Chuong 5

D. KIEM INH GIA THIET THONG KE

1. 1.1 CAC KHAI NIEM . Gia thit thng k e o e

a a e a Khi nghin cuu v cc linh vuc n`o d trong thuc t ta thuong dua ra cc nhn xt khc e e` a ` . . a o . e . ` cc di tuong quan tm. Nhung nhn xt nhu vy thuong duoc coi l` cc gia ` . nhau v a o e a a e a a a . . thit, chng c th dung v` c ng c th sai. Vic sai d.nh t dung sai cua mt gia e u o e a u o e e i nh o . . m d. nh. thit duoc goi l` ki i e . . a e ` . . a o a e Gia su cn nghin cuu tham s cua dai luong ngu nhin X, nguoi ta dua ra gia e ` ` e i thit cn kim d.nh e a H : = 0 Goi H l` gia thit di cua H th` H : = 0 . a e o . ` a a e o e Tu mu ngu nhin WX = (X1 , X2 , . . . , Xn ) ta chon thng k = (X1 , X2 , . . . , Xn ) . sao cho nu H dung th` c phn phi xc sut ho`n to`n xc d.nh v` voi mu cu th e o a o a a a a a i a a . e th` gi tri cua s t duoc. duoc goi l` tiu chun kim d. nh gia thit H. a . e nh . . . a e a e i e Voi b t`y y cho truoc ( (0, 01; 0, 05)) ta t` duoc min W sao cho P ( e u m . e` W ) = . W duoc goi l` min bc bo , duoc goi l` muc nghia cua kim d. nh. . . a e` a . . a y e i o a Thuc hin php thu di voi mu ngu nhin WX = (X1 , X2 , . . . , Xn ) ta duoc mu e e a e . a . . cu th wx = (x1 , x2 , . . . , xn ). T gi tri cua tai wx = (x1 , x2 , . . . , xn ) ta duoc e nh a . . . . 1 , x2 , . . . , xn ) (0 duoc goi l` gi tri quan st). 0 = (x . . a a . a Nu 0 W th` bc bo gia thit H v` thua nhn gia thit di H. e a e a ` a e o . Nu 0 W th` chp nhn gia thit H. e / a a e . Ch y u C truong hop gia thit kim d.nh v` gia thit di duoc nu cu th hon. Chang han: o ` e e i a e o . e . e . . Khi d ta c kim d.nh mt ph o o e i o a. . H: 0 ; H: > 0

85

86

Chuong 5. Kim d.nh gia thit thng k e i e o e

1.2

` Sai lm loai 1 v` loai 2 a a . .

o ` o Khi kim d.nh gia thit thng k, ta c th mac phai mt trong hai loai sai lm sau: e i e e o e a . .

` ` i) Sai lam loai 1: l` sai lm mac phai khi ta bc bo mt gia thit H trong khi H a a a o e . . dung. ` ` Xc sut mac phai sai lm loai 1 bang P ( W ) = . a a a . ` ` ` ii) Sai lm loai 2: l` sai lm mac phai khi ta thua nhn gia thit H trong khi H sai. a a a a e . . / ` ` Xc sut mac phai sai lm loai 2 bang P ( W ). a a a . Ch y u ` ` Nu ta mun giam xc sut sai lm loai 1 th` s l`m tng xc sut sai lm loai 2 v` e o a a a e a a a a a a . . nguoc lai. . . . Do o e a e i a o e m . o o i voi mt tiu chun kim d.nh v` voi muc y nghia ta c th t` duoc v s ` min bc bo W . Thuong nguoi ta n d.nh truoc xc sut sai lm loai 1 (tuc cho truoc e` a a i a a ` ` a . ` a e` a a o a a a muc y nghia ) chon min bc bo W n`o do c xc sut sai lm loai 2 nho nht. . .

2.

` D. KIEM INH GIA THIET VE TRUNG B` INH

D. . a e o nh e ` ai luong ngu nhin X c trung b` E(X) = m chua bit. Nguoi ta dua ra gia thit e H : m = m0 (H : m = m0 )

2.1

Truong hop 1: ` .

V ar(X) = 2 da bit e n 30 hoc (n < 30 v` X c phn phi chun) a a o a o a . (X m0 ) n Chon thng k U = o e . Nu H0 dung th` U N (0, 1) e . Voi muc y nghia cho truoc, xc d.nh phn vi chun u1 . Ta t` duoc min bc a . a m . e` a a i 2 W = {u : |u| > u1 } = (; u1 ) (u1 ; +) 2 2 2 V` P (U W ) = P (U < u1 + P (U > u1 ) 2 2 = P (U < u ) + 1 P (U > u1 ) 2 2 + 1 (1 ) = = 2 2 Ly mu cu th v` t gi tri quan st u0 = a a . e a nh a . a So snh u0 v` u1 . a a 2 |x m0 | n.

bo

 ` 2. Kim d.nh gia thit v trung b` e i e e nh

87

Nu u0 > u1 e 2 Nu u0 < u1 e 2

(u0 W ) th` bc bo gia thit H v` chp nhn H. a e a a a . (u0 W ) th` chp nhn H0 . / a a .

