O Provisional
Xornal de Información Xeral do Instituto de Educación Secundaria "María Sarmiento"
Ano XV - Número 42
PREMIO NACIONAL ÁS MELLORES Despois de catro anos de mandato e trala
PRÁCTICAS EDUCATIVAS
CURSO 2003-04 convocatoria, mediante Orde do 4 de febreiro de 2008
(D.O.G. do 13-02-08), de eleccións para renovar
o cargo directivo,
CONTINÚA O ACTUAL
DIRECTOR CUN NOVO
PLAN ESTRATÉXICO
-Estudaranse novas propostas para a renovación e potenciación das actividades de aula-
Xa pasaron catro anos dende que
está no cargo o actual Director; por
tanto, correspondía este ano a reno-
vación, presentándose ao cargo só o
propio Juan José Pardo Gato.
Aínda así, a convocatoria esixe a
presentación dun novo proxecto de
dirección materializado no Plan
Estratéxico 2008-2012 (do cal
recollemos as liñas básicas na páxina
14); o devandito proxecto tivo que
ser avaliado por unha comisión pre-
sidida polo Inspector, Domingo
Lodeiro; ademais formaron parte da
mesma Francisco Javier García Lago,
Viveiro 20 xuño de 2008
Xaquín Marín
Estivo connosco o 12 de maio.
Os alumnos de ESO e Bacharela-
to gozaron coa súa conferencia
sobre o humor en Galicia
adornada con exhibicións de
debuxo, principalmente dos seus
personaxes Isolino e Gaspariño.
Tamén puidemos contar cunha
exposición de diferentes artistas
do humor. (páx.18)
123456789012345678901234567890121234567890123
123456789012345678901234567890121234567890123
123456789012345678901234567890121234567890123
123456789012345678901234567890121234567890123
123456789012345678901234567890121234567890123
123456789012345678901234567890121234567890123
123456789012345678901234567890121234567890123
LETRAS GALEGAS
123456789012345678901234567890121234567890123
123456789012345678901234567890121234567890123
123456789012345678901234567890121234567890123
123456789012345678901234567890121234567890123
123456789012345678901234567890121234567890123
123456789012345678901234567890121234567890123
2008
123456789012345678901234567890121234567890123
123456789012345678901234567890121234567890123
123456789012345678901234567890121234567890123
123456789012345678901234567890121234567890123
Xosé María Álvarez Blázquez
123456789012345678901234567890121234567890123
123456789012345678901234567890121234567890123
123456789012345678901234567890121234567890123
123456789012345678901234567890121234567890123
123456789012345678901234567890121234567890123
(páxinas: 3, 9, 10, 15, 16 e 19 - X. Cabana)
123456789012345678901234567890121234567890123
123456789012345678901234567890121234567890123
Marta Arias Chao, Datiana Casabella
López, representantes do Consello SUMARIO:
Escolar, e Javier Lebón Díaz, Ismael
Menéndez Vázquez, Pilar Fernández • Auditoría externa nº 6
Fernández, representantes do Claus- • Entrevista: Mª Dolores Núñez
tro de profesores. • O xogo do peón
A valoración final do proxecto foi, • Intercambio lingüístico
como non podía ser doutro xeito, po- • Electrolizador
sitiva, polo cal o Director continuará • Plan estratéxico 2008-2012
no cargo ata o 30 de xuño de 2012.
• Experiencia dunha inmigrante
No referente aos restantes membros
do equipo directivo, continúan as
• Xaquín Marín Formoso
mesmas persoas despois dos cambios • Bessie Smith
habidos a comezos deste mesmo cur- • Vacina contra o VPH
so 2007-08.
Páxina 2 O Provisional 20 xuño 2008

EDITORIAL xubilación:
Remate do primeiro mandato e RAMÓN JOSÉ
do Plan Estratéxico 2004-2008 ISAACH
Nas datas que andamos, o final do presente curso esco- MARTÍNEZ
lar, dende a dirección do Instituto estamos a celebrar o
transcuorrer dun mandato de equipo directivo, e con el, Isaach prestou servi-
o correspondente plan estratéxico. zo no noso centro, de
O resumo xeral é que se conseguiron os obxectivos forma ininterrompida,
propostos, enfocados á nosa misión e valores cunha dende comezos do cur-
cantidade significativa de boas prácticas desenvolvidas. so 1972-73; daquela,
Pese á baixada xeneralizada de alumnos no contorno
foi nomeado Mestre de
social, conseguimos neutralizar esta ameaza e consoli-
dar a matrícula. Taller de Delineación Isaach na presentación dun acto cultural
Aumentamos grupos de atención á diversidade que é Industrial con contra- cando era Vicedirector (1997)
unha seña de identidade deste Instituto e, ao tempo, un to ata xuño de 1977.
indicador de cumprimento lexislativo para un centro de Pasou logo por unha etapa de interino ata acadar a
ensino público. Estes grupos de atención á diversidade oposición a profesor numerario con efectos do 1 de
necesitan profesorado e así conseguimos un segundo outubro dese mesmo ano.
obxectivo que é manter traballo para un lixeiro incre-
mento no cadro de profesorado e polo tanto establecer Foi vicedirector, dende xullo de 1993 ata xuño de
este indicador como parte interesada fundamental da 1996 ,e actualmente era profesor de Construción.
xestión. En total, 35 anos adicados á docencia.
Apostamos por un enfoque de inserción laboral para os
alumnos e alumnas de ciclos formativos e mantivemos a Os compañeiros queremos trasladarlle, unha vez
oferta en todos eles ata o momento, e mesmo nalgúns, máis, o noso agradecemento polo seu labor e dese-
tocamos o teito máximo de matrícula. xarlle moita sorte nesa nova etapa da súa vida que
Fixemos unha xestión de incremento de tecnoloxías da agora comeza.
información e comunicación para conseguir niveis de
medios tecnolóxicos importantes e estendidos a todas as entón en maio iremos
ensinanzas do centro.
Mantivemos unha excelente biblioteca que é un dos
ao "María Sarmiento"?
eixos fundamentais dende os que se asegura o
espallamento da cultura e o estudo no noso Instituto.
Pero todo este traballo acumulado en catro anos de
aplicación estratéxica non sería posible se non fora pola
existencia dun equipo docente de primeira división, que
traballan con profesionalidade ao máis alto nivel, que
por certo, non é por dicir algo, senón que está acreditado
pola certificación de calidade de servizo a nivel mundial,
ISO 9001.
O feito de celebrar, o ano pasado, o noso 75 aniversa-
rio supuxo un desafío importante que demostra a
transcendencia educativa do Instituto María Sarmiento Gaspariño atopa traballo no Provisional despois de
como centro de ensino público de calidade e organiza- varios anos no paro.
ción de referencia a longo prazo Xaquín Marín colaborará nalgúns números
Moitas grazas a todas as persoas que nos axudaron a deste xornal escolar despois da invitación que lle fixo o
conseguir esta importante tarefa. redactor José María Leal López na presentación da
O Director: Juan J. Pardo charla do 12 de maio. (ver páxina 16)
20 xuño 2008 O Provisional Páxina 3

Auditoría de seguimento nº 6 XOSÉ MARÍA ÁLVAREZ

BLÁZQUEZ:
DUNHA LIÑAXE DE
POETAS

Xa no século XIX, a familia Álva-

rez tiña inquedanzas literarias, o avó
de Xosé María Álvarez Blázquez,
Emilio Álvarez Giménez, que nacera
en Puebla de Sanabria e se instalara
-Momento da celebración da auditoría externa de seguimento-
en Pontevedra a mediados do XIX,
escribía poemas e obras de teatro
Os días 7 e 8 de abril celebrouse a 6ª estes foron positivos para a maioría dos en galego (Mari Castaña ou unha
auditoría de seguimento do sistema de procesos, aínda que tamén se detecta- revolta histórica); logo, o seu tío
xestión da calidade que temos implan- ron áreas de mellora. Xerardo Álvarez Limeses ademais de
tado no IES María Sarmiento. Como puntos fortes sinaláronse, por poeta en castelán e galego, vaise
Como é sabido polos nosos lectores, parte das auditoras de AENOR, a dis- converter nos anos trinta en mem-
o sistema toma como referente a norma posición do profesorado cara ao propó- bro do Seminario de Estudos Gale-
ISO9001/2000, e unha vez contextua- sito de mellora continua; tamén resal- gos, socio da Academia Galega e
lizada, aplícase na xestión do centro taron a edición do libro do 75 aniversa- militante do Partido Galeguista; a
baseada nos procesos e no enfoque cara rio do centro e o labor do Provisional continuación, cómpre mencionar o
ao cliente. como vehículo de comunicación do propio irmán de Xosé María, Emi-
En canto aos resultados acadados, centro cos seus clientes. lio, o cal foi tamén poeta en galego,
pero a estirpe dos Álvarez tivo conti-
nuidade cos fillos do autor home-
30 aniversario da última promoción de Mestres Industriais naxeado neste 2008, pois Afonso,
Xosé María e Celso Álvarez Cácca-
mo son escritores en lingua galega, o
primeiro coñecido sobre todo polas
súas novelas As baleas de Eduardo
Reinoso (Premio Xerais nos 90) e O
bosque de Levas; o segundo, por
unha ampla obra poética, recompila-
da en Ancoradoiro, e mais por un
interesantísimo libro de memorias,
Memoria de poeta, que non só nos
ofrece un retrato da súa vida e dun-
ha parte da súa familia senón tamén
de toda unha xeración da literatura
galega; e, finalmente, o terceiro,
Os últimos Mestres Industriais titulados no noso centro reuníronse nun xantar de confraternidade o Celso, ten publicado un poemario
pasado 3 de maio xunto con algunhos profesores daquela época. titulado Os distantes (1995). No ano
Na foto están: (de esquerda a dereita) Generoso Martínez Míguez (profesor do Metal, xubilado), 2000 a editorial Xerais publicou
Vicente Timiraos, José Díaz Cruz, Ángel Rodríguez Vázquez (ex-director e profesor de Tecnoloxía,
xubilado), Rosa Rego Rego, Francisco San Isidro, Pablo Mateo Chao (profesor do Metal, xubilado),
unha antoloxía na que se recollen
Alfredo Álvarez Solla, Margarita Pita López, Juan José Arias e Francisco Cora Fernández (agachados), composicións de todos os poetas da
Antonio González Lagares (ao fondo), Edelmiro Lamela, Francisco Casal, Constantino Casariego, Luís familia: Escolma de familia. Cen anos
Mel Galocha (profesor de Tecnoloxía), Antonio Pardo López, Jorge Quelle Alemparte, José Luís
Expósito Mariño, José Luís Cao López, Manuel Yáñez Rodríguez e Rosaceli Sánchez Travieso.
de poesía.
Páxina 4 O Provisional 20 xuño 2008

entrevista:
Maria Dolores Núñez Estévez
Todos a coñecemos por "Loly de Secretaría";
leva máis de 40 anos como administrativa nas
oficinas do noso centro; toda unha vida labo-
ral á cal terá que adicar uns cantos maís, pois
o sistema de xubilacións anticipadas previstas
dende a LOXSE non afecta ao persoal non
docente, aínda que moi poucos traballadores
públicos acumulan tantos anos inenterrumpi-
dos de servizo.
Foi contratada o 24 de outubro de 1966 pola
Xunta Provincial de Formación Profesional,
tomando posesión o 3 de novembro. Despois
de aprobar a oposición restrinxida, convocada
por O.M. do 18 de abril de 1979, pasou a
funcionaria de carreira con efectos do 1 de
outubro de 1980.

