ASID KARBOKSILIK DAN TERBITAN

ASID KARBOKSILIK
Sebatian

organik yang mengandungi atom karbon,hidrogen, dan oksigen Formula am : CnH2n+1COOH, n = 0, 1, 2, 3, Mengandungi kumpulan karboksil, -COOH Terdiri daripada 1 atom karbon yang membentuk ikatan ganda dua dengan atom oksigen dan 1 ikatan tunggal dengan atom hidrogen

ASID KARBOKSILIK
STRUKTUR KUMPULAN KARBOKSIL

O R
(R

ikatan ganda dua

C
alkil, aril or H)

OH

ikatan tunggal

ASID KARBOKSILIK


Dinamakan dengan menggantikan a pada alkana dengan oik untuk asid karboksilik yang sepadan  Contoh nama dan formula molekul bagi beberapa asid karboksilik
Nama Asid metanoik Asid etanoik Asid propanoik Asid butanoik Formula molekul HCOOH CH3COOH CH3CH2COOH CH3CH2CH2COOH

ASID KARBOKSILIK
Langkah-langkah untuk penamaan IUPAC
Rantai

yang terpanjang mesti mempunyai kumpulan karboksil, -COOH. karboksil terletak di tengah, oleh itu karbon yang berada pada kumpulan karboksil tidak dinomborkan Satu -COOH = kumpulan karboksil berada di satu hujung Dua -COOH = kumpulan karboksil berada di kedua-dua belah hujung komponen sebagai alkana dan gugurkan a pada alkana dan menambah asid oik (cth: asid metanoik)

Kumpulan

Namakan

Br CH CH

CH CH

3
CH

O C OH

4-bromo-3-metilpentanoik asid CH HO CH

3
CH

O CH CH C OH

5-hidroksiheksanoik asid

O HO C CH2 CH CH

CH3 CH CH3
6

5-metil-3-heksenoik asid

 Kehadiran dua kumpulan COOH, komponen tersebut akan dinamakan sebagai alkanadioik asid (Contoh: etanadioik acid, propanadioik asid) O HO C O CH2 CH2 CH2 C OH

pentanadioik asid
7

O HO C CH2

CH3

O OH

CH CH2 CH2 C

3-metilheksanadioik asid

H C HOOC CH2
trans 3-heksenadioik asid

CH2 COOH C H

Nama Asid metanoik

Formula molekul HCOOH

Formula struktur O H-C-O-H

Asid etanoik

CH3COOH

H O H-C- C-O-H H

Asid propanoik

CH3CH2COOH

H H O H-C-C- C-O-H H H

Asid butanoik

CH3CH2CH2COOH

H H H O H-C- C- C- C-O- H H H H

 Apabila R ialah kumpulan aril, nama utama komponen ini ialah asid benzoik

Cl

COOH

4-klorobenzoik asid

10

 Apabila sebatian mempunyai kumpulan karboksil dan kumpulan berfungsi yang lain, keutamaan diberikan diberikan kepada asid karboksilik sebagai nama utama

COOH

CH3

3-metil-2-cycloheksenakarboksilik asid
11

PENYEDIAAN ASID KARBOKSILIK

12

1. Pengoksidaan alkohol dan aldehid

H R C H
alkohol

R
agen OH pengoksidaan

R C O
agen pengoksidaan

H
aldehid

HO
Asid karboksilik

Agen pengoksidaan yang biasa digunakan ialah : KMnO4 / H2SO4 (Kalium permanganat) K2Cr2O7 @ Na2Cr2O7 /H2SO4 (Kalium/natrium dichromat (VI))

