SREDNJA STRUKOVNA KOLA DR. FRA SLAVKA BARBARIA U ITLUKU Stjepan Radia b.b.

MATURALNI RAD
Tema: Geografija - Pariz

Uenik/ca: Veronika Soldo

Mentor: Gordana Krezo

itluk, svibanj 2012.

SADRAJ
UVOD..............................................................................................................................................3 GEOGRAFSKI POLOAJ I SMJETAJ.......................................................................................4 Seine.............................................................................................................................................4 Otoci.............................................................................................................................................5 Breuljci.......................................................................................................................................5 RELJEF............................................................................................................................................6 Geologija......................................................................................................................................6 KLIMA, TLO I VEGETACIJA.......................................................................................................7 Klima............................................................................................................................................7 Flora.............................................................................................................................................7 3.3. Fauna.....................................................................................................................................8 STANOVNITVO...........................................................................................................................9 Razvoj stanovnitva.....................................................................................................................9 Politika.......................................................................................................................................11 GOSPODARSTVO.......................................................................................................................13 5.1. Privreda...............................................................................................................................13 5.2. Promet.................................................................................................................................14 5.3. Gradski promet...................................................................................................................14 ZANIMLJIVOSTI.........................................................................................................................17 Sportski klubovi.........................................................................................................................17 Kulturne znamenitosti................................................................................................................20 ZAKLJUAK................................................................................................................................23

UVOD
Grad svjetlosti. San svakog umjetnika, naroito slikara. Grad u kojem svaka ulica ima bar jednu zgradu koja se nalazi u nekom povijesnom priruniku ili enciklopediji umjetnosti. Za Francuze, Pariz je centar svijeta. Za ostale stanovnike planete metropola svih metropola. Dive mu se i zavide mu danas koliko su to inili i prije 100 godina. Pariz je glavni grad Francuske i regiona Ilede France, a ima oko 2.193.031 stanovnika, dok ire gradsko podruje broji oko 10 milijuna stanovnika. Lociran je na luku rijeke Seine i sadri dva otoka, le Saint-Louis i vei le de la Cit, koji tvore nastariji dio grada. Okruen vanjskim prstenom autoputa, Podijeljen je na 20 arondismana, dok su mjesta u predgrau tzv. banlieue, samostalne jedinice i upravno ne pripadaju Parizu. Pariz je politiko, kulturno, nauno i privredno sredite drave, ali i meunarodni centar mode, kulture i umjetnosti. Jedan je od turistiki najposjeenijih gradova svijeta. U gradu se nalaze tri aerodroma, est eljeznikih stanica, te sjedita UNESCO-a, OECD-a i Meunarodne trgovinske komore (ICC). Moe se rei da je to srce Francuske. Od 11. stoljea Pariz je popularna destinacija za trgovce, studente i religiozna hodoaa, ali "turistika industrija" na velikoj skali zapoela je tek pojavljivanjem eljeznice u 19. stoljeu, tj. dravnom organizacijom francuske eljeznike mree od 1848. godine s Parizom kao sreditem.

GEOGRAFSKI POLOAJ I SMJETAJ

Gradsko podruje Pariza ima povrinu od 105,4 km. ire gradsko podruje prostire se na povrini od 14.518 km. Prosjena nadmorska visina iznosi 65 m. Njegova geografska lokacija je: 485124 sjeverno i 2213 istono. Pariz je na istoku i zapadu okruen dvjema gradskim umama. Smjeten je na sjeveru iskrivljenom luku rijeke Seine i ukljuuje dva otoka, Ile SaingLouis, i vei Ile de la Cite, koji formiraju najstariji dio grada. Ukupno, grad je relativno ravan, s najniom tokom na 35 m iznad nivoa mora. Pariz ima nekoliko uvenih brda, od kojih je najvie Montmrtre. 1790. godine Parizu je dodijeljena uprava nad departmanomSeine (75), a reorganizacijom uprave u Francuskoj pripada regiji Ile-de-France, te je ujedno i grad i departman. Pariz je podijeljen na 20 arondismana (fra.arrondissement), tj. okruga, a svaki arondisman podijeljen je na 4 etvrti (fra.quartier). Arondismani su numerirani spiralno u smjeru kazaljke na satu, od historijskog centra prema periferiji. Parikim arondismanima dodijeljeni su potanski brojevi od 75001 do 75020.

