Mamy nadziej, e przybliajc Wam problematyk misji przyczynimy si do oywienia ducha misyjnego, abymy wszyscy, wspierajc dzieo misyjne

naszymi modlitwami i ofiarami, stali si prawdziwymi wiadkami mioci. W naszych Wiadomociach znajdziemy midzy innymi: Wywiad z Ksidzem Stanisawem Wnukiem i Ksidzem Jzefem Klatk, dugoletnimi misjonarzami na Madagaskarze. Nasi misjonarze na Czerwonej Wyspie bd obchodzi w tym roku 40-lecie pracy misyjnej. Chcielibymy w tym roku, dzielc z nimi rado uczestniczenia w ewangelizacji Malgaszw, wesprze w sposb szczeglny szeciu misjonarzy, ktrzy kontynuuj z zapaem dzieo misyjne. List z Chin (jaka szkoda, e nie moemy publikowa wszystkiego co pragnlibymy na temat pracy misyjnej w tym kraju). List Ksidza Wodzimierza Maoty z Papui Nowej Gwinei, ktry z prawdziwym entuzjazmem modego misjonarza stara si przywrci do ycia rozleg parafi pozbawion kapana przez 20 lat. Wiadomoci z dziaalnoci K Misyjnych, ktre zechciay podzieli si z nami swoj dziaalnoci. Bardzo pragniemy, aby takie wiadomoci mogy ukazywa si w kadym numerze naszych Wiadomoci. Dlatego zachcamy wszystkich opiekunw i animatorw K Misyjnych do dzielenia si z innymi na amach naszego pisma swoim dowiadczeniem i osigniciami we wsppracy misyjnej. W imieniu naszych misjonarzy oraz sekretariatu misyjnego pragn serdecznie podzikowa wszystkim za modlitwy ofiarowane w intencji naszych misjonarzy i tych, wrd ktrych peni misyjn posug, jak rwnie za ofiary materialne przesane przez porednictwo sekretariatu czy zoone bezporednio misjonarzom podczas ich pobytu w Ojczynie. Dzikuj serdecznie Ofiarodawcom indywidualnym, Koom Misyjnym oraz Proboszczom Parafii, ktrzy zorganizowali w swoich Parafiach niedziele misyjne z udziaem naszych misjonarzy.
Ks. Stanisaw Deszcz CM Dyrektor Sekretariatu Misyjnego

MISJA MALGASKA
W 2009 roku gocilimy w Polsce ksiy Stanisawa Wnuka i Jzefa Klatk misjonarzy na Madagaskarze. Ks. Stanisaw wyjecha na Madagskar w 1972 roku, a ks. Jzef w 1975 roku. Nale do pierwszych i najduej pracujcych polskich misjonarzy na Czerwonej Wyspie. Kleryk Jacek Midlar przeprowadzi z nimi wywiad, ktry przyblia nam prac misjonarzy, ycie Malgaszy oraz rozwj Kocioa i Zgromadzenia Ksiy Misjonarzy na Madagaskarze. Kl. Jacek Midlar Mino prawie 40 lat od kiedy Ksia wyjechali na Madagaskar. Jak Ksia wspominaj pierwsze kroki stawiane na Czerwonej Wyspie? Ks. Stanisaw Wnuk Pierwsze kroki na misjach byy dla nas dosy cikie, dlatego e w momencie przyjazdu nie znalimy ani kultury ani sytuacji, w jakiej znajduje si ludno Madagaskaru. Wiele zawdziczamy miejscowemu biskupowi, ktry opierajc si na swoim dowiadczeniu, przedstawi nam najistotniejsze kwestie kierowania ogromn parafi malgask. To by etap pocztkowy, ktry cakiem inaczej wyglda w porwnaniu z posug obecn. Liczba kaplic, parafii, a przede wszystkim chrzecijan bya bardzo maa. Nasza misja bya typow misj ad gentes, dlatego zaczynalimy nasz dziaalno od budowania fundamentw, co nie byo prostym zadaniem. JM W latach 70. Madagaskar by niepodlegym pastwem zaledwie od 10 lat. Jaki by stosunek wczesnych wadz i ludnoci do dziaalnoci Kocioa katolickiego, a przede wszystkim europejskich misjonarzy? Ks. Jzef Klatka Gdy na Madagaskar przyjecha ks. Stanisaw mia miejsce przewrt, w czasie ktrego zosta zabity wczesny prezydent i zacz panowa Didier Ratsiraka. Kiedy ja przyleciaem na Mada2

gaskar, po licznych trudnociach z uzyskaniem paszportu, poczuem si pierwszy raz czowiekiem wolnym. Na Madagaskarze, w przeciwiestwie do Polski Ludowej, panowaa wolno sowa, mona byo mwi wszystko na temat prezydenta i sposobu sprawowania wadzy, natomiast w Polsce za wypowiedziane przeze mnie nieprzyjazne komunistom sowa, byem wzywany od razu na komend. Zdecydowanie wyjazd na misje by dla mnie pod tym wzgldem wyzwoleniem. SW Malgasze w adnym wypadku nie bali si, ani nie odczuwali niechci przed europejskimi misjonarzami. Naley rozrni kolonizatorw od misjonarzy. Podejcie do europejskich przedstawicieli Kocioa byo bardzo pozytywne. JM Na Madagaskar wyjechaa spora grupa misjonarzy. Wielu z nich wycofao si z pracy misyjnej. Co byo powodem? SW W diecezji Fort Dauphin coraz wiksza liczba miejscowych ksiy obejmowaa prowadzone przez nas placwki, co zmuszao nas do sukcesywnego usuwania si z tych terenw. Po drugie, wielu misjonarzy wyjechao ze wzgldw zdrowotnych. JK Niektrzy misjonarze byli zszokowani zachowaniem nowych ksiy malgaskich, ktrzy otwarcie dawali nam do zrozumienia, ebymy wyjechali. Paru z nas z tego powodu opucio misj, natomiast my zostalimy, poniewa przekonano nas, e jeszcze dugo bdziemy potrzebni. JM Do charyzmatu Ksiy Misjonarzy naley rwnie formacja kleru na wszystkich jej etapach. Jak wygldaa formacja w seminarium 40 lat temu, a jak wyglda teraz? I z jakich rodowisk wywodz si modzi kandydaci do kapastwa? SW 40 lat temu w diecezji Fort Dauphin znajdowao si mae seminarium zaoone przez hiszpaskich ksiy. Obecnie ks. Benolo, jeden z pierwszych seminarzystw, jest naszym Wizytatorem. Pniej zostao ono przeniesione do Farafangany, gdzie dyrektorem by ks. Hubert. Dua grupa kandydatw wywodzia si z buszu, byli oni przysyani do seminarium pod protekcj proboszcza. Wysze seminarium znajdowao si w Ambatoluka w Annarynie. Obecnie Zgromadzenie Ksiy Misjonarzy i ksia diecezjalni prowadz osobne seminaria. Mae seminarium mamy w Entonranculle, gdzie ksztacimy 60 chopcw. Seminarium Internum znajduje si w domu prowincjalnym Sainte Louise de Marillac. Liczba powoa jest zadowalajca. W tym roku Semina3

rium Internum zakoczyo 12 seminarzystw. S oni nastpnie kierowani do Wyszego Seminarium Duchownego w Etranculle. Powoa na Madagaskarze jest obecnie wicej ni w polskiej prowincji. Pena formacja seminaryjna trwa okoo 9 lat. JM Jak wyglda obecny stan wyksztacenia kandydatw zgaszajcych si do seminarium? JK W parafii Manantenina jest obecnie 30 szk zorganizowanych w buszu, na miejscu mamy mae gimnazjum, a nastpnie wysyamy uczniw do Braci Serca Jezusowego, do 4-letniego liceum, aby zdali matur i uzyskali rednie wyksztacenie. Spord tych, ktrzy przeszli taki cykl nauki bdzie wywicony niebawem nasz wychowanek malgaski ks. Herman lazarysta. JM Madagaskar, jako pastwo znajdujce si w strefie klimatu zwrotnikowego, naraone jest na rozprzestrzenianie si licznych chorb, co moe prowadzi do rozwoju epidemii. Jak w tej kwestii dziaa malgaska suba zdrowia i jak z takim niebezpieczestwem radz sobie misjonarze? JK W przecigu swojego pobytu na Madagaskarze dowiadczyem w swoim rodowisku epidemii cholery, ktra zdecydowanie podwyszya wskanik umieralnoci. Dur brzuszny oraz malaria s chorobami bardzo czsto wystpujcymi, na ktre choruje niemal kady. SW Malaria zabiera mode osoby, a szczeglnie dzieci do 3 lat. Nawet doroli umieraj na t chorob, w przypadku nie zaywania zalecanych lekarstw antymalarycznych. JK Suba zdrowia stoi czasami na zerowym poziomie. Odlegoci pomidzy miejscami zamieszkania a przychodni nieraz oscyluj w granicach paruset kilometrw. Aktualnie w Niegowici organizujemy Parafiad, podczas ktrej bdziemy zbiera pienidze na odbudow szpitali, zakup potrzebnych lekarstw i podstawowej aparatury. W przecigu mojej pracy misyjnej na Madagaskarze udao si zorganizowa punkty wydawania lekarstw. SW My znajdujemy si w okrgu Mananteniny, gdzie suba zdrowia znajduje si na bardzo niskim poziomie. Niedawno wybudowano szpital, w ktrym albo brakuje lekarza, albo potrzebnych lekarstw. Natomiast w Ranamafanie jest dostateczna liczba szpitali, przy-