13

2. Pengoksidaan Alkil Benzene

R pengoksidaan

agen

COOH

Cl CH3 CH CH3
KMnO4 , H+

Cl

COOH

+ CO2 + H2O
14

3. Penghasilan dan hidrolisis nitril

R CH2 X
NaCN

CH2 CN

H2O,H+

R CH2 COOH

CH2 Br

CH2 CN

CH2 COOH

NaCN

H2O,H+

15

4. Pengkarbonan oleh reagen Grignard

RMgX

C
H2O, H+

RCOOH

+ Mg(OH)X

CH2 MgBr

CH2 COOH

CO2 H2O, H+

+ Mg(OH)Br

16

17

Takat didih
Takat didih bagi asid karboksilik lebih tinggi berbanding alkohol, keton atau aldehid di mana Mr lebih kurang sama kerana: i. Sebatian ini wujud sebagai dimer yang stabil yang membentuk ikatan hidrogen. ii. Molekul pada dimer adalah tersusun rapat, oleh itu, menyebabkan ikatan hidrogen lebih kuat iii. Tenaga yang tinggi diperlukan untuk mengatasi tarikan antara molekul, @ takat didih

18

Ikatan Hidrogen

O R C O H

O C O
Ikatan Hidrogen

19

Keterlarutan
a) Kelarutan dalam air Asid karboksilik adalah lebih larut dalam air kerana terjadinya ikatan hidrogen antara molekul air dan molekul asid karboksilik.

Ikatan hidrogen

H H O H H O C H O R

O R C O
20

Keterlarutan asid karboksilik di dalam air adalah hampir sama dengan alkohol. Asid karboksilik aliphatik dengan C > 5 tak terlarut dalam air. Saiz R , area hidrophobik .

O
hidrofilik hidrophobik

C OH

21

Asid karboksilik beraroma hanya larut sedikit di dalam air kerana gegelung aroma yang besar. Asid dikarboksilik adalah lebih larut kerana lebih banyak ikatan hidrogen dapat dibentuk

22

Contoh: susunan menurun tahap kelarutan

COOH CH3 CH

COOH

COOH

CH2 CH2

>

CH3 CH2 CH2 COOH

>
COOH

>
CH3 CH2 CH2 CH2

23

b.

Keterlarutan dalam pelarut bukan polar Asid karboksilik yang larut di dalam pelarut bukan polar adalah seperti benzene kerana tarikan Van der Waals di antara benzene dan kumpulan alkil daripada asid karboksilik .

O R C O
Tarikan Van der Waals

O C R

O
Tarikan Van der Waals

Ikatan hidrogen
24

Keasidan asid karboksilik

Keasidan asid karboksilik dipengaruhi oleh: A. Kesan resonans B. Kesan induktif

25

Kesan resonans
O
Ion karboksilate :

O-

Ion phenoxida

O-

26

Asid karboksilik lebih berasid disebabkan oleh pengukuhan resonans ion karboksilate. Elektron pada ion karboksilate diubah di antara 2 atom oksigen, di mana di dalam ion phenoxida, electron diubah-ubah keadaaannya di dalam gegelung benzene Kumpulan C=O di dalam asid karboksilik ialah elektron pengeluar yang mengurangkan ketumpatan elektron pada kumpulan OH, oleh itu, ikatan OH menjadi lemah. Oleh itu, H+ lebih senang untuk didermakan dan asid karboksilik yang lebih berasid daripada phenol

27

Asid karboksilik merupakan asid lemah tetapi lebih kuat berbanding phenol dan alkohol

OH O R C OH

>

>

H2O

>

OH

28

O R C
+ H2O

O R C O
-

O R C O

+ H3O+

OH

Asid karboksilik

Ion karboksilate (struktur resonans)

OH + H2O

+ H3O+

phenol

Ion phenoxida (struktur resonans)

ROH + H2O

RO

alkohol

Ion alkoxida

H3O+
29

Kesan Induktif
O EWG C O
-

O EDG C O
-

Kumpulan elektron pengeluar yang tercantum kepada ion karboksilate yang menyusunatur semula cas negatif, oleh itu, ion karboksilate menjadi stabil dan meningkatkan keasidan

Kumpulan elektron penderma, menyebabkan ion karboksilate tidak stabil dan menurunkan keasidan

30

B.1

Kesan induktif kumpulan elektron pengeluar (EWG) di dalam sebatian

Kumpulan elektron pengeluar (EWG) (cth : NO2 ,-F,-Cl,-Br, -I ) mengurangkan ketumpatan elektron pada O H. Oleh itu, ikatan O-H bond menjadi lemah dan H+ lebih senang dibebaskan. Sebatian ini lebih berasid @ kumpulan pengeluar elektron meningkatkan keasidan.
31

