Jaargang 12 I september 2010

I nummer 9

Voeding
Onafhankelijk vaktijdschrift over voedsel, voeding en gezondheid

Voedingscentrum focust op allochtonen Community-aanpak voor gezonder leven Weight Watchers ook effect buiten westen

KORT NIEUWS

Deel hartpatinten gebaat bij omega-3-vetzuren

naar de effecten vetzuren Omega De resultaten op het congres

van omega-y-

nissen diabetes.

bij de hartpatinten

met

Zo zullen we nagaan verband vetzuren uitgang relaties is tussen en cognitieve

of er een achterwe de met het in

op hart- en vaatziekten. van de Alpha Trial zijn eind augustus van de European in Stockdoor de van die het

ornega-j-

SCHAT AAN DATA Deelnemers vetzuren aan het onderzoek 40 mg van de

2

en onderzoeken van dit vetzuur van depressie.'

Society of Cardiology holm gepresenteerd hoogleraar Wageningen onderzoek

kregen dagelijks ALA binnen in margarine. vetzuren

voorkomen samenwerking

EPA en DHA en die verwerkt Volgens

gram

Het onderzoek logieafdelingen landse gefinancierd

is uitgevoerd met de cardiovan 32 Nederen werd

Daan Kromhout Universiteit, leidde.

waren doses bij zoals in

Kromhout

was het niet nodig hogere blijkt dat in geen aan de onderzoeksgroep te geven, aangezien lagere hoeveelheden zijn de Zutphen-studie. gehoopt Kromhout hartziekten de adequate hartpatinten voorbeeld op grotere de patintengroep', ten zijn in cohortstudies,

ziekenhuizen

Uit het onderzoek gunstige staande Een voedingspatroon omega-g-vetzuren van ernstige en vaatziekten
6

door de Nederlandde Amerikaanse of Health R&D, Vlaar-

de totale onderzoeksgroep gezondheidseffecten te boek omega-g-vetzuren van de als 'gezond' => z

o z o ui o >

se Hartstichting, Nationallnstitutes (N IH) en Unilever dingen. zoekers

effect geme'We hadden effecten licht Daan

In totaal koste de studie benadrukken dat de geven om zoals de te wijzigen.

verrijkt met kan herhaling

geconstateerd. met diabetes op dodelijke

Bij hartpatinten bleek de extra inhet risico wel ook hartrithartinfarcten hadden

zo'n 7 miljoen euro. De onderuitkomsten van de Alpha Omega

gevallen van hartbij hartpatinten Vrouwelijke en hartpatinten hebben wel baat Deze bevinTrial

name van visvetzuren met 50 procent Deze patinten minder mestoornissen. hartpatinten plantaardige leenzuur op ernstige linoleenzuur

toe. 'Maar de sterfte was laag. Dit is voor door behandeling van de in Nederland, bijdoor medicatie tegen

in de totale groep door coronaire een groot deel te verklaren

Trial geen aanleiding voedingsadviezen, Richtlijnen de Gezondheidsraad,

niet voorkomen. hartpatinten met diabetes dingen

te verminderen.

Goede Voeding van

last van ernstige

bij deze vetzuren. zogeheten

o o
N

Bij vrouwelijke die extra van het vetzuur alfa-lino-

komen naar voren uit de Alpha Omega Universiteit. dubbelblind onder bijna in is

van Wageningen voedingsonderzoek vijfduizend Nederland,

kregen, was de kans hart- en vaatziekten Alfaook het reduceerde

trombose, een te hoge bloeddruk of cholesterol. Dit neemt niet weg dat we nu een schat aan medische data van de deelnemende hebben waarmee nog te maken zijn. patinten

cr
W

Het is een tienjarig

CD
W f0..

met een kwart verlaagd. risico op ernstige

Publicatie: De online publicatie: D. Kromhout, E.). Giltay and ).M. Geleijnse, n-3 Fatty Acids and Cardiovascular Events after Myocardial Infarction. The New England )ournal of Medicine online edition. http://www. nej m .org/do: /fu II/10.1056/ NE)Moalo03603

hartpatinten waarin gekeken

W <Jl

hartritmestoor-

tal van analyses

[Recensie]

