MEDYTACJA

VIPASSANA
W PROSTYCH SOWACH
Czcigodny Henepola Gunaratana
(c) 1990

tumaczya

INDYGO
(c) 2004

Copyright 2004 AstralDynamics.pl. Wszystkie prawa zastrzeone.

Licencja na kopiowanie

Prawa autorskie do niniejszej polskiej wersji Medytacja Vipassana w prostych sowach (Mindfulness in plain English) nale do serwisu AstralDynamics.pl Publikacja ta jest przeznaczona jedynie dla osobistego uytku. Mona wykonywa jej papierowe kopie jedynie dla osobistego uytku. Poza powyszym wyjtkiem, adna cz tej publikacji nie moe by kopiowana ani publikowana w jakiejkolwiek formie i przy pomocy jakichkolwiek rodkw, zarwno elektronicznych jak i mechanicznych, wczajc w to fotokopie, bez pisemnej zgody autora.

AstralDynamics.pl

Spis treci

O autorze .................................................................................................................................... 4 Przedmowa ................................................................................................................................. 5 Buddyzm .................................................................................................................................... 6 Medytacja - dlaczego warto?...................................................................................................... 9 Czym medytacja nie jest .......................................................................................................... 15 Czym jest medytacja ................................................................................................................ 23 Postawa..................................................................................................................................... 30 Praktyka.................................................................................................................................... 34 Co robi z ciaem...................................................................................................................... 45 Co robi z umysem.................................................................................................................. 48 Planowanie medytacji .............................................................................................................. 55 wiczenia na pocztek ............................................................................................................. 60 Jak radzi sobie z problemami ................................................................................................. 66 Jak radzi sobie z tym, co nas rozprasza cz. I ....................................................................... 77 Jak radzi sobie z tym, co nas rozprasza - cz. II ...................................................................... 81 Uwano (Sati) ....................................................................................................................... 92 Uwano a koncentracja ......................................................................................................... 99 Medytacja w yciu codziennym............................................................................................. 104 Co z tego jest dla ciebie.......................................................................................................... 112

AstralDynamics.pl

O autorze

zcigodny Henepola Gunaratana zosta wywiecony w wieku 12 lat na mnicha buddyjskiego w maej wityni w miejscowoci Malandeniya Village w Kurunegala District na Sri Lance. Jego nauczycielem by Czcigodny Kiribatkumbure Sonuttara Mahathera. W wieku 20 lat uzyska wysze wicenia w Kandy w 1947 roku. Otrzyma wyksztacenie w Vidyalankara College oraz Buddhist Missionary College w Colombo. Nastpnie przez 5 lat pracy misjonarskiej dla Mahabodhi Society jedzi do Indii, suc Harijana (Nietykalnym) w Sanchi, Delhi i Bombaju. Spdzi rwnie dziesi lat jako misjonarz w Malezji, penic funkcj doradcy religijnego w Sasana Abhivurdhiwardhana Society, Buddhist Missionary Society oraz Buddhist Youth Federation of Malaysia. By nauczycielem w Kishon Dial School oraz Temple Road Girls' School a take Dyrektorem Buddhist Institute w Kuala Lumpur. Na zaproszenie Sasana Sevaka Society, Czcigodny Gunaratana przyjecha do Stanw Zjednoczonych w 1968 aby peni funkcj Honorowego Sekretarza Generalnego w Buddhist Vihara Society of Washington, D.C. W 1980 zosta wybrany na Przewodniczcego tego Stowarzyszenia. W tym czasie uczy buddyzmu na kursach, prowadzi medytacje w odosobnieniu, oraz dawa czste wykady w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Europie, Australii i Nowej Zelandii. Rozwija take swoje zaintersowania akademickie uzyskujc kolejno stopnie licencjacki, magisterski i doktorski w dziedzinie filozofii na American University. Uczy buddyzmu na kursach w American University, Georgetown University oraz University of Maryland. Jego ksiki i artykuy zostay wydane w Malezji, Indiach, na Sri Lance i Stanach Zjednoczonych. Od roku 1973 peni funkcj doradcy na American University, pomagajc studentom zaintersowanym buddyzmem i medytacj buddyjsk. Obecnie jest Przewodniczcym Bhavana Society w Zachodniej Virginii w Shenandoah Valley, okoo 100 mil od Washingtonu, D.C., gdzie uczy medytacji oraz prowadzi medytacje w odosobnieniu.

AstralDynamics.pl

Przedmowa

wasnego dowiadczenia wiem, e najskuteczniejszym sposobem przekazania czego, tak, aby inni to zrozumieli, jest uywanie prostego jzyka. Uczc, nauczyem si take, e im jzyk bardziej formalny, tym mniej zrozumiay. Ludzie nie reaguj otwarcie na sztywny i formalny jzyk, zwaszcza, kiedy prbujemy nauczy ich czego, z czym nie stykaj si na codzie. Wydaje im si, e medytowanie jest czym, czego nie mogliby robi codziennie. Jako e coraz wicej ludzi zwraca si ku medytacji, potrzebuj oni prostej instrukcji po to, by mogli medytowa sami, kiedy nie maj nauczyciela. Ksika ta powstaa dziki probom wielu medytujcych, ktrym potrzebna bya prosta ksika napisana zrozumiaym, potocznym jzykiem W przygotowaniu tej ksiki pomogo mi wielu przyjaci. Jestem im wszystkim gboko wdziczny. Chciabym zwaszcza podzikowa i wyrazi szczegln wdziczno nastpujcym osobom: John Patticord, Daniel J. Olmsted, Matthew Flickstein, Carol Flickstein, Patrick Hamilton, Genny Hamilton, Bill Mayne, Bhikkhu Dang Pham Jotika i Bhikkhu Sona, za ich nieocenione komentarze i uwagi krytyczne podczas pisania ksiki. Skadam podzikowania rwnie Czcigodnej Siostrze Sama i Chrisowi O'Keefe za ich wkad w wydanie niniejszej ksiki. H. Gunaratana Mahathera Bhavana Society Rt. 1 Box 218-3 High View, WV 26808 7 grudnia, 1990

AstralDynamics.pl

WSTP

Buddyzm

ematem tej ksiki jest praktyka medytacji Vipassana. Podkrelam, praktyka. Jest to podrcznik medytacji zawierajcy praktyczne wskazwki, przewodnik dajcy wgld w medytacj krok po kroku. Ma by praktyczny. Przeznaczony jest do uywania. Powstao ju wiele ksiek szczegowo omawiajcych buddyzm jako filozofi a take teoretyczne aspekty medytacji buddyjskiej. Zainteresowanym polecamy zapoznanie si z nimi. Wiele z nich jest bardzo dobrych. Niniejsza ksika to podrcznik. Zostaa napisana dla tych, ktrzy pragn medytowa, a zwaszcza dla tych, ktrzy chc zacz od razu. W USA jest bardzo niewielu wykwalifikowanych nauczycieli medytacji buddyjskiej. Naszym zamiarem jest przedstawienie podstawowych informacji koniecznych do tego by ju sam pocztek by udany. Tylko ci, ktrzy postpowa bd zgodnie z naszymi zaleceniami mog oceni czy nam si udao, czy nie. Tylko ci, ktrzy rzeczywicie medytuj regularnie i pilnie, mog osdzi nasz wysiek. W adnej ksice nie mona omwi kadego problemu, z jakim zetkn si moe medytujcy. Wczeniej czy pniej konieczna bdzie obecno kompetentnego nauczyciela. Jednake, w midzyczasie pozna mona podstawy; do penego zrozumienia treci tych stron prowadzi duga droga. Jest wiele sposobw medytacji. Kada z gwnych tradycji religijnych posiada jaki rodzaj procedury, ktr nazywa medytacj, a samo sowo czsto uywane jest w szerokim znaczeniu. Podkrelamy, e ksika ta mwi wycznie o medytacji Vipassana, takiej, jaka jest znana i praktykowana w buddyzmie w Azji poudniowej i poudniowo-wschodniej. Tumaczy si to czsto jako "medytacja wgldu" (Insight meditation), jako e celem tego systemu jest uzyskanie przez medytujcego wgldu w natur rzeczywistoci oraz dokadne zrozumienie jak wszystko dziaa. Buddyzm jako cao rni si cakowicie od teologicznych religii dobrze znanych wikszoci mieszkacw Zachodu. Jest bezporedni bram do krlestwa duchowego czy te boskiego, bez zwracania si do bstw lub innych "porednikw". Ma odcie silnie beznamitny, o wiele bliszy temu, co nazwalibymy psychologi ni temu, co zwyczajowo nazwalibymy religi. Jest to nigdy nie koczce si badanie rzeczywistoci, mikroskopowe badanie procesu percepcji, ktrego celem jest zerwanie zason kamstwa i uudy, przez ktre zwykle

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach postrzegamy wiat, a tym samym odsonicie oblicza ostatecznej rzeczywistoci. Medytacja Vipassana jest staroytn i eleganck technik wanie temu suc. Buddyzm Theravada oferuje nam skuteczny system sucy badaniu gbszych warstw umysu, a do rdzenia samej wiadomoci. Oferuje rwnie znaczcy system oddawania czci i rytuaw, w ktrych zawarte s te techniki. Ta pikna tradycja w naturalny sposb rozwijaa si przez 2,5 tysica lat w obrbie bardzo tradycyjnych kultur poudniowej i poudniowowschodniej Azji. Dooymy wszelkich stara, aby w niniejszej ksice oddzieli to, co wane, od tego, co suy tylko do ozdoby, i aby przedstawi sam prawd. Ci czytelnicy, ktrym zaley na rytuaach, mog zapozna si z praktyk Theravada w innych ksikach i znajd w nich bogactwo zwyczajw i ceremonii, bogat tradycj, pikn i o gbokim znaczeniu. Ci, ktrym blisze jest podejcie bezosobowe mog korzysta z samych technik, stosujc je w takim kontekcie filozoficznym i emocjonalnym, jaki im odpowiada. Chodzi o to, by praktykowa. Rozrnienie pomidzy medytacj Vipassana i innymi stylami medytacji jest niezwykle istotne i naley je w peni zrozumie. Buddyzm odnosi si do dwch podstawowych rodzajw medytacji. S to dwie odrbne umiejtnoci mentalne, tryby funkcjonowania lub cechy wiadomoci. W Pali, oryginalnym jzyku literatury Theravada, nazywane s one ''Vipassana'' i ''Samatha''. Sowo ''Vipassana'' mona przetumaczy jako ''wgld'', czyst wiadomo tego, co dokadnie dzieje si w momencie, gdy to si dzieje. Sowo ''Samatha'' mona przetumaczy jako ''koncentracja'' lub ''spokj''. To stan, w ktrym umys uspokaja si, skupia na jednej tylko rzeczy i nie rozprasza si. Po osigniciu tego stanu, gboki spokj ogarnia ciao i umys, jest to stan spokoju, ktrego trzeba dowiadczy, aby go zrozumie. Wikszo systemw medytacyjnych kadzie nacisk na element Samatha. Medytujcy skupia swj umys na wybranych elementach, takich jak modlitwa, piewanie pieni religijnych, pomie wiecy, wizerunek religijny lub cokolwiek innego, i wycza inne myli i doznania ze swojej wiadomoci. Wynikiem jest stan uniesienia (ekstazy), ktry trwa tak dugo jak sama medytacja. Jest to wspaniae, zachwycajce, pocigajce i pene znaczenia, lecz jedynie tymczasowe doznanie. Medytacja Vipassana odnosi si do drugiego elementu - wgldu. W Vipassanie medytujcy uywa koncentracji jako narzdzia, dziki ktremu jego wiadomo moe przebi mur iluzji, ktry oddziela go od ywego wiata rzeczywistoci. Jest to stopniowy proces wiecznie ewoluujcej wiadomoci, postp w kierunku sedna rzeczywistoci. Trwa to latami, lecz pewnego dnia medytujcy burzy mur i zanurza si w wietle. Transformacja jest cakowita. Jest nazywana wyzwoleniem i jest trwaa. Wyzwolenie jest celem wszystkich rodzajw praktyk buddyjskich, lecz drogi do osignicia tego celu s rne. W obrbie buddyzmu jest niezwykle wiele odmiennych odamw (cieek), lecz dziel si ona na dwa gwne nurty - Mahayan i Theravad. Buddyzm Mahayana przewaa we

AstralDynamics.pl

Buddyzm wschodniej Azji, ksztatujc kultur Chin, Korei, Japonii, Nepalu, Tybetu i Wietnamu. Najszerzej znanym z systemw Mahajany jest Zen, praktykowany gwnie w Japonii, Korei, Wietnamie oraz USA. System Theravada przewaa w poudniowej i poudniowo-wschodniej Azji w krajach takich jak Sri Lanka, Tajlandia, Birma, Laos i Kamboda. Ksika niniejsza powicona jest praktyce Theravada. Tradycyjna literatura Theravada opisuje techniki zarwno Samatha (koncentracja i spokj umysu) jak i Vipassana (wgld lub czysta wiadomo). W literaturze Pali opisano ponad czterdzieci rnych tematw medytacji. Poleca si je jako przedmioty koncentracji i jako przedmioty badania prowadzcego do wgldu. Lecz niniejszy podrcznik zawiera podstawowe informacje i ograniczymy si do omwienia najbardziej podstawowego z zalecanych tematw - oddychania. Ksika ta stanowi wstp do osignicia uwanoci poprzez obserwacj i zrozumienie caego procesu oddychania. Skupiajc swoj uwag na oddechu, medytujcy czynnie obserwuje cay swj percepcyjny wszechwiat. Uczy si obserwowa zmiany zachodzce we wszystkich doznaniach fizycznych, uczuciach i percepcji. Uczy si bada czynnoci swojego umysu i fluktuacje w charakterze samej wiadomoci. Wszystkie te zmiany zachodz nieustannie i s obecne w kadym momencie naszego dowiadczenia. Medytacja to ywa czynno, eksperymentalna w swej naturze. Nie mona jej naucza jak przedmiotu wycznie szkolnego. Bijce serce tego procesu musi pochodzi z wasnego osobistego dowiadczenia nauczyciela. Na temat ten powstao duo skodyfikowanego materiau napisanego przez najwybitniejsze umysy. Warto tej literaturze powici uwag. Wikszo z tez przedstawionych w ksice zostao zaczerpnitych z Tipitaka, to jest trzyczciowego zbioru dzie, w ktrych zachoway si oryginalne nauki Buddy. Tipitaka skada si z Vinaya - kodeksu dyscypliny dla mnichw, zakonnic, oraz ludzi wieckich; Suttas - dysput publicznych przypisywanych Buddzie; oraz z Abhidhamma - zbioru gbokich nauk psycho-filozoficznych. W pierwszym wieku naszej ery wybitny buddyjski uczony Upatissa napisa dzieo zatytuowane Vimuttimagga (cieka Wolnoci), w ktrym podsumowa nauki Buddy na temat medytacji. W V wieku n.e., inny wielki buddyjski uczony, Buddhaghosa, pisa o tym samym w innym dziele scholastycznym - Visuddhimagga (cieka Oczyszczenia), ktre po dzi dzie pozostaje podstawowym tekstem na temat medytacji. Wspczeni nauczyciele medytacji opieraj si na Tipitaka oraz na wasnym osobistym dowiadczeniu. Celem naszym jest przedstawienie wskazwek na temat medytacji Vipassana w sposb maksymalnie klarowny i zwizy. Ksika ta oferuje sposobno by, po raz pierwszy sprbowa medytacji. Od Ciebie zaley, czy zrobisz pierwsze kroki na drodze do odkrycia, kim jeste i jaki jest sens ycia. Warto wyruszy w t podr. yczymy powodzenia.

AstralDynamics.pl

ROZDZIA 1

Medytacja - dlaczego warto?

edytacja nie jest atwa. Wymaga czasu i wysiku, a take wytrwaoci, zdecydowania i dyscypliny. Wymaga mnstwa cech, ktre zwykle uwaamy za nieprzyjemne i ktrych wolelibymy unikn za wszelk cen. Mona to okreli sowem "determinacja". Z pewnoci o wiele atwiej jest nie przejmowa si i oglda telewizj. Dlaczego wic warto? Dlaczego powica na ni czas i energi, kiedy mona si bawi? Dlaczego zawraca sobie gow? To proste. Poniewa jeste czowiekiem. I wanie z tego prostego powodu, e jeste czowiekiem, twoim dziedzictwem jest wrodzone niezadowolenie z ycia, ktrego nie mona si pozby. Mona je usun ze wiadomoci na jaki czas. Mona je ignorowa przez duszy czas, lecz i tak zawsze powrci - zwykle, gdy si tego najmniej spodziewasz. Nagle, pozornie bez powodu, zatrzymujesz si, robisz podsumowanie, i zdajesz sobie spraw z tego jak naprawd wyglda twoje ycie. Zaczynasz nagle rozumie, e ycie przecieka ci midzy palcami. Robisz dobr min do zej gry. Jako wiesz koniec z kocem i na pozr wszystko jest w porzdku. Ale momenty rozpaczy, czas, kiedy czujesz, e wszystko ci si wali, tkwi w tobie, mimo e nie pokazujesz tego na zewntrz. Czujesz si zagubiony i zdajesz sobie z tego spraw. Lecz wspaniale to ukrywasz. Tymczasem w gbi duszy jeste przekonany, e musi by jaki inny sposb ycia, lepszy sposb patrzenia na wiat, sposb, aby y peni ycia. Czasem, przez przypadek, udaje ci si do niego dotrze. Dostajesz dobr prac, zakochujesz si, wygrywasz. I przez chwil wszystko jest inne. ycie staje si bogatsze i janiejsze, a dziki temu ze czasy i szarzyzna odchodz w niepami. Dowiadczenia zmieniaj si i mwisz sobie: "OK, udao mi si. Teraz ju bd szczliwy". Lecz i to rozwiewa si jak dym na wietrze. Pozostaj ci tylko wspomnienia. Wspomnienia i niewyrane przeczucie, e co jest nie tak. Ale w yciu jest jeszcze gbszy poziom wraliwoci, tylko jako tego nie dostrzegasz. W kocu czujesz si odizolowany. Czujesz jakby tkwi w kokonie odgradzajcym ci od wspaniaych dowiadcze. Przelizgujesz si po powierzchni ycia. Znowu nie dajesz sobie rady. A potem nawet to niewyrane przeczucie znika, a ty ponownie znajdujesz si w tej samej, dawnej rzeczywistoci. wiat znowu jest obrzydliwy lub w najlepszym przypadku nudny. To emocjonalna hutawka, a ty czsto jeste na dnie, marzc o tym, by by na szczycie.

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach Co wic z tob jest nie tak? Jeste dziwakiem? Nie. Jeste po prostu czowiekiem. Cierpisz na t sam chorob, co kady inny czowiek. W kadym z nas jest potwr, ktry ma wiele macek: chroniczne napicie, brak szczerego wspczucia dla innych, wczajc w to najbliszych, zablokowane uczucia, emocjonalna martwota. Bardzo wiele macek. Nikt z nas nie jest cakowicie wolny od tego. Moemy temu zaprzecza, moemy prbowa to stumi. Stworzylimy ca kultur, by to ukry, udajc, e nie istnieje, i by odwrci swoj uwag od tego za pomoc celw, projektw, statusu. Ale ten potwr nie znika. Czai si w kadej myli i kadym doznaniu - bezdwiczny gos w twojej gowie, ktry powtarza: "Jeszcze nie jeste wystarczajco dobry. Musisz mie wicej. Musisz si bardziej postara. Musisz by lepszy." To potwr, ktry przejawia si wszdzie w subtelnych formach. Id na przyjcie. Przysuchaj si miechom, opanowanym gosom, ktre artuj, lecz kryje si za nimi strach. Poczuj napicie, poczuj presj. Nikt nie jest naprawd rozluniony, ludzie tylko udaj. Id na mecz. Przyjrzyj si fanom na trybunach. Przyjrzyj si irracjonalnym wybuchom gniewu. Przypatrz si niekontrolowanej frustracji ukrytej pod mask entuzjazmu i poczucia wsplnoty. Wycie, gwizdy, nieopanowany egotyzm w imi lojalnoci wobec klubu. Pijastwo, bjki na trybunach. To ludzie, ktrzy desperacko prbuj uwolni si od wewntrznego napicia. Ci ludzie nie yj w harmonii z samymi sob. Obejrzyj wiadomoci w TV. Przysuchaj si sowom popularnych piosenek. Znajdziesz w nich ten sam temat, powtarzajcy si w rnych wariacjach. Zazdro, cierpienie, niezadowolenie, napicie. ycie zdaje si by wielkim wysikiem i nieustann beznadziejn walk z przeciwnociami losu. A jak radzimy sobie z tym brakiem zadowolenia? Dajemy zapa si w puapk "gdyby tylko". Gdybym tylko mia wicej pienidzy, bybym szczliwy. Gdybym tylko znalaz kogo, kto naprawd by mnie kocha, gdybym tylko schud o 10 kilogramw, gdybym tylko mia kolorowy telewizor, jacuzzi, krcone wosy itd., bez koca. Skd si to bierze, a co waniejsze, co mona z tym zrobi? Bierze si z naszego umysu. Jest to gboki, niedostrzegalny, wszechobecny zestaw mentalnych nawykw - wze gordyjski, ktry zapltalimy krok po kroku i moemy go rozplta w ten sam sposb - stopniowo. Moemy dostroi nasz wiadomo, poskada rozsypane kawaki i owietli je. To, co niewiadome, stopniowo moemy uczyni wiadomym. Sednem naszego dowiadczenia s nieustannie zachodzce zmiany. ycie upywa chwila za chwil i nigdy nie jest takie samo. Bezustanna zmiana to istota wszechwiata percepcyjnego. W twej gowie powstaje myl, a p sekundy pniej ju jej nie ma. Powstaje nastpna i rwnie znika. W twoich uszach rozbrzmiewa dwik, a potem cisza. Otwrz oczy, a wiat zewszd otacza ci. Zamknij je, a zniknie. Ludzie pojawiaj si w twoim yciu i znikaj. Przyjaciele odchodz, krewni umieraj. Raz jeste na wozie, raz pod wozem. Czasem wygrywasz i rwnie czsto przegrywasz. Zmiany s nieuchronne. Nie ma dwch jednakowych chwil. Nie ma w tym nic zego. Taka jest natura wszechwiata, lecz nasza kultura nauczya nas reagowa na ten nieustanny nurt w dziwny sposb. Dzielimy dowiadczenia na kategorie.

10

AstralDynamics.pl

Medytacja dlaczego warto? Prbujemy przyporzdkowa kade doznanie, kad odmian mentaln w tym nieustajcym nurcie, do jednej z trzech szufladek w umyle. Jest ono dobre, ze lub obojtne. Nastpnie, w zalenoci od tego, do ktrej szufladki je woylimy, reagujemy na nie zestawem utrwalonych nawykw mentalnych. Jeli dane dowiadczenie jest "dobre", to usiujemy na nim zatrzyma czas. Trzymamy si go kurczowo, napawamy si nim, nie pozwalamy mu uciec. Gdy to nie dziaa, robimy wszystko co w naszej mocy, by dowiadczenie powtrzyo si. Nazwijmy ten nawyk mentalny "chwytaniem" (grasping). Po przeciwnej stronie umysu znajduje si szufladka z napisem "ze". Kiedy postrzegamy co jako "ze", prbujemy odsun to od siebie. Prbujemy zaprzeczy temu, odrzuci to, pozby si tego w jakikolwiek sposb. Walczymy z wasnymi doznaniami. Uciekamy od tego, co jest czci nas samych. Nazwijmy ten nawyk mentalny "odrzuceniem" (rejecting). Pomidzy tymi dwoma sposobami reakcji, znajduje si szufladka neutralna. Tutaj umieszczamy dowiadczenia, ktre nie s ani dobre, ani ze. S obojtne, nieciekawe i nudne. Pakujemy je do szufladki neutralnej, po to by je ignorowa i kierujemy uwag tam, gdzie co si dzieje, tj. na bdne koo naszego podania i niechci. Ta kategoria dowiadcze pozbawiona jest nalenej jej czci uwagi. Nazwijmy ten nawyk mentalny "ignorowaniem". Bezporednim wynikiem tego szalestwa jest nieustanny bieg donikd w codziennym kieracie, nieustanna pogo za przyjemnoci, nieustanna ucieczka od blu, nieustanne ignorowanie 90 % naszego dowiadczenia. A potem zastanawiamy si: "Dlaczego ycie jest takie nudne?" W ostatecznym rozrachunku taki system nie dziaa. Bez wzgldu na to, jak bardzo gonisz za przyjemnoci i sukcesem, s momenty, kiedy przegrywasz. Bez wzgldu na to, jak szybko uciekasz, nadchodz momenty, kiedy bl ci dogania. A miedzy tymi momentami ycie jest tak nudne, e chce ci si wy. Nasze umysy pene s opinii i uwag krytycznych. Zbudowalimy wok siebie mury i jestemy winiami swoich wasnych kamstw i niechci. Cierpimy. Cierpienie to wane sowo w myli buddyjskiej. To kluczowy termin i naley go dokadnie zrozumie. W jzyku Pali okrelane jest jako 'dukkha' i oznacza bl nie tylko fizyczny. Oznacza gbokie, subtelne poczucie niezadowolenia, bdce czci kadego kieratu umysowego. Budda gosi, e cierpienie jest sednem ycia. Na pierwszy rzut oka jest to tak ponure i pesymistyczne, e a wydaje si nieprawdziwe. Przecie, mimo wszystko, jest mnstwo chwil, kiedy jestemy szczliwi, nieprawda? Nie, tylko nam si tak wydaje. Wybierz jakikolwiek moment, w ktrym czue si speniony i przeanalizuj go dokadnie. Pod warstw radoci odnajdziesz ledwo dostrzegalne, wszechobecne napicie; bez wzgldu na to, jak wspaniay by to moment, zawsze w kocu przemija. Niewane ile wanie zdobye i tak stracisz to czciowo albo powicisz reszt ycia na pilnowanie, by ci nic nie ubyo oraz na plany jak zdoby wicej. W kocu umrzesz. W kocu stracisz wszystko. Wszystko przemija. Czy nie brzmi to ponuro? Na szczcie wcale tak nie jest. Brzmi ponuro tylko wtedy, kiedy patrzymy na to ze zwykego, mentalnego punktu widzenia, z tego poziomu, w ktrym jestemy w codziennym kieracie. Na gbszym poziomie punkt widzenia zmienia si, pojawia si nowy, zupenie inny sposb patrzenia na wszechwiat. To poziom istnienia, gdzie umys

11

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach nie prbuje zatrzyma czasu, gdzie nie trzymamy si kurczowo przemijajcych dowiadcze, gdzie nie usiujemy ignorowa ani blokowa dozna. Istnieje jednak poziom dowiadczenia, gdzie nie ma ani dobra, ani za, ani przyjemnoci, ani blu. To wspaniay sposb patrzenia na wiat i mona si go nauczy. Nieatwo to zrobi, lecz jest to moliwe. Szczcie i spokj umysu. To s podstawowe kwestie w yciu czowieka. To jest to, czego wszyscy szukamy. Czasem trudno to dostrzec, poniewa zakrywamy te najwaniejsze cele warstwami powierzchownych celw. Chcemy jedzenia, pienidzy, seksu, rzeczy materialnych i szacunku. Czasem nawet mwimy, e pojcie "szczcia" jest zbyt abstrakcyjne: "Suchaj, ja jestem praktyczny. Po prostu daj mi pienidze i kupi sobie wszystko, czego mi potrzeba do szczcia". Niestety, to nie dziaa. Przyjrzyj si tym celom, a odkryjesz, e s powierzchowne. Chcesz je. Dlaczego? Bo jestem godny. Jeste godny, no to co? Jak co zjem przestan by godny i poczuj si dobrze. Aha! Dobrze si poczujesz! Wanie o to chodzi. To, o co nam chodzi, to nie powierzchowne cele. S one tylko celami porednimi. To, o co nam chodzi, to poczucie ulgi, ktre pojawia si, kiedy jaka potrzeba zostaje zaspokojona. Ulga, rozlunienie, koniec napicia. Spokj, szczcie, koniec z poczuciem niezaspokojenia. Czym wic jest szczcie? Dla wikszoci z nas szczyt szczcia oznacza, e mamy wszystko, czego pragniemy, wszystko kontrolujemy, udajemy wadc, chcemy, by cay wiat taczy jak mu zagramy. Raz jeszcze powtarzam, nie tdy droga. Przyjrzyjmy si historycznym postaciom, ktre rzeczywicie miay t nieograniczon wadz. Nie byli szczliwymi ludmi. Z pewnoci nie yli w zgodzie z samymi sob. Dlaczego? Bo pragnli mie cakowit i absolutn kontrol nad wiatem, a nie byo to moliwe. Chcieli kontrolowa wszystko, a zawsze jest kto, kto nie chce podda si takiej kontroli. Nie mogli kontrolowa gwiazd. Take chorowali i take musieli umrze. Nie moesz mie wszystkiego co chcesz, to niemoliwe. Na szczcie jest inne wyjcie. Moesz nauczy si kontrolowa swj umys, wyrwa si z tego zamknitego krgu podania i nienawici. Moesz nauczy si nie poda, rozpoznawa swoje pragnienia, ale nie da si im kontrolowa. To nie znaczy, e kadziesz si na drodze i pozwalasz, eby wszyscy po tobie deptali. To znaczy, e moesz dalej wie normalne ycie, ale przyj zupenie inny punkt widzenia. Robisz to, co musisz, ale wolny jeste od obsesyjnego, kompulsywnego podania. Pragniesz czego, ale nie musisz goni za tym. Boisz si czego, ale nie musisz sta, trzsc si ze strachu. Wypracowanie takiej postawy jest bardzo trudne, zabiera lata. Skoro jednak nie mona kontrolowa wszystkiego, lepiej jest prbowa robi to, co trudne ni to, co niemoliwe. Zastanw si jednak przez chwil. Spokj umysu i szczcie! Czy wanie nie o to chodzi w cywilizacji? Budujemy drapacze chmur i autostrady. Mamy patne urlopy i telewizj. Mamy bezpatne leczenie i zwolnienia lekarskie, ubezpieczenia i zasiki. Wszystko to ma na celu zapewnienie jakiego spokoju i bezpieczestwa. Mimo to, odsetek chorych psychicznie stale wzrasta, a przestpczo ronie jeszcze szybciej. Na ulicach roi si od przestpcw i szalecw. Wystaw rk za prg swojego bezpiecznego domu, a kto zaraz ukradnie ci

12

AstralDynamics.pl

Medytacja dlaczego warto? zegarek! Co jest nie tak. Szczliwy czowiek nie czuje potrzeby zabijania. Lubimy myle, e nasze spoeczestwo wykorzystuje ca dostpn mu wiedz, by osign spokj i szczcie. Zaczynamy pojmowa, e materialna strona ycia rozwina si nadmiernie kosztem gbszego, emocjonalnego aspektu, i pacimy za ten bd. Jedna rzecz to mwi o degeneracji duchowego i moralnego ycia wspczesnej Ameryki, inna rzecz, to co z tym zrobi. Trzeba zacz od siebie. Spjrzmy uwanie w gb siebie, szczerze i obiektywnie, a kady z nas dostrzee momenty, kiedy moe o sobie powiedzie: "Jestem do niczego" oraz "Zwariowaem". Nauczymy si dostrzega te momenty jasno i wyranie, ale bez poczucia winy i bdziemy si dalej rozwija, wychodzc z tych stanw. Nie moesz wprowadzi radykalnych zmian w sposobie ycia, dopki nie zobaczysz siebie dokadnie takim, jakim jeste naprawd. Gdy tylko to nastpi, zmiany zaczn zachodzi w sposb naturalny. Nie musisz walczy ze sob lub innymi, czy te podporzdkowywa si reguom narzuconym przez autorytety. Po prostu zmiany w tobie zachodz automatycznie. Lecz uzyskanie tego wgldu jest trudnym zadaniem. Musisz zobaczy, jaki jeste i kim jeste, bez zudze, osdu i oporu. Musisz przekona si, jakie jest twoje miejsce w spoeczestwie i twoje zadanie jako istoty spoecznej. Musisz przekona si, jakie s twoje powinnoci i obowizki wobec innych ludzi, lecz nade wszystko, jaka jest twoja odpowiedzialno wobec samego siebie jako jednostki yjcej z innymi jednostkami. I musisz dostrzega to wszystko wyranie jako jedno, jako sie wzajemnie powizanych elementw, ktre razem tworz now jako. Wydaje si to by skomplikowane, lecz czsto nastpuje w jednej chwili. Jeli chodzi o osignicie tego rodzaju zrozumienia i pogodnego szczcia, nic nie moe by bardziej pomocne ni kultura duchowa, ktr zawdziczamy medytacji. Dhammapada to staroytny tekst buddyjski, ktry wyprzedzi Freuda o tysice lat. Czytamy w nim: "To, kim jeste obecnie wynika z tego, kim bye. To, kim bdziesz jutro, wyniknie z tego, kim jeste dzi. Skutki za bd wlec si za tob, tak jak wz poda za woem, ktry go cignie. Skutki dziaa oczyszczonego umysu pjd za tob jak cie. Nikt nie moe zrobi dla ciebie wicej ni twj oczyszczony umys - ani rodzice, ani krewni, ani przyjaciele, nikt. Zdyscyplinowany umys przynosi szczcie." Celem medytacji jest oczyszczenie umysu. Oczyszcza ona proces mylowy z czego, co mona by nazwa psychicznymi czynnikami dranicymi (psychic irritants), tj. chciwoci, nienawici i zazdroci, z pt, ktre trzymaj nas w niewoli emocjonalnej. Wprowadza umys w stan spokoju i wiadomoci, w stan koncentracji i wgldu (zrozumienia). W naszym spoeczestwie wierzy si w wyksztacenie. Uwaamy, e dziki wiedzy osoba oczytana jest cywilizowana. Jednak cywilizacja daje powierzchown ogad. Wystawmy naszego wyrafinowanego dentelmena na stresy wojny lub krachu ekonomicznego i zobaczmy, co si stanie. Jedna rzecz to przestrzeganie prawa ze wzgldu na kar i obaw przed konsekwencjami. Zupenie inna rzecz to przestrzeganie prawa, dlatego e jestemy wolni od chciwoci, ktra sprawia, e kradniemy, i od nienawici, ktra sprawia, e zabijamy. Wrzu kamie do strumienia. Jego nurt wygadzi jego powierzchni, lecz w gbi nic si nie

13

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach zmieni. We ten sam kamie i wrzu go w ogie, kamie zmieni si zarwno wewntrz jak i na zewntrz. Stopi si. Cywilizacja zmienia czowieka na zewntrz. Medytacja cakowicie agodzi jego wntrze. Medytacj nazywa si Wielkim Nauczycielem. To oczyszczajca prba ognia, ktra prowadzi powoli do zrozumienia. Im wicej rozumiesz, tym atwiej ci si przystosowa, tym bardziej jeste tolerancyjny. Im wicej rozumiesz, tym wicej w tobie wspczucia. Stajesz si jak doskonay rodzic lub idealny nauczyciel. Gotw jeste wybaczy i zapomnie. Kochasz innych, poniewa ich rozumiesz. A rozumiesz innych, poniewa zrozumiae siebie. Zajrzae do swego wntrza i ujrzae wasne zudzenia i wasne ludzkie saboci. Ujrzae wasne czowieczestwo i nauczye si wybacza i kocha. Jeli nauczye si wspczucia wobec siebie, wspczucie wobec innych przychodzi automatycznie. Dowiadczony medytujcy to osoba, ktra dogbnie rozumie ycie i wczeniej czy pniej zaczyna je kocha gboko i bezwarunkowo. Medytacja bardzo przypomina przygotowywanie ziemi pod upraw. Aby zamieni las na ziemi uprawn, trzeba najpierw wyci drzewa i wykarczowa ziemi. Nastpnie zaora i uyni ja. Potem siejesz ziarno i zbierasz niwo. Aby przygotowa swj umys, musisz najpierw pozby si tego, co przeszkadza i drani, wyrwa to z korzeniami, aby nie odroso. Potem uyniasz. Nawozisz gleb umysu energi i dyscyplina. Nastpnie siejesz ziarno i zbierasz niwo wiary, moralnoci, uwanoci i mdroci. Przy okazji, wiara i moralno, w tym kontekcie maj szczeglne znaczenie. Buddyzm nie popiera wiary w tym znaczeniu, e wierzymy w co, bo tak jest napisane w ksice, bo tak powiedzia prorok lub tak naucza kto, kto cieszy si uznaniem. Tutaj chodzi raczej o pewno (confidence). Wiesz, e co jest prawdziwe, bo sam si o tym przekonae, osobicie. Podobnie, moralno to nie sztywne przestrzeganie narzuconych odgrnie regu zachowania. Celem medytacji jest osobista transformacja. Po dowiadczeniach medytacyjnych nie jeste ta sam osob, ktr bye wczeniej. Medytacja zmienia twj charakter, czynic ci wraliwszym oraz gboko wiadomym swoich wasnych myli, sw i uczynkw. Twoja arogancja znika, podobnie jak i antagonizmy. Umys staje si spokojny i niezmcony. ycie zaczyna pyn bez zakce. Prawidowa medytacja przygotowuje ci na poraki i sukcesy yciowe. Zmniejsza napicie, lki i obawy. Niepokj sabnie, a gwatowne uczucia zostaj poskromione. Rzeczy wracaj na swoje miejsce i ycie staje jest lotem a nie walk. A wszystko to dzieje si poprzez zrozumienie. Medytacja wyostrza koncentracj i zdolno mylenia. Nastpnie, krok po kroku, twoje podwiadome motywy i mechanizmy staj si dla ciebie zrozumiae. Wyostrza ci si intuicja. Wzrasta precyzja myli i stopniowo poznajesz rzeczy takimi, jakimi s naprawd, bez uprzedze i zudze. Czy to wystarczajce powody by zawraca sobie gow? Niezupenie. To tylko obietnice na papierze. Jest tylko jeden sposb, by si przekona, czy medytacja warta jest wysiku. Naucz si medytowa prawidowo i medytuj. Sam si przekonaj.

14

AstralDynamics.pl

ROZDZIA 2

Czym medytacja nie jest

edytacja to sowo. Syszae je ju wczeniej, inaczej bowiem nie signby po t ksik. Proces mylenia opiera si na skojarzeniach, a sowo 'medytacja' przywodzi na myl wiele rnych skojarze. Niektre s prawdopodobnie prawdziwe a inne to stek bzdur. Niektre z nich odnosz si do innych rodzajw medytacji i nie maj nic wsplnego z praktyk Vipassany. Zanim przejdziemy dalej powinnimy oczyci umys ze mieci, po to by zrobi miejsce na nowe informacje. Zacznijmy wic od tego, co najbardziej oczywiste. Nie zamierzamy uczy jak kontemplowa wasny ppek lub intonowa tajemnicze sylaby. Nie chodzi o pokonywanie demonw ani o wykorzystywanie niewidzialnych energii. Nie dostaniesz kolorowego pasa za osignite wyniki i nie musisz goli gowy ani nosi turbanu. Nie musisz nawet rozda swojego dobytku i zamieszka w klasztorze. W rzeczywistoci moesz zacz natychmiast i od razu zrobi postpy, chyba e prowadzisz niemoralne lub chaotyczne ycie. To brzmi zachcajco, czy nie? Jest bardzo wiele ksiek powiconych medytacji. Wikszo z nich jest napisana wycznie z punktu widzenia okrelonej tradycji religijnej lub filozoficznej, a wielu autorw nie zadao sobie trudu, by o tym wspomnie. Pisz o medytacji jakby podawali oglne reguy, lecz w rzeczywistoci s to wysoce specyficzne procedury charakterystyczne wycznie dla danego systemu. Wynikiem jest chaos. Lecz jeszcze gorsza jest rnorodno skomplikowanych teorii i interpretacji, ktre wzajemnie sobie przecz. Skutkiem tego jest prawdziwy baagan i gmatwanina sprzecznych opinii z towarzyszcym im natokiem nieistotnych informacji. Niniejsza ksika jest szczeglna. Zajmujemy si wycznie medytacj Vipassana. Zamierzamy nauczy ci jak spokojnie i obiektywnie obserwowa funkcjonowanie wasnego umysu, po to by mg zrozumie wasne zachowanie. Celem jest wiadomo, wiadomo tak intensywna, skoncentrowana i zharmonizowana, e pozwoli ci wnikn w natur samej rzeczywistoci. Na temat medytacji istnieje szereg faszywych pogldw. Syszymy je wci z ust nowych uczniw, wci powtarzaj si te same pytania. Najlepiej jest od razu je wyjani, poniewa przekonanie o ich susznoci moe od samego pocztku zablokowa postpy. Przyjrzymy si kademu z osobna i rozprawimy si z nimi.

15

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach

Faszywy pogld nr 1 Medytacja jest po prostu technik relaksacyjn

Diabe tkwi tutaj w sowie "po prostu". Relaksacja to kluczowy skadnik medytacji, ale cel medytacji Vipassana jest znacznie wzniolejszy. Tak czy inaczej, stwierdzenie to jest generalnie prawdziwe w odniesieniu do wielu innych systemw medytacyjnych. Wszystkie praktyki medytacyjne kad nacisk na koncentracj umysu, na uspokojenie umysu poprzez skoncentrowanie si na wybranym elemencie lub temacie. Jeli si przyoymy to osigniemy stan gbokiego, bogiego relaksu nazywanego Jhana. Jest to stan najwyszego spokoju, graniczcy z ekstaz. Jest to przyjemno, z ktr adne dowiadczenie w normalnym stanie wiadomoci nie moe si rwna. Wikszo systemw zatrzymuje si na tym. To jest cel, a kiedy do niego docierasz, po prostu powtarzasz to dowiadczenie przez reszt ycia. Z medytacj Vipassana jest inaczej. Vipassana dy do innego celu - wiadomoci. Uwaa si, e aby go osign konieczne s koncentracja i rozlunienie. Powinny one poprzedza medytacj, s przydatnymi narzdziami i korzystnymi efektami ubocznymi. Ale nie s celem samym w sobie. Celem jest wgld. Medytacja Vipassana to gboka praktyka religijna, ktra ma na celu ni mniej ni wicej tylko oczyszczenie i transformacj codziennego ycia. Rnice pomidzy koncentracj a wgldem omwimy dokadniej w Rozdziale 14.

Faszywy pogld nr 2 Medytacja oznacza wejcie w trans

Stwierdzenie to rzeczywicie mona odnie do niektrych typw medytacji, ale nie do Vipassany. Medytacja wgldu nie jest form hipnozy. Nie chodzi o to, aby wyczy umys i straci wiadomo. Nie chodzi o to by zamieni si w warzywo, ktre niczego nie czuje. Wprost przeciwnie. Nauczysz si dostraja do swoich zmian emocjonalnych. Nauczysz si poznawa siebie z coraz wiksz jasnoci i dokadnoci. W czasie nauki tej techniki mog wystpi pewne stany, ktre postronnemu obserwatorowi mog przypomina trans. W rzeczywistoci s one czym dokadne przeciwnym. Osoba w transie hipnotycznym podatna jest na cudz kontrol, podczas gdy w stanie gbokiej medytacji medytujcy kontroluje sam siebie. Podobiestwo jest jednie powierzchowne, a wywoanie tego typu zjawisk nie jest celem Vipassany. Jak ju wspomnielimy, gboka koncentracja w stanie Jhana jest narzdziem lub jedynie etapem w drodze do wyszej wiadomoci. Vipassana z definicji oznacza kultywowanie uwanoci i wiadomoci. Jeli w trakcie medytacji tracisz wiadomo, to znaczy, zgodnie z definicj tego sowa w systemie Vipassany, e nie medytujesz. To proste.

16

AstralDynamics.pl

Czym medytacja nie jest

Faszywy pogld nr 3 Medytacja to tajemnicza niezrozumiaa praktyka

Jest to prawda tylko po czci. W medytacji mamy do czynienia z poziomami wiadomoci gbszymi ni symboliczne myli. Wobec tego nie wszystko co dotyczy medytacji da si przekaza sowami. To nie oznacza jednak, e nie mona jej zrozumie. S gbsze poziomy zrozumienia ni sowa. Rozumiesz jak chodzi. Prawdopodobnie nie umiesz opisa kolejnoci, w jakiej twoje nerwy i minie kurcz si wwczas, ale umiesz chodzi. Medytacj trzeba poj w ten sam sposb, praktykujc j. Nie mona si jej nauczy teoretycznie. Trzeba jej dowiadczy. Medytacja to nie jaka bezmylna formuka, dziki ktrej mona automatycznie uzyska przewidywalne wyniki. W rzeczywistoci nigdy nie da si przewidzie dokadnie, co wydarzy si podczas danej sesji medytacyjnej. Za kadym razem jest to odkrywanie, eksperyment i przygoda. Jest to do tego stopnia prawdziwe, e kiedy osigniemy w medytacji pewien stopie przewidywalnoci i powtarzalnoci to ju to, samo w sobie, jest znakiem. Oznacza to, e zboczye z drogi i zmierzasz w kierunku stagnacji. W medytacji Vipassana najwaniejsze jest, by nauczy si podchodzi do kadej sekundy jakby bya pierwsz i jedyn sekund we wszechwiecie.

