DL ARKLAR

TARHE
Gears: An Historical Note Gears have existed since the invention of rotating machinery. Because of their force-multiplying properties, early engineers used them for hoisting heavy loads such as building materials. The mechanical advantage of gears was also used for ship anchor hoists and catapult pre-tensioning. Early gears were made from wood with cylindrical pegs for cogs and were often lubricated with animal fat grease. Gears were also used in wind and water wheel machinery for decreasing or increasing the provided rotational speed for application to pumps and other powered machines. An early gear arrangement used to power textile machinery is illustrated in the following figure. The rotational speed of a water or horse drawn wheel was typically too slow to use, so a set of wooden gears needed to be used to increase the speed to a usable level.

Dili arklar iki bin yldan daha fazla gemie sahip ekil elemanlardr.

 An 18th Century Application of Gears for Powering Textile Machinery The industrial revolution in Britain in the eighteenth century saw an explosion in the use of metal gearing. A science of gear design and manufacture rapidly developed through the nineteenth century. Today, the most significant new gear developments are in the area of materials. Modern metallurgy has greatly increased the useful life of industrial and automotive gears, and consumer electronics has driven plastic gearing to new levels of lubricant-free reliability and quiet operation.

 DL ARKLARA GEM YYDAN BR RNEK: MS sonra 4. yyn son yarsnda yazlm,yazar bilinmeyen Latince bir yaptta anlatlan,ancak hibir zaman ina edilmedii anlalan bu buluu dili arklarn gemiine dair bir rnek olarak verebiliriz.Bu buluta kzler gemiyi hareket ettirmek iin kullanlr. dikey bir dingilin zerindeki krk ubuunun iki ucunda karlkl olarak dnerler.Bir dili sistemi yardmyla bu dingil geminin bir kenarndan dierine uzanan ve her iki ucunda kanatl birer ark bulunan yatay bir dingili evirir.

DL ARK MEKANZMALARI
Bir milin dnme hareketini dier mile dnme kayb olmadan nakletmek iin kullanlan mekanizmalardr. Bir dili ark mekanizmas biri dndren dieri dndrlen olmak zere en az iki arktan olumaktadr.

Bu iki diliden kk olanna PNYON, byk olanna ARK ad verilir.

(2)

(1)

SINIFLANDIRMA
Dzgn ve deien hzl olmak zere iki tip mekanizma vardr. Biz dzgn hzl mekanizmalar inceleyeceiz.

Eksenlerinin konumlarna gre dili ark mekanizmalar

Eksenleri ayn dzlemde parelel olan miller arasnda g ve hareket ileten mekanizmalar. ( Silindirik dili arklar )

Aln dz dili arklar

Aln helisel dili arklar

D dili arklar

dili arklar

V ( avu Ok ) dili arklar

Kremayer

Eksenleri ayn dzlemde kesien miller arasnda g ve hareket ileten mekanizmalar

Dz konik dili arklar,

Helisel konik dili arklar

Erisel konik dili arklar

Eksenleri ayn dzlemde olmayan miller arasnda g ve hareket ileten mekanizmalar

Hipoid konik dililer. Spiral dili arklar, Sonsuz vida mekanizmas,

Genel Dili Kanunu

O1 ve O2 noktalar etrafnda dnen iki profil srekli temas halinde olsunlar. Bu mekanizmann evrim orannn sabit olmas iin yeterli ve gerekli geometrik koul, e alan profillerin temas noktasndaki ortak normalin her an eksenleri birletiren doru ( O1O2 ) zerinde bulunan sabit bir noktadan gemesidir.
O1 1 A E F B

2 O2

O2BE EFG
V2 O2E = C2 O2B
=
C2 O2B

EG O2E

EF O2B
1

O1

A E F

2 .O2E O2E

C2 O2B

C1=C2
B

2 =

2 O2

O1AE EFD
V1 O1E = C1 O1A
G

O1 1 A E

1 .O1E O1E

=
C1

C1 O1A
B

D C C1=CF C 2

1 =

O1A

2 O2

C1 O2B 1 = . 2 O1A C2 1 O2B C1 = C2 = 2 O1A O1AC O2BC

Buradan da
B

O1 1 A E F

1 O2C i= = 2 O1C

olarak bulunur.

