DODACI BETONU Dodaci za beton se prema EN 206-1 dele na: hemijske dodatke, ije su vrste i uslovi kvaliteta u definisani

i u EN 934-2, mineralne dodatke I tipa - pod kojima se podrazumevaju skoro inertni dodaci, koji mogu biti prakasti (u skladu sa prEN 12620:2000) i pigmenti (u skladu sa EN 12878) i mineralne dodatke II tipa - pod kojima se podrazumevaju dodaci koji imaju latentna hidraulika svojstva i u koja se ubrajaju letei pepeo (saglasnost u skladu sa EN 450) i silikatna praina (saglasnost u skladu sa prEN 13263:1998). Osnovni standard za hemijske dodatke je EN 934 - Admixtures for concrete, mortar and grout ili u prevodu Hemijski dodaci za beton, malter i injekcione mase. Ovaj standard se sastoji iz est delova: EN934-1 Zajedniki zahtevi EN934-2 Hemijski dodaci za beton EN934-3 Hemijski dodaci za maltere za zidanje i malterisanje EN934-4 Hemijski dodaci za injekcione smee za injektiranje kablova za prednaprezanje EN934-5 Hemijski dodaci za torkret-beton EN934-6 Uzorkovanje, kontrola i vrednovanje usaglaenosti Prema EN 934 - 2: (Concrete admixtures - Definitions, requirements, conformity, marking and labelling), hemijski dodaci za beton se definiu kao materije koje se dodaju za vreme procesa meanja (spravljanja) betona u koliini ne veoj od 5% u odnosu na masu cementa, da bi promenili svojstva betonske meavine u sveem i/ili u ovrslom stanju. Postoje sledee vrste hemijskih dodataka: 1. Hemijski dodaci reduktori vode/plastifikatori (Water reducing/plasticizing admixture) skraena oznaka WR 2. Hemijski dodaci visokog stepena redukcije vode/superplastifikatori (High range water reducing/superplasticizing admixture) - skraena oznaka HRWR 3. Dodaci zadrivai vode (Water retaining admixture) - skraena oznaka WRA 4. Hemijski dodaci aeranti (Air entraining admixture) - skraena oznaka AEA 5. Hemijski dodaci ubrzivai vezivanja (Set accelerating admixture) - skraena oznaka SAA 6. Hemijski dodaci ubrzivai procesa ovravanja (Hardening accelerating admixture) skraena oznaka HAA 7. Hemijski dodaci usporivai vezivanja (Set retarding admixture) - skraena oznaka SRA 8. Hemijski dodaci zaptivai (Water resisting admixture) - skraena oznaka WrA 9. Hemijski dodaci reduktori vode /plastifikatori sa efektom usporavanja vezivanja (Set retarding/water reducing/plasticizing admixture) - skraena oznaka WR+SRA 10. Hemijski dodaci visokog stepena redukcije vode/superplastifikatori sa efektom usporavanja vezivanja (Set retarding/high range water reducing/superplasticizing admixture) - skraena oznaka HRWR+SRA 11. Hemijski dodaci reduktori vode/plastifikatori sa efektom ubrzavanja vezivanja (Set accelerating/water reducing/plasticizing admixture) - skraena oznaka WR+SAA.

Hemijski dodaci reduktori vode/plastifikatori omoguavaju smanjenje koliine vode bez uticaja na konzistenciju betonske meavine, ili bez promene sadraja vode poveavaju sleganje/ rasprostiranje betonske meavine, ili proizvode simultano oba efekta. Hemijski dodaci visokog stepena redukcije vode/superplastifikatori omoguavaju bez uticaja na konzistenciju smanjenje sadraja vode u visokom stepenu za datu betonsku meavinu, ili bez uticaja na sadraj vode poveavaju u znaajnoj meri sleganje/rasprostiranje, ili proizvode simultano oba efekta. Dodaci zadrivai vode smanjuju gubitak vode putem smanjenja izdvajanja vode na povrini betona (bleeding). Hemijski dodaci aeranti proizvode sitne mehurie vazduha uniformno rasporeene, koji ostaju prisutni i u ovrslom betonu. Hemijski dodaci ubrzivai vezivanja skrauju vreme poetka vezivanja (transformacija meavine iz plastinog u ovrslo stanje). Hemijski dodaci ubrzivai ovravanja utiu na razvoj ranih vrstoa betona, sa uticajem ili bez uticaja na vreme vezivanja. Hemijski dodaci usporivai vezivanja produavaju vreme transformacije meavine iz plastinog u ovrslo stanje. Hemijski dodaci zaptivai smanjuju kapilarno upijanje ovrslog betona. Hemijski dodaci reduktori vode/plastifikatori sa efektom usporavanja vezivanja po definiciji predstavljaju hemijske dodatke koji proizvode kombinovane efekte smanjenja sadraja vode/efekat plastificiranja (primarni efekat) i efekat usporavanja vezivanja kao sekundarni efekat. Hemijski dodaci visokog stepena redukcije vode/superplastifikatori sa efektom usporavanja vezivanja su hemijski dodaci koji proizvode kombinovane efekte visokog stepena redukcije vode/superplastificirajui efekat kao primarni i efekat usporavanja vremena vezivanja kao sekundarni. Hemijski dodaci reduktori vode /plastifikatori sa efektom ubrzavanja vezivanja imaju kombinovani efekat redukcije vode/ plastifikacije (kao primarni efekat) kao i efekat ubrzavanja vezivanja (sekundarni efekat). Veina hemijskih dodataka se isporuuje u tenom stanju zbog boljeg i breg rasporeivanja u cementnoj pasti/malteru. U pojedinim zemljama Evrope pored hemijskih dodataka razvrstanih EN934/2:2002, postoje i druge vrste hemijskih dodataka betonu Dodaci za spreavanje korozije (corrosion inhibiting admixture) Dodaci za smanjenje skupljanja (shrinkage reducing admihture) Dodaci za podvodno betoniranje (underwater concrete admixture) Dodaci za prefabrikovani beton ( precast concrete admixture) Dodaci za negovanje betona (curing compounds) prema

Prema naem standardu SRPS U.M1.034, dodaci betonu su podeljeni u sledee grupe: superplastifikatori ubrzivai procesa ovravanja plastifikatori zaptivai aeranti dodaci za betoniranje pri niskim usporivai vezivanja temperatura ubrzivai vezivanja