Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
B∏c t™n lµ C«y vªn. B∏c lµ mÈt loµi thÛ ®n thfit nh·
qu˝ hi’m.
C∏c ch∏u π! ThÛ ®n thfit nh· bao gÂm c«y, lˆng, chÂn vµ r∏i
c∏. Tr∏i vÌi ˝ ngh‹a cÒa t™n c∏c b∏c, thfit chÿ lµ mÈt ph«n
th¯c ®n hµng ngµy bÎi v◊ c∏c b∏c cfln ®n c∂ rau
vµ qu∂. Tuy nhi™n, thÀt Æ∏ng buÂn lµ nπn
s®n bæt vµ ph∏ hu˚ m´i tr≠Íng sËng Æang
lµ mËi Æe doπ r†t lÌn ÆËi vÌi t≠¨ng lai cÒa
r†t nhi“u bπn thÛ ®n thfit nh· cÒa b∏c.
B∏c vi’t cuËn Rıng Xanh nµy giÛp c∏c ch∏u t◊m hi”u v“ c∏c
loµi thÛ ®n thfit nh· Î Vi÷t Nam Æ” c∏c ch∏u c„ th” b∂o v÷ b∏c vµ bπn bà m◊nh
tr∏nh kh·i nπn tuy÷t chÒng.
T≠¨ng lai cÒa c∏c loµi thÛ ®n thfit nh· nªm trong tay c∏c ch∏u!
3
H‰ hµng
N h µ B ∏ c C « y Vªn
MÈt sË ng≠Íi bπn thÛ ®n thfifitt nh· Î Vi÷t Nam
cÒa b∏c sœ t˘ giÌi thi÷u v“ m◊nh. C∏c ch∏u h∑y
ghi nhÌ nh˜ng lÍi giÌi thi÷u cÒa h‰ vµ chÛ ˝ xem
nh˜ng ng≠Íi bπn nµo Æ≠Óc ph∏p luÀt b∂o v÷ nhä.
Nh˜ng th´ng tin nµy c„ th” sœ giÛp ›ch cho c∏c
ch∏u tr∂ lÍi c©u ÆË Î c∏c trang sau Ɔy.
C«y m˘c
Trong sË c∏c loµi thÛ ®n thfit nh·, tÌ lµ loµi lÌn nh†t
vµ c„ th” n∆ng tÌi 20kg. TÌ chÿ sËng trong c∏c khu
rıng s©u, c∏ch xa con ng≠Íi.
5
ChÂn vµng
TÌ th≠Íng Æi s®n cÔng
gia Æ◊nh ho∆c bπn
bÃ. TÌ c„ th” ®n
h«u h’t c∏c loπi
th¯c ®n trong
rıng nh≠ng
nh˜ng m„n tÌ
th›ch nh†t lµ
thfit s„c,
chim, ræn,
c´n trÔng,
thªn lªn vµ
mÀt ong.
C«y gi´ng
Tr´ng tÌ to lÌn h¨n cÀu c«y h≠¨ng mµ c∏c bπn sœ g∆p sau Æ©y.
Th¯c ®n cÒa tÌ lµ gµ rıng, ’ch nh∏i, chim vµ c´n trÔng. MÁi khi
bfi Æe doπ, Æ∏m l´ng Î tr™n l≠ng tÌ d˘ng ng≠Óc l™n vµ c¨ th” ti’t
ra mÔi r†t mπnh.
6
C«y
h≠¨ng
ßıngnh«m
tÌvÌi´nganh
h‰c«ygi´ng
nhä.KhilÌnl™n,
tÌchÿn∆ngtı
2kgÆ’n4kgcfln
anh †yth◊c„th”n∆ngtÌi12kg. TÌ th≠Íng sËng g«n con ng≠Íi.
TÌ r†t th›ch ®n chuÈt, gµ rıng, ’ch nh∏i vµ chim.
7
Nh˜ng ng≠Íi bπn qu˝ hi’m
C«y vªn
M‰i ng≠Íi bi’t r†t ›t v“
cuÈc sËng trong t˘ nhi™n
cÒa tÌ v◊ hi’m khi bæt
g∆p b‰n tÌ. TÌ th›ch
m„n giun vµ c´n trÔng
nh†t. TÌ sËng trong c∏c
khu rıng Î mi“n Bæc vµ
mi“n Trung Vi÷t Nam.