V du 1 Mt tn hiu cua gi tri m duoc goi tu d. a dim A v` duoc nhn o d. a . o e a . . ` i e a . a i . . . m B c phn phi chun voi trung b` m v` d lch tiu chun = 2. Tin rang ` di e o a o a nh a o e e a . . n h`nh kim tra gia thit n`y a a gi tri cua tn hiu m = 8 duoc goi mi ng`y. Nguoi ta ti a a . e . o e e e ` . `ng cch goi 5 tn hiu mt cch dc lp trong ng`y th` thy g tri trung b` nhn a . ba a e o a o a a a nh a . . . . . o e duoc tai d. a dim B l` X = 9, 5. Voi d tin cy 95%, hy kim tra gia thit m = 8 dung . . i e a a a e . . hay khng? o Giai ` e i Ta cn kim d.nh gia thit H : m0 = 8 a e (H : m0 = 8)
2

Ta c n = 5 < 30. tin cy 1 = 0, 95 = 1 o Do a . . Phn vi chun u0,975 = 1, 96. a . a

= 0, 975

Min bc bo l` W = (; 1, 96) (1, 96; +). e` a a |x m0 | 9, 5 8 Gi tri quan st u0 = a . a n= 5 = 1, 68. 2 Ta thy m0 W nn gia thit H duoc chp nhn. a / e e . a a .

2.2

Truong hop 2: ` .

2 chua bit e n 30 Trong truong hop n`y ta vn chon thng k nhu trn trong d d lch tiu chun a o e o o e e a ` e . . . . a o e duoc thay boi d lch tiu chun cua mu ngu nhin S . . e a a a e . . U= (X m0 ) n S

Nu H dung th` U N (0, 1). Tuong tu nhu trn ta c min bc bo l` e o e` a a e . W = {u : |u| > u1 } = (; u1 ) (u1 ; +) 2 2 2 Ly mu cu th v` ta t gi tri quan st u0 = a a . e a nh a . a So snh u0 v` u1 . a a 2 Nu u0 > u1 e 2 Nu u0 < u1 e 2 (u0 W ) th` bc bo gia thit H v` chp nhn H. a e a a a . (u0 W ) th` chp nhn H0 . / a a . |x m0 | n. s

88

Chuong 5. Kim d.nh gia thit thng k e i e o e

` V du 2 Mt nhm nghin cuu tuyn b rang trung b` mt nguoi v`o siu thi X . o o e e o nh o e ` a . . . t 140 ng`n dng. Chon mt mu ngu nhin gm 50 nguoi mua h`ng, t duoc ` ` ` tiu h e e a o o a a e o a nh . . . o e ` s tin trung b`nh ho tiu l` 154 ng`n dng voi d lch tiu chun diu chinh cua mu o e` a o e a e` a . . . e a y l` S = 62. Voi muc nghia 0,02 hy kim d. nh xem tuyn b cua nhm nghin cuu c a a e i e o o e o dung hay khng? o Giai ` e i Ta cn kim d.nh gia thit H : m = 140 a e Ta c n = 50 > 30 v` 1 o a
2

(H : m = 140)

= 0, 99.

Phn v chun u0,99 = 2, 33. a a |x m0 | 154 140 n= 50 = 1, 59. S 62 ` Ta thy u0 W nn chua c co so d loai bo H. Tam thoi chp nhn rang bo co a / e a a a a o e . . . ` cua nhm nghin cuu l` dung. o e a Gi tri quan st u0 = a . a Min bc bo W = (; 2, 33) (2, 33; +) e` a

2.3

Truong hop 3: ` .

2 chua bit e n < 30 v` X c phn phi chun a o a o a Chon thng k o e . T = Nu H dung th` T T (n 1) e

(X m0 ) n S

Voi muc y nghia cho truoc, ta xc d.nh phn vi Student (n 1) bc tu do muc a i a . a . . . 1 2 l` t1 2 a Khi d min bc bo l` o e` a a W = {t : |t| > t1 } = (; t1 ) (t1 ; +) 2 2 2 Ly mu cu th v` t gi tri quan st t0 = a a . e a nh a . a Nu t0 > t1 e 2 Nu t0 < t1 e 2 |x m0 | n. s

(t0 W ) th` bc bo gia thit H v` chp nhn H. a e a a a . (t0 W ) th` chp nhn H. / a a .

a V du 3 Trong luong cua cc bao gao l` dai luong ngu nhin c phn phi chun . a e o a o a . . . a . . . ` voi trong luong trung b`nh l` 50kg. Sau mt khoang thoi gian hoat dng nguoi ta nghi a o . ` . . o . ` . ngo trong luong cc bao gao c thay di. Cn 25 bao gao thu duoc cc kt qua sau a o o a . a e . . .

