. 624 (Nr. 8) und von Dummler, Zeitscli.
f. deut. Altertiiin XIV (1868), 245 ff. Ersterer liat (a. a. O.) Nr. (7), letzterer
(;i. a. O.) aufser Nr. (5) und (12) alle Hymnen herausgegeben und dieselben,
um die beideii genannten vermehrt, nochmals abgedruckt in seiner Schrift:
Anselm, der Peripatetiker (Halle 1872), S. 102-106. Die Hymnen sind in
den Psalter Warmunds auf den Bll. 17, 21-2'.'> mnl am Sclilusse von einer
llaud des 11. Jahrhunderts eingetragen; aufser ihnen auch ein langeres
Liebesgedicht iu leoninischen Distichen (Diimmler, Anselm, S. 94 S.) als
dessen Verfasser, wie es scheint, am Rande der Handsehrift ein sicherer
Uuido bezeichnet werden soll. Derselbe ist anscheinend auch Verfasser der
Hymnen (vgl. Bethmann a. a. 0. S. 625). Dafs der Dicbter mit Ivrea in
Beziehungen stand, beweist sein Hyrnnus auf den hl. Teg-ulus; dagegen
weisen die Hymnen auf die HH. Patricius, Brendauus, Kilian uiid Brigida,
wenn nicht auch einen Schottendichter (dagegenscheint, wie der Name des
Autors, so die Form der Dichtungen zu sprecheii), so doch auf irgend einen
Zusammenhangdes Verfassers mit einem norditalischen ISchottenkloster.

85. (1.) TemporeQuadragesimae.

1. Sub quadraginta solibus 3. Extendat fides lanceam,

Quos anni gyro colimus, Superet ignorautiaiu,
Praeparemusarmarium Ensem stringat sobrietas,
Hostis contra contrarium. luguletur ebrietas.

2. Insudent elemosynae 4. Ingratum pondus crapulae

Manibuscras et hodie, Non ferant nostrae spatulae,
Caritatis militia Os in ciborum genere
Nostra servet hospitia. Non parcat ventri tenerae.

5. Pater cum suo filio

Spiritus sub consilio
Muniat nostra moenia
Famulatrice venia.
 86. (2.) TemporeQuadragesimae.

1. Gratiarum actioncs, 4. Creatura creatorem

Oinnis lingua, Deo sones, Et rederaptus redemptorem
Qui ex nihilo construxit, Laudet laudibus immensis
Quidquid velle suum mssit. Fidibus fidei tensis.

2. Actiones gratiarura 5. Quadraginta sub diebus

Non sit Deo dare parum, Mentes lustret verus Phoebus,
Qui nos filio redemit, Ut caligovitiorum
Quos Adae culpa peremit. Evanescat sole morum.

3. Omnis cantus melodia »;. Deus, cleorum dominus,

Sit in suae laudis via, Idem natus in omnibus
Fiat sua cantilena Sancto spiritu socio
Nostruni prandiuin et ccna. Sint in nostro ncgotio.

87. (3.) De Beata Maria V.

1. Data stella terrae, mari, 3. Virginale salve decus,

Redemptorem tuum pari, Per quod videns crit caccus,
Qucd est, totum qui creavit, Et illustra totuin mundum
Ventris aulam gravidavit. Tanta lampade iucundum.

2. Salve, decus mulierum, 4. Patri, nato laudes vivae

Paries quae lumen verura, Sint figura sub olivae,
Quidquid terra tenebrescit, Sancti spiritus spiramen
Tenebras post partum nescit. Ferat idem; Araen, amen.

88. (4.) De sanoto Brendano.

1. lam Brendani sanctos mores 3. Is imploret nos salvari

Canant fratres et sorores, Naufragantes in hoc mari,
Sub concordi cantilena Ferat opem cito lapsis
Sibi serviat camena. Pressis raole gravis fascis.

2. Pater fuit monachorum, 4. Rex supremus, Deus pater,

Castitatis amans thorura Quem lactavit virgo mater,
Huius mundi sprevit cborum, Sancti flaminis cum velle
Nunc collega supernorum. Nos divino pascant melle.

Hymnus sancti Brendani confessoris.- - 4, 3 Sui am Rande.

 89. (5.) De saiicta Urigida.

1. Sanctaevirtutes Brigidae 3. Gemmadigiti Domini,

Commendemuscotidie, Deo placens et homini,
Sua virtutum gloria Per sua mirabilia
Sit in laudis memoria. Tela frangat hostilia.

2. Sol velut inter sidera 4. Infra natalis biduum

Sic Christi sponsaBrigida Suscitansregis filium,
Praelata mulicribus Extinguat flanunas icroris
In famosis operibus. Scotorum custos pecoris.

5. Per virtutis exordium,

Per salutis primordiura,
Utrisque per optabilem
Vitam mercemur stabilem.

4, 4 Scotorum unleserlich. - - 5, 4 mercemur unleserlich.

90. (6.) De ss. Cornelio et Cypriano.

1. Sancti festum Cornelii 3. Ergo, caelestespraesides,

Sit nostri palma proelii, Mentes levate desides,
Et Cypriani iaculum Et vestri labor vomeris
Sit nostrum propugnaculum. Sit nostri raerces operis

2. Sub ipsis triumphantibus 4. Omnipotentem Dominum

Accincti bonis moribus Et natum, regem omniura,
Fugemus hostis faciera, Veneremur paraclitum,
Calcantes stratam aciem. Sincerum caput capitum.

91. (7.) De sancto Kiliano.

1. Confessorem
Kilianum 3. Per psalterium, per plectrum
Adoremus,non sit vanum, Commendemus ut electrura,
Hunc collaudet omnis mundus Pretiosior est auro
Suo dogmate fecundus. Christi sanctus in thesauro.

2. Colligamussanctumvirum 4. Patri, nato voto pari

Nostrae mentis in butyrum, Constetnobis famulari,
Ut per rorem sui mellis Veneremursanctumflamen,
Extinguatur flamma fellis. Ab utroque moderamen.
Hymnus sancti Kiliani confessoris.- - 1, 1 Confesorem.- 1 2 Vene-
remur, korrig. in Adoremus. - 3, 8 Precior, korrig. in Pretiosior.
 92. (8.) De sancto Matthueu.

1. Apostoli festivitas, 3. Levi levet ponderibus

Sua caelo nativitas Nos depressos inferius
Cenum nostrae putredinis Et praestet sua venia,
Curet suis remediis Scandamus ad Cyllenia.

2. Publicani confessio, 4. Deo patri sint munia

Gaudentis interiectio, Cum tilio communia,
Quae commisimus publice, Sit idem sancto flamini,
Terat magistri pumice. Maestorum consolamini.
2, 4 vel magistro.

93. (9.) De s. Mauritio et Sociis.

1. Sancta Thebaea legio 3. Sanctis vero martyribus

Sit nostri stili regio, In laudum mille milibus
Et eius ad tripudium Honor et perpes gloria
Sit frequens nostrum studium. Sit vigili raemoria.
2. Laudes sancto Mauritio 4. Agaune, lux in tenebris,
Pio dentur officio, Morte sanctorum celebris,
Sit suae palmae iaculum Exsulta cum martyribus
Nostri mucronis capulura. Factis supernis civibus.

5. Summi boni principium

Et filii iudicium
Prestent sub prece flaminis
Extremi spem examinis.
Uber 1, 1 Vel: Thebaea sancta legio.

94. (10.) De sancto Patricio.

1. Carnis sepulto vitio 3. Scotorum apostolicus,

Sancto laudes Patricio Nulla virtute modicus,
Det nostrae carnis cithara Per sua mirabilia
Cum omnis linguae litera. Nostra mundet ovilia.
2. Qui praedicavit Scotiam 4. Patri, nato cotidie
Domans gentis ferociam, Dentur laudes non viduae,
Hostilem domet aciem Flamini lege socia
Vertens in fugam faciera. Canit nobiscum Scotia.
Hymnus sancti Patricii confessoris. - - 2, 1 iiber praedicavit: vel refor-
mavit. - - 3, 1 Scottorum. - - 4, 4 csotia.
 92

95. (11.) De ss. Philippo et lacobo.

1. In prima dio Madii
Gemini solis radii
Micant doctrinae lumine,
Plcni divino numine.
2. Vincuut mundum miraculis
Tensis fidei iaculis,
Inimicorum spolia
Portant ad caeli solia.
3. Ergo, clari signiferi,
Plus sidere luciferi,
Vestrae campo victoriac
Nos mandate memoriae.
4. Pater incomnmtabilis,
Filius admirabilis,
Spiritus ineffabilis
Cordis scribantur tabulis.

3, 1 praeclari signiferi.

96. (12.) I)e sancto Sigismundo.

1. Gallia cuni Burgundia 3. Uxoris grata copula

Sit laudandi facundia, Et tiliorum copia
Sigismundi victoriam Sic -ornent quaternarium,
Reducat in meraoriam. Ut nos iungant quinarimn.

2. Rex potens in divitiis, 4. Pater a suo solio

Inops in solis vitiis, Lectis granis a lolio
Peccantibus subveniat Cum tilio, cum flamine
Et riostras plagas leniat. Sit in isto precamine.

97. (13.) De ss. Simeone et luda.

1. Orrmegenus monochordi 3. Nobis parcant, postulemus,

Voce laudet sub concordi
ludara simul et Taddaeum,
Multa passospropter Deum.
2. Carne vivunt interfecti,
Mundi iudices effecti,
Caelum ornant triumphantes,
Palmam nianibus portantes.
Hymnus sanctorumSimonis et ludae. --1,2
Lapsus calami vor, da ludas und Taddaeus zwei Namen ein und derselben
Personlichkeit sind.
Hoc concedat rex suprenms,
Qui disponit, quod est, totum,
Caelum,terram, maris motum.
4. Summi patris celsitudo,
Sui nati plenitudo
Sancti flaminis cum prece
Levent nos a carnis faece.
Hier liegt offenbarein

98. (14.) De saneto Tegulo.

Sanctus Tegulus nos tegat 2 Per virtutum oruamentum

Et regente Christo regat, Ornans sese niodis centum
Ut sub caritatis alis Strictos enses non curavit
Protegaraurpulsis malis. Mori vitam deputavit.
 - 93 -

3. Suis [sanctus] ornamentis 4. Hyporegiamdecorans

Ornet sedem nostrae mentis, Et virtutibus maiorans
Ut in aula supernorum Nostro fulgeat in corde
Simus comites eorum. Peccatorum lota sorde.

5. Deus pater, suus natus,

Compar ab utroque satus
Huius vitae post decessum
Laetum tribuat successum.

Hymnus sancti Tegnli martyris. -- 3, 1 Suis suis ornamentis.

 Anselnms, Cautuariensis
Archiepiscopus.
f 1109.

Anselm von Canterbury war 1033 (oder 1034) zu Aosta im nordlidion

Piemont, wo gein Vater Gundulphus, ein lombardischerEdelmann, sich nieder-
gelassenhatte, geboren; seine Mutter Ermenberga staniintc aus Aosta srll>-t
Friibzeitig willens, sich dem monastischenBerufe binzugeben, von seinem
Vater indes verhindert, verliefs er die Heimat, wandte sich nach Fraukreich
und kam nach langeren Wanderungen nach Le Bec in der Normandie, wo
cr nnter Lanfranc sich den philosophischen Studien hingab und 1060,
27 Jahre alt, selbst in die Abtei aufgenommen wurde. Als divi .Jahiv spater
Lanfranc zum Abte von Caen erwahlt wurde, folgte ihm Anselm als Prior
und nach deni Tode Herluins {20. August 1078) diesem als Abt von Le Bec.
Im Jahre 1093, vier Jahre nach Lanfrancs Tode, zu dessen Nachfolger auf
dem erzbischoflichen Stuhle von Canterbury berufen, wurde er bald in
/\\ istigkeiten mit rler Krone verwickelt, zuerst mit Wilhelm II., von
1097-1100, und ]>.-iMaiieh niit dessenNachfolger, Ileinm-li I., von 1100-1107.
Der Streit, der sich vorwiegend um das Recht der Investitur drehte, wurde
1160 auf dem Wege eines Kompromisses geschlichtet. Die letzten Jahre
seinesLebens genofs der Erzbischof das unbedingte Vertrauen seinesKonigs.
Er starb den 21. April 1109.
Aufser zahlreichen und bedeutenden Schriften asketischen und theologisch-
philosophischenInhaltes, welch letztere ihn zum Ausgangspunkteder scholasti-
sclien Schule maclieu, hat Anselm auch einige religiose Dichtungen hinter-
lassen, so namentlich zwei rhythraische Orationes zii Gott und Maria
(Oratio XT> und LXI), die schon Gerberon, der letzte Herausgeber von
Anselms WW. (abgedruckt bei Migiie PP. LL. 158) zwischen den prosaiscln-n
Gebeten desselben fand. Eine der beiden von ihm benutzten Handschriften,
diejenige, welche er als Victorinus KK 16 bezeichnet, ist der lieutige
Parisiiius 18111, der neu verglichen wurde. Auch in der Hs. 260 zu
Zwettl finden sieh diese beiden Khythmen unmittelbar hinter Anselms
Orationes, in einer Handschrift zu Arras, Nr. 1021, unmittelbar hinter dem
Proslogion desselbeu.
Was die Hymnen und sonstigen Rhythtnen betrifft, die bei Gerberon
S. 303 ff., bei Migne 1. c. 1055ff. folgen, so ruhen diese augenscheiulichauf
Parisin. 18111. Sie folgen dort unmittelbar auf Werke Anselms,* doch von
anderer Hand geschrieben imd ohne Nenmmg des Verfassers. Es bleibt
also die Attribution auf Grund blofs dieser Handsehriften eine unsichere.
Fiir Anselm spricht, dafs die Hymnen zu den Tagzeitender allerseligsten
Jungfrau auch sonst handschriftlich Anselm zugeschriebenwerden und (nach
Chevalier,Repert.hymnol. 10869)sich in dem 1515gedruckteiiBrevierevon
Le Bec befinden. Wir stehen hier also wenigstens einer alteren Tradition
gegeniiber.
Fiir die Hymnen uud ebenso fur das folgende Psalteriwm Mavianum
(cfr. Anal. Hymn. XXXV, 254ff., Migne 1. c. 1057ff.) spricht der Umstand,
dafs sie dieselbeHandhabungvon Rhythmusund Reim aufweisen, wie die
beiden Orationes. Letzterer Grund lafst sich anch fiir die Salutatio B. Mariae V.
Nr. (4), geltend machen.
 - 95 -

Nicht von Anselm sind selbstredenddas Salve regina (Migne 1. c.

1037),dasAve, regina caelorum und Gaude, Dei genetrix, virgo
immaculata (Migne1. c. 1046),von denenin der Hs. bemerktwird, man
solle sie vor und nach dem Psalter beten. Diese Stiicke waren von Gerberon
notwendigfortzulassen. Infolge seiner unverzeihlichenUnterlassungsteht
imn letzteres Stiick auch in Chevaliers Repert. hymnol. 6757 unter Anselms
Namen, mit dem es nichts zu tun hat.
Das Lied O Maria, nomen bonum, (Migne 1. c. 1046ff.) ist nur ein
Bruchstiick eines langeren Marienliedes, welches wieder blofs ein Glied in
einer Reihe von Marianischen Gedichten ist, welcbe telestichisch untereinander
gebunden sind. Vgl. dariiber das bei dem folgenden Autor anonymus
Camberonensis zu bemerkende.
Das kurze Lied Christi corpus, ave, sancta de virgine natum,
(Migne 1. c. 1055, Mone I, 281) ist nur von De Levis, Anecdota sacra, Tau-
rinis 1789, p. 33, Anselm beigelegt. Die Worte, in denen dies gescbieht,
sind so gewiihlt, dafs man zweifelt, ob die Verse in De Levis' Quelle aus-
driicklich Anselm beigelegt waren oder nicht. liei seiner grofsen Un-
zuverlassigkeit und dem Mangel an kritischer Niichternheit kann das Zeugnis
De Levis1 nicht in die Wagschale fallen. Im Parisin. 18111 steht dies Lied
nicbt; keine andere Handschrift bezeichnet Anselm als Verfasser.
Uriter den Meditationes Anselms beginnt eine, die achtzehnte, mit acbt
Hexametern: Spes mea Christe Deus, hominum tu dulcis amatar. Dieselben
konnen nicht von Ansehn verfafst, hochstens von ihm bearbeitet sein, denn
sie bilden den Schlufs eines langeren Gedichtes mit dem Anfange: Summa
boni deitas cupiens assumere carnem, welches De Levis a. a. O.
S. 30 u. f. berausgegeben und more suo einem Anonymus monachus
SS. Michaelis et lanuarii de Lucedio zugeschrieben hat. Jedenfalls beweist
aber das Facsimile, welches der Herausgeber voii den zwei ersten Zeilen des
Gedichtes bietet (S. 29), dafs dieses alter als die zweite Halfte des 11. Jahr-
hunderts ist, und soniit Anselm als Verfasser nicht iu Frage kommen kann.
Das sogenannte Mariale mit dem Antange Ut iucundas cervus
undas aestuans desiderat, welches Ragey Anselm beilegen zu sollen
glaubte (Sancti Anselmi, Cantuariensis archiepiscopi, Mariale, London 1884),
zeigt eine von Anselms Rhytbmik vollig verscbiedene Vers- vind Reimkunst,
so dafs es ibm abgesprochen werden miifste, wenn es auch nicht handschriftlich
als das Werk Bernhards von Morlaix beglaubigt ware.
Dagegen darf vielleicht der Vermutung Raum gegebeu werden, dafs das
Gedicht Deus pater piissime, Christe lesu dulcissime (Anal. XV, 12ff.)
von Anselm stamme. Denu es folgt in der Zwettler Hs. 260 unmittelbar
binter Anselms Gebeten, vor Nr. (1), mit dem es auch inhaltlieb uud formell
verwandt erscheint.

99. (1.) Oratio ad Denm.

1. Deus, pater credentium, 3. Amborum sancte spiritus,

Salus in te sperantium, Dextrae Dei tu digitus,
Exaudi preces servuli, Mentis secreta visita
Quas fundit corde supplici. Tuaque reple gratia.

2. Fili Dei piissime, 4. Personis sancta trinitas

Dignatusriasci virgine, Sed deitate unitas,
Exaudi cordis hostiam, Adesto meis precibus
Patris sedens ad dexteram. Votis favens supplicibus.
 5. Auge fidem tu, trinitas,
Augespem,sanctaunitas,
Ut te colendo,deitas,
Me firmet tua caritas.
6. Qui Deus homo diceris
Et verus homo nosceris,
Mementomei horainis,
Cum iudicare veneris.
7. In hoc, quod manesdeitas,
Reatus dele sarcinas,
In hoc, quod es humanitas,
Ad me deflectat pietas.
8. Regnum iurasti patribus,
Promisisti sequentibus,
Ut servetur promissio,
Kegnum concede famulo.
9. Concedat tua pietas,
Quae deposcit humilitas,
Ut, quod promisit caritus,
Assequatur hereditas.
10. Maria, virgo virginum,
Redemptionis ostium,
Porta salutis integra,
Lapsis cervicera releva.
11. Petenti manum porrige,
Quietis opera tribue
Et per tuum auxilium
Placare cura filiura.
12. Regina caeli, domina,
Mater Dei castissima,
Ut manuspraestet filii,
Quod servus poscit, subveni.
13. Tu Michael archangele,
Caeli princepsmilitiae,
Ora draconisconcute,
Ne noceatpro vulnere.
14. InterpresDei Gabriel
Et medicina
Raphael
CumCherubimet Seraphim
Hostisnecatehaeresira.
15. Caelorumomnesspiritus,
Noveradivisi gradibus,
Dei praesentesvultibus
Meis favete vocibus.
16. Senes viginti quatuor,
Hic offerte, quae deprecor,
Qui citharis et fialis
Orationes funditis.
17. Patriarcharumdignitas,
Prophetarum sublimitas,
Vestri regis praesentiae
Verba precantis solvite.
18. lohannes, Christi praevius,
Baptista regis inclitus,
Festina, ne tardaveris
Labem secare vulneris.
19. Quem matris clausus utero
Motu prodis corporeo,
Quem demonstrasti digito,
Fac subvenire raisero.
20. Caelestis regui claviger,
Apostolorum signifer,
Petre, primus in ordine,
Fragilitatem aspice.
21. Per te mens tua videat,
Quid sors humana valeat,
Et, dura tui memineris,
Memento casus hominis.
22. Te poscente clementia
Extendat mihi dexterani,
Qui te suspenditflumine?
Dum dixit tibi modice.
23. Solve reatus vincula
Ad haec data potentia,
QuemverbumDei nominas,
A quo vocaris Barionas.
24. Paule,tu doctorgentium
Et Christitestimonium,
Duintotum
mundum praedicas,
Opeinconferrestudeas.
 - 97
25. lohannes,Dei gratia,
Subtilis velut aquila,
Ipso me fonte satia,
Cuius potasti flumina.
26. Qui tibi matrem sociat
Et clausa caeli reserat,
Meae parcat miseriae
Tui precatus munere.
27. Apostolorum ceteri,
Evangelistae alii,
Discipulorura agmina,
Haec iuvate precamina.
28. Vos innocentes pueri,
Qui pro Christo truncamini,
Vestra date subsidia,
Qui clamatis: nos vindica.
29. 0 protomartyr Stephane,
Tu primus in certamine,
Heres sacrati nominis,
Aclesto desideriis.
30. Caput nudas lapidibus,
Caeli patet introitus,
lesum stantem consideras,
Securus hostes toleras.
31. Orasti flexis genibus
Pro iniraicis cernuus,
Pro supplicanti servulo
Intercede, te postulo.
32. Tu martyr invictissime,
Albane, vir mitissime,
Pius adesto servulo
Te deprecanti sedulo.
33. Qui sitiens martyrium
Prece siccasti fluvium,
Regnapetens caelestia
Capitali sententia.
34. Dissolve nexus criminum
Perlesum ChristuniDominum,
Ut tecum in caelestibus
Sanctorum iuugar coetibus.
Dreves, Hymnographi Latini. I.
-
35. Vincenti, martyr inclite,
Carbonesvernanssanguine,
Caelumtenensin munere,
Pro me precari satage.
36. Laurenti, martyr pertinax,
In fide pie contumax,
Cui in igne militas,
Rogare pro me studeas.
37. Cunctorura coetus martyrum,
Curam spernentescorporum,
Cui funditis sanguinem,
Hunc reddatis placabilem.
38. Silvester admirabilis,
Confessionenobilis,
Caput factus ecclesiac,
Orationem respice.
39. In sede Petri positus,
Eius quidem vicarius,
Ipsius consors gloriae,
Caeli gaudens in culmine,
40. Meos intende gemitus
Tuis iuvando precibus,
Qui talentum multiplicas,
Ut tuo regi placeas.
41. Gregori, praesul optirae,
Totius flos eeclesiae,
Domus Dei candelabrum,
Ut parcat, roga Dominum
42. Martine, sidus, Galliae,
Virtutum fervens munere,
Quem tegis catechumenus,
Fac, ut succurrat Dominus.
43. Sacerdotum confessio,
Confessoromoratio,
Summi regis conspectui
Offerte preces servuli.
44. Vitae felix Felicitas,
Quae primi inter alias
Ob caritatis mcritum
Hoc tenes privilegium,
7
 45. DumChristummenteconcipis, 52. ludex orbis cum veneris
Terrenacunctadespicis, Mercedemdare famulis,
Apud ipsumnos adiuva, Cumovibusin dextera,
In cuiusgaudesgloria. Non cum hoedismecolloca.
46. 0 Maria Magdalene, 53. Praestapacemecclesiae,
Festina opem tradere, Regendoeam protege,
Cui primo se obtulit Quae,dum partim dividitur,
Christtts,cummorteravicerit. In fine simplexcreditur.
47. Columbasimplex animo, 54. Romanaesedis Dominum
Assis oranti obsecro, Sibique gregem subditum,
Quaecoronamartyrii Quos redemisti sanguine,
Amplexum petis Domini. Digneris semper regere.

48. Onmessacratac virgines, 55. Istius loci praesulera,

Ferentes sponso larapades, In tua fide stabilem
Vasis tenentes oleum, Tuo conserva populo,
Meum quaeratis commodum. Muaitum crucis clipeo.

49. Sancta sanctorum contio, 56. Animabus fidelium

Una quidem communio, Ista luce carentium
Mibi quidem succurrite Ad laudem tui perpetem
Et Christura mtercedite. Aeternara praesta requiom.

50. Esto, Christe, propitius, 57. Agne Dei mitissime,

Quos fundo, vide gemitus Qui mundum purgas crimine,
Et, quem creasti dextera, Exaudi, parce, adiuva,
Ab omni malo libera. Miserere et libera.

51. Qui nasci, mori, surgere, 58. Christe, lux, via, veritas,
lu caelum vis ascendere Dei splendor et caritas,
Et sanctum mittis spiritura, Soter simul et usion,
Me sorde munda crimiuum, Alpha et 0, eleison.
Collect. ms. Parisiense saec. 12. Cod. Parisin. 18111. A. - Collect.
ms.Zwettlense saec. 12. [et 13.] Cod. Zwettlen. 260. B. - Orat. ms. S. Felicis
Gerunden. s. n. saec. u/i5. C. - Brev. ms. Aremarense saec. 15. Cod. Parisin.
1063 D.
1, 2 Salus prima fidelium C. - - 2, 1 Fili Deus C. - 2, 2 de virgineD.
- 3, 3 secretum A C. - - 3, 4 Tua nos reple D. - - 5, 2 summa unitas C.
- 6, 2 nasceris C. - - 7, 1 manet C. -- 7, 3 est C. - 7, 4 Ad me te flectat
C. - 8, 4 servulo C. - - 9, 2 Quod BC. - - 12, 4 Quae B; servis D. -
13, 3 Iras draconis D. - - 15, 4 precibus B. - - 16, 2 afferte B. - 18, 4
secare criminis B. - 19, 1 Qui C. --21, 4 Memento raei hominis (_'. -
22, 1 DeposcenteD. - - 23, 3 Quod verbum D. - - 24, 1 Salve tu doctor C.
Nacli Str. 24 eing-eschoben in B:

Qui nos iii Christo generas, Si petis, clemens adnuit,

Iinpetra nobis lacrimas, Qui et tibi clemens fuit,
Quo mala uostra plangere Pete, pater, pro filiis,
Possimus et abstergere. Intercecle pro miseris.
 - 90 -

Str. 27-33 iucl. fehlen C. - 32, 1 sq. Tu confessormitissime, Victor,

praeclarus nomine D. " - Str. 39. fehlt D. - - 35, 2 Carbone C. - - 36, 1
protinax C. - - 38, 3 Caput superecclesiaeC. - 38, 4 recipeC. - - 39, 1
In loco Petri C. - - 42, 2 Virtute C. - 42, 3 Qui vestis C. -- 43, 4 Offer
tu C. - - Nach Str. 43:

Martyrialis laurea,
Cocta rosis purpurea,
A peccati me sordibus
Sanctis emunda(r) precibus.

44, 3 Hoc caritatis C. " " 45, 1 Cum C. - 47, 1 Ag-atha simplex D. -
49, 3 Mihi precor B; Mihi simul C D. - " 49, 4 Ad Christum B. - 50, 2
videre C. - - 51, 1 mori, nasci C. -- 51, 2 Et caelum vis C. -- 55, 1 loci
abbatem D. - - 57, 3 parce et adiuva B. - - 58, 1 Ipsa lux C. - - 58, 4
Alpba et O rex eleison C. - Auch in: Cod. Vindobonen 883. saec 14 et 15;
Cod. Darmstadien. 521 anni 1462.

100. (2.) Oratio a<l B. Mariam V.

1. Maria, templum Domini. 7. Sed inter tanta nubila

Sacrarium paracliti, Et peccatorum pondera
Sanctarum decus virginum, Patrem recordans luminum
Maerentium solacium. Non despero auxilium,

2. Ad te suspiro, domina, 8. Nil desperarepeius,

Meas accepta lacrimas, Nil putavi perversius,
Signum misericordiae Praesertim, si tu, domina,
Digneris mihi pandere. Mea perfers precamina.

3. Regina caeli inclita, 9. Cum mente tracto angelos,

Orbis lampas siderea, Prophetas et apostolos,
Meas absterge lacrimas Victoriosos martyres
Et peccatorura nebulas. Et praepudicos virgines.

4. Quod voles, unigenitus 10. Nullus mihi potentior,

Donabit tibi filius, Nullus misericordior,
Pro quibus voles, veniam Illorum pace dixerim,
Impetrabis et gloriam. Videtur matre Domini.

5. Sed vae peccatis hominum 11. Quapropter hanc praecipue

In tenebris degentium! Patronam meam facere
Me terret conscientia, Nihil religiosius,
Quia delicti conscia. Nibil puto salubrius.

6. Ut Adam delitescere 12. Ergo, raater melliflua

Vel sicut Kain fugcre Et virgo pudicissima,
Mea me cogunt scelera, Nunc in praesenti sentiam.
Quia multa et gravia. Quam de te do, seutentiam.
7*
 100
13. Mei querelamgemitus
Tibi imponoprimitus,
Quamperferas ad Dominum
Et tuum verum filium.
14. Maria, lux aetherea,
Ut measprecesdeferas,
Tuis stratus vestigiis
Mentedeposcosupplici.
15. Computrueruntpristina
Peccatorum contagia,
Sed sapiensest medicus,
Omnipotens est Dominus.
16. De mala consuetudine
Est efficax me tollere,
Qui suscitavit Lazarum
Quatriduanum mortuum.
17. Post lapsum Petrum respii;it
Et magno fletu concutit
Nec Cananaeaeprecibus
Abnuit liic propitius.
18. David post tam immania
Paenituit Uagitia
Postque laudari nieruit
Ipsius ore Domini.
l!>. Unde securus credidi
A peccatorum vinculis,
Me cito posse erigi,
Si tu taiitum petieris.
20. Mater misericordiae,
Sic affectumcontemnere
Vales, quae vocas impios
Et non spernis incredulos?
21. Quid in Maria gesseris,
Illam dico Aegyptiam,
Prorsus novit ecclesia
Et exsultat in gratia.
22. Tbeophilus diabolo
Suodatusdiirographo
Quasia fundobaratlvrj
Per te reduci
-
23. Sedquisverbiscomprendere
Vel scriptura digereret,
Cotidie quos liberas
Et Deo reconcilias?
24. His iam diu praemonitus
Ad te confugi credulus,
Ne rae, pia, abicias,
Supplexoro, vel differas.
25. Devotionislacrimas
Quamprimum mihi impetra,
Ut sint semperidoneae
Meas sordes abluere.
26. Turpis concupiscentia
Corpus nec mentera polluat,
Quae sub tua custodia
lam deputavi, domina.
27. Nam scripturae auctoritas
Et sacra clamat veritas
Corpus peccatis subditum
Sanctum odire spiritum.
28. Furor et indignatio
Procul fiant ab animo,
Quern tutelae sanctissimae
Praeelegi committere.
29. Non odium exasperet,
lactantia non elevet,
Livor edax non acuat,
ISed pax vera possideat.
30. Mundum, si ridet, fugiam,
Aut, si saevit, irrideam,
^uia, qui illum diligit,
Christo constare desinit.
31. Sed studiosa lectio
Et compuncta oratio
Incumbentein exsatiet
Et haerentem inebriet.
32. In te mentis intuito
Mortis versemaculeum,
Et sit tantosuspectior,
Ouantu manot oooultior.
 1(11 -

33. 0 lesu, rex altissime, 39. lohannes,vatum maxime,

0 fons misericordiae, Prac cunctis verba excipe
Horam mortis terribilem Et prophetarum numerura
Pro spe bona fac facilem. Ad hoc ascito socium.

34. Secura conscientia 40. Petre, piscator hominum,

Non ibi multum trcpidat, Et Paule, doctor gentium,
Nam spe facta robustior Cum ceteris apostolis
Multuni transit constantior. Ope iuvate celeri.

35. Non aliud sit gaudium 41. Stepliane cum Laurentio,

Vel meura desiderium, Magno praelati merito,
Quam ut exutus corpore Cum multa turba martyrurn
Tibi possim assistere. Magnum ferte subsidium.

36. 0 vos, caelorum incolae, 42. Vos confessoresinclitos,

Civcs supernae patriae, Invicta fide praeditos,
Qui iam Deo fruimini, Nequaquam obliviscimur,
Nobis compatiamini. Sed obnixe deposciraus,

37. Michael, in caelestibus 43. Ut, qui per temporalia

Qui praefulges agminibus Transistis et fragilia,
Pro speciali gloria, Adhuc pro decertantibns
Nobis confer solacia. Tanto instetis promptius.

38. Angeli, quos gravissima 44. Agnes, Thecla, Caecilia,

Carnis non premit sarcina, Lucia ac Scholastica
Orate pro hominibus Omnesquesanctae virgines,
Sub ea laborantibus. Pro nobis state supplices.
Collect ms. Parisiense saec. 12. Cod. Parisin. 18111. A. - Collect. ms.
Zwettlensesaec. 12. [et 13]. Cod. Zwettlen. 260. B. - 5,4 Delicti mei
conscia B. -- 6, 4 Nain multa sunt et gravia B. - - 8, 2 Nil reputo B. -
8, 4 praefersA. - - 11, 3 Mihi religiosius B. - - 11. 4 Mihi puto B. - - 12,2
prudentissima B. --15, 1 Non putruerunt A. -- 18, 4 Ore ipsius A. -- 19, 2
und 3 umgestelltB. - - 23, 1 comprehenderet B. - - 23, 2 dirigeret A. -
30, 3 diligunt B. - 30, 4 desinuntB. - 32, 1 intuitum B. - 33, 1 Omnium
rex B. - 38, 4 Sub ea B. - - 41, 4 Velo[x] ferte B. - - 42, 2 Vita aeterna
praeditosA. - Nach 44, 1 eingeschoben
Margaretacum Agatha I!. --44, 3
Lucia cum B. Dies Gedicht auch in Arras, Cod. 1021 (Proslogium
Anselmi) saec. 11., am Schlusse beigefiigt.

JOl. (3.) De Beata Maria V. ad Horas.

Ad Nocturnum.

1. Lux, quae luces in tenebris, 2. Maria, Dei thalamus,

Ex alvo nata virginis, Posce te venerantibus,
Nostram noctem nos exue Virtutibus ut splendeant,
Dieraque tuum indue. . -Quos reatus obtenebrant.
 102

3. Gloria tibi, Dominc,

Nato dc sancta virgine,
Regnanti victo funere
Cum patre et sancto spiritu.

A d L a u d e s.

1. Praefulgenssol iustitiac, 2. Orientis castissima

Ortus de sacra virgine, Mak-r, fac nobis, domina,
Splendoretuo noxias Vita prorsus ut decidat
Nostras illustra tenebras. Vetus, nova proticiat.
3. Gloria tibi, Domine.

Ad Primam.

1. 0 Christe, proles virginis, 2. 0 mundo venerabilis,

Patris compar altissimi, Virgo, mater nrirabilis,
Per tuae matris merita Maria, plena gratia,
Dele nostra peccamina. Ora pro nobis, domina.

3. Gloria tibi, Domine.

Ad Tertiam.

1. Qucm crcdimus ex virgine 2. Quae gemiisti tilium

Natum, benignc Domine, A summo patre genitum,
Sit nobis haec confessio Per haec tua nos merita
Peccatorum remissio. A lapsu mortis libera.
3. Gloria tibi, Domine.

Ad Sextam.

1. Nate, summe rex, utero 2. Dei mater, o domina,

Mariae de virgineo, Sublimis tanta gratia,
Emunda nos a vitiis Tua, fac, exaltatio
Et orna sanctis meritis. Sit nostra relevatio.

3. Gloria tibi, Domine.

Ad Nonam.

1. Fili Mariaevirginis, 2. Cuiuses factusfilius,

Da nobis eiusraeritis Deus,pro peccatoribus;
A peccatisresurgere Hoc qui fide pronuntiant,
Et ad vitam pertingere, Fac, ut salutem sentiant.
3. Gloria tibi, Domine.
 103

Ad Vospcrara.
1. Sol casto nascensutero '2. Aetcrni solis genetrix,
Vcsperascentc saeculo, Tuis hoc sanctis meritis
lllustra nos perpetue Age, quo perpes maneat
Nec declines in vespere. Nobis nec unquam decidat.
3. Gloria tibi, Domine.
Ad Completorium.
1. De casta nobis oriens 2. Mater diei perpetis,
Matrc, dies indcsinens, Obsiste nostris tenebris,
lugi nos fove lumine Ne lucem nobis dissipent
Culpaeque noctem remove. Et nos delictis implicent.
3. Gloria tibi, Domine.
Collect. ms. S. Albini Andegaven.(ol. S. Maglorii Parisien.) saec. 10-13.
Cod. Vatican. Reg. 711. add. saec. 12. A. - - Orat. ms. Maioris Carthusiae
saec. 14/is. Cod. Gratianopolit.an. 178 (805). B. - - Mone aus einer Hs. des
Trierer Domkapitels (75 F) sacc. 12. C. -- Migne PP. LL. 189, 1055ff. D.
Ad Noct. 1, 4 tuam C. - 3, 4 der Reim fordert flamine statt spiritu.
- Ad Laudes 1, 4 repelle tenebras A. - Ad Prim. 1, 2 Et patris par
altissimi A. -- Ad Tert. 1, ITe credimus C. - - 2, 4 mortis (nos) releva
A. -- Die folgenden vier Horen fehlen A. - ,,Hymnus Anselmi de sancta
Maria ad singulas horas". B. - - Nach Chevalier, Repert. hymnol. Nr. 10869,
auch in Brev. Beccense imp. 1515.

102. (4.) Salutatio sanctae Mariae.

R° Ave, sponsa insponsata,

1. Avc, per quam orbis lapsi 4. Incarnationis divae
facta est ereptio, uterus tu facta es,
Ave, per quam occumbentis Per quam renovatur omnis
est Adae surrectio, creaturae species,
Ave, per quara primae matris Cum qua adoratur factor
est Evae redemptio. et origo omnium.
2. Altitudo cogitandi 5. Tu exstas initiatrix
tu inascensibilis, arcani consilii,
Invisibile profundum Mirandorum vere Christi
angelorum oculis, operum primitiae,
Chere kecharistomene Dogmatum illius exstans
theotocos parthene. tu fons et initium.
3. Omnia portantem portans 6. Scala tu caelestis, per quam
soliura imperii, descendit ipse Deus,
Tu stella demonstranssolem, Sponsa transducens terrena
sol diei mystici, super ad caelestia,
Occidentis astrura mundi Tu raater innupta, omni
lurainis conspicui. konore superior.
 llll

7. Dacmonum forte lamentnm, 8. Gencraiis lucem percniiem

maeror et tristitia, et inascensibilem,
Angelorum sed bonorum Sophorurnsuperascendens
laus, decuset gloria, omnium scientiam,
Electorum tu cunctorum Aniraarum tu sanctarum
satias laetitiara. splendor et prudentia.
9.' Civicam vitae coronam
fructu ventris germinans,
Possidens divinitatem
et in ea pullulans,
Nutricans humanitatem
et eam agricolans.

Grad. ms. Cameracense saec. 11. Cod. Cameracen. 79 (7*i. \. -- Grad.

ms. Cameraceuse sacr,. 12. Cod. Cameracen. 62 (61). B. - - Grad. ms. l-\mti-
braldriist! s;u-(\ 14. in. Cod. Lemovicen. 2 (17) C. - ('..llcct. ins. 1'arisirnsi.-
saec. 12. C..d. rarisiu. 18111. D.
I,1" tchlt Ali. - - 1, 1 Ave fehlt D. - 1, 2 erectio BC, redemptio D. -
^, A Kere ABD, Keke C; kekaritomene A, kekaristomene B, kekaris-
tli<Mtn-)ii CD. 2, (! tlu'oi<ichi Al'.c, theotoki D. - 6, 4 .supera A. -
7, 6 satiaus laetltia CD. - - Steht auch in Cod. Avenionen. 207., Horae
ins. BMV. Card. Petri de Luxemburg»».
Nach den einzelnen Strophen folgen prosaische Anrufungen: Saiicta
Maria, oro pro nobis, Sancta Dei genetrix ete., iSancta virgo virgiiiura,
Angelorum dmuiiia, Caelorumregiua, Virgo perpetua, Tu sola sine exemplo.-
Bezeichnet als Salutatio sanctae Mariae A, Sequeutia C; Hymnus in honore
beatae Dci gcnrtncis ut virgiuis Mariae, umuibus dominicis sive festivitatibus
eitisdem gloriosae dominae uostrae decantaudus D. Das Lied ist den
Prozessioushymueu beizuzahleii.
 Anonymus Caniberonensis,
saec. n/i2.

In der Haudschrift Philips 349 Cjet/t II 954) der Bibliotlu-que de Bmir-

gogne zu Briissel , welche aus der Cisterzienserabtei Cambron im Ileinu-^au
staranit und Schriftziige des 13. Jalirhunderts anfweist, befindet sich eine
Fulge voii acht Marienliedern, die nachfolgend abgedruckt sind. Von diesen
Liedern sind die sechs ersten dtirch ein Telestifhon verlmnden. Es endigen
namlicli die samtlichen Reime des ersten Liedes auf m, die des zweiten auf
a, des dritten auf r, des vierten auf i, des fiinften auf a, des sechsten auf e,
bilden also zusammeu das Wort Mariae. Alle Verse des siebenten Liedes
enden wieder auf m. In dcr Handschrift stcht freilich dies Lied an achter
Stelle; der Dichter bezeichnet dasselbe aber (v. 141 ff.) ausdriicklich als das
siebente:

Ne mo velis reputare quasi temerarium,

Quod praesumpsi tibi stultus carmen istiid septimnm.
Es wird uns also zum Uberflusse in aller Form bezeugt, dafs diese Lieder
das Werk e i n e s Dichters sind.
Nun ist es eigentiimlich, dafs ein bedeutendes Bruchstiick des sechsten
dieser Lieder sich in Cod. Parisin. 18111 in der Nachbarschaft von Werken,
in der nachsten Nachbarschaft von Gedichfen Anselms von Canterbury be-
findet und aus dieser Handsohrift in Gerberons Ausgabe der WW. Anselms
iibergegangenist (abgedruekt l>ei Migne PP. LL. 158, 1046 ff). Anselm
konnte also uur dann der Verfasser dieses Bruchstiickes sein, wenn wir ihn
zum Verfasser der samtlichen sieben oder acht Marienlieder erklaren koimten.
Ist dies moglich?
Es befinden sich min in der Pariser Handschrift, die uberhaupt eine
von der Briisseler sehr abweichendeVersfolge beobachtet, eine Anzahl von
Versen, welche in letzterer zum Teile fehlen, inbaltlich aber vom grofsteu
Interesse sind, da sie unter giinstigen Umstanden zur Ermittelung
Dichters fiihren konnten:

Et ex illa sede tua domum istam respice

Et commenda salvatori locum hunc assidue ....
Pro peccatis quippe nostris tribulamur undique
Et praevaluerunt in nos hostium insidiae,
Qui nos dente genuino non cessant corrodere . . .
Mater pia, stella maris, in hoc consolare me
Et amico Dei magno Nicolao condole
Et ancillae Dei piae Cunegundi condole,
Cuius pene iam defecit honor reipublicae.
Esto eius interventu custos huius vineae
Et circumdans eam muro rapientes abige
 Palmitesque, quos prod^ixit, benedie et protege,
Ipsa quippe te dilexit affectuosissime,
Semper ardens esse tuae commoda ecclesiae;
Ergo et tu servos eius consequenterdilige.
So kann wohl nur der Vorsteher(oder Griinder?) einer klosterliehenGe-
nossenschaftreden, welche von Wiedersachern in ihrem Besitzstaiide gvst.Jit
(rapientesabige) und in ihrem Leumundegeschadigtwird (non cessant
corrodere). Vgl. damit die Parallelstellein Nr. (5), 139-154.
Wer ist es, der so schreibt? Wer ist der grofse Diener Gottes Nikolaus,
wer die fromme Kunigunde? Aus der Zeit von Anselms Priorat und Abt-
wiirde liegen uns zahlreiche Briefe vor. Keiner erwahnt eines Nikolaus,
keiner einer Kunigunde, keiuer enthalt die leiseste Klage iiber aufsere Be-
drangnisse der Abtei Le Bec. Dagegen verdankte die Abtei von Cambron
ihre 1148 erfolgte Griindung einem Anselmede Peronne, chanoine et tresorier
de Soignies, fils du seigneur de Trazignier. Die Griindung geschah unter
Einsprnch <U>sHruders des Stifters, Aegidius, Trasigniaci toparcha. Hier-
durch wurden die ersten Zeiten der Abtei, welcher Bernhard von Clairvaux
Fastred zum ersteu Abte gegeben, sehr bewegte, bis 1156 Balduin von
Klnndern imd der Bischof von Cambrai. N icolaus I, de Chievres, zu dessen
S|ircn»-cl dic Alitei gehorte und bei dessenHeimat sie belegen war, den
Fnrden vermittelte. Von einer Kunigunde erfahren wir dagegeii auch hier
iiichts. Doch weist ihr Name allein schuu eliur in die fliimische Xaclilnir-
('ambrons als in die Normaiidie. Geniigen diese Umstande, um an
Mi"»icli von Cambron, etwa den Abt Fastred, oder an den Griinder
der Abtei Anselm als Verfasser dieser Marienlieder zu denken?

103. (1.) Rhythnms Primus.

Stella raaris, lumen orbis, Arca novi testamenti,

fidei praeconium, manna gestans insitum,
Lignum vitae, quae portasti 25. Quo cibati sustentamur
fructum salutiferum, per hanc vastam erenmni.
5. Libertatis restauratae Libra liberationis,
per te privilegium, veniae proverbiam,
Per quamprimi transgressoris Portans petra, perquam aquae
scelus est abolitum. 30. potant Dei populum.
Tu oliva, quae fudisti Domus panis, quia panem
10. pietatis oleum, parturisti caelicum,
Medicina,qua sanavit Quemqui dignusest gastare,
Deus orbem languidum. vivet in perpetuum.
Tu leaena,quae lactasti 35. Norma vitae, scholamorura,
leonemfortissimum, castitatis lilium,
15. Qui virtute magnastravit Legis latrix gratiaeque
lupum cruentissimum, factaetestimonium,
Conculcantemet vorantem Templumlucis, probitatis
gregemeins morbidum. 40. totius armarium,
Decusbenedictionis, Digna verbi creatura,
20. salubreantidotum, materet mancipium,
Quaeinfirmis potulisti Pretiosusager,habens
salutarem medicum. thesaurum abscondituni.
 107
45. Illa tuum margarita
gravidavit uterum,
Cuius tollit appetitus
amorem praesentium.
Aula Dei, sponsaChristi,
50. spiritus sacrarium,
Calix miserationis,
portansvitaepoculum,
Regni Dei seminatrix
100.
et splendoris atrium.
55. Tu, quaemundo demonstrasti
creatorem proprium,
Portuspacis,portasolis,
veritatis organum.
Fructus ventris tui, Christus,
60. exauditor pauperum,
Princepspacis,patermatris,
dominatoromnium,
Lux de luce, sol de stella,
lux sanctarumraentium,
65. Splendor patris, illustrator
suorum sequentium,
Ex te natus de te fecit
naturae miraculum,
Cura videret te manere
70. virginem post filium.
0 columba speciosa,
diadema regium,
Quae transscendis adrairando
fulgore chrysolithura,
75. Arbor, cuius fructus creat
omnes fructus arborura,
Carmen exsultationis,
requiei gremium,
In quo Deus salutare
80. complevit mysterium,
In qua fratrera suum nobis
fecit unigenitum,
Caelibatus et amoris
Dei violarium,
85. Gazas exauditionis
continens aerarium,
Cuius mentem nihil unquam
impugnavit frivolum,
Cuius cordi non adhaesit
90. quodlibet superfluum.
Ovis mitis, agnumliabcns
potenter humillimum,
HUHC, qui mundo moriendo
contulit remedium.
U5. Beatarumanimarura
sollemnetripudium,
Dominatrixorbisterrae,
consolatrix
omnium.
Ad honorem tui nati
tibi servientium
Egenorum sustentatrix,
reorum refu«'iuni,
Pupillorum educatrix,
materimbecillium,
05. Nunquam nocens, semper
voleus
excusarenoxmm
Semperpotensinvocata
conferre subsidium,
Vultum habensfulgurantera
10. et plus quam angelicum,
Sitientum aqua viva
iuge refectorium,
Fons hortorum et sal terrae,
mons excelsusnimium,
15. De quo lapis est abscisus,
qui replevit saecula,
Miserarum animarura
propitiatorium
Et auriga, quae fideles
20. provehit ad bravium.
Cui qui cupit complacere,
cor affectet sobrium,
Et ad raores componendos
formet mentis studium
25. Ac per matris obsequelam
consequeturfilium.
0 plus celsa et profunda
quam sit sensushominum
Vel quam possit explanare
30. quodlibet ingenium,
Valde digna et benigua,
virgo digna virginurn,
Puer tuus mors est mortis
et vita viventiura,
35. Caro tua, quara suscepit,
saeculi est pretium,
 - 108
Infans tuus pater noster
et salus credentium.
Regnumeius, quemlactasti,
40. stabit in perpetuum,
Partus tuus Deus verus
et saiictorumgaudium,
Natus tuus mediator
Dei est et hominum. 90. [iugum]est impositum
45. Tu misellissemperpatens Et inductumorthodoxae
es exnuditorium,
Libcralis distributrix
aeternorummunerum,
Causarestitutionis,
50. gaudii negotium,
Potiori claritate
super choros caclitum
ln sublirai exaltata
tamquam sidus siderum. 200.
55. Tibi iure deputatur Igne flagrans caritatis
omne,quodest optimum,
De qua loqui vel pensare
est nutrire gaudium,
Cuius decus adorare
60. tanto necessarium,
Quauto Deum diffiteri
scelus est nefarium.
Ergo, sancta mediatrix,
generale commorlum,
65. Cuius decus et caeleste
lumen est omnimodum,
Vere Deus noster suxit
lac tuorum uberum,
Vere, quem nos adoramus,
70. tu portasti puerum.
Pulchritudo tua vincit,
quidquid estpulcherrimum,
Sermo tuus pretiosus
super omne balsamum.
75. Virga nunquam sine flore,
Dei domicilium,
Vas virtutum et acerra
multorum aromatum.
Te collaudatsupplexchorus
80. virtutum caelestium
Et ad laudem creatoris
frequentatobsequium.
-
Tu post Deumchristianai-
plebis es dominium,
85. Castitatis et aeternae
pacisinfusorium.
guidquid de te dici potest,
nihil sapit asperum,
Per quam redemptoris nobis
legis exercitium
Post pereraptiim eius morte
principem Aegyptium.
95. Omnis boni foeneratrix,
canticumangelicum,
Paradisus voluptatis,
turtur simplex admoduin
Et columba sine felle,
nihil habens noxiura,
aeternaeturibulum,
Cuius fumo delectatur
summus princeps prin-
cipum,
05. Palma fructus saporati
plurimarum froudtum,
Propagationis Dei
fundens seminariura,
Foederatrix eius pacti,
10. quocl est probatissimum,
Per quod nobis reddit pater
ius hereditarium.
Lumen nunquam praeter-
gressum
bonitatis alveura,
15. Affluenter se infundens
mentibus bumiliuiu,
Imber consolationis
lacte nunquam vacuum,
Reconciliationis
20. problemagratissimum,
Quasi stella matutina
dans lucis indicium.
Urbs munita, nubes clara,
nunquampassanubilum,
25. Verbis pluens et coruscans
exemplismagnalium,
 109
Vulnerata caritate
patrona mortalium,
In qua,dequavel quamcirca
30. niliil est inglorium,
Cor est tibi circa cunctos
compatientissimum,
Imperatrix et regina
supernorumcivium,
35. Miserationum babens
thesaurum amplissimum,
Copiosae caritatis
et plena dulcedinum,
Per quamDeusin frumentum
40. legis vertit hordeum,
Donativum, quod largiris
manet in perpetuum.
Non peribit, quem tu velis
Deo esse proximum,
45. Sed, ut placet, ex misello
facis felicissimum.
Sponsa,quamrexconcupivit,
princeps exercituum,
Cuius claustris non apertis
50. est egressus tbalamum,
Quae odoris tui late
thymiamateriura
Spargis, fraglans plus quam
omne 300.
genus pigmentarium.
55. Dives elemosynatrix,
pretiosa plurimum,
Dans a Cbristo larga manu
veniam aut praemium, 05. Cedrus ferens austro flante
Potensatquemundumomnem
60. habens tributarium,
Cuius cuncta sustinentem
baiulavit bracbium.
Tu dispersionis nostrae
congregasti symbolum,
65. Conturbatis rebus regem
fudisti paciticum,
Qui se fecit inter duos
parietes angulum,
Ut, quod evror variabat,
70. esset per se consonum.
Nonest,quodtenoncollaudet,
os eeclesiasticum,
-
Pec quam regni tenebrarum
factum est excidium,
75. Quia regem genuisti
spoliantemtartarum,
Cuius sanguis omnis muudi
diluit piaculum.
Nomen habens, quale decet,
80. prae cunctis praccipuum,
Speciali dignitate
tibi soli congruum,
Memorandum et suave,
grateque mellifluum.
85. Et quid uisi caelum caeli
tuum dicam uterum,
Qui replentem universa
circumclusit parvulum'?
Felix supra creaturas
90. creatoris oranium,
Quam reginam caeli credit
omne cor catholicura.
Ros caelestis, clara lampas,
aureum candelabrum,
95. Cuius lumen usquequaque
semper erit lucidum.
Plus quam pura, nulli dura,
nulli servans odium,
Cunctis aequa, nihil amans,
quod non sit proficuum.
Fomes, germen atque radix
aeternorum fructuum,
Hortus regis, portans illum,
qui nos purgat, hysopum,
animarum epulum,
Nutrix Dei, summa legis,
salutis exordium,
Pascens pauem, portans
pacem,
10. Dei consistorium,
Plus quam martyr, quiaregera
genuisti martyrum,
Cuius fecit mors patere
tramitera sidereum,
15. Quem reatus potoplasti
fecerat impervium.
Ficus immortalitatis
proferensedulium,
 - 110
Singularisin decore,
20. vas crystalli solidum,
Ad videndumdies bonos
nmltiplex suffragium,
Catenarum dissipatrix,
absolutrix compedura,
25. In qua sanctus consolator,
artifex artificum,
Absque manu maris corpus
creavit dominicum,
Uti verbura summi patris,
30. cunctorum principium,
In servuli forma sumens
verae carnis habitura,
Dum in ipsa deitatis
occultat aculeum
35. Et vim celat potestatis,
quod erat invalidum,
Cajttuni homo captivarct
Leviathan lividum.
Tu christianorum mater
40. et lumen egregium,
Vere habens fontem vitae
claustris tuis inditum,
Et propago, quae produxit
primum et novissimum.
45. Palmes verus, mater vitis,
qui pater est palmitum,
Sine cuius mansione
nihil est fructificum,
Monumentum es datorura
50. saeculo charismatum
Illiusque sacramenti,
quod est nobis traditum,
Quo de carne Christi cibum
sumimus viviticum,
55. Ut in eius transferamur
corporis coagulum.
De te constat, quod servire
tibi sit liberrimum,
Cuiuscaro,quamsumpsisse 05. Nam non vivit, qui se tibi
60. credimus altissimom,
Sancit leges, regit vices
seriemquetemporum,
Clavis magnaque, qua caeli
reseratur ostium.
-
65. Tu in virgam pastoralem
convertisti gladium,
Qui transgressisparadisi
vetabat introitum.
Apud Christum cuncta posse
70. te nulli sit dubium,
Quia Deus caro tua
decernit iudicium,
Per quod cuique trutinatur
merces aut supplicium.
75. Quod si tuos paranymphos
proferam in medium,
Ad decenter explanandum
laudis tuae titulom,
Gabrielem loquor atque
80. lohannem apostolum,
Quidquid ipsi tanti possunt
effari sanctissimum,
Omne comparationi
non erit contigumn.
85. Sic post Deum tu praecellis
omne, quod est arduum,
Quod cessarem,sed affectus
retardat silentium
Et hoc ipsum recitare
90. refocillat auiraum,
Sicut ipsa bene nosti,
mali sibi conscium
Et timentem, quod debetur
tot noxis facinorum.
95. Placet autem recordari
iam tuorum operura,
Sed summatim, quia sensus
fatiscit officiura
Neque capit tantum lumcn
400. cor imperitissimum,
Ad quod uulluni explorare
fateor idoneum
Et quod nolle implorare
est iam esse mortuum;
non vult esse subditum.
Tu caelestis es frumenti
ferax territorium,
Virgo, euius sine fino
10. manet puerperium.
 - 111
Desponsata, sed virile
nesciens commercium,
Per quam mortis sempiternae
venit exterminium.
15. Specialiset electa
de millenismilium,
Cuius
semper,
siquaeratur,
praesto est auxilium.
Tu serpentis contrivisti
20. caput cruentissimura
Et in petra collisisti
peccati aculeum.
Tu captivitati nostrae
posuisti terminum,
25. Dans regressumad superna
gravepostexsilium.
Tu redemptionis
eius
dedistidepositum,
Qui communionis
gustant
30. pignus saluberrimum.
Tu supernaecivitatis,
quae est mater omnium,
Fundamenta construxisti,
virgo, sidus siderum.
35. Lima, per quam Deus rasit
gentile contagium,
Vetus intidelitatis
amputans opprobrium.
Gramen,quod nix atque gelu
40. nunquamreddit marcidum, 85. Et non solum,quodtimebat,
Semper virens, nunquara
perdens
colorem purpureum,
Forma Dei politura
saxeorumpectorum,
45. Semper iuvans adimpleri
iustum desiderium.
Non omittam, quodbenigne
iuvisti Theophilum,
Qui cum ultro se sub iugo
50. mancipasset daemonum
Ac pro rebus perituris
abnegassetDominum,
Ex apostasiasibi Sanctitatisplenitudo,
componenschirographum 500. puritatis speculum,
55. Factum christianitatis
voto fccit irritum.
-
Ergo cum perditionis
ebibisset poculum
Fasces verae vanitatis
60. adeptusad libitum,
Ipsis suisinimicis
factusvituperium,
Tamquam
quisubmanuscripto
comparasset inferum,
g^ Deo se respiciente
compunctus estpostmodum.
Ad cor enim cum redisset
pertaesusflagitium
Ac suae submersionis
erubescens puteum,
Dansrugitum,tundens
pectus,
emittenssuspirium,
Paenitendorigansterram
multorore fletuum
75. Evomebat,quidquid Deo
hausisset
contrarium
Nec cessavit reclamare
te7 regina virginum,
Te, Maria, per quam verc
80. salus venit gentium,
Cuius nomenest ad opem
dandam celeberrimum,
Donec ipsa vulnus eius
curares ad integrum.
evasit exitiura.
Quin ad Christum evocatus
est per te post tridimm.
Ista de te nos confortant,
90. miindi purgatorium,
Divina sinceritate
lavans sordes criminum,
Cui, quidquid ipsa iubes,
est efficacissimum.
95. Restitutrix sanitatis,
resecatrix vulnerum,
Structura religionis,
vitae diversorium,
Principatus honestatis,
pacis aedificium,
 - 112
Gravitatis ac pudicae
vitae raagisterium,
505. Virgo blanda, veneranda
et amanda plurimum,
Cuius,praeterquodestmater,
nibil est femineum.
Fortunatum et felicem,
10. immo beatissimum
('uius preci tu convertes
clementem intuitum!
Huius ego nulluin esse
nunquamcredammeritum,
15. Hunc teraptator nullus ultra
trabet in interitura.
Tu es nostri Salomonis,
veri regis, ferculum,
Absolulionis mundi
20. volumen egregium,
Digito spiritus sancti
conscriptumcbirograpbum,
Argunicntum et censura
sobriorum usuum,
25. Slirps regalis foederisque
Dei tabernaculum,
Jn qua legis latioris
nobis misit angelum.
Vegetationis nostrae
30. vegetal ingenuum,
Gratiarum actionum
tbema venustissimum,
In concenlu caeli reddens
modulantem sonitum.
35. Fac, quod facis, benedicta,
sume manu tympanum,
Virginalis harmoniae
concrepando iubilum,
lunge modos, pange melos,
40. dic carraenhymnidicum,
Dona vota creatori,
dragma decentissima,
Prome voces, redde grates
et collaudaDominum,
45. lucundaelegationis
proferens
eloquium,
Quia gentesatterentem
per te fregit malleum.
-
Quam suavis innotescis,
50. optima raulierum,
Quaevirtutis tuae reples
fama omne saeculum
Apud Deum singulare
ferens patrocinium!
55. Pons sublimis praebensnobis
ad aeterna transitum,
Procellosum maris huius
serenando freraitum.
Tropus delectationis,
60. far pretiosissimum,
De quo factus panis vivus
contirmat cor hominum,
Officina salutaris,
decus mundi publicum,
65. Institutionis sauctae
stemma nobilissimum,
Instrumentum pietatis,
caeli capitolium,
Arcus liabens triumphales
70. circa sui ambitum,
Hoc est tuos amatores
firmans spe perennium,
Donec eos introducas
in regis cubiculum.
75. Non austera, sed severa,
iubar solis rutilum.
De qua verus sol exortus
noctera fugat criminura,
Cinnamomum, cuius tactus
80. curat lepram cordium,
Cataracta tirmamenti
patens in praesidium,
Favus mellis atque regi
caelorum vestibulum.
85. In quo, quidquid potiuntur
vera pace civium,
Istud sibi datum gaudent
per te beneficium.
Tibi filioque tuo
90. nil est intermedium,
Sed cura eo generale
disponisiraperium,
Eleganti promensore
sermonem
censorium,
 - 113
95. Nunquamspernensexaudire
preces tibi supplicum.
Rubusardens, non combusta
tamen per incendium,
Haecestpraegnanset fecunda,
000. non tamen per coitum,
Non ex carnis voluntate
sed per Dei spiritum.
Hortus clausus,in quo flores
omnium sunt generum,
05. Cuiusfructum non corrumpit
fraus insidiantium.
Fons signatus, hoc est Dei
possidenssignaculum,
Ubertate sua rigans
10. orbis terrae spatium,
Piae recordationis
suscitatrix mentium,
Spes lapsorum et incentrix
sanctorum affectuum,
15. Pande nobis, quaeso,tuae
pietatis aditum.
Praesta nobis obtinere
salubre consilium,
Infer nostris aniniabus
20. lucis tuae radium.
luva prece, gloriosa,
peccatoremmiserum,
Da vitare servo tuo
laqueum venantium.
25. Fac, ne mundi vanitates
meum captent animum,
Ne confundar inter tela
perfidorum hostium
Necsuccumbamcomprehensus 75. Ipsum dico, quem lactasti,
30. fraude persequentium.
Hostis enim, dum me videt
vanitati deditum,
Instat ardens, ut ad poenam
rapiat improvidum. 80.
35. Contra cuius tela mihi
tu ministra clipeum,
Ne me nimis appetitus
trabat visibilium,
Quia quasi ventus fugit, 85. Epulavum facta compos
40. quidquid hic estprosperum.
Dreves, Hymnographi Latini. I.
-
Omnis vita nostra vapor
est parens ad modicum,
Gaudiumquemundi finem
tendit ad occiduum.
45. 0 regina castitatis,
huc distilla balsamum,
Purga meum miserata
pectus corruptissimum,
Ipsum pio interventu
50. mihi fac propitium,
Cui semper misereri
fuit et est proprium,
Ut me semperirapugnantem
sternat adversarium
55. Et a malis respirare
sinat aliquantulum,
Quae demerguntsensus meos
tamquammare turbidum.
Eius enim vehementer
60. paveo iudioium,
A furore cuius ulli
non patet effugium.
Fundepreces, mundafaeces,
frange clavos scelerum,
65. Ne recuses exaudire
petentem subsidium.
Condescendepereunti,
pete pro rae filiuni,
Intuere, quam sim miser,
70. redactus ad nihilum,
Factus sicut flos marcescens
et tamquamvasperditum,
Miserere statueque
me in caput gentium,
lesum benignissimum,
Qui electis est ad vitam
via et viaticum.
0 columba columbarum,
virgo, decus virginum,
Virgo fortis, portans onns
omnipotentissimum,
Ecce, nuptiarum agni
sedes ad convivium,
inaestimabilium,
8
 - 114
Quorum usus nulli prorsus
generatfastidium,
Sed utentem ad utendum
90. magis reddit avidum.
Ibi clara corara illo,
qui lux est fidelium,
Miseratrix semperesto,
memor tui memorum.
95. Ante fores tuae domus
pulso pauper annullum,
Imbecillis, inops, habens
cor et corpus tabidum
Et in tantum, ut plus possis
700. videre quam Lazarum.
Nam huic cutis erat, mihi
vulnus subcutaneum,
Quin et canis ipsi desunt,
qui pus lingant ulcerum.
05. Sed tu, virgo meritorum
vere singularium,
Condoleto,confer opem,
defer adiutorium,
Funde guttam, trade micam,
10. satia famelicum,
Praebe, de quo sustentetur,
aniraae cibarium
Oculisque caeci cordis
infunde colliriura,
15. Per quod vero renovasti
lumine Tlieophilum.
Mitte mihi per lohannem,
tuum illura intimum,
Quem rederaptorsibi fecit
20. apud te vicarium,
Quando ipsi te commisit
ad crucis patibulum,
Ne, dum ipse victor mortis
expugnatdiabolum
25. Et ad boram se subducit
a conspectuhominum,
Tamquamorba videreris
non haberefilium.
Quambeatumte, lohannes,
30. quamgloriosissimum,
Tbalami quem sui sponsus
posuit aedituum
-
Et servandurndedit sancti
spiritus sacrarium!
35. Hoc signabat illud pridem
familiarissimum,
Quod te fecit supra pectus
accubare proprium,
Quia tibi commendabat,
40. quod babcbat, unicum,
Ut custodem raatri daret
virgini virgineum,
Ut columbae ministraret
aquila solacium.
45. Frater Christi, posce nobis
munus tam magnificum,
Fac, ut praestet adoptatis
matri suae vinculum,
De quo verbum promulgasti
50. nulli prius cognitum.
0 beatitudo summa,
fac me tui cupidum,
0 Maria, dulce noraen
et reverendissimum,
55. Diligens te diligentes,
muni meura exitum.
Quia, quamvis rae non esse
sciam operariura,
Credo tamen per te posse
60. mereri denarium.
Ecce, ego servus nequam,
neglegens ultra modum,
Quem inebriavit mundus
propinansabsinthium,
65. Volvens rotam per inanera
curarura circuitum,
Sub tutitionem tuara
facio confugium.
Te post Deum vitae meae
70. precoressebaculum,
Mollias ut sancta prece
cor meum lapideum
Ac sub iugo Christi frenes
fluxaecarnisirapetum,
75. Ut restinguat salutaris
ignis ignemnoxium,
Mensque casta mereatur
spiritum paraclitum.
 - 115 -

Ora ergo, ut non intrem Nam suralapsuset peccavi

80. locum illum pessimum,
In qua nulla pax nec quies
neque refrigerium,
Sed rugitus et dolores
atque stridor dentium.
85. Adquiesce supplicanti,
domina, per Donrinum,
Deo supernumerum,
Canis squalenssaepiusque
90. reversus ad vomitura.
Ave, sola mater virgo,
pete pro me filium,
Esto semper memor mei,
gaude in perpetuum.

252 thyamaterium. - 303 Ortus Regis. - 342 claustris suis. - - 383

Que comparationi. - - 741 Et.
Aus diesem Gedichte finden sicli zwei Bruchstiicke mit den Anfangen:
Stellamaris, lumenorbis und [0] regina castitatis in Cod. Tolosan.
871. Dieselben wahren nicht die Strophenfolge desOrigmals, sondernstellen
eine beliebige Auswahl von Strophen und Verseu vor. So ist die erste
Strophe des erstgenannten Liedes:

Stella maris, lumen orbis,

fidei praeconium,
Aula Dei, quem portasti
Spiritus secrarium

gebildet aus den Versen 1, 2, 49 und 50; die zweite aus den Zcilen 11, 12,
113 usw.

104. (2.) Rhythmus Alter.

Regina virginum, Visionis Dei

felix puerpera, iugis laetitia,
Genetrix principis 25. Quae de fonte vitae
regentis aethera, percipis pocula,
5. Decus sidereum, Unde tot miseris
stella clarissima, stillas remedia.
"Virtutum specimen Huc adverte genas
et vitae ianua, 30. et clara lumina
Lux promens radium Et nostras tenebras
10. lustrantem pectora videns irradia,
Et verbum generaus Tua dulcedine
dans verbi munera, supplices satia
Verba mihi, quae te 35. Et suo domino
deceanl, impetra, reos concilia.
15. Quo tibi valeam Id enim facere
solvere debita. semper es solita,
0 venerabilis Haec tua iugiter
et salutifera, 40. fuerunt opera,
Seraperamabilis E quibus unum, quod
20. atque melliflua, pandit haec cartula.
Cuius divitiae, Fuisse creditur
cuius est gloria, quaedamiuvencula,
 - 116 -

45. Obscaenis nimium Cum talis viveret

studiis dedita, in Alexandria
Verbis et sensibus Vidit fortuito
et gestugarrula, in foro posita,
Mollis, incontinens, 95. Quodturba populi
50. plenalascivia, ignoti plurima
Ardens libidinis Certatim tenderet
intemperantia, ad sacra limina
Polluta menstruis Sepulcri Domini
et luxu sordida, 100. orandi gratia,
55. Quae non expeteret Quibus se ingerens
coitus praemia, cum impudentia
Ne non habentibus Dicit se cupere
fieret nausea, horum consortia.
Largitura tamen 105. Non boc religio
60. cynicis plurima, vel reverentia,
Si non defuisset Sed levis animi
donandi copia. fecit insania,
Sed tantilla fuit Ut tantis iuvenum
eius substantia, 110. turbis implicita,
65. Quae vix sufficeret Ubi sola foret
ad necessaria. stupri materia,
Non torques aureas, Perfunderet eis
sive raonilia, exsecrabilia,
Non opes varias 115. Insatiabilis
70. quaerens sollicita, et sui prodiga.
Ut nudum tegerent Cum ipsis itaque
corpus multicia, transfretans aequora
Aut pulchram redderet Post transmissa raaris
byssus et purpura, 120. viaeque spatia
75. Sed contenta procax Tandem lerusalem
veste vilissima devenit bospita,
Filando meruit Ubi, quot potuit,
panis cibaria. fecit flagitia,
Omnis intentio, 125. Civibus, adveuis
80. actus et studia meretrix publica,
Erant spurcissima Incomparabili
de petulantia, squalens spurcitia.
In abusione Instante denique
et in superbia 130. die sanctissima,
85. Spernenti corporis Qua crucis Domini
sui dispendia, fiunt sollemnia,
Cuius decor erat Quae plebs concelebrat
daemonis
framea, rite catbolica,
Laqueus iuvenum 135. Votis supplicibus
90. et mortisfovea. et laude congrua
 - 117 -

Adorans humilis Miserere mei,

ct flectens genua, caelorum domina,
Tunc haec cum populi 185. In agente mea
140. multa frequentia irapudicitia
Sancta conata est Abominabilis
ingredi atria, sum Deo reddita.
Sed repellit eam luste, confiteor,
quaedam vis caelica 190. nunc ab ecclesia
145. Ac Dei omnium Exclusere ream
iugis iniuria, tot mea crimina,
Cuios seraper erat Quae sum mulierum
iussis contraria. oranium pessima
Nam, quo plus nititur 195. Et omni penitus
150. semper ad intima, virtute vacua,
Tanto reicitur Sed nunc me, deprecor,
cum ignominia. clementer adiuva,
Et dicens intra se: (^uae videre sanctam
quid agam miseraV 200. crucem sum cupida,
155. Haec irabecillitas Sicque percipere
fecit feminea, sancta mysteria,
Instat ardentius, A quibus me mea
Laborans anxia, arcet nequitia,
Sed nil proficiunt 205. Et tibi spondeo
160. eius molimina. fide plenissima
Tunc ingrediendi In timore Dci
omni spe perdita et paenitentia,
Ante domus sanctae Quod iam non miscear
stans penetralia 210. in re nefaria
165. Tristis interius Nec plus adiciam
retorquet lumiria agere turpia.
Et videt, quod staret De quibus arguit
ibi iconia me conscientia.
In honore tui 215. Dixit et introit
170. nominis condita, vultu laetissima,
In quam intendere lam nulla patiens
salus est integra. prorsus obstacula,
Tunc ab imo cordis Quia tu ruperas
trahens suspiria 220. ipsius vincula,
175. Supplex cum lacrimis Quae iustis precibus
precatur talia: semper es proxima.
0 lesu Domini Sed quid Laec memorans
genetrix inclita, curro per singula,
Virgo compatiens, 225. Succinctereferam,
180. mitis, magnifica, si possum, reliqua.
Cuius est celebris Post peracta sacri
munificentia, festi celebria
 - 118 -

Ad locum rediit 275. Et mente respuas

230. haec felicissima, haec teraporalia.
In quo imaginem Statim egreditur
viderat antea, ab lerosolynia
Et prostrata solo Et, sicut iusserat
dixit humillima: 280. vox illi reddita,
235. Oro, dominami, lordanis transiens
mater castissima, conciteflumina
Cuius magna satis Deserti peragrat
exsistunt merita, fines solivaga.
Ut mihi miserae 285. Quae vero pertulit
240. fiant proficua, illic pericula,
De quibus mea mens Quot hostis lividus
non est ambigua. illic certamina,
Credo, quia tua Quot temptationum
gestarunt viscera 290. intorsit spicula,
245. Ipsum, apud quem est Quibus te exstitit
omnipotentia, ductrice libera,
Cuius est gratiae Non est, ut referara,
omnis iustitia. mihi facundia.
Ergo tu post eum 295. Vobis verumtamen
250. spes nostra solida, sunt haec notissima,
Fideiussioni Qui experti estis,
cuius sum tradita, quid sit inopia,
Benedictionis Quid carnis stimulus
turris firmissima, 300. vel quid inedia,
255. Per quam munitio Quid vitae vanitas
mortis est diruta et insolentia,
Atque remissio Vel quaeque saeculi
lapsis adhibita, delectabilia,
lube, quod faciat 305. Vel quam vita gravis
260. baec muliercula. sit eremitica,
Devote impleam, Quae nullus aestimat
quae sum pollicita, superabilia,
Si tui liceat Qui nescit, quanta sit
perfrui gratia. 310. Christi potentia,
265. Tunc vox insonuit Qui vicit saeculum
consolatoria, et saecularia,
Cuius huiusmodi Cuius munimine
fuere monita: haec beatissima
lordanem transiens 315. Bona probata est
270. ibidem habita, perseverantia
Nec tibi deerunt Ac vitae meruit
mea praesidia, aeternaepraeraia
Si I)eo servias Sicut matris vitae
in continentia 320. bona clientula.
 11!)

De quu tradilur hacc Et pro nuditate

experientia, aestuset frigora,
Nulli catholico, Non ob hoc murmurans
reor, incognita, 370. fuit aut querula
325. Quod nulla, penitus, Aut in servitio
quamvis acerrima, divino tepida,
Intolerabilis Consolatione
erit angustia, Dei tutissima.
Ubi non deerit 375. Sub patrocinii
330. eius memoria, tui custodia
Cuius christicolas Vixit autem ibi
recreant raunera sic solitaria,
Ceterum fidei Ut per lustra noveni
magna novitia 380. testante Zosima
335. Duobus panibus Et mensesquater sex
et semi sobria avis nec bestia
Cuncta vitae suae Ab ea visa sint,
transegit tempora. nec vir nec femina.
Non ei potum fons 385. Sed hanc ipse Dei
340. dedit aut pluvia, fidelis assecla,
Quae in illa non sunt Per quem accepimus
eremo arida, haec in notitia,
Non examen apum Post tanta temporum
mella silvestria, 390. vidit curricula
345. Non palma dactilos, Et eius nactus est
non rubus rubea, felix colloquia,
Non nux aut cerasus, De qua perhibuit
quae habent propria, voce veridica,
Non quaevis arboris 395. Quod cum esset adhuc
350. fructus aut folia. in mundo posita,
Nil horum habuit Literarum semper
iii alimonia, exstitit inscia,
Sed rorera colligens Nil sanum sapiens,
tingebat labia, 400. vulgaris laica.
355. Quae emarcuerant Verum tot spiritus
siti assidua, sancti charismata
Ex herbis etiam Conversae tribuit
degustans aliqua, Christi clementia,
Quarum in eremo 405. Ut divinae legis
360. multa sunt genera, omnis scientia
Postquam ex partibus Atque propheticae
illis pars raaxima polleret gratia.
Sic induruerat ISIam evangelium,
ut moles saxea, 410, psalmos, proverbia
365. Sed cum fames eam Erat edisserens
urgeret raaxima in eloquentia,
 - 120

Nonnulla replicans Tot ct plura satis

satis utilia 460. sunt privilegia,
415. Et futura loquens Quibus tua patet
tamquampraeterita, misericordia;
Quia tu, Doraini Et ego taceara
mater largissima, de re tara optimaV
Liberalis, prudens 465. Gabriel angele,
420. et honorifica, magnecaelicola,
Cum praestarcplacet, Fortitudo Dei,
praestasinsignia, divine satrapa,
Et sempertua sunt lohannesDomini
dona praecipua. 470. dilecte vernula,
425. Dehinc per Zosimam Virgo praecipue,
sancta mysteria sublimis aquila,
Illi delata sunt Quibus est Domini
digneque tradita, mater carissima,
Sicque defuncta est 475. Ex eius proceres
430. Domini famula, magni familia,
Mariae nominis Quorum custodiae
honore praedita, noscitur tradita,
Mariae meritis, Alteri corpore,
quae est fortissima, 480. alteri aniraa,
435. De lupi rabidi Cui assistitis
faucibus eruta, in caeli curia,
Nunc in sublimibus Ad eius seduli
sanctorum socia, semper obsequia,
Quam caelo peperit 485. Frequentate melos,
440. sanctorura domina, promite cantica,
Cuius auxilio Pangite iubilos
manus est valida. voce dulciflua,
0 virgo virginum, Solvite dominae
mater deifera, 490. laudum praeconia,
445. Regina cuelitum, Quia suavis est
Abrahae tilia, et odorifera,
Virgo laudabilis Cuius aedificant
et sine macula, nos patrocinia,
Haec me laetificant 495. Cuius suffragiis
450. et his similia, constat ecclesia.
Quaepeccatoribus Vos scitis, quot eius
das medicamina, sunt beneficia,
Pro quibus mea te Per quam vos repetit
diligit aniraa 500. ovis centesima,
455. Curariquepetit Pastorisoptimi
his sua vulnera. ulnis imposita,
Quot arenaemaris, Cuius est sanguine
quot caeli sidera, sordibusdiluta,
 - 121

505. Fcr quam niagoavobis Ut leo rugiens

adcrescuntgaudia, circuit omnia,
Cum sua diluit Quaerens,quem dcvoret
pcccator scelera. fraude saevissima,
Fundite, supplico, 555. De cuius laqueis
510. illi precamina, semperme libera
Ut mihi misero Ac dignum effice
assit propitia superna gratia,
Mearumque precum Ut per te protegat
parva munuscula 560. me Dei dextera.
515. Per vos ipsi fiant Nam post Deum tu cs
acceptabilia. mea fiducia,
Indignus enim sum Mater, consolatrix,
et sine tunica patrona, domina,
Nuptiali manens 565. Cui se applicant
520. domo dominica, mea praecordia,
Vas contumeliae, Cor, vox, lingua, manus,
plenus malitia, sensuset anima
Plus aequo diligens lugiter tibi sunt
haec visibilia, 570. se commendantia.
525. Quae sic praetereuut Aegritudo, salus,
ut levis nebula adversa, prospera
Vel a ventilabro Et quaequefuerint
coramota palea. de te disposita,
Vide, stella maris, 575. Ad\7ocationi
530. atque considera, tuae sint credita
Quanta me saeculi In eius nomine,
vexant incommoda, cuius es unica,
Quot aegritudinis Qui dat, ut apud se
feram discrimina, 580. sis potens maxima.
535. Et, ne deficiam, Ergo, imperatrix,
haec mihi raitiga virgo clarissima,
Vel, ut sustineam, Ne me despicias
constantem robora. dicentem talia,
Adesto precibus 585. Sed haec benevole
540. meis, piissima, suscipe carmina,
Refove debilem Quamlibet vana sint
et lassum visita et incomposita,
Et, ut non peream, Non tamen iudices
instanter cogita. 590. contemptibilia,
545. Nam multum deprimit Sed pro his supplicem
me carnis sarcina ita remunera,
Et valde aggravat Ut merces mea non
ingens miseria. sit transitoria,
Ecce, diabolus, 595. Sed lux et requies
550. crudelis bestia, paradisiaca
 - 122 -

Et, cum dies raihi Non, quia deficit

venerit ultima, 610. verbis materia,
Unum manipulum Sed quia sensui
600. quem feram, milii da deestperitia,
Et mnam,quara Dominus Et multis timeo
comrnisit,duplica, gigneretaedia.
Ne pigrum puniat 615. Ave, lux saeculi,
vindex sententia, Maria fulgida,
605. Sed felix perfruar Sanctorumomniura
pace et gloria. gloriosissima,
Hic ergo capiam Esto memor mihi,
grata silentia, 620. gaudeper saecula.

77 vel: Nendopromeruit.- 481Qui assistitis. 497 sq. quot sunt eius.

- 511 Et mihi. -

105. (3.) Rhythmiis Tertins.

Stella stellis omnibus Virga cedris Libani,

fulgore celebrior, satis eminentior,
Mater lesu Domini, Margarita saeculi,
virgo vitro purior, 30. auro pretiosior,
5. Virgo venerabilis, Aula sancti spiritus,
sancta sanctis sanctior, sole rutilantior,
Imperatrix regibus Patroua benevola,
honorificentior, favo mellis dulcior,
Pietatis opibus 35. Sanctorum ordinibus
10. cunctis locupletior, ounctis gloriosior,
Sensum habens sobrium Dignitate praecluens
et religiosum cor, et exaudibilior,
Nulli prole caelica Columna crystallina,
vel secunda vel prior, 40. ture redolentior,
15. 0 incomparabilis Caelestis basilica,
et cunctis praestantior, ipsis caelis amplior,
Omni pulchritudine Quia de te prodiit
desiderabilior, rex caelorumconditor,
Sancta domus Domini, 45. Quem non possunt capere
20. firmamentofirmior, caeluni,terra et aequor.
Cuius omne superat Sed quid tuis laudibus
genusodorum odor, canis mutus immoror,
Cuius in obsequiis Ad quas non sufficeret
magnushabetur honor; 50. ipse caeli ianitor,
25. Lignum imputribile, Sed nec archangelicae
flos nive candidior. virtutes, ut arbitror?
 - 123
Tu scis, quod desidero,
nosti, cur liaec prosequor.
55. Esto mei, domina,
iugiter non immemor
Et catenasdissipa,
quibus intus obligor.
Ne me, quaeso,respuas,
60. quod tam nequamhabeor,
Qui pollutis labiis
indigne te veneror
Cunctis peccatoribus
revera deterior,
65. Qui nil boni cogito
nec volo nec operor
Nec, quid pro his maneat
me post mortem, raeditor;
Condole, piissima,
70. nara si cessas,morior.
Stella quippe maris es,
ideo te deprecor,
Ut repellas tenebras,
quas in mente patior.
Singularis
laus tua dignoscitur,
Per quam magnis
100. Dei donis fruitur,
Quidquid caeli
ambitu concluditur.
Per te inundus
tenebris exuitur,
105. Per te princeps
mundi foras mittitur,
Per te raortis
potestasdestruitur,
Per te iugum
110. Satanae conteritur,
Per te ovis
perdita reducitur,
Per te Adae
peccatumremittitur,
115. Per te genus
huraanum redimitur.
75. Fac, ut per tc consequar,
quod per me non merear,
Da, ut prosit perpetim,
quod te piam fateor,
luva, ne praevaleat
80. multiformis proditor,
Cuius, si me respicis,
terrores abominor,
Quia partus tuus est
omniura dispositor,
85. Cuius sacro sanguine
me rederaptum gratulor
Et in eius nomine
signo crucis munior.
Quo fretus insidias
90. hostiles non vereor,
Si tui regiminis
patronatu perfruor,
Sicut bomo iugiter
expetit interior,
95. Ambiens deponere
sarcinam, qua deprimor.
Et in Cbristo
sordibusabluitur,
Per te via
120. paradisi panditur,
Per te regnura
caelorum vim patitur,
Per te, postquam
Christus ex te nascitur,
125. Creatura
omnis benedicitur,
Per te carnis
voluptas respuitur,
Per te sanus
130. quisque Deum sequitur,
Per te, quibus
cor mundum conceditur,
Donum sancti
spiritus tribuitur,
135. Per te currit,
qui a patre trahitur
 - 124 -

Et ad Christum Cuius oninis

tendensnon reicitur, spes Deo committitur,
Per te lapsis Per te bonis
140. pietasimpenditur, omnibusreplebitur,
Per te perpes 16"). Quisquistibi
vita concupiscitur, devotusobsequitur.
Per te placet, Per te hosti
qui placere nititur, temptanti resistitur
145. Fer te vivit, Ac sub iugo
a quo bene vivitur, 170. Christi mens reprimitur,
Per te casum Per te labor
patiens erigitur, et dolor excluditur,
Per te surgens Per te pax et
150. anima non moritur, gloria percipitur.
Per te mortis 175. lure tibi
iaculo confoditur, supplicessubicimur,
Qui te matrem Per quam tanta
virginem non loquitur, munera consequimur.
155. Per te felix Vide ergo,
cum sanctis laetabitur, 180. quot malis afficimur,
Qui salubri A quo tibi
terrore compungitur, laus ista nunc dicitur,
Per te scuto Et hunc loca,
160. fidei protegitur, qua dies nou clauditur.
77 ut prosi perpeti. - 180 quod malis.

106. (4.) Rhythmus Unartns.

Alma virgo, tam sunt clarissimi,

regina saeculi, Ut non unquam
Porta vitae, 20. occumbant, radii,
ianua gaudii, Christiani
5. Tu, Maria, spes magna populi
templum altissimi, Ac post Deura
Cuius carne domus refugii,
amictus humili 25. Ofticina
Te contulit sancti paracliti,
10. humano generi In qua corpus
Sicut imber creavit Domini
illapsus velleri, Miro modo
Ut pareret 30. et ineffabili;
forma visibili. Miro, dico,
15. Sola mater non iucredibili,
factoris proprii, Sine patre
Stella, cuius dans partum virgini.
 - 125 -

35. Quidnamtibi Sine ruga

diceraus miseri, reprehensibili
Quas gratias Genuerunt
referemus tibi, Israelitici
Per quam Deo 85. Patres, Deo
40. sumus pacifici, semper increduli,
lussis eius Sicut rosam
gaudentes subici. proferunt tribuli.
Ave, virga Ave, felix
decoris incliti, 90. tempore perpeti,
45. Ex radice Et hoc nobis
progressa Isai, da beneficii,
Colore vernans Ne nos reos
incomparabili, dentes viperei
Quem adorant 95. Apostatae
50. trementes angeli. decerpant angeli.
Qui est verbum Oves enim
patris ingeniti, pastoris optimi
Auctor, dator Ore quaerit
et origo boni, 100. insatiabili
55. Ipse tui Lupus atrox,
fructus est uteri furoris rabidi,
Angelusque Nulli parcens
magni consilii, nulli mitis, nisi
Et super Imnc 105. Quem subiect.um
60. dono septemplici sic fecerit sibi,
Requiescit Ut de caeno
spiritus Domini. volutabri luti
Domus veri Nulla cura
es sanctuarii, 110. laboret abstrahi.
65. De qua sanctus Eius ergo
sanctorura concipi, commentapraeveni
Cuius carne Dolososque
humana contegi, conatus impedi,
Cuius sanctis 115. Ne quod vulnus
70. rnanibus ablui, infligat corpori,
Cuius pannis Per quod morti
voluit indui, simus obnoxii,
Cuius lacte Fac, ut muro
dignatas est ali, 120. inexpugnabili
75. Cui allusit Nos circumdet
more infantuli virtus altitbroni.
Nec renuit Si quid tamen
subiectus obsequi. fraus adversarii
Te carentem 125. Intulerit
80. labe contrtgii figmento fragili,
 - 126 -

Statim sumat Decoratur

opera remedii et laude celebri,
Per te, decus 175. Quae praeter te
130. orbis catholici, non datur alteri,
Vas electum Stella maris,
sanctospiritui, nam lux es saeculi
Cuius odor Et tu luce
est odor balsami, 180. desiderabili
135. Quo sanantur In tenebris
orantes languidi. huius exsilii
Ave, sponsa Constitutis
regis magnifici, dedisti perfrui.
Cuius morte 185. Mater solis
140. resurgunt mortui, nunquara occidui,
Cuius sumus Qui dat nobis
cruore diluti pignus paracliti,
Ac de iugo Per quem cordis
Satanae liberi. 190. lustrantur oculi,
145. Tu aurora Tenebraeque
solis perpetui pelluntur animi,
Et mons ille Tu es mater
culminis maximi, expers coniugii,
De quo lapis 195. Cuius ortus
150. sine manu viri pollet ex nobili
Est abscisus Stirpe David,
modo mirabili, regis eximii
Qui nunc replet Ac prophetae
cuncta mole sui 200. Deo carissirai.
155. Ditione Ave, mater
dominans perpeti, illius filii,
Lapis dico, Cuius orbis
quem cum pestiferi terrae sanctissimi
Reprobarent 205. Priucipatum
160. exoperarii, gestarunt umeri,
Mox erectus Quando lignura
in caput anguli tulit patibuli,
Sic utrumque In quo iura
dat aedificii 210. damnavit inferi
165. Parietem Et delevit
cohaereresibi, scripta chirographi,
Ut erroris Quod versutus
sectas nefarii livor diaboli
Dissecaret 215. Protoplasto
170. unitas fidei. dictarat homini
Nomentuum Poenamdignam
dono multiplici eius reatui.
 - 127 -

Quo tempore 265. Qui dum mente

220. matrem apostoli non vivo vigili,
Te voluit Domum meam
lohannis fieri, consensi perfodi,
Quem tam carum Ubi vitae
effecerat sibi, 270. thesauros perdidi,
225. Ut id possit Caritatem
muneris assequi. Dei et proximi,
0 lohannes, Meque hosti
vir summi meriti, captivum tradidi,
Qui tam digiius 275. Cuius dolis
230. fuisti provelii, seductus corrui.
Bibens haustum Verumtaraen
sacri eloquii nec tunc ingemui,
Ex arcano Cura me eius
pectoris Domini, 280. artarent laquei,
235. Cui soli Neque sordes
datum est homini, meas erubui,
Ut [pro] Christo Postquamgravi
Mariae virgini vulnere concidi,
Merereris 285. Sed peccatum
240. proles substitui, peccato addidi,
Magne custos Dum surgere
sancti sacrarii, post lapsum distuli.
De quo corpus Sed vos, Christi
sumpsit agnus Dei, 290. lesu carissimi,
245. Quod est nobis Tu lohannes
sumptus viatici ct tu, Maria mi,
Per desertura Adiutores
istius eremi, pauperura optirai,
Donec nos det 295. Caeli vives
250. beatitudini excellentissimi,
Post aerumnas Ne rae, quaeso,
huius exsilii. abominemini,
0 dilecte Nil gustantem
regis pacifici, 300. saporis intimi,
255. Sancte cultor Per quem datur
pudoris nivei, pax intellectui
Audi voces, Nec dolentem
orantis uaufragi, tam male decipi.
Maris huius 305. Ergo pro me
2GO. qui fluctus pertuli Deum precamini,
Et Charybdis Ne me damnet,
discrimen incidi, sicut promerui.
Passus magni 0 benigna
poenainpericuli, 310. Maria, subveni,
 - 128 -

Benedicta, munus auxilii,

memento miseri, Respice me
Qui se tuo vultu placabili
patrocinatui 325. Et obtentu
315. Obsequela oris angelici
commendat humili, Vitae mihi
Credensper te. ianuam aperi
si velis, eripi. Et fac laetum
Praebe,mater, 330. in pace suscipi
320. gratiam inopi, Dono sancti
Confer reo fructus ventris tui.

107. (5.) Rhythmas <|uintus.

Maria melliflua, Hunc, cuius potentia

Stella maris fulgida,
Angelorum domina,
Orbis terrae gloria,
5. Virga semper florida,
Radix nobilissima,
Praepollens et regia
De stirpe Davidica,
Virgo beatissima,
10. Corruptelae nescia,
Intra cuius viscera
Dei sapientia
Membra sumens carnea
Pertulit mortalia,
15. Mediatrix inclita,
Prudens et castissima,
Cuius est praecipua
Honorificentia;
Margarita splendida,
20. Porta caeli pervia,
Per quam legis aspera
Levigatur sarcina,
Translata a litera
Ad spiritualia;
25. Nutrix eius unica,
Cuius eras famula,
Feminarum optima,
Tua sacratissima
Lactaverunt ubera
30. Spoliantem
tartara
Et manu sanctissima
Astrinxisti fascia.
Colla premit tuniida
35. Ac regum imperia
Virga regit ferrea,
Sine controversia
Sibi subdens omnia.
Scala sublimissima,
40. A Deo composita,
Per quam tabernacula
Scandamusaetherea,
Pietatis ianua,
Spes lapsorum publica,
45. Salutis materia,
Lima Dei dextera
Mentium raortifera
Eradens contagia;
0 quam salutifera
50. Tua sunt eloquia,
Quanta nobis praemia
Tua praestant merita,
Per quam replet saecula
Pacis abundantia,
55. Per quam sponsi gaudia
Suscepit ecclesia!
Imperatrix caelica,
Princeps potentissima,
Cui dant laudum cantica
60. Angelorumagmina,
Prophetarum filia
Religiosissima,
Probitate plurima
Ipsi soli cognita,

65. Cui prorsus abscoridita
Nulla sunt latibula,
Per quam nobis tradita
Divina mysteria,
Animabus coramoda
70. Praeparant omnimoda,
Salvatoris gerula,
Castitatls ragula,
Deo digne subdita
Semperquesollicita,
75. Ut reddantur prospera
lusta desideria;
Persona gratissima,
Glosa celeberrima,
Virtute dominica
80. Faciens magnalia,
Sola fide gravida,
Suscipe, piissima,
Quae tibi precamina
Fundit plcbs catbolica,
85. Timens terribilia
Domini iudicia.
Insignis puerpera,
Pia gestansvicera,
Ferens inter bracbia
90. Agnum sine macula,
Cuius raors vivifica
Lavit mundi crimina,
Incorruptibilia
Conferensremedia,
95. Sanctorum sanctissiraa,
Pascensalimonia
Hunc, per quemdaemonica
Nil nocet muscipula; 145. Verte et infatua
Talis operaria,
100. Qualis nulla alia,
Ope multifaria
Praestans salutaria,
Liberatvix strenua,
Fortis et egregia,
105. Potestateregia
Vincla solvensgravia,
Plus transscendens omnia
Electorum merita
Dignitate maxinm
110. Quaralux solis sidera.
Columbapulcberrima,
Dreves, HymnograpbiLatini. I.
129 -
Simplex et innocua,
Salutaris aquila
Semper spernens infima,
115. Appetens siderea
Mente devotissiraa,
Oliva fructifera,
Cedrus multum ardua,
Aula Dei nitida,
120. Rosa nunquam marcida,
Lilium et viola
Supra nivem candida,
Patrona benevola,
Mater amantissima,
125. Quam sunt multiplicia
Tua beneficia.
Per quam ovis perdita
Refertur ad supera,
Per quam raultis gravia
130. Remittuntur scelera!
Compatientissima
Elemosynaria,
Trudbus contraria,
Mitibus proticua,
135. Auge et multiplica
Tua nobis munera,
Quae semper utillima
Largiris donaria.
Doraum istam visita
140. Cura benevolentia,
Sordesnostrasexpia,
Graves noxas amputa,
Inimicos effuga,
Destrueet dissipa,
Eorum consilia
Cunctaque molimina,
Qui quaeruntnobis mala,
Ut in hac ecclesia
150. Honorificentia
Conservetur congrua
Per tua suffragia
Hostiumquepessima
Evadamus odia.
155. Stella lucidissima,
Huc precor irradia;
Ecce, mea anima,
Vanitati dedita,
9
 130
Mente fornicaria
160. Dei sui refuga,
Debensei pluriraa
Talentorummilia,
A cuius iustitia
Nulla sunt eifugia,
165. Tibi, lampas rutila,
Peccatorum nubila
Pellens luce deica,
Proclamat humilliraa:
Ubi es, o domina?
170. Miseratrix, adiuva,
Tempestate valida
Vitae meae squalida
Premitur navicula
lam per nmlta terapora.
175. Obscurantur nubila,
Comminantur fulmina,
Perstrepunt tonitrua,
Nox in se tacterrima,
Vi ventorum effera
180. Agitantur aequora,
Procella saevissima
Quatit prorae latera,
Sic infelix navita,
Vir plenus malitia,
185. Inter tot discrimina
Sola peusans ulfima
Tiraensque iustissima
Damnari sententia
Cum grandi fiducia
190. Supplex oro talia:
Christi mater innuba,
Adesto, piissima,
Noctein hanc illumina
Et procellam mitiga.
195. Veni et accelera,
Subveni et libera
De mortis angustia
Et disrumpe vincula, 245. Ut nos reos propria
Quibus corruptissima
200. Impeditur anima.
Sic me, quaeso, robora,
Ne tyranni pedica
Peccatorislubrica 250. Nostra purget intima
Capiat vestigia.
205. Virgo benignissima,
Reverens et sobria,
Mitis et humillima,
Dives et munifica,
Sapienset provida,
210. Bona dans consilia,
In magnamiseria
Et gravi penuria
Tua patrocinia
Mea petit anima.
215. Egens et famelica
Et salutis indiga,
Lugubris et anxia,
Gehennalis stipula,
Si misericordia
220. Non succurrat maxima.
Voce devotissima
Tibi clamans: adiuva
Prius, quam me debita
Rapiant supplicia.
225. Gloriosa femiua
Et plus quam angelica,
Inter luminaria
Caeli lux primaria,
Gaude, famosissima
230. Replens orbis climala;
Virtutum fraglantia
Superans aromata,
Herba salutifera,
Cunctis uecessaria
235. Habens raedicamina
Morti resistentia.
Eesponde pacifica,
Dic consolatoria,
Largire salubria
240. Et averte noxia,
Tuere propitia
Domus huius moenia.
lesu Christo supplica
Cum omni instantia,
Foveat custodia
Ac spiritualia
Nobis dans charismata
Salvatrice gratia
Et sancti salvifica
Spiritus praesentia,
 - 131 -

Propellat pestifera Gula, cenodoxia

Daemonumphantasmata, Obtinent spurcissima
255. Per quem imminentia 270. Meae mentis atria.
Evadat pericula Credo tamen omnia
Hic dcgensfarailia Ipsi possibilia,
Tua prece sedula, Quem lactasti innuba.
Q.uaeclavis es aurea Huius, fac, clemenlia
260. Caeli pandens ostia, 275. Semper reddat irrita
Venitque creberrima Teraptatoris spicula,
Per te eius venia. Ut evincam vitia
Quapropter, dulcissiraa, Cor meum urentia
Vide et considera Et ad exercitia
265. Cordis mei vulnera, 280. Viro competentia
Animae pestifera. Dirigantur singula
Ira, petulantia. Sensus mei studia.
31 Et manii sacratissima. - - 40 A Dco composit aethera. - 42 Scandamus
aeterna. - - 78 Gloriosa celeberrima. -

108. (6). Rhythmus Sextns.

Maris stella, mater Christi, Sicut plane manifestant

salutaris hostiae, verba sacrae paginae,
Quae peccata tulit mundi Quid egisse te putamus
sacro suo sanguine 30. veram matrem utiquc,
5. Et nos suae sanctae caruis Ad quam dolor raortis eius
reticit libamine, pertinebat proprie?
Dum in ara crucis eum Vere flebas, et ubertim
vidisses occumbere, profluebant lacrimae,
Et huuc loseph sepelisset 35. Gemitusquecolumbino
10. officiosissime, promulgebas gutture,
loseph, sane memorandus Quamvis raultae confortarent
vir misericordiae, te fideles animae
Vere iustus, sicut Lucas Et lohannes, cuius eras
noluit omittere, 40. commissacustodiae,
15. Militesque monumentum Matrera maestam relevaret
custodirent sedule, filii solamine.
Ne facultas esset cuiquam Et si ego, mater, illo
illuc gressum tendere, te vidissem tempore
Qui dolores habebantur 45. Et, quod credo, tunc fuisset
20. tunc in tuo pectore, mihi datura credere,
Quos angores sustinebas, Consolatus te fuissem
quis valet evolvere? certe flexo poplite,
Nam si tantum eum planxit Sed non vultu laetabundo
Maria Magdalene. 50. neque sicco lumine,
25. Et si doluit Maria Sed. ut eras, gemebundam
lacobi ct Salome, compellens ex nominc
9*
 - 132
Suggessissemcondolendo:
virgo mater, audi me,
55. Benedicta,quid vexaris,
quid fles aroarissime?
Natustuushic, quemploras,
ipse est rex gloriae,
Moriendo mortem nostram
60. superavithodie.
lam nunc init cum tyranno
certamenmirabile,
In quo iura dissolvantur
virtutis raortiferae,
65. Ut captivi educantur
ex inferni carcere.
Quibus actis mox resurget
victoriosissime,
Nam ab ipso portae mortis
70. contritae sunt ferreae.
Gaudet Adam viso sui
redcmptoris lumine,
Exfuvbantur ot pavescunt
infernales furiae,
75. Ipse princeps tenebrarum
forti vinctus compede
Dannmm iuuin lamentatur
inrecuperabile,
Quia pcrdit, quossenunquam
80. timebat amittere.
Tunc ad ipsum, quo devoto
fruebaris comite,
Qui haerebat tibi sagax
ut ministcr dominae,
85. Ad lohannem gratiosum
haec curassem dicere
Ita, ut me tu audisses:
quid est, beatissime,
Quae haec virtus est in caeli
90. senatoris pectore,
Quis affectus pietatis
virginis cum virgine?
Hacc confortas,ut nonploret,
et gemistam anxie?
95. Dolor tuus facit eius
doloremaccrescere
Et, nisi tu cesses,ipsa
nequitse compescere,
-
Quia natum suum carum
100. diligit tenerrirne.
Parcesibi, parcetibi,
vir gloriosissime,
Cessentfletuscolumbini,
cessentluctus aquilae.
105. Rccordare scripturarum
et credensintellegc,
Quia tali oportebat
haec impleri ordine.
Hic est,qui semortcmmortis
110. per propbetam Oseae
Et inferni mortem vocat,
si legisti, recole.
lam antiquae transrautantur
legis ceremoniae,
115. Agnus Dei immolato
patri suo corpore
Holocaustum se pro nobis
obtulit placabile,
Docens sensum spiritalem
120. nos praeferre literac
Celebrando pascba sine
fermento nequitiae
Et pascendo sensus nostros
aximis iustitiae.
125. Sanguis,qui cumaquafiuxit
tunc ex eius latere,
Nos per eius passionis
fidem cum baptismaic
Designat purificandos
130. peccati prurigine.
lam latronis positurus
animam in rcquie
lustus iudex mutat legem
prioris sententiae
135. Cherubimque iubet ensem
flammeum deponere
Et ad gustum ligni vitae
lapsis viam pandere.
lam caelestisgratulantur
140. senatorescuriae,
Caritatis solidatur
libertas perpetuae.
Hoc est ergo, virgo mater,
funusistud lugubre,
 - 133
145. Quud origo comprobatur
pereimis laetitiae.
Unde gaude, imperatrix
famaeceleberrimae,
Generosa et formosa
150. virgo, germen Abrabae,
Praeelectaet insignis
ex David progenie,
Vas sacratum et dicatum
Dei sapientiae!
155. Gloriare et exsulta
et lauda plenissime,
Quia Dominus virtutum
victo mortis principe
Corpussuum de te sumptum
160. sine viri semine
Immortale suscitabit
et incorruptibile;
Et videbis et gaudebis,
patienter sustine!
165. Haeclocutuspraesumpsissem
propius accedere
Et adorans reverenter
et submisso capite
Manu mea genas tuas
170. lacrimis extergere,
Gratus tibi tali modo
cupiens exsistere,
Ut ipsa rae consoleris
in die angustiae.
175. Quam felices illos, quibus
datum cst hoc facere!
Quam felicem me, si velis
auribus percipere,
Quas indignus tibi preces
180. effundo cotidie,
Ut tu quam replevit Deus
habitans in homine
Et quae illum peperisti,
qui est sol iustitiae,
185. Qui egenum miseratus
erigit de stercore
Et, quaesuntinfirmamundi,
dignatur eligere,
Ipsum poscas. ut det mihi
190. locum iudulgentiae
Conccdatquetemptatoris
laqueoseffugere,
Ut cor meura non declinet
in verba malitiae,
195. Ut non mihi dominetur
pestis arrogantiae,
Sum [qui] cinis et putredo,
vermium deliciae.
Tu es cnim liberalis
200. honorificcntiae,
Quamprae cunctisunxitDeus
oleo laetitiae,
Quia omnis in te venit
plenitudo gratiae,
205. Quaniper partes sanctussuis
spiritus dat munere.
Tu es decusmundi magnum
et incomparabile
In excelso tribunali
210. ab aeterno iudice,
Quem lactasti, sublimata
tanta celsitudine,
Ut hanc nullus intellectus
possit covnprehendere.
215. In vestitu deaurato
clara micans facie,
Super choros angelorum
in regali scheraate
Consecuta praecellentis
220. honorem potentiae,
Coronata rutilanti
caput diademate
Vel ex auro vel ex magno
pretioso lapide,
225. Coram summa maiestate
virtutis uranicae
Melodizans barmoniae
carraen inexplebile
Et incircumscriptosemper
230. illustrata lumine
Sanctus,sanctus voce magna
nunquam cessaspsallere,
Pandensaures, si quis velit
sua vincla solvere
235. Nec dedignans miserorum
aerumnas attendere,
 - 134 -

Sed panita invocauti Corda nostra roplcverunt

cuilibet succurrere. aceto et aloe.
0 patrona peccatorum, 285. Consolare destitutos,
240. buc ad uos convertere, lapsis manumporrige
Illustrato terras uostras Et educ de luto faecis
vultus tui sidere et lacu miseriae,
Et ex illa sede tua Ne nos mortis sempiternae
domum istam respicc J'.i(>. compreheiidant tenebrae,
245. Et eommenda salvatori Sed illustret mentes nostras
locum bunc assidue lux caelestis gratiae,
Ac benigna nostri memor Dono cuius sordes tantas
nos a malis eripe possimus evadere,
Beneficiisque tuis 295. Quibus membra sua mundus
250. incessanterrefove, polluit nefarie.
Qui nos tibi commendamus Tu es enim mater Christi
satis necessarie, suavis memoriae,
Implorantes opem tuam Per quam nobis sunt apertae
super nos descendere. oOO. paradisi ianuae,
255. Pro peccatis quippe nostris Quae tam potens es in omni
tribulamur undique bonitatis opere,
Et praevaluerunt in nos Ut omnino sit beatnm,
hostium insidiae, qualis sis, agnoscere.
Qui nos dente genuino 305. Benedictum nomen eius
260. non cessant corrodere sanctum et mirabile,
Et carpendo vitam nostram Qui per orbem tuum nomen
mala sua tegere, esse fecit celebre,
Quorum lingua graviore Per quod posset reis suis
nos affecit vulnere, 310. peccata remittere.
265. Quam si morsum pateremur Benedicant te per aevum
colubri vel viperae. virtutes angelicae
Quos tu mater ab iucepto Et lohannes illi duo
refrena et cohibe, virtutis egregiae,
Ne nos impedire possint 315. Praecursor,evangelista,
270. eorum calumniae, quos amas praecipue,
Sed,quodcoiitra nosconantur, Regni Dei cardinales
dissipa et destrue et olivae geminae,
Ac resistensforti manu Caritatis, puritatis,
resistendo praevale. 320. pietatis unicae.
275. Non habemusenim, qui nos Hi ad laudem creatoris
conetur defendere} te in omni tempore,
Sed praedoneset tyranni, Dorainatrix, benedicant
satellitesSatanae, et tu me et egote,
Genusmalum;lupi graves, 325. Quamvismultopraegravatus
280. servi avaritiae peccatorum pondere.
Bonanostradevorantes Parcemihi, gloriosa,
rapaciingluvie nec vindictainaccipe,
 135
Quud placere tibi volens
330. loquar praesumptorie,
De quaquidquiddici potest,
totura est amabile
Et iucunduraet decorum,
honestumet utile.
335. Pronum vero tibi constat
et omnino facile,
Ad quoscunquevelis usus
angelos transmittere,
Quodexemplamulta probant,
340. quaelongum est promere.
Ideoque sanctum nobis
Gabrielem dirige,
Qui te matrem Dei sui
salutavit congrue
345. Atque sancto gravidandam
praedicavit flamiue
Absque generatione
naturalis copulae.
Ipsum ergo a te causi-
350. dicum nobis tribue,
Uti preces nostras tibi
dignetur suggerere
Caelestique corda nostra
curet medicamine,
355. Quoniam sunt vanitati
subdita cuperfluae.
Intellectus bonus cunctis
cst diligentibus te,
Sicut matrem Dei sui
360. quis debet diligere,
In qua summum et aeternum
bonum est confidere.
Ad honorera eius, sacro
quem lactasti ubere,
365. Quem tu nobis, benedicta,
sic placatum effice,
Ut ipsius pietatis
dono devotissirne
Studeamusiugo eius
370. colla nostra subdere,
Ut ad urbem pacis nostrae
dirigantur semitae,
Ut praecincti lumbos iuste
vivamus et sobrie,
-
375. Ut cor nostrumimpinguetur
caritatis adipe,
Ut condignosoperemur
fructus praenitentiae,
Ut feramusad altare
380. cor mundumet humile,
Ut sit illi holocaustum
nostrura acceptabile,
Ut spernamus blandimenta
vitae huius miserae,
385. Ut adversa toleremus
cum mansuetudine,
Ut non fiat fuga nostra
sabbato vel hierae,
Ut cor nostrum dilatetur
390. in beatitudine,
Ut os meum repleatur
laudis tuae carmine,
Ut patronam te precanti
digneris impendere,
395. Ne insultent unquam victo,
qui me quaerunt perdere.
Ne avertas tuam, quaeso,
faciem ab inope
Nec sine tutela tua
400. velis me relinquere,
Dum pererro vagabundus
in bac solitudine,
In convalle lacrimarum
laborans gravissime,
405. Quem fatigat vehementer
corpus istud fragile
Et temptationum torrens
impellit multimode.
Summe Deus, quis hic erit
410. finis in certaraine?
Quis misellum liberabit
de tanta voragine?
0 Maria, nomen bonum,
nomen memorabile,
415. 0 nomen, quod melius est
quara multae divitiae,
Balsamum aromatizans,
tus mirae fragrantiae,
Flos aeternus, rosa lenis,
420. lignum seraper viride,
 136 -

Slclla solis claritatem Jncorruptaet fccunda,

suo vincensiubare, 450. noli nos despicere.
Sempermater,quianunquam Caelumcaeli, domusDei,
eris sine subole, vas misericordiae,
425. Speciosaet suavis, Semper,quaeso,pia virgo,
canticum laetitiae, raei reminiscere
Praedicanda et, laudanda 455. Spiritusque veritatis
privatim et publice, dona nribi obtine,
Non hic tantura, sed in tola Ut me suo tueatur
430. mundi latitudine sacro moderamine
Et in caelis angelorum Sitque raeae prece tua
dulci modulamine,, 460. consolator animae
Quamamarenolle nullus Et infundat peccatrici
polest sine crimine, oleum in lampade,
435. Cui placere fide stare <,»uoparata possit sponso
et Deo est vivere, caelesti occurrere.
Tbymum, ex quo Dei apes 465. Ave, virgo singularis,
satiantur avide, sumas baec benevole.
Unde creant scripturarum Ave, templum gratiarum
440. mella multifarie, oranium capabile,
Cum te circuni volitanms Ave, cuius peccatores
te fruendam exlribe, 470. pascunt elemosynae.
Dum nos tibi commendamus, Gaude, felix, et ex ipsis
vota nostra suscipe, unam mihi porrige,
445. Dum te proni salutamus, Ut sublata per banc omni
quamvis hoc rarissime, bostium formidine
Ave tibi coram tua 475. Sine fine possim Deo
dicentes imaghie, gratias rependere.

2 salvatoris hostiae. - - 8 vidisset. - - 87 audisset. - - 102 virgo glorio-

sissime. - 124 animis iustitiae. - - 289 Ne mors mortis. - - 335 Tronum
vero. - - 415 O fehlt. - " 442 te fervendam.
Ein Bruchstiick dieses Liedes findet sich aus Cod. Parisin. 18111 unter
clen Gedichteri Anselms, Migue 158, 1046 ff. In diesem Bruchstiicke ist die
Anordnung der Verse so abweichend, dafs es fast unmoglich erscheint, die
Lesarten hier anzufiigen. Da dasselbe aufserdem eine fieihe von Verseii
enthalt, die in der Hs. von Cambron fehlen , scheint es eiufacher uud zu-
gleich niitzlicher den Text von Parisin. 18111 hier folgen zu lassen.

O Maria, iiomen bonum, Speciosa et suavis,

Nomen memorabile,
O nomen, quod melius est
Quam multae divitiae,
5. Balsamum aromatizans,
Tus mirae fragrantiae,
Flos aeternus, rosa lenis,
Ligmim semperviride,
Stella solis claritatem
10. Suo vincens iubare,
Sempcrmater, quia nunquam
Eris sine subole,
Canticum laetitiae,
15. Praedicanda et laudanda
Privatim et publice,
Non hic tanturn, sed in tota
Mundi latitudiue
Et in caelis angelorum
20. Dulci modulamine.
Quam amare nolle nullus
potest sine crimine,
Cui placere fide stare
Et Deo est vivere.
 - 137
25. Diun nostibi commendamus,
vota nostra suscipe,
L)um te proni salutamus,
quamvishoc rarissime,
Ave tibi coram tua
30. dicentes imagine,
Incorrupta et fecunda,
noli nos despicere,
Caelumcaeli, domusDei,
vas misericordiae.
35. Pronum vero tibi constat
et omnino facile
Ad quascunquevelis usus
angelostransmittere,
Quod exempla multa probant,
40. quae longum est ponere.
Ideoque sanctum nobis
Gabrielem dirige,
Qui te matrem Dei sui
salutavit congrue
45. Atque sanctogravidandam
praeconavit flamine
Alisque generatione
naturalis copulae.
Ipbiirn ergo a te nobis
50. Causidicumtribue,
Uti tibi preces iiostras
Digiietur suggerere
Caelestique corda nostra
curet medicamine,
55. Quoniam sunt vanitati
subdita superflue,
Sed tu, mater gloriosa,
misero compatere,
Teudeus aurem, si quis petit
60. sua vincla solvere,
Nec dedignans miserorum
aerumnas attendere,
Sed parata invocanti
cuilibet succurrere.
65.0 patronapeccatorum,
huc ad nos convertere,
niustrato terras nnstras
vultus tui sidere
Et ex illa sede tua
70. domumistam respice
Et commenda salvatori
locum hunc assidne
Ac benigne nostri memor
nos a malis eripe
75. Beneficiisque
tuis
incessanter refove,
Qui iios tibi commendamus
satis necessarie,
Implorantes opem tuam
80. super nos descendere.
Pro peccatis qnippe nostris
tribulamur undique
-
Et praovalnerunt
in nos
hostium insidiae,
85. Qui nos dentegenuino
non cessantcorrodere;
Heu miser,cur sumuattis
tanta mala cernere!
Mater pia, stella maris,
90. in hoc consolare me
Et amico Dei magno
Nicolao condole
Et cmcillaeDci piae
Cunef/undi condole,
95. Cuius paeneiam defecit
honor reipublicae.
Esto eius iiiterventu
custos huius vineae
Et circumdans eam muro
100. rapientes ab igne (1. abige)
Palmites[que], quos pro duxit
benedic et protege,
Ipsa quippete dilexit
affectuosissime
105. Semper ardens esse tuae
commoda ecclesiae;
Ergo et tu servos eius
consequenter
dilige,
Consolare destitutos,
110. lapsis manum porrige
Et educ de luto faecis
et lacu miseriae,
Ne nos mortis sempiternae
comprehendanttenebrae,
115. Sed illustret mentes nostras
lux caelestis gratiae,
Dono cuius sordes tantas
possumusevadere,
Quibus membra suus mundus
120. polluit nefarie.
Tu es enim mater Christi
suavis memoriae,
Ob quam nobis sunt apertae
paradisi ianuae,
125. Quae tara potens es in omui
bonitatis opere,
Ut omnino sit beatum,
qualis sis. agnoseere,
Benedictum nomen eius
130. sanctum et terribile,
Qui per orbem tuum nomen
fecit esse celebre,
Per qtiam possetreis suis
peccata remittere.
135. Semper, quaeso, pia virgo,
mei reminiscere
Spiritusque veritatis
dona mihi obtine,
Ut me suo tueatur
140. sacro moderamine
 - 138
Sitque meaeprecetua
corisolator animae
Et infundat peccatrici
oleumin lampade,
145. Quo parata possit sponso
caelesti occurrere.
Ave, virgo singularis,
sumenshoc benigniter,
Ave, templumgratiarum
150. omnium capabile,
Ave, cuius peccatores
pascunt elemosynae.
109. (7.) Kliythinns Septimns.
Urbs fuit in Galilaea,
Nazareth, urbs urbiuni,
Omni viro christiano
Veneranda plurimum,
5. Cuius magna celebrandum
est laude praeconium,
Plus peculiaris Cbristo
quam ipsa Capbarnaum,
Quam expresse suam vocat
10. sanctum Evangelium.
Nam ab illa Nazareni
traxit nomen inclitum
Et ex illa nostrae coepit
salutis exordium,
15. In qua sumpsit stella maris
lucis suae radium,
In qua vidit et audivit
illum Dei nuntium,
Qui praedixit sibi Christi
20. ortum salutiferum,
Per quem se confoederaret
Deo fides hominum.
Quaebeata, postquamaudit
haec loquentem angelum,
25. Credit evangelizanti,
concipit per spiritum.
Sic fecundafit naturae
vehemeusmiraculum,
Ferens onus caelumregens
30. et disponenssaeculum,
Virgo praegnansverbumDei
gestat iutra uterum.
Novem mensibus peractis
parit virgo pueruni,
-
Gaude,felix, et ex i
unam mihi tribue,
155.Ut sublataper hanc oniui
hostiuraformidine
Sine fine possimDeo
gratias rependere.
Benedicant te per aevum
160. virtutes angelicae
Et ad laudem creatovis
te in onmi tempore
Oranessancti benedicant
et tu me et ego te.
35. Mundo lucem, nobis vitam,
inferis exitium,
Sponsura piis animabus,
captivis remedium,
Daemonibus sempiternae
40. flamraae praecipitiura,
Deo patri consessorem,
archangelis dominum,
Paradiso voluptatis,
cborum exsultantium,
45. Unde quia pulsus bomo
per Evae flagitium,
Primus est regressuslatro
per Mariae filium.
Virgo lactat suura patrern,
50. pascit panem caelicura,
Fortis virgo inter ulnas
fert auctorem proprium,
Virgo pia pietatem
fovet intra gremium,
55. Tenet solem, palpat pacem,
pertractat altissimum
Ducensnianusper compages
tenerorum artuum,
Lavat pannos, verba verbo
60. dat et fonti balneum,
Mulcet crebro vagientera,
dat frequenterosculum
Oculosque,quorura nullus
eflfugitiudiciuin,
65. Tergit manu lacrimosos,
pacat lacte querulum
Et in cunis obstetricans
componitinfantulum.
 139
Fertadtemplum,datcolumbas 115. Triumphatamorte caelos
70. duas et par turturum, penetrarepostmoduni
Simeonis atque Annae
audit testimonium,
Quod sit ipse, qui sederet
super David solium
75. Et de manu mortis suum
liberaret populum.
Audit fore se passuram
animae raartyrium,
Hoc est eius passionis
80. dolorem acerriraum,
Quem beatus ille senex
appellavit gladium,
Quia sicut ensis corpus,
vexat dolor aninium.
85. Videt magos advenire,
videt sidus praevium,
Et ut Deum honorari
donis regum Arabum
luxta illud, quod in psalmis
90. patet vaticinium,
Crescenteraquenostro more
per decursus temporum,
Intellectum penetrare
scripturarum oranium,
95. Dum magistri documentum
non esset adhibitum.
Audit praedicationes,
signa videt operum,
Ab obsessiseffugari
100. legionesdaeraonum,
Fugientem ad medelam
turbam aegrotantium,
Mancis manusreformatas,
lumen caecis redditum,
105. Emundatoslepra plures
ad verbi imperium,
lam foetentemde sepulcro
suscitatumLazarum,
Ipsam crucis tandempoenam
110. subire spontaneum,
Ne nos mortis subiremus
aeternae periculum,
Ab inferuo resurgentem
potenter post triduum,
Ipsum fructura sui ventris,
ipsum unigenitum,
De cuius conceptione
120. cor habebatconsciura,
Quod perpessa non fuisset
coitus contagium.
Quam iucundam te vixisse
credat mens fidelium,
125. Cuius tantum, tam insigne
comprobatur meritum.
Alma virgo, spes post Deum
maxima fideliuin;
Per quam idem venit orbem
130. reperare perditura,
Multa de his adlmc loqui
cupiebamplurimura,
Ut vacaret tibi mentis
nostrae diu studium,
135. Sed transscendit onus vires
meorum conatuum
~Et explere non sum dignus
opus tam egregium.
Ne quid tainen tibi sit iu
140. his, quaeso, contravium
Nec me velis reputare
quasi teraerarium,
Quodpraesumpsi
tibi stultus
carmenistud septimum
145. Te orante, teraplum sancti
spiritus gratissimum,
Gratiara quae es aclepta
omnemDei munerura,
lam de bonitate tua
150. fidens sisto calamum,
Laetusvalde, si nonspernas
servuli munusculum,
In quo, si quid benesonat,
redde mihi centuplum,
155. Et si nihil, prosit tamen
fuisse benevolurn.
Vanus enim et bonarum
nihil habens artium
Yix in horto cordis mei
160. carpsi hoc olusculum,
 1II) -

Nihil darc [Dei] matri nequerefrigeriuni,

reputansillicitum, Sed rugitus et dolores
Cuius ope me cognosco 170. atque stridor dentium.
super omnes indigum. Ave, sola virgo mater,
165. Oro ergo, ut non intrem consolare miserum,
locum illum pessimum, Esto sernper memor mei,
In quo nulla pax nec quies gaude in perpetuum.
21 quam. - - 25 Credidit. - " 26 concepit. 51 inter ullas. - - 87 ut
Dormnum. - - 101 Confugientem. - - 145 tetnpli.