Groeien als kool, Gezonde voeding voor kinderen

Wie in de kinderopvang werkt, beleeft dagelijks ten met kinderen. dat pedagogisch gezonde voeding of het onderwijs meerdere eetmomenweten wat is en hoe Het is het belangrijk kinderen. Het is gericht op professionals en het onderwijs, geschreven op algemeen voor ouders. boek wordt als gezonde voein en bijzonderheden, diarree, gegeven overgeven, worden Vervolgens zoals darmkrampjes, overgewicht informatie spelletjes en diabetes. en ideen met eten de kinderopvang In dit begrijpelijk eerste ingegaan maar het

Daarom

bevat ook goede informatie

medewerkers voor kinderen

over traktaties, tussen informatie

en moestuinen. scheid gemaakt tie, praktische kinderen

Er wordt een duidelijk onderachtergrondinforma en tips. Dit boek eten voor

dit in de praktijk toegepast

kan worden.

boek Groeien als kool, Gezonde voeding voor

ding voor kinderen. Wat hebben ze op welke leeftijd nodig en waar kan beter nog een paar maanden aandacht mee gewacht geschonken worden? Ook wordt aan voedselallergien

kinderen geeft goede, volledige informatie

over gezonde voeding voor vooral kleine

heeft op elke vraag over gezond een antwoord.

KORT NIEUWS

Minder verzadigd vet in Mars

Snoepproducent Mars produceert vanaf deze 17 procent wordt maand repen waarin gemiddeld minder verzadigd veroorzaakt bloemolie

LESA Ondervoeding afgerond: ditist moet het voortouw nemen

vet zit. De reductie

door het gebruik

van zonnepalmvet.

Verschillende kunnen

disciplines

in de eerstelijnszorg

in plaats van (verzadigd)

nu gebruik

maken van de Landelijke Afspraak (LESA) door een

Het gaat om de merken

Mars, Snickers en het wat wil

Eerstelijns

Samenwerking

Milkyway. Volgens het bedrijf dreigde merk een icoon te worden

Ondervoeding. werkgroep

Deze is opgesteld

voor obesitas, Daarnaast

van het Nederlands

Huisartsen en

niet goed is voor het imago.

Genootschap Verzorgende derlandse

(N HG), Verpleegkundigen Nederland (V&VN)

Mars voor 2020 zijn hele productie zaam maken. In de komende

duur-

en de Ne(NVD). voor

jaren wil het

Vereniging

van Ditisten

bedrijf zich gaan richten op het terugdringen van de energiewaarde van zijn producten.

De LESA Ondervoeding samenwerking tussen

bevat richtlijnen huisartsen,

ditisten

Vanaf deze maand krijgen de repen Mars in de winkel het nieuwe logo lOO% Feel Good dat aansluit onderneemt bij activiteiten die het bedrijf productie

en (wijk)verpleegkundigen signaleren, diagnosticeren

bij het vroegtijdig en verlenen van

zorg aan patinten voeding

met (een risico op) ondervan niveau de verpleegkundige voeding advies over gezonde voeding. < o m o
Z
G)

voor een duurzame

in de eerste lijn. De richtlijnen om op regionaal

van chocoladeproducten een gezonde leefstijl.

die beter passen in

de LESA zijn bedoeld te overleggen

hoe de richtlijnen

met elkaar De ditist

Mars is al meer dan 10 jaar bezig met het verbeteren van hun assortiment op voedingsportie-

gemplementeerd moet hierbij

kunnen worden.

en eiwit- en energieverrijkte

de regie op zich nemen. dat de ditist de

Ook kan hij of zij doorverwijzen huisarts

naar de

kundig gebied. Er zijn verschillende groottes gentroduceerd

In de LESA is vastgesteld diagnose ondervoeding

enjof ditist.

De rol van de huisarts en het ge-

Z
C

en de bestaande Sinds 2008 geur- en smaakgebruikt. nog wel

stelt en een indiviBij stagnerend

is het signaleren

van ondervoeding

portiegroottes

zijn verkleind.

dueel behandel plan maakt. herstel of bijkomende verwijst

ven van uitleg over eiwit- en energieverrijkte voeding. Hierbij wordt gebruikgemaakt van

7
IJl "U .....

worden er geen kunstmatige

ziekteverschijnselen Omdat ditisten is voor

stoffen en conserveringsmiddelen Kunstmatige gebruikt kleurstoffen worden

zij naar de huisarts. deskundigheid

de N HG-Patintenbrief. is het belangrijk

Voor de huisartsen Maar en bij

m
m

een specifieke de ditetiek

hebben,

dat ze 'eraan denken'. te weten wanneer houden

omdat

het aanbod van natuurlijke

gekozen

als centrale

discipline. om

ook is het belangrijk wie ze rekening

3::
N

CD m

kleurstoffen

niet groot genoeg is voor de van Mars.