chodni i punktw wydawania lekw. Oglnie rzecz biorc, szpitali jest do duo, ale brakuje lekarzy i lekarstw, ktre s bardzo drogie. JM Przez wiele osb Madagaskar jest kojarzony z b. o. Janem Beyzymem ojcem trdowatych. Jak wyglda duszpasterstwo wrd ludzi dotknitych trdem? SW Na Wyspie prowadzone s dwa miasteczka dla trdowatych. Jedno znajduje si w Maranatan, tam gdzie pracowa b. o. Jan Beyzym, a drugie w Elenie, ktre prowadzone jest przez Zakon Ojcw Kamilianw. JK Powszechnie wiadomo, e ta choroba jest wyleczalna, jeeli wykryje si j w odpowiednim czasie i stosuje lekarstwa, o ktre nieraz jest bardzo trudno. Jeeli pojawiaj si ubytki na ciele, wtedy zazwyczaj konieczna jest amputacja. JM Mwi si, e w wikszoci krajw afrykaskich dua umieralno spowodowana jest godem. Jak ta sprawa ma si na Madagaskarze? JK Kiedy przychodzi okres suszy, wtedy gd rzeczywicie zaczyna doskwiera. W latach dziewidziesitych w Ombosai bardzo dua ilo osb umieraa z godu, poniewa prawie przez 3 lata nie pada deszcz. Wyniszczenia spowodowane atakami szaraczy i powodziami rwnie doprowadzaj do zwikszenia umieralnoci spowodowanej godem. Na szczcie dziki naszej interwencji organizacje midzynarodowe zajy si pomoc w tym wzgldzie. JM Wedug najnowszych danych statystycznych 25% ludnoci to zadeklarowani katolicy. Jak ta liczba zmieniaa si na przestrzeni lat pobytu Ksiy na misjach? SW Zaobserwowaem zdecydowany wzrost liczby chrzecijan. Natomiast frekwencja na poszczeglnych terenach jest bardzo rna. Niekiedy pobono jest bardzo dua, a niekiedy odsetek wyznawcw praktykujcych jest bardzo may. JK W kocioach mona dostrzec przewag dzieci i modziey. Coraz wicej dorosych ludzi decyduje si na maestwo, a nie da si ukry, e dzieci i modzie przycigaj swoich rodzicw do Kocioa. Na poudniu Wyspy, samych katolikw i protestantw jest okoo 13%, na Wyynie Malgaskiej ta liczba siga nieraz 50%.

JM Czy poligamia jest powszechna wrd plemion malgaskich? Czy jest du przeszkod do przyjcia Chrztu? JK Tam gdzie pracowaem, w terenie Tandui, jest duo wicej kobiet, anieli mczyzn. Maestwa s tam zawierane, eby mie dzieci. Kiedy kobieta nie moe rodzi, bd za mao potomstwa urodzia, wtedy mczyzna bierze sobie nastpn on. Tandui nie odrzucaj pierwszej ony, zachowuj j, a kolejna te rodzi dzieci; wszyscy mieszkaj w jednym domu i czuj si jak w rodzinie. Na terenach Tanuszi mczyzna star on odsya do rodzicw i tak postpuje z kolejnymi. Nieraz ponad 70-letni mczyzna bierze sobie 20-letni dziewczyn za on. SW Na szczcie takie sytuacje nie nale do najczstszych i gwnie wystpuj w plemieniu Tandui. Sytuacje, kiedy mczyzna posiada ju przynajmniej dwie ony s bardzo duymi przeszkodami uniemoliwiajcymi ycie sakramentalne, dla Malgaszw jest to nieraz niemoliwe do przezwycienia. JM Czy Madagaskar dotknity jest chorob AIDS? SW Porwnujc odsetek zachorowalnoci na AIDS na Madagaskarze z innymi krajami przodujcymi w tym niechlubnym rankingu, Czerwona Wyspa nie jest a tak bardzo dotknita t plag. Tak przynajmniej wynika z oficjalnych danych statystycznych. Te wyniki nas bardzo ciesz, mamy za co Panu Bogu dzikowa. JM Jan Pawe II w encyklice Redemptoris Missio napisa, e gwn motywacj wyjazdu na misje zagraniczne powinna by mio. Jak Ksia z tak duym dowiadczeniem odnios si do sw papiea? JK Kiedy bp Zevaco powiedzia mi: Kiedy czujesz, e nie kochasz tych ludzi to wyjedaj!. Kiedy czowiek zaczyna si zniechca do ludzi, kiedy jest u skraju cierpliwoci, to brakuje mu potrzebnej energii do pracy. Czujemy si im potrzebni, a oni oczekuj naszego powrotu, kiedy wyjedamy. Bez misjonarzy brakuje pracy, edukacji, opieki zdrowotnej i gosicieli Chrystusa. Nawzajem jestemy sobie potrzebni. SW Nie wyobraam sobie wyjazdu na misj bez mioci. Jest ona podstawowym motorem do ewangelizacji. Duszy pobyt na misjach pozbawiony mioci jest niemoliwy. ycie i przeywanie

z ludmi biedy, cierpienia i radoci w poczeniu z wiar w Chrystusa jest przepenione mioci do Boga i drugiego czowieka. JM Zrodzia si kiedy u Ksiy ch powrotu do Polski? JK Kiedy zapanowaa epidemia duru brzusznego, byem tak osabiony, e nie wiedziaem czy jeszcze jest sens, abym na misji pozosta. Obecnie jestem ju 3 miesice w Polsce i odczuwam wielk potrzeb powrotu na Madagaskar. Nie da si ukry, e zapucilimy tam korzenie, yjemy t kultur, tym rodowiskiem i panujc tam atmosfer, dlatego ciko wyjeda na duej. JM Warto wyjeda na misje? SW i JK Zdecydowanie TAK!

Ksia Jzef Klatka i Stanisaw Wnuk podczas pobytu w Krakowie w 2009 r.

Polski Koci w Chinach

Czekaem na t wypraw par lat, a wreszcie nadarzya si okazja. Wyjazd do Chin to niemae przeycie, zwaszcza, gdy celem wyprawy jest dotarcie do miejsc, w ktrych kiedy pracowali Misjonarze-Polacy. Artyku ten jest opisem tego, co zobaczyem i usyszaem (wierz, e tumaczenie z chiskiego byo wiarygodne, gdy wszystko, co mi opowiedziano czyo si w jedn logiczn i spjn cao). Po dotarciu do Chin wraz z moim lokalnym przewodnikiem czekalimy kilka dni na telefon, ktrym miano nas powiadomi jak i dokd mamy si uda. Zgodnie z tym planem kupilimy bilety i wsiedlimy do pocigu. Po paru godzinach jazdy dojechalimy na miejsce. Bya to maa miejscowo, wic wysiadajcych nie byo wielu. Na progu stacji kolejowej czekaa na nas parafianka. Podprowadzia nas pardziesit krokw poza plac dworcowy i dopiero tam podszed do nas kapan-Chiczyk, ktry zaprosi nas do siebie w odwiedziny. Natychmiast wsiedlimy do takswki i pojechalimy do ... szpitala, a waciwie na parking przy szpitalu, gdzie czeka na nas samochd, rozmiarami zbliony do Fiata 126p Malucha. Zorientowaem si, e jest to tylko punkt przerzutowy, gdzie towarem byem ja sam. Dopiero po wyjechaniu z miasta, ksidzgospodarz przedstawi nam naszego kierowc, wwczas okazao si, e by on take kapanem. Ksia, z ktrymi miaem si spotka w czasie mojej wizyty, nale do duchowiestwa Kocioa rzymskokatolickiego niezarejestrowanego przez rzd chiski, a potocznie nazywanego podziemnym (nielegalnym). Std tyle stara, abymy ani oni sami, ani ja, dugonosy obcokrajowiec nie przycigali zbytnio niczyjej uwagi. Mielimy przed sob jeszcze ponad godzin jazdy, w czasie ktrej dwaj kapani dyskutowali midzy sob, jak drog jecha, aby byo i szybko, i bezpiecznie.