110. (8.) Rhythmus Octavns.

In tuo, [0] mater Christi, constant atque gerainis,

venerando nomine
Syllabae tres continentur,
quinque vero literae,
5. Quae si pariter imiijantur
octo sont certissime.
Nam per tria trinitatis
signatur mysteriuia,
Sine cuius fide nullus
10. capit vitae praeminmm,
Quod illa laus manifestat
supernorum civium,
Sanctus,sanctus,sanctusclamans,
Deus exercituum; 45. Verbo Dei, summo regi,
15. Nam post sanctus,sanctus, sanctus
quod Dem non triplicam,
Unitatem trinitatis
aperte denuntiam.
Quod baecverba ad tres viros
20. Abrahae significant,
Atque Dei Faciamus
dicentis hoc indicant.
Neque enim faciamus
Deus sibi diceret,
25. Si persona tantum una
factoris exsisteret,
Sed plurali modo loquens
patenter innotuit,
Quod arcanum trinitatis
30. nos latere noluit.
Sic per quinque, quae ex tribus
Figurate designantur
quinque sensus bominis.
35. Quae si duo legis iussa
summis implent studiis,
Trinitatis visione
gaudebunt in superis.
Vel per octo, quae de duplo
40. constant quaternario,
Muiidi partes designantur,
quas in ipso uumero
(juattuor evangelistae
subiugarunt Domino,
tuo vero filio.
Ergo sauctum nomen tuum,
complens octonarium,
Manifestat, quia regem
50. genuisti maximum,
Cui curvare genu debet
omne genus hominuni
Et fateri omnis lingua
creatorem proprium,
55. Qui octava in aetate
statuens iudicium
Trutinabit aequa lancc
cuiuscuuquemeritum,
In qua die tuum omnes
60. sentiant auxilium,
Qui hoc sibi credunt esse
valde necessariutn.
 Petrus Abaelardus,
Abbas Gildensis,
t 1142.

Petrns, mit dem Beinamen Abalard (Abelard, Abaillard), iiber dessen Ur-
sprung und Bedeutung Unklarheit herrscht, wnrde 1079 zu Palet (Palatium,
daher Peripateticus Palatinus) bei Nantes von edeln Eltevn geboran. Er
entsagte friihzeitig der militarischen Laufbahn, um sich ganz den Wissen-
schaften zuzuwenden. Seine Lehrer waren in der Philosophie Roscelin und
Guillaume de Champeaux, in der Theologie Anselm von Laon. Diese erste
Periode seines wissenscbaftlichen Lebens und Strebens ist ausgefullt von
wechselndem Lernen und Lehren, sowie Kampfeii mit seinen Lehrern, deren
Ruhm er verdunkelt. Abschlufs dieser Periode bildet seiiie Anstellung als
Lehrer an der Kathedralschule zu Paris unter Verleihung eines Kanonikates.
Aus dieser glanzenden Karriere wirft ihn sein bekanntes romantisehes Ver-
haltnis zu Heloise, der natiirlichen Tochter eines Pariser Kanonikus Johannes
und Nichte des Kanonikus Fulbert. Die Verwicklimg endet damit, dafs
Heloise iri das Benediktinerinnoiistift Argenteuil, Abalard in die Abtei Saint-
Denis eintritt (1118). Im Jahre 1121 von einer Synode zu Soissonswegen
eines Traktates iiber die hl. Dreifaltigkeit verurteilt und mit den Monchen
wie dem Abte Adam von St. Deuis wegeri seiner der Zeit vorauseilenden
Ansichten betreffs des Schutzheiligen der Abtei zerfallen, entfloh er zeitweise
nacli Saint-Aigtilph bei Provins, einem Prionate von Saint-Pierre de Troyes,
mufste indes in sein Kloster zuriickkehren. I)er inzwispben zum Abt er-
wahlte Suger gestattete ihm jedoch, sich in eine beliebige Sidelei znriick-
zuziehen; er wahlte die von ihm Paraclet benannte bei Nogent-sur-Seine in
der Champagne, in welche ihm sofort eine grofse Anzahl wissensdurstiger
.Schiiler folgten. Zum Abte von Saint-Gildas zu Rhuys in der Bretagne er-
wiihlt (1126), schenkte er seine Griindung Paraclet an die inzwischen aus
Argenteuil vertriebene Heloise (1127), die hier eine Abtei errichtete (1129),
welcher sie bis zu ihrem Tode vorstand. Die traurigen Zustandein St. Gildas
zwangenAbalard, die Abtswiirde schon bald, jedeiifalls vor 1136, nieder-
zulegen, da wir ihn in diesemJahre wieder zu Paris als Lehrer tatig finden.
Die folgenden Jahre sind ausgefiillt mit neuen Streitigkeiten, zumal niit
Bernard von Clairvaux, welche ihren Abschlufs finden in der Verurteilung
Abalards auf der Synode von Sens (1141). Auf dem Wege nach Rom, an
das er appelliert hatte, fand er Zuflucht bei Peter dem Ehrwiirdigeii iu
Cluny, der ihn mit Bernard und dem Oberhaupte der Kirche aussohnte.
Abalard starb den 21. April 1142, dreiundsechzigJahre alt, zu Saint-Marcel
de Chalons- sur-Saone, wohin er sich zur Erholung begeben hatte Sein
Leichnam wurde nach Paraclet iiberfiihrt und dort bestattet. ^ach ihrera
am 16. Mai 1164 erfolgten Tode, fand auch Heloise ihre letzte Ruhe in
demselbenSarge, cler die Gebeine ihres Gatten umsclilofs.
Fiir das Kloster Paraclet hat Abalard ein eigenes, umfangreiches Hymnar
verfafst. Die Griinde, die ihn dazu bewogen, setzt er selbst in der Einleitung
zum ersten Buche der Hymnen auseinander. Dies Hymnar ist uns in. zwei
Handschriften, in keiner vollstandig, erhalten, einer Briisseler, Nr. 10 147- 58.
einem Sammelbande des 13. Jahrhunderts (B) fol. 81 ff. Aus dieser am
 142

SchlussedefectenHandschriftsind die HymnenAbalards in ihrer Gesamtheit

herausgegebenvon Victor Consin, Abaelardi Opera I (1849), 295 ff. und
Dom Pitra in Mignes PP. LL. 178, 1772ff. Eine zweite Handschriftist
die zu Chaumont, Nr. 245, ein Diurnale des Klosters Paraclet aus dem
Ende des 16. Jalirhunderts(C). Sie entbalt viele Hymnen,die in A fehlen,
ist aber als Diurnale, dem die Nokturnen abgehen, gleichfalls nicht voll-
standig. Aus A und B sind Abalards Hymnen vermehrt und verbessert, zum
ersten Male ediert in Dreves, Petri Abaelardi, Peripatetici Palatini Hym-
uarius Paracliteusis, Parisiis 1891. Auf diese Ausgabe mufs hier fiir alles
\\vitere Detail verwiesen werden, welches aufzufiihren in den Grenzen einer
kurzen Vorbemerkung untunlich ist.
Aufser seinen Hymnen besitzen wir von Abalard noch sechsPlanctus
iiber biblisehe Vorwiirfe. Diese sind uns in der Vatikanischen Handschrift
Ilegin. 288 aus dem 13. Jahrhundert erhalten und wurden zuerst von Grrith
in seinemSpecilegiumVaticanuni1838,S. 123ff. herausgegeben
(abgedruckt
bei Cousin 1. c., 333 ff. und Migne 1. c. 1817ff.); zum zweiten Male von
Wilhclm Meyer: Petri Abaelardi Planctus virginum Israel super filia leptae
Galaditae, Monachii 1885, und Petri Abaelardi Planctus I. II. IV. V. VI.,
Erlangen 1890. Diese Planctus sind, da sie religiose Stoffe behandeln, an-
hangsweisehier beigegeben; die Handschrift ist neu verglichen worden.
Von dem Gedichte an seinen Sohn Astrolabius, das schon Dumeril
(II. 430 u. f.) ediert, aber angezweifelt, hat Haureau den vollen Text auf-
gefunden und mitgeteilt (Notices et Extraits XXXIV, 2, 153-187). Die viel-
fach Abalard zugeschriebeneSequenz Mittit ad virginem kann nicht als
sein literariscb.es Eigentum angesehcn werden-, zweifelhaft erscheint aus
Grihiden des Inhaltes und der Form seine Autorschaft beziiglich des Marien-
liedes Lux orientalis et amica Dei specialis, obschon eine Hand-
schrift des 12. Jalirhunderts aus Anchin (jetzt zu Douai 825) dasselbeaus-
driicklich als ,,Versus magistri Petri Abaelardi de sancta Mariae virgiiie"
bezeiclmet (vgl. den Text Anal. XV, 151). Von den zahlreichen weltlicln-u
Liedern, meist erotischen Inhalts, die er dichtete und komponierte, und die
im Munde aller Zeitgenossen waren, ist uns keines erhalten (vgl. Dreves a.
a. O. S. .2).

A. Hymnarius Paraclitensis.
Libellus Primus.

Praefatio.

Ad tuarum precum instantiam, soror mihi Heloisa, in saeculo

quondara cara, nunc in Christo carissima, hymnos Graece dictos,
Hebraice tehillim nominatos composui; ad quos quidem me scribendos
cum tam tu quam, quae tecum morantur, sanctae professionis femiuae
saepius urgeretis, vestram super hoc intentionem requisivi. Censebam
quippe superfluum me vobis novos coudere. cum veterum copiam
haberetis et quasi sacrilegium videri antiquis sanctorum earmmibus
nova peccatorum praeferre vel aequare. Dum autem a diversis
diversa mihi responderentur, tu inter cetera talem, memini subiecisti
rationem: Scimus,inquiens,Latinam et raaximeGallicanamecclesiam,
sicut in psalmis ita et in hymnis magis consuetudinemtenere quam
auctoritatemsequi. Incertum eteuim adhuc liabemus, cuius auctoris
 143 -

haec sit translatio, quam iiostra et Gallicana frequentat ecclesia.

Quam si ex eorum dictis diiudicare velimus, qui translatiouum diversi-
tates nobis aperuerunt, longe ab universis interpretationibus dissidebit
et nullam, ut arbitror, auctoritatisdignitatemobtinebit. In quaquidem
adeo longaevae consuetudinis usus iam praevaluit, ut, cum in ceteris
correcta beati Hieronymi teneamusexemplaria, in psalterio, quod
maxime frequentamus, sequamur apocrypha.
Hyranorum vero, quibus nunc utimur, tanta est confusio, ut, qui
quorum sint, nulla vel rara titulorum praescriptio distinguat; et si
aliqui certos auctores habere videantur, quoruni primi Hilarius et
Ambrosius exstitisse creduntur, deinde Prudentius et plerique alii,
tanta est frequenter inaequalitas syllabarum, ut vix cantici melodiam
recipiant, sine qua nullatenus hymnus consisterepotest, cuius descriptio
est laus Dei cum cantico. Plerisque etiam solemnitatibus addebas
deesse proprios hymnos, utpote Innocentum et Evangelistarum seu
illarum sanctarum, quae virgines vel martyres minime exstiteruut.
Nonnullos denique asserebas csse, in quibus nonnuiiquam hos,
a quibus decantantur, mentiri necesse sit, tuin videlicet pro temporis
necessitate, tum pro falsitatis insertione. Casu quippe aliquo vel
dispensatione eo modo saepius praepediti fideles constituta horarum
tempora vel praeveuiunt vel ab ipsis praevenientur, ut de ipso saltem
tempore mentiri compellantur, dum videlicet aut noctunios die aut
diurnos nocte hymnos decantant. Constant quippe, secundumprophe-
ticam auctoritatem et ecclesiasticam institutionem nec a laude Dei
noctem ipsam vacare, sicut scriptum est: Meinor fui nuct/1"noniinis
tui, Dominej et iterum: Mcdin norte surgebam ad confitendum tibi^
hoc est ad laudandum te; nec septemreliquas laudes, de quibus idem
meminit propheta: septies in die laudem dixi tibi, nisi in die
persolvendas esse. Quarum quidem prima, quae matutinae laudes
appellantur, de qua in eodem scriptum est propheta: In matutinis,
Domine, meditabor de te, in ipso statim diei initio illucescenteaurora
seu lucifero praemittenda est; quod etiam in plerisque distinguituv
hymnis. Cum enim dicit: Nocte surgentesvigilemits omnes, et iterum:
Nodem canendo rumpimus, vel: Ad confitenduw surgiinus morctsque
noctis ruwpwms, et alibi: Nox atra rerum contegit terrae colores
omnium, vel: Nam lectulo consurgiinus noctis quicto tempore, et
rursum: Ut quique lioras nociium nunc concmendonnninnnis, et
similia: ipsi sibi hyrani. quod nocturni sunt, tcstimonium praebent.
Sic et matutini seu reliqui hymni proprii temporis, quo dicendi sunt,
institutioneiu nonnunquaraprofitentur, verbi gratia cum dicitur: Eccc,
iani noctis tenuatur umbra, et iterum: Lux, ccce, surgit aurea, vel:
Auront iain sparyit polum, seu: Aurora htcis rutilat, et alibi: Alcs
diei nuntius lucem propinguam praecinit, vel: Ortus refulget lucifer,
et si qui sunt huiusraodi, ipsi nos instruunt hymni, quo tempore sint
cantandi, ut, si eis videlicet sua terapora non observemus, in ipsa
corum prolatione mendaces inveniamur. Hanc tamen observantiam
non tam neglegentia plerumque tollit quam necessitas alitjua vel
 - 144 -

dispensatiopraepedit; quod maximein parochialibus

seu minoribus
ecclesiis propter ipsas plebium occupationescotidie fieri necesse
est, in quibus omnia et fere continuoperagunturin die. Nec solum
temporanon observatamendaciumingerunt, verum etiamquorundam
hymnorum compositores,vel ex proprii animi compunctionealienos
pensantes.vel improvidae studio pietatis extollere sanctoscupientes,
in aliquibus ita modum excesserunt, ut contra ipsam nostram con-
scientiam aliqua in ipsis saepius proferamus tamquam a veritate
prorsus aliena. Paucissimi quippe sunt, qui contemplationisardore
vel peccatorum suorum compunctioneflentes ac gementesilla digne
valeant decantare: Precesgementesfundimws, dinritte, quodpeccavwms,
et iterum: Nostros pius cum canticis fletus benignesiiscipe, et similia,
quae sicut electis, ita paucis conveniunt. Qua etiam pracsumptione
singulis annis decantare non veremur: Martinc, par apostolis, vel
singulos confessores immoderate de miraculis gloriticantes dicamus:
Ad sacrum cuius tumulum frequenler
Membra languentum'modo sanitati,
Quolibet rnodo fuerint f/rarttti.
Restituuntur,
discretio vestra diiudicet. His vel consimilibus vestrarum persuasionibus
rationum ad scribendos per totum anni circulum hymnos animum
nostrnni vestrac reverentiae sanctitas compulit. In hoc itaquc niihi
"vobis supplicanlibus, sponsae Christi vel ancillae, et nos e converso
vobis supplioamus, ut, quod nostris onus imposuistis umcris, vestrarum
orationum rnanibus sublevetis, ut, qui seminat et qui mctit, simul
operantes congaudeant.

Pars Prior.

Hymni N o c t u r n a 1 e s.
111. (1.) Dominica ad Matutinum.
In primo Nocturno.

1. Universorura couditor, 3. Auctor es praestantissimus,

Conditorumdispositor, Omnipotensnon aemulus,
Universa Tantum ergo,
te laudantcondita, quaefacis omnia,
Glorificant Quantumdecet,
cuncta disposita. facis eximia.

2. Instrumento non indigens 4. Cuius enim iudicium

Nequethcmadiscutiens Non censetillum impium,
Solo cuncta Qui commodum
complesimpcrio, scientersubtrabit,
Dicis: fiant, Quod nec gravat
et fiunt illico. dantem nec. minuit.
 145 -

5. Fit ergo mundus optimus 7. Nec minore disponitur

Ac perfectusin omnibus Bonitatequamconditur,
Fit pondere Quidquid raale
mensura, numero, gerit iniquitas,
Ne vacillet Summa bcne
in quoquam ratio. disponit aequitas.
6. Opus dignuni opifice, 8. Sit perpes Deo gloria,
Pulchrura, indissolubile, Ex quo suut, quaesunt, omnia;
Ad exemplar Ipsum cuncta,
fit perfectissimum per quemsunt,praedicent,
Instar cuncta Ipsi semper,
concludens optimum. in quo sunt, iubilent.
B fol. 82a. -- C fol. 40a. - 1, 5 Glorificent BC. - 3, 1 Actor es
BC. - - 4, 2 cesset illum impium C; censet illuin imperium I!. - " 4, 5 Quod
nec gravat tandem nec mimiitur B. - - 5, 5 Nec vacillet C.

112. (2.) In secnndo Nocturno.

1. Deus, qui tuos erudis 4. Alunt parvos bistorica,

Testamentoruni paginis, Pascunt adultos mystica,
Ex eorum Perfectorura
intellegentiae ferventi studio
Cantus nostros Suscipitur
condis dulcedine, moralis lectio.

2. Tibi sit acceptabile, 5. Illis fidcs astruitur,

Nobis sic fiat utile, Ex bac fructus colligitur,
Quod de tuis Fructus bic est
solvemus laudibus, et consummatio,
Si, quod sonat, Quam det nobis,
intellexerimus. morum instruclio.

3. Triplex intellcgentia G. Ilaec nobis, Deus fercula

Diversa praebet fercula, Tua paravit gratia,
Deliciis Ut his nostra
abundat variis peregrinatio
Sacrae mensa Sustentetur
scripturae fertilis. quasi viatico.
7. Sit perpes Deo gloria,
Ex quo sunt, quae sunt, omnia,
Ipsum cuncta,
per quem sunt, praedicent,
Ipsi semper,
in quo sunt, iubilent.
B fol. 82 a. - - 2, 2 sic- felilt; fiet.
Dreves, HymnographiLatini. I. 10
 140

113. (3.) In rertio Nocturuo.

1. In ortum mundi sensilis 4. Aquae fovens vivificus
Mundus intellegibilis lam iucumbebat spiritus,
Caelo siraul Ut hinc aquae
et terra condito iam tunc conciperent,
De divino Unde prolem
iam prodit animo. nunc sacram parerent.

2. Caelum mox spiritalibus 5. Mundi quoque primordia

Redimitum est civibus, Lucis venustans gratia,
Haec auctorem Dixit Deus:
suum laudantia Sit lux, et facta est,
Matutina A tenebris
sunt illa sidera. inde divisa est.

3. Tellus inanis, vacua 6. Sit perpes Deo gloria,

Latebat aquis obsita, Ex quo sunt, quae sunt, omnia,
Ac facies Ipsum cuncta,
profundi gurgitis per quem sunt, praedicent
Caligabat Ipsi semper,
obductis tenebris. in quo sunt, iubilent.
B fol. 82 b. -- 4, 1 Aqua. - - 5, 1 in mundi quoque.

114. (4.) Feria Secmida.

Ad Matutinum.

1. In coaeterno Dominus -'). Quibus has aquas usibus

Verbo dixit altissinms: Reservat, novit Dominus,
Firmamentum Constat auteni,
sit interpositum, et haec et cetera
Ut dividat Nobis esse,
aquarum medium. non sibi condita.
2. Dictum effectus sequitur, 4. Nostris necessitatibus
Abyssusinterceditur, Providetur in omnibus,
Jacentibus Pro singulis
aquis inferius a nobis Domino
Suspenduntur Gratiarum
aquae superius. debetur actio.

5. Sit perpes Deo gloria,

Ex quo sunt, quae sunt, omnia,
Ipsum cuncta,
per quem sunt, praedicent,
Ipsi semper,
in quo sunt, iubilent.
B fol. 82 b.
 - 147 -

115. (5.) Feria Tertia.

Ad Matutinum.

1. Ad laudes die tertia Recusamurin omnibus,

Nos eius monent opera, Si factoremcontemnimus,
Congregatis Rationem
inferioribus pro cunctis exigit
Aquis terram Is, qui cuncta
detexit Dominus. pro npbis condidit.
2. Terra detecta pullulat, Disceptat mundus contra nos
Herbam et lignum germinat, Factus, ornatus propter nos,
Omne genus Si nos Deo
herbae producitur, non subdat gratia,
Omne ligni Quibus ipse
genus emittitur. subiecit omnia.

3. In terra terrae principem 1'lacemusipsum laudibus,

Collocaturus homincm Quem irritamus actibus,
Locum Deus Quanta laudis
ornando praeparat, sit immolatio,
Vitae nostrae Nos psalmorum
quem ordo postulat. docet instructio.

Sit perpes Deo gloria,

Ex quo sunt, quae sunt, omnia,
Ipsum cuncta,
per quem sunt, praedioent,
Ipsi seraper,
in quo sunt, iubilent.
B fol. 82 b.

116. (6.) Feria Quarta.

Ad Matutiuum.

1. Ornarunt terram germina 3. Haec quoque pro te condita

Nunc, caelumluminaria, Sursum,homo, considera,
Sole, luna, Esse tuam
stellis depingitur, et caeli regio
Quorum multus Se fatetur
usus cognoscitur. horum servitio.

2. Lucem distinguunt, ternpora, 4. Sole calet in hieme,

Sunt in signa certissima, Qui caret ignis munere,
Cuncta fere Pro nocturnae
terrarum commoda lucernae gratia
Planetarum Pauper habet
ministrat physica. lunam et sidera.
10*
 - 148 -

5. Stratis dives eburneis, 8. Opus magis cximium

Pauperiacetgermineis, Est naturaequarabominum
Hinc avium Quod nec labor
oblectant cantica, nec sumptus praeparat,
Inde florum Nec vetustas
spirat fragrantia. solvendodissipat.
6. Impensis,dives,nimiis 9. Ministrat bomodiviti,
Domum casuram construis, Angelus autem pauperi,
Falso sole Ut binc quoque
pingis testudinem, constet, caelestia
Falsis stellis Quam sint nobis
in caeli speciem, a Deo subdita.

7. In veri caeli camera 1(1. Sit perpes Deo gloria,

Pauper iacet pulcherrima, Ex quo sunt, quaesunt, omnia,
Vero sole, Ipsum cuncta,
veris sideribus perquem sunt, praedicent
Istam illi Ipsi seraper,
depinxit Dominus. in quo sunt, iubilent.
B fol. 83 a.

117. (7.) Peria <|ainta.

Ad Matutinum.

1. Oruatis luce partibus 3. Simul et cete graudia

Mundi superioribus Et parva fiunt ostrea,
Loca restat Uno grypho
ornandum infima momento maximus
Ex bis, quibus Perfectus est
lux est iam condita. et passer modicus.

2. Educunt aquae reptile 4. Dixit enim et facta sunt,

Producunt et volatile, Mandavit et creata sunt,
Uno iussu Magna simul
pisceset volucres complet et modica,
Prodierunt Cui sunt aeque
in suas species. cuncta facilia.

5. Sit perpes Deo gloria,

Ex quo sunt. quae sunt, omnia,
Ipsum cuncta,
per quem sunt, praedicent,
Ipsi semper,
in quo sunt, iubilent.
B fol. 83a. - " 1, 5 Ex his ex quibus.
 149 -

118. (8.) Feria Sexta.

Ad Matutinum.

1. Laus instat sextae feriae, 5. Hoc unum plasma nobile

Pro qua debentur aliae, In quo rcsplendes, Domiue,
Qua formatur Illud tuae
homo novissimus decus iraaginis
Praeparatis Et gloria
ei iam omnibus. similitudinis.

2. Hac in luce terrestria 6. Yir primum, inde feraina

Creantur animantia, De costa viri condita,
Omne terrae Postquam viro
de terra reptile, sopor imraittitur,
Omne genus Sacraraentura
profertur bestiae. quo magnum geritur.

3. Fit omnium novissimus 7. Dantur his animantia

Homo, qui praesit omnibus, In protestate cetera,
Ad hnnc cuncta Potiuntur
spectabant terminum pro tabernaculis
Tamquam finem Paradisi
cunctorum unicum. templo gratissimis.

4. Summuscreatur oninium, 8. Sit perpes Deo gloria,

In quo summastat operum, Ex quosunt, quaeaunt, omnia,
In hoc omnis Ipsura cuncta,
expletur termino per quemsunt, praedicent,
Consilii Ipsi semper,
divina ratio. in quo sunt, iubilent.

B. fol. 83 a. - 4, 1 creator.

119. (9.) Sabbato.

Ad Matutinum.

1. Perfectis Deus omnibus Sunt perfecta senario

Et inspectisoperibus Cuncta dierum nuraero,
Summe bonus Ut perfecto
cuncta, quae fecerat, dierum operi
Yalde bona Attestetur
videt et adprobat. et virtus numeri.
 150 -

3. Quievitdie septimo 5. lllius inquamSabbati,

Non lassatus
in aliquo, Quodestignarumtermini,
Quies ipsa Quo pax vera,
Deusperpetua, summatranquillitas
In quo cuncta luges agit
quietisgaudia. festorumferias.

4. Diemergo sanctificat, 6. Sit perpesDeo gloria,

Quo cessandoquieverat, Ex quosunt, quaesunt, omnia,
In Sabbati Ipsum cuncta,
veri mysterio per querasunt, predicent
Benedicit Ipsi semper,
diei septimo. in quo sunt iubilent.

R fol. 83b. - - 1, 2 Et fehlt. - - 2, 3 perfecta. - " 7, 6 tempore.

Pars Altera.

Hymni Diurni.

120. (10.) Die Dominica.

Ad Laudes.

Advenit veritas, Velamen exuunt

umbra praeteriit, figurae mysticae,
Post noctem claritas Est in re veritas
diei subiit, iam non in schemate,
Ad ortum rutilant Promissa liquido
superni luminis complens prophetica
Legis raysteria, lota vel apicem
plena caliginis. nou sinit irrita.

Nocturnum Moysi 4. Transacto fiebili

cedat praeconium, de morte vespere
Diurnum congruit Cum vita redditur
diei canticura, mane laetitiae,
Cum Christoprodeunt ResurgitDominus,
cuntade latebris. apparentangeli,
Nec locura deserit Custodesfugiunt
lux tanta tenebris. splendore territi.
 - 151 -

. Sanctorumplurimi, 6. Perenni Domino

qui iam dormierant, perpes sit gloria,
Surgentisgloriam Ex quo sunt, per qucin sunt,
surgendo praedicant. in quo suut orania:
In testimonium Ex quo sunt, pater est,
surgentisDomini per quem sunt, filius,
Conscenduntmortui, In quo sunt, patris et
descendunt angeli. filii spiritus.
B fol. 83b. - C fol. 40b. 1, 1 Invenit C. -- 3, 1 eieunt C. -
3, 7 Tota vel C.

121. (11.) Ad Primam.

Auroram lucifer 3. Hunc invisibilem,

praeit, sol sequitur; quem iutcllcginius,
Aurora fidei Solem annuntiat
lux intellegitur, iste, quem cernimus,
Q.uamverus lucifer Et invisibilem
surgeiido contulit, auctorera omnium
Caro dominica Laudat visibilis
cum refloruerit. effectus operum.

Hic idem lucifer 4. Cunctis laudantibus,

ut sol refulserit, homo, ne taceas,
Cum ad iudicium Cum laudes Domino
commune venerit, pro cunctis debeas,
Cuius lux fuerit Urgeris singulis
tanta praesentiae, ex beneficiis,
Ut conscientiae Ut grates laudibus
loquantur singulae. solvas continuis.
5. Perenni Domino
perpes sit gloria,
Ex quo sunt, per quem sunt,
in quo sunt omnia:
Ex quo sunt, pater est,
per quem sunt, filius,
In quo sunt, patris et
filii spiritus.
B fol. 83 b - 3, 1 Dunc invisibilem.

122. (12.) Ad Tertiam.

In altum orbita Lux primum, deinde
solis iam ducitur, calor infunditur,
Calorqueproficit, Cum fidem caritas
quo mundusalitur, in nobissequitur.
 - 152 -

Hanc lucem tidei Hinc recte spiritus

sol verus attulit, in igne visus est
Iu carne verbum cum Super apostolos,
nos visitaverit, cum boc largitum est,
Zelutn fortissimum Nam ignis amor est,
amoris attulit qui mentes animat,
Hac bora spiritus, Ut testam luteam
quem verbum miserit. ignis corroborat.
Perenni Domino
perpes sit gloria.
Ex quo sunt, per quem sunt,
in quo sunt omnia:
Ex quo sunt, pater est,
per quem sunt. filius,
In quo sunt, patris et
tilii spiritus.
J5. tbl. 84 a.
123. (13.) Ad Sextam.

Plena meridie 3. Felices oculi,

lux solis radiat, beata lumina,
Plenusque calor cst, Quibus concessuni est
quo mundusaestunt, hac frui gloria,
Beatitudinis Huius te supplices
baec est perfectio, rogamus, Domine,
Cum ipsa Dei nos Loca vel ultima
incendet visio. da nobis cernere.

Cuius quo fuerit 4. Perenni Doniino

major cognitio, perpes sit gloria,
Major in singulis Ex quo sunt, per quem sunt,
erit dilectio, in quo sunt omnia:
Quem nibil aliud Ex quo sunt, pater cst,
erit conspicere, per quem sunt, tilius,
Quam vera perfrui Tn quo sunt, patris et
beatitudine. filii spiritus.
B fol. 84 a.

124. (14.) Post prandinni.

Deus, qui corpora 2. Ignosce,Domine,
creas et animas nostris excessibus,
Et cibis propriis Si plus quarn decuit
utraqne recreas, gulae indulsimns,
Tibi tam corpora Immo, piissime,
psallant quam animae, quia sic fecimus,
Esse qui tribuis Tam hoc quam cetera
illis et vivere. condono,quaesumus.
 153

'.]. IIoc primi vitio 8. Qui spiritalibus

parentes exsulant
Et crebris posteros
aerumnis implicant,
Hoc naturaliter
est illis insitum
Et quasi filiis
hereditarium.
se cibis praeparat,
Non quaerat,qualibus
stercus conficiat,
Caelesti pane qui
saginat animam,
Ventris rugitibus
non quaerat siinilam.

4. Immoderatior 9. Quem verae poculum

et inter epulas vitis inebriat,
Si quid addiderit Vini dulcedine
culpae loquacitas, gulam non incitat,
Id quoque tuum est Regum deliciae,
tuis ignoscere, non Christi pauperuni,
Qui uobis spatium Sollicitudines
reservas veniae. sunt istae gentium.

5. Tuum est gratiam 10. Terrena cogitant

dare supplicibus, lii, non caelestia,
Ut sibi temperent Ponunt exsilium
ab his et talibus, sibi pro patria,
Tuum est omnibus Sortem cum bestiis
modum praefigere hi suam faciunt
Atque praecipitem Et tales raiseri
naturam regere. concives eligunt.

6. Peregrinantibus 11. Averni facilem

nobis viaticum
Da uecessarium,
tolle superfluum,
Sicque nos oneret
suppellex modica,
Ne tarde profugis
occurrat patria.
descensum appetunt,
Caelorum arduum
callem refugiunt,
Ventre et pectore
reptantes penitus
Se iam attollere
valent nullatenus.

7. Quid in exsilio, 12. Ut pronas corpore

quaerisdelicias, natura bestias,
Cum nudus utcro Sic istos animo
tandem hinc exeas, facit edacitas,
Nudaeque naufragum Bacchi vel Veneris
haerentem tabulae templis assidui
Cautesexcipiant In caeremoniis
saxoso litore? ventris sunt prodigi.
 - 154 -

Tu autem exsules 14. Nullum necessitas

factos ingluvie premat inopiae,
Per abstinentiam Sed sit frugalitas
reduc nos, Domine, sufficientiae,
Nullumque deseras Sic ut sufficere
ttiorum inopem, naturaevaleat,
Qui vestis lilium Non quod lasciviac
et pascispauperem. fomeiitumpracbeat.
15, Perenni Domino
perpes sit gloria,
Ex quo sunt, per quem sunt,
in quo sunt oninia:
Ex quo sunt, pater est,
per qucni sunt, filius,
In quo sunt, patris et
filii spiritus.

B fol. 84a. - - C fol. 243b. - - 3, 1 exsultant C. - 4, 3 adderit B. -

5, 3 temperetB. - - 7, 1 Quis B. 7, 2 quaeratB. - - 7, 8 uudis C; vel
nudus utinam B. - 7, 4 hic tandem exeat B. - 7, 5 vel nudae uaufragi
C. - - 7, 6 haerentes tabulae C. - - 7, 8 scirposo C. - - 8, 8 similem C.
9, 1 O quem vereB. - - 10, 8 contiimeseligunt B. - - 11, 4 saleni refugiunt
C. - - 12, 4 fecit B. - 12, 5 vel CererisB. - - 12, 6 ternpliC. -- 12, 8 prodii
B. - - 13, 4 redde iios C. - - 13, 5 Nullum qui C. - 14, 3 fragilitas C.
14, 6 natura C.

125. (15.) Ad Nonam.

Septem, quas solviraus, 3. Octo conticitur

diurnis laudibus nostra substantia,
Nocturnis additis Quam demum perticit
octo perficimus, octavae gloria,
Ex quibus quattuor Corpus ex quattuor
ascribe vesperae constare novimus,
Et mane quattuor Ornari totidem
diemque perfice. mentes virtutibus.

2. A nona vesperam 4. Hinc recte gratias

scimus incipere, in octo laudibus
Cum sol se coeperit Pro nobis Domino
terris immergere, solvi statuiraus,
E contra recte quis Defectum corporis
mane tribuerit, praebentesvesperae,
Post noctis medium Mane tribuimus
cura sol emerserit. vigorem animae.
 - 155

5. Perenni Domino
perpes sit gloria,
Ex quo sunt, per qucrn sunt,
in quo sunt omnia:
Ex quo sunt, pater est,
per quem sunt, filius,
In quo sunt, patris et
filii spiritus.
B fol. 84 b.

126. (16.) Die Dominica.

Ad Vesperas.

1. Octavae titulos 5. Ad huius addito

in psalmis legimus diei gloriam,
Futurae gloriam Quo recte videas
vitae canentibus, dici dominicam,
Cum lux subierit Quod corporaliter
perpes fidelium hac luce Doininus
Istius temporis Ut rex susceptus est
post septenarium. et heres regius.
2. Hanc iam in capite 6. Ingressus proprium
completam novimus, dehinc palatium
Cum resurrexerit Potentis exhibet
hac die Dominus, regis imperium,
Ut sic certissimam Pravos eiciens
spera membris propriis caecos illuminat
Eiusdem tribuat Et domum Domini
beatitudinis. sic reconciliat.

3. Hinc a christicolis 7. Octavae peragit

haec dies merito lesus mysterium,
Prae cunctis colitur In qua resederit
hoc in mysterio, ut iudex omnium
Aeternis etenim, Suos illuminans
non temporalibus sui praesentia,
Hi bonis inhiant, Pravos eiciens
quorura sors Dominus. a regni gloria.
4. Neve tam arduam 8. Nec a mysterio
viam tenentibus vacare crediraus,
Ex diffidentia Quod soli dies haec
tepescatanimus, datur a gentibus
Hac ipsa Dominus Ipsique consecrent
die paraclitum eara ex nomiue,
Misit discipulis Cum sibi vindicet
in aram spiritum hanc sol iustitiae.
 156

9. Perenni Domino
perpes sit gloria,
Ex quo sunt, per quem sunt,
in quo sunt omnia:
Ex quo sunt, pater est,
per quem sunt, filius,
In quo sunt, patris et
tilii spiritus.
B fol. 84b. - - C fol. 42 a. 1,1 titulo B. - 4, 3 Hac ipsa die
Dominus B. - 4, 8 in aeram B. - - 5, 1 addite B. - - 5, 4 diei B. - - 8, 5
Ipsi quoque B.

127. (17.) Ad Coiupletoriuin.

1. Ubique tuis nos 3. Hora iam requiem
ct sempcr laudibus diei septima
Vacare, Domine, Completa poscimus
debere novimus, lauduin hebdomada,
Qui loca fabricas Tu nostro, Domiiie,
nobis et tempora, beuedic Sabbato,
Noctem ad requiem, Quus tuo reparet
diem ad opera. quies obsequio.
2. Et cum non ferat hoc 4. Hanc tua dextera
nostra fragilitas. domum sanctificet
Horas instituit, Et immanissimum
fixit vigilias, leonem religet;
Ut ipsa loca nos Somno pacifico
ad haec admoneant, sic corpus recrea,
Invitent tempora Ut in te vigilet
et segnesarguant. raens semper sobria.
5. Perenni Domino
perpes sit gloria,
Ex quo sunt, per quem sunt,
in quo sunt orania:
Ex quo sunt, pater est,
per quem suiit, filius,
In quo sunt, patris et
filii spiritus.
B fol. 85 a. - 2, 1 Et cum ferat non hoc. - - 3, 4 hebdomadam.

128. (18.) Feria Secunda.

Ad Laudes.

1. Aetates temporum Dierum novimus

nostrique corporis in hoc senarium,
Divini numerus Et sex aetates sunt
praesignat operis, mundi vel hominum.
 - 157 -

2. Jn Noe primus fit 4. Deleta prior est

aetatis terminus, aetas diluvio,
Instar infantiae Sic et iufantiam
quam recte ponimus, delet oblivio,
Similitudine In primo die lux
quadamad singula narratur condita,
Lux prima continet Et istam inchoat
horum mysteria. lucem infantia.
3. Tunc incomposita 5. Est et lux fidei
facta materies quaedam minoribus,
Formanda deincep? Quam quasi parvuli
erat in species, primura suscepimus,
Et rude saeculum Hanc quoque species
legem non noverat, ipsa diluerit,
Nec aetas terrena Cum, quein nunc credimus,
rectum quid cogitat. videri coeperit.
6. Perenni Domino
perpes sit gloria,
Ex quo sunt, per quem sunt,
in quo sunt ornnia;
Ex quo sunt, pater est,
per quem sunt,, filius,
In quo sunt, patris et
filii spiritus.
B fol. 85a. - 2, 6 a singula. - ""., 1 Dunc. - - 3, 7 aetas eterrena.
4, 8 infantiam. 5, 7 Cum vel nunc.

129. (19.) Feria Secmnla.

Ad Vesperas.

1. Secunda desiuit Non Dei populum

aetas in Abraham, liaec aetas genuit,
Ac si iam ventum sit Legis instructio
ad pueiitiam, cum nondumfuerit,
Non hanc diluvium Nec vires suppetunt
aetatem diluit, gignendi puero,
Cum pueritiae Etsi meraoriam
quisquememinerit. iam firmet anirao.
2. Hac firmamentum est Post lucem fidei
in die conditum, spes nos corroborat
Ut aquasdividat Et iam ad fortia
his interpositum, credentemanimat,
A compluentibus Ut spe caelestium
et inundantibus et verae gloriae
Aquis consuluit lam cuncta toleret
arca fidelibus. huius miseriae.
 - 158

Perenni Domino
perpes sit gloria,
Ex quo sunt, per quem sunt,
in quo sunt orania:
Ex quo suiit, pater est,
per quem sunt, filius,
In quo sunt, patris et
filii spiritos.

B fol. 85b. -- 2, 3 aqua.

130. (20.) Feria Tertia.

Ad Laudes.

Aetas perducitur 3. Haec aetas populum

ad David tertia, per legem genuit
Huic est similis Et patrem Abraham
adulescentia, multorum statuit
Interpres sapiens Et, quasi prima sit
diei tertio baec terrae suboles,
Utramque comparat Nascuntur hodie
aetatcm merito. com terris arbores.

Aquas ab arida 4. Perenni Domino

lux illa removet, perpes sit gloria,
Et fluxa saeculi Ex quo sunt; per quera sunt,
lex data inbibet, in quo sunt omnia:
Ne deprimentibus Ex quo sunt, pater est,
nos libidinibus per quem sunt, filius,
Concupiscentiis In quo sunt, patris et
se mergat animus. filii spiritus.
B fol. 85 b.

131. (21.) Feria Tertia.

Ad Vesperas.

Post fidem atque spem 2. Antiquum timor hic

timor incutitur, posseditpopulum,
Quo raercenarius Legis pollicitis
aut servusagitur, et minis subditum,
Dum hunc sollicitant Dum lex promitteret
speratacommoda haecbona cupidis,
Vel illum stimulant Reos afficeret
flagellacondita. poenisgravissimis.
 - 150 -

3. Ex terra vivere 4. Perenni Domino

plantas agnoscimus, perpessit gloria,
Creatashodie, Ex quo sunt, per quemsunt,
quas esse legimus, in quo sunt omnia:
Et vitam Israel Ex quo sunt, pater est,
terrenam duxerit, per quem sunt, filius,
Cuius proraissio In quo sunt, patris et
terrena fuerit. filii spiritus.
B fol. 85 b.

132. (22.) Feria Unarta.

Ad Laudes.

Quarta lux decorat, 3. Virtutum caritas

caelum sideribus, est consummatio,
t^uorum perpetuus Virilis virium
vigor est igneus, aetas perfectio,
Quae nunquam exciiUt, Ut corpus hominis
sic fervet caritas, hoc implet viribus,
Quae sibi vindicat Sic mentem caritas
sedes aethereas. consummat moribns.

Cuius quadrifida 4. Pereiini Domino

lex evangelium, perpes sit gloria,
Constat ad quattuor Ex quo sunt, per quem sunt,
dierum numerum, in quo sunt omnia:
Quadrati corporis Ex quo sunt, pater est,
est magna firmitas, per quem sunt, filius,
Et cuncta sustinet In quo sunt, patris et
invicta caritas. tilii spiritus.

B fol. 85 b. - 1, 6 sic ferret.

133. (23.) Feria (juarta.

Ad Vesperas.

1. Aetatis saeculi In David caritas

quartae primordium perfecta noscitur,
Ponunt theologi Quae saevos [amat] et
regnum Davidicum, hostes amplectitur,
Istius vespera Pepercit Sauli,
fit transmigratio quera planxit mortuura,
Israelitici Morte mox puniens
sub Babylonio. mendacemnuntium.
 - 100

3. Hostilem religat 4. Perenni Domino

praedonem caritas, perpes sit gloria,
Nec erit animae Ex quo sunt, per quem sunt,
cum hoc captivitas, in quo sunt omnia:
Ubi defuerit, Ex quo sunt, pater est,
salus amittitur, per qoem sunt, filius,
Et nostri pectoris In quo sunt, patris et
urbs hosti traditur. filii spiritus.

B fol. 86 a. - - 1, 6 sit B. - - 2, 2 perfecti.

134. (24.) Feria Quinta.

Ad Laudes.

Quod aetas saeculi 3. lam praeterierat

quinta perducitur patrum religio,
Ad Christi tempora, Prophetae deerant,
a multis traditur, defecit unctio,
In mundi senio Cum hunc inanxerit
novus ad veterem, divina gratia,
Ut eum renovet, Qui spiritaliter
missus est hominem, restaurat oinnia.

Defectum virium 4. Perenni Domino

senectus patitur, perpes sit gloria,
Et mundi senium Ex quo sunt, per quem sunt,
hoc recte dicitur, in quo sunt omnia:
Ex quo consulere Ex quo sunt, pater est,
virtus altissimi per quem sunt, filius,
Bonorum omnium In quo sunt, patris et
venit defectui. filii spiritus.
« fol. 86 a.

(25.) Feria Quinta.

Ad Vesperas.

Ex aquis hodie Hic mater gratia

viventesanimas sepelit veterem,
Produci docuit Hinc novum pia plebs
scripturae veritas, suscipit hominem,
Quia baptismatis Qui sacramentum hoc
absente lavacro primus exhibuit,
Morum non sufficit Adventum Domini
catechizatio. baptista praevenit.
 101

In quintae raittitur 4. Perenni Domino

aetatistempore, perpessit gloria,
Quintaemysterium Ex quo sunt, per quemsunt,
qui pandit feriae, in quo sunt orania:
Qui finis veterum Ex quo sunt, pater est,
nova dat lavacra, per quemsunt, filius,
Quasiproduceret In quo sunt, patris et
hinc animantia. filii spiritus.
B. fol. 86 a.

136. (26.) Feria Sexta.

Ad Laudes.

Sexta tam hominum Hac die conditus

aetas quam temporum homo se perdidit,
Meta vel finis est Eadem conditor
aetatum omnium, ipsum restituit,
Finis perficiens Propter quem subiens
bonorum Christus est, crucis suspendium,
Aetate saeculi Ut servum redimat,
sexta qui passus est. se dedit pretium.

Ipsius passio Perenni Domino

nostra redemptio perpes sit gloria,
Bonorum omniuin Ex quo sunt, per quem sunt,
et consummatio, in quo sunt omnia:
Salutis cetera Ex quo sunt, pater est,
sunt adminicula, per quem sunt, filius,
Haec est completio In quo sunt, patris et
salutis hostia. filii spiritus.

B. fol. 86 a. --2, 3 Bouorum est omnium.

137. (27.) Feria Sexta.

Ad Vesperas.

De costa viri fit 2. Rei cuiuslibet

sopiti femina, eius imaginem
Ubi Christi sponsa Expressam dicimus
eius ecclesia, similitudinem,
Mors Christi sopor est, Quod vero quamlibet
de cuius latere rem munus exprimit,
Nos mundat prodiens Similitudinis
aquacuni sanguino. nomennon refugit.
Dreves, Hymnographi
Latini. I. 11
 - 162

3. Virum et feminae 4. Quo nempe maior est

praeessenovimus, viri sublimitas
Eius de corpore Atque potentiae
quamsumpsitDominus, praecellit dignitas,
Hinc Dei dicimus Eo vir amplius
virum imaginem est Deo sirailis,
Eiusquefeminam Cum hanc et ratio
similitudinem. praeponat ceteris.

5. Perenni Domino
perpes sit gloria,
Ex quo sunt, per quera sunt,
in quo sunt omnia:
Ex quo sunt, Deus est,
per quem sunt filius,
In quo sunt, patris et
filii spiritus.

B fol. 86a. - - 3, 7 Eique B. Dieser Hymnus bildet in der Hs.

irrtiimlicher Weise mit Nr. 135 (25) uur einen.

138. (28.) Sabbato.

Ad Laudes.

Finem ac requiem 3. Per gradus singulos

laborum omnium deduc nos, Domine,
Beatitudinis Ut queant membra te,
imponit bravium, eaput, apprendere,
Ad hanc pertingitur In veri Sabbati
per praecedentia, perenni gloria,
Quae sex significant Cuius exsuperant
diernm opera. omne cor gaudia.

Fides, spes illa sunt, 4. Perenni Domino

timor, dilcctio, perpessit gloria,
Baptismi gratia Ex quo sunt, per quem sunt
Christique passio, in quo sunt orania:
Hnius senarii In quo sunt, pater est,
beatis gradibus per quem sunt, filius,
Beatitudinis In quo sunt, patris et
succedit aditus. filii spiritus.

B fol. 86 b. - - 3, 4 apprehendere.
 163

139. (29.) Sabbato.

Ad Vesperas.

1. 0 quanta, qualia 4. Nostrum est interim

sunt illa Sabbata, mentemerigere
Quae semper celebrat Et totis patriam
superna curia, votis appetere
Quae fessis requies, Et ad lerusalem
quae mercesfortibus, a Babylonia
Cum erit omnia Post longa regredi
Deus in omnibus! tandem exsilia.

2. Vere lerusalem 5. Hlic molestiis

est illa civitas, tinitis omnibus
Cuius pax iugis est, Securi cantica
summa iucunditas, Sion cantabimus,
Ubi non praevenit Et iuges gratias
rem desiderium, de donis gratiae
Nec desiderio Beata referet
minus est praemiuni. plebs tibi, Domine.

3. Quis rex, quae curia, 6. Illic ex Sabbato

quale palatium, succedet Sabbatum,
Quae pax, quae requies, Perpes laetitia
quod illud gaudium, sabbatizantium,
Huius participes Nec ineffabiles
exponant gloriae, cessabuntiubili,
Si, quantum sentiunt, Quos decantabimus
possint exprimere. et nos et angeli.

7. Perenni Domino
perpes sit gloria
Ex qno sunt, per quem sunt,
in quo sunt omnia:
Ex quo sunt, pater est,
per quem sunt, filius,
In quo sunt, patris et
filii spiritus.

B fol. 86 b. - - C fol. 39a. " Cod. Sangallen. 528 saec. 14. S. "
2, 8 omneest C. -- 3, 6 exponensC. - 3, 7 sentiensC. -- 6, 1 Illic nec.
8. - - Strophenfolgein S: 1, 3, 2, 5, 6. 4, 7.

11
 164

Libellus Alter.

Praefatio.

Tripartitum est divini cultus officium. Doctor gentium in

epistula ad Ephesiosordinavit dicens: ,,Et nolite inebriari vino. in
quo est luxuria, sed implemini Spiritu sancto loqueutes vobismet
ipsis in psalmis et hymnis et canticis spiritualibus, cantantes et
psallentes in cordibus vestris Domino". Et rursus ad Colossenses
iuquit: ,,VerbumChristi habitet in vobisabundanterin omni sapientia
docenteset commonentesvosmetipsosin psalmis, hymnis et canticis
spiritualibus, in gratia cantantesin cordibus vestris Domino". Psalmi
vero et cantica, quoniam ex canonicis antiquitus praeparata sunt
scripturis, nec nostro nec alicuius egent studio, ut modo componantur.
De liyrnnis vero cum nihil in superpositis distinctum habeatur
scripturis, quamvis et nonnulli psalmi nomen hymnorura vel canticorum
sanctorum inscriptum titulis liabeant, passira a pluribus postea
scriptum est, et pro temporum ct horaruni seu festivitatuui varietate
(juibusque proprii hymni sunt constituti; et hos nunc proprie hymnos
appellamus, quamvis antiquitus indifferenter nonuulli tam hymnos
quam psalmos dicerent quaelibet divinae laudis cantica rhythrao vel
metro composita. Unde Eusebius Caesariensis Ecclesiasticae historiae
libri secundi capitulo XVII. disertissimi luctaei Philonis laudes erga
Alexandrinam sub Marco ecclesiam commemorans inter cetera adiecit:
nPost pauca rursum etiam de eo, quod psalmosfaciant novos, ita
scripsit: Itaque non solum subtilium intellegunt hymnos, sed ipsi
faciunt novos in Deum, omnibus eos et metris et sonis honesta satis
et suavi compage modulantes". Haud fortassis incongruura est,
omnes psalraos Hebraice rhythmo vel metro compositos et melica
dulcedine conditos appcllari etiam hymuos, iuxta ipsam videlicet
hymnorum defmitionem, quam in praefatione primu posuirnus. At
cum iara psalmi ex Hebraeo in aliam linguam translati a rhythmi
vel metri lege soluti sint, bene ad Ephesios, qui Graeci sunt, apostolus
scribens separatim a psalmis bymnos distinxit sicut et cantica.
De his itaque quoniara nostrum saepe ingeniolum, dilectissimae
Christi filiae, multis precibus pulsavistis, addeutes insuper, quibus
de causis id necessarium vobis videatur, vestrae iam petitioni, prout
Dominus adnuerit, ex parte paruimus. Superiori namque libello
cotidianos feriarura hyranos, qui toti sufficere possint hebdomadae
comprehendimus. Quos ita compositosesse cognoscatis,ut bipartitus
sit eorum cantus sicut et rhythmus, et sit una omnibus nocturnis
melodia communis atque altera diurnis sicut et rhythmus. Hymnum
etiam gratiarum post epulas exsolvendum non praetermisiraus,
secundum quod in evangelio scriptura est: Hymno dicto exierunt.
Ceterosvero suprapositoshymnoshac consideratione
digessimus,
ut, qui nocturni sunt, suarum opera feriarum contineant, diurni autem
 165

ipsorum operum allegoricam seu moralem expositionem tradant.

Atque ita factum est, ut obscuritas historiae nocti, lux vero ex-
positionis reservetur diei. Superest de cetero vestris me orationibus
adiuvari, ut optatum vobis munusculum transmittam.

140. (30.) In Nativitate Domini.

ln 1. Nocturno.

Verbo verbura 4. Vitae viam

virgo concipiens, in via peperit,
Ex se verus Hospitium
ortus est Oriens, non domum habuit,
A quo vera Regum proles
diffusa claritas et caeli domina
Circumductas Pro cameris
abduxit tcnebras. intravit stabula.

Felix dies, 5. Obstetrices

dierum gloria, in partu deerant,
Iluius ortus Sed angeli
quae vidit gaudia ! pro eis aderant,
Felix mater, Quoruni statira
quae Deum genuit, cborus non modica
Fclix stella, Huius ortus
quae solem pepcrit ! edixit gaudia.

(Juam beata 6. Defuerunt

pauper puerpera, fortassis balnea,
Cuius partus Sed, quam lavent,
ditavit omnia! non erat macula,
Pauper, inquam, Non est dolor,
sed celsa genere quam illa relevent,
Pontificum Nec scissura,
et regum sanguine. quam illa reparent.

In cxcelsis
sit Dco gloria,
1'aris nobis
in terra foedera,
(,|uain super his
voces angelicae
Decantasse
noscuntur hodie.

H fol. 37h. - C fol. 29a. - - 3, 1 Quem beata H. - 5, 8 eduxit

- 7, 3 nobis telilt B.
 166 -

1-11.(:il.) ln 2. Nocturno.
1. Dei patris 4. In praesaepi
et matris unicus, vagit ut parvulus,
In praesaepi Qui concutit
pro cunispositus, caelumtonitribus,
Angustias Stratum habet
praesaepissustinet, foeni reliquias,
Quem ambitus Qui rcgibus
caeli non continet. largitur purpuras.
2. Excipitur 5. Bestiarum
vili tugurio, infertur pabulo
Qui praesidet Angelorum
caeli palatio; ipsa refectio,
Quis super hoc, Instat inde
quis non obstupeat, grex animalium,
Cuius mentem Hinc angeli
hoc non comnioveat? praebent obsequium.
3. Pauper Deus, 6. In excelsis
iinino pauperrimus, sit Deo gloria,
Sic factus est Pacis nobis
pro nobis omnibus; in terra foedera,
Quae sunt grates, Quam super his
quae retributio voces angelicae
Super istis Decantasse
a nobis Domino? noscuntur hodie.

B fol. 87b. - C fol. 29b. - 1, 2 praesaepe.

B. -- 1, 7 QuamC -4,4
toiiitribus B. - " 4, 8 purpureas C.

142. (82.) In 3. Noctnrno.

1. Quam beatum 3. Eegum satis
stratum hoc straminis, in aliraonia
Tantae latus Sunt subacta
quod pressit virginis, nutricum ubera;
^uo parvulus Educatur
nascensexcipitur, lacte virgineo,
Cuiuspalmo Virgo clauso
caelum concluditur. quem fudit utero.
2. ln sericis 4. Nulli regum
reginaeceterae inter tot epulas,
Sumrao solent Inter tantas
dolore parere; et tot delicias
Vilis strati Concessumest,
beatuslectulus ut lacte virginis
Omnis fuit Quis de suis
doloris nescius. alatur parvulis.
 1(17

Virgo pauper 6. In excelsis

fortassisesurit, sit Deogloria,
Quae parvuluiu Pacis nobis
lioc lacte reficit, in terra foedera,
Stupent caeli, Quamsuper his
mirantur angeli vocesangelicae
Obsequio Decantasse
lactantis seduli. noscuntur hodie.

B fol. 87b. - - C fbl. 30a. - - 1, 3 Quod C. - 2, 7 Omni fuerit B.

2, 8 dolore B. - - 5, 3 Quem B.

143. (33.) Ad Laudes.

Gaudc, virgo, 4. Ad iudicis

virginum gloria, matrem confugiunt,
Matrura decus Qui iudicis
et mater, iubila, iram cffugiunt,
Quae commune Supplicare
sanctorum omnium pro eis cogitur,
Meruisti Quae pro reis
conferre gaudium. mater efficitur.

Patriarchis Pia mater,

sanctis ac regibus pietas tilius,
Te filiam Ad hoc gignit,
promis.it Dominus, ad hoc est genitus,
Te figurant Ut salventur
legis aenigmata, servi per gratiam,
Prophetarum Quara exhibet
canunt oracula. haec dies maximara.

3. Te requirunt In excelsis
vota fidelium, sit Deo gloria,
Ad te corda Pacis nobis
suspirantomnium, in terra foedera,
Tu spes nostra Quam super his
post Beum unica, voces angelicae
Advocata Decantasse
nobis es posita. noscuntur hodie.

B fol. 88a. - - C fol. 30b- -2,5 fugurantur B. - 4, 5 Quae sup-

plicare B. - 4,6 prolis eis C. 4, 7 Quae prolis eis C. - - 5, 1 O
pia B. - 5, 2 pietatis C.
 - 1(38 -

144. (34.) In E|»i|)liania Domini.

In 1. Nocturiio.

1. Nasciturum sive natum 4. Interdicis nec permittis

Caeli regem et terrae
Miris signis eo dignis
Praedicarunt utraque.
2. Nam, Auguste, te florente
Solem cinxit corona,
Inundavit, quod manavit
Olenm de taberna.
3. Veniente redemptore
Servis datur libertas,
Servitutis iugum tollis
Et, quemnescis, praesignas.
B fol. 88 a. - - C fol. 34 a. -
B. - - 6, 4 saecula BC.
Te dominum vocari,
Ut venturo possit Christo
Decus hoc reservari.
5. lani portas tenet clausas
Pax a Christo praemissa,
Quaeprophetae quondamvoce
Mundo fuit promissa.
6. Pax in terris, in excelsis
Sit gloria, sit summa
Regi summo, patri, verbo,
Spiritui per saecla.
1 1 Rasciturum C. - 2, 3 mandavit

145. (35.) In 2. Nocturno.

1. Angclorum stupcnt cantuni 3. Illi coeptam tenent viam,

Admoniti pastoros, Reperiunt, ijuem quaerunt,
Magos nova ducit stella, Et oblatis tribus donis
Metu languet Herodes. Per haec ipsum describunt.
Dat mandata magis stulta 4. Ad Herodem ne redirent.
Loquens eis in dolo, Admonentur in somnis,
Sic illusus fuit dolus Et divino documento
Fraudulento
fraudato. B Sunt,quid agant,edocti.
5. Pax in terris, in excelsis
Sit gloria, sit summa
Regi summo, patri, verbo,
Spiritui per saecla.
B fol. 88 a. -- C fol. 34 b. - - 1, 1 stupent quantum C.

146. (36.) Jn 3. Nocturno.

Consecrandasintrat aquas 3. Revelatus est descensus

Baptizatusa servo, Spiritus in columba,
Qui peccata tollit nostra, Baptizandis, renascendis
Qui non eget baptismo, Gratia demonstrata.
Baptizatosqui baptismo 4. Est audita vox paterna
Vere suo baptizat; Filium protestata
Statim caeli sunt aperti, Et renatos facit veros
Quos peccatum claudebat. Filios illa data.
 169

5. Avis blanda, mansueta 6. Pax in terris, in excelsis

Deum monstrat placatum, Sit gloria, sit summa
Nec divinae queraquamaeque Regi summo,patri, verbo,
Gratiae tenet typum. Spiritui per saecla.
B fol. 88a. -- C fol. 35a. - 5, 1 Quis blandaB. - - 5, 3 aequaB.

147. (37.) Ad Laudes.

1. Qui baptismo nobis suo 4. Elementa suum cuncta

Aquas sanctificavit, Recognoscunt
auctorem,
Has in merum vertit vinura Te nec signa nec lex ipsa
Et convivas reficit. Movent, miser, ad fidem.

2. Unde clara dies ista 5. Si nec signis nec prophetis

Primo fastu resplendet, Arbitraris credendum,
Qua per tanta mundo signa Exsul longa saltem poena
Mundi salus apparet. Tuum disce reaturn.

3. Nec post tanta vel maiora 6. Pax in terris, in excelsis

Signa credit Indaeus, Sit gloria, sit summa
Quem ad unam statim stellam Regi summo, patri, verbo,
Reqnisivit Chaldaeus. Spiritui per saecla.

B fol. 88b. - - C fol. 36b. - - 1, 4 reficit B. - - 2, 3 Quia per B.

3, 3 Quam C. - - 4, 2 actorem C.

148. (38.) In Hypapante Domini.

In 1. Nocturno.

1. Adorna, Sion, thalamum, 3. Faces accendantfamuli

Quae praestolaris Dominum, Veroque mundi lumini
Sponsumet sponsamsuscipe Domusomnis cum omnibus
Cum cereorum lumine. Occurrat luminaribus.

2. Prudentes illi virgines 4. Beate senex, propera,

Vestrasaptate lampades, Proraissacomplegaudia
Et occurrentes dominae Et revelandum gentibus
Sorgant adulescentulae. Revela lumen oninibus.

5. Devota Deo vidua 6. Deo patri cum filio,

Eiusque templo dedita, Cum spiritu paraclito,
Pari propheta gaudio Ut est una substantia,
Et confitere Domino. Sic et una sit gloria.
B fol. 88b, - - C fol. 138a. - 2, 1 illae B. -- 3, 3 Domus dis cum
omnibus B.
 17'»

149. (39.) 1« 2. Nocturuo.

1. Pareutes Christum deferunt, 4. Monstret columba siniplicrm,

In templo templum offeruut,
Legi parere voluit,
Qui legi nihil debuit.
2. Offer, beata, parvulum,
Tuum et patris unicum,
Offer, per quem offerimur,
Pretium, quo mliminmr.
3. Procede,virgo regia,
Profer natum cum hostia,
Tollantur aves mysticae.
Tibi vel ipsi congruae.
B fol. 88b. C fol. 139a. " 2, 1 Offert C. " - 2, 3 Offert 0. -
4, 3 est fehlt B. - - 5, 4 eget anno C.
Designet turtur virginem,
Pauper quidem haec hostiu,
Sed magna surtt mysteria.
5. Haec quidem erat pauperum,
Cum esset agnus divitum,
Sed agni veri latio
Non eget agno mystico.
6. Deo patri cum filio,
Cum spiritu paraclito,
Ut est una substantia,
Sic et una sit gloria.

150. (40.) In 3. Nocturno.

1. Qui paupertatem admonet, 4. Hic est mensurae calamus,

Hanc in se prius exhibet Quem gestat manu parvulus.
Deus dives iu omnibus, Ut supra moDtem positum
Ut nos ditet, pauperrimus. Mensuret aedificium.
2. Factis primum cxhibuit, 5. Mensurae quippe calanms
Quod verbis tandera docuit, Liber est evaugelicus,
A cunis mox incipiens Quem manu fertur gerere,
Et re vocem praeveniens. Qui scriptum complct opere.
3. Hic est ille funiculus 6. Hoc super ipsum posita
In manu viri lineus, Mensuratur ecclesia,
Subtilis evangelicae Dum in hoc quisque percipit,
Sermo legis in opere. Qantum crescit et deficit.
7. Deo patri curn filio,
Cum spiritu paraclito,
Ut est una substantia,
Sic et una sit gloria.
B fol. 89a. -- C fol. 138b. - 3, 2 ligneus C.

151. (41.) Ad Laudes.

Omnissexuset quaelibet 2. Gaude,vir, gaude,femina,

Aetasplaudatet iubilet, Communilaeti gloria,
Monet oranesad gaudium, Virum, quem Deus induit.
Qui venit salus onmium. Ignara viri peperit.
 - 171

"l. Congaude,virgo, virgini, 5. Hinc senex, inde vidua

Mater est haec altissimi, Laude Christum prophctica
Nupta nuptae congaudeat, Confitentes dominicam
Quaemoxconceptumpraedicat. Ostcnderunt praesentiam.

4. Conclusus adhuc utero, 6. Deo patri cum filio,

Quo potens, infans gaudio Cum spiritu paraclito,
Vitam mundi, quam senscrat, Ut est una substantia,
Mundo statim aununtiat. Sic et una sit gloria.

B fol. 89 a.

152. (42.) In Parasceve Domini.

In 1. Nocturno.

1. Hacc nox, carissimi, 3. Dum sacrum celebrat

nox illa flebilis, Christus mysterium,
Qua comprehenditur Egressus traditor
dies a tenebris, sanctum collegium
Piis fidelium Ad pravum congregat
cst plena lacrimis, pravos consilium,
Aquas immanitas Ut his in prctio
compellit sceleris. det muncli pretium.

2. Hac nocte proditor 4. Tu tibi compati

est per se proditus, sic fac nos, Domine,
Qui lupus fuerat Tuae participes
permixtus ovibus, ut simus gloriae,
Agnus ad victimam Sic praesens tridunm
per lupum traditus, in luctu ducerc,
Scelus antidotum Ut risum tiibuas
fecit sceleribus. paschalis gratiae.
C fol. 78 a. -

153. (43.) In 2. Nocturno.

Mercator omnium, 2. Ut patientia

luda stultissime, probetur traditi,
Cum mortis emptio Monstrat bunc traditor
sit vitam vendere, per signumosculi,
Ne quid susceptio Pioque impie
prosit pecuuiae, permixta nomini
Quemvendis, praevenis Nec salutatio
mortis iu funere. defuit criraini.
 - 172 -

3. Tentus ligatus est 4. Tu tibi corapati

a servis Dominus, sic fac nos, Domine,
Ut servos solveret Tuae participes
peccati nexibus, ut simus gloriae,
Ut reus traditus Sic praesens triduum
reis iudicibus in luctu ducere,
Supremus omnium Ut risum tribuas
iudex iustissiraus. paschalis gratiae.

C fol. 78 b. - 1, 8 mortem. - - 2, 2 tradidi.

154. (44.) In 3. Nocturm».

1. Solus ad victiniam 3. Nox ista flebilis

procedis, Domine, praesensquetriduum,
Morti te offerens, Quo demorabitur
quara venis tollere; fletus, sit vesperum,
Quid nos miserrimi Donec laetitiae
possumusdicere, mane gratissiraum
Qui, quae commisimus, Surgente Domino
scimus te luereV sit maestis redditum.

2. Nostra sunt, Domine, 4. Tu tibi compati

nostra sunt crimina, sic fac nos, Domine,
Qui tua criminum Tuae participes
facis supplicia, ut simus gloriae,
Quibus sic compati Sic praesens triduum
fac nostra pectora, iu luctu ducere,
Ut vel compassio Ut risum tribuas
digna sit venia. pascbalis gratiae.

C fol. 78 b. - 3, 2 sic vespevum.

155. (45.) Ad Laudes.

1. Noster et omnium 2. Horum ludibria

salvator, Domine, priora pateris,
Tam rex quam pontifex Primas liic alapas
cunctorum maxime, et sputa suscipis,
Annae indicium Velata facie
subis et Caiphae, coram his caederis,
Falso pontiticis Propheta,clamitant,
sumentum nomine. quis te percusseritV
 - 173 -

Quis hoc fidelium 4. Tu tibi compati

audire perferat, sic fac DOS,Doraine,
Aut quis hoc audiens Tuae participes
non homo ingemat? ut simus gloriae,
Quis siccis oculis Sic praesens triduum
hoc scelus audiat, in luctu ducere,
Quem haec saevitia Ut risum tribuas
saevum non molliat? paschalis gratiae.

C fol. 79 a. - - 3, 4 ingemiat; homo fehlt. - - 3, 7 Quaequehaec.

156. (46.) Ad Primam.

Damnandus, Domine, Qui caesum denique

Pilato sisteris, coactus tradere,
Et ad spectaculum Ut ab hoc animum
ut reus traheris, purgaret scelere,
Coronam spineam, Manus abluere
sceptrum arundinis decrevit publice,
Et vile coccinum Mundum se profitens
sumens illuderis. a iusti sanguine.

Gentilis iudicis Tu tibi compati

mentem crudelitas sic fac nos, Doraine,
Et inuocentiae Tuae participes
commovet puritas, ut simus gloriae,
Flagellis praevenit Sic praesens triduum
mortis angustias, in luctu ducere,
Ut vel sic parcere Ut risum tribuas
possit irapietas. paschalis gratiae.

C fol. 79a. - - 1, 7 ville.

157. (47.) Ad Tertiam.

lam hora tertia 2. Ubi Calvariam

diei venerat, pervenit Domiuus,
Cura plebs obtiuuit, Qui locus reis est
quod postulaverat, ad necem deditus,
Quem crucifigerent, Amaro poculo
praesul tradiderat, delusum primitus,
Qui crucera baiulans Ut crucifigerent,
iam crucem tolerat. deuudant vestibus.
 174

3. Tu tibi compati
sic fac nos, Domine,
Tuae participes
ut simus gloriae,
Sic praesens triduum
in luctu ducere,
Ut risura tribuas
paschalis gratiae.
C fol. 79b. -- 2, 6 premitus.

158. (48.) Ad Sextam.

Sexta, qua Dominus 2. Dum crucem sustinens

crucem ascenderat, sol verus patitur,
Solis obscuritas Sol insensibilis
mundum obnubilat, illi compatitur,
Tamquam aspicere Quo sumnium hominum
scelus abhorreat, scelus arguitur
Quod mundus proprium Et, quantis tenebris
in soleni perpetrat. errant, ostenditur.
3. Tu tibi corapati
sic fac nos, Domine,
Tuae participes
ut simus gloriae,
Sic praesens triduum
in luctu ducere,
Ut risum tribuas
paschalis gratiae.
C fol. 79 b.

159. (49.) Ad Nonam.

Nona, qua vera lux 2. Luce iam reddita
poena finierit, stupent, quod cernitur,
Subtractam lucem hanc Motu mirabili
munrlo restituit, terra concutitur,
Ut beneficio, Cum saxis pariter
quod mundo re<l<li<lit, et velum scinditur,
Promittat veniam Locus, quo dormiunt,
illis, quos terruit. sepulcri panditur.
3. Tu tibi compati
sic fac nos, Domine,
Tuae participes
ut simus gloriae,
Sic praesens triduum
in luctu ducere,
Ut risum tribuas
pascbalis gratiae.
C fol. 80 a.
 - 175

160. (50.) Ad Vesperas.

Facto iam vespere Nec minus gloriae
cruce depositum confert Dominicae,
Et aromatibus Quod pravi deputant
conditum Dominum suos custodiae,
Diligens sepelit Ut sic iniquitas
cura fidelium, victa perspicue
Monstrat, qui fuerat, Confusa comprimat
pium obsequium., ora blasphemiae.
Ingenti lapide Aut ergo mortuum
sepulcrum clauditur, reddat custodia,
Quod cura maxima Ut ei salva sint
fideque[coliturj, promissapraemia,
Immundis aditus Aut, quae conspexerit,
sic intercluditur, fatens raagnalia
Quo mirabilius Nostra sic praedicet
resurgat, agitur. nobiscum gaudia.
Tu tibi, compati
sic fac nos, Doraine,
Tuae participes
ut simus gloriae,
Sic praesens triduum
in luctu ducere,
Ut risum tribuas
paschalis gratiae
C. fol. 81 a. - - 8, 8 erat blasphemiae.

101.(51.) Ad Completormm.
1. Pias vigilias 2. Facta percussio,
agendo femiuae quani pastor tulerat,
Viris cedentibus Gregis arietes
non norunt cedere, metu disperserat;
Custodespositos Oves intrepidas
vident intrepidae, amor servaverat,
Minantesgladios Et foras caritas
cernunt tutissime. timorem miserat.
3. Tu tibi compati
sic fac nos, Domine,
Tuae participes
ut simus gloriae,
Sic praesens triduum
in luctu ducere,
Ut risum tribuas
paschalis gratiae.
C fol. 81 a. -- 2, 2 quaeque pastor.
 - 176 -

162. (52.) Sabbato Sancto.

Nocturno.

Sexta iam homine 3. Finitis itaque

creato feria tantis agonibus,
Quievit Dominus Quibus diabolum
cessandoseptima, prostravit Dominus,
Plena mysteriis Quidara paratos est
magnis historia quietis lectulus,
Praesentis teraporis Quo requiesceret,
praesignat opera. sepulcri loculus.

Heri dominica 4. Hoc tibi raortuo,

facta est passio, loseph, paraveras,
Et consummata est Tuam et omnium
nostra redemptio, vitam quo tumulas;
Ut Consummatum est Hunc illi lectulum
hoc in mysterio terrenara comraodas;
Dictum intellegi Per quera in lectulo ,
possit a Domino. caelesti recobas.

Tu tibi compati
sic fac nos, Domine,
Tuae participes
ut simus gloriae,
Sic praesens triduum
in luctu ducere,
Ut risum tribuas
paschalis gratiae.

C fol. 81 a. - - 4, 2 paraverat.

163. (53.) Ad Laudes.

Dormit hoc triduo Avis mirabilis

leoniscatulus, phoenixet unica,
Sicut praedixerat Quamet lux reparat,
sermo propheticus, ut ferunt, tertia,
Donec hunc suscitet Non minus peragit
rugitus patrius, Christi mysteria
Cum dies venerit, Vel resurgentium
quo fit hoc, tertius. promittit gaudia.
 - 177 -

Haec, cum in funere 4. Sexusest comparis

forraam resumpscrit haec avis nescia,
Alasquepristinas Sicut est unica,
rursum induerit, sic semperintegra,
Volatu solito Similitudine
se sursuni erigit, Christi plenissima
Cuin caelos etiam Transcenditi bestias
Christus ascenderit. et volatila.
5. Tu tibi compati
sic fac nos, Domine,
Tuae participes
ut simus gloriae,
Sic praesens triduuin
in luctu ducere,
Ut risum tribuas
paschalis gratiae.
C fol. 81b. - - 3, 1 in fehlt. - 3, 3 Alas pristinas.

164. (54.) Ad Primam.

Leonis catulum 2. Ad praedam catulum
ludara quis suscitet, dicit ascendere,
lacob interrogat, Ut in hac etiam,
cum hinc non dubitet qua dormit, requic
Cum ergo quaerit hoc, De lupi faucibus
super hoc obstupet, illam erueret,
Ut rera mirabilem Quod fit per animam
nobis insinuet. defuncto corpore.
Tu tibi corapati
sic fac nos, Domine,
Tuae participes
ut siraus gloriae,
Sic praesens triduum
in luctu ducere,
Ut risum tribuas
paschalis gratiae.
C fol. 82 a. - 2, 7 Quod sit per.

165. (55.) Ad Tertiain.

Ascensus catuli, 2. Cum iam ascenderit
quo praedara eruit, ad praedam catulus,
Fuit, cuni Dominus Requiescentis est
crucem ascenderit, factus accubitus,
In qua nos redimens Quia, cum fuerit
cum exspiraverit, cruce depositus,
lustos de tartaro Sepultus triduo
confestim eripit. quievit Dominus.
Dreves, HyrnnographiLatini. I. 12
 - 178

3. Tu tibi compati
sic fac nos, Uoniine,
Tuae participes
ut siraus gloriae,
Sic praesens triduum
in luctu ducere,
Ut risum tribuas
paschalis gratiae.
0 tnl. 82 a. - - 1, 2 praedam eripi.

160. (56.) Ad Sextam.

Adhuc ut dormiens 2. Torrentis impetuni
pausat leunculus, istum intellege,
Sed, ut evigilet, De quo nmniiiinius
prope est termiuus, psalmistara dicere,
Soinni quam funeris Quod de hoc bibcris
dicendus potius, iu via, Doniine,
Velox dominicae Mortein viddicet
mortis est transitus. sceleris calice.

3. Tu tibi compuii
sic fac nos, Domine,
Tuae participes
ut simus gloriae,
Sic praesens triduum
in luctu ducere,
Ut risum tribuas
paschalis gratiae.
C fol. 82 b. - - 2, 7 Mortis.

167. (57.) Ad Nonam.

Non naturalis est 2. Hoc mortis poculuin.
sed adventitius, quod per diaboluiu
Quo Christus biberit, Nobis transfusuni esl
torrentis rivulus, in poenae debituin.
Quia, qui fuerit Illud intellege
peccati nescius, Goliae gladium,
Mortis sententiae Quo David stravit hunc
non erat subditus. non habens proprium.
3. Tu tibi compati
sic fac nos, Domine,
Tuae participes
ut simus gloriae,
Sic praesens triduum
in luctu ducere,
Ut risum tribuas
paschalis gratiae.
C fol. 83 a. - 2, 4 dubitum. - - 2, 7 Quod David.
 179

168. (58.) In Paschate Domini.

ln 1. Nocturno.

Oiristiani, plaudite, 3. Fraus in hamo fallitur,

Eesurrcxit Doininus, Eesurrexit Domimis,
Victo mortis principe Quae dum carne vescitur
Christus iniperat, Circumposita,
Victori occurrite, Virtute transtigitur
nos liberat. Carni insita.

Supcrato /abulo, 4. Captivatis inforis,

Eesurrexit Dominus, Ecsurrexit Dominus,
Spoliato barathro Ditatisque superis
Suos eruit, Caelum iubilat,
Stipatus angelico Hymnis, psalmis, canticis
Coetu rediit. Terra sesonat.

5. Deo patri gloria,

Eesurrexit Dominus,
Salus et victoria
Christo Doraini,
Par honor per saecula
Sit spiritui.
B fol. 89 a. C fol. 84 b.

J69. (59.J In 2. Nocturno.

Da Mariae tympanuni, Dicat tympanistria:

Eesurrexit Dominus, Ecsurrexit JJominus,
Hebraeas ad oanticum Illa quidem altera
Cantans provocet, Re non nomine,
Holocausta carminum Resurgentem merita
lacob immolet. Prima cernero.

Subvertens Aegyptios ("antet carmen dulcius,

Eesnrrexit Dominus, Eesitrrexit Dominns,
Rubri maris alveos Reliquis fidelibus,
Replens bostibus, Mixta feminis
Quos involvit obrutos Cum ipsa narrantibus
Undis pelagus. Hoc discipulis.
5. Deo patri gloria,
Eesurrexit Domimis,
Salus et victoria
Christo Domini,
Par honor per saecula
Sit spiritui.
B fol. 89 a. - C fol. 85 a. - - 1, 1 De Mariae C. - - 2, 4 Deus replens
B. - - 5, 1 sqq. Deo patri cum filio cum spiritu paraclito B.
12*
 - 180 -

170. (60.) In 3. Nocturn».

1. Golias prostratus est, 3. Samson noster validus,

Resurrexit Domimis, Rcsnrrezit ]><nnt>nt*,
Ense iugulatus est Circumsaeptus hostibus
Hostis proprio, Portas sustulit.
Cum suis submersus est Frustratus allophylus
Ille Fharao. Stupens ingemit.
2. Dicant Sion filiae: 4. Ut loonis catulus
Resurrexit Dominus,
Vero David obviae (^uein rugitus patrius
Choros proferant, Die tertia
Victori victoriae Suscitat viviticns
Laudes concinant. Teste physica.
Deo patri gloria,
Resurrexit Dominus,
Salus et victoria
Christo Domini,
\ Par honor per saocula
Sit spiritui.
B fol. 89 a. - C fol. 86 a.

171. (61.) Ad Laudes.

Veris grato tempore "6. Transacta iam hierac

Resurrexit Dominus, Resurrexit Dommtis.
Mundus reviviscere In illa perpetuae
Cum iam incipit, Vitae gaudia,
Auctorera resurgere Nnllius raolestiae
Mundi decuit. Quae sunt conscia.
Cunctis exsultantibus 4. Qui restauret omnia,
Resurrexit Dominus, Resitrrexit Dominus,
Herbis renascentibus Tamquam ista gaudia
Frondent arbores, Mundus senserit,
Odores ex floribus Cum carne doininica
Dant multiplices. lara refloruit.

5. Deo patri gloria,

Resurrexit JJoininus,
Salus et victoria
Christo Domini,
Par honor per saecula
Sit spiritui.
B fol. 89b. - C fol. 86b. - - 1, 5 Actorem J5.- - 2, 4 Frondem C.
2, 5 Odoreui BC1.- - 4, 1 Quae restauret C; in B unleserlich.
 - 181 -

172. (62.) In Ascensione Domini.

In 1. Nocturno.

1. In montibus hic saliens 3. Omnis turba te civium,

Venit colles transsiliens, Te regnum manet patrium,
Sponsam vocat Tuae tota
de montis vertice: cum patre curia
Surge, soror, Praesentiae
et me iam sequere. requirit gaudia.
2. Ad paternum palatium, 4. Quae regis sponsae congruant,
Ad patris scandens solium, Quae reginae conveniant.
Sponsae clamat: Hic intextas
dilecta, propera, ex auro cyclades
Sede mecum Cum purpuris
in patris dextera. gemmatis indues.
5. Sit Christo summo gloria.
Qui scandens super sidera
Cum spiritu,
cum patre supera
Deus unus
regit et infera.
B tbl. 89b. - C fol. 95 b. - - 1, 4 montibus 15. - 3, 1 te turba C.
5, 1 suinme C. 5, 2 supra sidera (J.

173. (63.) In 2. Nocturuo.

Q.uibusdamquasi saltibus 4. Ascendentem cernentibus
Superni patris filius Ac super hoc mirantibus
Ad terrena Astiterunt
venit e superis, in albis angeli,
Spoliatis Tam facie
nunc redit tartaris. quam vcste niticli.
2. A sinu venit patrio 5. Quid, inquiunt, attoniti
Matris susceptusutero, Sic caelum intuemini?
In sepulcro Quem euntem
de cruce positus in caelum cernitis,
Resurrexit, Sic veniet
per quem rcsurgimus. in forma iudicis,
3. Asceudentemad aethera G. Sit Christo summo gloria,
Nubes excepit lucida, Qui scandenssuper sidera
Ferebatur Cum spiritu,
erectis manibus cum patre supera
Benedicens Deus unus
suis astantibus. regit et infera.
B fol. 89 b. - - C fol. 96 b. - 4, 2 hoc stupentibusC. -- 4, 6 veste viridi C.
 - 182 -

174. (64.) In 3. Nocturno.

1. In terris adhuc positam 4. Dabit cum alis oculos.

Sponsam Christus ecclesiam Ut veri solis radios
Ad se rursum Irreflexis
vocat cotidie, possit obtutibus
Exhortatur Intueri,
mentc conscendere. quo nil felicius.
2. Dicat haec: post te trahe me, 5. Pennatis animantibus
Nitenti dextram porrige, Ille locus aethereus
Super pennas Pro meritis
ventorum evolas, virtutum congruit,
Quis sequetur, <v>uibusalas
ni pennas conferas? hic Deus dederit.
3. Columbae pennas postulet, 6. Sit Christo summo gloria,
Ut ad quietem properet, <t>uiscandens super sidera
Alas petat Cum spiritu,
poteiitis aquilae, cum patre supera
Quibus alta Deus unus
possit conscendere. regit et infera.
B fol. 89b. -- C fol. 96b. -- 2, 6 uisi B. - 4, 6 quod nil <_'.- - 5, 6
phas Deus B.

175. (65.) Ad Laudes.

1. Cum in altum ascenderet 4. Quis est iste rex gloriae,

Et inia secum traberel Quod hoc decus victoriae?
Triumphantis Quis est iste
maicstas Domini, de Edom veniens,
Circurastabant Purpureo
victorem eruti. vestitu renitens?

2. Superna regis civitas 5. Fortis et potens Dominus,

Pompas educit obvias, Triumphans victis hostibus,
Chere cantant Manu forti
victori angeli potens in proelio,
Et Hosanna Victor redit
salvati populi. subacto zabulo.

3. lllis tamquam quaerentibus 6. Sit Cbristo summo gloria,

Et super boc mirantibus Qui scandens super sidera
Hi respondent Cum spiritu,
et alternantibus cum patre supera
Ita cantura Deus unus
mulcent sermonibus: regit et infera.
B fol. 90u. -- C fol. 98 a. - 1, 1 in altum Deus B. - 1, 2 Et uua
secum B. - 2, 2 ovias B.
 - 183

176. (66.) In Inventione sanctae Crucis.

In 1. et 2. Nocturno.

1. Salve, caelestis 6. Vile latronum

Vexillum regis, Quondam tormentum
Salve, crux sancta, Eras pro poena,
2. Qua spoliato 7. Nunc gloriosum
Praedone diro Frontibus regum
Praeda reducta, Signum impressa.
3. Arverni portae 8. Tu lignum vitae,
lacent contritae, In qua rex ipse
Claustra confracta. Conscendit, palma,
4. Tau beatum, 9. Ut fructu tui
Quo paenitentum Letalis porai
Fronte signata Restauret damna.
5. Interfectoris 10. Felici nautae
Ira crudelis (v>uaquasi nave
Est religata. Fruendo vita
11. Per mare magnura
Hoc navigandum
Est ad superna.
B fol. 90 a. - - 6, 1 Vide latronum. - - 10, 2 quae quasi.

177. (67.) In 3. Nocturno.

1. Scrpens erectus 4. Prophetae virga

Serpentum morsus Silex bis icta
Conspectu sanat, Aqua redundat.
2. Antiqui virus 5. Lignis duobus
Serpentis Christus Christus appensus
Suspensuscurat. De se nos potat.
3. Sophia patris 6. Bibit ludaeus,
Medelam cunctis Sed Christianus
Ex se ministrat. Refectus exstat.

B fol. 90 a.

178. (68.) Ad Landes.

1. Lignurn amaras 2. Omnes agones

Indulcat aquas Sunt sanctis dulces
Eis immissura. Per crucifixum.
 - 184 -

3. Calix praeclarus 5. Ut dolor meus

Mortis est potus Dolor est nullus,
Ipsis per ipsum. Attendunt scriptum,
4. Quaequetormenta 6. Quippe qui cuncta
Sunt eis grata Portat peccata,
Per hoc exemplum. Nescit peceatum.
7. Passo pro cunutis
Est universis
Compatiendum,
B fol. 90a. -- 3, 1 Salix. - - 6, 2 peccatas.

179. (69.) In festo Pentecostes.

In 1. Nocturno.

1. Adventu sancti spiritus 4. Apponis et scientiain,

Nostri cordis altaria Per quamflendacognoscimus
Ornans, Deus, virtutibus Consolaris per veniam,
Tu tibi templa dedica, Cum hanc primo fecerimus;
Illa septiformi, Et hanc da, Domine.
quam habcs, gratia da nobis gratiam,
Contra septera Poenam reis
illa daeinonia, ne reddas debitam,
Cuius dona Sed nomini
bona sunt omnia. suo da gloriam.
2. Per timorem nos Domini 5. Fortitudine roboras
Primum a malo liberat, Esuriem iustitiac,
Ut paupcr liuius saeculi Veri panis saturitas
Caelum dives introeat; Viaticum est animae;
Tu hauc da, Doinine, Et hanc da, Domino,
da nobis gratiam, da nobis gratiam,
Poenam reis Pocnam reis
ne reddas debitam, ue reddas debitain,
Sed nomini Sed nomini
tuo da gloriam. tuo da gloriam.
3. Da pietatis viscera, ti. Summum illud consilium
Ne superet temptatio, Das de misericordia.
Mitcs facit haeogratia, Ut idem reddas praemium,
Quorum terra possessio; Vis lianc, non sacrificia;
Et hanc da, Domine, Et hanc da, Domine,
da nobis gratiara, du nobis gratiam,
Poenam reis Poenam reis
ne reddas debitam, ne reddas debitam.
Sed nomini Sed nomini
tuo da gloriam. tuo da gloriam.
 - 185 -

Intellectus es spiritus, S. Das tandem sapientiam,

Quo videtur divinitas Per quamfiant pacifici,
Mundi cordis luminibus, Nomenpatris sanctificans,
Haecest regni sublimitas
", In quo sint Dei filii;
Et hanc da, Domine, Et hanc da, Domine,
da nobis gratiam, da nobis gratiam,
Poenam reis Poenam reis
ue reddas debitam, ne reddas debitam,
Sed nomini Sed nomini
tuo da gloriam. tuo da gloriam.
9. Apostolorum precibus,
Quos hac in die consecras,
Isdem nos charismatibus
Confirma, quos regeneras
Illa septitbrmi,
quam habes, gratia
Contra septem
illa daemonia,
Cuius dona
bona sunt omnia.

B fol. 90b. - - C fol. 101a. -1,1 Adventum C. -- 2, 5 sq. Tu hac

da nobis Domine gratiam B. - Str. 5 ist in C am Rande nachgetragen. -
6, 8 praemium vel bravium B. - - 7, 4 est spiritus regni B. - - 8, 4 En quo
sunt C. - - 9, 1 Populorum precibus I'..

180. (70.) In 2. Noctnrno.

Remissionis numerum 3. Divinum quippe spiritum

Lux signat quinquagesima, Amorem eius dicimus,
Quo iubilaeus omnium Quo reis hunc propitium,
Annus relaxat debita. Quo mitem esse novimus.
Summa summo regi Summa sumnio regi
Deo sit gloria, Deo sit gloria,
Cuius cuncta Ouius cuncta
subsistunt gratia, subsistunt gratia,
Ex quo, per quem, Ex quo, per quem,
in quo sunt ouinia. in quo sunt omnia.
Sub hoc dierum numer.o 4. Cuius amoris hodie
Remissionis spiritus Flamina mundus accenditur,
A sunmii patris solio Quem venit Christus mittere,
Venit, quem misit filius. In terram ignis raittitur.
Summa summo regi Summa summo regi
Dco sit gloria, Deo sit gloria,
Cuius cuncta Cuius cuncta
subsisturitgratia, subsistuntgratia,
Ex quo, per quem, Ex quo, per quem,
in quo sunt omnia. in quo sunt omnia.
 - 186

In igneis hunc hodie 6. Lex vetus tamquarafrigida

Linguis super apostolos Servosmetu coercuit,
Demonstranslegis igneae In Christo raater gratia
Praesignavit hos uuntios. Filios Deo genuit.
Summa summo regi Summa summo regi
Deo sit gloria, Deo sit gloria,
Cuius cuncta Cuius cuncta
subsistunt gratia, subsistunt gratia,
Ex quo, per quein, Ex quo, per quera,
in quo sunt omnia. in quo sunt omnia.

7. Apostolorum precibus,
<x'uoshac in die consecras,
Isdem nos charismatibus
Confirma, quos regeneras.
Summa summo regi
Deo sit gloria,
Cuius cuncta
subsistunt gratia,
Ex quo, per quem,
in quo sunt omnia.

B fol. 90 b. -- C fol. 101 b. - 3, 1 Sivinum B. 3, 4 mittam C, mittetn

B. - - 7, 1 sqq. fehlen B.

181. (71.) In 3. Noctnrno.

1. Tradente legem Domino 3. Horrendae sonum buccinae

Mens tremens metum attulit, Pavebat illic populus,
Spiritus in cenaculo Verbum intellegentiae
Susceptus illum abstulit. Sonus hic fuit spiritus.
Summa summo regi Summa suuimo regi
Christo sit gloria, Christo sit gloria,
Cuius cuncta Cuius cuncta
subsistunt gratia, subsistunt gratia,
Ex quo, per quem, Ex quo, per queni,
in quo sunt omnia. in quo sunt omnia.

2. Micabant illic fulgura, 4. Fumus illic caliginem

Mons caligabat fumigans, Obscurae signat literae,
Hic est flamma multitida, Splendentisignis speciem
Non urens sed illuminaus. Clarae signum liic accipe.
Summa summo regi Summa summo regi
Christo sit gloria, Christo sit gloria,
Cuius cuncta Cuius cuncta
subsistuntgratia, subsistuntgratia,
Ex quo, per quem, Ex quo, per quem,
in quo sunt omnia. in qno sunt omnia.
 - 187 -

Terroris ac caliginis 6. Omnes aufert molestias

Illic plena sunt omnia, Divina consolatio,
Curat hic ex contrariis, Cordis exarat tabnlas,
Paraclitus contraria. Ut reparetur ratio.
Summasummoregi Summasummoregi
Deo sit gloria. Deo sit gloria,
Cuius cuncta Cuius cuncta
subsistuntgratia, subsistuntgratia,
Ex quo, per quem, Ex quo, per quem,
in quo sunt orania. in quo sunt omnia.
7. Apostolorum precibus,
Quos hac in die consecras,
Isdem nos charismatibus
Confinna, quos regeneras.
Summa summo regi
Deo sit gloria,
Cuius cuncta
subsistunt gratia,
Ex quo, per quem,
in quo sunt omnia.
B fol. 90b. - - C fol. 102b. - - 4, 1 Tumus <J.- - 4, 3 sq. Splendentis
in speciemignis clare B. - - 7, 1 sqq. fehlen B.

182. (72.) Ad Laudes.

Apostolorum pectora 3. Laudari linguis omnibus

Divinus replens spiritus Et praedicari debuit
Corda ditat sententia, In cunctis mundi partibus,
Linguas loquelis omnibus. Qui has, qui cuncta condidit.
Surama summo regi Summa summo regi
Deo sit gloria, Deo sit gloria,
Cuius cuncta Cuius cuncta
subsistunt gratia, subsistunt gratia,
Ex quo, per quem, Ex quo, per quem,
in quo sunt omnia. in quo sunt omnia.
Ut superbos disperserat 4. loelis testimoniura
Linguae quondam divisio, Completum esse novimus,
Sic humiles nunc aggregat Petrus calumniantium
Diversarum collectio. Quod opponit latratibus.
Summa summo regi Suinraa summo regi
Deo sit gloria, Deo sit gloria,
Cuius cuncta Cuius cuncta
subsistunt gratia, subsistunt gratia,
Ex quo, per quem, Ex quo, per quem,
in quo sunt omnia. in quo sunt omnia.
 - 188 -

Divinorum completio 6. Qui verum omne doceat,

Festorumbaec festivitas, Promissushic est spiritus,
Divini consummatio Hic cst, qui cuncta suggerat,
Prornissi fit haec largitas. Quae suis dixit filius.
Sumina summo regi Summa sumrao regi
Deo sit gloria, Deo sit gloria,
Cuius cuncta Cuis cuncta
subsistunt gratia, subsistunt gratia,
Ex quo, per quem, Ex quo, per quem,
in quo sunt omnia. iu quo sunt omnia.

7. Apostolorum precibus,
Quos hac in die consecras,
Isdem nos charismatibus
Contirma, quos regeneras.
Snmma summo regi
Deo sit gloria,
Cuius cuncta
subsistunt gratia,
Ex quo, per quem,
in quo sunt oninia.

B fol. 91 a. - - C fol. 1031.. 4, 4 opposuit ('. 5, 4 sit haec B. -

6, 2 hic est spiritus fehlen B. - 7, 1 sqq. fchlen J>.

is.'!. (T.\.) hi Dedicatione Ecclesiae.

In 1. Nocttirno.

1. Sacra Ierosolj'mis 3. Nostri templum pectoris

Facta sunt encaenia, Ipse sibi consecret
Cum lux esset celebris Et signis extrinsecis
Domini praesentia. Res internns aggreget.

2. Ipse nostris hodie 4. Quae fiunt exterius,

Festis assit, quaesumus, Intus ipse compleat,
Praesentis basilicae Mundi penetralibus
Basileon proprius. Qui cordis inhabitat.

5. Deo patri gloria,

Par sit honor filio,
Covnpar sit spiritui
Gratiarum actio.

B fol. 91 a. - - 3, 2 conseerat.
 189 -

184. (74.) ID 2. Noctnrno.

1. Spiritalis signum est 5. Aperiri praecipit,

Templum hoc visibile, Ut rex intret gloriae,
Et in illo totum est, Quod cum ter expleverit,
(^uod in hoc fit mystice. Patefiunt ianuae.
2. Aqua benedicitur, 6. Ingressus basilicam
Salis fit commixtio, Preces offert Domino,
Templum his conspergitur Pro se primum hostiam,
Circumvectis tertio. Deinde pro populo.
3. Accenduntur interim 7. Alphabeti duplicis
tntus luminaria, Dum tiguras expriinit,
Numero duodecim Cancellatis lineis
lu gyro disposita. Crucis signum imprimit.
4. Aspergendo circuit 8. Quae fiunt exterius,
Templum ter episcopus, Intus ipse compleat,
Fortae frontem percutit , Mundi penetralibus
Virga ter superius. Qui cordis inbabitat.

9. Deo patri gloria,

Par sit honor filio,
Compar sit spiritui
Gratiarum actio.
1) fol. 91 a.

185. (75.) ln 3. Nocturno.

1. Ad altare pontifex 5. Ad altare praesul hia

sacrandum se praeparat, peractis convertitur,
Aquae salem, cinerem Psalmus cum antiphona
atque hunmm sociat. praeeunte dicitur.

2. Bis intincto digito 6. Ad altaris funditur

per altaris cornua basim aquae reliquum,
Signum crucis imprimit Quo extergi debeat,
consecrantis dextera. mundum adest linteum.

3. De'hysopo deinde 7. Tus antistesadolet

tenens aspersorium super ipsum Doraino,
In altare septies Tam ipsum quara auguli
aspergit circumdatum. consignantur oleo.
4. Rigatis ter deinceps 8. Unctione clirismatis
intus parietibus altare perfunditur,
Orat, ut exaudiat Et simul antiphona
ibi quosque Dominus, decantanda sumitur.
 100

9. Cruces hinc duodecim 10. Quac tiunt exterius,

chrisraanturparietiiin, intus ipse compleat,
Altare contegitur Mundi penetralibus
et fit sacrificuim. cordis qui in habitat.
11. Deo patri gloria,
par sit honor filio,
Compar sit spiritui
gratiarum actio.
i; lul. !)ll). - 4, 1 Ligatis. - - 4, 2 intrr. " 4, 4 i|in>si|iic vcl vota.

isii. (76.) A<1Laades.

1. Eccc, domus Doniiui, 8. Horum ministerio

en, tidelis pnpulus, disponantur omnia,
Psalmis, hymnis, canticis Qui norunt, quae Domino
vacans spiritalibus. sint vel non sint placita.
2. Cbristus, cuius domus est, 9. Cbristi vota populi
ipsani sibi protegat ipsi preces offerant,
Et ovile proprii Ef, quid ipse voveat,
gregis pastor muniat. quid precetur, doceant.
3. Canum spiritalium 10. Nihil cassis precibus,
tutelam adbibeat, nihil votis irritis
Lupos invisibiles Hic fideles postulent
super illos arceat. vel sibi vel aliis.
4. Angelorum praesidens 11. Quisquis hic fitdelium
semper in custodia preces Deo fuderit.
Ad fidelis populi Impetrasse gaudeat
vigilet praesidia. se. quidquid petierit.
5. Ad superburn xabulon 12. Giezita nullus bic,
conterendum Michael, nullus Simouiacus
Acl medendum sauciis Corrumpat baereticis
dirigatur Rapbacl. gregem Christi pestibus.
6. Corda titubantium 13. Quos a domo propria
Gabriel corroboret per semet expulerit,
Et perseverantia Iram eius sentiat,
stantes idem adiuvet. quisquis hos reduxerit.
7. Nusquam, cum sit regis hoc 14. Deo patri gloria,
caelestis palatium, par sit honor filio,
Ministris caelestibus Compar sit spiritui
decet esse vacuum. gratiarum actio.
B fol. 91b. " 6, 2 Gabriel. 10, 2 vocis. 11, 1 Quis hic
fidelium. -" 12, 1 Hiezita
 191

Libellus Tertius.

Praefatio.

Superioribus duobus libellis cotidianos feriaruni hymnos ct

sollemnitatum divinarum proprios digessimus. Nunc vero superest
ad caelestis gloriam regis et communemfidelium exhortationem ipsam
quoque supemi curiam palatii debitis hymnorum, prout possumus,
efferre praeconiis. In quo quidem opere ipsi me praecipue adiuvent
meritis, quorum gloriosae memoriae qualiumcunquelaudum munuscula
cupio persolvere juxta quod scriptum est nMemoria iusti cum laude"
et iterum ^Laudemus riros gloriosos."
Vos quoque obsecro, sorores carissimae Christoque dicatae,
quarum maxime precibus hoc opus agressussum, vestrarum adiungite
devotionem orationum, illius memores beatissimi legislatoris, qui plus
orando quam populus potuit dimicando. Et ut caritatem vestram
in orationum copia largam inveniam, pensate diligenter, quam
prodigam vestra petitio nostram habeat facultatem. Dum enim divinae
gratiae laudes pro nostri ingenioli [modo] prosequi studeremus,
quod de ornatu deest eloquentiae, recompensavimus hyranorum multi-
tudine, singulis videlicet singularum sollemnitatum nocturnis proprios
componenteshymnos, cum unus solummodohucusquebyranusin festis
quoque sicut in feriis ad nocturnos praecineretur.
Quattuor itaqua hymnos singulis festivitatibus ea ratione decre-
vimus, ut in unoquoque trium nocturnorum proprius decantetur
hymnus et laudibus insuper matutinis non desit suus. Ex quibus
rursus qualtuor instituimus, ut duo in vigilia pro uno conjungantur
hynino, et duo reliqui similiter ad vesperasipso die sollenni recitentur,
aut ita bini et bini in singulis vesperis dividantur, ut cum duobus
prioribus psalmis unus, cum duobus reliquis alius decantetur. De
cruce autem, memini, quinque conscripti sunt hymni, quorum primus
singulis praeponatur boris, invitans diaconem crucem de altari tollere
et in medio chori afferre atque ibidem eain quasi adorandam ac
salutandam statuere, ut in eius quoque praesentia tota per singulas
horas peragatur sollemnitas.

187. (77.) In Festis Beatae Mariae.

In 1. Nocturno.

1. Deus, Dei verbum, 2. Per quara factus raundus,

Patri coaeternum, Per quarn reparatus,
Mens ex Deo nata, Votis supplicantum
Nata non creata, Jntende servorum.
 - 192 -

3. ludex noster, Christc, 5. Ne sit nasci vanum,

Nostri miserere, Ne sit pati cassum,
Tgnoscenunc bonus, Nec insultet liostis
Ne condemncs iustus. Nobis in te fisis.

4. Esto nobis natus, 6. Uni sit et trino

Esto nobis passus, Perpes Deo honor,
Qui das spem salutis Ex quo, per quera cuncta,
In utroque nobi?. In quo sunt creata.

B fol. 92a. -- C fol. 129b. -- l!>w. ms. (Jur/i.-nse saec. 13/u. O,d.
Spinalien. 204 (97). S. 2, 1 Per quem BS. 2,2 Per qu.-n. IIS.
2, 3 supplicantium 15.- 3, 4 instuin B. - Iii S steht dieser und die folgendfii
Hymncn ,,ln ConceptioneBMV."

188. (78.) In 2. Noctnrno.

1. Mater pictatis, 3. Per te reducamur,

Assis pia nobis (^ui te profitemur
Nec spe sua fraudes Eius ad nos portam
Dc te praesuiaentes. Et ad eum nostram.

2. Per te Dei factus 4. Uui sit et trino

Ad nos est descensus, Perpes honor Deo:
Per te conseendemlum Ex quo, per quem cuncta,
Nobis est ad ipsum. In quo sunt creata.
B fol. 92 a. - - C fol. 130 a. -- Brev. ms. Gorziense saec. 13/u. Cod.
n. 204 (97). S. - - 2, 2 est tVlilt B. - - 3, 4 Et ad Domiuum nostram
S. - 4, 1 Cui (falsche Initiale) B. - - In S unmittelbar mit Nr. 186 (7(5)
verbunden.

189. (79.) In 3. Noctnrno.

1. Mater salvatoris, 4. Sanctam matrem iustus

Vide, quid diearis, Non offendet natus,
Pensa singularem Nec ferent repulsam
Nominis honorem. Tuae preces ullam.
2. Comple dictum facto 5. Virtus sanctitatis
Sed labore nullo, Et potestas matris
Quod vis, una prece Quantumcumque
magnum
Reos absolvente. Obtinebunt donum.

3. lure quippe matris, 6. Preces supplicantis

Quidquidpostulabis, Non contemnetmatris,
Apud tam benignum Qui parere patri
Impetrabis natum, Jubet sive matri.
 193

7. Uni sit ct trino

Perpes honor Deo,
Ex quo, per quem cuncta,
In quo sunt creata.
H fol. 92 b. -- C fol. 130a. -- Brev. ms. Gorziense saec. ]3/u. Cocl.
Spinalien.204 (97).S. - - 2, 3 QuodvisS; QuamvisB. - 3, 1 Aure quippe
B. - - 5, 3 sq. und 6, 1 fehlen S.

190. (80.) Ad Laudes.

1. Singularis mater, 4. Totum id honoris

Quia virgo semper, Nacta es pro nobis,
Mater, et hoc Dei, Ut sis vitae porta
Ad te clamant rei. Sicut mortis Eva.

2. Ad te nos clamantes, 5. Ad hoc es creata,

Ad te suspirantes Ad hoc praeelecta,
In districta causa Causam recognosce
luves advocata. Et effectum comple.
3. Opem quodam modo 6. Mundo debes opem,
Toti debes mundo, Munclus tibi laudem, -
Quara velut ex iure Spes post Deum nostra,
Postulamus a te. Nobis Deum placa.
7. Uni sit et trino
Perpes honor Deo,
Ex quo, per quem cuncta,
In quo sunt creata,
C fol. 130b. -- Brev. ms. Gorziense saec. 13/u. Cod. Spinalien. 204(97).
S. - - 1, 3 Et haec Dei; Mater fehlt S. - - 2, 4 vives C. - - 3, 4 ad te iS. -
4, 2 Nata es CS. - - 4, 3 sic in te porta. C.

191. (81.) In festis ss. Angelorum.

In 1. Nocturno.

Angelorum hominumque 3. Nullum tempus, nullus locus

factor ei dispositor, creatoris oranium
Immo rerum quarumcunque Laude vacet, cuius nunquam
tam rector quam conditor, cessat beneficium,
Id, quo vivit, quisqueperdit Malis quoquequibuscumque
tuae laudis immemor. finem servans optimum.
Illi sursum, hi deorsum 4. Ex quo, per quem, in quocuncta,
iuges agant gratias, perpes ipsi gloria,
Caeli surama,terrae ima Cuiusregnuni sine fiue
laudes reddant consonas, regna regit omnia,
Nullas laude fas sit esse Ad adventum cuucta suum
partes mundi vacuas. disponuntur saecula.
Dreves, HymnographiLatini. I. 13
 194
Cfol. 186b. - 1, 5 id quodvivit. -
4, '6 Cuius regni. - 4, 5 Et adveutum.
192. (82.) In "2. Nocturno.
1. Mulieris decem draclimas
designavit Dominus,
Quarum una sit amissa
novem remanentibus,
Quo beati distinguuntur
a lapsis spiritibus.
2. Novem esse supernorum
ordines spirituam
Expletisque locis sacrum
trudidit eloquium,
Nec cum suis inde lapsum
praeterivit zabulum,
«J fol. 186 b.
193. (83.) In 3. Nocturno.
1. Quam felices supernorum
agminum exercitus,
Quorum summum regem Deum
Sabaoth binc diciraus!
Pollet in his proeliator
Michael magnificus.
2. Quo pugnante cum dracone
fit in caelo proelium,
Donec ille pulsus inde
casum ferat maximum,
Atque Deo persolvatur
gratiarum canticum:
C fol. 188b. - - 2, 5 persolvantur. -
194. (84.) Ad Laudes.
1. Quis ut Deus, tam virtute
protestans quam nomine,
Hic bellator Dei fortis
et contritor Satanae,
Intumentemcalcansanguem
os transfigit cuspide.
-
2, 1 hic deorsum. 2, 2 agunt.-
3. Quorum quidem detrimentum
tamquamdrachmamperdilam
Restaurare Deus volens
et ovem centesimam
Reportare pius pastor
nos elegit decimam.
4. Ex quo, per quem,in quo cuncta,
perpes ipsi gloria,
( uius regnuni sine finc
regna dedit oninia,
Ad adventum cuncta suum
disponuntur saecula.
3. Facta salus est et virtus,
regnum et potentia
Dei nostri sive Christi
pulsa iam nequitia,
Fratres nostros incessanter
accusare solita.
4. Ex quo, per quem,in quocuncta,
perpes ipsi gloria,
Cuius regnura sine fine
regna regit omnia,
Ad adventum cuncta suum
disponuntur saecula.
3, 3 Omni nostri sive Christi.
2. Huius nobis bellatoris
opern postulantibus,
Quos infestat incessanter
idem adversarius,
Nostra, Deus, spes et salus,
non differri quaesumus.
 - 195

3. Quo pro nobis dimicante Ex quo, per quem,in quocuncta,

victus cedat zabulus perpes ipsi gloria,
Et oum suis hoc expulso Cuius regnum sine fine
pravis satellitibus regna regit omnia,
Mens quieta tibi vacet Ad adventum cuncta suum
et exsultet spiritus. disponuntur saecula.
C fol. 188 b. -- 2, 6 deferri.

15)5. (85.) In festis Apostolorum.

In 1. Nocturno.

1. Apostolici Tamquam pedites

culraen ordinis sancti reliqui
Novis recreat Abstinentiae
mundum gaudiis, longae dediti
Quem exhilarat Non deficiunt
festis annuis. castris Domim.

2. Hi signiferi Perpes gloria

sunt ecclesiae, regi perpeti,
In dominica Exercituum
duces acie, Christo principi,
Post hos martyrum Patri pariter
laus militiae. et spiritui.
B fol. 92 b. C fol. 207 b. " 2, 1 Alii signiferi B. - 4, 5 Pariter
patri B.

1%. (86.) In 2. Nocturno.

1. Apostolicis 3. Ad hoc oranium

recte laudibus linguis praediti
Cunctis intonat Et miraculis
mundus partibus, erant splendidi,
Per quos cunctis est Yerbo pariter
Deus cognitus. et re maximi.

2. Apud Israel 4. Perpes gloria

notum antea regi perpeti,
Nomen Domini, Exercituum
nunc ad omina Christo principi,
Per hos prodiit Patri pariter
mundi climata. et spiritui.

B fol. 92 b. - C fol. 207 b. - - 2, 5 progigis B.

13*
 - 190 -

197. (87.) In 3. Nocturno.

1. Regutn solia, 3. Inde gladiis

philosophici reges dimicant,
Celsas cathedras Hinc philosophi
magisterii verbis intonant,
Hi subiciunt Sed miraculis
iugo Domini. victi supplicant.
2. Vires bellicas 4. Perpes gloria
plebs invalida, regi perpeti,
Eloquentiam Exercituum
lingua rustica, Christo principi,
Mundum subigit Patri pariter
turba modica. et spiritui.

B fol. 92 b. - - C fol. 209 a. "1,3 Celsas modo B. - - 2, 1 Sires

bellicas B. - - 2, 5 subigi C.

198. (88.) Ad Laudes.

Stulta saeculi, 3. Eloquentia

mundi infima cessit Tullii,
Christus eligens Tace, dictura est
sapientia Aristoteli,
Quaequeconterit Leges proferunt
et sublimia. munclo rustici.

Nil urbanitas 4. Perpes gloria

hic rethoricae, regi perpeti,
Nil verbositas Exercituum
agit logicae, Christo principi,
Sed simplicitas Patri pariter
fidei sacrae. et spiritui.
B fol. 92b. -- C fol. 209 a. - - 2, 4 agit fehlt B.

199. (89.) De ss. Petro et Paulo.

Hymnus prior.

1. Piscatoria 2. Non impar Paulus

fflodo linia vitae merito
Imperatoris Diademate
saepe genua pollet gemino,
Deo supplicant Yirgo candido,
procumbentia. martyr rubeo.
 - 197 -

3. Beatissimos 4. Perpes gloria

mundi principes, regi perpeti,
Bello socios, Exercituum
morte comites, Christo principi,
Haec ad superos Patri pariter
transmisit dies. et spiritui.

B fol. 93a. - - 1, 1 Pissatoris. - - 2, 6 rybes.

2W. (90.) Hymnus alter.

Princeps apicis 3. Prote claviger

apostolici, aulae caelicae,
Pastor ovium Fores aperi,
gregis Doraini, manum porrige,
Has custodia Quos ad Dominum
serva vigili. ducis, suscipe.

2. Arte raelius 4. Perpes gloria

utens pristina, regi perpeti,
Piscans homines Exercituum
trahe retia, Christo principi,
Complens Domini Patri pariter
sic pollicita. et spiritui.

B fol. 93 a. - - C fol. 143 a. - 1, 5 custodias C. - 3, 1 Fonte clavier

B. - 3, 6 ducit C.

201. (91.) I)e sancto Paulo.

1. Tuba Domini, 3. Mane Beniamin

Paule, maxima, praedara rapuit,
De caelestibus Escas vespere
dans tonitrua, largas dividit,
Hostes dissipans Vitae ferculis
cives aggrega. mundum reficit.

2. Doctor gentium 4. Hic rhinoceros

es praecipuus, est indomitus,
Vas in poculura Quem ad aratrum
factus omnibus, ligans Dominus,
Sapientiae Glebas vallium
plenum haustibus. frangit protinus.
 198

5. Perpes gloria
regi perpeti,
Exercituum
Christo principi,
Patri pariter
et spiritui.

B fol. 9:: a. - C fol. 134 b. - 4, 1 Sic (falsche Initiale) B.

202. (92.) De s. lohanne Evang-elista.

Caelo celsius 3. Ex substantia

volans aquila, solis ignea
Ad dominici Calor prodiens
sinus abdita et lux genita
Nidi contulit Oblectamina
liabitacula. praebet maxiina.

Solis intuens 4. Perpes gloria

illic radios regi perpcti.
Summo iubare Exercituum
beatissimos Christo principi,
Visum reficit, Patri pariter
pascit oculos. et spiritui.
H fol. 93 a

203. (93.) lu festo Evangelistavuin.

In 1. Nocturno.

1. Quadrigae Christi vehiculum 3. Quadrigae rotae volumina

Torcular gestat dominicuin, Quattuor sunt evangelica,
Quo botrus pressus in poculum Quorum scriptores ciarissima
Reficit corda fidelium. Promeruere sollemnia.

2. Scripturae textum dominicae 4. Gloria patri et filio

Quadrigae corpus intellege, Spirituique paraclito,
Qua Dei verbum innumerae Uni tam Deo quam Domino,
Delatum tenent ecclesiae. Cum sintpersonaetresuumero.

B fol. 93 a. - - C fol. 205 a. - - 2, 1 testumB. - 3, 2 evangeliaC.

 - 199 -

204. (94.) In 2. Nocturno.

1. Torcular crux est dominica, 3. Prior nonvidens,quembaiulat,

BotrumhicCbristumconsidera, Christi prophetassignificat,
Vectesuspensum hunc mystica Is qui succedit,ut videat,
Praefiguravit historia. Visa narrantes hos denotat.

2. Hunc deferentes ad populum 4. Gloria patri et filio

Fertilitatis indicium Spirituique paraclito,
Hi sunt, qui crucis mysterium Uni tam Deo quam Doraino,
Mundi salutem aperiunt. Cum sint personaetres numero.

B fol. 93 a. -- C fol. 205 a. - 1, 3 Vestel.

(95.) In 3. Noctumo.

1. Quattuor haec animalia 3. Alis quaternis hae praedita

Variis forniis distantia, Vel faciebus sunt singuhi,
Visio refert prophetica Oculis plena sunt corpora,
Apocalypsisque mystica. Ut nec his dorsa sint vacua.

2. A dextris homo concipitur, 4. Gloria patri et filio

Eique leo coniungitur, Spirituique paraclito,
Vitulo laeva conceditur, Uni tam Deo quam Domino,
A.quila supercxtollitur. Cum sint personaetresnumero.

B fol. 93b. " - C fol. 207 a. - 1, 1 Quatnor siint haec B. -1,2

distentia C. - - 3, 4 sunt C.

206. (96.) Ad Laudes.

1. Eunt cum illis euntibus 3. Carbonum instar ardentium,

Atque stant rotae cumstantibus, Lampadum habent splendentium,
Levantur cum se levantibus, In modum visa micantium
Cum iis vitae sit spiritus. Ire, redire sunt fulgurum.

2. Pedes eorum pedes recti, 4. Gloria patri et filio

Plantaque pedis ut vituli, Spirituique paraclito,
Tamquamexaeresint candenti, Uni tam Deo quam Domino,
Scintillae visae sunt progredi. Cum sint personaetres numero.

B fol. 93b. - C fol. 207a. - 1,1 Sunt cum illis B. - - 1, 3 cum

ele-vantibusB. - 1, 4 Cum his B; Cum hiis C. - - 2, 8 ex felilt C. - 3, 4
fulgorum BC.
 200

207. (97.) In festis Martjnun.

In 1. Nocturno.

1. Scutum Deus omnium 2. Pei* hanc pectus martyris

Et corona martyrum, Turris fortitudinis,
Tam causa certaminuin In cunctis periculis
Quara palma certantiuin. Persistit immobilis.

Per inermes dimicas Eriguntur niachinae

Et armatos superas, Hinc illinc innumer;n'.
Intus arma fabricas. Diriguntur saxeae
<v>uibuspugnat caritas. Moles in hanc undiquc.

His confisa Pugnat totus

bene virtus nmndus extra,
Nucluui liosti Salvat unus
praebet pectus, Deus intra,
(juain a dextris Ferro,
Et sinistris, Caecus hostis
Muniunt Saeviens,
A laesuris Nescit, intus
Universis (Juae sit virtus
Protegunt, Protegens.
In hanc pugnae Crebros ictus
Quantaecunque Dat assultus
Saeviunt Vehemens,
Spes securam. Sed est intus
Fides certam Dei virtus
Faciunt. Praevalens.

Multa sunt,
magna sunt
In sanctos proelia,
Pauca vel
parva sunt,
Quantum ad praemia;
Cuius haec
dona sunt,
Regi sit gloria.

B fol. 94a. - - C fol. 184a. - 1, 1 AcuturaDeus0. - 2, 6 illic C.

2, 9 Pugnatthoris B. - - 2, 13 Ferro flaminisC. - - 2, 14 secushostisB.
2, 16 Noscunt intus B.
 - 201 -

20S. (98.) In 2. Noctnrno.

1. Exquiruntur omnia 2. Probra, carcer, vincula,

Tormentorum genera, Flagella, spectacula.
Ut probetur maxima Nuditas, inedia
Martyrum constantia. Poenae surit praeludia.

Fornax aurum excoquit, Flammis, aquis, gladio,

Sicque purum efficit, Ungulis, eculeo
"Vim sinapis accipit, Omnique patibulo
Dum quis eam atterit. Pugnatur in ultimo.

Exercentur Sed ut poena

ferramenta, protendatur,
Damno suo Poenae finis,
parant cuncta, mors differtur,
Consumuntur, Optant ruori
Dum tunduntur L>iu torti
Lapides, Martyres,
Hebetantur, Sed, qui necant,
Dum dolantur Mori vetant
Arbores, Principes;
Illis malos, Delicatae
Istis bonos Yiris mixtae
Compares, Virgines,
Cum affligi Ut in poena
Vides Christi Sunt iu palma
Milites. Comites.