Het is dan ook de taak van de ditist het initiatief te nemen en contact

moeten

met moge-

;u o
o

massale productie

te zoeken De

lijke ondervoeding. waarbij ondervoeding

Alle NHG-standaarden een risico is, krijgen erop attent in het

met huisartsen

en verpleegkundigen.

rol van de verpleegkundige informatie daarvan. over ondervoeding Bij dreigende

is het geven van en de gevolgen geeft

een passage waarin de huisarts wordt gemaakt

dat er ondervoeding

z c 3:: 3::
m -c

;u

ondervoeding

spel kan zijn.

Adviesraad Voeding Nu zoekt 2 ditisten

Voor de Redactieadviesraad een zelfstandige praktijk van

Voeding Nu
van

zijn we op zoek naar een ditist(e) praktijk.

uit

en een ditist(e)

uit de klinische

Lijkt het u leuk uw expertise uw van

om mee te denken mening geven over

over de redactie

Voeding Nu?

Wilt u vanuit

Voeding Nu?
bijwonen?

En kunt u een paar keer per jaar de vergadering Dan bent u de ditist(e) die wij zoeken. met

de Redactieadviesraad Als u genteresseerd

C. Vondermans. Groeien als kool, Gezonde voeding voor kinderen. Elsevier gezondheidszorg, Amsterdam, 2010. "3 pagina's. Prijs 19,95 ISBN: 978 90 352 3197 9

bent of meer informatie

wilt, kunt u bellen of mailen

010-2894035.

hoofdredacteur thiemegroep.nl

Hans Kraak. Telefoonnummer:

Email: hans.kraak@

DE PASSIE VAN ...

FUNCTIE:

UNIVERSITAIR EN

DOCENT, EPIDEMIOLOOG VOEDINGSKUNDIGE MAASTRICHT LID NAV

UNIVERSITEIT

Ilja Arts 'Ik wil het lab en de epidemiologie

combineren'
HOE KWAM JE IN DE VOEDINGSSECTOR TERECHT?
'Ik begon aan een studie levensmiddelentechnologie in Wageningen, maar na het eerste
300 eerstejaars 1 student

o
m

< SJ
G)

Z Z
C

17

Ul

m -u
-;

studenten

als om samen met te werken, het is

bioactieve

stof, we zien hoeveel mensen er maar weten eigenlijk Met moleculaire niet wat er epidemi-

:;::
CD ::0
N

m o o

aan een onderzoek aanvulling.'

ziek worden, tussenin

een verfrissende

gebeurt.

ologie wordt

het mogelijk

deze pathways in

jaar vond ik dat het accent te veel op producten lag, dat interesseerde me eigenlijk niet zo.

WAT HOUDT JE WERK PRECIES IN?

'Momenteel zet ik een nieuwe onderzoekslijn epidemiologie. Ik combineer op in moleculaire

kaart te brengen. Natuurlijk blijven ook interventiestudies van

z c :;:: :;::
m ::0
-0

Ik was vooral ook benieuwd van stoffen in die producten ben toen overgestapt

naar de effecten op de mens en Voeding.

belang, die bijvoorbeeld chanistische stoffen,

gericht zijn op de me-

hierbij het laboratorium

met de epidemiologie.

effecten van bepaalde bioactieve

naar Humane

In feite ga ik daarmee terug naar de basis. Ooit is de epidemiologie Later is epidemiologie tie geworden, uit het lab ontstaan. een aparte specialisa-

maar deze studies zijn meestal kort

Ik ben altijd wel in technologie

genteres-

van opzet en testen vaak hoge doseringen. Met de moleculaire onderzoeken aan stoffen epidemiologie kunnen we

seerd gebleven, maar dan om de werking van bioactieve stoffen in de mens te kunnen bepalen. Mijn promotie flavonoden ging dan ook over

met mensen die voornamelijk zaten; met de moleculaire weer

welke effecten de blootstelling uit de voeding op langere termijn

achter de computer epidemiologie een combinatie Door moderne

uit de voeding en het risico op en kanker. Daarnaast gedaan. heb

wordt het noodzakelijk te maken. labtechnieken

heeft in bepaalde groepen.'

hart- en vaatziekten

ik een master epidemiologie Tijdens mijn opleiding

(omicstechniekunnen we van biomarkers

WAT WIL JE NOG ONDERZOCHT ZIEN?