Podczas jazdy ksidz-kierowca stale spoglda we wsteczne lusterka, a gdy co budzio w nim podejrzenie zwalnia, aby samochd jadcy za nami musia nas wyprzedzi. Wszystko przebiegao tak normalnie i spokojnie, e nawet pomylaem sobie, i wcale nie jest tak le jak o tym syszaem z opowiada innych goci obcokrajowcw, ktrzy odwiedzajc te same strony musieli kry gow za siedzeniem samochodu albo przykrywa si kocem. Jak gdyby w odpowiedzi na moje refleksje ksia opowiedzieli mi histori, ktra niedawno im si przydarzya. Pewien kapan-go, ktry tak jak ja przyby z krtk wizyt, by ledzony poczwszy od dworca kolejowego, a do mieszkania parafian, gdzie mia nocowa. Tylko dziki temu, i wieczorem ksia wyszli na posiek do restauracji udao im si unikn przykroci. Policjanci w cywilu, ktrzy zjawili si wieczorem w mieszkaniu, nie zastali ani jego, ani innych ksiy, a parafianie zdyli ich uprzedzi telefonicznie, aby nie wracali do domu. Ksidz-go pospiesznie opuci t miejscowo i zatrzyma si w hotelu. Nastpnego dnia jego rzeczy osobiste, ktre zostawi na kwaterze wysano mu do hotelu, w ktrym zamieszka. Ksiagospodarze doszli pniej do wniosku, e ich rozmowa telefoniczna z kapanem-gociem zostaa podsuchana, gdy policja wiedziaa, jakim pocigiem i o ktrej godzinie mia przyjecha. Mora tej historii by prosty: ostronoci nigdy za wiele! Przy tej okazji, nasz ksidzgospodarz zwrci nam uwag, abymy wyczyli telefony komrkowe, o ile takie posiadamy, bo policja moe sprawdzi pooenie swoich podopiecznych, ledzc sygna wysyany z telefonw. Kiedy zajechalimy na miejsce (nazw miejscowoci pomin) by ju wieczr, co bardzo nam odpowiadao, bo w ciemnoci i w wyludnionej po zmroku okolicy, moglimy czu si pewnie. Znajdowalimy si na maym osiedlu domkw jednorodzinnych, a budynek, w ktrym zatrzymalimy si na noc, nalea do jednej z zamoniejszych rodzin katolickich. Waciciel domu, ktry nas u siebie goci, by urzdnikiem pastwowym na szczeblu powiatowym. Tam te poznaem czekajcego na nas trzeciego kapana, ktry przyjecha na nasze spotkanie z bardzo daleka. Dom by nowy i nowoczesny, a take duy i przestronny, gdy jak si okazao rodzina gospodarzy bya znacznie liczniejsza ni zwykle si to w Chinach zdarza. Skadaa si z szeciu osb: Pan Bg pobogosawi rodzicw czterema crkami! Dwie crki, crki
9

druga i trzecia (mwic o potomstwie Chiczycy czsto posuguj si numerami) urodziy si jako bliniaczki, a najmodsza, crka czwarta, miaa by chopcem, bo w wypadkach, gdy nie ma mskiego potomka, urzdy skore s do wydania zgody na kolejne dziecko na chopca. W przypadku rodziny naszych gospodarzy z tym czwartym dzieckiem chyba musiao doj do kompromisu z wadzami, bo mimo wszystko za czwart crk rodzice musieli zapaci pastwu kar w wysokoci 8000 RMB (ok. 4000 z). Trzeba jednak zaznaczy, e takie przykady wielodzietnych rodzin wrd Chiczykw Han zdarzaj si tylko na wsi lub prowincji. Po kolacji do mieszkania przyszo jeszcze kilku innych parafian, a pokj gocinny na parterze w mgnieniu oka zamieni si w kaplic, w ktrej miaa by sprawowana Msza w. Na telewizorze postawiono bardzo duy obraz przedstawiajcy Niepokalane Serce Najwitszej Maryi Panny, przed telewizorem natomiast ustawiono wysoki st, ktry posuy jako otarz. Po zapaleniu ozdobnych wiateek na regale, na ktrym sta telewizor, cao prezentowaa si wspaniale zwaszcza, e podwietlone szklane pki ukazay jeszcze wicej witych obrazw Pana Jezusa oraz Papiea Benedykta XVI. Ksidz kierowca, ktry przywiz naczynia liturgiczne i przewodniczy Eucharystii tego wieczoru jak mi powiedzia odprawia Msze w. tylko i wycznie w domach parafian, gdy wikszo jego wsplnot parafialnych nie ma swoich kociow, a zaczt budow pierwszego z nich musiano przerwa z powodu braku funduszy. W czasie Mszy w. zauwayem, e kapani stoj wok stou-otarza twarz do regau, a plecami do zgromadzonych wiernych. Ja staraem si jako balansowa pomidzy jednymi i drugimi, stojc bokiem. Drugim szczegem, ktry przyku moj uwag, byy gbokie pokony, powiedziabym do ziemi, w czasie najwaniejszych momentw Liturgii Ofiary. Ukony wykonywane bardzo powoli i z namaszczeniem, rzeczywicie wyglday majestatycznie, ukazujc z jednej strony autentyczn pobono prostego ludu, a z drugiej strony, doskonale wyraajc to, co bym okreli chisk dusz (jeeli komu cokolwiek to mwi). W wiecie zachodnim ten rodzaj pokonw znikn z kociow i kaplic wraz z reform liturgiczn II Soboru Watykaskiego. Po Mszy w. czas upyn nam na rozmowie z rodzin gospodarzy oraz robieniu wsplnych zdj, po czym wszyscy si roze10

szli, wczajc cztery crki naszych dobrodziejw, zostawiajc duchownym cae pitro do swojej dyspozycji. Oto prawdziwa gocinno Chiczykw! Wieczorem tego dnia przeczytaem sobie do snu fragment z notatnika bp. Albina Maysiaka ze Zgromadzenia Ksiy Misjonarzy, z ktrego wielu kolegw klerykw, a pniej kapanw wyjechao przed II wojn wiatow na misje do Chin. Oto jak Ksidz Biskup wspomina tamte lata: W latach trzydziestych ubiegego stulecia polscy Ksia Misjonarze wysali do Chin ponad 34 kapanw. Kiedy francuscy misjonarze opucili w Chinach dwie placwki misyjne, mianowicie w Shunteh i Wen Chow, prefekt Kongregacji Rozkrzewiania Wiary, za wiedz Ojca witego Piusa XI, zasugerowa wizytatorowi, ks. Jzefowi Krysce, by wysa tam swoich kapanw. Ksidz wizytator, najwierniejszy syn Stolicy Apostolskiej, oczywicie uczyni temu yczeniu zado. Wyjedajcy na misje do Chin byli dla nas prawdziwymi bohaterami. Patrzylimy na nich z najwikszym szacunkiem i podziwem (...)

4 XI 1929 r. Pierwsza grupa misjonarzy, ktrzy wyjechali do Chin. Siedz od lewej: ks. Antoni Grski, ks. Ignacy Krauze, br. Stanisaw Fedzin; w II rzdzie: kl. Stanisaw Kotliski, kl. Franciszek Stawarski, kl. Wacaw Czapla

11

Praca w obu placwkach rozwijaa si coraz lepiej. Niestety, w kilka lat po II wojnie wiatowej (1949 r.) wadz w Chinach zdobyli komunici. (...) Opanowanie Chin przez komunistw odbywao si w krwawy sposb. Nasi ksia, jako Europejczycy i misjonarze, zostali aresztowani i skazani na mier. Jako szybko ta wiadomo dotara do Krakowa, do wizytatora ks. Jzefa Kryski. Porozumia si on z proboszczem obecnej bazyliki witego Krzya w Warszawie. Ten zna pani X, dobr katoliczk, ktra pracowaa w sekretariacie Bolesawa Bieruta. Komunici u nas na pocztku przyjmowali do mniej wanych prac nawet ludzi wierzcych, bo nie mieli jeszcze wszystkich pracownikw wychowanych w duchu socjalizmu. Pani X poprosia odpowiednich ludzi i nastpia interwencja z kancelarii Bieruta do ambasady chiskiej, by polscy misjonarze zostali uwolnieni. Ambasad chisk w Warszawie utworzono niewiele wczeniej i zapewne nie mieli jeszcze w niej duo pracy, wic natychmiast wykonane zostay telefony do Pekinu, by polscy misjonarze odzyskali wolno. Z Pekinu poszy rozkazy z kolei do tych miejscowoci, gdzie byli nasi ksia. Rozkaz ten dotar rwnie do miejscowoci, gdzie pracowa ks. Kazimierz Skowyra, krakowianin. (...) Podczas opisywanych wydarze miejscowi dziaacze komunistyczni zaplanowali dla niego okrutn mier. Ustawili poprzeczk, na ktrej mia zawisn misjonarz, a pod nim polana drewna, ktre naleao zapali, by wiszcy powyej mczy si zanim skona. Brakowao minuty czy dwch, by drewna zapalono. Ale wtem dojecha na koniu urzdnik z odpowiednim pismem, e misjonarz Skowyra ma by zwolniony. Inni nasi misjonarze te zostali uwolnieni. Jedni udali si do USA, inni do Brazylii, wreszcie inni do Polski, a wrd nich ks. Skowyra, ktry nam swoj histori opowiada. W tym miejscu koczy si cytat ze wspomnie bp. Maysiaka. Nastpny dzie rozpocz si Msz w., w ktrej znowu uczestniczya caa rodzina. Na moje pytanie czy si nie boj, e gone piewy w czasie Eucharystii przycign uwag ssiadw, ona gospodarza odpara, e to s swoi ludzie i nie ma obawy, aby komu co donieli. Cae przedpoudnie wypytywaem chiskich duchownych na tematy zwizane z ich yciem i posugiwaniem, i wwczas dowiedziaem si, e kapani Kocioa nieoficjalnego, jeeli chc kontynuowa prac duszpastersk legalnie musz zgosi si do
12

