Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
I. LI NI U Bt ng thc l mt lnh vc kh, yu cu c quan st, linh cm thc t v sc sng to ca ngi gii khng gnh nng lm v lng kin thc.Chnh v th hu ht cc k thi HSG thng c t nht 1 bi bt ng thc. C th ni hin nay c rt nhiu phng php hin i chng hn nh SOS;. m do chnh ngi VN ta tm ra. chng minh bt ng thc nu s dng chng th hu nh bi no cng gii c. Nhng liu khi i thi chng ta c thi gian s dng chng khng? Nn vic tm ra li gii bng cc ng thc c in lun c nh gi cao c bit l i vi nhng ngi yu bt ng thc. Trong bi vit ny ti s ch ni v hai bt ng thc quen thuc: csi (AM-GM) bunhia (Cauchy Schwarz) trong gii cc bi bt ng thc i s. Hai bt ng thc ny tuy nhiu ng dng nhng tm ra chng khng phi d dng. Tt c c ch ra qua mt lng ng k nhng v d a dng, t nhiu ngun khc nhau, c bit l nhng k thi Olympic ton hoc trn nhng trang web. lm cho bi vit tr nn v cng sinh ng. II. HAI BT NG THC: AMGM; CAUCHY- SCHWARZ V NG DNG 1. Bt ng thc AM GM. Vi a1, a2; an l n s thc khng m ta c: a1 + a2 + + an-1 + an n Du = a1 = a2 = = an Chng minh bt ng thc ny c khong hn 40 cch nn xin dnh li cho bn c.
n
a1 a 2 ..a n -1 a n
* Bt ng thc ny rt quen thuc v ng dng ln nn n s l bt ng thc u tin m cc bn cn nh v ch l du = xy ra khi : a1 + a2 + + an-1 = an. 2. Bt ng thc Cauchy Schwarz (cs) *Vi hai dy s thc ty a1 ;a2 an v b1, b2, bn ta lun c:
2 2 2 2 ( a12 + a 2 + .. + a n ) ( b12 + b2 + .. + bn ) (a1b1+a2+b2+..anbn)2
Bt ng thc ny cn c tn gi l Engel hay Schwarz. Chng minh bt ng thc (*) c nhiu cch nhng c mt cch ny cc bn nn nh:
2 (a1 + a2 + ..an ) 2 ( b12 + .. + bn ) - (a1b1+a2+b2+..anbn)2 =
i ; j =1
(ajbJ - aJbi)
a 1 b 1 c 1 - )+( - )+( - )0 b+c 2 c+a 2 a+b 2 2 2 ( a - b) (b - c) (c - a ) 2 + + 0 2(c + a)(c + b) 2(a + b)(a + c) 2(b + a)(b + c)
(ng).
Ta cn c th s dng bt ng thc Am-Gm lm cht.Vi cng iu kin trn ta c bt ng thc kho hn sau:
Cch 2:
a 1 - )2 0 b+c 2
Tng t:
Cng ba bt ng thc li th ta c:
a b c (8a - b - c) + (8b - c - a ) + (8c - a - b) 3 + + = b+c c+a a+b 4( a + b + c ) 2
pcm.