Ngoµi ra, tÌ cÚng c„ m∆t Î Lµo vµ Nam Trung QuËc.
C«y r∏i c∏
ß≠Óc g‰i lµ c«y r∏i c∏ v◊ tÌ sËng
d‰cc∏cs´ng,suËitrongrıngvµ
ch©n tÌ c„ mµng b¨i. ô tai vµ
mÚitÌc„mµngnh·Æ”ng®nn≠Ìc
khi b¨i.
8
ChÛng
sËng
H
Hµ NÈi
Î Æ©u?
ChÛ th›ch:
C«y vªn
C«y r∏i c∏
9
Tranh t´ mµu
H∑y t´ mµu cho b¯c tranh vµ Æi“n t™n c∏c loµi thÛ mµ c∏c em vıa g∆p
10
11
Ph›a sau b…y tˆ th«n
Hµngngµy,thÛ®nthfitnh·th≠Íngxuy™nbfithÓs®nbætkh·inh˜ng
khu rıng cÒa m◊nh. N’u cfln sËng s„t trong nh˜ng chi’c b…y tˆ th«n
th◊chÛngcÚngsœbfir¨ivµoc∏cÆ≠Íngd©ybu´nb∏nÆÈngvÀthoang
d∑ tr∏i phäp. H∑y xem ng≠Íi ta lµm g◊
vÌi chÛng.
ThuËc ß´ng y
Nhi“uloµithÛ®nthfitnh·
c„ tuy’n xπ lÌn tπo ra mÔi
h≠¨ng r†t mπnh. C∏c tuy’n
xπnµybfing≠Íitakhaith∏c
Æ”s∂nxu†tthuËcß´ngy.
Th¯c ®n
Tπi c∏c nhµ hµng thfit thÛ
rıng Î khæp n¨i, c«y h≠¨ng vµ
c«y vfli mËc bfi ch’ bi’n thµnh
c∏c m„n Æ∆c s∂n.
12
C∏c mËi Æe d‰a
Kh´ng chÿ bfi s®n bæt vµ bu´n b∏n tr∏i phäp, cuÈc sËng cÒa c∏c
loµi thÛ ®n thfit nh· cfln bfi Æe d‰a bÎi m´i tr≠Íng sËng cÒa chÛng
Æang ngµy cµng thu hãp vµ bfi tµn ph∏ Î khæp m‰i n¨i.
¢M
TRÑM KIÕM L
13
(Xem gi∂i Æ∏p trang cuËi)
Nh˜ng Æi“u k˙ lπ
V◊ sao lπi c„ t™n cµ ph™ ChÂn?
C∏cloµic«yr†tth›ch®nnh˜nghπtcµph™ngonnh†tvµch›nnh†t.
Nh˜ng hπt cµ ph™ c¯ng kh´ng ti™u ho∏ Æ≠Óc khi th∂i ra sœ c„ mÔi
h≠¨ngr†tÆ∆ctr≠ng.ChÛngÆ≠Ócrangl™nvµs∂nxu†tthµnhth¯cµ
ph™ ChÂn. Xin mÍi h∑y th≠Îng th¯c!
14
C∏c nhµ
khoa h‰c
ph∏t hi÷n ra
s˘ tÂn tπi
cÒa loµi c«y
r∏i c∏ Î
n≠Ìc ta nhÍ
bÈ da cfln
s„t lπi cÒa
chÛng. Ch≠a
ai nh◊n th†y
loµi nµy
trong t˘
nhi™n.
ThÛ®nthfitnh·Æ≠Óccoilµh‰hµngg«ngÚinh†tvÌic∏cloµithÛ®n
thfit. Nh˜ng loµi nµy ti’n ho∏ tı loµi khÒng long c∏ch Æ©y kho∂ng 50
tri÷un®m.
15
B∂o v÷ c∏c loµi thÛ ®n thfit nh·
Kh´ng sˆ dÙng c∏c s∂n H∑y n„i cho bπn bà cÒa bπn v“
ph»m lµm tı c∏c loµi thÛ ®n chÛng tÌ vµ khuy’n kh›ch h‰ cÔng
thfit nh·. tham gia b∂o v÷.
B∂ov÷ng´inhµcÒachÛngtÌbªngc∏chsˆdÙngnguÂntµinguy™n
thi™n nhi™n mÈt c∏ch b“n v˜ng.
