OSMANLI SARAYLARINDA KONSER VEREN AVRUPALI MZSYENLER VE OSMANLIDA BATI MZNN GELMNE KATKILARI

Dr. Evren KUTLAY BAYDAR * z 19. yzyl, Osmanl imparatorluu tarihinde batllama hareketinin balangcn temsil eder. Bu batllama hareketi sosyal, siyasi ve ekonomik alanlarda olduu kadar mzik alannda da gereklemitir. Bat mzii sistemini bata ordu ve saraya olmak zere gerek icra gerekse retim asndan benimsetmek amacyla, baa geen padiahlar, dnemin nl batl mzisyenlerini icra amal saraylarna davet etmilerdir. Bylelikle bat mzii Avrupa standartlarnda ve gncelliinde Osmanl topraklarnda icra edilmi, dnemin mehur Avrupal mzisyenleri bataki padiahlara eserler ithaf etmilerdir. Bu aratrma, 19. yzylda konser, denetleme, vs. gibi amalarla Osmanl Saraylarnda bulunmu batl mzisyenler ve onlarn Osmanl Sultanlarna aldklar ve ithaf ettikleri eserleri iermektedir. Bylelikle, Trkiyede bat mziinin ilk admlarnn hangi koullarda atldn ve hangi Avrupal mzisyenlerin bu balamda rol aldn anlamak mmkn olacaktr. Anahtar Kelimeler: Osmanlda bat mzii, 19. yzyl Osmanlsnda batl mzisyenler, Osmanl Saraylarnda bat mzii icra ve besteleri European Musicians Giving Concerts in The Ottoman Courts and Their Contribution to The Development of Western Music in The Ottoman Empire Abstract In the Ottoman Empire history, 19th century represents the beginning of a westernization process. This movement involves westernization in social, political and economical areas as well as music. To adapt western musical system, first to the military and the court, each ruling Sultan invited the most famous western musicians to their court to perform European music. In this way, western music was performed in the Ottoman lands in European standards and actuality, and
*

Ko niversitesi

139

famous European performers and composers devoted their works to the Ottoman Sultans. This research covers western musicians, who visited the courts to give concerts, to supervise musical ensembles or music schools, etc., during 19th century, and the works that they performed in front of the Sultans and their compositions that they devoted to the Sultans. In this way, it will be possible to understand how the first steps of western music applications are taken in Turkey and which European musicians took role in this process. Keywords: Western music in the Ottoman Empire, Western musicians in the 19th century Ottoman Empire, Performance and Composition of Western music in the Ottoman Courts 1. MZKTE BATILILAMA HAREKET VE 19. YZYILDA OSMANLI MPARATORLUUNA TEMSLE GELEN BATILI MZSYENLER Mziin tm alanlarnda geleneksel tek sesli mzik anlayn yzyllar boyu srdrm olan Trk toplumu, ilk admlar III. Selim devrinde atlm olan ve 1826 ylnda padiah II. Mahmudun (18081839) reformlaryla fiilen balayan bir batllama sreciyle birlikte mzik anlaynda bir yenilemeyle kar karya kalmtr. Tarihte Vaka- Hayriye (Hayrl Vaka) olarak bilinen yenieri ocann kapatlmasyla balayan bu yenilik hareketi sadece mzikte deil, tm askeri ve sosyal toplum hayatnda uygulanacak reformlar ngryordu. Osmanlda askeri mzik baskn olarak mzik icra ve retiminde rol aldndan, o yllarda temelleri atlm ve bugn lkemizde halen eitimi, retimi ve icras srdrlen ok sesli mzie gei, nce askeri mzikteki deiimler vastasyla olmutur 1 . Mzikte bu ekilde balayan batllama hareketiyle Osmanl imparatorluuna Avrupal mzisyenler davet edilmitir. lk olarak askeri mzik alannda Muzka- Hmaynde eitim vermek zere talyadan Giuseppe Donizetti greve atanm, bu admla Donizettinin ve baa geen padiahlarn vastasyla bat mzii yaygnlam, dnemin nl Avrupal mzisyenleri Osmanl Saraylarnda misafir edilmi ve grevlendirilmilerdir. Bu gelimeler, yzyln ortalarnda Sultan Abdlmecid devrinde daha da hz kazanm, yeni mzik eitim kurumlar, konser salonlar alm, Franz Liszt gibi mehur
1