 ` 3. Kim d.nh gia thit v ty l e i e e e

89

X(khi luong) ni (s bao) o . o 48 48, 5 2 48, 5 49 5 49 49, 5 10 49, 5 50 6 50 50, 5 2 o . ` o e Voi d tin cy 99%, hy kt lun v diu nghi ngo ni trn. a a e a e` e` . . Giai Xt gia thit e e H : m = 50 (X 50) 25 T = T (24) S xi xi+1 48 48, 5 48, 5 49 49 49, 5 49, 5 50 50 50, 5 Ta c 1 = 0, 99 o x0 ni (s bao) o ui ni i 48,25 2 96,5 48,75 5 243,75 49,25 10 492,5 49,75 6 298,5 50,25 2 100,5 25 1231,75
2

x2 ni i 4656,125 11882,812 24255,625 14850,375 5050,125 60695,062

= 1

= 0, 995

Phn vi Student muc 0,995 voi 24 bc tu do l` t1 = u0,995 = 2, 797 a . a . a . 2 Min bc bo l` W = (; 2, 797) (2, 797; ) e` a a x= s2 = s2 =
1231,75 25

= 49, 27. (49, 27)2 = 2427, 8 2427, 53 = 0, 27 = 0, 2812 = s = 0, 53 = 6, 886

|(49,2750)| 25 0,53

60695,06 25 25 0, 27 24

Gi tri quan st t0 = a . a

` a Ta thy t0 W , nn gia thit bi bc bo. Vy diu nghi ngo l` dung. a e e . a a e` .

3.

` D. KIEM INH GIA THIET VE TY LE .

` o Gia su tng th c hai loai phn tu c t cht A v` khng c t cht A, trong e o a o nh a a o o nh a . t A l` p0 chua bit. Ta dua ra thit ` do ty l phn tu c t ch e a o nh a a e e . H : p = p0

` Lp mu ngu nhin WX = (X1 , X2 , . . . , Xn ) v` t ty l f cc phn tu cua mu c a a a e a nh e a a a o . . t cht A. nh a

90

Chuong 5. Kim d.nh gia thit thng k e i e o e

Voi muc y nghia cho truoc, xc d.nh phn vi chun u1 . Min bc bo l` a . a e` a a a i 2 W = {u : |u| > u1 } = (; u1 ) (u1 ; +) 2 2 2 y mu cu th v` t gi tri quan st u0 = |f p0 | n . e a nh a . L a a a p0 q0 Nu u0 > u1 e 2 Nu u0 < u1 e 2 (u0 W ) th` bc bo H v` chp nhn H. a a a a . (u0 W ) th` chp nhn H. / a a .

` e e o e V du 4 Ty l ph pham o mt nh` my cn dat l` 10%. Sau khi cai tin, kim tra . a a a . a e . . o a o phm th` thy c 32 ph phm voi d tin cy 99%. Hy xt xem vic cai tin 400 san a a e a a e e e . . . k thut c kt qua hay khng? y a o e o . Giai Ta c n = 400 o Goi p l` ty l ph phm cua nh` my .Ta kim d.nh gia thit a e e a a a e i e . . H : p = 0, 1. (gia thit di H : p < 0, 1) e o e e a Ty l ph phm trong 400 san phm l` f = a a .
32 400

= 0, 08 u0,995 = 2, 576

Do a . . tin cy 1 = 0, 99 = 1 2 = 0, 995 = Min bc bo l` W = (; 2, 576) (2, 576; +) e` a a

Gi tri quan st u0 = a . a

(|0,080,1|) 400 0,1.0,9

= 1, 333 W . /

Do d chp nhn H0 . o a a . Vy vic cai tin c hiu qua. a e e o e . . .

4.

` D. KIEM INH GIA THIET VE PHUONG SAI

Gia su X l` dai luong ngu nhin c phn phi chun voi phuong sai V ar(X) chua a . . a e o a o a Ta dua ra gia thit bit. e e 2 H : V ar(X) = 0 Lp mu ngu nhin WX = (X1 , X2 , . . . , Xn ) v` chon thng k a a a e a . o e . 2 = (n 1)S 2 2 0

Nu H dung th` 2 c phn phi khib` phuong voi n 1 bc tu do. e o a o nh a . . Voi muc y nghia cho truoc, ta xc d.nh cc phn vi khib` phuong 2 , 2 a i a a . nh n1,1 n1, 2 2 (n 1) bc tu do, muc 2 , 1 2 . Khi d min bc bo l` a . o e` a a .