- - - - - - - - - -* - - - - - - - - - -

Vde. comezou a traballar no
centro fai máis de 40 anos, pro-
bablemente sendo a persoa máis
nova de todo o cadro de persoal;
como lembra aqueles comezos?
Con muy buen recuerdo, pues
sí era la persona más joven de la
plantilla de personal. En aquellos
momentos había algún alumno de
mi edad e incluso mayores. Era
muy familiar, había buena convi-
vencia entre nosotros y también
con los alumnos, que al ser pocos
todos nos conocíamos. Fui apre-
ciada y mimada. Recuerdo que
había un conserje (Jiménez) así le
llamábamos, uno de los pocos
funcionarios del personal, que yo
lo consideraba muy mayor …
pienso que tenía más edad que mi
padre. Vivía en la vivienda del
Centro y en invierno (que no ha-
bía calefacción) me insistía siem-
pre para que subiera a junto de su
mujer a que me hiciera un café. Por
supesto lo hice una o dos veces por
su insistencia, pero no quería mo-
lestarla.
O seu traballo era moi diferen-
te ao de agora, con que medios se
traballaba e cales eran as tarefas
principais?
Sí el trabajo era diferente y el
único medio era la máquina de es-
cribir. Al no haber ordenador que
originara todo tipo de datos y lis-
tados, había que hacerlo a mano o
a máquina. A parte de esto se ha-
cían las nóminas de todo el perso-
nal, se les pagaba en metálico en
la oficina, haciamos los Seguros
sociales, pagos del IRPF, diario de
contabilidad, vales para el sumi-
nistro de todo el material fungible
para los talleres, porque no había
suficiente presupuesto para traer en
grandes cantidades y almacenar
En canto á relación co resto
do persoal e o alumnado, aque-
la época na que a matrícula
apenas sobrepasaba o cento de
alumnos, e os profesores eran
unha veintena, como teñen cam-
biado con respecto ao momen-
to actual?
Creo que en el primer punto ya
hice referencia a ésto y con res-
pecto al momento actual nada
tiene que ver . Los alumnos aho-
ra pasan por tu lado y ni se ente-
ran.
Con respecto al personal, era-
mos como un grupo que trabajá-
bamos juntos, cada cual en su ta-
rea pero todos con cierta compli-
cidad entre nosotros.
Ahora cada cual va a lo suyo
(salvo algunas excepciones).
Pienso que en la actualidad pasa
en toda la sociedad, somos más
indivíduo que grupo.
20 xuño 2008 O Provisional Páxina 5

entre dous mares

LATITUDE 43º 47´ 30”
Con tanto avance tecnolóxico: Despois de tantos anos de adi- Dentro do concello de Mañón lo-
informatización, internet, email, cación á profesión, considera calízase un lugar onde aínda pervi-
etc. supoñemos que todo o persoal xusto que non haxa un sistema ven as pedras dunha obra excepcio-
de secretaría tivo que facer un es- de xubilación anticipada para o nal: o porto de Bares.
forzo importante de formación Posúe unha relevante importancia
continua; como histórica pois, unha lingua imposi-
se materializou? ble sobre o mar esparexe un dique
fenicio do século VII antes de C. A
Bueno con el
rica produción mineral de As Pontes
avance tecnólóxi-
tiña saída ao mar pola conca do río
co y lo que de éllo Sor e polo camiño da Faladoira. Por
proviene, tuvi- ámbalas dúas rutas dirixíanse os
mos que hacer un mercaderes cara ao Barqueiro e Ba-
esfuerzo; pero en- res, o porto máis boreal da Penínsu-
tre cursillos, ayu- la, atopando alí o contacto cos co-
da de directivos merciantes do Mediterráneo.
que supieron ma- O dique ten unha lonxitude duns
nejarlo antes que 80 metros por 30 de ancho; está for-
nosotros, la prác- mado por cantos graníticos que lle
tica de cada día confiren unha altura total de 6 me-
con ayuda de tros impedindo deste xeito o emba-
apuntes y consul- te dos ventos do noroeste abrigan-
tas a la Unidad de do as embracacións alí fondeadas;
Atención a Centros semella un fondeadeiro que aínda
hoxe protexe a vida dos homes do
de Santiago en
mar.
programas nuevos
Segundo os achádegos, estrouto
que nos van insta- Finisterra, foi colonia fenicia e logo
lando, y así día a pesquería romana; tal vez tamén
día. punto de partida de viaxes primiti-
vas cara a Bretaña e Irlanda.
Nos anos 70, as A parroquia de Bares conta ade-
celebracións do máis co cabo de Bares, declarado
sitio de interese no 1933, no que se
Patrón San Xoán
ergue o faro; houbo tamén unha es-
Bosco eran unhas
tación de radio americana, inaugu-
festas que tras- rada no 1962, un parque eólico ex-
cendían ao pro- perimental de Endesa e na actuali-
pio centro; como dade, aínda se poden avistar, den-
as lembra? de un observatorio, o paso das mi-
Las fiestas de persoal non docente, e como cre gracións de milleiros de aves, alca-
San Juan Bosco se celebraban por que se podería concretar? traces, corvos mariños e falcóns pe-
todo lo alto, desde la Misa oficia- regrinos.
- Claro que no considero justo No referente ao faro, érquese a 91
da en la capilla del Centro por Don
que no haya derecho a la jubila- metros de altura sobre o mar. Foi edi-
Amado, comida de confraternidad
ción con tantos años de servicio. ficado no 1859, ten un alcance de
del personal a la que asistíamos
Es más, cuando cumpla los 45 de 35 millas mariñas cunha lámpada fun-
casi la totalidad, marchas atléticas
servicio, tendré que seguir traba- dida na antiga Real Fábrica de Sar-
de los alumnos con la antorcha
jando por no haber cumplido los gadelos.
olímpica con relevos (que se man- A carón do faro atópanse, nunha
65 años de edad.
tenía encendida durante todos los fervenza artificial, as ruínas dos ve-
actos) a diferentes puntos de la Pienso que no es justo.
llos muiiños de auga colgados pola
provincia, partidos de futbol entre pendente cara ao mar.
personal y alumnos, entre nues- - - -* - - - En fin, un lugar para visitar e na-
tros alumnos y los del otro Insti- -REDACCIÓN- morarse do noso patrimonio natural
tuto, festivales, discoteca , etc. etc. Úrsula Vázquez Pajón
2º de ESO - B
Páxina 6 O Provisional 20 xuño 2008

*** o xogo do peón *** Por José María Leal López

O peón é un xoguete consistente nun corpo de forma cónica, cun saínte na base chamado espi-
ga e terminado no pico cunha peza metálica chamada púa, puga, puia, pico ou rexón, a cal se
apoia no chan cando xira, entón enrólase unha pequena corda chamada piola arredor del, e
logo lánzase con forza ó chan onde xira ou baila certo tempo ata que cae

O peón ten varios nomes en Galicia,

como buxaina, pión, trompo ou sevilla-
na, aínda que tamén se utiliza de forma
extensiva como sinónimo o termo peon-
za. Basicamente hai dúas clases: uns
son os que teñen a punta metálica, polo
tanto, máis perigosos, e cos cales xogan
os rapaces maiores; e logo están os que
non teñen a punta metálica, máis apro-
piados para os nenos pequenos e que
se chaman bailarinas ou perinolas, e das
cales existe unha grande variedade. Hai
uns anos foi un dos xogos tradicionais
máis practicados en moitos países, tan-
to asiáticos coma europeos ou america-
nos, pero logo foi substituído progresi-
vamente polos novos videoxogos.
A orixe do peón é antiga, xa que se
atoparon restos dalgúns feitos con arxi-
la de máis de 4.000 anos a.C., tamén se
encontraron escritos onde se fan refe-
rencias a el, ben como xoguete ou ben
coma elemento esotérico. Non obstan-
te, os verdadeiros impulsores do xogo
do peón foron os chineses e os xapone- -Leal enseña a lanzar a buxaina a un grupo de alumnos en presenza da profesora de Educación Física-
ses, que converteron este xogo nunha
arte que deron a coñecer por todo o nos rozamento co chan, o peón baila débese ó chamado “efecto xiroscópico”,
mundo. Hoxe en día en Xapón practican máis tempo; por iso, eu sempre a coñe- o cal consiste nunha serie de forzas que
tanto nenos coma adultos, sendo ade- cín como “rompe peóns”. Na parte su- actúan conxuntamente e que evitan que
mais parte dos espectáculos circenses perior do peón vai a espiga, que é unha se caia durante certo tempo. Facendo
onde se fan números espectaculares peza que sobresae do mesmo e que ser- unha breve reseña, diremos que ó xirar
Salvo na antigüidade, que se facían ve para suxeitar a buxaina coa piola; esta o peón prodúcense nel os mesmos mo-
de arxila ou de ferro, polo xeral os peóns é unha pequena corda fina que mide vementos que ten o noso planeta Terra
sempre se fixeron de madeira; esta, xe- aproximadamente uns trinta centímetros no espazo, e son tres: un de rotación,
ralmente, era dura como o espiño, a aci- e medio e é ela a que lle imprime o move- que é aquel que fai xirando arredor de si
ñeira, a faia ou o buxo, para que foran mento de rotación ó lanzalo. mesma ó longo do chamado eixe terres-
máis resistentes ós golpes e non rompe- Un dos fundamentos para “bailar” ben tre, cuxa inclinación é duns 23 graos
sen con facilidade. Na actualidade, fan- o peón é enrolar a piola forte arredor del, sobor do eixo vertical, e cada volta dura
se ademais con diversos materiais sin- empezando cun lazo que se suxeita na un día; outro movemento da Terra, pero
téticos, como plásticos ou de fibra de espiga e logo vaise liando esta dende a este non o ten o peón, é o de traslación
carbono; veñen pintados de diversas punta ata “vestilo”, ou sexa, recubrilo arredor do sol, que dura un ano e débe-
formas, o que lles dá un efecto multico- todo; entón, coa corda ben tensada, se ó efecto da gravidade deste sobre a
lor ó xirar, e incluso hai modelos que re- agárrase esta entre os dous dedos índi- mesma; o terceiro movemento é o de pre-
producen luces e sons ó bailar. ce e corazón para que non se caia ó lan- cesión que se produce porque a terra
zalo; a continuación, suxeitándoo ben non é esférica, senón un elipsoide acha-
Tal e como antes diciamos, a punta do
coa man, lánzase con forza tirando á vez tado polos polos e que unha volta dura
peón é de ferro ou aceiro, excepto nas
da piola, o que lle produce un xiro que o 25.765 anos; e, por último, hai outro
perinolas ou bailarinas que non a levan;
fai bailar no chan. movemento chamado de mutación, que
entón este pico de aceiro vai incrustado
ten un vaivén que produce uns bucles,
no peón sendo, ben de forma redondea- Moitas veces nos preguntamos por
sendo a duración de cada un duns 18,6
da coma unha bola ou de forma afiada, o que o peón non se cae mentres xira.
anos.
que a fai máis perigosa, pero, ó ter me- Desde o punto de vista da física, isto -continúa-
20 xuño 2008
Se aplicamos isto ó peón, como dicía-
mos, este ten tres movementos simila-
res ós da Terra que son: Rotación, pre-
cesión e mutación; entón ó lanzalo ó
chan e facelo xirar, imprímese unha forza
que produce un momento angular ou
cinético que fai que o peón xire sobor si
mesmo, e, debido a isto, a punta do peón
convértese provisionalmente no centro
de gravidade permitindo que permaneza
erguido e vertical respecto ó chan. Así
ata que o vector masa-gravidade (m.g) é
maior e entón vaise inclinando progre-
sivamente respecto ó eixe provocando
a variación do centro de gravidade, polo
cal a traxectoria de xiro comeza a descri-
bir círculos cada vez máis grandes ata
que a buxaina cae. Disto pódese dedu-
cir que a caída é directamente propor-
cional ó ángulo de xiro & e o vector
peso (m.g), vén sendo inversamente pro-
porcional á velocidade de xiro:
O Provisional Páxina 7
Tódolos elementos que interveñen son: ata desfacelo; por iso, lle chamabamos
g.-vector gravidade, m.- masa, cm.- cen- o “rompepións”. Aqueles peóns que
tro de masas, r.- vector distancia entre o non lograban dar golpe ó de dentro “per-
centro de masas e o punto de apoio, L .- dían” e acababan dentro do círculo, polo
vector momento angular da fuerza, &.- cal ás veces había máis ca un.
ángulo de inclinación do peón respecto Loxicamente, para non darlle a ninguén
á perpendicular do chan. A partir de aquí cando se lanzaba, eu recordo que se
faríanse os cálculos necesarios aplican- berraba “pión, pión,... que se me afrouxa
do as fórmulas físicas pertinentes, cousa a piola, pión, pión…”; así ata que que-
que deixamos en mans dos profesores daba libre a pista; tamén recordo que á
de Fisica do noso instituto. punta do peón lle chamabamos o “ ve-
Os xogos que se poden realizar co peón rragón”, ademais podíase lanzar as ve-
son moitos e variados, xa sexa de forma ces que se quixera pero había que ase-
individual ou colectiva. A forma que pre- gurarse ben para non perder. E naquela
feriamos nesta parte da Mariña, tanto época xogábase moito nas rúas, polo cal
en Celeiro coma en Viveiro, era a indivi- todas estaban cheas de rapaces e rapa-
dual; de manei-
ra que, antes de
participar no
xogo, había que
saber bailar ben
a buxaina, polo
cal se adestraba
moito antes de
comezar o xogo
en si. Entón
xuntabámonos
un grupo de ra-
paces, cada un
co seu peón, ao
que nosoutros
lles chamaba-
mos “pión”,
cada un de nós
levaba tamén a -algúns profesores, coma Cociña e Leal, lembraron os seus tempos mozos
piola. Entón cunha exhibición do xogo do peón o 16 de maio-
buscabamos un
lugar fóra co chan liso, xeralmente terra zas que se divertían cada un cos seus
batida dura, e ali xogabamos. O xogo en xogos; ademais cada época do ano tiña
si era moi sinxelo e consistía no seguin- o seu xogo diferente, tanto para uns
te: primeiro, facíase un circuliño no chan, coma para outros. Eu recordo que este
despois había xogo practicá-
que tirar o O peón foi moi popular na nosa adolescencia e xogá- base aló polo
peón dentro do base en tódalas vilas, aldeas ou nos barrios das cida- outono e,
mesmo e ata des; a duración do mesmo era variable, pois dependía como dicía un
que non saíra do número de peóns rotos e do cansazo dos xogado- refrán popular,
bailando para res. E tal como diciamos, aínda que foi un dos xogos “Polo San
fóra non se po- máis populares, hoxe en día xa non se fai “bailar”, só M a r t i ñ o ,
día coller; os ás veces se xoga máis ben dunha forma testemuñal, a peóns no cami-
que quedaban ño”; logo había
pesar de que é un bo xogo, tanto para fomentar o
dentro dese outro que dicía
compañerismo como para exercitar o sistema psicomo-
círculiño “pan- “ Pola Santa
triz e de coordinación de movementos.
daban” e había Eulalia, peóns
que sacalos a á borralla”, e
golpes cos demais peóns, ben por me- xa, cando se acababa a época do xogo a
dio do lanzamento ou ben cando saíra comenzos do inverno e se baleiraban as
bailando do círculo colléndoo coa man rúas pola choiva e polo frío, dicíase
e facéndoo chocar contra o que estaba “Polo San Amaro, peóns ó faiado”. In-
no chan dentro do circuliño, así ata sa- cluso había máis refráns, pero non me
calo para fóra. Nin que dicir ten que o acordo deles.
obxectivo primordial, o realmente pre-
tendiamos, era escachar o peón do chan Viveiro, maio de 2008
Páxina 8 O Provisional 20 xuño 2008