Multa sunt,
magna sunt
In sanctis proelia,
Pauca vel
parva sunt,
Quantum ad praemia;
Cuius haec
dona sunt,
Regi sit gloria.

B fol. 94 b. - - C fol. 184b. " 1,7 Sinapis vim B. - - 1, 8 quis eans

B. - - 1, 14 tontuntur B. - - 1, 23 vidensB. - - 2, 5 Flaminis C.
 - 202 -

20i>. (99.) In 3. Nocturno.

1. Pugnant mundi principes, 2. Viri cum uxoribus,

Daemonumsatcllites, Fratres cum sororibus,
Vincunt Christi milites Filii cum matribus
Voti sui compotes. Belli stant congressibus.

Nec huic militiae Viruni uxor animat,

Vel tantae victoriae Natos mater roborat
Praemiique gloriae Et caelo regenerat,
Desunt quoque feminae. Quos terra genuerat,

Sicut fortis Ipsos statim

sic intirmus secutura
Pugnat et tri- Holocaustum
umphat sexus, Christo facta.
Ut haberent Soror fratrem
summi regis acies provocat, ut dimicet,
Suas quoque Et tam verbis
cum viris amazoues, quam exemplis admonet;
Quac, quo magis Quid hic agant,
natura sunt debiles, nisi pugnent, iuvenes,
Palmae barum Curn bellantes
magis sunt mirabiles. intuentur virgines?

Multa sunt,
magna suut
In sanctos proelia,
Pauca vel
parva suut,
Quantum ad praeraia;
Cuius haec
dona sunt,
Regi sit gloria.

B fol. 94b. - - C fol. 185a. - - 2, 17 hic fehlt B. - 2, 20 intuantur C.

 - 203

210. (100.) Ad Laudes.

1. Turris his Davidica 2. Hac nos quoque, Domine,

Certa dat praesidia, Turre semper protege,
Habens ad munimina Vallo nos et aggere
Scuta, propugnacula. Tuo vallans undique.

Armatura fortium Ne quis liosti pateat

Onmis haec est omnium, Aditus, quo feriat,
Ad quorumvis hostium Hic te quisquis invocat,
Propulsandum impetum. Tutos somnos capiat.

Hinc athletae Et quo sunms

pugnant Christi plus ignavi,
Et irrident Ope muni
hostes tuti. nos maiori.
Adamante Qui si palma
bitumen robustius non pollemus militum.
Nec securis Vice quadara
dissipat nec malleus, assistamus peditum;
Circumsaeptus Si victorum
miles hic ab hostibus non meremur bravium,
Cassis horum Evasisse
insultat conatibus. satis sit periculura.

3. Multa sunt,
inagna suut
In sanctis proelia,
Pauca vel
parva sunt,
Quantum ad praeraia;
Cuius haec
dona sunt,
Regi sit gloria.
B fol. 94b. - - C fol. 185b. - - 1, 1 Curris C. - 1,3 Habent B.
2, 14 Non pollemus nostrum B.

211. (101.) In festo Innocentum.

In 1. Nocturno.

1. Ad caelestis Inauditum
Ortuni regis Stellae signum
Rex terrenus Ubi narrant,
lus aufferri Civitatem
Sibi timet Atque regem
Principatus. Magi turbant.
 - 204 -

3. Hinc comraotus 4. Propter unum

Rex iniquus Multi Christum
In infantes, Suntperempti,
Ut infantum Sed per unum
Perdat unum, Omnes Christum
Perdit plures. Coronati.
I'. fol. 93b. - C fol. 26 a.

'212. (102.) In 2. Nocturno.

1. Rex tyrannos 4. Ad mandatum

Universos Regis datum
Supergressus Generale
Et plus ipsis Nec ipsius
Quoque feris Infans tutus
Inhumanus Est a caede.

2. In infantes r». Ad Augnstum

Ut in liostes Hoc delatum
Castra cogit Risum movit,
Et in nullos Et rex mitis
Nisi suos De immitti
Arma vertit. Digne lusit:

3. Furor irae 6. Malum, inquit,

Nec ferinae Est Herodis
Comparandus Esse natnm,
Perdit eos, Prodest magis
Quos arreptos Talis regis
Fovet lupus. Esse porcum.
fol. 93 b. - - C fol. 26 a. - - 5, 2 dilatur B.

213. (103.) In 3. Noctnrno.

1. Ad lactantum 3. Quid est dictu

Sinus matrum Vel auditu
Ut ad castra Tam stupendum,
In lactantes A natura
Ruit omnes Quid humana
Plebs armata. Tam remotum?

2. Ad micantem 4. Quid, Herodes,

Infans ensem Metu langues
Laetabundus Super ChristoV
Irruenti Non est meum,
Ridet hosti Inquit, regnum
Periinendus. De hoc mundo.
 - 205

5. In aeternis
Non caducis
Iste regnat,
Non haec tollit
Neque cupit,
Qui dat illa.
B fol. 93 b. C fol. 28 a. - - 1, 1 lactandum B. - 3, 3 Tamquam
stupendumB. - - 3, 4 sqq. Quid a natura humanatam remotum B. -- 4, 4 sqq.
Non nieum inquit regnum est de hoc mundo B.

214. (104.) Ad Laudes.

1. Est in Rama 4. Tundit pectus,

Vox adita Scindit sinus
Rachel flentis, Caecusfuror,
Super natos Quem maternus
Interfectos Et humanus
Eiulantis. " Facit amor.

2. Lacerata 5. Interfecti
lacent membra Sunt inviti,
Parvulorum Sed pro vita;
Et tam lacte Meritorum
Quam cruore Fuit nullura,
Rigant humum. Merces multa.
3. His incumbens 6. Merces ipsa
Orba parens Fuit vita,
Eiulando Quam et ipsi
Recollecta Moriendo,
Fovet frusta Non loquendo
Sinu pio. Sunt confessi.
B fol. 94a. -- C fol. 28 a. - - 1, 6 epilantes B. -- 3, 5 frustra BC.
3, 6 Sic cupio B. - - 4, 1 Fundit pectus B. - " 4, 2 sinus scindit B.

215. (105.) De sancto Dionysio.

Hymnus prior.

1. Ave, praesul,laus praesulum, 3. Tu vero, tu miraculis

Ave, martyr, laus martyrum, Hos convertens ab idolis
Philosophorurn rnaxime, Abstulisti diabolo,
Galliarum apostole. Quos mancipasti Domino.
2. Per te Gallorum populum 4. Ora, pater, pro omnibus,
Insolentera, indomitum Dionysi, fidelibus,
Virtus superna domuit Sed pro regno praecipue,
Hisque iugum imposuit. Quod acquisistisanguine.
 206

"». Laus patri sit ingenito,

Laus eius uiiigenito,
Paraclito par gloria
Super tam grata victima.

C fol. 193a. -- 3, 3 Abstulit. - - 5, 3 per gloria.

"_M(>.(106.) Hymmis alter.

1. 0 vere Cliristi militem, 3. Nec tanti sacriticii

Deo dignumantistitem, Missaedesunt discipuli,
Cuius dum agis proelia, Cum quibus sacrashostias
Factus es eius hostia. Tractare consueveras.

2. Ipsi te sacrificium 4. lus amittit mortalitas,

Obtulisti gratissimum, Uum caput tuum baiulas,
Qui pro se cunctis unicain Caput recisum gladio,
Obtulit patri victimam. Ut offeras hoc Domino.

Lans patri sit ingenito,

Laus eius unigenito,
Paraclito par gloria
Super tam grata victima.

C fol. 193 a. - - 3, 4 consueverat.

217. (107.) De sancto Aig-ulpho.

1. Aigulphi martyris 3. Triumphat duplici

sunt natalitia, victor martyrio:
Stella cum oritur, Vita monastica
in caeli rutila primum, post gladio,
De terris evolat, Cbristi vestigia
sidus ad sidera, secutus plurimum,
Soli perpetuo Passusa tiliis
sedens in dextera, consummat praemium.

2. Dextram martyribus 4. Sed, quod delinquitur

dignum est cedere, a falsis monachis,
Quam ipsi proprio Devoti rediraunt
merentur sanguine. einsdem ordinis.
Qui in palatio Privigni super hoc
terrenae curiae, testis est oppidum,
Hi regi primi sunt, Beati corporis
quos ornant purpurae. talento praeditum.
C fol. 180 a.
 21S. (108.) De sancto Enstaclii».
Hymnus prior.

ixaltent curiae 4. Percepta lavacri

caelestis milites, confestim gratia
Ipsis qui cupiunt Summos exarainat
adiungi, comites, summa miseria,
Quorum collegio Ut aurum offerant
martyr egregius Deo se purius,
Adiunctus hodie Quod niortem praevenit,
fulget Eustachius. fit morte gravius.
Magister militum 5. Cuius cor saxeum
in terris praeerat, horum temptatio,
Nunc gerama martyrum Quod pectus ferreum
in caelis emicat, non mollit passio,
Alter Cornelius Quem non continuo
piis opcribus movet ad lacrimas
Gentilis meruit Tam miserabilis
addi fidelibus. horum calamitas?

3. Venantem Dominus 6. Sed quod ad lacrimas

illum venatus est, compellet pietas,
Creclens in Doniinum Aeternae relevet
mox baptizatus est, palinae felicitas,
Coniunx cum coniuge Et inter lacriraas,
duoque liberi inter suspiria,
Sacri participes Ad quae sic ventum est,
facti sunt lavacri. occurrent gaudia.
7. Laus iugis Domino
perpesque gloria,
Cuius sunt martyres
invicti gratia,
Ad quem dura cupiunt
per mortem [tendere],
Post tnortem inchoant
perenne vivere.
C fol. 199 b.

219. (109.) Hymnus alter.

Temptavit Satanas 2. lob inter cognitos
lob multo levius, et caros perstitit,
Quam Cbristi martyrem, Quibus miseriam
si scriptis credimus; levare potuit,
Cum rebus liberos Hic rebus omnibus
lob quidem perdidit, privatus exsulat
Sed ad solacium Et trabens coniugem
uxorem habuit. parvulos baiulat.
 208 -

3. Pro naulo coniugem 5. Job sua Dominus

nauta retinuit. duplo restituit
Arreptis parvulis Et dies amplius
vir maerens abiit. iucundos praebnit.
Doloris curaulo Sunt huic redditi
quod >"lum deerat, ooniunx et liberi.
Captis et parvulis Palmae martyrii
temptator aggregat. ne desint socii.
4. Xaiu * i puulo post 6. 0 vere Domino
hunc lupus abstulk grata sucietas.
Leoquo alterum, 0 ineffabilis
praesens id prospidt, divina pir
Rebus et eoni Cum viro coningem
natisque perditis simnl ac liberos
-tir militum Fides et passio
servit rustioolis. misit ad superos.
7. Laus iagis Domino
perpesque gloria.
( uius sunt martyres
invicti gratia.
Ad iiuem dum capiunt
per mortem [tenderej.
Post mortem inochant
perenne vivere.
C tbl. -200 a. - 2. 2 lavare. - H, 7 et fehlt.

Iu festi> Confessornm.
In 1. Xoctumo.

Iiiitorum meinoriam. Horum l>ona dona sunt

diguam laudibus, tuae gratiae.
P&almis, hymnis. canticis Horum laudes hymni sunt
spiritalibus tuae gloriae.
3Iater ovans Laudat, qutsque
celebrat ecclesia. laudat hos veraciter,
Quorum tidens Te in ipsis,
postnlat suffragia, ipsos in te pnriter.
Surame pater. Horum festa
Tibi grates Celebrandi
Et sollennes bostiae Summa non est alia.
De collatis Xisi quaedam
Tuae donis Recitandi
Exsolvuntur gratiae, Tua beneficia.
Per queni sunt, Per quem sunt.
iosti quicunquesuut. iusti quicnnquesunt.
Fer qaem sant, Per quein sunt,
beati quique sunt. beati quique sunt.
 209 -

8. In sanctis mirabili
Deo gloria,
Ex quo, per quem, in quo sunt,
quae sunt, omnia,
Cuius agit,
quidquid vult, potentia
Optimeque
disponit prudentia.
Quem et velle
Geri bene
Disponique singula,
Dubitari
Non permittit
Eius surama bonitas;
Per quem sunt,
iusti quicunque sunt,
Per quem sunt,
beati quique sunt.
I! tol. 95a. - - C fol. 177b. --1,6 celebret C. - - 1, 7 fides C. -
1, 12 extolhuitur gratiae C. - - 1, 16 beati quicunque B; dariiber: vel sine
quo beati nulli sunt. - - 2, 6 hos fehlt (J. - 3, 1 mirabilis C. - 3, 4 quae
sunt fehleu 0- - - 3, 6 quidquid xiltva potentia C. - - ,,In festo SS. Aegidii
et Lupi" C.
221. (111.) In 2. Nocturno.

Tu, quae carnem edomet, Obsessosdaemonibus

abstinentiam, ab his liberant,
Tu, quae carnem decoret, Audacter languoribus
continentiam, cunctis imperant,
Ttt velle, quod bonumest, Verbo paralyticis
bis ingeris, subveniunt,
Ac ipsum perficere Leprae fert oratio
tu tribuis. remedium.
Instrumenta Caecis visum,
Sunt lii tua, Claudis gressum.
Per quos mira peragis Vitam reddunt mortuis,
Et humana Quidquid petunt,
Moves corda Per te possunt,
Signiset prodigiis, Qui, quaeiubes,perficis;
Per quem sunt, Per quem sunt,
iusti quicunquesuut, iusti quicunquesunt,
Per quem sunt, Per quem sunt,
beati quique sunt. beati quiquesunt.
3. In sanctis mirabili
Deo gloria,
Ex quo, per quera, in quo sunt,
quae sunt, omnia,
Dreves, Hymnographi
Latini. I. 14
 - 210 -

Cuius agit,
quidquid vult, potentia,
Optimeque
disponit prudentia.
Quem et velle
Geri bene
Disponique singula,
Dubitari
Non permittit
Eius summa bonitas ;
Per quem sunt,
iusti quicunque sunt,
Per quem sunt,
beati quique sunt,
B fol. 95 a. - - C fol. 178 b. - - 1, 1 edomant B.

2-22. (112.) In 3. Nocturno.

Praesens vita fuit his Persequentis gladius
sexta feria, illis defuit,
Qua Christo compassi suut Sed paratus auimus
abstinentia, huic adfuit,
Sicut ipse Si non tulit
tolli crucem praecipit corpus ictus gladii.
Et se Paulus Palmam tamen
crudfixum asserit. habet mens martyrii.
Post hanc quies Cesset lictor,
animarum cessent cuncta
subit tamquam sabbatum, tormentorum genera,
Stolam tandem Tu, qui cordis
ab octava es inspector,
reddes illis corporum. ad hoc refers praemia.
Per quem sunt, Per quem sunt,
iusti quicunque sunt, iusti quicunque sunt.
Per quem sunt, Per quem sunt,
beati quique sunt. beati quique sunt.
In sanctis mirabili
Deo gloria,
Ex quo, per quem, in quo sunt,
quae sunt, omnia;
Cuius agit,
quidquid vult, potentia,
Optimeque
disponit prudentia.
Quem et velle
Greri bene
Disponiquesingula,
 211 -

Dubitari
Non permittit
Eius summa bouitas;
Per quem sunt,
iusti quicunquesunt,
Per quem sunt,
beati quique sunt.
B fol. 95a. -- C fol. 178b. - - 1, 8 crucifixus B. - 2, 4 habuit adfuit
B. - - 2, 7 Palam B.
223. (113.) Ad Laudes.
1. lustorum exsequiae 2. Ad te cum pervenerit
laudesexigunt, felix anima,
Impiorum funera Quis narrare sufficit
luctus ingerunt, eius gaudia?
Hos ad vitam Quae maiestas
mors aeternam evehit, illa sit, quam conspicit,
Illos duplex Quae circumstans
mors in morte conterit. curia, quis dixerit ?
Gravis ista Nemo miser
Sanctis vita Illam potest
Carcer est et vincula, Gloriam conspicere,
His contritis Qua laetaris
Ad te fugit Cum electis,
Erepta hinc anima; Ad quam et nos pertrahe;
Per quem sunt, Per quem sunt,
iusti quicunque sunt, iasti quicunque sunt,
Per quem sunt, Per quem sunt,
beati quique sunt. beati quique sunt.
3. In sanctis mirabili
Deo gloria,
Ex quo, per quem, in quo sunt,
quae sunt, omnia,
Cuius agit,
quidquid vult, potentia,
Optimeque
disponit prudentia.
Quem et velle
Geri bene
Disponique singula,
Dubitari
Non permittit
Eius summa bonitas;
Per quem sunt,
iusti quicunque sunt,
Per quera sunt,
beati quique sunt,
14*
 212 -

B fol. 95 a. -- C fol. 179 b. 1, 12 erecta C. 2, 7 circumstans cum

stans B. - - 2, 12 laetare B.

224. (114.) In Nativitate S. lohannis Baptistae.

In 1. Nocturno.

1. lohannis iiativitas, 3. Aliis tricesimum

Praecursoris Domini, Fructum afforcntibus
Ad promissa gaudia Sive sexagesimum
Corda monet populi. Ditat liunc centesinms.

2. Quantus iste fuerit, 4. Deo patri gloria,

Tradunt evangelia, Par sit honor filio,
Et quam sanctis ceteris Cum patre spiritui
Praesit excellentia. Compar veneratio.
C fol. 160a. - 4, 2 Pax sit.

225. (115.) In 2. Voctnrno.

]. Huius ortuni nuntiaus 3. Domini praeseniiam

Missus est archangelus Clausus adhuc utero,
Idem, qui dominici Quam voce non poterat.
Postrnodumfit nuntius. Prophetavit gaudio.
2. Promissis incredulus 4. Deo patri gloria,
Pater mox obmatuit, Par sit honor filio,
Donec natus parvulus Cum patre spiritui
Usum linguae reddidit. Compar veneratio.
C fol. 160 a.

226. (116.) In 3. Noctnrno.

1. Senex hunc et sterilis, 3. Tantus hinc enituit

Illurn virgo genuit, Tam verbo quani opere,
In utroque gratia Ut eurn praesumeret
Naturae praevaluit. Muiulus Christum credere.

2. Duram eremiticae 4. Quem prophetis omnibus

Vitam solitudinis Christus ipse praetulit,
Aetas eius tenera Quo maiorem neminem
Praemonstravit posteris. Surrexisse docuit.
5. Deo patri gloria,
Par sit honor filio.
Cura patre spiritui
Compar veneratio.

C fol. 160b. - - 3, 4 Christo. - 4, 1 Quamprophetis.

 - 213 -

227. (117.) Ad Laudes.

1. Ad parandam Domino 3. Virginis et martyris

Viam hic praemissus est, Stola pollens gemina,
Solus, ut et Dominum Agni, quem exhibuit,
Baptizaret, dignus est. Institit vestigia.

2. Huius testimonio 4. Deo patri gloria,

Yeritas enituit, Par sit honor filio,
Huius se praeconio Cum patre spiritui
Commendari voluit. Compar veneratio.
C fol. 160 b.

228. (118.) De sancto Beuedicto.

1. Victimara nostrae tibi, Christe, laudis

Sanctitas eius faciat placentem,
Cuius banc lucem facit esse lucis
Lucida vita.

2. Ipse pro nobis tibi supplicando

Inipetret nobis veniam reatus,
Cuius ad laudem modulanmr hymnuin
(jarminis huius.

3. Victor antiqui memorandus bostis

Nos sui fecit memores merendo;
Per preces eius memor esto nostri,
Christe benigne.

4. Voce praesaga Benedictus ante,

Postmodurn nomen cumulavit ex te.
Gratiam tandem meritumque iunguut
Gaudia palmae.

r>. Qualis in vita fuerit vir iste,

Quantus in signis, quibus et per illuin
Terra doctrinis repleatur omnis,
Novimus oranes.

6. Terra delictis maledicta nostris

Proferens spinas tribulosque nobis
Uberes fructus benedicta reddit
Per Benedictum.
 - 214 -

7. Ad quod et quendam quasi spiritalem

Sarculum mira fabricavit arte,
Regulam vitae speculumque verae
Philosophiae.

8. Gloriam summo super his parenti,

Gloriam verbo super his paterno,
Gloriam sanctum tibi neuma cuncti
Dent super istis.

C fol. 145 a. - - 5, 2 Quantus iusignus.

(119.) l)e saucto Gilda.

Luccrna posita 3. Hic indeficiens

super candelabrum est tamquam Hesperus
Gildae prudentia Extremis imminens
vitaeque speculum terrarum partibus,
Verbis nos instruunt, Ubi Britanniam
exemplis provocant, cingens Oceanus
Errantes corrigunt, Immensis aridam
torpentes excitant. contundit fluctibus.

Lucernam nobis hanc 4. Has partes incolens

lux vera contulit, gens armis strenua,
Quam non sub modio Cum his imrninerint
concludi pertulit, belli discrimina,
Stellam hanc naufragis Pro signo bellico
sol verus posuit, Gildae clementia
Per quam ad patriam Tuta per gladios
ducatum praebuit. procedunt agmina.

5. Cuius est [Ruia]

usa suffragiis,
Fides intrepida
stat et in proeliis.
Super his gloria
simul et aliis
Divinae gratiae
sit beneficiis.

C fol. 137a. - - 1, 4 vitaque. - - 4, 3 etninerint. - 4, 6 Gildam.

 - 215 -

230. (120.) In Festis Tirginum.

In 1. Nocturno.

1. SponsaChristi 3. Integra tam

tam virgo quammartyrest, spiritu quamcorpore,
Cuius palma Holocaustum
celebris haec dies est; verurafit ex virgine;
Palma duplex Ad incensum
festum praesens gerrainat, huius refer hostiae
Virgo carnem, Rufae typura
martyr hostem superat; et tenellae vitulae;
Hinc igitur Illic umbra,
psalmi resonent, sed hic veritas,
Lectiones Si res signis
inde concrepent. bene conferas.

2. Haec in viris 4. Quae cor Deo

duplex palma rarior per se consecraverat,
Eminet in Per lictorem
feminis uberior, nunc et corpus consecrat-
Ut quo sexus Consecratus
harum est infirmior, Deo primum animus
Sit ipsarum Hosti corpus
virtus mirabilior, exponit intrepidus.
Et ipsarum Ipsi decus,
tanto gratior ipsi gloria,
Fit hostia, Qui tot fecit
quanto purior. mirabilia.
B fol. 96 a. -- C fol. 218 b. -1,2 quam mater est B. - - 2, 5 quo
fehlt B; quod C. - - 2, 7 Sic B. 4, 9 Christe decus B.

231. (121.) In 2. Nocturno.

1. Cum in sanctis 2. Exquisita

Deus sit mirabilis, tormentorum genera
Praeminet in Feminarum
martyrura victoriis, superat constantia,
Sed cum dat et Aut istarura
feminis victoriara, virtus est mirabilis,
Quis non cunctis Aut agonam
praeferat hanc gratiam, horum poena facilis;
Ut quo sexus Sed utrumque
est fragilior, geri melius
Hoc sit virtus Disponente
mirabilior ? Deo credimus.
 216 -

Valida est 4. Quid barbati

sicut mors dilectio, dicturi sunt iuvenes,
Nec istius Delicatae
ignis est instinctio, cum haec ferant virgines?
Aquae multae Erubescat
non possunt exstinguere ad haec sexus fortior,
Caritatis Ubi tanta
flammam invictissimae, sustinet infirmior.
Nec est unquam Ipsi decus,
curn hac debilis ipsi gloria
Sexus quantum- tot fecit
cumque fragilis. mirabilia.

1! fol. 96 a. - - 1, 2 sit Deus. - - 1, 3 sq. in meritum victoriis. - 1, 5

et fehlt. - - 1, 8 hanc fehlt, - - 1, 9 quo fehlt.

"23-2. (122.) In 3. Nocturno.

Quantum sponso Et regina

tidelis haec fuerit, sponsi tenens dexteram,
Tam ipsius Subsequentem
vita quam mors docuit, turbam liabet ceteram,
llla corpus In vestitu
integrum custodiens, deaurato renitet
Haec ipsius Et coronas
holocaustum offerens; supradictas possidct:
Virgo sponsa, Certe aurum
virgo sponsusest, hoc est optimum,
Sponsa martyr, Incorruptum
spoiisus martyr est. est et rutilum.

Talem sponsum Sertum rosis

talis sponsa decuit, iutextum et liliis
Qoae secuta Sunt insigne
sit, quocunqueierit, martyris et virginis,
Quos ncc sacrae In odorem
carnis decor dividat, Christo suavissinmm
Nec in morte Martyr rosam,
dispar amor pateat; virgo profert lilium.
Subsequuntur Indumenta
sponsurnceterae, dant insignia,
Haec incedit Candensbyssus,
iuncto latere. rubra purpura.
 - 217 -

5. Pulchri gressus
eius sunt in calceis,
Quos et sponsus
collaudat in canticis,
Quis sit eius
ornatus, praedictum est,
Quo sit eius
progressus, dicendum est.
Ipsi decus,
ipsi gloria,
Qui tot fecit
mirabilia.

B fol. 96 b. - 1, 1 Quanto. - - 2, 12 iucto. - - 3, 7 Et quae coronas.

3, 9 Ceterarum.

233. (123.) Ad Laudes.

1. Ut aurora 3. Cum ad sponsum

consurgensprogreditur, sic deducta venerit
Quae caelestis Et iu eius
sponsi thoro iungitur, complexu quieverit,
Hic ut sponsa Qua fruatur
foederata fuerat, gloria, quis dixerit,
111
ic tamquam Quae mens tanta
uxor iam cohabitat; gaudia conceperit?
Hic in fide Ad haec certe
facta foeclera, nemo sufticit,
Illic in re Nisi forte,
perpes copula. cuiu liaec senserit.

2. Paranymphos 4. Haec sunt illa,

illic liabet angelos, quae nnn vidit oculus
Quos custodes Nec humanis
babuit bic proprios, capi possunt cordibus,
Ad superna Quae se Deus
thalamorum gaudia praebet diligentibus,
Illam porapa Ab aeternis
deducit angelica; parata temporibus.
Hinc obviam Ipsi decus,
virgo virgines, ipsi gloria,
lllinc martyr Qui tot fecit
habet martyres. mirabilia.

B fol. 96 b. - - C fol. 220a. -- 1, 4 choro C; iunguntur B. -- 1, 5 Sicut

spunsaB. - 1, 6 fecerit B. - - 1, 9 Sic in fide B. -- 2, 2 habent B. -
2, 4 habemus B. - - 2, 8 deduxit C. - 2, 11 mater B. - - 4, 2 oculos B.
 - 218 -

234. (124.) In Festis SS. Mnlierum.

In 1. Nocturno.

Ab utroque 3. Quis sanctarum

sexu plagam traximus, eam aemulantium
Ab utroque Numerare
medelam suscepimus, possit choros virginum?
Virum Deus Post has esse
induit in virgine, quis nescit innumeras
(^no salventur Sacrum votuni
tam viri quam feminae; aniplectentes viduas.
Orta salus Nec deesse
est ex femina, matrimonio,
Unde culpa, Quae flagrent hoc
coepit gratia. desiderio~J.

Quo post culpam 4. Post has omnes

sexus hic abjectior, si scorta respiciam
Per naturam Magdalenae
fuerat inferior, iungens Aegyptiacam,
Hoc nimirum Ubi culpa
divina clementia prius abundaverat,
Hunc maiori Cerno, quia
sublimavit gratia; virtus post exuberat.
Quod ab eius Ipsi decus,
matre virgine ipsi gloria,
Per singulos Qui tot facit
gradus inspice. mirabilia.

B fol. 95a. - - 1, 8 tam vitae quam. - - 2, 7 maiora. - - 4, 4 ungens.-

4, 8 exhiberat.

235. (125.) In 2. Nocturno.

Post honorem Paradisi

singularem virginis, primus Adam incola
Quae sic pollet, Extra factus
ut sit Dei genetrix, fuit intus femina,
Qua virtute Ut et locus
vel honorepraediti ipse sit indicio,
Sint istius Quam excellens
gradus sexus singuli, liarurn sit creatio,
Multiplici Quae de costa
rerum specie viri conditae,
Sacrae docent Fortes essent
nos bistoriae. velut osseae.
 - 219 -

3. Haec in raultis 4. lephte oata

fortitudo irruit, victoris in proprium
Cum virorum Patris dextram
virtus exaruerit, animavit iugulum,
In exemplo Mori magis
perstat iudex Debora eligens quam gratiam
Et, quae stravit Voto pater
Holofernem, vidua, fraudet sibi praestitam.
Sollemnemque Ipsi decus,
missam merita ipsi gloria,
Septera fratrum Qui tot facit
mater inclita. mirabilia.
B fol. 95 b.

236. (126.) In 3. Nocturno.

1. Si cum viris 3. Multi viri
feminas contendere factis excellentibus
De virtute Liberarunt
liceat constantiae, fideles ab hostibus,
Quis virorura Hesther sola
mentis fortitudine liberando populum
Adaequari Hinc festivura
possit lephte filiae, meruit praeconium,
Quae ne voti Ut scilicet,
pater reus sit, quam emineat
Se victimam Feminarum
patri praebuit? virtus, pateat.
2. Quid fecisset 4. Quantum quippe
in agone martyrum, sexus hic est fragilis,
Si negare Eo virtus
cogeretur Domiimm, ipsius mirabilis
Unde tanta Maius laudis
virginis constantia exigit praeconium,
Quadam pollet In praecelsum
spiritali gratia, erigenda titulum.
Ut sollennes Ipsi decus,
hymni virginum ipsi gloria,
Virgineum Qui tot facit
colant exitum. mirabilia.
B fol. 95 b.
237. (127.) Ad Laudes.
1. Ut ad nostra Non valebit
veniamus tempora, ex multis colligere,
Quae divina Post Mariam
superfudit gratia, Annam intuens,
Quis in ista Elisabeth
feminaspraecellere quoquecontuens?
 2. Christi pedes 3. Et sepulto
capit unguens mulier, ferens bic aromata
Christum eum Resurgentis
fecit corporaliter; prius vidit gaudia,
Sacerdotis Et ex culpa
et regis mysteria vilis magis femiua
Suseepisse In hac omnes
constant hunc a femina, antecessit gratia,
Et qui eum Ut pateat,
sexus peperit, quanto gaudio
Sacramenta Peccantium
quoque tradidit. sit conversio.

B fol. 96 b. - '\, 6 vile magis.

238. (128.) De S. Maria Magdalena.

Hyjiniiis

1. Peccatricis 3. Ibi reruin

beatae sollemnita^ est ipsarum veritas
Peccatores Hic figurae
maxime laetiiirat. quaedani[adest] falsitas.
i'ost hanc nemo Ibi corpus
desperet de venia. hic est uiubra corporis.
Quautumcunque lllud manet,
praecedant flagitia, cum haec evaimerit;
Si lamenta Hoc exhibens
paenitentiae felix meretrix
Subsequentur Res pro signis
loco victimae. ipsas obtulit.

2. Cor contritum, 4. Lacrimarum

tribulatus spiritus pingue sacrificiuin,
Holocaustis Medollatum
gratius est omnibus, holocaustum ileluura,
Ibi quisque Multa brevi
mactat ititus vitia, consummarunt tempora
Hic rnactantur Impetrata
foris animalia," statim induigontia.
Ibi quisque Ipsi decus
se sacrificat, ipsi gloria.
Hic aliud Super eius
pro se immolat. tanta gratia.

B fol. 96b. (.' tnl. 163a. - 1, 3 bis SchlufsfehlenB. - 3, 6 hic est

membra C.
 - 221 -

235». (129.) Hymnus alter.

1. Paenitentum 3. Pharisaeus
severa correptio Domini clementiam,
Et eorum Quam iguorat,
longa satisfactio credit ignorantiam,
Crebris carnem Et intra se
edomant ieiuniis dum super luvncmurmurat,
Asperisque ludex cordis
cruciant ciliciis, murmur hoc diiudicat,
Et eiectos Ut collatis
ali ecclesia multis dixerit,
Cunfundit Cur veniam
erubescentia. haec meruerit.

2. In hac nihil 4. Quam multorum

actum est hoc ordine, peccatorum vinculis
Mitiorem Quasi septem
sensit Deum homine, absolvens daemoniis,
Rex et iudex Quanti fides,
idem legem temperat quanti sit dilectio.
Nec attendit, Tani felid
qui cor vere iudicat, docuit indicio.
Tani temporis Ipsi decus
longitudinem ipsi gloria,
Quam doloris Super eius
magnitudinem. tanta gratia.
C fol. 165 a. -- 3, 9 Et collatis.

240. (130.) In festo omnium Sanctormn.

In 1. Nocturno.

1. Sanctorum sollemnitas 3. Sanctorum laus omniurn,

Omnium, Domine,
Festiva iuncunditas At te tamquam taliura
Hominum, Capite
Fidelem laetificat Laudis sit exordium
Populum. Debitae.

2. Quod minus impendimus 4. Tuae sunt potentiae

Singulis, Subdita,
Quas per annurn coliraus Tuae sapientiae
Feriis, Pervia,
In his laudum solvimus Tuae cuncta gratiae
Hostiis. Gloria.

C fol. 198 b.
 - 222 -

241. (181.) In 2. Noctnrno.

1. Porta caeli, siderum 3. Quosnostrae custodiae

lanua, Deputas,
Tam matrum quam virginuin Horum nos iuvamine
Gloria, Protegas,
Votis esto supplicum Ut ad te nos, Domine,
Pervia. Dirigas.

2. Supernorummilites 4. Tuae sunt potentiae

Agminum, Subdita,
Sic depellant acies Tuae sapientiae
Daemonum, Pervia,
Ut sit iugis requies Tuae cuncta gratiae
Hominura. Gloria.

C fol. 198b. --1,3 Tam martyrum quam. - - 2, 3 Sic te pellant.

"24-2. (i:J.2.) In 3. Xoctunio.

1. Communis celebritas 4. His chorus adiungitur

Oninium Virginum
lustorum memorias Et rosis intexitur
Yeteruin Lilium,
Natalibus aggregat Flos insignit croceus
Martyrum. Meclium.
2. Horum est parietum 5. Trina florum talium
Medius Specie
Tam vatum quam martyrum Sertum odoriferum,
Maximus, Domine,
Laude Christi plurimum In te uitet oranium
Praeditus. Capite.
3. Post hunc sunt ecclesiae 6. Tuae sunt potentiae
Principes, Subdita,
Post hos tui, Domine, Tuae sapientiae
Milites, Pervia,
Post utrosque denique Tuae cuncta gratiae
Pedites. Gloria.
C fol. 199 a.
243. (133.) Ad Laudes.

Eversis altariis 2. Huc plebs annis singulis

Daemonum Confluens
Pantheonest idolis Et cura clero pontifex
Erutum, Veniens
Sanctorum memoriis Est in laudum hostiis
Deditum. Vehemens.
 223

3. Quod illic a capite 5. Haec tuae militia

Coeptum est, Curiae
Ad membrarectissime Per sua suffragia,
Tractura est, Domine,
Sicut et hic hodie Sub tuo nos protegat
Patens est. Nomine.

4. Quorum simul colimus 6. Tuae sunt potentiae

Gaudium Subdita,
Laudantes pro oranibus Tuae sapientiac
Dominum, Pervia,
Adiuvemur precibus Tuae cuncta gratiae
Omnium. Gloria.
C fol. 199a. -- 2, 1 Huiic plebs. - 2, 5 in fehlt. - - 5, 6 Domine.

B. Abaelardi Planctus.

244. (134.) Planctus Dinae, flliae lacob.

1 a. Abrahae proles,
Israel nata,
Patriarcliarum
sanguine clara.
Ib. Incircumcisi 1 c. Generis sancti
viri rapina, macula summa,
Hominis spurci Plebis adversae
facta sum praeda, ludis illusa.
R. Vae mihi miserae,
Per memet proditae!
2a. Quid alienigenas 2b. Sichem, in exitium
luvabat me cernere? Nate tui generis,
Quam male sum cognita Nostris in opprobrium
Volens has cognoscere! Perpes facte posteris,
R. Yae mihi miserae, R. Vae tibi misero,
Per memet proditae! Per temet perdito!
2 c. Frustra circumcisio
Fecit te proselytum,
Non valens infaraiae
Tollere praeputium;
R. Vae tibi misero,
Per temet perdito!
3a. Coactus me rapere 3b. Quovis expers veniae
Mea raptus specie, Non fuissesiudice.
 - ±24

4 a. Non sic fratres censuistis 4b. In eodem facto ninris

Simeon et Levi, Crudeles et pii.
5a. Innocentescoaequastis 5 b. Quin et patrem perturbastis
In poena nocenti, Ob hoc exsecrandi.
6 a. Amoris impulsio, 6 b. Quovis sunt iudicio
Culpae satisfactio Culpae diminutio.
7 a. Levis aetas iuvenilis 7b. Ira fratrum ex hono>r
Minusque discreta Fuit lenienda,
Ferre ininus a discretis Quemhis fecit princeps terrae
Debuit in poena. Ducta peregriua.
8a. Vae mihi, 8 b. In stragem
Vae tibi, Communem
Miserande Gentis tantae
luvenis! Concidis.

1, 4 sunt. - - 5a, 2 - 7 b, 4 Ducta, niclit aucta IIs.

245. (135 Planctus lacob MIJKT ftlios suos.

1 a. Infelices tilii, 1 b. loseph, decus generis,

Patre nati inisero, Filiorum gloria,
Novi, meo sceleri Devoratus bestiis
Talis datur ultio, Morte ruit pessima;
Cuius est flagitii Simeon in vinculis
Tantum danmum passio. Mea luit crimina,
Quo peccato merui Post matrem et Beniainin
Hoc feriri gladio. Nunc amisi gaudio.
2 a. loseph, fratrum invidia, 2 b. (v>uidsol, quid luna, fili mi,
Divina pollens gratia, Quid stellae, quid manipuli,
Quae, fili mi, praesagia Quae mecura diu contuli
Fuerunt illa somnia? Gerebant in se mysticiV
3 a. Posterior 3b. Blanditiis
natu fratribus, tuis miserum
Sed amore Relevabas
prior omnibus, patris senium,
Quem moriens Fratris mihi
mater Bennomin, reddens speciera
Pater gaudens Et decorae
dixit Beniamin, matris faciem.
4a. Pueriles naeniae 4 b. Informes in facie
Super cantusomneis Teneri sermones,
Orbati miseriae Omnem eloquentiae
Senis erant dulces, Favum transscendentes.
 225 -

5a, Duorum solacia 5b. Nunc tecum hos perdidi

Perditorum maxima Et plus iusto tenui
Gerebasin te, fili, Hanc aniffiam, mi fili,
Pari pulchritudine Aetate tu parvulus,
Repraesentans utrosque In dolore maximus
Reddebas sic me nrihi. Sicut matri. sic patri.

6. Deus, cui servio,

Tu DOS nobis facito
Vel apud te coniungi!

2 a, 4 sonnia. - &4a, 2 omnes cantus. -- 5b, 8 fili mi.

'24(5. (18G.) Planctus virgimnn Israel ile ftlia

lephtac Galaaditae.

1 a. Ad festas 1 b. Ex more
Choreas Venite,
Caelibes, Virgines!

2a. Ex raore 2 b. Et planctus

Sint odae Ut cantus
Flebiles Celebres.

3a. lncultae 3b. Plangentum

Sint maestae Et flentuni
Facies Similes!

4a. Auratae 4b. Et cultus

Sint longe Sint procul
Cyclades, Divites !

5 a. Galaditae 5 b. 0 stupendam,
Virgo lephtae Plus quam flendara
Filia, Virginem!
Miseranda 0 quam raram
Patris facta llli virum
Victima. Similem!

Annuos Ne votum
virginum elegos sit patris irritum
Et pii Promisso-
carminis modulos, que fraudet Dominum,
Virtuti Q.ui per hunc
virginis debitos, salvavit populum,
Per annos In suum
exigit singulos. hunc urget iugulum.
Dreves, HymnographiLatini. I. 15
 - 226 -

6 a. Victor hic dc proelio 6 b. Ut sexu sic animo

Dum redit cum populo, Vir esto, nunc obsecro,
Prior haec cum gaudio
Occurrit cum tympano.
Quam videns Nec meae
Et gemens Nec tuae
Pater anxius Obstes gloriae,
Dat plausum Si tuae
In planctum Praeferre
Voti conscius, Me vis animac
Triumphurn Exemplo-
In luctum que pravo
Vertit populus. Cunctos laedere.
Decepisti, filia, Si natae dilectio
Me, dux ait, unica, Praeferat banc Domino,
Et decepta gravius Unaque tu Dominum
Nostra lues gaudia, Offendescum populo
Quamque dedit Dominus, Amittes et populum
Perdet te victoria Displicendo Domino.
llla refert: utinara Non est liic crudelitas,
Meam innocentiaia Sed pro Deo pietas,
Tantae rei victiinam Qui, ni vellet hostiam,
Aptet sibi placitam! Non daret victoriam.
Solvens ergo debitum
Placa, pater, Dominum,
Ne forte, cum placituni
Erit, non sit licitum.
Immolare filium Quod ferre non trepidat
Volens Abrabam Virgo tenera,
Non hanc apud Dominum Inferre sustineat
Habet gratiam, Viri dextera,
Ut ab ipso puerum Sponsio quem obligat
Vellet hostiara. Voti propria.
Puerura qui respuit, Sed duorum mensium
Si puellam suscipit, Indulgebis spatium,
Quod decus Quo valles
Sit sexus Et colles
Mei percipe Cum sodalibus
Uteri- Peragrans
que tui Et, plorans
Fructus, inspice, Vacem planctibus,
Quid nrihi, Quod sic me
Quid tibi Semine
Sit boc gloriae. Privet Dominus,
 - 227
Sitque legis sanctio
Mea maledictio,
Nisi sit remedio,
Mundae carnis hostia,
Quam nulla pollutio
Nulla novit macula.
8a. His gcstis rediit
ad patvem unica,
8c. Lugnbris habitus
deponit tegmina.
9 a. Quaestatim ingressa
balneura
Circumstante choro
virginum
Fessam se refovet
paululum,
lOa. Varias unguenti
species
Auratae continent
pyxides,
Quas flentes adferunt
virgines.
11a. Egressa post paululum
Virgo lota balneum
Mittit patri nuntium,
Ut aram exstruat,
ignem acceleret,
Dum ipsa victimam
interim praeparet,
Quae Deo convenit,
principem condecet.
12a. Illa byssum propriis
Madefactam lacrimis,
13 a. Auro gemmis
Margaritis
Variatum est monile,
Quod sic pectus
Ornat eius,
Ut ornetur magis inde.
Inaures et annulum
Cum armillis aureum
Virginis tenerrimura
Onerant corpusculum.
-
8b. Secreti thalami
subintrans abdila
9 b. Et corpus pulvcre
squalidum
Laboreque viac
languidum
Mundat ac recreat
lavacrum.
IGb. His illam condiunt
aliae,
Capillos componunt
reliquae
Vel vestes praeparant
dominae.
11 b. 0 quantis ab omnibus
Istud eiulantibus
Nuntium excipitur!
Urget dux populum,
ut haec accelerent,
Et illa virgines,
ut cultum properent
Et tamquam nuptiis
morti se praepareut.
12 b. Porrigit haec humidam
Fletu suo purpurara.
13b. Rerum pondus
Et ornatus
Moramvirgoiamnon ferens
Lecto surgit
Et repellit,
Quaerestabant,ita dicens:
Quae nupturae satis sunt,
Periturae nimis sunt;
Mox, quem patri detulit,
Ensem nuduni arripit.
15*
 - 228

14a. Quid plura, 14 b. Collectis

Quid ultra Circa se
Dicimus, Vestilms
Quid fletus, In arae
Quid planctus Succensae
Ginnimus ? Gradibus

Ad finem, Traditus
Quod tamen Ab ipsa
Coepimus, Gladius
Plangentes Peremit
Et flentes Hanc flexis
Ducimus. Genibus.

15a. 0 mentem 15b. Hebreae

Amentem Dicite
ludicis, Virgines,
0 /elum Insignis
Insanum Virginis
Principis! Memores,

0 patrem, Inclitae
Sed hostem Puellae
Generis, Israel,
Unicae Hac valde
Quod nece Virgine
Diluit! Nobiles.

6 a, 21 ignocentiam. -- 6a, 40 qui sui. -- 6b, 14 Sinat te rtilectio.

6 b, 17 oftendens. -- 6b, 18 Amittas.

247. (137.) Planctus Israel super Samson.

I.

1 a.^Abyssus vere multa 1 b. Virorum fortissimura,

ludicia, Nuntiatum
Deus, tua, Per angelum,
Eo plus formidanda, Nazareum inclitum,
Quo magis sunt occulta Israelis clipeum,
Et quo plus est ad illa Cuius cor vel saxeum
Quaelibet vis infirma. Non fleat sic perditum ?

2 a. Quem^priraoDalida 2b. Exhaustis viribus

Sacra caesarie, Orbatus oculis
Hunc hostes postea Molae fit deditus
Privarunt lumine. Athleta nobilis.
 229 -

a Clausus carcere 3 b. Hos cibario

Oculorumque lumine Vix sustentans edulio
lam privatus, lumentorum,
Quasi geminis Quod et nimius
Ad molam sudans tenebris Labor hic et insolitus
Est oppressus, Sumit rarum,
Ludos Martios Crebris stimulis
Plus exercere solitos Agitatur ab aemulis
Frangit artus. Ut iumentum.

3 c. Quid tu, Dalida,

Qjiid ad haec dicis impia,
Quae fecisti ?
Quaenam munera
Per tanta tibi scelera
Conquisisti ?
Nulli gratia
Per longa manet tempora
Proditori.

II.

1 a. Renatis iam crinibus 1 b. A iocis ad seria

Reparatis[que]viribus Fertur mens diu concita,
Temulentis hostibus Tam laeva quam dextera
Lusurus inducitur, Columnis adplicita
Ut morte doloribus Hostium et propria
Finem ponat omnibus. Miscet dolor funera.

2a. 0 scmper fortiura 2 b. Haec patrem omnium

Ruinam maximam Deiecit protinus
Et in exitium Et mortis poculum
Creatam feminam! Propinat omnibus.

3a. David sanctior, 3 b. Adam, nobile

Salomoneprudentior Divinae plasma dexterae,
Quis putetur? Mox haec stravit,
At quis impius Quam in proprium
Magis per banc vel fatuus Acceperat auxiliurn,
Reperitur ? Hostem sensit;
Quis ex fortibus Ex tunc femina
Non ut Samson fortissimus Virorum tela maxima
Enervatur ? Fabricavit.
 - 230 -

3c. Sinum aspidi

Vel igni prius aperi,
Quisquis sapis,
Quam fernineis
Te committas illecebris,
Nisi malis
Ad exitium
Properare certissimum
Cum praedictis.

I 3c steht vor 3b. - 3b, 5 Labor hii et. - 3 b, 8 Agitatur et ab. -

II 3a, 4 Aut quis. - 3a, 8 Sicut Samson.

L>4s. (138.) Plauctus David super Abner, fllio »r,

<iuem loab occidit.

1 b. Abner fidelissime, 1 b. Amor ac deliciae

Bello strenuissime, Militaris gloaiae,

2 a. Quocl vis non praevaluit, 2 b. Dolus exse&rabilis,

Dolus in te potuit; Casus miserabilis
Per quem peris proditus Cogunt ad continuas
Par eius sit exitus, Hostem quoque lacrimas,
Nullis dignus fletibus, Dissolvitque pietas
Quos tuus dat omnibus. Mentes adamantinas.
i

3 a. Hostis regni 3 b. Multis damnis

Dum fuisti Nos multasti
Manifestus, Nulla passus,
Semper claris Armis potens,
Es triumphis Sensu pollens,
Sublimatus. Vir perfectus.

4 a. Israelis 4b. Tandem nostris

Murus fortis, Cedens votis
ludae metus, Inis foedus
Inimicus Et spe pacis
Et amicus Arma ponis
Eras summis. Male tutus.

5a. Dura timendura 5b. Fide nostra

tibi credidisti, tidens corruisti,
Periculis Quain de tua
cunctis providisti; vir verax pensasti.
 - 231 -

6a. Armati qui horruit 6 b. Nec in via congredi

Nomen Abner, Tecum ausus,
Inermi praevaluit Portas urbis polluit
Tibi, Abner, Per hoc scelus.

7a. Milites, militiae 7 b. Principes iustitiae

Ducem tantum Sumant zelum
Lacrimantes plangite In tam exsecrabile
Sic prostratum! vindicandum.

2a, 4 Pars eius. -- 4b, 3 in his foedus.

24J>. (139.) Planctus David super Saul et lonatha.

1 a. Dolorum solacium, 1 b. Nunc, quo maior dolor est

Laborum remedium, lustiorque maeror est,
Mea mibi citbara Plus est necessaria.

2a. Strages magna populi, 2 b. Ducum desolatio,

Regis mors et filii, Vulgi desperatio
Hostium victoria, Luctu replent omnia.

3 a. Amalech invaluit, 3 b. Insultat fidelibus

Israel dum corruit; Infidelis populus,
Infidelis iubilat In honorem maximum
Philistaea, Plebs adversa,
Dum lamentis lacerat In derisura oranium
Se ludaea. Fit divisa.

4a. Quem primum his praebuit, 4-b. Insultantes inquiunt-

Victus rex occubuit, Ecce, de quo garriunt,
Talis est electio Qualiter hos prodidit
Dei sui, Deus suus,
Talis consecratio Dum a multis occidit
Vatis magni! Dis prostratus.

5a. Saul, regum fortissime, 5 b. Quasi non esset oleo

Virtus invicta lonathae, Consecratus dominico,
Qui vos nequivit vincere, Scelestaemanus gladio
Permissus est occidere. lugulatur in proelio,

6 a. Plus fratre mibi7 lonatba, 6b. Expertes, montesGelbae,

In una mecum anima, Roris sitis et pluviae,
Quaepeccata,quae scelera Nec agrorum primitiae
Nostra sciderunt viscera! Vestro succurrant incolae.
7 a. Va e, vae tibi, raadida
Tellus caede regia,
Qua et te, nri lonatba,
Manus stravit impia,
8 a. Tu mihi, mi lonatba,
Flendus super omnia.
Inter cuncta gaudia
Perpes erit lacrima.
7 b. Ubi Christus Domini
Israelque incliti
Morte miserabili
Sunt cum suis perditi!
8 b. Planctus, Sion filiae,
Super Saul sumite,
Largo cuius munere
Vos ornabant purpurae.

9 a. Heu, cur consilio 9b. Vicem amicitiae

Adquievi pessimo, Vel unam me reddere
Ut tibi praesidio Oportebat tempore
Non essem in proclio Summae tunc angustiae,
Vel confossuspariter Triumphi participem
Morerer feliciter, Vel ruinae comitem,
Cum, quid amor faciat, Ut te vel eriperem
Manus hoc non habeat Vel tecum occumberem,
Kt me post te viverc Vitain pro te finiens,
Mori sit assidiu'. Quam salvasti totiens,
Nec ad vitam anima Ut et mors nos iungeret
Satis sit dimidia. Mugis quam disiungeret.
9 c. Infausta victoria
Potitus interea
Quam vana, quam brevia
Hinc percepi gaudia !
Quam cito durissimus
Est secutus nuntius,
Quc:n in suain aninuun
Locutum superbiam,
Mortuos quos nuntiat.
Jllata mors adgregat,
Ut doloris nuntius
Doloris sit socius.

lOa. Do quietera fidibus, 10 b. Laesis pulsu manibus,

Yellem, ut et planctibus Raucis planctu vocibus
Sic possem et fletibus. Deficit et spiritus.

4b, 3 perdidit. - " 4b, 6 Diis. - 6b, 4 Vestros.- - 7b, 4 perdidi. -

9c, 4 Hic. -- 9c, 9 sq. Constr.: Illata mors adgregat|iis], mortuosquos
nuntiat.
 Petrus Venerabilis,
Abbas Cluniacensis,
f 1156.

Petrus mit dem Beiuamen der Ehrwiirdige eutstammte der adeligeu

Familie de Moutboissier iu der Auvergue. Sein Vater hiefs Maurice, weshalb
er anch Petrus Mauritii genannt ward, seine Mutter Ringardis. Seine Geburt
fallt in das Jahr 1092(oder 94). Zwei seiner Briider, Dissutus mid Eustachius,
gehorten dem ritterlicheri, vier dem geistlichen Stande an: Jordanus, Abt
von Chaise-Dieu, Pontius, Abt von Vezelai, Armanuus, Abt von Manlieu,
Heracleus, Propst zu Brioude. Er selbst wurde infolge Gelobnisses seiner
Eltern in dem Priorat Soucilange erzogen und trat 1109 iii nouh jugendlichem
Alter iii die Abtei vou Cluny ein, zu deren Abte er deri 22. August 1122
gewahlt wurde, erst 30 Jahre alt. Nach Wiederherstellung der klosterlichen
Zucht (1122), welche durch die Riickkehr des abgesetzten Abtes Pontius
nochmalsin Frage gestellt ward (1126), wurde der hervorrageridePralat eines
so liervorragenden und einflufsreichen Stiftes wie Cluny, welches selbst in
Palastina Tochterkloster besnfs, mehr und mehr in die Staat imd Kirche
bewegenden Ereignisse verwickelt, denen er sich nur zeitweise durch Flucht
in die Einsamkeit zu entzielien vermochte. Bekannt ist der Streit, den der
heilige Bernhard in seiner temperamentvollen Art gegen den Abt und den
Orden von Cluny erhob, aus dem aber Petrus als der moralische Sieger
hervorging; bekannt auch das gastliche Asyl, das er dein, am leiden-
sehaftlicbsten von Bernhard, verfolgten Abalard zuteil werden liefs. Er
starb, nachdemer 35 Jahre, vier Monate und vier Tage der Abtei vorgestanden,
am Weihnachtsfeste des Jahres 1158.
Aufser zahlreichen theologischen Schriften und einer Sammlung von
Briefen, welche fiir die Geschichte seiner Tage Quellenwert beanspruchen,
hinterliefs Petrus der Ehrwiirdige auch eine Aiizahl religioser Dichtungen.
So berichtet ein auf ihn verfafstes al'tes Epitaph (Mig-iiePP. LL. 189, 42)
von ihm:
Tractatus scribens nec non volumina multa,
Sermonesvarios, dictamina prosa metroque,

d. h. er befleifsigte sich sowohl der quantitierenden als auch dev rhythmischen

Dichtung. Eine Anzahl seiner Poesien werden uns in einer alten Synopse
seiner Schriften (Migne 1. c. 31) mit den Worten aufgezahlt: Scripsit idem
r h y tjjjoa.um in laude salvatoris (Nr. 13),rhythmum de sancto Hngone (Nr. 14),
rliythmum de sancto Benedicto (scheinbar vt-rloren), item rhythraum de
resurreetione Domini (ebenso). Fecit hymnum in honore sanctae Mariae
Magdalenae(Nr. 10),item aliuin hyranumin honore matris Domini (unbekannt).
Fecit prosam de eadem virgine Maria gloriosa (Nr. 4, 5 oder 6).
Quellen fiir seiue Dichtnngen siud vor allem eine Handschrift von
Anchin aus dem 12. Jahrhundert (jetzt Douai 381), die nur seine und seines
Sekretars Petrns von Poitiers WW. enthalt; dann ein Sammelband des
CluniacenserPriorates Saint-Martin-des-Champsin Paris aus dem Ende des
12. Jahrliunderts (jetzt Parisin. 17716), der uns Prosen unseres Autors rnit
deren Ringweisen erhalten hat. Diese Quelle entbalt auch eine Historia
Transfigurationis mit dem Anfarige Assumens lesus Petrum et
 - 234 -

lacobum und der Angabe: nAdomno Petro Venerabili Cluniacensi

composita." Das Officium ist in Prosa geschrieben; die zu demselben
gehorigen Hymnen aber 0 nata lux de lumine und 0 sator rerum,
reparator aevi sind nicht von Petrus Mauritii verfafst, da sie bereits in
Handschriften des 10. und 11. Jahrhunderts nachgewiesenwerdeii konnen.
Die Handschriften von Donai und Paris bieten uns zu mehreren Prosen des
Abtes von Cluny auch die Singweisen. Einige derselben konnen von dein
Dicbter herriihren, der, vvie wir von Petrus Pictaviensis erfahren, auch aus-
iibender Musiker war:

Musicus, astrilogus, arithmeticus et geometra,

Grammaticus, rhethor et dialecticus est.

250. (1.) Prosa in Nativitate Domini.

1 a. Caelum,gaude,terra, plaude, 1 b. Virgo Deum est enixa,

Nemo mutus sit a laude,
Ad antiquam originem
Redit homo per virginem.
2a. Tunc de caeno surgit reus,
Cum in feno iacet Deus,
Tunc vile celat stubulum
Caelestis escae pabulum.
3a. Lac slillant matris ubera,
Lac fundunt nati viscera,
Dum gratiae dulcedinom
Per assumptuindat bominem.
4a. Salve, virgo benedicta,
Quae fugasti maledicta,
Salve, mater altissimi,
Agni sponsa mitissimi.
5 a. Tu caelorum imperntrix,
Tu terrarum reparatrix,
Ad quam suspirant homines,
Quamnequamtremunt dae-
moues.
Unde vetus perit rixa,
Perit vetus discordia,
Succedit pax et gloria.
2b. Nutrit virgo creatorera,
Ex se factum redemptorem,
Latet in pueritia
Divina sapientia.
3b. Ergo dulci melodia
Personemus,o Maria,
Religiosis vocibus
Et clamoris affectibus:
4b. Tu serpentem evicisti,
Cuius capnt contrivisti,
Cum Deus ex te genitus
Eius fuit interitus.
5 b. Tu fenestra, porta, vellus,
Aula, doraus,templum, tellus,
Virginitatis lilium
Et rosa per martyrium.

6 a. Hortus clausus,fonshortorum, 6b. Dominatrix angelorum,

Sordes lavans peccatorum, Spes post Deum saeculorum,
Inquinatos purificans Regis reclinatorium
Et mortuos vivificans. Et cleitatis \ solium.

7 a. Stella fulgens Orientis, 7 b. Farens nostri tu parentis

Urabras fugansoccidentis, Et genetrix nos gignentis,
Aurora solis praevia Piae matris fiducia
Et dies noctis nescia. Natos patri concilia.
 - 235 -

8. Ora, mater, Deum natum,

Nostram solvat ut reatum
Et post concessam veniam
Det gratiam et gloriam.
Collect. ms. Aquirinctiense saec. 12. Cod. Duacen. 381. A. - - Orat.
ms. Parisiense(?) saec. 15/ie. Cod. Parisin. 3639. B. -- Migne PP. LL. 189,
1018. C. - - la, 2 a fehlt C. - - ,,Eiusdem" (d. h. Petri Cluuiacen.) B; die
Singweise in A.

251. (2.) Prosa de Nativitate Domini.

1. Voce iucunditatis,
Alleluia,

2a. Veritas de terra 2 b. Nova fit in caelis

orta est, gloria,
Cum Christus carne Nova sint in terris
natus est. gaudia.

3a. Auctor rerum creaturam 81. Atque dextram libertatis

Miseratus perituram lam ab hoste captivatis
Adfuit Praebuit.

4a. Caelum terrae fudit rorem, 4 b. Chorus cantat angelorum,

Terra gignit salvatorem, Cum fit infans rex caelorum.

5a. Venter ille virginalis, 5 b. Et, ut virga parit florem,

Dei cella specialis, Sic et virgo redemptorem
Fecundatur spiritu, Carnis tectum habitu.
6a. Alitur matris intactae 6 b. Esca vivit aliena
Puer Deus sacro lacte, Per quemcunctamanentplena,
Res stupenda saeculis! Nullis par miraculis.
7a. Pastu carnis enutritur, 7 b. Virgo natum consolatur
Vitara carni qui largitur, Et ut Deum veneratur,
Matris habet gremium, Nobiscum Emmanuel,
Quem et patris solium. Salutare Israel.

8 a. Mens et vox et oculi 8b. Te, mater, suscipiunt,

Christiani populi Per te natum sitiunt

9a. Habere propitium 9 b. Ergo, mundi domina,

Et tutum refugium. Pia flecte luraina
Dissolvendo crimina.

10. Fugetur nequitia

lesu Christi gratia.
 - 236 -

Collect. ms. Aquicinctiensesaec. 12. Cod. Duacen.381. A. Orat.

ms. Parisinum(?)saec.T5/iu. Cod. Parisin. 3639,B. - - Migne PP. LL. 189,
1017 sq. C. - 4b, 2 Cum sit l',U. - 6b, 3 gehort dem Sinne nach zu
6a, :'.. - - 8b, 1 Lies suspiciuntV- 9b, 3 ist entwederzu tilgen, oderesfehlt
9a eiiie Zeile. -" A bietet die Singweiseder Sequenzaber nur bis 7b iucl.

L».V2.(3.) Prosa dc Pasclia.

1. Mortis portis 2. Raptis captis

Fortis vim intulit, Inferni carcere
Trucem ducem Dolet, solet
Illius perculit. Qui nulli parrere.
Lunicn rhiruin tenebrarum Sic decenter, sic potenter
Sedibusresplenduit, Rex devincensinferos,
Dum salvare, recreare, Linquens ima die prima
creavit, voluit. Kediit ad superos.
llinc creator, ne peccator Resurrexit et revexit
Moreretur, moritur, Sccum Deus hominem
Cuius morte nova sorie Reparando, quam creando
Vita nobis oritur. Dederat, originem.

Intlc Satan maestus gemit, Per auctoris passionem

Unde victor nos redemit; Ad amissam regionem
Jlluil illi fit letale, Prinms redit nunc colonus,
(Juod est homini vitalc, Undc laetus fit hic sonus
(t)ui, iium capit, capitur Resurgenti cantica
Et, dum mactat, moritur. Decantando rhythmica.
Collect ms. Aquicinctense saec. 12. Cod. Duacen. 381. A. - - Collect.
nis. Emmeramense saec. 14/i5. Clm. Monacen. 14676. B. - - Mi^ue PP. LL.
189, 1017. C. - - 1, 3 Crucem ducem BU. - - 1, 8 creare B. - 1, 17 captat
BC. - 2, 1 Capti.s,captis B; Raptis fehlt C. - - 2, 3 Olet solet B; Dolet
fehlt C. - - 2, 4 (,»ucnulli B. - - 2, 7 Linquens una B. - - 2, 15 reddit B. -
2, 17 und 18 fehlen BC. - - ,,Prosa de Pascha" A; ,,Petri Cluniacen." B.
Diese Prose ist, rhythmisch betrachtet, ein Leich, und ist als solcher
hier gedruckt, musikalisch eine Sequenz, wie die in A erhaltene Singweise
lehrt. Der Melodie zufolge miifste die Sequeuzabgeteilt werden wie folgt,
wobei nur 10a und 10b verschiedene Melodie haben, als<> auch mit 11 in
eine sechszeilig-e Schlufsklausel kontrahiert werden kounten:
1 a. Mortis portis 1 b. Trucem ducem
Fortis vim intulit, lllius ] erculit.
2a. Lumen clarum 2b. Dum salvare,
Tenebrarum Recreare,
Sedibus resplenduit Quod creavit, voluit.
;'>a. Hinc creator, 3b. Cuius morte
Ne peccator Nova sorte
Moreretur, moritur, Vita nobis oritur.
4a. Inde Satan 4b. Unde victor
maestus gemit, iios redemit.
 - 237

Illud illi fit 5 b. Quod est homiui

letale, vitale.

6a. Qui, dum capit, 6b. Et, dum mactat,

capitur moritur.
7a. Raptis captis 7b. Dolet, solet
Inferrii earcere Qui nulli parcere.
8a. Sic decenter 8 b. Linquens ima
Sic potenter Die prima
Rex devincens inferos Rediit ad superos.
9a. Resurrexit 9 b. Reparando,
Et revexit Quam creando
Secum Deus hominem Dederat, originem.
10a. Per auctoris passionem 10 b. Pritnus redit nunc colouus,
Ad amissam regionem Unde laetus fit hic sonus
11. Resurgenti cantica
Decantando rhythmica.

253. (4.) Prosa de sancta Maria.

1 a. Orbis totus, 1 b. Ad Mariam,

Unda lotus Matrera piam,
Christiani lavacri, Voce clamat alacri:
2a. Matrem illam, 2 b. Collaudemus,
Quae mamillam Decantemus
Praebuit altissimo, Cantu iucundissimo.
3a. Mater Dei, 3b. Seda diram
Per quam rei Cleraens iram
Redeunt ad veniam, Ac refunde gratiam.
4a. Hostes arce, 4b. Et felicem
Servis parce Genetricem
Tibi famulantibus Dei te fatentibus.

5a. Sis adiutrix, 5 b. Cuius votis

Dei nutrix, Ad te totis
Christiani populi, Diriguntur oculi.
6a. ;Natum ora 6b. Sed ductrice
Et implora, Genetrice
Ne plebs eius pereat, Te ad vitam redeat.
7 a. Dic, dic ei: 7 b. Nate meus
Fili Dei, Atque Deus,
Sed et meus unice, Exorantem respice.
8 a. Recordare, 8 b. Causanota
Quis et quare Est et tota,
Matrem habes virginem, Ut salvares hominem.
 - 238

9a. En, ancilla, 9b Per hanc audi

Cuius stilla Et exaudi
Te lactavit parvulum, Te colentempopuluin.
10 a. Memor esto, lOb. Teque flentem
Quando maesto Vel ludentem
Blandiebar osculis Nutriebam sacculis.

11 a. Hac spe ducta 11 b. Et orando,

Nec seducta Venerando
Te ut natum alui Sicut Deum colui.

12a. Ergo, tili 12b. Quem fovebara,

Puerili Quem mulcebam
Deum tegens tegminc, Latentem sub homine,
13. Exaudias pro hac farailia,
Oro mater matris fiducia.

Collect. ms. Aquicinctiense saec. 12. Cod. Duacen. 381. mit Mel. A. -
Ccilloct. ms. S. MarTini :v <'ain]iis sacc. '-11. in. Cod. Parisin. 17716. B. -
Prosar. ms. Marchianense saec. 15. Cod. Duaceii. 123. C. - - Ib, 3 clamet
('. 4 a, .". sii]i)ilicantibus ('. - 4b, 1 Ac C. - - 7a, 3 et meus fehlt C. -
7b, 2 iehlt C. - 7I>, 3 Supplicantes (J; aus 7a und 7b ist mit diesen
Aiislassungen eine Schlufsklausel gebildet; dns weitere fehlt C.

'2->4. (5.) Prosa de saucta Maria.

1. Gabrieli, caelesti nuntio,

lungatur
2 a. Dicens: Ave, Maria,
Cuius ad imperia
Caeluni, terra, niaria
Genu flectunt.
3 a. Quis te cernens bunc lactare
Fletus posset temperare
Dorio tactus pueri?
4a. Mirantur aethera,
Panni tergunt scelera,
5a. 0 puer, o lactens,
0 fili virginis,
Dei patris unice,
6a. Clarum sidus navigantum,
Callis rectus non errantum,
Reddegratae ac beatae
Nos patriae.
7. Per aeterna saecula,
haec contio,
2b. Stupent luum uterurn
Profudisse tenerum,
Deum taraen, puerum,
Mater virgo.
3 b. Quam praedulces illae mam-
mae,
Quarum stillis dirae flammae
Restinguntur inferi!
4b. Infaiitis lacrimae
Sordes lavant animae.
5 b. Qui es Inx, qui es dux,
Qui es pax hominis,
Supplicantes respice.
6 b. In qua regem in decore
Et te matrem in splendore
Sempiteroae
contemplemur
Gloriae
 239 -

Collect. ms. Aquicinctiense saec. 12. Cod. Duacen. 381. ohne Mel. A. -
Collect. ms. S. Martini a Campis saec. Ia/i3. in. Cod. Parisin. 17716. mit
Mel. B. - Orat ms. Parisiense saec. 1FVi6.Cod. Parisin. 3639. C. - - 2a, 4
flectunt omnia C. - 3a, 2 posset C. -- 3b, 3 Kestringuntur C. -- 6b, 4
Gloriae felilt C. - - Vgl. auch Anal. VIII, 48 sq.

255. (6.) Prosa de sancta Maria.

1. Benedicta sit beata Maria,

Deitas aeterna gratia
Quam replevit supera.

2a. Deo credidit, 2b. Quibus laudibus,

Natum edidit Quam sollennibus
De sancto neumate, Mariam recolam,
Permanens Quam treraunt
Integra puerpera. Tcrra, pontus, aethera?
3a. Nam constat virgo fecunda, 3 b. Ilaec namque mater est illa,
Quam sancti spiritus uuda Cuius praedulcis mamilla
Rigavit caelitus retinens lesu infudit labiolis
Pudoris signacula. Pia lactis pocula.

4a. Alti patris theoria 4b. Operanteque sopliia

Te perfudit Neuraatis ob-
totam, o Maria. umbravit gratia.
5 a. Et nos, quos supera 5b. Quatenus aeterna
Signavit trinitas Tecuui in caelo
Tibidamushaecpraeconia Possimusobtineregaudia.
6 a. Ultimoque 6b. Quo libere
nos in examine potentis dominae
Deleto crimine Freti iuvamine
Sequamur quocunque
Tua salvet clementia, Visa agni vestigia.

7a. Angelorum, te rogaraus 7b. Ut in nos illa dulcia

supplices, domina, dirigas lumina.
8a. Haec namque devote 8 b. Cum supernis ange-
venerandis lorum choris
Tuis assistit laudibus Ut te collaudet
Et supplicat turmula, Per omnia saecula.
Collect. ms. S. Martini a Campis saec. 12/is. Cod. Parisin. 17716. Mit
Mel. - 3b. 3 infundis. Diese Prose folgt der Melodie Benedicta
semper, Anal. VII, Nr. 96, und stellt den Versuch dar eine Prose erster
Epoche in eine Sequenz zweiter umzuformen, wie wir einen solchen schon
oben bei Nr. 2 beobachten koimteu. Die Umdichtung zeigt daher dieselben
Unregelmafsigkeiten
wie das Original in 6a, 4 und 8a, 3.
 "J-il) -

25(5. (7.) Prosa <le sancto Hugonc.

1 a. Hegis aeterni regia 1 b. Recepit cuin laetitia

SanctumHugonemhoclie In largo sinu gloriae.
2 a. Nobilis ge.nere, 2 b. Cum Christo vivere
Sed moribus nobilior Vult, ut sit generosior.
Nihil degenerat, Christum desiderat.
3a. Mundum habens in odium, f, l). Cluniaci coenobium
Purus a pueritia, Intrat cum Dei gratia.
4a. Leve Dei onus 4 b. Cunctis aeque bonus
Libens sustinuit Cunctis complacuit
Et regulariter Universaliter.
5 a. Rector factus demurn 5 b. Cum Bariona remum
Dicti coenobii Sumpsit reoiigii.
6a. Dum est abbas factus, 6b. Spiritales actus
Coepit ostendere Verbo et opere.
7 a. Fulgens miraculis 7 b. Patet prae oculis
Renovat omnia, Praesens ecclesia.

8a. Ergo prece, qua possumus 8 b. Nos tui servi quaesumus:

9a. Sancte Hugo, 9b. Esto tuae
pater egregie, memor ecclesiae.
10 a. Et quia metum incutit 10 b. Opem confer et operam,
Et nos undique percutit Ne declinet ad vespei^m
Persecutionum gladius, Religionis radius.
lla. lam felix felicem cursura 11 b. Per te nobis tribuatur
Fecisti, iam regnas sursum Pax et adaperiatur
In paradisi gloria, Regis aeterni regia.
Collect. ms. S. Martini a Campis saec. 12/i3. in. Cod. Parisin. 17716.
mit Mel. - - 11 b, 2 aperiatur.

257. (8.) Dc sancto Patre Benedicto Hymnus.

Ad Vesperas.

1. Inter aeternas superum coronas,

Quas sacro partas retinent agone,
Emicas celsis meritis coruscus,
0 Benedicte.

2. Sancta te compsit puerum senectus,

Nil sibi de te rapuit voluptas,
Aruit mundi tibi flos ad alta
Mente levato.
 - 241

Hinc fuga lapsus patriarn, parentes

Deseris, fervens eremi colonus
Edomas carnem subigisque Christo
Tortor acerbus.

4. Nc diu tutus latebras faveres,

Signa te produnt operum piorum,
Spargitur felix celeri per orbem
Fama volatu.

5. Fracta restauras prece praepotenti,

Frangis oblatum cruce mortis haustuni,
Currit ignarus monachus per undas,
Patre iubente.

G. Verberas fratrem, fugit hostis atrox,

Ad raanus ferrum redit e profundo,
Praecipis rupi, vomit illa rivos
Arva rigantes.

7. Ales agrestis sibi iussa complet,

Lora constricti pie visa solvis,
Conspicis munduni radio sub uno
Raptus ad astra.

8. Mortuum vitae revocas precando,

Corda multorum penetras propbeta,
Cernis ad caelos animas levari
Clarificatus.

1». Laudet exsultans, deitas creatrix,

Te chori nostri iubilus perennis,
Quem poli iungas superis choreis,
Quaesumus omnes.

Ilymn. ms. Hermetisvillan. anni 1553. Cod. Grisen. 23. A. - - Antipli.

ms. Wellerhadense anni 1671. Cod. Pragen. XIV D 4 i. B. - - Brev. Casalis
Benedicti imp. Parisiis 1586. <J.- - Migne PP. LL. 189, 1019 sq. D. - Les-
arten keine. - Nach Str. 4 Divisio. - nHymnus Petri Venerabilis, Abbatis
Climiacensis" C.

258. (9.) De Translatione et Illatione eiusdem Patris hymnus.

1. Claris coniubila, Gallia, cantibus,

Laeteris Benedicti patris ossibus,
Felix, quae gremio condita proprio
Servas membra celebria.
Dreves, HyranographiLatini. I. 16
 242 -

2. Miris Italiae fulserat actibus,

Gallos irradiat corpore mortuus,
Signis ad tumulum crebrius emicat
Illustrans patriam novam.

3. Hiric vatum veterura facta resuscitat,

Morti, quod libuit, raortuus imperat,
Extinctum propriis ossibus excitat,
0 quara mira potentia!

4. Navis per fluvium nat sine remigc,

Mirando glaciem desecat impetu,
Sancti membra ferens obvia flumini
Undas retro rcverberat.

5. Eductum ttuvio scnsit ut arida,

Non curans gelidi frigora temporis
Vestit cuncta novis illico floribus
Mutata facie soli.

6. lam caelo residens, o pater optime,

Divinis famulos imbue regulis,
Angustura per iter scandere largiens
Dona regna perennia.

7. Cunctorura dorainans omnipotentiu,

Quae de sede poli conspicis omnia,
Psallentura placide suscipe cantica
Votis, voce precantia.
Antiph. ms. Conchacensesaec. 10/n. Cod. Parisin. Nouv. acq. 443. add
saec. 12. A. - - Hymn. ms. Hermetisvillan. anni 1553. Cod. Griesen. 23. B
- Hrcv. Fontebraldense imp. Parisiis 1545. C. - Clichtovaeus,Elucidatoriun
Ecclesiasticum, Parisiis 1548. I p. 242. D. - - Migne PP. LL. 189, 1520. E
- Str. 6 und 7 fehlen A. - - 3, 1 Hic vatum CD. - ,,ln translatione sanc
Benedicti hymnus, cuius auctor fuit Petrus Mauritius, coguomento Venera
bilis, abbas Cluniacensis, et virtute et doctrina clarissimus" C; nAucto
Petnis Venerabilis" D.

259. (10.) Hymnus de s. Maria Magdalena.

1. Magdalenae Mariae meritis 3. Cbristus eam sibi consociat

Magna dies micat et celebris, Et genitoris in arce locat,
Laudet in bac Mariae dominum Spem miseris tribuens veniae
Angelicus chorus et hominum. Dum miserans dat eam Mariae

2. Carcere libera corporeo, 4. NamquepedesDomini lacrimi:

Splendida lumine sidereo Laverat haec lacrimando nimis
Deserit exsilii tenebras His sua crimina cuncta lavani
Atquedomosadit aetbereas, Vanaquegaudiaflendopian
 - 243 -

5. Tergerecrinibushos meruit 7. Adnuatet precibuspopuli,

Nec rainusungeredignafuit, Obsequiimernoripse tui,
Oscula dat Domini pedibus, (jaudia cum superistribuens
Atque sibi veniam Dominus. Dansquebonumsinefinemanens.

6. Ergo, Maria, precare Deum 8. Gloria, laus, pic Christe, tibi

Nostra precataferensad eum, Spirituique Deoquepatri,
Ponderequo scelerumgravidos Qui super astra levansMariani
Exonerans levet ad superos. Caeligenis facis banc sociam.

Collect. m.s. Aquicinctiense saec. 12. Cod. Duaceu. 381. A. - - Migne

PP. LL. 189, 1019. B. -- 6, 3 quos A. - - ,,Hymnus eiusdem de sancta
Maria Magdaleua." A.

'260. (11.) l)e sancta Maria Responsorium.

R. Flos oritur roseus de virga virginitatis,

Fit puer ipse Deus, fit et haec mater deitatis;
Sic miseris nobis subvenit fons pietatis.
V. Hic super alta poli te, mater sancta, levavit
Confugiumquereis te, virgo beata, paravit.

(Jollect. ms. Aquicinctiense saec. 12. Cod. Duacen. 381. mit Melodie.

201. (12.) I)e foeata Maria Yirg-ine Antiphona ad Magnificat.

Ave, stella matutina, Tu es area compluta,

Peccatorum raedicina,
Mundi princeps et regina,
Virgo sola digna dici,
Contra tela iniraici
Clipeum pone salutis
Tuae titulum virtutis.
Tu es enim virga lesse,
In qua Deus fecit esse
10. Aaron amygdalum,
Mundi tollens scandalum.
Caelesti rore imbuta
Sicco tamen vellere.
15. Tu nos in hoc carcere
Solare propitia,
Dei plena gratia.
0 sponsa Dei electa,
Esto nobis via recta
20. Ad aeterna gaudia
Et nos semper aure pia
Dulcis exaudi Maria.

Collect. ms. S. Martini de Campissaec.12/i3. Cod. Parisin. 17716.A.

- Trop. ms. Martialensesaec. 11-14. Cod.Parisin. 1139.add. saec.13.
B. - - Orat. ms. Maioris Carthusiae saec. u/i5. Cod. Gratianopolitan. 181.
C. - - Orat. ms. Traunkirchense anni 1523. Cod. Vindobonen. 4090. D. -
Collect. ms. Lunaelacense saec. 16. Cod. Vindobonen. 4100. E. - Brev.
Vivariense imp. in oppido Privacii 1503. F. - - 4 Salve virgo mater digna
dici D. - - 8 bis 18 fehlen UE. -- 21 sq. fehlen DE. - Der Grund, warum
ich diese Antiphon Petrus Venerabilis zuweise, ist einerseits ihr Vorkommen
in A, in welchem mehrereDichtungen von ihm sich finden, andererseits,dafs
ihr Stil dem seinigen verwandt erscheint.
16*
 _ 244
262. (13.) Rhythiuus in Laude Salvatoris.
1. A patre mittitur,
In terris nascitur
Deusde virgine,
Humana patitur
Docet et moritur
Libens pro homine.
2. Per lignum vetitura
Sumpsit interitum
Nostra mortalitas,
Ligni patibulo
Redditur saeculo
Amissa dignitas.
3. Fructus comeditur,
^uo vita perditur,
De mortis arbore,
Sanguis effunditur,
Qui fide sumitur.,
De Christi corpore.
4. Draco perimitur,
Mundus redimitur
Sanguinis pretio;
Huic mortem intulit,
Sed vitam contulit
Nobis haec potio.
5. Exsul a propria
Proiectus patria
Mundum incoluit,
Qui tumens impia
Deo superbia
Subesse noluit.
6. Cuius periculis
Clemens a saeculis
Deus condoluit,
Propter quem filiura
Mortis supplicium
Subire voluit.
7. At ille proprio
Missus a solio
Mox carnem induit,
In qua dum caeditur
Et crucifigitur,
Nil Deo minuit.
-
8. Nec diu distulit,
Sed statim contulit
Vitam de funere;
Opus mirabile,
Cui nil simile
Divino raunere!
9. Adam eicitur,
Latro reducitur,
Mira mutatio!
Tunc primum claruit,
,Quid mundo profuit
Auctoris passio.
10. Cruce deponitur,
Sepulcro conditur
Sumpta mortalitas,
Inferni torrida
Fortis et splendida
Subit divinitas.
11. Aeternas tenebras
Et caecas latebras
Fulgens irradiat,
Sanctorum hominum
Cognoscens Dominum
Chorus tripudiat.
12. Remugit inferus,
Tremiscit Cerberus,
Auctor nequitiae,
Atris in sedibus
Fulgere stupidus
Solem iustitiae.
13. Dira repagula,
Vectes et pessula
Potenter conterit,
Iiigenti gloria,
Sununa victoria
Superbumproterit.
14. Tunc draco ferreum
Sensit aculeum,
Quem caro texerat:
Tunc primum doluit,
Tunc prirauingemuit,
Quia voraverat.
 - 245 -

15. Nil Deo fortius, 22. lonam glutiverat,

Nil sapientius, Sed non consurapserat
Nunctandemdidicit, Marinabellua,
Dum vires viribus Quemut traiciens,
Et artes artibus Ita reiciens
Devictas perspicit. Reraansit vacua.

16. Hic cito labitur, 23. Sic Christus gentibus

Dum praeceps graditur, Emergens fluctibus
Insana caecitas; Salutem praedicat,
Sic caesumcurrere, Tunc mundus timuit,
Currentem ruere Timens paenituit
Permisit deitas. Ed culpas abdicat.

17. Quem lapsum ignea 24. Hinc formidantibus

Retrusit cavea, Et desperantibus
Quo se demerserat, Suis apparuit
Nec mora, miseros Atque visibilem
Solvit innumeros, Et contrectibilem
Quos ille ceperat. Illis se praebuit.
18. Potenti dextera 25. Sed adrairantibus
Disrupit viscera Et non credentibus
Vetusti carceris; lllis prae gaudio
Multum timuerant, Se vere vivere
Quae massam ceperant Et carnem gerere
Humani generis. Monstrat convivio.

19. Scrutatur omnia 26. Agnoscunt protinus,

Regis victoria Quod esset Dominus,
Mortis latibula, Qui resurrexerat,
Dissolvit fortia Nec tardant credere,
Forti potentia Quem cernunt vivere,
Reorum vincula. Sicut praedixerat.

20. Haec Christus spolia 27. Postquam sat luminis

Victor post proelia Creator hominis
Vexit ab inferis, Terris infuderat,
Haec adgaudentibus Parat ascendere
Supernis civibus Secumquevehere,
Invexit superis. Quod inde sumpserat.
21. Peracto triduo 28. Sed coram testibus
Vitam in raortuo Ista fidelibus
Reformans corpore Disponens agere.
Surgit continuo, Sumit familiam,
Nullo iam denuo Ducit Bethaniam
Passurustempore. Haec illi pandere?
 - 246 -

29. Ut per discipulos 36. Limus calcabilis,

Virtus per populos Nunc adorabilis
Tanti miraculi Super caelestia,
Vere clareseeret Summis virtutibus
Et sibi subderet Contremiscentibus
Tumorem saeculi. Gubernat omnia.

30. Ascendensigitur 37. Quod in principio

In altum tollitur Pravo consilio
Suis vidcntibus, Perverse voluit,
Nube suscipitur Nunc per iustitiam,
Nec ultra cernitur Non per superbiam
Ab assistentibus. Adam obtinuit.

31. Fertur ad aethera, 38. Deus, dum timuit,

Transscendit sidera Esse non potuit,
Nostrumque hominem Quod concupierat;
Super angelicum Factus est humilis,
Et totum caelicum Fit Deo similis,
Provexit ordinern. In caelis imperat.

32. Tunc moles gravior 39. Hic umbris horrida,

Est facta levior, Hic flammis torrida
Cum caro terrea, Sedes, quam habuit
Prius inferior, Per Dei filium
Nunc est superior Paternum solium
Yi facta ignea. Tenere meruit.

33. Gaude, mortalitas, 40. Hortor, ne lugeas,

Redit aeternitas, Horao, sed gaudeas,
Qua reparaberis! Quem caelis intulit.
Quidquid de funere Quem mirabilius
Soles metuere, Quemque sublimius
lam ne tiraueris. In Deum extulit.

34. Dat certitudinem 41. Antiqui gemitus,

Vita per hominem Cessate funditus!
Et Deum reddita, Non est miseriae
Quam in se praetulit lam locus penitus,
Ac tibi contulit Nam tempus caelitus
Morte deposita. Advenit gratiae.

35. 0 nova dignitas! 42. Et vos, o superi,

Dat locum deitas lam vestri nuraeri
Huraanopulveri, Damnane plangite,
Nullum se praeferet Sed novis sociis
Opusvel conferet Expulsis impiis
Huic tanto operi. Gaudere discite!
 - 247 -

43. Magnum rairaculum, 50. Quid ultra referam?

Magnum spectaculum Patris ad dexteram
Tunc vobis praebuit lam Christusresidet,
Deus, cum tegmine Unde caeligenis
Carnis pro homine Atque terrigenis
Tectus apparuit. Ut Deus praesidet.

44. Hunc novum ordinem, 51. Quid de discipulis?

Praelatum hominem Assistunt oculis
Sumrais spiritibus Alta rimantibus
Digne miramini Et ad insolitum
Nec dedignamini Stupent intuitum
Benignis mentibus. Suspensismentibus.

45. Huic tamen canitis, 52. Sublatum visibus,

Huic genu flectitis Susceptum nubibus
Vos in caelestibus, Ducunt affectibus
Qui carnem luteam Spiritualibus
Ut vestem trabeam Ipsis corporibus
Fert de terrestribus. Pene sequentibus.

46. Hinc requirentibus, 53. Tunc viri splendidi

Cur tinctis vestibus Vesteque candidi
De Bosra venerit, Missi ab aethere
Sermo propheticus, Haec contemplantibus
Semper veridicus, Et admirantibus
Narrat, quid dixerit. Coeperunt dicere:

47. Uva dum premitur, 54. 0 quid suspicitis?

Vinum elicitur Iste, quem cernitis
Sub preli pondere, Caelos transscendere,
Caro dum patitur, Descendet iterum
Sanguis effunditur Cunctorum operum
Sub crucis onere. Causas discernere.

48. Calcantis tingitur 55. Sicut ascensio

Vestis, dum tangitur Fiet regressio,
Vini rubedine, Quando iudicium
Quo Deus tegitur, Comraotis omnibus
Corpus inficitur Caeli virtutibus
Effuso sanguiue. Erit mortalium.

49. Hic rubor vestium 56. Illum, cum veniet,

Signat supplicium, Nubes suscipiet,
Quod sponte pertulit, Sicut susceperat,
Quod .tamen gloriam Quando videntibus
Atque victoriam Et obstupentibus
Devincens retulit. Vobis ascenderat.
 248 -

57. Istud iudicium 64. Tunc decus neraorum,

Per Dei filium Tunc fructus arborum,
Tunc adimplebitur, Quaequevirentia
Cura a fidelibus Adustis floribus
Et infidelibus Delectabilibus
ludex videbitur. Marcent arentia.

58. Hic primum humilis 65. Non aqua piscibus,

Et contemptibilis Non aer avibus
Yobis apparuit, Tunc famulabitur,
Cum sub velamine Sed nec mortalibus
Carnis de virgine Calcari pedibus
Suscepto latuit. Tellus dignabitur.

59. Sed tunc quae fuerit 66. Flagrabunt aethera,

Et quae latuerit Nigrescent sidera
Ommpotentia, Fugato lumine,
Monstrabunt iudicis Tunc nox perpetua,
Nutum ac vindicis Nox lucis vacua,
Cuncta trementia. Dira caligine,

60. Tunc terror pessimus 67. Ventis et turbine

Et horror maximus Nullo iam ordine
Orbem concutiet, Mundum operiet,
Tunc, quidquid tirmius Tunc hians puteus
Atque stabilius Ille sulphureus
Erit, diffugiet. Os adaperiet

61. Caelum plicabitur, 68. Et de flammigero

Mare siccabitur, Profundens utero
Terra deficiet, Flammarum maria
lam nihil seminis Ima cum superis,
Nihilque germinis Summa cum inferis
Ultra parturiet. Exuret spatia.

62. Ut unda labilis 69. Illud incendium

Nutat instabilis Sicut diluvium
Longaeva firmitas, Replebit omnia,
Ut cera solvitur Mundus damnabitur,
Igne, dissolvitur Noe salvabitur
Terrae soliditas. Tota familia.

63. Tonc latex fontibus, 70. Tunc tuba caelica,

Cursus flurainibus Vox archangelica
Prorsus negabitur Superne resonans
Et via navibus, Et cum clamoribus,
Volatus avibus Diris fragoribus
Tunc prohibebitur. Horrendum pertonans,
 - 240 -

71. Clamabit populis, 78. Vide, quid fuerit,

Qui sunt in tumulis: Antequam fecerit
Omnes consurgite, Caelum et terrea,
lunctis spiritibus Unde substiterit,
Suis corporibus Unde processerit
Yitam resumite Moles corporea.

72. Et Christi solio 79. Cum non exsisteret,

lustus cum impio Unde quid faceret,
Simul assistite Creavit onmia
Et, quidquid gesserat Nulla consilium,
Quisque, dum vixerat, Nulla subsidium
Modo recipite! Dante materia.

73. Hoc ab altissimo 80. Qui sicut potuit,

Die novissimo Statim ut voluit,
Vox ut sonuerit, Hoc in principio,
Nullnm comprimere Mox ut voluerit,
Quolibet aggere Confestim poterit
Terra iam poterit. Hoc in iudicio.

74. Quod ante latuit, 81. Tunc carnes ossibus

Nunc tandem patuit, Et cutis carnibus
Cum terrae viscera, Superinduitur,
Quae diu texerant Tunc quantitatibus
Atque celaverant, Et qualitatibus
Reddunt cadavera. Corpus induitur.

75. Quod canis roserat, 82. Et illa corpora,

Fera contriverat, Per longa tempora
Verrais depaverat, Quae prius fecerat,
Ignis absumpserat, Dicto velocius,
Aqua diluerat, Quo nil celerius,
Aer disperserat, Ut suigant, imperat.

76. Ad statum pristinura 83. Momento temporis

Redit per Dorninum, Humani corporis
Qui sicut facere Fit resurrectio,
Scivit per gratiam, Tn ictu oculi
Sic per potentiara Novi miraculi
Novit reficere. Fit exhibitio.

77. Quaeris, cum pereat, 84. Tunc Deo proximae

Unde post redeat Supernis animae
Carnis substantia? Relictis sedibus,
Est tota ratio Ubi sublimius,
Caelestis iussio Ubi splendidius
Sive potentia. Nitent sideribus,
 250

85. Incorruptibili 92. Caelis ardentibus,

Nec ultra fragili Terris trementibus
Carnis huic vasculo ludex adveniet,
Non dissolubili, Quem admirabilem
Sed semper stabili Atque terribilem
lungitur vinculo. Orbis conspiciet.

86. Tunc Satau territus 93. Tunc cruce praevia

Eraittit spiritus Mortis insignia
De caecis caveis, De caelis adferet,
Quos prius ceperat, Ea volentibus
Quos adligaverat Atque nolentibus
Catenis igneis, Terrenis inferet.

87. Non infelicium 94. Videbit populus,

Solvens supplicium, Et omnis oculus
Sed acta nequiter Hunc adrairabitur,
Ut cum corporibus Et qui crediderat
Et cum spiritibus Et qui deriserat,
Luant dupliciter. Hunc contemplabitur.

88. Sic et aethereis, 95. ludaee, respice,

Sic et tartareis En. lesns, despice
Exhaustis domibus Quem olim spreveras,
Sola mirabitur, En, tibi cognitus
Quando replebitur Et quondam subditus
Tellus hominibus. Homo, quem videras.

89. Nam ex innumeris, 96. En, cuncta temperat,

Quos matrum uteris Eu, caelis imperat,
Paullatim fuderat, Quera blasphemaveras,
Omnes insolito, Cunctorum pariter
Quoniam subito, Nunc sedet arbiter,
Partu regenerat. Quem crudfixeras.

90. 0 quam terribilis 97. Regem caelestium

Et formidabilis Atque terrestrium
Haec dies irruet, lesum considera,
Heu, heu, quam luridum, Cuius imperium,
Heu, heu, quam turbidum Cuius iudicium
Tunc vultum induet! Tremiscunt aethera.

91. Haec luctum regibus, 98. Credis adhuc Deum,

Haec plauctum gentibus Cum sis iam per eum
Dirum incutiet, Tradendusinferis,
Cum prae doloribus, A quo iam flammea
Mentis angoribus Clauderis cavea
Quisque deficiet. Coniunctus miseris?
 251 -

99. Christe, Deus meus, 102. Cluniacensium

Ad te clamo reus, Sis raeraer ovium
Quem spero iudicem, In tanto turbine
Ut tunc clementiam, Et ad perpetua
Non iram sentiam Duc ea pascua,
Malorum vindicem. Benigne Domine.

100. Tunc, cum in solio 103. Tua vox ultiraa

Tanto iudicio Mergit in intima
Parato sederis, Flammantis putei
Oves ad dexteram, Satan cum perditis,
Hoedos ad alteram In pastum traditis
Partem posueris, Ignis sulphurei.

101. Tunc ovi ultiraae 104. Post haec ad patrium

Tu, pastor optime, Regressussolium
Locum ne deneges Decorem indues
Neque a gregibus Atque christicolas
Illis felicibus Terrarum incolas
Me, quaeso,segreges. Caelis restitues.

105. Hoc, quod promiseras

Et diu texeras,
Tunc revelabitur,
Quando sine fine
Summus ab homine
Deus videbitur.

Collect. ms. Aquicinctiense saec. 12. Cod. Duacen. 381. A. - - Collect.

ms. Emmeramensesaec. 14/i5. Clm. Monacen. 14676. B. - Vgl. Migne PP.
LL. 189, 1012 ff. C. - 2, 4-6 tehlen B. - - 10, 6 Subdit C. - - 12, 2 Tre-
mescit B. - 13, 3 contexit B. - - 13, 6 protexit B. - - 14, 1 ferevet B. -
14, 5 0 tunc primum B. - - 15, 6 Divictas B. --16, 6 Promisit B. --17, 6
cepit B. - " 18, 5 massam deperant B. - - 20, 1 Christo B. -- 24, 5 contra-
dictibilem B. --26, 1 Dignoscunt B. -- 27, 3 infunderat B. -- 33, 2 Eeddit
B. -- 33, 6 timuere B. - - 34, 4 pertulit C. - - 37, 2 concilio B. - - 38, 5
Sit B. - 40, 3 Quid caelis B. - 42, 1 nos o. B. - - 42, 2 nostri B. - 42, 5
Exemplis impiis B. - - 43, 2 spiraculum C. - - 44, 1 Nunc C. - - 45, 3 Nos
in B. - - 46, 2 Tibi tinctis B. - 47, 1 Una B. - 47, 2 Vinum obicitur C.
- 47, 3 Et preli C. - - 48, 2 tingitur C. - 48, 4 Quod B. - 49, 3 protuli
B. - - 49, 6 retuli B. - - 50, 1 Quod B; referam fehlt B. - - 52, 3 Duxit B.
- 54, 1 aspicitis C. - 59, 1 qui B. - 59, 3 Polentia B "- 61, 5 graminis
C. - - 64, 6 arent B. - - 66, 1 Fragrabunt C. - - 67, 2 Multo iam C. -
67, 6 aperiet B. - 75, 4 assumpseratC. - " 76, 2 Eeddit B. - - 77, 5 visio
B. --81, 3 Superinduetur B. - - 84, 2 Superius B. --85, 1 Incorruptibile
C. -- 85, 4-6 fehlen C. - - 86, 2 Emit B. -- 93, 4-6 fehlen B. - - 94. 4
quis B. - 102, 2 oviura fehlt B. - - 105, 4 Si sine B.
,,Incipit rhythmus dotnini Petri Verierabilis, Cluniacensis abbatis, in
laude salvatoris" A. - - ,,Rhythmus Domini Petri, Clueri abbatis, in laude
salvatoris" B. - - Am Schlusse: ,,Explicit ei[u]sdem de sancto Hugone" B",
der Hymims auf Hugo fehlt indes in B.
 - 252 -

263. (14.) De sancto Hug-onc, abbate Cluniacensi, rliythmus.

1. Hugo, pius pater, clarus prosapia
Exstat, praeclarior virtutum gratia,
Clausus adhuc latet matris in utero,
Immolat hostiam sacer pro puero.

2. Index in calice magni miraculi

Imago cernitur ipsius parvuli,
Si quaerat aliquis, quid inde sentiam,
Praesignat hostia futura hostiam.
3. Hinc puer nascitur et natus alitur,
Aetatis ordine vires assequitur,
Corporis viribus sat iuvenilibus
Ardenti studio studet virtutibus.

4. Contemnit saeculum et eius gaudia

Cognosceusomnia cito labeutia,
Mundo renuutiat, se Deo sociat,
Sic terram fugiens caelo adpropiat.
5. Divino postmodum adflatus spiritu
Mutato pectore mutatur habitu,
Intra dominica manet ovilia
Christi cum ovibus ovis egregia.
6. Pastoris nutibus oboedit sedula
ISIil horum praeterit, quae iubet regula,
Forti conamine calcat superbiam
In sapientia vincens malitiam.

7. Tulit iustitiae sanctam esuriem,

Beatam sequitur Christi pauperiem,
Processu temporis crescens virtutibus
Ipsis apparuit mirandus senibus.
8. Mundo iam mortuus Christo se vivere
Sancto mortalibus demonstrat opere;
Hinc pastor moritur, ovis praeficitur,
Pastoris strenue vices exsequitur.
9. Edocet subditos verbis et actibus
Se donans specimen bonorum omnibus,
Dirus ad scelera raisericorditer
Ulrumque temperans fit aequus arbiter.
10. Ut prudens raedicus perunget languida,
Quae salus abicit, praecidit putrida,
Non illum extulit sedes superior,
Qui mente permanet cunctis inferior.
 - 253 -

11. Magister mitium, pater humilium,

Locat hunc humilem loco sublimium,
Ex dono spiritus augetur sanctitas,
Legis perfectio non deest caritas.

12. Aluntur pauperes mente promptissima,

Quae dentur, dat Deus manu largissima,
Vestitur nuditas Christi vel pauperum,
Adcrescit cumulus bonorura operum.

13. Hic venerabile Cluniacensium

Plus priscis patribus ditat coenobium,
Illius studio crevit religio
Crevit et numerus fratrum collegio.

14. Hanc doraum Dominus rebus ampliticat,

Sic, quantum diligat Hugonem, indicat,
Beata servitus tot pai^ans reditus.
Dura servit, imperat vir Deo subditus.

15. Non tantum studio contentus practicae

Intendit otio vitae theoricae,
Marthae sollicitus implet officium,
Audit cura Maria Christi colloquium.

16. Cum Lia filios Deo multiplicat,

Quos Dei cultibus devotus adplicat,
Cum Rachel sterili, sed pulchra facie
Subtili caelica rimatur acie.

17. lugi silentio iungitur lectio,

Nec deest lacrimis fervens oratio,
Sacrant frequentia hunc sacrificia,
Quae dum sacrificat, ipse fit hostia.

18. Quae addam amplius eius operibus,

Cum haec plus niteant cunctis sideribusV
Nam eius opera sunt velut sidera,
Quae propter numerura manent innumera.
Collect.ms. Aqnicinctiensesaec. 12. Cod.Duacen. 381. A. - Migrie
PP. LL. 189, 1020 sqq. B. - - ,,Rhythmus eiusdem de vita sancti Hugonis,
abbatis Cluniacensis" A.
 Adalbertus III. de Touruel,
Episcopus Mimatensis,
t 1187.

Adalbert oder Aldebert III., Bischof von Mende, entstammte. eiuer adeligen
Familie der Landscliaft Gevaudan im siidlichen Frankreich, woselbst er
mehrere Schlosser(Capion, Mons Tegulosus, Mons Fortis) besafs, und war
ein Verwandter der GrJifiu von Auvergne, Aniie de Nevers, der Gemablin
Wilhelms III. von Auvergne. Er war regulierter Chorherr, wurde dann
Probst und 1151 Bischof von Mende, mit welcher Wiirde er die eines Dom-
lierrn von Le Puy verband, machte unter Eugen III. eine Keise ad limina,
leistete 1161 zu Paris dem Konige das homagium, das seine Vorfahren ver-
wcigert hatten, wohnte unter Alcxander III. 1163 dem Konzil von Tours bei
nnd entdeckte 1169 odcr 1170 die Gruft des hl. Privatus (Vgl. Nr. 9, Str.
Iff.; 3, 1 sq.). Ein, wie es scheint, uuebenbiirtiger Bruder des Bischofes
befehdetediesen, bemacbtigte sich des SchlossesCapion und sogar der Persoii
des Bischofes, der 1187 im Gefangnisse starb.
Wir besitzen von Adalbert vier Briefe (Uuchesne, Scriptt. hist. Frane.
IV, 651, 656, 670, 688), sowie einen sechsteiligen Traktat de inventione
corporis S. Privati. Bei diesem Traktate befinden sich die bier mitgeteilten
liturgischen Dichtungen. Eine Abschrift der Inventio und der Dicbtungen
besitzt die Bibliothek der Bollandisten mit der Aufschrift: Epitome operum
Aldeberti III., episcopi Mimatensis, auctore Petro Hieronymo, ecclesiae
Mimatensis diacono; hierin befinden sich als Liber VII: "Prosae quaedam
in honorem S. Privati, concinnatae a Domno Aldeberto (es sind die nach-
stehend mitgeteilten) und als Liber VIII. ein Officium S. Privati (prosaisch).
Eirie andere Kopie von einem Abbe Baldit herriihrend und nach einer Hand-
schrift des XIII. Jahrhunderts gefertigt, iiber deren Herkunft und Verbleib
nichts weiteres bekannt, sah und benutzte Leopold Delisle, Revue des Societes
Savantes des Departements, Deuxi&nie serie, VIII, 51 ff. Delisle teilt noch
die folgendeu Verse mit, die in der Briisseler Abschrift sich nicht finden:
Mimas, mihi optata civitas
Mea nutrix, mea (semper)iucimditas,
Tu me gratis dilexisti
Et in patrem elegisti.
Me parentes reliquerunt
Et me tibi reddiderunt,
Tu me gratis assumpsisti
Et ut tuum custodisti.

Grates tibi, quas possum, refero

Et me tibi, me totum offero,
Et qnamdiu sum in hoc saeculo,
Te diligam animo sedulo.
Die Abfassung der hier mitgeteilten Prosen durch Adalbert III. steht aufser
Zweifel. Vgl. uber ihu aufser Delisle a. a. O. auch Hist. lit. de la France
XIV, 623.
 255
2(J4. (1.) In Festo S. Privati.
Prosa
1. 0 Private, nunc cantemus,
Nos qui tibi congaudemus
Speciali gratia.
2a. Gaude, Mimas, et exsulta,
Cane tuba et resulta
In Privati gloria;
3a. Illa dies sit in laude,
Canat chorus, plebs adplaudc,
Dies est laetitiae!
4a. Sprevit mundum blandientem
Et contempsit saevientem
Sancta fultus gratia;
5a. Vis audire, quam amandus
Atque quantum veneraudus
Vir hic est egregius?
6 a. Qui hunc fecit in patronum;
Magnum fuit Dei donum,
Magnum privilegium.
7 a. Ex quotantus,tam excellens,
Tantis miris iam praecellens,
Huius vult suffragia,
8a. Vere fuit pastor bonus,
Nam deponit carnis onus
Ovi iam compatiens,
9a. Est laudandus, nam amavit
Et vivendo collaudavit
Sanctam sapientiam,
10 a. Qui [sui] pontificatus
Curam gerit sublimatus,
Sic spernebatsaeculum,
lla. Venit tortor, indignatur,
Furit, torquet et minatur
Dicens: diis imraola;
1.
2b. lu patrouum tibi datus
Fuit sanctus vir Privatus,
Hoc sit in memoria.
3b. Sanctus martyr sublimatur
Et in caelis collocatur,
Coronatuv hodie.
4b. Sprcvit morteni et tormcnta,
Huius mundi blandimenta
Sprevit ut inania.
5 b. Vir per saecla reverendus
Et a cunctis iam colendus
Te docct Ogidius,
6 b. Huius preccs quacrit viri,
Huius prece vult rnuniri
Vir, Dei armarium.
7 b. Nos ad illum nunc canamus
Et pro posse extollamus
Illius magnalia.
8b. Soli Christo adhaerebat,
Solum Christum diligebat,
Solum Christum sentiens.
9b. Satis leve venerari,
Magnum eius imitari
Fidem, patientiam.
10 b. Quod vivebat eremita
Et illius erat vita
[Cunctis] in miraculum.
llb. Sanctus vero, fide fortis,
Spretis huius minis mortis
Surda spernit idola.
 256

12a. Inde flammis cruciatur, 12b. Victis mundi blandimentis,

Novis poenis laceratur Victis poenis et tormentis
Ob fidem catholicam, Aulain intrat caelicam.

13a. Sancte noster advocate, 13b. Nos, qui tibi hinc cantamus,
Tu da nobis, o Private, Fac cum Deo, ut speramus,
Soli Deo vivere, In cxcelsis canerc.

2<»o. (2.) Jn Festo S. Privati.

P r osa II.

1 a. In prosis et concentibus 1 b. Dux Gavalorum bravium

Est congaudendumomnibus Adeptus est, ad gaudium
In Privati praeconio, Congaudet summa contio.

2 a. Praesul, lucerna patriae, 2b. Aspirans ad caelestia

Totius virtus gratiae, Sprevisti transitoria,
Constructor vitae caelitus Repletus dono spiritus.

3a. Novis poenae generibus 3b. Tyranni poenas negligis

Multatus es et fustibus Et, dum bancmortem subigis,
Propter fidem catholicam, Aulara subintras caelicam.

4 a. Retro transactis saeculis 4 b. Sic solebas retundere

Quantis fulges miraculis, Audentes tuos laedere,
Quis adnarrare sufficit V Quod audire me reficit.

5 a. Vir celebris memoria, 5 b. Tu nostrum es solaciuin.

Pravorum fessis rabie Exsurge in auxiliurn
Succurre tuis precibus; Nobis ad te clamantibus.

6a. Fac [vincere] haec saecula, 6b. In sancta Dei gratia

Reviviscant miracula Responde de iustitia
Tuae mirae potentiae, Donanti se caluraniae.

7 a. Res tuas multi rapiunt, 7b. Hos tuo tunde gladio,

Fac, ut discant, qui nesciunt, Quibus gratis est odio
Quae tua sit potentia; Tibi data familia.

8 a. Fac, plebs tua cognoscere 8 b. Fac tuis servitoribus

Te sciat et diligere Donetur tuis precibus
Et sursuraquaeratgaudia; Hic pax et post haecgloria.
2 a, 3 Construxit. - - 4 a, 2 fulget.
 257 -

266. (3.) In Festo Sancti Privati.

Prosa III.

1 a. lustus noster 1 b. Hostis culpae,

ut palma floruit, cultor iustitiae,
Flos in fructum Hospes mundi,
formari meruit, concivisgloriae,
Flos in cursu, Tulit pondus
fructus in bravio, et aestumvineae,
Spes in aestu, Viae cursura,
res in denario. triturara areae.

2 a. 0 beatum pontificem, 2 b. Vectis in arca foederis,

Suis exemplar subditis, Basis in tabernaculo,
Qui praesulatus apicem Perfecti lignum operis
Summis ornavit raeritis! In Saloraonis ferculo.

3a. In nave Petri navita 3b. Dum tenetur grex obsessus,

Ventos et undas pertulit, Invenitur pastor gregis,
Pro plebe sibi credita Regem suum qui professus
Lupo se pastor obtulit. Canit laudes sui regis.

4a. Dc rupe vico proxima 4b. Furit tortor in Privatum,

Vir beatus educitur, Poenis urget, prece rogat,
0 quam fidelis anima, Ut subiectos per praelatum
Quaenulla sorte frangitur! Servitutem ferre cogat.

5 a. Negat hoc posse fieri 5 b. Clamant agresti rabie

Fidelis pastor ovium, Cultores immunditiae:
Ut Christi lesu liberi Adora, senex, idola
Servi sint infidelium. Et adoratis immola.

6a. Verbis admiscent verbera 6 b. Martyr perseverantiae

Persecutores barbari, Ritus immundos abdicat,
Blanda transit et aspera Gedeonis in acie
Mente Privatus hilari. Inter trecentos dimicat.

7a. Mente certat iramobili, 7 b. Confracto vase fictili

Tuba salutis praedicat, Lucerna vasis emicat.

8a. Vicit hostes vir invictus, 8b. De Privato tuo gaude,

Vicit plagas,vicit ictus; Laudansvirum dignumlaude
0 quam felix hic afflictus, Et in laude eius plaude,
Ubi vicit veritas! Mimatensis civitas.
Dreves, Hymnographi Latini. I. 17
 - 258 -

9 a. 0 Private,pastorbone, 9b. lesu Christe,rex Privati,

Pater plebis et patrone, lesu regni rex beati,
RegnoChristi nos impone, Nos ascribe civitati,
Quod humanaratione Cuius cives sunt fundati
Fugit et scieiitia. Pacis in concordia.
3b, 4 canat. - - 8b, 3 in laudes. " - Vielleicht bilden 7a und b nur
eine Halbstrophe, und ist eine ebensolcheausgefallen.

2<>7. (4.) In Festo Sancti PriTati.

Prosa IV.
(In Crypta.)

\ a. Exsultet nostra curia, 1 b. Gaudendum cunctis comiter,

In Privati memoria
Estcongaudendum
omnibus,
2 a. Nobis Dei clementia
Donavit in solacia
SanctumPrivatuni caelitus,
3 a. Private, gemnia praesulum,
Nobis datus in speculum,
Vicisti mundi rabiem,
4a. Post adepta martyria
In ista parva regia
Tuum corpus hic ponitur;
5 a. Hic in tui memoriam
Per te rogamus veniam,
Fac, ut Deus nos audiat;
Sed nobis specialiter
GaudendumMinatensibus
2b. Huic debemus canere,
Hunc semper debet sapere
j\Iens, liuguanostrapenitus.
3d. Adeptus Dei gratiam
Sprevisti mundi gloriam
Velut immundam scabiem.
4 b. Hic, quae tua potentia
Et quae tua sit gratia,
A. populo cognoscitur.
5b. Fac7 Deus tuis precibus
Det pacem hic orantibus,
Fac, Deus nos exaudiat.

268. (5.) In Festo Sancti Privati.

Prosa V.
(In Cava.)

0 Private, dum vivebas, Palma vestitus gloriae

In hac cava hic manebas, Scandisti caeli solium.
Hic orando, ieiunando, Hic Deus nostris saeculis
Hic, o bone, lacriraando Nos visitat miraculis,
Tuum corpus affligebas, Hic in tui memoriara
Soli Christo adhaerebas, Per te rogamus veniam.
Mundi spretis deliciis Fac, ut divina gratia
Dei vivebas studiis. Sit nobis in remedia.
Hic erat tua curia Private, tuis famulis,
In tantum ad sollemnia; Ad te venire sedulis,
Hinc barbarorumrabie Sis semperin auxilium
Abstractusper rnartyrium, Contramundi naufragium.
 259 -

209. (6.) In Festo Sancti Privati.

Prosa VI.
(In Crypta.)

Gloriose vir Private, Et nos, tua familia,

Victa mundi feritate Hic in tui memoriam
Sommo pacis obdormisti Per te rogamus veniam.
Et ad caelos ascendisti. Fac, Deus tuis precibus
Tuum corpus pretiosum Det pacem hic orantibus,
Et per saecla gloriosum Det nobis sibi vivere
Hac parva iacet regia, Et hinc ad te ascendere.

270. (7.) In Festo Sancti Privati.

Benedicamus.

Privatus, gemma praesulum, 2. Et dignas regi gloriae

Hic transivit per saeculum, Nos persolvamusgratias,
Quod nec adversis frangitur Quia Privatum hodie
Nec prosperis extollitur, Traxit ad suas nuptias,
Unde Ergo
Benedicamus Domino. Deo dicamus gratias.

271. (8.) Aliter.

Privatus, Christi pontifex, Privatus caesusfustibus,

Si passus est martyria, Caeli scandenspalatia,
Non potuit hoc carnifex, Aequatus est martyribus,
Quin scandat ad caelestia; Quia sprevit supplicia;
Nos igitur Unde
Benedicamus Domino. Deo dicamus gratias.

272. (9.) In Rerelatione S. Privati.

Prosa I.

1. 0 Mimatensis civitas, 3. Nunc tenet, quod desiderat,

Vivas tota iucunditas, Ut in somnis praeviderat,
Tibi quondara absconditus Oh, ad suum solacium
Privatus nunc est redditus. Nunc pascat in hoc gaudium.

2. Adventu tanti domini 4. Privatus suos visitat

Gaudendumomni homini, Et illos beatificat,
Gaudendum cunctis comiter, Ob, illius miracula
Adelberto maioriter. Deaurant nostra saecula.
17*
 260 -

5. Privatus snos reficit,

Ad se clamantes respicit,
Oh, illius miracula
Sint nostra spes et gloria.

27:5. (10.) In Revelatione S. Privati.

Prosa II.

1. Gaude, tellus Gavalorum, 3. Cane, Mimas, et laetare

Te salutat rex caelorum, Et in Deo iucundare,
Te salutat, te coronat, Tuus martyr revelatur,
Cum Privatum tibi donat. Miris multis exaltatur.

2. Tibi quondara occultatus 4. Martyr tuus operatur,

Est tbesaurus revelatus, Morbos fugat, plebs laetatur,
Hic thesaurus est caelestis, Adelberte praesul, gaude,
Quo fugatur omnis pestis. In Privati vivas laude.

5. In Privato tua vita

Et spes tua vivat sita,
Oh, Privatus te defendat,
Manum super te extendat.

In der Quelle bilden je zwei Zeilen eine Strophe, worauf jedesmal der
Refrain folgt: Privati revelatio Sit tua gloriatio. Es scheint itides, dafs vier
Zeilen zu einer Strophe zu verbinden sind.

274. (11.) In Revelatione S. Privati.

Prosa III.

1 a. Urbs bona Mimatensium, 1 b. Deus, deoram dominas,

Tota vivas in gaudium, Providit tibi eminus
Oh, tota sis in canere, Thesaurum tuum reddere.

2a. De novo nunc recuperas 2b. In organis et cantibus

Thesaurum, quem perdideras, Et in Privati laudibus
[Laeta] rumpe silentia, Declara tua gaudia.

3a. Haec dies est laetitiae, 3b. Haec dies exsultatio

Hoc est beatum hodie, Et tota iubilatio,
Quo nos Privatus visitat, Haec dies nos laetificat.

4a. Hac die revelatio 4b. Cuius sancta miracula

Celebrandacum gaudio Sunt canendaper saecula
Fit nostri sanctipraesulis, Cunctis in bonurasedulis.
 - 261 -

5a. Venit mater cum filio 5b. Mater instando precibus

Arrepto a daeraonio Commovit plebem fletibus,
Hac die, hic nos vidimus, Omnessciunt, quoddicimus.

6a. Surrexit in auxilium 6b. Privatus aegros reficit,

Et fugavit daemonium Ad se clamantes respicit
Sancti Privati gratia; Mira cum efficacia.

7a. Tpsum nobis canentibus 7b. Ut per ista sollemnia

Et in ipso sperantibus Consequamurcaelestia,
Donent sancti suffragia, Ubi pax est plenaria.
 Alexander Neckam,
Abbas Cirencestrensis,
t 1217.

Alexander Neckam, mit seinem Spottnamen Nequam, einer der gefeiertsten

lateinischeu Dichter des 12. Jahrhunderts, war geboren zu Harttbrd (nach
andern zu St. Albans) im September 1157, in derselben Nacht wie Konig
Richard Lowenherz, dessen Milchbruder er wurde. Nach Vollendung seiner
Studieu zu St. Albans lehrte er an der dieser Abtei inkorporierten Schule
/u Dunstable, ging dann nacli Paris, wo er 1180 als Lehrer an der Universitat
t.:itig war, kehrte 1186 in seine friihere Stellnng in Dunstable zuriick, um,
in St. Albans abgewiesenl?), in das regulierte Chorherrnstift von Cirencester
rinzutreten, zu dessen Abte er 1213 erwiihlt wurde. Er starb 1217 in
Kemsey in Worcestershire und wurde in Worcester begraben.
Es ist hier nicht der Ort, seine zahlreichen Werke in Versen und Prosa
aufzufdhren , von denen nur ein geringer Teil durch den Druck zuganglich
wurde. Die hier unter seinem Namen veroffentlichen religiosen Lieder be-
firiden sich in der Pariser Handschrift 11867 (anc. Fond St. Germaiti 376)
aus dem Ende des 13. Jahrhtmderts, welche vielleicht unmittelbar, jedenfalls
mittelbar aus Cirencester stammt. Sie folgen dort sogleich auf Neckams
Laus sapientiae divinae. Schon Hauivau hat in seiriem Aufsatze iiber Neckam
fiir die Nouvelle Biographie Generale XXXVII, col. 572 diese Lieder mit
Recht fiir Neckam in Anspruch genommen, hielt dieselben aber fiir prosaisch
und tibersah, dafs auf die Lieder Neckams zum Lobe der heiligen Maria
Magdalena einige Hturgiso.heHymuen auf diese Heilige folgen, die nicht von
Neckam, sonderu von andern Verfassern herruhren. Eine Bestiitiguug fiir
die ausgesprochene Ansicht liegt in dem Umstande, dafs Neekaui aueh eiu
Gedieht cleConversiones. Mariae Magdalenae verfafste, sowie darin, dafs die
einzigen zwei Lieder unter den Gesangen der Pariser Handschrift, die wir
auch aus andern Quellen nachweisen konnen, die Nr. 8 und 9, sich gerade
und nur in zwei englischeu Handschriften finden. - Vgl. Wright, Biographia
Britannica Literaria II, 449 ff. - - Du Meril, Poesies inedites du moyeii-%e
(1854), 169 ff. - Nouvelle Biographie GeneraleXXXVII, 569. ff. - Dictionaiy
of National Biography XL, 154 u. f.

275. (1.) I)e Beata Maria V.

1 a. lubilaeas excitent 1 b. Cum abyssi faciem

exsultationes caligo velaret,
In nobis dulcissimas Facta est lux, quae lucens
meditationes mundumillustraret,
De matre dulcedinis, De qua rerum artifex
cui veri praecones solem post fortnaret
Vera dant praeconia. Ad mundi solacia.
 - 263
2a. Est ergo de lucida 2b. Haecluna panselenos,
nubesol formatus;
Sic ex matre factus est
Christus incarnatus.
Lignum vitae germinat
hortus irrigatus
Leni rore gratiae.
8 a. Haec est sponsi thalamus,
in quo deitati
Dum nupsit humanitas,
tam sunt inclinati
Caeli, quam sunt homines
Deo foederati;
Felix matrimonium !
4a. Haec est urbs refugii
munita virtutuin
Tutis propugnaculis,
in qua rei tutum
Asylum reperiunt,
dum ad matris nutum
Rite colunt filium.
5a. Haec est illa Sunamitis
Speciosa,casta, initis,
David calefaciens;
6a. Ex virga flos pullulat
illaeso nitore,
Scintillat igniculum
crystallus candore
Non remisso, sed nitente
solito de more.
7a. Haec antiquis hostibus
Terribilis
Ut castrorum acies
Ordinata,
8 a. Ergo, mater pietatis,
Munus tuae largitatis
Nobis des propitia.
276. (2.) De Beata
1 a. Salvc, virgo generosa,
Dulcis, prudens, speciosa,
Gemma, rosa, liliura.
-
haececlipsimnescit,
Luna sine macula,
quae nunquam decrescit;
Haec est urna aurea,
qua manna dulcescit,
Haec turris constantiae.
3b. Haec est illa civitas
Dei gloriosa,
In qua pulchra singula,
cuncta gratiosa,
In qua porta clausa est
tota speciosa;
Haec est spes fidelium.
4b. Haec est arca foederis
tota deaurata,
A divinae gloria
lucis obumbrata;
Sic et sancto spiritu
virgo fecundata
Rosam profert lilium.
5 b. Paradisus voluptatis
Fructum profert sanctitatis
Mater virum nesciens.
Gb. Intrat vitrura radius
et non violatur
Vitrum; sic castissima
verbo fecundatur
Illibato castitatis
primitivo flore.
7b. Haec supernis civibus
Amabilis,
Lucens ut meridies
Orbi nata.
8 b. Stella maris, praebe lucem,
Ut sequaraurChristum ducem
Ad caeli fastigia.
Maria V.
1 b. Lux, aurora, luna, sol es,
Mater solis, fac, quod soles,
Tuis da solacium.
 - 264 -

2a. Salve, gemma virginum, 2b. Inter spinas lilium,

Vera salus hominum, Supernorum civiura
Semper vernans rosa; Laus, lux gratiosa.