 5. Kim d.nh gia thit mt ph e i e o a .

91

2 2 W = {t : t < 2 hoc t > 2 a . n1, 2 n1,1 } = (; n1, ) (n1,1 ; +) 2 2 2

Ly mu cu th v` t gi tri quan st 2 = a a . e a nh a . a 0

(n 1)s 2 . 2 0

2 a 0 a a a a Nu 2 < 2 hoc 2 > 2 e 0 . . n1,1 (0 W ) th` bc bo H v` chp nhn H. n1, 2 2 2 Nu 2 < 2 < 2 e n1, / a a . 0 n1,1 (0 W ) th` chp nhn H. 2 2

V du 5 Nu my mc hoat dng b`nh thuong th` trong luong cua san phm l` dai . e a o . a a . ` . . o . ` a luong ngu nhin X c phn phi chun voi D(X) = 12. Nghi ngo my hoat dng khng a e o a o a o . . o . 2 y b`nh thuong nguoi ta cn thu 13 san phm v` t duoc s = 14, 6. Voi muc nghia a a a nh . ` ` t lun diu nghi ngo trn c dung hay khng? ` ` e o = 0, 05. Hy k a e a e . o Giai Ta kim d.nh gia thit H : V ar(X) = 12 ; H : V ar(X) = 12. e i e . ` a o e Tu cc s liu cua b`i ton ta t` duoc 2 = (131)14,6 = 14, 6 a a m . 0 12 Voi = 0, 05, tra bang phn vi 2 voi (n 1) = 12 bc tu do ta duoc a . a . . .
2 2 2 = 2 a 0,025 = 4, 4 v` 1 = 0,975 = 23, 3
2 2

Ta thy 4, 4 < 14, 6 < 23, 3 nn chp nhn gia thit H. a e a a e . ` e a o Vy diu nghi ngo trn l` khng dung. My vn hoat dng b` thuong. a e` a a nh ` . . o .

5.

D. IA KIEM INH MOT PH .

Trong cc b`i ton trn ta chi xt gia thit di c dang H : = 0 . Ta c ng c th a a a e e e o o . u o e m d.nh voi gia thit di c dang: H : < 0 hoc H : > 0 . Khi giai o o . a a giai b`i ton ki i e e a . . nh a u a cc b`i ton n`y ta c ng p dung cc qui tac da duoc tr` b`y voi ch y l`: a a a a u a a . e i a i) Khi t g tri quan st u0 (hoc t0 ) trong cc qui tac kim d.nh trn ta bo du nh a . a a a e . (x 0 ) ` tri tuyt di o tu s v` thay bang du ngoc don (...). Chang han u0 = e o o a a a n. . . . . ii) Nu gia thit di c dang H : > 0 th` ta so snh g tri quan st u0 voi e e o o . a a . a 2 u = u1 (hoc t = t1 , hoc 1 ). a a . . a a ` a e Nu u0 > u (hoc t0 > t , 2 > 2 ) th` bc bo H v` thua nhn H. Nu nguoc e a . . . 1 0 lai th` chp nhn H. a a . . iii) Nu gia thit di c dang H : < 0 th` ta so snh u0 voi u = u1 , (hoc e e o o . a a . 2 t = t1 , hoc ). a .

a e a Nu u0 < u1 ;(hoc t0 < t1 , 2 < 2 ) th` bc bo H.Nu nguoc lai th` chp e a . . . 0 nhn H. a .

92

Chuong 5. Kim d.nh gia thit thng k e i e o e

` V du 6 Mt nh` san xut thuc chng di ung thuc phm tuyn b rang 90% nguoi . o a a o o a e o ` . . . m tra 200 nguoi bi di ung ` d`ng thuoc thy thuc c tc dung trong v`ng 8 gio. Ki u a o o a . o e ` . . m th` thy trong v`ng 8 gio thuc l`m giam bot di ung di voi 160 nguoi. Hy a . o ` ` thuc ph a a o o a . m d. nh xem loi tuyn b trn cua nh` san xut c dung hay khng voi muc nghia e o y ` ki i e e o a a o = 0, 01. Giai Ta dua ra gia thit H : p0 = 0, 9 (H < 0, 9) e = 0, 01 1 = 0, 99 = u1 = 2, 326 f= u0 = 160 = 0, 8 200 f p0 0, 8 0, 9 0, 1 n= 200 = .14, 14 = 4, 75 0, 9 0, 1 0, 3 p0 (1 p0 )

Ta thy u0 < u1 nn bc bo gia thit H. a e a e

Vy loi tuyn b cua nh` san xut l` khng dung su tht. a ` e o a a a o . . . a

6.