*Sur le chemin des celtes. Histoires, cultures et langues

Intercambio lingüístico entre o Lycée Bossuet e o IES María Sarmiento

Ninguén pensaría que esta viaxe ía quedar marcada nas

nosas mentes para sempre , despois de tódolos nervios e
dificultades que se vivían no autobús horas antes de
chegar a Lannion. A verdade é que o que os minu-
tos antes de chegar parecería un desastre, des-
pois de dúas horas coa familia, a historia
cambiou e non nos queriamos ir de alí.
Polo que a min respecta, creo que
volvería ir sen dubidalo nin un só
segundo. A experiencia foi incrible,
o feito de coñecer xente, aprender a
desenvolverse nun idioma tan im-
portante coma o francés e a posta a
proba da nosa capacidade para des-
envolvernos sós, fai que estas expe-
riencias se volvan especiais.Tamén
acompañou o feito de que todos nos *O grupo participante no intercambio coas profesoras Mariluz
levábamos incriblemente ben e todo eran risas e bromas Poch Villar e Marta Coria Blanco ao carón do Mont Saint-Michel*
entre nós, incluso coas profesoras, ás que lles agradecemos
todo o traballo e axuda que nos prestaron.
Simplemente é unha opinión, entre centos delas, pero
...Despois da última se-
creo que cada un dos que estudamos idiomas, non nos des-
mana de exames, o día 7
envolvemos neles ata que pasamos no seu país de orixe
unhas semanas, sós, coa única baza do que estudaches na de marzo partiamons para
clase. Por iso, animo a todo o mundo a que probe, porque Lannion. No bus todo eran
seguro que non van quedar insatisfeitos polos coñecemen- nervios; cada parada, cada
tos obtidos e ademais de todas as experiencias alí vividas. quilómetro, cada chiste,
Toda a viaxe foi incrible e creo que non me equivoco pensabamos: non nos imos
cando digo que case todo o mundo que foi a un intercam- entender. Mentira!
bio, saíu dicindo as típicas palabras de “quero volver”. Ao final resultou a mellor
Para min, simplemente inmellorable, e espero que o meu experiencia da miña vida
"correspondant" pense o mesmo despois de estar aquí. CRISTINA
-Uxío Rodríguez García-

...na despedida, dinme conta de que

tan só nunha semana lle collera
moito cariño á "ma famille".
desapareceu o 22 de marzoTHALÍA
de
2002 no nº 23 de O Provisional
...Os minutos antes de chegar a
Lannion foron de histeria; a
cada un de nós pasáronnos mi-
llós de cousas pola cabeza, pero
a maior pregunta era. Que
pasará agora?
ORIANA

...Foi impresionante, ¡tiñamos o

corazón nun puño!. Cada curva
que daba o autobús pensabamos
en que o aparcamento onde nos
Os alumnos de Lannion foron recibidos pola Tenente de Alcalde de esperaban estaría xa alí
Viveiro no Teatro Pastor Díaz o 2 de maio ARTUR
20 xuño 2008
TEATRO
A asistencia á obra de teatro de
Molière "Le Bourgeois Gentilhome",
foi outra das actividades programadas
polo Departamento de Francés para
os alumnos de ESO e Bacharelato
que cursan esta lingua.
A representación tivo lugar na
Coruña o día 28 de abril e asistiron
xunto co mediocento de alumnos as
profesoras Mariluz Poch, Pilar
Asensio e Mª Jesús Pérez Ramos.
CABÁRCENO
Foi unha viaxe programada para
nós, os alumnos de 2º de ESO;
ademais visitamos o museo da
minería en El Entrego (Asturias).
Estivemos do 3 ao 5 de xuño,
acompañados por Sonia Rey, Ana
Pedreira e Jessica Fdez. Polo.
FARRUCO GRAÑA
PRESENTA O
BOSQUE DE
NAGDOR
Farruco Graña presentou no noso
centro a súa novela O bosque de
Nagdor o día 14 de abril. O escritor,
logo de ofrecernos un percorrido pola
obra de distintos autores da nosa li-
teratura clásica (Rosalía, Pondal,
Castelao, Otero Pedrayo...) para
amosarnos como estes trataran a
paisaxe, pasou a explicarnos como
foi xurdindo a súa obra e como nela
se expón o tema da desfeita urba-
nística que afecta a tantas vilas ga-
legas, entre elas á súa vila natal, Car-
ballo, e ás da Mariña (el vive en Riba-
deo). Á actividade, organizada polo
departamento de Lingua e Literatura
Galega, asistiron os alumnos de Ba-
charelato.
REPRESENTACIÓN
O grupo de teatro que dirixe María
Lozano Fernández, representou no
salón de actos, o 19 de maio, a obra
"Comedia bífida" de Manuel Núñez
dentro dos actos programados pola
semana das Letras Galegas.
O Provisional Páxina 9
XOSÉ MARÍA ÁLVAREZ BLÁZQUEZ:
ESTUDOSO DA CULTURA GALEGA
Ademais da faceta de litera-
to, o labor de Álvarez Blázquez
como estudoso da nosa litera-
tura plasmouse nas fundamen-
tais Escolma de poesía galegaI:
Escola medieval galego-portugue-
sa (1952, será revisada e amplia-
da en 1975) e Escolma de poesía
galega II: poesía galega dos sécu-
los XIV a XIX (1954), que con-
tribuíron a dar a coñecer os can-
cioneiros medievais e as crea-
cións do período máis crítico
da literatura galega, os denomi-
nado hoxe “séculos escuros”.
Foi tamén el o autor do rescate
da Égloga de Belmiro e Benig-
no, de Pastor Díaz para as no-
sas letras coa edición da obra
Poesías galegas de Nicomedes Pas-
tor Díaz no ano 1951.
Xosé María Álvarez Blázquez foi un loitador contra a marxinación e o
silencio ditados contra a cultura galega durante o franquismo e como editor
quixo compartila co pobo que a mantivera viva noutra época tan difícil
como a dos Séculos Escuros.
PARA SABER MÁIS DE XOSÉ MARÍA ÁLVAREZ BLÁZQUEZ:
ÁLVAREZ CÁCCAMO, XOSÉ MARÍA: Memoria de poeta, ed. Galaxia.
“ “ “ : Tempo do pai, Galaxia.
CABANA, DARÍO XOHÁN: Xosé María Álvarez Blázquez. Vida e obra, Xerais.
INTERNET: páxina da ACADEMIA GALEGA, WIKIPEDIA, CULTURA
GALEGA.ORG, DÍA DAS LETRAS GALEGAS, BRÉTEMAS, VIEIROS...
GRUPO DE ALMUNOS QUE PARTICIPARON NA VISITA
Á EXPOSICIÓN DE ANDY WARHOL EN SAN CIBRAO
Páxina 10 O Provisional 20 xuño 2008

XOSÉ MARÍA ÁLVAREZ BLÁZQUEZ: O POETA

Xosé María Álvarez Blázquez comezou

a escribir poesía de rapaz e, co tempo, foi
reunindo unha ampla obra, da que se
poden destacar os seguintes libros:

POEMAS DE TI E DE MIN (1949)

Poemas de ti e de min é o primeiro
libro de versos de Xosé María Álvarez,
escrito xuntamente co seu irmán Emilio,
aínda que cada un fixo a súa parte. A súa
poesía segue as tendenzas dominantes na
época: o popularismo, o neotrobadoris-
mo e o hilozoísmo (ou imaxinismo); sirva
de exemplo este poema titulado “Ti”:

Chamas ao vento
na labarada dos teus cabelos

Auga apreixada
na mol lentura da túa ollada.

Rubias de aurora
no sangue quente da túa boca.

Pombas no niño, -Xosé María Álvarez Blázquez coa súa dona e fillos-
no recunchego do teu corpiño.

