DEFORMITETI-UVOD

Ritam ivljenja, brzina kojom dete postaje kolarac, vreme puzanja, tr anja, igrarija prolazi tako brzo da esto ne ispratimo sam tok i faze rasta deteta. Kada konstatujemo da je na e dete izraslo iz lanjske garderobe i uo imo nepravilno dr anje tela, grbu na le ima, povijena ramena, ravna stopala ... ponekada bude kasno da se koriguje odre eno odstupanje od pravilnog rasta i razvoja, a ponekad ima trajne posledice na zdravlje deteta. O nastanku deformiteta Uzroci koji dovode do pojave lo eg dr anja tela mogu biti:
y y

unutra ni (endogeni) spolja nji (egzogeni) U prvu grupu uzro nika, na koju se ne mo e uticati, ubrajamo razli ite poreme aje sistema lezda sa unutra njim lu enjem, mi i na oboljenja, razna psihi ka stanja i dr. Na spolja nje uzro nike se mo e uticati i tu se ubrajaju razni neodgovaraju i faktori; lo i radni uslovi, fizi ka neaktivnost, profesionalne deformacije i dr. Prema vrsti uzro nika, deformacije ki menog stuba delimo na:

y y

uro ene (kongenitalne) ste ene (akvirirane) deformacije. S obzirom na prirodu uro enih deformacija i nemogu nost razmotri emo probleme vezane za ste ene deformacije. Uzro nici ste enih deformacija mogu biti: preventivnog delovanja,

rahitis sa svim svojim posledicama, O posledicama lo ih navika moralo bi se svakodnevno razgovarati sa roditeljima i sa decom, u okviru kole za roditelje ili na asovima odeljenjskog stare ine i na asovima fizi kog vaspitanja. U enike treba upoznati sa posledicama lo ih navika, a saradnju roditelja, pedagoga i zdravstvenih radnika podi i na vi i nivo, tim pre to samopravovremeno uo avanje problema i uklju ivanje u program korektivnog rada omogu ava zdrav i plodonosan ivot. Svako neprihvatanje uo enog problema u procesu rasta i odlaganje po etka korektivnog rada, samo ote ava kasnije rad i umanjuje mogu e dobre rezultate.

y y y

prelomi kostiju, razna hroni na oboljenja, lo e navike. Dugotrajno le anje, slaba ili nikakva fizi ka aktivnost, hipokinezija, za posledicu imaju lo mi i ni tonus, slabu pokretljivost zglobova i elasti nost ligamenata. Deca mla a od sedam godina se premalo kre u, a do 15. godine su ve stvorene sedela ke navike. est uzro nik raznih deformacija, a na koji mo emo uticati, su lo e navike. U svojoj osnovi, lo e navike rezultiraju lo im dr anjem tela: naru enom statikom, asimetri nim dr anjem, nepravilnim hodom kao i ukupno lo om motorikom i koordinacijom tela. Lo e navike se prime uju svakodnevno u koli, ku i, na ulici i poslu. Nepravilno sedenje, stajanje, no enje tereta- kolske torbe, hodanje, le anje, neprilago ena obu a i kosa preko o iju samo su neke sitnice koje odlu uju o (ne) pravilnom dr anju tela. O posledicama lo ih navika moralo bi se svakodnevno razgovarati sa roditeljima i sa decom, u okviru kole za roditelje ili na asovima odeljenjskog stare ine i na asovima fizi kog vaspitanja. U enike treba upoznati sa posledicama lo ih navika, a saradnju roditelja, pedagoga i zdravstvenih radnika podi i na vi i nivo, tim pre to samopravovremeno uo avanje problema i uklju ivanje u program korektivnog rada omogu ava zdrav i plodonosan ivot. Svako neprihvatanje uo enog problema u procesu rasta i odlaganje po etka korektivnog rada, samo ote ava kasnije rad i umanjuje mogu e dobre rezultate. U desetogodi njoj praksi Kluba najzastupljeniji deformiteti su: 1. Deformiteti ki menog stuba:

y y y y y

lordoza, skolioza, kifoza, kifoskolioza, ravna le a 2. Deformiteti grudnog ko a:

y y y

ravne grudi, udubljene grudi, ispup ene grudi 3. Deformiteti nogu:

y y

x noge, o noge 4. Deformiteti stopala:

y y y

ravna stopala, udubljena stopala, ukljevi

DEFORMITETI GRUDNOG KOSA

Ni grudni ko u fazi rasta i razvoja nije po te en konstitucionalnih, funkcionalnih pa i estetskih problema. Posmatraju i dete s prednje strane mogu se uo iti slede i deformiteti:
y y y