Ngoi cch gii trn ta cn c khong hn 30 cch na chng minh bt ng thc Nesbit ny.Li gii bng CS rt hiu qu trong vic chng minh bt ng thc 3 bin i xng J
Li gii:
Th theo AM GM :
a+b+c
3
abc
93 abc 6 a+b+c
Th bi ton c chng minh J. By gi ta s kim chng d on trn xem bt ng thc c ng khng ? Vi x, y, z > 0 ta c:
x y z ( x + y + z) + + . 3 xyz y z x
3y z z x ; + + xyz x x y
3z xyz
Cng chng li ta c: (
( x + y + z) x y z + + ) 3 xyz y z x
D on ca chng ta l hon ton chnh xc !.Bi ton c gii quyt trn vn J. *Bi ton tng t: (APMO 1998). CMR vi x, y, z > 0 ta c:
Th ta s dng kt qu
quyt J.Li 1 ln na cho thy c hiu qu khi s dng Am-Gm. Bi ton 3:Cho a;b;c>0.CMR:
a 3 + b3 + c3 ab + bc + ca + 2. 2 3 3abc a + b2 + c 2 a 3 + b3 + c3 ab + bc + ca *Nhn thy: 1; 2 1 nn chng ta thng ngh ngay n vic 3abc a + b2 + c2
s dng SOS. Ch :
(a + b + c) [(a-b)2 + (b - c) 2 + (c - a ) 2 ] 2 1 a 2 + b 2 + c 2 - ab - bc - ca = [(a-b) 2 + (b - c) 2 + (c - a ) 2 ] 2 a 3 + b3 + c3 - 3abc =
Nn bt ( a - b) 2 (
a+b+c 1 - 2 )0 6abc (a + b 2 + c 2 )
Nhng ng sau mi bi ton bao gi cng tn ti li gii c in v vic ca chng ta l phi tm ra n m thi. Nhn thy:
Qua my bi trn phn no chng ta cng thy c s li hi ca n trong vic chng minh bt ng thc. Bi ton 4: Cho a, b, c > 0. CMR:
a2 b2 c2 + 2 + 2 1 (*) a 2 + ab + b 2 b + bc + c 2 c + ca + a 2
Nhng
1 1 1 + 1 2 + 2 c c b b a a2 1+ + 2 1 + + 2 1+ + 2 b b a a c c
*n y ta s i bin t
Th BT v dng:
x4 1 x 4 + x 2 yz + y 2 z 2
VT
( x 2 + y 2 + z 2 )2 x 4 + xyz ( x + y + z ) + x 2 y 2
( x 2 + y 2 + z 2 )2 1 x 4 + xyz ( x + y + z ) + x 2 y 2
V tht may mn l ta c:
(Do ( x 2 + y 2 + z 2 ) 2
y 2 + xyz( x + y + z )
y 2 xyz (x + y + z)
1 2 z ( x - y) 2 + x 2 ( y - z ) 2 + y 2 ( z - x) 2 ) 2
Php chng minh hon tt. Bi ton trn l bi ton kh.Vic tm ra li gii bng CS l khng phi d ! * BT trn cn c th pht biu di dng. * Vi x, y, z > 0, xyz = 1. CMR.
x2 y2 z2 + 2 + 2 1 x2 + x +1 y + y +1 z + z +1
a 2 + bc b 2 + ca c 2 + ab CMR: + + 3. (*) ac + b c + ab a + bc
(Trn Quc Anh). *Li gii: cho vic chng minh d dng ta thng a v bt ng v dng ng bc J. Nn s a tt c cc mu s v bc 2 J Ta c: 3 (b + ca) = (a + b + c) b + 3 ca Theo bt ng thc AM GM : 2ca c2 + a2 Nn: 3 (b + ca) (a + b + c) b + c2 + a2 + ca = a2 + b2 + c2 + ab + bc + ca. 7
Bi ton 6:Cho cc s thc x;y;z khc 1 tho mn tch ca chng bng 1. CMR: (
x 2 y 2 z 2 ) +( ) +( ) 1 (IMO 2008). x -1 y -1 z -1