Rulas leviáns CANLE SEGREDO

no vo lizgairo das túas mans.
ROSEIRA DO TEU MENCER (1950)
Roseira do teu mencer é un libro de
poemas dedicado á súa filla María Luísa,
coñecida como “Colorín” e morta prema-
turamente. Inicia a poesía infantil en
galego e nel predomina o tema do amor
paterno.
O CANCIONEIRO DE MONFERO
(1953)
Ademais dun gran traballador, Álvarez
Blázquez foi un home de humor1 e unha
proba diso é a publicación un 28 de
decembro, o día dos Santos Inocentes,
do Cancioneiro de Monfero (1953),
obra que durante uns días fixo pasar por
un auténtico manuscrito medieval, que,
segundo el, atopara no mosteiro do mes-
mo nome, e os mesmísimos especialistas
na lírica trobadoresca creron a “inocenta-
da”; logo, el mesmo puxo fin á brinca-
deira. Velaquí unha proba da súa mestría
á hora de compor cantigas:
Madre, a San Traeezón iréi
e no río bañarme hei
ante que saia lo albor.
Irei, madre, á romaría
e bañarme hei, a fe mía,
ante que saia lo albor.
Bañarme hei, ben volo digo,
ú non sabía meu amigo,
ante que saia lo albor.
Bañarme hei, por ren que sexa,
u meu amigo non vexa,
ante que saia lo albor.
A doncela, protagonista da canti-
ga, diríxese á nai para anunciarlle que
antes do amencer se ha de bañar no río
onde non a vexa o seu amigo.
1) Proba do seu sentido do humor son os
pseudónimos que empregaba: co de Pepe do
Rollo asinara os epigramas publicados ao
comezo da súa carreira literaria e foi Celso de
Baión na solapa do libro Os nomes da terra.
*******
Canle segredo é considerado seu mellor
poemario pola meirande parte dos estudo-
sos, o cal non foi o suficientemente valo-
rado pola súa publicación serodia, pois
permaneceu inédito uns vinte anos (do
1954 ao 76). Predominan os poemas de
temática amorosa, a visión da infancia
como paraíso perdido e aqueles nos que
denuncia os problemas de Galicia:
(…)
E logo, na serán verdidourada,
ao entrar na fraga escura,
longal e misteriosa coma un tempro
onde tes o teu leito de fentos e fiúnchos,
topar o amor que agarda.
--------------------------------
A aldea é un pardiñeiro.Nas casoupas,
sin lousados nin portas nin xanelas,
medran as silvas entangarañadas
e os lagartos arnaus erguen bandeiras
de soedá nos cumios denegridos.
Pendurado no van dunha fiestra
quedou o espello da alegría moza.
Hai morcegos no forno. As donicelas
pasean polas trabes
e os ratos ron nos ollos das monecas.
20 xuño 2008 O Provisional Páxina 11

P L Á S T I C A
z
ez re
dr
ad
xa

x
Rematou o "XI Torneo de Xadrez"
do IES María Sarmiento coa vitoria
de Alfonso Moreno Jiménez de 1º
de Bacharelato; o segundo clasifica-
do foi Adrián Míguez García de 4º de
ESO-C, aínda que por un axustado 2
fada das covas
a 1 na final.

Ana Corujo Carreira (3º ESO-B)

A entrega de trofeos tivo lugar onte,
dentro dos actos de final de curso.

carta a María Rodríguez Parapar

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
O SON DAS
BUGUINAS Querida María:

Dende o 28 de abril ata mediados
de maio contamos no recibidor do
instituto coa exposición “O son das
buguinas”, exposición itinerante so-
bre o tsunami do 2004 en Asia con
fotos de Paco Vila, ilustracións de
Xulia Barros e textos de María Rei-
móndez, promovida pola ONG Impli-
cadas no Desenvolvemento (IND) e
programada pola Biblioteca e o De-
partamento de Lingua e Literatura
Galega.
A actividade complementouse coa
lectura en 2º e 3º da ESO dalgúns
dos textos do libro solidario tamén
titulado “O son das buguinas”, edita-
do por Xerais e que recolle relatos de
María Reimóndez, An Alfaya, Mari-
lar Aleixandre, Rosa Aneiros, Dolo-
res Ruíz, Fran Alonso e Agustín Fer-
nández Paz.
A veces te encuentras un
ángel donde menos te lo espe-
ras, y nosotros nos lo fuímos a
encontrar en la clase de inglés.
¿Te acuerdas lo que nos reía-
mos y lo bien que lo pasábamos
contando anécdotas en los
descansos?...con el gruñoncito
de Rafa, las “denuncias” de Mª
José, Carmen y su lucha contra
los “audiovisuales”, los msn en
inglés de Martín, las “posh” Ana
y Sandra, los “pictures” de la
profe… y lo contentos que nos
poníamos cuando llegaba tu
madre a buscarte…ya sabes,
Laura era nuestro timbre.
Aún nos cuesta asimilar que ya no estás aquí, pero siempre te recor-
daremos. Nos encantó haberte conocido.
Kisses xxxxxxxx
Páxina 12 O Provisional 20 xuño 2008

1º
PREMIO
electrolizador -Dep. de Tecnoloxía-

HH
(Xerador de hidróxeno a partir da electrólise da auga)

Trátase de aplicar o proceso de electrólise na práctica; para logralo, construímos un pequeño xerador HHO na
aula de Tecnoloxía do IES María Sarmiento usando diferentes materiais e produtos de refugallo. A alimentación do
sistema prodúcese inicialmente cun simple cargador de baterías do taller de Automoción; como consecuencia,
podemos obter diferentes medidas de consumos, caudal, e incluso alimentar un pequeño queimador construído
cunha agulla hipodérmica.
A idea, tivo ademais o propósito de participar na “VI EDICIÓN DO CONCURSO DE EXPERIMENTOS E
OBRADOIROS” que promove e convoca a Fundación Sotavento Galicia de Momán (Xermade), considerando
que se adaptaba plenamente ao establecido na bases “…teranse en conta especialmente aqueles obradoiros
que teñan que ver coa tecnoloxía do hidróxeno". Segundo nos comunicaron hai só uns días, acadamos o
primeiro premio que ten unha dotación económica de 1.000 euros.

OBXECTIVOS EDUCATIVOS
FUNDAMENTOS TEÓRICOS -Promover entre o alumnado con-
Pretendemos descompoñer auga para obter hidróxeno que posteriormente emprega- dutas habituais de respeto ao medio
remos para alimentar un queimador feito cunha agulla hipodérmica. O método empregado e de desenvolvemento sustentado
para romper a molécula de auga é a electrólise, proceso no que o paso da corrente -Fomentar o reciclado e reutiliza-
eléctrica por unha disolución ou por un electrólito fundido produce unha reacción de oxida- ción de materiais de refugallo
ción-redución non espontánea, que de forma natural, sen aporte de enerxía non tería lugar. -Valorar o uso de novas fontes de
As reaccións de oxidación redución son de transferencia de electróns, isto quere dicir enerxía renovable como alternativa
que sempre que unha substancia se oxida, existe outra que se reduce, de tal forma que os ás actuais dependentes do petróleo
electróns que perde a substancia que se oxida son os mesmos que gaña a que se reduce.
Estes dous procesos poden escribirse por separado, de tal forma que a reacción comple- CONTIDOS PROPOSTOS
ta será a suma das dúas semirreaccións. Durante o proceso de construción
A oxidación prodúcese no ánodo, ao que conectamos o polo positivo da fonte de alimen- e montaxe, sobre o sistema construí-
tación. Nel obtense osíxeno mediante a seguinte reacción: do, propoñemos a relización das se-
guintes actividades
• elaboración dun bosquexo
No cátodo conectado ao polo negativo é onde reducimos o hidróxeno conseguindo obter • trazado
o dobre de volume que de osíxeno. A reacción producida é a seguinte: • medir e cortar madeira, plástico e
chapa de pequeno espesor
• tradeado
Podemos ver que a reacción de descomposición da auga é a suma das dúas anteriores. • diferentes técnicas de unión
• realización de conexións eléctri-
cas simples
• manipulación de fluídos
Para producir a electrólise necesitamos aplicar unha tensión sempre superior á que se Despois de construír, podemos fa-
conseguiría se o sistema actuase como pila, serían 1,23V; 0,42V para producir hidróxeno cer as seguintes medicións:
e 0,81V para producir osíxeno. Na práctica cómpre aplicar unha tensión algo superior, un • tensión e intensidade de alimen-
tación, calculando a potencia eléctri-
sobrepotencial de 0,6V para comezar a ter unha produción apreciable.
ca consumida
No noso caso, os electrodos son de aceiro inoxidable e a concentración da disolución
• caudal de gas producido
non ten porque coincidir coa tabulada, polo que a tensión que precisamos varía.
• presión en columna de auga, trans-
Para que se produza a electrólise temos que contar cun medio líquido no que existan
formando os resultados obtidos a
ións que permitan o paso da corrente eléctrica, electrólito. Nós conseguímolo disolvendo
outras unidades
sosa (NaOH) na auga. Empregamos sosa porque os ións sodio Na+ teñen un potencial
• temperatura
estándar de redución de -2,71V, isto significa que para conseguir reducir o sodio teríamos
que aplicar unha tensión moito maior que a necesaria para o hidróxeno, logramos así que
LISTADO DE MATERIAIS
a redución do sodio non teña importancia.
NECESARIOS E PROCEDENCIA
Isto sabémolo consultando a serie electroquímica onde se ordenan as sustancias se- • Listóns de madeira de embalaxes
gundo o seu potencial de redución, medido fronte ao do electrodo de hidróxeno, que se • Botellas de plástico da auga
considera cero. Estas medidas están realizadas a 25ºC, e cunha concentración 1M. • Tubo de plástico dun acuario ou
20 xuño 2008 O Provisional Páxina 13

INSTRUCIÓNS DE
FUNCIONAMENTO
1. Verificar o nivel de auga no

O
reactor e o sistema antiretorno
2. Conectar á fonte de alimen-
tación controlando o consumo
(debe ser duns 2 A para a unida-
de descrita)
3. Esperar a que saian burbu-
llas nos depósitos antiretorno
4. Abrir a válvula de saída e
acender o queimador
5. Para parar o sistema,
apagar o queimador introducín-
doo en auga
6. Desconectar da fonte de
alimentación

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ -aspecto do primeiro modelo contruído co que se participou no concurso de Sotavento-

dun rego automático inservible

FONTE DE MEDIDOR DE
• Chapas de aceiro inox.de desau- SISTEMA
CAUDALÍMETRO PRESIÓN EN
ALIMENTACIÓN ANTIRETORNO
gue de fregadoiros COLUMNA DE AUGA
• Parafusos de plástico de desgua-
ce de pequenos electrodomésticos
• Agullas hipodérmicas compradas
(por motivos de seguridade)
• Válvulas de acuario
Polímetro básico de uso na aula

TRABALLOS FUTUROS EN
CORRESPONDENCIA CON
ESTE PROXECTO
-Construción dun calorímetro para
ver o rendemento global do sistema.
-Deseño e construción dun circuíto
electrónico que permita a alimentación
con corrente pulsatoria controlando a
súa frecuencia.
-Alimentación con enerxías alterna-
tivas solar ou eólica.
POLÍTMETRO

ALUMNOS IMPLICADOS
NO PROXECTO
• 4º de ESO, que cursan a Tecno-
loxía como materia troncal
• 4º de ESO, que teñen como opta-
tiva a Iniciación Profesional á Electri-
cidade e Electrónica
• Alumnos de 1º de Electromecáni-
ca do Vehículo (LOE)