3a. Mundi salns, porta caeli, 3b. Veritatem peperisti,

Decor Saron et Carmeli, Haeresesinteremisti,
Virginum aureola, Figraentorumidola.

4a. Nam te virga praesignavit, 4b. Tu mater es veritatis,

Quaeserpentesdevoravit, Exstirpatrix falsitatis
Serpentes raagoram. Et cultus deorum.

5 a. Hac in valle desolatis 5 b. Fecundata deitatis

Tuta salus honestatis, Rore, teraplum sanctitatis,
Dulce domicilium, Certa spes fidelium.

6a. Quo viso Noe laetatur, 6b. Per te pax huicmnndo datur,
Ramus es olivae; Fons es aquae vivae.

7 a. Tu locus es insignitus 7 b. Tu salutis anca, litus

Saphiris virtutum; Naufragis da tutum.

8 a. Mater Dei, mater vitae, 8 b. Duc ad locum deitatis,

Felix, dulce, tutum, mite Lucem, quam dat claritatis
Miseris solamen, Sol, [aeternara]Amen

277. (3.) De Beata Maria V.

1 a. Ad pedes benignitatis 1 b. Nisi tuae largitatis

Tuae, mater pietatis, Opem feras, quam renatis
Provolutus iaceo; Ferre soles, pereo.

2 a. Vitiorum sum oppressus 2 b. Ratio iacet sopita,

Mole, multis sum obsessus Caro punit irretita
Hostium insidiis. Pristinis deliciis.

3a. Heu,quidagam,quomevertam?3b. In te fido, mater Dei,

Sed, dum queror,ecce,certam Ad te venientes rei
Nanciscor fiduciam. Consequuntur veniam.

4 a. Ab antiqui Pharaonis 4b. Theophilum, quem orantern

Manu, mater Salomonis, Fletu genasirrigantem
Potenter tulisti Libens exaudisti.

5 a. Munitum capitibus 5b. Ut vilis apostata

Septem, decem cornibus, Saevus saeva in fata
Draconeinvicisti, Cederet,iussisti.
 - 265 -

6 a. Dum in lucem prodiisti 6b. Tu salutis fundamentum,

Rutilans aurora, Tu salutis portus,
Quandosolem concepisti, Matrum decus, ornamentum
Ut luna decora, Et conclusushortus,
Electa ut sol fuisti Nostrae spei firmamentum,
In assumptione. Corona coronae.

7a. Mundo nata mater munda, 7 a. In hoc mari procellarum,

In peccatis natos munda, In hac valle lacrimarum
Spes, salus, solacium, Nobis da subsidium.

278. (4.) De Beata Maria V.

la. Paradisus voluptatis 1 b. Imperator dum accedit,

Uxoratur, deitatis Tyrannus naturae cedit
Imbre misso caelitus", Et recedit penitus.

2a. Dum fomes extinguitur 2 b. Nobile triclinium

Aquis fontis vitae, Sanctae trinitatis
Lex membrorum vincitur Dulce domicilium
lam sopita lite Est virginitatis,
Carnis contra spiritum. Matrura decusinclitum.

3a. Ia fiscella scirpea 3b. Cellula virginea

Moyses reconditur, Maior orbe clauditur,
Facie siderea Accendit vis ignea
Victa pie flectitur Rubum, nec minuitur
Pharaonis filia; Viroris potentia.

4a. Impletur caelesti rore 4b. Partum culpa non praecessit

ConchaGedeonis, Expertem doloris,
lucundo fragrat odore Gaudium, quod mater gessit,
Domus Salomonis, Parit cum lionoris
Doraus pigmentaria. Virginalis gloria.

5a. Gloria mulierum, 5b. Ridet mater, nascitur

Genetrix laetitiae, Causa risus omnium,
Regem parit siderum Angelis indicitur
Nescia tristitiae, Nuntiare gaudium,
Dum parit laetitiam. Pacem et concordiam.

6. Virginis assumptio
Nobilis conclusio,
Principis confusio
Babylonis miserae.
 266
279. (5.) I)e Bcata Maria V.
la. Haec columnanubis lucens, 1 b. Haecest arbor, cuiusfructus
Verum Israelem ducens
Ad amoena patriae;
2a. Haec amicta sole solem
Araiciens
Carnis suae pallio,
3a. Dum lunam sub pedibus
Tenet, temporalibus
Praeesse docetur,
4a. Haec malorum Punicorum
Paradisus,fons hortorum,
Salomonis ferculum.
5 a. Haec est sapientiae
Domus, septem gratiae
Columnis decentibus
Excisa.
6 a. Ergo, mater gloriosa,
IMuliorum vernans rosa,
Lilium convallium,
iso. (<;.) De Beata
1 a. Stella maris, stilla mellis,
Sed plus radiosa stellis,
Plus stillis dulciflua,
2a. Foedus pacis mundo datur,
Ahno flore ligustratur
Aaron arens virgula.
3a. Mala nostra ferens ita,
Ne mors vivat, obit vita,
Res prima fit ultima.
4a. Nos consolansea sola
Felix scala, bonis schola,
Cedrum fecit bysopum,
5a. Vincit pugil ille gentis
Et ereptae de torraentis
Requiescuntpalpebrae.
Yita, mater expers luctus
In partu laetitiae.
2b. Fecundata prole prolem
Enutriens,
Obsecundans
filio.
3b. Et, ut temporalia
Censeamusvilia,
Dicere videtur.
4b. Haec bortus deliciarum,
Viventium fons aquarum,
Castitatis speculum.
5b. Haec rupes constantiae,
De qua est iustitiae
Petra sine manibus
Praecisa.
6 b. Ab Aegypto servitutis
Nos per viam duc virtutis
Ad terrara viventium.
Maria Virg-ine.
1 b. Mella procul dans et late
Terras omnes boiiitate
Serenat perpetua.
2 b. Christus ob mortale genus
Fit mortalis, fit egenus,
Fit locus ad iacula.
3 b. Fiunt arte Dei quadam
Mater virgo, Deus Adam,
Nomina synonyma.
4b. Est qua puer nobis natus,
Per quem iacet hostis stratus
Et afflictor inopura.
5 b. Felix captivorumstatus,
Hostis vero trucidatus
Tenet antrum funebre.
 267

6a. Virgo, candor honestatis, 6b. Quia sola potes dare

Virgo, mater pietatis, Plus,quamcaelum,terra,mare,
Virgo, potens domina, Fer nostra precamina.

7a. Christus, vita redemptorum, 7 b. Per te, mater speciosa,

Pestessedet vitiorum, Per te, grata Deo rosa,
Monstra premet scelerum Per te, fios mulierum.

281. (7.) De Beata Maria Yirgine.

1 u. Gaude, sacrarium 1 b. Gaude, solacium

Divini foederis, Humani generis,
Pudoris lilium Tutrix mortalium,
Candens prae ceteris, Praelata superis,
Quod solis radium Praebens remedium
Gemma conccperis In casu funeris
Et Dei filium Et patrocinium
Virgo pepereris. In causa pauperis.

2a. Nam, qui corruerat 2 b. Sua perierat

Vento superbiae, Adara ingluvie,
Nobis, quos oderat Quem sua liberat
Serpens invidiae, Christus esurie,
Quos suae noverat Cuius dum tolerat
Heredes gloriae, lugum miseriae,
Malum porrexerat Nostrae praeponderat
Sub boni specie. Mors contumaciae.

3 a. Deo conqueritur 3 b. ludex ulciscitur

Sors Adae misera, Luendo scelera,
Causa discutitur Libra dirigitur
Evae cum vipera, Adpendens pondera,
Poena convertitur Christus demergitur
In tua viscera, In lance dextera,
Vir novus plectitur, Sursumque tollitur
Peccata vetera Adam in altera.

4a. Oblatus hostia 4b. Ne tanti gloria

Felix pro miseris Marcescat operis?
Hostilis ostia Tanti victoria
Confringit carceris, Mercesque muneris,
Ligat daemonia De carne propria
Regemquesceleris Dat escam posteris
Et die tertia Expurgans vitia
Redit ab inferis. Fermenti veteris.
 268

5. Post hoc eximium

Crucis mysteriura,
In qao fidelium
Salus et gaudiura
Scitur consistere,
Ne patere
Recedere
Nos ab itinere,
Sed ora, fidelium
Ut gressus omnium
In se credentium
Ad vitae bravium
Curet dirigere. Amen.

282. (8.) I)e Beata Maria V.

1 a. Laetare,virginum 1 b. Ut nobis auferas

Flos adrairabilis, Mundi caliginem,
Per quara lux luminum In te confoederas
Facta visibilis Matrem et virginem
Obscuris hominum Simulque generas
Illuxit nubilis. Deum et hominem.

2a. Parentem pariens 2b. Implentur litterae

Alvus non parturit; Vatum a saeculo,
Fons indeficiens, Dura sic in paupere
Qui semper scaturit, Latens cunabulo
Sitit multotiens, Tonans in aethere
Et panis esurit. Vagit in stabulo.

3 a. Mortem turpissiraam 3 b. Post litem maxiraam

Fereus innoxius Redit ab inferis
Offert se victimam Ovem centesiraara
In cruce saucius, Reportans umeris
Et tuam animam Drachraamque deciraam
Pertransit gladius. A domo cineris.

4 a. Post hoc eximium 4 b. Sit nobis filius

Mysterium, Propitius,
Quo nullum sanctius, Propter quos saucius
Per te, mortalium Cruorem proprium
Refugium, Innoxium
Quo nullum tutius, Fudit ulterius.l)

x) Dies Lied steht auch in Trop. ms. Dublinense aimi 1352. Cod.
Cantabrigien. Add. 710. -- Lesarten: 1b, 5 generis.--3a, 6 Pertransivit.-
4 a, 3 sanctus. - - 4 a, 4 mortissimi.
 - 269 -

283. (9.) De Beata Maria V.

1 a. In te concipitur, 1 b. Intra te clauditur,

0 virgo regia, Qui claudit omnia,
Rex, a quo regitur Aeternus nascitur
Caelestisregia-, Pater ex filia;
In te conectitur Candoris igitur
Duplex substantia, Non raarcent,lilia,
Quibus accingitur Nec ardens patitur
Gigas ad proelia. Rubus incendia.

2a. Succensaradio 2 b. Verbi conceptio

Superni luminis Nil habet criminis,
Splendens in medio Ncc flore proprio
Nostrae caliginis; Florere desinis;
Dum incarnatio In te fit unio
Fit in te numinis, Matris et virginis,
Nostrae corruptio In tuo filio
Cedit originis. Dei et hominis.

3a. lugum malitiae 3b. Lator iustitiae

Portans alterius, Latronum medius
Qui suae propriae Matris in facie
Non erat nescius, Torquetur anxius,
Servuli rabie Locum Calvariae
Liber, innoxius Cruentat saucius
Douator gratiae Pendens rex gloriae
Damnatur gravius. Tanquam inglorius.

4a. Statera subditur 4b. In se reliditur

Excelsi dexterae, Mors ausa teraere
Christus adpenditur Vitae, qua vivitur,
Cum nostro genere, Mortem infligere;
Qui, dum deprimitur, Dnm vita moritur
Facit ascendere, Pro nostro scelere,
Lanx nostra tollitur Mors non permittitur
Descensu ceterae. In nobis vivere.

Per hanc sanctissimam

Paschalem victimam,
Per te piissimam,
Cuius hic animam
Transivit gladius,
Propitius
In raelius
Reformet ocius
 - 270

Nos, plebem pessimam,

Et penam azimam
Et pacis victiraam
Et precem optiraam
Det nobis filius. *)
5, 11 pacem.- Das Schemades Liedes(und also auchSingweise)wie
in Nr. 281 (7).

284. (10.) l)e s. Maria Mag-dalena.

1 a. Voluptatum sitim sedat 1 b. Instar ferri mens ignescit,

Fervorignis, dummenssedat Sed ut aurum post liquescit
Spiritali studio; Resoluta gaudio.

2 a. Crescit fides, fervet amor, 2 b. Dolet laetum, fidens tremit,

Gaudet spcs, ascendit clamor In cavernis petrae gemit
Ad tribunal iudicis. Cor columbae simplicis.

3 a. Dat privatae legeslegis, 3b. Hortum[que] deliciarura

Legis vitae, summi regis Rigans rivis lacrimarum;
Osculans vestigia, 0 laeta maestitia!

4a. Sic, sic regi propinare 4 b. Isto potu delectatur

Gaudet araor, flens amare, Rex convivans, sic cibatur
Suas lugens lacrimas; Cibis cibans animas.

5a. Ut commissa sint dimissa, 5 b. Cor explorat, gemit, orat,

Instaurare vult amissa Ver aetatis se deplorat
Disciplinae studiis; Consumpsissevitiis.

6a. Sed manum ad fortia tib. Viola fit liliura,

Mittit, colit studia Laetum dans solacium
Consommatae vitae; Paenitenti rite.

7a. Felix ergo Magdalena, 7 b. Fac nos Christo sic subesse,

Nos transferri in amoena Ut possimusinteresse
Fac caelestis patriae; Canticis laetitiae.

285. (11.) I)e s. Maria Magdalena.

1 a. Magdalenes inclita 1 b. Florentem amygdalum

Gesta, mores, merita Nobile dat Magdalum
Exaltemus, Amygdalo
Exsultemus A Magdalo
Vultu, voce, mente. Nomen sortiente.

J) Vgl. Anal. XX, 140, woselbst dies Lied aus einer Oxforder Hs. iu
sehr abweichender Form mitgeteilt ist.
 - 271 -

2 a. Haec spretis deliciis 2b. Theoriae filiis,

Mundi, carnis vitiis Paradisi liliis
Se fugit et saeculum, Exemplar et speculuin.

3a. Proficit in melius 3 b. Diligit, quemeligit,

Mores iam correcta, Sed prius electa,
Se custodit artius Dum dilectum diligit
Solito cor, recta Deligens dilecta,
Via vitae rectius Mundi ponipas abigit
Tendit in directa, Spe sursum erecta,
Legis vitat invia. Leni telo saucia-

4a. Regit amor, dirigit 4 b. Fervet, amat, uritur,

Fides, quam spes erigit, Igne cor accenditur,
Provida se porrigit Instituta sequitur
In anteriora. Melle dulciora.

5a. Nunc laetas maestitias 5 b. Regnantem in pectore

Fovet, nunc delicias, Cevnere sunnnopere
Vix capit divitias; Quaerit, agit propere,
Has dat amor rectus. Quod iubet affectus.

6a. Fontem vitae lacrimis 6b. Felici devotio

Dum rigat uberrimis, Gaudet in obsequio,
De petra mel sugens Dura fervor dulcescit,
Dolens, gaudens, lugens, Fruehs dulcor crescit;
Dulci condit oscula Quidquid agit sedula,
Imbre lacrimarura. Censet amor parum.

7a. Fluit a dulcedine 7b. Ut fluant aromata,

dulcor in cor laetum, paradisum mentls
Praesensest tranquillitas Auster perflat, spiritum
reddens cor quietura, vini ignientis
Invitat ad gaudia Sentit, sed vix sustinet
spes virtutum coetum; aestus vehementis
Supra se mens tollitur. Fervorem, quo rapitur.

8a. ResurgenteDomino 8 b. Quam felices habuit

mundus resurrexit; successusad vota,
A torpore languido Dum agnovit Dominum
iacentem erexit voce verbi nota!
Magdalenae, nuntians, Novus sol laetitiae
quod dies illuxit refulsit in mente
De sepulcro Doraini, Vero iam exterius
dies, quem adduxit sole refulgente,
Ortus sol iustitiae. Sole quidem gloriae.
 - 272 -

9a. 0 beata nuntia 9b. Tot insurgunt proelia,

Communis laetitiae, Tot latent insidiae,
Tuis sis propitia; Tot infestant vitia,
lesum, venamveniae, Seducuutblanditiae;
Collatorem gratiae Hac valle miseriae,
Nobis reconcilia. Tuis fer solacia.

3a, 7 Legit.

2s<;. (12.) De .saucta Maria Mag-dalena.

1 a. Chordas cordis intendamus, 1 b. Laus Mariae Magdalenae

Ut concordes recolamus De caelestis orta venae
Mariae praeconia. Venit adtluentia.

2a. Quam laudavit et amavit, 2 b. Quam respexit et erexit,

Quam purgavit et probavit Quam prospexit et evexit
Dei sapientia; Domini clementia.

3 a. Cui multum est indultum, 3b. Altum gemens, humi iacens

Quoniam dilexit multum Corde clamans, ore tacens
Sua flens flagitia, Lacrimatur anxia.

4a. Pedes lavat et extergit, 4 b. Cordis alti perscrutator,

Osculatur et respergit Piae Mariae salvator
Unguenti fragrantia; Acceptat obseqnia.

5a. Cuius caput cum unxisset 5 b. Hanc praedixit praedicandam

Et hauc ludas arguisset Modo Christus et beandam
Ferves avaritia, Perenni memoria.

6a. Hanc resurgens visitavit, 6 b. Hanc araavit et ornavit,

Huic primo revelavit Hanc beavit et levavit
Novae vitae gaudia. Ad caeli fastigia.

7a. Felix ergo Magdalena, 7 b. Fac nos Cbristo sic subesse,

Nos transferri in amoena Ut possimus interesse
Fac caelestis patriae, Canticis laetitiae.

287. (13.) l>e saiicta Maria Mag-dalena.

1. Universae vota gentis

Gloriosae paenitentis
Celebrent praeconia.

2 a. Magdalenagravi poena Non desperatde salute,

Se castigat,ut configat Sed accingit se virtute
Carnis desideria. Caelestiquegratia.
 273
3 a. Pietatis adit fontem
Ac virtutum tangit montera
Tendens ad caelestia.
4a. Mens in ttetum tota tiuit,
Nuncest,quodiam dudumfuit,
Facta prorsus alia.
5 a. Non est meraor pharisaeus
Suae leprae, de qua Deus
Miserum curaverat.
6 a. Exactoris iugum fregit,
Vicit mundum et elegit
Sibi partem optimam;
7 a. Sic accedit Christi donis
Raab atque Babylonis
Beata conversio,
8a. 0 dulcedo mentis piae!
Araor, fides, spes Mariae
Lazarum resuscitat.
9a. In futuro profuturam
Circa Christi sepulturam
Impertitur omnem curam,
Ut dilecto serviat.
lOa. lucundata visione
Resurgentis et sernione
Praeceptoris iussione
Redit ad discipulos.
lla. Omnes ergo voto pari
Hoc utamur exeraplari
Et affectu singulari
Studeamus imitari
Mariae vestigia.
Dreves, Hymnograpbi Latini. 1.
-
3 b. Illa currit et curruntlacrimae,
Adflictaeque singultus animae
Morbi sunt indicia.
4 b. Arte sumrai medici
Fit coloris unici
Pellis pardi varia.
5 b. Paenitentis ad ingressus
Damnat illara et excessus
Veteres improperat.
6 b. Lavans, ungens et capillis
Tergens[pedes]plus in illis
Suam lavit animam.
7 b. Contemptusin gratiam,
In laudem et gloriam
Versa est confusio.
8 b. Esse credit hortulanum
Salvatorem, nec in vanum,
Nam in hortis habitat.
9 b. Ut effulsit lux divina
Vi coruscans repentina
Quasi stella matutina,
Verum solem nuntiat.
10 b. His infundit verbi rivos
Fide firmans semivivos
Colligitque primitivos
Fidei manipulos.
llb. Simus Martha per laborem
Et Maria per amorem,
Ut cum eis salvatorem
Contemplemur et decorem
Regnantis in gloria.
18
 Anonyiiius Noanus.
Monachus Cisterciensis,

In (ler Handschrift 652 (A 570) der Stadtbibliotbek von Rouen,

Sammelbande des 13. Jahrliundcrts , der aus der Cisterzienser-Abtei St
Maria de Noa (la Noe oder la Noue) in der Diocese Evreux stammt, befinden
sich die nachstehend mitgeteilten , 1900 voii l>luine aufgefundenenund ab-
geschriebenenGedichte. Da der Verfasser sich niclif neinit, konnen ivir ihn
inir nach dem Fundorte seiner Poesien benennen, welche sich durcb gute
Beherrschung der poetiscben Formen des zwolften und dreizelmten Jabr-
hunderts auszeichnen.

Laus et Speculum Reginae Caelormn.

Incipit prologns in laudem et specnluin reginae caelonnn.

Reginae cunctorum et dominae caeli et terrae, beataeet gloriosae

semper virginis et Dei genetricis Mariae gratia et pietate fidentibus,
gloria et lionore gaudentibus, eiusdem minimus sua Deique gratia
servulus praesentem et aeternam sulutem Dei genetricis et virginis.
Aegrotanti mihi tempore sacro quadragesimaeet lectulo decum-
benti piae voluntatis et meditationis id inoidit, iramo desuper, sicut
sensi, radius mihi caclestis inspirationis illuxit, ut de tanta tamque
magnifica virgine gloriosa pium aliquid per Dei gratiam excogitare
temptarem, memoriae litterarura, sicut dignum et fructuosum, sicut
honestum et utile, coeptum commendans opusculum. Quod leni
consonantia resonans et dulci currens eloquio mentes legentium,
aniraos audientium dulcedine sua demulceat, demulcens alliciat,
alliciendo foveat, fovendo provehat et accendat ad amandam et
venerandam venerabilera et gloriosam semper virginem et Dei gene-
tricem Mariam.
Quod ita concipiens corde et animo, ad virginem inde recurrens,
regnantem in ea sicut in proprio throni sacrario spiritum sanctum
per eandem mente deposco, quatenus mihi de sacra virgine gloriosa
sua benignitate et gratia piissimus inspirare dignetur, quod sibi
gratum, virgini non incongruum, amantibus eam propitabile, salutiferum
et utile fiat. Non amantibusenim videtur amarum, quod dulce est.
Sed vae, qui dicunt malumbonumet bonummalum, ponentestenebras
lucem et, quod dulce est, in amarum et e converso!
 275 -

Piam etiam piissimae virginis clemcntiam, fiduciain habens in

ea, supplex tidenter exposco, quatenusmihi fluminis impetus laetificans
civitatem T)ei de fonte virginis gratiae septiformis inundet, eadein
desuperinfundente, qua semper tota redundat Maria gratia plena,
ad laudem virginis et gloriara filii sui lesu Christi, Domini nostri.
Hoc autem opus non ex industria neque fato neque fortuna,
sed sicut Doininus dedit et sicut per dies unum post aliud capitulum
singillatim scriptum est, in quinque partes distinxi. Non enim omnia
simul morbo detentus explevi. Quod si robustior essem, eodem,
capitula quo digesta sunt ordiue, singula distingucre maluissem, ut
qui forte morbo vel occupatione, taedio vel oblivione totum ofterre
non poterit, qnantum ei spiritus sanctus inspiraverit, Deo praesentet
et virgini et iugi voto decantct ad honorem et gloriam Dei et laudem
genetricis eiusdem, gloriosae virginis Mariae, reginae caeli et terrae.
Praesentem vero libellum, quantuui ad actorera, opusculum,
quantum ad virginera, laudem et spcmhnii et opus caelestevocamus
et librum virginis almae per partes quinque divisuin. Sed quinis
partibus illis, si praesens prologus, initia titulorum et finis subiecto-
rum addantur, non solum septem instar gratiae septiformis. sed
partes octo refulgent instar aeternae beatitudinis. Unde scriptum
est: Da partes septem necnon et octo: Septcm in promerendo, octo
quidera in possidendo; septem in exsilio, octo quidem in patriae
gaudio; septem in gratia septiformi, octo quideni in gloria multiforrni.
Vel septem et octo in utraque vita, in utraque stola. in utraque
ccclesia, in utraque vitae corona: in corona praesentis victoriae, in
corona perpetuae gloriae. 8c)/te»>/xirtcs dat ecclesiae vel sibi et
animae suae, qui numero vitae septenario in activa vita gratia septi-
formi refulget, octo partes novit dare, qui per septemplicem volat
gratiamad superuaevisionis octonarium et aeternaebeatitudinis gloriam.
Explicit prologus.

Incipit titulus in introitum libri huius.

Ecce, patens aditus praesentis porta libelli,

Porta patens penitus patientibus atque rebelli!
Hic etenim pravis mentisque quibusque suavis
Emicat orandi modus, hostia sacrificandi,
Sicque Deo digne varii spiraminis igne
Hostia praeclara cordis mactatur in ara,
Plusque Deo cara, dum plus toleratur amara.
Agna, columba, capra, triplex haec hostia sacra,
Alba, rubens, taetra caelesti spirat in aethra,
Contemplativi, certantis et inchoativi
Gratia, martyrium. contritio, tus quoque dium,
At super, intro, foris redolent incensa doloris.
Explicit titnlus.
18*
 - 276 -

2-ss. (1.) Incipit Introitus.

1. Ave, Maria, 8. Sancti laetantur

Gratia plena, Et gloriantur
Dominus tecum! Ordines poli,
Felix et pia, Unde fovetur,
Virgo serena, Qtiidquid tenetur
Quidquid est aequum, Ambitu soli.
2. Quidquid est tutum, 9. Spiritus sanctus,
Quidquid virtutum Talis et tantus,
Et honestatis, In te descendit
Quidquid est floridum, Teque benigne
Nobile, lucidum Suo sic igne
Amoenitatis, Totam accendit,
3. Per tuum Ave, 10. Ut velut ignis
Mundo suave, Rebus et signis
Nobis illuxit, Lucida fias,
Omne molestum Tua resplendens
Vel inhonestum Mentes succendens
Procul excussit. Gratia pias.
4. Benedicta tu, 11. Virtus et patris
Deum adfatu Gaudia matris
Quae Gabrielis Tibi donavit,
Et genuisti In te resedit,
Et aluisti, Tibi se dedit
Virgo fidelis, Et obumbravit.
5. In generali 12. Unde, quod natura
Sexu mortali Ex te beatum,
Veteris Evae Est causa rei,
Quae depulisti lure vocatur
Et diluisti Et adoratur
Geminum Vae Vae. Filius Dei.

6. Virgo sacrata, 13. Dumque favisti,

Partu beata Dura paruisti
Virginitatis7 Regi superno,
Mater intacta Sic genuisti,
Filium nacta Sic meruisti
Divinitatis. Lumine terno,
7. Et benedictus, 14. Lumine veri
Kobis astrictus Regis impleri
Humamtate, Gratia Dei
Uteri tui Voce sub illa:
Fractus, qao frui Ecce, ancilla
Cum ubertate Domini inei.
 - 277 -

15. Sic inspirata, 22. Sedit absconsus

Sic vulnerata Et taraquamsponsus
Cuspidezeli, Inde processit,
Dulcis amoris Sed hic a rnente
Intus et foris Tua clemente
Numine caeli Nunquam recessit,
16. Ferves et amas, 23. Tua qui porta,
Fervens exclamas, Nunquam distorta
Virgo perita: Satanae morbis,
In me servata, Venit a clausa
Mihi cognata Nostri de causa
Caelibe vita Conditor orbis,
17. Fiat ancillae 24. Ut solis radius
Dei tantillae Semper innoxius,
Mihi secuudum Immo sol verus
Tuum hoc tale lutrans et exiens,
Verbum vitale, Lenis et leniens
Sanctum et mundum, Nunquam severus.

18. Ut salva mei 25. Ergo, quae solem

Filium Dei Deum in prolem,
Virginitate Virgo, tulisti,
Utero feram, Sole divino
Integra geram Magis omnino
Fecunditate. Virgo fuisti.
19. Mater divina 26. Ergo, luciflua
Sic et regina Virgo, dulciflua,
Facta credendo, Qnae non contemnis
Dominum caeli Nos, licet humiles,
Verbo fideli Nebulae similes,
Condpiendo, Virgo perennis,
20. Matris honore 27. Quaesumusmiseri,
Gaudes cum flore Nebula veteri
Virginitatis, Caliginosi,
Virgo perfecta Quaesurnusbumiles,
Mater effecta, Turbidi, fragiles
Sed deitatis. Et tenebrosi,

21. Aevus1) conclavi, 28. Nos pie libera,

Munda, suavi Virgo lucifera,
Rex honestatis, Saeculi salo,
Deus et homo Mundi periculis,
Tuae in domo Zabuli spiculis,
Integritatis Ab orani malo.

Eiuus Hs.
 - 278 -

29. Ut tibi tantae 30. Ut tibi tecum,

Virgini sanctae Sicut est aequum,
Complaceamus, Congratulemur,
Ut tui nati Ut sine nebula
Kegna beati Christo per saecula
Possideamus, Congloriemur.
Explicit Introitus.

Incipit commendatio et commendationis oratio.

Incipit e caelis oratio lupsa fidelis,
Cor faciens alacre, laus sacra lausque sacrae,
Laus genetrixque Dei, sacra semper virgo Mariu.
Nunc et, virgo, mei dux, precor, esto pia.
Explidt commendationis oratio.

Incipit titulus in priino capitulo.

0 regis speculum, decus omne iubarque suave,
Virgo, poli speculum, lucis et orbis, ave.
Gratia glorificans actorem, quid mage conor?
Christum magnificans gloria, laus et honov,
Vita, salus orbis, confectio congrua raorbis.
Quantus bonos hominum! virgo parit Dmninum.
Te rogo mente pia, raihi virgo medere Maria
Et miserere mei semper amore Dei
Daque, per hoc munus imbi fiat trinus et unus
Et caelum propius x), rex sine fine pius.
0 lux, o species, specimcn speculi speciale,
Lux, via spesque, dies, stella marina, vale!
Munus, virgo, precum Christo simul oifero tecum,
Contiguum laudi tu suscipe, mitis, et audi.
lidt titulus.

289. (2.) Incipit Speculuiu Reg-inae Caelorum.

1. 0 Maria, virgo pia, 3. In me verte, in me fer te

Virgo mater Domini, Refundens clementiara,
Mater dia, vitae via, Inferendo, infundendo
Data felix homini, Veniam et gratiam.
2. Supra rosam speciosam 4. 0 benigna, Deo cligua,
Vultus tui faciem, Lapsu lapso veteri
Gratiosam, gloriosam Miserere et medere
Oculorum aciem, Medicina celeri.

J) piius Hs.
 - 270
5. 0 regina, laus divina,
Lux et decushominum,
Medicina nobis trina
Genuisti Dominum.
G. Naturalis, spiritalis,
Deus, homo caelicus,
Corpus osque, sensus quosque
Verus fovet medicus.
7. Hac divina medicina
Mihi saepe saucio
Misereri et mederi
Debes ex officio.
11. Tu ad opus peccatorum
Super choros angelorum
Scandis ad caelestia,
Tu in causa salvandorum
Intras caelos et caelorum
Volans ad sublimia.
12. Numquid ibi peccatores
Intra regis nostri fores
Te habent in gloriaV
Nonne propter transgressores,
Ut pro eis semper ores,
In solis es regia?
13. Nonne tulit ipse Deus,
Ut salvetur per te reus,
Tuus esse filius,
Nobis natus, nobis datus
Et pro nobis incarnatus,
Cui astas, propitius?
14. Numquid ipsa propter eos,
Ego dico, propter reos
Et salutem gentium
Intra sanctum tui claustrum
Verum suscepisti Austrum
Et actorem omnium,
-
8. Dixi debesnec ut hebes
Homo sic proloquitur,
Quia tu es, per quam lues
Mundana detergitur.
9. Cumsimfoenum,immocaenum
In mea miseria,
Tibi sanctae loquar tantae
Salva tui gratia:
10. Quamvis limus omnessimus,
Tui tamen solii,
Quamquamfumus,causasumus
Tui et fastigii.
15. Virgo Deura concipiens
Et virgo Deum pariens
Ad opus peccantium,
Sancta virgo, sancta parens,
Nullo prorsus bono carens
Ad lucem errantium?
16. Tu es mater tui patris,
Ipse pater suae matris
Ad vitatn mortalium,
Tuus natus est Messias,
Ut regina caeli fias
Ad pacem fidelium.
17. Si non experientia,
Tamen nosti scientia
Miserias hominum;
Ergo succurre miseris,
Quibus iure compateris,
Piissima virginum.
18. Nara pro vita peccatorum
Imperatrix es cunetorum
Ad salutem omnium;
Ergo temet ipsam prostra
Coram Deo sicut nostra
Pro coetu credentium.
 280

19. Tuum est enim proprium, 21. Pia mater, indigneris,

Ut tuum cogasfiliura Nec avertas, nec mireris.
Pietatis foedere Quia caro fragilis,
Sicut mater salvatoris, Et cum mundo Satanhostis,
Ut sit ei sempermoris Sicut Dens et tu nostis,
Nobis condescendere. Et mens nostra labilis.

20. Ergo debes,virga lesse, 22. Nunquam,fere nunquammi-

Memor mei semper esse grant,
Et humani generis. Sed affligunt et denigrant
Sed ne nobis, quia sumus Nos ut hostes impii.
Vile lutum, vilis bumus, Unde tua nunc alumna
Nobis, inquam, miseris, In labore et aerumna
Huius exterminii

23. Ad te clamat bis in itnis

Et in huius vitae limis
Humilis et minima,
Ad te spirat, nunc in caelis,
Ecclesia vel fidelis
Et paenitens aniraa.

24. 0 dux alma, 27. Nostrae spei

Vis et palma Dux et rei
Totius ecclesiae, Cohaerensvestibulum,
Lux et vita, Helisaei,
Nobis sita Veri Dei,
In loco clementiae, Currus et vehiculuni,

25. Qui caecantur, 28. Manna roris

Ut ferantur Et candoris
Post mundi fallacias, Germinans vermiculum,
Dementantur Quem ludaei
Et damnantur, More rei
Nisi tu subvenias. Contrivit patibulum,

26. 0 mellitae 29. Porta caeli,

Instar vitae Norma zeli,
Sanctitatis speculum, Legis tabernaculum,
Viae tritae Manna pluens,
Iter, mitte Melle fluens
Salomonis
ferculum. Regishabitaculum,
 281 -

30. Astans ei,

Tantae rei,
Quae es Dei speculum,
Sursum rei,
Quaeso, mei
. Esto dux in saeculum.

Explicit capitulum primum.

Incipit titulus in secundo.

Virgineum speculum, purificans oculum

Cordis utrumque, Dei laus, raedicina rei,
0 medicina rei, congrua semper ei,
Verae lux fidei, linea recta spei,
Te rogo corde pio, qua magis arte scio,
Te raihi propitia vivere mente pia.

Explicit titulus.

25)0. (3.) Incipit secundum Capitulnm.

1. 0 Maria, vere pia, 6. Ut meorum delictorum

Miserere miseris, Relaxatus venia
Miserere, pia vere, Fluviorum sim tuorum
Pereunt, quos deseris. Fecundatus pluvia.

2. 0 serena, Deo plena 7. 0 solaris stella maris,

Trinitatis gratia, Portus et refugium,
Virgo munda, sed fecunda Salutaris in praeclaris
Deitatis gloria, Mons et refrigerium,

3. Causa Dei, quaeso,mei, 8. Veri solis, tuae prolis

Piorum piissima, lubar et solsticium,
Miserere, mitis vere, Absque mora sic exora
Omnium dulcissima. Tuutn pro me filium,

4. 0 praeclara, Deo cara, 9. Ne, qui mortis sum in portis,

Tuo mihi servulo Incurram naufragium,
Sic dignare propinare Sed te duce tua luce
Gratiarum rivulo, Fruar virtualium.

5. Ut fermento luculento 10. 0 miranda, veneranda,

Expiatus veteri Miro fulgens iubare,
Et divino sim omnino Mire fluens, miro fruens
Mancipatus operi, Paradisi nectare.
 - 282
11. Quaenon tuis mire pluis
Errantes praeveniens?
Quaeque fluis pie tuis
Pellens, iuvans, praeiens.
12. Tui casti sunt et pasti
Bonis continentiae,
Non incesti nec qui pesti
Serviunt luxuriae.
13. Mihi tuo, sed qui fluo
Veteri fuligine,
Mihi casto, sed depasto
Propria aerugine,
14. Quaeso,plue, quaeso,flue
Gratiarum fiumine,
Ut per tuam manum fluam
Virtutum spiramine.
15. 0 suavis et, quae favis
Omnibus es dulcior,
Flore, fructu, rore, ructu
Singulis suavior,
16. 0 innupta, huc eructa
Dulcis undam fluminis,
Virgo dia, cuius bria
Dulce nectar numinis,
17. Fontes vivos, Dei rivos
Multiformis spiritus
Emanantes et rorantes
Animas divinitus
18. Et recondit et refundit
In hortos ecclesiae,
Vivos rivos, vere vivos
Septiformis gratiae.
19. 0 clementis, miserentis
Virga Dei regia,
Quam rex verus Assuerus
In misericordia
20. Hesther tendit et suspendit
Aman in patibulo,
Quodludaeo Mardochieo
Parat in latibulo.
J) Am untern Eand von andererHand verandertin: Solis ortus, vitae
portus Totius relugii.
21. Aman liostis Orci postis,
Hesther est ecclesia.
Mardochaeusest ludaeus
Quisquisin angaria
22. Plebem Dei, datus ei
Rector, eani instruit,
Artaxerxes est, qui messes
Et omnia tribuit.
23. Virga recta et porrecta
Pio moderamine,
Deaurata et gemmata
Fronde, tiore, germine,
24. Tu es, pia virgo dia,
Virga regis gloriae,
Nobis data et prolata
In signura clementiae.
25. Tuam clemens ego tremens
Expeto clementiam,
Tuam orans et implorans
Pietatis gratiam,
26. Ut amore et honore
Dei, tui filii,
Tuus votis sira et totis
Nisibus obsequii.
2 7. Corpus, nientem etpraesentem
"Vitae meae modulum
Deo vere fac placere
Meque tibi servulum.
28. Si me reum apud Deum
Assuraasin filium,
Salvus ero neque quaero
Longius auxilium.
29. Peccatores intra fores
Divini triclinii,
Ubi gaudes ferens laudes
In throno palatii,
30. Ad te spirant et suspirant,
Sui spein confugii,
Quaees lumen et cacumenl)
Humani solacii.
 - 283 -

31. Ad te clamans,foc, ut amans 32. Ut amaris huius maris

Deum super omnia Fluctibus exsiliam
lunctus tibi bic et ibi Et devotus tibi totus
Tua fruar gratia, Deo sernperserviam.
Explicit secundum capitulum.

Incipit titulus in tertio.

Virginis et matris, quae cunctis obviat atris,

Laus et honor Domini couveniens homini.
0 pia, christicolis sacra lux et regia solis,
l)a mihi laude tua vivere perpetua.

ExpUcit titulus.

2J)1. (4.) Incipit terthnn Capitulum.

1. 0 Maria, lux et via 7. Virgo Dei, perpes ei

Sursum et inferius, Comes ad regalia,
In caducis via lucis Sponsa, soror et, quid moror,
Peragranssuperius, Et mater et filia.
2. Tn sophia vitae via, 8. 0 sublimis, es in imis
Luce lucens clarius, l'ie fovens bumiles,
Fac nos vere relucere Qui nituntur, sed labuntur
Intus et exterius. Saepius ut fragiles.

3. Mira mater, cuius pater 9. Continendo et parendo

Deus est et filius, Tibi fore sirailes
Dulce donum, raire bonum, Fac gementeset treraentes,
Cunctis mirabilius. Fac honestos, utiles.

4. Virgo mira, per quam diru 10. Nostras mentes fac clementes,
Perit pus veneria, Quae nos ad hoc praemones,
Per quam itur et exitur Et constanteset calcantes
Mundi de miseria, Mundum, carnem,daemones.

5. Per quam fletur et deletur 11.0 praedives supra cives

Scelerum spurcitia, Supernorum oranium,
Per quain statur et vitatur Lux amoena, bonis plena
Pervicax invidia, Cunctorum insignium.

6. Per quam homo Dei domo 12. Tanta, talis, aeternalis

Vivit,in concordia, Amatrix humilium,
Per quam datur et servatur Nobis praesto semper esto,
Honestatis gratia. Quam milia milium
 - 284 -

13. Comitantur,venerantur 17. Fac nos plenesine Mene

Agmina caelestium, Preee, voto, gemitu
Et, quosurget, fac, expurget Deo vere condolere
Durum hoc exsilium, Corpore et spiritu.

14. Paenitentes et sequentes 18. In te namquescimusquamque

Tuum per te filium, Rem coesseDomini,
Exspectantes et sperantes Omne bonum, omne donum
Tuum adiutorium. Conveniens homini,

15. Quae est Dei placens ei 19. Templum regis, arcam legis,
Propitiatorium, Miram supellectilem,
Et divinis cum cortinis
Togam inconsutilem.

16. 0 puella, verbi cella 20. Tu es urna et diurna

Dei, mons charismatum, Dei vestis aurea,
Ncc est tale spiritale Manna, soccus,virga, coccus
Plenum vas aromatum. Et regalis laurea.

21. Latum in te caritatis,

Longum est aeternitatis
Infinitae gloriae,
Imum est huraanitatis,
Altitudo maiestatis
Tuae praemineutiae.

22. Candelabrum, aeris labrum, 26. 0 beata advocata,

Boves, mortariola Fons misericordiae,
Cum tabellis et fiscellis Felix nata, felix data
Sunt offertoriola. Nobis et ecclesiae

23. In te mensa et expensa 27. Advocata, Deo grata,

Cherub tintinabula, Ante thronurn gloriae
Dulcis sapor, mitis vapor, Pro praelatis et sacratis
Odoris turibula, Voto continentiae,

24. Ignis, tura et his plura 28. Coniugatis et renatis

Dei utensilia, Christi et ecclesiae,
Sanctitatis, claritatis Ut exores intra fores
Et aurea omnia. Divinae clementiae.

25. Ergo tanta taraque sancta 29. Omni hora clemens ora
Legis consummatio Pro redemptis sanguine
Nos emundetet fecundet Tui nati, iramolati
Tua benedictio. Pro mundi peccamine.
 - 285 -

30. 0 decora et odora 31. Tua munda lucis unda

Super omnesspecies, Nos perfunde caelitus,
Nunquam fusca, sed corusca Nos circumda, nos inunda
Supra solem decies, Luce sancti spiritus.
Explicit tertium capitulnm.

Incipit titulus ia quarto.

Alraa Dei dia genetrix, impleta sophia,

(^uod tibi raente pia sic offero, sume, Maria,
Fac et idem vere tibi munus eique placere,
Qui per te munus sit nobis, trinus et unus.

Explicit titulus.

2!>2. (5.) Incipit Capitnlum quartum.

1. 0 Maria, mater Dei, 5. Dulcis arbor et vilalis,

Convertentis mater rei, Nunquam fuit nec est talis,
Virgo sincerissima, Nec erit consimilis.
Via lucis, dux et palma Aaron summi virgula,
Conversorum,raater alma, Nova ferens miracula,
Virgo benignissima. Virga ferax humilis.

2. Miserorum miserere, 6. Humo carens et humore,

Miseratrix nostri vere, Sed fecundacaeli rore
Miserendo subveni. Sicut arbor utilis,
Liquefacta caritate, Inventa es fronduisse,
Inundata pietate, Floruisse, peperisse,
Miseratrix, adveni. Virgo, virga fertilis,

3. Miserere raiserorum, 7. Nova ferens amygdala,

Quaein ipsis es caelorum Omnia tollens scandala
Thesauris cbarismatum. Et haeresum schismata.
Quae in thronis es decoris Araygdala veritatis
Et odoris et dulcoris Universa falsitatis
Plena diadematum; Peremerunt dograata.

4. Quae cum Christo gloriaris 8. Amygdala deitatis

Et cum ipso spatiaris Simul et humanitatis
Per arva balsamatum; Fructus tui scbemata;
Quae cum ipso cohabitas Quempropbetae praedixerunt,
Intra cedros ibi sitas Cuncta simul astruxerunt
In hortis aromatum. Yeterura problemata.
 28<>
'.». llic est fructus vcntris tui,
Quo superni gaudentfrui,
Superansaromata,
Cinamonmmet odorem
Universuinet dulcorem,
Omnia balsamata;
10. Oinnia vincensdulcia,
Caelestia, terrestria,
Omnia charismata,
Unde dulcantur omnia,
Et ornanlur insignia
Regui diademata.
11. Hic est fructus dulciHuus,
Ortus ex te, vere tuus,
Tuus et ecclesiae;
Tuus fructus, tuus Deus,
Tibi gratus*), pcr tc nieus,
Tuus, inquam, propric.
12. Tuum ergo Dominuin,
Tuum omnino proprium,
Tuum lac deifluum
Lege potes iuris niiri
Et conferre et largiri,
Doimni hoc largiHuum.
13. Nam ut rosa vel lilium
Vel omnis odor dulciutn
Spirat suavissime,
Quemadraodum flos odorem
Foras spargens et dulcorem
Redolet dulcissime,
14. Nec amittit in se fixum,
Sed ex toto servat ipsum
Et fundit largissime;
Sicut fructus dulcis olens
Et super cuncta redolens
Fraglans felicissime,
15. Ita sine detrimento,
Sed cum omni incremento
Fructum tuum merito
Illibata genuisti,
Sublimata peperisti,
Virgo maior solito.
') grates Hs.
-
16. Virgo felix, tellus dulri-.
Exarata vitae sulcis
Septiformi voraere;
Lacte, raelle tota fluens,
Oinni semperbono fruens
Multiformi muncre,
17. Ut ex uno caritatis
Ex altero pietatis
Semper thias latere,
Lacte, raelle tiucris Ghristi,
Cuius nescit unda sisti,
Et divino nectare;
18. Humanati deitatis,
Immolati caritatis
Redundans dulcedine,
Caritatis melle pluons,
Pietatis lacte fluens
Meritorum ordine.
19. Mel et lac est humanitas
Tui fructus et deitas,
Cnius nianas ttumine,
Veri Dei et hominis,
Sed et patris et flamiiiis
Vere ttuens uumine;
20. Veri mellis et butyri,
Quod est vita iusti viri,
Deliciis aftiuens.
Mel est Deus humanatns,
Factus in te butyratus,
Dulcis ex te diffluens,
21. Verus Deus factus homo
In sacrata tui domo
Ventris et virginea;
Dei cuius humanati,
Ex te casta vere nati,
Mater es idonea.
22. Ergo valde veneranda,
Valde semper es amanda,
Plena vere gratia.
In qua gaudete,virgines,
Omnes gradus et ordines,
Digna vere gloria.
 - 287 -

23. Omnes enim, qui Mariarn, 28. Non enim potest non pia
Genetricem Dei pinm Necnon esse propitia
Et virginem diligunt. Nobis, mundo advenis,
Isti quietem intimam Quae nobiscum est et homo
Cum eadem et optimam Et pro nobis est in domo
Partem sibi eligunt; Dei cum indigenis.

24. Et insistunt patientes 29. Acl hanc ergo redeamus

Et parendo continentes, Et eideni exponamus
Ut vacent malitia, Nostrum desiderium,
Misericordes, humiles, Ut nati' sui servulis,
Quibus studet Cbristi niiles Licet in bono parvulis,
In mundi militia. Nobis adiutorium

25. Istos vocat et eligit, 30. Impendere non desistat,

Istos servat et diligit Sed circa nos gressumsistat
Deus, Dei filius. Mentis et clementim1.
Ergo nihil hominibus, Suae illi piae menti
Nihil in mundi finibus, Nos infigat et clementi
Nihil est utilius, Suae semper gratiae

26. Quam Mariam venerari 31. Et de fonte septiformi

Et amare et sectavi Et abysso multiformi
Cuni eiusdem tilio. Gratiae dulcifluae
Hoc est enim eius frui Pluviam voluntariam
Aniore et nati sui Et sui roris copiam
Et eorum gaudio. Infundat largiflue.
27. Sed nos, licet pauperculi, 32. Flos virginum, o Maria,
Licet indigni famuli, Flore, fiuctu, rore dia,
Ad eius clementiam, Tuo imbre caelitus,
Ad eandem recurramus, Plena bonis et sophia,
Ut per ipsam acquiramus Nos perfunde, virgo pia,
Veniam et gratiam. Rore sancti spiritus.
33. Fac per tuum Alleluia
Tuarumque precum via
In hac mundi specula,
Ut caelestis symphonia
Regni nobis melodia
Resonet in saecula.

Explicit capituliAVnquartui».

Incipit titulus in quinto.

Vae tibi, pseudo furor, quia te serpente peruror,
Proh dolor, statera quot perdit iniqua chimaera!
0 pia virgo, precor, virosi domatis aequor,
 - 288 -

Quod satanas virus molitur fundere dirus,

Subrue, pessumda,vivo pia fonte redunda,
Sana doctrina nos imbue caelieolarum,
Plana, diviua, de flumine christicolarum.
Explicit titulus.

(6.) Incipit laus et spcculum reginae caeloruiu

adversus hacreticos.

1 a. 0 Maria piissima, 1 b. Vera mater veri Dei?

Omni laude dignissima, Miserere, quaeso, mei,
Plena Dei gratia, Digna Dei gloria

2a. Vera mater, virgo vera, 2 b. Verus homo factus in te,

Deus verus est revera Tibi datus, circumcinctae
Sicut in mundissima Gratia plenissima,

3a. Tibi datus, a sedibus 3 b. Verus Dcus, verus homo

Aeternis et regalibus Virginali tua domo
Dei patris veniens, Sicut sol egrediens.

4a. Hinc ludaeus infidelis 4b. Erubescat gens vesana,

Erubescat et crudelis Quae vocatur publicana,
Et omnes haeretici, Gregis plebs phrenetici.

5a. Quae caecos trahit hodie 5 b. Erubescant baesitantes

In foveam perfidiae, Et a fide deviantes
Gregis dux erratici; Et omnes schisraatici.

6a. Nam divinam virgo prolem, 6 b. Deformata restaurantem,

Vera virgo verura soleni Illibata conservantem,
Genuisti Dominum, Salvatorem hominum.

7 a. Confundatur haereticus, 7b. Infidelis erubescat,

Resipiscat phreneticus Sed fidelis hilarescat
Et omnis erroaeus; Fide iam idoneus.

8 a. Caeli namqueflos et fructus 8b. Flos et fructus spiritalis,

Et suavis iode ductus Dulcis odor et vitalis
Odor indeficiens, Angelos afficiens,
9a. Deus omnipotentiae, 9b. Sol inviolabiliter
Abyssus sapientiae Penetrans et exsiliter
Omnia prospiciens, Intrans et egrediens,
lOa. Splendor paternaegloriae 10 b. Et virginem conservavit,
Verusque sol iustitiae Et virginem fecundavit
Mariamdivinitus Luce sui spiritus,
 289
11a. A te, virgo, carnemveram llb.
Mundamsumensetsinceram
Nostro manenshabitu,
12a. Omnis ergo venenosa
Lingua, procax et dolosa
Suis in mendaciis
13a, Omnes ergo, qui virginem
luxta fidei ordinem
Honorant cum filio
14a. 0 beata, benedicta,
Quamcaecataplebs et ficta,
Vulpes diabolica,
15a. Tu es vellus Gedeonis,
Contra virus Pharaonis
Dulci rore proflua,
16a. Rore carens hoc ludaea,
Dei sui necis rea,
Quem occidit impia,
17a. Sed boc rore delinitur
Feliciter et mollitur
Per te iam ecclesia.
18a. Per quam iugum Pharaonis
Coraputrescit et timonis
Lora eius ferrea,
19 a. Per quam Aegypti servitus
Et crastinalis exitus,
Vox corvina, spernitur;
20 a. PerquamqmsquisdeAegypto 20 b. De sub iugo servitutis
SpretoPhafaonisscripto
Cum mundi malitia
21 a. Ut vescatur pane vivo,
Pane caeli, paue divo,
Pane iam angelico,
22 a. 0 amanda, veneranda,
0 spectanda,imitanda,
0 gratiosissima,
23 a. Tu caelestis es frumenti,
Quodest vita piae menti,
Horreum et area,
Dreves, HymnographiLatini. I.
-
A te, virgo, circumsaeptus
Sicut imber et conceptus,
Sed de sancto spiritu.
12 b. Torpescatet deficiat,
Tabescat et inficiat
Suis se spurcitiis.
13 b. Damnatis infidelibus
Regnabunt in caelestibus
Felici cum gaudio.
l4b. Non agnoscit nec sectatur
Nec ignara veneratur
Sicut gens catholica,
15b. Ex te manat ecclesiae
Ros et pluvia gratiae
Super nos dulciflua.
16 b. Adlmc languet excaecata
Et perdurat exsiccata
Ferali duritia.
17b. Unde quaeso te cleraentem,
Ut perfundas raeammentem
Tanti roris gratia,
18 b. Regnum eius dolo plenum,
Nequam semper et obscae-
num,
Lutum, later, palea;
19b. Per quam trinos interitus
Hostis, mundi, carnis litus
Evadendi quaeritur;
Liber cxit ad virtutis
Tendens exercitia,
21b. Manna caeli sine verrae,
Manna Dei sine ferme,
Vero pane caelico.
22 b. 0 quaerenda et petenda,
0 tenenda,amplectenda,
0 gloriosissiraa!
23 b. Per quod vita restauratur
Et ad purum expiatur
Mimdi buius glarca.
19
 - 290 -

24 a. Tu es,perquammenspiorum 24b. Oquamdonnmpermaximnm

Pane vivit angelorura Sicut homo ad proximum
In mundi militia. Viatici gratia

25 a. Visibilis adest Deus, 25 b. Quod promisit hic offerens

Et munitur Christi reus Et cura patre se conferens
Corpore et sanguine, Et cum sanctoflamine.

26 a. 0 mira res et stupenda! 26 b. Quid bic dicis, plebs venalis,

Quid hic dicis; o plectenda Plebssubversa,
plebsferalis.
Nequam plebs et impia'? Veritatis inscia?

27 a. Deus adest et videtur 27 b. Ut filius ipse Dei,

Et palpatur et tenetur Quando necesseest ei,
Inclusus in vasculo, Suo detur populo.

28 a. 0 divina res et mira! 28b. Videtur invisibilis,

0 canina plebs, delira, Palpatur inpalpabilis
Virus dirum fundens, dira Et incomprehensibilis
Mundi per originem! Tenetur per virginem.

29 a. Quod ignorant haeretici 29 b. Sed qui nosse vult Mariam

Vel insani pbrenetici Et ipsius prolem diam,
Vel perversi schismatici Veniat ad ecclesiam
Rabies et furia. Discere mysteria,

30 a. Hic visurus inflammatum 30 b. Non ardore genitali

Rubum,quondamdesignatum, Nec calore maritali
Rubi decus Deo gratum, Neque luxu, sed vitali
Virginalem impraegnatum Dei flamma, spiritali
Uterura divinitus, Rogo sancti spiritus.

31 al. Rubi huius est frutectum 31 b. Virginalemspernensrosam,

Spinis suis iam desectum Ortam ex se speciosam,
Et horrendis circumfectum Ex deformi gratiosam,
Fraudis laude et infectum De spinosa gloriosam
ludaeae perfidia, Mariam in gloria.

32 a. At nos, qui fideles sumus, 32 b. Imitantes veneremur,

Licet caro, licet humus, Venerantesimitemur,
Licet aura, licet fumus, Ut cura eis collaetemur
Virginem cum filio In caeli palatio.

33 a. Ad hanc ergo festinemus 33 b. Cordis, oris et operis

Et benignaraexoremus, Ut ope sui muneris
Piissimara invocemus Ab omni nexu sceleris
lugi desiderio, Mundemur et vitio.
 - 291 -

34 a. 0 spesnostra,dux et salus, 34b. Per quam pauper spiritalis

Per quammali foetet palus,
Per quamredit omnismalus
Ad salutisveniam,
35 a. Perquamquisquissublimatus35 b. Oro, mihi peccatori,
Et in Christo consuramatus
Sursum scandit elimatus
Ad caelesterapatriam.
36 a. Miserere paenitenti,
Misereri confitenti,
Miserere metuenti,
Mater indulgentiae.
37 a. Mater alma peccatorum,
Pia nutrix conversorurn,
Revocatrix aversorum
Ad viam iustitiae,
38 a. Mater nostra, mater Dei,
Consolatrix blanda rei
In agone sanctae spei,
Idem, precor, esto mei,
Ut in hoc permaneam,
39 a. Mater omnipotentiae,
Summaevirgo prudentiae,
Multiformis vas gratiae,
Metreta sapientiae,
Paradisi fluraina
Factus constanset vitalis
Tuis fertur post te alis
Ad virtutumgratiam,
Legis Dci transgressori,
Tuae, heu, contemptori
Legis continentiae,
36b. Mater Dei praesidentis,
Mater rei paenitentis,
Mater spei praepollentis
In filiis gratiae,
37b. Nos emunda nosque fove,
Nos circumda, castra move
Munimentis semper novae
Tuae diligentiae.
38b. Ut amore filiali
Matri raeae spiritali,
Non de plebe, sed regali,
Liberatus fluxu mali
Tibi sic cohaeream.
39 b. Tu propinas confitenti,
Sed ex corde paenitenti,
Tu propinas sitienti,
Tu propinas piae menti
Verbi Dei numina,

40 a. Sed singulis in mensura 40 b. Filios ipsa veniae.

Et secundum sua iura
Et, ut tua semper cura
Pietatis reddant tura,
Virtutum spiramina.
41 a. Primo namque paenitere,
Post immittis continere,
Hinc virtutes exercere,
Deum tandem hic videre
Per nubilum speculi.
Explicit capitulum quintum.
Filios castimoniae,
Filios facis gratiae,
Filios demum gloriae,
Piissima domina.
41 b. Ergo, vitam horrens malam
Et ancillam carnis Balam,
Fac,uthancconscendensalam,
Deo tecum fruar palam
In saeculum saeculi.

Incipit titulus subiectorum.

Finalem subiectorum orationem praesenti libello, dum adhuc in
schedulisopus omne lateret, tacita mente subnecteremeditabar, rei
19*
 292

tamcn et modi ipsius et materiaefinalis ignarus, Cuius finem

orationis huic iam operi Dei gratia largiente supposui, sicut in
primis mente concepi et sicut in prologo, licet adhuc subiectorum
ignarus, mentionemutique feci dicens: Opus hoc in partes quinque
distinxi. Sed quinispartibus istis si tria - - prologus, initia titulorum
et finis subiectorum - - addantur, non tantum septera, sed partes octo
refulgent, quibus utique septenariapraesentis ecclesiaegratia et
octonaria caelestis patriae gloria declaratur.
Explicit tittdus subiectoruin.

Incipit haec felix oratio sancta fidelis,

Qua perit infelix veteris fallacia Belis.
Explicit commendatio.

2!>4. (7.) Incipit commeiidationis oratio.

1. 0 regina poli, miserum contemnere noli

Me peccatorem, sed te, peto, fac, ut honorem
Moribus et vita, prece, voto, meate, perita
Laude tnum naturn, tecum sine tine beatum.

2. Fac, ut maiestas simplex et trina potestas

Me sibi suscipiat; fiat, dulcissima, fiat.
Fac, tuus ut natus pro me tuus et cruciatus
In me perficiat sua dona, piissima, fiat.

3. Te precor, Alpha vel 0, concede mihi sine velo

Mente frui caelo, caelesti vivere zelo,
"Virgineae matri gratum fore, nonrinis atri
Nocte carere, sequi, quod iustum constat et aequi,

4. Finali palraa decorari laude sub alma,

Sub palma palmae reginae, virginis almae.
Quam felix palina, dilectio virginis alma!
Dulcis inest palmae meditatio virginis almae.

5. Gratia, laus almae sit et eius gratia palmae;

Nam trahit ad palmam meditatio sacra per almam.
0 felix palma, meditatio virginis alma!
Nam vir in hac alma gaudet cum virgine
6. Ergo triumphalis corroborat actio talis
Datque carere malis meditatio spiritualis
Virginei decoris,caelestisdulcor odoris;
Dulcis enim mitis plus est dulcedinevitis.
 - 293 -

7. Lumine, sole, rosa, plus omnibus est speciosa,

Dulcior est favis, super omnia virgo suavis,
Mentes depastasvitiis, timidasque raolestas
Mites et castas, humiles faciens et honestas,

8. Si tamen hac usae fuerint et mente refusae,

Circumquaque piam dulcem venerando Mariam.
Ergo frequens tantae sacra commemoratiosacrae,
Laus, amor est palraae, meditatio virginis almae.

y. Sed quia confusus aegre dediscitur usus

Et semel infusus vix evacuatur abusus,
Qui non suffundi flammantis sulphure mundi,
Qui nou confundi vult in barathro pereundi,

10. Huic homo suspiret, gyrans raeditando regyrct

Hanc circa diani, recolens veneransqueMariara,
Sic et virtutem, sic percipiendo salutem;
Sic ibi mente sita vir meditetur ita:

21>5. (8.) Commendatio.

1. 0 rosa, flos florum, decus et vas lucis odorum,

0 bona lux, pia lux, inclita lux, sacra lux;
Qua fulgent iusti sicut sol luce venusti,
Virgo parensque Dei, lux, precor, esto mei.

2. 0 lux, christicolis data lux et regia solis,

0 lux solaris, lucida stella maris;
Lux lucis clarae, dignare mihi radiare,
Solis iustitiae lux, iubar ecclesiae.

3. Sancta Dei genetrix et virgo per omnia victrix,

Ad palmara patriae nos trahe laetitiae;
Vitae virgo datrix, nobis, precor, auxiliatrix
Semper propitia, mitis, amica, pia,

4. Supplicibus praesto quamvis peccantibus esto,

Custos perpetua, pro pietate tua;
Te faciente pia nos repleat alrna soplria
Dulcifluis donis multimodisque bonis,

5. Cuius, id est Christi, sanctissima, promeruisti,

Ecclesiae pretium pauperis eximium^
Virgo, poli, terrae regem super omnia ferre,
Et regina poli semper es atque soli.
 - 294 -

6. Te precor, in caelis oratio sauctafidelis

lugiter ante Deum sic tua placet eum,
Ne mihi deficiat; fiat, mitissima, fiat;
Christe, rogo per eam, ne tihi displiceam.

7. Facque tuo more pro virginis huius amore,

Sit mihi perpetua gratia, quaeso, tua.
0 bona, sancta, pia, dulcissima virgo Maria,
Oro, memento mei pro pietate Dei.

8. Inclita virgo, precor, totum pcccaminis aequor

Seraper ab hoc remove pectore meque fove.
Fac me virtutum solido munimine tutum,
Nomine reque pium, moribus egregium.

9. Te rogo mente pia, raitissima virgo Maria,

Me rege, me munda divini fluminis unda;
Unda tuae lucis me compluat hisque caducis
Esto mihi fomes luminis atque comes.

10. Lux tua, lux plene, lux lucis semper amoenae,

Gratia clico tua, sit mihi perpetua.
Sic rogo me muni, tuus ut tibi mancipcr uni
lustitiae dono munditiaeque bono.

11. Fac, tuus ut natus, nam sic ero vere beatus

Et tibi perpetuus servus ubique tuns -
Te sim propitia, sanctissiiiia virgo Maria,
Facque, sacrura flamen ne mihi desit. Ameu.

Caeli regwae speculum finit sine fine.

Ecce, sacri specimen speculi speciale polorum,
Ecce, sacri reginem speculi sublime virorum,
Sacrae reginae iubar et lux caeligenarum,
Sacrae doctrinae lux et schola terrigenarum.
Explicit istud opus vel sine fine scopus.

296. (9.) Incipit e caelis oratio lapsa fidelis.

0 strenuissima 2. Omnia prospera,

Virgo, piissima, Virgo puerpera,
Mitis amoena, Te mibi dante
Dulcis, amabilis Semper abundent,
Et venerabilis Semper inundent
Atque serena, Te comitante.
 - 295
297. (10.) Incipit egregiae laus sacrae Mariae,
Laus salvatricis
1. Ave, lucis egregiae,
Pontificalis, regiae
Nata virgo prosapia
Caelestiprovidentia,
Insigni fulgens nomine,
Tantae condigno dominae,
Luce claro triplici!
2. Lingua namque tripartita,
Immo trina luce trita,
Illuminans stella maris
Et domina nominavis,
Sed domina claritatis,
Stella luce deitatis
Radians multiplici.
3. Ave, Maria, virginum
Flos et decus, lux hominum,
Totius lux ecclesiae
Et fons raisericordiae,
Vera raater, virgo vera,
Pia, mitis et sincera,
Plena Dei gratia.
4. Gratiarum plena donis,
Copiavum plena bonis,
Divitiarum culmine,
Deliciarum flumine
Quadripartito fluvio
Paradisi plena dio.
Plena I)ei copia.
r>. Salve, salve, salve, digna
Dei mater et benigna,
Sempervirgo,sempermunda,
Sed nequaquaminfecunda,
Immo divino germine
Praegnans et vero numine,
Digna Dei gloria.
J) CespesHs.
-
sanctaeque Bei genetricis.
6. Digna verbo Gabrielis,
Digna Deo, digna caelis,
Digna caeli colloquio,
Digna laudis praeconio,
Dignum vas sapientiae,
Sole digna iustitiae,
Digna verbi regia.
7. Ave, mitis, ave, pia,
Ave, dulcis o Maria,
Ave. nostra dux et vita,
Spei nostrae via trita,
Per quamsursumspeconscendit
Nostra fides ct descendit
Super nos clementia
8. Dei nostri salvatoris
Sicut imber sumrni roris
Et sicut stillicidia
Super terram stillantia
Divinae voluntariam
Indulgentiae pluviam
In terrestri patria.
9. Salve, salve, stella maris,
Quae divinum solem paris,
Tuum uata genitorera,
Tuura plasma conditorem,
Virga, robur, flos, virgutum,
Saepisr) orbem tu virtutum
Et gloriae Dominum.
10. 0 res nova, res stupenda,
0 res mira, res credenda,
Digna fide, spei uota,
Caritati certa tota,
Digua laude, digna coli,
Digna cultu terrae, poli,
Digna salus homiuum!
11. Ave, vera spes hominum,
Vera salus post Dominum,
Vera caeli dux et porta,
Per quamnobisest exorta
Veri Dei vera salus,
Per quam vere redit malus
Ad Dei clementiain.
13. Precor ergo te, Maria,
Super omnesmitis, pia
Custosnostra, lux marina.
Navis, portus, dux, regina,
Dei nati luce tui
Nos illustra facquefrui
Tantae lucis specula.

12. Salve, salve, sanctaparens. 14. Mei, quaeso,peccutoris,

Sancta virgo, tota carens Mei, virgo, transgressoris,
Omni fraude sive malo, Mei, pia, miserere,
Nos in huius inundi salo, Miserere, mitis vere;
luva, rege circuiens, Miserorum miseratrix,
Salva semper custodiens Esto mei gubernatrix
Infundendo gratiam. Per omnia saecula.

Laus pia finalis, laus virginis imperialis,

Ora, sacrum flamen det niihi semper. Amen.

Finis adest operis, specularquo, virgo *), baberis,

(.^uoquelibri finis clauditur, hic et in his.
Explicito libro, pia virgo, mei miserere,
Ut Satanaecribro liberer absquesero2).
Nos enim satanascribrare desiderat sicut triticum; sed tu, quae-
suinus, ora pro nobis, ne deficiat, sed sufficiat fides nostra, o clemens,
o pia, o dulcis Maria. Amen.

298. (11.) De Beata Maria V.

Sancta parens et virgo carens omnino nocivis,

Nobilis aulica, sed quasi publica, sed sacra civis
Tu miseris, pia, compateris sibi subveniendo,
Si pudeant, si paeniteant mala subfugiendo.
5. Impia, turpia cunctaque noxia da mihi nosse,
Velleque pellere, mente refellere, spernere posse;
Et mihi praesto semper adesto, virgo benigna,
Florida, rorida, lucida, fulgida, lumine digna.
Lumine terno, te quoque aeterno clarificari,
10. Rore superno tioreque verno glorificari.
Ille tuus tibi perpetuus ros est deitatis,
Gloria flos est, fructus honosest virginitatis.

l) virgo quo specular Hs. - 2) sere Hs.

 - 297 -

0 pia gratia, mira per omnia, gratia roris,

Gratia, gloria, pluvia, copia, mannadecoris.
15. Ros deitatis, fons pietatis, manna beatum
Dulce paravit, nobile stravit te sibi stratum,
Ut sibi regia sis, vel ei tria, lumine plena:
Lucida sedes, thronus et aedes, cuacta serena;
Ut mihi vivas, sisque mihi vas, sis inihi nidus;
20. Sis mihi lux, mihi dux, mihi per mare vas, mihi sidus,
Sisque Deo tribnente meo mea iam sine quare.
Ergo mihi data spes, mea spes rata, propitiare,
Sis data sisque datrix mihi semper et auxiliatrix.
Sis mihi, sancta Dei genetrix verique diei,
25. Lux et iustitiae, solis iubar arxque sophiae,
Sis mihi plena bonis et lumine, plena coronis,
Omnimodi iubaris, genimis plenissima claris,
Sis mihi, sis varia specie, speciosa Maria,
Plena, Deo plena, clarissima, dulcis, amoena.
30. Sis mihi vita, salus, dux et via, mente mea lux
Utraque, sis myrtus, sis turris, sis mihi virtus,
Sis, rogo, sis mihi lux, mihi laus, mihi pax, mihi stilus,
Sis mihi gralia, sis mihi gloria, sisque fidelis,
Sis mihi gaudia, mater, et omnia congrua caelis,
35. Sis mihi certi praemia serti dans sine Mene
Sisque beatrix, sis mihi datrix lucis amoenae.
Sit tibi, lux caeli, lux lucens cuique fideli,
Sit tibi, stella niaris, cum virgiuibus tibi claris,
Sit tibi, gemma Dei, totius flos speciei,
40. Sint tibi sintque tria sanctissimavirgo Maria:
Gloria, laus et honor, sed pius, quara dicere conor,
Yirgine cum Thecla reliquisque per omnia saecla.
 Adam de Basseia,
Canonicus Insulensis,
f 1286.

Adnm de la Bassee, Kanonikns dcr Stiftskirche Saint-Pierre de Lille,

war geboren in der erstcn Hiilfte des 13. Jahrhunderts zu la Bassee, einer
JStadt in Artois, und starl) don 25. Februar 1286. Wir besitzen vou ihm in
<uiu'v I[;ui(Nchril't ilcr Stadtl.ibliothek zu Lille (Nr. 95 Catal. le Glay 1848,
Nr. 397 Catal. Rigaux 1897) einen Ludus super Anticlaudianum, d. h. eine
Umarbeitung des bekanntcn Gcdichtes des Alanus von Lillc iii rhytlimische
Verse(Vagantenstrophen),welchem drei kleinere didaktische Gedichteangefiigt
sind, cleren letztes angensclieinlich von der Hand des Vertassers selbst nach-
getragen ist, die anch im Ludus Verbesserungenund einige Naehtvagean-
gebracht hat. In diesen Ludus super Anticlaudianum hat der Verfasser eine
ganze Reihe von lyrischen Gedichten eingewebt, die mit ganz wenigen Aus-
nahmen mit Melodien versehen sind. Diese Melodien sind zum Teile lateini-
sdicn litlmrgischen Dichtungen, zum Teile franzosischenTrouveres entlehnt.
Melodien, welchen keine derartige Bezeichnung beigegeben, mogen vom Ver-
fasser selbst herriihren. Einen Teil der in den Ludus eingeflochtenen lyri-
scbeu Gedichte (Nr. 2-23 und 39) siud 1858 von Carnel im Messagerdes
Sciences Historiques . . . de Belgique (S. 241-264) veroffentlicht worden
unter dem Titel: Ghants litburgiques d'Adam de la Bassee. Dieser Titel ist
insofern irreleitend, als die Gedichte Adams, auch jene, welche aut"liturgische
Melodien verfafst wurden, hochstens als Nachahmungen liturgischer Dichtungen
bezeicbnet werden konnen. In die Ausgabe Carnels haben sich verhaltnis-
mafsig wenige Lesefehler eingesehlichen; dagegen hat er eiue Anzahl von
Strophen (Nr. 13, Nr. 17 Str. 3, Nr. 18 Str. 2) ausgelassen. Nach der Ein-
leitung hat der Verfasser seinen Ludus geschrieben, um korperliche Leiden
zu vergessen. Welcher Art diese waren, schildern zwei Strophen auf
fol. 22 b der Hs.:
0 fili piissime, perpetim ens idem,
Curator languentiura plurium iam pridem,
Qui mihi nunc languido renuis hoc idem,
Da maius, quod scilicet animam tibi dem.

Et carnem si afficis vitiis immundara,

Quam reddis ulceribus profluis fecundam,
Qui purgas per gratiam criminum profundam
Abyssum, fac animam denique iucundam.
Dies ist ungefahr das einzige, was wir iiber die Lebensumstande des
Dichters erfahren. Sonst wissen wir nur noch, dafs er eine Schwester,
Beatrice de la Bassee,hatte, welcheaii einen gewissenMatt.hieule Wage
verheiratetwar und mit diesera1306eine frommeStiftung machte. (Carnel,
a. a. 0. S. 245 in nota).- Vgl. aufser Carnel auch BiographieNationale
de Belgique I, 746 sq.
 - 299 -

299. (1.) De Tanitate Mundi.

Supra cantilenam,quae incipit:

Quant voi la flor paroir for le . . . bet
~ke,li dous tans dester se reclarcist.

0 quam fallax est mundi gloria

Pollicendo seducenshominem,
Hunc, cui spondet dare duplicia,
In aeternumperduce[n]sturbinem,
In quo Dei fuscat imaginem,
Qui pro ipso creavit omnia.
Heu, ingrate, dum vivit venia,
Revertere, vita voraginem!

300. (2.) De sanctis in speciali ct primo <le virg-inibtis.

Sour: Tant ai awors siervlc lonycmcnt.

0 sancta Agnes.
Ave, gemma, quae lucis copia
Et, virtute vincis carbunculum,
Puellarum gerens insignia
Praeferendo pudoris speculum,
Ora Deum, qui te per annulum
Subarrhatam decorat gloria,
Ut lamenta mutet in gaudia
Et in caelum praesens ergastulum.

301. (3.) Sour: Veni creator.

0 sancta Katharina. 0 sancta Agatlia.

Ave, quae de Maxentio 2. Ave, cuius apostolus

Fidei fortitudine Petrus curavit vulnera,
Triumphans icta gladio Quae trux hostis et subdolus
Lac dedisti pro sanguine. Fecit amputans ubera.

3. 0 sacer coetus virginura,

Candore vincens lilia,
Exora pro me Dominum,
Quem fudit viri nescia.
 300 -

302. (4.) De Confessoribns.

O sancte Nicalae.

Ave, praesul sancte, qui pueros

Tres insontes addictos funeri
Perpetrasti abire liberos
Virginesque stupro non atteri,
Ora Deum, ut sic me conteri
Largiatur et flere miseros
Vitae lapsus, quod tandem superos
Videns possim his comes fieri.

:{(>:?.(5.) Sour: Iste confessor.

0 sancte Martim:

l. Ave, qui partem pallii scidisti,

De qua repertum pauperemvcstisti,
Modo beatus nites trabeatus
Candida stola.

0 s&ncteGregori.
2. Ave, qui tractans mores lob beati
Vivere doces languidos et pati,
Nunc in sanctorum coetu confessorum
lure refulges.

3. 0 confessores Domini sacrati,

Candidis stolis vita decorati,
Deum orate, rei ut optatae
Donet assensura *.

304. (6.) De Martyribus.

0 sancte Stephane.
Ave, pugil, qui in agonia
Caritatis succensus facibus
Pro illorum orasti venia,
Qui te diris saxorum ictibus
Obruebant, mitis immitibus ;
Ora Deum, cuius clementia
Finem nescit, ut de miseria
Me abstractum iungat caelestibus.

l) 3, 4 ascensumHs.
 301

305. (7.) Sour: Sandorum meritis.

0 sancte Vincenti.

1. Ave, par angelis niartyr egregie,

Tu ignem torridum hilari facie
Rurasti sanguine gravi certamine
Dulcem adeptus patriam.
0 sancte Laurenti.

2. Ave, rex pugilum raartyrque fortior,

De fide Domini testis apertior,
Tu, sator munerum in sinu pauperum,
Aeternam metis gloriam.

3. 0 Christi martyres, quorum victoria

Aeterna perfrui meretur gloria,
Deum deposcite, ut pace comite
Det milu indulgeutiam.

306. (8.) De Apostolis.

0 sancte Petro.

1. Ave, pastor ovium, 2. Quem quia non valeo

Princeps caeli civium, Ad praesens, ut debeo,
Fidei fuudator, Congrue laudare,
Qui caelo praeficeris, Prosam saltem offero
Fidelis prae ceteris Hanc, ut velis raisero
Domini zelator. Dominum placare.

307. (9.) Sour: Virga lesse.

1a. Christum. Dei filium Ib. Usum caeli claviura,

Cum Petrus asseruit,
Hunc, queravirgo genuit,
In templo fidelium
Summam basem posuit,
Quapropter obtinuit
2 a. Demurn Nero rabidus
Ac in fide perfidus
Sitiens cruorera
Quibus utens gravium
Viuclorumrestituit
Nexus, sed eripuit
Vinctum vis caelestium,
Quae vincla comminuit.
2 b. Coegit martyrium
Subire credentium
Ovium pastorem.

3a. 0 Petre, lux gentiura, 3b. Fac raihi propitium

Janitor caeloram, Regem angelorum.
 :«IS. (10.) 0 sancte P<n<l<:

1. Ave, doctor gentium, 3. Ave, qui pcraspera

Sacer cultor mentium, Per tulisti verbera
Fidei tutator, Satanaedamnati,
Dum scripturas aperis, Neve revelatio
Legemaugesfoederis, Cordis inflammatio
Domini zelator. Fieret elati.

2. Ave, mane comedens 4. 0 utinam Dorainus,

Praedam, sero dividens Qui suorum eminus
Spolia matura, Providet profectus,
Dura saeviens primitus, Det hoc aegros sapere,
Post conversus caelitus Ut laetentur luere
Explicas obscura. Noxios defectus.

.'{<>!>.
(11.) 0 sancte lohannes.

\. Ave, veri luminis 3. Ave, qui acutius

Lampas, sacrae virginis In Deum et purius
Humilis tutela, Aciem fixisti,
Languori mortifero Durn naturara tilii
Mundi cuius utero Dei plus quara alii
Prodiit medela. Lucide prompsisti.

2. Ave, quem praesidio 4. 0 vos saecli iudices,

Dei fervens dolio Vobis preces supplices
Oleum non laesit, Offero precatus,
Locus Pathmos insulae Ne sim summo iudici
Te pro Christo exsule Et trino et simplici
Fidei adhaesit. Moriens *) ingratus.

310. (12.) De Magdalena.

0 sancta Magddlena.
Ave. cuius vera contritio
Et aeternae vitae fiducia,
Pia quoque mentis devotio
Meruerunt non solum venia
Te perfundi, sed fovi gratia;
Ora Christum, ad quera esurio,
Ut impurae vitae confessio
Me conducat ad caeli gaudia.

') 4, 6 Moriar Hs.

 »11. (13.) De PropketiH.

0 sancte David.

Ave, radix, cle cuius stipite

Gratiosa processit virgula,
Ex qua sine virili fomite
Gloriosa prodivit primula,
Primus, inquam, qui fecit saecula;
Ora eum, ut pace comite
Me de isto petroso liraite
Ad caelorum vocet cenacula.

312. (14.) Sour: A solis ortus cardine.

0 sancte Isaia. 0 sancte Daniel.

Ave, certum praesagium 2. Ave, cuius vox conterit

Ferens de partu virginis ludaeos hoc praesagio:
Dicendo: Ecce, numinis Cum sanctorum advenerit
Virgo pariet filium. Sanctus, cessabit unctio.

3. 0 prophetarum contio
Certo vigens praesagio,
Exora voce sedula
Pro rae regentem saecula.

313. (15.) De s. lohanne Baptista.

Super cantilenam, quae incipit:
Quand voi la glaie meure et le rosier espanir.

0 constantiae dignitas,
Fundamentura gratiae,
Te illuminat claritas
Diviuaejustitiae,
Gloriae,
Pacis et laetitiae.
Sic illos Dei largitas
Praemiat, quos feritas
Non vicit nequitiae,
Sed de belli acie
Fervens retulit caritas
Tropaeum victoriae,
Dignum caeli requie.
 - 304

314. (16) De Patriarchis.

0 sancte Abraham.

Ave, pater multarum gentium,

<v>uiamorem paternum exuens
Immolare parasti filium,
Vera fide sequaces induens,
Ora Deum, qui votis annuens
Est suoruni, ut post hoc taedium
Me ad tuum dignetur gremium
Evocare locellum tribuens.

315. (17.) Sour: Aeterne rex altissime.

0 sancte Isaac. 0 sancte lacob.

\. Ave, qui carens lumine 2. Ave, qui bora funeris

Benedixisti filio Testans dedisti comminns
Minori pulso dubio Tuis vocatis liberis
Pilosae pellis tegmine. Ventura illis eminus.
3. 0 patriarchae nobiles,
In fide Deo stabiles,
Orate pro me seduli
Deura, rectorem saeculi.

316. (18.) De Angelis.

0 sancte Gabriel.

1. Ave, princeps caelestis curiae,

Qui transmissus ad sacrarn virginem
Nuntiasti, quod plena gratia
Parturiret Deum et hominem,
Conturbatae sedans formidinem
Gaudiosa verborum serie,
Asserendo, quod viri nesciac
Obumbraret virtus altissimi,
Arcam loci fecundans intimi.

2. Illum ergo, qui in triclinio

Virginali carnis cilicium
Nostrae sumpsit expleto nuntio,
Verum Dei scilicet filirnn
Deprccare, ut post exilium
Praesensfruar eius consortio,
Qui recumbens in sterquilinio
Testa rasit raembrorum ulcera
Benedicens regentem aethera.
 - 305 -

317. (19.) Sour: Beata nolis gaudin.

0 sancteMichael. 0 sancteBaphael
1. Ave, cum quo angelica 2. Ave, Saraeopprobrium
Pompadraconemdomuit, Delens, eiectamerigens,
Quem infernus absorbuit Male errata corrigens
Cum sorte diabolica. Per Tobiae coniugium.
3. 0 virtutes angelicae,
Custodes iussu Domini
Caelestis reipublicae,
Me servare dignemini.

318. (20.) De beata Virgine.

Sour: Tant ai d'amours appris et entcndu.
Ave, rosa 3. Ave, sponsi
rubens et tenera, caelestis camera,
Cuius odor Cunctae genti
inaestimabilis, desiderabilis,
Ave, stella Ave? dicta
transcendenssidera, confirmans vetera
Cuius fulgor Prophetarum,
inenarrabilis, Cliristi visibilis
Murra fragrans, Facta mater,
hysopus humilis, qui et passibilis
Per quarn Deus Mortem crucis
de Dei dextera tulit post verbera,
Se inclinans Quae mors licet
Ad nostra infera fuerit aspera
Nostrae fuit Et despecta,
naturae nubilis. nulla tam utilis.
Ave, virga 4. Ave, de qua
lesse florigera, narrantur opera
Flos hic, inquam, Caritatis
immarcessibilis, inexstinguibilis,
Ave, dulcis Ave, per quam
virgo puerpera, lux salutifera
Puer cuius Fulsit clara
nulli consimilis, in antris nubilis,
Qui immensus, Quando Christus,
interrainabilis rex invincibilis,
Intra tua Signo crucis
se clausit viscera, confregit infera
Lac de caelo Suos solvens,
potans de ubere; quos prima vipera
Potus talis Compedivit
raire laudabilis. insatiabilis.
Breves, Hyiunographi Latini. I. 20
 Ave, fercns Tu egenis
ferentem foedera matrona fertilis.
Pacis, mundi Nato mater,
lucerna labilis, ut potes, impera,
Ave, pia, Quod sit mihi
piantem scelera in vitae vespera
Portans, portus Misericors,
in tide stabilis. pius, placabilis.

:J1J>.(21.) Super Agnus Dei.

Agnus, tili virginis, Qui resurgens miseris

Priini lapsum honrinis Extractis ab infcris
Restaurans per sanguinis Dedisti cum superis
Tui sancti pretium, Vitae refrigeriam,
Miserere nobis. Misercre nobis.

3. Agnus expers criminis,

Seda ventum turbinis,
Dans virtute numinis
Verae lucis gaudium,
Dona nobis

320. (22.) Super: Laetabundus^).

1 a. Ad honorem filii 1 b. Et pro raatre filio

Matrem gaudii Sine taedio
Salutemus. lubilemus.

2a. Ave, mater veniae, 2 b. Ave, fili virginis,

Fons misericordiae, Sedans pestem turbinis
Maris stella; In procella.

3a. Ave, mater inclita, 3 b. Ave. fiii nobilis,

Per quam vita perdita Cuius morte flebilis
Reparatur; Mors damnatur.

4a. Ave, mater patriae 4b. Ave, fili gratiae,

Caelestis,laetitiae Paradisi gloriae
Dans annonam: Dans coronam.

*) Diese Prose bildet einen Wechselgesaiagzwischen fronesis und fides,

bei dem fronesisdie ersten, fides di$ zweitenHalbstropheuzug-eteilterbalt.
 307

5a. Ave, materomnium 5 b. Ave, fili numinis,

Factoris, quae proprium, Verum corpus hominis
Virgo, Dei filium ln utero virginis
Peperisti; Assumpsisti.
6a. 0 mater, postula 6 b. 0 tili, precibus
Pro reis sedula Parentis dulcibus
Donum gratiae, Dona veniae
Finem bonum. Reis donum.

321. (23.) De Faeniteiitia.

Homo, cur extolleris,

Cur luxu te atteris
Ac ceteris
Peccatis te ingeris?
Qui favilla diceris,
Heu, considera
Austera
Seu aspera
Pondera,
Quae fers, ad infera
Trusus niisera,
Ni cessaveris.
Vide, quot, quam dulcia
Tropaea seu praemia
Poteris
Assequi, si sceleris
Paenitueris.
Ecce, hora funeris
Instat dubia;
Ergo vitia
Gemens expia,
Dum loqueris,
Alioquin falleris.

322. (24.) De Honestate.

0 quam felix, qui servit Domino,

Cui servire decus est regium!
Nam, cum regnet et absque termino,
Se regnantem donat in praemiura,
Non molestat quemquam officio,
Sed gravatis est in auxilio,
Onus levat, tollit fastidium;
Serviamus ergo alacriter
Regi danti regnare iugiter.
 308

323. (25.) De Largitate.

Faecis avaritiae
Potus raultis officit
Et praesertira inficit
Ministros ecclesiae;
Nam haustus ingluviae
Tanto cunctos allicit,
Quod non est, qui Sitffint
Yere dicat hodie ",
Sitis enim ebriae
Fervor nunquam deficit.
Itaque
Dolendum, quod clerici
Sic languent hydropici.

324. (26.) De Temperantia.

Modestos blanditiae
Saeculi non emolliunt,
Nec horuni, qui saeviunt,
Perturbautur insanie,
Sed raanent in temperie,
Qua se semper muniunt
Seseque custudiunt
Servata pacis requie,
Sic gratiae
Meritum
Lucrantes et gloriae.

325. (27.) De Prudentia.

Beatus vir, qui sapientiae
Thesaurizans quaerit aerarium,
Cuius gazas hostis insidiae
Non praedanlur, fur vel incendium.
Sed cum illa bonorum omnium
Crescit honor et lumen gratiae,
Non est aurum, quod ad scientiae
Mereatur conferri pretium.

326. (28.) De septem Artibus.

Notula super illam, quae incipit:
De iuer et de baler ne quie mais avoir talent.
Olim in hannonia
Multis erat studium,
Placebat melodia
Sonorum concordium,
 - 300 -

Radiabat caritas,
Puritas
Cordium,
Vigebat humilitas,
Sanctitas
Mentium.
Modo dissimilia
Cura quaerit omnium,
Omnes quaerunt propria,
Lucro cedit gaudium,
Hos inflat superbia,
Malum paris nescium,
Hos trab.it invidia
Sui in exitium,
Illos cum iactantia
Hypocrisis vitium
Laedit et acidia,
Triste boni taedium;
Ex his tympanistria,
Viellae psalterium
Vocumque concordia
Sustinent exsilium.

327. (29.) De Ratione.

Qui opus accelerat

Nec illud praeponderat
Caute notans exituni,
Frequenter decipitur
Simul et illuditur
Votum gerens irritum;
Proinde,
Quicumque ad opera
Tendis, finem pondera.

328. (30.) De Iustitia.

Leges sacras passasexilium

lusque datum sceleri cernitur,
Noe instus perit per pretium
Barrabasque latro dimittitur;
Quod a summis praelatis oritur.
Nam cum lumen esse fidelium
Teneantur, vendunt iudicium,
Fas et nefas ab his confunditur
 - 310 -

2. Cum absorbet mors usurarium

Paenitere frequenter negligit
Et ad certum mentis indieium
Confessoremquandoque abigit,
Cui sacerdos, qui Deum diligit,
Sic absorpto recusat atrium;
Praesul vero assumens pretium,
Ut humetur, raandatum dirigit.

3. Ad cautelam fictam promittitur

De usuris reddendis cautio,
Qua recepta turba conqueritur
Spoliata de usurario,
Cui tandem vexante taedio
Aut cachinnus aut verber redditur;
Praesul vero, dura praeda pascitur,
Suo tacet functus officio.

4. Si ad mortem intonsus vulnerat

Tonsuratum, sistit nec capitur,
Saecularis iudex aequiperat
Vulneratum cani, qui moritur,
Praesul quoque tacet nec queritur;
Sed si certe intonsum verberat
Tonsuratus, illum incarcerat
Vel ab eo nummus emungitur.-

5. Si quis potens vinctum excruciat

Tonsuratum praesule conscio,
Praesul laudat, quod vinctus faciat,
Ut potentem vocet citatio;
Vinctus nequit, sed perit taedio.
Quo defuncto si potens veniat
Et praelatura nummis incutiat,
Huic parata est absolutio.

6. Si ad villas praesul descenderit,

Ut inquirat et purget vitia,
Locupletum rapinas reperit
Incestusqueet adulteria,
Quae per certa celat commercia,
Pauperumque reatus aperit
Et divulgat reosque conterit,
Quia nulla comparent praemia.

7. Ne auditum praestent quaestoribns,

Synodatisiubet presbyteris.
 311 -

Quia J) verbis fallunt mendacibus

Abutentes obtentis litteris,
Et post parura obtentu nmneris
Hos admitti iubet ab omnibus,
Qui pastores pascunt caponibus,
Oves vero nugis mortiferis.

8. Una die tria coenobia

Archipraesul frequenter visitat,
Duo transit surapta pecunia,
In tertio pernoctans habitat;
Mane vero conventus clamitat
l)e abbatis docens infamia,
Sed in vanum, nam purgat vitia
Palefridus, quem abbas equitat.

9. Cardinales quoque, qui cardine

Recto ferre tenentur ostium,
Incurvati lucri cupidine
Reddunt illud frequeater devium,
Rostris carpunt et ope unguium,
Quidquid redit a summo culmine
Et, si pro quo precantur homine,
Suas librant preces ad pretium.

10. Nec de summo minus pontifice

Est querendum, qui Sion liberam
Servituti pessumdat publicae,
Gazas eius defalcans perperam,
Quas largitur regi, qui cameram
Suam servat vivendo stoice,
Pacem genti ferens Arabicae,
Ne uxorem offendat teneram.

11. Sic exemplum plebi malitiae

A praelatis surgit sublimibus,
Qui vel nervos rumpunt ecclesiae
Contra Deum sumptis muneribus,
Vel terrenis favent principibus
Distrahendo caelesti filiae.
Placa, Deus, pestis tara noxiae
Flammam gravem roratis cordibus.

Quod Hs.
 - 312 -

329. (31.) De Amore.

Anlor eraptus pretio

Est velut flos arboris,
Quem natum vis frigoris
Extinguit cum folio;
Sed hic, quera relatio
Parit plenum foenoris,
Non perit in temporis
Austeri flagitio;
Etenim
Hic amor in tempore
Duro nescit abfore.

«30. (32.) De Humilitate.

Super pastoralem, quae incipit:

Lautrier estoie montes sor mon pahfun ainblant.

Felix, qui humilium 2. 0 felix humilitas

Vere vitam sequitur, Perpetuae virginis,
Vita namque talium Qua sublimis deitas
Gaudens exaltabitur, Corpus surapsit hominis
Sicut legitur; Et caliginis
In contrarium Nubem claritas,
Fastus non assequitur Expers ut originis
Caeli gaudium, Nostrae dignitas
Teritur, quatitur, Fieret criminis !
Solium 0 mira
Perdit, qui extollitur. Benignitas numinis!

3. 0 pestis superbiae,
Tu lues mortigera,
Per quam regnum gloriae
Perdidit lucifera
Turba gratiae,
Quae de requie
Caelorum ad infera
Ruit misera
Sine spe veniae!
0 fera
Pestis extollentiae!
 - 313 -

331. (33.) De Virginitate.

0 felix custodia
Floris pudicitiae,
Qui transscendit lilia
Candore munditiae
Rosamquefragrantia
Fertque germen gratiae,
Pro quo donans omnia
Donat fructum gloriae
His, qui innocentiae
Servant privilegia!

332. (34.) De Caritate.

Corrosus affligitur
Intra se vir invidus,
Qui aret, cum floridus
Est, qui ei iungitur,
Et, quanto plus nititur
Affectans et cupidus,
Ut florens sit, aridus
Tanto plus efficitur.
Itaque
Suprema,iustitia
Viget in invidia.

333. (35.) De concordia.

Motetum de sancto spiritu super illud:

Et quant iou remir fon cors le gai, cuius tenuram tenet amor.

0 quam sollennis legatio,

Qua tuum, Deus, tilium
Unigenitum
Transmisisti, spiritum
Spirantem paraclitum!
Cuius radio
Pio nos cum filio
Visita,
Lucis vita,
Mundum illummans
Ac seminans
Vim amoris.
 - 314 -

334. (36.) De Patientia.

Responsum de lob super illudO lampas ecclcsiae
de sancta Elisabeth.

R. 0 lampas ecclesiae,
Verae lucis vasculum,
In quo patientiae
Suraunt aegri ferculum,
Amorem confers tumidis,
Saporem minus sapidis,
Tepidis fervorcu/.
V. Tu confirmans debiles
Exemplo constantiae,
Consolaris flebiles
Spe caelestis gloriae.

333. (37.) I>« Sobrietate.

Naturae exigua
Et pauca sufficiunt,
Sumptaque supertiua
Aut tristes efiiciunt
Sumentes aut nocua
Fomenta parturiunt;
Provide,
Ut saltem iucundius
Vivas, esto sobrius.

336. (38.) De Pietato.

Alleluia de Beata Virgine super illud:

lustum, deduxit Dominus.

Ave, domina gratiac,

Plena venia,
Reos Domino gloriae
Reconcilia.

337. (39,) De Beata Maria V.

Super sequentiam, quae incipit Zima vetus, de
resurrectione Domini.

1 a. Zyma vetus expurgetur, 1 b. Tanto namque plus accrescit

Quo Mariae commeudetur Nobis, quanto plus lucescit
Purae sancta dignitas, Eius digna sanctitas.
 - 315 -

2a. Non est opus fermentato 2b. Haec est thronus Salomonis,
Frui pane Christo nato Haec est vellus Gedeonis,
De tam digna virgine. Sacro madens numine.

3a. Haec est scala caelica, 3b. Haec est lesse virgula,
Per quam proles deica Ex qua veris primula
Nostros fines adiit; Gloriosa prodiit.

4a. Haec est piscina Siloe, 4 b. Mundat enim inquinatos

Haec est arca iusti Noe, Nec non salvat emundatos
Haec est Iris foederis, Foederatque superis.

5 a. Haec est stella matutina, 5 b. Haec est parens sine pare,

Haec est rosa carens spina, Virgo carens exemplare,
Haec est cella, qua divina Quae concepit sine mare,
Latuit essentia. Maris prorsus nescia.

6 a. Nam subivit rex de caelis 6 b. Porta illa singularis,

Curn salute Gabrielis Porta vere salutaris,
Portam, quam Ezechielis Par vitro, quod vis solaris
Clausam signat visio. Non corrumpit radio.

7 a. 0 Maria, fons dulcoris, 7 b. Advocata o facunda,

Reos tui rivos roris Tua prece nos emunda,
Irroratos de maeroris Emundatos nos fecunda,
Lacu acl superioris Ut a morte nos secunda
Aulae transfer gaudia. Tua salvet gratia.

338. (40.) De Nobilitate.

Cantilena de chorea super illara, quae incipit:

Qui grieve ma comtise se iou lai ce me font amouretes cau cuer ai.

R° Nobilitas ornata
Moribus
Nullam parem liabet in saeculo,

1. Aspernatur peccata
Nobilitas ornata,
Non superbit elata
Cultibus
Suos regens in morum speculo.
Nobilitas ornata
Moribus
Nullam parem habet in saeculo.
2. Non emungit ingrata
Nobilitas ornata,
Suis vivit pacata
Legibus
Gens, quam regit com Dei titulo.
Nobilitas ornata
Moribus
Nullam parem habet in saeculo.
3. Vix assumit oblata
Nobilitas ornata
De malorum turbata
Casibus
Compatitur pauperi querulo.
Nobilitas ornata
Moribus
Nullam parera habet in saeculo.

339. (41.) De Yirtntibns.

0 quara felix, qui in consortio,

Tam sacrarum moratur virginum,
Quarum amor, virtus et actio
Ad aeternum perducunt Dominum!
Caeli Deus et custos hominum,
Cuncta cuius parent imperio.
Dona mihi harum praesidio
Debellare insultus criminum.
 Griiillermus de Mandagoto,
Episcopus Cardinalis Praenestinus,
f 1321.
Guillaumue de Mandagot, so genannt nach seinem im Languedoc be-
legenen Geburtsorte, entstammte einer adeligen Familie aus Lodeve. Er
bekleidete nacheinander die Wiirden eines Archidiakons von Nimes, eines
Dompropstes von Toulouse, ward 1295 Bischof von Embrun, 1305 Erzbischof
von Aix und 1312, von (Jlemens V. ernannt, Kardinalbischof von Palatrina.
Er starb zu Avignon im November 1312. Gu.illau.rnede Mandagot war uns
nur als Kanonist bekannt; er bearbeitete unter Bonifaz VIII. 1296 das sechste
Buch der Dekretalien und verfafste um 1300 seine Summa libelli electionum
(vgl. Schulte, Gesch. der Quellen und Literatur des kanonischen Rechts,
II, 183). Das Missale secundum usum ecclesiaeUceciensis, Lugduni 1495,
bezeichnet ihn (gegen die sonstige Gepflogenheit liturgischer Biicher) als
Verfasser einer Reihe von Sequenzen, die uachfolgend zum Abdrucke ge-
1,-ui^ea. So heifst es bei Nr. 1: ,,In purificatione beatae Mariae prosa, edita
a venerabili patre, domino Guillertno de Mandagoto, episcopo
c ardinali de Pelastrino;" bei Nr. 2: ,,Prosa edita a venerabili patre
G. de Mandagoto, episcopo cardinale de Pelastrino, communis de apostolis."
An der Attribution ist um so weniger zu zweifeln, als die so bezeichneten
Sequenzen augenfallig aus einer Feder geflossen sind. Ein Neffe des
Kardinals, der wie der Onkel Wilhelm von Mandagot (auch Mandagout) hiefs
und von 1318-1344 Bischof von Uz&s war, diirfte diese Sequeuzen in das
Missale von Uzes aufgenoramenhaben. Ein Exemplar der Ausgabe von
1495 befindet sich im Britischen Museum.

340. (1.) In Purificatioue B. M. V.

1 a. Post impletum stabilitum 1 b. Intrat templum ferens natura,

Tempus legis iuxta ritum In salutem nobis datum,
Virgo sine macula Qui praecessit saecula.
2 a. Quem suscepit inter manus 2b. Exspectarat hunc venturum,
Sanctus ille veteranus Israelem redempturura,.
Simeon cum gaudio; Grandi desiderio.
3a. Viso vero salutari, 3b. Dixit senex: Nunc dimittis
Per quemhabet gensmundari Me in pace, summe mitis,
Penitus a crimine, Servum tuum, Domine.
4a. Tunc et Anna sine mora 4b. In hunc raundura advenisse
Venit noscensilla hora Atque carnera assurapsisse
Christum Dei Pro salute gentium.
 - 318
5 a. Icsu, cuius in lionore
Te devoti sacro more
Accensis luminibus
(3a. Nos obtentu genetricis
Nostris*) victis inimicis
Fao cum Anna vidua
341. (2.) De Apostolis.
1 a. Vocc clara ct sonora
Laudes dentur in hac hora
Beatis apostolis;
2 a. Hic sunt viri Galilaei,
<v>uifundarunt domum Dei
Doctrinis caelestibus;
3a. Hi sunt tubae veritatis,
Hic doctores honestatis,
Principes ecclesiae,
4a. Isti nudi Christum nudum
Sunt secuti sponte dudum
Deserentes omnia,
5 a. 0 praecones summi regis,
0 magistri sacrae legis,
Nos iuvate precibus,
342. (3.) De uiio Martyre.
1 a. Christum, regemiramortalem,
Qui agonem triumphalem
Suis dat martyribus,
2 a. Miles Christi pretiosus,
Hosti quidem odiosus,
Tormentis subicitur;
3a. Immo ipsam profitetur
Clara voce nec veretur
Quaecunquedispendia.
4 a. Martyr digne, Cbristura ora,
Ut assistat raortis hora
Sic suis fidelibus.
nostri.
-
5 b. Recensemus
praesentatum
i)ie ista et oblatum
Patri cum muneribus,
6 b. Et cura iusto Siraeone
Tua frui visione
In pace perpetua.
1 b. Honor ipsis impeodatur,
Per quos dogma sanuni datur
Omnibus christicolis.
2 b. Isti mundum illustrarunt,
Isti fidem exaltarunt
Mirandis operibus.
3b. Amatores caritatis,
Sectatores pietatis,
Cultores iustitiae.
4b. Dura passi post labores,
Post aerumnas et languores
Pro fide supplicia.
5 b. Ut delictis expiatis
Perfruamur cum beatis
Gaudiis caelestibus.
1 b. Veneremur die ista,
Qua fidelis agonista
Triumphat de bostibus.
2 b. Hoste tamen saeviente
Aut tortore comprimente
A tide non flectitur.
3 b. Laetusdemumsumpsitmortem
Et recepit dignam sortera
Cum sanctis in patria.
4 b. Quod post huius vitae cursum
Expedite vadant sursum
Purgati criminibus,
 - 310
5 a. Nunquamultra raorituri,
Sed perenni fruituri
Cum electis gloria;
343. (4.) De Martyribus.
1 a. Regi reguni mente munda,
Dum hac die fit iucunda
Martyrum memoria,
2a. Hi atbletae summi regis,
Propter zeluin sacrae legis
Dati ad supplicia,
3 a. In agone constituti
Diri hostis et versuti
Contempta saevitia
4 a. Quanto vero plus urgebat
Et in eos saeviebat
Rabies tyrannica,
5a. Ferrum, ignes et tortores
Poenas quasque oc terrores
Reputarunt levia,
6a. Rex aeterne, qui virtutem
Tribuisti et salutem
His sanctis martyribus,
344. (5.) De Confessoribus.
1 a. Gloriosi confessoris
Digna laudis et bonoris
Agimus sollemnia;
2 a. Simplex, nritis atque castus
Sprevit prorsus mundi fastus
Et inanis gloriae.
3a. Hic placere Deo studens
Domura suam ut vir prudens
Supra petram statuit,
4a. Hic talentis sibi datis
Sapienter duplicatis
Felici comraercio
5a. 0 confessor lesu Christi,
Qui eidem placaisti
Per virtutum opera.
5 b. Ubi planctus non auditur,
Ubi dolor non scntitur
Nec ulla molestia.
1 b. Plebs fidelis grata vota
Prompte reddat et devota
Concinat praeconia.
2 b. Nunquam flecti potuerunt,
Scd pro fide pugnaveront
Cum mira constantia.
3 b. Virtuose decertarunt
Atque denium triumpharunt
Dei tulti gratia.
4b. Tanto erant laetiores
Et ad pugnam promptiores
Pro fide catbolica.
5 b. Ut post mortem temporalem
Sibi vitam aeternalem
Quaererent in patria.
6 b. Serapiternae vitae dona
Post occasum nobis dona
Ipsis suffragantibus.
1 b. Hic in terris constitutus
Sumrai regis est secutus
Beata vestigia.
2 b. Kullus dolus est inventus
In eodem neque ventus
Damnandae superbiae.
3 b. Sua quidem indigeuti
Vitae victum expetenti
Larga raanu tribuit.
4b. Deo gratus et acceptus
Digne tandem est receptus
In caeli palatio.
5b. Ab aeterna demum nece
Liberati tua prece
Feramur ad aethera.
 - 320
345. (6.) De Yirginibus.
1 a. Virgo prudcns et decora,
Digna cuius in bac hora
Pangimus praeconia,
2a. Tu es sacrura Dei templum,
Tu virtutura es exemplum,
Tu vivendi regula,
3a. Tu fallacem et pomposum
Mundum istum ruinosura
Calcasti mirifice,
4a. Sponso nocte veniente
Tollis moras et repente
Sibi vadis obvia,
fia. Virgo sancta, tua prece
Sic mundemur omni faece,
Ut optatis praeraiis
1 b. Nostras prompte sumelaudcs,
Quaecurasanotisplene gaudcs
Intra caeli atria.
2 b. Tu pudica, tu praeclara,
Tu es sponsa Christi cara,
Carens omni raacala.
3 b. Tu raalignum et antiquum
Nostri ritus inimicum
Vicisti magnifice.
4 b. Quae ab eo coronata
Mox in caelis es locata
Cum ingenti gloria.
5 b. Perfruainur cum supernis,
Liberati ab aeternis
Geheunae incendiis.
 Guillermus de Deguilevilla,
Prior Carolilocensis,
t nach 1358.

tJber dic. Lebensumstande

diesesfruchtbarenDichters ist wenig x.ucr-
mitteln. Der Name de Deguilevilla, nicht de Guilleville (Nouvelle Biographie)
oder gai- de GuillarilJa CVisch), weist vielleicht auf das heutige Digulleville
(Manehe, Arr. Cherbourg) als Jlriniat der Familie. Der Vater des Dichters
,solL Thomas de Deguilleville geheifsen haben, er selbst zu Paris geboren
sein (natione Parisiensis, Viscb). Denn wenn ihn Suchier und Birch-Hirsch-
feld (Ge.sch.der franz. Lit., S. 244) in Cbaalis das Licht der Welt erblicken
lasseii, so scheint dies auf Verwecbslung zu beruben. Guillaume de Deguilleville
trat, die /eit ist iinbestimmt, zu Pontigny (Yonne) in den Cisterzienserorden
und ward in der Folge Prior des Klosters Cbaalis (Carolilocus) bei Senlis.
Das Jahr seines Todes ist ungewifti; doch war er 1358 noch am Leben.
Guillaume de Deguilleville war bisher nur als Dicbter einer franzosischen
Roman-Trilogie bekannt (Pelerinage de la vie humaine, Pelerinage de Tame,
Pelerinage Jesucrist). Doch bemerkt schon Visch, nreperiri adhuc in ipso
Caroliloco libellum quendam precationum, editum latine et gallice." In der
Hs. 1612 der Madtbibliothek von Troyes (16. Jahrb.), die aus Clairvaux
stammt, findet sich eine Reihe von Gfdichten, die sich durch stilistische uiid
rhythmiscbe Eigentiimlichkeiten als das Werk eines Verfassers darstellen.
Dieser gibt sicb in zweien derselben (Nr. 8 urid 11) im Akrostichon nGuillermus
de Deguillevilla" zu erkennen, durch welches auch die richtige Schreibung
seines Namens konstatiert wird. Die erwahnten Eigentiimlicbkeiten erlauben
ihm noch einige andere Gedichte aus der Hs. 3897 der Bibl. Mazarine zu-
ssuweisen. - Ygl. Viscli, Bibl. sacri Ord. Cistercien. ed. 2a 135; Grober, Grund-
rifs der roman. Philol. II 1, 749 ff; Nouvelle Bibliographie XXII, 700 u. f.

34(J. (1.) Coronae amantium et primo lesu.

1. ludex iustus, imperator, 2. Hominumhic humilliraus,
lurium iustificator. Habens habundantissimus
lustissimo iudicio Horrea habundantia,
Impiorum iudicator, Homo honoratissimus,
lustorum illuminator, Honestans,honestissimus,
lubar, illuminatio, Honorabilis hostia,
lubilus, iubilatio, Hospes honorabilia
lubilaei inceptio, Honestatis hospitia
Initium, inchoator, Habitans, hilarissimus,
Immensus in imperio, Hilarescens hurailia,
Infinitus iudicio, Humilians hostilia,
Intellcctus illustrator. Hostibus hbstilissimus.
Dreves, HymnographiLatini. 21
 - 322
Electos et eligentes
Eum eius exsequcntes
Edicta est exaudiens,
Elisos, egros, egentes,
Elapsos, esurientes
Ex, erumnis eripiens,
Exsulatos enutriens,
Erroneos excutiens,
Extenuans extollentes,
Eradicans,effodiens,
Eliminans, eiciens
Equitatem evertentes.
Suossolus sanctificans,
Salutaris salvificans,
Salvator, sacriticiuin,
Semetipsumsacriticans,
Summo salvari supplicans,
Spiritus supplicuntium,
Sanctorum se sequacium
Salus, stola, stipendium,
Suspiria sua siccans,
Stans sive scandenssolium,
Summam summarum sedium
Sedem suam significaus.
Collect. ms. Claraevallensesaec.15. Cod. Trecen. 1612. - 5, 10 Uenies.
347. (2.) Corona Mariae.
1. Misericors,mitissima,
Mire mansuetissima,
Mater misericordiae,
Miranda, raicantissima,
Magna, magnarum maxima,
Magnae magniiicentiae,
Mensuratrix
modestiae,
Ministratrix
rnunditiae,
Mundummundansmundissima,
Malleatrix raiseriae,
Mitigatrix niaestitiae
Mentis manifestissima.
2. Advocata adnrittemla,
Audienda, attollenda,
Alta aula angelorum,
Adiutrix aspicienda,
Attendenda,appetenda
Angariis adversorura,
-
5. Uolens uindex uanitatis
Uterum uirginitatis
Uenustare ubertate,
Unionis uoluntatis
Ueris uiis uoce uatis
Ucnit uernans ueritatc,
Uectus unctuositate,
Uelum uehens ultimate
Uenerandae unitatis,
Uniens uerificate
Uerburauirtuositate
Uerum uasi uilitatis.
(i. Salvare, salviticare,
Sanare, sauctificare
Sibi subest singulari,
Superbos suppeditare,
Supplicantes supportare,
Super sanctos sublimari,
Serviri, sollemnizaii,
Spe sincera supplicari,
Sursum sedens solet stare,
Servos scieus suffocari,
Sollicitus sufifragari
Suffundendo salutare.
Assidua arcanorum
Apprehensiva altorum,
Appellanda ad agenda,
Araore adunatorum
Amatrix ac aliorum
Adiuvatrix amplectenda.
Regno
regniregulatrix
Regnans,
reconciliatrix
Reorum requirentium,
Repulsorum revocatrix,
Relapsorum relevatrix,
Robur rectum ruentium,
Reiectorumrefugium,
Reatuuraremedium,
Requiei restauratrix,
Rhinoceros rebellium,
Romphearesistentium,
Rigidorum recurvatrix.
 323

4. ludicis in iudicio 5. Altis.siim amatoris

lustitiam imperio Alnio amplexu amoris
Inolita inclinare, Astricta, amans,amata
Intraneo initio Anxii accusatoris,
lcsu iuris indicio Animarum artatoris,
Intercedensimperare, Adniliilans allegata,
Illico illuminare, Aurorae assimilata,
Inopinanter iuvare Aureolis adornata
Impulsosinfortunio, Altissima altioris,
In iam inceptis instare, Astans adest appellata
Inducias impetrare Ac abesseabnegata,
lustiticando iinpio. Actus agit adiutoris.
Collect. ms. Claraevallense saec. 15. Cod. Treceu. 1612.

(3.) Pulclierrinium dictamen super orationem dominicam.

1. Pater, creator ommum, Sicut hoc credimusquidem,

Origo ct principium, Fac, pater, per istara fidem,
A quo causantur omnia, Ut noxas nostri sceleris
Ad te tuarum ovium, Dimittas nobis totidem,
Tuorum grex fidelium Quotiens hoc iussit piidem
Alta mittit suspiria. Redemptor nostri gcneris.
In fletu et miseria
4. In caelis sursum habitas,
Captivati per devia <j>uiin terris nos visitas,
Nonhabemus remedium, Dominus exercituum,
Nisituaclementia, Si uonferisacexcitas,
Tuapaterna gratia,
Nobis ferat auxilium.
Remissosnisisuscitas,
Ad nullura opus strenuum,
2. Noster voluisti esse, Ad volanduni in arduum
Ne nobis esset necessc Et altam messera fructuum
Extra te quidquam petere, Alas habemus irritas,
Non poteras plus prodesse Laboramus in vacuum
Neque de maiori messe Nec habemus irriguum,
Nobis unquam tribuere. Nisi tua det bonitas.
Solus debes sufficere,
5. Saiictificetur, dicimus,
Quia solus reficere
Nomeu tuura, quod colimus
Potes
mentem
plebis
fessae, Et quodestadmirabile,
Aliud quam te temere Sine quo recognoscimus
Quaerimus. nara deficere Et audacter perferimus
Restat sibi vel abesse.
Nil sanctum, nil valibile,
3. Qui es, fuisti et eris, Sed cum non sit boc facile
Pater, succurre miseris, Laudare nec possibile
Qui non manemusin idem; Eo, quod non sufficimus,
Idem ipse tu diceris, Tamen, prout optabile
Qui nunquam permutaberis Cordibus est et habile,
Manens scmper in id iclem. Ad laudandum assurgimus.
21*
 .'J24
6. Nomen tibi Alpba et 0
Significansin secreto
Finem atque principium;
Tali decetalphabeto
Nos studere corde laeto,
Lectio est credentium,
Theologos lioc studium
Nos facit et ad solium
Dc mundiarundineto
Transfert
mutansin gaudium
Miserrimumnaufragiura,
Quodpatimurin bocfreto.
7. Tunm, pater, est proprium
Non adnexum per ulium
Misereri et parcere,
De te suum tentorium
Suumque diversorium
Debent filii facere;
Mortem non vis, sed vivero
Vis omnes, qui corivertere
Sevoluntpersuspirium, 11. Voluntastua salvare
Numquam vis tuosperdere
Necpullosmilvotradere,
Quorumtu esrefugium.
8. Adveniat ergo Deus
Aliquando iubilaeus
Nobis datis exsilio,
Si quisque nostrura est reus,
Nec est ibi Maccabaeus,
Qui fortis sit in proelio,
Non propter hoc intentio
Tua sit, ut nos gladio
Vastet Goliath Gethaeus,
Seraper
enimin bivio
Nobis nocet ac invio,
Factor Sion, Araorrbaeus.
9. Regmim tuuni, ut dicitur,
Rex aeterne,viin patitur,
Violenti hoc rapiuot,
Virtutibus concutitur,
Paenitentiapellitur,
Preces illud eifodiunt;
-
Si ista non sufticiunt,
]Mucbinasmulti faciuut,
Quibussupra ascemlitur,
Nam quidam se subiciuut
Votis, quibus oboediunt;
Ars ista nunquamfallitur.
10. Fiat ergoper gratiam,
(Juatalemvioleutiam
1'cnnittis,
illuc intremus
Et murorum custodiam
Non des ad resistentiara,
(^uia niliil tunc possemus;
Artem nec vires habemus,
Ut per solam horam stemus,
Nisi tu des constantiam,
Retrocedere solemus,
(^uando adire debemus
Illud regnum et patriam.
Est homines et iuvare
In tribulationibus,
A mariusquead mare
Unire et congregare
Cunctos de nationibus,
Debiles cum pauperibus
Praeparatis iara omnibus
Ad cenam tuam vocare,
Pusillis cum maioribus
In opportunitatibus
Auxilium ministrare.
12. Sicut, pater, hoc credimus,
Sicutdebocconfidimus,
Sic nobis auxilieris,
Aliunde nou quaerimus
Auxilium nec petimus,
Quia solus tu mederis;
Si nos aliquandoferis
Pro nostris culpis et teris,
Non propter hoc diffidiraus;
Scimusenim, quia geris
Curam nostri et nos quaeris,
Quando a te recedimus.
 - 825 -

13. In caelo suprasphaericam Sedne essetfastidio,

Rotantis mundi fabvicam Providisti de alio
Immobilisdominaris, Longesatismeliore,
Sedemteuenstheatricam, Hoc est de tuo filio,
Aciem tuam bellicam In quem panis conversio
De excelso conternplaris, Fit ipso institutore.
Nos excitas, nos hortaris,
Ut sit toga militaris
Prius tincta per rubricam, 17. Cotidiaimm petimus
Quara
hostisfamiliaris Huncpanem
et requirimus
Nobis tollat tuis caris Cotidie indigentes,
Innocentlae tuuicam. Priraum exactor pessimus,
Secundum petit aniraus
Sine ipso rnorientes;
14. Et quia sineviribus Prirao vivunt omnesgentes,
Et armis spiritalibus Sed secundo paenitentes,
Accessimusad duellum, Quia panis est azymus;
Quia nullis verberibus Ideo accipientes
Doraatum vel calcaribus Omni fermento carentes
Sentinms carnis asellum, Debent esse, ut creditur.
Ideo saoctum scabellura,
Quo stas ad videndum bellura,
Adoramus cum tletibus, 18. Da panem istum, Doraine,
Ut ipsummet
domicellum Utrumque,
qui probomine
Peridoneum
flagelluiu Utroque
Sustentet
fuit pensatus,
moderamine
Subicias supplicibus.
Unus unura, sed minime
Fiat alter satiatus,
15. In terra nos te colorium Si in nobis sit reatus,
Et in caelo te patronum Per quem nobis sis iratus,
Animarum cognoscimus Non propter hoc in turbine
Et te Deum ultionum Vindictae sis recordatus,
Esse et punitionum Sed menior sis, quod nos natus
In inferno metuimus, Tuus rederait sanguine.
Et ideo requirimus
Et devote assistimus
Antetuumsanctum
thronum, 19. Nobis tuis pauperibus
Ut nobis,qui peccavimus In lacumdescendeotibus
Sis, ut de te praesumimus, Succurrerenon renuit,
Memor miserationum. Maceratus verberibus
Et perfossus vulneribus
Pro nobis mori voluit,
16. Paiieiu nostrum in sudore Ex propriis se exuit,
Vescendum et iii laborc Et solvit, quod non rapuit,
Dedisti a priucipio Obses pro peccatoribus,
Usque rnodo; tali more Mors sua nostram diluit,
Ipso mixto cum macrore Sed paenitere debuit
Nostra fiat refectio, Pro tam caris operibus.
20. Hodie et cotidie
Simili vena veniae
Egeremusnunc miuui,
Nisi suae tam nimiae
Fructus misericordiae
Nostro cederentusui;
Per ipsos enim ablui
Credimus, qui assidui
Sumus culpis nequitiae,
Supposito, quod fletui
Debitoque gemitui
Nos demus voluntarie.
21. Et quia digne lugere
Non possumusnequeflere,
Ut exigunt dcmerita,
Nec habemus,quo supplere,
Nisi solum Misercn,
Quia non valent merita
Nostra, quaeque suut irrita,
Anima nostra perdita,
Ideo clamamus vere:
Respice nos et visita
Et erige et suscita,
Nos non sinensplus iacere.
22. Dimitte «obis et quita
Peccata,pater, oblita
Et dele de libro tuo,
Jlla autem, quaesunt scita,
Lamentari fac nos ita,
Ne scribantur perpetuo;
Non sunt unum, non sunt duo
Nec numeranda biduo,
Sed sunt quasi infinita,
Non habita ex mutuo
Neque facta in triduo,
Sed in tota nostra vita.
23. Debita ipsa novimus,
Nam pro ipsis tradidimus
Animas in obsidium,
Penes nos non habuimus
Nec in domo invenimus
Ullum carius vadium;
Deus, nostrum refugium,
Tu nosti usurariurn,
Cui nos sic obligavimus,
Nisi feras auxilium
Vel eum cogas nimium,
Totum nostrum amisimus.
24. Nostra esse haec debita,
Propter quae sic est subdita
Anima usurario,
Non negamus, ne irrita
Et tibi ingratuita
Esset illa negatio;
Talis tamen confessio
Xunquamdicit suffitio
Nequetibi fit placita,
Nisi fervens devotio
Et amara contritio
Dicat: Fleo deperdita.
25. Sicut ergo debitores
Et miseri peccatores
Egemus indulgentia,
Sic quoque condonatores
Rancoris et quitatores
Volumus uti venia;
In tua namque curia
Rancor et iracundia
Non sunt boni petitores,
Nam vindictae pro gratia
Et pro raisericordia
Noscunturreparatores.
2(i. Et iilco iiululgemus
luiurias, ut velleuius
Eas nobis indulgeri,
Nil rancoris retinemus
lu cordibus nec habemus,
Quod non sit amoris veri;
Si fuimus nimis feri
Et ad indulgendumseri
Et ultores, si possemus,
Nostri velis misereri
Et cordibus sic medeii,
Ut in caritate steinus.
 827
27. Nos scimus,quoduonaliter
Nostrae preces utiliter
Ascenduntad te, Domine;
Credimusquoquefirmiter,
Quod ascendunt velocitcr,
Si sint sine rubigine,
Si lacrimarum flumine
Corda
cumplenitudine
Laventur
efficaciter,
Et munda mens a crimine,
UtTevisrequirat
valetinhumiliter.
homine,
28. Dimittinms,si corditus
Cunctisdicamus,
penitus
Hoctotumvaletsupplere,
Si spiritasparaclitus,
Dexterae tuaedigitus,
Ad hoc velit iios docere;
Sine ipso nunquam vere
Iniurias indulgere
Potest arrogansspiritus,
Nam nimis credens valere
Ad modum cornutae ferae
Monstrat,quodsitindomitus.
29. Debitoribns ideo
Quandoque nimis ferreo
Cordedat indulgentiam
Dicens:satis indulgeo
Et satis supersedeo
Usque in horam aliam;
Sed tu hanc fraudulentiam,
Deus, nunquam ad veniam
Convertis vel das pro eo,
Immo ad iracundiam
Te per aequipollentiam
Provocatum reddis eo.
30. Nostris igilur mentibus
Induratis et rudibus
Tria sunt necessaria:
De commissisreatibus
Atque iniquitatibus
Crebra reminiscentia,
-
Frequenterpati tristia
Cum poena et angaria
Et cum infirmitatibus,
Sancti spiritus gratia
De cella unguentaria
Fundensaraoremcordibus.
31.Et ideoteet illum,
Quirubricatum
vexillum
Gerit et arma rubea,
Quimare
fecittranquillum
Et nostrum portat sigillum
Exaratum a lancea,
Quivestetectuslutea
In suastravitarea
Infernale
crocodillum,
Petiraus,
ut sic ferrea
Cordafrangamus per ea,
Quaesunt praetactapau-
xillum.
32. Ne iios iuducas etiam
In festinam sententiain,
Quia cito periremus,
Exspectanos per gratiara
Et per tuam cleraentiam
Et differ, ut emendemus;
In nmndo nihil liabemus
JSisi,ut nosmetaptemus
Ad intrandumin gloriam,
Sed caro, in qua raanemus,
Nos ducit, ut deviemus,
Per viam nimis inviam.
33. In temptationem ruit
Et labitur atque fluit,
Licet longe sit temptator ;
Nunquamfacit, quodcongruit,
Sed bonum omue destruit,
Quod construit habitator;
Deus, omnium creator,
Tu pro nobis sis pugnator,
Sicut nostra spes arguit;
Et caniis sis sic domator,
Ut eius sit triumphator
Spiritus, qui succubuit.
 - 32« -

34. Sed unum adliuc petere 36. A malo hoc et aliis

Volumuset requirere, Tuis, Deus. subsidiis
Ut illo hoste domato Conserva nos et defende
Spiritus se extollere Et trahe nos de vitiis
Nequeatvel erigere, Revelansde miseriis
Quasia se subiugato; Et bcnignumte ostende;
Nam habemus pro probato, Cuique nostrum dic: ascende,
Quia, quidquid dicat Plato, Voni mecumpro babendae
Nil a se potest facere, Vitae aeternae gaudiis;
Immo a te increato Tales tuae sunt praebendae
Et a tiamiue et nato Xullatenus concedendae
Totum habet procedere. Nisi tuis familiis.