16
N’uph∏thi÷nhµnhÆÈngs®nbætho∆cbu´nb∏nc∏cloµithÛ
®nthfitnh·,h∑yli™nlπcvÌitrπmki”ml©mg«nnh†tÆ”nhÍgiÛp
û Sˆ dÙng
b“n v˜ng: SˆdÙng
tµinguy™ntheo
nh˜ngc∏chmµc∏c
nguÂntµinguy™nnµy
kh´ngbaogiÍcπnki÷t
vµduytr◊Æ≠Óccho
c∏cth’h÷sau
17
§ ch˜
H∑yvi’tc©utr∂lÍivµoc∏c´vu´ngtheohµngngang,thˆxem
c∏c em t◊m Æ≠Óc g◊ Î cÈt d‰c cÒa ´ ch˜ nµy nhä.
1.TÌgiËngnh≠c«yvflimËc 8.TÌc„th”sËngÎnhi“uki”u
nh≠ng tÌ c„ ba s‰c Î l≠ng. rıng kh∏c nhau, tÌ th›ch ®n qu∂
vµ thfit.
2.TÌd‘bfinh«mvÌi´nganh
h‰c«ygi´ngnh≠ngtÌnh·h¨n 9.MÈtloπith¯c®ncÒac«yvfli
anh †y nhi“u. Khi lÌn, tÌ chÿ mËc.
n∆ng c„ 2-4 kg cfln anh †y c„ 10. B∏c th›ch ®n giun vµ c´n
th” n∆ng tÌi 12 kg. trÔng, b∏c r†t th›ch lµm vi÷c Î
3.TÌlµloµilÌnnh†ttrongc∏c v®n phflng Al´!...
loµithÛ®nthfitnh·,tÌc„th”c©n 11. TÌ th≠Íng Æi s®n vÌi gia
n∆ng tÌi 20 kg c¨ Ɔy. Æ◊nhho∆cbπnbÃ,tÌ®nÆ≠Ócm‰i
4.TÌchÿth›chsËngÎvÔngÆÂi th¯ trong rıng nh≠ng m„n sÎ
nÛi cao. ßË c∏c bπn bi’t tÌ lµ tr≠Íng cÒa tÌ v…n lµ thfit s„c,
ai? chim,ræn,thªnlªn,c´ntrÔngvµ
mÀt ong.
5. TÌ giËng c«y gi´ng nh≠ng
kh´ng c„ c∏c vflng trfln Î Æu´i. 12.TÌlÌnh¨nc«yh≠¨ng,mÁi
khi bfi Æe doπ, Æ∏m l´ng Î tr™n
6. MÈt loπi th¯c ®n ≠a th›ch l≠ngtÌd˘ngng≠Ócl™nvµc¨th”
cÒa b∏c c«y vªn. tÌ ti’t ra mÔi r†t mπnh.
7. TÌ hay Æi s®n chuÈt Î n¨i (Xem gi∂i Æ∏p trang cuËi)
g«n con ng≠Íi.
18
B˜a ti÷c tËi Î nhµ b∏c C«y vªn
B∏c C«y vªn vµ bπn bà Æang chÍ bπn Æ’n cÔng ®n tËi Ɔy. H∑y ngÂi vµo chÁ, ch‰n th¯c ®n cho
ch›nh m◊nh vµ c∏c loµi kh∏c bªng c∏ch vœ c∏c m„n ®n vµo tıng Æ‹a Æ˘ng th¯c ®n tr™n bµn.
Rıng s©u
C«y r∏i c∏
S´ng suËi
B◊a rıng
C«y vªn
20
CÔng Kh∏m Ph∏
5 4
Tπi sao chÛ c«y nµy lπi
2
3
ho∂ng sÓ Æ’n nh≠ vÀy ? H∑y
6
8 54 55 1
nËi c∏c Æi”m theo sË th¯ t˘ Æ”
7
53
51
t◊m ra c©u tr∂ lÍi.