Slika 1 Arondismani (okruzi) u Parizu

Seine
Rijeka Seine povezuje Pariz s unutranjou Francuske (Bourgogne), te s kanalom la Manche. Rijeka je vaan faktor za postanak i razvoj grada, iji su zaeci na nekada brojnim rijenim otocima. Seine dijeli grad na dva razliita dijela: sjeverni dio (rive droite), uglavnom organiziran sa sjeditima trgovine i finansija, te juni dio (rive gauche), s umjetnikim etvrtima kao Quartier Latin, te dijelovima planiranim za stanovanje.

Slika 2 Rijeka Seine

Otoci
U sreditu grada nalaze se dva otoka Ile de la Cite (vei) i Ile Saint-Louis (manji otok), koji su jo u antiko doba bili naseljeni. Bivi otok (zapravo nasip) Ile aux Cygnes (Labui otok) 1773. godine manevarskim poljem francuske vojske povezan je sa Champ de Mars. 1825. godine nedaleko od Eiffelovog tornja nasuta je brana, na kojoj je kasnije izgraena kopija Kipa slobode. Nasip danas slui kao temelj za most Bir-Hakeim i vijadukt, preko kojeg vozi linija parikog metroa.

Breuljci
Najvii breuljak u Parizu je Butte Montmartre s visinom od 129 m. Na njemu je izgraena iara Funiculaire de Montmartre. Na sjevernim obroncima uzgaja se vinova loza.

RELJEF
Geologija
Pariko korito ini veliki stepenasti, slojeviti krajolik. Zdjelastog oblika, ovdje jedan u drugom lee slojevi iz mezozoika i paleogena (koji se prije nazivao tercijar), nastali erozijom u daleko rasprostranjen stepenast krajolik, iji se stepenici ire prema vani. Samo se u istonom dijelu ovih stepenika oko Saone-Furche prostiru tektonske linije. One ine strme padine Plaeaus von Langres i Cote-d'Or (do 636 m), koje su poznati vinogradarski krajevi i koje lee u zavjetrini i na osunanom poloaju. Izvjesne neravnomjernosti primjetne su u sjevernom dijelu, gdje su zemljani slojevi savreniji nego na zapadu. Neto vee izdizanje istonog krila proizvelo je velike razlike u nadmorskoj visini i markantnu formaciju stepenika. Prema unutranjosti Parikog bazena bitan sloj ini eocenski krenjak, na kojem lei Ile-de-France, ire podruje Pariza.

KLIMA, TLO I VEGETACIJA

Klima
Pariz se nalazi u umjerenoj klimatskoj zoni i ima tipinu zapadnoeuropsku, oceansku klimu, pod utjecajem strujanja iz sjevernog Atlantika. Godinja prosjena temperatura iznosi 10.8 0C, a prosjena godinja koliina padalina je 649.6 mm. Najtopliji mjesec je lipanj s prosjenom temperaturom od 18.4 0C, najhladniji mjesec je sijeanj s 3.5 0C. Najvie padalina je u svibnju (65mm), a najmanje u Kolovozu (prosjeno 43 mm). Najnia dosad izmjerena temperatura bila je 23,9 0C 10. 12. 1879. godine. Najvia temperatura od 40.4 0C izmjerena je 28. 7. 1947. godine. u Parc. Montsourisu. to se samih padalina tie, promatrajui brojeve lako je doi do zakljuka da u Parizu esto kii.

Flora
U Parizu se nalazi preko 400 parkova, ukljuujui vie od 10 velikih parkova u samom centru grada. Pariz je zeleni grad zahvaljujui parkovima Bis de Bulogne, Parc Monceau, Parc de la Villette, Tuilerieen i Promenade Plantee.

Slika 3 Parc Monseau

3.3. Fauna
U Parizu se nalazi nekoliko zoolokih vrtova. Zoologique de Sauvage zoo poznat je po prirodi u kojoj ivi veliki broj ivotinja. Mogu se vidjeti kenguri, antilope, nojevi, papagaji i druge vrste na preko 40 hektara povrine. Jardin d'Acclimation je zooloki vrt za djecu. To ukljuuje ivotinjsku farmu, circus i druge aktivnosti za djecu.