` ` D. KIEM INH GIA THIET VE SU BANG NHAU GIUA HAI . TRUNG B` INH

Gia su X v` Y l` hai dai luong ngu nhin dc lp c c`ng phn phi chun voi a a . . a e o a o u a o a . . m d.nh gia thit ` e E(X) v` E(Y ) chua bit. Ta cn ki i a e a e H : E(X) = E(Y ) (H : E(X) = E(Y ))

Ly mu ngu nhin k thuoc n di X v` mu ngu nhin k thuoc m di voi a a a e ch o a a a e ch o Y v` xt cc truong hop: a e a ` . 2 2 i) Truong hop bit V ar(x) = x , V ar(y) = y e ` . T gi tri quan st u0 = nh a . a |x y|
2 x n

2 y m

ii) Truong hop chua bit V ar(X), V ar(Y ). e ` . |x y| T gi tri quan st u0 = nh a . a . sy2 sx2 + m n Voi muc y nghia cho truoc, xc d.nh phn vi chun u1 . a . a a i 2 Ta t` duoc min bc bo W = { u : |u| > u1 }. m . e` a 2 So snh u0 v` u1 a a 2 * Nu u0 > u1 th` bc bo gia thit H v` thua nhn H. e a e a ` a . 2

 ` ` e 7. Kim d.nh gia thit v su bang nhau cua hai ty l e i e e . .

93

* Nu u0 < u1 th` thua nhn H. e ` a . 2 V du 7 Trong luong san phm do hai nh` my san xut l` cc dai luong ngu . a a a a a a . . a . . y nhin c phn phi chun v` c c`ng d lch tiu chun l` = 1kg. Voi muc nghia e o a o a a o u o e e a a . . xem trong luong trung b`nh cua san phm do hai nh` my san xut l` a = 0, 05, c th o e a a a a . . u cn thu 25 san phm cua nh` my A ta t duoc x = 50kg, nhu nhau hay khng? N a o e a a a nh . m cua nh` my B th` tnh duoc y = 50, 6kg. cn 20 san ph a a a a . Giai Goi trong luong cua nh` my A l` X; trong luong cua nh` my B l` Y th` X, Y l` a a a a a a a . . . . . u nhin c phn phi chun voi V ar(X) = V ar(Y ) = 1. cc dai luong ng a . . a e o a o a Ta kim tra gia thit H : E(X) = E(Y ); (E(X) = E(Y )) e e Voi muc y nghia = 0, 05 th` u1 = 1, 96. 2
|5050,6| T nh u0 = 1 1 = 2.
25

+ 20

a . e a e nh Ta thy u0 > u1 nn bc bo gia thit H, tuc l` trong luong trung b` cua san a . 2 phm san xut o hai nh` my l` khc nhau. a a a a a a

7.

` ` D. KIEM INH GIA THIET VE SU BANG NHAU CUA HAI . TY LE .

` Gia su p1 , p2 tuong ung l` ty l cc phn tu mang du hiu n`o do cua tng th a e a a a e a o e . . o t, tng th thu hai. Ta cn kim d.nh gia thit ` e i a e e thunha H : p1 = p2 = p0 i) Truong hop chua bit p0 . e ` . (P p1 ) (p p2 ) Chon thng k U = o e . . 1 1 p (1 p )( n1 + n2 ) voi p = trong d o a ch ` fn1 l` ty l phn tu c du hiu cua mu thu nht voi k thuoc n1 . a e a o a e a . . ch ` fn2 l` ty l phn tu c du hiu cua mu thu hai voi k thuoc n2 . a e a o a e a . . Voi n1 , n2 kh lon th` U c phn phi chun ha. a o a o a o ii) Truong hop bit p0 . e ` . Chon thng k U = o e .
1 p0 (1 p0 )( n1 +

(H : p1 = p2 )

n1 .fn1 + n2 .fn2 n1 + n2

(uoc luong hop l ti da cua p0 ) . . y o

fn1 fn2

1 ) n2

94

Chuong 5. Kim d.nh gia thit thng k e i e o e

* Qui tac kim d.nh e i Ly hai mu ngu nhin k thuoc n1 , n2 v` t a a a e ch a nh u0 = hoc a . u0 = p0 (1 |fn1 fn2
1 p0 )( n1