Contoh : CH3CHCl-COOH and CH3CH2COOH Cl merupakan kumpulan elektron pengeluar, oleh itu mengurangkan ketumpatan elektron pada OH. Oleh itu, ikatan O-H menjadi lebih lemah dan H+ lebih senang dibebaskan. Keasidan : CH3CHCl-COOH > CH3CH2COOH Kumpulan pengeluar elektron meningkatkan keasidan.
32

i) Keelektronegatifan pada kumpulan pengeluar elektron pada sebatian

Contoh : CH3CHF-COOH and CH3CHCl-COOH Kedua-dua F and Cl merupakan kumpulan yang menarik elektron . Keelektronegatifan F > Cl Ketumpatan elektron pada OH di dalam CH3CHF-COOH adalah kurang, oleh itu ikatan OH lebih lemah berbanding di dalam CH3CHCl-COOH. Oleh itu, H+ lebih senang dibebaskan. Keasidan : CH3CHF-COOH > CH3CHCl-COOH
33

ii) Jumlah kumpulan penarik elektron di dalam sebatian.

Contoh : CH3C(Cl)2-COOH dan CH3CHCl-COOH CH3C(Cl)2-COOH mempunyai 2 atom Cl yang membuatkan ikatan OH menjadi lemah berbanding CH3CHCl-COOH (dengan hanya satu atom Cl). Oleh itu, H+ lebih senang didermakan. Keasidan : CH3C(Cl)2-COOH > CH3CHCl-COOH

34

iii) Kedudukan kumpulan penarik elektron

Contoh : CH3CH2CH(Cl)COOH dan CH2(Cl)CH2CH2COOH Kedudukan di antara atom Cl dan kumpulan karboksil pada CH3CH2CHCl-COOH lebih dekat berbanding pada CH2ClCH2CH2-COOH. Ikatan OH pada CH3CH2CH(Cl)COOH lebih lemah berbanding pada CH2ClCH2CH2-COOH, oleh itu H+ lebih senang didermakan. Keasidan : CH3CH2CH(Cl)COOH > CH2(Cl)CH2CH2COOH

35

B.2

Kesan induktif kumpulan penderma elektron pada sebatian

Contoh : CH3COOH and CH3CH2COOH -R merupakan kumpulan yang membebaskan elektron. Saiz kumpulan R pada CH3CH2COOH lebih besar berbanding pada CH3COOH, oleh itu CH3CH2- merupakan kumpulan lebih kuat membebaskan berbanding CH3-. Ketumpatan elektron pada OH di dalam CH3CH2COOH meningkat and H+ lebih susah untuk didermakan.
@

Kumpulan yang membebaskan elektron mengurangkan keasidan asid karboksilik.

36

SIFAT KIMIA PADA ASID KARBOKSILIK

37

Kerelatifan reaktiviti terbitan asid karboksilik

Kereaktifan terbitan asid karboksilik bergantung kepada kealkalian pengganti yang bercantum dengan kumpulan acil Semakin kurang beralkali pengganti, semakin reaktif terbitan asid karboksilik.

38

Kealkalian relatif kumpulan pengganti Cl < RCOO < RO < HO < NH2

O R C Cl
Asid klorida ,

O
,

O R C OR , R
ester

O C OH , R

O C NH2

R C O C R
Asid anhidrid

Asid karboksilik amida

Kereaktifan meningkat

39

Tindakbalas utama pada asid karboksilik,

a.

b.

c.

Tindakbalas yang melibatkan pendermaan H+ daripada kumpulan OH. Tindakbalas yang melibatkan penggantian pada kumpulan -OH Tindakbalas yang melibatkan penurunan dengan LiAlH4 kepada alkohol

40

a.