M. Gazimihal, Trk Askeri Muzkalar Tarihi, stanbul, 1955, s. 3844.

140

besteciler Osmanl saraynda konserler vermilerdir. Ayrca birok Avrupal besteci Padiahlara ithafen eserler retmilerdir. 19 yzylda Osmanl Saraylarna yurtdndan konser, opera ve operet temsilleri iin sanatlar davet edilmitir. Osmanl imparatorluundaki bu batllama hareketi Avrupann da dikkatini ekmi, gelen davetleri deerlendiren dnya apnda n yapm besteci ve icraclar dnya turnelerine Osmanl saraynda verecekleri konserleri de eklemeye balamlardr. Rus bykelisi araclyla stanbula davet edilen ve konser veren ilk virtz, besteci-arp Elias Parish Alvars olmutur. Alvars dnda bata en prestijli isim olan Franz Liszt olmak zere, Leopold de Meyer, Eugene Leon Vivier, Henri Wieuxtemps ve August DAdelburg gibi nemli virtzler de konser vermeye gelen isimler arasndadrlar. 1.1. ELIAS PARISH ALVARS (18081849) Bu adam bir sihirbaz. Onun elinde arp boynu akla eik, lgnca salar uuuyor, tm onun tutkulu alyla sanki br dnyann mziini aryor. Hector Berlioz Dnemin bir dier nl bestecisi Berliozun Arpn sihirbaz ya da adalarnn Arpn Liszti olarak tanmlad ngiliz arp-besteci Alvars, 1832 baharnda II. Mahmudun huzurunda konser vermek zere stanbulun Rusya bykelisi Kont Boutinoff tarafndan davet edilmitir. Bu ziyaretiyle sanat ay stanbulda kalm, toplad Ermeni, Bulgar, Yunan ve Trk asll bir dizi popler melodiden oluan koleksiyonunu Travel of a Harpist in the Orient op. 62 balyla basma hazrlamtr. Belki de sayesinde II. Mahmudun huzurunda alma imkn bulduu iin Kont Boutinofa ithaf ettii Sultans Favorite March op. 30 (Sultann favori mar) isimli eseriyle birlikte Viyanada nce Mechetti yaynevi tarafndan Mays 1846da, sonra Amadeus Arte yaynevi tarafndan 2007de baslan 36 sayfalk Travel of a Harpist in the Orient op.62 (Bir Arpnn Douya Seyahati), 1. Souvenir of Bosphore (Boaz Hatras), 2. Bulgarian Dance (Bulgar Dans), 3. Hebrew Air from Philipolis (Filibeden (Makedonya) Yahudi Havas), 4. Armenian Air (Ermeni Havas), 5. Sultan's Parade March (Sultann Tren Yry Mar), 6. Greek Song from Santorini (Santoriniden Yunan arks) blmlerinden oluur. Alvars, bu eseriyle Osmanlnn ok kltrl, ok dinli, kozmopolit havasndan ve esiz Boazndan etkilenerek, bataki Sultana da saygsn kendisinin adn and eserleriyle gstererek, mziiyle bir nevi stanbul hayatn tasvir etmitir. Teknik olarak Sultans Favorite March etouffler, ses tahtasna yakn alnan notalar ve triller

141

ierdiinden orta-ileri zorluk seviyesinde tanmlanabilir. Travel of a Harpist in the Orient ise etouffleriyle teknik adan orta zorluk seviyesindedir 2 . Alvarsn biyografisinin ve eserlerinin incelemesini Florida Sacchinin Elias Parish Alvars, Life, Music, Documents isimli kitabnda yapt, eserlerinin notalarnn birounun Adlais firmasnca baslp satld ve Travel of a Harpist in the Orient eseri ve dier birka eserinin arp sanats Talitman tarafndan seslendirildii ve CD kaydnn yapld tespit edilmitir.

Foto. 1. Souvenir du Bosphore (Boaz Hatras) Nota rnei (Adlais yaynevi)

F. Sacchi, Elias Parish Alvars, Life, Music, Documents: annotated catalogue of his works for harp, piano, orchestra and voice, Odilia Publishing, 1999, s. 80.