35. Libera nos ergo, Duus, 37. Amen, pater, concludinms.

Tu et tuus Nazareus Quia finem te novimus
Cum proprio spiraminc De via revertentium,
Unum estis; sed ludacus Locuiu, ad querauostendimus
Non creclit, quod Gallilaeus Et in quo requiescimus
Conceptus sine seniine Post laboris dispendium;
Sit vel natus de virgine, Tu nobis sis solaciuin
Sive passus pro homine, Et corona et praemium,
Et in hoc fit ipse rcus, i.,)uia in to speravimus,
Plus credit in velamine Confirmans vaticinium
Literae, quam in lumine,' David per privilegium:
Factus civis tartareus. In domuiii tuam ibimus.

< )r;it. ms. Caelestinorum B. Mariae tle Parisins snec. 15. Cod. Mazarin.
(605). - - 19, 4 Nam maceratus. - - 27, 5 ascenjiit. -- ol, 12 paxillum.

349. (4.) Super Ave Maria.

Ave, a vae exeraptata 2. Maria, tu nuucupnris

Et sancta priusquam nata, Non incassum stella maris,
Vae tolleus Evae veteris, llluininatrix saeculi,
Pro salute mundi data, Alto polo quae locaris,
Veniae vectrix optata Ut ab illis videaris,
Et vehiculum foederis, Quarum sani sunt oculi,
Ave si acceptaveris Quae quasi centrum circuli
Et unquam tibi pauperis In raedio es populi
Sit salutatio grata, Cunctis perpendicularis,
Nam condigne non videris Ut se dirigant singuli
Salutari a miseris Teraporibus periculi
Ab aneelo salutata. Per te, quae propter hoc
daris.
3. Gratia te despondente
Totam et praevenientc
In benedictionibus,
In omni terra et gente
Fecit Dcus solamen te
Pulsatara piis precibus,
Utque des legis usibus
Remedium veteribus.
Ne pereat dens pro dente
Et mundus flexis legibus
In miserationibus
Regatur te componentc.
4. Plena non supervacuc
Tietatis irriguac
Fluenta das continiui,
Exuberansassidue,
Nunquamovibus pascuae
Deficiensvel vacua;
Ipsa plenitudo tua
Venit a causa strenua;
Deus est, qui perpetue
Implet te clausa ianua,
Ut auctoritate sua
Miseris des largiflue.
5. Doniinus. quia nutricem
Te piara et genetricem
Invenit in infantia,
Saeculi dominatricem
Fecit et imperatricem
Subdendo
tibi omnia,
Ad ipsaque imperia
Tua utitur venia
Seque dat pium iudicem,
Volensoboedientia
Filiali iuris via
Tibi rependere vicem.
6. Tecum agit in inferis
Et tu secum iu superis,
llle tibi et tu ei,
Tecum est tui generis
Relevator et miseris
Se dans fulcirnentum spei,
Secumregnansfaciei
Eiusdcm et speciei
Visione perfrueris,
Particeps sui diei,
Domino publicae rei
1'raelata sanctis ceteris.
7. Benedicia in omnibus
Es benedictionibus,
Quasdedit Dei dextera,
Quibus particularibus
Benedixit operibus,
Tui fuit signifera;
Terra, pontus et aethera,
Aula mundi et supera
Tuis ascribunt laudibus,
Quod Deus tua viscera
Intrans et sugensubera
Benedixitbominibus.
8. Tu virtutum in fabrica
Inventa es magnifica
Sola antonomastice,
p]xpers reatus unica,
Virgo niater miriiica
Arte inagistri fabricae,
Ab ipso sic opifice
Facta, quod ars rbethoricae
Siraul ipsaquelogica
Ad laudes tuas modicae
Fiunt nec has rectifice
Vi fari sciunt aliqua.
9. In mulieribiis vere
Apicemdebestenere
Praesidens sede regia,
Fluctum gestas et florere
Non desinis, tuo vere
Nesciente brumalia,
Partus tuus fert gaudia
Et in misericordia
Movetaxem primaespherao
Ad delenda flagitia
Et tergenda suspiria
Natorum de muliere.
 - 330
10. Et ut dicamtis proprium,
Tu es peregrinantium
Limes, pera et bacuhis,
Te et natum quaerentium
Ductrix et directorium,
Index, lumenet oculus,
Et nete celetangulus,
Ut excuset
se querulus,
Tuumpetens subsidium,
Ubiqueescarbuuculus,
Rutilanset igniculus
Ipsum radians devium.
11. Benedictns, a quo tua
Laus procedit sic afflua
Simul et benedictio,
Illi tibique cernua
Serviant opera sua
Sempcr siue fastidio,
Manu,
corde
et labio,
Quibus
dataestratio,
Pareant
individua,
Relegatus exsilio
Daemon
cedatet regio
Tartaricurvetgenua.
12. Fructus est tuus filius
Factus pro fructu, quemprius
Adam comedit vetitum,
Morsu cuius nil nequius,
Nam ob hoc fuit ocius
Humanum genusperditunr,
Collect. ms. Claraevallense
:J50. (5.) Super Ave Maria.
1. Ave, reclinatorium
Et propitiatoriuiii
Et captivi spes populi,
Data in refrigerium
Et reis in refugium
Et in locum latibuli,
Quae patris Adae vetuH
Et, damuatricissaeculi
Evae vae danjnatorium,
Pro quo de morsu pomuli
Aspecti visu reguli
Commutasti in gaudium.
-
Sednon solumest licitum,
lnmio valet ad meritum
Mordere tuum saepius,
Cum ipsius sit solitum
Vivificare spiritum
Et firmare in melius.
13. Ventristui in mansura,
Virginitatisclausura
Vallataper circuitum,
Fructusiste,virgopura,
Ortusfuit, ut ad rura
Nostra haberet transitum;
Eius nunquamintroitum
Scire quivit vel exitum
Stupens usas et natura,
«^uippe cum ius absconditum
Habeat et incognitura,
Qui eondidit ipsa iura.
14.Ameii,virgo,quiacredo,
Quodsi sic ad te accedo,
Pariterad filium,
Supplicans, ut mihi foedo,
Immo,qui faexet putredo
Sura,donetis
auxilium,
Et si peccavi niraium,
Grandior est quam vitium
Gratiae vestrae dulcedo,
Maxime, ex quo alium,
Quam fui, voluntarium
Per paenitentiam me do.
saec. 15. Cod. Trecen. 1612.
2. Maria apto nomine
Praesagio, non omine
Diceris ab infantia,
Quae in noctis caligine
Pro viarum discrimine
Polo mundi fis media,
Ut gens per irsare devia
Ad te sua vestigia
Dirigat viso lumine
Et a circumferentia
Pro impetrandagratia
Circumdaris in cardine.
 - 331
3. Gratia tu efficeris
Directivum itineris,
Norma vitae rectissiraa,
In orbibus stelligeris
Novae legis et veteris
Stellarum splendidissima,
In prosperis humillima,
Jn adversis fortissima,
Semper astans pro miseris,
Electarum dignissima
Tam corpore quara anima
In inferiset supeiis.
4. Plena est tua hydtia
Hausta caelesti gratia
Puteo sancti spiritus;
Si pulseris instantia
Precum,res est notoria,
Quod effundes,et strepitus
Deprecantis sollicitus
Obtinebit, ut penitus
Deorsum stillicidia
Mittas, nec sit prohibitus
Camelorum exercitus
Portans peccata gravia.
5. Dominus ad hoc provide
Te replevit ac placide,
Refundendisis fervida,
Quia sicut in iride
Signumnubis est roridae,
Sic tu plena et gravida
Signum habes, quod rorida,
Compassiva et fluida
Sis tuae genti languidae,
Quodque anima morbida
Et tua siti arida
Per te respiret valide.
6. Tecum a pueritia,
Virgo dulcis, clementia
Crevit et miseratio;
Sic crevit, quod caelestia
Transscendensaula regk
Dei sedes in solio.
-
Nulla unquamplantatio
Fuit vel educatio
Rcis tam necessaria,
Nam, licet sit collectio
Eius, semper dispendio,
Caret et decrescentia.
7. Beiiedicta propterea
Omni loco et platea
Dicaris ab hominibus,
Quia perte estflammea
Cherubira dira romphea
Amota suis passibus,
Introitus exsulibus
Patet, et viatoribus
Via caeli est lactea,
Quae solebat volentibus
Intrare regnum omnibus
Esse sangmnerubea.
8. Tn es lapsi spes hominis,
Quae non dees nec desinis
Miseveii in saeculura,
Tu divinae iraaginis
Et aeterni es luminis
Beatam receptaculura,
Tu languidis vehiculum,
Tu raiserislatibulum,
Sub cuius umbra tegminis
Pauperquaerit umbraculum
Et reus diverticulum
Ab incursu formidinis.
9. Iu itmlieribus tu es
Unica, quae restitues
Hereditatem perditam,
Quae de peccato arguens
Mundum, sed nulli renuens
Gratiam tuara solitam,
Immo cunctis gratuitam
Ipsara dabis et placitam,
Quia semper hac aflues
Et, licet quis per orbitam
Tortam vadat et vetitara,
Eum cito non obrues.
 332 -

10. Et, si dicaturverius Inusitatususui,

Pro reis et salubrius, Vetito quondamfructui
Ipsos errantesdirigis, In omnibusdissimilis,
Ipsos lapsos inferius Solummodoauditui
Et iacentes diutius, Et non alteri sensui
Quando oportet, erigis Fide coraprehensibilis.
Et quandoque bos corrigis,
Ne manusniundi remigis 13. Yentris tui in hortulo
Aliquidagatdurius; Ornatoflore primulo
Signum est,quo4hosdiligis Istefructuscolligitur,
EtNenon dormis necnegligis,
cadant in deterius.
Sedut vultusin speculo
Repraesentatur oculo,
Et speculum non laeditur,
11. Benedictus in saeculum Sic dum a te recipitur.
Sit ille, per quem titulum Dum manet, dum egreditur,
Talem habes in taeculo, Hoc fit illaeso claustrulo,
('hristus, qui tui clausulum Nulla via relinquitur.
Uteri suuin baiulum Nil suspectum admittitur,
Fecit firmato pessulo, Fructum habenscumflosculo.
Qui moriens pro populo
Sededitin patibulo 14.Ainendicitet asserit,
Opprobrii spectaculum
Et superato zabulo
Quituaslaudesaperit
Et te recte magnifieat,
Fractoque suo baculo Qui devote se ingerit
Se suis dat in pabulum. Ad laudandum, ut sciverit,
Et ad mentera te applicat;
12. Fructus est commestibilis, Qui aliter se implicat
Commedentibusutilis Et tuas laudes abdicat,
Dulcis aniinae gustui, Hinc viam bonam deserit,
Naturae admirabilis, llle sibi provideat,
Artis indoctrinabilis, Talis in tide claudicat,
Stupendus intellectui, Salvus esse non poterit.

Collect. ms. Caelestin. B. Mariae de Parisius saec. 15. Cod. Mazarin.

3897 (605). - - 1, 4 refugium. - - 2, 2 Praesago. - - 6, 7 Ulla. - 7, 3 dedit
ei dextera. - - 10, 6 Quam oportet.

351. (6.) Itein Ave Maria per partes resolutas.

Ave, virginura electa, Laboransexpletissime,

Materaltissimirecta, Naturaeamantissimae,
Illuminatrix animae, Disciplinataobiecta,
(jrandis regni architecta, Ministerialissime,
Caritate interiecta, Inopinabilissime
Affectanspcrfectissinie, Nostra yisitans suspecta.
 - 333

2. Tu es causauitao niundi, 3. Benedictaes uotata,

Bithalassumexeundi Eternaliterdotata,
Naufragiierrantium, Imperatrix caelestium,
Doniicilii immundi, Thesaurariauocata,
Culpabilis, tremebundi Salutifera firmata
Animi tollens uitium, Reparatrix uiveutiuin,
Interimendo noxium, Consolatrix timentium,
Mitigans uentos litium, Uwbraculumsperantium,
Itinera errabundi Valere exsistimata
Rectiticans, iudicium Necessitati tristium,
Blandificans uel spatium Rigoris ius spectantiuni
Elargiens transeundi. Totis uotis invocata.
Collect. ms. Claraevallense saec. 15. Ood. Trecen.

352. (7.) Super Credo in Deuiu.

1. Credo ego catholicus, Ipsumque esse alium,

Sirnplex sim vel ierarchicus Non aliud per propriuin
Fide tirma et simplici, Personale diiudico,
Implicite si laicus, Finem atque principium
Explicite si clericus Atque eorum nescium
Symbolo volo subici, Ivnaginor ct iudico.
A firmamento deici
Nunquam volo nec effici 4. Omnipoteiitem pariter
Omnia<iue suaviter
Ut planeta erraticus,
Disponentem liunc clamito,
Malo niortem quam infici Nil frustra, nil inaniter
Erroribus haeretici
Nilque, nisi utiliter
Legi Dei contendicus.
Operantem recogito",
2. In Deuni, a quo conditus Si in hac tide haesito,
Est mundus, credo, primitus Si vacillo vel dubito,
lam lucis orto sidere, Non sum discretus arbiter,
Fidei est introitus. Egeo duci digito,
Ubi ego neophytus Quia errans exorbito
Debeo pedein figere; Et relinquo bonum iter.
Parum est Deo credere
5. Creatorem hunc fateor,
Vel Deum, ni praeponere
A quo reus ego reor,
Ei velimnil corditus,
Nisi eum diligere
Rerurn
creatus
species,
Quem adorare teneor,
Velimverboet opere Pequodictum
confiteor:
Et totocordeprimitus. Illi solitu servies;
3. Patrem primum magnifico Hoc non feci millesies
Aeternum et glorifico, Mea culpa et pluries,
A quo meum exordium Me perditum intueor,
Eumque sic specifico Nisi dicat: salvus fies,
Catholice et explico, Tu es mea progenies,
Quod geuuerit filium. Tui, fili, misereor.
 - 334
6. Caeli et terrae dominum,
Angelorumet hominum
Eum in fide video
Patremquee&seluminum,
Dantem tenebris terminum
Sic intuens spem habeo,
Et si ei non valeo
Servire, sicut debeo,
Obgrandemniolemcrhmnum,
Quo me vertam ? Hunc timeo,
Contremisco et paveo,
Ne vindex sit peccaminum.
7. Et quia patrem credere
Non creditur sufticcrc,
Nec non esset relatio,
Ad articulos vergere
Me volo et convertere,
<L>ui
dati sunt de tilio.
Cuius est generatio
Sic miranda, quod ratio
Eam nescit expriniere,
Velutivespertilio
Stupet solari radio,
Sic nescit ibi cernere.
8. lii lesum Christuin igitur,
Mea fides dirigitur,
Ipse est patris filius,
Genitus est et gignitur
Et gigni sernper creditur
Sicut a sole radius;
Nil in patre superius,
Nil in nato inferius,
In quantum
Deusdicitur, 12.Despiritu sanctofuit,
Aeternum
estsuumprius
Aeternumque posterius,
Nullis extremis clauditur
9. Filium eius nnicuni
Per decretum catholicum
Hunc affirmo et assero,
Sine quo totum lubricura,
Inane et erraticum
Et carenscursuprospero,
-
Sibi servuin ine offero
Nunc et, quumdiufuero,
Quantumvisvaldemodicuin,
Ad eumqueme trausfero,
Quandocunque erravero
Tamquam
adpolumarcticum
10. Domiimm nostrum dicere
Hunc nos filium dexterae,
Qui dicimur catholici,
Debemus et attollere
Mente, verbo et opere
Praeconio multiplici;
Potestaseius deici
Nunquamputest nec eftici
Minor sive decrescere,
Sibique debent subici
Terrigenae et caelici
Et infernus hunc tremere.
11 (|ui conceptus est utero
Virginali, ut assero,
lllibatis visceribus,
Cuius cum perscrutavero
Modum, hebetatus ero
Retusis cunctis sensibus;
Hoc fecit ruptis usibus
Et consuetudinibus
Naturae pro me misero,
Unde ex infelicibus
Me reputo horniuibus,
Si baec oblitus fuero.
QuodvirgoDeumgenuit
De Deo patre genitum,
Quod Deus caruesinduit
Et uterum non~borruii,
Licet sibi insolitum;
Iter fuit incognitum
Et naturae absconditum,
Quia fecit, ut voluit;
Plus scrutari est irritum,
Fides valet ad meritum
Et plus ultra 11011
arguit.
 - 335 -

13. Natus est temporaliter, Nunquaminvcntusalias

Qui natus aetcrnaliter Fuit pater familias,
De Deo patre fuerat, Qui contulerit plenius
Ipso nato celeriter Suas misericordias
Factus est pius arbiter Pro suis et angustias
Pro mundo, qui perierat; Sustinucrit durius.
Homo enim ostenderat
Deum, qui hunc creaverat,
Et siceratlis iugiter, 17.EtSubest,
subdito
quisubicitur
supraponitur
Unde esse non poterat,
Quod liomo, qui peccaverat, Rex caelorum altissimus,
Corara iudice ducitur
Non puniretur graviter.
Et iudicio sistitur,
Q.ui iudex est aequissimus;
14. Ex Maria ergo pium Superior fit infimus
Pacis traxit cormuercium Et viiuium novissimus
Nova reparans foedera A suisque relinquitur,
Et reddens arbitragium De maximo fit niinimus
Se ad patris arbitrium Et, licet sit sanctissimus,
Obtulit propter scelera Reus mortis condicitur.
Mundi; beata viscera
Huius matris et ubera
! 8. Poiitio Pilato feram
Suumque puerperium,
Ferente et mortiferam
Felix ipsa puerpera,
Serviant ei sidera Contra ipsum sententiam,
In cruce manum dexteram
Et totus grex fidelium.
Affigendam et alteram
Extendit in angariam;
15. Virgiiie ipsa firmiter Tunc secundum
lereuiiam
Servanle et stabiliter Trauseuntibus per viam
Sancti pudoris lilium Potuit suam asperam
Suura Venus et lupiter Monstrare conturaeliam,
Et totum caelum pariter Illatam per invidiam,
Mirantur puerperium, Cum nil egissetperperam.
Aetas quoque viventium
Et iuventus et senium
19. Crucifixus ille fuit
De hoc stupent perenniter;
Miror, dicit ingenium, Et solvit, quae non rapuit,
Dans animam in pretium,
Et virginem et filium ;
Hic studerem inaniter. Sua poena non latuit,
Sanguis tiuens edocuit
Et latus suum pervium
16. Passns est ipse filius, Animaeque divortium,
Licet peccati nescius, Quantum grave supplicium
Poenas et contumelias Pro homine sustinuit;
Factusque est propitius, Suum quoque opprobriura,
Qui servus fuerat prius, Factum oculis omniura,
larn expertus miserias; Evidcnter hoc innuit.
 - 336 -

20. Mortuus cst, contradidit Ille hostemtunc mactavit

Deo patri et reddidit Et mactatum spoliavit
Fuso sanguinespiritum, Sua consuetudinc,
JNJoriensartem condidit, Ne furiat in quos pavit,
Qua sibi mortcm subdidit Sicut prius et quos lavit
Sibi tollens ius solitum; Fuso corporis sanguine.
Ilostis per hanc depositum,
Quod tenebat ad libituni,
24. Tertia dic rediit,
Confusus totuin perdidit,
Et teinpus non praeteriit
Infernusque dans gemitum, Datum aiite divortiuin,
Videns suorum exitum,
Sibi doloremaddidit. RegredioDs
introiit
Potenter, unde exiit,
( 'orporis duiniciliuiu ;
21. Nepnltns <?stJHTtriduum Lnpis niaguusad ostium
USUSOpitOSrtlslUlMI l)a)us in ostiariuin
Sicut niortui saeculi, Ingres^uni suuin iiesciit,
Suum erat irriguum Custodumquea&tantium
Exliaustum adjnc artuuia et ^tudiuni
Exhausti otnnes rivuli, hoc
Deleti erant tituli
Usu vulgalis oculi,
25. ResniTexit a mortnis
Vicisse fuisse suum,
Fuisse
caputanguli, Re^uniptis
viribussuis,
Ultra morti non subditus,
Ductor vel rector populi
Aut Deus exercituuin. Clausis venis irriguis
Et tersis plagis pvotliiis
Impassibilis penitns;
22. Descendit eius anima Vita sibi est babitus,
Corporis sancta victima l'rivatio iateritus
Relicta in sudario Kealteratis mutuis,
Ad Acherontis infima, Thoraae testis est digitus
Venit pro dragma decima Vulneribus appositus
Perdita longo senio, Ex iussu clausis ianuis.
Non illa, quae de gaudio
Lapsa est a principio
Ad inferni novissima, 26. Ascendit supra sidera
Sed illa procul dubio, Et supra caeli supera
Quae in primo pomerio Rediens de incoliatu,
Capta est fraucle pessima. Transeundo per aera
Pandeus redemptis aethera
Potentissimo volatu;
23. Ad inferna cum lumine Tunc Rachelcum apparatu
Veniens et in numine Laetitiae et ornatu
Genus Adam visitavit, Exiens sua camera
A baratbri voraginc Obviamterso ploratu
Detentosin caligine Mutatoqueeiulatu
Suosomnesliberavit; Ei venit hyranifera.

27. Ad caelos sic quando fuit
Regressus et rehabuit
Honorisprimi solium,
Quandounitam statuit
Carnem nostram et posuit
Caput esse caelestium,
Tunc homo in exsilium
Datus et in opprobrium
Luctum tergere debuit
Et relevare alium
Demissum propter vitium
Regratiando potuit.
28. Sedet ad dexteram
Patris, coaequalis ei,
Hominem sic magnificans,
Tempus sui iubilaei
Cognoscenset requiei
Plussepoenisnonimplicans,
Modus suus est indicans,
Quod iam iudex est iudicans,
Ne praesumant nimis rei,
Quodque devotus supplicans
Citius quam ius vendicans
Impetret
praemia
spei.
29. Omuipotentisfilium,
Potentiae non nescium,
Hunc anima mea credit
Et, si quid est contrarium,
Potentiae vel obvium
Huic inessenon concedit;
Imbecillis si accedit
Ad eum, nunquam recedit
Non reportans auxiliura,
Totum posse suum cedit
Deuspater,sibidedit
Regni caeli dominium.
30. Inde ventums in fine
Cum ferula disciplinae
Et ultionis gladio
Eductis tecto vaginae
Pro iustitiae divinae
Exercendo iudicio,
Dreves, HymnographiLatini. I.
- 337 -
Tunc distincta reditio
Hominum et reiunctio
Erit substantiae
binae,
Omniumoperatio
Actuum est ostensio
Absque tegmine cortinae.
31. ludicare cum veniet,
Nullus eum effugiet
Nec habebit diffugium,
Nullus ibi excipiet
Neque defendere sciet
Se per declinatoriura;
Dei Nihil tunc dilatorium
Omnium appellantium
Valebit vel proficiet,
Immo secundum proprium
Opus vel exercitium
Unusquisquerecipiet.
32. Vivos et mortuos scio
Dissimili stipendio
Illa die praemiari,
Quosdam aeterno
Aliosque incendio
gaudio
Infernali munerari;
Vivosse poteruntfari
Et de vita gloriari,
Quorum erit vocatio,
Mortuique nominari
Poterunt et appellari,
Quorumerit expulsio.
33. Credo cum praecedendbus
Et cum praedictis omnibus
Quosdara
adbuc
articulos,
Quos in raundi campestribus
Totis aniraae viribus
Colligo ut manipulos5
Fidei namque flosculos
Hos sicut et praeambulos
Cognoscoex coloribus,
Ad ipsos habens oculos,
Ut discurram per singulos
Non exceptis aliquibus.
22

34. In spiritum sanctumcredo,
Licet faex sim et putredo
Et vilis esca vermium,
Ipse patris est dulcedo
Filiique ac mulcedo
Et consolator cordium,
Dicere potest: omnium
Artifex sum per propriura,
Patre natoquc procedo,
Digitus pum errantium,
Tertia persona trium,
Procedens nunquam recedo.
35. Saiictam ecclesiam Dei
Credo esse matrera mei
Cunctorumquefidelium;
Qui contrariantur ei,
Facti sunt omninorei,
Erit eis opprobrium;
Pro bac quondam martyrium
Passi sunt et supplicium
Boni atbletae fidei-
Cruentatum vestigium
Et Roma, caput gentium,
Testes fiunt buius
36. Catholicani banc clamito
Et refertam recogito
Septem medicinalibus
Distinctis quasi digito
Ad succurrendumperdito
In distinctis languoribus;
Primum originalibus
Medelam confert omnibus,
Alia, quae non haesito,
Dantdiversis
respectibus
Curam infirmitatibus
Servato modo debito.
37. Sanctorum commuiiioiiem
Et gloriticationem
In caelestiecclesia
Credo per assertiouem
Et per affirmationem
Omnesadorans dulia,
338
Aliquoshyperdulia
Solumque Deum latria
Ponendo distinctionem,
Satis sperans de venia,
Si sua patrocinia
Pro raepraestentcautionem.
38. Remissioncm iieri
Peccatorum, ut repperi,
Credo per paenitentiam,
Per Naaman boc suggeri
In agro regum veteri
Dico ad evidentiam,
Nara sicut hic muuditiam
In aquis et carentiam
Leprae ut caro pueri
Recepit, sic pcr gratiam
Paenitensrevertentiam
Habet a porta inferi.
39. Peccatorum sic raaculas
Et spiritales pustulas
Assero puriticari,
rei. Aliter has ut stipulas
Ad infernales faculas
Omnes dico destinari,
Perennitev has versari
In gehenna et cremari
Ut spinarum sarciuulas,
Ex ipsis quoque pavari
Hosti, qui nunquampraedari
Sinit sorbiciunculas.
40. Carnis resurrectionem
Atque reconiunctionem
Juncturarura et ossium
Post vitae reunionem
Ad reddendam rationem
Fateor ad iudicium,
Ad consequendum
praemium
Per actum meritorium
Atque retributiunem
Habeudumvel supplicium
Per commissum contrarium
Atque condenmationem.
 - 339 -

41. Vitam aeternamfirmiter 42. Ameii cordedicensergo

Credoet lianc finaliter Volo avi illi mergo
Dico metamincolatus, Dissimilis non fieri;
Felix, qui vadit taliter, Namsi nimismeimmergo
Quod non perdit suumiter, Vel profundenimis pergo
Sanctusquoquect beatus Vadensad portas inferi,
Ibi omnis collocatus, Si errans umbra vesperi
Vere est glorificatus Labyrintho ut pueri
Et iam vivit feliciter, Ad laevammenimisvergo,
Cunctis est ibi paratus Tuto volo itineri
Gloriae locus et datus Redire cursu celeri
Sine fine perenniter. Respicerequea tergo.

Collect. ms. Caelestinor. B. Mariae de Parisius saec. 15. Cod. Mazarin.

3897 (605). -- 9, 9 Quamvis valde. -- 9, 11 Quandoque.-- 26, 5 findens.

353. (8.) Ad praepositum paradisi Michaelem.

1. Gryransclaustrum monasticum Igitur haec audituris

Per circulum excentricum Uuiversis et visuris
Saepius quam concentrice, Patefiat evidenter,
Totum concernens lubricum Quod locatus in obscuris
Et fixum nil aut modicum Et saeptus hostibus duris,
Pede ruente lubrice, Proh dolor, indesinenter,
Dignuai duxi me iudice Volo quaerere patenter,
Erkrere theafrrice Sicut iam feci lateuter,
Vultum ad claustrumcaelicum, Illo claustro totis curis
In illo solum apice Protectorem, qui potenter
Praevidens aenigmatice Me defendat et prudente:
Refugium salvificum. Eripiat de pressuris.

2. Vultum ibidein crigens, Licet milia milium

Quamquamminus me dirigens Protectorum fidelium,
Pensavipossedirigi, Quorumgestasunt fortia,
Si dirigat me diligens Spirituuai caelestium
Mediator non abigens, Atque sanctorumomnium
Indignum rae non abigi, Sunt in illa politia.
Qui sibi velit porrigi Exclusus impotentia
Measpreces,ut erigi Sitque vel ignorantia
Valeara reus indigens, Nullus, non praeiudiciurn
Cuius ope recolligi Cuiquam intentio pia
Ad gratiamque redigi Facit, si patrocinia
Queamsupplexhaecexigens. Quaeratab uno fortium.
22*
 - 340 -

5. Laudibus et praeconiis Armatus luctae lubricae

Ac devotis obsequiis Carnis et diabolicae
Venerari et colere Atque mundi, qui pedica
Ex intirnis praecordiis Suos ligans foedat pice,
Simul et exercitiis Resistere athletice
Ore, corde et opere Quearaet vi magnifica.
Vellem omnes summopere,
Si sint vires, extendere 9. TJt Deus quis? sic vocaris
Possent sufficientiis,
Et recte interpretaris
Quippe cum opem quaerere
Esset iustum et petere Nominis vocatione;
A cunctis necessariis. Virtutis es singularis,
Prae ceteris expers paris
In data commissione;
6. Ergo ad electionem Ob hoc pcrsecutione
Intrans caeli regionem, Anticbristi pro agone
Loca petenscelsiora, Electorura exspectaris,
Propc Dei stationem Qui et proeliatione
Vidi illum, qui draconem Primitiva cum dracone
lecit ad inferiora; Victor fuisse probaris.
Ad ipsum laxando lora
Me transtuli sine mora
Per cordis affectionem, 10. Sepultura incognita
Sperans,
quodpotens
maiora Moysi et abscondita
Facta est te altercante
Brevi mibi quibit hora
Praestare defensionem. Cum daemone, nam cognita
Si fuisset sive scita
Dicto daemonemonstrante,
7. Regni Dei praeposite, Caecitatiserant tantae
Gloriose et inclite, ludaei, quod non obstante
Michael, ad te fugio, Lege eisdemtradita
Causae meae percepi te Ipsum latria cessante
Posse iuvamen perditae Adorassent bos caecante
Intuitu dare pio; Pertinacia solita.
Sicut fit privilegio
Mortui suscitatio
Et restitutio
vitae, 11.Israelem
Dividere rubrum
liberare
mare,
Sic in spe mea sentio
Me tueri praesidio De manu Aegvptiorum
Tuo, si vis, gratuitc. Commissuses et plagare
Nolentes obtemperare
Mandatis regis caelorura;
8. Michael, ergo dimica Inter acies sanctorum
Pro me pius et fabrica Conciviuinangelorum
Incude diae fabricae Vexillum Cbristi portare
Arma mihi salvifica, Dignus es, mysteriorum
Ut virtute politica Signifer et arcanorura,
Adnexa theologicae Quaenon licet revelare.
 - 341 -

12. Ecclesiaeprincipatum Supercastrum,quoddicitur

Tenes, qui quondam ducatum Angeli nuncque colitur
Synagogaetenuisti, Ad tui reverentiam,
Antichristum propinquatum Tegentisensem,quo scitur,
Tu occides obstinatum Quod pesti finis ponitur
Oliveto vice Christi, Deo praestante gratiara.
More semper contrivisti
Et potenter deiecisti
Superbum et induratum 16. Utinam pesti currenti,
Supplicique
tuotristi Quae
nuncnulliparcitgenti,
Benigniter adfuisti Finem tu velis ponere,
Dans gratiam ad optatum. lam parcere morienti
Populo et ferienti
Ensi vaginam tradere;
13. Die niagni iudicii Paenitentiam agere
Signa tui praeconii Et letanias dicere
Eruut clavi, crux, lancea, Deo et tibi caedenti
Quae ostendesut impii Possumus,sed protegere
Sibi ipsis sint conscii Nos tuurn est et facere
Nunc parvipendisse ea7 Gratiara omnipotenti.
In tuba tua aurea
In voceque praeterea
Quasiad vocera
nuntii 17.Ad
In aerumna meagravi
Surgit mole corporea te oeulos levavi,
Quisque
desuafovea Qui habitas
in niontibus;
Sinescrupulodubii. In monteTumbanotavi
Atque in Gargano, qua vi
Tuis ades supplicibus;
14. Ergo virtute ponsata Alta tenes, ut omnibus
Tua et praecogitata Ima loca tenentibus
Aequum est tibi servire, Cumquibuslectulumstravi,
Ubique est tua grata Suis visis doloribus
Memoria divulgata, Cunctis fugatis hostibus
Quamnontutumestnescire; Assis favore suavi.
Quicunque vult uon perire,
Salvari vel recte ire
Ad regna caeli parata, 18. Licet angelum habeam,
Perte oportet
transire, Quicustodit
vitammeam,
Te benignum
invenire, Sicutet habent singuli,
Ne damneturob peccata. Et, sive
Honorare
stem vel iaceam,
hunc debeara
Palam et loco anguli,
15. Gregorio letaniam Te tamen ita praetuli
Ordinante propitiara, Huic et angelis populi,
Quaenuncmaiorinscribitur, Cum te principem videam
Ob pestem inguinariam Eorundem, quod seduli
Romae vastantem patriam, Ad te mei sunt oculi,
Te visum esse legitur Ut per te Deo gaudeam.
 342
19. Ex eo, quod in annuo
Fit omnium festo tuo
Festivitas angelorura,
Accipio ex congruo,
Si quandoque me statuo
Coram te prece sonorum,
Quod sit ad laudemcunctorum
Honoi"emquesingulorum
Servato ordine suo,
Sic quod interventu horum
Tuoquc regnum caelorum
Detur mihi perpetuo.
20. Virgini matri nuntium
Transraissum ducemfortiura,
Gabrielem praemaxirae
Tecum atque consocium
Ducem Raphaelem pium
Invoco devotissime;
Vos tres potestis animae
Captivatae pauperrimae,
Cui negatur solacium,
Conferre potentissime
Atque efficacissime
Plenum salutis gaudium.
21. Inclite dux et bellator,
Michael, hoslis domator,
Pro raescutumapprehende,
Esto meus propugnator,
Protector et clippeator
Et potenter me defende,
Ad me prostratum descende
Vel manum tuam extende,
Pius factus relevator,
Ad meaeque sic intende
Vulnerationis flendae
Curam, quodsis et curator.
Collect. ms. Claraevallense saec. 15. Cod. Trecen. 1612. -
Tergentem. - - 17, 4 In monte Tumba =
354. (9.) Ad Angelum Custodem.
1. 0 angele,custosmeus
Et dux mei itineris,
Quemneglexinimisreus,
Unus factus ex miseris,
-
22. Loco, qui Michaelio
De medelae contrario
Sanastifebre languidum,
Te deprecor,ut saucio,
Destituto solacio
Et scienti me morbidum
De eo, quod est horridum,
Contrarium et torridum,
Mihi fiat confectio,
Me reddens per te validum
Ad virtutemque vividum
Absque contradictorio.
23. Libera me de leonis
Ore fauceque draconis
Atque de porta inferi,
Ut beatae visionis
Optatis perfruar bouis,
Portam caelestemaperi;
In umbra mei vespcri
Et exitu hiciferi
De gradibus scorpionis
Memor sis mei miseri,
Ne traditus sim carceri
Aeternae damnationis.
24. Animarum qui libramen
Et stateram ad exarnen
Habes, supplex te postulo,
Ut cum trahes ad probamen
Miseri raei spiramen,
Egressum de corpusculo,
Ei assis, ne zabulo
Tradatur pro piaculo
Tradendum ad fiagellamen
Ac ut pera et baculo
Munitum quasi titulo
In pace quiescat. Amen.
15, 10
Mont-Saint-Michel.
Ecce, venio ad te, ut
lam per effectumoperis
Emendam,sicut vult Deus,
Solvam commissisceleris.
 - 343
2. Mea culpa, quia tui
Parum fui recordatus,
Ut quoque,dum profectui
Meo fueras donatus,
Proh dolorque, quia fui
Te scire satis hortatus,
Permaxime, cum studui
Multasscripturasscrutatus.
3. En, nritto meum angelum,
Dicebatur mihi pridem,
Qui te, licet extraneum,
Praecedet servantemiidem
Et ad diem iubilaeum
Perdueet, si tuum quidem
Me velis timere Deum,
Qui semper sumipse idem.
4. Istud de te expositura
In meo vidi somnio,
Tu es dux ad praepositum
Placandum in iudicio,
Comes ad mihi debitum
Ignem in purgatorio,
Praecessor ad gratuitum
Locum facto viagio.
5. Tuum est me custodire
In hoc mortali saeculo,
A daemone garandire
Meae mortis articulo,
Ostendere loca irae
Pro quolibet piaculo,
Et, ne offendara, praeire,
Cadens in retiaculo.
6. Meum est tibi servire
Procul fugato vitio,
Humiliter oboedire
Monitis et consilio,
Te praesentemsemper scire,
Concernentem, quid facio,
Et protinus resilire,
Nisi decens sit actio.
-
7. 0 miserumme dixerira,
Omni dignum miseria,
Dum cognosco,
quaefecerim,
Qnanta,cotiens,qualia,
Teque a rae proiecerim
Et extra mea ostia
Nec cito revocaverim
Captivatus pigritia.
8. 0 angele dulcissime,
Tu foris ostium stabas
Et, ut propriae animae
Providerem, exspectabas;
De te curabam minime
Non nunquamultra octabas
Exspectante verissime,
Monstrante,quodmeamabas.
9. Quid digne pro his facere,
0 custos mei, nescio,
Nisi flere et gemere
Continuo suspirio,
Nec poterit sufticere
Fletu quocunquenimio,
Nisi benignum reddere
Te velis mihi conscio.
10. Ne igitur despicias
Indignanter me miserum
Nec comraissumabicias
Mersum gurgite scelerura,
Sed utinam aspicias,
Quodtenunquamvelsuperura
Sprevi patrem familias
Per cogitatum asperum.
11. Debilitatis viribus
Et sopita potentia
Feci malum et nsibus
Malis et ignorantia,
Saepe pensatis actibus,
Saepeinadvertentia,
Sed nuuquamspretis legibus
Nunquamquecontumacia.
 344 -

12. Proterva sensualitas 15. Et instantiam facio

Comesmihi et socia, Tibi cum reverentia,
Cuius ad malum pronitas Si tu pro raeo vitio
Est ab adulescentia, Exis, qui mea vitia
Explorans meassemitas Expellere de atrio
Plus est mihi contraria, Debes tua potentia,
Quamquaecunque adversitas Laesum a te me sentio,
Incolatus mei via. In cuius sum custodia.

13. Si igitur te compuli 16. Non custodis,si deseris

Exire raeumostiura,
Agens in loco anguli,
Quod erat raihi noxium,
Tui viderunt oculi,
Qui stabas ad posticium,
Quod contemptu non expuli
Te, meum custodem pium.
Et potenssis custodire;
Sed respondere poteris,
Quod non fecit te venire
Deus ad luctam sceleris,
Sed luctantem garandire,
Ab hoste ne cum raiseris
Me faciat interire.

14. Nec ideo excusatus 17. Non profugandis peccatis,

Sum vel debeo fieri,
Quoniam ad meum latus
Vicem tenens armigeri
Semper es, nisi reatus
Sit meo mixtus operi,
Per quem fias elongatus
Volens te facere quaeri.
Quae libero arbitrio
Fiunt et quae potestatis
Possunt defendi brachio,
Advenisti, sed probatis
Longo et forti proelio
Vis adesse eos gratis
Pio fovens auxilio.

18. Si ergo contra scelera

Pro me non facis luctamen,
Nunquam tamen de camera
Exeas, sed roboramen
Mihi praestes et propera,
Ut tuurn sanctum iuvamen
Impetret mihi supera
Et vitam aeternam. Araen.

Collect. ms. Claraevallense saec. 15. Cod. Trecen. 1612. - 2, 1 Meam

culpam.

355. (10.) Ad beatnm Andreani apostolum per litteras sui noiuinis.

Ad aliquem me vergere Sed quia non sufficio

Sanctorum et convertere Neque possum neque scio
Hortatur sacra lectio, Omnibus satisfacere,
Non quod omnes uiligere Exponeudum hoc sentio
Non debeara et colere Excluso praeiudicio
Toto cordis obsequio, Horum unum eligere.
 - 345
2. Notum mihi et quemscio
Paratum patrocinio
Causam meam defendere,
Dum dignum eum sentio
Virtutum testimonio
Debeo praeeligere,
Non ob hoc, quod postponere
Quemquamvel parvipendere
Mea velit electio
Nec quod velit distinguere
De meliore temere
Indiscreta praesumptio.
3. De te, Andrea,didici
Quod devotos,qui subici
Tibi voluntservitio,
Tueris et hos deici
Nunquam
sinisaut affici
A daemone;probatio:
Tu peregrinus ostio
Responsumdans daemonio,
Dantifeminam
conspici
Se, tuo patrocinio
Voluisticontagio
Episcopumnon infici.
4. Revolvendo
et alia
Tua prompta subsidia
Dissimulare nequeo,
Quin tua patrocinia
Implerem et auxilia
Ex toto affectu raeo,
Quin tuorura, ut valeo,
Et si rainus, quam debeo,
Laudutn narrem praeconia,
Si faveas, non careo
Exspectato iubilaeo,
Accedo cum fiducia.
5. Electum te et vocatum
Ad Christi discipulatum
Eius vocantegratia,
Ad piscandumte piscatum
Ad hamandumquehamatum
Laus attollit primaria,
-
Et si liquisti retia,
Patrem, navem et omnia
Cor habendique privatum
Sursum raptum in gloria
Centuplata te praemia
Testificantur beatum.
6. Ante tamen dura passus
Duros pertransisti passus,
Diu certans ad luctamen,
Luctans, pugnansnoneslassus,
Nunquam victus, nunquara
cassus,
Semper fortis ad examen.
Ponderatus
pcr libramen,
Oblatuses in libamen
Igne caritatisassus,
Tantum tuumest certamen,
Tantumtuumflagellamen,
Quod videndosum com-
passus.
7. Supercrunemnidificas
Non deponique
supplicas
Mori volensin nidulo,
Biduo vivenspraedicas
Yitae viam et iudicas
Circumspectanti
populo,
Positus in spectaculo
Mentali spectas oculo
Aureolam, quaravendicas,
Nocte, die, crepusculo
In incude patibulo
Ipsam codis et fabricas.
8. Amator huius niduli,
Incudis et patibuli
Omni fuisti tempore,
Contumelias penduli
Christi pro vita saeculi
Recogitans in pectore;
Olim tibi in aequore
Solebant et in litore
Esse praeda pisciculi,
Modo factus in arbore
Es irretito corpore
Aegeaepraeda aemuli.
 - 346 -

9. Pisc?tor eras hominura, lunctos per amicitiam

Sed te cepit vir sanguinum Mihi et stirpera propriam
Et conclusit in retibus, Actus edocestrenuos,
Tamquamauctoremcriminum Plebis vide miseriam
Non differens in crastinura Et ad eius custodiam
Te tradidit tortoribus; Aperi occulostuos.
Sic caesum plagis gravibus
Et maceratum ictibus
13. Ornamentum et titulus
Mors te traxit ad terminura,
Et radians carbunculus
Non quidem cum mortalibus,
Sedcum mortis victoribus Tuorumes devotorum,
Cor et auris et oculus
Florentem ante Dominum.
Non capiunt, quod sedulus
Advocatus es eorum,
10. 0 sanctissime Andrea, Magnus in regno caelorum
Robur meum et spes mea Promotor negotiorum
Turrisque fortitudinis, Requestarumquegerulus,
Fac, vilescant mihi ea Unus tu es magnatorum
Quibus fit aninia rea Et principum populorum
Commissione criminis Signi regisque baiulus.
Expensa tui sanguinis,
Quem pro filio virginis
Effudisti
subAegea, 14.Laudare
quinonvaleo
Supervultumimaginis Te, ut decet,spemhabeo,
Interioris hominis Ut in adversitatibus
Fiat vitta coccinea. Tu sis mihi pro clipeo
Et pro forti Macchabaeo
Repulsis cunctis hostibns,
11. Super cor meum passio Ligni vitae de fructibus
Tua et crucifixio Collectis cum laboribus
Ponatur ut signaculum, In ascensu purpureo
Brachiorum extensio, Dando tibi fidelibus
Contra hostem defensio Devote supplicantibus
Fiat et propugnaculum, Depessulato horreo.
Refugium, patibulum
Mibi et diverticulum
15. Ubertas esse dicitur,
Sit vulnerum incisio,
Salutis adminiculum Ubi tuura reponitur
Atqueanimae
pabulum Corpus
ad signum
olei,
In cruce praedicatio. Nam secundum quod oritur
Oleum et diffuaditur,
Sic se habet ordo rei;
12. Ter tredecim atque duos Si ante tribunal Dei
Qui suscitasti mortuos, Velis esse loco mei,
Mecum misericordiam Dum mea causa agitur,
Fac, expellens incongruos Signutn datur meae spei,
Motus rnentis et nocuos, Quocl gratia tiet ei
Ne in raorte obdormiam; Et venia donabitur.
 - 347 -

16. Secundum
tuum iuvamen Et ideo cordepio
Fieri mihi levamen Mihi dato exsilio
Credo propulso dubio, Peto fieri solamen,
Quod habeo per probamen Aggregari consortio
Multorum, qui medicamen Tuo caeli fastigio
Habent tuo subsidio; Fine perenniter. Amen.
Collect. ms. Claraevallense saec. 15. Cod. Trecen. 1612.

356. (11.) Ad sanctuni Benedictum.

1. Gregis pastor monachorum, :. Liberalium artium

Sancte pater, forma morum Qui reliquisti studium
Atque regulator vitae, Placere Deo cupiens
Benedicte, ponens lorum Et eremi refugium
Erroribus viatorum, Elegisti, naufragium
Qui elegerunt sequi te, Procellae niundi fugiens,
Ad te accedere rite Fac, pater, ut, qui abiens
Et reverti non invite, Fui vana et sapiens
Debent oves, quae luporum In animae dispendium,
Timent fauces, dispertitae, Sic sequi te sim sitiens,
Vagabundae, se oblitae Ut correptura prospiciens
In abrutis mundanorum, Quandoque voces tilium.
2. Uagabundus sum et fui i. Leva lapsum, qui coi-ruit,
Te pastorem neglectui Reparans, ut spes arguit,
Habens et tua pascua, Me fractum capisterium;
Errare non erubui Factum antiquum docuit,
Inter vepres, quo exui Quod tua virtus diluit
Vellus ut ovis fatua; Fracturarum vestigiurn;
Lupus adest, praeda sua Illud cum sit notorium,
Cito fiam, nisi tua, Tuarum gregem ovium
In qua meam spera posui, Pie monet et instruit,
Assit gratia afflua, Ut te quaerant refugiura
Pietatisque ianua Contra quodcunque noxium,
Mihi reseretur tui. Quando decet et congruit.
3. lamque tuus appellari >. Exutum et denudatum
Non sum dignus vel vocari, Ac in spinis cruciatum
Ad te revertor filius, Debeo te recolere,
Si de siliquis, quae dari Duin sentio me temptatum
Solent porcis, saturari Ad avis nigrae volatum,
Cupivi nimis anxius, Satagentis decipere,
De micis, quae inferius Et7 si contingat degere,
Cadere solent saepius Me debeo aspicere
Atque catellis donari, Te ia specu maceratum,
lam rogo mihi conscius, Non habentem,qao vivere,
Ut quasi mercenarius Nisi panem, quam libere
Per te queam recreari. Dat Roraanusinchordatura.
 - 348
7. Rectificator operum
Tuorum, pater, pauperum,
Secundum tuam vivere
Fac me normam in posterum
Nec murmuris mortiferurn
Venenum tibi tradere
Me sinas, ob quod frangere
Me debeas et perdere
Velutivaspestiferum, 11.Demirabiliet pia
Cumpatienter
tollere
Debeam, quod eligere
Volui,quamquam
asperum.
8. Monachussurn, pastor bone,
Ille, qui oratione
Diu esse non valeo,
Qui pro vana actione
Et negotiatione
Nirais frequenter exeo,
Nec puerulum video
Nigrum, cum quo libens eo,
Trahentera
destatione,
Et iam scio,quodideo
Virga tua indigeo
Pro eiusexpulsione.
9. TJirtute tu tanta vernas,
Quod naturae ius alternas
Producens de lapidibus
Fontes, ut his, quosgubernas
Per leges vitae supernas,
Benignus assis ovibus;
Hinc te precor, aifectibus
Meum durius rupibus
Cormollescerenonspernas,
Ita quod ex mandatibus
Compunctionis fletibus
Culpas diluam veternas.
10. Submergendus
in flumine
Mundi iuvante nemine
Sum, nisi tu aspicias,
Si non placidusnomine,
Placidus sim precamine,
Ut me iuvari facias;
-
Manum mittens subvenias,
Dic, ut currat manuspias
Extendens pro iuvamine,
Tuque, Maure, oboedias,
Super aquas pandens vias
Pro meo liberamine.
Corvioboedientia
Pro veneno dubitantis
Exemplum
sumens
tristia
Tolerare et gravia
Deberem, sed indignantis
Cordis raei, mensurantis
Me ad mensuram gigantis,
Tanta est rebellantia,
Quod, nisi tis castigantis
Sentiat virgam, raandantis
Resistit ad imperia.
12. Ergo,pater,cumfugio
lussa,ut a manubrio
Ferrum,tu mefacredire
Et prolapsum
Lubricitatis
in fluvio
nimio
Nunquam sinas me perire;
Tuis semperoboedire
Fac praeceptis, quaenescire
Saepe audita nescio,
Raro ea non audire
Vel invisa practerire
Possura in monasterio.
13. Donetur benedictio
Tua mibi, qui niraio
Sum pondere aggravatus,
Vires in me non sentio,
Ut Dei aedificio
Lapis iacens sira levatos;
Supermeumsedetlatus
Hostis mei incolatus
Facto de se pressorio
Ita, quod alleviatus
Nunquamfiam, nisi gratus
Mibi sis adiutorio.

14. Egrotis et languentibus
Das cunctis te poscentibus
Remedium salutare,
Mortuos tuis precibus
Suseitas et virtutibus
Quosquepotens adiuvare;
Tuum fuit prophetare
Et videre mentes clare,
Quae erant in hominibus
Mundumque considerare
Per unum iubar solare
Simul collectis
15. Glorioso intuitu
A vinculo solvisti tu
Rusticum
mirabiliter,
Virtutisvi sineritu,
Sine quocunquestrepitu
Utendo actualiter;
Ex quoiamprobabiliter
Habeo, quod, si taliter
Me videas in spiritu,
Mea solves celeriter
Peccata, quibus graviter
Ligatus sum ex habitu.
16.Me
Uide ergoet respice
extra et sub coi-tice
Rumpens
Infirmato
peccativincula,
non modice
Medici sis mihi vice
Praebens
salutispocula,
Mortuum per piacula
Me prcstratumque ferula
Eorum nimis lubrice
Gratia tua sedula,
Magnae virtutis baiula,
Suscitans et magniiice.
17. Inundatio pluviae
Dei misericordiae
Assit mihi per sororem,
Per vos arabosfons gratiae
Stillaque dulcis veniae
Recreetme peccatorem;
- 349 -
Pervosspernam
mundiflorem,
Mundi vana et houorem
Erecta mentis facie
Ad bonorumlargitorera
Et pium distributorem
Aeterni regni gloriae.
18. Largitate mirifica
Implens claustra monastica
Nunquam passus es egere
Oves, ab arce caelica
omnibus.
Sumens manu domestica,
Quae sufficiebant vere;
Ex improvisovenere
Bona eis et fuere
Nuncoleum
nunctritica,
Quaemonstrant,
quodqui
parere
Tibi volunt,hoshabere
Constatbonanonmodica.
19. Erigens humilitatis
Scalam gradibus aptatis,
Viam parans pro ovibus,
Sciens, quod multis gravatis,
Morbidis et infirmatis
Ars expedit pro viribus,
Neigitursit talibus
Ascensus nullus, passibus
Providistilimitatis,
Ut et inferioribus
Et imbecillioribus
Aptusascensus
sit satis.
20. Viam talem qui parasti
Ascendendi et aptasti,
Tibi, pater, regratior,
Non monachos ordinasti
Frustra sive regulasti
Volens, quod via brevior
Ad caelumet facilior
Eis esset et quara prior
In transitu demonstrasti,
Ut solito lucidior
Via docet et clarior,
Quaascendens
transmeasti.
 - 350

21. Illa via lampadibus 23. Lupus nunquamaggreditur

Innumerislucentibus
Usque in caelumab imo
Plena erat, tnonstrantibus,
Quod tu plenus virtutibus
Coruscabasaltissimo;
Ob illud quoque aestimo,
Quod, ut lucebat animo,
Praebendolucem ovibus,
Sic tuo mundi ultimo
Lux respondet simillimo
Sibi lucidis actibus.
22. Legis veteris latorera
Israelis et ductorem
Moysen colunt ludaei,
Te benignuin praeceptorem
Nostrae legis et datorera
Atque duceranostrae spei,
Nos oves pascuae Dei
Et monachi speciei
Cuiuscunque per bonorem
Tenemur horis diei
Titulo bonae fidei
Venerari et amorem.
Collect. ms. Claraevallense
Gregem,ubi pastor scitur
Diligenter vigilare,
Intus essedignoscitur
Grex, qui tibi committitur
Per promissumregulare;
Eum velis conservare,
Tueri et defensare,
Ne lupus, qui nonmoritur,
Quemquam queat molestare,
luvadere vel turbare,
Cum possis haec,ut creditur.
24. Assis mihi tu tutamen,
Subsidium et iuvamen
Incursato ab hostibus,
Ori eorum ligamen
Pone, ne sim in voramen
Ipsis factis voracibus;
Tuis sanctis virtutibus
Tuis dignisque precibus
Sic raibi des sublevameu.
Ut pro relictis omnibus
Centuplicatis vicibus
Gaudeam caelitus. Amen.
saec. 15. Cod. Trecen. 1612.

357. (12.) Missio pro literis congregandis.

Sicut ad lamentationes suas leremias vel sicut ad laudem
mulieris*) fortis Salomonomnesliteras hebraicasvoluit congregare,
sic ego, volens coronam laudis beatae virgini et eius filio cudere,
mandavi universis literis latinis per diversas sacrae scripturae
regiones dispersas, ut venirent, maxime cum ipsi virginis filio,
earundem fabricatori, de iure servitium impendere tributaque solvere
tenerentur. Quae cum accepto mandato accessissent, responderunt
unanimiter omnes sic: Licet per te alias vexatae fueriraus tara in
Alphabeto Ave Ityssus castitatis etc. quara in alio Gallico scripto:
A toy du monde le refui etc., tamen iterato assumus, ecce, tibi se-
cundum ordinem uostrum quod sequitur praesentantes:
Ave, benedictissima, Nobilitatrix omnium
Caritatedulcissima, Puritatemquaerentium,
Eiciens fastidiura, Reparatrix sanctissima
Gloriosa, humillima, Tis volentium xenium
Imperatrix karissima, Ydonee zelantium
Laetificatrix mentium, Zerna congru[ent]issima.
l) mulierum Hs.
 OO J. "~~

Qua salutationerecepta respondiego: Licet non renuam, quod

traditis, illud tamen non sufficit, immo volo, quod quaelibet vestrum
exceptis k et q, quia sunt compositae tantum, laudes eadem forraa
adferat, quantumvos omnessimul attulistis. Quoaudito aliquaesatis
acceptaverunt. Aliquae autem fuerunt stupefactae et aliquae totaliter
desperatae, maxime k, x, y, z et sic dicebant: Nos sumus pauper-
rimae et paucas habemus dictiones latinas sub regimine nostro nec
consuevimuspraeessenisi graecis, hebraicis, barbaricis et peregrinis
dictionibus et ideo propter impossibilitatem nostram sumus omnes
legitime excusandae. Quibus respondi: Satis credo vos habere ex-
cusationes bonas pro et ex tanto, sed non ex toto, et ideo sufficiet
mihi, quod vos quattuor simul componentestantum apponatis quan-
tum apponet una aliarum, ita quod k dimittens ordinem suum cum
tribus aliis ordine ultimo se transferat collocanda. Quo concesso
tradiderunt quod sequitur:

35S. (13.) Munus Literaruin.

Agios apex altorura, Creatori creatura

Athanatos angelorum Coniungitur cara cura
Archos, abba ac animus, Castitati conubium,
Agro agiographorum Cum crystallina clausura
Asseritur antiquorum Capitur cauta captura,
Adorandus altissimus, Celsum caput caelestium.
Accessit ac aptissimus Clamat chorus credentium,
Ab alto, araoenissimus Coronator certantiura
Ad ancillam arcanorum, Cingitur coronatura,
Arue alienissimus, Carnis compreliensorium
Assumens amantissimus Cognoscitur cinctorium
Arrham arce amandorura. Carens carnali cultura.

2. Bethlehem belli bimatus Deserto duci dicitur

Base bis bar baiulatus Dominator, dum ducitur
Basternambysso bandavit, Dorao David desertata,
Benedictionem batus Deliciis dum deditur,
Brachiolis basternatus Dedita dum discernitur
Benedicensbracheavit, Deo digne dedicata,
Balsamo bituminavit, Dote dominae dotata,
Beryllis bonificavit Devotis desiderata,
Bonitate balteatus, Dona dare dignoscitur
Bonam beatificavit, Dulcissimus Deus, data
Beatificans beavit, Diligens dat dnplicata,
Benignus,bonus,beatus. Dum donansdistribuitur.
 - 352
5. Emanuel eximius
Eius eadem ebrius
Elegit elegantiam,
Exaltavit excelsius
Et eque excellentius
Eam eomet ebriam
Et elemosynariam
Eternorum eximiam
Effecit evidentius
Efficacemet etiam
Equeexsecutoriam
Erogandi
explctius.
6. Filius fabri formarum,
Femina, flos feminarum,
Foederantur feliciter,
Fabricator figuraruni
Frater tioret facturarum,
Fructus filiae firmiter
Fructificat formaliter,
Fecundatur fetaliter,
Fulgescens
flosfiliarum
Foret familiariter
Firmante fabro firmiter
Fugandofastumferarum.
7. Globis genealogiae
Generosaegalaxiae
Grandificatur gaudiura,
Greges grassantis Goliae
Gravissiraa grossitie
Gladiatur gymnasium,
Gratum gazophylacium
Gubernatricis gentium
Gemmamgenerat gloriae,
Gestat
gignentis
gremium
Genitum, gestatorium
Germinis grandis gratiae.
8. Habenashabenshamorum,
Horrens hortator horrorum,
Herodes bostilissimus,
Humerus herniosorum,
Hereditarius borum
Horrescat bispidissimus;
-
Hominum bonestissinms,
Humilium humillimus,
Heres babendushonorum,
Habitat hilarissimus.
Hospes bonoratissimus,
Hospitio honestorum.
9. Ipse lesusiudicia
Inchoansin infantia,
lustusiudexludaeorura,
Impugnata iustitia
Irrogatus iniuria
Innotuit invidorura;
ludas institor ipsorura,
lugum irritans iustorum,
Iniportuna instantia
1'ludendo iniquorum
lactura inimicorum
Intulit illi impia.
10.Lithostratos
laceratus,
Linguarnm ludibriatus
Legis lator latratibus,
Legiturligno
Lateraliter
levatus,
lustratus
Labefactis latronibus,
Lactatricis lugentibus
Lirapidis luminaribus
Letaliter lanceatus,
Luna, luce, luminibus
Locernis lacrimantibus
Lecto lapidis locatus.
11. Magnum mortis raysterium
Magister militantium
Monstravit multifarie
Mansione maerentium,
Massam messuit messium
Messias raatris Mariae,
Magistrorummalitiae,
Ministrorum miseriae
Minoraus maleficium,
Memor misericordiae
Misit mundi maestitiae
Maeroris mutatorium.
 - 353 -

12. "Novimus
necessarium Quae,qualis, quanta,quae-
Nazareni naufragium ratur,
Necantis nostra noxia Quandocunquequis quassatur
Nec nescimusnotorium Quacumque
quaerimunia,
Negotii navigiura Quieti quasi quadratur
Non negata notitia Quadrigaque quiditatur
Nuptiarum non nescia, Quaerensquadrigabilia.
Nesciens nuptialia
Nobilissima naviura
16. Rogina, rectrix rectoris.
Nutrivitnaufragalia, Ratis,rernus
redemptoris,
Nonnoscens novercalia,
Necans nebulas noctium.
Rivus,ripa,remigium,
Rumphram runipens rationis
Relaxat ritum rio-oris

13. Occuritorba obvia Roransreis remedium;

Obtinenti obsidia Redonat refrigerium
Omnipotenti
obvio, Redemptis
rex regeatiura
Orbisomnisobsequia Respeciu
rubentis
roris,
Offertobtirmansostia Ropulsorurn
refugium,
Reconciliatorium
Obtenebranti odio, Redditur ritna ruboris.
Opificis opprobrio
Opprimitur oppresio,
Occumbunt obsistentia, 17. Signo sanguinis signalus
Olim oscitans otio Sol, sideri sociatus,
Ordinatur oratio Signitic-at solacium
Otheos ostiaria. Saeculi, sic sublimatus
Solio superni status
Servis suis stipendium
14. Patrem piura pietatis, Secum suum sacrariura
Puerulumpuritatis, Suprasupremam sedium
Puellarumpiissima, Situanssanctisstipatus,
Pro plebispraedestinatis Salutemsupplicantium
Precaturparcenspeccatis, Signatsatanaespoliura,
Precantiumpiissima, Stuporemsui senatus.
Protectrix potentissima,
Procuratrix promptissima,
18. Turris, tutrix timentium,
Porta patens pietatis,
Tutela trepidantium,
Primo principi proxiina, Terens tumulos tremore,
Praecipientium prima Tenet telonearium,
Pacera praeparat privatis. Tartari tributarium,
Tristeni tremuli treraoris
15. Qualicunquequisquilia Titulo triumpliatoris,
Quiditata quitantia Terrigenarumtutoris,
Quitante,quiquit,quitatur, Totaletollenstaedium
Quaerunt
quidemquare,quia, Texit tinctis Thau thoris
Quasiquaedam querreria Triiis telis temptatoris
Quaerendorum qualitatur, Tutaministectoriura.
Dreyes, Hj-mnograplai
Latini. I. 23
 - 354 -

19. Uacans utilitatibus 20. Kalo Xristus xeniorum

Uirgo universalibus Kalendis Xristianorum
Uerificatur utilis, Kalendizatuszeletur,
Ueuustata ualoribus, Xristifera zipheorum
Uirens, uernans uirtutibus Zelatrix ydoneorum
Uulgatur uenerabilis, Zelata yraaginetur,
Unitur ut unibilis Yscbiros ysocheletur,
Uerbo uitae uennis uilis Ypostasi yranizctur
Uivificatur uiribus, Ylen ydea ymuorum,
Uictos uersuti uigilis Ydibus ydiocetur,
Uincit utens ualibilis Zabulus yronizetur
Uirgineis uberibus. Yconiis ydolorum.

Oollect. ms. Claraevallense saec. 15. Cod. Trecen. 1612. - - 6, 7 Ysocho-

latur Christxis, quia, sieut Deus est trinus in personis et unus in substantia,
sic Christus trinus est in substantiis et unus in personis. Hs.

3."»!).(14.) Dictamen de hoc quod dicit Boniimis

Apocalypsis capitulo primo:
Ego swn Alplia et 0.

Si unquam reus valuit 3. Firmatoquc sic pessulo

Comparere vel debuit
Coram te, saucta trinitas,
Si vel accessumhabuit
Unquam et non abhorruit
Eum tua benignitas,
Reo mihi facilitas
Donetur et auctoritas
Ad te, sicut spes arguit,
Accedendi et licitas
Per te habeam semitas
Exarandi, quod congruit.
Et posito obstaculo
Argi cunctis obtutibus
Caligatoque oculo
Et causato crepusculo
Ex radiis solaribus,
Nil nisi ex luminibus
Per rimas resultantibus
Et refractis ex speculo
Habeo, quo te laudibus
Colam in personis tribus
Sub unitatis titulo.

Tu es, Deus, exhibitor 4. Speculumsacraepaginae

Tui solusqueianitor
Et ianua et ostium,
Tui nullus est cognitor
Neque rectas cxpositor,
Nisi iter des praevium
Ad tuae lucis radiuin;
Labor alta scrutantium,
Fili, flamen et genitor,
Frustraturet tripudium
Intellectus et studium
Patiuutur, ut meditor.
Te reflectit in margiue
Trinuu» et unum pariter,
Trinum in uno numine,
Trinitatis imagine
Distinctum personaliter,
Uuum essentialiter
Atque substantialiter,
Alpba carentemet fine,
Alpha et 0 realiter,
Aeternum coaequaliter
IMullo confuso ordine.
 - 355
5. Alpha, grammatriangula
Et per conostrigonula,
Te trinum dat in patulo,
Rotunda 0 et sphaerula,
Una protccta formula,
Unum simplici modulo;
Personas dio titulo
Dat aequalescum simul o
Aequilatriaprimula,
Cuius stupensspectaculo
Plus speculorin speculo
Specu
scriptam,
quam
specula.
6. Prinmm dat aequilatere
Latus te patrem gignere
Filiuin unigenitum,
Te totum orbem regere,
A te bona procedere
Cuncta teque ingenitum;
Latus imum te genitura,
Mundum salvantem perditum
10. Tu omni carens duplici,
Incusso diro vulnere,
Latus sequens te spiritum,
Habentera per infinitum
Ab utroque procedere.
7. Vos tres Abraham coluit
Unuin, nec illud latuit
Pincernam regis sonmio,
Cui in una vite fuit
Demonstrata et claruit
Trina propaginatio;
Digitorum distinctio
Trium, qua tit appensio
11. Sic in te, sancta trinitas,
Molis terrae, hoc innuit,
Simul et triplicatio
Non rumpens vel triratio
Funiculi hoc arguit.
8. Ter sanctus in Isaia,
Ah triplex in leremia,
DominusDeus unice,
Triaque difficilia
Cum trium dierum via
Per desertum dant typice,
-
Quodtres estis mirifice
Unum,sunt nota [tri]plice,
Tresqueita, quodnontria,
Tres Alpha suae fabricae
Vos applicat et sphaerice
lungit una essentia.
9. Vos tres urbesrefugii
Sine spatio medii
Aequaliter situatae,
Tres pcrsonae,
non tres dii,
Sine scrupulo dubii
Deus unus trinitate,
Sic trinus in unitate,
Quod carens alteritatc,
Digressnm nescis varii,
Sic inanens aeternitate,
Quod cuncta moventur a te
Origene principii.
Triplici vel multiplici
Deus es simplicissimus,
Ut sol solus solet dici
Et trinus potest conspici,
Effectu calidissimus,
Splendore lueidissinms,
Cursuque velocissiraus,
Triplexque nescit effici,
Sic tu solus altissimus
Et solus potentissimus
Es in fide catholici.
Saucta trinaque unitas,
Credo pauper vermiculus,
Tibi una est qualitas
Trinaque personalitas,
Ut dat A et 0 titulus;
In trigono est circulus
Atque in 0 triangulus,
Sed est ibi simplicitas;
Unum te dicit annulus
Trinum triplexque angulus,
Nec est ibi triplicitas.
23*
 - 356
12. Et sic te trinum aliter
Unumquedissimiliter,
Fili patris ingeniti,
Dicam; hoc est veraciter,
Nara te substantialiter
Unitate suppositi
Trinum debent neophyti
Credere et decrepiti,
Hoctamentemporaliter 16. Alpbasubtrigonitribus
Ita, quodprimostipiti
Insit, cui nunquam restiti,
Semper esseperenniter.
13. Haec autem ita sentio,
Quod deitatis proprio
Sempcr sis aeternaliter,
Quod sumptae carnis unio
Yirginali in gremio
Inoepta tenijioraliter
Intellegatur aliter,
Et quod dicatur tirmiter,
Non carcrc principio,
Sed sic manerc pariter
Sinefineperenniter
Nunquam dando divortio.
14. Pasbiis tamen divortium
Fuisti, dum supplieium
Sustinuisti moriens;
Nam tuae carnis atrium
Reliquit et hospitium
Anima inde exiens;
Sed utrumque custodiens
Et a neutro diffugiens
Deitatis consortium
Resolidavituniens
Partes, ultra non paticns
Pati eas discidium.
15. Trinus sic es substantia
Unusque persona dia,
Simplex et incompositus;
In te reperta sunt tria,
Dcitas et materia
Carniscumformaspiritus.
-
Ista tria ut primitus
Caderepossuntpenitus
Sub 0 et Alpha praevia
Ita, quod sit impositus
Amhabus modus debitus
Et fides non sit obvia.
Conispyramidalibus
Factatrinamsubstantiam
Certisdistinctionibus
Distinctamet disparibus,
Ostendit et trifariara,
Conus superior diam,
Inferiores aliam
Binarn, quampro hominibas
Assunipsisti in sociam
Et unisti in propriam
lunctuvis perennalibus.
17. Stclla duce te quaerentes
Tres magi teque colentes
Triplici
Tres Mariae
datomunere,
venientes
Ad sepulclirurn te volentes
Arouiatibus ungere,
Signiferi signiferae
Tui volunt clistinguere
Substantias differentes
Has tres, quas iniro opere
In utero puerperae
lunxisti visitans gentes.
18. ^Sinetribus his altari
Nunquaindebesadorari
Kec credi a fidelibus,
In corpus habet mutari
Atque transsubstantiari
Panis verborum viribus,
Anima naturalibus
lure concomitantibus
Nexibus simul ligari,
Deitas, una ex tribus
Facta, nullis temporibus
Habet inde separari.
 - 357 -

19. Et licent fuerint duae Tetra manetpentagono

Ictu mortis dividuae, Atque pentasexagono.
Ut ostenduntconi sui, Sic sub trigonocaperis
Tibi tamenperpetue Totus absquetetragono
Unitae et assidue, Et trium sine dissono
Ut protractus dant visui, Trina personacrcdoris.
Manserunt, ne spiritui
Danti tartarum tietui
Rubor ossetincongrue, 23. 0 sic in 0, Alpha in A
Nec fieret despectui Atque in 0, et 0 in A
Corpus, a quo scitur flui Quasi rota in medio
Mundi salus irrigue. Rotae manet,ut sit bina
Fidelium in buccina
Trinitatis agnitio
20. Tribus ergo substantiis Agniraeque confessio
Trigoni/atus variis Et confessae defensio,
Alpha crederis indice, Ne patens vel clandestina
Dia cum dictis aliis Haeresis, cuius visio
lungitur sine mcdiis Torva et intuitio,
Arte mirandae fabricae, Hanc tangat sua runcina.
Sed formata 0 sphacrice
Circumductaque unice
Circineis
vestigiis 24. Sic te trinumconfiteor,
Te personam
mirifice Summe Deus,et fateor
Unamsinenotaplice Unumque sicsimpliciter,
Monstratamotisdubiis. Sic te Alpha et 0 reor
Et ad te colendum vehor
Per fidei rectum iter,
21. Nulla in te plicatio, Et si discretus arbiter
Commixtio, divisio Non sura in hoc, celeriter
Unitative obvium, Dic, mi Deus: misereor
Trium ibi est unio Tui, quia non nequiter
Unitaque assumptio Hoc intentionaliter
Imparis et impariura, Te proferre intueor.
Sed per hoc cunctis proprium
Est reverti post devium
Adte,quud
monstrat
tibi0, 25. Personarum
Trinusergoetimagine
numine
Nam repetens principium
Exemplutn
dat notorium, Unus,habes
ex proprio,
Ut ad te sit recursio. Quodhac similitudine
Vultus tui et lumine
Una fuit impressio,
22. Alpha et 0 sic diceris, Trino signans vestigio
Bone lesu, et nosceris Hos, quibus dispositio
Hoc unicus in trigono Inest ex valetudine,
Per hocque non efficeris Qui a nullo contrario
Ab 0 et Alpha superis Impediuntur vitio
Dissonus, nam ut consono Vallati sanctitudine.
 - 358 -

26. Unusunis, trinus trinas, Hoc fuit per auxilium

Unum trinumque geminas Tuum et ministerium
Sub simplicecharactere, Angelicaecustodiae,
Tres in unumcompaginas, Ut pararethospitium
Unum in tres propaginas Propter utrumquesocium
Miro pulchroqueopere; Aptum eis pro requie.
Felices mundus dicere
Debet, quos sic disponere
Ab aeterno
praedestinas,30. Quiaergoestunitas
Quosita vis imprimere In eis atquetrinitas
Et per signuradistinguere, Tuo signoconsignata,
Ad tequesic coordinas. Quiain eis claritas
Tua et luminositas
Vere est manifestata,
27. Tali modo dispositos Ideo magniticata
Bellatores tres inclitos Debet esse et laudata
Ad signum praedestinasti Socialis identitas
Virtutibus redimitos, Eoruin et venerata
Adoratos et praeditos, Sua sancta laureata
Ut electos consignasti, Et pretiosa sanctitas.
In fide tres adunasti
Et pariter trinitasti
31. Laus eorum laus est tua,
Una fide sic unitos,
Hosad bellaroborasti Atquede te lausest sua,
Et victores coronasti Nam sine te nil validum;
In his non fuit vacua
Mandatis tuis deditos.
Gratia de te proflua,
Nam, quodsiccumetaridura
28. Hi tres sunt Diouysius, In aliis et, morbidura,
Rusticus, Eleutherius, Fructuosum et floridum
Unum fide et spiritu, Fuit in his vi strenua,
Nam eadem est unius Luminosum et splendidum,
Anima et alterius Quod videbatur turbidurn
Actione et habitu. In carne mundo mortua.
Eodem mortis strepitu
Et eodem occubitu
Primus, secundus,tertius 32. Te ergo Dionysium
Fuit tam carnis exitu Et te utrunique socium
Quam gloriae introitu Collaudet caeli curia,
Tribus et cuilibet trium
Alter alteri socius.
Se donet in servitiura
Tota per gyrum Francia;
29. Et de duce militiae Per vos, qui non estis tria
Dionysio Graeciae Nec divisi per trivia,
Si fiat ullum dubium, Sed indivisum triviura,
Quod spatio grandis viae Venit fides et latria
Gressus est post victori t cessit idolatria
Consummatum confinium.
>.

33. Triplex estis vosfidei,
Triplex funiculusDei,
Quiobtricamnonrumpitur,
Quo eiciuntur rei
A domo, quae facta ei
Orationis dicitur;
Trifolium, quod partitur,
In tres et non dividitur,
Scutum
trinaefaciei,
Quod hostibus opponitur
Et in guerris attollitur
A Francis loco clipei.
34. Vos tres in confessione
Trinitatis sub agone
Martyrii triumphastis,
Quod trium suggestione
Norninummissaecanone
Regulovosrcvolastis.
Quodquoquetestificastis
Eidem et confirmastis
In trium ostensione
Columbarum, quas signastis
Eorundem et ornastis
Norainum adpensione.
35. Tres in unum nunc regnatis
Ante thronum trinitatis
Cumtrinaedotisgloria,
Trino uno praesentatis
Trinitatem caritatis
Ad trinitanda praemia;
Sicut fuistis in via
Tres in unum, sic patria
Tres in unum
Triaque luminaria
Ante Deumluccntia
Sic vosessedemonstratis.
36. Quorum trium splendoribus
E caelo radiantibus
Per praeclara miracula
Illuminari viribus
Animae postulo tribus
Repulsa noctis nebula,
- 359 -
Triplicatanam facula
Sursumlucensin specula
Dare lucem astantibus
Debet et plena situla
Desideratapocula
Siti exardescentibus.
37. Vos igitur meae mentis
In obscuris
cxsistentis
Tenebras illuminate
De fonteque salientis
Aquae vivae sitientis
Animam refocillate
Et de his, quaecumulate
Accepistis, gratis date
Jn opem mei egentis,
Nam micae canibus datae
Inopiaeerunt gratae
Opcmvestramsic quae-
rentis.
38. 0 princeps, dux aliorum,
Dionysi, sociorum,
Te precor, nie illumina,
Sic me doce, ut tuorum
Percipiam radiorum
Aliqua in me lumiiia;
Tu volans per cacumina
Caelestium et culmina
In acieoculorum
Distinxisti per nomina
Legiones et agmina
Naturamque angelorum.
habitatis 39. Eos per tres ierarchias
Et per tres ter politias
Tripliciter trinitasti
Utquonoveinfamilias
Per novem gradus varias
Ordinatos demonstrasti,
Sub et super declarasti
In eisdem et probasti
Per lucidas sententias,
Nec ob hoc demonarchasti
Monarcham, quem adtirmasti
Super omnes monarchias.

40. Tu ecclesiae etiam
Trinitasti ierarohiam
In hanc, quaefuit legalis,
In eam, quae militiam
Exercet, et in tertiam,
Quae dicitur triumphalis.
Tu quoque extentis alis
Alcs factus spiritalis
Mysticam theologiam
Monstrasti et datis scalis
Supra terminos mortalis
Nominationemdiam.
41. Trinus ipse trinitare
Et tres in tres triplicare
Sic per Paulumte docuit,
Nam, quae sibi demoiistrare
Voluit et revelare,
Dumin caelum
huncrapuit,
Hoc docere te studuit,
In quantum sibi licuit
Scienscelandacelare,
Ex quo anadochus fuit
Bonus, nam a se debuit
Baptixatum
doctrinare.
42. Et licet ante fueris
Doctor doctior ceteris
Et summuspbilosopborum
Atbenisquecognoveris
Per eclipsimet videris
Mortom principispastorura
Vel mendacem subtractorurn
Causamsolis radiorum
Evidenter monstraveris,
Tibi tamendivinorum
Lepem dedit mandatorum,
Quainnescisse
tuncdiceris.
43. Hanc tibi per triennium
Demonstravit, ut studium
Tuum esset circa trina,
Vel circa doctrinam
Tunc versares ingenium
Dono trini, noii rapiua;
Collect. ms. Claraevallense
- 360 -
Kaptus enim ad divina
Visione aquilina
Trinitatis sic radium
Percepisti, ut tribina
Passionevel bis trina
Pertuleris supplicium.
44. Carcer et crucis ferrea,
Bestiae et crux lignea,
Clibanus,decollatio,
Tibi fuerunt flaramea
Cherubim dira rumpbea
Paradisi in ostio;
Sub trino ter denario
Vel deno ter ternario
Anno vitae gessitea,
Sub Fescenninoinipio
Trina militum trivio
Montismartyrumarea.
45. Ala caeli qui tunc eras
Et qui diu volaveras
Per divina tentoria,
Qui theosophus fueras
Et caelum
exploraveras
Spiritali praesentia,
Cognitaalias via
Post experta supplicia,
Quaepro fide pertuleras,
Pervolasti ad praemia,
Quaetamquamtibi propria
De iure vendicaveras.
46. Ibi victorialiter
Vita vivis felidter
Aureoliscoronatus,
Pro tuis efficaciter
Patronusfactusiugiter
Atque pius advocatus,
A trino sic trinitatus,
Quod eidem sociatus
Es inseparabiliter,
trium Cui sit trinus bonor datus
In hac terra incolatus
Siue fine perenniter.
saec. 15. Cod. Treceii. 1612.
 - 361 -

360. (15.) Psalterium B. M. V.

1. Beatus vir, qui erigit Nam eius manet folium
Mentis vultum et dirigit Non defluens per vitiura
Ad suum directorium, Et, si defluat, eligit
Qui viiiet et intelligit Fugam ad diversorium
Memoriaeque redigit, Ventumque vitans noxium
A quo sum principium; Ibidem se recolligit. etc.
Dieses Psalterium siehe in der Sammlung der Psalterien Anal. XXXVI.
105 ff.

361. (16.) Praefatio in opus sequens super

cautica canticorum.

1. Descendens per fenestrulam Ego novella fabrica

Semel inventam patulam Cudeus cum manu lubrica
In Salomonis hortulum Rudi operatione
De floribus coronulam Pro ferratura modica
Feci ibi et zonulara Addo quaedam specifica
\7olens dare nmnusculum Humili devotione.

Virgini matri parvulum Laudabilisest zonula

Natoque
ruiquesingulum Salomouis
praeambula
Permanum meam gerulam
; Confecta
primiverio;
Si acceptet
Me ditabit
pauperculum,
ad curnulum
Haec,quamfeci,corouula
Cum iuncta zona parvula
Animaraque
pauperculam. Factaestde solsequio,
2. Sic me misceo sermone Verum cum niultifario
Praesumens cum Salomone Flore seu clavo vario
Pro vendicanda amica; Ferratur zona parvula,
Salomon dilectione Non quali artificio
Dedit ei donum zonae Volui, sed quali scio,
Fabrefactura antiqua. Ut palpans careus facula.

Incipiunt cantica.
Auctor ad angelos de V. M.
Osculetur me osculo Edocens per oraculum
Oris sui, quae flosculo Me qualemcunquefamulum
Suum ornavit hortulum, Cantare meo nidulo
Ore gratiae baiulo Unurn parvum canticulum
Dulcorisque congerulo Ad laudis suae titulura
Os meum tangat paululura, Pro posse meo raodulo.

Auctor ad virginem.
2. Meliora sunt libera Sugens ipsorum uberum
Tua vino, puerpera Lac pietatis pauperum
Virgo, quae lactas puerum, Ad recreanda viscera,
Qui te fecit et sidera Quibusvinum signiferum
In sphaeraquestelligera Sanguinisest mortiferum
Lucidissimam siderum. Non vomentibus scelera.
 - 362 -

3. Fragrantia sunt optimis Semperero cum miseris,

Unguentissuavissimis lacens sordibus pulveris.
Haec ubera dignissima Alas faciens plumbeas,
Et a finibus ultimis Quae obices itineris,
Insulisque novissimis Ne evolem cum superis,
Sentiuntur promptissiraa, Impedient vias meas.
Ut sauciatus anima
Et laesa habens intiraa
7. Curremus in ungucrdorum
Miser et pusillanimis
Accurrens
curamaxima Odorem,
virgo,ttioruw,
Si prior currat anima
Sugat haec sua optima
Sanitatifactanimis. Postque
corpustractuhorum
Vel te corda miserorum
Trahente, benignissima.
4. Olewn est nomen 0 anima pigrissima,
Effusum per continuum Tuque, caro gravissima
Stillicidium gratiae, Et organumpeccatorum,
Roridum et irriguum Currite, dum dulcissima
Per fluentum assiduum Vos trahit a miserrima
Dulcis misericordiae; Miseria mundanorum.
Ubi nomen est Mariae,
Directivura habent viae
8. Introduxii me gratia
Transfretatores fluctuura,
Et est eis lux pro die Rex in sua cellaria,
Dum permittit me inscium
Sine nocte, si se pie Tua et eius dulcia
Regant per oleum suum.
Percipere colloquia,
Quaeconfertmosamantium;
5. Ideo te iuvenculae, Nunc laudante te tiliutn
Sanctae adolescentulae Laudat per modum alium,
Toto corde dilexerunt, Nunc tu et ille alia
Tibi dulcis virginulae Laudatis, et praeplurium
Atque animae singulae Est ibi vox laudantium
Innocentum adhaeserunt, Vos ambos in laetitia.
Ex quo ducem te viderunt,
Cito post te exierunt
Obsequentesdiscipulae 9. ExsuUabimus praedicti
Et laetabimur invicti
Vana mundique spreverunt
Et ea reputaverunt Caro raea et spiritus
Esse loco decipulae. In te, mater benedicti,
Ne nos consortes delicti
Perdas in finem penitus;
6. Trahe me post te et eas, Inter ubera positus
Yirgo dulcis, et videas, Tuus et Dei genitus
Quoniam me ni traxeris Per te mutabit edicti
Propter sarcinasterreas, Formam, si velis, subditns
Corporales et luteas Tibi factus humanitus
Hic detentus iu inferis, lam raundi memor afflicti.
 - 863
10. Jfewioresquesic uberum
Super vinum in posterum
Tuorumsempererimus,
Nam, cum videmuspuerum
Te lactantem, nil asperum
In te vel ipso cernimus,
Sed nimium metuinms
Vinum, quod esse novimus,
Ut dictum est, signiferum
Sanguinis, quem didicimus
Fusum fuisseque scimus
Causa nostrorum scelerum.
Virgo
12. Nigra sum non immerito
Filio morti tradito
Propter peccata saeculi
Meo dnlci et perdito,
Mara facta sum subito,
Sic vocate me, populi,
Sed formosa, si hunc tuli
Horto formosi claustruli
Omniviro incognito;
Plus sum nigra, plus oculi
Mei flent, plus sunt tituli
Decoris in abscondito.
13. lerusalem vos filiae,
Filii mei, filiae,
Dolorei intuemiai,
Si fletus estis nesciae
Pro filio, pro me piae
Flente tlere dignemini;
Videte matrem Domini
Alteri datam homini
Sub tutela custodiae,
Etsi virginemvirgini,
Nondum
tamen,ut meraini,
Comparisexcellentiae.
14. Ut Cedar tabernacula
Feci mihi umbracula
Tenebrarum et raaeroris,
Decoris mei bibula
Umbra nrihi et nebula
Est mei mors amatoris,
-
11. Recti diligunt te satis,
Dum te matrem pietatis
Nunquamvoluntoffenclere,
Causamquoquesuamgratis
Ante thronum trinitatis
Parata es defendere;
Sed, qui volunt incedere
Tortuose et agere
Per vias iniquitatis,
Te nesciunt diligere,
Licet nolis repellere
In casu humilitatis.
de morte filii.
Causa quoque fit doloris
Et lamenti grandioris
Ipsa mors facta gerula
Gladii interfectoris
Ipsius et occisoris
Animae meae ferula.
15. Sictit mei Salomonis
Pelles,die passionis
Extensasin eculeo,
Ob ictus contunsionis
Et tractus extensionis
Ruptas ubique video,
Sic lamentor, sic lugeo
In doloreque sedeo
Et valle plorationis
Proque moriente eo
Contabescoet langueo
Datis sub pede coronis.
16. Nolite considerare,
Quod fusca sim sive quare
Decoloratalugeam,
Quiamagnum
lurninare
Mundi, qui illuminare
Solebat faciem raeam,
Sol decoloravit eam
Eclipsatus per frameam
Et ictum mortis amarae
Ita, quod si semper fleam,
Cum f-acerehoc debeam,
Non debet ullus obstare.
 364
17. Filii Evae veteris,
Matris meae,quae sceleris
Mundi suum initium
Causa tumentis ulceris
Pullulantis in posteris
Fuerunt seminarium,
Cur fleo, dum ob vitium
Contra rae mitem mitium
Pugnaverunt
in inferis,
Asperae
mortisgladium
Vibrantescontrafilium
Usque
iii vulnuslateris.
18. Custodem me posuerunt
Ignorantes et fecerunt
Muudi huius in vineis,
Nam omnes,qui sunt et erunt
Et fructus optimos gerunt,
lam fiunt sub curis meis;
Propter hoc in lapideis
Tuguriis et ligneis
Melatentem
gentes
quaerunt,22. Ubi cubes
et cumquibus,
Ne a feris extraneis
Vindemientur
plateis,
Ubi sequandoque
ferunt.
19. Vineam meam optimam,
Sanctam, prettosissimam,
JV0«dum tamen custodivi,
Nam donatara ad victimam
Suarnque dantem animam
Mepraesente,heumc, scivi,
Sed, quando cum nequivi
Defendere vel nescivi,
Oeuli mei lacrimam
Deducunt
ut fontesvivi,
Donec eius redivivi
Videamfaciemprimam.
20. Indica milii, fili, te
Doloribusexpositae,
Quemvere meaanima
Diligit et quem stipite
Crucispensumet palmite
Fera voravit pessima,
-
Si ad inferni infima
Descendistipro decima
Dragma quaerenda tacite,
Cura tibi sit maxima
Monstrandi te et proxiraa
Mihi languori subditae.
21.Vbipascas
ct quasgentes,
Quiseinper
esurientes
Pascis,vellemcognoscere
Quite solumcupientes,
Me et disdpulos flentes
Voluisti relinquere;
Mi dilecte, revertere,
Cito veniens pascere
Desolatas nostras mentes,
Recordando, quod tenere
Te pavi duld ubere
Lacte pressointer dentes.
Meis patet obtutibus,
Curafiat in meridie;
Tu cubas
Fixis
cumlatronibus
in cruce manibus
Postque cubas pro requie
Monumenti duritie,
Qui solebas omni die
Et clarefactis noctibas
In siuu cubare piae
Tuae relictae Mariae
lunctis castis amplexibus.
23. Ne vagari incipiam,
Dic,ubi tc inveniain,
Cura resurgesa mortuis,
Ubi occurram
obviam
Tibi, dic, ut certa fiam
Tersis lacrimis profluis;
Ad te vadam et te tuis
Visis plagisirriguis
Per emanantem gratiam
Adorabo et mutuis
Amplexibus,si adnuis,
Fruar pellenstristitiam.
 - 365 -

24. Si post gregessodalium Tunc mors me iterum ferit,

Tttorum te amantium Et quasi me spes deserit,
Abire me contigerit, Cuni rarum sit excambium
Et sollicitum studium Gregis, qui terrena terit,
Quaerendi te per devium Ad eum, qui eius gerit
Mihi nihil profuerit, Curam, pastorem ovium.

Filius ad matrcm.

25. Si, o pulclira, te ignoras 28. Atqne pasce Jioedostuos,

Vel te nescis, iuste ploras De cetero assiduos
Affiigendo te fletibus, Te tamquaramatremquae-
Sed tc sciens et me roras rere,
Genas atque decoloras Quos foetoribus affluos
Frustra tantis doloribus; A me tamquara incongruos
Ad hoc tuis uberibus Solebam procul pellere;
Fui lactatus dulcibus, Hos nolebam aspicere
Ut exirem pugil foras Ante moitem nec tangere
Pro salvandis hominibus Gratia mea vacuos,
Tormentis mediantibus, Quos oportet te pascere
Quibus iam feoeram moras. Atque ad me adducere,
Si purgent reatus suos.
26. Inter mulicres vere
29. Iuxta grandia meoruna
Sola potes percipere
Tabernacula pastorum,
Secreta inea opera,
Cum nova volo facere, Qui debent oves pascere,
Pasces greges peccatorum
Nunquam dico: egredere, Morte mea redemptorum
Vel: exi mea camera;
Pietatis ex ubere,
Sed si tu essesaltera,
Nesciens te, itinera Supposito, qaod fugere
Ad te velint et currere
Tibi possem ostendere
Sicut apes ad mel florum
Dicendo:
o puerpera, Et meovisolabore
Egretlcre et propera,
Semetipsos corrigere
Ut discas te cognoscere. Per levamen delictorum.

27. Et abi post vestigia 30. Equitatui gerenti

Gregum, qui in omni via Meo me et deferenti
Sunt dispersi me pastore In munduin a caelestibas,
Tradito ad supplicia, Equitatui trahenti
Ut in sua angustia Meo, mihi adducenti
Carentes consolatore Merces a raundi finibus,
Confortes et in amore Pliaraonis in curribus
Adiuves, donec maiore Seu subiectis corporibus
Fulciantur laetitia, Olini hosti furienti,
Quod erit raeo labore Assimilavi paribus
Finito, me cum honore In hoc conditionibus
Resurgente et gloria. Te medentemomni genti.
 - 366

31. Amica mea, tractare Sicut ergo monilia

De te volo, quaraamare Continuumformantia
Scio me, amicum tuum, Nullum permittuntvarium,
Tibi cupicns rnonstrare, Sic patet, quod eloquia
Qualiter poterit stare Tua a corde dulcia
Hic amor in perpetuum; Suum sumunt exordium.
Meum et tuum nocuum
Atquehostemaffectuum 34. Laudurntibi murenulas
Forasdeberaus
pulsare Cohaerentesque
copulas
Ita, quodlocumvacuum Ego,pateret spiritus
Per canticorum clausulas
Commune impleat suum,
Aliter nequitdurare. Singularumque
notulas
Faciemus divinitus;
32. Pulchrae sunt et dulcisonae Pretiositate situs
In omni narratione Has aurcas paraclitus
Genae tuae ut turturis, Cudet per notas singulas,
Nihil habent in sermone Ut omnis mihi subditus
Turpe vel locutione Te collaudet humanitus
Meilito fundo gutturis; Per similes cateoulas.
Genas non habes vulturis
Praedantis rostro murmuris 35. Vermiculatas ideo
Clam
cognomen
famae
bonae, Quasia vermeterreo
Quo pasti pane furfuris Seu vermiculo horniae
Ac iacentesin purpuris Laudesaliquasvideo,
lam utunturpro mucrone. Quibusgratanterfaveo,
Dum argenteo carmine
33. Collutn tuum, passagium Seu sonoro affamine
Cordis oris ad ostium Toto cordis conamine
Sive cordis ad os via, Fiunt in honore meo,
Non est virtutis nescium, Et laus sine rubigine
Continuans eloquium Clare patet iu lumine
Haustum in mente sobria. Ut in vase argenteo.

Virgo de filio.

36. Pensata carnis trabea 37. Murrae nrilii fasciculus

Jtex saeculi,nardus mea, Dilectus meus parvulus
Dum cssetin accubitu Et magnusfactus, etiam
Suo et dura area A corruptela sedulus
Nardo unctus nectarea, Me servavit et pendulus
Dedit quasi in transitu Amaram me fecit piara,
Odoremsuumsonitu Cum murreamangariaiu
Verbi dulcis, ne gemitu Colligensfascemnimiaui
Me consumam iterca, Fecit sibi, ut gerulus
Quodresurgetcumspiritu Eius sit, ob me Mariam,
Sumptogloriaehabitu Eius sequacem propriam,
Et cassamortis framea. Debet essemanipulus.
 - 367 -

38. (^uandomihi obviabit, 39. Dilectustneusest nimis,

Inter ubera pausabit Quemsequorut exanirais
Mea et cotnmorabitur; Et afflicta doloribus
Tunc quietern mihi dabit In vineis miserrimis
Et dolor meus cessabit Engaddi et nequissimis
Ex totoque delebitur; Sine uvis et fructibus
Sed quaradiu atteritur, Tentatis suis passibus
Botrus Cypri efficitur In absconsisaspectibus,
Mihi, et maeror non abit, Quasi unus ex pessimis
Dum torculari premitur, Factus essetlatronibus,
Nequaquam consolabitur Exutus fuit vestibus
Oculus, sed plus plorabit. Datis plagis gravissimis.

Filius ad matrem.

40. JEt-cc,tu si specularis Virginitatis lilio

Attente et contemplaris Concesso privilegio
Te in rae, tuo speculo, Virescentem fructiferum,
Pulchra es et singularis Me ipso facto ostio
In decore expers paris Eius et ostiario
Meo iudice oculo ; Seu custode in posterum.
Tu sola es in saeculo

Admiranda
spectaculo 42. Oculitui simplices
Pulchritudinissolaris, Columbarumsunt indices
Et ideo cura osculo
Atque erunt me irato,
Cum amplexuque sedulo Ut mitius tu iudices
Arnica mea vocaris.
Et vindictaru modifices
Deraeritam pro peccato;
41. Eccc, tu pulclira iterum Nam habeo pro probato,
Dicenda es ob uterum Quod hoc posse tibi dato
Ornatum primiverio, Ad supplendas measvires
Yernantem, odoriferum Custodies me pacato
Atque seraper florigerum Et furore mitigato
Virtutum flore vario, Mihi et tibi supplices.

Mater ad filium.

43. Ecce, tu es, nri dilecte, Si pulchra sum vel alius,

Pulcher et decorus recte Ut dixisti mihi prius,
Seu pulcbritudo potius, Hoc a te venit directe,
Pulcbritudines infectae Ad tuam puncti unius
Omnium et imperfectae Nou sunt omnes vel ullius
Sunt nisi tui solius; Pulchritudinescollectae.
 - 368

44. Lectulusnosterfloridus 45. Domorumnostrarumtigna

Munditiaquesplendidus Debentessesic cedrina,
Debet essein homine, Quod fastigia cordium
Non debet esse sordidus A corruptela vicina,
Lectus cordis nec hispidus Dependente ab arnina,
Pro te et pro me virgine; Suum eximant studium;
Immunis turpitudine, Debent esse et omnium
Ornatus sanctitudine Laquearia mentium,
Debet esse et luciclus, Sic fieri cypressina,
Scopatuspaenitudine, Quod propter opus varium
Situatus cacumine Nullum permittant vitiura
Tuae crucis quasi nidus. Secum esse in carina.

Caput II.

Christus ad angelos.

1. Ego sum flos et lilium 2. Inter filias pudica

Cumpi atque convallium, Eminet mea amica
Ad quem debent recurrere Ut inter spinas lilium,
Ut apes alvearium Nulla est in mea dica
Omoes turbae tidelium, Sic immunis ab iniqua
Qui melle volunt vivere; Culpa originalium;
Ut lac in matris ubere, Nam hanc per privilegium
Mel est in meo latere Ante suum exordium
Ad pastummequaerentium, Exemptavi ab bac plica,
Mel offero meae cerae Ut huic rosara et preticun,
Scientibus me sugere Coronam et imperium
Affectione cordiuin. Det nova lex et antiqua.

Mater de filio.

3. Inter filios electus 4. Sub umbra sedi illius,

Filius meus dilectus Qui nusquam umbrae ullius
Et ut malum iwter ligna Fuit, cum sit lux fulgida,
Silvarum solus, detectus Sed cum nil tenebrosius
Et perfossum habenspectus, Sit mihi vel umbrosius,
Quasiraonstrandoper signa, Quam mors illius horrida;
Quod mens eius est benigna, Sedi nimirum turbida
Et brachia sua tigna Nec in me fui splendida,
Sunt,quibuserit protectus Donecsurrexit,quemprius
Ab instantia maligna, Desideraveram fida
Qui devotionedigna Mente nimis et fervida,
Sibi fuerit subiectus. Cum nil mihi sit dulcius.
 - 369
5. Fructus eius et profectus
lam est et fuit collectus
Et erit ab hominibus,
Ob boc dulcis est effectus
Gustui mei affectus,
Nam gaudeo pro fructibus
Hominum et profectibus,
Gutturi meo dulcibus,
Sciens, quod ipse dilectus
Non fuit in laboribus
Tuucsinecausa
gravibus
Ab hominibas erectus.
6. Rex in cellam vinariam
Sive sanctam ecclesiarn,
Ubi sanguistit de vino,
Introduxit me, filiam
Suam,ut discamet sciam,
Quaeibi fiunt omnino,
Qualiter modo festino
"Vinum atque repentino
Panis quoque substantiam
Trausmutat verbo divino
Pro homiue peregrino
Pascendo hic per gratiam.
7. Caelum volens ascendere
Me et suosneglegere
Nonvoluit, quoslinquebat,
Caritatem in me vere,
Ut hos vellem diligere,
Ordinavit,ut decebat;
Per me quisque faciebat,
Quod fieri oportebat,
Ne quid fieret temere,
Caritas nos uniebat,
Quodunus,altervolebat,
Meura erat praecipere.
8. lam fulcite vnefloribus,
Praeconiis et laudibus,
Ut decetregis filiam,
Stipate malis dulcibus
Atque laudura operibus
Me et mearapraesentiam;
Dreves, HymnographiLatini. I.
-
Oblita sum angariam,
Quam passa fui nimiam,
Videns anirnae visibus
Paratam mihi gloriam
Et sedem caeli regiaia
In eminentioribus.
9. Quia amore langueo,
In hac terra non video,
Quodebeam
quiescere,
De elemento igneo
Amoris facta debeo
Locum supernum petere;
Nec debeo languescere
Diu in mundi pulvere,
Cum sim exemptaterreo
Elementoet cinere
Igneaeque
iunctaspherae
Cordeplus quamaethereo.
10. Laeva eius, levatura
Me de mea sepultura,
lara est sub meo capite,
Cum cito sim surrectura,
Levabit me raagna cura,
Qui meo crevit stipite;
Non decet organum vitae
Hic relinqui indebite
Et inter mundanarura,
Cuius ope sunt redditae
Hereditatesperditae
Hominibusatqueiura.
11. Dextera quoque illius
Erigens me superius
Vere me amplexabitur,
Secum
ut bonusfilius
A dextris locabit pius
Ita, quod coronabitur
Caro mea, ut creditur
Atque pie supponitur,
Eo, quod huncinferias
Coronavit,sicut scitur,
Et fides in hoc figitur,
Nullo figendafirmius.
24
 - 370
Christus
12. 0 filiae lerusalem,
Animae, quae aeternalem
Me debetisDeum scire,
Adiuro vos ad regalem
Matris meae specialem
Honorem omnes venire;
Adiuro, inquam, servire
Per caprcas, ut salire
Curetis per saltum talem,
Quod nescientis saevire
Nunquam sciam vos nescire
Laetitiam supernalera.
Christus
14. Eius pretiosissima
Manu mea est anima
Carne sopita lectulo,
Ut suscitetur, proxima
Est, ne tam sacratissima
Gleba putrescat turnulo;
Vos angelos, qui loculo
Hanc servatis nunc regulo
Diligentia maxima,
Ne eam coram populo
Suscitetis iu patulo
Causa tacita intima.
"Virgo
16. Vox dilecti mei fuit,
Qui angelos edocuit,
Quid de me vellet fieri,
Qui sicut se me voluit
Exemptare, ut decuit,
Ne data essem pulveri,
Et si debetur cineri
Cinis ex usu veteri,
Exceptionempotuit
Facere, prout repperi
In voluminibusveri,
Qui regulam hanc statuit.
-
ad fideles.
13. Per cervosque,ut curratis
Et cursum praeveniatis
Irretitos pigritia,
Camporum transiliatis
Et spatiorum liuquatis
Limina retardantia,
Cum niagua festinantia
Mundata conscientia
Ita omnes accedatis,
Quod nulla neglegentia
Seu causa dilatoria
Eedargui valeatis.
ad angelos.
15. Neque causam cum sciatis,
Dihctain sic faciatis
Evigilare publice,
Modo sufticiet satis,
Quod suscitutam feratis
In caelura beatifice,
Quoadusquemagnifice
Ipsa velit in apice
Sedens altae potestatis
Sic monstrari theatrice,
Hanc monstrante rae iudice
Causis mnndi veutilatis.
ad populum.
17. Ecce iste, ut raemor sura,
Propter pomi raalum morsum
Et propter culpamraordentis
Olim descenditdeorsurn,
Per Gabrielem seorsum
Scrutansvotummeaementis,
Sed inter verba loquentis
Me sensii[!] iam praesentis
Repenteplenaraintrorsum
Et gloriae vestimentis
Me propter salutem gentis
Undique tectam extrorsum.
 - 371
18. Venit ergo ut saliens
In montibustranssliens
Collcs atque cacumina,
Nam, dum fuit pertransiens,
Kelinquendo ut nesciens
Plura sanctorum agmina
Feminarum pro femina
Me facienda domina
Saltum fecit, et quotiens
Scivit earum culmina
Sanctitatis et noraina
Salivit quoquetotiens.
19. Sitnilis est sic dilectus
Meus capreae electus
Atque cervorum hinnulo,
Ad meum salivit pectus
Tam directe quuni directus
Sumpto in me corpusculo;
Hunc aureo vehiculo
Et regio curriculo
Ventris mei et affectus
Portavi clausoclaustrulo,
Ut saliret pro populo
Saltusmaiorisprofectus.
20. En, ipse stat absconditus
Non se monstrans divinitus,
Fixus crucis patibulo,
Post jiarietem penitus
Nostram factus humanitus
Se tenet in latibulo
'Filius
23. Surge de mundi pulvere,
Propera in itinere,
Amica mea unica
.Fonwosaquemea vere,
Pulchrior omni sidere,
Columbamca pudica,
Fellis expers,pacifica,
Solita crucis pertica
Memoriter quiescere;
Veni relicta pedica
Mecum ad regna caelica
Locanda raeae dexterae.
-
Clavorum retinaculo
Sic detentusin patulo,
lam non salit ut primitus,
Quo salivit in uidulo,
Mortuus est pro populo,
Saltus hic non est perditus.
21. Pariete fenestratus
Et in carne perforatus
Per fenestras respiciens
Est etiam cancellatus
In ea et vulneratus
Per cancellosprospiciens,
Quamquamcarne sit moriens,
Cuncta videt ea sciens
Post parietem celatus,
Nil invisum praeteriens
Seu non videre nequiens
Tota carne occultatus.
22. En, meusmihi loquitur
Dilectus et supponitur,
Quodloquamurde amore,
Quopie nrihi iungitur
Atquemihi astiingitur
Suo benigiio favore ;
Sic est; unde pio ore
Rogo omnes, ne rancore,
Per quemamor dissolvitur,
Utantur, sed nostro more
Quilibet sit in fervore
Araoris, dum hic vivitur.
ad matrem.
24. lam enim hiems transiit,
Rigor patris praeteriit,
Quo mundus solet tremere,
Aestas amoris rediit,
Quo salvatur, qui periit
Homo pro suo scelere;
Imber solensexstinguere
Amorem et disperdere
Eecessitiam et abiit
Ita, quod fructum facere
Poterit et producere,
Qui mecura foedus iniit.
24*

25. Flores fructum praetendentes
Ut nuntii praecurrentes
In planta novae fidei
Apparuerunt, ut gentes
Fructum habere volentes
Cito adliaererent ci
In terra nostra, quam rei
De semine Cananaei
Diu fuere tenentes,
Erit diesiubilaei
Ratione datae spei
Propter fidelium mentes.
26. Advenit pwtationis
Tcmpus et abiectionis
Supertiuorumactuum,
Audita est vox sernionis
Sive praedicationis
In tcrra nostra, flctuum
Monitiva et luctuum,
Nutritiva gemituum
Atque lamentationis,
Ut turturis reatuum
Expulsiva per congruum
Opus satisfactionis.
27. Ficus fidelis aniraa,
Per temporaquam plurima
Fructus nullos parturiens,
Circumfossaad intima,
Stercorata cum lacrima
Paenitentiam faciens,
Jam vigorem recipiens
Protulit se operiens
G-rossossuos et optima
Effecta
estiamnesciens,
Plussterilisesse
quiens
Producere utillima.
28. Vineae fideles mei
Florentes flore tidei
Dederunl odoremsuum,
Praedicantes verbum
Fecerunt. quod extranei
Senserunt illud congruum
372 -
Ad purgamen reatuum,
Speculamenaffectuum
Et internae faciei,
Ad gratiae irriguum
Habendum in perpetuum
Et erectionem spei.
29. Snrge amica igitur
Mea,durabonumdicitur
De nostra terra perdita,
Saluti restituitur,
Et cuique posre traditur
lam acquirendi merita;
Surge, inquam, redimita
Sponsawea, gratuita
Ultra satisquamcreditur,
Veni et mecuin habita,
Sedesgloriae praedita
Tibi a me promittitur.
30. In i>etrae foraminibus,
Petrae mei vulneribus
Seu cavernis maceriae
Nidum meis doloribus,
Columba mea, gravibus
Fecisti tibi sauciae
Ibi inventa requie
Nulla, dico summarie,
Digna meis amplexibus,
Ad me Noe vola pie,
Te ad fenestram gloriae
Exspecto in caelestibus.
31. Ostende milii faciem
Tuam,virgo,et speciem
Quae
Oculorum
me te fecitamare,
maneriera
Monslra, si babent requiem
Vel cessaverunt plorare;
A fletu debent cessare,
Ex quo volo te vocare,
Ut te mihi associem,
Dei Dura te volo coronare
Et in caelis tibi dare
Meum iubilaeum dioni.
 - 373 -

32. In meis sonet auribus 33. Facies tna decora

Tua pro peccatoribus Omni loco, omni hora
Vox sonorapietate, Exaudivi facilius,
Tua vox est prae omnibus Te facit et sine mora
Dulcis aliis vocibus Impetrareque maiora
Audienda indilate, Pro reis et uberius,
Petitio facta a te Sicut nihil est dulcius
Alterius advocatae Sive melodiosius
Non indiget sermonibus, Quam dulcedine sonora
Per te solara impetratae Vox tua, sic nil pulchrius
Sunt gratiae confirmatae Facie tui ipsius
Et datae postulantibus. Rutilante ut aurora.

Deus pater a d populum.

34. Vos omnes, qui amantium 35. .ZVawnostrumgenushumanum,
Approbatis colloquium, Vinea nostra, quae manum
Capite nobis parvulas Nostrani habetpro cultrice,
Suggestiones sordium, Flontit. nec est in vaimni,
Antequam erescant nimium Nam fructum faciet sanum
Tuncm/Zpes,nuncvulpeculas, Omnimoda consumptrice
Paenitentiae patulas Capta vulpe infelice,
lam habetis discipulas Quae assumpta sibi vice
Propter capturam talium. Q.uasi venantiura canum
Quae rineas et vinulas Persequitur impudice
Demoliuvitnr singulas Et maculat sua pice
In salutis dispendium. luvenculum atque canurn.

Mater de filio.

36. Dilectus meus filius Quas mecun: in caeli cellis,

Mihi factus est proprius Ubi non est rancor vel lis,
Et ego illi propria, Pascit mcllita gratia,
Unica fio unius, Qui pastus cst iu ttagellis
Quod vult una, vult alius, Amaritudine fellis
Quod vult unus, vult alia; Agente nimis impia.
Nulla data sunt media
38. Donec dies sic aspiret,
Voluntati contraria
Quod per te reus respiret
Pax
Uniuset alterius,
et misericordia
Atqueiimbrae
inclinentur,
Te incessanter requiret
Concordant
cumiustitia, Et ubique
te perquiret
Nunquara
discordes
amplius. Cormeum, ut sibidentur
37. Qui pascitur raunditia Induciae, ut laventur
Ut apis inter lilia, Sordes suae et purgentur,
Nequaquamestexpersmellis, Et quod ei sic inspiret
Eius non caret curia Paraclitus, quo moveutur
Diligentibus dulcia Alii et edoeentur,
Virginibus et puellis, Quod ob reatus suspiret.
 - 374 -

39. Si ergo a peccatore 40. Atque cervorwn hinnulo

Recessisti tuo more, Quod similis sis, postulo,
Mi dUectCjrevertere, Reos festinansiuvare,
Non tradas operam morae, Nam dicitur in saeculo,
Similis esto amore Quod debeo pro populo
Mei, tuae puerperae, Assidue te rogare;
Capreae promptae currere Super montes Ecthel quare
Et cum saltu incedere Me supponunt alte stare
Festinantiae fervore, In tuo habitaculo,
Nam, ni sibi succurrere Credentes inhabitare,
Velis, oportet ruere Per me et hereditare
Eum in instanti horae. Tecum gratiae titulo.

Caput III.
Christus ad angelos.

1. Carnis assumptaenidulo Hunc quaerens tali studio

Facto mihi pro lectulo Non inveni in alio
Nullvus quietudinis Loco, qui plus est j
lam senescente saeculo Oportet necessario,
Per noctes sub crepuscolo Quod propulsato taedio
Transgressiouis bomiuis Hunc quaerendi sim sedulus.
Ego, tilius virginis,
Cura sollicitudinis 4. Surgam igitur et ibo
Alibi et circuibo
Satis nota in populo
Civitatem mundanorum,
Quaesivi medicaminis Aegyptum piius adibo,
Modum, ut sui criminis
Solvcretur a vinculo. Post haec indeque redibo
Ad patriam ludaeorum,
2. Quem anima mea vere Per vicos legis doctorum
JDiligit, nolo perdere Et per plateas eorum
Propter defectum gerendi, Legem docens pertransibo
Sibi volo ostendere Atque lerosolymorum
Non tam verbis quam opere, Sedens in asino forum
Quod tempus est miserendi: Quasi fessus introibo.
Adam, ubi es? petendi
5. Quaeram, quem anima mea
Non est tempus, sed solvendi
Dilexit, omui platea,
Hunc et suos a carcere^
Si forte sic inveniam,
Ob hoc de caelo descendi,
Promptus animam tradendi Non erit silva spinea,
Pro se et suo genere. Non cherubina fraraea,
Quas in quaerendofugiam;
3. Quaesiviillum parvulus Transibo per invidiam,
Yagiens et infantulus Fabricautein iniuriam
Positus in praesepio, Et instrumenta ferrea
Ligatus ut pauperculus Ad faciendam nimiani
Panniculis,quos querulus Carni meaeangariam
Panis haberet odio, Et fodiendum in ea.

6. Quaesiviillum nudatus,
Utque dixi, flagellatus,
Et non inveni latentem,
In inferno vinculatus
Erat et incatenatus
Nullum habensremedentem,
Invenerunt me quaerentem
Vigiles, qui super gentern
Parvam habent potentatus,
Qui vigilem habent mentem,
Ut occidant innocentem
In hac terra incolatus.
Christus
8. 0 vigiles, num vidistis,
Quem dilexit, si novistis,
Fidelis mea anima,
Si beue vigilavistis,
Nullam oveni prodidistis,
Quaeque vobis est proxiraa,
Resurait
9. Cum pertransissempaululum
Eos, qui per patibulum
Tunc tradiderunt meraorti,
Ad inferni ergastulum,
Locum meorum exsulum,
Traditorura raalae sorti,
Desceudens in manu forti
Inveni datum cohorti
Daemonumraeumpopulum
Ita, quod nisi extorti
Per me fuissent, absorpti
Essent usque in saeculum.
10. Sic queut diligit anima
Mea virtute intima,
Foras volui trahere,
Tenui eum, ne prima
Ruina vel simillima
Plus oporteat cadere,
Nam pronus ad malum vere,
Ni teneam, subsistere
Non potest hora minima,
Bonum nunquamquid facere,
Ni velit coassistere
Huic manus mea proxima.
375 -
7. Qui alios custodiunt
Et se nolunt vel nesciunt
Custodirevel regere,
Qui cwitatem ambiunt
Et fieri hoc faciunt,
Quodnunquamvoluntfacere,
Illi mihi iinponere
lugum voluerunt vere
Nescientes,quare fiunt
Gressusmei pro paupere,
Quem nunquamcessoquaerere
Et cui vires deficiunt.
ad pastores.
Sollicitudo maxima
Debet esse et intima
Vobis de his, quae coepistis
Regere, ut novissiraa
Respondere et ultima
Possitis hora de istis.
Christus ut supra.
11. Nec dimittam hunc etiam,
Quem teneo per gratiara,
Donec introducam illum
In propriam ecclesiam,
Ut agat paenitentiam
Per tempus vitae pusillum,
Atque eum ut pupillum
Seu debilera et vacillum
Enutriri sic faciara,
Quod cognoscentemvexilluin
Meum crucis et sigillum
Introducara in gloriam.
12. In domum et ciibiculum
Seu thalamum et lectulum
Matris meac genetricis,
Id est in habitaculum
Caeli dandum ad titulum
Ipsius deprecatricis,
Devotum mei calicis
Participem opificis
Introdueere populum
Intendo, ut magnifieis
Donis et beatificis
Praemietur in saeculum.
 - 376 -

Christus ad pastores.

13. lerusalem o filiae, Cotidie praedicare,

Vos pastores ecclesiae, lustas leges ordinare,
Quos femineo nomine Venatio est eorum,
Voco, ut regatis pie De qua habent cogitare
Et benigna manerie Atque mecum computare
Sive dulci affamine, Die magoa computorum.
Ut pro subiecto homine
Vestra plena dulcedine
16. Animam ergo dilectam
Sint ubera omni die,
Licet peccatis infectam
Praesidentes in agmine
Per feras, ne suscitetis,
Estis, ut quasi feminae
Quod dico, quia deiectam
Nutrices sitis patriae. Animam vestram non rectam
Videns oculis discretis,
14. Adiuro vos et moneo Pro legibus vel decretis
Ex toto conatu meo, Omnibus ab eo spretis
Quod animam peccatoris Non monstrabit seerectam,
lacentero lecto luteo Ni verbis aequiparetis
Yel irretitam laqueo Exempla, sicut debetis,
Inimici venatoris Per industriara detectam.
Laboretis cunctis horis,
Ut cito locum foetoris
Deserat, ne eam leo 17. Nec quo#we evigilare
Explorans
intuset foris Faciatis,ni monstrare
Velitis opere viarn,
Hanc devoret, ut est moris
Sopito pastore reo. Propter solum praedicare
Diebus his se levare
Nescit anima quidpiara,
15. Per capreas el camporum Dbnec ipsa velit, sciam
Cervos nunquamest decorum Se facere per gratiam,
Peccatorem suscitare, Quam sibi volo donare
Venatio praelatorum Seu per aliquam nimiam
Debet esse subiectorum Eam cogam angustiam
Reatus exterraiuare, Valentem hanc suscitare.

Angeli de virgine eunte ad crucem.