Faszywy pogld nr 4 Celem medytacji jest zdobycie umiejtnoci parapsychicznych

Nie, celem medytacji jest rozwj wiadomoci. Nie chodzi tu o nauk jak czyta w cudzych mylach. Celem nie jest rwnie umiejtno lewitacji. Celem jest wyzwolenie. Istnieje zwizek pomidzy zjawiskami parapsychologicznymi a medytacj, ale zwizek ten jest do skomplikowany. Na samym pocztku praktykowania medytacji takie zjawiska mog, ale nie musz, wystpowa. Niektrzy mog mie intuicyjne przeczucia lub wspomnienia z wczeniejszych wciele, a inni niczego takiego nie dowiadcz. Tak czy inaczej nie uwaa si tego za dobrze rozwinite i wiarygodne zdolnoci parapsychiczne. Nie naley przypisywa im nadmiernego znaczenia. W rzeczywistoci takie zjawiska s dosy niebezpieczne dla tych, ktrzy dopiero zaczli medytowa, z tego wzgldu, e s zbyt kuszce. Mog by puapk dla ego i zwabi nas z dobrej drogi. Najlepiej jest nie zwraca na nie adnej uwagi. Jeli pojawi si, w porzdku. Jeli nie, to te dobrze. Prawdopodobnie si nie pojawi. Na pewnym etapie rozwoju medytujcy moe robi wiczenia po to, by rozwin zdolnoci parapsychiczne. Ale ma to miejsce znacznie pniej. Po osigniciu gbokiego stanu Jhany medytujcy bdzie wystarczajco zaawansowany, by pracowa z takimi siami bez niebezpieczestwa, e wymkn si spod kontroli i zapanuj nad jego yciem. Nastpnie rozwinie je po to, by suy innym. Lecz do tego potrzebne s dziesitki lat praktyki. Nie przejmuj si tym. Po prostu skoncentruj si na dalszym rozwijaniu wiadomoci. Jeli bdziesz sysza gosy lub mia wizje, to odnotuj ten fakt, ale zignoruje je. Nie daj si wcign.

17

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach

Faszywy pogld nr 5 Medytacja jest niebezpieczna i rozsdne osoby powinny jej unika
Wszystko jest niebezpieczne. Moesz wpa pod autobus, kiedy przechodzisz przez ulic. Moesz skrci kark, kiedy bierzesz prysznic. Jeli zaczniesz medytowa, to prawdopodobnie rne niemie sprawy z przeszoci powrc do ciebie. Wszystko, co stumie w sobie i dawno temu pogrzebae moe by przeraajce. Lecz jest to rwnie korzystne. Nic nie jest cakowicie wolne od ryzyka, ale to nie znaczy, e powinnimy si schroni w jakim kokonie. To nie byoby ycie. To byaby mier za ycia. Sposb, aby poradzi sobie z niebezpieczestwem, to wiedzie, jakie dokadnie jest zagroenie, skd moe nadej, i co zrobi, kiedy nadejdzie. Temu suy niniejszy podrcznik. Vipassana to rozwj wiadomoci. Samo w sobie nie jest to niebezpieczne, wprost przeciwnie. Zwikszona wiadomo to ochrona przed niebezpieczestwem. Medytacja prawidowo przeprowadzana jest delikatnym i stopniowym procesem. Nie spiesz si, a rozwj nastpi naturalnie. Niczego nie mona robi na si. Pniej, kiedy ju bdziesz pod opiek mdrego i kompetentnego nauczyciela, moesz zwikszy tempo rozwoju poprzez okresy intensywnej medytacji. Na pocztku jednak nie spiesz si. Dziaaj delikatnie, a wszystko bdzie w porzdku.

Faszywy pogld nr 6 Medytacja jest tylko dla witych a nie dla przecitnych ludzi
Pogld taki jest bardzo popularny w Azji, gdzie mnichw i witych otacza si nabon czci. Jest to nieco podobne do sposobu, w jaki w Ameryce idealizuje si gwiazdy filmowe i zawodnikw grajcych w baseball. Osoby takie postrzega si wedug pewnego stereotypu, idealizuje i tworzy taki ich wizerunek, ktremu mao kto byby w stanie sprosta. Nawet na Zachodzie podejcie do medytacji jest czciowo podobne. Oczekujemy, e medytujcy bdzie jak niezwyk, pobon osob. Bezporedni, choby krtki, kontakt z takimi ludmi szybko rozwiewa te iluzje. Zwykle s to ludzie bardzo energiczni i peni zapau, ludzie, ktrych ycie jest bardzo aktywne. Oczywicie, to prawda, e wikszo witych medytuje, ale nie medytuj, dlatego, e s wici. Jest na odwrt. S wici, poniewa medytuj. Osignli to dziki medytacji. A medytowa zaczli zanim stali si wici. To bardzo wane. Wielu uczniw najwyraniej uwaa, e naley postpowa moralnie zanim mona zacz medytowa. To podejcie, ktre nie ma szans powodzenia. Moralno wymaga czciowej kontroli umysu. To warunek wstpny. Nie mona przestrzega jakichkolwiek zasad moralnych bez minimalnej choby samokontroli, a jeli myli nieustannie kotuj si w umyle, samokontrola jest mao prawdopodobna. Najpierw konieczna jest kultura mentalna. Trzema integralnymi skadnikami medytacji w buddyzmie s: moralno, koncentracja i mdro. Te trzy skadniki rozwijaj si wsplnie w miar pogbiania si praktyki. Wpywaj na siebie nawzajem i rozwijasz je wszystkie razem a nie kad z osobna. Kiedy masz w sobie mdro, ktra pozwala ci zrozumie sytuacj, wspczucie wobec innych

18

AstralDynamics.pl

Czym medytacja nie jest pojawia si automatycznie, a wspczucie oznacza, e automatycznie powstrzymujesz si od myli, sw i uczynkw, ktre mogyby zrani ciebie lub innych. W ten sposb twoje zachowanie staje si automatycznie moralne. Problemy pojawiaj si tylko wtedy, kiedy nie ma zrozumienia. Jeli nie dostrzegasz konsekwencji wasnych czynw, bdziesz popenia bdy. Kto, kto chce zawsze postpowa moralnie jeszcze zanim zacznie medytowa, czeka na co, co nigdy si nie zdarzy. Wedug sw dawnych mdrcw jest on jak czowiek, ktry czeka, a ocean cakowicie si uspokoi, zanim wykpie si w nim. Aby dokadniej zrozumie ten zwizek proponujemy przyj, e istniej 3 poziomy moralnoci. Najniszy poziom to przestrzeganie zasad i regu ustalonych przez kogo innego; np. przez ulubionego proroka, przez pastwo, wodza plemienia lub ojca. Bez wzgldu na to, kto ustanawia prawa, jedyne co musisz zrobi na tym poziomie, to pozna zasady i przestrzega ich. Nawet robot to potrafi. Nawet tresowany szympans mgby to zrobi, gdyby reguy byy proste, a szympans byby bity za kadym razem, kiedy zamie regu. Ten poziom w ogle nie wymaga medytacji. Wszystko czego potrzebujesz, to reguy i kto, kto staby nad tob z batem. Nastpny poziom moralnoci to przestrzeganie tych regu nawet wtedy, gdy nie ma nikogo, kto by nas kara. Przestrzegamy ich, poniewa s w nas. Sam sobie wymierzasz kar za kadym razem, gdy ktr z nich zamiesz. Ten poziom wymaga pewnej kontroli umysu. Jeli twoje myli s chaotyczne, takie rwnie bdzie twoje zachowanie. Kultura umysowa redukuje chaos umysowy. Jest trzeci poziom moralnoci, lecz etyka to lepsza nazwa dla niego. Ten poziom znajduje si na szczycie skali, jest paradygmatem sucym za drogowskaz. Na poziomie etyki nie przestrzega si sztywnych regu narzuconych z gry, lecz nasze zachowanie dostosowane jest do potrzeb sytuacji. Na tym poziomie konieczna jest wysoka inteligencja i umiejtno, by w kadej sytuacji bra pod uwag wszystkie elementy oraz reagowa w sposb twrczy, indywidualny i odpowiedni do sytuacji. Ponadto, osoba podejmujca te decyzje musi wznie si ponad ograniczony osobisty punkt widzenia. Musi spojrze na ca sytuacj obiektywnie, w jednakowym stopniu biorc pod uwag potrzeby wasne, jak i innych. Innymi sowy, musi by wolna od chciwoci, nienawici, zazdroci i tego caego egoizmu, przez ktry nie moemy spojrze na sprawy z punktu widzenia innych. Tylko wtedy moe wybra tak drog dziaania, ktra rzeczywicie bdzie najbardziej optymalna w danej sytuacji. Ten poziom moralnoci bezwzgldnie wymaga medytacji, chyba e kto ju urodzi si wity. Nie ma innego sposobu, by nauczy si tej umiejtnoci. Ponadto, umiejtno rozwaania kadego aspektu, konieczna na tym poziomie, jest wyczerpujca. Gdyby prbowa logicznie rozwaa wszystkie aspekty kadej sytuacji, szybko zmczyby si. Intelekt nie jest w stanie podoa temu zadaniu. To dla niego za duo. Na szczcie nasza gbsza wiadomo z atwoci si z tym upora. Medytacja zrobi to za ciebie. To niesamowite uczucie. Na przykad, masz jaki problem - powiedzmy, rozwd wujka Hermana. Sytuacja wydaje si by patowa, jest tak duo rnych "ale", e sam Salomon nie poradziby sobie z tym. Nastpnego dnia zmywasz naczynia, mylc o czym cakiem innym i rozwizanie samo przychodzi ci do gowy. Po prostu pojawia si nagle, a ty mwisz 'Aha!' I po problemie. Tak moe zdarzy si tylko, gdy wyczymy logik i damy szans swojemu gbszemu "ja" na

19

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach znalezienie rozwizania. Logiczny umys po prostu w tym przeszkadza. Medytacja uczy jak zdystansowa si od procesu mylowego. To sztuka polegajca na tym, aby zej z utartej cieki, a umiejtno ta bardzo przydaje si w yciu codziennym. Medytacja to z pewnoci nie jest jaka oderwana od ycia praktyka zarezerwowana wycznie dla pustelnikw i ascetw. To praktyczna umiejtno, ktra koncentruje si na codziennych wydarzeniach i znajduje bezporednie zastosowanie w yciu kadego czowieka. Medytacja nie oznacza wyrzeczenia si wiata. Niestety, wanie ten fakt dla niektrych uczniw stanowi przeszkod. Zaczynaj medytowa, spodziewajc si natychmiastowego, kosmicznego objawienia z chrem aniow. Zwykle dostaj do rki narzdzie, ktre pozwala im lepiej radzi sobie z problemami takimi jak rozwd wujka Hermana. Niepotrzebnie s rozczarowani. Najpierw pojawia si rozwizanie problemw. Chr anielski pojawia si troch pniej. :-)

Faszywy pogld nr 7 Medytacja to ucieczka od rzeczywistoci

Nieprawda. Medytacja to bieg w kierunku rzeczywistoci. Nie chroni ci przed blem ycia. Pozwala ci zagbi si w ycie i wszystkie jego aspekty tak dalece, e przekraczasz barier blu i docierasz tam, gdzie cierpienie nie istnieje. Vipassan praktykuje si specjalnie po to, by stan twarz w twarz z rzeczywistoci, w peni dowiadczy ycia takiego, jakim ono jest i aby stawi czoo temu, co napotkamy. Vipassana pozwala pozby si zudze i uwolni si od cigego samooszukiwania. Jest to, co jest. Jeste, kim jeste, a oszukiwanie si, co do wasnych saboci i motyww, tylko pogra ci w iluzji. Medytacja Vipassana nie suy temu, by si zapomnie ani temu, by ukry kopoty. Uczysz si widzie siebie takiego, jakim jeste. Zobacz to, co jest i zaakceptuj to w peni. Tylko wtedy moesz to zmieni.

Faszywy pogld nr 8 Medytacja to wspaniay sposb na "odlot"

Odpowied brzmi: i tak i nie. Medytacja czasami wywouje stan bogoci. Lecz nie to jest celem i nie zawsze pojawiaj si takie odczucia. Ponadto, jeli medytujemy wanie po to, by je wywoa, to prawdopodobiestwo ich wystpienia jest mniejsze ni gdybymy medytowali we waciwym celu medytacji, to jest w celu zwikszenia wiadomoci. Przyjemno wynika z odprenia, a odprenie to efekt uwolnienia napicia. Jeli oczekujemy, e medytacja wywoa bogostan to wprowadzamy napicie, co wywouje reakcj acuchow. To jak paragraf 22 ("Paragraf 22" - ksika Josepha Hellera, w nieniejszym tekcie oznacza sytuacj paradoksaln - przyp. tum.). Bogostan osigniemy tylko wtedy, gdy nie bdziemy si o to specjalnie stara. Poza tym, jeli zaley ci tylko na euforii i pozytywnych odczuciach, to s atwiejsze sposoby ich osignicia. S dostpne w knajpach i na rogach ulic kadego miasta.

20

AstralDynamics.pl

Czym medytacja nie jest Euforia nie jest celem medytacji. Bdzie si czsto pojawia, ale trzeba j traktowa jako skutek uboczny. Oczywicie jest to bardzo przyjemny stan, a im duej si medytuje, tym czciej si pojawia. Wszyscy, ktrzy dugo medytuj zgadzaj si co do tego.

Faszywy pogld nr 9 Medytacja to egoizm

Pozornie wanie tak jest. Medytujcy po prostu siedzi sobie na poduszce. Czy jest dawc krwi? Nie. Czy pracuje, pomagajc ofiarom katastrof? Nie. Lecz przyjrzyjmy si jego motywom. Dlaczego to robi? Chce oczyci wasny umys z gniewu, uprzedze i zej woli. Jest aktywnie zaangaowany w proces pozbywania si chciwoci, napicia, bezdusznoci. To wanie s przeszkody, ktre blokuj jego wspczucie dla innych. Dopki si ich nie pozbdzie, wszystkie dobre uczynki bd najprawdopodobniej suy nadymaniu wasnego ego i na dusz met nie pomagaj w niczym. Krzywdzenie innych w imi pomocy, to jedna z najstarszych gier. Wielki Inkwizytor hiszpaskiej Inkwizycji mia na ustach najwzniolejsze hasa. Procesy czarownic w Salem byy przeprowadzane dla dobra publicznego. Gdy przyjrze si yciu osobistemu zaawansowanych medytujcych, to moemy przekona si, e czsto s oni zaangaowani w dziaalno dobroczynn. Rzadko natomiast bd w szeregach walczcych misjonarzy, skonnych do powicania jednostek dla dobra jakiej religijnej idei. Prawda jest taka, e jestemy bardziej samolubni ni nam si wydaje. Ego potrafi obrci wniwecz najszlachetniejsze dziaania, jeli si go nie kontroluje. Dziki medytacji stajemy si wiadomi tego, jacy jestemy naprawd poprzez to, e zaczynamy zdawa sobie spraw z rnych licznych subtelnych sposobw, w jakie przejawia si nasz egoizm. I wtedy dopiero zaczynamy naprawd stawa si bezinteresowni. Pozbywanie si wasnego egoizmu to nie jest dziaanie egoistyczne.

Faszywy pogld nr 10 Medytacja oznacza, e siedzisz i mylisz o wzniosych rzeczach

To nieprawda. Robi si tak w niektrych systemach kontemplacyjnych. Ale nie w Vipassanie. Vipassana to praktykowanie wiadomoci. wiadomoci tego, co jest, bez wzgldu na to, czy jest to najwysza prawda, czy bezwartociowe mieci. Jest to, co jest. Oczywicie, w czasie praktyki mog ci naj wzniose myli. Z pewnoci nie naley ich unika. Ale nie naley rwnie koncentrowa si na nich. Powstaj po prostu jako skutek uboczny. Vipassana to prosta praktyka. Polega na tym, e dowiadczasz tego, co ci w yciu spotyka bezporednio, nie zakadajc niczego z gry i przyjmujc wszystko, co nadejdzie bez szufladkowania dowiadcze w umyle. Vipassana oznacza, e widzisz swoje ycie obiektywnie, takim jakie jest w kadej chwili. Co si zdarzy, to si zdarzy. To proste.

21

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach

Faszywy pogld nr 11 Wystarczy kilka tygodni medytacji a wszystkie problemy znikn

Przykro mi, medytacja nie jest cudownym lekiem, ktry wszystko wyleczy natychmiast. Pierwsze zmiany zaczniesz zauwaa od razu, ale na naprawd gbokie efekty trzeba czeka latami. Tak ju jest na wiecie. Niczego, co naprawd wartociowe, nie mona zdoby z dnia na dzie. Pod niektrymi wzgldami medytacja jest bardzo trudna. Wymaga dugotrwaej dyscypliny i niekiedy bolesnej praktyki. Za kadym razem, kiedy medytujesz, s jakie rezultaty, ale czsto s one bardzo subtelne. S gboko w umyle i uwidaczniaj si duo pniej. A jeeli po kadej medytacji bdziesz spodziewa si jakich wielkich, natychmiastowych zmian, to zupenie przegapisz te mniejsze. Zniechcisz si, poddasz si i bdziesz si zarzeka, e nie ma adnych zmian. Cierpliwo jest kluczem. Cierpliwo. Nawet, jeli medytacja niczego innego ci nie nauczy, to z pewnoci nauczy ci cierpliwoci. A to najcenniejsza lekcja, ktrej mona si nauczy.

22

AstralDynamics.pl

ROZDZIA 3

Czym jest medytacja

edytacja to sowo, a sowa s uywane w rny sposb przez rne osoby. Takie stwierdzenie moe wydawa si banalne, lecz tak nie jest. Wane jest, by precyzyjnie okreli, co dokadnie rozumiemy przez sowa, ktrych uywamy. Na przykad: kada kultura na Ziemi stworzya jaki rodzaj praktyki umysu, ktry mona by okreli mianem medytacji. Wszystko zaley od tego, jak cis definicj przyjmiemy. Medytacj praktykuj wszyscy, od Eskimosw po mieszkacw Afryki. Techniki te s niezwykle zrnicowane i nie zamierzamy tutaj wymienia ich wszystkich. Od tego s inne ksiki. Dla celw tej ksiki ograniczymy si do omwienia tych praktyk, ktre s najlepiej znane na Zachodzie i najczciej kojarzone ze sowem medytacja. W obrbie tradycji judeochrzecijaskiej znajdujemy dwie zazbiajce si techniki nazywane modlitw i kontemplacj. Modlitwa to bezporednie zwrcenie si do jakiej istoty duchowej. Kontemplacja to duszy okres wiadomego rozmylania na jaki okrelony temat, zwykle dotyczcy ideaw religijnych lub fragmentw z jakiej witej ksigi. Z punktu widzenia umysu, obydwie te czynnoci s wiczeniami w koncentracji. Zwyka gonitwa myli zmniejsza si, a umys jest skupiony i wiadomy. Rezultat jest taki sam jak w przypadku innych praktyk opierajcych si na koncentracji: gbokie wyciszenie, fizjologiczne spowolnienie metabolizmu oraz uczucie spokoju i dobre samopoczucie. Z tradycji hinduskiej pochodzi medytacja jogi, ktra polega gwnie na koncentracji. Tradycyjne podstawowe wiczenia polegaj na skupieniu uwagi na pojedynczej rzeczy: kamieniu, pomieniu wiecy, sylabie lub czymkolwiek innym po to, by umys nie bdzi. Po nabyciu podstawowych umiejtnoci jogin przechodzi do dalszej czci praktyki, w ktrej podczas medytacji koncentruje si na bardziej zoonych rzeczach, takich jak: piewanie pieni religijnych, kolorowe obrazy o treci religijnej, kanay energetyczne w ciele itd. Jednak bez wzgldu na to jak bardzo skomplikowany jest przedmiot medytacji, medytacja w swej istocie pozostaje wycznie wiczeniem koncentracji. Koncentracj wysoko ceni si rwnie w obrbie tradycji buddyjskiej. Lecz tu dochodzi nowy element, na ktry kadzie si akcent. Elementem tym jest wiadomo. Wszystkie rodzaje medytacji buddyjskiej maj na celu rozwj wiadomoci, przy uyciu koncentracji jako

23

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach narzdzia. Jednak tradycja buddyjska jest bardzo bogata i jest kilka rnych cieek prowadzcych do tego celu. W medytacji Zen s dwie cieki. Pierwsza z nich to bezporednie zanurzenie si w wiadomoci dziki samej sile woli. Siadasz i po prostu siedzisz, to znaczy wyrzucasz z umysu wszystko, poza sam wiadomoci siedzenia. Brzmi to prosto, ale tak nie jest. Wystarczy sprbowa, by przekona si, jakie to trudne. Druga metoda, stosowana w szkole Rinzai, polega na przechytrzeniu umysu tak, aby z poziomu wiadomych myli wznis si na poziom czystej wiadomoci. Student dostaje zagadk, ktrej nie da si rozwiza, lecz on, tak czy inaczej, musi znale rozwizanie. Jednoczenie warunki, w ktrych praktykuje, s bardzo trudne. Poniewa nie moe uciec od blu sytuacji, jedyn drog ucieczki jest pene dowiadczenie chwili. Nie ma dokd uciec. Zen jest trudny. Jest skuteczny w przypadku wielu osb, lecz jest naprawd trudny. Kolejna taktyka, buddyzm tantryczny, to co niemale odwrotnego. wiadoma myl, przynamniej w naszym zwykym rozumieniu, jest manifestacj ego, jani, ktr, jak nam si zwykle wydaje, jestemy. wiadoma myl jest cile zwizana z pojciem jani. Ja lub ego to tylko i wycznie zestaw reakcji i wyobrae umysowych, sztucznie przypisanych do nurtu czystej wiadomoci. Tantra dy do osignicia czystej wiadomoci poprzez zniszczenie ego. Osiga si to dziki procesowi wizualizacji. Ucze otrzymuje konkretny wizerunek o treci religijnej, ktry obiera za przedmiot medytacji, np. jedno z bstw z panteonu tantrycznego. Czyni to tak dogbnie, e staje si tosamy z t istot. Odrzuca wasn osobowo i przyjmuje inn. Jak atwo sobie wyobrazi, wymaga to czasu, lecz jest skuteczne. W trakcie tego procesu medytujcy moe zaobserwowa, w jaki sposb powstaje ego. Rozpoznaje arbitraln natur wszystkich ego, wczajc w to jego wasne, i wwczas wyzwala si z jego wizw. Osiga stan, w ktrym moe posiada ego, jeli taki jest jego wybr, swoje wasne lub jakiekolwiek inne, lecz moe take nie mie adnego. Rezultat czysta wiadomo. Rwnie Tantra to nie jest buka z masem. Vipassana to najstarsza z buddyjskich praktyk medytacyjnych. Pochodzi bezporednio z Sitipatthana Sutta, rozprawy przypisywanej samemu Buddzie. Vipassana to bezporedni i stopniowy rozwj uwanoci i wiadomoci, nastpujcy krok po kroku w przecigu wielu lat. Ucze skupia sw uwag na dokadnym badaniu pewnych aspektw wasnego ycia. Medytujcy uczy si jak postrzega coraz wicej zdarze z nurtu swego ycia. Vipassana to delikatna technika, ale jest rwnie bardzo bardzo gruntowna i dokadna. To staroytny, skodyfikowany system treningu wraliwoci, zestaw wicze sucych temu, bymy stawali si bardziej otwarci na to, czego dowiadczamy w yciu. Oznacza to uwane suchanie, baczne obserwowanie i ostrone testowanie. Uczymy si intensywnie odczuwa zapach, w peni czu dotyk i naprawd zwraca uwag na to, co czujemy. Uczymy si sucha wasnych myli, bez wikania si w nie. Celem praktyki Vipassany jest nauczy si jak by uwanym. Wydaje nam si, e ju to umiemy, lecz to tylko zudzenie. Dzieje si tak, poniewa tak mao uwagi powicamy nieustannemu nurtowi wasnych dozna, e rwnie dobrze moglibymy spa. Nie jestemy wystarczajco uwani, by zauway, e nie jestemy uwani. Jeszcze jeden Paragraf 22.

24

AstralDynamics.pl

Czym jest medytacja Przez to, e stajemy si bardziej uwani, powoli uwiadamiamy sobie, kim naprawd jestemy pod mask ego. Uwiadamiamy sobie, czym naprawd jest ycie. To nie tylko sukcesy i poraki, lizaki i dostawanie po apach. To zudzenie. Dla tych, ktrym zaley na tym, by co widzie i potrafi patrze we waciwy sposb, ycie jest o wiele bogatsze. Vipassana to forma treningu umysowego, ktry nauczy nas dowiadcza wiata w cakowicie nowy sposb. Po raz pierwszy przekonasz si, co naprawd dzieje si z tob, wok ciebie i w tobie. To proces odkrywania siebie, badanie, w ktrym bierzemy udzia, w ktrym obserwujemy wasne dowiadczenia, bdc jednoczenie ich uczestnikami, w momencie gdy maj miejsce. wiczy naley z takim wanie podejciem. "Niewane czego si nauczyem. Trzeba zapomnie o teoriach, stereotypach i uprzedzeniach. Pragn zrozumie prawdziw natur ycia. Chc wiedzie jak to jest y naprawd. Chc poj prawdziwe i najgbsze znaczenia ycia, a nie po prostu przyj wyjanienia innej osoby. Chc si sam przekona." Jeli podejdziesz do medytacji w ten sposb, osigniesz sukces. Przekonasz si, e jeste obiektywnym obserwatorem, widzisz rzeczy dokadnie takie, jakie s - niestae i zmieniajce si z chwili na chwil. ycie staje si wwczas tak bogate, e nie da si tego bogactwa opisa. Tego trzeba dowiadczy. W jzyku palijskim medytacja wgldu okrelana jest zwrotem 'Vipassana Bhavana'. Sowo 'Bhavana' pochodzi od rdzenia 'Bhu', ktry oznacza rosn lub stawa si. Tak wiec 'Bhavana' oznacza doskonalenie, kultywowanie, a sowo to zawsze uywane jest w odniesieniu do umysu. 'Bhavana' oznacza wic doskonalenie umysu. Sowo 'Vipassana' zoone jest z dwch rdzeni. 'Passana' oznacza wzrok lub postrzeganie. 'Vi' to prefiks o zoonym zestawie znacze. Podstawowe znaczenie to w szczeglny sposb. Lecz jest w tym rwnie konotacja ze sowami zarwno do, w, jak i przez. Znaczenie caego sowa to: spogldanie na co z precyzj i jasnoci, dostrzeganie kadego komponentu jako wyranego i odrbnego oraz przeszywanie go na wylot tak, aby dotrze do najbardziej pierwotnej rzeczywistoci tej rzeczy. Ten proces prowadzi do wgldu w zasadnicz, podstawow rzeczywisto tego, co akurat badamy. Jeli wszystko zoymy razem, to 'Vipassana Bhavana' oznacza: doskonalenie umysu, majce na celu spogldanie na co w szczeglny sposb prowadzcy do penego zrozumienia i wgldu. W medytacji Vipassana kultywujemy ten szczeglny sposb patrzenia na wiat. Uczymy si postrzega rzeczywisto tak, jaka naprawd jest i ten szczeglny sposb percepcji nazywamy "uwanoci". Uwano naprawd jest czym zupenie innym od tego, co znamy na codzie. Zwykle nie przygldamy si temu, co jest wok nas. Widzimy ycie poprzez zasony myli i poj, ktre mylnie bierzemy za rzeczywisto. Tak bardzo zapltujemy si w nieprzerwanym strumieniu myli, e nie dostrzegamy rzeczywistoci. Cigle jestemy czym zajci, zapani w puapk wiecznej pogoni za przyjemnoci i zaspokojeniem oraz wiecznej ucieczki od blu i nieprzyjemnoci. Zuywamy ca energi na to, by poczu si lepiej, by ukry nasze lki. Bez ustanku poszukujemy bezpieczestwa. A tymczasem wiat rzeczywistych dowiadcze umyka nam sprzed nosa niezauwaony. W medytacji Vipassana

25

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach wiczymy si w tym, by ignorowa bezustann potrzeb wygody i zamiast tego zanurzy si w rzeczywistoci. Jak na ironi, spokj przychodzi tylko wtedy, kiedy przestajemy desperacko prbowa go osign. Kolejny Paragraf 22. Prawdziwe spenienie pojawia si wtedy, gdy znika palca potrzeba podania za przyjemnoci. Kiedy porzucimy gorczkow pogo za zaspokojeniem, ycie naprawd staje si pikne. Kiedy pragniesz pozna rzeczywisto bez zudze, pen - wraz z towarzyszcym jej blem i niebezpieczestwami - wwczas prawdziwa wolno i bezpieczestwo stan si twoim udziaem. To nie jest jaka teoria, ktr usiujemy wbi ci do gowy. To dostrzegalna rzeczywisto, co o czym moesz i powiniene sam si przekona. Buddyzm liczy sobie 2500 lat, a kady system filozoficzny o tak dugiej tradycji mia czas, by rozwin warstwy, doktryny i rytuay. Tak czy inaczej, buddyzm generalnie charakteryzuje si podejciem silnie dowiadczalnym i antyautorytatywnym. Budda Gautama by osob bardzo niekonwencjonaln i przeciwnikiem tradycji. Jego nauki nie byy zbiorem dogmatw, lecz raczej propozycji, ktre kady moe zgbi sam. Zaprasza wszystkich sowami: "Chod i przekonaj si sam". Do swoich uczniw mwi midzy innymi: "Niczyjej gowy nie cen wyej swojej". Mia przez to na myli, by nie przyjmowa niczyich sw na wiar. Trzeba sprawdzi samemu. Chcemy, aby wanie z takim podejciem czyta kade sowo w tym podrczniku. Nie twierdzimy niczego po to, by to zaakceptowa tylko dlatego, e jestemy jakim autorytetem w tej dziedzinie. lepa wiara nie ma z tym nic wsplnego. To rzeczywisto, w ktrej trzeba eksperymentowa. Naucz si dostosowywa swoj percepcj zgodnie z zaleceniami podanymi w niniejszej ksice, a sam si przekonasz. To i tylko to moe stanowi podstaw dla twojej wiary. Medytacja wgldu to przede wszystkim praktyka odkrywania i badania siebie. Po tym, co powiedzielimy do tej pory, przedstawimy teraz krtkie streszczenie kluczowych zagadnie filozofii buddyjskiej. Nie zamierzamy wdawa si w szczegy, ktrych dobry opis mona znale w innych ksikach. Jednak ponisze informacje s wane dla zrozumienia Vipassany, dlatego naley o nich wspomnie. Z punktu widzenia buddyzmu, my - ludzie, yjemy w bardzo dziwny sposb. Rzeczy ulotne postrzegamy jako trwae, pomimo tego, e wszystko wok nas si zmienia. Proces zmian jest stay i niezmienny. Kiedy czytasz te sowa, twoje ciao starzeje si, lecz nie zwracasz na to uwagi. Ksika, ktr trzymasz w rku, niszczeje. Druk zamazuje si, a kartki niszczej. Mury wok ciebie murszej. Czsteczki, z ktrych mury te s zbudowane, wibruj z ogromn szybkoci, a wszystko porusza si, rozpada na kawaki i ulega powolnemu rozkadowi. Na to rwnie nie zwracasz uwagi. Pewnego dnia rozgldasz si dookoa. Twoje ciao jest pomarszczone i zniszczone, wszystko ci boli. Ksika poka i staa si bezuyteczna; budynek sta si ruin. A ty tsknisz za stracon modoci i paczesz, bo stracie to, co do ciebie naleao. Skd bierze si to cierpienie? Bierze si z braku uwagi. Nie

26

AstralDynamics.pl

Czym jest medytacja obserwowae ycia wnikliwie. Nie zauwaye wci zachodzcych w wiecie zmian wtedy, gdy one nastpoway. Stworzye sobie zbir wyobrae umysowych: "ja", "ksika", "budynek", i zaoye, e bd one wieczne. Nigdy takie nie bd. Ale moesz przystosowa si do zachodzcych nieustannie zmian. Moesz nauczy si postrzega swoje ycie jako nieustanny ruch, co tak piknego jak taniec lub symfonia. Moesz nauczy si jak czerpa rado z nieustannego przemijania zjawisk. Moesz nauczy si pyn z prdem ycia, a nie wci walczy z nim. Tego mona si nauczy. To tylko kwestia czasu i wicze. Nasze, ludzkie nawyki percepcyjne s pod niektrymi wzgldami cakowicie bezsensowne. Ignorujemy 99% wszystkich bodcw czuciowych, ktre odbieramy, a pozostae zamieniamy w odrbne obiekty umysowe. Nastpnie reagujemy na te obiekty w zaprogramowany, nawykowy sposb. Na przykad: siedzisz sobie samotnie w spokoju i ciszy nocy. Gdzie w oddali szczeka pies. Dowiadczenie to, samo w sobie, jest nieopisanie pikne, jeli tylko zechcemy mu si przyjrze. W morzu ciszy wzbieraj nagle wibrujce fale dwiku. Syszysz cudowne, skomplikowane wzorce, ktre przeksztacane s w iskrzce bodce elektryczne w systemie nerwowym. Zjawisko to, samo w sobie, jest pikne i daje poczucie peni. Jednak my, ludzie, zazwyczaj cakowicie to ignorujemy. Zamiast tego przeksztacamy nasze doznanie w obiekt umysowy. Naklejamy na niego etykietki mentalne, a nastpnie wyzwalamy serie reakcji emocjonalnych i mylowych: "Znowu ten pies. Cigle szczeka w nocy. Niech to diabli. Co noc tak przeszkadza. Kto powinien co z tym zrobi. Moe trzeba zadzwoni na policj. A moe lepiej po hycli. No to zadzwoni. Nie, moe lepiej napisz do waciciela tego psa list, w ktrym my wygarn. Nie, to za duy kopot. Po prostu kupi sobie zatyczki do uszu." To s tylko nawyki umysowe i percepcyjne. Uczysz si takich reakcji jako dziecko, naladujc nawyki percepcyjne otaczajcych ci osb. Te reakcje percepcyjne nie s cech wrodzon naszego systemu nerwowego. To nie jedyny sposb, w jaki tryby naszego umysu mog by uywane. Moemy oduczy si tego, czego si nauczylimy. Trzeba zacz od tego, by zrozumie, co robimy w trakcie, kiedy to robimy, stan z boku i spokojnie obserwowa. Z punktu widzenia buddyzmu, my - ludzie, mamy wsteczne pogldy na ycie. To, co w rzeczywistoci jest przyczyn cierpienia, postrzegamy jako szczcie. Przyczyn cierpienia jest syndrom podania lub odrzucenia, o ktrym mwilimy wczeniej. Spostrzegasz co nagle. To moe by cokolwiek: pikna dziewczyna, przystojny mczyzna, d motorowa, bandyta z broni, ciarwka pdzca wprost na ciebie lub co innego. Cokolwiek by to byo, nastpn rzecz bdzie reakcja na ten bodziec, wraz z towarzyszcymi temu odczuciami. Wemy na przykad zmartwienia. Czsto si martwimy. Martwienie si samo w sobie jest problemem. Zmartwienie to proces, ktry ma swoje etapy. Niepokj to nie tylko stan, lecz rwnie pewna procedura. Musisz przyjrze si samemu pocztkowi tego procesu, tym pocztkowym stadiom, zanim jeszcze proces ten nabierze rozpdu. Pierwszym ogniwem acucha zmartwie jest reakcja podania/odrzucenia. Gdy tylko co pojawi si w umyle, to albo si tego kurczowo chwytamy, albo odsuwamy to od siebie. To wprawia w ruch

27

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach mechanizm zmartwienia. Na szczcie mamy co, co moe nam pomc, czyli medytacj Vipassana, ktrej moemy uy by spowodowa zwarcie w tym mechanizmie. Medytacja Vipassana uczy nas, jak precyzyjnie bada wasny proces percepcyjny. Uczymy si obserwowa powstawanie myli i dozna z pogodnym dystansem i bezstronnoci. Uczymy si obserwowa ze spokojem i jasnoci wasne reakcje na bodce. Widzimy wasne reakcje, nie dajc si w nie uwika. Obsesyjna natura myli powoli zamiera. Wci moemy kogo polubi. Wci moemy uskoczy przed nadjedajc ciarwk. Ale wcale nie musimy przy tym przechodzi przez pieko. Takie odejcie od obsesyjnej natury myli pozwala w nowy sposb spojrze na rzeczywisto. To cakowita zmiana paradygmatu, cakowita zmiana mechanizmu percepcyjnego. Niesie ze sob spokj i przekonanie o susznoci, wie ch ycia oraz poczucie peni towarzyszce kadej czynnoci. Ze wzgldu na te zalety buddyzm uwaa taki sposb patrzenia na wiat za odpowiedni, a teksty buddyjskie nazywaj go "widzeniem rzeczy takimi, jakimi naprawd s". Medytacja Vipassana to zestaw wicze, ktre otwieraj nas stopniowo na now rzeczywisto, tak, jaka naprawd jest. Razem z t now rzeczywistoci pojawia si nowe spojrzenie na najwaniejszy aspekt rzeczywistoci: "ja". Krtki rzut oka wystarczy, by zrozumie, e to, co zrobilimy z innymi doznaniami, zrobilimy take z pojciem "ja". Wzilimy nurt myli, uczu, dozna i stworzylimy z niego konstrukcj mentaln. Nastpnie przykleilimy jej etykietk "ja" i traktujemy j, jakby bya trwaa i niezmienna. Postrzegamy j jako odrbn od innych rzeczy. Odcinamy si od reszty procesu nieustannych zmian, ktre tworz wszechwiat. A potem ualamy si nad wasn samotnoci. Lekcewaymy nasz czno ze wszystkimi istotami i decydujemy, e "ja" musi mie wicej dla "siebie"; a potem nie moemy si nadziwi, e jestemy tacy chciwi i niewraliwi. I tak to trwa. Kady zy uczynek, kady przykad bezdusznoci na wiecie ma swoje rdo bezporednio w faszywym odczuciu odrbnoci "ja" od wszystkich innych rzeczy. Wystarczy pozby si iluzji dotyczcych tego jednego przekonania, a cay twj wszechwiat zmienia si. Nie oczekuj jednak, e nastpi to w cigu jednego dnia. Cae ycie spdzie tworzc i budujc to przekonanie, utrwalajc go kad myl, sowem i uczynkiem przez te wszystkie lata. Nie zniknie od razu. Odejdzie, jeli powicisz mu odpowiedni ilo czasu i uwagi. Medytacja Vipassana to proces, za pomoc ktrego unicestwiamy je. Po troszeczku usuwamy je, po prostu obserwujc. Pojcie "ja" to pewien proces. To rzecz, ktr tworzymy. W medytacji Vipassana uczymy si dostrzega, e tworzymy j wtedy, kiedy to robimy, oraz jak to robimy. Wwczas odchodzi ona, jak chmura przesuwajca si po czystym niebie. Osigamy stan, w ktrym, w zalenoci od sytuacji, moemy, ale nie musimy czego robi. Nie ma przymusu. Mamy wybr.

28

AstralDynamics.pl

Czym jest medytacja Oczywicie wszystko to s wielkie dowiadczenia. Kade z nich oznacza gbokie zrozumienie jednego z fundamentalnych aspektw ludzkiego ycia. Nie przychodz szybko, wymagaj znacznego wysiku. Lecz mona bardzo wiele zyska w ostatecznym rozrachunku. Dziki nim ycie zmienia si cakowicie. Medytujcy, ktry do koca poda t ciek, osiga doskonae zdrowie umysowe, odczuwa czyst mio do wszystkich yjcych istot, a wszystkie jego cierpienia ustaj. Nie jest to bahy cel. Lecz aby odnie korzyci nie trzeba czeka na koniec podry. Zyski pojawiaj si natychmiast i w cigu lat kumuluj si. Im czciej medytujesz, tym wicej dowiadujesz si o prawdziwej naturze swojej egzystencji. Im wicej czasu powicasz na medytacj, tym bardziej rozwijasz umiejtno spokojnej obserwacji kadego impulsu i intencji, kadej myli i doznania, wtedy, gdy powstaj one w twoim umyle. Twoja droga do wyzwolenia jest mierzona iloci przemedytowanych godzin. A za kadym razem, kiedy ju masz dosy, moesz zatrzyma si. Nie ma nad tob kija poza twoim wasnym pragnieniem, by przekona si, jakie naprawd jest ycie, aby nada sens egzystencji wasnej oraz innych. Medytacja Vipassana jest eksperymentalna w swej naturze. Nie jest teoretyczna. Praktykujc medytacj stajemy si wraliwi na rzeczywiste doznanie ycia, na odczucia. Nie siedzisz i nie snujesz wzniosych i wysublimowanych myli o yciu, tylko yjesz. Medytacja Vipassana to przede wszystkim nauka jak y.

29

AstralDynamics.pl

ROZDZIA 4

Postawa

ostatnim stuleciu zachodnia nauka poczynia niezwyke odkrycie w dziedzinie fizyki. Jestemy czci wiata, ktry nas otacza. Sama czynno obserwacji wpywa na rzeczy, ktre obserwujemy. Rozwamy nastpujcy przykad. Elektron jest niezwykle may. Nie mona go zobaczy bez specjalnej aparatury, i od tej aparatury zaley, co obserwator zobaczy. Z jednej strony, jeli spojrzymy na elektron wydaje si on by czsteczk, malek tward kulk, ktra odbija si od tego co napotka i porusza si po liniach prostych. Z drugiej jednak strony elektron wydaje si przyjmowa posta niematerialnej fali, promieniuje i pulsuje. Elektron to raczej wydarzenie ni przedmiot. A obserwator uczestniczy w tym wydarzeniu dziki samemu procesowi obserwacji. Tego typu interakcji nie da si unikn w aden sposb. Wschodnia nauka ju od dawna o tym wie. Umys skada si z serii wydarze a obserwator uczestniczy w tych zdarzeniach za kadym razem, kiedy spoglda w gb. Medytacja to obserwacja, ktra oznacza jednoczesny udzia. To, na co patrzysz, reaguje na proces obserwacji. Patrzysz na siebie, a to, co widzisz, zaley od tego, jak patrzysz. Tak wic proces medytacji jest niezwykle subtelny, a rezultat cakowicie zaley od stanu umysu medytujcego. Ponisze zasady maj wielkie znaczenie dla sukcesu w praktyce. Wikszo z nich ju zostaa uprzednio przedstawiona. Tutaj zbieramy je wszystkie jako zbir zasad, ktrych naley przestrzega. 1. Niczego nie oczekuj: po prostu sied i obserwuj, co si dzieje. Potraktuj to jak eksperyment. Zainteresuj si aktywnie samym testem. Ale nie pozwl, by twoje oczekiwania wzgldem rezultatw rozproszyy ci. Jeli ju o tym mowa, nie oczekuj jakichkolwiek wynikw. Pozwl, by medytacja biega wasnym rytmem i torem. Pozwl, by medytacja nauczya ci tego, czego powiniene si nauczy. wiadomo medytacyjna dy do postrzegania rzeczywistoci dokadnie takiej, jak ona jest. Bez wzgldu na to czy to jest zgodne z naszymi oczekiwaniami, czy nie, konieczne jest bymy na chwil porzucili wstpne zaoenia i wyobraenia. Na jaki czas musimy odoy nasze wyobraenia, opinie i interpretacje na grn pk. W przeciwnym przypadku bd nam one przeszkadza.

30

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach 2. Nie napinaj si: nie przyspieszaj niczego, ani nie staraj si za bardzo. Medytacja nie jest agresywna. Nie mona niczego gwatownie robi na si. Dziaaj systematycznie i bez napicia. 3. Nie spiesz si: nie ma popiechu, dziaaj powoli. Naley usadowi si na poduszce i siedzie jakby miao si cay dzie wolny. Wszystko co cenne, wymaga czasu. Cierpliwo, cierpliwo, cierpliwo. 4. Niczego nie trzymaj si kurczowo i niczego nie odrzucaj: niech si dzieje, co si dzieje, przystosuj si do tego, cokolwiek by to byo. Jeli pojawi si pozytywne wyobraenia, to dobrze. Jeli pojawi si negatywne wyobraenia, to te dobrze. Potraktuj je wszystkie rwno i cokolwiek si zdarzy przyjmij to ze spokojem. Nie walcz z tym, czego dowiadczasz, po prostu obserwuj to uwanie. 5. Odpu sobie: naucz si pync z nurtem zachodzcych zmian. Rozlunij si i zrelaksuj. 6. Zaakceptuj wszystko, co si pojawi: zaakceptuj swoje uczucia, nawet te, ktrych wolaby nie mie. Zaakceptuj swoje dowiadczenia, nawet te, ktrych nienawidzisz. Nie potpiaj si za to, e masz wady i saboci. Naucz si postrzega wszystkie zjawiska zachodzce w twoim umyle jako absolutnie naturalne i zrozumiae. Sprbuj wyrobi w sobie nieustajc, bezstronn akceptacj wobec wszystkiego, czego dowiadczasz. 7. Bd dla siebie agodny: bd dla siebie miy. By moe nie jeste ideaem, ale jeste wszystkim, z czym bdziesz pracowa. Proces stawania si tym, kim bdziesz, zaczyna si od cakowitej samoakceptacji. 8. Obserwuj siebie: kwestionuj wszystko. Niczego nie przesdzaj z gry. Nie wierz w co tylko dlatego, e brzmi to mdrze i pobonie, bo powiedzia to kto, kto jest wity. Sam si przekonaj. To nie znaczy, e masz by cyniczny, zuchway lub odnosi si do innych z lekcewaeniem. To znaczy, e powiniene opiera si na wasnym dowiadczeniu. Poddaj wszystkie stwierdzenia testowi wasnych dowiadcze i pozwl, by rezultaty doprowadziy ci do prawdy. Medytacja wgldu rozwija si z wewntrznej tsknoty do tego, aby uwiadomi sobie, co jest prawdziwe i uzyska wgld w prawdziw struktur egzystencji, ktry przyniesie wyzwolenie. Ca praktyka opiera si na pragnieniu, eby pozna prawd. Bez niego praktyka jest powierzchowna. 9. Potraktuj problemy jak wyzwania: potraktuj negatywne dowiadczenia jak okazj, by si czego nauczy i rozwin. Nie uciekaj od nich, nie potpiaj siebie ani nie cierp w milczeniu. Masz problem? wietnie. To woda na twj myn. Ciesz si, zagb si w nim i badaj go.