Slika 4 Jardin dAcclimation

STANOVNITVO
Razvoj stanovnitva
Industrijalizacijom u 19. stoljeu dolazi do porasta broja stanovnika. U Parizu je1846. godine ivjelo oko milijun stanovnika. Broj se do 1876. godine udvostruio, a 1921. godine prelazi 3 milijuna, to je povijesno gledano, najvei broj stanovnika u Parizu. Prema popisu iz 1999. godine bilo je 2.125.246 stanovnika, to je najmanji broj od povijesnog maksimuma od 2,9 milijuna iz 1921. godine. Gubitak gradske populacije odraava iskustvo i drugih srednjih gradova u razvijenom svijetu koji nisu irili svoje granice. Glavni faktori u procesu jesu znaajno smanjenje veliine porodice i dramatine migracije prema predgraima od 1962. do 1975. godine. Emigraciju su uvjetovali deindustrijalizacija, visoke stanarine, gentrifikacija mnogih unutranjih etvrti, transformacija stambenih prostora u urede i vee obilje u zaposlenim porodicama. Gubitak gradskog stanovnitva u Parizu jedan je od najveih u meunarodnim okvirima i najvei meu svim gradovima koji imaju vie od 2 milijuna stanovnika. Gubici gradskog stanovnitva za grad generalno su negativno percipirani. Gradska uprava nastoji preokrenuti trend s poneto uspjeha, te je procjena populacije u srpnju 2004. godine pokazala porast prvi put nakon 1954. godine, dosegnuvi ukupno 2.144.700 stanovnika. Danas u Parizu ivi oko 2 milijuna ljudi, dok je broj stanovnika u okolini Pariza 2007. godine iznosio 11,8 milijuna. Pariz je jedan od najgue naseljenih gradova na svijetu. Gustoa bez vanjskih umovitih parkova (Bulonjska uma i Vensenska uma), na slubenom popisu azijskih megalopolisima. ak i ukljuivi dva umska podruja gustoa je 20.164 stanovnika po m, kao peta najgue naseljena opina u Francuskoj iza Le Pre-Saint-Gervaisa, Vincennesa, Levallois-Perreta i SaintMandea, sve rubna podruja sredita Pariza. Najrjee naseljene etvrti su zapadni i sredinji uredsko-administrativni arondismani. Gradsko stanovnitvo najgue je u sjevernim i istonim arondismanima. 11. arondisman imao je 1999. gustou od 40.672 stanovnika po km, dok su neke istone etvrti istog arondismana imale gustou blizu 100.000 km.

Grad Pariz pokriva podruje mnogo manje od cijele urbane zone kojoj je sredite. Trenutno, parika stvarna urbanizacija, koju definira pole urbain (gradsko podruje) statistika zona pokriva 2.723 km, ili podruje oko 26 puta vee od samoga grada. Uprava parikog urbanog rasta podijeljena je izmeu samoga grada i okolnih departmana. Parizu najblii prsten sa tri susjedna departmana ili Petite couronne (''mali prsten''), potpuno je zasien rastom grada, dok je daljni vanjski prsten sa etiri departmana, Grande couronne, pokriven urbanizacijom samo u unutranjim podrujima. Tih osam departmana stvaraju veu administrativnu regiju Ilede-France, koja je veinom ispunjena parikim urbanim podrujem. Prigradski razvoj ubrzao se u zadnje vrijeme: s procjenom od ukupno 11,4 milijuna stanovnika 2005. godine, regija Ile-deFrance pokazuje dvostruko veu stopu rasta u odnosu na 1990. godinu. Danas je to jedna od najveih aglomeracija na svijetu. Prema zakonu, francuski popisi ne postavljaju pitanja o etnikoj pripadnosti i religiji, ali zahtijevaju podatke o zemlji roenja. Iz tih podataka mogue je odrediti da su Pariz i metropolitansko podruje jedno od kulturno najraznolikijih podruja u Europi. U popisu 1999. godine, 19,4% ukupne populacije roeno je izvan kontinentalne Francuske. Na istom popisu 4,2% populacije urbanog podruja Pariza bili su nedavni imigranti (osobe koje su se uselile u Francusku izmeu 1990. i 1999. godine), veinom iz kontinentalne Kine i Afrike. Prvi val meunarodne migracije prema Parizu zapoeo je najranije 1820-ih godina, s dolaskom njemakih seljaka koji su bjeali od poljoprivredne krize u Njemakoj. Slijedilo je nekoliko valova imigracije koji se nadovezuju do danas: Talijani i srednjoeuropski idovi za vrijeme 19. stoljea, Rusi nakon Ruske revolucije 1917. godine, Armenci u bijegu od genocida u Otomanskom carstvu, graani francuskih kolonije za vrijeme Prvog svjetskog rata, i kasnije Poljaci izmeu dvaju ratova, panjolci, Portugalci i sjeverni Afrikanci od 1950-ih do 1970-ih, sjevernoafriki idovi, nakon stjecanja nezavisnosti drava u kojima su ivjeli, te otada Afrikanci i Azijci. Oko 80% stanovnika grada je krteno, a oko 75% izjanjava se katolicima. To su najveim dijelom rimokatolici, a manji dio ine pripadnici ermenske i ukrajinske crkve. Pariki biskup nadlean je i za katolike istonog obreda. U Parizu su 94 katolike upe, 15 grkopravoslavnih i ruskih pravoslavnih crkava, 6 rumunjskih crkava, 7 sinagoga za oko 220.000 idova i 19 damija za oko 50.000 muslimana (uglavnom sunita). Neto oko 12% katolika i 15% Jevreja prakticira vjeru.