142

nl sko air Lord Byronun bir iiri zerine besteledii Souvenir du Bosphore, Si bemol Majr tonunda, 3 zamanl dans formunda bestelenmi, iirin cokulu ve huzur veren havasn (ayn balamda Boazn) yanstmaktadr. Alvarsn bu iiri semesindeki etken, bahar aylarnda stanbula geldiinden, Boaz iekler iinde grmesi, snm hava ve geldii mevsim itibariyle yaad duygular olabilir. nk iirin szleri bu duygular yanstmaktadr. Melodik ve armonik yap tekrar eden basit kurgulu olarak tanmlanabilir. Ama yine de henz yeni yeni bat mziini tanmaya balayan Osmanlya, bu mzii tantan bir eser olarak rnek tekil etmektedir. Alvars, Guiseppe Donizettinin kardei mehur besteci Gaetano Donizettinin eserlerinden aranjmanlar da yapmtr: Gran Marcia militare imperiale for harp or piano (Donizetti), Fantasias on Donizettis La Fille du Rgiment, Fantasia on Donizettis LElisir damore, Souvenir of Donizettis Dom Sbastien op. 80, Fantasia on Donizettis Belisario op. 73, Souvenir of Donizettis Don Pasquale for harp and piano op. 74. 3 Buradan, Alvarsn karde Donizettinin eserlerini takip ettii, aileyle ilikide olduu dolaysyla da Osmanlya davet edilmesinde Guiseppe Donizettinin de rol ya da tavsiyesi olduunu dnebiliriz. Alvars, stanbul ziyaretinin ardndan konser turuna Viyanayla devam etmitir. 1. 2. LEOPOLD DE MEYER (18161883) Avusturyal piyanist besteci De Meyer dneminin mzik hayatnn ekillenmesinde rol oynam bir mzisyendir. 1842 yaznda Beylerbeyi Saraynda Sultan Abdlmecidin huzurunda verdii konser Revue et Gazete Musicali de Paris, Universal Gazete of Augsburgh ve The Musical World gibi pek ok yabanc basn yaynna haber olmutur. Osmanl ziyaretlerinin yan sra 18451847 arasnda gerekletirdii Amerika konser turuyla Amerikada Avrupa mzii asndan mzik hayatnn geliimini etkilemitir 4 . Hatta Amerikan mzik tarihinde ad, Anton Rubinstein, Henri Herz, Sigismund Thalberg, Hans von Blow gibi bat mziinin Amerikada yaylmasnda nc olmu kiilerle anlr. Amerika konserlerinden sonra 20 Ekim 1845te New York Daily Tribune
3

F. Sacchi, The Compositions of Parish Alvars from 18341849, American Harp Journal, Winter 2008, s. 8. A. Lott, From Paris to Peoria, Oxford, 2003, (evrim ii) http://www.rallenlott.info

143

gazetesinde performansyla ilgili kan haberde stn tekniini anlatmak iin kendi kard seslerden ldrm kzgn bir kaplan ifadesi kullanlmtr. stanbulda 1842de verdii konserde Donizettinin kendisine nceden bildirdii Abdlmecidin en sevdii arklarn piyano aranjmanlarn da seslendirmi, Sultann hayranln kazanmtr. Hatta performansnn ardndan Sultan kendisine Donizettiden daha iyi piyano aldn sylemitir 5 . stanbul ziyaretinin ardndan De Meyer Trk yerel ezgilerini emprovize ederek Machmudier: Air guerrier des Turcs (Trk Sava Mar), Air national des Turcs (Trk milli mar), Fantaisie Orientale (Dou fantezisi) ve La Danse du Serail (Saray Dans) isimli eserler bestelemitir 6 .

Foto. 2. Marche Marocaine Op.22 (Macmudier: Air guerrier des Turcs (Trk Sava Mar) Nota rnei

E. Arac, Donizetti Paa: Osmanl Saraynn talyan Maestrosu, Yap Kredi Yaynclk, stanbul, 2006, s. 147. A. Lott, From Paris to Peoria, Oxford, 2003, (evrim ii) http://www.rallenlott.info

144

Mi bemol Majr tonundaki marn al, bas partisinde kuvvetli zamanlarda gelen oktavlarn kromatik hareketinden ve sa el melodisinde ise yine akorun bas sesinin sopranoda iftlenerek oktav halinde kullanlmasndan olumaktadr. Besteci oktavlad sol el bas partisinin ounlukla lsn sa elde ayn anda oktavlayarak zengin bir tn elde etmitir. Bas oktavlarnn kromatik hareketiyle de oryantal bir hava yakalanmtr. Daha sonra Si Majre modlasyon yapan mar ayn kromatisizm ve oktav kullanmyla devam etmektedir. De Meyerin Trk mar olarak piyano iin besteledii ve daha sonra ismini Marche Marocaine olarak deitirdii bu marn orkestrasyonunu, bu konuda yapt yeniliklerle bilinen nl besteci Hector Berlioz gerekletirmi ve De Meyeri 16 ubat 1845te piyano partisini almak zere Paristeki Cirque Olympiquee davet etmitir 7 .