18. Quae est ista, quae ascendit Estne mater vcl filia
Et ad calvariam tendit Eius vel illa Maria,
Decalvata laetitia, In quamdecaelodescendit?
Quae in fletu se expendit, Nota eius tristitia
Dum ascendendo perpendit Hanc a nostra notitia
lesum pati supplicia? Quasi extortam ostendit.
 - 377
19. Dicti montisper desertum
Vestigium videt certum
Fusi sanguinis filii,
Nudura hunc et discopertum
Plorat, videns ferre sertum
Spinarumet opprobrii;
Si mater est cordis pii,
Eius ob ictura gladii
luste flet latus apertura
Et eius est solacii
Cor expers atque gaudii
Doloribusque refertura.
20. Sicut fumi fit virgula,
Quam virgam lesse sedula
Fatetur plebs fidelium,
Attenuata parvula
Facta doloris ferula
Ob morientem filium,
lam ostendit fumigium,
Quae solebat incendium
Dare cum magna facula,
Quasi sit per martyrium
Extincta, in umbragium
Mundi data ut nebula.
21. Ex murrae arumatibus
Et turis redolentibus
Et universi pulverls
Pigmentarii ictibus
Contusisvalde gravibus
Fumus iste in superis
Recipitur, dum generis
Universi in inferis
Sic plena est virtutibus,
Quod trita dolorigeris
Gemitibus
letiferis
Caelum replet odoribus.
22. Quid credit ipsa facere,
Quae non novit nisi flere?
En, Salomonis lectulum,
Ne quis ei succurrere
Audeat vel accedere
Nisi propter spectaculum,
-
Sexagintaper circulum
Et amplius non paululum
Fortes ambiunt, et vere
Huiusmodi cubiculum
Parum allicit populum,
Ut velit hic quiescere.
23. Ex Israel fortissimis
Et ad malum promptissimis
Sunt illi, qui Salomonem
Nostrum poenis gravissimis
\7exarunt lerosolymis
Usque ad cor et pulmouem,
Oinnesquasi pugionera
Tenentes sive mucronem
Linguas pestiferas nimis
Factas ad occisionem
Ut gladios per sermonem
Nequamhaustumexintimis.
24. Ad ~bella sunt doctissimi
Alumni malignissimi
Furientes invidiae,
Canes impudentissimi,
Venatici nequissimi,
Boni et innocentiae
Eis insunt insidiae
Et latentes excubiae
Ita, quod nec cautissimi
A laqueis perfidiae
Eorum et nequitiae
Evadant decepti primi.
25. Uniuscuiusque ensis
Talium verbis accensis
Opponitseiustitiae,
Nam pertransitis offensis
Pertinaciter defensis
Quisque gerens se impie
Adversatur cotidie
Habentibus se sobrie
Et cum laudibus imracnsis,
Volens, quod faecespropriae
Velentur prima facie
Ex aliorum expensis.
 - 378
26. Ob hoc svper fewur suum
Detectum per reatuum
Publicam ostensionem
Portant ensem assiduum,
Gladium linguae nocuum
Ad sui tuitionem,
Nam per impugnationem
Aliorum tectionem
Propriorumdefectuum
Credunt habere mucronem,
Timentes et ultionem
Consciorum erratuum.
27. Propter nodurnos timores
Seu tenebrosos errores,
Quos habent rei timere,
Yolunt fieri peiores
Inculpandomeliores,
Quibus honorem praebere
Deberent et exhibere
Diligerequesincere
Imitando suos mores,
Veluti ad opus cerae
Apes quaeritant in vere
Flores, qui sunt meliores.
28. Ferculwmfecit moriens
Salowonverus,patiens
Rcx, sibi et pro populo
De lignis, quaemultotiens
Quilibetfuit audiens
Sumptis Libani cumulo,
Pensans, quod facto ferculo
Illo, id est patibulo,
Omnishomoingrediens
Ad ipsum iusto titulo
De mortali hoc saeculo
Sursum feratur exiens.
29. Columnas praedicatores,
Apostolos et doctores
Eius fecit argenteas,
Volens,quod per bonosmores
Lucidi donent clamores
Verbi Dei per plateas
-
Praedicando sic per eas
Et sonando, ut luteas
Mentes lavent peccatores
Et sic plus quam per fcrreas
Columnas sint vel ligneas
Ferculi sustentatores.
80. Non habens,quo reclinare
Caputvel apodiare,
Auri reclinatorium
Fecit, cum eaput pausare
Voluit et inclinare
Super suum pectus pium,
Super aureum scrinium,
Quo tbesaurus est omniura
Et quo debent recuhare
Fessae mentes fidelium,
Aliud pausatorium
Nescientes
frequentare
31. Ascensumet pitrpitreum
Constrarit ct sanguineura
Caritate tunc media,
Sanguinefecit rubeum,
Caritate coccineum,
Ut fieret duplex via
Ascensus ad caelestia
Per corporissupplicia
Et per affectumigncum
Amoris paenitentia
Comitanteseupraevia
Tollente,quodestluteum.
32. Propter lerusalem pias
Animas, suas filias,
Fecit Christus hunc ascen-
sum,
Ne per aliquas varias
Se excusent malitias
"Vel extorqueant assensum
Ascendendi ob immensum
Laborera, cum iam ad sensum
Videant paratas vias
Ac Christum super extensum,
Dicentem omnibus: en, sum
Promptus ad amicitias.
 - 379 -

33. Egredimini, fiUae Coronaraflagellaminis

Sion igitur [nunc] piae, In signumturpitudinis
Et videteSalomonem, Dedit mater nefaria,
Regemvestrura,qui nimiae Coronampulchritudinis,
Plenusraisericordiae Factam ex carne virginis,
Demonstrataffectionem, Dedit mater propitia.
Quam ad liberationem
Vestram et salvationem 36. In die desponsionis
Illius et unionis
Habet et qui miseriae Fuit Gabriel nuntius
Vestrae ob compassionem
Se dat in oblationem Testis impraegnationis,
Testis incorruptionis
Deo patri plenarie.
Et sanctitatis ipsius;
34. In diademate suo, Ad nuptias illas prius
Ex quo ab invicem duo Servivit et posterius
Demuntur, etquibusiunctus Magister provisionis,
Ut Deus est perpetuo Thalami secretarius,
Ligamine sic congruo, Pius referendarius
Quodnunquarafiet defunctus, Amborum affectionis.
Pietate est inunctus,
Sed non officio functus 37. In dieque laetitiae
Cordis eius et gloriae
Debito regi strenuo, Ministravit cum ceteris
Nam punctus est et repunctus
Et dilaceratus cunctus
Et cantavit primarie:
Surgite, cives patriae,
Relictusque pro mortuo.
En, venit arca foederis;
35. Quo eum mater impia Ecce, surgit ab inferis.
Coronavit, vestigia Ut sedeat in superis
Patentper guttassanguinis, Tamquara regina curiae,
Sed quo mater sua pia Cum laudibus hymniferis
Coronavit, indicia Matri humani generis
Patent ex carne horainis; Occurrunt omnes hodie.

Caput IV.
Filius ad matrem.

1. Quam pulchra es interius, 2. Oculi miserativi

Quampulclira es exterius, Et nunquamindignativi
Amica mea nobilis, Tui sunt ut columbarum
Nihil in mundo pulchrius, Absque eo, quod captivi
Nil in caelo splendidius, Gratiarum optativi
Post me sola laudabilis, Et misericordiarum
Genetrix veuerabilis, In te sperant ob suarum
Virtute ineffabilis, Deletionemculparum
Fulgensut solis radius, Et, quodlatet,ut praescivi,
Sola incomparabilis Intrinsecus intra carum
Et cui nulla est similis Pectus nesciens aroarum,
Sursum sive inferius. Quod iugiter custodivi.
 - 380

3. Capilli tui devoti Illas qui tondet impie

In te radicati toti Sive tundit nefarie
Sicut grcgessunt caprarum, Persecutione sonte,
Quotienssunt bene loti Tamquamprofugus patriae
A sordibusquesemoti Se abscondata facie
Tricas habentes firmarum Mea vel sub horizoiite.
In se amicitiarum,
In pascuis gratiarum
Tuarum sunt bcne foti 7. Omr.es gemellis fetibus,
Fide atque operibus,
Ab impetuque ferarum,
Oves raeae debent esse,
Ne praeda fiant earum,
Et sterilis vernantibus
Velamen es antidoti.
Inter eas virtutibus
Non est, si volunt prodesse
4. Quaede G-alaadtumulo Pro raagnahabendamesse,
Testis vitae pro populo Insudare est necesse
Seu de monte Calvariae Virtuosis laboribus,
Suinpto ibidem pabulo Nec debet quisquauipaeesse
Ex arboris raniusculo Nisi ille, qui expresse
Et cibatae plenarie Pollet bonis maioribus.
Ad te montem clementiae
Pascendae secundarie
8. Sicitt vitta coccinea
Ascenderunt in saeculo,
Te solam indigentiae Sive semipurpurea
Caritate colorante
Necessariam propriae
Labia tua mellea
Videntes inentis oculo.
Mentem stringunt, DC per ea
Quid exeat post vel aute
5. Dentes tui sunt clerici Dissolutum, quod ligaute
Omnesecclesiastici, Indigeat, cam sis tantae
Laudestuas ruminantes, Yirtutis, quod in platea
Qui sicut greges forcipi Orani terra attestante
Subsunt,semperpacifici Atque caelo aftirmante
Modumtonsarummoustrantes, Tu digna es esse mea.
Non clamantes vel balantes,
Sed potius reservantes
Vindictam mihi iudici, 9. Dulce iiium eloquium
Per meum mihi nuntium
Nec ob hoc unquam cessantes Relatum me descendere
A laudibus ut constantes
Dentes
atque
fortifici. Ad te fecitnonalium,
Locum videntem proprium,
Cui sic vellem me tradere,
6. Quae te lavacro et fonte Ubi velleni quiescere
Baptismali alto ponte Vel sic unquam diligere,
Posito paenitentiae Cum sit supremus omnium,
Ascenderunt ad me sponte Ubi fiores eligere
Oves,eis prima fronte Possematque colligere
Largior dona gratiae; Ad raedicinamgentiura.
 - 381
10. Ut fraymen mali punici
Jta gewaetuae mihi
Factaesuntinrcspondendo,
Nam vi verbi angelici
Sic cor tuum frangensvici,
Quod mihi oboediendo
Respondisti, quod implendo
Velle meum,congaudendo
Volebas mihi subici
Sciens,quod concipiendo
Me atque parturiendo
Virgo poteras perfici,
11. Absquc co, qnod tacite
Intrinsecus abscondite
Latet iu sinu nientali,
Sic succurrere perditae
Ovi meae et traditae
SuppHcio geliennali
Voluisti te totali
Signoexpressovccali
Expositaexplicite
Provisioniregali
Voto inteatiouali
Te supponens
gratuite.
12. Sicut twris spectabilis
David, fortis et nobilis,
Collum tuum invenitur,
Per quod pauper et humilis
A te est receptibilis
Et recipit, quod largitur;
Christus ad
15. 0 dilecta ecclesia,
Duo ubera dulcia
Tua dicuntur rectores
Duo, qui temporalia
Reguut et spiritalia,
Tamminoresquammaiores;
Hi tamquam uberiores
Olira pascere minores
Solebantcum clementia,
Esse pauperura tutores
Et eorum defensores
Sumptaa me vicaria.
-
Ecclesia,sicut scitnr.
Quasi collura stabihuu1
Vel ut canalishabilis,
Per quam ad te pertninsitur
Et ad plebempie itur,
Dum tu fis compassibilis.
13. Qutteest cum propugnacuUs
Dcfensoribus sedulis
Friniitus acdificata
Et modo nugigerulis,
Proh dolor, vel infantulis
Saepissime sociata
Ita, quod iam debellata
Fortiter et impugnata
Subiacensquepericulis
Nequaquam est defensata,
Propugnacula quassata
Sunt, cunctis patet oculis.
14. Mille ex ea aurei
Pluresquependentdijiei
Armaturaquefortium
Omnis et sunt Maccabaei
Omnesper eam,qui ei
Nunc faciunt contrarium;
Pessimum est cominercium
Sumere beneficium
Et ducatum aciei
In dantis praeiudicium
Vel eius damnificium
Totum in contemptu mei.
ecclesiam.
16. Nunc sicut duo hinnuli
Capreae, qui ob pabuli
Causam sciunt te sugere,
Fiunt necdum edentuli,
Cum sugendo ut aemuli
Morsurasciant infligere,
Gemelli sciunt pascere
Se tuo duplo latere
Sic, quod adulescentuli,
Assueti accurrere,
lam non habeut, quo vivere,
Nisi panis sint quacruli.
 - 382
17. Sed grandis o miseria,
Caveant sibi lilia,
Nam pascitur in liliis!
Hos lilioram curia
Sustinet atque patria
Cum propriis stipendiis.
Et, si in locis aliis
Pascantur,
nonex propriis
Faciuntvictualia,
Quaerunt
in monasteriis
Pro suis necessariis
Ultra quamnecessaria.
18. Donec dies adveniat,
Aspiret et talis fiat,
Quodetumbraeinclinentur^
Quod omnis horao me sciat
ludicem, qui nou deviat
Et, quae penso,revelentur,
Filius ad
20. Tota pulclira es, amica
Mea casta et pudica,
Et non est in te macula,
Felix illa est fabrica
Praefulgens et magnifica,
Qua fabricata primula
Fuisti innocentula,
Cum a communi regula
Exempta sis damnifica,
Sanctificata parvula
Te mundante praeambula
Gratia mea caelica.
21. Veni ad me, sponsa mea,
Quam caritate ignea
lunxit mihi paraclitus
De sancta carne terrea,
Candida et virginea,
Ut de Libano penitus
Veniat ad me primitus
Candidus tuus spiritus,
Sciens, quod post corporea
Gleba ascendet caelitus,
Et gaudebit exercitus
Caeli cantans in chorea.
-
Nunquarapraedonestollentar
A te, cum multiplicentur
Semper,et nullus faciat
Tantum, quod exterminentur
Vel saltem alienentur,
Aut defensor tuus fiat.
19. 0 dilectaecclesia,
Sustinevice alia,
Causam
tuamiudicabo,
Vadam ad montem te scia
Murrae, quemtunc iustitia
Toturn amarificabo
Contra malos, quos damnabo,
Ex quo hos considerabo
Tibi fecisse noxia,
Sed ad collem transmigrabo
Turis, cum remunerabo
Tibi iunctos concordia.
matrem.
22. Veni et veni igitur
De Libano, nam dicitur
Tibi: iam corondberis
Supra orane, quod colitur
Post me vel esse credilur,
Regina appellaberis,
Capite Amana reris
Coronari, cum generis
Tui tibi imponitur
Honor, et, ut in inferis
Assis reis et miseris,
Auctoritas tribuitur.
23. De Sanir quoque vertice
Coronanda theatrice
Es a me Deo luminis
Superiori apice
Dignitatis magnificae,
Ut particeps regiminis
Ponenda, ut spes hominis
Tenuis fortitudinis
Et oberrans excentrice
Ex nota magnitudinis
Tuae et altitudinis
Convalescat non raodice.
 - 383
24. Anathematis maeroris
Seu Hermon inferioris
De, leonum cubilibus,
Tenebrarumet horroris
Furientisque tumoris,
De pardorum et montibus
Coronanda prae omnibus
Tu es,ut tuis iussibus
Oboediant cunctishoris
Demissisque cervicibus
Te sepultistumoribus
Timeantintuset foris.
25.0 sororet sponsa mea,
Cui donavi me et mea,
Tu cormeummilnerasti,
Non tam me mors vel lancea
Seu mortis ipsa framea,
Quam tu astans lanceasti;
Si tu, virgo, me portasti,
Non propter hoc raearmasti
Contra dolores galea,
Sed potius perforasti,
Et si non considerasti,
Mei cordis intranea.
26. Vulnerastiergomeuni,
Suave cor intraneum
Ita, quod matrem vocare
Non potui, qui felleum
Potum atque veneneum
Satis potui gustare,
Per quod tu potes probare,
Quod plus ferebam araare
Tui fletus aculeum,
Quam gustum mortis potare,
Potentem
mellificare
Cor hominis lapideum.
27. In uno, virgo, tuorum
Spiritali oculorum
Solita me respicere
Motivum mihi dolorura
Fuisti satis maiorum,
Cum scirem liunc me cernere
-
Et, si alium claudere
Voluisti et linquere
Ut invisura tuurn forum,
Alter nunquamse tegere
Potuit vel abscondere
Me intuens vi amborum.
28. Si colluraest ecclesia,
Ut dixi vicealia,
Sacramenta a capite
Per earadependentia
Quasicrinesornantia
Sunt ipsammetcompositae;
Uno ergo crine rite
Collitui meae
vitae
Fuisti quasi obvia,
Duminnocentem
vidi te
Cruciari insolite
Mentali paenitentia.
29. Quampulchraesunt mammae
tuae,
Pietas, venio, duae,
0 soror et sponsamea\
Pleuae sunt et irriguae,
Lac praebentes assidue,
Quippe tota es lactea,
Tota dulciset mellea,
Suavis et nectarea
Sicquemanenscontinue,
Nec est gens tam extranea,
Quaenon possit scire ea
Esse vera perpetue.
30. Vino fiunt pulchriora
Vbera tua decora
Atqueodoresttuorum
Super omnia maiora
Atque excellentiora
Aromata unguentorum;
Tu raedelalanguidorura,
Debilium, infirmorum
Aptata hos sananshora;
Tibi cura est cunctorum
Pauperum et miserorum
Et his ades sine mora.
 - 384
31. Favits distillans dulcoris
Labia iua decoris,
Sponsa mea dulcissiraa,
Per ostium patet foris,
Quod tui interioris
Apis sum sagacissima,
Extra monstro, quue optima
Tua continent intima,
Etquales
sunt
fructusfloris,35.Fonssignatus
Ob quemad mundiintima
Descendi de altisbima
Turri caelicieatoris.
32. Mel te lac, quaesunt dulcia,
Sub liwgua tua iurgia
Nescienti patefiuut,
Dura praedicantis labia
Sive linguae eloquia
Laudes tuas aperiunt,
Qui te, ut possunt et sciunt,
Elucidare cupiunt
Vilipendentes
omnia, 36. Tuaesuntemissiones
Quaevilemlinguamfaciunt Sivedistributiones
Seuquaeeaminficiunt
Perverbavana,vilia. Quituaslargitiones
33. Et odor vestimentorum
Ut odor turis tuormn
Est cum de pulchrioribus
Totius scripturae florum
Castissimecollectorum
Tu induta es laudibus,
Quamquamgloriae vestibus
Vestita sis perennibus
In conspectu
angelorum,37.Tu omnibus
Lauduinquoque
decoribus
Te debentet odoribus
\7estireora tuorum.
34. Hortm condususes vere,
Sorormea,sponsa,
vere
Atque cunctisteraporibus,
Hortus conclusus,quo ferae
Viamnequeunt
habere
Pro devastandis floribus,
-
Angelicis custodibus
Undique pervigilibus
Semper servatus sincere,
Semper refertus fructibus,
Semper vernaus virtutibus
Non desinensqueflorere.
esveniae
Atquemisericordiae
Ad adaquandum miseros,
Signosignatus
gratiae,
Quod cives meae patriae
Cognoscuntapud superos,
Fons solus inter ceteros
Signatus propter posteros,
Non desinens ullo die,
Fluctus emittens prosperos,
Nesciens unquaiu alteros
Dare tuae familiae.
Ut paradisusmalorum,
Recipit, munitiones
Habet omniura bonorura,
Paradisus punicorum
Cum frudibus aliorum
Pomorum es, si tu dones
Te in usum infirmorum,
Languentium, morbidorum
Dando miserationes.
esomnia
Ministransnecessaria
Tamsingulisquamsingula,
Quibusdatn
dansremedia
Cypri cum nardo dulcia,
Nardus, croccuset fistulat
Cinamvmumad pocula,
Seuunguenta
vel fercula
Reseratasunt alia,
Ad quaedandaes sedula,
Ut exiguntpraeambula
Morborum seminaria.
 - 385 -

38. Cum Libani unctuosis Murra, aloe manibus

Uuiversis et gummosis Tuis inest cum omnibus
Lignis raedicinalibus Primisunguentis
fatnosis,
Tuis ades languorosis Ut visis qualitatibus
Et hos ungispretiosis Morbi doneslanguentibus
Unguentis factis talibus; Medelam atque morbosis.

A u c t o r.

39. Conservat a putredine 40. Multae sunt emissiones

Murra, sed fortitudine Eius et largitiones,
Per aloe cor firmatur, Quoniam et rniseriae
Murreo medicaraine Nostrae inclamationes,
Conservatur a virgine, Multae et directiones
Quicontinensnonmoechatur; Infirmitatis propriae;
Qui, ut desperet, temptatur, Variis ergo varie
Per aloe roboratur Morbis per manus Mariae
Virginis promptitudine, Dantur medicationes?
Ex quibus exemplum datur, Quas supra multifarie
Quod de aliis dicatur "Viris intellegentiae
Horum similitudine. Monstrant nominationes.

Christus resumit ut supra.

41. Fons hortorum, quo lavantur, Sibi inest pro situla

Privatim et balneantur Oratio pro chordula
Peccatoresa sordibus, Devotio alliciens,
Quo eorum irrigantur Sic efficitur bibula
Horti mentis, ut reddantur Tua pauper ovicula
Apti pro multis floribus; Ire alibi nesciens.
Nullis cadat in mentibus,
Quod suis unquam cultibus 43. Aquarum sic viventium
Fructus
Nisi
sibi augeantur,
de tuis dulcibus
Atquevitamdonantiura,
Quae de Libano candoris
Rivulis emanantibus
Fluuntj tu es principium,
Mentesipsaerespergantur. Earum beneficium
Dando iwpetu amoris,
42. Puteus indeficiens, Nara impetus es maioris
Ad quem accedit sitiens In dando dona valoris
Propter gratiae pocula, Propter candidurapallium
Sed profundumprospiciens Habitus humani foris,
Atque haurire nequiens Libani interioris
Utitur cauta formula, Extra gerens insignium.
Dreves, HymnographiLatini. I. 25
 - 386
Caput
A u c t o r.
Surge, aquilo pessime,
Ventus urens nequissime,
Egredere de hortulo
Meo et claustro animae
Recedens velocissime
Facto alibi nidulo;
De alto habitaculo
Caelorum et latibulo
Veni, auster dulcissime,
Et in vneopectusculo
Dato doctrinae pabulo
Descende benignissime.
Virgo
3. Veniat nunc Dei Deus,
Filius dilectus meus
In me factam hortum suwm,
Paratus est virgincus
Locus feibi et floreus
Virorem dans continuum,
Suum esse perpetuum
Et suum locuin arduum
Non deserens Nazareus
Fiat per me proticuum,
Sic est valde et congruum,
Ut respiret homo reus.
Filius
Veni et tu, soror mea,
Sponsa, mater virginea,
In Iwrtum meuni mentalem,
Affectione ignea
Et virtute intranea
Desidero te totalera;
Christus
6. Murram meamtunc messui,
Cura extensuscruce fui
Fixis clavis in manibus,
Ideo metere volui,
Cum hanc mixtam recolui
Cum meis aromatibus;
-
V.
2. Perfla ex nunc hortum meum,
Ut queaui decus aureum
Virginis enucleare
Titulumque virgineum
Eius atque sidercum
Canticis elucidare,-
Ut per terram atque mare
Fhtavtt aromata clare
Hliits per me terreum,
Indignum eam laudare
Seu laudes eius orare,
Calamum factum luteum.
ad angelum.
4. Ut comedat infantulus
Sive sugat ut parvulus
Fructum ubcruni meorum,
Veniat et iuvenculus,
His se pascat puerulus
Loco pomorum suorum,
Sanctum cibum viatornm
Atque panem angelorora
Si pasco, omnis ocalus
Fidelium redemptorum
Mihi per culturn honorum
Debet fieri patulus.
ad matrem.
Non volo, quod aliqualera
Nidum ponas specialem
Nisi in me, qui postea
Hortum dabo sic vernalem,
Quod nunquam vidisti talem
Pulcbritudine florea.
ad populum.
Visis naraqueex gravibus
Tormeutis raagnisfiuctibus
Continerenon potui,
Quin pro meis hominibus
In amaritudinibus
Exponeremme casui.
7. Favum, quemfecit humana
Apis, matermeasana,
Ad opus suavitatis
Intrans sua surburbana
Et induensme membrana
Assumptaebumanitatis
Cum meo divinitatis
Melle commedi, cum gratis
Jpsam disparia grana
Nexu iunxi unitatis
luxta gustum voluntatis
Liberalitate plana.
8.. Vinum meum bibi datus
Morti, non hoc plus potatus
Mea cena consummata,
A matre tunc separatus
Recte fui ablactatus
Ipsaque fuit ablata
Cum lacte meo, quod grata
Solebat dare locata
Atque stans ad meumlatus
Ita, quod, cum viduata
Fuit sic et sequestrata,
Fui quoque viduatus.
Virgo ad
11. Dilecti mei pulsantis
Vox angeli nuntiatitis
Certum fuit indicium,
Nam proprium est amantis,
Ad amicam properantis,
Prius mittere nuntium.
Filius ad
12. 8oror mea, nunc aperi
Mihi aurem, uam repperi
Unum novum remedium,
Quo salvabuntur raiseri
Et succurretur pauperi
Dato in manu hostium,
9. Amici mei, venite,
Corpusmeumcomedile,
Quoniamsum vere cibas,
Sanguinem meumbibite,
Inebriamini rite,
Cunctislicet fidelibus;
Carissimi prae omnibus
Estis mihi hominibus,
Si me sumatis licite
Purificatis nientibus
Et eius cunctis sordibus
Eiectis ore debite.
10. Eyo dorniio oculo,
Cura pcccata dissimulo
Differendo sententiam;
Deceptio in populo
Est, si credant crepusculo
Meam tegi notitiam;
Cor meum diligentiam
Exhibens per praesentiam
In quocunquelatibulo
Vigilat, habens perviam
Qualemcunquemalitiam
Perpetratam in saeculo.
populum.
Nuntii quoque proprium
Est, mittentis negotium
Facere et dominantis,
Quod totale officium
Fecit salubre studium
Angeli me salutantis.
matrem.
Amica tnea^ proprium
Huius rei negotiuni
Est, quod volo te fieri
Mediatricem omniuin
Et quod nie, Dei filium,
In arca portes uteri.
2-V*
 - 388 -

13. Columbamea tu eris Volens, quod horninerareum

Et me ipsum pro litteris Te mecum iuvante eum,
Geres ad mundi patriam, Damnatumpropterpeccata,
Ibi cum me portaveris Per pretium sanguineum
Seu ibidem adveneris, In suum ducam horreura
Mundo dabis laetitiam; Passione consummata.
Tibi occurrent obviam
Dicentes:monstracopiam 15. Cineinni mci angeli,
Litterarum,quastu geris, Caelicives,archangeli,
Tonc tibi et raihi diam Pleni sunt guttis noctium,
Faciens revercntiam Roriflui ipsi caeli
Signisreceptisfoederis. Facti sunt,cumGabrieli
Commissum est negotium
14. 0 mea wimaculata, Ad parandum hospitium
Acl hoc cito sis parata, Per mutuum colloquium
Quia pater, caput meum, Et amotionem veli,
Plenutn est rore, et grata Quod tibi protectorium
Fiunt ei baec pensata Fuisset contra noxium
Et se totum dat roreum, Ictum alterius teli.

Vox paenitentis.

16. Olim me tnea tunica 18. Dilectus Dei filius,

Sordida et mortifica Mcus factus taraquamprius,
Paenitens exspoliavi, Manum suam ad tutamen
Quomodo illa lubrica Misit mihi, dum saepius
Induar et damnifica Habitanti inferius
Sive facta mihi gravi? Largitus est recreamen;
Si bene consideravi, Totale raeum solamen
Dissimilis essem avi, In hoc mundo et levamen
Quae semel capta pedica Est, quod euni interius,
Nunquam nisi alia vi A quo meum est iuvamen,
Redit, potius suavi Intueor per foramen,
Abstinet ostensa mica, Quod sibi fecit irnpius.
17. Lavi in confessione 19. Ad tactura eius vexatus
Cum magna contritione Et adversis flagellatus
Pedes meos et affectus; Venter meus intremuit,
Quomodo occasione Non tactus vel excitatus,
Quacumque,communione In prosperis soporatus
Corporis Christi refectus, Neglegenter se habait,
Hlos per malos effectus Conscientia tacuit
Inquinabo^ ut abiectus Nec unquam sibi miscuit
Et digims confasione Dolorem, vi tribulatus
Fiam ac peior eifectus, Fui, cur tactus congruit
Quam si mansisseminfectus Mihi, quoniamdiluit
Non sumpta refectione? Occasionereatus.
 - 38P -

20. Surrexi iacens faecibus, ^.t ille dedinaverat

Ut totis meis viribus Atque ultra transierat
Dilectomeocor meum Respuens laudeslabii,
Aperirem,nam foribus Monstrans,quod laus non
Sibi seratis precibus venerat,
Meis non exspectoeum; Curade cordenon fuerat,
Qui expellit a se Deum Ad exitum postitii.
Nec se confitetur reum,
Portis sibi patentibus
Vacuum habet horreum
24. Anima mea pluribus
Nec credat esse nucleum Liquefacta est fletibus,
Ut locutus cst publice
In totis suis fructibus.
In praedicationibus
Sive in lectionibus
21. Manus meaestiUaverunt lam inspectisin codice;
Murram, quotiensfecerunt Istae namqueeiusvicc
Operalaudabilia, Sic loquuntur
rectifice
Scilicetquodfructuraferunt Pro informandismoribus,
Et, qiiamdiusuntet erunt, Quodliquefiuntlubricae
Fiunt imputribilia, Mentesatqueerraticae
Quaequamquam multiplicia In lamentationibus.
Videantur et varia
Quasistillae, quaefuerunt 25. Hunc quaesiviieiunando,
Cmictaet singularia, Ecclesiamfrequentando,
Fiunt commendabilia, Mea dando pauperibus,
Si se manus bene geront. Quaesivi peregrinando
Infirmosque visitando
Et in multis laboribus.
22.Murraque proibatissima Et nonillumprotalilius
Ad continuandum prhna Investigationibus
Plenimeisuntdigiti, Inveni,huncforte,
quando
Non sufficit,quodoptima
Opera vel laetissima
Aliisaptioribus
Vacavero operibus,
Sinttemporis praeteriti, Inveniam
gratulando.
Nisi fructus gratuiti
Prioribus sint additi
26. Vocavi illum precibus
Tota virtute intima,
Namnulliusest meriti Atqueorationibus
Inceptio neophyti Rogans eum suppliciter,
Huius intermissa lima. Et non adhuc pro talibus
Respondit mihi vocibus,
lam illum quaeramaliter;
23. Pessulum mei ostii Invenerunt me pariter
Et linguam oris proprii Citstodes, qui fideliter
Aperui, ut mos erat, Custodiunt ab bostibus
Ut dilecto meo pii Animam, quae humiliter
Exhiberem praeconii Se subdit et veraciter
Laudes, prout occurrerat, Eis confessionibus.
 390
27. Circumcunt civitatem
Perscrutando voluntatem
Hi custodespresbyteri,
Attendentes qualitatem
Atque numerositatem
Cuiuslibet mortiferi,
Si subditi vel superi,
Seniores
vel pueri 29. Ipsicustodes
Seuhabentesdignitatem Pugnitores
Fecerunt sic, ut sceleri
"Donent, ut decetfieri,
Medicinabilitatem.
28. Confitentempercusserunt
Me atque vulnerarerunt
Donaiulo paenitentiam,
Corpus mcuin afflixerunt
Atque de eo fecerunt
Rectam mihi iustitiam;
Virgo ad
30. 0 lerusalem filiae,
Vos rectores ecclesiae,
Adiuro vos benigniter,
Ex quo vobis meae viae
Confessaesunt plenarie,
Si dilecturn fideliter
Inveniam, quem dulciter
Quaesivi et saaviter
Atque modo cotidie,
Nam nescio liunc aliter
Quaerere, nisi vos iter
Ostendatis notorie.
Pastores
32. 0 domina dulcissima,
Mulierum pulcherrima,
Qualis est tuus dilectus
Ex dilecto? illo lima
Yidetar esse maxima
In imo tui affectus;
-
Dolorem et angariara
Debet portare iiimiam,
Per quemvismalavenerunt,
Et illi reverentiam
Debent habere propriara,
Qui poenas ei dederunt.
murorum,
peccatorum
Tulerunt meum pallium,
Tegimen
absconditorum
Tollentes, ut singulorura
Viderent jnodum varium;
Nam palliaturn vitium
Et vulnus latens niinium
Testimonio doctorum
Nullum habet remedium,
Nec est dandum consilium,
Ni per detegimen horum.
pastores.
31. Vos quoque regis filia
Adiuro ego Maria,
Si imwieritis meum
Dilectuw, ut voce pia
Nuntietis ei, quiu
Amore langueo eum
Quaerensdulcoris nuclcum
Gerentem velum testeum
Inter notos de patria
Demonstrantemquese Deum
Per documentum igneum
In gente sibi impia.
ad virginem.
Dic, qualis est effectus
Diledus tuus perfectus
Ex dilecto? tali prima
Es, quae sollicitum pectus
Habes, ut monstrat aspectus,
Sicquaerendi
promptissiraa

33. Quia sic nos adiurasti,
Te amicamdemonstrasti
Veram dilecti illius,
Illum solum tu amasti,
Quoniamsolum lactasti
Cum uuicus sit filius;
Virgo
34. Dilectus mens candidus,
Mundus. castus et fulgidus,
Coruscanspulchritudine,
Splendens, nitens et lucidus
Vernans, frondenset floridus,
Omni plenus dulcedine
Et rwbicuwdus sanguine
Olim fuso pro homine,
Pietate tunc roridus
Rosea fit rubedine
Permixta cum albedine
Magis placens et placidus.
35.Ex milibus, esteledus, 38.Quasicorvus
Solus inventus perfectus, Istaecomae,
Cumsolussit perfectio,
Dirigensmundidefectus,
Sine quo nullus directus
Vanaquoquedespiciunt,
Suoestexercitio;
Vere felix electio,
Cum homo toto studio
In eumponitaffectus,
Dicens:cunctis
renuntio,
Tibi servire
cupio,
In te solurasumproiectus.
36. Caput eius aurum primura,
Optimwn et aptissimum
Ad opus fabricae diae,
Caput patrem altissimum
Dico et aurum animum,
Quo fit corona gloriae;
Dilectus quoque proprie
Habens in causa veniae
Affectum ductilissiraum,
Aurum fabricae regiae
Gestat, suae familiae,
Sepraebensbenignissimum.
- 391
Ergo cognoscismelius.
Qualisest et perfectius,
Dum cumeo conversasti,
Describereque planius
Euni potes et clarius,
Quemiam mundopraesen-
tasti.
describit filium.
37. Comae eius paenitentes
Sunt eideni adbaerentes
Sicut elataepalmarum,
In ipso fixi rnanentes,
Pro pecline non cadentes
Temptationis culparum,
Qui onera iniunctarum
Sibi paenitentiarum
Sempersecum sunt ferentes
Et per signum elatarum
Manuum et levatarum
Sursum semper habent
mentes.
nigraefiunt
namnesciunt
Paenitentes
seblondire,
Viles mundo magis sciunt
Filioraeoservire,
Uti cati custodire
Sciunt domum nec exire
Et plusadmanum veniunt,
Pulchrae
pellesprotervire
Suadent
et superbire
Nec dilectose uniunt.
39. Eius sunt aspicientes
Oculi ad paenitentes
Super cursuralacriniarum,
Sicut columbae cernentes
Benignae et iiituentes
Super rivulos aquarum\
Typum gerunt columbarum
Auiinae, quae gratiarum
Fluenta sunt appetentes
Earuraque inspectarum
Atqae desideratarura
Haustu lavant suasmentes.

40. ?ere iustorura animae,
Quaesimt latae purissiraae
Lacte misericordiae,
Residentapertissime
Atque manifestissime
luxta flncnta gratiae,
Plenissiwa ita pie
Similitudinarie
Ostendentes,
quodlacrimae44. Manusillius ductiles
Insunt visioni diae
Ipsiuscomplacentiae
Sempercongruentissime.
41. Flatu divino inflatae
Genae sunt illius datae
Doctrinae apostolicae,
Sicut areolae gratae
Aromatum, quibus flatae
Sunt animae catholicae;
Nam praedicantes publice
Apostoli eius vice
Nituntur, ut emendatae
Fiant aniraae lubricae,
Ut quasi aromatice
Redoleant tiituratae.
42. A bonis pigmentariis
Fidei ordinariis
Sunt hae doctrinae consitae
Articulisque variis
Suis datis sententiis
Sunt omnibus impositae,
Ut maiores explicite
Minoresque implicite
Credant amotis
Et, secundum
quodtraditae
Sunt, teneantur debite
Postpositis calumniis.
43. Docens per evangelia
Facta sunt eius labia
Doctrinae suavioris
Sicqueeius sunt orania
Verba plena ut lilia
Suavitate odoris,
- 392 -
Ob hoc tam causadoctoris
Quam doctrinaemelioris
In sanctorumecclesia
Debent haberemaioris
Reverentiam honoris
Murramprimamstittantia.
Fiunt atque tornatiles
In operationibus,
Quoniam variabiles
Sunt in mundo et mobiles
Multis mutationibus,
Plenae tamen profectibus
Quasi iacinthis plaribus,
Aureae sunt, valibiles
Et praeferuntur omnibus
Pretiosis lapidibus
In nullo defectibiles.
45. Venter eius eburneus,
Castus atque virgineus
Et plenus raultis filiis,
Pro pascendis his lacteus,
Pro docendis sidcreus
Caelestibus scientiis,
Saphyris mnltis variis
Distinctus, ut insigniis
Cognoscatur esse Deus,
Qui in suis sententiis
Et distlnctis indiciis
Claros est et sapbyreus.
46. Crura illius sunt mentes
dubiis
Benigniter
patientes
Adversa et contraria,
Ut columnae sustinentes
Marmoreac et ferentes
Sua secum oppobria
Sic, quod a gente impia
Nulla impatientia
Frangantur, ita mauentes
Constanterin angustia,
Eidem per supplicia
In cruce commorientes.
 393 -

47. Quae super basesfundatae 49. Ut alti cedri electus

Sunt aureas,fiunt gratae Factusest meusdilectus,
Tolerantiaeomnium, Ut ibi queat pausare
Quaenon sunt in caritate Omnis pauper et abiectus,
Tamquamin auro firmatae, Qui tundendosuurapectus
Minantur praecipitium, Se disponit emendare;
Franguntur crura talium Nunquam habet declinare
Nec promerentur praemium, Umbra eius vel cessare,
Quia de necessitate Cum nullius sit defectns,
Ad obtincndum bravium Ne se possit excusare,
Oportet post principium Qui alibi nequit stare
Peragere consummate. Ab hominibus eiectus.

48. Ut Libani est species 50. Suavissimum illius

Eius atque effigies, Est guttur et suavius
Cum origo sit candoris, Quam res ipsa gustabilis,
Iraaginata pluries Nam semper gustat dulcius
Fulgida eius facies, Rem humanam et melius,
Radicalis fons decoris, Quam sit ipsa valibilis;
In omni loco horroris Totus desiderabilis
Et omni hora timoris Est atque affectibilis
Efficitur meridies, Gustanti eum saepius,
Gravaminequelaboris Gustans est favorabilis,
Pro sarcinaque soporis Gustatus appetibilis,
Libanus est et requies. Gustans et gustatus pius.

51. Talis est meus dilectus

Et ipse est meus rectus
Avnicus, o vos filiae
lerusalem, qui detectus
Est vobis per me perfectus,
Ut audistis summarie;
De sua pulchra specie
Et de eius manerie
Aliquos vobis profectus
Dixi, ut mentis acie
Habeatis cotidie
Ad eum vestros aspectus.

Pastores ad virginem.

0 sanctarum sanctissima, Quo declinavit electus

Mulierum pulcherrima, Dilectus tuus, perfectus?
Dic, quo abiit dilectus Et eum tota anima
Tuus? utrum ad infima Quaeremustecum affectus
Vel utrum ad altissima Atque etiam effectus
Seu remota sit profectus ? Cum vi virtutis intima.
 - 394 -

Caput VI.

Respondet virgo.

1. Descendit dilectus meus Et lilia cum floribus

Omni dulcore roseus Colligat multiplicibus
In hortum situm saeculi, Tamquamamans,qui aniatus,
Ad me areolam Deus Nara de bonis operibus,
Arowtatum spontaneus Castis atque florentibus
Venit hospes uteruli Sertum vernans sibi datur.
Mei, ut facti parvuli
Ipsius et pueruli
Mundo fierem alveus, 3. Ego sum meo dilecto,
Dignissirao et electo
Itaque omni exsuli
Dato in maim zabuli Et mihi meus diledus,
Annusessetiubilaeus. Semper
debetomnitecto
lungi perfecta perfecto
Atque perfectae perfectus;
2. lus est suum, ut pascatur Qui pascitur supra pectus
In liortis et nutriatur, Meura, meus est electus,
Videlicet in cordibus Quem et pascere affecto
Castis, quibus situatur Inter lilia, ut reetus
Devotio et plautalur Hic consideret aspectus
Comitata virtutibus, Me laetam tali obiecto.

Filius ad matrem.

4. Pulchra es, dilectissima Ad castra tua debilis

Amica mea, maxiraa Fugiens sive exilis
Suavisque in omnibus, Subsidia praeparata
Decora es iu anima, Habet, nec accessibilis
Nec caro tam mundissima lam est hostis horribilis
Est in saeculi finibus; Praeda sua depraedata.
Tu digna cunctis laudibus,
Praeferenda honoribus,
Sicut lerusdlem prima 6. Hominibus profecturus
Debes esse a civibus Et per mortem valiturus
Mundanis et caelestibus Arerte non dico certe,
Sed tiniens horao passurns
Electarum dignissima. Et in carne moriturus
Tunc dico: a me averte
5. Ut acies ordinata Oailos hios, nara per te
Castrorum atque ornata Compassurammeae pertae
Hostibus es terribilis, Ad mortem sum transiturus
A quocunque invocata Te passuramqueoperte
Tu es vel interpolata, Ob hoc corditus aperte
Huic ades defensibilis; Condolendo sum visurus.
 - 395
7. Haecdico, quia oculi
Ipsi ad vitam saeculi
Me feceruntavolare,
Licet salutem populi
Praepensaverim, distuli
Et volui exspectare
Te condignam me portare
Et lac virgineum dare
In pastumniei parvuli,
Unde, si me properare
Fecisti, causaest, quare
Citius tormenta tuli.
8. Hominescausaculparum
Facti sicut grex caprarum
Dicuntur capilli tui,
Qoia omnium suarum
Advocata es causarum,
Nisi sit defectus sui;
Eorum suut superflui
Quidam cadentes proflui,
Tibi adliaerentes parum,
Tenaces et assidui
Sunt alii et congrui
luvamine gratiarum.
9. Quae de Gralaad venerunt
Gentes et apparuerunt
Acervo testimonii,
Sunt hae, quaemecumfuerunt
Cotidie, sunt et erunt
Testes mei suplicii
Atque mei opprobrii;
In atrio cordis pii
Acervum
sibifecerunt, 13.Sicutcortex
estpunici
Sicque
capitis
proprii
Tui, summe egregii,
Se capillos monstraverunt.
10. Dentes tui ruminosi
Praeconii gloriosi,
Cuius tu es dignissima,
Sunt viri religiosi,
Ordinati, amorosi
Unitate carissima,
-
Constantiafortissima,
Tolerantesgravissima
Mala, quibussuntcorrosi,
Clausura secretissima
Se servantesnec intima
Monstrantes facti verbosi.
11. Tales sicut grex ovium
Laudes tuas balantium
Facti sunt,quaeascenderunt
De lavacro currentium
Aquarum, paenitentium
Quae de corde exierunt
Per oculos,qui flevcrunt
Culpas factas et laverunt
Eas ritu dolentium
Ita, quod dealbaverunt
Sese et mundos fecerunt
Per tale stillicidium.
12. Omnes gemellis fetibus
Tara animo quam manibus"
Debent mihi comparere,
Et sterilis virtutibus
Seu virtuosis fructibus
Non est in eis, si vere
Cupiunt mihi placere,
Immo mihi arridere
"Videntur, qui habitibus
Extra volunt apparere
In animoquecarere
Rectis intentionibus.
Mali,quoservant medici
Grana pro infirmantibus,
Sic firmiter possunt dici
Genae tuae et conspici
Plenae raedicinalibus,
Scilicet sanctis preci-bus,
Quibus medicas omnibus,
Qui tibi volunt subici
Absque occultis pluribus
Tuis interioribus,
Quibusgaudentdomestici.
 - 396
14. Sexagintasunt reginae,
Odoginia concubinae
Et adulescentularum
Non est numerus vel sine
Numerationis fine
Est multitudo earum,
Christus
15. Una est mea perfecta,
Columba mea dilecta
Unaque cst wiatri suae
Singularis et electa,
Nulla sororum inspecta
Ita a me praecipue;
Natn licet aliae duae
Fuerunt praedictae suae
Q-enetrici,haec obiecta
Mihi non supervacue,
Considerata congrue,
Magis placens est effecta.
Filii Adam
17. Qui tenebris habitamus, 19. Electa ut sol electus
Quae est ista, ignoramus,
Quaeconsurgensprogreditur;
Optimura est, quod sciamus,
Quae sit illa, et discamus,
Vel, si bonumhinc oritur;
Quasi aurora cernitur
Consurgere et creditur,
Quod per eam evadamus
Noctem nostram, quaedicitur
Peccatum,et dignoscitur,
Si eidem occurramus.
18. Pulchra ut luna lustrata
Sole et illuminata
In suo plenilunio,
Nullatenus eclipsata
Nisi terra mediata
Retracto solis radio,
Posito namque tilio
In capitis confinio
Ipsa caudaque locata
Draconis eclipsatio
Eius fit, cum in medio
Terra humana est data.
Quaetibi continuarum
Agunt laudes gratiarum
Absque tegmine cortinae,
Dicentes: tu animarum
Dominatrix es cunctarum,
Sola tenens ius reginue.
ad angelos.
16. Filiae Adam riderunt
Ittam et praedtcaverunt
Cunctarum beatissimam,
Concubinae laudaverunt
Et reginae tenuerunt
Eam excellentissimam;
Beati, qui piissimam
Et misericordissimam
Hancdevotementequaerunt
Et, qui suam dignissimam
Gloriam et grandissimam
Praedicandomundoferunt!
de ortu virginis.
Et sua nube detectus
Stellarum est clarissima,
Non est planeta perfectus
Retrogradus vel directus
Sicut est perfectissima;
Sola lucet sanctissima,
Sola splendet mundissima,
Sola, cuius est erectus
Affectus ad altissima
Secreta Dei maxima,
Quaesibi monstratdilectus.
20. Terribilis ut castorum,
Acies et armatorura
Contra hostes ordinata,
Semper est archangelorum
Et ornnium beatorum
Coraitiva sociata,
Tanta virtute vallata,
Qood bella sibi parata
Sciant hostes famuloruni
Suorutn, cum invocata
Fuerit vel exspectata
Ad durum casum eorura.
 - 397
Christus
21. Descendi
Dei filius
In ecclesiam,quumpius
Volui hortuntdicere
Nucum, quia exterius
Amaram et interius
Dulcem,quitestamfrangere
Vult, quoniam, qui sincere
Paenitentiam facere
Ibi vult, amaramprius,
Dulces fructus colligere
Poterit et recipere
Oleumque posterius.
22. Ut poma redolentia
Convallis et fragrantia
Seu verae humilitatis
Videremyquia talia
IMihi sunt complacentia
Et ea diligo satis.
Poma vero vanitatis
Seu monstruositatis
Mihi non sunt habilia,
Immo ipsis propulsatis
Omnibus huniiliatis
Semper assumcum gratia.
23, Si vinea humanarum
Floruisset animarura,
Vt inspicerem, descendi,
Nam ex fioribus earum
Futurum fructum uvarum
Aliqualiter perpendi;
Ex floribus attendendi
Sunt fructus et supponendi,
Necsuntplurimae plantarum,
Ex quibus sint colligendi
Fructus vel vecipiendi
Sine floiitura quarum.
Christus
27, 0 Sulamitis niisera,
Anima rea, propera
Atque ad me revertere,
Revertere, accelera,
Quae abisti post scelera
Volendo me relinquere;
-
ad angelos.
24. Cummultasint florifica,
Quaenon fiunt fructifica,
Viderequoquevolui,
Si germmassevttpunica
Mala, quae sunt gratifica
Sitientium gustui,
Opera dantes fructui
Laudabili et usui
Re privata et publica
Bonoruraappetitui
Germina dant et visui
Grandis boni significa.
25. Nescivi, sapientia
Qui Dei sum et omnia
Scio semper et video,
Si metuenssupplicia
lam dicam prae angaria
Praevisa patri: redeo
Ad te; nam homo tiraeo
Mortem nec eam debeo
Natus in innocentia,
Vel oboediendo Deo
Sic vadam mori pro eo
Comparanssua vitia.
26. Propter quadrigas saeculi
Aminaddl) et populi
Me conturbavit anima,
Nam animarum geruli
Omnes mei discipuli
Me donato pro victima
Rupti erunt ad intima,
Nec erit ulla lacrima,
Quam non eraittant ocali,
Sola quadriga parvuli
Mei slabit, cui contuli
Ut semper sit firmissima.
ad aniraam.
Revertere, revertere,
Ut iniueanmr vere
Te ego et puerpera,
Quae rogare et petere
Pro te et tuo scelere
Non cessatsalutifere.
 - 398 -

Caput VII.
Mater ad filium.

Quid videbis, carissime, Nam quaelibet virtus recta

Fili mi praedulcissime, Contra hostes et erecta,
In Sulamite obiecta, Ut defendatur optime,
Nisi clioros rectissirne, Ipsa anima abiecta
Castroruw et aptissime Olim, sed a te respecta
Per te a rnorte erecta? Nunc misericordissime.

Gabriel ad virginem.

2. Summiprincipis filia, Esse debent firmantia,

Yirgo dulcis, egregia, Quae manu operaria
Quawpulclms^inttuigressus! Artificis creatorum
Tibi continua via Fabricata sunt propria
Semper est innocentia Pro sola persona dia
Nesciensnotam disgressus; In fabrica divinorum.
Ob hoc ad te sura ingressus,
Ut primus intus processus 5. Uwbilicus virgineus
Sit Ave plena gratia, Tuus florens et floreus
Finisque sit. ut regressus Sicnt crater tornatilis
Ad Dominumindefessus Vel quasiscyphusaureus,
Tua monstrera
vestigia. luxta quod praecipitDeus
Oboediens et ductilis,
3. Pellibus legis veteris Potus desiderabilis
Fortificatis literis Donativus et fertilis
Typice es calceata, Tamquam gratiae alveus,
Calceamentis alteris Constans et defensibilis,
Seu pulchrioris operis Contra carnem volubilis
Nova lege es parata; Tamquamumbovel clipeus.
Felix sutor, a quo grata
Calceatura
aptata 6. Nunquamindigenspoculis
Caiceataefficeris, Vel superfluisepulis
Cuius scriptis es ornata Hic fuit ab initio
Vel a te sunt haec lustrata, Erectis mentis oculis
Quorum paramenta geris. In caelestibus saeculis
Tna est conversatio,
4. lunctura, virgo, tuorum Exeraplo demonstrans pio
Femimim virgineorura Similitudinario
Sicut quaedaramonilia Tamomnibusquamsingulis,
Fiunt omnium virorum Quod, in quibus est ratio,
Per corruptionis thorum Caelum habent pro gaudio,
Consortium privantia, Non gaudentesin saeculis.
 - 399
7. Sicut acervus tritici
Quopanis debeteffici
Ad animarura pabulum
Venter tuus debet dici,
Dum corporis dominici
Effectus est vehiculum;
Fame vexatur saeculum,
Ad molensfer patibulum,
Quod gestas,ut famelici
Evadentespericulum
Mortis atqueergastulum
Per te valeant refici.
8. Iste venter est liliis
Vallatus pro custodiis,
Et, qui amamus lilia,
Ego cum meis sociis
Quasi apis in ostiis
Assumus pro custodia;
Nulla sunt alvearia,
Ubi apum tot milia
Sunt in cunctis provinciis,
Quot sumus hic de curia
Te habentes in gardia
De ornnibus ierarchiis.
9. Duo tua sunt ubera
Miseris salutifera
Sicut gevnelliliinnuli,
Duo capreae,aspera
Per deserta et iugera
Saltantes pastus quaeruli,
Pietas tua saeculi
Veniaque et populi
Vitam quaerunt et sunt vera
Ubera plena pabuli
Saltantia, ut singuli
Transferantur ad supera.
10. Collum tuum est duorum
Passagiumextremorum
Seu medium inter ea,
Ab extremo humanorum
Ad extremum divinorum
Transcendendoempyrea;
-
Per eum forma turea
Vota scanduntvirginea,
Ut supra situm polorum
Sicut turris eburnea
Tu sis scutumet galea
Defensatrixquetuorum.
11. In Esebontristitiae
Et in casu miseriae
Sicut piscinaesunt tui
Pleui misericordiae
Oculi lavantes pie
Maculas discontinui,
Non sunt dandi neglectui
Oculi tales, proflui
Pietatis et gratiae,
Nec debent tales renui
Piscinae, quae sunt ob sui
Lavamen necessariae.
12. Quae sunt in prima facie
Multitudinis filiae
Sive portu civitatis,
Piscinae tuae gratiae
Omnibus sunt propitiae
In casu necessitatis,
Omnibus parantur gratis,
Ad libitum habet satis,
Qui vult accederepie,
Non sunt in locis firmatis
Vel latibulis relatis,
Cunctis patent notorie.
13. Nasus tuus per odores
Discernit optimos flores
Colligendos pro filio,
In quibuscamquefoetores
Sunt vel foetidi vapores,
Illos tua discretio
Abicit, quia ratio
Non est, ut tuo greraio
Sic locentur peccatores,
Quod tradantur repudio
Hi, quorura conversatio
Florescit per bonosmores.
 400
14. Sicut turris est effectus
Hic Libani nasus rectus
Sive recta discretio,
Nam, qui a te est electus,
Nullo foetore infectus
Sub tuo est praesidio;
Felix, qui carens vitio
Foetoris et contagio
A te pie estrespectus 18. Haecpurpura
Et cuius es defensio
Turrisatqueprotectio,
Velqui a te estprotectus.
15. Tu es illa, quae armata
Ut Libanus dealbata
Contra Damascumrespicit,
Per cuius est disgregata
Candorem et refutata
Virtus hostis, qui inficit
Animas et se reficit
Ex sanguine, qui allicit
Corhumanum adpeccata; 19. Quampulchraes,dulcissima
Tua virtushuncdeicit, Quamdecora,carissima,
Posse
suumque
deficit,
Ubi tu es invocata.
16. Caput tuicm est filius
Tenellus, mollis et pius
Ut Carmehis in gratia,
Eum habes superius,
Teque regit propitius
Provida sapientia,
Tu eius mater, filia
Flores ei et lilia
Collegisti
inferius,
Quibus tu, virgo regia,
Eum in amicitia
Coronastiexterius.
17. Et comae capitis tui
Affectus eius mutui
Sicut regis sunt purpura,
Qui te ornant assidui
Et decorant perpetui
Ut quadam capillatura;
Tua sunt regia iura,
Cum sis sine labe pura,
Ut tuo cedat usui
Dignissimavestitura,
Materia et factura
Stupenda intellectui.
caritatis,
Qua tu, mater pietatis,
Ornataes,canalibus
Vinctaest cumtibi datis,
Coniuncta es praeparatis
Angelis ministrantibus;
Transmissi de caelestibus
Hi referunt hominibus
Gratias collatas gratis,
Rursus, quaesunt in mentibas,
Sursum ferunt se talibus
Monstrantes canales satis.
In supernis
ddiciis,
Sol de tua clarissiraa
Pulchritudine maxima
Stupet retractis radiis;
Novis florescit gaudiis
Caelum atque praeconiis
De te et omnis anima
Reverberata nimiis
Splendoribus et variis
Tibi servit humillima.
20. Staturatua estgrata
Et palmae assimilata
Aspere vivens in imo,
Superiusdulcorata
Atque fructu onerata
Dulcium praedulcissimo;
Tu es a remotissirao
Horizonte et ultimo
Nota, quia exaltata
In loco es altissimo
Atqae excellentissimo
Perpetuo collocata.
 - 401 -

21. Et botris tua ubera^ 24. Fructus ehissicut prius

Quaeserapersunt lactifera Apprehendavnsuperius
Ad pabulum orphanorum, Ad locum meumrediens
Comparantur, ut akera Et vota tua ocius
Fiant tamquamvinifera Tamquamfidelis nuntius
Ad poculum perfectorum; Reuuntiabo haec sciens
Sanguisfit lac parvulorum, Atque, quia fui cliens
Et lac vinum adultorum, Ad te rnissus oboediens,
Vinumque voluta sphaera Ut voluit mittens pius,
Fit filii vi verboruin Fructus maiorescapiens
Sanguisverus, ex tuorum Ero et omnissapiens
Viscerum ortus camera. Honorabit me amplius.

22. Dixi tibi, virgo pia, 25. Et erunt tua ubera

Quaedamtua magnalia, Sicut botri vinifera
Ut occurrerunt primitus; Vincae dclectabilis
Quam plurima sunt alia, Fundendo super ulcera
Quae nulla eloquentia Viimtn in foi'ma altera,
Possunt exprimi penitus. Quae plus erit valibilis;
Missus fui divinitus Et sicut tu es fertilis,
Ad te, ut hunc humanitus Sic et propitiabilis
Servata innoceutia Eris in gente misera
Recipias; introitus Factaque favorabilis
Eius in te et exitus Misereberis humilis
Incognita fiet via. Monstrantis tibi vulnera.

23. Ascendam nunc superius 26. Et tm sunt sancti mores

In palwani, quam inferius Sicnt malonun odorcs
Vilern vidi et asperam; Omni circumferentia
Palmam fecit Deus pius, Longinquos et propiores,
Palma sua quarido prius Primos et posteriores
Saeculorumfecit sphaeram, Pasoentesredolentia;
Hic deorsum poenigerara, Nulla sunt diversoria
Nunquamaut raro prosperam, Iu saeculo vel devia,
Fructu carentem saepius, Ubi non sit intra fores
Sursum solurn fructiferam Tuae famae fraglantia
Dantibus iugem operam Atque odoris copia
Operi, quod est nielius. Tam per fructusquamper
flores.

Virgo ad angelum.

27. Sicut vinum fit optimum PostquamDeus est humilis

G-idtur tuum dulcissimum, Et huic visa sum habilis
0 archangelenobilis, Ad opus suuin maximum,
Mentem meam et animum Debeo oboedibilis
Laetificasti plurimum Esse et inclinabilis
Vi verbi araicabilis; Recipieus altissimum.
Dreves, HymnographiLatini. I. 26
 - 402
28. Ad potavtdvm est dilecto
Meo dignum et electo
Labiisqne et dentlbus
Illius in onmi tecto
Hwmnan&um, nam profecto
Potus sunt ei et cibus
Verba nostra, cum talibus
Caritatis sermonibus
Pulso murmure infecto
Gaudeat nullis dapibus
Cupiens melioribus
Saturari a perfecto.
Mater
30. Veni, mi dilecte, vere
Non est tempus, quo latere
Nos debeamusamplius,
In agrwu mundi iam vere
Incipientem florere
Egrediamur ocius;
Tu me reges exterius,
Tequeferaminterius
In montana,ubi vere
In matre fiet obvius
Tuus exsultans nuntius
Se praesentans iam parere.
31. In vittis multiplicibus
Bethlehem protitentibus
Edicto facto patulo
Oportebit, quod ter tribus
Corapletis meis mensibus
Commoremur in stabulo
Monstrando sic spectaculo,
Quodpro villarum populo 34. Debemus quoquevidere,
Ex cunctisrauudipartibus
Atque pro toto saeculo
Ad hunc locum te baiulo
Lumen umbrae colentibus.
32. Deus pater si plantavit
Vineas, quandocreavit
Homines,terra saeculi,
Si ibidem te legavit
Et me tecum ordinavit
Mane tui pueruli,
-
29. Ego iam dilecto meo
Me offcro, ut floreo
Meo discedat hortulo;
Dic, Gabriel, quod pro eo
Parata sum virgineo
Parato pro se claustrulo;
Praesentiaet oculo
Eius ad me pro populo
Fiat horto iubila<o
Conversio, nara flosculo
Pro se servato primulo,
Sicut tu scis, non careo.
ad filium.
Surgamns facti seduli
Ad vincas lias populi
Supponentes, quodmandavit
Nobis pater, quod patuli
Nostri videant oculi,
Quae melius se aptavit.
33. Videamus,si ludaea,
Tua dilectavinea,
Floruit, et quales fiunt
Flores et fructus in ea,
Si virtute intrauea
Flores, frudits parturiunt;
Sunt vineae, quae faciunt
Fructus, qui nibil sapiunt
Kisi accida terrea,
Quae tibi non sufficiunt
Neque mibi conveniunt,
Amanti quae sunt mellea.
Si vnalapunica vere
Apostoli floruerunt;
Ex nunc iam debent florere
Et tibi se adbaerere,
Si salutis grana ferunt
Corticemqueduram gerunt
Ad mala,quaepostbaecerunt,
Paratis tibi placere,
Grana quoquesua serunt
Et in praedicandoquaerant
Salutemcunctis praebere.
 - 403 -

35. Ubi huraani generis Mandragoraeorientis

Compatierismiseris, Mysticis e docuraentis
Ibi tibi dabo grata Numerum suorum trium
TTbera
mea,pueris Ad olfacturaornnisgentis
Novae legis et veteris Dederunt affectu mentis
Qualia non sunt donata; Odorenilaudis proprium.
A te sunt sanctificata
Atque privilegiata
Uberibus prae ceteris, 37. Ad tuae laudis propria,
Plena gratia rorata Dilecte mi, praeconia
Caelitus et destillata Tibi omnia serrari
Emanantea superis. Vetera testimonia
Et nova evangelia,
Ponta odore suavi
36. Ad primum lucis radium Fraglantia, nam pensavi
In portis nostris tam pium In me et consideravi,
Scilicet tui nascentis Quod tota diligentia,
Sanctumque puerperium Facundia et mea vi
Meum propinans gaudium In publico et conclavi
Caelo atque elementis Te laudandi sum nescia.

Caput VIII.

Christus ad hominera.

38. Quis mihi det fratrem meutn Hanc honora dulcedinis

Te, hominem extraneum Atque mansuetudinis
Factum mihi pei' peccata? Tibi lac suumpraebentem,
Si me offendisti Deum In casu desolaminis,
Et te supportare reum Miseriae et turbinis
Velim gratia parata, Semper tui miserentera.
Decet sponsalia grata
Fieri inusitata
Inter me et te terreum 40. Ut te foris inveniant
Ita, quodsint confirraata Per dignampaenitentiam,
A patre meo et rata Meumest desiderium;
Ad pacificandum
eum. Celanticonscientiam
Patri suo nunquam fiam
Promptus in adiutorium;
39. Tunc faciam tc in gentem Non est dandum remedium
Magnam,scilicet sugentem Fugienti consilium,
Ubera matris virginis Velanti mentem sauciarn;
Meae,quamhabesclementem, Monstra vulnus et vitium
Mitera et compatientem Exiens sic in medium,
Tibi, o fili hominis; Et tunc tibi subveniam.
26*

41. Et tuto desiderio,
Ut deosculer, cupio
Te purgaturn a sordibus,
Ut mei oris unio
Tuique et coniunctio
Fiat strictis amplexibus;
Quod fiet, cum sermonibus
Meis assumptis dulcibus
Tua erit locutio,
Et labia murmuribus
Sive detractionibus
Non dederisaut iurgio.
42. JLt si moriens abiectus
Olim fui et despectus,
Nec est ullus, qui nesciat
Fructus habens et profectus
Et ob lioc salvus effectus,
lam me nemo despiciat;
Honor ex nunc mihi tiat,
Et se mihi subieiat,
Quinonadhucestsubiectus,46. Et dabotibi pocitluni
Cumnullusmeeifugiat
Et vitiumpatefiat,
Quoquilibet est infectus.
43. Hotno, si tu volueris,
Fugere me non poteris,
Appreliendam te subito,
Si videro, quod fueris
Corrector tui sceleris
Et declinansa vetito,
Adducam te satis cito
Plus gratia quam merito
In domum matris, et eris
De omuituo placito
Dominator
pro libito,
Si eidem servieris.
44. Et ingressuscubiculum
Meae et tabernaculum
Genetricis carissimae
Percipiesad oculum,
Quodsolahabettitulum
Sanctitatis dignissimae,
404 -
Quodquesanctorumanimae,
Quae mihi fiunt proximae,
Hanc habeutinspectaculum
Et ei devotissiraae
Serviunt et humillimae
A saeculo in saeculum.
45. Ilri mc docebis
vere,
(t)uidiain debebofacere,
Nam,iuxta quod servieris
Matri meaepuerperae
Diligenter vel temere,
Reus vel expers sceleris
Per me effectum operis
Echo pracmiatus eris
Adaequato de munere,
Quamquain favure generis
Gratia niea miseris
Plus velit retribuere.
Postcarnismeaepabulum
Ex vino factosanguine
Conditoper oraculutu
Vivae vocis per saeculum
Propaginato germine,
Non quod conditum sit sine
Me aliquo conamine
Sacerdotumvel praesulum,
Nam cum omni sumhomine,
Etiam pleno crimme,
Parante tantuin ferculum.
47. Et malnrum granatorum
Mustnwdocabomeorum
Tibi, si velishabere;
Acl medicinamlanguorum,
Fervens doctrina doctorum
Plurimum solet valere;
Si mundo habeslanguere,
Mala ista tibi quaere
Substantiamque eorum
Ede, bibe, ea tere,
Mustumfac, quodte fervere
Faciat vi mandatorum.
 - 405 -

Christus de ecclesia.

48. Homo,si de ecclesia 49. Dexteratamenillius,

Scire vis aliqualia, Qua se regit,prosperius,
Laeva eius sub capite Id cst per spiritalia,
Meo, cum temporalia Amplexabitur dulcius
Patri sunt reclamantia Me turbata et firmius,
Molestataindebite, Cum eius sum fiducia;
Ita pulsat sollicite Nam unita potentia
De allata illicite A sua parifaria
Sua gravi molestia, Recollecta interius
Quod caput levare rite Fortior ad contraria
Oportet me insolite Sicut quara multifaria
Pro agenda iustitia. Se diffundens exterins.

Ad impedientes spiritales.

50. Adiuro igitur piae 51. Neque hanc evigilare

lentsalem vos filiae, Faciatis; dico quare:
Ne ex toto suscitetis Quia vigilo pro ea.
Hanc dilectam, nam facie In pace debet pausare,
Prima quasi notorie Quae nunquam novit pugnare
Evidenterque videtis, Armis, hasta vel galea;
Quodsi eam propulsetis Preces et vox spontanea
In dextera nec curetis Laudis sunt eius ferrea,
De sua iu me requie, Quibus solet se armare,
Vos cum ea succumbetis Donec fVicta Macchabaea
In foveam, quam scietis Ipsa velit, nisi ea
Magnae esse miseriae. Non licet sibi portare.

Virgo de ecclesia.

52. Quae est ista, quae ascendit 53. Innixa potentissime

De deserto, quam defendit Fortiter et firmissime
Dilectus meus filius? Super meum atque suum
Ipsa est, pro qua descendit Dilectum constantissime
Et pro qua suum expendit Atque immobilissirae
Sanguinerahic inferius ; Manebit in perpetuura;
Synagogafuit prius, Eam impetus fluctuum,
Quam relictam propitius Flatus venti in vacuura
In deserto apprehendit, Irapingent et vanissime,
Eo quod iam ulterius, Sustentatorem strenuura
Ut deliciis amplius Habet atque praecipuum
Fiat affluens, intendit. Fundanientum potissime.

Christus
54. Sub arborc vnalo fuit,
Quo priraus homo corruit
Fructu gustato suavi,
Sed non tantum tunc obfuit,
Quantum per me post profuit,
Plexum ob hoc morte gravi;
Pelicano factus avi
Similiste suscitavi,
Necsanguis meuslatuit,
Quandoin cordenotavi
Pie et consideravi,
Quodfacereoportuit.
55. Ibi sub illa arbore
Carens virtutis robore
Corrupta est waier tua,
Malum gustans malo ore,
Ibi violata flore
Grenetrix tua fatua
Est de voluntate sua
Appetenteincongrua
Praemonentetemptatore
Ita, quodfacta nocua
Fecit mala perpetua
In omniposteriore.
56. Swper cor tuuin mobile
Multum et variabile
Pone me ut signaculum,
Ut quocunque volubile
Fuerit vel vertibile,
Me habeat ad oculura,
Ut etiam signaeuhim
Super bracJmimsingulum
Tuummehabe,ne vile
Opusagas,quodscrupulum
Sapiataliquantulum
De iure non factibile.
57. Quia fortis dilectio
Ut mors est, te iam cupio
Praemonere salubriter,
Ut sicut separatio
Per mortem et divisio
Ab invicera fit graviter,
406 -
ad hominem.
Sic te mihi suaviter
Et inseparabiliter
lungat amoris unio
Ita, quod primo fortiter
Et fortius finaliter
Amborum sit coniunctio.
58. Sicutinfernusest dura,
Detestandaomnicura
Nutrix contumeliarum,
Aemidatio,quaeplura
Patravit pessimaiura
In pluribus curiarum;
Istmpades eius flammarum
Ignis atque furiarum,
Lampades plus adustura
Servientis, quam bonarum
Legum vel iustitiarum
Clara illuminatura.
59. Aquaetribulationis
Multae et turbatiouis,
Quaemundosoleatfluere,
Non pufnn-intt iu bonis
Ortae fidei colonis
Caritatem extinguere^
Nec obruent illam vere
Fluiuwa pestis asperae
Et tyrannizationis,
Quoniam novit pascere
Se ipsam omni genere
Saevae persecutionis.
60. Si Iwmo omnemvariatn
Domussuaesubstantiam
Donetpro dileciione,
Quasiniliil eximiara
Effectam sive nimiam
Eius comparatione,
Eam actu et sermone
Atque cogitatione
Despidet ut scoriara,
Nam dilectioni bonae
Mundi transmigratione
Non comparaturquidpiam.
 - 407 -

61. Soror, nostra dilectio, 62. Fertilissima ubera

Mecum matris in gremio Deberet et lactifera
Semperuterinafuit, Propterproximoshahere,
Alendam ab exordio A sinistra et dextera
Tibi dedi pro prctio, Quasiusquead viscera
Quod tunc dari non licuit; Seraetipsamexhibere;
Sed video, quod profuit Et iam, ut potest patere,
Parum, quia apparuit Ubera non habet vere,
Mihi parva et iam scio, Nulli est pabulifera,
Quod eandeni, ut decuit, Aliter illius gere
Non nutristi, quod arguit Curam, si vis obtinere
Prima sui ostensio. Promissa inde munera.

Filius ad matrem.

63. Quid faciemus sorori Per te, mater, me consulo

Nostrae, inter nos maiori, A te saepequepostulo
Licet parvae in saeculo, Consilium, ut lionori
In die salubriori, Tuo cedam, cum titulo
Quando est medio thori Te cupiam in patulo
Alloquenda pro populo ? Honorare digniori.

Mater ad filium.

64. Si murus est dilectio, 65. Et si ipsa cst ostium

Ut mundi sit defensio Expellens omne vitium,
Quasi flammea rumphea, Illud tabulis cedrinis
Aedificemus regio Compingamus, ut proprium
Cultu et artificio Sit ei sese obvium
Super eam argentea Dare linguis serpentinis,
Propugnacula, quae mea In omnibus disciplinis
Praeconia virginea Atque etiam doctrinis
Cum tuo semper praevio lungendum est remedium,
Verbi divini framea Ut semper sit bonus finis,
Defendant facta ignea Et servetur a ruinis
Toto fidei studio. Consummatum negotium.

Virgo ad angelos.

66. Si murus est dilectio, Pro omni meo genere

Ego murus', probatio: Volenti se committere
Nara meum est defendere, Mihi, ego defensio
Quod claudo et recupio, Facta sum, sciens pellere
Et qui conamine pio Hostes atque excludere
Se mihi volunt iungere, De locis, quoscustodio.
 - 408
67. Ex qyo fui oboediens,
Dilecto semper faciens
Sancta et iusta opera,
Et facta sum eum sciens,
Coram eo reperiens
Quasi paccm et foedera,
Mea facta sunt vibera
Sictit turris belligera,
Ad quaequi est refugiens,
Salvabitur a vipera
Et ab omni pestifera
Aerumna,quamest patiens.
68. Christus, vitis et vinea
Pullulans in terra mea
Et faciens me florere,
Propaginatus fovea
Mundi fuit vel in ca,
Quac lidbct populos, vere
Pacifico se praebere
Semper vult et exhibere
Caritate spontanea,
Nec vult, quod eumplus ferae
Yindernient, ut fecere,
Sed maneant in ludaea.
Virgo
71. Vinea mea fertilis,
Filius meus nobilis,
Quemdebentcunctinoscere,
Coram tne est transibilis;
Per me fit et donabilis,
Venite omnes propere,
Festinate recipere,
Hunc parata tribuere
Sumvobisfavorabilis;
Nulla est vineavere,
Quaesic possitproficere
Super omnesvalibilis.
72. Mille tui pacifici
Sint, si potes, et amici,
Non quidem propter utile,
Sint et tibi gratifici
Omnes, sed non ut Stoici,
Hoc est ob delectabile,
-
69. Se credens sacerdotibus
Tractandum suis raanibus
Tamquam propriis colonis
Eam quasi custodibus
Tradidit pervigilibus
Oculis discretionis;
Sanctae conversationis
Et magnae perfectionis
Debent essein omnibus,
Qui tantis gratiae donis
Privilegiantur bonis
Prae ceteris hominibus.
70. Pro fructu eius vineae,
Quemmundodant manusmeae,
Vir devotione motus
Affert mihi spontaneae
Vota mentis intranee
Et vult esseraeus totus;
Mille argenteos lotus
A peccato atque fotns
Stilla caelestis oleae
Valet, cum omnis devotus
Melius sit mihi notus
Quarnquaequeresargenteae.
ad homines.
Ob bonum honorabile,
Honestum et laudabile
Amicitia confici
Debet, et detestabile
Atque vituperabile
Est de contrario dici.
73. Et quia pax potest dici
Bonum, quod est in duplici
Caeli,mundi regione,
Ut ducentigratifici
Terrigenaeet caelici
Numeri perfectione:
His assunt, qui in sermone,
Actu et intentione
Custodiunt pacifici
Fructus eius, quia bonae
Paci in perfectione
Nil comparpotestconspici.
 - 409 -

Filius ad roatrem.

74. Quaein hortis florentibus 75. Nunc, mater,fac vneaudire

In floridisque mentibus Vocem tuam. nam abire
Habitas, o mater pia, Ad quaerendum peccatores
Scias, quod complacentibus Volo, si tu consentire
Amici nostri auribus Velis et non contraire
Auscultcmtnostradulcia, Odienssuoserrores;
Quaedicimus, eloquia, Dicas ergo et perores
Ut ea mente sobria lam, qualis interior es,
Cum animaeaffectibus Si vis, quod eos perire
Tractent sperantes praemia Sinam vel gratiae fores
Inde supercaclestia Eisdem superiores
Cum nostris caris civibus. Pandamparcensmeaeirae.

Mater ad filium.

76. Fuge, dilecte tni, cito Capreae assimilare

De meo beneplacito Scicnti se festinare
Est, quod tu velis salvare Hinnuloque indornito
Omnes gentes. supposito, Cerrorum nolenti stare
Quod a suo illicito Super montes vel pausare
Humiles velint cessare; Aromatum et pergito.

'Expliciunt cantica canticorum.

Et sic finis.

Collect. ms. Claraevallense saec. 15. Cod. Trecen. 1612. -- Caput II.
!1, 12 oculatus. -- Caput III. 18, 12 compotorum. -- 25, 3 Seu perti-
laciter. -- Caput V. 9, 9 Et stans. - - 13, 2 zu diesem Vers bemerkt die
Is.: Ego sum Alpha et O; et nota, quod in Aegypto et Syria columbae
iunt gerulae literarum. - 15, 9 dazu die Hs.: Velum est excusatio: nQuoniam
rirum non cognosco". - - 22, 5 letilliina. -- 36, 5 hierzu die Hs.: Cato: S
)eus est animus. - 11, 7 danti. -- Caput VII. 26, 10 olfatum.
 Petrus Olavi,
Confessor generalis Vastenensis,
f 1378.

Magister Petras Olavi war geboren zu Skeninge in Ostergotland: sein

Vater hiefs, wie sein Beiname besagt, Olaf, seine Mutter Botilda. Wo er
studiert, wo und wann er den geistlichen Stand ergriff, besagt die uns er-
haltene kurze Biographie des Gerwinus von Vadstena nicht, sondern imterhalt
uns fast ausschliefslich mit Wunder- und Spukgeschichten. 1346 war Petrus
Olavi Vorstand des Heiliggeistspitals seiner Vaterstadt. In diesem Jahre
nahm ihn die hl. Birgitta zu ihrem Seelenfuhrer und Keisebegleiter nach
Rom. Nach ihrem Tode und der Uberfuhmng ihrer Gebeine nach Vadstena
leitete er als erster Beichtiger dieses Kloster (Toti congregationi fratrum et
sororum vigili et paterna cura praeerat, in temporalibus et spiritualibus
moderatissimus dispensator). Er ist nicht zu verwechseln mit seinem Namens-
genossen, dem Cistercienser Petrus Olavi, Prior von Alvastra, der ebenfalls
Beichtvater und Eeisebegleiter Birgittas war (duo confessores beatae Birgittae,
magister Petrus Olavi et domimir;[Petrus] Olavi). Jener starb den 16. Sept.
1378 und wurde in Vadstena begraben; dieser verschied den 9. April 1390,
und ward in Alvastra beerdigt. Von jeneni scbreibt das Diarium Vazstenense:
In crastiuo octavae nativitatis beatae Mariae virginis obiit magister Petrus,
primus confessor generalis in Vazstenom. Hic magister et confessor fuit s.
Birgittae, permanens iu virginitate per omne tempus vitae suae. Hic
dictavit cantum sororum, de quo multa boua alibi inveniuntur. Der
Prior Olavi zeichnete die Offenbarungen der lil. Birgitta auf und iibersetzte
sie ins Lateinische. Ein dritter Petrus Olavi starb zu Vadstena 1438.
Der Cantus sororum, den Magister Petrus Olavi verfafste, ist das
marianiscbe Officium, zu dem er die im nachstebendenmitgeteilten Hymnen
dichtete: Der Text ist nach den folgenden Handschriften wiedevgegeben:
Collect. ms. Vastenensesaec. 15. Cod. Upsalen. C 432. (A). - Collect. ms.
Suecicum (Vastenense?)saec. 15. Cod. Upsalen. C 8 (B). " Brev. ms.
Brigittinum saec.14/i5. Cod. Coll. Germanici s. n. (C). - Brev. ms.Brigittinum
anni 1522. Olm. Monacen. 23066. (D). - - Andere Handschriften: Berlin, Ms.
theol. lat. IV ° 19 und 72; Haag, K 65; Kopenhagen, Thott. 538;
Maihingen II 1. 4° 35; Oxford, University College 25. Aus A hat Klemming
die Hymnen herausgegebenin den Piae Cantiones in regno Sueciae olim
usitatae II, 1 ff. Da sie aber dort nicht als ein Ganzesmitgeteilt, sondern
an verschiedenenOrten zerstreut sind, habe ich bei jedem Liede die Seite
bemerkt,auf der es bei Klemming zu findenist. - Vgl. Antiquarisk Tidskrift
fdr Sverige V (1895)S. 294-312; S. 415 ff. - Benzelius,Diarium Vazstenense,
Upsaliae 1720, S. 2.
 362. (1.) Die Dominica.
Ad Nocturnum.

1. 0 trinitatis gloria, 4. Virgo, Deogratissima

Caelestisdecuscuriae, Cunctorum,quae creaverat,
Sponsaregis altissimi Sibi gratos nos effice,
Suique mater filii, Quos sanguine redemerat.

2. Te Deus ab initio 5. Maria, mater gratiae,

Sanxit reginam gloriae, Mater misericordiae,
Super cuncta, quae fecerat, Tu nos ab hoste protege
Te dominam patraverat. Et hora mortis suscipe.

3. Unde poli, tellus, mare 6. Gloria tibi, Doraine,

Et quidquid in se continent, Qui natus es de virgine,
Te laudant iure debito Cum patre, sancto spiritu
Tam gratam summo Domino. In sempiterna saecula.
3, 2 Et fehlt bei Klemming, aicht aber in seiner Quelle; continet C. -
4, 1 Dei D. --4, 4 redimerat C. -- 5, 4 Et in hora C. -- Str. 5 und 6,
welche Entlehnungen aus alteren Hymnen sind, kehren als letzte Strophen
in jedem Liede des Petrus Olavi wieder und sind in der Folge im Abclruck
fortgelassen. - Klemming II, 138.

363. (2.) Die Dominica.

Ad Laudes.

1. Alme pater, qui filium 3. Ne mors incaute veniens

Fecisti unigenitum Mortis reos perpetuae
Nasci pro nobis miseris Inveniat, nos faciens
Ex alvo castae virginis, Vita carere gloriae.
2. Da nobis te diligere 4. Patris natique spiritus,
Semper pro tanto munere, Te nostris infer cordibus,
Naturn cum matre colere, Quos purgasti baptismate,
Caste ac pie vivere. Tuo fove carismate.
4, 4 Carere vitae D. - Klemming II, 1 u. f.

364. (3.) Die Dominica.

Ad Horas.

0 venerandatrinitas, 2. Quam matremante saecula

0 trium una deitas, Lucis aeternae sanxeras,
Lustra vero nos luraine Ut bona semper agere
Pro virginis precamine, Cernaraus,
mala fugere.
Klemming II, 6.
 - 412 -

365. (4.) Die Dominica.

Ad Vesperas.

1. Lux Deus indeficiens, 3. 0 stella solempariens,

Cedente solis radio
Illustra domicilium
Pie nostrorum cordium.
2. Qui virginem inhabitans
Fulgebas super aethera,
Nunc habitans in aethere
Nos infimos illumina.
Mortis tenebras effuga,
Quas solet hostis invidus
Vagis inferre mentibus.
4. Ut sopitis corporibus
Deo corda adhaereant,
Voluntas semper maneat
Ad nutura prompta Domini.

5. Correctrix cogitatuum,
Verborum sis et actuum,
Ut te iuvante omnia
Tuo nato sint placita.
1, 1 Laus Deus indeficiensD. - 4, 1 Et sopitis C. - Klemming II, 131.

366. (5.) Die Dominica.

Ad Completorium.

1. In genitore genitus 3. Iu his una divinitas

Et genitor in genito, Et in hac sola femina
In utroque paraclitus, Fulget olara virginitas
Uterque in paraclito, Et fecunda maternitas.
2. Hi Mariae virginea 4. Eiusque solum filiura
Manentes inter viscera Verum Deum et horainem
Sedem inter angelica Confitemur, nec alium
Summam tenebant agmina. Matrera habere virginem.
5. Ubique praesens optime
Deus et potentissime,
Nos te timentes respice,
Precantes te non despice.
2, 1 In Mariae B; Maria C. - - 2, 2 intus C. - - 2, 4 Summam fehlt
bei Klemming, nicht aber in seiner Quelle; Summa D. - 5, 1 Ubique
precens B. - Klemming II, 3 u. f.

367. (6.) Feria Secunda.

Ad Nocturnum.

1. Per se lucens carbnnculus 2. Claros creavit angelos

Luce non eget alia, Ex bonitate propria,
Sic Deus aeternaliter Volens eos participes
Sibi solus sufficiens. Effici suaegloriae.
 - 413 -

3. Exercitusangelici 4. Hi ruunt in miseriam,

Mox, ut se factos viderant, Deum laudantesreliqui
Ipsorum quidam tumidi Per te, Maria, noverant
Suum factorem spreverant. Suamfracturam erigi.
Klemming II, 139 u. f.

36S. (7.) Feria Secuuda.

Ad Laudes.

l. In throno Deo proxirao 3. In te creator omnium

Tu, virgo sacra, residens,
Super cuncta placabilem
Te sibi thronum exhibens.
2. Te throni cum angelicis
Collaudant potestatibus,
Te concinunt altisonis
Caeli caelorura laudibus.
Klemming II, 130.
360. (8.) Feria
Ad
Quievit temporaliter,
In quo tu, virgo virginura,
Quiescis aeternaliter.
4. Ex te laetatur iugiter
Tota caelestis curia,
Ex te speramus gaudia,
Qui sumus in angustia.
Secunda.
Horas.

1. Virgo fulgens virtutibus 2. Tu nos errantes corrige,

Prae creaturis oninibus, Tu nos cadentes erige,
Nostris pulsis criminibus Manuni benignam porrige,
Infer virtutes mentibus. ^Nocivasemper abige.
Klemming-II, 150.
370. (9.) Eeria Secunda.
Ad Vesperas.

\. Deus, plasmator hominis, 3. Tu induratos despicis,

Intactae fili virginis, Tu paeniteutes respicis,
Qui libertatem dederas Se deprimentes relevas,
Nobis, quos tu condideras. Se extollentes superas.
2. Qui angelos et homines 4. Qui monita complentibus
Hac abutentes gratia Tua vitam promiseras,
Tua, iudex aequissime, Confer nobis alacriter
Afflixisti iustitia, Complere, quidquid iusseras.
5. Ut cum iudex adveneris
Ite, venite referens,
Matris prece nos socies
His, quos dextra locaveris.
1, 2 filii C. - 2, 1 homines et angelos D. - 4, 2 Tuam CD. - - 5, 3
precesC. - Nach 5, 4 hat A statt des Anfanges Maria mater gratiae die
Worte: Sacra mater cum. - - Klemming II, 58.
 - 414 -

371. (10.) Feria Secunda.

Ad Completorium,

1. Caelestis erat curia 3. In valle virens liliurn

Pulchris repleta floribus, Crevit ex cuius semine,
Pars nona quorum marcuit Montis Dei fastigium
Ex aquiloiiis furia. Decoro floret germine.

2. Hinc austro flante placido 4. Christe, semen peroptimum

Tellus rigatur sterilis Pulchre florentis lilii,
Imbre vere salvifico, Nobis te ipsum insere
Per quem fiebat fertilis. Dando fructum solacii.
1, 3 ParsnovaD. - 2, 3 ImberD. - 4, 1 IpsesemenD. - Klemmingll, 36.

372. (11.) Feria Tertia.

Ad Nocturnum.

1. Deceptae verbo coniugis 3. Immortalis qui fuerat,

Primus homo consentiens Factus est morti deditus,
Stulte iussis dominicis Vir fere compar angelis
Factus est inoboediens. Mundi ferarum socius.

2. Hic eiectus est misere 4. Huic Deus intellegere

A paradisi gloria, Dedit, quod nasci voluit
Mundum coactus visere Ex una clara virgine;
Vivendo in penuria. Nam se peccassedoluit.
2, 1 miser C, - Klemming II, 37 u. f.

373. (12.) Feria Tertia.

Ad Laudes.

1. Dolens Adam ex famine, 3. Luxit uxorem propriam

Quod Evae serpens edidit, Fuisse superbissimam,
Lugens ex paenitudine, Gaudens praescivit filiam
Quod ipsa sibi credidit, In omnibus humillimam.

2. Gavisus est de virgine, 4. Quae per oboedientiam

Quamnovit Deura parere, Caeli portas aperuit,
Suggestoris intellegens Quas raater per superbiara
Yerbis hanc nunquam
""> credere. Cunctis praecludi
j. meruit.

2, 3 Suggestorum,
KlemminggegenseineQuelle.- KlemmingII, li123u. f.
 - 415 -

374. (13.) Feria Tertia.

Ad Horas.

\. Veni, creator spiritus, 2. Qui paraclitus diceris,

Qui prophetarum cordibus Sis consolator miseris
Illapsus es, ut canerent Huius precatu virginis,
Deum nasci de virgine. Quam castara matrem feceris.
Klemming II, 115.
375. (14.) Feria Tertia.
Ad Completorium.

1. Victum vitalem tribuit 3. Quae sicut Aaron virgula

Deus humano generi, Fructum daret mirifice,
In quem virus evomuit Qui vitae ferret pocula
Hostis verbo mendacii. Laesis hostis a famine.

2. Corda vatum ingurgitat 4. 0 lesu, summa veritas,

Sacrura flamen dulcedine, Mane nobiscum iugiter,
Quos ad profandum incitat Hostis saevi ne falsitas
De raira quadam virgine. Isfos perimat fallaciter.
2, 3 ad prophetandumD. - 3, 4 hostis affamine A. - Klemming II, 143.

376. (15.) Feria Tertia.

Ad Vesperas.

1. Virgo Denm laetificans, 3. 0 quanta tuis gaudia

Solamen praestans angelis, Collata sunt parentibus.
Dans protoplaustis gaudium Ex Dei magna gratia
Te nascituram praesciis, Te talem praescientibus!
2. Patriarcharum cordibus 4. Quis est, quem non laetificet
Praestitisti solacium Matris Dei conceptio,
Et prophetarum raentibus Ipsius ei si placet
Te nasci praecinentium. lucunda generatioV
5. Da nobis ergo, domina,
Ortum tuum sic colere,
Ut nostra solvas crimina
Tuo pio precaraine.
1, 4 nascitur C. - - 2, 2 Praestiti C. - - Nach Str. 5 hat nur B eine
weitere Str.
Tu plasmatorum omnium
O mira praepolentia,
Tu placa nobis filium,
Referta plena gratia.
In A finden sich nur zwei Zeilen dieser (Strophe als Versieulus und
Responsorium.- Klemming II, 143 u. f.
 - 410 -

377. (16.) Feria Quarta.

Ad Nocturnum.

1. Errorum pleno tenebris 3. Tu luha carensnebula,

Mundo lumen exoritur,
Matris ex alvi latebris
Maria cum egreditur.
2. Lux lucem gignens panditur
Pulsa mortis caligine,
Nexus peccati solvitur
In te sacrata virgine.
1, 1 Decorum pleno. - - Klemming II, 124.
Superni solis radius,
Quo refulgente iacula
Hostis vitantur cautius.
4. Tu crystalliuus thalamus,
Quo residens rex gloriae
Per te fecit propitius
Finem nostrae miseriae.

378. (17.) Feria Quarta.

Ad Laudes.

1. Tu miro raicans lumine, 3. Tu vere fragrans lilium,

Maria, stella nautica, Ciiius odore trahitur
Nos a mortis voragine Ad te Deus, ut habeat
Perduc ad regna caelica. Te sibi domicilium.
2. Tu nectare suavior 4. Ergo pie nos miseros
Cunctis te praegustantibus, Trabe tua fragrantia,
Tu solis luce clarior Ne traharaur ad inferos
Te cernere conantibus. A mundi petulantia.
3, 1 flagrans D. -" Klemming II, 148.

379. (18.) Feria Quarta.

Ad Horas.

1. Ignis ardore triplicis 2. 0 virgo, fons laetitiae,

Mundi decor emarcuit, Tu corda nostra marcida
Erupit fons in medio Irriga rore gratiae,
Terrae, per quem refloruit. Sint ut virtute florida.
1, 2 decore C. -- 2, 3 rore gloriae C. -- Klemming II, 129 u. f. -
Die Hymnen zur Vesper und Komplet des Mittwochs sind nicht von Petnis
Olavi, sondernEntlehnung, namlich die Hymnen Gaude visceribus mater
in intimis (Dan. I, 245) und Fit porta Christi pervia (Dan. I, 21).
Dasselbe gilt von den samtlichen Hymnen des Donnerstags mit Ausnahme
des Hymnus zur Komplet. Diese anderweitig entlehnten Hymnen sind:
Feria 5. ad Noct. Quem terra, pontus, aethera (Anal. [I, 38).
5. Laud. Isaias quae cecinit (Klem. II, 151).
5. Horas. Rex Christe clementissime(Klem. II, 62).
5. Vesp. Ave, maris stella (Anal. II, 39).
 - 417 -

380. (19.)Feria Quinta.

Ad Completorlum.
1. Sponsae iungendo filio
In claritatis thalamo
Collateralissocius
Pater erat et spiritus.
2. Stola nova induitur
Hic domicellus nobilis,
Decora pompagraditur
Sponsaevestitu similis.
Klemming II, 143.
3. Venter Mariae thalatnus
Sponsaqueeius anima
Sponsusque
ChristusDominus,
Vestis trabea carnea.
4. 0 sponsamfecundissiraam,
Quae replet caeli curiam
Ad laudemregis gloriae
Yenustae prolis agmine!

381. (20.) Feria Sexta.

Ad Nocturnum.

1. Relictis mundi frivolis 4. Fons vitae siti aruit,

locis vanisque gaudiis Qui vitae potum tribuit,
Revolvamus in animis Cui fel pro favo redditur,
Nati tormenta virginis. Dum de siti conqueritur.

2. Qui vere lympha triplici, 5. Auxit dolores filii

Fletu, sudore, sanguine Dolor matris, et auctus est
Mundavit nos multiplici Matris dolor opprobriis,
Coinquinatos crimine. Quae cum poenis perpessusest.

3. Pensemusmatris tremuli 6. Sic nostra corda penetret,

Spinas cordis acerrimas, 0 lesu, tua passio,
Dum vidit corpus filii Ut semper nos inhabitet
Poenaspati quam plurimas. Tua vera dilectio.
2, 4 Coinatos C. - 5, 1 Ausit doles ABC. - - 5, 2 et anctus est B. -
6, 2 ff. fehlen A. - - Klemming II, 83.

382. (21.) Feria Sexta.

Ad Laudes,

1. Rogatus Deus rumpere 3. Haec sunt, quaevirgo viderat

Caelos et huc descendere, Suo parari filio,
Venit nobis in virgine Qui liberare venerat
Nos voleiis salvos facere. A gravi nos exsilio.
2. Sputa, flagella, lancea, 4. Patibulo suspenditur,
Minae, probra, crux, verbera, Latronibus coniungitur,
Clavi, spinae,mors, vulnera, A cunctis fere spernitur,
Fel, vincla, carnistubera, Sic desolatus
moritur.
Dreves, Hyranographi
Latini. I. 27
 - 418 -

5. 0 quam praedigni rivuli 6. Sic nostra corda penetret,

In cruce Christi sanguinis 0 lesu, tua passio,
Et, quos fuderunt oculi Ut semper nos inhabitet
Sub cruce matris virginis! Tua vera dilectio.
Klemming II, 84 u. f. - - Von diesemHymnus ist eine Bearbeitung, die
namentlieh iiberall den reinen zweisilbigen Eeim herstellt, in die nordischen
Breviere ubergegangen,so in das Streguense,Aarhusiense,Roscbildense.
Vgl. diese Bearbeitung bei Klemmiug II, 186.

383. (22.) Feria Sexta.

Ad Horas.

1. Summaemater laetitiae, 2. Da nobis mundum spernere

Summae plena maestitiae, Et sedulo recolere,
Perscrutans regem gloriae Quae passa es cum filio
Subdi mortis angustiae. Pro nobis tam propitio.
1, 4 Subdit B. - - Klemming II, 147.

384. (23.) Feria Sexta.

Ad Vesperas.

1. Sol occidit iustitiae, 3. Celsi tonantis pharetra

Poli nigrescunt sidera, Maria condens iaculum,
Petrae scinduntur arduae, Hostem ferum traiciens
Mundi tremiscit raachina. Totum turbautem saeculura.

2. Lux oritur in tenebris, 4. Emissum telum Christus est

Orcus privatur spoliis, A patre mortem feriens,
Cum lucro natus virginis Qua caesa nos vivificat
Redit pro dono sanguinis. Ad patrem vivus rediens.
5. 0 summi plena gaudii
Mater post mortem filii,
A culpis nos evacua,
Reple virtutum gratia.
2, 3 Ortus privatur CD. - - 3, 3 Hostem verum D. - - 5, 1 O sunima. -
Klemming II, 142 nnd f.

385. (24.) Feria Sexta.

Ad Completoriunt.

1. Rubensrosatunc palluit, 2. Aurum in luto conditur,

Dum nati mortem doluit Quo totus mundusemitur,
Virgo, quem vox prophetica Dum Christus terrae traditur
Dixit passurum talia. Nec surrecturus creditur.
 - 419 -

3. Mariae spes non periit, 5. Ramura columba deferens

Plebs tota quamvisabiit, Noe signumclementiae
Haec sola fidem tenuit Mariae typum gesserat,
Sperans,quod ipse dixerit. Spem atferentisveniae.

4. 0 lucernam clarissimam, 6. Mementoiiostri, domina,

Quae totam mundi machinam Nostras raentes irradia,
Obumbratam caligine Spe firma, fide integra
Suo lustrabat lumine! Et caritate fervida.

3, 4 dixerat Klemming gegen seine Quelle. --4, 1 lucerna clarissima

BD. Klemming II, 140 u. f. - Sabbato ad Noct. der Hymnus: O
gloriosa domina, Anal. II, Nr. 27, Str. 5 ff.

3S6. (25.) Sabbato.

Ad Laudes.

1. Non passus est rex gloriae 3. Ut sicut tota trinitas

Corpus matris putrescere, Simul mansit in virgine,
Ex quo suscepit hostiam, Ita cum ipsa sisteret
Qua summam pandit gratiam. Tota virgo sine fine.

2. Iramo vexit cum anima 4. Hinc plaudat aula caelica,

Hoc in caeli palatia, Mundi laetetur machina,
Suscepturum perennia Omnis factura iubilet
Cum triuitate gaudia, Laudesque Deo personet.

5. Linguarum nulla sileat,

Nec iubilando torpeat
Ullius cor, sed gaudeat,
Ut Deo grates referat.

2, 1 vescit C. - 3, 1 Et sicut D. - - Klemming II, 132. -

3S7. (26.) Sabbato.

Ad Horas.

1. Virgo, pascentemangelos 2. A tuo celso solio

Et sustentantem omnia Te requirentes respice,
Quae pavisti, nos pupillos Pasce, solare, filio
Non linquas, plena gratia. Tuo devotoseffice.

1, 3 non pupillos D, nos pusillos C. - - KlemmingII, 151.- Ad Vesp.

der Hymuus: O quam glorifica luce coruscas, Anal. II, 40.
27*
 - 420 -

388. (27.) Sabbato.

Ad Completorium

1. Trina caeli ierarchia, 3. Nix, imbrinm stillamina,

Sol, stellae, luna, sidera Flores, fructus et gramina
Deum laudent, o Maria, Deo pro tua gloria
Pro te, virgo puerpera. Dent laudum dona varia.

2. Aer cum volatilibus, 4. Omne genu caelestium,

Fretura cum natatilibus Infernorum, terrestrium
Et terra cum reptilibus Flectatur caeli Domino,
Cunctisque animantibus, Locanti te in gaudio.
5. Omne momentum transiens
Mille millenis gradibus
Trinura Deum glorificet
Pro te, tam digna laudibus.

1, 1 Prima caeli D. - 4, 3 Frectatur C. - - 4, 4 Intranti te cum gaudio

BD. - Klemming II, 147 u. f.
 Johannes a Jenstein,
Archiepiscopus Pragensis,
f 1400.

Jobann von Jenstein ward 1350 auf der Burg Jenstein bei Podolanky
in Bohmen geboren, von der sein Vater Paul aus dem Hause Vlasim den
Namen angenommen. Sein Oheim, Ocko von Vlasim, war der zweite Erz-
bischof von Prag. Jenstein besuchle uacheinander die Universitaten voii
Prag, Padua, Bologna, Montpellier (1374) und Paris (1375-76) und ward von
Gregor XI., noch nicht 26 Jabre alt, zum Bischofe von Meifsen ernannt. Als
am 6. Marz 1379 Ocko zum Kardinal ernannt wurde, folgte ihm der Neffe
auf dem Stuhle von Prag, und als er den 14. Januar 1380 das Zeitliclie
segnete,auch in der Kanzlerwiirde desKonigreiches Bohmen. Zweimal 1384
und 1389geriet Jenstein in ernste Konflikte mit dem Konig Wenzel. Der zweite,
welcher sich um die Besetzung der Abtei Kladrau drehte, kostete Jensteins
Generalvikar, Jobann von Nepomuk, das Leben, ihn selbst zwang er, in Rom
Hilfevzu suchen, wo er am 2. April 1396 zugunsten seines Neffen Wolfram
von Skworec auf sein Bi.stum verzichtete und, vom Papste mit dem Titel
eines Patriarohen von Alexandrien geehrt, am 17. Juni 1400 im Kloster der
heiligen Praxedis verschied.
In Rom liefs Jenstein eine Gesamtausgabe seiner Werke schreiben, die
er selbstiiberwachte und korrigierte. Es ist dies dei-heutigeCod.Vaticau. 1122,
aus dera die nachfolgcnden Poesien Jensteins herausgegeben sind.
Johann von Jenstein hat zuerst in seiner Erzdiozese das Fest ,,Maria
Heimsuchung" eingefiilirt, und Officium, Hyinnen und Sequenzenfiir dasselbe
verfafst. Urban VI, dessen Anbanger Jenstein war, wurde durch den Tod
verhindert, das Fest auf die ganze Christenheit (soweit dieselbe zu seiner
Obedienz ziihlte) auszudehnen. Dies geschab unter seinem Nachfolger,
Bonifaz IX., 1389. Doch kam nicht das von Jenstein verfafste Officium,
sondern ein von dem Kardinal Adam Easton gefertigtes (Vgl. Anal. XXIV,
89 ff) in den romiscben Gebrauch. Vgl. fiir die naheren Lebensumstande,
die sonstige literarische Tatigkeit Jensteins, sowie fiir die Quellen: Dreves,
Die Hymnen Johanns von Jenstein, Prag 1886.

Sequentiae.
389. (1.) De Corpore Christi Sequentia.

la. Eia, laeta cantica 1 b. In excelsisgloria

Psallat ecclesia, Decantet caelica
Alleluia; Deo turma,
2a. Cibum qui se comminus 2b. Angelis quos sociat
Exhibet hominibus In esu, sed minorat
Humilibus, Paulo minus.
 - 422 -

3a. En, parata omnia, 3b. Accede, accelera,

0 dilecta anima, Ede, bibe munera
Mentempara; Haec praecara!
4a. Sancta eucharistia, 4b. Salutaris bostia,
Corda tua gratia Fac caelorum ostia
Fulci mire; Introire!
5a. 0 quantaedeliciae, 5b. 0 inaccessibile
Quibus aroraaticae Lumen, tuo luraine
Nobis fiuunt gratiae Dulci nos dulcedine
Dona tanta! Reple sancta!

6a. Nos, dulcis claritas, 6b. Pater familias,

Illustris veritas, Qui nos sic satias
Vera divinitas, Tibi, en, gratias
Irradia! Mens dat pia.
fol. 152a. -- ,,Incipiunt prosae; prima de corpore Christi." - Melodie
der Sequenz: Laetabundus. - Diese Sequenz findet sich auch in Cam»
ms. Weuceslai de Wyskytna anni 1512. Cod. Mus. Bohern. XIII A 2. -
Lesarten: 2a, 1 se qui. -- 3b, 3 praeclara. - 4b, 2 hostia. -- 6a, 2 Et
illustris caritas. -- 6l>, 2 Qui nos pie satias. - - 6b, 3 En tibi.

390. (2.) De Visitatione B. M. V.

Sequentia Prima.

1 a. Illibata mente sana 1 b. Onus ferens praesuave,

Abit virgo in montana
Salutando gravidara,
2 a. flanc ut vidit haec matrona
Elisabeth, inquit: dona
Quis mibi tot tribuit,
3a. Nate, claususunde o\as
Novus cernens proles novas,
Quis te scire docuit?
Roborata sumpto Ave
Senem mulcet pavidara.
2 b. Ad me raater qood veniret
Dei, talem non sitiret,
Quis hoc nefas induit?
3 b. Novo novus gratulatur,
Mater matrem amplexatur,
Totum Deus voluit.

4a. Eia, audit illa illam 4b. Sacra virgo pacti rata
Matrem Dei et ancillam, Magnificat voce grata
Haec eam similiter, Decantat humiliter.
5a. Ave, flore redimita, 5 b. Ros inundat, labe mundat,
More divo insignita, Sol virtute (e fecundat,
Nos, precamur, respice! Decorat magnifice.
Fol. 142 b. - 3a, 1 Ate clausus. - - 3b, 1 Novas novus. - Akrostichon:
lohannes. -- Diese und die folgeiiden beiden Sequenzenstehen iu zahl-
reichen handsehriftlichen wie gedruckteu Mefsbiichern und Gradualien des
15.Jahrhunderts, nameutlich deutschen. Bei der Bedeutung;desCod. Vaticanus
als autheutischer Sammlung hatte es wenig Wert, die Lesavteu eines Teiles
 - 423 -

dieser Handsehriften und Drucke zu sammeln, da das Eesultat nur eine

Sammlungvon Irrtiimern sein konnte. Beispielshalberseiendie Abweichung
einesMiss. ms. Constantiense
saec.15. Cod. Wolfeggen.s. n. notiert: Ib, 1
Anus ferens. - - 1 b, 3 Semen mulcet. - 2 b, 3 haec nefas. - - 5 b, 1 Nos
inundr»t.

391. (3.) De Visitatione B. M. V.

Sequentia Altera.

la. Decet buius cunctis horis 1 b. Nec indignum, sed benignum

Festi voce dulcioris
Facere memoriam
2a. Innoveraus mente sana,
Mater quod petit montana
Salutare gravidam;
3a. Rem miratur sed rnatrona;
Unde, inquit, tanta dona
Mihi dantur hodie,
4 a. Gaudet clausus sua matre,
Sentit prolera sine patre,
Agnum Dei praedicat;
5 a. Nequit senex iramorari,
Rapit manus manu pari
Et nimis celeriter,
6a. Clamat senex voce clara,
Amplexaia tot praeclara
lnsignia Deo cara
Voce pandens veteri:
7a. Illa sed repudiavit
Laudem, Deo assignavit,
Quandosupplex decantavit
ContexensMagnificat.
Fol. 143a. - ,,Prosa sequitur."
Voce cordi dare signum
Mariae in gloriam.
2b. Paranympho comitata,
Fuerat quo salutata,
Senera mulcet pavidam.
3 b. Ad me veniret quod illa
Mater Dei et ancilla,
Sceptrumomnis gloriae?
4b. Erit magnus infans rite,
Regem caeli, agnum vitae
Clausus plausu indicat.
5 b. Exsultabat modo miro,
Circumplexa hanc in giro
Salutando dulciter.
6b. Salve, inter mulieres
Te respexit caeli heres,
Meruisti, quod videres
Casta fructum uteri.
7b. Clemens virgo atque pia,
Tu nos fove. o Maria,
Partus namquetis nos quia
Sola spes vivificat.

392. (4.) De Yisitatione B. M. V.

Sequentia Tertia.

1 a. Ave, verbi Dei parens, 1 b. Ave, omni naevo carens

Virginura humilitas, Humilis virginitas!
2a. Gaude,quaesic gravidaris 2b. Gaude,quaesic oneraris
Nec gravaris filio, Onere gratissimo!
3a. Salve, lesse stirpe orta 3b. Salve, clausatempli porta,
Virgula fructifera, Soli Deo pervia!
 - 424 -

4a. Plaude, vellus Gedeonis, 4b. Plaude, pellis Salomonis,

Rore madenspneumatis,
5 a. Vale, lacob micans stella
Et illustrans maria,
Vale, consignatacella,
Rubus in vi flammea!
Pulchrior es ceteris!
5 b. Euge, sole quod amicta
Solem gignis stellula,
Euge, quod sis praeelecta
Scala caeli fulgida!

6a. Pange, aurora consurgens 6b. Pange, arcae trina ferens

Luce novi sideris, Charismatamiseris!
7 a. Ein, magnificat tua 7 b. Eia, tecum ut laudemus,
lesum Christum anima, Ora, dulcis Maria!
Fol. 152b. - ,,Incipit prosa Mariae visitationis sicut O beata". -
Melodie der Sequenz: O beata beatorum.

393. (5.) In festo B. M. V. ad nives.

1. Eburnea,
Nivea,
Lactea,

2a. Liliata, 2b. Alba, nitens,

Margarita Candens virgo
Fulgida, Maria.
3 a. Caelis admiranda 3 b. Cantica tuorum
Et saeclis praedicanda, Suscipe famulorum,

4a. Quos pellicit falsitas, 4b. Taeterrimis, sordidis

Perimit vanitas, Vitiis implicat.

5a. 0 mater Dei, 5b. Manna quae pluis

Carens omni Semper tuis
Macula, Servulis,
[Lucida] Optiraa,
Facula, Nobis da
Candens nubecula, lugiter gaudia,
6a. Ut fruamur caelico 6b. Ne ruamus callido
Pane angelico, Sub hoste bellico,
7a. Cuius tu confringe 7b. Christum nobis ducem
Cervicem,mitissima; In valle miserrima,
Fortissima, Pulcherrima,
Adiuva, Condona,
Depelle noxia; Donet qui aethera,
 425 -

8a. Tecum qui solio 8b. Quemprece supplici

sedet sidereo. Flagita, nancisci

9. Ut possimus
Gaudiorum gaudia.

Fol. 152b. - - ,,Haec est Mariae nivis".

3!>4. (6.) De S. lohanne evangelista.

1 a. Ave, frater Domini, Ib. Obnixe qui Doinini

lohannes, dilecte voce paruisti,
Amice, theologe Scaffam,retiacula,
virgoque electe, parentem liquisti,
Doctor et apostole Crucem tollens Messiam
veritatis rectae, secutus fuisti,
In quoque virgineo Se negans confessuses
pudore perfecte. te tyronem Christi.

2a. Tu ob castimoniae 2 b. Factus evangelicae

decus pectus lene veritatis sator,
Respuis, conubium Fontisque dominici
sponsae Magdalenae, rivuli potator,
Arcana intellegens Futurorum praescius
limpide, serene, rerum praelibator,
Super pectus recubans Divini mysterii
Christi die cenae. fervidus rimator.

3a. Solis vincens radios 3 b. Filius tonitrui

aquila praegrandis, tonas caro factura
Celsa petis pervolans Verbuni, per quem virginis
aetheraque scandis, uteruvn intactura,
Indiserta disseris Vincenti absconditum
et obtusa pandis, manna das in actum,
Praedicari praecipis Aestuanti animae
atque fari faudis. in pereune pactum.

4 a. Mariae pro mortuo 4 b. Haereseosmalleus,

loseph subrogaris hostis synagogae,
Atque, custos virginis Devote qui in Deura
ut sis, virgo daris, is per anagoge,
Haec mater, tu filius, Et sanctae theotocos
ipsi commendaris, fide paedagoge,
Eius quippe ut simus Fac, nosque ut vestiant
filii, adoptaris. candidatae togae.
 - 426 -

5a. Ast cum condiscipuli 5b. Te divina protegens

mundi regionem respexit minerva,
Peragrarent undiqne Ferventi cum frigeris
ac religionem a gente proterva
Christianam sererent, Olei sartagine,
te, suum custodem, potaris acerba
Virgo mater dirigit Virulenta cicuta
ob Christi amorem. verbi propter verba.
6a. Frustra cum sic agerent 6b. Felici certamine
Caesar, senatores, bene consummato
Te Patmos in insulam Et Mariae virginis
relegant tortores, funere servato,
At ibi uranicas Ad epulas caelicas
visitationes a Christo vocato,
Recipis et abditas Bustum sospesinvisis
revelationes. lumine velato.

7 a. Fac nos ergo precibus 7b. Da divini numinis

tuis adiuvari, personare voces,
Fac caduca linquere, Da nos intellegere
Christum imitari, mystica, quae doces,
Facque pudicitiae Da panis angelici
lilium sectari, spiritales dotes,
Fac Dei mysteria Da, nos diguos effici
per te reserari. Christi sacerdotes.
8. 0 pugil eximie,
Christi caelibita,
Actus nostros dirige
in hac valle ita,
Ut cum transitoria
fuerint finita,
Nos caelestis capiat
et perennis vita.
Fol. 152b. - ,,Item prosa de s. lohanne evangelista." - lb, 7 Se negans
(statt Te negans) Bohemismus? - 5a, 8 os Christi amorem.

Tropi.
395. (7.) In Festo Visitationis B. M. V.
Ad Alleluia.

Ave, stillans mellis alvearium,

Ave, veri Salomonis ferculum,
Ave, verbi Dei tu sacrarium,
Ave, deitatis receptaculum,
Maria.
Fol. 142a. - Zur SequenzAve, verbi Dei parens. -Vgl. das zu
Nr. 2 Bemerkte.
 - 427 -

3JI6. (8.) Aliud Alleluia.

0 Maria, mater Christi,

Quae montana adiisti,
Nobis assis in agone
Tua intercessione.

Fol. 142a. - Zur Sequenz Decet huius cunctis horis.

397. (9.) Per Octavam Visitationis B. M. V.

Ad Alleluia.

0 Maria, mater Christi,

Montana quae adiisti
Et cognatam salutasti,
Consilii mater casti,
Audi nos, dulcis et pia,
Natum nobis concilia.

Fol. 142b. - Zur Sequenz Illibata mente sana.

398. (10.) In Festo Mariae Mris.

Ad Alleluia.

0 formosa, virtuosa,
Candenssuper lilium,
Speciosa plus quam rosa,
Ora tuum filium,
Ut damnosa vitiosa
Nostra purget criminum.
Fol. 151a. - Zur Sequenz Eburnea, nivea, lactea.

Offlcia.

399. (11.) In Festo Tisitationis B. M. V.

Ad Completorium. In 1. Nocturno.
Super Nunc dimittis. " Antiphonae.
A. Gaude,Maria, mater Christi, 1. Quaragloriosam
Quae singulari et admirabilem
privilegio meruisti In universa terra
Portare Christum Dominum, Fecit Deus
Lumenadrevelationemgentium. ancillam humilera!
 - 428 -

2. Caelistupentin Maria, AliudResponsorium.

Cui tot singularia R. 0 dies omni
Sunt collata donaria. voto recolenda,
0 dies omni
3. Ferax est terra Domini
studio veneranda,
Venter sacratae virginis,
In qua tot misero
Qui thesaurum fert hominis
fulserunt gaudia mundo!
Nostrae parera imaginis.
V. Haec dies, quau>fecit Dominus,
exsultemus et laetemur in ea.
In 2. Nocturno.
Autiphonae. In 3. Nocturno.
1. Verbumbonum,virgo, paris, Autiphonae.
Manensexpers omnis maris, 1. Magnamirabilia
Fecundata pneumate. In filia,
2. Torrens
sacratiflaminis Quam
sibi elegit,
Terrae marisque Dominus,
Urbem Dei laetificat,
Dum Maria vi numinis Caeli nihilominus,
Signanter peregit.
Ore Deum magnificat.
2. Exsultet terra propere,
3. 0 dilecta civitas
Multae laetentur insulae,
Dei, rei poscimus, En, nubemrore caelitus
Quite noscimus, Implevitsanctus
spiritus!
Ora pro nobis Deum.
3. Novum tibi, virgo, canticum
Responsoria. Decantamas,
Ut per te vitae viaticum
2. Felices raatres, Habeamus.
sed nati feliciores,
Et, quae gessere, Eesponsoria.
felicia facta fuere. 1. Speciosas
filias,
V. Felix domus, Curaulantesdivitias,
felix familia, Thesauroventris gravidi
Quibus sunt visa Transcendit mater Domini.
tot mirabilia! V. Exsultfi et lauda. Tiabitatio
Sion, quia niagmts in medio
3. 0 praeclara stella maris, tui sanctus IsraeL
Yirgo mater singularis,
Quaecognatam
visitasti, Tropus
adResp.
3.
lohannem illuminasti
Mater Christi veneranda,
Prole praeclarissima,
Sublevamenmiseris,
Te precamur in hoc festo, Prole tua adoranda
Sis solamen omni maesto,
Fuga mortem, confer sortem Subveni pestiferis.
Nobis in caeli patria. Ad te rei suspiramus,
V. Ad te clamant omnes rei, Dux excellentissima,
Larga datrix sanctae spei, Te devote exoramus,
0 fons indeficiens. Confer vitae gaudia.
 - 429 -

Per ascensum hodiernum Ut soluti mundi mole

Ad montanaagilem Et carnis penuria
Nos ad regnumduc aeternum De tua laetemurprole,
Per vitam laudabilera, Virgo praeclarissima.
Fol. 138b sqq. - - Alle im vorstehenden fehlenden Teile des Officiums
sind prosaisch. Dieses beginnt mit der A Exsurgens Maria abiit in
montana etc. Vgl. beztiglich dieses Officiuins die Bemerkung zu Nr. 2.-
Der Tropus Mater Christi veneranda findet sich als Sequenz gebraucht im
Miss. ms. saec. 15. Cod. Oenipotan. 100.

400. (12.) In Festo B. M. V. ad Ni

Ad Vesperas. V. Qnoniam ipse est Iwmen de lu-

Antiphonae. mwe, haMtansluceminacces-
sibiletn.
1. Candor lucis aeternae
In te, virgo, manet interne Ad Magnificat.
Niveique pudoris
A. Ecce, virgo tuis
Claustra regit ipse decoris.
parent creata praeceptis,
2. Ut maduit vellus, Quando ritu soluto
mergitur post arida tellus, Transit in adversas
Ut nive albet humus, te iubente natura tiguras,
sic virginis canduit alvus. Torrido quae sub sole niveas
facis ruere pruinas.
3. Beatus. qui exsistit lotus
Hic ab aquis niviura,
Transiet sic dealbatus Ad Completorium.
Ad calorem nimium. Super nunc dimittis.

4. Nazaraea,
candidior A. Ne mirerisin his signis,
Es niveper innocentiam, Quod(in) aestate
media
Lacteque
suaviorj Rigetterra,naminsignis
Es per amorisflagrantiam. Facit haecchristifera,
Qua iubente parent [ignis],
5. Qui dat nivemsicut lanarn Caelum,terra, maria.
Mollem atque teneram,
Hic Mariamnobispiam Ad 1. Nocturnura.
Reddit ac propitiam.
Antiphonae.
R. Praecellit candore
1. Quomodo nix in aestate
Lac ebur. flores lilium,
Durat neque solvitur,
Nix byssum,metalla argentura, Mire sic cum caritate
Gemmas margaritum,
Castitas coniungitur.
Maria autem haec oinnia,
Quaeest nubes candida, 2. Nunquamde petra agri
In quamasceuditDominus, Deticietnix Libani,
Verae qui lucis radius, Nec in intacta virgine
Quo nihil est splendidius, Candor innocentiae.
 - 430 -

3. Sequitur haec sola priraum In 3. Nocturno.

Sponsum
et agnumcandidum Antiphonae.
Et ut regina virginum
Canit epithalanrium. 1. Deum vere qui contemplantur
Eius amore fervidi,
Responsoria. Ut reges nive dealbantur
In Selmon, monte Domini.
1. Ens omne qui sic condidit,
Sese Mariae subdidit, 2. Leonem in media
Hic plasma sibi subicit, Haec interfecit
V. Haecpraecipit nivi, etdescendit. Nivis cisterna
Sua sanctimonia
In 2. Nocturno. Et magniticentia
Antiphonae. Virtute superna.
1. Et post eam mox proxime 3. In qua antiquus dierurn
Sequunturregis filiae Sedet in veste candida,
Novo canentescarmine, lubilet ei omnis terra,
Norunt quodsolaecanere. Quia fecit mirabilia.
2. Hinc candidatus martyrum
Mox sequatur cuneus, Responsoria.
Stola quorura
per fluminisimpetum 1. 0 Dei tabernaculura
Dealbatur viviticum. Candore et illibatum
Regale habitaculum,
3. Mox post hanccurrunt fervide Ab iutus deauratum,
Tyrus, alienigenae In quo manetut in throno
Et populusAethiopum Idem Deusatquehomo.
Candorem flagitantium. V. Et vestimenta eius candida
sicut rix.
Responsoria.
1. Sicut frigus nivis 2. Tu amoenausparadisus,
In diebus messis Soli Deo cognitus,
Messores
laetificat, Nitens,candenset invisus
Thronus es eburneus;
Sic pudor virgineus
Carnis
pressos
aestibus V. In quo sedetcandorlutis
lucundecaslificat. aeternaeet speculumsine
macula.
V. Sicut te, intemerata,
Virginitas illibata,
3. Formam nobis tunc ostendens
Comitatur humilitas.
Illibatae castitatis,
2. Tu, qui dealbatus eris Locura quando nive tendis
In Mariae nivibus, Nitore amoenitatis,
lam ultra non inquineris, Yiruin virgo comprehendis
Manens totus candidus, lu amore caritatis,
V. Et non timebis domui tnae a V. Quia uterus tuus quasi circu-
facie nivis. itus murorum exlapidecandido.
 - 431 -

In Laudibus. 4. Te, humilis et intemerata

Antiphonae. virginitas,
Virginum illibata
1. Imperiosuo comitaturhumilitas.
acceleravit nivem,
Quatenus
virtutis suae 5. Benedicite,glacies
patefaceretfidera. et nives,Domino,
Qui eius subsistitis
2. Sola haec ingressa imperio
est thesauros nivis, Et inundatis
Ut templum sponsofaceret profluvio.
ex lapidibus vivis.
6. Laudate Dominura de caelis
3. Labiis exsultationis In Christi matris prodigiis,
laudabit os meum, Ignis, grando, nix, glacies,
Unica spes pauperum spiritus proeellarum,
Maria post Deum. Facientes verbum eius.
Fol. 148b ff. - ,,Incipit historia B. M. Virginis," d. h. auf das Fest
Mariae Nivis. - - In 1. Noct. RR 2 und 3 prosaisch. - - In 2. Noct. A
3, 1 post haec. - - R 1, 8 Virginitas virginuni illibata. - R 3 prosaisch.-
In 3. Noct. R 1, 6 Deus et homo. - In Laud. Ad Bened. A prosaisch,
ebensoIn 2. Vesp. ad Magnif.