Politika
Pariz sa svojim nepromijenjenim administrativnim granicama od 1860.godine, jedan je od rijetkih gradova koji se nije razvio politiki u skladu s demografskim rastom. O tome se trenutno raspravlja u planovima za Grand Paris (Veliki Pariz), koji bi svoje administrativne granice proirio na vei dio svoje urbanizirane zone.

Slika 5 Elizejska palaa

Kao glavni grad, Pariz je sjedite Francuske vlade. Za izvrnu vlast, dva glavna slubenika imaju svaki svoju slubenu rezidenciju, gdje su im smjeteni i uredi. Predsjednik Francuske boravi u Elizejskoj palai u 8. arondismanu, dok premijer ima sjedite u Hotel Matignon u 7. arondismanu. Vladina ministarstva smjetena su u raznim diejlovima grada, mnoga u 7. arondismanu. Dva doma francuskog parlamenta na lijevoj su obali. Gornji dom ili Senat, smjeten je u Palais Du Luxembourg u 6. arondismanu, dok je znaajniji donji dom, Nacionalna skuptina u Palais Borboru u 7. arondimanu. Predsjednik Senata, druga najvia funkcija nakon predsjednika Republike, ima ured u Petit Luxembourg, manjoj palai koja je aneks palae Luxembourg. U Parizu su takoer, i najvii francuski sudovi. Francuski kasacijski sud, najvii sud u pravosudnom sustavu, koji preispituje krivine i civilne postupke, smjeten je u Palai pravde na Ile de la Citeu, dok je Dravni savjet, koji prua pravne savjete izvrnoj vlasti i djeluje kao najviu sud u upravnom sistemu, smjeten u Palais Royalu u 1. arondismanu. Ustavno viee, savjetodavno tijelo s konanim ovlastima za ustavnost zakona i vladinih dekreta, takoer djeluje u Palais Royalu.

Slika 6 Hotel de Ville (gradska vijenica)

Svaki

od

20

parikih

arondismana

ima

direktno

izabrano

vijee

(conseil

d'arrondissement), koje bira naelnika arondismana. Izbor lanova iz savjeta svakog arondismana stvara Vijee Pariza (Conseil de Paris), koje bira gradonaelnika Pariza. Unato svojoj dvojnoj egzistenciji kao opina i departman, Pariz ima jedinstveno vijee koje upravlja subjektima, Vijee Pariza, kojim predsjedava gradonaelnik Pariza, zasjeda i kao opinsko vijee (conseil municipal) ili kao vijee departmana (conseil general), ovisno o predmetu rasprave.