Cch 1: t: a =
x y z ;b = ;c = khi t gi thit xyz=1 nn: x -1 y -1 z -1
(a + b + c - 1) 2 0 Php chng minh hon tt. Nhng liu li gii bng c in cn c hiu qu na khng ? Cch 2: Chng ta s th s dng CS xem sao! J Thng thng vi iu kin xyz=1 th ta thng i bin a v ng bc J
a b c t x = b ; y = ; z = ; (xyz = 1) c a
BT (*)
a2 b2 c2 + + 1 (a - b) 2 (b - c) 2 (c - a) 2
p dng BT Cauchy Schwarz. VT: (a - b) 2 (a - c) 2 + (b - c) 2 (b - a) 2 + (c - a) 2 + (c - b) 2
[a(a - c) + b(b - a) + c(c - b)]
2
t m = (a-b) (a-c); n (b-c) (b-a); p = (c a) (c-b) Hin nhin mn + np + mp = 0 D dng chng minh c:
(a - b) 2 (a - c) 2 = (m + n + p)2 (1)
Li c m + n + p =
Nn: (m + n + p) 2 = [a(a-c)+b(b-a)+c(c-b)]2 ]2 (2) T (1) v (2) bi ton c gii quyt. Li 1 ln na cho ta thy c sc mnh khi dung bt c in J Bi ton 7: Cho a;b;c l di 3 cnh ca tam gic.CMR:
b+c + a
ab + bc + ca 5 2 + b2 + c2 2
Vi ch l:
( a - b) 2 (
ab + bc + ca - a 2 - b 2 )0 (c + a)(c + b)
Gi s: a b c . Th chng ta c:
a (b + c - a ) + c(b - c) 0 (b + a)(b + c)
2
(2)
M:
a-c b (4) a -b c
Trng hp a=b th t (1);(2) suy ra pcm. Bi ton gii quyt trn vn. *Li gii bng SOS kh cng knh v phc tp.Nhng liu bt ng thc c in c gii c bi ton ny khng?.Cu tr li c. :) BT cn chng minh: 3-(
a ab + bc + ca 1 + 2 ) 2 2 b+c a +b +c 2
b + c - a 1 ab + bc + ca (a + b + c) 2 + 2 = b+c 2 a + b 2 + c 2 2(a 2 + b 2 + c 2 )
Tht vy:
b+c-a b+c (a + b + c) 2 (b + c - a)(b + c)
M: (b + c - a)(b + c) = 2(a 2 + b2 + c 2 ) Suy ra bi ton c gii quyt. * Li gii v cng p nhng tm ra n th khng phi d J Bi ton 8: Cho a, b, c l di 3 cnh tam gic CMR:
10
a (
1 1 ) 0 (*) b+c-a bc
a b+c-a
bc a + b + c
a ( a - b ) 2 ab (a + b + c) ( a - b )( a - c ) + 0 b+c-a (b + c - a)(c + a - b) a ( a - b )( a - c ) 0 b+c-a
Cch 1: BT
V thy li gii trn kh cng knh nn tip tc suy ngh ti pht hin li gii v cng p sau: Cch 2: Ch hon ton s dng csi vi CS J t a = y + z; b = x + z; c = x + y Ta ch cn chng minh
y+z ( x + y )( x + z ) 2 (x + y + z). 2x
y+z ( x + y )( x + z ) 4 (x + y + z). 2x
( x + y )( x + z ) x + yz
( y + z )( x + yz ) y+z ( x + y )( x + z ) = 2 (x + y + z) + 2x x
( y + z ) yz x
( y + z ) yz 2 yz x x
y+z 4 (x + y + z) x
y+z x
( x + y )( x + z ) 2 (x + y + z) + 2
11
Li gii trn n thun ch dng 2 bt c in thong qua cch 1 ta thy c s u vit ca vic s dng chng J Nhng ti t t ra cu hi liu thay v phi bng 1 biu thc khe hn a+b+c liu cn ng ko ?? Tta cng c bi ton cht hn sau:
b+c-a
bc 3( a 2 + b 2 + c 2 )
*Nhn xt: BT trn cng ch s dng hai bt ng thc quen thuc.Cc bn c th th nh J! Sau mt s v d trn chng ta cng thy phn no sc mnh ca hai bt ng thc c in lm cho li gii tr nn rt p ! Tip theo chng ta s n bi ton t mathlinks.ro th hin s ngh thut khi s dng CS. Bi ton 9:Cho a;b;c l cc s thc dng.CMR:
3( a b c a b c + + ) + + 2 2 2 a + 2b b + 2c c + 2a a + ab + bc b + bc + ca c + ca + ab
Li gii:
( a a + ab + bc
2
) 2 (
a a (a + 2b) )( 2 ) a + 2b a + ab + bc
a (a + 2b) a 3 2 + ab + bc a + 2b
a a (a + 2b) + (2 - 2 )6 a + 2b a + ab + bc a a2 bc 3 + 2 + 2 2 6 a + 2b a + ab + bc a + ab + bc
12
bc a 2 + ab + bc
Cng li ta c pcm. *Mt cu hi t ra l ta quan tm g n li gii th ny ? Ti sao chng ta li ngh ra cch tch: (
a a (a + 2b) )( 2 ) nh th ny? C nhiu ngi s ngh a + 2b a + ab + bc
a + 2b
khi vic chng minh s d dng hn J. Ngoi ra chng ta cn c bi ton cht hn sau (cng ch s dng CS):
a a2 2 2 +1 a + 2b a + ab + bc
Cc bi th chng minh xem sao nh ! Bi 10: Cho a;b;c l cc s thc khng m tha mn: a 2 + b 2 + c 2 = 2 .CMR:
Nn ta cn chng minh:
( a + b) 3 +a+b 3 a 2 + 6ab + b 2
13
Nn ta ch cn chng minh:
3(a 2 + 6ab + b 2 ) (a + b)[a + b + 2(a 2 + b 2 )]
Php chng minh hon tt J Bng cch chng minh hon ton tng t ta c bi ton rt p sau:
4abc(a 2 - b 2 )2 a (a-b) (a-c) + b(b-a) (b-c) + c(c-a) (c-b) (a + b + c)(a + b)(b + c)(c + a)
*Li gii: VT = a3 + b3 + c3 + 3abc ab (a+b) bc (b+c) ca (c+a) = a3 + b3 + c3 - a (b2 bc + c2) b (c2 ca + a2) c (a2 ab + b2)
a (b 3 + c 3 ) b(c 3 + a 3 ) c(a 3 + b 3 ) =a +b +c b+c c+a a+b
3 3 3
= = = =
14
*y l 1 trong nhng cch sng to bt ng thc kh ph bin l lm mnh 1 bt ng thc. S dng CS sng to chng th vic tm ra li gii khng d nh l lm cht bng Am-Gm qua bi ton 1 J NX: Bt ng thc ny rt hay v khc hn bt ng thc shur. *BT shur ca chng ta l: a (a-b) (a-c) + b (b-a) (b-c) + c (c-a) (c-b) 0 Bi ton 12: (Lng Hi ng). Cho a, b, c > 0. a3b + b3c + c3a = 3. CMR:
(a + b)(b + c)(c + a ) 24 16 + 2 2 2 2 a+b+c 3 (a b + b c + c a)
Gm. Nu nh th bi ton kh d nn phi che y bng biu thc: cng vi iu kin bi ton J. *Li gii: p dng CS ta c: (a3b + b3c + c3a) (ab + bc + ca) (a2b + b2c + c2a)2
24 (a b + b 2c + c 2 a) 2
2
15
24 8 2 2 2 ab + bc + ca (a b + b c + c a)
2
M: (a + b) (b + c) (c + a)
8 (a + b + c) (ab + bc + ca) 9
Nn theo AM GM:
8 8 6 (ab + bc + ca) + 9 ab + bc + ca 13
pcm.