Foto. 3. La danse du srail, Op. 51 (Saray Dans) Nota rnei

S. Pierre-Rene,, The Hector Berlioz Official http://www.hberlioz.com/Scores/nbesupp.htm#marche

Website,

(evrim

ii)

145

Allegro vivace temposu, 32likleri ve oktavlaryla, teknik adan ok da kolay olmayan bu dans bir nce analiz ettiimiz Trk marnda olduu gibi youn kromatik geiler iermektedir. Bu ekilde sk kromatisizmle De Meyer, Osmanlnn dou oryantalizmini yakalamaya almtr. Belki de Osmanlda daha emekleme aamasnda olan bu mzie yaknlk oluturmak iin Trklerin aina olduu ses dizilerini eserinde kullanmtr. Gerek dnyann dier yerlerindeki (Amerika rneinde olduu gibi) mzik hayatndaki konumunda, gerekse dier mzisyen ve bestecilerle olan profesyonel ilikilerinden, Leopold DeMeyerin gnnn dnya apnda nemli bir bestecisi ve piyanisti olduunu anlyor, Osmanlda byle bir ismin bilinip konser vermek zere davet edilmesinden, dnyadaki bat mzii gelimelerinin Osmanl imparatorluunca da takip edildiini gryoruz. 1. 3. FRANZ LISZT (18111886) Mehur Macar piyanist- besteci Franz Liszt, stanbula 1847 yaznda konser vermek zere gelmitir. Osmanl mparatorluunun resmi gazetesi Takvim-i Vakay-inin Aralk 1846 tarihli 309. saysnda sanatnn stanbula geleceine dair bir haber yaynlanmtr 8 : Baz haberlere gre, piyano ustadlarnn mehurlarndan Avrupann btn hkmet merkezlerinde nam kazanm olan Msy Liszt bu aralk stanbula gelmek zere imi. Bu haberden 6 ay sonra, 8 Haziran 1847de stanbula gelen Liszt, dnemin mehur nota, mzik malzemesi ve piyano reticisi Alexandre Kommendigerin Nuru Ziya Sok. No: 19 Beyolu adresinde misafir edilmitir. Bu ev, 1960l yllarn sonundaki bir yangnda harap olmu, daha sonra tekrar restore edilmitir. Bugn evin giriinde bulunan bir plaket, Lisztin 1847de Abdlmecidin misafiri olarak binada oturduunu belirtmektedir. Franz Liszt, stanbulda eski raan Saraynda (eski ahap saray) padiah Abdlmecidin huzurunda, Ahmed Fethi Paann yalsnda ve bugnk Beyolu olan Perada Rus eliliinde ve dier eliliklerde zel ve halka ak konserler vermitir 9 . En iyi artlarda konserlerini gerekletirebilmesi iin nl piyano yapmcs Sebastien Erard, Paristen stanbula zel imal ettii bir piyano gndermitir. Konser ncesi Sultan Abdlmecidle Liszt grmler ve
8 9

R. A. Sevengil, Saray Tiyatrosu, Cilt: IV, Milli eitim Basmevi, stanbul, 1970, s. 24. A. Finkel, The Story of the Mocan Yali, Cornucopia, Say 3, 1993, (evrim ii) http://www.cornucopia.net/highlights3full.html