wadz, przej paromiesiczny kurs organizowany przez wydzia do spraw wyzna i w kocu ... najlepiej ... aby zapisali si do Stowarzyszenia Patriotycznego (organizacja zaoona przez wadze komunistyczne, ktra nigdy nie zostaa uznana przez Stolic Apostolsk). Pniej, jako wiadectwo ukoczenia kursu otrzymuj legitymacje kapaskie, a ich nazwiska zostaj wprowadzone na oficjaln list duchowiestwa Kocioa Katolickiego Chiskiej Republiki Ludowej. Od tego momentu nie mog czyni ju nic niewaciwego. Z drugiej jednak strony nie oznacza to, e musz wsppracowa z wadzami w sensie zdrady interesw Kocioa czy wbrew wasnemu sumieniu, chocia bardzo czsto jest to niezmiernie trudne do uniknicia. Spord tych, ktrzy przechodz (decyduj si na tak wspprac), ma liczb stanowi albo osoby naiwne, albo szukajce korzyci osobistych, pyncych z kroczenia rami w rami z ludmi wadzy i Partii. Ogromna bowiem wikszo duchowiestwa zgadzajcego si na rejestracj czyni to tylko ze wzgldu na dobro i przyszo Kocioa (o ile ich parafianie zgodz si taki wybr zaakceptowa). Zauwaono bowiem, i dziaanie w partyzantce nie jest w stanie zaspokoi potrzeb religijnych rozwijajcego si Kocioa, zwaszcza potrzeb duchowych modego pokolenia Chiczykw, jak rwnie prowadzenia dzie charytatywnych Kocioa czy dziaalnoci spoecznej i edukacyjnej. Aby unikn marginalizacji wiernych w spoeczestwie chiskim wielu gorliwych kapanw Kocioa podziemnego legalizuje swoj przynaleno do Kocioa oficjalnego na papierze, nie zmieniajc zupenie ani swych przekona, ani rodzaju pracy duszpasterskiej. Niemniej, nie powinnimy przypuszcza, e takie posunicie daje im cakowit wolno lub swobod dziaania. Co takiego, jak wolno religijna w znaczeniu w jakim to wyraenie funkcjonuje na Zachodzie, w Chinach po prostu nie istnieje. Owszem, Koci oficjalny nie jest przeladowany tak jak Koci podziemny, niemniej jest kontrolowany i ograniczany do stopnia jaki si wadzy lokalnej podoba. Okazuje si wic, e w praktyce wszystko zaley nie od polityki Rzdu Centralnego Chin, ale od tego, jaka osoba siedzi za biurkiem miejscowego urzdu do spraw wyzna. Tam, gdzie przedstawiciele wadzy s ludmi wiatymi, zatroskanymi o dobro swego spoeczestwa, tam dziaalno Kocioa jest doceniana, a na13

wet wspomagana przez jednostki wadzy miejscowej. Wielu jednak urzdnikw, ktrym powierzony jest nadzr nad wsplnotami religijnymi, wyznaje stary wzorzec postpowania, polegajcy na nieustannym szukaniu dziury w caym, aby swoimi osigniciami na polu zwalczania elementw antyrewolucyjnych udowodni swoim przeoonym jak bardzo ich dziaalno jest wana, czy wrcz niezbdna do utrzymania porzdku w pastwie. To wanie ci ludzie, klasa rednich urzdnikw, yjcych jak pasoyty na ciele Kocioa najbardziej obawiaj si zmian, jakie zapewne przyniosaby normalizacja stosunkw midzy Pekinem a Watykanem. Biorc to wszystko pod uwag, a wic rodzaj wykonywanej pracy duszpasterskiej oraz ksztat relacji z wadzami miejscowymi na danym obszarze, ksia albo wol na razie pozosta w ukryciu, albo decyduj si na ujawnienie i biern wspprac. W diecezjach, gdzie relacja z wadzami nie ukada si dobrze, ksia, ktrzy si nie rejestruj s naraeni na przeladowanie; w kadej chwili mog zosta zapani i aresztowani. Kara za nielegaln dziaalno religijn bywaa i bywa rna. Powiedziano mi, e s miejsca, gdzie po zapaniu kapana Kocioa podziemnego nakaniany jest on do podpisania deklaracji o lojalnoci wobec wadz, a jeli odmawia, wwczas za kaucj zwalniany jest z aresztu, a do nastpnego zatrzymania. Kaucj, jeeli chc odzyska swego proboszcza, musz zapaci parafianie, co oczywicie czyni. Powiedziabym, e jest to metoda haraczu. W innym rejonie Chin, na przykad tam, gdzie mieszka i pracuje trzeci kapan, ktry przyjecha na nasze spotkanie, regua postpowania z niepoprawnym ksidzem jest inna. On sam wyzna, e w kadej chwili moe by pochwycony i wysany na trzyletni program resocjalizacji w miejscu nikomu nieznanym, gdy nie informuje si wwczas ani rodziny, ani parafian o miejscu przebywania duszpasterza. Za dobre sprawowanie, a zwaszcza za skruch czas odosobnienia moe zosta skrcony. Tych par przykadw, ktre pady w czasie naszej rozmowy, to oczywicie tylko fragment bogatej rzeczywistoci Kocioa katolickiego w nowoczesnych Chinach. Do poudnia bylimy sami, rozmawiajc i dzielc si swoimi obserwacjami, lecz ju w poudnie przyszo nas odwiedzi paru krewnych waciciela domu oraz grupa parafian, wcznie z przedstawicielami miejscowej rady parafialnej. Korzystajc z nadarzaj14

cej si okazji zapytaem ich, czy pamitaj cokolwiek na temat polskiego ksidza proboszcza, ktry przed wojn pracowa w ich miejscowoci. Wszyscy pamitali jego nazwisko (oczywicie w wersji chiskiej). Najstarsza osoba wrd obecnych powiedziaa, e jego ojciec nalea do pierwszej grupy miejscowych katechetw, przygotowanych i przeszkolonych przez polskiego kapana. Kto inny przypomnia, e pierwsz studni z czyst wod (ktrej zawsze w Chinach Pnocnych brakuje) wykopa wanie ksidz-Polak, a posuy si do tego gazkami drzewa (rdka do lokalizowania yy wodnej); czego takiego nikt nigdy wczeniej w tej okolicy nie oglda. Inna osoba stwierdzia, e godna podziwu jest konstrukcja i architektura kocioa przez niego zbudowanego, a jako przykad podaa system wentylacyjny wityni. W czasie prac w kociele odkryto system nawietrzajcy, ktrego wczeniej nikt nie zauway, bo tak sprytnie by wkomponowany w uskoki cienne. Niestety, zaniedbania okresu rewolucji kulturalnej sprawiy, e stary koci nie nadaje si obecnie nawet do remontu i przeznaczono go do rozbirki. Wreszcie, przewodniczcy rady parafialnej powiedzia, e oprcz wybudowania kocioa w rodku miasta, ksidz-Polak zakupi dodatkowo dziak ziemi poza miastem za pienidze przysane z Polski, midzy innymi od jego krewnych, na rzecz tutejszej parafii. Ostatnio wadze miejscowe postanowiy zwrci diecezji cz wasnoci kocielnych (dokadnie mwic 16% ziemi) oraz zapaci (raczej symboliczn) rekompensat pienin. Mimo, e pienidzy rzdowych nie wystarczy na postawienie nowego kocioa, parafianie ju zdecydowali, e wsplnymi siami zbuduj now wityni. Kiedy ten temat si wyczerpa, zwrciem si z innym pytaniem: Czy ostatnio wydarzyo si co ciekawego w tutejszym Kociele?. Dla Europejczyka takie pytanie moe wydawa si dziwne, jednak dla chiskiego katolika kojarzy si ono tylko z jednym z nawrceniami. Trafiem z pytaniem w dziesitk, natychmiast zaczto mi wsplnie opowiada histori, ktra miaa miejsce w pobliskiej wsi. Jeszcze niedawno byo tam tylko ptora katolika, ptora, gdy ten drugi twierdzi, e wierzy w Boga, ale nie wierzy Bogu (swoj drog, pomylaem sobie, bardzo ciekawe wyraenie), a obecnie jest ju stu wiernych. Co si stao? Pewna mieszkanka wsi nagle zacza si dziwnie zachowywa, nie tylko mwia od
15

rzeczy jak osoba chora psychicznie, ale upodobaa sobie miejsce na drzewie. Najciekawszy by sposb, w jaki dostawaa si na drzewo wskakiwaa na nie na wysoko paru metrw prosto z ziemi i siedziaa ma wiotkich gaziach niczym ptak. M i dzieci przychodziy pod drzewo i bagali z paczem, eby zesza na ziemi. Wracaa do domu tylko po to, aby po jakim czasie znw pofrun na drzewo. Niektrzy ssiedzi kpili z niej lub artowali, inni byli bardzo zaniepokojeni jej zachowaniem, zwaszcza wtedy, gdy zacza mwi o sobie uywajc rodzaju mskiego. Wszyscy doszli do wniosku, e zostaa optana. Gdy wieci o optanej kobiecie doszy do uszu katolikw, powiadomili o tym kapana, ktry osobicie uda si na miejsce tych niecodziennych wydarze. Kiedy ksidz zbliy si do chorej, z jej ust pady sowa, e si go nie boi, i e (ksidz) nic mu (= jej) nie zrobi. Na to kapan odpar: Jeste zwykym, maym diabem i szybko si z tob uporam, po czym si pomodli, pokropi wod wicon i odmwi egzorcyzm. Wedug wiadkw a bya przy tym obecna ona zdajcego nam t relacj optana odzyskaa zdrowe zmysy, nie zdawaa sobie jednak sprawy i nie pamitaa niczego z tego, co si w tych dniach stao. Po tym incydencie wygranej potyczce z diabem wielu mieszkacw wsi zgosio si do ksidza, mwic, e chc przyczy si do Kocioa katolickiego. W poudnie spoylimy posiek wsplnie z krewnymi gospodarzy, aktorzy pozostali w domu. Wwczas nasza gospodyni odebraa telefon, ktry by skierowany do mnie. Wiadomo bya jasna: musz natychmiast wraca z powrotem, bo wzywaj mnie pilne sprawy. Parafianie szybko zorganizowali transport, a mode maestwo katolikw odwiozo mnie i mojego przewodnika swoim samochodem na dworzec. Mimo, i moja wizyta niespodziewanie zostaa przerwana, byem zadowolony z tego, e odwiedziem kolejne miejsce i kolejn wsplnot kocieln, ktra w historycznych opracowaniach rzdowych nazywana jest Kocioem polskim. Napisane w 2006 r. Stanisaw F.