GOSPODARSTVO
5.1. Privreda
S BDP-om od 533.6 milijardi 2007. godine parika regija ima jedan od najveih BDPa u Europi, koji je ini glavnim pokretaem svjetske privrede. Pod pretpostavkom da se radi o zasebnoj dravi, bila bi to 17. najvea ekonomska sila na svijetu, velika skoro kao i holandska. Parika regija glavno je francusko ekonomsko sredite. Dok stanovnitvo regije ini 18,8% od ukupnog broja stanovnika Francuske, BDP ini 29,5%. Privreda grada, iako raznovrsna, nema vodeu specijaliziranu industriju kao Los Angeles, London ili New York. U novije vrijeme privreda pariza preusmjerava se na servisni sektor visoke dodane vrijednosti (financije, informatike tehnologije itd.) i visokotehnoloku proizvodnju: elektronika, optika, aviosvemirska industrija itd.

Slika 7 Pariz danas

Najintenzivnija ekonomska djelatnost parike regije kroz sredinji departmanHuts-deSeine i prigradsku poslovnu etvrt La Defense smjeta ekonomsko sredite Pariza u zapadni dio grada, u trokutu izmeu Opere Garnier, la Defensea i Val de Seine. Administrativne granice grada nemaju mnogo utjecaja na granice ekonomskih aktivnosti. Iako veina zaposlenih putuje na posao iz predgraa u centar, mnogi putuju i iz centra u predgraa. Premda je ekonomija Pariza uglavnom u uslunim djelatnostima, grad ostaje vano proizvodno uporite u Evropi, posebno u oblasti automobilske industrije, avijacije i elektronike.

Popis stanovnitva 1999. godine pokazao je da od 5.089.170 zaposlenih u parikoj gradskoj zoni, 16,5% radi u poslovnim uslugama, 13% u trgovini, 12,3% u proizvodnji, 10% u

javnoj upravi i vojnoj industriji, 8,7% u zdravstvu, 8,2% u transportu i komunikacijama, 6,6% u obrazovanju i preostalih 24,7% u mnogim drugim ekonomskim sektorima. U proizvodnji je najvie zaposlenih bilo u elektronikoj i elektrotehnikoj industriji (17,9% od ukupne radne snage 1999.) i izdavatvu i tamparskoj industriji (14% od ukupne radne snage), s preostalih 68,1% radne snage rasporeenih kroz mnoge druge industrije. Turizam i odgovarajue turistike usluge zapoljavaju 6,2% radne snage i 3,6% svih zaposlenih u parikoj regiji.

5.2. Promet
Grad okruuje gradski autoput Boulevard peripherique s 8 voznih traka i pvezuje skoro sve vanije francuske autoputeve. Preko autoputeva A1 iz pravca Lillea, A4 iz Reimsa, A5 iz Dijona, A6 iz Lyona, A7 iz Neversa, A10 iz Orleansa, A13 iz Rouena i A16 iz Amiensa, Pariz je povezan s unutranjou Francuske. U okolini Pariza nalaze se tri aerodroma: Charles de Gaulle, Paris-Orly i manji, Paris-Beauvais, koji slui za slijetanje niskotarifnih avionskih kompanija. Najprometnije eljeznike linije Francuske poinju u Parizu. Iz pravca Lillea sa sjevera, Rennesa i Bordeauxa na zapadu, Lyona i Marseillea na jugu, te Strasbourga na istoku. Za meugradski saobraaj se koriste moderni brzi vlakovi TGV. Pariz je povezan s Londonom, Kolnom, Amsterdamom i Bruxellesom linijama Eurostara. Vanije eljeznike stanice u Parizu jesu Gare d'Austerlitz, Gare de l'Est, Gare de Lyon, Gare Montparnasse, Gare du Nord i Gare Saint-Lazare. U gradu je mogu i promet Seinom, kao i parikim kanalima.

Slika 8 Zrana luka Charles de Gaulle

5.3. Gradski promet

Javni promet u Parizu odvija se uglavnom podzemnom eljeznicom. Pariki metro, nakon metroa u Londonu, Glasgowu i Budimpeti, etvrti je najstariji metro u Europi. Prva

metro linija otvorena je 19. 7. 1900. godine. Mrea parikog metroa sastoji se od 16 linija, od kojih su dvije dodatne linije, s ukupnom duinom od 212,5 km. Oznake metro linija su brojane i simboliki su predstavljene razliitim bojama od 1 do 14. Metro dnevno koristi oko 5 miliona putnika.