Tindak balas yang melibatkan pendermaan H+ daripada kumpulan OH

Asid karboksilik bersifat berasid, dan boleh bertindakbalas dengan alkali seperti NaOH(aq) menghasilkan garam logam karboksilate

1. Peneutralan

O R C
+ NaOH

O R C O
Na+ + H2O

OH

41

COOH

COO Na+

+ NaOH

+ H2O

Natrium benzoate

42

2. Tindak balas dengan logam elektropositif seperti Na, K, Ca, Mg dan Fe.

O R C OH

R C OM

H2

43

b. Tindak balas yang melibatkan penggantian kumpulan -OH

1. Penghasilan Asid klorida Asid klorida boleh disediakan daripada tindak balas asid karboksilik dengan tionil klorida, SOCl2 ; fosforus pentaklorida, PCl5 ; fosforus triklorida, PCl3

O
SOCl2

C Cl O

+ SO2 + HCl

O
PCl5

C OH
PCl3

C Cl O

+ POCl3 + HCl

C Cl

+ H3PO3

44

2. Pengesteran Asid karboksilik bertindak balas dengan alkohol dengan kehadiran pemangkin asid mineral menghasilkan ester

O R C OH
+ HOR

O
H+

C
ester

O R'

+ H2O

Asid karboksilik

alkohol

O CH3 CH2 C OH
Asid propanoik
+ HOCH2CH3

O
H+ CH CH C OCH CH 3 2 2 3 etil propanoate
+ H2O
45

etanol

3. Penghasilan asid anhidrid Asid anhidrid boleh disediakan daripada asid karboksilik dengan kehilangan air melalui pemanasan

O R C OH
+

O HO C O OH
+

O R
panas

O O O C R O O C CH3
+ H2O

Asid anhidrida

O CH3 C

CH3 C

OH

panas

CH3 C

etanoik anhidrida
+ H2O
46

c.

Tindak balas melibatkan penurunan LiAlH4 kepada alkohol pertama Asid karboksilik diturunkan kepada alkohol pertama oleh tindak balas dengan litium aluminium hidrida, LiAlH4 .
O R C O OH

LiAlH4 eter

R CH2 OH
1o alkohol

+ ROH

CH

CH CH

OH

LiAlH4 eter

CH3 CH CH2 OH CH3

47

Asid metanoik, HCOOH sebagai agen penurunan O

Molekul asid etanoik mempunyai

H C OH O H C
karbonil

O
dan

C OH
karboksilik

Ia menunjukkan sifat asid karboksilik dan aldehid. Ia juga menunjukkan sifat penurunnan di dalam tindakbalas dengan acidified KMnO4 berasid atau K2Cr2O7 dan reagen Tollens .

48

O H C OH

KMnO4 / H+

CO2 + H2O + MnO2

(Koko) Ag(NH3)2+

Agq + CO2 + H2O

(Perak)

49

KEGUNAAN ASID KARBOKSILIK

KEGUNAAN
Asid Karboksilik Asid metanoik Asid etanoik Penggunaan Membekukan Latex Menghasilkan cuka Menghasilkan ubat seperti aspirin (etanoik anhidrida) Pengawet makanan Memproses makanan tenusu Menghasilkan detergen dan plastik

Asid benzoik Asid laktik Asid lemak

ESTER

ESTER

merupakan asid organik yang mana kumpulan OH digantikan dengan kumpulan alkil terbentuk hasil daripada pemeluwapan asid dengan alkohol contoh : gliserol (ester semulajadi) formula ester : RCO2R

ESTER
Ester kurang reaktif terhadap nukleofil kerana penyusunan semula elektron menyebabkan cas positif pada karbon dipindahkan kepada oksigen Ini menyebabkan karbon karbonil kurang elektropositif
H3C C R O O R O H3C H3C C R O
+

54

ESTER

bagi tujuan penamaan,kumpulan alkil yang dilampirkan kepada oksigen diberikan nama dan asid karboksilik dikenal pasti pengakhiran pada asid karboksilik ik digantikan kepada -ata. Contohnya ialah etil ester daripada asid asetik digantikan nama dengan etil asetata disediakan dengan memanaskan asid karboksilik glasial dengan alkohol mutlak, iaitu alkohol tulen dengan asid sulfurik pekat

ESTER
Sifat-sifat fizik
cecair tidak berwarna dan senang meruap pada keadaan bilik manakala ester yang lebih kompleks wujud sebagai pepejal meruap berbau wangi tidak larut dalam air kecuali metil metanoat tetapi terlarut dalam pelarut organik kurang tumpat dalam air takat didih rendah tetapi semakin meningkat apabila saiz molekul bertambah