16

List z Papui Nowej Gwinei

Fatima Catholic Mission Station Goilala Mountains Listopad 2009, pocztek pory deszczowej

Drodzy Przyjaciele! Przede wszystkim, najserdeczniejsze pozdrowienia z Fatimy katolickiej misji w sercu gr Goilala, w jednym z ostatnich zaktkw Papui Nowej Gwinei odcitych kompletnie od reszty wiata. Skoro pisz te sowa do Was, to znaczy, e yj ... i mam si dobrze. I tak wanie jest. Z Bo pomoc przebrnem jako przez pierwsze miesice proboszczowania i jak artuje z parafianami jad ju na drugim biegu. Zanim zaczn opowie o ostatnich miesicach, pragn wpierw wyrazi moj wdziczno za Wasze wsparcie. Nade wszystko dzikuj za modlitw, bo bez dopywu tej duchowej energii, misja nie mogaby si rozwija. Dzikuj za kade westchnienie do nieba, w ktrym polecacie mnie i misje w Woitape Boej opiece. Dzikuj za pami w listach i mailach. Maile mog odebra raz na par miesicy ... ale listy docieraj w miar regularnie. Raz dostaem ... 6 kg listw. Ale byo radoci i czytania ... No i dzikuj za pomoc materialn. Kady grosz to znaczcy wkad w odbudow stacji misyjnej. Dziki Waszej ofiarnoci tempo odbudowy zaskakuje wszystkich, ktrzy znali misje z czasw, gdy nie byo tam ksidza. Gdy pokazuj aktualne zdjcia, czsto pytaj: A to, gdzie jest zrobione?. W Woitape. W Woitape???. I cmokaj z niedowierzania. Nie byoby takiej reakcji, gdyby nie Wasza hojno, za ktr raz jeszcze dzikuj. Bg zapa. Co si dzieje w Fatimie? Oj, dzieje si ... przede wszystkim staram si odbudowa system duszpasterski, ktry w cigu ostatnich 20 lat bez staej obecnoci ksidza leg w gruzach. Udao mi si ustanowi system regularnych wizyt duszpasterskich do wszystkich wiosek, na razie w parafii Woitape.

17

Pozwala to wiernym, zwaszcza starszym i chorym, mie stay i regularny dostp do sakramentw witych. W kady czwartek, wczenie rano, pakuj plecak i ruszam w gry. Dziki tym czwartkowym systematycznym wyprawom udao mi si w kocu doliczy ile mam wiosek w parafii. W kwietniu mylaem, e 4 ... a teraz okazuje si, e 17. Prawdopodobnie 17. Co najmniej 17. Bo wci odkrywam nowe ... Jeszcze nie byem we wszystkich. A przecie mam jeszcze 2 parafie. I to duo wiksze ni Woitape. Prawdopodobnie bd potrzebowa roku lub dwch lat, eby rzeczywicie odkry wszystkie wioski w grach i w buszu. Ogrom pracy , ktry czasami mnie przeraa. Jak jeden czowiek moe to wszystko zrobi? ... I w duszy brzmi odpowied: Spoko... wystarczy Ci mojej aski. W samym Woitape, w doskonaym miejscu, tu przy ldowisku, odzyskalimy niewielk katolick posiado ze zrujnowanym domem. Szybko doprowadzilimy j do jakiego takiego adu i ju 13 sierpnia odbyo si tam jedno z naszych comiesicznych naboestw fatimskich. Teraz, co rod, jest tam rano Msza w., a po niej wsplna praca przy przebudowie tej ruiny na kaplic pw. w. Wincentego a Paulo. Warto zaznaczy, e ta przysza kaplica znajduje si w rodku tej czci Woitape, ktra jest niemal w caoci zamieszkaa przez czonkw rnych pseudochrzecijaskich sekt. 4-metrowy krzy, ktrym

18

w Wielki Pitek wzgardzili, stoi teraz w samym sercu Woitape. Stoi i kruszy ludzkie serca. Z szeciu sekt, jakie zastaem w Woitape, dwie ju nie istniej. Poniedziaek i wtorek to czas dla mnie na misji. Przez ostatnie 20 lat, gdy w Woitape nie byo ksidza caa infrastruktura dramatycznie podupada. Niektre budynki nadaj si tylko do rozbirki. I niektre z nich ju rozebralimy. Troch desek i blachy, ktre udao si z nich odzyska w stanie nadajcym si do uycia przydao si do naprawy reszty. Tak dla przykadu, drewno i blach z szop dla krw uylimy do przeduenia dachu dawnego konwentu sistr, w form niewielkiej werandy. Byo to konieczne, bo deszczwka prawie kompletnie zniszczya jego frontow cian. Teraz weranda jest moim i moich goci ulubionym miejscem w czasie codziennej ulewy. Cay wiat dookoa moknie, a pod werand sucho i przytulnie. Konwent wymaga jeszcze wiele pracy. Nie ma toalety ani prysznica. Niektre supy, na ktrych budynek jest usadowiony nie wytrzymay, budynek si zapada i rozpada. Okna si nie otwieraj, a drzwi nie domykaj. Czekamy na kolejn dostaw cementu z kopalni zota w Tolokumie; gdy przyleci migowcem, jedn z pierwszych prac bdzie zabetonowanie podstaw pod nowe supy, a potem prba dwignicia caej chaupy i wyprostowania jej mniej wicej do poziomu. Gdy chata bdzie miaa now solidn podstaw, bdziemy mogli zaj si zrujnowanymi przez winie i krowy toaletami i prysznicami w przyziemiu konwentu. Z konwentem sistr wie si jak dotychczas najwiksze wyzwanie w reorganizacji parafii, jakiemu musiaem sprosta. Gdy ostatni proboszcz opuci misje w 1990 roku, opieki nad misj podja si jego kucharka. Sprowadzia na misje swoich krewnych i zaja si parafi ... w taki sposb, e po 20 latach poczua si jej wacicielk. Kolejni biskupi mieli powane kopoty, by parafi odzyska. W kocu, w 2009 roku udao si. Z Bo pomoc, dyplomatycznie ale bardzo stanowczo, poegnalimy si z Isabel. Do ostatniej chwili, gdy ju miaa w rce parasol i klucze konwentu, wci prbowaa wymusi ogromn pienin rekompensat. Nigdy nie byem w tak trudnej sytuacji dotyczcej spraw Kocioa i parafii. Skoczyo si na oddaniu jej caego stada krw, jakie zostao po tych 20 latach, a ktre naleao niegdy do parafii. Stracilimy 40 krw, ale za to Fatima Catholic Mission Station jest z powrotem w rkach biskupa ... Pitek i sobota to dzie wsplnej pracy przy budowie kocioa oraz ujcia wody z ma elektrowni