Ravne grudi (pectus planum) Ispup ene grudi (pectus carrinatum) Udubljene grudi (pectus excavatum)

Ravne grudi pectus planum Deformitet koji na prvi pogled ne predstavlja veliku smetnju, koji karakteri e malo odstupanje od pravilno razvijenog grudnog ko a, ne treba prepustiti samom sebi. Nedostatak fiziolo kog ispup enja grudnog ko a, uz estetsku, ima i funkcionalnu manjkavost, koja se ogleda kod disanja, lo e pokretljivosti grudnog ko a i slabe razvijenosti disajne muskulature. Takva osoba je obi no u celini hipotrofi na. Korektivna gimnastika svojim ve bama razvija itavu muskulaturu, a posebno mi i e grudnog ko a, i uz primenu ve bi disanja omogu ava i pove anje ukupne funkcionalnosti organizma.

Ve be za korekciju ravnih grudi Izbor ve bi i rekvizita je veliki i njihova upotreba zavisi od mogu nosti ve ba a i kreativnosti samog terapeuta, nastavnika ili trenera. Koriste i razne po etne polo aje treba prona i najefikasnije ve be koje e odgovarati individualnim potrebama samog polaznika.

Ispup ene grudi - pectus carrinatum U narodu je ovaj deformitet poznat kao '' koko ije grudi ''. Naj e i uzro nik je nasledni faktor. Grudi su spljo tene a grudna kost je svojim donjim delom podignuta unapred i nagore to negativno uti e na elasti nost grudnog ko a, te remeti pravilno funkcionisanje unutra njih organa. Kao posledica poreme aja metebolizma kalcijuma, ko tani sistem se slabije razvija i dolazi do deformiteta.

Uz ve be disanja, ja anja mi i a grudnog ko a, ramenog pojasa, trbuha kao i kompletne muskulature, korektivno plivanje je sastavni deo programa za le enje. Uz korektivne ve be, ako postoji mogu nost kori tenja bazena, prsno plivanje je dobra dopuna za uspe nu korekciju deformiteta.

Ve be za korekciju ispup enih grudi Program ve bi u pp le e i na le ima i sedu, sa otporom gume, ima za cilj ja anje kompletne prednje strane grudnog ko a i trbu nih mi i a. Korak je razvio svoj program ve bi otpora sa gumom koji daje odli ne rezultate u korektivnom radu.

Udubljene grudi - pectus excavatum Za razliku od ispup enih grudi, gde se grudna kost svojim donjim delom podi e napred i nagore, kod izdubljenih grudi u donjem delu grudne kosti se nalazi udubljenje. Grudni ko je spljo ten, irok, zdepast i udubljenje koje se formira u predelu, takozvanog, ma nog nastavka mo e biti kao ove ija pesnica.

Probleme sa dubokim udisajima, zbog pripoja dijafragme na ma nom nastavku grudne kosti, prate i sr ano-sudovni problemi zbog kompresije na sam sr ani mi i .

Uz nasledni faktor i rahitis, kao uzrok nastanka, deformitet mo e biti i ste en (kao posledica stalnog pritiska na grudnu kost u fazi razvoja). Ve be za korekciju udubljenih grudi Samo le enje udubljenih grudi je dugotrajan proces u kome se forsira sna an izdisaj. Odabir po etnog polo aja je od velike va nosti kako bi se spre ilo dalje uvla enje grudnog ko a. U Koraku je do sada evidentirano 6 slu ajeva ovakvog deformiteta, od toga su etiri de aka i dve devoj ice. Najte i slu aj je jednog de aka, kome je bila preporu ena operacija i posle upornog i kontinuiranog korektivog ve banja dospeo je u fazu stabilizacije deformiteta i operacija nije izvr ena!

VE BE ZA GRUDI

Rekviziti u slu bi korekcije deformiteta grudnog ko a

Po etni polo aj u stoju

Po etni polo aj le e i na le ima

Po etni polo a u sedu

Po etni polo aj etvorono no, u uporu na razboju i vis na ripstolu

PREVENCIJA
Na kolski sistem, bez obzira na reforme koje su prethodile i koje su jo u toku, ne po tuje osnovne postulate koje medicina, fizijatrija i anatomija nala u. Naime, kolska torba, prema definiciji, ne bi smela da bude te a od 10% ukupne mase deteta koje ju nosi.