PROFESORADO
• Luís Mel Galocha, Profesor de Tec-
noloxía, Director do Proxecto, Pedro SOPRETE VÁLVULA REACTOR CONDUTOS DE
Rafael Rivera Fernández, Mª José Ri- GAS
veira Villar, e Néstor Timiraos Labaen.
Páxina 14
MIS
IÓN
• Plan estratéxico 2008-2012 •
INFORMACIÓN POLÍTICAS
DE ENTRADA: + NOVO PLAN
DESENVOLVEMENTO PLANS
DO PLAN ANTERIOR ANUAIS
OS
OS D RES
T O
DA ICAD
IND
ACCIÓN XERAIS
Atención á diversidade. Utilizar a diversida-
de na oferta como elemento diferenciador e
potenciador do Instituto, proporcionando
saídas a todos os alumnos, evitando o aban-
dono escolar
Manter grupos de PDC e crear novos PCPI.
Promover agrupamentos específicos.
Aumentar o reforzo educativo, dentro e fóra
das aulas da ESO.
Uso do Galego como lingua vehicular e
como elemento fundamental da nosa identi-
dade.
Igualdade entre homes e mulleres. Fomen-
tar a participación igualitaria.
Utilizar o sistema de suxerencias SQR para
detectar casos de desigualdades.
Prevención do consumo de drogas. Realizar
actividades de información, coordinadas
polo departamento de Orientación destina-
das principalmente a alumnos da ESO.
Desenvolver sistemáticas de control.
Prevención da violencia e o acoso. Habili-
tar mecanismos de detección e tratamento.
Comunicación coas familias. Mellorar a
comunicación coas nais e pais de alumnos.
Integración. Favorecer o entendemento
entre os alumnos e alumnas, xa sexa entre os
que nos veñen ao centro procedentes dou-
tras zonas xeográficas, ou mesmo entre os
que non teñen as mesmas capacidades.
Potenciar a valoración doutras culturas e
favorecer a realización de actividades pro-
postas polo equipo docente, necesarias para
o fomento da integración. Promover xorna-
das sobre a paz e o entendemento.
Realizar xornadas formativas interculturais.
Información afectiva. Realizar charlas de
orientación sexual coa colaboración de
organizacións oficiais e a supervisión e
control do departamento de orientación.
Fomento do respecto polo medio ambiente.
Despertar na aprendizaxe o respecto pola
vida e a conservación do medio natural.
Instalación de puntos onde se manifeste a
filosofía de aforro e se entenda o proceso,
identificando consumos dos que podemos
prescindir.
Incluír ensinanzas sobre enerxías renovables
aplicadas, con instalacións específicas.
O Provisional 20 xuño 2008
Presentamos aos nosos lectores as liñas básicas do
Plan elaborado polo actual Director, Juan José Pardo
Gato (presentado como proxecto á dirección) e que ten
catro anos para o seu desenvolvemento a través dos
ESTRATÉXICO: correspondentes plans anuais.
2008-2012
sexa posible manexar en formato dixital.
Estratexia da dirección. Fomentar o
enfoque social no sistema de ensinanza.
Utilizar unha imaxe de marca propia cunha
Fomento dunha ensinanza en paz. Actitude
cor corporativa, logotipo identificativo e
a favor da paz e o diálogo, dando solucións
sistemas propios de comunicación da nosa
pacíficas aos nosos conflitos.
oferta educativa.
Enfoque de mediación nos conflitos como
Toma de contacto cos cambios na relidade
sistemática de solucións e como ensinanza
social e no tecido produtivo da zona
de actitudes para a vida.
Mellorar a calidade de formación dos
Fomento da lectura.
titulados como elemento de prestixio e polo
Promover o gusto pola lectura.
tanto de demanda de calidade formativa
Potenciar a biblioteca, como núcleo central
como camiño á inserción laboral
de dinamización da lectura.
Mellora da atención na ESO.
Fomento das actividades complementarias.
Favorecer o seguimento das accións de
Axuda ao proxecto “Plan Valora”.
mellora e a optimización da documentación
Axuda ás actividades organizadas polos
e dos rexistros na busca da mellora no
departamentos didácticos.
rendemento.
Realización de actividades propias do cen-
Mellora nos Bacharelatos coa dotación de
tro, coordinadas pola vicedirección
medios e ambiente de traballo.
Mellorar o seguimento na ensinanza de
ACCIÓNS COA ESTRUCTURA ISO
adultos como elemento de recollida de
Promover a avaliación do sistema de calida-
alumnos de iniciativa tardía.
de que temos implantado, en relación aos
Potenciación de comunicación da oferta.
obxectivos de mellora, coa participación de
Persoal. Aumentar a súa satisfacción co
todo o persoal e coa intervención da Conse-
sistema de xestión da dirección.
llería de Educación.
Mellora dos recursos . Dotar o centro de
Mellora do control da documentación,
infraestructuras de seguridade e extinción
informatización, e informacións ao persoal.
de incendios.
Aumentar o rendemento no traballo diario
Pintado xeral do centro.
do equipo docente e mellora na axilidade
Remodelación dos servizos.
para a cumprimentación dos rexistros.
Melloras na ergonomía das aulas e mellora
Informatización de todos os rexistros que
de aspecto visual.
1234567890123456789012345678901 Solicitude á Consellería de novo mobilia-
1234567890123456789012345678901
1234567890123456789012345678901
ÁREAS DE MELLORA
rio, pupitres e mesas e cadeiras de profesor.
1234567890123456789012345678901 Melloras no sistema de calefacción dos
1234567890123456789012345678901
1234567890123456789012345678901 talleres antigos da zona “C”.
1234567890123456789012345678901
-Establecer novos canles de comunicación
1234567890123456789012345678901 Reformas no salón de actos
1234567890123456789012345678901
coas nais e pais de alumnos.
1234567890123456789012345678901
1234567890123456789012345678901
-Utilización de formato de Inspección educativa Prestación do servizo. Estudar a través da
1234567890123456789012345678901 CCP propostas de renovación e potencia-
1234567890123456789012345678901
como toma de datos de fin de curso, para evitar
1234567890123456789012345678901
duplicidade co sistema de mellora do centro. ción das actividades de aula
1234567890123456789012345678901
1234567890123456789012345678901
-Potenciar o uso da información de datos Favorecer a entrada de innovacións tecno-
1234567890123456789012345678901
1234567890123456789012345678901
trimestrais para establecer accións preventivas lóxicas nas aulas, potenciando economica-
1234567890123456789012345678901
1234567890123456789012345678901
antes de finalización do curso. mente proxectos nesas áreas.
1234567890123456789012345678901
1234567890123456789012345678901
-Mellorar o rexistro continuo para aportación Revisión do Proxecto educativo de centro.
1234567890123456789012345678901
de iniciativas de mellora por parte do equipo
1234567890123456789012345678901 Revisión e actualización das programacións
1234567890123456789012345678901
docente e do resto do persoal.
1234567890123456789012345678901 didácticas que conforman o proxecto
1234567890123456789012345678901
-Adestramento de innovacións metodolóxicas curricular do centro.
1234567890123456789012345678901
1234567890123456789012345678901
e de medios que aparezan na sociedade. Revisión e actualización do regulamento de
1234567890123456789012345678901
1234567890123456789012345678901
-Investigación dos casos de alumnos que solici- réxime interior RRI.
1234567890123456789012345678901
1234567890123456789012345678901
tan baixa ou longo do curso para tratar evitarlles Potenciar a aprendizaxe de linguas es-
1234567890123456789012345678901
o abandono dos estudos.
1234567890123456789012345678901 tranxeiras e os intercambios lingüísticos.
1234567890123456789012345678901
-Control sobre o peso dos materiais de traballo
1234567890123456789012345678901
1234567890123456789012345678901
transportados polos alumnos da ESO.
1234567890123456789012345678901 AVALIACIÓN DO PLAN
1234567890123456789012345678901
-Formación e avaliación de viabilidade de siste-
1234567890123456789012345678901 Ao final do mandato avaliaranse os resul-
1234567890123456789012345678901
mas de calidade total.
1234567890123456789012345678901
-Variar progresivamente o esquema dos proce-
1234567890123456789012345678901
tados, de forma obxectiva en relación ao
1234567890123456789012345678901
sos de xestión que afectan ao sistema organizati- cumprimento do proxectado, coas eviden-
1234567890123456789012345678901
1234567890123456789012345678901
vo da dirección. cias dos datos do sistema de calidade e das
1234567890123456789012345678901 auditorías internas..
20 xuño 2008 O Provisional Páxina 15

XOSÉ MARÍA ÁLVAREZ

BLÁZQUEZ:
FERIDO POLA GUERRA

As palabras de Xosé María Álvarez Bláz-

quez dinnos que “da man de Bóveda inser-
teime de mozo no Partido Galeguista”. Da-
quela el era un rapaz de vinte anos cheo de
ilusións que foron fanadas de súpeto. O gol-
pe franquista contra a II República vai deixar
un fonda ferida na súa vida e en toda a súa
familia: o seu pai, o médico tudense, Darío
Álvarez Limeses, foi fusilado polos franquis-
tas a finais de outubro do ano 36; dous me-
ses despois do seu sobriño, Alexandre Bóve-
da. O pai de Xosé María era un bo home,
lembrado por moitos tudenses como o “mé-
dico dos pobres”, católico convencido e
moderado no eido ideolóxico, pero segun-
do a sentenza foi condenado polo seu “exal- SUBIDA A SAN ROQUE O DÍA 29 DE MARZO
tado entusiasmo revolucionario”. Aínda non
rematara o 1936, cando o propio Xosé Ma-
ría foi depurado polo bando fraquista, por
galeguista separatista; nun primeiro momen-
actividades "VALORA"
to coa suspensión de emprego e soldo, pos- O pasado día 29 de marzo subimos a pé ó Monte San Roque. A verdade é
teriormente será desterrado a unha escola que tivemos moita sorte porque o día anterior choveu, e ó día seguinte á
de Zamora: nosa saída, tamén. Como pasou coa baixada do Landro, se encargamos o
“Fun trasladado no ano 36 dende a día así, non sae mellor. Pois alí fomos 44 persoas, moitos profes, moitos
miña maravillosa escola de Coia (Vigo) gañada amigos e moitos alumnos (pero por esta vez gañamos os profes). E por
a pulso, a un triste pobo de Zamora, tan ben primeira vez, unha nai participou na actividade. Subimos moi rápido cun día
adobado que todos eran adobes. A escola, case
fantástico, e logo de chegar, os máis ousados subimos ó Penedo do Galo
non fai falla dicilo, tiña máis de cárcere medie-
(que é outra tiradiña). Depois de tanto exercicio, ben nos tiñamos merecido
val, con reixas e todo, que de aula propia para
un espléndido xantar: luras, ensalada, churrasco e xeados. En fin, outro día
lles infundir ledicia e fe a un fato de nenos. E
para non olvidar. Creo que os alumnos que foron repetirán experiencia ...
por galeguista, aínda ás veces dóeme o lombo de
algún palastrazo...” No referente á subida ao Monte Castelo, prevista inicialmente para o 24 de
A presión dos fascistas foi tal sobre o resto maio, foi suspendida polo mal tempo en dúas ocasións; á hora do peche
da familia que esta tivo que deixar definiti-
desta edición estaba pendente de realización.
vamente Tui para establecerse en Vigo.
Rafael López López (3º ESO-B)

paxaros:
pingüín real cazando

Hidam
...da igual cantas veces
Javier Díaz Gómez me matedes, eu sempre
2º ESO-A
me levantarei...
Páxina 16 O Provisional 20 xuño 2008

VISITAS E VIAXES
ÁLVAREZ BLÁZQUEZ: O PROSISTA Os alumnos de "Electromecánica do
Vehículo" e de "Carrozaría" tiveron a
Xosé María Álvarez Blázquez quedou finalista no I Premio oportunidade de ver a factoría de en-
Nadal de novela en castelán no ano 1945 coa novela En el samblaxe de autocares "Castrosúa", no
pueblo hay caras nuevas; non obstante, en galego preferiu o
polígono do Tambre, en Santiago.
relato curto en obras como Os ruíns e A pega rabilonga e
outras historias de tesouros. As súas narracións, que centran nas A actividade tivo lugar o pasado 7 de
xentes do pobo e a súa problemática, destacan pola presenza marzo; tamén aproveitaron para visitar
da ironía e o acerto nas descricións e nos diálogos. o concesionario de Citroën.
Por outra parte, os alumnos do
Ademais da novela e o relato, o noso autor tamén cultivou Programa de Garantía Social de
o ensaio e a biografía; a este último xénero pertence unha das "Auxiliar de Mantemento de Motoci-
súas mellores obras: cletas" tiveron a ocasión de participar
ALEXANDRO BÓVEDA
en diferentes actividades na viaxe que
Esta magnífica biografía está entre as súas mellores obras en prosa, céntrase na figura do
seu curmán Alexandro Bóveda e ía saír á luz no 1982, pero foi secuestrada, pois parece
realizaron a Barcelona. Dende o 7 ao
que “molestaba” a conciencia dalgúns persoeiros, aínda así non deixa de sorprender que 12 de maio estiveron no Salón da
iso sucedera xa en democracia. Dez anos houbo que agardar para ler esta obra escrita co Motocicleta, no Parq Güell, na Sagrada
corazón e a cabeza sobre unha das persoas que máis influíu en Xosé María. Nas súas Familia e na casa Batlló. O seu titor,
páxinas sentimos a emoción, a alma conturbada de quen viviu aqueles tráxicos días, pero Manuel Cancelas López, foi o organi-
tamén o estudoso rigoroso que expón os feitos nun galego poucas veces superado neste zador da viaxe.
tipo de obras.