a 2b 2 + b 2 c 2 + c 2 a 2 3(a 2 + b 2 + c 2 )
(ab + bc + ca) 2 9( a 2 + b 2 + c 2 ) 2
(Cauchy
t x = ab + bc + ca a 2 + b 2 + c 2 = 1 2x 0 x Nn ta ch cn chng minh:
x2 + 2 (1 x)2 1 (*) 9(1 - 2 x) 2
1 3
n y c nhiu cch c th s dng csi im ring hoc: BT: (*) (3x-1) (24x3 64x2 + 45x 9) 0
16
M x
1 3x 1 0 3
V : 64x2 + 9 = 81x2 + 9 17x2 54x 17x2 (csi hay AM GM) Nn (24x2 64x2 + 45x 9) 24x 54x + 17x2 + 45x = 24x3 9x + 17x2
=-
17 24 2 x(1 - 3 x ) x(1 - 9 x 2 ) - x 0 3 9 3
1 ( ng do: (0 x ) 3
Bi ton 14: (MIC vng 1) Cho a, b, c khng m v khng c 2 s no cng bng 0. CMR: A=
a 2 + bc b 2 + ca c 2 + ab + 2 + 2 3 b 2 - bc + c 2 c - ca + a 2 a - ab + b 2
Nhn thy du = c 1 s bng 0 v 2 s cn li bng nhau J.Ta s i n vi li gii sau J *Li gii: Cch 1: Gi s c = min {a, b, c} Do: a2 + bc a2 ; b2 + ca a2 ; c2 + ab ab V: b2 bc + c2 = b2 + c (c b) b2; c2 ca + a2 a2
17
a2 b2 ab Nn A 2 + 2 + 2 b a a - ab + b 2
p dng BT AM GM th:
a2 2a b2 2b -1 ; 2 -1 2 b a b a
A(
2a 2b ab - 1 ) + ( - 1) + 2 b a a - ab + b 2
a 2 - ab + b 2 ab a b =( + 2 ) + ( + - 1) 2 + 2 - 1 = 3 2 ab b a a - ab + b
(AM GM)
Bi ton c gii quyt.
Ta cn chng minh:
(a 2 + bc + b 2 + ca + c 2 + ab) 2 3 (a 2 + bc)(b2 - bc + c 2 )
+ abc(a + b + c) ab(a 2 + b 2 )
a
A
a 2 + bc b 2 - bc + c 2
b 2 + ca c 2 - ca + a 2
c 2 + ab a 2 - ab + b 2
3+ 3 3
18
19
III. BI TP NGH
1. Cho a, b, c > 0, abc = 2 CMR: a3 + b3 + c3 a b + c + b c + a + c a + b (JBMO 2002) 2. Cho a, b, c; x, y, z > 0 v x + y + z = 1. CMR: ax + by + cz + 2 ( xy + yz + zx)(ab + bc + ca) a + b + c (Ukrame, 2001)
a3 b3 c3 3(ab + bc + ca ) 3. 2 + 2 + 2 2 2 2 b - bc + c c - ca + a a - ab + b (a + b + c)
5. (Vit Nam 2002) cho a, b, c l cc s thc tha mn a2 + b2 + c2 = 9. CMR: 2(a + b + c) abc 10. (vascle artoajre) 6. Cho a, b, c > 0. CMR:
2a + a+b
2b + b+c
2c 3. c+a
Bi 7: (Trn Quc Anh). Cho a, b, c khng m tha mn: a + 2b + 3c = 4. CMR: P(a,b,c) = (a2b + b2c + c2a + abc) (ab2 + bc2 + ca2 + abc) 8 + Gi : Du = a = 2, b = 1, c = 0. 8. (Trn Quc Lut). Cho a, b, c > 0 tha mn: a2 + b2 + c2 = 3. CMR: 8(2 - a) (2 - b) (2 - c) (a + bc) (b + ca) (b + ca) (c + ab).
9. Cho a, b, c 0 v a2 + b2 + c2 = 1. CMR. 20
a3 b3 c3 + 2 + 2 b 2 - bc + c 2 b - bc + c 2 c - ac + a 2
a+b + a +1
b+c + b+c
c+a 3. c +1
a + b+c
+
b + c+a
a + b+a
b c+b
c . c+a
13. Cho a, b, c 0. CMR: (a + b)2 (b + c)2 4 (a2 + bc) (b2 + ca) (c2 + ab) + 32a2b2c2 14. Cho a, b, c > 0. CMR:
a b c 21(ab + bc + ca ) + + + 10 b c a (a + b + c) 2
a b c abc(a + b + c) b. + + + 4 3 7 b c a a 2b 2
(Lng Hi ng)
Ti liu tham kho: Nhng vin kim cng trong bt ng thc- Trn Phng 21
Sng to bt ng thc-Phm Kim Hng Bt ng thc v nhng li gii hay-Trn Quc Anh;V Quc B Cn. Bt ng thc suy lun v khm ph- Phm Vn Thun;L V Ngoi ra cn 1 s bn in t trn mng J
22