31

AstralDynamics.pl

Postawa 10. Nie rozmylaj: nie musisz wszystkiego rozumie. Dyskursywne mylenie nie uwolni ci z puapki. W medytacji umys oczyszcza si w naturalny sposb poprzez uwano, poprzez sam uwag, bez sw. Nawyk roztrzsania problemw nie jest konieczny, by pozby si rzeczy, ktre ci zniewalaj. Wszystko czego trzeba, to czysta, pozarozumowa percepcja czym s i jak dziaaj. Samo to wystarczy, by si ich pozby. Pojcia i rozumowanie s tylko zawad. Nie myl. Obserwuj. 11. Nie zastanawiaj si nad kontrastami: ludzie s rni, lecz roztrzsanie tych rnic to niebezpieczna rzecz. Jeli nie bdziemy ostroni, doprowadzi nas to wprost do egoizmu. Tok zwykego ludzkiego rozumowania peen jest chciwoci, zazdroci i dumy. Mczyzna, ktry widzi innego mczyzn na ulicy, moe natychmiast pomyle: "Wyglda lepiej ode mnie." Od razu pojawia si zawi lub wstyd. Dziewczyna, ktra widzi inn dziewczyn moe pomyle: "Jestem adniejsza od niej." Od razu pojawia si duma. Takie porwnywanie to nawyk mentalny, ktry prowadzi bezporednio do takich czy innych, negatywnych odczu: chciwoci, zawici, dumy, zazdroci i nienawici. To negatywny nawyk mentalny, lecz tak wanie robimy cay czas. Porwnujemy si z innymi, jeli chodzi o: wygld, sukces, osignicia, bogactwo, stan posiadania, iloraz inteligencji, a wszystko to prowadzi do tego samego miejsca - wyobcowania, barier pomidzy ludmi, negatywnych uczu. Zadaniem medytujcego jest pozbycie si tego negatywnego nawyku poprzez dokadne zbadanie go, a nastpnie zastpienie go innym nawykiem. Zamiast skupia si na rnicach pomidzy sob a innymi, medytujcy skupia si na podobiestwach. Ogniskuje sw uwag na tych czynnikach, ktre s uniwersalne dla wszystkich yjcych istot, na rzeczach, ktre zbli go do innych. Dziki temu, porwnania, jeli ju w ogle si pojawi, prowadz raczej do poczucia wsplnoty, a nie do poczucia wyobcowania. Oddychanie to uniwersalny proces. Wszystkie krgowce oddychaj generalnie w ten sam sposb. Wszystkie yjce istoty, w taki czy inny sposb, wymieniaj gaz z otoczeniem. To jeden z powodw, dla ktrych podczas medytacji koncentrujemy si wanie na oddechu. Zaleca si, by medytujcy bada proces wasnego oddechu, co pozwoli mu na zrozumienie jego pierwotnego, odwiecznego zwizku z reszt ycia. To nie znaczy, e przymykamy oczy na wszystkie rnice wok nas. Rnice istniej. Oznacza to po prostu, e przestajemy podkrela rnice a zaczynamy akcentowa elementy uniwersalne. Zalecana jest nastpujca procedura: Kiedy medytujcy spostrzee jakikolwiek obiekt, nie powinien rozmyla o nim w zwyky, egoistyczny sposb. Powinien raczej obserwowa proces percepcji sam w sobie. Powinien obserwowa pojawiajce si uczucia i bdce ich skutkiem czynnoci umysu. Powinien zaobserwowa zmiany, ktre w wyniku tego zachodz w jego wiadomoci. Obserwujc te zjawiska, medytujcy musi by wiadom tego, e to co widzi, jest uniwersalne. To pocztkowe doznanie wywoa przyjemne, nieprzyjemne lub neutralne uczucia. To powszechne zjawisko. Podobnie jak w jego umyle, zachodzi ono take w umysach innych osb i powinien on wyranie sobie zdawa z tego spraw. Na te odczucia moe zareagowa w rny sposb. Moe odczuwa chciwo, podanie lub zazdro. Moe odczuwa lk,

32

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach niepokj, nud lub martwi si. Takie reakcje s powszechne. Po prostu zauwaa je i nastpnie uoglnia. Powinien zdawa sobie spraw z tego, e takie reakcje s zwykymi ludzkimi reakcjami i kady moe ich dowiadczy. Na pocztku taki typ praktyki moe wydawa si sztuczny i wymuszony, lecz jest nie mniej naturalny ni to, co robimy zazwyczaj. Jest po prostu nowy. W miar jak bdziemy praktykowa, ten zwyczaj zastpi zwyky nawyk egoistycznego porwnywania, a na dusz met okae si on o wiele bardziej naturalny. Dziki temu mamy w sobie duo zrozumienia. Saboci i wady innych ju nas nie denerwuj. Zmierzamy w kierunku harmonii z caym yciem.

33

AstralDynamics.pl

ROZDZIA 5

Praktyka

ho tematw medytacji jest wiele, zdecydowanie zalecamy, by zacz od cakowitego skupienia uwagi na oddechu, po to by wej w stan niezbyt gbokiej koncentracji. Pamitaj, to nie jest praktyka techniki koncentracji. Praktykujesz uwano, do ktrej potrzebna jest ci tylko czciowa, niezbyt gboka koncentracja. Celem jest doskonalenie uwanoci, ktrej kulminacj jest wgld i mdro, by zrozumie prawd tak, jaka jest. Celem jest dokadne poznanie rzeczywistego mechanizmu wspdziaania ciaa i umysu. Celem jest pozbycie si psychicznych zadr, po to by uczyni swoje ycie prawdziwie spokojnym i szczliwym. Umysu nie mona oczyci, jeli nie bdziemy postrzega rzeczy takimi, jakie s. "Widzenie rzeczy takimi, jakie s" to wyraenie niejednoznaczne i niosce ze sob wiele treci. Wielu pocztkujcych medytujcych zastanawia si, co mamy na myli, poniewa kady, kto ma dobry wzrok, dostrzega jakie rzeczy s. Kiedy uywamy tego wyraenia w odniesieniu do wgldu uzyskanego dziki medytacji, to nie mamy na myli powierzchownego postrzegania przedmiotw za pomoc wzroku, lecz postrzeganie rzeczy z mdroci, takimi jakie s same w sobie. Postrzeganie z mdroci oznacza postrzeganie rzeczy w ramach wspdziaania ciaa i umysu, bez uprzedze lub przesdw majcych swe rdo w chciwoci, nienawici i zudzeniach. Zwykle kiedy obserwujemy wzajemne oddziaywanie ciaa i umysu, mamy tendencj do ukrywania lub ignorowania rzeczy dla nas nieprzyjemnych i kurczowego trzymania si rzeczy przyjemnych. Dzieje si tak, poniewa nasze umysy generalnie s pod wpywem naszych pragnie, alw i zudze. Nasze ego, ja lub pogldy staj na przeszkodzie i wpywaj na nasz osd. Kiedy uwanie obserwujemy odczucia cielesne, nie powinnimy myli ich z tym, co powstaje w umyle, poniewa odczucia fizyczne mog powsta w oderwaniu od umysu. Na przykad: siedzimy wygodnie. Po chwili moe pojawi si bl w plecach lub nogach. Nasz umys natychmiast dowiadcza tego dyskomfortu i tworzy wiele myli dotyczcych tego uczucia. W tym momencie, nie mylc uczu z wytworami umysu, powinnimy odizolowa uczucie samo w sobie i obserwowa je uwanie. Odczucie to jeden z siedmiu uniwersalnych czynnikw mentalnych. Pozostaych sze to: kontakt, percepcja, wytwory umysu, koncentracja, sia yciowa oraz wiadomo.

34

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach Kiedy indziej z kolei moemy dowiadcza emocji takich jak: rozlaenie, strach lub podanie. Powinnimy obserwowa doznanie dokadnie takim, jakim jest, starajc si nie myli go z niczym innym. Kiedy nasz form, emocje, spostrzeenia, wytwory umysu i wiadomo wrzucamy do jednego worka i prbujemy je traktowa jak uczucie, tracimy orientacj, poniewa nie zobaczymy rda uczucia. Jeli po prostu zastanawiamy si nad samym uczuciem, ignorujc inne czynniki mentalne, zrozumienie/zrealizowanie prawdy staje si bardzo trudne. Chcemy uzyska wgld w dowiadczenie nietrwaoci, aby przezwyciy zo i uraz; nasza gbsza wiedza dotyczca braku szczcia przewysza nasz chciwo, ktra jest przyczyn braku szczcia; nasze osignicie bezinteresownoci przewysza ignorancj powsta w zwizku z pojciem jani i wasnej osoby. Najpierw powinnimy przyjrze si ciau i umysowi osobno. Kiedy ju zrozumiemy kade z nich z osobna, powinnimy zobaczy ich zasadnicz, wzajemn wspzaleno. Kiedy nasz wgld staje si wyrany, stajemy si coraz bardziej wiadomi faktu, e czci skadowe wsppracuj ze sob. adna nie moe istnie bez pozostaych. Moemy przekona si o rzeczywistym znaczeniu synnej metafory o lepcu, ktry moe chodzi, i kalece, ktry widzi. aden z nich sam nie moe wiele osign. Ale jeli lepiec wemie na plecy osob kalek, wsplnie z atwoci mog podrowa i osiga swoje cele. Podobnie ciao, samo nic nie moe zdziaa. Jest jak koda, niezdolne do ruchu lub dziaania, moe jedynie podda si nietrwaoci, rozkadowi, mierci. Sam umys nic nie moe osign bez ciaa. Kiedy uwanie obserwujemy zarwno ciao, jak i umys, widzimy ilu wspaniaych rzeczy mog one wsplnie dokona. Jeli tylko siedzimy bez ruchu, moemy osign pewien stopie uwanoci. Wyjazd w odosobnione miejsce i spdzenie kilku dni lub miesicy na obserwowaniu wasnych uczu, dozna, spostrzee, niezliczonych myli i rnych stanw wiadomoci moe w kocu przynie nam spokj i ukojenie. Zwykle nie mamy tyle czasu, by medytowa nieprzerwanie, siedzc w jednym miejscu. Wobec tego powinnimy znale sposb na to, by by uwanym w yciu codziennym, po to bymy mogli radzi sobie z codziennymi, nieprzewidywalnymi okolicznociami. Nie wiemy co przyniesie kady nowy dzie. Jest wiele przyczyn i okolicznoci zachodzcych wydarze, poniewa wiat, w ktrym yjemy, jest nieprzewidywalny i peen uwarunkowa. Uwano to nasza apteczka pierwszej pomocy, bdca zawsze pod rk. Jeli w sytuacji, w ktrej czujemy oburzenie, uwanie zbadamy wasny umys, to odkryjemy wiele gorzkich prawd. To znaczy odkryjemy, e jestemy samolubni; jestemy egocentryczni; jestemy przywizani do naszego ego; kurczowo trzymamy si naszych pogldw; uwaamy, e mamy racj, a wszyscy inni si myl; jestemy peni przesdw; uprzedze; a u podstaw tego tkwi brak mioci do siebie. To odkrycie, cho gorzkie, jest bardzo wzbogacajce. A na dusz met odkrycie to uwalnia nas od cierpienia majcego gbokie, psychologiczne i duchowe korzenie. Uwano to praktyka stuprocentowej szczeroci wobec siebie samego. Kiedy obserwujemy wasny umys i ciao, zaczynamy zdawa sobie spraw z rnych nieprzyjemnych dla nas rzeczy. Poniewa nie podobaj si nam one, prbujemy je odrzuci. Co nam si nie podoba? Nie lubimy oddala si od tych, ktrych kochamy, lub y z tymi, ktrych nie kochamy.

35

AstralDynamics.pl

Praktyka Lubimy bd nie lubimy nie tylko ludzi, miejsc i przedmiotw, lecz rwnie opinii, poj, wierze i decyzji. Nie lubimy tego, co w naturalny sposb dzieje si z nami. Na przykad nie lubimy starzenia si, choroby, saboci lub przyznawania si do wieku, poniewa jest w nas silne denie do tego, by dobrze wyglda. Nie lubimy, kiedy kto wytyka nam bdy, bo jestemy z siebie dumni. Nie lubimy, kiedy kto jest mdrzejszy od nas, bowiem mamy zudzenia na wasny temat. To tylko nieliczne przykady naszego osobistego dowiadczenia chciwoci, nienawici i ignorancji. Kiedy chciwo, nienawi i ignorancja ujawniaj si w naszym codziennym yciu, uywamy naszej uwanoci, aby je wytropi i zrozumie ich korzenie. Korzenie kadego z tych stanw umysu tkwi w nas. Jeli np. nie ma w nas korzeni nienawici, to nikt nie jest w stanie nas rozgniewa, bowiem to wanie korzenie gniewu wywouj nasz reakcj na czyje sowa, dziaanie lub zachowanie. Jeli jestemy uwani, uyjemy naszej mdroci do tego, by starannie zbada wasny umys. Jeli nie ma w nas nienawici, nie bdziemy mie nic przeciwko temu, e kto wytyka nam wady. Bdziemy raczej wdziczni osobie, ktra zwraca nam uwag na nasze wady. Musimy mie w sobie niezwyk mdro i uwano, by podzikowa osobie, ktra wyjania nam nasze bdy, tak abymy kroczyli ciek, ktra poprowadzi nas do udoskonalania siebie. W kadym z nas jest co, czego nie rozumiemy. Inna osoba jest lustrem, w ktrym nasza mdro pozwala nam dostrzec wasne bdy. Osob, ktra wytyka nam nasze niedoskonaoci powinnimy traktowa jak kogo, kto wydobywa ukryty w nas skarb, z istnienia ktrego nie zdawalimy sobie sprawy. Tylko kiedy znamy wasne saboci, moemy pracowa nad sob, by stawa si lepszymi. Doskonalenie si to najpewniejsza droga do perfekcji, ktra jest celem naszego ycia. Tylko poprzez przezwycienie wasnych saboci moemy kultywowa w sobie szlachetne cechy ukryte gboko w naszej podwiadomoci. Zanim zmierzymy si z naszymi wadami, by pokona je, powinnimy wiedzie, jakie one s. Jeli jestemy chorzy, musimy odkry przyczyn naszej choroby. Dopiero wtedy moemy zacz leczenie. Jeli udajemy, e nie jestemy chorzy, cho cierpimy, nigdy nie wyzdrowiejemy. Podobnie, jeli wydaje nam si, e nie mamy wad, to nigdy nie oczycimy naszej duchowej cieki. Jeli jestemy lepi na wasne wady, potrzebujemy kogo, kto nam je wytknie. Kiedy kto nam wytyka nasze bdy, powinnimy mu by wdziczni, tak jak czcigodny Sariputta, ktry powiedzia: "Nawet jeli siedmioletni nowicjusz pokae mi moje bdy, przyjm to z najwyszym szacunkiem dla niego." Czcigodny Sariputta by Arahantem (Arahant - wity mdrzec, ktry osign wyzwolenie poprzez oczyszczenie si z wszelkich negatywnoci i pragnie) w stu procentach wiadomym i nie mia adnych wad. Lecz poniewa nie byo w nim pychy, potrafi zachowa si tak jak powyej. Cho nie jestemy Arahantami, powinnimy stara si naladowa go, poniewa naszym celem w yciu jest osignicie tego, co i on osign. Oczywicie osoba, ktra wytyka nam bdy, moe sama nie by od nich wolna, lecz by moe widzi nasze problemy, tak jak my widzimy jej problemy, ktrych ona z kolei nie widzi, dopki my jej o nich nie powiemy.

36

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach Zarwno mwienie o czyich wadach, jak i reagowanie na takie uwagi, powinno by taktowne. Kto, kto wytyka wady bez kultury, uywajc nieprzyjemnych i szorstkich sw, moe uczyni wicej szkody ni poytku zarwno sobie, jak i osobie, ktrej bdy wytyka. Kto, kto mwi ze zoci i uraz nie moe by uwany i nie jest w stanie jasno si wyraa. Kto, kogo szorstkie sowa rani, moe przesta uwaa i nie sysze tego, co naprawd mwi druga osoba. Powinnimy zarwno mwi, jak i sucha z uwag, aby odnie korzy zarwno z mwienia, jak i ze suchania. Kiedy suchamy i mwimy z uwag, nasz umys wolny jest od chciwoci, samolubstwa, nienawici i zudze. Oto Nasz Cel. Kiedy medytujemy, wszyscy musimy obra sobie jaki cel, bowiem jeli go nie mamy, bdziemy bdzi po omacku w ciemnoci, lepo podajc za czyimi wskazwkami dotyczcymi medytacji. Cokolwiek robimy wiadomie i z chci, musi to by celowe. Celem osoby praktykujcej medytacj Vipassana nie jest ciganie si z innymi o to, kto pierwszy uzyska owiecenie lub by mie wiksz wadz albo by odnie wicej korzyci ni inni, poniewa praktykujcy uwano nie rywalizuj ze sob. Naszym celem jest osignicie doskonaoci dotyczcej szlachetnych i podanych cech ukrytych w naszej podwiadomoci. Na ten cel skada si pi elementw: oczyszczenie umysu, przezwycienie smutku i rozpaczy, przezwycienie blu i alu, wydeptanie waciwej cieki prowadzcej do osignicia wiecznego spokoju oraz szczcia dziki podaniu t ciek. Majc w pamici ten 5-elementowy cel, moemy kroczy do przodu z nadziej i pewnoci, e go osigniemy.

Praktyka

Kiedy ju usidziesz, nie zmieniaj pozycji a upynie czas, ktry wyznaczye sobie na pocztku. Przypumy, e zmienisz pozycj, poniewa jest niewygodna i przyjmujesz inn pozycj. Po chwili rwnie ta nowa pozycja staje si niewygodna. Wtedy chcesz ponownie zmieni j, lecz rwnie i ona po chwili bdzie niewygodna. Tak wic przez cay czas, kiedy siedzisz na poduszce medytacyjnej, bdziesz wierci si, rusza, zmienia pozycje i by moe nie osigniesz stanu gbokiej i odpowiedniej koncentracji. Dlatego te nie zmieniaj pozycji, ktr wybrae na pocztku, bez wzgldu na to, jak bardzo byaby bolesna. Aby unikn zmiany pozycji okrel od razu na pocztku, jak dugo bdziesz medytowa. Jeli nigdy wczeniej nie medytowae, sied bez ruchu najwyej 20 minut. W miar praktyki moesz wyduy czas siedzenia. Dugo siedzenia zaley od tego, jak duo czasu masz na praktyk oraz od tego, jak dugo moesz siedzie, nie odczuwajc przeszywajcego blu. Nie powinnimy wyznacza sobie jakiego okresu czasu na osignicie celu, poniewa nasze osignicia zale od tego, jakie postpy czynimy w praktyce w oparciu o zrozumienie i rozwj naszych przymiotw duchowych. Musimy wytrwale i uwanie pracowa, by osign

37

AstralDynamics.pl

Praktyka cel, nie wyznaczajc sobie czasu, w jakim musimy go osign. Dotrzemy do celu, kiedy bdziemy gotowi. Wszystko, co musimy zrobi, to przygotowa si na jego osignicie. Kiedy bdziesz ju siedzia bez ruchu, zamknij oczy. Nasz umys przypomina filiank z mtn wod. Im duej jej nie poruszamy, tym wicej muu si osadzi, a woda stanie si przeroczysta. Podobnie, jeli pozostaniesz w ciszy i bezruchu, niepodzielnie skupiajc caa uwag na przedmiocie medytacji, twj umys uspokoi si i zacznie dowiadcza bogoci. Aby przygotowa si na to osignicie, powinnimy koncentrowa umys na chwili obecnej. Chwila obecna zmienia si tak szybko, e przypadkowy obserwator wydaje si w ogle nie dostrzega jej istnienia. W kadej chwili co si dzieje i adna nie umyka bez zwrcenia uwagi na to, co si w niej dzieje. Wobec tego moment, na ktrym prbujemy cakowicie skupi uwag, to chwila obecna. Umys przechodzi przez seri wydarze, podobnie jak seria przeroczy przechodzi przez projektor. Niektre z tych przeroczy pochodz z przeszoci, a inne s naszymi wyobraeniami rzeczy, ktre zamierzamy robi w przyszoci. Umysowi trudno si skupi bez obiektu. Wobec tego musimy da umysowi obiekt, ktry zawsze i wszdzie bdzie pod rk. Czym takim jest oddech. Umys nie musi bardzo si wysila, by odnale oddech, bowiem oddech w kadej chwili wpywa i wypywa przez nasze nozdrza. Kiedy praktykujemy uwano w kadym momencie, umys z atwoci skupia si na oddechu, poniewa oddech jest bardziej wyrany i trway ni jakikolwiek inny obiekt. Kiedy ju usidziesz w sposb opisany powyej i podzielisz si yczliwoci ze wszystkimi, we trzy gbokie oddechy. Kiedy tak zrobisz, zacznij oddycha normalnie, pozwalajc, by oddech wpywa i wypywa swobodnie, bez wysiku i zacznij koncentrowa si na brzegu nozdrzy. Po prostu zwr uwag na wdech i wydech. Midzy wdechem a wydechem, jest krtka przerwa. Zwr na ni uwag, jak rwnie na moment, kiedy zaczyna si wydech. Kiedy skoczy si wydech, jest kolejna krtka przerwa, zanim zacznie si wdech. Zwr uwag rwnie i na t krtk przerw. Oznacza to, e w trakcie oddechu nastpuj dwie przerwy - jedna pod koniec wdechu, druga pod koniec wydechu. Obydwie s tak krtkie, e by moe nie zdajesz sobie z nich sprawy. Lecz jeli jeste uwany, zauwaysz je. Nie prbuj niczego ubiera w sowa ani obejmowa rozumem. Po prostu zauwaaj wdech i wydech bez mwienia sobie "robi wdech" lub "robi wydech". Kiedy skupisz uwag na oddechu, ignoruj pojawiajce si myli, wspomnienia, dwiki, zapachy, smaki itd., i skoncentruj uwag wycznie na oddechu, na niczym innym. Na pocztku zarwno wdechy, jak i wydechy s krtkie, poniewa ani ciao, ani umys nie s spokojne i zrelaksowane. Zwr uwag na odczucie krtkiego wdechu i krtkiego wydechu, kiedy maj miejsce, nie mwic sobie "krtki wdech" lub "krtki wydech". Kiedy tak obserwujesz odczucie krtkiego wdechu i krtkiego wydechu, twoje ciao i umys staj si stosunkowo spokojne. Wtedy oddech wydua si. Zwr uwag na to odczucie, nie mwic sobie "dugi oddech". Nastpnie obserwuj cay proces oddychania od pocztku do koca. W

38

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach konsekwencji oddech stanie si subtelny, a ciao i umys spokojniejsze ni uprzednio. Zaobserwuj uczucie spokoju zwizane z oddechem.

Co robi kiedy rozpraszamy si?

Pomimo ustawicznych wysikw, by skupi si na oddechu, umys moe rozproszy si. Moe powrci do przeszych wydarze i nagle zorientujesz si, e wspominasz miejsca, ktre odwiedzie; ludzi, ktrych poznae; przyjaci, ktrych dugo nie widziae; ksik, ktr czytae dawno temu; smak wczorajszego posiku itd. Kiedy tylko zauwaysz, e twj umys nie jest skupiony na oddechu, przywr go z uwanoci do teraniejszoci i tam zatrzymaj. Jednake za kilka chwil znowu moesz zacz myle o rachunkach do zapacenia, o telefonie, o licie do napisania, o praniu, ktre trzeba zanie do pralni, o zakupach, o przyjciu, o planach na nastpne wakacje itd. Kiedy tylko zauwaysz, e rozproszye si, skup si. Poniej znajduje si kilka sugestii pomocnych w uzyskaniu koncentracji koniecznej do praktykowania uwanoci.

1. Liczenie
W podobnej sytuacji pomocne jest liczenie. Celem liczenia jest po prostu skupienie si na oddechu. Kiedy umys skupi si na oddechu, zaprzesta liczenia. To sposb na osignicie koncentracji. Jest wiele sposobw liczenia. Kady z poniej podanych odnosi si do liczenia w mylach. Nie licz na gos. Oto niektre sposoby liczenia: a) Podczas wdechu licz: "jeden, jeden, jeden, jeden...", a puca napeni si powietrzem. Podczas wydechu licz: "dwa, dwa, dwa, dwa...", a w pucach nie bdzie powietrza. Nastpnie podczas nastpnego wdechu licz: "trzy, trzy, trzy, trzy...", a puca znw napeni si powietrzem, a podczas wydechu licz: "cztery, cztery, cztery, cztery...", a w pucach nie bdzie powietrza. Dolicz do dziesiciu i powtrz t procedur tyle razy, ile to bdzie konieczne, by umys by skupiony na oddechu. b) Druga metoda polega na szybkim liczeniu do dziesiciu. We wdech, liczc jednoczenie: "jeden, dwa, trzy, cztery, pi, sze, siedem, osiem, dziewi, dziesi", a nastpnie zrb wydech liczc jednoczenie: "jeden, dwa, trzy, cztery, pi, sze, siedem, osiem, dziewi, dziesi". Oznacza to, e podczas jednego wdechu powiniene policzy do dziesiciu i podczas jednego wydechu powiniene policzy do dziesiciu. Powtrz t procedur tyle razy, ile to konieczne, by skoncentrowa uwag na oddechu. c) Trzecia metoda polega na liczeniu do dziesiciu, ale narastajco. Tym razem policz: "jeden, dwa, trzy, cztery, pi" (tylko do piciu) przy wdechu, a potem policz: "jeden, dwa, trzy, cztery, pi, sze" (do szeciu) przy wydechu. Znowu policz: "jeden, dwa,

39

AstralDynamics.pl

Praktyka trzy, cztery, pi, sze, siedem" (tylko do siedmiu) przy wdechu. Nastpnie policz: "jeden, dwa, trzy, cztery, pi, sze, siedem, osiem" przy wydechu. Dolicz do dziewiciu przy wdechu i do dziesiciu przy wydechu. Powtrz te procedur tyle razy, ile to konieczne, by skupi umys na oddechu. d) Czwarta metoda polega na dugim oddechu. Kiedy puca s pene, w mylach liczymy "jeden" i wydychamy powietrze, a puca oprni si. Wtedy w mylach liczymy "dwa". Znowu bierzemy dugi wdech, liczymy "trzy" i wydychamy powietrze do koca, tak jak poprzednio. Kiedy w pucach nie ma ju powietrza, liczmy w mylach "cztery". W ten sposb naley liczy oddechy do dziesiciu, a potem liczy z powrotem do jednego. Nastpnie znw liczymy od jednego do dziesiciu i ponownie od dziesiciu do jednego. e) Pita metoda polega na poczeniu wdechu i wydechu. Kiedy w pucach nie ma powietrza, policz w mylach "jeden". Tym razem zarwno wdech, jak i wydech powinien by policzony na jeden. Znw we wdech, zrb wydech i w mylach policz "dwa". W ten sposb naley policzy tylko do piciu, a potem z powrotem od piciu do jednego. Powtarzaj t procedur dotd, a zaczniesz oddycha cicho i z lekkoci. Pamitaj, e nie chodzi o to, by przez cay czas liczy. Kiedy tylko umys skupi si na czubku nozdrzy, gdzie wdech czy si z wydechem, a oddech stanie si tak pynny i cichy, e nie bdzie mona odrni wdechu od wydechu, powiniene przesta liczy. Liczenie jest wykorzystywane tylko do tego, by wywiczy umys w koncentracji na jednej rzeczy.

2. czenie
Po wdechu zignoruj krtk przerw przed wydechem czc wdech i wydech tak, aby obydwa stay si jednym, nieprzerwanym oddechem.

3. Skupienie
Kiedy ju poczysz wdech z wydechem, skup umys na punkcie, gdzie wdech styka si z wydechem. Wdychaj i wydychaj jednym oddechem wpywajcym i wypywajcym z nozdrzy, dotykajcym i ocierajcym si o nie.

4. Skup umys tak, jak robi to stolarz

Stolarz rysuje prost lini na desce, ktr chce przeci. Nastpnie tnie desk pi wzdu linii, ktr narysowa. Nie patrzy na zbki piy tnce desk. Skupia raczej ca swoj uwag na linii, ktr narysowa, po to by rwno przeci desk. Podobnie i ty, skup uwag na punkcie, w ktrym czujesz oddech na brzegu nozdrzy.

5. Umys jak odwierny

40

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach Odwierny nie kontroluje osb wchodzcych do budynku. Obserwuje jedynie jak ludzie wchodz i wychodz przez drzwi. Podobnie, kiedy koncentrujesz si, nie powiniene kontrolowa swoich dozna. Po prostu zwr uwag na odczucia pojawiajce si na brzegu nozdrzy, zwizane z wdechem i wydechem. W miar praktyki ciao i umys nabieraj takiej lekkoci, e moesz czu si jakby unosi si w powietrzu lub na wodzie. Moesz nawet mie odczucie, jakby twoje ciao wystrzelio w niebo. Kiedy "szorstko" twojego oddechu zmniejszy si, pojawi si subtelny oddech. Ten bardzo subtelny oddech jest celem, do ktrego dy twj umys. To oznaka koncentracji. Znak-cel, ktry pojawi si na pocztku, zostanie zastpiony przez subtelniejszy znak-cel. Subtelno znaku porwna mona do dwiku dzwonu. Pocztkowo kiedy elazne serce uderza o czasz dzwonu syszysz mocny dwik. W miar jak dwik cichnie, staje si bardzo subtelny. Podobnie w oddechu, znak, ktry pocztkowo pojawia si, jest mao delikatny. W miar jak skupiasz si tylko na nim, znak staje si bardzo subtelny. Lecz wiadomo pozostaje cakowicie skupiona na brzegu nozdrzy. W miar jak znak si rozwija, inne obiekty medytacji staj si coraz wyraniejsze, lecz oddech staje si subtelniejszy. Z powodu tej subtelnoci moesz nie zauway oddechu. Nie czuj si rozczarowany, mylc, e stracie kontakt z oddechem lub e nic nie dzieje si w twojej praktyce medytacyjnej. Nie martw si. Bd uwany i zdeterminowany, by przywrci odczucie oddechu na brzegu nozdrzy. Wanie wtedy powiniene praktykowa z wikszym wigorem, jednoczenie utrzymujc w rwnowadze energi, wiar uwano, koncentracj i mdro.

Porwnanie do rolnika

Wyobramy sobie rolnika, ktry wykorzystuje woy do zaorania swojego pola ryowego. Kiedy w rodku dnia jest zmczony, wyprzga woy i odpoczywa w chodnym cieniu drzewa. Obudziwszy si nie znajduje swoich wow. Nie martwi si jednak, lecz idzie w kierunku wodopoju, gdzie zwierzta zbieraj si, by ugasi pragnienie w skwarze poudnia i tam znajduje swoje woy. Bez problemu przyprowadza je z powrotem, ponownie zaprzga do jarzma i zaczyna ora pole. Podobnie, kiedy robisz to wiczenie, twj oddech staje si tak delikatny i subtelny, e by moe w ogle go nie zauwaysz. Jeli tak si stanie, nie martw si. Oddech nie znikn. Jest tam gdzie by - na brzegu nozdrzy. We kilka szybkich oddechw i znowu go zauwaysz. Nastpnie cakowicie koncentruj si dalej na odczuciu powstajcym, kiedy oddech dotyka brzegu nozdrzy. Jeli skoncentrujesz si na brzegach nozdrzy, zauwaysz znak, e medytacja rozwija si. Bdzie to przyjemne odczucie. Rne osoby rnie to odczuwaj. Moe to by gwiazda lub koek zrobiony z twardzieli (twardziel, drewno twarde - wewntrzna, starsza strefa drewna zlokalizowana midzy rdzeniem a bielem, zoona wycznie z elementw martwych,

41

AstralDynamics.pl

Praktyka mechanicznych, a wic nie penica ju funkcji przewodzcych), duga ni, wianek z kwiatw, chmura dymu, pajczyna, warstwa chmur, kwiat lotosu, tarcza ksiyca lub soca. We wczeniejszej praktyce przedmiotem medytacji by wdech i wydech. Teraz znak jest trzecim obiektem medytacji. Kiedy skupisz umys na trzecim obiekcie, twj umys skoncentruje si w stopniu wystarczajcym do praktykowania medytacji wgldu. Znak ten jest wyranie odczuwalny na brzegu nozdrzy. Opanuj go w stopniu mistrzowskim i uzyskaj nad nim pen kontrol, tak aby zawsze by dostpny kiedy tego chcesz. Zjednocz umys ze znakiem dostpnym w chwili obecnej i pozwl, by umys pyn wraz z kadym nadchodzcym momentem. Kiedy cakowicie skoncentrujesz na nim uwag, przekonasz si, e znak zmienia si nieustannie. Niech twj umys dotrzymuje kroku zmieniajcym si chwilom. Zwr rwnie uwag na to, e twj umys moe koncentrowa si tylko na chwili obecnej. Taka jedno umysu z chwil obecn nazywana jest chwilow koncentracj (momentary concentration). Kiedy chwile mijaj jedna za drug, umys poda za nimi. Zmienia si z nimi, pojawia i znika z nimi, bez kurczowego chwytania si adnej z nich. Jeli sprbujemy zatrzyma umys w jednej z chwil, bdziemy sfrustrowani, poniewa umysu nie mona zatrzyma. Musi nada za tym, co dzieje si w nowym momencie. Jako e chwila teraniejsza zawsze jest obecna, to kada chwila moe by chwil koncentracji. Aby zjednoczy umys z chwil obecn, musimy znale co, co dzieje si w chwili obecnej. Jednake umys nie moe skoncentrowa si na kadej upywajcej chwili bez czciowej koncentracji. Kiedy ju osigniesz ten poziom koncentracji, moesz wykorzystywa go do skupienia uwagi na czymkolwiek czego dowiadczasz - wznoszeniu si i opadaniu brzucha, wznoszeniu si i opadaniu klatki piersiowej, pojawianiu si i znikaniu jakiegokolwiek uczucia, falowaniu oddechu, na mylach itd. Aby poczyni postpy w praktyce medytacji wgldu, potrzebny jest ten rodzaj chwilowej koncentracji. To wszystko czego potrzebujesz do praktykowania medytacji wgldu, poniewa kade twoje dowiadczenie trwa tylko chwil. Kiedy z tak skoncentrowanym umysem skupisz si na zmianach zachodzcych w ciele i umyle, zauwaysz, e twj oddech jest elementem fizycznym, a odczucie oddechu, wiadomo tego odczucia i wiadomo znaku s elementami mentalnymi. Kiedy je dostrzeesz, zobaczysz rwnie, e cay czas si zmieniaj. Poza odczuciem oddechu moesz mie rnego rodzaju doznania fizyczne w ciele. Obserwuj je w caym swoim ciele. Nie prbuj wywoywa adnego uczucia, ktre w naturalny sposb nie byoby obecne w jakiejkolwiek czci twojego ciaa. Zauwaaj rwnie pojawiajce si myli. Wszystko, co powiniene zauwaa w tych dowiadczeniach, umysowych czy fizycznych, to ich nietrwaa, niesatysfakcjonujca i bezinteresowna natura. W miar rozwoju uwanoci twoja niech do zmian, negatywny stosunek do nieprzyjemnych dowiadcze, pogo za przyjemnoci i pojcie jani, zostanie zastpione przez gbszy wgld w nietrwao, niezadowolenie i bezinteresowno. Ta znajomo rzeczywistoci dziki dowiadczeniu jej, pomaga Ci zachowa spokojniejsze, bardziej refleksyjne i dojrzalsze podejcie do wasnego ycia. Przekonasz si, e to, o czym kiedy mylae, e jest

42

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach trwae, zmienia si tak szybko, i nawet twj umys nie nada za tymi zmianami. Jednak dostrzeesz wiele z nich. Dostrzeesz subtelno nietrwaoci oraz subtelno bezinteresownoci. Ten wgld wskae ci drog do spokoju i szczcia oraz da ci mdro, potrzebn by radzi sobie z codziennymi problemami w yciu. Kiedy umys zjednoczy si z nieustajcym nurtem oddechu, w naturalny sposb bdziemy mogli skoncentrowa si na chwili obecnej. Zauwaymy odczucie, jakie pojawia si, kiedy oddech czy si z brzegiem nozdrzy. Kiedy element ziemi w powietrzu, ktre wdychamy i wydychamy, czy si z elementem ziemi naszych nozdrzy, umys odczuwa jak powietrze wpywa i wypywa. W wyniku kontaktu z elementem ognia, powstaym na skutek oddychania, w nozdrzach lub innych czciach ciaa pojawia si uczucie ciepa. Odczucie nietrwaoci oddechu pojawia si, kiedy element ziemski oddechu dotyka nozdrzy. Cho element wody obecny jest w oddechu, umys nie czuje go. Odczuwamy rwnie kurczenie i rozszerzanie si puc, brzucha i podbrzusza, kiedy wiee powietrze jest pompowane i wypompowywane z puc. Rozszerzanie si i kurczenie brzucha, podbrzusza i klatki piersiowej jest czci uniwersalnego rytmu. Wszystko we Wszechwiecie rozszerza si i kurczy rytmicznie podobnie jak nasz oddech i ciao. Wszystko unosi si i opada. Jednake my gwnie zajmiemy si wznoszeniem si i opadaniem oddechu oraz elementami ciaa i umysu. Wraz z wdechem dowiadczamy odrobiny spokoju. Ta odrobina spokoju wolnego od napicia przeradza si w napicie, jeli w cigu kilku chwil nie nastpi wydech. Kiedy robimy wydech napicie uwalnia si. Po wydechu odczuwamy napicie, jeli zbyt dugo czekamy na ponowny wdech. Oznacza to, e za kadym razem, kiedy nasze puca s pene, musimy zrobi wydech, a kiedy s puste, musimy zrobi wdech. Kiedy robimy wdech, dowiadczamy odrobiny spokoju, kiedy robimy wydech, dowiadczamy odrobiny spokoju. Pragniemy spokoju i uwolnienia napicia, nie lubimy napicia i uczucia, ktre pojawia si, kiedy brakuje nam oddechu. Chcielibymy, aby spokj pozosta na duej, a napicie znikno szybciej ni zwykle. Lecz ani napicie nie odejdzie tak szybko, jak bymy sobie yczyli, ani spokj nie zostanie tak dugo, jakbymy pragnli. Wobec tego znw odczuwamy zaniepokojenie i irytacj, bowiem pragniemy, by spokj wrci na duej, a napicie szybko odeszo i nigdy nie wrcio. Na tym przykadzie widzimy, jak najmniejsze nawet pragnienie staoci w niestaej sytuacji powoduje bl i nieszczcie. Poniewa nie moemy kontrolowa tej sytuacji, ogarnie nas jeszcze wiksze rozczarowanie. Jednake jeli obserwujemy oddech, nie starajc si osign spokoju i nie irytujc si z powodu napicia powstaego na skutek wdychania i wydychania, lecz dowiadczamy wycznie nietrwaoci, braku satysfakcji i bezinteresownoci naszego oddechu, nasz umys staje si wyciszony i spokojny. Rwnie twj umys nie jest w stanie przez cay czas obserwowa odczu zwizanych z oddechem. Zwraca si ku dwikom, wspomnieniom, emocjom, doznaniom, wiadomoci,

43

AstralDynamics.pl

Praktyka jak i tworom mentalnym. Kiedy dowiadczamy tych stanw, powinnimy zapomnie o oddechu i natychmiast skupi si na nich - po jednym, nie wszystkie na raz. Kiedy znikn, pozwalamy, by umys powrci do oddechu, ktry jest fundamentem domu, do ktrego umys powraca z krtkiej lub dugiej podry do rnych stanw umysu i ciaa. Musimy pamita, e wszystkie te umysowe podre odbywaj si w samym umyle. Za kadym razem, kiedy umys powraca do oddechu, ma coraz gbszy wgld w nietrwao, niezadowolenie oraz bezinteresowno. Dziki obiektywnej i bezstronnej obserwacji tych zdarze umys uzyskuje gbszy wgld. Uzyskuje on wgld w fakt, e to ciao, te uczucia, rone stany wiadomoci i liczne twory mentalne maj suy tylko temu, by uzyska gbszy wgld w rzeczywisto wspdziaania ciaa i umysu.

44

AstralDynamics.pl

ROZDZIA 6

Co robi z ciaem

edytacja praktykowana jest ju od kilku tysicy lat. To do duo czasu na eksperymentowanie, a procedura zostaa bardzo starannie udoskonalona. Praktyka buddyjska zawsze uznawaa, e ciao i umys s ze sob cile powizane, a jedno wpywa na drugie. W zwizku z tym zaleca si pewne praktyki fizyczne, ktre ogromnie wspomagaj proces doskonalenia si. Naley si do nich stosowa. Pamitaj jednak, e te postawy s jedynie pomoc w praktyce. Nie pomyl ich z praktyk. Medytacja nie oznacza siedzenia w pozycji lotosu. To czynno umysu. Mona j praktykowa, gdzie si chce. Lecz postawy te pomog ci w opanowaniu tej czynnoci, przyspiesz rozwj i postpy. Wykorzystaj je.

Oglne zasady
Stosowanie tych pozycji ma 3 cele. Po pierwsze, zapewniaj one poczucie stabilnoci ciaa. Dziki temu nie musisz si martwi o rzeczy takie jak utrzymanie rwnowagi czy napicie mini, a w konsekwencji moesz skoncentrowa si na przedmiocie medytacji. Po drugie, sprzyjaj one zachowaniu bezruchu ciaa, ktry znajduje swoje odbicie w bezruchu umysu. To wywouje stan stabilnej i spokojnej koncentracji. Po trzecie, pozwalaj ci siedzie przez duszy okres czasu i nie podda si trzem gwnym wrogom medytujcego: blowi, napiciu fizycznemu oraz snowi. Najwaniejsze jest, by siedzie z prostym krgosupem. Krgosup powinien by wyprostowany, a krgi uoone jak monety jedna na drugiej. Gowa powinna znajdowa si w jednej linii z reszt krgosupa. Naley pamita o rozlunieniu; adnej sztywnoci. Nie jeste oowianym onierzykiem, nie stoi nad tob aden sierant. Utrzymywaniu prostej postawy nie powinno towarzyszy napicie mini. Sied z lekkoci i atwoci. Krgosup powinien by jak prne, mode drzewo wyrastajce z mikkiej gleby. A reszta ciaa po prostu wisi na nim luno. Bdziesz musia nieco poeksperymentowa. Zwykle chodzimy, siedzimy lub rozmawiamy w sztywnych, powcigliwych pozach, a kiedy odpoczywamy - leymy rozwaleni. Tu nie chodzi ani o jedno, ani o drugie. To s tylko nawyki kulturowe i mona si ich oduczy. Twoim celem jest uzyskanie takiej postawy, w ktrej bdziesz mg przesiedzie ca medytacj w bezruchu. Na pocztku bdziesz prawdopodobnie czu si nieswojo, siedzc z wyprostowanym krgosupem. Ale przyzwyczaisz si do tego. Wymaga to praktyki, a prosta postawa jest niezwykle wana. W

45

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach fizjologii jest to pozycja znana jako pozycja pobudzajca, za ktr idzie pobudzenie umysowe. Jeli si garbisz, wywoujesz tym senno. Rwnie wane jest, na czym siedzisz. Bdziesz potrzebowa krzesa lub poduszki, w zalenoci od tego, jak postaw wybierzesz. Poduszka lub miejsce do siedzenia powinny by starannie dobrane pod wzgldem twardoci. Zbyt mikkie mog spowodowa, e zaniesz. Zbyt twarde spowoduj bl.

Ubranie
Ubranie do medytacji powinno by lune i mikkie. Jeli blokuje krenie lub uciska nerwy, to odczujemy bl oraz/lub drtwienie, ktre zwykle opisujemy jako "cierpnicie". Jeli nosisz pasek, rozepnij go. Nie ubieraj obcisych lub grubych spodni. Dla kobiet wskazane s dugie spdnice. Kademu mona poleci lune spodnie z cienkiego lub elastycznego materiau. W Azji tradycyjnie nosi si mikkie, lejce si ubiory. Jest wiele stylw, takich jak np. sarongi lub kimona. Zdejmij buty, a jeli nosisz obcise lub grube rajstopy, take je zdejmij.