'Ik ben nog steeds genteresseerd stoffen in de voeding in bioactieve effecten en de mogelijke

en als aio ben ik een geweest via verIk vond het

ken, high throughput-techniek) gebruikmaken van profielen

paar jaar in het buitenland

schillende onderzoeksprojecten. interessant

binnen observationele studies. Hierdoor

epidemiologische

daarvan op de gezondheid

van de mens; welke van Het on-

om nieuwe dingen in een andere

kunnen we een beter beeld die een rol of effecten in be-

stoffen spelen een rol bij de ontwikkeling COPD, diabetes of hart- en vaatziekten? bewijs en de kracht van epidemiologisch derzoek wordt de komende de toepassing

omgeving te leren. Na mijn studie heb ik negen jaar lang gewerkt bij RI KI LT (I nstituut voor Voedselveiligheid in Wageningen). Inmid-

krijgen van de mechanismen

spelen bij bepaalde aandoeningen van bijvoorbeeld volkingsgroepen. voedingsgewoonten

jaren sterker door technieken. We

dels werk ik als onderzoeker Universiteit Maastricht.

en docent aan de

De klassieke epidemiologie

van moleculaire

Ik vind het onderwijs te geven aan

is voor een deel een blackbox. We bepalen de blootstelling van een groep mensen aan een

staan aan de wieg van nieuwe ontwikkelingen. Daar wil ik graag bij zijn!'

leuk, zowel om een hoorcollege

PRODUCTEN ONDER DE LOEP

Lassie Toverrijst Extra 'De smaak van witte rijst met het goede var

Carola Schouten

experimenten

met een coating gaven niet

~G? <::l

het gewenste resultaat tijdens het produc-

;;

Veel Nederlandse

consumenten

vinden

tieproces

en aan tafel. Consumenten

vinden be-

'l'IlolrboL
"Ij"'"-l

"'"-\Or

:::>

witte rijst lekkerder dan het gezondere zilvervliesrijst. Lassie heeft daarom een nieuwe variant rijst op de markt gebracht die zowel lekker als gezond is. Toverrijst Extra is een mix van witte rijst met rijstkorrels die erwtextracten bevatten. Deze korrels zorgen voor een hoger vezelgehalte. Het nieuwe product moet ervoor zorgen dat meer Nederlandse gezinnen vaker voor een rijstmaaltijd kiezen.

de smaak en het uiterlijk langrijk. Zilvervliesrijst consumenten

van rijstkorrels

z t!) z
o LJ.J o
>

wordt door sommige als wat stugger en

gekenmerkt

en droger dan witte rijst. Het innovatiemarketingteam heeft intensief

samengewerkt

...... ... -~ .....

'i ~ Ilo 0.

--

aan een concept dat aan de wensen van onze doelgroep voldoet, maar ook productietechis.'

..... 0.,...
Eo!kfI''

20

nisch uitvoerbaar 'Toverrijst

Extra bestaat uit een mix van witte korrels. Deze rijstkorrels en rijst-

korrels en vezelrijke worden gevormd

~-1 ....

........ .,;..-'

door erwtextract

o o
N

meel. Dat zorgt voor een hoger vezelgehalte

a::
LJ.J

JURJEN SCHRAM, HOOFD KAM & TECHNOLOGIE LASSIE

'Wij hebben veel onderzoek wij Lassie Toverrijst gedaan voordat Extra introduceerden.

per 100 gram met behoud van de smaak en textuur van witte rijst. De consument proeft

CD
f-

::;: LJ.J
o,
LJ.J U1

en ziet geen verschil tussen tussen Toverrijst Extra en witte rijst. Maar het vezelgehalte zelfs iets hoger dan dat van zilvervliesrijst. Wij hebben ter voorbereiding de voedingswaarden op de lancering laten is

De vraag was: "Hoe krijgen we een hoger vezelgehalte en hoe behouden we dat tijdens het stomen en koken van de rijst?" Eerdere

van het product

meten door een onafhankelijk

bureau dat

de scores heeft getoetst aan verschillende warenwettelijke deelname normen en aan de eisen voor Eind 2009 hebben we het product Toverrijst Extra thuis laten testen door honderd gezinnen. Het product is zeer goed gevalueerd aan het

aan het Ik Kies Bewust-programvan het

ma. Na een zeer positieve ontvangst product verkoop.'

bij retailers heeft ons management gegeven voor productie en

het startsein

en voldeed volgens de doelgroep concept goede van zilvervliesrijst'.