Slika 9 Pariki metro

Slika 10 TGV vlak

Osim metroa, kroz grad prolazi i eljeznica Reseau Express Regional (RER), koja Pariz povezuje s okolinom, s ukupno 5 linija, oznaenih slovima od A do E. ire podruje Pariza povezano je prometnim sustavom Transilien. Za razliku od RER-vlakova, Transilien linija ne prolaze kroz grad, nego zavravaju na jednoj od centralnih eljeznikih stanica. U predgraima Pariza voze tramvaji s 8 linija oznaenih od 1 do 8. U Parizu postoje i mnogobrojne autobuske linije, koje su pod upravom vie firmi, te none linije Noctilien, koje voze po posebnom voznom redu. Oznake autobusa su dvocifrene za linije unutar Pariza, a trocifrene za vezu s predgraima Pariza. Postoji nekoliko vrsta karata za javni prijevoz:

Paris Visite postoji u oblicima od jednodnevne (9,75) do petodnevne karte (31,15 ) za prve tri zone, te od jednodnevne (20,50) do petodnevne karte (53,40) za est zona. Djeca do 12 godina starosti imaju popust od 50%. Prve tri zone su u samom gradu i njima je pokriven najvei dio znamenitosti, dok unutar est zona spadaju Versailles, Disneyland, kao i zrane luke Charles de Gaulle i Orly, no karta ne vrijedi za liniju 'Allobus Roissy CDG'. S tom kartom imate pristup za metro, RER, autobus, SNCF prigradsku eljeznicu, Montmartre uspinjau, Montmartobus, Optile bus i none linije. Navigo pass zamjena je za popularnu Carte Orange. Postoje dvije vrste Passe Navigo za stanovnike Pariza i okolice, te Passe Navigo Decouverte za posjetitelje. Decouverte funkcionira na principu pre-paid kartica i plaa se 5. Moete uzeti tjedne i mjesene karte unutar svih est zona. Cijena za tjednu kartu za zone 1-2 je 19,15 , zone 1-3 24,85, zone 1-4 30,25 itd. Cijena mjesene karte za iste zone kree se od 62,90 do 99,60 . Navigo inae vrijedi od ponedjeljka do njedjelje, pa ako ne dolazite u grad poetkom tjedna, moda je onda bolje uzeti Paris Visite ili pojedinane karte. Mjeseni Navido pass vrijedi od prvog do zadnjeg dana u mjesecu. S tom kartom imate pristup za metro, RER, Transilien vlakove (SNCF), autobus, tramvaj i none linije.

ZANIMLJIVOSTI
Do ranog 13. stoljea kola katedrala Notre-Dame, kao prva obrazovna institucija, imala je mnoge uvene uitelje, ali su njihova kontroverzna uenja dovela do stvaranja odvojenog univerziteta Sainte-Genevieve na lijevoj obali, koji je postao sredite parike kolske latinske etvrti, najpoznatije po univerzitetu Sorbonne. Francuska nacionalna biblioteka (Bibliotheque nationale de France) najvea je biblioteka u Parizu. Osnovao ju je kralj Karlo V s 911 osobnih knjiga i rukopisa u Louvreu. Kako je tada bio obiaj unititi sve dokumente nakon kraljeve smrti, zbirka je nadograena tek za vrijeme vladavine Luja XI, koji je prekinuo tu tradiciju

Slika 11 Univerzitet Sorbonne

Sportski klubovi
Najpopularniji pariki sportski klubovi jesu nogometni klub Paris Saint-Germain FC, koarkaki tim Paris Basket Racing i ragbi-klub Stade de Francais. Stade de France s 80.000 mjesta, izgraen je za Svjetsko prvenstvo 1998. godine i nalazi se u Saint-Denisu, sjevernom predgrau Pariza. Koristi se za nogomet, ragbi i atletiku. Svake se godine odravaju domae utakmice francuske ragbi reprezentacije u Prvenstvu est nacija, prijateljske ili vanije kvalifikacijske utakmice francuske nogometne reprezentacije i nekoliko vanijih meeva ragbi tima Stade Francais. Stadion Park prineva tradicionalni je stadion na kojem svoje utakmice igra Paris Saint Germain. Stadion prima oko 49.000 gledatelja i ubraja se u modernije stadione u Evropi sa