UNHA EXPERIENCIA EN PRIMEIRA PERSOA

Vida dunha inmigrante en España

Ola, chámome Amanda, teño 16 anos e pastas e pizza.

levo un ano en España. Os meus primeiros
meses aquí foron terribles: sentíame discri-
minada por non saber falar e por non com-
prender o que me dicían. Pasábao moi mal
cando ía á escola, porque non entendía nada e
a xente burlábase de min. Ademais non me
gustaba o clima, nin o horario, nin a comida e
só comía filetes e patacas. Quería volver ao
meu país e pensaba que non podía aguantar
máis.
Pasado un tempo fixen amizades e empecei
a entender á xente e a falar máis, aínda que
aínda me custa. Pero agora dáme igual o que a
xente pense de min.
A vida en Brasil é moi diferente á de Espa-
ña. Na escola á que ía en Brasília, a súa capi-
tal, había moita violencia e profesores e nenos
pegábanse, mentres que aquí iso é ilegal.
As materias tamén eran moi diferentes. En
Brasil eran moi básicas e aquí as materias son
máis difíciles, co que teño que pórme ao día.
Tamén hai moito contraste en relación ao
clima e á comida. Alí o inverno é moi chuvioso
e no verán a temperatura mínima é de 30 graos
centígrados, mentres que aquí os veráns son
cálidos e suaves.
A comida en España é moi variada, sobre
todo en Galicia (peixe, verdura, carne),
mentres que en Brasil comiamos moita carne,
Nos dous países, a xente é aberta, hospita-
laria e divertida, pero no meu país a droga, os
asasinatos e as pelexas son moi frecuentes e a
policía, en moitos casos, non fai nada. Por
iso, cando os brasileiros vimos aquí, moitos
cren que somos incivilizados.
Outra diferenza é a forma de vestir. Brasil
é moi pobre, o traballo escasea e a xente
preocúpase por cousas máis importantes.
Ademais, debido ao clima, a roupa usada é
fresca, mentres que aquí hai que ter diferen-
tes pezas para cada estación.
En televisión e cine tamén hai moitas
diferenzas. En Brasil, os programas e pelícu-
las son máis pobres e de peor calidade e aquí Exposición sobre
a televisión ten moitos e moi bos programas.
Dende logo, a miña familia e eu notamos Escher
moitos cambios ao vir a España, onde hai
máis posibilidades para estudar e para ter un
Dende o 8 ao 12 de abril, e organiza-
bo traballo e estamos contentos porque,
grazas a Deus, a nosa vida mellora día a día, da polo departamento de Matemáticas,
aínda que boto moito de menos o meu país e poidemos visitar, na aula C-8 do noso
espero que volva ser un país rico e tranquilo instituto, a exposición "Escher e Mate-
e que a xente poida vivir en máticas. Diálogo entre ciencia e arte",
paz. da asociación de profesores de mate-
máticas AGAPEMA. A exposición estivo
Raphaela Amanda Siqueira aberta á participación de todo o
(PDC 3º)
alumnado do centro e público en xeral.
20 xuño 2008
MANZANEDA
Dende o 19 ao 21 de maio, os alum-
nos de 1º de ESO estivemos na esta-
ción de Manzaneda. Natación, rocó-
dromo, carting, foron alhgunhas das
actividades que fixemos....
Connosco foron Ansede, Jessica (a
orientadora) e Teresa (PT).
Pasámolo ¡guai!
TAMÉN ESTIVEMOS
NO PROGRESO
Neste trimestre, tan cargado de acti-
vidades complementarias e extraesco-
lares, tamén tivemos ocasión de coñe-
cer o funcionamento do xornal lucen-
se "O Progreso".
En concreto os días 5 e 12 maio es-
tivemos no Ceao os alumnos de 2º e 3º
de ESO, acompañados polas profeso-
ras do Departamento de Lingua Cas-
telá e Literatura, Inés, Sonia e Mª Je-
sús; sumáronse Ana de Relixión e Ma-
riví de Música. Foi unha visita moi inte-
resante e relacionada cos contidos que
damos en Lingua no bloque temático
de comunicación escrita.
FALECEMENTOS
Ao longo deste último trimestre fale-
ceron dous ex-profesores e dous ex-
alumnos do noso centro:
-Silvestre Rúa, (profesor) faleceu o
pasado 6 de marzo.
-Manuel López Abuín, faleceu o 7 de
abril aos 52 anos (agora era profesor
no IES "Gregorio Fernández" de Sarria).
-Iván Gómez Rocha, de 21 anos, que
cursara Soldadura e Caldeirería, fale-
ceu en accidente de tráfico o 20 de
abril, en Burela.
-María Rodríguez Parapar, faleceu o
8 de maio, aos 24 anos de idade des-
pois dunha longa enfermidade que xa
a deixara en cadeira de rodas cando
era alumna de Bacharelato no "María
Sarmiento".
As nosas condolencias aos seus fa-
miliares e amigos.
O Provisional Páxina 17
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
Semana da Prensa
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
Do 3 ao 7 de marzo celebramos a XI edición da
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
"Semana da Prensa"
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
cunha exposición de xonais escolares de toda Galicia e
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
utilizando os xornais como recurso didáctico nas aulas
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
Na votación disposta entre o alumnado, o xornal escolar
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
"O Xornalouro" do IES do Valadouro foi a punblicación
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
que acadou máis votos
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
http://iesmasa2.blogspot.com
Páxina 18
XAQUÍN MARÍN FORMOSO
Recollemos a continuación a presentación bibiográfica que fixo José María Leal sobre a figura de Marín o 12 de maio no salón de actos do noso centro.
Xaquín Marín, facendo un bosquexo de Isolino para Francisco e David, alumnos de Electromecánica
É para min unha honra presentarvos aos lectores
do Provisional a Xaquín Marín Formoso, un dos
humoristas gráficos máis importantes na actualidade
en Galicia, e moi coñecido no mundo enteiro.
Quero facer un breve resumo sobor dos trazos
máis relevantes da súa vida, comezando polo seu
nacemento, que foi en Ferrol no ano 1943.
Aínda que a súa vocación inicial era a pintura,
atopou que o que realmente lle gustaba era a banda
deseñada e o humor gráfico. Como el di: “Empecei
debuxando para pintar”. Os críticos dicían que facía
unha pintura moi literaria.
Logo xuntouse profesionalmente con Raimundo
Patiño, outro xenio do humor gráfico, co cal entra na
Estampa Popular Galega, na que fan gravados e de-
buxos de viñetas cheas de compromiso social, entre
as que destacan algunhas tiras cómicas onde descri-
be e critica con ironía a situación da Lingua Galega,
polo cal ten moitos problemas coa censura.
A comenzos dos setenta, sae á luz a súa primeira
banda deseñada na revista “Chan”, e tamén publica o
primeiro álbum da historia da banda deseñada galega,
chamada “2 viaxes”, feita a medias con Patiño.
Pero debido a que a banda deseñada lle leva moito
tempo facela, decide pasar ó humor gráfico.
Dese xeito, o seu nome aparece asociado a boa
parte das publicacións galegas e do resto do estado,
onde colabora coas súas viñetas, e así vai pasando
por “Diario 16”, “El Ideal Gallego”, “Das Capital”, “Lu-
zes de Galicia”, “A Nosa Terra”, “Teima”, “Can sen
dono”, “A ameixa cacofónica”, “Le telegrame”, e nas
desaparecidas revistas do humor gráfico “La Codor-
niz” e “Hermano Lobo”.
Dende o ano 1988, traballa na “Voz de Galicia”,
O Provisional
onde fai cadriños diarios de diferentes personaxes; o
de hoxe en día é o incombustible de “Isolino”, amais
de colaborar en diferentes números especiais.
Pero durante todo este tempo, tampouco abandona
a banda deseñada, e así vemos as súas colabora-
cións coa serie “Tonecho “ na revista “Golfiño”.
Por mor da catástrofe do Prestige, participa de for-
ma crítica promovendo a exposición “Humor Cru”, e
tamén colabora no álbum de cómic “H2OIL”, no 2003.
De todas formas, Xaquín Marín di que o seu perso-
naxe favorito é “Gaspariño”, que actualmente está no
paro. Eu quérolle recordar ó señor Marín, desde as
páxinas do Provisional, que lle damos traballo a “Gas-
pariño” neste xornal do noso Instituto, onde sería ben
acollido e ben tratado.
Para seguir lembrando datos do Sr. Xaquín, dire-
mos que ten unha extensa obra gráfica que foi recollida
en diferentes volumes, como “Dos pés á Testa”, pu-
blicado en 1986, “Feito a man” no 1997 ou “ Maldito
Bufón” no 2003.
Á parte diso, ten publicados coma dezasete libros
máis, e o Sr. Xaquín lémbranos que un dos que que-
dou máis satisfeito foi “Cempés”, aínda que cara ó
publico non tivo moito éxito.
Nesta publicación recolle diferentes versións da
imaxe do pé esmagando xente, que é unha das ico-
nas sociais do autor xunto co chamado “O pozo gale-
go”, que para min é un punto de referencia na traxec-
toria deste artísta do humor gráfico.
Por outra banda, Xaquín Marín é o creador e director
do Museo do humor de Fene, unha iniciativa única en
Galicia e en España, e que leva uns vinte anos
manténdose como unha presenza constante e única
no panorama cultural do país. Di “o museo naceu en
20 xuño 2008
conversas que tíñamos xente do humor e achegados
sobor dos problemas que tiña o humor galego; pensa-
mos que se estaba a perder, polo cal había que pro-
mover unha entidade que conservara isto”.
-O Museo do Humor abriu as súas portas en no-
vembro do ano 1984 para amosarnos unha selección
de traballos que os humoristas galegos do momento
cederon desinteresadamente; posteriormente, pasa-
ron a formar parte del os traballos do certame nacional
de “Paleta Agromán”, e asi, pouco a pouco, fóronse
incorporando traballos dos mellores humoristas gráfi-
cos, tanto nacionais como internacionais; por iso, hoxe
en día é un punto de referencia do humor gráfico.
Á parte diso, organiza as Xornadas do humor du-
rante as que se entregan os premios da Curuxa do
Humor ós mellores traballos presentados, que logo
quedan como fondos do museo, que xa van pola
dezasete edición, coa única función de achegar os
grandes deseñadores gráficos do humor ó noso país e
de fomentar entre nós os sorrisos.
Cando se lle pregunta ó Sr. Xaquín como ve o futuro
do museo, el di que “o proxecto está consolidado e
apoiado pola Administración, polo cal a miña intención
é retirarme, xa que son trinta anos de traballo gráfico
e isto cansa”; non obstante, mantén que a súa maior
ilusión sería facer un grande Congreso do Humor.
Por toda a súa traxectoria Xaquín Marín ten recibido
numerosos premios e distincións: a “Paleta Agromán”
nos anos 1982 e 1991, “Premio Galicia de Xornalis-
mo” en 1984, 89 e 97, “Bienal de Gravobo (Bulgaria)
en 1987, “ Vieira do humor”en 1983, “Banda deseña-
da (Ourense 91), “Galego do ano” en 1997 e outros
máis que non cito.
Hai moitos museos, tanto de aqui coma de fóra, que
teñen obras expostas de Xaquin Marín, o que denota a
grande calidade artistica e humorística del.
E para finalizar, direi que eu coñecín persoalmente
o señor Marín hai uns anos nun cursiño de deseño
gráfico en Lugo, onde nos ensinou como encaixar o
deseño do cómic na materia de Plástica e Visual.
Pareceume un home moi culto e con moita curiosida-
de por todo; ademais vin nel unha persoa discreta e
moi sinxela. A súa forma de vestir é igual de sinxela;
el di que lle gusta ir con “Chaqueta de pana e en
pantalóns vaqueiros”, aínda que manifesta “que o seu
estilo é inexistente”, polo cal a forma que máis lle
gustaría para vestir sería a de Picasso, que optaba por
un buzo. O seu pelo e barba medran “á brava” e
asegura que nunca vai á perruquería; el di que non
pode perder tempo para ir á moda, que o seu é de-
buxar; faceta na que non para. Proba diso é a expo-
sición antolóxica de homenaxe a Xaquín Marín polos
seus trinta anos de traballo no deseño gráfico humorís-
tico que preparou o concello de Ferrol.
O último traballo publicado ata agora por Xaquín
son as ilustracións do libro infantil de Ramón Loureiro
“O peixe de pedra”.
Di que é un traballador do cómic e que xa ten os
dedos gastadiños de tanto debuxar. Aínda que a súa
forma de facer cómics é autodidacta e tradicional, e
non lle gusta cambiar, recoñece que hai que ir cos
novos tempos e usar as novas tecnoloxías e os no-
vos medios de deseño gráfico que agora temos.
Temos que rematar dándolle as grazas por todo o
que leva aportado á nosa cultura, onde é un punto de
referencia e xa forma parte da historia Contemporánea
de Galicia. E igualmente grazas por estar connosco
no IES María Sarmiento.
20 xuño 2008 O Provisional Páxina 19