Hymni.
401. (13.) De corpore Christi.
1. Ave, pascha sacrura, 5. Victus beatorum,
Sanguinis lavacrum, Salus viatorum,
Manna, nectar rite Corda filiorum
Tu caelestis vitae. Reple tu tuorum.

2. Salve,sacer panis, 6. Flagrans odor mentis

Deifice favus, Es concupiscentis,
Vera ferax vitis Amoris ingentis,
Spiritalis sitis. Indeficientis.
3. lesu corpus, ave, 7. Caro crucitixi,
Gustu praesuave, Flexa quae fuisti
0 memoriale Dira nece crucis,
Dulce, cordiale. Da gaadia lucis.
4. Christi salve sanguis, 8. Imber sacri roris,
Quemprofudit anguis Tui nos cruoris
Crucesoporatus, Mundet intus, foris,
Membris perforatus. Almis iungat choris.
9. Deo patri magno
Laus sit, miti agno,
Flamini benigno,
Trino simplo digno.
 - 432 -

Fol. 153a. ,,Incipiunt hymni, primo de corporeChristi sub numeroAve

maris." Die Melodiedes Hymnuswar also, was das Versmafsschonjiahe
legt, die des Ave maris stella.

402. (14.) In Festo Visitationis B. M. V.

Ad Vesperas.

1. Assunt festa iubilaea, 5. Sacri iunguntur uteri,

In Mariae nunc gaudia Milesque, sui Domini
Tota psallat ecclesia Praesentiam dum percipit,
Devota laudum draraata. Hunc exultando suscipit.

2. Cuius sacrata viscera 6. Clamat anus cum iubilo,

Dei invisit gratia, Plena sancto paraclito:
Ut esset virgo gravida Beata tu in filio,
Thori virilis nescia. Quae credidisti Doraino.
3. Haecparanymphodumcredit, 7. Exsultet caeli regia
Sacrum haacpneumareplevit, Et mundialis machina,
Alvus tumescit et gerit Abyssus atque maria
Verbum patris, quod meruit. Laudent Deura per saecula.
4. Confestimmontesadiit, 8. Patri summocum filio,
Elisabeth salutavit, Spiritui quoque sancto
Obviis eam suscipit Sit sempiterna gloria
Ulnis, stringit et circuit. In unitate solida.
Fol. 153a. ,,Hymnus sanctae Mariae visitationis; et canitur sicut:
Chorus novae", d. h. auf die Melodie des Osterhymnus Chorus novae
lerusalem. -1,4 dragmata, - - Vgl. zu diesem und den zwei folgenden
Hymnen die Bemerkung zu Nr. 2.

403. (15.) Ad Laudes

eiusdem festi.

1. 0 Christi mater fulgida, 3. Tua prece banc miseram

Scatens fons omni gratia, Pusillamque plebeculam
Lux pellens quaequenubila, Subleva per auxiliura,
Maria sacratissima, Quae iacet nexu crirainum.
2. Gestas quae castimonia 4. 0 advocata strenua,
Intacta patrem filia, Hosternnostrum extermina,
Virgo monarcbaminclita, Depelle quaequenoxia,
Genetrix pudicissiraa, Impetra caeli gaudia.
5. Sit gloria patri Deo,
lesu Christoque filio,
Spiritui paraclito,
Trino et uni Domino.
Fol. 153a. ,,Hymnus ad Laudes".
 - 433

404. (16.) Ad Completovium

eiusdem festi.

1. En, miranda prodigia, 3. Hic perit omnisregula

Concepitnam virguncula, Naturaequemolimina,
Fit lesu Christi gerula Hic cessat omuis ratio
Maria sacratissima. Cedens Dei miraculo.

2. Anus aetate marcida 4. Salutat mater Domini

Prolis gestat solacia. Matrem vatis mirifici,
Tument ad partum gelida Et vates cura praeconio
Grandaevae matris viscera. Reddit salutes Domino.

Laudemus et nos Dominum,

Patrem et patris filium,
Sanctum quoque paraclitum
Nunc et per omne saeculum.

Fol. 153a. ad completorium."

405. (17.) In festo S. Mariae ad Niyes.

Ad Vesperas.

1. Cur obstupescit animus 4. Cuius rite imperio

In actu admirabili, Cuncta subduntur entia,
Qui geritur divinitus In terris sibi subdito
Pro matre venerabili? Plastis magnificentia.

2. Solis aestus qui fervidos 5. Qui matris ad instantiam

Miscet algori frigido, Uti eam efficiens
Adversas simul species, Convivis reddit gratiam,
Cauma,nives et glacies. Ex aqua vinum faciens.

3. Nimirum hoc efficcre 6. Theotocos propitia,

Potest summi opificis Naturis quae sic imperas,
Intacta mater gratiae
Operibus mirificis,

7. Genitori et genito
Ac utriusque flamini
Honor et benedictio,
Qui obumbravit virgini.

Fol. 153a.,,ItemhymnidefestoSanctae
MariaeNivis. Ad vesperas."
-
2, 3 Adversae.--3,2 Potest suum opificis.- - 6, 3 und 4 sind leider dem
Schreiberin der Feder gebliebeiiund daherwohl ein fur allemal verloren.
Dreves, Hymnographi Latini. T.
 - 434 -

406. (18.) Ad Laudes

eiusdem festi.

1. Exsurgunt nova gaudia 3. Quas ab aestu multiplicat,

Per gesta mirabilia, Aeque solo accumulat,
Quibus per saecli climata Limitibus determinat,
Refulget virgo Maria, Sic sibi templum ut fiat.
2. Benedicta in milibus, 4. Felix fidelis femina,
Prae cunctis mulieribus, Caelesti degens regia,
Quae congessit ex nivibus NOD dedignata infima
Proferens a sublimibus. Invisere propitia.

5. Gloria Christo Domino,

Cum iubilaeo cantico.
Processit qui virgineo
Tamquam sponsus de tbalamo.

Fol. 153b. ,,Item hymnus ad laudes."

407. (19.) Ad Completoriuin

eiusdem festi.

1. Miretur omne saeculum, 4. Figuram quod praetenderet

Quod in aestate torrida Eius pudoris nivei,
Virginitatis speculum Quatenus sic ostenderet,
Nives spargit et gelua. Quod templum foret Domini.

2. Super nivem candidior 5. Eorum in memoria

E nive doraicilium Haec festa mirabilium
Struit, cum esset albior Celebret sanctimonia,
Haec super omne liliura. Plaudat coetus fidelium.
t

3. Nives densat sub spatio, 6. Doxa patri ingenito

Ut sibi tabernaculum Eiusquc unigenito
In montis supercilio In Mariae virtutibus
Adaptaret mirificura, Laudetur almus spiritus.
Fol. 153b. ,,Ad completorium hymnus.'

408. (20.) De Sancto Wenceslao.

Ad Vesperas.

1. Ut caelebs tuas reboare tyro

Possint faveto servuli ab alto,
Posceque blesam vinclo ut resolvat
Doxas in glossam.
 - 4:::.

2. Barbaris quamvis cesserisavitis,

Fano profano litarunt qui quando,
Nimis serena tu tamen Bohema
Dc stirpe prodis.

3. Enixa nempe nepa ex parente

Prole sacratus manens illibatus
Infans, elinguis fueris et quamvis,
Tamen beatus.

4. Senex hic puer, gnarus et haud piger,

A crepundiis studiis anhelis
Virtutum, taudem sacris eruditus
Post gymnasiis.

5. Dempto parente demum tribunali

Exceptus schola, stola quirinali
Caesari Deo praeditus, utrirnque
Ut iura reddat.

6. Foris corusco schemate togatus

Rigidos intus sumit cruciatus,
Floccos cum iubis nodose contexit
Pectine tricans.

7. Tandem despectus,humilis, abiectus,

Amore divo sorduit, devoto
Squalore tinctus, monachus est dictus
Vitae rigore.

8. Sitis et farais macie consumptus,

Excubiarum tenet vigil cultus,
Carnem pessumdat, animo resultat
Suspensus Deum.

9. Hinc in opaco tempestoquenoctis

Surgit, quiete tcmpla visitare,
Rigentes nive gelida nudatas
Cruentat plantas.

10. Ast solum concors fidus eius miles,

Algorera ferre caumatis non valens,
In loca mergit, quibus pedes trivit,
Ardorem sensit.

11. Umeris sacris struem fert egenis,

Calcat racemos, colat quoque mustum,
Manibus mundis adipera frumenti
Carbone torret.
28*
 430 -

12. Noe ut alter vineam plantavit,

Abrara ut abba cuncta decimavit,
Panem et vinum Domino libavit
Ut Melchisedech.

13. Trabeam ritu sub veteri tandem

Liquens assistit altaris minister,
Defunctos morte alter ut Tobias
Sepulcris irnplet.
14. Inde confregit carceres et vinda
Vinctosque solvit nexu compeditos,
Horridas, quibus gutturc penduntur,
Sustulit cruces.

15. Cosmi per vasta climata scrutatur

Supplices cleros, divos sacerdotes,
Yictu quos largo rlotat. ut divinus
Succrescat cultus.

Fol. 153 b. HIncipiunt liymni de Sancto Wenceslao et primus canitur

sicut: Ut queant laxis." - - 2, 1 cesserisamtis Hs. --1,4 Vitae rigorem
Hs. - Betreffend die in diesem und den folgenden Hymnen mitgeteilten
Wunder vergleiche man die Legende )>eiBalbin, Epitome rerum Bohemicarum
Pragae 1677 L. I. c. 9 bis 12. - " Wegen der unglatiblicheii Ausrenkung der
Worte aus ihrer natiirlichen Folge ist eine Interpunktion vielfach unmoglich,
es sei denn, man setze fast binter jedes Wort ein Zeichen, wodurch indes
dem Verstandnisse mehr gescbadet als geuiitzt wiirde.

(21.) De eodem Sancto.

Ad Completorium.

1. Gubernatore spiritali carens

Gens fide Chrisii noviter imbuta
Atrium monte construit supino,
Praesulem praefert.
2. Ratisbonensi baiulos direxit
Aedcm Wolfgango, quam constroxit, almo
Gurgite quamvis hysopo sacrato
Spargeret muros.

3. Ast vir beatus, futurorum scius,

Votis uon ausus contraire pius,
Spondet facturum sese, tamen visum,
Quem vidit, pandit.
4. Vidi Pragensemmetropolim caelos
Sursumadvexamangelisministris,
Fore futuram posteris raatricem
Deo volente.
 - 437

5. Ergo heati Viti quod et olim

Sacratum templum fuit, illibatae
In Dei matris est intitulatum
Post hoc Mariae.

6. Gentium natos pretio mercatur,

Renegeratossacris lymphis niundos
Facit piari labe criminali,
Priventur orco.

7. Oculus caecis cxstitit qui, claudis

Bacillus, acgris cataplasma, reis
Venia, lapsis dextraque, proscriptis
Secura Gades.

8. Lilium rosae pro tunc maritavit,

Sanguine castain quando consecravit
Vitam, et fidem violis ornavit
Docens torquatus.

9. Ignea cruce praeditus in fronte

"Vincit tjTannum, poplite qui flexo
Veniarn dari flagitat concussus,
Remeat victor.

10. Longa pro mora Caesar iracundus,

Archos quam faustus orans traxit tardus,
Angelos surgens, fronte stupefactus
Vidit et crucem.

Fol. 154a. nAd completorium hymnus." - - 4, 2 angelos ministros. -

8, 4 Docens torquatiis. - - Datur et torques aurea | Pro doctrina catholica,
sagt ein Lied bei L. Gautier, Oeuvres poetiques d'Adam de Saint-Victor
(1859)II, 159, und in einem andern des Thomas von Kempen heifst es:
Auream torquem | Possident in sortem | Mihi delecti | Doctores electi.

410. (22.) De eodem Sancto.

Ad Matutinum.

1. Mente praesaga divinitus actus

Praesens scit horam mortis imminere,
Tactus pressura est conviva factus
Culeo digni.

2. Lividus nocte perfida parente

Media frater necat quem et acer
Exta transfigit raacera, novercam
Sed terra sorbet.
 - 43« -

3. Limine stratus spiritum beatus

Altitonanti offert illibatura,
Manibus certat, orat in agone
Pro paricidis.

4. Sed sanguis clamat olim ut Abelis,

Tergi qui nullis potuit cautelis,
Ob letum [triste] martyris praeiusti
Morte nil iusta.

5. Varia saevam mortis trunculentae

Necem tortores rabie vertuntur,
Atris vexantur furiis, cura Kain
Profugi fiunt.

6. Religiosa consurgens germana

Per visum noctis iungit aurem alrai
"Victoris fissam, loco quoque haeret
Repente caput.

7. Regi Danorum hoc insigne factura

Christus in cruce reddit manifestum,
Titulis ergo struit sibi templum,
Sumptibus dives.

8. Pollinctus busto redditui1 augusto,

Suave olentis vapor surgit mentis,
Pascit qui famen. trimaque sanatur
Cicatrix inde.

9. Ad cuius astant uranici turabam

Spiritus, unde sumunt lumen orbi,
Mancique claudi artubus directum
Membrorum usum.

10. Surdis obstrusus redditur auditus,

Defunctis vita pariter medela,
Languidis quoque, maerore deiectis,
Gaudium ovans.

11. Hincque frequenter visus est palaestris

Cuneos inter ferreas catervas
Vincere hostis, aquilae flammantis
Vexillo tutans.

Fol. 154a. ,,Ad matutinumhymnus." - !-!, 2 Altitonantis Hs. - 4, 3

Ausfall zweier Silben in der Hs. - - 5, 2 tortoris rabiem. - 8, 1 Polincus
Hs. fehlerhaft statt pollinctus oder polictus (pollingere). - - 11, 3 hostes.
 - 439 -

411. (23.) De eodem Sancto.

Ad Laudes.

1. Temporis cursu iubet fratricida

Transferri minax nocte tantum una
Sacrum cadaver. censet collo plecti,
Secus si fiat.

2. At cataclysmo rivos inundantes

Non potuere timidi vadare,
Repente tandem vehiculura cernunt
Per se translatum.

3. Pragam cum urbem clanculo transissent,

Abrupto ponte feretrum in altram
Migravit partem, vinctique solvuntur
Carcere taetro.
*

4. 0 Wenceslae, pugil Dei fortis,

Pelle phalanges
d^aemonum
et hostes,
Sterne tyrannos, erige prostratros
lutor ab alto.

5. Utque proinde martyre pro tanto

Cunctipotenti odas referamus,
Contio nostra pangat novas laudes
Simplici trino.

6. Laus Deo patri, quoque filiarchae,

Pneumati almo, in nsia uno,
Arce qui poli manet inaccesso
Lumine lumen.

Fol. 154a col. 2. ,,Ad laudes hymnus." 4, 4 lutus ab. - - 5, 1

Martyris pro tanti.

Cantilenae.

412. (24.) De sinceritate et amore.

Si narrare debeo, 2. Nam cuius conscientiae

Licet dicant, quod hebeo Veritas medetur,
Sistens in vanitate, Vulgus ut pseudo . . .
Ut Codrusope egeo, Fore hunc fatetur,
Rationeindigeo, Hoc certumpraestospernitur,
Ut languenssanitate. Ni rite revocetur.
 - 440 -

3. Facitque illa dubia, 7. Amicorum animus

Cum sint ipsa vera, Mecumunum est velle,
Cupri fert hic lamina, Quae dicunt, haec reputo
Cum sit auri minera, Fore sine felle,
Nec credo orbe vivere, Cum omnia prosiliant
Qui sit fide sincera. Ex favi sui melle.

Vulgus errore praedicat 8. Sodalis grata iunctio

In sensuquecaptivus, Cordialisque punctio
Quisque se sic reputat, Amore dulcorata,
Quod ratione divus, Fidei vera unctio
Praestantior in omnibus Amorisque inunctio
Sit ut in hoc orbe vivus. F[irma]tur sic dotata.

Ob boc non credo . . . 9. In adversis providet

Amore nodari, Et tristis in maerore,
Quia quod placet feminae, Nec de quoquam invidet,
Abhorret modo mari, Sed in vero favore
Nec quit sensu iuvari, Te dulciter respiciet
Nam tot sensus, quot animae In germano araore.
Certatrices de impari.

6. De parentum ardore 10. Mulierum animus

Hi naturali more Semper vagabundis,
Plus vulgo inclinantur, Nam earum intentio
Plus horum fero verbera Fluctuat in undis,
Quam simulata basia, Te despicit argutiis,
A vulgo quae praestantur. Sermonibus facundis.

Fol. 154 b. ,,Incipiunt cantilenae." - Dies ist von allen Gedichten des
Cod. Vat. 1122 das traurigst iiberlieferte, denn es lafst sieh weder ein fort-
laufendes Versmafs noch ein. zusammenhangender Sinn aus demselben er-
kennen. Mir scheinen Strophen ausgefallen, unter den vorhandenen die Ord-
nung gestort zu sein. Man ist versucht zu glauben, Jenstein habe eine
Jugenddichtung in seinem Alter aus dem Gediichtnisse niederzuschreiben
versucht, was ihm aber nur mit einzelnen Strophen gelungen. Daher der
Torso. Da die Handschrift die eiiv/ige ist, die das Gediclit iiberliefert, so
bleibt nichts ubrig, als dasLied, wie es liegt, abzudrucken. Fvir durchgreifende
Emendationen feb.lt der Boden. - - 2, 1 conscientia. --3,4 cum im Sinne
von ac, acsi. - 4, 6 ut comporativ. - 5, 1 Ab hoc. -- 5, 5 Nec quali
sensu. - 8, 4 vera nuntio. - 8, 6 F tur. Die Liicke ist auch am Rande
des Ms. bemerkt. - 10, 1 diirfte am einfachsten est zu erganzen sein. -
In der Handscbrift sind als Repetitio bezeichnet die Stropben 2, 5 und 8.
 - 441

418. (25.) De Beata Virgine.

1. Quid modo dictarem 2. Tu ardes amore,

Teque commendarera Tu nites decore,
Cantuquedulci psallerem Tuque praepolleshonore,
De te, o virgo pia? Tu stillas dulcore.

Tu laude dignior, Tu callis erranti,

Tu cantu dulcior, Tu portus natanti,
Tu carmine iucundior, Tu spes in exsilio,
Semper virgo Maria. Tu luraen in obscuro.

Gaude, in Dei lumine, Adiutrix tu laudabilis

Virgo, illustrata, Deiectis in peccatis,
Sine virili semine Virgo Christo amabilis,
Puero fecundata, Succurre nobis gratis,
De glorioso nomine Favi gustus mirabilis,
lesu mater vocata. Gemma nobilitatis.

3. Tu egenorum res,
Lux vera caecis es,
Dulce refrigerium,
Infirmorum grabatus.

Pudor virginalis
In te mirabilis,
Es praelata superis
Gaudens in aetheris.

Maesti tu solacium,
Stupor angelorum,
Regale palatium,
Adiutrix miserorum,
Robur laborantiura,
Ora regem polorum.

Fol. 154 b. ..Ista cantilena canitur sub nota: Qui admirarnini." Vgl.
Anal. I, 85.
 - 442 -

414. (26.) De Nativitate D. N.

1. Alto tono personet 3. Gloria in superis

Mens et donet Et in terris
Odas in excelsis, Pax nobis aeterna.
Dominorum Doraino Lex vetus minuitur,
Cum iubilo Tribuitur
Plaudat coetus fidelis. Lex nova in terra.

Nunc grates Domino, Hic magnus Dorainus,

Mariae filio, Quem bos et asinus
Decantemus Recognovit
Dulci melodio; In potentatibus.
Qui natus hodie Rex in caelestibos
De pura virgine, Praesepi positas
Qua processit Delectatur,
Patris iuvamine. Tonat in nubibus.

2. Nihil mirabilius 4. Cuius lucis serenitas

Qaam filius, Est claritas
De virgine natus Mentis obumbratae,
Sine virili seraine, Inscrutata veritas,
Sed flamine Severitas,
Supremo formatus. Mixta pietate.
0 quam mirabilis, Rex alme, instrue
Inaestimabilis Mentique implue
Quoque, vere Pneuraa sacrum
Es ineffabilis! A summo culmine.

Per te mors moritur, Post finis bravium

Et vita oritur, Aeternum gaudium
Atque salus Largiaris,
Homini redditur. Creator omnium.

Fol. 154b. ,,De nativitae." Leich mit doppeltemAbgesang.--2,7

quam fehlt. - - 4, 8 imple.

415. (27.) De eadem.

1. Magnum vaticinium 3. Virgo mirabiliter

Vates praedixerunt, Parit salvatorera,
Nasciturum Dominum Nam post partum firmiter
Omnes innuerunt. Retinet pudorem.

2. Gabriel has virgini 4. Nascitur, ut hominum

Nuntiat salutes: Lapsum repararet
Gratia paracliti Et in fine stabilem
Filium produces. Vitam nobis daret.
 - 443 -

5. Pastores ecclesiae,
Omnibus haec dicite
In fide sincera:
Eia, eia canite,
Ipsum benedicite
Dulci cantilena.
Fol. 155a. ,,De Nativitate." - - Str. 5 dient als Rundreimnach jeder
Strophe und ist deshalb an das Ende gestellt. In der Hs. steht sie als
Eepetitio nach Str. 1.
416. (28.) De eadem.

1. Phoenix una, virgo pura, 3. Sopbia prudentiae,

Gignis natum frangens iura Tu resis eloquentiae,
Doloris, innoxia, Fulmen fulvumtusplendoris,
Ab aeterno praeelecta, Christi alvearium,
In praesenti benedicta, Sidus, sanctuarium
In aevum praedoxia. Et magnes amoris.
2. 0 herilis baiula, 4. Obsecro,sis memor mei,
Tu via vitans devia, 0 asylum bonae spei,
Venus alraae venustatis, Vitae refrigerium,
Ardor ardens arida, Scutura tutum, muti fatus,
Tu rivus rigans rigida, Per te iter et ducatus
Alvus summae deitatis. Datur corde deviis.
Fol. 155a. nDe nativitate." - 2, 1 sq. O herilis baiulatu via vitans.
- 3, 2 resis (pijfft?) Redeschmuck.- Am Schlufs etc.

417. (29.) De eadem.

In vanum, Hebraeorum 2. Ab angelo narratur,
Gentes, hic haesitatis Quod a trino mandatur,
Et natum in foribus Vkginea viscera
Videntes ignoratis. Mox fides comitatur-,
Per vates figuratur. Per Ave salutatur,
Quod per vos disputatur, Spiritu roboratur,
Ex innuba virgine Super oranes feminas
Quod Deus pariatur. Puella sublimatur.
Heu, quamdiu atris Mox parto salvatore
Pravisque idolatris Cherubim in splendore
Palpitanter sistitis, Tenebris indicavit,
Quod vera non gliscitis Quod Christusapparnit
Et non consideratis. Betblehem regione.
Nam, quod non rationi, Hoc opilionibus
Verae solutioni Grregumque rectoribus
Patet, quod nunc genitum Palam iussit pandere,
Pater unigenitum In insulis pangere
Dat incarnationi. Eminus degentibus.
 - 444 -

3. In mensa iuraentorura
Suumque stravit thorura,
Praesaepis in concavo
Hic latet rex caelorura.

Taurus brunello pare

Domino famulare
Cupiunt spiramine.
Tonantem adorare.

Ergo, veri athletae,

Haec resonemus laete
Harmoniae modulis,
Accentuum sedulis
Vocibus invalete,
Ut meritis Mariae
Nos faciat adire
Verum habitaculum,
Scelerum piaculum
Post funus inortis dirae.

Fol. 155 a. ,,De nativitate." - - Leich mit doppeltem Abgesang.- 2, 10,

Cherubim als Singular. - - 2, 5 salutata. - - 2, 11 indicaverit. - 2, 13
Quod ut Christus apparuit. - - 3, 5 parare. - Am Schlufs: etc. Das Lied
ist aber nach Form und Inhalt zu Ende.

418. (30.) De eadem.

1. Dic, quaenam doctrina 5. Logica in sermone,

De natione mira Sermocinatione,
Probat, rabbi, incipe, Nil fari ineffabilem
Haec alta divina? Vult garrulatione.

2. Quod artes liberales, 6. Musica, ignotum

Septem et plurales, Nain tibi exstat totum,
Ut probent virginem parere, In harmonia iubiles:
Hic sunt inaequales. Est verbum oaro factum.

3. Grammatica infantum 7. Geometria, mensuris

Dat alimenta tantum; His prae vanis curis
Quid haec prosunt parvula Immensum quid metiris
Ad partus documentum? In lineis obscuris?
4. Rhetorica decore 8. Astronomia motus
In reraisto sermone Poli non capit, totus
Non partum hunc sublimem Nam virginis alvulus
Tali probat lepore. Hunc suscipit devotus.
 - 445 -

9. Arithmeticapari 10. Solatheologia

Quid certas vel impari? Demonstrathaec vera,
Qui ab aeternonatusest, Cuiusfiderasimpliciter,
Non potestnumerari. Non vi sua, veraciter
Mente crede sincera.

Fol. 155a. ,,Denativitate." - Str. 10 stehtals Repetitio(hier Rund-

reim) hinter Str. 2. - - Str. 1 und 2 haben in der Hs. ein abweichendes
Metrum. Die Umstellungder beidenletztenVerse stellt die Gleichmafsigkeit
her. --1,3 Probat rabbi doctor incipe. Wohl zur beliebigenAuswahl,da
eines fiir Siriu und Vers gemigt. - - 10, 5 Mente crede vel terie Hs.; wohl
ad libitum. - - Am Schlufs etc. Hs.

419. (31.) »e Schismate.

1. Verto luctum in citharam Dei, proh, fit oblivio

Et organum in fletum, Clerique persecutio,
Ecclesia nara viperam lam viduae cum orphano
In sinu fert et letum. Cessavit miseratio.

2. 0 Deus alme, adiuva, 7. Nunc, reges, intelligite,

Reforma, quae plasmasti, Qui iudicatis terram,
Orthodoxam concilia Ecclesiae dirimite
Fidem, quam adunasti. Et conculcate guerrara.

3. Vanus vane mundus plane 8. Si vis urbanus tieri,

Malitia senescit, Urbanum profitere,
Dicam sane, nam profane Fuge tortosum colubrura,
Virtutibus tabescit. Antipapam, sincere.

4. Hinc amplius progrediar, 9. Tu ergo, a flagitio

Hoc schisma tam infaustum Qui gliscis liberari,
Animarum interitum Ora matrem cum tilio,
Mortisque parat haustum. Possis ut adiuvari.

5. Regesadulescentuli 10. 0 Christe, rex pacifice,

Gubernant fines saeculi, Pelle litem discordiae,
Et recentes vernaculi Maria, mater gratiae,
Insurguntquelatrunculi. Nunc placa regemgloriae.

Fol. 155b. nDe schismate."- Am Sehlufsetc., obschondas Lied

inhaltlichabzuschliefsen
scheint.- 9, 2 Qui gliscis adiuvari - 9, 4 Possis
ut liberari.
 446

420. (32.) Carmen B. M. V. ad cunas.

1. Canit epitbalamium 3. lara dormi, o Emanuel,

"Virgo mater ad filium, Artubus da soporem,
Fescenniarum canticum Et qui custodis Israel,
lesu super praesaepium. Mentis aufer torporera.
Eia, parvule, Qui brevi morula
Gigas permaxirae, Somnurn dum perficit,
Regum rex, Deus altissime, Uti duo luminaria
Nunc vota mea suscipe. Ocellos sursum erigit.
Indulge reis, Quem excipit mater
Suveni miseris, In ulois pariter,
Sis asylura pium profugis, Osculis membra snaviter
Dulce solamen ceteris. Implet, adorat dulciter.

2. lam tempus est7 cunabula 4. Speciosus prae hominum

Invisere quietis, Natis nate, tu forma,
Corpus membraque parvula Vita, vis, virtus oinnium,
Pannis constringo laetis. Decus, exemplum, norraa.

En, tego te pannis, Frons vincit lilia,

Te revela nobis, Sunt genae purpura
Ligo artus, solve famulis Irisque supercilia,
Catenas saevi criminis. Oculi duo sidera.

Stricto te colligo Ut mala punica

In cuius lectulo, Crocescunt labia,
Tuo qui concludis pugillo Nasus turris est Libanica,
Polum, solum cura pelago. Collum ut monilia.

5. De tua providentia,
Fili, quae contulisti,
Lactis sume initia,
Caste quae iraplevisti,
Nunc lambe ubera,
Qui regis sidera,
Pascis qui uranica
In caelo diva agmina.
Tantis deliciis
Nos fac frui tuis,
lubileraus ut cum angelis
Gloria in excelsis !

Fol. 155b. ,,De Nativitate." - Leich mit doppeltem Abgesange.

 - 447 -

421. (83.) Super Are Maria.

1. Ave, virgo Davidica, 3. In te tecumque

Dominus,
Dei raaterMaria, De te qui generatur,
Tu virga lesse mystica, Sed nihil in eo minus
Tu vatum prophetia. Pudor evacuatur,
Virtute polles caelica, A ratione eminus
Tu humilis et pia, Hoc essecomprobatur,
Quam laudat vox angelica Et rerum fons et terminus
Cum dulci harmonia. Hoc mirum operatur.
Sis nobis dux in via, Sis nobis dux in via,
Virgo mater Maria. Virgo mater Maria.

2. Tu omni plena gratia, 4. Tu in mulieribus

Tu mater gloriosa, Benedicta vocaris,
Thori virilis nescia, Clausis [quia] visceribus
Tu nardus pretiosa, Deumque virgo paris,
Cuius mira fragrantia Sublimius sideribus
Expellit taediosa, Ad caelum subliraaris,
Nobis fer solacia Et natum pro sceleribus
In valle ruinosa. Nostris interloquaris.

Sis nobis dux in via, Sis nobis dux in via,

"Virgo mater Maria. Virgo mater Maria.
5. Et benedictus uteri
Fructus tui suavis,
Per quem gustus mortiferi
Laxatur poena gravis,
Et portuni nobis aperi,
Ne crepet nostra navis,
Quam non perraittas conteri
Ex actis nostris pravis.

Sis nobis dux in via,

Virgo mater Maria.
Fol. 155b. col. 2. nFecit superAve Maria Avus archiepi scopi."
Der Rundreim iii der Hs. nur nach Str. 2; sonst ^Ro. ut supra".

422. (34.) De Annuntiatione B. M. V.

1. Mittitur archangelus fidelis

Ad Mariam virginem de caelis,
Antiquis quae latuere velis,
Vox haec patefecit Gabrielis.
 - 448 -

2. Ingressus hic nuntiat amoena:

Ave, inquit, gratia tu plena,
Heres tecum manet, vitae vena,
Inter omnes feminas serena.

3. Cuius in sermone haec turbata

Cogitabat, cur sic sit adfata;
Stupet virgo, quod sit salutata
Voce prius nunquam usitata.
4. Ne timeas, inquit, o Maria,
Dominus nam tecum exstat, dia,
Altissimi filium tu quia
Gignes. Precor, veni, o Messia.
5. Quomodo, legate arcanorum,
Pariam hunc regein angelorum?
Coniugis nam nanquam novi thorum,
Virgini hoc manet indecorum.
6. Almus sancti spiritus radius,
Yirgo, tuos obumbrabit sinus,
Ex te enim exiet divinus
Ab aeterno genitus filius.
7. Ecce, Dei humilis ancilla,
Fiat verbura, quod dicis, in illa,
In me sistunt vates et Sybilla,
Per me ruat Evae necis stilla.

8. Laetentur christicolae soluti

Pharaonis vinculis versuti,
Liberi deserviant virtuti,
Mundi pompas calcantes polluti.
Fol. 156 a. Am Rande: ,,De annuntiatione"; hinter dem Liede: ^Ei-
pliciunt cantilenae, quibus poterit quis pro orationibus uti." - Str. 8 steht
als Repetitio (Rundreim) hinter Strophe 2. - Vgl. Anal. I, 123 sq.

Oratioiies.

423. (35.) De Sancto Spiritu.

Ave, sacer spiritus, 2. Ave, doctor optime,

Lumen cordis mei, Illustrator veri,
Qui vocaris digitus Tuo claro iubare
Manus dextrae Dei, Nos iube repleri,
Patris atque filii, Ut post tua munera
Miserere mei, Possimus fateri
Amborum connexio, Tua semper munia
Robur nostrae spei. In conspectu cleri.
 - 449 -

3. Tu es torrens spiritus, Infla multifarie

Potusnectareus, Austrumspiritale,
Aqua sapientiae, Fulci voluntarie
Per te madetreus, Guttur meumsale,
Sicut super gramina Utque sapientiae
Ros pluit serenus, Digito letale
Sic in mea labia Fugiamus stibium
Plue, pie Deus. Hoc exitiale.

4. Tu es ignis torridus 6. Spiritus paraclite,

Vitia comburens, Pie consolator,
Splendore tu nitidus Septiformis gratiae
Tenebras refringens Summe tu donator,
Linguisque sic variis Pneumatis charismate
Discipulos imbuens Tu sis illustrator
Manseras; me supplicem, Nostrae quoque veniae
Oro, sana tuens. Pius miserator.

Fol. 134 b. - nlncipiunt Oratioues; Oratio de sancto spiritu.1'

424. (36.) De Corpore Christi.

1. 0 sacrata hostia, 2. 0 interni liorainis

panis angelorum, mitis hospes, veni,
Verae vitae ferculum, Meis sis in intimis,
cibus filiorura, asperatu leni,
Caro Cbristi mystica, Purga quaeque sordida,
salus miserorum, saucia veneni,
Cordis penetralia Paradisi gaudia
repleastuorum. duc nos ad amoeni.

3. 0 sapor, suavitas,
Favus fame lentis,
Dulcor et saturitas
Amplectendus mentis,
In te me exsatia,
Vitae me intentis
Nexibus confoedera,
Vitae permanentis.

Fol. 136b. - nOratiode corporeChristiinfra missam." 2, 2 mitis

o spes, veni.
Dreves, Hymnographi Latini. I.
 450
425. (37.) I)e Annuntiatione
0 veri luciferi
lucarnar praegratum,
Per quod misit pneumatis
virtus tibi natum,
Lumen sancti spiritus
cum te subintravit
Gabrielis nuntio,
quo te salutavit,
Dicens: Ave Maria,
sidus maris clarum,
Plena Dei gratia,
tu deposce carum
Dominum, qui tecura est,
ut pellat amarum
Benedicta es inter
genus feminarum
Et cura [tuo] filio,
fonte gratiarum.
Ergo, mater singularis,
Virgo semper manens talis
Post partura et antea,
Tuum deprecare natum
Et liunc nobis praebe gratum
Per tua suffragia.
Fol. 186a. - - ,,Item Oratio de Annuntiatione beatae Mariae Virginis."
- 2, 6 Ut pellat scelus amarum.
426. (38.) De sancto Katharina.
1. Sicut rosa sine spina,
Sic refulsit Katherina
Genere gentilium,
Fani liquit siraulacra
Et superna petit sacra
Nacta Dei filium.
2. Haec minervam sacramenti,
Septiformis docuraenti
Suscepit divinitus
Et imbuta verbo legis
Maxentii dicta regis
Non fornndat penitus.
-
B. M. V.
4. Morum norma,
Bonitatis species,
Dei forma,
Virtutum congeries,
Caeli decor,
Pietatis facies,
Te nunc precor
Sis pro nobis acies.
Cum nil neget tilius,
quod mater precatur.
Posce hunc propitius,
Ut haec tribuatur
Vita perennis gloriae
Caelestisque pi-aestatur
Luctus miseriae
Mundi dum fugatur.
6. Posce patrem, posce natum,
Posce nobis pneuma gratum
In nostrum subsidium;
Nostra tu sis advocatrix,
0 caelorum imperatrix,
Per mortis supplicium.
3. Sed tanta mente praecellit,
Agraen magistrorura pellit
Argamento lepido
Et in viam ducit rectam,
Ut vitam sumat perfectam
Absque corde tepido.
4. Quinquagenosoratores
Docet ad superiores
Proficisci cuneos,
Quos virgo iu martyrio
Summoque cum tripucHo
Sic comitatur eos.
 - 451 -

Demum virgo plectitur, 6. Ergo, sanctaKatherina,

Lac inde reflectitur Nos protege in carina
Sepelitur in Sina, Huius maris naufragii
Hinc oleum emanare Et virtute tua dona
Non cessat, aegros sanare Sempiterna caeli dona
Ex gratia divina. Tua prece perfrui,

7. Ut post finem huius leti

Christo praesentemur laeti
Ad superna gaudia.
Hoc deposce, o dilecta,
Quae a Christo es electa,
Per tua suffragia.
Fol. 137a. - ,,De sancta Katherina."

427. (39.) De sancto Sigismundo.

1. Sanctus liic vir Sigismundus, 3. Ergo, sancte Sigismunde,

Rex Burgundis oriundus,
Fulget in Bohemia,
Sanctitate mira claret;
Quis non odas sibi daret
Cordis et suspiria?
Pro me Christo preces funde,
Praebe,fer auxilium,
Meae da fragilitati
Modicaeque parvitati
Vires, robur, praemium.

2. Nam cumChristum deprecatur, 4. Da menti prava fugare,

A supremis sibi datur Corde Christo insudare
Potestas in infimis, Vera mentis latria,
Morbos sanat et aegrotum, Da post vitae huius mortem
Caecisvisum, claudis motum Deuni intueri fortem
Dat claris indiciis. In caelorum patria.
Fol. 136a. sq. - - ,,0ratio de sanetoSigismundo."

29'
 Aiioiiyimis Stirpinensis,
Monachus Cisterciensis,
saec. 13/i4.

In dem handschriftlichen Missale des Cistercienserstiftes Stams im Ober-

inntale, welehes die Nr. 40 tragt und aus dem 14. Jahrhundert stammt,
findet sich eine Reilie von Tropendichtungen, wek-lie augenscheinlich von
einem mid demselben Dichter herruhren. Da sich aufserhalb Stams keine
Spur derselben findet, werden wir voranssetzendiiifen, dafs sie iri und tiir
dieses Stift vertarst wnrden.

428. (1.) In Xatiritate Domiui.

Super Sanctus.

1. Ave, veium tu solamen, 2. Ave, vera lux caecorum,

Mitte nobis sacrum flamen, Laude dignus angelorura,
lesu Cliriste, sis iuvamen lesu Christe, egenorum
Tribulatis et levamen. Consolator et bonoiam.

3. Ave, petra fluens mella,

Ungucntorum fragrans cella,
lesu Christe, lux novella,
Dona nobis pacis mella.

42». (2.) De Corpore Christi.

Super Sanctus.

1. Ave, panis angelorum, 2. Ave, sanguis delicatus,

Ave, decus electorum, Per tc homo est renatus,
lesu Christe, tu nostroram Tu sis noster advocatus,
Morbos sana vitiorum. Qui pro nobis est oblatus.

3. Ave, panis angelorurn,

Medicina peccatorum,
lesu Christe, fons hortorum,
Dona paccm supernorum.
 453

430. (3.) De Beata Maria V.

Super Sanctus.

1. Ave, rosa delicata, 2. Ave, stella claritatis,

Gabrielesalutata, Paradisusvoluptatis,
0 Maria, Deo grata, 0 Maria, deitatis
Sis nobis refugium. Nobile trielinium.

3. Ave, vivus fons hortorum,

Quem mens sitit contritorum,
0 Maria, peccatorum
Dulce refrigerium *).

431. (4.) De Beata Maria Y.

Super Sanctus.

1. Ave7 virgo generosa, 2. Ave, mater Salomonis,

0 regina gloriosa, Madens vellus Gedeonis,
Tu sis nobis gratiosa, Gratiarum plena donis,
0 Maria. 0 Maria.

3. Ave, humilis anrilla

Dei veri, quam pusilla
Tua lactas ex mamilla,
0 Maria.

432. (5.) De sancto lohanne Bapt.

Super Sanctus.

1. Ave, dulcis praeco Christi, 2. Ave, lucifer praeclare,

Qai ut stella micnisti, Ave, lumen tu solare,
0 lohannes tu fuisti 0 lohannes, doctor clare,
Praeparator viae Christi. Decus mundi singulare.

3. Ave, Christi tu baptista

Atque dulcis syraphonista,
0 lohannes, citharista,
Prophetarum agonista.

J)Uberschrift:,,Inomnibus
festivitatibus
beataeMariae
virginisgloriosae."
- 1, 2 wird je nach denFestenabgeandertin: Hac die puriticata- Super
caelos exaltata - Quae de regum stirpe nata.
 - 454 -

433. (6.) De sancto lohanne Ev.

Stiper Sanctus-

1. Ave, decus castitatis, 2. Ave, gemma generosa,

Rubens rosa caritatis, Stella mundi luminosa,
0 lohannnes, flos aestatis, 0 lohannes, fac forraosa
Paradisus voluptatis. Nostri cordis maculosa.
3. Ave, cella puritatis,
Lux divinae claritatis,
0 lohannes, veritatis
Doctor, vas humilitatis.

434. (7.) De saucta Maria Magdalena.

Super Sanctus.

1. Ave, nubes pluviosa, 2. Ave, pia, fide plena,

Nigra quondam, nunc foimosa, Spes salutis, vitae vena,
0 Maria, vernans rosa, 0 Maria Magdalena,
Nostra corda fac formosa. Duc ad caeli nos amoena,

3. Ave, speculum virtutum,

Iter nostrum tu fac tutum,
0 Maria, nobis scutum
Contra hostera sis versutum.

435. (8.) De Corpore Christi.

Super Agnus.

1. Ave, panis angelorum, 2. Ave, sanguis, dulcis potus,

Kegum rex universorum, Per quera plene fuit lotus
lesu Christe, peccatorum A peccatis mundus totus,
Miserere miserorum. Sanus factus est aegrotus.
3. Ave, panis angelorum,
Lumen verum et decorum,
lesu Christe, laus sanctoram,
Dona pacem beatorum.

430. (9.) De beata Maria T.

Super Agnus.

1. Ave, geramacastitatis, 2. Gaude,virgo benedicta,

Paradisus deitatis, Vero sole tu amicta,
0 Maria, flos aestatis, 0 Maria, vere dicta
Sis nobis umbraculum. Dei habitaculum.
 - 455 -

3. Ave, virgo, flos vernalis,

Mulierum nulla talis,
0 Maria, stella maris,
Christi tabernaculum.

437. (10.) De beata Maria V.

Super Agnus.

1. Ave, summacreatura, 2. Ave, stellis coronata,

Mater vera, virgo pura, Luce solis trabeata,
Quaenaturae frangis iura, Sempermanensillibata,
0 Maria. 0 Maria.

3. Ave, gaudium sanctorum,

Quam vox laudat angelorum,
Te coronat rex caelorum,
0 Maria.

438. (11.) De beata Maria Y.

Super Agnus.

1. 0 Maria, fide plena, 2. 0 Maria, tu fecunda,

SponsaChristi, spes serena, lesu Christo placens munda,
Frange leti nequam frena, Nos absolve de profunda
Daemonisne laedat poena1). Procellosamaris unda.
3. A Maria, tu solamen
Patrem posce, natum, flamen,
Ut futurum post exameu
Nos cum sanctis locet. Amen.

439. (12.) De saucto lohanne Bapt.

Super Agnus.

1. Ave, stella raatutina, 2. Ave, rosa, flos sanctoium,

Quam illustrat lux divina, Ave, dux apostolorura,
0 lohannes, a ruina 0 lohannes, te cunctorura
Nos conserva serpentina. Laudent ora populorura.

3. Ave, lumen admirandum,

Orbi toti praedicandura,
0 lohannes, et laudandura,
Nos accende ad amandum.

1, 4 Ne daemonis laedaraur poena.

 - 45(3 -

440. (13.) De sancto lohanne ET.

Super Agnus.

1. Ave, custos tu Mariae 2. Ave, lumen orbis clarum,

Et caelestisvas sophiae, Ave, florens flos rosarum,
0 lohannes dulcis, pie, 0 lohannes, tu nostraram
Clarus dux caelestis viae. Dele sordes raacularum.

3. Ave7 apis mellis plena,

Ave, mundi lux serena,
0 Ichannes, sine poeria
Duc nos caeli ad amoena.

441. (14.) De sancta Maria Magdalena.

Super Agnus.

1. Ave, ludith pulchra, fortis, 2. Ave, dulcis advocata,

Quae necasti ducem mortis, Resurgendi forma data,
Duc, Maria, nos de portis 0 Maria, Deo grata,
Leti et fac tuae sortis. Perduc nos ad caeli prata.

3. Ave, lotrix pedura Cbristi,

Lacrimando quos lavisti;
0 Maria, tunc audisti:
Sint dimissa, quae fecisti.
 Matthaeus Ronto,
Monachus Olivetanus,
f 1443.
Matthaeus Ronto war von venetianischen Eltern in Kreta geboren. Wo
und waun er sich jene schomvissenschaftlicheBildung aneignete, welchc ilin
befahigte, Dantes Gottliche Komodie in eleganten Hexametern zu um-
schreiben, wird uns nicht berichtet. Wir erfahren nur, dafs er als Monch
des Olivetanerklosters bei Siena 1443 gestorben.
In der Handschrift 77 des CistercienserstiftesWilhering a. D. finden sich
unter anderen Abhandlungen und Poesien Kontos die im folgenden mit-
geteilten Hymnen. Dleselben sind bereits aus gleicher Quelle mitgeteilt voii
0. Grillenberger, Studien und Mitteilungen aus dem Benediktiner- und dem
Cistercienserorden,XII (1891), 17 ff. und 814 ff. Auf diese Abhandlung sei
riicksichtlich des sonstigen Inhaltes der Wilheringer Handschrift verwiesen.

442. (1.) Hymnus de Yiduis sanctis.

Ad Vesp. et Noct.

1. Euge, confratres, hilares canamus

Strenuos mores nitidamque vitarn
Huius ac almae mulieris aeque
Neumate pulchro.

2. Ista, dura vixit, famulata Christo

Perstitit semper documenta servans
Eius et iussus calido creantis
Corde peregit.

3. Haec fuit constans animo meraci,

lugiter prudens, humilisque caelebs,
Nec Deum caeli metuit tonantem
Femina sacra.

4. Omnium iutrix inopum benigna

Degit ac optans aliis feraces
Res, suum corpus maceravit acri
Ipsa ducatu.
 5. Eius ad sacrum veniens sepulciam
Quisquis aegrotus fieri rogando
Corporis compos validi repente
Sanus abibat.

6. Ergo laudemus mulieris acta

Mira praesentis sapido canore,
Ipsa pro nobis rogitans ut exstet
Cuncta regentem.

7. Gloriam patri tribuamus alto

Et suo celso genito vicissim,
Flamini sancto referente ritu
Tempus ad omne.

Collect. ms. Hilariense saec. 15. Cod. Hilarien. 77. - - 2, 2 Praestitit.

- 3, 1 Nec fuit. - 7, 3 reverenterit. - ,,Cum ecclesia catholica lesu
(Jhristi exigeret hymnum communem sacris mulieribus non virginibus assjg-
nari, et nullus christicola iam peritus huiusmodi caritatem ipsis deflecteret[ur]
efticere velle sanctis, ego ipsarum sacrarum mulierum ardore permotus ad
hiudem atque decus illarum me obnixe deflexi subsequentem hymnum versu
sapphico et adonico fabricare et potest cani sub tono Virginis proles opifex-
(/ue matris vel sub tono Iste confessor Domini sacratus etc. Ergo in
nomine Domini nostri lesu Christi sic moderae dicamus ad vesperas et ad
matutinos." - - Ctr. Grillenberger 1. c. 321 sq.

443. (2.) Hymnus de Viduis sauctis.

In Laudibus.

1. Ista praebebat faciem facetam

Omnibus, nullum referens inane
Verbulum, misit sapiens sed omne
Famen ab ore.

2. Sola persistens volitabat usque

Ad Dei caelos soliumque mente
Illa devota mulier supernum
Numen avendo.

3. Haec lesum Christum,Dominumpolorum,

Saepe secretis lacrimis rogabat
Pectus et tundens gemitus levabat
Cordis ab imo.

4. Os suum sanctos recitabat hymnos

Dulce vel psalmos modulo prophetae,
Rebus in mundi reliquis silebat
Infima spernens.
 - 459 -

5. Ergo laudemus mulieris acta

Mira praesentissapido canore,
Ipsa pro nobis rogitansut exstet
Cuncta regentem.

6. Gloriam patri tribuamus alto

Et suo celso genito vicissim,
Flamini sancto referente ritu
Tempus ad omne.
Collect. ms. Hilariense saec, 15. Cod. Hilarien 77. - - 3, 2 lacrimis
icebat.- 3, 3 tundes.- - Cfr. Grillenberger1. c. 322.

444. (3.) De sancto Paulo.

1. Ut tibi gratum modulumcanamus,

Qui tuas laudes recitet decenter,
Nos modo dignos facito, precamur,
Splendide Paule.

2. Tu lesu Christi vocitatus hostis,

Saulus exstabas prius, inde factus
Paulus es fidus, sibi stans amicus
Corde meraci.

3. Ille te cudit lesus altus imum

Christus, in terram ruis et supinus,
Impos et caecis oculis moraris
Stratus ab illo.

4. Inde tu sanas acies resumis

Et fame laete comedis solutus,
Fluctibus sacrae fidei lavaris
Maxime fulgens.

5. Vas es electum Domini polorum

Doctor et gentis gradiensque praeco
Praedicas Christum miserura per orbera
Ore perito.

6. Raptus ad caelum deicum fuisti

Atque migrato puero dedisti
Ipsius vitam, colubrum sed igni
Pendens edacem.

7. Publii patrem precibus calore

Liberas febris, gravibus flagellis
Plecteris Christi reciaens honorera
Nulla timendo.
 - 4130 -

8. Ut tui verbi documenta clara

Orbis illustrant populos thleles,
Militans fanum nitido decore
lugiter ornans.

9. Naufragum ponto ferulisque caesnm

Sporta te muros profugum per artos
Detulit passum tenebras atroces
Carceris atri.

10. Hle crudelis Nero Caesar anget,

Efferus leti capitalis ense
Abstulit vitam tibi, sancte Paule,
Corporis aequi.

11. Martyr et tandem celebratus isti

Miles ad caeli solium snperni,
Et tuis miris meritis ibidem
Utere perpes.

12. Tuque pro nobis nocuis rogato,

Qui Deurn tauto redimit nitore,
Teque dilectum pretiatur alte,
Paule benigne.

13. Gratias sibi referamus ergo,

Qui tuo tantara tribuit labori
Gloriani, Christo, decus atque magnum
Tempore toto.
Collect. ms. Hilariense saec. 15. Cod. Hilarien. 77. - - 13, 1 tihi. -
13, 3 Christi. - ,,Hunc hymnum ad honorem gloriosi apostoli, sancti Pauli,
versu sapphico et adonico feriate (oder seriate) composui. Tres primi versus
sunt sapphit/i, quartus vero adonius in onmi quaternario collocati. Potest dividi
in tres partes ad vesperos, ad matutinos et ad laudes sicut: Ut queant laxis
resonare fibris, Autra deserti teneris sub annis, O nimis felix meritique
celsi." - - Cfr. Grillenberger 1. c. 321.

445. (4.) Translatio in metrnm hymni ATC nuris stella.

Alma Dei genetrix et caeli ianua felix,

Fulgida stella raaris, virgo perennis, ave.
Id Gabrielis Ave quae fortis ab ore tulisti,
Nos miseros funda pacis in arce ratae.
5. Quae celebranda parens rautasti nomen et Evae,
Tu mala nostra fuga, tu bona cuncta pete.
Vincula solve reis et profer lumina caecis
Matris et insinua te retinere statum.
Te medianteprecespro nobis ille capessat,
10. Qui tulit esse tuus natus in orbe Deus.
 Virgo super cunctos homines et mitis et alta,
Fac humiles, castos, nos bene labe luens.
Da quoque puriticae vitae munimina nobis
Ac iter impavidum cruro.quetuta para,
15. Ut genitum speculando tuum solemur in aevum
Grataque laetitiae dona lucreraur ibi.
Laus benedicta Deo patri natoque superno,
Spiritui sancto sit tribus unus honor.

Collect. ms. Hilariense saec. 15. Cod. Hilarien. 77. - - 3 Ad Gabrielis.

Cfr. Grillenberger 1. c. 317.
 Hieronymus de Werdea,
Prior Lunaelacensis,
t 1475.

Hieronymus de Werdea oder von Monsee, mit seinem Taufnameu

Johannesde Werdea, war zu Donauworth in Schwabengeboren,ward Magister
der freien Kihiste an der Wiener Hochschule und lehrte an derselben bis 1451;
er trat dann in die Benediktinerabtei Monsee bei Salzburg, machte den
1. Januar 1452 Profefs, ward 1463 zum Prior erwahlt und starb den 9. Ok-
tober 1475.
Er ist nicht, wie oftsrs geschehen, mit dem etwas jiingeren Johannes
Fabri, alias Obermayr, de Werdea zu verwechseln, welcher der schonen
Kiinste Magister und Baccalaureus legum ac decretorum und 1486 Rektor
der Universitat Leipzig- war und sicb auch als lateinischer (didaktischer)
Dichter betatigte. (Vgl. die Matrikel der Unirersitat Leipzig, herausgegeben
von Georg Ehrler I, 351; Fabricius Bibl. Lat. med. et inf. aetat. II, 544).
Hieroiiymus voii Monsee oder, wie er selbst schreibt, Mense, war sowohl
vor als nach seinem Eintritte in den Orden ein ebensofleifsiger Kompilator
und Schreiber vcm Codices als fruchtbarer theologischer Schriftsteller. Be-
ziiglich seiner schriftstellerischenTatigkeit sei verwiesen auf Vincenz Staufer,
Mondseer Gelebrte, Wien 1864, S. 16 ff. und Mantissa Chronici Lnnaela-
censis bipartita, Monaehii et Pedepoiitani 1749 II, Nr. 366 ff.
Aufser den Dichtuugen, welche der Hymnenliteratur zuzurechnen sind,
finden sich. in Wiener und Miinchener Handschriften noch manche andere
poetische Versuche des Hieronymus, vor allem eine Vita metrica des Patrons
von Monsee, des hl. Wolfgang, mit dem Anfang: 0 pater alme Deus, Wolf-
gangi gesta canendo. Das von Staufer unter Nr. 28 erwahnte Carmen sap-
phicum in honorem virginis Mariae mit dem Anfange 0 Dei nostri genetTix
Maria konnte ich nicht auffinden; ebensoweni» Nr. 6. Passio Domini nostii
lesu Christi poetice descripta.

446. (1.) Carmen ad D. N. lesum Christum.

Memor mei, fili Dei, 2. Etsi raulta sunt, qnae stulta

Preces meas respice, Fecerit praesumptio
Parce flenti et dolenti Te laedendo et perdendo
Peccata quam pluriraa, Tuam, Christe, gratiam,
Quae commisi et admisi Ego tamen consolamen
Scienter et neqaiter. Exspecto certissime.
 463 -

3. Non despero,sed te quaero, In hac vita sic me dita

Fonsmisericordiae, Donissalutaribus,
lesu Christe,non desiste, Ut per viam ire sciam,
Mihi, quaeso,tribue Quaeducit ad patriam,
Fontem clarum te aquarum Ne plus cadam,sed evadam
Gustareviventiura. Poenas,quasdemerui.
4. Da virtutum rnibi scutum, Cordelaeto iam te peto,
Ne in bello corruam, Ne me, lesu, punias
Quo ignitis me sagittis Propter ea, quae mensmea
Daemonvult illidere, Admisitpraeterita,
Ad te Deum, ut tropaeum Quaeiam vere praecavere
Mibi des, confugio. Propono firmissime.

7. Me in bono, quod propono,

Fac, lesu, persistere,
Ante finem ne declinem,
Ad te devotissime
Fundo precem, ne in necem
Decidam perpetuam.
Collect. ms. Lunaelacense saec. 15. Cod. Vindobonen. 3604. A. -
Colleet. ms. SS. Udalrici et Afrae anni 148]. Clm. Monacen. 4423. B. -
Incipit carmen ad D. N. lesum Christum pro impetranda peccatorum venia
sub nota Tibi, Christe, splendor patris, decantandumAB. - Erwahnt vun
Staufer 1. c. unter Nr. 29.

447. (2.) De Nomine lesu.

1. Illibatae rnatris nate, 4. Suspirantemet clamantem

Fili Dei, precor mei Ad te Deum audi reum
Cordis raunda latebram, Solita clementia,
Ut aperte et diserte Contristatum, sed signatum
Mente tota et devota Signo crucis, hostis trucis
Hymnos tuos proferara. Servans a saevitia.

2. Heli, heli, rector caeli, 5. Vas honoris, mors erroris,

Nunc attende et accende Opto nimis, ut imprimis
Me supernagratia, Tui des memoriam,
Nam sincero corde quaero Ut decenter et frequenter
Tibi ferre et offerre Puro corde sine sorde
Laudum sacrificia. Tuam cantem gloiiam.

3. Eruditum et munitum 6. Splendor patris, bonor matris,

Tuae legis, qua nos regis, Ob insigne tuum digne
Fac me per elogium, Nomenfac me strenue
Quotimore et amore Te laudare,praedicare,
Possimtui seraperfiui TJt finita carnis vita
Per hoc soliloquium. Gaudeamperpetue.
 464 -

Collect. ms. SS. Udalrici et Afrae anni 1481. Clm. Monacen. 4423. -
JNach 3, 6 zu urteilen vielleicht Einteilung zu einem langeren Gedichte.
Die Autorschaftdes Hieronymusergibt sich wohl aus dem Vergleich des
Liedes mit Nr. 1 und 5.

418. (3.) De Nomine lesu.

1. lucreata, patre nata, 4. Sic me vere paenitere

lesu, sapientia, Mea fac flagitia,
Te laudantum et amantnm Ut evulsa et expulsa
Choris me associa, Anirai tristitia
Sumens pauca licet rauca Tibi tandem laudes cantem
Laudum sacrificia. Cordis cum laetitia.

2. Haec attende et perpende 5. Virtus patris, decus matris,

Servi famulitia, Mentis quo duritia
Quis honoro et adoro Est soluta et abluta
Tua beneficia, Mundi sunt exitia,
Uti dignus, non indignus Haud mespernas, sed me cernas
Tua sim praesentia. Consueta clementia.

3. Eia, Clniste, gressumsiste, 6. Supplicantiset laudantis

Auscultans cum gratia Te per haec sequentia,
Te paventem et fatentem Sume vota, quae devota
Tibi sua vitia, Offero instantia
Quae gregavit et patravit Et finita me hac vita
Sua ab infantia. Tuo vultu satia.

Collect. ms. SS. Udalriei et Afrae anni 1481. Clm. Monacen. 4423. "-
Ist in der Hs. ohne Uberschrift, folgt aber unmittelbar auf Nr. 2 und scheint
naoh 6, 2 fast wie dieses Einleitimg zu einem anderen langeren Gedichte ge-
"wesen zu sein.

44J). (4.) Psalteriuin Domini N. lesu Christi.

lesu, da, quod canimus 2. lesu, qui per os David

in psalmis, ut sequamur, olim cecinisti:
Ne ab infidelium Cur gentes frerauerunt?
errore seducamur, et nobis subvenisti,
Nam primi nos materia Tuam per passionem
psalmi sic informavit, a paganis et malis
Quae aliis ut prologum HominiLtus nos liberans
Esdras sic adaptavit. protege sub alis.

Dies Psalterium ist bereits ia der Sammlung der Reimpsalter mitgeteilt.

Vgl. Anal. XXXV, 64 ff. Erwahnt von Staufer 1. c. unter Nr. 14.
 465

450. (5.) De Beata Maria V.

1, Frater ego,qui non nego 3. lesumChristum,mitemistura,

Me peccasseplurimura, 0 regina gloriae,
Rogo, pia o Maria, Ex te natum, tam beatum
Placa niilii filiurn, Puro corde colimus,
Adqnemtendana,uttremendam Regemverum atque rerura
Evadam sententiam. Creatorem omnium.

2. Tu es illa, quae mannlla 4. 0 Maria, mater pia,

Filiuni lactaveras, Hoc a te deposcimus,
Et si mille petis, ille Ne saluti restituti
Nil negare poterit; Nos peccemusiterum;
Rogo ergo, sacra virgo, lesu bone, sic dispone,
Me et omnes adiuva. Ut matrem rogavimus.

5. Maris stella, interpella

lesum, tuum filium,
Ut finita carnis vita
In caelesti patria
Simus sine semper fine
Gloriae participes.
Collect. ms. Lunaelacense saec. 15. Cod. Vindobonen. 3604. A. -
Collect. ms. SS. Udalrici et Afrae anni 1481. Clm. Monacen. 4423 B. - ,,Haec
leronimus" B fol. 131 b. - Acrosticlion: Frater leronimus.

451. (6.) Super Salve Regina.

1. Salve, regina, sub tuo regimine

Militare cupientes, o domina,
Tibi nos totos committimus, ut mente,
Corpore quoque regas nos totaliter,
Reotores namque sumus nos inutiles.

2. Misericordiae fons recte diceris

Eo, quod tibi commissuraofficium
Est miserendi; absit ergo, domina,
Ut desperemus; confidimus potius
Salvari per tuam misericordiam.

3. Vita, dulcedo et spes nostra solida:

Vita, quia tu mortuos vivificas,
Dulcede eo, quod amaritudinem
Peccati pellis, spes eo, quod filii
Tui cari sumus redempti sanguine.
Dr eves , HyranographiLatini. I. 30
 466 -

4. Salve, Maria, iam secundo dicimus,

Salve, ut tam ab intra quam exterius
Per te custodiamur, o sanctissima
Virgo Maria; quod petimus, impetra,
Sunt sine te preces nostrae invalidae.

5. Ad te damawus circumdati undique

Inimicorum insidiis valide;
Si tardam vocem amittimus clamando,
Cito adiuva, ne tuis clientulis
Unquam praedominentur hostes pessimi.

6. Exules filii Evae a patria

Petimus, ut non exsules a gratia
Simus vel a te vel a Christo capite,
Sed te regentc mens nostra conformis sit
Voluntati tui dilecti filii.

7. Ad te suspiramus nos tamquam parvuli,

Qui inatrum sugere cupiunt ubera;
Amor namque, quo sumus inebriati,
Cogit nos ad te suspirare, domina;
Exaudi nos ergo rnisericorditer.

8. Gementeset flentes nostras raiserias

In hac lacriwarum valle deposcimus,
Tuum auxilium ne subtrahas nobis,
Quia, si tu nos dcseris, mox cadimus
A spe, o virgo, quara de te concepimus.

9. Eia, eia ergo, advocata nostra,

Tuae nos pietatis advocatio
Commendet ei, qui nostram advocatam
Te statuit, uti caelestem patriam
Donare velit nobis post exsilium.

10. lllos tuos misericordes oculos

Ad nos converte, qui catervas daemonum
Fugant, expellunt tenebras vitiorum,
Corda accendunt, trahunt ad caelestia;
Hos oculos ad nos converte, domina.

11. Et lesum benedictum fructum ventris tui,

Creatorem et redemptorera omnium,
Qui propter nos propterque nostrara salutem
Homo factus est passusqueturpissimam
Mortem, lesum, quaeso; fructum ventris tui,
 - 467 -

12. Tu nobispost hoc ostendeexsilium,

Ut tecum laeti cumquesanctis angelis
Tandem in caelis et cum omnibus sanctis
Eius aspectu desideratissimo
Promereamur sine fine perfrui.

13. 0 clemens pauperum praesidiaria,

Exaudi preces devote rogantium
Et quam plurimis peccatis maculatos
Tuis, Maria, sanctissimis meritis
Ab omni culparum resolve vinculo.

14. 0 pia mater, o regina gloriae,

Quae es cunctorura horainum spes unica,
Ex intirais te precamur praecordiis,
Ut nos, indignos licet tuos famulos,
Eripere velis ab Orci crucio.

15. 0 dulcis Maria, o dulcis doraina,

In hora mortis nobis fer auxilium
Et tecura perduc ad caeli palatia,
Ut patrem, filiura, sanctum paraclitum
Tecum lauderaus iugiter in saeculum.

Collect. ms. Lunaelacense saec. 15. Cod Vindobonen. 3848. --9, 1 ut

caelestem. - - 13, 4 solve.

452. (7.) De sancto Benedicto.

1. Puer petens eremum, 3. Teque quidara presbyter

Sancte Benedicte, Die dura paschali
Linquens Romae studium, Visitat, celeriter
Miles o invicte, Occasionetali
Fractum capisterium Romanum quiescere
Q.ui compingis prece, Deus a labore
Fac rae, quaeso, liberum Vult et te clarescere
A secunda nece. Mundo cum honore.

2. Tuum desiderium 4. In specu penuriae

Dum Romanus novit, Quando latitasti,
Tibi tradit habitum Merulam luxuriae
Et pascendofovit, Sic a te fugasti,
Dura te reddit stabilem Urticis et vepribus
Accedens ad cellam, Mox te involvisti,
Daemoniactans lapidem Sicquecarnis motibus
Fregit campanellam. .Plenerestitisti.
30*
 - 468 -

5. Per crucis signaculum 10. Egressus est Placidus

Vas, quod venenatura Aquam hauriendo
Continebat poculum, In lacumque longius
Rumpeus, praesentatum Tractus est cadendo;
Tibi a discipulis, Mauro pater imperat:
Quos ob hoc liquisti, Curre sine mora!
Locum solitudinis Qui parens extraxerat
Iterum adisti. Ipsum in hac hora.

6. Plura monasteria 11. Presbyter Florentius

Illic dura struxisti, Non valens habere,
Post tua vestigia Quod tu, tuis actibus
Multos attraxisti, Coepit invidere,
Placidum Tcrtullius Panis, quem susceperas,
Enticiusque Maurutn Veneno infectus
Tibi tradunt, quos tu plus A corvo, ut iusseras,
Diligis quam aururn. Longe est proiectus.

7. Fuit frater tepidus 12. A cultu Apollinis

Malorumque morum, Populura avertis,
Niger quem puerulus Arara tanti criminis
Traxit extra chorum, Penitus subvertis,
Hunc dum virga percntis, Quod Satan gravaverat,
Fit in Dei laude Saxutn levigasti,
Promptus, quem sic eximis Ignem, quem succenderat,
Daemonis a fraude. Sophisticum monstrasti.

8. Labor erat fratribus 13. Pavies quem triverat,

Aquam hauriendo, Parvum monachellnra
Ferre sitientibus Orans pater suscitat
Montem descendendo, Atque rusticellum;
Tunc tres petras in una Fratres, quos contigerat
Rupe posuisti, Cellam exivisse,
Orando in copia Prophetando vicerat
Aquam produxisti. Foris comedisse.

9. Gothus dum quodam loco 14. Totila rex dubius,

Falcastro succidit Utrum te decoret
Vepres, de manubrio Prophetiae spiritus,
Ferrum prosilivit Mittit, ut exploret,
In lacumque cecidit, Cui sine dubio
Pater dum oravit, Sic propheta eris,
De profundo rediit, Anuo regni dccimo,
Manubrium intravit. Dicens, morieris.
 - 469 -

15. Aquinensemclericura 20. Dum consumptispanibus

A daemone vexatum, Fratres conturbantur,
Ne carnis edulium Increpationibus
Sumat, per mandatum Tuis animantur
Stringis, nec ulterius Et si miuus hodie
Ordines accedat, Panes suut inventi,
Ne fortassis acrius Cras farinae modii
Daemon eum laedat. Patebunt ducenti.

16. Theopropus nomine, 21. Fratribus, quos miseras

Vir per te conversus, Claustrum construendo,
Tuara dum quadam die Sicuti promiseras,
Cellam est ingressus, Ad hos veniendo,
Flesti amarissime Quadam in visu nocte
Et, dura causam quaerit, Tu apparuisti,
Dicis: o carissime, Quomodo construere
Claustrum illud perit. Debeant, monstrasti.

17. Frater, qui tibi ferre 22. Moniales feminae

Flascones debebat Satis ostendebant,
Duos, in itinere Tua sancta famina
Uuum abscondebat, Quautam vim habebant,
Quem dum pro hoc clanculo Dum pro linguae vitio
Culpas delinquentem, Fit a Deo rata
In absconso vasculo Excommunicatio
Reperit serpentem. Illis comminata.

18. Qui a monialibus 23. Ad parentes suos it

Mappulas acceptas Monachus non sane,
Abscondebat, talibus Nam dum sine tua fit
Verbis fratrem tractas; Benedictione,
Certe praesens fuerara, Sepulturae traditum
Has dum accepisti, Terra bis proiecit,
Quodqueeas videram, Donec sibi aditum
In sinum abscondisti. Deus per te fecit.

19. Fratrem, quem superbiae 24. Monacho instabili,

Spiritus tentavit, Claustrumqui exivit,
Qoi lucernae lumine Patre venerabili
Tibi ministravit, Oranteoccurrit
Non parum sed acriter Draco sat horribilis
Pro hoc increpasti: Dei iussione,
Signa cor tuum, frater, Fitque frater stabilis
Male cogitasti. In promissione.
 - 470

25. Puer elephanticus 30. 0 pater sanctissirne,

Tibi praesentatur, Plus quam tu valebat
Per te quoque citius Soror illo tempore,
Sanitati datur, Imbrem dum trabebat
Alterque pro debito De caelo oratio
Graviter afflictus Eius; fit, quod cupit,
Tuo sancto merito mox inundatio
Liber est effectus. Pluviae erupit.

26. Sic ab adversario 31. Post boc die tertia

Puer venenatur, In cella dum fuisti,
Eius cutis vario Elevans in aera
Colore mutatur Oculos vidisti
Et leprosus creditur, Animam sanctissimae
Tuae pietati Sororis Deo carae
Praesentatus redditur In columbae specie
Primae sanitati. Caelos penetrare.

27. Erat in Campania 32. Vidisti ab angelis

Tunc alimentorum Animam Germani
Maxima inopia, Deferri antistitis
Subdiaconorum In caelura Capuani;
Utri quando modicum Testos buius tribuam
Olei dedisti, Diaconum Servandura,
Yas, quod erat vacuum, Theopropum etiam,
Plenum reddidisti. Patrem venerandum.

28. Seniorem monachum 33. Inter tot miracula,

Daemon dum intravit Pater, qui clarebas,
Audacter non modicura Per doctrinae studia
Eumque vexavit, Etiam fulgebas,
Dum ei solummodo Quod in sancta regula
Alapam dedisti, Satius praetendis,
Daemonem continuo In qua, tua opera
Ab eo expulisti. Quanta sint, ostendis.

29. Zalla quidam nomine 34. Tui quando obitus

Rusticum constrictum Diem prophctasti,
Loris tenet, utique Erectis sursum manibus
Graviter afflictura, Spiritum efflasti,
Quem pater sanctissimus Via strata pallis
Ab eo absolvit, In caelum usque tendens
Solo visu citius Te dat caeli gaudiis,
Lora dum resolvit. Lampadibus resplendens.
 - 471

35. Nunc et semper salvet me

Sanctus Benedictus,
Quatenus a daeraone
Semper sim invictus
Utque a suppliciis
Tutus sim inferni
Et fruar deliciis
Regni sempiterni.
Collect. ms. Lunaelacense. saec. 15. Cod. Vindobonen. 3604. A.
Collect. ms. Lunaelacense anni 1518. Cod. Vindobonen. 4120. B. - Collect.
ms. S. Petri Salisburgen.[?J saec. 15. Cod. Vindobonen. 3402. C. - - Orat.
ms. S. Petri Salisburgen. saec. 15. Cod. Petrin. b II 30. D. - - Collect. ms.
S. Petri Salisburgen. saec. 15. Cod. Petrin. b VI 3. E. - - Collect. ms.
SS. Udalrici et Afrae anni 1481. Clm. Monacen. 4423. F. -- Collect. ras.
SS. Qdalrici et Afrae saee. 15. ex. Clm. Monacen. 4381. G. - Cod. Mellicen.
932. saec. 15. H.
1, 4 omni victe D. - - 1, 6 compingens D. - - 1, 7 sq. In quo purgatur
triticum A, tua nutrice H. - - 3, 1 Te quam D. -- 6, 2 duxisti G. -- 6, 6
Euticiusque A; Enticusque E; Eutriciusque D. -- 7, 8 A daemonisAFG. - 8, 1
Labor exstat DE. -- 10, 8 Eum in DE. --11, 3 tuis ac tibi E. -- 13, 1 Paries
qui E, Paries que F. - - 14, 6 eras E. - - 17, 2 FlosconesD. - 17, 3 Duas
C. - - 18, 7 Quique eas H. - - 20, 1 Cum E. - - 23, 6 eiecit E. - - 26, 1
Hic ab E. -- 26, 2 Quidam venenatur AE; Quaedam G. -- 26, 3 Quod
eixascutis FG. - - 27, 5 Qui qnando E. -- 28, 5 Sed ei solum modo DE.
- 29, 1 Salla quidam CEG. - - 31, 6 Deo fehlt C. - 32, 3 sq. Capuani
praesulis In caelum deferri GE. - - 34, 6 usque fehlt C.
,,Haec pater leronimus, Lunaelacensis coenobii professus" F. - - ,,Car-
men de vita beati Benedicti, snb nota Ave vivens hostia cantandum,
conformiter ad secundum librum dialogorum beati Gvegorii papae." BFG.
- Erwahnt von Staufer 1. c. unter Nr. 30.

453. (8.) De sancto Floriano.

1. 0 martyr Christi, Floriane inclite,

Exemplum dabas efficax fidelibus,
Dum ad martyrii coronam festinans
Amore Dei Lauriacum properas
Et tuis nuntias commilitonibus:

2. Quid fratres alios iam diu quaeritis?

Ite et cito sic dicite praesidi,
Quia et ego vere sum Christianus;
Tunc te praesentant Aquilino praesidi,
Sed nec minis terreris nec verberibus.

3. Ad pontem igitur Anesi fluminis

Perductus, ut mergaris, oras et dicis:
Suscipe, o lesu mi, animam meain;
Crudelisque te iuvenis in tiuvium
Praecipitat, sed mox privatur lumine.
 - 472 -

4. Fluvius autem, expavescensmartyrem,

Nobile corpus elevavit in petram;
lussu divino adveniens aquila
Expansis alis suis in moduni crucis
Sanrtissimi corpus protexit martyris.
5. Qui se devotae feminae Valeriae,
Ut humo corpns condat, manifestavit;
Quae illud virgultis involvens ad locutn
Pergit monstratum et, dum animalia
Lassantur, fons erupit durans hodie.
6. Ad locum ergo scpuhuraeveniens
Corpus secrete sub terra deposuit,
Ubi divina volente clementia
Miles ille martyrque sacratissimus
Innumeris adhuc tioret miraculis.

7. Flori, quo flores, Floriane inclite,

Christo commonda nos tuis precatibus,
Ut, quae commisimus, bic mala relaxet
Et tuis tandem sanctissimis meritis
Perveniamus ad aeterna gaudia.
Collect. ms. Lunaelacense saec. 15. Cod. Vindobonen. 3848. A.
Collect. ms. SS. Udalrici et Afrae anni 1481. Clm. Monacen. 4423. B. -
3, 3 o fehlt AB. - 5 ,">Quaeid virgultis AB. - Erwalmt in: MantissaChronici
Lunaelacen. II sub. Nr. 1-59.").

454. (9.) I)e sancto Georgio.

1. 0 martyr Cbristi miiesque fortissime,
Sancte Georgi, Dominum lesum Christum
Pro me devoto tibi, quaeso, famulo
Deprecare tu precatu assiduo,
Ne vincar, qui infestat rne, a daemone.
2. Et ut vicisti draconem pestiferum
Nobilem liberando regis filiam,
Ita in omnibus adversitatibus
Mihi succurre, dum extreraa maxime
Necessitate constitutus fuero.

3. Det mihi Deus per te fortitudinem

Spiritus sancti, ut concupiscentias
Carnis domare atque vincere queam
Mundoque corde Domino deserviam,
Quousque finis vitae meae clauditur.
Collect. ms. Lunaelacense saec. 15. Cod. Vindobonen. 3848. A.
Collect. ms. SS. Udalrici et Afrae anni 1481. Clm. Monacen. 4423. B. -
1, 4 tu fehlt AB. -- 3, 3 domare et vincere AB. -- Erwahnt in: Mantissa
Chronici Lunaelacen. II, Nr. 395.
 - 473 -

455. (10.) De sancta Ursula.

1. Licet, o virgo Ursula sanctissiraa,

Terreno sponsodesponsatafueris,
Ad tuas tamen et virginum tuarum
Preces intendens, sponsusille caelicus,
lesus plus vobis, quam petistis, tribuit.
2. Qui nedum in castitate virginea,
Pro qua petistis, servavit, sed etiam
Ad palmam vosmet perduxit martyrii,
Quapropter nemo dubitare poterit,
Quin preces vestrae sint permultum validae.
3. Petimus ergo, o martyr egregia,
Pro nobis ad Deum, tuaeque sodales,
Fundite preces, quod taliter vivamus,
Ut post hanc vitam mereamur fieri
Caelestis regni vobiscum participes.
Collect. ms. Lunaelacerise saec. 15. Cod. Vindobouen 3604. -: 2, 3 vos
perduxet. - - Erwahnt von Staufer 1. c. unter Nr. 31.

456. (11.) Oratio <le IJeata Virgine nietrice ex undecim partibus

Tersunm totidemque generibus metrorum coiitexta.
Orans exposcit a te qui, virgo Maria,
Nomen et ipsius infra versiculi monstrant.
Dactylicus disiunctus.
1. Florida virgula, pellere noxia singula cures,
Regia gloria, solvere vincula pessima quaeras.
Dactylicus coniunctus.
2. Atque Dei genitrix pia, virgo serena, Maria,
Tunc rogata dabis famulari parata ministro.
Dactylicus neuter.
3. En, tibi supplico, rae, pia, pacifica, rege, munda,
Respice, quae patior, mihi subveni,virgo Maria.
Leoninus.
4. lamque sis, o vitis fiorida, semper mihi mitis
Et fer opem famulo, virgo beata, tuo.
Caudatus.
5. Radice de lesse quae graderis, tibi caelis
Omnes tu pariter iungere meque velis.
Epanalenticus.
6. Nobis propitia, rogo, sisque misericorsnobis,
In te speramtis,nam et confidimusin te.
 474

Reciprocus.
7. Maxima stella maris, tuo nos, carissimo, nato,
Unire precibus,maxima stella mai'is.
Anadiplosicus,
8. Spes miserorum, pax, requies et gratja dulcis,
Dulcis sis miseris et spem concede salutis.

Anaplioricus.
9. Est pius, est clemens, est plenus Christus amore,
Me mundet, me salvet per te, virgo beata.
Serpentinus.
10. Et moneo, male ne mihi sit, hoc procul averte,
Nunc quia, scis certe, doleo valde male.
Salius sive saliens.
11. Sis medicina, caeli regina, mitteque iuvamen
Esto parata, dona rogata iugiter. Amen.
Collect. ms. Lunaelacense saec. 15. Cod. Vindobonen. 3604. --4, 1
lamqne, o florida vitis, semper sis mihi mitis. - - Akro.stichon: Frater
leronimns de Mense. - Erwahnt von Staufer 1. c. unter Nr. 26.

457. (12.) Predigtlied.

1. 0 muter der parmherczikayt,

Maria, du vil rayne maid,
Zum gotz wort vnfer hercz beraitt,
Was man vns an der Predig fayt.
2. Hilff, das dasfelb an vus entfpriesz,
Vom mund in vnfer hercze fliefs,
Das vns in nichte nit verdriefs,
Und fein all glaubig fell genyefs.
3. Nw pitten wir dich arm vnd reicli,
Dein milte gnad du vns verleich,
Das wir mit dir im hymelreich
Erfrewet werden ewikleicb.

Orat. ms. Tegnrinura saec. 15. Clm. Monacen. 20110. (fol. 238 a) A.
Collect. ms. SS. Udalrici et Afrae' anni 1481. Clm. Monacen. 4423
(fol. 35 b). B. - 1, 2 mayd B. - - 1, 3 wortt B. - - 1, 3 berayt B. - - 1, 4
Als man vnfs 1>. - 2, 1 Hilf fehlt A; vnfs eufpryehen B; entfpruesz A.
- 2, 2 flyefz B. -- 2, 3 Vnd das vnls daraii uicht verdryefz B. - - 2, 4
all glaubigen hell genyeffen B. - - 3, 1 Nun pitten B; dioh fehlt A; reych
B. - 3, 3 in dem hymelreich B. - - 3, 4 ewiclich B.
Hoc carmen edidit et sequentes horas diei sub eadem nota Beata nobis
gaudia magister leronimus de Werdea, monachustunc in Lunaelacu.B.
Aus B bei Wackernagel, Das deutscheKirchenlied II, 693, ohne Angabe
des Verfassers.
 Tliomas a Kenipis,
Canonicus Zwollensis,
t 1471.

Frater Thomas Kempis, wie er selbst, sich schreibt, entstammt dem

niederrheiiiischen Stadtchen Keinpen, wo er 1379 (oder 1380)das Licht der
Welt erblickte. Seiu Vater Johann Hemerken \var Handwerker von Stand,
seineMutter liiefs Gertrud (Kuyt.) Als die Schulender Heimat dem Jiinglinge
nicht langer geniigtfii, ghig derselbe, sich weiterzubilden, uach Deventer
(spatestens1392), wo er zunachstbei Florentinus Radewijus, Vikar der Kirche
zu Deventer, dann bei einer frommen Witwe, und schliefslich wieder bei
Eadewijus,in dessenzu einem Hauseder Fraterherrn umgevvandeltenWohnung
Unterkommen fand und bis 1399 verblieb. Ende September dieses Jahres
erbat und erhielt er die Aufnahme in das regulierte Chorberrnstift Agneten-
berg bei Zwolle, doch erfolgte seine Einkleidung erst 1406. Den 26. Juli
1413 ward er zum Priester geweiht, begab sich 1424 nach Wmdesheim,
ward wahrsclieinlich 1425 zum erstenmal zum Subprior erwahlt, und mufste
den 11. Juni 1429 mit den ubrigen Konventualen infolge der strittigen
Utrechter Bischofswahl den Agnetenberg verlassen und bis 1432 in Lunen-
kerk bei Harlingen eine Zuflucht suchen. Im Jahre 1448 ward er, nachdem
er zeitweise auch dem Rentamte vorgestanden, zum zweitenmale zum Subprior
gewahlt. Im Alter von Wasser in den Beinen belastigt, starb er im 92. Lebens-
jahre den 25 Juli 1471.
Es ist hier nicht der Ort, von den anderen Schriften des gottseligen
Thomas a Kempis, insonderheit von dem unvergleichlichen Werke der Imitatio
Christi zu rt-den. Seine Hymnen und religiosen Dichtungen sind uns teils
in den Ausgaben seiner Werke, teils handschriftlich erhalteii. Unter den
Handschrifteu steht in erster Linie das Thomas-Autograph vom Jahre 1456,
Cod. Bruxellen. 4585-87. ,,Anno Domini Mcccclvi finitus et scriptus per
manus fratris Thomae Keuipis". Die Handschrift enthalt mehrereDichtungen
mit ihren Singweisen; diesewurden von Coussemakerunter dem unzutreffenden
Titel ,,Chantsliturgiques de Thomas a Kempis" veroffentlicht in dem Messager
des Scienceshistoriques de Belgique, 1856, p. 66 ff. Als liturgisch konnen
namlich unter den nachstebend gedruckten Liedern nnseres Autors nur die
Nummern 1 bis 9 einschliefslich gelten, von denen nur eine, Nr. 4, auch
handschriftlich vorkommt. Alle tibrigen Poesien des Verfassers gehoren der
aufserliturgisehen Erbauungspoesie, dem Eeimgebetean, auch dann, wenn
sie, wie meist der Fall, mit Singweisen versehen und diese dem liturgischen
Hymnen-Sequeozen-xind Antiphonengesangeentlehnt siiid. Thomas dichtete
auf solche, ihm aus dem Chorgesangegelaufige Weisen neueTexte, um die-
selben zu seiner Erbauung nicht nur zu rezitieren, sondern auch zu singen.
DieseDichtungensind also, wennman will, ,,gesungene Leselieder"oder,
wie man sich spater ausgedriickthabenwiirde, eine Art ,,christlicherHaus-
musik". Eine Sammlung solcher, der liturgischen entlehnten Hansmusik
ist auch die zweite Handschrift, die uns Lieder des Frater Thomas iiberliefert,
ein im Fraterhaus zu Zwolle geschriebenes
Gesangbiichlein,jetzt Cod.434
 - 476 -

der Stiftung Emmanuelhuizen in Zwolle. Die Lieder dieser Handschrift

wurden zuerst von Spitzen herausgegeben
iix seinerNalezing op mijn
Thomas a Kerapis, Utrecht 1881, 62-74. Venvandten Charakters ist
die Karlsruher Handschrift 368, eine Sammlung von meist mit Singweisen
versehenenLiedern, die August 1786 aus der Auktion Julius' von der Hardt
in die beutige grofsherzoglich badische Landesbibliothek iiberging. Die
Lieder dieser Handschrift hat Mone in seinen Lateinischen Hymnen ,des
Mittelalters an verschiedenenStellen gedruckt, ohne indes in Thomas den
Verfasser zu erkennen. Weniger reichhaltig an Liedern ist die Handschrift
7970 der k. k. Familien-Fidei-Komifs-Bibliotbek in Wien, ein aus den Nieder-
landeri stammendes inusikaliseb.es Quodlibeticum. Aufser den im folgenden
mitgeteilten Liedern euthalt die Handschrift (ahnlicb wie auch Cod. Zwollen.
und selbst Bruxellen.) eino Anzahl von Antiphonen und Responsorien mit
Singweisen, die augenscbeinlich Thomas zum Verfasser haben, bier aber
keine Aufuahme finden konnten, weil sie, in Prosa geschrieben, nicht wohl
als religiose Dicbtungen bezeichnet werden kunneu. Auch die Briisseler
Handschrift eiithalt eiiie solcbe Antiphon: O dulcissime Jesu, quam
amabilis etc. Cous.semaker 1. c. p. 77.
Aus demselben Grunde habe ich auch die ein- zwei- und dreifachen
Akrosticben auf die Namen Caecilia, Agnes und Clara (OperaOmnia 1607 II,
597 sq.) ausgeschlossen. Es sind dies keine Hymnen, auch in des Wortes
weitestein Verstande niclit. Dasselbe gilt von deni iii VL-niachlassigten Versen
geschriebenenLehrgedichte Vita boiii monachi (OperaOmnia 1. c. 590 sqq.)
In das Gebiet der religiosen Lyrik kann es schwerlich einbezogen\verden.

458. (1.) Hyiunus de ss. Trinitate.

1. 0 vera summa trinitas, 3. Tu nostra es felicitas,

Aequalis una deitas, Lux, via, vita, veritas,
Tibi laus, tibi gloria. Tu creator es oraniura,
Honoiy virtus, victoria. Caelorum, terrae, marium.

2. Te invocamus mentibus, 4. Te iure laudant omnia,

Te collaudamus vocibus, Caelestia, terrestria,
Te adoramus genibus, Et infernorum condita
Te flagitamus nianibus. Tibi non sunt abscondita.

5. De patri sit gloria

Eiusque soli tilio
Cum spiritu paraclito
Et nunc et sine termino.

Thomae Malleoli de Kempis Opera Omnia ed. H. Sommalius Antwerpiae.

1607. II, 596.

459. (2.) Hyinnus in Transflguratione Domini.

lesu, salvator saeculi, 2. Lex et prophetae primitus

Redemptis ope subveni, Praedixerunt divinitus
Qui in corpore fragili Te in carne adventurum
Voluisti transforraari. Et pro nobis moriturum.
 - 477 -

3. Beatusventervirginis, 5. Quoagnitodiscipuli,
Quaete fovit in gremio, Petrus, lacobus,lohannes
Alens sacris uberibus Relictis rebus saeculi
lacentem in praesaepio. lesum sequunturalacres.

4. Baptista, praeco nobilis, 6. Post haec in montis vertice

Praedicavit in populis: Orante lesu intime
Ecce, agnus Dei, Christus, Transfiguratur caelitus
Olim promissns patribus. Vultus eius pulcherrimus.

Laus, honor, virtus, gloria etc.

Thomae Malleoli de Kempis Opera omnia ed. H. Sommalius. Antwerpiae.

1607. II, 599. B.

4<>0.(3.) Hymnus de eodem festo.

1. Christe, redemptor omnium, 4. Infunde nuuc piissime

Vera salus credentium, Donum caelestis gratiae,
Audi preces bumilium Ut caritate fervidi
Laudes tibi canentium. Simus et intus lucidi.

2. Vergente mundi vespere 5. Largire tuis servulis

Processisti de virgine, Hunc diem venerantibus,
Ut radius de sidere, Ut tua transformatio
Verum lumen de lumine. Gloriae sit adeptio.

3. E sursora pater tonuit 6. Gloria tibi, trinitas,

Eius te fore filium, Aequalis una deitas,
Hoc et lohannes docuit Quam laudat caeli curia
Perhibens testiinonium. Per infinita saecula,

Thomae Malleoli de Kempis Opera omnia ed. H. Sommalius. Antwerpiae

1607. II, 592.

461. (4.) Hymnus ad Angelos et Sanctos in caelo.

1. Caeli cives, attendite 3. In terris diu vivere

Et, angeli, percipite, Et Christura nondum cernere
In hac valle miseriae Grave nimis est aniraae
Exsulanti succurrite. Languenti eius araore.

2. Vos in perenni gaudio 4. Hinc sponsa in meridie

Et ego in exsilio; Sponsumrequirit anxie,
Pensate,quod gemensdico, Quemmystica sub specie
An mirum sit, quod lugeo. Absenscolit vera fide.
 - 478 -

o. Fides, spes, mera caritas 7. Consoletur exsilium

Clamant: lesu, quo properas? Gratiae stillicidium,
Rabboni,ubi habitas, Fratrum quoquesubsidium
Cur- ire longe simulas? Ac luctus tui praemium.

0. De mea nunc absentia 8. Ad patrem sursum trariseo,

Noli flere, o anima, Ut in misso paraclito
Ibi fige suspiria, Exsultes et in filio,
Quo praecedo, in patria. Quamdiu es in saeculo.
Cant. ms. Zwollense saec. 15. Cod. Zwollen. (Emmamielshuizen) 434.
A. - Orat. ms. Carthusiae Colonien. saec. 15. Cod. Colonien. 28. B. -
Opera et libri vilae Thomae de Kempis imp. Norimbergae 1494. (J. - - Opera
Thomae a Campis. Parisiis 1549. D. - - Opera Thomae a Campis. Dilingae
1567. E. - - Opera Thomae a Kempis ed. H. Sommalius. Antwerpiae 1601.
F. - Thomae Malleoli de Kempis Opera omnia ed. H. Sommalius.Antwerpiae
1607. II, 593. G.
1, 4 Exultati A. - - 2, 3 quid AB. - 3, 4 Lauguentis AB; eius vulnere
B. - 4, 3 sub spe E. - 4, 4 Occlusum cnlit DE. - 5,1 Fides, spes et
caritas DEG. - - 5, 2 Clamat B. - - 6, 2 amica A. - 6, 4 Quo te praecedo in
DEG; praecedeC. - 8, 2 Ut emisso paraclito AB.

402. (5.) Hymims de s. Agnete Yirgiue.

1. Agnetis, Christi virginis 4. Quo rabente angelicis

Et pretiosae martyris, Suscipitur in manibus
Memoriam sollenniter Ac fertur in cubiculum
Agamus unanimiter. Virginibus pollicitura.

2. In annis puerilibus 5. Ibi gaudet in candida

Spretis mundi blanditiis Agnum subsequendostola
Filio matris virginis Atque canit in cithara
Castis adhaesit mentibus. De hostium victoria.

3. Quem, dum in terris viveret, 6. Cuius prece sanctissiraa

Sponsum babere voluit;
Quam vere hunc diligeret,
Sanguine fuso prodidit.
Thomae Malleoli de Kempis.
werpiae 1607. II 597.
Da veniam cum gratia,
Christe, sanctorum gloria,
Per infinita saecula.
Opera Omnia. ed. H. Sommalius Ant-

463. (6.) Hymnus ad eandem s. Agnetem.

Ave, florens rosa, 2. Sumens mel suave

Agnes generosa, Ore lesu, ave;
Virgo speciosa, Casta sponsa Christi,
Martyr pretiosa. Mundutn contempsisti.
 - 479 -

3. Solvepravitates, 6. Vitampraestapuram,
Fuga vanitates, Viam plana duram,
Premeadversantes, Ut intremuscaelum,
Juva dimicantes. Carnis aufer velum.

4. Moustra te benignam, 7. Audi nos, Maria,

Omni laude dignam, Consolatrixpia,
lesum ut amemus Veni cum Agnete,
Semper et laudemus. Visita nos laete.

5. Yirgo singularis, 8. Salva nos, salvator

Recte praedicaris, Mundi et creator,
Agnum imitaris, lesu, vitae dator,
Agna nominaris. Yirginum amator.

9. Sit laus Deo patri,

Christo eius nato,
Almo paraclito,
Uui vero Deo.

Thomae Malleoli de Kempis Opera Omnia ed. H. Sommalius. Antwerpiae

1607. II, 597.

464. (7.) Hymnus de s. Caecilia Virgine.

1. En, virginis Caeciliae 5. Haec cernens tunc episcopus

Fulget vita clarissima, Urbanus, vir angelicus,
Quam sponsuspudicitiae Resolvitur in lacrymis
Elegit ab iufantia. De fructu tantae virginis.

2. Quae Christi evangelium 6. Domine lesu, suscipe

Abscondebat in pectore. De manibus Caeciliae
Ut lesum nitens lilium Fructus casti consilii
Casto servaret corpore. Sicnt odorem balsami.

3. Hinc amor et devotio 7. 0 beata Caecilia,

Fervebant cum colloquio, Devota Christi famula,
Hinc diebus ac noctibus Per tua sacra merita
Sacris intendit fructibus. Nos Deo reconcilia.

4. Nam duos fratres nobiles 8. Deo patri sit gloria

Christi effecit milites, Eiusque soli filio
Quos per eius vestigium Cum spiritu paraclito
Hortatur ad martyriurn. Et nunc et sine termino.
ThomaeMalleoli de KempisOperaOmnia ed.H. Somiualius.Antwerpiae.
1607. II, 598.
 - 480 -

465. (8.) Hymnus de s. lolianne Baptista.

1. Gaude, mater ecclesia, 6. Ab eius sacris manibus

De praecursoris gloria, Baptizatur altissimus,
Hic est lohannesBaptista, Stupet baptista humilis,
Repletus Dei gratia. Quia sic fecit Dominus.

2. Sanctus natus ex utero 7. Traditur tandem carceri

Exsultavit in gaudio, Ardens lucerna fidei,
Cum redemptor virgineo Feritur amicus sponsi
Clausus adesset thalamo. Gladio regis impii.

3. Annis adhuc sub teneris 8. Sed mox assistunt angeli

Cunctis relictis civibus Voce canentes parili:
Instinctu sancti spiritus Huic debetur martyri
Fit eremita strenuus. Corona iure triplici.

4. Pelle cameli tegitur, 9. Nam doctor fuit inclitus

Locusta vili pascitur, Et martyr invictissimus,
Viam angustam graditur, Sed et virgo purissimus,
Per quam caelum ascenditur. lohannes, vir sanctissimus.

5. Tantis fulgens virtutibus 10. Deo patri sit gloria

lohannes compar angelis Eiusque soli filio
Praedicavit in populis: Cum spiritu paraclito
Ecce, agnus Dei7 Christus. Et nunc et sine terrnino.

Thomae Malleoli de Kempis Opera omnia ed. H. Sommalius. Antwerpiae.

1607. II. 596.

466. (9.) Hymnus de s. lohanne Evangelista.

1. Christe, sanctorum gloria 4. Ex tuo sacro pectore

Et piorura meraoria, Hausit fluenta gratiae,
Nostris intende precibus, Hinc filii ecclesiae
Quaspie tibi fundimus Verbi potantur nectare.

2. In honore apostoli 5. Hic etiam limpidius

lohannis dilectissimi, Prae cunctis et sublimius
Ut eius sacris meritis "Vidit sacra mysteria,
Caeli iungamur sedibus. Solis beatis pervia.

3. Qui amari prae ceteris 6. Flagrant eius epistulae

Promeruit discipulis Tui amoris adipe,
Ob castitatis titulum, Quo nos, lesu, reficere
Munus tibi gratissimum. Digneris omni tempore.
 - 481 -

7. 0 lohannescarissime, 8. Ut post cursumhuius vitae

Exemplar pudicitiae, Gustemusde vera vite,
Divinae nos clementiue Cuius fructus dulcissiraus
Custos commenda Mariae, Sanctis oifertur manibus.
9. Gloria tibi, Domine,
Qui natus es de virgine,
Cum patre et sancto spiritu
In sempiterna saecula.
Thomae Malleoli de Kempis Opera omnia ed. H. Sommalius. Antwerpiae.
1607. II, 596 sq.

407. (10.) Hyiunus de Passione Domini nostri lesu Christi.

1. Tota vita lesu Christi 6. Serve meus, me respice,
Crux fuit et martyrium, Quot sumpsi vulnera pro te,
Hunc sequi suum servulum Stude vicem rependere,
Decet per iter asperum. Quamvis impari pondere.

2. Memor ero, quamdiu sum, 7. Prospera mundi despice,

Laboris atque dolorum, Adversa libens suscipe,
Quos lesus, meus Dominus, Mecum in cruce morere,
Gessit in carne positus. Ut mihi queas vivere.
3. Passio tua, Doraine, 8. 0 lesu, splendor gloriae
Facta est amara valde; Et spes fulurae patriae,
0 quantum me dilexisti, Quanto pro me es vilior,
Cum pro me mortem subisti! Tanto mihi es carior.

4. Semper crux, clavi, lancea, 9. Pudeat nunc sub capite

Fel, arundo cum spongia, Spinato merabrum gaudere,
Sputa, corona spinea Cum et amara bibere
Et dira tua vulnera Voluit conditor vitae.

5. Cordi meo sint infixa 10. Sit laus, honor, devotio

Et in memoria scripta. lesu, Mariae filio,
Nam sunt amoris stigmata Tenso crucis patibulo
Sponsiquemurra electa. Pro redimendo populo.
Orat. ms. Carthusiae Colonien. saec. 15. Cod. Colonien 28. A. - - Orat.
ms. Tegurinum anni 1500. Clm. Monacen. 20015. B. - Thomae Malleoli
de Kempis Opera Omnia ed. H. Sommalius. Antwerpiae 1607. II, 595. C. -
2, 2 Laborum C; doloris B. -- 3, 2 Sancta est A. - - 4, 4 Et dura B.

4(>s. (11.) Hymmis de lesu et Maria et sanctis patronis ecclesiae.

1. 0 lesu mi dulcissime, 2. Maria, sis propitia,
Spes et solamen animae, Maria, dele vitia,
Da mihi te diligere Succurrenobis miseris,
Et extra te nil quaerere. Defendenos ab inferis.
Dreves, HyinnographiLatini. I. 31
 482

3. Agnes, virgo mitissima 9. 0 Gregori dulcissime,

Et Christo dilectissima, Dulci fulgens eloquio,
Pro tuis ora servulis, Perduc nos recto tramite
Ut floreant virtutibus. Perenni frui gaudio.

4. 0 Maria Magdalena, 10. Bernarde, doctor inclite,

Audi vota, laude plena, Amator lesu fervide,
Apud Christum locum istum Devotos tuos refice
Tuis commcnda precibus. Panis vitae dulcedine.

£. 0 beata Caccilia, 11. Antoni, Christi famule,

Devota Christi fumula, Monachorum sanctissime,
Per tua sacra merita A saevis nos daemonibus
Deo nos reconcilia. Custodi horis oranibus.

G. Sancte pater Augustine, 12. Francisce devotissimc,

Lux doctorum, scriba vitae, Pauper atque humillirae,
Pro nobis ora iugiter, Fac nos mundurn conteranere
Ut vivamus concorditer. Et crucem Cbristi tollere.

7. 0 beate leronyme, 13. 0 beate Dominice,

Doctor orbis magnifice, Praedicator egregie,
Ad te clamantes respice Alumnos tuos instrne
Et ad superna crige. Disciplinate vivere.

8. Ambrosi, doctor nobilis, 14. 0 Radbode, Lebuine,

Vita, fama laudabilis, Pulchraerosae,geiumaebinae,
Sacris Christi sermonibus Orantibus subvenite,
Mos instrue uberius. Portas caeli aperite.

15. 0 benigne Werenfride,

Hostes nostros prosternite,
Mala procul repellite,
Aeterna bona poscite.
Caut. nis. Ni-vlamliiiiim saec. 15. Cod. Vindobonen. (KK. Familienbibl.)
7970. A. - - Thomae Malleoli de Kempis Opera omnia ed. H. Sommalius. imp.
Antwerpiac 1607. II, 598 sq. B.
2, 2 dulcissiina Ji. - - 3, 4 florent A. - 4, 2 voto A. - - 5, 1 Katharina
A. - - 5, 4 Excussa nostra vitia A; das weitere fehlt A. - - 12, 2 Pauper et
B. - - 15, 10 fehlt B. - - A bietet die Melodie des Liedes; es ist die des
Hynmus Fit porta Christi pervia.

4G!>. (12.) Dominicis diebus hymnus.

1. En, dies ost dominica, 2. Haec? quamdiu bic vivitur,

Summo cultu dignissiraa Septiraanatim colitur,
Ob octavam dominicae Ne unquam nobis excidat,
Rcsurrectionis sacrae. Quid Christus surgensdederat.
 483
3. Spem certam vitae caelicae
Manentis et perpetuae
Resurgens nobis contulit,
Quae diu latens exstitit.
4. Christi nam resorrectio
Nostra scitur provectio;
Quotquot in ipsum credimus,
Curn ipso resurreximus.
5. In ipso sumus singuli
Facti superditissimi,
Sunt sua quaeque propria
Nobis facta communia:
6. Claritas, perpetuitas,
Beata immortalitas,
Gaudia, pax, deliciae
Ex eius nobis munere.
7. Horura pia memoria
Die fiat dominica,
Ne maneamusinscii,
Cur dies fertur Domini.
8. Hac die surgens Dominus
Non morietur amplius,
Quod in ipso realitcr,
In nobis sit mentaliter.
9. Hac die resurrectio
A quovis fiat vitio,
Ne per consensuralibera
Huic succumbat aniraa.
10. Recolat ante omnia
Pius die dominica
Decem praecepta Domini
Articulosque fidei,
11. Renovet et memoriae
Sacrarnenta ecclesiae
Cum similibus ceteris
Fidei necessariis.
12. Maxirae nunc mens caveat,
Ne lingua festurapolluat,
Offendenslingua gravius
Quam mauuumoperibus.
-
13. Instandum iam alacrius
Piis actibus, precibus,
Devotis exercitiis
Sanctisquedesideriis.
14. Studeat iam praecipue
Pia mensrequiescere
Tranquilla conscientia
In Deo, qui est orania.
15. Occupetqueex integro
MenteraDei dilectio,
Ut mens haec sensibilia
Non sentiat ut mortua.
16. Penset, quid sit, quo venerit,
Ubi sit, cur creata sit,
Quorsum eiit et reditus
Votis cunctis et actibus.
17. Ex Deo in miserias,
Luce venit in tenebras,
Quae ad Dei imaginem
Facta et sirailitudinem.
18. Illuc sit eius reditus,
Unde ipsius exitus,
Beata sit, non misera,
Lucida sit, non nubila.
19. Recordetur oviginis
Suae primae praenobilis,
Ut se pudeat vilibus
Occupari terrestribus.
20. Spiritalis origine,
Divina est et genere,
Factura nobilissima
Angelorumque socia.
21. Homo quam sit praenobilis,
Statura monstrat corporis,
Qui rectus suet incedere
Erecto sursura capite.
22. Est lumen vultus Domini
Suo impressuravultui,
Mentis ut sit effigies
Viva hominis facies.
31*
 - 484 -

23. Interna sapientia 26. Mala detestans caveat,

Facie lucet ab extra, Bona servare studeat
Quae testis est exterius, Instantemque hebdomadarn
Homo qualis interius. Novam putet militiam.

24. Est quoque Tau vivifico 27. Intime quoque gaudeat,

Insignitus siguaculo, Quod adhuc tempus habeat,
Prodensper hoc,quodproprius Profectum posse facere
Sit crucitixi servulus. Tam gratiae. quara gloriae.

25. Praesentem mens dominicam 28. His piis exercitiis

Comparet ad praeteritam, Occupari mens Immilis
Penset, quantum profecerit, Dic debet dominico,
Quantum quoque defecerit. Dum inanus cessat actio.

29. Tibi factori temporum,

Qui vera quies mentium,
Sit laus, honor et gloria
Hac die et in saecula.

Cod. Carolsruh. 368 rnit Mel. - 14, 4 Qui et omnia.

470. (13.) In diebus celebribus hymnns.

1. In diebus celebribus 6. Speret eius praesentiam

Cessandumest ab actibus Timeat et absentiam,
Vetitis et illicitis, Referens ad hunc oinnia
Quieti mentis nocuis. Seu adversa seu prospera.

2. Nequaquam tunc niens exeat, 7. Penset iu se subtilius,

Sed collecta permaneat Quid sibi pius Donrinus
Apud sese in intimis Dederit seu dimiserit,
Clausis sensibus corporis. Quid clabit ac proraiserit.

3. Quidni mens tunc praecipue 8. Declit sibi innumera

Interna mentis requie Bonorum beneficia,
Cultum adoret per pium Quitavit hanc a vitiis,
Deum et.suum dominum. Bonis ditabit aeternis.

4. Ratio et memoria, 9. Dona revolvat intime,

Voluntas quoque libera Tam naturae quam gratiae,
Vacent tunc I)eo penitus Quae malorum supplicia,
Totis animae viribus. Quae bonorum et pracmia.

5. Solum in Deo gaudeat, 10. Penset, ut haec acquireret

Hunc offendisse doleat, Et ut illa evaderet,
Spem timoremque integrum Tormentis quam crudelibus
In suura vertat Dominum. Se exposuit Dominus.
 - 485 -

11. Insuper vacans corpore 18. 0 quam felix haec civitas,

Mens assuescatrevolvere, Ubi beata trinitas
Quaequalisquesit requies, Mundis videtur cordibus,
Qua caeli fruuntur cives. Quaeest gloriae terminus.
12. Ut banc queat liberias 19. Ex hac curiae claritas,
Speculari tunc animus, Ex bac concors societas
luterdicitur actio Caelestium spirituum
Servilis die festivo. Ac beatorum raentium.

13. Hinc se super se sublevet 20. Omnium nisu virium

Attenteque consideret, Laudare patrcm luminum
Quae sanctorum sint gaudia Unica harum actio,
lu lerusalem superna. Quies huius fruitio.

14. Penset, quantum lii gaudeant, 21. Ab liis addiscat animus,

Cum iam pleniter habeant, Ut diebus celebribus
Quidquid ipsi voluerint, Quies eius seu motio
Careant, quod noluerint, Divina sit laudatio.

15. Intus, foris et undique 22. De bonis iam exhibitis

Sancti pleni suct gloriae, Seu de futuri temporis
Cum in [Dei] praesentia Laudet Deum vivaciter,
Sint, qui omnibus omnia. Mentaliter, vocaliter,
16. Illi vacant totaliter, 23. Quisquis festis celebribus
Hunc vident facialiter, Sic l)ei vacat laudibus,
Hunc amant ardentissime In se ipso hic optime
Huncquc habent plenissirae. Scit sanctos dies colere.

17. Ex huius sola facie, 24. Hoc nobis da perficere,

Quae verura lumen gloriae, Rex sempiternae gloriae,
Tota caelestis curia Ad tui laudem nominis
Percipit, quae vult, omnia. Concinendam cum angelis.
Cod. Carolsruhan. 368 mit Mel.

471. (14.) Sequitur hymnus de adventu Domini.

1. Veni, veni, rex gloriae, 3. Est carcer multum horridus,

Educquenos de carcere Tenebrosusac foetidus,
Mordentis conscientiae Impurus omnis animus,
Dimisso cuncto crimine. Criminis sibi conscius.

2. Quamvis vero instruxeris, 4. Hic multam fert raiseriam,

Emeris, liberaveris, Panis vitae carentiam,
Quid prodest, ni eduxeris Aquae vivae penuriam,
Nos de squalorecarceris? Verae lucis iiiopiam.
 - 486 -

5. Verme mentis corroditur, 14. Priva nos ignorantia,

Culpae foetorem patitur,
Luxus affectu uritur,
Metus frigore stringitur.
6. Tot formidat supplicia,
Quot perpetravit scelera,
Hinc instrumenta varia
Sibi assunt poenalia.
7. lamiam gehenuae traditus,
Ut inflammatur ignibus,
Sic culpae vivens animus
Cruciatur tiraoribus.
Quae mala docet pluriraa,
Donaque nos scientia
Hoium, quae sunt utilia.
15. Cura mali pruriginem,
Peccandi consuetudinera,
Reduc tuam imaginera
In nativam originem.
16. Transfer irae de filiis
Nos in filios lurainis,
Qui tui sumus nominis,
Simus et vitae simplicis.

8. Poena sibi gravissima 17. Exstirpatis defectibus

Est foeda conscientia,
Nam tormenta tartarea
Scit sua fore praemia.
9. Haec quis unquam evaderet,
Ni Deus homo fieret
Hominemque redimeret
Ac de culpis educeret?
10. Omnes culpa concipimur,
Enutrimur ac nascimur;
Mundi ab hac educimur,
Si fide Deo iungimur.
11. Te, fabricator saeculi,
Praebe praesentem hornini,
Donans formam remedii,
Quo subtrahatur carceri.
12. Da nobis, fons munditiae,
Nitorem conscientiae,
Ut in ea tu scdule
Digneris requiescere.
Ac reformatis viribus
Mens divinis virtutibus
Renovetur perfectius.
18. Spei cedat timiditas,
Regnet mater humilitas,
Summa virtutum, caritas
Ac mundi cordis puritas.
19. Amet te filialiter,
Non timeat serviliter,
A quo tam singulariter
Mens dilecta perenniter.
20. Purgata raentis acie
Te cernat hic aenigmate,
Donec educta carcere
Tua fruatur facie.
21. Quamlibet sit exiguum,
Quo recreas hic animum,
Solatur tamen nimium
Praesentis vitae taedium.

13. Aufer quodque obstaculum 22. Quem modo dotas pignore

Inter nos et te medium, Tuae futurae gloriae,
Ut tibi habitaculum Eia, educ plenissime
Sit cor nostrum gratissimum. De buius carnis carcere.
23. Ei, educ hunc de tenebris
Huius foetentis carceris,
TJt te in regno luminis
Semper laudet cum angelis.
Oid. Carolsruhan.368 mit Mel.; am Rande:Fit porta -- 18, 2 Kegnat,
 487

472. (15.) Item de nativitate Domini hymnus.

1. Apparuit benignitas 10. Nobis orat et pracdicat,

Dei nec non humanitas Pro nobis cuncta factitat,
Ex caritate nimia Verbis, signis et actibus
Ad nos atque gratuita. Nos quaerens,non se ponitus.

2. 0 amor quam exstaticus, 11. Pro nobis comprehemHtur,

Quameffluens,quamnimius, Flagellatur, conspuitur,
Qui Deum, Dei filium, Crucis perfert patibulum,
Unum fecit mortalium! Pro nobis traclit spirituui.

3. Affectu superfervido, 12. Nobis surgit a mortuis.

Quo nos tulit ab aeterno7 Nobis se transfert suprris,
Nequibat se comprimere, Nobis suum dat spiritum
Qui venit nos invisere. In robur, in solacium.

4. Non invisit nos angelo, 13. Vere talis dilectio

Seu supremo seu infimo, Non audita a saeculo
Carnis assumens pallium De creatura aliqua
Venit ad nos per se ipsum. Humana vel angelica.

5. In se cum invisibilis 14. Homo talera non liabuit,

Sit nostris lippis oculis, Quia transgressor exstitit,
Tectus mortali tunica Defuit hoc et angelo
Huc processit ad publica. Fervore nirais tepido.

6. Non solum se ostendere 15. Dic, quis unquam spirituum

Voluit, sed convivere Hic pro salute homiiium
Deus homo hominibus Incarnari se pertulit,
Hic annis triginta tribus. Non dico crucem subiit?

7. Nascitur nobis hodie 16. Hoc summus fecit Doininus

Pauper, exsul [rex gloriae], Sua bonitate tractus,
Nobis vagit praesaepio Qui natus dedit pretimn,
lunctus bovi et asino. Quo mortis solvit debi:um.

8. Post nobis circumciditur 17. Hinc ex plena laetitia

Nobis et lesus dicitur, Concinamus nunc Glorin
Pro nobis stellae visio, Sit Deo in altissiinis
Nobis lesu oblatio. Una cum laetis angelis.

9. Nobis baptismasuscipit, 18. Hos si replet sic gaudio

Nobis ieiunans esurit, Nostri congratulatio,
Nobis et Satan hunc temptat, Nos, o? quantumgaudebiinus,
Nobis temptantemsuperat. [Pro] quibusChristusestnatus!
 - 488 -

19. Delectemur in proprio 21. En, infans sapientia,

Nobis nunc nato Domino, Puer, qui ante omnia,
Tot Imnc mulcentes osculis, Deus pannis involvitur,
Quot eius membra corporis. In praesaepio ponitur.

20. Transeamusin Bethlehem, 22. Summa cum reverentia

Quo natus rex lerusalem, Adoremus hic singula,
Cernamus cum pastoribus Dilectio hunc compulit,
Verbum, quod fecit Dominus. Quod hoc Dominus pertulit.
23. Deo patri sit gloria
Per infinita saecula,
Cuius amore nimio
Salvi simus in filio.

Cod. Carolsruhan. 368. - - 3, 2 Qua nos. 14, 2 extit. - Am Kande:

Agnoscat nota.

473. (16.) De eadeiu festivitate hyiuims.

1. Nascitur diversorio 7. De lesu tunc coraedimus,

Manens in patris solio, Cum huuc toti diligimus,
Monstrans, quod cum liocsaeculo Cum eius raores sapimus
Nulla sibi communio. Et hos sequi afficinms.

2. In mundo nec est veritas, 8. Si non sapit divinita?,

lustitia nec aequitas, Edatur vel humanitas,
Sed abundat iniquitas, Ne nobis sit sterilitas
Falsitas, fraus et vanitas. Tanta lesu dapsilitas.

3. Hoc ergo nequam saecultim 9. Ingrederis, egrederis,

Sit nobis ut ergastulum, De lesu pasci poteris
Ipsius ne reti fraudum Seu humanis et typicis.
Dilabaraur in barathrum. Seu divinis ac mysticis.

4. Exemplo Dei filii 10. Tantis abundans dapibus

Simus hic vagi, profugi, Quisquis nianet famelicus,
Sed sursum ferri cupidi Yel follus est vel ebrius,
Spe virtuteque animi, Seu homo sit vel angelus.

5. Stratum lesu praesaepium 11. Pannis tegitur vilibus

Ut sit salubre pabulum Rex regura atque domiuus,
Mundorum animalium, Dans solamen pauperibus
Yidelicet fidelium. Non verbis, sed operibus.

6. Est Ic-su quaevis actio, 12. Quod tam praestansexsisteret

In carne conversatio, Paupertas,quis hoc crederet,
Nostrae mentis refectio Ni Deus hanc eligeret
Ac raorum regulalio. Eiusque decus proderet?
 - 489 -

13. Sic fuit, sic est, sic erit; 19. 0 humilitasnimia,

Dives imprimis hic erit,
Pauperem Christus elegit,
Quemut suumhic deprimit.
14. Gaudeatpauper Immilis,
Huic mundo dissimilis,
Carens nurami divitiis
Abundet virtutum donis.
0 paupertasaltissima,
Quod a brutis solaciu
Capit hic, qui est omnia!
20. Quid,quodbosnecnonasinus
Uterque Christo commodus,
Ni, quod doctus et indoctus
Uterque Christo placidus?

15. Quanto quis hic pauperior, 21. Doctus seu idiota sit,
Tanto Christo similior, lesus neminem abicit,
Qui cunctis est humilior Dummodo hunc amaverit
Egenisque pauperior. Seque humiliaverit.

16. Pauper hic nasci voluit, 22. Qui verbis vita praeditis
Plus pauper vigens deguit Seu luce vitae simplicis
Ac paupertatem aluit, Proficiunt hic aliis,
Sed pauperius obiit. Salvator calefit ab his.

17. Vide Christum humillimum, 23. Natus pastorum optimus

Qui frigoris incommodura Nuntiatur pastoribus,
Utcumque per solacium Non pigre dormitantibus,
Propellit animalium. Sed gregi vigilantibus.
18. Horum namque anlielitus 24. Nunquam mentis desidia,
Calefacit uberius Sed interna vigilia
Infantem, qui propter frigus Percipiuntur intiraa
Sub pannis vagit vilibus. Natalis Christi gaudia.
25. Parare nos ad gratiam
Per internam custodiam
Praesta, lesu, rex, gloriae,
Pater laudis perpetuae.
Cod. Ca.rolsruhan. 368. - - 2, 2 Nec iustitia nec. - 11, 2 ac dominus.
13, 4 Lies ut servum? - - 16, 3 paupertatem abiit. - - 21, 1 idioata.

474. (17.) Item de eadein festivitate.

1. Nunc Deus carens tempore 3. Dicta die dominica

Circumscribitnr tempore,
Nascitur et de virgine,
Qui natus est perpetue.
2. Tempuset diem congruum,
Horara locumqueplacitum
Elegit factor omnium
Ad suum natalitium.
Nascitur nocte raedia
Brumae sub inclementia,
Peregrinus a patria.
4. Natus in diversorio
Pouitur in praesaepio,
Cultu tectus pauperrimo,
Bove calet et asino.
 - 490
5. Latens raundi prudentibus
Et noxa dormientibus
Propalatur simplicibus,
Gregi invigilantibus.
6. Quodlibet horura maximo
Refertum est mysterio,
Christi quaevis ut actio
Nostra scitur instructio.
7. Quidni sapiant omnia,
Sint quoque exemplaria,
Quae patris sapientia
Gessit nostra substantia.
8. Non solum nos redimere
Venit, sed et instruere,
Ut vita simul et morte
Possit nobis proficere.
9. Natus edicti tempore
Curat oboedientiae
Virtutem notam facere
Nosque ad hanc incendere.
10. Sub hac ipse concipitur,
Nascitur, vivit, moritur
Hacque venturus creditur
ludex, ut ipse loquitur.
11. Quid hac virtute carius,
Divinius, praestantius,
(v*uamtam vigil in omnibus
Observat Dei filius?
12. En, die solis congrue
Nascitur sol iustitiae,
Per quem nox ignorantiae
Dies fiet scientiae.
13. Dum mediumsilentium
Linguae tenerent omnium
lustorum prophetantium,
Oritur lumen gentium.
23. Da, patris sapientui,
Tua sequi humilia,
Ut in paterna gloria
Te laudemus in saecula.
Cod. Carolsruhan. 368. - - 3, 1 Edicto die. -
-
14. Nascitur et in tenebris
Creator omnis luminis,
Ut doxam laudis fragilis
Spernat homo, rex nobilis.
15. Homini quid cum gloria
Vana ac deceptoria.
Qui munda conscientia
Vera abundat gloria?
16. Tempus elegit hiemis
Creator omnis temporis,
Ut mentis gelu frigoris
A cunctis pellat perfidis.
17. Gelu namque perfidiae
Venit Christus depcllere,
Fidem quoque accendere
Suae caritatis igne.
18. Hiemis tulit frigora,
Ut nos pro sua gloria
Carnis spernamuscommoda
Diligamus incommoda.
19. En, quod carni molestius,
Quod mundo est despectius,
Quod plus foetet divitibus,
Elegit Dei filius.
20. Exsul a domo propria
Carnis vestitur tunica,
Monstrans, quod vivensaniraa
Huic mundo extranea.
21. Vivere in hoc saeculo
Quid quam peregrinatio ?
Sed clara Dei visio
Nostra vera est mansio.
22. Hinc per orane,quodagiraus
Hoc quaerimus, hoc cupimus,
Ut ruptis carnis nexibus
Caeli iungamur civilms.
14, 4 res uobilis.
 - 491 -

475. (18.)In absentia sponsi tempore trifoulationis hymnus.