'de smaak van witte rijst met het Dankzij Toverrijst nog gemakkelij

DINESH SONAK, MARKETING LASSIE

'Het idee om een vezelrijkere

MANAGER
witte rijst te

Extra wordt een rijstmaaltijd

ker lekkerder en gezonder voor families met kinderen. Een avondmaaltijd moet namelijk

maken bestond al langer bij Lassie. Dat komt voort uit de wens om te innoveren basisrijstsegmenten in de grote

aan deze voorwaarden worden opgenomen

voldoen om vaker te in de selectie gerech-

wit en bruin. In oe afgewokrijst

ten die wekelijks terug op tafel komen. Om Nederland gek op rijst te maken gaat Lassie manieren laten zien dat ook

lopen jaren hebben wij bijvoorbeeld

JURJEN SCHRAM

en magnetronrijst

op de markt gebracht.

op verschillende

PRODUCTEN ONDER DE LOEP

~ilvervliesrijst'

rijstgerechten avondmaaltijd.

geschikt zijn als dagelijkse Iedereen kan wel een AGV-tje

of pastaatje maken, maar een rijstmaaltijd vinden veel consumenten onze campagnes moeilijker. Met laten we

'Het is een mooie ontwikkeling om gewone rijstkorrels te mengen met korrels van rijstmeel

met extra ingredinten'

< o m o z o
Z
C

op TV en internet

zien dat rijst makkelijk

is en voor elke dag. verpakkingen en met die aanwezig ontbreken zijn in zilvervliesrijst, maar
VOEDINGSWAARDE ENERGIE PER 100 GRAM 1370 KJ 338 KCAL

Op onze nieuwe, vrolijke website inspireren lekkere en gezonde nu duidelijker

wij de consument rijstrecepten.

Wij geven

aan wat de voedingswaarden en recepten zijn. Deze

in witte rijst. Allebei de producten van rijstkorrels van rijstmeel. van Bij

21

van onze producten transparantie

zijn gemaakt

is voor het succes van Tover-

Lassie is er gekozen voor het verhogen het vezel gehalte kleur. met het behoud

V>

EIWITTEN KOOLHYDRATEN SUIKER

7,5

GRAM

rijst Extra zeer belangrijk.

m lJ
-<

van de witte

73,1 GRAM 0.0 0,0 GRAM GRAM GRAM GRAM

m ClJ m
N

JAN WILLEM VAN DER KAMP, VEZELDESKUNDIGEICC

'Het is een mooie ontwikkeling rijstkorrels te mengen om gewone met korrels van rijstDSM en Bhler ontwikkeld de

Qua voedingswaarde

zet ik Toverrijst

Extra

;u
o o

VETTEN VERZADIGDE VETTEN

boven witte rijst vanwege gehalte,

het hogere vezelVolkoren en

VEZELS NATRIUM

0,0 7,7

maar onder zilvervliesrijst. zoals volkorenbrood bevatten

graanproducten ook zilvervliesrijst

meel met extra ingredinten.

naast vezels ook stoffen zoals De

0,04 GRAM

hebben op deze basis NutriRice

een hele reeks andere gezonde mineralen, positieve producten vitamines

voor de Chinese markt. Daar bevatten toegevoegde korrels vitamines

en anti-oxidanten.

en mineralen

gezondheidseffecten worden

van volkoren-

door zowel vezels als door bepaald, zeker bij rijst

de bio-actieve met zijn relatief Onlangs

stoffen

lage vezelgehalte. van de Harvard het

bleek uit onderzoek

School of Public Health dat zilvervliesrijst risico op diabetes zoekers noemen type-2 verkleint.

De onder-

hier het belang van vezels stoffen. De toegevoeggezuiverd

en andere bio-actieve de erwtenvezels moeten zullen

behoorlijk

zijn om de groene kleur te verwijdeenigszins vergelijken met en

ren. Je kunt het product met Blue Band brood.

Een wit product

meer vezels dan het niet verrijkte dat is mooi meegenomen.'

product

JAN WILLEM VAN DER KAMP