Tradycyjne postawy
Jeli siedzisz na pododze, w tradycyjnym stylu azjatyckim, bdziesz potrzebowa poduszki, aby siedzie z prostym krgosupem. Wybierz tak, ktra bdzie niezbyt mikka i po ciniciu gruba na przynajmniej 8 cm. Usid na brzegu poduszki, skrzyowane nogi le na pododze. Jeli na pododze jest dywan, to moe wystarczy do tego, by uchroni twoje ydki i kostki od ucisku. Jeli to nie wystarczy, bdziesz prawdopodobnie musia co podoy pod nogi. Wystarczy zoony koc. Nie sied caym ciarem ciaa na poduszce, poniewa taka pozycja powoduje, e brzeg poduszki wbija si w uda, co z kolei prowadzi do ucisku na nerwy i ich skurczu. W efekcie rozbol ci nogi. Nogi mona skrzyowa na kilka sposobw. Podajemy cztery pozycje poczwszy od najbardziej zalecanej. 1. Peny lotos. Obydwa kolana dotykaj podogi, nogi krzyuj si w okolicy ydek. Lewa stopa spoczywa na prawym udzie, prawa stopa spoczywa na lewym udzie. Podeszwy obu stp zwrcone s ku grze. 2. Plotos. Obydwa kolana dotykaj podogi. Jedna noga wraz ze stop ley pasko wzdu ydki drugiej nogi. 3. Styl birmaski. Nogi s skrzyowane w taki sposb, e obydwie spoczywaj pasko na pododze od kolana do stopy, rwnolegle do siebie, jedna przed drug (a nie jedna na drugiej).

46

AstralDynamics.pl

Co robi z ciaem 4. Styl Indian Amerykaskich. Prawa stopa jest pod lewym kolanem, a lewa stopa jest pod prawym kolanem. W kadej z tych pozycji rce spoczywaj jedna w drugiej, uoone na udach i z domi zwrconymi ku grze. Spoczywaj tu poniej ppka z nadgarstkami opartymi o uda. Taka pozycja rk zapewnia solidne oparcie dla grnej czci ciaa. Nie napinaj mini szyi. Rozlunij minie ramion. Przepona powinna by rozluniona tak, by moga rozcign si maksymalnie. Nie pozwl, by pojawio si napicie w brzuchu. Podbrdek powinien by skierowany do gry. Oczy mona mie zamknite lub otwarte. Jeli bd otwarte, skieruj wzrok w okolice czubka nosa lub przed siebie. Nie wpatruj si w nic. Kierujesz wzrok tam, gdzie nie ma nic szczeglnego do zobaczenia, wic moesz zapomnie o tym, co widzisz. Nie spinaj si. Nie sied sztywno. Rozlunij si; pozwl, by ciao byo w naturalnej rozlunionej pozie. Aby zawiso na wyprostowanym krgosupie jak szmaciana lalka. Pozycje lotosu i plotosu s tradycyjnymi pozycjami medytacyjnymi w Azji. Pozycja penego lotosu uwaana jest za najlepsz. A w kadym razie jest najbardziej stabiln. Kiedy ju si w niej usadowisz, moesz siedzie cakowicie nieruchomo przez duszy okres czasu. Nie kady jednak potrafi zrobi lotos, poniewa aby w nim siedzie, musimy mie bardzo rozcignite cigna w nogach. Ponadto, gwnym kryterium wyboru pozycji dla siebie nie jest to, co mwi inni. Jest nim twoja wygoda. Wybierz tak pozycj, w ktrej jak najduej bdziesz mg siedzie nieruchomo. Eksperymentuj z rnymi pozycjami. W miar praktyki cigna rozluni si i rozcign. Wwczas moesz dy do opanowania pozycji penego lotosu.

Uywanie krzesa
By moe nie bdziesz w stanie siedzie na pododze ze wzgldu na bl lub z jakich innych przyczyn. To nie problem. Zawsze moesz zamiast tego usi na krzele. Wybierz takie, ktre ma paskie siedzenie, proste oparcie i nie ma bocznych porczy. Najlepiej jest usi tak, by nie opiera si plecami o oparcie. Brzeg krzesa nie powinien wbija ci si w uda. U nogi obok siebie, stopy pasko na pododze. Rce po tak, jak w tradycyjnych pozycjach, jedna w drugiej, na udach. Nie napinaj mini szyi lub ramion i rozlunij minie rk. Oczy mog by otwarte lub zamknite. Wybierajc ktrkolwiek z powyszych pozycji pamitaj, co jest twoim celem. Jest nim osignicie cakowitego bezruchu fizycznego, ale tak by nie zasn. Przypomnij sobie porwnanie z mtn wod. Chodzi o to, aby ciao byo cakowicie stabilne i nieruchome, co z kolei wywoa podobne uspokojenie umysu. Jednak ciao musi rwnie by na tyle pobudzone, by wywoa stan czujnoci fizycznej, ktrej towarzyszy bdzie jasno umysu, o ktr nam chodzi. Tak wic eksperymentuj. Twoje ciao to narzdzie suce stworzeniu podanego stanu umysu. Uywaj go z rozsdkiem.

47

AstralDynamics.pl

ROZDZIA 7

Co robi z umysem

edytacja, ktrej nauczamy, nazywana jest Medytacj Wgldu. Jak ju zostao powiedziane, ilo rozmaitych obiektw, na ktrych mona si skupi podczas medytacji jest niemale nieograniczona, a przez wieki ludzie wykorzystali wielk ich liczb. Nawet w tradycji Vipassana istnieje zrnicowanie. Niektrzy nauczyciele medytacji nauczaj, by poda za oddechem, obserwujc podnoszenie si i opadanie brzucha. Inni polecaj skupienie si na odczuciu kontaktu ciaa z poduszk, doni spoczywajcej na drugiej doni, lub stykajcych si ng. Jednake metoda, ktr wyjaniamy poniej, uwaana jest za najbardziej tradycyjn i przypuszczalnie wanie jej Budda naucza swoich uczniw. Satipatthana Sutta, oryginalna rozprawa Buddy na temat uwanoci, mwi w szczeglnoci, e naley rozpocz od skupiania uwagi na oddechu, a w nastpnej kolejnoci obserwowa wszystkie inne pojawiajce si zjawiska fizyczne i umysowe. Siedzimy, obserwujc jak powietrze wpywa i wypywa przez nos. Na pierwszy rzut oka procedura ta wydaje si by bardzo stara i bezuyteczna. Zanim przejdziemy do bardziej szczegowych instrukcji, przyjrzyjmy si powodom, dla ktrych warto j stosowa. Pierwsze pytanie, na ktre moglibymy odpowiedzie brzmi: dlaczego w ogle koncentrowa si na czym? Przecie staramy si rozwija wiadomo. Dlaczeg by po prostu nie usi i by wiadomym tego, co dzieje si w umyle? W rzeczywistoci istniej techniki medytacyjne tego typu. Okrela si je czasem mianem "medytacja bezprzedmiotowa" i s one dosy trudne. Umys jest podstpny i sprytny. Myl ze swej natury jest skomplikowan procedur. Oznacza to, e dajemy zapa si w puapk, omota i w kocu spta acuchem myli. Jedna myl prowadzi do nastpnej, ktra prowadzi do kolejnej i kolejnej, i kolejnej, itd. Pitnacie minut pniej budzimy si nagle i uwiadamiamy sobie, e cay ten czas spdzilimy pogreni w marzeniach na jawie lub snujc fantazje erotyczne, lub zamartwiajc si rachunkami lub czymkolwiek innym. Jest rnica pomidzy myleniem a tym, e jestemy wiadomi myli. Ta rnica jest bardzo subtelna. Jest to przede wszystkim kwestia odczucia lub struktury. Myl, ktrej jeste po prostu wiadom, dziki samej uwadze ma lekk struktur; istnieje poczucie dystansu pomidzy myl a obserwujc j wiadomoci. Taka myl powstaje z lekkoci baki mydlanej i odchodzi, nie dajc pocztku kolejnej myli w acuchu. Typowa wiadoma myl

48

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach ma znacznie cisz struktur. Jest cika, majestatyczna, apodyktyczna i przymusowa. Wsysa ci i przejmuje kontrol nad wiadomoci. Jest z natury obsesyjna i prowadzi wprost do nastpnej myli w acuchu, tak aby nie byo midzy nimi adnej przerwy. wiadoma myl wywouje odpowiadajce jej napicie w ciele, np. napicie mini lub przyspieszenie pulsu. Lecz nie czujemy tego napicia, dopki nie stanie si tak silne, e przeradza si w bl, poniewa wiadoma myl jest chciwa. Skupia na sobie ca twoj uwag, ktrej nie zostaje ju na to, by zaobserwowa, jakie powoduje skutki. Rnica pomidzy tym, e jestemy wiadomi myli a myleniem, jest rzeczywista, lecz niezwykle subtelna i trudna do uchwycenia. Koncentracja jest jednym z narzdzi koniecznych do tego, by dostrzec t rnic. Gboka medytacja spowalnia tok myli, jednoczenie oywiajc obserwujc go wiadomo. W efekcie tego wzrasta nasza umiejtno badania procesu mylowego. Koncentracja to nasz mikroskop sucy do obserwacji subtelnych stanw wewntrznych. Uywamy uwagi po to, by umys ze spokojem i bez przerw mg skupi si w jednym punkcie. Bez staego punktu odniesienia gubimy si, pokonani przez nieustajce fale zmian przelewajce si przez umys. Skupiamy si na oddechu. Suy on jako gwny punkt odniesienia, z ktrego umys wyrusza i do ktrego wraca. Roztargnienie i rozproszenie nie istnieje, dopki nie ma czego, od czego nasza uwaga zostaje oderwana. To jest ten punkt, w odniesieniu do ktrego moemy obserwowa nieustannie zachodzce zmiany i zakcenia, ktre cay czas maj miejsce jako cz zwykego procesu mylowego. Staroytny tekst Pali porwnuje medytacj do procesu oswajania dzikiego sonia. W tamtych czasach wygldao to nastpujco: schwytane zwierz przywizywao si do supa silnym, wytrzymaym sznurem. Oczywicie so sprzeciwia si. Rycza i tratowa wszystko, co byo wok niego, przez wiele dni usiujc zerwa si ze sznura. W kocu zaczyna pojmowa, e nie moe uciec i uspokaja si. Na tym etapie mona byo zacz karmi go i ostronie zblia si do niego. W kocu mona byo w ogle obej si bez sznura i pala, i tresowa sonia tak, aby wykonywa rne prace. I tak miao si oswojonego sonia, ktrego mona byo zaprzc do poytecznej pracy. W tym porwnaniu dziki so to twj niespokojny, aktywny umys, sznur to uwano, a pal to przedmiot medytacji - oddech. So, ktry w kocu staje si oswojony, to dobrze wywiczony, skoncentrowany umys, ktry mona zaprzc do niezwykle cikiej pracy usuwania warstw iluzji faszujcych rzeczywisto. Medytacja oswaja umys. Nastpne pytanie, na ktre musimy odpowiedzie to: Dlaczego wanie oddech jest przedmiotem medytacji? Dlaczego nie co bardziej interesujcego? Odpowiedzi jest wiele. Praktyczny przedmiot medytacji powinien sprzyja uwanoci. Powinno to by co, co zawsze mona mie przy sobie, co jest powszechnie dostpne i tanie. Powinno to by rwnie co, co nie wpdzi nas w te stany umysu, od ktrych prbujemy si uwolni, takie jak: chciwo, gniew, zudzenia. Oddychanie spenia wszystkie te kryteria, a nawet wicej.

49

AstralDynamics.pl

Co robi z umysem Oddychanie to co waciwego kadej ludzkiej istocie. Jest z nami gdziekolwiek si udajemy. Zawsze pod rk, zawsze dostpny, nie ustaje od narodzin do mierci i nic nie kosztuje. Oddychanie nie jest procesem intelektualnym, lecz czym, czego mona dowiadczy bezporednio, bez potrzeby mylenia. Ponadto, to bardzo aktywny proces, aspekt ycia podlegajcy nieustannej zmianie. Oddech przychodzi w cyklach - wdech, wydech, wdychanie i wydychanie. Tym samym jest miniaturowym modelem ycia samego w sobie. Odczucie oddechu jest subtelne, lecz mimo to wyrane kiedy ju nauczymy si, jak si do niego dostroi. Odnalezienie go wymaga wysiku. Mimo to, kady jest w stanie to zrobi. Trzeba si postara, ale nie wolno przesadzi. Wanie z tych powodw, oddychanie stanowi idealny przedmiot medytacji. Oddychanie jest zwykle procesem instynktownym, przebiegajcym we wasnym tempie, bez wiadomego udziau woli. A mimo to, pojedynczy akt woli moe go zwolni lub przyspieszy. Wyduy i uspokoi lub skrci i sprawi, by by nierwny. Utrzymanie rwnowagi pomidzy spontanicznym oddechem a wymuszon manipulacj oddechem jest bardzo subtelne. Mona si przy tym wiele nauczy o naturze woli i podania. Punkt na czubku nozdrzy mona postrzega jako rodzaj okna pomidzy wiatem zewntrznym a wewntrznym. Jest to ogniwo, punkt wzowy oraz miejsce przepywu energii, przez ktre to, co jest w wiecie zewntrznym, przedostaje si do tego, co nazywamy "ja" i staje si jego czci. Jest take miejscem, przez ktre cz "ja" wydostaje si i czy ze wiatem zewntrznym. Tu z kolei mona wiele nauczy si o pojciu jani i o tym, jak je formujemy. Oddech jest zjawiskiem wsplnym dla wszystkich yjcych istot. Prawdziwe, dowiadczalne zrozumienie tego procesu zblia ci do innych ywych istot. Uwiadamia ci, e w swej istocie jeste poczony ze wszystkim co yje. Ponadto, oddychanie to proces majcy miejsce w teraniejszoci. Mamy przez to na myli, e zachodzi zawsze tu-i-teraz. Oczywicie, zwykle nie yjemy w teraniejszoci. Wikszo czasu spdzamy uwikani we wspomnienia z przeszoci lub wyczekujc przyszoci, peni zmartwie i planw. Oddech nie ma w sobie nic z tej "innej-czasowoci" ('other-timeness'). Kiedy rzeczywicie obserwujemy oddech, automatycznie przenosimy si do teraniejszoci. Jestemy wycigani z bagna wyobrae mentalnych i dowiadczamy tu-i-teraz. W tym znaczeniu, oddech jest yw czci rzeczywistoci. Uwana obserwacja takiego miniaturowego modelu ycia prowadzi do wgldu, ktry ma zastosowanie rwnie do wszystkich innych naszych dowiadcze. Jeli chcemy w medytacji skupi si na oddechu, to pierwszym krokiem jest odnalezienie go. Tym, czego szukasz, jest fizyczne, namacalne odczucie powietrza przepywajcego przez nozdrza. Zwykle odczucie to najwyraniejsze jest wewntrz nosa, tu przy czubku. Jednak jego umiejscowienie jest rne u rnych osb w zalenoci od ksztatu nosa. Aby odnale ten punkt u siebie, we szybki gboki oddech i zwr uwag na miejsce wewntrz nosa, lub na grnej wardze, w ktrym najwyraniej czujesz przepywajce powietrze. Nastpnie zrb wydech i ponownie skoncentruj si na odczuciu dokadnie w tym samym miejscu. Wanie z tego miejsca bdziesz ledzi peny cykl oddechu. Kiedy ju dokadnie okrelisz, gdzie

50

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach znajduje si twj punkt oddechu, nie oddalaj si od niego. Uywaj go do skupiania uwagi. Jeli nie odnajdziesz tego punktu, to bdziesz koncentrowa si to na wntrzu nosa, to poza nim, lub na tchawicy, gonic za oddechem, ktrego i tak nigdy nie zapiesz, bo zmienia si on nieustannie, przemieszcza i pynie. Jeli kiedykolwiek piowae drewno, wiesz w czym rzecz. Jako stolarz nie stoisz, patrzc na ostrze poruszajce si tam i z powrotem. Zakrcioby ci si w gowie. Skupiasz uwag na miejscu, w ktrym zbki piy zanurzaj si w drewnie. Tylko w taki sposb moesz przeci drewno prosto. W medytacji skupiasz uwag dokadnie na tym punkcie w nosie, w ktrym czujesz powietrze najmocniej. Z tego punktu, w ktrym wida najwyraniej, obserwujesz cay proces oddychania uwanie i w skupieniu. Nie prbuj kontrolowa oddechu. To nie jest wiczenie oddechowe, takie jak w Jodze. Skoncentruj si na naturalnym i spontanicznym przepywie oddechu. Nie prbuj regulowa go lub podkrela w jakikolwiek sposb. Wikszo pocztkujcych ma z tym problemy. Aby atwiej byo im skupi si na odczuciu, niewiadomie podkrelaj oddech. W efekcie tego pojawia si wymuszony i nienaturalny wysiek, ktry w rzeczywistoci utrudnia, a nie pomaga skoncentrowa si. Nie pogbiaj swojego oddechu na si, ani te nie oddychaj gono. To ostanie odnosi si zwaszcza do medytacji grupowych. Gony oddech naprawd moe irytowa innych. Pozwl, by oddech wypywa naturalnie, tak jak we nie. Przesta si przejmowa i pozwl, by proces toczy si wasnym rytmem. Brzmi to prosto, ale jest trudniejsze, ni si zdaje. Nie zniechcaj si, jeli natrafisz na opr swojej woli. Wykorzystaj t sposobno, by zaobserwowa natur wiadomej intencji. Obserwuj subtelne wzajemne zwizki pomidzy oddechem, impulsem by kontrolowa oddech oraz impulsem by przesta kontrolowa oddech. Na pocztku moe by to dla ciebie rdem frustracji, ale jest to nieocenione dowiadczenie, dziki ktremu mona si wiele nauczy, i okres ten szybko mija. W kocu proces oddychania bdzie toczy si swoim wasnym torem. A ty nie bdziesz czu potrzeby, by nim manipulowa. Kiedy dotrzesz do tego punktu, oznacza to, e nauczye si tego co najwaniejsze o wasnej obsesyjnej potrzebie kontrolowania Wszechwiata. Oddychanie, ktre na pierwszy rzut oka wydaje si by takie zwyke i nudne, jest w rzeczywistoci niezwykle skomplikowanym i fascynujcym procesem. Jeli mu si przyjrze, pene jest subtelnych odmian. Jest wdech i wydech, oddech dugi i krtki, pytki oraz gboki, pynny i nierwny. Kategorie te cz si wzajemnie ze sob na rne, subtelne i skomplikowane sposoby. Uwanie obserwuj oddech. Badaj go naprawd. Odkryjesz niezliczone odmiany i stae cykle powtarzajcych si wzorw. To jak symfonia. Nie obserwuj jedynie zarysu oddechu. Mona zobaczy wicej ni sam tylko wdech i wydech. Kady oddech ma pocztek, rodek i koniec. Kady wdech, podobnie jak i kady wydech, przechodzi przez etap narodzin, rozwoju i mierci. Gboko i szybko oddechu zmienia si w zalenoci od emocji, myli pojawiajcych si w umyle oraz dochodzcych dwikw. Przyjrzyj si tym zjawiskom. Przekonasz si, e s fascynujce.

51

AstralDynamics.pl

Co robi z umysem Nie znaczy to jednak, e masz siedzie, prowadzc w mylach rozmow z samym sob: "Oddech jest krtki i nierwny, lub gboki i dugi. Ciekawe jaki bdzie nastpny?" Nie, to nie jest Vipassana. To jest mylenie. Przekonasz si, e to si zdarza, zwaszcza na pocztku. To rwnie mija. Po prostu dostrze to zjawisko i ponownie zacznij obserwowa odczucia towarzyszce oddychaniu. Umys znowu bdzie przeszkadza, lecz ponownie skieruj uwag na oddech, i tak za kadym razem dotd, a przestanie do tego dochodzi. Na pocztku, kiedy zaczniesz to wiczy, bd przygotowany na trudnoci. Twj umys bdzie bdzi nieustannie, pdzc jak pijany trzmiel krelcy w powietrzu chaotyczne linie. Sprbuj si nie martwi. Mapi umys to powszechnie znane zjawisko. To co, z czym kady zaawansowany medytujcy musia si zmierzy. Inni poradzili sobie z tym w taki czy inny sposb, ty te sobie poradzisz. Kiedy ju dojdzie do tego, po prostu odnotuj fakt, e mylae, marzye, martwie si lub robie cokolwiek innego. agodnie ale stanowczo, bez zamartwiania si lub osdzania za to, e rozproszye si, po prostu powr do zwykego fizycznego odczucia oddechu. Rb tak za kadym razem. W ktrym punkcie tego procesu staniesz nagle twarz w twarz z szokujc prawd, e jeste kompletnie szalony. Twj umys to haaliwy dom wariatw na kkach, toczcy si chaotycznie na eb na szyj w d, bez adnej kontroli i bez nadziei. Nie ma sprawy. Nie jeste bardziej szalony ni wczoraj. Zawsze tak byo, po prostu nigdy wczeniej tego nie zauwaye. Nie jeste bardziej szalony ni ludzie wok ciebie. W rzeczywistoci jedyna rnica jest taka, e ty stawie czoo tej sytuacji, a oni nie. Dlatego oni wci czuj si stosunkowo dobrze. Ale to wcale nie znaczy, e s w lepszej sytuacji. Ignorancja moe oznacza szczcie, ale nie prowadzi do wyzwolenia. Nie pozwl, by to odkrycie wyprowadzio ci z rwnowagi. W rzeczywistoci jest to kamie milowy, znak prawdziwego postpu. Ju sam fakt, e spojrzae prawdzie w oczy, oznacza, e jeste na dobrej drodze. Kiedy obserwujemy oddech w ciszy, dwch rzeczy naley unika: mylenia i pogrania si. Mylenie przejawia si najczciej w postaci zjawiska mapiego umysu, ktre ju omwilimy. Pograjcy si umys to co niemal zupenie odwrotnego. Jako termin oglny, pograjcy si umys oznacza jakikolwiek rodzaj otpienia wiadomoci. W najlepszym przypadku jest to rodzaj prni umysowej, w ktrej nie ma myli, nie ma obserwacji oddechu, nie ma wiadomoci czegokolwiek. To luka, bezksztatny, szary obszar podobny do snu bez marze sennych. Pograjcy si umys to pustka. Unikaj tego. Medytacja Vipassana jest aktywna. Koncentracja to silne, pene energii skupienie na pojedynczym obiekcie. wiadomo to ywa, niezakcona czujno. Samadhi i Sati - to dwie umiejtnoci, ktre pragniemy kultywowa. W pograjcym si umyle nie ma adnej z nich. W najgorszym przypadku po prostu zaniesz, w najlepszym - stracisz czas. Kiedy zauwaysz, e twj umys si pogra, po prostu odnotuj ten fakt i skieruj uwag na odczucie oddechu. Obserwuj fizyczne doznania towarzyszce wdechowi. Poczuj dotyk wydechu. Rb wdechy i wydechy i obserwuj co si dzieje. Po jakim czasie, moe po kilku tygodniach lub miesicach, zaczniesz odbiera te doznania jak obiekt fizyczny. Po prostu wicz dalej - rb

52

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach wdechy i wydechy. Obserwuj co si dzieje. W miar pogbiania si koncentracji bdziesz mie coraz mniej problemw ze swoim mapim umysem. Oddech spowolni si i coraz atwiej ci bdzie poda za nim, bez przerw. Zaczniesz dowiadcza stanu gbokiego spokoju, w ktrym cieszy si bdziesz cakowit wolnoci od tego, co drani umys. Nie ma chciwoci, podania, zawici, zazdroci, nienawici. Niepokj i wzburzenie odchodz. Lk mija. To wspaniay, czysty, pogodny, bogi stan umysu. Jest nietrway i przemija wraz z kocem medytacji. Lecz nawet te krtkie dowiadczenia zmieni twoje ycie. Nie jest to wyzwolenie, ale s to kamienie milowe na drodze wiodcej w jego kierunku. Nie oczekuj jednak natychmiastowego owiecenia. Dotarcie choby do tych kamieni wymaga czasu, wysiku i cierpliwoci. Dowiadczenie medytacyjne to nie wycigi. Dymy do konkretnego celu. Ale nie ma adnego planu lekcji. Twoje zadanie polega na przedzieraniu si coraz gbiej poprzez warstwy iluzji, ku zrozumieniu najwyszej prawdy dotyczcej naszej egzystencji. Proces ten sam w sobie jest fascynujcy i daje poczucie spenienia. Mona si nim cieszy dla niego samego. Nie trzeba si spieszy. Pod koniec waciwie przeprowadzonej sesji medytacyjnej odczujesz wspania wieo umysu. To spokojna, pogodna i radosna energia, ktr nastpnie moesz wykorzysta do rozwizywania problemw codziennego ycia. To samo w sobie jest wystarczajc nagrod. Jednake celem medytacji nie jest rozwizywanie problemw, radzenie sobie z nimi jest dodatkow korzyci i tak wanie powinno by traktowane. Jeli za bardzo skoncentrujesz si na aspekcie rozwizywania problemw, przekonasz si, e twoja uwaga zwraca si ku tym problemom, co zakca koncentracj. Nie myl o swoich problemach w trakcie praktyki. Odsu je delikatnie na bok. Przesta si martwi i planowa. Pozwl, by twoja medytacja bya urlopem, wakacjami. Zaufaj sobie, uwierz w to, e poradzisz sobie z tymi problemami pniej, wykorzystujc energi i wieo umysu uzyskan dziki medytacji. Zaufaj sobie w ten sposb, a wanie tak si stanie. Nie wyznaczaj sobie celw, ktrych nie bdziesz w stanie osign. Bd dla siebie agodny. Prbujesz nieustannie i bez przerwy poda za wasnym oddechem. To brzmi prosto, przez co na pocztku bdziesz mia tendencj, by duo od siebie wymaga i by skrupulatnym. Lecz takie wymagania s nierealistyczne. Zamiast tego podziel czas na niewielkie odcinki. Na pocztku wdechu postanw sobie, e bdziesz poda za oddechem tylko przez krtki moment trwania tego wanie wdechu. Nawet to nie jest proste, lecz przynajmniej wykonalne. Nastpnie, na pocztku wydechu, postanw sobie, e bdziesz poda za oddechem tylko przez krtki moment trwania tego wanie wydechu. Mimo, e nie bdzie ci si udawa raz za razem, bd wytrway.

53

AstralDynamics.pl

Co robi z umysem Za kadym razem, kiedy nie uda ci si, zacznij od nowa. Jeden oddech naraz. Na tym poziomie moesz wygra t gr. Tego si trzymaj - zaczynaj od nowa przy kadym nastpnym cyklu oddechowym, niewielkim odcinku czasu. Obserwuj kady oddech z uwag i precyzj, sekunda po sekundzie. Dziki temu w kocu pojawi si ciga, nieprzerwana wiadomo. Uwano w procesie oddychania to wiadomo chwili obecnej. Kiedy robisz to waciwie, jeste wiadomy tylko tego, co dzieje si w teraniejszoci. Nie ogldasz si za siebie, nie patrzysz przed siebie. Zapominasz o poprzednim oddechu i nie wyczekujesz nastpnego. Kiedy wdech wanie si zaczyna, nie wyczekuj jego koca. Nie spiesz si do majcego nastpi wydechu. Zosta tam gdzie jeste, przy tym, co si dzieje teraz. Zaczyna si wdech i wanie na to zwracasz uwag; na to i na nic innego. Ta medytacja jest procesem przekwalifikowania umysu. Dysz do osignicia stanu, w ktrym bdziesz cakowicie wiadomy wszystkiego, czego dowiadczasz w swoim wasnym wszechwiecie, dokadnie w taki sposb i w tym momencie, kiedy to si dzieje; cakowita, niepodzielna wiadomo w teraniejszoci. To niezwykle ambitny cel, ktrego nie da si osign od razu. Wymaga praktyki, zaczynamy wic od maych krokw. Zaczynamy od tego, e jestemy cakowicie wiadomi niewielkiego wycinka czasu, tylko jednego jedynego wdechu. Nastpnie, kiedy nam si uda, jestemy na drodze do dowiadczania ycia na nowo w zupenie inny sposb.

54

AstralDynamics.pl

ROZDZIA 8

Planowanie medytacji

o tego momentu wszystko byo tylko teori. Teraz zagbimy si w praktyk, jak si zabra za medytacj. Przede wszystkim, musisz wyznaczy sobie stae godziny praktyki, konkretny okres czasu, ktry powicisz tylko i wycznie na medytacj Vipassana. Kiedy bye dzieckiem nie umiae chodzi. Kto zada sobie wiele trudu, by ci tego nauczy. Podtrzymywa ci. Zachca. Stawia twoje stopy jedna za drug, a sam si tego nauczye. Te chwile nauki stanowiy oficjaln praktyk sztuki chodzenia. W medytacji trzymamy si tej samej prostej procedury. Wyznaczamy konkretny czas, powicony wycznie rozwijaniu umiejtnoci umysu nazywanej uwanoci. Czas ten przeznaczamy wycznie na t czynno i tak sobie wszystko organizujemy, eby nic nam nie przeszkadzao. Nie jest to umiejtno, ktrej atwo si nauczy. Spdzilimy cae ycie wyrabiajc w sobie nawyki mentalne, ktre w rzeczywistoci stanowi przeciwiestwo ideau nieustajcej uwanoci. Uwolnienie si od tych nawykw wymaga pewnej strategii. Jak ju zostao powiedziane, nasze umysy s jak szklanka z mtn wod. Celem medytacji jest usunicie osadu, tak abymy mogli zobaczy, co jest w wodzie. Najlepiej jest po prostu pozwoli mu si osadzi. Daj mu czas, a sam si osadzi. W kocu woda bdzie czysta. W medytacji przeznaczamy wyznaczony czas wanie na ten proces oczyszczenia. Jeli przygldamy si temu z zewntrz, wydaje si to by cakowicie bezuyteczne. Siedzimy sobie i pozornie tyle z nas poytku co z kamiennego posgu. Wewntrz jednak duo si dzieje. Ta mentalna zupa osadza si, a umys si oczyszcza, co przygotowuje nas do tego, by radzi sobie z tym, co przyniesie ycie. Nie znaczy to, e musimy robi cokolwiek, by spowodowa osadzanie si. Jest to proces naturalny, zachodzcy automatycznie. Siedzenie z uwanoci, samo w sobie, powoduje oczyszczenie. W rzeczywistoci jakikolwiek wysiek z naszej strony, by wywoa to oczyszczenie ma dokadnie odwrotny skutek. Jest to tumienie i jest nieskuteczne. Sprbuj na si co wyrzuci z umysu, a przekonasz si, e w ten sposb dodajesz temu energii. Moe uda ci si na chwil, ale na dusz met tylko wzmocnisz to, czego usiujesz si pozby. Schowa si to w niewiadomoci, kiedy nie bdziesz patrzy, po czym nagle wyskoczy nie pozostawiajc Ci adnych szans na wygran w tej walce. 55 AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach Jeli porwnamy umys do wody, to najlepszym sposobem oczyszczenia go jest pozwoli by zanieczyszczenie samo z siebie osadzio si na dnie. Nie trzeba powica na to dodatkowej energii. Po prostu uwanie obserwuj jak mu osadza si nie ingerujc w ten proces. Kiedy si osadzi, tak ju pozostanie. W medytacji posugujemy si energi, a nie si. Jedyny wysiek na jaki musimy si zdoby to agodna cierpliwa uwano. Czas kiedy medytujemy jest jak przekrj caego dnia. Wszystko, co ci si przytrafia, przechowywane jest w umyle, czy to w formie mylowej, czy emocjonalnej. W trakcie normalnej aktywnoci jeste pod tak presj wydarze, e rzadko do koca zaatwiasz najwaniejsze sprawy, ktrymi si zajmujesz. Gromadz si one w niewiadomoci, gdzie kotuj si, pieni i ropiej. A potem zastanawiasz si skd bierze si to cae napicie. Wanie to wszystko, w tej czy innej formie wychodzi podczas medytacji. Masz szans przyjrze si temu, zobaczy czym jest i pozwoli odej. Wyznaczamy sobie czas medytacji po to, by stworzy warunki sprzyjajce takiemu uwolnieniu. Regularnie co jaki czas sprawdzamy czy utrzymujemy uwano, jeli nie przywracamy j. Oddalamy si od tych wydarze, ktre nieustannie stymuluj umys. Wycofujemy si z kadej czynnoci, ktra pobudza emocje. Udajemy si do cichego miejsca i siedzimy nieporuszeni, a wszystko z nas wychodzi. A potem odchodzi. To jak adowanie akumulatorw. Medytacja aduje twoj uwano.

Gdzie siedzie?
Znajd sobie ciche, odosobnione miejsce, w ktrym bdziesz sam. To nie musi by jakie idealne miejsce na polanie porodku lasu. Dla wikszoci z nas to nieosigalne, ale powinno to by miejsce, gdzie bdzie ci wygodnie i gdzie nikt ci nie bdzie przeszkadza. Powinno to by rwnie miejsce, gdzie nikt nie bdzie ci si przyglda. Caa twoja uwaga powinna by powicona medytacji, a nie zamartwianiu si, co pomyl inni, gdy ci zobacz. Sprbuj wybra miejsce moliwie jak najcichsze i najspokojniejsze. To nie musi by dwikoszczelny pokj, ale niektre rodzaje haasu s szczeglnie rozpraszajce i naley ich unika. Najgorsze s muzyka i rozmowa. Zajmuj one umys w sposb, nad ktrym nie masz kontroli i ju po koncentracji. Istniej tradycyjne sposoby, by wprowadzi si w odpowiedni nastrj, takie jak: przyciemniony pokj, zapalona wieczka, kadzideko, dzwoneczek na pocztku i na kocu sesji medytacyjnej. To s jednak tylko dodatki. Dla niektrych ludzi stanowi zacht, ale absolutnie nie s sednem praktyki. Prawdopodobnie pomoe ci, jeli codziennie bdziesz siedzia w tym samym miejscu. Wikszoci ludzi pomaga wydzielenie osobnego miejsca przeznaczonego tylko i wycznie do medytacji. Szybko miejsce to zacznie ci si kojarzy ze spokojem gbokiej koncentracji, a skojarzenie to uatwi ci szybsze wchodzenie w gbsz koncentracj. Najwaniejsze jest, by siedzie w miejscu, ktre czujesz, e bdzie sprzyja praktyce. Bdziesz musia troszk poeksperymentowa. Wyprbuj kilka miejsc, a znajdziesz to, w ktrym bdzie ci najwygodniej. Musisz po prostu znale miejsce, w ktrym nie bdziesz skrpowany i gdzie bdziesz mg medytowa bez zbdnego rozproszenia.

56

AstralDynamics.pl

Planowanie medytacji Dla wielu osb pomoc i wsparciem jest medytacja w grupie. Dyscyplina regularnej praktyki jest wana i wielu ludziom atwiej jest praktykowa regularnie, jeli zobowizuj si praktykowa w grupie, co stanowi zacht. Dae sowo i wiesz, e kto czeka na ciebie. Dziki temu mona zrcznie omin wymwk "jestem zbyt zajty". Moe w swojej okolicy znajdziesz grup medytacyjn. Niewane jaki rodzaj medytacji praktykuj, o ile jest to medytacja praktykowana w ciszy. Z drugiej jednak strony powiniene umie praktykowa sam. Nie polegaj na obecnoci grupy jako jedynym czynniku motywujcym ci do praktyki. Waciwie przeprowadzona medytacja jest przyjemnoci. Uywaj grupy jako pomocy, a nie jako podprki.

Kiedy siedzie?
Tutaj najwaniejsz zasad jest: jeli chodzi o medytacj, zastosowanie znajduje opis buddyzmu jako Drogi rodka. Nie staraj si za bardzo. Nie staraj si za mao. To nie znaczy, e siadasz do medytacji, kiedy masz na to ochot. To znaczy, e ustalasz sobie plan praktyki i trzymasz si go z agodn, cierpliw wytrwaoci. Ustalenie planu dziaa jak zachta. Jednake, jeli przekonasz si, e trzymanie si planu przestao by zacht, a stao si ciarem, przeszkod, to znaczy, e co jest nie tak. Medytacja nie jest obowizkiem. Medytacja to czynno psychologiczna. Bdziesz mia bezporednio do czynienia z ywymi uczuciami i emocjami. W konsekwencji, jest to czynno, na ktr bardzo duy wpyw ma nasze podejcie do kadej sesji. Najprawdopodobniej dostaniesz to, czego si spodziewasz. Wobec tego twoja praktyka bdzie najbardziej udana, jeli nie bdziesz mg si doczeka medytacji. Kiedy siadasz, spodziewajc si nucego mozou, tego wanie najprawdopodobniej dowiadczysz. Ustal sobie zatem taki plan medytacji, ktry bdzie wykonalny. Niech bdzie rozsdny. Niech bdzie dostosowany do reszty twojego ycia. Jeli jednak czujesz, e droga do wyzwolenia jest prac w kieracie, to zmie co. Najlepiej jest medytowa tu po obudzeniu. Wtedy, jeszcze zanim pochon ci obowizki, umys jest rzeki. Poranna medytacja to doskonay sposb na rozpoczcie dnia. Nastraja ci pozytywnie i przygotowuje do radzenia sobie z tym, co przyniesie dzie. Pokonujesz reszt dnia z wiksz lekkoci. Jednake pamitaj, e musisz by cakiem rozbudzony. Nie poczynisz postpw, jeeli po prostu bdziesz siedzia drzemic, tak wic najpierw si wypij. Zanim zaczniesz, wymyj twarz lub we prysznic. Aby poprawi sobie krenie moesz te wczeniej wykona kilka wicze fizycznych. Zrb cokolwiek bdzie konieczne, by si cakiem rozbudzi, nastpnie usid do medytacji. Jednake pamitaj, by nie da si cakowicie pochon codziennym obowizkom. Po prostu zbyt atwo jest zapomnie o medytacji. Niech medytacja bdzie pierwsz z wanych rzeczy, od ktrych zaczynasz dzie. Inn dogodn por do medytacji jest wieczr. Twj umys peen jest mieci mentalnych, ktre uzbieray si w cigu dnia i najlepiej byoby pozby si tego ciaru przed snem. Medytacja oczyci i orzewi twj umys. Utrzymuj uwano, a twj sen bdzie prawdziwym snem. 57 AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach Pocztkowo, kiedy zaczynasz medytowa, wystarczy, jeli bdziesz to robi raz dziennie. Jeli masz ochot medytowa czciej, w porzdku, tylko pamitaj, eby nie przesadzi. W przypadku osb, ktre dopiero zaczynaj medytowa, mona zaobserwowa syndrom wypalenia. Zaczynaj one od praktykowania po kilkanacie godzin dziennie przez kilka tygodni, a potem dogania ich codzienne ycie. Wtedy uznaj, e caa ta medytacja jest zbyt czasochonna oraz e wymaga zbyt wielu wyrzecze. Nie maj na to czasu. Nie wpadnij w t puapk. Nie wypal si ju po pierwszym tygodniu. piesz si powoli. Niech twj wysiek bdzie konsekwentny, miarowy i stay. Daj sobie czas na to, by wczy praktyk medytacyjn w swoje ycie i pozwoli, by rozwijaa si stopniowo i agodnie. W miar jak twoje zainteresowanie medytacj ronie, przekonasz si, e przeznaczasz na ni coraz wicej czasu w swoim planie dnia. Dzieje si tak w sposb spontaniczny, samo z siebie, bez adnego wymuszonego wysiku. Dowiadczeni medytujcy medytuj od trzech do czterech godzin dziennie. Prowadz normalne ycie w codziennym wiecie i wci maj na to wszystko czas. I sprawia im to przyjemno. A wszystko to przychodzi naturalnie.

Jak dugo medytowa?

Podobna zasada znajduje zastosowanie i tutaj: medytuj tak dugo jak moesz, ale nie przesadzaj. Wikszo pocztkujcych zaczyna od 20 lub 30 minut. Pocztkowo trudno medytowa duej, tak by odnie z tego korzy. Dla ludzi Zachodu taka postawa fizyczna jest obca i upywa troch czasu zanim ciao przyzwyczai si do niej. Rwnie postawa umysu jest obca i na t zmian take trzeba czasu. W miar jak przyzwyczaisz si do procedury, moesz stopniowo wydua czas medytacji. Mniej wicej po roku regularnej praktyki powiniene by w stanie bez problemu medytowa przez godzin w czasie jednej sesji. Trzeba tu jeszcze nadmieni o jednej wanej rzeczy: medytacja Vipassana nie jest form ascezy. Nie chodzi o to, by si umartwia. Prbujemy praktykowa uwano, a nie bl. Odrobiny blu nie da si unikn, zwaszcza blu ng. W rozdziale 10 dokadnie opiszemy zagadnienie blu oraz jak sobie z nim radzi. Istniej specjalne postawy i techniki radzenia sobie z niewygod, ktrych si nauczysz. Naley zaznaczy, e nie jest to konkurs wytrzymaoci. Nic nie musisz nikomu udowadnia. Jeli odczuwasz przeszywajcy bl, nie zmuszaj si do medytacji tylko po to, eby mg powiedzie, e wysiedziae przez godzin. To bezuyteczne wiczenie ego. Nie przesadzaj, zwaszcza na pocztku. Pamitaj o swoich ograniczeniach i nie potpiaj siebie, jeeli nie jeste w stanie siedzie bez przerwy, nieruchomo jak skaa.

58

AstralDynamics.pl

Planowanie medytacji W miar jak medytacja staje si coraz waniejsz czci twojego ycia, moesz przeduy sesje do ponad godziny. Oglna zasada jest taka, e najlepiej jest po prostu sprawdzi, jaka na danym etapie jest najodpowiedniejsza dla ciebie dugo sesji, a potem siedzie pi minut duej. Nie ma adnych sztywnych regu dotyczcych dugoci trwania sesji. Nawet jeeli wyznaczye sobie jakie absolutne minimum, to mog by takie dni, e naprawd nie dasz rady tak dugo siedzie. To nie znaczy, e tego dnia powiniene sobie odpuci. Niezwykle wane jest, by medytowa regularnie. Nawet dziesi minut medytacji jest bardzo korzystne. Nawisem mwic, o dugoci sesji decydujesz zanim zaczniesz medytowa. Nie rb tego, kiedy ju medytujesz. W ten sposb atwo jest podda si niepokojowi, a niepokj to wanie jedna z gwnych rzeczy, ktre chcemy si nauczy uwanie obserwowa. Wyznacz wic sobie realistyczny okres czasu i trzymaj si go. Moesz uywa zegarka, by mierzy dugo sesji, ale nie spogldaj na niego co dwie minuty, by sprawdza jak ci idzie. Zdekoncentrujesz si i ogarnie ci niepokj. Przekonasz si wtedy, e nie bdziesz mg doczeka si koca. W tej sytuacji nie jest to medytacja, tylko obserwacja zegarka. Nie patrz na zegarek, dopki nie bdzie ci si wydawao, e czas przeznaczony na medytacj ju min. W rzeczywistoci w ogle nie musisz patrzy na zegarek, przynajmniej nie za kadym razem kiedy medytujesz. Generalnie, powiniene siedzie tak dugo, jak masz ochot. Nie ma adnej magicznej dugoci czasu. Mimo to dobrze jest okreli minimum. Jeli tego nie zrobisz, bdziesz mia tendencj do tego, by medytowa krtko. Bdziesz koczy szybko za kadym razem, kiedy pojawi si co nieprzyjemnego, lub zawsze gdy poczujesz niepokj. To niedobrze. To s dowiadczenia, z ktrych medytujcy moe najwicej skorzysta, ale tylko wtedy, gdy je przesiedzi. Musisz nauczy si obserwowa je ze spokojem i jasnoci. Przypatrz si im uwanie. Jeli bdziesz to robi wystarczajco czsto, strac one swoj wadz nad tob. Zobaczysz czym dokadnie s: zwykymi impulsami, przychodzcymi i odchodzcymi, czci przedstawienia, ktre kiedy si koczy. W konsekwencji twoje ycie staje si pikniejsze, a droga, po ktrej kroczysz, rwniejsza i prostsza. 'Dyscyplina' to dla wikszoci z nas trudne sowo. Przywodzi na myl obraz kogo, kto stoi nad nami z kijem i mwi nam, e si mylimy. Ale samodyscyplina to co innego. To umiejtno przejrzenia na wskro pustego, guchego krzyku wasnych impulsw i przeniknicia ich sekretu. Nie maj one nad tob wadzy. To tylko przedstawienie, oszustwo. Twoje naogi i potrzeby wrzeszcz na ciebie i gro ci, podlizuj ci si, przypochlebiaj, gro, lecz w rzeczywistoci nie maj na ciebie bata. Poddajesz si im z przyzwyczajenia. Poddajesz si, bo tak naprawd nigdy nie zadae sobie trudu, by spojrze, co kryje si pod grob. A tam jest pusto. Ale mona si o tym przekona tylko w jeden sposb. Sowa na tej stronie nie wystarcz. Ale spjrz w gb siebie i przygldaj si temu, co wychodzi na wierzch - nerwowo, niepokj, niecierpliwo, bl - obserwuj tylko i nie daj si wcign. Ku twojemu zaskoczeniu, wszystko to po prostu odejdzie. Pojawi si i zniknie. Tak po prostu. Samodyscyplina okrelana jest jeszcze jednym sowem - "Cierpliwo".

59

AstralDynamics.pl

ROZDZIA 9

wiczenia na pocztek

krajach buddyzmu Theravada tradycyjnie rozpoczyna si sesje medytacyjne od intonowania pewnych formuek. Amerykanie zwykle odrzucaj je ju na pierwszy rzut oka, traktujc je jedynie jako nieszkodliwe rytuay. Jednake, te tzw. rytuay, zostay stworzone i udoskonalone przez grono praktycznych i oddanych osb, i su celom wycznie praktycznym. Warto przyjrze im si dokadniej.