1. 0 quam glorificura solum sedere,

Corquepacificumsecumhabere,
Sponsum per speculum mente videre
Neque cotitrarium quidquam timere!

2. Experientia haec multum cara,

Heu, brevis, modica nimisque rara!
Grandis militia vita nam nostra,
Qua mala plurima bonaque pauca.

3. Quia iniquitas multum excrescit,

Fervida caritas, heu, refrigescit;
Hinc contrarietas nunc circumquaque,
Intus tiraiditas, deforis pugnae.

4. Cur mihi misero lux est collata,

Cui afflictio, heu, cummulata;
Quidnam in saeculo, quam gravis labor,
Quam tribulatio frequensquedolor?

5. "Vilis pulvicule, cur querularis,

Hic multifarie cum tribularis?
Nescis, quod otio non nunc torpenduro,
Sed iugi gladio magis utendum.

6. Ut aurum purius igne purgatur,

Meus sic filius poena probatur;
Ego, quos diligo, semper castigo,
Nec servus domino maior est suo.

7. An tibi excidit, quod relegisti,

Hic crux quod exstitit totura, quod vixi,
Caput nec habui, quo reclinarera,
Hic auctor saeculi cum exsularem?

8. Quanto hic amplius humiliaris,

Tanto perfectius mihi aequaris,
Qui sum altissimus Deus de Deo,
Sed tamen minimus nequam in mundo.

9. Mea humillima mater Maria,

Omnium ultima hic reputata,
Quantanunc gloria est sublimata,
Hic per poenaliatanta probata!
 - 492 -

10. En, singulariter mihi dilccti.

Cuncti poenaliter sunt hic affecti,
Virtutum raeritis per boc repleti,
Nunc caeli praemiis semper sunt laeti.

11. Est mihi patiens pauper acceptus,

Clarus hic insolens semper despectus;
Mundo, quod inclitum est, honoratur,
Mihi ut foetidum abominatur.

12. 0 si perpenderes mea promissa,

Libens appeteres quaeque molesta,
Posses ut consequi gaudia caeli,
Quae habent singuli hic pro me passi.

13. En, pacis tempore plures amici

Pugnae sub onere probantur ficti.
Sic vere noscitur adversitate,
Fidus quis dicitur prosperitate.

14. Nil mihi carius vales praestare,

Tibi quam funditus renuntiare,
Cuncta contraria sponte sufferre
Haecque ut raunera mihi offerre.

15. Si nani iniquitas non dominetur,

Felix adversitas semper meretur;
Est via regia haec electorum,
Ducens ad atria regni caelorum.

16. Hic patientiam, lesu, largire

Tuamque gratiam hic impertire,
Meis in omnibus tua voluntas
Sit gravarainibus summa voluptas.

17. Hic tibi studeam, o, conformari,

Hic cruce valeam, o, terminari,
Ut qui supplicio tibi sodalis,
Caeli convivio sira commensalis.

18. Da hoc, ingenite rerum creator,

Da, unigenite mundi salvator,
Daque, paraclite, utrius amor;
Tibi perpetue sit laus et bonor.

Cod. Carolsruhan.368 rnit Mel. - 10, 1 delecti. - 1:1,'2 Pugna.

 - 493
476. (19.) De g-loria caelestis lerusalem in conununi hvuinus.
1. Quisquisvalet numerare
Beatorumnumerum,
Horum poterit pensare
Sempiternum
gaudium,
Quod meruerunt intrare
Mundi post exsiliura.
2. De valle plorationis
Erepti feliciter,
Annos iam afflictionis
Cogitantes dulciter,
Omnis consummationis
Finem vident iugiter.
3. Suum cernunt temptatorem
In poenis perpetuo,
Suum pium salvatorem
Collaudant in iubilo,
Quem et remuneratorem
Sentiunt in praernio.
4. Ibi dona singulorum
Communia omnibus,
De donis universorum
Tripudiat singulus,
Sic fit plenus praemiorum,
Etiamisi miniraus.
0 quantum dat claritatis
Toti caeli curiae
Mater regis maiestatis,
Maria, vas gratiae,
Quae cunctis grata beatis
Gloria quam facie.
Mariae nimis mirantur
Gloriam quam merita,
Nam in ipsa contemplantur
Sua cuncti praemia,
Semperab hac illustrantur
Clariore gloria.
7. Huic coetusangelorum
Congaudet
et hominum,
Hanc chorus apostolorura
Collaudatac martyrum,
Huic turba confessorum
Adplaudit ac virginum.
8. Ein, rnerito et iure
Sic omnes et singuli
Mariam honorant pure
Tripudio gaudii,
Namquc ope suae curae
Reparantur perditi.
9. Nunc per speculum videmus,
Umbris et aenigmate,
Tunc ut noti cognoscemus
Pure, nude, lucide,
Clarura visum nam figemus,
En, in lumen gloriae.
10. Personarum trinitatem
Clare speculabimur,
Essentiae unitatem
Nude conteraplabimur,
Unitatem, trinitatera
In uno mirabimur.
11. Semper noviter dulcescet
Omnis veri notio,
Summi boni non tepescet
Fervida dilectio,
Verae pacis non languescet
lucunda fruitio.
12. Deo ferventer vacantes,
Ut est, hunc videbimus,
Ipsum ferventer amantes
Ad votum habebinms,
Quemvidentes et zelantes
Pares ei erimus.
 - 494 -

13. Tunc erimus transformati 15. lam, homo, noli timere

In Deum totaliter, Quaecunquegravamina,
Dii quoque deificati Per haec vales obtinere
Supernaturaliter, Tam immensa gaudia
Filii Dei adoptati Lucisque lucem videre
Nunc et aeterualiter. Per aeterna saecula.

14. In Dei fruitione 16. Vitae dator, summe parens,

Exspirando moritur, Tibi benedictio,
In eius laudatione Sit laus, decussemperclarens
Respirandooritur, Sempertuo filio,
In hac alternatione Sit et honor fine carens
Perpes vita colitur. Inclito paraclito.
Cod. Carolsruhan 368 init Melodieanfang. - - 2, 4 Cogitant.

477. (20.) De lucida dispositione caelestis lernsalem qnoad

angelicas hierarchias hyiunns.
1. In urbe mea lerusalem summa
Sunt, en, tot luces, quot ibi felices,
Quam et illustro iugiter me ipso,
Lumine vero.

2. Est perpes vita haec pulchre polita

Mea sophia, trina ierarchia
Angelorura, virtutum sacrarum
Me propalantum.

3. Canctis praelata Seraphim beata,

Ibi ferventer, semper excellenter
Ardeut amando amantque ardendo,
Sed igne Deo.'
4. Cherubim latet nihil, sed his patet
Totius plenus scientiae fundus,
Quem sic pervident, subtus ut derivent,
Cunctos illustrent.

5. Surame pacatis, semper feriatis

In tbronis vera requies est mera,
Per hos decerno, quod fiendum cerno
Sic ab aeterno.

6. Qui dominantur ceteris, mirantur

Me ut eorura dominum cunctorum,
Hinc se bassantesmeque adorantes
Sunt dominantes.
 - 495 -

7. Me principatus, ut horum est status,

Principem regum, principium rerum
Gaudentrimari, rimando mirari,
Quo sunt tam clari.

8. Cuncta me posseproprium ad velle,

Sed pietatem omnem a me datam
Sunt venerantesmultumquemirantes,
En, potestates.

9. Stupore digna facientes signa

Virtutes sacrae probant in se clare,
Quod sim virtutum dominus cunctarum
Datorque harum.

10. Ut ipsi volunt, arcbangeli noscunt

Nude secreta consilia mea,
His raundo totum me fore treraendum,
Plus diligendum.

11. Abyssus multa iudicia raea,

Non sunt occulta angelis haec ultra,
Nundinas pandant, ut rae, si non amant,
Saltera pavescant.

12. Sic per creatos spiritus beatos

Deus occultus fio manifestus,
Illucens primis revelor bis imis
Cunctis communis.

13. Seu sint ardentes, seu plene scientes,

Seu dominantes vel quid nuntiantes,
Quod sunt, qaod valent, totum a rae habent,
Semper quem vident.

14. Plene cibantur, dum me contemplantur,

Qui horum totus sum cibus et potus;
Claritas, virtus horum est vestitus
Mire politus.

15. Me incessanter laudantes amanter,

Hinc hi beati perpetim tirmati,
Hinc gloriosi semper luminosi,
Similes mihi. *

16. Sunt hi viventes me vita fruentes,

Pulchre lucentes me lamen videntes,
Sunt et divini, dii quoque igniti
Mibi uniti.
 - 496

17. Fragilis liomo, sic vivito modo,

lungaris ut his angelis beatis,
Hoc me donante..te cooperante
Vales sperare.
18. Quidni praesumas, cum hinc sit, ut vivas,
Ut tu sis mihi similis ut ipsi;
Hinc hos creavi, te quoque plasmavi,
Multum amavi.

19. Quorum nunc status fueris sectatus,

Horum consortem scias te post mortem,
Hinc labor qualis, merces erit talis
Tunc aeternalis.

20. Rex angelorum, corona sanctorum,

Pie dignave nos his sociare
Ad te laudandum et glorificandum
In sempiternum.
Cod. Carolsruhan. 368 mit Mel.; am Bande: Vita sancto ru m.
2, 3 fehlt eine Silbe. - - 18, 1 hinc sis.

478. (21.) De variis mansionibus et praemiis electonim fin]

caelesti lernsalem hymnus.

1. In domo patris summae maiestatis,

Ecce, sunt pulchrae mansiones multae,
Quae sunt certantum pro virtute tantum
Ac triumpliantum.
2. Ibi Maria, virginum regina,
0 quam beata, quae cunctis praelata
Mihi propinquam sedem tenet primam,
Angelis altam.
3. Gaudens laetatur, quia contemplatur
Me, suum natum, unice praelatum
In dcxtra patris omnibus creatis
Atque beatis.

4. Ei, Adam vetus, quam felix, quam laetus

Mihi adplaudit, cum videt et audit
Genus huraanum, per ipsum damnatum,
Per me salvatum.

5. Sed patriarchaetripudiant laude,

Sibi promissum cernentes impletum,
Per me credentes benedictae gentes
Sunt et viventes.
 -±0 I

6. Mihi prophetaecitharizant laete,

Quod meruere me clare videre,
Quem praedixeruntmundo, dum vixerunt,
Nec fefellerunt.

7. David psalmista meusque baptista

Praespecialem habent claritatem,
Qui me venturum non tam prophetarunt
Quam demonstrarunt.

8. Sunt quam praeclari apostoli cari

Mecum sedentes, mecum decernentes,
Qui se spernebant, cuncta relinquebant,
Mihi haerebant.

9. Martyres fortes, me per mille mortes

Testificati, fulgent rubricati,
Habent splendorem, roseum candorem,
Altura honorem.

10, En, patientes sunt mecum nitentes

Tot margaritis, quot triti pressuris,
Gemitus horum sunt causa splendorum
Ac gaudiorum.

11. luxta labores suos confessores

Rernunerantur atque decorantur,
Sunt horura stolae mixto de colore
Purpurae more.

12. Auream torquem possident in sortem

Mihi dilecti doctores electi,
Quorum doctrina floret fides mea
In omni terra.

13. Sunt epulantesmecum[et] cantantes

Monachi veri, musto meo pleni,
Nam priscus labor, disciplinae rigor
Ipsis nunc sapor.
14. Anachoritae nec non eremitae
Lucide multum meum cernunt vultum,
Pro quo videndo se dabant tam arto
Vitae statuto,

15. Oboedierunt et qui se fregerunt,

Mihi sodales et stolis aequales;
lam nil, quod nolunt, sed omne, quod volunt,
Facere possunt.
Dreves, HymnographiLatini. I. 32
 - 498 -

16. Humiles, mites sunt, o, quam sublimes,

Mundo despecti sunt a me complexi,
Qui quondam imi, nunc iuxta me primi
Celso sedili.

17. Virgines mundae mecuni quam iucundae

Ducunt choream caelicam per aulam,
Mire fraglantes, coronas gestantes
Meque laudantes.

18. At viduarum gloria castarum

Nequaquam parva, sed nimis est magna,
Quae sponsis spretis amplexibus laetis
Fruuntur meis.

19. Sunt mihi grati sancti coniugati.

Per quos fit aucta lerusalem sancta;
Nani prole horum numerus meorum
Crescit sanctorum.

20. Sed continentes motum sunt habentes,

En, tot coronas, quot vicere pugnas,
Hinc clariores, quo sunt graviores
Passi labores.

21. Ast innocenter vixere qui semper,

Quantum laetantnr, o, quantum mirantur,
Quod sunt servati culpis a peccati,
Sub quo sunt nati.

22. Sunt paeniteutes non minus gaudentes

Ipsis raundatis cunctis a peccatis,
Hinc gloriantes meque[coljlaudantes
Sunt iubilantes.

23. Servus ac liber, locuples et pauper,

Nemo exceptus, cuiusvis sit sexus,
Quilibet satis habet claritatis
In regno pacis.

24. En, mecum omnes caelici nunc cives,

Quam mire gaudent, pleuiter qui habent,
Quod optavere, unquam obtinere,
Quando vixere.

25. Terram spernendo, superis haerendo

Re nunc coneris, ut sanctus proberis,
Tu claritatis caeli cum beatis
Particeps ut sis.
 499 -

26. Causacunctorumfontalis bonorum,

Trinitas sancta,praemiorumsumma,
Tu superdigna laude quam immensa
Semper et ultra.

27. Da, quod beati sanctis adunati

Nos et ferventer iugiter ac semper
Te adoremus, te glorificemus
Teque laudemus.

ijavulsruhan.368 mit Mel. - - 10, 3 Gemitusque.- - 21, 3 Qno sunt.

470. (22.) De beneflciis l>ei generalibus et specialibus.

1. Angelorum si haberem
Linguas nec non hominum,
Te laudare non valerera,
Summe pater luminum,
Quantum raerito deberem.
A quo datum optimum.
6. Me peccantemtolerasti
Satis longaniraiter,
Deviantem revocasti
Compungenssalubriter,
Meque culpantem quitasti
De culpa totaliter.

2. Ad te namque me creasti 7. Tu me valde vulneratum

Potenter de nihilo,
Secundum te me formasti
Profundo consilio
Angeloque coaequasli
Mentis privilcgio.
Lavans, sanans undique,
Lotum ungis et sanatum
Oleo laetitiae,
Spe post vulnus sublevatum
Miro lustras lumine.

3. Ac viribus animatus 8. Nunc in bono me firmando

Supremis et intimis
Brutis eram tunc praelatus
Ut decor imaginis,
Sanctus,prudens,temperatus,
lustus, impassibilis.
Periculis subtrahis,
Nunc mihi cooperando
Nova dona tribuis,
Haec tollendo seu donando
Lucrum meum appetis.

4. Sed parum raihi donasses 9. Tu mihi das affluenter

Formando tam inclitum, Opportuna victui
Transgressoremsi damnasses Tuque largiris clementer
Ingratum et turaidum Congrua vestitui,
Deceptumqueni salvasses Mei curam gerens semper
Miserum ac perditura. Ut oculi proprii.

5. En, tu mihi supplantato 10. Est et iustum gloriari,

Nequiter a daemone
Pie spemillo damnato
Tribuisti veniae,
Temporegratiae nato
Locum dando pascuae.
Quod dignus sim habitus
Hic propter te tribulari
Intus et exterius;
Nam in hoc solet probari
Praedilectustilias.
 - 500 -

11. Omnis tua creatura 12. Sed tu raihi profuisti

Multum mihi proficit, Plus cuncta qaara entia,
Nam tam usu quam factura Pro me carnem induisti
Primum fontem repetit, Dum mira clcmentia
Sic natura, sic scriptura Meqne totum redemisti,
Semper in te refluit. Patris sapientia.

13. 0 paternae bonitatis

Inexhausta pietas,
In filio patet satis
Ad me tua caritas.
Laudis, lucis, maiestatis
Tibi hinc aeternitas.

Carolsruhan. 368. A. -- Zwollen. 434. B. -- 3, 2 infinis B. -- 4, 5 si

«ilvasses A. -- 6, 4 salubria B. - 7, 3 et fehlt B. -- 8, 1 Tunc B. -
H, 2 me subtrahis B. - 12, 1 refuisti B. - 13, 5 Laudes B. - 13, 6 paternitas
[lies perennitas?] B. - Die Mel. ist in A diejenige des Hymnus Urbs
beata Hierusalem.

4so. i "_>:>.)
De gratuita dignatione Dei ad lioaiineni.

Quanta mihi cura de te, 4. Te iuste quamvis fugavi

Homo, si cognosceres, De loco laetitiae,
Tam miser et inops in te Nequaquam tamen privavi
Nequaquam exsisteres; Spe misericordiae,
Sed, quia remotus a me, Nara suo praedestinavi
Quid exsul ni fluctues? Salvare te tempore;
0 si tu hoc saperes! Hinc, homo, dilige me.

2. In abysso deitatis Satana semper daranato

Finxi te ex nihilo, Nasci pro te volui,
Summae quoque trinitatis Malo nullo perpetrato
Signavi signaculo, Poenam pro te subii,
Tuque liber prae creatis Me circumciso, oblato
Comparatus angelo; Legem non praeterii;
Tam nobilis es, homo! Scis, homo, cur id egi?

In loco te voluptatis 6. Quid faciendum non feci

Gloriosum posui, Horao cum hominibus?
Per ministrum falsitatis Te docui, te perfeci
Decepto condolui Verbis et operibas,
Vesteqoe simplicitatis Corporis mei refeci
Nudatum te vestii; Mysticis te dapibus;
Sic, homo, pro te fui. Quid, horoo, vis amplios?
 - 501

7. Spretuseramet abiectus 9. Quiapro te paupernatus,

Velnti vas perditura, Tu ditaris meritis,
Sputisac plagis affectus, Quia pro te cruciatus,
Mala ferens omnium, Tu quitaris debitis
Ut reprobus, non electus Et, quia glorificatus,
In oculis hominum; Coronarispraemiis;
Id, homo, pro te totum. Qaid, homo,mihi pro his?
8. Pro te pedes pro te manus 10. 0 caritas inaudita,
Perfossaesaevissime, 0 stupendapietas,
Spinis caput, ense latus Deitati quod unita
Vulneraturn impie, Mea sit humanitas!
Felleque pro te potatus, Hinc tibi sit infinita
Crucifixusundique; Laus, maiestas,claritas,
Sic, homo, dilexi te. 0 beata trinitas!

Carolsruhan. 368. A. - - Zwollen. 434. B. -- 2, 2 te fehlt A; de nihilo

B. - - 2, 6 angulo B. - - 5, 5 ablato B. - - 10, 2 Stupeudaquepietas B. -
10, 3 Deitatique A. - 10, 4 sic A. - - Die Melodie des Liedes nach AB
Corde natus ex parentis; die siebente Verszeile tritt dabei an Stelle des
,,saeculorumsaeculis."

481. (24.) De praecipuis beneflciis Dei hymuns gratiarum actionis.

1. Creaturarum omnium merita

Simul in unum si forent congesta,
Laude nequirent eiferre te digna,
Trinitas sancta.

2. Quae bonitatis tuae divitias

Abunde satis in homine monstras,
Quem prae creatis tibi consimilas
Ac multum amas.

3. Quantum amasti hunc supra meritum.

Hoc declarasti tu, pater omnium,
Quia donasti pro vita hominum
Tuum filium.

4. Quam amplectendum,quod lumen luminis

Patrisque verbum natus sis virginis,
Ut per te ipsum succurras perditis
Adae filiis!

5. Nam caritate tua prae nimia

De potestate liber tyrannica
lam dignitate fruor deifica
Diu perdita.
 502 -

6. Me ni zelassestn, quando carneus,

Me ni salvasses, iam essem reprobus,
Ni triumphasses, caelestis aditus
Mihi invius.

7. Vere zelator tu fidelissimus.

Vere salvator tu constantissimus,
Tu praemiator superlargissimus
Satis omnibus.

8. Nam te nascente confertur pretium,

Te moriente solvitur debitum,
Te resurgente panditur meritum,
Datur praemium.
9. Quam gaudiose tu inihi genitus,
Quam fructuose tu mihi mortuus,
Quam gloriose cernitur vacuus
Tuus tumulus!

10. Te honorare, prout nunc appeto,

Te redamare, quantum nunc debeo,
Teque laudare, quamvis nequiero,
Nunquam tacebo.
11. A quo creatus, laus sit ingenito,
Per quem salvatus, honor sit genito,
In quo renatus, decus paraclito,
Siraplici Deo.
Carolsruhan. 368. A. - - Zwollen. 434. B. - 1, 1 omnia B. - 2, 2
denionstras B. - 3, 2 tu fehlt B. - - 6, 1 Ne ni amarses B. - 7,1 Vere
amator B. - 7, 2 tu invictissimus B. -- 9, 1 Quam pretiose B. - 10, 2
readamare B. - - 10, 3 nequivero B. - 10, 4 Numquid B. - - Die Melodie
<les Liedes ist die des Hymuus Iste confessor.

s»J. (25.) De beneflciis l)ei spiritualibus hynmns.

0 quid laudis, quid honoris 3. 0 vitale nutrimentum,

Reddam tibi debite, Prae cunctis optabile,
Factus homo vi amoris, Praecellens medicamentum
Patris unigenite, Tu languentis animae,
Per quem omnibus in horis Cibansmenteradansaugmentum
Tanto donor munere. Virtutis et gloriae.
Te nam in carne vivente 4. Eia, me quantum amasti
Spiritu vivifieor, Vocatum prae milibus,
Te poeuosemoriente Qui te totura hic donasti
Peccato commorior Pie meis usibus,
Inqae cibuni te tradente Fruendumquepost servasti
Tibi totus unior. Te cum tuis omnibus.
 503 -

5. Tu raihi resurrexisti 8. Nambona,quaenoncernuntur

Sursumlevansaninmni, Carnisullis sensibus,
Mihi caelos ascendisti In uno fore noscuntur
Monstrans,ubi bravium, Huius donospiritus,
Desolatoremisisti In quodsanctisuspenduntar
Spiritum paraclitum. Cunctis charismatibus.

6. Hic nunc mulcensconsolatur 9. In sequid hoc unumtantum,

Per prospera placita, Nunquamvalet exprimi,
Nnnc flageilanscoraminatur Qualesit in sevel quantum,
Per adversa tristia, Fide solet conici,
Sed, si pure diligatur, Hoc solo tamen amantum
Utraque salubria. Sitis potest adimi.
7. Huius inspiratione 10. En pluralitas donorura
Foetent, en, carnalia, Tam innumerabilis
Huius consolatione Cordibus fit devotorum
Placent carni gravia, In uno capabilis,
Huius quoque unctione Eia, largitor eorum
Patent spiritalia. 0 quantum laudabilis!

11. Supra modum exalteris

Hine, pater, fonsnmnerum,
Ubique gloriticeris
Hinc, fili, lux honiinum,
Sine fine hinc lauderis,
Paraclite tristium.

Carolsruhan. 368. A. - - Zwollen. 434. B. - 1, 3 homo fehlt A. -

2, 1 Te iavn B. - - 4, 1 quantum me B. - 4, 5 salvasti B. - 6, 2 placida
B. - " 7, 4 gravi B. - - 8, 3 fere B. - - 9, 5 Hoc solum B. - 9, 6 Fides
potest B - Die Melodie des Liedes ist die des Hymnus Urbs beata
Hierusul eni.

483. (26.) De Miseria huius Vitae.

1. Mirum est, si non lugeat, 4. Nam carni satisfacere,

Experimento qui probat, Curiosa appetere
Qaod vivere in saeculo Vaneque cor extollere
Labor, dolor, afflictio. Suet mundussuos docere.
2. Et quaravis iuste vixerit, 5. Sic, cum virtus deseritur,
Tamen hic vivens nemo scit, Iniquitas perficitur,
An electus,an reprobus Venter pro Deo colitur,
A Deo sit praecognitus. Ad votura mundo vivitur.
3. Heu, quid aliud vivere 6. Heu, quid aliud vivere
In huius mundi carcere, In huius mundi carcere,
Quam a Deo recedere Quaminermem continue
Peccatisque
se subdere? Belli starein acie?
 - 504

7. Nara instanter confligere 11. Heu mihi, quia deficit

Cum inimicis animae, Vita mea doloribus.
Carne, mundo ac daemone Anni mei gemitibus.
Nunc totura iusti vivere. Timoribus et fletibus!

8. Ac sponte crocera tollere, 12. Heu, mihi, nam sum plurimis

Menti carnem subicere Circumcinctus miseriis,
In Deoque quiescere Corporis. cordis, spiritus
Cultns suadet iustitiae. Tam diebus quam noctibus!

9. Heu, quid aliud vivere 13. Solus sim seu cum aliis,
In huius raundi carcere, Sanus, tristis seu hilaris,
Quam in sacco et cinere Operans seu otiosus,
Panem doloris edere? Aerumnis sum circumdatus.

10. Heu, mihi multum misero. 14. Heu. heu,heu,quaminnumeris

Cneco, surdo, claudo, curvo, Cladibus et miseriis
Egeno, nudo, languido, Omnis homo et singulus
Damnato in exsilio! Hic vivens est involutus!

15. Duc nos, o summa trinitas.

Supra mundi angustias,
Ut tibi demus gratias
Cum beatis perpetuas.

Carolsruban. 368. A. - - Zwollen. 434. B. - 1, 2 Qui experiraentoB. -

Str. 4 tehlt B. - 5, 4 Mundo ad votum B. - 7, 1 inconstanter vivere B. -
8, 1 Et sponte B. - - 8, 3 Et in Deo B. - 10, 3 Aegro nudo B. - - 11, 3
Et anni mei A. - 13, 1 sum B. - 14, 1 Proh dolor qnam B. - ^De considera-
tione multimodne miseriae humanaeymnus" A.

484. (27.) De gloria caelestis lerusalem.

lerusalem lunrinosa, 3. Lapidibus ex politis

Verae pacis visio, Structa tu mirifice,
Felix nimis ac formosa Gemrais, auro, claris vitris
Summi regis mansio, Decoraris undique,
De te o quam gloriosa Portae fulgent margaritis,
Dicta sunt a saeculo! Plateae sunt aureae.

De tuae quidquid scripserunt 4. In te iugiter iucundum

Sancti laudis gloria, Alleluia canitur,
Totum nobis hoc liquerunt Sollenne ac laetabundum
Pia pro memoria, Seraper festum agitur.
Penetrare nequiverunt Totumsanctum,totum mundum,
Fundi tui condita. In te quidquid cernitur.
 - 505

5. In te nunqoam nubilata 11. In te vivus continetur

Aeris temperies,
Solesolis illustrata
Semperest meridies,
In te non nox fessis grata
Nec labor nec inquies.
-6. In te florida vernalis
Perdurat amoenitas,
Ferax semper aestivalis
Rutilat serenitas,
Autumnalis seu brumalis
Procul est frigiditas.
7. Quidquid libet hic dulcoris
Avium in cantibus,
Quidquid iubili canoris
Musicis in actibus,
In te plenum hoc saporis
Abundat diffusius.
Fons bonorumomnium,
In quo plenepossidetur
Totum tamquamproprium,
Quidquid corpori videtur
Sive menti congruum.
12.1n te florenspulchritudo,
Supra solemfulgida,
Velox nimis prornptitudo,
Prout vult, agillima
Praepotensquefortitudo
Virtus ut angelica.
13. In te libertatis claret
Insignis nobilitas,
Nunquamlanguet,nunquamaret
Confirmata sanitas,
Voluptate nunquam caret
lugis haec integritas.

8. In te robusta iuventus 14. In te durat longituclo

In aevum non deperit,
Senex seu morte praeventus
In te nec est nec erit,
Sed neque futurum tempus,
Praesensnunquarnpraeterit.
Sempiterni temporis,
Quae plena beatitudo
Reformati corporis,
In hac par sirailitudo
Redemptis et angelis.

9. In te nec quidquam molestum 15. 0 quam vere gloriosum

Nec languor nec gemitus
Nec unquaraquid immodestum
Nec dolus nec facinus,
Sed neque quid inhonestum
Nec culpa nec dedecus.
10. Lex membrorum animalis
Erit plene mortua.
Nova caro spiritalis
Erit menti subdita
Vivaque vis sensualis
Rationi consona.
Eris corpus fragile,
Cum fueris tam formosum,
Forte, sanum, agile,
Liberum, voluptuosum,
In aevum durabile.
16. Nunc libenter ac ferventer
Laborum fer onera,
Habeas ut affluenter
Dona tam magnifica
Doterisque luculenter
Gloria perpetua.

17. Aeterne glorificata

Sit beata trinitas,
A qua caelestis fundata
lerusalem civitas,
ln qua sibi frequentata
Sit laudis iramensitas.
 - 50(3 -

Carolsruhan. 368. A. - - Zwollen. 434. B. - - Vindoboceii. 7970. C. -

2, 5 Petrare nequieruutB. - - 2, 6 Fandi tui conditi R. -- 3, 3 Gemmis
aure C. - - 4, 6 quidquid agitur B. - 5, 4 est fehlt B. - 5, 6 requiesC. -
Str. 6 fehlt C. - - 8, 4 in te fehlt A. - - 8, 6 unquam C. - - 9, 1 I te B. -
9, 3 Ne unquam B. - - 9, 4 sq. fehlen A. ~ Str. 10 fehlt B. - - 11, 4 Pro-
prium ad libitum AC. - 11, 5 Quidquam B. - 12, 1 florida pulchritudo
AC. - 12, 4 agilima BC. - - 12, 5 PraeponensqueB. -- 16, 3 fehlt A. -
Singweise: Urlis beata Hierusakiu.

4s.j. (28.) De gloria caelestis Hiemsalem quoad dotes

glorificatae aniinae.

1. Nec quisquam oculis vidit 6. Eia, ijuam mire gaudebit

Neque ullis sensibus, Beata tunc anima,
Nec quis cogitare scivit Cum circumquaque habebit
De mundo viventibus, Tam immensa gaudia
Quae bona Deus promisit Nec ullo unquam egebit,
Hic se diligentibus. Augetur quo gloria.

2. Si caro gloriticata 7. Onmi sensu sensitive

Dona capit talia, Vigens Deum sentiet,
Anima plene beata Menteque intellective
Habebit, o, qualia Clare hunc intelleget,
Sibi nude revelata Quem complectens unitive
Sponsi sui gloria! Supra mentem diliget.

3. Ibi namque sciendorum 8. Vultu sponsi erit laeta

Plena sapientia, Tunc vis irascibilis,
Cunctorum ac singulorum Summo bono tunc quieta
Concors amicitia, Vis concupiscibilis
Nostrorum ut oculorum Totaque vero repleta
lucunda concordia. Vis rationabilis.

4. Ibi verae potestatis 9. Ratio tunc veritate

Gloriosa dignitas, Clare illustrabitur,
Singulis ut Dei natis Memoria summa pace
Honoris subliraitas, Plene quietabitur,
Gaudium aeternitatis Voluntasque bonitate
Veraque securitas. Tota transformabitur.

5. Sic mens habebit tenorem 10. Consecuta iam praedicta

Totalis scientiae, Foris, intus, undique
Amicitiae dulcorem, Sancta mens quam benedicta
Pacis ac concordiae, Coram rege gloriae
Potestatem et honorem Sic tota circumamicta
Gaudens securissime. Claritatis lumine!
 - 507

11. 0 quantuuihaeciucundatur 13. En,audis,quodnoncondignae

Sponsi praesensvultui, Passionessaeculi
Quaeintrasse gloriatur Ad promissumtara insigne
In gaudiumDomini, Sempiternipraemii,
Cibo quoquesaginatur Quo donabunturbenigne
Eodem, quo angeli. Cuncti Dei famuli.

12. Noli tiere nec tristari,
Homo pusillanimis,
Si contingat te gravari
Laboribus variis
Seu graviter impugnari
Temptamentis daemonis.
14. Auctor lucis et rex pacis,
Dona participium
Tuae nobis claritatis
Per unicum filium
Perque fontem caritatis,
Almum tuum spiritum.

Carolsruhan. 368. A. - Zwollen. 434. B. - - Vindobonen. 7970. C. -

1, 5 Quam bona A. - - 2, 6 Sponse B. -- 3, 3 ac singulis B. - - 4, 1 pie-
tatis A. - - 5, 5 Pietatem A. - - 7, 3 que fehlt B. - - 7, 4 Clare tunc A. -
7, 5 amplectens B. - - 8, 6 ratiocionabilis B. - - 10, 1 Tonsecuta B. -
11, 1 hic B. - 11, 2 Sponsus A-, Praesens sponsi B. - - 11, 4 Domini ivhlt
B. - - 12, 3 te vexari B. - - 13, 3 Ad fehlt A; Promissum ad tam C. -
13, 5 dotabuntur B. 14, 5 Et per fontem B. - - Mit Mel. BC; ohne Mel.
A; die Singweise ist Urbs beata Hierusalem.

486. (29.) Devotum carmen cantandiiiu in laude lesu Christi.

1 a. Vitara lesu Christi 1 b. Caste, iuste, pie

stude imitari, disce conversari.

2a. De nato lesu 2b. De passo lesu

cane dulciter, dole graviter.

3a. Laeta misce tristibus 3b. Mala terge fletibus,

Tuis exercitiis, Cave a deliciis.

4a. lesum quaere 4 b. Clama, pulsa

diligenter, vehementer.
5a. In devotis 5b. Dulce est de
hymnis delectare; lesu cogitare,
6a. Dulcius cum 6b. Dulcissimum
lesu iubilare, caelospenetrare.
7 a. lesu ob amorem 7 b. Sustine vim patiens,
Omnemfer laborem, Tace,ut sis sapiens.
8a. Moresrege,aurestege, 8b. Assuesce
lesuminvocare,
Saepeora, saepelege. Mariamsaepesalutare,
 - 508 -

9. Cruce sancta te signare,

Omnes sanctos honorare,
Deo laudes decantare.

Collect. ms. ThomaeKempis anni 1461. Cod. Bruxellen. 4585-87;

zweimal: Mit Melodie A; ohne Melodie B. - - Thomae Malleoli de Kempis
Opera omnia ed H. Sommalius. Antwerpiae 1607. II, 594. C. - - 7a, 1 Eins
ob amorem A. - Str. 8b und 9 fehlen B.
In den anderen Ansgaben der WW. des Thomas Kempis verlauft dies
Lied ebensobis 8a incl. Statt 8b folgt:
Omni die orani hora
Te resigna sine mora.
80 Nurnberg 1494, Paris 1549, Dillingen 1576, Antwerpen 1601. Die
erstere uberschreibt das Lied ,,Rigmus de vita lesu imitanda", die anderen:
nDoctrinae duae alta mente reponendae". Als ,,altera doctrina" folgt dauu
in diesen das Stiick: Assuesce lesum invocare. Vgl. S. 512.

4s7. (30.) De dulcedine lesu et de pleuitudine gratiarnm et

virtutum, qtias habuit.

1. 0 dulcissime lesu,
Qui de caelo descendisti
Et vitam mundo contulisti.

2 a. Legam de te, scribam de te, 2 b. Nam suavis es et mitis,

Quaeram te Humilis,
Cantem de te, laudem te, Plenusque virtutibus.
lesu, puer dulcissime. Fili Dei altissime.

3a. Multum dimittis 3b. Qui te relinquit,

Maltum amanti Heu, quid hic facit!
Nec posteu Qui te invenit,
Te deserenti. Eia, quid babet!

4 a. Illum profecto tenet et babet, 4 b. 0 venerabile praesaepium,

Qui caelumterramqueut Deus In quo mundi servatur pre-
regit, tium!
Ut homo Nunc latet,
Miro modo Nunc tacet,
Praesaepe Tunc scietur,
Quasi pauper praeelegit. Dum pro multis expendetur.

5 a. Hae sunt verae deliciae 5b. Hae sunt sanctae reliquiae

Fidelis animae, Piae memoriae,
Saepe mente revolvere Quos devote recolere
Humilia tua, In absentia tua
lesu Christe. Vis, Doraine.
 - 509 -

6a. lam oportet me gaudere, 6 b. Nudus eram nec sciebam,

Nam damuatuspro scelere Claudicabam
et languebam
Eram et clausus Et ad me dignatus
taetro carcere, es descendere,
Sed lesus venit lesu, clemenset
cum claro lumine. caelestis medice.

7 a. Bone pater, multum nos 7 b. 0 lesu, clarissimum

amasti, speculum,
Quibuslesum praeparasti Splendens
pertotumsaeculum,
Ab aestibus urabraculum. Tu nostrura es remedium.

8a. Quidni ego dolerem, 8 b. Nunc vero et gaudebo

Ifcsu mi, In te, lesu,
Si non venisses Deo meo
Et aegrotum visitasses! Et servus tuus semper ero.
9. Laus tibi, lesu benigne,
Et araoris tui igne
Accende me,
Ut semper amem te.
Bruxellen. 4585-87. A. - - Zwollen. 434. B. - Vindobonen. 7970. C. -
Thomae a Kempis Opera omnia, ed. H. Sommalius, Antwerpiae 1601. D. -
Thomae Malleoli de Kempis Opera Omnia, ed. H. Sommalius, Antwerpiae
1607. E.
2a, 1 Pelam de te B. - 3b, 1 reliquit B. - - 3b, 2 fecit? B. - " 4b, 4
Nunc patet AE; tunc patet D. - 4b, 6 expandetur CD. -- 5a, 1 sanetae
deliciae C. - - Aufschrift nach B. - Diese Dichtung folgt (wenn auch mit
Auslassungen)der Sequenz Gottschalks auf die hl. Magdaleua Laus tibi
Christe, qui es creator; vgl. Hymnologische Beitrage I, 201 ff. Die
Singweise bieten ABC.

488. (31.) Cauticum cousolatorium in memoria lesu et

caelestis curiae.

1 a. Ubi est modo lesus, 1 b. Quid ergo nunc cogitas

Ubi est Maria, Et quid sic vagarisV
Ubi Agnes Audi, horao
et [ubi] Caecilia, inconstans
et inanis,
Ubi angeli Non est foris,
Et oranes sancti Dei? Intus est, quem tu quaeris.
In caelo beate vivunt, Cessa iam foris quaerere
Laetantur atque canunt Et intus regredere,
Sine fine laudes Domino. Si Christum optas invenire.
2a. Para illi hospitium 2 b. Exclude tumultus mundi,
Cordis tui thalamum, Carnis et diaboli,
Iste est cnim locus, Mane in silentio
In quo deliciatur Christus. Et misceverba cumDomino.
 - 510 -

3a. 0 qualis dovotio, 3 b. 0 quam bene illi est,

Quanta quoque dulcedo Cui Christus tam prope est,
Confertur tunc animae, Sed quam iucundumerit,
Cum visitatur tam Cum, quod perfectom est,
intime! venerit.

4a. Tolle, tolle tecum, 4b. Veni, veni mecum,

Domine, Hodie,
Me de domo carceris! Sponsa, coronaberis!
Zwollen. 434. A. - - Vindobonen. 7970. B. - - la, 2 Et ubi B. - 1 b, 6
So<l intus est A. - - 2a, 4 deliciatur spiritus B. -- Beide Quelleu mit Sing-
weise, nach der die Abteilung vorgenommen,welche der Reim bestatigt.

480. (r!2.l Compassio animae devotae super contritione et dolore

beatae Mariae virginis.

1 a. Cum sub cruce sedet raaerens 1 b. Lacrimalur multum,

Mater Dei, lesum ferens Dum inspectat vultum
In castitatis gremio, Deformatura in filio.

2a. Osculatur ore pio 2b. Arabit utroque brachio

Eubra lesu vulnera, Dorsum atque latera.

3a. 0 Maria, rubens rosa, 3 b. Dulcis pia, amorosa,

Candens lilium, Placa filium.

4a. Quem infantem 4b. Hunc de cruce

laeta genuisti sumptum tenuisti
Angelis canentibus. Brachiis dolentibus.

5 a. Compatere Christo 5 b. Si cupis gaudere

et matri suae,
Anima fidelis, Cura eis in caelis.

6a. lesu. fili Dei, 6b. Salva me per crucem,

Miserere mei Duc ad veram lucein
Piae raatris Tecum, quaeso,
tuae precibus, in caelestibus.

7 a. Qui latroni paenitenti 7b. Parce mihi delinqueati,

Paradisum proraisisti, Quem sanguine redemisti.

8a. Filiae lerusalem, venite 8b. Convertimini ad crucifixum

et videte, et dolete.

Zwollen. 434. Am Rande: De compassioneanimae super dolore

Mariae.
 - 511 -

4JM).(3:3.)Caiiticum de lauttibus sanctaruiu Virgiuum.

1 a. Ama lesum cum Agnete, 1 b. Agathamsanctamveuerare

Magdalenam lauda laete Luciara passam imitare
In hymnis et canticis, Quantumdigne sufficis.

2 a. Barbaramora cum Balbina, 2 b. Catharinamcum Sabina,

Caeciliam ora cum Christina Margaretam cum Martina
Totis ex praecordiis; Lauda magnis gaudiis.

3a. lulianam cum lustina, 3b. Dorotheam cum Eugenia,

Cuneram cum Euphrosyna Petronillam cum Euphemia
lubila in organis, Honora in tympanis.

4a. Sophiam cum Eulalia, 4 b. Priscam, Dariam cum Helena,

Gertrudem cum Pelagia Apolloniam cum Serena
Exalta laetis vocibus, Magnifica honoribus.

5a. Scholasticam cum Susanua, 5 b. Ursulam cum sodalibus,

Teclam. Claram cum lohanna Cordulam cum aequalibus
Laetifica caeli praemiis, Adorna rosis et liliis.

6a. Omnes sanctae virgines 6b. Sit laus Deo,

cum coniugibus, honor et gloria.
Omnes sanctae viduae De virginum
cum continentibus, magna victoria
Orate Deum pro Et dulcis hymnus
nostris excessibus. sanctis eius oranibus.

7 a. Qui nos sua gratia 7 b. Post huius vitae pericula

Ad se ducit cum laetitia Iri aeterna tabernacula
Sanctorumsuorum meritis, Laxis peccatorum debitis.

8. Araen, dicant omnia,

Caelestia, terrestria,
Angeli cura hominibus
Et creaturis omnibus
'Deo semper gratias.

Opera et libri vitae Thomaede Kempisimp. Norimbergae1494.A. -

Opera Thoinae a Campis Parisiis 1549. U. - - Opera Thomae a Campis
Dilingae 1576. II, 677 sq. C. Thomae a Kempis operaomnia ed.
H. Sommalius Antwerpiae 1601. D. - Thomae, Malleoli de Kempis Opera
Oninia ed. H. Sommalius Antwerpiae 1607. II, 592 sq. E.
2a, 2 roga cum A. - - 4a, 2 GheertrudemA. -- 6a, 2 cum yirginibus
A. - 7b, 3 Laxatis C.
 - 512 -

4!»1. (34.) Consolatio ad suffereiidum tribulationes.

1 a. Adversa mundi tolera 1 b. Plus nocent saepe prospera

Pro Christi nomine, Cum leni flamine.
2 a. Cum a multis molestaris, 2 b. Patiendo promereris,
Nihil perdis, sed lucraris, Multa bona consequeris.
3 a. Nam Deura honorificas 3 b. Corouam tuam duplicas
Et angelos laetificas, Et proximos aedifieas.
4a. Labor parvus est 4b. Merces grandis est,
atque brevis vita, quies infinita.
5 a. Totiens 5 b. Quotiens
martyr Dei efficeris, pro Deo poenam pateris.
6a. Patiendo fit 6 b. Auro pulchrior,
homo melior, vitro clarior,
7a. A vitiis purgatior, 7 b. Sanctis quoque similior,
Virtutibus perfectior, Hostibus suis fortior,
lesu Christo acceptior, Amicis amabilior.
Bruxellen. 4585-87. A. - - Zwollen. 434. B. Opera et libri vitae
Thomae de Kempis imp. Norimbergae 1494. C. - - Opera Thomae a Campis,
Parisiis 1549. D. -- Opera Thomae a Campis. Dilingae 1576. II, 681. E. -
Opera Thomae a Kempis ed. H. Sommalius, Antwerpiae 1601.F. - " Thovnae
Malleoli de Kempis Opera omnia ed, H. Sommalius, Antwerpiae 1607. II,
594. G.
2a, 1 a malis BE. - - Ib, 2 levi DE. - 4a, 1 Labor quidem parvus
est DEG. - 4b, 1 Et merces G; Merces autem D. -- 5a, 2 Dei martyr
DE. - 5b, 2 pro eo DE; pro Christo B. - Nach 6b, 2 Laude dignior,
gradu altior C; Str. 6a-7b lauten in DE:
Patiendo fit homo melior
Auroque fit pulchrior,
Vita tota clarior,
Laade quoque dignior,
Gradu. status altior,
A vitiis purgatior,
Virtutibus perfectior,
lesu Christo acceptior,
Sanctis quoque similior,
Hostibus suis fortior,
Amicis amabilior
Et Deo suo carior.

7b, 1 Sanctis Dei similior B. - In allen Quelleii, mit Ausuahme voa

BCG schliefst sich an dies Stiick unmittelbar das folgende an:
1 a. Assuesce 1 b. Mariam
lesum invocare, saepe salutare,
2 a. Cruce sancta te signare, 2b. Contra daemones certare,
Omnes sanctos honorare, Vigilare et orare.
 - 513 -

3a. In Domino 3b. Age recta,

semper spera, profer vera.

4a. CoramDeo 4b. Ama pauca

te humilia, et simplicia,
Et gratiam invenies, Et pacem honam invenies.
Obschonsie dieseVersedeni obigenStiicke anfiigen, bietenviele Aus-
gaben dieselben noch einmal als eigenes Lied unter dem Titel ,,Altera doc-
trina". la, Ib und 2a kommenauch in Nr. 486 (29) vor. Vgl. das dort
Bemerkte. Die Aufschrift riach B; C iiber&chreibt ,,Canticum de virtute
patientiae.

492. (35.) Devotum canticum de gloria caelesti et sanctorum

augelornm et omnium sanctorum.

1 a. 0 qualis quan- \ b. Ubi lesus

taque laetitia gaudet cum Mariu
Resonat in Laeto vultu,
caelesti patria, dulci melodia.

2a. Astant. angelorum chori, 2 b. Regem cernunt in decore,

Laudes cantant creatori, Araant corde, laudant orc.

3a, Tympanizant, citharizant, 3b. Clamant sanctus, sanctus,

Volant alis, stant in scalis, sanctus
Pulsant nolis, fulgent stolis Fugit dolor, cessatplanctus,
Coram suramatrinitate. Omnes[laetos]reddit cantus
In superna civitate.

4 a. Concors vox est omnium 4 b. Quam adorant Seraphini

Deum collaudantium, Ferventi cum amore,
Fervet amor mentium, Yenerantur Cherubim
Clare speculantium Ingenti cum honore;
Beatam trinitatem Mirantur nimis tbroni
in una deitate, de tanta maiestate.
5a. Dominati- 5 b. Potestates
ones hos sequuutur, cum virtutibus
Summo bono Micant signis,
plene perfruuntur, tonant nubibus,
Quibus princi- Malos arcent,
patus coniunguntur Bonis parcent
Laetabunda Admiranda
semper caritate. semper pietate.

6a. Archangeli cum angelis 6b. Preces Deo offerunt7

Alte iubilant in caelis, Dona eius referunt,
Yigilant, custodiunt, Defendunt humiles,
"Visitant,erudiunt Confortantdebiles,
Pusillos cum maioribus. Exsultant cum cautoribos.
Dreves, HymnographiLatini I. 33
 514

6c. Hos ergo honorare

Nos decet et amare
Sinceris mentibus,
Votis ferventibus,
Lingua, doctrina, moribus.

7 a. 0 quain praeclara regio 7b. 0 gloriosa civitas,

Et quam decora legio In qua summa tranquillitas,
Ex angelis et hominibus! Lux et pax in cuuctisfinibus!

8 a. Cives huius civitatis 8 b. Non laborant, nil ignorant,

Veste nitent castitatis, Non tentantur nec vexantur,
Legem tencnt caritatis, Semper sani; semper laeti,
Firmum pactum unitatis. Cunctis bonis sunt repleti.

9 a. 0 quam beata societas, 9 b. Laudem ergo Deo dicite,

Ubi regnat Deus trinitas! Omnes sancti, simul psallite,
Abundat ibi pietas, Qai vos per suam gratiam
Cunctos illustrat veritas. Ad tantam duxit gloriam.

10. Benedictus Deus.

Collect. ms. Montis S. Aguetis saec. 15. Cod. Zwollen. 434. A. - Opera
et libri vitae Thomae de Kempis imp. Norimbergae 1494. B. - - Opera
Thomae a Campis. Parisiis 1549. C. - Opera Thomae a Campis, Diliug-ae
1576. II, 678. D. - Thomae Malleoli de Kempis Opera omnia, ed. H. Sora-
malius, Antwerpiae 1607, II, 593. E.
3a, 2 schalis CD. -- 3a, 3 Sonant nolis D; stant in stolis A. -4b, 3
fehlt BCDE. - 4a, 4 clare contueutiuui CD. - 4b, 1 adorat B. -- 4b, 3
Cherubeyn A. - 4b, 4 sub honore D. - 5b, 4 tonant nutibus CD. - 6b, 1
afferunt D. - - Hinter 6a hat B neuen Abschnitt mit neuer Initiale, jedoch
keinen neuen Titel. Es ware nicht ausgeschlossen,dafs mit 7a einmal ein
neues Lied aufing. -- 8b, 2 non vexantur A. -- 8b, 3 Semper laeti, semper
sani CE. - - 9b, 1 Deo fehlt CD. - 9b, 4 duxcat A. - - Aufschrift nach A.

(30.) Versus de sancta cruce.

Vita boni monachi crux est, sed dux paradisi,

Portat portantem, salvat sua vulnera flentem,
Firmat nutantera, tollit ad aetbera iuentem,
Vincit temptantetn daemonemde caelo cadentem.
Tliomae a Kempis Opera Ornnia ed. H. Sommalius 1601. - Thomae
Malleoli de Kempis Opera Omnia ed. H. Sommalius Antvverpiae. 1607. II,
595. B.
 Johannes Mauburims,
Abbas Livricensis

f 1503.

JohannesMauburnus erblickte das Licht der Welt zu Briissel, weshalb

er auch lohannes de Bruxella genannt wird. Er erhielt seine erste wissen-
scliaftliche Ausbildung an der Domschule von Utrecht und trat spater in das
Chorherreiistift Agnetenberg bei Zwolle, ging 1497 nach Frankreich und
reformierte nacbeinander die Stifter Saint-Severin, Cisoing, Saint-Euvert
d'Orleans, Saint-Martin de Nevers und Livry, zu dessen Abte er 1501 er-
wahlt wurde. Zu Beginn des Jahres 1503 starb er zu Paris im HauseJean
Quintins, Ponitentiars bei Notre-Dame.
Von. seinen Schriften, deren Mehrzahl noch ungedruckt ist, erlebte das
Eosetum exercitiorum spiritualium et sacrarummeditationum, welchemgeist-
licbe Lieder des Verfassers einverleibt sind, mehrere Auflagen; die erste er-
schien ohue Druckort 1491; eine zweite zu Basel 1494 und im gleichen
Jahre ohae Druckort (Zwolle) eine dritte. Diese Auflagen sind an Fehlern
reich; als die beste Auflage gilt die Baseler von 1504, nach welcher wir die
Gedichte des Mauburnus wiedergeben (A). Ihr folgt eine Pariser Ausgabe
von 1510, die zum Vergleiche herangezogenwurde (B), eine Mailander von
1603 und eine 1620 zu Douai erschienene. Die wenigen Handschriften,
welche einzelne Lieder des Mauburnus enthalten, entlehnen diese den Wiegen-
drucken und haben daher fiir die Gestaltung des Textes geringen Wert. Vgl.
Biographie Nationale de Belgique X, 369 tf.

494. (1.) Carmen pro Fescenninis ad praesepii visitationem caneudum

sub nota: Dies et laetitiae.

1. Eia, mea anima, 2. Virgo pudicitiae,

Bethlehemeamus, Throne deitatis,
Virtute magnanima Et loseph, nutritie
Puerum quaeramus, lesu paupertatis,
Verbum ineffabile, Me indignum famulum
Angelis mirabile, Ducatis ad stabulum
Cubanssinu patris, Mei creatoris,
Obiectumamabile, Tundamtintinnabulum
.Sempercontemplabile, Laudiset cunabulum
Datum vitae matris. Volvam vi amoris.
33*
 - 516 -

3. 0 puer dulcissime, Hostistechnasfraudiura

Omnibus optate, Tuus ludit ortus,
Venisti, gratissime lam orbi quadrifido
Salutis legate? Tibi gnato fervido
Te vatuni oracula, Caeli patet portus.
Te legis umbracula
8. Salve, rex, principium,
Exorturo testantur,
Verbum incarnatura,
Polus, tellus, maria
Effectum raancipium
Laude multifaria
Tibi adiocantur.
Indignum, cunatum!
Salve, sordens stabulum,
4. Heu, quid iaces stabulo, Salveto, cunabulum
Omnium creator, Sponsi amatoris!
Vagiens cunabulo, Tu rneuni latibulum,
Mundi reparator? Construam hic nidulum,
Si rex, ubi purpura Non videbor foris.
Yelclientummurmura,
Ubi aula xegis? -
9. 3am
te meisbrachiis,
Mi lesu, amplector
Hic omnis penuria, Ac totis praecordiis
Paupertatis curia,
Tibi condelector;
Forma novae legis.
Cogis me rastuere,
5. Istuc amor generis Lacrimis effluere,
Me traxit humani, Puer Ephrataee,
Quod se noxa sceleris Amor ineftabilis
Occidit profani, Es, intolerabilis,
His meis inopiis lesu Nazaraee.
Gratiarum copiis
10. 0 ardens incendium,
Tepergoditare,
Hocce natalitio
Deus
incarnate,
Animae suspendium
Vero sacrificio
Te volens beare. Tibi desponsatae!
Omni reverentia,
6. 0 caeli, attendite Caeli assistentia
Infantis amorem, Laude te honoro,
Angeli, rependite Cum benevolentia,
Laudem et honorem, Grata complacentia
Verbum, ens altissimura, Pronus te adoro.
Pulchrum,
quani
dulcissimum,11. 0 te laudum
milibus
Limo corporatur,
Laudo, laudo, laudo,
Verbura
divinissimum, Tantisrairabilibus
Aeternum, ditissimura,
Plaudo, plaudo, plaudo;
Spretum pauperatur.
Gloria sit, gloria
7. 0 mira dignatio Amanti, memoria
Immensura locari, Domino in altis,
Nostra gloriatio Cui testimonia
Deum humanari! Dantur et praeconia
0 stupor. o gaudium! Caelicis a psaltis.
 - 517 -

12. 0 puer dulcissime, 13. Pater, natalitium

Me purges lustrato Suscipesophiae,
Surrigas, altissime, Gratum sacrificium
Corde inflammato; ManibusMariae;
Redimensvivifica, Corpus,scnsus,aniranm
Me compuerifica In viventem victimam
Hoc tuo natali. Lito Tesu nato
Perfecte sanctifica, Et sponsaeunanimam
Tecum beatifica Laudem suavissimam
Vita aeternali. Libans voto grato.

- 1,10 Dalum fide matris B. - - Uber den einzeluen Strophen stehen

folgende Erklarungen: 1. Excitatio animae accedentis. 2. Oratio ad Mariam
et Joseph. 3. Captatio benevolentiae. 4. Captatio benevolentiaea compatientis
conquestione. 5. Vox Jesu respondentis. 6. Excitatio ad considerandam
dignationem. 7. Exclamatio pro tructu. 8. Actus Fescenninorum. 9. Amorosa
susceptio. 10. Actus latriae 11. Actus laudis ex consideratione circurn-
stantiarum. 12. Oratio pro fructibus nativitatis hujus. 13. Oblatio. - - Dies
Lied findet sich auch in der Hs. 7955 der kk. Familien-Fidei-Comifs-Bibl. in
Wien vom Jalire 1508 und Cod. Londinen. Add. 19050 vom Jahre 1523,
sowie in einem Tegernseer Druck von 1577: Tres cantiones devotae ac
plurimum utiles.

495. (2.) Praeparatorii ct laudatorii Hymni in sanctos ante et post

conimunionem pro inflammandis animis frequentandi, cautaiidi sub
uota: Dies est laetitiae.

Ad sanctam Trinitatem.

0 beata trinitas, 0 celsa divinitas,

Gloria sanctorum, Salve, salve, salve,
Quam omnis sublimitas Beans trina unitas,
Tremit angelorum, Bonitas, resalve!
Veni, beatissima, 0 mea fruitio,
Veni, cleraentissima, Quoto me delicio
Omnium creatrix, Hodie cibasti!
Adesto propitia, Tum corpus,tum animara
Mittas alitricia Lito laudis victimam ;
Dona, recreatrix! 0 quantadonasti!

Ad saiictara Dei genetricera Mariam.

3. 0 mater egregia, Tuo gnato hodie
Regina Maria, Cibes famescentem.
0 cum esca regia Prae te feras ubera,
Veni, mater pia; Gratiis exubera,
Fons misericordiae, Lactes sitientem.
 - 518 -

4. Salveto, triclinium, Relevans exsilium,

Panis angelorum, Mater gloriosa,
Te laudum concinium Mane mecum, domina.
Decet, fons hortorum; Nostra caelis nomina
lam donasti tiliuin Scribas. dulcorosa.

Ad proprium Angelum.
0 comes fidissime, 6. Salveto, deividc,
Angele praegrate, Eucharis legate,
Veni, lator optirae Paedagoge vivide,
"Victimae beatae! Per te mihi date!
Redux individuae 0 tantis deliciis
Collustres occiduae Cum caeli militiis
Mentis incentiva, Mecum modulare,
En, tuo suffragio 0 tanto viatico
Propinquans altario, Animo seraphico
Meus sis conviva. Tecum fruar, care t

Ad sanctos Angelos.
(Feria secunda.)

0 millena milia 8. 0 stellae clarissiraae,

Grandium astrorum, Eucharis sophiae,
Vos castra herilia, Vos laudo humillime
Angeli amorum! Trinae hierarchiae;
Venite cum luraine 0 quotis, quam variis
lesu, vestro nuraine, Caelicis cibariis
Mecum celebrare, Fratrem restaurastis l
0 dignis militiis Mecura lesu plaudite,
Profligatis vitiis Pectus vauis claudite,
Ambite altare! Me vobis aequastis!

Ad Patriarchas et Prophetas.
(Feria Tertia.)

9. 0 stirps patriarchica, 10. 0, vos laude celebri

Genus salvatoris, Cano, patres, vates,
Cum turma prophetica Nostros cibo mulcebri
Veni, fax amoris! Opplestis penates;
Vestrum desiderium, Perstem Christi solium,
Messiae mysteriura Antiquorura collium
Mecum celebrato, Electum frumentum;
Dote multifaria lam Christi carissimi
Pectoris armaria Laudate, clarissimi,
Mea praeparato! Mecum sacramentum!

Ad sanctos
11. Eia, apostolice
Sacratesenatus,
Te nostris catholice
Omnis colit status;
Descendasaetheribus,
Divinis muneribus
Mecumministrato,
Cordis scabellaria
Dote multifaria
Christo exornato!
Ad
13. 0 castra victricia
JMartyrum sanctorum,
Quam plena laetitia
Omnium sanctorum,
Corpus vestri principis
Purae mentis azymis
Mecum immolate,
Venite, cum laureis,
Ornamentis aureis
Ministrum ornate!
Ad
15. 0 praecelsa dignitas,
Veni, confessorum!
Vestra me benignitas
Stipet malis morum !
Digna reverentia
Vestra assistentia
Glisco imraolare,
Puritatis azymis
lam profusis lacrimis
Accedam altare.
Ad
17. 0 sponsaehumillimae,
Cum sponso venite,
Angelis simillimae,
Cum sponso venite!
0 vestris excubiis,
- 519
Apostolos.
(Feria Quarta.)
12. 0 lux apostolica,
Monstraduodena,
lam vos laude polica
Concino camoena;
Pro magistrooptimo
Cibo praedulcissimo
Dato exsultabo;
Quando plenam satiem
Facie ad faciem
Vobiscum gustabo?
sanctos Martyres.
(Feria Quinta.)
14. Salvete, fortissimi
Milites urani,
Martyres dignissimi,
Flores Christiani!
0 quantis victoriis,
Sacramenti gloriis
Semper triumpliastis!
Hisce mirabilibus
Mecum laudum milibus
Canite in astris !
sanctos Confessores.
(Feria Sexta.)
16. Salvete, sanctissimi
Christi confessores,
Comites fidissimi,
Concelebratores!
Laudibus ingentibus
Vobis concinentibus
Cibum vitae cano,
In vestris praesidiis
Ac odis hymnidicis
Caelos scandens cano.
sanctas Virgines.
(Sabbato.)
Eucharis conubiis
lam rne foederate!
0 Agnes castissima,
Cum agnelli victima
Veni indilate!
 - 520 -

18. 0 caeli plantaria, Eucharis areolis

Virgines, salvete, Mecum concrepate,
Nostra iam altaria Animos suspendite,
Visitis, salvete! Pro me laudes pendite
0 vestris aureolis Coram trinitate!

Ad Omnes Sanctos.
(Die Dominica.)
19. 0 sancti piissimi, 20. Salvete, dignissimi
Pleni caritatis, Eucharis praecones,
Vos Sion clarissiaii Salvete, gratissimi
Reges civitatis, Vos commilitones!
0 cum rege gloriae Quantis reverentiis
Advenite hodie lam Christi praesentiis
Mecum epulari, Mecum immolastis!
Vestro pontificio Laudemus in tympanis,
lesu sacrificio Repsallamus organis
Date satiari ! Nobis Christo pastis!

In festivitate unius Sancti vel Sanctae.

21. 0 pater sanctissime, 22. Salve, celeberrime

Gratiae fluentum, Municeps caelorum,
Veni, dignantissime Cibasti, saccrrime,
Ferto sacramejitum! Me cibis amorum;
0 tuis praesidiis lamiani tantis victimis,
Scelerum excidiis Hostiis divissimis
Eximas clientem! Laudem immolemus;
Virtutuin lampadibus Suscipe, resuscipe,
Complectar cycladibus Mentem meam suscipe,
lesum venicntem. In caelos volemus!

In festivitate plurimorum Sanctorum.

23. Salvete, sanctissima 24. 0 mira sollemnia
Organa divina, Vestra laude digna,
Venite cum hostia, Quae nunc tanta xenia
Mea medicina! Conferunt benigna!
Nam vestra sollemnia En, laudum praeconia
Christi decet hostia Pro hac alimonia
Granditer ornari, Semper praeconabor;
Aram mecura scandite, Quando corpus exuam
lesu corpus pandite, Et vestram praesentiam
Libet epulari! Caelo speculabor?
A B. - '24, 8 corpus eximiam A; eximam B. -- Von diesem Liede stehen
eine Anzahl von Strophen (es fehlen alle geraden) in der Gottinger Hand-
schrift 233 (Orat. S. Mariae MagdalenaeHildesien. saec. 15/16). - - Auch in
dem unter Nr. 1 erwahnten Tegernseer Druck von 1577.
 - 521
496. (3.) Carmen iu portiones agni paschalis, cantanduin sub uota:
Pang-e ling-ua.
1. Donesagni porlionem
Rite, pater, edere,
Utram tingat rationem
SanguisPaschaefoedere,
Neu mentalem stationem
Possit hostis laedere.
2. Salve, raro maiestatis,
Alta, sancta, humilis,
0 quam plena veritatis,
Pulehra, mira, nobilis,
Tradita, heu, profanatis,
Angelis mirabilis!
3. Salveto, medicamentum
Quam plenum eifectibus!
Expurges inquinamentum
Carnis cum defectibus,
Esto mihi excrementum
Cunctis in profectibus.
4. Eia, sanguis generose,
Mirus, venerabilis,
Fluens plagis copiose,
Nimis peramabilis,
Mustum mentis amorosae,
Typis praeconabilis.
5. 0 sanguis redemptionis,
Venditos redirnito,
Sanguisexpiationis,
Turpatum eluito,
Sanguisconsummationis,
In sancta traducito!
6. Salve, anima dilecta
Deo et borainibus,
Clara, placenset afflicta,
Praelata numinibus,
0, te laudo,benedicta
Caelicis luminibus!
-
7. Salve, spiritus divine,
Plenussapientia,
Te iam canunt matutinae
Stellae fartum gratia,
Benedictum sine fine,
Traditum pro bostia.
8. 0 vos exta devoranda
Agni sine macula,
Vos virtutum permiranda
Grandia spectacula,
0 salvete, adoranda
Divina signacula!
9. 0 vos gratiae, salvete,
Communescum singulis,
Dona, fructus. resalvete
Laudibus pertinnulis,
Me iam gratiis replete
Canentem in iubilis.
10. Salvete, humanitatis
0 pedes pacifici.
Pedes pleni caritatis,
Perfecti, deifici,
Exemplares, deitatis
Baiuli vivifici.
11. Salve, agnns nate, passe,
Sepultemaeroribus,
Surgis, scandis,agnusasse,
Spiritus amoribus;
0, complectarpedes hosce,
Gratium clangoribus !
12. Salve, adepset pinguedo
Agni mansuetissimi,
Tua satiat dulcedo
Cor servi nequissirai,
Tibi laudispensadedo
Cordis contritissirai.
 522 -

13. Eia, fructus condonato 15. Salve, naturans natura

Vitae tuae optimae, Prima et essentia.
Passionis cumulato Liber vitae, ars, lux pura,
Frugem, rex clarissime, Patris sapientia,
E qua fructus sacrae dato Hacce semper alitura
Eucharis gratissimae. Fruar in praesentia.

14. Salve, caput adorandum, 16. Eia, cives Olymporura,

lesu mira deitas Numina hierarchica,
Ferculumque celebrandum, Mille milia hymnorum
Satians aeternitas, Camena dragmatica
Epulum concelebraudum Ferte pani angelorum
Angelis, divinitas! Pro hac esca polica.

A B. - - Die iiberschrift der Quelle: Exordiunieanninisin portionesetc.

bezieht sich nur auf Str. 1; die Uberscbriften der andern Stropben sind hier
fortgelassen imd dafiir das entsprechende Wort im Text gesperrt. Uber Str.
16 steht ,,Ad omnes Sanctos". Aus einer Luxemburger Hs. bereits XV. 49
mitgeteilt.

4J>7. (4.) Carmen iu sei>{ciu nomina sacrainond corporis et sang-uinis

Domiiii lesu et caufahitur sub mortulo: Dies est laetitiae.

1. 0 panis vivifice, 3. 0 donum magnificum,

Donum singulare, Fluens largitate,
Des tua deifice Salve, hilarificum,
Nomina tractare; Ardens caritate-,
Nempe tua nomina, Salve, nobilissiraum,
Consecrata fomina, Sufficientissiraum,
Larga fruge turgent, Utile damnatis.
Haec rorera charismatura, Danti confortissimum,
Haec fluenta dograatum Te laudo gratissimum.
Sacro topo praebent. Mihi datum gratis.

2. Salve, 4. Salve, cibus regius,

Fons deliciarum, Nobilis gnatorum,
Noraine, re gratia, Suavis et egregius
Dulcor animarum; Omnium saporum;
Salveto, piissimis 0 esca lautissima,
Amicis dulcissiniis Manu prudentissima
Abs lesu collata, Pista trinitatis,
Dones, sacra satie Opple languidissimam.
Fruar tua facie Pereffetam animam
Aniraa beata. Cibo pietatis.
 523 -

5. 0 potus dulcissime, Salve, sacrificium

Lateris iluentuni, In cruce litatum,
Salve, sapidissirae, Mirum sacrificium,
Languentis fomentum; Figuris signatum;
Salve, iucundissimunr Te laudo dignissimum,
Vinum, meracissimum, Deo acceptissimum,
Ebries bibentes, Sanctura iuramentum,
Germinato virgines Salve, pontificium
Atque mentis cardines Christi sacriticium,
Fac mero calentes. Patris spiramentum.
6. Salveto, communio 8. Salve, admirabile
Omnium bonorum, Christi sacramentum,
Hominum tu unio Insigne, amabile
Atque angelorum; Tu medicamentum ;
Praestes influentiam, Tu commemoratio
Praestes accreseentiam Atque exaltatio
Capitis in merabra, Christi passionis,
Tuis passionibus Te laudo, siguatio,
His communionibus Supernae gustatio
Dedices commembra. lam fruitionis.

A B. Vgl. Anal. XV, 51 und f., wo dies Lied bereits aus einer
Luxeraburger Hs. mitgeteilt ist. " Auch in dem unter Nr. 1 erwahnten
TegernseerDruck von 1577.

498. (5.) Sequuntur aspirationes et exclamationes rhythmaticae,

decursumvitae et passionis dominicae eoncernentes,post comraunio-
nein sacrainentalem vel spiritualem cantandae sub iiota: Dies est
laetitiae.

Feria II.

0 primum principium, Quid, Deus, retribuam

Ens unum fontale, Hac terra deserta?
Meum participium, 0, da tuum calicem,
Verbum ideale, Da vinum, da laticem
Deus Deo genite, Bibere spe certa.
Veni, olim caelite, 0 fautor raunifice,
Hodie vallatus? Adae exaltator,
De petra dimittere
Te miror, mirifice
Deserti, emittere, Parentum zelator;
Sion cibus gratus!
Redde innocentiam,
Eia, potentissime Primam praecelientiara,
Rex, mundi creator, 0 Adam secunde,
Caelitum dulcissime Veni, solve debita.
lerarcha plasmator! Esca caeli praebita
Quid hinc tibi tribuam, Veni, laetabunde!
 - 524 -

4. 0 tu desiderium Paiiis raihi Bethlehem

Et patrum et vatum, Datus Ephrataea,
Revela raysterium Angeli, attenditc,
Angelis optatum! Gloriam impendite
0, si caelos rumperes Laude iubilaea!
Et te iustum plueres
Gomor mensuratum!
7. Salve, suppar patribus,
0 petitesaeculis, Circumcisc Deus,
Reple tuisepulis
Cordis mei stratum!
Te caeliprimatibus,
Laudo, lesus meus!
0 nomen salviiicura,
5. 0 mirum spectaculum, Oleum lenificum,
Verbum incarnatum, lam mihi dulcesce,
Caeleste spiraculum, Nam tuum cauterium
Maria gestatum, Gustavi raysterium,
Resalve, dulcissime Dulcis radix lesse!
lesu, frater optir.ie,
lam comiuunicate!
8. Salve stella mystica,
0, totispraecordiis
Tot misericordiis
Magornm
magistra,
Tibi laudum pistica
Cuncta iubilate!
Cano tangens plectra!
En, auro divissimo
6. 0 puer pulcherrime, Et ture gratissimo
Pater mihi date, Gaudet mentis vultus,
Salveto, pauperrime Nam missae officio,
Matre mihi nate! Missae sacrificio
Laetare, lerusalern, Tecum suni sepultus.

Feria III.

1. 0 subacte legibus Veni, lustres saucium

Instar peccatoris, Animuin turbatum.
lam aequaris gregibus Cum tuis infuntibus
Tu pastor amoris; Assis manducantibus,
Redemptor, me liberes, Pascba delicatum!
Hortum tuum visites,
Festina,festina, 3. Eia,lesuperdite,
Veni,cuminsontibus, lesuduodeunis,
Saliens
in montibus,
Veni, medicina!
Veni,matrireddite,
Doctor minorenuis,
Per vicos, plateolas,
2. 0 mira dignatio! En, quaero areolas
Deus prospicatur, Tuas iam intrare,
Dum Herodis ratio 0 veni de Libano,
Ambit, excaecatur, Veni mihi orphano
0 lumen Aegyptium Te participare!
 - 525 -

4. 0 tu sapientia, Cum favis me caelicis

Qoamdiucelaris, Pavistigratantera,
En, tota crescentia lam in montem Sinai
Cnm matre moraris! Et Horeb, Adonai,
Veni, voca parvulos Deducas ovantem.
Hircos atque cervulos
Metibi sponsando,
0, de matris gremio
7. Salve,
pugilinclite,
Perpes triumphator,
Veni, tuo cremio
Profers fere perditae
Veni me cibando.
Tela, consolator !
0, ignitis iaculis,
5. 0 grandis humilitas, Tuis sacris pabulis
Deus, baptixaris! Dones reluctari,
Salve, dulcis pietas, Nam tuis inilitiis
Quantum abyssaris! His fretus divitiis
0 tu sponse sanguinis, Volo gloriari.
lam baptismo flaminis
Servum
baptizasti,
Dum sacratum
verticem
8. Salve,dignantissime
Tuorum vocator,
Ad me caecum culicem
0 sponse dulcissime.
Dignans inclinasli. Pius invitotor!
lam in tuis nuptiis
6. Salve, dux ieiunii, Concino deliciis
lesu eremita, Carmen nuptiale,
Reddo pensum munii, 0 tu mea gloria,
Veritas et vita, Te serveni memoria,
Panibus angelicis Nobile iocale.

Feria IV.

1. 0 lesu clarissime, Tu, precum consiliis

Rex prodigiorum, Milri lucubrasti!
Suspendis, altissime, lam fumus aromatis
Corda filiorum, Igne scandatpneumatis
Renoves miracula Ara cordis casti.
Accedens cenacula,
Veni, leprosorum, 3. 0 doctorverissime,
Tangara
tuamfimbriam, Veritaset vita,
Cumte sacram
victimam Veni,fecundissime
Litaboreorum. Mentemmeamdita,
Sim tibi docibilis,
2. 0 dux paenitentiae Hodie unibilis,
lesu christianae, Verbum salutare,
Veni, rex clementiae, Docendoutilia
0 Samaritane, Seraphimper milia
0 quantisvigiliis Ascendam altare.
 - 526 -

4. Eia, veni, gloria Adipis pinguedine

Monstrata in Thabor, Mihi instillata,
Per carnis tentoria lubilet mens ebria,
Deum contemplabor, Facessant funebria,
Gestio te millies, Eucharis amata.
Pulchra patris species,
Edere,potare; 7. Salve,rex humillime,
Quis dabit de carnibus Aselli insessov,
Paratis Cherubibus
Nutrimentum animae,
Mentem impinguare ? Alumnus, possessor!
lam tibi adhaereo,
5. 0 quanta convitia Nam cibo aethereo
Vincis pietate ! Cor pinguasti meura,
Praebe corda nritia, Te gestem in corpore
lesu blasphemate! Gestem et in pectore,
0, venisti comminus, lesum dulcem meura.
Benedictus Dominus,
Mc iam honorando!
8. 0 lesu piissime,
Laudet caeli curia
Yendite, salveto!
Pro omni iniuria
Te laudo, gratissirae,
Acta celebrando.
Corde tristi, laeto;
0 tu meum pretium,
6. 0 quantis profluviis Redimas mancipium
Flesti lacrimarum Peccato substratum,
Pro meis colluviis 0 tu emptuin pabulum,
lugium culparum! Agas mecum sabbatum,
Salve, pro dulcissimae Ne linquas cibatura!

Feria V.

0 lotor bumilliiiK', Saginatum vitulum

Servulis prostrate. Concupiscomaltura,
Veni, lotor animae, 0 panis angelice,
Patribus optate! Veni, veni caelice,
Eia, tuum famuluni, Duc ad patris vultum !
Te petentem pabulum
Hysopo
eraunda,
Quo stola albissima
0 lesu,discipulis
Favuin distillasti,
Te litera sanctissima Dum verbis mellifluis
Anima iucunda.
Tristes debriasti,
0 sermo sacerrime,
0, divinae gratiae Fecunde, pulcberrime,
Veni sacramentum, Veni, veni, veni,
Cibans plena satie De tbronis regalibus
Amoris frumentum; lam nostris sponsalibus
Te nunc et agniculum, Assis motu leni!
 - 527

4. 0 sudorsanguinee In Adaefuniculis,
lesu amatoris, Salve,me vinxisti,
Tu amore vineae Nam tuo edulio
Fers pondus angoris! Cordis mediculio
0 precum maestitiae, Me tibi iunxisti.
Venite, deliciae
Trinae hierarchiae,
7. Salve pro conviciis,
Ex Sion egredere,
Derise salvator,
Cor meum, ingredere, Quae pro amicitiis
Sanguis agoniae! Recipis, creator!
0, te mille gratibus
5. 0 stupendura osculum Pro his pietatibus
ludae condonatum! Laudo mirabunde,
Hinc do laude tusculum Ludens fiam vilior,
Per affectum gratum " Oranibus bumilior
0 quara bonus Israel, Cibatus iucunde.
Me, Deus Emanuel,
lam es osculatus!
Tua clara facie
8. 0 caelestis gloria,
Ex hac fausta sanie
Ducta per plateas,
Mente amatoria
Fruar saturatus.
Sponsas quaerens reas,
JO, quam verecundia
6. 0 amor fortissime, Coram iracundia
Capte, vinculate, Sisteris censorum,
A Malcho saevissime Mecum in meridie
Concisus,amate! Cubans, sponse gratiae,
0 murrae fasciculis Meum habe thorum!

Feria VI.

1. 0 rex, sapientia Te divinum filium

Chlarayde despecta, Conferri latroni,
Tamquam fetulentia Electe ex milibus,
Herode reiecta, Veui cum vigilibus
Veni, o rex gentium, Tui sacri throni!
Dulcis esca mentium,
lam noli tardare, 3. 0 flagellislivide,
0 magneAdonai. Coluranis convincte,
Legiferiu Sinai, Veui,Christevivide,
Noli retardare! Angelisconcincte,
Veni, sponsesanguinum,
2. 0 veni, Emanuel Princepscaeliagminum,
Caeli legionum, Me sponsamsponsare,
Diceris,rex Israel, Bibantpulli sanguinem,
Heu,princepslatronum, Cordisfrangenssardinem,
0 grandeprodigium Tingenspostesarae.
 - 528 -

4. 0, te vestit chlamyde Te laudo, spectaculum

Et truci corona Factum peccatorum;
Saevior,heu, aspide Mane mecum,Domine,
ludaea matrona! Gratiarum fomine
Veni, sponsegloriae, Mentis fulci thorura.
Sertatus lusorie,
Assistam
regina, 7. Salve,vitagratiae,
0 rex, cor ingredere, Morti condemnata,
Sacro inecum focdere Cuius sacra facie
Gaude,hauddeclina! Stat vita beata,
Yivat mea anima,
5. Salve, fons clementiae, 0 salutis victima,
Rex dehonoratc, Mihi nata, data,
Sputo fetulentiae. Tua condemnatio
Ligate, foedate! Sit mea cibatio
Pro tanta dulcedine, Semper tibi grata.
Pro sacra arundine
Canto fratrueli
8. Salve, o mitissime
Laudans
te psalterio, Crucis
baiulator,
Suspensus mysterio,
0 hierarcha caeli.
Isaacdulcissime,
Mundi fabricator!
0 quantum desperneris,
6. 0 turbis furentibus Quam crebro prosterneris
Salve praesentate, Sub crucis altari,
0 cellis fluentibus De tanto supplicio,
Leprosis aequate! Stupendo delicio,
0 grande miraculum! Des me gloriari!

S a b b a t o.

1. Heu, quara saeve vestibus, Arbor alta, flectere,

lesu, spoliaris, Dilecte votorum,
Dum membris caelestibus Inter tua bracbia
Rursum cruciaris! Sunamitem satia
Rubicunde, candide Epulis amorum!
lesu, cibus sapide,
Sanguine
intincte, 3. 0 monteCalvariae
DeEdomraecomplue, Serpenselevate,
Culpae
vestera exue,
De Bosra rex tincte.
Botresanguinarie,
Heu, cruce assate,
Roris stillicidio
2. Heu, ligno extenderis, Veni, sis praesidio,
Clavis perforate, Lapis reprobate,
Totus mihi penderis, Elegi suspendium,
Amor lacerate, Da victus impendium,
Sordidum amplectere, Latroni aequate!
 - 529 -

4. 0 crudum suspendium Grande sacrificium

Mei salvatoris, Lacrimislitatum,
Hostiae incendium 0, tot mirabilia
Immolatae foris! Sunt mea auxilia,
Qua oboedientia, In finera optatum!
Qua nobis clementia
Condis testamentum !
7. 0 cordis piissimi
0, docentem audiam,
In pace iam dormiam
Fontem
paradisi,
Ferri cruentissimi
Libans sacramentum.
Mucrone incisi!
Resalve, fons gratiae,
5. Salve, dulcor cordium, Plena potans satie
Aceto potate, Fons sacramentormn,
En, totum praecordiura 0 cor nieum vulneres,
Te laudat, amate! Caritatem ordines
0 verbi vehiculum, Spongia dolorum.
Te murrae fasciulum

Semper
praeconabor, 8. Salve,
amantissime
0Murrae
panispastu
angelice, lesutumulate,
fellicae Planctus acerbissime
Tibi conlirmabor.
Matris caritate!
0 cor meum pungito,
6. Salve, vita gloriae Sepultum inungito
Fro me morti data, Nunc pacis sopore!
Plangunt compassorie Nunc dimittis, Domine,
Te cuncta creata, Me in tuo nornine
0 Dei exitium, Sepultum amore.

Dominica.

1. 0 triumphantissime Cadat omnis scoria

Inferni vastator, Carnis caenolentae,
Redux amantissime Gallilaeam adeam,
Patrum consolator, Panem Emaus comedam,
Veri desiderium, Veni, quam repente!
Eucharis mysterium
Mihi ministrare, 3. Eia, surgensinclitus
Amoredeficio Mortistriumphator,
Et te Deumsitio, 0 Mariaeprimitus
Veni,raepotare! Factusconsolator,
Veni, dulci iubilo
2. 0 Christe,glorificas Tersoculpaenubilo
Resurgensbeatus, lam mihi appare,
0 panis vivificus, 0 appareEphraira
Victor laureatus, Coram,loseph,Benjamin,
0 exsurgens gloria, Mecumepulare!
Dreves, Hymnographi
Latini. I. 34
 - 530 -

0 quautum discipulis Tuus datus caclitus,

Donum condonasti, Multiplex in douis,
Dum flatus folliculis Cuncta mecum climata
Spiritum inflasti! Tua iara cbansmata
Obumbres me, spiritus, Gustent caeli thronis.
Fecundar jam caelitus,
Amorose pater, 7. 0 quantis laetitiis
Venias propitius, Scandis, gloriosa,
Animae nutricius, Immersa deliciis,
Gratiae sim crater! Mater speciosa!
0, lesu cellariis
5. Ave, ardentissitne Gaude multifariis
Zelotes, amator, lam inthronizata,
Scandis, inclitissime Hoc vitis genimine
Caeli triumphator! Sacro tecum rumine
Ave, cum psalleutibus, Fruar, o beata!
Regem prosequentibus
Turmis angelorum, 8. Salve, districtissime
Trahe me erraticum ludex creatorum,
Per datum viaticum Finis beatissime
Ad arcem polorum. Omnium sanctorum !
Te collegi hospitem,
6. Salve, dator spiritus, Panern niihi sospitem
Spiritus ardoris, Ut te velis dare,
Es dulcis paraclitus Haesi testimoniis
Fomentum amoris, Tuis et praeconiis,
Duplex fiat spiritus Noli me damnare.

A B. - - Feria II. 2, 10 Haec libere spe certa A ; Haec libera spe certa
B. Feria III. 1, 5 Redempte me A B. - - 6, 9 Et orbe Adonai B. -
Feria IV. 8, 5 mecum pretium A B. - - Feria V. 2, 5 Tenlam et B. - 5, 3
laudum. - 6, 9 meditullio AB. - 8, 7 Literis B. - - Eine Anzahl Strophen dieses
Liedes auch in der Gottinger Hs. 233 (Orat. S. Mariae MagdalenaeHildesien.
saec. 1B/ie.); eine Anzahl anderer in der Luxemburger Hs. 1 (Orat. Epter-
nacen. saec. 15/io). In B ist am Schlusse die Singweise in Notendruck
lieigrefugt. Dies scheint der alteste Druck der Melodie des Dies est lactitiae
zu sein.

4J>!>.(6.) Excitatorius rersus. Et cantabitur sub nota: Crux fidelis,

Pange lingua vel Urbs beata.

1. Excitare, excitare, 2. Nihil qoippe trinitati

0 peccatrix anima, Delitabis gratius
Christum passum speculare Ac supernae civitati
Yirtute magnanima, Dedicabis sanctius,
Inductiva meditare Christi quam humanitati
Quaeque linquens infiraa. Haerere tenacius.
 - 531
3. Heu, quid ausimmeditari
De te, viva hostia,
Sus assuetavolutari
Spurcaper palustria,
Possim,trerao, lapidari
Montem tangensbestia.
4. Sisto tibi, rex araande,
Per piam memoriam
Passionis admirandae
Divinam historiara,
Sacrificium pergrande,
Christiani gloriam.
5. 0 cor durum et profanum
Condolendo rumpere,
Regem plange Golgothanum,
Rumpere, cor, rumpere,
Flens aeternum et arcanum
Gravamen, cor, rumpere.
6. 0, me tanta iraitari
Des exempla regia,
Foris, intus immersari
Christi nunc elegia,
Praestans hacce immorari
Doctrina egregia.
7. Eia, trina ierarchia,
lam mecum infinies
lesum laudes absque bria
Ob poenas multiplices,
Quas gustavit mente pia
Pulchra patris species.
A B. - - 5, 6 corrumpere A. -
8, 1 O si quantusA. - - Diesesund die folgendendrei Lieder sind im Rose-
tum nicht als ein Ganzes mitgeteilt,
prosaischen Text verteilt.
500. (7.) Adhortatio
Excitare, excitare,
Surdaster homuncio,
Manducandipropinquare
Tempus Cbristum nuntio,
Inductiva meditare
Et quamfrugi sumptio.
-
8. 0, sim quantus,admirare,
Mactatus feraliter
Verbum patris salutare,
Natusaeternaliter,
Hinc defectumpatiare
Mentis abyssaliter.
9. Laetabunda exsultato,
Eia, mea anima,
Libro clauso reserato
Mortis Christi victima
Mira pandit crux, intrato
In plagarum intima.
10. 0, liquescam vi fervoris
Amans te sponsaliter,
Videns fontem te amoris
Passum quam poenaliter,
Quo affectu me dulcoris
Trahis singulariter.
11. Stringe, sponse unitatis,
Me divinis nexibus,
Vinctura viuclis caritatis
Anirai excessibus
Cunctis in te transformatis
Internis affectibus.
12. Captes, pater, passi nati,
Quam delibo, victimam
Noxam mei ob peccati
Et donorum copiam
Defunctorumpaupertati
Dans aeternamgloriara.
7, 6 mentis speciesA; lies matris ? -
sondern strophenweise unter den
ad conimumonem.
Omnis Christi actionis
Finis et principium,
Gratiarum caeli thronis
Mittas participium,
Ne condemnes esionis
Reprobum
mancipium.
34*
 - 532

Pergas iam considerare, 5. Purges,Christe,iamferraentum

Quid debebis agere, Commissi peccaminis,
Die, noctu memorare, Pietatis saramentum
Quae possunt allicere, Igne litem flaminis,
Quo tu queas salutare Cernam te per specimentum
Corpus digne surnere. Expers post velanrinis.

0 mens, intime probare, 6. Christe, ornes intellectum

Ne edas iudicium, Caelicis spectaculis,
Cave ludae incursare Foedum vulneres affectum
Immane flagitium, Amorosis iaculis,
Stude purum immolare Ne cor exsulet eieclam
lesu sacrificium. A tuis cenaculis.

7. 0, timoris et amoris
Succende fornacibus,
Quo complectar iam te foris
Brachiis tenacibus
Nostri replens gustum oris
Fructibus veracibus.

A B. - - 3, ?>«octuque A. - 6, 6 a tuis iaculis A. - 7,6 feracibus B.

501. (8.) Ante Communionem.

1. Tibi, Jesu, invitanti 4. Salve, panis praedukose,

Occurram laetissirae, Salve, potus gratiae,
Clamans voce suspiranti: Salve, spihtus digoose
Veni, rex dulcissime, Sacrae eucharistiae,
Veni, veni aegrotanti Salve, decus gloriose
Medens clementissime. Cibans plena satie.

2. 0, intentu fac me rectum, 5. Veni, lesu, dux, zelotes,

Panis praedulcissime Ignis ardentissime,
Sacramentumqueelectum Veni, servum cibes, potes
Yictimae sanctissirnae, Sitientem maxime,
Laudem tuam et profectum Nolim, tardes, veni, dotes
Praeintendens aniraae. Cor meum plenissime.

3. Eia, corpus veritatis, 6. 0, manducem timoratus

Christi sanguis, anima, Omni reverentia,
Superbonae deitatis Amorose dilatatas
Salutaris victima, Cordis excedentia,
Vos adoro pietatis Permirifice laetatus
Latria perintima. Tua de praesentia.

A B. - - 2, 3 Sacraraentum
quo A B. - 2, 5 provecturaA. -
 - 533

502. (9.) Post Comiuimioneitt.

1. Eia, lesu adorande, 4. Des me, pater, ruminare

Dator panis gratiae. Sumptumcibumgloriae,
Mille grates adrairandae Quem dedisti raanducare
Donoeucharistiae, Nimis amatorie,
Qua me hodie, amande, Cuius fructus consuesdare
Replevisti satie. Gaudia memoriae.

2. lesu, in me operare 5. Noli a me. lesu, ire,

Fructus felicissimos, Mane mecum,Doraine,
Quos tu, manna salutare, Fac me cuncta fastidire
Contines dulcissimos, Dempto tuo nomine,
Quantos nemo scit narrare Dona mecum te unire
Ob gustus ditissimos. In utroque homine.

3. 0 fons, pater, pietatis, 6. 0, si possem te servare

Panem caeli respice, Semper in visceribus,
Mirae placabilitatis Nil te praeter cogitare
Holocaustum suscipe, In cunctis operibus,
Quod pro donis, pro peccatis Corde, ore immolare
Offero ecclesiae. Grates his muneribus.

A B. - 1,4 Bono B. -- 2, 6 divitissimos A. - - Ein Abdruck dieses

Liedes findet sich in D. G. Corners Magiium promptuarium catholicae devotionis
(ed. 1645. p. 290), jedoch init einigen willkurlichen Anderungeii.

503. (10.) Sequuutur quaedam nietrica carmiua, quibus utenduin pro

devotionis incitamentis ante vel inter leg-enda rosai-ia.

Quorum prima sunt pro captanda benevolentia.

0 pia christifera, mea niater, virgo Maria,
Caeli regina, radians deitatis agalma,
Astrum praerutilum, tutura peccantis asylum,
Digneris dominam me te laudare clientem;
Promat amor laudem (taceant phantasmata)grandem,
Totura, virgo, tua rapiat rae divior oda.

Quando post intervallum co ntinuatur rosarium , prae-

raittendura est:

Ad te suspiransrursum praecordiatollo,
Subiectisoculis, genibustellure reflexis,
Ulnis protensisrogo toto robore mentis,
His laudum titulis fiam tuus assecla verus.
 - 534 -

Oblatio rosariorum valedictoria.

Suscipe, christotocon, quae libo, munia laudum,

Cordi materno quod me tutes ab Averno ;
Ignoscas culpas, quas fecit inertia multas,
En, corpus cum mente tuae committo tutelae.
lam cor perlustres, lesura mibi post obitum des.

Quamvis stipus homo deprompsit virginis odas?

Nosti, cur dederit, scis, quid abinde petit.
Laudes collatas praestandas millesies do,
Quas tibi centuplicent cuncta creata Deo.

Alma valeto parens, mihi crebra charismata mittens,

Virgo, male tibi dico vale, quamquam cupiam te.

Oratio metrica ad beatissimam virginem, ut nobis

reconciliet supersummam trinitatem.
Filia, flecte patrem, mater pia, praecipe proli,
Pueumatis aula, soror, superoptima sponsa et amica,
Instes pro nobis, quo diva charismata donet ;
Nam tibi nil negitat, qui matrem semper honorat.
A B.
 Inhaltsverzeichnis.

I. Index Auctorum.
Seite

Adamns de Basseia, Canonicus Insulensis 298

Ademarus Cabannensis,Monachus Eiigolismensis 19
Albertus de Tournel, Episcopus Miinatensis 254
Anonymus Camberonensis, Monachus Cisterciensis 105
Anonymus Noanus, Monachus Cisterciensis ... ....'. 274
Anonymus Stirpinensis, Monachus Cisterciensis 452
Anselmus Cantuariensis Archiepiscopus 95
Eusebius Bruno, Episcopus Audegavensis 78
Guillermus de Deguilevilla, Prior Carolilocensis ' . 321

Guillerraus de Mandagoto, Cardinalis Praenestinus 317

Hieronymus dc Werdea, Prior Lunaelacensis 463
Johannesa Jenstein, Archiepiscopus Pragensis 421
Johannes Mauburnus, Abbas Livricensis 515
Matthaeus Ronto, Monachus Olivetanus 456
Petrus Abaelardus, Abbas Gildensis 141
Petrus Damiani, Cardirialis Ostiensis 29
Petrus Olavi, Confessor Vadstenensis 410
Petrus Venerabilis, Abbas Cluniacensis 233
Thomas a Kempis, CanonicusZwollensis 475
Wido Eporediensis 88
Wolstanus Wintoniensis, Praecentor S. Swithuni 9

II. Index Rerum.

(Die beistehenden Zahlen bezeichnen die Nummern der Hymnen.)

De Epiphania Domini 144- 147.

I)e Deoet Tenipore. DeHypapante
Domini148-152.
De sanctissima Trinitate 438. De Nomine lesu 447. 448.
Ad Deum Oratio 99. De Transfiguratione Domini 459. 460.
De Christo salvatore 262. 346. 358. De Quadragesima85. 86.
359. 446. 486-488. 498. De Passione Domini 467. 499.
SuperAgnus Dei 319. De ParasceveDomini 152-161.
De Adventu Domini 471. De sancta Cruce 58. 493.
De Nativitate Domini 140-143. 250. De Sabbato sancto 162-167.
251. 414-418. 472-474. 494. DePaschateDomini 55.168-171. 252.
 - 536 -

De AscensioneDoniini 16. 172- 175. De sancto Cypriano 90.

De Inventione Crucis 17. 18. 176-178. De sancto Daniclc 312.
De Pentecoste 179-182. De sancto Davide 311.

De Spiritu sancto 74. 423. De sancto Dionysio 215. 216.

De Corpore Christi 389. 401. 424. De sancto Donato 38. 39. 57.
429. 435. 495-497. 500-502. De sancto Eparchio 5 -15.
De sancto Eustachio 218. 21!J.
De Bcata Maria V. De sancto Fidele 40.
De sancto Floriano 453.
De Annuutiatione 15. M. V. 422. 425.
De sancto Gabriele 316.
De Purificatione 13. M. V. 56. 148-152.
340. De sancto Georgio 454.
De sancto Gervasio 81.
De Visitatione 15. M. V. 390-392.
De sancto Gilda 229.
395-397. 399.
Da sancto Gregorio 41. 303.
De Compassione 15. M. V. 489.
De sancto Hilariano 38.
De Assuraptione B. M. V. 19-21.
I».' Festo Maviac Nivis 393. 398. 400.
De sancto Htigone 256. 263.
De sancto Jacobo 95.
405-407.
De sancto Jacob Patriarcha 31~i.
De Beata Maria V. 22-27. 54. 59.
De sancto Isaac :'>!"">.
60. 72. 75. 87. 100-110. 187-
De sancto Johaiiue Bapt. 224-227.
190. 253-255. 260. 261. 275-283.
313. 432. 439. 4i::>.
288-298. 318. 320. 3H7. :U7. 357.
362-388. 413. 420. 430. 431. De sancto Johanne Evang. 42-44.
309. 394. 433. 440. 466.
436-438. 450. 45r,. 503.
De sancto Juda 97.
Super Ave Maria 71. 349-351. 421. De sancta Katharina 426.
Super Ave Maris stella 44-*>. De sancto Kiliano 91.
Super Salvc regina 451. De sancto Laurentio 305.

De sancta Maria Magdalena 238. 239.

De Sanctis.
De Omnibus Sanctis 99. 240-243. 461.
De sancto Abraliam 314.
De sancto Aigulplm '217.
De sancto Audrea 28. 29. 355.
De sanctis Augdis 76. 191-194. 316.
317. 461.
De sancto Angelo (Justocle 76. 354.
De sancto Authymo 30. 31.
De saucto Apollinare 31-34. 53.
De sancto Atlielwoldo
De sancto Benedicto 35-37.
258. 356. 452.
De sancto Birino 2.
De sancta Brigida 89.
De sanctoBrendano88.
De sancta CaeciHa 464.
De sanctoCelso81.
De sancto Cornelio 90.
259. 284-287. 310. 434. 441.
De sancto Martino 83. 303.
De. sancto Matthaeo 92.
De sancto Maurilio 84.
De sancto Mauritio 80. 93.
De sancto Micliaele 317. 35-'.
De sancto Nazario 81.
De sancto Nicolao 302.
De sancto Patricio 94.
De sancto Paulo 45. 201. 202. 308. 444.
1. De sancto Petro 46. 78. 306. 307
228. 257. De sanctis Petro et Paulo 199. 200.
De sanctoPhilippo 95.
De sancto Privato 264-274.
De sancto Protasio 81.
De sanctoEaphaele317.
De sancto Rufino 47. 48.
De sanctoSigismundo96. 427.
De sancto Simeone 97.
 - 537 -

De saucto Stepliano 79. 304. De Vanitate Mundi 299.

De sancto Swithuno 3. 4. De Miseria Vitae 483.
De sancto Symphoriano 82. De Tribulatione ferenda 491.
De sancto Tegulo 98. De Beneficiis Dei 479-482.
De saucto Ursicino 49. De Absentia Sponsi 475.
De saucta Ursula 455. Ante (Jontionem 457.
De sancto Vinceutio 73. 305. Post Prandium 124.
De sancto Vitalc 50. De Amore 329. 412.
De sancto Wenceslao 408-411. De Artibus septem 326.
De sanctis Apostolis 61. 195-198. De Caritate332.
306-309. 341. De Concordia 333.
De Confessore Poniifice 51. 52. De Honestate 322.
De sanctis Confes.soribus220-223. De Humilitate 330.
302. 303. 344. De Justitia 328.
De sanctisEvangelistis203-206. De Largitate 323.
De Martyre 342. De Nobilitate 338.
De sanctisMartyribus207-210. 304. De Patientia 334.
305. 343. De Pietate 336.
De sanctisPatriarchis 77. 314. 315. De Prudentia325.
De sauctis Patroiris 468. De Ratione 327.
De sanctisProphetis311.312. De Sinceritate412.
De sanctisViduis 234-237. 412. 413. De Sobrietate335.
DesanctisVirginibus230-233. 300. De Temperantia
324.
301. 345. 490. De Virtutibus 339.
De Omnibus Ordinibus 67.
De Feriis. De Abbatum miseria 68.
De diebus festivis 470. De Schismate 419.
DeDominica 111-113. 120-127.469. De Ecclesia Romana et antipapa 70.
De Feria secunda 114. 128. 129. De Simoniacis 69.
De Feria tertia 115. 130. 131. Contra Tempestates 60.
De Feria quarta 116. 132. 133.
De Feria quinta 117. 134. 135. Historica.
De Feria sexta 118. 136. 137.
De Sabbato119. 138. 139. PlanctusDinae, filiae Jacob 244.
Planctus virginum Israel de tilia
Moralia. Jephthae246.
De die Movtis 63. Planctus Jacob super filios suos 245.
De die Judicii 64. Planctus Israel super Samson 247.
De poenisInferni 65. PlanctusDavid superAbner248.
De gloria Paradisi 66.476-478. 484. PlanctusDavidsuperSaulet Jonathaii
485. 492. 249.

III. Index Initiorum.

Seite Seite
1^2s
Abner fidelissime . . . 230 Abyssus vere multa .
Ab utroquesexu.plagam 218 Ad aliquem
mevergere 344
Abraliae
prolesIsrael. 223 Ad altarepontifex
. . 189
 - 538

Seite Seite

Ad caelestisortum regis 203 Aspernaturpeccata 315

Ad festas choreas caelibes . 225 Assuesce lesum iiiv<>r;m: 512
Ad honorem filii .... 307 Assurit festa iubilaea . 432
Ad pedesbenignitatis . . 264 Auratis Denm citharis 56
Adhuc ut dormiens 178 Aurea lux patriae . Sanctus 16
Ad lactantum sinus 204 Anra Inx patriae . Switliun 14
Ad laudes die tertia 147 Auroram lucifer praeit 151
Adorna Sion thalamum . . 169 Anrora velut fulgida . . . 33
Ad parandam Domino . . 213 Aurora snrgit aurea . . . 42
Ad perennis vitae fontem 66 Auxilium Domine qui te 17
Advenit veritas umbra 150 Ave a vae exemptata . . . 328
Adversa mundi tolera . 512 Ave benedietissiina .... 350
Ad te suspirans rursum . . 533 Ave certum praesagium . 303
Adventu sancti spiritus . . 184 Ave cuius vera contritio 302
Aetas perducitur ad David . 158 Ave cum qno augelica . . 305
Aetatestemporumuostrique 156 Ave custostu Marine. . . 456
Ave David filia 74
Aetatis saeculi quartae . 159
Agios apex altorum . . . 351 Ave decus castitatis 454

Agmina sacra poli iubilent . 12 Ave doctor gentium 302

Agmina sacra poli resonant 13 Ave domina gratiae . . . 314
Agnetis Christi martyris . " 478 Ave dulcis praeco Christi .
Agnus fili virginis .... 306 Ave florens rosa .... 478
Aigulphi martyris . 206 Ave frater Domini .... 425
Alma Dei dia genetrix 285 Ave genimacastitatis. 454
Alma Dei genetrix et caeli . 460 Ave gemma quae lucis . . 299
Alma lucerna micat lumen . 11 Ave ludith pulchra tbrtis 456
Alma lucerna micat sol . . 9 Ave lucis egregiae .... 295
Alma virgo regina saeculi . 124 Ave Maria gratia plena . 276
Alme pater qui filium . . 411 Ave nubes pluviosa . . . 454
Almi perenne munere . 23 Ave panis angelorum Ave . 452
Alto tono personet.... 442 Ave panis angelorum Eegum 454
Ama lesum cum Agnete . . 551 Ave pascha sacrum 431
Amor emptus pretio . . . 812 Ave praesul laus praesulum 205
Audreae festum colitur . . 38 Ave praesul sancte . . . 300
Aiigelorum hominumque . . 193 Ave par angelis martyr . . 301
Angelorum si haberem 499 Ave pastor ovium .... 301
Angelorum stupent canturn . 168 Ave pater multarum gentium 304
Anglorum iam apostolus. 45 Ave princeps caelestis 304
Annua festa vigent rutilo 20 Ave pugil qui in agonia 300
A patre mittitur .... 244 Ave quae de Maxentio . . 299
Apostolici culmen ordinis 195 Ave qui carens lumine :.04
Apostolicis recte laudibus 195 Ave qui partem pallii . . 300
Apostoli festivitas .... 91 Ave radix de cuius stipite . 303
Apostolorum pectora . . 187 Ave reclinatoriutn .... 330
Apparuit benignitas . . . 487 Ave rosa delieata .... 453
Ascensu catuli quo praedam 177 Ave rosa rubens et tenera . 305
 - 539 -

Seite Seite

Ave sacer spiritus 448 Cum in altum ascenderet . . 182

Ave sponsa insponsata . . . 103 Cum in sanctis Deus sit . . . 215
Ave stella matutina Peccatorum 243 Cum sub cruce sedet maerens . 510
Ave stella matutina Quam . . 4f>5 CunctacreansDee verbigena. 19
Ave stillans mellis 426 Canctaqui regis Deus ... 24
Ave summa creatura .... 455 Cur obstupescit animus . . . 433
Ave verbi Dei parens . . . 423
Ave veri luminis 302 Data stdla terrae mari ... 89
Ave verum tu solamen . . . 452 De casta nobis oriens . . . 103
Ave virginum electa .... 332 De costa viri fit 161
Ave virgo Davidica .... 447 Deus pater credentium ... 95
Ave virgo generosa .... 453 Deus qui corpora creas . . . 152
Deus qui tuos erudis .... 145
Boata Dei genetrix .... 34
Dulce rnartyr eximius ... 49
Beatus vir qui sapientia . . . 308
Benedicta sit beata .... 239 Dum caeli sphaera volvitur . 40
Donate sidus aureum .... 39

Caelestis erat curia .... 414 Da Mariae tympanuin . . . 179

Caeli cives attendite .... 477 Damnandus Domine .... 173
Caelo celsius volans .... 198 Deceptae verbo coniugis , . . 414
Caelum gaude terra pleude . . 234 Decet huius cunctis hori.s . . 423
Caelum terra ponttis aethra . 76 Dei patris et matris unicus . 166
Canit epithalamium .... 446 Descendensper fenestrulam . 361
Candor lucis aeternae . . . 429 Deus Dei verbum 191
Captator olim piscium ... 87 Deus plasmator hominis . . . 413
Carnis sepulto vitio .... 91 Dic quaenam doctrina . . . 444
Certat martyr egregius ... 48 Dolens Adam ex famine . . . 414
Chorus exsultet caelitum . . 40 Dolorum solacium 231
Chordas cordis intendamus . . 272 Dones agni portionem . . . 521
Christe redemptor omnium . . 477 Dormit hoc triduo leonis . . 176
Christe sanctorum gloria . . 480
Christiani plaudite 179 Elmrnea nivea lactea. . . . 424
Christum Dei filium .... 301 Ecce domus Domini .... 190
Christum regem immortalem . 318 Ecce patens aditus .... 275
Clara nobis praeconia ... 51 Eia lesu adorande 533
Clara polorum culmina ... 30 Eia laeta cantica 421
Claris coniubila Gallia . . . 241 Eia mea anima 515
Communis celebritas .... 222 En dies est dominica .... 482
ConfessoremKilianum ... 90 En miranda prodigia .... 433
Consolator miserorum ... 79 En virginis Caeciliae . 479
Consulaeterni trabeate ... 39 Episcopi attendite 68
Corrosus
affligitur 313 Errorumplenotenebris. . . 416
Creturarum omniutn .... 501 Est in Kama vox audita . . 205
Credirnuste sacer Christi. Euge confratres hilares . . . 457
Credoego catholicus .... 333 Eunt cum illis euntibus. . . 199
Crux mundi benedic.tio ... 31 Exaltent curiae caelestis . . 207
Cruxorbis salusperditi ... 30 Eversisaltariis 222
 - 540

Seite Seite

Ex aquis hodie viventes 160 lam Brendani sanctos ... 89

Excellentes patriarcbae . . 82 lam bora tertia diei .... 173
Excitare excitare o peccatrix 530 lerusalem lurninosa .... 504
Excitare excitare surdaster . 531 lesu salvator saeculi .... 476

Exquiruntnr oninia 201 Ignis ardore triplicis .... 41G

Exsultet nostra curia . . . 258 Illibatae matris nate .... 463
Exsurgunt nova gaudia . . 434 Illibata mente sana .... 422
In altum orbita solis .... 151

Facto iam vcspere crucc 175 Incrcata patre nata .... 464
In coaeterno Uonmms . . . 146
Faecis avnritiae 308
In diebus celebribus .... 484
Felix qui huimliiun . . . 312
In domo patris summae . . . 4(J6
Fidelis pldis rum angelis 46 Infflices filii 224
Filia flecte patrem .... 534
Fili Mariae virghris . . . 102 In genitore genitus 412
In laudibus Eparcliii .... 23
Finem ac requiem .... 162
In montibus liic saliens . . . 1^1
Florida virgula pcllcrr 473
Iii ortum immdi sensilis . . . 146
Fln^ oritur n.scus .... 243
In prima die Madii .... 92
Frater ego qui nou nego 465
In prosis et concentibus . . . 256
Iiisigue decus martyrimi Astrum 49
Gabrielicaelestiiiuntio. . 238; Insiguedecusmavtyrum Laus. 38
GalliacumBurgundia. . 92 i In te concipituro virgo. . . 269
GaudeMaria materChristi 427 Inter aeternas
superum . . . 'J40
Gaude
materecclesia
. 480 In terrisadhucpositam
. . . 182
Gaudesacrariumdivini . . 267 In thronoDco proximo . . . 413
Gaudetellus Gavalorum. 260 In tuo o mater Christi . . . 140
Gaudevirgo virginum 167 In urbe mea lerusalem . . . 494
Gaudiummundi nova . 32 In vanuin Hebraeoruin . . . 443
Gemma caelestis pretiosa 41 luhannis nativitas 212
liloriamclaricanimus. . 43 Ista praebebat
taciem
.... 458
Gloviosevir Private . . . 259 Juliilaeasexcitent 262
Gloriosi confessoris 319 lucundanturet laetantur . . 64
Gnliaspnistratusest . 180 ludex iustusimperator . . . 3'J1
(iratiarumactiones . . . 89 lustorumexsequiae .... 211
(iravi me terrore pulsas . . 62 lustorum memoriam . . . . -»|N

Gregispatermonachorum 347 lustusnosterut palma . . . -">"

Gubernatori spiritali careiis 436
Gyransclaustrum
monasticum339 Laetarevirgiiiumflos - . . -(>v
Laetetur omne saeculum . . ">4
Haec columna nubis lucens 266 Laus instat sextae feriae . . 149
Haec nox carissimi 171 Leges sacras passasexiliuru . 309
Heu quam saeve vestibus . 528 Leouis catulum Indam . . . 177
Heu sedes apostolica . . . 74 Licet o virgo Ursula .... 473
Homo cur extolleris ... 307 Lignum amaras indulcat . . 183
Hugo pius pater clarus . 252 Lucerna posita super .... 214
lluius ortum inmtians 212 Luget plorat lamentatur ... 71
 - 541 -

Seite Seite

Lux Deus indeficiens.... 412 O Chvisteprolesvirginis . . 102

Lux quaeluces in tenebris . 101 O Christi mater fulgida . . . 432
O constantiae dignitas . . . 303
MagdalenaeMariae meritis . 242 Octavaetitnlos in psalmis . . 155
Magdalenes inclita 270 O dulcissime lesu 508
Magna Fidelis merita . . . 44 O felix custodia 313
Magna lohannis merita ... 47 O formosa virtuosa .... 427
Magnis votorum laudibus . . 38 O genetrix aeterni 52
Magnum Rufini meritum . . 48 O lesu clarissime . , . . . 525
Magnum vaticinium .... 442 O lesu mi dulcissime .... 481
Margarita sacerdotum .... 86 O lampas ecclesiae .... 314
Maria decus hominum ... 35 Olim in harmonia 308
Maria melliflua stella .... 128 O lotor humillime 526
Maria stella mater Christi . . 131 O Maria fide plena .... 455
Maria templum Domini Dei . 36 O Maria mater Chvisti Montana 427
Maria templum Domini Sacra- O Maria mater Christi Quae . 427
rium 99 O Maria mater Dei .... 285
Maria virgo regia 37 O Maria nomen bonum . . . 136
Mater pietatis assis .... 192 O Maria piissima 288
Mater salvatoris vicle . . . . 192 O Maria vere pia 281
Memormei fili Dei .... 4t>2 O Maria virgo pia 278
Mente praesaga divinitus . . 437 O martyr Christi Floriane . . 471
Mercatoromniumluda . . . 171 O martyr Christi milesque. . 472
Miretur omne saeculum . . . 434 O Mimatensis civitas .... 259
Mirum est si non lugeat . . 503 O miseratrix o dominatrix . . 58
Misericorsmitissima .... 322 Omnegenusmonochordi . . 92
Mittitur avchangelus .... 447 Omnis sexus et quaelibet . . 170
Modestosblanditiae .... 308 0 muter der parmherczikait . 474
Mortis portis fortis .... 236 O Nazari Nazareni .... 85
Mulieris decem drachmas . . 194 O panis vivifice 522
Mundi turba turbulenta ... 73 0 pia christifera 533
O primum principium . . . 523
Nascitur diversorio .... 488 O princeps apostolorum ... 82
Naseiturum sive natum . . . 168 O Private dum vivebas . . . 258
Nate summe rex utero . . . 102 O Private nunc cantemus . . 255
Naturaeexigua 314 O qualis quantaque . . . . 513
Nec quisquamoculis vidit . . 506 O quamdira quam horrenda . 65
Nobilitas ornata moribus . . 315 O quam fallax est mundi . . 299 .
Nonaqua vera lux .... 174 O quamfelix qui in consortio. 316
Non naturalis est 178 O quam felix qui servit . . . 307
Non passusest rex gloriae . . 419 O quamglorificum . . . . 491
Noster et omnium salvator . . 172 O quam sollennis legatio . . 313
NuncDeus carenstempore. . 489 O quanta qualia 163
O quid laudis quid honoris . 502
O angelecustosmeus . . . 842 Oransexposcita te .... 473
0 beata trinitas 517 Orbis totus unda lotus . . . 237
 542 -

Seite Seite

O regina poli miserum . 292 Quanipia digne Deo .... 22

O regina reginarum . . 80 Quamvissanctorumultima . . 86
O regis speculumdecus . 278 Quamvisstipus homo . . . 534
O rex sapientia . . . . 527 Quanta raihi cura de te . . . -300
Ornarnnt terram germina 147 Quaiiturasponsofidelis . . . 216
Ornatis luce partibus . . 148 Quarta lux decorat caelum . . 159
O rosa flos florum dccus 293 Quatluor haec animalia . . . 199
O sacrata hostia panis 449 Quem credimus ex virgine . .
102
O singularis domina . 36 Quod aetas saeculi quinta . .
160
O strenuissima virgo . 294 Qui baptismo nobis suo . . .
169
O subacte legibus . . . 524 Quibusdaai quasi saltibus . .
181
O triuitatis gloria . . . 411 Quid modo dictarem .... 441
O triunaphantissiine . . 529 Qui iuvenculus antiquam . . 86
O veneranda trinitas . . 411 Qui opus accelerat 309
O vera sumiua trinitas 476 Qui paupertatem admonet . . 170
O vere (Jhristi militem . 206 Quis est hic qui pulsat ... 76
O vcri luciferi 450 Quis infelici fletus aquam . . 60
Quisquis valet numerari . . . 493
Paenitentum severa 221 Quis ut Deus tam virtute . . 194
Paradisus voluptatis . . . 265
1'arentes Christum deferunt 170 Kegina virginum felix . . . 115
1'aschalis festi gaudium . 53 Regis aeterni regia .... 240
Pater creator omnium 323 Regum solia philosophici . . 196
Paule doctor egregie . 47 Regi regum mente munda . . 319
Peccatricis beatae sollemnitas 220 Relictis mundi frivolis . . . 417
Perfectis Deus omnibus . . 149 Remissionis numerimi . . . 185

Per se lucens carbunculus . 412 Rex tyrannos universos . . . 204

Phoenix una virgo pura . 443 Rogatus Deus rumpere . . . 417
Pias vigilias agendo . . . 175 Rubens rosa tunc palluit . . 418
Piscatoria modo linia . . . 196

Plena meridie lux solis . 152 Sacra lerosolymis 188

Porta caeli siderum 222 Sanctae virtutes Brigidae . . 90
Post fidem atque spem 158 Sancta parens et virgo carens. 296
Post honorem singularem 218 Sancta Thebaea legio .... 91
Post impletumstabilitum 317 SancteDei pretiose .... 83
Praefulgens sol iustitiae . 102 Sancti festum Cornelii ... 90
Praesens vita fuit his . 210 Sancti pontificis annua ... 50
Princeps apicis apo^tolici . 197 Sanctornm sollemnitas . . . 221
Privatus Christi pontifex 259 Sanctus hic vir Sigismundus . 451
Privatus gemma praesulum . 259 Sanctus Tegulus nos tegat . . 92
Puer petens eremum - . . 467 Salve caelestis vexillum . . . ls:>
Pugnant mundi principes 202 Salve regiua sub tuo .... 465
Salve virgo generosa .... 263
Quadrigae Christi vehiculum 198 Seala thronnsque Dei .... 57
Quam beatum stratum . . 166 Scutum Deus onmiurn . . . 200
Quain felices supernorum 194 Sectmda desinit aetas. . . 157
 543 -

Seite Seite

Senatus apostolici . . . 47 Trina caeli ierarchia .... 420

Senex hunc et sterilis 212 Tuba Domini Paule .... 197
Septem quas solvimus 154 Tu miro micans lumine . . . 416
Serpens erectus .... 183 Tu nova stella maris .... 57
Sexta iam homine . 176 Tu quae carnem edomet . . 209
Sexta qua Dominus . . 174 Turris his Davidica .... 203
Sexta tam hominum . . 161
Si cum viris feminas . . 219 Ubi est modo lesus .... 509
Sicutrosasinespina. 450 Ubiquetuis noset seniper. . 156
SidusMaria splendidum
. 34 Unica speshominum.... 57
Signiferinvictissime. 42 Universae
votagentis . . . 272
Si narrare debeo 439 Universorum conditor .... 144
Singularis
mater 193 UrbsboiiaMimatensium. . 260
Si unquamreusvaluit 354 Urbsfuit in Gallilaea ... 138
Sol castonascensutero . 103 Ut ad nostraveniamus . . . 219
Sollenniiubare nitet . . "21 Ut aurora cousurgens . . . 217
ISoloccidit iustitiae 418 Ut caelebs tuas reboare tyro . 434
Solusad victimam. . . 172 Ut tibi gratum modulum . . 459
Sponsa Christi tani virgo 215
"Vae tibi jiseudo furor . . . 287
Sponsaeiungendo filio 417
Spiritalis signuinest . . 189 Veni creator spiritus Qui . . 415
Spiritus almeveni . . . 58 Veni veni rex gloriae . . . 485
Stella inaris lumen orbis 106 Verbo verbum virgo .... 165
Stella maris stilla mellis 266 Veris grato tempore .... 1^0
Verto luctum in citharam . . 447
Stella stellis omnibus . . 122
Victimam nostrae tibi . . - 213
Stulta saeculi mundi . . 196
Victum vitalem tribuit . . . 415
Sub quadragintasolibus. 88
^ummae
materlaetitiae. 418 Virgineum
speculum.... 281
Summepotentissimeque
. 82 Virginiset matris quae. . . 283
Suscipe
christotocon
. . 534 Virginisvirgovenerandae . . 45
Virgo Deum laetificans . . . 415
Virgo fulgens virtutibus . . . 413
TemporapriscaDeusdecorans 24 Virgo pascentemangelos . . 419
TemporapriscaDeussanctis. 27 Virgo prudenset decora
. . . 320
Temporiscursu iubet .... 439 Vita boni rnonachicrux est . 514
TemptavitSatanaslob . . . 207 Vita caelestissacra .... 23
Terrenacuncta iubilent ... 33 Vitam lesu Christi stude . . 507
Thebaea sancta legio .... Voce clara et sonora .... 318
Tibi lesu invitanti 532 Voce iucunditatis ..... 235
Torcularcrux est 199 Voluptatumsitim sedat. . . 270
Tota vita lesu Christi . . . 481
Tradente lejjem Domino . . . 186 Zyma vetus expurgetur 314
f 795009

l'i>-i"rsche Hofbuchdruckerei Stephan Geibel & Co. in Altenl>uvg.

BQ 5253 .A5 v.48 I.M.S.

analecta Bymnica
Lateinische Hymnedichter des
Mittelalters

U3RARY
WS* of M=di£3val
U3ST.J03EP! -iT
TORONTO.
ONT.
CAKADA
W5SU4
"