U merenjima koje je Klub Korak sprovodio u O Sonja Marinkovi u Subotici bilo je i drasti nih primera gde je devoj ica te ila 14 kg, a torba je iznosila 5,4 kg. Taj primer u kome je torba te ka ak 39,20% od ukupne te ine u enice jasno i nedvosmisleno govori o neprimerenom polo aju u enika iji nedovoljno formirani ki meni stub i donji ekstremiteti trpe, osim pritiska, veliku mogu nost da se deformi u i stvaraju bol u tako ranom periodu rasta i razvoja. kola za roditelje je bila prilika i da se uputi apel nadle nim organima i da se pokrene inicijativa da se u kolskom sistemu obezbede uslovi da u enici torbe ne nose ku ama, da se omogu i da se ud benici ostavljaju u kolama, da se obrazovni proces prilagodi stvarnim potrebama. Posmatraju i uslove koji se ostvaruju u zemljama u regionu i zemljama Evropske unije, jasno je da o statusu ki menog stuba dece i omladine mo emo brinuti na bezbroj na ina, polaze i od potreba da obrazovni sistem prilagodimo zdravom na inu odrastanju budu ih nosilaca dru tvenog ivota zajednice.

LO E NAVIKE
Dugotrajno le anje, slaba ili nikakva fizi ka aktivnost, hipokinezija, za posledicu imaju lo mi i ni tonus, slabu pokretljivost zglobova i elasti nost ligamenata. Deca mla a od sedam godina se premalo kre u, a do 15. godine su ve stvorene sedela ke navike. est uzro nik raznih deformacija, a na koji mo emo uticati, su lo e navike. U svojoj osnovi, lo e navike rezultiraju lo im dr anjem tela: naru enom statikom, asimetri nim dr anjem, nepravilnim hodom kao i ukupno lo om motorikom i koordinacijom tela. Lo e navike se prime uju svakodnevno u koli, ku i, na ulici i poslu. Nepravilno sedenje, stajanje, no enje tereta- kolske torbe, hodanje, le anje, neprilago ena obu a i kosa preko o iju samo su neke sitnice koje odlu uju o (ne) pravilnom dr anju tela.

Lo e dr anje tela uzrokuje deformitete ki menog stuba, a zajedno ometaju normalno funkcionisanje unutra njih organa i smanjuju otpornost celog organizma. Ako ovim lo im navikama, dodamo i genetsko nasle e, probleme gojaznosti, a stru njaci ka u da veliki procenat stanovnika Srbije ima problema sa gojazno u, onda gravitacija, oslabljeni le ni mi i i i mi i na neizbalansiranost i slaba savitljivost trupa, daju kompletan odgovor na pitanje: Odakle tako veliki problemi odrastanja i rane pojave bola u ki menom stubu? Dakle, lo e dr anje tela mo e biti faza u odrastanju, bez posledica, samo ako se na vreme uo i nepravilnost i pravovremeno odreaguje. U suprotnom, to e biti veliki problem, pre svega, za dete, a time i za roditelja, jer korekcija deformiteta zahteva izuzetno strpljiv i dugotrajan rad.

NEELASTI NOST
U svom etimolo kom zna enju, pod elasti no u se podrazumeva rastegljivost, mogu nost opru anja do krajnjih granica tela, vode i pri tom ra una da ne do e do naru avanja strukture samog treniranog dela tela. Ve a pokretljivost mi i a, tetiva i zglobova omogu ava i kvalitetnije izvo enje bilo koje korektivne ve be. Ve be istezanja se name u kao klju ni deo dobrog, pravilnog korektivnog ve banja. Izvode se grupno, ali se vodi ra una o specifi nostima svakog deteta ponaosob i njegovih potreba u odnosu na deformitet koji se koriguje. Kao to deca nau e da rade svoje ve be po individualnom programu, tako se obu e i za ve be istezanja.