etiri zvjezdice prema UEFA-inoj klasifikaciji. Osim PSG-a grad ima nekoliko amaterskih nogometnih klubora: Paris FC, Red Star, RCF Paris i Stade Francais Paris. Ovaj posljednji je nogometni ogranak ragbi tima. Glavni gradski ragbi tim je Stade Francais. Racing Metro 92 Paris (koji sada igra u Rugby Pro D2) drugi je ragbi tim koji je sudjelovao u prvom rugby finalu protiv Stade Francaisa 1892. Staze za konjske trke Longchamp najvanije su staze u Parizu. Hipodrom je sagraen 1857. g. na ruevinama u francuskoj revoluciji sruene opatije Longchamp i domain je i drugih sportskih manifestacija.

Slika 12 Stadion Parc des Princes

Pariz je bio domain Olimpijskih igara 1900. i 1924. kao i jedna od lokacija svjetskih prvenstava u nogometu 1938. i 1998. godine. Premda startno mjesto uvene biciklistike trke tour de France varira svake godine, posljednja etapa uvijek zavrava u Parizu, a od 1975. godine na Elizejskim poljima. Tu su jo pariki maraton, Roland Garros u tenisu, atletski miting iz Dijamantske (bive Zlatne) lige, Trophee Lalique u umjetnikom klizanju ili Turnih 6 nacija u ragbiju. U konjikom sportu poznata je Prix de l'Arc de Triomphe, prestina meunarodna galopska trka, koja se od 3. octobra 1920. tradicionalno odrava prve nedjelje u listopatu mjesecu u ast zavretka Prvog svjetskog rata.

Slika 13 Olimpijske igre 1924. godine

Tenis je takoer popularan sport u Francuskoj. Otvoreno prvenstvo Francuske kao jedan od etiti Grand Slama u profesionalnom tenisu, svake se godine odrava na zemljanim terenima nacionalnog teniskog centra Roland Garros, pokraj Bulonjske ume.

Slika 14 Rolland Garros

Kulturne znamenitosti
Pariz je jedna od najpopularnijih turistikih destinacija na svijetu s 45 milijuna posjetitelja svake godine u Parikoj regiji, od ega 60% stranih turista koje u Pariz privlae brojne znamenitosti i atrakcije.

Slika 15 Eiffelov toranj

Eiffelov toranj je najpoznatija parika ikona. Ovaj eljezni toranj izgraen je u neposrednoj blizini Seine na Champ de Mars. Od otvorenja 1889. godine posjetilo ga je vie od 235 milijuna ljudi, inei ga tako najposjeenijim spomenikom na svijetu za koji se plaa ulaz. Visok je 325 metara, ukljuujui 24 metra visoku antenu na vrhu. Kad je otvoren bio je ujedno i najvia graevina na svijetu, sve do 1930-ih godina kada je izgraena Chryslerova zgrada u New Yorku, ali je i danas najvia graevina u Parizu. Louvre je jedan od najposjeenijih muzeja na svijetu, ujedno smjeten u jednom od parikih povijesnih spomenika, Palais du Louvre, smjetenom na desnoj obali Seine. Povijest zgrade see sve do 12. stoljea, iji ostaci su i danas vidljivi, a s vremenom se sve vie nadograivala, pogotovo u 14. i 16. stoljeu, kada je jedno vrijeme bila i kraljevska rezidencija. Poznate staklene piramide dodane su krajem osamdesetih godina prolog stoljea. Muzej je slubeno otvoren 1793. godine za vrijeme Francuske revolucije, s neto vie od 700 primjeraka, da bi svake godine bio sve bogatiji umjetnikim djelima. Danas ima vie od 380 tisua djelova, a trenutno ih je prikazano oko 35 tisua, od egipatskih, grkih i rimskih djela, islamske umjetnosti, pa do skulptura, crtea i brojnih antikviteta. Najpoznatija djela su

Mona Lisa, Madona s djetetom i sv. Ivanom, van Goghov autoportret, Mulin de la Galette, sloboda predvodi narod, Pisar.