Tindak balas pengesteran

tindak balas antara asid karboksilik dengan alkohol untuk menghasilkan ester dan air Asid karboksilik + alkohol ester + air

tindak balas pengesteran dimangkinkan oleh asid sulfurik pekat yang bertindak sebagai agen pengontangan untuk menyerap air yang dihasilkan. Ini mengalakkan peratus penghasilan ester yang lebih tinggi

Persamaan am tindak balas pengesteran

O R C OH
+ HOR

O
H+

C
ester

O R'

+ H2O

Asid karboksilik

alkohol

O CH3 CH2 C OH
Asid propanoik
+ HOCH2CH3

O
H+ CH CH C OCH CH 3 2 2 3 etil propanoate
+ H2O
58

etanol

Kegunaan

digunakan di dalam minyak wangi lelaki, kosmetik dan pewarna tiruan makanan digunakan dalam pembuatan polimer sintetik ester di dalam minyak untuk membuat sabun digunakan sebagai ubat (contoh : aspirin) digunakan sebagai pelarut sebatian organik

AMIDA

AMIDA

Merupakan terbitan asid karboksilik Formula amida : RCONH2 Nama akhiran pada asid karboksilik iaitu oik atau ik digantikkan dengan amida atau karboksamida Contoh : asitamida daripada perkataan asid asetik

AMIDA
Amida merupakan terbitan yang paling kurang reaktif kerana kumpulan NH2 ialah kumpulan penderma elektron yang menyebabkan karbonil kurang elektropositif Struktur resonans amida menunjukkan bahawa karbon karbonil tidak elektropositif
R N O H O H R
+

H H

62

AMIDA
Apabila atom nitrogen digantikan, kumpulan gantian

dinamakan terlebih dahulu Seterusnya , kumpulan induk pula dinamakan Akhir sekali, gantian didahulukan dengan huruf N dan dihubungkan kepada nitrogen Amida + Asid hidroklorida/ karboksilik

Asid klorida/anhidrida + Amina

AMIDA
Amida menjalankan tiga tindakbalas kimia :
i.

Penukargantian nukleofilik Penurunan Penyusunan semula Hoffman

tindakbalas dengan air tindakbalas dengan alkali

i. ii.

Tindak balas kimia

i. Penukargantian nukleofilik - tindak balas dengan air menghasilkan amida dan asid
karboksilik manakala tindak balas kimia menghasilkan amida dan sebatian amina

ii. Penurunan LiAlH4 + RCONH2 R H- C-NH2 + amina H

Reagen LiAlH4 akan bekalkan sebatian ion hidrogen kepada sebatian amida dan akhirnya menghasilkan amida

iii. Penyusunan semula Hoffman

Dalam tindakbalas, amida bertindakbalas dengan sebatian alkali lipohalyte (campuran bromine dan natrium hidroksida) dan menghasilkan sebatian amina dengan kehilangan 1 molekul Karbon

Kegunaan
digunakan digunakan digunakan digunakan digunakan digunakan digunakan

sebagai pelarut dalam pembuatan kertas dalam pembuatan getah dan plastik dalam penghasilan komestik dalam penghasilan sabun dalam penghasilan dakwat dalam penghasilan bahan ledakan

Rujukan
Darric Lim, Ooi Y.S. (2010). Spotlight SPM Chemistry. Pan Asia Publication Sdn Bhd. Selangor Darul Ehsan. ms : 442, 446 Kheng Y. T. (2012). Longman Essential Chemistry Form 5 Bilingual Text. Pearson Malaysia Sdn Bhd. Selangor Darul Ehsan. ms : 103 118 Leng L.W. , Tin T.O. (2009). Whizz Thru SPM Chemistry. Oxford Fajar Sdn Bhd. Selangor Darul Ehsan. ms : 233 244 Soo T.P. (2006). Siri Teks Referens SPM Kimia Tingkatan 4 dan 5. Pearson Malaysia Sdn Bhd. Selangor Darul Ehsan. ms : 520 535