O oito de marzo celebrouse a edición

anual do Correlínguas; este ano foi a vila
de Foz a que acolleu os actos que co-
mezaron coa chegada e recepción do
alumnado, saíndo logo cara ao Porto
onde houbo actuacións dos centros da
Mariña e grupo Touriñán e Marcos.
A continuación leuse o Manifesto e
rematou o acto coa despedida dos
participantes. ANTONIO DE MAÑÓN E OS SEUS AMIGOS,
Dende o noso centro viaxaron tres CAMPIÓNS DA LIGA DE FÚTBOL SALA MASCULINA
autobuses con alumnos de ESO e profe-
sorado que manifestaron así o seu dese-
xo polo uso normalizado e cotián do Rematou a liga de fútbol sala masculina enfrontándose na final "Antonio de Mañón e os
noso idioma. seus amigos" e "A Potencia de Celeiro". O partido comezou mal para os de Mañón, dado
que a confusión coa cor dunha camiseta puxo un gol na súa contra. "A potencia de Celeiro",
lonxe de conformarse ou retardar a disputa, continuou cun bo xogo de equipo e conseguiu os
A exposición seus froitos cun segundo gol. Tocaba mover ficha aos de Mañón, dado que o partido se lles
"Descubrindo o Tempo" complicaba, ¡e responderon!. Un gol practicamente de seguido ao que acababan de recibir
reducía as distancias. Xa na segunda parte, "Antonio de Mañón ..."lograban o empate, e a
estivo no noso centro dende o 7 partir de aí, o peso do xogo caeu sempre do lado deste equipo que ía amosando unha lixeira
ata o 17 de abril; o tema básico superioridade. Un gol en propia meta dos de Celeiro desbaratou a posible remontada e
foi o clima e o tempo. Estivo púxolles máis fácil o partido aos seus opoñentes. Cun marcador final de cinco goles a tres,
organizada polo Departamento de rematou un partido vibrante que, sen dúbida algunha, puxo a nota de calidade deste campionato
Xeografía e Historia. 2007-2008 do IES María Sarmiento

XOSÉ MARÍA ÁLVAREZ BLAZQUEZ: AS MÚLTIPLES FACETAS

Xosé María Álvarez Blázquez foi un
creador polifacético, un auténtico polí-
grafo, escritor de poesía, novela e teatro;
investigou a literatura galega do pasado,
o noso folclore e a prehistoria, na súa
faceta de arqueólogo.
Na procura da realización do seu
obxectivo primordial, que era a recupe-
ración, o fomento e a difusión da nosa
cultura, Xosé María Álvarez Blázquez
leva a cabo xunto con Luís Viñas a
fundación da primeira editorial no noso
idioma, Monterrey, no ano 1950. A
editorial Monterrey publicaría ao longo
da súa existencia libros moi importantes,
coma Cantiga nova que se chama riveira
(1947), de Álvaro Cunqueiro, e as na-
rracións dun escritor novo, Gonzalo
Rodríguez Mourullo, coas que rompía a
andar a chamada Nova Narrativa Gale-
ga. Esta non foi a última empresa edito-
rial na que se ía implicar con todos os
seus azos, pois máis adiante fundaría
Castrelos, outro exemplo do Xosé María
Álvarez Blázquez emprendedor e traba-
llador pola cultura galega. Castrelos
supuxo un auténtico bum nos anos 60
e 70, en especial coa colección de libros
de peto, a trinta pesetas, O Moucho, que
nace co lema “libros do pobo pra o pobo”
e achega a todos os recantos de Galicia e
incluso ás terras de fala galega en Astu-
rias e León os máis variados textos na
nosa lingua: contos populares, refranei-
ros, ensaios sobre etnografía, entre
outros. Como declara o escritor Darío
Xohán Cabana, daquela o empregado
da editorial que se encargaba de ir ven-
dendo os libros da colección por Galicia
adiante, o maior éxito foi o do Catecismo
do labrego, de Valentín Lamas Carvajal,
que foi lido por uns cincocentos mil
galegos (A cifra aínda abraia hoxe!).
Xunto á colección O Moucho, aparece
Pombal, que tamén vai ser pioneira nun
terreo no que todas as outras editoriais
da época se mostraban temerosas: a
reedición dos clásicos do Rexurdimento,
Rosalía de Castro, Eduardo Pondal e
Manuel Curros Enríquez. Ademais deu
a coñecer obras de autores como Retorno
a Tagen Ata, de Xosé Luís Méndez
Ferrín, ou Contos da néboa, de Ánxel
Fole.
Páxina 20 O Provisional 20 xuño 2008

EXCURSIÓN A LLORET DE MAR

O 20 de abril ás sete da tarde saímos
cara a Cataluña nun autobús cargado de
bo humor, sorrisos e boas intencións.
Acompañábannos Emma, Marcos e
Rubén. Nas primeiras horas iamos relati-
vamente calados pero pouco a pouco a
cousa foise animando (madia leva! de-
zaseis horas por diante para motivarse).
Chegamos ó hotel ó día seguinte e des-
pois da adxudicación das habitacións e
un mergullo na piscina, fomos coñecer Llo-
ret (caminata capitaneada por Rubén na
que, sen querer, pegámonos outro mer-
gullo (“Dio tío, vaia animalada!”).
O martes pasámolo en Port Aventura:
Foi xenial! Non todos subimos ás atrac-
cións máis impactantes pero a maioría
tivemos valor para probar o Dragón Khan,
o Furious Baco, o Huracán Cóndor,…
O día seguinte tocaba visita a Barcelo-
na e por se non estabamos despertos,
recibimos no autobús a visita dunha guía
que cun máis que efusivo “¡BUENOS DÍAS!”
deixounos a máis dun o corazón a mil. A
visita ó Parque Güell, Montjuic, Museo da
Ciencia, As Ramblas e Aquarium resume
o noso día nesta gran cidade ateigada
de xente por ser día de San Jordi e dispu-
tarse un partido de Champions.
O xoves pola mañá fomos ás Illes Me-
des en barco; foi un percorrido agrada-
ble pero o mellor estaba por chegar xa
que comemos na praia e bañámonos
(para moitos era a primeira vez que pro-
babamos o Mediterráneo). Pola tarde vi-
sitamos o Museo de Dalí (Que tío máis
raro!). Despois de cear, deixáronnos saír
e coñeciemos o ambiente nocturno de
Lloret (e Marcos sempre alerta).
O venres madrugamos, almorzamos e
saímos rumbo a Viveiro con non menos
humor, sorrisos e boas intencións pero con
moito cansazo e moitísima fame (neste
resumo da nosa viaxe non podiamos
deixar de comentar os “estupendos” pic-
nic e a non menos “deliciosa” cea fría
que nos serviron no hotel o día de Port
Aventura).
Unha experiencia irrepetible e para a
lembranza, aínda que algún, se o chega
a saber, QUEDA NA CASA!

SOLICITUDE
Elena Rojas da Asociación de Prensa
O número 52 da Revista Galega do Ensino
eduga

Juvenil (Barcelona), escríbenos para so-

está xa nos centros a disposición de toda a
licitar autorización para publicar os si-
Comunidade Educativa.
guientes comentarios que aparecen no
Nesta ocasión, o tema central é a "Equida- número anterior de O Probisional na
de na educación"; ademais das seccións ww.prensajuvenil.org, no apartado Críti-
habituais, fálase na entrevista trata con cas de Libros On–Line.
Moacir Gadotti sobre as políticas de igual- - Comandante Hussi
dade e equidade para ese outro mundo -Mirar a pintura a través dos séculos
posible. -Illa Soidade
No apartado de novas de Galicia, aparece -A pomba e o degolado
unha referencia ao libro publicado por mor
da celebración do 75 aniversario do IES Tamén nos solicitou os textos tradu-
María Sarmiento cidos do galego ao castelán para que
apareceran na web en ambas linguas.
20 xuño 2008 O Provisional Páxina 21

NON LEMOS
Os galegos non lemos li-
bros nin os compramos,
somos os últimos no pelo-
tón dos lectores e non lles
damos seguido o ritmo ás
outras comunidades do es-
tado, xa non fagamos com-
paracións co resto de Eu-
ropa porque estragamos
todas as estatísticas e o máis
preocupante é que imos a
peor. En Galicia somos
máis dados a descifrar os
segredos agochados entre a
portada e a contraportada
da empanada, non sei se iso explica o noso pánico ante os libros ou se é que Ventá aberta aos libros
o outro significado do verbo ler en latín nos freou: era sinónimo de “roubar”.
Segundo os últimos datos o 51,2% dos galegos maiores de 14 anos declára-
se lector, unha proporción tan cativa que só ten por detrás ós estremeños VELENO TINTO,
(49%) e moi lonxe da media estatal. No 2006, Galicia gañara posicións (cun de Ramón Carredano
53%) até igualarse a Castela e León. Nos últimos cinco anos, Galicia rexistra Nada mellor ca un libro que se sitúa
unha media do 51% de poboación lectora. nun inverno do século XIV para defen-
Por idade, a taxa de lectores alcanza a porcentaxe máis alta entre os mozos derse da calor do verán. Ramón Carre-
dano percorreu noutros tempos Gali-
de 14 a 24 anos (73,3%), ou sexa, o grupo dos que len “obrigados”. Son as
cia para que cada un dos seus recan-
mulleres as que máis gustan dos libros (60,3), mentres que só o 35,5 por tos non fora alleo á maxia do teatro.
cento dos homes é quen de ir máis alá da portada. Aló por Europa (é que esta Agora o viaxeiro é o protagonista da
quédanos aínda tan lonxe) a media sitúase no 70% e nos países nórdicos súa novela, un pícaro e intelixente
chegan ata o 85%; claro que podemos pór a típica escusa de que en Finlandia monxe do mosteiro de Toxosoutos que
vai frío e aquí en Galicia temos un clima tropical. Nós tivemos atrancos se dirixe a Noia. No castelo no que o
noutros tempos, pois primeiro había que comer, e os libros daban de comer a acollen, morre un criado do señor e el
pouca xente, e cando quixemos pórnos a ler houbo quen ata nolo prohibiu non vai resistirse a investigar o miste-
rioso crime. Ademais de irnos descu-
porque nos libros de entón estaban as ideas. brindo como era a Galicia do século
XIV e vivir unha morea de aventuras co
Desde o Provisional queremos animarvos a ler, porque poucos centros monxe detective, coa lectura de Vele-
teñen unha biblioteca coma a nosa, porque hai que divertirse como se cada no tinto imos rir a cachón pois o humor
é outro dos seus ingredientes
día fose o derradeiro, pero, por se acaso, hai que ler e aprender como se se
básicos.Recomendámosvola aos máis
fose a vivir eternamente, e a frase non é nosa. novos, pero tampouco está prohibida
para os maiores; lede e ride.