Budda w swoich czasach by uwaany za buntownika. Urodzi si w spoeczestwie, w ktrym zbyt wielk wag przywizywano do rytuaw, a zhierarchizowane spoeczestwo uwaao jego idee za ikonoklastyczne1. Wielokrotnie wypowiada si przeciw stosowaniu rytuaw dla nich samych i by w tej kwestii nieustpliwy. Nie oznacza to jednak, e rytuay s bezuyteczne. Oznacza to jedynie, e rytuay same w sobie, wykonywane jako sztuka dla sztuki, nie pomog ci wydosta si z puapki. Jeli wierzysz w to, e samo powtarzanie sw zbawi ci, to tylko pogbiasz swoje uzalenienie od sw i poj. Oddala ci to raczej od milczcej percepcji rzeczywistoci, a nie zblia do niej. Dlatego, jeli ju uywamy tych formuek, musimy jasno zrozumie, czym s i jak dziaaj. To nie s magiczne zaklcia. To narzdzia suce oczyszczeniu psychiki, ktre wymagaj aktywnego udziau umysu, jeli maj by skuteczne. Mamrotanie sw bez adnej intencji jest bezcelowe. Medytacja Vipassana to delikatna czynno psychologiczna, a postawa umysu osoby praktykujcej ma kluczowe znaczenie dla osignicia sukcesu. Technika ta jest najskuteczniejsza w atmosferze spokoju i pewnoci siebie, ktrej towarzyszy yczliwo. Formuki te su wywoaniu wanie takiej postawy. Uywane poprawnie mog stanowi pomocne narzdzie na drodze do wyzwolenia.

Potrjne Przewodnictwo 2
Medytacja jest trudnym zadaniem. Jest to czynno w swej naturze samotnicza. Pojedyncza osoba walczy przeciwko niezwykle potnym siom, tej czci struktury umysu, ktra
Ikonoklastyczne, inaczej obrazoburcze, w szerszym znaczeniu, sprzeciwiajce si oglnie przyjtym normom. "Potrjne Przewodnictwo" trzech rzeczy Buddha, Dhamma, Sangha (Budda, Prawda, braterstwo) w indywidualnej drodze czowieka dcego do Owiecenia. Budda - jako jego ycie. Dhamma - jako nauka Buddy o Prawdzie lub jako droga do poznania Prawdy. Sangha jako braterstwo ludzi dcych do Owiecenia lub do poznania Prawdy, postpujc ze wskazwkami Buddy.
2 1

60

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach medytuje. Kiedy si w to zagbisz, zdasz sobie spraw z czego, co ci zaszokuje. Spojrzysz w gb i pojmiesz ogrom tego, z czym walczysz. To, przez co chcesz si przedrze, wyglda jak solidny mur, przez ktry nie przedziera si nawet promyk wiata. Znajdziesz si przed nim, siedzc, gapic si i mwic do siebie: "Co? Mam przez to przej? Ale to niemoliwe! To wszystko, co istnieje. To cay wiat. To wszystko, co ma jakiekolwiek znaczenie, i tego uywaem, by okreli siebie i zrozumie wszystko, co mnie otacza. Jeli si tego pozbd, cay wiat mi si rozpadnie i umr. Nie dam rady przez to przej. Po prostu nie dam rady". To niezwykle przeraajce uczucie, budzce poczucie osamotnienia. To, co czujesz, mona wyrazi takimi sowami: "Jestem tu, cakiem sam, walczc z czym tak potnym, e nie da si tego poj". Aby przeciwdziaa temu uczuciu, warto pamita, e nie jeste sam. Inni przed tob przeszli t drog. Stawili czoa tej samej przeszkodzie i przetarli szlak do wiata. Okrelili zasady, dziki ktrym mona osign sukces, oraz stworzyli wsplnot, po to, by si wzajemnie zachca i wspiera. Budda pokona ten sam mur, a za nim poszo wielu innych. Pozostawi klarowne wskazwki w formie Dhammy, aby poprowadzi nas t sam ciek. Zaoy Sangh, wsplnot mnichw, po to, by cieka przetrwaa, a idcy ni wspierali si. Nie jeste sam, a sytuacja nie jest beznadziejna. Medytacja wymaga energii. Trzeba odwagi, by stawi czoa bardzo trudnym zjawiskom umysowym, oraz determinacji, by przesiedzie rne nieprzyjemne stany umysu. Lenistwo nie opaci si. By zgromadzi energi na to zadanie, powtarzaj nastpujce zdania. Recytuj je z przekonaniem. Miej na myli to, co powtarzasz. "Zaraz wstpi na t sam ciek, ktr kroczy Budda oraz jego wielcy i wici uczniowie. Leniwa osoba nie moe ni kroczy. Oby moja energia wzia gr. Oby mi si udao".

Praktyka Uniwersalnej Mioci-yczliwoci

Medytacja Vipassana to wiczenie w uwanoci, wiadomoci pozbawionej ego. To procedura, w ktrej ego zostanie zniszczone przez przenikliwe spojrzenie uwanoci. Praktykujcy rozpoczyna j, gdy ego ma pen kontrol nad umysem i ciaem. Potem, gdy uwano przyglda si dziaaniu ego, dociera do korzeni, do sposobu funkcjonowania, i niszczy je kawaek po kawaku. Jest w tym jednak pewien haczyk. Uwano to wiadomo, w ktrej nie ma ego. Jeli zaczniemy, gdy ego bdzie miao pen kontrol, to jak uda nam si by wystarczajco uwanym od razu na pocztku? Zawsze w jakim stopniu jestemy uwani. Problemem jest tylko, by by wystarczajco uwanym, aby osign cel. Moemy w tym celu posuy si sprytn taktyk. Moemy osabi te aspekty ego, ktre s najbardziej szkodliwe, aby uwano napotkaa na jak najmniejszy opr. Chciwo i nienawi s gwnymi przejawami dziaalnoci ego. Na tyle trudno bdzie by uwanym, na ile chwytanie i odrzucanie s obecne w umyle. Rezultaty atwo dostrzec. Jeli

61

AstralDynamics.pl

wiczenia na pocztek siadasz do medytacji, bdc obsesyjnie do czego przywizanym, to nie zajdziesz daleko. Jeli jeste pochonity mylami: jak zarobi wicej - to prawdopodobnie przez reszt medytacji bdziesz myla tylko o tym. Jeli jeste wcieky, bo kto ci wanie obrazi, to twj umys bdzie tym zajty. Minuty medytacji s cenne. Najlepiej jest nie marnowa ich. Tradycja Theravada rozwina poyteczne narzdzie, ktre pozwoli ci pokona bariery tkwice w twoim umyle, przynajmniej na jaki czas, by mg usun ich korzenie na trwae. Moesz jedn ide zastpi inn. Negatywn emocj mona zrwnoway emocj pozytywn. Dawanie jest przeciwiestwem chciwoci. yczliwo i dobro s przeciwiestwem nienawici. Naley jasno powiedzie: to nie jest prba wyzwolenia siebie poprzez autohipnoz. Nie mona uwarunkowa Owiecenia. Nibbana to stan niczym nieuwarunkowany. Osoba wyzwolona bdzie szczodra i pena dobroci, ale nie dlatego, e wyrobia sobie taki nawyk. Bdzie taka, tylko i wycznie, poniewa w taki sposb przejawi si jej prawdziwa natura, nie ograniczana ju przez ego. Nie jest to wic uwarunkowanie. To raczej lekarstwo psychologiczne. Jeli zayjesz je zgodnie z zaleceniami, przyniesie ci tymczasow ulg od dolegliwoci spowodowanych chorob, na ktr cierpisz. Wtedy moesz zaj si sam chorob. Na pocztku oddal od siebie myli, w ktrych potpiasz i nienawidzisz siebie. Najpierw pozwalasz, by wypeniy Ci dobre uczucia i yczenia, co jest stosunkowo atwe. Potem robisz to samo z osobami ci najbliszymi. Stopniowo robisz tak z innymi osobami, a dojdziesz do wrogw i wszystkich ywych istot. wiczenie to wykonane prawidowo moe bardzo silnie dziaa i wywoywa zmiany. Na pocztku kadej sesji medytacyjnej powtarzaj z przekonaniem nastpujce zdania: 1. Oby zawsze mi si dobrze powodzio, obym by szczliwy i spokojny. Niech nie spotka mnie adna krzywda. Niech omin mnie trudnoci. Niech omin mnie problemy. Obym zawsze osiga sukcesy. Obym zawsze mia cierpliwo, odwag, zrozumienie i determinacj, aby stawi czoo nieuniknionym yciowym problemom, trudnociom, porakom, i aby je pokona. 2. Oby moim rodzicom zawsze si dobrze powodzio, oby byli szczliwi i spokojni. Niech nie spotka ich adna krzywda. Niech omin ich trudnoci. Niech omin ich problemy. Oby zawsze osigali sukcesy. Oby zawsze mieli cierpliwo, odwag, zrozumienie i determinacj, aby stawi czoo nieuniknionym yciowym problemom, trudnociom, porakom, i pokona je. 3. Oby moim nauczycielom zawsze si dobrze powodzio, oby byli szczliwi i spokojni. Niech nie spotka ich adna krzywda. Niech omin ich trudnoci. Niech omin ich problemy. Oby zawsze osigali sukcesy. Oby zawsze mieli cierpliwo, odwag, zrozumienie i determinacj, aby stawi czoo nieuniknionym yciowym problemom, trudnociom, porakom, i pokona je.

62

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach 4. Oby moim krewnym zawsze si dobrze powodzio, oby byli szczliwi i spokojni. Niech nie spotka ich adna krzywda. Niech omin ich trudnoci. Niech omin ich problemy. Oby zawsze osigali sukcesy. Oby zawsze mieli cierpliwo, odwag, zrozumienie i determinacj, aby stawi czoo nieuniknionym yciowym problemom, trudnociom, porakom, i pokona je. 5. Oby moim przyjacioom zawsze si dobrze powodzio, oby byli szczliwi i spokojni. Niech nie spotka ich adna krzywda. Niech omin ich trudnoci. Niech omin ich problemy. Oby zawsze osigali sukcesy. Oby zawsze mieli cierpliwo, odwag, zrozumienie i determinacj, aby stawi czoo nieuniknionym yciowym problemom, trudnociom, porakom, i pokona je. 6. Oby wszystkim osobom, ktrych nie znam, zawsze si dobrze powodzio, oby byy szczliwe i spokojne. Niech nie spotka ich adna krzywda. Niech omin ich trudnoci. Niech omin ich problemy. Oby zawsze osigay sukcesy. Oby zawsze miay cierpliwo, odwag, zrozumienie i determinacj, aby stawi czoo nieuniknionym yciowym problemom, trudnociom, porakom, i pokona je. 7. Oby moim wrogom zawsze si dobrze powodzio, oby byli szczliwi i spokojni. Niech nie spotka ich adna krzywda. Niech omin ich trudnoci. Niech omin ich problemy. Oby zawsze osigali sukcesy. Oby zawsze mieli cierpliwo, odwag, zrozumienie i determinacj, aby stawi czoo nieuniknionym yciowym problemom, trudnociom, porakom, i pokona je. 8. Oby wszystkim yjcym istotom zawsze si dobrze powodzio, oby byy szczliwe i spokojne. Niech nie spotka ich adna krzywda. Niech omin ich trudnoci. Niech omin ich problemy. Oby zawsze osigay sukcesy. Oby zawsze miay cierpliwo, odwag, zrozumienie i determinacj, aby stawi czoo nieuniknionym yciowym problemom, trudnociom, porakom, i pokona je. Kiedy ju skoczysz powtarza powysze formuki, od na bok wszystkie swoje kopoty i konflikty na czas praktyki. Porzu je po prostu. Jeli pniej powrc w medytacji, potraktuj je jak to, czym s, czyli czym, co ci rozprasza. Praktyka Uniwersalnej Mioci-yczliwoci zalecana jest rwnie przed udaniem si na spoczynek i tu po obudzeniu si. Uwaa si, e dziki niej pi si spokojnie oraz e pomaga pozby si koszmarw nocnych. atwiej jest rwnie rano wsta. Sprawia, e jestemy przyjanie nastawieni i otwarci wobec wszystkich: czy to przyjaci, czy wrogw, ludzi, czy innych stworze. Uraza i zo s najbardziej szkodliwymi z czynnikw psychicznych, tkwicych w umyle, zwaszcza kiedy umys jest pogrony w ciszy. By moe poczujesz oburzenie, kiedy przypomnisz sobie jaki incydent, ktry ci zrani - czy to fizycznie, czy psychicznie. Takie

63

AstralDynamics.pl

wiczenia na pocztek dowiadczenie moe wywoa w tobie uczucie niepokoju, napicia, podenerwowania i zmartwienia. By moe nie bdziesz wtedy w stanie medytowa. Dlatego zdecydowanie zalecamy, aby zacz medytacj od praktyki Uniwersalnej Mioci-yczliwoci. By moe zastanawiasz si, jak moemy wypowiada takie yczenia: "Oby moim wrogom zawsze si dobrze powodzio, oby byli szczliwi i spokojni. Niech nie spotka ich adna krzywda. Niech omin ich trudnoci. Niech omin ich problemy. Oby zawsze osigali sukcesy. Oby zawsze mieli cierpliwo, odwag, zrozumienie i determinacj, aby stawi czoo nieuniknionym yciowym problemom, trudnociom, porakom, i pokona je"? Musisz pamita, e praktykujesz mio-yczliwo, aby oczyci umys, tak jak praktykujesz medytacj, by osign spokj i wyzwoli si od blu oraz cierpienia. W miar jak praktykujesz w sobie mio-yczliwo, zaczniesz zachowywa si w przyjacielski sposb, bez uprzedze, negatywnego nastawienia, dyskryminacji lub nienawici. Twoje szlachetne zachowanie uatwi ci praktyczn pomoc innym w tym, by zmniejszy ich cierpienie i bl. Tylko ludzie peni wspczucia mog pomc innym. Wspczucie to przejaw mioci-yczliwoci w dziaaniu, a ten, kto nie ma mioci-yczliwoci, nie moe pomc innym. Szlachetne zachowanie oznacza bycie przyjacielskim i serdecznym. Zachowanie obejmuje myli, mow i uczynki. Jeli ktry z tych trzech elementw nie jest taki, to zachowanie nie moe by szlachetne. Z drugiej strony, z praktycznego punktu widzenia, o wiele lepiej jest kultywowa szlachetne myli: "Oby wszystkie istoty byy szczliwe" ni myli typu: "Nienawidz go". Ktrego dnia nasze szlachetne myli znajd swoje odzwierciedlenie w szlachetnym zachowaniu, a myli pene zoci w zym zachowaniu. Pamitaj, e twoje myli przeksztacaj si w mow i czyny, i maj swoje konsekwencje. Myli, ktre przybieraj form czynw mog mie namacalne skutki. Zawsze powiniene mwi i dziaa z uwanoci mioci-yczliwoci. Przy okazji mioci-yczliwoci naley wspomnie, e jeli zachowujesz si w sposb dokadnie odwrotny, to i inni bd si wobec ciebie tak zachowywa. W miar postpu praktyki mioci-yczliwoci twoje myli, sowa i uczynki powinny by agodne, przyjemne, pene znaczenia, pene prawdy i powinny przynosi korzy tobie jak i innym. Jeli twoje sowa, myli lub uczynki rani ciebie lub/i innych, to musisz zada sobie pytanie: czy rzeczywicie praktykujesz mio-yczliwo? To oczywiste, e jeli twoim wrogom dobrze by si powodzio, gdyby byli peni spokoju i szczcia, nie byliby twoimi wrogami. Jeli byliby wolni od problemw, blu, cierpienia, nieszczcia, nerwicy, psychoz, paranoi, lku, napicia, niepokoju itd., nie byliby twoimi wrogami. Najpraktyczniejszym rozwizaniem jest pomoc wrogom w rozwizaniu ich problemw, tak by mg y w spokoju i szczciu. W rzeczywistoci, jeli potrafisz, powiniene wypeni umysy wszystkich swoich wrogw mioci-yczliwoci i sprawi, by pojli prawdziwe znaczenie pokoju, po to, by ty mg y w pokoju i szczciu. Im bardziej s neurotyczni, psychotyczni, im wicej w nich lku, napicia, niepokoju itd., tym wicej kopotu, blu i cierpienia mog spowodowa na wiecie. Gdyby potrafi z osob zmieni w

64

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach witego, dokonaby cudu. Kultywujmy w sobie stosown mdro oraz mio-yczliwo, aby ze umysy zmieni w wite. Kiedy kogo nienawidzisz, to mylisz: "ycz mu, eby by brzydki, eby si zwija z blu, eby mu si le powodzio, eby si myli, eby nie by sawny, eby nie mia przyjaci, eby po mierci trafi do pieka". W rzeczywistoci jednak twoje ciao wytwarza tyle szkodliwych substancji chemicznych, e dowiadczasz blu, napicia, serce szybciej ci bije, twarz ma inny wyraz, tracisz apetyt, nie moesz spa i jeste niemiy dla innych. Przechodzisz przez to, czego yczye wrogowi. Nie jeste w stanie dostrzec prawdy. Twj umys jest jak wrztek lub przypominasz pacjenta, ktremu nic nie smakuje, poniewa jest chory na taczk. Podobnie, nie umiesz doceni czyjego wygldu, osigni, sukcesw itp. Tak dugo, jak ten stan si utrzymuje, nie bdziesz w stanie dobrze medytowa. Dlatego te zdecydowanie zalecamy praktyk mioci-yczliwoci, zanim na powanie zacznie si praktykowa medytacj. Powtarzaj powysze formuki niezwykle uwanie i nadaj im znaczenie. Kiedy bdziesz powtarza te zdania, najpierw naprawd poczuj w sobie mioyczliwo, a potem podziel si ni z innymi, nie moesz bowiem podzieli si czym, czego nie masz w sobie. Pamitaj jednak, e nie s to magiczne zaklcia. Nie dziaaj same z siebie. Jeli tak bdziesz ich uywa, to zmarnujesz jedynie czas i energi. Ale jeli bdziesz powtarza je z zaangaowaniem i woysz w to ca sw energi, dobrze ci posu. Wyprbuj je. Sam si przekonaj.

65

AstralDynamics.pl

ROZDZIA 10

Jak radzi sobie z problemami

edytujc, napotkasz problemy, jak kady. Przybieraj one rnorak posta, a jedyne, czego moesz by pewien, to to, e si pojawi. Caa sztuka w tym, aby radzc sobie z nimi, przyj odpowiedni postaw. Trudnoci to nieodczna cz twojej praktyki. Nie naley ich unika. Naley je wykorzysta. Dostarczaj nam nieocenionej okazji do nauki. Powodem, dla ktrego tkwimy w marazmie, jest to, e nieustannie uciekamy od swoich problemw i gonimy za przyjemnociami. Medytacja dostarcza nam sytuacji laboratoryjnej, w ktrej moemy zbada ten syndrom i odkry sposoby radzenia sobie z nim. Rne przeszkody i problemy powstajce podczas medytacji s wod na nasz myn. S materiaem, z ktrym pracujemy. Nie ma przyjemnoci bez odrobiny blu. Nie ma blu bez odrobiny przyjemnoci. ycie skada si z radoci i smutkw, ktre id rka w rk. Medytacja nie jest wyjtkiem. Bd dobre i ze chwile, ekstaza i lk. Nie bd wic zaskoczony, jeli poczujesz si, jakby by przed tob mur. Nie myl, e jeste wyjtkiem. Kady dowiadczony medytujcy natkn si na swj wasny mur. Mury cigle si pojawiaj. Spodziewaj si ich i bd przygotowany. Twoja umiejtno radzenia sobie z kopotami zaley od twojej postawy. Jeli nauczysz si traktowa te przeszkody jak sposobno, szans, by poczyni postpy w praktyce, tak si stanie. Umiejtno radzenia sobie z tym, co pojawia si podczas medytacji, przeniesie si na reszt naszego ycia i pozwoli doprowadzi do porzdku wszystkie sprawy, ktre ci martwi. Jeli podczas medytacji bdziesz prbowa unika wszystkiego, co nieprzyjemne, to tylko wzmocnisz nawyk, ktry sprawia, e ycie czasami jest nie do zniesienia. Wane jest, by nauczy si stawa twarz w twarz z mniej przyjemnymi aspektami ycia. Naszym zadaniem podczas medytacji jest nauczy si by cierpliwym wobec siebie, patrze na siebie obiektywnie, razem z naszymi smutkami i wadami. Musimy nauczy si by mili dla samych siebie. Na dusz met, unikanie nieprzyjemnych rzeczy to co, co nam szkodzi. Paradoksalnie, uprzejmo pociga za sob konieczno konfrontacji z tym, co nieprzyjemne. Jednym z popularnych sposobw radzenia sobie z trudnociami jest autosugestia: kiedy pojawia si co przykrego, moesz przekona siebie, e jest to przyjemne. Taktyka Buddy jest dokadnie odwrotna. Nauki Buddy wzywaj nas do tego, by raczej zbada to, ni ukrywa bd maskowa. Buddyzm radzi, by nie wmawia sobie uczu, ktrych w nas nie ma, lub

66

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach unika tych, ktre s. Jeli jeste nieszczliwy, to jeste nieszczliwy; taka jest rzeczywisto, wanie to si dzieje, staw temu czoo. Popatrz temu prosto w oczy, bez uchylania si. Kiedy jest ci ciko, przypatrz si trudnociom, obserwuj uwanie, co jest w nich trudnego, zbadaj to zjawisko i naucz si, jak dziaa. Sposobem na wyrwanie si z puapki jest poznanie samej puapki, tego, jak jest zbudowana. Zrobisz to, rozbierajc j kawaek po kawaku. Jeli rozoysz j na kawaki, nie moesz si w ni zapa. Dziki temu uzyskasz wolno. To bardzo wana kwestia, ale jeden z najmniej rozumianych aspektw filozofii buddyjskiej. Ci, ktrzy zapoznali si z buddyzmem jedynie powierzchownie, mog wycign pochopny wniosek, e to zbir pesymistycznych nauk, cigle odwoujcych si do nieprzyjemnych rzeczy, takich jak cierpienie, zawsze wzywajcych nas do tego, bymy skonfrontowali si z rzeczywistoci, w ktrej istnieje bl, mier i choroba. Buddyjscy myliciele nie uwaaj siebie za pesymistw - w rzeczywistoci jest wprost przeciwnie. Bl istnieje; nie da si go cakowicie wyeliminowa. Nauka, jak sobie z nim radzi, nie jest pesymizmem, ale bardzo pragmatyczn form optymizmu. Jak poradziby sobie ze mierci wspmaonka? Jak czuby si, gdyby jutro straci matk, siostr lub najbliszego przyjaciela? Przypumy, e tego samego dnia straciby prac, oszczdnoci i wadz w rkach; czy potrafiby pogodzi si z tym, e spdzisz reszt ycia na wzku inwalidzkim? Jak poradzisz sobie z blem w przypadku nieuleczalnego raka, jeli okae si, e na niego chorujesz? Jak poradzisz sobie z perspektyw zbliajcej si mierci? By moe unikniesz wikszoci tych nieszcz, ale na pewno nie wszystkich. Wikszo z nas traci przyjaci i krewnych w ktrym momencie naszego ycia; kady z nas choruje od czasu do czasu; a z pewnoci ktrego dnia umrzesz. Moesz cierpie z tego powodu lub moesz stan z tym twarz w twarz - wybr naley do ciebie. Blu nie da si unikn, ale cierpienia tak. Bl i cierpienie to dwa rne zwierzta. Jeli w obecnym stanie umysu dotkn ci jakie tragedie, bdziesz cierpia. Wzorce nawykw, ktre obecnie kontroluj twj umys, zamkn ci w tym cierpieniu i nie bdzie ucieczki. Czas powicony uczeniu si alternatywnych wzorcw zachowa to czas dobrze wykorzystany. Wikszo ludzi powica ca swoj energi, poszukujc sposobw zintensyfikowania przyjemnoci i zmniejszenia cierpienia. Buddyzm nie kae zupenie tego zaprzesta. Pienidze i poczucie bezpieczestwa s w porzdku. Blu naley unika, jeli to tylko moliwe. Nikt nie kae rozda ci wszystkiego, co posiadasz, i umartwia si, ale buddyzm zaleca, by powici troch czasu i energii na nauk, jak radzi sobie z tym, co nieprzyjemne, bowiem blu nie da si unikn cakowicie. Kiedy widzisz ciarwk pdzc wprost na ciebie, uskocz w bok. Ale troch czasu powi rwnie na medytacj. Nauka, jak radzi sobie z niepokojem, to jedyny sposb, by przygotowa si na spotkanie z ciarwk, ktrej nie dostrzege. Podczas praktyki pojawiaj si problemy. Niektre z nich bd natury fizycznej, inne emocjonalnej, a jeszcze inne bd wynika z niewaciwego podejcia. Z kadym mona sobie poradzi i na kady jest jaki sposb. Wszystkie stanowi sposobno, by si uwolni.

67

AstralDynamics.pl

Jak radzi sobie z problemami

Problem 1 Bl fizyczny
Nikt nie lubi blu, cho kady go czasem dowiadcza. To jedno z dowiadcze yciowych i z pewnoci pojawi si podczas medytacji w takiej czy innej formie. Radzenie sobie z blem to proces przebiegajcy w dwch etapach. Najpierw pozbd si go, jeli to moliwe, lub na tyle, na ile to moliwe. Nastpnie, jeli nie ustaje, wykorzystaj go jako przedmiot medytacji. Pierwszy krok to radzi sobie z nim na poziomie fizycznym. By moe jest oznak takiej czy innej choroby, blu gowy, gorczki, siniakw lub czegokolwiek innego. W takim przypadku, zanim zasidziesz do medytacji, zastosuj tradycyjn kuracj medyczn: we leki, zastosuj ma lub co, co zwykle stosujesz. Ponadto, istnieje bl charakterystyczny dla pozycji siedzcej. Jeli nigdy nie siedzisz dugo na pododze ze skrzyowanymi nogami, to najpierw bdziesz musia si do tego przystosowa. Niewygoda do pewnego stopnia jest nieunikniona. W zalenoci od tego, gdzie odczuwasz bl, mona zastosowa rne rodki. Jeli bol ci nogi lub kolana, sprawd spodnie. Jeli s za ciasne lub uszyte z grubego materiau, mog przeszkadza. Przebierz si. Sprawd rwnie poduszk. Powinna mie po ciniciu okoo 8 cm gruboci. Jeli boli ci okolica talii, polunij pasek. Rozlunij gumk lub odepnij guzik w pasie, w razie potrzeby. Jeli boli ci dolna cz plecw, to prawdopodobne siedzisz w niewaciwej pozycji. Garbienie si nigdy nie jest wygodne, wyprostuj si. Nie usztywniaj si ani nie spinaj, ale sied z wyprostowanym krgosupem. Bl szyi lub grnej czci krgosupa ma kilka przyczyn. Pierwsza z nich to niewaciwe uoenie rk. Rce powinny spoczywa wygodnie na udach. Nie przycigaj ich do talii. Rozlunij ramiona i minie szyi. Nie pozwl, by gowa opadaa do przodu. Trzymaj j prosto, w jednej linii z krgosupem. Pomimo zastosowania powyszych porad, bl wci moe si utrzymywa. W takim wypadku zrb nastpujc rzecz: uczy bl przedmiotem medytacji. Nie daj si ponie emocjom. Po prostu uwanie obserwuj bl. Kiedy stanie si uporczywy, przekonasz si, e odciga tw uwag od oddechu. Nie walcz. Pozwl, by uwaga skupia si doznaniu. W peni zanurz si w bl. Nie blokuj tego dowiadczenia. Badaj to doznanie. Wyjd poza reakcj unikania i dotrzyj do czystego doznania, ktre si pod ni znajduje. Odkryjesz dwie rzeczy. Pierwsz z nich jest proste doznanie - bl sam w sobie. Drug jest twj opr wobec tego doznania. Reakcja oporu jest czciowo mentalna a czciowo fizyczna. Na cz fizyczn skada si napicie mini w bolcym miejscu i wok niego. Rozlunij te minie. Zajmij si nimi stopniowo, jeden po drugim, i rozlunij kady cakowicie. Prawdopodobnie ju sam ten krok znacznie zmniejszy bl. Nastpnie zajmij si mentaln stron oporu. Kiedy spinasz si fizycznie, spinasz si rwnie psychicznie. Twj umys chwyta si kurczowo doznania blu, prbujesz odgrodzi si od niego i wyrzuci ze wiadomoci. Odrzucenie to niezwerbalizowana postawa typu "nie lubi tego uczucia" lub "zostaw mnie w spokoju". Jest ledwie dostrzegalna. Ale jest i moesz j odnale, jeli naprawd jej poszukasz. Znajd j i rozlunij j rwnie.

68

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach Ta ostatnia cz jest ledwie uchwytna. Nie ma sw, by opisa to dziaanie dokadnie. Najlepiej podej do tego, uywajc analogii. Sprawd, jak radzisz sobie z napitymi miniami, i zrb to samo w sferze umysowej - rozlunij umys w taki sam sposb, w jaki rozluniasz ciao. Buddyzm uznaje, e ciao i umys s cile ze sob poczone. Jest to do tego stopnia prawdziwe, e wielu ludzi nie postrzega tego jak procedury skadajcej si z dwch czci. Dla nich rozluni ciao to rozluni umys i na odwrt. Ci ludzie dowiadcz cakowitego rozlunienia, fizycznego i psychicznego, jako jednego procesu. Tak czy inaczej, rozlunij si cakowicie, a twoja wiadomo zwolni przy przeszkodzie, ktr sam zbudowae. To luka, poczucie dystansu pomidzy jani a innymi. To granica pomidzy "ja" a "blem". Usu t przeszkod, a oddzielenie znika. Zwalniajc, wypywasz na wzburzone morze dowiadcze i stapiasz si z blem. Stajesz si blem. Obserwujesz jego przypywy i odpywy i dzieje si co zaskakujcego. Ju nie boli. Cierpienie odchodzi. Pozostaje tylko bl, dowiadczenie, nic wicej. "Ja", ktre czuo bl, odeszo. W efekcie jest wolno od blu. To proces narastajcy. Na pocztku odniesiesz sukces w przypadku niewielkiego blu. Gdy bdzie silny, moe ci si nie uda. Jak w przypadku wikszoci naszych umiejtnoci, w miar praktyki, bdzie coraz lepiej. Im wicej praktykujesz, z tym wikszym blem sobie poradzisz. Zrozum to dokadnie. Nie zalecamy tutaj masochizmu. Nie chodzi o umartwianie si. To jest wiczenie w wiadomoci, a nie w umartwianiu si. Jeli bl stanie si nie do zniesienia, moesz poruszy si, ale zrb to powoli i wiadomie. Obserwuj swoje ruchy. Sprawd, jak odczuwasz ruch. Obserwuj, jak wpywa on na bl. Obserwuj, jak bl si zmniejsza. Ale mimo to postaraj si nie rusza za wiele. Im mniej si ruszasz, tym atwiej jest pozosta w peni wiadomym. Czasem pocztkujcy w medytacji mwi, e trudno im pozosta uwanym, kiedy czuj bl. Ta trudno wynika z nieporozumienia. Uczniowie ci postrzegaj uwano jako co odrbnego od dowiadczenia blu. Tak nie jest. Uwano nigdy nie istnieje sama z siebie. Zawsze ma jaki obiekt, a jeden obiekt jest rwnie dobry jak drugi. Bl to stan umysu. Moesz by wiadomy blu tak samo, jak jeste wiadomy oddechu. Reguy, ktre omwilimy w rozdziale czwartym, stosuj si do blu tak samo, jak stosuj si do jakiegokolwiek innego stanu umysu. Bd ostrony, by ani nie przeceni, ani nie zlekceway tego odczucia. Nic do niego nie dodawaj, ale nie tra adnej jego czci. Nie zabrudzaj czystego dowiadczenia pojciami i obrazami lub myleniem dyskursywnym. Utrzymuj wiadomo w chwili obecnej, w blu, tak by nie przegapi ani jego pocztku, ani koca. Jeli nie postrzegamy blu w wietle uwanoci, daje on pocztek reakcjom emocjonalnym, takim jak lk, niepokj lub gniew. Jeli postrzegamy go prawidowo, nie ma takich reakcji, pojawi si zaledwie odczucie, prosta energia. Kiedy ju nauczysz si techniki radzenia sobie z blem fizycznym, moesz uywa jej do wszystkiego innego w swoim yciu. Moesz uywa jej w jakiejkolwiek nieprzyjemnej sytuacji. Co skutkuje w przypadku blu, zadziaa te w przypadku niepokoju lub chronicznej depresji. Technika ta jest jedn z najbardziej uytecznych i uniwersalnych. Jest to cierpliwo.

69

AstralDynamics.pl

Jak radzi sobie z problemami

Problem 2 Drtwienie ng
Pocztkujcym bardzo czsto drtwiej nogi podczas medytacji. Po prostu nie s oni przyzwyczajeni do postawy, w ktrej nogi s skrzyowane. Niektrych ludzi bardzo to niepokoi. Czuj, e musz wsta i pochodzi sobie. Niektrzy s nawet wicie przekonani, e jak krew nie bdzie im dopywa do ng to dostan gangreny. Drtwieniem ng nie trzeba si przejmowa. Jest ono spowodowane uciskiem na nerwy, a nie brakiem krenia. Nie moesz uszkodzi sobie ng, medytujc na siedzco. Zrelaksuj si. Kiedy zdrtwiej ci nogi podczas medytacji, po prostu uwanie obserwuj to zjawisko. Sprawd, jak je odbierasz. Moe to by troszk niewygodne, ale nie bdzie bolesne, jeli si nie napniesz. Po prostu bd spokojny i obserwuj. Nie ma znaczenia czy nogi ci zdrtwiej i ju tak zostan do koca medytacji. Po jakim czasie praktyki drtwienie zacznie stopniowo zanika. Twoje ciao po prostu przyzwyczai si do codziennej praktyki. Bdziesz wwczas mg siedzie dugo, nie czujc drtwienia.

Problem 3 Dziwne odczucia

Ludzie maj rnorodne odczucia podczas medytacji. Niektrzy czuj swdzenie. Innych co szczypie lub kuje, inni gboko si rozluniaj, czuj si lekko lub jakby unosili si na powierzchni wody. Mona te mie uczucie, e si ronie lub kurczy, albo unosi w powietrzu. Pocztkujcy czsto ekscytuj si takimi doznaniami. W miar jak si rozluniamy, ukad nerwowy po prostu zaczyna przewodzi bodce czuciowe bardziej skutecznie. Dua ilo uprzednio zablokowanych bodcw sensorycznych zostaje odblokowana, dajc pocztek rnego rodzaju niezwykym doznaniom. Nie ma to szczeglnego znaczenia. Jest to po prostu odczucie. Zastosuj wic t technik co zwykle. Obserwuj, jak pojawiaj si i znikaj. Nie daj si im wcign.

Problem 4 Senno
Bardzo czsto zdarza si, e jestemy senni podczas medytacji. Uspokajamy si i rozluniamy - i wanie o to chodzi. Niestety, zwykle dowiadczamy tego stanu, kiedy zasypiamy, i kojarzymy go wanie ze snem. Zaczynasz wic "odpywa". Kiedy zauwaysz, e tak si dzieje, bd uwany wobec stanu sennoci. Senno ma kilka charakterystycznych cech. Dziaa w specyficzny sposb na proces mylowy. Zbadaj jak. Zwizane s z ni odczucia fizyczne. Sprawd, gdzie w ciele ich dowiadczasz.

70

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach Ciekawska wiadomo, bdca przeciwiestwem sennoci, spowoduje, e senno zniknie. Jeli nawet to nie pomoe, to mona przypuszcza, e przyczyna tkwi w ciele. Zbadaj to i zajmij si tym. Przyczyn moe by to, e tu przed medytacj zjade duy posiek. Przed medytacj lepiej jest zje lekki posiek lub odczeka godzin po obfitym. I nie przegap take najbardziej oczywistej przyczyny. Jeli cay dzie ciko pracowae fizycznie, to oczywicie bdziesz zmczony. Podobnie bdzie, jeli poprzedniej nocy spae tylko kilka godzin. Zaspokj najpierw potrzeby fizyczne, potem medytuj. Nie poddawaj si sennoci. Pozosta przytomny i uwany, poniewa sen i koncentracja w medytacji to dwa diametralnie odmienne dowiadczenia. Wgldu nie uzyskasz poprzez sen, lecz dziki medytacji. Jeli jeste bardzo picy, we gboki oddech i wstrzymaj go na tak dugo, jak potrafisz. Nastpnie zrb powolny wydech. We kolejny gboki wdech, zatrzymaj go na tak dugo, jak potrafisz, i powoli wydychaj. Powtrz to wiczenie dopki ciao nie rozgrzeje si, a senno nie odejdzie. Nastpnie powr do normalnego oddechu.

Problem 5 Trudnoci z koncentracj

Wszyscy s od czasu do czasu nieuwani i nie mog si skoncentrowa. Generalnie rzecz biorc, mona sobie z tym radzi za pomoc technik przedstawionych w rozdziale o przeszkodach. Powiniene jednak take wiedzie, e istniej pewne czynniki zewntrzne sprzyjajce temu zjawisku. Najlepiej temu zaradzi poprzez proste zmiany w swym rozkadzie dnia. Wyobraenia mentalne to potne byty. Mog przebywa w umyle przez dugi okres czasu. Wszystkie powieci beletrystyczne bazuj na tym do tego stopnia, e jeli pisarz jest dobry, to przedstawione postacie i wyobraenia wywieraj potny i dugotrway wpyw na umys. Jeli wanie bye na najlepszym filmie roku, to podczas medytacji pojawi si z niego wiele obrazw. Jeli wanie jeste w poowie przeraajcego horroru, w twojej medytacji bdzie wiele potworw. Zmie wic kolejno wydarze. Najpierw medytuj, potem przeczytaj ksik lub id do kina. Inny czynnik, ktry ma duy wpyw, to twj stan emocjonalny. Jeli masz jaki problem, niepokj przeniesie si na medytacj. Staraj si rozwizywa codzienne problemy przed medytacj, o ile to moliwe. Twoje ycie stanie si atwiejsze i nie zmarnujesz czasu powiconego na praktyk. Ale nie stosuj tej rady jako sposobu na uniknicie medytacji. Czasem nie da si zaatwi wszystkiego przed medytacj. Medytuj mimo to. Wykorzystaj medytacj do uwolnienia si od egocentrycznych postaw, ktre trzymaj ci w potrzasku wasnego ograniczonego punktu widzenia. atwiej bdzie ci po niej rozwiza problemy. Czasem s te takie dni, e nie wiadomo dlaczego wydaje si, i umys nigdy si nie uspokoi. Przypomnij sobie, jak wczeniej mwilimy o cyklicznej odmianie. Medytacja przebiega w cyklach. Masz dobre i ze dni. Medytacja Vipassana to przede wszystkim wiczenie wiadomoci. Oprnienie umysu nie jest tak wane, jak bycie wiadomym, co umys czyni. Jeli jest w tobie niepokj, a ty nie AstralDynamics.pl

71

Jak radzi sobie z problemami moesz nic zrobi, by go zatrzyma, po prostu obserwuj. To wszystko jeste ty. To bdzie kolejny krok naprzd w podry odkrywania siebie. Przede wszystkim za, nie czuj si sfrustrowany nieustannym trajkotaniem swojego umysu. Ta paplanina jest tylko kolejn rzecz, ktrej trzeba by wiadomym.

Problem 6 Nuda
Trudno jest wyobrazi sobie co nudniejszego ni siedzenie nieruchomo przez godzin, gdy wszystko, co masz do roboty, to dowiadczanie, jak powietrze wpywa i wypywa przez nos. Podczas medytacji czsto bdziesz styka si z tym problemem. To dotyczy kadego. Nuda to stan umysu i tak naley j traktowa. Kilka prostych rad pomoe ci radzi sobie z ni.

Taktyka A: Przywr prawdziw uwano

Jeli wydaje ci si, e to okropnie nudne cigle obserwowa oddech, to moesz by pewien jednego: przestae obserwowa go z prawdziw uwanoci. Uwano nigdy nie jest nudna. Przyjrzyj si jeszcze raz. Nie zakadaj z gry, e wiesz, czym jest oddech. Nie bd pewien, e wszystko ju widziae. Jeli tak robisz, to znaczy, e konceptualizujesz ten proces. Nie obserwujesz go jako ywej rzeczywistoci. Jeli caa twoja uwaga skupiona jest na oddechu, to nigdy nie jest on nudny. Uwano patrzy na wszystko oczyma dziecka, jak na cud. Uwano postrzega kad sekund, jakby bya ona pierwsz i jedyn sekund we wszechwiecie. Przyjrzyj si dokadnie raz jeszcze.

Taktyka B: Obserwuj stan swojego umysu

Przyjrzyj si uwanie swojej nudzie. Czym jest nuda? Gdzie jest nuda? Jak j odczuwasz? Z jakich czci umysu si skada? Czy wie si z jakim odczuciem fizycznym? Jak wpywa na twoje myli? Przyjrzyj si nudzie na nowo, tak jakby nigdy jej wczeniej nie dowiadczy.

Problem 7 Lk
Czasem podczas medytacji bez adnego konkretnego powodu pojawia si lk. Jest to zjawisko powszechne, majce rne przyczyny. Moe to by co, co wypare ze wiadomoci dawno temu. Pamitaj, myli powstaj najpierw w podwiadomoci. Emocjonalna zawarto myli czsto przenika do wiadomoci jeszcze zanim wynurzy si sama myl.

72

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach Moesz te mie do czynienia z lkiem, ktrego obawiamy si wszyscy: "lk przed nieznanym". W ktrym momencie praktyki pojmiesz nagle, jak powane jest to, co robisz. Niszczysz mur iluzji, ktrego zawsze uywae, by wytumaczy sobie ycie i aby chroni si od palcego pomienia rzeczywistoci. Staniesz twarz w twarz z ostateczn prawd. Mona si tego przestraszy. Ale w kocu trzeba stawi temu czoa. Ruszaj przed siebie i zanurz si w to. Trzecia moliwo: lk, ktry odczuwasz, mg powsta samoistnie. Moe mie rdo w nieprawidowej koncentracji. By moe uruchomie niewiadomy program, by "bada to, co si pojawia". Wwczas, kiedy pojawi si przeraajca fantazja, skupiasz si na niej, a ona karmi si energi twojej uwagi i rozwija si. Problem polega na tym, e wtedy uwano jest saba. Gdyby bya silnie rozwinita, natychmiast po fakcie dostrzegaby, e skupienie przenioso si na co innego, i poradziaby sobie z tym w zwyky sposb. Bez wzgldu na to, z czego wypywa lk, uwano jest lekarstwem. Obserwuj pojawiajce si reakcje emocjonalne i traktuj je jak to, czym s. Sta z boku i nie daj si wcign, podejd do tego, jakby by gapiem. A przede wszystkim nie walcz z sytuacj. Nie prbuj stumi wspomnie, uczu lub wyobrae. Po prostu usu si na bok i pozwl, by cay ten baagan wypyn na powierzchni, a nastpnie odpyn. Nie moe ci zrani. To tylko wspomnienie, tylko wyobraenie. To nic innego jak lk. Kiedy pozwolisz, by pojawi si w polu twej wiadomej uwagi, nie wrci do podwiadomoci. Nie bdzie nawiedza ci pniej. Odejdzie na dobre.

Problem 8 Niepokj
Niepokj to czsto przykrywka dla jakich innych, gbszych dowiadcze majcych miejsce w podwiadomoci. My, ludzie, wspaniale potrafimy tumi rzeczy. Zamiast skonfrontowa si z nieprzyjemnymi mylami, ktre si pojawiaj, prbujemy je zakopa, by nie musie si nimi zajmowa. Niestety zwykle nam si nie udaje, przynajmniej nie w peni. Ukrywamy myl, lecz energia mentalna, ktrej uywamy, by j schowa, tkwi tam nadal i wrze. Skutkiem tego jest poczucie niepokoju, ktre nazywamy pobudzeniem. Na niczym nie moesz si skupi. Nie jeste na luzie. Nie moesz si rozluni. Kiedy taki niemiy stan pojawi si podczas medytacji, po prostu go obserwuj. Nie pozwl, by nad tob zapanowa. Nie zrywaj si i nie uciekaj. I nie walcz z nim, by odszed. Niech bdzie, gdzie jest, i obserwuj go uwanie. Wwczas to, co zostao wyparte ze wiadomoci, wypynie na powierzchni, i odkryjesz, czym si martwie. Nieprzyjemne dowiadczenie, ktrego prbujesz unikn, to moe by cokolwiek: poczucie winy, chciwo lub problemy. To moe by lekki bl, choroba lub dopiero oznaki jej rozwoju. Cokolwiek to jest, pozwl si temu ujawni i przyjrzyj si uwanie. Jeli siedzisz w bezruchu i obserwujesz swj niepokj, w kocu on przeminie. Przesiedzenie niepokoju jest maym przeomem w twojej praktyce medytacyjnej. Wiele ci nauczy. Przekonasz si, e niepokj jest tak naprawd raczej powierzchownym stanem umysu. Jego natura jest AstralDynamics.pl

73

Jak radzi sobie z problemami nietrwaa. Pojawia si i znika. W rzeczywistoci nie ma nad tob wadzy. Moesz wynie z tego korzyci na reszt swojego ycia.