Imaju i u vidu da je kod nekih deformiteta jedna strana ki menog stuba skra ena (konkavna), a druga (konveksna) istegnuta, planiramo i ve be istezanja. Naravno da e razli ito u istom po etnom polo aju ve bu istezanja raditi dete sa ravnim le ima i dete sa kifozom. U programu korektivnog rada Kluba korektivne gimnastike Korak, ve be istezanja zauzimaju veoma zna ajno mesto. Shvataju i probleme sa kojima se deca bore (npr. neelasti nost mi i a i ligamenata, slaba pokretljivost zglobova...), razvili smo jedinstven program ve bi istezanja koji daje odli ne rezultate.

VE BE ZA GRUDNI KO

GRUDNI KO
Dr anje tijela i tjelesni deformiteti
Podaci govore da 20 % kolske djece ima neki oblik o te enja lokomotornog aparata uro enih ili ste enih tokom ivota. U kolskom periodu, naro ito u periodima intenzivnog fizi kog rasta organizma veliki zna aj ima dobro dr anje tijela kao preventiva nastanka trajnih deformacija ko tanog sistema. Nepravilno dugotrajno sjedenje ili hodanje, no enje kolske torbe u jednoj ruci, no enje neudobne obu e, skrivena kratkovidost, optere uju ki meni stub i iz lo ih navika prilikom dr anja tijela mogu da se razviju ozbiljni deformiteti.

Dobro dr anje tijela predstavlja uslov za normalno funkcionisanje plu a, srca, organa za varenje i drugih sistema. Dr anje tijela predstavlja ravnote u koja postoji izme u aktivne mi i ne snage, pasivnih ligamenata i kostura sa jedne strane i sile zemljine te e sa druge. Za odr avanje ove ravnote e potrebna je odre ena snaga mi i a opru a a, sna na volja i stalna samokontrola. Dobar uspravan stav podrazumijeva da djelovi tijela od stopala do glave stoje uspravnojedan iznad drugog, a uloga mi i a je da kontroli u pravilnu raspodjelu te ine tijela na ko tanom sistemu. Ukoliko je neki dio tijela pomjeren naprijed, nazad ili u stranu, izazva e pomjeranje drugih djelova u suprotnu stranu kako bi se odr ala neru ena ravnote a. Ta ka u koju pada te i te tijela kod dobrog uspravnog stava nalazi se izme u stopala ne to ispred sko nog zgloba. Dobro dr anje tijela podrazumijeva da se glava nalazi u produ etku tijela, sa pogledom koji je usmjeren pravo naprijed, grudni ko je blago izbo en i nalazi se ne to ispred ramena. Ramena su na istoj visini, a prava linija koja spaja centre lijevog i desnog ramenog zgloba, prolazi kroz ki meni stub. Lopatice su priljubljene uz le a i nalaze se na istoj visini i rastojanju od ki me. Ki meni stub posmatran sa strane pokazuje tri blage fiziolo ke krivine (vratnu, le nu i slabinsku), a sa zadnje strane ki meni stub je cijelom du inom prav (od potiljka do trti ne kosti) i dijeli tijelo na dvije jedinke i simetri ne polovine. Karlica je neznatno nagnuta naprijed, a noge se nalaze u pravoj liniji (od kukova do stopala) i kada su sastavljenje dodiruju se sa unutra nje strane. Na stopalima je jasno uo ljiv svod koji se nalazi na unutra njim ivicama stopala.

Dobro dr anje tijela imaju djeca sa pravilno i srazmjerno razvijenom muskulaturom (mi i ima), gdje su mi i i pregiba i i opru a i cijelog tijela u ravnote i. Na alost, samo mali broj djece pravilno dr anje odr ava bez posebne kontrole. I pored toga to se lo e navike brzo usvajaju, ova djeca imaju manje mogu nosti da naru e pravilnodr anje, jer su njihove otporne snage organizma mnogo ve e.

Dobro dr anje tijela u uspravnom stavu

Pored dobrog dr anja tijela u uspravnom stavu neophodno je voditi ra una i o stavu tijela u drugim polo ajima, kao to su hodanje, sjedenje ili le anje. Va no je da se kod djece stvori navika dobrog dr anja tijela, naro ito na pred kolskom i mla em kolskom uzrastu, jer je njihov ko tani sistem jo uvijek nedovoljno formiran i mekan, a samim tim i sklon patolo kim promjenama.