O Provisional, fai 10 anos OS OLLOS DE K,

Nº 12, publicación:22-06-98
EDITORIAL:
Ó remate dunha etapa
SUMARIO:
Comezaron as obras de ampliación
Nomeamento de Director
II Xornadas Informativas
O conto da avoa// Planificación de estudos
Campionato de fútbol sala
Os hórreos galegos // The Killer Barbies
A caza das baleas
Trinta anos de música dura
Xogos populares,
Programas europeos: Sócrates
de Antón Riveiro Coello
E agora unha novela para os que xa
tedes o hábito de ler. Esta obra per-
mite cando menos dous tipos de lec-
tura: unha máis rápida e superficial,
que nos revela unha boa historia de
intrigas e constantes sorpresas, e, xa
nunha lectura máis reflexiva e profun-
da, atoparémonos ante unha análise
amena da propia creación literaria.
Os ollos de K crea lectores e dálles
azos aos que xa teñen o hábito para
seguir crendo nas boas historias.
Páxina 22
A carón do blues
"BESSIE SMITH"
A coñecida como “emperatriz do blues” foi un símbolo da súa época. Era unha muller de cor que, nunha
sociedade dominada exclusivamente por homes brancos, chegou a converterse na actriz negra mellor pagada do
seu tempo. Foi a cantante de blues máis popular dos anos 20 e 30. Era explosiva, independente, arrogante,
bebedora e, ás veces, incluso violenta. A súa vida deu lugar a numerosas obras de teatro, novelas e películas.
A súa voz e a súa música foron fonte de inspiración dun gran número de cantantes de blues, jazz ou rock, dende
Bessie Smith naceu en Chattanooga,
Tennessee, o 15 de abril de 1895. A se-
gregación racial estaba sustituíndo á es-
cravitude, comezando a implantarse os
grandes guetos nas cidades ame-
ricanas dende finais do século XIX
ata comezos do século XX. O
blues rural, dominado polos can-
tantes masculinos, daba paso ó
novo blues urbano onde aparecen
unha serie de voces femininas en
espectáculos teatrais tamén coñe-
cidos como vandeville. A peque-
na Bessie, pobre e orfa dende
nena, cantaba nas rúas ata que ós
18 anos uniuse como bailarina a
unha compañía de teatro itineran-
te. Pouco a pouco foi gañándose
o posto de cantante e, en poucos
anos, converteuse nunha estrela
por dereito propio. En 1920 atopá-
base á cabeza dun espectáculo moi
popular nos estados do sur. O pú-
blico negro, e incluso o branco,
acudía en masa ás súas represen-
tacións.
1923 foi o ano que marcou a súa
carreira e que a lanzou á fama. Fir-
mou un contrato con Columbia Re-
cords que lle permitiu gravar o seu pri-
meiro disco, “Downhearted Blues”, que
vendeu miles de copias en todo o país.
Nos dez anos seguintes gravou cento
setenta cancións, entre elas “Backwater
Blues”, “Hot Springs Blues”, “Jail-House
Blues”, “Tain´t Nobody´s Business If I
Do”, “Empty Bed Blues” ou “St. Louis
Blues” que se converteron en grandes
clásicos. Eran tempos nos que Bessie
Smith enchía as salas de todo o país e
levaba o tren de vida dunha auténtica
emperatriz.
Foron moitos os extraordinarios músi-
cos que a acompañaron nesa frutífera
etapa onde o blues e o jazz eran a fonte
principal da súa música. Coleman Haw-
kins, Buster Bailey, Charlie Green, Joe
Smith, Benny Goodman ou un novísimo
O Provisional
Billie Holiday ata Janis Joplin.
Louis Armstrong son soamente algúns
exemplos.
En 1929 protagonizou a curtametraxe
“St. Louis Blues”, nun ambiente musi-
cal moi diferente ó resto das súas gra-
vacións, e traballou tamén nun musical
de Broadway chamado “Pansy” que
pasou con máis pena que gloria.
Entre 1929 e 1933 coa chegada da Gran
Depresión a súa cotización baixou enor-
memente. Os seus problemas persoais,
basicamente co alcol e cunha vida
conxugal moi axitada, prexudicaron cada
vez máis a súa actividade musical. As
súas actuacións limitáronse case exclu-
sivamente ó sur do país onde aínda se-
guía sendo un mito. Foron tempos difí-
ciles para Bessie.
En 1933 o produtor John Hammond de-
cidiuse a botarlle unha man. Con el gra-
vou os seus derradeiros temas agregan-
do elementos swing o seu repertorio. Re-
anudou as súas viaxes e colleitou certo
20 xuño 2008
Por Javier Caneda González
éxito, chegando a actuar no teatro Apo-
lo de Nueva York. Recuperou tamén a
estabilidade emocional co seu novo
compañeiro Richard Morgan.
O 26 de setembro de 1937, Mor-
gan conducía no seu coche cara ó
Mississippi, onde Bessie tiña un
compromiso. Nunha curva o coche
saíuse da estrada. A lenda conta
que o hospital máis preto onde foi
levada de urxencia era un hospital
para brancos onde lle foi denegada
a asistencia. Cando chegaron ó
Afro-Hospital de Clarksdale, tive-
ron que amputarlle un brazo. Xa non
volvería recuperar o sentido e fale-
cería esa mesma mañá. Días despois
tivo lugar o enterro en Philadelphia
cunha comitiva dunhas setenta mil
persoas.
En 1970 Janis Joplin ofreceuse a
pagar a lápida que nunca tivera a
tumba de Bessie Smith. Nela póde-
se ler o seguinte epitafio: “A máis
grande de tódalas cantantes de
blues do mundo xamais deixará de
cantar”.
DISCOGRAFÍA
COMPLETA:
“The Complete Recordings”, Vols. 1-5
RECOPILATORIOS
RECOMENDADOS:
-“Do Your Duty”
-“20 Reflective Recordings”
-“Empress Of The Blues”
-“Empty Bed Blues”
-“The Collection”
-“The Essential Bessie Smith”
20 xuño 2008 O Provisional Páxina 23

Lenda do rapaz Antón

O Provisional
Rúa: Misericordia, 58
27850 - VIVEIRO (Lugo)
Teléf.: 982.56.04.49 - Fax: 982.56.23.06
Móbil 606.54.11.55
E-mail: ies.maria.sarmiento@edu.xunta.es
http://www.iesmariasarmiento.net

Mirta Lamelas 2º ESO

Impreso, en papel reciclado, nos talleres
de PUBLILAR - Magazos - Viveiro
Depósito Legal: LU-402-94
Viveiro, 20 de xuño de 2008

ANO XV, NÚMERO 42

TIRADA 900 EXEMPLARES
DISTRIBUCIÓN GRATUÍTA a alumnos e
profesores: 820 exemplares,
por correo a antigos profesores,
institucións, centros e medios de
comunicación: 80

SUBVENCIONA:
Na Parroquia de San Pedro de Mosende (O Vicedo), a finais do século XIX, EQUIPO DE NORMALIZACIÓN
ocorreu un acontecemento realmente estraño: Antón do Vinculeiro, un rapaz da LINGÜÍSTICA DO IES MARÍA SARMIENTO
Parroquia, ía todas as tardes alindar as vacas na chousa; un día atopou unha serpe
moi pequena que colleu na man con moito agarimo, coma se fose un animal de COLABORAN NESTE NÚMERO
compañía. Todos os días leváballe de comer e coidaba nela, xogaba e ata lle fixo
un acubillo para gardarse. Tamén lle puxo un nome co que a chamaba cando ALUMNOS:
chegaba á chousa. Javier Díaz Gómez
Co paso do tempo, a serpe ía medrando e soamente Antón sabía dela. Cando tivo Mirta Lamelas Casabella
que marchar para o servizo militar, a serpe quedou soa, sen compañía, e era a avoa Óscar Docal Pernas
a que ía coas vacas ao lugar. Unha vez comezou a oír uns berros aos que lles tiña Ana Corujo Carreira
moito medo polo que non lle gustaba ir a esa chousa. Decidíu contalo na casa e Úrsula Vázquez Pajón
escribirlle a Antón para explicarlle o que estaba acontecendo. Respondeu pronto, Uxío Rodríguez García
ía vir de permiso e xa vería de amañar o problema. Raphaela Amanda Siqueira
Cando chegou a Mosende, foi á chousa e berroulle á serpe polo seu nome. Cando Rafael López
o sentiu, de tanta emoción deulle unha aperta tan grande que o afogou. PROFESORES:
A avoa, ao ver que tardaba da chousa, foino buscar e alí o atopou morto no medio Xosé Cabana Cabana
dos felgos nos Humeiros. Jessica Fernández Polo
Ninguén se explica o sucedido e, dende aquela, nada volveu ser igual naquel José María Leal López
Marta Coria Blanco
lugar.
(Esta lenda contouma meu avó) Óscar Docal Pernas -2º ESO-A
Mariluz Poch Villar
PERSOAL NON DOCENTE:
Javier Caneda González
a cultura galego- Novo libro de Fina Roca
Mª Dolores Núñez Estévez
DISTRIBUCIÓN E ARQUIVO:
portuguesa, para José López Peña
nos, e obra mestra! Antonio González da Torre
Lucía Lage Pol
FOTOGRAFÍAS:
Arquivo IES María Sarmiento
COORDINACIÓN E
MAQUETACIÓN:
Néstor Timiraos Labaen
A ex-profesora do noso centro Fina
Roca Díaz, presentou o 2 de maio o
libro "As carrachentas", editado pola
Asociación Cultural "Estabañón".
No mesmo recolle un longo fenóme-
no da etnografía galega nos séculos XIX
e XX cando as labregas das aldeas do
interior acudían masivamente aos ba-
VISITA ños na 2ª quincena de setembro. 7 5 A MS07 220132
http://www.opatrimonio.org
Páxina 24 O Provisional 20 xuño 2008

UN TEMA VITAL

Vacina contra o virus do papiloma humano

Como é habitual nesta sección, abordamos temas que poden ser de interese para os alumnos e as familias ;
neste caso eleximos como tema a vacina contra o VPH que, segundo se anuncia nos medios, pode facer
diminuir notablemente o cancro de cuello de útero nas mulleres; aínda asi, consideramos necesario completar
esta información cos responsables sanitarios e animámovos a facelo canto antes

***
O VIRUS DO PAPILOMA HUMANO
Este tipo de virus constitúe a infec-
ción de transmisión sexual máis fre-
cuente no mundo. Inclúe un grupo de
virus cunhas 120 cepas diferentes, al-
gunhas delas son consideradas alta-
mente canceríxenas ou de “alto risco”
O VPH vive na pel e nas mucosas.
Pode aparecer en forma de verrugas
xenitais na vulva, no ano, na vaxina,
no pene, nas linguas… No caso das
mulleres, a principal medida para de-
tectalo é unha exploración xinecoló-
xica completa.

Medidas Preventivas
-Evitar o contacto xenital é a única
medida 100% efectiva.
-O uso do preservativo.
-Localización temperá de lesións -Cal é o método de subministra- 100%
por medio de estudo xinecolóxico. ción da vacina?
Faise mediante 3 inxeccións intra-
90%
LESIÓNS VULVARES PRECANCEROSAS

A VACINA musculares de 0,5 ml cada unha. A

Ademais, a eficacia é moito maior canto menor

Recentemente apareceu unha nova segunda dose adminístrase 1 mes des-

LESIÓNS CERVICAIS BAIXO GRAO

é a idade (dentro dese tramo 14-26 anos)

LESIÓNS CERVICAIS ALTO GRAO

medida preventiva, a vacina contra a pois e a terceira aos 3 meses.

virus do Papiloma Humano. Dela fa- ******
laremos a continuación, respostando Ante estas cuestións, consideramos
as preguntas máis frecuentes ao res- que resulta clave saber cando se vai
VERRUGAS XENITAIS

pecto: pór en marcha o plan de vacinas ma-

- Para que idades está recomen-
dada? O límite de idade para a ad-
ministración gratuíta serán os 14
anos. Existe a posibilidade de adqui-
rila por conta propia para mulleres
entre 14 e 26 anos a un prezo que ronda
os 400 euros.
-Cando se porá en marcha o plan
de vacinacións? Aínda non hai da-
tas definitivas, se ben parece ser que
non se vai prolongar máis aló duns
poucos meses.
sivas, e se o Servizo Galego de Saúde
o vai subvencionar na totalidade; pen-
semos que o límite de idade de 14 anos
fai que a partir de 3º de ESO haberá
que pagala; por iso, cada ano de re-
traso supón que unhas 1.500 mulleres Porcentaxe de eficacia segundo o laboratorio que
da nosa Comunidade Autónoma que- comercializa a vacina baixo o nome comercial de
darían fóra do plan de gratuidade. GARDASIL
Considerando que estamos ante un
asunto de saúde pública, debemos PARA SABER MÁIS:
esixir aos responsables, claridade e Servizo Galego de Saúde
concreción sobre este tema. http://www.querote.org