52
46
9 50
45
17 35
16
49
10 47
34 36 48
11 15 44
37 38 43
13 18 19
33 42
39 41
12 14 40
26
20 32
27
21
23 25
31
30
24
22
28 29
21
B∏c C«y vªn tr∂ lÍi
C∏c ch∏u th©n m’n, b∏c Æ∑ nhÀn Æ≠Óc nh˜ng c©u h·i r†t thÛ vfi
cÒa c∏c ch∏u t◊m hi”u v“ h‰ hµng nhµ b∏c. ß©y chÿ lµ mÈt sË
trong v´ vµn nh˜ng Æi“u mµ m‰i ng≠Íi cfln ch≠a Æ≠Óc bi’t v“ loµi
c«y v◊ ngay c∂ Æ’n c∏c nhµ khoa h‰c cÚng mÌi bi’t r†t ›t. Trong
thÍi gian tÌi, chæc chæn sœ c„ nhi“u nghi™n c¯u khoa h‰c v“ cuÈc
sËng, n¨i Î vµ nh˜ng tÀp t›nh cÒa loµi c«y. B∏c hy v‰ng khi Æ„
m‰i ng≠Íi sœ hi”u h¨n vµ g„p ph«n b∂o v÷ c∏c thµnh vi™n
h‰ hµng nhµ b∏c.
tÀp thµnh b«y nh≠ vo‰c mµ nhπy n™n nhÍ Æ„ b∏c c„ th” t◊m
th≠Íng chÿ sËng mÈt m◊nh ra Æ≠Óc con mÂi. Chºng hπn
vµ Æi lang thang khæp n¨i nh≠ anh em c«y vªn nhµ b∏c, v◊
1- Tπi sao c«y lπi Æi ki’m ®n trong rıng Æ” ki’m ®n. th≠Íng Æ’n Æ∏nh h¨i Î nh˜ng
ban Æ™m? Hi÷n nay, c∏c nhµ khoa h‰c Æ∏m l∏ mÙc n™n bæt Æ≠Óc kh∏
Æang cË gæng t◊m ra c∏ch Æ” nhi“u c´n trÔng vµ giun Ɔt Ɔy.
Tr«n Thfi Hi“n
t›nh sË l≠Óng c«y sËng trong mÈt N„i nh· vÌi c∏c ch∏u nhä,
B∏c CV: ¶ hım, mÈt c©y h·i vÔng nh†t Æfinh nh≠ng b∏c bi’t kh¯u gi∏c kh´ng chÿ giÛp b∏c
hay nh≠ng kh∏ h„c bÛa Æ©y. C„ rªng vi÷c nµy ph¯c tπp vµ r†t ki’m ®n hay ph∏t hi÷n ra kŒ thÔ
nhi“u nguy™n nh©n gi∂i th›ch v◊ kh„ ch›nh x∏c. th´i Æ©u mµ cfln giÛp b∏c t◊m ra
sao loµi c«y hoπt ÆÈng t›ch c˘c ng≠Íi th©n n˜a. Trong c¨ th” h‰
vµo ban Æ™m cfln suËt ngµy chÿ 3. Tπi sao c«y, r∏i c∏ vµ vo‰c hµng nhµ b∏c c„ mÈt tuy’n xπ
ngÒ li b◊. Tuy nhi™n, nguÂn gËc lπi c„ Æu´i r†t dµi? tπo n™n mÔi h≠¨ng r†t Æ∆c bi÷t.
cÒa th„i quen nµy lµ do trong ßinh Thfi Sen (LÌp 7A THCS NhÍ mÔi h≠¨ng nµy n™n b∏c mÌi
qu∏ tr◊nh ti’n h„a, loµi c«y Æ∑ Hµng Trπm, Nho Quan, Ninh B◊nh) bi’t Æ≠Óc bπn bà vµ c∏c thµnh
t˘ th›ch ¯ng vÌi cuÈc sËng v“ B∏c CV: Chi’c Æu´i dµi giÛp vi™n kh∏c cÒa gia Æ◊nh Æang Î n¨i
Æ™m. M´i tr≠Íng sËng nµy c„ nh˜ng loµi nµy gi˜ Æ≠Óc th®ng nµo.
nh˜ng Æi“u ki÷n thuÀn lÓi vıa bªng khi di chuy”n, Æ∆c bi÷t lµ
d‘ ki’m ®n lπi vıa c„ th” l»n vÌi vo‰c khi chÛng chuy“n tı 5. TuÊi th‰ cÒa c«y th≠Íng lµ
tr∏nh kŒ thÔ. cµnh nµy sang cµnh kh∏c trong bao nhi™u h∂ b∏c C«y vªn?