Problem 9 Gdy za bardzo si starasz

Zaawansowani medytujcy przewanie s jowialni. Posiadaj najcenniejszy z ludzkich skarbw - poczucie humoru. To nie jest byskotliwe, lecz pytkie ripostowanie, jakie syszy si w programach typu talk show. To prawdziwe poczucie humoru. Umiej mia si z wasnych bdw i wad, z osobistych klsk. Pocztkujcy medytujcy czsto s zbyt powani. miej si wic czasem. Wane jest, by odpry si podczas sesji medytacyjnej. Musisz nauczy si pyn z nurtem tego, co si dzieje. Nie uda ci si to, jeli bdziesz spity i bdziesz co robi na si, podchodzc do wszystkiego bardzo, bardzo powanie. Pocztkujcym czsto bardzo zaley na rezultatach. Maj wygrowane i przesadne oczekiwania. Zaczynaj i od razu spodziewaj si niezwykych rezultatw. Naciskaj. Napinaj si. Poc si i wysilaj, i wszystko jest okropnie ponure i uroczyste. Stan takiego napicia to dokadne przeciwiestwo uwanoci. Oczywicie wtedy osigaj bardzo niewiele. Wtedy uznaj, e ta medytacja wcale nie jest taka interesujca. Nie daa im tego, czego oczekiwali. Odkadaj j na bok. Naley podkreli, e medytacji mona uczy si tylko medytujc. Uczysz si, o co w niej chodzi i dokd prowadzi tylko poprzez bezporednie jej dowiadczenie. Wobec tego pocztkujcy nie wie, dokd zmierza, poniewa nie wyrobi sobie poczucia, dokd prowadzi praktyka. Oczekiwania nowicjusza s z gruntu nierealistyczne i bior si z niewiedzy. Jako pocztkujcy, powinien spodziewa si problemw, a odwrotne oczekiwania nie przynosz nic dobrego. Zawadzaj. Gdy czowiek za bardzo si stara, prowadzi to do sztywnoci i niezadowolenia, poczucia winy i potpiania siebie. Wysiek staje si wwczas mechaniczny, a to zabija uwano, jeszcze zanim zdoa si pojawi. Radzimy, by to odrzuci. Porzu oczekiwania i wysiek. Po prostu medytuj w zrwnowaony sposb. Niech medytacja sprawia Ci przyjemno i nie obciaj si walk i wysikiem. Po prostu bd uwany. Medytacja sama zajmie si przyszoci.

Problem 10 Zniechcenie
Gdy za bardzo si starasz, bezporednim tego efektem jest frustracja. Jeste spity. Nie posuwasz si do przodu. Zdajesz sobie spraw z tego, e nie robisz takich postpw, jakich si spodziewae i zniechcasz si. Czujesz si jak nieudacznik. To naturalna kolej rzeczy, ale mona jej unikn. Bierze si z nierealistycznych oczekiwa. Jest to powszechne zjawisko i pomimo dobrych rad, moe przydarzy si i tobie. Jest na to sposb. Jeli zaczniesz si

74

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach zniechca, po prostu obserwuj dokadnie swj stan umysu. Niczego nie dodawaj. Po prostu obserwuj. Poczucie poraki jest tylko kolejn przemijajc reakcj emocjonaln. Jeli dasz si omota, bdzie karmi si twoj energi i rozwinie si. Jeli po prostu staniesz z boku i bdziesz si przyglda - odejdzie. Jeli zniechca ci to, co traktujesz jak porak w medytacji, atwo bdzie sobie z tym poradzi. Czujesz, e praktyka le ci idzie. Nie udao ci si by uwanym. Po prostu sta si wiadomy poczucia poraki. W ten prosty sposb ponownie przywracasz uwano. Powodem poczucia poraki jest nic innego jak pami. Nie istnieje co takiego jak poraka w medytacji. Istniej przeszkody i trudnoci. Ale nie ma poraki, dopki cakowicie si nie poddasz. Nawet jeli przez dwadziecia lat niczego nie osigniesz, to moesz by uwany zawsze, kiedy tylko bdziesz chcia. Decyzja naley do ciebie. al, to tylko jeszcze jeden sposb, by nie by uwanym. Chwila, w ktrej zrozumiesz, e przestae by uwany, sama w sobie jest aktem uwanoci. Kontynuuj ten proces. Nie pozwl, by reakcja emocjonalna ci rozproszya.

Problem 11 Niech do medytacji

S takie chwile, kiedy nie chce ci si medytowa i na sam myl czujesz wstrt. Jednodniowa przerwa w praktyce nie robi wielkiej rnicy, ale opuszczanie sesji medytacyjnej z atwoci moe sta si nawykiem. Mdrzej jest przej przez ten opr. Id i medytuj mimo wszystko. Obserwuj uczucie niechci. W wikszoci przypadkw jest to tylko przemijajca emocja, efemeryda, ktra zniknie na naszych oczach. Jeli usidziesz do medytacji zniknie po piciu minutach. W innych przypadkach wywoana jest zym nastrojem danego dnia i wtedy trwa duej. Mimo to, przemija. Lepiej jest pozby si jej w cigu dwudziestu lub trzydziestu minut medytacji, ni nosi j w sobie i pozwoli, by zniszczya nam reszt dnia. Innym razem opr spowodowany moe by jakimi problemami, ktre masz z praktyk, ktrych jeste bd nie jeste wiadomy. Jeli wiesz, na czym polega problem, zastosuj ktr z rad lub technik podanych w ksice. Kiedy zniknie problem, zniknie opr. Jeli nie wiesz, o co chodzi, po prostu bdziesz musia to przetrzyma. Po prostu przesied opr i obserwuj uwanie. Sam zniknie, zakoczy si samoistnie. Wwczas problem, ktry go wywoa, wypynie na powierzchni i bdziesz mg zaj si nim. Jeli niech do medytacji towarzyszy ci stale w czasie praktyki, to mona przypuszcza, e jest jaki nieuchwytny bd w twoim podejciu. Medytacja to nie rytua odprawiany w jakiej szczeglnej pozycji. To nie jest bolesne wiczenie lub czas, kiedy szczeglnie si nudzimy. Nie jest to rwnie ponury, uroczysty obowizek. Medytacja to uwano. To nowy sposb widzenia i rodzaj zabawy. Medytacja jest twoim przyjacielem. Zacznij j wanie tak traktowa, a opr rozwieje si jak dym na wietrze.

75

AstralDynamics.pl

Jak radzi sobie z problemami Jeli wyprbujesz wszystkie podane metody, a nadal bdziesz odczuwa niech, to moe znaczy, e istnieje jaki problem. Medytujcy moe natrafi na przeszkod natury metafizycznej, ktra siga poza tematy poruszane w tej ksice. Zwykle nie dotyczy to pocztkujcych, ale moe si tak zdarzy. Nie poddawaj si. Poszukaj pomocy. Poszukaj wykwalifikowanych nauczycieli medytacji Vipassana i popro ich o pomoc w rozwizaniu problemw. Dokadnie takie jest ich zadanie.

Problem 12 Odrtwienie, otpienie

Mwilimy ju o zjawisku pograjcego si umysu. Wiedzie do niego droga, ktrej powiniene si wystrzega. Otpienie umysowe moe by skutkiem ubocznym pogbiajcej si koncentracji. W miar jak relaks pogbia si, minie si rozluniaj oraz zmienia si przewodzenie bodcw nerwowych. To wywouje uczucie gbokiego spokoju i lekkoci w ciele, jeste nieporuszony i nieco "oddzielony" od ciaa. To bardzo przyjemne uczucie. Pocztkowo jeste skoncentrowany na oddechu. W miar jego trwania jednak, przyjemne doznania pogbiaj si i odcigaj twoj uwag od oddechu. Ten stan zaczyna sprawia ci przyjemno i uwano oddala si. Skupienie znika, umys bdzi apatycznie w nieokrelonym stanie bogoci, co prowadzi do utraty uwanoci, do rodzaju ekstatycznego otpienia. Lekiem jest oczywicie uwano. Uwanie obserwuj te zjawiska, a rozpyn si. Zaakceptuj napywajce uczucie bogoci. Nie ma potrzeby unika go. Nie daj mu si omota. To uczucie fizyczne i potraktuj je jako takie. Traktuj uczucia jak uczucia. Potraktuj otpienie jak otpienie. Obserwuj, jak powstaj i jak odchodz. Nie daj si wcign. W medytacji napotkasz problemy. Kady je napotyka. Moesz je potraktowa albo jako okropn mk, albo jako wyzwanie do pokonania. Jeli bd dla ciebie ciarem, bdziesz tylko bardziej cierpia. Jeli podejdziesz do nich jak do okazji, by nauczy si czego i rozwin, twoje perspektywy duchowe s nieograniczone.

76

AstralDynamics.pl

ROZDZIA 11

Jak radzi sobie z tym, co nas rozprasza cz. I

czeniej czy pniej kady medytujcy natrafi podczas praktyki na co, co go rozproszy, i potrzebne mu bd wskazwki, jak sobie z tym radzi. Istniej eleganckie sposoby na to, by pomc ci powrci na waciwy tor szybciej, ni gdyby usiowa dokona tego jedynie za pomoc silnej woli. Koncentracja i uwano id rka w rk. Jedno jest dopenieniem drugiego. Jeli ktrekolwiek z nich jest sabe, ma to wpyw na drugie. Gdy mamy gorsze dni, zwykle trudno nam si skoncentrowa. Umys wdruje bez celu. Potrzebna ci metoda przywrcenia koncentracji, nawet jeli umys si temu sprzeciwia. Na szczcie taka metoda istnieje. W rzeczywistoci masz wybr spord rnorodnych, tradycyjnych, praktycznych sposobw.

Sposb 1 Odmierzanie czasu

Pierwsza technika zostaa opisana w jednym z wczeniejszych rozdziaw. Co odcigno twoj uwag od oddechu i nagle zdajesz sobie spraw z tego, e nisz na jawie. Chodzi o to, by odej od tego, co ci zdekoncentrowao, tak by nie miao nad tob adnej kontroli oraz aby ca sw uwag ponownie powici oddechowi. Mona to osign, sprawdzajc, na jak dugo stracie koncentracj. Nie chodzi o pomiar dokadny, lecz o szacunkowy. Moesz to okreli w minutach lub w sposb opisowy. Po prostu powiedz sobie: "Ok, byem nieuwany przez mniej wicej minut albo dwie" lub "od chwili, kiedy pies zacz szczeka" albo "od chwili, kiedy zaczem myle o pienidzach". Na pocztku, kiedy zaczniesz praktykowa t technik, bdziesz mwi do siebie w mylach. Kiedy ju nabierzesz wprawy, moesz pozby si tego nawyku, a wszystko bdzie dziao si szybko i bez sw. Pamitajcie, przede wszystkim chodzi o to, by wyrwa si z nieuwanoci i powrci do oddechu. Uwalniasz si od danej myli poprzez skupienie si na niej na tyle, by mc okreli, ile trwaa. Przerwa sama w sobie nie jest wana. Kiedy ju uwolnisz si od tego, co ci rozproszyo, porzu to i powr do oddechu. Nie pozwl, by odmierzanie czasu odcigno ci od uwanoci.

77

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach

Sposb 2 Gboki oddech

Kiedy twj umys jest niespokojny i pobudzony, czsto mona przywrci uwano za pomoc kilku szybkich, gbokich oddechw. Wcignij mocno powietrze i wypu je w taki sam sposb. To wzmacnia odczucia w nozdrzach i uatwia skupienie. Przywr uwano za pomoc siy woli. Pamitaj, koncentracj mona pogbi. Prawdopodobnie przekonasz si, e uwaga cakowicie skupi si na oddechu.

Sposb 3 Liczenie
Liczenie oddechw to najbardziej tradycyjna procedura. W niektrych szkoach wanie jej naucza si na pocztku jako podstawowej techniki. Vipassana wykorzystuje j jako technik pomocnicz dla powrotu do uwanoci i wzmocnienia koncentracji. Jak ju opisalimy w rozdziale 5, oddechy mona liczy na rne sposoby. Pamitaj, by twoja uwaga skupiona bya na oddechu. Prawdopodobnie zauwaysz zmian po takim liczeniu. Oddech spowolni si lub stanie si lejszy i delikatniejszy. To sygna z ciaa, e koncentracja pogbia si. W tym momencie oddech jest zwykle ju tak lekki lub tak szybki i delikatny, e trudno ci jednoznacznie oddzieli wdech od wydechu. Wydaj si by poczone ze sob. Wwczas moesz zacz je liczy jako jeden cykl. Licz dalej, ale tylko do piciu, potem zacznij od nowa. Kiedy liczenie stanie si nuce, przejd do nastpnego etapu. Przesta zawraca sobie gow liczeniem, zapomnij o wdechach i wydechach. Po prostu zanurz si w niczym niezakcone dowiadczenie oddechu. Wdech pynnie czy si z wydechem. Jeden oddech przechodzi w nastpny w niekoczcym si cyklu czystego, pynnego przepywu.

Sposb 4 Metoda W Z
To metoda alternatywna do liczenia, dziaa na podobnej zasadzie. Po prostu skieruj uwag na oddech i w mylach opisz kady cykl sowami "Wdech ... Wydech" lub "W - Z". Kontynuuj do momentu, kiedy nie bdzie ci to ju potrzebne, wtedy przesta.

Sposb 5 Zastpowanie jednej myli inn

Niektrych myli nie sposb si pozby. My, ludzie, jestemy peni obsesji. To jeden z naszych najwikszych problemw. Mamy tendencj do zagbiania si w rzeczy takie jak:

78

AstralDynamics.pl

Jak radzi sobie z tym co nas rozprasza cz. I fantazje seksualne, zmartwienia i ambicje. Przez cae lata karmimy je poprzez kompleksy i wiczymy je, bawic si z nimi w kadej wolnej chwili. A kiedy zasiadamy do medytacji, kaemy im odej i zostawi nas w spokoju. Nic dziwnego, e nas nie suchaj. Uporczywe myli, takie jak te, wymagaj bezporedniego podejcia, ataku frontalnego na pen skal. Buddyzm rozwin wasny system klasyfikacji. Zamiast dzieli myli na "dobre" i "ze", myliciele buddyjscy wol traktowa je jak "wprawne" (skillful) bd "niewprawne" (unskillful). "Niewprawna" myl to taka, ktra zwizana jest z nienawici, chciwoci lub zudzeniami. To wanie z tych myli umys najczciej tworzy obsesje. S "niewprawne" w tym sensie, e oddalaj ci od celu, tzn. Wyzwolenia. "Wprawne" myli, z drugiej strony, to te zwizane z hojnoci, wspczuciem i mdroci. S "wprawne" w tym sensie, e mona ich uywa jako specjalnego rodka zaradczego przeciwko "niewprawnym" mylom, dziki czemu pomog ci na drodze do Wyzwolenia. Wyzwolenie nie jest uwarunkowane. To nie jest stan zbudowany z myli. Nie mona rwnie uwarunkowa osobistych cech, ktre przynosi Wyzwolenie. Myl o yczliwoci moe stwarza pozory yczliwoci, ale to nie jest to, o co chodzi. Zaamie si pod naciskiem. Myli o wspczuciu wywouj jedynie powierzchowne wspczucie. Tak wic "wprawne" myli same w sobie nie uwolni ci z puapki. Maj znaczenie tylko wtedy, kiedy zastosujemy je jako antidotum na "niewprawne" myli. Myli o hojnoci mog tymczasowo usun chciwo. Wmiataj je pod dywan na tyle dugo, by uwano moga bez przeszkd wykona swoj prac. Nastpnie, kiedy uwano dotrze ju do korzeni ego, chciwo znika i pojawia si prawdziwa hojno. Zasada ta moe by stosowana w medytacji codziennie. Jeli trapi ci jaki szczeglny rodzaj obsesji, moesz osabi j lub pozby si jej, starajc si wzbudzi uczucie odwrotne do niej. Oto przykad - jeli nienawidzisz Charliego i wci masz jego pochmurn twarz przed oczami, sprbuj wysa w jego kierunku strumie mioci i yczliwoci. Prawdopodobnie jego obraz natychmiast zniknie z twojego umysu. Moesz wtedy dalej medytowa. Czasami sam ten sposb nie wystarcza. Obsesja jest po prostu zbyt silna. W takim przypadku musisz j osabi, zanim si jej pozbdziesz. Wanie tu przydaje si wina, jedna z najbardziej niepodanych emocji, w kocu czciowo si przydaje. Przyjrzyj si bardzo dokadnie reakcji emocjonalnej, ktrej prbujesz si pozby. Zastanw si nad ni. Przyjrzyj si, jak si czujesz przez ni. Spjrz, jak wpywa na twoje ycie, szczcie, zdrowie i zwizki. Sprbuj zobaczy, jak inni widz ci przez ni. Przyjrzyj si, w jaki sposb opnia twj postp ku Wyzwoleniu. Pisma Pali zalecaj, by zrobi to naprawd starannie. Radz, by wywoa takie poczucie obrzydzenia i ponienia, jakie czuby, gdyby kto zmusi ci do noszenia padliny zawieszonej na szyi. Masz wzbudzi w sobie prawdziw odraz i wstrt. Ju sam ten krok moe rozwiza problem. Jeli to nie pomoe, jeszcze raz zrwnowa pozostaoci obsesji poprzez wzbudzenie emocji przeciwnej.

79

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach Myli dotyczce chciwoci obejmuj wszystko, co wie si z pragnieniami, poczwszy od chci podania dbr materialnych, a do subtelnej potrzeby bycia szanowan osob. Gama myli o nienawici rozciga si od zoliwoci po morderczy gniew. Zudzenia obejmuj wszystko, od fantazjowania po rzeczywiste halucynacje. Hojno niweluje chciwo. Dobra wola i wspczucie niweluj nienawi. Na kad niepokojc myl moesz znale antidotum, jeli tylko pomylisz przez chwil.

Sposb 6 Ponowne skupienie na celu

Zdarza si, e przychodzi ci co na myl, najwyraniej przypadkowo. Sowa, wyraenia, cae zdania wyskakuj z niewiadomoci bez adnego wyranego powodu. Pojawiaj si rzeczy. Przed oczyma migaj obrazy. Jest to dowiadczenie, ktre wywouje niepokj. Twj umys jest jak flaga opoczca na silnym wietrze. Jest jak fale oceanu, ktre nieustannie przypywaj i odpywaj. W takich chwilach jak ta czsto wystarczy pamita, po co tu jeste. Moesz sobie powiedzie: "Nie siedz tu po to, by traci czas na takie myli. Jestem tu, by skupi umys na oddechu, ktry jest uniwersalny i wsplny dla wszystkich ywych istot". Czasem twj umys uspokoi si, zanim jeszcze skoczysz to mwi. Innym razem by moe bdziesz musia powtrzy to kilka razy, zanim ponownie skupisz si na oddechu. Technik tych mona uywa pojedynczo lub czy je ze sob. Waciwie zastosowane, stanowi bardzo skuteczn bro w walce z mapim umysem.

80

AstralDynamics.pl

ROZDZIA 12

Jak radzi sobie z tym, co nas rozprasza - cz. II

spaniale ci si medytuje. Twoje ciao tkwi w cakowitym bezruchu, a umys jest wyciszony. Podasz po prostu pynnie za oddechem... wdech, wydech, wdech, wydech... spokojny, pogodny, skoncentrowany. Wszystko jest doskonae. I wtedy, nagle, pojawia ci si w gowie myl nie majca nic wsplnego z medytacj: "Ale mam ochot na loda". Oczywicie, to jest dekoncentracja. Nie to miae robi. Zauwaasz to, powracasz do oddechu, z powrotem do pynnego rytmu: wdech, wydech, wdech, wydech. I wtedy pojawia si: "Zapaciem ten rachunek za gaz?". Kolejne rozproszenie. Zauwaasz i to, i znowu powracasz do oddechu. Wdech, wydech, wdech, wydech... "Jest nowy film science-fiction. Moe pjd go obejrze we wtorek wieczorem. Nie, nie we wtorek, bo w rod mam duo roboty. Lepiej we czwartek..." Kolejne rozproszenie. Zostawiasz je i powracasz do oddechu, tylko e niecakiem ci si to udaje, bo zanim kolejny raz powrcisz do oddechu, znowu syszysz w gowie: "Ale mnie bol plecy". I tak to idzie, rozproszenie za rozproszeniem, pozornie bez koca. Ale to uciliwe. Ale wanie o to chodzi. Wanie to rozproszenie uwagi stanowi klucz. Kluczem jest nauczy si radzi sobie z nim. Nauczy si zauwaa je, nie dajc mu si zapa w puapk. Wanie po to tu jestemy. Oczywicie takie rozproszenie umysu nie jest mie, ale przecie w taki sposb normalnie funkcjonuje nasz umys. Nie myl o nim jak o wrogu. Jest to po prostu rzeczywisto. A jeli chcesz co zmieni, to najpierw musisz zobaczy, jakie to naprawd jest. Kiedy pierwszy raz usidziesz i skoncentrujesz si na oddechu, uderzy ci to, jak w rzeczywistoci niewiarygodnie aktywny jest umys. Skacze, krci si, jest rozbrykany. Goni sam siebie, krcc si w kko. Trajkocze. Rozmyla. Fantazjuje, marzy na jawie. Nie martw si tym, to naturalne. Kiedy twj umys odbiega od tego, co jest przedmiotem medytacji, po prostu obserwuj ten proces uwanie.

81

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach Kiedy mwimy o rozproszeniu w Medytacji Wgldu, mamy na myli cokolwiek, co absorbuje ci, odcigajc twoj uwag od oddechu. Tu pojawia si nowa, wana zasada stosowana w medytacji: jeli pojawia si jakikolwiek stan umysu na tyle silny, by odcign ci od tego, na czym koncentrujesz si podczas medytacji, zwr na krtko sw uwag ku temu, co ci rozproszyo i uczy to na chwil przedmiotem medytacji. Prosz, zwr uwag na wyraenie "na chwil". To dosy wane. Nie chodzi o to, aby nagle zawraca w poowie drogi. Nie oczekujemy, e co trzy sekundy bdziesz zmienia obiekt medytacji. Uwaga zawsze ma by skupiona gownie na oddechu. Kierujesz swoj uwag na to, co ci rozprasza tylko na tyle, by zdy si temu przyjrze.

Co to jest? Jak silne jest? Jak dugo trwa?

Kiedy ju odpowiesz sobie na te pytania (bez sw) w mylach, to znaczy, e zakoczye badanie tego, co ci rozproszyo i moesz skierowa uwag ponownie na oddech. Tylko zwr uwag na wany zwrot "(bez sw) w mylach". Te pytania nie stanowi zaproszenia do rozbudzenia umysu. To byby ruch w niewaciwym kierunku, w stron aktywnoci umysu. My pragniemy, aby oddali si od mylenia i powrci do bezporedniego, odbywajcego si bez sw, niekonceptualnego dowiadczenia oddechu. Te pytania s po to, by uwolni ci od rozproszenia i da ci wgld w jego natur, a nie po to, by ci w nim bardziej pogry. Pomog ci dostroi si do tego, co ci rozprasza i pozby si tego wszystko jednoczenie. Jest pewien problem: kiedy pojawia si rozproszenie, lub jakikolwiek inny stan umysu, musia on najpierw dojrze w podwiadomoci. Dopiero chwil potem przechodzi do wiadomoci. Ta rnica, ktra stanowi uamek sekundy, jest bardzo wana, poniewa tyle czasu wystarczy, by zdy je uchwyci. Chwytanie nastpuje niemal natychmiast i ma miejsce najpierw w niewiadomoci. W ten sposb, zanim zrozumienie dojdzie do poziomu wiadomego, ju zaczynamy si go chwyta. Dla nas naturalne jest, e kontynuujemy ten proces, coraz bardziej zapltujc si w rozproszeniu, w miar jak mu si przygldamy. Wtedy ju zdecydowanie jest to mylenie, zamiast obserwowania myli z uwag. Wszystko to dzieje si byskawicznie. To powoduje problem. Zanim staniemy si wiadomi rozproszenia ju w nim tkwimy, w pewnym sensie. Nasze trzy pytania s dobrym lekiem na t chorob. Aby odpowiedzie na nie, musimy ustali, jakiego rodzaju jest rozproszenie. Aby to zrobi, musimy nabra do niego dystansu, odej od niego, uwolni si i spojrze na niego obiektywnie. Musimy przesta myle myl lub odczuwa uczucie, jeli chcemy je uczyni obiektem badania. Proces ten, sam w sobie, jest wiczeniem uwanoci, bezstronnej, obiektywnej wiadomoci. Uwalniamy si w ten sposb od rozproszenia i przywracamy uwano. Na tym etapie pynnie powracamy do koncentracji na uwanoci i do oddechu. Na pocztku, kiedy bdziesz praktykowa t technik, prawdopodobnie bdziesz musia uywa sw. Bdziesz zadawa sobie pytania sowami i uzyskiwa odpowied sown.

82

AstralDynamics.pl

Jak radzi sobie z tym co nas rozprasza cz. II Jednak ju wkrtce moesz porzuci formalno sw cakowicie. Kiedy ustal si ju nawyki mentalne, bdziesz po prostu zauwaa rozproszenie, jego cechy i powraca do oddechu. Jest to proces cakowicie niekonceptualny i bardzo szybki. Rozproszy nas moe cokolwiek: dwik, jakie fizyczne odczucie, emocja, fantazja, cokolwiek. Cokolwiek to bdzie, nie prbuj tego tumi. Nie prbuj na si pozby si tego z umysu. Nie ma takiej potrzeby. Po prostu obserwuj to z uwag. Zbadaj to rozproszenie w ciszy, bez sw, a samo odejdzie. Przekonasz si, e twoja uwaga bez wysiku kieruje si z powrotem ku oddechowi. I nie potpiaj si za rozproszenie, jest ono naturalne. Pojawia si i odchodzi. Pomimo tej rozsdnej rady i tak bdziesz si potpia. To rwnie jest naturalne. Po prostu obserwuj proces potpienia jako jeszcze jedno rozproszenie i potem powr do oddechu. Obserwuj kolejno wydarze: Oddech. Oddech. Pojawia si myl, ktra ci rozprasza. Czujesz frustracj z powodu rozproszenia. Potpiasz si za to, e si rozproszye. Zauwaasz to, e si potpie. Powracasz do oddechu. Oddech. Oddech. To naprawd bardzo naturalny, pynny proces, jeli wykonujesz go prawidowo. Kluczem oczywicie jest cierpliwo. Jeli nauczysz si obserwowa te chwile dekoncentracji, nie dajc si w nie wcign, wszystko bdzie proste. Po prostu przelizguj si przez rozproszenie, a uwaga powrci do oddechu z atwoci. Oczywicie, moe ono powrci w identycznej postaci chwil pniej. W takim przypadku po prostu obserwuj je z uwag. Jeli masz do czynienia ze starym, gboko zakorzenionym wzorcem mylowym, do takich sytuacji moe dochodzi cigle, czasami nawet przez lata. Nie zniechcaj si. To jak najbardziej naturalne. Po prostu obserwuj rozproszenie i powracaj do oddechu. Nie walcz z rozpraszajcymi ci mylami. Nie napinaj si ani nie walcz. To niepotrzebna strata. Kada najmniejsza nawet ilo energii, ktr spoytkujesz na ten opr, wzmacnia myli. Nie prbuj wic na si wypycha takich myli z umysu. To walka, ktrej nigdy nie moesz wygra. Po prostu obserwuj to, co ci rozprasza z uwag, a odejdzie samo. To bardzo dziwne, ale im wicej czystej uwagi powicisz temu, co ci rozprasza, tym sabsze si staje. Obserwuj je wystarczajco dugo, czasem nawet tyle nie trzeba, z uwag, a odejd na zawsze. Walcz z nimi, a urosn w si. Obserwuj je z dystansem, a przemin. Uwano to fukncja, ktra powoduje "rozbrojenie" rozproszenia w taki sam sposb, w jaki saper rozbraja bomb. Niezbyt silne rozproszenie mona rozbroi jednym spojrzeniem. Owie je wiatem wiadomoci, a natychmiast wyparuje, by ju nigdy nie powrci. Gboko zakorzenione, nawykowe wzorce mylowe wymagaj nieustannej uwanoci, niewane jak wiele czasu trzeba na to powici, by przeama ich wadz nad nami. Rozproszenie to tak naprawd papierowy tygrys. Same w sobie nie maj wadzy. Jeli si ich nie karmi, umieraj. Jeli odmwisz karmienia ich swoim wasnym lkiem, zoci i chciwoci, znikn. Uwano to najwaniejszy aspekt medytacji. Wanie to przede wszystkim starasz si kultywowa. Nie ma wic potrzeby, by walczy, z tym, co ci rozprasza. Najwaniejsza

83

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach rzecz, to bycie wiadomym tego, co si wydarza, a nie kontrolowanie tego. Pamitaj, koncentracja jest narzdziem. Jej znaczenie jest drugorzdne wobec czystej uwagi. Z punktu widzenia uwanoci nie ma w gruncie rzeczy czego takiego jak rozproszenie. Cokolwiek pojawia si w umyle, postrzegane jest jako jeszcze jedna okazja, by kultywowa uwano. Pamitaj, e oddech to najwaniejszy obiekt medytacji, na nim przede wszystkim skupiamy uwag. Rozproszenie to obiekt naszego skupienia w drugim rzdzie. Z pewnoci s tak sam czci rzeczywistoci jak oddech. W gruncie rzeczy nie jest wane, na czym skupimy uwag. Moesz by wiadomy oddechu lub tego, co ci rozprasza. Moesz by wiadomy faktu, e twj umys jest spokojny, a ty sam skoncentrowany, lub te tego, e nie moesz si skoncentrowa, a w twoim umyle panuje baagan. Wszystko to jest uwanoci. Po prostu utrzymaj t uwano, a pojawi si rwnie koncentracja. Celem medytacji nie jest nieprzerwana koncentracja na oddechu ju na zawsze. Samo to byoby bezcelowe. Celem medytacji nie jest osignicie stanu, w ktrym umys bdzie w absolutnym bezruchu i spokoju. Cho jest on bardzo przyjemny, sam w sobie nie prowadzi do wyzwolenia. Celem medytacji jest osignicie nieprzerwanej uwanoci. Uwano i tylko uwano daje Owiecenie. Rozproszenie przybiera najrozmaitsze formy, rozmiary i smaki. W filozofii buddyjskiej grupuje si je w kategorie. Jedn z tych kategorii s zawady. Nazywane s tak, poniewa blokuj rozwj obydwu skadnikw medytacji, tj. uwanoci i koncentracji. Uwaga na to okrelenie: sowo "zawady" niesie ze sob negatywne konotacje i rzeczywicie s to takie stany umysu, ktrych chcemy si pozby. To nie znaczy jednake, e mamy je stumi, unika ich lub potpia. Wemy na przykad chciwo. Nie chcemy przedua jakiegokolwiek stanu chciwoci, ktry powstaje, poniewa jego kontynuacja prowadzi do zniewolenia i smutku. To nie znaczy, e jeli pojawi si w umyle myl, to j z niego wyrzucamy. Po prostu nie zachcamy jej, by pozostaa. Pozwalamy jej przyj, pozwalamy jej odej. Kiedy obserwujemy chciwo niczym niezakcon uwag, nie oceniamy jej. Stajemy zwyczajnie z boku i obserwujemy jak powstaje. Obserwujemy w ten sposb ca dynamik procesu jej powstawania, od pocztku do koca. Nie wspieramy jej, nie zatrzymujemy, nie zakcamy w najmniejszy nawet sposb. Zostaje na tyle, na ile zostaje, i dowiadujemy si o niej tyle, ile moemy, gdy ju jest. Obserwujemy jej dziaanie: jak nam przeszkadza, jak sprawia kopoty innym. Zauwaamy, jak sprawia, e cigle jestemy niezadowoleni, wiecznie w stanie niezaspokojonej tsknoty. Dziki temu bezporedniemu dowiadczeniu przekonujemy si w praktyce, e ycie z poziomu chciwoci nie jest wygodne. W zrozumieniu tego nie ma nic teoretycznego. W ten sam sposb radzimy sobie ze wszystkim, co nam przeszkadza, i przygldamy si temu po kolei.

84

AstralDynamics.pl

Jak radzi sobie z tym co nas rozprasza cz. II

Podanie:
Zamy, e podczas medytacji rozproszya ci myl o czym przyjemnym. To moe by np. przyjemna fantazja lub poczucie dumy, poczucie wasnej wartoci, mioci lub nawet fizycznej rozkoszy, ktre przychodzi wraz z dowiadczeniem medytacji. Cokolwiek to jest, wywouje uczucie podania - podanie, by dosta to, o czym mylelicie, lub ch, by przeduy to, czego dowiadczacie. Bez wzgldu na natur podania, powinno si radzi sobie z nim w nastpujcy sposb. Zwr uwag na myl lub uczucie, kiedy powstaje. Zauwaaj stan umysu, ktry towarzyszy podaniu, jako odrbny. Zauwaaj dokadny zasig lub nasilenie podania. Nastpnie odnotuj, jak dugo trwa oraz momenty, kiedy w kocu znika. Kiedy ju to zrobisz, skieruj uwag na oddech.

Niech:
Zamy, e rozproszyo ci dowiadczenie negatywne. Moe to by co, czego si boisz lub czym si bardzo martwisz. To moe by poczucie winy, depresja lub bl. Cokolwiek stanowi tre myli lub dowiadczenia, albo je odrzucasz, albo tumisz - usiujc jej unikn, oprze si jej lub zaprzeczy jej. Sposb radzenia sobie z tym jest w gruncie rzeczy taki sam. Obserwuj powstawanie myli lub uczucia. Zauwaaj stan odrzucenia, ktry jednoczenie si pojawia i przyjrzyj si, jaki jest intensywny, jak dugo trwa oraz moment, w ktrym odchodzi. Nastpnie skieruj uwag ponownie na oddech.

Ospao:

Moe pojawi si w rnym nateniu, poczwszy od lekkiej sennoci a po intensywne znuenie. Mwimy tu o stanie umysu, a nie ciaa. Senno spowodowana zmczeniem fizycznym to co zupenie innego i wedug klasyfikacji buddyjskiej zaliczane jest do odczu fizycznych. Ospao umysowa jest cile powizana z niechci, w tym sensie, e jest to jeden z najsprytniejszych sposobw na unikanie tego, co dla umysu jest nieprzyjemne. Ospao to co w rodzaju wyczenia mechanizmu umysu, stpienie ostroci poznawczej i zmysowej. To nasilone ogupienie, ktre udaje, e jest snem. Moe by ciko sobie z nim poradzi, poniewa jego obecno jest dokadnym przeciwiestwem uwanoci. Ospao to niemale odwrotno uwanoci. Tak czy inaczej, uwano jest lekiem rwnie i na to utrudnienie, a sposb postpowania jest taki sam. Zwr uwag na senno, kiedy zacznie si pojawia, oraz na jej nasilenie. Odnotuj, kiedy si pojawia, jak dugo trwa oraz kiedy odchodzi. Szczeglnie istotne jest tu, by uchwyci to zjawisko odpowiednio wczenie. Musisz pozby si jej zaraz na pocztku i zastosowa odpowiednie dawki czystej wiadomoci od

85

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach razu. Jeli pozwolisz si jej rozwin, to prawdopodobnie stanie si ona silniejsza ni uwano. Gdy wygra ospao, rezultatem bdzie pograjcy si umys i/lub sen.

Niepokj:

Stan pobudzenia i zmartwienia s wyrazem umysowego niepokoju. Twj umys jest w nieustannym ruchu, odmawiajc zatrzymania si przy czymkolwiek. Bdziesz by moe natyka si wci na te same rzeczy. Uczucie niepokoju jest gwnym skadnikiem. Umys nie chce si uspokoi. Cigle skacze. Lekiem na ten stan s te same podstawowe rodki. Niepokj wie si z pewnym uczuciem w wiadomoci. Mona to nazwa smakiem bd faktur. Jakkolwiek to nazwiesz, to uczucie niepokoju ma swoj charakterystyk, da si zdefiniowa. Szukaj go. Gdy ju je zauwaysz, zobacz ile go jest. Obserwuj, jak powstaje, jak dugo trwa oraz kiedy odchodzi. Nastpnie niech twoja uwaga powrci do oddechu.

Wtpliwoci:
To szczeglny rodzaj odczucia w wiadomoci. Bardzo dobrze opisuj to teksty pali. To uczucie, jakiego doznaje czowiek, ktry bka si po pustyni i dociera do miejsca, w ktrym drogi rozwidlaj si, ale nie ma drogowskazu. Ktr drog powinien pj? Skd ma wiedzie? Stoi wic i waha si. W medytacji objawia si to czsto m.in. poprzez wewntrzny dialog, co jak: "Co ja robi tak siedzc? Czy naprawd mam co z tego wszystkiego? Ach! Oczywicie, e tak. To jest dla mnie dobre. Tak byo napisane w ksice. Nie, to szalestwo. To strata czasu. Nie, nie poddam si. Przyrzekem, e zrobi to i zamierzam dotrzyma sowa. A moe tylko jestem uparty? Nie wiem. Po prostu nie wiem". Nie daj si zapa w t puapk. To tylko kolejna przeszkoda. Kolejna zasona dymna umysu, ktra ma powstrzyma ci od zrobienia najstraszniejszej rzeczy na wiecie: stania si rzeczywicie wiadomym tego, co si dzieje. Aby sobie poradzi z wtpliwociami, po prostu bd wiadomy tego chybotliwego stanu umysu jako przedmiotu obserwacji. Nie daj si mu zapa w puapk. Sta z boku i przyjrzyj si mu. Zobacz, czy jest silny, kiedy si pojawia i jak dugo trwa. A potem obserwuj, jak odchodzi, i powr do oddechu. Wanie takiego sposobu postpowania mona uywa za kadym razem, kiedy pojawi si rozproszenie. Poprzez rozproszenie rozumiemy jakikolwiek stan umysu, ktry utrudnia medytacj. Niektre z nich s bardzo subtelne. atwo jest wymieni niektre z nich. atwo jest zauway stany negatywne: brak poczucia bezpieczestwa, lk, gniew, depresja, poirytowanie i frustracja. Podanie i pragnienie nieco trudniej zauway, poniewa mog odnosi si do rzeczy powszechnie uznawanych za dobre lub godne szacunku. Moesz dowiadczy pragnienia, by

86

AstralDynamics.pl

Jak radzi sobie z tym co nas rozprasza cz. II si doskonali. Moesz bardzo chcie by czowiekiem penym cnt. Moesz nawet przywiza si do rozkoszy dowiadczenia medytacyjnego. Trudno zdystansowa si od takich altruistycznych uczu. W kocu jednak to tylko silniejsze pragnienie. To pragnienie zaspokojenia i sprytny sposb unikania rzeczywistoci chwili obecnej. Jednak najwiksz puapk s te gboko pozytywne stany umysu, ktre wkradaj si w nasz medytacj: szczcie, spokj, wewntrzne zadowolenie, wspczucie dla wszystkich istot. Te stany umysu s tak sodkie i pene yczliwoci, e z trudem si od nich dystansujesz. Sprawia to, e czujesz si jak zdrajca wobec ludzkoci. Nie ma potrzeby, by si tak czu. Nie radzimy ci, by odrzuci te stany umysu i sta si maszyn bez serca. Chcemy jedynie, aby postrzega je jako to, czym s. S stanami umysu. Przychodz i odchodz. Rodz si i umieraj. W miar jak bdziesz medytowa, takie stany bd si zdarzay coraz czciej. Chodzi o to, by si do nich nie przywizywa. Po prostu obserwuj kady z nich, gdy si pojawia. Zobacz, czym jest, jak silny jest i jak dugo trwa. Potem obserwuj jak odchodzi. Wszystko to przypomina bardziej przemijajcy spektakl naszego wasnego umysowego wszechwiata. Stany umysu, podobnie jak oddychanie, maj swoje etapy. Kady oddech ma pocztek, rodek i koniec. Kady stan umysu rodzi si, rozwija i zanika. Powiniene stara si widzie te etapy wyranie. Nie jest to jednak proste. Jak ju zwrcilimy uwag, kada myl i doznanie zaczynaj si najpierw w niewiadomym obszarze umysu i dopiero pniej przechodz do wiadomoci. Oglnie rzecz biorc, stajemy si ich wiadomi dopiero wtedy, gdy wkraczaj w wiadomo i przebywaj tam przez jaki czas. Istotnie, uwiadamiamy sobie, e co nas rozprasza dopiero wtedy, gdy ju wywalamy si spod tego wpywu i rozproszenie zmierza ku kocowi. Wanie wtedy nagle zdajemy sobie spraw z tego, e odpynlimy w fantazje, sny na jawie lub cokolwiek innego. Ale oczywicie wtedy jest ju za pno. Moemy nazwa to zjawisko apaniem lwa za ogon, co nie jest zbyt rozsdne. Podobnie jak przy konfrontacji z niebezpieczn besti, do stanw mentalnych musimy podchodzi twarz w twarz. Z cierpliwoci nauczymy si rozpoznawa je, gdy bd wydostawa si stopniowo z gbszych warstw naszego umysu. Jako e stany umysu powstaj najpierw w niewiadomoci, to by uchwyci powstawanie stanu mentalnego, musisz poszerzy swoj wiadomo na obszary niewiadome. Jest to trudne, poniewa nie widzisz, co dzieje si w podwiadomoci, a przynamniej nie w taki sposb, w jaki widzisz wiadom myl. Ale moesz nauczy si odbiera to delikatnie jako ruch i posugiwa si czym w rodzaju mentalnego zmysu dotyku. To przychodzi z praktyk, a zdolno ta jest kolejnym z efektw gbokiego spokoju koncentracji. Koncentracja spowalnia powstawanie tych stanw mentalnych i daje ci czas, by poczu kady z nich, kiedy wychodz z podwiadomoci jeszcze zanim zobaczysz je w wiadomoci. Koncentracja pomaga ci poszerzy wiadomo i schodzi w kbic si ciemno, gdzie uczucia i doznania maj swj pocztek.

87

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach W miar jak pogbia si twoja koncentracja, zyskujesz zdolno, by widzie myli i uczucia, gdy powoli rozwijaj si, jak baki mydlane - kade z osobna, oddalone od siebie. Wydobywaj si powoli z niewiadomoci. Zatrzymuj si na chwil w wiadomoci i odpywaj. Zastosowanie wiadomoci wobec stanw umysu jest operacj wymagajc precyzji. Dotyczy to zwaszcza uczu i dozna fizycznych. Bardzo atwo jest wyolbrzymi doznanie, tzn. doda do niego co ponad to, co naprawd w nim jest. Rwnie atwo jest je zlekceway, odczu je tylko czciowo bd wcale. Ideaem, do ktrego dymy, jest dowiadczanie kadego stanu umysu w peni, dokadnie takiego, jakim jest, nie dodajc do niego niczego i nie pomijajc adnej jego czci. Wemy za przykad bl w nodze. De facto jest to czysty strumie dozna. Zmienia si nieustannie, wci inny z chwili na chwil. Pynie z miejsca na miejsce, raz wolniej, raz szybciej. Bl to nie rzecz. To wydarzenie. Nie powinno si przykleja mu etykietek ani kojarzy z nim jakich poj. Czysta, niczym nie zakcona wiadomo pozwoli dowiadczy to wydarzenie po prostu jako pynny wzorzec energii i nic ponad to. adnej myli i adnego odrzucenia. Po prostu energia. W pocztkowym etapie praktyki medytacyjnej musimy przemyle nasze podstawowe przekonania dotyczce konceptualizacji. Wikszo z nas zdobywaa wysokie oceny w szkole i w yciu dziki temu, e umiaa logicznie wykorzystywa zjawiska umysowe - pojcia. W wikszoci postrzegamy nasze kariery, sukcesy w codziennym yciu, udane zwizki jako skutek udanych manipulacji pojciami. Jednake podczas rozwijania uwanoci, czasowo zawieszamy proces konceptualizacji i skupiamy si na czystej naturze zjawisk umysowych. Podczas medytacji dymy do dowiadczenia umysu na tym poziomie, ktry istnieje, zanim pojawi si pojcia. Lecz umys ludzi tworzy pojcia ze zjawisk takich jak bl. Mylisz o nim jako o "blu". To jest pojcie. To etykietka, co, co zostao dodane do samego dowiadczenia. Zaczynasz budowa wyobraenie umysowe, obraz blu, wyobraajc go sobie jako pewien ksztat. Moe widzisz obrazek nogi z blem przedstawionym w postaci jakiego koloru. To bardzo twrcze i ciekawe, ale nie tego chcemy. To tylko etykietki przyklejone do ywej rzeczywistoci. Najprawdopodobniej przekonasz si, e mylisz: "Ja odczuwam bl w nodze". "Ja" to te pojcie. To dodatek do czystego dowiadczenia. Kiedy wprowadzasz "ja" do tego procesu, tworzysz pojciow luk pomidzy rzeczywistoci a wiadomoci, ktra postrzega t rzeczywisto. Myli takie jak "ja" czy "moje" nie maj miejsca w bezporedniej wiadomoci. S zewntrznymi, nieistotnymi, a do tego zdradliwymi dodatkami. Kiedy wprowadzasz do tego obrazu "ja", identyfikujesz si z blem. To jedynie nasila go. Jeli pozbdziesz si "ja" z tego procesu, bl nie jest bolesny. Jest tylko czystym przepywem energii. Moe nawet by pikny. Jeli "ja" wtrca si w twoje dowiadczenie blu, lub jakiekolwiek inne dowiadczenie, to po prostu obserwuj to z uwanoci. Z uwag obserwuj zjawisko identyfikowania si przez ciebie z blem.

