UZAY ANALTK GEOMETR

Uzayda( IR de) Nokta, Doru ve Dzlem

3
MUSTAFA ZEL 1

TANIM
Uzay(Solid) Geometri
3 boyutlu uzayda ekilleri ve aralarndaki ilikileri inceleyen matematiin dalna uzay geometri
MUSTAFA ZEL 2

3 bilinmeyenli yada 2 deikenli uzayda

bir

denklem

bir

fonksiyon,

F( x , y, z gsterir bir yzey(cisim) ) = 0 ksaca

z = f ( x , y)
denklemi ile yada
MUSTAFA ZEL 3

ve

DZLEM
Cebirsel olarak bir dzlem,

F( x , y, z) = ax + by + cz + d = 0
gibi 3 bilinmeyenli bir dorusal denklem ile tanmlanr. Burada, a, b, c ve d u = [ a , b, c ] 0 sabitler olup
MUSTAFA ZEL 4

Buna gre, bir dzlemin belli olabilmesi iin, en az geometrik koulun verilmesi gerekir.Bu koullardan en geneli, ayn bir doru zerinde olmayan noktadr.
P P3

P1
MUSTAFA ZEL

P2
5

DZLEM
Dorusal olmayan nokta tam olarak bir dzlem belirtir.
MUSTAFA ZEL 6

Dzlemin dik vektr

u = P1P2 P1P3

olur. Buna gre Mo(xo,yo,zo)

u = [ a , b, c ] noktasnda geen ve

vektrne dik olan dzlem denklemi ) + b( y y ) + c(z z ) = 0 a (x x o o o

MUSTAFA ZEL 7

RNEK
M(1,2,-4) noktasnda geen ve dik vektr

u = [ 2,1,3]

olan dzlem

2( x 1) + (1)( y 2) + 3(z + 4) = 0
2 x y + 3z + 12 = 0
MUSTAFA ZEL 8

olarak elde edilir.

RNEK:A(1,2,3) ve B(2,1,-3) noktalarndan geen ve

v = [ 3,1,1]

vektrne paralel olan dzlemin denklemini bulunuz. Dzlemin deien bir noktas
P(x,y,z) ise AP . v AB = 0

olur.

x 1 y 2 z 3 3 1 1 = 0 1 1 6
MUSTAFA ZEL 9

 Varsayalm ki, iki dzlem, a 2x + b2 y + c2z + d 2 = 0 a 1x + b1 y + c1z + d1 = 0 olsun. Bu dzlemlerin dik vektrleri
u1 = [ a1 , b1 , c1 ] ve u 2 = [ a 2 , b 2 , c 2 ]

K DZLEM ARASINDAK LKLER

dir. Eer,

u1.u 2 = 0 ise, dzlemler dik; ise, u1 u 2 = 0 dzlemler paraleldir. Bylece

dik vektrler aracl ile, dzleml aradaki a ZEL MUSTAFA 10

elde edilir.

u1 u 2 tan = u1.u 2

P A B

Uzayda iki yada daha fazla dzlem arasndaki ilikiler(kesime, paralellik, akma,...) dorusal denklem sistemlerinin zm zellikleri ile incelenebilir. MUSTAFA ZEL 11

Bir Noktann Bir Dzleme Uzakl

P(xo,yo,zo) noktasnn
P h

ax + by + cz + d = 0
dzlemine uzakl

h=
dir.

ax o + by o + cz o + d a +b +c
2 2 2

MUSTAFA ZEL

12

ZEL DZLEMLER
1) x=0 , y=0 ve z=0 dzlemleri
z

x=0
=0 y

y z=0

MUSTAFA ZEL

13

 2) x=p, y=q ve z=r dzlemleri p,q ve r sabitler

z z=r

MUSTAFA ZEL

14

 3) ax+by+d=0,ax+cz+d=0 ve by+cz+d=0 dzlemleri ,srasyla z, y ve x eksenine paralel dzlemleri gsterir.

z

= by + d ax+

0
y (0,-d/b,0)

(-d/a,0,0) x
MUSTAFA ZEL 15

 4)

Dzlem,

x y z + + = 1 denklemi ile veriliyorsa, bu a b c

z (0,0,c)

(a,0,0) , (0,b,0) ve (0,0,c) noktalarndan geen dzlem

(0,b,0) (a,0,0) x
MUSTAFA ZEL 16

DORU
ki Noktadan Tam Olarak Bir Doru Geer.

A B

MUSTAFA ZEL

17

TANIM
P( x 0 , y 0 , z 0 ) noktasndan geen
x x 0 y y0 z z0 ( = t) = = a b c

vektrne paralelve olan doru denklemi

v = [ a , b, c]

P
MUSTAFA ZEL 18

Dorununu parametrik denklemi ise

x = x o + at y = y o + bt z = z o + ct
olur.

MUSTAFA ZEL

19

Dorular Arasndaki likiler

x x1 y y1 z z1 L1 : = = a1 b1 c1

x x 2 y y2 z z2 L2 : = = a2 b2 c2

i) v1parelel v 2 ise dorularda paraleldir. ii) v1.v 2 = 0 ise v1 v 2 ve L1 L 2 dir. vile v 2paralel deil ve iki dorunun ortak iii) 1 noktas yoksa dorular aykrdr. ile v2 iv) v1 paralel deil ve iki dorunun ortak noktas varsa dorular kesiirler.
MUSTAFA ZEL 20

DORULAR KESYORSA

v1 v 2 , ve M1Mvektrlerinin ayn bir dzlemd 2 kalacandan dolay dorularn kesime kou

x 2 x1 y 2 y1 z 2 z1 a1 b1 c1 = 0 a2
olduu grlr.
MUSTAFA ZEL 21

b2

c2

http://wwwmath.mit.edu/~djk/18_022/chapter02/contents.htm l

Y ALIMALAR

f a ()
a
MUSTAFA ZEL 22