19

wodn. W budowie nowego kocioa jestemy na etapie betonowania supw, na ktrych koci bdzie posadowiony. Budujemy koci 15x12 metrw. Z kocioem bdzie zintegrowany hall o takich samych wymiarach. Obecnie nie mamy wystarczajco duego zadaszonego miejsca na wszelkiego rodzaju aktywnoci parafialne, od spotka poczwszy na projekcji religijnych filmw czy nawet wsplnym posiku skoczywszy. Parish hall bdzie takim miejscem centrum ycia wsplnotowego i spoecznego w Fatimie i okolicy. W przypadku wikszych religijnych uroczystoci, ciana dzielca hall od kocioa bdzie czciowo rozsuwana, powikszajc przestrze dla uczestnikw celebracji. Powanej pomocy w budowie udzielia nam kopalnia zota w Tolokumie. Ona te jest kompletnie odcita od wiata. Wszystkie zapasy s przewoone w rodek buszu wielkimi rosyjskimi migowcami. W maju udao mi si przedrze do kopalni. Byem pierwszym ksidzem, ktry dotar do kopalni od tej strony. Wyprawa okazaa si bardzo owocna. Dyrektor kopalni, Kanadyjczyk, katolik, obieca nam pomoc: 4 tony cementu z zapasw kopalni. Pierwsza tona ju dotara. W wigili Narodzenia NMP na ce przy misji wyldowa migowiec z 25 workami cementu. Wystarczyo na 2 miesice pracy i na 2/3 supw, na ktrych koci bdzie posadowiony. Jeli pozostae 75 workw dotrze, bdziemy mie cement na supy wszystkich budynkw, ktre na misji chcemy odbudowa i wybudowa. Drewno mamy w lesie. Gwodzie i farb cignie si samolotem z Port Moresby. To, co jest niezwyke, to zaangaowanie ludzi w budow i odbudow misji. Fatima w tym sensie staa si ewenementem w skali diecezji. Tumy parafian, dorosych i dzieci przychodz do pracy. Kady co dubnie, przeniesie, pomiesza ... i praca idzie naprzd. Oczywicie, ycie misji to przede wszystkim wymiar duchowy. To jest mj paradygmat, na ktrym od pocztku odbudowuj Fatim. Jeli Fatima bdzie ttni modlitw i yciem duchowym, caa reszta te si stanie. Powtarzam t formu w tej czy innej wersji prawie codziennie. Rano, jeszcze zanim soce zagldnie do naszej doliny, w Fatimie rozlega si dzwon. Sze uderze ... szsta rano. Nie zapominajmy, e ludzie w Goilala nie maj poczucia czasu, bo nie maj zegarkw, wic gos Notre Dame de Fatima jest ich punktem odniesienia w czasie. Kilka minut pniej zaczynaj si zjawia pierwsze dusze na poranny pacierz i Anio Paski.

20

Troch te dusze trzs si z zimna, bo biednie odziane, prosto z szaasu od ogniska, soce jeszcze za grami, a temperatura midzy 0C a 5C. Ale przychodz, by zacz dzie znakiem krzya i krtk modlitw. Gdzie midzy jedn a drug Zdrowak, soce wychodzi zza gr i wkrada si do kocioa przez mae okno. Mwi wam ... wspaniay moment w yciu Fatimy. Po wsplnym pacierzu, czas na prywatn modlitw. Wracamy do kocioa wieczorem na Msze w. i codzienny Raniec. Po caym dniu cikiej pracy, jake dobrze jest usi u stp Mamy i zoy w Jej rce wszystkie troski. Nowoci w Woitape s naboestwa fatimskie. Czujemy si odpowiedzialni za to, by przesanie Matki Boej dotaro do wszystkich. Na razie w skali naszej parafii, poprzez procesje racowe z rnych wiosek do gwnej stacji misyjnej. W przyszym roku chcemy zaangaowa ssiednie parafie, zapraszajc ich na dwudniowe naboestwo, zapewniajc im nocleg i wyywienie. Na wezwaniu Matki Boej z Fatimy do modlitwy racowej budujemy tosamo naszej parafii. Du pomoc w tej katolickiej formacji s niedzielne wieczorne projekcje filmw religijnych. Po Racu rozwieszamy przecierado w prezbiterium, odpalamy niewielki generator, podczamy sprzt audio i video najtaszy, jaki udao si kupi w Port Moresby ... i zaczyna si multimedialna katecheza. Koci pka w szwach, bo przychodz nie tylko katolicy, ale te ci, ktrzy w latach bez ksidza przeszli do sekt. Teraz wracaj... wielu na razie na film, ale niektrzy te na dobre. Niestety, nie brakuje jak to w yciu wydarze smutnych i nieoczekiwanych. Takim wydarzeniem bya katastrofa samolotu, ktrym latalimy do Port Moresby i z powro-

21

tem. Zgina para pilotw i 11 pasaerw. Tego dnia przylecieli rano, do Woitape, wrcili do Port Moresby i podczas drugiego lotu w gry, w bardzo trudnych warunkach pogodowych rozbili si o zbocze gry. Specjalna grupa poszukiwawcza z Australii potrzebowaa kilku dni zanim znalaza miejsce katastrofy w buszu. Tragedia ta bardzo mnie dotkna, bo w marcu wanie z t par pilotw przyleciaem pierwszy raz w Gry Goilala. Powanym ciosem dla misji by wyczyn nauczycieli naszej katolickiej szkoy. Z pomoc skorumpowanych urzdnikw ze stolicy, otworzyli bezprawnie nowe konto szkoy, przejli rzdow subwencj, rozkradli j i przepili w Port Moresby w kilka dni. Musiaem w trybie pilnym lecie do miasta. Nauczyciele zostali zwolnieni, a szkoa zamknita, a do nowego roku szkolnego. W tym sensie, ten rok dla dzieci i modziey w Woitape i okolicy jest stracony. Kolejny rok i ju kilkanacie takich lat. Uywajc wszelkich znajomoci, umiejtnoci, probami i grobami, prbuj teraz otworzy szko na nowo. By si to mogo powie, potrzebuj nowych nauczycieli, musz odzyska dyscyplinarn kontrol nad nimi i realn kontrol nad rzdow subwencj, za ktr normalnie kupuje si dzieciom ksiki, zeszyty, dugopisy... wszystko. Liczyem, e jakim wsparciem w odbudowie misji bdzie Thomas, kandydat do naszego Zgromadzenia. Niestety, dosy szybko wysiad. Po szeciu tygodniach w grach, owszem na wysokich obrotach musz szczerze wyzna, musiaem go wysa do szpitala w Port Moresby. Mielimy przy tym szczcie w nieszczciu. Po jego wylocie nie dao si ldowa w Woitape przez 2 tygodnie. Gdyby wtedy nie polecia ... byoby niewesoo. Od kilkunastu tygodni yjemy pod presj epidemii cholery w Papui Nowej Gwinei. Jestemy w grach Goilala otoczeni przez choler ju ze wszystkich stron. miertelne przypadki zostay oficjalnie stwierdzone ju we wszystkich ssiednich prowincjach. W Goilala jeszcze nie ... ale tylko dlatego, e nie ma kto ich stwierdzi. Caa rzdowa administracja wybrana czy mianowana siedzi w Port Moresby i cieszy si miejskim yciem, nie przejmujc si tym, co dzieje si w grach. Od jakiego czasu mamy w okolicy miertelne przypadki z objawami cholery, tak wrd dorosych jak i dzieci. Kilkugodzinna biegunka nie do opanowania ... i mier z odwodnienia. Niewiele moemy pomc, bo nawet nie mamy adnego poczenia, eby wezwa pomoc czy poprosi o przesanie lekarstw.

22

Z tymi smutnymi wydarzeniami mieszaj si radosne ... nie jestem na misji sam. Mam kilka zwierzakw. Zaczo si od kurczakw. Aktualnie mam 3 kury i koguta. I wci pracuj nad diet, ktra sprawi, e kury regularnie bd znosi jajka. Mam dzikiego strusia cassovary. Przynieli mi go, gdy mia moe kilka dni. Nie jad samodzielnie ani nie chodzi. Przez pierwsze tygodnie musiaem go karmi i poi. Moe dlatego teraz chodzi za mn wszdzie jak za swoj mam. Ronie jak na drodach ... zaczyna od dwch truskawek dziennie, teraz wcina dziennie kilka bananw. Mam te par cus-cus. To nocne zwierztko wielkoci kota. Doskonale si wspina wszdzie z pomoc ogona. Samica ma kiesze na malucha, jak kangur. Cus-cus pi gdy my dziaamy ... i dziaaj, gdy my pimy. Tym sposobem Fatima jest pena ycia nawet noc. Czasami moje zoo si powiksza o kilka zwierztek, bardzo maych i trudnych do zapania ... Bywa, e z podry pastoralnej przynosz pchy. 2-3 dni polowania ... i mona spa spokojnie. Wreszcie grzyby. Ku mojemu wielkiemu miemu zaskoczeniu odkryem, e gry Goilala to raj dla grzybiarzy. Sezon zacz si z pierwszymi deszczami w padzierniku. Parafianie zaczli mi znosi na misj due iloci prawdziwkw, opieniek, kozakw, itp. ... Pisz ich nazwy w cudzysowie, ale czsto nie tylko smakuj jak nasze, ale i wygldaj niemal tak samo. Troch mnie te sezon grzybowy zaskoczy. Miaem tylko kilka soiczkw po demach i litr octu. Wic marynowanych w tym roku bd mia niewiele, ale za to duo suszonych. Bybym zapomnia... hydro (czytaj: hajdro) ... czyli maa ... albo raczej bardzo maa elektrownia wodna. Pod jedn z walcych si ruder, jakie zastaem na misji, odkryem koo wodne. Kiedy, jakie 30-40 lat temu, pierwsi misjonarze mieli tam may tartak i warsztat. Koo wodne byo w do dobrym stanie. W duo gorszym stanie by kana doprowadzajcy wod z gr, t sam wod, ktrej w stacji uywamy do mycia, picia i gotowania. Kana kiedy koczy si zgrabnym ujciem wody do tartaku i do misji. Po 30 latach z ujcia zostaa kaua. Z pomoc Zgromadzenia udao nam si ju t kau na nowo zamieni w ujcie wody. I pracujemy ju nad odbudow kanau, a na miejscu tartaku