88

AstralDynamics.pl

Jak radzi sobie z tym co nas rozprasza cz. II Oglna idea jest jednak bardzo prosta, nieomal zbyt prosta. Po prostu chodzi o to, by rzeczywicie zobaczy kade doznanie, czy to bl, czy szczcie, czy nud, aby dowiadczy go w peni, w jego naturalnej i niezafaszowanej formie. Jest tylko jeden sposb, by to zrobi. Musisz to zrobi dokadnie w okrelonej chwili. Twoja wiadomo kadego doznania musi by dokadnie skoordynowana z chwil jego pojawienia si. Jeli zapiesz go o chwile za pno, przegapisz pocztek. Nie zobaczysz caoci. Jeli bdziesz kurczowo trzyma si pamici o jakim doznaniu, ktre odeszo, to przegapisz pojawienie si nastpnego doznania. To bardzo delikatna operacja. Musisz trwa w chwili obecnej, podnoszc rzeczy i pozwalajc im upa bez opnie. Trzeba by bardzo delikatnym. Twj zwizek z doznaniami nie powinien nigdy by przyszy lub przeszy, ale zawsze odnoszcy si do prostej i bezporedniej teraniejszoci. Umys ludzki w swoim deniu do konceptualizacji zjawisk stworzy na to kilka sprytnych sposobw. Kade najprostsze doznanie wywoa fal mylenia, jeli dasz umysowi woln rk. Wemy na przykad such. Siedzisz medytujc, a kto w pokoju obok upuszcza talerz. Dwik dociera do ucha. Natychmiast masz przed oczyma obraz drugiego pokoju. Widzisz te prawdopodobnie osob upuszczajc talerz. Jeli jest to znajome ci otoczenie, np. twj dom, to prawdopodobnie przed oczami przewinie ci si kolorowy film o tym, kto i co upuci. Wszystko to po kolei pojawi si natychmiast w wiadomoci. Wyskoczy z podwiadomoci jasno, wyranie i tak nieodparcie, e odepchnie wszystko inne. A co si dzieje z pierwotnym doznaniem, czystym dowiadczeniem suchowym? Zagubio si, zostao odsunite i zapomniane. Tracimy rzeczywisto. Wkraczamy w wiat fantazji. Oto kolejny przykad: siedzisz medytujc i nagle do ucha dociera dwik, jaki nieokrelony haas, co jak stumiony chrzst; to moe by cokolwiek. Nastpnie prawdopodobnie wydarzy si co takiego: "Co to byo? Kto to? Skd dochodzi? Gdzie z daleka? Czy to jakie niebezpieczestwo?". I tak w kko. Nie dostajemy odpowiedzi, ale fantazje przewijaj si nam przed oczami. Konceptualizacja jest podstpnym procesem, ktry wkrada si w twoje dowiadczenie i po prostu je przejmuje. Kiedy podczas medytacji syszysz dwik, skieruj ca swoj uwag na doznanie suchowe. Na to i tylko na to. To, co si dzieje, jest tak proste, e moemy, i przewanie tak wanie si dzieje, przegapi to. Fale dwikowe docieraj do ucha jako pewien niepowtarzalny wzorzec. Fale te s przetwarzane w mzgu na impulsy elektryczne i te impulsy docieraj do wiadomoci jako wzorce dwikowe. To wszystko. adnych obrazw. adnych filmw w gowie. adnych poj. adnych wewntrznych dialogw na dany temat. Po prostu haas. Rzeczywisto jest elegancko prosta i niezafaszowana. Kiedy syszysz dwik, skieruj uwag na syszenie. Wszystko inne to tylko paplanina. Odrzu to. Ta sama regua stosuje si do kadego innego doznania, kadej emocji, kadego twojego dowiadczenia. Przypatrz si swojemu dowiadczeniu. Przekop si przez pokady mentalnych bahostek i zobacz, co tam jest naprawd. Bdziesz zdumiony tym, jak proste i pikne ono jest. Czasami pojawi si jednoczenie wiele dozna. Moesz pomyle o czym, co wywouje w tobie lk, jaki skurcz w odku, bl w plecach, zaswdzi ci ucho, wszystko na raz. Nie

89

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach sied przytoczony tym. Nie kiwaj si w przd i w ty, zastanawiajc si, co wybra. Jedno z nich bdzie najsilniejsze. Po prostu otwrz si, a najbardziej natarczywe z tych dozna wkradnie si i bdzie domaga si twojej uwagi. Powi mu wic uwag na tyle dugo, by widzie, jak odpywa. Nastpnie powr do oddechu. Jeli wkradnie si kolejne, zrb to samo. Kiedy skoczysz, powr do oddechu. Nie mona jednak tego przedua. Nie sied, szukajc rzeczy, na ktrych mgby si skupi. Utrzymuj uwano na oddechu, dopki co innego nie odcignie twojej uwagi. Kiedy poczujesz, e tak si dzieje, nie walcz z tym. Pozwl, by uwaga naturalnie popyna w stron tego, co ci rozprasza, i tam j utrzymuj, pki rozproszenie nie zniknie. Wtedy powr do oddechu. Nie szukaj innych fizycznych czy umysowych dozna. Po prostu powr do oddechu. Niech te doznania przychodz do ciebie. Oczywicie czasami zdarzy ci si odpyn. Nawet gdy praktykujesz od dawna, czasem nagle ockniesz si, uwiadamiajc sobie, e si rozproszye. Nie zniechcaj si. Po prostu przyjmij do wiadomoci, e zboczye ze cieki na tyle to a tyle czasu i powr do oddechu. Nie ma adnego powodu do negatywnej reakcji. Sam fakt uwiadomienia sobie, e na chwil zboczye, jest aktywn wiadomoci. To wiczenie czystej uwanoci samo w sobie. Uwano wzrasta dziki jej wiczeniu. To jak wiczenie mini - za kadym razem, kiedy wykonujesz wiczenia, wzmacniasz je i powikszasz. Ju sam fakt, e si ockne, oznacza, e wanie wzmoga si twoja uwano. A to oznacza, e wygrywasz. Powr do oddechu bez alu. al jest tylko uwarunkowan reakcj i moe si pojawi tak czy inaczej - kolejny nawyk umysowy. Jeli poczujesz, e jeste sfrustrowany, zniechcony lub potpiasz siebie, obserwuj to po prostu z niczym niezmcon uwag. To tylko kolejne rozproszenie. Powi mu odrobin uwagi i zobacz jak odchodzi, a nastpnie powr do oddechu. Zasady, ktre wanie przedstawilimy mog i powinny by w caoci stosowane wobec wszystkich stanw mentalnych. Przekonasz si, e to bardzo surowy nakaz. To najtrudniejsze z zada, jakich kiedykolwiek si podejmiesz. Przekonasz si, e stosunkowo chtnie bdziesz stosowa t technik do niektrych dowiadcze, podczas gdy do innych bardzo niechtnie. Medytacja to troch jak trucizna w umyle. Niszczy powoli to, na co j wylejesz. My, ludzie, jestemy bardzo dziwnymi istotami. Lubimy smak niektrych trucizn i uparcie je spoywamy, pomimo tego, e nas zabijaj. Myli, do ktrych jestemy przywizani, to trucizna. Przekonasz si, e niektre myli z zapaem wykorzenisz z umysu, podczas gdy innych bdziesz broni i strzeg zazdronie. Taka wanie jest natura czowiecza. Medytacja Vipassana to nie gra. Czysta wiadomo to co wicej ni przyjemna rozrywka. To droga w gr, ktra wyprowadzi nas z bagna, w ktrym tkwimy, z grzzawiska naszych pragnie i niechci. Stosunkowo atwo jest stosowa wiadomo do nieprzyjemnych aspektw ycia. Gdy zobaczysz jak lk i depresja znikaj w gorcym, intensywnym wietle wiadomoci, bdziesz chcia powtrzy ten proces. To s nieprzyjemne stany umysu, ktre sprawiaj bl. Chcesz si ich pozby, bo ci przeszkadzaj. O wiele trudniej jest zastosowa ten sam proces w odniesieniu do stanw mentalnych, ktre houbisz, jak np. patriotyzm,

90

AstralDynamics.pl

Jak radzi sobie z tym co nas rozprasza cz. II troska rodzicielska lub prawdziwa mio. Ale to jest rwnie konieczne. Przywizanie do pozytywnych rzeczy ogranicza ci tak samo jak przywizanie do negatywnych. Jeli bdziesz pilnie praktykowa medytacj Vipassana, moesz wznie si ponad te ograniczenia na tyle, by oddycha lej. Medytacja Vipassana to droga do Nirvany. Z relacji tych, ktrzy z trudem pokonali drog do tego szczytnego celu, warte jest to kadego wysiku.

91

AstralDynamics.pl

ROZDZIA 13

Uwano (Sati)

owo "uwano" to tumaczenie sowa "Sati" z jzyka Pali. Sati to aktywno. Co to dokadnie znaczy? Nie mona udzieli dokadnej odpowiedzi, przynajmniej nie za pomoc sw. Sowa powstaj na symbolicznych poziomach umysu i opisuj te rzeczywistoci, ktrymi zajmuje si mylenie symboliczne. Uwano jest presymboliczna.

Nie jest ona ograniczona logik. Tak czy inaczej, mona jej dowiadczy - dosy atwo - i mona j opisa, o ile pamita si, e sowa to tylko palec wskazujcy na ksiyc. Nie s tym, co opisuj. Rzeczywiste dowiadczenie wykracza poza sowa i jest ponad symbolami. Uwano mona opisa za pomoc poj zupenie odmiennych od tych, ktrych tu uyjemy, a mimo to kady opis moe by prawdziwy. Uwano to delikatny proces, ktrego uywasz wanie w tej chwili. Fakt, e proces ten jest poza i ponad sowami, nie czyni go nierealnym, wprost przeciwnie. Uwano jest t rzeczywistoci, ktra daje pocztek sowom - a sowa s po prostu niewyranymi cieniami rzeczywistoci. Wane jest wic, by zrozumie, e wszystko, co dalej powiemy, jest analogi. Nie bdzie to cakowicie sensowne. Zawsze pozostanie to poza logik sown. Ale mona tego dowiadczy. Technika medytacyjna nazywana Vipassan (wgldem), zapocztkowana przez Budd okoo 25 wiekw temu, jest zbiorem czynnoci mentalnych, ktrych szczeglnym celem jest dowiadczenie stanu nieprzerwanej uwanoci. W chwili, kiedy sobie co uwiadamiasz, najpierw jest ulotny moment czystej wiadomoci tu zanim przykleisz etykietk pojciow, zanim co rozpoznasz. To etap uwanoci. Zwykle etap ten jest bardzo krtki. To ten uamek sekundy, w ktrym kierujesz wzrok ku czemu, skupiajc na tym swj umys, tu zanim to uprzedmiotowisz, ograniczysz to swoim umysem i oddzielisz od reszty istnienia. Dzieje si to, tu zanim zaczniesz myle o tym - zanim umys powie: "Och, to pies". Ten ulotny, delikatny moment skupienia czystej wiadomoci to uwano. W tym krtkim, przemijajcym momencie dowiadczasz danej rzeczy jako nierzeczy (un-thing). Dowiadczasz chwili agodnego przepywu czystego dowiadczenia, ktre poczone jest z reszt rzeczywistoci, a nie oddzielone od niej. Uwano jest jak widzenie peryferyjne (ktem oka), w przeciwiestwie do ostroci obrazu przy widzeniu normalnym lub centralnym. A jednak ta chwila delikatnej, nieostrej wiadomoci zawiera w sobie rodzaj

92

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach gbokiej wiedzy, ktr tracimy w chwili, gdy skupimy umys i uprzedmiotowimy dan rzecz. W procesie zwykej percepcji uwano trwa tak krtko, e jej nie dostrzegamy. Nabralimy nawyku, by marnowa uwag na pozostae elementy, skupiamy si na dowiadczeniu, rozpoznajemy je, przylepiamy mu etykietk, a przede wszystkim dajemy si omota dugiemu acuchowi symbolicznych myli na jego temat. Pocztkowy moment uwanoci szybko odchodzi. Celem medytacji Vipassana jest nauczy nas, jak przedua ten moment wiadomoci. Kiedy, dziki zastosowaniu waciwych technik, stan uwanoci przeduy si, przekonasz si, e jest to gbokie dowiadczenie i e zmienia ono cae twoje spojrzenie na wszechwiat. Jednak takiego stanu postrzegania trzeba si nauczy i wymaga to regularnej praktyki. Kiedy ju nauczysz si odpowiedniej techniki, odkryjesz, e uwano posiada wiele interesujcych aspektw. Uwano jest zwierciadem umysu. Odbija tylko to, co si aktualnie wydarza, i dokadnie w sposb, w jaki si to wydarza. Bez adnych wypacze. Uwano jest nieoceniajc obserwacj. Jest zdolnoci umysu do obserwowania bez krytycyzmu. Dziki tej zdolnoci widzimy rzeczy bez potpiania lub osdzania. Nic nas nie zaskakuje. Jest w nas pene rwnowagi zainteresowanie rzeczami dokadnie takimi, jakimi one s w ich naturalnym stanie. Nie rozstrzygamy i nie osdzamy. Tylko obserwujemy. Jest niemoliwym, abymy obiektywnie obserwowali, co dzieje si wewntrz nas, jeli rwnoczenie nie akceptujemy wystpowania naszych rnych stanw umysu. To szczeglnie dotyczy stanw nieprzyjemnych. Aby obserwowa nasz wasny strach, musimy zaakceptowa fakt, e si boimy. Nie moemy bada naszej wasnej depresji bez akceptowania jej w peni. To samo dotyczy irytacji, niepokoju, frustracji i wszystkich innych niepodanych stanw emocjonalnych. Nie moesz bada czego w peni, jeli jeste zajty odrzucaniem istnienia tego. Czegokolwiek dowiadczamy, uwano to zwyczajnie akceptuje. To jest po prostu kolejne yciowe zdarzenie, kolejna rzecz, ktrej naley by wiadomym. adnej dumy, adnego wstydu, nic osobistego nie wchodzi w gr - co jest, to jest. Uwano jest bezstronn czujnoci. Nie stoi po niczyjej stronie. Nie czepia si tego, co jest postrzegane. Tylko spostrzega. Uwano nie zakochuje si w pozytywnych stanach umysu ani nie prbuje ucieka od zych. Nie ma adnego lgnicia do przyjemnoci, adnego uciekania od nieprzyjemnoci. Uwano widzi wszelkie dowiadczenia jako rwne, wszelkie myli jako rwne, wszelkie uczucia jako rwne. Nic nie jest tumione. Nic nie jest hamowane. Uwano nie ma faworytw. Uwano jest niekonceptualn wiadomoci. Innym jej okreleniem jest 'czysta uwaga'. Nie jest ona myleniem. Nie wika si w myli lub koncepcje. Nie czepia si idei, opinii lub wspomnie. Tylko patrzy. Uwano rejestruje dowiadczenia, ale nie porwnuje ich. Nie przykleja im etykietek ani nie kategoryzuje ich. Tylko wszystkie obserwuje, jakby si

93

AstralDynamics.pl

Uwano (Sati) zdarzay pierwszy raz. Nie jest analiz opart na refleksji i pamici. Jest raczej bezporednim i natychmiastowym dowiadczeniem czegokolwiek, co si zdarza, bez porednictwa myli. W procesie postrzegania jest przed myl. Uwano jest wiadomoci chwili obecnej. Ma miejsce tu i teraz. Jest postrzeganiem tego, co wydarza si wanie teraz, w obecnej chwili. Zawsze pozostaje w teraniejszoci, unoszc si nieustannie na fali mijajcego czasu. Jeli pamitasz swojego nauczyciela, to jest to pami. Gdy jeste wiadomy tego, e pamitasz swojego nauczyciela, to jest to uwano. Jeli konceptualizujesz ten proces i mwisz do siebie: "Pamitam swojego nauczyciela", to jest to mylenie. Uwano jest nieegoistyczn czujnoci. Ma miejsce bez odniesienia do jani. Z uwanoci widzimy wszelkie zjawiska bez odniesienia do takich koncepcji jak: "ja", "mnie" lub "moje". Zamy, e boli ci lewa noga. Zwyka wiadomo powiedziaaby: "Boli mnie". Z uwanoci po prostu dostrzegamy doznanie jako doznanie. Nie przyklejamy do niego dodatkowej koncepcji "ja". Uwano powstrzymuje nas od dodawania czegokolwiek do postrzegania lub od odejmowania czegokolwiek od niego. Niczego nie wzmagamy. Niczego nie podkrelamy. Obserwujemy tylko to, co jest - bez wypacze. Uwano jest wiadomoci bez celu. W uwanoci nie wysilamy si dla rezultatw. Nie prbujemy dokonywa czego. Gdy jestemy uwani, dowiadczamy rzeczywistoci w obecnej chwili, w jakiejkolwiek formie ona istnieje. Nie ma nic, co trzeba by byo zrobi. Jest tylko obserwacja. Uwano jest wiadomoci zmian. Obserwuje przemijajce dowiadczenie. Widzi, jak rzeczy si zmieniaj. Widzi narodziny, wzrastanie i dojrzewanie wszelkich zjawisk. Widzi zanik i mier zjawisk. Uwano widzi rzeczy z chwili na chwil, bez przerw. Obserwuje wszelkie zjawiska - fizyczne, umysowe lub emocjonalne - majce wanie miejsce w umyle. Siedzimy tylko i patrzymy na przedstawienie. Uwano jest obserwacj podstawowej natury kadego przemijajcego zjawiska. Jest widzeniem przychodzenia i odchodzenia rzeczy. Widzi, jak rzeczy na nas wpywaj i jak na nie reagujemy. W uwanoci jestemy bezstronnym obserwatorem, ktrego jedyn prac jest ledzenie przemijajcego pokazu wewntrznego wiata. Podkrelmy ten ostatni punkt. W uwanoci obserwujemy wewntrzny wiat. Medytujcy, ktry rozwija uwano, nie jest zainteresowany zewntrznym wiatem. On istnieje, ale w medytacji obszarem naszego zainteresowania jest nasze wasne dowiadczenie, nasze myli, nasze uczucia i nasze doznania. W medytacji kady jest swoim wasnym laboratorium. Wewntrzny wiat zawiera ogromny zasb informacji bdcych odbiciem zewntrznego wiata i wiele wicej. Badanie tego materiau wiedzie do cakowitej wolnoci. Uwano jest uczestniczc (participatory) obserwacj. Medytujcy jest rwnoczenie uczestnikiem i obserwatorem. Jeli obserwujemy swoje emocje lub fizyczne doznania, dowiadczamy ich w tej samej chwili. Uwano nie jest intelektualn wiadomoci. Po

94

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach prostu JEST. Uwano jest obiektywna, ale nie jest zimna lub nieczua. To przebudzone dowiadczanie ycia, czujny udzia w dziejcym si procesie ycia. Uwano jest pojciem skrajnie trudnym do opisania sowami - nie dlatego, e jest tak zoona, ale dlatego, e jest tak prosta i otwarta. Ten sam problem dotyczy kadej sfery ludzkiego dowiadczenia. Najbardziej podstawowe pojcia s najtrudniejsze do okrelenia. Zajrzyj do sownika, a zobaczysz to wyranie. Dugie sowa zwykle maj zwize definicje, a krtkie, podstawowe sowa, takie jak "the" czy "jest", maj definicje na ca stron. Natomiast w fizyce najtrudniej opisa najbardziej podstawowe funkcje - te, ktre dotycz najbardziej fundamentalnych zasad mechaniki kwantowej. Uwano to funkcja presymboliczna. Moesz bawi si symbolami sownymi cay dzie, a i tak za ich pomoc nie zdefiniujesz jej cakowicie. Nigdy nie bdziemy w stanie w peni wyrazi, czym ona jest. Ale moemy powiedzie, co dzieje si za jej przyczyn.

Trzy podstawowe czynnoci

W uwanoci istniej trzy podstawowe czynnoci. Moemy wykorzysta je do zdefiniowania tego terminu: 1. przypomina nam o tym, co powinnimy robi; 2. widzi rzeczy takimi, jakie s naprawd; 3. widzi gbok natur wszystkich zjawisk. Przyjrzyjmy si tym definicjom nieco dokadniej. Uwano przypomina ci o tym, co powiniene robi. W medytacji skupiasz si na jednej rzeczy. Kiedy twj umys oddala si od niej, to wanie uwano pokazuje ci, e twj umys wdruje oraz co powiniene robi. To wanie uwano kieruje ci z powrotem ku przedmiotowi medytacji. Wszystko to dzieje si momentalnie i bez wewntrznego dialogu. Uwano to nie mylenie. Regularna praktyka medytacji czyni z tej funkcji nawyk umysu, ktry nastpnie przenosi si na reszt ycia. Osoba, ktra powanie podchodzi do medytacji, cay czas zwraca uwag na to, co si dzieje, kadego dnia, bez wzgldu na to, czy siedzi medytujc, czy nie. To bardzo szczytny idea, ktrego osigniecie moe zaj medytujcym lata lub nawet dziesitki lat. Nawyk zagrzebywania si w mylach, ktry mamy od lat, bdzie uporczywie si nas trzyma. Jedynym wyjciem jest by rwnie wytrwaym w kultywowaniu uwanoci. Przy jej obecnoci zauwaysz, e utkne w mylach. Wanie dostrzeenie tego pozwala ci wycofa si z procesu mylowego i uwolni si od niego. Uwano pozwala skupi si znowu na waciwej rzeczy. Jeli wanie wtedy medytujesz, to bdzie to obiekt medytacji. Jeli nie medytujesz, to bdzie to po prostu niezakcona uwaga sama w sobie, dostrzeenie tego, co si pojawia, bez zagubienia si w tym - "Aha, pojawio si to... a teraz to, a teraz tamto... a teraz to".

95

AstralDynamics.pl

Uwano (Sati)

Uwano jest jednoczenie uwag sam w sobie, jak i funkcj przypominajc nam, by skupia uwag cakowicie, jeli si rozproszymy. Czysta uwaga to dostrzeganie. Powraca ona poprzez dostrzeenie, e znikna. Gdy tylko dostrzeesz, e nie dostrzegae, to z definicji dostrzegasz i znowu powracasz do niczym nie zakconej uwagi. Uwano jest w wiadomoci odczuwana w szczeglny/indywidualny sposb. Ma swj aromat - lekki, czysty, energetyczny aromat. W porwnaniu do niej wiadoma myl jest cika, niezgrabna i wybredna. Ale i tak s to znowu tylko sowa. Praktyka pozwoli zobaczy ci rnic. Wtedy znajdziesz swoje wasne sowa, a te tutaj stan si niepotrzebne. Pamitaj, praktyka jest najwaniejsza. Uwano widzi rzeczy takimi, jakie s naprawd. Niczego nie dodaje i niczego nie ujmuje z percepcji. Niczego nie znieksztaca. To niezakcona niczym uwaga, ktra przyglda si temu, co si pojawia. wiadoma myl przykleja etykietki dowiadczeniu, napenia nas pojciami i ideami, zanurza nas w kotujcym si wirze planw, zmartwie, lkw i wyobrae. Gdy jeste uwany, nie grasz w t gr. Jedynie zauwaasz dokadnie to, co pojawia si w umyle, a potem zauwaasz kolejn rzecz. "Aha, to... i to... i jeszcze to". To naprawd bardzo proste. Uwano dostrzega prawdziw natur wszystkich zjawisk. Ona i tylko ona umie dostrzec trzy podstawowe cechy, ktre wedug nauk buddyzmu s najgbszymi prawdami egzystencji. W Pali te trzy cechy nazywane s Anicca (nietrwao), Dukkha (brak satysfakcji lub cierpienie) i Anatta (nieistnienie wiecznej, niezmiennej jednostki, nazywanej Dusz lub Jani). W naukach buddyjskich prawdy te nie s dogmatami wymagajcymi lepej wiary. Buddyci uwaaj, e te prawdy s uniwersalne i oczywiste dla kadego, komu zaley na tym, by sprawdzi w odpowiedni sposb, jak jest naprawd. Uwano to metoda sprawdzenia tego. Sama w sobie ma moc, by odsoni najgbsze poziomy rzeczywistoci dostpne ludzkiej obserwacji. Na tym poziomie zaobserwowa mona nastpujce rzeczy: a) wszystkie rzeczy uwarunkowane s ze swej natury nietrwae; b) w kocu okazuje si, e adna ziemska rzecz nie daje spenienia; c) nie istnieje nic, co nie podlegaoby zmianom lub przemijaniu, istniej tylko procesy. Uwano dziaa jak mikroskop elektronowy, tzn. dziaa na tak gbokim i delikatnym poziomie, e mona de facto bezporednio zajrze w te sfery rzeczywistoci, ktre s teoretyczn konstrukcj wiadomego procesu mylowego. Uwano dostrzega nietrway charakter tego, co postrzegamy. Widzi ulotn i przejciow natur wszystkiego. Widzi te, e wszystkie uwarunkowane rzeczy s ze swej natury przemijajce. Dostrzega, e nie ma sensu chwyta si tych przemijajcych obrazw. W ten sposb nie mona odnale spokoju i szczcia. W kocu take, uwano widzi, e adne zjawisko w swej istocie nie posiada "ja". Widzi te, jak arbitralnie wybralimy pewne rodzaje dozna, odcilimy je od reszty pyncego wartkim strumieniem dowiadczenia i stworzylimy z nich pojcia - stae,

96

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach oddzielne jednostki. Uwano naprawd dostrzega te rzeczy. Nie myli o nich, widzi je bezporednio. W peni rozwinita uwano dostrzega te trzy cechy egzystencji bezporednio, natychmiast oraz bez porednictwa wiadomej myli. Lecz w gruncie rzeczy nawet te trzy cechy s same w sobie arbitralne. Nie istniej one w rzeczywistoci jako odrbne jednostki. S cakowicie rezultatem naszej walki, by wzi ten zasadniczo prosty proces nazywany uwanoci i wyrazi go poprzez niepraktyczne i nieprzystajce w swej istocie symbole mylowe na poziomie wiadomym. Uwano jest procesem, ale nie zachodzi stopniowo. To holistyczny proces odbywajcy si jako cao: zauwaasz brak uwanoci; zauwaenie tego samo w sobie jest skutkiem uwanoci; a uwano jest niczym niezakcon uwag; niczym nie zakcona uwaga to dostrzeganie rzeczy takimi, jakie s, bez znieksztacenia. A charakteryzuje je Anicca, Dukkha i Anatta (nietrwao, cierpienie i brak jani). Wszystko to dzieje si w umyle w przecigu kilku chwil. Nie znaczy to jednak, e w chwili gdy dowiadczysz pierwszy raz uwanoci, natychmiast osigniesz wyzwolenie (wolno od wszystkich ludzkich saboci). Nauka, jak sprawi, by stao si to czci wiadomego ycia, to kolejny proces, tak jak i nauka, jak przedua stan uwanoci. S to jednak radosne procesy, warte wysiku.

Medytacja Uwanoci (Sati) i Wgldu (Vipassana)

Uwano jest sednem medytacji Vipassana i kluczem do caego procesu. Jest to zarwno cel tej medytacji, jak i droga do celu. Osigasz uwano, bdc uwanym. Jeszcze jedno palijskie sowo, ktre tumaczy si na angielski jako uwano, to Appamada, co oznacza nielekcewaenie lub brak zoci i szalestwa. Ten, kto nieustannie zwaa na to, co naprawd dzieje si w jego umyle, osiga stan cakowitego zdrowia psychicznego. Palijskie okrelenie Sati rwnie niesie konotacje z pamitaniem. Nie jest to pami w sensie idei i obrazw z przeszoci, lecz raczej czyste, bezporednie poznanie, bez sw, tego, co jest, i tego, czego nie ma; tego, co jest waciwe, a co niewaciwe; tego, co robimy i jak powinnimy do tego podchodzi. Uwano przypomina medytujcemu, by skupia uwag na waciwym obiekcie we waciwej chwili i by zuy na to dokadnie tyle energii, ile potrzeba na wykonanie tego zadania. Gdy energia ta jest waciwie zastosowana, medytujcy pozostaje nieprzerwanie w stanie spokoju i jednoczesnej czujnoci. Tak dugo jak jest on utrzymywany, stany umysu nazywane "przeszkodami", te, ktre wywouj rozdranienie, nie mog powsta - nie ma chciwoci, nienawici, podania czy lenistwa. Ale wszyscy jestemy ludmi i popeniamy bdy. Wikszo z nas cigle bdzi. Pomimo szczerego wysiku medytujcy czasem pozwala, by uwano odesza, i przekonuje si, e utkn w niefortunnych, ale zwykych, ludzkich porakach. To wanie uwano dostrzega t zmian. To wanie uwano przypomina mu, by wykorzysta energi potrzebn, by si z tego wydosta. Te potknicia cigle si zdarzaj, lecz w miar praktyki ich czstotliwo maleje. Kiedy ju

97

AstralDynamics.pl

Uwano (Sati) uwano odsunie je na bok, zastpi je zdrowsze stany umysu. Nienawi ustpuje miejsca kochajcej yczliwoci, podanie zostaje zastpione przez bezstronno. T zmian uwano rwnie zauwaa i przypomina medytujcemu, by utrzymywa ostro umysu potrzebn, by te stany si utrzymyway. Uwano umoliwia wzrost mdroci i wspczucia. Bez uwanoci nie mog one w peni dojrze. Gboko w umyle znajduje si mechanizm, ktry akceptuje to, co umys postrzega jako pikne i przyjemne dowiadczenia, a odrzuca te, ktre s brzydkie i bolesne. Mechanizm ten daje pocztek tym stanom umysu, ktrych uczymy si unika, takim jak: chciwo, podanie, nienawi, niech i zazdro. Wolimy ich unika nie dlatego, e s ze w potocznym tego sowa rozumieniu, ale dlatego, e maj charakter obsesji; dlatego, e przejmuj kontrol nad umysem i cakowicie skupiaj na sobie uwag; poniewa s jak bdne koo myli; a take oddzielaj nas od ywej rzeczywistoci. Te przeszkody nie mog pojawi si tam, gdzie obecna jest uwano. Jest ona skupieniem uwagi na rzeczywistoci chwili obecnej, i wobec tego jest bezporednim przeciwiestwem stanu roztargnienia, ktre towarzyszy przeszkodom. Gdy medytujemy, gbsze mechanizmy umysowe - chwytanie, kurczowe trzymanie si i odrzucanie - przejmuj kontrol tylko wtedy, gdy pozwalamy uwanoci umkn. Nastpnie pojawia si opr i przymiewa nasz wiadomo. Nie dostrzegamy, e zachodzi zmiana - jestemy zbyt zajci myleniem o zemcie, chciwoci lub czymkolwiek innym. Podczas gdy osoba niewyszkolona bdzie trwa w tym stanie niewiadomo jak dugo, wyszkolony medytujcy szybko zrozumie, co si dzieje. To uwano dostrzega zmian. To ona pamita, czego si nauczya, i skupia uwag tak, e pomieszanie odchodzi. I to ona potem prbuje zosta na stae, tak aby opr nie mg pojawi si ponownie. Wobec tego jest ona szczeglnym antidotum na przeszkody. To zarwno lek, jak i rodek zapobiegawczy. W peni rozwinita uwano to stan cakowitego nieprzywizywania si i absolutny brak kurczowego trzymania si czegokolwiek, co istnieje. Jeli umiemy utrzyma ten stan, nie bdziemy potrzebowa adnego innego sposobu, by omija przeszkody i by osign wyzwolenie od naszych ludzkich saboci. Uwano to nie-powierzchowna wiadomo. Widzi gbi rzeczy, to, co jest pod poziomem poj i opinii. Taki rodzaj gbokiej obserwacji prowadzi do absolutnej pewnoci, a take cakowitego braku wtpliwoci. Przejawia si przede wszystkim jako staa i niezachwiana uwaga, ktra nigdy nie sabnie i nigdy si nie odwraca. Ta czysta i nieskaona badawcza wiadomo nie tylko trzyma przeszkody na odlego, ale ujawnia ich mechanizm i niszczy je. Uwano neutralizuje zanieczyszczenia w umyle. Dziki temu umys pozostaje czysty i niepodatny na zranienia, a perypetie yciowe nie maj na niego wpywu.

98

AstralDynamics.pl

ROZDZIA 14

Uwano a koncentracja

edytacja Vipassana jest rodzajem dziaania sucego zrwnowaeniu umysu. Celem jest pielgnowanie dwch rnych przymiotw umysu - uwanoci i koncentracji. W idealnej sytuacji wsppracuj one ze sob. Tworz tandem - jeli mona tak powiedzie. Dlatego te wane jest, by pielgnowa je jednoczenie, w zrwnowaony sposb. Jeli jedna jest rozwijana kosztem drugiej, rwnowaga umysu jest zakcona i medytacja nie jest moliwa. Koncentracja i uwano to dwie oddzielne funkcje. Kada z nich odgrywa swoj rol w medytacji, a zwizek pomidzy nimi jest okrelony i delikatny. Koncentracja jest czsto nazywana skupieniem umysu na jednym (one-pointedness of mind). Polega ona na zmuszaniu umysu, by pozostawa w jednym, statycznym punkcie. Prosz zwrci uwag na sowo ZMUSZANIE. Koncentracja to w duym stopniu czynno wymuszona. Mona j rozwin si, zwyk nieustpliw si woli. Kiedy ju si j rozwinie, zachowuje ona posmak tej siy. Uwano, z kolei, jest delikatna i prowadzi do subtelnej wraliwoci. Koncentracja i uwano s partnerami podczas medytacji. Uwano jest wraliwa zauwaa rzeczy. Koncentracja dostarcza siy - utrzymuje uwag na jednej rzeczy. W idealnej sytuacji uwano rwnie jest w tym zwizku. Uwano wybiera przedmiot skupienia i zauwaa, kiedy skupienie odchodzi. Koncentracja wykonuje prac polegajc na utrzymaniu cigej uwagi na wybranym przedmiocie. Jeli ktrykolwiek z tych dwch elementw jest saby, medytacja schodzi na manowce. Koncentracj mona zdefiniowa jako umiejtno skupienia umysu na jednej rzeczy bez przerwy. Naley podkreli, e prawdziwa koncentracja jest zdrowym skupieniem umysu na jednym - to znaczy stanem wolnym od chciwoci, nienawici i zudze. Niezdrowe skupienie na jednym rwnie jest moliwe, ale nie doprowadzi ci do wyzwolenia. Kiedy czego podasz, jeste bardzo skupiony na jednej rzeczy, ale prowadzi ci to donikd. Nieprzerwane skupienie na czym, czego nienawidzisz, w ogle ci nie pomaga. W rzeczywistoci taka niezdrowa koncentracja, jeli ju si pojawi, trwa krtko - zwaszcza, kiedy uywamy jej, by zaszkodzi innym. Prawdziwa koncentracja sama w sobie wolna jest od takich szkodliwych czynnikw. Jest to stan, w ktrym umys jest skupiony i dziki temu zyskuje si i intensywno. Moemy posuy si analogi z lup. Fale wietlne padajce rwnolegle na kartk papieru co najwyej ogrzej jego powierzchni. Ale to samo wiato skupione w

99

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach soczewce pada na jeden punkt i papier zapala si. Koncentracja jest tak lup. Wytwarza ona ponc intensywno, konieczn, by uzyska wgld w gbsze warstwy umysu. Uwano wybiera sobie przedmiot, na ktrym soczewka skupi wiato, a nastpnie patrzy poprzez lup, by zobaczy to, co pojawia si w wietle. Koncentracj naley traktowa jak narzdzie. Tak jak kadego narzdzia, mona jej uy w dobrym lub zym celu. Ostrym noem mona wyrzebi co piknego lub kogo zrani. Wszystko zaley od tego, kto uywa noa. Z koncentracj jest podobnie. Waciwie uyta moe pomc ci w uwolnieniu si. Ale moe rwnie zosta uyta w subie ego. Mona jej uywa w ramach wspzawodnictwa i denia do osigni. Mona uy koncentracji, by dominowa nad innymi. Mona jej uy, aby by samolubnym. Problem ley w tym, e sama koncentracja nie pozwoli ci spojrze na samego siebie z perspektywy. Nie rzuci wiata na podstawowe problemy egoizmu i natury cierpienia. Mona j wykorzysta, by dokopa si do gbokich stanw psychiki. Ale nawet wtedy nie pojmie si si egoizmu. To moe zrobi tylko uwano. Jeli nie ma uwanoci, ktra mogaby spojrze na lup i zobaczy to, co pod ni wida, to wszystko na nic. Tylko uwano rozumie. Tylko uwano przynosi mdro. Koncentracja niesie ze sob rwnie inne ograniczenia. Prawdziwie gboka koncentracja moe pojawi si tylko w pewnych szczeglnych warunkach. Buddyci zadaj sobie wiele trudu, by budowa sale medytacyjne i klasztory. Ich gwnym celem jest stworzenie rodowiska zewntrznego wolnego od czynnikw zakcajcych, w ktrym mona nauczy si tej umiejtnoci. adnego haasu, nic, co mogoby przeszkodzi. Rwnie wane jest jednake stworzenie rodowiska wolnego od przeszkd emocjonalnych. Rozwj koncentracji moe zosta zablokowany poprzez obecno piciu stanw umysu nazywanych przeszkodami. S to: podanie, nienawi, ospao umysowa, niepokj oraz wtpliwoci. Omwilimy te stany w rozdziale 12. Klasztor to rodowisko kontrolowane, gdzie ten rodzaj haasu emocjonalnego zredukowany jest do minimum. Kobiety i mczyni yj osobno. Przez to jest mniej okazji, by pojawio si podanie. Nie wolno nic posiada, dziki czemu nie ma ktni o to, co kto ma, i jest mniejsza szansa na powstanie chciwoci i podania. Naley wspomnie o jeszcze jednej przeszkodzie dla koncentracji. W stanie naprawd gbokiej koncentracji, tak bardzo zatracasz si w jej przedmiocie, e zapominasz o mniej wanych rzeczach, np. o swoim ciele, o swojej tosamoci i o wszystkim, co ci otacza. Tu bardzo pomocny jest klasztor. Dobrze jest wiedzie, e jest kto, kto zajmie si nami poprzez dogldanie ziemskich aspektw, takich jak jedzenie czy bezpieczestwo fizyczne. Bez tego wsparcia niektrzy wahaj si, czy wej w tak gbok medytacj, jak by mogli. Uwano, z drugiej strony, wolna jest od tych wszystkich mankamentw. Nie jest ona zalena od adnych szczeglnych okolicznoci, zewntrznych czy jakichkolwiek innych. Ona jest czynnikiem, ktry tylko zauwaa. Wobec tego moe dostrzega wszystko, co si pojawi podanie, nienawi lub haas. Uwano nie jest ograniczona adnymi warunkami. Do pewnego stopnia istnieje w kadej chwili, w kadych okolicznociach, jakie si pojawi.

100

AstralDynamics.pl

Uwano a koncentracja Ponadto, uwano nie skupia si na adnym obiekcie. Obserwuje zmian. W ten sposb dysponuje nieskoczon iloci obiektw, na ktrych moe skupi uwag. Po prostu patrzy na wszystko, co przechodzi przez umys, i nie kategoryzuje. To, co rozprasza i przeszkadza, obserwuje z tak sam uwag jak formalny przedmiot medytacji. W stanie czystej uwanoci, uwaga po prostu towarzyszy wszystkim zmianom, jakie zachodz w umyle. "Zmiana, zmiana, zmiana. Teraz to, teraz to, a teraz to". Uwanoci nie mona rozwin na si. Sia woli i zaciskanie zbw na nic si nie zda. W rzeczywistoci jedynie spowolni postp. Uwanoci nie mona wyksztaci poprzez walk. Wzrasta ona poprzez zrozumienie, uwolnienie, przez osadzenie w chwili i pozwolenie sobie na to, by czu si swobodnie ze wszystkim, czego si dowiadcza. To nie znaczy, e uwano nastpuje sama z siebie. Wprost przeciwnie. Potrzebna jest do tego energia, potrzebny jest wysiek. Ale wysiek ten jest inny od siy. Uwano kultywuje si poprzez agodny wysiek, wysiek bez wysiku. Medytujcy rozwija uwano poprzez nieustanne agodne przypominanie sobie, by utrzymywa wiadomo na tym, co akurat si dzieje, cokolwiek to jest. Wytrwao i agodny kontakt s jej tajemnic. Uwano wzrasta poprzez cige przywracanie siebie do stanu wiadomoci, agodnie, agodnie, agodnie. Uwanoci nie mona rwnie uy w sposb samolubny. To nieegoistyczna czujno. W stanie czystej uwanoci nie ma adnego "ja". Nie ma ego, ktre mogoby by egoistyczne. Wprost przeciwnie, to wanie uwano daje ci prawdziw perspektyw na siebie. Pozwala ci zrobi ten najwaniejszy krok w kierunku przeciwnym do swoich pragnie i tego, czego nie lubisz, tak, e moesz si im przyjrze i powiedzie: "Aha, to taki jestem naprawd". W stanie uwanoci widzisz siebie dokadnie takim, jakim jeste. Widzisz swoje wasne egoistyczne zachowanie. Widzisz swoje wasne cierpienie. I widzisz te jak sam je tworzysz. Widzisz, jak ranisz innych. Przebijasz si przez warstw kamstw, ktre zwykle sobie powtarzasz, i widzisz to, co naprawd jest. Uwano prowadzi do mdroci. Uwano nie prbuje nic osign. Tylko obserwuje. Dlatego te pragnienie i niech nie s z ni zwizane. W tym procesie nie ma miejsca na rywalizacj i denie do sukcesu. Uwano nie dy do adnego celu. Widzi tylko to, co ju istnieje. Uwano to szersza i wiksza funkcja ni koncentracja, obejmuje ona wszystko. Koncentracja jest "wyczna". Skupia si na jednej rzeczy i ignoruje wszystko inne. Uwano obejmuje wszystko. Stoi z boku i widzi wszystko z szerszej perspektywy, natychmiast dostrzegajc wszystkie zmiany. Jeli skupisz umys na kamieniu, koncentracja dostrzee tylko kamie. Uwano stoi z boku tego procesu, wiadoma kamienia, wiadoma koncentracji na kamieniu, wiadoma intensywnoci skupienia i od razu wiadoma utraty koncentracji, jeli uwaga przenosi si gdzie indziej. To wanie uwano zauwaa rozproszenie i to ona kieruje uwag z powrotem na kamie. Uwano trudniej jest kultywowa ni koncentracj, poniewa siga ona gbiej. Koncentracja to zaledwie skupienie umysu, podobnie jak skupiona jest wizka lasera. Posiada moc, by wnikn swoim

101

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach promieniem gboko w umys i owietli to, co si w nim znajduje. Ale nie rozumie tego, co widzi. Uwano moe zbada dziaanie egoizmu i poj to, co zobaczy. Uwano moe przenikn tajemnic cierpienia i mechanizm niewygody. Uwano moe ci wyzwoli. Jest w tym jednak pewien haczyk. Uwano nie reaguje na to, co widzi. Tylko obserwuje i rozumie. Uwano jest esencj cierpliwoci. Wobec tego, to, co dostrzeesz, musisz po prostu zaakceptowa, uzna i obserwowa bez emocji. To nieatwe, ale absolutnie konieczne. Jestemy ignorantami. Jestemy samolubni, chciwi i lubimy si przechwala. Cudzooymy i kamiemy. To s fakty. Uwano oznacza, e widzimy te fakty i mamy cierpliwo do samych siebie, akceptujemy siebie takimi, jakimi jestemy. To jest wbrew naszej naturze. Nie chcemy akceptowa. Chcemy zaprzecza, zmienia lub usprawiedliwia. Ale akceptacja jest esencj uwanoci. Jeli chcemy, by uwano w nas wzrastaa, musimy zaakceptowa to, co znajdzie. By moe to bdzie nuda, poirytowanie lub lk. By moe sabo, nieudolno lub wady. Cokolwiek to bdzie, wanie tacy jestemy. Wanie to jest prawdziwe. Uwano po prostu akceptuje to, co jest. Jeli chcesz, by uwano wzrastaa, cierpliwa akceptacja jest jedyn drog. Uwano wzrasta tylko w jeden sposb: poprzez nieustajce praktykowanie uwanoci, przez to, e starasz si by uwany, a to rwnie znaczy cierpliwy. Nie mona wymusi tego procesu i nie mona go przyspieszy. Biegnie on w swoim wasnym tempie. Koncentracja i uwano id rka w rk podczas medytacji. Uwano kieruje si koncentracji. Uwano jest kierownikiem tego procesu. Koncentracja dostarcza siy, dziki ktrej uwano moe dotrze do najgbszych warstw umysu. Ich wsppraca prowadzi do wgldu i zrozumienia. Naley je kultywowa jednoczenie oraz w rwnowadze. Nieco silniejszy nacisk kadzie si na uwano, poniewa to wanie ona stanowi sedno medytacji. W rzeczywistoci najgbsze poziomy koncentracji nie s potrzebne do wyzwolenia. Jednak rwnowaga ma zasadnicze znaczenie. Zbyt wiele wiadomoci bez spokoju, ktry j zrwnoway, doprowadzi do stanu nieopanowanej nadwraliwoci, podobnego do tego, jaki wystpuje po zayciu LSD. Z kolei zbyt wiele koncentracji bez rwnowacej jej wiadomoci, doprowadzi do syndromu 'Kamiennego Buddy'. Medytujcy jest pogrony w tak gbokim spokoju, e siedzi jak skaa. Obydwu tych stanw naley unika. Szczeglnie delikatne s pocztkowe stadia pielgnacji tych cech. Zbytni nacisk na uwano na tym etapie opni jedynie rozwj koncentracji. Kiedy zaczynamy medytowa, jedn z pierwszych rzeczy, jakie dostrzeemy, jest to, jak niewiarygodnie aktywny jest w rzeczywistoci umys. W tradycji Theravada zjawisko to nazywane jest 'mapim umysem'. Tradycja tybetaska porwnuje je do wodospadu myli. Jeli na tym etapie wyrnisz wiadomo, bdzie tyle rzeczy, ktrych mona by wiadomym, e koncentracja nie bdzie moliwa. Nie zniechcaj si. To przydarza si wszystkim. Lecz istnieje proste rozwizanie. Na pocztku wikszo swojego wysiku wkadaj w skupienie na jednym. Po prostu pilnuj uwagi, by cigle nie bdzia. Nie zraaj si. Pene wskazwki jak to zrobi znajduj si w rozdziaach 7 i 8. Po kilku miesicach rozwiniesz si koncentracji. Wtedy moesz kierowa

102

AstralDynamics.pl

Uwano a koncentracja energi ku uwanoci. Pamitaj jednak, by nie przesadza z koncentracj, bo moesz wpa w otpienie. Uwano, mimo wszystko, jest waniejsza z tych dwch elementw. Naley rozwin j, gdy tylko bdziesz mg to zrobi bez problemu. Uwano zapewnia podstaw konieczn dla nastpujcego po niej rozwoju gbszej koncentracji. Wikszo bdw dotyczcych rwnowagi miedzy nimi z czasem zniknie samoistnie. Waciwy stan koncentracji rozwija si w sposb naturalny jako konsekwencja mocnej uwanoci. Im lepiej nauczysz si dostrzega, tym szybciej zauwaysz rozproszenie i tym szybciej wyjdziesz z niego, i powrcisz do tego, na czym formalnie skupiasz uwag. Naturalnym skutkiem bdzie zwikszona koncentracja. Rozwj koncentracji wspiera rozwj uwanoci. Im lepsza koncentracja, tym mniejsza szansa, e pojawi si acuch myli o tym, co ci rozprasza. Po prostu zauwaysz rozproszenie i skierujesz uwag tam, gdzie powinna by. Tak wic te dwa czynniki wzajemnie rwnowa i wspieraj swj rozwj w naturalny sposb. Jedyna zasada, jak si musisz kierowa na pocztkowym etapie, to skupianie wysiku na koncentracji, dopki mapi umys nie ochonie. Potem po nacisk na uwano. Jeli wpadasz we wcieko, niepokj, po nacisk na koncentracj. Jeli wpadasz w otpienie, po nacisk na uwano. Oglnie jednak, uwano jest waniejsza. Uwano jest twoim przewodnikiem w medytacji, poniewa moe ona by wiadoma samej siebie. To wanie uwano pozwoli ci spojrze na praktyk z dystansu. Uwano powie ci, jak sobie radzisz. Ale nie martw si tym zbytnio. To nie wycig. Nie rywalizujesz z nikim, nie ma adnego planu. Jedn z rzeczy, ktrych najtrudniej si nauczy jest to, e uwano nie jest uzaleniona od adnego stanu emocjonalnego bd umysowego. Mamy pewne wyobraenia na temat medytacji. Medytacja to co, co w cichych jaskiniach robi spokojni ludzie, ktrzy poruszaj si powoli. To s warunki szkoleniowe, stworzone po to, by wspiera rozwj koncentracji i nauczy si uwanoci. Jednake gdy ju si jej nauczysz, moesz, a nawet powiniene, przesta przestrzega ograniczenia. Nie musisz porusza si jak limak, by by uwanym. Nie musisz nawet by spokojny. Moesz by uwany podczas intensywnego wysiku umysowego. Moesz by uwany podczas bijatyki kibicw pikarskich. Moesz by uwany nawet bdc w samym centrum wciekej furii. Czynnoci umysowe i fizyczne nie s adn przeszkod dla uwanoci. Jeli twj umys jest wyjtkowo aktywny, to po prostu obserwuj natur i natenie tej aktywnoci. To tylko cz wewntrznego przedstawienia, ktre si kiedy skoczy.