Pravilno dr anje tijela u sjede em polo aju

Dobro sjede i polo aj podrazumijeva ekstendiran polo aj ki me, pri emu se njen torakalni dio naslanja na naslon stolice, glava se nalazi u produ etku ki menog stuba sa pogledom usmjerenim prema naprijed, a sjedni dio je potisnut nazad. Nadkolenice se oslanjaju na sjede u povr inu najmanje sa dvije tre ine svoje du ine i sa podkolenicama ine prav ugao. Stopala su paralelno postavljena i vijelom se povr inom oslanjaju na pod. Odmaraju i polo aj djeteta pri sjedenju podrazumijeva blago savijene ruke u laktovima, akama i dijelom podlaktica koje se oslanjaju na povr inu klupe, odnosno pisa eg ili kompjuterskog stola.

Lo e dr anje

Lo e dr anje tijela podrazumijeva skup promjena koje nijesu lako uo ljive i koje nijesu poprimile patolo ku formu. Karakteristika ovog dr anja tijela je da promjene i ezavaju prilikom svjesnog mi i nog zatezanja. Ako se dijete upozori da lo e dr i tijelo, ono e sa lako om da se ispravi. Kod lo eg dr anja, naj e e je izra ena slabost ki menog stuba, to je uslovljeno slabo u ramenog pojasa, kukova, zglobova koljena ili stopala. Smatra se da dvije tre ine kolske populacije ima lo e dr anje tijela.

Forme lo eg dr anja tijela u stoje em stavu

Kod djece koja imaju lo e dr anje tijela, glava naj e e malo visi unaprijed, ramena su povijena, lopatice su razmaknute i tr e, grudni ko je nerazvijen, le a su zaokrugljena, lumbalna krivina je pove ana, karlica je nagnuta unaprijed, trbuh je ispup en i mlitav, a stopala pokazuju prve znake da e se svod uskoro spustiti.

Forme lo eg dr anja tijela u sjde em stavu

Lo e dr anje tijela kod djece mla eg kolskog uzrasta mo e biti rizi no, jer na tom uzrastu su kosti i mi i i veoma podlo ni promjenama koje mogu brzo i lako da poprime patolo ku formu dr anja tijela. Na lo e dr anje mogu da uti u razli iti negativni faktori kao to su neudobno sjedenje ili spavanje, lo a uhranjenost ili lo a osvijetljenost prostorija. Za kolsku djecu je veoma va na konstrukcija klupe i o tome u poslednjih nekoliko decenija brigu vodi itav tim stru njaka. Me utim, injenica je da djeca mogu lo e da sjede u dobrim klupama, ali i da dobro sjede u lo e napravljenim klupama. Ovdje va nu ulogu ima nastavnik-u itelj, jer njegov pravilan stav i stalni zahtjev da u enici pravilno sjede, nije samo estetske ve i funkcionalne prirode.

Forme lo eg dr anja tijela u situacijama izrade kolskih zadataka Lo e dr anje kod u enika treba da bude jasno definisano i precizno odre eno. Utvr ivanje tipa lo eg dr anja tijela podrazumijeva, pored opservacije i veliki broj mjerenja koja

pokazuju kolika su odstupanja od normalnog, odnosno koji je stepen deformiteta prisutan. Lo e dr anje tijela koje u enik svojom voljom mo e da koriguje jednostavnom kontrakcijom i zatezanjem mi i a, predstavlja prvi stepen deformacije. Drugi stepen deformacije je kada u enik ne mo e samostalno da koriguje svoj lo stav, dok izra eno iskrivljenje tijela sa promjenama na ko tano zglobnom sistemu podrazumijeva tre i stepan deformacije. Kada se utvrdi koja je nepravilnost najizrazitija, po njoj lo e dr anje dobija naziv. Tjelesni deformiteti nastaju usled deformacija ki menog stuba, slabosti le no-lopati ne muskulature, deformacije grudnog ko a, karli nog pojasa i donjih ekstremiteta. Najpoznatiji deformiteti ki menog stuba su : kifoza, lordoza, kifolordoza, skolioza, okrugla le a i pljosnata ili ravna le a. Ova patolo ka iskrivljenja ki me nastaju usled pove anja fiziolo kih krivina iznad dozvoljenih granica. Deformiteti grudnog ko a su: ispup ene ili koko ije grudi i izdubljene ili usterske grudi. Naj e i deformiteti donjih ekstremiteta odnosno koljena su: X, O i sabljaste noge.