23

nad ma elektrowni wodn. Rnica poziomu midzy ujciem a koem wodnym jest okoo 12 metrw. Z fachowych oblicze wynika, e przy optymalnym przepywie wody, moemy na kole wodnym zamontowa generator o mocy 3 kW. To niewiele, ale dla misji prawie w sam raz. I to bdzie ogromny postp w yciu misji i ogromny atut w dziaalnoci duszpasterskiej. Takie zwyczajne dla Was, a niezwyke dla nas rzeczy ... jak wieczorna Msza w., czy naboestwo w kociele po zachodzie soca ... Gotowanie na kuchence elektrycznej... zamiast na ognisku. A dzieci w szkole bd mogy si uczy co to jest prd i jak on dziaa. Prd bdzie mia te na misji inne bardzo wane zastosowanie: system cznoci z reszt wiata, a konkretnie z wybrzeem i Port Moresby. Na dzisiaj jestemy kompletnie odcici. Nie wiemy, co si dzieje w wiecie, i co gorsze wiat nie wie, co si dzieje u nas. I niekiedy, jak wspomniaem, ten brak cznoci mona przypaci zdrowiem lub nawet yciem, i dotyczy to take samego misjonarza. Gdy z naszego hydro popynie prd 24 godz. na dob, stworzy to doskonale moliwoci, by si z wybrzeem poczy przez radio czy nawet, w nadzwyczajnych wypadkach, przez satelit. Wanie w tej sprawie zwracam si do Was z prob. Pomcie wyposay nasz misj w nadajnik i odbiornik radiowy oraz w system satelitarny. Wbrew pozorom, nie jest to bardzo kosztowny sprzt, jednak przekraczajcy nasze moliwoci. Zaczniemy od radia z odpowiednim masztem i anten, tak by si wczy w system cznoci jaki maj na wybrzeu. Moe wystarczy te na talerz satelitarny i telefon ... Za kady grosz ju teraz bardzo serdecznie dzikuj! Kocz mj list yczeniami. Mam nadziej, e listonosz zastuka do drzwi Waszych domw jeszcze w okresie Boego Narodzenia. Zatem, niech Nowy 2010 Rok bdzie naznaczony obecnoci Boga w Waszym codziennym yciu, w pracy i wypoczynku, wtedy gdy wiatr dmie w agle, i wtedy gdy dmucha piachem w oczy. Bg sta si Czowiekiem, by by jednym z nas, by by z nami, by by zawsze pord nas. Czeg wicej moe pragn chrzecijaska dusza ... by blisko Boga. Teraz i zawsze. Tego ycz Wam i Waszym bliskim na wita i na kady dzie Nowego Roku. Ksidz Wodzimierz Maota CM

24

Z DZIAALNOCI K MISYJNYCH

SERCE DLA DZIECI NA MADAGASKARZE

W imieniu dzieci na Madagaskarze: Bg zapa! Przez cay miesic padziernik dzieci z naszej parafii podjy zobowizanie gromadzenia swoich drobnych oszczdnoci, aby podzieli si z biednymi dziemi z Madagaskaru, gdzie pracuj polscy Misjonarze w. Wincentego a Paulo. Na zakoczenie wsplnej modlitwy racowej przyniosy swoje skarbonki, artystycznie piknie wykonane i bardzo pomysowe, aby ofiarowa swj dar na misje. Wszystkich skarbonek byo 62, a ofiara w caoci wynosia 756$. Nie mona w tym miejscu zapomnie o sowach wdzicznoci dla ks. Jana Szylara CM oraz p. Krzysztofa Gospodarzec za uwraliwienie dzieci na ten charytatywny cel w ramach spotka katechetycznych. Boa aska i modlitwa tych biednych dzieci, niech bd dla Was wszystkich, kochane dzieci nagrod za dar chrzecijaskiej solidarnoci. Ks. Jarosaw Lawrenz CM Opiekun Wsplnoty Przyjaci Misji
25

Kleryckie Koo Misyjne wczoraj i dzi

Od pocztku lat dwudziestych XX wieku w seminarium Ksiy Misjonarzy istniao Koo Misyjne, ktre ma bardzo dug i bogat tradycj. To wanie klerycy misjonarscy przyczynili si do powstania Muzeum Historyczno-Misyjnego, ktre mieci si w budynku seminarium. Dziki ich inicjatywie w latach 1928-1929 udao si zebra eksponaty ofiarowane z rnych stron wiata. 1 listopada 1929 roku otworzono na Stradomiu pierwsz wystaw misyjn, ktra odniosa ogromny sukces. Ekspozycja wdrowaa po caej Polsce. Byo to jedno z najwaniejszych wydarze kulturalnych w dwudziestoleciu midzywojennym. Obecnie Koo Misyjne dziaa w formie organizowania maych akcji informacyjnych i charytatywnych. Co roku w Tygodniu Misyjnym zapraszamy na spotkania misjonarzy, ktrzy przebywaj w Polsce na urlopie. Poza tym organizujemy zbirki pienine Zotwka na misje. W roku 2008 dziki zebranym rodkom pomoglimy Siostrom Miosierdzia pracujcym wrd ubogich w Storoycu na Ukrainie. Siostry mogy w ten sposb zakupi dziecic odzie na zim oraz leki dla osb chorych i niepenosprawnych. W tym roku wsparlimy dzieo na Madagaskarze. Ksia misjonarze przeznacz pienidze na remont kaplic i kociow w biednych wioskach malgaskich. Przez cay rok klerycy modl si za misjonarzy i misje. Co miesic prowadzone s naboestwa misyjne w kociele seminaryjnym, a co roku uroczycie przeywamy Tydzie Misyjny obchodzony w caym Kociele. Poza tym zesp muzyczny Lazaryci w ramach koncertw w kocioach parafialnych i szkoach opowiada o misjach i rozdaje materiay informacyjne. Kleryk Damian Wykiewicz

26

SPOTKANIE RODZIN MISJONARZY

W dniach 2-4 padziernika 2009 r. rodziny naszych misjonarzy spotkay si na corocznym zjedzie. W spotkaniu, ktrego miejscem w tym roku by Stradom, wzio udzia 21 osb. Gocilimy rodziny ksiy: Jzefa Klatki, Stefana Koska, Pawa Wierzbickiego, Wodzimierza Maoty, Marka Maszkowskiego, Andrzeja Stepaczuka, Macieja Mecha, Kazimierza Bukowca, Dariusza Baszczyka i Jana Trzopa. Spotkanie zaszczycili swoj obecnoci: Ksidz Wizytator Arkadiusz Zakrta, Ksidz Rektor Jzef ucyszyn oraz dwaj misjonarze przebywajcy na odpoczynku w Ojczynie: Ksidz Jzef Klatka i Ksidz Stanisaw Wnuk, ktrzy podzielili si z uczestnikami spotkania dowiadczeniem dugoletniej posugi misjonarskiej na Madagaskarze i zilustrowali swoje wystpienia przeroczami. Zesp Lazaryci sprawi mi niespodziank pojawiajc si na spotkaniu
27

z propozycj wsplnego piewania i modlitwy. Niezwyke wzruszenie wywoao we wszystkich uczestnikach spotkania wiadectwo Pani Doroty Szostak siostrzenicy ksidza Jzefa Klatki. Pani Dorota w szkole, w ktrej pracuje, a take w swojej rodzinnej parafii, organizuje spotkania propagujce ide misyjn oraz pomoc materialn dla misji na Madagaskarze. Dziki jej inicjatywie i zaangaowaniu modzie szkolna zna problematyk misyjn i modli si za misje. Wsplnie z proboszczem parafii Niegowi, Pani Dorota zorganizowaa pomoc, dziki ktrej wybudowano nowy koci w parafii Manantenina. Uczestnicy spotkania wyrazili swoj wdziczno i rado z moliwoci takich spotka oraz ustalili, e nastpne spotkanie odbdzie si za rok w Czstochowie.

ZUPENIE INNE YCIE

Wspomnienia z Czerwonej Wyspy
Wszystkim zainteresowanym problematyk misyjn polecamy ksik Pani Doroty Bobowskiej-Szostak: Zupenie inne ycie, wydanej przez Wydawnictwo Instytutu Teologicznego Ksiy Misjonarzy. Ksika zawiera wspomnienia Pani Doroty z jej pobytu na Madagaskarze. Nie s to jednak tylko wspomnienia z podry. Jest to wiadectwo gorliwej animatorki sprawy misyjnej, ktra pokochaa misje i dla nich powica duo czasu wypeniajc jednoczenie obowizki ony i matki rodziny oraz pracujc zawodowo. Jest to refleksja nad prac misjonarzy, ktrzy opuszczaj wszystko, aby uda si daleko na Czerwon Wysp w celu goszenia Dobrej Nowiny o zbawieniu, dzielc z Malgaszami ich trudy i radoci. Jest to wreszcie refleksja nad yciem Malgaszy, spisana zaledwie po pierwszym zetkniciu si z Czerwon Wysp. Refleksja o tyle wana, e
28