146

Abdlmecidin talyan operasn sevdiini renen Liszt, raan Sarayndaki konserinde talyan operalarndan derledii parafrazn almtr. 11 Temmuz 1847de Reveu et Gazete Musicale gazetesinde Abdlmecidin bu eserleri byk bir beeniyle dinlediinden bahsedilmektedir 10 . Verdii halk konseriyle ilgili olarak Saray muzkasndan emekli mzik retmeni Sabri Koraltuna ait konser program yledir: Franz Lizst Tarafndan Musiki Matinesi Konser tarihi: 18 Haziran 1847 Cuma Saat: 14.00 Fiyat: Yirmi Kuru Eserler: Lucia di Lammermoore Andante La Norma zerine Fantasie Chopinin Mazurkas Orman Kral - Schubertin melodisi Prutainesten bir tema zerine Hexameron Macar Melodisi (F. Liszt) Program Franszca baslmtr. Liszt ayn zamanda Donizettinin Mecidiye marna Byk Parafraz bestelemitir. 14 ve 15 Haziranda Bykderede yazd bu parafraz padiaha iletmesi iin Avusturya elisine vermi, o da Hariciye Nazr Ali Paaya iletmi, sonuta bu yapt Sadrazam Mustafa Reit Paa tarafndan sultana takdim edilmitir. Franz Lisztin bu jestini padiah ftihar nian ve 12.500 kuru deerinde zeri deerli talarla bezenmi bir kutu ile dllendirilmitir. Eserin ilk kayd 1986 ylnda Ergican Saydam tarafndan yaplan plak kayddr 11

10

E. Arac, Donizetti Paa: Osmanl Saraynn talyan Maestrosu, Yap Kredi Yaynclk, stanbul, 2006, s. 158. 11 A. Karlbel, Piyano iin bir Trk tarihi albm, Kalan mzik, stanbul, 2002, s. 24.

147

Foto. 4. Grand Paraphrase (Byk Parafraz) Kapa (stanbul niversitesi Nadir Eserler Ktphanesi) Liszt stanbulda be hafta kalm, ancak bu tarihten sonra da Osmanl ile ilikilerini srdrmtr. Hatta Lisztin Francesco Della Sudda Bey isimli bir Osmanl rencisi olmutur. 12 Birok kaynakta sz geen bir dier balants da Sultan Abdlazizin Lisztin damad Richard Wagnerin Bayreuthdaki tiyatrosunda yapt batr. Liszt bu ba Avrupa krallarna rnek gstererek vmtr 13 .
12

C. Lachmund, Living with Liszt: from the diary of Carl Lachmund: An American pupil of Liszt, 1995, s. 50.

148

1. 4. EUGENE LEON VVER (1821-Baz kaynaklar doum tarihini 1817 olarak veriyor1900) Berliozun arkadalk yapmaktan en ok holand ve akalar ve mimikleriyle nl Korsikal korno sanats Eugene Leon Vivier Pariste ve talyada eitim grm, III. Napolyonun favori sanats olarak sarayda grev yapmtr. Yine Pariste Chateau DEuda Louis Phillippe huzurunda konser vermi, Fransann en ok sayg duyulan korno sanats olmutur. Kornoda akor alma tekniiyle n yapmtr 14 . Osmanlya konser vermek iin 1852de gelmitir. Sarayda yalnzca konser vermi fakat padiaha bir eser ithaf etmemitir. Avrupa konser turunun dnnde 1855 gazetelerde stanbula tekrar gidecei ynnde haberler kmtr 15 . 1. 5. HENRI WIEUXTEMPS (18201881) Belikal keman sanats Henri Wieuxtemps, nce Almanya ve Viyanada n yapm sonrasnda da dier Avrupal sanatlar gibi konser turnelerine kmtr. lk turnesine 1837de Rusyadan balam, 1843 ve 1844te Amerika turneleri yapmtr. 1844de Viyana doumlu piyanist Josephine Ederle evlenmitir 16 . Osmanl sarayndaki bu kapsaml konserlerden 1848de sarayda konser veren Belikal kemanc Henri Wieuxtemps an kitabnda bahsetmektedir. Wieuxtemps ei Josephinele birlikte stanbula gelmi, Josephine Rifat Paann hareminde bir konsere katlrken, Wieuxtemps da Abdlmecidin istei zerine Muzka- Hmayn denetlemitir. Denetleme sonucu retmenleri yetersiz bulmu, rencilerin La Somnambuladan syledikleri kk blm hi beenmemi, ama Sultan Abdlmecid iin besteledii bir mar genlerin ilk bakta kusursuz almalar karsnda duyduu hayranl belirtmitir 17 Abdlmecid iin ayrca konser de veren Wieuxtemps, Sultann hayranln