103

AstralDynamics.pl

ROZDZIA 15

Medytacja w yciu codziennym

ady muzyk zaczyna od wiczenia gam. To pierwsza rzecz, od ktrej zaczyna si nauk gry na pianinie i ktrej nigdy nie przestaje si wiczy. Najlepszy pianista na wiecie te wiczy gamy. To podstawowa umiejtno, ktrej nie mona zaniedba. Kady bejsbolista wiczy uderzenia piki kijem. To pierwsza rzecz, ktrej uczysz si w druynie dziecicej i ktrej nigdy nie przestajesz wiczy. Kade Mistrzostwa wiata zaczynaj si od tego. Podstawowe umiejtnoci zawsze musz by dobrze opanowane.

Medytacja w pozycji siedzcej to arena, na ktrej medytujcy doskonali swe podstawowe umiejtnoci. Gra, w ktr gra medytujcy, to dowiadczenie swego wasnego ycia. Instrument, na ktrym gra, to jego wasne zmysy. Nawet najbardziej zaawansowany medytujcy nadal wiczy medytacj siedzc, poniewa taka praktyka powoduje wywiczenie podstawowych umiejtnoci umysu potrzebnych do tej gry. Jednak nie wolno nam zapomina, e medytacja "siedzca" sama w sobie nie jest gr. To praktyka. A gr, w ktrej te umiejtnoci znajd zastosowanie, jest nasze przysze dowiadczanie ycia. Medytacja, ktrej nie stosuje si w yciu codziennym, jest jaowa i ograniczona. Celem medytacji Vipassana jest ni mniej, ni wicej, tylko radykalna i trwaa transformacja caego twojego dowiadczenia zmysowego i poznawczego. Ma ona zrewolucjonizowa cae twoje dowiadczenie yciowe. Czas, kiedy siedzisz w medytacji, przeznaczony jest na to, by umys nabra nowych nawykw. Uczysz si nowych sposobw odbierania i rozumienia dozna. Rozwijasz nowe metody radzenia sobie ze wiadomymi mylami oraz nowe podejcie do bezustannego napywu emocji. Te nowe zachowania umysu naprawd musz sta si czci caego ycia. W przeciwnym przypadku medytacja jest jaowa i bezowocna, jest teori, ktra nie ma poczenia z reszt ycia. Bardzo wany jest wysiek sucy temu, by poczy te dwie rzeczy. Czciowe przeniesienie nastpi automatycznie, ale proces ten bdzie dugotrway i niepewny. Najprawdopodobniej bdziesz mia poczucie, e zmierzasz donikd, i zniechcisz si do praktyki, ktr uznasz za bezowocn. Jedn z chwil, ktre najlepiej pamita si w praktyce medytacji, jest ta, kiedy po raz pierwszy uwiadamiasz sobie, e jeste w stanie medytacji podczas wykonywania zwykej codziennej

104

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach czynnoci. Jedziesz samochodem lub wynosisz mieci i stan ten pojawia si samoistnie. Takie spontaniczne pojawienie si umiejtnoci, ktr tak dugo wiczye, jest prawdziw radoci. Jest ona jak okienko z widokiem na przyszo. Moesz rzuci okiem na to, czym rzeczywicie jest praktyka. Pojawia si myl, e taka transformacja wiadomoci mogaby naprawd sta si trwaym elementem twojego dowiadczenia. Pojmujesz, e mgby spdzi reszt ycia, trzymajc si z daleka od osabiajcego ci jazgotu twoich wasnych obsesji, nie uciekaby ju na olep, cigany przez swoje potrzeby i pragnienia. Moesz cho troch przekona si, jak to jest - sta z boku i obserwowa, jak wszystko przepywa. To magiczna chwila. Wizja ta jednak moe pozosta niezrealizowana, jeli nie bdziesz aktywnie stara si, by to, czego uczysz si w czasie medytacji, przenosi do codziennego ycia. Najwaniejszy moment medytacji to ten, w ktrym wstajesz z poduszki medytacyjnej. Kiedy koczy si sesja, moesz wsta i zapomnie o wszystkim lub te moesz przenie te umiejtnoci na reszt wykonywanych czynnoci. Najwaniejsze to zrozumie, czym jest medytacja. Nie jest to jaka pozycja ciaa ani te zestaw wicze dla umysu. Medytacja to kultywowanie oraz zastosowanie uwanoci. Nie musisz siedzie, by medytowa. Moesz medytowa podczas mycia naczy. Moesz medytowa, biorc prysznic, jedc na wrotkach lub piszc list. Medytacja to wiadomo i naley stosowa j do kadej czynnoci codziennej. Nie jest to atwe. wiadomo wiczymy w pozycji siedzcej w spokojnym miejscu przede wszystkim dlatego, e w tej sytuacji jest najatwiej to zrobi. Medytacja w ruchu jest trudniejsza. Medytacja w trakcie popiesznej, haaliwej czynnoci jest jeszcze trudniejsza. A medytacja w samym rodku gorczkowych poczyna ego, takich jak romans czy ktnia, jest najwikszym wyzwaniem. Pocztkujcy i tak bdzie mia pene rce roboty przy mniej stresujcych czynnociach. Jednak ostatecznym celem praktyki pozostaje rozwinicie koncentracji i wiadomoci na tyle, by nie uginaa si ona nawet pod najwikszym ciarem ycia we wspczesnym spoeczestwie. ycie stawia przed nami wiele wyzwa i kto, kto medytacj traktuje powanie, rzadko si nudzi. Wprowadzanie medytacji w wydarzenia codziennego ycia to trudny proces. Sprbuj, a sam si przekonasz. Ten punkt przejciowy pomidzy kocem sesji medytacyjnej a pocztkiem "prawdziwego ycia" to wielki skok. Dla wikszoci z nas trwa zbyt dugo. Przekonujemy si, e nasz spokj i koncentracja znikaj w przecigu minut, a my wcale nie czujemy si lepiej. Aby zbudowa most nad t przepaci, buddyci wypracowali poprzez wieki szereg wicze majcych na celu uatwienie tego przejcia. Podzielili je po prostu na krtsze etapy, z ktrych kady moe by praktykowany osobno.

105

AstralDynamics.pl

Medytacja w yciu codziennym

1. Medytacja w ruchu
Nasze powszednie ycie pene jest ruchu i aktywnoci. Siedzenie w bezruchu godzinami jest niemale dokadnym przeciwiestwem codziennoci. Stany jasnoci i spokoju, pojawiajce si pord cakowitego bezruchu, zwykle znikaj, gdy tylko si poruszymy. Potrzebne jest nam jakie wiczenie przejciowe, dziki ktremu nauczymy si pozostawa spokojni i wiadomi nawet podczas ruchu. Medytacja podczas chodzenia pomoe nam przej z etapu siedzenia do codziennego ycia. Jest to medytacja w ruchu i czsto jest stosowana jako alternatywa do medytacji siedzcej. Chodzenie jest szczeglnie wskazane w tych chwilach, kiedy czujemy wielki niepokj. Godzina medytacji podczas chodzenia czsto pozwala upora si z energi niepokoju a jednoczenie zachowa jasno umysu. Jeli nastpnie przejdziesz do medytacji siedzcej, to wicej z niej skorzystasz. Standardowa praktyka buddyjska zaleca czste odosobnienia jako dopenienie codziennej praktyki siedzenia. Odosobnienie to stosunkowo duszy czas powicony wycznie medytacji. Dla ludzi wieckich zwykle s jedno- lub dwudniowe odosobnienia. Osoby zaawansowane, przebywajce w klasztorach, mog spdza na medytacji miesice, nie robic w tym czasie nic innego. Taka praktyka jest rygorystyczna i wymagajca, zarwno jeli chodzi o ciao, jak i o umys. W przypadku osb, ktre nie maj co najmniej kilkuletniej praktyki, istnieje ograniczenie zalecanego czasu siedzenia. Dziesi solidnie przesiedzianych godzin u wikszoci pocztkujcych spowoduje bl nie do wytrzymania, znacznie przewyszajcy moc ich koncentracji. Odosobnienie, z ktrego mona wynie korzyci, musi uwzgldnia zmiany pozycji oraz odrobin ruchu. Zwykle czas siedzenia przeplatany jest medytacj podczas chodzenia. Obydwa etapy trwaj po godzinie, z przerwami miedzy nimi. Do medytacji w trakcie chodzenia potrzebny jest pokj, w ktrym nikt nam nie bdzie przeszkadza, na tyle duy, by mona w nim byo zrobi od 5 do 10 krokw w linii prostej. Bdziesz chodzi tam i z powrotem bardzo powoli, dla wikszoci ludzi z krgu kultury zachodniej wyglda bdziesz dziwnie, jakby by oderwany od codziennego ycia. Tego wiczenia raczej nie wykonuje si na trawniku przed domem, gdzie mona niepotrzebnie cign na siebie uwag. Wybierz miejsce, gdzie bdziesz mg cieszy si prywatnoci. Wskazwki "techniczne" s proste. Wybierz miejsce, gdzie nic nie bdzie ci zawadza, i sta u wybranego koca. Stj przez minut w postawie penej uwagi. Rce trzymaj tak, jak ci wygodnie - z przodu, z tyu lub po bokach. Nastpnie, podczas wdechu, podnie pit. Podczas wydechu sta tak, by stopa opieraa si tylko na palcach. Podczas kolejnego wdechu podnie t stop, przenie j w przd i podczas wydechu przenie j w d, po czym dotknij ni podogi. Powtrz t procedur z drug nog. Przejd bardzo powoli do przeciwlegego koca, stj tam przez minut, nastpnie odwr si bardzo powoli i postj przez minut zanim przejdziesz z powrotem. Nastpnie powtrz wszystko. Gow trzymaj prosto i rozlunij szyj. Miej oczy otwarte, by nie straci rwnowagi, ale nie skupiaj na niczym wzroku. Spaceruj w naturalny sposb. Staraj si utrzymywa jak najwolniejsze tempo, jednak takie, by byo

106

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach wygodne, i nie zwracaj uwagi na otoczenie. Obserwuj napicia, jakie tworz si w ciele, i uwalniaj je, gdy tylko je zauwaysz. Nie staraj si porusza ze szczegln gracj. Nie staraj si adnie wyglda. To nie jest ani wiczenie kondycyjne, ani taniec. To jest wiczenie wiadomoci. Twoim celem jest osignicie cakowitej czujnoci, podwyszonej wraliwoci i penego, niczym nie zablokowanego dowiadczenia ruchu podczas chodzenia. Skup ca uwag na doznaniach ze stp i ng. Postaraj si zarejestrowa tyle informacji o kadej ze stp podczas ruchu, jak to tylko moliwe. Zanurz si w nieskalanym dowiadczeniu chodzenia i dostrzegaj kady subtelny niuans tego ruchu. Poczuj ruch kadego minia. Dowiadczaj kadej, najmniejszej zmiany w doznaniach dotykowych, kiedy stopa dotyka podogi, a nastpnie unosi si ponownie. Zauwa, w jaki sposb te pozornie pynne ruchy skadaj si ze zoonych serii drobnych ruchw. Postaraj si niczego nie przegapi. Aby twoja wraliwo si zwikszya, moesz podzieli ten ruch na odrbne etapy. Kada stopa najpierw jest podnoszona, potem znajduje si w powietrzu, a nastpnie jest stawiana. Kady z tych etapw ma pocztek, rodek i koniec. Aby zestroi si z cigiem tych ruchw, moesz zacz od wyodrbnienia ich w umyle. Odnotuj "podnoszenie, ruch w powietrzu, opuszczanie, dotknicie podogi, przeniesienie ciaru" itd. Jest to procedura treningowa suca zapoznaniu ci z kolejnoci ruchw i upewnieniu si, e adnego z nich nie przegapisz. Kiedy jednak staniesz si bardziej wiadomy niezliczonej iloci ulotnych zdarze, nie bdziesz mia czasu na sowa. Przekonasz si, e jeste zanurzony w pynnej, nieprzerwanej wiadomoci ruchu. Twoja stopa stanie si caym wszechwiatem. Jeli umys bdzie bdzi, zauwa to, jak zwykle, a nastpnie znw skieruj uwag na chodzenie. W midzyczasie nie patrz na swoje stopy, chodzc tam i z powrotem, nie twrz w umyle obrazu stp i ng. Nie myl, tylko czuj. Nie potrzebujesz pojcia czy te obrazu stp. Po prostu zauwaaj doznania w miar, jak si pojawiaj. Na pocztku moesz mie problemy z rwnowag. Bdziesz uywa mini ng w nowy sposb i potrzeba czasu, by si nauczy. Jeli pojawi si frustracja, po prostu zauwa to i pozwl jej odej. Technika medytacji Vipassana podczas chodzenia ma na celu dostarczenie wiadomoci duej iloci prostych dozna na tyle, by wszystko inne zostao zepchnite na bok. Nie ma miejsca na myli, nie ma miejsca na emocje. Nie ma czasu na "chwytanie" (grasping) ani te na to, by zamrozi czynno i przeksztaci j w seri poj. Nie ma potrzeby odczuwania wasnego ja. Jest tylko przestrze dozna dotykowych i kinestetycznych, niekoczcy si i nieustannie zmieniajcy si przepyw czystego dowiadczenia. Uczymy si tu nie tyle ucieka od rzeczywistoci, co dy ku rzeczywistoci. Jakikolwiek wgld uzyskamy, znajduje on bezporednie zastosowanie do reszty naszego przepenionego pojciami ycia.

2. Postawy
Celem naszej praktyki jest to, by sta si w peni wiadomym wszystkich aspektw naszej egzystencji w ich nieprzerwanym przepywie z chwili na chwil. Wikszo z tego, co robimy

107

AstralDynamics.pl

Medytacja w yciu codziennym i czego dowiadczamy, jest cakowicie niewiadoma - w tym sensie, e wykonujemy to cakowicie nieuwanie bd tylko z odrobin uwanoci. Nasz umys skoncentrowany jest na czym zupenie innym. Spdzamy wikszo czasu jakby na automatycznym pilocie, zagubieni we mgle marze na jawie i trosk. Jednym z najczciej ignorowanych przez nas aspektw naszego ycia jest nasze ciao. Kreskwka w technikolorze, wywietlana w naszej gowie, jest tak ncca, e mamy tendencj do cakowitego odwracania uwagi od wrae dotykowych i kinestetycznych. Informacje te przekazywane s nerwami do mzgu w kadej sekundzie, ale w wikszoci przypadkw wypieramy je ze wiadomoci. Dochodz do niszych poziomw umysu, ale nie dalej. Buddyci wymylili wiczenie, aby otworzy tam i pozwoli przenikn im do wiadomoci. Jest to kolejny sposb, by niewiadome uczyni wiadomym. Twoje ciao porusza si na rne sposoby w cigu dnia. Siedzisz i stoisz. Spacerujesz i leysz. Zginasz si, biegasz, czogasz lub siadasz niedbale. Nauczyciele medytacji nawouj ci, by sta si wiadomy tego nieustannego taca. Co kilka minut powi kilka sekund w cigu dnia na to, by sprawdzi postaw swego ciaa. Nie osdzaj si przy tym. To wiczenie nie suy temu, by korygowa sw postaw lub by lepiej wyglda. Skupiaj stopniowo uwag na swoim ciele, zaczynajc od gry, i poczuj, jak je utrzymujesz. W mylach odnotuj: "spacer", "siedzenie", "leenie" lub "stanie". Brzmi to absurdalnie prosto, ale nie lekcewa tej procedury. To potne wiczenie. Jeli wykonasz je sumiennie, jeli zaszczepisz w sobie gboko ten nawyk umysowy, moe on zrewolucjonizowa twoje dowiadczenie. Otworzy ono przed tob cay nowy wymiar dozna i poczujesz si jak lepiec, ktry odzyska wzrok.

3. Powolne wykonywanie czynnoci

Kada czynno, ktr wykonujesz, zoona jest z odrbnych elementw. Na zwyke zawizywanie sznurwek skada si skomplikowana seria drobnych ruchw. Wikszoci z tych szczegw nie zauwaamy. Aby wyrobi sobie nawyk uwanoci, moesz wykonywa proste czynnoci bardzo powoli - jednoczenie kierujc ca uwag na kady niuans tej czynnoci. Przykadem moe by siedzenie przy stole i picie herbaty. Mona przy tym wiele dowiadczy. Obserwuj swoj postaw podczas siedzenia, czuj uszko filianki pomidzy palcami. Wchaj aromat herbaty, zwr uwag na to, gdzie jest filianka, herbata, twoje rami i st. Obserwuj, jak w twoim umyle pojawia si zamiar podniesienia rki, poczuj, jak podnosi si ona, poczuj, jak filianka dotyka ust i pyn spywa do ust. Smakuj herbat, nastpnie obserwuj zamiar opuszczenia rki. Cay proces jest fascynujcy i pikny, jeli w peni si na nim skupisz, zwracajc uwag na kade doznanie oraz na przepyw myli i emocji.

108

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach T sam metod mona zastosowa do innych codziennych czynnoci. Celowe zwolnienie myli, sw i ruchw pozwoli ci przenikn je duo gbiej ni dotychczas. To, co odnajdziesz, zadziwi ci cakowicie. Pocztkowo bardzo trudno jest utrzyma to powolne tempo w trakcie codziennych czynnoci, ale umiejtno ta rozwija si z czasem. Gbokie zrozumienie pojawia si podczas siedzenia, ale jeszcze gbszy wgld moe pojawi si, kiedy naprawd zbadamy, co dzieje si w naszym wntrzu w samym rodku wykonywania codziennych czynnoci. To jest laboratorium, w ktrym naprawd zaczynamy widzie mechanizmy kierujce naszymi emocjami oraz dziaanie naszych namitnoci. Wanie wtedy moemy naprawd oceni, na ile niezawodne jest nasze rozumowanie, i zobaczy rnic pomidzy naszymi prawdziwymi motywami a mask, ktr nosimy na co dzie, by oszukiwa siebie i innych. Wiele z tego, co odkryjemy, zaskoczy nas, wiele wzburzy, ale wszystko bdzie poyteczne. Czysta uwaga porzdkuje niead, jaki tworzy si w tych maych, zapomnianych, opuszczonych zakamarkach naszego umysu. Kiedy osigniesz zrozumienie wrd zwykych codziennych zaj, uzyskasz te zdolno, by zachowa spokj i rozsdek, gdy owietlasz przenikajcym wiatem uwanoci irracjonalne zakamarki i kryjwki w umyle. Zaczynasz dostrzega, do jakiego stopnia sam jeste odpowiedzialny za swoje cierpienie umysowe. Widzisz, jak sam tworzysz wasne nieszczcie, lki i napicie. Widzisz, w jaki sposb powodujesz wasne cierpienie, sabo i tworzysz ograniczenia. A im gbiej rozumiesz te procesy mentalne, tym mniejsz kontrol maj one nad tob.

4. Koordynacja oddechu

Podczas medytacji siedzcej skupiamy si gwnie na oddechu. Cakowita koncentracja na nieustannie zmieniajcym si oddechu wprowadza nas w chwil obecn. T sam regu mona zastosowa w trakcie robienia czego. Moesz skoordynowa czynno z oddechem. To pozwala ruchowi nada pynny rytm i agodzi wiele nagych przej. atwiej si wtedy skupi na czynnoci, a uwano pogbia si. atwiej utrzyma wiadomo w teraniejszoci. Najlepiej, gdy medytacj praktykuje si dwadziecia cztery godziny na dob. To bardzo praktyczne zalecenie. Stan uwanoci to stan gotowoci umysu. Umys nie jest zaprztnity zmartwieniami lub codziennymi obowizkami. Mona sobie od razu poradzi z tym, co si pojawia. Kiedy jeste prawdziwie uwany, ukad nerwowy ma wieo i ywotno, ktre sprzyjaj wgldowi. Problem pojawia si i po prostu rozwizujesz go szybko, skutecznie i bez niepotrzebnego zamieszania. Nie stoisz i nie trzsiesz si, nie uciekasz w jaki cichy kt, by usi i pomedytowa. Po prostu radzisz sobie. W tych rzadkich przypadkach, kiedy wydaje si, e nie ma rozwizania, nie martwisz si tym. Po prostu zajmujesz si kolejn rzecz do zrobienia. Twoja intuicja staje si bardzo praktycznym darem.

109

AstralDynamics.pl

Medytacja w yciu codziennym

5. Skradzione chwile

Osoba, ktra traktuje medytacj powanie, nie zna pojcia "czas stracony". Martwe chwile w cigu dnia mona spoytkowa. Na medytacj mona wykorzysta kad woln chwil. Jeli siedzisz przestraszony w poczekalni u dentysty, medytuj lk. Jeli stoisz poirytowany w kolejce w banku, medytuj t irytacj. Jeli czekasz znudzony na przystanku, nerwowo krcc mynka palcami, medytuj nud. Staraj si zachowa uwag i wiadomo w cigu dnia. Bd uwany wobec tego, co wanie dzieje si teraz, nawet jeli jest to nudna mordga. Wykorzystaj chwile, kiedy jeste sam. Wykorzystaj czynnoci, ktre wykonuje si przede wszystkim mechanicznie. Wykorzystaj kad woln sekund, aby by uwanym. Wykorzystaj wszystkie moliwe momenty.

6. Koncentracja na kadej czynnoci

Postaraj si utrzyma uwano podczas kadej czynnoci i kadego doznania w trakcie dnia, zaczynajc od pierwszej rzeczy, jak zauwaysz po obudzeniu, a koczc na ostatniej myli przed zaniciem. To bardzo ambitny cel. Nie spodziewaj si, e uda ci si od razu. Nie spiesz si i pozwl, by twoje umiejtnoci rozwijay si stopniowo. Najlepiej podej do tego zadania, dzielc dzie na mniejsze odcinki. Wydziel jaki czas na to, by by wiadomym postawy ciaa, a nastpnie rozcignij t uwano na inne proste czynnoci: jedzenie, mycie si, ubieranie itd. Moesz przeznaczy cz dnia, np. pitnacie minut, by wiczy obserwacj poszczeglnych stanw umysu: np. przyjemnych, nieprzyjemnych i neutralnych; lub te przeszkd albo myli. Wybr naley do ciebie. Chodzi o to, by wiczy si w dostrzeganiu rnych rzeczy i by utrzymywa stan uwanoci w peni, na ile to moliwe podczas caego dnia. Sprbuj tak uoy codzienne zajcia, aby rnica pomidzy medytacj siedzc a reszt dowiadcze bya moliwie jak najmniejsza. Pozwl, by jedna naturalnie przechodzia w drug. Twoje ciao prawie nigdy nie jest w bezruchu. Zawsze moesz obserwowa ruch. Zawsze jest przynajmniej oddech. Twj umys nigdy nie przestaje trajkota, poza chwilami, kiedy jest pogrony w najgbszej koncentracji. Zawsze pojawia si co, co mona obserwowa. Jeli rzeczywicie zastosujesz medytacj, to zawsze bdziesz mia co obserwowa. Musisz sprawi, by twoja praktyka miaa zastosowanie w kadej codziennej sytuacji. To twoje laboratorium. Dostarcza ci dowiadcze i wyzwa potrzebnych do tego, by twoja praktyka stawaa si coraz gbsza i prawdziwsza. To ogie, ktry oczyszcza praktyk z oszustw i bdw, papierek lakmusowy, ktry pokazuje ci, kiedy gdzie idziesz, a kiedy oszukujesz si. Jeli medytacja nie pomaga ci radzi sobie z codziennymi konfliktami i walk,

110

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach to znaczy, e jest pytka. Jeli twoje codzienne reakcje emocjonalne nie staj si dla ciebie bardziej zrozumiae i nie jest ci atwiej sobie z nimi radzi, to znaczy, e tracisz czas. Nie wiesz, jak ci idzie, pki nie poddasz si testowi. Praktyka uwanoci ma by w zamierzeniu praktyk uniwersaln, nie tak, ktr zajmujesz si tylko okazjonalnie, lecz przez cay czas. Medytacja, ktra udaje si tylko wtedy, gdy wycofujesz si do jakiej dwikoszczelnej wiey z koci soniowej, to medytacja, ktra nie jest rozwinita. Medytacja wgldu to praktykowanie uwanoci z chwili na chwil. Medytujcy uczy si kierowa niczym niezakcon uwag na narodziny, rozwj i mier wszystkich zjawisk zachodzcych w umyle. Nie odwraca si od adnego z nich i adnemu nie pozwala uciec - myli i emocje, dziaania i pragnienia, cae przedstawienie. Oglda je wszystkie nieustannie. Nie ma znaczenia, czy s one mie, czy okropne, pikne czy wstydliwe. Widzi je takie, jakie s, oraz jak si zmieniaj. aden aspekt dowiadczenia nie jest wyczony czy pominity. To bardzo gruntowna procedura. Jeli jeste w trakcie wykonywania codziennych czynnoci i zaczynasz si nudzi, to medytuj nud. Przekonaj si, jak j odczuwasz, jak dziaa i z czego si skada. Jeli czujesz gniew, medytuj gniew. Zbadaj mechanizm gniewu. Nie uciekaj od niego. Jeli jeste w szponach mrocznej depresji, medytuj depresj. Badaj depresj dociekliwie i w sposb bezstronny. Nie uciekaj od niej na olep. Badaj jej labirynt i poznaj map jej cieek. Dziki temu bdzie ci atwiej poradzi sobie z nastpn depresj, ktra si pojawi. Medytacja pord codziennych wzlotw i upadkw yciowych jest sednem Vipassany. Taki rodzaj praktyki jest niezwykle rygorystyczny i wymagajcy, lecz wywouje on stan elastycznoci umysu, ktrego z niczym nie da si porwna. Medytujcy utrzymuje otwarty umys w kadej sekundzie. Nieustannie bada ycie, przyglda si wasnemu dowiadczeniu, podchodzi do ycia z ciekawoci, ale i dystansem. Dziki temu otwarty jest na prawd w kadej formie, z kadego rda i w kadej sekundzie. Wanie taki stan umysu potrzebny jest do Wyzwolenia. Mwi si, e owiecenie mona osign w kadym momencie, jeli tylko umys utrzymywany jest w stanie gotowoci medytacyjnej. Najdrobniejsze, najzwyklejsze doznanie moe stanowi bodziec: widok ksiyca, piew ptaka, szum wiatru w liciach drzew. Wane jest nie tyle to, co widzimy, ile sposb, w jaki podchodzimy do tego dowiadczenia. Najwaniejszy jest stan otwartoci i gotowoci. Jeli jeste gotowy, moe on sta si twoim udziaem ju w tej chwili. Pocztkiem przygody moe sta si odczucie trzymania tej ksiki w doniach. By moe wystarczy dwik tych sw w umyle. Jeli jeste gotowy, moesz osign owiecenie ju teraz.

111

AstralDynamics.pl

ROZDZIA 16

Co z tego jest dla ciebie

medytacji moesz spodziewa si pewnych korzyci. Na pocztku s to praktyczne, prozaiczne rzeczy, dalsze etapy maj charakter gboko transcendentalny. Ich skala waha si od prostoty po majestat i wysublimowanie. Przedstawimy tu niektre z nich. Jedyne, co si liczy, to twoje wasne dowiadczenie. To, co nazywamy przeszkodami, to co wicej ni tylko nieprzyjemne nawyki umysu. S pierwotnym przejawem procesu ego samego w sobie. Poczucie ego jako takie jest przede wszystkim poczuciem oddzielenia - postrzeganiem dystansu pomidzy tym, co nazywamy "ja", a tym, co nazywamy "inni". Takie postrzeganie ma miejsce tylko wtedy, gdy jest nieustannie podsycane, a tym, co je podsyca, s przeszkody.

Chciwo i podanie to prby, by uszczkn co dla siebie; nienawi i niech to prby, by zwikszy dystans pomidzy "mn" a "tamtym". Wszystkie przeszkody s uzalenione od tego, czy dostrzegamy barier pomidzy sob a innymi, i wszystkie z nich s wzmacniane, gdy przy nich trwamy. Uwano postrzega rzeczy gboko i z wielk jasnoci. Kieruje nasz uwag na korzenie tych przeszkd i ujawnia mechanizmy ich dziaania. Widzi ich owoce i wpyw na nas. Nie mona jej oszuka. Kiedy ju wyranie zobaczysz, czym jest chciwo i co w rzeczywistoci robi z tob i innymi, w naturalny sposb przestaniesz jej ulega. Kiedy dziecko sparzy si, dotykajc gorcego pieca, nie musisz mu mwi, by cofno rk, robi to w naturalny sposb, robi to niewiadomie, bez podejmowania decyzji. Refleks to funkcja systemu nerwowego, ktra dokadnie temu suy, dziaa szybciej ni myl. Dziecko zdy odsun rk od rda blu, zanim jeszcze uwiadomi sobie, e si sparzyo, i zacznie paka. Uwano dziaa na tej samej zasadzie - nie potrzebuje sw, jest spontaniczna i cakowicie skuteczna. Czysta uwano hamuje rozwj przeszkd, nieustajca uwano powoduje, e znikaj. Dziki temu, w miar jak prawdziwa uwano wzrasta, mury ego wal si, zmniejsza si podanie, postawa obronna oraz sztywno sabn, stajesz si coraz bardziej otwarty, atwiej ci akceptowa oraz dostosowywa si. Uczysz si, jak dzieli si mioci-yczliwoci (loving-kindness). Tradycyjnie ju buddyci niechtnie mwi o ostatecznym charakterze natury ludzkiej. Lecz ci, ktrzy w ogle s skonni j opisywa, mwi zwykle, e ostateczna esencja czy te natura

112

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach Buddy jest czysta, wita i dobra. Jedynym powodem, dla ktrego istoty ludzkie zdaj si by inne, jest to, e ich dowiadczanie tej ostatecznej natury zostao zatrzymane, zablokowane jak woda wstrzymywana przez zapor. Przeszkody to cegy, z ktrych zbudowana jest zapora. Gdy uwano rozpuszcza cegy, w zaporze powstaj dziury, a wtedy wspczucie i pena sympatii rado zaczynaj wypywa. W miar rozwoju medytacyjnej uwanoci zmienia si cae dowiadczenie yciowe. Twoje dowiadczanie ycia, samo doznanie bycia wiadomym, staje si wyrane i precyzyjne, nie jest to ju niedostrzegalne to dla rnych zaj. Staje si czym, co dostrzegamy nieustannie. Kady moment jest wyjtkowy, chwile nie zlewaj si ju w niedostrzegaln plam. Nic nie jest ani przerysowane, ani niedocenione, adne dowiadczenie nie jest po prostu "zwyczajne". Wszystko wyglda wspaniale i wyjtkowo. Nie kategoryzujesz ju swoich dozna i nie wkadasz ich do szufladek w gowie. Odrzucasz opisy i interpretacje, pozwalasz, aby kada chwila mwia sama za siebie. Suchasz tego, co ma do powiedzenia, i suchasz tak, jakby sysza j po raz pierwszy. Kiedy medytacja nabiera mocy, staje si rwnie nieprzerwana. Nieustannie kierujesz uwag zarwno na oddech, jak i na to, co pojawia si w umyle. Odczuwasz coraz wiksz stabilno i po prostu dowiadczasz ycia z chwili na chwil. Kiedy ju umys wolny jest od myli, staje si jasny i przebudzony oraz spokojny w cakowicie prostej wiadomoci, ktrej nie da si opisa. Sowa nie wystarcz. Tego mona jedynie dowiadczy. Oddech przestaje by jedynie oddechem, nie jest ju ograniczony do statycznego, znanego ci niegdy pojcia. Nie postrzegasz go ju jako nastpujcych po sobie zwykych wdechw i wydechw, nie jest to ju jakie nic nie znaczce, monotonne dowiadczenie. Oddech staje si oywionym, zmieniajcym si procesem, czym ywym i fascynujcym. Nie jest ju czym, co zachodzi w czasie, jest traktowany jako chwila teraniejsza sama w sobie. Czas traktowany jest jako pojcie, a nie jako dowiadczana rzeczywisto. Jest to uproszczona, podstawowa wiadomo, odarta z nieistotnych szczegw. Jest zakorzeniona w ywym nurcie teraniejszoci oraz cechuje j wyrane poczucie rzeczywistoci. Wiesz z pewnoci, e to jest prawdziwe, prawdziwsze ni cokolwiek, czego wczeniej dowiadczye. Kiedy ju zaczniesz postrzega z t absolutn pewnoci, zyskujesz wiey punkt widzenia, nowe kryterium, wedug ktrego bdziesz mierzy wszystkie nowe dowiadczenia. Z takim sposobem postrzegania bdziesz wyranie widzie te chwile, kiedy po prostu uczestniczysz w zjawisku, niczego do niego nie dodajc, a take te, kiedy zakcasz je postawami swojego umysu. Obserwujesz, jak znieksztacasz rzeczywisto komentarzami umysu, obrazami z przeszoci i swoimi opiniami. Wiesz, co robisz, wtedy, kiedy to robisz. Coraz bardziej stajesz si wyczulony na sposoby, za pomoc ktrych przegapiasz prawdziw rzeczywisto, i zaczynasz skania si ku prostej obiektywnej perspektywie, ktra niczego nie dodaje ani niczego nie ujmuje od tego, co jest. Stajesz si bardzo spostrzegawczy. Z tego punktu widzenia wszystko wida z jasnoci. Niezliczone aktywnoci umysu i ciaa wida dokadnie w kadym szczegle. Uwanie obserwujesz ustawiczne wznoszenie si i opadanie

113

AstralDynamics.pl

Co z tego jest dla ciebie oddechu; obserwujesz niekoczcy si strumie dozna i ruchw ciaa; pilnie przygldasz si, jak uczucia i myli gwatownie nastpuj po sobie, czujesz te odbijajcy si echem rytm nieustannie upywajcego czasu. Pord caego tego nieprzerwanego ruchu nie ma tego, ktry obserwuje, jest tylko obserwacja. W tym stanie percepcji nic nie jest takie samo w adnym momencie. Wszystko jest w cigym ruchu. Wszystko rodzi si, starzeje i umiera. Nie ma adnych wyjtkw. Budzisz si ku nieustannym zmianom we wasnym yciu. Rozgldasz si i widzisz, jak wszystko pynie, wszystko, wszystko, wszystko. Wznosi si i opada, narasta i znika, pojawia si i znika. Wszystko, co yje, poczwszy od kadej najmniejszej czsteczki po Ocean Indyjski, jest w nieustannym ruchu. Postrzegasz wszechwiat jako wielk rzek dowiadczenia. Najcenniejsze, co posiadasz, znika, podobnie jak ycie. A jednak ta nietrwao nie jest powodem do smutku. A ty stoisz w bezruchu, wpatrujc si w t niekoczc si aktywno, i reagujesz na to pen zdumienia radoci. Wszystko porusza si, taczy, jest pene ycia. W miar jak obserwujesz te zmiany i dostrzegasz, jak wszystko si zazbia, uwiadamiasz sobie bliskie zwizki, jakie cz wszystkie mentalne, cielesne i emocjonalne zjawiska. Widzisz, jak jedna myl powoduje powstanie drugiej, mier powoduje powstanie reakcji emocjonalnej, a uczucia daj pocztek nowym mylom. Czyny, myli, uczucia, podanie widzisz je wszystkie poczone, jak tworz delikatn tkanin skutku i przyczyny. Widzisz, e przyjemne dowiadczenia zaczynaj si i kocz, i dostrzegasz, e nigdy nie s trwae. Widzisz, jak bl przychodzi nieproszony, i obserwujesz siebie, jak z niepokojem walczysz, by si go pozby, i widzisz, jak przegrywasz. Wszystko to cigle si dzieje, gdy cicho stoisz z boku i jedynie obserwujesz. To ywe laboratorium, dziki ktremu dochodzisz do jednoznacznej konkluzji. Widzisz, e twoje ycie naznaczone jest rozczarowaniem i frustracj, a take jasno dostrzegasz ich rdo. Reakcje te bior si z tego, e nie moesz dosta tego, co by chcia, z lku przed utrat tego, co ju osigne, oraz z nawyku, e nigdy nie jeste zadowolony z tego, co masz. Nie s to ju teoretyczne pojcia - sam si przekonae i wiesz, e to prawda. Dostrzegasz swj lk, poczucie braku bezpieczestwa w obliczu ycia i mierci. Jest to gbokie napicie, ktre siga korzeni myli i sprawia, e cae ycie staje si walk. Obserwujesz siebie, jak niespokojnie bdzisz po omacku, z lkiem sigasz po co, cokolwiek, czego mgby si chwyci, stojc pord ruchomych piaskw, i widzisz, e nic takiego nie ma, nie ma nic, co by nie podlegao zmianom. Widzisz bl straty i alu, przygldasz si sobie, jak w codziennym, zwykym yciu musisz dostosowa si do zmian, ktre sprawiaj ci bl. Jeste wiadkiem napi i konfliktw stanowicych cz procesu codziennego ycia i widzisz, jak powierzchowna jest wikszo twoich zmartwie w rzeczywistoci. Obserwujesz, jak postpuje bl, choroba, staro i mier. Uczysz si zachwyca tym, e te wszystkie okropne rzeczy wcale nie s takie straszne. One s po prostu rzeczywistoci.

114

AstralDynamics.pl

Medytacja Vipassana w prostych sowach Poprzez t intensywn obserwacj negatywnych aspektw swojego ycia zapoznajesz si gruntownie z dukkha (cierpieniem). Zaczynasz postrzega dukkha na wszystkich poziomach ludzkiego ycia, od tych najbardziej oczywistych do najbardziej subtelnych. Widzisz, e chwytanie si czegokolwiek przynosi cierpienie - gdy tylko chcesz co zatrzyma, od razu pojawia si bl. Gdy tylko zapoznasz si z mechanizmem podania, stajesz si na nie wyczulony. Widzisz, jak si pojawia i jaki ma na ciebie wpyw. Widzisz, jak dziaa, przejawiajc si na kadym poziomie, przejmujc kontrol nad umysem i biorc wiadomo w niewol. W rodku kadego przyjemnego dowiadczenia przygldasz si wasnym dzom i chci zatrzymania wszystkiego. W rodku kadego nieprzyjemnego dowiadczenia obserwujesz potny opr przed nim. Nie blokujesz tych dozna, po prostu je obserwujesz i postrzegasz je jako sedno ludzkich myli. Poszukujesz tego, co nazywasz "ja", ale znajdujesz jedynie ciao fizyczne oraz odkrywasz to, jak bardzo zidentyfikowae si z tym opakowaniem ze skry i koci. Szukasz dalej i odnajdujesz wszystkie te zjawiska umysowe, takie jak emocje, wzorce mylowe i opinie, i dostrzegasz, jak identyfikujesz si z kadym z nich. Obserwujesz, jak stajesz si zaborczy, opiekuczy i nastawiony obronnie wobec tych niegodnych uwagi rzeczy i jakie to jest bezsensowne. Szperasz gwatownie w tym wszystkim, nieustannie poszukujc siebie - materia, doznania cielesne, uczucia i emocje - wszystko to wci wiruje, kiedy w tym ryjesz, zagldajc w kady zakamarek i kryjwk, bez koca polujc na "ja". Niczego nie znajdujesz. Wszystko, co moesz znale w caym tym zbiorze konstrukcji umysowych, w tym niekoczcym si strumieniu wiecznie zmieniajcego si dowiadczenia, to niezliczone bezosobowe procesy wywoane i uwarunkowane wczeniejszymi procesami. Nie ma adnego staego "ja", ktre mona by odnale, wszystko to s procesy. S myli, ale nie ma tego, kto myli, s emocje, ale nie ma tego, kto je wywouje. Dom jest pusty. Nikogo w nim nie ma. Cae twoje spojrzenie na siebie samego zmienia si w tym momencie. Zaczynasz postrzega siebie tak, jakby patrzy na zdjcie w gazecie. Kiedy patrzymy na nie goym okiem, zdjcie jest wyrane i co przedstawia. Kiedy popatrzymy na nie przez szko powikszajce, staje si zoonym ukadem kropek. Podobnie pod przeszywajcym wzrokiem uwanoci poczucie jani, "ja" lub "bycia" kim, traci swoj stao i rozpuszcza si. W medytacji wgldu nadchodzi chwila, gdy trzy cechy ycia - nietrwao (anicca), cierpienie (dukkha) i brak jani (anatta) - pojawiaj si, powodujc upadanie poj. Dowiadczasz intensywnie nietrwaoci ycia, prawdy, e w natur ycia ludzkiego wpisane jest cierpienie, oraz prawdy, e ja nie istnieje. Dowiadczasz tych rzeczy tak obrazowo, e nagle budzisz si, pojmujc, jak cakowicie niedorzeczne i bezcelowe jest podanie, chwytanie i opr. W czystoci i jasnoci tego gbokiego momentu nasza wiadomo przechodzi transformacj. Ja znika. Pozostaje jedynie nieskoczono wzajemnie ze sob powizanych bezosobowych zjawisk, ktre s uwarunkowane i zmienne. Wygasa podanie i pozbywasz si wielkiego ciaru. Pozostaje jedynie przepyw - bez wysiku, bez ladu oporu lub napicia. Pozostaje tylko spokj, a bogosawiona Nibbana - to, co nie-stworzone - zostaje osignita.

115

AstralDynamics.pl