Pani Dorota przyblia nam cenn prawd o Madagaskarze. Wspaniaa przyroda budzca zachwyt, ktry jednak szybko znika w zetkniciu z bied mieszkacw, ktrzy jak w wikszoci krajw afrykaskich, byli i s skazani moe jeszcze przez dugie lata na ycie w ndzy. Po zachwycie przyrod i szoku na widok ndzy, przychodzi take trzecie dowiadczenie odkrycie tych wartoci, o ktrych ludzie w Europie moe ju zapomnieli. Na przykad, e mio to umiejtno dzielenia si tym, co si ma najcenniejszego a nie tym, co zbywa, albo, e prawdziwa rado niekoniecznie zwizana jest z dobrobytem materialnym. Pani Dorota nie zatrzymaa si na kontemplacji przyrody, nie zatrzymaa si take na opisie ndzy, ale przeya take to trzecie dowiadczenie. Jej wspomnienia przybliaj nam prawd, e wspierajc misje nie tylko dajemy, ale take otrzymujemy i e ludzie w krajach misyjnych przyjmujc nasz pomoc maj nam w zamian co bardzo cennego do ofiarowania. Pani Dorota daje wiadectwo nie tylko tego, co wraz z wieloma przyjacimi misji daa Malgaszom, ale take tego, co sama od Malgaszy otrzymaa: przewartociowaam mj wiat (s. 93). Dodajmy jeszcze, e ksika powstaa, aby pomc chrzecijanom w Antsotso (diecezja Fort Dauphin) wybudowa koci. Nabywajc ksik, nie tylko wemiemy do rk cenne narzdzie gbszego poznania misji, ale take przyczynimy si do wybudowania wityni tam, gdzie chrzecijanie marz o prawdziwym kociele, a nie s w stanie zrealizowa swych marze bez pomocy. W celu nabycia ksiki wystarczy skontaktowa si z autork piszc na adres e-mail: bobosia_d@interia.pl lub dzwonic: tel. 602 121 193 Fragmenty ksiki: 22 czerwca (niedziela) Ks. Marek zrobi nam pobudk wczeniej ni planowalimy, wic szybko wykonalimy porann toalet i spotkalimy si na niadaniu. Ku mojemu zdziwieniu wszyscy towarzysze wyprawy byli bardzo grubo ubrani, w najcieplejsze rzeczy. Tego si na Madagaskarze nie spodziewalimy! Na szczcie tak zimno jest tylko w stolicy. Zimno, tzn. 11C. Po niadaniu dwoma samochodami pojechalimy na Msz w. malgask, ktra odbywaa si na sali gimnastycznej.
29

Godzin przed rozpoczciem Mszy w. byo ju peno ludzi, zwaszcza dzieci. Zdumienie nasze byo ogromne, gdy zobaczylimy tumy ludzi, a jeszcze wiksze, podczas Eucharystii. Piknie przygotowana bya oprawa muzyczna i tace. Msza w. bya bardzo radosna i uroczysta. Podobao nam si podniose wprowadzenie sowa Boego, a take procesja z darami i wsplny taniec. W Mszy w. uczestniczyli ludzie od niemowlaka do staruszka. Nie mogam si nadziwi, e dzieci s bardzo grzeczne; nikt nie biega, nie przeszkadza w modlitwie i skupieniu. Na zakoczenie powitano nas uroczycie, a potem ludzie podchodzili do nas i witali si, chcieli take zrobi sobie z nami zdjcie. Najbardziej wzruszy mnie widok maego chopca, ktry podszed do nas. By bez oka, musia niedawno przydarzy mu si jaki wypadek, bo oko byo jeszcze wieo rozlane. To byo straszne!!! Msza w. trwaa ok. dwch godzin. Nikt si tutaj nie nudzi, a tym bardziej nie spieszy do domu. Potem wrcilimy na obiad. W domu tym panowaa bardzo mia atmosfera, wic czulimy si jak u siebie. ****** 11 lipca (pitek) Ten wyjazd to rekolekcje majce ogromne znaczenie w moim yciu. Od tej pory przewartociowaam mj wiat, nauczyam si pokory i nabraam dystansu do ycia. Przekonaam si, e dobra materialne przesoniy nam to, co w yciu wane. Uwraliwiam swoje serce i postanowiam, e jeszcze bardziej bd staraa si organizowa pomoc misjom na Madagaskarze. Efektem tych postanowie jest w pamitnik, ktry nie odda w caoci tego, co zobaczylimy i przeylimy, bo realiw ycia na Czerwonej Wyspie nie da si opisa, to trzeba zobaczy i przey. Dochd z jego sprzeday zostanie w caoci przeznaczony na pomoc misjom i chocia bdzie to kropla w morzu potrzeb, naprawd warto dooy swoj cegiek.

30

Papieskie Intencje Misyjne na 2010 rok

Stycze: Aby kady wierzcy w Chrystusa uwiadomi sobie, e jedno wszystkich chrzecijan stanowi konieczny warunek skuteczniejszego goszenia Ewangelii. Luty: Aby Koci, wiadomy swojej tosamoci misyjnej, stara si wiernie naladowa Chrystusa i gosi Jego Ewangeli wszystkim narodom. Marzec: Aby Kocioy w Afryce byy znakiem i narzdziem pojednania oraz sprawiedliwoci we wszystkich regionach kontynentu. Kwiecie: Aby chrzecijanie przeladowani z powodu Ewangelii, dziki mocy Ducha witego, wytrwali w wiernym wiadectwie o mioci Boga do caej ludzkoci. Maj: Aby kapani, zakonnice, zakonnicy oraz wieccy zaangaowani w apostolat potrafili rozbudza entuzjazm misyjny w powierzonych ich opiece wsplnotach. Czerwiec: Aby Kocioy w Azji, ktre s ma owczarni, otoczon przez ludno niechrzecijask, potrafiy gosi Ewangeli i dawa wiadectwo radosnego przylgnicia do Chrystusa. Lipiec: Aby chrzecijanie wszdzie, a zwaszcza w wielkich orodkach miejskich, starali si wnosi istotny wkad w szerzenie kultury, sprawiedliwoci, solidarnoci i pokoju. Sierpie: Aby Koci by domem wszystkich i z gotowoci otwiera drzwi tym, ktrych dyskryminacja rasowa i religijna, gd i wojny zmuszaj do emigrowania do innych krajw. Wrzesie: Aby dziki otwarciu serc na mio udao si pooy kres licznym wojnom i konfliktom na wiecie, powodujcym rozlew krwi. Padziernik: Aby obchody wiatowego Dnia Misyjnego stay si okazj pozwalajc zrozumie, e zadanie goszenia Chrystusa stanowi konieczn i niezbywaln posug, ktr zgodnie ze swoim powoaniem Koci peni dla dobra ludzkoci. Listopad: Aby Kocioy Ameryki aciskiej dalej prowadziy misj kontynentaln, ktrej inicjatorami s tamtejsi biskupi, wic j z powszechnym zadaniem misyjnym ludu Boego. Grudzie: Aby narody wiata otwary drzwi Chrystusowi oraz Jego Ewangelii pokoju, braterstwa i sprawiedliwoci. 31

POMOC MATERIALNA MISJOM

Dziaalno misyjna prowadzona jest najczciej wrd ludw i narodw, ktre znajduj si w trudnych warunkach materialnych. Pomoc materialna suy utrzymaniu i rozwojowi dziea misyjnego. Bez niej, niemoliwe byoby utrzymanie, ksztacenie misjonarzy, katechistw, seminarzystw, funkcjonowanie szk, szpitali, wydawanie pism katolickich, katechizmw, modlitewnikw. Mode Kocioy nie s od razu w peni samodzielne i bez pomocy z zewntrz nie mog si skutecznie rozwija. Na wzr Chrystusa, ktry troszczy si o to, aby jego uczniowie oraz tumy suchajce Go mieli co je, misjonarze nie pozostaj obojtni na ndz, ktra ich otacza. Chcieliby pomc przezwyciy gd, analfabetyzm, zapewni opiek medyczn itp. Dlatego kada pomoc materialna, ktr otrzymuj od przyjaci misji jest dla nich cennym wiadectwem mioci bliniego i dodaje si do pracy. Pomoc materialna jest cenna w kadym wymiarze. Zarwno w tym zapewniajcym misjonarzowi na co dzie rodki do ycia, jak i w tym pozwalajcym realizowa projekty, ktre z kolei obejmuj rne dziedziny ycia takie jak: wspfinansowanie budowy kociow i kaplic, prowadzenie szeroko zakrojonej formacji katechistw, nauczycieli, animatorw wsplnot podstawowych, wspieranie inicjatyw ludzi, ktrzy chc powstania w ich rodowiskach szk, szpitali, wybudowania drg dojazdowych, ogarnicie opiek dzieci sierot itp. W przesyanych do nas listach misjonarze informuj o ich potrzebach, czy projektach ktre chcieliby zrealizowa. Ci, ktrzy pragn wesprze materialnie dzieo misyjne naszych misjonarzy na Madagaskarze, w Kongo, w Hondurasie, w Chinach, w Kazachstanie, w Papui Nowej Gwinei, w Portoryko, a take za nasz wschodni granic na Biaorusi i Ukrainie mog: Przesa na konto sekretariatu dobrowoln ofiar z przeznaczeniem dla konkretnego misjonarza, czy na realizacj konkretnego dziea, albo po prostu zaznaczajc, e jest to ofiara na misje. Zamwi: Wiadomoci misyjne informator misyjny drukowany, ktry zostanie przesany drog pocztow, a ofiara przesana po jego otrzymaniu zostanie rwnie przeznaczona na cele misyjne. Zamwi Msze wite, ktre zostan odprawione przez misjonarzy.

32