13

14 15 16

17

E. Arac, Dolmabaheden Bayreutha uzanan yardm eli, Andante, Say 8, Aralk 2003, s. 2931. C. Forsyth, Orchestration, Read Books, 2008, s. 85. E. Arac, Donizetti Paa, 2006. M. Keylin, Henri Vieuxtemps Biography, 2009, (evrim ii) http://www.keylin.com/viuxtmps.htm A. Sevengil, Saray Tiyatrosu, stanbul, 1970, s. 17

149

kazanm, hatta kendisine Muzka- Hmaynn bana gemesi teklif edilmitir 18 . 1. 6. AUGUST DADELBURG (18301861) 1861de stanbula gelen keman virtz ve besteci D Adelburg Muzka- Hmayn tefti etmitir. Babasnn Avusturya Macaristan mparatorluu Bykeliliindeki grevi dolaysyla stanbul Perada domu, ocukluu da stanbulda gemitir. Dolaysyla kendisini stanbula kalben bal hissetmektedir. Verdii konserde ise dier davet edilen virtzler gibi padiaha Aux Bords du Bosphore (Boazii Kylarnda) isimli be blmden oluan byk orkestrasyonlu bir senfoni-fantezi sunmutur. Bu eser, blml Meditations et Reveries (Meditasyon ve Rya), mani eklindeki bir geleneksel ezginin ok seslendirilmi hali olan Chanson turque (Trk arks), Abdlmecidin tren mar grande Marche du Medjidie (Byk Mecidiye Mar) ve ayn Boazdan grnn anlatan Lever de la lune et Chant nocturne sur le Bosphore (Ayn douu ve Boazda gece arks) isimli lirik final blmlerinden oluur. Bu yaptla ilgili Gazimihal u yorumda bulunmutur 19 : Bu Macar artisti, doduu memleketin gzelliine kar besteledii sevgiyi canlandran bir de stanbulun Boaz sevahilinde nam ahengi evkengiz bestelemitir.

18 19

M. R. Gazimihal, Trkiye Avrupa Musiki Mnasebetleri, stanbul, 1939, s. 130. M. R. Gazimihal, Trkiye Avrupa Musiki Mnasebetleri, stanbul, 1939, s. 130.

150

Foto 5. Aux Bords du Bosphore (Boazii Kylarnda) Kapa (stanbul niversitesi Nadir Eserler Ktphanesi) Kapanda Sultan Abdlmecide ithaf edildii belirtilen bu byk orkestrasyonlu fantastik senfoni, daha nceki sayfalarda incelediimiz dier eserlerde olduu gibi Sultana, Sultann marna (Mecidiye), Boaza ya da stanbul manzarasna atfta bulunmaktadr. Anlalan konser vermeye gelen bu besteciler, bir eser ithaf ederken, onun melodik adan ya da anlamsal bir Osmanl kavram tamasna zen gstermilerdir. Bu yntem, tamamen 151