O2

Genel dili kanununu di profil ifti salar :

* Verilen herhangi bir profil ile genel dili kanununu salayan kar profilin oluturduu ift, * Zykloid dili profil ifti, * Evolvent dili profil ifti.

Zikloid Dili arklar

Zikloid dililer : Zikloidler, yuvarlanan bir dairenin bir p noktasnn sabit bir doru zerinde, bir daire zerinde veya iinde izecei erilerdir a) Ortozikloid, bir dairenin sabit bir doru zerinde yuvarlanmas ile noktasnn izecei eridir ( a ). b) Epizikloid, bir dairenin bir daire zerinde yuvarlanmas ile p noktasnn izecei eridir (b). c) Hipozikloid, bir dairenin, daha byk bir dairenin i ksmnda yuvarlanmas durumunda p noktasnn izecei eridir (c)

Evolvent Dili arklar

Evolvent erisi, Rg yarapnda bir silindirin zerinde teet olarak duran bir dorunun M teet noktasnn, dorunun kaydrlmadan daire zerinde yuvarlanmas ile izdii eriye evolvent denir. Rg yarapl daireye temel daire, doruya da ana doru denir.

Rg

Rg

Dz Dili ark Ana Boyutlar

Temel Daire: Di profillerinin zerinde oluturulduu dairedir. (dg)

dg

Dz Dili ark Ana Boyutlar

Blm Taksimat Dairesi: Di kalnl ile di boluunun zerinde eit olarak blmlendii dairedir. (d0)

d0

Taksimat(di adm, hatve): blm dairesinin z eit ksma blnmesi ile elde edilen yay uzunluudur. (t0)
d0 = zt0 d0 t0 = z

Dz Dili ark Ana Boyutlar

t0

Dz Dili ark Ana Boyutlar

Modl (ap taksimat): Dili arklar t0/ bykl ile boyutlandrlmaktadr.(m)

t0 d0 = .z = m.z t0 m=
Deeri modl diye isimlendirilir.

Modl deerleri standartlatrlmtr.

0,05 0,06 . . . 0,12 0,12 0,14 . . . 0,22 0,22 0,25 . . . 0,3 0,3 0,4 . . . 1 1 1,25 . . . 4 4 4,5 . . . 7 7 8 . . . 16 16 18 . . . 24 24 27 . . . 45 45 50 . . . 75

Dz Dili ark Ana Boyutlar

Di ba dairesi:

dk = d0 + 2hk 0

hk 0 = m
(Di ba ykseklii)

Dz Dili ark Ana Boyutlar

Di dibi dairesi: df = d0 - 2hkw

hkw = (1,167 1,25)m

(Takm di ba ykseklii)

NOT: Profil telemesi Durumunda

Dililerin boyutlar referans profil ismi verilen kremayer eklindeki teorik bir profile gre belirlenmektedir. Bu profil modl ve yan yzlerin as () tarafndan belirlenir.
Referans profilin orta dorusu dili arkn blm dairesine teet ise dili ark telemesizdir. Ve ;

hk0 = m

hf0 = hkw = ( 1,167 1,25 ) m

Referans profilin orta dorusunun son konumu dili arkn blm dairesine gre x mesafesi kadar ite veya dta ise dili ark negatif veya pozitif telenmitir.

hk = m ( 1 + x ) ; hf = m ( 1,25 - x )

olur.

Dz Dili ark Ana Boyutlar

Taksimat dairesi zerindeki di kalnl

.m s0 = + 2.x.m. tan 0 2

Dz Dili ark Ana Boyutlar

Di genilii b