Slika 16 - Louvre

Notre Dame de Paris najpoznatija je katedrala u gradu. Izgraena u gotikom stilu na Ile de la Cite, sjedite je parikog nadbiskupa. Ime joj znai ''Naa gospa''. Legenda kae da je u 12. stoljeu pariki biskup imao viziju o najljepoj katedrali, koju je tada i nacrtao u blatu gradilita budueg hrama, na mjestu sruene stare crkve. Sredinom 13. stoljea izgraeni su tornjevi visoki 69 metara, dok je cijela katedrala dovrena sredinom 14. stoljea. U 19.stoljeu poela je restauracija i obnova, najvie zahvaljujui Victoru Hugou i njegovom romanu ''Zvonar crkve Notre Dame'', kojim je elio podii svijest o gradskoj kulturnoj batini. Postoji 5 zvona u crkvi, od kojih je Emmanuel, najvee zvono teko 13 tona, smjeteno u junom tornju, dok su 4 manja smjetena u sjevernom tornju. Ispred Notre Dame se nalazi i ''Point Zero'', polazna toka po kojoj se na francuskim autocestama mjere sve udaljenosti od Pariza.

Slika 17 Notre Dame

Slavoluk pobjede je spomenik smjeten na zapadnom kraju elizejskih poljana, u sredinjem dijelu Trga Charles de Gaulle. Simbolizira sve koji su poginuli za Francusku, a naroito one poginule tijekom Napoleonskih ratova. Unutar spomenika nalaze se stotine imena stradalih, ispod je grobnica neznanom vojniku iz I svjetskog rata, a ispred spomenika vjeni plamen. Visok je gotovo 50 metara, a 1806. godine ga je dizajnirao Jean Chalgrin po uzoru na Titov slavoluk u rimu, dok je konstrukcija trajala gotovo 30 godina. Slavan je postao zbog brojnih dogaaja koji su se zbivali oko njega, poput Napoleonova ulaska u Pariz nakon velikih vojnih pobjeda, ali i po sveanosti slavlja Dana neovisnosti 14. srpnja.

Slika 18 Arc de Triomphe

ZAKLJUAK
Stoljeima je Pariz bio jedan od svjetskih najvanijih i najprivlanijih gradova. Cijenjen je zbog prilika koje nudi za poslovanje i komercijalnu trgovinu, studiranje, kulturu i zabavu: njegove slike, knjievnost i intelektualna zajednica naroito uzivaju veliku reputaciju. Sinonim za Pariz je grad svjetlosti (la ville lumiere). Pariz je zadrao vanost centra za edukaciju i intelektualne poslove. Pariz se nalazi na raskrsnici puteva znaajnih kako za Europu tako i za Francusku to je imalo znaajan utjecaj na njegov rast. Pod Rimskom administracijom, u prvom stoljeu prije nove ere prvobitini poloaj na Gradskom otoku je bio glavni centar parisiki plemena i njihove teritorije. U stoljeima njegovog rasta grad je vecinom zadrao kruni oblik ranog grada. U okolini ranog Pariza esto su se razvijali manja mjesta i gradii oko crkvica i manastira kojih je oko Pariza bilo mnogo, a koji su kasnije bili asimilirani rastom Pariza kao velikog ekenomsokog i intelektualnog centra. Od sredine 14. do sredine 16. stoljea grad se uglavnom irio prema istoku, a od tada se iri i prema zapadu. Danas sadri 20 distrikta od kojih svaki ima svog vlastitog gradonaelnika, gradsku skuptinu itd. Prilagoavanje problemima urbanizacije kao sto su iseljavanje, socijalna infrastruktura, javne usluge, razvoj predgradja i dr. proizveo je ubrzano urbano nagomilavanje infrastrukture i stanovnitva.

LITERATURA
Ekonomsko Regionalna Geografija Svijeta Dr. Vladimir uri i dr. Rude Petrovi, Zavod za izdavanje udbenika Srbije, Beograd Turistiki Zemljopis Ivan Blaevi i Zlatko Pepeonik, kolska knjiga Zagreb, 1990. INTERNET: http://www.beyond.fr/map - Mape Francuske i Pariza http://maps.google.com.au/maps?hl=en&tab=wl - (paris, France map) http://www.aparisguide.com/metro.gif - (Paris Metro map) www.hr.wikipedia.com www.znanje.org http://www.putovnica.net/odredista/francuska/pariz http://www.lonelyplanet.com/france/paris/sights.