Osmanlnn kltrne yabanc olan bir mzie yaknlk oluturmak iin seilmi olmaldr. SONU VE NERLER 19. yzyl boyunca, birok yabanc mzisyen Osmanl Saraylarna konser vermek veya bat mzii gelimelerini denetlemek zere davet edilmiler, Avrupal nl mzisyenler konser turnelerinin bir dura olarak Osmanl Saraylarn semilerdir. Davet edilen bu Avrupal mzisyenlerin, dnemlerinin, dnyann dier lkelerinde de en nde gelen mzisyenlerinden olmalar, Osmanl Saraynn Avrupadaki bat mzii gelimelerini yakndan takip ettiini gstermektedir. Operada ise en byk gelimeler Abdlmecid devrinde yaanm Trk opera tarihini ekillendiren admlar atlmtr. Osmanlda bat mziini gelitirmek adna atlan balang adm saylabilecek bu konserler sayesinde Saray ve evresi bat mziini tanmaya, dinlemeye, hatta ithaf edilen eserlerin de katksyla renmeye balamlardr. Konsere her gelen Avrupal mzisyen ayn zamanda kompozitr olmadndan eser retmediyse de kompozitr de olan icraclarn birou yaratlarna padiahlara sunmulardr. thaf edilen eserler, saraya gelen Avrupal mzisyenlerce bestelenip, konserleri srasnda seslendirilip, sonrasnda notaya dklp saraya teslim edildiinden tantc ve retici olduklar kadar kalc izler de brakmlardr. Bata gelecein Trkiyesinde kurulacak olan Cumhurbakanl Senfoni Orkestrasnn temellerini atm olan Muzka- Hmayn bandosu olmak zere mzik eitiminin srdrld saray okullaryla Osmanl imparatorluu kendisine tamamen yabanc olan bir mzik kltrne kaplarn am ve bu kltrn kendi topraklarnda batl mzik adamlarnn nclnde geliimine n ayak olmutur. Bugnn Trkiyesindeki bat mzii kltrnn temelleri 19. yzyl Osmanlsnda atlm, Avrupal mzisyenler bu konuda rnek tekil etmilerdir. Bu mzisyenler kendi kltrlerinin mziini, icralar ve besteleriyle Osmanl topraklarna tadklarndan, bat mziinin benimsenmesinde byk rolleri olmutur. Dolaysyla, Osmanlda bat mzii konusunda atlan admlar ve yaplan almalar aratrmak, bat mziinin lkemizde hangi aamalardan geerek bugn bulunduu noktaya geldiini anlamamz asndan deerlidir. Avrupann kendi z mzii olan bat mziinin Osmanlda benimsenmesinin aamalarndan biri olan bu konserler, bizim o gnk koullar, Avrupadaki gelimelere gre konumumuzu ve atlan admlar tanmamz konusunda k tutmaktadr. Bat mziinin ciddi bir devlet politikas balamnda Trkiye tarihinde nasl ilerlediini anlamak iin bu konuda etkili

152

olmu batl mzisyenleri tanmak ve almalarn incelemek nemlidir. Bunun iin de, ilk admlarn atld 19. yzylda Osmanl imparatorluu topraklarnda Avrupal mzisyenlerin konumlarn incelemek gerekir. KAYNAKA Kitap ve Makaleler: Anonim, Journal de Constantinople, 14 ubat 1849 Arac, Emre, Donizetti Paa: Osmanl Saraynn talyan Maestrosu, Yap Kredi Yaynclk, stanbul, 2006. Arac, Emre, Dolmabaheden Bayreutha uzanan yardm eli, Andante, Say 8, Aralk 2003. And, Metin, Saray Tiyatrolar, Sky life, stanbul, Ekim 2004. Bozda, smet, Sultan Abdlmecidin Hatra Defteri, Pnar yaynlar, stanbul, 1996. Ergin, Nihat, Yldz Saraynda Mzik: Abdlhamid II Dnemi, Feryal Matbaaclk, Ankara, 1999. Gazimihal, Mahmut Ragp, Trk Askeri Muzkalar Tarihi, maarif Basmevi, stanbul, 1955. Gazimihal, Mahmut Ragp, Trkiye Avrupa Musiki Mnasebetleri, stanbul, 1939. Forsyth, Cecile, Orchestration, Read Books, 2008. Kahramankaptan efik, smet nn ve Harika ocuklar, mit Yaynclk, Ankara, 1998. Karlbel, Aydn, Piyano iin bir Trk tarihi albm, Kalan mzik, stanbul, 2002. Sacchi, Floraleda, Elias Parish Alvars, Life, Music, Documents: annotated catalogue of his works for harp, piano, orchestra and voice, Odilia Publishing, 1999. Sacchi, Floraleda, The Compositions of Parish Alvars from 18341849, American Harp Journal, Winter 2008. Sevengil, Refik Ahmet, Saray Tiyatrosu, Cilt: IV, Milli Eitim Basmevi, stanbul, 1970. akir, Ziya, Yldz Tiyatrosu, Resimli Tarih Mecmuas, Cilt 5, Say: 51, stanbul, 1954 nl, Cemal, Osmanl Marlar, Kalan Mzik, stanbul, 1999.

153

Elektronik kitap ve makaleler: Finkel, Andrew, The Story of the Mocan Yali, Cornucopia, Say 3, 1993, http://www.cornucopia.net/highlights3full.html Keylin, Mischa, Henri Vieuxtemps Biography, 2009, http://www.keylin.com/viuxtmps.htm Lott, R. Allen, From Paris to Peoria, Oxford, 2003, http://www.rallenlott.info Serna, Pierre-Rene, The Hector Berlioz Website, (evrimii) http://www.hberlioz.com/Scores/nbesupp.htm#marche

154