p (1

|fn1 fn2 |
1 p )( n1

1 ) n2

(p =

n1 .fn1 + n2 .fn2 ) nu chua bit p0 e e n1 + n2

1 ) n2

e nu bit p0 . e

Voi muc y nghia cho truoc, xc d.nh phn vi chun u1 . a . a a i 2 Ta t` duoc min bc bo W = { u : |u|.u1 }. m . e` a 2 So snh u0 v` u1 a a 2 * Nu u0 > u1 th` bc bo gia thit H. e a e 2 ` a e * Nu u0 < u1 th` thua nhn gia thit H. e . 2 V du 8 Kim tra cc san phm duoc chon ngu nhin o hai nh` my san xut ta . e a a . a e a a a . . duoc cc s liu sau: . a o e Nh` my I S san phm duoc kim tra S ph phm a a o a . e o e a I n1 = 100 20 II n2 = 120 36 y e e a o e a a a Voi muc nghia = 0, 01; c th coi ty l ph phm cua hai nh` my l` nhu nhau . khng? o Giai Goi p1 , p2 tuong ung l` ty l ph phm cua nh` my I, II. a e e a a a . . Ta kim tra gia thit H : p1 = p2 e e (H : p1 = p2 ). Voi muc y nghia = 0, 01 th` u1 = u0,995 = 2, 58. 2 . ` a o e Tu cc s liu da cho ta c o fn1 = 36 20 = 0, 2; fn2 = = 0, 3 100 120 100 0, 2 + 120 0, 3 p = = 0, 227 = 100 + 120
1 0, 227 0, 773( 100 +

1 p = 0, 773

Do d u0 = o

|0, 2 0, 3|

1 ) 120

1, 763.

a e e a Ta thy u0 < u1 nn chp nhn gia thit H, tuc l` ty l ph phm cua hai nh` a e a a e a . . 2 my l` nhu nhau. a a

 ` ` 8. Kim d.nh gia thit v su bang nhau giua hai phuong sai e i e e .

95

8.

` ` D. KIEM INH GIA THIET VE SU BANG NHAU GIUA HAI . PHUONG SAI

Gia su X, Y l` hai dai luong ngu nhin dc lp c phn phi chun voi cc tham s a . . a e o a o a o a a o . . 2 2 m d.nh gia thit ` e tuong ung x , y chua bit. Ta cn ki i e a e
2 2 H : x = y 2 2 (gia thit di H : x = y ) e o

Ly mu ngu nhin WX = (X1 , X2 , . . . , Xn ), WY = (Y1 , Y2 , . . . , Yn ) di voi X, Y . a a a e o Chon cc thng k o e . a

2 Sx = n i=1 (Xi

X)2 n1

2 Sy =

m i=1 (Yj

X)2 m1

2 2 (m 1)Sy (n 1)Sx v` a l` cc dai luong ngu nhin dc lp c phn phi a a . . a e o a o a o . . 2 2 x y S 2 / 2 a 2 voi n 1 v` m 1 bc tu do. Do do x x c phn phi F voi cc tham s n 1 a a . 2 2 o a o o . Sy /y v` m 1. a

Ta thy a

Khi H dung th` Sx /Sy F/2,n1,m1 v` c 2 2 a o

2 2 P (F1/2,n1,m1 < Sx /Sy < F/2,n1,m1 ) = 1

Ta t` duoc m . * Min bc bo W = (, F1/2,n1,m1 ) (F/2,n1,m1 , +). e` a * Gi tri quan st v = a . a Do d o Nu v W th` bc bo gia thit H v` chp nhn H. e a e a a a . Nu v W th` chp nhn gia= thit H. e / a a e .
2 2 e a . Ch y Kim d.nh o trn bi anh huong boi gi tri quan st v = Sx /Sy v` xc sut u e i a a a a . a P (Fn1,m1 < v) trong d Fn1,m1 l` dai luong ngu nhin c phn phi F voi cc o a . . a e o a o 2 n 1, m 1. Nu xc sut nho hon (xay ra khi Sx nho hon Sy ) hoc lon hon a 2 2 a tham s o e a . 2 2 bi tu chi. ` o e 1 /2 (xay ra khi Sx lon hon Sy ) th` gia thit .
2 Sx 2 Sy

. Nu dat e p gi tri = 2 min[P (Fn1,m1<v ), 1 P (Fn1,m1 )] a . th` gia thit bi tu chi khi muc y nghia t lon hon pgi tri. e . ` o a . V du 9 C hai cch chon cht xc tc khc nhau d k th mt phan ung ha . o a a u a a e ch ch o o . . kim d. nh phuong sai san sinh ra c ging nhau hay khng nguoi ta ly mu i ` hoc. e De o o o a a . a a ` gm 10 nhm d`ng cho cht xc tc thu nht v` 12 nhm d`ng cho cht xc tc thu hai. o o u a u a o u a u a

96

Chuong 5. Kim d.nh gia thit thng k e i e o e

y e 2 Du liu cho kt qua S1 = 0, 14 v` S2 = 0, 28. Voi muc nghia 5%, hy kim d. nh gia e a 2 a e i . t trn. thi e e Giai
2 2 ` e i Ta cn kim d.nh gia thit H : 1 = 2 . a e

Ta c v = o

2 S1 2 S2

0,14 0,28

= 0, 5 v` P (F9,11<0,5 ) = 0, 1539. a

Do d pgi tri = 2 min(0, 1539; 0, 8461) = 0, 3074. o a . ` Ta thy = 0, 05 < pgi trinn gia thit v su bang nhau cua hai phuong sai a a . e e e` . duoc chp nhn. . a a .

9.

` BAI TAP .
e 1. bn cua mt loai dy thp san xut theo cng ngh c l` 150. Sau khi cai tin Do e` o e a o e u a . . . a . . ` k thut nguoi ta ly mu gm 100 soi dy thp d thu do bn th` thy do bn y a a a o e e e` a e` ` . . . a muc y nghia = 0, 05, hoi cng ngh moi c tt o e o o trung b` l` 185 v` s = 25. Voi nh a a . hon cng ngh c hay khng? e u o o . a 2. d`y cua mt chi tit my do mt my san xut l` mt dai luong ngu nhin Do a o e o a a a o . . a e . . . . o a i theo qui lut chun voi d d`y trung b` 1, 25mm. Nghi ngo my hoat ` a phn ph a o a a ng . . . a a ` nguoi ta kim tra 10 chi tit my th` thy do d`i trung ` dong khng b` thuong o nh e e a . . o e b` l` 1, 325 voi d lch tiu chun 0, 075mm. Voi muc y nghia = 0, 01, hy nh a e a a . . lun v diu nghi ngo ni trn? ` e` ` o e kt a e e . 3. Trong luong cua mt loai san phm do mt nh` my san xut l` dai luong ngu o a o a a a a . . a . . . . . n voi trong luong trung b` l` 500 gr. Nghi . nhin phn phi theo qui lut chu e a o a a nh a . . m n`y c xu huong giam st, nguoi ta cn thu 25 ` . ngo trong luong cua loai san ph a a o u a . ` . m v` thu duoc kt qua cho o bang sau: san ph a a . e

Trong luong (gr) . . san phm S o a

480 2

485 3

490 8

495 5

500 3

510 4

a e` e` ` o e Voi muc y nghia = 0, 05, hy kt lun v diu nghi ngo ni trn? a e . 4. Nng sut la trung b` trong vu truoc l` 4,5 tn/ha. Vu la nm nay nguoi a a u nh a a ` . . u a cho to`n b din t trng la o trong ` u ta p dung mt bin php k thut moi a o e a y a a o e ch o . . . . . . . v`ng. Theo di nng sut la o 100 hecta ta c bang s liu sau: u o a a u o o e

9. B`i tp a a . . Nng sut (ta/ha) a a 30 35 35 40 40 45 45 50 50 55 55 60 60 65 65 70 Din t (ha) e ch . 7 12 18 27 20 8 5 3

97

a e` e a Hy cho kt lun v bin php k thut moi n`y? a e a y a . . . ` 5. Tui tho trung b` cua mt mu gm 100 bng d`n duoc san xut o mt nh` o nh o a o o e . a o a . . . e ` voi do lch tiu chun 120 gio. Goi l` tui tho trung b` cua ` my l` 1570 gio . . a a e a a o nh . . tt ca bng d`n nh` my san xut ra. Voi muc y nghia = 0, 05, hy kim tra a o e a a a a e H0 : = 1600 gio voi gia thit di H1 : < 1600 gio. o ` ` gia thit e e ` . a e o 6. Mt hng duoc phm san xut mt loai thuc tri di ung thuc phm tuyn b rang o a a a o o . . . . . . ` o e thuc c tc dung giam di ung trong 8 gio di voi 90% nguoi d`ng. Kim tra 200 o o a . ` u . u a o o a . o nguoi bi di ung d`ng th` thy thuc c tc dung di voi 160 nguoi . Voi muc y ` ` . . e o = 0, 01, kim tra xem loi tuyn b trn c dung khng? ` nghia e e o o e e a 7. Ty l ph phm cua mt nh` my truoc dy l` 5%. Nm nay nh` my p dung o a a a a a a a a . . . De o a mt bin php k thut moi. xem bin php k thut moi c tc dung l`m o e a y a e a y a a . . . . . . m cua nh` my hay khng, nguoi ta ly mt mu gm 800 san o ` e e a giam ty l ph ph a a o a a o ` . . m d kim tra v` thy c 24 ph phm trong mu n`y. o a a ph e e a a a e a a e` e o a e a y a a) Voi muc y nghia = 0, 01, hy cho kt lun v bin php k thut moi d? . . . b) Nu nh` my bo co ty l ph phm sau khi p dung bin php k thut moi e a a a a e e a a e a y a . . . . ng 2% (vos i muc y nghia = 0, 05) th` c chp nhn duoc khng? da giam xu o o a a . o . o 8. Gim dc mt nh` my tuyn b 90% my mc cua nh` my dat tiu chun k a o a a e o a o a a . e a y . thut quc t. Nguoi ta tin h`nh kim tra 200 my th` thy c 168 my dat tiu a o e e a e a a o a . e ` . n k thut quc t. Voi muc y nghia = 0, 05, hy kt lun v loi tuyn b e a e` ` chu y a a o a e e o . . trn? e 9. Nu my mc l`m vic b` thuong th` k thuoc cua mt loai san phm l` dai e a o a e nh ch o a a . ` . . . i theo qui lut chun voi V ar(X) = 0, 25. Nghi ngo ` luong ngu nhin phn ph a e a o a a . . h`nh do thu 28 san phm v` thu my l`m vic khng b` thuong, nguoi ta tin a a a e o nh e a a ` ` . qua cho o bang sau: duoc kt . e
K thuoc (cm) ch san phm S o a 19,0 2 19,5 4 19,8 5 20,4 12 20,6 5

a e` e` ` o e Voi muc y nghia = 0, 02, hy kt lun v diu nghi ngo ni trn? a e .

98

Chuong 5. Kim d.nh gia thit thng k e i e o e

o 10. Trong luong cua gi h`ng duoc dong bao boi mt my truoc day l` 1135 gram o a . a . a . . n l` 7,1 gram. Nghi ngo my hoat dong khng tt, nguoi ta e ` a voi do lch tiu chu a e a o o . . ` . . m tra 20 gi h`ng th` thy do lch tiu chun l` 9,1 gram. Voi muc a e tin h`nh ki e a e o a a e a . . y nghia = 0, 05, hy kim tra gia thit (H0 : = 7, 1 gram) voi gia thit di a e e e o (H1 : > 7, 1 gram). . 11. Theo di s tai nan lao dong cua hai phn xuong, ta c s liu sau: phn xuong I: o o a o o e a . . II: 120/800 cng nhn. Voi muc y nghia = 0, 005 20/200 cng nhn, phn xuong o a a o a ` a . c su khc nhau dng k v cht luong cng tc bao h lao dng o hai phn o hoi o . a a e e o a o a . . xuong trn hay khng? e o 12. nghin cuu anh huong cua mt loai thuc, nguoi ta cho 10 bnh nhn ung De e o o e a o ` . . . c. Ln khc ho cng cho bnh nhn ung thuc nhung l` thuc gia (thuc ` thu o a a . u e a o o a o o . khng c tc dung). Kt qua th nghim thu duoc nhu sau: o o a . e e . .
Bnh nhn e a . gio ngu c thuc ` o S o o S gio ngu voi thuc gia o ` o 1 6,1 5,2 2 7,0 7,9 3 8,2 3,9 4 7,6 4,7 5 6,5 5,3 6 8,4 5,4 7 6,9 4,2 8 6,7 6,1 9 7,4 3,8 10 5,8 6,3

o ` a e Gia su s gio ngu cua cc bnh nhn c qui lut chun. Voi muc y nghia = 0, 05, a o a a . . lun v anh huong cua loai thuc ngu trn? e hy kt a e` a e o . . ` ` 2 TRA LOI BAI TAP . 1. u0 = 14 > 1, 645 nn vic cai tin k thut l` c hiu qua. e e e y a a o e . . . ` e a 2. V` u0 = 3 < 3, 25 nn diu nghi ngo trn l` sai. e e` ` a 3. t0 = 3, 37. iu nghi ngo l` dung. D e` o a . 4. Bin php k thut moi c tc dung l`m tng nng sut la trung b` cua to`n e a y a a a a a u nh a . . v`ng. u 5. V` u0 = 2, 5 < 1, 645 nn bc bo H0 . e a

` 6. u0 = 4, 73. Loi tuyn b khng dung. e o o ` 8. Loi tuyn b l` sai. e o a

` 9. Nghi ngo sai. My l`m vic b` thuong. a a e nh ` . e a 10. 2 = 32, 86 > 30, 1 nn bc bo H0 . 0 ` 11. Do 1, 82 < 1, 96 nn khng c co so cho rang su khc bit dang k v cht luong e o o e e e` a . . . a cng tc bao h lao dng o hai phn xuong. o a o o a . . e o a . 12. Loai thuc ngu trn c tc dung. o .