rıng. Ri™ng vÌi r∏i c∏ th◊ chi’c Nguy‘n Thfi H≠¨ng
2. C„ bao nhi™u c«y vµ vo‰c Æu´i cfln c„ t∏c dÙng nh≠ Æu´i B∏c CV: Éi chµ, lπi mÈt c©u h·i
m´ng træng Î V≠Ín quËc gia c∏ giÛp chÛng c„ th” Æfinh h≠Ìng kh„ n˜a. Th˘c t’ th◊ trong Æi“u
CÛc Ph≠¨ng? vµ di chuy”n khi b¨i trong n≠Ìc ki÷n sËng nu´i nhËt, kh´ng bfi
Mai Ng‰c Tu†n Æ” bæt c∏ ®n. r◊nh rÀp bÎi nπn s®n bæt ho∆c bfi
LÌp 7A THCS Lπc Thfinh, Hoµ B◊nh
B∏c CV: Theo k’t qu∂ kh∂o s∏t Æe doπ bÎi kŒ thÔ, Æ„i kh∏t,
cÒa c∏c nhµ khoa h‰c th◊ Î 4. Khi Æi ki’m ®n vµ Æ” ph∏t b÷nh tÀt vµ nh˜ng rÒi ro t˘
V≠Ín quËc gia CÛc Ph≠¨ng hi÷n hi÷n kŒ thÔ, h‰ c«y nhµ b∏c nhi™n, c«y c„ th” sËng kho∂ng
c„ kho∂ng 25 chÛ vo‰c m´ng hay sˆ dÙng gi∏c quan nµo 12 Æ’n 18 n®m. Tuy nhi™n, tuÊi
træng, cfln sË l≠Óng c«y th◊ cho nh†t? th‰ cfln phÙ thuÈc vµo tıng loµi
BÔi Thfi M¨ c«y vµ tıng c∏ th” kh∏c nhau.
Æ’n nay v…n ch≠a Æ≠Óc bi’t cÙ B∏c CV: ßi”m mπnh cÒa h‰
th”. Vi÷c x∏c Æfinh sË l≠Óng c«y hµng nhµ b∏c lµ c„ kh¯u gi∏c r†t
r†t kh„ kh®n v◊ chÛng kh´ng tÙ
22
Gi∂i Æ∏p c©u ÆË
Trang 11: C„ 6 mËi Æe d‰a
1. Ch®n th∂ gia sÛc trong rıng
2. Ch∆t ph∏ rıng
3. X©y d˘ng c∏c c´ng tr◊nh
4. Kh„i nhµ m∏y g©y ´ nhi‘m kh´ng kh›
5. L†n chi’m Ɔt rıng Æ” x©y nhµ Î
6. G©y Ân vµ v¯t r∏c bıa b∑i
Tra n g 16 : C AT Y A I T R A N G
C AH Y U O N G
C A YU M C
C A YA G M
C A Y G IN O G D O M L O N
C OT N R U N G
C A Y V OH I U O N G
C A Y VI O M O C
T H I T
C A Y V A N
C H O N V A N G
C A Y G I O N G
Tra n g 17 : M „ n ® n c Ò a c ∏ c l o µ i :
C«y h≠¨ng vµ c«y gi´ng: chuÈt, gµ, ’ch, chim.
ChÂn vµng: Chim, k˙ Ƶ, c´n trÔng
C«y vfli h≠¨ng: chuÈt
C«y g†m: chim, chuÈt, ræn, c´n trÔng
C«y m˘c: ’ch, hoa qu∂, c´n trÔng
C«y vªn: giun, c´n trÔng
C«y vfli mËc: hoa qu∂, thfit
Tra n g 18 : G i Û p t Ì v “ n h µ
C«y vªn: b◊a rıng
C«y m˘c: rıng s©u
C«y r∏i c∏: s´ng suËi
23
Ban bi™n soπn Scott Roberton
Hoµng Xu©n ThÒy
VÚ Thfi Quy™n
Trfinh L™ Nguy™n
Nguy‘n Danh Chi’n
ßÁ H∂i Linh
Phπm Thanh H≠Íng
Douglas Hendrie
ChÛng t´i xin ch©n thµnh c∂m ¨n TS. Hoµng Minh Khi™n
Vi÷n Sinh th∏i vµ Tµi nguy™n sinh vÀt Æ∑ giÛp ÆÏ hoµn thi÷n †n ph»m nµy
24
ENV
TRUNG T¢M GIÉO D|C THI£N NHI£N
Xin ch©n thµnh c∂m ¨n s˘ tµi trÓ vµ giÛp ÆÏ cÒa c∏c c¨ quan, tÊ ch¯c sau: