Sie sind auf Seite 1von 1130

JOSE JUAN DEL COL

DICCIONARIO AUXILIAR

para el uso moderno del Latn

ESPAOL-LATINO

Instituto Superior Juan XXIII Baha Blanca 2007

JOSE JUAN DEL COL

DICCIONARIO AUXILIAR para el uso moderno del Latn ESPAOL-LATINO

Diccionario auxiliar espaol-latino para el uso moderno del latn - Baha Blanca : Instituto Superior Juan XXIII, 2007. ISBN 978-950-9771-34-5 1250 p. ; 23x17 cm.

Instituto Superior Juan XXIII 2007

BAHIA BLANCA

Iesu Christo, Verbo divino, veritatis ac vitae fonti perenni, hoc recentis latinitatis lexicon auctor ex animo et perlibenter dedicat.

Instituto Superior Juan XXIII, Baha Blanca, 2007 Vieytes 286 B8000AEF Baha Blanca (Buenos Aires), Argentina Tel. +54 - 291 - 456-2117 E-mail: jjdc@juan23.edu.ar

Queda hecho el depsito que marca la Ley 11.723 Reservados todos los derechos. Impreso en la Argentina - Printed in Argentina Cuidado de la edicin: Adrin Mandar

Impreso por Sapienza Industria Grfica, Undiano 84, Baha Blanca Composicin y armado: Zulma Iglesias / Daniel Cirio

La problemtica del latn se centra en su inadecuada didctica. Por tal motivo se propicia hoy una didctica del latn que, como dice Antonio Traglia, lleve a un conocimiento profundo del mismo, no solo a travs de la lectura y estudio de los autores, sino tambin a travs de la produccin(cf Mir y Calvano, p. V). En mi estudio Latn hoy?, despus de afirmar que la ms moderna didctica de las lenguas reconoce como bsico el principio que para aprender una lengua es indispensable usarla: usarla asiduamente (p. 124), advierto que omitir las referencias a la lengua nativa del alumno y transferir cada vez ms su actividad mental a la lengua que se quiere hacerle aprender, se ha vuelto un axioma del aprendizaje prctico (ib.). No es el caso de que me explaye aqu sobre esto. Remito, pues, nuevamente a mi libro, cuyo texto ntegro se puede encontrar en Internet (www.juan23.edu.ar. Hacer clic en Institucional y luego en Publicaciones en el recuadro Nuestro Rector. El primer libro que aparece es justamente Latn hoy?).

No entro en semejante discusin. Solo remito a mi trabajo Latn hoy?, publicado en Roma a nombre del Instituto Superior Juan XXIII en el ao 1999. En ese libro puntualizo signos de renacimiento del latn, tanto en el mbito escolar curricular como en el mbito extraescolar, en varios pases de Europa (Austria, Blgica, Suiza, Polonia, Suecia, Finlandia, Holanda, Alemania ...) , en los Estados Unidos de Amrica e incluso en algn pas africano (Senegal y Nigeria, en Africa Occidental).

S perfectamente que hay quienes rechazan de plano o miran de reojo la enseanza o estudio del latn al que consideran idioma definitivamente muerto. Ms animadversin experimentan varios hacia el uso del latn como lengua viva, viendo en esto una utopa.

Con el presente diccionario deseo ofrecer una ayuda a quienes cultivan o aspiran a cultivar el uso del latn como lengua viva.

PROLOGO

En la recopilacin practiqu cierta seleccin, dejando de lado neologismos que no me parecan adecuados o que solo encontraba excepcionalmente, como traenus o traenum para tren; posta (-ae f) o postae (-arum fpl) para correo y postalis, e para postal; sportum (-i n) para deporte y sportivus, a, um para deportivo (cf Perugini, s. v. treno, posta, postale, sport, sportivo); turista (cf Vox Latina fasc.159, p. 39; fasc. 161, p. 397), patriota (cf ib., fasc. 159, p. 61) ...

Se trata de un trabajo de recopilacin. No acu neologismos ni giros latinos. Tan solo, en varias ocasiones, apliqu el recurso de una estricta analoga para aadir voces derivadas de otras indicadas por tal o cual autor, mxime si eran voces de origen griego.

La elaboracin del presente diccionario me requiri, si bien con varias interrupciones, unas dcadas de consultas y recoleccin de datos. Los libros y revistas de que me val son los que constan en la bibliografa.

Con todas las fallas y lagunas que sin duda tiene, este diccionario para el uso moderno del latn es el primero del gnero para hispanohablantes. Por lo menos, no me consta la existencia de otro semejante en Espaa o Amrica Latina. Ojal otros autores, con ms competencia que yo, encaren trabajos similares en favor de un idioma que fue universal ayer y que todava a mediados del siglo pasado fue propuesto como lengua cientfica internacional; que es el sustrato de nuestro propio idioma y dems idiomas romances; cuyo estudio es altamente formativo en s y por los valores que vehiculiza y enfatiza; que es considerado capaz de aportar hoy notables beneficios a la cultura cientfico-tcnica y al mismo mbito empresarial. Incluso hay quien lo ve como un hermano de Internet, capaz por ende de tender puentes y demoler barreras. En el artculo de Internet titulado Lingua Latina in Interrete triumphat (el latn triunfa en Internet), se pone de relieve justamente esto: Sin duda, la capacidad para facilitar la comunicacin y tender puentes entre distintas culturas es el rasgo definitorio del latn e Internet. Dos hermanos que, aunque se lleven entre s unos cuantos aos, no pueden ocultar ser hijos de un mismo padre: la demolicin de las barreras entre las gentes de todo el orbe.

El mo es un modesto aporte, pero hecho con el mayor esmero que me fue posible. Se aade a otros dos aportes mos en favor de la causa latina. Son ellos: - el n 3 de Cuadernos del Instituto Superior Juan XXIII, que lleva por ttulo: Latinae voces locutionesque cum Hispano sermone comparatae (Baha Blanca, Instituto Superior Juan XXIII, 1981; 29 p.); - el libro titulado Vivae Latinitatis voces locutionesque e scriptis Magisterii Ecclesiastici collectae et cum sermone Hispano comparatae con el correspondiente Supplementum libri cui titulus Vivae Latinitatis voces locutionesque. Index cunctarum vocum in praefato libro relatarum (Baha Blanca, Instituto Superior Juan XXIII, 1994; 337 y 23 p., respectivamente).

Obviamente, un diccionario y especialmente un diccionario que mira a aggiornare con neologismos o nuevos giros un idioma que exhibe tanta prestancia literaria e histrica como es el latn, reclama a tal efecto enriquecimientos cuidadosos y que debieran llevarse a cabo sin solucin de continuidad, dado el constante y extraordinario avance cientfico-tcnico de nuestra cultura y consiguientemente de nuestra habla.

Hago notar que para gran parte de los lemas, las fuentes utilizadas fueron varias. As, v. gr., para publicidad fueron las siguientes: Lexicon Recentis Latinitatis, Perugini, Mir y Calvano, Vox Latina fasc. 87, Bacci, Blnquez Fraile, Pittno, Chiesa, Ivenis 95 V 12 y 95 VII 3.

Me place hacer constar que emprend la ardua tarea de este diccionario accediendo, gustoso, a un pedido que, all por la dcada de 1960, me hiciera un Hermano en la Congregacin Salesiana, el P. Gregorio Conrat, Ecnomo de la Editorial Don Bosco de Buenos Aires. En realidad, l simplemente me haba pedido compilar un pequeo lxico latino, para aadirlo luego como Apndice al Diccionario de la Lengua Latina del P. Salesiano Luis Macchi (Buenos Aires, Editorial Don Bosco, 5 ed., 1958), del que estaba prevista una nueva edicin. Sera algo as como el Piccolo Lessico del linguaggio tecnico, scientifico, sportivo moderno que figura, como Apndice al Dizionario Italiano-Latino de Oreste Badellino (Torino, Rosenberg & Sellier,

Bajo los auspicios de don Bosco, confo, pues, el presente diccionario auxiliar espaol-latino para el uso moderno del latn a la comprensin y benevolencia de los eventuales usuarios, agradecindoles de antemano las observaciones, crticas y sugerencias que tuvieran a bien hacerme. Pbro. Lic. Jos Juan Del Col, sdb Rector del Instituto Superior Juan XXIII Baha Blanca, 31 de enero de 2007.

Me agrada hacer constar, por ltimo, que el punto final a este trabajo, lo puse, casualmente, en la fiesta litrgica de San Juan Bosco de este ao 2007. Fue una feliz coincidencia, no solo por tratarse del fundador de la Familia Salesiana, a la cual me honro en pertenecer , sino porque Don Bosco, a quien la Iglesia llama Padre y Maestro de la Juventud, fue tambin un autntico humanista. En 1884, Len XIII, eximio latinista, refirindose a una splica escrita en latn por el mismo Don Bosco, le coment al cardenal Nina: Me gusta el latn de don Bosco. No es ciceroniano, pero es correcto y sencillo y, al mismo tiempo, pulcro. Cuando el Cardenal se lo cont a don Bosco, le pregunt si haba estudiado literatura. S -le respondi don Bosco-. He ledo todos los clsicos latinos y con los mejores comentarios. Y le dio una retahla de obras y autores (cf Memorias Biogrficas de San Juan Bosco, Madrid, Central Catequstica Salesiana, 1988; vol. XV, p. 374 y vol. XVII, p. 123).

edizione speciale, 2 reimpr., 1964). Pero, como trahit sua quemque voluptas (Virgilio, Eglogas, II, 65; a cada cual lo arrastra su propia aficin), me complaca en ir anotando, constante y seguidamente, cuantos vocablos y expresiones de latn moderno encontraba en revistas y libros. Y as, el pequeo lxico lleg a convertirse en el actual, ms bien voluminoso.

ALBERT Sigrides, Cottidie Latine Loquamur (Textus de rebus cottidianis hodiernisque), Saraviponti-Saarbrcken, 1987.

Adulscens (Commentarolus nubeculatus Latine scriptus).

BIBLIOGRAFIA

ALBERT Sigrides, Cottidianum Vocabularium Scholare (Theodisco-Latinum, LatinoTheodiscum, Francogallico-Latinum, Latino-Francogallicum), Saraviponti -Saarbrcken, editio secunda, 2001.

ALBERT Sigrides C., Emissiones 5. Deliberationes de variis thematibus, Saraviponti 2005. BACCI Antonius, Lexicon vocabulorum quae difficilius Latine redduntur, Roma, Societas Libraria Studium, 1963. BADELLINO Oreste, Dizionario Italiano-Latino, Torino, Rosenberg & Sellier, 1961.

ALBERT Sigrides C., Emissiones 6. Deliberationes de variis thematibus, Saraviponti 2005.

CASTIGLIONI Luigi - MARIOTTI Scevola, Vocabolario della Lingua Latina, Torino, Loescher Editore, 1966. CHIESA Antonio, Dizionario Italiano Latino (integrativo antico e moderno), Bologna, Tipografia Compositori, 1966.

CALONGHI Ferruccio, Dizionario della Lingua Latina, vol. I Latino-Italiano, Torino, Rosenberg & Sellier, 3 ed., 1960.

BLNQUEZ FRAILE Agustn, Diccionario Latino-Espaol, Barcelona, Editorial Ramn Sopena, 4 ed., 1961.

BLNQUEZ FRAILE Agustn, Diccionario Espaol-Latino, Barcelona, Editorial Ramn Sopena, 1960.

Diccionario Ilustrado VOX Latino-Espaol, Espaol Latino, Barcelona, Biblograf, 20 ed. (reimpresin), 1996. EGGER Carolus, Lexicon nominum locorum, Officina Libraria Vaticana, 1977.

EGGER Carolus, Latine discere iuvat, Citt del Vaticano, Libreria Editrice Vaticana, 4 ed., 1986. EICHENSEER Caelestis, Libellus textualis phonocasetae septimae Dialogorum de rebus recentioribus, Saraviponti, editio secunda, 2004.

Latinitas (Commentarii linguae Latinae excolendae provehendae quarto quoque mense e Civitate Vaticana prodeuntes). Lexicon Medicum Anglicum-Russicum-Gallicum-Germanicum-Latinum-Polonum, Warszaw, Polish Medical Publishers, 1971.

KYKKOTIS I., English-Modern Greek and Modern Greek-English Dictionary, London, Third Edition reprinted 1963.

Ivenis (Commentarolus nubeculatus Latine scriptus).

HELFER Christian, Index verborum Latinitatis recentissimae selectus.

FORCELLINI Aegidius, Lexicon totius Latinitatis, Bolonia, 1965.

Lexicon Recentis Latinitatis (editum cura Operis Fundati cui nomen Latinitas), Libraria Editoria Vaticana in Urbe Vaticana; vol. I A-L, 1992; vol. II M-Z, 1997. LEWIS Charlton T., A Latin Dictionary for Schools, Oxford at the Clarendon Press, reprinted, 1964. Lingua Latina in Interrete triumphat (el latn triunfa en Internet).

LUCIANO Luigi, Vocabolario Italiano-Latino, Bologna, Casa Editrice Prof. Riccardo Ptron, 1962. MARIANO Cosimo, Nuovo Dizionario Italiano-Latino, Milano-Roma-Napoli-Citt di Castello, Societ Editrice Dante Alighieri, 18 ed., 1964.

MARTINEZ FIGUEROA Pedro, Lingua latina non mortua est in interneto (Cien trminos computatrales aprestados por Dracn, seudnimo de Konrad M. Kokoszkiewicz). MIR J. - CALVANO C., Nuovo Vocabolario della Lingua Latina (Italiano-Latino LatinoItaliano), European Language Institute, Castelfidardo (Ancona) e Arnoldo Mondadori Editore, Milano, 1986. MIR Josephus Maria, Nova Verba Latina, Barcinone in Aedibus Librariis Claret, 1970.

Nuntii Latini, Finnish Broadcasting Company (Radiophonia Finnica Generalis), 17.12.2004 - 26.5.2006. PABON Jos M., Diccionario Manual Griego-Espaol, Barcelona, Biblograf, 4 ed., 1969. PACITTI Guerino, Piccolo Lessico (per un congresso internazionale dedicato al latino), Roma, Angelo Signorelli Editore, 1966.

Palaestra Latina (Trimestres litterarum latinarum commentarii Caesaraugustae a sociis claretianis editi). PERUGINI Angelo, Dizionario Italiano-Latino, Libreria Editrice Vaticana, 1976.

PAVANETTO Cletus, Elementa linguae et grammaticae Latinae, LAS-Roma, 5 ed., 2001.

TONDINI H. - MARIUCCI Th., Lexicon novorum vocabulorum, Roma-Parigi-TournaiNew York, Descle & C., 1964. Vox Latina (Commentarii periodici quater in anno editi). Diccionarios principalmente consultados para la parte espaola Vocabula computatralia (en Internet).

SPRINGHETTI Aemilius, Lexicon Linguisticae et Philologiae, Romae apud Pontificiam Universitatem Gregorianam, 1962.

PITTNO Giuseppe, Dizionario latino-italiano italiano-latino, Edizioni Scolastiche Mondadori, 3 ed., 1965.

El Pequeo Larousse Ilustrado, Coedicin Internacional, 7 ed., 2000.

ALONSO Martn, Enciclopedia del Idioma, Madrid, Aguilar, tomo I A-CH, 1 reimpr., 1968; tomo II D-M,1958; tomo III N-Z, 1958. REAL ACADEMIA ESPAOLA, Diccionario de la Lengua Espaola, tomo I A/G; tomo II, H/Z, 22 ed., 2001.

En muchos lemas aparecen distintas voces y locuciones consignadas en una u otra fuente. De tal manera resalta la ductilidad y flexibilidad del latn. El lector, a su vez, tiene la posibilidad de elegir la opcin u opciones que prefiera. Acentuacin

En los lemas, he privilegiado las voces iniciales con sus sinnimas, prefiriendo en lo posible las ms cortas. Tambin di la precedencia a las locuciones ms cortas.

ADVERTENCIAS

En los vocablos derivados del griego, se contempla en el presente diccionario, tanto la pronunciacin caracterstica del latn, como la propia de aquel idioma: geomtria y geometra, democrtia y democrata, theosphia y theosopha, etc. Algn autor, como Perugini, adopta por regla ordinaria la pronunciacin griega. Los ms, al parecer, prefieren la pronunciacin estilada en latn. Ntese que tambin en castellano hay varias voces de doble acentuacin autorizada: antinomia y antinoma, cardiaco y cardaco, demoniaco y demonaco, simoniaco y simonaco, utopia y utopa, etc.

Un detalle que puede llamar la atencin: el dativo de liquis, en este diccionario se escribe licui, siguiendo el ejemplo de Mir y Calvano; otros autores, como Pavanetto (cf p. 67, nota 3), prefieren escribir alcui, tomando -cui como bislabo y no como monoslabo.

Como simple recurso didctico, se indica el genitivo -us de los vocablos de la cuarta declinacin para que no se confundan con vocablos de la segunda declinacin. En los dems casos, se indica o se omite libremente la desinencia del genitivo.

Para la acentuacin, al indicar el genitivo de un vocablo, se seala la slaba larga o breve, segn los casos, y siempre que parezca oportuno. Ej: caput, p tis; diadema, tis; munus, nris ... ; immnsitas, tis; pallor, ris; praeceptrix, cis ...

En algunos diccionarios, como el de Mir y Calvano, el acento ortogrfico es en todos los casos una tilde como rayita oblicua que baja de derecha a izquierda. Ej: orgo, coctra, antiqussima , exprmitur... En otros diccionarios, se emplea este acento para las palabras esdrjulas o sobresdrjulas; se emplea, en cambio, una tilde como rayita horizontal para las palabras graves, cuya penltima slaba sea larga. Ej: orgo, coctra, tribnal, clinmen, etc. Este diccionario trae la segunda modalidad, pero solo cuando parezca oportuna.

Todas las palabras de dos slabas tienen el acento tnico o prosdico sobre la penltima. Tal acento no se marca. En cambio, todas las palabras de tres o ms slabas llevan marcado el acento ortogrfico sobre la penltima, si es larga (v. gr. b); sobre la antepenltima, si es breve (v. gr. c). En latn, el acento no cae nunca sobre la ltima slaba ni antes de la antepenltima.

Cabe advertir, finalmente, que los signos ortogrficos son optativos. Responden a una finalidad didctica. Por ms que en latn est difundida la costumbre de escribir con inicial mayscula los adjetivos derivados de nombres propios, en este diccionario ellos aparecen con inicial minscula, en sintona con la modalidad de los idiomas romances. Y as, pasteuriano (y no Pasteuriano) more purgare, para la traduccin de pasteurizar; cartesianismus (y no Cartesianismus) para cartesianismo; voltiana (y no Voltiana) mensura para voltio, etc. Letras iniciales

Los ejemplos recin aducidos provienen de autores de nota, como Chiesa, Mir y Calvano, Badellino, Perugini. En esos mismos autores, sin embargo, la norma de la inicial minscula no es taxativa. En este diccionario la inicial mayscula queda reservada para los nombres propios o los nombres comunes usados como propios, tales como los nombres de naciones y pueblos. Y as, por ej., Italia, ae; Itali, orum, pero itlicus, a, um. Gnero

Aparecen igualmente con inicial minscula nombres de religiones y sus seguidores, como tambin nombres de miembros de rdenes o congregaciones religiosas. Ej: islamismus o relgio islmica, islamticus; anglicanismus o anglicanorum relgio; frater o sodalis franciscalis; iesuita o sodalis societatis Iesu; sodalis o socius salesianus ...

Con inicial minscula aparecen tambin escritos los nombres de sistemas filosficos o literarios, como asimismo los de movimientos polticos y sociales . Ej.: marxismus, nazismus, hellenismus, latnitas, sexcentismus, gallicismus ...

En la mayora de los sustantivos que tienen un gnero masculino y otro femenino, se hace constar tan solo la forma del masculino. Por otra parte, la forma del femenino suele ser fcil obtenerla de acuerdo a las normas morfolgicas del latn. Ej: alumnus, i m vnditor, ris m alumna, ae f vnditrix, cis f

Tabla de las abreviaturas


abl abrev ac adj adv Aeron Agr Anat aprox Arm Arq Astron Autom Biol Bot Cinem coloq Com dat Dep dep Der Der Can despect dim Econ Electr Electrn Esgr etc. excl f fpl fig F. C. Filol Filos Fs Fisiol fm Font ablativo abreviatura acusativo adjetivo adverbio Aeronutica Agricultura Anatoma aproximadamente Armamento Arquitectura Astronoma Automovilismo Biologa Botnica Cinematografa coloquial Comercio dativo Deportes deponente Derecho Derecho Cannico despectivo diminutivo Economa Electricidad Electrnica Esgrima etctera exclamativo femenino femenino plural figurado Ferrocarril Filologa Filosofa Fsica Fisiologa femenino y masculino Fontica Fotogr gen Geol Geom Gram hab Herld Impr indecl indic inf Inform intr Ling Liturg Lg m Mar Mec Med mf Mil mn mpl Ms n npl nom Opt Pat pl pot Pol por ej por ext pp prop Psicol Qum Radio Radiotecn Fotografa genitivo Geologa Geometra Gramtica habitante/s Herldica Imprenta indeclinable indicativo infinitivo Informtica verbo intransitivo Lingstica Liturgia Lgica masculino Marina Mecnica Medicina masculino y femenino Milicia masculino y neutro masculino plural Msica neutro neutro plural nominativo Optica Patologa plural potico Poltica por ejemplo por extensin participio pretrito proposicin Psicologa Qumica Radio Radiotecnia

Rel Ret Sin sinc sing sobrent subj sust Teat Tecnol Telec Teol tr TV v. v. gr. Zool

Religin Retrica sinnimo/s sincopado singular sobrentendido subjuntivo sustantivo Teatro Tecnologa Telecomunicacin Teologa verbo transitivo Televisin vase verbi gratia, por ejemplo Zoologa

abacera: condimentria, ae f. Sin: taberna condimentria. abacial: abbatialis, e. abaca: abbtia sive abbata, ae f.

abanico: flabellum, i n. Sin: flabllulum. Uso: - plegadizo, plictile vel plicbile flabellum; agitar el -, v. abanicar.

baco: (tabla o cuadro para el cmputo) bacos, i m. Sin: tbula calculatria // (Arq, parte superior en forma de tablero que corona el capitel) bacos.

abaniquero: (el que hace abanicos) flabellorum pifex (-fcis m) vel rtifex (-fcis m) // (el que los vende) flabellorum nstitor vel vnditor (-oris m). Sin: flabellorum propla. ab antiquo: antquitus. Sin: ex antiquitate; ex omni antiquitate.

abad: abba vel abbas, tis m. Sin: coenobiarcha. Uso: nombrar a uno -, abbatem liquem dcere. abadejo: (bacalao) v. esta voz // (reyezuelo) rgulus, i m. Sin: trchilus. abadengo: tierras abadengas, bienes abadengos, privilegiria possssio (-onis f). abadesa: abbatissa, ae f. Sin: antstita; sacrarum vrginum antstita vel moderatrix.

abada: (monasterio) abbata, ae f. Sin: coenbium; monachorum coenbium vel domus // (dignidad) abbatis munus (-nris n) vel dgnitas (-atis f) // (casa parroquial) cria, ae f. abajo: - el rey!, rex preat vel moriatur!; la repblica!, res pblica finem hbeat!

abastecimiento: supplementum, i n. Sin: suppedittio. Uso: - de cosas, de mercaderas, rerum supplementum; mrcium suppedittio; res vel merces in supplementum; - de vveres, commeatus, us m ; cuidar del - general, rerum mnium commeatum comparare vel providere; proveer al - del ejrcito, commeatum exerctui providere; impedirlo, exrcitum commeatu intercldere.

abasa: abasa, ae f. Sin: ambulandi impotntia vel difficultas.

abat-jour: umbrculum (-i n) lmpadis. Sin: lampas umbrculo instructa. abdicar: se abdicare. Sin: mnere se abdicare.

abdominal: abdominalis, e. Sin: ventralis, e.

abanicar: ventiliare flabellum vel flabllulum; - a alguien, vntulum flabello movere vel fcere licui // abanicarse, ventum vel vntulum sibi movere flabello.

abalear, v. fusilar, tirotear.

abec: (abecedario) v. esta voz // (rudimentos de una ciencia o escuela) elementa, orum npl. Sin: prima elementa; intia, orum. Uso: aprender el -, prima elementa dscere; ensear el - a alguien, liquem elementa docere; no s el -, pnitus rudis sum.

19

abecedario abecedario: (alfabeto) alphabetum, i n. Sin: abecedrium // (serie de las letras de un idioma) litterarum ordo (-dnis m). Sin: ltterae, arum fpl // (cartel con las letras del alfabeto) tbula (-ae f) elementria. Sin: litterarum tabella vel tbula; tabella abecedria // (libro con las letras del -) litterarum vel abecedrius libellus // (lista en orden alfabtico) index (-dcis m) in ltteras digestus. Sin: index litterarum rdine dispsitus. abeja: - domsticas, ccures apes, cicrium pium vel apum fpl. abedul: betulla, ae f. de la tierra) terrae hiatus (-us m) // (profundidad) profundum, i n. Uso: - del mar, del ocano, maris, ocani profundum // (diferencia grande entre cosas, personas, etc.) hiatus, us m. Uso: - entre las reas del llamado Norte desarrollado y las del Sur en vas de desarrollo, hiatus regionis sic dicti orbis septentrionalis progressi atque australis adhuc progredientis. abjuracin: abiurtio, onis f. abjurar: abiurare (liquid). ablacin: abltio, onis f.

abejaruco: apiastra, ae f. Sin: merops, pis f. abejero: apirius, ii m. aberracin: (error) error, oris m. Sin: erratum // (extravo, extravagancia) delirtio, onis f.

ablativo: ablativus, i m. Sin: ablativus casus (-us m). ablefaria: ablephria, ae f. Sin: palpebrarum defectus (-us m) vel defctio (-onis f). ablfaro: plpebris carens.

abeto: bies, tis f. Uso: de -, abietrius, a, um; el que trabaja la madera de -, abietrius, ii m. abigeato: abigeatus, us m. Sin: abctio; furtum gregis.

abismo: abyssus, i f. Sin: praeceps (- cpitis n); praeciptium, ii n ( en pl praeciptia, ium); praerupta, orum npl; vorgo (-gnis f); locus praeceps vel praeruptus; gurges (-gtis m). Uso: fig, arrojar a alguien a un -, liquem in praeceps icere; caer, precipitar en un -, in praeceps deferri; in praeciptium delbi; conducir, empujar a alguien a un -, liquem in praeceps gere vel deferre; estar al borde de un -, in praecpiti stare // (resquebrajadura

abiognesis: abiognesis, is f. Sin: nativa vel naturalis genertio; genertio nullo a parente profecta; a nullo vivente orta procretio.

abnegacin: (sacrificio que uno hace de su voluntad o de sus intereses en servicio de Dios o del prjimo; dedicacin) devtio, onis f. Sin: devovendi se stdium // (renunciamiento) abstinntia, ae f. Sin: abnegtio sui; se abnegandi stdium // (desinters, altruismo) sui derelctio (-onis f). Sin: aliorum, non sui cmmodi stdium; sui ( vel suae utilitatis) neglegntia. abnegado: adj bstinens, entis. Sin: aliorum, non sui cmmodi studiosus; non mercede animatus, ductus, impulsus. abogaca: advoctio, onis f. Sin: forense
20

ablepsia: (oscurecimiento de la vista) oculorum calgo (-gnis f) // (prdida de la vista) cecitas, atis f.

abocado: vino -, vinum lene, molle, suave.

abrebotellas munus (-nris n). // (acercarse una embarcacin a otra, de intento) harpagones vel frreas manus in navem incere // (fig, acercarse a uno para hablarle o tratar con l un asunto) licui occrrere. Sin: liquem adire, convenire, cngredi // (emprender o plantear un asunto difcil) rem vel causam attngere. Sin: rem tractandam suscpere.

abogada: advocata, ae f. Sin: patrona; causae patrona; causarum actrix (-icis f). abogado: advocatus, i m. Sin: iuris consultus; causae patronus; causae vel causarum actor; actor; causdicus. Uso: - civil, civilis controvrsiae actor; - consistorial, advocatus sacri Consistrii; - criminal, causae criminalis actor; - defensor, defensor; - del diablo, v. promotor de la fe; - del Estado, advocatus fidei; - de la paz y la justicia, advocatus pacis atque iusttiae; - de oficio, advocatus officialis; - de pobres, advocatus plebis. abolicionismo: motus (-us m) abolitrius. abolicionista: adj abolitrius, a, um. Sin: ad motum abolitrium prtinens. Uso: movimiento -, motus abolitrius // sust abolitionis fautor vel propugnator, oris m. abolir: - el gobierno monrquico, rgiam potestatem disslvere. abominacin: abomintio, onis f. abominable: abominbilis, e.

abort (Inform) : interrmpere (processum vel programma) // sust interrptio, onis f. abortar: abortare. Sin: abortum fcere. abortista: adj abrtui favens. Uso: cultura -, cultura quae abrtui favet // sust aborts fautor (-oris m).

aborgenes : aborgines, um mpl.

abono: (accin y efecto de abonar) laetamintio, onis f // (sustancia con que se abona) laetamen, mnis n. abordaje: (accin de atracar el barco a un desembarcadero o muelle) appulsus, us m // (accin de tocar una embarcacin a otra, de intento) harpagonum inictio (-onis f). Sin: in navem incrsio (-onis f), incursus vel concursus (-us m). Uso: entrar, saltar al -, in navem transcndere. abordable: adbilis, e.

abotonadura: (accin de abotonar) v. abotonar // (botonadura, juego de botones) v. botonadura.

aborto: abortus, us m. Sin: abrtio, onis f. Uso: - eugensico, abortus eugenticus; provocado, abortus procuratus; - teraputico, abortus curationis caus factus; hacer un -, abortum fcere; provocar un -, abortum evocare vel procurare; abortioni peram dare.

abortivo: adj abortivus, a, um // sust abortivum, i n.

abotonar: botonare. Sin: astrngere; nctere; glbulis (vestem) astrngere, constrngere, nctere, conctere, subnctere, corcere. abrazadera: (aro o sortija de metal, que sirve para asegurar alguna cosa) nulus, i m. Sin: crculus. abrebotellas: extrculum, i n. abrasivo: abrasivus, a, um.

abordar: (arribar, atracar una nave) appllere


21

abrelatas abrelatas: aprculum, i n. Sin: aprculum pxidum; (instrumentum vasculorum vel capsellarum) apertivum. abrevadero: aqutio, onis f. Sin: aqurium. abreviacin: brevitio vel abbrevitio, onis f. Sin: compndium. Uso: - de una slaba, sllabae corrptio. abreviado: compendirius, a, um. abreviador: adj compendirius, a, um // sust breviator vel abbreviator, oris m. natrum; mchina uncinandis chartis.

abrochadura, v. abrochamiento.

abrochar: (cerrar o unir con broche o broches) infibulare vel infiblare. Sin: uncinare; fbul vel fbulis retinere // (cerrar o unir con botones) glbulis astrngere, constrngere, conctere; v. abotonar. abrogador, v. abrogatorio. abrogacin: abrogtio, onis f. Sin: aboltio. abrogar: abrogare; v. anular, rescindir.

abrochamiento: fibultio, onis f.

abreviatura: (compendio o resumen) compndium, ii n // (representacin de una palabra por medio de una o varias de sus letras) abbreviatura, ae f. Sin: signum compendiosum; nota compendiria; simplem nota; ltterae stenogrphicae fpl. Uso: escribir empleando abreviaturas, notis scrbere; notis verba excpere. abridor: (cpsulae) rescissrium vel scissrium, ii n.

abreviar: breviare vel abbreviare. Sin: perstrngere; compndio uti.

abrogatorio: abrogatrius, a, um. abrojo: trbulus, i m.

absceso: abscessus, us m. Sin: apostma, tis n vel apostma, ae f; suppurtio. Uso: abscesos, suppurntia, ium npl; suppurata, orum npl. absentismo: offcii neglegntia. Sin: mneris neglegntia vel infrequntia (-ae f).

abrochadora: uncinatrium, ii n. Sin: unci-

abrir: aperire. Uso: abran los libros!, aperite libros!; evlvite libros!

abril: mensis Aprilis; simplem Aprilis, is m.

abrigo: epitgium, ii n. Sin: lacerna; superindumentum; amculum; spparum, sparum, spharum; spparus, spharus // (manteleta) mantum, i n. Uso: - de mujer, palla; - de piel, mastrca vel mastrga ; mantum pellcium // (lugar para resguardar de la lluvia, el viento, etc.) csula. Uso: - en la montaa, csula montana.

absolucin: absoltio, onis f. Uso: - sacramental, absoltio sacramentalis; recibir la sacramental, sacramentliter absolvi.

bsida o bside: Arq absis vel apsis, dis (ac -da) f. Sin: absda, ae f.

absoluto: (independiente, ilimitado) absolutus, a, um // (que excluye toda relacin) per se aestimatus. Sin: simplex, plcis; prprius.
22

absolutizacin: - de actitudes humanas, dominatus (-us m) humanarum voluntatum.

absolutismo: absolutismus, i m. Sin: absoluta potestas.

abyeccin Uso: velocidad -, perncitas per se aestimata. abstrado: in cogitatione defixus. abstruso: abdtior, ius. abulia: abula, ae f. Sin: voluntatis defctio; nimi languor; conslii inpia. ablico: ablicus, a, um. Sin: infirmae voluntatis; iners, ertis.

absolutorio: absolutrius, a, um.

abstemio: abstmius, a, um. Sin: vinum non bibens; vinum recusans.

abstencin: abstntio, onis f. Sin: abstinntia; recustio. Uso: - del voto, suffrgii omssio.

abstencionismo: abstntio (-onis f) recusatria. abstenerse: abstinere. Uso: - de votar: suffrgiis ferendis abstinere.

abundancia: abundntia, ae f. Sin: cpia; affluntia; afflitas.

aburguesamiento: ad mdium cvium rdinem conformtio vel accommodtio (-onis f).

abstracto: abstractus, a, um. Sin: abstractus, sevocatus, seiunctus a sensibus; cogitatione seiunctus vel separatus; Ling incorporalis, e. Uso: ciencias -, recnditae subtilioresque disciplinae; recnditae artes; concepto -, universalis ntio; ntio adumbrata; cuestin -, infinita questio; en -, infinite; separatim cogitatione; ente -, quod est cogitbile tantum; nociones -, recnditae subtilioresque notiones; nombre -, nomen abstractum vel incorporale.

abstraccin: abstrctio, onis f. Sin: seinctio; separtio. Uso: hecha - de tal cosa, re postpsita, posthbita, omissa // (concepto abstracto) abstrctum, i n. Sin: cogittio; res cogitata; notio abstracta. Uso: gran facultad de -, magna cogitandi vis vel facultas; las de los filsofos, philosophorum cogitationes ab omni rerum usu seiunctae; es solo una -, res est cogitatione tantum et mente concepta.

abstinencia: (virtud que consiste en privarse total o parcialmente de satisfacer los apetitos) continntia, ae f. Sin: temperntia; modertio // (privacin de determinados alimentos) abstinntia, ae f.

aburguesarse: ad mdium cvium rdinem se conformare vel accommodare.

abusar: abti (liqua re ad liquid). Sin: male (immdice, intemperate, immoderate) uti liqua re. Uso: - del poder, auctoritate vel potestate abuti; - del cargo para algo, pblico mnere abuti ad liquid; dejar alguien que otro abuse de l, se abutendum licui permttere. abusivamente: abusive, immdice, intemperanter, iniuste, perverse (segn los varios sentidos).

abyeccin: (envilecimiento) nimi abictio (-onis f). Sin: nimus abiectus. Uso: vivir
23

abuso: abusus, us m. Sin: malus, pravus, perversus, illcitus, non legtimus, immdicus usus (segn los varios sentidos). Uso: - consumstico, pravus consumendarum rerum usus; - sexual, abusus sexualis; - de la libertad, licntia; - de los placeres, libdinum intemperntia; - del vino, vini intemperntia.

abusivo: non legtimus. Sin: iniustus, illcitus, inirius. Uso: acepcin - de una palabra, imprpria verbi significtio.

acabse en la -, turpiter vvere; in srdibus vvere // (condicin de humildad o inferioridad) humlitas, atis f. academia: (establecimiento de enseanza para ciertas carreras o profesiones) ludus, i m. Sin: schola. Uso: - de Bellas Artes, Ingenuarum Artium Schola; Pulchrarum Artium Academa; - de esgrima, ludus gladiatrius // (casa donde los acadmicos tienen sus reuniones) academa, ae f . Sin: sedes // (sociedad de doctos) collgium, ii n. Sin: coetus; socetas; sodlitas; sodaltium; academa; studiosorum collgium; doctorum coetus vel socetas. Uso: - artstica, academa vel sodalcium artium; sodlitas rtium studiosa; - artstico-literaria, collgium incrementis litterarum et rtium ; - cientfica, academa disciplinarum, doctrinarum, scientiarum; - literaria, collgium vel coetus sodlium litteratorum; sodalcium litterarum; sodlitas litterarum studiosa; - Argentina de Letras, Academa Argentina ltteris fovendis; Real Espaola, Academa Regalis Linguae Hispnicae provehendae; - de Ciencias Naturales, Academa Disciplinarum Naturalium; Pontificia - de las Ciencias, Pontificia Academa Scientiarum; Pontifcium doctrinis provehendis Collgium; Pontifcia doctrinis provehendis Socetas; - de msica, collgium msicum; fundar una -, academam institere, constitere, cndere // (junta solemne) sollemnis conventus (-us m). Sin: amplissimus consessus; acadmicus coetus. acadmicamente: scholstico vel academicorum more. acabse (el): esto es el -, res redit ad restim. acampada, v. acampar, campamento. acampar: tndere. Sin: sedem ad tempus statere; tentria constitere vel pnere. acampsia: acmpsia, ae f. Sin: membri rigor. acanalado: (que tiene estras) v. estriado. acanaladura, v. estra. acampador, v. campista.

acanalar: (hacer en algo una o varias estras) v. estriar.

acantilado: rupna, ae f. Sin: locus praeruptus et directus. acantonamiento: copiarum sttio (-onis f). acantonar: copias in castra pnere. acaonear, v. bombardear.

acaparar: comere. Sin: pignerari, praestinare, praeoccupare; alicius rei nimietate potiri // fig acapararse el favor de alguien, praeoccupare grtiam alicius; gratiam sibi conciliare vel grtiam inire ab liquo, apud liquem, ad liquem; acapararse el favor del pueblo, praeoccupare gratiam ad plebem vel apud plebem; acapararse todos los votos, mnium suffrgia ad se rpere. acaparador: captator, oris m. Sin: lucrator; dardanrius; comptor; turpis rerum congestor.

acadmico: acadmicus, i m. Sin: sodalis collgii; academae sodalis; sodalis acadmicus.

acallar: - una controversia, controvrsiam compnere.


24

acaramelado: (baado de caramelo) crustatus, a, um. Sin: liquefacto sccharo crustatus; sccharo contectus vel condtus // fig melltus, a, um. Sin: mellfluus; mollis, e. acaramelar: liquefacto sccharo crustare.

accidentalmente acardiotrofia: acardiotrphia sive -tropha, ae f. Sin: cordis extenutio; cor extenuatum; cor naturali vi carens. acatlico: (adj y sust) acathlicus.

acariciar: mulcere, demulcere, permulcere. Uso: - voluptuosamente, palpare, palpari, attrectare, contrectare // (fig, tocar suavemente) mulcere, permulcere (v. gr. nimum, el nimo) ; blandiri (v. gr. uribus, los odos) // (fig, pensar en alguna cosa con placer) fovere (v. gr. spem, una esperanza). caro: carus, i m. Uso: los - de la roa, scabiei carus. acarrear: curru vhere.

acariasis: acariasis, is f.

accesibilidad: accessiblitas, atis f.

accesible: (que tiene acceso) accessbilis, e. Sin: adbilis; intrbilis licui // (de fcil acceso) accessu fcilis. Sin: fcilis ditu vel prvius licui (tratndose de lugar); ad quem fcilis est ditus (tratndose de persona) // (inteligible) comprehensbilis, e // (fcil de entender) intellectu fcilis. Sin: ad intellegendum fcilis // (fcil de lograr) accessbilis, e.

acarpo: acarpus, a, um. Sin: frctibus carens; strilis. acartonado, v. apergaminado. acatafasia: acataphsia sive -phasa, ae f. Sin: sermonis perturbtio.

acatalepsia: acatalpsia sive -lepsa, ae f. Sin: nulla cognoscendi frmitas; cognitionum mnium dubittio.

acatarrar: catharrum concitare. Sin: destillationem excitare; pitutam cire, concire; v. catarro.

acatarrado, v. catarro.

acataposis: acatposis, -is f. Sin: (imposibilidad de deglutir) nulla glut(t)iendi facultas; (dificultad de deglutir) glutiendi difficultas.

acatalptico: acatalpticus, a, um. Sin: incrdulus; de rebus vel cognitinibus mnibus dbitans.

accidentalmente: accidentliter. Sin: casu; casuliter; fortuto


25

accidentalidad: casus, us m.

accidental: (no esencial) accidentalis, e. Sin: secundrius // (casual) fortutus, a, um. Sin: casualis, e; qui (quae, quod) casu fit.

accidentado: (escabroso, abrupto) inquus, a, um. Sin: praeruptus // (vctima de un accidente) membris captus vel correptus.

access time (Inform), tiempo de acceso: tempus (-poris n) accesss; quantisper ad discum adtur.

accesorios: armamenta (-orum npl) additcia.

accesorio: adiunctus, a, um. Sin: secundrius; minor; parvus.

acceso: (entrada) accessus, us m. Sin: ditus, ingressus, intritus, us m // (entrada al trato o comunicacin con uno) admssio, onis f // (arrebato, exaltacin) mpetus, us m (v.gr. mpetus irae). Sin: aestus, us m // (acometimiento de una enfermedad) accssio, onis f (v.gr., accssio morbi). Sin: mpetus, aestus, us m; vehementia // tiempo de -, v. access time.

accidente accidente: (suceso eventual) casus, us m. Sin: fortutus vel necopinatus casus // (desgracia) calmitas, atis f. Sin: malum; infortnium; casus; adversus (acerbus, miserbilis) casus. Uso: - automovilstico, casus vehicularis vel autocinticus; calmitas vehiculria vel autocintica; - ferroviario, calmitas ferriviria; casus ferrivirius; - de gas, calmitas gasalis; - de trabajo, adversus casus in pere; vulnus (fortutus) in pere vel in pera; - de trnsito, de circulacin, de carretera, casus virius; sinister casus virius; calmitas viria vel vehiculria // (privacin repentina de sentido, de movimiento) v. sncope // Gram ccidens, entis n. Uso: - gramatical, ccidens grammaticale. Sin: defintio flexionalis // Filos, Teol ccidens, entis n. acechar: explorare. Sin: observare; intr speculari. Uso: acechar, observar con disimulo, dissimulanter vel tecte speculari, observare, explorare, scrutari. acedera: rumex, mcis mf. acederilla: xalis, ldis (ac -lda) f.

acfalo: (sin cabeza) acphalus, a, um. Sin: cpite carens vel destitutus // (sin jefe) moderatore carens // (sin una autoridad suprema) supremo moderatore carens. aceitar: leo ngere vel perngere. Sin: leo lubricare, perfndere, subgere.

accin: actio, onis f. Sin: actus, us m; pera; factum. Uso: - catlica, ctio cathlica; - clarividente, ctio prvida; - militar, ctio militaris; - polticas, actiones polticae; proletaria, ctio proletaria; - recproca, ctio recproca; - social cristiana, socialis ctio christiana; - violentas, actiones violentae; de conjunto, communis pera; mnium pera; communis mnium pera; hombre de -, actor rerum // (Com, ttulo) actio, onis f. Sin: charta actionria; ttulus; sngrapha; sngrapha pecniae. Uso: - bancaria, collocatae pecniae sngrapha; ttulus collocatae pecniae; - hipotecaria, hypothecria ctio; ctio pigneratcia; adquirir acciones de una sociedad, societatis sngraphas mere. accionariado: scii (-orum mpl) pecunarii peris.

aceitera: (alcuza) vas (vasis n) olerium. Sin: vas lei; lei ampulla; ampulla oleria; lcythus; guttus // aceiteras (vinajeras, vinagreras) lei acetique ampullae. aceleracin: accelertio, onis f. Sin: festintio; propertio; motus cittior. Uso: perodos de -, aetates quibus res accelerantur. aceituna: oliva, ae f.

aceite: leum, i n. Uso: - combustible, leum ad comburendum aptum; leum ad exardescendum fcile; - diesel, leum diselianum; mineral, leum metllicum; - vegetal, leum hrbidum; leum vegetbile; leum e semnibus extractum; - de hgado de bacalao, leum hepticum; - de oliva, leum ex olivis pressum; echar - al fuego, leum flammae vel igni adcere.

accionista: actionrius, ii m. Sin: actionis possessor; actionum consors vel detentor; prticeps negtii; scius pecunirius; collocatae pecniae sngraphae vel syngrapharum dminus. acebo: ilex, licis f.

acelerador: Autom acceleratrium, ii n. Sin: incitatrium; acceleratrum; pedale accelerationis; pedale motrium; pedale adminculum. Uso: apretar el -, acceleratrium prmere. acelerar: accelerare.

26

acertijo acelga: beta, ae f. acepilladora: mchina (-ae f) runcinatria.

acentuacin: enuntiandi sonus (-i m). Sin: intntio vocis; accentus, us m. Uso: reglas de -, prosdia sive prosoda // fig commendtio; momentum licui rei tributum. acentuado: accentu distinctus vel notatus (-a, - um). Sin: accentu ictus; accentuatus.

acento: (mayor intensidad con que se pronuncia determinada slaba de una palabra, tnico) accentus, us m. Sin: vocis sonus; intntio vocis; pronuntiandi sonus. Uso: - intensivo, accentus intentivus, intensivus, dynmicus; - prosdico, - tnico, accentus; accentus tnicus; vocis accentus; vocbuli accentus // (pronunciacin particular) sonus, i m // (entonacin especial) vox, vocis f. Uso: - airado, indignationis vox; - lastimero, vox miserbilis vel flbilis; el - de la verdad, vox veritatis // (modulacin de la voz) modultio, onis f. Sin: moderamentum vocis; vocultio. Uso: - meldico, msicum modulamen; - mtrico, accentus mtricus; - rtmico, accentus rhthmicus // (signo que se pone sobre una vocal) accentus, us m. Sin: accents nota; accents index ; nota vocis. Uso: - escrito u ortogrfico, accentus orthogrphicus vel orthgraphus; - agudo, grave, circunflejo, accentus acutus, gravis, circumflexus; poner el - sobre ..., accentum pnere in + abl.

acepillar: (alisar con cepillo la madera o los metales) runcinare. Sin: rncin abrdere vel polire // (limpiar, quitar polvo con cepillo de certa, esparto, etc.) penculo mundare vel fricare. Uso: - un vestido, penculo vestem detergre, exctere, mundare.

aceptacin: accepttio, onis f. Sin: accptio; admssio; probtio. Uso: simple -, accepttio pura. aceptador: acceptator, oris m. acequia: rvulus, i m. Sin: canalcula; canalculus.

acerera: chlybis officina (-ae f) vel fornax (-acis f). Sin: officina chalybia ; ergastrium chlybi efficiendo. acero: chalybia, ae f Sin: chalybs, bis m. Uso: de -, chalybius // fig fortssimus, a, um. acera, v. acerera.

acercarse: approximare intr. Sin: prope, propius, prxime accdere ad // fig applicare se vel nimum ad . Uso: - ms al pueblo (para comprenderlo y ayudarlo ), se prpius ad multitudinem applicare.

acera: crepdo, dnis f. Sin: viae vel smitae crepdo; fscia gradbilis. Uso: poner aceras, marginare vias.

acentuar: (dar acento prosdico a las palabras) acere. Uso: - una slaba, sllabam acere vel efferre; hay que - la penltima slaba, paenltima sllaba acuenda (est) // (poner el acento ortogrfico) accentu sllabam distnguere; sllabae notam appnere // fig liquid in lmine pnere; licui rei vim ddere. acepcin: sensus, us m. Sin: significtio; verbi significtio; nminis vis (ac vim, abl vi; pl vires -ium f).
27

acertijo: (enigma o adivinanza que se propone como pasatiempo) aenigma, tis n // (cosa o afirmacin muy problemtica) res ambigua vel obscura. Sin: questio ambigua. Uso: resolver un -, aenigma slvere.

acerola: tuber, ris n.

acetato acetato: acetatum, i n. arsnico, cidum arsenici; - brico, cidum bricum; - carbnico, cidum carbnicum; cianhdrico, cidum hydrocynicum; - clorhdrico, cidum hydroclricum; - desoxirribonucleico, cidum disoxyribonuclinicum; - fnico o carblico, v. fenol; - lisrgico, cidum lysrgicum; - muritico, cidum salis vel muriticum; - ntrico, cidum ntricum vel nitri; argentum ntricum; - oxlico o sacrico, cidum oxlicum vel scchari; - saliclico, cidum saliclicum; - sulfrico, cidum sulp(h)ricum vel sulp(h)urosum; - tartrico, cidum tartricum vel tartarale. acimut: azimutum, i n. acimutal: azimutalis, e.

acetileno: acetilene, is n. Sin: gsium acetilnicum. acetilsaliclico (cido): cidum (-i n) acetylsaliclicum. acetona: acetonum, i n. Sin: acetnium; acetona; acto, onis m.

achicador: Mar sentinculum, i n // (el que achica el agua en la sentina; el que saca el agua de las zanjas o subterrneos de las minas) sentinator, oris m. achicar: (extraer el agua de una embarcacin, dique, etc.) sentinare.

achaque: (indisposicin) valetdinis incmmodum (-i n). Sin: valetudo incmmoda // (enfermedad generalmente leve) invaletudo, dnis f. Sin: adversae vel infirmae valetdinis incmmodum. Uso: los - de la vejez, senectutis incmmoda (-orum npl) vel molestiae (arum fpl).

acetre: (h)mula, ae f. Sin: lustralis aquae stula; lstricae aquae sitella; aquae benedictae stula vel sitella, aquae lustralis (h)mula.

acinesia: acinsia sive -nesa, ae f; acnesis, is f. Sin: musculorum immoblitas.

acintico: ad acnesin (ad acinsiam sive acinesam) prtinens.

aclamar: (dar voces la multitud en honor de alguien) acclamare licui // (conferir por voz comn algn cargo u honor) salutare vel consalutare liquem (v. gr., ducem, por jefe).

aciano: canus, i m.

achicoria: cichrium, ii n. Sin: cichorum. Uso: - silvestre, indvia; ntibum vel ntubum; ntibus vel ntubus m f.

aclimatacin: acclimatiztio, onis f. Sin: caeli vel loci assuetudo; caelo vel loco assuetudo. aclimatar: caelo vel loco assuefcere // aclimatarse, caelo vel loco assueferi; solo caeloque assuscere; caeli solique naturae assuscere; ad caeli solique naturam assuscere. aclimatado: caeli solique naturae assuetus.

acianoblepsia: acyanoblpsia sive -blepsa, ae f. acidez: acor, ris m. Sin: acditas.

cido: adj cidus, a, um // sust cidum, i n. Uso: - actico, cidum acticum; - agarcico, v. agricina ; - amnico, cidum amnicum; 28

aclimatizador, v. acondicionador.

acloropsia: achlorpsia sive -ropsa, ae f. Sin: vridis coloris cecitas.

acorden acm: morbi discrimen (-mnis n). Sin: (morbi) crisis , apex, culmen; mxima morbi vis // fig apex, picis m. Sin: culmen; summus apex ; summum culmen. liquo).

acne o acn: ac(h)ne, es f.

acolchado: adj tomento gosspino fartus (-a, -um). Sin: coactis gosspinis obductus // sust clcita, ae f. Sin: clcita plmea; strgulum fartum. acolchar: tomento gosspino farcire. Sin: coactis gosspinis obdcere. acolchonar, v. acolchar.

acogida: accptio, onis f. Sin: admssio. Uso: - del otro, alterus accptio.

acomplejado: sibi diffdens.

acompaamiento: comitatus, us m // Ms msicus succentus (-us m). Sin: cncinens (cmitans, sociata) msica. Uso: bailar con musical, ad artis msicae concentum saltare.

acondicionado: temperatus, a, um.

aconfesional: constitutae religionis expers (-ertis). acopio, v. montn.

acondicionador: - de aire, instrumentum ri temperando. Sin: instrumentum ris temperandi.

acolia o acola: achlia, ae f. Sin: nulla secernendae bilis facultas (supresin de la secrecin biliar); secernendae bilis difficultas, demintio vel immintio (disminucin de la secrecin biliar). aclito: (monaguillo) v. esta voz // (clrigo; ministro de la Iglesia, cuyo oficio es acompaar y servir en el altar al sacerdote) aclythus vel aclitus, i m. Sin: acolthus vel acoltus, i m. acometedor: oppugnator, oris m. Sin: provocator. acomodacin: accommodtio, onis f. acomodable: accommodbilis, e. acolitado: acolythatus, us m.

acoplado: remulcum, i n. Sin: currus auxiliaris vel supplementrius.

acoplamiento: copultio, onis f. Sin: coninctio; consocitio; iunctura. Uso: - en el espacio, copultio extra-atmospherica. acoplar: copulare. Sin: coningere; consociare.

acorazado: adj loricatus, a, um. Sin: cataphractus, aeratus, crustatus // sust loricata (navis). Sin: navis loricata, cataphracta, aerata, ferrata. acorazar: loricare. Sin: aere (ferro, lamnis, brtteis) contgere.

acompaado: comitatus, a, um (por alguien,


29

acomodador: (persona que designa los asientos) designator vel dissignator, oris m.

acorden: accrdeon, ei n. Sin: phys(h)ar-

acorde: Ms accordum, i n. Sin: concentus.

acordarse: (ponerse de acuerdo) consentire. Sin: convenire, congrere, concordare cum liquo.

acosar mnice, es f; physharmnicum instrumentum vel rganum; rganum didctile; harmnica didctilis. Uso: - de boca, v. armnica. acosar (un jugador a otro, etc.): adurgere liquem. Sin: insectari, adoriri, prmere liquem; instare licui ut + subj. acrobtico: acrobticus, a, um. Sin: ad funmbulum (vel ad funmbulos) ttinens.

acrobatismo: funambulorum ars, disciplina, spectculum. acrofobia: acrophbia sive -phoba, ae f. acrocfalo: acrocphalus, a, um.

acostumbrado: fuera de lo -, praeter slita; ms de lo -, plus slito; ultra slitum; segn lo -, more slito. acotacin, v. nota. acotiledneas, v. criptgama.

acostarse: cubare. Sin: ir a -, cbitum ire.

acoso: oppugntio, onis f. Sin: aggrssio; irrptio; incursus, us m.

acromasia: achromsia, ae f. Sin: colorum defctio vel defectus.

acrasia: acrsia, ae f. Sin: crporis elementorum discrepntia.

acromatopsia: achromatpsia sive -topsa, ae f; v. daltonismo. acromio o acromion: acrmium, ii n. Sin: acromos vel acromus. acrnfalo: acrmphalos vel acrmphalus, i m. Sin: summa umbilci pars. acrstico: adj acrstichus, a, um // sust acrstichis, dis f. Sin: carmen acrstichum. acrmico: coloris expers vel carens.

acromatismo: achromatismus, i m; v. acromasia.

acromtico: achromticus, a, um. Sin: ridis colribus carens.

acribia: exquisita diligntia.

acreedor: crditor, oris (pecuniosus) m. Uso: - hipotecario, crditor hypothecrius; pigneratcius crditor. acrlico: vitrum plxicum vel plxile.

acreditar: grtiam auctoritatemque licui tribere // Com acceptum ferre vel referre licui. Sin: in acceptum referre licui.

acreditado: (que tiene crdito o reputacin) fide dignus. Sin: auctoritatem consecutus // (autorizado oficialmente) pblice missus.

acrotera, acrtera o acroteria: acrotria, orum npl. acta: acta, orum npl. Sin: tbulae, arum fpl; ltterae, arum fpl; perscripta acta; perscrptio. Uso: actas de entrega o devolucin, perscriptiones rerum traditarum vel redditarum; - de matrimonio, tbulae nuptiales; consignar en -, liquid tbulis conscrbere; liquid ltteris consignare; liquid in tbulis consignare,
30

acroterio: acrotrium, ii n.

acrbata: petaurista vel petauristes, ae m. Sin: funmbulus; petauristrius.

acrobacia: funmbuli ludus (-i m) vel exercittio (-onis f) // fig res perdiffcilis.

actor conscrbere, referre, perscrbere; liquid in tbulas consignare ; firmar el -, acta obsignare vel subscrbere; redactar el -, acta scrbere. actinio: actnium, ii n. actnico: actnicus, a, um. actividad: actvitas, atis f. Sin: ctio; pera; indstria; nvitas; opus. Uso: - apostlica, pera vel indstria apostlica; opus apostlicum; - cientfica, pera doctrinalis; agittio studiorum; - comercial, mercatura; actividades cotidianas, perae cotidianae; - econmica, ctio oeconmica; - educativa, institutria rtio; - humana, humana nvitas; - individual, ctio unus cuiusvis; - industrial, res technicorum vel fabriles; - intelectual, mentis pera ac labor; - nacional, labor nationis suae; - productiva, opus fructuosum; pblica, pera pblica; - social, pera vel nvitas socialis; - voluntaria, voluntria pera; - del espritu, mentis agittio; - de los sindicatos, nvitas collegiorum opficum. activismo: activismus, i m. Sin: nmia indstria vel nvitas.

actinografa: actinogrphia sive -grapha, ae f. actinograma: (Fs, registro obtenido con el actingrafo) actinogramma, tis n // Med, v. radiografa. actinomancia: actinomntia sive -manta, ae f. actinomtrico: actinomtricus, a, um. Sin: ad actinomtriam spectans (concerniente a la actinometra); ad actinmetrum prtinens (relativo al actinmetro). actitud: (disposicin de nimo manifestada exteriormente) agendi rtio (-onis f). Sin: se gerendi modus // (disposicn psquica) hbitus, us m. Sin: status; voluntas; propsitum; mens; nimus; affectus; affctio; dispostio. Uso: - hostil, affctio simultatis; - moral, hbitus moralis; - pasiva, socordia; - pastoral, pastoralis agendi rtio; asumir una -, hbitum assmere. activacin: excittio, onis f. Sin: impulsus, us m. actinmetro: actinmetrum, i n. actinometra: actinomtria sive -metra, ae f. actinologa: actinolgia sive -loga, ae f. actingrafo: actingraphum, i n.

activo: (que obra) activus, a, um. Uso: filosofa -, philosphia activa; principio activo, princpium activum // Ling activus, a, um. Uso: verbo -, verbum activum vel agens // (diligente y eficaz) actuosus vel operosus, a, um. Sin: sollers, ertis; mpiger, gra, grum; indstrius; navus; assduus. Uso: - en escribir, scribendo mpiger; es un hombre muy -, vir est singularis indstriae // Econ accptum, i n.

activista: activista, ae m; activstria, ae f. Sin: homo vel mlier actusior.

acto: actus, us m. Sin: actum; ctio. Uso: acadmico, ctio acadmica; - conyugal, coniugalis actus (-us m); conigii actus; actus cniugum; coniugale commrcium; amplexus (-us m) maritalis; - festivo, actus festivus; - inmoral, ddecus; turpitudo; - oficial, actus officialis; - pblico, actus pblicus; - redentor de Cristo, Christi actus rdimens; - reflejo, actus qui non voluntate nostra fit. actor: actor, oris m. Sin: rtifex, fcis m. Uso:

31

actora - cinematogrfico, actor cinematogrphicus; - cmico, comoedus; actor cmicus; mimus; comoediarum actor; primer -, actor primarum prtium; qui agit primas partes (fig priores partes); - trgico, tragoedus; actor trgicus; de pantomima, de variets, ldius; - de primera, praeclarus scaenrius rtifex; - de teatro, actor vel rtifex scenicus; hstrio scenicus // (que demanda en juicio) pettor, oris m. Sin: actor. actriz: actrix, icis f. Sin: rtifex scenica; mima. Uso: - cinematogrfica, actrix cinematogrphica. actora: pettrix, icis f. tes accommodtio.

actualizar: liquid renovare. Sin: ad diem adaequare; ad praesens tempus aptare; ad praesntia vel ad tmpora accommodare; ad praesens tempus revocare vel referre // actualizarse (culturalmente) hodiernis vel recentiribus doctrinis mentem instrere. Sin: ad hodiernas vel recentiores doctrinas mentem omnino conformare; ad hodiernas disciplinas se omnino instrere vel conformare.

actualizado: ad hodiernas disciplinas instructus. Sin: disciplinis hodiernis instructus.

actualizacin: renovtio, onis f. Sin: accommodtio; ad diem adaequtio; conformtio nostro tmpori vel nostrae aetati; accommodtio ad praesntia vel ad tmpora. Uso: cultural, hodiernae doctrinae compartio; recentioris doctrinae compartio; - en la enseanza, instittio ad hodiernam doctrinam conformata; - de la vida religiosa, religiosae vitae (vel disciplinae) ad hodiernas necessita32

actualidad: actulitas, atis f. Sin: praesens res vel tempus; praesntia, orum npl; hoc tempus; huius tmporis; nostra aetas; nostra tmpora. Uso: cuestin de -, quaestio ad praesens tempus mxime ttinens; la constante de un escrito, etiamnunc alicius scripti vis et auctritas; en la -, hodiernis tempribus; ser de -, cdere in tempus nostrum; ad praesntia referri vel pertinere.

actual: actualis, e. Sin: hodiernus; praesens; nostrae aetatis; praesentis tmporis; actu exsistens vel vigens; qui, quae, quod nunc est; ad praesens tempus spectans; ad praesntia prtinens. Uso: tiempo -, tempus hodiernum.

actuacin: effctio, onis f. Sin: exsectio; ctio. Uso: - prctica, ctio et usus.

actualmente: actuliter. Sin: hoc tmpore; praesenti tmpore; hodiernis tempribus; in praesenti; in praesntia; in praesens; nunc, hodie. actuar: perfcere; effcere.

acuarela: aquarellum, i n. Sin: hidatogrphia sive hidatographa; tabella vel pictura aquria; imago ex aquato colore; tbula vel imago aquatis colribus picta. acuchillar: cultro perctere liquem. acutico: aquticus, a, um. Sin: aqutilis, e.

acueducto: aquae ductus vel aquaeductus, us m. Sin: aquaedctio.

acuerdo: consensus, us m. Sin: consnsio; conspirtio; concordia; foedus (-dris n). Uso: - adicional, foedus vel pactum additcium; - bilaterales, stipulationes inter duas partes contractae; - internacional, mtua nationum consnsio, conspirtio, concrdia. aculturacin: alienae culturae assmptio vel indctio (-onis f). Sin: alieni cultus humani assmptio vel indctio.

adecuacin acmetro: acmetron vel acmetrum, i n. Sin: mtiens vim audits instrumentum. ad sonos prtinens; ad audiendos sonos ttinens; ad sonos accipiendos vel percipiendos aptus. Uso: nervio -, auditionis nervus; nervus acsticus; tubo -, tubus acsticus; tbula acstica. adagio: (proverbio) provrbium, ii n // Ms lene; lente; pacate; tranquille.

acumulador Fs, Electr: adj cmulans vel accmulans, antis // sust accumulatrium, ii n. Sin: accumulatrum; accumulatrium elctricum; instrumentum elctridi cumulandae. acuador: adj cudens, entis. Sin: signans // sust cusor, oris m. Sin: signator. Uso: - de monedas, monetrius; officinator monetae; monetae signator; signator monetrius // Ling, - de neologismos, novator (-oris m) verborum. Sin: inventor (-oris m) verborum novorum. acuar: (imprimir o sellar por medio de cuo y troquel una pieza de metal) cdere. Sin: (form) signare // (fabricar o producir) fcere. Sin: effcere; effngere. Uso: - monedas, nummos cdere // Ling, - vocablos, verba fcere vel prere; - nuevos vocablos, nova effcere vel effngere vocbula; nova verba prere. acupuntura: acupunctura, ae f. acumular: stipare.

adamita: adj adamianus, a, um // sust adamita, ae m. Sin: adamianus, i m.

adaptacin: apttio, onis f (ad + ac). Sin: accommodtio vel conformtio; congruntia; exaequtio. Uso: - biolgica, biolgica accommodtio; - radial, televisiva, cinematogrfica, accommodtio radiophnica, televisfica, cinematogrphica; - sensorial, snsuum congruntia; - social, socialis exaequtio. adaptado: aptatus, a, um. Uso: - a las nuevas exigencias, novis postulatis (vel indigntiis) aptatus. adaptarse: se conformare. Uso: - a formas de pensamiento y vida, se ad cogitandi et vivendi formas conformare.

adaptabilidad: adaptablitas vel aptablitas, atis f.

acusativo: accusativus, i m. Sin: casus accusativus. Uso: doble -, gminus accusativus. acusma: acusma, tis n.

acusar: vocare liquem in crimen. Uso: - a alguien de corrupcin, liquem in crimen corruptionis addcere // ser acusado, venire in crimen.

adder (Inform), sumador, rgano de adicin: additrium, ii n. address (Inform): (memory location) locus (memriae, in memria) // (net location, URL) inscrptio (interretialis vel interneti) // (e-mail) inscrptio (cursualis) electrnica // (to select a memory selection) locum (memriae) elgere. adecuacin: aequtio, adaequtio, exaequtio, onis f. Sin: accommodtio.

acstico: acsticus, a, um. Sin: auditrius vel sonorus; ad sonorum disciplinam spectans;
33

acstica: acstica, ae f. Sin: acstica disciplina, doctrina, scintia, rtio; sonritas; euphnia sive euphona.

adecuar adecuar: aequare, adaequare, exaequare. Sin: accommodare. adelantarse, v. sobrepasar. adelante!: (para ordenar o permitir que alguien entre) intra! lae dolor; glandularum dolores.

adenosis: adnosis, -is f. Sin: glandularum morbus. adenotoma: adenotmia sive -toma, ae f. Sin: glndulae vel glandularum sctio. adenoso, v. glanduloso.

adelanto: (progreso) - profesional, prprii mneris progressus (-us m). Sin: mneris progressus, procssio, proventus. adelfa: rhododendros, i f; rhododendron, i n. Sin: rhododaphne, es f.

adenalgia: adenlgia sive -alga, ae f. Sin: glandularum dolores. adenenfrasia: ademphraxis, is f. Sin: glandularum obstrctio.

adepto, ta: sectator vel assectator, oris m; sectatrix, icis f. Sin: ssecla. aderezo: (accin de aderezar) ornatus, us m. Uso: - en el cuerpo y vestido, crporis vestiumque cultus. adeudar: Com expensum ferre vel referre.

adentomo: adenotmicus culter (-tri m). Sin: adenotmicum instrumentum.

adenodermia: adenodrmia, ae f. Sin: aegra glandularum cutis affctio. adenografa: adenogrphia sive -grapha, ae f. Sin: glandularum descrptio. glndulae formam habens

adenitis: adenes, nitis f; adenites, tdis f. Sin: glandularum inflammtio vel infltio.

adeudo: expensi ltio (-onis f). Sin: expensum licui latum; pecuniae expensae ltio. adherencia: adhaerntia, ae f. adhesin: adhesio, onis f. Sin: sequela.

adenopata: adenopatha, ae f. Sin: glndu34

adenoma: adenoma, tis n.

adenologa: adenolgia vel -loga, ae f. Sin: glandularum scintia, doctrina, disciplina; de glndulis doctrina.

adenoiditis: adenoiditis, -is vel -tdis f. Sin: adenidis infltio vel inflammtio.

adenoides: adenides, is f.

adenoideo: (-entis).

adianto: adiantum, i n. Sin: capillus Vneris.

adhesivo: adj agglutinatrius, a, um. Sin: glutinosus; viscosus; glutneus // sust tenia (-ae f) glutinosa. Sin: schida adhaesiva; schdula agglutinatria.

adicto: (unido o agregado a otro en algn

adicionar: ddere liquid licui rei vel ad liquid. Sin: adcere; adingere.

adicional: additcius, a, um vel additionalis, e. Uso: protocolo -, protocollum (vel federis testimnium) additionale.

administrador cargo o ministerio) v. agregado // (drogadicto) v. esta voz. tivum, i n. Sin: adiectivum nomen. Uso: - calificativo, adiectivum qualificativum; - determinativo, adiectivum determinativum vel discretivum. adjuntar: incldere. Sin: adingere; adcere. adjunto: profesor -, adiutor acadmicus.

adiestrador, ra: exercitator, oris m; exercitatrix, icis f. Sin: exrcitor; magister. Uso: de caballos, equorum dmitor, vel gubernator, vel magister.

adiestramiento: exercittio, onis f; v. entrenamiento.

adiposidad: adipsitas, atis f. Uso: epidemia de la -, epidema vel pestilntia adipositatis.

adis: adis! (frmula de despedida) vale vel vleas! (para uno); valete vel valeatis! (para dos o ms). Sin: vive ac vale!; vvite ac valete!; vale vel valete pancretice; te vel vos valere ibeo; bene vale et bene mbula; bene valete et bene ambulate; cura, ut quam ptime vleas; curate, ut quam ptime valeatis; valetdinem tuam cura diligenter; valetdinem vestram curate diligenter // le, les dice -, eum (eam), eos (eas) valere iubet; dar un triste -, dcere triste vale; dar el ltimo - a alguien, supremum vale licui dcere.

adinerado: nummatus, a, um.

adiestrar: (hacer diestro a uno) liquem dxterum (vel gilem) rddere // (ensear, instruir) instrere vel institere liquem liqua re, ad liquid. Sin: formare liquem ad liquid; condocefcere (referido a animales).

aditamento: additamentum, i n. Sin: mantisa. Uso: - tcnico, additamentum tchnicum; mantisa tchnica. aditivo: adj additivus, a, um // sust additivum, i n. adjetivacin: adiectivorum usus (-us m).

adjetivo: adj adiectivus, a, um // sust adiec35

administrador: administrator, oris m. Sin: curator vel procurator. Uso: - Apostlico, Administrator Apostlicus; - de los bienes parroquiales, necorus; sacrarum edium curator vel procurator; - de un hospital, curator nosocomi smptibus corcendis; - de un hotel, administrator deversrii vel xenodochi; - de una estancia, v. mayordomo; ser buen, mal - de los bienes privados, res familiares tueri, neglgere; ser buen, mal - de los

administracin: (accin y efecto de administrar) administrtio, onis f. Sin: procurtio, rtio, dispenstio. Uso: - defectuosa, vitiosa procurtio; - domstica, rei domsticae administrtio, procurtio, cura; - extraordinaria, extraordinria administrtio vel procurtio; municipal, administrtio municipalis; administrtio municpii vel municipiorum; civitatis administrtio; - ordinaria, ordinria vel consueta administrtio; - provincial, administrtio provincialis; - pblica, procurtio rei pblicae; - de la ciudad, administrtio rbica; - de Correos, pblici cursus procurtio; - de la justicia, iudicandi munus; - de los bienes de la Santa Sede, Conslium Apostlicae Sedis bonis (vel pibus) administrandis; consejo de - , conslium administrationis // (casa u oficina) administrationis domus (-us f) vel sedes (-is f) // (En los Estados Unidos de Amrica y otros pases, equipo de gobierno que acta bajo un presidente) administrtio, onis f. Uso: la - Aeronutica y Espacial de los norteamericanos, Administrtio Aronutica et Spatialis Americanorum septentrionlium.

administrar bienes pblicos, res pblicas vel pblicum aerrium tueri, neglgere. administrar: administrare. Sin: curare, procurare // (conferir) administrare. Uso: - los sacramentos, sacramenta administrare. tico, instituendi modum in usum recpere; una lengua, sermonem in usum recpere.

adoqun: silex, lcis mf. Sin: lapis silex; saxum silex.

admirador: admirator, oris m.

admirablemente: admirabliter.

administrativo: administrativus vel administratrius, a , um. Sin: qui (quae, quod) ad administrationem (vel ad res administrandas) prtinet (vel pertinebat ). Uso: estado -, administratrius status; administratria condcio; funciones -, mnera administrativa; genio -, rerum civlium gerendarum pertia.

adoquinado: adj pavimentatus, a, um. Sin: slice stratus; lapdibus constratus // sust stratura, ae f. Sin: stratum, pavimentum; silceum pavimentum. adoquinar: slice strnere. adoracin: adortio, onis f.

adorador: adorator, oris m.

admirativo: admirativus, a, um.

admisin: (accin de admitir) admssio, onis f. Sin: approbtio // Mec admssio. Uso: vlvula de -, valva vel vlvula admissionis. ADN: mnima hminis pars, ADN nuncupata. Sin: praecpuum elementum, quod ADN siglis nuncupatur. adobar: (curtir las pieles) v. curtir. adoctrinamiento: erudtio, onis f. Sin: instittio; erudtio factiosa.

adorno: ornatus, us m. Sin: ornamentum; exorntio. Uso: - artificial, ornamentum factcium vel artificiale; - artificioso del estilo, calamister; calamistrum; cincinnus. adrede: consulto. Sin: conslio, stdio, cogitate; de indstria.

adoctrinar: edocere; perdocere. Sin: factiose erudire. adolescente: adulescens, entis m f.

adopcin: adptio vel adoptatio, onis f. Uso: - a distancia, adopttio e longinquo.

adoptar: adoptare. Uso: - prvulos, prvulos adoptare // fig in usum recpere; in communem usum recpere. Uso: - un mtodo didc36

aduana: (tarifa) portrium, ii n. Sin: vectgal, lis n. Uso: derechos de - sobre las mercaderas de trnsito, portrium circumvectionis; exento de -, portrio immunis; retiro de la -, portrii soltio; imponer derechos de - sobre algo, portrium vel vectigal impnere licui rei; portrium alicius rei institere; imponer derechos de - sobre las mercaderas extranjeras, peregrinorum mrcium portria institure; pagar los derechos de - por algo, pro liqua re portrium dare, vel vectigal pndere; portrio penso expedire // (oficina de la aduana) telnium, ii n; telneum, i n. Sin: portitorum vel publicanorum sedes (-is f); telonariorum mensa (-ae f) // (administracin que percibe los derechos de -) portoriorum administrtio.

adrenalina: adrenalina, ae f; adrenalinum, i n.

aerolnea aduanero: adj vectigalis, e // sust prtitor, oris m. Sin: publicanus; telonrius; vectiglibus praefectus. aeroclub: aronuticus crculus (-i m). Sin: sodalcium arium. aerodinmica: arodynmica, ae f. Sin: arodynmica scintia, doctrina, rtio, ars. aerodinmico: arodynmicus, a, um. aerdromo: ardromus, i m; v. aeroestacin, aeropuerto.

aducir: afferre, proferre. Uso: - un ejemplo, afferre liquid exempli caus vel grti; - muchos ejemplos, exemplorum copi uti vel niti; - como excusa o pretexto una enfermedad, morbum excusare; habere excusationem morbi; valetdinem crporis obtndere; uti excusatione valetdinis; - como motivo que , causari (con ac e inf, o con quod y subj); obtndere vel rationem obtndere (con ac e inf). adulacin: adultio, onis f. Uso: con -, adulanter. adltera: adltera, ae f. Sin: moecha. adulterar: corrmpere. Sin: depravare; vitiare. adltero: adulter, ri m. Sin: moechus, i m. adventicio: adventcius, a, um.

aerofaga: arophgia sive - phaga, ae f. Sin: ris devortio vel degltio. aerofaro: arpharus, i f.

aeroestacin: sttio (-onis f) aronutica. Sin: sttio aronvium, aroplanorum, arovehiculorum; v. aerdromo, aeropuerto.

aerofobia: arophbia sive -phoba, ae f. Sin: ris impatintia, pavor, horror. aerfobo: arphobus, i m. aerfono: arophnum sive arphonum, i n. aerofoto, v. aerofotografa (imagen).

adversativo: adversativus, a, um. adviento: adventus, us m. aerobio: arbium, ii n. aeriforme: ariformis, e

adverbio: advrbium, ii n.

adventista: adventista, ae m. Uso: - del sptimo da, adventista septem dierum.

advertencia: (aviso) admontio, onis f.

aerograma: arogramma, tis n; v. radiograma.

aergrafo: argraphum, i n.

aerofotometra: arophotomtria sive arophotometra, ae f.

aerofotografa: (arte) ars arophotogrphica // (imagen) arophotographema, tis n; imago arophotogrphica.

aerobs: arium laphorum. Sin: arium coenautmaton.

aerolnea: arolnea vel arilnea, ae f. Sin: aviolnea; via aria; arium vel aronvium iter; arius commeatus.

37

aerolito aerolito: arlithus, i m. Sin: betulus, betylus; bolis, dis f ; ardens lapis. aeronaval: aronavalis, e. Sin: arius et navalis.

aerologa: arolgia sive -loga, ae f. Sin: ris doctrina. aerometra: aromtria sive -metra, ae f. Sin: ris metiendi rtio, scintia, doctrina.

aeromodelista: formellarum aronavlium fictor (-oris m). Sin: studiosus formellarum aronavlium fingendarum artis.

aeromodelismo: formellarum aronavlium fingendarum ars. Uso: dedicarse al -, formellis aronavlibus fingendis studere.

aermetro: armetrum, i n. Sin: instrumentum aromtricum; ris mensurae index; ris metiendi instrumentum.

aeronavegante: (persona que navega por el aire como pasajero) v. pasajero (- de avin) // (aeronauta) v. esta voz. aeroplano: aroplanum sive arplanum, i n; v. avin.

aeronavegacin: aria navigtio (-onis f). Sin: arinavigtio.

aeronave: aronavis vel arinavis, is f. Sin: arovehculum vel arivehculum; navis aria; arium navgium vel vehculum.

aeromvil: arovehculum, i n. Sin: arium vehculum; v. aeronave. aeromoza, v. azafata. aeronauta: aronauta, ae m. Sin: arius nauta, viator, navigator.

aeromodelo: formella aronavalis. Sin: exemplar aroplani sive arplani, arovehculi, aronavis.

aeropuerto: aroportus sive ariportus, us m. Sin: portus aronuticus; aronvium portus; ariarum nvium portus; v. aerdromo, aeroestacin, campo de aviacin. Uso: - de Fiumicino, aroportus ad Fossam Traianam; ariportus, cui nomen Fiumicino; rea del -, rea aroportuensis vel ariportuensis. aerscafo: arscapha, ae f. aeroscala, v. aeroestacin.

aeronutica: (ciencia y arte) aronutica, ae f. Sin: aronutica (vel artis aronuticae) scintia, doctrina, rtio; ars per rem navigandi; ariae navigationis pertia // (navegacin) aria navigtio (-onis f); ariae navigationes // (organizacin de los servicios de navegacin area) indstria (-ae f) aronutica vel volandi // (cuerpo militar) classis (-is f) area. aeronutico: aronuticus, a, um.

aerosol: arosolum, i n. Sin: sparsivus liquor nebulosus. aerostacin: arosttio, onis f. Sin: sttio aronutica; ariarum nvium sttio. aerospacial: aronuticus-sideralis.

aerosilla, v. telesilla, telefrico.

aeroscopio: aroscpium sive -scopum, ii n; arscopum, i n.

aeroscopa: aroscpia sive -scopa, ae f.

aerosttica: arosttica vel aristtica, ae f.


38

afeminacin Sin: arosttica scientia, doctrina, ars. loqui vel dcere.

aerotecnia o aerotcnica: arotchnia, aritchnia, arotchnica, aritchnica, ae f. Sin: arotchnica vel aritchnica scintia, disciplina, ars. aerotcnico: arotchnicus vel aritchnicus, a, um.

aerstato: arstatum vel arstaton, i n. Sin: anemplanum sive anemoplnum; globus vel follis arostticus; globus hydrgeno impletus.

aerosttico: arostticus, a, um.

afectado: (amanerado, falto de sencillez) affectatus, a, um. Sin: ptidus, molestus; molestus nimisque dligens; arcessitus (dicho de lenguaje o estilo); quaesitus (dicho de cosas); simulatus, fictus, mentitus (fingido, aparente). afectividad: affectvitas, atis f. Sin: affectiones nimi.

aerotermo: arothrmicus vel arithrmicus, a, um. Uso: horno -, furnus arothrmicus.

aeroterapia: arotherapa vel aritherapa, ae f.

afectuosamente: affectuose vel affectiose. Sin: amanter; benvole; benigne; affectuoso nimo.

afecto: affectus, us m. Sin: benevolntia; amor.

afectuosidad: amablitas, atis f. Sin: benevolntia. afectuoso: affectuosus vel affectiosus, a, um. Sin: benvolus; benignus.

aerotransportado: arovectus vel arivectus, a, um. Sin: per ra vel per rem vectus. aerotropismo: arotropismus vel aritropismus, i m.

afasia: aphsia sive aphasa, ae f. Sin: locutionis amssio (prdida total de la facultad del lenguaje); locutionis defctio, defectus, perturbtio (prdida parcial). afectacin: affecttio, onis f. Sin: ostenttio, simultio, molstia. Uso: elegancia sin -, elegntia sine molstia; con -, v. afectadamente. afeccin: affctio, onis f.

aerova: va aria vel area. Sin: trames arius vel areus.

afeitadora: rasrium, ii n. Sin: mchina vel machnula rasria. Uso: - elctrica, rasrium elctricum; mchina vel machnula rasria elctrica; novcula elctrica; novcula elctride acta; v. rasuradora. afeitar: barbam tondere vel (ab)rdere // afeitarse con navaja, novcul barbam rdere // (poner afeites) v. afeite.

afectadamente: ptide. Uso: hablar -, ptide


39

afeminacin: mollties, ei f; molltia, ae f.

afemia, v. afasia.

afelio: aphlium, ii n; aphlius, ii m.

afeite: (cosmtico) pigmentum, i n. Sin: fucus. Uso: - femenino, mulebre oris vel faciei medicamen; poner afeites, fuco illnere; fucare vel infucare; pigmentis illnere.

afeminadamente Sin: cultus delictior; mores effeminati. societatem).

afeminadamente: effeminate. Sin: mlliter; mulibriter. afeminado: effeminatus, a, um. Sin: delicatus; mollis.

afiliado: adscriptus, a, um. Sin: tsser preditus vel instructus. Uso: - a un partido, factiosus, factionrius; - al partido hitleriano, factioni hitlerianae adscriptus.

afeminar: effeminare. Sin: mollire, emollire; enervare. Afganistn : Afg(h)anistnia, ae f. afgano: adj afg(h)anus, a, um // sust Afg(h)anus, i m.

afiliar: ascrbere. Sin: aggregare; cooptare. Uso: - a un partido, in factionem ascrbere. afinar: - un instrumento, instrumento ratas voces restitere. Sin: nervos temperare; fides tndere; rgana compnere vel moderari.

aficionado: adj volupturius vel voluptrius, a, um // sust amator, oris m. Sin: cultor volupturius vel voluptrius. Uso: - al deporte, athlticae (vel rei athlticae) amator; - al ftbol, pedildii amator; v. diletante.

afiche, v. cartel.

afinidad: affnitas, atis f. Uso: - electiva, affnitas electiva.

afirmacin: affirmtio, onis f. Sin: assevertio.

afiladera: cos, cotis f. Uso: - elctrica de cuchillos, elctrica cultrorum lima.

afilador: acutiator, oris m. Sin: acutrius, cotirius, samiator, samirius; faber acuminrius; qui cuit cote ferrum vel ferramenta // (instrumento para afilar) acutrium, ii n. Sin: mola vel mchina acuminria //(correa de afilar) tentipllium, ii n. Sin: cos (cotis f) ferro acuendo. afilalpices: cuspidamentum, i n. Sin: (instrumentum) cuspidrium, spiculrium, acuminrium; scriptrii lpidis cuspidamentum. afiliacin: affilitio, onis f. Sin: adscrptio, inscrptio; aggregtio; coopttio (in quandam
40

afluencia: affluntia, ae f. Sin: frequntia; frequenttio. Uso: - a las urnas, suffragiorum frequntia; - de coches, affluntia vel frequntia vehicularis. afluente: amnis (-is m) vel flvius (-ii m) nfluens.

afirmativo: (que afirma) assevrans. Uso: de modo -, asseveranter, affirmative // (que denota o implica la accin de afirmar) affirmativus. Uso: partcula -, partcula affirmativa; confirmativa coninctio; de modo -, affirmative.

afiladura: exactio, onis f.

afona: aphnia sive aphona, ae f. Sin: vocis privtio vel amssio (- total) ; vocis defctio, defectus (-us m), tenitas (- parcial). afnico: (- total) phonus, a, um. Sin: voce carens; sine voce; qui est sine voce; (- parcial) quem vox defecit. Sin: cuius vox obscura vel obscurata est.

afilar: acere, exacere. Sin: acuminare.

aforismo: aphorismus, i m. Sin: sentntia;

agente dictum, effatum. agachadiza: (gallina) rustcula, ae f. agamia: gama germintio (-onis f). gamo: gamus, a, um. Sin: non sexualis.

afrancesado: gllice contaminatus vel inquinatus. Sin: more gllico formatus vel conformatus. afrancesar: gllice contaminare vel inquinare. Sin: more gllico formare, conformare, institere. afrasia, v. afasia.

gape: (convite de caridad entre los primeros cristianos) gape, es f. Sin: fraternum vel caritatis convvium. agarcico: agarcicus, a, um. agaricina: cidum agarcicum. agave: agave, es f.

Africa: Africa, ae f. Uso: - Central, Africa Centralis vel Media; - Occidental, Africa Occidentalis; - del Norte, Africa Septentrionalis; - del Sur, Africa Australis, Meridiana, Meridionalis; - del Suroeste, Africa Australis-Occidentalis. africaans: lngua (-ae f) africana-nederlndica.

agrico: agricum vel agricon, i n. agazaparse: se complicare.

afroamericano: adj afroamericanus, a, um. Sin: nigritarum americanorum prprius vel peculiaris; ad nigritas (vel nigricolores) americanos prtinens // sust Afroamericanus, i m. afroasitico: adj afroasianus, a, um // sust Afroasianus, i m.

africano: adj africanus, a, um. Uso: lo -, afrcitas; ndoles gntium Africae prpria // sust Africanus, i m.

africanista: africanarum rerum studiosus vel peritus.

afrodisaco: medicamentum (-i n) aphrodisacum vel venrium.

aftosa: febris (-is f; ac -em vel -im; abl -e vel -i) epizotica.

afta: apththae, arum fpl. Sin: oscedo, dnis f.

agencia: (oficio o encargo de agente) procurtio, onis f. Sin: administrtio // (oficina o despacho del agente) procurationis sedes (-is f). Uso: - comercial, tractatrium; rebus mercandis sedes; mercaturae provehendae sedes; - inmobiliaria, praediorum procurtio; - publicitaria, nuntiorum venditationis procurtio; sedes edibus vendendis; - reconocidas, procurationis sedes (a prncipe domo) recgnitae; - de cambio, taberna argentria; de colocaciones, sedes opifcibus assumendis; - de una compaa, consociationis sedes; - de informes, offcium informatrium; - de transportes, sedes rebus transferendis; - de turismo, sedes periegtica; sedes delectablibus peregrinatinibus provehendis; - de viajes, itnerum procuratrix vel procurtio; sedes itneri parando vel procurando; sedes itinribus parandis; itnerum procurandorum sedes. agenda: codicillus, i m. Sin: libellus, commentarolum; adversria, orum npl; memorialis libellus; ordo agendorum.

agente: (fuerza que obra) vis (ac vim; abl vi;

41

aggiornamento pl vires, -ium). Sin: id quod fficit vel agit // (el que obra) effciens, entis m. Sin: agens // (persona que obra con poder de otra) procurator, oris m // (cosa que produce un efecto) causa, ae f. Sin: vices vel partes alicius agens; personam alicius agens vel sstinens. Uso: - bancario, curator nummulrius; - diplomtico, legati minister; - ejecutor, appritor; coactor; - electoral, studiosus suffragator; competitoris fautor; - fiduciario, curator; - fiscal, exactor, coactor; actor publicus; tributorum exactor; - patolgico, morbi causa; - provocador, concitator minister; - secreto, speculator tectus; explorator; - secretos rusos de la KGB, tecti ministri rssici e sodalitate, litteris compendiriis KGB insigni; txico, virus; venenum; txica vis; - de bolsa, de cambio, de cambio y bolsa, chrematista; nummulrius; nummis mercandis curator; curator pecniae permutandae; nummorum commutator; - de circulacin, miles viatrius; - del contraespionaje, exploratorum explorator; - de negocios, negotiator; curator vel confector negotiorum; - de polica, minister vel custos pblicus; urbis custos; vigil, lis; - de polica secreta, miles occultus a pblica tutela; - de seguridad, pblicae securitatis custos; - de transportes, bastagrius; mrcium expeditor; missionum procurator; qui negtium mrcium advectandarum gerit; - de viajes, itnerum procurator. agilidad: aglitas, atis f. Sin: celritas. Uso: espiritual, celritas nimi; nimi moblitas; de estilo, expedita et fcile currens ortio; de ingenio, celritas ingnii; ingnium ad mnia verstile; - de movimientos, cleres motus mpl; - de pensamiento, cleris mens; en correr, perncitas, velcitas. aggiornamento, v. actualizacin. agio: cllybus, i m. Sin: permutationis fructus. agiotador, v. agiotista. agiotaje: pecniae nundintio (-onis f). Uso: ejercer el -, nundinari; pecuni vel mrcibus nundinari; lucra fcere prtiis (mrcium) vitiatis. agiotista: nundinator, oris m. agitacin: agittio, onis f. Sin: instigtio.

agitador: (varilla de vidrio que se usa para revolver lquidos) agitatrium, ii n. Sin: vrgula agitatria // (persona que provoca conflictos sociales o polticos) agitator, oris m. Sin: turbator vel perturbator; instimulator; concitator. Uso: - popular, seditiosus, i m; vulgi vel plebis turbator, concitator, cncitor; qui gitat vel exgitat (agitabat vel exagitabat). aglobulia: agloblia, ae f. Sin: glbuli deminuti mpl; globulorum rubrorum demintio, defctio, defectus. aglutinacin: glutintio vel agglutintio, onis f.

aglutinante: gglutinans, gltinans, congltinans, antis. Sin : agglutinatrius ; agglutinativus, glutinativus; ligatrius. agnosticismo: agnosticismus, i m. Sin: agnstica doctrina vel philosphia; mentis hbitus agnsticus. agnosia: agnsia sive agnosa, ae f.

gilmente: agliter. Sin: pernciter; celriter; mobliter; expedite.

agnstico: adj agnsticus, a, um. Sin: ad agnosticismum ttinens // sust agnsticus, i m. Sin: agnosticismi sectator, studiosus, fautor.

42

agronmico agonal, v. agonstico. agradecido: benefcii vel beneficiorum memor (-ris). Sin: gratus in vel erga liquem. Uso: ser - con alguien, gratus erga liquem sum; gratum grere nimum erga liquem; licui gratiam habere pro liqua re; erga liquem gratus vel memor sum pro liqua re; mostrarse - con alguien, licui gratum se praebere; licui gratiam referre. agregacin: adinctio, onis f. Uso: proceso de -, processus adiunctionis.

agona: agnia sive agona, ae f. Sin: mortis agon (-onis m). Uso: en la -, in ltimo spritus agone; in supremo vitae agone; in mortis discrmine; sin -, sine ulla agnia. agonstico: agonsticus, a, um. Sin: agnicus. agonstica: res agonstica.

agonfiasis: agomphosis,- is f. Sin: dntium vacilltio; dentes vacillantes.

agonizar: intrmori. Sin: nimam gere; in ltimis vel in extremo esse; in ltimo vitae discrmine esse. agorafobia: agorophbia sive -phoba, ae f. agorero: augur, ris m. Sin: augurator.

agonizante: moribundus, a, um. Sin: intermriens, intermrtuus; nimam iam agens.

agregado: adj addictus, a, um // sust addictus, i m. Sin: cooptatus; ascriptus. Uso: - comercial, cultural, militar, legationi in re negotiatria, culturali, militari addictus; - diplomtico, aggregatus diplomticus; - de embajada, pblicae legationi addictus. agresin: impugntio, onis f. Sin: aggrssio; lacesstio.

agotado: (dicho de persona) defatigatus vel fatigatus, a, um. Sin: confectus; defessus; enervatus; fractus // (dicho de libro) iam non venalis. Sin: qui iam non prostat; qui iam venalis non prostat.

agosto: Augustus, i m. Sin: mensis Augustus.

agresividad: aggressvitas, atis f. Sin: provocandi vel aggrediendi stdium. agresivo: infensus, a, um. Sin: infestus; pugnax. agresor: aggressor, oris m. Sin: impettor; attemptator vel attentator.

agotamiento: defatigtio vel fatigtio, onis f. Sin: enervtio; lassitudo. Uso: - nervioso, nervorum imbecllitas, debilittio, infrmitas, confctio. agracejo, v. brbero. agraciar: liquid licui concdere, largiri, dilargiri. agradable: placbilis, e.

agricultura: agri vel agrorum cultura. Sin: agri cltio; res rstica. agrimensor: agrimensor, oris m. Sin: agri vel agrorum mensor; simplem mensor.

agrimensura: agrorum mensura (-ae f).

agronmico: agronmicus, a, um. Sin: ad agrriam scintiam vel doctrinam spectans;


43

agronoma: agronmia sive -noma, ae f. Sin: agrria disciplina vel doctrina; agri colendi ars vel scintia; agrorum culturae rtio.

agrnomo ad disciplinam vel rationem colendorum agrorum prtinens. mal, aqua clida; - tibia, aqua tpida; - tnica, aqua tnica vel chininata; - de cal, aqua calcis; - de cebada, aqua hordcea; - de Colonia, aqua coloniensis; odoramentum coloniense; - de cristalizacin, aqua crystallizationis; - de pozo, aqua puteana vel putealis; - de Seltz, aqua selterana // sacar -, aquare // fig, estar con el - al cuello, in extrema spe salutis esse; hacrsele a uno - la boca, sentire sibi moveri salivam; llevar el - a su molino, omnia ad utilitatem suam referre; mnia in rem suam convrtere; tomar - en harnero, escribir en el -, dar palos en el -, imbrem in cribrum grere; in aqua scrbere; litus arare; vires in ventum effndere; frustra laborare; leum et peram prdere; se parecen como dos gotas de -, tam smiles sunt quam ovo ovum. aguabenditera, v. pila. aguacero, v. turbin.

agrnomo: agrnomus, i m. Sin: agrorum culturae peritus vel peritssimus; agrriae disciplinae peritus.

agrupacin: congregtio, onis f. Sin: coetus; manus; globus. agrupar: congregare. Sin: conglobare.

agua: aqua, ae f. Uso: - acdula, aqua acdula; - artesiana, aqua artesiana; - bautismal, aqua baptismalis; - bendita, aqua benedicta, sacra, lustralis, lstrica; - caliente, clida aqua; - carbnica, v. agua de Seltz; - corriente, aqua fluens vel prfluens; - destilada, aqua stillata vel stillatcia; aqua artifcio stillata; aqua chmice pura; - dulce, aqua dulcis; - estancada, muerta, aqua stagnans; esterilizada, aqua sterilizata; - filtrada, aqua saccata vel percolata; - fluvial, - de ro, aqua fluvialis; - fretica, aqua subterrnea; - fra, aqua frgida; - fuerte, aqua nitrata; - gaseada, aqua gsio medicata; - helada, aqua congelata; aqua gelu districta; aqua glcie concreta; - hirviendo, aqua fervens; - manantial, aqua viva vel sliens; - marina, - de mar, aqua marina; - mineral, aqua mineralis, medicata, medicamentosa, salutaris; - oxigenada, aqua oxygnio medicata vel ditata; - no potable, aqua potu insalubri; aqua potu insalubris; pluvial, - de lluvia, aqua plvia, pluvialis, pluvitilis; - potable, aqua potbilis, potria; aqua potulenta, poculenta, pocularis, bbilis; aqua ad bibendum (vel ad potandum) apta; aqua ptui apta; aqua salubri potu; aqua potu salubris; - residuales, deflvium (fabricarum); - rosada, - de rosas, rosae succus; - salada, aqua salsa; - subterrnea, - de fondo, aqua subterrnea; - sulfurosa, aqua sulphrea, sulphurosa, slphurans, sulphurata; - ter44

agrura: crium pomorum sata npl.

aguafiestas: turbator, oris m. Sin: importunus visitator; homo molestus vel importunus; interpellator; interventor. aguafuerte: imago (-gnis f) aqu nitrat incisa. Sin: tbula aqu cid caelata.

aguamanil: aquimanile, aquiminale, aquaemanale, is n. Sin: aquiminrium; aquale, is n. aguamiel, v. vino. aguamarina: beryllus (-i m) caerleus.

aguapi, v. vinillo.

aguarrs: aqua rsinae vel resinalis. Sin:

aguardiente: aqua ardens. Sin: aqua vitae; stillatcia ptio vitgena.

aguar: aqu dilere vel temperare (liquid) // fig remttere; mitigare; lenire.

aire leum terebnthinum. agusanarse: putrscere. Sin: corrumpi; verminare. agustino: adj augustinianus, a, um // sust augustinianus, i m. aguzanieves: motacilla, ae f; v. pezpita. aguzar: acere vel exacere (v.gr. mentem, ingnium). ahijado, da: flius lustralis; flia lustralis. ahorcable: crucis offa (-ae f). ahorcadura: suspndium, ii n. ahorcamiento, v. ahorcadura. agustiniano: augustinianus, a, um.

agudeza: (perspicacia, viveza de ingenio) mentis acumen vel celritas. Sin: ingnii alcritas vel vis; subtile vel acre ingnium; acer mentis obtutus (-us m) vel contitus (-us m). Uso: - de juicio, subtile iudcium; iudicandi subtlitas // (perspicacia de la vista, odo u olfato) acitas. Uso: - visual, acitas visualis // (fig, dicho agudo) argtia, ae f. Sin: lepos, ris m; sal, salis mn (pl sales m) ; facete dictum. agudizar: acere. Sin: acutum fcere vel rddere // agudizarse (agravarse una enfermedad) ingravscere. agudo: argutus, a, um. guila: - bceps, quila biceps f.

aguja: acus, us f. Uso: - horaria, sagttula vel lancola; index (-dcis m) horrius vel horalis; v. manecilla; - imantada, de marear o magntica, acus magntica; - nutica, acus nutica; v. brjula; - de balanza, examen; de bitcora, - de ferrocarril, mutatrium; rgula verstilis vel declinatria; - del reloj de sol, horolgii umbilicus vel gnomon // (obelisco) obeliscus, i m // (capitel) capitellum vel captulum, i n // (chapitel) pinnculum, i n. Sin: pyramidale vel coniforme culmen // (hoja de pino) acleus, i m // (pa) ver esta voz. agujero: foramen, mnis n. Uso: - en la capa de ozono, lacuna oznica; lacuna vel hiatus in ozonosphaera.

agista, v. baista.

aguinaldo: strena, ae f.

ahorcar: lqueo suspndere. Uso: digno de ser ahorcado, dignus, qui lqueo suspendatur // ahorcarse, se suspndere; lqueo se suspndere; vitam suspndio vel lqueo finire. ahorro: compndium, ii n. Uso: - de lea, ligni compndium; - de trabajo, perae compndium // caja de ahorros, v. caja ; libreta de ahorros, v. libreta. Aids, v. Sida.

agusanamiento: putredo, dnis f. Sin: cries.

aire: ar, ris m. Uso: - acondicionado, ar accommodatus vel temperatus; ris tempertio vel temperamentum; ris tempertio machinalis; ris temperamentum machinale; - comprimido, ar compressus vel pressus; contaminado, viciado, ar corruptus; denso, ar crassus vel spissus; - hmedo, ar (h)midus; - leve, ar tnuis; - ntido, ar ntidus; - pestilencial, ar pstilens; - puro, ar
45

Airbus: Officina Europaea, cui nomen Airbus.

airn purus; - rarefacto, ar extenuatus; al - libre, subdialis, e; sub dio vel sub divo; in re patenti // Ms cantincula, ae f. Sin: sincnium; mondium; v. cancin. aislacionismo: segregationismus, i m. Sin: ab aliorum rebus secrtio vel seinctio. airn: rdea, ae f. ajedrez: latrunculorum ludus. Sin: calculorum lusus; ludus latrunculrius. Uso: partido de -, latrunculorum certamen; tablero de -, tbula latrunculria; jugar al -, latrnculis (vel ad latrnculos) ldere.

ajemez: bfora, ae f. Sin: fenestra bforis; angusta fenestella, column interposit. ajenjo: absnthium, ii n. aj: piperitis (-is vel -tdis f) acrior.

aislacionista: (adj y sust) segregationista // adj ad seiunctionem ab aliorum rebus ttinens // sust seiunctionis ab aliorum rebus fautor.

aislar: segregare. Sin: disingere, seingere, secldere, separare // Fs, Electr insulare. Sin: intercpere; disingere // aislarse, sponte segregari. Sin: semetipsum a societate seingere. ajedrecstico: ad ludum vel ad lusum latrunculorum spectans.
46

aislamiento: segregtio, onis f. Sin: relegtio; separtio. Uso: celda de -, custdia singularis // Fs, Electr insultio, onis f. Sin: intercptio; disinctio.

aislador: (que asla) sgregans. Sin: disiungens; sparans; quod sparat vel seiungit ab liqua re // (cuerpo que intercepta el paso a la electricidad, al calor o al sonido) interceptor, oris m. Sin: seiunctor; separator // Electr, adj diffusionem impdiens; diffusioni repugnatrius; propagationi resistens; quod intrcipit fluxum elctricum; quod intercludit fluentum elctricum; sust insulatrum, i n; (fluxus elctrici) interceptrium vel disiunctrium; (fluento elctrico) repugnatrium.

aislado: segregatus, a, um. Sin: relegatus; seclusus; separatus.

ajo: lium vel llium, ii n. Uso: de -, alliceus; olor a -, odor alliceus. ajuar: supellex vel suppellex, lctilis f. ajustar: - algo a las condiciones, liquid metiri rerum condicinibus.

ajusticiar: (ltimo) supplcio affcere. Sin: (cpitis) supplcium de liquo smere; supplcio necare vel occdere; ser ajusticiado, supplcio (cpitis) ffici; morte multari.

ala: ala, ae f. Uso: - derecha, izquierda, ala dextra, laeva; - del sombrero, ala vel margo (-gnis mf); - de un ejrcito, ala; cornu; cortarle a uno las -, incdere pennas licui; renacerle a uno las -, pennas licui renasci. alabarda: hasta, ae f. Sin: hasta securfera; ansata hasta; securis hastata.

ajedrecista: latrunculorum lusor (-oris m).

alabastrita o alabastrites: alabastrites, ae m (ac -en). labe: (Tecnol, parte de una rueda hidrualabastro: alabastrum, i n; alabaster, stri m.

alabardero: hastatus, i m. Sin: hastatus miles; miles hast (securfer vel ansat) armatus.

alba lica) pinna, ae f. alameda: (sitio poblado de lamos) populetum, i n // (paseo cubierto de rboles) v. paseo.

alacena: armrium parietale vel parietrium. Sin: armrium pareti insertum.

alaj: libum mellitum vel aromticum. Sin: panis mellitus.

alado: alatus, a, um; ales, litis. Sin: pennatus vel pinnatus // fig vlucer, cris, cre. Uso: estilo -, v. estilo; con paso -, pinnato gradu.

lamo: ppulus, i f. Uso: - blanco, ppulus alba. alano, v. bulldog. alarma: seal de -, perculi signum. Sin: signum monitrium; perculi index. Uso: - sofisticada, signum monitrium summo artifcio confectum; aparato de -, apparatus (-us m) periculorum index; silbato, silbido de -, monitrius sbilus; sirena de -, sirena sibilatrix vel monitria; sonido de -, monitrius snitus; timbre de -, monitrium tintinnbulum; monitrius tinnitus; suena la -, monitrius snitus (vel tinnitus) elcitur, ditur, prsonat; tinnit vel strepit perculi index // fig sollicitudo, dnis f. Sin: timor; trepidtio.

alambicamiento: exprssio, onis f // fig cavilltio; mentis intntio vel agittio.

alambicar: sucum exprmere vel elcere // fig ingnium intndere. Sin: mentem acere, fatigare, torquere. alambique: forncula, ae f. Sin: forncula stillatcia; clbanus stillatcius. alambrada: saeptum (-i n) reticulatum.

alambrado: adj reticulatus, a, um. Sin: retialis; cancellatus // sust retculum, i n. Sin: opus reticulatum; structura reticulata; retculum vel rete frreum. Uso: campo -, ager vel campus reticulato pere cinctus; ventana -, fenestra reticulata.

alarmado: sollcitus, a, um. Sin: trpidans, trpidus; sollicitdine affectus. alarmante: sollcitans. Sin: sollicitdine affciens; turbans, perturbans, conturbans.

alambrar: (guarnecer de alambre) retculo vel reti (vel rete) frreo ornare, exornare, adornare, instrere, munire // (cercar con alambre) reticulo frreo saepire; reti frreo cngere. alambre: aeris filum (-i n). Sin: filum metllicum (frreum vel aneum). Uso: - de pas, ferrum hirsutum; filum spinosum.; filum frreum (vel metllicum) aculeatum; aculeatum ferri filum; filum spinis instructum; - del telfono, del telgrafo, v. cable. alambrecarril, v. telefrico.

alarmar: liquem sollicitare. Sin: liquem turbare, perturbare, conturbare; liquem sollicitdine affcere.

alarmismo: anxetas, atis f. Sin : trepidtio; terrores iaciendi vel differendi stdium.

Alaska: Alasca, ae f. Uso: - rtica, Alasca rctica; de -, alascanus; natural de -, Alascanus, i m.

alarmista: adj pavefciens, entis. Sin: terrficus; terrloquus; qui, quae terrorem ncutit; qui, quae terrores iacit vel differt.

alba: alba, ae f. Sin: alba tnica; vestis alba; lntea sacerdotalis; sacerdotis tnica.

47

albacea albacea: exsecutor (-oris m) testamenti. Sin: testamenti curator; curator ex testamento. dela, ffula murtati; - de chorizo, ffula tomcinae.

albaceazgo: ex testamento curatoris munus (-nris n). albahaca: cimum, i n.

albaal, v. alcantarilla.

Albania: Albnia sive -bana, ae f.

albans: adj albanus, a, um; albaniensis, e // hab Albani, orum; Albanienses, ium.

albornoz: (bata amplia) sbanum, i n. Sin: gusapa; linteamen balneare; lnteum balnerium // (capa grande, con capucha) byrrhus, i m. alboroto: strpitus, us m. Sin: fragor; tumultus.

lbum: album, i n. Sin: tbula. Uso: - fotogrfico, album photogrphicum.

albaricoquero: armenaca, ae f. Sin: armenaca malus, arbor, prunus. albatros: larus, i m.

albaricoque: armenacum, i n. Sin: armenacum malum; armnium pomum.

albarda: (pieza principal del aparejo de las caballeras de carga) clitellae, arum fpl; v. basto // (silla de montar) sella (-ae f) baiulatria.

albail: structor, oris m. Sin: murrius; caementrius; faber caementrius.

albmina: albmina, ae f. Sin: albumen; albumentum. albuminoide: albuminides, is mf. alcabalero, v. exactor.

albino: adj albcomus, a, um // sust homo albcomus. albondiguilla: ffula, ae f. Uso: - de morta48

albinismo: albinismus, i m.

albergue: deversrium, ii n. Sin: devertculum. Uso: - de la juventud, deversrium recipiendis iuvnibus; - pequeo, hospitolum.

albergador, ra: dminus, dmina deversrii.

alcalde: sndicus, i m. Sin: urbis magister; praefectus cvium; rector civitatis; (de aldea) rector vici; praefectus pagi; burgimagister. alcalda: domus (-us f) vel sedes (-is f) municipalis.

alcaidesa: castellana, ae f. Sin: castelli dmina.

alcaide: castellanus, i m. Sin: castello praepsitus.

alcahuete, ta: (persona que procura, encubre o facilita un amor ilcito) leno, onis m; lena, ae f.

alcachofa: cnara vel cnara, ae f. Sin: crduus hortensis vel hortnsius. Uso: - silvestre, v. alcauc, alcaucil; cabezuela de -, fructus vel caput crdui hortensis, hortnsii, sativi.

albndiga: artcreas, atis n. Sin: offa.

lcali: alclium, ii n. Sin: lcali indecl; sal (salis m) lcalis; sal (salis n) lcale; sal po-

alcuzcuz tssicum. mitorio.

alcalino: alcalnus sive alclinus; alclicus, a, um. Uso: sustancias -, substntiae alcalnae. alcaloide: alcalides, is m. alcalosis: alcalosis, is f.

alcalmetro: alcalmetrum, i n.

alcohol: lcohol, lis mn; alcholum, i n; lkohol; alkholum. Uso: - etlico, aethanolum; lcohol aethlicus; - metlico, lcohol methlicus; alcholum methlicum; v. metano; puro, alcholum merum; tomar -, alcholum smere vel absmere.

alcance: (talento) v. capacidad. Uso: estar al - (de la mano), esse in promptu; ad manum esse. alcanca: theca (-ae f) nummria. alcanfor: cmphora, ae f.

alcohlico: (que tiene alcohol, referente al alcohol) alcohlicus vel alkohlicus, a, um. Sin: alcholum cntinens; ad alcholum prtinens. Uso: bebidas - y no -, potulenta alcohlica et analcohlica // (que bebe alcohol con exceso) ebriosus. Sin: vinolentus, vinosus; alcholi vel alcholo indulgens; alcohlibus vel alcholis dditus. alcoholimetria: alcoholimtria sive -metra, ae f. Sin: alcholis mensura. alcoholmetro: alcoholmetrum vel alkoholmetrum, i n.

alcanforado: camphoratus, a, um. Sin: cmphor imbutus, aspersus, mixtus. alcantarilla: (sumidero para las aguas llovedizas) proflvium, ii n; (sumidero para las aguas inmundas) cloaca, ae f. alcanforar: cmphor imbere vel asprgere.

alcoholismo: alcoholismus, i m. Sin: ebrisitas; ad ebriositatem proclvitas, propnsio, inclintio; alcholum nimis sumptum.

alcantarillar: proflvia vel cloacas confcere. alcaparra: cpparis, is f. alcatraz, v. pelcano.

alce: alces, is f. Uso: caza de los -, ventio lcium. alcoba: zotheca, ae f. Sin: cubculum; v. dor-

alcauc o alcaucil: (alcochofa silvestre) sclymos, i m. Sin: cnara silvestris; crduus silvester vel silvestris // (alcachofa cultivada) v. alcachofa.

alcornoque: suber, ris n. Uso: corteza del -, cortex, tcis mf. alcuzcuz: cuscussus, us m.

Alcorn, v. Corn.

alcohmetro, v. alcoholmetro.

alcohometra, v. alcoholimetra.

alcoholizar: alcholo imbere vel infcere.

alcoholizado: ebriosus Sin: alchole affectus; alcoholismo affectus, laborans, adustus; vi alcohlic affectus.

49

alcuza alcuza: (vasija en que se tiene el aceite para el uso diario) vas (-sis n; vasa, orum npl) lei. Sin: vas olerium; lei ampulla; ampulla oleria; lcytus; gut(t)us; v. aceitera // (vinagreras) v. vinagrera. aldaba: ansa, ae f. aldea: pagus, i m. Sin: vcus, oppdulum. Uso: - global, vicus universus. aldeano: vicanus. aldehuela: vculus, i m. alejarse: abire. Sin: recdere; evdere.

alemn: adj germanus vel germnicus, a, um. Sin: teutiscus; teutnicus, theodiscus. Uso: idioma -, lingua germnica vel theodisca; germnicus vel theodiscus sermo; en -, germnice vel theodisce; sermone Germanorum, germnico, theodisco; Repblica Democrtica -, Democrtica res pblica Germniae orientalis // sust Germanus, i m. Sin: Teutiscus; Teuton, nis m. Alemania: Germnia, ae f. Uso: - meridional, Germnia meridionalis, meridiana, meridialis; - occidental, Germnia occidentalis; oriental, Germnia orientalis; - unificada, Germnia coadunata; ex - democrtica oriental, Democrtica quondam Germnia orientalis; Repblica Federal de -, Res pblica Foederata Germniae; Foederatae Germniae Civitates; la - nazi, Germnia nazstica; la socialista oriental, Germnia socialstica orientalis. alergia: allrgia sive -lerga, ae f. alrgico: allrgicus, a, um.

alel o alhel: leucion vel leucium, ii n.

aleacin: mixtura, ae f. Sin: tempertio; temperatura. Uso: de buena, mala -, bonus, adulterinus, a, um; plata de ptima -, argentum ptimae notae. aleatoriedad: lea (-ae f) dbia. aleatorio: fortutus. Sin: incertus; dbius.

alegora: allegria sive -gora, ae f. Uso: servirse de alegoras, rem per imgines significare.

alegato: adiunctum, i n. Sin: charta ddita vel adiuncta; flium dditum vel adiunctum.

alegar: - razones, rationes praetxere.

alegricamente: allegrice. Uso: hablar -, figuratis verbis uti; translatis verbis loqui; imgine uti. alegrico: allegricus, a, um. Sin: translatus; figuratus. alegorizar: allegorizare.

alero: subgrunda vel suggrunda, ae f. Sin: subgrndium vel suggrndium; suggrundtio.

alerglogo: allerglogus, i m.

alergologa: allergolgia sive -loga, ae f.

alergista, v. alerglogo.

alegro: hlaris, e; hlarus, a, um.


50

alegreto: hilrius, a, um.

alerta: (situacin de vigilancia o atencin) index, dcis mf. Uso: - roja, index ruber // (adv, con vigilancia y atencin) intentis culis. Sin: intento nimo. Uso: estar -, cavere; vigilare; intentis culis vel intento nimo ma-

alfombrilla nere; hay que estar -, cavendum vel vigilandum est; cauto opus est. aleta: ala, ae f. Sin: pinna. Uso: - de hlice, hlicae vel hlicis ala // (Dep, calzado en forma de aleta de pez que usan las personas para impulsarse en el agua, al nadar o bucear) pinnae natatriae. alexifrmaco: adj alexiphrmacus, a, um. Sin: contra venenum // sust alexiphrmacum vel alexiphrmacon; remdium contra venenum. Uso: tomar un -, alexiphrmacum smere; remedio uti adversus venenum. ALF: Academa Latinitati Fovendae. alfa: alpha, ae f. aletargado, v. letrgico. alesaje: modoli lumen (-mnis n). seanum vel morsense; estudio del -, abecedria (ars); el que aprende el -, abecedrius.

alfaja: scndula, ae f. Uso: fabricante de alfajas, scandulrius. alfajor, v. alaj. alfalfa: herba (-ae f) mdica.

alfanumrico: alphanumricus, a, um. alfarera: figlina vel figulina, ae f. alfarero: fgulus, i m. Sin: fictilirius; ollrius.

alfabticamente: alphabtice. Sin: alphabtico rdine; litterarum rdine; per ordinatam litterarum sriem. Uso: ordenar -, alphabtice vel litterarum rdine dispnere; ad (vel in) ltteram digrere. alfabtico: alphabticus vel alphabetrius, a, um. Sin: abecedrius. Uso: en orden -, litterarum rdine dispsitus; v. alfabticamente.

alfrez: (portaestandarte) sgnifer, ri m. Sin: vexillrius; praecursor; antesignanus // (subteniente) sbtenens, entis m. Sin: subcenturionis vicrius vel adiutor; alter a subcenturione. alfil: mrio, nis m. alfiler: acus, us m. Sin: accula, accula; spnula. Uso: - de gancho, acus tecta vel tuta.

alfabetizacin: alphabtica instittio (-onis f). Sin: alphabticae institutionis indctio; disciplina elementorum. alfabetizar: (prima) elementa docere. Sin: intia vel rudimenta docere.

alfabeto: alphabetum, i n. Sin: abecedrium; litterarum ordo vel forma; ordo litterrius; ltterae elementriae. Uso: - latino, eslavo, glagoltico, alphabetum latinum, slvicum, glagolticum ; - Morse, alphabetum mor51

alfombrar: taptibus vel tapetis ornare; peripetsmatis vel peristrmatis exornare; - las paredes, taptibus paretes ornare.

alfombra: tapete, is n; tapetum, i n. Sin: peripetasma, tis n (dat y abl pl -mtis); peristroma, tis n (dat y abl pl -mtis). Uso: - tendida, stratum tapete; - para pasillos y escaleras, longum tapete.

alfiletero: (especie de canuto para tener en l alfileres y agujas) cuum theca (-ae f). Sin: aciculrium; acirium; acutenculum.

alfombrilla: tapete clceis purgandis. Sin: stratum sub pdibus peripetasma.

alfombrista alfombrista: tapetrius, ii m. algomana: algomnia sive -mana, ae f.

alga: alga, ae f.

alforja: pera, ae f. Sin: sacciprium; sacciprio, nis m. Uso: - pequea, prula.

alfnsigo: pistcium, ii n.

algometra: algomtria sive -metra, ae f; v. algesimetra. alguacil: appritor, oris m. alhorre, v. meconio. alhucena, v. espliego. algmetro: algmetrum, i n; v. algesmetro.

algarrobo: (rbol) ceratniae sliquae arbor // (fruto) ceratnia sliqua. lgebra: lgebra, ae f. Sin: algbrica vel algebrica disciplina, doctrina, scintia; clculus litteralis; ars supputandi vel ratiocinandi per ltteras. algebraico: algbricus vel algebricus. Sin: ad lgebram ttinens. algbrico, v. algebraico. algesimetra: algesimtria sive algesimetra, ae f. Sin: metiendi doloris rtio vel ars. algazara: clamor (-oris m) ingens.

aliado: (dicho de un Estado, de un pas, de un ejrcito, etc) foederatus, a, um. Sin: federe coniunctus. Uso: estado -, cvitas foederata; estar - con alguien, coniunctum esse cum liquo // sust scius, ii m. Uso: los -, foederati, orum mpl; - poltico, scius polticus; - del pueblo romano, scius ppuli romani. alianza: consocitio, onis f. Uso: - de partidos, coninctio factionum; - de centro-izquierda, consocitio medio-sinistra.

aliceo: alliceus, a, um.

algofilia: algophlia sive -phila, ae f. Sin: insana doloris voluptas vel cupido

algodn: (planta) xylon vel xylum, i n. Sin: gosspium vel gosspion, ii n; coton, onis m Uso: - hidrfilo, gosspium hydrphilum; de -, xlinus vel gosspinus, a, um; - en rama, coacta gosspina npl; coactlia gosspina; tomentum gosspinum; borra de -, lanugo xlina; hilado o tejido de esta borra, linum xlinum; tela xlina; xlinum lnteum; txtile xlinum; plvora de -, xylon explodens.

algesimetro, v. algesmetro.

algesmetro: algesmetrum, i n. Sin: doloris index; metiendo dolori instrumentum.

alcuota: pars, partis f. Sin: summae pars; quota pars. Uso: segn - fijas, secundum quotas partes statutas. alienacin: alientio, onis f // (trastorno intelectual) alientio mentis. Sin: amntia; demntia. alienable: alienbilis, e.

aliarse: federe se coningere cum liquo. Sin: societatem coningere (vel federe iungi) cum liquo.

alienista, v. psiquiatra.

aliento: de un -, uno quasi hlitu; hasta el l52

almadreas timo -, ad extremum spritum; dar los ltimos -, nimam dere vel efflare. aligtor: alligator, oris m. alimentacin, v. nutricin. aljibe: cisterna, ae f.

aljofaina, v. palangana. alloza, v. almendruco alma: nima, ae (dat y abl pl -abus) f. Uso: colectiva, nima civitatis; las - del Purgatorio, nimae in purgatrio detentae; defuncti admissa expiantes; las - de los difuntos, nimae defunctorum.

alimento: alimentum, i n. Sin: nutrimentum; cibus, i m; pbulum; en pl edlia, orum n. Uso: - artificiales, edlia artifcio parata; - de muchas caloras, cibus multarum caloriarum. alineado: collineatus, a, um. Uso: naciones no alineadas, civitates non collineatae.

alimenticio: artculos -, cibria, orum npl; v. gnero.

alinear: collineare. Sin: ordinare; ad lneam digrere vel dispnere; rdine pnere; in rdinem collocare, pnere, dispnere // alinearse, rdinem fcere; pares incdere vel procdere. alisado: levigatus, a, um.

almacn: (tienda donde se venden artculos domsticos) taberna venditcia, venditria, mercatria. Uso: - grande, pantoplium // almacenes (establecimiento comercial donde se venden gneros al por menor) pantoplium, ii n // (depsito) apotheca, ae f. Sin: hrreum; receptculum; conditrium; repositrium; receptculum mrcium; rerum receptculum. Uso: - de trigo, cella frumentria. almacenaje: locrium, ii n. Sin: mrcium receptculi loctio.

Alitalia: Alitlia , ae f. Sin: Aronutica Socetas Alitlia appellata; socetas aronutica itlica.

alisios: vientos -, etsiae, arum fpl. Sin: trpici efflatus.

alisadura: rei poltio (-onis f).

alivio: allevtio, onis f. Sin: levtio, mitigtio; lnimen, lenimentum; levamen, levamentum, allevamentum; soltium. Uso: - del dolor, de la fatiga , allevtio doloris, laboris

aliteracin: allittertio, onis f. Sin: adnomintio vel agnomintio; consontio litterarum; homoeoprphoron, i n.

almacenero: (tendero) apothecrius, ii m // (guardalmacn) rerum receptculi custos (-odis m). almada, v. armada. almciga: gluten, tnis n; gltinum, i n.

almacenar: hrreo vel receptculo cndere. Sin: merces in hrreum repnere.

almacenamiento: mrcium stiptio (-onis f). Sin: condtio in receptculo, vel in hrreo, vel in apotheca.

almadreas: sculpneae, arum fpl.

almadraba, v. atunara.

53

almagesto almagesto: almagestum, i n. duratus.

almanaque: calendrium, ii n. Sin: ephmeris, dis f; fasti, orum mpl; compostio anni. Uso: - astronmico, ephmeris astronmica vel mathemtica. almazara: trapetum, i n; trapetus, i m; trapes, etis m. Sin: trcular olerium.

almidonar: mylo firmare vel durare.

almilla: sgulum, i n. Uso: - sin mangas, v. corpio // (faja del pecho) v. sostn. alminar, v. minarete. almiranta: (nave del almirante) praetria navis (-is f). Sin: princeps navis // (mujer del almirante, navarchi vel admiralis uxor.

almeja: cnchula (-ae f) decussata. Sin: mtulus, i m. almenaje: pinnarum rdines. Sin: pinnae, arum fpl. almenado: pinnatus, a, um.

almendra: amgdala, ae f; amgdalum, i n. Sin: amgdala nux (nucis f). Uso: aceite de -, leum amygdlinum; leum amgdalis expressum. almendrero, v. almendro. almendrado: amygdlinus, a, um.

almenar: pinnis cngere.

almirante: navarchus, i m; navarcha, ae m. Sin: classis navarchus, praefectus, imperator; admiralis, is m; amirlius, ii m. Uso: insignia de -, vexillum vel insigne navis praetriae; buque -, v. almiranta. almohada: cervcal, alis n; cervicale, is n (abl cervicali). Sin: cervicrium; pulvnar; pulvinus; cervical cpitis. almirez: v. mortero.

almendro: amgdalus, i f. Uso: del -, amygdleus, a, um. almendruco: amara nux (nucis f). almbar: mulsum, i n. Sin: sciropum; syropus. Uso: en -, mellitus, a, um. almibarado: (pp de almibarar) mulso condtus // fig mlseus, a, um. almidn: mylum vel mulum, i n. almibarar: mulso condire.

almohadn: pulvinar, aris n; pulvinus, i m. Uso: - de aire, pulvinus arifer; pulvinus re refertus; - calorfero, thermphorum. almohaza: strgilis, is f.

almohadilla: tinctrium signatrium. Sin: pulvillus signatrius vel umficus.

almohazar: strgili detergre, defricare, subrdere. Sin: penculo detergere. almoneda, v. subasta. almndiga, v. albndiga.

almidonado: amylatus, a, um. Sin: mylo


54

almorzar: prandre. Sin: prndium smere. Uso: despus de -, post prndium; pransus, a,

almorrana, v. hemorroide.

alpino um; sin -, impransus; invitar a -, ad prndium invitare vel vocare. almuerzo: prandium, ii n. Sin: prndium meridianum. Uso: - frugal, prandculum; prandolum; durante el -, inter prandendum; tomar el -, v. almorzar. alocroario: allochricus, a, um. Sin: verscolor, oris; colorem vrians. alocrosmo: allochrosmus, i m. alocroico, v. alocroario. almudano, v. muecn. aloptico: allopthicus, a, um.

alopecia: alopcia sive -peca, ae f.

alorritmia: abnormis vel enormis arteriarum pulsus (-us, m). Sin: non aequa pulss ctuum intervalla. alotropa: allotrpia sive -tropa, ae f. Sin: formae varitio. alotrpico: allotrpicus, a, um.

alocromasia: (enfermedad de la vista) allochromsia sive -masa, ae f // (cambio de color) v. alocrosmo. alocucin: alloctio, onis f. Uso: - radial, alloctio radiophnica.

alpaca: (mamfero) alpaca sive lpaca, ae f // (fibra textil) alpaca sive lpaca, ae f. Sin: alpacae lana // (aleacin) alpacca, ae f. Sin: alpacha. alpargata: sprtea, ae f. Sin: cannbina; slea sprtea vel cannbina; clceus sprteus vel cannbinus.

alodial: allodialis, e. Sin: immunis, e; tributorum vel tributis immunis; aliena potestate immunis. alfono: alieni sermonis. alodio: alldium, ii n.

Alpenstock: bculus alpinus vel lpicus. Sin: bculum lpicum; bculus montanus.

algeno: adj allgenus, a, um. Sin: aliengenus; allophylus // sust aliengena, ae mf. Sin: allgenus, i m; allophylus, i m. alojamiento: hosptium, ii n. Sin: deversrium; habittio.

alopata: allopthia sive -patha, ae f. Sin: allopthica curtio.

alojar: hosptio excpere // alojarse, deversari.

alpinista: alpinista, ae m. Sin: Alpium lustrator vel orbates (-ae m); orbates; vir alpinus; mntium ascensor vel lustrator; montvagus, i m // (persona aficionada a ascensiones en los Alpes) Alpium amator; scandendi Alpes vidus, cpidus; studiosus Alpium lustrator; voluptrius mntium lustrator; studiosus mntium ascensor. alpino: adj alpinus vel lpicus, a, um. Sin: alpensis, e; sust alpinus, i m; las tropas -, al55

alpinismo: alpinismus, i m. Sin: alpinae excursiones, exercitationes; stdium alpinarum scansionum; Alpium ascensus; mntium ascensus; mntium lustrtio, ascensus, escensus; mntium stdium.

Alpes: Alpes, ium fpl. Uso: de los -, v. alpino; que habita en los -, lpicus vel inalpinus.

alquera pini, orum mpl. alquitranado: bitumintio, onis f. Sin: pictio.

alquilador: locator, oris m (que da en alquiler); conductor, oris m (que toma en alquiler). Uso: - de cuartos amueblados, cubiculorum locator; - de vivienda, edium locator. alquilar: (dar en alquiler) locare // (tomar en alquiler) condcere.

alquera: (casa de campo) domus (-us f) rstica // (establecimiento agrcola) villa, ae f. Sin: fundus; villa rstica; rsticum praedium.

alquitranar: bituminare. Sin: picare; catrmine illnere; pice obtinere.

altanera: suprbia, ae f . Sin: nimi eltio; contmptio. Uso: con -, superbe; elate; contemptim; insolenter.

alquimia: alchmia, ae f. Sin: ars metallum vel metalla mutandi; auri conficiendi ars; metalli muttio. alqumicamente: alchimstice. alqumico: alchimsticus, a, um.

alquiler: (dar en alquiler) loctio, onis f; (tomar en alquiler) condctio, onis f . Uso: - anual, nnua habitationis pnsio; - de almacn, locrium; - de coches, loctio autocinetorum; - mensual, mnstrua edium pnsio // (precio en que se alquila algo) prtium locationis (de parte del locatario); prtium conductionis (de parte del alquilador). Uso: costo del - de una habitacin, prtium pro habitatione conducta erogandum; cunto pagas de - ?, quanti hbitas?; pago un - elevado, magni hbito // de -, conductcius, a, um.

altar: altare, is n; altar, aris n. Sin: ara. Uso: - consagrado, altare consecratum; - inmvil o fijo, altare immbile vel fixum; - mayor, altare mximum, ara mxima; - movible o porttil, altare mbile vel porttile; - papal, altare papale; - de madera, altare lgneum vel durteum; - de mrmol, altare marmreum; de piedra, altare lapdeum; consagrar un -, altare vel aram consecrare; erigir un -, altare cndere, constitere, fcere. altavoz: altilquium, ii n. Sin: altsonum; altsona tuba; megaphonum vel megalophonum; vocis amplificator vel propagator; vocis amplificandae instrumentum; v. megfono. alterable: mutbilis, e. Sin: qui, quae, quod vitiari potest. lter ego: alter ego. Sin: alter idem. alternancia: alternamentum, i n. alte, v. malvavisco. altarcito: rula, ae f.

altercado: alterctio, onis f. Sin: convcium.

alquitrn: catranum, i n. Sin: catramen, mnis n; catranum; bitumen; pceum bitumen; pix, picis f.

alquimista: alchimista, ae m. Sin: alchmiae studiosus vel professor.

alternador: alternator, oris m.

alternativamente: alternatim. Sin: vicissim;


56

alternativa: ptio, onis f. Uso: - poltica, ptio poltica; vices pblicae.

alud alternis vcibus; in vicem; per vices. crusta.

alteza: (tratamiento honorfico) celsssimus vir, celsssimus princeps // (elevacin, sublimidad) exclsitas nimi; eltio et magnitudo nimi. altillo, v. desvn. altimetra: altimtria sive -metra, ae f. Sin: altitdinis mensura; altitdinis metiendae rtio, doctrina, disciplina; v. hipsometra.

alterno: corriente -, v. corriente.

alternativo: optivus, a, um.

altramuz: lupinus, i m.

altruismo: altrusmus, i m. Sin: alterus stdium; aliorum cura; communis utilitatis stdium; benevolntia erga lios.

altmetro: adj altimtricus, a, um. Sin: ad altitdinem metiendam spectans // sust altmetrum, i n. Sin: altitdinis index; altitdini metiendae instrumentum vel index; v. hipsmetro.

altura: (elevacin sobre la superficie de la tierra) altitudo, dnis f. Uso: - de una persona, celsitudo crporis, procritas crporis; estar, ponerse a la - de su cometido, rebus agendis idneus sum, fio; estar, ponerse a la - de los tiempos, tempribus par sum, fio. alubia, v. poroto. alucinacin: alucintio, allucintio, halucintio, hallucintio, onis f. Sin: mentis error; species falsa. Uso: tener alucinaciones, vanas imgines accpere; padecer alucinaciones, alucinari, allucinari, halucinari, hallucinari. Sin: dcipi, falli, illudi.

altruista: altrusta, ae m. Sin: alterus studiosus, aliorum curiosus; alieni curiosus; communis utilitatis studiosus; aliorum cmmodis insrviens.

altiplanicie: oropdium, ii n. Sin: alta vel dita planties; montis vel montana planties; rgio in dorso montis porrecta. altiplano, v. altiplanicie. altisonante: altsonans, antis; altsonus, a, um.

altorrelieve: ctypa imago (-gnis f). Sin: alta

altoparlante: megphonum sive megaphnum, i n; megaphnium, ii n. Sin: megalophonum; amplificatrium (instrumentum); repercussrium; vocis amplificator; v. altavoz.

alto: (altura) altitudo, dnis f. Uso: la nave tiene setenta y dos metros de -, navis in altitdinem septuaginta duorum metrorum extnditur // alto! alto ah!: siste!, consiste! Sin: gradum siste! // - el fuego, ignisttium, ii n.

alucinado: alucinatus, allucinatus, halucinatus, hallucinatus, a, um. Sin: alucinatione captus, deceptus, laborans. alucinante: alucinatrius, a, um. alucinar: (producir alucinacin) in errorem indcere // (fig ofuscar, seducir o engaar con arte) cpere, decpere; illdere (con dat o in y ac); irretire. alucingeno: adj alucinatrius, a, um // sust medicamentum alucinatrium.

alud: labina, ae f. Sin: nvium moles; nvium moles dcidens vel delabens (cuando se est
57

aludir desarrollando); nives devolutae vel delapsae fpl; devolutus nvium lapsus; ingens nvium moles e monte devoluta vel delapsa. Uso: cae un -, nvium moles de monte devlvitur vel lbitur; caminos obstruidos por los -, viae nvium mlibus interclusae. vione vexati (perjudicados por el -); aquarum alluvione bruti (ahogados por el -); alluvione e suis sdibus deturbati (echados de sus moradas por el -).

aludir: liquem vel liquid significare. Sin: liquem designare; liquid tngere; significatione liquem appellare; de liqua re mentionem incere; alldere + dat; annere; adumbratim memorare; lviter tngere vel attngere. alumbre: alumen, mnis n. aluminio: alumnium, ii n. alumbrar: auro vel argento illuminare.

alveolitis: alveolitis, dis f. Sin: alveorum inflammtio vel infltio. Uso: - dental, alveolitis dentria; dntium alveolorum inflammtio; - pulmonar, alveolitis pulmonria; pulmonum alveolorum infltio. alvolo: alvolus, i m. Uso: - pulmonar, alvolus pulmonaris vel pulmonrius. alverja, v. arveja.

alumna: alumna, ae f. Sin: discpula (dat y abl pl -abus). alumnado: cuncti alumni; scholstici; discpuli mpl.

alza: - en el precio de los vveres, prtii uctio; pretiorum durtia. Sin: grvitas vel saevtia annonae; annonae critas, grvitas, augmentum. alzacuello: cllulum, i n. Sin: focale; colli amictus (-us m) vel corona. alzacoches, v. crquet.

alumno: alumnus, i m. Sin: scholaris; scholsticus; discpulus. Uso: - interno, ephebi vel collgii alumnus; convictor; contubernalis. alunizaje: lunae appulsus (-us m). Sin: in lunam appulsus vel descensus.

alunizar: lunam contngere. Sin: in lunam appellere, descndere, contngere, gredi. alusin: allsio, onis f. Sin: memortio; mntio. Uso: hacer - a, v. aludir.

amado: bien -, percarus, a, um. Sin: summpere dilectus. amaestrado: condocefactus, a, um.

ama: - de casa, domseda, ae f; - de leche, nutrix, icis f; - de llaves, rei domsticae curatrix; - seca, assa; nutrix assa; sicca nutrix.

alzapao: velipndium, ii n.

aluvin: allvies, elvies, dilvies, i f. Sin: elvio, onis f; aquarum allvio vel collvio; inundtio. Uso: vctimas del -, aquarum allu58

alusivo: signficans. Uso: discursos - a algo, sermones quibus mntio incitur de liqua re.

amaestrador: magister, tri m. Sin: doctor. Uso: buen - (domador), domandi peritus magister. amago: simultio, onis f. Sin: ldicra verstia; falsus crporis motus (-us m). amaestrar: condocefcere.

mbar amainar: - la bandera, vexillum demttere, subdcere, submttere; - las velas, vela dedcere vel subdcere. amalgama: Qum amlgama vel hamlgama, ae f // fig mixtura, ae f. Sin: commixtio; rerum mixtura; diversarum rerum congregtio vel coninctio. amalgamacin: amalgamtio, onis f. cuppdia.

amarradero: navis sttio (-onis f). amarradura, v. amarre.

amarra: Mar ora, ae f. Sin: retinculum; rudens, entis m (gen pl rudentum); funis; restis (ac -im vel -em, abl -i vel -e). Uso: las - de la nave, retincula navis; cortar las -, oras praecdere; soltar las -, slvere oras.

amalgamar: miscere vel commiscere // amalgamarse, misceri.

amante: (varn) amans, antis; amator, oris m; amsius, ii m; is qui amat // (mujer) ea quae amat; amata, ae f; pelex, lcis f (concubina de un hombre casado); mlier amata, adamata, dilecta. amanuense: amanuensis, is m. Sin: servus vel minister a manu.

amarrar: appllere. Sin: applicare; alligare; deligare; religare; ncoram icere; navem ancorlibus firmare; rudntibus (vel fnibus, vel rstibus) navem alligare.

amarre: appulsus, us m. Sin: applictio; alligtio; religtio; ncorae iacultio vel iacttio. amasador: subactor, oris m; qui massam sbigit // (panadero) pistor, oris m. amasadera, v. artesa.

amaraje: descensus (-us m) in mare. Sin: super mare descnsio, demssio, delpsio, delapsus (-us m). amaranto: amarantus vel amaranthus, i m.

amarar: aequorari. Sin: in mare descndere, appllere, desilire; ad aequor appllere vel delabi. amargar: (volver amargo) amarum fcere. Sin: amaricare; amarificare // (causar afliccin o disgusto) liquem maerore affcere; licui maerorem afferre // amargarse, tristitiam ex liqua re excpere. amargo: (dulce) v. amarguillo; (licor) amarellus, i m. amarguillo: amarellum, i n. Sin: subamara amargamente: amare. Sin: amriter.

amasar: subgere. Sin: dpsere; glutinare, conglutinare. Uso: - harina, subgere farinam; - pan, dpsere panem. amatorio: amatrius, a, um; v. ertico. amatista: amethystus, i f.

amasadura: subctio, onis f; subactus, us m.

amasadora: subactrix, icis f; quae massam sbigit // (mquina de amasar) mchina subactria.

mbar: - amarillo, sccinum, i n; - gris, par59

ambages: ambages, um fpl. Uso: sin -, missis ambgibus.

amaurosis: amaurosis, -is f.

ambidextro dillo, ambra, ae f; ambrum, i n; - negro, azabache, ambrum nigrum. naturae loca; res externa; res externae; circumstntiae, arum fpl. ambigedad: ambigitas, atis f. mbito: (espacio comprendido dentro de lmites determinados) mbitus, us m. Sin: circitus, us m. Uso: en su - natural, in suo mbitu naturali // (espacio ideal) mbitus, us m. Sin: sptium, ii n; fines, ium mpl; rgio, onis f . Uso: - poltico o estatal, mbitus qui respblicas et civitates complectitur; - social, mbitus socialis; fines rei socialis; - de accin, mbitus actionis; - de la accin pblica, publicarum rerum rgio; - de la escuela, regio scholae; - de la vida, vitae sptium. ambivalencia: ambivalntia, ae f. Sin: anceps rtio, condcio, status; duplex rtio.

ambidextro o ambidiestro: adj ambidexter, ra, rum; ambidexter, tra, trum // sust ambidexter, tri m. ambientacin: mbits assuetudo (-dnis f). Sin: accommodtio ad liquid (vel licui rei).

ambiente: - artstico, artficum mbitus (-us m); - cientfico, disciplinarum naturlium mbitus; - corrompido, morum temporumque vitia, vel corruptelae, vel turpitdines; - domstico, domsticus convictus; domstica consrtio; - favorable, secundi hmines mpl; - histrico, tmporum ac rerum adiuncta npl; - hostil, hmines mprobi mpl; - literario, litteratorum mbitus; - moral, morum condiciones; - periodstico, diurnariorum mbitus; obrero, opficum ordo; opfices mpl; - religioso, mbitus sacer; religiosae vitae condiciones; - social, socialis mbitus; socialis vitae condiciones; tmpora et personae // geofsico, mbitus, us m. Sin: circumiectus, us m; ambintia, ium npl; circumiecta, orum npl; circumiacntia, ium npl; circumfusa, orum npl; locorum natura; rerum locorumque adiuncta; circumiecta natura; circumiacentia

ambientar: assuefcere. Sin: aptare; (liquem) moribus temporibusque accommodare; mribus assuefcere; caelo assuefcere (habituar al clima). Uso: - un personaje, in momento histrico liquem collocare; ad tmpora sua liquem referre // ambientarse, assueferi; assuscere; se accommodare; caelo assueferi vel assuscere; mribus assueferi vel assuscere; locorum morumque adiunctis assuscere; mribus se accommodare.

ambiental: ambitalis, e. Sin: circumiectalis, e. Uso: asuntos -, res circumiectales; problemas -, problmata circumiectlia.

ambivalente: anceps, cpitis. Sin: duplex; ambifrius. Uso: todo crecimiento es -, quaevis progrssio ad utramque partem valet; ambivalente, sin duda, el trabajo, profecto labor vim habet in utramque partem. ambn: ambo, nis m. Sin: cthedra; plpitum; suggestus, us m; v. plpito.

ambulatorio: (que sirve para caminar) ambulatrius, a, um // (dispensario) ambulatrium, ii n. Sin: ambulatrium mdicum vel valetudinrium. ameba: amoeba, ae f; amoebe, es f .

ambulante: mbulans, antis. Sin: ambulatrius; circumforneus. Uso: vendedor -, ambulator; nstitor; crcitor; circulator.

ambulancia: autorcera, ae f. Sin: rcera automatria; autoraeda infirmis (excipiendis); autoambulatrium (vehculum); autocinetum aegrorum; autovehculumm sauciorum; autorcera infirmorum vel sauciorum.

60

aminocido amebeo: amoebaeus, a , um. Sin: vrsibus alternis constans. Uso: verso -, versus amoebaeus. ametrallador: adj ballistrius, a, um. Uso: fusil -, parvum tormentum automatrium // sust ballistrius, ii m. Sin: ignfera misslia iculans.

Amrica: Amrica, ae f. Uso: - Espaola, Amrica Hispnica; Iberoamrica, HiberoAmrica; - Latina, Sud -, Amrica meridiana vel australis; Centro -, - Central, Mdia Amrica; - del Norte, Amrica septentrionalis vel septemtrionalis.

amenaza: amenazas a la vida humana, vitae humanae minationes; hminum vitae impendentes minationes; amenazas contra la vida, percula in vitam intentata; - frontal a toda la cultura de los derechos del hombre, minae adversum irium humanorum omnem cultum.

ametralladora: (autmatum) polbolum, i n. Sin: mydrbolum vel -on, i n; mydrbalum, i n; mydribalatrix, icis f (mchina); pyroballista, ae f; ballista ignfera vel ignvoma. ametrallamiento: misslium ignivomorum iactus (-us m).

americana: (prenda de vestir) thorcium americanum; thorax (-cis m) americanus; v. campera. americanada: americanorum more gestum // fig res mira. americanismo: americanismus, i m.

ametrallar: mydribalare. Sin: mydris perctere, ferire; mydros icere, concere, incere, inferre, fndere, effndere; ignvoma vel ignfera misslia concere, icere, iactare, iaculari; ignvomis vel ignferis misslibus ggredi, verberare, perctere, confrngere, diffrngere, cedere; ignferos vel ignvomos glbulos concere; ignferas vel ignvomas glandes concere. amianto: amiantus, i m. Sin: sbestos, i m. amida: ammida, ae f. amiba, v. ameba.

americanista: americanista, ae m; americanstria, ae f.

amerindio: Indus americanus m. Sin: autochthon (-nis m) americanus. ametista, v. amatista.

americano: adj americanus, a, um // sust Americanus, i m.

americanizar: americanizare. Sin: mores americanos indcere vel indere.

americanizacin: americaniztio, onis f. Sin: morum americanrum indctio.

amigable: amicbilis, e. Sin: amicalis.

amgdala: amgdala, ae f. Sin: tonsilla. Uso: inflamacin de las -, v. amigdalitis; supuracin, ulceracin de las -, tonsillarum suppurtio vel ulcertio. amigdalitis: amygdalites, tdis f. Sin: amgdalae inflammtio; tonsillarum infltio.

amigablemente: amicabliter. Sin: amicliter.

aminocido: aminocidum, i n.
61

amina: amina, ae f.

amistoso amistoso: amicbilis, e; no -, inamicbilis. amoniacal, v. amonaco.

amito: amictus, us m. Sin: epomis, dis f; lneus amictus; lnea epomis.

Amnesty International: Amnstia (-ae f) Internationalis. Sin: socetas internationalis ab amnstia; sodlitas ab amnstia internationali; amnstia inter gentes.

amnesia: amnsia sive -nesa, ae f. Sin: memriae amssio (prdida); memriae defctio (debilidad notable). Uso: estoy sujeto a frecuentes -, memria saepe me dficit.

amonaco: sust sal ammonacum n; sal ammonacus m; (gas compuesto de zoe e hidrgeno) vapor ammonacus; (disolucin de gas amonaco en agua) liquor ammonacus // adj ammonacus, a, um. amor: amor, oris m. Sin: dilctio. Uso: - conyugal, coniugalis amor; - divino, critas; materno, matris amor; materna critas. amonio: ammnium, ii n.

amoblado: (supellctile) instructus, a, um.

amnistiar: amnstiam concdere. Sin: amnstiam decrnere; oblivionem praestare vel sancire, vniam et impunitatem dare vel largiri; vniam in praetritum donare. amoblar: (supellctile) instrere (por ej, domum, una casa; conclave, un cuarto). amok: amok n indecl. amoladera, v. afiladera. amonestacin: montio, onis f. amonestar: monere.

amnista: amnstia sive -nesta, ae f. Sin: impnitas; vnia et oblvio; vnia et impnitas; vnia incolumitasque; oblvio rerum ante actarum vel praeteritarum; poenarum remssio et oblvio; oblvio factorum dictorumque. Uso: - parcial, amnstia particularis vel partialis; - total, amnestia totalis; - general, mnium factorum dictorumque oblvio; poltica, discordiarum oblvio.

amoral: sensus moralis expers. Sin: legis moralis nglegens. amorcillo: liger puer Cupdo.

amorfo: amorphus, a, um. Sin: informis; form carens. amortizable: amortizbilis, e . Sin: exstingubilis; solbilis. amortiguador: antipulsrium, ii n.

amolador, v. afilador.

amortizar: amortizare. Sin: exstnguere, restnguere; slvere, exslvere, disslvere, perslvere. Uso: - en cuotas, pensinibus slvere; gradatim vel sensim exstnguere; - en
62

amortizador (de coche, avin): elastrium, ii n. Sin: amortizatrium; attenuatrium; extenuatrium.

amortizado: amortizatus, a, um. Sin: exstinctus; solutus.

amortizacin: amortiztio, onis f. Sin: exstnctio; soltio. Uso: - en cuotas, gradalis vel gradria soltio; - de una deuda, aeris alieni soltio vel exstnctio; dbitae pecniae soltio; - de un crdito, iusti crditi soltio; crditae pecniae soltio.

anacmptico una serie de aos, in annos slvere; - un crdito, crditum slvere; - una deuda, pecniam dbitam slvere; dbitum licui slvere; - una deuda al contado, pecniam praesentem slvere; no estar en condiciones de - las deudas, solvendo non esse. amplitud: - de ideas, nimi mentisque amplitudo.

amperaje: amperiana (elctridis) tnsio. ampere, v. amperio. ampermetro, v. amperimetro.

ampolla: (vasija de vidrio o de metal) ampulla, ae f. Sin: phala. Uso: pequea -, ampllula; lagncula; fabricante de ampollas, ampullrius, ii m // (tubito de vidrio) tbulus (-i m) vtreus. Sin: vtreum subtilssimum vel tenussimum // (vejiga) psula vel pstula ae f // (vinajera) v. esta voz. ampulosamente: inflate. Sin: tmide; trgide. Uso: hablar, escribir -, ampullari; sesquipedlibus verbis ampullari.

amperio: amprium, ii n. Sin: amperiana (elctridis) mensura. Uso: - hora, amperhora, ae f. amperimetro: ampermetrum, amperimetrum, i n.

ampulosidad: verborum tumor (-oris m) vel pompa (-ae f). Sin: ampullae; ampullae et sesquipedalia verba. ampuloso: inflatus, a, um. Sin: trgidus; tmidus; v. discurso, estilo, lenguaje.

ampliadora, v. ampliador ampliar, v. amplificar.

ampliador: (aparato o mquina que ampla) amplificatria, ae f (mchina).

ampliacin, v. amplificacin.

amputacin: amputtio, onis f. Sin: exsctio, trunctio. amueblado, v. amoblado. amueblar, v. amoblar.

amplificar: amplificare // (reproducir fotografas, planos, textos, etc., en tamao mayor del original) amplificare. Sin: in maius iterare. Uso: el que amplifica, amplificator.

amplificador: Fs, Electr amplificatrium, ii n. Sin: amplificatrum; mchina amplificatria; instrumentum amplificatrium // (altavoz) v. esta voz.

amplificacin: amplifictio, onis f. Sin: amplitio // Fotogr maiortio vel amplitio photogrphica; (fotografa, texto, plano, etc., ampliados) anttypum amplificatum n. Uso: - electrnica, amplifictio electrnica.

amuleto: amuletum, i n. Sin: res averrunca; en pl tambin prebia, orum n. anabaptista: anabaptista, ae m; anabaptstria, ae f. Sin: iterandi baptismi assertor m, assertrix f. anabolismo: anabolismus, i m. anabiosis. anabiosis, -is f. Sin: resuscittio. amura: propes, pdis m.

anacmptico: anacmpticus, a, um.


63

anabrosis: anabrosis, -is f.

anacardo anacardo, v. caoba. litterarum ignorntia, ignortio, insctia, inscintia; plena litterarum ignorntia; litterarum elementorum ignorntia.

anacoreta: anachoreta, ae m.

anacoluto: anacoluthum vel anacoluthon, i n. Sin: orationis inconsequntia.

anacortico: anachorticus, a,um.

anacrentico: anacreontus, vel anacreontus, vel anacrenticus, a, um // sust anacreontus, ii m (versus, nmerus); anacreontum, ii n (metrum). anacrnico: anachronsticus, a, um. Sin: desuetus; obsoletus; a tmporis ratione abhorrens. anacronismo: anachronismus, i m. Sin: error chronolgicus; falsa vel errata tmporum computtio // fig res a nostris abhorrens tempribus; quod a ratione tmporis abhorret vel alienum est; quod a nostris mribus abhorret. Uso: caer en anacronismos, rectum tmporum rdinem non servare.

anaerobio: adj anarbicus vel anarbius, a, um // sust anarbium, ii n. Sin: anarbicum vel anarbium bactrium; bactrium sine oxgeno vivens. anaggico: anaggicus, a, um.

analfabeto: adj analphabetus, a, um. Sin: illitteratus; nsciens ltteras; ignarus alphabeti // sust analphabetus, i m. Sin: illitteratus; litterarum ignrus. analfabetismo: analphabetismus, i m. Sin:

analectas: selecta, orum npl. Sin: excerpta, orum npl; v. antologa, florilegio.

anagrama: anagramma, -tis n. Sin: nomen inversis ltteris compsitum.

analtico: analticus, a, um. Sin: explicatrius; resolutrius.

analticamente: analtice. Sin: per anlysim vel per analticen; analtica ratione; singillatim, singulatim (detalladamente).

analista: analysta, ae m. Sin: anlysim exercens.

anlisis: (descomposicin de un cuerpo en sus principios constitutivos) resoltio, onis f // (examen que se hace de algn asunto, obra, etc.) anlysis , is (ac -im, abl -i) f. Sin: investigtio, pervestigtio; inquistio; explictio; analtice, es f. Uso: - aritmtico, cientfico, espectral, esttico, filosfico, gramatical, histrico, lgico, matemtico, psicolgico, qumico, anlysis arithmtica, scientfica, spectralis, aesthtica, philosphica, grammaticalis, histrica, lgica, mathemtica, psycholgica, chmica vel chmica; - espectroscpico, spectroanlysis, is f; - de la sangre, snguinis (elementorum) inspctio vel inquistio; - de la sociedad humana, anlysis societatis humanae; - por computadora, ordinatralis anlysis; anlysis computatria; hacer el - de algo, alicius rei sngulas partes dispcere.

analgsico: adj analgsicus vel analgticus, a, um. Sin: indolrius; dolorem uferens vel arcens. Uso: remedios -, indolria, orum // sust andynum, i n; medicamen analgsicum; analgsicum medicamentum.

analgesia: analgsia sive -gesa, ae f. Sin: indolntia, indolria, ae f; doloris supprssio, carntia, vacitas; doloris sensus amssio, privtio, admptio, detrctio.

64

anatema analizador: (persona) analyzator, oris m. Sin: decompsitor; solutor // fig explorator, oris m // (aparato) analyzatrium, ii n. Sin: decompositrium; solutrium. analizar: Qum analyzare. Sin: decompnere, slvere, disslvere, reslvere; anlysim fcere // fig investigare, pervestigare; indagare; inqurere (per partes); explorare; examinare; scrutari, perscrutari; perpndere. anlogamente: analgice. Sin: per analgiam; analgica ratione. mata; fruli.

analgico: analgicus, a, um; ad analgiam spectans. Uso: calculadora analgica, computatrum vel computatrium analgicum. anlogo: anlogus, a, um. Sin: smilis; affinis; similitdinem habens. Uso: de manera -, smili modo. anamnesis: anamnsis, is f // (reminiscencia) recordtio, onis f.

analgicamente, v. anlogamente.

analoga: analgia sive -loga, ae f. Sin: proprtio; similitudo. Uso: por -, per analgiam; similitdine; per similitdinem; simliter.

anarquismo: (movimiento social) anarchismus, i m // (doctrina) anarchicorum doctrina vel rtio. anarquista: anarchista, ae m. Sin: seditionum fautor; nullus legis fautor; rerum novarum cpidus.

anrquico: adj anrchicus, a, um. Sin: seditiosus; turbulentus; lgibus carens vel resolutus; nullus lgibus obnxius; legum imptiens. Uso: Estado -, cvitas lgibus resoluta // sust anrchicus, i m. Sin: eversor, subversor; rerum perturbator.

anrquicamente: anrchiam.

anarqua: anrchia sive anarcha, ae f. Sin: rerum evrsio, subvrsio, perturbtio; dominatione vacare; lgibus carere; sine lgibus esse; nullae leges; nulla res pblica. Uso: moral, morum perturbtio et confsio; provocar la -, disturbare vitae societatem. anrchice. Sin: per

anaranjado: (de color de naranja) lteus, a, um // (el segundo color del espectro solar) lteum, i n; lteus color.

anamorfosis: anamorphosis, -is f.

anan: (fruto) ananasum, i n; ananasa, ae f. Sin: malum pneum // (rbol) ananasus, i f. Sin: pnea americana.

anaquel: plteus, i m. Sin: loculamentum; pegma, -tis n; frulus; repositrium; armrii loculamentum. anaquelera: pltei, orum mpl. Sin: pg-

anaplastia: chirrgia sive -rurga (-ae f) anaplstica.

anastigmatismo: anastigmatismus, i m. anastomosis: anastomosis, is f. anstrofe: anstrophe, es f.

anastigmtico: anastigmticus, a, um.

anasttico: anastticus, a, um. Uso: edicin -, edtio anasttica.

anatema: anthema, tis n. Sin: excommunictio.

65

anatematizar anatematizar: anathematizare. Sin: excommunicare // fig pblice exsecrari. Anatolia: Anatlia, ae f. anatocismo: anatocismus, i m. anclaje: ansrium, ii n.

anatoma: anatmia sive anatoma, ae f; antome, es f; anatmice, es f. Sin: crporis sctio, incsio, concsio. Uso: - comparativa, anatmia comparativa. anatmico: adj anatmicus, a, um. Sin: ad crporis sectionem ttinens. Uso: diseccin - , sctio anatmica // sust anatmicus, i m. anatomista: anatomista, ae m. Sin: anatmiae studiosus, magister, doctor, peritus.

anclar: ncoram icere vel pnere. Sin: navem subdcere; ad ncoram deligare. Uso: estar, permanecer anclado, stare, consstere ad ncoram; buque anclado, navis ad ncoram deligata. andadera o andaderas: (utensilio para ensear a andar) (infntium) habenae, arum fpl. Andaluca: Vandalcia, ae f. Sin: Andalsia; Betica, Betica. andador o andadores, v. andadera. ncora, v. ancla.

anchoa: phia, ae f. Sin: phye, es f; pua, ae f. anchura: - de una va, v. trocha.

ancestral: avtus, a, um // fig priscus, a, um. Sin: antquus, antiqussimus.

andaluz: adj vandalicianus, a, um. Sin. andalusianus; andalusiensis, e // hab Vandaliciani, orum. Sin: Andalusienses, ium. andamio: tabulatum, i n; tabultio, onis f. Sin: contigntio.

anciano: adj (en oposicin a joven) vetus, vteris // sust senex, senis m. Sin: homo vel vir provectae aetatis; (en oposicin a joven) homo vel vir vetus. Uso: - venerable, venerbilis vel venerandus senex; asilo de ancianos, v. asilo; no es lcito dejar a los - en soledad, non licet hmines vteres in solitdine relnquere.

ancla: ncora, ae f. Uso: echar - o anclas, ncoram vel ncoras icere; levar el - o anclas, ncoram vel ncoras tllere, slvere; cable del -, ancorale, is n; del -, ancoralis, e; ancorrius, a, um; provisto de -, ancoratus; est el buque sobre el -, navis ad ncoram deligata est.

andinismo: andinismus, i m. Sin: andinae


66

Andes: Andae, arum fpl; Andes, ium fpl. Sin: Andes montes; Andina iuga. Uso: de los -, andinus, a, um

andn: crepido, dnis f; v. plataforma.

andas: lectica vel lectcula, ae f. Sin: sandpila; gestatrium; portatria; frculum; sella baiulatria, gestatria, portatria.

andantino: Ms aequablius; lnius; modultio lenior.

andante: Ms aequabliter. Sin: lniter; moderatus msicus modus; temperata symphnia; modultio aequbilis vel lenis; modultio aequbilis vel lenis fluens.

anestesiar excursiones, exercitationes; stdium andinarum scansionum. andinista: andinista, ae m. Sin: scandendi Andes (Andas) vidus, cpidus; studiosus Andium (Andarum) lustrator. andino: andinus, a, um. anemgrafo: anemgraphum, i n.

anemologa: anemolgia sive -loga, ae f

ancdota: andoctum, i n. Sin: narratincula; historola, historincula; fabella, fbula. Uso: - divertida, faceta narratincula; lpida historola. anecdotario: anecdotorum collctio; narratinculae collectneae fpl; ancdota, orum npl; narratinculae, fabellae, historolae fpl.

andrgino: adj ambiguo sexu. Sin: dplici sexu // sust andrgynus, i m.

anemmetro: anemmetrum, i n. Sin: index (-dcis) ventorum mots vel mpets; mensrius ventorum index; mensrium ventorum instrumentum; instrumentum venti vel ventorum mensrium. anmona o anemona: anmone, es f. anemone, v. anmona. anemoscopia, v. anemomancia.

anemomancia o anemomanca: anemomntia sive -manta, ae f.

anecdtico: anecdticus, a , um. Sin: ad ancdota prtinens.

anemoscopio: anemoscpium, ii n. Sin: venti vel ventorum index (-dcis m); ventorum mutationum index. anepigrfico: sine ttulo. aneritroblepsia, v. aneritropsia.

anemia: anhemia sive -haema, ae f. Sin: snguinis inpia, deblitas, defctio, infrmitas. Uso: sufrir de -, anhemi laborare. anmico: adj y sust anhemicus. Sin: snguine dbilis; anhemia laborans.

anelctrico: anelctricus, a, um.

anecdotista: (que escribe ancdotas) anecdotorum scriptor. Sin: narratiuncularum scriptor // (que refiere o gusta de contar ancdotas) fabulator; qui narratinculas narrat.

aneroide. anerides, is n. Sin: barmetrum sine lquido.

aneritropsia: anerythrpsia sive -thropsa, ae f. Sin: nulla rubri coloris cernendi facultas.

anemografa: anemogrphia sive -grapha, ae f. Sin: ventorum descrptio, tracttio, tractatus (-us m). anemogrfico: anemogrphicus, a, um.

anestesiar: anaesthetizare. Sin: anaesthsiam afferre; soporare; anaesthesi soporare; sensu alienare liquem; sentiendi facultatem auferre.

anestesia: anaesthsia sive -sthesa, ae f. Sin: sensationis privtio, amtio, admptio; nulla sentiendi facultas vel imminuta sentiendi facultas (privacin total o parcial de la sensibilidad). Uso: - local, anaesthsia localis; por medio del ter, v. eterizacin.

67

anestsico anestsico: adj anaesthticus, a, um. Sin: indolrius; sentiendi facultatem uferens // sust anaesthticum, i n. Sin: anaesthticum medicamentum; medicamentum sensum uferens. ngel: ngelus, i m. Uso: - custodio o de la guarda, ngelus tutelaris vel custos // fig, es un -, vir est exmi venustate (en extremo hermoso), mitssimus et lenssimus (muy afable), probatssimus (muy bueno), purus castusque (inocente).

anestesista: anaesthticus, i m. Sin: mdicus anaesthticus. aneurisma: aneurysma, tis n. Sin: (dilatacin de una arteria) arteriae amplifictio vel dilattio; (dilatacin anormal del corazn) abnormis dilattio cordis. aneurismtico: aneurysmticus, a, um. Sin: ad aneurysma ttinens. anexo: adj annexus, a, um // sust additamentum, i n. Sin: adiuncta, orum npl. Uso: - estadstico, additamentum statsticum.

angelical: anglicus vel angelianus, a, um; ad ngelos prtinens; fig ngeli smilis; nnocens, purus. Uso: alma -, mens ab omni labe purssima; coros -, chori angelorum; salutacin -, saluttio anglica; vida -, vita integrrima. anglicamente: anglice. angelologa: angelolgia sive -loga, ae f. Sin: doctrina de ngelis.

anfibolgico: amphbolus, a, um. Sin: ambguus; dbius; flexloquus.

anfibolgicamente: amphibolgice. Sin: aequvoce; ambgue.

anfibologa: amphiblia sive -bola, ae f; amphibolgia sive -loga, ae f. Sin: verborum ambigitas; ambgue dictum.

anfibolia, v. anfibologa.

anfibio: adj amphbius, a, um // sust nimal anceps. Sin: amphbia bstia; nimal in utraque sede vivens. Uso: avin -, amphbia aronavis; coche -, amphbium autocinetum.

angina: ngina, ae f. Sin: angor. Uso: - diftrica, ngina diphthrica vel diphthertica; de pecho, ngina vel angor pctoris. angiocolitis: angiocholites, is f. angiografa: angiogrphia sive -grapha, ae f. Sin: venarum arteriarumque descrptio. angigrafo: angigraphum, i n.

angiologa: angiolgia sive -loga, ae f. Sin: de venis arteriisque doctrina, disciplina, scintia. anglicanismo: anglicanismus, i m. anglicismo: anglicismus, i m. Sin: nglica, angla, britnnica vox; nglica loctio vel dctio; Anglorum verbum vel phrasis; nglicum verbum; loctio Angliae prpria. anglicano: adj y sust anglicanus. angioma: angioma, tis n.

anfractuosidad: anfractus, us m. Sin: recessus, us m; sinus, us m.

angarillas: (andas) lectca, ae f. Sin: frculum. Uso: ser llevado en -, lectic vehi, ferri, gestari, deferri // (vinagreras) ampullarum theca.

68

animador anglicista: (versado en ingls) nglice sciens // (aficionado a lo ingls) rerum anglicarum cultor. anglofilia: Angliae stdium. Sin: benevolntia erga Anglos. angustia: angor, oris m. Sin: maeror; anxetas; sollicitudo. Uso: morir de -, angore vel angribus cnfici.

anglfilo: Angliae studiosus vel amans. Sin: in Anglos benevolntior; Angliae et Anglorum amator. anglofobia: formdo (-dnis f) Anglorum. Sin: Angliae et Anglorum dium; hostlitas in Anglos. anglfobo: osor Anglorum. Sin: Angliae et Anglorum hostis. anglfono: anglphonus.

angustiar: angore vel maerore affcere // angustiarse, estar angustiado, angore premi vel ffici. Sin: nimo angi; afflictari de liqua re. anhdrido: anhydrides, is f. Uso: - carbnico, anhydrides carbnica; carbneum dioxydatum; carbnei dixidum; - sulfrico, sulp(h)ur dioxydatum.

anhidro: anhydrus, a, um. Sin: aqu carens; siccus. anilina: anilinum, i n; anilina, ae f. Uso: fbrica de -, anilinificina, ae f.

anglomana: anglomnia sive -mana, ae f. Sin: angliciztio, onis f; imitandi nglicos mores stdium. anglosajn: adj nglicus-saxnicus; anglisaxnicus // sust Anglus-saxo (Angli-sxonis ); Anglosaxo, nis m // (lengua) lingua anglosxona vel anglosaxnica. Angola: Anglia vel Angola, ae f. angols: adj angol(i)ensis, e; angolanus, a, um // sust Angol(i)ensis, is m; Angolanus, i m. angora: (cabra) capra ancyrana // (conejo) cunculus ancyranus // (lana) lana ancyrana. anglmano: anglicizans, antis mf.

anilla: (anillo de gimnasia) crculus, i m. Sin: nulus. Uso: fabricante de anillos, anulrius, ii m.

anillo: nulus, i m; crculus, i m. Uso: - del Pescador, nulus piscatrius vel piscatoris ; anillos de Saturno, circelli Saturni planetae.

animacin: (accin y efecto de animar o animarse) animtio, onis f. Sin: concittio, incittio Uso: - social, socialis animtio; incittio socialis; estar lleno de -, alacritate efferri; carecer de -, motu carere; frigere // (vivacidad) alcritas, atis f. Sin: motus, us m; calor, fervor // (movimiento o concurso de gente) celbritas, atis f. Sin: frequntia // (manifestacin de los actos caractersticos de la animalidad) vitalis vis. Sin: animtio. animado: (dotado de vida) animatus, a, um; nimans, antis. Uso: ser -, nimal, alis n; nimans, antis mf, en pl tambin n.

anguloso: (que tiene ngulos) angulatus // (de rasgos muy salientes) angulosus.
69

anguila: anguilla, ae f. Uso: - ahumada, anguilla fumigata vel suffta.

animador: animator, oris m. Sin: incitator; hortator; fautor.

animal animal: nimal, alis n. Sin: nimans, antis mf. Uso: - domstico, nimal domsticum vel cicur; - racional, irracional, nimal rationale, irrationale; - salvaje, fera // (contrapuesto a hombre) bstia, ae f // fig blua, ae f. Sin: pecus (-dis f). animar: animare. Sin: incitare; nimum ddere. anisocoria: anisocria sive -cora, ae f. Sin: impar pupillarum amplitudo vel amplifictio. aniversario: adj anniversrius, a, um // sust anniversrius dies; dies memorialis; anniversria memria. Uso: - de matrimonio, anniversrius matrimnii; - de sacerdocio, sacerdtii natalis; sacerdotalis mneris natalis; ab nito sacerdtio anniversrius dies; del nacimiento, dies anniversrius natalis; dies natalis y simplem natalis, is m; celebrar el - del nacimiento, natalem diem festum habere; - de la muerte, anniversrius fneris dies; celebrar el - de la muerte de uno, anniversrium mortis alicius diem celebrare // oficio y misa que se celebran en sufragio de un difunto el da en que se cumple el ao de su fallecimiento, anniversriae exsequiae; pro defuncto anniversria sacra. ano: podex, dcis m. andico: anhdicus, a, um. anisotropa: anisotrpia sive -tropa, ae f.

animista: adj animsticus, a, um. Sin: ad animismum spectans // sust animista, ae m. Sin: animismi sectator vel fautor. nimo: nimus, i m. Uso: - eufrico, nimi hilritas vel iucnditas; nimus hlaris vel iucundus.

animismo: animismus, i m. Sin: spirtuum doctrina.

animosidad: (entusiasmo, ardor; valor, esfuerzo) animsitas, atis f. Sin: nimus // (aversin, ojeriza, hostilidad) animsitas. Sin: dium; simultas. animoso: animosus, a, um. Sin: animatus; intrpidus; lacer. anin: nio, onis m; anion, ontis n.

aniquilacin: annihiltio, onis f. Sin: exinantio; exstnctio; excdium; dissoltio; eradictio. aniquilar: annihilare. Sin: annullare; nullificare; ad nhilum redgere. aniquilamiento, v. aniquilacin.

anofeles: anpheles, is m. Sin: anpheles culex (-lcis m).

nodo: nhodus, i f.

anodino: adj andynus, a, um. Sin: mitigativus, mitigatrius; dolorem sedans, mnuens, levans, uferens // (insignificante, insubstancial) flccidus, a, um. Sin: nihil signficans; flexloquus // sust medicamentum (-i n) andynum, mitigativum, mitigatrium.

ans: (planta) anisum vel anicetum, i n // (aguardiente anisado) v. anisado. anisado: anisatum, i n. Sin: ptio anisata.

anmalo: anmalus, a, um. Sin: enormis, abnormis; inaequalis. anonimia: anonmia sive -nyma, ae f.

anomala: anomlia sive -mala, ae f. Sin: enrmitas; inaequlitas; irregulritas.

70

antecedencia annimo: adj ignotus, a, um. Sin: clanculrius; cuius nomen non constat; annymus; innominatus; sine nmine. Uso: comprador -, emptor annymus; denuncias -, denuntiationes annymae; escritor -, ignoti nminis scriptor vel auctor; scriptor clanculrius, ignotus, incertus; pintor -, pictor annymus; poesas -, crmina ab incertis scriptribus vulgata; sociedad -, annyma socetas; socetas nulli inscripta nmini; versos -, sine auctore versus // (escrito en que no se indica nombre de autor) sine nmine vel sine auctore scriptum // (carta sin firma) ltterae sine nmine scriptae; annyma epstula // (secreto del autor que oculta su nombre) v. incgnito. ansetico: hanseticus, a, um.

ansia: anxetas, atis f. Sin: anxitudo, dnis f // (anhelo) avditas, atis f. Sin: exspecttio. antagnico: antagonsticus, a, um.

anormal: adj anormalis, e. Sin: abnormis, enormis // (dicho de persona cuyo desarrollo fsico o intelectual es inferior al que corresponde a su edad) mentis imminutione (vel debilitate) laborans (- mental); crporis imminutione laborans (- fsico) // (infrecuente) inslitus, a, um. Sin: insuetus; inusitatus. anormalidad: anormlitas, atis f. Sin: abnrmitas.

anorexia: anorxia sive anorexa, ae f. Sin: cibi fastdium.

antagonismo: antagonismus, i m. Sin: aemultio (alicius vel cum liquo); contntio (cum liquo de liqua re); repugnntia; rivlitas; lucttio; luctamen // (oposicin en opiniones) opinionum oppostio. Sin: sententiarum discrepntia vel discreptio; opinionum vel opinationum contntio dscrepans. antagonista: antagonista, ae m. Sin: colluctator; adversrius; emulus. antrtico: antrcticus, a, um. Uso: crculo -, crculus antrcticus.

Antrtida: Antrctica Terra. Sin: rgio antrctica; cntinens antrctica.

anosmia: ansmia sive anosma, ae f. Sin: olfacts defctio vel defectus (-us m). anoxia: defectus (-us m ) oxygnii.

anotar: notare. Sin: consignare; perscrbere. anquilosado: ankylosi (vel anchylosi) affectus vel laborans // fig detentus, a , um. Sin: tardus; ignavus; lentus; iners; segnis. anquilosis: ankylosis vel anchylosis, is f. nsar: anser, ris m.

antecama: cubiculrium tapete (-is n). Sin: strea; teges (tgetis f). antecmara: anticmera, ae f. Sin: procoeton, onis m.

antebrazo: antibrchium vel antibrcchium, ii n.

anteayer: ndius trtius. Uso: est ausente desde -, nunc est dies trtius, cum abest.

antecedente: adj antecedens, entis. Sin: praecedens; anteactus; anterior // sust antecedens; en pl antecedntia (-ium n); anteriora (-um n); ante acta (-orum n); ea quae antea evenerunt vel facta sunt; ante facta (-orum n). antecedencia: antecssio, onis f; antecessus, us m. Sin: praecedntia; antegradtio; prae-

71

antecesor gressus. anteojero: ( el que hace anteojos) pifex (-fcis m) pticus. Sin: vitrorum oculariorum pifex // (el que los vende) vitrorum oculariorum vnditor (-oris m). anteojo: (- de larga vista o catalejo) perspicillum (-i n) speculatrium. Sin: instrumentum speculatrium; telescpium // (gemelos) tubus (-i m) bilens.

antediluviano: antediluvianus, a, um. Sin: ante dilvium exsistens vel factus; dilvio antiquior, antiquius // fig vetrrimus, a, um. Sin: obsoletus. antelio: anthlios, ii m. antehlix: nthelix, cis f.

antedatar: superiorem diem ascrbere. Sin: diem transactum indicare.

antedata: antdata, ae f. Sin: anterior data; superioris diei ascrptio.

antecesor, v. predecesor.

antemeridiano: antemeridianus, a, um. Sin: ante merdiem. antena: (de nave, radio, televisin) antemna vel antenna, ae f. Uso: - emisora, transmisora, antemna emissria vel emissionis; exterior, antemna in tecto psita; - interior, antemna in conclavi psita; - receptora, antemna receptria; - satelital, antemna satelltica; supertelescpica, antemna hypertelescpica vel supertelescpica; - telescpica, antemna telescpica; - telescpica dipolo, antemna telescpica diplica; - de radio, antemna radiophnica; - de televisin, antemna televisiva vel televisfica // (mstil de telegrafa y telefona para captar y emitir las ondas hertzianas) malus (-i m) antemnae vel antemnalis // Zool cornu, us n; cornus, us m. Sin: cornculum. anteojeras: oculorum tutamen (-mnis n). Sin: crium oculare.
72

antemural: antemurale, is n.

anteojos: oculria, orum vel ium npl. Sin: perspicillum; perspicilla, orum npl; vitra oculria; oculria vtrea. Uso: - acromticos, oculria vitra nitidssima; - ahumados, oculria fumigata; - bicolores, vitra oculria bino colore distincta; - cncavos, bicncavos, oculria cncava, bicncava; - convexos, biconvexos, oculria convexa, biconvexa; - negros, oculria nigra vel atra; - de sol, vitra oculria nigranti fulgine llita; llevar -, grere oculria; ponerse los -, oculria sibi impnere. antepecho: crepdo, dinis f; v. pretil. Uso: de pozo, pteal, alis n; v. brocal.

antepenltimo: antepaenltimus, a, um. Sin: trtius ab ltimo; trtius a postremo. antepuerta: porta (-ae f) antca. antera: anthra, ae f.

antenista: antemnae rtifex (-fcis m).

anterior: (en el espacio) antcus, a, um. Sin: antrior, oris; antecedens, entis. Uso: los dientes -, dentes adversi // (en el tiempo) suprior, oris . Uso: el ao -, superiore anno; el da -, prdie // (en el tiempo y en el espacio) prior, oris. Uso: el suegro -, socer (socri m) prior; la suegra -, socrus (-us f) prior; los pies -, priores pedes; Homero es anterior a Hesodo, Homerus ante Hesodum fuit. antesala: vestbulum, i n. Sin: procoeton, anteriormente: in antecessum.

anticoncepcional onis n; trium. Uso: hacer -, exspectare, opperiri. antiabortista: oppugnator aborts m; oppugnatrix aborts f. Sin: contrrius abrtui m; adversatrix abrtuum evocandorum f. antevspera: nudiustertianus dies. tus // sust catholicorum osor; nminis cathlici inimicus. anticicln: anticyclo, onis m. Sin: r antiturbneus.

antiareo: antiareus, a, um. Sin: aroplanis vel aronvibus infensus; velvolis oppsitus. Uso: armas -, arma antiaria; arma aroplanis infensa; can -, tormentum aronvibus infensum; defensa -, defensio antiarea; defensio ad velvola arcenda; refugio -, suffgium antiarium. antialemn: Germanis infensus vel inimicus. antiatmico: antiatmicus, a, um. antialrgico: antiallrgicus, a, um. antialcohlico: antialcohlicus, a, um.

anticipo: (Ret, anticipacin) anticiptio, onis f. Sin: prolepsis, is f // (Econ, dinero anticipado) promtuum, i n. Sin: promtua pecnia; pecnia ante soluta.

anticlerical: adj anticlericalis, e. Sin: clero infensus; clricis infestus; clerictui vel religioni adversus; religionem perosus // sust anticlericalis, is m; cleri vel clericats adversator; clericorum osor. Uso: ser -, a sacris administris (vel a clricis) abhorrere; sacros adversari ministros.

antibacteriano: antibacterianus, a, um. Sin: antibactricus. antibitico: adj antibiticus, a, um. Sin: bacillis nocens // sust antibiticum, i n. Sin: medicamentum antibiticum; substntia micrbiis mortfera. antibala: antiglandulrius, a, um.

anticlericalismo: anticlericalismus, i m. Sin: hostlitas contra clerum, clricos, clericatum; dium cleri; clericorum dium, simultas, offnsio; aliena a sacris administris voluntas; alienus vel aversus a clricis nimus. anticoagulante: adj anticoagulativus, a, um. Sin: coagulationem chibens // sust anticogulans, antis n; anticogulum, i n.

anticanceroso: anticancerosus vel anticancerticus, a, um. antictodo: anticthodus, i f. anticarcingeno: anticarcingenus, a, um.

anticomunista: adj anticommunsticus, a, um. Sin: communistis inimicus vel adversus // sust communistarum adversrius, despector, persecutor.

anticomunismo: anticommunismus, i m. Sin: dium communistarum; hostlitas in communistas; communistarum doctrinae factionisque dium.

anticatlico: adj anticathlicus, a, um. Sin: catholicorum odiosus; rei cathlicae pernxius; doctrinae cathlicae infensus vel infes73

anticoncepcin: anticoncptio, onis f. Uso: prctica de la -, anticonceptionis usus; v. contracepcin. anticoncepcional: anticonceptionalis, e. Sin: anticonceptivus.

anticonceptivo anticonceptivo: adj anticonceptivus, a, um. Sin: antifecundativus; atcius; conceptioni offciens; fecundationem impdiens. Uso: medios o recursos -, subsdia anticonceptionlia; mentalidad -, mens contra conceptionem; pldora -, plula anticonceptiva // sust anticonceptivum, i n. Sin: anticoncpiens; atcium. Uso: usar anticonceptivos, atcia adhibere. anticristo: antichristus, i m. Sin: pseudochristus.

anticonformismo: anticonformismus, i m. Sin: conformitatis dium; inimictia adversus conformitatem. anticonformista: anticonformista, ae m.

anticongelante: adj gelu mnuens, commnuens, chibens. Sin: antiglidus; gelifgius // sust antiglidum, i n. Sin: anticogulum; liquor gelifgius; liquor gelu mnuens; congelationem chibens. anticonstitucional: anticonstitutionalis, e. Sin: constitutioni contrrius vel adversus; civitatis formae infensus.

antideportivo: ab athltica vel a re athltica alienus. Sin: ldicris exercendis contrrius. antidetonante: substntia antipulsatria. antidiftrico: antidiphthricus vel antidiphtherticus, a, um. antidivorcista: divrtio contrrius, a, um. antidopaje, v. antidoping.

antidemocrtico: antidemocrticus, a, um. Sin: antipopularis; aversus a ppulo.

anticuerpo: anticorpus, pris n. Sin: antgena, orum npl.

anticuario: (persona que hace profesin o estudio particular del conocimiento de las cosas antiguas) anticurius, ii m. Sin: antiquitatis studiosus // (persona que las colecciona o negocia con ellas) vterum librorum comptor vel vnditor; rerum antiquarum mercator.

anticristiano: antichristianus, a, um. Sin: christianis contrarius, infensus, infestus, nxius, inimicus; doctrinae Christi contrrius; christianos prsequens // sust christianorum adversrius, despector, persecutor; Ecclsiae Christi osor; christianae religionis inimicus.

anticristianismo: antichristianismus, i m. Sin: dium Christianorum; stdium adversus Christianos; doctrinae Christi dium.

anticresis: antichrsis sive antchresis, is f. Sin: mtuus usus.

anticorrosivo: adj anticorrosivus, a, um. Sin: anticorrodens, antirodens, antierodens // sust anticorrosivum, i n. Sin: anticorrodens, entis n.

antiemtico: antiemticus, a, um. Uso: medicamento -, medicamentum antiemticum. antiesclavismo: lucttio (-onis f) vel motus (-us m) contra servitutem.

antieconmico: antioeconmicus, a, um. Sin: rei oeconmicae contrarius vel infestus.

antidroga: fficax contra medicamenta stupefactiva.

antidoping: probtio (athletarum) de re stupefactiva.

antiespasmdico: adj antispamdicus, a,

74

antimilitarismo um. Sin: mtigans, mitigatrius // sust antispasmdicum, i n. Sin: mitigatrium; medicamentum antispamdicum; medicamentum mitigatrium. antiesttico: antiaesthticus. Sin: invenustus, a, um. antifascista: antifascista, ae m. antiguerrillero: adj y sust bellatribus tectis aversus, contrrius, rnitens.

antigs: antigasalis, e. Uso: mscara -, masca antigasalis. antgeno: antgenum, i n. antigravedad, v. ingravidez.

antigangrenoso: qui, quae, quod gangraenam spprimit.

antifonario: antiphonrium, ii n. Sin: liber antphonas (et responsria) cntinens.

antfona: antphona sive antiphna, ae f.

antiflogstico: adj antiphlogsticus, a, um. Sin: inflammationem sedans vel mtigans // sust antiphlogsticum, i n.

antifebril, v. antipirtico.

antihiginico: valetdini contrrius vel nocens. Sin: infensus curae valetdinis vel sanitatis. antihumanstico: antihumansticus, a, um. antiimperialismo: antiimperialismus, i m. Sin: imperialis potestatis dium.

antiherrumbre: res robginem precavens vel uferens.

antiimperialista: adj imperiosae dominationis contrrius vel adversus // sust antiimperialista, ae m. Sin: imperialis potestatis osor. antiinfortunio: contra vel adversus infortnium. antiitaliano: Italis infensus vel inimicus.

antiincendio: contra vel adversus incndium.

antijurdico: non iuridicialis. Sin: non legtimus. Antillas: Antillae, arum fpl. Sin: Antiliae. Uso: mar de las -, mare antilacum.

antigedad: (tiempo antiguo) antquitas, atis f. Sin: vetustas; antiqua vel vetus aetas // (los hechos sucedidos en tiempo antiguo) antiqua, orum npl; res antquae // (los hombres antiguos) antiqui, orum mpl. Sin: vteres; prisci; vteres vel antiqui hmines; prisca gens // (pl, monumentos u otros objetos artsticos o literarios de tiempo antiguo) antiqua vel antiquitatis monumenta. Sin: pera antiqua. antiguerrilla: belli tecti propulstio (-onis f).

antigubernamental: regmini contrrius vel infensus.

antilgico: antilgicus, a, um. Sin: antithticus; contrrius; oppsitus. antlope: cervus fricus. antimafia: contrrius mfiae.

antimilitarismo: antimilitarismus, i m. Sin: rei militaris dium vel fastdium; doctrina militribus stdiis contrria.
75

antimateria: antimatria, ae f. Sin: matria matriae contrria.

antimilitarista antimilitarista: antimilitarista, ae m. Sin: antimilitarismi fautor; militribus stdiis contrrius vel aversus. antimisil: contra misslia. Uso: aparato -, contra misslia instrumentum. antipata: antipatha, ae f. Sin: repugnntia, averstio, avrsio; nimus alienus vel aversus ab liquo; aversa mens vel voluntas ab liquo; naturalis nimi repugnntia. antiptico: antipthicus, a, um. Sin: invisus; molestus; importunus; repugnans; aversus. antipatritico: a patrio amore alienus. antipatriotismo: a patriae amore (vel caritate) alientio (-onis f).

antimonrquico: antimonrchicus, i m. Sin: rgio domintui infensus, contrrius, infestus. antimonio: anthimnium, ii n. Sin: stbium.

antinacional: antinationalis, e. Sin: nationi contrrius, infensus, adversrius. antinatalista: poltica -, poltica adversus nascentes decreta.

antinefrtico: antinephrticus, a, um. Sin: qui, quae, quod ad nephrtidi medendum valet. antiniebla: contra nbulam. antineurlgico: antineurlgicus, a, um.

antipiresis: antipyrsis, is f. Sin: febris remdia.

antiperistltico: antiperistlticus, a, um. Uso: movimiento -, antiperistalsis, is f.

antipedaggico: antipaedaggicus, a, um. Sin: educationi contrrius vel hostilis.

antinomia: antinmia sive antinoma, ae f; en pl tambin leges contrriae; normae sibi nvicem adversantes. Uso: las - de Kant, antinmiae kantianae. antioxidante, v. antiherrumbre. antinomismo: antinomismus, i m.

antipirtico: adj antipyrticus vel antipricus, a, um. Sin: febrim arcens, depellens vel sedans, mtigans // sust antipyrticum i n. Sin: febris remdium; medicamentum antipyrticum vel antipricum. antipirina: antipyrina, ae f; antipyrinum, i n; v. antipirtico.

antiparlamentario: antiparlamentaris, e. Sin: contrrius cetui legatorum populrium.

antiparasitario: antiparasticus, a, um. Sin: insectis infensus vel adversus.

antipapa: antipapa, ae m. Sin: pseudopntifex; illegtimus Pntifex.

antipoltico: rei polticae adversus vel contrrius.


76

antipotico: antipoticus, a, um. Sin: rudis; pedestris; vulgaris; a psi alienus.

antpoda: adj antpodus, a, um // sust rgio antpoda f; en pl antpodae, arum f; antpodes, um m // (habitante) qui regionem antpodam ncolit; en pl tambin antpodes, um vel antchthones, um Sin: qui contrriam terrae partem ncolit // fig prorsus contrrius. Uso: ser los - o estar en los -, inter se repugnare; cosas que estn en los -, repugnntia, ium npl.

antitoxina antiprotestante: antiprotestnticus, a, um. vel putrdinem, vel tabem repellens; inquinamenti immunitatem imprtiens. antisocial: antisocialis, e. Sin: rei sociali contrrius vel infestus. antitanque: currfragus, a, um. Sin: loricatis crribus infestus. antissmico: antissmicus, a, um.

antiprotn: antiproto vel antiproton, onis m.

antirrbico: antirbidus, a, um. Sin: contra rbiem fciens; antihydrophbicus. antirracional: rationi contrrius. antirradar: instrumentum (-i n) radiolctricum detectrium turbans. antirreligioso: religioni contrrius, infensus, inimicus.

antirreumtico: antirheumticus, a, um. Sin: articulorum vel rtuum dolores sedans, mtigans. antirrobo: instrumentum (-i n) furtum precavens.

antirromano: antiromanus, a, um. Sin: Romanis infensus, adversus, inimicus.

antiterrorista: adj antitromocrticus, a, um. Sin: antiterrorsticus; perptuo terrori contrrius; terroris regmini adversus; contra perptuos terrores // sust antitromcrates, is m. Sin: antiterrorista, ae mf; antitrritor; antitromocrtiae fautor.

antiterrorismo: antitromocrtia sive -crata, ae f. Sin: antiterrorismus; conslium vel inceptum contra tromcratas; lucttio contra perpetuos terrores; contntio adversus terroristas vel territores.

antisemita: adj antisemticus, a, um. Sin: a Semitis, Iudaeis, Hebraeis abhorrens; Semitis infensus // sust antisemita vel antisemites, ae m. Sin: Semitarum osor.

antisemtico: antisemticus, a, um. Sin: semitis infestus, hostilis; ad Iudaeorum dium ttinens. antisemitismo: antisemitismus, i m. Sin: Semitarum dium; contra ppulum iudicum simultas; alienus ab Hebraeis nimus. antisepsia: antisepsis, -is f.

antittico: antithticus, a, um. Sin: contrrius, adversus, repugnans (licui rei) ; alienus (ab liqua re). antitxico: adj antitxicus, a, um // sust medicamentum (-i n) antitxicum.

antitetnico: adj antitetnicus, a, um // sust antitetnicus liquor. Sin: ttani antdotum n vel antdotus f.

anttesis: antthesis, is f. Sin: contrapostio; contrapsitum; antthetum; oppostio negationis. Uso: por -, per oppositionem negationis // fig dispritas (alicius rei); contntio; contrrium. Uso: ser la - de alguien, licui dissimllimum esse.

antisptico: adj antispticus, a, um. Sin: qui, quae, quod putrdini obstat; tabem repellens, spprimens // sust antispticum, i n. Sin: medicamentum antispticum; tabis medicamentum; putrdinis remdium; inquinamentum,
77

antitoxina: antitoxina, ae f. Sin: medicamentum antitoxnicum; toxinarum remdium.

antivarilico antivarilico: antivarilicus, a, um. Uso: vacunacin -, vaccintio antivarilica. antroplogo: anthroplogus, i m. Sin: anthropologista, ae m; anthropolgiae cultor, peritus.

antologa: antholgia sive -loga, ae f. Sin: florilgium; antholgica, orum npl; scripta selecta. Uso: - potica, crmina selecta; selecta potarum crmina; - latina, selecta latinitatis (vel latini sermonis) scripta. antonomasia: antonomsia sive -masa, ae f. Sin: pronomintio. Uso: por -, per excellntiam dictum. antrisco: anthriscus, i m. antracita: anthracites, is m.

antropmetra: anthropometres, ae m. Sin: anthropomtriae peritus.

antropometra: anthropomtria sive -metra, ae f. antropomtrico: anthropomtricus, a, um. antropomrfico: anthropomrphicus, a, um.

antropofagia: anthropophgia sive -phaga, ae f. Sin: humanae carnis esus (-us m); humana carne vesci, ali; humanam carnem dere, manducare. antropfago: anthropphagus, i m. Sin: humanae carnis edax (-acis).

antropocntrico: anthropocntricus, a, um.

antropomorfismo: anthropomorphismus, i m. Sin: anthropomorphtica heresis. antropomorfo: adj anthropomorphus, a, um. Sin: hminis formam habens // sust anthropomorphus, i m. antropomorfita: anthropomorphta, ae m.

antropotoma: anthropotmia sive -toma, ae f. Sin: humani crporis sctio. antropozoico: anthropozicus, a, um. Uso: era -, aetas anthropozica. anual: nnuus, a, um.

antropografa: anthropogrphia sive -grapha, ae f. antropogrfico: anthropogrphicus, a, um.

antropologa: anthropolgia sive -loga, ae f. Sin: scintia anthropolgica; humanae naturae descrptio, doctrina, scintia. Uso: - cultural, anthropolgia culturalis.

antropolatra: anthropolatra, ae f. Sin: hminis adortio.

antropgrafo: anthropgraphus, i m.

antropolgico: anthropolgicus, a, um. Uso: razones -, anthropolgicae rationes.

anular: rescndere, reslvere (v. gr. stipulationem, testamentum); disslvere vel tllere (v. gr. iudcia, leges).

anulacin: annulltio, onis f. Sin: adnihiltio; rescssio; resoltio. Uso: - de un crdito por pago, soltio iusti crditi; soltio rerum creditarum.

anuario: liber annalis vel memorialis.

anualidad: (importe anual) nnuum, i n; nnua, orum npl. Sin: nnuus rditus.

78

aparato anunciacin: annuntitio, onis f. cuntos - tienes?, quot annos es natus/a? quot annos habes? // (que ocurre cada ao) quotannalis, e. Uso: inundaciones que se repiten cada ao, inundationes quotannales.

anunciador, ra: nuntiator vel annuntiator, oris m; nuntiatrix vel annuntiatrix, icis f. Sin: praeco; pervulgator; laudativi nntii vulgator. anunciante: adj nuntians, antis // sust, v. anunciador.

aoranza: desidrium, ii n. Uso: - del pasado, praetriti tmporis desidrium.

anuncio: nntius, ii m; nottia, ae f. Uso: central, nntius centralis; - oficial, nntius officialis; - publicitario, praecnium, ii n; praecnium mercatrium gneris laudativi; pl laudativa venditorum nntia; - en un diario, praecnium diurnrium; nntius diurnrius; nntius per ephemridem ditus; nntius in diario relatus; arte de delinear anuncios, ars tbulas praedicativas delineandi.

anunciar: nuntiare. Uso: - con anticipacin, praenuntiare.

aorta: aorta, ae f. Sin: artria vel arteriarum mxima. aortitis: aortae inflammtio (-onis f).

apagador: exstinctrium, ii n // (matacandelas, apagavelas) bacillum vel tegillum exstinctrium. Sin: bacillum flammae restinguendae. apagn: fluoris elctrici abrptio (-onis f). aparador: (mueble) bacus, i m. Sin: armrium; armrium prompturium. Uso: - pequeo, armarolum.

apagacigarros: volminum exstinctrium (-ii n).

anuria: anria sive anura, ae f. Sin: urinae cesstio. anverso: pars adversa. Uso: - de una moneda, pars adversa alicius nummi.

anzuelo: hamus, i m. Uso: sedal con -, iculum hamatum. aalejo: calendrium ( -ii n) ecclesisticum.

ao: annus, i m. Uso: - bisiesto, annus intercalaris; - en curso, annus currens; - entrante, initurus annus; - escolar, scholaris annus; luz, annus lminis; annus luce mensus; santo, annus sacer, piacularis; el - pasado, anno prxime praetrito; en el - de gracia, anno post Christum natum, anno a Christo nato, anno a reparata salute, anno Dmini vel anno Dmini Nostri, anno christiano ; felicitar el - nuevo, faustum fortunatumque novum annum ominari;
79

aparato: (mquina) instrumentum, i n. Sin: mchina; machinamentum. Uso: - deportivo, instrumentum oblectatrium; instrumentum ad ldicram exercitationem aptum; - escnico, dispostio scenica; - estreo-electrofnico, stereolectrophnum sive stereolectrphonum, i n; electrophnum sive electrphonum stereophnicum; - o mquina fotogrfica, instrumentum photogrphicum, mchina photogrphica; - investigador, percontatrum, i n; - magnetofnico, instrumentum magnetophnicum; porttil, instrumentum porttile vel portbile; - telefnico, telephnicum instrumentum; - de radio, v. radio; - de radiografa, instrumentum rontgenianum, - de televisin, instrumentum televisrium, v. televisor // (conjunto de cosas o personas para algn fin) appara-

aparcadero tus, us m. Uso: - audiovisual, apparatus audiovisualis; - burocrtico, apparatus chartocrticus; - crtico, apparatus crticus; genital, genitale, is n; genitlia, ium n pl; militar, apparatus militaris; - modernos de diagnosis, recentssima diagnstica adiumenta; - respiratorio, rganum respiratrium vel respirationis. aparcadero: autoraedarum statio; rea stativa autocinetorum; v. estacionamiento. aparcamiento, v. aparcamiento. o cosa) figura, ae f. Uso: asumir la - de uno, indere figuram alicius // (cosa que parece y no es) spcies, i f. Sin: simulacrum; fucata spcies. Uso: - de verdad, fucata (vel simulata, vel ementita) veri spcies, apariencias de virtud, simulacra virtutis. apartadero: F.C. declinatrium, ii n. Sin: mutatria, orum npl; rotlia moblia; orbitarum devertculum. apartado, v. casilla (apartado postal). apartamento: diaeta, ae f; v. departamento.

aparcar: in statione (autoraedarum) constitere, statere; vehculum in statione sstere; autocinetum statere. aparcera: loctio prtibus facta. Sin: ius partirium. apareamiento: copultio generatria.

aparcero: colonus partirius.

aparente: apparens, entis // (fingido, simulado) simulatus, a, um. Sin : fictus ; speciosus.

aparejo: instrumentum, i n. Sin: instrctio; structura. Uso: - tcnico, machinamentorum instrctio; structurae machinales; aparejos de navegacin, instrumenta navi regendae; aparejos de pesca, piscatriae artis instrumenta.

apartheid: segregtio nigritarum. Sin: segregtio hminum coloratorum.

apartar: liquem avrtere, abdcere, avocare, deflctere, abstrhere, deterrere ab + abl. Uso: - a los ciudadanos de votar, cives ab votis ferendis deterrere; no dejarse - del propio propsito, a suo conslio non deterreri; frmiter suum conslium tenere; apartarse del camino, vi devrtere; de vi deflctere.

aparicin: (accin de aparecer) conspectus, us m. Sin: adventus, us m. Uso: la - del sol, solis ortus; la - de un libro, libri edtio // (visin) vsio, onis f. Sin: visus, us m; visum, i n; manifesttio, appartio. Uso: - milagrosa, prodigialis visus, vel vsio, vel manifesttio; la - de San Miguel Arcngel, Appartio Sancti Michaelis Archngeli; v. espectro, fantasma. apariencia: (aspecto exterior de una persona

apasionado: cpidus vel studiosus alicius rei. Uso: - por la caza, studiosus venandi; - por la literatura, studiosus litterarum; estar - , alicius, vel alicius rei, studiosum vel studiosssimum esse; alicius rei studio flagrare, ardere, teneri; liqua re ardere vel captum esse.

apasionadamente: cpide vel cupidssime. Sin: flagranter; ardenter; studiose vel studiosssime; flagranti vel vehementi stdio.

apasionarse: (aficionarse con exceso a una cosa) licui rei, in liquid studere; vehementer liquid cpere, exptere, optare; liqua re capi; alicius rei voluptate (amore, studio,
80

apasionamiento: vehemntia, ae f. Sin: nimi ardor.

apetito delectatione) capi // (aficionarse con exceso a una persona) amore alicius capi. Apeninos: montes (-ium mpl) Appennini.

apear: liquem ad pedes dedcere vel addcere. apego: stdium, ii n. Sin: nimi adinctio. apegado: - a la vida, vitae cpidus.

aptico: apthicus, a, um. Sin: (impasible) senss expers; (falto de vigor o energa) torpens; lentus; socors; ignavus; iners; segnis.

apata: apthia sive apatha, ae f. Sin: (impasibilidad del nimo) indolntia; nihil sentire; non dolere; nullus doloris sensus; (falta de vigor o energa) torpor, nimi torpor; lentitudo; socrdia; ignvia; inrtia; segntia.

apepsia: appsia sive apepsa, ae f. Sin: digestionis difficultas vel defectus. apercepcin: appercptio, onis f. Sin: percipiendi sensus vel conscintia. apergaminado: mcie confectus.

aperitivo: (slido y/o lquido) gusttio, onis f. Sin: gustatincula; gustatrium; promulsis (-dis f); gusttio apertiva vel aperitiva; cibi appetntiam movens vel urgens; (solamente lquido) prpoma, tis n. Sin: silatum; absinthiatum; ptio apertiva; occursria ptio. aperos: instrumenta, orum npl. Uso: - de jardinera, instrumenta hrtica.

apelacin: (accin de apelar) appelltio, onis f. Uso: derecho de -, v. derecho; tribunal de -, v. tribunal.

apelar: appellare. Sin: provocare. Uso: - a la lealtad de alguien, ad fidem alicius confgere; - a la piedad de alguien, alicius misericordiam captare; - al pueblo, ad ppulum appellare vel provocare

apertura: aprtio vel apertio; adaprtio, onis f. Sin: apertura. Uso: solemne -, sollemnis aprtio // fig nimus patens.

apesadumbrado: maestus liqu re. Sin: maerore vel maestti affectus. apesarado, v. apesadumbrado. aptalo: aptalus, a, um. Sin: foliorum expers; fliis carens. apetencia, v. apetito.

apendicitis: appendicitis, dis f; appendicites, is f. Sin: appendcis inflammtio; clicae vel intestinae appendcis morbus. Uso: lo operaron de -, clica appendix resecta est ei.

apndice: (cosa adjunta o aadida a otra) appendix, cis f. Sin: supplementum; additamentum. Uso: - de un libro, appendix; extrema libri (peris, volminis) pars; - del ciego, appendix intestina, clica; intestinorum appendix. Uso: operacin del -, resectio appendicis; operar de -, v. operar.

apellido: cognomen, mnis n. Uso: nombre y -, nomen cognomenque.

apetito: (impulso instintivo) cupditas, atis f. Sin: appetitus, us m; appettio // (gana de comer) appetntia, ae f. Sin: appettio; cibi vel edendi cupditas, avditas, appetntia. Uso: falta de -, cibi fastdium; avivar, abrir o despertar el -, cibi cupiditatem excitare vel concitare; appetentiam cibi fcere; comer con -, libenter dere vel cibum smere; hacer volver el -, aviditatem cibi appetendi revocare; perder el -, appetntiam amttere; tener -, cibum apptere; no tener -, cibum fastidire;
81

apetitoso no tengo -, mihi cibi cupditas non est. zado, reprobari, improbari; repulsam ferre.

apetitoso: (que excita el apetito) appetntiam xcitans vel fciens. Sin: palatum sscitans; salivam movens // (gustoso) spidus, a, um. Sin: suavi vel grato sapore. apicultor: apirius, ii m. Sin: apiculrius; mllifex (- fcis), mellrius; pium cultor.

aplazo: reprobtio, onis f. Sin: improbtio; repulsa. aplicacin: usus, us m. Sin: applictio. Uso: - tcnicas, rei tchnicae vel rerum technicarum applicationes; las - de la energa atmica a objetivos pacficos, vis atmica ad usus bllicos adhbita; las - de la radio, marconiani inventi usus (-um mpl); - de un invento, inventi usus.

apicultura: pium cultura vel cura. Sin: mellifcium; apiria; ars apiria. apilamiento: coacervtio, onis f.

apio: pium, ii n; pius, ii m. Uso: - cultivado, domstico, pium sativum vel hortense. apirtico: apyrticus vel apretus, a , um. Sin: febri carens.

apilar: congrere. Sin: coacervare.

aplique: (aparato de luz fijado a la pared) lampas (elctrica) parietria. Sin: parietriae lmpadis fulcrum. Apocalipsis: Apocalipsis, is (ac -in) f // (fig, catstrofe) calmitas, atis f.

aplicarse: se applicare. Sin: peram dare; se convrtere ad liquid; studere licui rei. Uso: - a distribuir comida, in cibis distribuendis peram dare.

aplazado: (diferido) dilatus, a, um. Sin: procrastinatus // (desaprobado) improbatus, a, um.

aplauso: plausus, us m. Uso: - estruendoso, fragor plaudntium et acclamntium; strepens (vel crpitans, vel rsonans) plausus; largo -, longus plausus.

aplaudir: - fragorosamente a alguien, licui mximos plausus tribere vel impertire.

aplanadora, v. bulldzer.

apirexia: apyrxia sive apirexa, ae f; apyressis, is f. Sin: febris defctio vel defectus.

apocalptico: apocalpticus, a, um. Sin: arcanus; recnditus // fig calamitosus; terrficus; terrficans. apcopa, v. apcope.

aplazar: (diferir) dilatare // (desaprobar) reprobare, repllere, improbare. Uso: ser apla-

aplazamiento: diltio, onis f. Sin: dilattio; procrastintio.

apocrisiario: apocrisirius vel aprocrisrius, ii m.


82

apcrifo: adj apcryphus, a, um. Sin: adulterinus; falsus; fictus; non authnticus. Uso: carta -, ltterae adulterinae; libro -, liber falso inscriptus licui; liber sbditus vel subditcius; liber ignoti auctoris; liber apcryphus vel apocrphicus (libro cuya inspiracin divina no es segura) ; testamento -, testamentum suppsitum.

apcope: apcopa, ae f; apcope, es f. Sin: amputtio (extremae) ltterae vel sllabae.

apostema apodctico: apodcticus, a, um. Sin: certus; certssimus; firmssimus. christianae religionis (vel doctrinae) defensor, adsertor, vindex; los - de la literatura cristiana, christiani apologetae.

apdosis: apdosis, is f. Sin: reddtio; secunda pars perodi vel msicae phrasis. apfisis: apphysis, -is f. Sin: ossis tubrculum vel eminntia. apofona: apophnia sive -phona, ae f.

apodo: cognomen, mnis n. Sin: cognomentum; ridculum vel irrisrium nomen; nomen dditum. Uso: - jocoso, nomen ioci caus fictum; - mordaz, nomen despects caus fictum.

apoliticismo: apolitcitas, atis f. Sin: poltica quies. apoltico: apolticus, a, um. Sin: haud polticus; rerum civlium incuriosus.

apgrafo: apgraphum vel apgraphon, i n. Sin: exemplar.

apologa: apolgia sive -loga, ae f. Sin: defnsio (defensa), purgtio (justificacin), laudtio vel praecnium (encomio). Uso: hacer la - de alguno o de alguna cosa, liquem vel liquid dilaudare, laudibus efferre, in caelum ferre, ad caelum tllere; hacer la - (en defensa) de alguien, liquem defndere vel purgare de + abl. apologista: apologista, ae m. Sin: apologeta; laudator; praeco; defensor. Uso: - cristiano,

apologtico: apologticus, a, um. Sin: laudativus, laudatrius; defensrius. Uso: escrito -, apologticum, i n.

apologtica: apologtica, ae f. Sin: apologtica disciplina, doctrina, ars; religionis defnsio; veritatis defnsio.

apostasa: apostsia sive -stasa, ae f. Sin: aposttio; apostatus, us m; apostattio; apostatatus, us m; a religione defctio.

apostar: sponsionem fcere. Sin: pgnore cum liquo certare vel contndere; liquem sponsione provocare vel lacssere. Uso: algo, liquid in pignus dare, pnere; pignus cum liquo pnere de liqua re; - cualquier cosa, quovis pgnore certare vel contndere + prop inf.

apora: apria sive apora, ae f. Sin: aporitio, onis f.

apopljico o apopltico: apoplcticus vel apoplectus, a, um.

apopleja: apoplxia sive -plexa, ae f; apoplexis, is (ac -in, abl -i) f. Sin: (sbiti) snguinis ictus (-us m). Uso: - parcial, parlysis; nervorum remssio; morir de -, apoplxi arreptum vel correptum perire; ictu snguinis exstingui; padecer -, apoplexi arreptum vel correptum esse

aplogo: aplogus, i m. Sin: fbula, fabella; narratincula ficta.

apstata: apstata, ae m; apostatrix, icis f. Sin: religionis desertor, desertrix; a vera religione trnsfuga mf; ad impietatem vel ad falsam religionem trnsfuga.

apostatar: apostatare. Sin: apostsiam fcere; religionem desrere; a vera religione defcere; a fide cathlica recdere. apostema: apostma, tis n. Sin: abscessus, us m; suppurtio.

83

apostilla apostilla: annottio, onis f. Sin: nottio; nota; commentarolus; annotamentum. Uso: breve -, annotatincula. apostillar: annotare. Sin: impnere, appnere notas ad + ac. Uso: - un libro, librum annotatinibus instrere. apreciacin: diiudictio, onis f (muy buena, excellens; buena, bona; satisfactoria, medocris vel probbilis; suficiente, suffciens; insuficiente, vitiosa vel non suffciens). aprendiz: discpulus, i m. Sin: tiro (-onis m); alumnus; novtius. apremiar, v. acosar.

apstol: apstolus, i m; apstola, ae f // (fig, propugnador, ra) fautor m, fautrix f; auctor m, auctrix f.

apostolado: apostolatus, us m. Sin: apstoli munus (-nris n). Uso: - de la oracin, apostolatus orationis. apostrofar: liquem apostrophare. Sin: liquem compellare, appellare; in liquem apstrophem fcere; liquem apstrophe increpare, obiurgare; liquem vehementer lloqui; in liquem nvehi. apostolicidad: apostolcitas, atis f.

aprendizaje: discntia, ae f. Sin: discipulatus vel alumnatus, us m; novitiatus, us m; tirocnium; praeparatria exercittio; previum tirocnium. Uso: - escolar, discntia scholaris; - del latn, discntia latina vel linguae latinae. aprensin: anxetas, atis f. Sin: anxietudo (-dnis f); anxitudo; sollicitudo. aprensivo: nxius, a, um. Sin: tmidus; pvidus; saluti nimis cnsulens. apresto: appartio, onis f. Sin: praepartio.

apstrofo: apstrophus, i f.

apstrofe: apstrophe, es f; apstropha, ae f. Sin: compelltio; alloctio vhemens.

apretar: - el gatillo, lgulam conctere vel addcere. aprietapapeles: chartae pressrium (-ii n); delantero, pressrium prius chartae. a priori: in antecessum.

apotegma: apophthegma, tis n. Sin: effatum; sentntia. apotema: apothma, tis n. apoteosis: (deificacin de los hroes, entre los paganos) apothesis, is f. Sin: in deos (vel in deorum nmerum) coopttio, reltio; in deorum nmerum referre.

apriorismo: apriorismus, i m. Sin: iudcium a priori factum; experintiae praetermssio vel neglctio. apriorstico: apriorsticus, a, um. aprisco: ovile, is n. Sin: caulae vel caullae, arum fpl. aprobable: approbbilis, e.

apoyo: (lo que sirve para sostener) firmamentum, i n. Sin: sustentculum; fulcrum; fultura. Uso: - del papel (en la mquina de escribir), chartae sustentculum // fig adiumentum.

aprobacin: probtio, onis f. Uso: merecer la -, probationem mereri; disfrutar el gozo de


84

arbitrar la -, probationis gudio prfrui. Arabia: Arbia, ae f. Uso: - meridional, Arbia meridiana; - Saudita, Arbia Saudiana; de - Saudita, arbicus saudianus; hab Arabes saudiani. arbigo, v. rabe. arabismo: arabismus, i m.

apropiado: aptus (+ dat; in vel ad + ac). Sin: idneus (+ dat; in vel ad + ac); aptus ac prprius. aprovisionamiento, v. abastecimiento. aproximadamente: crciter. Sin: fere; ferme. Uso: - mil pasos, ad quinque mlia pssuum.

aproximativo: approximativus, a, um.

aracnoideo: arachnoidus, a, um.

apuesta: (accin de apostar) spnsio, onis f Uso: hacer una -, v. apostar; ganar la -, sponsionem vncere; liquem sponsione vncere; perder la -, sponsionis condemnari; sponsione vinci // (cosa que se apuesta) pignus, nris n. Sin: sponsionis pignus. apuntador: mnitor scenicus. Sin: theatri mnitor; inspirator theatralis. apuntar: (asestar un arma) collineare.

aptitud: ingnium fcile ac propensum (ad + ac). Uso: - para la msica, ingnium fcile ac propensum ad rem msicam.

arado: aratrum, i n. Uso: - mecnico, aratrum automticum; - de ruedas, plaumoratum, i n. aradura: artio, onis f. Uso: - mecnica, automatria artio.

arameo: adj aramaeus vel aramicus, a, um. Uso: idioma -, lingua aramaea.

arancel: - de aduanas, index (-dcis m) rerum vectiglium. arndano: myrtillus, i m. Sin: baca caerlea. arandela: orbculus, i m.

apuntes: ntulae, arum fpl. Sin: adversria, orum npl. Uso: - de lecciones, adversria scholstica. aquiln: quilo, onis m. Sin: breas, ae m. aquiescencia: assensus, us m. Sin: assnsio.

araa: (arcnido) armea, ae f ; armeus, i m // (especie de candelabro) lychnuchus, i m. Sin: funale, is n; lampadrium; crystllinum candelabrum; pendens lampadrium. araazo: lacertio, onis f. Sin: vulnsculum; levis cutis lacertio. araar: rdere.

rabe: adj arbicus, a, um. Uso: lengua -, sermo arbicus; Arabum lingua // sust Arabs, bis m.

ara: (altar) v. esta voz // (piedra consagrada del altar) petra sacra. Uso: - porttil, ara porttilis.

arbitraje: arbitratus, us m. Sin: arbitrtio.

rbitra: rbitrix, icis f. Sin: rbitra; disceptatrix. arbitrar: arbitrari. Sin: iudicare; iudcio aes-

araita: aramolus, i m.

85

arbitrariamente timare; rbitri sentntiam ferre. arcabucera) liquem archibsio vel ballist ignvom necare, interfcere, prostrnere.

arbitrariamente: (por arbitrio o al arbitrio) ad arbtrium alicius. Sin: meo, tuo, etc. arbtrio vel arbitratu; ad voluntatem vel ad libdinem; ex voluntate vel ex libdine // (con arbitrariedad) sine causa. Sin: tmere; inconsiderate; inconsulte.

arcabucero: ballistrius, ii m.

arcabuz: archibsium vel archabsium, ii n. Sin: ballista ignvoma; frrea fstula.

rbol: (planta) arbor, ris f. Uso: - frutal, pomfera arbor; - de Cardn, arbscula cardnica; - de levas, arbscula eccentricorum; de Navidad, arbor natalcia, Nativitatis arbor; christarbor // (palo o mstil del navo) malus, i m // - genealgico, stemma, tis n. Sin: stemma genealgicum; gentis vel gentile stemma; propginum diagramma (-tis n); componer el - genealgico, famliae propgines subtxere; gentis orgines subtxere // (barra fija o giratoria) asser, ris m. Uso: acodillado, asser cubitatus; - motor, de mando o de impulsin, asser motrius; - de balancn, asser libramenti; - de distribucin, asser distributionis; - de transmisin, asser impulsionis. arboleda: rbores, um fpl. arboladura: Mar armamenta, orum npl.

rbitro: rbiter, tri m. Sin: iudex, dcis m. Uso: Dep agontheta, ae m; agonis vel ludi rbiter; (ldicri) certminis iudex; el oficio de -, rbitri vel idicis munus; agonothsia, ae f.

arbitrario: (que depende del arbitrio) arbitrrius, a, um. Sin: arbtrio; (ex) arbtrio factus; ad arbtrium vel ad libdinem factus // (que implica arbitrariedad) non iustus. Sin: iniquus; temerrius; inconsideratus; inconsultus; sine causa.

arcasmo: archaismus, i m. Sin: verbum priscum, vetustum, obsoletum; vetus vocbulum. Uso: utilizar o emplear arcasmos, quaedam nimis antique dcere. arcasta: qui vel quae archaismos saepe dhibet. arcaizar: archaismos adhibere. arcngel: archngelus, i m. Sin: celitum gminum princeps.

arcaico: (primitivo) archicus, a, um // (relativo al arcasmo) priscus; vetustus; vetus (-tris); obsoletus; inusitatus. Uso: palabras -, verba prisca vel obsoleta.

arcaduz: (caera por donde se conduce el agua) fstula, ae f. Sin: tubus // (cangiln de noria) v. cangiln.

arcano: adj arcanus, a, um. Sin: occultus; secretus; abscnditus // sust arcanum, i n (ordinariamente en pl arcana, orum). Sin: res arcana, secreta, abscndita. arcediano: archidicon, nis m; archidiconus, i m. arcedianato: archidiaconatus, us m.

arcabucear: (disparar un arcabuz) archibsium vel ballistam ignvomam expldere // (matar a una persona con una descarga de
86

archiducado: (cargo de archiduque) archi-

archicofrada: archifratrnitas, atis f. Uso: la - del santsimo rosario, archifratrnitas sanctssimi rosrii.

arengar ducatus, us m // (funciones de archiduque) archiducis munus (-nris n) // (territorio perteneciente al archiduque) archiducatus; archiducis dcio, rgio, territrium. blicos, tbulae pblicae; guardar una cosa en un -, v. archivar // Inform scapus, i m. Sin: plica, ae f.

archiducal: archiducalis, e. Sin: archiducis (del archiduque).

archiduque: rchidux, ucis m. Sin: Magnus Dux.

archimandrita: archimandrita vel archimandrites, ae m.

archiduquesa: archiducissa, ae f. Sin: Magna Dux.

archipilago: archiplagus, i n. Sin: mare nsulis refertum. archisinagogo: archisynagogus, i m. architecture (Inform), descripcin de los sistemas: architectura, ae (computatralis vel ordinatralis) f. archivador: chartulrium, ii n. architriclino: architriclnus, i m.

arco: (arma para disparar flechas) arcus, us (dat y abl pl rcubus) m // (Geom, porcin de curva) arcus, us m; apsis (hapsis), sdis (ac sda, ac pl -sdas) f // (Arq, fbrica en forma de -) arcus, us m. Sin: curvatura; fornix (-cis m). Uso: - triunfal, arcus triumphalis vel ovans // (Fs, - voltaico) arcus (-us m) voltianus; arcus Voltae // - iris, arcus plvius, caelestis, mbrifer, purpreus // (vara delgada en que se fijan cerdas para herir las cuerdas del violn, contrabajo, etc.) arcus, us m // (portera, meta en deportes) pali, orum mpl. Uso: enviar la pelota fuera del -, extra palos mttere follem. ardilla: sciurus, i m. Sin: sciurolus vel scurolus.

arcipreste: archiprsbyter, tri m.

archivero: archivrius, ii m. Sin: chartulrius; chartrius; cartphylax, cis m; tabulrius; tabulrii praefectus; tabulrio praepsitus. archivo: archvum vel archum, i n. Sin: tabulrium; chartrium; chartophylcium. Uso: - domstico, tablinum vel tabulinum; musical, archivum rerum musicarum; - p87

archivar: in tabulrio repnere, servare, custodire, recndere, incldere. Sin: in tabulrium referre; tabulrio consignare vel mandare.

arena: fig, bajar a la -, (in) certamen descndere.

rea: rea, ae f. Uso: Dep, - de castigo (de penal o penalti) o de gol, rea (iacts) poenalis; rea iacts vlidi; - de juego, campus; rea ludi // (medida de superficie equivalente a cien metros cuadrados) rea, ae f. Sin: decmetrum quadratum.

arenacin: curtio arenria. Sin: arenitherpia sive -therapa.

archivista, v. archivero.

arengar: allocutionem habere (apud + ac). Sin: contionem habere.

arenga: alloctio, onis f. Sin: cntio. Uso: pronunicar una -, v. arengar.

arenales: (h)arenifodina, ae f. Sin: arenria; arenrium.

arenque arenque: aringus, haringus, harengus, i m. Uso: - ahumado, aringus fumo et sale duratus; - asado, aringus frictus; - en salmuera, aringus muri vel salsgine perfusus. aremetro: aremetrum, i n. areotectnica: areotectnica architectura (-ae f). Sin: militaris architectura; munmina vel munimenta struendi ars, rtio, doctrina. argamasa: arenatum, i n. Sin: calcestrum, i n; calcina; arenae et coementi mixtura; v. hormign. argamasar: dpsere lutum. rgana: rgata, ae f. Sin: mchina ad trahendum apta. rgano, v. rgana. arganeo: rganum, i n. tum, i n.

argumentacin: argumenttio, onis f. Sin: ratiocintio. argumentador: argumentator, oris m.

rido: ridus, a, um. Sin: arens; siccus; exsiccatus; exsuccus; exilis, grcilis. arieta: cantincula, ae f. Sin: cntulus.

aria: - musical, cantus, us m. Sin: cntio; modus msicus; modulamen, mnis n; modus; nmerus.

Argelia: Algria, ae f. Sin: Icsium, ii n; Icositnia; Numdia.

argento: - vivo, vivum argentum. Sin: hydrogyrus, hydrargyrus.

argentino: adj argentinus, a, um; argentinensis, e // hab Argentini, orum; Argentinenses, ium mpl.

Argentina: Argentina vel Argentnia, ae f. Uso: la Repblica -, Argentina Res pblica.

argelino: adj algeriensis, e; algerianus, a, um // sust Algeriensis, is m; Algerianus, i m.

aristotlico: aristotlicus, a, um. Sin: aristotelus, aristotelus, a, um.

aristocrtico, ca: adj aristocrticus, a, um. Sin: ptimas, tis (abl sing optimati; gen pl optimatum vel optimtium); nbilis // sust vir nbilis; mlier nbilis. Uso: los -, aristocrtici, orum mpl; delecti; nbiles; potentes; prncipes; prceres.

aristocracia: aristocrtia sive -crata, ae f. Sin: optimtium dominatus vel principatus (-us m); optimates (-um vel -ium mpl); primores civitatis.

arista: (interseccin de dos planos) arista, ae f.

ario: rius, a, um. Uso: lengua -, lingua ria sive ariana.

argolla: frreus crculus. Sin: orbile, is n; canthus, i m // (juego) malleorum ludus. argument (Inform), argumento: argumen88

argonauta: (molusco) v. nautilo.

aritmtica: arithmtica, ae f; arithmtice, es f; arithmtica, orum npl. Sin: nmeri, orum mpl.

aristotelismo: Aristtelis vel peripateticorum doctrina.

aritmtico: adj arithmticus, a, um // sust arithmticus, i m. Sin: arithmticae peritus;

armadura arithmtices cultor. vir militaris; plaza de armas, ppidum, i n; locus munitus; castrum, castellum // alzarse en armas, seditionem fcere; arma movere contra liquem; rebellionem fcere; arrojar las -, arma abcere vel procere; deponer las -, ab armis discdere; empuar las -, arma cpere vel smere; entregar las -, arma trdere; estar bajo las -, in armis esse; stipndia fcere; hacer sus primeras -, tirocnium depnere (tambin en sentido fig); llamar a las -, ad arma vocare vel concitare; llevar armas, arma vel telum ferre; esse, stare cum armis vel cum telo; morir con las - en la mano, in armis mori; pugnans ccido, cado, preo, occumbo, morior; pasar a uno por las -, armis liquem interfcere, occdere, necare; presentar las -, salutationem more militari fcere; rendir el - (en seal de respeto al Santsimo), arma demttere // (cada uno de los principales cuerpos militares) miltiae genus (-nris n); el - de artillera, tormentrii, orum mpl; el - de caballera, equitatus, us m; quites, um mpl; el - de infantera, peditatus, us m; pdites, um mpl // (pl, tropas o ejrcitos de un Estado) cpiae, arum fpl. Sin: armati, orum mpl; vires, vrium fpl; exrcitus, uum mpl // (blasn, escudo de armas) insigne, is n; las de familia, gneris vel famliae insigne; gentilcium insigne // (fig, medios para conseguir algo) arma, orum npl. Sin: auxlium; subsdium; adiumentum.

aritmia: (falta de ritmo) arhthmia vel arrhthmia, ae f. Sin: concentus, vel sonorum, vel vocis discrepntia (en sentido musical); orationis, verborum, vrsuum discrepntia (en sentido literario). aritmgrafo, v. aritmmetro. aritmmetro: mchina computatrix, calculatrix, calculatria.

Arkansas: Arcansia, ae f. Uso: de -, arcansiensis, e.

Arizona: Arizona, ae f. Uso: de -, arizonensis, e.

arma: telum, i n. Uso: - arrojadiza, mssile, is n; - automtica, telum autmatum vel automatrium; - atmicas, arma vel misslia atmica; atmici belli instrumenta; arma vi atmica displodntia; - biolgicas, arma biolgica; - blanca, ferrum, i n; gldius, ii m; ensis, is m (pot); - convencionales, arma conventionlia; arma usitata; - defensivas, arma ad tegendum (apta); - de fuego, telum ignvomum, ignferum, plumbvomum; en pl tambin arma ignvoma; - nucleares, arma vel misslia nucleria; - ofensivas, tela vel arma ad nocendum (apta); - qumicas, chmica arma; comercio de armas, armorum negotitio; armamentorum mercatura; fbrica de armas, armorum officina; produccin de armas, armorum fabrictio; fabricar - atmicas, atmica arma parare vel fabricare // compaero de armas, commlito, onis m; armorum vel belli scius; gente de armas, mlites; cpiae; hecho de armas, pugna vel prelium; hombre de armas, miles, ltis m;
89

arlequn: snnio, onis m. Sin: ldio; mimus; scurra; vnetus ldio; Arlequinus, i m; scurra centunculatus.

armador: (el que por su cuenta arma o equipa una embarcacin) naviculrius, ii m. Sin: nauclerus. Uso: ejercer el oficio de -, naviculriam exercere.

armadillo: porcellus loricatus.

armada: ratis vel rates, is f.

armadura: (conjunto de armas) armatura, ae f. Uso: - ligera, levis armatura; - de armas de hierro, armatura; militaris ornatus (-us m) // (pieza o conjunto de piezas unidas unas

armamentismo con otras en que o sobre que se arma algo) compges, is f; compgo,-gnis f. Sin: coasstio; contabultio; contigntio; fultura; pagmentum // (conjunto de vigas de madera que forman el tejado) materitio; tignorum compages // - de la cama, sponda, ae f. armamentismo: ad (augenda) arma contntio (-onis f). Sin: emula rei militaris augendae studia // (conjunto de armas) v. armamento. oculariorum.

armazn: fultura, ae f. Sin: compges, is f; compgo, gnis f. Uso: - del avin, fuselaje, aronavis lveus vel habitculum; - de la bicicleta, del automvil, brotae, autoraedae compages; - de los lentes, fultura vitrorum

armario: armrium, ii n. Uso: - frigorfico, v. frigorfero; - ropero, vestirium; armrium vestirium; - pequeo donde se guardan los zapatos, armarolum clceis servandis; - con cajoncitos, armrium loculatum; - con vidrieras, armrium vtreum; - de luna, armrium speculatum; fabricante de armarios, armaririus, ii m // - empotrado, v. alacena.

armamento: (prevencin de todo lo necesario para la guerra) belli (vel bllicus, vel militaris) apparatus (-us m). Sin: armamentrium, ii n; belli compartio; armorum confltio, compartio; armorum apparatus; armamenta vel arma bllica; belli instrumenta. Uso: control de los -, belli apparats inspctio // (conjunto de armas al servicio de un cuerpo armado) armamenta, orum npl; instrumenta miltiae. Uso: - gigantescos, immnia bllica arma; - tradicional y atmico, apparatus armorum usitatorum et atomicorum; invertir sumas fabulosas en -, in rem militarem pecniam impndere amplssimam; reduccin de los -, armorum demintio (vel dimintio) // (Mar, equipo y provisin de un buque) navis armamenta, orum npl.

armero: (fabricante de armas) armorum faber (-bri m) vel rtifex (-fcis m). Sin: armamentrius faber, pifex, operarius // (vendedor de armas) armorum vnditor (-oris m).

armera: (museo de armas) armamentrium, ii n // (arte de fabricar armas) ars (artis f) armamentria // (tienda en que se venden armas) armorum taberna (-ae f).

armenio: adj armnius, a, um. Sin: armeniensis, armnicus; armenacus // hab Armnii, orum; Armenienses, ium.

Armenia: Armnia, ae f. Uso: de -, v. armenio.

armona: (combinacin de sonidos agradables) harmnia sive -mona, ae f. Sin: sonorum concentus vel consensus (-us m); sonorum vel vocum concrdia; vocum concentus // (proporcin y correspondencia de las partes de un todo) concrdia, ae f. Sin: convenintia; cohaerntia. Uso: - de lo creado, mundi cohaerntia // (amistad y buena correspondencia) mtua coninctio (-onis f). Sin: consnsio; concrdia; voluntas concors vel consntiens. Uso: la - de los pueblos, mtua populorum coninctio; - espiritual, animorum conspirtio atque consensus; de pensamiento y accin, quaedam cogitandi agendique similitudo; - de voluntades,
90

armisticio: indtiae, arum fpl. Uso: despus del -, datis indtiis; durante el -, indutiarum tmpore; per indtias; conceder un - de dos aos, indtias binnii dare; hacer un -, fcere vel inire, vel pacisci indtias; observar el -, indtias conservare; violar el -, indtias violare; indutiarum fidem rmpere.

armio: armellinus, i m. Sin: mus pnticus; de - , armellneus, a, um.

arquiepiscopal conspirtio et quasi concentus voluntatum // (Ms, arte que trata de la formacin, sucesin y modulacin de los acordes musicales) ars vel disciplina harmnica. Sin: doctrina institutionis harmnicae. armnica: (instrumento msico) harmnica, ae f. Sin: harmnica fltilis vel inflanda. arpa: harpa, ae f. Sin: psaltrium. Uso: tocar el -, psllere.

arpegio: fdium implsio (-onis f). Sin: concitata fdium vibrtio; harpae concentus (-us m). arpeo: hrpaga, ae f. arpista: psaltes, ae m; psltria, ae f. Sin: qui, quae psaltrio (vel harp) canit. arpn: iculum hamatum. arqueo: arcae recogntio (-onis f). Sin: scrnii recogntio; nummriae arcae recogntio; acceptae pecniae renumertio.

armoniosamente: harmnice. Sin: concrditer; congruenter; modulate.

armonio: harmnium, ii n. Sin: harmnicum instrumentum; plectrum pneumticum.

armnico: harmnicus, a, um . Sin: cnsonus, cnsonans; concinnus; concors; cngruens; modulatus (bien modulado); numerosus (bien ritmado). Uso: sonidos -, soni sibi cnsoni vel consonantes.

armonioso: harmnicus, a, um. Sin: numerosus; modulatus; cnsonus; concors.

aro: (crculo o anillo de hierro, madera, etc.) crculus, i m (frreus, lgneus ) // (juguete de nios) trochus, i m. aroma: aroma, tis n (dat y abl pl aromtibus vel armatis). Sin: odor; odor suavis. Uso: quemar aromas, incndere odores.

arns: (armadura) armatura, ae f // (pl, guarniciones de las caballeras) stramenta, orum npl; arma vel ornamenta equstria.

armonizar: (estar en armona) concnere cum liquo, vel cum liqua re, vel inter se. Sin: congrere, convenire, consentire cum liquo vel inter se // (poner en armona) concinnare. Sin: conciliare; concordem rddere.

arquero: (Dep, portero, guardameta) ianitor, oris m. Sin: portrius; portae custos. arquidicesis: archidioecsis, is f. arquetipo: archtypon vel archtypum, i n.

arquelogo: archaelogus, i m. Sin: archaeolgiae studiosus, cultor, peritus; rerum antiquarum sciens, investigator, peritus.

arqueolgico: archaeolgicus, a, um. Sin: ad archaeolgiam vel ad antiquitatis doctrinam spectans.

arqueologa: archaeolgia sive -loga, ae f. Sin: antiquitatis scintia; antiquitatum (vel vetustarum rerum) doctrina; stdia antiquitatis; res archaeolgica; antiquitatis monumenta. Uso: - clsica, archaeolgia clssica; - cristiana, rei christianae antiqussimae stdium; christianae antiquitates; - grecorromana, stdia antiquitatis graecae romanaeque; - submarina, subacutica, archaeolgia subaequrea.

aromtico: aromticus, a, um. Sin: fragrans; odoratus; odrifer; suave olens.

arquiepiscopal, v. arzobispal.
91

arquisinagoga arquisinagoga: archisynagga, ae f. arquitecta: architetrix, icis f. familiares compnere; arreglrselas, rem (res) expedire; sibi ipsi conslere.

arquisinagogo: archisynaggus, i m. arquitecto: architectus, i m. Sin: aedificandi peritus. arquitectnico: architectnicus, a um. Sin: architcticus.

arquitectura: (arte de proyectar y construir edificios) architectura, ae f. Sin: architectnice, es f; artes architectnicae; architectorum scintia vel doctrina; ars aedifcia exstruendi // (estilo de un eficicio) structura, ae f . Sin: forma et artifcium. Uso: - de estilo antiguo, antiquae structurae genus. arquitrabe: epistlium, ii n. arrabal, v. suburbio.

arreglo: - de una diferencia, compostio, concilitio, onis f.

arreglarse: (acicalarse) corpus curare, ornare, exornare. Uso: - delante del espejo, ornari ante spculum; (dicho del hombre afeminado) occupatum esse inter pctinem speculumque.

arrendador, ra: (que da en arrendamiento) locator, oris m; locatrix, icis f; locator vel locatrix alicius rei ex condicto // (que toma en arrendamiento) conductor, oris m, conductrix, icis f; conductor vel conductrix alicius rei ex condicto. arrendamiento o arriendo: (accin de dar en -) loctio, onis f. Sin: loctio alicius rei ex condicto vel ex condicto prtio // (accin de tomar en -) condctio, onis f. Sin: condctio ex condicto (prtio). arrendante, v. arrendador.

arremangarse: brchia denudare vel renudare.

arraigado: radicatus, a, um. Sin: fixus, defixus; adhaesus, adhaerens.

arrancador: Autom machinamenti motrii incitamentum. Sin: accensionis adiutrium; incitatrum.

arranque: (de una mquina) expedtio, onis f. Sin: mtio, emtio; velocitatis resmptio; Autom clere motionis princpium. Uso: mecanismo de -, v. arrancador. array (Inform), tabla o matriz: matrix, icis f . Sin: sries, -i f.

arrendar: (ceder en arrendamiento) locare // (tomar en arrendamiento) condcere. Sin: redmere. arrendatario, v. arrendador.

arrebato: - del alma, nimi subltio; - de ira, sbita ira. arrebol: (afeite encarnado) v. colorete. arreglar: - las cuentas de la familia, rationes
92

arresto: (captura) comprehnsio, onis f // (prisin) custdia, ae f. Uso: - domiciliario,

arrepentimiento: paenitntia, ae f. Uso: - activo, malefactorum paenitntia.

arreo: (atavo, adorno) ornatus, us m // (pl, guarniciones de las caballeras) arma vel ornamenta equstria; stramenta, orum npl.

arrugar custdia domstica. arrobarse, v. extasiarse.

arrianismo: arianismus, i m. Sin: Arii heresis; ariana doctrina.

arrocero: oryzae cultor (-oris m).

arriano: adj arianus vel rius, a, um; sust Arii, vel arianismi, vel heresis arianae discpulus, ssecla, fautor, sectator. arriar, v. amainar.

arrodillada: genuflxio, onis f. Sin: genuflexus (-us m); flxio gnuum; gnuum inflxio. arrodillado: genuflexus, a, um. Sin: genu flexo, inflexo, submisso. Uso: - con ambas rodillas, gnibus flexus vel psitus. arrodilladura: gnuum flexura (-ae f).

arriba: - Espaa!, Sursum Hispnia!

arriata o arriate: pulvinus, i m. Sin: rea, ae f. Uso: - de violetas, violrium; - pequea, pulvnulus; arola. arribismo: mbitus, us m. Sin: ambtio; glriae avditas; escendendi cupditas; effrenus, effrenatus, immdicus mbitus. Uso: - en poltica, perveniendi stdium; sollicitudo honorumque contntio; immdicus publicorum mnerum mbitus; effrena, vel effrenata, vel immdica dignitatum potestatumque ambtio.

arrodillarse: gnua flctere. Sin: gnua inclinare vel submttere; procmbere gnibus; in gnua procmbere; in gnua subsdere. Uso: - ante uno, a los pies de uno, ad gnua alicius procmbere; ante pedes alicius procmbere; ad gnua se licui submttere. arrollador: - de tabaco, involutor, oris m. arrollar: (envolver una cosa en forma de rollo) invlvere; convlvere. Sin: complicare.

arrobar: admiratione vel stupore liquem affcere. Sin: singulari voluptate perfndere //
93

arrobamiento, v. xtasis.

arrtmico: arhthmicus vel arrhthmicus, a, um. Sin: arrhythmus.

arritmia: (Pat, irregularidad en las pulsaciones) arhthmia sive arhythma; arrhthmia sive arrhythma, ae f. Sin: arteriarum pulsus exlex, abnormis, enormis.

arriendo, v. arriendamiento.

arribista: ambitiosus, a, um. Sin: glriae ppetens vel cpidus; effrenatus et audax alicius rei captator; repentinus homo; qui celriter ad honores prvenit.

arroz: oryza, ae f. Uso: - seco, oryza condta; - a la milanesa o a la valenciana, oryza Mediolannsium vel Valentinorum more condita; cultivo del -, oryzae cultura; oryzarum cultus (-us m); paella de -, oryzae patella. arrugar: - las narices, corrugare nares; - el ceo, la frente, el entrecejo, frontem obdcere; superclium tllere vel attollere; contrhere superclia // (mostrar desabrimiento o ira por algo) aversari vel fastidire liquid. arrozal: oryzae sationes (-um fpl).

arroyada: rvuli cursus (-us m).

arrorr: lallus, i m; lallum, i n; lalla indecl. Sin: nnia; nenola; somnferum carmen; somnfera cantilena.

arruinado arruinado: (venido a menos) aere alieno obaeratus. Sin: aere alieno demersus vel oppressus. piedra, artefacta lapdea.

arrullar: (dormir al nio con arrullos) lallare. Sin: cantilenam (infanti) cnere vel insusurrare; cantilenam insusurrando infantem sopire. arrullo o arrurr, v. arrorr. arsenal: (depsito o almacn general de armas y otros efectos de guerra) armamentrium, ii n //(establecimiento martimo) navale, is n ; navlia, ium npl // (fig, depsito de noticias, datos, etc.) receptculum, i n. Sin: repositorium.

arteria: artria, ae f. Uso: - coronaria, artria coronria vel cordalis // (fig, gran va de comunicacin) principalis vel ptima via. arterioesclerosis, v. arteriosclerosis. arteriografa: arteriogrphia sive arteriographa, ae f. arteriosclerosis: arteriosclerosis, -is f. artesanado, v. artesana.

arsis: arsis, is (ac -im) f. Sin: ictus, us m; subltio, onis f.

arsnico: adj, v. arsenical // sust arsnicum, i n. Uso: - blanco, arsnicum album.

arsenical: arsnicus, a, um. Sin: arsnici (gen sing); ad arsnium prtinens // (que contiene arsnico) arsnicum cntinens.

artesana: (profesin) artifcium. Sin: munus fabrile; opficum artes vel mnera // (clase social) opfices, um mpl. Sin: collgium vel corpus opficum. Uso: obra de artesano, opus fabrile. artesanito: psio (-onis m) operrius. artesano: pifex, fcis m. Sin: rtifex, fcis m; faber, bri m; fabricator; officinator. artesiano: artesianus, a, um. Uso: pozo -, pteus artesianus. rtico: rcticus, a, um. Sin: septemtrionalis vel septentrionalis, e.

arte: ars, artis f. Uso: - clnico, ars clnica; culinario, ars culinria vel coquinria; - mdico, ars mdica vel salutaris; el - del apostolado, apstoli munus; Bellas Artes, bonae (ptimae, ingnuae, liberales) artes vel disciplinae; - grficas, artes grphicae; - industriales, artes quaestuosae; - liberales, artes liberales; - mgicas, mgicae vel magae artes; - mecnicas, artes fabriles vel operosae; obra de -, opus summo artifcio factum; opus summ vel politssim arte perfectum; artes y oficios, artes et artifcia; artes y ciencias, artes et stdia, artes et disciplinae; las de la paz y de la guerra, belli pacisque artes; con -, arte, ex arte, ffabre. artefacto: artefactum, i n. Uso: artefactos de

articular: (unir, enlazar) commttere. Sin: ingere; coningere // (pronunciar clara y distintamente) (voces vel verba) articulare. Sin: explanare; exprmere; distincte proferre; voces exprmere vel enuntiare. Uso: - las letras, ltteras suis sonis enuntiare.
94

articulacin: (de miembros del cuerpo) articultio, onis f. Sin: articulamentum; commissura; rtuum nexus // (de piezas) iunctura, ae f . Sin: vertculae, arum fpl; catentio mbilis // (pronunciacin clara y distinta) explantio, onis f. Sin: explanata vocum imprssio.

artstico articulito: commentatincula, ae m. loqui.

artificialmente: artificiliter. Sin: artificiose. Uso: ser alimentado -, artificiliter nutriri.

artificial: artificialis, e. Sin: artificiosus; fictcius, factcius; arte factus vel cnditus. Uso: colores -, factcii colores; fuegos -, ignes artificiosi vel festi; lago -, lacus strctilis; ojo -, culus artificiosus; rosa -, rosa artificialis; piedras preciosas -, factciae gemmae.

artculo: (escrito en peridico o revista) artculus, i m. Sin: scriptum; commenttio; caput. Uso: - breve, captulum; commentarolus; - de fondo, commenttio princeps; caput primrium vel penurium; artculus primus, princeps, praecpuus; primrium vel praecpuum scriptum; penurius vel penrius artculus // (cosa con que se comercia o que se consume) res, rei f. Sin: merx, mercis f. Uso: artculos de consumo, bona quae usu consumuntur; artculos de exportacin, res quae exportantur; artculos de importacin, res quae importantur; artculos de lujo, merces delicatae; res ad luxriam pertinentes; luxriae instrumenta; artculos de la moda femenina, mulebris hbitus res; - de platino, res ex platino confecta; artculos de primera necesidad, merces vctui atque sui necessriae // Gram artculus, i m // (cada una de las disposiciones de un tratado, ley, etc.) caput, ptis n. Sin: captulum; artculus; locus; pars. Uso: - de fe, sacrae doctrinae caput; - de ley, caput legis; artculos del tratado de paz, pacis condiciones // en el - de la muerte, in artculo mortis. Sin: in supremo mortis agone vel discrmine.

artillera: (material de guerra que comprende caones, ametralladoras, etc.) res tormentria. Sin: plumbvoma vel bllica tormenta; pyroballistria arma; ballistria vel pyroballistria, ae f. Uso: - antiarea, ballistria antiarea; tormenta (bllica) adversus arios incursus; tormenta ignvoma contra aronavium incursiones; - motorizada, ballistria autovectbilis; disponer la -, tormenta dispnere // pieza de -, tormentum, i n // (cuerpo de artilleros) (mlites) tormentrii Sin: (mlites) ballistrii vel pyroballistrii; mlites tormentis (bllicis) addicti; cohors tormentria, ballistria, pyroballistria. Uso: oficial de -, ductor tormentariorum, ballistariorum, pyroballistariorum (comandante de un destacamento); praepsitus ministrio tormentrio (encargado del empleo de la -). artillero: (miles) tormentrius Sin: (miles) ballistrius, pyroballistrius, pyrobolrius; librator; tormenti bllici librator.

artificioso: (hecho con artificio) artificiosus, a, um. Sin: fictcius; fictus; fucatus // (doble, engaoso, astuto) dolosus. Sin: cllidus, astutus.

artificio: artifcium, ii n // (fig, doblez) dolus, i m. Sin: simultio, dissimultio; fraus.

artificiosamente: artificiose. Sin: artifcio; ficte; fucate; contorte; ptide; nmio adhbito artifcio. Uso: hablar -, ptide dcere vel
95

artsticamente: arte. Sin: ffabre; artificiose; artificiliter. Uso: hecho -, fabrefactus vel fabre factus. artstico: artsticus, a, um. Sin: ffabre factus, cnditus, fictus; plenus artis. Uso: muy -,

artista: rtifex, fcis m. Sin: officinator; qui in arte (vel rtibus) versatur. Uso: - perfecto, perfectus rtifex; - de teatro, scenicus, i m; scenicus rtifex.

artimaa: (trampa) fraus, fraudis f Sin: dolus // (coloq, artificio o astucia para engaar a uno, o para otro fin) v. treta.

artralgia summo artifcio factus; politssima arte perfectus; obras -, pera arte facta; perfeccin -, artifcium et expoltio; produccin -, pera et artifcia; carencia de sentido -, nulla ars; dar forma - a una obra , artifcio opus perfcere vel confcere; tener gusto -, artis sensu pollere; artis iudcio pollere; sensum vel iudcium habere. as: princeps, cpis mf. Uso: - del ciclismo, birotariorum princeps; los corredores ases, principes cursores.

artralgia: arthrlgia sive -thralga, ae f. Sin: articulorum dolores. artrtico: adj arthrticus, a, um. Sin: articulorum vel artuum (gen) ; arthrtide (articulorum vel artuum inflammatione) laborans, vexatus, affectus; articulorum vel artuum (gen) // sust arthrticus, i m; arthrtica, ae f. Sin: qui vel quae arthrtide laborat, vexatur, affcitur. artrlgico: ad arthrlgiam ttinens.

artritis: arthritis, tdis (ac -in). Sin: articularis vel articulrius morbus; vtium articulare vel articulrium; articulorum vel artuum inflammtio. Uso: padecer o estar afecto de -, articulari vtio ffici; articulari morbo laborare, vexari, ffici. artritismo: arthritismus, i m. artrodia: Anat arthrdia sive arthroda, ae f.

artrologa: arthrolgia sive -loga, ae f. Sin: de crporis artculis doctrina vel rtio. artrpodo: rthropus, pdis m. arveja: vcia, ae f.

arzobispal: archiepiscopalis, e. Sin: ad archiepscopum spectans. arzobispo: archiepscopus, i m. Sin: metropolta.

asamblea: conventus, us m. Sin: conslium. Uso: - constituyente, conventus constitutio96

Assam: Assmia, ae f. Uso: de -, assamianus, a, um; assamiensis, e.

asalto: (- a personas) mpetus, us m. Sin: aggrssio, onis f // (- a lugares) oppugntio, onis f // (Esgr, acometimiento) pettio, onis f. Uso: parar, evitar el -, petitionem effgere vel vitare // (Esgr, juego) castellorum expugntio. Sin: ludus castellorum. Uso: jugar al -, castellorum expugnatione ldere; castellorum expugnationi indulgere.

asalariado: adj conductus, a, um. Sin: mercennarius; mercede conductus // sust salariarius, ii m. Sin: conductus; operrius conductus; mercede conductus.

asador: (quien asa carne) assator, oris m; assatrix, icis f // (varilla de metal en que se pone al fuego lo que se quiere asar) veru, us n (dat y abl pl vribus vel vrubus). Sin: verutum, i n. Uso: - pequeo, verrculum // (aparato mecnico) veru vel verutum verstile. Sin: veru machinatione versatum; assatria machnula; machintio crnibus assandis; machnula versando veruto. Uso: con motorcito elctrico, veru vel verutum elctricum; veru elctrica vi motum.

asado: assum, i n. Sin: caro assa vel assata; cibus assatus. Uso: - de nade o pato, buey, cordero, lechn, ternera, vaca, assum anatinum, bbulum, agninum, porcellinum, vitulinum, vaccinum; quien prepara asados, assorum confector; quien vende asados, assorum vnditor vel tabernrius; tienda de asados, assorum taberna // (pp de asar) assatus. Uso: - en el horno, in furno assatus.

asegurarse nalis; - General de las Naciones Unidas, Conventus Generalis Nationum Unitarum; ordinaria, ordinrium conslium; miembro de la -, convents sodalis (-is m); - solemne, conventus sollemnis. asbestino: asbestinus, a, um. asbesto: asbestos, i f. Sin: amiantus, i m. ductrix (-icis f). Sin: anbathri minister vel ministra. ascesis: ascesis, is f. asceta: ascetes vel asceta, ae m; asctria, ae f. asctica, v. ascetismo. asctico: ascticus, a, um.

ascride: scaris, -dis f.

ascensor: anbathrum, i n. Sin: scansrium; ascensrium; clla scandens; cllula scansria; pnsilis cllula; mchina scansria; pegma scansrium vel scandens. Uso: - elctrico, anbathrum elctricum; anbathrum elctrica vi actum; - pequeo, anabathrolum; - destinado para elevar pesos, v. montacargas // botn del -, anbathri mallolus vel parvus mallolus; cabina del -, cella scansria; puerta del -, anbathri ostolum; bajar en -, anbathro descndere, dvehi, deferri; subir en - al tercer piso, anbathro ad trtium tabulatum escndere, ascndere, vehi, elevari, ferri; per anbathrum ad trtiam doms tabulationem escndere; tomar el -, anbathro uti; el - no funciona, anbathrum non movetur; el - se rompi, anbathrum vitiatum est. ascensorista: anbathri ductor (-oris m) vel

ascensin: (accin y efecto de ascender) ascnsio, onis f. Sin: scnsio. Uso: - de Cristo, Ascnsio; Ascnsio Dmini // (fiesta con que se celebra el misterio de la -) Festum Iesu Christi caelos ascendentis. Sin: Sollemnia divini Redemptoris ad caelum escendentis.

ascendiente: (influencia moral) auctritas, atis f. Sin: dgnitas // (antecesores) ascendentes, ium mpl. Sin: maiores; avi; proavi.

ascendencia: ascendntia, ae f.

ascetismo: (profesin de la vida asctica) ascetismus, i m. Sin: ascesis, is f; vita asctica; ascticae vitae profssio // (doctrina de la vida asctica) asctica disciplina. Sin: ascticae vitae rtio; ascesis doctrina. asearse: corpus curare, ornare, exornare. Sin: se ornare; ornari; se fngere; fingi. asediar: obsidre. Sin: circumvallare. asedio: obsdio, onis f. Sin: circumvalltio.

asegurador: cautor, oris m. Sin: cautionis dator.

asegurado: (pblica) cautione tutus. Uso: casa -, domus cauta.

aseguracin: assecurtio, onis f. Sin: cutio de liqua re; testifictio.

aseguradora: socetas vel sodalcium sarciendis damnis. Uso: - para la proteccin del paisaje, socetas locorum amoenittibus tuendis; - sobre la vida, socetas cautioni exercendae. asegurar: - el coche, cautionem slvere de autoraeda.

asegurarse: - contra algo, sibi cavere de liqua re.

97

asentador asentador: (cuero para suavizar las navajas) v. afiladora. asesora: assestrix, icis f. Sin: consiliatrix. asfaltado: bitmine stratus vel obductus, a, um. asexuado o asexual: non sexualis, e.

asptico: aspticus, a, um. Sin: inquinamento carens; inquinamento (inquinamenti, ab inquinamento) immunis; omni inquinamento immunis. asercin: assrtio, onis f. aserradero: officina serrria vel serratria. asesor: assessor, oris m. Sin: curator; consiliarius; consiliator. Uso: - eclesistico, ecclesisticus curator; - eclesistico de la Accin Catlica, sacerdos consilirius sodalitatis ab Actione Cathlica; sacerdos Actionis Cathlicae sodlibus cnsulens; sacerdos consociationis curator Actioni Cathlicae provehendae; sacerdos Actionis Cathlicae sciis vel sodlibus addictus; - eclesistico de los hombres de Accin Catlica, sacerdos homnibus cnsulens in Actionis Cathlicae agmnibus militntibus; - eclesistico de las jvenes de Accin Catlica, sacerdos puellis cnsulens in Actionis Cathlicae societatem adscitis; - eclesistico de los jvenes de Accin Catlica, sacerdos catholicorum ivenum sodalitatis curator vel consiliarius; eclesistico de las mujeres de Accin Catlica, sacerdos muliribus cnsulens Actionis Cathlicae societati addictis; - econmico del presidente, consilirius oeconmicus praesidentis; - del juez, scabinus, i m; assessor idicis. aserrn: scobis, is f. Sin: serrago, gnis f.

asepsia: asepsis, is f. Sin: inquinamenti immnitas.

aseo: (limpieza) mundtia, ae f; mundties, i f // (adorno, compostura) elegntia, ae f. Sin: exorntio; nitor.

asfalto: asphaltus, i m. Sin: bitumen, mnis n. Uso: - artificial, asphaltus artificialis; bitumen artificiale; de -, asphlticus; bituminosus.

asfctico o asfxico: asphcticus, a, um. Sin: spritus vel nimae interclusione laborans.

asfixia: asphxia sive -phyxa, ae f. Sin: suffoctio; spirits vel nimae interclsio. Uso: producir -, v. asfixiar; morir de -, interclus nim exspirare.

asfixiar: suffocare. Sin: nimam intercldere; spritum praecldere vel suffocare, asphxiam afferre // asfixiarse, se suffocare Sin: nimam sibi intercldere; asphxi se occdere. Asia: Asia, ae f. Uso: - Menor, Asia minor; oriental, Asia orientalis. asiento: (mueble para sentarse) sedile, is n. Sin: sedes, is f; subsllium; sella; scamnus; (en un triclinio) accbitus (-us m); (plaza en un vehculo, en un espectculo pblico) sedulria, orum npl; (divn semicircular) sigma, tis n. Uso: - almohadillados, scamna tomento strata; - cmodo, sella cmmoda; hileras de asientos, subselliorum rdines; - re98

asfixiante o asfixiador: spritum vel nimam intercludens // fig molestus; obtundens; fatigans.

asfdelo: asphdelus vel asphdilus, i m.

asitico: asianus vel asiticus, a, um.

asistencia servado, sedes reservata; asientos de la galera (o paraso), archisllia; asientos de platea, sellae; - de madera, sedile lgneum; - de mrmol, sedile e mrmore // (anotacin en registro o libro de contabilidad) transcrptio vel descrptio, onis f // (apuntamiento de una cosa para que no se olvide) annotamentum, i n; annottio, onis f. Sin: perscrptio. asimetra: asymmtria sive -metra, ae f. Sin: inaequlitas; enrmitas; prtium inaequlitas; rerum ordo discors, dscrepans, abnormis; non apta (vel dscrepans, abnormis, enormis, dssona, discors, bsona, exlex) prtium compostio.

asignacin: - familiares, scdulae nummriae familiares; - a los miembros de familias reinantes, nnuus rditus; nnua pblice decreta; - de gastos, statutus sumptus; - de una suma, pecniae assigntio, destintio, erogtio; destinata pecnia; destinata licui rei pecniae summa. asignar: destinare. Uso: - una suma, pecuniam (vel pecniae summam) licui rei (vel in liquid) destinare.

asimilacin: assimiltio, onis f. Sin: appropritio. Uso: - de la comida, cibi concctio vel confctio // Gram, litterarum attrctio.

asimtrico: asymmtricus, a, um Sin: asmmeter, tra, trum; inaequalis; enormis; discors.

asignatura: disciplina, ae f. Sin: doctrina. Uso: - auxiliares, disciplinae auxiliares; cientficas, scintiae; - humansticas, disciplinae humansticae, humanae, spirituales; jurdicas, disciplinae iuris civilis; - literarias, doctrinae liberales; ltterae, arum; - principales, disciplinae principales; - tcnicas, technicorum disciplinae.

asilo: asylum, i n. Sin: perfgium. Uso: - poltico, asylum polticum // (establecimiento benfico) hosptium, ii n. Uso: - de ancianos, gerontocomum, ii n; senum hosptium; domus egenis snibus recipiundis; - para expsitos, v. inclusa; - de hurfanos, v. orfanato; - de nios, v. guardera; - para los pobres, ptochotrophum; ptochum vel ptochum; - de sordomudos, hosptium surdorum mutorumque.

asilado, da: (persona que encuentra asilo con proteccin oficial) asyli petitor (-oris m); asyli petitrix (-icis f).

asincrnico o asncrono: asynchrnicus, a, um.

asincronismo: asynchronismus, i m.

asimilar: (asemejar, comparar) assimulare vel assimilare liquem licui vel liquid licui rei. Sin: assmilem fcere liquem licui; assmile fcere liquid licui rei // (Fisiol, apropiarse los rganos las substancias necesarias para su conservacin o desarrollo) in naturam suam liquid vrtere. Sin: confcere vel concquere cibum // (fig, adoptar ideas o cosas ajenas) liquid sibi arrogare vel assmere. Sin: liquid in usum suum (vel in suam rem) convrtere; liquid in sucum et snguinem convrtere.

asndetos: asndeton vel asndetum, i n. Sin: dissoltio.

asistencia: assistntia, ae, f . Sin: cura; curtio; opitultio; patrocnium; auxlium. Uso: activa, pasiva, assistntia activa, passiva; hospitalaria, curtio noscoma, curtio in valetudinrio; - peditrica, curtio puerorum; tcnica, tchnica vel technicorum cura; - a
99

assmico: assmicus, a, um. Sin: contra (vel adversus) terrae motus munitus vel praemunitus.

asistente los desocupados, auxlium opficum pere carntium; - a los discapacitados, impeditorum vel membris captorum opitultio vel auxlium; - a los heridos, vulneratorum curtio; - a los matrimonios, assistntia matrimniis; - a los pobres, opitultio puperum. ecolgica Greenpeace, sodlitas oecolgica Greenpeace; sodlitas, cui nomen est nglicum Greenpeace; - econmico-social, consocitio oeconmicae socialique rei provehendae; - estudiantil, studiosorum ivenum consocitio; - ilegal, illcita fctio; Internacional de Energa Atmica (en sigla inglesa IAEA), Internationalis Atmicae Energae Associtio; - laical, consocitio laicalis; sodalcium laicale; - Latina, Sodlitas Latina; - poltica, factio; - profesional, collgium; - pugilstica, consocitio pugilats; Sionista, Associtio Sionstica; - terrorista Hamas, socitio tromocrtica, quae est Hamas; - de hombres, coetus hminum; de las ideas, notionum nexus (-us m); - de los trabajadores, collgium opficum; - de obreros solamente, socetas ex solis opifcibus conflata; - de obreros y dueos, socetas ex opficum et dominorum ordnibus conflata; para la defensa del ambiente, socitas locorum amoenittibus tuendis. asociado: associatus, i m. Sin: consociatus, sociatus, scius, asscius, conscius; adscriptus; partionrius.

asmtico: (relativo al asma) asthmticus. Sin: ad asthma prtinens // (que padece asma) asthmticus, i m. Sin: anhelator; spirandi difficultate (vel asperitate) laborans.

asma: asthma, tis n. Sin: anhlitus (-us m); anheltio; sprits difficultas; spirandi difficultas vel aspritas.

asistir: (estar o hallarse presente) interesse vel adesse + dat. Uso: - a las funciones religiosas, rebus divinis interesse; - al sepelio, sepulturae adesse // (socorrer) adesse + dat. Sin: praesto vel auxlio esse + dat // (servir o atender a alguien) ministrare + dat. Sin: assstere + dat; adstare vel astare + dat. Uso: a los enfermos, a los moribundos, infirmis, moribundis assstere; - a alguien en la hora de la muerte, alicius hor mortis ei adstare (vel astare).

asistente: (el que cuida) adiutor, oris m. Sin: curator; custos. Uso: - eclesistico, sacerdos curator; - mdico, mediastinus, i m; - social, curator socialis; socialis adiutor // (soldado destinado al servicio personal de un jefe u oficial) fmulus militaris. Sin: tiro (-onis m) duci addictus.

asocial: insocibilis, e. Uso: societatem repugnans vel recusans.

asociacin: associtio, onis f. Sin: consocitio, socitio, socetas; assocetas; congregtio, consrtium, consrtio; sodlitas, sodalcium; coetus; collgium. Uso: - catlica, cathlica consocitio; - catlica de asistencia social, cathlica socetas cvibus iuvandis; - cultural, eruditorum consocitio; - deportiva, consocitio ludicrorum certminum; athlticae ludis excolendis coetus; -

asociar: consociare (cum + abl). Sin: coningere (cum + abl); adingere ( + dat; ad vel in + ac); aggregare (ad vel in + ac); ascscere (+ dat; ad vel in + ac). Uso: - a Turqua a la Unin Europea, Trciam in Unionem Europaeam ascscere.

asolar: assolare.

asociativo: associativus, a, um.

asociarse: - a o con alguien, se licui scium adingere; societatem cum liquo inire; - a una corporacin, sodalcio se scium adingere.

100

astenia asomarse: prominere. Uso: No te asomes por la ventanilla, noli ex fenestella prominere. aspirador: (adj, que aspira) aspirans, antis.

asonancia: assonntia, ae f. Sin: assontio; soni congruntia vel similitudo; imperfecta consonntia. asonantar: assonare. Sin: simliter desnere vel cdere. asonantado: ssonans, antis.

aspiradora: (aparato de limpieza que aspira el polvo) aspiratrum, i n. Sin: aspiratrum plveris; plveris ntlia; ntlia exhauritria; hauritria mchina; plveris hauritrium. Uso: de mano, manuale plveris hauritrium.

asonante: adj ssonans, antis; sust vox ssonans. aspa: (cruz decusata) v. cruz.

aspecto: (semblante) aspectus, us m. Uso: eufrico, aspectus hlaris, hlarus, iucundus // (elemento, faceta o matiz de algo) rtio, onis f. Sin: aspectus; res; fcies; forma. Uso: - deontolgico, rtio deontolgica; - esenciales, essentiales rationes; - estructurales, structurarum formae; - fundamentales, fcies primriae; - moderno, aspectus modernus; institucionales, institutorum formae; - positivos y negativos, fcies positivae et negativae; aspectus positivi et negativi; psicolgico, res psycholgica; - social, socialis rtio; - de descuido y abandono, aspectus neglectus atque derelictus; bajo el - histrico, sub aspectu histrico; bajo otro -, sub lio aspectu; bajo varios -, sub vriis aspctibus. aspersorio: aspersrium, ii n. Sin: aspergillum vel aspergillus; lstricum aspersrium. aspern: cos, cotis f.

aspirante: (que aspira a algn estado, empleo, dignidad, etc.) aspirans, antis m. Sin: candidatus. Uso: - al estado clerical, aspirans statum clericorum; - a hermano lego, aspirans statum fratrum laicorum; - a la elocuencia, a la inmortalidad, candidatus eloquntiae, immortalitatis; - al sacerdocio, sacerdtii candidatus; ivenis sacerdtium affectans; - a un empleo, candidatus alicius mneris. aspirina: aspirina, ae f; aspirinum, i n. Uso: pastilla de -, plula vel pastillus aspirinae. assembler (Inform): (assembly language, codificador de instrucciones) lingua machinalis. Sin: assembler, i m; compositria lingua // (compiler, programa productor de programas) compilatrum, i n (assembleri). Sin: compilatrium, ii n.

aspiracin: Mec inspirtio, onis f // (vivo anhelo) appettio, onis f. aspirado: aspiratus, a, um. Uso: la p aspirada, p aspiratum.

astenia: asthnia sive -thena, ae f. Sin: languor; vrium defctio vel defectus (falta de fuerzas); vrium deblitas vel remssio (decaimiento considerable de fuerzas).

astasia: standi vel consistendi difficultas.

asta: hasta, ae f. Uso: - de una balanza, scapus, i m; bandera a media -, vexillum in medio hastili; vexillum in medio palo propsitum.

associative memory (Inform) memoria asociativa, almacenador asociativo: memria associativa.

101

astenopa astenopa: asthenpia sive -nopa, ae f. Sin: cernendi infrmitas vel deblitas; oculorum sensus vel cies hebes (-btis; abl -bti). pha, ae f.

asterisco: asteriscus, i m. Sin: stllula. Uso: marcado con -, asterisco vel stellul signatus, distinctus. asteroide: asterides, is m. astigmtico: astigmticus, a, um.

astrofotogrfico: astrophotogrphicus, a, um. Sin: ad astrophotogrphiam spectans.

astrofotometra: astrophotomtria sive -metra, ae f. Sin: astrorum lucis metiendae rtio, disciplina, doctrina, scintia. astrografa: astrogrphia sive -grapha, ae f. Sin: astrorum descrptio. astrolabio: astrolbium, ii n.

astigmatismo: astigmatismus, i m. astilla: ssula, ae f. astillero: navlia, ium npl. Sin: navale; navale armamentrium; navlium officina. astral: astralis, e. Sin: sidreus; ad astra ttinens.

astrlatra: astrlatra, astrlatres, ae m; astrlatris, trdis f.

astrolatra: astrolatra, ae f. Sin: astrorum cultus.

astringente: stpticus, a, um. Sin: astrictrius; astrictriam vel astringendi vim habens; alvum vel ventrem astringens, bstruens, spprimens, cmprimens. Uso: accin -, vis astringendi; remedios -, stptica medicamenta; medicamenta astringntia, obstruntia, supprimntia, comprimntia.

astrologar: (averiguar mediante la astrologa) astrologizare. Sin: astrolgiam exercere; notare vitam alicius ex natali die // (pronosticar mediante la astrologa) astrolgi liquid divinare, vaticinari, hariolari, augurare.

astro: - cinematogrfico, cinematogrphiae lux, lumen, sidus, astrum. astrodinmica: astrodynmica, ae f; astrodynmice, es f. Sin: astrodynmica disciplina, doctrina, scintia; sderum mtuum stdium.

astrologa: astrolgia sive -loga, ae f. Sin: mathsis, is (ac -im vel -in); caeli interprettio; ex astris vel sidribus divintio, harioltio. Uso: - psicolgica, astrolgia psycholgica. astrolgico: astrolgicus, a, um. Sin: ad astrolgiam (vel hariolationem, vel divinationem ex astris) prtinens.

astrofsica: astrophsica, ae f; astrophsice, es f. Sin: astronmia phsica; astrophsica disciplina, doctrina, scintia.

astrlogo: astrlogus, i m. Sin: sderum aestimator; caeli vel sderum interpres; qui futura vaticinatur sidribus contemplandis. astrmetro: astrophotmetrum, i n. Sin: astrorum luci metiendae instrumentum.

astrofsico: adj astrophsicus, a, um // sust astrophsicus, i m. Sin: sderum indagator. astrofotografa: astrophotogrphia sive -gra-

astronauta: astronuta, ae m; astronutria, ae f. Sin: nuta sideralis m; astronutis, dis f.

102

ataque astronutica: astronutica, ae f; astronutice, es f. Sin: res astronutica; astronutica doctrina, disciplina, scintia. narum // (tema o argumento) assumpta matria. Sin: peris propsitum; argumentum propsitum; res propsita // (negocio, ocupacin, quehacer) v. negocio.

astronave: astronavis, is f. Sin: navis vel aronavis sideralis; arium navgium siderale. Uso: la - americana Challenger, navis sideralis americana, cui nomen Challenger (provocatrix). astronoma: astronmia sive -noma, ae f. Sin: sideralis disciplina, rtio; sderum scintia, investigtio, cogntio. astronavegacin: astronavigtio, onis f.

astronutico: astronuticus, a, um. Uso: traje -, vestis astronutica.

atabacado: tabaco cncolor. Sin: tabaci colori smilis; tabcini coloris (gen). Uso: aliento -, spritus vel hlitus tabaco infectus. atabal, v. tmpano. atabalero, v. tmpano (taedor de tmpano). atacante: oppugnator, oris m. atache, v. broche.

astroqumica: astrochmica scintia vel doctrina. asueto: fria, ae f. Uso: da de -, dies feriatus.

astrnomo: astrnomus, i m. Sin: sderum interpres, spectator; astronmiae (vel sideralis scintiae) cultor vel peritus.

astronmico: astronmicus, a, um. Sin: ad astronmiam (vel ad sderum doctrinam) ttinens. Uso: observaciones -, caelestes (vel astrorum) observationes; hacer observaciones -, motus stellarum observitare vel observare; telescopio -, astroscpium

atado: fascis, is m. Sin: involucrum. Uso: de cigarrillos, v. paquete.

atajo: (senda por donde se abrevia el camino) compendiria, ae f. Sin: compendirium; compndium; via compendiria; viae compndium; via transversa; transversum iter; iter compendirium. Uso: ir por atajos, compndiis ire; per compndia ire; llegar por un -, compendiri pervenire. atalaya: spcula, ae f.

atadura: religtio, onis f. Sin: alligatura, ae f.

Asuncin: (cap. del Paraguay) Assmptio, onis f (in Paraquria). Sin: Assumptionpolis, is f // (elevacin al cielo de la Virgen Mara) Virgo Maria in caelum assumpta. Sin: Depara Virgo caelo recepta // (fiesta de la -) sollemnia honori caelestis Reginae caelo receptae. asunto: ( cosa, caso) res, rei f. Sin: negtium, ii n. Uso: - interno de China, res interna Si-

ataque: mpetus, us m. Sin: aggrssio, onis f; ictus, us m. Uso: - areo a Gaza, mpetus arius in Gazam; - areos de los aliados, mpetus arii foederatorum; - apopltico, snguinis ictus; ictus mali sbitus; sufrir un apopltico, apoplexi rripi vel crripi; - atmico, atmicus mpetus; - contra los derechos civiles, mpetus in iura civlia; informtico, mpetus ordinatralis; - suicida, ictus suicidirius; - terrorista, mpetus terrorsticus; - de una enfermedad, morbi irrptio.

103

atar atar: alligare. Uso: el que ata, alligator. alguna cosa) - al juicio de uno, iudcio alicius stare; - al orden cronolgico, tmporum rdinem servare. atentado: (crimen) attentatum, i n. Sin: pettio; insdiae. Uso: - dinamitero, pettio dynamite patrata. atenuante: attenutio, onis f. Sin: excustio. atentar: imptere, ptere, apptere liquem.

ataraxia: ataraxa, ae f. Sin: nimi tranqullitas, sernitas, imperturbablitas; perfecta nimi quies; immota tranqullitas nimi. atareado: negotiosus, a, um. Sin: plenus negtii; occupatssimus in liqua re. Uso: estar muy -, multa gere; multis negtiis distineri. atad: cpulus, i m. Sin: fretrum; arca; lgnea arca. atvico: atvicus, a, um.

atesmo: athesmus, i m. Sin: irrelgio; Dei negtio; divinitatis infititio; religionis contemptus. Uso: profesar el -, Deum esse negare vel infitiari; - de Estado, nulla Civitatis (vel rei pblicae) relgio; res pblica a religione aliena. atencin: cura, ae f. Uso: - pastoral, pastoralis cura; -!, attndite!; animadvrtite!; cavete! atesta: athesta, ae m.

atxico: atxicus, a, um. Sin: ad ataxam prtinens (relativo a la ataxia); ataxi laborans (que padece ataxia).

ataxia: ataxa, ae f. Uso: Psicol, - mental, mentis ataxia.

atavo: cultus, us m. Sin: ornatus; hbitus; vestitus.

atavismo: atavismus, i m. Sin: ndoles ex tavis accepta, orta, hbita, suscepta.

ateo, a: sust theus, i m; thea, ae f. Sin: Dei negator, negatrix; divinitatis infitiator, infitiatrix; religionis expers. Uso: - militante, Dei infitiator et osor; ser -, Deum esse negare vel infitiari // adj theus, athesticus; irreligiosus. aterciopelado: velluto smilis. ateroma: atherma, tis n.

atenuar: (minorar o disminuir) extenuare. Uso: - la verdad, veritatem extenuare.

aterrizar: terram vel solum attngere, cpere, contngere. Sin: (ad terram vel solum) descndere, labi, delabi; terram attngere; in terram desilire, prosilire; ad terram appellere. Uso: - sobre la luna, in Lunam descndere; al -, in appellendo. aterrorizar: terrere, exterrere, conterrere. Sin: terrorem licui incere, inferre, afferre, inctere; liquem in terrorem concere, addcere, compllere. Uso: estar aterrorizado, terrore percelli, perfundi, commoveri; metu frangi vel examinari.

aterrizaje: ad terram lapsus (-us m). Sin: apparatus (-us m) desultrius; aroplanorum vel aronvium appulsus (-us m). Uso: - forzoso, appulsus vel descensus invitus.

ateneo: athenaeum, i n. Uso: Pontificio - Salesiano, Pontifcium Athenaeum Salesianum. atenerse: (acomodarse uno en sus acciones a

atestado: testimnium, ii n. Sin: documen-

104

tomo-gramo tum. atmsfera: atmosphaera, ae f. Sin: ar terrae circumiectus vel circumfusus; simplem ar // fig atmosphaera. Uso: - amigable, atmosphaera amicalis.

tico: (piso que est bajo el tejado de una casa) tticum, i n. Sin: ttica pars doms vel edium. Atila: ttila, ae m. Uso: de -, attilanus, a, um. atildado: compsitus, a, um. Sin: comptus; legans; bellus.

atestar, v. certificar.

atmosfrico: atmosphericus, a, um. Sin: ris vel caeli (gen). atoln: atollum, i n; atollus, i m. Sin: nsula corrlica. atolondrado, v. inconsiderado. atolondramiento, v. inconsideracin.

Atlntico: Atlnticum, i n. Sin: ocanum Atlnticum. Uso: Pacto del - Norte, Pactum (Ocani) Atlntici Septentrionalis.

atpico: atpicus, a, um. Sin: extraordinrius; enormis.

atletismo: athletismus, i m. Sin: athltica, ae f; res athltica; athltica exercittio; athlticae stdium; stdium se (vel corpus) exercendi. Uso: - acutico, athletismus aquticus; - ligero, pesado, athltica levis, gravis; - masculino, femenino, athltica certmina inter viros, inter muleres // (doctrina) ars vel disciplina athltica.

atltico: athlticus, a, um. Uso: arte -, ars athltica; condicin -, condcio athltica; constitucin -, crporis frmitas; ejercicios -, athltica, ae f; tipo -, athlticum caput.

atltica, v. atletismo.

atleta: athleta, ae m; athltria, ae f. Sin: agonista vel agonistes, ae m; peritssimus vel fortssimus lusor. Uso: - olmpico, athleta olmpicus // (persona membruda) vir vel mlier firmo crpore.

atlas: atlas, antis m. Sin: tbulae, arum fpl; tbulae geogrphicae; terrarum tbulae.

atmico: atmicus, a, um. Uso: bomba -, pyrbolum atmicum; pyrbolus atmicus; desintegracin - o nuclear, tomi disinctio vel dissoltio; atomorum disiectus (-us m); energa -, vis atmica; era -, atmica aetas; seculum tomo-phsicum; explosin -, dirptio vel displsio atmica; guerra -, bellum atmicum; peso -, pondus atmicum. atomismo: atomismus, i m. atomista: atomista, ae m. Sin: atomismi fautor.

atomstica: atomstica, ae f. Sin: phsica vel phsice (-es) atmica. atomstico: atomsticus, a, um. tomo: tomus, i f. Sin: corpsculum; corpsculum insecbile vel indivduum; indivduum. Uso: bombardear el -, tomum verberare; constitucin del -, tomi constittio, compostio, structura; desintegrar el -, tomum scndere, disingere, dissociare, disslvere, fndere, diffndere, diffrngere; estudiar el -, tomos explorare, investigare, scrutari, perscrutari. tomo-gramo: grammtomus, i m.

105

atonal atonal: nmero carens. trctio modalis vel modorum // (gravedad) v. esta voz.

atnico: (que padece atona) tonus. Sin: torpens, torpescens; flccidus; enervatus; atni (vel torpore, vel languore) laborans // (perteneciente o relativo a la atona) atniae, torporis, languoris (gen); ad atniam spectans // Gram, v. tono. tono: (sin acentuacin) tonus, a, um. Sin: sine accentu; accentu carens // (sin vigor) v. atnico.

atona: atnia sive atona, ae f. Sin: languor; torpor. Uso: - estomacal, stmachi inrtia vel resoltio; stmachus torpens, flccidus, enervatus; - visceral, vscerum torpor.

atractivo: adj attractivus, a, um. Sin: gratus; iucundus; illciens; delectationis plenus; aptus ad alliciendos nimos; (de lugar) amoenus; (de persona) venustus (fsicam), lpidus (moralm). Uso: de manera -, attractivo modo // sust attractvitas, atis f. Uso: suscitar cierto -, attractivitatem quandam exhibere. atraer: allcere. Uso: - al estudio del latn, ad linguam latinam addiscendam allcere.

atormentar: vexare. Sin: cruciare, excruciare; exagitare; torquere // atormentarse, angi (liqua re, de liqua re, de liquo). Sin: cruciari, excruciari; se afflictare; se cruciare. atornillador, v. destornillador.

atrabilis: atrabilis, is f; atra bilis. Sin: melanchlia; nigra bilis; melanchlicus umor.

atrabiliario: adj hypocondracus, a, um. Sin: melanchlicus; melanchli laborans; atr bili suffusus vel laborans; (relativo a la atrabilis) ad atrabilem spectans // fig iracundus, a, um. Sin: rbidus; stomachosus // sust melanchlicus, i m. Sin: qui melanchli laborat.

atornillar: cchleam vlvere. Sin: clavum cochleatum impllere, immttere, ingrere (in ferrum, en el hierro; in lignum, en la madera ).

atrasado: (que tiene atraso) retroactus vel retractus, a, um; (antiguo, no al da) obsoletus; vetustus. Uso: sueldos -, stipndia praetrita; stipndia non soluta; stipndia retro dbita. atrepsia: at(h)rpsia sive -repsa, ae f. Sin: nutritionis vel alimniae carntia; crporis vel vrium extenutio; vires attenuatae. atraso: tardtio, onis f.

atraillar: (atar con tralla) cpul vincire // (conducir teniendo la tralla) canem vel canes fune trhere; canem corrgi dcere; canem cpul tenere; canem cpul vinctum gere.

atracarse: (comer o beber con exceso) ingurgitari. Sin: se ingurgitare; dere ac bbere ffatim; se cibo ac vino onerare. atraccin: vis attrahendi. Uso: - modal, at-

atribulado: sollcitus, a, um. Sin: calamitosus; aerumnosus; afflictus; excruciatus; aerumnis, misriis, rebus adversis, rerum angstiis affectus, vexatus, cruciatus, pressus, conflictatus. Uso: estar -, in angstiis esse; aerumnas prpeti.

atribucin: attribtio, onis f. Sin: assigntio; adiudictio // (facultad) potestas, atis f. Sin: munus; mandatum.

atresia: atresa, ae f. Sin: forminis (crporis) occlsio.

106

audiencia atributivo: attributivus, a, um. roba, ae f. Uso: - deportivo, vestis campestris; vestido solemnemente con - universitario, rob universitria sollemniter vestitus.

atributo: Gram attributum, i n. Sin: attribtio; res attributa // (cualidad o propiedad) nota; prprium; attributum (perfeccin divina).

atricoma: at(h)ricmia sive -coma, ae f. Sin: capillorum deflvium, amssio, spolitio.

atril: plteus, i m; plteum, i n. Sin: anagnostrium; librorum fulcimentum. atrio: trium, ii n. Sin: vestbulum. atriquia: athrchia sive athricha, ae f. Sin: alopcia; capilli, capillorum defctio, inpia, carntia. atrofia: atrphia sive atropha, ae f. Sin: tabes; extenutio; nutrimenti desrtio. Uso: del corazn, cor enervatum; cor naturali vi carens. atriquiasis, v. atriquia.

atunera: thynnria pisctio. Uso: ejercer la -, thynnriam piscationem exercere. atunero: thynnrius, ii m. audibilidad: audiblitas, atis f. Sin: soni intntio; facultas audiendi.

atn: thynnus vel thunnus, i m // (propio o relativo al -) thynnrius, a, um; ad thynnum spectans.

atrofiar: extenuare. Sin: vires extenuare, debilitare, minere, auferre; atrphi vel tabe affcere // atrofiarse, extenuari. Sin: tabscere; contabscere; debilitari; consumi; trophum feri; vim prdere, amttere; atrphi vel tabe ffici.

atrofiado: trophus vel atrphicus, a, um. Sin: atrphi affectus vel laborans.

atrfico: atrphicus, a, um. Sin: trophus; tabficus; enervatus; extenuatus; torpens; naturali vi destitutus; atrphi vel tabe affectus, laborans // (perteneciente a la atrofa) atrphiae, extenuationis (gen); ad atrphiam ttinens.

atuendo: (atavo, vestido) vestis, is f. Sin:

audiencia: (acto de or o atencin para or) audintia, ae f. Uso: dar - a uno, audire; dare vel ddere aures suas licui; licui dicendi potestatem fcere // (acto de or los jueces) audintia, ae f. Uso: - en tribunal, iudcium; da de -, iudicirius dies // (lugar donde se da -) auditrium // (tribunal de justicia) tribunal, alis n // (edificio en que se rene el tribunal) iusttiae paltium. Sin: aedes iurdici convents // (admisin a presencia de un prncipe o autoridad) admssio, onis f. Sin: ditus, us m; allquium; collquium; colloctio; facultas conveniendi. Uso: - privada, domsticum collquium; - pblica, pblica admssio; - general pontificia, pblica admssio a Summo Pontfice facta; condescendencia en dar audiencias, admissionum faclitas; dar o conceder, recibir en - a alguien, liquem

audicin: audtio, onis f. Sin: acroma, tis n. Uso: - estereofnica, acroama stereophnicum; - musical, audtio musicalis; - radiofnica, audtio vel acroama radiophnica; serie de audiciones, series auditionum; escuchar radiofnicas, auditiones radiophnicas auscultare; - de teatro por radio, fbulae ctio radiophnica; fbula scenica radiophnica.

audible: audbilis, e.

107

audiofrecuencia admttere, excpere; ditum dare licui; no dar - a alguien, liquem non admttere; ditum negare licui; liquem arcere; presentarse a una - con alguien, venire in collquium (vel collocutionem, vel allquium) cum liquo; procurar - a uno con alguien, dare licui admissionem alicius; licui ditum patefcere ad liquem; es fcil tener una - con l, ditus ad eum fcilis est. subsdiis instructi.

audiofrecuencia: audiofrequntia, ae f. Sin: frequntia audbilis. audimetro: audimetrum, i n. audiolingual: udio-lingualis, e.

aumento: incrementum, i n. Sin: augmentum; additamentum; adauctus (-us m); amplifictio. Uso: - de la poblacin, natorum incrementa; nmerus hminum in dies crescens; - de precios, rerum prtium adauctum; pretiorum adauctus; - de sueldo, stipndii vel salrii additamentum; augmentum salrii. aureola: nimbus, i m. Sin: corona; urea corona; corona radiata; corona nitens, fulgens, renitens, refulgens // (distincin) insgnia, ium npl. Uso: la - de la gloria, insgnia glriae; la - de la virtud, insgnia virtutis // (fama) laudes, um fpl. Uso: estar rodeado de una - de gloria, glriae ludibus florere.

aumentar: tr augere, adaugere. Sin: augmentare // intr augscere. Sin: adaugscere; crscere, incrscere.

ulico: ulicus, a, um.

audin: udio, onis m. Sin: valva amplificatrix.

audiovisual: audiovisualis, e. Sin: audivisivus, audivisficus, audficus-visivus, audbilis et visbilis. Uso: aparatos -, instrumenta audiovisulia; todo el sector de los -, universus apparatus (-us m) audiovisualis.

aula: aula, ae f. Sin: auditrium. Uso: - escolar, schola; conclave scholare; - didcticamente equipadas, oeci ad docendum

auditorio: (concurso de oyentes) auditrium, ii n. Sin: auditores; audientes; qui udiunt; auditorum turba // (sala destinada a conferencias, discursos, lecturas) auditrium, ii n // (sala destinada a conciertos y recitales) auditrium msicum.

auditor: auditor, oris m. Sin: audiens, entis. Uso: - de la nunciatura, Apostlici Nntii auditor vel adiutor; - de la Rota, auditor sacrae Romanae Rotae; - de Su Santidad, auditor vel iurisconsultus Summi Pontficis.

auditivo: auditrius, a, um. Sin: auscultatrius.

auscultacin: ausculttio, onis f. Uso: - del trax, thoracis ausculttio.

aurora: aurora, ae f. Uso: - austral, boreal, aurora australis, borealis.

auricular: adj auricularis, e . Sin: auriculrius. Uso: confesin -, confssio auricularis; testigo -, testis auricularis // (pieza de ciertos aparatos que sirve para escuchar) auscultbulum, i n. Sin: auscultatrium; excpulum; concha auditria vel auricularis; auditria cfia; auriculare exceptculum. Uso: - de radio, radiophnicum excpulum; radiophnica calutica vel cfia; - de telfono, auscultbulum telephnicum; biceps (-cpitis) adminculum; translocutrium instrumentum; tomar, levantar el -, auscultbulum smere, tllere; biceps adminculum ad os (vel ad aurem) appnere; translocutrium instrumentum ori (vel auri) admovere.

108

auto-arrancador auscultador, v. cofia. autnticamente: authntice. Sin: certa fide; cum vel ex auctoritate.

auspiciador: praecnii caus pecniae prebitor (-oris m).

ausentismo, v. absentismo.

ausente: absens, entis. Uso: estar - , absentare; estando yo ausente, me absente.

australiano: adj australianus, a, um // sust Australianus, i m. austraco: adj austracus, a, um. Sin: ustricus, ustrius // sust Austracus, i m. Sin: Austrius, ii m. austro: auster, tri m. autarca, v. autarqua. Austria: Austria, ae f.

Australia: Austrlia, ae f.

Australasia: Australsia, ae f.

auspicio: auspcium, ii n. Sin: augrium; omen, minis n. Uso: con el - de las Naciones Unidas, auspcio Nationum Unitarum.

autenticidad: authentcitas, atis f. Sin: (calidad de autntico) auctritas; fides; certa fides; veritatis fides; authntica rtio. Uso: comedias de incierta -, fbulae vel comoediae ambguae, incertae; libros de incierta -, libri dbiae fidei; negar la - de una cosa, alicius rei fidem abrogare // (verdad, sinceridad) vritas; sincritas. Uso: - cristiana, vera christianae legis profssio.

autenticar: (autorizar o legalizar alguna cosa) authenticare. Sin: authnticum fcere vel rddere; ratum fcere vel habere; approbare; confirmare; obsignare; subsignare; recognscere; vidimare. Uso: - un acta de nacimiento, de defuncin, orginis, bits testimnium fide pblic obsignatum confirmare; - una firma, ratam effcere manum alicius; - con firma, subsignare; subscripto nmine ratum fcere liquid; - con sello, obsignare // (acreditar, dar fama) auctoritatem afferre (vel adingere) licui rei. Sin: licui rei fidem fcere, afferre, adingere, ddere.

autarqua: autrchia sive -archa, ae f. Sin: autonmia; sufficintia; plena rerum suarum sufficintia. Uso: - econmica, in re oeconmica plenum suarum rerum domnium.

autntico: authnticus, a, um. Sin: sincerus; certus; verus; germanus; veri nminis (gen); fide dignus; auctoritate preditus. Uso: amistad -, amictia veri nminis; copia -, authnticum, i n; exemplar authnticum; documentos sin duda -, certssima monumenta. auto: (automvil) v. esta voz. autillo: lula, ae f; v. mochuelo.

autrquico: autrchicus, a, um. Sin: autnomus; nulli obnxius; suarum rerum dminus. Uso: producto -, res in prpria Natione confecta vel effecta; - en sentido econmico, in re oeconmica nulli obnxius.

autenticacin: authentictio, onis f. Sin: testtio; obsigntio; (pblica) confirmtio.

autoanlisis: autoanlysis, is f.

autoalienacin: autoalientio, onis f.

auto-arrancador, v. arrancador.

109

autobiografa autobiografa: autobiogrphia sive -grapha, ae f. Sin: sui ipsus vita. natus (-us m) vel domintio.

auto-blindado, autoloricata, ae f Sin: autocataphrcta; autoreda loricata.; autocurrus loricatus vel cataphractus; currus aeratus automatrius.

autobiogrfico: autobiogrphicus, a, um.

autcrata: autcrates, is m. Sin: dspota; dominator; tyrannus; vir imperiosus. autocrticamente: tyrnnice. Sin: tyrannorum more.

autobs: laphorum, i n. Sin: coenoautocinetum, coenautocinetum; coenoautoraeda, coenautoraeda; coenoautocurrus, coenautocurrus; autoraeda longa vel pblica; autovectura pblica vel urbana; autocinetum laphorum; autovehculum vel vehculum pblicum. Uso: - que corre sobre rieles, v. autova; - turstico, laphorum periegticum; tomar el - nmero 24, vehculum pblicum 24 nmero signatum conscndere; v. colectivo. autocar: autocurrus, us m. Sin: autopetritum vel autopetrritum; automatrium petritum vel petrritum. autocamin, v. camin.

autocrtica: sui ipsus censura. Uso: - de la Iglesia, Ecclsiae stdium censrie inquirendi in se ipsam.

autocrtico: tyrnnicus, a, um. Sin: imperiosus. Uso: poder -, tyrnnicum vel immdicum imprium.

autctono: adj indgenus, a, um // sust autocthon, autochton, autochthon, nis m. Sin: indgena, ae mf. autodeterminacin: autodetermintio, onis f.

autoclave: autoclavis, is f. Sin: clavis autmata vel autocintica.

autocicleta, v. motocicleta.

autoconciencia: autoconscintia, ae f. Sin: sui ipsus conscintia.

autodominio: continntia, ae f. Sin: sui ipsus tempertio.

autodidacto: autodidactus, i m. Sin: sui ipsus magister; sibi ipsi magister; absque alieno auxlio eruditus. Uso: ser -, magistrum (vel praeceptorem) habuisse nullum.

autodidctico: autodidcticus vel autodidactus, a, um.

autocontrol: sui custdia vel temperntia. Sin: sui ipsus vigilntia.

autocosechadora, v. cosechadora (- automotriz).

autdromo: autdromus, i m. Sin: autocinetdromus; autocurrculum; currculum autoraedis.

autocracia: autocrtia sive -crata, ae f. Sin: despotismus; tyrannis (-dis f); tyrnnicum imprium; imprium singulare; unus domi-

autoencendido: accensus spontneus. Sin: accnsio spontnea. autoescuela: schola autocinetistarum. autoerotismo: autoerotismus, i m.

110

automatizar autofecundacin: sui ipsus praegntio. autolesionismo: autolaesionismus, i m. Sin: autolaesionis crimen, culpa, fcinus; voluntria vulnertio. autolesionista: autolaesionista, ae m. Sin: murcus, i m; sui ipsus vulnerator.

autofinanciacin: pecniae prpriae colltio vel suppedittio. Sin: sui ipsus nummorum suppedittio. autofinanciamiento, v. autofinanciacin. auto-formacin: auto-formtio, onis f.

autogestin: prpria gstio, administrtio, rctio, curtio (-onis f). Sin: gstio autnoma. autogobierno: rgimen (-mnis n) autnomum. autogiro: autogyrus, i m; v. helicptero.

autgeno: autgenus, a, um; autgenis, e. Uso: soldadura -, autgena ferrumintio.

automacin: automtio, onis f. Sin: automatiztio; autmata vel automatria ctio, pera, opertio; machinalis ctio vel pera; automatriae operationes; hminum pera mchinis demandata. autmata: autmatum vel autmaton, i n. Sin: automatrium, ii n. Uso: de -, relativo al autmata, autmatus; automatrius // (persona sin voluntad) autmatus vir; autmata mlier. Sin: homo attnitus vel stupens; mulier attnita vel stupens; homo vel mulier sensu et voluntate carens.

autgrafo: adj autgraphus, a, um. Sin: chirgraphus; idigraphus; propri manu scriptus; me, tu, su ipsus manu scriptus. Uso: carta -, ltterae autgraphae; ltterae manu scriptae; epstula autgrapha; un ejemplar de Virgilio, idigraphus liber Verglii // sust autgraphum, i n. Sin: chirgraphum, i n; chirgraphus, i m; idigraphum; manu scriptum (-i n) ; mi (tu, su ) -, me (tu, su ) manu scriptum // (firma) autgraphum, i n. Sin : nminis scrptio autgrapha. Uso: pedir un -, autgrapham nminis scriptionem postulare. autoinduccin: autoindctio, onis f. autointoxicacin: autointoxictio, onis f.

autolesin: autolesio, onis f. Sin: autovulnertio; autotmia.

autolatra: autoltria sive -latra, ae f. Sin: quasi divinus sui ipsus cultus.

automatismo: automatismus, i m. Sin: res machinalis, automtica, autmata, automatria // fig irrationalis status vel condcio. automatizar: automatizare. Sin: liquid automatri ratione instrere; automatriam rationem indcere.
111

automtico: (que funciona en todo o en parte por s solo) automticus, a, um. Sin: autmatus; automatrius; se ipse (ipsa, ipsum) movens // (que ocurre por s mismo) qui (quae, quod) sponte su fit // (maquinal e indeliberado) non voluntrius. Sin: irrationalis.

automticamente: autmate vel automtice. Sin: ratione autmata; (su) sponte; ultro; per se; ipse. Uso: las hojas de la puerta se abrieron -, valvae se ipsae aperuerunt // (fig, maquinal e indeliberadamente) sine voluntate; usu irrationali.

automatizacin, v. automacin.

automotor automotor: adj automatrius, a, um // (vehculo) autovehculum, i n. Sin: autocurrus; vehculum automatrium; currus automatrius // (aparato que ejecuta ciertos movimientos sin intervencin directa de accin exterior) automatrium, ii n. Sin: automatria mchina; automatrium instrumentum; automatrius apparatus. autonoma: autonmia sive -noma, ae f. Sin: autarca, autarcha; suis lgibus vivendi potestas. Uso: - absoluta, autonmia absoluta; local, autonmia localis; - moral, mximum ius morliter eligendi; - personal, autonmia personalis; - de vuelo, volats autonmia; del Tbet, Tibeti vel tibtica autonmia; gozar de -, suis lgibus vvere; sui iuris esse; no tener -, alieno imprio parre. autonomismo: autonomismus, i m. autnomo: autnomus, a, um. Sin: autocephlicus; independens; nmini obnxius. automnibus, v. autobs. autooruga: autocinetum vel autombile ericiatum; autombilis ericiatus.

automovilstico: autocinticus, a, um. Sin: automobilsticus; autoraedrius; ad autoraedam (vel ad autocinetum, vel ad autombilem) spectans. Uso: accidente -, casus autocinticus; incremento -, autocinticum incrementum; industria -, res autocintica; autocinetorum fabrictio.

automovilista: autoraedrius, ii m. Sin: autoraedae (vel autocineti, vel autombilis) rector vel ductor.

automovilismo: automobilismus, i m. Sin: autocinetismus; res autocintica // Dep automoblium certamen vel compettio // (pasin por el-) automoblium cupditas vel cupdo.

automvil: autocinetum, i n. Sin: autoraeda; autocurrus; autombilis, is m; autombile, is n; autmatum; currus motrius, autombilis, automatrius; autombilis vectura, raeda; automatria vel motria raeda; autmatum vel automatrium vehculum Uso: - blindado, autocinetum loricatum; - cubierto, autocinetum intectum; - elctrico, autocinetum elctricum; - con motor de 35 caballos de fuerza y ocho cilindros, (auto)raeda machinamento 35 E(quinarum) V(rium) octoque cylindris; - con motor posterior, automatria raeda ab tergo propulsa; - de cilindrada pequea, vehculum exiguo machinamento propulsum; ir en -, autocineto vel autoraed vehi.

automotriz: adj automatria // sust automatria mchina.

autopista: via vehiculria vel autocintica . Sin: autostrata; autovia; crruum via; strata autocintica; autoraedarum (vel autocinetorum, vel autovehiculorum) via; currculum automoblium; iter autocinticum; currculum automoblibus aptum; latior via vehicularis; via autovehculis strata. Uso: sobreelevada, via autocintica pilis impsita.

autopsia: autpsia sive -opsa, ae f. Sin: necroscpia; cadveris sctio, inspctio, examintio; secti crporis (vel cadveris) inspctio. Uso: practicar una -, cadaver secare atque inspcere.

autopullman: autmatum vel autocinetum pullmanianum. Sin: raeda pullmaniana; longum autocinetum pullmanianum; coenoautocinetum pullmanianum; coenoautmatum; autmatum plaustrum; automatrium pilentum; longum autmatum; longa vel longssima autoraeda. Uso: pequeo -, autocinetum pullmanianum minutum. autor, ra: (quien es causa de alguna cosa)

112

autostop auctor, oris m; auctrix, icis f // (el que la inventa) inventor, oris m // (causa, responsable) causa, ae f // (escritor) scriptor, oris m; scriptrix, icis f. Uso: - sagrado, profano, sacer, profanus auctor; - de libros, librorum auctor; - de tragedias, trgicus scriptor; tragoedigraphus; - cinematogrfico, v. escenarista // (el que ha hecho alguna obra artstica) rtifex, fcis m. pblicas, pblicae auctoritates; pblici magistratus; - religiosas, potestates religiosae; responsables, auctoritates quas penes res est; las supremas - eclesisticas, rei ecclesisticae summae potestates; las - supremas de los Estados, supremi civitatum moderatores vel rectores; supremi rerum publicarum moderatores. autoritario: imperiosus, a, um. Sin: despticus; prepotens; auctoritate abtens. autoritarismo: praepotntia, ae f.

autoridad: (poder, mando) auctritas, atis f. Sin: potestas; imprium; ius (iuris n). Uso: domstica, imprium domsticum; - legal, ius ac potestas; - moral, moralis auctritas; pblica, auctritas pblica; potestas ppuli; - real, rgia potestas; - suprema, summa auctritas; aumentar la - de uno, alicius auctoritatem amplificare; burlarse de la - de uno, auctoritati alicius illdere; dar plena - a alguien, licui plenam auctoritatem dare; debilitar la - de uno, alicius auctoritatem imminere vel deminere // (crdito, prestigio) auctritas. Sin: auctritas et fides. Uso: la - de los filsofos, philosophorum auctritas; la - de los testimonios, rerum auctritas; persona que goza de -, (vir, homo ) auctoritate gravis; de mucha -, (vir, homo ) gravssimus; es una - competente, bonus est auctor; es una - en algo, auctor est alicius rei; fundado en la - de alguien, in auctoritate alicius psitus; adquirir - sobre uno, apud liquem vel ab liquo auctoritatem (vel dignitatem) sibi conciliare vel parare; apud liquem vel ab liquo gratiam inire; fundarse en la - de alguien, auctore liquo uti (ad liquid); quitar - a algo, licui rei fidem abrogare; tener -, auctoritate apud liquem valere vel uti; auctoritate vel grati valere (de persona); auctoritatem vel pondus habere (de escritos, documentos) // (ascendiente poltico) grvitas, atis f. Sin: dgnitas // (persona investida de poder, mando o magistratura) - civiles, potestates civiles vel civitatis; comunales, municpii moderatores; - comunistas, potestates communsticae; - polticas,

autorizado: auctoritate (potestate, facultate, iure, permissu, vni) preditus, pollens, munitus. Sin: cum auctoritate. Uso: estar - a hacer algo, liquid faciendi auctoritatem habere vel auctoritate pollere, valere, uti. autorizar: licui auctoritatem (vel potestatem) dare, fcere, concdere, tribere. Sin: permttere; facultatem indulgere vel permttere; ius concdere // (dar fe el escribano o notario en un documento) testari. Sin: pblic fide instrumentum firmare, ex iure et lgibus obsignare // (aprobar algo) ratum dcere liquid. autorrealizacin: autorealiztio, onis f. autorretrato: sui picta imago (-gnis f).

autorizacin: alicius rei faciendae potestas vel facultas. Sin: approbtio; permissus (-us m) ; licntia. Uso: - por parte del Estado, approbtio pblicis ab auctorittibus.

autoservicio: ministrtio prpria. Sin: se quisque ministrat.

autostop o autoestop: autocineti transentis retntio. Sin: crruum automoblium retntio. Uso: practicar el -, autoraedas transentes retinere; hacer un -, autocinetum trnsiens re-

113

autostopista tinere. f. Sin: caterva; multitudo; ingens nmerus.

autostopista o autoestopista: autocineti transentis retentor vel retentrix. Sin: petitor vel petitrix convectionis. autosuficiencia: propriarum rerum sufficintia.

autosuficiente: se ipse expdiens. Sin: sibi providere valens; rebus suis sufficienter preditus.

avance: progrssio, onis f. Uso: - rpido (por ej., de cinta en un grabador) procursus, us m. avanzada: (partida de soldados) prima sttio (-onis f).

avalar: auctor fio vel sum. Sin: mea auctoritate defendo // Com sngraphae cautionem fcere vel interpnere; sngraphae alterum subscrbere nomen cautionis grti.

autosugestin: autosuggstio, onis f. Sin: sui persusio; sui ipsus instigtio, impulsus, permtio. autotanque: autocinetum cisterninum. Sin: autocarrum vel autovehculum cisterninum; autocarrus cisterninus; exceptculum automatrium; automatrius currus exceptrius. autova: (autopista) v. esta voz // (autorriel) autoplaustrum, i n. Sin: autosarracum vel autoserracum, i n; automatrium plaustrum.

auxiliar: adj auxilirius, a, um; auxiliaris, e. Uso: caballo -, quus auxilirius vel auxiliaris // sust auxiliaris, is m. Uso: - mdica, adiutrix mdica. aval: confirmtio, onis f. Sin: firmtio; firmamentum; corrobortio; corroboramentum; auctritas; praesdium; fides // (firma que se pone en una letra de crdito para responder de su pago si no lo hace el girador) (alterus) nminis subscrptio in sngrapha cautionis caus. avalancha: (alud), v. esta voz // fig moles, is auxilio: -!, fer auxlium vel opem!

auxiliador, ra: auxiliator, oris m; auxiliatrix, icis f. Uso: Mara -, Maria Auxiliatrix.

ave: avis, is f. Sin: vlucris, is f (generalm en pl: vlucres, um). Uso: - acutil o acutica, avis aqutilis; - brava, avis fera; - extica, avis extica; - migratoria, pasajera, de paso, avis migrans; peregrina vlucris; - nocturna, avis nocturna; - de corral, cohortis avis; - del pas, vrnula avis.

avanzar: (ir hacia adelante) prvehi. Uso: se puede, est permitido -, prvehi licet // hacer - (por ej., una cinta de grabador), promovere.

avanzado: liberior, ius. Sin: immoderatus; immdicus; novus; rerum novarum cpidus.

avecindarse: domiclium sibi constitere (v. gr. Romae). avellana: avellana, ae f. Sin: avellana nux.

avenar, v. drenar.

avenamiento, v. drenaje.

avena: avena, ae f.

avemara: (oracin) saluttio anglica. Sin: marialis prex (precis f) // (cada una de las cuentas del Rosario) rosrii (vel marialis coronae) glbulus, granum.

114

avin avenida: (va ancha) pltea, ae f. Sin: via lata; via principalis. Uso: - arbolada, adumbrata via; pltea arbribus cnsita. struthiocameli.

aventador: (soplillo o abanico) flabellum, i n. Uso: - pequeo, flabllulum.

aventura: (suceso extrao) casus vel eventus singularis, mirficus // (casualidad) casus, us m. Sin: res fortuta // (riesgo) perculum, i n. Sin: lea, ae f // (relacin amorosa ocasional) fcinus (-nris n) amatrium. Sin: amatrie factum; lvitas amatria; breve amatrium commrcium.

aventar: ventilare. Uso: - el trigo, ventilare frumentum; ri vel vento frumentum propnere, pndere.

aviacin: (locomocin area) aria vel area navigtio. Sin: arius cursus (-us m); caeli navigtio. Uso: - civil, civilis classis aria; campo de -, arosttio; ardromus; aronvium sttio; compaa de -, socetas aronutica // (doctrina, disciplina) aronutica, ae f. Sin: ars (vel doctrina, vel disciplina) aronutica; volandi ars // (cuerpo militar de aviadores) aria classis. aviador: adj aronuticus, a, um. Sin: aviatrius // sust aronauta vel aronautes, ae m; aronaute, es m. Sin: aviator, oris m; aviatrix, icis f; volator arpetes, ae m; nauta vel viator arius m; nauta vel viatrix aria f // (individuo que presta servicio en la aviacin militar) miles ariae (vel aronvium) classi addictus.

avetarda, v. avutarda

aventurero, ra : errator, oris m; erratrix, icis f; audax homo vel mlier. Sin: errticus; errabundus; vagus; circumforneus; erro (onis m) mira consectans; circmvagus eventus consectans. avera: detrimentum, i n. Uso: sufrir una -, detrimentum cpere; iacturam pati vel subire.

averiar: corrmpere. Sin: deteriorare; vitiare. averiguacin: inspectio, onis f. averrosmo: averroismus, i m. Sin: Averroes doctrina. averrosta: averroista, ae m. avstico: avsticus, a, um.

averiado: corruptus, a, um. Sin: deterioratus; vitiatus.

avestruz: strthio, onis m. Sin: struthiocamelus. Uso: de -, struthiocamelinus o con el gen

avin: aroplnum sive arplanum, i n. Sin: aronavis vel arinavis; arovehculum; aronavgium; velvolum; aria navis; arium navgium; vehculum arium; navis volans; navis aroplangera. Uso: - antiincendio, aroplanum exstinctrium; - bimotor, v. bimotor; - cisterna, aroplanum cisternferum; aronavis exceptria vel cisternfera; - comercial, aroplanum commerciale; - equipado con cuatro motores, quadrimotrale aroplanum; - especiales, aroplana specilia; - espa, de reconocimiento, aroplanum speculatrium vel exploratrium; aronavis speculatria; - gigante, aroplanum gigantum; arinavis giganta; - monomotor, aroplanum unimotrale; - nodriza, aronavis nutrix; - particular, aroplanum privatum; supersnico, aroplanum sono vel snitu ctius; aroplanum sonorum lmitem sperans; - teledirigido, aroplanum telerectum vel teledirectum; - torpedero, aroplanum silurferum, arovehculum siluris armatum;

115

avioneta aroplanum nvibus demergendis vel diffringendis; aroplanum ignvomos vel ignferos siluros iculans, iactans // - a, de chorro, - a, de reaccin, - de propulsin, pyraulocinetum; aronavis pyraulocintica; aroplanum pyraulocinticum; aronavis retroversus propulsa vel impulsa; aroplanum invers vi propulsum vel impulsum; aronavgium inversis vribus propulsum; aroplanum ris haustrium; - de asalto, de combate, aroplanum incrsitans, incursans, aggrdiens, impugnans, proeliare; - de bombardeo, bomboplanum, i n; aroplanum pyrobolrium; aronavis ignvomis globis vrberans, druens, diffringens, confringens; - de carga, aroplanum onerrium; - de caza, aroplanum insecutrium, insectatrium, venticum; arinavis insectans; - de caza a reaccin, aroplanum insectationis arihaustrium; - de escolta, aroplanum praesidirium; - de hlice, aroplanum helicarum motu incitatum vel propulsum; - de pasajeros, aroplanum epibticum; - en picada, aroplanum (improviso vel de, ex improviso) ad perpendculum illabens; - sin motor, - a vela, v. planeador; ir, viajar en -, aroplano vehi vel ferri; subir al -, in aroplanum inscndere; subida al -, inscnsio vel conscnsio in aroplanum // Boeing-747, aroplanum eius typi, qui dcitur Boeing-747; - Concorde, aroplanum concordiense; - Fokker F-28, aroplanum typi, cui nomen Fokker F-28 // clase (categora) de -, classis, is f; cubierta de -, stega (ae f); stega epibtica; interior del -, aroplani interna (-orum npl); el - est provisto de dos cubiertas de pasajeros, en las que se encuentran tres clases, aroplanum duabus stegis epibticis instructum est, in quibus tres classes inveniuntur. avisador: - de incendios, index (-dcis m) incndii. avioneta: arvola, ae f. aviso: nntius, ii m; nntium, ii n. Uso: - parroquiales, paroeciales nntii; - publicitario, praecnium; - radial, nntius radiophnicus; nntius per aethrias undas missus; - televisivo, televisficum praecnium; nntius televisficus; nntius per televisionis undas missus; - de retorno, allatae vel perlatae epstulae nntius; - en un diario, nntius diurnis actis evulgatus; poner un - publicitario de algo en diarios o revistas, laudativum alicius rei nntium in actis diurnis vel in commentriis pnere; laudativam alicius rei nottiam commentriis vel actis diurnis crdere, concrdere. avispn: crabro, onis m. avitaminosis: vitamini penria (-ae f). avutarda: otis, dis f. Sin: otis tarda. axioma: axioma, tis n. Sin: pronuntiatum; enuntiatum; effatum.

axiomtico: axiomticus, a, um. Sin: certus; certssimus; certa firmaque ratione pronuntiatus vel edictus. aya: institutrix, icis f.

ayudante: (que ayuda) adiutor, oris m. Sin: minister. Uso: - del banquero ( en una casa de juego) leae magister; - de cmara, cubiculrius; a cubculo; ser - de alguno, adiutri-

ayuda: auxlium, ii n. Sin: adiuvamen, mnis n. Uso: de -, auxiliaris, e; - en favor de las vctimas de la inundacin, auxlium pro vctimis inundationis // - de cmara, a cubculo; cubiculrius; - de cmara de Su Santidad, a cubculo Pontficis Mximi.

ayer: heri. Uso: - por la maana, heri mane; - por la tarde, heri vsperi; hasta -, usque ad hesternum diem.

116

azoturia cem peram navare licui in liqua re // (Mil, oficial que est a las rdenes de otro superior) ptio, onis m. Uso: - de campo, rei militaris adiutor; rei militaris subdiuva (-ae m); in re militari adiutor // (maestro o profesor subalterno) subdoctor, oris m. Sin: prscholus; antescholrius; adiutor acadmicus; - de literatura latina, a ltteris latinis adiutor; - de paleografa y diplomtica, a codcibus atque diplomtibus interpretandis adiutor. ayudanta: (empleo de ayudante) adiutoris vel adiutricis munus (-nris n) // (oficina de ayudante) adiutoris vel adiutricis sedes (-is f). ayunar: ieiunare. vectorum adiutrix vel ministra, adiutrix iter facintibus.

azafrn: crocum, i n; crocus, i m. Uso: de -, crceus, a, um. azahar: zhara, ae f. Sin: aurantii vel citri flos. azalea: azalea, ae f. azanoria, v. zanahoria.

zimo: zymus, a, um. Uso: pan -, panis zymus; panis sine fermento. azimut, v. acimut. azimutal, v. acimutal.

ayuntamiento: (junta, reunin) conslium, conclium. Sin: conventus // (corporacin que administra el municipio) consilirii civitatis; conslium vel conclium municipale. Sin: conslium civitati administrandae; civitatis administrationis adiutores; conslium quod civitatem administrat. azadn: ligo, onis m. Sin: magnum vel maius rutrum. azada: pstinum, i n. Sin: srculum.

ayuno: ieinium, ii n. Uso: - cuaresmal, ieinium quadragenrium; establecer el -, ieinium institere; guardar el -, ieinium servare; prescribir el -, ieinium indcere; romper el -, ieinium slvere vel resignare // (que no ha comido) ieiunus, a, um // (ignorante de lo que se habla) ieiunus. Sin: ignarus, nscius alicius rei; estar en ayunas o en -, ieiuno ore esse; nescire liquid, rudem esse (in) liqua re.

azoado: azotum cntinens.

zoe: azotum vel azoton, i n. Sin: nitrgenum. azoemia, v. azotemia. azogue, v. mercurio.

azotar: frul perctere, fustigare, pulsare.

azoico: azicus, a, um. Sin: animntibus vel vivntibus carens; animntium vel vivntium expers. Uso: era -, aetas azica // (ntrico) nitratus, a, um. azotea: solrium, ii n. Uso: - con baranda o pretil, solrium clatratum.

azotemia: Med azothemia vel azotemia, ae f. azoturia: azotria sive azotura, ae f. azoto: azotum, i n.

azafata: hspita (-ae f); ministratrix (-icis f) (aria). Sin: hspita aria vel aronutica; aria assistrix vel ministratrix; ancilla aria;

117

azteca azteca: Azteca, ae m. azufrera: sulphurria, ae f. Sin: slphuris fodina; sulphurata, orum npl.

azucarar: (baar con azcar) sccharo asprgere // (endulzar con azcar) sccharo condire // (fig y coloq, suavizar y endulzar alguna cosa) mitigare, temperare, mollire, emollire. azucarera: (recipiente) saccharrium, ii n. Sin: scchari vsculum; sacchargerum vsculum; saccharrium pocillum // (fbrica) saccharifcium, ii n. Sin: scchari officina.

azucarado: (que contiene azcar o sabe a l) saccharatus, saccharosus, a, um // (algo dulce) dulcculus, a, um. Sin: subdulcis, e // (fig, blando y meloso) mellitus; blanddicus.

azcar: sccharum vel sccharon, i n. Uso: biolgico, sccharum biolgicum; - cande, sccharum candum; - de caa, saccharsium, ii n; saccharosis, is f; - de piln, scchari meta; ingenio de -, saccharifcium; scchari officina; de -, sacchreus vel saccharinus, a, um; - en polvo o grano fino, sccharum pulvreum; - en terrones, sccharum cbicum // fig, es un terrn de -, mellitus est.

azulado: caerleus, a, um. Sin: subcaerleus; caeruleatus. azulejo: tessella, ae f. Sin: tessellatus latrculus. azuzador: instigator, oris m.

azucarero: (persona tcnica en la fabricacin de azcar) saccharrius, ii m // (recipiente) v. azucarera.

azucarera: scchari taberna.

azucarillo: (terrn de azcar) mellitus pastillus (-i m). azuela: scia, ae f. azucena: llium, ii n.

azufrar: slphure asprgere licui rei. Sin: liquid slphure consprgere, suffire, suffumigare.

118

babilonio: adj, v. babilnico // sust Babylnius, ii m. babosa: (molusco) limax, acis f. babor: sinistrum navis latus (-tris n).

babilnico: babylnius vel babylnicus, a, um. Sin: babylon(i)ensis, e.

bablico: bablicus, a, um // (confuso, ininteligible) confusus, a, um. Sin: deordinatus.

Babel: Babel, elis f // (confusin, desorden) confsio, onis f. Sin: tumultus; confsio bablica vel babylnia; babylnica perturbtio. Uso: - lingstica, babylnica locutionum perturbtio.

baba: saliva, ae f. Sin: spuma; spmea saliva. Uso: - de los caracoles, cochlearum saliva; - de serpiente, sanies, i f; echar -, spumas (in ore) gere // (fig, carsele a uno la -) summis laettiis ffici. Sin: summo exsultare gaudio; vehementer gaudere.

bache: (hoyo en el camino) scrobculus i m // (pozo de aire rarefacto) locus tenuioris ris.

ludus chartarum bacaranus.

bachillerato: baccalaureatus, us m. Sin: batalrii gradus. Uso: conseguir el -, baccalaureatum adipisci. baca: labellum, i n. Sin: catillum; trlleum. baciliforme: bacilliformis, e.

bachiller: baccalureus, i m. Sin: batalrius; abitriens, entis mf.

bacilo: bacillus vel bacellus, i m; bacillum, i n. Sin: microbacillum; bactrium. Uso: bacilos de la tuberculosis, del tifus, del ttano, del clera, de la peste, bacilla tuberculosis, typhi, ttani, chlerae, pestilntiae. bacn, v. orinal. back (jugador, en el ftbol), v. defensa.

baby-sitter: puerorum custos (-odis mf). Sin: infantrius, ii m; infantria, ae f; grula, ae f. bacalao: (pez) asellus. Sin: asellus marinus // (su carne salada) asellus salitus. Sin: asellus marinus arefactus vel sale exsiccatus.

babuino: cynocphalus, i m.

babucha: crpida, ae f. Sin: slea vel calgula domstica.

baboso: salivosus, a, um. Sin: spumosus.

background (Inform) fondo: (de una pintura) fundus, i m // (de un escritorio con ventanas) ima, orum npl. Uso: to put a window into background, fenestram in ima mttere vel repnere // (relativo a un proceso) nferus, a, um. Sin: psterus. Uso: to put into background, in ima mttere; inferiorem fcere.

back-up (Inform) de reserva: cautionalis, e // (copia de reserva) cpia, ae f. Sin: exscriptum cautionale. Uso: hacer -, cpias vel exscripta cautionlia fcere. bacteria: bactrium ii n . Sin: bacillum.

bacar o bacarr: lea (-ae f) bacarana. Sin:

119

bacteriano bacteriano: bactricus, a, um. Sin: bactrii vel bacteriorum (gen); ad bactria ttinens. campani vel sacri aeris mlleus. Baden (Estado de Alemania): Badnia, ae f. Sin: Aquae Aureliae. Uso: de -, badenensis vel badensis, e.

bactericida: adj bactericidalis, e. Sin: bactriis extiosus; bactria necans // sust bactericida, ae m. Sin: venenum bactericidale.

badana: aluta, ae f.

bacteriofagia: bacteriophgia sive -phaga, ae f. bacterifago: bacteriphagus, i m. bacteriofobia: bacteriophbia sive -phoba, ae f. bacteriologa: bacteriolgia sive -loga, ae f. Sin: de bactriis vel de microbacillis rtio, doctrina, disciplina. bacterilogo: bacterilogus, i m. Sin: bacteriolgiae peritus. bacteriopatologa: bacteriopatholgia sive -loga, ae f. bacteriolgico: bacteriolgicus, a, um. bacterigeno: bacterigenus, a, um.

badil: batillum vel vatillum, i n; batillus vel vatillus, i m. badila, v. badil. badminton o bdminton: ludus (-i m) pilae pennatae.

badn: (cauce empedrado) incile, is n.

Bahamas (Archipilago de las): Insulae Bahamenses. baha: sinus, us m. Baha Blanca: Sinus (-us m) Albus.

bagatela: ldicra, ae f. Sin: res parvi momenti; res nullus momenti; res vilssima, levssima, parva, prvula; nugae, arum; inptiae, arum.

bacterioscopia: bacterioscpia sive -scopa, ae f. bacterioterapia: bacteriotherapa, ae f . Sin: per iniecta bactria curtio. bacterioscpico: bacterioscpicus a um.

bculo: bculus, i m; bculum, i n. Sin: pedum. Uso: - abacial, pedum abbatiale ; de los obispos, pastorale pedum; ltuus pastoralis vel episcopalis // fig levamen, mnis n. Sin: soltium; subsdium. badajo: mlleus, i m. Uso: - de (la) campana, campani vel campanae mlleus. Sin: aeris

bailarn, na: (que baila) saltans, antis. Sin: qui vel quae saltat // (que ejercita el arte de bailar) saltator, oris m; saltatrix, icis f. Sin: ldius m; saltatrcula f; mima f. Uso: ser buen -, ptime saltare.

bailar: saltare. Sin: ballare; choras dcere vel exercere. Uso: aprender a -, saltare dscere; saber -, saltare scire, saltandi peritum esse; - bien, cmmode vel eleganter saltare; sacar a -, invitare ad saltandum.

bailable: adj saltationi aptus // (ballet) modus saltatrius.

120

balancear baile: salttio, onis f. Sin: balltio; saltatus, us m; chora. Uso: de -, saltatrius, a, um; de despedida, salttio valedictionis; - de puntillas, balltio eltior; arte del -, saltandi ars; escuela de -, ludus saltatrius; maestro de -, saltandi magister; pista de -, locus saltatrius; sala o saln de -, oecus saltatrius; dirigir el -, choras dcere; organizar un -, saltationem institere. bailotear: circumsalire. Sin: circumsaltare; saltitare. bailecito: saltatincula, ae f. bajorrelieve o bajo relieve: ctypum, i n; ctypus, i m. Sin: anaglyptum; toruma (-mtis n); caelatura, ae f; caelatum opus. Uso: autor de bajorrelieves, toruta, ae m; estatua de mrmol en -, anaglyptum simulacrum marmreum; en -, ctypus; anaglyptus.

baja: - de los precios, pretiorum demintio vel immintio (-onis f); - en el precio de los vveres, annonae vlitas; - en la bolsa, deprssio. baj: psias, ae m. Sin: strapa, ae m; satraps, pis; strapes, ae; strapes, is (ac -en).

bala: (proyectil) plumbum, i n. Sin: globus; glans, glandis f; glans metllica, plmbea, ignita; ignitus globus vel glbulus . Uso: - de hierro, globus frreus; - de plomo, plumbum, i n; plmbea, ae f; gran cantidad de balas, plmbea grando; arrojar balas, plumbum emttere. balada: cntio, onis f.

bajar: (descender) descndere. Uso: - la escalera, (per) scalas descndere // (disminuir) baja la bolsa, argentrii fori prtia decrescunt, deminuuntur, levantur. bajel: phaselus, i m. bajito: brevculus, a, um.

bajada: declivis via vel locus. Uso: Dep, libre, descnsio simplex; - en serpentina, descnsio flexuosa.

baladronear: (hacer baladronadas) glorisius vel iactanter se grere // (decir baladronadas) se iactare. Sin: se ostentare; iactari + abl, de vel in + abl; glorisius se iactare; de se glorisius praedicare; insolntius se iactare; glorisius vel magnificntius loqui. balalaica: cthara (-ae f) balalica. Sin: cthara tringula rssica vel sarmtica.

bajo: (voz que produce los sonidos ms graves) gravssima vel ima vox. Uso: - continuo, gravior vox contnua // (el que tiene tal voz) gravssimae (vel imae, vel gravioris) vocis cantor // - de arena, vadum, i n. Sin: pulvinus // fig, - fondos, abiecta vel srdida plebcula; ppuli faex (faecis f); abiectssimum civitatis vulgus (-i n).

balance: (cuenta general) rtio, onis f; rationes fpl. Sin: reltio; pecuniarum rtio; rationum pondertio; arcae recogntio; rtio rei administrandae; rtio accepti et expensi; acceptorum et expensorum rtio; tbulae accepti atque expensi; crditi et dbiti compenstio. Uso: - anual, nnua smptuum aestimtio vel computtio; compilar, hacer el -, rationem dcere, subdcere, inire, trhere, habere; tbulas accepti et expensi confcere; mostrar el registro del -, cdicem expensi et accepti exhibere; nivelar el -, expensi et accepti rationem exaequare; tener el registro del -, cdicem dati et accepti habere. balancear: Mar, Aeron iactari.

121

balanceo balanceo: - de nave o avin, navis vel aronavis iacttio, oscilltio, fluctutio, agittio, inclintio. Sin: blaesus.

balancn: lncula, ae f. Sin: libramentum; statrula. balancita: - para pesar el oro, aurria statera. balandrn: tnica (talaris) cum alcula.

balbucir, v. balbucear.

balcn: maenianum, i n. Sin: pdium.

Balcanes: regiones balcnicae. Sin: Balcnia, ae f. Uso: de los -, balcaniensis, e.

balanza: libra, ae f. Sin: trtina. Uso: - de dos platillos, bilanx, ancis f; - de la mejor marca, trtina exquisitae vel accuratssimae notae; de ptima calidad, trtina ptimae (exquisitae, exactssimae, certssimae) fidei vel mensurae; - de precisin, trtina bonae (exactae, certae) fidei vel mensrae // - de comercio, examintio rddits. Sin: sumpts redditsque rtio; colltio compndii ac dispndii. balastar: glre sprgere vel strnere. balate: margo (-gnis mf) canalculi. balata: ballata, ae f. Sin: cntio ballata f. balaustrada: balaustrata, ae f. Sin: balaustiorum ordo, saeptum, ornatus (-us m); saeptum; plteus, plteum; loricae saeptum. Uso: - de bronce, saeptum aneum; - de mrmol, lorica marmrea. balaustre o balastre: balustium, ii n.

balde: stula, ae f; stulus, i m. Sin: alvolus. Uso: - para incendios, hama vel ama, ae f; de -, gratis; en -, frustra. baldosa: latrculus, i m. Uso: - marmorosa, latrculus marmoratus.

baldaqun o baldaquino: fastgium, ii n. Sin: baldachinum. Uso: - de bronce, aneum fastgium; - de cama, tectum; - de gnero, tentrium; - de prpura, aulaeum.

balconcillo: podolum, i n. Sin: parvum maenianum.

balear: (herir o matar a balazos) liquem plumbis (vel glndibus, vel plmbeis glndibus) vulnerare, sauciare vel necare, interfcere // (tirotear, fusilar) v. estos verbos. Baleares: Baleares (nsulae), ium fpl. Uso: de las -, balericus, a, um; balearis, e.

balbuceo: balbties, i f. Sin: linguae haesitntia vel titubntia; oris titubtio; os balbum.

balbucear: balbutire. Sin: lingu haesitare; lingu titubante loqui; balbum esse; incerta voce loqui (de nio). Uso: decir algo balbuceando, liquid haesitntibus verbis dcere.

balbuciente: balbus, a, um; balbtiens, entis.

balstico: ballsticus vel ballistrius. Sin: ad ballsticam prtinens; ad misslium ictum spectans.

balstica: ballstica vel ballistria, ae f. Sin: ars ballstica (como arte); ballistria disciplina, doctrina, scintia (como ciencia).

balista: ballista, ae f. Sin: blea. Uso: - montada sobre ruedas, carroballista.

baln: glans, glandis f. Sin: granus plmbeus.

122

banca balistita: ballistites, is f. Sin: pulvis (-vris m) prius fumo carens vel fumi expers. baliza: paltium, ii n. Sin: praetentura, ae f. ballena: bal(l)aena vel ballena, ae f. Sin: pristis, is f; pistrix, icis f. Uso: caza de ballenas, ventio ballaencea. balotaje: suffrgium (-ii n) decretrium. Sin: ltera suffragiorum ltio. Uso: demandar el -, suffrgium decretrium ferre.

balsa: (embarcacin) ratis, is f // (charco) stagnum, i n.

ballestero: ballistrius, ii m. Sin: arcuballistrius; manuballistrius.

ballesta: ballista, ae f. Sin: arcuballista; manuballista.

balsmico: fragrans, antis. Sin: odorus; suavis. blsamo: blsamum, i n // fig solcium; solamen; levamentum; consoltio. balsero: rector navis (vel ratis) traiectriae.

ballet: saltatria fbula (-ae f). Sin: scenica salttio vel chora.

balneario: adj balnerius, a, um. Sin: balnearis; balneatrius // sust blneum pblicum; blnea vel balnea, orum npl. Sin: blneae, arum fpl. balneoterapia: balneotherapa, ae f. Sin: curtio balneria.

bltico: mar -, Blticum, i n. Sin: mare Blticum.

bamb: hirundo (-dnis f) ndica; (h)arundo ndica. Sin: bambusa, ae f. banal: vulgaris, e. Sin: trivialis. banalidad: nugae, arum fpl.

baln: follis, is m. Sin: pila. Uso: apoderarse del -, follem occupare, tenere; pil potiri. baloncesto, v. bsquet. baloncito: follculus, i m. Sin: glbulus.

balompi, v. ftbol.

balneoterpico: balneotherpicus, a, um. Sin: ad balneotherapam ttinens.

bananero: adj bananrius, a, um // (barco que transporta bananas) navis bananis onerata. Sin: navis onerria cultoris bananarum.

banana: banana, ae f; bananum, i n. Sin: ariena; musae paradisacae fructus. Uso: cultivador de bananas, cultor bananarum; cultivo de bananas, cultura bananarum.

balonmano: manufllium, ii n. Sin: manufollis, is m; follis pugillatrius vel pugnis missus. Uso: juego de -, manufllium; juego de - de saln, manufllium aulare. balonvolea, v. voleibol.

banca: (embarcacin filipina) v. canoa // (puesto o asiento en el Parlamento) sedes (- is f) parlamentria vel in parlamento // (comercio que consiste en el giro, cambio y descuento de valores, y la compra y venta de efectos pblicos) res argentria; la - mundial, res argentaria mundana vel universalis // - de hielo, v. banquisa.

banano: bananus, i f. Sin: (arbor) banana; musa paradisaca.

123

bancario bancario: ad argentriam prtinens. mada) agmen (vel globus, grex, manus) armatorum. Uso: - armada, globus armatorum; - criminales, greges criminales, - de los cuatro, manus quattuor (scelestorum) // (conjunto) - de comediantes, famlia scenica // (baranda del billar) banda vel ora ae f // (faja o lista) fscia, ae f. Sin: clavus // (llanta) v. esta voz // (cinta ancha que como distintivo se lleva atravesada desde un hombro al costado opuesto) insigne oblquum. Sin: oblquus blteus; oblquum blteum; decoramentum transversum. bandada: agmen, mnis n. Uso: - de pjaros, vium agmen.

banda: (cuerpo de msicos) msici, orum mpl. Sin: symphonaci (hmines); aeneatores; symphoniacorum agmen, manpulus, cohors, collgium, sodlitas; aeneatorum manus; manus aeneatria. Uso: - lisa, tibcines; - militar, mlites aeneatores; mlitum symphoniacorum manpulus; symphnia militaris // (pandilla) grex, gregis f. Sin: globus; caterva; manus (-us f) // (porcin de gente ar-

banco: (asiento de madera) sedile, is n. Sin: scamnum; scabellum; (lgneum) subsllium Uso: - alto, scamnum ditum; - encorvado, scamnum curvatum // (banco de los remeros de una nave) transtrum, i n. Sin: iugum // de datos, indiciorum thesaurus; elementorum certorum thesaurus; - de hielo, v. banquisa; de ojos, thesaurus transponendorum (vel transferendorum) oculorum; - de sangre, haematheca; receptculum snguini colligendo // (establecimiento pblico de crdito) argentria, ae f. Sin: mensa vel taberna argentria, nummria, nummulria; domus vel socetas argentria. Uso: - hipotecario, mensa hypothecria; - mundial, argentria mundana; nacional, pblica mensa argentria; - de crdito, mensa creditria; - de Roma, argentria romana; - del Santo Espritu, argentria a Sancto Spritu nominata; mensa nummulria Sancti Spritus; billete de -, tssera vel chrtula nummria; directores del -, directores argentriae; argentriae praepsiti; presidente del -, presidens argentriae // (tabln que sirve de mesa) tbula, ae f. Sin: mensa.

bancarrota: (quiebra) decctio, onis f // (quiebra de un banco) argentriae dissoltio. Uso: hacer - (quiebra fraudulenta), creditores fraudare; creditores decoquendo fraudare // (fig, desastre, hundimiento, descrdito) naufrgium; evrsio; runa, dissoltio. Uso: la - de la civilizacin, humani civilisque cults naufrgium.

banderola: ventorum index (-dcis m) // (fig, hombre voluble) v. veleta. bandidaje, v. bandolerismo.

bandern: vexllulum, i n. Sin: parvum vexillum.

bandera: vexillum, i n. Sin: signum; insigne. Uso: - austraca, Austriae insigne vel vexillum; - nacional, ptriae (vel ptrium, vel nationis) vexillum; signum vel vexillum nationale; - olmpica, vexillum olmpicum; tricolor, trcolor vexillum; vexillum tribus colribus tinctum; vexillum terno decoratum colore; - a media asta, vexillum mdio hastili (propsitum); despliegue de banderas, vexillorum propostio vel iacttio; izar, levantar la -, v. izar; amainar, arriar la -, v. amainar; ondea la -, vexillum flitat vel vento agitatur.

bandeja: ptera, ae f. Sin: lanx, lancis f; discus, i m; scutella, ae f; vas metllicum vel lgneum. Uso: - de pastelillos, ptera cum suavillis.

bandido: (bandolero) v. esta voz // (fugitivo de la justicia) prfugus, i m. Sin: exsul, lis;

124

bao ptri extorris // (persona perversa) homo pravus, perversus, depravatus, mprobus. banquisa: glcies (-i f) pontvaga. Sin: aequor glaciatum; glcies flitans, flctuans. bantes: Bantuenses, ium mpl. baadera, v. baera.

bandolera: (salteadora) praedatrix, icis f. Sin: grassatrix // (correa cruzada por el pecho que sirve para colgar un arma) blteus, i m; blteum, i n. Sin: blteus oblquus; blteum oblquum; transversum pctoris cngulum. Uso: en -, transversus, a, um; in blteo; ab humero dextro sub sinistrum brchium descendens; llevar la mochila en -, srcinam transverso pctoris cngulo sustinere. bandolerismo: latrocintio, onis f; latrocnium, ii n. Sin: praedtio; rapintio; grasstio. bandolero: praedo, onis m. Sin: latro; grassator; rapinator; tromcrates. bandolina, v. mandolina. bandonen: bandonum, i n. bandurria, v. mandolina.

bandola, v. mandolina.

bando: manus, us f. Uso: los dos -, manus traque // (edicto o mandato) edictum, i n. Sin: mandatum; decretum; iussum.

baador: vestis (-is f) balneria.

baarse: balneare. Sin: blneo uti.

baera: (pila para baarse) lveus, i m. Sin: labrum; balneum vel blneum; slium; piscina // (mujer que cuida de los baos y sirve a los que se baan) balneatrix, icis f. Sin: balinearum ministra. baero: balneator, oris m. Sin: balinearum minister.

Bangla Desh: Bangladesa, ae f. Uso: de -, bangladesanus.

bandwith (anchura de banda): dipason (n indecl) dnsitas (-atis f).

banquero: argentrius, ii m. Sin: mensrius; mensulrius; nummulrius; trapezita. banquete: - nocturno, comisstio, onis f.

banquina: viae margo (-gnis mf).

bao: (accin) ltio, onis f. Sin: lavtio; balnetio; ctio balneandi. Uso: - caliente, lavtio clida; aquae clidae; - fro, lavtio frgida; - de agua salada, blneum salsum; de asiento, encathisma, tis n; - de chorro, lavtio in aquae deiectu; lavtio plvia; - de espuma, lavtio spumosa; baos de mar, marina lavacra; - de pies, blneum pedum; de vapor, lacnicum balneum vel blneum; assa sudtio; vaportio balinearum; darse un - de pies, pedes lavare; tomar un -, lavari vel se lavare // (cuarto de -) blneum, i n. Sin: lavacrum; lavatrina. Uso: - caliente, caldrium, ii n; - fro, frigidrium, ii n; blneum frgidum; - turco, sudatrium, ii n; entrar en el -, blneum intrare vel introire; in blneum introire; ir al -, ad (vel in) blneum ire vel venire; blneum inire, adire, obire; salir del -, e blneo gredi vel exire; blneo gredi; de blneo exire // (sitio donde hay agua para

baista: blneans, antis mf. Sin: qui vel quae ad aquas venit; qui vel quae in aqua est; qui vel quae aquis titur; qui vel quae blneis delectatur.

125

baobab baarse) colymbus, i m. Sin: locus balnerius. Uso: - comunes, blnea commnia, mixta, promscua; - privados, blnea privata; - pblicos, blnea, orum npl; blnea pblica; blneae vel thermae, arum fpl; - pblicos al aire libre, blnea pblica subdilia (vel sub divo, vel sub divum) // (pila o tina que sirve para baar o lavar todo el cuerpo o parte de l) v. baera // (retrete, excusado) latrina, ae f. Sin: lavatrina; sellae familiricae. Uso: pblicos, frica, ae f; fricae, arum fpl // - de agua, - de mara, blneum Mariae; en mara, subbulliente aqu mersatus; in subbullientem aquam mersus; meter algo en - mara, liquid subbulliente aqu mersare; cocinar en - mara, liquid subbulliente aqu mersatum cquere. baobab: baobab indecl. baptisterio: (sitio donde est la pila bautismal) baptistrium, ii n // (pila bautismal) v. pila. baquiano: (conocedor de los lugares) locorum sciens (-entis) // (gua para transitar por ellos) locorum dux (ducis m) // (experto) alicius rei peritus; in liqua re versatus. baquelita: bachelites, ae m. scalarum fulcrum, fulcimen, fulcimentum. Sin: epimdion, ii n.

baratijas: nugae, arum fpl. Sin: gerrae; scruta, orum npl; nugamenta, orum npl ; res vilssimae vel levssimae. baratillero: nugivendus, i m. Sin: nugarum vel scrutorum vnditor, nstitor, propla.

barandilla: cancelli, orum mpl. Sin: clatri, orum mpl. Uso: - de escalera, v. baranda.

barahnda: tumultus, us m. Sin: tumultutio; perturbtio.

bar: thermoplium, ii n. Sin: bibria, ae f; taberna vel tabrnula potria, potatria, bibria; popna, ae f // (- en hotel) oecus (-i m) potrius.

baranda: (barandilla de escalera) mans vel

baraja: (conjunto de naipes) lusrius chartularum (vel scidularum) fascculus (-i m). Sin: chrtulae vel scdulae lusriae // (naipe) chrtula (-ae f) vel scdula (-ae f) lusria.

barbrico: barbricus, a, um.

barbar: (echar races las plantas) radculas emttere vel gere. Sin: radicscere. barbarie: barbria, ae f; barbries, i f. Uso: reducir a la -, ad barbriam vel ad barbriem redcere; ad incultam feramque vitam redcere; volver a la -, ad barbriam redire.

barbajuelas, v. barbajas.

barbajas: radculae, arum fpl.

barbacana: risma, ae f; risma, -tis n. Sin: muri fultura; antemurale; muri propugnculum.

barba: (parte de la cara debajo de la boca) mentum, i n // (pelo que nace en la -) barba, ae f. Uso: - cerrada, barba clausa; - descuidada, barba inculta; - larga, barba prolixa; partida, barba partita; - de abanico, barba flabelli; - que empieza a despuntar, lanugo, gnis f; corte de -, depostio barbae; con un poco de -, barbtulus; sin -, imberbis; afeitar la - a uno, licui barbam rdere, abrdere, recdere, tondere; dejarse crecer la -, barbam demttere, promttere, submttere.

baratillo: nugarum (vel gerrarum, vel nugamentorum) taberna (-ae f).

126

barman barbarismo: barbarismus, i m. Sin: vox brbara, barbrica, vitiosa; brbarum verbum; barbricum nomen. brbaro: brbarus, a, um. Uso: volverse -, inhumano cultu silvscere. Barbarroja: Barba Rssea. Sin: Fridericus A(h)enobarbus. barcarola: nuticum carmen.

barbero: tonsor, oris m. Sin: rasor; barbitonsor.

barbeta: fulcimen, mnis n. Sin: basis, -is (ac -im vel -em; abl -i). barbiquejo, v. barboquejo. barbo: barbus, i m. barbilla: brbula, ae f.

barco: navis, is f. Sin: navgium. Uso: - cisterna, navis lquidis vehendis; - comercial, navis mercatria; - negrero, navis nigritis vehendis; - nodriza, navis nutrcia vel nutrcula; - pesquero, navis piscatria; - de carga, onerria; navis onerria; - de motor, automatria navis; navis machinamento acta; - de remos, navis remis acta; - de vapor, vaporinavis; vaporria; navis vaporria; navis vapore mota vel impulsa; - de velas, navis velis instructa, predita; navis acta velis; navis promota ventis. bardo: bardus, i m. Sin: vates; rhapsodus; cantor.

barbirrojo: a(h)enobarbus, a, um. barbn: homo bene barbatus.

barestesia: baraesthsia sive baraesthesa, ae f. Sin: gravitatis sensus. barestesimetro: baraesthesimetrum, i n. baricentro: barycentrum, i n. Sin: gravitatis centrum. barimetra: barymtria sive barymetra, ae f. bario: brium, ii n. Uso: - sulfrico, brium sulphricum.

barbullar: balbutire. Sin: singultim loqui; incndita verba proferre. barbulln: balbtiens, entis. Sin: lingu hesitans.

barboquejo: redimculum, i n. Sin: bccula; focale; cngulum; ligamen sub mentum ductum.

barisfera: barysphaera, ae f. Sin: mdia terrae pars; terrae ncleus. barita: barytes, is f.

barca: barca, ae f. Sin: navcula; scapha; cymba; lembus; linter. Uso: - pesquera, horia, ae f; cymba vel navcula piscatria; de motor, automatria cymba; - de remos, actuarola ; - de ro, de lago, phaselus; brcula; scphula; cmbula; lmbulus; - de vapor, vaporalis navcula; - de vela, scapha velvola vel velis instructa; lembus velis preditus vel instructus.

bartono: bartonus vel bartonos, i m. Sin: barytonista, ae m; gravis vocis cantor.

baritonal: barytonalis, e. Uso: voz -, bartoni vox.

barman: thermopla, ae m. Sin: triclinirius; genricam minister, tri.

127

barnabita barnabita: barnabita vel barnabites, ae m. Sin: sodalis barnabites; e Societate Pauli et Brnabae. um; baronis (gen); ad baronem spectans.

barniz: verncium, ii n. Sin: nitens color; nitens crusta // fig fucus, i m. Sin: spcies. Uso: tener un - de algo, primis vel primribus labris liquid gustasse, attigisse; tener un - literario, tinctum esse ltteris; tener un - de gramtica, grammticis tinctum esse notinibus. barnizado: sust llitus, us m. Sin: vernicis indctio // adj tinctus, a, um. Sin: llitus; blitus; verncio llitus; colore tinctus; recin -, recens tinctus, llitus, blitus. barnizador: tinctor, oris m. Sin: qui (liquid) tingit vel llinit.

barona: baronatus, us m. Sin: (dignidad) baronis dgnitas vel honor; (cometido) baronis munus; (jurisdiccin) baronis dcio, iurisdictio, territrium, rgio. baroscopio: baroscpium, ii n.

baronesa: (mujer del barn o que disfruta de una barona) baronissa, ae f. Sin: (mujer del barn) baronis uxor.

barotermgrafo: barothermgraphum, i n; barothermogrphium, ii n. barquichuela: navigolum, i n. Sin: cymbula; lmbulus; lintrculus; scphulus. Uso: - pesquera, horola. barra: asser, ris m // (aparato de gimnasia) tignum, i n. Sin: tignum vel ferrum transversum. Uso: - paralelas, lneae parallelae; - pisapapel, vectis (-is f) premendae chartae; - de chocolate, quadra chocolatae; - de espacios, spatiorum vectis; - del timn, clavus; - de turrn, quadra lucuntis. barrabs: malefactor, oris m. Sin: gneo, onis m; homo flagitiosus, seditiosus, malficus. barquero: naviculrius, ii m. Sin: prtitor.

barnizar: verniciare. Sin: vernice illnere; vernicem licui rei indcere; colore liquid illnere; colorem licui rei indcere; licui rei nitentem colorem vel crustam indcere. Uso: - algo con algo, rem re (pice, con pez; cer, con cera ) tngere, illnere, oblnere, lnere. bargrafo: bargraphum, i n; barogrphium, ii n. Sin: altitdinis index. barmetro: barmetrum, i n. Sin: index gravitatis; tbulus torricellianus. Uso: el - sube, baja, argentum vivum barmetri ascendit, descendit. baromtrico: baromtricus, a, um. baroestesia, v. barestesia.

barometrgrafo: barometrgraphum, i n; barometrogrphium, ii n.

barn: baro, onis m. Sin: nbilis vel liber baro. Uso: de -, baronalis, e; barnicus, a,

barragn: barracanus, i m. Sin: arbica vel frica vestis; arbicum vel fricum vestimen-

barracn: amplum tentrium.

barraca: (caseta tosca) tugrium, ii n. Sin: casa; csula; maplia, ium npl. Uso: construir barracas, tugria vel casas aedificare // (edificio que se usa para almacn) tabernculum, i n // (puesto en un mercado) tabrnula, ae f.

128

basalto tum; arbicus vel fricus amictus (-us m). barrilero: (el que hace barriles) doliorum vel cuparum pifex; (el que los vende) doliorum vel cuparum vnditor.

barrena: trebra, ae f. Uso: - elctrica, trebra elctrica; trebra electro xcita. barrenamiento: terebrtio, onis f. barrenar: terebrare. Sin: perfdere.

barredera: scopae, arum fpl. Sin: mchina scopria.

barranca o barranco: elvies, i f. Sin: abruptum.

barrilete: (dim de barril) dololum, i n // (instrumento que usan los carpinteros para asegurar la madera en el banco) retinculum, i n. Sin: ansa frrea // (juguete) v. cometa. barrio: vicus, i m. Sin: rgio. Uso: (de ciudad) urbis pars, rgio, vicus; - bajo, sordes (-is f; sordes, ium fpl) urbis; - pobre, rgio egena; - perifricos, aversa, orum npl; urbis aversa; - populosos, urbis regiones ppulo frequentiores; - residencial, rgio habitatinibus lautiribus destinata // de -, vicanus, a, um; habitantes de -, regionrii vici; partis urbis ncolae. barrilito: dololum, i n. Sin: cadus.

barreno: terebramen, mnis n. barreo: pelvis, is f.

barrendero: scoprius, ii m. Sin: convrritor; converrens; cvicae mundtiae minister.

barrer: scopare. Sin: vrrere, evrrere, devrrere; scopis vrrere vel purgare.

barrica, v. tonel.

barrera: vallum, i n; vallus, i m Sin: repgulum; obex, bicis mf; saepimentum; impedimentum. Uso: - aduanera, portrii limes (-mtis m); - de separacin, vallum discrminis; - del sonido, repgula (-orum npl) soni.

barricada: saeptum, i n. Sin: obex, bicis mf; saepimentum; obex tumulturius vel subitrius; saepimentum tumulturium vel subitrium. Uso: - de carros, carri pro vallo obiecti; barricadas de piedras, bices saxorum; el camino estaba bloqueado por una -, iter intersaeptum erat.

barroco: sust barocum, i n. Sin: ars baroca // adj barocus, a, um. Uso: estilo -, genus barocum // (fig, recargado, ampuloso) tmidus, a, um; tumens, entis. Sin: trgidus; inflatus; affectatus // (fig, recargado de adornos) fucatus, a, um. Sin: dmodum expolitus // (fig, extravagante, chocante) nsolens, entis. Sin: inslitus; incompsitus.

barro: limus, i m. Uso: - termal, limus medicalis // de -, fctilis, e. Sin: figlnus vel figulnus.

barroquismo: barochismus, i m. Sin: rtio baroca. basal: basalis, e.

barrign: vir ventris obesi. Sin: vir ventre obeso. barril: dlium, ii n. Sin: cupa; cadus; sria.

basalto: basaltes, is m. Sin: basanites, ae (ac -en) m.

basltico: baslticus, a, um.

129

basamento basamento: basis, is f. Sin: fundamentum. nistrildium, canistri ldium; follis (vel pilae) canistrique ludus sive lsio (-onis f); pilaris et canistralis lsio. Uso: jugador de -, bascaudrius, ii m; canistrilusor; jugar al -, pil canistroque ldere; folle vel follculo canistroque ldere; partido de -, canistrildii certamen vel contntio; certamen follis canistrique; follis vel pilae canistralis certamen; practicar el -, follis canistrique ludo se exercere. basquetbolista: bascaudrius, ii m. Sin: follis bascaudrii lusor; follis canistrique lusor; pilae canistralis lusor. bsquetbol, v. bsquet.

base: (superficie en que se asienta un cuerpo) basis, is (ac -im vel em, abl -i) f (de estatuas, monumentos, etc.); fundamentum, i n (de muros, etc.); fulcrum, i n (apoyo, pie de cama, etc.); crepdo, dnis f (zcalo, pedestal). Uso: - de una columna, columnae basis; - cuadrada, quadra, ae f; - cuadrada de columna, plinthus, i f // (lugar) - cientfica, sedes percontatinibus faciendis; - militar, sttio militaris; - naval, portus bllicus; naval de Guantmano, sttio navalis Guantmano; sttio navalis, cui nomen Guantmano // (condicin o norma fundamental de un acuerdo) lex, legis f. Sin: condcio. Uso: bases de un concurso, certminis leges. base de datos (Inform): datotheca, ae f. base-ball, v. bisbol.

bscula: libramen, mnis n. Sin: statera bascularis.

basarse: innti. Sin: consstere in + abl. Uso: - en un autor, liquo auctore uti.

basta: -!, satis!; iam satis! Sin: pax! Uso: y sobra, satis superque est; pero de esto, -, sed satis de hoc; sed haec hctenus. bastarda: (dicho indigno) brbarus sermo. Sin: brbarae voces.

bastardilla: en -, inclinatis ltteris.

bsico: fundamentalis, e. Sin: praecpuus // Qum bsicus, a, um.

baslica: baslica, ae f. Sin: templum mximum; aedes sacra praecpua. Uso: - de San Pedro, Sancti Petri Baslica; - de Letrn, Baslica Lateranensis. basilisco: basiliscus, i m. basilical: basilicalis, e.

bastardo: sprius, a, um. Sin: nothus; illegtimus; non legtimus; ignoto vel incerto patre natus; pelice vel plice ortus (nacido de concubina); adulterinus (adulterino). bastidor: (vrsilis) scaenae pries (-tis m). bastin: propugnculum, i n.

basketbolista, v. basquetbolista.

basket o basketball, v. bsquet.

bsquet: ludus (-i m) bascaudrius. Sin: ca-

bastos: virgae, arum fpl.

bastn: bculus, i m; bculum, i n. Uso: - de alpinista, alpini prtica; montanus bculus; para esquiar, bculum nivale; nartatoris bculus; decursoris nivalis bculum.

basto: (aparejo o alabarda) clitellae, arum fpl.

130

batiscafo basura: purgamenta, orum npl. Sin: sordes, ium fpl. Uso: - atmica, purgamenta atmica; - radiactiva, purgamenta radioactiva. basurero: (recipiente) purgamentorum capsa vel excpulum. Sin: srdium cstula vel receptculum // (sitio) depositrium, ii n. Uso: - atmico, depositrium purgamentorum atomicorum. gata. Uso: - antiarea, tormenta antiaria, antiarea; adversus aronvium incursiones tormenta // (unidad tctica de artillera) manus tormentria. Sin: agmen tormentrium // (obra de fortificacin que contiene cierto nmero de caones) munimentum, i n // - de cocina, vasa vel instrumenta coquinria // (agrupacin de pilas) pilae; pilarum sries; - elctrica, pilae elctricae; sries pilarum electricarum; pilae elctrice actae; pilae elctric vi actae // (acumulador) accumulatrium, ii n. Sin: instrumentum elctridi cumulandae. baterista: pulsator, oris m; pulsatrix, icis f. baticola: postilena, ae f.

batalla: pugna, ae f. Sin: prolium; certamen; concerttio. Uso: - electoral, populrium legatorum certamen vel certtio. batn: (mquina) prelum, i n. Sin: pressrium; mchina fullnica. batanero: fullo, onis m. Sin: lanrius; coactor lanrius. batalln: cohors, ortis f. Sin: phalanx, angis f.

bata: domstica (vel cubiculria, vel cubitria) vestis (-is f). Sin: laxa vel fluxa tnica; tnica talaris; indsium.

batida: indago, gnis f. Sin: venatria excrsio. Uso: - de la polica, investigtio (hminum) maleficorum.

bateador: (en bisbol y crquet) pulsor, oris m. Sin: battutor. bateau-bus: navgium laphorum.

bate: (en el bisbol y el crquet) lignum pulsrium.

batidor: (que bate) percussor, oris m. Sin: pulsator; verberator. Uso: - de oro, bracterius; bracteator // (explorador) explorator, oris m.

batidora: (instrumento que bate alimentos) agitbulum, i n. Sin: rudcula; rutbulum. Uso: - elctrica, elctricum agitbulum; - de mano, manuale agitbulum. batihoja: bracteator, oris m. Sin: bracterius.

batera: (conjunto de instrumentos de percusin) tmpana, orum npl. Sin: tintinnbula; percussionlia instrumenta msica // (conjunto de piezas de artillera) tormenta, orum npl. Sin: tormenta bllica; bellicorum tormentorum sries; tormenta bllica congre-

batelero: prtitor, oris m. Sin: lintrrius.

batel: scapha, ae f. Sin: cumba vel cymba; faselus vel phaselus; linter (-tris f).

batimtrico: bathymtricus, a, um. Sin: ad bathymtriam ttinens. batiscafo: bathscafus, i m; bathscafa, ae f; bathyscphium, ii n. Sin: bathycumba; subaqunea scapha. batintn, v. gong.

batimetra: bathymtria sive -metra, ae f. Sin: profundi maris mensura.

131

batista batista: baptistinum, i n. Sin: byssus, i f; byssum, i n; crbasus, i f (pl crbasa, orum n). Uso: - de lienzo, baptistinum lneum; - de seda, baptistinum sricum vel bombcinum. sacro fonte lustrare liquem. Uso: el que bautiza, baptizator; quien ha de ser bautizado, baptizandus m. bautizo: (accin de bautizar) baptiztio, onis f.

batologa: battolgia sive -loga, ae f. Sin: multilquium; (inanis) verborum itertio. batolgico: battolgicus, a, um. Uso: diccin, locucin -, dctio, loctio battolgica.

bauxita: bauxites, is f. Sin: bauxense metallum (-i n). Bavaria: Bavria, ae f. bvaro, ra: sust Bvarus, i m; Bvara, ae f. Sin: Baiovrius vel Baiorius m; Baiovria sive Baioria f. Uso: - de Munich, Bvarus Monacensis // adj bavricus, a, um. Sin: baiovrius; baiorius. Baviera: Bavria vel Baioria, ae f. bayo: bdius, a, um. Sin: spadix, cis (ac pl cas). Uso: color -, color bdius.

batomtrico: bathomtricus, a, um

batometra: bathomtria sive -metra, ae f.

bal: capsa, ae f. Sin: arca; cista; riscus; arca viatria, sarcinria; cista itinerria. Uso: mundo, ara maior; - del coche, autocineti receptculum onerrium vel sarcinrium. bauprs: palus (-i m) in transversum. bautismal: baptismalis, e. Sin: lstricus; lustralis; baptsmatis vel baptismi (gen). Uso: pila vel fons baptismalis.

batsman: battutor, oris m.

batmetro: bathmetrum, i n. Sin: catapirates, ae m; perpndiculum nuticum.

bayoneta: cuspis, dis f. Sin: mucro, onis m; frmea, ae f; cuspis (vel mucro, vel frmea) baionensis; pgio vel stilus baionensis. Uso: armar, calar la -, cspidem praefgere; atacar a la -, cspide liquem ptere vel adoriri; cspide in liquem mpetum fcere. bazar: pantoplium, ii n. Sin: emprium; institrium; variarum mrcium emprium.

bautizar: baptizare. Sin: sacro lavacro ablere; aquis baptismi ablere; rite ablere;

bautizado: baptizatus, a, um. Uso: fig, vino -, vinum dilutum.

bautisterio, v. baptisterio.

bautismo: baptismus, i m; baptismum, i n; baptisma, tis n. Sin: regenerationis lavacrum; sacrum lavacrum. Uso: administrar, conferir el - a uno, licui baptismum sive baptisma dare, conferre, ministrare; recibir el -, baptismum accpere vel percpere.

bazo: splen, nis m. Sin: lien, nis n; linis, is m. beata: beata, ae f. Uso: nueva -, (caeles) beata novnsilis. bazuca: bazuca, ae f.

beatificacin: beatifictio, onis f. Sin: inter beatos ascrptio; in beatorum nmerum rel-

beatera, v. gazmoera.

132

bisbol tio vel coopttio. diorum caus (tributus); dar, asignar a alguien una - anual, nnuam pensionem (vel nnuum rditum) studiorum caus licui praebere vel tribere; establecer una - para alguien, licui nnuam pensionem studiorum caus decrnere. becacina, v. agachadiza. becafigo: ficdula, ae f. becar, v. beca.

beatificar: beatificare. Sin: in nmerum beatorum ascrbere vel referre. beatitud: beatitudo, dnis f. Sin: betitas, atis f. beatfico: beatficus, a, um.

beato: beatus, i m // (fig, gazmoo) simulator; homo religionis prvicax.

beb: infans, antis mf. Sin: pupus vel ppulus m; infntula, pupa, pusola f. bebedor: potor, oris m. Sin: potator. beber: bbere. Uso: - algo caliente, thermopotare; - a la salud de, v. brindar; - a sorbos, sorbilare, sorbillare; exguis hustibus bbere; - hasta reventar, vino (vel liquore) nimis indulgere; potatione paene exstingui. bebestible: potulentus, a, um. Sin: poculentus.

bedela: scholae vel ludi custodis munus (-nris n). Sin: accensi scholstici offcium. bedelio: bedllium, ii n.

bedel: scholae custos (-odis m). Sin: ludi custos; custos scholsticus; accensus (-i m) scholsticus; scholsticus appritor.

becario: pensionis stdii (vel studiorum) caus beneficirius. Sin: pensione vel rditu studiorum caus fruens; qui pensione vel rditu studiorum caus fritur.

bebida: ptio, onis f. Sin: potus, us m; pottio; bibtio; pculum. Uso: bebidas, poculenta vel potulenta, orum; - alcohlicas, ptiones alcohlicae; potulenta alcohlica; no alcohlicas, - sin alcohol, potus non alcohlici; potulenta analcohlica; potiones analcohlicae; - calientes, potiones calefactae; potulenta calefacta; - fresca, frgida potincula; - fras, potiones frgidae; potulenta frgida; - helada, ptio nivata; glida potincula; - medicinal, ptio medicinalis; comidas y bebidas, esculenta et potulenta; tomar una -, potinculam gustare. beca: pnsio, onis f. Sin: pnsio stdii (vel studiorum) caus; rditus studiorum caus. Uso: - anual, nnuum, i n; nnua pnsio studiorum caus (tributa) ; nnuus rditus stu-

beduino: bedunus, i m. Sin: Arabs (-bis m) vagans; vagus Arabus. begonia: begnia, ae f. begardo: begardus, i m.

bisbol: pilae ludus a basi. Sin: ludus baspilae.

beige: lancolor, oris (sust y adj).

behaviorista: behaviorista, ae m.

behaviorismo: behaviorismus, i m.

beguino, v. begardo.

133

bejuco bejuco: planta sarmentosa. Sin: planta rbori acclinis. Belceb: Belzebub indecl; Belzebul, lis m. bendecido: benedictione donatus (de persona); lustratus, expiatus, piatus; rite piatus (de cosa).

belga: adj blgicus, a, um // sust Belga, ae m; Belgis, dis f.

Beln: Bthlehem vel Bthleem indecl; Bethlehmum, i n // de -, Bethlemticus vel Bethleemticus, a, um; hab de -, Bethlehemites, ae m.

Blgica: Blgica, ae f. Sin: Blgium; Gllia Blgica. belicoso: bellicosus, a, um. Sin: pugnax, cis. beligerante: bellgerans, antis. Sin: belligerator.

belladonna: belladonna, ae f. Sin: tropa belladonna.

bemol: (nota) hemitnium vel hemitnion, ii n. Sin: semitnium // (signo que baja la nota medio tono) hemitnii signum vel nota.

belvedere: apopsis, is f.

belleza: - naturales, naturae vel locorum amoenitates; - de expresin, ornamenta orationis; orationis vel sermonis ornatus (-us m); - tipogrfica, typogrphicae artis venustas.

bencina: benzina, ae f; benzinum, i n; benznium, ii n. Sin: propulsrius liquor. Uso: - sin plomo, benzinum non plumbatum; - sper, benzina superior; consumo de -, benzini absmptio; expendedor de -, benzinivnditor; benzinopla; gasto de -, benzinae dispndium; surtidor de -, ntlia benzinria; tanque de -, benzinrium, ii // (adj, relativo a la -, accionado por la -) benzinrius, a, um.

bendicin: benedctio, onis f. Sin: (accin de bendecir) caelestis favoris implortio; caelestis auxlii invoctio. Uso: - papal, benedctio pontificalis // (efecto de bendecir) Dei favor. Sin: caelestis favor; caeleste (vel divinum, vel supernum) munus; Dei donum. Uso: dar una -, benedictionem praestare, tribere; pedir una -, benedictionem postulare, impetrare, querere; recibir una -, benedictionem accpere, suscpere, percpere; benedictione donari // (consagracin) consecrtio, onis f // (alabanza) laus, laudis f // (beneficio) benefcium, ii n. Sin: donum; emolumentum. Uso: ser una -, magno emolumento, magno sui esse + dat; mxime prodesse + dat; su llegada fue una verdadera -, peropportune venit. benedictina: benedictina, ae f. Sin: virgo benedictina; mnacha benedictina; monialis vel sanctimonialis benedictina. bendito: agua -, aqua lustralis.

bendecir: (invocar en favor de alguien la bendicin divina) benedictionem licui impertire; benedictione liquem donare; caelestem favorem licui propitiare; caeleste auxlium licui invocare; bene licui precari // (consagrar algo al culto divino) consecrare. Sin: lustrare, expiare, piare, rite piare; benedictione ditare liquid. Uso: - los campos, aqu rite piat lustrare agros; - la comida, consecrare cenam; - una casa, domum lustrare // (alabar) laudare. Sin: praedicare; ludibus extllere. Uso: - a Dios, Deum ludibus extllere; Deum vel Deo benedcere; que Dios te bendiga! Deus tibi adsit!

benedictino: benedictinus, i m. Sin: sodalis benedictinus; mnachus benedictinus; so-

134

berlina dalis Ordinis Sancti Benedicti; Benedictini Ordinis sodalis // (licor) benedictinum, i n. Sin: liquor benedictinus; vlida ptio benedictina. beneficencia: beneficntia, ae f. Sin: liberlitas. beque: tabulatum vel constratum (-i n) prorae.

brbero: (agracejo) spinosus frutex (-tcis m). berbiqu, v. taladro.

beneficiar: benefcio vel privilgio liquem donare. Sin: prodesse + dat; benefcere + dat // beneficiarse, frui + dat. Sin: cmodum trhere ex liqua re. beneficiario: beneficirius, ii m. Sin: qui benefcia prcipit.

beneficiado: (el que goza de un beneficio eclesistico) beneficirius, ii m. Sin: benefcio honestatus.

beneficio: benefcium, ii n. Sin: emolumentum; lucrum; quaestus, us m; cmmodum // (dignidad eclesitica que goza de renta) benefcium. Sin: ttulus; munus sacrum. Uso: eclesistico, benefcium ecclesisticum. benfico: benficus, a, um.

Bengala: (comarca de la India) Bengala, ae f. Uso: Golfo de -, sinus Bengalensis // de -, bengalensis, e; benglicus, a, um // luz de -, ignes bengalenses mpl. Sin: ignes festivi vel bengalenses; artificiosi ignes bengalenses; misslia pria npl. benna: benna, ae f. Benn: Bennum, i n.

benzoico: benzicus, a, um. Uso: cido -, cidum benzicum.

benzoato: benzotum, i n; benzoas, atis m.

benzina, v. bencina.

bergantn: celox, cis m. Sin: paro, nis m; myparo; stlata, ae f; navis acturia vel praedatria. Uso: - pirtico, de corsarios, myparo pirticus. berilo: beryllos vel beryllus, i m. berilio: berllium, ii n.

bergamote o bergamoto: (peral que produce la bergamota) bergamotta, ae f. Sin: pirus falerna // (limero que produce la bergamota) citrus bergmia.

bergamota: (variedad de pera aromtica) pirum falernum // (variedad de lima muy aromtica) ctreum bergmium. Uso: esencia de -, ctrei bergmii subtilssimus sucus.

berenjenal: (sitio plantado de berenjenas) locus melongenis cnsitus // (fig, negocio enredado y de difcil salida) nodus, i m. Sin: difficultas; tricae, arum fpl. Uso: meterse uno en un -, incdere in nodum; in slebras incdere; in tricas se concere; se in angustum concere; in angustum venire; in dumeta corrpere.

berenjena: melongena, ae f. Sin: solanum melongena; solanum edle.

berceuse: (cancin de cuna) lallus, i m; lallum, i n. Sin: soporfera cantincula // (mecedora) cunae oscillatriae fpl.

berlina: (carroza) (automatria) carruca.

135

berro Sin: berolnia, ae f; berolinensis carruca // fig, poner en -, liquem ludificandum ppulo expnere. berro: mastrtium, ii n. bersagliere: plumatus vel concursator miles (-ltis m). Sin: plumatus veles (-ltis m). berza, v. col. besamanos: mans oscultio (-onis f). bibliofilia: bibliophlia sive bibliophila, ae f Sin: librorum cultus vel amor; studiosa librorum inquistio.

biblifilo: bibliphilus, i m. Sin: librorum amator vel cultor; studiosus librorum inquisitor.

bestialidad: fritas, atis f. Sin: bestilitas.

bestiario: bestirius, ii m. Sin: bestiarum vel pcoris custos. best seller: liber plrimum (vel mxime) divnditus. betatrn: bettronum, i n.

bibliografa: (descripcin, conocimiento de libros, de sus ediciones, etc.) bibliogrphia sive bibliographa, ae f. Sin: librorum descrptio; dispsita (vel propsita, vel bene ordinata) librorum descrptio // (catlogo de libros o escritos referentes a materia determinada) index (-dcis m) bibliogrphicus; librorum index. Uso: - atmica, de vi atmica librorum index, vel index bibliogrphicus. bibliogrfico: bibliogrphicus, a, um. Sin: ad librorum descriptionem vel ndicem prtinens.

bibliobs: bibliotheca cintica.

bblico: bblicus, a, um.

Biblia: Bblia, orum npl. Sin: Sacra Bblia; sacri vel divini libri; divinae ltterae; sacrae scripturae; sacra volmina. Uso: versin latina de la -, libri divini in latinum translati.

bibern: lactisgium, ii n. Sin: sugitrium; gut(t) us , i m; papillata vel lactaris lagncula; lagenula suctria; lacti sugendo vsculum.

betn: creta sutria. Sin: cera sutria; (atrum vel flavum, negro o amarillo) liquamen sutrium. Uso: dar - a los zapatos, liqumine clceos perngere.

betnica: herba (-ae f) vettnica. Sin: cestron, i f; prionitis; psychrtrophon.

bibligrafo: bibligraphus, i m. Sin: librorum cgnitor atque descriptor. biblilatra: biblilatra vel biblilatres, ae m.

bibliolito: bibliolthus, i m. Sin: fssile vel fosscium flium; fssilis flii vestgium. bibliologa: bibliolgia sive bibliologa, ae f. Sin: librorum recta cogntio. bibliolgico: bibliolgicus, a, um.

bibliolatra: bibliolatra, ae f. Sin: nmia librorum venertio; nmius librorum cultus; quasi divinus librorum cultus.

bibliomana: bibliomnia sive bibliomana, ae f. Sin: nmius librorum amor; immdicus librorum cultus; nmium librorum stdium;
136

biblilogo: biblilogus, i m. Sin: librorum cgnitor vel peritus.

bicornio nmia librorum conquistio. bicameralismo: rtio biconsiliaris vel dibulutica.

biblimano: biblimanes, is m. Sin: bibliomni laborans; nmius librorum amator; conquisitor (vel accumulator, vel effrenatus, vel immdicus) librorum cultor.

biblioteca: (lugar donde se tiene considerable nmero de libros ordenados para la lectura) bibliothca, ae f. Sin: amaltha vel amalthum. Uso: - circulante, bibliotheca libris (per vices) commodandis; - Nacional de Pars, de Roma, Bibliotheca Nationalis Parisiensis, Romana ; - pequea, bibliothcula; - privada, pblica, bibliotheca privata, pblica; - del Congreso de Washington, Bibliotheca Congresss Vasingtoniensis; formar una -, bibliothecam confcere vel institere // (coleccin de libros o tratados semejantes entre s) librorum corpus (-pris n). Uso: - de derecho romano, corpus iuris romani // perteneciente a la - o propio de ella, bibliothecalis, e. Sin: ad bibliothecam prtinens.

bicarbonato: bicarbonatus, us m; bicarbonatum, i n. Sin: carbnii vel carbnicum dixydum; ntrium bicarbnicum. bicfalo: dicphalus, a, um. bicentenario: bicentenrium, ii n.

biblioteconoma: bibliotheconmia sive bibliotheconoma, ae f. Sin: doctrina vel disciplina de bibliotheca ordinanda; bibliothecarum ordinandarum rtio. Uso: preceptos de -, praecepta de bibliothecis ordinandis. bicameral: biconsiliaris, e. Sin: dibuluticus, a, um.

bibliotecografa: bibliothecogrphia sive bibliothecographa, ae f.

bibliotecnia: bibliotchnica, ae f; bibliotchnice, es f.

bibliotecario: bibliothecrius, ii m. Sin: bibliothecae praefectus, custos, praepsitus, curator. Uso: nombrar a uno -, bibliothecae liquem praefcere; ser -, bibliothecae praeesse.

bicicleta: brota, ae f. Sin: birtula; bicclula; velcypes, -dis m; cypes. Uso: - elctrica, brota elctrica; - fija, brota firma; - de carreras, brota cursria vel cursualis; - de mujer, muleris (vel mulerum, vel feminarum) brota; - de nio, peri birtula; - de pedal, bicclula pedlibus acta vel propulsa; - de primera calidad, brota primae notae; - con motor, brota automatria; brota cum motrio; correr en -, brot crrere; ir en -, brot vehi, insstere, insdere; montar en -, brotam conscndere; (in) brotam insilire; brotae insilire. biciclo: bcyclus, i m; bcyclum, i n. Sin: brota enormis. bicloruro: sal (salis n) bichlorhdricum.

bceps: sust biceps, cpitis m. Sin: msculus biceps // adj biceps.

bicoca: (fortificacin pequea) oppdulum, i n. bicncavo: bicncavus, a, um. bicolor: bcolor, oris.

bicornio: bicorne vel bicorngerum cpitis tgimen (-mnis n).

biconvexo: biconvexus, a, um.

137

bicspide bicspide: bicuspis, dis. Sin: bicuspidatus, a, um. nalis exhibtio.

bid o bidet: mannus vel mnnulus, i m. Sin: hydrulicus mannus vel mnnulus; labellum ntimum; ovata pelvis. bidn: excpulum, i n. Sin: armillum; vas ex frrea lmina. Uso: - de bencina, armillum vel vas benzinae.

bidonville: tuguripolis, is f. Sin: caspolis; assularum conglobtio. biela: biella, ae f. Sin: hasta (mots moderatrix); directbulum; fndulus ambultilis. bieldo: ventilabrum, i n.

bien: bonum, i n. Uso: - alimentarios, alimenta, orum npl; - comn, bonum commune; - culturales, cults humani bona; - espirituales, - interiores del espritu, nimi bona; bona spiritlia; - externos, bona externa; res externae; - inalienables, res quae abalienari nequeunt; - inmuebles, - races, bona immoblia; res soli; res non moventes; res quae moveri non possunt; - materiales, bona materilia; opes terrenae; - muebles, res mbiles; bona moblia; res moventes; res quae moveri possunt; - productivos, - de produccin, bona productiva; bona frugfera; bona quaestuosa; bona lia bona gignntia; bona quae lia bona gignunt; bienes de consumo, bona consumptiblia, consumptiva; merces fruendae; venlia, ium npl; bienes del Estado, bona pblica; possessiones pblicae; rei pblicae bona vel possessiones; bienes de fortuna, fortunae, arum fpl; opes; bona // hecho, probe factus. bienal: biennalis, e. Uso: exposicin -, bien-

Bielorrusia: Bielorssia, ae f. Sin: Rssia Alba.

bienestar: (conjunto de cosas necesarias para vivir bien) res prsperae. Sin: rerum abundntia; fortunarum affluntia; rerum materilium abundntia. Uso: - familiar, rei familiaris cpia; - mediocre, res mdice prsperae; res satis prsperae; - pblico, bonum commune // (vida holgada) prspera vel cmmoda vivendi rtio. Sin: nmia prospritas; cmmodum; commditas. Uso: - aumentado, auctior prospritas; - mayor, maior prospritas; - mediocre, mdica prospritas; menor, minor prospritas; gozar de cierto -, quadam prosperitate frui // (estado de la persona humana) bona vel prspera valetudo. Uso: - fsico, crporis valetudo.

bienaventuranza: - eterna, v. beatitud.

bienvenido: salve! Sin: carus exspectatusque venisti!

bienvenida: advenientis saluttio vel consaluttio (-onis f).

bienhechor, ra: adj benefciens; benficus (m) vel benfica (f) in (vel adversus) liquem. Sin: benignus, benigna; munficus, munfica // (cuya influencia es til) salutaris, e. Sin: tilis // sust benefactor, oris m; benefactrix, icis f. Sin: benficus homo; benfica mlier; auctor vel auctrix benefcii (vel beneficiorum); qui vel quae benefciis liquem fficit (vel affecit); qui vel quae benefcia in liquem confert (vel cntulit). Uso: el principal -, praecpuus benefactor; ser el - de uno, benefciis liquem affcere; benefcia in liquem conferre; ptime (vel praeclare, vel egrgie) de liquo mereri.

bifsico: gradus duos habens; momenta vel tmpora duo habens. Sin: qui, quae, quod duos gradus (vel duo momenta, vel duo tmpora) habet.

138

billn bife: bbula assa; assata bbula. Sin: caro bbula assa; caro costalis assa; frustum bbulae assum. synallagmticus. Uso: acuerdos -, mtuae pactiones; convencin -, convntio synallagmtica. bilinge: bilinguis, e. bilingismo: bilinguismus, i m. Sin: bilnguitas, atis f.

bifocal: bis flexus (-a, -um). Sin: dplici preditus flexu. bifurcacin: bifrcium, ii n; bifurcum, i n. Sin: bfidum; bvium; biparttio. bifronte: bifrons, ontis.

bifurcado: bfidus, a, um. Sin: bifidatus; bifurcus.

bigamia: bigmia sive bigama; digmia sive digama, ae f. Uso: practicar la -, duas uxores habere. bgamo: bgamus vel dgamus, i m. Sin: duarum uxorum vir.

bigote: mystax, cis m. Sin: sbium; barba labri superioris; en pl superioris labri pili; superiora labra pilosa. Uso: - largo, prolixus mystax; dejarse el -, fciem rdere praeter mstacem. bigotudo: superiore labro pilosus. Sin: mstace insignis vel conspcuus.

billar: biliardum, i n. Sin: eburniplium; pilitdium; pilildium; ludus tudicularis; eburnearum pilarum ludus; ludus globulorum eburneorum; ludus sex forminum. Uso: agujero o abertura de -, ludipilarum eburnearum foramen; baranda, reborde del -, ora (mensae tudicularis); bola de -, pila vel sphaera ebrnea; ebrneus globus vel glbulus; mesa de -, pilitudiria mensa; tbula lusria; tbula ad pilis ludendum; lveus ad ebrneis pilis ludendum; tablero, superficie de la mesa de -, bacus pilitudirius vel tudicularis; jugar al -, tudiculari; sphaeris ebrneis ldere; ebrneis pilis vel glbulis in tbula ldere. billarista: biliardilusor, oris m. Sin: qui biliardo vel eburniplio ludit.

bigud: calamistrillum, i n. Sin : fstula crispans ; fstula crnibus crispandis; cylndrulus comae crispandae; cylindrus crispandis capillis. bikini: vestis (-is f) vel vestcula (-ae f) bikiniana. Sin: vestcula balnearis bikiniana; bipartita vel bimembris vestcula; duplex balneria fscia. bijou: gemma, ae f.

billete: (papel moneda) schedinummus, i m. Sin: charta argentria; tssera nummria; schdula argentria; moneta chartcea. Uso: - por valor de mil dlares, charta nummria mille dllaris ( vel dollriis) valens // (cdula que acredita participacin en una rifa o lotera) sors, sortis f. Sin: pittcium, ii n. Uso: los - ganadores de la Lotera Nacional, sortes Nationalis Aleae victrices // (carta breve) littrulae, arum fpl. Sin: epistlium // (tarjeta o documento que da derecho para entrar en alguna parte, para viajar, etc.) v. boleto. billetera: crumna, ae f. billn: blio, onis m. Sin: mlies (vel mliens) mille miliones.

bilateral: duo ltera habens. Sin: ex duobus latribus // fig bilateralis, e. Sin: mtuus;

139

billonario billonario: bilionrius, ii m. binary (Inform) binario: binrius, a, um; binaris, is, e. binocular: binocularis, e. binculo: binculum, i n; binculus, i m. Sin: speculatrium; perspicillum; conspicillum; geminata specilla npl; telescpium geminatum vel gminum. binomio: binmium, ii n. bioclimatologa: bioclimatolgia, ae f. Sin: vivntium climatolgia. biofilia: biophlia, ae f. Sin: vitae amor; naturalis vitae amor. biotica: biothica, ae f; biothice, es f.

bimembre: bimembris, e.

bimano o bmano: duabus mnibus preditus. Sin: duas manus habens. bimensual: semimnstruus, a, um. Sin: bis in mense (prdiens, recurrens).

bilocacin: biloctio, onis f.

bimestral: (que dura un bimestre) bimestris, e; bimnstruus, a, um. Sin: duos menses durans // (que sucede o se repite cada bimestre) qui, quae, quod alternis mnsibus (vel trtio quoque mense) fit (o con el verbo exigido por el contexto). bimestralmente: alternis mnsibus. Sin: trtio quoque mense.

binar: (dar segunda labor a las tierras) repastinare // (Liturg, celebrar dos Misas en un mismo da) binare (Missam). Sin: Missam iterare; bis Missam celebrare; duas Missas eodem die celebrare.

bimotor: adj bimotrius, a, um; duobus motriis instructus; dplici machinatione ornatus; qui, quae, quod duobus motriis vel dplici machinatione movetur // sust bimotrium, ii n. Sin: aroplanum bimotrium; aroplanum duobus motribus instructum; aria navis duobus machinamentis (vel duabus machinatinibus) instructa; aronavis dplici motria mchina predita.

bimestre: (tiempo de dos meses) bimestre, is n. Sin: bimensis, is m; duo menses; duorum mnsium sptium vel tempus // (renta, sueldo, etc., que se cobra o paga al fin de cada bimestre) duorum mnsium merces (-edis f) vel rditus (-us m).

biofsico: adj biophsicus, a, um // sust biophsicus, i m. Sin: biophsicae peritus vel studiosus. biognesis: (generacin de un ser vivo por otro) biognesis, is vel os f. Sin: vitae origo vel genertio; generationis processus // (teora que defiende la necesidad de dicha generacin y la imposibilidad de la llamada generacin espontnea) biogentica, ae f. Sin: biogentica rtio; biognesis vel biogenseos rtio. biogentica: ars biogentica.

biogenia: biognia, ae f. Sin: orginis vitae stdium; ontognesis; disciplina vel doctrina de vivntium orgine ac processu (como parte de la biologa); animntium vel ani-

biogentico: biogenticus, a, um. Sin: ad biognesim vel ad biogenticam rationem ttinens. Uso: desarrollo -, biognesis processus; estudios -, biognesis stdia; leyes -, biognesis leges.

140

Birmania mantum origo ac processus (conjunto de los fenmenos vitales desde la concepcin hasta el completo desarrollo). biogeografa: biogeogrphia sive - grapha, ae f. Sin: vivntium geogrphia. saeptum vel saepimentum; velamen; velamentum; tgimen; tegumentum; velamentum interiectum.

biologa: biolgia sive -loga, ae f. Sin: scintia biolgica; disciplina de vitae lgibus; de animntium vita doctrina. Uso: - marina, biolgia marina; - molecular, biolgia molecularis. biolgicamente: biolgice. biolgico: biolgicus, a, um. Sin: ad biolgiam spectans.

bigrafo: bigraphus, i m. Sin: vitae narrator vel scriptor; qui vitam alicius narrat, enarrat, exponit, scribit (vel narravit, enarravit, exposuit, scripsit); ser el - de uno, alicius vitam narrare (vel narravisse).

biogrfico: biogrphicus, a, um; ad vitam vel ad biogrphiam alicius prtinens. Uso: documentos, lxicos, repertorios -, documenta, lxica, repertria biogrphica; fuentes, investigaciones, memorias, noticias -, fontes, investigationes, memriae, nottiae biogrphicae

biografiar: vitam alicius narrare, enarrare, expnere, scrbere, descrbere; de vita alicius expnere.

biografa: biogrphia sive -grapha, ae f. Sin: (alicius) vitae narrtio vel memria. Uso: publicar la - de uno, librum de vita alicius dere.

biomdico: biomdicus, a, um. Uso: investigacin -, investigtio biomdica. biomtrico: biomtricus, a, um. binica: ars (artis f) binica.

bioqumica: biochmia vel biochmia, ae f; biochmica vel biochmica, ae f. Sin: vivntium chmia.

biopsia: bipsia sive biopsa, ae f; biopsis, is f.

bioqumico: adj biochmicus vel biochmicus, a, um; ad animntium chmiam ttinens // sust biochmicus vel biochmicus i m. Sin: biochmiae peritus. biotecnologa: biotechnolgia sive -loga, ae f. bioterapia: biotherapa, ae f. Sin: curtio biolgica. bitopo: bitopus, i m. Sin: biotpium, ii n. biosfera o bisfera: biosphaera, ae f.

biplano: biplanum, i n. biquini, v. bikini.

bipartidismo: systema (-tis n) duarum factionum

bixido: bixydum, i n.

bilogo: bilogus, i m. Sin: biolgiae peritus vel studiosus. biombo: prthyrum, i n. Sin: dithyrum;

bipolar: bipolaris, e. Sin: duos habens polos.

Birmania: Birmnia, ae f.

141

birmano birmano: adj birmanianus, a, um // sust Birmanus, i m. tricum.

birome: clamus sphaerulatus. Sin: clamus biroanus; grphium biroanum; v. bolgrafo.

bisulfato: bisulphatum, i n.

birrete: biretum, i n. Uso: - de cuero, galerus vel galerculus, i m; galerum vel galerculum n. birretina, v. gorrita. Bis!: (referido a uno) Rpete! vel tera!; (referido a dos o ms) Reptite! vel Iterate!

bit (Inform) dgito binario: bitus, i m (abrev. de binaris digitus). Sin: nota binria. Uso: least significant -, bitus mnimus; bitus mnimi momenti. bitcora: pyxis (-ids f) magntica. bter: amara ptio.

bisagra: vertculum, i n; vertcula, ae f. Sin: vrtebra, ae f. bisecar: bisecare. Sin: in duas partes secare. biseccin: biperttio geomtrica.

bitonal: bivocalis, e. Sin: duos habens soni gradus. bitonalidad: bisonritas, atis f. Sin: bivoclitas. bitumen: bitumen, mnis n. bituminoso: bituminosus, a, um.

bisexual: adj bisexualis, e // sust bisexualis, is m. Sin: ambisexualis. bisiesto: ao -, annus bis(s)extilis. bisexualidad: bisexulitas, atis f.

bivalente: bvalens, entis. Sin: dplici vi preditus; geminata vi conspcuus. biyoduro: biididum, i n. bizantinismo: byzantinismus, i m. Sin: byzantinizandi mos, rtio, stdium // fig captiosa, orum npl. Sin: cavillationes; captinculae; inanitates byzantinae; cavillationes aetatis byzantinae prpriae.

bist, v. bife.

bisonte: bison, ontis m. Sin: urus, i m. bistec, v. bife.

bisojo: paetus, a, um.

bismuto: bismut(h)um, i n.

bistur: scalpellum, i n. Sin: scalprum; scalper, pri m; culter (-tri m) vel cultellus anatmicus. Uso: - elctrico, scalpellum elc-

bistre: fucus (-i m) ater. Sin: cosmticum fuscum.

bizco: strabo, onis m.

bizantino: byzantinus, a, um. Sin: byzntius, byzantacus, a, um. bizcochada: (panecillo) buccellatum, i n.

bizcochera: (tienda) crustulorum vel biscoctorum taberna. Sin: crustulrii taberna; ta-

bizcochar: retorrere. Sin: recquere.

142

blefarofimosis berna crustulria // (fbrica) crustulorum officina // (arte de trabajar bizcochos) crustulorum ars. Sin: ars crustulria. bizcochero: crustulrius, ii m. Sin: dulcirius. bizcochito: biscctulus, i m. onis f // (efecto de blanquear) albrium, ii n. Sin: albrium opus.

blasfemador, ra : blasphemator, oris m; blasphematrix, cis f.

bizcocho: crstulum, i n. Sin: biscoctus; biscoctum. blackout, v. apagn. Black Metal: modi msici metalli nigri.

blasfemar: blasphemare (Deum, Christum, nomen Domini ). Sin: exsecrari (Deum ); Deo (Christo, nmini Dmini ) male dcere; maledictum (in Deum ) concere; (in Deum ) maledicta iactare; mpia verba proferre vel evmere // (fig, maldecir, vituperar) maledictis lacssere (liquem). blasfemia: blasphmia, ae f. Sin: blasphemtio; maledictum; exsecrtio; maledictum (in Deum ) coniectum // (fig, palabra gravemente injuriosa contra una persona) contumlia, ae f. Sin: convcium; vitupertio. blasfemo, ma: adj blasphemus, blasphema. Sin: in Deum maldicus, maldica // sust blasphemator, oris m; blasphematrix, icis f.

blanca: Ms, v. mnima.

blanquear: dealbare. Sin: albo polire; albrio oblnere. Uso: - una pared, paretem albo polire, expolire, oblnere; accin de -, dealbtio. blanqueo: (accin de blanquear) dealbtio,

blanqueador: dealbator, oris m. Sin: albrius, ii m; albator; albinus, i m // adj dealbans, antis.

blanco: adj albus, a, um. Sin: cndidus. Uso: volver -, candidare; candificare // (individuo de la raza blanca) homo albcolor // (objeto para ejercitarse en el tiro; todo objeto sobre el cual se dispara) scopus, i m. Sin: signum; meta; destinatum o en pl destinata; destinatum vel propsitum signum. Uso: dar en el -, scopum attngere; destinata ferire; collineare; ictu vulnerare; no dar en el -, deerrare; destinata non ferire // (fin u objeto a que se dirigen deseos o acciones) propsitum, i n. Sin: destinatum; id quod ptitur. Uso: dar en el -, propsitum ssequi; ser - de , obnxium esse + dat.

Blancanieves: Alba Nix (nivis f).

blefarofimosis: Med blepharophimosis, is f. Sin: palpebrarum contrctio vel restrctio; plpebrae contractae.

blefaritis: blepharitis, dis f; blepharites, is f. Sin: palpebrarum inflammtio.

bledo: blitum, i n; blitus, i m. Uso: no se me da un bledo de ello, illud me nihil nterest; no estimar un -, terncii non fcere.

blasonado: insigni gentilcio ornatus vel instructus. Sin: gentilcio stmmate preditus; blasonatus.

blasn: (ciencia herldica) de insgnibus doctrina // (escudo de armas) insigne, is n. Sin: blaso, onis; stemma gentilcium. Uso: de familia, gneris insigne; insigne gentilcium; scuti gentilcii figura.

143

blefarncosis blefarncosis: blepharoncosis, is f. Sin: palpebrarum infltio; plpebrae tumefactae, tumescentes, intumescentes, turgescentes. bloc: (taco de calendario exfoliador) ephmeris rebus commemorandis // (taco de hojas de papel ligeramente pegadas) chartae vel chrtulae compactae. Sin: annotationum libellus; codicillus plgulis discindendis. blocaje: alligbulum, i n. block, v. bloc.

blefaropleja: Med blepharoplgia sive -plega, ae f. Sin: palpebrarum parlysis vel resoltio.

blefaroptosis: Med blepharoptosis, is f. Sin: palpebrarum demssio; plpebrae demissae vel demissiores. blefarospasmo: Med blepharospasmus, i m. Sin: palpebrarum spasmus; palpebrarum convulsa contrctio. blefarstato: blepharstatum, i n.

blonda: opus denticulatum (vel spiculatum, vel reticulatum) e bombcino confectum.

blindado: loricatus, a, um. Sin: cataphractus; ferratus; loric munitus. Uso: carro -, currus loricatus; tanque -, autocinetum loricatum. blindaje: lorictio, onis f. Sin: ferrtio; solidtio; solidamentum.

blinda: (frrea, metllica) lorica, ae f. Sin: plteus; protctio; (ferratum) tgumen; (loricatum) tegumentum. Uso: - de vidrio artificial, plteus ex vitro artificiali (factus), contra los vientos, plteus ventis obstructus.

blenorragia: Med blenorrhgia sive -rhaga, ae f. Sin: urethrae destilltio vel distilltio; mictualis viae destilltio; urethrae inflammtio ac destilltio.

bloque: (trozo grande de materia sin labrar) moles, is f. Sin: massa. Uso: - de mrmol, massa mrmoris; marmrea moles; gleba mrmoris // (conjunto, agrupacin) summa, ae f. Uso: comprar, vender, alquilar algo en -, aversione vel per aversionem liquid vndere, mere, locare; fueron acusados en -, accusati sunt uno nmine // (Inform) sptium, ii n. Sin: segmentum // agrupacin de naciones, nationes consociatae. Sin: Nationum Consocitio quasi foedus (-dris n). Uso: dos - contrapuestos, duo quasi federa, inter se oppsita // (manzana de casas) nsula, ae f // (libreta exfoliadora) liber commentrius. Sin: annotatinibus scribendis liber. bloquear: alligare. Sin: impedire; praecldere; intercpere // bloquearse, alligari.

blitz: incrsio (-onis f) fulmnea. Sin: fulmnea oppugntio.

blindar: loricare. Sin: loric munire. Uso: blindar con hierro, bronce, acero, frre, ane, chalybi loric munire.

blue jeans: lnteae bracae caerleae vel crulae. Sin: lnteae bracae livdinae; lnteae bracae americanae. bluff, v. fanfarronada. blufear, v. fanfarronear.

bloqueo: (accin y efecto de bloquear) occlsio, onis f. Sin: septio; interdctio. Uso: de calle, camino o carretera, occlsio viae; cabina de -, custdia viria.

blizzard: nivis tempestas (-atis f). Sin: procella turboque nivis.

144

bochorno blusa: pelsia, ae f. Sin: tuncula; thorcula; indusolum pelusinum. Uso: - transparente, pelsia perspcua; - de lino, pelsia lntea; fina de mujer, fscia vel tuncula pectoralis; del vestido regional, pelsia gntica vel popularis. de pan, frustum panis; comer una cosa en un -, o en dos -, uno haustu liquid vorare; semel absorbre liquid; echar un -, tomar dos -, duas bcceas vel buccas manducare.

boa: (gnero de ofidios) boa, ae f. Uso: constrictor, boa constrictor // (adorno) boa collaris.

bocal: rceus, i m. Sin: gillo (-onis m); cathus. Uso: - para cerveza, rceus cervesrius. bocanada: (porcin de humo que se echa cuando se fuma) fumi emssio (-onis f). Sin: nicotianum suffimentum; fumi nubcula (ex ore prolata). bocetar: liquid adumbrare. Sin: liquid deformare, informare, praeformare, formare. bocamanga: mnicae revimentum.

bob o bobsleigh: trhea gubernbilis vel moderbilis. Uso: competencia de -, certamen gubernbilis trheae. bobada, v. bobera. bobera, v. bobera.

bobera: (dicho o hecho necio) insulse (vel inepte, vel stulte) dictum vel factum. bobina: orbculus, i m. Sin: bobina; rtula; rotella; cylndrulus filis involutus; refertus filis orbculus. Uso: - de pelcula cinematogrfica, orbis pellculae cinematogrphicae involvendae // (rollo de papel continuo que emplean las rotativas) truncus chartarum. Sin: chartarum scapus.

bocado: bccea, ae f. Sin: frustum; offa; bucca. Uso: un - de polenta, offa pultis; un -

bocadillo: (panecillo) frstulum vel frustillum n. Sin: pastillum; buccella; ffula. Uso: - de carne, carnis frstulum; - con jamn dentro, pastillum pern fartum.

boca: os, oris n. Sin: bucca. Uso: andar de en - , in sermonem hminum venire; esse in ore et sermone mnium; en - cerrada no entran moscas, nulli tacuisse nocet; habla la - y paga la coca, nocet esse locutum; venrsele a uno a la - alguna cosa, liquid licui in buccam venire.

boceto: (en pintura, borroncillo en colores previo a la ejecucin del cuadro) adumbrtio, onis f. Sin: adumbrata pictura; delinetio; lineamentum; lneae (-arum fpl); lineamenta (-orum npl); prima lineamenta; imago adumbrata. Uso: hacer el - de algo, liquid adumbrare; alicius rei primas lneas dcere // (en escultura, modelado sin pormenor y en tamao reducido) adumbrata imago (-gnis f). Sin: prplasma, tis n; opus (peris n) deformatum; opus incohatum vel inchoatum; incohata (-orum npl); exemplar (-aris n). Uso: - de yeso, de cera, exemplar e gypso, e cera factum.

bochorno: (calor sofocante) frvidus aestus. Sin: ris crassitudo; caelum crassum.

boche: (hoyo pequeo) scrobculus, i m.

bocha: (bola de madera, de boj) pila (lgnea, bxea). Sin: glbulus. Uso: juego de las -, globulorum ludus; certamen de bochas, pilarum certamen; aficionado al juego de las -, pilarum ludi amator vel studiosus; jugar a las -, glbulos vel pilas versare.

145

bocina bocina: bc(c)ina, ae f. Uso: - del automotor, autmati bcina; estrpito de bocinas, strpitus vel clangor bucinarum; tocar la -, v. bocinar // (pabelln con que se refuerza el sonido) tuba, ae f. Uso: - del fongrafo, del gramfono, tuba phonogrphii, grammophnii. bocinar: buccinare vel bucinare. bocinazo: bccinum, i n. sin casa ni hogar ni ocupacin) nomas, dis mf. Sin: (homo) errabundus;vagus homo; homo passim vagus; sine tecto ac sede passim vagus (en pl sine tectis ac sdibus passim vagi). Uso: llevar una vida de -, vagari, errare; sdibus incertis vagari; errabundam vitam vvere // (lengua checa) bohmica lingua. Sin: bohmicus sermo. bohemo: adj bo(h)micus, a, um // (natural de Bohemia) Bohemus vel Bomus, i m.

bodeguero, ra: cellrius, ii m; cellria, ae f. Sin: vinrius vel apothecrius m; vinria vel apothecria f. Boeing: aronavis e gnere Boeing. ber: adj borus, a, um. Sin: burus, a, um // sust Borus vel Burus, i m. bogador: remex, -mgis m. bohardilla, v. buhardilla.

bodega: (lugar destinado para guardar el vino) cella (-ae f) vinria. Sin: apotheca; cnava vel cnaba; dolirium // (- de buque) stiva, ae f. Sin: caverna; sentna; ima navis; terus vel cvea navis.

bodas: - de plata, argntea nuptilia npl.

bohemoeslovaco: bohemoslovacus, a, um // Bohemoslovacus, i m.

bofetada: lapa, ae f.

boicotear: boicotizare, boycotizare. Sin: intercldere; intercpere; interdcere; impedire; prohibere. Uso: - algo a alguien, intercldere liquid licui; intercldere liquem ab liqua re; alicius peram impedire, praepedire, praevrtere; interdcere, intercpere // fig, algo, obstare licui rei; - a alguien, adversari licui; vitare vel fgere liquem // (hacer el vaco a una persona) omni in re (vel omni ratione) licui adversari. boicoteo, v. boicot. boina: pleus, i m; pleum, i n // - vasca, pleus vascnicus. bol: crater, ris (ac sing -ra, ac pl -ras) m; cratera, ae f. boj: buxum, i n; buxus, i f.

boicot: interclusio, onis f. Sin: perae interdctio; peris intercptio; alicius rei vittio, devittio, evittio.

Bohemia: Bohemia, ae f. Sin: Bomia; Res pblica Bohmica. bohemio: (natural de Bohemia) v. bohemo // (persona de vida irregular y desordenada) lastaurus, i m. Sin: scortator; homo nequam, impurus. Uso: vida de -, vita inordinata, effrenata, intmperans, immoderata // (persona bohmico, v. bohemo.

bolandistas: bollandiani sodales vel socii mpl.

bola: glbulus, i m. Uso: - de nieve, glbulus nivis; jugar a las -, glbulis ldere.

146

blido bolchevique: sust bolsevcus, i m. Sin: bolscevista, ae m // adj bolsevcus, a, um. calificaciones) pagella, ae f. Sin: pgina; scheda; punctorum summa; punctorum acceptorum tbula // - informativo o de noticias, nntius, ii m; - mdico, - sanitario, acta mdica, sanitria; scdula mdica; - meteorolgico, nntius meteorolgicus; - oficial, commentrium officiale; nntius pblicus; de guerra, nntius bllicus; - de victoria, laureatae tabellae.

bolchevizar: bolsevismum indcere. Sin: bolsevcis sbdere; bolsevicorum rem pergere.

bolchevismo: bolsevismus vel bolscevismus, i m. Sin: rgimen vel res bolsevicorum; princpia moresque bolsevicorum; bolsevicorum rtio agendi.

bolcheviquismo, v. bolchevismo.

boletero: tesserrius, ii m. Sin: schedulrius; tesserarum dispensator; scidarum distributor.

boletera: tesserria, ae f. Sin: tesserarum diribitrium; ostolum tesserarum; tesserria fenestella; tesserarum lculus vel prtula. Uso: - de equipajes, sarcinarum frulus vel lculus; - de ferrocarril, ferrviae tesserarum diribitrium.

boleta: scheda, schdula, schedula, ae f. Sin: scida, scdula; tssera. Uso: - electoral, scheda suffrgii; scdula comitialis // (libranza para tomar o cobrar alguna cosa) tssera, ae f. Sin: sngrapha // (cdula para citar a juicio a los tribunales) v. cdula judicial // (cdula para exigir el pago de una multa) tssera multatcia vel poenalis // - de entrega, schdula traditionis; - de pedido, schdula mandatcia.

bolero: (aire musical) msica bolrica // (chaquetilla de seora) thoracolum, i n Sin: tuncula // (sombrero de copa) ptasus, i m.

boletn: (publicacin) commentarolus, i m; commentarolum, i n. Sin: commentrium; commentrii, orum mpl; peridicus libellus // (peridico que contiene disposiciones oficiales) acta, orum npl. Sin: tbulae, arum fpl ; acta pblica; tbulae pblicae // (- escolar, de

boliche: (pequeo despacho de comestibles y bebidas) caupnula, ae f. Sin: taberna esculentorum // (discoteca) v. esta voz // (juego de bolos) v. bolo // (juguete) mtula cum sphaera. blido: bolis, dis m. Sin: arolithus; uranolithus.

boleto: tssera vel tessrula, ae f. Sin: scheda, schdula; scida, scdula; chrtula. Uso: - numerado, tssera loci certi; - de medio de transporte, de viaje, tssera vectria, itineraria, viria, viatria; itneris tssera; scheda vectria; - de avin, tssera aria vel area; de ferrocarril, ferriviria tssera, ferratae viae tssera; - de ida y vuelta, tssera itus et rditus; itionis et reditionis tssera vel chrtula; tssera viatria ad endum et ad redendum valens; - de ingreso, tssera transitria; - de teatro, tssera theatri vel thetrica; - para entrar a un estadio, tssera palestrica; - con asiento reservado, tssera cum sede reservata vel praenotata ; tssera sedis reservatae vel praenotatae; - de primera, segunda clase, tssera primae, secundae classis; despacho de boletos, aula tesserarum // comprar el -, tsseram mere; conseguir el -, tsseram sibi comparare vel acqurere; mostrar el -, tsseram ostndere; perforar el -, tsseram terebrare; reservar con suficiente antelacin un - numerado, tsseram loci certi satis mature praenotare vel reservare; sacar el -, smere tsseram.

147

bolgrafo bolgrafo: sphaergraphum, i n. Sin: sphaeristilus; grphium sphaerale vel sphaeratum; grphium biroanum; clamus biroanus; stilus sphaeratus; stilus vel clamus sphaer instructus; graphis plmbea. bolillo: (palito torneado para hacer encajes) tudcula, ae f. Sin: bacillum. (-us m) nummrius vel argentrius; forum nummorum; nummorum mercatus; mercandis nummis sedes. Uso: frecuentar la -, uti foro // o la - o la vida!, aut lculos aut vitam! Sin: si te salvum vis, trade crumnam!

bolita: glbulus, i m. Sin: spherula. Uso: jugar a las -, glbulis ldere. Bolivia: Bolivia, ae f. boliviano: adj bolivianus, a, um // sust Bolivianus, i m.

bolsa: crumna, ae f. Sin: saccus; marspium; sporta; bursa. Uso: - pequea, scculus; sprtula; crumilla; prula; - de agua caliente, calefacientis aquae bulga; - de aire, saccus arius; - de los corporales, bursa; - de cuero, bulga; vdulus; ascopra; - de dormir, saccus dormitrius; - de dormir forrada de pieles, dormitrius saccus villosus; - de herramientas, bursa ferramentria; - de residuos, srdium vel purgminum theca; scculus purgamentis colligendis; - de seora, scculus manurius, - de viaje, sprtula; - para libros, cpsula // (institucin econmica) bursa, ae f. Uso: relativo a la -, bursrius, a, um; - de comercio, bursa commercialis; juego de -, ludus bursae; negociaciones de -, operationes bursae; res nummria; bajar, subir la -, rerum nummariarum pretium mnui, augeri; jugar a la -, in mercandis nummis tmere ldere; in pecniam tmere ldere; nummos tmere mercari // (edificio donde se renen los bolsistas) chrematistrium, ii n. Sin: baslica; forum nummrium vel argentrium; mercatus

bolo: (palito torneado que se pone derecho en el suelo) bacillus, i m. Sin: conus. Uso: juego de bolos, conildium; conorum ludus; bacillorum ludus.

bolsista: pecniae negotiator (-oris m). Sin: bursae lusor. bolsita: prula, ae f. Sin: scculus; marspium.

bolsillo: (bolsa en que se guarda el dinero) crumina, ae f. Sin: marspium; prula manualis // (saquillo de vestidos) sinus, us m. Sin: prula, scculus; sinus vestis; vestirius scculus. Uso: - del pantaln, braccarum sinus; meter algo en el -, in sinum liquid cndere; sacar algo del -, de prula liquid trhere // de -, gestbilis, e. Sin: portbilis; palmalis; prulae aptus.

bomba: (proyectil o artefacto explosivo) bomba, ae f. Sin: pyrbolus vel pyrbolum; globus; telum; pila; mssile. Uso: - atmica, bomba atmica vel nuclearis; pyrbolum atmicum vel nucleare; globus atmicus vel nuclearis; - explosiva, bomba displosiva, globus displodens; - fumgena o fumgena, pyrbolus fumficus; globus fumgenus; - incendiaria, bomba vel pila incendiria; pyrbolus vel globus incendirius, gnifer, ignvomus, gneus; telum incendirium, ignferum, ignvomum; - lacrimgena, globus lacrimosus; neutrnica, bomba neutrnica; pyrbolus neutrnicus; pyrbolum neutrnicum; - qumica, pyrbolus chmicus vel bacteriolgicus // - de demolicin, pyrbolus druens; - de hidrgeno, bomba hydrognica; pyrbolus hydrognicus; pyrbolum hydrognicum; pyrbolus ab hydrgeno vel ab hydrognio; -

bolso: (bolsa de mano) crumna, ae f. Sin: pera; sinus; marspium; bulga; prula manualis // (bolsillo de la ropa) v. bolsillo.

148

bonaerense de mano, pyrbolus manualis; - de relojera, pyrbolus, horolgii instar actus; - de tiempo, pyrbolum displosurum, dirupturum, erupturum // arrojar bombas, pyrbolos mttere, icere, concere; estalla una -, pyrbolus displditur // (mquina para elevar el agua u otro lquido) ntlia, ae f. Sin: haustrum. Uso: - aspirante, ntlia huriens; - centrfuga, ntlia centrfuga; - impelente, ntlia propulsans vel repulsans; - neumtica, ntlia pneumtica; - de mano, ntlia manualis; - de nafta, ntlia benzinria; - de vapor, ntlia vaporalis; - para incendios, sipho, onis m. bombachas, v. pantaln bombacho. bombarda: bombarda, ae f. simi sons.

bombear: antlare. Sin: ntlia uti; ntliam adhibere; ntlia haurire, trhere, extrhere, propllere. Uso: - agua, antli aquam haurire, tllere, exprmere; - toda el agua de un pozo, pteum exhaurire // (arrojar bombas de artillera) v. bombardear.

bombeo: ntliae haustus (-us m). Sin: ntliae propulsus (abl -u m); aquae edctio, haustus. bombero: siphonrius, ii m. Sin: vigil ignis; vigil exstinctor. Uso: los - municipales, siphonrii municpii; municipales vel pblici siphonrii; cuerpo de bomberos, cohors siphonria; excbiae incndiis restinguendis; excbiae adversus incndia; exstinguendis incndiis praefecti. bombilla: prula, ae f. Sin: ampulla. Uso: elctrica, prula elctrica; lampas (-dis f) elctrica; lampdium elctricum; - de bolsillo, lampdium manuale (elctricum).

bombardero: (avin de bombardeo) bomboplanum, i n. Sin: aroplanum bombferum; aronavis pyrobolria vel pyroballistria. Uso: - enemigo, bomboplanum hostile // (oficial o soldado de artillera) pyrobolrius, ii m. Sin: ballistrius vel bombardrius, ii m // adj pyrobolrius, ballistrius, bombardrius, a, um. bombardn: tuba mxima. Sin: tuba gravs-

bombardeo: bombardtio, onis f. Sin: concursus (us m) iaculatorius; pyrobolorum vel bombarum conictio, proictio, ictio, iacttio, emssio; igniferorum globorum iactus (-us m). Uso: - elctrico, implsio elctrica, extrnsecus oblata; - con caones, ignferis pilis aggrssio; tormentorum verbertio; - del tomo, ictus rboris atmici.

bombardear: bombardare. Sin: pyrbolos iactare, iaculari, icere, concere, emttere in + ac; bombis verberare, perctere, conctere, qutere; ignvomis globis ggredi, confrngere, diffrngere, direre, evrtere. Uso: - con caones, tormentis verberare, oppugnare, ptere; bllicis tormentis perctere.

bombo: tmpanum maius vel permagnum; permagnus tmpanus. bombn: pulchrale, is n. Sin: dulcolum; bellarolum; cuppedolum; crstulum; scchari amgdalum; v. confite, dulce.

bombona: vas, vasis n. Uso: - metlica para contener gases y lquidos muy voltiles, v. garrafa. bombonera: bellariolotheca, ae f. Sin: dulciria vel cuppedinria theca; bellariolorum theca; v. confitera.

bonaerense: sust Bonarensis, is m. Sin: Bo-

bonachn: sust mansuetus (vel plcidus, vel simplex) homo // adj totus mansuetus; comis et quietus; natur bonus.

149

bonanza naropolitanus, i m // adj bonarensis, e. Sin: bonaropolitanus, a, um. boquilla: fstula, ae f. Sin: cnnula; (h)arundo, dnis f. Uso: - para cigarrillos, fumisgium; fstula tabcina vel fumaria; cnnula nicotiana; hispanicarum fstula; - de mbar, fumisgium scinum.

bonanza: (tiempo sereno en el mar) malcia, ae f. Sin: tranqullitas; malcia ac tranqullitas // (fig, prosperidad o tranquilidad en lo moral) prospritas, atis f. Sin: tranqullitas; quies ac tranqullitas. bonete: pl(l)eus, i m; pl(l)eum, i n. Sin: biretum, i n; pil(l)olus; pil(l)olum; cpitis tgimen (-mnis n); tegumentum cpitis. Uso: eclesistico, ecclesisticus pleus; ecclesisticum cpitis tgimen. bonito: (lindo, agraciado) pulchellus, a, um. Sin: bllulus.

borato: Qum boras, atis m. Sin: boratum, i n; sal borcicum.

brax: borax, acis m. Sin: borcium; sales boraces; ntrium tetrabricum; chrysocolla. borbolla: vacola gaseosa. borbotar: fervere.

bono: (tarjeta o medalla a modo de vale que puede canjearse por comestibles u otros artculos de primera necesidad) tssera, ae f // (ttulo de deuda emitido comnmente por una tesorera pblica) pblici cursus ttulus (-i m). Sin: pblica sngrapha. Uso: - del Tesoro, - del Estado, nummrium rei pblicae mandatum. bonzo: bnzius, ii m. Sin: Buddhae sacerdos; mnachus buddhsticus.

bordada: navis flexus (-us m). Sin: transversus navis cursus; velorum in ventum obliqutio.

borcegu: calgula, ae f. Sin: crea; cothurnus. Uso: par de borcegues, par cothurnorum; borcegues de montaa, clavata calceamenta.

boot (Inform) : sust inititio systmatis. Uso : cold -, inititio frgida ; inititio e frgido ; warm -, inititio clida, inititio e clido // tr initiare. boquiabierto: quedarse -, stare ore patenti. booting-up (Inform): inititio systmatis.

boom: improvisa prospritas (-atis f). Sin: improvisus flos oeconmicus; erptio fortunarum (publicarum).

bookmaker: relator pgnore certntium. Sin: relator sponsionem facintium.

bordado: opus acu pictum. Sin: opus phrgium; pictura txtilis; pictura acu facta. Uso: - en oro, opus phrgium // (accin de bordar) acu pngere // (arte de bordar) ars acu pingendi. Sin: plumria ars // adj plumtilis, e Sin: acu pictus; phrgius. Uso: - en oro, phrygianus vel phryginius; auro intextus vel distinctus; magnficamente -, magnficis opribus pictus. bordador: plumrius, ii m. Sin: qui acu pingit. Uso: - en oro, phrgio, onis m.

bordar: acu pngere, depngere, ornare. Sin: pere txtili pngere; phrgio pere ornare.
150

bordadura, v. bordado.

bordadora: plumria, ae f. Sin: quae acu pingit.

bosque Uso: - algo en un vestido, liquid vesti (vel in veste) intxere; - algo en oro, liquid auro distnguere. borrachn: vinosus. Sin: vinosssimus; vini capacssimus; v. borracho, 2 acepcin.

bordear: (dar bordadas) in contrrium navigare. Sin: sinus (velorum) in ventum obliquare // (ir por el borde) viae mrginem tenere.

borracho: adj brius, a, um. Uso: hombre -, homo brius // (que se embriaga habitualmente) ebriosus, a, um. Sin: vinolentus.

bordereau o border: (cantidad recaudada en un espectculo pblico) index (-dcis m) accepti. Sin: index pecniae acceptae // (extracto de cuenta) nota vel scdula nummria; nota vel scdula mensaria.

bordo: (lado exterior de la nave) navis latus (-tris n). Sin: navis margo (-gnis mf); costa // estar a -, in navi esse; navi vehi; llevar a -, nave (vel navi) portare, vhere; subir a -, (in) navem conscndere; tomar a -, in navem impnere.

borrajear: liquid neglegenter (vel incompsito, vel inordinate) scrbere vel compnere. borrar: cancellare. Sin: delre; abstergre; lnere; expngere. Uso: - el pizarrn, tbulam detergre; - con goma, pao, esponja, gummi, panno vel pnnulo, spngi delere, con tinta, atramento expngere; esponja para -, spngia deltilis // Inform delere. Sin: erdere. borrn: litura, ae f. borrasca: caeli marisque procella. borronear, v. borrajear.

borrador: (utensilio para borrar lo escrito en un pizarrn) cancellatrum, i n. Sin: pannus (pao) deltilis; spngia (esponja) deltilis // (escrito de primera intencin, en que se hacen adiciones, supresiones o enmiendas) adversria, orum npl. Sin: primum exemplar; prima perscrptio.

boreal: borealis, e. Uso: sol -, sol borealis. brico: bricus, a, um Sin: borcicus.

bordn: (bastn o palo largo) bculum, i n; bculus, i m. Sin: scpio (-onis m); fustis (-is m). Uso: - de los peregrinos, peregrinntium bculum // (verso quebrado repetido al fin de cada copla) v. estribillo, 1 acepcin // (fig, estribillo que repite con frecuencia una persona en su conversacin) v. estribillo, 2 acepcin.

borla: lemniscus, i m. Sin: ornamentum stamneum; ornativus filorum fascculus. borra: tomentum, i n. Sin: lana scida. Borneo: Bona Fortuna. Sin: Brneum.

borrachera: ebretas, atis f. Sin: temulntia, ae f.

bosnaco o bosniaco: adj bsnius, a, um. Sin: bsnicus, bosnianus, bosniensis // sust Bsnius, ii m. Sin: Bosniensis, is m. bosque: silva, ae f. Uso: - rtico, silva rcbosnio, v. bosnaco.

Bosnia: Bsnia, ae f.

borujo: (orujo de la aceituna) nclei contriti olivarum.

151

bosquecillo tica; - de conferas, pinetum. ae f. Sin: limbus; revimentum.

bosquejar: (trazar las lneas principales en un dibujo) adumbrare. Sin: delineare, designare; primis lneis descrbere vel designare // (en la escultura) inchoare. Uso: - una estatua, signum inchoare, deformare, informare, praeformare, formare // (exponer brevemente) brviter expnere. Sin: adumbrare; inchoare, designare; dispnere; descrbere; informare. Uso: - un discurso, orationem dispnere; - un plan, un proyecto, rationem alicius rei descrbere vel designare. bosquejo: (primer apunte) adumbrtio, onis f. Sin: prima lineamenta (-orum npl); delineata adumbrtio; linearis adumbrtio. Uso: del discurso, orationis adumbrtio; hacer el de algo, liquid adumbrare; liquid primis lineamentis designare vel descrbere // (descripcin, relato vago y sucinto) descrptio, onis f. Sin: informtio; decurtata descrptio // (obra esbozada) opus (peris n) adumbratum vel inchoatum. boss: caput, ptis n. Sin: rector; dux. bosquimn o bosquimano: boscmanus, i m.

bosquecillo: slvula, ae f. Sin: lculus.

botnico: adj botnicus, a, um. Sin: herbrius; ad botnicam vel ad herbriam prtinens // sust botnicus, i m. Sin: herbrius; herbarum peritus; botnicae (vel botnicae disciplinae, scintiae, artis) studiosus.

botnica: botnica, ae f. Sin: herbria; herbria ars vel disciplina; botnica doctrina vel scintia. Uso: tratado de -, de botnica liber, commentrius, commentrium.

bota: pero, onis m. Sin: zanca. Uso: - militar, cliga; - de montaa, calceamentum carptinum vel clavatum // (cuero pequeo para guardar el vino) utrculus, i m. Sin: oenphorum. botada: (lanzamiento de un buque) v. botadura.

botadura: navis dedctio (-onis f). Sin: navis in mare (in aquam, in undas) dedctio; navis ex navlibus dedctio. botamanga: (mnicae, bracarum ) lacnia,

botica: (oficina donde se preparan medicinas) officina medicamentria vel medicamentrii // (oficina donde se venden medicinas) pharmacoplium, ii n. Sin: taberna medicamentria // (conjunto de medicamentos) medicamenta, orum npl. Sin:

botelln o botellita: lagncula, ae f.

botella: lagoena, ae f. Sin: ampulla. Uso: incendiaria, lagoena incendiria; - Moltov, ampulla molotoviana; - de agua mineral, lagoena aquae mineralis; - de aguardiente, lagoena vini adusti; - de cerveza, lagoena cerevsiae; - de gas, arphorus, i f; - de vino, lagoena vini vel vinria; tomar, apurar una -, lagoenam exsiccare.

bote: (embarcacin pequea) cumba vel cymba, ae f. Sin: scapha; lembus; linter (-tris f). Uso: - neumtico, cumba infltilis; - plegable, linter complicbilis; - de casco doble, v. catamarn; - de remos, cumba remgera; de salvamento, auxilirius lintrculus // (tarro, vasija) sinus, i m; sinum, i n. Sin: vas; vsculum; pyxis (-dis f); urcolus; rnula. Uso: - de pintura, sinus picturae.

botar: (lanzar al agua un barco) navem dedcere. Sin: navem in mare (in aquam, in undas) dedcere; navem ex navlibus edcere. Uso: operacin de -, v. botadura.

152

boxeo medicinae, arum fpl; medicmina, um npl. botoncito: botontinus, i m.

boticaria: (la que prepara y expende las medicinas) medicamentria, ae f // (mujer del boticario) pharmacoplae vel medicamentrii uxor. boticario: (el que prepara y expende las medicinas) pharmacopla, ae m. Sin: medicamentrius. Uso: - ambulante, pharmacopola circumforneus.

botonero: globulrius, ii m. Sin: globulorum rtifex, opifex, confector (el que hace botones); globulorum vnditor vel mercator (el que los vende). botones: fmulus domsticus. Sin: appritor, oris m; v. ordenanza.

botonera: (establecimiento donde se hacen botones) globulifcium, ii n.

botn: (yema de los vegetales) gemma, ae f // (capullo) v. esta voz // (disco de metal, hueso, etc. que se pone en los vestidos para abrocharlos) glbulus, i m. Sin: orbculus; boto, onis m; vestis glbulus // (cualquier cosa que tenga forma de botn) glbulus, i m. Sin: orbculus; mallolus; necten (-tnis n); fstula; pulsbulum. Uso: - automtico o de presin, mallolus comprimendus; glbulus pressrius; necten pressivum vel pressrium; fstula autmata; - elctrico, elctricus glbulus; - de avance rpido, orbculus procurss; - de control, orbculus signatrius; del embrague (en la mquina de escribir, etc.) orbculus conexionis; - de rebobinado, orbculus recurss; - de timbre, tintinnbuli pulsbulum; apretar un -, glbulum prmere vel deprmere. botonadura: nectnium, ii n. Sin: globulorum vel malleolorum sries.

botiqun: theca (-ae f) medicamentria.

botn: (polaina) crea, ae f // (botina) calgula, ae f. Sin: cothurnus // (lo que se toma del enemigo vencido; producto de un saqueo, robo, etc.) praeda, ae f. Sin: splia, orum npl; exviae, arum fpl.

botijo: rceus, i m; dim urcolus, i m. Sin: cadus, i m; rcula.

bveda: (construccin en forma de arco) fornix, cis m // (techo abovedado) cmera, ae f // (habitacin subterrnea abovedada; cripta de las iglesias donde se depositan los difuntos) hypogaeum vel hypogeum, i n. Sin: crypta. bovino: bovillus, a, um. Sin: bbulus.

boutique: (tienda de ropa de moda) tabrnula exquisita. Sin: exquisitorum tabrnula; delicatarum mrcium tabrnula.

bouquet: (ramillete) florum fascculus // (perfume) aroma, tis n. Sin: (suavis) odor; flos odoris.

box: (compartimento individual) saeptum singulare.

bow window: maenianum, i n; v. mirador, veranda.

boxear: pugil(l)ari. Sin: pugil(l)atu vel pugnis ldere, certare, concertare.

boxeador: pugil, lis m. Sin: pugilator. Uso: - peso completo, fuerte, pugil mximi pnderis.

boxeo: pugil(l)atus, us m. Sin: pugiltio; pugilats certamen; certamen pugilatrium; p-

153

bxer gilum certamen; pugilatria vel pugilandi ars; ldicrum pugilandi. Uso: ejercitarse en el -, pugilari; vencer a uno en el -, liquem pugnis superare. boxstico: pugilatrius, a, um. Sin: ad pugilationem vel ad pgilem prtinens. Uso: pelea -, v. boxeo. boya: boia, ae f. Sin: spcula; capsa ancoralis; ancorale flitans. boy friend: amicus, i m. bxer: (especie de perro) canis pugilatrius. bradifasia: bradyphsia sive -phasa, ae f. Sin: haesitntia linguae. bradifrenia: bradyphrnia sive -phrena, ae f. bradilalia: bradyllia sive -lala, ae f.

bradifrasia: bradyphrsia sive -phrasa, ae f.

bradipepsia: Med bradyppsia sive -pepsa, ae f. Sin: lenta concctio. bragas: bracae, arum fpl. Uso: el que hace las - o calzones, bracrius, ii m. bragueta: (bracarum) apertura, ae f.

boy scout: puer explorator. Sin: ivenis explorator; v. escultista.

bracito: brac(c)holum, i n. bracmn, v. brahmn.

bracero: (pen) operrius (-ii m) manualis. Sin: operrius a manu. Uso: los -, manulium operariorum classis; v. jornalero, pen.

bozal: capistrum, i n. Sin: fiscella; oris vnculum. Uso: - para bueyes, fiscella; con el -, capistratus; fabricante de bozales, capistrrius; poner el -, capistrare; praefgere os capistro; fiscell capistrare.

brahmn: brachmana, ae m. Sin: brachmanus; brachmanes vel brachmanis, -is m; brachman, anis m. brahmanismo: brachmanismus, i m. braille: sexpunctualis Brailli scriptura caecorum.

bradiestesia: bradyaesthsia sive -thesa, ae f. bradifagia: bradyfgia sive -faga, ae f.

bradicardia: Med bradycrdia sive -carda, ae f. Sin: lentus vel segnis cordis pulsus; cordis pulsus deminutus, imminutus, extenuatus; cordis pulss demintio, immintio, extenutio.

brctea: brctea vel brttea, ae f.

brandy, v. aguardiente.

branch (Inform): saltus, us m. Uso: relative -, saltus relativus; conditional -, saltus condicionalis. braquicardia: brachycrdia sive -carda, ae f. Sin: lnguida cordis palpittio.

braquicfalo: adj brachycphalus, a, um // sust brachycphalus, i m. braquigrafa: brachygrphia sive -grapha, ae f.

braqugrafo: brachgraphus, i m.

braquiloga: brachylgia sive -loga. Sin:

154

bribn breviloquntia; sermo brevis; sermo pressus. sub ala liquid portare.

braquipnea: brachypna, ae f. Sin: angustus spritus (-us m); angstior respiratus (-us m) vel respirtio; curta respirtio; curtus respiratus. brasero: focus, i m. Uso: pies del -, foci pedes; foci fulcra. Brasil: Braslia, ae f. Uso: Estados Unidos del -, Foederatae Brasliae Civitates. braserillo: fculus, i m.

braquimetra: brachymtria sive -metra, ae f.

brcol: brssica (-ae f) sabllica.

brecha: muri runa (-ae f). Uso: abrir -, tormentorum pulsu murum subrere; batir en -, tormentorum pulsu murum qutere vel conctere; abrir un paso a travs de una -, per muri runam ditum patefcere. brefotrofio: brephotrophum, brephotrophum, i n; v. inclusa. ii n;

bregma: bregma, tis n. Sin: anterior cpitis pars. breva: ficus (-i vel ficus, us f) praecox. bregmtico: bregmticus, a, um.

brazado: manpulus, i m. Sin: fascculus manualis. brazal: brachiale, is n. Sin: dextrale; incle.

bravo: (valiente) strnuus, a, um // (excelente) egrgius. Sin: exmius // -!, euge! Sin: recte!; ptime!; praeclare!; cndide!

brasilero, v. brasileo.

brasileo: adj brasiliensis, e; brasilianus, a, um // sust Brasiliensis, is m; Brasilianus, i m.

brazalete: armilla, ae f. Sin: dextrale, is n; dextrochrium; spinther (-ris n). Uso: pequeo -, dextralolum; adornado de brazaletes, armillatus; armillis ornatus; fabricante de brazaletes, armillrius, ii m.

brazo: brchium vel brcchium, ii n. Uso: elctrico, brchium elctricum; - de gramfono, de tocadiscos, bracholum phonogrphicum, grammophnicum, grammphoni; de mar, interiectum mare; - de ro, brchium amnis; - de silln, ancon, nis (ac -na) m; de una balanza, ansa; llevar algo bajo el -,

breviario: (libro que contiene la liturgia de las horas) brevirium, ii n. Sin: brevirium litrgicum; divinum offcium; horae cannicae; litrgia horarum; preces vel precationes horriae; horariarum precum liber; eptome horarum liturgicarum. Uso: rezar el -, divinum offcium perslvere; horas cannicas vel horrias preces recitare; recitar el - en coro, coniunctim horrias preces Deo offerre // (compendio) brevirium, ii n. Sin: summrium. brezal, v. matorral. brezo: erce, es f.

breve: (documento pontificio) breve, is m. Sin: Ltterae Apostlicae; Ltterae Pontficis Romani; Ltterae Apostlicae in forma brevi. Uso: - a los Prncipes, Epstulae ad Prncipes; Epstulae Summi Pontificis ad Prncipes.

bribn: versutus homo. Sin: imprbulus vel scelestus homo; fraudator vel veterator, oris m.

155

bribonada bribonada: malum fcinus (-nris n). Sin: prfide factum; fraus, fraudis f; dolus, i m. Uso: fabricante de brocados, plumrius, ii m // adj plumrius, a, um. Sin: plumtilis, e. brocatel: (tejido) pannus plumtilis. Sin: pannus tnui auro intextus. brocal: (antepecho de pozo) pteal, alis n.

bribonear: mprobe se grere. Sin: nefrie vel sceleste vvere; fraudulenter gere; fraudare. brida: habna, ae f. Sin: frenum.

brigada: caterva, ae f. Sin: cohors; grex; globus. Uso: Brigadas Rojas, Rubrae Cohortes; rubri brigatores // (conjunto de personas reunidas para dedicarse a ciertos trabajos) v. cuadrilla.

brillante: adj fulgens, entis. Sin : splendens. Uso: discurso -, splndida vel ntida ortio; pensamiento -, sentntia illustris // (diamante) damas, antis m. Sin: gemma fulgens. brillantina: lcidum unguentum. Sin: capillare splendficum. brinco: saltus, us m. Sin: resulttio.

broche: fbula, ae f. Sin: fibcula; nculus vel uncnulus // (corchete para afianzar papeles) chartarum fbula vel fibcula. Sin: nculus vel uncnulus metllicus. brculi, v. brcol. broma: iocus, i m (pl ioci m; ioca, orum n). Sin: ioctio; res iocosa; ludus; ridculum. Uso: autor de la -, ioci auctor; en -, per iocum; ioci caus; per ludum; per ridculum; iocose; iocliter; ioculriter; ioculanter; decir algo en -, dcere liquid per iocum; tomar algo a -, liquid in iocum vrtere. bromatologa: bromatolgia sive -loga, ae f. Sin: alimentorum vel alimentria scintia; de alimentis doctrina.

brocha: (- para pintar) penculus, i m. Sin: latior penicillus; ltius penicillum // (- de afeitar) penicillus saponrius. Sin: penicillus barbae saponandae.

brindis: propintio, onis f. Sin: hausts dictio.

brindar: propinare licui. Sin: praebbere licui. Uso: brindo a tu salud!, bene tibi! vel bene te!

bro: ardor, oris m. Sin: incittio; fervor nimi. briologa: bryolgia sive bryologa, ae f. Sin: muscorum descrptio. brioche: dulcirius panis.

brocado: sust brocchatum, i n. Sin: plumria contxtio; opus plumtile vel plumrium ; sricum auro intertextum; pannus auro intextus.

brizna: festuca, ae f. Sin: stpula.

bromatometra: bromatomtria sive -metra, ae f. bromear: iocari vel adiocari. Sin: ioculari; ldere; ioculriter loqui; ioco uti; iocos gere. Uso: - con uno sobre algo, iocari cum liquo bromatoterapia: bromatotherapa, ae f.

bromatlogo: bromatlogus, i m.

bromatolgico: bromatolgicus, a, um. Sin: ad bromatolgiam ttinens.

156

brjula de liqua re vel in liquid. bronquial: bronchialis, e. Sin: bronchiorum; arteriarum; ad artrias spectans.

bromista: sust ioculator, oris m. Sin: iocosus homo // adj iocans, antis. Sin: iocosus; iocabundus; ludens, ludibundus. bromo: bromum, i n. bromuro: bromrum, i n. Sin: brmidum. Uso: - de alcanfor, cmphora bromata; - de etilo, aethlium bromatum. bronce: aes, aeris n. Uso: objeto de -, aermen, mnis n; aeramentum, i n; que suena como el -, aersonus. bronceado: sust color fuscus vel adustus // adj aneo (ahneo) colore tinctus vel circumfusus.

bronquio: artria, ae f (en pl tambin artria, orum n). Sin: artria spera. bronquitis: bronchitis, is vel dis f.

brontofobia: brontophbia sive -phoba, ae f. Sin: nmius tontruum pavor. brontologa: brontolgia sive -loga, ae f. browning: manuballstula brauningana.

browse (Inform) examinar, registrar documentos textuales: perlustrare // - la Web, navigare.

bronceador: leum infuscans; v. crema solar.

broncear: infuscare. Sin: aneum fcere; aneum colorem indcere // broncearse, sole infuscari. broncista: aerrius faber. Sin: aneae artis pifex.

browser (Inform) visor: - de texto, exhibitrum, i n. Sin: exhibitrium // - de la Web, navigatrum, i n. Sin: navigatrium.

broncoscopia: bronchoscpia sive -scopa, ae f. broncostenosis: bronchostensis, is f. broncoscopio: bronchoscpium, ii n.

broncopleuresa: bronchopleurtis, is vel dis f.

bronconeumona: bronchopneumnia sive -mona, ae f. Sin: bronchopulmontes, is f.

brujera: venefcium, ii n. Sin: ars mgica; mgicae vel magae artes fpl. Uso: - con frmulas, incanttio; incantamentum; - con la mirada, fascintio; recurrir a la -, artes mgicas tractare. brujo: magus, i m. Sin: venficus; homo malficus vel venficus; homo mgicis (vel malficis, vel venficis) dditus rtibus.

bruja: (hechicera) saga, ae f. Sin: sgana; maga; malfica; venfica; striga; mulircula mgicis ( vel malficis, vel venficis) ddita rtibus.

broncotoma: bronchotmia sive -toma; bronchiotmia sive -toma, ae f.

brjula: acus (-us f) magntica. Sin: magnticus vel magntica index (-dcis mf); pyxis (-dis f) magntica; clamus magnticus. Uso: - nutica, acus vel pyxis nutica; nuticus vel nautarum index; acus magntica nautarum; magntica acus nutica // fig, perder la -, mentis suae non esse. Sin: de potestate

157

brulote vel mente exire; de gradu dici; mente perturbari. bfalo: bos silvester.

brulote: navis incendiria. Sin: navgium incendirium. brusco: (planta esmilcea) v. rusco. brutalidad: immnitas, atis f. bruir: polire vel expolire. Sin: levigare.

bubnico: bubnicus, a, um. Uso: peste -, pestis bubnica; pestilntia glandulria vel inguinria. buceador: urinator, oris m. Sin: subaquneus. bucear: urinare vel urinari. bucentauro, bucentoro: bucentaurus, i m.

bufn: sust scurra, ae m. Sin: dersor; snnio (-nis m); ioculator scenicus // adj scurrlis, e.

bufo: adj cmicus, a, um. Sin: ridculus; ridendus; ridiculosus; facetus; lpidus; festivus. Uso: pera -, msica comedia // sust cavillator, oris m. Sin: actor cmicus vel ridculus.

bufete: (mesa de escribir) v. escritorio.

bufet: (mesa donde se sirven refrescos) mensa frgida // (aparador) v. esta voz.

bufanda: amculum, i n. Sin: amictrium; amculus; focale; fscia; fscia collaris; tenia. Uso: - rosa, focale rseo colore; - de lana, de seda, tenia lnea, srica.

buceo: urintio, onis f. Uso: pertrechos de -, apparatus (-us m) urinatrius. buche: inglvies, i f. bdico, v. budista. Buda: Buddha vel Budda, ae m. budn: scriblita nglica. Uso: - de chocolate, rneum socolteum.

bufonada: (hecho propio de bufn) scurrlitas, atis f. Sin: scurrae fcinus; res risu digna // ( dicho propio de bufn) scurrlis diccitas // (chanza satrica) scurrilis lusus vel iocus. bufonearse: (decir bufonadas) scurrari. Sin: ioculari; iocari; scurram gere; scurrliter ldere.

budista: sust buddhista vel buddista, ae m. Sin: Buddhae sectator vel ssecla // adj buddhsticus vel buddsticus. Buenos Aires: Bonarpolis, is f. Sin: Bonus Ar; Boni Ares; Bonae Aurae.

budismo: buddhismus, i m. Sin: relgio buddhstica.

buftalma: buphthlmia sive -thalma, ae f. Sin: oculorum dilattio, infltio, turgor; culi eminentes. buggy (Inform) lleno de errores: mendosus, a, um. bug (Inform) error: mendum, i n.

bufonesco, v. bufo.

bufonera, v. bufonada.

buganvilia o buganvilla: Bot buganvilla


158

burgomaestre spectbilis. bulln: bulla, ae f. Sin: clavus pnetrans. Uso: - de bronce, bulla anea. buln: frrea iunctura. Sin: trablis clavus. bulto: (fardo, caja, bal, maleta, etc.) srcina, ae f. Sin: fascis, is f. Uso: - postal, fascis cursualis; despacho de bultos, ostolum fascale; prtula fascalis // a -, crciter. Sin: fere; ferme. bungalow: vllula (-ae f) bengalensis. buuelito: pastillus (-i m) trtilis.

buhardilla: (desvn) subtegulneum, i n. Sin: cella subtegulnea; diaeta fastigata; sub tgulis habittio // (ventana en el tejado de una casa) fenestella, ae f. Sin: tecti fenestella; spirculum. buhonero: nstitor, oris m; v. mercachifle. bho: bubo, onis m. Sin: xio, onis f.

buja: (candelero) palmria, ae f. Sin: lychnuchus; candelabrum manubriatum. Uso: - de encendido, candela accensiva // (instrumento que produce la chispa en el motor) spinthergenum, i n. Sin: instrumentum scintillam gignens. bula: - pontificia, Apostlica Bulla. Sin: Apostlicae sub plumbo Ltterae. Uso: coleccin de bulas, Bullrium.

bulevar: ambultio, onis f. Sin: ambulacrum. blgaro: adj blgarus, a, um // sust Blgarus, i m. Bulgaria: Bulgria, ae f.

buldog: canis (-is m) taurinus.

bulboso: bulbosus, a, um.

bulimia: bulmia sive -lima, ae f. Sin: bulmus, i m; sitomnia sive sitomana; phagedaena; fames inexplbilis vel insatibilis. Uso: que tiene, que padece -, bulimosus, a, um. bulldog, v. buldog.

buque: navis, is f. Sin: navgium. Uso: - almirante, navarchis (-dis f); navis praetria; - cisterna, navis cisternata; - escuela, didasclica navis; - frigorfico, navis frigorfica, refrigerativa, frigidria; - hospital, navis aegrotis vehendis; navgium valetudinrium; laboratorio, navis refectria; navis nvibus resarciendis; - mercante, navis mercatria; naufragado, navis fracta; - pesquero, navis piscatria; - portaaviones, v. portaaviones; submarino, v. submarino // - de carga, onerria, ae f ; navis onerria; navgium onerrium; - de escolta, navis praesidiria; - de guerra, navis bllica; - de guerra misilstico, navis bllica, misslium iaculatria; - de vapor, pyrscapha, ae f; navis vaporria; navis vapore acta vel impulsa; - de vela, v. velero; de vigilancia, navgium excubiale; - para colocar minas, navis globos spargens displodentes.

bulldozer: chamulcus automatrius vel fossrius. Sin: mchina aggerandi.

burgomaestre: burgimagister, tri m. Sin:

burdgano: burdo, onis m.

burbuja: bulla, ae f. Sin: perlcida saponis bulla.

buqu: (perfume) v. bouquet // (gustillo de bebidas alcohlicas) v. gustillo.

159

burgus praefectus urbis vel ppidi; magister cvium. ocrtia sive -crata; procurtio pblica // (influencia excesiva de los empleados pblicos) nmia officilium (vel administrorum) auctritas. Sin: nmia ministrorum (vel publicorum officilium) grtia // (pedantera de los empleados pblicos) nmia officilium morsitas // (clase social de los empleados pblicos) officiales, ium mpl. Sin: administri vel ministri; pblici officiales vel administri; officilium ordo, corpus, collgium, classis, coetus (-us m).

burgus: sust mdii rdinis civis. Sin: mdiae classis civis // adj civilis, e. Sin: haud ndigens; medocris.

buriel: cinreus, a, um. Uso: pao -, pannus cinreus vel rudis.

burguesa: burgensium ordo (-dnis m). Sin: mdia classis cvium; mdius cvium ordo; cives parum dvites.

buril: cestros, i m; cestrum vel cestron, i n. Sin: celtis, is f; virculum, verculum, verculum; caelum.

burilador: caelator, oris m. Sin: scalptor; sculptor; toruta vel torutes (-ae m). buriladura: scalptura vel sculptura, ae f.

burcrata: burcrates, ae m; burcrates, is m. Sin: officialis, is m ; (pblicus) officialis, administer, minister; graphecrates, -ae m; v. empleado (- pblico). burocrtico: burocrticus, a, um. Sin: grapheocrticus; chartocrticus. Uso: ad pblicos officiales (vel administros, vel ministros) prtinens; lentitud -, lentitudo in pblicis exsequendis offciis; rodeos -, fastidiosae publicorum officilium ambges (-um fpl).

burilar: virculo sclpere, sclpere, exsclpere. Uso: - un retrato, imginem virculo pngere vel descrbere. burlar: (engaar) deldere // (frustrar) eldere. Sin: fllere. burla: ludifictio, onis f.

burocratismo: grapheocrtia sive -crata nmia. Sin: grapheocrtia nimis rrogans vel angusta; insolntia grapheocratarum. burunds: adj burundiensis, e // sust Burundiensis, is m. bus (Inform): magistrale, is n. Uso: data -, magistrale datorum; address -, magistrale locativum. Burundi: Burndia, ae f. burstil: bursrius, a, um; v. bolsa.

burlescamente: ioculriter. Sin: iocose; per ludum et iocum.

burlarse: - de alguien, de algo, liquem, liquid deridre vel irridre. Sin: liquem, liquid ludificare vel ludificari.

burlesco: ridiculrius, a, um. Sin: iocularis; iocosus; facetus; festivus. burln: dersor, oris m. Sin: irrsor.

burocracia: (conjunto de funciones y trmites) burocrtia sive -crata, ae f. Sin: graphe-

buscador: investigator, oris m. Sin: indagator; quaesitor; queritans. Uso: - de oro, auri conquisitor vel scrutator // (Inform, programa -) programma indagatrium vel investigatrium. Uso: - de Internet, interretialis mchina quaesitria; - Google, programma investiga-

160

byte trium, quod Google appellatur, vel cui nomen est Google. busto: (parte superior del cuerpo humano) truncus, i m. Sin: thorax, cis m; pars superior crporis // (escultura o pintura) hermes vel herma, ae m. Sin: fcies (-i f); imago vel effgies pctore tenus; signum pctore tenus formatum. Uso: - de bronce, imago ex aere; anea fcies; - de mrmol, marmrea fcies; - de yeso, e gypso expressa fcies. Butn: Butnia, ae f. butaca: subsllium, ii n. Sin: arcisllium. businessman, v. hombre (- de negocios).

butans: adj butanianus, a, um // sust Butanianus, i m. buzn: (tapn de cualquier agujero para dar entrada o salida al agua u otro lquido) v. tapn // (caja que sirve para recoger las cartas) sitella, ae f. Sin: theca (cpsula, capsella, arca, rcula, scrnium, receptculum, lculus, loculamentum) epistularum; theca tabellria vel epistolaris; pblici cursus cpsula; sitella cursualis; loculamentum cursual. Uso: echar una carta en el -, in receptculum epstulam immttere vel incere; epstulam in arcam tabellriam (vel cursualem) ndere vel demttere. byte (Inform), octeto (unidad de informacin): octetus, i m. Uso: even -, octetus par; higher -, octetus maior; octetus maioris momenti; least significant -, octetus mnimus; octetus mnimi momenti; lower -, octetus minor; octetus minoris momenti; middle -, octetus medocris; most significant -, octetus mximus; octetus mximi momenti; odd -, octetus impar. buzo, v. buceador.

161

cbala: cb(b)ala, ae f. Sin: futura coniciendi (vel providendi) ars; ars divinandi per ltteras vel per nmeros // (fig, intriga, maquinacin) fraus, fraudis f. Sin: machintio; mendcium.

cabalgata: cursus (-us m) equester.

cabalgar: equitare. Sin: equo vehi.

cabalgadura: equus sellaris. Sin: equus ephppiis ornatus.

cabaleta: cantincula, ae f. Sin: cantculum; cntulus; mdulus.

caballerato: (dignidad de caballero) equestris dgnitas. Sin: equester honor. Uso: conceder el - a uno, liquem equestri dignitate decorare, ornare, honestare, insignire. caballera: equitatus, us m. Sin: quites, um mpl // (institucin) equester ordo.

caballa: scomber, bri m.

cabalstico: cabbalsticus, a, um.

cabalista: cabbalista, ae m. Sin: cabbalorum fictor vel effector; cbbalae studiosus // fig machinator, oris m. Sin: fraudator.

rito de la repblica, eques meritorum in rem pblicam caus; - honorario, eques ornamentrius; - de la Legin de Honor, eques Legionis Honoratorum; - de la orden de los Santos Mauricio y Lzaro, eques Mauricianus et Lazarianus; caballeros de Malta, quites Melitenses; - del Trabajo, eques peris vel laboris caus; operrius eques. Uso: hacer - a uno, liquem equestri dignitate insignire; licui dignitatem equestrem dare; ad equestrem dignitatem liquem perdcere; ser -, tener rango de -, equestrem dignitatem possidere // (el que se porta con caballerosidad) homo urbanus. Sin: vir honestus. Uso: cumplido -, homo urbanus et lautus. caballete: (caballo gimnstico) ecleus, i m; v. caballo // (soporte en que descansa el lienzo que se pinta) vara, ae f.

caballero: (adj, que cabalga) quitans, antis. Uso: - en un asno, sino utens; in sino sedens; sino nsidens // (sust, hidalgo, noble; el que pertenece a una orden de caballera; persona condecorada con la insignia de alguna orden) eques, quitis m. Uso: - al m-

caballerizo: stabulorum praefectus (-i m); praefectus stbuli.

caballo: equus, i m. Uso: - coceador, equus calcitrosus; - delantero, equus additcius vel funalis; - pequeo, mannus, i m; - semental, equus admissrius; - de batalla, equus bellator; - de carrera, equus cursrius; equus ad cursum valentssimus; - de caza, veredus; equus venator; - de fuerza o de vapor, HP, equipotntia (machinationis); potntia (vel potestas, vel virtus) equina; equus vaporalis; - de labor, caballus; - de palo, equus lgneus; - de posta, veredus; equus cursualis; - de raza, equus ptimi sminis; - de tiro, equus curulis, carrucrius, raedrius; - de silla, sellaris equus // a -, equo vectus; equo nsidens; apearse del -, ex equo descndere; caerse del -, cdere de equo, decdere equo vel ex equo; ir a -, equo vehi vel vectari; montar a -, conscndere equum; in equum insilire.

caballitos: (to vivo) equi circumfornei. Sin: ldicra equria npl; verstilis ldicer orbis.

162

cablegrama cabaa o cabauela: csula, ae f. cabezn: (que tiene grande la cabeza): cpito, onis m // (terco, obstinado) obstinatus, a, um. Sin: prvicax, prtinax, acis. cabezudo, v. cabezn. cabildo: (cuerpo de eclesisticos capitulares de una iglesia) collgium vel ordo canonicorum // (junta, captulo) v. estas voces. cabillero: paxillbulum, i n. cabina: cella, ae f. Sin: cllula; aedcula; diaeta; cellrium; cubculum; zothcula. Uso: - telefnica, cella vel aedcula telephnica; de acero, cella chalybia; - del piloto, cella aroplanigae; - de vidrio, cllula vtrea.

cabar: taberna nocturna. Sin: devertculum nocturnum. Uso: espectculo de -, spectculum cabarticum; theatrdium vel theatrdion cmicum. cabecera: (principio de alguna cosa) caput, ptis n // (lugar principal) primus locus // (parte de la cama donde se pone la cabeza) cervcal, lis n // (- de distrito) locus princeps. cabellera: coma, ae f. Sin: capilli, orum mpl. Uso: - desgreada, turbata coma; turbati capilli; capilli disiecti. cabecilla: gregis dux. cabaret, v. cabar.

cabeza: caput, ptis n. Uso: - abajo, inverso cpite; - nuclear de neutrn, displosivum vel displodens caput neutrnicum; - de clavo para adorno de las puertas o de otras cosas, bulla; - de partido, regionis caput; regionis urbs praecpua; - de puente, caput pontis. cabezal: pulvinus, i m. Sin: crvical; pulvinar. cabezazo: (en el ftbol) cpitis pulsus (-us m) et ictus (-us m).

cabernet: (vid) vitis girundinensis // (vino) vinum girundinense.

cabelludo: capillatus, a, um.

cabello: capillus, i m. Uso: - largos, cortos, capilli promissi, decurtati; - postizos, capillamentum, i n; coma adoptiva; - rizados, capilli crispati vel vibrati; cabellos que por adorno se dejan caer sobre la frente, v. flequillo.

cable: (maroma gruesa) rudens, entis m. Sin: restis, is (ac -im vel -em, abl -i vel -e) f; funis; caplum. Uso: - arrollado, funis in orbem convolutus; - submarino, funis submarinus; rudens subaquneus; - subterrneo, funis subterrneus; - de acero, restis chalybia; ferratus funis vel rudens; - de alambre, funis e filis frreis factus; - del ncora, ancorale, is n; funis ancoratus // (hilo metlico) filum, i n. Sin: funculus. Uso: - elctrico, funculus elctricus; filum elctricum; ductus electricitatis; fluxs elctrici ductus; - de conexin, (elctricus) funculus conexivus; - de hierro, filum frreum; - del telfono, telephnicum filum; - del telgrafo, telgraphi filum.

cablegrafiar: caplitranscrbere. Sin: per capligrphiam nuntiare; capligrphiae ope scrbere; capligrmmate (vel cablogrmmate, vel funigrmmate) transmttere. cablegrfico: capligrphicus, a, um. cablegrama: capligramma, tis n. Sin: cablogramma; funigramma; capligraphema; telegramma subaquneum; telegrphicus nntius submarinus; nntius telegrphicus

163

cableva per subaquneum rudentem transmissum. cachipolla: hemerbium, ii n. Sin: bestola, quae unum diem vivit. cacho: (racimo de bananas) v. racimo. cacofona: cacophnia sive -phona, ae f. Sin: soni vel sonorum aspritas: insuvitas soni; sonus insuavis vel asper; spera vel bsona vox. Uso: producir cacofonas, voces speras effcere. cacofnico: cacophnicus, a, um. Sin: asper vel insuavis (auditu vel uribus). cacologa: cacolgia sive -loga, ae f. cacoquilia: cacochlia, ae f.

cabo: (Mar, cuerda) funis chalybius // (el que manda una escuadra de soldados) ptio, onis m. Sin: decanus. Uso: - de zuavos, decanus zuavorum // de - a rabo, a cpite ad calcem; llevar a -, ad effectum addcere vel perdcere.

cableva: funvia, ae f. Sin: tramen funale; currus funalis; v. telefrico.

cabotaje: circumvctio, onis f. Sin: navigtio litornea, litoralis, litrea, orria. Uso: gran -, longa circumvctio; buque de -, orria navis; hacer navegacin de -, oras circmvehi vel circumvectari. cabra monts: rupicapra, ae f. Sin: ibex, bicis m. cabriol: csium, ii n. Sin: molle pilentum.

cacoquimia: (depravacin de los humores normales) cacochmia, ae f. Sin: discrsia // (caquexia) v. esta voz. cactceas: cactceae, arum fpl. Sin: (variarum) cactorum famlia. cacto: cactus, i f. cada: quisque, quaeque, quodque. Uso: uno cada diez habitantes, dcimus quisque ncola.

cacarear: (el gallo) cucurire; (la gallina) glocire.

cacao: (planta) cacus, i f. Sin: ccao, onis m; ccoa, ae f; theobroma, tis n; theobroma ccao; faba ccao; faba mexicana // (fruto) cacum, i n. Uso: - en polvo, caci (vel theobrmatis, vel mexicanae fabae) pulvis; bebida de -, cacica ptio; ptio ex faba mexicana; ptio ex theobrmate confecta; ptio e faba cacaone cocta; tomar -, ccoam sorbre vel sorbillare.

cacerola: cculum, i n. Sin: cccabus; capsarola; ptina; anulum.

cachaza: (coloq, lentitud y sosiego en el modo de hablar o de obrar) lentitudo, dnis f. Sin: trditas; lnitas. cachemir o cachemira, v. casimir.

cadencia: (repeticin regular de sonidos o


164

cadena: catena, ae f. Sin: catentio; concatentio. Uso: - alimentaria, catena vel concatentio alimentria; - perpetua, perpetua custdia; sempiterna vncula (-orum npl); - de distribucin, catena distributionis; - de montes, cordillera, mntium iuga (-orum npl ); condenar a - perpetua, sempiternis vnculis mandare; estaciones (de radio, T. V.) en -, v. estacin.

cadver: cadaver, ris n. Sin: corpus exanimatum, exnime, exnimum.

cafetera movimientos) nmerus, i m. Uso: caminar con -, numerose (in vel ad nmerum) gradi vel ambulare // (ritmo de una pieza musical) nmerus. Sin: modus // (medida que regula el movimiento del que danza) nmerus // (distribucin de los acentos en la prosa o verso) nmerus. Uso: - rtmica del perodo, conclsio numerosa; verborum ad nmerum conclsio; el discurso tiene una - rtmica, ortio numerose cadit // (final de una frase musical) clusula, ae f. Sin: clusula numerose cadens; clusula ad sonum exquisita. cadencioso: numerosus, a, um. Uso: con paso -, pssibus in nmerum; caminar con paso -, numerosos pnere gressus. cadenciosamente: numerose. feria vel cafaeria. Sin: ptio caferia; arbica ptio; ex faba arbica ptio. Uso: comn, puro, solo, sin leche, cfea communis; - con leche, cafum vel cfea cum lacte; cafum cum lacte mixtum; cfea lacte temperata; cafi lactisque ptio; - concentrado, ptio caferia concocta; - descafeinado, ptio caferia sine capheno; ptio caferia cafeno detracto; - expreso, cafum expressum; cfea expressa; - instantneo, caferia sorbtio prpera; caferia ptio coram expressa; - moka, cfea Mochana // una tacita de -, cafi pocillum; una taza de -, pculum cafi; preparar -, cfeam parare; sorber -, cfeam sorbre; cafum sorbillare; cafi pocillum sorbillare; caferiam potionem sorbillare vel pytissare; tomar -, cfeam smere // mquina para preparar el -, mchina caferia // (casa donde se vende y toma -) caferia, ae f. Sin: thermoplium; domus caferia; taberna caferia; cafum; potria taberna. Uso: - cantante, - chantant, - concierto, caferia symphnica; taberna caferia concentu celebrata; estar en un -, in cafo esse vel morari; ir a un -, cafum adire vel obire; in cafum ire vel venire; in (vel ad) cafum deverti; ir con frecuencia a cafs, cafa frequentare vel celebrare; salir de un -, (ex) cafo gredi vel exire. cafena: cafena, ae f; cafenum vel caphaenum, coffenum, i n.

cadmio: cdmium, ii n.

cadma: cadma vel cadma, ae f.

cadete: (aprendiz de comercio, botones) appritor, oris m // (alumno de una academia militar) ptio, onis m. Sin: discpulus militaris // (joven noble que se educaba en los colegios de infantera o caballera) nbilis miles natu minor.

cadera: coxa, ae f. Sin: coxendix, cis f. Uso: - artificiales, coxae artificiales; coxendices factciae.

cadenilla: catella, ae f.

caer: - de cabeza, correre. Sin: provolvi; devolvi; correre; praecpitem ire vel correre // hacer - de cabeza, liquem praecpitem dare. Sin: liquem in praeceps decere. caf: (planta y fruto) cafum vel cafaeum n; cfea; cffea. Sin: faba caferia vel cafaeria; faba arbica // (semilla) caferia smina npl // (bebida) cafum vel coffum, i n; cfea; ca-

cafetera: (recipiente para servir el caf) capis (-dis; ac pl -das). Sin: capedo (-dnis f), capudo (-dnis f); caferia capedo; caferium; ccuma (vel cucumella vel cucmula) cafaeria. Uso: - de porcelana, porcellnicum caferium; porcellnica caferia vel ccuma // (recipiente para preparar el caf) mchina caferia. Uso: - automtica, authepsa caferia; caferia autmata, automatria, automtica; - filtradora o con filtro, machnula arbicam potionem guttatim manans. cafetera, v. restaurante, bar.

165

cafetero cafetero: caf(f)erius vel cafaerius, ii m. Sin: thermopla, ae m; dminus tabernae caferiae. cados: (muertos en la guerra) bello caduci mpl. caftn: caftamus, i m. Sin: cafetanum. lria; scrnii nummulrii curatrix.

caja: (recipiente) capsa, ae f. Sin: arca; theca; dim pyxis ( -dis f); capsella; cpsula; arcella; cstula. Uso: Aeron, - negra, cstula nigra; capsella voltui describendo; - de cartn, theca e collmate vel e spissiore charta; - de cigarros, theca volminum tabacinorum; - de distribucin, diribitrium, ii n; - de enchufe, contactrum, i n; v. enchufe; - de fsforos, sulphuratorum capsella; flammiferorum theca; cpsula sulphurria; - de leche, capsa lactis; - de los caracteres, typorum capsa; - de msica, capsella sonora; capsella sonos edens; de picadura, pyxis compacturae; - de reloj, horolgii capsella; - de resonancia, sonorum repercusss capsa; - de zapatos, theca clceis servandis; fbrica de cajas, capsarum vel arcularum officina // (mueble donde se guarda dinero) arca, ae f. Sin: armrium. Uso: - de caudales, arca nummria; - fuerte, nummria arca loricata; arca loricata, ferrata, munita; armrium loricatum, cataphractrium, cataphractatum; - principal, arca princeps // (sitio donde se recibe el dinero y se hacen los pagos) mensa, ae f. Sin: scrnium nummulrium; exactionis arca. Uso: - de ahorros, mensa parsimniae (provehendae); mensa parsimoniria; - de prstamos, mensa ad mutuationes // libro de caja, codex (-dcis m) accepti et expensi // (espacio o hueco en que se forma la escalera de un edificio) scalrium, ii n. cajera: arcria, ae f. Sin: mensria; nummu-

caimn: alligator, oris m. Sin: crocodilus caimanus.

cajetilla: (paquete de tabaco picado) compactura, ae f. Sin: compctio tabaci. Uso: - de picadura espaola, contusi tabaci hispnici cpsula. cajista: typtheta, ae m.

cajero: arcrius, ii m. Sin: mensrius; nummulrius. Uso: - del erario, quaestor arcae pblicae.

cal: calx , calcis f. Sin: (h)arenatum; calx (h)aren admixta; calx macerata. Uso: - hidrulica, calx hydrulica; lugar donde se apaga la -, calci exstinguendae fvea. cala: (baha pequea) aesturium, ii n. Sin: sinus, us m // (la parte ms baja del barco) caverna navis.

cajn: (caja grande) armrium magnum. Sin: arca magna. Uso: - de la basura, purgamentorum capsa vel arca // (caja movible de los armarios, mesas y otros muebles) loculamentum, i n. Sin: lculus; frulus dctilis. Uso: - de mesa, mnsulae lculus.

cajita: cpsula, ae f; capsella. Sin: vsculum; lculus; rcula. Uso: - de cigarrillos, hispanicarum vel convolvellorum cpsula; - de broches, capsella unculorum metallicorum; cpsula fibicularum metallicarum; - de betn (negro, amarillo), vsculum liquminis (atri, flavi); vsculum cretae sutriae; - de madera para rap, capsella lgnea tabaco; fabricante de cajitas, loculrius vel arculrius; v. cofrecillo.

calabacino: lagoena (-ae f) cucurbitria.

calabacn: cucurbtula, ae f.

calabacera: cucrbita, ae f.

166

calcogrfico calabaza: (calabacera, calabacino) v. estas voces. calado: opus (peris n) reticulatum. Sin: ars reticulata vel percolata. calcetn: tibiale spissum.

calcificar: clcio incrustare vel indurare.

calamar: lollgo vel lolgo, -gnis f. Uso: - gigante, lolligo giganta; - pequeo, lolligncula.

calcificacin: calcifictio, onis f. Sin: clcii depostio. calcmetro: calcmetrum, i n. calcina: (h)arenatum, i n. Sin: calx (h)arenata. Uso: horno de -, calcria fornax (-acis f). calcinacin: calcintio, onis f . Sin: combstio.

calambre. spasmus, i m; spasma, tis n. Sin: contrctio; nervorum distntio vel rigor. Uso: - de estmago, spasmus stmachi; padecer de calambres, spasmo laborare vel vexari; que padece de calambres, spsticus. calamita: (piedra imn) v. imn // (brjula, flechilla imanada) v. brjula.

calandria: (pjaro) acrdula, ae f. Sin: aluda calandra // (mquina para prensar) cylindrus, i m. Sin: prelum; mchina explanatria. calasancio: calasanctianus, a, um; v. escolapio.

calcinado: calcinatus, a, um. Sin: coctus, excoctus; ustus, perustus; in calcem redactus. calcinador: calcis exstinctor. calcio: Qum clcium, ii n. calcinar: comburendo in plverem vrtere. calcita: Qum calcites, is f; calcites, ae f; clcii carbonatum.

calaverada: mprobe vel tmere factum. Sin: flagtium. calcar: antitpice exprmere. calcetera: (fbrica de gneros de punto) scutularum officina. Sin: scutulria (officina) // (comercio de gneros de punto) scutularum taberna. Sin: scutulria (taberna).

calavera: (hombre vicioso) homo prditus, dissolutus, effrenus, effrenatus, immdicus, frcifer, nequam; nefrius homo.

calco: (copia) exemplar, aris n. Sin: chalcus; apgraphum; imago (-gnis f) impressa vel imitativa // (plagio, imitacin o reproduccin idntica o muy prxima al original) verbalis mututio. calcografa: (arte) chalcogrphia sive -grapha, ae f. Sin: ars vel disciplina chalcogrphica // (grabado) chalcographema, tis n. Sin: imago chalcogrphica; imago chalcogrphice depicta // (oficina donde se hacen calcografas) officina chalcogrphica. calcografiar: chalcogrphice imprmere.

calcetines: pedlia, ium npl. Sin: implia, ium npl. Uso: ponerse los -, pedlia indere; implia sibi indcere.

calcogrfico: chalcogrphicus, a, um. Sin: ad artem chalcogrphicam ttinens.

167

calcgrafo calcgrafo: chalcgraphus, i m. urinrius.

calcomana: antitpica imginis imprssio. calcopirita: Geol chalcopyrites, is f.

calculador: adj cmputans, antis. Sin: clculans; raticinans // sust computator, oris m. Sin: calculator; ratiocinator. Uso: hbil -, in arithmticis satis exercitatus // (aparato o mquina) v. calculadora.

calculable: computbilis, e.

calcotipia: chalcotpia sive -typa, ae f. Sin: chalcotpica imprssio vel incsio.

calculoso: (relativo al mal de piedra) ad clculos prtinens. Sin: ad calculorum morbum spectans; calculorum prprius // (que padece tal enfermedad) calculosus. Sin: calculorum morbo laborans vel affectus. caldaico, v. caldeo. caldas, v. termas.

calculosis, v. litiasis.

calculadora: (aparato) calculatrium, ii n. Sin: computatrium; computatrum; (instrumentum) numeratrium; mchina calculatria, computatria, calculatrix, computatrix, clculans; mchina computandis nmeris. Uso: - automtica, calculatrium autmatum; - electrnica, computatrium electrnicum; machina calculatria electrnica; porttil, calculatrium gestbile; computatrum palmale; ordinatrum porttile vel palmale. calcular: calculare. Sin: computare; clculos dcere, subdcere, pnere.

caldeo: adj chaldaeus vel chaldicus, a, um // (natural de Caldea) Chaldaeus, i m; (lengua de los caldeos) lingua chaldaea. Sin: sermo chaldicus. caldera: caldrium, ii n. Sin: caldria; lebes (-tis m); cortina. Uso: - de la calefaccin, calefactionis caldrium; - pequea, cortnula. calderillo: cucumella vel cucmula, ae f. caldereta: (sopa de pescado) ius pscium.

caldesmo: chaldasmus, i m. Sin: dctio chaldica vel chaldaea.

clculo: (cuenta) numertio, onis f. Sin: cmputus, i m; computtio; rtio; clculus. Uso: - diferencial, clculus differentialis; - infinitesimal, clculus infinitesimalis; - matemticos, mathematicorum rationes; efectuar clculos, rationes dcere; v. calcular // (conjetura) coniectura, ae f // (consideracin) considertio, onis f. Sin: cogittio // (concrecin ptrea) clculus, i m. Sin: lapillus calculosus. Uso: - urinario, - vesical, clculus

calculation (Inform): computtio, onis f. Sin: rtio.

caldero: a(h)enum, i n. Sin: ccuma; cccabus. caldo: ius, iuris n. Sin: iurulntia. Uso: - espeso, ius firmum, pinge, corrborans; - de carne, ius ex carne; - de pescado, ius pscibus condtum. caldito: isculum, i n. Sin: leve ius.

calefaccin: calefctio, onis f. Uso: - central, calefctio centralis; - deficiente, calefctio defecta; - excesiva, nmia vel immdica calefctio; - con petrleo, calefctio oleria; por agua, calefctio aquria; - por vapor, va-

168

calificado porrium; calefctio vaporata vel vaporria; vaporfera por pisos, vaporrium singulorum tabulatorum; aparato de -, apparatus (-us m) calorficus; instrumentum calorficum; caldera de la -, calefactionis caldrium. calesitas: circumvectbulum, i n.

calibrador: (instrumento) diametrmetrum, i n // (obrero) dimetri mensor. calibrado: diametrmetro vel mdulo examinatus, a, um. calibrar: diametrmetro metiri.

calefactor: (persona) calefactor, oris m // (aparato) calefactrium, ii n. Sin: instrumentum calefactrium. Uso: - elctrico, instrumentum elctrice calefactbile; - de gas porttil, portbile calefactrium gasale. calendario: calendrium, ii n. Sin: fasti, orum mpl. Uso: - astronmico, ephmeris (-dis f) mathemtica; - gregoriano, calendrium gregorianum; - de taco, - exfoliador, calendrium e schdulis. calendarista: curator calendrius. Sin: calendrii curator. caleidoscopio: caleidoscpium, ii n.

calefaccionado: calefactus, a, um.

calidad: qulitas, atis f. Uso: de mejor -, melioris qualitatis; de ptima -, ptimae qualitatis; de primera -, primae qualitatis; primae notae; de segunda -, qualitatis secundae. calidoscopio, v. caleidoscopio. calientacamas: thermoclnium, ii n.

calibre: (instrumento) clibra, ae f. Sin: mdulus // (dimetro) dimetrum, i n. Sin: mdulus. Uso: de mximo -, mduli mximi.

calentador: caldrium vel calidrium, ii n. Sin: calefactrium vel excalefactrium; pegma calefactrium. Uso: - elctrico, elctricum caldrium; - manual, manuale caldrium; - de bao, hydrotheca, ae f; blnei caldrium; fornax ( -acis f ) balnearis; instrumentum balneo calefaciendo; - de cama, ignitbulum; excalefactrium vas; thermoclnium elctricum; pegma lectum calefciens; - de viandas, ferculorum calidrium; - para la ducha, blnei pnsilis caldrium. calentamiento: calefctio, onis f. Uso: largo - del clima, calefctio clmatis longinqua. calentar: calefcere // calentarse, caleferi. calesa: csium, ii n. Sin: carpentum.

calientapis: pedum calidrium. Sin: cpsula pedibus fovendis vel calefaciendis. calientaplatos: catinorum vel ferculorum calidrium. Sin: fculus catinis fovendis vel calefaciendis.

califa: chalifa, chalipha, chalifas, chaliphas, ae m. Sin: phylarchus; Arabum vel Mahometanorum princeps; Mahometi successor. califato: chalifatus vel chaliphatus, us m // (oficio o dignidad de califa) chalifae munus vel dgnitas // (territorio gobernado por el califa) chaliphae territrium, imprium, iurisdctio. calificacin: qualifictio, onis f.

calificado: qualificatione preditus.

169

California California: Califrnia vel Caliphrnia, ae f. californiano: adj californianus, a, um // sust Californianus, i m. test; angstiae, arum fpl; encontrarse alguien encerrado en un - sin salida, licui omnes viae intercluduntur. callicida: callorum medicamentum. Sin: remdium callis medendis.

callejn: angiportum, i n; angiportus, us m. Sin: angustus callis; via interclusa. Uso: - sin salida, fndula; fig res (vel causa, vel quaestio) sine xitu; quaestio, quae enodari non po-

callejero: semitrius, a, um. Uso: pobre -, pauper semitrius.

calle: via, ae f. Uso: - asfaltada, via bitmine obducta vel strata; - empedrada, via slice ( vel lapdibus) strata, constrata, munita; muy frecuentada, via frequentssima; - lateral, via lateralis; - peatonal, via ambulatria; - principal, via principalis; primria vel princeps via; - secundaria, via secundria; - de sentido doble, via dplicis cursus; - de sentido nico, via unus cursus; mondromus, i m; via monodrmica // de la -, virius, a, um; - Roma 21, Via a Roma nuncupata, aedes n. XXI signatae.

cliz: (copa o vaso) calix, cis m. Uso: levantar los clices en honor de uno, licui propinare; beber el amargo - de las desventuras, mximas calamitates haurire; apurar el - del sufrimiento, dolorem acerbssimum haurire; omnes labores exanclare vel exantlare // (vaso sagrado) calix, cis m. Sin: calix sacer, sacrficus, sacrificalis, sacrificialis // (cubierta exterior de las flores completas) calyx, cis m.

calgrafo: callgraphus, i m. Sin: (scite) scribendi rtifex.

caligrfico: calligrphicus, a, um. Sin: scite vel concinne scriptus; cum arte scriptus.

caligrafa: calligrphia sive -grapha, ae f. Sin: ars scite scribendi.

callista: callista, ae m. Sin: callorum mdicus vel curator. callo: callum, i n; callus, i m. Uso: - seo, callum sseum // (pl, pedazos del estmago de los rumiantes que se comen guisados) omsum, i n. Sin: internea (- orum npl).

callosidad: callsitas, atis f. Sin: callosa durties (-i f). calloso: callosus, a, um. Sin: callis plenus vel abundans; callo duratus.

calmar: mitigare. Sin: lenire; sedare; mulcre.

calmante: adj mitigatrius vel mitigativus, a, um // sust medicamentum vel lenimentum mitigatrium.

calora: calria sive -lora, ae f. Sin: caloris

calor: calor, oris m. Uso: - tropical, aestus trpicus; - de 27 grados, calor vel aestus (-us m) viginti septem grduum (supra zerum) // (fig, actividad, viveza) incittio, onis f. Sin: calor; vis et incittio. Uso: con -, concitate; vehementer; criter.

calomelanos: calomelanum, i, n. Sin: calomelanum medicamentum; hydrargyrum chloratum.

calomel, v. calomelanos.

cal: sermo plebius vel vulgaris; v. jerigonza.

170

cmara mensura. cere; quitar el - a alguien, liquem excalceare vel discalceare; licui clceos detrhere; quitarse el -, se excalceare; excalceari; clceos depnere; hacerse quitar el -, pedes excalceandos praebere (licui). calzador: calceatrium, ii n. Sin: (calceorum) inductrium; calceamentrium.

calorfero: (aparato de calefaccin) calrifer, ri m. Sin: calorficum; calorferum; instrumentum calefactrium; v. calefactor. Uso: - de vapor, vaporrium // (estufa) v. esta voz. calorificacin: calorifictio, onis f. calorfico: calorficus, a, um.

calrico: thermnticus, a, um.

calorimetra: calorimtria sive -metra, ae f. Sin: caloris metiendi rtio. calorimtrico: calorimtricus, a, um. caluroso: aestuosus, a, um. Sin: ardens; fervens; frvidus.

calzonarias, v. tirantes.

calzar: calceare. Sin: clceos indere // calzarse, se calceare; clceos sibi indere vel indcere. calzoncillos: sbligar, ris n. Sin: subligculum; femorlia vel feminlia, ium npl. Uso: de bao, semicnctium; subligculum balnerium; cinctrium balneare; - de gimnasia o de gimnasta, campestre (-is n); - cortos, curta femorlia. cama: lectus dormitrius. Uso: armazn de -, de madera o de metal, sponda (lgnea vel metllina); manta de -, v. frazada; guardar -, affgi lecto.

Calvario: Calvria, ae f. Sin: Calvriae locus vel mons; Glgotha indecl // fig cruciatus, us m.

calvinista: adj calvinianus, a, um // sust calvinianus, i m. Sin: calvinista; calvinismi sectator, assectator, ssecla; calvinianae doctrinae sectator.

calvinismo: calvinismus, i m. Sin: calviniana relgio vel doctrina.

calza: (liga que se pone en la pierna a ciertos animales) sbligar, ris n. Sin: subligculum. calzada: strata, ae f. Sin: strata via. Uso: - de arrastramiento, smita reptationis; - para peatones, trames (-mtis m) viatorum.

camaldulense: adj camaldulensis, e // sust camaldulensis, is m. Sin: mnachus (vel coenobita, vel anachoreta, vel eremita) camaldulensis; in rdinem camaldulnsium allectus vel asctus. camalen: chameleon, -onis (vel -ontis m) // fig homo levis vel mbilis.

camafeo: (piedra preciosa labrada de relieve) gemma (-ae f) ctypa // (figura tallada de relieve en piedra preciosa) ctypa imago (-gnis f).

calzado: calceamentum, i n. Uso: fbrica de -, ergastrium calceamentrium; poner el - a alguien, calceare liquem; clceos indcere licui; ponerse el -, se calceare; calceari; clceos indere vel smere; clceos sibi ind-

cmara: (sala o pieza principal de una casa)

camalenico: chamaelenicus, a, um // fig inconstans, antis.

171

camarada oecus, i m. Sin: conclave magnum, mximum; peramplum cubculum // (cada uno de los cuerpos colegisladores) pblicus coetus (-us). Uso: - alta, cmera superior; la - baja del parlamento, cmera inferior parlamenti; Baja o de los Comunes, senatus (-us m) plebius vel inferior; - de diputados, pblicus legulatorum coetus; populrium oratorum coetus; collgium populrium legatorum; de los Lores, Senatus Britnniae; Angliae Senatus // (junta) conslium, ii n. Sin: coetus; collgium. Uso: - de apelacin, v. tribunal; de comercio, commrcii conslium; cmera mercaturae; mercatorum coetus; - de la industria, cmera indstriae; ergolaborum collgium; - del trabajo, opficum coetus; collgium opifcibus tuendis // - Apostlica, Cmera Apostlica; Mensa Pblica Romani Pontficis; aerrium Apostlicae Sedis // - ardiente, - mortuoria, cubculum (-i n) morturium; conclave cadveri exponendo // (aparato destinado a registrar imgenes animadas para el cine o la televisin) - cinematogrfica, cinephotomchina; mchina cinematogrphica; - fotogrfica, photomchina; mchina photogrphica; instrumentum photogrphicum; photographatrum; - fotogrfica automtica, instrumentum photogrphicum automticum; - frigorfica, v. frigorfero; - oscura, cpsula vel theca obscura; capsa photogrphica // - de aire, pneumtica fstula; gummis (ac -im, abl -i) inflata vel inflbilis; - de carburacin, cllula a commixtione; cmara commixtionis; - de combustin, cmara exustionis; cmera combustria; - de compensacin, aerrium nummis aequandis; - de gas, cella gsica; cella gsii plena; conclave gsio effundendo // de -, conclavrius, a, um. Sin: camerrius. Uso: msica de -, conclavria symphnia; msica gneris camerrii. camarada: (persona que vive con otra) contubernalis, is m. Uso: grupo de camaradas, contubernlium manpulus; contubernales (-ium mpl) // (compaero) sodalis, is m. Sin: gregalis; scius // (conmilitn) commlito, onis m.

camaradera: (tratndose de personas que viven juntas) contubrnium, ii n. Sin: contubrnii necessitudo; mtua inter contubernales fides (-ei f) // (tratndose de simples compaeros) sodlitas, atis f. Sin: sodlium fratrnitas; mtua inter sodales fides. camarera: (criada) ancilla, ae f. Sin: fmula; ministra. Uso: - de caf, cervecera, etc., fmula vel ministra cauponria // (criada que cuida de los aposentos) cubiculria, ae f. Sin: diaetria; ancilla cubculi vel cubiculria // (azafata) v. esta voz.

camarero: (mozo de fonda, hotel, etc. ) minister, tri m. Sin: fmulus; cauponrius servus vel minister; triclinrius; servus triclinrius // (criado que cuida de los aposentos) cubiculrius, ii m. Sin: cubculi minister; adiutor vel fmulus a cubculo // oficial de la cmara del Papa, cubiculrius, ii m; a cubculo; - secreto, cubiculrius ntimus; - secreto supernumerario, cubiculrius ntimus supra nmerum; - de honor, cubiculrius honorrius vel ornamentrius; - de honor de capa y espada, cubiculrius honorrius ab ense et lacerna.

camarlengo: camerrius, ii m. Sin: quaestor (vel praefectus, vel praetor) aerrii. Uso: Cardenal -, Cardinalis Camerrius; Cardinalis aerrio Apostlicae Sedis praepsitus. cmaro, camarn: squilla, ae f. camargrafo: exceptor (-oris m) cinematogrphicus.

camarote: dormitria (navis, de buque; hamaxstichi, de tren) cella vel cllula (-ae f).

172

camin camauro: galerculum, i n. Camern: Cam(m)arnia, ae f.

cambiar: mutare. Sin: immutare; permutare (liquid liqu re). Uso: - dinero, pecniam permutare; - de coche o de tren, v. transbordar. cambio: muttio, onis f. Sin: altertio. Uso: - de clima, muttio caeli vel clmatis; cambios de precios, prtii mutationes; - de significado, muttio semntica; - de velocidad, temperamentum velocitatis; tempertio celeritatis // (permuta) cllybus, i m. Sin: pecniae vel nummorum muttio; permuttio pecuniarum. Uso: - monetario, cmbium, ii n; - oficial, pblica permuttio pecniae; agente de -, argentrius; mensrius; nummulrius; trapezita (-ae m); casa de -, taberna cambiria; fluctuacin del -, rei nummriae muttio; libre -, lbera permuttio; lberum commrcium; lbera negotitio // (F. C., aguja) divrtium ferratarum viarum // (aparato) - automtico de discos, discorum autmatum mutatrium; - de velocidad, velocitatis mutatrium; apparatus velocitatis mutatrius; mechanema velocitatis mutatrium; systema (-tis n) velocitatis (commutandae). cambista: pecniae permutator (-oris m) // (guardagujas) v. esta voz. Camboya: Cambsia vel Cambgia, ae f. cambiario: cambirius, a, um.

cmbaro: cmmarus, i m. Sin: gmbarus; stacus.

camilla, v. angarillas.

cameruns: adj cam(m)aruniensis, e // sust Cam(m)aruniensis, is m.

camillero: grulus infirmrius vel infirmorum. caminador, v. caminante. caminante: ambulator, oris m; ambulatrix, icis f. caminata: ambultio, onis f.

camboyano: adj cambosianus vel cambogianus, a, um; cambogiensis, e // sust Cambosianus vel Cambogianus, i m; Cambogiensis, is m. camelia: camlia, ae f. Sin: camlia iapnica.

camino: via, ae f. Sin: iter, itneris n. Uso: asfaltado, via bitmine (vel asphalto) llita, strata, constrata, perstrata; - carretero, via vehiculria vel crribus prvia; iter crribus prvium; - empedrado, strata via; - militar, via militaris; - regional, via regionalis; - tortuoso, en serpentina, iter flexuosum; - transversal, via transversa; - trillado, trita via // - de la escuela, iter scholare; - de herradura, smita mulina; callis mulis apta; smita mulinica vel mulinia; - para camiones, via carris motriis prvia; desconocimiento de los -, error viarum // apartarse del -, de via declinare; empedrar un -, viam strnere; engravar un -, substrere viam glre; indicar el -, viam monstrare; poner borde al -, marginare viam; ponerse en -, in viam se dare; proseguir su -, viam prsequi // fatigado del -, fessus de via. camin: Autom autocarrus, i m; autocarrum, i n. Sin: autochamulcus; autoplaustrum; carrus vel chamulcus automotrius; carrus autombilis; carrus autombilis; carrus

caminero: virius, a, um. Sin: vialis, e. Uso: polica -, viarum custodes vel curatores; custodes (vel curatores) virii; pblici viarum ministri; praefecti viis custodiendis.

173

camionero onerrius; autmatum onerrium; autocinetum onerrium; automatrium vehculum onerrium. Uso: - blindado, autocarrus loricatus vel aeratus; - cisterna, carrus exceptrius; automatrius carrus exceptrius;- con remolque, autocarrus cum remulcato; columna de camiones, autochamulcorum vel autocarrorum) agmen (-mnis n). camionero: autocarri ductor. Sin: autoplaustri gubernator. camomila: chamomilla, ae f. Sin: chamaemelon, i n.

camioneta: autocrrulus, i m. Sin: parvum autoplaustrum; parvum autocinetum onerrium.

camisa: camsia, ae f. Sin: (de varn o mujer) intrula; tnica intrula, ntima, interior; (de varn) subcula; subcula virilis; (de mujer) indcula; indsium. Uso: - de dormir, - de noche, vestis (-is f) dormitria; tnica vel camsia nocturna; - de franela, subcula e lnula; - de punto, intrula e gosspio aegptio. . camisera: (fbrica) camisiarum vel interularum officina // (tienda) taberna camisiarum vel interularum.

camiseta: tuncula, ae f. Sin: tuncula interior; indusolum (de mujer). Uso: - de gimnasia o de gimnasta, thorax agonalis; indcula gymnstica; scutulata vestis; brevis reticulata tuncula; - de punto, gauspina; thorax lneus; tuncula lnea. camisola: breve colbium. camisn: camsia (-ae f) nocturna.

camisero: (que hace camisas) camisiarum vel interularum pifex (-fcis m) // (que vende camisas) camisiarum vnditor.

campanario: campanrium, ii n. Sin: campanar, ris n; cloccrium; campanle, is n; turris campanria vel campanarum; turris ecclsiae; sacra turris; sacra templi turris. Uso: - pequeo, turrcula campanria; - rematado en aguja, sacra turris in acutum fastigiata picem. campanero: (el que toca las campanas) campanrius, ii m. Sin: campanator; campa-

campanada: campanae ictus (-us m).

campana: campana, ae f. Sin: clocca vel cloca; aes (- aeris n) sacrum; aes sonans. Uso: - pequea, campanella vel campnula; clccula; nola; - colgadas en el campanario, campanae in campanrio suspensae; - de la libertad, clocca libertatis significativa // relativo a las campanas, campanrius, a, um; ad campanas prtinens; repique de campanas, crebri campanarum ictus; sonido, taido, toque de campanas, campanarum snitus (-us m) vel tinntus (-us m); yugo de campanas, cloccrium // echar a vuelo las -, campanas vel aera utraque parte pulsare; suena la -, campana vel clocca sonat (tambin sonatur), prsonat, tinnit, canit; tocar, taer las -, campanizare; campanas (vel cloccas, vel aera) sonare vel pulsare; tocar rpidamente las -, repicarlas, campanas crebris ctibus pulsare.

campamento: campus tentrius. Sin: tentria (-orum npl); taberncula (-orum npl). Uso: estar de -, in tentrio campo commorari.

camorrero, camorrista: adj litigiosus, a, um. Sin: discordiosus; rixosus // sust litigator, oris m. Sin: rixator; homo litigiosus vel discordiosus.

camtico: chamticus, a, um.

174

campo nista; campanarum pulsator; aerum agitator // (fundidor de campanas) campanifusor, oris m. Sin: campanarum fusor. certmini interesse // (preeminencia o primaca en las luchas deportivas) principatus, us m. Sin: primatus (-us m); ludorum principatus. Uso: - deportivo nacional, nationis exercitationum primatus; - de ciclismo, birotulriae artis principatus; ganar el -, principatum adipisci, acqurere, ssequi, cnsequi, obtinere, sibi comparare; vncere in ldicro (certmine). campesina: rstica, ae f. Sin: rurcola; mulier rstica. campera: penula, ae f; v. cazadora.

campanilla: (campana manual) tintinnbulum, i n. Sin: campnula vel campanella. Uso: sonido de -, tinntus, us m ; suena la -, tintinnbulum tinnit, tintinnit, tintinnat; tocar, hacer sonar la -, campanellam movere, tractare, pulsare // (Bot, flor) campnula, ae f. campanilleo: campnulae vel tintinnbuli crpitus (- us m). campanillero: campnulae vel tintinnbuli pulsator (-oris m).

campeonato: (certamen para conseguir el ttulo de campen) certamen, mnis n. Sin: certtio; compettio; ldicrum; ldicrum certamen. Uso: - mundial, certamen mundanum vel mundiale; - mundial de aerbic, certamen mundiale exercitiorum arobicorum; mundial de ftbol, certamen pedifllicum de primatu mundano; participar en un -, licui

campen: certator (-oris m) princeps. Sin: princeps victor; primus luctator; primrius superator; primanus, i m. Uso: - mundial, certator mundanus; victor mundialis; princeps in toto orbe victor; - olmpico, olympionces, ae m; - de peso pesado, primanus mximi pnderis // (fig, defensor esforzado de una causa o doctrina) propugnator, oris m. Sin: defensor. Uso: - de la independencia de la patria, ptriae libertatis defensor; - de la libertad, libertatis propugnator.

campaa: (serie de actos o esfuerzos para conseguir un fin determinado) motus, us m. Uso: campaas de difusin de la anticoncepcin, motus ad anticonceptionem dispergendam; - electoral, comtium; mbitus, us m; contntio de suffrgiis; durante la - electoral, inter mbitum.

campesino: adj rsticus vel rusticanus, a, um. Sin: agrestis, e. Uso: vida -, vita rstica // (fig, rudo) rsticus vel rusticanus, a, um. Sin: agrestis; inurbanus; incultus // (habitante del campo) rsticus vel rusticanus, i m. Sin: agrestis, is m; rurcola, ae m // (labrador) agrcola, ae m. Sin: agri cultor (-oris m). camping: tentrium, ii n. Sin: campus vel vicus tentrius. Uso: hacer -, tndere; tentria pnere; pernoctar en un -, in liquo tentrio pernoctare.

campo: Dep campus, i m. Uso: - de deporte, athlticae vel athlticus campus; - de ftbol, pedildii campus; palaestra pedildii; campus pedeludirius; - de golf, ludi ad scrobculos campus; - de hockey, ludi bacillorum recurvatorum campus; - de juego, campus (lusrius); stdium; (lusria) palaestra; - de tennis, campus taenildii // (mbito real o imaginario) campus, i m. Sin: rgio, onis f; v. mbito. Uso: - alambrado, campus (vel ager) ferri (vel frreis, vel metllicis) filis saeptus; - cientfico, provncia vel ordo doctrinarum; - elctrico, campus elctricus; gravitatorio, campus gravitatis et pnderum; - magntico, campus magnticus; - minado,

campista: in (campo) tentrio cmmorans.

175

camposanto locus ( vel ager, vel campus) ignvomis cnsitus globis; - santo, v. camposanto; - tcnico, provnciae rtium; - turstico, castrum peregrinatrium // - de accin, campus actionis; de aviacin, campus aroportuensis ; - de concentracin, castra (-orum npl) concentrationis; castra carcerlia; campus carcerrius vel carceralis; campus captivorum; pblicae custdiae locus vel campus; campus captivis custodiendis; densa captivorum stativa (-orum npl); - de concentracin Mauthausen, campus carcerrius Mauthausen; - de exterminio, castra exitilia; campus captivis interimendis vel internecandis; - de la educacin, campus educationis; - de la investigacin, inquisitionis provncia; - de la especializacin, provncia specialis; - de Marte, Campus Mrtius; - de minas, campus globis ignferis cnsitus; - de o para prfugos, campus receptrius; campus receptrius profugorum; campus prfugis excipiendis vel recipiendis. forman un -, colliciares tgulae // (conducto interior del cuerpo) canalis, is m. Uso: canales del pncreas, pancreatis canales // - diplomtico, legatorum (vel per legatos) commrcium (-ii n) // - jerrquico, canalis (is m) hierrchicus // - de informacin, trames (-mtis m) nntiis praebendis // - de televisin, canalis (televisficus). Sin: sttio (emissria) televisfica; televisficus trames. Uso: - 7, canalis sptimus // (pista en cinta magntica) v. pista // (corte de un libro) v. corte. canalera: (canal del tejado) v. canal. canaleta: canalculus, i m; canalcula, ae f. Sin: fssula; alvolus; rvulus.

canalizacin: (aquarum) per canales immssio, dedctio, derivtio (-onis f). Sin: in canalem aquae indctio vel dedctio. canalizar: - aguas, aquas per canalem (vel per canales) dcere vel dedcere. Sin: aquas canali (vel canlibus) immttere.

camposanto: coemetrium, ii n. Sin: sacer campus; sepulcretum; cepotphium (sepulcretum in viridrio). campus: campus universitrius. Canad: Cnada, ae f. camuflar: celare. Sin: dissimulare.

canal: (cauce artificial) canalis, is m. Sin: lveus; fossa; fossura; rivus; euripus (si es grandioso y amplio); nilus (si es notable, pero de proporciones menores con respecto al euripus). Uso: - artificial, canalis strctilis; - navegable, fossa vel fossura navigbilis; - de derivacin, aquae derivtio; - de riego, rguus vel dicopus; - de Suez, euripus Suetiensis; canalis Suesiensis // (- de tejas) collciae vel collquiae, arum fpl. Uso: tejas que

canadiense: adj canadensis, e // sust Canadensis, is m.

canalla: (hombre de malos procederes) frcifer, ri m. Sin: scelestus, i m; mprobus, i m; prditus homo; homo nequssimus; pssimus homo // (gente ruin) plebcula, ae f. Sin: ppuli faex (faecis; gen pl faecum) f; prditi et abiecti hmines. canallada: fcinus (-nris n) indignum, mprobum, nefrium, scelestum. Sin: turpe vel indignum scelus (-lris n).

canario: canria, ae f. Sin: avis canria; canria fringilla; canariensis passer.

canap: lctulus, i m. Sin: lectcula; hemicclium; stibdium.

canallesco: nefrius, a, um. Sin: abiectus; scelestus; vilis.

176

cancin canasta: canistrum, i n. Sin: fscina; qualus; qualum. Uso: - para desperdicios, purgamentrius sirpculus, scripculus, surpculus // (juego) canistri ludus. cancerticus, a, um. Uso: enfermedad -, morbus cancerticus // sust cancerosus, i m. Sin: cancro laborans.

canastilla, canastillo: fiscella, ae f. Sin: cstula; cistella; crbula; quasillus, quasillum. Uso: - de pan, panarolum, i n; - de la basura, srdium cstula. canasto: riscus, i m. Uso: - o cesto para papeles, excpulum purgamentrium.

canastrero: (que hace canastas) canistrorum (vel calathorum, vel cistarum, vel crbium) pifex // (que las vende) canistrorum vnditor. cancela: (verja) cancelli, orum mpl. cancn: salttio gllica.

cancerologa: cancerolgia sive -loga, ae f. Sin: oncolgia sive oncologa.

cancergeno: cancergenus, a, um. Sin: carcingenus.

cancerado: canceratus, a, um; v. canceroso.

cncer: cancer, cri m. Sin: cancrum; carcinma (-tis n) , canc(e)roma (-tis n). Uso: pulmonar, cancer pulmonrius vel pulmonalis; - de mamas o de los pechos, mamillarum cancer; - de ovario, ovrii cancer; - de piel, cancer in pelle; - en el cerebro, cancer in crebro // (signo o constelacin zodiacales) Cancer, cri m. Sin: Cancri signum.

cancillera: (oficio de canciller) cancellatura, ae f. Sin: cancellariatus (-us m); offcium cancellrii; tabulrii vel cancellrii munus (-nris n) // (sede) cancellria, ae f. Sin: sedes cancellrii; cria // (oficina romana) - Apostlica, Cancellria Apostlica. Sin: Curia Riria.

canciller: (empleado auxiliar) cancellrius, ii m. Sin: tabulrius; scriba; ab actis vel diplmatis homo // (presidente del Gobierno) cancellrius. Uso: - de Alemania Federal, cancellrius Germniae Confoederatae // - de los Breves Apostlicos, Cancellrius Brevium Apostolicorum; Cardenal - de la Santa Iglesia Romana, Cardinalis a diplmatis Pontficis Mximi // Gran -, Magnus Cancellrius.

cancha: (lugar destinado a la prctica de deportes) campus (-i m) lusrius. Sin: ludorum campus; ludorum vel lusria palaestra; lusorium stdium; gmnicum stdium; gmnica palaestra; ldicrae vel lusriae exercitationis campus, palaestra, stdium; campus athlticae. Uso: - de ftbol, campus pedildii; campus pedeludirius, pediludrius, pedilusrius; - de tenis, campus tenilusrius; echar de la a un jugador, lusorem a campo relegare, amandare, amendare.

cancerlogo: onclogus, i m. Sin: oncolgiae peritus, studiosus, doctus.

canceroso: (adj, atacado del cncer) cancerosus, a, um. Sin: cancrosus; cancro affectus // (de la misma naturaleza que el cncer)

cancin: cantio, onis f. Sin: canttio; cantus (-us m); cantatus (-us m); carmen msicum. Uso: - augural, auspicale cnticum; - bquica, - convival, cantus bcchicus vel inter pcula; - folclrica, popular, cnticum populare; - natalicia, cntio natalicia; - revolucionaria, carmen seditiosorum // - a cuatro voces, cnticum in quattuor dispertitum voces; - de amor, cnticum amatrium; - de cuna, lallus (-i m) , lallum (-i n); nnia; nenola; somnfera cantilena; somnferum car-

177

cancionero men; - de jazz, cantus infractus vel comminutus; cantar una - de cuna, lallare; cantilenam (infanti) insusurrare. mon, cinnamomum, i n; cnnamus, i m. caneln: cnnulo, onis m. cangiln: (cantarillo de la noria) haustrum, i n.

cancionero: liber crminum. Sin: melicorum vel lyricorum liber; crmina, um npl; mlica, orum npl; lrica, orum npl // (cancionista) v. esta voz. cancionista: (quien compone canciones) cantiuncularum auctor (-oris m) vel auctrix (-icis f) // (quien las canta) cantiuncularum cantor vel cantrix. candelabro: candelabrum, i n. Sin: lychnucus. Uso: el que hace candelabros, candelabrrius. cancioneta: cantincula, ae f. Sin: cntulus.

cangrejo: cancer, cri m. Uso: - de mar, cmmarus, gmmarus; stacus; pinzas del -, chelae (-arum fpl) // fig, caminar como los cangrejos, retro ire, ut cancri fciunt; (en el sentido de: no hacer ningn progreso) nihil profcere. canguro: halmaturus, i m. Sin: mcropus. canbal: anthropphagus, i m. Sin: carne humana vescens.

candidatura: pettio, onis f. Sin: ambtio; candidatria pettio; candidati ambtio. candilejas, v. proscenio. canfora: canistrfera, ae f. Sin: canphoros, i f.

candidato: pettor, oris m. Sin: candidatus; mbitor. Uso: - para ser alumno, discpulus petitor; presentarse como -, profiteri se candidatum.

candidata: pettrix, icis f.

candelita: candlula, ae f.

candelero: candelrium, ii n. Sin: candelferum; ceroferrium; ceriolrium. Uso: - con mango, buga; palmatria.

canibalismo: cannibalismus, i m. Sin: anthropophgia sive anthropophaga, ae // fig, fritas, atis f. Sin: effertio.

canillera: (almohadilla que protege la parte anterior de la pierna) crurale, is n. Sin: tbiae tgimen; tibiale operimentum; crurale tgimen vel tegimentum; crea // (pieza de la armadura que defenda la espinilla) cnemis (-idis f). Sin: tibialis armatura; crea.

canilla: (grifo) epitnium vel epitnion, ii n. Sin: mamilla; epistmium; v. grifo // (hueso largo de la pierna) tbia, ae f // (can pequeo de madera, por donde se vaca la cuba) tbulus, i m. Sin: fstula.

canillita: diariorum (vel diurnorum, vel actorum diurnorum) clamator. Sin: diariorum praeco. caninamente: canum more.

canela: cs(s)iae fstula vel cortex (-tcis mf). Uso: de -, que huele a -, cinnmeus. canelo: cs(s)ia, ae f. Sin: cnnamum, cnna-

canoa: cnoa, ae f. Sin: cudica; linter (-tris f) ; scapha; dim cmbula; lmbulus; lembnculus; lennculus; lintrculus. Uso: - autom-

178

cantata vil, autscapha; automatria linter vel scapha; - canadiense, canadensis scapha; - esquimal o Kayac, scapha esquimensis; cayachiana scapha; carrera de - esquimales, certamen scaphularum esquimnsium; - pneumtica, cmbula cmmea; scphula pneumtica. canonizacin: canoniztio, onis f. Sin: sanctifictio; in sanctorum cnonem (vel nmerum) reltio; caelestes honores decreti. Uso: proceso de -, processus (-us m) sanctificationis. canonizar: canonizare. Sin: in sanctorum nmerum (vel cnonem, vel album) referre vel ascrbere; ad sanctorum rdinem ascrbere; sanctorum ordnibus ascrbere; fastis sanctorum ascrbere; celitum vel caelestes honores licui decrnere. canonizado: canonizatus, a, um.

candromo: cyndromus, i m. Sin: canum stdium. canoero: canosta, ae m. Sin: remex, mgis m; remigator; rmigans.

canoaje: (como deporte) ludus cmbulae vel cymbularum // (como competicin) certamen cymbularum.

canon: (regla) rgula, ae f. Sin: norma; praeceptum // (- de la Misa) canon, nis m // (composicin de contrapunto) rgula vel norma canris. cannicamente: cannice. Sin: secundum cnones; secundum cannicas leges; ad cnonum praescripta. canonicato, v. canonja.

canonja: cannici munus (-nris n), dgnitas, rtio. Uso: recibir una -, in canonicorum rdinem ascisci.

cantable: adj cantbilis, e. Sin: modulbilis // sust cantbile, is n. Sin: modulbile. cantador: cantor, oris m. Uso: - errante, cantor errticus.

canonista: canonista, ae m. Sin: iuris cannici peritus, doctor, callens, prudens.

cannigo: cannicus, i m. Sin: pater cannicus. Uso: - honorario, cannicus ornamentrius vel honorrius; - lectoral, cannicus thelogus; - penitenciario, cannicus poenitentirius; - regulares de San Agustn, cannici regulares Sancti Augustini // asiento del -, cannici scamnum vel subsllium; sede de los -, canonicorum subselliorum (vel scamnorum) sedes.

cannico: cannicus, a, um. Sin: ad cnones ttinens. Uso: derecho -, ius (iuris n) cannicum; cannica disciplina; Cdigo de Derecho -, Codex Iuris Cannici.

cantante: cantans, antis mf. Sin: canens, entis mf; cantor vel cantator, oris m; cantrix (-icis) vel cantatrix (-icis f); psltria f. Uso: lrica, lrica cantrix. cantar: cnere. Uso: - a menudo, cantitare; que canta de odo, auriculrius cantor m; auriculria cantrix f.

cantata: cantata, ae f. Sin: cnticum. Uso: litrgicas, cantatae litrgicae.

cntaro: cntharus, i m. Sin: mphora; sinus, i m; sinum, i n. Uso: - de agua, cntharus aqurius; mphora aquria; - de leche, vas lactrium; lactrium sinum vel sinus; - de vino, cntharus vinrius; sinus vinrius; sinum vinrium.

179

cantautora cantautora: cantrix (-icis f) et auctrix (-icis f). Sin: cantocompsitrix (-icis f). cantautor: auctor et cantor, oris m. Sin: cantocompsitor. refrigeratrium, ii n.

cantidad: (todo lo que puede medirse o numerarse) quntitas, atis f // (porcin grande de una cosa) cpia, ae f // (tiempo que se emplea en la pronunciacin de una slaba) quntitas, atis f. Sin: quntitas sllabae // - que se necesita, - que hace falta, necessria, orum npl. Sin: res necessriae; id, quod opus est. cantilena: cantilena, ae f. Uso: cantante de cantilenas, cantiltrix, icis f; cantatrix cantilenarum.

cntico: cnticum, i n. Sin: hymnus; carmen, mnis n (poesa en general). Uso: - de las creaturas, cnticum creaturarum.

cantero: (el que labra las piedra o las saca de la cantera) lapidrius, ii m. Sin: pifex lapidrius // (era para tener plantas de adorno) rea, ae f. Uso: - pequeo, arola; conducir el agua a los -, aquam in reas irrigare; dividir la tierra en canteros, terram reis distnguere; terram in reas distribere vel divdere.

cantera: fodina, ae f. Sin: cava; caverna. Uso: - de azufre, sulphurria; - de cal, calcria; - de hierro, ferrifodina; - de mrmol, mrmorum lapicidina; - de oro, aurria vel aurifodina; - de piedra, lapicidina, ae f; lapicidinae, arum fpl; - de plata, argentifodina; - de slice, slicum lapicidinae.

cantina: (stano) cellrium subterrneum // (depsito de vino) cella vinria. Sin: dolirium // (lugar donde se vende vino) taberna vinria. cantinela, v. cantilena. cantinero: cellrius, ii m. Sin: vinrius; apothecrius.

canto: cantus, us m. Uso: - coral, cantus chricus; - eclesistico, cantus ecclesisticus; gregoriano, cantus gregorianus; cantus planus; planus canendi modus; - litrgico, sacer cantus; sacri mduli; - mensurable, cantus mensurbilis; - polifnico, cantus polyphnicus; - de la victoria, v. epinicio; - de rgano, cantus organalis; al - del gallo, sub galli cantum; cantar un - a cuatro voces, msicum carmen quattuor vcibus expressum (vel elcitum) cnere; estudiar el - litrgico, cantu sacro insttui.

cantimplora: (frasco para llevar la bebida) lagoena, ae f. Sin: ampulla. Uso: - pequea, lagncula; serola; - revestida de paja, lagoena scrpeo (vel srpeo) tegumento circmdata // (recipiente para enfriar el agua)

caa: (tallo de las gramneas) (h)arundo, dnis f. Sin: canna; clamus. Uso: de -,

canuto: (tubo) tbulus, i m. Sin: fstula; fistella.

cnula: cnnula, ae f. Sin: tbulus; fstula; fistella. Uso: - para beber, siphnculus vel sipnculus.

canturrear o canturriar: cantilare. Sin: cantitare; canturire; summissa voce cnere; remisse cnere.

cantora: cantrix, icis f. Sin: cantatrix, icis f; cantans, antis f; canens entis f.

cantor: cantor, oris m. Sin: cantator; cantans (-antis m); canens (-entis m). Uso: - ambulante, cantor circumforneus vel crculans.

180

catico (h)arundneus, a, um; - de azcar, scchari arundo; arundo sacchrina; canna saccharfera vel sacchrina; - de Indias, arundo ndica // - del timn, clavus, i m. Sin: gubernculum; clavus gubernculi // - de paja para beber, cnnula potria; - de pescar, saeta vel seta, ae f; arundo piscatria; piscatria prtica // (canilla de la pierna, tibia) tbia, ae f // (parte de la bota que cubre la pierna) crurale, is n. mentum aroplanis praecipitandis, profligandis, propulsandis; - de juguete, tormentum ldicrum; - montado sobre ruedas, tormentum rotale // - de chimenea, camini turris (-is f). Sin: turris caminata // (pluma del ave cuando empieza a crecer) pluma parva. Sin: lanugo (-gnis f) // (paso estrecho entre montaas) praeruptssima fossa. Sin: praeceps eurpus; praeciptium. caonazo: (tiro de can de artillera) (bllici) tormenti ictus (-us m) vel emssio. Sin: cannonis ictus // (ruido que produce) tormenti (bllici) strpitus (-us m), fragor, clamor, crpitus, bombus (-us m), tnitrus (-us m) vel tnitrum (-i n). caoncito: cannonnculus, i m. Sin: tormentculum. caonear: cannnibus vel (bllicis) tormentis perctere, conctere, qutere.

caamazo: cannbinum, i n. Sin: cannbina tela; pannus cannbinus.

caamar: cannabetum, i n.

camo: cnnabis, is (abl -i, raram -e) f; cnnabus, i m; cnnabum, i n. Uso: - ndico o de la India, cnnabis ndica (v. marihuana); - de Manila, abac, cnnabis philippina; de -, cannbinus; cannbius; cuerda de -, cannbinus funis; e cnnabi funis.

caita: - para sorber una bebida, cnnula potria. caizal: arundinetum, i n. Sin: cannetum. caizo: arundnea cratis (- is f).

caera: (conducto o tubo por donde pasan las aguas, el gas, etc.) ductus, us m. Sin: fstula. Uso: - del agua, aquae ductus vel fstula; - subterrnea, fossa; cloaca, v. conducto // (conjunto de caos por donde se distribuyen las aguas o el gas) ductus, uum mpl. Sin: fstulae, arum fpl.

caoneo: crebri cannonum vel (bellicorum) tormentorum ictus (-uum mpl). caonera, v. caonero. caonero: (barco artillado con algn can) cannonria, ae f. Sin: tormentria, ae f; navis cannonria vel tormentria // (abertura) fenestella, ae f; v. tronera.

can: (tubo) v. esta voz // (pieza de artillera) canno, onis m. Sin: bombarda; tormentum; telbolum; tormentum bllicum, aneum, ignvomum, ignferum; pyroballista. Uso: - antiareo, tormentum antiarium; tor-

cao: (tubo corto) tbulus, i m. Sin: fstula.

caoba, caobo: (rbol) arbor mognica // (madera) moganum, i n Sin: anacrdium vel anacrtium; lignum mognicum. Uso: de -, anacrdicus. catico: chaticus, a, um. Sin: confusus atque inordinatus.

cauto: (can hueco que sirve para diferentes usos) v. canuto.

caoln: caolinum, i n. Sin: argilla caolingensis.

181

capa capa: (manto) cappa, ae f. Sin: mantellum; lacerna; pllium; amculum; amictus (-us m); chlamys (-mdis f); laena (pesada, contra el fro). Uso: - invernal, penula; - magna, cappa magna; - magna de los obispos, episcoporum vel episcopale syrma (-tis n); - magna de los cardenales, purpreum syrma; - militar, paludamentum (de los generales), sagum (de los soldados); - pequea, pallolum; parva laena vel abolla, parvum paludamentum; sgulum; - pluvial, pluviale (-is n); trbea; sacerdotalis trbea; sacra trbea; - con capucha, pllium cucullatum; bardocucullus; - de coro, cappa; pllium; - de lana, lneum pllium; abolla (si es pesada) // con -, cum pllio (laena, lneo pllio, abolla, paludamento, sago); pllio (laen) amictus vel indutus; palliatus, paludatus, sagatus // llevar la -, pllium (laenam ) gestare; pllio (laen ) amictum esse; ponerse la -, se pllio (laen ) amicire; pllio amiciri; pllium (laenam ) (sibi) indere // (estrato) stratum, i n; stratus, us m. Uso: - de arena, crium arenae // (cubierta) tegumentum, i n. Sin: operimentum; oprculum; tectrium // fig, so - de, per spciem + gen. capacho: (espuerta) fiscus, i m. capacha, v. capacho. abundare; segn mi -, pro mea facultate; segn la - intelectual del hombre, ut est captus hminum // (propiedad de contener) capcitas, atis f. Uso: la - de 236.000 botellas, capcitas ducentarum triginta sex mlium lagoenarum; - de carga, v. tonelaje. caparazn: (cubierta coricea de los crustceos) testa, ae f. Sin: cortex (-tcis mf); concha; putamen (-mnis n) // (cubierta que se pone a un caballo) stratum, i n. Sin: strgulum; operimentum. capataz: ptio, onis m. Sin: ptio officinatorum; operariorum moderator. capazo, v. capacho. capacitacin, v. habilitacin.

capciosidad: cptio, onis f. Sin: captincula. capcioso: captiosus, a, um. Sin: dolosus; fallax; insidiosus. Uso: argumentos -, captiosa, orum npl; preguntas -, interrogationes captiosae.

capacidad: (aptitud) facultas, atis f. Sin: captus (-us m) // (fig, inteligencia, talento) ingnii vis. Sin: nimi vel mentis facultas. Uso: intelectiva, percipiendi facultas; - lgica, iudicandi potestas; - oratoria, dicendi facultas; - de improvisacin, extemporalis facultas ; acomodado a la - de los alumnos, discipulorum cptui accommodatus vel aptatus; hombre de gran -, sollertssimus homo; hombre de ninguna -, homo ad nullam rem aptus; desarrollar la - lgica, iudicandi vim exercere vel acure; exceder la - humana, captum hminis excdere; tener mucha -, ingnio

capelo: - cardenalicio, galerus cardinalis vel galerum cardinale. Uso: con el - puesto, ga-

capellana: cappellania, ae f. Sin: sacerdotis adiutoris munus (-nris n); curionis minoris munus; munus adiutoris curionis.

capelln: cap(p)ellanus, i m. Sin: sacerdos adiutor; prochi adiutor; crio minor; adiutor curionis (en una parroquia); magister pietatis (en un colegio o regimiento). Uso: - militar, cappellanus militaris; mlitum cappellanus; cappellanus castrensis; - de una crcel, de un colegio, de un monasterio, de un hospital, cappellanus crceris, collgii, monastrii, hospitalis // (cualquier sacerdote aunque no tenga ninguna capellana) sacerdos, otis m. Sin: prsbyter (-tris m).

182

capitn leritus // (fig, dignidad de cardenal) cardinalis dgnitas. ceps urbs. Sin: urbs caput; sedes princeps vel praecpua; urbs princeps; metrpolis, is f // (caudal que uno posee) caput, ptis n. Sin: pecuniarum caput vel cpita; sors (sortis f); sors caput; pecniae summa vel vis. Uso: - lquido, pecnia in subsdium servata vel retenta; - social, caput societatis; caput sociorum; - y trabajo, res et pera; posesor del -, possessor opum capitlium; acoger el ofrecimiento de abundantes -, oblatum pecuniarum magnarum caput suscpere; deducir del -, e cpite dedcere; gastar el -, sortem exslvere; invertir un - en algo, in liqua re pecniam collocare // (en contraposicin a trabajo) opes (-um fpl) capitales. Sin: pera capitlia npl. capitalismo: capitalismus, i m. Sin: nmius divitiarum congestus (-us m); immoderatus opum congestus; divtiae congestae; magna vel suprema pecniae potntia; rtio opum capitlium. Uso: - liberal, capitalismus libertinus; - de Estado, oeconmicus Reipublicae potentatus vel dominatus (-us m); Rei pblicae capitalismus; programa del -, conslia capitalismi.

caperucita: cucullina, ae f. Uso: - Roja, Cucullina Rubra; Rubricppula; puella rubro pleo predita. capilar: capillaris, e. Sin: capillceus // (comparable a la forma y grueso de los cabellos) tenussimus, a, um. Sin: subtilssimus. caperuza: cucullus, i m.

capilla: (edificio pequeo destinado al culto) cap(p)ella, ae f. Sin: sacellum; aedes (-is f); oratrium. Uso: - gentilicia, avtum sacrarium; gentilcium sacellum; - lateral, cappella lateralis; - mayor, cella mxima; papal, cappella papalis; - pequea, aedcula; aedcula sacra; - privada, sacellum privatum; - Sixtina, Sacellum Sixtinum vel Xystinum; Aedes Sixtina vel Xystina; - votiva, delubrum; - de las reliquias, cella reliquiarum; del Santsimo (Sacramento), cella Sacramenti Augusti; - de la Virgen, cella Mariae // (cuerpo de msicos o cantores de alguna iglesia) symphonaci, orum mpl . Sin: sacer chorus; cantorum chorus; schola cantorum; coetus canntium. Uso: - Sixtina, chorus Sixtinus; maestro de -, magister chori canntium. capillita: cappllula, ae f. Sin: cllula; fnulum; aedcula sacra.

capilaridad: capillritas, atis f. Sin: vis capillaris. Uso: los fenmenos de -, capillria, ium npl // fig summa tenitas.

capirotazo: benigna lapa. Sin: leve tlitrum. capitacin: capittio, onis f. capital: (ciudad principal de un pas) prin-

capitalizar: anatocizare. Sin: pecniam in liqua re occupare vel collocare; pecunias collocatas accumulare; opes congrere vel coacervare; pecniam fnori dare.

capitalizacin: anatocismus, i m. Sin: pecniae colloctio vel occuptio in liqua re.

capitalista: sust capitalista, ae m. Sin: vir (vel dminus, vel (h)erus, vel possessor) pecuniosus, copiosus, praedives, lcuples (-tis), bene nummatus; vir pecniis abundans, ffluens, refertus; ditissimus homo // adj capitalsticus, a, um. Uso: sociedad -, socetas pibus capitlibus innixa.

capitn: capitneus vel capitanus, i m; capitnius, ii m. Sin: dux (ducis m); praefectus;

183

capitana centrio (-onis m). Uso: - de artillera, centrio tormentrius; - de bandidos, praedonum caput; - de caballera, quitum magister; - de infantera, pditum praefectus; - de la armada, classis praefectus; - de navo, praefectus navis; navarchus; - de puerto, ports praefectus; grado de -, centuriatus (-us m) // Dep, - de equipo, dux mans. Sin: lusorum dux; dux manpuli lusrii. Uso: - de equipo de ftbol, follildii praefectus capitana: praetria navis. capitanear: praesse. Sin: dcere. conslii, conclii, comtii, coets, convents.

capitana: praefectura, ae f. Uso: - del puerto, praefectura ports; praefectura portuensis. capitel: capitellum, i n. Sin: caput columnae. capitn: cpito, onis m.

captulo: (divisin que se hace en los libros o en cualquier otro escrito para la mejor exposicin) caput, ptis n // (junta) collgium, ii n. Uso: - de cannigos, canonicorum collgium vel coetus // (junta de religiosos) religiosae communitatis conslium, conclium, comtium, coetus, conventus, consessus. Uso: - general, generale religiosae communitatis conslium, conclium, comtium; convocar el - general, generale religiosae communitatis consilium (vel conclium, vel comtium) convocare vel cgere; generalem religiosae communitatis conventum (vel coetum, vel consessum) convocare // (lugar donde se rene el -) sedes, is f. Sin: auditrium. Uso: - de los cannigos, canonicorum coets sedes. capn: capo, onis m. Sin: capus. Uso: - relleno, capus fartus. caponera: (jaula de los capones), v. pollera. capota: (cubierta plegadiza de algunos coches) autocineti mbile tgimen vel oprculum. cap: motoris oprculum.

capitular: (entregar o entregarse una plaza o ejrcito) deditionem fcere. Sin: in deditionem venire; arma per pactionem trdere; se ddere licui; dedi licui // (pactar, convenir con el enemigo) de deditione pacisci. Sin: de deditione gere; de condicinibus tractare; certis condicinibus de deditione pacisci // (relativo a un captulo o cabildo) capitularis, e. Sin: ad conslium (vel conclium, vel comtium, vel coetum, vel conventum) prtinens vel ttinens // (individio de alguna comunidad eclesistica o secular, con voto en ella) capitularis, is m. Sin: sodalis (-is m)

capitulacin: (entrega de una plaza o ejrcito) dedtio, onis f. Uso: recibir a -, liquem in deditionem accpere // (convenio en que se estipula la rendicin) dedtio. Sin: condiciones fpl. Uso: entablar una -, deditionem incpere; llegar a una -, ad condiciones descndere; no aceptar la -, condiciones recusare.

capricho: (antojo, deseo vehemente) libido, dnis f. Sin: cupditas; cupido (-dnis f); arbtrium; lbitum; prolbium; arbitratus (-us m); nimi varetas vel moblitas. Uso: a -, segn el -, v. caprichosamente; amoldarse a los - de uno, ad alicius arbtrium se accommodare; totum se fngere ad alicius arbtrium, libdinem, nutum, voluntatem; depender del - de

capote: penula, ae f. Sin: lacerna. Uso: - con capucha, bardocucullus; con -, penul vel lacern indutus; paenulatus vel lacernatus; llevar -, penulam gestare; penul indutum esse; ponerse el -, penulam (sibi) indere.

184

carabina uno, nutu atque arbtrio alicius gubernari; hacer caprichos, morosum esse; mandar segn su -, ad arbtrium suum imperare; refrenar los -, libdines comprmere; satisfacer un -, cupiditatem explere; secundar sus -, gnio suo indulgre; secundar el - de uno, licui morem grere // caprichos de la fortuna, volublitas fortunae. Sin: fortuti casus; fortuta, orum npl // (composicin musical fantasiosa) msica levis, mutbilis, volbilis, vria, inconstans // (obra de arte llena de ingenio e imaginacin) commentcium opus. Sin: novum carmen (en versos); novum melos (en msica). caprichosamente: ad libdinem. Sin: cpide; libdine; libidinose; ex libdine; arbtrio (meo, tuo, etc.); ad arbtrium (meum, tuum etc.). capsular: capsularis, e.

capucha: cucullus, i m; cuculla, ae f. Uso: con -, provisto de -, cucullatus; capulatus.

captura: prehensio, onis f.

captar: (en radio o televisin) excpere. Sin: percpere. Uso: fcil de -, exceptu vel perceptu fcilis.

capuchina: (religiosa) capuccina, ae f. Sin: capulata; cucullata; franciscalis capulata // (planta de adorno) tropolum, i n.

caprichoso: (que obra por capricho) libidinosus, a, um. Sin: diffcilis; morosus. Uso: fortuna -, fortuna libidinosa; humor -, morsitas; intempries (-i f); ndole -, varia ac diffcilis ndoles; nio -, diffcilis et ad iram promptus puer // (que se hace por capricho) vagus, a, um. Sin: novus; mirus. Uso: un alio -, novus atque mirus cultus. cpsula: (envoltura soluble en que se encierran algunas medicinas) plula, ae f // (vasija de bordes bajos usada para evaporaciones) pyxis, dis f. Sin: vsculum // (fruto seco y hueco que contiene las semillas) cpsula, ae f. Sin: vsculum // (membrana en forma de saco que se halla en el cuerpo) vsculum, i n // (mixto de cobre con un fulminante para las armas de fuego) cpsula, ae f . Sin: cpsula explodens // (parte de la nave espacial donde se instalan los tripulantes, si los hay) cpsula. Sin: capsus, i m; cllula. Uso: - espacial, cpsula spatialis; capsus spatialis; aria cllula. Capricornio: Capricornus, i m.

capuchino: (religioso) capuccinus, i m. Sin: capulatus; cucullatus; franciscalis capulatus // (bebida) capuccinum, i n. Sin: cfea capuccina; ptio capuccina; ptio cafaeria paulum lactata; cfea sorbtio cum mdico lacte mixta. capullo: (botn de flor) calculus, i m. caquctico: adj cachcticus, a, um. Sin: trophus; valetudinrius // sust cachectes, ae m. caquexia: cachxia, ae f. Sin: atrphia; tabes (-is f).

caqui: (rbol) dispyrus, i f // (fruto) kaki indecl. Sin: cachi indecl.; dispyrum; dispyrum iapnicum; dispyros (-i m) kaki; pomum sanctum // (color) fulvus color. carabela: crabus, i m.

carabina: carabina, ae f. Sin: manuballista; manuballista ignfera vel ignvoma; sclopetum carabinrium; manuale tormentum. Uso: - libre, manuballista sine fulcmine; - pequea, - de pequeo calibre, parva manuballista; - de gran calibre, magna manuballista; apuntar la -, manuballistam collineare vel tractare.

185

carabinero carabinero: carabinrius, ii m. Sin: miles a pblica tutela. caracterologa: characteriolgia sive -loga, ae f. Sin: ingenirum stdium vel perscruttio. caracterolgico: characterolgicus, a, um. carmbano: stria, ae f .

caracol: (molusco) limax, acis mf. Sin: cchlea vel cclea // (cavidad del odo interno) cchlea, ae f.

caracolear: obequitare. Sin: equitare in orbem; quum in orbem vel gyrum gere. caracoleo: orbis, is m. Sin: gyrus. carcter: (ndole) ndoles, is f. Sin: ingnium; natura; nimus. Uso: - un poco difcil, ingnium difficlius; - incompatibles, mores inter se repugnantes // (letra o signo de la escritura) lttera, ae f. Sin: nota; ltterae nota // (letra de imprenta) typus, i m. Sin: ltterae forma. Uso: - cubitales, ingentes ltterae; cuneiformes, ltterae formatae in cnei modum; - cursivos, ltterae inclinatae; inclinatae litterarum formae vel notae // (modo de decir o estilo) character, ris m. Sin: forma vel genus dicendi // (seal espiritual indeleble) character, ris m. Sin: (indelbilis) sacramenti nota.

carambola: (fruto del carambolo) carmbola (baca) // (lance del juego de billar) dbolus, i m. Sin: amphbolus; ambitgium; biliardrius dbolus; binrius appulsus (-us m). caramelizar, v. acaramelar. carambolo: averrhoa carmbola, ae f.

caramelo: bellarolum, i n. Sin: (durati) scchari pastillus, glndula, glandcula; coctum sccharum. caramillo: avena, ae f. Sin: rstica fstula; v. zampoa. caranda, v. carnauba.

caracterizar: notare. Sin: designare; descrbere.

caracterstico: charactersticus, a, um. Sin: prprius; peculiaris Uso: - de la mentalidad del hombre moderno, ingnio et ndoli hminum nostrae aetatis respondens; marca -, insigne, is n; seal -, nota; insigne (-is n) // (actor de una comedia de carcter) statrius, ii m. Sin: actor mores xprimens.

caracterstica: prprium, ii n. Sin: nota; peculiaris (vel praecpua, vel singularis) nota; nota propria ac peculiaris; nota ac propretas; quod prprium est; peculiaris dos (dotis f) vel forma // (actriz de carcter) actrix (-cis f) mores xprimens.

caravana: caravana, ae f. Sin: agmen, mnis n; commeatus (-us m); comitatus (-us m). Uso: - de coches, autoraedarum commeatus; - de mercaderes, mercatorum vel negotiatorum agmen. caravanero: gminis dux (ducis m). Sin: commeats magister. caravanning: autocineti remulcati iter. carblico: carblicus, a, um. carbgeno: carbgenum, i n. caravanista: gminis prticeps. caravanera: gminis deversrium.

186

cardn carbn: carbo, onis m. Uso: - fsil, carbo fssilis vel fosscius, mineralis, lithntrax. carbonado: damas (-antis; ac -anta m) niger. carbonar: carbonem comparare. ratrium; commixtor (-oris m);vsculum carburatrium.

carburante: crburans, antis n (sobrent lquidum). Sin: liquor propulsrius; combustbile lquidum. carburar: carburare. Sin: carbnium ddere (licui rei); carbnio saturare (liquid). carburo: carburum, i n.

carbunco: carbnculus, i m. carbnculo, v. rub.

carbono: carbnium, ii n. Sin: xydum carbnicum.

carbonizar: carbonizare. Sin: in carbonem redgere vel convrtere.

carbonfero: carbnifer, ra, rum. Sin: carbonem ferens; carbone dives.

carbnico: adj carbnicus, a, um // sust charta carbnea vel carbnica.

carbonero: (el que vende carbn) carbonis vnditor (-oris m).

carbonera: (lugar) carbonria, ae f. Sin: cella carbonria // (la que vende carbn) carbonis vnditrix (-icis f).

carbonato: carbonatum, i n. Sin: sal (salis) carbnicum; carbnicus sal.

carbonarios: carbonrii, orum mpl. Sin : carbonrii sodales; carbonariorum sodalcio ascripti. Uso: sociedad de los -, carbonariorum sodlitas; carbonria socetas; carbonrium sodalcium; partido de los -, carbonariorum fctio vel secta.

carcajada: cachinnus, i m. Sin: cachinntio (-onis f); sonorus cachinnus. Uso: provocar carcajadas, cachinnos movere, commovere; rerse a carcajadas, cachinnare; cachinnari; effundi in cachinnos; soltar la -, cachinnum tllere vel dere. crcel: carcer, ris m. Sin: custdia pblica; custdia carceralis. Uso: - clandestina, carcer clandestinus; - de mxima seguridad, munitssimus carcer; encerrado en la -, custdi carcerali inclusus; fue condenado a nueve aos de -, ad novem annos custdiae damnatus est. carcelario: carceralis, e. Sin: carcreus.

carburador: carburatrium, ii n. Sin: gene-

carburacin: carburtio, onis f. Sin: commxtio (-onis f) propulsria.

cardador: (persona cuyo oficio es cardar) carminator, oris m. Sin: lanrius carminator vel pectinrius. cardadura: carmintio, onis f. Sin: pectintio.

carcinoma: carcinoma, tis n. Sin: canceroma (-tis n); cancer malignus.

carcingeno: carcingenus, a, um.

carcelero: carcerrius, ii m. Sin: crceris custos vel minister.

cardn: concatentio mbilis. Sin: mbilis

187

cardar (vel elstica, vel universalis) catentio; catentio cardnica; iugum cardnicum. cardar: carminare. cardelina: carduelis, is f. Sin: acalanthis, dis ( ac -da) f. cardias: crdia, ae f. Sin: stium cardacum; suprius stmachi foramen (-m nis n). crdigan: strictria lnea. cardinal: cardinalis, e. Sin: capitalis; fundamentalis; praecpuus. cardiocele: cardiocele, es f. Sin: cordis hrnia.

cardenalicio: cardinalcius, a, um. Sin: ad cardinales prtinens.

cardenalato: cardinalatus, us m. Sin: cardinalis dgnitas vel munus; romana vel sacra prpura. Uso: renunciar al -, sacrae prpurae honore se abdicare.

cardenal: cardinalis, is m. Sin: purpuratus, i m; pater cardinalis; purpuratus pater; purpuratus ecclsiae princeps; sacro laticlvio donatus. Uso: - in pectore, o in petto, cardinalis iam allectus designatusque; - camarlengo, cardinalis camerrius; - canciller, cardinalis cancellrius; - decano, subdecano, cardinalis decanus, subdecanus; - penitenciario mayor, cardinalis poenitentirius maior; - prefecto, cardinalis praefectus; - secretario de Estado, cardinalis negtiis pblicis praepsitus; - vicario, cardinalis vicri potestate urbis antistes; - del orden presbiteral, diaconal, cardinalis ordinis presbyteralis, diaconalis // ser elegido -, roman prpur (vel sacr prpur) decorari, honestari, donari; nombrar a uno -, liquem cardinalem fcere; licui sacrae prpurae honorem (vel dignitatem) deferre.

cardiocintico: cardiocinticus, a, um. Sin: cardiotnicus; cor xcitans; cordis msculum rborans; cordis vim rborans; cordis motum vel motus augens. cardiografa: cardiogrphia sive -grapha, ae f. Sin: cordis (vel cordis mtuum) descrptio.

cardigrafo: (especialista en enfermedades del corazn) v. cardilogo // (aparato que registra los movimientos del corazn) cardigraphum, i n; cardiogrphium, ii n. Sin: instrumentum cordis mtibus metiendis.

cardiogrfico: cardiogrphicus, a, um. Sin: ad cardiogrphiam ttinens.

cardaco: (perteneciente o relativo al corazn) cardacus, a, um. Sin: cordis (gen). Uso: enfermedad -, cordis morbus // (que padece del corazn) cordis morbo affectus vel laborans.

cardialgia: cardilgia sive -alga, ae f. Sin: epigstrii dolor. cardilgico: cardilgicus, a, um.

cardilogo: cardilogus, i m. Sin: cardiolgiae peritus vel studiosus; mdicus naturae cordis peritus. cardiopalmia: cardiopalmos, i m. Sin: nmia (vel crebra, vel citata) cordis palpittio. cardioneurosis: cardioneurosis, is f.

cardiolgico: cardiolgicus, a, um. Sin: ad cardiolgiam spectans.

cardiologa: cardiolgia sive -loga, ae f. Sin: doctrina de cordis natura et vtiis.

cardiograma: cardiogramma, tis n. Sin: cordis mtuum (vel palpitationum) descrptio.

188

cargo cardipata: adj cardiopthicus, a, um. Sin: corde laborans; cardiopathi affectus; cordis angore vexatus // sust vir vel homo cardiopthicus; mulier cardiopthica; qui vel quae cardiopathi laborat. carditis: carditis, dis f; cardites, is f. Sin: cordis inflammtio; cordis msculi infltio. caresta: (falta y escasez de cosas) critas, atis f. Sin: rerum critas // (falta de comestibles) critas annonria vel annonae. Sin: victulium critas; rerum edendarum penria. cardo: cardus vel crduus, i m.

cardioplexia: cardioplgia sive -plega, ae f. Sin: cordis parlysis (- is f). cardiorrexia: cardiorrhexis, is f; cardiorhxia sive cardiorhexa, ae f. Sin: cordis lacertio. cardioptosis: cardioptosis, is f.

cardiopericarditis: cardiopericardites, is f. Sin: cordis ac pericrdii inflammtio vel infltio; cor et pericrdium inflammata.

cardioptico, v. cardipata.

cardiopata: cardiopatha sive cardiopthia, ae f. Sin: cordis dolor, angor, aegrottio.

cardiosclerosis: cardiosclerosis, is f. Sin: cordis durtia vel durties (- i f). cardiostenosis: cardiostenosis, is f. Sin: cordis oris contrctio vel coarttio.

cardioterapia: cardiotherapa sive -rpia, ae f. cardiotoma: cardiotmia sive -toma, ae f. Sin: cordis sctio.

cardiotrofia: cardiotrphia sive -tropha, ae f. cardiovascular: cardiovascularis, e. Sin: cordis sanguinisque vasculorum (gen).

cardiotmico: cardiotmicus, a, um. Sin: ad cardiotmiam prtinens.

cargo: (fig, dignidad, empleo, oficio) munus, nris n. Sin: offcium; onus, neris n. Uso: interino, munus ad tempus delatum; asumir su -, munus suum suscpere; dejar el -, munus depnere; ab mnere se abdicare; ejercer un -, munus obire; mnere fungi; desempear un - interino, munus ad tempus sus-

cargar: onerare. Sin: onus impnere. Uso: una nave, merces in navem impnere ; - las acmilas, iumentis nera impnere; - a uno de cadenas, onerare liquem catenis // (acumular electricidad) caricare vel carricare. Uso: - una batera, accumulatrium caricare // Inform lgere. Uso: la computadora carga un archivo, plica a computatro lgitur // fig, la mano, grvius (vel vehementer, vel violenter) gere cum liquo.

cargamento: onus, neris n. Sin: srcina; merces (-ium fpl).

cargador: (portador) biulus, i m. Sin: grulus; saccrius // (estuche en el que se disponen proyectiles) globulorum capsa vel cpsula.

cargable: (de electricidad) caricbilis vel carricbilis, e.

carga: srcina, ae f. Sin: onus (-ris n) // (cantidad de electricidad contenida en un condensador) cumultio, onis f. Uso: - completa, cumultio completa.

189

carguero tinere. carilln: concentus mechnicus. Sin: cpsula cnsonans. carioplasma: caryoplasma, tis n. cariocinesis: caryocinesis, is f.

cariado: cariosus, a, um.

carguero: (buque de carga) navis onerria.

caricatura: (pintura grotesca) grillus vel gryllus, i m. Sin: ridcula vel ridiculria pictura // (figura ridcula en que se deforman las facciones de alguien) ridenda figura. Sin: ridicularia (vel ridcula, vel depravata) alicius imago; imago alicius ridcule picta. Uso: caricaturas de Mahoma, ridculae imgines Mahometi vel Macometi; hacer la - de uno, liquem ridcule pngere, effngere; ridculam alicius imginem adumbrare; liquem ridculum in modum effngere vel compnere // (persona ridcula) ridculum caput. Sin: homo ridendus // (obra de arte en que se ridiculiza una persona o cosa) depravata vel ridcula imittio. caricatural: ioculriter figuratus. caricaturesco: ridiculrius, a, um. Sin: ridculus; ridcule mirus.

cariar: criem effcere vel prodcere.

carisma: charisma, tis n. Sin: donum; supernum donum vel munus.

carismtico: adj charismticus, a, um. Uso: dones -, dona charismtica // sust charismticus, i m. Critas: - Internacional, sodlitas, cui nomen Critas Internationalis.

carlanca: collare, is n. Sin: mellum, i n; millus, i m. carlinga: (camarote del piloto en un avin) aroplanigae (vel gubernatoris, vel rectoris) capsus (-i m).

caricaturizar: liquem ridcule pngere. Sin: alicius imginem in peius fngere. caridad: critas, atis f. Uso: obras de -, pera caritatis.

caricaturista: grillgraphus vel gryllgraphus, i m. Sin: ridiculrius pictor; lpidus adumbrator vel descriptor; imitator ridiculrius vel lpidus; ridicularum imginum pictor; qui ridcule pingit vel effingit; qui ridculum (vel depravatum) in modum effingit.

carmelita: (religioso) (mnachus) carmelita vel karmelita, ae m. Sin: carmelitis, dis m; carmelites, is m; sodalis carmelites. Uso: descalzo, carmelita discalceatus vel excalceatus // (religiosa) (sanctimonialis) carmelitis vel karmelitis, dis f. Uso: - descalza, (sanctimonialis) carmelitis discalceata; monasterio de religiosas carmelitas, carmeltidum vrginum coenbium // adj carmelitanus, a, um. Sin: carmelticus. Carmelo: (monte) Carmel indecl; Carmelus, i m.

caries: cries, i f. Sin: dntium cries, putredo (-d nis f), tabes (-is f).

carmes: adj carmosinus, a, um. Sin: cccinus, coccneus // (tela) coccum, i n. Sin: purpurissum // (polvo del color de la grana) pulvis (-vris m) cccinus. carnal: (opuesto a espiritual) carnalis, e.

190

carosis carnalidad: carnlitas, atis f. crporis volupttibus) imperare; mortificar la -, dmitas habere libdines; ser esclavo de la -, cupidittibus vel crpori servire; volupttibus crporis dditum esse; quien se abandona a los placeres de la -, libidinosus. carneada: macttio, onis f. carnear: mactare. Sin: concdere; cedere; trucidare; iugulare. carnero: (animal) ries, tis m. Uso: - castrado, vervex, cis m.

carne: (parte blanda del cuerpo) caro, carnis f. Uso: - viva, vivum, i n; vivae partes; echar, cobrar carnes, carnes vel corpus fcere // (- comestible) caro, carnis f. Uso: - ahumada, caro fumo durata; - asada, assum, i n; caro assa; - cocida, - hervida, caro elixa; elixatura; elixura; - congelada, caro congelata; - cruda, caro cruda; - fresca, caro recens; - gorda, pinguis caro; - magra, pulpa; - rancia, caro rncida; - algo rancia, caro subrncida; - salada, - en salsa, caro iurulenta vel iussulenta; hecho de -, crneus // - de buey o de vaca, (caro) bbula ; - de cabrito, (caro) haedina; de carnero, (caro) vervecina; - de cerdo, (caro) porcina vel suilla; - de cordero, (caro) agnina; - de gallina, (caro) gallincea; - de jabal, (caro) aprina vel aprnea; - de pato, (caro) anatina; - de perro, (caro) canina; - de pollo, v. pollo; - de ternera o de ternero, (caro) vitulina; alimentarse de -, carne vesci, ali, vvere // (el cuerpo en contraposicin al espritu) caro. Sin: corpus. Uso: de la - (relativo al placer de los sentidos en general) venrius vel venreus, a, um; el ardor de la -, corporis fax (o en pl faces); placer de la -, voluptas crporis; cupditas; dominar los placeres de la -, crpori (vel cupidittibus, vel

carnavalada: ridculum, i n. Sin: scurrilis iocus; bacchtio; bacchanal, alis n; tripdium.

carnaval: (tiempo) carnevrium, ii n. Sin: dies carnispriviales vel praequadragesimales // (diversiones) Bacchanlia, ium vel -iorum npl. Sin: Saturnlia, ium vel - iorum npl; tripdia, iorum npl; oblectationes antequadragesimales; pompae bacchanales, carnispriviales, praequadragesimales; tripdii dies ante quadragsimam.

carnauba: carnuba, ae f.

carolingio: adj carolngicus, a, um // sust Carolingus, i m. carosis: carosis, is f. Sin: veternus.

carola: chorea, ae f. Sin: salttio.

carnicero: lnius, ii m. Sin: macellrius. Uso: - caballar, equicida.

carnicera: laniena, ae f. Sin: carnria, ae f; lanirium; taberna laniria, macellria, carnria // (fig, destrozo, matanza) strages, is f. Sin: caedes (-is f); trucidtio (-onis f); interncio (-onis f). Uso: hacer una -, stragem fcere vel dere.

carnet: (documento) diploma, tis n. Sin: tssera. Uso: - de conductor, diploma gubernationis; diploma autocinticum; autoraedrii diploma; ltterae vehiculares; diploma gubernandi autocinetum; diploma vehculo automatrio gubernando, regendo, ducendo; charta licntiae gubernatriae; conseguir el de conductor, diploma gubernandi autocinetum adipisci // (documento de identidad) v. documento // (librito de memoria que se suele traer en el bolsillo) libellus, i m. Sin: codicillus notarum; commentarolum; codicilli (-orum mpl).

191

cartida cartida: artria carotis; artriae cartides fpl. Uso: de la -, carticus. carozo: ncleus, i m. Sin: os (ossis n); lignum. carotina: carotenum, i n. certamen; - de caballos individual, o por equipos, cursus equorum singulorum, aut per manpulos; - de 100 m, cursus centum metrorum (in longitdinem); - de coches, autoraedarum cursus; certamen autoraedariorum; autocintici curss certamen; - de 10.000 m, cursus decem mlium metrorum; - de fondo, longssimus cursus (velocitatis); - de medio fondo, longior cursus (velocitatis); - de obstculos, cursus (velocitatis) saepimentis oppsitis; cursus (velocitatis) impedimentis interpsitis percurrendus; - de relevo, cursus alternus; - sobre hielo, cursus super glciem; - de tndem, certamen gminae brotae // hacer una -, cursum confcere; participar en una - , in certamen descndere; vencer en una -, certamen vncere (genricam vncere, palmam ferre) // (competencia en la produccin de armas) - armamentista, rei militari augendae contntio. Sin: increscens armorum stdium; increscens apparats militaris stdium; armorum apparandorum furor cursusque; furor cursusque ad bllica instrumenta apparanda // (estudios para ejercer una profesin) currculum, i n. Sin: cursus, us m. Uso: - electrnica, cursus electrnicus; - estudiantil, studiorum currculum; currculum scholarum // (profesin) cursus, us m. Sin: currculum. Uso: - poltica, cursus polticus; cursus honorum; al principio de la -, inente currculo; intio currculi; hacer -, currculum fcere; clerem honorum cursum confcere // (curso de la vida humana) cursus, us m. Sin: currculum; currculum vitae vel vivendi.

carpa: (pez) carpa, ae f. Sin: cprinus // (gajo de uvas) botrus, i m. carpelo: carpelus, i m.

carpeta: chartrium, ii n. Sin: chartarolum; chartophylcium; chartarum capsella; theca chartcea. Uso: - de material plstico, theca ex matria artificiali facta. carpintera: officina lignria. Sin: fbrica materiria; lignrii officina. carpintero: lignrius vel lignerius, ii m. Sin: tignrius; faber lignrius, tignrius, materirius. carquiol: latrculus, i m. carpo: carpus vel carpos, i m.

carranca, v. carlanca.

carraca: (instrumento) crepitculum, i n. Sin: crtalum. Uso: - pequea, crepitacillum.

carrera: (accin de correr) cursus, us m // (prueba de velocidad) cursus. Sin: certamen, m nis n. Uso: - a pie, pedester cursus; - ciclstica, cursus birotarum; cyclsticum certamen; brotae (vel birotale, vel birotrium, vel birotulrium) certamen; - contra reloj, cursus contra horolgium; excursus adversus horolgium; - corta de velocidad, brevior cursus velocitatis; - de caballos, equorum

carrascal: ilicetum, i n. Sin: prinorum nemus (-m ris n); prnina silva.

carrerista: cursor, oris m. Uso: - veloz, citssimus cursor; - de bicicleta, birotrius agonsticus. carreta: plaustrum, i n. Sin: plostellum.

carretada: vehes, is f. Sin: onus (neris n) carri.

carrete: (cilindro) cylindrus, i m // (rollo de

192

carta pelcula) rtula, ae f // (bobina) orbculus. carro: (vehculo) carrus, i m; carrum, i n. Sin: currus, us m; plaustrum vel plostrum n. Uso: - blindado, autocinetum loricatum; autocurrus loricatus; automatrius currus loricatus; - pequeo, plostellum; parvum plaustrum; - triunfal, currus triumphalis; - de combate, v. tanque; - de feriantes, v. trailer; - de mano, plaustrum vel plostrum manuale; vehculum manuale; - de transporte, carrus vectrius // (- de mquina de escribir) crrulus, i m. carrocera: (caja de automvil) capsus, i m. Sin: plxenum, plxinum. Uso: coche con aerodinmica, autoraeda arodynmico capso // (taller, fbrica) ploxenria, ae f. Sin: officina autocintica.

carretero: (el que gua el carro) plaustrrius, ii m. Sin: carpentrius; carrucrius; vehiculrius // (el que hace carros o carretas) raedrius, ii m. Sin: rtifex vel faber carpentrius; vehiculorum vel vehiculrius fabricator; v. carrocero. carretilla: pabo, onis m. Sin: pabillus; carrola. carretillero: pabonrius, ii m. carretista: curriculorum ductor.

carretera: strata, ae f. Sin: via strata; via autocintica; via crribus prvia. Uso: - asfaltada, via asphalto llita; via bitmine constrata; - costanera, v. costanero; - apropiada para camiones, via autocinetis onerriis apta; v. calzada.

carril: (cada una de las barras de hierro por donde corren los coches del ferrocarril) rbita, ae f. Sin: currculum; rbita ferrata; rgula frrea vel ferrviae; rotalia, ium npl; nico, trames unus rbitae. carrillito: bccula, ae f. carrillo: maxilla, ae f.

carretn: plostellum. Sin: crrulus; parvum plaustrum. Uso: - del basurero, plostellum purgamentis averrendis.

carrocero: (constructor de carruajes) carpentrius, ii m. Sin: raedrius; plostrrius; faber (-bri m) raedrius vel ploxenrius; plxeni fabricator; fabricator vehiculrius; vehiculorum fabricator vel rtifex // (conductor de carruajes) raedrius, ii m. Sin: vehiculrius; vehiculorum ductor; v. carretero. carromatero: plaustri (vel carri, vel serraci) ductor. carromato: plaustrum, i n. Sin: carrus; serracum vel sarracum; vectrius currus.

carrito: crrulus, i m. Sin: plostellum. Uso: de mano, chiramxium; manuale plostellum; crrulus manualis; - de mano para bultos, plostellum manuale sarcinrium; - de nio, puerile vehculum; infantis crrulus.

carrista: crruum cataphractorum vel loricatorum ductor.

carroza: carruca, ae f. Sin: petrritum, petritum; carpentum; pilentum; nbile petrritum; autoraeda nobilssima. Uso: ir en -, carruc vehi; - ferroviaria, carruca ferriviria. carrucha: trc(h)lea, ae f. carruaje: raeda, ae f.

carta: epstula vel epstola, ae f. Sin: ltterae, arum fpl. Uso: - abierta, epstula aperta; -

193

cartabn certificada, epstula certificata; epstula (rite) commendata; epstula pblica cautione missa vel perferenda; - comercial, epstula mercatria; - electrnica, epstula electrnica; - familiares, epstulae familiares; ltterae ad familiares datae; - urgente, epstula citata; de condolencia, ltterae consolatriae; - de felicitacin, epstula gratulatria; - de invitacin, epstula invitatria; - de psame, - de condolencia, ltterae consolatriae; - de recomendacin, commendatciae ltterae // papel de -, charta epistolaris // por -, ratione epistulari; per ltteras missas; - por expreso, epstula accelerata; epstula raptim transmittenda; prperae ltterae; - por Internet, epstula interretialis; - por va area, arvola epstula // abrir una -, vncula epstulae rmpere; cerrar una -, epstulam occldere; contestar a una -, ad epstulam rescrbere; doblar una -, epstulam complicare; echar una - en el buzn, epstulam in cpsulam incere; entregar una -, epstulam trdere; enviar cartas, epstulas dare vel mttere; esperar una -, epstulam vel ltteras exspectare; llevar, hacer llegar una -, epstulam perferre; recibir cartas, epstulas accpere; terminar una -, finem epstulae fcere; traer una - , epstulam afferre // - de crdito, tssera nummria; - de pago, v. recibo // (naipe de la baraja) v. naipe // - de ciudadana, diploma civitatis // - de los derechos humanos, charta iurum hminum // - geogrfica, tbula geogrphica. cartapacio: (cuaderno de apuntes) adversria, orum npl; v. carpeta // (funda o bolsa para llevar cuadernos o libros a la escuela) scculus, i m. Sin: bulga; follis, is m; chartarolum; chartophylcium; theca scriptria vel chartria; theca scholaris; v. cartera. cartabn: (instrumento) norma, ae f. cartel: (anuncio que se pega en sitio pblico) affixum, i n. Sin: libellus; tbula; proscrptio (-onis f) ; affixa tbula; tbula nntiis proponendis; tbula libellis affigendis. Uso: - publicitario, clamosa tabella; tbula commendatcia; flium commendatcium; de anuncios, proscripta, orum npl; nuntiorum libelli vel proscriptiones // (cuadro de papel encartonado que sirve para la enseanza) tbula, ae f. Uso: - ilustrados, tbulae imagnibus ornatae.

crtel: chartellum, i n. Sin: convntio; pctio mercatria. cartelera: album, i n. Uso: - de espectculos, spectaculorum index vel libellus. cartelero: affixorum (vel libellorum, vel nuntiorum, vel publicorum nuntiorum) glutinator.

cartearse: epistularum commrcio cum liquo uti. Sin: litterarum commrcium cum liquo habere; ltteras mttere et accpere.

cartera: (valores o efectos comerciales de curso legal) permutationes, um fpl // (bolso)

crter: cpsula (carteriana). Sin: arca.

carteo: (intercambio de cartas) epistularum commrcium cum liquo vel inter liquos. Sin: epistolare collquium; missae atque acceptae ltterae // (las mismas cartas, objeto de la correspondencia) ltterae vel epstulae, arum fpl. Uso: el - de Cicern con tico, ltterae Ciceronis ad tticum (missae); el entre Cicern y Atico, Ciceronis et ttici epstulae missae et allatae; - ininterrumpido, assiditas litterarum; - secreto, secretae epstulae.

carteln: tbula, ae f. Sin: tabella; tbula praedicativa.

cartelito: chrtula, ae f. Sin: scdula; pagella; nota; pittcium.

194

cartujo blgula, ae f. Sin: scculus. Uso: - de bolsillo, pascolus; - escolar, capsa scholstica; cpsula vel capsella scholaris ; - para guardar papeles o documentos, chartrium; chartulrium; chartophylcium; cpsula chartria // (portamonedas) blgula nummria. Sin: zona; crumina; pascolus. Uso: robo de carteras, manticultio; cllidus zonarum raptus; zonarum sctio; robar carteras, cruminas decrpere // (cubierta formada de dos hojas rectangulares de cartn o piel, unidas por uno de sus lados) dptycha vel dptyca, orum npl. Uso: - de piel, dptycha alut operta. cartgrafo: chartgraphus, i m.

cartomancia: chartomanta, ae f. Sin: divintio per lusrias chrtulas; ex chartis lusriis divintio; ars lusriis chrtulis divinandi. cartomntico: chartomantes, is m. Sin: chartarum lusoriarum divinator; ex lusriis chartis divinator.

carterista: sector zonrius. Sin: cruminseca; sacculrius; manticulrius. cartero: tabellrius, ii m. Sin: epistolrius; pblicus cursor vel tabellrius; viator cursualis.

cartesianismo: philosphia sive philosopha cartesiana. Sin: doctrina cartesiana. cartesiano: adj cartesianus, a, um // sust cartesianus, i m. cartlago: cartlago, gnis f. cartilagneo: cartilagneus, a, um.

cartuchera: cinctrium vel cngulum capsularum. Sin: embolorum tenia; igniferarum glndium theca; displodntium tubulorum fscia.

cartn: (papel muy fuerte y consistente) collema, tis n. Sin: charta densata, durata, crassa, spissa, spissior, mltiplex. Uso: crespo, spissa charta crispa; - ondulado, charta undulata; - piedra, macerata charta; de -, e collmate; e spissiore charta // (caja de -) v. caja // (dibujo que se ejecuta antes de hacer un cuadro) graphis, dis f. Sin: grphidis vestgium; picturae exemplar.

cartilla: - de ahorros, v. libreta; - de suministros, tssera annonria // (abecedario, silabario) v. estas voces.

cartilaginoso: cartilaginosus, a, um.

cartografa: chartogrphia sive -grapha, ae f. cartogrfico: chartogrphicus, a, um.

cartita: epistlium, ii n. Sin: littrulae, arum fpl.

cartuja: (convento de cartujos) cart(h)sia, ae f. Sin: monastrium cartusiense; cartusianum vel cartusianorum coenbium // (orden religiosa) cart(h)usianorum ordo. Sin: cartusiani, orum mpl.

cartucho: (carga de arma de fuego) cpsula, ae f. Sin: mbolus; tbulus; cpsula pria vel ignfera; tbulus displodens, explodens; cucullus prius // (bolsa de papel fuerte o de cartulina) chartae involucrum. Sin: involucre (-is n) chartceum // (cucurucho) v. esta voz.

cartujano: cartusianus, a, um; cartusiensis, e.

cartujo: sust cart(h)usianus, i m. Sin: mnachus vel sodalis cartusianus.Uso: paciencia de -, summa patintia; incredbilis quaedam

195

cartulina patintia // adj, v. cartujano. cascabel: tintinnbulum, i n. Sin: crepitculum; sistrum. Uso: - pequeo. crepitacillum. cascabelear: tinnire. Sin: tintinnare. cascada: aquae vel aquarum deiectus (-us m). Sin: cataracta; aquae cadentes. Uso: cascadas del Anio, Anionis deiectus; cascadas del Nilo, Nilus cadens; - del Rin, Rheni cataractae.

casaca: sagum, i n. Sin: tnica vel vestis cosaca; lacrnula; penula. casa-cuna, v. brefotrofio. casadera, v. nbil.

casa: domus, us f. Uso: - Blanca, Domus Albata; Aedes Albatae; - cinematogrfica, cinematogrphica domus; - comercial, - de comercio, v. tienda; - consistorial, ayuntamiento, cria f; - editora, v. editorial; - inflable, domus inflbilis; - imperial, Domus imperatoris; - natalicia, domus nativitatis; prefabricada, domus mbilis praestructa; privada, domus privata; - productora, domus fabricatrix; - rectoral, cria; - regular, domus regularis; - reinante, domus regnatrix; - religiosa, domus religiosa; - rodante, v. roulotte; - Rosada, Domus Rsea; volver a -, domum ire // - de arena, domus ex harena; - de campo, villa; vllula; domus rstica; - de correos, diribitrium; aedes tabellriae; officina postalis vel tabellria; - de Dios, templum; domus Domini; sacra aedes; - del disco, socetas phonogrphicis discis edendis; - de Ejercicios Espirituales, ascetrium; domus vel sedes Exerctiis Spiritulibus; sedes spiritualibus exercitatinibus; domus excitandis ad virtutem nimis; - de empeos o de prstamos, pigneratorum domus; - de locos, amntibus curandis domus; - de madera, domus trabria; - de prostitucin, - de lenocinio, domus meretrcia; - de salud, valetudinrium.

cartulina: - postal, v. tarjeta, postal.

cascanueces: nucifrangbulum; v. rompenueces. cscara: (cubierta, envoltura) tegumentum. Sin: tgumen vel tgimen, m nis n; tegimentum vel tegmentum. Uso: - de crustceos, calyx, ycis f; - de fruta, cereales, huevos, putamen, mnis n; cortex (tcis m); crium; - de legumbres, follculus; - de moluscos, testa.

casamata: cella tormentria. Sin: munitssima cella; cella loricata tormentisque bllicis instructa.

casamiento: nptiae, arum fpl. Uso: - por lo civil, nptiae civiles.

casero: (que se hace en casa o pertenece a ella) domsticus, a, um Sin: familiaris, e // (que permanece mucho en su casa) qui vel quae domi vivit vel sedet. Uso: mujer -, domseda, ae f caseta: (casa o albergue pequeo y aislado)

casera, casero: casalis, is m. Sin: villa rstica.

caseificio: ergastrium caserium.

caseificacin: csei effctio.

casco: (cuerpo de la nave) (navis) lveus; (navis) compago (-gnis f) vel compages (-is f) // (cuerpo del avin) v. fuselaje // (ua del pie de las caballeras) ngula, ae f // (tonel) v. esta voz // - secador del pelo, calutica capillorum siccfica, siccativa, siccatria // (cobertura para proteger la cabeza) cassis, dis f (de metal); glea, ae f (de cuero). Uso: fabricante de cascos, cassidrius // - azules, caerleae cssides; mlites, qui cssides caerleae appellantur.

196

castauela csula, ae f. Sin: domncula; parva domus; cella; cllula; lculus; loculamentum; qudrula // (casilla donde se cambian de ropa los baistas) litrea cella. Sin: litoralis cella; domncula vel cllula balineria. desesperado, res insanbilis vel deplorata; normal, res slita; - particular, res peculiaris; - piadoso, res miseranda; - Watergate, causa watergatiana; en - de necesidad, in casu necessitatis // Med, - clnico, morbus clnice curandus; - patolgico, patholgicus morbus // - de conciencia, questio moralis // hacer de uno, licui crdere. casquillo: orbculus, i m. Uso: - del taco de billar, convexus crii orbculus. cassette, v. casete. cast: actorum actricumque index. caspa: furfur, ris m; generalmente en pl.

casillero: loculamenta, orum npl. Sin: lculi (-orum mpl). Uso: - postal, pblici curss loculamenta.

casilla: (caseta) v. esta voz // (taquilla) tesserria, ae f. Sin: tesserarum frulus, lculus, prtula; tesserria fenestella; v. boletera // (divisin de un papel cuadriculado) arola, ae f // (divisin de un casillero) lculus, i m // (escaque de un tablero de ajedrez, etc.) tessella, ae f // ( apartado postal) lculus tabellrius; curss pblici lculus; rei tabellriae loculamentum.

casete: capsella, ae f. Sin: cassetta; caseta // audio -, phonocapsella; phonocaseta; cpsula (vel tenia, vel theca) sonans vel songera; capsella sonora, sonbilis, magnetophnica. Uso: coleccin de casetes, casetotheca; serie de casetes, sries phonocasetalis // - compacto, phonocaseta compacta.

casita: domncula, ae f. Sin: parva domus // (casa de campo, de labor) vllula, ae f. Sin: rstica domncula. casiterita: cassiteritum, i n. Sin: stannum oxydatum.

casino: (club) conventculum, i n // (casa de juego) aleatrium, ii n. Sin: domus vel taberna aleatria.

casimir, casimira: lantium casmiriense. Sin: lana casmiriensis.

castaa: castnea, ae f. Uso: - asadas, tostadas, castneae assae, assatae, tostae; - cocidas, castneae coctae, elixae, molles; vendedor, ra de - asadas, castanearum tostarum nstitor, institria; tortilla de castaas, placenta castanearum. castaal, castaar o castaeda: castanetum, i n. Sin: locus castneis cnsitus.

casta: genus, nris n. Sin: ordo; casta. Uso: la - militar, genus militare; mlites (= los soldados).

caso: Gram casus, us m. Uso: construir con el - dativo, casu dativo adingere // (acontecimiento, circunstancia) casus, us m. Uso: -

castao: (rbol) castnea, ae f. Sin: fagus castnea; castnea vesca // adj bdius, a, um. Sin: brunus; castneae colore; fuscus; mrreus (de los cabellos); spadix, dcis (de los caballos).

castaeta, v. castauela.

castaero, ra : castanearum vnditor, tostor, nstitor; castanearum vnditrix, tostrix, institria.

castauela: crtalum, i n. Sin: sistrum;

197

castellano crusma (-tis n); percussionalis orbculus. Uso: tocar las -, crotalissare; crtala pulsare; tocador, taedor de castauelas, crotalorum pulsator; tocadora de castauelas, crotalstria; crotalorum pulsatrix. casuista: casusta, ae m.

casustica: doctrina casustica.

castellano: (idioma) lingua castellana vel hispnica. Sin: sermo castellanus vel hispnicus. casticismo: casticismus, i m. castigado: castigatus, a, um Sin: punitus.

casulla: csula, ae f. Sin: planeta. catabolismo: catabolismus, i m. cataclismo: cataclysmus, i m. catacresis: catachresis, is f.

castillo: castellum, i n. Sin: castrum. Uso: feudal, castellum feudale; arx privi iuris; - pequeo, parvum castellum vel castrum; oppdulum // un - en el aire, ficta cogitatione imago.

catacumbas: catacumbae, arum fpl. Sin: cryptae; hypogea (-orum npl); sacrae cryptae; cunculi sepulcrales; subterrnea ambulacra. Uso: - de San Calixto, catacumbae callistianae. catacstica: catacstica, ae f; catacstice, es f. Sin: catacstica disciplina; doctrina de echs lgibus. catacstico: catacsticus. Sin: ad catacsticam (vel ad catacsticen) ttinens.

castizo: (del estilo o lenguaje) purus, a, um. Sin: emendatus; limatus Uso: lenguaje -, sermo purus; pura ortio; - en el habla, oratione limatus. castor: castor, ris m. Sin: fiber (-bri m). Uso: de -, fibrinus vel fbrius.

castradera: castratrium (ferramentum). castrismo: Castri fctio (-onis f).

casual: fortutus, a, um.

castrista: Castri sectator m; Castri sectatrix f.

casualidad: casus, us m. Sin: casus vel eventus (-us m) fortutus.

casualismo: philosphia sive philosopha fortuti. casuismo: casusmus, i m. casucha: csula, ae f.

catalejo: telescpium geminatum; v. anteojo (- de larga vista). catalptico: ( relativo a la catalepsia) catalpticus, a, um. Sin: ad catalepsin spectans // (atacado de catalepsia) catalpticus; catacatalepsia: catalepsis, is f.

catalctico: catalcticus, a, um.

cataln: adj catalanus, catalnicus, catalunicus, a, um. Sin: cataloniensis vel catalauniensis, e // (habitante) Catalanus vel Catalaunus, i m. Sin: Cataloniensis vel Catalauniensis, is mf // (idioma) lingua catalana; sermo catalunicus.

catafalco: moles fnebris. Sin: fnebre pegma (-tis n); tmulus honorrius.

198

catastro lepsi laborans ; qui catalepsi laborat. catapleja, v. cataplexa.

catlisis: catlysis, is f. Uso: provocar la -, catlysin effcere. catalizador: catalyzatrium, ii n. Sin: catalyzator; catlytrum, i n; catlysis effector; elementum catlysin effciens. catalogable: in catlogum referendus, redigendus, ascribendus. catalogacin: catlogi vel catalogorum confctio. catalogador: catlogi auctor vel confector. cataltico: catalticus, a, um.

cataplexa: cataplssia sive -plessa; cataplxia sive -plexa, ae f.

catarata: (cascada) cataracta, ae f; cataractes, ae m // (opacidad del cristalino o de su membrana) cataracta, ae f. Sin: culi cataracta; suffsio; oculorum suffsio; hypchyma, tos n; hypchysis, is f. ctaro: ctharus, i m. catarral: catarrhalis, e. Sin: pituitosus.

catlogo: catlogus, i m. Sin: elenchus; index (-dcis mf); libellus index; repertrium. Uso: - comercial, praedicatrius elenchus; - general, index omnium rerum; - ilustrado, catlogus imagnibus exornatus, - de discos, discorum index.

catalogar: (componer el catlogo de algo) alicius rei ndicem confcere // (apuntar algo en un catlogo) liquid in elenchum referre. Sin: liquid in catlogum redgere, ascrbere, referre // (clasificar) digrere. Sin: in classes distribere. Uso: - los libros de una biblioteca, bibliothecam digrere.

catarro: catarrhus, i m. Sin: destilltio, distilltio; pituta. Uso: - crnico, diuturnus (vel ditinus, vel insanbilis) catarrhus; - nasal, nrium destilltio; que padece -, catharro vel distillatione laborans; que padece habitualmente -, v. catarroso; contraer, pescar un -, destillatione crripi vel ffici. catarroso: catarrhosus. Sin: pituitosus; crebris destillationibus vexatus vel affectus. catarsis: catharsis, is f. Sin: purifictio; purgtio.

catamarn: (embarcacin de dos cascos unidos) navgium bialveatum. Sin: navis bialveata.

Catalua: Catalunia vel Catalnia, ae f.

cataloguista: catalogorum confector m; elenchorum confectrix f.

catrtico: adj cathrticus, a, um; Med purgativus; purgatrius; purgandi vim habens; alvum purgans // (remedio) cathrticum, i n. Sin: medicamen (-mnis n) purgativum. catastral: ad censrias tbulas pblicas prtinens. catascopio: catascpium, ii n.

cataplasma: cataplasma, tis n; cataplasmus, i m. Sin: fomenttio; malagma (-ae f vel -tis n).

catastro: tabulrium censuale. Sin: census, us m; pblicae censs tbulae. Uso: hacer el -, censum habere vel gere; pblicas censs tbulas confcere vel descrbere; hacer un nuevo -, novas censs tbulas descrbere;

199

catstrofe censrias tbulas pblicas renovare. urbis templum. Uso: - de Notre-Dame, cathedralis beatae Mariae; plaza de la -, rea cathedralis.

catecismo: catechismus, i m. Sin: christianae doctrinae elementa vel praecepta; christianae doctrinae summa. Uso: - universal, catechismus mundanus vel universalis; - de la Iglesia Catlica, Catechismus Ecclsiae Cathlicae; compilar un -, catechismum compnere vel scrbere; christianae doctrinae summam in brevi conspectu pnere; ensear, dar clase de -, catechismum docere; christianae doctrinae elementa licui trdere. catecumenado: catechumenatus, us m. catecmeno, na: catechmenus, i m; catechmena, ae f. Sin: christianae religionis candidatus m, candidata f.

catastrfico: calamitosus, a, um.

catstrofe: (acontecimiento imprevisto y funesto) calmitas, atis f. Sin: catstropha, ae f; catstrophe, es (ac -en); extium; runa; evrsio; clades. Uso: - ecolgica, calmitas oecolgica // (desenlace del poema dramtico) catstropha vel catstrophe, es f. Sin: xitus, us m; eventus, us m; fbulae eplogus.

categora: Filos categria sive -gora, ae f // (cada uno de los grados de una carrera o profesin) gradus, us m // (condicin social de una persona con respecto a otras) ordo, dinis m. Sin: genus, nris n; classis, is f // (clase, serie en la clasificacin cientfica) genus, nris n. Sin: classis; spcies; sries. categricamente: modo certo vel indubio. Sin: indubitate; absolute; simplciter; simplicssime. Uso: expresado -, simplciter elatus.

catedrtico: (profesor) doctor, oris m. Sin: professor. Uso: - universitario, professor universitrius; studiorum universitatis doctor; en la Universidad de Praga, doctor in Pragensi studiorum Universitate // (tributo que se pagaba al prelado) cathedrticum, i n.

categrico: categricus, a, um. Uso: imperativo -, imperativum categricum; conscientiae praescriptum // (claro, preciso) certus; indbius; absolutus; definitivus. catequesis: catechesis, is f. Sin: christianae doctrinae instittio vel tradtio. catenaria: catenria, ae f.

ctedra: (asiento elevado) cthedra, ae f // (empleo y ejercicio del catedrtico; materia que ensea un catedrtico) cthedra, ae f. Sin: munus docendi; magistrium. Uso: universitaria, cthedra universitria; munus pblice docendi in universitate; - de teologa, cthedra theolgiae // (dignidad pontificia o episcopal) pontificalis dgnitas; pontificale slium. Uso: elevar a alguien a la - episcopal, ad pontificale slium liquem evhere; liquem pontificali dignitate decorare, ornare, honestare. catedral: cathedralis, is f. Sin: ecclsia vel aedes cathedralis; templum cathedrale; templum princeps, maius, mximum; princeps

catequstico: catechsticus, a, um. Sin: catechticus; ad catechismum vel ad catechesim ttinens. Uso: enseanza -, catechtica instittio.

catequista: catechista, ae m. Sin: catecheta, ae m; catechesis (vel christianae doctrinae) institutor m, institutrix f; qui vel quae christianam doctrinam tradit licui; magister vel magistra doctrinae christianae tradendae.

catequismo, v. catequesis.

200

causalidad catequizacin: catechizatio, onis f. catoniano: adj catonianus, a, um. Sin: catoninus; catnius.

catter: ctheter, ris (ac cathetrem vel cathetra) m.

catequizar: catechizare liquem. Sin: Christianam doctrinam licui trdere; in elementis christianae religionis erudire liquem // fig, curare vel conari persuadere licui de liqua re.

catonismo: Catonis morum ostenttio. Sin: catonianae severitatis vel gravitatis imittio. catonizar: Catonem imitari. Sin: Catonem gere; Catonis severitatem affectare. catptrica: catptrica, ae f; catptrice, es f. Sin: catptrica rtio vel doctrina; disciplina de lucis repercussu, repercussione, repulsu. catptrico: catptricus, a, um.

cateterismo: catheterismus, i m. Sin: catheteriztio; cathetris introdctio vel immssio. cateto: cthetus, i f. Sin: lnea perpendicularis. catetmetro: cathetmetrum, i n. catexis: cathexis, os f.

catre: lctulus, i m. Uso: - de tijera, - de viento, lctulus verstilis vel plictilis. caucho: gumma, ae f; gummis vel cummis (-is; ac -im, abl -i vel -e, gen pl -ium) elstica. Sin: resina elstica. Caucasia: rgio Caucsia.

catimarn: lnter gminis lveis suffulta. Sin: dplices scaphae contabulatae, copulatae, coniunctae. catin: cation, onis vel cation, ontis m. catdico: cathdicus, a, um. Uso: rayos -, rdii cathdici.

ctodo: cthodos vel cthodus, i f. catolicidad: catholcitas, atis f. catolicismo: catholicismus, i m.

cauda: syrma, tis n.

caucin: cautio, onis f. Uso: dar -, cautionem interpnere, offerre, interpnere, exhibere, praestare. caudatrmula: motacilla, ae f.

catlico: adj cathlicus, a, um. Uso: mundo -, cathlicus orbis; ecclsia cathlica; cathlici (-orum mpl); doctrina, fe, religin, verdad -, doctrina, fides, relgio, vritas cathlica // sust cathlicus, i m. Sin: fidelis cathlicus. Uso: - practicante, cathlicae religionis cultor exmius vel egrgius; ser -, fidem cathlicam profiteri.

causalidad: causlitas, atis f. Sin: causae

causal: causalis, e. Uso: conjunciones -, coniunctiones causales.

causa: causa, ae f. Uso: - eficiente, causa effciens; causas - de beatificacin y de canonizacin, causae beatificationis et canonizationis; con conocimiento de -, de re edoctus; por - polticas, ex causis polticis.

caudillo: dux, ducis m. Uso: el - de Libia Gadafi, dux Lbiae Gaddafi.

201

causticidad ctio, rtio, vis; rtio effciens. Uso: principio de -, causarum ordo (-dnis m) vel nexus (-us m). custico: adj custicus, a, um. Sin: urens, adurens; fig mordax; dicax // sust custicum, i n. Sin: medicamentum custicum. causticidad: vis corrosiva f. n; cavirium, ii n.

cavidad del ojo: cvea culi. Sin: orbis (-is m).

cayado: (palo de los pastores) pedum, i n // (bculo pastoral del obispo) bculum, i n // que sirve para el hockey, hastile, is n. caza: ventio, onis f // fig consecttio, onis f // - del tesoro, thesauri perquirendi ludus.

cauterio: (agente qumico o mecnico que quema las carnes) cautrium, ii n. Sin: cauter, ris m // (llaga hecha artificialmente para mantener una supuracin) vulnus (-nris n) cautere factum. cauterizacin: cauteriztio, onis f. Sin: adstio; actus cauteriandi; adstio cautre facta.

cauterizador o cauterizante: cautrians vel cauterizans, antis. cauterizar: cauterizare. Sin: cauteriare; liquid cautrio rere, inrere, adrere. cavador, v. excavador.

cazador: adj venatrius, a, um // sust venator, oris m. Uso: - furtivo, venator fraudulentus // (soldado que hace el servicio de tropas ligeras) veles, ltis m. Sin: miles lviter armatus.

cazabombardero: aronavis insectria et ballistria.

cazadora: venatrix, icis f // (especie de chaqueta) vestis venatria. Uso: - de piel, rheno, onis m; thorax pellitus vel pellceus.

cavatina: sincnium, ii n.

cavar: pastinare. Uso: - la tierra, terram pastinare.

caveau: subterrnea cella argentria.

caverncola: adj cavernam vel cavernas ncolens // sust caverncola, ae m. Sin: cavernae vel cavernarum ncola. cavia: cvia, ae f. Sin: cobia; bestola experimentalis.

caverna: caverna, ae f. Sin: specus (-us m); spelunca.

cazatorpedero: navis venatria vel deletrix. Sin: torpedinariarum nvium venatrix; rates (-is f) torpedinriis nvibus depellendis vel insectandis; lembus torpedinrias naves depellens vel insectans; rates torpedinariarum nvium insectatrix. cebada: hrdeum, i n. Uso: dar - (echar pienso al ganado) cibria bstiis praebere. cebar: (dar comida a los animales para aumentar su peso) saginare. Sin: fartire; incebadura: sagintio, onis f. Sin: fartura. cazo: rceus, i m. Sin: cccabus.

cazasubmarinos: (navcula) submergiblium insectatrix. Sin: (navcula) subaquanearum lntrium venatrix.

cavial o caviar: haviare, is n. Sin: caviale, is

202

celador escare // (poner en movimiento una mquina) accndere. cdride: lppia citriodora. cedrino: cdrinus, a, um. cdula: (documento personal) tssera, ae f. Uso: - judicial, tssera iudicialis vel poenalis; - de identidad, charta identitatis; tssera agnitionalis; sngraphi vel identitatis diploma; charta vel tssera probatria; tssera fidem alicius fciens; tsser identitatis testis // (pedazo de papel escrito o para escribir en l alguna cosa) scheda, ae f. Sin: scida; schdula, scdula. Uso: - de inscripcin, schdula inscriptionis. cefalalgia: cephallgia sive cephalalga, ae f. Sin: cephlgia; cephalrgia; dolor cpitis. Uso: padecer -, cephallgia vel cpite laborare; que padece -, cephallgicus; cephalrgicus.

cebo: (alimento que se da a los animales para engordarlos) cibus, i m // (porcin de materia explosiva) ignirium, ii n. Sin: fomes (-mtis m) dirumpens; fomentum displosionis. Uso: - fulminante, v. cpsula // (carnada) esca, ae f. Sin: cibus. Uso: atraer con -, cibo allcere; cazar o pescar con -, inescare // (fig, fomento de una pasin) fomes, mtis m. Sin: esca. Uso: - del mal, esca malorum. cebolla: caepa vel cepa, ae f; caepe vel cepe, is n. Uso: picar las -, cepas trere; vendedor de cebollas, v. cebollero // (bulbo) bulbus vel bolbus, i m.

cebollero: caeprius vel ceprius, ii m.

cebollar: caepina vel cepina, ae f. Sin: caepetum vel cepetum, i n.

cebollita: (planta) cepula vel cpula, ae f // (bulbo) blbulus, i m. cebra: zebra, ae f. Uso: de -, zebrinus, a, um; paso de -, v. paso. cebrado: virgatus, a, um. ceb: bos vel taurus ndicus.

cefalea: cephalaea vel cephalea, ae f. Sin: dolor cpitis inveteratus. cefalologa: cephalolgia sive cephalologa, ae f. ceflico: cephlicus.

cefallgico: cephallgicus, a, um. Sin: ad cephallgiam spectans.

ceca: (casa donde se labra la moneda) moneta, ae f. Sin: officina monetria vel argentria. Uso: director de la -, officinae monetali praepsitus. cedazo, v. criba. cedilla: (signo ortogrfico) zetilla vel ztula, ae f. Sin: parva zeta // (la virgulilla de ese signo) cudula, ae f. Sin: caudilla; vrgula; cudula vel vrgula subscripta.

celador, ra: (scholaris vel scholae) custos, odis mf. Sin: mnitor; curator; qui vel quae

ceilans: ceilanianus, a, um.

Ceiln : Ceilnia vel Ceylnia, ae f; Ceilnum, i n; Ceylnum, i n; v. Sri Lanka.

cefaloplexia: cephaloplssia sive cephaloplessa; cephaloplxia sive cephaloplexa, cephaloplgia sive cephaloplega, ae f. Sin: colli musculorum parlysis (-is f; ac -in, abl -i).

203

celadura monet, curat, vgilat. celosa: persiana, ae f. Sin: (fenestrae) transenna; clatri (-orum mpl). Uso: mirar como a travs de una -, quasi per transennam aspcere. celotoma, v. quelotoma. celtismo: vox cltica vel gllica.

celadura: (cargo o empleo) custodis munus (-nris n) vel offcium // (oficina) custodis sedes (-is f).

celda: (de convento) cllula, ae f. Sin: sacra cllula // (de crcel) arca, ae f // (de un panal de abejas) cllula, ae f. celebracin: celebrtio, onis f. Uso: - eucarstica, celebrtio eucharstica. celdilla: cllula, ae f.

celebrar: celebrare. Uso: - Misa, Missam celebrare; - un congreso, conventum celebrare, concelebrare, fcere. celestina, v. alcahueta. celaca o celiaca: (enfermedad) coelaca, ae f. Sin: coellgia sive coelalga; coelacus morbus; dolor abdminis.

celebrante: - en la Misa, clebrans, antis m.

clula: cllula, ae f. Uso: - fotoelctrica, cllula photolctrica; - germinal, cllula germinalis; - nerviosa, cllula nervalis; - sexual, cllula sexualis; - somtica, cllula somtica // fig partcula, ae f. Uso: - social, partcula civitatis; - fundamental del Estado, primria partcula civitatis. celular: cellularis, e. Sin: cellaris. Uso: coche -, autocinetum captivis vehendis // (aparato de telefona celular) telephnulum gestbile. celulitis: cellulitis, dis f; cellulites, is f. celuloide: cellulida, ae f; cellulides, is f.

clibe: caelebs, lbis. Sin: gamus, i m. Uso: vida -, vita caelebs.

celibato: caelibatus, us m.

celaco o celiaco: adj coelacus, a, um. Sin: coelaco morbo laborans; ad coelacam prtinens // sust coelacus, i m. Sin: qui coelaco morbo laborat.

celulosa: cellulosa, ae f. Sin: cellulosa tela vel membrana. celuloso: cellulosus, a, um.

cementacin: caementtio, onis f. Sin: lithocollae llitus (-us m), usus (-us m), usurptio (-onis f). cementar: caementare. Sin: malthare; lithocoll vel caemento firmare, coagmentare, constrere, strere // fig coagmentare; firmare; solidare; conglutinare; copulare. Uso: - las amistades, amictias conglutinare; - la paz, pacem coagmentare.

celoma: coeloma, tos n.

celofn: matria cellophnica. Sin: (flexbile) flium perspcuum. Uso: envuelto en -, (flexbili) flio perspcuo contectus.

celo: ardor, oris m. Sin: stdium; zelus. Uso: el - de la caridad, zelus caritatis.

cementerio: coemetrium, ii n. Sin: necrpolis; sepulcretum; requietrium; defunctorum sedes; locus sepulcralis vel sepulcrorum.

204

centenario cementista: pifex lithocollaris. cenital: zenithalis vel senitalis, e. Sin: ad zenith spectans; ad caeli fastgium (vel picem) prtinens.

cemento: lithocolla, ae f. Uso: - u hormign armado, calcestrum; lithocolla ferro vel chlibe conexa, durata, firmata; arenatum ferro duratum vel roboratum; coagmentum ferratum vel duratum; construir en -armado, ferro durat lithocoll exstrere.

cena: cena, ae f. Sin: cibus vespertinus; cena vespertina; pulae vespertinae. Uso: - frugal, ligera, cnula; - suculenta, cena exquisitssimis pulis appsita; - de despedida, cena valedictria; tomar la -, vespertinum cibum smere.

ceniza: cinis, nris m. Uso: da o mircoles de -, fria quarta cnerum; sacrorum cnerum dies (-i m); quitar la - (del cenicero), cneres exctere; reducido a cenizas, decineratus, a, um.

cenobial: coenobialis, e. Sin: ad coenbium ttinens. cenobio: coenbium, ii n. cenobita: coenobita, ae m.

cenculo: cenculum, i n. Sin: triclnium // (tertulia, pea) sodalcium, ii n. Sin: crculus; cenculum. cenador: trchila, ae f. cenar: cenare. Sin: cenam smere. Uso: invitar a -, ad cenam invitare vel vocare; - en casa de uno, apud liquem cenare; despus de -, post cenam; cenatus; sin -, incenatus. cendal: (vestidura sacerdotal) v. humeral. cenefa: nstita, ae f. cenestesia: coenesthesis, is f.

cenobtico: ad coenobitam spectans.

cenestsico: ad coenesthesin ttinens.

cenicero: cinerrium, ii n. Sin: vsculum vel excpulum cinerrium; cneris receptculum; catillus cinerrius. Uso: - lleno de colillas, cinerrium ciccis repletum onustumque. cenicienta: ancllula despecta. cenit o cnit: zenith vel senit indecl. Sin: caeli fastgium vel apex (picis m).

censura: censura, ae f. Uso: - eclesistica, censura ecclesistica; - previa, censura previa. centavo: centsimus, i m. centelleo: scintilltio, onis f.

censo: census, us m. Uso: registro general del -, rationrium; hacer el -, censum habere, gere, dere; censum censere; incluir en el -, in censum referre vel deferre; - de contribuyentes, census aestimtio vel taxtio // relativo al -, censualis, e.

cenozoico: caenozicus, a, um. Sin: tertianus.

cenotafio: cenotphium, ii n. Sin: tmulus honorrius; tmulus vcuus.

centenario, ria: (concerniente o relativo a la centena) centenrius, a, um; saecularis, e // (que tiene cien aos de edad) centum annos natus vel nata; centum annorum senex (homo vel mlier) . Uso: es ms que -, centsimum

205

centeno annum excessit // (tiempo de cien aos) centennale, is. Sin: sptium centenrium // (fiestas centenarias) saeculria, ium npl. Sin: sollemnia saeculria; saeculares celebrationes; saeculares friae. Uso: celebrar el - de algo, alicius rei saeculria celebrare; festejar el - de uno, centsimum diem natalem alicius gere; en el - de la muerte de uno, centsimo anno post mortem alicius; en el -, recurriendo el - de , centsimo exente (vel exacto, vel revoluto) seculo ab ; exente (vel exacto, vel revoluto) seculo a centeno: scale, is n. centsima: centsima, ae f. parte central de la casa, interior pars edium; parte - del da, mdium dii; mdius dies; parte - de la noche, mdia nox // (principal) primrius, a , um. Sin: principalis; praecpuus; potssimus; summus. Uso: consejo -, primrium alicius societatis conslium; punto -, res praecpua; pars primria; los puntos - de los argumentos, summae rerum; es la cuestin -, summa questio est; id mxime queritur // ( establecimiento -, casa -, oficina -) primria sedes. Sin: centralis, is f (sedes); officina principalis. Uso: - atmica, nuclear, officina atmica; electrificina nuclearis; ergastrium atmicum; atmicae machinationis sedes; ergastrium energiae atmicae gignendae; - elctrica, electrificina; elctrica officina; officina vel ergastrium elctridi gignendae; primria sedes elctrica; sedes primria elctridi generandae; primria elctrici machinamenti (vel elctricae machinationis) sedes; - elctrica elica, electrificina pneumtica; - elctrica nuclear, electrificina nuclearis vel atmica; - hidroelctrica, ergastrium hydroelctricum; - telefnica, primria telephni (vel telephnii) sedes; telephonii diribitrium; translocutria officina; - telegrfica, primria telgraphi (vel telegrphii) sedes; - trmica, officina thermtica; caloris officina; - termonuclear, primria sedes electroatmici machinamenti; sedes electroatmico rbori generando; - de correos, primria pblici curss sedes; primrium pblici curss diribitrium.

centesimal: centesimalis, e. Uso: mtodo -, rtio centesimalis.

centgrado: centgradus, a, um. Sin: in gradus centum diductus; in gradus centum distributus. centigramo: centigramma, tis n. Sin: centsima grmmatis pars.

centilitro: centlitrum sive centiltrum, i n; centlitra, ae f.

centimano o centmano: centmanus, a , um. Sin: centum mnibus (preditus); centum manus habens. centmetro: centmetrum, i n. Uso: - cuadrado, cbico, centmetrum quadratum, cbicum. cntimo: terncius, ii m.

central: (adj, que se halla en el centro) centralis, e. Sin: centratus; in centro psitus; interior; mdius. Uso: acontecimiento -, eventus (-us m) centralis; Europa -, mdia Europa; ncleo central, ncleus centralis;

centralita: primria cella telephnica. Sin: telephnii vel telephoni mutbulum. Uso: telefonista de una -, primriae cellae telephnicae addictus m vel addicta f.

centralista: centralsticus, i m. Sin: conglobationis fautor.

centralismo: centralismus, i m. Sin: conglobationis rtio. Uso: - romano, centralismus romanus.

206

centroderecha centralizacin: conglobtio, onis f (en sentido material); ordintio vel conformtio in unum (en sentido metafrico). in urbe; el - de Sicilia, umbilicus Sicliae; en el - de la escena, in meditllio scaenae; en el - del palacio, in mdio edium; colocar en el -, liquid in mdio dispnere // (parte habitada) locus habitatus // (punto de reunin; lugar donde es ms intensa la actividad) sedes, is f. Sin: domiclium; domus; centrum. Uso: - asistencial, domus hospitalis; - cinematogrfico, rei cinematogrphicae sedes; artis cinematogrphicae sedes; - comercial, emprium; - deportivo, ludicrarum exercitationum sedes; - didctico, sedes institutria; - electoral, suffragiorum ferendorum primria sedes; - electrnico, electrnica sedes; experimental, sedes experimentis faciendis; - industrial, centrum indstriae; - local del apostolado de la oracin, centrum locale apostolats orationis; - meteorolgico, sedes rei meteorolgicae; - poltico, sedes rerum politicarum; - recreativo, sedes rei oblectatriae; - sociolgico, centrum sociolgicum; turstico, sedes peregrinatorum; centrum tursticum // - de atencin y acogida para enfermos de SIDA, sedes curationis et hospitalitatis pro laborantibus morbo AIDS; de ayuda a la vida, sedes vitae iuvandae; institutum vitam tuens; - de cmputos, sedes computatria; - de compras, centrum emptrium; - de entrenamiento, tirnibus exercendis sedes; - de estudios, studiorum praecpua sedes; - del imperio, imprii sedes vel domiclium; - de investigacin, sedes naturae rebus vestigandis vel investigandis; - de produccin, sedes pibus gignendis // fig res praecpua vel primria. Sin: alicius rei caput ac vluti centrum; nodus. Uso: - nervioso; nervorum quasi nodus; - de la discusin, disputationis quasi caput // Dep, - delantero, incursor. Centro Amrica, v. Amrica. centrocampistas Dep: cies mdia.

centralizar: (tomar para s toda la autoridad) mnia ad se conferre. Sin: mnia sibi tribere // (reunir varios objetos en un centro nico o hacerlos depender de un poder central) in unum cgere, contrhere, conglobare. Sin: ad unum ordinare, conformare, conferre. centrar: collineare. cntrico: cntricus, a, um.

centralizador: mnia sibi trbuens vel attrbuens. Sin: mnia ad se cnferens vel dferens; congregator; in unum conformator.

centrifugar: centrifugare.

centrifugadora: mchina centrfuga.

centrfugo: centrfugus, a, um. Sin: centrum vel mdium fgiens; mdiam partem fgiens. Uso: fuerza -, vis centrfuga; vis centrum (vel mdium) fgiens.

centrpeto: centrpetus, a, um. Sin: mdium ppetens; centrum (vel mdium) petens; in mdium petens. Uso: fuerza -, vis centrpeta; vis a centro (vel a mdio) avertens. centrismo: centrismus, i m. Sin: mediarum prtium stdium.

centrista: centrista, ae m. Sin: e factione mdia; moderatarum prtium sectator vel fautor. centro: Geom centrum, i n // (parte cntrica) mdium, ii n. Sin: meditllium; umbilicus; pars mdia. Uso: el - de la ciudad, centrum urbis; mdia urbs; en el - de la ciudad, mdia

centroderecha Dep: pars mdia-dxtera;

207

centroizquierda partes mdiae-dxterae. Uso: de -, parti mdiae-dxterae addictus // (partido de -) fctio mdia-dxtera centroizquierda Dep: partes mdiae sinistrae fpl // (partido de -) fctio mdia - sinistra. centuplicar: centuplicare. cepo: pdica, ae f.

cepa: (parte del tronco de rbol o del tallo de la planta que est dentro de tierra y unida a las races) caudex, dcis m // (tronco de la vid) vitis truncus vel stipes (-ptis m) // (toda la vid) vitis, is f. cepillo: penculus, i m. Sin: penicillus; penicillum. Uso: - de cabeza o para los cabellos, penculus comatrius; penculus capillis mundandis vel expoliendis; - para los dientes, penicillum dentrium; penculus vel penicillus dentrius; dntium penculus; penculus dntibus detergendis, mundandis, confricandis; - para limpiar pelaje, strgilis, is f; - para la ropa, penculus vestirius; para las uas, penicillus nguium vel nguibus detergendis; - para los zapatos, penculus calcerius // (caja de madera u otra materia en que se introducen las limosnas) rcula, ae f. Sin: cpsula, ae f // (instrumento de carpintera) rncina, ae f // - elctrico aspirador, scpulae plveris hauritriae vel haustriae; - para dar masajes, scpulae elctric vi perfricantes. cepillar, v. acepillar.

ceolita: zelithus sive zelithos, i m.

ceo: superclium, ii n // (fig, demostracin de enfado que se hace con el rostro) truces culi mpl. Sin: torva vel hrrida fcies.

ceidor: (faja) fscia, ae f. Sin: zona, ae f // (cinto) v. esta voz.

cermica: (arte de fabricar vasijas y otros objetos de barro) figulina vel figlina, ae. Sin: figulina ars // (conjunto de objetos as fabricados) fictlia, ium npl. Sin: vasa fictlia; vasa ex argilla // (vasija de -) figlinum, i n. Sin: opus figulinum; vas fctile. cermico: (artista dedicado a la cermica) v. ceramista // (relativo a la cermica) ad figulinam prtinens. ceramista: fgulus, i m; v. alfarero. cerato: ceratum, i n. cerca: (cercado) saeptum, i n. Cerdea: Sardnia, ae f.

cera: cera, ae f. Uso: persona que labra o vende la -, v. cerero.

cequ: seccinus, i m. Sin: ureus; nummus ureus. Uso: - de Venecia, ureus vnetus; ureus vnetus nummus.

cercopiteco: cercopithecus, i m.

cerebralismo: nmius intellectualitatis cultus (-us m). cerebriforme: cerebriformis, e. cerebralista: nmiae intellectualitatis cultor.

cerebral: cerebralis, e. Uso: operacin -, crebri opertio.

cerebelo: cerebellum, i n.

cerebro: crebrum, i n. Uso: - electrnico, crebrum electrnicum.

208

cerraja cerebroespinal: cerebrospinalis, e. cerero: cerrius, ii m.

ceremonia: (forma exterior y regular de un culto) caeremnia vel caerimnia, ae f. Sin: sollmnia, ium npl; ritus (-us m); offcium. Uso: - nupcial, nuptiarum sollmnia; maestro de ceremonias, caeremonirius, ii m; praefectus caerimoniarum; rtuum magister; magister a caerimniis // (acto para dar reverencia y honor en el mbito profano) offcium, ii n. Sin: sollemne (-is n); apparatus (-us m). Uso: - oficial, sollemne pblicum; maestro de ceremonias, officiorum magister // (cumplido, ademn afectado de cortesa) affectata officisitas. Sin: affectatum offcium. Uso: hacer ceremonias, officisius fcere vel gere cum liquo; sin ceremonias, lbere et familiriter; nullo apparatu; no hagas ceremonias!, mitte ambages! ceremonial: (conjunto de formalidades para las funciones religiosas) caeremniae, arum fpl. Uso: segn el -, ex caerimoniarum rdine, ratione, normis // (conjunto de formalidades para los actos civiles pblicos o solemnes) sollmnia , ium npl. Sin: ritus, uum mpl. Uso: - de corte, ulicae urbanitatis leges; ulica elegntia et disciplina; ulici ritus // (libro donde estn escritas las ceremonias que se deben observar) caeremoniarum liber vel rtio.

cerilla: (vela de cera que se arrolla en forma de librillo) glomus (glmeris n) filorum ceratorum. Sin: cera flammfera; creus ignescens // (fsforo): cerolus, i m. Sin: sulphuratum; flammferum; cerolus sulphuratus. Uso: caja de fsforos, flammiferorum vel sulphuratorum theca; cereolorum capsella // (cera de los odos) urium sordes (-ium fpl). cerillero: (vendedor de cerillas o fsforos) v. fosforero // (estuche o caja para guardar fsforos) v. cerilla, fsforo. cerio: crium, ii n. cerncalo: tinnnculus, i m. Sin: tinnnculus falco (-onis m).

cereza: unas - traen o llevan consigo otras, rem unam ltera squitur.

ceremonialmente: officiose.

ceremonioso: (que observa con puntualidad las ceremonias) officiosus, a, um. Sin: obsquii vel observntiae plenus; officiorum plenus // (que gusta de ceremonias y cumplimientos exagerados) v. ceremonitico.

ceremonitico: officiorum nmius. Sin: nmius offciis; in praestandis offciis nmius; ad satietatem officiosus; urbanitatem plus nmio affectans.

ceroferario: ceroferrius, ii m. Sin: cerforus.

cero: zerum, i n. Sin: zero indecl. Uso: bajo -, infra (vel sub, vel subtus, vel subter) zerum; sobre -, supra zerum; cuarenta grados bajo -, quadraginta gradus sub zerum // fig, nihil. Uso: es un - a la izquierda, nequicquam est in tali hmine; nhili vel nullus prtii est; nullo nmero est; pro nhilo est.

ceroplstica: ceroplstica,ae f. Sin: ceroplstica ars. ceroto: cerotum, i n.

cerradura: sera, ae f. Sin: claustrum, i n; claustra, orum npl. Uso: romper la -, seram vel claustra revllere, effrngere, refrngere. cerraja: (cerradura) v. esta voz // (planta me-

209

cerrajero dicinal) cicrbita, ae f. Sin: sonchus olerceus. certificacin: testifictio, onis f. Sin: testimnium.

cerrajero: claustrrius, ii m. Sin: claustrrius faber vel rtifex; clavrius; clavicrius; clvium faber. cerrar: cludere. Uso: cierren los libros!, cludite libros! cerro: (altura) tmulus, i m // (colina) v. esta voz.

certificada: epstula commendata, commissa, consignata, cauta. Sin: ltterae commendatae; epstula sub cautione missa vel mittenda; epstula pblica cautione depsita.

cerrojo: pssulus, i m. Sin: repgula, orum npl (tambin en sing); claustra, orum npl (tambin en sing). Uso: echar el - a la puerta, stio bdere pssulum; aedes repgulis occldere; quitar, retirar el -, repgula laxare; pssulum removere.

certificado: testimnium scriptum. Sin: documentum; diploma, attestatum. Uso: - de buena conducta, probitatis documentum vel testimnium; pblicum probitatis documentum; ltterae testimoniales probitatis; - de buen servicio, recti servtii testimnium; boni offcii documentum; entregar un - , licui documentum (vel testimnium) alicius rei dare vel impertire. certificar: testificari. Sin: testari; attestari; pro certo affirmare.

certeza: certitudo, d nis f. Uso: - histrica, histriae fides; - moral, opnio ex communi agendi ratione certa; - plena, omnino explorata vritas; s con -, mihi certum (vel compertum, vel exploratum, vel persuasum) est; certo scio; liquid pro certo hbeo; tengo la plena -, mihi exploratssimum (vel persuasssimum) est.

certamen: certamen, mnis n. Sin: certtio; agon, onis (ac sing agona, pl agonas) m; conflictus, us m. Uso: - eliminatorio, certamen exclusrium vel eliminatrium; - estivales, invernales, aestiva, hiberna certmina; - internacional de danza escnica, certamen ballationis scenicae; - musical, concerttio msica; - olmpicos, Olmpia, orum npl; certmina Olmpica, Olympaca, Olmpia; Olmpici conflictus; - de canciones, certamen cantionum; - de oraciones, sacra precum concerttio vel contntio; - de piano, certamen clavicymbalistarum; certamen clavicymblicum; - de violn, certamen violinistarum.

cerumen: cerumen, mnis n. Sin: (urium) sordes, ium fpl. cerusa: cerussa, ae f.

cervecera: (fbrica de cerveza) officina cervisiria vel cerevisiria. Sin: cervsiae vel cervsiae officina; aedifcium cervsiae coquendae; ergastrium cervsiae coquendae; brassatrium, braseatrium, braxatrium, ii n // (tienda donde se vende y se toma cerveza) cervisiria, ae f. Sin: taberna cervisiria, cervisria, cervesiria; cervsiae taberna; potria cervsiae taberna; tentrium cervisirium; zythoplium, ii n. cervecero: (quien fabrica cerveza) cervisirius, ii m. Sin: cervesrius; brassator; cervsiae coctor // (dueo de una cervecera) cervisirius, ii m. Sin: cervsiae vnditor // (relativo o perteneciente a la cerveza) cervisirius, cervisrius, cervesirius; ad cervsiam spectans. Uso: industria -, tchnica cervisiria.

210

chalet cerveza: (de cebada) cer(e)vsia, ae f. Sin: cervsia; cervsa; zythum, i n; (de trigo) crea; clia, ae f. Uso: relativo a la -, cervisirius, a, um; - de exportacin, cervisia exportatcia; fiestas de la -, dies festi cervisirii; sollmnia cervisiria; apurar copas de -, cervsiae pcula siccare; tomar una - helada, glidam cervsiam sorbillare. cesacin: - de la actividad profesional y laboral, a professionis et laboris activitate cesstio. cesante: dejar -, dimttere. cesrea: sctio vel opertio caesrea. cesarismo: caesarismus, i m. cesio: cesium, ii n. cesaropapismo: caesaripapismus, i m. csped: caespes, ptis m. Uso: terreno cubierto de -, virectum; cortar el -, cespitem resecare; regar el -, cespitem irrigare. cervical: cervicalis, e. ae f.

cetceo: sust cetus, i m. Sin: cetceus; blua marina // adj cetceus, a, um. cha: (soberano de Persia) Persarum imperator vel rex. Sin: Irniae gentis imperator vel rex. chacal: canis ureus. Sin: thos, thois m; sciacallus. Chaco (El) : Phasianus, i m.

chac: ptasus militaris. Sin: galricum militare. Uso: - con plumas, galricum militare pennatum. chacra: predium, ii n. Sin: fundus; ager. chchara: inanis sermo. Sin: afannae vel affniae, arum fpl; inanis verborum affluntia vel profluntia. Chad: Cidia, ae f. chadiano: adj ciadianus // sust Ciadianus, i m.

cesta: quasillus, i m; quasillum, i n. Sin: cistella, cstula; fiscus. Uso: - de globo aerosttico, cmbula; crbula; - de pan, panrium; - de ropa, canistrum linteorum. cestilla: fiscella, ae f; fiscellus, i m.

chal: ricnium, ii n. Sin: amculus, pallolum; amictrium. Uso: - de mujer, mulebre ricnium; - de seda, sricum ricnium chal: vllula, ae f. Uso: - suizo, vllula helvtico more aedificata. chalana: linter, tris m. Sin: ponto, onis m.

cestn: cphinus, i m. Sin: scrpea vel srpea,

cesto: cista, ae f. Sin: corbis (- is; abl -e vel -i f); qualum (-i n.); qualus (-i m); sirpculus, scirpculus, surpculus; (de mimbre, para flores, fruta, etc.) clathus (-i m). Uso: - de los desechos, sirpculus purgamentrius; - de los papeles, scrpulus (-i m) chartarum; echar al -, in cistam depnere.

chalet, v. chal.

chaleco: colbium, ii n. Sin: thorax, acis m; thorcium; exmium. Uso: - de una serie de botones, thorax uno globulorum rdine; - de dos series de botones, thorax binis globulorum ordnibus; - de punto, thorax cubus textus.

211

chalupa chalupa:(embarcacin pequea) scapha, ae f. Sin: cymba; lembus // (canoa) scphula; lmbulus; cmbula; lennculus, lintrculus. Uso: - salvavidas o de salvamento, scapha salvfica vel auxiliria; lembus adiunctus; scapha appsita vel succednea. chamarillero, v. chamarilero. chamarilero: scrutrius, ii m. gumentum, indumentum, involucrum; calceamentum additivum. Uso: - de goma, cmmeum vel cumminosum calceamentum; cmmeum calceamenti involucrum, operimentum, tegumentum; cumminosa gllica.

changador: biulus, i m. Sin: grulus. Uso: pagar al -, biulo mercedem dare, rddere, impertire. channel (Inform) canal: canalis, is m. chantaje: extrsio, onis f. Sin: capttio; cptio; minae, arum fpl. chantajear: captatione vel vi pecniam extorquere. Sin: pecniam minis captare.

chambeln: cubiculrius, ii m. Sin: camerrius; minister cubculi; cubculo praepsitus. Uso: gran -, decrio (-onis m) cubiculariorum; - honorario, cubiculrius ornamentrius. champn: (vino espumoso) campnicum, i n. Sin: vinum campnicum, campanense, campaniense; vinum spumans campanense; vinum ex Campnia gllica. champ: (lavado de cabeza) capitilvium, ii n. Sin: cpitis lavtio, ltio, lotura; spumfera ltio vel lavtio; lavtio frictioque cpitis; cpitis lotura et perfrictio // (composicin jabonosa que se utiliza para el lavado del pelo) saponatum, i n. chamuscar: ustulare. chamusquina: (accin) nidor, ris m; (efecto) exustionis relquiae. champaa, v. champn. champagne, v. champn.

chapa: (hoja o lmina de madera, metal, etc.) lmina, ae f. Sin: tabella; brctea sive brttea. Uso: - esculpida, lmina insculpta; provisoria, tabella ad tempus; - numerada, lmina nmeris distincta, - puesta sobre la puerta de entrada, tabella ad doms ianuam appsita // - de automvil, autoraedae tabella vel insigne; de bronce, tabella erea vel anea; - de cinc, lmina zncea; - de hierro, lmina frrea; - de metal, insigne metllicum; - de plomo, charta plmbea.

chanza, v. broma.

chantajista: extortor, oris m; captatrix, icis f. Sin: captator; captor; minator; expilator.

chanchullero: fraudator, oris m. Sin: circumscriptor. chancleta: domstica crpida.

chapeado: lminis obductus, obtectus, opertus. Uso: muebles -, supellex lgneis obducta lminis.

chanclo: superclceus, i m. Sin: superclcei, orum mpl; supercalceamentum; clcei inte-

chapear: (cubrir o adornar con chapas de madera, de plomo, de mrmol) lminas ligni (vel plumbi, vel mrmoris) obdcere licui rei. Sin: lminas vel brcteas indcere licui rei; indcere liquid lminis; obtgere liquid lminis. Uso: - los muebles, lgneas lminas

212

Checoeslovaquia supellctili obdcere. charlatn: embaucador, v. esta voz // (que habla mucho y sin necesidad) bltero, onis m. Sin: garrtor; homo loquax, grrulus, verbosus; adj loquax (-acis); grrulus; verbosus // (hablador indiscreto) fastidiose loquax. charmeuse (tela fina de seda artificial): sricum carminosum. charol: ceratura, ae f.

chapucear: neglegenter liquid fcere. Sin: incndite (vel incomplete, vel inordinate, vel incompsite) liquid fcere. chapucero: sust homo imperitus, ineptus, ignarus, mnime tilis. Sin: homo mneris sui imperitus; inficetus vel incompsitus exsecutor // adj, hecho tosca y groseramente, incnditus, a, um. Sin: incompsitus; incomptus. chaqu, v. chaqueta.

chapita: lamella, ae f.

charnela: (bisagra) v. esta voz.

chaqueta: iacca, ae f. Sin : caracalla; thorax (-acis m) manicatus; tuncula manicata. Uso: - de punto, alcula e mculis; - de uniforme, tuncula formalis. chaquete: lusus (-us m) dudecim scriptorum. Uso: jugar al -, ldere dudecim scriptis.

charretera: (adorno militar) insigne militare. Sin: (h)mero insigne (-is n). Uso: ganarse las -, meris insgnia cnsequi; tener o llevar las -, meris insgnia grere. chrter: aronavis conductcia. chartreuse: cartusianum, i n. Sin: liquor cartusianum; vlida ptio cartusiensis. chasis, v. armadura. chauvinismo, v. chovinismo. chauvinista, v. chovinista. Chechenia: Tsetsenia, ae f.

charlar: (conversar, platicar) cum liquo liquid (vel de liqua re) fabulari (tr e intr dep). Sin: cum liquo de liqua re sermonem conferre. Uso: - un poco, loqui liquid // (hablar mucho y sin ninguna utilidad) blaterare. Sin: garrire; argutari; argutari verbis.

charla: (accin de hablar mucho, sin sustancia o fuera de propsito) loqucitas, atis f. Sin: verbsitas; nugae, arum fpl; inanis sermo; multa verba // (disertacin) sermo, onis m. Sin: sermocintio.

charada: aenigma, tis n. Sin: aenigma syllbicum; verborum ludus.

chaquetilla: levis tuncula manicata. Sin: pllula manicata.

check-up: totus crporis inspctio. checoslovaco: adj cecoslovakus sive cecoslovachus, a, um // sust Cecoslovakus sive Cecoslovachus, i m. Checoeslovaquia, v. Checoslovaquia. checoeslovaco, v. checoslovaco.

check-in: - en hotel, v. recepcin.

checheno, na: sust Tsetsenus, i m; Tsetsena, ae f // adj tsetsnicus, a, um.

213

Checoslovaquia Checoslovaquia: Cecoslovkia vel Cecoslovchia, ae f. Sin: Bohemoslovchia. chef: archcoquus, i m. Sin: archimagirus. cheln: scellinus, i m. Uso: - ingls, scellinus britnnicus vel anglus; libella britnnica; austraco, scellinus austracus. viria.

chichn: tumor, oris m. Sin: tuber, ris n; tubrculum; infltio.

chicle: mastix, cis f. Sin: mstice, es f; gummis salivria; cummis masticbilis. chico: adulescntulus, i m. Sin: puer. Uso: de la calle, puer virius; chicos de la calle, pueri puellaeque virii. chicoria, v. achicoria.

cheque: perscrptio, onis f. Sin: assigntio; mandatum nummrium; perscrptio nummria; pecniae perscrptio; perscripta pecnia; nummria chrtula; chrtula mensria; nummriae perscriptionis chrtula. Uso: bancario, nummrium argentriae mandatum; mandatum vel assigntio mensae nummriae; - postal, sngrapha cursualis; nummrium pblici curss mandatum; nummria pblici curss chrtula vel scdula; - de viaje o viajero, perscrptio viatria; iter facintium nummrium mandatum; - sin fondo, sngrapha inanis; inane mandatum nummrium; entregar un -, nummriae perscriptionis chrtulam trdere; girar, librar, expedir un -, perscrbere argentum (vel pecniam) de mensae scriptura; per scripturam pecniam slvere; pagar con un -, perscrbere vel rescrbere chequeo: inspctio mdica generalis. Sin: accurata inspctio mdica. cherry: vlida ptio cerasina. chevi: lnteum nglicum. chewing gum, v. chicle.

chifladura: (accin de chiflar) sibiltio, onis f. Sin: sibilatus, us m // (coloq, locura, mana) inptia, ae f ; ms a menudo, inptiae, arum fpl. Sin: ineptola; inptia peculiaris; mana sive mnia f; insnia; demntia. chi o chiita, v. shiita. Chile: Chlia, ae f.

chileno: adj chiliensis vel chilensis, e. Sin: chilianus // sust Chiliensis vel Chilensis, is m. Sin: Chilianus, i m. chillador, chilln: clamator, oris m.

chimenea: (hogar o fogn) focus, i m. Sin: fculus; caminus; lar, laris m // (conducto para dar salida al humo que resulta de la combustin) fumrium, ii n. Sin: fumarolum. Uso: - de la Capilla Sixtina, fumrium Cappellae Sixtinae. chimpanc: smia troglodtica, trogldytis (- dis), trogldytes (-ae). China: Sinae, arum fpl. Sin: Sina sive China, ae f.

Chiapas: Cvitas Foederata Chiapas nuncupata.

chic: exquisitus, a, um. Sin: expolitus; legans.

chica: puella, ae f. Uso: - de la calle, puella

china: (tejido de seda de la China) crispum Sinae.

214

chocolate chinche: (insecto) cimex, mcis m. Uso: chinches de cama, cmices lectulrii vel lecturii // (clavito metlico) clvulus muscrius chinela: crpida, ae f. chinesco: (instrumento msico) campanulrium, ii n. ii n. Sin: sal, salis m; argute (vel facete, vel lpide, vel salse) dictum; iocus; ridculum; en pl tambin factiae; argtiae; sales, ium; ioculria, orum n; ridiculria,orum n. Uso: decir, soltar chistes, ioculari; ioculria fndere // (burla o chanza) iocus, i m. Sin: iocultio, onis f. Uso: en -, ioci caus; per iocum; ioco; iocliter.

chino, na: adj sinensis, e. Sin: sinus; sricus // sust Sinensis, is m. Sin: Sinus, i m; Ser, Seris m.

chip (Inform), pequeo circuito electrnico: talus, i m. Sin: ssula, ae f. Uso: integrated -, talus integratus. chipriota: adj cprius, a, um. Sin: cypracus // sust Cprius, ii m. Chipre: Cyprus, i f.

chistoso: sust ioculator, oris m. Sin: homo iocosus; facetiarum amator // adj argutus, a, um. Sin: facetus; salsus; lpidus; iocosus; iocabundus; dicax, acis; ioculrius; iocularis; ioculatrius. Uso: costumbre -, mos (moris m) iocularis; mujer -, mulier iocosa; ioculatrix, icis f. chito: taxillus, i m. chivo: haedus, i m. Sin: hircus, i m // - expiatorio, hstia succednea. Uso: utilizar a los homosexuales como - expiatorio, homosexulibus pro hostia succednea uti.

chiquilla: pullula, ae f. Sin: pusa; pusola; ppula.

chiquillo: purulus, i m. Sin: psio, onis f; puellus; ppulus; parvus puer. chismorreo: sermnculus, i m. Sin: sermnculi, orum mpl.

chismoso: adj maldicens, entis Sin: maldicus; nugax, acis; grrulus // sust susurro, onis m. Sin: obtrectator; detractor; maldicax (-acis m).

chocar: (encontrarse violentamente) colldere cum + abl. Sin: illdere; concrrere; conflgere. Uso: - recprocamente, collidi refl y pas; colldere inter se; dos trenes chocaron frontalmente, duo trmina frontliter collisa sunt // (pelear, combatir) certare. Sin: dimicare; cngredi cum liquo vel contra liquem. chocarrero: (que tiene chocarrera) scurrilis, e // (aficionado a decir chocarreras) scurra, ae m. chocolatada: chocolatcia, ae f. chocha: sclopax, acis m.

chispa: scintilla, ae f. Sin: favilla. Uso: elctrica, elctrica; sucnea vel succnea favilla. chisquero: ellchnium ignferum. Uso: salt la chispa en el -, scintilla excitata est.

chiste: (dicho agudo y gracioso) dictrium,

chocolate: chocolata, ae f; chocolatum, i n. Sin: socolata; socolatum; theobroma, tis n. Uso: ladrillo, tableta de -, chocolatae quadra; tabella chocolatae; pastilla de -, chocolatae qudrula; taza de -, chocolatae pculum; de

215

chocolateado -, chocolticus // bebida hecha con -, chocolata, ae f. Sin: socolata; chocolatae ptio; socolatae sorbtio; theobrmatis liquamen. chocolateado: chocolteus, a, um. Sin: socolteus. gadores, lusorum collisus; hubo un - entre dos naves, duae naves inter se conflixerunt vel concurrerunt // (Md conmocin) - mortal, traumtico, nervioso, letalis, traumticus, nervorum ictus (-us m). choricera: taberna botulria, salria, salsria, salsamentria, suria.

chocolatera: (vasija para hacer o servir chocolate) chocolatrium vel socolatrium, ii n (vsculum). Sin: vas chocolatferum vel socolatferum; ccuma (cucumella, cucmula) chocolatria vel socolatria // (mujer que labra chocolate) chocolati vel socolati fabricatrix, icis f; (que lo vende) chocolati vel socolati vnditrix.

choricero: botulrius; salsamentrius; mercator botulrius, salsamentrius, salsrius, surius; negtians vel negotiator botulrius ... chorro: (golpe de agua que sale con fuerza) aquae eiectus (-us m) . Uso: por medio de un chorro de aire comprimido, ope compressi ris coniects. chova: mondula, ae f. chovinismo: sciovinismus, i m. Sin: exaggeratus nationalismus; immdicus suae ptriae amor. chovinista: sciovinista, ae mf. Sin: exaggeratus nationalista. chubasco: ventus et imber. chorizo: tomcina, ae f. Sin: iscium, ii n.

chocolatero: (relativo al chocolate) chocolatrius vel socolatrius, a, um // (el que labra chocolate) chocoltifex vel socoltifex, ficis m // (el que lo vende) chocolatrius vel socolatrius, ii m. Sin: chocolati vel socolati vnditor.

chocolatera: (oficina, fbrica) chocolatria vel socolatria, ae f. Sin: chocolatria officina vel fbrica; chocolatifcium.

chofer o chfer: ductor, oris m. Sin: rector; gubernator; moderator; vector; raedrius; autoraedrius; autocinetista; autocinetistes, ae m; autorector; automoderator; autovector; autocineti vel autoraedae ductor, rector, gubernator. choque: collsio vel allsio, onis f. Sin: collisus, us m; concursus, us m. Uso: - de aviones, de automviles, de trenes, aroplanorum, autoraedarum, trminum collsio; - de dos juchopo, v. lamo.

chocolatn: chocolatilla vel socolatilla, ae f ; chocolatillum vel socolatillum, i n. Sin: chocolatae vel socolatae qudrula; chocolati vel socolati pastllulus.

chuchera: (cosa de poca importancia) res frvola; en pl tricae, arum f // (dulce) cup(p)dia, ae f. Sin: cup(p)dium; v. golosina // (alimento corto y ligero, ordinariam apetitoso) cup(p)diae, arum fpl.

chupacirios: pietatis ostentator. Sin: perassduus ecclsiae frequentator; v. mojigato.

chuleta: (costilla de carnero, cerdo, etc.) cstula, ae f. Uso: - asada, cstula assata; con jugo, carnis prtio suco madens; - con jugo de tomate, cstula lycoprsici liqumine condita // (fig y coloq, bofetada) lapa, ae f.

216

ciceronianismo chupada: haustus, us m. Uso: dar unas buenas -, cllide haustus fumi sgere. churriguerismo: corruptae artis barocae spcimen (-mnis n). chupete: sugitrium, ii n. citica: schias, dis (ac ischada) f. Sin: ischidicus dolor; ischidici dolores; ischidica pssio // enfermo de -, ischidicus; ischacus; qui ischade laborat. citico: ischidicus, a, um. ciato: cathus, i m.

churro: (fruto de sartn) lganum (tubulatum).

chusco: un tipo -, ridculus homo. Sin: lpidum mirumque caput.

ciberespacio (Inform): cybersptium, ii n. Sin: sptium cybernticum.

chusma: (conjunto de galeotes que servan en las galeras reales) rmiges, um mpl. Sin: classirii, orum mpl // (gente soez) fex ppuli vel plebis.

ciberntica: cyberntica, ae f; cyberntice, es f. Sin: informtica; scintia (vel disciplina, vel ars) cyberntica. ciborio: (copa) cibrium, ii n // (baldaqun o baldaquino) sacellum, i n. cicatrizacin: cicatricatio, onis f. Sin: glutintio vel conglutintio. cicatriz: cicatrix, icis f. ciberntico: cybernticus, a, um.

chutar Dep: follem vel pilam (pede) icere, pulsare, impngere. cianhdrico: adj cyanhdricus, a, um. Uso: veneno -, venenum cyanhdricum // sust cyanhdricum, i n. Sin: cidum prssicum. cinico: cynicus, a, um.

cianosis: cyanosis, is f. Sin: livor; lvidus color.

cianografa: cyanogrphia sive -grapha, ae f.

ciangeno: cyangenum, i n; cyanognium, ii n.

cianuro: cynidum, i n. Sin: sal (salis n) cyanhdricum; sal (salis m) cyanhdricus. Uso: - de potasio, hydrocynicum.

ciantico: cyanticus, a, um. Sin: lvidus; exsanguis; vepllidus; ad cyanosin prtinens // (que padece cianosis) cyanosi laborans, vexatus, affectus; qui vel quae cyanosi laborat.

cicerone: mystagogus, i m. Sin: monstrator; pblicus monstrator; monstrator urbis; urbis mystagogus; dux vel ductor locorum, itneris, viae; comes, mtis mf. Uso: hacer de -, dcere liquem; ofrecerse como -, praebere se ducem licui; valerse de un -, ducem adhibere; uti duce. ciceronianismo: ciceronianismus, i m. Sin: ciceroniana imittio; Ciceronis imitandi st-

cicatrizar: cicatricare. Sin: cicatricem dcere, indcere, perdcere // cicatrizarse, cicatricari. Sin: ad cicatricem venire vel pervenire.

cicatrizado: cicatricatus, a, um. Sin: glutinatus vel conglutinatus; cicatrice obductus; ad cicatricem ductus, inductus, perductus.

217

cclico dium // (estilo ciceroniano) tulliana orationis intgritas. cidrero: malus mdica. cidro: citrus, i f. cidronela: melissa officinalis.

ciclismo: cyclismus, i m. Sin: birotarismus; cyclismi exerctia, certmina, stdium; brotae stdium; ars birotria vel birotulria; exercittio birotria; cyclstica res; ldicra (-orum npl) cyclstica; athletismus birotalis; ldicra (-orum npl) brotae; ldicra birotlia, birotria, birotulria; cyclismi exerctia, certmina, stdium. Uso: practicar el -, rem cyclsticam profiteri; birotulriam artem exercere. ciclista: adj, v. ciclstico // sust cyclista, ae mf. Sin: birotrius; birotulrius; cyclismi exrcitor, studiosus, peritus.

cclico: cclicus, a, um. Uso: orden -, ordo cclicus.

ciclstico: birotrius, a, um. Sin: birotulrius; birotalis; cyclsticus. Uso: competencia -, certamen cyclsticum; cyclistarum certtio vel contntio. ciclo: cyclus, i m. Sin: perodus, i f. Uso: solar, cyclus solaris; - vital, vitalis crculus; de estudios, studiorum cyclus. ciclomotor: birtula motria.

ciclotrn: cclotron, onis n. Sin: cycltronum

ciclostil o ciclostilo: cyclstilus, i m. Sin: polgraphum; copiatrum; cyclostilgraphum.

cicln: turbo, bnis m. Sin: turbo venti; vents turbo; ventorum vortex vel turbo.

cielo: caelum, i n // (aire, atmsfera) ar, ris m. Sin: caelum. Uso: - nublado, nbilum; - sereno, serenum; a - abierto, a - descubierto, sub divo; sub Iove // (mansin de los bienaventurados) caelum, i n. Sin: regnum caelorum vel caeleste; beatorum sedes. Uso: ir al -, abire ad caelestes vel ad speros; caelstibus annumerari; nacido ms para el que para la tierra, caelo potiusquam terrae natus // (fig, Dios, la Providencia) Deus, Dei (voc Deus) m. Sin: Dminus; Dei vel divina providntia // (- raso) lquear, lacunar, aris n // fig elevar hasta el - a una persona o cosa, ad caelum extllere, ad astra ferre (vel ludibus ferre, efferre, extllere) liquem vel liquid; tocar el - con las manos, caelum dgito attngere. ciencia: (lo que se sabe) scintia, ae f // (conjunto de conocimientos) cogntio (-onis f) rerum // (teora) doctrina, ae f. Sin: disciplina; scintia; ars. Uso: - aplicadas, disciplinae naturales in usum traductae, vel sui hbitae, vel usu exrcitae; - atmica, scintia de tomis; - auxiliares, artes disciplinaeque adiutrices; - divinas, divinae disciplinae; econmicas, artes oeconmicae; - exactas, disciplinae mathemticae; exactarum rerum stdium; - experimentales, doctrinae expericiempis: centpeda, ae f. Sin: millpeda.

ciego: sust caecus, i m // adj caecus, a, um. Sin: culis captus; culis carens. Uso: - de nacimiento, caecgenus, a, um; - de un ojo, ltero culo captus; volver - a uno, liquem caecare vel occaecare; volverse -, caecum feri; culos amttere; culis capi; caecitate ffici.

cidra: ctreum, i n. Sin: ctreum malum; malum mdicum. Uso: agua de -, ptio ctrea; aromatizar con -, suavitate ctre condire.

218

cierre mento suffultae; disciplinae experiendo haustae vel exquisitae; disciplinae experimentis nixae vel constantes; - ficcin, commentcia scintia futurorum; commentcia rerum futurarum scintia; - filosficas, disciplinae philosphiae; doctrina vel disciplina de philosphia; - fsicas, artes machinales vel tchnicae; - humanas, humanae disciplinae; disciplinae hminem amplectentes; - liberales, scintiae liberales; - mecnica, machinamentorum leges vel doctrina; - militar, rerum bellicarum scintia; - naturales, scintiae vel disciplinae naturales; - nutica, nauticarum rerum scintia; - ocultas, occultarum rerum disciplinae; - polticas, scintiae polticae; - positiva, scintia positiva; - profanas, profanae disciplinae; - sagradas, sacrae disciplinae; - social, scintia societatum; - superiores, altiora disciplinarum stdia; teolgicas, disciplinae theolgiae; - universal, doctrinae univrsitas; rerum mnium scintia; - de las finanzas, nummriae rei disciplina; nummariorum negotiorum stdium // hombre de -, abundanti doctrina eruditus. Sin: in stdiis doctrinarum egrgius. cientficamente: scientfice. Sin: scientiliter; scientfica ratione; ad scintiae rationem; vi ac ratione; ratione quadam et rdine; erudite. stio atque investigtio; libros -, libri scientfici; bonarum rtium libri; medios o recursos -, adiumenta doctrinae; poco -, parum scientficus; progreso -, doctrinarum (vel disciplinarum, vel bonarum rtium) progrssio, progressus, profectus, processus; sistema o mtodo -, rtio (-onis f); via ac rtio; ars et via; alicius rei vel disciplinae rtio; trabajo -, labor ad scientiarum normas redactus // sust scientficus, i m. Sin: vir scientficus; doctus vir; vir doctrinarum peritus vel investigator; rerum natur peritus vir.

cientificidad: scientialis rtio.

cientificismo: scientifismus, i m. Sin: nmia scientialis propnsio.

cientfico: adj scientficus, a, um. Sin: scientialis, e; (de la ciencia o de las ciencias) scintiae, doctrinae, artis; scientiarum, doctrinarum, rtium; (relativo a la ciencia) ad scintiam (vel ad doctrinam, vel ad artem) ttinens. Uso: estudios -, humanarum disciplinarum vel bonarum rtium stdia; investigacin -, scintiae pervestigtio; inquistio scientialis; veri investigtio; veri inqui-

ciento: centum indecl. Uso: el 1 %, centsima (pars, partis f); inters del 1 %, centsimae (partes); el 2 %, centsimae binae; el 3 %, centsimae ternae; el 4 %, centsimae quaternae; el 5 %, centsimae quinae; el 10 %, decem centsimae partes (-ium fpl); dcima pars pro centum; dcima pars e centum; decem e centum; centsimae denae vel denae centsimae; alrededor del 25 % de los enfermos, crciter vicenae quinae centsimae aegrotorum; el 90 % de la poblacin, nonagenae centsimae ppuli; el 100 %, lterum tantum; con el inters del 100 %, centuplicato; cum centsimo; condonar el 90 % de la multa, novem partes multae (dat) detrhere; prestar dinero al 2 %, binis centsimis fenerari; rendir el - por uno, cum centsimo fndere (de terreno); vender ganando el - por uno, centuplicato vndere; el nmero de nacimientos disminuy en un 15 %, nmerus natorum quinis denis centsimis imminutus est. cierre: clausura vel clusura, ae f. Sin: interclsio. Uso: - de fbricas, officinarum interclsio, praeclsio, occlsio, obsertio; patronal, imperata perum intermssio // metlico, cataracta vel cataractes, ae f. Sin: vertculae metllicae. Uso: - relmpago, - de cremallera, clausura fulmnea; clusura trcticientopis, v. ciempis.

219

cierzo lis; fulmnea verticularum occlsio; vestido con - de cremallera, vestis, quae metllicis vertculis fulmneo modo occlditur. cierzo, v. aquiln. cifosis: cyphosis, is f. Sin: gibber, ris n. cotinizado, hispnica nicotin vcua; hispnica nicotinae expers; - emboquillado, hispnica lgul preditus; - ruso, hispnica fistulata vel rssica; cajetilla de cigarrillos, hispanicarum cpsula vel cucullus // emboquillar el -, hispnicam in fstulam immttere; fumar un -, hispnicam sgere; hispnicam succensam sgere; ex hispnica fumum vel vapores haurire; liar un -, hispnicam convlvere vel contorquere; llevar un - encendido en la boca, hispnicam in labris (vel in ore) succensam grere; ofrecer un -, hispnicam offerre vel praebere; tener el - encendido, hispnicam accensam (vel succensam) habere.

cifra: (nmero dgito) nmerus, i m // (signo con que se representa este nmero) cifra, ae f. Sin: nota; nmeri nota vel signum // (escritura secreta) cryptogramma, tis n. Sin: scriptum furtivum; notae vel ltterae secretae, secretiores, arcanae, occultae. Uso: la clave de una -, occulta litterarum significtio; escribir en -, notare; per notas scrbere; secretis notis scrbere; per compndia scrbere; notis secretis uti // (abreviatura) nota compendiria // (suma) summa, ae f. Sin: pecnia (cantidad de dinero). Uso: una - enorme, ingens summa; ingens pecnia (si se trata de dinero). cifrado: per notas scriptus. Sin: ex pacto scriptus.

cigarrillo: hispnica, ae f. Sin: hispnula; hispanilla; hispanola; convolvellus; convlvulus; fascculus; sigarellum; sigrula vel cigrula; sigarella vel sigarilla; sigrulus vel cigrulus; convolvellus tabceus; convlvulus tabcinus; tabaci fstula vel cnnula ; fstula nicotiana; bacillum nicotianum. Uso: con filtro, hispnica colo praemunita; - desni-

cigarrera: (petaca para llevar cigarros) v. petaca // (petaca para llevar cigarrillos) hispanicarum (vel convolvulorum, vel fasciculorum) theca. Sin: fistularum nicotianarum theca.

cifrar: arcanis notis scrbere. Sin: secretiribus notis exarare. Uso: mensaje cifrado, scriptum arcanis vel secretiribus notis exaratum.

cigarro: sgarum vel cgarum, i n; sgarus vel cgarus, i m. Sin: volumen tabaci vel tabcinum; tabaci stilus, fascculus, rtulus, bacillum; tabacum trtile vel convolutum. Uso: habano, volumen habanum; - toscano, tabaci bacillum tuscum; anillo del -, cngulum; caja de cigarros, capsa sigarorum; capsella sgaris; fumar un -, sgarum (succensum) sgere; e sgaro fumum vel vapores haurire. cigea: - del pedal, ansa pedalis. Sin: vectis birotalis.

cilndrico: cylndricus, a, um. Sin: cylindra-

cilindrada: amplitudo cylndrica. Sin: magnitudo modiolorum. Uso: - total, modiolorum consummata magnitudo.

cilicio: (saco o vestidura spera) cilcium, ii n. Sin: cilicina vestis vel tnica; cilicinum sagum; saccus cilicinus // (faja de cerdas o de cadenillas de hierro con puntas, que se lleva a raz de la carne por penitencia) cilcium, ii n. Sin: poenalis zona; paenitentiale cngulum; zona frreis rigens cuspdibus.

cigeal: (de un motor) asser (-ris m) anserinus. Sin: arbscula manibulata.

220

cinedrama tus; instar cylindri; in cylindri formam; cylindri formam habens. cinceladura: caelatura, ae f. Sin: caelamen, mnis n.

cilindro: Geom e Impr, cylindrus, i m. Sin: (- de coche) modolus, i m; (- de gramfono) cylindrus. Uso: - compresor, cylindrus pressrius.

cmbalo: cmbalum, i n; comnmente en pl. Uso: tocador, ra de -, cymbalista, ae m; cymbalstria, ae f; tocar el -, cymbalissare; cmbala qutere vel perctere. cimbrar: concamerare. Sin: arcu fulcire. cimbrear, v. cimbrar.

cimiento: substrctio, onis f. Sin: fundamentum; fundationes (-um fpl). Uso: - de piedra, statumen (-mnis n); statumintio; poner los -, statuminare; fundamenta icere. cimitarra: acnaces, is (ac -em vel -en) m. Sin: rmpia (-ae f); falcatus ensis.

cinc: zincum, i n. Sin: cdmia. Uso: xido de -, spodos, i f; revestir de -, zinco liquid obdcere vel indcere; licui rei cdmiam obdcere; revestido de -, zinco vel cadmi obductus. cincel: caelum, i n. Sin: scalprum; dentatum scalprum.

cimoscopio: zymoscpium, ii n.

cimologa: zymolgia sive -loga, ae f. Sin: doctrina de fermentis.

cimgeno: zymgenus, a, um.

cine: (sala) cinematum, i n. Sin: cinematographum. Uso: - al aire libre, cinematum subdiale; entrar al -, (in) cinematum ngredi, intrare, introire; estar en el -, in cinemato esse, morari, manere; ir al -, cinematum adire, obire; in cinematum ire, inire; venire; in cinematum se conferre; cinematum ptere; ir con frecuencia al -, cinematum frequentare; salir del -, cinematum gredi, exire, relnquere; ab vel de cinemato exire; cinemato gredi, exire; qu se proyecta hoy en el -?, quid hodie in cinematographo exhibetur? // (tcnica, arte, industria) cnema, tis n. Uso: - mudo, pellculae mutae; amante del -, cinmatis amator m, amatrix (-icis) f; enemigo, ga del -, cinmatis contemptor, osor m; cinmatis contemptrix vel osrix (-icis) f; estudio de -, oecos sive oecus cinematogrphicus; programa de -, cinmatis programma; ver -, cnema vel cinmata spectare; spectculum cinematogrphicum vsere; v. cinematografa. cineasta: (creador de cintas cinematogrficas) cineasta, ae m. Sin: cinmatis rtifex vel cultor; pellicularum auctor; v. director (- cinematogrfico) // (el que se dedica a la cinematografa) cinematogrphicae artis cultor, studiosus, peritus // (actor, actriz de cine) actor cinematogrphicus m; actrix cinematogrphica f. cinedrama: cinematogrphica fbula. Sin:

cincotipia, v. cincografa.

cincografa: zincogrphia sive -grapha, ae f. Sin: zincotpia; cadmiogrphia; cadmiotpia; zincogrphica ars; cadmiogrphica ars.

cincelar: caelare. Sin: sclpere; dentato scalpro sclpere.

cincelador: caelator, oris m. Sin: scalptor.

cincelado: (pp de cincelar) caelatus, a, um // (cinceladura) v. esta voz.

221

cinegtica cinematogrphicum drama (-tis n). fico, cinematum pornogrphicum; - sexuales, cinematea sexulia // (arte) cnema, tis n. Sin: cinematgraphum; res cinematogrphica. Uso: - sonoro, cinematgraphum vcibus intersertum; cinematogrphica vsio vcibus copulata; - sonoro y hablado, cinematgraphum cnticis sermonibusque intersertum.

cinesta, v. cineasta.

cinegtica: cynegtica, ae f. Sin: cynegtica ars; ars venandi vel venatria.

cinemascope: cinemascope, es f; cinemascpium, ii n vel cinemascopum, i n.

cinemateca: cinetheca, ae f. Sin: cinematotheca; (cinematographi) pellicularum loculamenta (-orum npl); taeniolarum (cinematographicarum) repositrium vel receptculum. cinemtica: cinemtica, ae f. Sin: cinemtica disciplina, doctrina, scintia.

cinescopio: cinematoscpium, ii n. Sin: tubus imagneus. cinesiatra, v. cinesiterapia.

cinematgrafo: (edificio) cinematum, i n. Sin: cinematographum; cinematogrphium; theatrum cinemticum vel cinematogrphicum; cinematographi aula. Uso: - pornogr-

cinematogrfico: cinematogrphicus, a, um. Sin: cinemticus. Uso: arte -, cinematogrphica ars; autor -, v. escenarista; cmara -, v. cmara; cinta -, cinematogrphica pellcula, taenia, taenola; espectculo -, spectculum cinematogrphicum; cinematogrphica vsio; produccin -, v. produccin; sala -, aula cinematographi.

cinematografiar: cinematographare. Sin: pellculam gyrare; cinematogrphicas imginum sries confcere; cinematogrphice rddere, imprmere, descrbere.

cinematografa: cinematogrphia sive -grapha, ae f. Sin: cinematogrphica ars vel res. Uso: - apta para la psicologa de los nios, cinematogrphia puerorum nimis consentnea, - estereoscpica, cinematogrphia stereoscpica; dedicarse a la -, ad rem cinematogrphicam se applicare.

cintica: cintica, ae f. Sin: cintica rtio, doctrina, scintia, ars; rtio de velocitate vel de mots velocitate; stdium motum attingens. cintico: cinticus, a, um. Sin: motrius. cinetoscopia: cinetoscpia, ae f. cingals, v. ceilans. cinetoscopio: cinetoscpium, ii n. cngulo: cngulum, i n.

cinesiterapia: cinesitherapa, ae f. Sin: gmnica curtio; gmnicae curationes.

cnicamente: cnice. Sin: cnico vel cynicorum more; impudenter; procciter; procacssime

cinismo: cynismus, i m. Sin: cnica instittio; cynicorum disciplina // (desvergenza) impudntia, ae f. Sin: proccitas.

cnico: (concerniente o relativo al cinismo) cnicus, a, um // (desvergonzado) mpudens, entis. Sin: impudcus; procax (-acis) // (filsofo -) cnicus, i m. Sin: cnicae sectae philsophus.

222

circulacin cinocfalo: cynocphalus, i m. cinturn: blteus, i m; blteum, i n. Sin: cngulum; cngulus; zona. Uso: - salvavidas, salutis cngulus; - de seguridad, cngulum vel cinctura securitatis; blteus, blteum securitatis vel securitatis caus; zona securitatis; atarse, apretarse el - de seguridad, blteo securitatis se alligare; cngulo se munire; cngulum securitatis sibi aptare; cludere cngulum securitatis. circo: (recinto circular y cubierto donde se representan ejercicios ecuestres y acrobticos) circus, i m. Uso: - ecuestre, circus equester // (erosin de forma arqueada en un pas montaoso) circus, i m.

cinfilo: adj canum studiosus // sust canum amator vel cultor.

cinta: tenia, ae f. Sin: taenola; nstita; limbus; vitta; fascola. Uso: - adhesiva, tenia adhaesiva, adhaerens, glutinatria; - aisladora, aislante, tenia insulatria vel segregativa; fascola propagationi resistens; dactilogrfica o de mquina de escribir, tenia colorfica; dactylogrphica taenola; scriptriae machnulae fascola; - discogrfica, taenola sonis edendis vel exprimendis; - glutinosa, tenia glutinosa; - magntica o magnetofnica, tenia magntica vel magnetophnica; fascola magnetophnic vi predita; - mvil, tenia mbilis; - perforada, taenola convenienter vel ordinate terebrata; sonora, tenia sonans vel songera; phonotenia; - transportadora, tenia transportatria vel vectria; - vial, strata (-ae f); - de acero, tenia chalybia; - de asfalto, via bituminata vel bitmine constrata; - de color, tenia colore intincta; tenia colorata vel colorfica; de goma, tenia gummi contexta; vitta cummi llita; - de video, capsella magnetophnica; velocidad de -, velcitas teniae // (tejido largo y angosto) vitta, ae f. Sin: tenia; redimculum // (para el cabello) fscia, ae f. Sin: ligamen, mnis n // (franja, orla) lacnia, ae f. Sin: limbus.

cinofobia: cynophbia sive -phoba, ae f. Sin: (nmius) canum pavor vel timor.

cinto: cngulum, i n. Sin: zona; cinctura; cinctus (-us m). Uso: - pequeo, cingillum; znula; - de cuero, zona coricea; znula alutcia vel alutcea; - de goma, cngulum gmmeum. cintura: (parte del cuerpo) mdium corpus. Sin: mdia crporis pars // (cinto o ceidor) v. estas voces.

circulacin: (movimiento de lo que circula) circultio, onis f. Sin: circitus, us m; cursus , us m. Uso: - sangunea, sangunea vel snguinis circultio, circitus, cursus; - del agua, aquae circultio; - del aire, perflatus (-us m) // (transmisin, propagacin) divulgtio, onis f. Uso: - mercantil, circultio bonorum productorum; - del dinero, rei nummriae vel nummorum usus (-us m); dinero en -, pecnia vel nummi in mnium usu; aumentar la - del dinero, magnam cpiam nummriae rei effcere; entrar en -, in usu esse incpere, in frequentem usum venire; estar en -, in usu esse; sui esse, in usu versari; poner en - un chisme, rumorem disprgere vel differre (con ac e inf); poner en - dinero, nummos dere; poner en - un folleto, libellum circumferre; poner en - una noticia, nntium divulgare sive vulgare; sacar de la -, tllere // (trnsito por las vas urbanas) commeatus, us m. Uso: - trabada, iter impeditum; - prohibida (seal de trnsito), ne commees; - vial, commetio viria; normas de -, leges vel praecepta com-

circuito: circitus, us m. Uso: - cerrado, circitus occlusus; - elctrico, circitus elctricus; corto -, (elctricus) circitus curtus; (elctrici) fluxs interrptio; scini fluxs occlsio.

223

circulante meandi. circunnavegar: circumnavigare.

circular: adj in orbem circumactus vel sinuatus. Sin: orbi vel crculo smilis; rotundus (redondo) // (carta dirigida a muchos) epstula formalis. Sin: ltterae passim missae; ltterae circulares. circulatorio: circulatrius, a, um. Uso: sistema -, apparatus snguini diffundendo; snguinis circularis fluxus; snguinis per venas diffsio. circularmente: in orbem.

circulante: circumlatus, a, um. Uso: biblioteca -, bibliotheca circumlata.

crculo: (rea contenida dentro de la circunferencia) crculus, i m. Sin: orbis (-is m); circitus (-us m). Uso: - rtico, crculus rcticus; el - central, crculus mdius; fig, vicioso, crculus vitiosus; vitiosus verborum circutio // (sociedad, club) sodlitas, atis f. Sin: sodalcium; coetus (-us m); consocitio; socetas; congrssio; grex (gregis m). Uso: familiar, congrssio familirium; - de juventud catlica, ivenum catholicorum coetus, socitas, consocitio // (cenculo) crculus, i m. Uso: - latino, crculus latinus; crculus latine loquendi; - de amigos, amicorum crculus. circuminsesin: circuminsssio, onis f. circuncisin: circumcsio, onis f.

circunstancia: (condicin concomitante) adiuncta (-orum npl). Uso: - agravante, atenuante, rerum adiuncta graviora, tenuiora; conformarse a las - histricas y locales, se ad tmporum locorumque adiuncta conformare // (situacin) tempus, ris n. Sin: condcio. Uso: responder a las -, tempribus assentire; tmpori servire; segn las -, ex tmpore; pro tmpore; pro re; tomar una deliberacin segn las -, ad tempus conslium cpere; conslium pro tmpore et pro re cpere // (ocasin) occsio, onis f. Sin: opportnitas, atis f. circunstancial: adiunctivus, a, um. Sin: temporrius. Uso: amistades -, amictiae temporriae.

circunspeccin: verecndia, ae f. Sin: circumspctio; modstia.

circunscripcin: circumscrptio, onis f. Uso: - eclesistica, circumscrptio ecclesistica.

cirial: creus, i m. Sin: luminare ; ceroferrium, ii n. cirlico: cyrllicus, a, um. cirrosis: cirrhosis, is f. Uso: - heptica, cirrhosis heptica; icoris inflammtio.

circunvolucin: (vuelta o rodeo de alguna cosa) circutio, onis f. Sin: orbis; sinus; circumvoltio // Anat, - cerebral, orbes crebri; circumvoltio crebri cutis; - de las masas intestinales, intestinorum circumvoltio.

circunnavegacin: priplus, i m. Sin: circumnavigtio.

circunferencia: circumferntia, ae f. Sin: circitus; crculus; crcinus; circinatio; circumcurrens lnea; lnea rotundationis; lnea in gyrum ducta; lnea in orbem reflexa. Uso: del crculo, circintio crculi.

ciruela: prunum, i n. Uso: - blanca, prunum creum; cerolum; - pequea, prnulum. ciruelo: prunus, i f. Uso: - silvestre, prunus silvestris.

224

citar ciruga: chirrgia sive chirurga, ae f. Sin: ars chirrgica; chirrgica medicina; medicina vulnerria. Uso: - dental, chirrgia odontoitrica; - plstica, chirrgia plstica. f. Sin: mictualis vesicae inspctio; urinae vesicae inspctio. Uso: hacer la -, urinae vesicam introspcere.

cirujano: chirurgus, i m. Sin: sector; vulnerrius; mdicus vulnerrius.

cistoscopio: cystoscpium, ii n. Sin: instrumentum mictuali vesicae introspiciendae.

cisma: schisma, tis n. Sin: discdium; ab unitate Ecclsiae seinctio, desinctio, separtio; ab Apostlica Sede (vel a Romano Pontfice) seinctio.

Cisjordania: Cisiordnia, ae f. Uso: de -, cisiordnicus.

cistotoma: cystotmia sive cystotoma, ae f. Sin: (mictualis) vesicae sctio.

cismtico: schismticus, a, um Sin: dssidens; ab unitate Ecclsiae (vel ab Apostlica Sede, vel a Romano Pontfice) seiunctus, disiunctus, separatus.

cisterna: cisterna, ae f. Sin: receptculum aquae plviae. Uso: agua de -, aqua cisternina vel collectiva. cstico: csticus, a, um. Uso: conducto -, canalis csticus.

cisterciense: adj cisterciensis, e. Uso: Orden -, Ordo Cisterciensis // sust Cisterciensis, is m.

cisne: cycnus, i m. Sin: olor. Uso: de -, cycnus; olorinus; fig, canto del -, suprema vox (alicius).

cita: (hora y lugar en que convienen encontrarse dos personas) constitutum, i n. Sin: condictum; tempus locusque (ad conveniendum). Uso: lugar de la -, constitutus locus; locus ad conveniendum dictus; hora de la -, constitutum tempus; acudir a una -, ad constitutum venire; venire ad condictum; liquem convenire; fijar una - con alguno, constitutum fcere; tempus locumque constitere vel praestitere cum liquo; pedir una -, locum tempusque pscere; tener una con alguien, cum liquo habere constitutum // (pasaje textual que se reproduce de un texto) locus, i m. Sin: locus allatus vel prolatus. Uso: - de Cicern, Ciceronis locus; - poticas, potarum loci. citacin: voctio, onis f. Sin: in ius voctio; ctio vocandi in ius.

cistcula: fellis vescula. Sin: cystis (-is f) fellis. cistifllea: cystis fllea. Sin: fellis vescula.

cistitis: cystitis, dis f. Sin: vesicae vel vesculae inflammtio; cystis infltio.

cistoscopa: cystoscpia sive cystoscopa, ae

citar: (avisar a uno sealndole da, hora y lugar para tratar de algn negocio) licui vel cum liquo tempus et locum (colloquendi) constitere // (referir textualmente lo que otro ha dicho o escrito) verba (las palabras), locum (el pasaje) alicius afferre, proferre, referre; commemorare. Uso: - a Homero, Homerum (vel illud Homeri) commemorare; - a Platn, Platonis locum afferre; - un ejemplo, exemplum prdere, prodcere, propnere; exemplo uti; - a uno como ejemplo, liquem in exemplum indcere; - una prueba, testimnium proferre // (emplazar a uno ante un juez) citare liquem. Sin: in ius vocare; in iudcium arcssere; ad idicem vocare. Uso:

225

ctara - a uno como testigo, liquem testem citare; citare liquem in testimnium; testem citare in liquid. de -, civitatem adipisci; pedir la - en otro Estado, civitatem mutare; perder el derecho de -, civitatem amttere; quitar a uno el derecho de -, civitatem licui admere; tener -, civitatem habere.

ctiso, v. codeso.

citarista: citharista, ae m; citharstria, ae f.

ctara: cthara, ae f. Uso: tocar o taer la -, citharizare.

citofaga: cytophgia sive -phaga, ae f.

ciudadano: adj cvicus, a, um // sust civis, is mf. Uso: - blanco, civis albcolor vel albi coloris; - negro, civis nigri coloris; - honorario de Berln, honorrius civis Berolinensis; - del mundo, civis orbis terrarum.

citfono: citphonum sive citophnum, i n; citophnium, ii n.

civil: adj civilis, e // fig humanus, a, um. Sin: excultus // sust civis, is m. civilista: iuris civilis peritus. Sin: actor privatarum causarum.

citolgico: cytolgicus, a, um. citostoma: cytstoma, atis n.

citologa: cytolgia sive -loga, ae f. Sin: cellularum doctrina vel scintia.

citoplasma: cytoplasma, tis n. citrato: citratum, i n. Sin: sal ctricum; sal ctricus; sal citratum vel citratus.

ctrico: ctricus, a, um. Uso: cido -, cidum ctricum. city: mdia urbs. ciudad: urbs, urbis f (- grande); ppidum, i n (- de provincia); cvitas, atis f (conjunto de ciudadanos). Uso: - industrial, artificiosa urbs; urbs indstria; - fantasma, urbis simulacrum. Ciudad del Vaticano: Cvitas Vaticana.

ciudadana: cvitas, atis f. Uso: - honoraria, cvitas honorria; conferir a uno la -, civitatem licui dare, impertire, impertiri, largiri; liquem civitate donare; obtener el derecho

civilizar: civilizare. Sin: urbanum fcere, ad humanitatem informare, conformare, exclere; ad civiles mores revocare; humanum cultum indcere; humano cultu exclere; in humanum cultum civilemque dedcere // civilizarse, ad humanitatem conformari, xcoli, informari. Sin: humaniorem feri; feritatem exere.

civilizado: civilizatus, a, um. Sin: cultus.

civilizacin: civiliztio, onis f. Sin: civlitas; civilis cultus (-us m); cultus humanus; animorum cultura; humanitatis cultus; humanus civilisque cultus; cultus atque humnitas. Uso: la - actual, civiliztio hodierna; - consumista, civilis cultus rerum consumendarum; cristiana, christiana humnitas; - griega y romana, humanus cultus Graecorum et Romanorum; - moderna, recentior civilis cultus; mundial, cunctorum hminum cultus civilis; - occidental, humanitatis cultus occidentalis; - universal, cultus humanitasque gntium; del amor y de la vida, amoris vitaeque cultus; la causa de la -, civilis culturae humanitatisque causa.

226

clase civilmente: civliter; (urbanamente) urbane. clarin: creta, ae f. Sin: gpseum bacillum vel grphium. clarisa: clarissa, ae f. Sin: claralis vel clarensis virgo; soror religiosa a Sancta Clara nuncupata.

cizaa: (planta) ziznia, ae f; ziznia, orum npl. Sin: llium; herba nocens // fig, discrdia. Uso: sembrar -, discrdiam concitare; discrdias excitare vel srere (en medio del pueblo, in vulgus); dissensiones commovere vel fcere. clac: ttulus plicbilis. clmide: chlamys, dis f. Sin: paludamentum.

civismo: ptriae critas. Sin: civilis nimus; civile stdium.

clan: stirps, stirpis f. Sin: genus; gens // (camarilla) impenetrbile sodalcium; inaccessbile consrtium; sodalcium profanos excludens // (claque) v. esta voz.

clarividente: divinator, oris m. Sin: vaticinator; vates // (perspicaz) vir sagacssimae mentis. claro (en un bosque): rrior silva.

clarividencia: facultas longinqua percipiendi. Sin: divintio; vaticintio // (penetracin, perspicacia) perspiccitas, atis f . Sin: sagcitas; mentis acumen.

clandestinidad: clandestnitas, atis f. Uso: vivir en la -, vitam clandestinam dgere. clandestino: clandestinus, a, um. Sin: occultus; secretus.

clara: albumen, mnis n. Sin: album ovi. claraboya: tecti fenestella.

claque: turba plausorum. Sin: turba plaudntium.

claretiano: adj claretianus, a, um. Uso: misionero -, missionrius claretianus // sust claretianus, i m. Sin: scius vel sodalis claretianus. clarinete: (instrumento) clarnulum. Sin: tbia clarsona // (quien lo toca) clarinista, ae m. clarn: clarinum, i n. Sin: tuba clarsona.

clase: (divisin de estudiantes) scholae classis (-is f). Uso: - mixta, classis promscua vel communis; alumnos de las - superiores, discpuli clssium superiorum // (aula) schola, ae f // (leccin) lctio, onis f. Sin: praelctio; schola. Uso: - particulares, privatae scholae; instittio subsidiria; - de latn, schola latina; horas de -, horae institutriae; horas de - semanales, scholae hebdomadales; en sus -, in praelectinibus suis; dar -, lectiones dare vel trdere; praelectiones habere; dar - particulares, privatas scholas habere; ven al frente de la -!, veni ante classem! // (categora de ciudadanos) classis, is f. Sin: ordo; genus. Uso: - alta, classis superior; - dominante, classis dminans; - media, mdius ordo; mdia cvium classis; classis mdiae condicionis; hmines mdiae fortunae; hmines

claroscuro: (conveniente distribucin de la luz y de las sombras en un cuadro) apta lucis et umbrae mxtio. Sin: lumen et umbra; lminum umbrarumque rtio // (diseo o dibujo que no tiene ms que un color sobre la superficie en que se pinta) monochrmaton, i n. Sin: monochrmatos pictura; uncolor vel unus coloris pictura.

227

clsicamente mdice locupltes; - obrera, ordo operrius vel operariorum; proletria classis; plebs operria; - sociales, cvium rdines; civitatis classes; sociales coetus; individuo de la alta, liquis ex strato superiore exoriundus // concordia entre las - sociales, cvium rdinum consensus; consensus mnium rdinum; cooperacin de las - sociales, cvium rdinum adiutrix pera; desigualdad de las - sociales, clssium (vel cvium rdinum) inaequlitas, disparlitas, dispritas; igualdad, equilibrio de las - sociales, clssium aequlitas vel aequilbritas; hombres de toda clase, omnis gneris hmines; lucha de clases, rdinum inter ipsos dimictio; civitatis clssium inter ipsas dimictio. clasicismo) clssicus, i m // (modelo en cualquier literatura o arte) ptimus, a, um. Sin: praestantssimus; politus probatusque. Uso: lengua -, lingua ptima vel praestantssima; lingua polita probataque; escritores -, praestantes scriptores vel auctores; scriptores ptimi; probati, boni; clsicos del gnero literario, clssici gneris litterrii.

clsicamente: clssice. Sin: clssico more; exemplo optimorum scriptorum. Uso: escribir -, ad exemplar optimorum scriptorum scrbere // (en sentido genrico) ptime; eleganter; probate. clasicismo: classicismus, i m. Sin: classicorum scriptorum rtio, stdium, imittio; classicorum artficum rtio; more antiquorum sentiendi vel scribendi rtio.

clasificacin: classifictio, onis f. Sin: gradtio; ordo; descrptio vel discrptio; distribtio; selctio; diribtio; in classes vel in gradus distribtio; in rdines parttio; in gnera dispostio. Uso: - general, ordo generalis; descrptio generalis; - social, classifictio socialis; classes (-ium fpl) sociales; - de la correspondencia, epistularum diribtio; - de expedientes, pagellarum vel libellorum distribtio, selctio, diribtio; hacer una - de los concurrentes, petitores in gradus distribere; pro dignitate emulos dispnere; nuestro atleta ocupa el cuarto lugar en la - nacional, noster athleta ccupat quartum locum in gradatione nationali. clasificador: collectrium, ii n. Sin: scrnium vel loculamentum scriptis in ltteras digerendis. Uso: - plstico, collectrium plsticum.

clsico: (concerniente o relativo a la literatura o al arte de la antigedad griega y romana, y a los que en los tiempos modernos los han imitado) clssicus, a, um. Sin: praestans; ptimus, doctus, legans. Uso: escritores -, scriptores clssici; praestantes latinitatis scriptores; ptimi latinitatis auctores; lenguas -, linguae clssicae vel antiquae; poesa -, posis (-is; ac -in f) clssica; literatura -, ltterae clssicae vel antiquae; tambin antiquae ltterae elegantes; mundo -, cultura -, antquitas docta et legans // (partidario del

clasicista: adj classicsticus, a, um // sust classicista, ae m. Sin: classicorum scriptorum aut classicorum artficum studiosus, sectator, fautor, propugnator.

clasificar: distribere. Sin: in rdines distribere; descrbere vel discrbere; digrere; in rdines divdere; in gnera dispnere. Uso: expedientes, pagellas vel libellos distribere, selgere, dirbere; pagellarum fascculos distribere.

clasismo: classismus, i m. Sin: clssium disprium stdium; concertationes inter rdines; conflictationes inter classes. clasista: classista, ae m. Sin: concertator pro rdine (vel pro classe) cvium; clssium disprium studiosus.

claustro: peristylum monachale. Sin: prti-

228

cleptmano cus quadriltera. tocar el -, clavicmbalum pulsare.

claustrofobia: claustrophbia sive -phoba, ae f. Sin: claustri vel claustrorum pavor; clausorum locorum formdo.

clavicembalista: clavicymballista, ae m; clavicymballstria, ae f. clavicmbalo, v. clavicmbalo. clavicmbano, v. clavicmbalo. clavcula: clavcula, ae f.

clusula: clusula, ae f. Sin: termintio. Uso: - rtmicas, clusulae vel terminationes numerosae; tipos de clusulas, clausularum gnera vel formae. clausura: clausura, ae f. Sin: monachalis clausura. clavado: clavatus, a, um. Sin: confixus, a, um. Sin: clavi affixus. clavar: clavare. Sin: confgere; clavis affgere.

clavicordio: clavichrdium, ii n. clavija: (taruguillo para ensamblajes o para tapar un agujero) paxillus, i m. Sin: pigrus; cunolus; clvulus // (pieza en instrumentos msicos) verticillus, i m // (pieza que se conecta a la base de un enchufe, para establecer un contacto elctrico) spina (-ae f) contacts.

clavadora: instrumentum clavis immittendis.

clavel: dianthus, i m. Sin: caryophillum vel garyophyllon; dianthus caryophyllus. clavero, v. girofl clavicmbalo: clavicmbalum, i n. Uso:

clave: clavis, is f. Uso: - de violn, clavis violnica // (signos convenidos para escribir en cifra u otros distintos de los usuales) notae, arum fpl. Sin: secretae (vel secretiores, vel arcanae, vel occultae) notae. Uso: explicacin de la -, secretarum notarum explictio, explantio, interprettio; - para explicar las inscripciones, clavis ad explicandas inscriptiones // (noticia o idea por la cual se hace comprensible algo que era enigmtico) via vel ditus (-us m) ad liquid. Uso: dar la - de un problema, liquid explanare, explicare; encontrar la - de algo, liquid intellgere; intelligendi viam invenire // (Arq, piedra con que se cierra el arco o bveda) mdium saxum.

cleptmano: cleptmanes, is m. Sin: furax, cis ; insanus fur; cleptomni affectus vel laborans.

cleptomana: cleptomnia sive -mana, ae f. Sin: furcitas; furandi libido; nsita furandi libido; ingnium furandi.

clepsidra: clpsydra, ae f. Uso: el que hace o vende clepsidras, clepsydrrius, ii m.

clemtide: clmatis, dis f; clematitis, dis f.

claxon: bcina, ae f. Sin: appropinquantis (vel occurrentis, vel advenientis) autocineti vox; sonorus autocineti index.

clavo: clavus, i m. Uso: el que hace clavos y clavijas, clavrius, ii m; fbrica de clavos, clavorum officina; tienda de clavos, clavorum taberna; surtido de clavos, clavorum congries // (capullo seco de la flor del clavero) caryophyllum vel garyophillum, i n.

229

clergyman clergyman: sacerdotalis vestis laicorum more confecta. vel status (-us m). Uso: - spero, caeli aspritas; - muy benigno, caelum mitssimum, glacial, glaciale caelum; - malsano, ar pstilens ; - pesado, caeli grvitas; - sano, caeli salbritas; salubre caelum; - trrido, trridum caelum; - variado, caeli varetas; el - del mundo, clima mundanum; cambios de -, caeli stats mutationes; - uno o dos grados ms benigno segn la escala Celsius, caelum uno duobusve grdibus celsianis mtius.

clericalismo: clericalismus, i m. Sin: favor in clerum; favor erga clricos vel ecclesisticos; in clricos stdium; stdium favendi clricis. clericalizar: clericalizare. clrigo: clricus, i m. Uso: - Regulares de la Madre de Dios, Ordo Clericorum Regulrium a Matre Dei; - vago, clricus vagus. clero: clerus, i m. Uso: - extranjero, clerus aliengenus vel xterus; - indgena, clerus indgena, indgenus, ptrius, domsticus; - regular, clerus regularis; - secular, clerus saecularis // pequeo clero, pueri altari inservientes vel ministrantes; puerorum altari ministrntium coetus. clbano: (horno porttil) clbanus, i m. clich: chalcotpia sive -typa, ae f // fig, exemplar, aris n. Sin: praestituta forma; spcimen praestitutum.

clerical: adj clericalis, e // sust clericorum (vel ecclesiasticorum, vel cleri) fautor m vel fautrix f.

climtico: climticus, a, um. Sin: caeli (gen); ad clima ttinens. climatologa: climatolgia sive -loga, ae f. Sin: clmatum stdium.

climatrico: climactricus, a, um. Sin: scnsilis, e; scalaris, e. Uso: ao -, climacter, ris m; tiempo -, v. climaterio. climaterio: climactricum tempus (-poris n) clmax: (gradacin) gradtio, onis f. Sin: progrssio.

clientela: (conjunto de los clientes de una persona o de un establecimiento) clientela, ae f // (personas que estn bajo la proteccin o tutela de otras) clientes, ium vel um mf // (los parroquianos) emptores, um m; emptrices, um f.

cliente: (protegido, da) cliens, entis mf (gen pl clintium vel clientum); clienta, ae f // (comprador, ra) emptor, oris m; emptrix, icis f.

clip: (grapa para sujetar papeles) fbula, ae f. clipboard (Inform): latbulum, i n.

clnico: adj clnicus, a, um // sust clnicus, i m. Sin: mdicus clnicus.

clnica: clnica, ae f. Sin: nosocomum; valetudinrium; medicina. Uso: - dermatolgica, ginecolgica, odontolgica , clnica dermatolgica, gynaecolgica, odontoitrica ; - particular, domus clnica vel theraputica; - privada, nosocomum privatum; - psiquitrica, valetudinarium vel nosocomum psychitricum // (parte prctica de la enseanza de la medicina) clnica, ae f. Sin: clnice, es f.

clima: clima, tis n. Sin: caelum; caeli natura

clipper: (velero) velocssima scapha velfera

230

coalicin // (avin) aronavis transocenica. clistel, clister o clisterio: clyster, ris m. Sin: clystrium; clysmus; enteroclysma (-tis n); alvi dctio; clysteris inictio; alvi irrigtio; intestinorum lavtio vel ltio. Uso: limpiar el vientre con -, alvum clysterizare vel clysteriare; clystere alvum purgare. clisterizar: clysterizare. Sin: clysteriare // clisterizarse, clystre purgari. cltoris: cltoris, is (ac -in) vel dis f. clon: clonum, i n; clon, onis m. Uso: una computadora -, computatrum hbridum. clis, v. clich. cloroformizar: chlorofrmio sopire liquem.

cloroformizacin: sopor per chlorofrmium inductus. cloroformo: chlorofrmium, ii n. Sin: chlorofrmicum medicamentum. clorosis: chlorosis, is f. cloruro: chlorurum, i n. Sin: sal chlorhdricum; sal chlorhdricus. Uso: - de cal, calx (calcis f) chlorata.

clonacin: clontio, onis f. Sin: clonizatio; clnesis; clnitus, us m; clonifactum, i n. clonado: clonizatus, a, um. Sin: clonifactus. Uso: oveja -, ovis clonizata.

clonar: clonare. Sin: clonifcere; clonizare; clontui peram dare. Uso: - fetos humanos, fetus humanos clonare; licencia, permiso de -, licntia vel permssio clonizandi. clorhidrato: chlori hydratum. clorato: sal chlricum; sal chlricus.

clueca: gallina matrix. Sin: mater gallina; gallina ncubans vel quae ncubat (cuando empolla); gallina nutrix (cuando cra los pollitos). cluniacense: cluniacensis, e.

club: coetus, us m. Sin: sodalcium; sodlitas; socetas; consocitio; crculus. Uso: - deportivo, sodalcium athlticum; sodlitas corpribus ldicre exercendis; Rotary -, - de los Rotarios, Rotariorum coetus; - de ftbol, socetas pedildii

clown: ridiculrius, ii m. Sin: scurra; ldius; snnius.

clorhdrico: chlorhdricus, a, um. Sin: hydrochlricus. clrico: chlricus, a, um. cloro: chlorum vel chloron, i n.

coaccin: conatus, us m. Uso: intentos de psicolgica, conatus ipsos nimos corcendi. coadjutor, coadyutor: coadiutor, oris m. coactor, v. exactor.

clorofila: chlorophylla, ae f. Sin: chlorophyllum. clorofrmico: chlorofrmicus, a, um.

coalicin: coaltio, onis f. Uso: convenio de

cogulo: cogulum, i n. Sin: concrtio.

coagulacin: coagultio, onis f.

coadyuvar: coadiuvare.

231

coaxial -, contractum coalitionis; - gobernante, formada por democristianos y socialdemcratas, coaltio administratrix, quae ex demcratis christianis et demcratis socilibus constat. coaxial: eodem axe volbilis. cobltico: coblticus, a, um. cobro, v. cobranza.

cocacola: cocacola, ae f. Uso: lata de -, metllina cocacolae pyxis (-dis f).

cocana: cocana, ae f. Sin: cocanum; coca stupefciens. Uso: traficante de -, cocani negotiator. cocainismo: cocainismus, i m. cocainomana: cocainomnia sive cocainomana, ae f. Sin: cocanae stdium vel cupditas; immdicus cocanae usus. cocainmano: cocani cpidus. coccin: decctio, onis f. Sin: coctura.

cobaya, v. cavia.

cobalto: cobaltum, i n. Uso: color -, caerleus color; cielo de -, caelum caerleum vel serenum; - radiactivo, radiocobaltum; cobaltum radios educens.

cobertera: operimentum, i n. Sin: oprculum.

cobertizo: (techo voladizo) tctulum pnsile. Sin: pnsilis subgrunda ; pnsile subgrndium // (sitio cubierto, generalmente tosco y sencillo) receptculum, i n. Sin: repositrium; tegulatum. Uso: - para reparar las mieses de la lluvia, nubilrium. cobertor: (cubrecama; frazada), v. estas voces.

cobranza: (accin de cobrar) exctio, onis f. Uso: hacer las cobranzas, dbitam pecniam exgere // (efecto de cobrar) pecnia exacta, coacta, collecta. Sin: nummi accepti mpl. cobrar: accpere (pecniam). cobre: aes, aeris n. Uso: - rojo, cuprum; mina de -, fodina aeris; fodinae aerriae.

cobrador, ra: exactor, oris m; exactrix, icis f. Uso: - de impuestos: apodecta, ae m; tributorum exactor m vel exactrix f; pecniae pblicae coactor m vel coactrix f.

coche : (carruaje generalmente de cuatro ruedas) raeda, ae f. Sin: currus, us m. Uso: cuna, currus pero vehendo; - fnebre, currus funestus // (automvil) autocinetum, i n. Sin: autoraeda; autocurrus; autovehculum; currus autombilis vel automatrius. Uso: - ambulancia, raeda circumfornea; - blindado, autoraeda cataphracta vel loricata; currus aeratus automatrius; - bomba, autocinetum pyrbolo dolose instructum; - capilla, sacellum automatrium; subrotatum sacellum automatrium; - Dacia, autocinetum fabricationis, cui nomen Dacia; - descubierto, autocinetum intectum; - elctrico, autocinetum elctricum; - estacionado, autocinetum statutum; - Fiat usado, autocinetum Fiat, lium ante habens possessorem; - fnebre, autocurrus fnebris; - Mercedes Benz, autocinetum mercednium; - nacional, currus automatrius domsticus; - Opel, autocinetum opelianum; - parlante, autocinetum loquens; - particular, autocinetum privatum; patrullero, autocinetum circumspectrium; pensante, autocinetum cgitans; - pequeo, autoredula; - provisto de dos motores, autocinetum bimotrale; autocinetum binorum

232

coco motrorum; - Pullman, autoraeda pul(l)maniana; - saln, carrus cmmode instructus; solar, autocinetum solare; - tope, currus incursans vel concursans // - de alquiler, de punto, de plaza, vehculum pblicum vel meritrium; raeda pblica vel meritria; - de auxilio, autocurrus instrumentrius; - de carrera, autocinetum cursrium, currule, currile; - de carrera de frmula 1, autocinetum cursrium rdinis primi; - de mudanzas, autovehculum ad res domiclii transferendas; - de seis cilindros, autocinetum sex cylindrorum; - de varias cilindradas, autocinetum plurimodiolatum // fbrica de coches, ergastrium autocinticum; viaje en -, iter autocinticum; vctio vel vecttio autocintica // bajar del -, ex autocineto descndere vel gredi; conducir un -, autocinetum gubernare, rgere, dirgere; el - est parado, autocinetum manet immotum; ir, viajar en -, (in) autocineto vehi vel vectari; subir al -, (in) autocinetum inscndere, ascndere, conscndere, escndere, scndere; automatriam raedam intrgredi; tomar un - de alquiler, vehculum pblicum condcere // (vagn) carrus, i m; carrum , i n. Sin: currus (- us m); carruca. Uso: - cama, currus dormitrius; cubculus cubitrius; carrus dormitrius; carruca dormitria; dormitrius hamaxstichi currus; dormitrius ferratae viae carrus; - comedor, - restaurant, carrus cenatrius; currus escrius; carruca cenatria; - correo, currus tabellrius vel epistolaris; - de carga o de mercancas, carrus onerrius vel sarcinrius. tabernculum automatriis vehculis asservandis.

cochero: raedrius, ii m. Uso: - de alquiler; cisirius. cochinilla: cochinilla, ae f. cocido: sust elixura, ae f. Sin: caro elixa.

cocina: (lugar donde se prepara la comida) culina, ae f. Sin: coquina // (aparato para cocer los alimentos) culina, ae f. Sin: focus. Uso: - a gas, focus gsicus; culina gaso acta; - con horno elctrico y termostato, culina fculo elctrico et thermstato parata; - de campaa, authepsa campestris; - elctrica, focus elctricus // (los manjares) culina. Sin: cibi, orum mpl // (arte de preparar los manjares) culina. Sin: coquina; condiendi rtio. Uso: - china, Sinnsium coquinria ars; ars coquendi apud Sinenses; - econmica, culina oeconmica; - popular, culina popularis. cocinero: coquus vel cocus, i m. Sin: coctor; coffrius. Uso: - jefe, magrus; archimagrus. cocinera: coqua, ae f. Sin: magra.

cociente: quotus, i m. Uso: - intelectual, index intelligntiae; quotiens (-entis n) intelligntiae; - intelectual, tres puntos inferior, quotiens intelligntiae, tribus punctis infrius.

cochera: (lugar donde se guardan los coches) rea stativa. Sin: raedria vel raedarum sttio; autoraedarum sttio; autovehiculorum receptculum; autocinetorum stbulum;

cochecito: csium, ii n. Sin: plostellum; parvum vehculum. Uso: - de mano, chiramxium; vehculum manuale; - de nio, autoredula; (infantis) plostellum.

coco: (cocotero) cocus vel coccus, i f. Sin: cocos nucfera // (fruto) cocum vel coccum, i n. Sin: coci nux // (bebida) coci ptio // (fantasma con que se mete miedo a los nios) lmia, ae f.

cocktail, v. cctel.

233

cocotero cocotero, v. coco. mscua utriusque sexus eductio vel instittio.

cctel o coctel: cinnus, i m. Sin: prpoma (-tis n); ptio cinni. Uso: - Martini, martiniana mixtura; - molotov, lagncula molotoviana. coctelera, v. mezclador. codal: cbiti tgimen. cdice: codex, cis m.

coeficiente: coffciens, entis m. Uso: - de expansin, coffciens dilatationis // Mat (nmerus) coffciens; index (-dcis m) effciens. coepiscopado: copiscopatus, us m. coepscopo: copscopus, i m. coercin: corctio, onis f.

codeso: ctisus, i mf; ctisum, i n. codificacin: codifictio, onis f. Sin: in cdicem redctio; compostio iuris.

coercitivo: corcitivus, a, um. Uso: medida -, ctio corcitiva. coetneo: coaetneus, a, um. coeterno: coaeternus, a, um.

cdigo: (cuerpo de leyes dispuestas segn un plan sistemtico) corpus iuris. Sin: leges (scriptae) // (recopilacin de leyes, instrucciones, estatutos) codex, dcis m. Uso: - civil, civlium legum codex, - de comercio o mercantil, legum codex ad mercaturam pertinntium; - de derecho cannico, Codex Iuris Cannici; - de derecho civil, codex iuris civilis; - martimo, codex nuticus; classicarum legum codex; legum codex ad classem spectntium; - militar, militrium legum codex; legum codex ad exrcitum pertinntium; penal, codex poenalis; poenlium legum codex, delictorum poenarumque codex // (reglamento) codex, dcis m. Uso: - de la circulacin, - vial, codex virius; lex viria; codex legum viariarum; - telegrfico, codex rei telegrphicae // - gentico, programma genticum. Sin: notae genticae // - postal, nmerus praepositivus. codirector: commoderator, oris m. codorniz: coturnix, icis f.

coexistencia: coxsistntia, ae f. Sin: coniuncta exsistntia. coffe break: (pausa, para tomar el caf) pausa caferia; (descanso, para tomar el caf) intervallum caferium. cofa: carchsium, ii n.

cofia: (red para el pelo) calutica, ae f // (gorro) mitella, ae f.

cofrada: sodlitas, atis f. Sin: sodalcium; sacra sodlitas. Uso: - de la Doctrina Cristiana, Sodlitas Doctrinae Christianae. cognoscible, v. conocible. cofrecillo o cofrecito, v. cajita.

coedicin: consociata vel communis edtio.

coeducacin: coductio, onis f. Sin: pro-

cohabitacin: cohabittio, onis f.

cogulla: cuculla, ae f. Sin: cucullus; cucullum. Uso: vestido de -, cucullatus.

234

colaborador cohabitar: cohabitare. Uso: el que cohabita, cohabitator, oris m; la que cohabita, cohabitatrix, icis f. coincidir: congrere. Sin: convenire; consonare.

cohesin: cohesio, onis f. Uso: - de los tomos, tomi inter se cohaerescentes // (fig, unin) animorum coninctio. cohesor: tbulus undis electromagnticis indicandis.

coito: citus, us m. Uso: - heterosexual, homosexual, citus heterosexualis, homosexualis. cojn: pulvillus, i m. cojinete: (pieza en la que gira un eje) cubile, is n. Uso: - de bolas, cubile sphaerularum.

cohibente: instrumentum chibens. Sin: corpus obstans.

cohete: (- pirotcnico) rdius, ii m. Sin: ignis volans; volans rdius; rdius prius, lcidus, micans; mssile pyrium. Uso: - de sealamiento, rdius prius qui significationis caus adhibetur; seal dada con un -, significtio rdio prio facta; lanzar un -, rdium prium sublime expllere; se levanta en el aire un -, rdius pyrius sublime fertur // (arma de guerra o instrumento de investigacin cientfica) mssile, is n. Sin: rocheta sive rucheta, ae f. Uso: - espacial, mssile spatiorum; - sonda o de reconocimiento, specillum; - sovitico, soviticum mssile; - teledirigido, mssile telerectum vel teledirectum; - de largo alcance, rucheta longi sptii; lanzar cohetes a la luna, a los espacios interplanetarios, ad lunam, ad intermndia misslia icere; misslibus lunam, intermndia ptere.

cohombro: ccumis, mris m vel ccumis, is ( ac -im, abl. -i) m. coiffeur: capillorum concinnator. coima: illcitum pecniae donum. Uso: sobornar con coimas, aere domare.

colaboracin: coopertio, onis f. Sin: scia (vel sociata, vel consociata, vel mtua) pera in liqua re; communis nisus (-us m). Uso: internacional, mtua inter nationes pera; poltica, sociata pera ad rem polticam spectans; en -, soci per; consociatis vribus; libro escrito en -, liber sociat aliquorum per scriptus. colaboracionista: adiutor (-oris m) vel adiutrix (-icis f) contra ptriam.

cola: (hilera de personas que esperan algo) exspectntium ordo. Sin: sries, i f. Uso: hacer -, in rdine esse; en srie stare vel adstare // (pasta de gelatina que sirve para pegar) gluten, tnis n. Sin: gltinum; glus, glutis f. Uso: fabricante de -, glutinrius // (extremidad posterior del cuerpo) cauda, ae f. Sin: penis, is m // (porcin que en algunas ropas talares se prolonga por la parte posterior y se lleva comnmente arrastrando) cauda, ae f. Uso: llevar la -, trhere caudam // (- o cabellera de cometa) lcida fax (facis f) // (- de pescado) ichthyocolla, ae f.

col: brssica, ae f. Sin: caulis, is m. Uso: - fermentada, brssica fermentata; caulis cidus; - rizada, brssica crispa.

coincidencia: convenintia, ae f. Uso: - de hechos, convenintia rerum; - de ideas, convenintia sententiarum.

colaborador, ra: laboris vel peris scius m, scia f. Sin: sodalis (-is mf) peris; laboris consors (-sortis mf); synergus (-i m); adiutor

235

colaborar m, adiutrix f (in liqua re, ad liquid); auxiliaris (-is mf); auxilirius m; auxiliria f; laborum prticeps (-cpis mf); collaborator, oris m; collaboratrix, icis f. Uso: nuestro -, peris nostri scius. gomapluma, clcita e gummi plmea; - de lana, clcita lnea; - de muelles, nstitae, arum fpl; - de pluma, plumcium, ii n; clcita plmea. colchonero, ra: culcitrius vel culcitrrius, ii m, culcitria vel culcitrria, ae f. Sin: culcitarum confector m, confectrix f. colchoneta: culctula vel culcitella, ae f. Sin: parva clcita.

colaborar: cooperari. Sin: collaborare; cum liquo peram sociare vel navare; adiutricem peram licui praestare. Uso: - estrechamente con alguien, arte (vel arcte) cum liquo cooperari. colacin: (refaccin) v. lunch. colada: (accin de colar) lavtio, onis f. Sin: detrsio; abstrsio // ropa -, abluta lntea.

colapez: ichthyocolla, ae f. Sin: gluten (-tnis n) piscrium. colapso: vrium debilittio, extenutio, defctio. Uso: - cardaco, cordis collpsio // (fig, - moral) nimi defctio. colapiscis, v. colapez.

colador: colum, i n. Sin: colatrium; cribrum. Uso: - de caldo, de pasta, de macarrones, iuris, pastae, tubulatae pastae colum.

colateral: (adyacente por un lado) lteri haerens (-entis). Sin: ex ltere haerens // (pariente que no lo es por lnea recta) ex ltere vel ex latribus cognatus m, cognata f. Sin: affinis mf; transverso cognationis gradu coniunctus. Uso: parentesco -, cogntio (ex latribus); affnitas. colback: pellceus (Russorum) pleus. Sin: cpitis tegumentum pellceum. colcha, v. cubrecama.

coleccin: collctio, onis f. Sin: collectus, us m; res collectae; collecta, orum npl; collectnea, orum npl. Uso: - especiales, collectnea specilia; - jurdica, corpus iuris; - numismtica, corpus nummorum; nummi collecti; - de cassettes, casetotheca; - de clsicos latinos, collctio classicorum latinorum; - de cuadros, pinacotheca; - de documentos, documentrium; - de escritos, scripta collectnea; - de inscripciones, corpus inscriptionum; - de leyes, legum corpus; - de libros, librorum sries; bibliotheca; - de piedras preciosas, thesaurus gemmarum; - de poesas, thesaurus crminum vel pomatum; - de sellos de correo, pittaciorum cursulium collctio; pittcia cursulia (vel cursria) collectnea; pittcia epistolria in rdinem redacta vel in unum collecta; - de sentencias, dicta collectnea; - de todas las herejas, mnium fdei cathlicae errorum collectus // hacer - de cuadros, tbulas pictas collgere vel ndique comere; hacer una - numismtica, vteres recentioresque nummos in rdinem redgere. coleccionista: studiosus (alicius rei) collector m; studiosa collectrix f. Sin: qui vel quae studiose (liquid) clligit. coleccionar: collgere.

colchn: clcita vel clcitra, ae f. Uso: - neumtico, - de aire, clcita inflbilis; - de

colecta: (recaudacin hecha por lo comn con un fin caritativo) stips (stipis f) collatcia. Sin: collecta; pecnia collecta. Uso: hacer

236

colrico una -, pecniam vel stipem collgere, cgere, conferre // (oracin de la misa que reza el sacerdote antes de la epstola) collecta, ae f. Sin: discpula; educanda; instituenda puella.

colectividad: commnitas, atis f. Sin: coetus (-us m) hminum. Uso: - juda, commnitas iudica. colectivismo: collectivismus, i m. Uso: marxista, collectivismus marxianus; absoluta rerum commnio. colectivista: bona publicandi fautor m, fautrix f.

colegialmente: commniter. Sin: totus collgii consensu. colegiata, v. iglesia.

colegialidad: collegialis rtio. Sin: collgii consensus (-us m) vel vis.

colectivizacin: bonorum aequtio (-onis f). Sin: collectiva rerum dispenstio. Uso: - de los medios de produccin, indctio collectivae temperationis instrumentorum, quibus bona gignuntur. colectivizar: publicare. Sin: in commune redgere. Uso: - los bienes privados, privata bona in commune redgere; singulorum bona commnia fcere vel rddere.

colector: (recaudador) v. esta voz // (aparato) collectrium, ii n // (alcantarilla) lveus collectcius. coldoco: choldochus, a, um. Uso: canal -, ductus (-us m) choldochus.

colectivo: adj collectivus, a, um // (pequeo mnibus) coenautocinetum, i n. Sin: autoraeda longa. Uso: - escolar, coenautocinetum scholare; v. autobs.

colegio: (sociedad o corporacin de personas de la misma dignidad o profesin) collgium, ii n. Sin: coetus, us m; socetas; corpus. Uso: Sacro - de Cardenales, Sacrum Cardinlium Collgium; - episcopal, collgium episcopale; - de profesores, collgium docntium // - electoral, civitatis pars ppuli legatis creandis // (establecimiento educacional) collgium, ii n. Sin: ephebum; institutum; paedagogum. Uso: - eclesistico, collgium ecclesisticum; - mixto, collgium mixtum; Pontificio Colegio Brasilero, Pontifcium Collgium Brasilianum; - Sagrado Corazn, ephebum ex Iesu Corde nomen trahens; - de internos, v. internado; - para mujeres, puellarum collgium; puellis educandis institutum; puellare vel femneum paedagogum; - para varones, puerorum collgium // (edificio del colegio) domus (-us f) vel aedes (-ium fpl) iuventuti instituendae. colepteros: coleptera, orum npl. colemia: cholemia, ae f.

colegial: (relativo a un colegio) collegialis, e. Sin: collegirius; ad collgium prtinens. Uso: reunin -, collgii coetus // (estudiante en un colegio) collgii sodalis. Sin: ephebi alumnus. colegiala: collgii vel ephebi alumna, ae f.

colrico: (que se deja llevar de la ira) iracundus. Sin: ad iram pronus vel proclivis; in iram

clera: (ira, enojo, enfado) ira, ae f. Sin: iracndia. Uso: montar en -, irasci; bile exardscere; iracndi exardscere vel effervscere // (bilis) bilis, is f // (enfermedad) chlera, ae f. Sin: chlera morbus; asiticus morbus. Uso: sufrir de -, chler laborare.

237

colesterina praeceps // (relativo al clera) cholricus. Sin: ad chleram prtinens // (enfermo de clera) chler affectus vel laborans. collar: (adorno femenil; insignia de algunas magistraturas, dignidades y rdenes de caballera) torques vel torquis, is mf. Sin: collare, is n; lnea. Uso: - de la Anunciada, collare vel torquis ab Annuntiata; - de perlas, torquis gemmatus vel gemmata; torquis baccatus vel baccata; lnea margaritarum vel ex margaritis ; - de una orden, torquis ornamentrius vel honorrius // (aro que se cie al pescuezo de los animales domsticos) collare, is n. collera: (- de tiro o traccin) hlcium, ii n. colmenar: apirium, ii n. Sin: alverium; alveare, is n. colmenero: apirius, ii m. colobo: colbium, ii n.

colesterol : cholesterolum, i n. Sin: cholesterinum. colgador: (colgadero) tendculae, arum fpl. Sin: vstium sustentculum; paenulrium. coleta: con -, crinicaudatus, a, um.

colesterina, v. colesterol.

clico: adj clicus, a, um. Uso: que padece clicos, torminosus // sust clica, ae f. Sin: clicus morbus; vscerum vel clicus dolor; trmina, um npl; chodapsus; leus vel leos, i m. coliflor: cauliflora, ae f. Sin: brssica cauliflora; brssica pompeiana; caulis flridus.

colgadura: palla, ae f. Sin: parastroma, tis n.

colilla: (resto del cigarro que se tira) ciccum, i n. Uso: colillas que humean, cicca fumntia. Coliseo: Colossum, i n. Sin: Flvium amphitheatrum. colillero: cicca clligens.

colocacin: (accin de colocar) colloctio, onis f // (empleo) munus, nris n // (situacin) condcio, onis f. Uso: una excelente -, ptima condcio. colofn: clophon, onis m. Colombia: Columbia, ae f.

colisin: collsio, onis f. Sin: allsio; collisus, us m; concssio // fig conflictus, us m.

colitis: colites, is f. Sin: coli inflammtio; crassi (vel latioris, vel laxioris, vel plenioris) intestini inflammtio.

collado: (cerro, colina) v. estas voces // (depresin suave por donde se puede pasar fcilmente de un lado a otro de una sierra) clivus, i m.

colonia: (conjunto de personas que van de un lugar a otro para poblarlo o cultivarlo, o para habitar en l) colnia, ae f // (territorio fuera de la nacin que lo hizo suyo, y ordinariamente regido por leyes especiales) colnia, ae f. Sin: rgio vel ntio subiecta; ppulus subiectus // - escolar, parvulorum vel

Coln: Cristbal -, Christphorus Columbus.

colon: colum vel colon, i n. Sin: intestinum crassum, lxius, plnius.

colombiano: adj columbianus, a, um // sust Columbianus, i m.

238

columnata puerorum secessus (-us m). Uso: - veraniega, aestivus (parvulorum vel puerorum) secessus (martimus, montanus). coloquial: colloquialis, e.

colonial: colonialis, e. Sin: colnicus; colonirius. Uso: comercio -, commrcium cum colniis; gneros -, merces colnicae; guerras -, bella ad colnias acquirendas gesta vel bella quae ad colnias acquirendas geruntur; imperio -, colniae (las colonias); leyes -, leges colnicae; pueblo sujeto a rgimen -, ppulus alienae dicioni ( vel colnicae dicioni, vel colnicae dominationi) obnxius; someter un pueblo a rgimen -, in colnicum domnium ( vel in colnicam dominationem) ppulum redgere; ppulum prpriam colniam constitere vel sibi subcere. colonialismo: colonialismus, i m. Sin: rgimen (-mnis n) colnicum. Uso: poca del -, colnicae dicionis vel dominationis aetas; colonialismi tmpora.

coloniaje: colnicae dicionis tmpora (-um npl) vel aetas (-atis f).

coloquio: collquium, ii n. Uso: - desinteresado, collquium ad cmmoda non ttinens; - diplomticos, collquia diplomtica; realizar - diplomticos entre s, collquia diplomtica inter se gere; - en la cumbre, collquium fastigiosum; mediante coloquios, collquiis institutis. color: color, oris m. Uso: - llamativo, color immdicus, immodestus; - al leo, color olerius; de variados -, verscolor, oris; versicolrius, versicolorus.

colorear: (dar color) colorare // (teir) tngere // fig, ornare. Sin: illuminare. Uso: - el estilo, verba pngere.

colorete: rubrca, ae f. Sin: mnium; purpurissum; fucus rubens vel purpreus; rubor. Uso: darse -, pintarse de -, purpurisso lbia fucare; purpreo fuco lbia circumlnere. colorido: colorum varetas, pulchritudo, venustas. Uso: - falso, fucatus nitor; - natural, color verus; - sano, coloris bnitas; armona del -, commissura colorum // (fig, brillo del estilo) dicendi color. Sin: orationis ornatus vel nitor.

colonizar: colniam dedcere (in liquam regionem) // (formar o establecer una colonia) coloniam in liqua regione cndere vel constitere // (someter un pueblo a rgimen colonial) v. colonial.

colonizacin: (movimiento de poblacin de un pas a otro) colniae vel colonorum dedctio in liquam regionem. Sin: colniae in liqua regione constittio vel colloctio // (transformacin de un pas en un teritorio dependiente de la metrpoli) ppuli redctio in prpriam colniam; v. colonial.

colonialista: adj colonialismo favens // sust colonialista, ae mf. Sin: colonialismi fautor m, fautrix f; rerum coloniarum peritus, studiosus; rerum coloniarum perita, studiosa.

columna: (pilar) columna, ae f. Sin: pila, ae f. Uso: - de puente, pila pntilis // - vertebral, columna vertebralis. Sin: vertebrarum sries vel spina; dorsi spina // Mil agmen, mnis n. Uso: - motorizada, agmen crruum; - blindada, agmen crruum loricatorum.

colosal: colossus, a, um. Sin: colssicus; colossus; ingens; enormis.

columnata: prticus, us f. Sin: peristlium; columnarum ordo. Uso: - del Bernini, berniniana prticus.

239

columnita columnita: columella, ae f. praepsitus Legioni honoratorum; - de nave, magister navis. comandita: sociedad en -, socetas mercatria sodlium sponsorum. comanditario: scius commendatrius.

coluro: coluros vel colurus, i m. Uso: - de los equinoccios, colurus aequinoctiorum; - de los solsticios, colurus solstitiorum. colutorio: collutrium, ii n.

columpio: (como instrumento) oscillum, i n; (como juego) oscilltio, onis f.

columpiar: (mecer en el columpio) oscillare. Sin: oscillo movere vel impllere liquem // columpiarse, oscillari. Sin: oscillo moveri, impelli, iactari; oscillo ldere ; fig y coloq, andar contonendose, anadear, natum (vel antium, vel nitum) more incdere.

comando: (grupo armado especializado en el combate de choque) manus (-us f) audax. Sin: audcior manpulus; impetuosa manus // Mec guberntio, onis f. Uso: - automtico, guberntio autmata vel automatria.

comadre: (madrina) commater, tris f. Sin: pro matre // (partera) v. esta voz. comadreja: mustela, ae f // (propio de o relativo a la -) mustelinus, a, um. comadrona, v. partera.

coma: (estado patolgico) coma, tis n. Sin: veternus; sopor; torpor; sopor gravis; morbosus sopor; torpor letalis. Uso: entrar en -, obtorpscere; estar en -, torpre veterno // (signo ortogrfico) comma, tis n. Sin: vrgula. Uso: marcar las -, vrgulis distnguere.

combate: prelium, ii n. Sin: certamen, mnis n. Uso: - singular, certamen singulare; - naval, areo, prelium navale, arium; dejar a uno fuera de - (en el boxeo) protrdere liquem extra certamen; protrusum liquem devncere. combs: stega, ae f. Sin: forus, i m; forum, i n. combinacin: coninctio, onis f. Uso: Qum chmica mxtio.

comatoso: veternosus, a, um. Sin: sopitus; intermriens, intermrtuus, moribundus. Uso: estado -, veternus, i m; coma, tis n.

comandante: praefectus, i m. Sin: praepsitus; centrio, onis m. Uso: - general, praefectus maior; - supremo del ejrcito, imperator; - de artillera, praepsitus pyroballistariis; - de aviacin, ariae classis praefectus; - de caballera, magister quitum; - de los coraceros, praefectus quitum loricatorum; - de los guardacostas, praefectus classis praesidiriae; - de la Legin de honor,

comandancia: (cargo) praetoris munus (-nris n) // (edificio) praetrium, ii n.

combinada: Dep coniuncta exercittio. Uso: - nrdica, coniuncta exercittio septemtrionalis; exercitationes septemtrionales coniunctae. combinado: (cctel) v. esta voz // Dep, v. seleccionado.

combinar: compnere. Sin: coningere. Uso: - los colores, colores temperare.

combinatorio: combinatrius, a, um. Uso: mtodo -, combinatria mthodus.

240

cmic combustible: adj combustbilis, e // sust combustbile, is n. Sin: materia combustbilis; materies (-i f) comburenda; ignis materia; alimentum ignis. comenzar: tr incpere. Sin: incohare vel inchoare. Uso: por dnde comienzo?, unde incpiam? // intr intium habere. Sin: oriri. comercial: commercialis, e. Sin: mercatrius; negotiatrius; negotialis; ad mercaturam spectans. Uso: ciudad -, urbs a mercatribus celebrata. comerciable: mercbilis, e. Sin: vendbilis.

comedigrafo: comoedigraphus, i m. Sin: comoediarum scriptor; cmicus.

comedia: comedia, ae f. Sin: fbula. Uso: - radial, radiofnica, fbula radiophnica; - televisiva, ludus televisficus // - de carcter, statria comedia; - de enredo, comedia motria // componer comedias, comedias fcere vel scrbere; desaprobar una -, comediam improbare; desechar una -, comediam recere; representar una -, comediam vel fbulam gere, exhibere; ad scaenam dere // de -, cmicus, a, um.

comerciante: mercator, oris m; mercatrix, icis f. Sin: mercans (-antis mf); mercaturam exercens. Uso: - al por mayor, negotiator; negtians, - al por menor, al menudeo, nstitor; vnditor. comercio: (accin de comerciar) commrcium, ii n. Sin: mercatura; negotitio. Uso: exterior, commrcium externum; mercatura externa; - ilcito, - clandestino, commrcium furtivum; - interior, mercatura verncula; intermediarios, mercatura intermdia; libre -, lberum commrcium; - mundial, commrcium mundanum // (tienda, almacn, establecimiento comercial) v. tienda.

comendador: (caballero de una orden militar que tiene encomienda) commendator, oris m. Sin: eques (quitis m) commendator; torquatus eques; eques beneficirius. Uso: - de la Orden de Malta, Eques Melitensis beneficirius; - de la Orden de San Gregorio Magno, Torquatus Eques Ordinis Gregoriani.

comedor: (pieza destinada para comer) cenculum, i n. Sin: centio; refectrium; epulatrium; triclnium; conclave epulare; oecus refectrius. Uso: - pequeo, cenatincula // (que come mucho) comestor vel comesor, oris m.

comentar: commentari. Sin: explanare; commentrio illustrare; annotatinibus instrere. Uso: - poemas, crmina commentari.

comentario: commentrius, ii m (libro); commentrium, ii n (volumen) . Sin: commenttio. Uso: breve -, commentarolus; commentarolum; memorola. comentarista: commentator, oris m; commentatrix, icis f.

cometido: munus, nris n. Sin: offcium. Uso: desempear su -, mnere fungi; es cometido del juez, idicis est.

cometa: (juguete) quilo, onis f. Sin: quila chartcea; aquilina ex levi charta figura. Uso: remontar una -, aquilonem sublime ferre // (astro errante) cometa vel cometes, ae f. Sin: stella vel sidus (-dris n) cometes; stella crinita; stella cincinnata.

comestible: esculentus, a, um. Sin: edlis, e // comestibles, esculenta, orum npl. Sin: edlia, ium npl; cibaria, orum npl.

cmic o comic: fbulae nubeculatae. Sin: nubeculati libelli; pginae cmice pictae.

241

comicio comicio: comtium, ii n. Uso: - parlamentarios, comtia parlamentria; resultado de los -, xitus comitiorum; celebrar - libres, lbera celebrare comtia. comino: cuminum, i n.

cmico: (relativo a la comedia) cmicus, a, um // (divertido, gracioso) cmicus. Sin: ridendus; ridculus. Uso: actor -, cmicus; comoedus; comoediarum actor; una aventura -, ridcula res; poeta -, comoediarum scriptor //ambulantes, viri circenses.

comida: (accin de comer) comstio, onis f. Sin: cibus, i m. Uso: - solemne, sollemnis comstio; - tranquila, compsitus cibus; - al paso, cibus subitrius; - en fro, cibus siccus // (alimento) cibus, i m. Sin: esca, ae f; victus (- us m). Uso: comidas farinceas, cibi farincei; comidas de pescado, cibi piscrii; para gatos, flium cibus; tomar su -, cibum cpere // (reunin de personas para comer) cena, ae f. Uso: dar comidas, cenas fcere; asistir a las -, cenas obire; invitar a comer, ad cenam invitare; durante la -, inter cenam // (servicio, plato) mensa. Uso: - principal, mensa principalis // - del medioda, prndium, ii n; - de la noche, cena, ae f. comienzo: intium, ii n. Sin: princpium. Uso: - de rengln, lneae intium.

comillas: vrgulae, arum fpl. Sin: signum citationis; vrgulae dplices; pices, um mpl; linolae, arum fpl. Uso: entre -, inter signa citationis; palabras entre -, verba duabus astricta linolis; colocar, encerrar algo entre -, liquid vrgulis (vel apcibus) intercldere, distnguere, interpngere. Cominform, v. Kominform. cominera: cavilltio, onis f.

comilona: comisstio, onis f. Sin: hellutio.

comisin: (conjunto de individuos para entender en algn asunto) commssio, onis f (licui rei faciendae, procurandae, administrandae, provehendae). Sin: collgium; conslium; crculus; delecti viri; delectorum virorum collgium. Uso: - cardenalicia, Patrum Cardinlium Conslium; - especiales, crculi speciales; - Europea, Commssio Europaea; - Internacional, Conslium Internationale; Internationalis Commssio; Internacional Auschwitziana, Commssio Internationalis Auschwitziana; - Pontificia para , Pontifcia Commssio pro + abl ; - Pontificia de asistencia, Pontifcium Conslium calamitosis vel egentibus adiuvandis, relevandis, allevandis; - Sueca para el premio Nobel, Conslium Nobelianum Suticum; de investigadores, commssio investigatorum // (orden que se da a una persona para que ejecute algn encargo) mandatum, i n. Sin: iussum; imperatum. Uso: dar - a uno, mandatum licui dare ut + subj; cumplir una -, mandatum xsequi, confcere, effcere, perfcere

comisario: commissrius, ii m. Sin: procurator; curator; (alicius rei) praefectus. Uso: de polica, de seguridad, de vigilancia, pblicae securitatis commissrius; pblicae tutelae curator vel procurator; praefectus vgilum vel publicorum // (inspector de polica) inspector vgilum vel publicorum // (el que tiene podeer y facultad de otro para ejecutar alguna orden o entender en algn negocio) curator, oris m. Sin: procurator.

comisara: (empleo o cargo de comisario) commissrii vel procuratoris munus, offcium, ministrium // (oficina del comisario) commissrii sedes // (territorio administrado por un comisario) commissrii dcio (-onis f).

Comintern, v. Komintern.

242

compaero // (encargo) curtio, onis f. Sin: procurtio; negtium; mandatum (particularmente de encargo verbal). Uso: dar - a uno, curationem licui commttere; negtium licui dare ut + subj; commttere, mandare licui liquid faciendum; commttere, mandare licui ut vel ne + subj. tricto) Britnnicae Communitatis Domnia; Britnnici Imprii Domnia; (en sentido lato) Britnnica Nationum commnitas, socetas, consocitio.

comisionado, da: curator, oris m; curatrix, icis f. Sin: qui pro liquo negtium curat; quae pro liquo negtium curat. comisionista: mandatorum confector vel perfector. comisionar, v. comisin (dar comisin).

comodoro: (oficial de marina que manda una divisin naval de ms de tres barcos) classis vel classi praefectus.

cmoda: armarolum, i n. Sin: armarolum loculatum vel mltiplex.

compact disc, CD: discus compactus. Sin: orbculus compactus; phonodiscus compactus. compadre: cmpater, tris m // (coloq, amigo o conocido) compar, ris m. Sin: amicus; scius; sodalis.

comitiva: comitatus, us m. Sin: coetus (-us m); manus (-us f); agmen (-mnis n); caterva; cmites, um mpl. Uso: jefe de -, ductor itinerrius.

comit: comitatus, us m. Sin: conslium; coetus (-us m); delecti, orum mpl, delectae, arum fpl (de mujeres solas). Uso: - directivo de una revista, conslium commentriis moderandis; - ejecutivo, comitatus exsecutrius; conslium rei exsequendae; - honorario, comitatus honorrius; honorrium conslium; coetus honoris caus constitutus; - Olmpico Internacional, mnium nationum Conslium Olmpiis celebrandis; ex mnibus natinibus Conslium Olmpiis provehendis; - de biotica, comitatus pro biothica; reunin del -, conslii conventus vel congrssio; constituir, formar un -, conslium constitere.

compaginacin: paginarum digstio vel distribtio. compaginado: in paginas digestus (liber). compaginador, ra: digestor (-oris m) paginarum; paginarum digestrix (-icis f).

command (Inform), comando: iussum, i n. Sin: mandatum.

cmitre: (hombre que ejerce su autoridad con excesivo rigor o dureza) cruciator, oris m.

compaerismo: (vnculo que existe entre compaeros) condiscipulatus, us m // (armona y buena correspondencia entre ellos) v. camaradera.

compaginar: in pginas disponere // (fig, poner en buen orden) ordinare. Sin: instrere; digrere.

Commonwealth of Nations: (en sentido es-

compaero: sodalis, is m. Sin: consodalis, is m; scius; comes, mtis m. Uso: - de colegio, ephebi sodalis (-is m) ; synephbus, i m; de equipo (deportivo) , collusor (-oris m) scius; acii scius; - de escuela, condscipulus, i m ; - de juego, collusor, oris m; - de oficina, collega, ae m; - de trabajo, scius laboris; de viaje, comes itneris.

243

compaa compaa: socetas, atis f. Sin: sodlitas; consocitio; collgium. Uso: - area, socetas aria vel aronutica; - Area Escandinava, Socetas Aronutica Scandinava; - area privada, consocitio aria privata; - Pan American, Socetas aronutica, cui nomen Pan American; - cinematogrfica, sodlitas cinematogrphica; - comercial, socetas mercatria vel negotiatria; - dramtica, sodlitas scenica; comicorum vel scaenicorum socetas; - industrial, socetas industrialis; Internacional, Conslium Internationale; mercantil, mercatria socetas; negotiatorum sodlitas // - de Jess, Socetas Iesu; - de navegacin, socetas navigatria; - del Santsimo Sacramento, Sodlitas ab Augusto Sacramento; - de seguros, socetas cautinibus praebendis; socetas pro damnis sarciendis; - de transportes, vecturae socetas // (personas que acompaan a alguien) comitatus, us m // (Mil, unidad tctica que forma parte de un batalln y est mandada por un capitn) manpulus, i m. Uso: los soldados de una -, manipulrii, iorum mpl; manipulares, ium mpl. comparacin: compartio, onis f. Sin: colltio. Uso: - internacional de la enseanza, internationalis compartio eruditionis. comparar: comparare. partis f. Sin: provincia; circumscrptio administrativa (divisin territorial); compartimentum; loculamentum; diaeta; lculus (de un mueble); locellus (de un casillero). Uso: - de primera clase, primae classis loculamentum; - de vagn, compartimentum vel diaeta currus ferrivirii; - para fumadores, para no fumadores, compartimentum fumatorum, non-fumatorum; loculamentum tabacum fumntibus, non-fumntibus; dividido en compartimentos, loculatus vel loculosus, a, um. compartir: tribere (liquid licui). Sin: distribere; divdere; largiri; partiri, dispertire. Uso: no - las ideas de uno, ab liquo dissentire. compartimiento, v. compartimento.

comparativamente: comparative. Sin: comparate; per comparationem; in comparatione + gen. comparativo: adj comparativus, a, um // sust comparativum, i n. comparsa: persona muta.

compatible: compatbilis, e.

compasillo: nmerus minor. Sin: metrum minus; (msicus) pes minor.

comps: (instrumento) crcinus, i m. Uso: abrir el -, crcinum didcere; hacer girar el -, crcinum circum vlvere; medir con el -, crcino dimetiri liquid // Mar, v. brjula // Mus, modus, i m. Sin: nmerus; metrum; msicus pes. Uso: individuar una cancin desde los primeros -, a primis msicis pedibus quae sit cantincula concere; llevar el -, nmerum (vel modum, vel metrum) dcere; no llevar el -, a nmero aberrare

compartimento: (accin de compartir) parttio, onis f. Sin: divsio; distribtio; sctio // (cada parte en que se divide un territorio, edificio, caja, vagn de viajeros, etc.) pars,

compendiador: breviator, oris m. Sin: qui in eptomen liquid cogit; qui in compndium liquid rdigit; qui eptome liquid circumscribit.

compatriota: compatriota, ae m. Sin: patriota; meus, tuus, suus civis (mi, tu, su -); (de nuestro pas) nostras, atis m; (del pas de ustedes) vestras, atis m; popularis, is m.

244

competir compendiar: (reducir a compendio algn escrito) compendiare. Sin: epitomare; liquid in eptomen cgere; eptome liquid circumscrbere; in compndium liquid redgere; liquid breviare // (escribir, exponer, hablar compendiosamente) summatim (vel strictim, vel capitulatim, vel brviter, vel paucis, vel paucis verbis) scrbere, expnere, dcere // (contener en s, resumir) complecti. compendio: (sumaria exposicin escrita) brevirium, ii n. Sin: summrium; eptoma, ae f; eptome, es f // (sumaria exposicin oral) brevis expostio. Sin: expostio praecisa. Uso: en -, v. compendiosamente. compendiosamente: compendiose. Sin: brviter; summatim. Sin: offcium; negtium; opus. Uso: esto es de mi -, hoc meum est; meum est hoc negtium; creer algo de su -, liquid offcii sui dcere // (- del juez u otra autoridad) legtima potestas. Sin: ius atque potestas; iuris vel iudcii alicius (rem esse). Uso: esto es de mi -, hoc est facultatis meae; sin -, nullo iure; nulla potestate; nulla auctoritate; nulla facultate // (aptitud, idoneidad) pertia, ae f. Sin: artis vel doctrinae praestntia; intellegntia. Uso: - especfica, cogntio atque facultas; subtlior intellegntia; - tcnica, rtium pertia; sin -, inscienter; inscite, imperite. competente: ( a quien compete o incumbe alguna cosa) cmpetens, entis. Sin: legtimus, idneus. Uso: juez -, iudex cmpetens; tribunal -, tribunal legtimum // (apto, idneo) aptus (licui rei, ad liquid). Sin: idneus (licui rei; ad vel in liquid) // (debido) iustus, a, um. Sin: dbitus // (proporcionado, adecuado) aequus, a, um.

compendioso: compendiosus, a, um. Sin: brevis; pressus; praecisus; summatim expsitus (expuesto sumariamente) // (tratndose de un escrito) in eptomen coactus; in compndium redactus; eptome circumscriptus. compensacin: compenstio, onis f. Uso: mensual por las ventajas suprimidas, compenstio mnstrua pro cmmodis sublatis. compensar: compensare.

competencia: (competicin) compettio, onis f. Sin: certamen; certtio; concerttio; contntio. Uso: hacerle - a uno en algo, fcere contentionem cum liquo de liqua re; venire licui in contentionem // (emulacin) aemultio, onis f. Sin: certtio; competitorum aemultio. Uso: - comercial, aemultio mercatria; certtio commercialis; mercatura emula ; - desenfrenada, immoderata vel effrenata competitorum aemultio; libre -, lbera competitorum aemultio; hacerle - a uno, liquem aemulari // (rivalidad) simultas, atis f // (incumbencia) munus, nris n.

competir: certare. Sin: concertare; concrrere; contndere liqua re, vel cum liquo, vel inter se.

competidor, ra : compettor, oris m; compettrix, icis f: Sin: pettor; certans; certator; concertator; agonistes, ae m; emulus; aemulator. Uso: - olmpico, Olmpicus sive Olympacus certator.

competicin: (accin de competir sobre todo en los deportes) certamen, mnis n. Sin: compettio. Uso: - comercial, aemultio mercatria; certtio commercialis; mercatura emula; - deportiva, ldicra compettio; ldicrum certamen; certamen lusrium; - deportivas mixtas, ivenum et puellarum mixta certmina; futbolstica, certamen follis pedumque; - internacional, certamen internationale; internationalis compettio; - olmpicas, certmina Olmpia; empezar la -, certamen inchoare // (competencia) v. esta voz.

245

compilation compilation (Inform) traduccin automtica de un programa: compiltio, onis f // (coleccin) colltio, onis f. completas: Liturg, completrium, ii n. Sin: postremae horriae preces.

complejo: adj complexus, a, um. Sin: mltiplex; permixtus. Uso: problemas -, complexa problmata // (Psicol, conjunto de ideas, emociones y tendencias generalmente reprimidas) complexus, us m. Sin: conscintia. Uso: - de culpa, conscintia de culpa; - de inferioridad, inferioritatis complexus; inferioris condicionis (vel status, vel gradus) complexus; conscintia de inferiore condicione (vel statu, vel gradu); - de superioridad, exsuperntiae vel praestntiae complexus; tener - de inferioridad, se contemnendum arbitrari // (conjunto de establecimientos fabriles) complexus, us m. Sin: consocitio, onis f. Uso: - comercial alimentario, alimentrius complexus mercatrius; alimentria consocitio mercatria; - tcnico Siemens, consocitio tchnica Siemens; complexus tchnicus Siemens, vel qui Siemens appellatur. complemento: complementum, i n. Sin: supplementum.

compiler (Inform) compilador, recopilador: compilatrum, i n. Sin: compilatrium.

compile (Inform) traducir automticamente un programa: compilare.

complexin: (consitucin fsica del individuo) crporis affctio (-onis f). Sin: crporis constittio, tempertio, temperatura. Uso: buena, bona constittio; - dbil, infirma crporis constittio; crporis imbecllitas vel infrmitas; - externa, crporis figura; - fuerte, firma crporis affctio; bene constitutum corpus; - grcil, graclitas vel tenitas crporis; ser de - enfermiza, infirma valetdine esse.

completo: (cabal) v. perfecto.

complementariedad: complementaretas, atis f.

complementario: complementrius, a, um. Sin: completrius; completivus. complemento: complementum, i n. Sin: supplementum.

completamente: complete. Sin: plane; pnitus; perfecte.

complicado: (mezclado con otras cosas) mltiplex, plcis. Uso: causa -, causa mltiplex; enfermedad -, morbus mltiplex // (enmaraado) contortus, a, um. Sin: perplexus; tortuosus; implicatus, impeditus. Uso: cuestin -, questio implicata; res impedita et contorta; discusin -, impedita discepttio; reglas gramaticales -, implicatiores grammticae leges // (fig, difcil) diffcilis, e . Sin: rduus. Uso: asunto -, rduum opus; res diffcilis; la situacin es -, res in angusto est. cmplice: (que toma parte en el delito o cri-

complicacin: Med, implictio, onis f. Uso: - cardacas, cordis implicationes; - de una enfermedad, morbi implictio // (concurrencia y encuentro de cosas diversas) rerum concursus (-us m) // (enredo) implictio, onis f. Sin: rerum implictio. Uso: las - de la situacin familiar, implictio rei familiaris // (confusin, trastorno) confsio, onis f. Sin: perturbtio. Uso: graves - polticas, magna rerum (politicarum) perturbtio // (dificultad) difficultas, atis f. Sin: nodus, i m. Uso: resolver una -, nodum expedire; la cosa presenta una grave -, magnam res difficultatem affert // (estado de una cosa complicada) implictio, onis f. Uso: la - de una mquina, mchinae implictio.

246

comprensin men de otro) complex, l cis. Sin: scleris prticeps (-cpis), scius, adiutor. cales) compsitor, oris m. Sin: modulator; msicus; qui modos facit. Uso: - muy hbil, faciendis modis peritssimus.

complicidad: socetas scleris. Sin: consocitio scleris; facnoris conscintia. Uso: con la - de un amigo, amico cnscio (abl absoluto). componedora: (mquina de componer) mchina typothtica. componer: (producir obras musicales) compnere. Sin: msicos modos fcere. Uso: melodas, meldias compnere. compluvio: complvium, ii n.

compota: mala condta npl. Sin: poma cocta npl; condimentum; liquamen (-mnis n); liquamen frctuum; pomrium liquamen; sccharo concocta poma. Uso: - de higos, platha, ae f; - de peras, liquamen de piris; hacer -, condimentum fcere. compra: mptio, onis f. Uso: contrato de -, instrumentum emptionis; ir de compras, ire obsonatum vel ad varias merces emendas; per tabernas vagari; moderarse, refrenarse en las -, in rebus emendis se retinere.

comportarse, v. portarse.

comportamiento: (modo de ser) vitae consuetudo. Sin: facta, orum npl; mores et facta; mores, um mpl. Uso: - diario, cotidiana vitae consuetudo; - habitual, natura, ae f // (modo de portarse) vitae modus. Sin: rtio vitae vel vivendi; agendi rtio; mores, um mpl. Uso: heroico, sese gerendi hericus modus. composicin: (el componer) compostio, onis f. Sin: confctio; compositura; concinntio // (creacin literaria) scrptio, onis f. Sin: scriptum; scriptura; opus, peris n // (creacin musical) modi, orum mpl. Sin: nmeri, orum mpl // (creacin potica) carmen, mnis n // (mezcla) compostio, onis f. Sin: confctio; mixtura; mxtio; permxtio. Uso: de ungentos, unguentorum compostio; - de un medicamento, medicamenti confctio; - de varias cosas, coagmenttio; - en justas proporciones, tempertio; temperamentum. compositor: (que hace composiciones musi-

comporta: (especie de canasta para transportar la uva en la vendimia) cuba, ae f. Sin: canasta; cphinus.

comprador, ra: emptor, oris m; emptrix, icis f. comprar: mere. Uso: - al contado, praesntibus nummis mere; pecuni praesenti (vel numerat) mere; - barato, mere bene, parvo, mnimo; - caro, mere male vel magno pretio; - ms caro, mere pluris; - a un precio razonable, mere salbriter. compraventa: mptio et vendtio.

comprensible: comprehensbilis, e. Sin: fcilis intellectu; fcilis ad intellegendum. Uso: volver una cosa - para uno, liquid ad intellegntiam alicius accommodare; es - que se haya equivocado, fcile intllegi potest eum erravisse vel cur errverit. comprensin: (accin de comprender) comprehnsio, onis f // (facultad, capacidad o perspicacia para entender y penetrar las cosas) intellegntia, ae f. Sin: captus (-us m); percipiendi vis; facultas apprehendendi. Uso: justa - de una cosa, iustum alicius rei iud-

comprensibilidad: comprehensiblitas, atis f.

247

comprensivo cium; recta alicius rei aestimtio. compuerta: cataracta vel cataractes, ae f. Sin: transenna volbilis. Uso: - de desage, de descarga, exonerationis cataracta; bajar la -, cataractam decere vel demttere; subir la -, cataractam extllere, subdcere // (comporta) v. esta voz. compuesto: (cuerpo que se compone de otros de distinta naturaleza) mixtura, ae f. Sin: matria vel corpus mltiplex. Uso: - orgnico, compostio orgnica // (agregado de varias cosas que componen un todo) concrtio, onis f. Uso: un - de estao y cobre, stannum et aes mixta // Gram, verbum compsitum // estar - de, constare liqu re; constare ex vel de liqua re. computacin: ars computatria vel ordinatralis. Sin: disciplina computatria, ordinatralis, informtica. Uso: relativo a la -, computatrius; computatralis; ordinatralis; por -, ordinatrliter. computabilidad: computablitas, atis f. compuesta: flor -, v. flor.

comprensivo: (que contiene, comprende o incluye) qui (quae, quod) multa in se comprehendit vel complectitur // (tolerante) indulgens, entis. Sin: clemens; benignus. compresible: compressbilis, e. compresibilidad: compressiblitas, atis f.

compresor: (que comprime) premens, entis. Sin: cmprimens // (aparato que sirve para comprimir) pressrium, ii n. Sin: prelum. Uso: cilindro -, compressrium, ii n; cylindrus pressrius. comprimido: compressus, a, um. Sin: pressus sive depressus; constrictus.

compresin: comprssio, onis f. Uso: relacin de -, compressionis rtio; fase de -, compressionis vel a compressione gradus.

comprobante: testtio vel attesttio , onis f. Sin: testifictio; testimnium; documentum. comprometer: (exponer, poner en peligro) in grave discrimen addcere.

compromiso: (obligacin contrada, empeo) offcium, ii n. Sin: conslium; stdium. Uso: - poltico, polticum vel pblicum offcium; - sociales, stdia societati adiuvandae; avenirse entre s (o con alguno) mediante ambiguos, inter se (vel cum liquo) ambiguis consliis transgere; llevar a cabo su - de evangelizar, suam in evangelizatione adimplere actuositatem // (convenio entre litigantes) compromissum, i n. Uso: hacer un acerca de algo, compromissum fcere de liqua re; por -, ex compromisso // (desposorios) v. esponsales // (palabra dada) v. palabra.

computer (Inform): sust computatrum, i n.

computadora o computador: computatria, ae f; computatrium, ii n. Sin: computatrum; ordinatrum; mchina computatoria vel cmputans; instrumentum computatrium. Uso: de -, computatralis vel ordinatralis, e; - analgica, computatrum analgicum; - domstica, microcomputatrum; - electrnica, ordinatrum (vel elaboratrium, vel instrumentum) electrnicum; - personal (PC), ordinatrum domsticum vel personale; porttil, computatrum pugillare vel portbile; ordintrulum gestbile; mundo de la -, orbis computatralis; encender, apagar la -, ordinatrum accndere, exstinguere; jugar con la -, ordinatro ldere; meter, introducir algo en la -, ordinatro liquid ndere.

248

comunin Sin: ordinatrum, i n // adj computatralis. Sin: ordinatralis, e; v. computadora. computista: computator, oris m; computatrix, icis f. comulgante: eucharstiae susceptor m, susceptrix f. extraversus factum; - telefnica local, collquium locale; estar en - epistolar con uno, clloqui cum liquo per ltteras; ponerse en (telefnica) con uno, liquem telephnio (vel per telephnium, vel telephnii ope) lloqui // va de -, iter, itneris n. Uso: cortarle a uno las -, liquem itnere intercldere; un muro corta las - por tierra, murus iter intrcipit.

comulgar: acercarse a -, ad communionem eucharsticam accdere. comunicabilidad: communicablitas, atis f. comuna: municpium, ii n.

comunicacin: (accin y efecto de comunicar o comunicarse) communictio, onis f. Sin: nuntius; nottia. Uso: - interurbana, telelquium; - social, communictio socialis; telefnica, communictio telephnica; telephnicus nntius; collquium telephnicum; - telegrfica, communictio telegrphica; nntius telegrphicus; capacidad de - verbal y explcita, facultas communicationis verbalis claraeque; medios de - social, instrumenta communicationis socialis; llevar, traer una -, nntium afferre vel perferre; recibir una -, nntium accpere // (unin que se establece) coninctio, onis f. Sin: colligamentum; colligtio; conxio. Uso: - telefnica, coninctio (vel conxio, vel colligtio) telephnica; colligamentum telephnicum; cortar la - (telefnica), coniunctionem intercldere; poner a uno en - (telefnica) con otro, liquem cum liquo coningere; ponerse en - (telefnica) con uno, se coningere cum liquo; telephnice communicare cum liquo // (trato, correspondencia, conversacin) commrcium, ii n. Sin: collquium; sermo. Uso: - epistolares, commrcium epistularum; - epistolares entre asociados, epistolare inter socios commrcium; - telefnica, telephnicum collquium; telephnicus sermo; - telefnica interurbana o de larga distancia, collquium

comunidad: commnitas, atis f. Sin: socetas; sodlitas; congregtio. Uso: - cientfica, commnitas scientfica; - eclesiales de base, communitates ecclesiales bsicae; - Econmica Europea, Commnitas Oeconmica Europaea; - internacional, commnitas internationalis; - mundial, commnitas universalis vel mundana; - poltica, cvitas vel ntio; polticas econmicamente desarrolladas, florentiores res pblicae; cvitates in re oeconmica progressae; civitates in quibus res oeconmicae magis profecerunt; - polticas subdesarrolladas, egentiores res pblicae; religiosa, commnitas religiosa; - de Estados Independientes, Communitas Civitatum sui iuris; - de Taiz, consocitio tasiacensis vel tasaca; equilibrio entre las - polticas, mtuae civitatum necessitdines ad aequilibritatem conformatae; quaedam inter civitates aequablitas; dirigir una -, communitatem gubernare. comunin: (participacin en lo comn) commnio, onis f. Sin: commnitas; conspirtio. Uso: - de propsitos y obras, voluntatum operumque conspirtio // (acto de recibir la Eucarista) commnio, onis f. Sin: synaxis, -is; sancta commnio; sacra synaxis; commnio sancti altaris; cena Domnica, cena Dei; (sanctssimae) Eucharstiae percptio, recptio, smptio. Uso: - diaria, semanal, mensual, commnio vel synaxis cotidiana, hebdomadalis, mnstrua; - frecuente, crbrior commnio; - muy frecuente, crebrrima commnio vel synaxis; - general, omnium commnio vel synaxis; mnium conventus ad

249

comunismo Eucharstiam percipiendam, recipiendam, sumendam; communio mnibus ministrata vel distributa; - pascual, paschalis commnio; primera -, prima commnio; prima Eucharstiae percptio; dar, distribuir la -, communionem vel Eucharstiam ministrare, praebere, porrgere, impertire, largiri, distribere; hacer la - espiritual, votis (vel nimi desidrio) Eucharstiam smere; recibir la -, communionem percpere; Eucharstiae sacramentum recpere; panem Eucharsticum percpere; cen Domnic uti; cnam Dei dere; tomar la primera -, primam communionem recpere, accpere; primum sacram Eucharstiam smere // Teol, - de los santos, sanctorum commnio. comunismo: communismus, i m. Sin: (como doctrina) communismi vel communistarum doctrina, praecepta, plcita; bonorum aequandorum rtio vel doctrina; de aequandis bonis doctrina; (- como faccin, partido) communismi fctio; communistarum secta; bonorum aequtio; bonorum mnium aequtio. Uso: - ruso, communismus rssicus; - de rostro humano, communismus humanus vel humnior. concatenacin o concatenamiento: catentio vel concatentio, onis f. concausa: concausa, ae f. concausal: concausalis, e.

concavidad: concvitas, atis f. cncavo: cncavus, a, um. concebible: cogitbilis, e.

concebido: los recin -, recens concepti.

concejo: conclium, ii n. Uso: - federal, conclium foederale. concelebrar: concelebrare. concelebracin: concelebrtio, onis f.

comunista: adj communsticus, a, um. Sin: coenonsticus; communismi vel communistarum (gen pl); ad communismum prtinens. Uso: gobierno -, res pblica, in qua mnium bona aequata sunt; partido -, communismi sectatores; communistarum fctio vel pars (partis f) vel partes (prtium) // sust communista, ae mf; communstria, ae f. Sin: coenonista mf; communismi fautor, sectator, studiosus, praeco; fautor aequationis bonorum; bonis mnibus aequandis favens; aequandorum bonorum studiosus vel fautor; bolscevichus. comunitario: communitrius, a, um. Uso: modalidad -, rtio communitria; vida -, vita communitria.

concepcin: concptio, onis f. Sin: conceptus, us m. Uso: Inmaculada -, Immaculata Concptio; sine labe concepta; labe omni

concntrico: centro circumductus. Sin: qui (quae, quod) in commune centrum circumgitur; qui idem centrum habet. Uso: crculos , orbes circa eundem crdinem sese vertentes.

concentrar: (reunir en un centro o punto lo que estaba separado) liquid in unum cgere vel conglobare. Sin: liquid ad unum conferre vel deferre. Uso: - las tropas, in unum locum cpias condcere, contrhere, cgere // concentrarse (de tropas), se conglobare; conglobari in unum // (reconcentrarse, abstraerse) v. reconcentrarse.

concentracin: (accin y efecto de concentrar o concentrarse) conglobtio, onis f. Uso: - urbana, sedes ncolis frequntior; - de nubes, conglobtio nbium // (accin y efecto de reconcentrarse) nimi intntio.

250

concienzudo immunis; ab orgine Immaculata // fig cogittio, onis f. Sin: cogitatum; cogitatus (-us m); nimi conceptus; opintio; opnio; doctrina; disciplina. Uso: - cientfica, ntio scientfica; ntio a scintiis profecta; - tica, thica doctrina; - ideolgicas, opinationes ideolgicae fpl; - poltica, rei pblicae constituendae doctrina; de administranda repblica disciplina; - del amor, amoris disciplina vel doctrina; - del mundo econmico, de rebus oeconmicis opnio. concepto: conceptus, us m. Sin: cogitatum; cogitatus (-us m.); cogittio; ntio; cogntio; sentntia; sensus (-us m.); sensum; mentis sensum. Uso: - inicial, prima ntio. conceptualista: conceptualista, ae mf. conceptualismo: conceptualismus, i m. conciencia: conscintia, ae f. Uso: - buena, conscintia bona; recta conscintia; - colectiva, societatis conscintia; - indecisa, incerta vel vaga conscintia; - individual, privata conscintia; - insensible, conscintia hebes, hebescens, plmbea; - laxa, relajada, conscintia fcilis, indulgens (in liqua re); moral, conscintia moralis; - profesional, de la propia responsabilidad, prprii mneris conscintia; - refleja, conscintia reflexa; social, conscintia socialis; - universal, universalis conscintia; - del deber, offcii conscintia; conscintia mneris exsequendi; - del yo, egitas, atis f; conscintia sui ipsus; conscintia mei ipsus // ancho de -, conscinti fcili vel indulgenti; en -, segn -, ex nimo, ex fide; ntegra mente; salva conscinti; ex nimi sentntia; en el santuario de la -, in interiore nimi sacrrio; en la - pblica, in conscintia pblica; estrecho de -, sever conscinti; formacin de la - moral, moralis conscintiae instittio; formacin de las -, mntium formtio; hombre sin -, homo sine ulla religione; homo pravus vel prditus; la voz de la -, conscintiae vox; remordimiento de -, conscintiae stmulus, angor, cruciatus (-us m) // descargar uno la -, conscintiam suam exonerare; obrar contra -, a recta conscintia discdere; profundizar la de s mismo, in seipsum introspcere pnitus; sentir remordimiento de -, morderi conscienti; conscinti mal angi vel excruciari; sofocar la voz de la -, (nimi) conscintiam non curare.

concertador: modulator, oris m; modulatrix, icis f. Sin: moderator; phonascus. Uso: maestro -, concents magister; symphoniacorum vel canntium magister.

concertar: (intr, concordar) concordare. Uso: el atributo concierta con el sustantivo en gnero, nmero y caso, eptheton vel appsitum (cum) substantivo concordat in gnere, nmero et casu; el verbo concierta con el sujeto en nmero y persona, verbum subiecto (vel cum subiecto) concordat in nmero et persona. concertista: symphonacus, i m. concesin: concssio, onis f. Uso: hacer - polticas, concessiones polticas fcere.

concha: (parte que cubre el cuerpo de muchos moluscos y crustceos) conchlium, n. Sin: testa. Uso: fig, - del apuntador, cella suggestoris vel monitoris.

concienzudo: (que es de recta conciencia) iustus. Sin: probus; sanctus. Uso: - hasta el escrpulo, religiosus // (de cosa que se hace a conciencia) accuratus // (de persona que es-

concienzudamente: (segn conciencia) v. conciencia // (con atencin y cuidado) diligenter; (con mucha atencin o detenimiento) sancte; religiose; summ dilignti; diligenter religioseque.

251

concierto tudia o hace las cosas con atencin y cuidado) dligens, entis. Sin: curiosus (exacto, por ej. en la investigacin, ad investigandum). conciudadano: concivis, is m.

concierto: concentus, us m. Sin: acroama, mtis n. Uso: - instrumental, concentus instrumentalis; concentus msicis instrumentis datus; - musical, msicus (vel musicorum, vel msicae) concentus vel symphnia; - polifnico, concentus polyphnicus; - radial, symphnia per rdium transmissa; concentus radiatus; - sinfnico, concentus symphnicus ; - vocal, vocum concentus; - vocal e instrumental, vocum musicorumque instrumentorum concentus; - de cuerda y viento, concentus nervorum tibiarumque; - de jazz, concentus izzicus; - de msica contempornea, concentus contemporalis msicae; - de rgano, rgani concentus; - para violn, violinae concentus; concentus violnicus // dar un -, msicum concentum habere vel dere. conciliacin: concilitio, onis f . conciliador: conciliator, oris m.

conclusivo: conclusivus, a, um.

conclavista: (sacro) conclavi addictus m. Sin: Patrum Cardinlium (vel Purpuratorum Patrum) conclavi addictus. concordar: (Gram, formar concordancia) v. concertar. concordatario: pcticus, a, um. concordato: pactum, i n. Sin: pctio. Uso: entre la Santa Sede e Italia, Pactum inter Apostlicam Sedem et Italiam conventum. concretar: effcere. Sin: perfcere; ad effectum addcere. concretamente: definite.

cnclave: conclve, is n. Sin: Patrum Cardinlium conclave; Purpuratorum Patrum conclave; Patrum Cardinlium comtium Romano Pontfici eligendo.

conciliar: adj conciliaris, e // tr, conciliare. Sin: compnere. concilio: Conclium, ii n. Uso: - Ecumnico Vaticano II, Oecomnicum Conclium Vaticanum Secundum. concinidad: concnnitas, atis f. Sin: concinnitudo, d nis f. conciliarismo: conciliarismus, i m.

concubina: concubina, ae f. Sin: paelex, pelex, pellex, cis f. concupiscencia: concupiscntia, ae f. concubinato: concubinatus, us m.

concreto: cuestin -, finita vel definita quaestio.

concisamente: presse. Sin: summatim; capitulatim; presse; brviter; paucis; presse breviterque. concisin: brvitas, atis f. Sin: breviloquntia.

concursante: pettor, oris m. Sin: compettor; certans. Uso: (- en un concurso literario) scriptor emulus; v. competidor.

concurrente: v. concursante.

concupiscible: concupiscbilis, e.

252

condestabla concurso: (competencia) certamen, mnis n. Uso: - literario, litterarum certamen; - con premios, certamen premiis propsitis; - de belleza, certamen venustatis mulebris // anunciar un -, certamen indcere; presentarse a un -, certamen inire; proponer un -, certamen propnere; tomar parte en un -, certamen tentare; ad vel in certamen descndere // (oposicin que se hace a algn cargo o dignidad) examen de + abl; pblicum perculum; pblica probtio. Uso: ganar en un -, pblicum perculum felciter fcere; presentarse a los - pblicos, in certmina deferre // (muchedumbre de gente reunida en un lugar) concursus (-us m) in liquem locum. Sin: frequntia. Uso: grandsimo - de gente, mxima vulgi frequntia. condado: (territorio) comitatus, us m. Sin: cmitis domnium; marchi (vel cmitis, vel toparchae) rgio // (dignidad) comitatus. Sin: cmitis dgnitas; toparchae munus // (potestad) comitatus. Sin: iura graphionis. conde: comes, mtis m. Sin: comarchus; toparcha, ae m; grphio, onis m. Uso: - palatino, palatinus, i m. a muerte, cpitis damnatus.

condensabilidad: densablitas, atis f.

condenar: damnare; condemnare. Uso: - al reo a veinticinco aos de crcel, reum ad viginti quinque annos crceris damnare. condensacin: denstio, condenstio, onis f. Sin: concrtio. Uso: - transitoria, condenstio trnsiens. condensador: densatrium vel condensatrium, ii n. Sin: condensatrum.

condesa: (mujer que hered u obtuvo un condado) comes, mtis f. Sin: comitissa // (mujer del conde) cmitis uxor.

condescendencia: obsequntia, ae f. Sin: obsquium; indulgntia; lnitas, lenitudo; faclitas, nimi faclitas. Uso: demasiada -, nmia obsequntia; por -, obsequenter; indulgenter.

condecorado: honoris insigni (pl insgnibus) decoratus vel ornatus // (tratndose de condecoracin militar) phaleratus. Sin: decoratus; militari insigni (pl militribus insgnibus vel phleris) decoratus; militaris virtutis caus phaleratus. condenacin: condemntio, onis f. Uso: eterna, condemntio sempiterna.

condecoracin: (insignia de distincin) insigne, is n. Sin: ornamentum; honorrium vel honorficum insigne; honoris insigne; honoris documentum. Uso: - militar; militare insigne vel ornamentum.

condestable: comestbilis, is m. Sin: comes stbilis; comes stbuli. Uso: Gran -, Comestbilis Magnus. condestablesa: comestbilis (vel cmitis stbilis, vel cmitis stbuli) uxor.

condescendiente: condescendens. Sin: bsequens; indulgens (licui); comis (in vel erga liquem); fcilis (licui); mbilis prcibus. Uso: - consigo mismo, sibi ipsi indulgens; ser - con alguno, indulgere licui.

condescender: licui (vel alicius voluntati) bsequi. Sin: licui (vel alicius voluntati) morem grere; morigerari licui. Uso: - a los ruegos de alguno, prcibus alicius indulgere; - con las opiniones de alguno, licui adsentire; - consigo mismo, indulgere sibi.

condenado: condemnatus; damnatus. Uso: -

condestabla: comestbilis dgnitas.

253

condicin condicin: condcio, onis f. Uso: - atltica, condcio athltica; - econmicas, condiciones oeconmicae; - meteorolgicas, condiciones meteorolgicae; aris status mutationesque; - privilegiada, praestantssima condcio; - sociales, condiciones sociales; - del suelo, natura soli vel terrae. condicional: condicionalis, e. Sin: condicinibus astrictus (sujeto a condiciones). condn: condomum, i. Sin: penis integumentum, tegumentum, involucrum, oprculum. Uso: - para evitar el contagio de enfermedades venreas, penis operculum contra venreos morbos praemniens.

condicionalmente: condicionliter. Sin: cum condicione; sub condicione. condicionamiento: corctio, onis f. Sin: coctio; adctio.

condicionar: corcere. Sin: liquem condicinibus astrngere. cndilo: cndylos vel cndylus, i m. condimento: condimentum, i n. Uso: el que hace o vende los condimentos, v. especiero. condiscpula: condiscpula, ae f.

conduccin: (accin y efecto de conducir) dctio vel condctio, onis f. Sin: modertio; administrtio; curtio vel procurtio alicius rei. Uso: - radioasistida, modertio radiophno acta; confiar a alguien la - de la guerra, bellum licui commttere // (conjunto de conductos dispuestos para el paso de algn lquido o fluido) tubi, orum mpl. conducir: (guiar un vehculo automvil) rgere. Sin: gubernare // conducirse, v. portarse.

condrolgico: chondrolgicus, a, um. Sin: ad chondrolgiam ttinens; ad disciplinam de cartilagnibus spectans.

condrologa: chondrolgia sive -loga, ae f. Sin: de cartilagnibus disciplina, doctrina, scintia.

condonacin: condontio, onis f. Sin: remssio. Uso: - de las deudas, remssio debitorum.

condiscpulo: condiscpulus, i m.

condition (Inform), condicin: condcio, onis f.

condominio: condomnium, ii n. Sin: compossssio. condmino: compossessor, oris m.

condolencia: (participacin en el pesar ajeno) aegritdinis socetas. Uso: expresiones de -, participati doloris declartio vel significtio // (psame) v. esta voz.

conditional (Inform) condicional: condicionalis, e.

conducta: (porte o manera con que los hombres gobiernan su vida y dirigen sus acciones) vitae consuetudo. Sin: vitae institutum; mores; facta; mores et facta. Uso: - arbitraria, libido; buena -, morum prbitas; - edificante, praeclarum virtutis exemplum vel spcimen; - indigna, indgnitas; - intachable, sanctimnia; - ntegra, intgritas; - moral, vitae rtio; vivendi rtio; - poltica, acta vel conslia (in re pblica); - prctica, vitae ctio; - reprochable y escandalosa, vitupertio atque infmia; - virtuosa, virtus // tener buena -, recte vvere. Sin: recte fcere; bene (vel recte, vel probe) gere vel se grere; tener mala -, male vvere, male fcere; male

254

conferencia gere vel se grere // (recua o carros que llevaban la moneda que se transportaba de una parte a otra, y especialmente la que se llevaba a la corte) iumenta sarcinria vel onerria; iumenta ac plaustra sarcinria. conductismo, v. behaviorismo. conductividad: conductvitas, atis f. us m; iunctura. Uso: - directa, connxio directa; - internacional, conexus internationalis; - de la antena, conxio antemnae; establecer una - elctrica, traductum fcere. confaln: vexillum, i n. Sin: signum. confalonier: vexillrius, ii m. Sin: vexllifer, ri m; sgnifer, fri m. confaloniero, v. confalonier.

conductor: (de carruaje en general) ductor, oris m. Sin: rector; gubernator; vector; vehiculrius. Uso: - de automvil, raedrius; autocinetista; - de perros (dog-sitter), canum ductor; - de tranva, electrivector; auriga tramviae; - de tren, trminis conductor // Fis, sust conductrium, ii n; adj diffundens, entis. Uso: - elctrico, conductrium elctricum; buen, mal - de calor, de electricidad, bene, male diffundens calorem, elctridem. conectador: commutamen, mnis n. conductora: - de TV, nuntiatrix, icis f.

conducto: (canal o tubo) fstula, ae f. Sin: tubus, i m; ductus, us m. Uso: - elctrico, ductus elctricus vel electricitatis; - respiratorio, spirandi vel spritus meatus (-us m); trnsitus (-us m) spritus; nimae canalis; - de aguas, acueducto, ductus aquarum.

confederacin: (unin de varios Estados) confoedertio, onis f. Sin: civitates (-um fpl) foederatae. Uso: - de Serbia y Montenegro, confoedertio Serbianorum et Nigrimontanorum // (liga o asociacin) socetas, atis f. Sin: sodlitas; sodalcium.

confederado: foederatus vel confoederatus, a, um. Sin: consociatus; federe iunctus. confederativo: confoederalis, e.

conejillo: - de Indias, cobia, ae f. Sin: cvia. conexin: con(n)xio, onis f. Sin: conexus,

conejera: cuniculorum cubile (-is n). Sin: cuniculorum loculamentum.

conectar: (poner en contacto) conctere (vel coningere) liquid licui rei vel cum liqua re // (poner en contacto elctrico) traductu facto (vel interpsito) coningere (liquid licui rei vel cum liqua re).

conferencia: (entrevista) v. esta voz // (pltica, disertacin) disserttio, onis f. Sin: acrosis, is (ac -in, abl -i) f; consulttio. Uso: radial, acroasis per radiophnicas undas hbita; radiophnica commenttio vel disserttio; - de prensa, collquium cum diariorum scriptribus // dar una -, acroasin fcere; dar una - de prensa, diurnrios congregatos edocere; diariorum scriptribus congregatis liquid nuntiare // (reunin para tratar asuntos de trascendencia o propios de una organizacin) conventus, us m. Sin: coetus, us m; congrssio; conslium. Uso: - episcopales, episcoporum conferntiae; - episcopal latinoamericana, coetus episcoporum Amricae Latinae; - Vicentinas, Coetus Vincentiani; Collationes Vincentianae; - de consulta, conventus consultationis; - por el desarme, conventus appartui militari imminuendo vel reducendo; - por la paz, conventus (vel coe-

255

conferenciante tus, vel conslium) paci instaurandae vel redintegrandae; - organizada por ..., conventus instructus a, ab + abl; participar en una -, convntui interesse. religinibus; luchas -, bella religiosa; bella religionum caus suscepta.

conferenciar: (discutir ideas, proyectos, etc.) gere vel agitare cum liquo de liqua re. Sin: communicare cum liquo de liqua re; communicare conslia cum liquo. confesar: (declarar los pecados en confesin) confiteri. Sin: peccata rite confiteri; admissa vel commissa rite accusare; peccata sua sacerdoti aperire // (escuchar las confesiones) confitentes vel paenitentes audire. Sin: confessiones audire, recpere, excpere. confesado: confessus, a, um.

conferenciante o conferencista: orator, oris m; oratrix, icis f. Sin: relator m; relatrix f.

confesionario: v. confesonario // (tratado o discurso en que se dan reglas para saber confesar y confesarse) confessonrium, ii n. Sin: audiendi et exsequendi sacramentalem confessionem mthodus. confeso: (que ha confesado su delito o culpa) confessus. Uso: reo -, reus confessus // (judo convertido) Iudaeus conversus.

confesonario: confessionale, is n. Sin: sedes (-is f) confessionalis; sedes confessinibus audiendis; confessionis auditrium; confessionis tribunal (-alis n); paenitntiae sacramenti tribunal.

confesin: (reconocimiento de un hecho) confssio, onis f. Uso: extorsionar una - a alguien, vi liquem ad confitendum cgere; hacer - de algo, liquid confiteri // (credo religioso) confssio, onis f. Sin: relgio; constituta relgio; sacra instituta npl; - cristianas, confessiones christianae; - luterana, anglicana, sacra instituta lutherana, nglica // (declaracin de los pecados en el tribunal de la penitencia) confssio, onis f (peccatorum). Sin: admissorum (vel commissorum, vel peccatorum) confssio. Uso: - auricular, confessio auricularis vel auriculria; - general, generalis confssio; totus vitae peccatorum confssio; - sacramental, confssio sacramentalis; hacer una - general, universae vitae acta sacerdoti confiteri; totus vitae commissorum confessionem rite pergere // de San Pedro (en Roma), apostlicum sepulcrum. confesional: confessionalis, e Sin: religiosus, a, um. Uso: disputas -, contentiones de

confesor: confessrius, ii m. Sin: confessionrius; sacrae paenitntiae administer; sacramenti paenitntiae administer. Uso: ordinario, extraordinario, confessor ordinrius, extraordinrius // (cristiano que profesa pblicamente la fe de Jesucristo y por ella est pronto a dar la vida; santo) confessor, oris m. Sin: Christi confessor.

confiable: fidus, a, um. Sin: cui tuto confdi potest; qui, quae, quod fidem meret vel meretur. confianza: fidcia, ae f. Sin: confidntia. Uso: puesto de -, locus fidciae; solicitar un voto de -, suffrgium de fide sollicitare.

confeti: coriandra, orum npl; coriandri, orum fpl. Sin: minutssimi chartae orbculi.

confiar: - con el mayor secreto, secretis instillare uribus. configuracin: figurtio, onis f.

confinacin, v. confinamiento.

256

confucianismo confinado: relegatus, a , um. Sin: amandatus vel amendatus; in exslium relegatus; in pblicae custdiae loco detentus. confitera: (oficina donde se hacen los dulces) officina dulciria vel cup(p)edinria // (tienda donde se venden) taberna dulciria vel cupedinria // (pastelera) v. esta voz. confitero: dulcirius, ii m. Sin: cup(p)edinrius; v. pastelero.

confinamiento: relegtio, onis f. Sin: amandtio vel amendtio; ex(s)lium. Uso: lugar de -, pblicae custdiae locus.

confitado: candisatus, a, um. Uso: fruto -, fructus candisatus.

confirmar: confirmare. Sin: confirmationem conferre; sacra unctione confirmare vel roborare; sacro chrsmate inngere, signare, obsignare.

confirmando: confirmandus, a, um. Sin: sacra unctione roborandus.

confirmacin: sacra confirmtio. Sin: sacrum chrisma (-tis n). Uso: conferir la -, v. confirmar; recibir la -, confirmationis sacramentum accpere; almo chrsmate inungi; sacro chrsmate roborari, signari, obsignari.

confinar: (lindar) fintimum vel confintimum esse. Sin: contrminum vel prximum esse. Uso: - con un pas, tngere, attngere liquam terram; fintimum esse terrae vel cum terra; adiacere licui loco vel ad liquem locum // (desterrar a uno) relegare. Sin: amandare sive amendare; liquem relegare in liquem locum; in pblicae custdiae locum liquem mttere.

conformarse: (convenir una persona con otra) conformare se ad alicius voluntatem. Sin: se accommodare ad alicius voluntatem; bsequi voluntati alicius. conformidad: confrmitas, atis f. Sin: congruntia; consnsio. Uso: - con el espritu del mundo, cum mundi sensu congruntia. conformismo: conformismus, i m. Sin: conformitatis stdium. conformista: conformista, ae mf. Sin: conformitatis studiosus; tempribus insrviens.

conformacin: conformtio, onis f.

conflicto: conflicttio, onis f. Sin: conflictus (-us m). Uso: - mundial, conflicttio universalis vel mundana; - nuclear, conflictus nuclearis; - socio-econmico entre clases, conflicttio oeconmica inter cvium rdines.

confite: pastillum, i n; pastillus, i m. Sin: crstulum; dulcolum; pulchrale (-is n); scchari glndula; scchari amgdalum; amgdalum sccharo llitum.

confort: cmmodum, i n. Sin: commditas; cmmoda vitae; civilis uss cmmoda; utilitatum cmmoda. Uso: el - moderno, hodierna cmmoda; mejora del -, aucta cmmoda vitae; con todo -, mnia cmmoda praestantur. confortacin: conforttio, onis f. confortador: confortator, oris m.

confitera: (mujer que hace o vende dulces y confituras) dulciria, ae f. Sin: cup(p)edinria // (caja donde se guardan confites) dulciolorum (vel bellariorum, vel pulchrlium) theca vel cpsula.

confucianismo: confucianismus, i m. Sin:

confortativo: confortativus, a, um.

257

confutable Confcii doctrina vel cultus (-us m). conglomerado: conglomeratus, a, um. conglomerar: conglomerare. Congo: Congus, i m. Uso: Repblica del -, Congi res pblica; res pblica congensis vel cngica; de -, cngicus vel congensis.

confutable: qui (quae, quod) confutari (vel refutari, vel refelli, vel corgui) potest.

confutador: adj conftans sive reftans, antis. Sin: refellens; corguens // sust confutator, oris m. Sin: refutator. confutar: confutare vel refutare. Sin: refllere; argere, coargere, redargere. Uso: - una acusacin, criminationem disslvere; crimen dilere; - las argumentaciones, argumenta confutare; - objeciones, obiecta dilere; contra dicta disslvere; - la deposicin de los testigos, orationem tstium refllere.

confutacin: confuttio, onis f. Sin: refuttio; criminationis dissoltio; crminis diltio.

congoja: cordlium, ii n. Sin: acerbssimus angor vel dolor. Uso: morir de -, acerbssimo angore cnfici. congoleo: congensis, e. Sin: cngicus, a, um. congols, v. congoleo.

confutatorio, v. confutador (adj).

congelador: congelatrium, ii n. Sin: conglaciatrium; capsa frigorfica; arca gelatria; mchina refrigeratria. congelar: congelare vel gelare. Sin: conglaciare. congelamiento, v. congelacin.

congelacin: congeltio vel geltio, onis f. Uso: - de los embriones, embryonum congeltio; punto de -, punctum gelationis.

congestin: Md snguinis congestus (-us m) vel mpetus (-us m) // (agolpamiento) stiptio, onis f. Sin: concurstio. conglobar: conglobare. Sin: conglomerare; agglomerare. conglomeracin: conglomertio, onis f.

congestionar: stipare. Sin: replere; refercire.

congregarse: congregari. Uso: se congregaron varios miles de peregrinos, plura mlia peregrinatorum congregata sunt.

congregacin: (conjunto de religiosos) congregtio, onis f. Sin: socetas; sodlitas. Uso: - religiosa, religiosa sodlitas; - salesiana, sodlitas salesiana; socetas Sancti Francisci Salsii; religiosa familia sodlium Sancti Francisci Salsii; entrar en una -, congregationem ngredi // (hermandad que forman algunos devotos para ejercitarse en obras de piedad) congregtio, onis f. Sin: collgium; coetus (-us m). Uso: - Mariana, Congregtio Mariana; - de caridad, collgium rei subsidiriae; coetus rei subsidiriae administrandae; - de la doctrina cristiana, coetus vel sodlitas christianae doctrinae tradendae // (dicasterio de la Curia Romana) Congregtio, onis f. Uso: - Consistorial, Congregtio Consistorialis; - de Negocios Eclesisticos Extraordinarios, Congregtio pro negtiis ecclesisticis extraordinriis; - de Religiosos, Congregtio de sodlibus religiosis; Congregtio religiosorum negtiis praepsita; - de Seminarios y Universidades, Congregtio de seminriis et universittibus studiorum.

258

conmemoracin congresal, v. congresista. conjeturable: quem (quam, quod) coniectur ssequi (vel cnsequi) pssumus.

congrio: conger, gri m.

congreso: (reunin) congressus, us m. Sin: congrssio; conventus, us m; consessus, us m; conclium. Uso: - cientfico internacional, conventus doctorum mnium gntium; - eucarstico nacional, eucharsticus ex universa natione conventus vel congressus; - internacional, conventus internationalis, universalis, mundanus; ex mnibus gntibus vel natinibus conventus; - nacional de letras clsicas, congressus nationalis de ltteris clssicis; - de latn viviente, congressus de lingua latina viva; conventus latini viventis; - de mdicos, medicorum conventus; - de meteorologa, conventus meteorolgicus, - para el fomento del latn, congrssio latinitati fovendae; convocar un -, conventum gere; reunirse en en un lugar, in liquem locum convenire // (cuerpo poltico deliberante) pblicus coetus lgibus ferendis; - de diputados, legatorum populrium coetus; - de senadores, senatus (-us m); senatorum coetus // (edificio donde los legisladores celebran sus sesiones) publicorum legatorum vel senatorum cria.

congresista: congresss vel convents prticeps. Sin : sodalis convents; congressioni assistens; qui congrssui adest; qui convntui nterest; qui in congressu adest; qui in conventu nterest.

conjeturador: coniector, oris m. Sin: coniectator. conjetural: coniecturalis, e. Sin: coniectatrius; in coniectura psitus.

conjeturar: coniectare. Sin: coniecturare; concere; coniecturam fcere; coniectando querere; coniecturam alicius rei cpere ex vel de liqua re. Uso: - de lo futuro, de futuris concere; - por una carta, ex ltteris coniectare.

conjeturalmente: coniecturliter. Sin: per coniecturas.

conjugacin: coniugtio, onis f. Sin: declintio; verborum flexura vel declintio; rtio verborum inflectendorum. conjugar: Gram declinare. Sin: flctere; inflctere; verbum in tmpora declinare; verbum per tmpora transdcere.

conjuntivitis: coniunctivitis, dis f. Sin: lippitudo, dnis f. Uso: - granulosa, trachoma, tis n. conjuntivo: coniunctivus, a, um.

cnico: cnicus, a, um.

conjetura: coniectura, ae f. Sin: conictio; coniecttio; hypthesis ; suppostio, opnio; opintio; sentntia. Uso: - bien fundada, certa coniectura; - falsas, male coniecta npl; - imaginarias, sentntiae commentciae vel ftiles; por -, coniectur; per coniecturam; coniecturliter; por simple -, levi coniectur.

confera: confera arbor.

conjunto: - musical, consocitio instrumentalis; - de concertistas jazz, symphoniacorum iaznsium grex; - de jazz, grex msicus iazicorum rhythmorum; - de msica jazz, msici more nigritarum Amricae strepentes; symphonaci in (vel ad) nigritarum Amricae nmerum personantes. conjura: coniurtio, onis f. Uso: - contra la vida, coniurtio contra vitam.

conmemoracin: commemortio, onis f.

259

conmemorativo conmemorativo: memorialis, e. consagracin: (accin y efecto de consagrar) consecrtio, onis f. Sin: dedictio // (accin y efecto de consagrarse) devtio, onis f.

conmilitn: commlito, onis m. Sin: armorum vel belli scius.

conmutador: adj commtans vel mutans, antis // (aparato) mutatrum, i n. Sin: commutatrium; clavis mutatrix; epitnium (elctricum); v. interruptor. connatural: connaturalis, e connacional: connationalis, e.

consagrado: consecratus, a, um. Sin: sacratus; devotus // fig dicatus; dedicatus. Uso: virgen - a Dios, sanctimonialis, is f; sanctimonialis mlier; virgo Deo devota.

connect (Inform), conectar: nctere vel conctere. Sin: copulare; colligare; coningere.

connaturalidad: connaturalis rtio vel forma.

consagrar: consecrare. Sin: sacrare. Uso: el o la que consagra, consecrator, oris m; consecratrix, icis f // fig dicare; addcere // consagrarse, se in stdium liquod trdere. Uso: al cuidado de los enfermos, aegrotis sanandis studiosam dare peram; - al estudio de las letras, se ad litterarum stdium conferre; stdio litterarum pnitus se ddere. consagratorio: consecratrius, a, um. consanguinidad: snguinis commnio.

connection (Inform) conexin: (entre elementos de la computadora) ligamen, mnis n ; (entre sistemas de la computadora va net) nexus vel conexus, us m; conxio; copultio; colligtio. Connecticut: cvitas Connecticutnsium.

cono: Mec, - difusor, infundbulum ri distribuendo. conocimiento: cogntio, onis f. Sin: cognoscntia. Uso: - sociolgico, cogntio sociolgica; - terico, cogntio therica; - de la vida democrtica, cognoscntia vitae democrticae. conocible: cognoscbilis, e.

conscripto: adj conscriptus, a, um. Uso: padre -, pater conscriptus; conscriptus // (recluta) v. esta voz.

consciente: cnscius, a, um. Uso: ms -, cnscior.

consecuencia: consequntia, ae f. Sin: consectrium; consectio; sequela; quod inde consquitur; xitus, us m; eventus, us m. Uso: consecuencias de un hecho, eventus qui sequuntur vel consequuntur; por -, v. consiguientemente // (Lg, ilacin) consectrium, ii n. Sin: argumenti conclsio. consecuente: Filos cnsequens vel sequens, entis Sin: consectneus; consectrius.

conopeo: conopum, i n; conpium, ii n. Sin: Eucharstici tabernculi velum; sacrae pxidis velum. conquistador: expugnator, oris m.

consejera: (mujer del consejero) consilirii uxor // (la que aconseja) consiliatrix, icis. Sin: consultrix (-icis f); conslii auctrix // (miembro de un consejo) consiliria, ae f.

260

conservatorio consejero: (quien habitualmente aconseja) consilirius, ii m. Sin: consiliator; consultor; auctor conslii vel consiliorum. Uso: - cientfico, scientficus consilirius; - espiritual, consilirius spiritalis; - privado, consilirius ntimus; ser el - de uno, liquem consliis iuvare; valerse de uno como -, uti liquo consilirio // (quien da eventualmente un consejo) suasor, oris m. Uso: mal -, malus suasor // (miembro de un consejo) consilirius, ii m. Sin: assessor; allectus vel asctus in conslium; minister, administer. Uso: - comunal, consilirius civitatis; curator rei municipalis; - de Estado, consilirius a pblicis negtiis; in negtiis pblicis consilirius. consenso: - popular, popularis voluntas.

consentimiento: consnsio, onis f. Sin: concntio. Uso: - de los estudiosos, studiosorum consnsio; por - unnime, unnima concentione. conserje: magister edium m; magistra edium f. Sin: custos, odis mf

consejo: (parecer o dictamen que se da o se toma) conslium, ii n. Uso: es un buen -!, bonum conslium! // (entidad, colegio) conslium, ii n. Sin: collgium. Uso: - acadmico, collgium acadmicum; - administrativo, conslium rebus administrandis; - central, conslium centrale; - comunal, conslium municipale vel conslium municpio administrando; - diocesano, conslium dioecesanum; - directivo, praefectorum conslium (de un establecimiento); moderatorum conslium (de un peridico); conslium ephemridi moderandae (de un diario); conslium commentriis moderandis (de una revista); - federal, consociationis conslium; - obrero, tribunatus (-us m) opficum; - de clase, conslium classi moderandae; - de fbrica, operariorum legati mpl; operariorum delecti curatores vel procuratores; - de Seguridad de las Naciones Unidas, Securitatis Conslium Nationum Unitarum; - Superior de Investigaciones Cientficas, Conslium Suprius Investigationum Scientificarum; - de ministros, conslium administrorum (rei pblicae moderandae); supremum conslium pblicae rei administrandae, procurandae, moderandae; - de padres de alumnos, conslium parentum; - de seguridad, conslium securitatis; conslium securitati tuendae.

conserva: siempre puede traducirse con el participio pretrito de cndio; por ej, - de carne, caro condta; - de fruta, poma condta; fructus condti; - de legumbres, legmina condta // otra forma de traduccin, con: liquamen, mnis n; condimentum, i n; decoctum, i n; por ej: - de fruta, frctuum condimentum; - de tomate, lycoprsici (vel de lycoprsicis) liquamen // ms usos: conservas de frutas o legumbres, slgama, orum npl; condimenta, orum npl; carne en -, carnis compostio; leche en -, lactis conditio; hacer conservas, condimenta fcere. conservador: sust conservator, oris m. Sin: servator; conservativus, i m; rerum conservandarum studiosus; laudator tmporis acti // adj conservativus, a, um. Sin: a rebus novis alienus; rerum conservandarum studiosus; priscorum morum studiosus.

conservadora: conservatrix, cis f.

conservadurismo: conservaturismus, i m. Sin: rerum servandarum stdium; priscorum morum stdium; de rebus conservandis doctrina; tmporis acti laudtio. Uso: - legal, moral, poltico, conservaturismus legalis, moralis, polticus. conservatorio: - de msica, musicorum schola. Sin: artis msicae ludus. Uso: alumno de -, musicorum scholae (vel ludi) frequentator; qui musicorum scholam frequentat.

261

conservera conservera: condtio, onis f. Sin: conditura, ae f. consideracin: (accin y efecto de considerar) considertio, onis f. Uso: - lingstica, considertio lingustica // (respeto) reverntia licui vel adversus liquem. Sin: observntia erga liquem; obsquium in liquem; con la mayor -, summa cum reverentia; en - a (= con respecto a ), quod ttinet ad ...; en - a m, a ti, a l, me, tu, su caus; sin ninguna -, nulla hbita ratione; inconsulte // estar lleno de - hacia uno, alicius observantssimum esse; tener afecto y - hacia uno, liquem reverentia et amore prsequi; tratar a uno con mucha -, liquem summ observnti clere. consigna: - de equipajes, repositrium, ii n. Sin: reconditrium; repositrium sarcinarum. consistorio: consistrium, ii n. consocio: conscius, ii m. consola: cartbulum, i n. conservero: salgamrius, ii m. desnere vel cdere.

consorcio: socetas, atis f. Sin: sodlitas; consocitio; collgium. Uso: - agrario, agricolaris socetas; - de ayuntamientos, consocitio municipiorum; - bancario, collgium nummulariorum; - de mdicos, collgium medicorum; - de sociedades, corporatae societates // (unin de los que viven juntos) consrtium, ii n. Sin: consrtio, onis f. Uso: el humano, consrtio humana; humanum consrtium; - de las naciones, nationum consrtio // (unin conyugal) conigium, ii n. conspiracin: - del silencio (omert), consensus ac tacitrnitas. constante: (valor)

consonar: (formar consonancia) consonare inter se, o simplem consonare. Sin: concnere // (aconsonantar; ser consonantes dos palabras) consonare; genricam simliter

consonante: adj cnsonans, antis. Sin: cnsonus; simliter cadens vel dsinens. Uso: acordes -, soni inter se consonantes; concordes soni // (letra -) cnsonans, antis f. Sin: cnsona, ae f; cnsonans lttera; en pl tambin cnsona elementa.

consonancia: consonntia, ae f. Sin: consontio, onis f; consonantes soni.

consom: ius (iuris n) contractum. Sin: isculum densatum.

constipar: constipare. Sin: stipare; condensare; gravdinem fcere , afferre, concitare. Uso: constipado, constipatus, stipatus; condensatus; gravdine laborans, vexatus, affectus; estar constipado, gravdine laborare, pprimi, crripi, ffici // (acatarrar, acatarrarse) v. estas voces.

constipacin, constipado: (resfriado) constiptio, onis f. Sin: stiptio; gravedo, dnis f; denstio // (catarro) v. esta voz // (- de vientre) ventris constiptio vel constrctio.

constelacin: constelltio, onis f. Sin: signum; stellarum concrsio.

constant (Inform) constans, antis m.

constitucin: (estatuto, ordenamiento) constittio, onis f. Uso: - Apostlica, Constittio Apostlica; - conciliar, constittio conciliaris; - dogmtica sobre la Iglesia, constittio dogmtica de Ecclsia; la - litrgica del concilio, constittio litrgica conclii; la - Vterum Sapintia, constittio, cui est intium Vterum Sapintia // (complexin fsica del individuo) constittio crporis // (ley

262

consultor fundamental de una nacin) constittio, onis f. Sin: lex fundamentalis; primria lex; primria rei pblicae lex; rei pblicae instituta; charta civitatis constitutiva; formae civitatis charta. Uso: la - argentina, argentina statuta; europea, constittio europaea; conforme con la -, cum primria rei pblicae lege concors vel cngruens; rei pblicae institutis convniens; promulgar la -, primriam rei pblicae legem dere; redactar la -, prncipem civitatis legem cndere. constitucional: constitutionalis, e. Sin: legtimus; primriae legis civitatis (gen); ad primriam civitatis legem prtinens. Uso: garanta -, cutio formae civitatis // (propio de la constitucin de un individuo o perteneciente a ella) ad crporis constitutionem vel conformationem ttinens. constitutivo: constitutivus, a, um. Uso: elemento -, elementum constitutivum. constructivo: constructivus, a, um. Uso: presencia -, constructiva praesntia. constructor: adj structrius, a, um // sust structor sive constructor, oris m. Sin: aedificator; vir structor. Uso: - de habitaciones, edifex, fcis m; edium faber; - de navos, naupgus, i m; constructores de la sociedad terrena, societatis terrestris conditores.

construir: constrere. Sin: strere; exstrere. Uso: - un puente, pontem fcere vel incere // (Gram, arreglar, ordenar las palabras de una frase) constrere. Uso: - una frase, verba compnere vel strere; preposiciones que se construyen con dos casos, praepositiones quae possunt cum duobus csibus coniungi. consuetudinario: (habitual) consuetudinrius, a, um.

construccin: (accin y efecto de construir) constrctio, onis f. Sin: exstrctio; aedifictio; fabrictio. Uso: - subterrnea, substrctio; edificio en -, aedifictio; tipo de -, structura; fbrica; est en - una casa, domus aedificatur // (obra construida) aedifcium, ii n. Sin: opus, peris n; constrctio. Uso: que sirve para la -, strctilis, e // (disposicin de las palabras en la frase) structura, ae f. Sin: constrctio; compostio vel structura verborum; verborum conformtio; enuntiatorum structura. Uso: - elptica, constrctio ellptica; - especial, specialis constrctio; - gerundial, constrctio gerundiva; en la - de algunos verbos, in nonnullis verbis construendis ; hacer la -, verba ordinare; latinam orationem ptrii (vel vernculi; por ej hispnici) sermonis ratione compnere.

constituyente: asamblea -, conslium formae civitatis constituendae. Sin: conslium rei pblicae stabiliendae vel constituendae.

cnsul: cnsul, lis m. Sin: procurator; pblicus procurator; legatus. Uso: - del Brasil, Brasliae procurator.

consulado: consulatus, us m. Sin: cnsulis (vel procuratoris) dgnitas (dignidad de cnsul); cnsulis munus vel offcium (cargo de cnsul); cnsulis sedes (casa u oficina en que despacha el cnsul). Uso: - de Turqua, sedes pblici Trciae procuratoris.

consulta: consulttio, onis f. Sin: consultum; conslium. Uso: - multilaterales, consultationes multilaterales; - psicolgica, psycholgica consulttio; - de mdicos, medicorum conslium; - acerca de algo, consulttio de liqua re; participar de consultas, consultationes participare. consultor, ra: consultor vel consultator, oris m; consultrix, icis f. Sin: consilirius; consiliaris. Uso: - diocesanos, consultores dioecesani; consultores de distinto gnero, consultatores vrii gneris.

263

consultorio consultorio: consultrium, ii n. Uso: - matrimoniales, cniugum consultrium; - prematrimonial, collgium desponsorum eximinatrium; desponsis experiendis institutum. contable: (tenedor de libros) calculator, oris m; v. tenedor de libros.

consumicin: (accin de consumir) v. consumo // (lo que se consume en un establecimiento pblico, caf, bar, etc.) consmptio vel insmptio, onis f. Sin: insumptum; dispndium, ii. consumismo: rerum consumendarum immodertio. consumidor: consmens, entis m.

consumista: consmens, entis m vel consumptor, oris m. Sin: rerum consumendarum immdicus. consumo: consmptio, onis f. Sin: insmptio; absmptio; insuptum. Uso: - de electricidad, elctrici fluxs absmptio; - de nafta, naphthae vel benzini consmptio; artculos de -, res consumptbiles. consustancial: consubstantialis, e. consustanciacin: consubstantitio, onis f.

contabilidad: (arte, ciencia, sistema) ratiocintio, onis f. Sin: computandi vel ratiocinandi ars, doctrina, disciplina, scintia // (parte de una administracin encargada especialmente de las cuentas) ratiocinatores, um mpl. Sin: rationrii; computatores; calculatores // (las mismas cuentas) rationes, um fpl. Sin: computationes; clculi. Uso: escuela de -, schola ratinibus ediscendis ; libros de -, tbulae, arum fpl; tbulae accepti et expensi; estudiar -, rationes dscere.

consustancialidad: consubstantilitas, atis f.

container, v. contenedor.

contagioso: contagiosus, a, um. Sin: contgium fferens; quod contagione vulgatur.

contagio: contgio, onis f. Sin: contgium.

contadura: (contabilidad) v. esta voz // (oficio de contador) computatoris vel ratiocinatoris offcium // (oficina del contador) computatoris sedes. Sin: officina computatria.

contador, ra: adj computatrius, a, um // (quien tiene por empleo llevar la contabilidad) computator, oris m; computatrix, icis f. Sin: calculator; numerator vel dinumerator; ratiocinator; rationrius; computista; tabulrius; acturius. Uso: - pblico, revisor oeconmicus // (aparato que sirve para medir o contar cualquier cosa) computatrium, ii n. Sin: calculatrium; mensrium; metitrium; index; taxmetrum; numertrum; index mensrius; mchina calculatrix; instrumentum fluxum (aquae, gsii, elctridis) mtiens; instrumentum flxui metiendo. Uso: - (elctrico) de corriente, electrmetrum; - Geiger, geigerianum instrumentum; geigerianus apparatus (-us m).

contado (al): praesenti vel numerat pecuni. Sin: praesntibus vel numeratis nummis.

contacto: contactus, us m. Uso: - elctrico, radiofnico, contactus elctricus, radiophnicus // fig consuetudo, dnis f. Sin: necessitudo; contactus. Uso: - estrecho, angustus contactus (cum + abl); contactos de la Iglesia con la humanidad, necessitdines Ecclsiae cum humana societate; - inmanente de la Iglesia con la sociedad, Ecclsiae nsita cum humana societate consuetudo.

264

continuacin contaminacin: contamintio, onis f. Sin: polltio; inquinamentum. Uso: - ambiental o del ambiente, contamintio circumiectorum; - del aire, contamintio ris; ris polltio; ar pollutus; - de la naturaleza, polltio naturae; - del suelo, soli contamintio. contaminado: contaminatus, a, um. Sin: inquinatus. contaminador: contaminator, oris m. lectionis continntia.

conterrneo: adj conterrneus, a, um // sust conterrneus, i m. Sin: popularis, is m; mniceps, cpis mf. Uso: nuestros -, populares nostri; nostri (hmines); nostrates (-ium); las -, mulieres populares vel eiusdem civitatis.

contaminar: contaminare. Sin: inquinare; coinquinare; infcere; pollere. contemplacin: contempltio, onis f. Sin: specttio. Uso: - de las cosas celestiales, caelstium rerum contempltio.

contemporneo: (del tiempo actual) contemporneus, a, um. Sin: contemporalis; coaevus; aetatis nostrae vel huius aetatis. Uso: fsica -, phsice contempornea // (de la misma edad) aequalis, is mf. Sin: eiusdem aetatis // (que ocurre al mismo tiempo) qui (quae, quod) eodem tmpore (vel simul) fit (vel factum est, etc.).

contemporaneidad: contemporlitas, atis f. Sin: coevitas, atis f; simultas (-atis f) tmporis.

contemplativo: adj contemplativus, a, um. Sin: spectativus. Uso: vida -, vita contemplativa // sust contemplativus, i m. Sin: contemplator m, contemplatrix f; spectator m, spectatrix f; Teol caelstium (vel supernarum) rerum spectator m, spectatrix f.

contenedor: (caja metlica) exceptrium, ii n. Sin: exceptculum; excpulum; conceptculum. contenido: continntia, ae f. Sin: res contenta. Uso: el - de una leccin: scholae vel

continuacin: continutio, onis f. Sin: continitas; prosectio. Uso: - de la doctrina social, doctrinae socialis continutio; - de las

contingente: (adj, que puede suceder o no suceder) casu evniens. Sin: forte contingens; fortutus; in casu psitus; non necessrius // sust casus, us m. Sin: quod casu cntigit, venit, ccidit; en pl tambin fortuta, orum n // (parte que cada uno paga o pone cuando son muchos los que contribuyen a un mismo fin) v. cuota.

contingencia: contingntia, ae f. Sin: ccidens, entis n; casus, us m.

continente: cntinens, entis (abl -i) f. Sin: terra cntinens. Uso: - Blanco, Cntinens Alba; - africano, cntinens terrae Africanae.

continental: continentalis, e. Uso: Grecia -, continentalis Graecia.

continencia: continntia, ae f. Sin: abstinntia, temperntia. Uso: - peridica, continntia certis tmporis intervallis servanda.

contexto: (entorno lingstico) contextus, us m. Sin: orationis vel sermonis contextus; contexta ortio. Uso: el significado depende del -, significatus ex contextu pendet // (entorno fsico o de situacin) contextus, us m. Sin: conexus, us m; rerum adiuncta (-orum npl); rerum prospectus. Uso: - cientfico, conexus scientficus; - cultural, culturlia rerum adiuncta; en este -, hoc in conexu; hoc in rerum prospectu.

265

continuativo hostilidades, prosectio rerum hostlium. ros de -) merces (vel res) furtim (vel clam) importatae vel exportatae // de -, furtim. Sin: clam; clandestino; occulte; secreto. contracarril: rgula rectrix. contraccin: contrctio, onis f. Uso: - peristlticas, peristlticae contractiones.

continuativo: continuativus, a, um. Sin: contnuus; perptuus; non intermissus. contraalmirante: contralmirlius, ii m. Sin: prximus a navarcho. contorsin: contrtio, onis f. Sin: distrtio.

contraatacar: mpetum contra fcere. Sin: rursus instare. contraataque: repugntio, onis f. Sin: propugntio; replsio; repulsus, us m; propulstio.

contracepcin: contracptio, onis f. Sin: viae concipiendae proli contrriae. contracorriente: in contrrium. Sin: contra aquam sive contra aquas; contrrio amne; adverso flmine // fig contra morem // Electr fluxus elctricus contrrius. contractilidad: contractlitas, atis f. contractual: contractualis, e. contraceptivo, v. anticonceptivo.

contrabajo: (instrumento) contrabassum, i n. Sin: cthara vel fdula mxima . Uso: aprender a tocar el -, ctharam mximam dscere; ensear a tocar el -, ctharam mximam docere // (persona que toca este instrumento) fdicen (-cnis m) mximus // (voz ms grave que la del bajo ordinario) gravssima vox // (cantor que tiene esta voz) gravssimae vocis cantor. contrabandear: merces furtim (vel clam) importare vel exportare. Sin: furtivas merces invhere vel evhere. contrabajn: antifagotus, i m.

contradecir: bloqui licui. Sin: contra liquem dcere. contraerse: cntrahi. contraespionaje: speculatorum explortio. Sin: circa speculatores explortio.

contrabando: furtiva (vel clandestina) importtio vel exporttio. Sin: furtiva mrcium transltio; vectiglium vel portrii fraudtio. Uso: practicar el -, v. contrabandear // (gne-

contrabandista: (que practica el contrabando) clandestinus importator m; clandestina importatrix f. Sin: qui furtim (vel clam) mercaturam exercet; qui merces furtivas (vel clandestinas) transfert // (que se dedica a la defraudacin de la renta de aduanas) portrii vel vectiglium fraudator.

contrafuerte: fulcimentum, i n. Sin: antris, dis f; antrides, um fpl; erisma, ae f; erisma, tis n. contralto: (voz media entre la de tiple y la de tenor) contralti vox. Sin: secunda vel mdia vox; alter ab acuto sonus; ltera vox ab acuta // (persona que tiene esa voz) contraltus, i m. Sin: secundae (vel mdiae) vocis cantor m, cantrix (vel cantatrix) f. contralmirante, v. contraalmirante.

contramaestre: (persona que dirige a oficia-

266

contribucin les y obreros) opficum moderator. Sin: ptio (-onis m) officinatorum // (oficial de mar, que manda las maniobras bajo las rdenes del oficial de guerra) subpraefectus, i m. contraste: dissimilitudo, dnis f.

contraorden: iussi revoctio. Sin: contrrium imprium. Uso: da una -, contrarium mperat atque ante imperavit. contrapresin: Mec contraprssio, onis f. Sin: repercussus, us m. contraposicin: contrapostio, onis f.

contramarcha: retrocssio, onis f. Sin: retrocessus, us m; iter retrgradum.

contrata: (contrato que se hace con el Gobierno, con una corporacin o con un particular para ejecutar una obra material o prestar un servicio por precio o precios determinados) peris condctio. Uso: - de trabajos pblicos, redemptura. contratar: cum liquo pactum fcere vel stipulare. Sin: pactionem vel obligationem stipulare. contratista: peris susceptor. Uso: - de obras pblicas, redemptor.

contraproposicin: propsitum dissntiens. Sin: diversum propsitum; condcio contra allata; condcio condicioni oppsita.

contraproducente: in contrrium agens. Sin: in contrriam partem agens.

contraproyecto: conslium dissntiens. Sin: contrrium conslium. contrapunto: (concordancia armoniosa de voces compuestas) contrapunctum, i n; contrapunctus, us m. Sin: harmnia cnsona // (arte de componer msica para varias voces) ars vel instittio contrapnctica. Sin: ars meldias componendi. contrarreforma: contrareformtio, onis f. Sin: emendtio religionis reformatae. contrapuntista: contrapuncti peritus.

contrato: contractus, us m. Sin: pactum; pctio; conventum; res contracta. Uso: - bilateral, mtuus contractus; pctio mtua; stipultio inter duas partes contracta; - consensual, contractus consensualis; - enfitutico, emphitusis, is f; - escrito, sngraphus, i m; - multilateral, stipultio inter plures partes contracta; - unilateral, contractus unilateralis // - de compra, emptionis contractus; mptio; - de locacin, loctio; de locando pere pctio; - de servicios, contractus famulatus; - de trabajo, contractus conductionis; - de venta, vendtio; venditionis contractus // estipular un - con uno, pactionem fcere cum liquo; rem (vel negtium) cum liquo contrhere; rescindir un -, contractum rescndere, disslvere; a contractu discdere vel recdere // segn -, ex pacto. Sin: ex pacto et convento. contratorpedero, v. cazatorpedero. contraventana: (puerta que interiormente cierra sobre la vidriera) transenna, ae f. Uso: - rodante, transenna volbilis; v. persiana.

contrarrevolucin: contrria revoltio. Sin: nova rerum muttio vel permuttio; (rerum) evrsio retrgrada. contrasea: nota, ae f. Sin: signum; indcium.

contribucin: (accin y efecto de contribuir) contribtio, onis f. Sin: colltio. Uso: - voluntaria, voluntria colltio; - en dinero, stipis

267

contricin vel pecniae colltio; dar su -, stipem conferre; rehusar su -, collationem recusare // (cuota o cantidad que se paga para algn fin) contributum, i n. Sin: colltio; pars impensae // (carga que se impone a una persona o comunidad) onus, neris n ; (en dinero) tributum, i n ; stipendium, ii n; pecniae (-arum fpl) imperatae. Uso: condonar una -, tributum vel stipndium remttere; exigir una -, pecunias imperatas exgere; imponer una -, tributum impnere; stipndium vel pecnias imperare; pagar una -, tributum vel stipndium pndere; no querer pagar una -, stipndium (vel de stipndio; tributum vel de tributo) recusare // (impuesto pagado al Estado) v. impuesto. control: (inspeccin) inspctio, onis f. Sin: recogntio; inquistio; recnsio; examintio; examen // (regulacin) moderamen, mnis n. Sin: modertio; tempertio; ordintio. Uso: de la circulacin, circulationis vel circuitionis rgimen et modertio; - de natalidad, natlium vel prolis tempertio, modertio, ordintio; - de tono, toni moderamen; - de volumen, volminis index vel moderamen // (mando o dispositivo de regulacin) - remoto, telemoderamen, mnis n. Sin: e longinquo gubernculum; moderamen automticum. Uso: con - remoto, telemoderatus, a, um. contricin: contrtio, onis f. convalecencia: convalescntia, ae f.

convalidacin: confirmtio, onis f. Sin: probtio. conveccin: convctio, onis f. convencin: (ajuste o concierto entre dos o ms personas o entidades) convntio, onis f. Uso: - bilateral, convntio synallagmtica; mtua convntio; - Europea, Convntio Europaea; - internacional, convntio internationalis; la - de Kyoto, convntio kyotiana; pactum kyotianum (clmatis servandi). convencional: (perteneciente al convenio o pacto) ex conventione receptus // (que resulta o se establece en virtud de precedentes o de costumbre) usitatus, a, um. Sin: translatcius; usu receptus. convencionalismo: conventionalismus, i m. Sin: moris observntia; stdium moris trditi.

convenio: pctio, onis f. Uso: - internacionales, pactiones internationales vel inter nationes; pactiones quae inter ppulos conflantur; - de coalicin, v. coalicin. conventculo: conventculum, i n. Sin: conventincula.

controlar: inspcere. Sin: inspectare; recognscere; examinare; exqurere // fig moderari.

controversial: controversiosus, a, um. Uso: declaracin vaticana -, declartio vaticana controversiosa. controversista: disceptator, oris m. Sin: peritus controvrsiae.

conventual: adj conventualis, e. Sin: coenobialis; monasterialis; coenbii vel monastrii (gen) // (religioso que vive en convento) coenobita, ae m ; (religioso franciscano) sodalis franciscalis conventualis. convergencia: convergntia, ae f.

convento: coenbium, ii n. Sin: monastrium; monachorum domiclium; sacra domus. Uso: - franciscano, franciscale coenbium.

controvertido, v. controversial.

268

convulsin convergente: convergens, entis. converger, v. convergir. convergir: convrgere. Sin: concrrere; convenire; conflere. converso, sa: conversus, i m; conversa, ae f. convrtere ; ad bonam frugem redire vel se recpere. Uso: - religiosamente, ad Deum converti; - al cristianismo (o al catolicismo), ad christianam (vel ad cathlicam) religionem converti; christianum feri; christianam religionem amplecti.

converso, sa: adj conversus, a, um // sust conversus, i m; conversa, ae f. convertibilidad: convertiblitas, atis f.

conversin: convrsio, onis f. Uso: - moral, morum emendtio; rditus ad bonam frugem; - religiosa, ad Deum convrsio; ad Dei cultum convrsio; - al cristianismo o al catolicismo, ad christianam vel ad cathlicam religionem convrsio.

conversar: clloqui cum liquo. Sin: sermonem conferre (vel habere) cum liquo.

conversacin: collquium, ii n. Sin: colloctio; sermo, onis m. Uso: - radial, radiophnicum collquium; - telefnica, colloctio telephnica; alargar la -, sermonem protrhere; hacer una -, collquium habere; trabar -, sermonem srere.

convexidad: convxitas, atis f. Sin: convxio. convexo: convexus, a, um. convictor: convictor, oris m.

convictorio: convictus, us m. Sin: ephebum; collgium.

convite: convvium, ii n. Sin: sympsium, ii n; compottio, onis f. convival: convivalis sive convivialis, e.

convertir: (traer a la prctica de las buenas costumbres) liquem ad frugem bonam redcere // (reducir a la verdadera religin al que va errado) convrtere. Sin: ad veram religionem tradcere. Uso: - al cristianismo, ad christianam religionem convrtere vel addcere. convertirse: (mudar de vida) mores emendare. Sin: ad frugem bonam converti vel se

convertidor: Tecnol commutatrium, ii n. Sin: mchina commutatria; mechanma mutatrium; v . transformador.

convivencia: convivntia, ae f. Sin: convictus, us m; convctio; consrtio; contubrnium; consuetudo victs; communis vitae consuetudo. Uso: - humana, humanus vel hminum convictus; humana vel hminum consrtio; cvium coninctio; hminum socetas; - prematrimonial, contubrnium ante matrimnium; relaciones de - humana, necessitdinum rationes in societate; mtua commrcia in humano convictu; sectores de la -, humanae societatis partes; buena - con Rusia, bona convivntia cum Rssia. conviviente: contubernalis, is m. convivificar: convivificare.

convivir: convvere. Sin: cohabitare; conversari; contubrnio uti; un cum liquo vvere. convulsin: convlsio, onis f. Sin: spasmus, convoy: crruum agmen (-mnis n).

269

conyugal i m; spasma, tis n; nervorum vel membrorum convlsio; nervorum contrctio vel retrctio; musculorum rigor. conyugal: coniugalis, e. Sin: maritalis; conigii (gen); cniugum (gen). men, mnis n; culmen, mnis n; vertex, tcis m; apex, pcis m // (conjunto de las ramas y hojas que forma la parte superior del rbol) (rboris) frondes (-ium fpl) // (parte hueca del sombrero) (ptasi) apex, pcis m. cpano: cupulus, capilus, caupillus, i m. coparticipacin: comparticiptio, onis f. copernicano: copernicanus, a, um. copartcipe: comprticeps, cpis.

cooperativa: socetas cooperativa Sin: socetas vel consocitio adiutrix in liqua re. Uso: - de consumo, socetas emptorum; associtio consumntium; - de produccin, associtio productionis; cooperativas de solidaridad, consociationes solidaritatis. coordinacin: coordintio, onis f. Sin: nexus, us m; ordintio; dispostio.

cooperar: cooperari. Sin: adiuvare liquem in liqua re. Uso: - con uno, adiutricem peram navare (vel praestare) licui.

cooperador, ra: cooperator, oris m; cooperatrix, icis f. Uso: - de la organizacin de ayuda Care, cooperatrix organizationis auxiliaris Care.

cooperacin: coopertio, onis f. Sin: adiutrix pera; perae colltio; concors ctio. Uso: europea, internacional, coopertio Europaea, internationalis; - prctica, coopertio prctica; - contra el terrorismo, coopertio contra terrorismum; - para rechazar el terrorismo, coopertio ad terrorismum arcendum; - de las clases sociales, amica inter classes (vel inter cvium rdines) conspirtio.

coac: conacum, i n. Sin: conacum sive cnacum; coniacense (vinum); ptio coniacensis; vlida ptio coniacensis.

copero: pocillator, oris m. Sin: cellrius; qui pcula ministrat; a catho vel a cathis minister. Uso: ser -, hacer el -, pcula ministrare copete: (cabello levantado sobre la frente) cirrus, i m.

copa: (vaso con pie para beber) cathus, i m. Sin: halus, i m; calix, cis m; scyphus, i m; ptera; pyxis, idis f; pculum; cntharus; potrium; vas potrium // (parte superior del rbol) (rboris) caput, cpitis n. Sin: cacu-

copiadora: (multicopista) copiatrum, i n. Sin: mchina exscriptcia vel plurificatria; trcular (-aris n) litterarum exemplis faciendis.

copia: exemplar, aris n; exemplum, i n. Sin: transcrptio. Uso: - a mquina, antgraphum; apgraphum vel apgraphon; copiatum; digraphum; copia; - autenticada, exemplar consignatum; - calcada, sacada a calco, transcriptum vel transcusum exemplum; - fotogrfica, apgraphon photogrphicum; hectogrfica, hectogrphicum (vel polygrphicum) exemplar; - de una carta, litterarum exemplum; exemplum epstulae; - de un cuadro, tbulae exemplar // (imitacin servil) imittio, onis f. Sin: similitudo.

copetudo: (que tiene copete) cirratus, a, um.

copiar: exscrbere. Sin: descrbere; copiare. Uso: accin de -, descrptio; exscrptio; copitio.

270

coral copista: exscriptor, oris m. Sin: descriptor; exempli scriptor. miento.

copita: pocillum, i n. Sin: calculus; pculum minutum. copla: (composicin potica breve) populare epigramma (-tis n) // (estrofa) stropha, ae f // (versos) versus, um mpl. Uso: escribir versos, versus fcere; crmina scrbere // (cancin popular) popularis cantilena, cantincula, nenia. Uso: - alternas, populares cantilenae alternae; alternae neniae; alterni versus.

copistera: taberna exscriptria. Sin: officina exemplorum.

copto: adj cpticus, a, um. Uso: rito -, cpticus ritus // sust coptus, i m. copulativo: copulativus, a, um. copy (Inform) duplicar: copiare // (resultado de copiar) exemplar, aris n. coqueta: adj ambitiosa. Sin: immdice se ostentans; culis venans (que caza con los ojos); ambitiose circumspectans (que mira en torno con deseo de agradar) // sust ambitiosa mulier. Sin: immdica sui ostentatrix; culis venatrix; ambitiosa circumspectatrix. copyright: ius proprietatis librriae.

copo: - de nieve, nivis pluma; floccus nveus sive nivalis; - de algodn en rama, floccus, i m. copn: pyxis, dis f. Sin: cibrium // (copa grande en que se guarda el Santsimo Sacramento) sacra pyxis. Sin: sacrum ciborium.

coprocessor (Inform) coprocesador: processrium, ii n (mathemticum vel arithmticum). coproduccin: consociata effctio. coprofagia: coprophgia sive -phaga, ae f.

copra: copra, ae f.

coquetear: immdice se ostentare. Uso: con alguien, (mlliter) blandiri licui; liquem blandtiis vel blandimentis allcere, illcere, pellcere; liquem impudenter allcere; liquem mulibribus rtibus captare; - con la mirada; culis venari; ambitiose circumspectare. coqueteo o coquetera: immdica sui ostenttio. Sin: ambtio. Uso: la - femenina, mulebres blandtiae (-arum fpl) vel artes (-ium fpl); - de miradas, petulntia oculorum.

coprolalia: coprollia sive -lala, ae f. Sin: turpilquium; trpiter loquendi libido vel lubido. coprorrea, v. diarrea. coprostasia: choprostasis, is f; v. estrei-

coprfago: coprphagus, a, um.

coqueto o coquetn: (gracioso, atractivo, agradable) bllulus, a, um. Sin: pulchellus; venstulus; bellus. Uso: frases -, blanda (vel mllia, vel allicintia) verba; miradas -, arguti culi; blandientes culi // (que procura agradar a las mujeres) levis et mulierosus. coracero: miles (-ltis m) vel eques (quitis m) loricatus, cataphractus, ferratus, clibanrius. coral: (animal) corllium vel corlium, ii n; corallum, i n. Uso: de -, corllicus; corllinus.

271

coralino Uso: isla de -, nsula corllica // (composicin musical) choralis, is m. Sin: chorale, is n; liber choralis // (relativo al coro) choralis, e. Uso: servicio -, chorale servtium. Corn: Coranum, i n; Coranus, i m. Sin: Alcoranus; Koranum; koranum volumen; mahometanismi codex; islamismi lex. coralino: corllicus vel corllinus, a, um. corcho: suber, ris n. Sin: cortex (-tcis mf). Uso: de -, subreus, a, um; cortceus; e vel ex sbere; e vel ex crtice.

cordada: scnsio (-onis f) gregalis. Sin: ascensus (-us m) montanus colligatus; ascensores montani colligati. cordel: funis, is mf Sin: restis, is (ac -im vel -em, abl -i vel -e) f. cordelito: funculus, i m. Sin: restcula; lnea vel lnia ; linum. cordados: chordata (animntia) npl.

corazn: cor, cordis n. Uso: - artificial, cor arte factum; - pequeo, v. corazoncillo; - de plstico y metal, cor e re plstica et metallo; con el - en la mano o en las manos, aperto pctore; ex nimo; lo tengo en el -, cordi est mihi; cordi hbeo; mihi curae est; mihi in medullis haeret; mihi in amribus (vel in amore) est; mihi in delciis est // (fig, centro de una cosa) en el - de la ciudad, in urbis sinu; in mdia urbe; en el - de la noche, mult nocte, de multa nocte, concbia nocte. corazoncillo: crculum, i n (dim de cor); corcillum (dim de crculum).

coraza: lorica, ae f. Uso: revestido de -, loricatus; loric munitus.

cornico: cornicus, a, um.

cordial: (afectuoso, amistoso) benvolus, a, um. Sin: benvolens, entis; familiaris; sincerus // (bebida o pocin confortante) ptio (-onis f) corrborans. Sin: ptio recreandis vribus apta. cordillera: contnui vel perptui montes. Sin: perptua iuga; mntium sries (-i f). Uso: de los Andes, Andes, ium fpl; Andes montes contnui; Andium catenae vel concatenationes. cordialmente: ex nimo.

corbeta: Mar crbita, ae f. Sin: celox (-cis f). corchero: subreus, a, um. Sin: subernus.

corbata: focale, is n. Sin: fscia collaris; colli vitta vel fascola; croata; fscia croata. Uso: - sin nudo, fascola subliganda.

corchea: chroma, tis n. Sin: chrmatis nota. corchete: (signo ortogrfico) parnthesis quadra. Uso: encerrar algo entre corchetes, liquid parenthsibus quadris intercldere.

Corea: Corea, Crea, Korea, ae f. Uso: - del Norte, del Sur, Corea Septentrionalis, Meridiana.

cordn: funculus, i m. Sin: restcula. Uso: de zapato, corrgia, ae f; corrgium, ii n; ligamen, mnis n; - elctrico, funculus elctricus; - salvavidas, funis (-is m) saltifer; umbilical, funculus vel cunculus umbilicalis; nervus umbilicaris.

cordimariano: adj cordimarianus, a, um // sust cordimarianus, i m. Sin: sodalis cordimarianus; v. claretiano.

272

corologa coreano: adj coreanus, a, um // sust Coreanus, i m. corego: chorgus, i m. Sin: dux (ducis m) chori. sus (-us m) angularis. Uso: marcar un -, emttere ex oblquo; procere ex ngulo.

coreografa: choreogrphia sive choreographa, ae f. Sin: chorearum ars vel rtio; ars scenicae saltationis.

corneta: cornu (ordinariam tiene el gen y dems casos del sing como el nom). Uso: fabricante de cornetas, cornurius, ii m. cornetn: (instrumento msico de llaves) tuba pistillata. cornijal, v. manutergio.

coreogrfico: choreogrphicus, a, um. Sin: scenicus; ad choreogrphiam prtinens; ad scanicam saltationem spectans. coregrafo: choregraphus, i m. Sin: chorearum rtifex; scenicae saltationis magister; chorearum saltationum rtifex. corepscopo: chorepscopus, i m. Sin: epscopi vicrius.

corifeo: (el que guiaba el coro en las tragedias) coryphaeus, i m. Sin: phonascus; chori dux vel princeps // (fig, el que es seguido de otros en una opinin, secta o partido) choriphaeus, i m. Sin: antesignanus. corindn: corindnium, ii n. corista: (persona que canta en un coro) chricus, i m. Sin: choricista, ae m; chorutes, ae m.

coro: (reunin de personas que ejecutan danzas y cantos) chorus, i m. // (conjunto de personas reunidas para cantar) cantorum vel canntium chorus. Uso: director de -, chori magister; chorodidscalus // (pieza musical para varias voces) cnticum, i n. Sin: concentus, us m; chorus, i m. Uso: libro de -, liber cnticus; cntuum liber // (composicin potica que sirve de letra a una pieza musical concertada) chori carmen // (parte de la iglesia donde se cantan los oficios) chorus, i m. Sin: templi subsellrium. Uso: - de cannigos, canonicorum subsellrium; - de religiosas, vrginum devotarum subsellrium; - de religiosos, sodlium religiosorum subsellrium. corografa: chorogrphia sive -grapha, ae f. Sin: regionis descrptio.

cornamusa: tbia utriculria.

coriza: cryza, ae f. Sin: pituta; gravedo (-dnis f); destilltio nrium.

corogrficamente: chorogrphice. Sin: secundum chorogrphiam. corogrfico: chorogrphicus, a, um. coroides: chorides, is f.

crner: recessus, us m // (ngulo de cancha) lusriae palestriae ngulus. Uso: echar la pelota a -, in oblquum avrtere // (saque de esquina, en el ftbol) iactus (-us m) vel mis-

crnea: crnea, ae f. Sin: tnica crnea; culi tuncula vel membrnula. Uso: - transparente, crnea perlcida sive pellcida.

corologa: chorolgia sive -loga, ae f.

corola: corolla, ae f. Sin: floris corolla.

coroiditis: choroidites, is f. Sin: choridis inflammtio vel infltio.

273

corona corona: (moneda) corona, ae f // (Astron, halo) corona, ae f. corporativismo: corporativismus, i m. Sin: corporationum rtio; collgii, societatis, sodlium stdium vel sensus (-us m); corporatorum hminum rtio vel disciplina; corporatorum opficum socetas vel coetus (us m).

coronacin: (acto de coronar) corontio, onis f. Sin: stephanosis; actus coronandi; coronae impostio // (acto de coronarse un soberano) coronae accptio vel suscptio. Sin: pblica imprii assmptio. Uso: da de la de un rey, dies quo rex diadema ccipit (vel accpiet ...); dies quo rex solemni ritu inauguratur (vel inaugurbitur...); da de la - del Papa, dies quo Pontifex Mximus Summi Pontificatus insigne sollemni ritu sscipit (vel suscpiet ...). coronar: coronare. Sin: coron vel diadmate redimire; diadema (vel rgium insigne) cpiti alicius impnere, vel rgiam trdere potestatem (si se trata de un soberano). coronario: coronrius, a, um. Sin: cordalis, e.

corpreo: (que tiene cuerpo) corpreus, a, um. Sin: corporalis, corporatus // (perteneciente o relativo al cuerpo) v. corporal.

corporeidad: corporlitas, atis f. Sin: concrtio, onis f; crporis concrtio.

corporativo: corporativus, a, um. Sin: collegialis; ad corporationes prtinens; ad collgia cvium ttinens; qui, quae, quod ad sodalcia spectat; qui, quae, quod ad corporatos hmines prtinet.

corporacin: corportio, onis f. Sin: corpus, pris n; coetus, us m; collgium; sodalcium; consocitio. Uso: jefe de una -, collgii magister vel princeps (-cpis m); corporaciones de ciudadanos, cvium crpora.

corpio: thorcium, ii n. Sin: thorax, acis m; strphium; fscia pectoralis.

coronel: chiliarchus, i m. Sin: tribunus mlitum; praefectus cohortis; legionis tribunus Uso: teniente -, chiliarchus vicrius.

corpulencia: corpulntia, ae f. Sin: obsitas; crporis magnitudo; corpus amplum vel obesum. Corpus Christi o Corpus: Crporis Christi festum. Sin: sollmnia Sacramenti Augusti.

corporal: (perteneciente o relativo al cuerpo) corporalis, e. Sin: crporis vel crporum (gen). Uso: pena, castigo -, crporis vrbera (-um, npl) // (lienzo que se extiende en el altar para poner sobre l la hostia y el cliz) corporale, is n. Sin: corporale lnteum; sacrum lnteum vel lintolum; lneus pannus. corporalmente: corporliter.

correccin: (accin de corregir) corrctio , onis f. Sin: reprehnsio; animadvrsio; obiurgtio // (calidad de lo que es correcto) honesta rtio. Uso: - deportiva, honesta decertandi rtio // (alteracin o cambio que se hace en las obras escritas) emendtio, onis f. Sin: texts emendtio. correccional: custodirium, ii n. Sin: correctria domus. Uso: - de menores, domus pe-

correa: crium, ii n; crius, ii m. Sin: lorum; loramentum. Uso: - de transmisin, crium volbile.

corral: (animlium) cohors, ortis f. Sin: saepes vel sepes, is f. Uso: - de bueyes, bovile, is n; de cerdos, sule, is n; - de ovejas, ovile, is n.

274

correra ris custodiendis et educandis. en el mismo partido) eiusdem partis fautor.

corredor: (pasillo o pieza de paso larga y angosta) andron, onis m. Sin: mesula; ambulacrum; ambulatincula; fauces, ium fpl; trnsitus, us m. Uso: - subterrneo, cunculus, i m; - de la casa, fauces edium // (competidor) cursor, oris m. Sin: pettor, oris m. Uso: - de resistencia, qui longa spatia percurrit // (balcn corrido) v. balcn // (el que interviene por oficio en las compras y ventas de ciertos artculos) procurator, oris m. Uso: - de bolsa, collybista, ae m; nummulrius, ii m; - de comercio, rebus mercandis procurator; - de mercaderas, nstitor vel curator mrcium.

corredizo: convolutbilis, e. Uso: capote -, tectum convolutbile.

corrector: (el que corrige) corrector, oris m. Sin: emendator. Uso: - de pruebas de imprenta, corrector; plagularum corrector; paginarum emendator.

correcto: rectus, a, um. Uso: correcto!, rectum (est); recte!; es esto -?, estne hoc rectum?

corregir: corrgere. Sin: emendare; polire vel expolire. Uso: - un escrito, scriptum emendare vel expolire; scriptum ad criticorum severitatem exgere; scriptum ad criticorum rationem emendare. corregela: convlvulus, i m. correlacin: correltio, onis f. Sin: convenintia; congruntia; mtua reltio.

correligionario: (que profesa la misma religin) consecrneus, i m. Sin: religionis scius; eiusdem religionis prticeps; eandem religionem habens // (que tiene la misma opinin poltica, especialmente si est inscrito

correra: concurstio, onis f. Sin: incrsio; excrsio; excursus, us m. Uso: - de los enemigos, hstium incrsio; hacer una -, excursionem vel incursionem fcere; hacer una entre los enemigos, incursionem in hostes (vel in fines hstium) fcere; impedir las co-

correo: (servicio pblico para el transporte de las correspondencias) cursus (-us m) pblicus vehicularis, vehiculrius, cursualis, fiscalis. Sin: res vehicularis, vehiculria, cursualis, tabellria. Uso: - areo, cursus arius; - diplomtico, pblicus legatorum cursus; vehiculrius cursus ad pblicos legatos prtinens; Inform, - electrnico, cursus electrnicus; ltterae electrnicae; - especial, estafeta, anabsius, ii m; - militar, pblicus cursus castrensis; buque -, tabellria navis; despacho de -, ostolum cursuale; empleado de -, officialis (-is m) cursrius; jefe de -, pblici cursus praepsitus; rei tabellriae praepsitus vel praefectus; vagn -, currus tabellrius; por -, cursu pblico vel fiscali; por - areo, cursu ario; enviar, expedir por -, liquid cursu publico (vel vehiculari, vel vehiculrio, vel fiscali) mttere // (cartas o pliegos de cualquier clase que se despachan o reciben) epstulae (-arum fpl) vel fasces (-ium mpl) // (oficina de correos) diribitrium, ii n. Sin: diribitrium cursuale; cursus pblici diribitrium; epistularum vel litterarum diribitrium; pblicum epistularum diribitrium; curss pblici sedes; aedes cursuales; officina cursualis. Uso: - central, praecpuum epistularum diribitrium // (mensajero, estafeta) cursor, oris m. Uso: enviar algo por -, liquid cursori perferendum commttere; liquid per cursorem mttere // (buzn) pblici cursus cpsula vel capsella. Uso: echar una carta al -, in pblici cursus cpsulam epstulam demttere, immttere, incere // a vuelta de -, statim; extemplo; e vestgio.

275

correspondencia rreras al enemigo, hostem ab incursinibus prohibere. duodevicsimo mensis currentis; moneda -, legalis pecnia; precio -, pretium vulgatum vel praesens // sust cursus, us m. Sin: fluentum, i n; aquae fluentes. Uso: contra -, adverso flmine vel amne; adversum in flumen; adversus amnis cursum; siguiendo la -, secundo flmine // ( fig, curso, movimiento de los sentimientos y de las tendencias) vulgata vel communis opnio. Sin: multitdinis iudcium. Uso: corrientes del pensamiento filosfico, philosphiae, arum fpl; las varias - del pensamiento moderno, huius nostrae aetatis vriae doctrinae; fuertes - culturales, econmicas y polticas, motus magni culturales, oeconmici, poltici; - literarias, quae de ltteris eruditi viri sntiunt; - polticas, de re pblica regenda opiniones; contra -, adversus communes opiniones; adversus communem opinandi agendique rationem; dejarse llevar de la -, communi opinione ferri; tmpori cdere vel inservire; tempribus servire; vulgarem consuetdinem sequi; ir contra -, multitudinis iudicio repugnare; communem opinionem refutare; irse con o tras la -, aliorum opinioni subscrbere; seguir la -, vulgatam opinionem amplecti; multitdinis iudcium sequi // Electr, - elctrica, vis elctrica. Sin: elctricus fluor; fluentum; fluentum elctricum; fluxus (-us m) elctricus; sucneus fluctus; sucnei fluctus vis. Uso: - alterna, fluxus alternus; - continua, fluentum contnuum; - hidroelctrica, vis hidrolctrica; - parsita o de Foucault, fluentum verticosum; - termoelctrica, vis thermolctrica; hilo de la -, filum fluenti elctrici; impulsos de -, impulsus (mpl) fluenti elctrici; toma de - , elctridis exceptculum; dar la -, elctricum rvulum immttere // estar al - de una cosa, liquid scire vel cognscere. Sin: liquid novisse vel cognovisse; estar al - de todas las publicaciones, quae quotdie typis eduntur perspecta habere; poner a alguien al - de una cosa, certiorem fcere liquem alicius rei vel de liqua re // - de aire, ris afflatus (-us m). Sin: r ffluens.

correspondiente: adj correspondens, entis. Sin: cngruens (licui rei, cum liqua re); convniens (cum liqua re, licui rei, ad vel in liquid, in liqua re) // (miembro no numerario de una corporacin, que por lo general reside fuera de la sede de esta y colabora con ella por correspondencia) scius correspondens. Sin: epistularis scius // (corresponsal) v. esta voz. corresponsal: relator, oris m; relatrix, icis f. Sin: correspondens, entis m; cooperator vel collaborator, oris m; cooperatrix vel collaboratrix, icis f; uceps (-cpis m) actorum; captator (-oris m) nuntiorum; dvena scriba. Uso: - especial, relator specialis; - radiotelevisivo, relator radiotelevisficus; Florencia Aubenas, - del diario Libration, Florencia Aubenas, cooperatrix actorum diurnorum, q. t. Libration. corrida de toros: tauromchia sive tauromacha, ae f. Sin: pugna cum tauris; taurorum (in circo) agittio. corresponsable: corresponsbilis, e.

correspondencia: (conjunto de cartas que se despachan o reciben ) epstulae, arum fpl. Sin: ltterae, arum fpl; v. correo // (cartas que se escriben dos o ms personas una a otra) epistularum vel litterarum commrcium (cum liquo, inter liquos). Sin: commrcium epistolare; epistolare collquium // (accin y efecto de corresponder o corresponderse) congruntia, ae f. Sin: cohaerntia; convenintia alicius rei cum liqua re.

corriente: adj currens, entis. Uso: agua -, aqua viva vel prfluens; ao -, annus vertens; cuenta -, quotidianae rationes; - mes, mensis currens; el lunes, 18 del corriente, die Lunae,

276

cortejo corrillo: conventculum, i n. Sin: crculus; collctio. Uso: reunirse en -, circulari; in orbem core; orbem fcere vel collgere. rium.

corrimiento: lapsus, us m. Uso: - de tierra, lapsus terrae. corro: corona, ae f. Uso: - de amigos, amicorum corona; v. corrillo. corroborante: adj corrborans, antis // sust medicamentum corrborans.

cors: fscia, ae f. Sin: pectorale, is n; strphium; mamillare; fscia pectoralis; femneus thorax. corsetera: strophiria, ae f. Sin: quae strphia cnficit.

corsario: adj pirticus, a, um. Sin: praedatrius // sust, v. pirata.

corrupcin: (putrefaccin) corrptio, onis f. Sin: tabes, is f // (- de costumbres) corrupti mores; morum grvitas // (utilizacin de las funciones y medios de aquellas en provecho, econmico o de otra ndole, de sus gestores) corruptela, ae f. Sin: corrptio. Uso: - pecuniaria, corrptio pecuniria // tentativa de -, mbitus, us m.

corromper: - a alguien, corrmpere liquem. Sin: liquem ab offcio detorquere; liquem e recto itnere abdcere; liquem transversum gere, impllere, rpere.

cortalpices: instrumentum cuspidrium. Sin: scriptrii lpidis cuspidamentum. cortapapel o cortapapeles: chartseca, ae f. Sin: lgula vel lngula; culter, tri m; ensculus, gladolus, cultellus chartrius; gladolum chartrium; culter chartrius; cultellus librrius; caesria vrgula; (mquina) chartae sectrix (-icis f).

cortahielos, v. rompehielos.

cortadora: - de csped, v. cortacsped.

cortacigarros: cultellus sectrius volminum. Sin: cultellus ad secanda volminum acmina.

cortaplumas: scalprum, i n. Sin: cultllulus; culter plictilis; scalprum librrium; clamo acuendo novcula. cortapuros, v. cortacigarros. cortar: secare. Sin: resecare; exsecare. Uso: - el pelo, capillos resecare; comam curtare vel tondere; - la barba y el pelo, barbam comamque tondere.

corsetero: strophirius, ii m. Sin: qui strphia cnficit. cortabolsas: crumenseca, ae m. Sin: manticulrius; sector zonrius.

cortacsped: herbisectrum, i n. Sin: mchina herbisectria vel falcata; herbarum tons-

cortejar: sectare vel sectari. Sin: assectare vel assectari; licui adulari.

corte: (superficie que forman los cantos de un libro) sctio vel sectura foliorum. Uso: rojo, dorado, sctio (foliorum) rubra, aurata vel urea // (filo) acies, i f // (residencia del soberano) aula, ae f. Sin: aula rgia. Uso: la - de Toscana, Aula Etrusca // Suprema Corte, summum causis dirimendis conclium; iudcium postremae provocationis; v. tribunal // de vestido, texti segmen (-mnis n).

cortejo: (requiebro o galanteo) assecttio,

277

cortesano onis f. Sin: assiditas; obsquium; cmitas; amatria allctio; amatriae blandtiae fpl // (personas de acompaamiento) comitatus, us m. Sin: pompa; agmen, mnis n; caterva; cmites. Uso: - fnebre, pompa fnebris; exsequiarum turba; funus, nris n ; exsquiae, arum fpl; - de antorchas, taedfera pompa vel multitudo; lampadariorum agmen. cortesano: (adj, perteneciente a la corte) ulicus, a, um // sust ulicus, i m. Sin: ulicus homo; v. gentilhombre. cortijo, v. alquera. corteza: cortex, tcis mf. cortometraje: brevior pellcula. Sin: astrctior taenola; brevior cinematogrphica pellcula. corva: (parte de la pierna) poples, ltis m. corveta: crbita, ae f. Sin: celox (- cis f).

corzo: musmo vel msimo, onis m. Sin: caprolus. Cosa Nostra: Res Nostra. Sin: consocitio scelesta, quae dcitur Res (vel Causa) Nostra. cosaco: cosacus, i m.

cortinaje: vela, orum npl. Sin: plgulae; velmina. Uso: - corredizo, vela vel lntea volublia; plgulae volbiles; - corrido, vela vel lntea obducta; plgulae obductae; - descorrido, vela vel lntea reducta; plgulae reductae. cortinilla: lintolum, i n. cortisona: cortisonum, i n.

cortina: cortina, ae f. Sin: lnteum; velum; plgula. Uso: - corrediza, velum vel lnteum volbile; - metlica, cataracta; cratis (-is f) metllica; - metlica plegadiza, convolutablia claustra npl; - transparente, plgula perspcua; - de cama, conopum vel conpium; de teatro, aulaeum; bajar la - metlica, cataractam abdcere // - de bamb, vallum gramneum; - de fuego, ignis vapor; - de hierro, frrea saepta npl; frreum vallum; velum frreum; - de humo, nbula vel nubcula; - de muelle, munmen (-mnis n) vel munimentum.

cosechadora: mchina messria tritria vel trituratria. Uso: - automotriz, automatria messria tritria (mchina); autmatum messrium tritrium. coseno: (c)sinus , us m. Sin: arcus (c)sinus. coser: mquina de -, mchina sartria vel sarciendi. cosilla o cosita: rcula vel rscula, ae f.

cosecante: Geom csecans, antis f.

cortocircuito: brevis circitus (-us m). Sin: circitus curtus; contractus circitus.

cosmtico: adj cosmticus, a, um. Sin: ad csmesin vel ad cosmticam (vel ad cosmticam artem) ttinens // sust cosmticum, i n. Sin: cosmetrium; medicamen vel medicamentum; fucus; unguentum; tectrium; cosmticum medicamentum. Uso: - para el

cosmtica: (ciencia y arte que trata de los cosmticos) csmesis, is f. Sin: cosmtica, ae f; cosmtica ars, disciplina, doctrina, scintia; fucandi ars; ars conficiendi ornamentria medicmina, medicamenta, unguenta. Uso: - facial, vultum fucandi ars; ars vults fucandi; ars fciem fucandi.

278

costar rostro, medicamen vel medicamentum facii; rostro ajado por los -, os medicmine attritum; rostro cubierto de cosmticos, vultus medicamnibus interstinctus. cosmetlogo: artis cosmticae peritus. Sin: facii cosmetes (-ae m), curator, medicator; fciem medicandi peritus. cosmopolita: adj cosmopolticus, a, um. Sin: mundanus // sust cosmopolita, ae m. Sin: mundi ncola; civis (-is mf) universi; totus mundi civis.

csmico: csmicus, a, um.

cosmopolitismo: cosmopolitismus, i m. Sin: doctrina cosmopoltica; fratrnitas humana; totus mundi amor. cosquillar, v. cosquillear. cosquillas: titilltio, onis f.

cosmogona: cosmognia sive -gona, ae f. Sin: de mundi orgine doctrina, disciplina.

cosmografa: cosmogrphia sive -grapha, ae f. Sin: mundi vel universi descrptio. cosmogrfico: cosmogrphicus, a, um. Sin: ad cosmogrphiam spectans; ad mundi descriptionem prtinens.

cosquillear: titillare. Sin: pellem lviter titillare.

cosmolgico: cosmolgicus, a, um.

cosmologa: cosmolgia sive -loga. Sin: universi mundi scintia.

cosmgrafo: cosmgraphus, i m. Sin: mundi vel universi descriptor; qui mundum vel universum describit; cosmogrphiae (vel mundi descriptionis, vel universi descriptionis) cultor, studiosus, peritus.

cosmometra: cosmomtria sive -metra, ae f. cosmonauta: cosmonauta, ae m. Sin: astronauta; cosminauta; spatiinauta. cosmonutica: cosmonutica, ae f. Sin: res cosmonutica; disciplina cosmonavalis.

Costa de Marfil: Litus (-tris n) Ebrneum. Sin: boris ora. costado: (cada uno de los dos lados del casco de un buque) latus, tris n.

costa: (orilla del mar y tierra que est cerca de ella) litus, tris n. Sin: ora, ae f. Uso: Azul, Caerlea Ora // (cantidad que se paga por una cosa) impensa, ae f. Sin: prtium; sumptus, us m. Uso: a toda -, quacumque (vel quavis, vel omni) ratione vel contentione; totis vribus , vribus mnibus; summa ope; a - de la vida, cpitis perculo; perseverar a toda - en una cosa, in liqua re quoquo pacto (vel quoquo modo) perseverare.

cosquilleo: titilltio, onis f; titillamentum, i n. Sin: burburismus, i m.

costanero: litoralis, e; litreus, a , um. Sin: in ltore psitus. Uso: camino -, litoralis vel martima via; ciudad -, urbs litrea.

cosmonutico: cosmonuticus, a, um. Sin: cosmonavalis, e. cosmonave, v. astronave.

costar: constare. Sin: stare vel esse con complem. de precio en abl, exceptuados los gen tanti, quanti, pluris, minoris (tanto, cuanto, ms, menos). Uso: cada fascculo cuesta DM 8,50, fascculus singularis constat octo semis

279

Costa Rica marcis Germnicis; cunto cuesta esta casa?, quanti est haec domus? cuesta 40.000 liras, quadraginta mlibus libellarum est. cotiledn: cotyledon, nis f. cotilla, v. cors. cotizacin: aestimtio, onis f.

Costa Rica: Res pblica Orovitensis. Sin: Costarica, ae f. costarricense : adj costaricensis, e // sust Costaricensis, is m.

costarriqueo, v. costarricense.

coto: (campo reservado de caza) saeptum venationis. Sin: fines venatrii; privatus venationis locus. cover girl: exterioris pginae puella. cow boy: armentrius, ii m. Sin: pecurius.

coste: (cantidad que se paga por una cosa) v. costa. costeleta, v. chuleta. costero, v. costanero.

coxalgia: coxlgia sive coxalga, ae f. Sin: coxae dolor vel dolores; coxendcis inflammtio; assidui coxae vel coxendcis dolores. coxlgico: coxlgicus, a, um. coyuntura: condcio, onis f. Uso: - econmica, oeconmica condcio.

costurera: sartrix, icis f. Sin: sutrix; sarcinatrix; vestfica.

costumbre: mos, moris f. Uso: costumbres inmorales, mores corrupti, prditi, pessmdati; mores lapsi ad molltiem; mores prolapsi in vtia; - navideas, mores sollmnia natalcia Christi celebrandi; - tradicionales, mores tranlatcii; consuetdines translatciae; segn la - tradicional, more translatcio.

costo: (lo que cuesta una cosa) alicius rei prtium.

coz: (patada) calx, calcis f. Sin: calcis ictus (-us m). Uso: dar coces contra el aguijn, adversus stmulum calcitrare; dar una - a uno, liquem calce cedere, ptere, perctere, ferire; disparar, tirar coces, calcitrare; calces remttere; recibir una -, calce caedi // (Mar, cabo inferior del mastelero) pes (pedis m) mali. craneoclasto: cranioclastum, i n. Sin: cranioclastes, ae m; instrumentum calvae vel calvriae confringendae. craneografa: craniogrphia sive -grapha, ae f. Sin: calvae vel calvriae descrptio. crakers: qudrulae, arum fpl.

costurero: sartor, oris m. Sin: sarcinator; vstifex (-fcis m); vestficus. cotangente: Geom cotangens, entis f. coterrneo, v. conterrneo. coti: (tela) trilix, cis f.

cotidianidad: cotidianae vitae rtio. cotila: ctyla vel ctula, ae f.

craneologa: craniolgia sive -loga, ae f. Sin: doctrina (vel disciplina, vel scintia) de calva vel calvria.

280

crdito craneolgico: craniolgicus, a, um. Sin: ad calvam vel calvriam ttinens. rerum mnium procreator; Summus Cnditor.

cranelogo: cranilogus, i m.

craneometra: craniomtria sive -metra, ae f. Sin: calvae vel calvriae mensura.

craneomancia: craniomanta, ae f.

craneomtrico: craniomtricus, a, um. Sin: ad calvae vel calvriae mensuram spectans. cranemetro: creanimetrum, i n. Sin: instrumentum calvae vel calvriae metiendae.

craneoscopia: cranioscpia sive -scopa, ae f. Sin: calvae vel calvriae inspctio. cranetomo: cranitomum, i n. Sin: instrumentum calvae vel calvriae secandae.

crecimiento: incrementum, i n. Sin: auctus, us m; accrtio. Uso: - demogrfico, incrementum natorum; - demogrfico acelerado, maturata natorum incrementa; - facultativo, incrementum in hminis arbtrio psitum; fsico, crporis incrementum; - personal y comunitario, singulorum hminum ac totus humani gneris progrssio.

creativo: creativus, a, um.

creatividad: vis creatrix vel effectiva. Sin: pera vel ctio creatrix. Uso: estmulo a la -, stimulus ad peram creatricem praestandam.

crter: crater, ris (ac sing cratra, ac pl cratras) m. crtera: cratra, ae f.

crasis: (Gram, contraccin) crasis, is f. Sin: coninctio. Uso: - de dos slabas, syllabarum coninctio // (Med, mezcla normal de las partes que constituyen los lquidos del organismo) crasis, is. Sin: mixtura, ae f; umorum mixtura.

crash (Inform) colapsar: correre. Sin: collabi; cdere. Uso: el sistema colaps, systema crruit, collapsum est, ccidit // (dicho de programas: hacer colapsar el sistema) direre liquid. Sin: evrtere liquid. Uso: el programa ha hecho colapsar el sistema, systema a progrmmate drutum vel eversum est // (colapso) collpsio, onis f.

credencial: (adj, que acredita) testimnium vel fidem fciens // (carta credencial) ltterae credentiales vel fiduciriae. Sin: pblicae ltterae; ltterae fidem habentes; ltterae alicius rei fidem facientes; ltterae demandati vel crditi mneris testes. credibilidad: crediblitas, atis f. Sin: fides, ei f; auctritas; probablitas. Uso: - histrica, histriae fides; razn de -, fidei (vel auctoritatis, vel probabilitatis) rtio; exceder toda -, omnem fidem excdere; poner en duda la de un hecho, in dbium rem vocare.

creador, ra: creator, oris m; creatrix, icis f. Sin: procreator; cnditor. Uso: - del mundo,

crdito: (asenso) fides, ei f. Uso: dar - a alguien, licui crdere; dar - a algo, liquid crdere // (derecho que uno tiene a recibir dinero de otro) crditum, i n. Sin: pecnia crdita; nomen non expunctum; dbitum non dissolutum. Uso: crditos a recibir, crdita accipienda; carta de -, accreditivum, i n; abrir - a alguien, offerre licui quod sumat si opus sit; cobrar los -, nmina exgere; pecniam (crditam) exgere; comprar a -, sua fide, absenti pecnia, mere; dar dinero a -, pecniam crdere; tomar dinero a -, pecniam mutuare, mtuam pecniam smere //

281

credo (reputacin de solvencia) fides, ei f. Uso: pblico, fides pblica; vender a -, alicius fide vndere // (plazo para el pago) sptium ad solvendum. Uso: tres meses de -, trium mnsium sptium ad solvendum // (prestigio, fama, confianza, estima) fama, ae f. Sin: existimtio; gratia; auctritas; fides; fidcia. Uso: adquirir -, famam sibi acqurere; existimationem collgere; mantener el -, fidem suam tueri; no tener -, nullam fidem habere; perder el -, fidem amttere; quitar el - a uno, fidem derogare licui; tener -, grati valere; grati et auctoritate valere. cremallera: (barra con dientes que engranan con un pin) retincula, orum npl. Sin: machinamentum dentatum vel denticulatum. Uso: ferrocarril de -, ferrvia dentata vel denticulata // (cierre metlico y flexible que se aplica a una abertura longitudinal en prendas de vestir, bolsos, etc.) v. cierre relmpago // (en el microscopio) rechamus sive rchamus, i m. cremnofobia: cremnophbia sive cremnophoba, ae f. Sin: praecipitiorum vel vorginum pavor, horror, terror; cuiusvis praecpitis (vel praerupti) loci pavor. cremor: cremor, ris m. Uso: - trtaro, tartrici salis cremor. creolina: creolinum, i n. creosota: creosotum, i n.

creble: credbilis, e. Sin: probbilis; veri smilis; fcilis ad credendum; qui, quae, quod fcile credi potest.

creer: - en Dios, crdere in Deum. Sin: crdere Deo.

creencia: (accin de creer) fides, ei f // (lo que se cree) opnio, onis f. Uso: - ancestrales, opiniones maiorum vel avorum; - firme, magna opnio; semejante -, eismodi opnio // (fe religiosa) Dei opnio; opnio de Deo; opnio et relgio. Uso: - falsa, supersttio // (religin) relgio, onis f. Uso: - religiosas, Dei vel deorum cultus.

credo: (smbolo de la fe) fidei smbolum. Uso: la frmula del -, frmula cathlicae fidei // (como oracin) smbolum, i n. Sin: confssio fidei. Uso: recitar el -, smbolum recensere // (doctrina) doctrina, ae f. Uso: poltico, quae liquis de re pblica sentit; profesar el mismo - poltico, idem de re pblica sentire.

crespo: crispus, a, um. Uso: de pelo -, crispus; algo -, crspulus. crespn: crispum textum (- i n) // (velo) crispum velum.

cresta: (carnosidad que tienen sobre la cabeza algunas aves) crista, ae f // (cumbre de las montaas) cacumen, mnis n. Creta: Creta, ae f; Crete, es f. crestomata, v. antologa.

cretceo: cretceus, a, um.

crema: (confeccin cosmtica) cremor, ris m; cremum, i n. Sin: lomentum; ceroma, tis n. Uso: - dental, v. pasta dentfrica; - depilatoria, dropax, cis m.; - de afeitar, pasta tonsria; - para los zapatos, v. betn.

cretense: adj cretensis, e. Sin: crticus, a, um // sust Cretnsis, is m. crtico: crticus, a, um. Uso: letras -, ltterae crticae.

cretcico: cretrius, a, um.

282

criptgrafo cretinismo: cretinismus, i m. crmenes perpetrados contra la humanidad, crmina contra humanitatem perpetrata; acusado de crmenes de guerra, de belli crimnibus accusatus.

cretino: cretinus, i m. Sin: cretinismo laborans // fig sinus; bardus; caudex (-dcis m); hebes (-btis; abl -ti). cretona: cretnium, ii n. Sin: cretonianum, i n.

cra: (accin de criar a hombres y animales) eductio, onis f. Sin: nutrtio; nutrictio. Uso: - de animales, pstio; - de bovinos, cura boum; - de cerdos, porcultio; - de nios, nutrcium // (animal mientras se est criando) pullus, i m // (nio mientras se est criando) infans, antis m. Sin: purulus; prvulus.

criminalista: criminalista, ae mf. Sin: poenalista; advocatus criminalis; iuris criminalis peritus; publicarum vel criminlium causarum peritus. criminologa: criminolgia sive -loga, ae f. Sin: crminum scintia.

criminalidad: criminlitas, atis f. Sin: delinquntia; immnitas. Uso: - juvenil, criminlitas iuvenilis; - organizada, criminlitas ordinata; latronum consocitio; latrones consociati.

criador: nutritor, oris m. Uso: - de gusanos, bombycinator; bmbycum vel necydalorum cultor. criatura: (cosa creada) res creata. Uso: animada, nimans; nimal; - racional, homo; todas las -, rerum natura; natura // (nio de poco tiempo) infantculus, i m; v. chiquillo. criar: nutricari.

criado: (persona que sirve a otra por salario) fmulus, i m. Sin: domsticus; servus; minister.

criada: fmula, ae f. Sin: ancilla; domstica.

cripta: (lugar subterrneo donde se enterraba a los muertos) crypta, ae f. Uso: - vaticanas, cryptae vaticanae // (piso subterrneo destinado al culto en una iglesia) hypogum, i n. crptico: (oscuro, enigmtico) crpticus, a, um. Uso: sentido -, sensus crpticus.

criollo: adj crolus, a, um. Sin: criollus; mixtcius. Uso: lengua -, crola lingua // sust crolus, i m.

criba: cribrum, i n. Sin: vannus, i f. Uso: fabricante de cribas, cribrrius, ii m; v. tamiz. cribar: cribrare. Sin: per cribrum crnere. cric, v. gato. cricket, v. crquet.

criptgama: planta cryptgama.

criptogamia: cryptogmia sive -gama, ae f. criptgamo: cryptgamus, a, um.

criptografa: cryptogrphia sive -grapha, ae f. Sin: ars cryptogrphica; rtio arcanis ltteris scribendi. criptogrfico: cryptogrphicus, a, um. criptgrafo: cryptgraphus, i m.

crimen: crimen, mnis n. Uso: crmenes de guerra del Japn, bllica crmina iapnica;

283

criptograma criptograma: cryptogramma, tis n. Sin: furtivum scriptum; res cryptogrammtica. criptn: cryptum, i n. criptologa: cryptolgia sive -loga, ae f. nus, i m; catinum, i n // (cavidad en la parte inferior de los hornos para recibir el metal fundido) cavum fusrium. crisolito o crislito: chryslithus, i m. crispacin, crispadura, crispamiento o crispatura: crispitudo, dnis f. Sin: crispa fcies.

crquet: (juego de pelota ingls) lusus cricctius. Sin: ludus pilae et portae. crisis: (cambio favorable o desfavorable, que sobreviene en una enfermedad) crisis, is (ac - im) f // (momento decisivo y peligroso de un asunto) discrimen, mnis n. Sin: crisis. Uso: - econmica, difficultas annonae vel nummria; - industrial, interceptus indstriae cursus; - ministerial, summi rei publicae conslii discrimen; civlium rectorum iactura; mundial de la economa, mundana crisis oeconmiae; - poltica, rerum publicarum muttio; - religiosa, religionis tedium vel fastdium; - social, rerum publicarum discrimen; - de la escuela, crisis scholae; - de gobierno, rei pblicae rectionis discrimen; amenaza de una - de gobierno, rei pblicae rectionis mutandae vel immutandae commintio; llevar a una - de gobierno, rei pblicae rectionem (administrationem, moderationem) in discrimen addcere. crisma: chrisma, tis n. crismal: chrismalis, e // crisantemo: chrysnthemon, i n.

criptrquido: cryptorchis, dis.

criptorquidia: cryptorchdia, ae f.

cristal: crystallus, i m; crystallum, i n. Uso: objetos de -, v. cristalera; cristales de la ventana, vitra fenestrae; fenestrlia vitra.

cristalino: adj crystllinus, a, um // (parte lenticular del ojo) tnica crystallides. Sin: lens crystllina; crystllinus, i m (humor).

cristalera: (establecimiento donde se fabrican objetos de cristal) officina crystallinorum // (tienda donde se venden) crystallinorum taberna // (conjunto de estos mismos objetos) crystllina, orum npl. Sin: vasa crystllina.

crismera: chrismrium, ii n. Sin: pyxdula oleria.

cristalizado: crystallizatus, a, um. Sin: in crystallum redactus vel versus; crystalli instar concretus. cristalizar: crystallizare. Sin: in crystallum (vel in crystallos, vel in crystalla) redgere, redcere, cgere, densare; in crystllinam formam vrtere // (tomar forma cristalina) v. cristalizarse.

cristalizacin: crystalliztio, onis f. Sin: crystalli formtio; crystallorum denstio; in crystallum (vel in crystallos, vel in crystalla) denstio vel concrtio; in crystllinam formam vrsio, convrsio, muttio, coagmenttio; concrtio crystalli instar.

cristalizable: crystallizbilis, e. Sin: in crystallum (vel in crystallos, vel in crystalla) densbilis vel congelbilis.

crisol: (vaso para fundir) vsculum fusrium. Sin: vsculum fundendis metallis; cati-

284

crtica cristalizarse: in crystallum verti, cogi , densari. Sin: in crystallos abire; in crystalla densari, congelare, concrscere; instar crystalli concrscere vel congelare. cristalofsica: crystallophsica, crystallophsice, es f. cristaloelctrico: crystallolctricus, a, um. ae f; christiana lex; (como culto) cultus (-us m) vel ritus (-us m) christianus. Uso: abandonar el , christianum esse desnere; abrazar el -, christianum feri; profesar el -, christianam religionem profiteri; renegar del -, christianam religionem damnare. cristianizar: christianizare. Sin: christianum fcere vel rddere.

cristalogenia: crystallognia sive -gena, ae f. Sin: crystallogentica doctrina, disciplina, scintia. cristalografa: crystallogrphia sive -grapha, ae f. Sin: crystallorum rtio, stdium. cristalogrfico: crystallogrphicus, a, um. cristaloide: crystallides, is n (corpus).

cristiano: adj christianus, a, um. Uso: hacerse -, christianum feri; ser -, christianum esse // sust christianus, i m. Sin: christcola; christcolus; christifidelis; Christi cultor, sectator, ssecla. Uso: los primeros -, primgeni christifideles. Cristo: Christus, i m. Uso: portador de -, chrstifer, ra, rum

cristalometra: crystallomtria sive -metra, ae f. cristalonoma: crystallonmia sive -noma, ae f.

cristalologa: crystallolgia sive -loga, ae f.

cristiana: christiana, ae f. Sin: christifidelis; christcola; Christi cultrix vel sectatrix (-icis f).

cristiandad: christinitas, atis f. Sin: christiana ecclsia, res, socetas, consrtio; christianorum coetus (-us m); christades, um mf pl; christadae, arum mf pl.

cristianamente: christiane. Sin: christiano (vel christianorum) more vel ritu; ad Christi praecepta; prout Christi doctrina pstulat; ut decet christianum.

cristianismo: christianismus, i m. Sin: (como doctrina) relgio christiana; Christi doctrina;

crtica: (arte de juzgar de la bondad, verdad y belleza de las cosas) crtica, ae f; crtice, es f; crtica, orum npl. Sin: ars vel res crtica. Uso: - cronolgica, crtica chronolgica; - esttica, crtica aesthtica; - filolgica, crtica philolgica; - histrica, crtica histrica; ars crtica in rebus histricis (adhbita); - literaria, crtica litterria; crtica in ltteris; - de la moda, crtica modae // (cualquier juicio o conjunto de juicios sobre una obra literaria, artstica, etc. ) iudcium, ii n. Sin: existimtio; sentntia; censura. Uso: - histrica, rerum gestarum iudcium; de rebus gestis sentntia; - inteligente, intllegens iudcium; - literaria, de ltteris iudcium; un libro de literaria, liber de aestimandis scriptribus vel liber quo de scriptribus iudcia continentur //

criterio: critrium, ii n. Sin: norma; rtio; rgula; iudicandi norma, rtio, facultas. Uso: distintivo, rgula ad liquid ab liqua re distinguendum; - filolgico, iusta philolgiae rtio; - fundamentales, critria fundamentlia; - objetivos, normae obiectivae; - paleogrfico, palaeogrphica rtio.

285

crticamente (personas que ejercen la crtica en los medios de difusin) crtici, orum mpl. Sin: existimatores vel existimantes; idices; docti viri; litterati; v. crtico // caer bajo la -, in existimntium arbtrium venire; hacer la - de un libro, censuram fcere de libro; someter a los escritos de uno, censuram fcere de scriptis alicius // (restitucin de los textos) restittio texts vel documenti. Sin: crtica texts vel textualis; constittio texts; ars (vterum) exemplorum emendandorum; (vterum) exemplorum inter se comparatorum emendtio; darse a la - textual, codcibus conferendis se dare // (censura de las acciones de alguien) reprehnsio, onis f. Sin: vitupertio; improbtio. Uso: dar pie para la -, reprehensionis ansam habere; dare tamquam ansas ad reprehendendum; hacer una - maliciosa o denigrante de alguno o de algo, liquem vel liquid maldico dente crpere; hacer una mordaz, liquem vel liquid adunco suspndere naso; incurrir en diversas -, in vrias reprehensiones incrrere; ser objeto de alguna -, reprehensionis liquid habere // (murmuracin) obtrecttio, onis f. crticamente: crtice. Sin: ad crticam rationem; ad artis crticae rationem; ad normam crticae artis. iudex, crticus; litteratus iudex; litterarum peritus; - de teatro, iudex scenicus // adj crticus, a, um. Sin: diffcilis vel impeditus (dificultoso); periculosus (que puede ocasionar crisis). Uso: en momentos crticos para el Estado, impeditis rei pblicae temporibus. croata: sust Croata, ae m // adj croatus, croticus, a, um. Croacia: Crotia, ae f.

cromado: sust chrmii indctio (-onis f) // adj chromo llitus, blitus, tectus, contectus. cromar: chromo illnere, oblnere, tgere, contgere.

cromtico: chromticus, a, um. Uso: escala -, chroma, tis n; teora de la escala -, chromtice, es f. cromatina: chromatina, ae f. cromatismo: chromatismus, i m.

criticar: (juzgar las cosas segn las reglas del arte) (di)iudicare. Sin: iudcium fcere vel adhibere de liqua re // (censurar, vituperar) reprehndere. Sin: alicius rei censuram fcere; liquid crpere vel destrngere. Uso: mordazmente los escritos de alguien, scripta alicius nasute destrngere; - todo libremente, summa cum libertate cuncta notare vel crpere. criticismo: criticismus, i m. crtico: sust crticus, i m. Sin: iudex; existimator. Uso: - exigente, emunctae naris aestimator; - literario, litterarum existimator,

cromolitografiar: chromolithogrphice imprmere liquid // (ejercer el arte de la cromolitografa) chromolithogrphicam artem exercere. cromolitogrfico: chromolithogrphicus, a, um. Sin: ad chromolithogrphiam prtinens.

cromolitografa: (arte de litografiar) chromolithogrphia sive -grapha, ae f. Sin: chromolithogrphica ars // (estampa) chromalithogrphica imago.

cromo: (metal) chromum, i n. Sin: chromticum metallum // (estampa) v. cromolitografa.

cromatforo: chromatphorum, i n.

cromolitgrafo: chromolithgraphum, i m.

286

cronolgico Sin: chromolithogrphiae peritus. cronicismo: (larga duracin de una dolencia) morbi vel infirmitatis diutrnitas. Sin: diuturnus morbus // (estado crnico de un enfermo) diuturna vel perptua infrmitas.

cromometra: chromomtria sive -metra, ae f. cromosfera: chromosphaera, ae f. cromosoma: chromosoma, atis n.

cromotipia: (impresin en colores) chromotpia sive -typa, ae f // (obra realizada por -) chromotpica imago. Sin: imago colribus impressa.

cromosmico: chromosmicus, a, um.

crnico: adj chrnicus, a, um. Sin: diuturnus; perptuus. Uso: enfermedad -, infrmitas diuturna; que padece enfermedad -, infirmitate perptua affectus // (autor de una crnica) chrongraphus, i m. Sin: chronista, ae m; relator. Uso: - televisivo, relator televisficus.

cronofotografa: chronophotogrphia sive -grapha, ae f. cronografa: chronogrphia sive -grapha, ae f. cronogrfico: chronogrphicus, a, um. Sin: ad chronogrphiam ttinens.

crnica: (historia que sigue el orden de los tiempos) chrnica, orum npl. Sin: annales, ium mpl; annales libri; libri chronicales; commentrii annorum. Uso: - ciudadana, acta urbana; rerum urbanarum acta; commentrius rerum urbanarum; - contempornea, chrnica contemporlia; - diaria, acta diurna; escribir una -, annales (acta, chrnica, commentrium vel commentrios) scrbere // (relacin sobre temas de actualidad) recnsio, onis f. Sin: reltio; relationes. Uso: negra, cotidianae sclerum relationes; - policial, reltio sclerum casuumque adversorum; - semanal de ciencias y letras, hebdomadria scientiarum litterarumque recnsio; - televisiva, chrnica (-orum npl) televisiva; transmssio chrnica televisiva // (artculo de peridico en que se refieren noticias relativas a las cosas recientes) chrnica, orum npl. Sin: acta, orum npl; commentrius (chrnicus); commentrii (chrnici). cronicidad: diutrnitas, atis f.

cromotipografa: (arte de imprimir en colores) chromotypogrphia sive -grapha, ae f // (obra hecha por este procedimiento) v. cromotipia.

cronolgico: chronolgicus, a, um. Sin: tmporis vel tmporum (gen). Uso: orden -, tmporis vel tmporum ordo; relatar en orden -, explicare rdines tmporum; seguir el orden -, tmporis vel tmporum ordinem servare; tmporis vel tmporum servare gradus; tmpora servare vel conservare.

cronolgicamente: chronolgice. Sin: tmporis vel tmporum ordine servato; observato cuiusque anni ordine.

cronologa: chronolgia sive -loga, ae f // (serie de personas o sucesos histricos por orden de fechas) chronogrphia, ae f. Sin: tmporum descrptio; annorum digstio.

cronograma: chronogramma, tis n. Uso: tmporum conspectus (-us m) vel tabella.

crongrafo: (el que profesa la cronografa) qui chronogrphicam artem exercet // (el que es perito en cronografa) chronogrphiae peritus // (aparato) chrongraphum, i n.

287

cronlogo cronlogo: chronlogus, i m. Sin: chronolgiae peritus; qui chronolgiam exercet vel profitetur. cronometrar: tempus alicius rei chronmetro metiri. de su vida, decretria suae vitae momenta.

cronmetro: chronmetrum, i n.

cronometrista: (constructor de cronmetros) chronometrorum fabricator // (el que mide con cronmetro el tiempo) tmporis mensor. Sin: qui alicius rei tempus metitur; qui chronmetro alicius rei tempus metitur.

cronomtrico: chronomtricus, a, um. Sin: ad chronomtriam vel ad tmporis mensuram spectans.

cronometra: chronomtria sive -metra, ae f. Sin: tmporis mensurae cogntio vel ntio.

crucifijo: Christi crux. Sin: Crucifixi imago, effgies, signum; Christi cruci (vel in crucem, vel in cruce) fixi effgies; Christus cruci affixus. Uso: un - de marfil, Christus cruci affixus ex bore fictus. crucifixin: crucifxio, onis f. Sin: cruci affxio; de cruce suspndium. crucifixor: crucifixor, oris m. cruciforme: cruciformis, e.

crucificar: (liquem) crucifgere. Sin: cruci fgere, affgere, suffgere; in crucem suffgere, pnere, gere, tllere; in cruce fgere // fig liquem vexare, cruciare, excruciare. Sin: contumeliose gere cum liquo; liquem contumeli affcere.

cronoscopia: chronoscpia sive -scopa, ae f. cronoscopio: chronoscpium, ii n. croquet: malleorum ludus.

cruce: (- de calles o caminos) cmpitum, i n. Sin: decussis, is m; decusstio; intersctio; coninctio viarum. Uso: - de 2, 3, 4 calles o caminos, bvium, trvium, quadrvium; pararse en los -, ad cmpita consstere // (seal caminera) cave cmpitum // (Biol, cruzamiento) permxtio, onis f. Sin: genus (-nris n) mixtum.

crtalo: crtalon vel crtalum, i n.

crucero: (barco) cmmeans vel speculatria navis. Sin: prosmia; stlata. Uso: - acorazado, loricata navis speculatria // (viaje) circumvctio nutica. crucial: decretrius, a, um. Uso: momentos -

cruzada: expedtio sacra. Sin: sacrum bellum; expedtio mlitum cruce signatorum; sacrum bellum cruce signatorum; cruciata, ae f. Uso: hacer una -, sacrum bellum sub crucis signo suscpere // fig, - de oraciones, sacra precum contntio; precatrium bellum; cruciata precum; - por la moralidad, mribus emendandis bellum.

cruz: crux, crucis f. Uso: - gamada, crux hamata; - Roja, Crux Rubra; Socetas vel Ordo a Cruce Rubra; Institutum a Cruce Rubra; miembro de la - Roja, minister Instituti a Cruce Rubra; - de San Andrs, crux decussata vel inclinata; en forma de -, crucifrmiter // Filol, - de los intrpretes , locus ad intellegendum imperspcuus. Sin: desperatissimus auctoris locus.

crucigrama: crucigramma, tis n. Sin: litterarum tricae; verba decussata; ltterae decussatae vel implexae.

288

cuadro cruzado: crucgerus, i m. Sin: crcifer, ri; miles crucgerus; miles cruce signatus vel insignitus; cruciatus, i m. cruzamiento: Biol decusstio chromosomtica. cuadrar: (adaptarse) accommodatum vel aptum esse ad + ac.

cruzar: - las piernas, crus cruri superpnere; - los brazos, brachia consrere vel decussare. cuadernillo: (conjunto de cinco pliegos de papel) v. quinterno // (librillo para el rezo eclesistico) v. aalejo.

cuadriciclo: quadricyclus, i m. Sin: velocpedum (vel ocpedum, vel volucrpedum) quattuor rotis instructum vel ornatum. cuadrienio: quadrinnium, ii n.

cuadratura: quadratura, ae f; quadrtio, onis f. Sin: tetragonismus. Uso: fig, - del crculo, crculi quadratura; tetragonismus crculi; adaequtio crculi ad quadratum; buscar la del crculo, repugnntia querere.

cuaderno: quaternio, onis m. Sin: libellus; fascculus (chartarum); codicillus; commentrius; commentrium; pugillares, ium mpl; pugillria, ium npl; paginarum vel pagellarum fascculus. Uso: - anillado, codicillus anularis; codicillum anulrium; - pequeo, commentarolus; commentarolum; - de apuntes, adversria, orum npl; codicillus notarum; - de bitcora, dirium nuticum; - de dictado, dictata, orum npl. cuadrado: (figura plana) quadratum vel quadrum, i n // (producto de una cantidad por s misma) quadratus nmerus. Uso: elevar al un nmero, bis dcere nmerum; - de diez, decem dcies multiplicata // adj quadratus vel quadrus, a, um. Uso: diez km cuadrados, decem milia pssuum in quadrum (vel in quadratum) ducta; extraer la raz -, quadratam radicem extrhere. cuadrangular: quadrngulus, quadringulus, a, um. Sin: quadrangularis, quadriangularis, e. cuadra: (caballeriza) v. establo.

cuadrilla: (conjunto de personas para el desempeo de un oficio) manpulus, i m. Sin: manus, us f; agmen, mnis n. Uso: - de auxilio, agmen auxilirium; auxiliria manus; opfices auxilirii vel auxiliabundi; auxiliatores; auxilirii; - de obreros, - de trabajadores, operarum manus; operariorum manpulus. cuadrillizos: quadrigmini, orum mpl. cuadrimotor: adj quattuor motriis instructus. Sin: quadrplici machinatione ornatus; qui (quae, quod) quattuor motriis vel quadrplici machinatione movetur // sust aroplanum quattuor motriis instructum.

cuadrivalente: quadrvalens, entis. cuadro: (pintura, dibujo) pictura, ae f. Sin: tbula picta vel depicta // fig fcies, i f. Sin: rerum fcies; condicionum status. Uso: - general, rerum facies universalis; en el - del apostolado catlico, in apostolats cathlici provncia // (grupo de jugadores) v. equipo // (armazn cuadrangular de la bicicleta) compages, is f. Sin: quadrum , i n // (parte de un cuadrivio: quadrvium, ii n.

cuadrinomio: quadrinmium, ii n.

cuadrngulo: adj quadrngulus vel quadringulus, a, um. Sin: tetragnus // sust quadrngulum vel quadringulum, i n. Sin: tetragnum; quadringula figura.

289

cuadrpedo jardn labrada en forma de cuadro) rea quadra vel quadrata; quadrus pulvinus (arriate) // - clnico, morbi descrptio; - cronolgico, tmporum nottio vel ordo; - fiel, quaedam quasi expressa imago; - poltico, poltica adiuncta (-orum npl); - sinptico, spcimen comparativum // - de honor, tabella honorria; - de mandos, tbula instrumentorum. doctrina; secta quakeriana.

cukero, v. cuquero.

cuakerismo, v. cuaquerismo

cuajo: (sustancia con que se cuaja) cogulum, i n.

cuadrpedo: adj qudrupes, pdis. Sin: quadrpedans; quattuor pedes habens // sust qudrupes, pdis m, f y n. Sin: qudrupes bstia.

cualificado: idneis virttibus preditus. Sin: aptus vel idneus ad (liquod) munus explendum. cuntico: qunticus, a, um. Sin: quod ad quantorum doctrinam prtinet. cualitativo: qualitativus, a, um.

cuarentena: (tiempo de cuarenta das, meses, aos) quadraginta dies, menses, anni. Sin: quadraginta dierum (vel mnsium, vel annorum) sptium // (espacio de tiempo durante el cual estn privados de comunicacin los que vienen de lugares infectos o sospechosos de epidemia) quadraginta dierum segregtio (-onis f). Sin: tempus (-pris n) valetudini spectandae praestitutum; tempus valetdini probandae praefinitum. Uso: estar en -, ad valetudinem spectandam detineri; valetudinis spectandae caus in statione retineri; poner en -, aislar en -, (per) dies quadraginta liquem segregare; tener en - por razones sanitarias, valetudinis caus liquem detinere vel remorari // fig y coloq, poner en - una noticia, nntium in dbium revocare. Sin: licui nntio fidem abrogare. cuaresma: quadragsima, ae f. Sin: quadragesimale tempus; quadragenrii ieinii tempus vel dies // (conjunto de sermones para los domingos y ferias de -) quadragsimae orationes vel contiones; sacrae quadragesimales orationes; sacrae quadragenrii tmporis orationes; sacrae orationes quadragenrio tmpore hbitae.

cuquero: qukerus, i m. Sin: quakerianae vitae rationis sectator.

cuantificacin: numertio, onis f. Sin: mensurtio; ad nmeros vel mensuras redctio. cuantificador: numerator, oris m.

cuantificable: numerbilis, e. Sin: mensurbilis; nmeris aestimbilis.

cuantificar: nmeris vel mensuris aestimare. Sin: ad nmeros vel mensuras redcere. cuantitativo: quantitativus, a, um. cuanto, v. quantum.

cuaresmal: quadragenrius, a, um. Sin: quadragesimalis, e. Uso: sermones -, v. cuaresma.

cuartana: quartana, ae f. Sin: febris quartana. Uso: padecer -, quartanam febrim vel febrem habere.

cuaquerismo: quakerismus Sin: quakerorum

cuartel: castra, orum npl. Sin: stativa, orum npl; castra stativa; mlitum sttio; militare contubrnium. Uso: - general, exrcits praetrium; cuarteles de invierno, hiberna vel hi-

290

cubierta berncula (-orum npl) ; castra hiberna; cuarteles de verano, aestiva, orum npl; castra aestiva; enseres del -, contubrnii mlitum supellex (supellctilis f). cuarteta: tetrastchium, ii n. Sin: tetrstichum minus. locatum; - de huspedes, hosptium; hospitale cubculum; - de las reuniones, conclave congregationis; cuartos en planta baja, conclvia quae plano pede sunt.

cuarteto: (combinacin mtrica de cuatro versos endecaslabos o de arte mayor) tetrstichum, i n. Sin: tetrstichum maius // (composicin para cantarse a cuatro voces diferentes o para tocarse por cuatro instrumentos distintos entre s) quadricnium, ii n // (el conjunto de esas cuatro voces o instrumentos) qudruplex melos (-i, n; pl mele; tambin melum en ac m sing y melos en ac m pl ); qudruplex symphnia; cantus (-us m) a quttuor symphonacis ditus; quttuor symphonaci un canentes; quttuor fdium concentus. Uso: - de cuerda, qudruplex melos rcubus effectum. cuartilla: (hoja de papel) charta pura. cuartito: parvum cubculum.

cuarzo: quarzum, i n. Sin: qurtium; quarzites, ae m; quarzum crystallum; silex (-lcis m) quarzferus. cuaterna: quaterna, ae f. Sin: quatrnitas; quatrnio sive qutrio, onis m. cuatrimotor: aroplanum quattuor machinamentis vel machinatinibus instructum. cuasicontrato: quasi-contractus (-us m).

cuba: (recipiente) cupa, ae f. Uso: - de riego, cupa irrigatria; fabricante de cubas, cuprius, ii m. Cuba (isla y Estado): Cuba, ae f. cubano: adj cubanus, a, um // sust Cubanus, i m. cubeta: lveus, i m. Sin: lacus, us m; labellum, i n // Fotogr, dololum, i n. cubicaje: capcitas cbica. cbico: cbicus, a, um. cubero, v. tonelero.

cuarto: (cada una de las cuatro partes en que se divide un todo) quarta pars. Uso: tres -, tres quartae partes; - de hora, quadrans, antis m; tres - de hora, horae dodrans (-antis m); por un - de hora, per quadrantem horae; por tres - de hora, per dodrantem horae // (tiempo que transcurre entre dos lunas nuevas) - creciente, luna crescens; - menguante, luna decrescens // (habitacin, aposento) conclave, is n. Sin: diaeta. Uso: - amoblado, conclave supellctile instructum; - blindado, conclave loricatum; loricata cella; - de bao, balneum vel blneum; - de dormir, cubculum; dormitrium; - de una sola cama, cubculum unus lecti; - de dos camas, cubculum duorum lectorum; - de dormir con bao, cubculum cum blneo; - de estar, xedra; exdrium; zotheca; - de hotel, cubculum

cubierta: (cosa que se pone encima de otra para taparla o resguardarla) opertrium, ii n. Sin: operimentum; tegmen vel tgimen, tgumen, mnis; tegumentum; integumentum; oprculum; tectum; tectrium; involucrum; strgulum. Uso: - corrediza, tectum dctile vel trctile; - de algodn, de tela, strgulum lnteum, xlinum; - de cama, v. frazada; - de cuero, tegumentum e crio factum; - de goma, cinctus (-us m) gmmeus; - de libro,

291

cubierto tegumentum, integumentum; pgina exterior // - de la cama, strgulum, i n. Sin: toral, lis n // - de neumtico, cummis (-is f) rotae. Sin: gummi (indecl) rotae; cmmeum rotae involucrum; gmmea vel cmmea rota; gmmeum (rotarum) operimentum; coriceum (rotarum) operimentum // (parte exterior de la techumbre de un edificio) tectum, i n. Uso: - de dos aguas, tectum pectinatum // (puente del barco) tabulatum, i n. Sin: constratum; stega, ae f; fori, orum mpl; estar sobre -, in stega ( in summa nave vel navi) consdere // (sobre) v. esta voz // (tapa) v. esta voz. cuchara: cchlear, aris n; cochleare, is n. Sin: cochlerium; cochlearis, is m; lgula vel lngula. Uso: una - de miel, una lgula mellis.

cucharita: cochlearolum, i n. Sin: tnue vel parvum cchlear; l(n)gula. cucharn: smpulum, i n. Sin: spthula vel sptula; rudcula. cuchichear: susurrare. Sin: consusurrare; insussurare; murmurare; mussitare.

cubierto: (techumbre que cubre y defiende de las inclemencias del tiempo) protectum, i n. Uso: - del andn, crepdinis protectum // (utensilio de mesa) escrium instrumentum // (servicio de mesa para cada persona) mensae supellex (-lect lis f); escria instrumenta. cubil: cubile, is n.

cubismo: cubismus, i m. Sin: cbica pictura; cbica pingendi rtio. cubista: cubista, ae m.

cucaracha: blatta, ae f.

cucaa: palus cucneus. Uso: - horizontal, palus cucneus in (vel per) transversum // (fig, ganga) res opportunssima vel commodssima.

cubrecama: toral, is n. Sin: plgula; strgulum; strgula, ae f; operimentum vel cooperimentum.

cubo: (recipiente para sacar agua) stulus, i m; stula, ae f // (pieza central de la rueda, donde encajan los rayos) modolus, i m // (slido limitado por seis cuadrados) cubus, i m.

cuchillo: culter, tri m. Uso: - pequeo, cultellus, i m; - muy pequeo, cultllulus; quirrgico, bistur, scalprum, i n; - de cocina, culter coquinaris; - de monte, de caza, culter venatrius; - de zapatero, scalprum, i n; fabricante de cuchillos, cultrrius, ii m; pasar a -, occdere, necare, interfcere. cuclillo: Zool cucullus, cuclus, cculus, i m. cucurucho: cucullus, i m. Uso: - pequeo, cuco: (ave) v. cuclillo. cuchuchear, v. cuchichear.

cuchillero: (el que hace cuchillos) cultrrius, ii m. Sin: cultrorum faber, pifex, confector // (el que los vende) cultrorum vnditor.

cuchillera: (oficio de cuchillero) cultrariorum ars. Sin: cultrrii ars; ars cultrria // (taller donde se hacen cuchillos) cultrrii vel cultrariorum officina // (tienda donde se venden) taberna cultrria // (sitio, barrio o calle donde estn las tiendas de los cuchilleros) cultrarioum vicus (-i m).

cuchillada: (golpe que se da con cuchillo) cultri ictus (-us m) . Uso: recibir una -, cultro prcuti // (herida que resulta de una -) cesio, onis f.

292

cuerda cucllio, onis m; cucullinculus; el contenido de un -, cuculli continntia. algo, alicius rei rationem habere.

cuenta: (clculo, cmputo) cmputus, i m. Sin: computtio; rtio. Uso: - regresiva, inversa computtio; - de entradas y salidas, acceptorum et datorum rtio; hacer las -, rationes (mathemticas) confcere // - bancaria, pecnia apud argentriam depsita . Uso: - bloqueada, cmputus impeditus; abrir una -, acceptum et expensum referre in cdicem vel in tbulas // (factura) prtium, ii n. Sin: index (-dcis m) prtii; pecnia dbita; rtio nummria. Uso: pagar la -, pecniam dbitam perslvere // - corriente, cmputus cotidianus vel currens. Sin: cotidianae computationes (-um fpl); rtio cotidiana; schdula vel rtio mittendae pecniae; schdula vel rtio mittendae accipiendaeque pecuniae. Uso: - corriente postal, de giros postales, computtio cursualis cotidiana perscriptionum; cursrius cmputus cotidianus assignationum; depositar en la - corriente, (pecniam) referre in cotidianas computationes; rebasar su -, suprgredi computationum continuarum praesdium; excdere modum computationum currntium // fig, tener en -

cuenca: (territorio cuya aguas afluyen a un mismo ro, lago o mar) lveus, i m. Sin: sinus, us m. Uso: - hidrogrfica, hydrogrphicus sinus; - orogrfica, orogrphicus locus.

cuello: (parte del cuerpo) collum, i n. Uso: echar los brazos al - de uno, collum alicius amplexu ptere; arrojarse al - de uno, in collum alicius invdere // (parte superior y ms angosta de una vasija) collum, i n // (tira de tela que en los vestidos corresponde al -) collare, is n. Sin: colli amictus (-us m); collaris fmbria; fscia lnea. Uso: - alto, collare altum; - doblado, collare inversum; - de pelliza, de pieles, collare pelltum vel pellceum.

cuentagotas: vsculum (frasquito) guttis numerandis. Sin: fstula (canuto, tubito) guttis numerandis; vsculum vel fstula guttatim effundens. cuentakilmetros: tachmetrum, i n. Sin: hodmetrum; mensuralis chiliometrorum machnula; mensrius itneris index; instrumentum kilimetris numerandis. cuentapasos: instrumentum pssibus emetiendis. cuentahilos: instrumentum filis numerandis.

cuentarrevoluciones: instrumentum circuitionum enumerativum.

cuerda: (ensambladura de hilos) funis, is m. Sin: restis (-is; ac -em vel -im; abl ordinariam -e). Uso: - pequea, chrdula; - de nudos, funis nudorum // (hilo para instrumentos msicos) chorda, ae f. Sin: nervus, i m. Uso: estirar las -, chordas vel nervos intndere; hacer preludios con las -, probar si estn templadas, praetentare pllice chordas; pulsar las -, nervos tngere vel perctere // fig, tocar la - sensible de uno, liquem movere. Sin: liquem vel alicius nimum tngere // Anat, tendn, nervus, i m. Sin: tenon, ontis m. Uso: - vocal, plica vocalis // (cade-

cuento: fbula, ae f. Sin: fabella; narratincula; fbula ficta vel commentcia; levis narrtio. Uso: - de hadas, fabella puerilis; cuentos para nios, pueriles fbulae; narrationes delectandis peris accommodatae; radiados para nios, fbulae puerorum radiophnicae.

cuentista: (escritor que escribe cuentos) fabulator, oris m. Sin: fabularum vel narrationum auctor; narratiuncularum scriptor.

293

cuerpo nita en relojes de bolsillo o de sobremesa de antiguo sistema) machintio, onis f. Uso: dar - al reloj, horolgium intndere; horolgio motum dare; horolgii machinationem gere; horolgii machinationi motum dare. culombio: culmbium, ii n.

culpa: culpa, ae f. Uso: - colectiva, culpa collectiva. culpable: adj nxius, a, um // sust commissor, oris m.

cuerpo: corpus, pris n. Uso: combatir - a -, cmminus pugnare // (conjunto de personas) corpus. Sin: grex, gregis f. Uso: - diplomtico, corpus legatorum; legati, orum mpl; especiales, greges speciales; - poltico, corpus polticum; - de baile, corpus diserte saltitntium vel saltntium; - de ejrcito, exrcits pars (partis f) // - de guardia, sttio, onis f. cuestin: questio, onis f. Uso: - nacional, questio nationalis; - social, questio socialis; - sometida a deliberacin, consulttio; v. consulta. cuestionamiento: protesttio, onis f.

culteranismo: culteranismus, i m. Sin: gongorismus; sexcentsimus; inflatum dicendi genus; exorntior vel exquistior ortio; affecttio; ampullae, arum fpl.

cuestionario: quaestionrium, ii n. Sin: quaestiones, um fpl; quaestionum codex (-dcis m); index (-dcis m) quaestionrius; percontationum index; interrogationum ordo. cuestor: quaestor, oris m. cuestura: quaestura, ae f.

culto: cultus, us m. Uso: - mariano, marialis vel marianus cultus; - sagrado, sacer cultus; sacra, orum npl; caerimniae, arum fpl; asistir al -, sacris interesse; celebrar un - ecumnico, cultum oecumnicum celebrare; promover el -, cultum lere ac fovere. cultor, ra: cultor, oris m; cultrix, icis f. cultura: (efecto de cultivar los conocimientos humanos) doctrina, a f. Sin: erudtio. Uso: - general, communes ltterae; - literaria y cientfica, litterarum et scientiarum doctrinae; - universal, enciclopdica, mnium rerum scintia; - variada, vria erudtio; amor a la -, amor cognitionis; stdium discendi; desprovisto de toda -, omnis omnino eruditionis expers; extrao a toda -, stdiis rudis; rudis rtium // (civilizacin) cultus, us m. Sin: cultura; humnitas; cultura humana; humanus cultus; civilis cultus; nimi vel ingnii cultura. Uso: - contempornea, hodiernus cultus; - democrtica, democrticus cultus; - ilustrada, cultus perfctior; - isl-

culterano: (adj, perteneciente o relativo al culteranismo) ad culteranismum ttinens // (dicho del escritor que practicaba ese estilo literario) sexcentsticus, a, um. Sin: adj inflatus, tmidus, tumens, trgidus, inflatus et tumens; sust sexcentsticus (inflatus ...) scriptor vel auctor.

cuidado: cura, ae f. Uso: - paliativos, curae dolorem lenientes // cuidado!, cave! vel cveas! culantrillo, v. adianto. culebrilla: (artificio pirotcnico) serpentina, ae f.

cueza o cuezo: lveus, i m.

culinario: culinrius, a, um. Sin: coquinrius; coquinaris, e; coquinatrius.

294

cpula mica, islmica ingeniorum cultura; - refinada, poltior humnitas; - del egosmo, egosmi cultura; la - humana del lugar, localis cultura humana ;- de la muerte, mortis cultura; - de la vida, cultura vitae; pueblo desprovisto de toda -, ppulus omnis cults et humanitatis expers. (cumplido) v. esta voz.

cumplir: (ejecutar) - las rdenes de uno, mandata vel imperata alicius fcere, xsequi, effcere, perfcere. cuneiforme: cuneiformis, e. Sin: cuneatus, a, um. cuneta: fosscula, ae f.

cmel: ptio cuminina. Sin: liquor cumininus.

cultural: culturalis, e. Uso: herencia -, herditas culturalis; identidad -, idntitas culturalis; propsitos -, propsita culturlia.

cumpleaos: natalis, is m. Sin: dies natalis sive natalcius. Uso: feliz -!, felix natalis dies!; celebrar el 80 -, diem natalem octogsimum celebrare. cumplido: (accin obsequiosa o muestra de urbanidad) offcium, ii n. Sin: obsquium; officiosa vel honorfica verba; laus, laudis f; plausus, us m; gratultio, onis f. Uso: con muchos -, officiosssime; sin cumplidos, aperte; lbere, simplciter; familiriter; hacer cumplidos a uno, licui offcia praestare; liquem offciis prsequi; no resistir a los -, ludibus non resstere; djate de cumplidos!, mitte ambages!; por -, officiose // (corts, urbano) officiosus, a, um. cumplidor: adimpletor, oris m. cumplimentar: collaudare. Sin: gratulari. cumplible: implbilis, e.

cuada: cognata, ae f. Sin. sorria (uxoris vel mariti soror); frtria vel fratrissa (fratris uxor); glos, gloris (mariti soror, fratris uxor). cuado: cognatus, i m. Sin: sorrius (sororis maritus); levir, ri (uxoris frater, mariti frater).

cua: cneus, i m. Uso: - de hierro, ferri cneus; - de madera, ligni cneus; introducir una -, cneum insrere vel inculcare.

cuo: (troquel con que se sellan las monedas y las medallas) forma, ae f. Sin: typus, i m. Uso: - para sellar monedas, typus monetrius // (impresin o seal que deja el troquel) signum, i n. Sin: nota. Uso: - de monedas, typi monetrii signum vel nota.

cumplimiento: (accin y efecto de cumplir) exsectio, onis f. Sin: effctio; confctio // (perfeccin en el modo de obrar o de hacer algo) perfctio, onis f. Sin: adimpltio //

cumplimentero: officiosus, a, um. Sin: officisior; blandiosus.

cuota: pars, partis f. Sin: prtio, onis f. Uso: - mensual, pnsio mnstrua; - de un gasto, impensae pars vel prtio; colltio; - de un pago, pnsio; abonar la primera - al contado, primam pensionem praesentem numerare vel slvere; pagar en diez -, decem pensinibus uti.

cpula: tholus, i m. Uso: - de una baslica, tholus basilicaris; - de San Pedro, Petrianus

cupn: scdula vel schdula separbilis // (Com, documento o resguardo expedido separndolo de la matriz de un libro) schdula emptria.

295

cura tholus. causarum actor.

cura: (tratamiento) cura, ae f. Sin: therapa. Uso: - de uvas, ampelotherapa; - para adelgazar, cura crporis extenuandi vel exonerandi; cura emacrescendi // (sacerdote) sacerdos, otis m. Sin: prsbyter, ri m; sacer minister; ecclesisticus. Uso: - de misa y olla, sacerdos misellus vel srdidus. curabilidad: curablitas, atis f. Sin: sanablitas.

curio: crium, ii n.

curioso: ignara videndi vel audiendi cpidus.

curruca: atricapilla, ae f. Sin: slvia; slvia atricapilla. currutaco, v. petimetre. cursillo: currculum, i n. Uso: - de formacin religiosa, religiosae institutionis currculum. cursiva: (letra) lttera inclinata // (escritura) ltterae inclinatae; inclinatae litterarum formae. Uso: en -, inclinatis ltteris; inclinat litterarum form.

curador: (el que cura a alguien) sanator, oris m. Sin: mdicus // (el que cura alguna cosa) - de lienzos, fullo, onis m // (Der, persona elegida o nombrada para cuidar de los bienes o negocios del menor) pupilli bonorum procurator; (el que hace las veces de -) subcurator. curandero: empricus, i m. Sin: empricus mdicus; artis medicinae simulator.

curacin: curtio, onis f. Sin: santio, onis f. Uso: - milagrosa, santio miraculosa; santio miraculose facta.

curasao: curasum, i n. Sin: liquor cordis.

curial: ( perteneciente a la curia) curialis, e. Sin: ad criam spectans; forensis, e; iudicialis, e // sust curialis, is m. Sin: causdicus;

curia: cria, ae f. Uso: - arzobispal, diocesana, episcopal, romana, cria archiepiscopalis, dioecesana, episcopalis, romana.

curea: (carro sobre el que se monta el can) carroballista, ae f. Sin: tormenti bllici currus (-us m). Uso: montar un can sobre la -, carro ballistam impnere.

curdo: adj corduenus, a, um // sust Curdus, i m; Corduenus, i m.

curso: (serie de lecciones) cursus, us m. Sin: currculum; instittio; studiorum currculum; institutionis cursus. Uso: - bsico, institutrius cursus fundamentalis; - clsicos, humansticos, cursus clssici, humanstici; cuatrimestral, semestral ..., quatrimestris, semestris ... cursus; - facultativo, instittio lbere selecta; - gratuitos, gratutae institutiones; - superiores, scholae altioris rdinis; - universitarios, cursus universitrii; vespertino, instittio postmeridiana // - de alemn, instittio linguae theodiscae; - de dibujo, de espaol, de religin ..., delineationis, linguae hispnicae, religionis ... cursus; - de francs, instittio linguae francogllicae; de historia, instittio histrica; - de latn, instittio latina; instittio linguae latinae, de latn viviente, viventis latinitatis currculum; - de matemtica, instittio mathemtica; - de verano, schola aestiva // verse obligado a repetir el -, nnuum studiorum currculum iterare cogi // (carrera o direccin) cursus, us m. Sin: currculum; decursus, us m; lustrtio. Uso: - del sol, lustrtio solis; - del tiempo, cursus tmporum; el - de la vida, cursus vitae; el - de los sucesos, cursus rerum; con-

296

cyberspace versiones rerum.

cursor (Inform) ndice mvil: indcium, ii n. curtidor: coririus, ii m. curtidura: officina coriria. Sin: coririi vel coriarorum officina.

curva: (lnea curva) curva, ae f. Sin: lnea curva // (vuelta, recodo) flexus, us m. Sin: flxio, onis f; flexura; anfractus, us m; flexus itneris; viae anfractus. Uso: - difcil, peligrosa, diffcilis, periculosus viae flexus; camino lleno de curvas, tortuosa (vel flexuosa, vel sinuosa) via; trtile iter // (seal caminera) cave viae flexum. curvatura: curvatura, ae f. Sin: curvamen, mnis n. cuscs, v. alcuzcuz. curvilneo: curvilneus, a, um.

curtir: - pieles, crium vel cria subgere. Sin: cria medicare; pelles subgere.

custodia: (vaso sagrado en que se expone el Santsimo Sacramento) ostensrium, ii n. cutneo: cutneus, a, um. Cuzco: Cuscum, i n.

cyberspace Inform, v. ciberespacio.

297

dacnomana: dacnomnia sive -mana, ae f. Sin: mordendi furor; insana mordendi libido (-dnis f). dacriadenitis: dacryadenites, is f. Sin: glndulae lacrimantis inflammtio vel infltio. dactilar, v. digital.

dactilologa: dactylolgia sive -loga, ae f. Sin: ars dgitis loquendi.

dactilolgico: dactylolgicus, a, um. Sin: ad dactylolgiam prtinens.

dactilografa: dactylogrphia sive -grapha, ae f. Sin: dactylogrphica ars, instittio, pertia. Uso: aprender -, dactylogrphiam dscere; ensear -, artem dactylogrphicam trdere. dactilografiado: dactyloscriptus, a, um. Sin: mchin scriptus. Uso: escrito -, dactyloscriptum, i n.

dactilgrafa: dactylgrapha, ae f. Sin: dactyloscriptrix, icis f; quae prelo manuali titur.

dactiloscopia: dactyloscpia sive -scopa, ae f. Sin: signatae vel impressae digitorum formae inspctio, examintio, examen. dactiloscpico: dactyloscpicus, a, um. Sin: ad dactyloscpiam ttinens.

dactilografiar: dactylographare. Sin: dactyloscrbere; mchin scrbere; machnul scriptria exarare; dactylgrapho scrbere; manuali (vel dactylogrphico, vel dactlico) prelo scrbere vel exscrbere; mchin vel machnul dactylogrphic (vel dactlic) scrbere. dactilogrfico: dactylogrphicus, a, um. Sin: ad dactylogrphiam spectans.

dado: talus, i m. Sin: tssera. Uso: juego de los -, lea, ae f; lusus leae; jugador de dados, aleator; leae lusor; jugar a los -, talis (vel tsseris, vel le) ldere; jugar a los - con pasin, le studiosissime ldere; leae indulgere; tiro de los -, iactus talorum vel tesserarum; tirar los -, talos icere; tsseras mttere. daemon (Inform): daemon, nis m. dador: - de trabajo, peris conductor.

dadasta: dadasta vel dadastes, ae m. Sin: dadasmi fautor vel studiosus.

dadasmo: dadasmus, i m. Sin: cubismus, infantilismus.

dactilgrafo: dactylgraphus, i m. Sin: dactyloscriptor; qui manuali prelo titur. Uso: un buen -, dactylogrphicae artis peritus vel callens; ser un excelente -, dactylogrphica arte excllere.

Dahomey: Dahomia, ae f. Sin: Berinum, i n. Uso: de -, dahomeianus; beninensis.

Dakota: Dakota, ae f. Uso: - del Norte, del Sur, Dacota Septemtrionalis, Meridiana. Dalmacia: Dalmtia, ae f. dalia: dhlia, ae f.

dactilograma: dactylogramma, tis n. Sin: dgiti signum vel nota.

298

dasimtrico dlmata: Dlmata, ae m. Dantis (gen). Sin: Dantis potae. Uso: poesa -, pesis (is, ac -in f) Dantis // (que imita o recuerda a Dante) Dantem mitans vel spiens. Uso: poesa -, psis Dantem mitans; versus stilum (vel rationem dicendi) Dantis imitantes // (terrorfico) terrficus, a, um. dantismo: dantismus, i m. Sin: Dantis stdium.

dalmtica: (vestidura sagrada) dalmtica, ae f. Sin: dalmtica vestis.

daltoniano: daltnicus, a, um. Sin: achromatpticus; dyschromatpticus; achromatpsi vel dyschromatpsi laborans, vexatus, affectus. daltnico, v. daltoniano. daltonismo: daltonismus, i m. Sin: achromatpsia sive achromatopsa; achromatopsis; dyschromatpsia sive dyschromatopsa; daltoniana oculorum infrmitas.

dantista: dantista, ae m. Sin: Dantis studiosus vel cultor.

danza: salttio, onis f. Sin: balltio; chorea. Uso: - macabra, mortuorum salttio.

dama: (mujer noble o de calidad) dmina, ae f. Sin: matrona; illustris vel nbilis fmina // (cada una de las seoras que acompaaban y servan a la reina o a las princesas) aulae matrona. Uso: - cortesana, v. meretriz // juego de damas, calculorum ludus (-i m). Sin: latrunculorum lusus (-us m). Uso: jugar a las -, clculis vel latrnculis ldere. damajuana: magna lagoena. damasco: (albaricoque) v. esta voz // (tejido) damascenum, i n. Sin: sricum damascenum; pannus damascenus.

damisela: (seorita) v. esta voz // (dama cortesana) v. meretriz.

darviniano, na: darvinianus, a, um. Sin: ad darvinismum spectans.

drsena: (parte resguardada artificialmente, en aguas navegables) portus (-us m) interior // (arsenal, astillero) navale, is n; navlia, ium npl.

dar: (dictar) se da latn dos horas por semana, lingua latina sngulis hebdmadis duas horas trditur; (tocar) dan las 8, hora octava tinnit.

dao: damnum, i n. Sin: detrimentum; noxa. Uso: - materiales, damna materilia; reparar un -, damnum resarcire; sin algn -, nullo accepto detrimento.

damnificado: laesus, a, um. Sin: detrimento vel iactur affectus; iacturam passus.

dans: sust Danus, i m // adj dan(i)us, a, um. Sin: danensis, e; dnicus. Dante: Dantes, is m. Uso: - Alighieri, Dantes Al(l)aghrius vel Al(l)ighrius.

darvinismo: darvinismus, i m. Sin: darviniana doctrina. Uso: - social, darvinismus socialis.

darvinista: darvinista, ae m; darvinstria, ae f. Sin: darvinismi vel darvinianae doctrinae sectator, fautor, ssecla. dasimtrico: dasymtricus, a, um. Sin: ad dasymtriam prtinens (relativo a la dasimetra); ad dasmeturm ttinens (relativo al da-

dantesco: (propio o caracterstico de Dante)

299

dasimetra smetro). lctica certtio; opinionum commuttio vel colltio. Uso: - parlamentario, disputtio parlamenti; - televisivo, disputtio televisiva; disputtio per televisficas undas transmissa. deber: (aquello a que est uno obligado) offcium, ii n. Sin: munus, nris n. Uso: - histrico, moral, patritico, offcium histricum, morale, patriticum; - profesional, artis suae munus; - del amor universal, offcium caritatis universalis; - de la solidaridad, offcium mtuae necessitdinis; - de la solidaridad entre las naciones, offcium coniunctionis inter ppulos // cumplir con su -, offcio fungi; offcio suo satisfcere; offcium suum fcere, xsequi, explere, servare, praestare; mnere fungi; munus suum xsequi vel administrare; faltar a su -, no cumplir con su -, deesse offcio suo; offcium suum desrere; ab offcio suo discdere; ser fiel a su -, in offcio esse; consider su -, offcii duxit ; cumplo el - de informarte, dbitum xpleo offcium certiorem te faciendi // (ejercicio que se encarga al alumno para hacerlo en casa) pensum, i n. Sin: pensum domsticum; pensum (scriptum) scholare. Uso: - punitivo, pensum poenale; devolver los deberes corregidos, pensa correcta rddere. debe: Econ dbita, orum npl.

dasimetra: dasymtria sive dasymetra, ae f. Sin: ars ris densitatis (vel crassitdinis, vel spissitatis) metiendae. dasmetro: dasmetrum, i n. Sin: instrumentum ris densitati metiendae.

data: (fecha de carta o documento) dies, i mf. Uso: carta sin -, epstula sine die; poner la -, diem in epstula ascrbere // (partida o partidas que en una cuenta componen el descargo de lo recibido) v. salida, salidas // (Inform) datos; elementos de informacin, data, orum npl. data (Inform): data, orum npl.

datara: datria, ae f. Uso: - Apostlica, Datria Apostlica. datario, datrius, ii m.

database (Inform): (base de datos) datotheca, ae f. Sin: datorum ordinatrum // (conjunto de datos) data, orum npl. Sin: plicae datorum.

dativo: adj dativus, a, um // sust dativus, i m. Sin: casus dativus; casus dandi. Uso: doble -, gminus dativus. dato: datum, i n. Uso: - electrnicos informticos, data electrnica ordinatrlia. day-hospital, v. hospital de da.

dtil: (fruto de la palmera) dctylus, i m. Sin: caryota, ae f; palma, plmula; palmae fructus (-us m).

deambulatorio: afn -, poriomnia sive poriomana, ae f.

debilitacin: (accin de debilitar) debilittio, onis f. Sin: attenutio; enervtio; hebettio // (falta de vigor) v. debilidad. debilitamiehto, v. debilitacin.

debilidad: (falta de vigor) deblitas, atis f. Sin: imbecllitas; infrmitas. Uso: - fsica, crporis vel vrium imbecllitas; valetdinis infrmitas // (fig, falta de energa) imbecllitas, infrmitas. Uso: - de nimo, nimi infrmitas, dissoltio, molltia, imbecllitas; - de espritu, infrmitas mentis.

debate: disputtio, onis f. Sin: discssio; dia-

300

decenal debilitar: enervare. Sin: hebetare; attenuare; languefcere // debilitarse, enervari; relanguscere; evigscere; devigscere; vigorem amttere. debug (Inform), corregir errores en un programa: emendare. Sin: corrgere. n). Sin: seniorum primatus (-us m) vel locus primus.

debut: prodctio, onis f. Sin: prolsio; intium, princpium; exrdium. debutante: tiro, onis m. debutar: Teat produci. Sin: exordiri; intium fcere. Uso: hacer -, liquem prodcere.

debugging (Inform), correccin: emendtio, onis f. Sin: corrctio.

debugger (Inform), corrector de programa: emendatrum, i n. Sin: emendatrium; correctrium.

decano: (el ms antiguo de una comunidad, cuerpo, junta, etc.) senior, oris m. Sin: natu mximus // (el que con ttulo de - es nombrado para presidir una corporacin o una facultad universitaria) decanus, i m. Sin: senior. Uso: - de los prrocos, senior curionum vel parochorum; curionum primus; - de los profesores, professorum decanus vel primus; - del Colegio de Cardenales, Cardinalis decanus; Patrum Cardinlium primus; Princeps Sacri Senatus; - del Sacro Colegio, Sacri Collgii Decanus; - de una Facultad, Facultatis decanus; Facultati praepsitus; - de la Facultad de Filosofa, decanus acadmicae Facultatis philosphicae. decantar: (ponderar, engrandecer) iactare. Sin: celebrare; ludibus extllere // (trasegar un lquido sin que salga el poso) deliquare, delicare.

decadente: labens, entis. Sin: lnguens. decadentismo: decadentismus, i m.

dcada: decas, dis f. Uso: a mediados de la - del 80, mediante decnnio octavo.

decalitro: decaltrum, i n. Sin: decem litrorum mensura.

decagrama: decagramma, tis n.

decgono: decagnus, i m; decagnum, i n.

decarburar o descarburar: carbnium (licui rei) detrhere. decatln: decathlum, i n. decatleta: in decathlo certator.

decarburacin o descarburacin: carboni detrctio.

decapitar: decapitare. Sin: decollare; securi perctere.

declogo: declogus, i m. Sin: decem mandata vel praecepta.

decmetro: decmetrum, i n. Sin: decem metra. Uso: - cuadrado, decmetrum quadratum. decanato: decani offcium vel munus (-nris

decena: (el nmero 10) decussis, is m // (cantidad de diez) decas, dis f. Sin: decria, ae f. decenal: decennis, e.

decauville: ferrvia agrestis. Sin: ferrvia decauvilliana; via frrea angustior.

301

decenio decenio: decnnium, ii n. decibel, v. decibelio. profssio; - Universal de los Derechos del Hombre, Declartio Universalis circa Iura Hminis; rehusar toda -, omnem declarationem recusare. declinacin: (cada, bajada) descensus, us m // (Astron, distancia de un astro al ecuador celeste) recessus, us m // Gram declintio, onis f. Sin: declinatus, us m; flexus, us m; nminum flexura. Uso: - de una palabra, declintio vocbuli in casus. declarativo: Gram declarativus, a, um.

decepcin: decptio, onis f.

decibelio: Fs decibllium, ii n. Sin: dcima belliana. decigramo: decigrammum, i n. Sin: decigramma, tis n; dcima pars grmmatis.

dcima: (cada una de las diez partes en que se divide un todo) dcima, ae f. Sin: dcimum; dcima pars. Uso: - de segundo, dcima secundi pars // (composicin potica que consta de diez versos octoslabos) decsthichon, i n // (diezmo) v. esta voz. decimal: (que tiene por base el nmero diez) decimalis, e. Sin: decimrius; denrius. Uso: nmero -, nmerus decimalis; sistema mtrico -, systema mtricum decimale // (perteneciente al diezmo) decumanus vel decimanus, a, um. Sin: decimalis. decimal (Inform): decimalis, e.

decilitro: deciltrum, i n. Sin: dcima litri pars.

declinmetro: declinmetrum, i n. Sin: declinationis magnticae index. decoccin: decctio, onis f. Sin: decoctum.

declinar: (decaer, disminuir) declinare, (se) inclinare. Sin: defcere; recdere; (se) remttere; immnui. Uso: al - el da, vergente vel deficiente iam die; el sol declina, sol (se) inclinat; la fiebre declina, febris (se) remittit; su gloria declina, eius gloria imminitur // Gram declinare. Uso: - nombres y verbos, nmina declinare et verba.

declaracin: declartio, onis f. Uso: - de aduana, declartio telonria; - del contenido, rei contentae declartio vel indictio; - de ingresos, de renta, fiscal, profssio; censualis

declamador: declamator, oris m. Sin: orator emphticus.

decimilmetro: decimillmetrum, i n. Sin: millmetri dcima pars.

decmetro: decmetrum, i n. Sin: dcima metri pars. Uso: - cuadrado, cbico, decmetrum quadratum, cbicum.

decoracin: (accin de decorar) orntio, exorntio, onis f. Sin: exornandi actus // (cosa que decora) ornamentum, i n. Sin: ornatus, us m.

decolorante: adj decolrans, antis // sust lquidum vel materia decolrans.

decoloracin: decolortio, onis f. Sin: coloris abltio, admptio, detrctio, subtrctio.

decolonizar: dicionem colonialem auferre. Sin: colnias disslvere.

decodificacin o descodificacin: mechanma codcibus transferendis. Sin: instrumentum cdicis commutatrium.

302

definidor decorado, v. decoracin. subdcere.

decretal: adj decretalis, e // sust ltterae decretales. Sin: decretalis epstula.

decorativo: decorativus, a, um.

decretalista: decretalista, ae m. Sin: decretlium interpres, peritus, studiosus. decbito: decbitus, us m. Uso: - lateral, decbitus lateralis. decuplicar: decuplare. Sin: dcies multiplicare. decurin: decrio, onis m. decretista: decretista, ae m.

deducir: (sustraer, rebajar) detrhere (liquid de liqua re). defecacin: alvi purgtio. defecar: alvum purgare. defectible: defectbilis, e.

deducible: deducbilis, e.

defectivo: defectivus, a, um.

defenestracin: e fenestra deictio (-onis f) // fig, deictio; amtio; remtio; depostio; explsio; de gradu vel de mnere deictio.

dedal: digitale, is n. Sin: digitale instrumentum, tegumentum, oprculum; dgiti munimentum, tegumentum. dedicacin: Rel dedictio, onis f. Sin: consecrtio; sollemne, is n.

decurso: decursus, us m. Uso: en el - de los tiempos, decursu tmporum.

defenestrar: de vel e fenestra decere // fig depllere; demovere; removere; de gradu vel de mnere decere. defensa: defnsio, onis f. Uso: - antiarea, ariarum incursionum defensores; defensores aronvium incursntium; - personal, sui defnsio // (jugador, en el ftbol) defensor, oris m. Uso: - central, defensor mdius vel centralis; la -, defensores, um mpl.

dedicarse: incmbere. Uso: - a socorrer viudas y hurfanos, incmbere in auxlium vduis orphanisque ferendum. dedicatorio: dedicatrius, a, um.

defensor: adj defensrius, a, um // sust defensor, oris m. Uso: Dep, - de un ttulo, defensor ttuli (athltici).

deduccin: (Filos, forma de razonamiento) argumenttio, onis f. Sin: ratiocintio. Uso: conjetural, coniectura // (Lg, nexo entre el consiguiente y las premisas) conexum, i n // (conclusin de silogismo) conclsio, onis f. Sin: illtio // (accin de sacar o separar una parte del todo) dedctio, onis f. Sin: detrctio. Uso: hacer - de dinero, pecniam dedcere; pecniae summam substrhere,

dficit: lacuna, ae f. Sin: rei nummriae lacuna; nummria iactura. Uso: llenar un -, lacunam explere. definidor: (que determina o manda) defintor, oris m. definicin: defintio vel fintio, onis f.

deferencia: (fig, muestra de respeto o de cortesa) officiosa observntia.

303

definir definir: definire. defico: deficus, a, um.

deflacin: defltio, onis f. Sin: nummria contrctio vel coarcttio. deflacionista: deflationis fautor. deflagrador: Mec incensrium, ii n.

definitivo: terminalis, e.

depara: depara, ae f. Sin: Dei Mater; Dei Gnetrix. desta: desta, ae m. desmo: desmus, i m.

deflector: instrumentum deflectrium. defoliacin: defolitio, onis f. defoliar: defoliare. defoliante: defoliamentum, i n. deforme: deformis, e.

delacin: deltio, onis f. Sin: delatura, ae f.

delantera: Dep oppugnatores, um mpl. Sin: assultores; assultorum agmen // (parte anterior de una cosa) pars antica. delantero: Dep oppugnator, oris m. Sin: assultor; incursor. Uso: - centro, mdius assultor; cursor centralis.

delantal: cinctus, us m; cinctum, i n. Sin: cinctrium; praecinctrium; cinctculus.

degenerar: (de persona) degenerare. Sin: corrumpi // (de cosa) in peius verti. Sin: depravari.

defraudador, ra: fraudator vel defraudator, oris m; fraudatrix vel defraudatrix, icis f.

deglucin: degltio, onis f. Sin: exhustio; actus deglutiendi. degradacin: grads deictio. degradar: de gradu decere // degradarse, se abcere; corrumpi.

dehiscencia: dehiscntia, ae f. Sin: patefctio spontnea. deicida: deicda, ae m deificar: deificare. deificacin: deifictio, onis f.

delegado: delegatus, i m. Sin: legatus. Uso: Apostlico, Delegatus Apostlicus; delegados a las Organizaciones Internacionales, viri legatorum mnere fungentes apud nationum Conslia; delegados de varias naciones, delegati plrium nationum. delegante: delegator, oris m. Sin: mandator; qui dlegat.

delegacin: (accin y efecto de delegar) legtio vel delegtio, onis f. Sin: mandatum; mneris delegtio // (conjunto de delegados) delegtio, onis f. Sin: delecti viri vel hmines // (cargo de delegado) legati munus // (oficina del delegado) legati sedes // - Apostlica, Delegtio Apostlica; - de hacienda, aerrii procurtio vel administrtio.

delegar: delegare liquid licui. Sin: concrdere; commttere; demandare. delete (Inform): delere; v. borrar.

304

demcrata deliberativo: deliberativus, a, um. demaggico: demaggicus, a, um. Sin: popularis; seditiosus. Uso: discurso -, cntio seditiosa; espritu -, ingnium populare, seditiosum; leyes -, leges turbulentae; orador -, seditiosus plebis contionator; poltica -, popularis rtio.

delincuente: effractrius, ii m; effractor, oris m.

delineamiento: delinetio, onis f. Sin: designtio; adumbrtio. delirar: delirare. delirante: delirus, a, um.

delirio: Med delrium, ii n. Sin: delirtio, onis f (tambin en sentido fig). Uso: - de grandeza, cupditas potntiae.

delito: delictum, i n. Sin: crimen; scelus. Uso: - flagrante, manifestum atque deprehensum scelus; sorprender a uno en flagrante -, liquem in manifesto delicto deprehndere vel comprehndere. delivery order: mandatum subministrationis. Sin: merces subministrandi mandatum. delta: delta indecl.

demagogo: demagogus, i m. Sin: plebis assentator, fautor, turbator, seductor; vulgi tentator; homo popularis, seditiosus, turbulentus; homo rerum novarum cpidus; civis evertendarum rerum cpidus; aurae popularis captator; rerum novarum moltor // (sectario de la demagogia) popularis imprii sectator. Sin: plebcola // (cabeza o caudillo de una faccin popular) popularis factionis princeps (-cpis m). Sin: plebis dux vel ductor // (orador revolucionario) contionator, oris m. Sin: popularis orator. demarcacin: demarctio, onis f. Sin: fnium descrptio; ctio terminandi. Uso: lnea de -, trminus, i m; confnium, ii n. demiurgo: demiurgus, i m. Sin: demarchus.

deltoides: adj triangularis, e. Sin: deltae smilis // sust deltides, is m.

deltaplano: anemoplanum, i n. Sin: aronavis velfera vel velfica.

demaggicamente: demaggice. Sin: populriter; demaggico stdio.

demagogia: (dominacin de la plebe) demaggia sive -goga, ae f. Sin: ppuli imprium; plebis rgimen, domnium, domintio, dominatus (-us m); (seditiosa) domintio popularis; nfimae plebis dominatus vel arbtrium // (poltica que halaga las pasiones de la plebe) popularis rtio. Sin: agitationes (-um fpl) ppuli. Uso: lo hizo por -, id fecit, ut plebi assentaretur vel ad grtiam ppuli captandam.

demcrata: adj popularis, e. Sin: civilis. Uso: ser -, populriter gere; volverse -, popularem feri // sust demcrata, ae m; demcrates, is m. Sin: popularis, is m; homo popularis; ppuli fautor. Uso: - cristiano, demcrates christianus; christianus democrticus; - excelente, demcrates excellens; -

democracia: democrtia sive - crata, ae f. Sin: populare rgimen; civile imprium; rtio popularis. Uso: - liberal, democrtia liberalis; - parlamentaria, democrtia parlamentria vel parlamentaris; defender la -, causam popularem defndere; profesar la -, ppuli causam gere; causam popularem suscpere // (partido poltico) - cristiana, democrtia christiana // (Estado en que el pueblo ejerce la soberana) popularis res pblica. Sin: cvitas popularis.

305

democrticamente liberal, demcrates liberalis; social -, demcrates socialis; - socialista,v. social-demcrata; ser -, populriter gere; volverse demcrata, popularem feri. democrticamente: democrtice. Sin: populriter; democrtica ratione. demolicin: demoltio, onis f.

demologa: demolgia sive -loga, ae f. demonaco: daemonacus, a, um. demonio: (diablo) daemon, nis m. Sin: daemnium; dibolus. Uso: adorador del -, daemoncola, ae m // (persona perversa) scelestus vel nefrius homo. Sin: homo nequam, nequssimus, sceleratssimus // (hombre o nio travieso) homo vel puer lascivus, irrequietus, inquietus, turbulentus. demonolatra: daemonolatra, ae f. Sin: demonum adortio, cultio (-onis f), cultus (-us m). demoscopia: demoscpia sive -scopa, ae f. demora: commortio, onis f; v. retraso

democrtico: democrticus, a, um. Sin: popularis, e. Uso: caracterstica de quien (o de lo que) es -, ndoles democrtica; espritu -, ingnium populare; gobierno -, potestas popularis; partido -, fctio popularis; rgimen -, rgimen democrticum; reglas -, democrtica rtio; tendencia -, popularis imprii stdium; tradicin -, tradtio democrtica. democratizacin: democratiztio, onis f. Sin: rtio agendi populriter.

democristiano: adj y sust demochristianus. Sin: christianus democrticus // sust demcrata (-ae m) vel demcrates (-is m) christianus. demodulacin: demodultio, onis f. Sin: originrii vibrationis gneris restittio. demodulador: (instrumentum) demodulatrium.

democratizar: democratizare. Sin: democrtiam indcere.

demogrfico: demogrphicus, a, um. Uso: cuestin -, demogrphica quaestio; explosin -, demogrphica explsio. demgrafo: demgraphus, i m.

demografa: demogrphia sive -grapha, ae f. Uso: - comparada, demogrphia comparata.

demofobia: demophbia sive -phoba, ae f.

demostracin: (accin de manifestar) declartio, onis f. Sin: testifictio; significtio // (efecto de manifestar) testimnium, ii n. Sin: signum // (ostentacin o manifestacin pblica de fuerza, poder, etc.) demonstrtio, onis f. Uso: se esperan demostraciones de los opositores, demonstrationes adversariorum exspectantur; v. manifestacin // (razonamiento mediante el cual se establece la verdad de una proposicin) demonstrtio, onis f. Sin: argumenttio. Uso: - geomtricas, rationes geomtricae; lineales probationes.

demoscpico: demoscpicus, a, um. Uso: investigacin - , indagtio demoscpica.

demostrar: demonstrare. Sin: monstrare; ostndere; patefcere. Uso: - experimentalmente, experiendo probare vel ostndere; experimento comprobare; v. manifestar. demostrativo: (que manifiesta) demonstrativus, a, um. Sin: epidcticus // (que prueba)

306

deontlogo probans, antis. Sin: cmprobans. dendrocronologa: dendrochronolgia sive -loga, ae f. dendrografa: dendrogrphia sive -grapha, ae f. dendrogrfico: dendrogrphicus, a, um. demtico: demticus, a, um. ordo vel sries; dentes, ium mpl. Uso: - postiza o artificial, dentatura artificialis; prthesis dentria; dentes ficti, fictcii, facti, empti. dental: dntium gen pl // Ling dentalis, e. dentario: dentrius, a, um.

dentellado: denticulatus, a, um. Sin: serratus. denticin: denttio, onis f. denticulacin: denticultio, onis f. dentculo: dentculus, i m.

dendrometra: dendromtria sive -metra, ae f. Sin: rborum dimnsio. denegacin: (accin de rechazar una acusacin) abnuntia, ae f. denigracin: obtrecttio, onis f. Sin: crimintio.

denticulado: denticulorum ordo vel sries. dentfrico: dentifrcium, ii n. Sin: mundicina, ae f; pasta dentria vel dentrfica. Uso: pomo de -, tbulus pastae dentriae.

denigrar: (desacreditar, deslustrar la fama de alguien) lacerare, ledere famam (vel nomen) alicius. Sin: obtrectare licui; detrectare liquem // (injuriar, ultrajar) iniriam licui fcere, inferre, afferre, impnere . Sin: iniri liquem affcere. denigratorio: calumniosus, a, um. denominador: denominator, oris m. Sin: pars divisria.

denigrante: obtrectator, oris m. Sin: criminator.

dentina: dentinum, i n; dentina, ae f. Sin: dentis ebur (-ris n).

densidad: dnsitas, atis f. Sin: spissitudo. Uso: - de poblacin, dnsitas demogrphica. densmetro: densmetrum, i n. Sin: densitatis index (-dcis m). dentado: dentatus, a, um. Sin: denticulatus.

denunciante: delator, oris m.

denuncia: (accin y efecto de denunciar) denuntitio, onis f. Sin: deltio // (documento en que consta) libellus, i m. Sin: libellus alicius rei index. denunciar: - algo a alguien , deferre liquid ad liquem. deontologa: deontolgia sive -loga, ae f.

dentista: dentista, ae m. Sin: dentrius, ii m; odontoiatrus; mdicus dentrius vel dntium.

dentadura: dentatura, ae f. Sin: dntium

deontlogo: deontlogus, i m.

deontolgico: deontolgicus, a, um.

307

departamento departamento: (apartamento) diaeta, ae f. Uso: - de tres piezas y cocina, diaeta trium conclvium coquinaeque // (compartimento) loculamentum, i n. Sin: sedes; sttio; compartimentum. Uso: - de reanimacin, sttio redanimationis; - de terapia intensiva, sedes curationis valentssimae; - para fumadores, loculamentum tabaco indulgentibus // (divisin territorial) circumscrptio, onis f. Sin: rgio; provncia. depauperacin: procedens indigntia. Sin: opum demintio. depauperado: opulnti destitutus. Sin: ad misriam redactus. commendans; - turstico, chrtula periegtica. deponente: Gram deponens, entis. deponer: depnere. deportacin: deporttio, onis f.

depauperar: depauperare. Sin: ad inpiam redgere; alicius opes deminere. dependiente: (empleado, especialmente de comercio) mercatoris fmulus vel adiutor. depilacin: depiltio, onis f. Sin: evirtio pilorum; pilorum detrctio.

depilatorio: adj depilatrius, a, um. Sin: pilos evellens; ad pilos detrahendos vel evellendos aptus // sust depilatrium, ii n. Sin: psilothrum vel psilotrum; dropax, cis m; unguentum pilis detrahendis aptum.

depilar: depilare. Sin: glabrare, deglabrare; dropacare; psilothrare; pilos (licui) vllere, evllere, detrhere; v. rasura.

depilador: depilator, oris m. Sin: dropacator; dropacista; alpilus, alipilrius (- de axilas).

depilado: depilatus, a, um. Sin: deglabratus; vulsus.

dpliant: libellus xplicans. Sin: suasria plictilis charta; chrtula suadendo accommodata; - comercial, chrtula mercem

deportista: (persona aficionada a los deportes o entendida en ellos) athlticae studiosus; athletismi fautor (m), fautrix (f). Sin: gymnicorum ludorum studiosus; lusriae crporis exercitationis studiosus // (persona que por aficin o profesionalmente practica algn deporte) vir gmnicus. Sin: ludi gmnici cul-

deporte: (recreacin, pasatiempo) refctio, onis f. Sin: recretio; nimi (animorum si el sujeto es plural) remssio, relaxtio; levamentum, levamen (-mnis n) // (placer, diversin) voluptas, atis f (placer); delecttio vel oblecttio, onis f (el divertirse); delectamentum vel oblectamentum, i n (lo que divierte). Uso: por -, delectationis caus; nimi caus // (ejercicio fsico) crporis exercittio. Uso: hacer, practicar -, corpus exercere; exercitatione crporis exerceri // (actividad fsica ejercida como juego o competicin) ludus gmnicus; gmnicum vel ldicrum certamen. Sin: gymnas, dis f; gymnstica; athltica; athltica ars; ars vel res gmnica; ldicra vel lusria exercittio; ldicra exercendi; athlticae vel gmnicae exercitationes; gymnsticum exerctium; ludus crpori exercitando vel exercendo. Uso: - acutico, gmnicum aqutile; deportes de invierno, ldicrae exercitationes hibernae; camiseta de -, indcula gymnstica; campo de -, ludorum campus, stadium, palaestra; campus ldicer vel ldicrus; lusria palaestra; lusrium stdium; ldicrae vel lusriae exercitationis campus; batir un rcord en un -, alicius athlticae artis palmam ferre; practicar algn -, athlticam vel gmnadem exercere.

308

derbi tor (-oris m); cultrix (-icis f); athlticae vel athletismi cultor. rium.

deportivo: gmnicus, a, um. Sin: gymnsticus; lusrius; ldicer vel ldicrus; ad ldicra vel lusria exerctia spectans. Uso: artculo -, instrumentum athlticum; certamen -, ldicrum certamen; ldicra contntio; ldicrae vel lusriae exercitationis contntio; club -, exercitationum sodlitas; ldicris exercitatinibus (vel exerctiis) favendis sodalcium; ejercicios y manifestaciones -, exercitationes et manifestationes ldicrae; noticiario -, nntii rei gmnicae; traje -, vestis ad crporis exercitationes apta. depositante: depsitor, oris m. Sin: depositrius; deponens. depositar: depnere. Sin: liquid licui custodiendum vel servandum dare; ad tempus trdere. deposicin: depostio, onis f.

deportividad: ndoles agonstica.

deportivamente: gmnice. Sin: gmnico more; gmnica ratione; agonistarum ritu.

depreciacin: depretitio, onis f. Sin: vlitas; prtii demintio, immintio, mintio.

depredador: depraedator, oris m.

depreciar: prtium deminere, imminere, minere. Sin: rem viliorem rddere.

depresin: (hundimiento) deprssio, onis f. Sin: demssio. Uso: - del terreno, locus depressus vel iacens // (decaimiento de nimo) nimi abictio, demssio, contrctio, infrctio, immintio; deprssio nimi. Sin: nimus demissus, depressus, fractus // (declive econmico) iacens res oeconmica. depresivo: dprimens, entis. Sin: nimum frangens.

depsito: depsitum, i n. Sin: depositrium; conditrium, reconditrium; repositrium; receptculum; conceptculum. Uso: - de bencina, receptculum benzinae; benzinrium; de equipajes, de bultos, repositrium vel depositrium sarcinarum; receptculum sarcinrium; - de gas, gasrium; - de mercancas, mrcium apotheca; - de nafta, exceptrium naphthae vel lei terrgeni; - de objetos perdidos, offcium depositrium; offcium rerum inventarum; - de trigo, hrreum vel gran-

depositario: depositrius, ii m. Sin: depsiti curator, administrator; temporrius possessor vel detentor.

deprimido: depressus, a, um. Sin: demissus; deiectus // fig abiectus, a, um. Sin: fractus; gravatus; vitam perosus vel detestans; vitae fastidiosus. depuracin: depurtio, onis f. Sin: depurgtio; mundtio. deprimirse: se vehementer abcere.

depresor: deductrius, a, um. Uso: msculo -, msculus deductrius; msculus demittendo aptus.

depurador: instrumentum depurgativum. Sin: apparatus mundatrius; mchina purfica. deradenitis: deradenites, is f. Sin: colli glandularum inflammtio vel infltio. depuratorio: purgatrius, a, um.

derbi o derby (competicin hpica o depor-

309

derecha tiva) derbyanum (vel derbynum) certamen. nere cursum; suo cursu decdere; deerrare; evagari // fig deerrare. Sin: itnere deerrare; deorbitare a via recta; e recto itnere declinare, deflctere, excdere, aberrare.

derecha: a la -, a mano -, ad dextram. Sin: (a) dextr. Uso: hacia la -, dextrorsus vel dextrorsum; a la - del Danubio, dextr Danbio // individuo de extrema -, extremarum prtium dexterarum sectator. derechamente: rect. Sin: directo. derechista: sectator prtium dexterarum.

derivmetro: apoplanesmetrum, i n. Sin: instrumentum declinationis mensurale. dermatitis: dermatites, is f. Sin: cutis inflammtio, infltio, fervura. dermatografa: dermatogrphia sive -grapha, ae f. dermatgeno: dermatgenus, a, um.

derecho: - cannico, - eclesistico, ius cannicum; - civil, ius civile vel cvium; - criminal, ius criminale; - divino, ius divinum; hereditarios, iura hereditria; - hipotecario, ius hypothecrium; pgnoris ius; - humanos, iura hminis; humana iura; respetar los - humanos, iura humana revereri; - natural, ius naturale; lex naturae vel naturalis; - pblico, ius pblicum // - al descanso, ius requietis; a la existencia, - a la vida, ius vitae; ius ad vitam; - a un decoroso gnero de vida, ius in vitae dignum genus; - a la integridad fsica, ius integritatis crporis; - a la libre investigacin de la verdad, ius veritatem lbere investigandi; - al trabajo, ius laborandi //- de almacenamiento, locationis prtium; - de anclaje, vectigal stationis; prtium in portu consistendi; - de apelacin, ius appellationis; de asilo, asyli ius; ius sacrum asyli; templi immnitas; - de asociacin, ius societatem liis cum liis core; - de entrada, portrium, ii n; - de existencia de Israel, ius exsistntiae Israhliae; derechos del fisco, fisclia, ium npl; fisclia iura; - de gentes, ius gntium; derechos de los nativos, iura autcthonum; de propiedad privada, privati domnii ius; de reunin, ius in unum locum se congregandi; - de vida y muerte, necis et vitae licntia; vitae necisque potestas; - de voto, ius suffrgii; derechos de cruzar volando, iura transvolandi. deriva: ir a la -, flctibus ferri. Sin: non te-

dermatgrafo: dermatgraphus, i m. Sin: dermatogrphiae peritus. dermatologa: dermatolgia sive -loga, ae f. Sin: cutis morborum descrptio.

dermatolgico: dermatolgicus, a, um. Sin: ad dermatolgiam spectans.. dermatlogo: dermatlogus, i m. Sin: morborum pellis peritus.

dermatosis: dermatosis, is f. Sin: cutis morbus, vtium; pellis morbus. dermoideo: sustancia -, dermides, is f; dermidos, os n. dermatozoo: parastica cutis bestola.

dermatopata: dermatopatha sive -pthia, ae f.

derrame: (lo que se sale y pierde de los lquidos) sprsio, onis f. Sin: effsio; profsio

derogatorio : derogatrius, a, um.

dernier cri: recentssimus, a, um.

310

desalentar // (sesgo en el hueco de una puerta o ventana que permite abrirla mejor) incisura, ae f. mere // desacreditarse, fidem amttere.

derroche: prodigntia, ae f. Sin: lrgitas nmia; profsio. derrota: profligtio, onis f (- militar, - en certmenes deportivos, etc.).

desafinacin: bsona vel dssona vox. Sin: dssona nota; dssonum quiddam. desafinadamente: dssone. Sin: bsone; absurde.

derrumbamiento, v. desmoronamiento.

derrotista: rerum evertendarum studiosus.

derrotismo: rerum evertendarum stdium.

derrotar: profligare. Sin: prostrnere; vncere, superare. Uso: ser derrotado en un certamen deportivo, victus discdere.

desafinar: absurde vel bsone cnere. Sin: bsonum esse; dssonum quiddam cnere. Uso: que desafina, bsonus; absurdus. desafo: (reto) provoctio, onis f. Uso: - de nuestro tiempo, provoctio aetatis nostrae; presentado a ..., provoctio in + ac // (rivalidad, competencia) certtio, onis f. Sin: contntio.

derrumbarse: delabi, labi, collabi. Sin: rere, correre. derrumbe: collapsus, us m. Sin: deiectus, us m; terrae labes (-is f), lapsus, hiatus (-us m). desabotonar: glbulos dislaqueare.

desaguisado: (hecho contra ley o razn) erratum, i n. Sin: mprobe (vel inconsiderate, vel inconsulte) factum.

desacidificar: aciditate privare.

desacidificacin: aciditatis amssio.

desabrochar: exfibulare (desasir broches, hebillas). Sin: laxare (desasir broches, hebillas, botones u otra cosa con que se ajusta la ropa); dislaqueare.

desahuciado: (despedido) e domo locata expulsus, deturbatus, eiectus // (que no tiene posibilidad de curacin) desperatus, a, um. Sin: prditus; depsitus. desahuciar: (despedir a un inquilino) e domo locata ecere, expllere, deturbare, abgere.

desahogo: - econmico, mdica prospritas. Sin: res satis prsperae. Uso: vivir con -, satis vel mdice dives sum.

desahogar: effndere // desahogarse, effundi.

desacreditar: detrectare vel infamare liquem. Sin: famam (vel nomen, vel laudem) alicius detrectare, mnuere, deminere; liquem vel liquid per contemptionem depr-

desacreditador: detrectator, oris m.

desacreditado: est -, fidem amisit. Sin: nulla ei fides est.

desalentar: nimum alicius frngere, percllere // desalentarse, nimo frangi. Sin: nimo cdere, concdere, defcere, demitti vel se demttere; nimum abcere vel despondere.

desahucio: e locata domo explsio, eictio, exctio.

311

desaliento desaliento: nimi abictio, defctio, demssio. Sin: abiectus vel iacens nimus. desapasionado: sincerus aequusque. Sin: stdio et ira vcuus. desaprobado: improbatus, reprobatus, a um. Sin: reiectus.

desalojar: expllere. Sin: pllere; ecere; decere (echar); exturbare, deturbare (hacer salir a la fuerza); liquem domo ecere; liquem ex locata domo ecere (- de una casa alquilada); liquem ex locato predio ecere (- de un predio alquilado); liquem locatione doms privare (rescindir el contrato de alquiler de una casa); liquem predii locatione privare (rescindir el contrato de alquiler de un predio).

desalojado: domo eiectus. Sin: ex locata domo eiectus (- de una casa alquilada); ex locato predio eiectus (- de un predio alquilado).

desaprobar: improbare; reprobare. Sin: recere; respere. desarmable: soltilis, e. desarmar: (desmontar) v. esta voz // (quitar las armas) exarmare, dearmare. Sin: armis spoliare // (reducir las fuerzas militares de un Estado o su armamento) apparatum militarem minere // desarmarse, arma depnere. Sin: ab armis discdere.

desanimar: alicius nimum frngere, afflgere, decere, strnere, prostrnere // desanimarse, nimo defcere, cdere, concdere, succmbere, frangi, demitti. Sin: nimum vel mentem demttere, abcere, labefactare; nimo se demttere. Uso: estoy desanimado, nimo demisso fractoque sum; no hay que desanimarse, non est concidendum (vel succumbendum) nimo; no se desanimen, ne concidatis nimo. desnimo: exanimtio, onis f. Sin: nimi defctio, demssio, abictio, contrctio; nimus fractus et demissus.

desamarrar: ncoram tllere. Sin: ancorlia slvere; navem slvere.

desalojo: eictio, onis f. Sin: exctio ; explsio; domo eictio; ex locata domo eictio (de una casa alquilada); ex locato predio eictio (- de un predio alquilado).

desaparecido: amissus, a, um. Sin: non inventus. Uso: muchsimos turistas -, permulti turistae amissi.

desarrollo: progrssio, onis f; progressus, us m. Sin: profectus, us m; incrementum. Uso: cientfico, doctrinarum progressus; - comercial, mercaturae incrementum; - corporal, crporis incrementum; - demogrfico, auctus natorum nmerus; - espiritual, mentis profectus; - econmico, oeconmica progrssio; rei oeconmicae incrementum; oeconomicarum rerum incrementum; - integral de todo el hombre, omnmodus profectus totus hminis; - solidario de la humanidad, progrssio gneris humani mtuo peragenda; - tcnico, rtium incrementum; - verdadero, autntico, progrssio vera, genuina, veri nminis // - de

desarme: (accin de desarmar o quitar las armas) exarmtio, onis f. Sin: dearmtio; disarmtio; armis spolitio; armorum admptio. Uso: - nuclear, dearmtio nuclearis // (accin y efecto de desarmarse) ab armis discssio vel discessus (-us m) // (disolucin del armamento) apparatus militaris dissoltio // (reduccin del armamento) apparatus militaris immintio. Uso: convenir en el - universal y gradual, consentire (inter se, cum liquo) de apparatu militari gradatim minuendo.

312

descarnado la civilizacin, civilis cultus progrssio; - de la personalidad, personae humanae incrementum // en vas de -, ad progressionem nitens; sub- , minor progrssio; super-, nmia vel immoderata progrssio. desatencin: (falta de atencin, distraccin) inconsiderntia, ae f. descalificacin: (desacreditacin) interdctio, onis f // (Dep, eliminacin de una competencia) a certmine amtio. Sin: inhabilittio.

descalificar: (desacreditar, desautorizar o incapacitar) interdcere // Dep, inhabilitare. Sin: a certmine amovere. descanso: quies, tis f. Sin: rquies. Uso: eterno, aeterna quies; - festivo, rquies per dies festos; - semanal, tium hebdomadale; da de -, dies feriatus; das de -, friae, arum fpl; hora de -, hora ad quietem data vel concessa; lugar de -, ad quietem locus; - para el caf, pausa caferia; tomarse algunos das de -, liquot dies ad quietem sibi dare // (meseta de escalera) arola, ae f. descaradamente: procciter. Sin: impudenter; proterve. descalzo: excalceatus vel exclceus, a, um.

desbloquear: impedimentum removere, recldere, reserare // fig liberare. Sin: difficultate expedire. desbloqueo: impedimenti remtio exmptio // fig difficultatis amtio. desbordamiento: exundtio, onis f.

desbastar: asciare. Sin: dolare; sci dolare vel polire // fig erudire. Sin: imbere.

desbandada: disprsio. Sin: dissiptio; disinctio. Uso: - de tropa, copirum disprsio vel perturbtio; a la -, incompsite; effuse; nullo rdine, disperse et diffuse.

desayuno: ientculum, i n. Sin: prandculum; primus cibus. Uso: tomar el -, v. desayunarse.

desayunar, desayunarse: ientare vel iantare. Sin: ientculum smere; prandculum (vel primum cibum) smere.

vel

desbordar: (salir de los bordes, derramarse) e ripis ffluere, exundare, redundare. descafeinacin: cafaeni abltio. Sin: cafaenae amtio.

descalcificacin: decalcifictio, onis f. Sin: clcei immintio vel demintio. descalcificar: clcium auferre.

descalabro: sbitum patrimnii naufrgium.

descarnado: carne prope nudatus. Sin: sseus.

descargar: exonerare vel deonerare. Sin: evacuare; exinanire; depnere; emttere.

descargador: (el que por oficio descarga mercancas) exonerator, oris m. Sin: biulus; saccrius; qui merces (vel nera) exponit.

descargado: exoneratus vel deoneratus, a, um. Sin: exinanitus.

descarga: exonertio, onis f. Sin: emssio; proictio; coniectus, us m; conictio. Uso: cerrada, grando (-d nis f) telorum; - elctrica, elctrica emssio; ictus elctricus; vlvula de -, exonerationis vlvula.

descarado: procax, acis. Sin: protervus; mpudens; nsolens.

313

descaro descaro: proccitas, atis f. Sin: impudntia; protrvitas. descifrable: interpretbilis, e. Sin: explanbilis.

descarriar: liquem de via deflctere. Sin: transversum gere liquem // fig liquem a recta via deflctere; liquem e recto itnere deflctere; liquem a virtute deflctere; liquem in vtia indcere, addcere, impllere // descarriarse, deerrare. Sin: itnere deerrare; deflctere vi; ex itnere deflctere; e via excdere; declinare de via; fig aberrare; a recto itnere aberrare; e recta via aberrare. descarrilamiento: (F. C., accin y efecto de descarrilar) devitio, onis f. Sin: exorbittio; ex ferratae viae dctibus digrssio vel digressus (-us m); ex rbitis (vel e rgulis frreis) digrssio; e dctibus ferratis digressus. Uso: - de un tren, hamaxstici exorbittio // (fig, desviacin, descarro) devitio, onis f. Sin: e recto itnere digrssio, digressus, aberrtio. descarrilar: deviare. Sin: exorbitare; deflctere; ex ferratae viae dctibus (vel rbitis) excdere vel exsilire // fig e recto itnere aberrare, gredi, dgredi.

descifrar: interpretari. Sin: declarare; notas interpretari, enodare, explanare, explicare. Uso: - un epigrafe, inscriptionem declarare; ttulum interpretari. descolonizacin: el proceso de -, conatus coloniarum demoliendarum.

desciframiento: notarum interprettio, enodtio, explantio, explictio.

descombrar: erdere. Sin: rudribus purgare.

descolorido: dcolor, oris m. Sin: evanescens, entis.

descolorar, decolorar o descolorir: decolorare. Sin: colorem dmere vel amovere.

descenso: descnsio, onis f. Uso: - deslizndose con esqu, decrsio nartatria; - libre, descnsio lbera.

descarro: ab itnere deflexus (-us m) // fig, moral, a virtute deflexus. Sin: turbtio; perturbtio; conturbtio; nimi turbtio.

descompresin: compressionis demintio, immintio, remssio.

descombro: egstio, onis f. Sin: rderum egstio.

descentralizar: decentrare. Sin: dispertire; distribere; e centro amovere; de mdio demovere, e mdio removere.

descentralizador: qui (ministria, mnera, offcia) decentrat, dispertit, distrbuit.

descentralizacin: decentrtio, onis f. Sin: disperttio; distribtio; e mdio amtio; e centro proltio.

desconectar: (Electr, interrumpir o suprimir el enlace o comunicacin elctrica entre dos aparatos o con la lnea general) disingere. Sin: cludere, interrmpere, intermttere, sstere. descongelacin: regeltio, onis f. Sin: egelidtio. descongelar: regelare. Sin: egelidare.

descomprimir: pressionem remttere. Sin: pressum relaxare, laxare, minere.

desconsideracin: (inadvertencia) inconsiderntia, ae f.

314

desde descontaminacin: decontamintio, onis f. christianam fidem auferre; nomen christianum delere; a christiana re abalienare // descristianizarse, christianam fidem amttere.

descontentadizo: numquam contentus. Sin: morosus; fastidiosus; diffcilis. descorazonarse, v. desalentarse. descorchador, v. sacacorchos.

descontar: de summa decdere vel detrhere. Sin: decessionem de summa fcere; liquid de summa dedcere; ex pecnia deductionem fcere; pecniae summam minere vel imminere.

descontaminar: decontaminare.

descostrado: erasus, a, um. Sin: calce detectus, nudatus; tectrio exutus; pere tectrio exutus. descotar, v. escotar descote, v. escote.

descrdito: infmia, ae f. Sin: famae mintio; laudis immintio; nminis demintio; afflicta vel nulla fides.

descoyuntar: luxare.

descredo: irreligiosus, a, um. Sin: mpius; theus; religionis expers.

descripcin: descrptio, onis f. Uso: - de un viaje, hodopricum; descrptio itneris. descriptible: descriptbilis, e.

descristianizacin: a christiana re alientio. Sin: nminis christiani deltio.

descriptivo: descriptivus, a, um.

descuento: dedctio, onis f. Sin: detrctio; decssio; demintio; mintio; remssio; ex re dedctio; de summa detrctio vel decssio; e summa dedctio; summae immintio; prtii demintio, mintio, decssio, dedctio. Uso: - especial, specialis prtii dedctio; - del 3 %, dedctio ternarum centesimarum; conceder el - del 10 %, deductionem dcimae partis concdere; vndere mercem prtio decima parte imminuto; sin -, sine deductione. descuido: incria, ae f. Sin: neglegntia alicius rei.

descubrir: (manifestar lo que estaba oculto o destapar lo que estaba tapado) manifestare. Sin: patefcere; detgere // (hallar lo que estaba ignorado) invenire. Sin: reperire // (alcanzar a ver) dispcere // (fig, enterarse de lo que se ignoraba) deprehndere (v. gr. fcinus, un delito); invenire (v. gr. coniurationem, una conjuracin) // descubrirse: (quitarse el sombrero) caput aperire. Sin: adaperire caput licui (delante de uno).

descubrimiento: (el descubrir) invntio, onis f; (cosa descubierta) inventum, i n. Uso: - arquelgico, histrico, archaeolgicum, histricum inventum; el - de Amrica, invntio Amricae; antes, despus del - de Amrica, ante, post Amricam inventam vel repertam; el - de la energa atmica, reperta vis atmica.

descuartizar: (dividir en cuartos) quadrifriam divdere. Sin: in quattuor partes divdere // (coloq, cortar en pedazos) lacerare. Sin: in frusta secare.

descristianizar: christiana fide privare. Sin:

desde: inde ex. Sin: abhinc + ac. Uso: - hace veinte aos, dende ex viginti annis; abhinc

315

desdoblamiento viginti annos. dissoluti mores; libertad -, immoderata libertas; petulancia -, effrenata petulntia.

desdoblamiento: biparttio, onis f. Sin: in duas partes divsio. Uso: fig, - de la personalidad, personalitatis dissocitio. desdoblar: bipartire. desecacin: exsicctio, onis f.

desenfrenar: effrenare. Sin: frena vel frenos remttere, laxare, relaxare // desenfrenarse, effrenari. Sin: effundi; remitti; se remttere; se relaxare; se effndere (in liqua re). desengrasar: dipem dmere. Sin: pingudinem levare.

desecamiento, v. desecacin.

desecho: retrimentum, i n. Sin: eiectamentum; purgamen, mnis n; purgamentum; recula merx. Uso: - industriales, eiectamenta industrilia; - nucleares, sordes nucleares; venenosos, retrimenta venenosa; materiales de -, reiecta, orum npl; relquiae, arum fpl. desembargar: pigneratione exslvere. Sin: e pigneratione slvere. desembarazar: vacuefcere. Sin: vacuare.

desempleo: peris vactio. Sin: involuntria vel coacta cesstio ab pere. desenfoque: imago confusa. Sin: imago obscurata vel parum accurata.

desembrague: disiunctura, ae f. Sin: disinctio. Uso: oprimir el pedal del -, pedale disiunctionis prmere.

desembragar: disingere.

desembocar: (desaguar un ro, canal, etc.) inflere in + ac. Sin: se effndere; infundi in + ac // (tener salida a un lugar) ferri ad + ac.

desenmascarar: (quitar la mscara) licui personam dmere, detrhere. Sin: cpiti (vel ex cpite) alicius personam dmere // (fig, poner al desnudo) detgere vel retgere. Sin: nudare; denudare. Uso: - el nimo, los propsitos de uno, alicius nimum (vel conslia) nudare, - una maniobra, dolum detgere // desenmascararse, personam depnere. Sin: nimum nudare; se detgere; omnem dissimulationem abrmpere. desensibilizacin: sentiendi vigoris immintio. desenrollar: vlvere, devlvere, evlvere.

desenmascaramiento: personae dmptio, detrctio, despolitio // fig detctio, onis f. Sin: nudtio; denudtio.

desenfrenado: effrenus vel effrenatus, a, um. Sin: dissolutus; effusus; immoderatus; immdicus; intmperans. Uso: alegra -, effusa laettia; bebedor -, intmperans vel acrrimus potor; caballo -, effrenus equus; costumbres -,

desenvoltura: (desembarazo, desenfado) alcritas secura. Sin: aperta ac secura simplcitas. Uso: con -, aperte et cndide; aperte ac lbere.

desentraar: (sacar las entraas) exenterare // (averiguar, penetrar lo ms dificultoso y recndito de algn asunto) perscrutari. Sin: rem pnitus indagare; in rem pnitus descndere; rem ex omni parte considerare.

desensibilizador: Fotogr, photogrphicae expressionis adiumentum.

316

desfavorable desenvuelto: expeditus, a, um. Sin: lacer, cris, cre; promptus; liber et expeditus; fcilis et expeditus. Uso: - en el decir, fcilis et expeditus ad dicendum; apertior in dicendo. Uso: - econmico, accepti et expensi inaequalitates; creditorum et debitorum inaequlitas; inaequalis vel inaequata acceptorum et expensarum rtio; - sociales, civlium clssium inaequalitates vel dissimilitdines; desequilibrios entre los sectores productivos, discrepntiae vel inaequalitates quae inter vrios rei oeconmicae campos intercedunt; eliminar los - sociales, civlium clssium inaequalitates componere; reducir los -, discrepntias imminere // (trastorno de la personalidad) perturbtio vel turbtio, onis f. desertar: exrcitum desrere. Sin: signa relnquere. desertizacin: deserti propagtio. Sin: propagtio harenarum. desertor: desertor, oris m. desesperadamente: desperanter.

deseo: (movimiento de la voluntad hacia el conocimiento o posesin de una cosa) opttio, onis f. Sin: cupditas; stdium; voluntas; mos, moris m. Uso: - de aprender, stdium discendi; conformarse, plegarse al - de uno, se conformare ad voluntatem alicius; alicius voluntati bsequi; satisfacer el - de uno, morem grere licui, morigerari licui; satisfacer los propios -, cupiditates satiare et explere; segn el - de uno, ex (vel de) alicius voluntate; reprimir el - de algo, cupiditatem alicius rei comprmere // (lo que se desea) optatum, i n (generalm en pl). Sin: votum; id quod volo vel cupio. Uso: cumplir los - de uno, alicius optata xsequi vel explere; fcere quae liquis optat vel vult; tener iguales - y aversiones, idem velle et idem nolle // (dicho de la suerte) corresponder a los - de uno, optatis alicius respondere; este es mi -, ita cpio, volo, velim; hoc est in votis; es mi - que, cupio con ac e inf o con ut y subj; volo con el subj; frustrar los -, optata fllere; los se realizan, evniunt optata; prevenir los -, vota praecrrere; segn el -, ex optato vel ex voto; tiene los mismos - que yo, adem cupit atque ego // (anhelo; apetencia del bien ausente o no posedo) desidrium, ii n; desidertio. Sin: anhlitus, us m; anheltio. Uso: de los bienes eternos, bonorum aeternorum desidrium; despertar en uno el - de algo, fcere licui desidrium alicius rei; commovere licui desiderium alicius rei; sentir - de algo, desidrio alicius rei teneri; esse in desidrio alicius rei. deseoso, sa: cpidus vel appettor; cpida vel appetitrix.

desesperar: nimum despondere. Sin: desperare. Uso: - de algo, desperare liquid, vel licui rei, vel de liqua re; - de s mismo, de su salvacin, desperare sibi, saluti suae.

desfalcar: dedcere. Sin: detrhere; subdcere; de summa liquid dedcere. Uso: - una suma, decessionem de summa fcere; ex pecnia deductionem fcere; pecniae summam minere vel imminere.

desfalco: dedctio, onis f. Sin: detrctio; dmptio; subdctio. desfasado: dssidens, entis. Sin: dscrepans.

desequilibrio: (falta de equilibrio) inaequlitas, atis f. Sin: discrepntia; dissimilitudo.

desfavorable: (de persona) adversus, a, um. Sin: infensus; alienus vel aversus ab liquo; infestus licui; inquus licui vel in liquem //

desfase: dissidntia, ae f. Sin: discrepntia; dissonntia; incongruntia.

317

desfile (de cosa) alienus, a, um Sin: adversus; inquus; non aequus. Uso: en posicin -, inquo vel alieno loco; viento -, ventus adversus. deshierba: herbarum malarum exstirptio, exmptio, detrctio, destrctio.

desfogar: - la ira contra uno, ermpere (vel evmere) iram in liquem; - los dolores llorando, dolores in lcrimas effndere.

desflorar: (quitar el lustre) deflorare vel praeflorare // (fig, desvirgar) deflorare. Sin: devirginare; virginitate privare // (fig, tratar superficialmente un asunto) liquid delibare. Sin: liquid brviter tngere, attngere, praestrngere; liquid summatim percpere.

desfile: (longus) ordo. Sin: agmen, mnis n; pompa. Uso: - militar, pompa militaris; - de modelos, hbitu novo indutarum (vel indutorum, si son varones) ostnsio.

deshollinador: caminorum purgator vel mundator. Sin: curator vel pifex purgandis caminis. deshumanizacin: dishumaniztio, onis f. Sin: effertio.

deshumedecedor: instrumentum ri siccando. desiderativo, v. optativo.

deshumanizar: dishumanizare. Sin: efferare; ferum (ferocem, immanem) rddere; liquem humanitate exere, privare, spoliare.

desgreado: incomptus, a, um. Sin: impexus. Uso: cabellos -, incompti capilli; mujer -, mlier incompta capillis; mulier crnibus passis vel sparsis.

desgrasar: mculas auferre.

desfondar: rmpere. Sin: direre; effrngere; perfrngere.

desierto: desertum, i n. Sin: deserta, orum npl; solitudo; vstitas; deserta loca, locorum vstitas; deserta locorum vstitas. desigualdad: inaequlitas, atis f. Sin: inaequablitas; differntia inaequata. desilusionado: in spe deceptus. desinencia: Gram, verborum xitus (-us m).

deshabill: domstica vestis. Sin: cubiculare vestimentum. desheredado: pibus destitutus. desherbar: exherbare.

deshidratacin: dehydrattio, onis f. Sin: aquae detrctio, extrctio, subtrctio. deshidratar: aquam extrhere vel detrhere. Sin: exsiccare. deshidratador: aquae detractivus.

desinfectante: adj disinfectans, antis. Sin: antispticus; infectionem uferens, contagionem detergens, bluens, expellens // sust antispticum, i n. Sin: purgamen, mnis n; purgamentum, i n; contagionis medicamentum. Uso: solucin -, medicata aqua contagionem detergens; aqua contagionis expultrix.

desinfeccin: disinfctio vel disinfecttio, onis f. Sin: purgtio; expurgtio; abltio, contagionis purgtio. Uso: - con fumigaciones, suffimentum, i n; sufftio, onis f; suffimen, mnis n.

318

desmentir desinfectar: disinfectare. Sin: purgare; expurgare; infectionem ablere, depllere. Uso: - con fumigaciones, suffire; morborum contagiones suffimentis expllere. deslumbramiento: caectio vel obcaectio, onis f. Sin: oculorum caligtio vel scintilltio // fig nimi conturbtio. deslumbrante: coruscans, antis. Sin: coruscus; culos praestringens; oculorum ciem praestringens. Uso: faros -, luminria praelcida. deslumbrar: excaecare. Sin: culos hebetare, obtndere, offuscare; culos ( vel oculorum ciem, vel visum) perstrngere vel praestrngere. desmagnetizar: vim magnticam exctere. desmalladura: scissura, ae f. desmayado: nimo relictus.

desintegracin: disintegrtio, onis f. Sin: dissoltio. Uso: - atmica, tomi dissoltio, disinctio, disiectus (-us m); tomi vis discissa; - radiactiva, disintegrtio radioactiva. desintegrar: scndere. Sin: disingere, disslvere.

desinflamar: disinflammare. Sin: inflammationem auferre, admere, amovere, detrhere, levare.

desinters: abstinntia, ae f. Sin: continntia; innocntia. Uso: lo hizo con -, hoc fecit nulla spe premii (vel mercedis) ductus. desinteresadamente: abstinenter. Sin: gratis; gratuto; innocenter; liberliter; sine ulla utilitate; neglecta utilitate; nullo cmmodo.

desmayarse: linqui. Sin: nimo linqui vel relinqui. Uso: se desmay, nimo relictus est, defecit, cncidit; nimus illi cncidit vel defecit.

desinteresado: (de persona) bstinens, entis. Sin: nnocens; haud lucrosus; non lucri cpidus; suae utilitatis mmemor; nulla mercedis spe ductus. Uso: ser -, esse abstinentem; suae utilitatis immmorem esse; nihil de cmmodis suis cogitare // (de cosa) gratutus. Uso: amor -, amor nullis causis srviens.

desler: dilere. Uso: - los colores con el agua, colores aqu dilere; colores desledos, colores dilti. deslenguado: ore vel lingu solutus. Sin: parum verecundus in loquendo; mpudens; impudcus; inverecundus.

desktop (Inform), escritorio: tbula, ae f (systmatis). Sin: mensa.

desmentir: (decir a uno que ha mentido) liquem mendcii argere vel coargere // (refutar) refutare. Sin: refllere; redargere; coargere // (sostener o demostrar la falsedad de un dicho o hecho) infitiari. Sin: negare; no poder - , negare non posse // (desdecir) diffiteri. Uso: - el propio cristianismo, diffiteri se christianum (esse) // (desmentirse) a seipso descscere. Sin: a se dissidre vel defcere. Uso: nunca se desmin-

desmentida: mendcii obiurgtio vel exprobrtio. Uso: dar una -, liquem mendcii argere, coargere; licui mendcium obcere; recibir una -, mendcii rgui vel corgui.

desmayo: defctio, onis f. Sin: nimi vel nimae defctio. Uso: sufrir un -, v. desmayarse; se recobr del -, nimum recepit; nimus illi rdiit.

319

desmenuzar ti, semper sibi cnstitit. animar) v. esta voz.

desmitificar: mthica ratione exere. Sin: mthicis figmentis exere. desmologa: desmolgia sive -loga, ae f.

desmilitarizar: (suprimir la organizacin o el carcter militar) ad usum civilem redcere vel redgere // (desguarnecer de tropas o instalaciones militares) apparatum bllicum auferre vel removere. Sin: bllica instrumenta atque munitiones amovere.

desmilitarizacin: demilitariztio, onis f. Sin: ad usum civilem redctio vel redctio; apparats bllici amtio.

desmenuzar: in fragmenta secare.

desmoronamiento: labna, ae f. Sin: prolapsus, us m. Uso: - de tierra, terrae lapsus vel prolapsus (- us m); terrae labes (-is f). desmovilizacin: exrcits (vel copiarum, vel mlitum) dimssio. Uso: orden la -, iussit mlites dimitti. desmoronarse: labi dep intr.

desmonetizacin: nummriae potntiae admptio. desmonetizar: pecuniriam admere vim. Sin: potntiam nummriam dmere. desmontable: soltilis, e.

desmultiplicador: machinamentum frequntiae minuendae. Sin: mechanema motinibus lentandis.

desmovilizar: exrcitum (vel cpias, vel mlites) dimttere. Sin: exrcitum missum fcere; cpias missas fcere; mlites missos fcere.

desmontar: decompnere. Sin: slvere; disslvere. desmoralizacin: morum corrptio, depravtio, prvitas, pervrsitas. Sin: mores mali, pravi, deprditi, deteriores // (desaliento) v. esta voz. desmopata: desmopatha, ae f.

desnacionalizar: (privar del carcter nacional) denationalizare. Sin: charactre nationali privare; mores alicius ppuli abrogare // (privatizar) ad privatum domnium redgere. Sin: a domnio Civitatis vindicare. desnaturalizado: depravatus, a, um. Sin: corruptus; perversus; inhumanus.

desnacionalizacin: denationaliztio, onis f. Sin: charactris nationalis privtio; morum alicius ppuli abrogtio.

desmoralizar: (corromper las costumbres) bonos mores depravare, corrmpere, vitiare; desmoralizarse, bonos mores exere // (des-

desmoralizado: (desalentado) spe destitutus. Sin: omni spe deiectus. Uso: estar profundamente -, nimo iacere.

desnicotinizado: nicotin (nicotino, nicotiano veneno, nicotiano viro, nicotiana vi) vcuus. Sin: nicotinae (nicotini, nicotiani veneni, nicotiani viri, nicotianae rboris) ex-

desnaturalizar: (alterar las propiedades o condiciones de una cosa) naturam alterare, demutare, mutare, permutare, depravare, corrmpere // (degradar una sustancia como el alcohol o el aceite) denaturare // fig detorquere. Sin: pervrtere.

320

despegar pers. desorganizacin: dissoltio, onis f. Sin: soltio; dissocitio; disturbtio; perturbtio.

desnudo: (adj, sin ropa, sin vestido) nudus, a, um // (sin adorno, sin rebozo) nudus. Sin: simplex, plcis. Uso: prosa -, nuda ortio // (figura humana desnuda) nudum corpus. desnutricin: denutrtio, onis f. desobturador: everrculum, i n. Sin: exterminatrium.

desnicotinizar: nicotnam (nicotinum, nicotianum venenum, nicotianum virus, nicotianam vim) detrhere. Sin: nicotinam ... extrhere vel elere.

desorientado: incertus, a, um. Sin: turbatus; haerens, entis; hesitans, antis; dbius; perplexus.

desodorante: adj odorans, antis // sust capsella odorfera. Sin: foetris (fetris) delumentum. desolacin: desoltio, onis f.

desocupado: (sin ocupacin, ocioso) pere carens. Sin: sine quaestu; perum solutus; otiosus; cessans. Uso: estar -, vacare; cessare // (desempleado, sin trabajo) homo sine quaestu; pere destitutus; invite vel coacte otiosus. Uso: estar -, peris vacationem pati.

desocupacin: (falta de ocupacin) carntia (vel vactio) peris. Sin: ab pere vactio; tium // (desempleo) coacta cesstio ab pere. Sin: coacta vacitas laboris; invita peris vactio; tium non voluntrium.

despacho: (lugar donde se despachan negocios) offcium, ii n. Sin: tractatrium; offcium tractatrium // (aposento para el estudio) offcium, ii n. Sin: tractatrium; offcium scriptrium. Uso: - del director, rectoris sedes vel tractatrium // (tienda) taberna, ae f. Uso: - de bebidas, taberna potulentorum // (lugar donde se venden determinados efectos) aula, ae f. Sin: oecus; tabrnula; ostolum. Uso: - de boletos, aula vel ostolum tesserarum; oecus tsseris comparandis; - de lotera, srtium tabrnula // (comunicacin) nntium, ii n; nntius, ii m. Uso: - radiotelegrfico, v. radiotelegrama; enviar un - urgente, nntium citssimum mttere licui vel ad liquem. despectivamente: aspernanter. Sin: contemptibliter. despectivo: despectivus, a, um. Sin: contemnens.

despecho: (disgusto originado por un desengao) indigntio, onis f. Sin: ira; dolor. Uso: con -, contemptim (con menosprecio); spere (con aspereza); stomachose (con malo humor, con indignacin); iracunde (con ira). despedir: (alejar de s a uno prescindiendo de sus servicios) dimttere vel mttere. Sin: missum fcere liquem; exauctorare; munus licui abrogare vel admere.

desollar: (quitar el pellejo) decoriare. Sin: deglbere; crio, pelle, cute exere liquem; pellem, crium, cutem detrhere licui. desordenadamente: hablar, obrar -, confuse gere, loqui. desorden: (confusin) confsio, onis f.

despegar: (alzarse del suelo o del agua un avin) avolare vel evolare. Sin: extolli; elevari; ad caelum extolli; ethera ptere; ra crpere. Uso: al -, in avolando // (separar)

321

despegue disglutinare. horolgium sstere.

despegue: (de avin, helicptero, cohete, etc.) avoltio, onis f. Sin: subltio, elevtio, eltio (in rem vel in ra). Uso: arranque para el -, aronavis cursus. despellejar: deglbere. Sin: decoriare. Uso: - perros y gatos, canes et cattos (vel feles) deglbere. despejado: expeditus, a, um.

despertamiento: excittio, onis f. Sin: expergefctio; expergefctio a somno.

despertar: (despertamiento) v. esta voz // (cortar, interrumpir el sueo a alguien) liquem expergefcere vel expergificare. Sin: liquem a somno excitare vel suscitare // despertarse, expergscere. Sin: expergeferi. despierto: (vivo, despabilado) vivax, acis. Sin: vivus; expeditus; lacer; promptus et fcilis. Uso: tipo -, vivaci ingnio preditus. despilfarro, v. derroche. desplazamiento: - de aire, ris recssio. desplumar: pennis spoliare. despolarizacin: depolariztio, onis f. despido: dimssio vel mssio, onis f.

despensa: (lugar de la casa donde se guardan las cosas comestibles) prompturium, ii n. Sin: cellrium; cella; cella prompturia vel penria. Uso: - subterrnea, cellrium subterrneum; - para carne, carnrium; - para fruta, oporotheca, ae f; oporothece, es f; para vino, v. cantina. despensero: cellrius, ii m. Sin: promus; peni procurator.

desperezarse: pandiculari. Sin: membra distndere. despersonalizacin: depersonaliztio, onis f. Sin: personalitatis detrctio.

despertador: (persona que despierta) expergefactor, oris m. Sin: excitator; qui xcitat, expergefacit, expergscitur, expergficat // (reloj -) excitatrium, ii n. Sin: suscitbulum; evigilatrium; horolgium horsonum; horolgium excitatrium, expergefciens, expergficum; horolgium cum tintinnbulo; horolgium tintinnbulo instructum. Uso: predisponer el (timbre del) - a las siete, horolgium excitatrium praedispnere ad horam sptimam; suena el (timbre del) -, horolgium nsonat; detener, parar el timbre del -,

despersonalizar: depersonalizare. Sin: ndolem personalem auferre.

despolarizador: adj depolarizans, antis // sust elctridi corroborandae inventum. Sin: elctricae deminutionis remdium vel impedimentum. despolarizar: depolarizare. despolitizacin: ndolis polticae abltio. Sin: polticae rationis admptio. despotismo: dominatus, us m; domintio, onis f. Sin: tyrannis, dis (ac -idem vel -ida) f, dominatus mpotens. despolitizar: poltica ratione exere.

desptico: tyrnnicus, a, um. Sin: imperiosus.

despreciador: aspernator, oris m. Sin:

322

destinacin despector; despectator. prtio faciendum locare; tomar a -, opus certo prtio condcere vel redmere; opus faciendum ex condicto prtio condcere vel redmere; trabajar a -, opus fcere ex condicto (prtio). destapador: extrahculum vel extrculum, i n (lagoenae). destapadura: obstructi labri aprtio. destetar: ablactare. destete: ablacttio, onis f.

desproporcionadamente: inordinate. Sin: inconcinne vel inconcnniter; incompsite; incongruenter; inconvenienter // (de manera desigual) inaequliter; (excesivamente) nimis; immdice; immoderate; supra modum; (ms de lo justo) plus iusto vel aequo. desproporcionado: inconcinnus, a, um. Sin: inconvniens; incngruens; haud vel parum convniens // (desigual) inaequalis, e; (excesivo) nmius; immoderatus; (ms de lo justo o acostumbrado) iusto vel slito maior; maior quam par est.

desproporcin: disparlitas, atis f. Sin: inaequlitas; inconcinna prtium dispostio; inconvniens prtium compostio vel dispostio; non apta rerum (vel prtium) compostio.

desprendimiento: (derrumbamiento) v. desmoronamiento.

destilacin: destilltio, distilltio, stilltio, onis f. Sin: stillatcia exprssio. Uso: - artificial, stillatcia alicius rei exprssio artifcio hbita; - de orujos, vinacearum stilltio. destilado: adj destillatus, distillatus, stillatus, a, um // sust destillatum, i n. destilador: destillator vel distillator, oris m.

desquiciar: crdine convllere. Uso: puerta fcil de -, porta quae fcile potest crdine convelli. desratizacin: mrium rattorum extermnium, excdium, caedes (- is f).

destacamento: praesdium, ii n.

dessert, v. postre.

desratizar: mribus rattis locum liberare.

destajo: a -, ex condicto (prtio); certo prtio; obrero a -, v. destajista; trabajo dado a -, alicius rei loctio, trabajo tomado a -, redmptio; dar una obra a -, opus locare; locare opus ex condicto (prtio); opus certo

destajista: redemptor, oris m. Sin: manupretirius, ii m.

destilatorio: (local en que se hacen las destilaciones) v. destilera // (alambique) colatrium, ii n. Sin: colum; liquatrium; guttus vel gutus; forncula stillatcia; clbanus stillatcius; distillatrium vas; cucumella distillatria; forncula vel clbanus ad stillandum. destilera: destillria, ae f (officina). Sin: officina stillatcia; officina suc(c)is destillandis sive distillandis. Uso: - de orujos, officina vinceis stillandis.

destilar: destillare, distillare, stillare, exstillare. Uso: - artificialmente, liquid artificio stillare.

destinacin: destintio, onis f. Sin: designtio; determintio; locus assignatus vel designatus.

323

destinatario destinatario: destinatrius, ii m. Sin: recepturus; (is) cui liquid mttitur. destructor: destructor, oris m.

destornillar: (deshacer las vueltas de un tornillo para sacarlo) retorquere. Sin: cchleam (vel clavum cochleatum) vlvere // destornillarse (perder la cabeza, el juicio) inconsiderate loqui vel gere.

destornillador: (instrumento que sirve para destornillar y atornillar) cchleae tortrium. Sin: vrulae versator; ferrum vrulam torquens, vertens, volvens ( eciens vel immittens); instrumentum cchleam (vel clavum cochleatum) eciens, exctiens, relaxans, xtrahens; evellens (o bien immittens, impellens, ngerens, nserens). Uso: - elctrico, prelum cchleis elctrica vi eiciendis (vel ingerendis).

destino: (hado, suerte) fatum, i n. Sin: sors, sortis f; fortuna // (encadenamiento necesario y desconocido de los acontecimientos) fatalis vis. Sin: necssitas; fatalis necssitas.

desulfuracin: desulphurtio, onis f. desulfurante: deslphurans, antis. desulfurar: desulphurare.

desvalorizacin: devalortio, onis f. Sin: depretitio; valoris vel prtii demintio; vlitas. Uso: - del dinero, del trigo, nummorum, frumenti vlitas; el dinero ha sufrido una -, vlitas pecniae facta est // (fig, disminucin) mintio, demintio, immintio, onis f. Uso: de la estima, detrecttio; - de la fama, del buen nombre, famae vel nminis mintio. desvalorizado: depretiatus, a, um. Sin: vilefactus; pretio deminutus; abiectus; despectus. Uso: el trigo est -, frumentum est in vilitate; los predios estn -, iacent prtia praediorum. desvalorizar: depretiare. Sin: pretio liquid deminere; rei valorem imminere; rem viliorem fcere.

destreza: artificisitas, atis f. Uso: el culmen de la -, culmen artificiositatis.

destronamiento: dethroniztio, onis f. Sin: de throno deictio, detrsio, deplsio // fig spolitio dignitatis. Sin: de gradu vel de statu deictio.

destripar: exenterare vel exinterare. Sin: eviscerare.

destripamiento: exentertio, onis f. Sin: eviscertio; exenterandi actus (-us m) vel ctio.

destronar: de throno decere vel detrdere. Sin: slio depllere; regno pllere, expllere, spoliare; regnum licui admere // fig liquem de gradu vel de statu decere.

desviacin: devitio, onis f. Sin: declintio; aberrtio; exorbittio. Uso: - de la columna vertebral, curvatura spinae. desvo: devertculum vel divertculum, i n.

desvestirse: cabina para -, spolirium, ii n. Sin: apodytrium.

desvergonzado, v. descarado.

desvanecimiento, v. desmayo.

desvn: subtegulneum, i n. Sin: diaeta subtegulnea; aedcula sub tecto vel sub tgulis; sptium sub tgulis; celsior doms pars sub tecto. Uso: vivir en un -, sub tgulis habitare; fig, relegar al -, abcere; abscndere.

324

devaluacin desvitalizacin: (enervacin) enervtio, onis f. Uso: - de un nervio, deltio nervi. determinacin: determintio, onis f. determinante: decretrius, a, um. determinativo: determinativus, a, um. determinismo: determinismus, i m.

desvitalizar: (enervar) enervare. Uso: - un nervio, nervum delere. detalle: pars, partis f. Sin: sngula pars vel res; res minuta. Uso: no descuidar ni los menores -, ne minutissimas quidem rerum partculas neglgere. detallista: (comerciante que vende al por menor) v. revendedor. detalladamente: per sngulas partes.

determinista: adj determinsticus, a, um // sust determinista, ae m. Sin: determinismi fautor (-oris m) vel fautrix (-icis f). detonacin: displsio, onis f. detraccin: detrctio, onis f. detonador: apparatus (-us m) displosivus. detractor: (adj, maldiciente, infamador) detractivus, a, um // sust detractor, oris m. Sin: detrectator; obtrectator.

detector: Electr detectrium, ii n. Uso: - que revela la presencia de las ondas hertzianas, detectrium hertianum; detectrium magnticum. detencin: detntio, onis f. Sin: retntio. detener: (dicho de una autoridad: prender a alguien) detinere. Sin: detentare; retinere; in custdia habere // detenerse (pararse, cesar en el movimiento o en la accin) subsstere. Uso: hay que detenerse, subsistendum est. detenido: detentus, detentatus, retentus, a, um. detentor: detentor, detentator, retentor, oris m. Uso: los - de los medios de produccin, detentores instrumentorum ad bona gignenda.

detective: vestigator vel investigator, oris m. Sin: indagator; crminum vestigator vel detector.

detergente: adj detergens, entis // sust smegma vel smigma (-tis n) detergens. determinable: determinbilis, e.

devaluacin: devalutio, onis f. Sin: mintio; demintio; immintio; vlitas; decrementum.

deudor: dbitor, oris m. Uso: - hipotecario, dbitor hypothecrius.

deuda: dbitum, i n. Sin: alienum aes. Uso: - contrada, aes alienum contractum; - externa, aes alienum; aes alienum, quod cum xteris nationibus contractum est; Sri Lanka tiene una - externa de 7, 7 mil millones de dlares, Srilanca aes alienum 7, 7 miliardorum dollariorum habet; Srilancae est aes alienum 7, 7 miliardorum dollariorum; - hipotecarias, dbita hypothecria; - pagables a corto plazo, a largo plazo, dbita propinquo, longinquo solvenda; cargarse de deudas, grande aes alienum conflare; in aes alienum incdere; condonar las -, dbita pecuniria remttere, vel non iam repostulare; estar cargado, abrumado de deudas, aere alieno demersum (vel oppressum, vel oberatum) esse.

325

devaluar devaluar: nummorum vim minere, deminere, imminere. descanso, dies feriatus; dies vcuus; dies (ab) omni pere vcuus; - hmedo, dies midus; internacional de la mujer, dies internationalis feminarum; - laborables, profesti dies (- no festivos), dies negotiosi (- ocupados en negocios); - seco, sin humedad, dies sudus; - de abstinencia, de ayuno, dies abstinntiae, ieinii; - de los difuntos, dies mnium fidlium defunctorum; - de fiesta, dies festus; - del juicio, supremi divinique iudcii dies; - del mercado, nundinrius dies; - de la semana, dies hebdomadalis, hebdmadae, septimanae, septimanrius // al - siguiente, postrdie; pstero die; en el - de ayer, hesterno die; en el de hoy, hoc die; hodierno die; hasta el - de hoy, usque ad hunc diem; usque ad hoc tempus (hasta el tiempo presente); para el - siguiente, in psterum diem // buenos -! (frmula de saludo), bonum diem (tibi vel vobis exopto, precor)! // orden del -, argumenta in die tractanda. diabetes: diabetes, ae m; diabetes, is (ac -in) m. Sin: diabetis vel diabetae morbus.

devanar: glomerare. Sin: lanam (in orbem) glomerare // devanarse los sesos, mentem torquere vel fatigare. devastacin: vasttio vel devasttio, onis f. devastador: vastator vel devastator, oris m.

devanadera: scula, ae f. Sin: labrum; rhombus; girgillus, gyrgillus; arcus ad filum glomerandum. Uso: hacer girar como la -, liquem ut trbinem gere vel circumgere; gira como la -, vluti turbo gitur vel circumgitur.

devoniano: devonianus, a, um. Sin: devnicus. devorador, ra: devorator, oris m; devoratrix, icis f.

devolver: rddere. Sin: restitere. Uso: - el orden y la seguridad, rdinem et securitatem restitere.

da: dies, diei mf (en pl solo m). Uso: - caluroso, dies clidus; - muy caluroso, dies aestuosus, frvidus; - feriado, - de asueto, - de

dexiografa: dextrata scrptio (-onis f). Sin: scripturae dextrtio.

devoto: (que se dedica con fervor a la piedad) pius, a, um. Uso: muy - de la Virgen Mara, Mariae Virginis cultor studiosssimus // (que mueve a devocin) pietatem ciens vel xcitans // (aficionado a una persona) studiosus alicius. Sin: dditus vel devotus licui; pius in (erga, adversus) liquem.

devotamente: (piadosamente) pie. Sin: rite; religiose // (con aficin especial) studiose, devote.

diablo: dibolus, i m. Sin: daemnium; daemon, nis m; satan indecl vel stanas, ae m. Uso: vete al -, i in crucem!; abi in malam crucem!

diabtico: (concerniente o relativo a la diabetes) diabticus, a, um. Sin: ad diabetem spectans // (que padece diabetes) diabticus. Sin: diabetae morbo laborans; qui diabet laborat.

diablico: diablicus, a, um. Sin: diboli (gen) // fig sceleratus, scelestus. Sin: nefrius; nequssimus. diaclasa: diclasis, is f. Sin: rupis fissura vel dibolo: (juguete) dibolus, i m.

diablicamente: diablice // fig sceleste. Sin: nefrie.

326

dialectal hiatus (-us m). diafortico: diaphorticus, a, um. Sin: diaphorsi laborans.

diaconado, v. diaconato.

diaconar: diconi mneri xsequi. Sin: diacnico mnere fungi.

diaconal: diaconalis, e; diacnicus, a, um.

didico: didicus, a, um. difisis: diphysis, is f.

diadema: diadema, tis n. Uso: que lleva -, diademalis, e; diadematus, a, um. difano: diphanus, a, um. Sin: perlcidus.

diacrnico: diachrnicus, a, um.

diacrona: diachrona, ae f.

diacrtico: diacrticus, a, um.

dicono: diconus, i m; diacon, nis m. Uso: cardenal -, cardinalis diconus.

diaconisa: diaconissa vel dicona, ae f. Sin: ministra ecclsiae. Uso: consagrar una -, diconam consecrare.

diaconato: (oficio de dicono) diaconatus, us m; diacnium, ii n. Sin: munus vel offcium diconi // (dignidad de dicono) diaconatus, us m. Sin: diacnia, ae f; dgnitas diconi.

diafragma: (Fotogr, lmina flexible) diaphragma, tis n. Sin: diaphragma photogrphicum // (Anat, msculo que separa el pecho del abdomen) diaphragma, tis n. Sin: discretrium; saeptum transversum // (tabique transversal que separa los tubos de diversos instrumentos y mquinas) dissaeptum, i n. Sin: intersaeptum, i n. diaglifo: scalptura, ae f. diagnosis: diagnsis vel dignosis, is f. Sin: morbi diagnosis; morbi cogntio, recogntio, iudcium; cogntio signorum morbi; morbi naturae iudcium vel cogntio; cogntio morbi eiusque causae. diagnosticar: diagnsin (o en pl diagnoses) fcere. Sin: morbi signa cognscere.

diagnstico: signo -, signum morbi // sust res quae (vel signum quod) ad diagnsin spectat; hacer el - de una enfermedad, morbi signa cognscere. diagonal: adj diagonalis, e. Sin: diagnicus, a, um; diagnios, on // sust diagnus, i m. Sin: diagonalis, is f; lnea diagonalis.

diagonalmente: diagonali lne. Sin: per transversum. dial: discus, i m. diagrama: diagramma, tis n.

diafona: diaphnia sive diaphona, ae f. Sin: dissonntia. diafnico: diaphnicus, a, um. Sin: discordans; dssonus.

diaforesis: diaphorsis, is f. Sin: sudoris cpia; nmium sudoris proflvium; sufrir de -, diaphoresi (vel sudoris cpi) laborare.

dilage: dillage, es f. Sin: consummtio, onis f.

dialectal: dialectalis, e. Sin: dialecti vel dialectorum (gen); ad dialectum vel ad dialectos prtinens; dialecti prprius.

327

dialectalismo dialectalismo: vox vel loctio dialecti. Sin: vox ad dialectum ttinens. ternos sermones srere, consrere; collquia con liquo srere. Uso: comenzar a -, sermonem ordire cum liquo // (escribir una cosa en forma de dilogo) scrbere liquid in disputatione ac dilogo. Sin: in disputationem ac dilogum redgere. dialogismo: dialogismus, i m. Sin: sermocintio.

dialctica: dialctica, ae f; dialctice, es f. Sin: dialctica, orum npl; dialctica ars; disserendi ars, rtio, scintia, disciplina, doctrina; ars argumentandi; ars bene disserendi. Uso: varios gneros de -, vria disserendi gnera. dialcticamente: dialctice. Sin: dialecticorum more vel ratione.

dialctico: adj dialcticus, a, um. Uso: sutileza -, disserendi vel disputandi subtlitas // sust dialcticus, i m. Sin: disputator. Uso: consumado, homo in dialcticis versatssimus; hbil -, disserendi peritssimus; - vigoroso, valens dialcticus.

dialecto: dialectus vel dialectos, i f. Sin: vulgi sermo (-onis m). Uso: hablar en - vneto, vneto sermone uti; vnete loqui. dialectologa: dialectolgia sive -loga, ae f. Sin: dialectorum scintia. dialectlogo: dialectlogus, i m.

dilogo: (pltica entre dos o ms personas) dilogus, i m. Sin: collquium; colloctio; sermocintio; alternus sermo; alterni sermones; collquium duorum vel plrium inter se // (gnero de obra literaria) dilogus, i m. Uso: - de obras dramticas, divrbium vel devrbium; dilogus dramticus vel scenicus; (alterni) sermones; collquia personarum; en forma de -, alternis sermnibus. dialoguista: dialogista, ae m. Sin: dialogorum scriptor vel auctor.

dialogstico: (perteneciente o relativo al dilogo) dialogsticus, a, um. Sin: dialgicus; ad dilogum spectans; ad sermones prtinens; dilogi (gen) // (escrito en dilogo) dialogsticus, a, um. Sin: dialgice scriptus; in disputatione ac dilogo scriptus; in disputationem ac dilogum redactus.

dialelo: diallelum vel diallelon, i n. Sin: vitiosus verborum circitus; vitiosus orationis mbitus; vitiosa verborum vel orationis circutio. dilisis: Fs, Qum dilysis, is f // Ret dilysis. Sin: dissoltio; asndeton.

diamante: damas, antis m. Uso: - en bruto, damas rudis; damas nondum politus.

dialtico: dialticus, a, um. Sin: ad dilysin ttinens. dialogal, v. dialogstico.

dialogar: (hablar en dilogo) dialogizare. Sin: clloqui; confabulari; sermocinari; sermonem conferre cum liquo de liqua re; al-

diapasn: diapson indecl. Sin: tonrium; soni vel vocis index; instrumentum vocis index. diapositiva: diapositiva, ae f . Sin: imago

diana: (Mil, punto central de un blanco de tiro) signum, i n.

dimetro: dimetros, i f; dimetron, i n. Uso: medio -, semidimetros.

328

diccin diapositiva vel translcida; imago photogrphica translcida. diastasa: distasis, is f. Sin: didctio; distrctio. distilo: distylos, on. diatrmico: elctrice calefciens. Sin: elctrica vi calefciens.

diario: dirium, ii n. Sin: ephmeris, dis f; ephemrides, um fpl; diurnum; diurna, orum npl; acta (-orum npl) diurna; commentrii diurni. Uso: - hablado, radial, dirium radiophnicum; nntium radiophnicum; nntius radiophnicus; diurna radiophnica; radiophnica diurnorum nuntitio; facta diurna radiophnice transmissa; ephmeris per rdium dita; radiophnica diurnorum communictio vel enuntitio; radiophnicum diurnorum actorum nntium; - ilustrado, dirium imagnibus ornatum; - latino, dirium latinum; el Le Figaro, ephmeris, cui index (vel ttulus) Le Figaro; - literario, litterarum acta; - local, loci ephmeris; - televisivo, acta diurna televisfica; el - vaticano LOsservatore Romano, dirium Vaticanum, cui LOsservatore Romano est ttulus // - del alma, nimi arcanae cogitationes sensusque; - de la maana, de la tarde, matutina, vespertina dirii edtio; - de navegacin, dirium nuticum; liber nuticus; acta nutica diurna // (relacin de los sucesos ocurridos de da en da) acta diurna. Uso: - de Adolfo Hitler, acta diurna Adolfi Hitler // Com, libro -, rationrium, ii n. Sin: adversria, orum npl; pecniae calendrium; diurna administrtio; codex accepti et expensi. diarrea: diarrhoea, ae f. Sin: dysentria vel dysentera; ventris fluor, fluxus (-us m), flxio; alvi proflvium. diarqua: dyrchia sive -archa, ae f.

diariero: diariorum vnditor. Sin: diurnorum vel ephemridum nstitor.

diatesis: dithesis, is f.

diatnico: diatnicus, a, um. Uso: escala -, diatnicus sonorum gradus; modulacin -, ditonum, i n. dibujante: - de chistes, v. caricaturista. dibujar: liquid delineare. Sin: lneis descrbere.

dispora: (diseminacin de los judos) dispora, ae f. Sin: Hebraei disperse degentes // (por ext, dispersin de individuos humanos) dispora, ae f. Sin: disprsio; dissiptio.

diccin: dctio, onis f.

dicasterio: dicastrium, ii n. Sin: ministrium; offcium. Uso: los - de la Sede Apostlica, Apostlicae Sedis ministria.

dibujo: (representacin de un objeto) delinetio, onis f. Sin: designtio; diagramma; digraphe, es f; forma; figura; lineamenta, orum; conformtio; descrptio; delineata imago; linearis imago, descrptio, pictura; depicta forma vel spcies . Uso: - animados, figurae spirantes vel se moventes; imgines vivae et spirantes; imagnculae disneyanae; - ejecutado con la pluma, imago atramento delineata; - geomtrico, forma geomtrica; lineamenta geomtrica; - de lpiz, imago grphide delineata; - de la Va Apia, Viae Appiae diagramma; dibujos de Mahoma, delineationes Mahometi vel Macometi; - del templo, digraphe templi // (arte que ensea los procedimientos del -) grphice, es f. Sin: ars delineandi; describendi ars; instittio artis figurativae. Uso: clases de -, instittio delineandi.

329

diccionario diccionario: dictionrium, ii n. Sin: lxicon; vocabulrium; glossrium; verborum index. Uso: - enciclopdico, lxicon encclion vel encyclopedicum; - ilustrado, lxicon imagnibus instructum vel auctum; - manual, lxicon manuale; - porttil, lxicon porttile; universal, lxicon universale; - de neologismos, lxicon novorum vocabulorum. dicfalo: dicphalus, a, um. Sin: biceps, cpitis. al dictado) dictatum, i n; ordinariam en pl dictata, orum. Uso: escibir al -, dictata excpere.

dictador: tyrannus, i m. Sin: imperiosus vel imperiosssimus dominator.

dicho: - mordaz, picante, acleus, i m. Sin: dictrium; scomma (-tis n). Uso: proferir mordaces contra alguno, dictria dcere in liquem. diciembre: December, bris m. Sin: mensis (-is m) December. dicogmico: dichogmicus, a, um. dicgamo: dichgamus, a, um. dicogamia: dichogmia sive -gama, ae f.

dictadura: dictatura, ae f. Sin: dominatus, us m; mpotens vel superba domintio; tyrannis, dis (ac -dem vel -da) f. Uso: - comunista, dictatura communstica; communistarum dtio; - econmica, oeconmicum imprium; dominatus oeconmicus; domintio oeconmica; - fascista, fascale rgimen (-mnis n); - masnica, massnica dictatura, - del proletariado, operariorum dictatura vel dtio. dictfono: dictaphnium, ii n. Sin: dictaphnum sive dictphonum.

dictatorial: dictatrius, a, um. Sin: imperiosus.

dicotoma: dichotmia sive -toma, ae f. Sin: dimiditio; biparttio. dicroico: dichricus, a, um. dicotmico: dichotmicus, a, um.

dicromtico: dichromticus, a, um. Sin: bcolor; bicolorus. dicrotismo: dicrotismus, i m. Sin: duplex venarum vel arteriarum pulsus (-us m). dicromatismo: dichromatismus, i m.

dicrosmo: dichrosmus, i m. Sin: duplex color.

didasclico: didasclicus, a, um. Sin: ad docendum aptus. Uso: poema -, poma didasclicum. didimio: didmium, ii n.

didctico: didcticus, a, um. Sin: didasclicus.

didctica: didctica, ae f. Sin: docendi ars (artis f) vel rtio; ars didctica vel docendi; didasclica ars vel disciplina. Uso: - general, didctica generalis; - de las lenguas clsicas, didctica linguarum classicarum.

dicterio: convcium, ii n. Sin: probrum; contumlia. Uso: lanzar dicterios contra alguien, convcia licui ingrere; ingrere vel iactare probra in liquem; contumlias icere licui vel in liquem; affcere liquem contumliis.

dictado: (accin de dictar) dicttio, onis f. Sin: dictare (inf substantivado) // (lo escrito

330

diftrico dielectricidad: dielectrcitas, atis f. diente: dens, dentis m. Uso: - emplomado, dens plumbatus vel ferruminatus; dens oprculo tectus vel occlusus; - emplomado con oro, dens auro ferruminatus; dens ureo oprculo tectus, obtectus, occlusus; dens ure lmin operculatus, tectus ...; limpiarse los -, dentes elere; obturar un -, cariosum dentem obturare. dielctrico: dielctricus, a, um. mrius, ii m. Sin: decimarum solutor // (el que lo cobraba) decimarum exactor.

diresis: (pronunciacin en slabas distintas) dieresis, is f. Sin: diphthongi vel sllabae divsio // (signo ortogrfico) dieresis, is f. Sin: signum diacrticum. disel: (motor disel) dieseliana vel dieslia machintio. diesi: diesis, is f.

difamador: adj diffamans, antis Sin: maldicus; maledcens // sust detrectator. Sin: calumniator.

diezmo: dcuma vel dcima, ae f; dcumae vel dcimae, arum fpl. Sin: dcima rgio fisco soluta (- que se pagaba al rey); dcima Ecclsiae soluta (- que pagaban los fieles a la Iglesia). Uso: cobrar los -, dcimas exgere; imponer diezmos, dcumas imperare vel impnere licui; pagar los -, dcimas dare vel slvere licui.

difamatorio: contumeliosus, a, um. Sin: ignominiosus; probrosus.

dieta: (rgimen teraputico en el comer y beber, y por ext esta comida y bebida) diaeta, ae f. Sin: victs rtio, modertio, tempertio; moderatus victus. Uso: estar a -, diaet curari; tenui victu uti // (asamblea poltica y legislativa) conventus, us m. Sin: pblicus conventus. Uso: celebrar una -, conventum gere vel celebrare // (honorario devengado) viticum, i n. Uso: - de asistencia, conventcium. diettico: adj diaetticus, a, um // sust diaetticus, i m. dietista: diaetlogus, i m. Sin: mdicus diaetae peritus. diezmar: decimare vel addecimare. diettica: diaettica, ae f.

diferencia: differntia, ae f. Sin: dissimilitudo, dnis f. Uso: - culturales, differntiae culturales; - sociales, dissimilitdines sociales.

diferencial: adj differentialis, e. Uso: clculo -, clculus differentialis // (engranaje) aniscycla vel aniscycla, orum npl. Sin: machinamentum transmissionis; rotarum aequator. diferir: differre. Uso: difiramos esto a una fecha ulterior, hanc rem in liud tempus differamus.

diezmero: (el que pagaba el diezmo) deci-

diftrico: diphthricus, a, um. Sin: diphthe-

difteria: diphtria, ae f. Sin: diphtherites, is f; diphtheritis, dis f; angina; synanche, es f.

difraccin: diffrctio lminis.

dificultad: difficultas, atis f. Uso: - tcnicas, difficultates tchnicae; encontrarse con una -, in difficultatem incrrere; qu - hay?, quid est negtii?; no hay -, nihil est negtii; sin -, fcile; sine ullo labore; nullo negtio.

331

difusin rite laborans. tubo -, tubus ppticus.

difusor: adj diffusrius, a, um // sust diffusrium, ii n. Sin: instrumentum diffusrium. digerir: (hacer la digestin) concquere. Sin: digrere; cibum concquere, digrere, confcere, perfcere. Uso: difcil de -, diffcilis concoctioni; alimento difcil de -, cibus gravis; fcil de -, fcilis ad concoquendum; fcilis concoctioni vel concoctu // (fig, sufrir, sobrellevar) prpeti. Sin: ferre. digerible, v. digestible.

difusin: (accin y efecto de difundir) diffsio, onis f. Uso: - de la religin, religionis diffsio.

digesto: digesta, orum npl. Sin: pandectae, arum fpl.

digital: (relativo al dedo) digitalis, e. Uso: impresin -, dgiti vel digitorum signum // (planta) digitalis, is f. Sin: digitellum vel digitillum; digitalis purprea. digital (Inform): digitalis, e. Uso: nomenclatura -, nomenclatura digitalis. digitalina: digitellianus suc(c)us. Sin: digitellianum medicamentum.

digestivo: (adj, a propsito para ayudar la digestin) digestivus, digestrius, a, um. Sin: digerendo aptus; tilis concoctioni; concoquendo tilis; concoctionem fovens; ad concoquendum aptus // (de las operaciones y partes del organismo que ataen a la digestin) ppticus, a, um. Sin: concoctionis vel digestionis (gen); ad concoctionem (vel ad digestionem) prtinens. Uso: aparato -, apparatus ppticus; decoctionis rgana (-orum npl);

digestin: digstio, onis f. Sin: concctio; decctio; cibi concctio vel confctio. Uso: lenta, tarda concctio; comida de fcil -, cibus fcilis ad concoquendum; dificultad de -, crditas; que tiene dificultad de -, crudus; ayudar la -, concoctionem adiuvare; hacer la -, cibos cquere; hacer una buena -, cibum cmmode concquere; pulchre concquere; impedir la -, concoctionem impedire.

digestible: digestibilis, e. Sin: digestu fcilis. Uso: alimento -, cibus digestbilis.

digestibilidad: digestiblitas, atis f. Sin: concoquiblitas.

dignatario: homo dignitosus. Sin: amplssimus (civitatis) vir; homo in dignitate collocatus vel constitutus; en pl tambin dignitates, um. dignidad: dgnitas, atis f. Uso: - humana, dgnitas hminis; - personal, personalis dgnitas.

digresin: (a propsita oratione, ab re) digrssio, digressus (-us m), egrssio. Sin: excrsio; excessus, us m; declintio (a propsito). Uso: hacer una -, a propsito dgredi, gredi, declinare; hacer frecuentes -, a re saepe discdere. diktat: imperiosum edictum. Sin: decretum tyrnnicum; iussum rrogans.

dilacin: diltio, onis f. Sin: mora. Uso: larga -, longa mora; sin -, sine dilatione; sine mora; nulla interpsita mora. dilatabilidad: dilatablitas, atis f. Sin: facultas extensiva; facultas se dilatandi.

dilatable: dilatbilis, e. Sin: extensivus; producbilis.

332

dinamarqus dilatacin: dilattio, onis f. Sin: expnsio; amplifictio; proltio; extnsio. dilema: dilemma, tis n. Sin: complxio; anceps sentntia; syllogismus cornutus. dilatativo: dilatatrius, a, um. dimension (Inform): tbula, ae f. Sin: matrix, cis f.

diletante: (aficionado a las artes, especialmente a la msica) alicius artis studiosus. Sin: alicius artis amator. Uso: - en filosofa, philosphiae amator; - en letras, studiosus litterarum // (que cultiva algn campo del saber o se interesa por l, como aficionado) voluptrius cultor. Sin: qui liquam artem ad voluptatem tantum exercet; qui (in) liqua re delectatur; en sentido peyorativo, lviter imbutus; tiro, medocris, rudis; (tamquam) hospes in liqua re; qui liquid lviter (vel indocte, vel inscite) tractat; qui primribus labris liquid ttigit. diletantismo o dilettantismo: (aficin a cualquiera de las artes) rtio voluptria. Sin: alicius rei stdium vel amor; ars ad voluptatem exrcita. Uso: por -, voluptatis caus // (conocimiento superficial) lvitas, atis f. Sin: medicritas; alicius artis leve stdium; medocris scintia // (comportamiento de diletante) nmia quidquid agendi vel tractandi faclitas; eorum rtio, qui res lviter (indocte, inscite, quadam levitate) tractant.

dimensin: Fs, Geom dimnsio, onis f. Sin: mensura; magnitudo; amplitudo // fig rtio, onis f. Sin: qulitas; propretas; facultas. Uso: - cultural, rtio culturalis; - mundial, extnsio universalis; - personal del trabajo, rtio personalis laboris humani; - social, spcies socialis; la persona humana en todas sus dimensiones, ipsius hominis omnes facultates. diminutivo: deminutivum, i n. Sin: deminutum nomen vel vocbulum; deminutorum nminum usus.

dimisionario: abdicativus, a, um. Sin: renntians; renuntiator; munus demittens vel deponens. dimitir: mnere se abdicare.

dimisin: abdictio, onis f. Sin: dimssio; renuntitio. Uso: - del gobierno, rei pblicae rectionis (vel moderationis, vel administrationis) abdictio; hacer - de algo, remttere vel depnere liquid; presentar la - de un empleo, liquo mnere se abdicare; munus depnere; provocar la - del gobierno, ad rei pblicae rectionem abdicandam liquem provocare.

diloga: (pieza dramtica) dilgia sive -loga, ae f // (ambigedad) ambguum dictum. Sin: anceps sermo. diluvial: diluvialis, e.

diligencia: (cuidado y actividad en ejecutar algo) diligntia, ae f. Sin: cura, ae f; indstria, ae f // (coche grande para el transporte de viajeros y mercancas) raeda, ae f. Sin: pblica raeda; vehculum conductcium.

dimorfo: dimorphus, a, um. Sin: dplicis formae; dplici form. Uso: cuerpo, metal -, dplicis formae (vel dplici form) corpus vel metallum. Dinamarca: Dnia, ae f.

dimorfismo: dimorphismus, i m. Sin: duplex forma.

dinamarqus: adj danus, a, um. Sin: dnicus. Uso: lengua -, Danorum lingua; lingua dnica // sust Danus, i m.

333

dinmica dinmica: dynmica, ae vel dynmice, es f. Sin: vrium doctrina; vrium motusque doctrina; doctrina de motu eiusque lgibus. Uso: - social, dynmica socialis; por una especie de - interna, ob quasi interiorem dynmicam. dinmico: (relativo a la dinmica) dynmicus, a, um. Sin: ad dynmicam ttinens; ad motum spectans // (fig, activo, diligente, presuroso) dynmicus. Sin: lacer; actuosus; navus; sdulus; semper liquid agens ac moliens. comn europeo, communis pecnia europaea; - nacional, pecnia nationalis.

dinosaurio: dinosaurus, i m. Sin: tyrannosaurus. diodo: d(h)odus, i f. Sin: biceps tubus elctricus. dioptra: diptria sive dioptra, ae f. diptrico: diptricus, a, um.

dinamismo: dynamismus, i m. Sin: vis dynmica // fig vis. Sin: dynamismus; alcritas, atis f; voluntas actuosa; progressionis mpetus; stdium innovandi, progrediendi, proficiendi. Uso: - excepcional, alcritas summa; - misionero, dynamismus missionrius; - de amor, amoris vis. dinamita: dynamites, is f; dynamita, ae f; dnamis, tis f. Sin: dnamis pulvrea. Uso: fbrica de -, dynamticum ergastrium.

diorama: diorama, tis n. Sin: horama, tis n; panorama; prospectus, us m; translucidarum imaguncularum vel imginum horama. diorita: diorites, is m. dixido: dixidum, i n. Uso: - de carbono, dixidum carbnei; carbneum dioxydatum; emisiones de - de carbono, emissiones carbnei dioxydati. diploma: diploma, tis n. Sin: testimnium. Uso: - acadmico, diploma acadmicum; - de bachillerato, testimnium maturitatis.

dinamo o dnamo: dnamon vel dnamum, i n. Sin: mchina vim elctricam fferens vel inducens. dinammetro: dynammetrum, i n. dinamomtrico: dynamomtricus, a, um.

dinamitero: eversor vel subversor, oris m.

dinasta: dynasta, ae f. Sin: famlia; domus; gens; genus; prognies; stirps; domus regnatrix; rgia domus; regum sries, ordo, succssio. Uso: la - de los carolingios, dynasta carolngia; dynasta Carolingorum.

diplomacia: diplomata vel diplomtica, ae f. Sin: diplomtica ars, disciplina, doctrina; rtio civilis vel diplomtica; res diplomtica; legationum obeundarum disciplina, doctrina, ars; rei pblicae gerendae rtio et prudntia // fig prudntia atque callditas. diplomado: diplmate donatus, exornatus, ornatus, instructus, preditus. diplomarse: diploma ssequi.

dinero: (dinero corriente) pecnia, ae f. Uso: - en efectivo, praesens pecnia; ahorrar -, pecniae compndium fcere // (Econ, medio de cambio de curso legal) pecnia. Uso: -

diplomtico: adj diplomticus, a, um. Sin: legatrius; legativus. Uso: carrera -, currculum in legationibus obeundis; cuerpo -, legati, orum mpl; misin -, legtio, onis f; ruptura de las relaciones -, legatorum revo-

334

director ctio; por va -, per pblicos legatos; ratinibus diplomticis // fig cllidus, a, um. Sin: versutus; prudens, entis // sust diplomticus, i m. Sin: legatus. dipsomana: dipsomnia sive -mana, ae f. Sin sitis ardor, rbies; bibendi avditas vel cupido. dipsomanaco o dipsomaniaco: adj dipsomni laborans // sust dipsmanes, is m. dipsmano, v. dipsomanaco. ltteras licui inscrbere; llevar una carta a su -, ad eum, cui inscriptae sunt, ltteras afferre // (camino o curso) cursus, us m. Sin: dirctio; via tenenda; iter propsitum vel susceptum. Uso: - del viento, dirctio venti; en la misma -, in eandem directionem; fig, las cosas toman una mala -, res in peiorem partem mutantur // (accin de dirigir, administracin) rctio, onis f. Sin: administrtio; procurtio; cura. Uso: - cinematogrfica, cinematogrphicae scaenae ars; cinematogrphicae artis modertio; - escnica, scenica ars; spectculi rgimen; scenicae artis modertio; scaenarum moderatoris vel artficis ars; - de la radio o televisin, moderamen radiophniae vel televisionis // bajo la - de alguien, liquo duce; estar bajo la - de alguien, ab liquo regi; tener la - de algo, liquid rgere, administrare, gubernare, moderari; fig, - espiritual, modertio spiritualis // (los directivos) moderatores, um mpl. Sin: rectores; praefecti; praepsiti; moderatorum collgium vel conslium. Uso: la - general, primrium conslium; la - de un diario, ephemridi vel actis diurnis praepsiti // (sede) moderatoris vel moderatorum sedes; praefecti vel praefectorum sedes.

dptico: dptychum, i n vel dptycha, orum npl. diputada: legata legislatrix. Sin: popularis legislatrix. diptongo: diphthongus, i f.

dique: moles, is f. Sin: munimentum; agger, ris m; sxea frena (- orum npl); sxei freni (-orum mpl) // fig frenum; repgula, orum npl. Uso: oponer un - (a un mal), refrenare; compscere; reprmere; frena incere; freno cohibere, corcere, continere.

diputado: orator popularis. Sin: legumlator popularis; ppuli legatus; popularis legislator; popularis legatus lgibus ferendis; lectus vel delectus lgibus ferendis. Uso: Cmara de los -, legatorum ppuli coetus vel conclium; elegido - al Parlamento, inter populares oratores allectus.

direct (Inform), directo: directus vel rectus, a, um. Uso: Direct Client Connection (DCC), Directus Clintium Conexus. directamente: directe.

direccin: (seas que se ponen a una carta o bulto) inscrptio,onis f. Sin: inscrptio cursualis; domiclii inscrptio; index, dcis mf; domiclium. Uso: - electrnica, telegrfica, electrnica, telegrphica inscrptio; - postal, inscrptio cursualis; cambio de -, muttio inscriptionis; cambiar de -, domiclium mutare; escribir en un sobre la - de alguien,

director: moderator, oris m. Sin: rector, director; praefectus; curator; gubernator; praeses, sdis m. Uso: - cinematogrfico, moderator cinematogrphicus; pellicularum

directivo: adj directrius vel directivus, a , um. Sin: drigens, entis. Uso: consejo -, rectorum collgium; norma -, agendi rtio.

directiva: (norma, regla) norma, ae f. Sin: rgula; directiva (vis, norma); rtio directiva sive directria.

335

directora cinematographicarum moderator; - escnico, magister scaenae; scaenarum rtifex, fabricator, moderator, auctor; scenicae artis moderator; - espiritual, director spiritualis; director sprits; pietatis magister; sacrae disciplinae magister; - general de una sociedad, supremus societatis moderator; - tcnico (de un equipo de ftbol, etc.) praefectus, i m; selector manpuli // - de banco, argentriae praefectus; - de banda, musicorum dux vel magister; - de cine, pellicularum moderator; dispsitor pellicularis; director cinematogrphicus; cinematogrphicae artis magister; de colegio, praeses ephebi; ephebi moderator; director scholaris; - de compaa dramtica, philodramaticorum moderator, rector, regens, dux; - de coro, moderator chori; chori canntium magister; cantorum coets magister; - de diario, ephemridis vel ephemridum moderator; moderator dirii; de emisora, procurator stationis radiophnicae; - de estudios, studiorum director; - de escuela, moderator ludi; - de gimnasio, gymnasiarca, ae m; director vel rector gymnsii; - de hospital, valetudinrii rector; - de instituto, director vel rector instituti; - de museo, musiarcus, i m; - de orquesta, magister orchestrae; symphoniacorum magister; symphoniacorum orchestrlium magister; de revista, commentariorum moderator; - de la revista Latinitas, praeses commentariorum qui Latnitas inscribuntur; moderator commentariorum Latinitatis; - de seminario, director vel rector seminrii; - de teatro, theatri gubernator; - de una firma o sociedad comercial , (negotiatriae) societatis magister; - de una obra, operis curator. directorio: (junta directiva) directrium, ii n. Sin: conslium directivum; rectorum conslium.

dirigente: adj drigens, entis. Sin: regens, mderans // sust moderator, oris m. Sin: rector; praepsitus. Uso: - de una empresa, societatis bonis gignendis magister; dirigentes de empresas, officinarum praepsiti. dirigible: adj regbilis, e. Sin: gubernbilis // (globo dirigible) regbile, is n. Sin: gubernbile; dirigbilis vel gubernbilis navis aria; arinavis dirigbilis; follis vel aronavis regbilis, gubernbilis, infltilis; navgium regbile; aroplanum follnum; globus arostticus; v. zepeln. Uso: maniobrador de dirigibles, regiblium gubernator.

directrices: (normas) normae, arum fpl // (orientaciones, sugerencias) conslia, orum npl. Sin: admonitiones, um fpl.

directory (Inform), directorio: (plicarum) index (-dcis m).

directora: rectrix, icis f. Sin: gubernatrix; moderatrix; quae regit (vel quae gubernat, vel quae moderatur) liquid; quae praeest licui rei. directorial: praesidalis vel praesidialis, e. Sin: rectorum (gen mpl).

disciplina: (accin y efecto de disciplinar o disciplinarse) disciplina, ae f. Sin: vivendi rtio; mores. Uso: - eclesistica, disciplina ecclesistica; - frrea, disciplina frrea; - militar, disciplina militaris // (doctrina, instruc-

discernimiento: discrtio, onis f. Sin: discrimen, mnis n; iudcium; discernendi cies, facultas, vis.

discernible: discernbilis, e. Sin: di(g)noscbilis; notbilis; visbilis.

discapacitado: adj praepeditus, a, um // sust homo praepeditus; v. disminuido.

discado: - directo, transmssio telephnica directa. Sin: collquium telephnicum directum.

336

disculpe! cin de una persona) doctrina, ae f. Sin: eductio; instittio. Sin: ars discogrphica.

disciplinado: disciplinatus, a, um. Sin: moderatus; temperatus; bene moratus; disciplin assuefactus, educatus, institutus. disc-jockey: rbium phonographicorum introductor, explicator, exhbitor. disconveniencia: disconvenintia, ae f.

discogrfico: discogrphicus, a, um. Uso: casa -, domus editria, quae phonodiscos incdit.

disk (Inform), disco: discus, i m. Uso: image, disci simulacrum // (hard disk, disco rgido) discus durus, rgidus, fixus // (floppy diskette) discus flexbilis. Sin: dsculus // CD, discus compactus // (logical device, partition) volumen, m nis n. Sin : discus, i m // (floppy disk drive) statio disculorum. disk drive (Inform): sttio discorum vel disculorum. diskette (Inform), v. disquete.

discoteca: (coleccin de discos) disci collectnei // (local o mueble donde se guarda dicha coleccin) discotheca, ae f. Sin: discorum theca vel custdia; rbium phonographicorum theca // (local donde se baila y escucha msica de discos) discotheca, ae f. Sin: taberna discothecria. Uso: - bailable, caupona saltatria; saltatria taberna; taberna discothecria saltatria; - La Belle, discotheca, cui nomen Venusta. discotequero: discothecrius, ii m. discrasia: dyscrsia sive -crasa, ae f.

discordia: discrdia, ae f. Sin: dissdium; dissidntia; dissensus, us m; contntio, onis f.

disco: (- fonogrfico) discus, i m. Sin: orbis, is m; phonodiscus; phonogrphicus discus vel orbis; discus sonans, rsonans, sonorus. Uso: - compacto, - digital, discus compactus; phonodiscus compactus; Inform, - duro, discus durus; - estereofnico, discus stereophnicus; - magntico, discus magnticus; - de gramfono, discus grammophnicus; aprender ingls con discos, nglic lngu discis phonogrphicis insttui; nglicam lnguam discis phonogrphicis dscere // (especie de tejo que lanzan los atletas) discus, i m. Uso: tiro, lanzamiento del -, iactus (us m) disci; disci conictio vel emssio // - de seales, semphorum, i n; semphorus, i m; smapher, ri m; - de telfono, discus, i m // - perforado, perforatus discus // - invertebral, discus invertebralis. discografa: discogrphia sive -grapha, ae f.

discromasia: dyschromsia sive -masa, ae f. discromatopsia: dyschromatpsia sive -opsa, ae f. discromtico: dyschromticus, a, um.

discriminacin: discrimintio, onis f. Sin: discrimen, mnis n. Uso: - racial, discrimintio phyltica; phylticum dium; rbies thnica; (inquum) inter gentes discrimen; hminum discrimen gneris caus; discriminaciones de todo tipo, omne genus discrminum; discrmina omnis gneris.

discromatoso: dyschromsi laborans, affectus, vexatus. disculpe!, (mihi) ignoscas!

337

discursito discursito: oratincula, ae f. tad de tragar); nulla glutiendi facultas (imposibilidad de tragar).

discurso: oratio, onis f. Uso: - ampuloso, ortio inflata, tmida, trgida, adipata; - conmemorativo, ortio memorialis; - hermtico, ortio hermtica; - improvisado, extemporalis ortio; sbita ac fortuta ortio; - inaugural, ortio aditialis, initialis, auspicalis; prolsio acadmica; - polticos, orationes polticae; televisivo, ortio televisfica; pronunciar un -, orationem dcere, habere, recitare.

disfgico: (concerniente o relativo a la disfagia) dysphgicus, a, um. Sin: ad dysphgiam prtinens // (que padece disfagia) dysphgi laborans, affectus, vexatus. disfasia: dysphsia sive -phasa, ae f. Sin: loquendi difficultas; verba edendi difficultas. disfona: dysphnia sive -phona, ae f.

discusin: discssio, onis f. Sin: discepttio; disputtio; controvrsia. Uso: - intrincada, impedita discepttio; - metdica, ortio vi quadam et ratione hbita.

disemia: dyshemia, ae f. Sin: snguinis corrptio; sanguis corruptus. disentera: dysentria sive -tera, ae f. Sin: trmina, um npl. diseminacin: dissemintio, onis f.

discutir: disctere liquid. Sin: disctere, disceptare, disputare, dissrere de liqua re. Uso: cuestin discutida, res controversa.

discutible: disputbilis, e. Sin: controversus; dbius; incertus; litigiosus.

disforia: dysphria sive -phora, ae f. Sin: anxetas, atis f; anxitudo, dnis f; aegritudo, dnis f.

disfrasia: dysphrsia sive -phrasa, ae f. Sin: sermonis confsio, obscritas, incongruntia; sermo confusus, obscurus, incngruens.

disfraz: falsa rei adumbrtio // fig simultio sive dissimultio, onis f // (traje de mscara) persona, ae f. Sin: larva. disfrazado: personatus, a, um. Sin: person tectus // fig dissimulatus, a, um. Sin: celatus. disfuncin: disfnctio, onis f.

disentrico: dysentricus, a, um. Sin: torminosus. disear: delineare.

disgrafa: dysgrphia sive -grapha, ae f. Sin: litterarum oblvio. dishidrosis: dishidrosis, is f. disgregacin: disgregtio, onis f.

disertacin: disserttio, onis f. Sin: commenttio. Uso: - doctoral, disserttio doctoralis; escribir una -, commentari (de re). disfagia: dysphgia sive -phaga, ae f. Sin: glutiendi vel deglutiendi difficultas (dificuldisertador: dissertator vel dissertor, oris m.

disipar: disiparse en la lujuria, en el ocio, en

disipacin: dissiptio, onis f. Sin: effsio; dissoltio; disprsio // fig effsio nimi.

disidente: dssidens, entis.

disidencia: dissidntia, ae f. Sin: dissnsio.

338

disparador los vicios, dffluere luxri, tio, vtiis. disolubilidad: solublitas, atis f.

disminuir: minorare. Sin: deminere.

disminuido: minoratus, a, um. Sin: membris captus; membris invlidus (mermado en sus capacidades fsicas); imbecillus; mente captus (mermado en sus capacidades mentales).

dislocacin: disloctio vel deloctio, onis f. Sin: luxtio; luxatura; luxus, us m. Uso: - de un miembro, luxatum membrum // Geol disloctio, onis f.

dislalia: dyslala, ae f. Sin: vitiosa sonorum formtio; linguae haesittio; pronuntiationis perturbtio.

disoluble: dissolbilis, e. Sin: solbilis.

disolucin: dissoltio vel soltio, onis f. Uso: - de la Cmara de Diputados, populrium legumlatorum coets vel collgii dimssio; - de la Unin Sovitica, dissoltio Unionis Soviticae; - del matrimonio, matrimnii dissoltio; nuptiarum dirmptio; - del parlamento, dissolutio parlamenti; - del Senado, senatorum coets vel collgii dimssio; - de una asociacin, de una sociedad, societatis dissoltio vel dirmptio; - de un contrato, pactionis vel federis soltio, dissoltio, rescssio; - de una reunin, coets dimssio. disolvente: dissolvens, entis. Sin: solvens; dissolutivus; disscians.

disneico: (que padece disnea) dyspnicus, a, um // (perteneciente a la disnea) ad dyspnoeam ttinens. Disneylandia o Disneyworld: Disneylndia, ae f. Sin: urbs commentcia. disociabilidad: dissociablitas, atis f.

disnea: dyspnoea, ae f. Sin: spirandi difficultas; spritus angstior.

dismnesia: dysmnesa, ae f. Sin: memriae perturbtio, debilittio, deblitas.

disociable: dissocibilis,e. Sin: dissocialis; separbilis. disociacin: dissocitio, onis f.

disociar: dissociare. Sin: scndere; discndere; disingere; seingere; disslvere; separare.

disociado: dissociatus, a, um. Sin: disiunctus.

disonancia: (sonido o acorde desagradable) dissonntia, ae f. Sin: vox dssona vel voces dssonae; dssonum (vel bsonum, vel dscrepans) quiddam; dscrepans quiddam in sonis vel in cantu (tratndose de voces) // (falta de la conformidad o proporcin que naturalmente deben tener algunas cosas) inconcnnitas, atis f. Sin: discrepntia // fig animorum disinctio.

disolver: disslvere. Sin: dimttere; dirmere; rescndere. Uso: - en pleno el gobierno del estado, totum rgimen rei pblicae (vel civitatis) ex mnere dimttere; - el matrimonio, matrimnium dirmere vel disslvere; - la Cmara de Diputados, el Senado, populrium legumlatorum, senatorum mneris finem fcere vel decrnere; - una reunin, coetum vel conventum dimttere.

disonante: (que disuena) bsonus, dssonus, a, um // (fig, que no es regular o discrepa) discors, cordis. Sin: dscrepans, antis. disparador: Fotogr dimissrium, ii n.

339

disparar disparar: (- armas de fuego) displdere. Sin: expldere; globum vel ictum emttere. Uso: - dos, tres golpes, bis, ter expldere, con ametralladora, ictus (vel ignitos glbulos) mydrbolo emttere; - con escopeta o fusil, sclopetare; ictum sclopeto mttere; ignitum glbulum sclopeto emttere; - contra alguien, ictum mttere in liquem; plumbo liquem ptere; gneis glndibus liquem ptere; liquem ptere igni et plumbo; - contra s mismo, ignvomis armis semet ipsum transfgere vel transfdere // intr displodi. Uso: las armas disparan, arma disploduntur; disparan los caones, tormenta bllica disploduntur; ignvoma tormenta crpitant // fig, los ltimos cartuchos, postrema experiri. qua re) liberare, slvere, exslvere. Uso: - a uno de decir algo, snere liquem liquid non dcere.

dispensarse: omttere vel praetermttere liquid, con inf; si acompaado de negacin, con quin + subj. Uso: - de hacer algo, (se) abstinere ab liqua re vel liquid fcere; no puedo dispensarme de decir, fcere non possum quin dicam. dispepsia: dysppsia sive -pepsa, ae f. Sin: crditas; crudittio; diffcilis (cibi) concctio; aegra digstio. dispptico: (concerniente o relativo a la dispepsia) ad dysppsiam ttinens // (enfermo de dispepsia) dysppticus. Sin: crudus; dysppsi laborans, vexatus, affectus.

dispensar: (conceder, distribuir) dispensare. Sin: largiri. Uso: - dinero, dispensare pecniam // (eximir a alguno de una cosa) alicius rei ( vel ab liqua re) immunem rddere; alicius rei immunitatem dare vel impertire; liquem exslvere liqua re; liquem ex liqua re exmere; liquem liqua re ( vel ab li-

dispensario: diribitrium mdicum. Sin: ministrium mdicum praesentneum.

dispensa: immnitas, atis f. Sin: legis laxamentum; privilgium. Uso: la ley no admite -, lex nihil laxamenti habet.

disparo: ictus, us m. Sin: fragor, ris m. Uso: - de can, tormenti bllici ictus; - de fusil, sclopettio, - de morteretes, emssio nitrati plveris.

disparate: (dicho disparatado) inptiae, arum fpl. Sin: inepte (vel stulte, vel absurde) dictum; mendum, i n; menda, ae f; deliramentum, i n. Uso: soltar disparates, ineptire; inptias (vel menda, vel deliramenta) proferre; prperam loqui // (hecho disparatado) stulte factum. Sin: error; erratum; lapsus, us m. Uso: hacer disparates, errare; falli; labi.

dispersivo: sprsilis, e. Uso: poder -, dispergendi facultas; dissipandi potestas. displasia: dysplsia, ae f.

disponibilidad: (cualidad o condicin de disponible) disponiblitas, atis f. Sin: potestas; facultas. Uso: - a la adopcin, prompta voluntas adoptationis; - de dinero, pecniae disponiblitas; expedita pecnia; - de tiempo, tium; tempus vcuum; tener - de tiempo, vcuum esse // (cantidad disponible) cpia, ae f. Sin: abundntia ; cpiae, arum fpl. Uso: de agua potable, cpiae aquarum potulentarum; - de tiempo, tii abundntia // (situacin del funcionario que temporalmente se encuentra sin destino) temporalis vactio. Sin: subsidiria condcio. Uso: poner en -, temporalem vacationem licui dare; ser puesto en -, temporalem vacationem accpere. disponible: disponbilis, e. Sin: paratus;

display: (soporte publicitario) tbula visfica. Sin: tabella dilcida descriptria.

340

distrofia promptus. especialmente la que divierte o entretiene) exhilartio, onis f.

disposicin: (prescripcin, precepto, norma) praeceptum, i n. Sin: praescrptio; praescriptum; instittio // (disponibilidad) disponiblitas, atis f. Sin: copia; facultas; abundntia. Uso: estar a -, in promptu esse, praesto esse licui; tener a su -, in promptu habere. disputador, ra: (quien disputa) disputator, oris m ; disputatrix, icis f. disquera: discoplium, ii n.

distraerse: (distraer, esparcir el nimo) de liqua re levare mentem. Sin: lio divrtere mentem.

disquet, disquete, disquette: dsculus vel orbculus. Sin: microdiscus; parvus orbis. Uso: - de computadora, computatri orbculus vel dsculus; dsculus ordinatralis; microdiscus vel orbculus computatrius. disquetera: disculorum excpulum. distanciador: instrumentum separativum.

distrado: (poco atento a lo que se hace o dice) incuriosus, a, um. Sin: scitans, antis; nglegens, entis // (desatento) non attentus. Sin: aliena agens; mente sevocatus; (nimus) alienus ab liquo vel ab liqua re. Uso: estar -, non attndere; nimum non attndere; liud (vel lias res, vel aliena) gere; nimo excrrere et vagari; hablar como un -, aliena loqui. distribucin: distribtio, onis f. Uso: - de premios, praemiorum assigntio; da de la de premios, dies premiis tribuendis; - de la nafta, distribuendae naphthae rtio; - de la produccin, distribtio bonorum productorum.

distensin: distntio, onis f // fig relaxtio; nimi remssio. dstico: dstichon, i n.

distancimetro: apostasimetrum, i n. Sin: distntiae index (-d cis mf).

distintivo: adj prprius, a, um. Sin: notbilis, e // sust insigne, is n. Sin: signum; nota. Uso: - deportivo, insigne athlticum. distona: dystnia sive dystona, ae f. distorsin: distrtio, onis f.

distraccin: (falta de atencin o aplicacin) mentis evagtio. Sin: evagantis (vel vagantis, vel peregrinantis) nimi aberrtio vel avoctio // (cosa que atrae la atencin,

distrofia: dystrphia sive -tropha, ae f. Sin: denutrictio; vitiosum nutrimentum; mcies,

distrito: districtus, us m. Sin: tractus, us m; territrium; rgio; provncia; iurisdictionis fines, ium fpl. Uso: - judicial, districtus iudicialis; del -, regionalis; districtualis; por -, regionatim.

distribuidor: (que distribuye) distributor, oris m. Sin: dispensator; dirbitor; largitor; diffusor; divisor; disprtiens, distrbuens, dvidens. Uso: - de una editorial, doms editriae distributor; - de pelculas, pellicularum assignator, distributor, divisor // (mquina agrcola para esparcir abonos) mchina distributria vel erogatria // Electr distributrium, ii n // - automtico, autmaton distributrium. Sin: autmatum distributionis // Autom, - del encendido, distributrium ignitionis.

341

distrfico i f; tabes, is f. divertir: voluptate afficere.

distrfico: dystrphicus, a, um // (concerniente o relativo a la distrofia) ad dystrphiam spectans. disuadir: dissuadre vel desuadre.

disuria: dysria sive -sura, ae f. Sin: mingendi difficultas.

disrico: (concerniente o relativo a la disuria) ad dysriam vel ad mingendi difficultatem prtinens // (que padece disuria) dysricus. Sin: dysri (vel mingendi difficultate) laborans. disyuntor: Electr disiunctrium, ii n. ditesmo: dithesmus, i m. Sin: fides in duos deos; manichaesmus. ditologa: dittolgia sive -loga, ae f.

dividendo: Mat nmerus dividendus // (Econ, parte de inters que corresponde a cada accin) (distribuenda vel distributa, segn los casos) pars, partis f. Sin: prtio; usura; usura pro portione distribuenda vel distributa. Uso: - anual, nnua usura pro portione distribuenda vel distributa. dividir: Mat divdere. divieso, v. fornculo.

divertirse: voluptate ffici. Sin: indulgere otioso vitae crsui.

Divina Comedia: Divina Comedia. divinatorio: divinatrius, a, um. divinidad: (naturaleza divina) divnitas, atis f. Sin: ditas, atis f

divn: lctulus, i m. Sin: lectcula, ae f; pulvinar, aris n; molle subsllium. Uso: - semicircular, sigma, tis n. divergente: Fs devergens, entis. divergir: devrgere.

diurtico: adj diurticus, a, um. Sin: mictrius; mictualis; urinam ciens, movens // sust diurticum medicamentum.

diuresis: diursis, -is f. Sin: urinae proflvium vel abundntia; nmia urinae secrtio.

divisa: (seal exterior) insigne, is n. Sin: signum; ornatus, us m // (Econ, moneda extranjera) xtera moneta. Sin: xteri ttuli; xterae sngraphae; xterae gentis nummi // Herld, gneris insigne // (frmula breve que expresa la norma o regla de conducta) norma, ae f. Sin: rgula; dictum; sentntia. divisible: divisbilis, e. divisiblemente: divisibliter.

divinizacin: diviniztio, onis f. Sin: apothesis, is f.

diverso: (desemejante) absmilis, e (con dat); dissmilis (con gen o dat) // (diferente) diversus ab + abl. Sin: lius ac vel atque. Uso: del todo -, omnino diversus ab + abl; totus lius ac (vel atque, vel quam) liqua res.

divisin: (divisin y efecto de dividir) divsio, onis f. Sin: parttio; distribtio. Uso: - del trabajo, divsio vel parttio laboris; perum distribtio // (Mil, unidad militar) lgio, onis f. Uso: - acorazada, lgio a crribus loricatis.

342

doctor divisionismo: divisionismus, i m. sustituir los dilogos de una banda sonora original por su traduccin en otro idioma) duplicare. Sin: voces transmutare. doble: (habitacin) v. esta voz. doblez: plicatura, ae f. Sin: flexura; flxio; flexus, us m.

divorciarse: divrtium (cum uxore vel cum marito) fcere. Sin: (dicho de varn) uxorem e matrimnio dimttere; (dicho de mujer) a viro discdere vel dgredi. divorcio: divrtium, ii n. Uso: - absoluto o vincular, divrtium absolutum. divorcista: divrtii fautor. divulgar: divulgare. divulgacin: divulgtio, onis f. divulgativo: vulgatrius, a, um.

divorciado: digressus, a, um (a cniuge). Sin: divrtio digressus; seiunctus.

divo: (artista que goza de fama superlativa) divus (vel divinus, vel praecellens, vel sublimis) rtifex vel artis magister // (destacado cantante de pera) divus cantator.

divisor: Mat divisor, oris m. Sin: nmerus divisor.

docencia: docntia, ae f. Sin: instittio, onis f; doctrina; docendi rtio vel via.

docente: magister, tri m. Sin: docens; doctor; professor; pblicus praeceptor. Uso: - de gimnasio, de liceo, magister gymnasialis, lycealis; - universitario, universitatis studiorum doctor. doctico: docticus, a, um. doceta: doceta, ae m.

docetismo: docetismus, i m.

dcilmente: dcili nimo vel mente. docimstica, v. docimasia.

docimasia: docimsia sive -masa, ae f.

dobladillo: margo, gnis m. Sin: labrum; limbus; lacnia; limbus vesti contrahendae. dobladura: mrginis effctio. doblaje: vocum transmuttio.

doblar: (vi) devrtere. Sin: flctere vel deflctere. Uso: - a la esquina, ad viae vel ad edium ngulum flctere, - a la derecha, flctere ad dxteram; dextrorsum (dextrorsus, dextroversum) deflctere; - a la izquierda, flctere ad laevam; sinistrorsum (sinistrorsus, sinistroversus) deflctere // (aplicar una sobre otra, dos partes de una cosa flexible) una carta, epstulam complicare // (Cinem,

doctor: doctor, oris m. Uso: - honorario, doctor honorarius; - en letras, litterarum doctor; doctor ltteris tradendis; - en filologa, doctor philolgiae; - en leyes, iuris doctor vel peritus; - en medicina, doctor medicinae; artis mdicae doctor // (telogo de gran autoridad) doctor. Uso: - de la Iglesia, Ecclsiae doctor; doctor sanctae Ecclsiae; declarar a uno - de la Iglesia universal, liquem universalis Ecclsiae doctorem declarare //

docking: astronvium coninctio. Sin: cum astronavi conexio.

docimstico: docimsticus, a, um.

343

doctora (mdico) mdicus, i m. rae autovehiculares.

doctora: doctrix, icis f. Sin: mlier (-ris f) doctor // (mdica) mdica, ae f.

doctorado: doctoratus, us m. Sin: lurea, ae f; doctoris gradus vel dgnitas. Uso: - honorfico, doctoratus honorficus; conseguir el -, doctoratum ssequi; doctoris gradum adipisci; ad doctoris gradum pervenire. doctoral: doctoralis, e. Sin: doctrius.

doctrina: doctrina, ae f. Uso: - hermtica, doctrina hermtica, abscndita, obscura; - heterodoxa, doctrina heterodoxa; - social catlica, cathlica doctrina socialis. documentacin: documenta, orum npl. Sin: ltterae, arum fpl. Uso: - del automotor, lttedoctrinal: doctrinalis, e.

doctorarse: doctor fio vel renuntior. Sin: doctoratum mereri; doctoris gradum ssequi vel cnsequi; doctoris dignitatem adipisci; ad doctoris gradum pervenire; doctoris ttulo donari; in doctorum nmerum cooptari, allegi, ascribi. Uso: - en medicina, medicinae vel mdici luream mereri; se doctor en zoologa, in disciplina zoolgiae in doctores promotus est.

doctorar: liquem doctorem fcere, renuntiare, creare. Sin: licui doctoratum conferre; licui doctoris gradum tribere; licui doctoris dignitatem deferre; ad doctoris gradum liquem promovere; in doctorum nmerum (vel album) liquem cooptare, allgere, ascrbere; inter doctores liquem referre, ascrbere, ascscere.

doctorando: doctorandus. Sin: doctor futurus vel renuntiandus; doctoris gradum adepturus; doctoris dignitatem meriturus.

documento: documentum, i n. Sin: tbula; ltterae, arum fpl. Uso: - comprobante, charta probativa vel cmprobans; - pblicos, tbulae pblicae; documentos de circulacin, ltterae commeats; - de identidad, tssera agnitionalis. dodecafona: dodecaphnia sive -phona, ae f. dodecaslabo: dodecasllabus, a, um. Sin: dudecim syllabarum; dudecim constans sllabis. dodecgono: dodecagnum, i n. dodecaedro: dodecahedrum, i n.

documentalista: in documentis versatus, a, um.

documental: pellcula documentria. Sin: documentum cinematogrphicum.

dogmticamente: dogmtice // (conforme a los dogmas) ad decretorum doctrinas // (afectando magisterio) arroganter // (afectando autoridad) imperiose.

dogmtica: dogmtica, ae f. Sin: theolgia dogmtica; dgmatum doctrina.

dogma: (punto fundamental de doctrina) dogma, tis n. Sin: (doctrinae) caput; praeceptum; decretum; plcitum. Uso: los - filosficos, decreta vel plcita philosophorum // - teolgico, dogma, atis n. Sin: christianae doctrinae caput; cathlicae Ecclsiae vritas; cathlicae fidei dogma; doctrinae caput Ecclsiae auctoritate statum vel decretum; definir un -, dogma definire.

dogaresa: ducis uxor.

344

dominicano dogmtico: (concerniente o relativo a los dogmas) dogmticus, a, um. Sin: ad dgmata spectans; ad decretorum doctrinas prtinens. Uso: teologa -, theolgia dogmtica // (que profesa el dogmatismo) dogmatistes, ae m. Sin: qui dogmtica ratione titur // (que sentencia con arrogante seguridad) rrogans, antis. dogmatista: dogmatista vel dogmatistes, ae m. dogmatismo: dogmatismus, i m. Dolorosa: Maria prdolens. Sin: Prdolens Virgo Maria. Dom: Dminus, i m. Uso: El Rdo. P. Dom Gregorio Jos, Reverendus Pater Dminus Gregrius Ioseph. doloroso: dolorficus, a, um.

doma: domitura, ae f. Sin: dmitus, abl -u, m. domador: dmitor, oris m. domadura, v. doma.

dlar: dllarum, i n; dollrium, ii n. Uso: americano, dollrium americanum; americanus nummus; - Usa, Foederatarum (Amricae) Civitatum dllarum, dollrium, nummus. dolmn: vestis dolmnia. dolicocfalo: dolic(h)ocphalus, i m.

dogmatizar: (ensear los dogmas) dogmatizare. Sin: dgmata enuntiare, trdere // (fig, afirmar alguna cosa con presuncin) arroganter affirmare.

domstico: (perteneciente a la casa) domsticus, a, um. Uso: Iglesia -, Ecclsia domstica // (perteneciente a la familia) familiaris, e // (criado que sirve en una casa) fmulus, i m. Sin: minister. domiciliario: domsticus, a, um. domiciliarse: domiclium constitere.

doloma: Geol doloma, ae f. Sin: lapis dolomticus; rupes dolomiana vel dolomiensis.

domicilio: domiclium, ii n. Uso: cambio de -, domiclii transltio. dominacin: dcio, onis f. Uso: - veneciana, dcio venetiana.

dolor: dolor, oris m. Sin: maeror; angor; malum. Uso: - de cabeza (jaqueca), cpitis dolor; calmar el -, malum lenire; dolorem minere, mulcere; causar -, dolorem fcere vel movere; malum licui afferre; dolori esse; experimentar, sentir, tener -, dolere; dolorem cpere; in maerore versari.

dolomtico: dolomianus, a, um. Sin: dolomiensis, e.

Dolomitas: Dolomitae, arum fpl; Dolomites, um. Sin: montes dolomiani vel dolomienses.

domingo: domnica, ae f; domnicus, i m. Sin: dies domnica; dies domnicus; dies solis; fria prima. Dominicana (Repblica): Res pblica Dominiciana. Dominica: (isla, Estado) Domnica, ae f.

dominarse: temperare sibi.

dominicano: adj dominicianus, a, um // sust Dominicianus, i m.

345

dominico dominico, ca: adj dominic(i)anus, a, um. Uso: padre -, pater dominic(i)anus // sust dominic(i)anus, i m; dominic(i)ana ae f. Sin: sodalis dominic(i)anus; virgo dominic(i)ana. ir a -, cbitum ire; - a pierna suelta, dormire in utramvis aurem vel in utrumvis culum.

don: (ddiva) donum, i n. Uso: - de s mismo a los hermanos, donum sui ipsus pro frtribus // (ttulo honorfico) Dminus, i m. donatismo: donatismus, i m.

domin: ludus (-i m) vel lusus (-us m) dmini. Uso: jugar al -, dmino ldere.

dominio: (poder de usar y disponer) domnium, ii n. Uso: - reservado, domnium reservatum // - de s mismo, continntia, ae f. Sin: imprium vel potestas sui ipsus; suarum rerum tempertio // (Estados miembros de la Commonwealth) Domnia, orum npl. Sin: Commnitas Britnnica Dominiorum.

dormirse: (descuidarse, obrar con poca solicitud ante un peligro) indormire perculo. dormitar: semisomniare.

dormitorio: dormitrium, ii n. Sin: cubculum; cubculum dormitrium; diaeta dormitria. Uso: - de una cama, cubculum cum uno lecto; - comn, commune cubculum dormitrium; - pblico, pblica diaeta dormitria.

dornajo: (especie de artesa) lveus, i m. Sin: lacus, us m. dorso: tergum, i n. Sin: dorsum, i n. Uso: escrito al -, retro scriptus.

donatista: adj donatianus, a, um // sust donatista, ae m. Sin: Donati ssecla ; donatismi sectator. donjuanismo: mulerum secttio. Sin: consuetudo vel mos muleres sectandi. doping: usus agonsticus medicamenti stupefactivi. dopaje: excittio drogria. donjuanesco: mulierrius, a, um.

dosel: aulaeum, i n. Sin: conopum; conpium.

dosificacin: dosis mensurtio. Sin: tempertio; mensurtio; modultio. dosimetra: dosimtria sive -metra, ae f. dosmetro: dosmetrum, i n. dosimtrico: dosimtricus, a, um. dosificar: dosem dimetiri. Sin: temperare.

dorada: (pez telesteo) aurata, ae f. Sin: orata. dormilona: (butaca para dormir la siesta) cthedra supina. dormicin: dormtio, onis f.

dosis: dosis, is f. Sin: mensura; pars; prtio; quntitas. Uso: - letal, dosis letalis.

dossier: documentorum chartophylcium, ii n. Sin: chartarum (vel schidularum, vel schedularum, vel pagellarum) fascculus.

dormir: dormire intr. Sin: cubare intr. Uso:

dote: dos, dotis f. Sin: fig donum; facultas; virtus. Uso: - estilsticas, scribendi vel dicendi virtutes; - espirituales, spirituales

346

drenar dotes. dramtica: ars dramtica, scenica, ldicra.

download (Inform), trasvasar: extrhere vel prehndere (liquid ex rete sive ex reti). draconiano: draconianus, a, um Sin: rgidus; frreus. Uso: mandar en forma -, draconiano more imperare; dar o establecer leyes -, draconiano more severissimas leges cndere, fcere, ferre. doxologa: doxolgia sive doxologa, ae f.

dramtico: dramticus, a, um. Sin: scenicus; fig trgicus; atrox (-cis). Uso: exponer en forma -, ad rationem drmatis scrbere; ex artis scenicae lgibus scrbere; rem ita expnere, non quasi narretur, sed quasi agatur.

dragaminas: minarum everriatrix, icis f. Sin: navis (vel pyrscapha) everriatrix; navis ignivomorum globulorum everriatrix.

dragado: excavtio, onis f. Sin: purgtio. Uso: - de un puerto, canal..., ports, canalis ... excavtio.

draga: (mquina para limpiar de fango y arena los puertos de mar, los ros, etc.) everrculum, i n. Sin: mchina everrens vel purgans // (barco que lleva esta mquina) ratis purgatrix. Sin: navis purgatria.

dramatizar: dramatizare. Sin: drmatis formam dare; ad actus scaenarum compnere // (exagerar) tr exaggerare, amplificare; nimis augere; intr modum excdere. dramaturgia: dramatrgia sive -urga, ae f. Sin: ars scenica. dramatrgico: dramatrgicus, a, um. dramaturgista: dramaturgista, ae m.

dragar: excavare. Sin: purgare; evrrere vel vrrere. dragomn: interpres, prtis m. dragomanato: intrpretis munus (-nris n).

dragn: (animal fabuloso; soldado que hace el servicio alternativamente a pie o a caballo) draco, onis m.

drama: (obra teatral) fbula, ae f. Sin: drama, tis n; fbula dramtica, scenica, theatralis; ludus scenicus, theatralis. Uso: - religioso, fbula religiosa // (suceso terrible) calmitas, atis f. Sin: acerbus (vel miserbilis, vel tristis, vel gravis, vel funestssimus) casus (-us m).

drenar: (dar salida a las aguas) siccare. Sin: aquam dedcere, emttere, derivare // (hacer el desage de pus o humores del cuerpo) pus (vel (h)umorem) dedcere vel emttere.

drenaje: (accin y efecto de dar salida a las aguas) sicctio, onis f. Sin: purgtio; aquae dedctio, emssio, derivtio // (tratndose de pus o humores del cuerpo humano) puris (vel (h)umoris) dedctio vel emssio.

drstico: Med drsticus, a, um. Sin: acer; fortis; praesens. Uso: medicamento -, drsticum medicamentum; praesens remdium; medidas -, acriora conslia; palabras -, drstica verba // (que acta rpida y violentamente) acrrimus, a, um. Sin: vhemens. Uso: obrar en forma -, acrrime gere; portarse de una manera - con alguno, vehementer gere cum liquo.

dramaturgo: dramaturgus, i m. Sin: drmatis vel dramticus scriptor, auctor; scriptor scenicus; conscriptor drmatum; fabularum scaenicarum scriptor vel auctor.

347

drepanocitosis drepanocitosis: drepanocytosis, os f. Sin: anemia drepanoctica. comestibles) v. tienda.

driza: chalatrius funis (- is m).

drink: ptio alcohlica.

dril: trilcium, ii n. Sin: lnteum trilix (-lcis). Uso: - para colchones, trilcium culcitarum; - burdo, pannus trilix.

droguero: aromatrius, ii m. Sin: unguentrius; pigmentrius; armatum mercator vel vnditor. Uso: laboratorio del -, aromatria officina. droguista, v. droguero. dromedario: dromedrius, ii m; dromas, dis m. drommetro: drommetrum, i n. Sin: velocitatis index; velocitati metiendae instrumentum. drosera: drosera, ae f. dromoscopio: dromoscpium, ii n.

droga: (condimento) condimentum, i n. Sin: aroma, tis n (dat y abl pl armatis) // (estupefaciente) drog(i)a, ae f. Sin: medicamentum vel medicamen (-mnis n) stupefactivum; phrmacum psychotrpicum; venenum stupefactivum. drogadiccin: drogomnia sive drogomana, ae f. Sin: narcomnia sive narcomana.

drogadicto: (adj y sust) drogomnicus. Sin: narcomnicus; medicamento stupefactivo utens.

drogar: medicamentum stupefactivum (vel drogam) licui praebere. drogmn, v. dragomn.

drosmetro: drosmetrum, i n. Sin: roris index; rori metiendo instrumentum. drososcopio: drososcpium, ii n. drusa: drusa, ae f.

drosometra: drosomtria sive -metra, ae f. Sin: roris mensura.

drogodependencia: medicamentis stupefactivis (vel drogis) obnoxetas.

drogodependiente: adj y sust txico dependens. Sin: txicis indulgens; medicamentis stupefactivis (vel drogis) assuetus; sust toxicmanes, is mf. droguera: (trato y comercio en drogas) mercatura aromatria. Sin: commrcium aromatrium; mercatura vel commrcium armatum // (tienda en que se venden drogas) aromatria, ae f. Sin: aromatoplium, ii n; taberna armatum; taberna aromatria, unguentria, pigmentria // (tienda de

ducado: (cargo de duque) ducatus, us m. Sin: ducis dgnitas, munus, nomen // (dominio de un duque) ducis domnium, dcio, rgio, territrium // (moneda de oro) ducatus, us m.

dualstico: dualsticus, a, um.

dualista: dualista, ae m; dualstria, ae f.

dualismo: (sistema religioso o filosfico) dualismus, i m. Sin: dualismi doctrina // (dualidad) v. esta voz.

dualidad: dulitas, atis f.

348

duplicador ducal: ducalis, e. Sin: ducis (gen). dulcamara: dulcamara, ae f.

ducharse: lavatione plvia (vel pluviali, vel impluenti) uti vel frui. Sin: lavari aquae deiectu; aqu perfundi; blneo pnsili lavari, se ablere, prlui, uti. duda: dubittio, onis f. Sin: dbium, ii n. Uso: con -, dubitanter; sin -, sine dbio, sine dubitatione; sin - alguna, sine ulla dubitatione; nulla interpsita dubitatione; disipar una -, dubitationem tllere, exmere, expllere; despertar dudas en uno, liquem in dubitationem addcere; dubitationem licui inferre; estar fuera de -, extra dubitationem esse; poner en -, in dbium vocare; in dubitationem addcere. ductilidad: ductlitas, atis f.

ducha: (aparato para ducharse) blneum pnsile. Sin: tubus vel tbulus mammatus; blneum aquae deiectu instructum // (aplicacin de agua en forma de chorro o de lluvia) lavtio plvia, pluvialis, mpluens. Sin: lavtio aquae deiectu.

duce: dux, ducis m. Uso: Mussolini, otrora de Italia, Mussolini, quondam dux Italiae.

dulce: adj dulcis, e. Sin: suavis // sust dulce, is n; dlcium, ii n; dlcia, ium npl. dulcera: (vaso para dulce) dulcis vel dlcii vas // (mujer que hace o vende dulces) v. confitera. dulcera, v. confitera. dulcero, v. confitero.

dulcificante: dlcorans, antis.

dula: dula, ae f. Sin: cultus dulae; angelorum sanctorumque cultus (-us m). dulleta: caracalla, ae f.; caracallis, is f. dulzura: dulcedo, dnis f. Sin: suvitas.

dumping: mrcium vlitas. Sin: prtii demintio; rerum prtii immintio; mala vel vilis vendtio.

duelo: (combate entre dos adversarios) singulare certamen // (dolor por la muerte de alguien) luctus, us m. Uso: - domstico, privado, pblico, luctus domsticus, privatus, pblicus // que causa -, luctuosus, a, um. Sin: funestus; lgubris. Uso: da de -, dies lgubris. duermevela: semisomnus sopor. Sin: semisomna quies; semisopita rquies.

duela: lmina, ae f. Sin: tbula. Uso: - de tonel, doliria tbula; - de cuba; cupae lmina.

duna: duna, ae f. Sin: (h)arenae cmulus, tmulus; cmulus arenosus; collis arenosa; moles arenosa. Uso: - movediza, duna mbilis; migrans collis (h)arenceus. do: Ms bicnium, ii n. Sin: duorum concentus (-us m); cantus geminatus.

duodeno: duodenum, i n. Sin: intestinum duodenum. duplicacin: duplictio, onis f. Sin: gemintio; conduplictio.

duodenal: duodenalis, e. Sin: duodeni (gen); ad duodenum ttinens.

duplicador o duplicadora: polgraphum, i n.

349

duque duque: dux, ducis m. Uso: Gran -, Magnus Dux. duquesa: (la que tiene un ducado) ducissa, ae f. Sin: dux, ducis f; dmina dux // (mujer del duque) ducis uxor.

duracin: tempus, pris n. Sin: sptium, ii n; tmporis sptium vel tractus. Uso: larga -, diutrnitas; longnquitas; de corta -, caducus, a, um; fugax, acis; de larga -, diuturnus vel ditinus. duramadre: dura mater. Sin: externa crebri membrana; meninx (-ingis f) fibrosa.

durar: durare intr. Uso: - pocos minutos, paucas minutas durare // (- mucho) perdurare intr. Sin: manere vel permanere.

durante: in + abl; inter o per + ac; la duracin se expresa por ac simple y menos frecuentemente por abl simple; puede expresarse por abl absoluto. Uso: - la batalla, in pugna; - la cena, inter cenam; - sus estudios, inter stdia sua; - diez das, per decem dies; rein - cinco aos, quinque annos regnavit; se luch - tres horas, pugnatum est tribus horis; durante mi ausencia, me absente; - el consulado de Cicern, Cicerone cnsule // - la noche, de nocte; - el sueo, sub somno; - este tiempo, intrea; - algn tiempo, aliquantisper.

duraznero: prsicus, i f. Sin: malus vel arbor prsica. durazno: prsicum, i n. Sin: malum prsicum; durcinum prsicum.

dux: dux, ducis m; (magistrado supremo en Venecia) Venetorum vel Venetiarum Dux. Sin: Venetiarum Princeps; Serenssimus Venetorum Dux // (magistrado supremo en Gnova) Gnuae dux. Sin: Genunsium dux.

350

ebanista: (h)beni faber, pifex, rtifex. Sin: ebenrius faber. bano: (h)benum, i, n; benus, i f. Uso: de -, ebneus vel ebninus, a, um.

ebullicin: ebulltio, onis f. Sin: fervor. Uso: punto de -, temperatura de -, punctum fervoris; entrar en - (un lquido), effervscere; estar en - bullire; bullare; v. efervescencia. eccema, v. eczema. eclampsia: eclmpsia sive eclampsa, ae f. Sin: spasmi; spsmata. eclecticismo: eclecticismus, i m. Sin: eclctica doctrina, disciplina, philosophia; eclecticorum doctrina; variarum doctrinarum selctio. clatant: mirficus, a, um.

ebay (Inform) : domus auctionria interretialis.

eclesistico: adj ecclesisticus, a, um. Sin: ecclsiae (= de la Iglesia); ad ecclsiam spectans; clericalis (clerical). Uso: ley -, ecclsiae lex; jerarqua -, ecclesistica hierrchia sive hierarcha; cometidos -, offcia ecclesistica; dignidad -, clericalis dgnitas; ministerio -, clericale ministrium; abrazar la carrera -, ecclesisticam viam vitae ngredi; llevar el hbito -, tnic vel hbitu talari indutum esse; tomar el hbito -, tnic talari ndui; tnicam talarem indere // sust ecclesisticus, i m. Sin: clricus, i m; sacerdos, otis m. eclesiologa: ecclesiolgia sive -loga, ae f. Uso: - de comunin, ecclesiolgia communionis. eclesiolgico: ecclesiolgicus, a, um.

eclctico: adj eclcticus, a, um. Uso: cultura -, mltiplex variaque doctrina; vria atque ndique sumpta doctrina; ser -, ex vriis disciplinis excellentssima quaeque libare // sust eclcticus, i m. Sin: variarum doctrinarum selector. eclesialidad: ecclesilitas, atis f. Uso: criterios de -, critria ecclesialitatis. eclesial: ecclesialis, e.

eclesisticamente: ecclesistice. Sin: ecclesistico more.

eco: (como imitacin de la voz) vocis imago // (como repercusin del sonido) vox repercussa. Sin: repulsus, us m. Uso: en ese punto se siente un - triple, ibi ter adem vox rdditur; las rocas hacan -, saxa vocem reddebant; se oye el - de las caadas, valles repercussae respondent.

eclptica: eclptica lnea. Sin: orbis vel crculus solstitialis.

eclipse: eclipsis, is (ac -in) f. Sin: defctio, onis f; defectus, us m; obscurtio; delquium n. Uso: - lunar, eclipsis vel defctio lunae; solar, defectus vel delquium solis; observar el - solar, deficientem solem intueri; seguir las fases de un - de sol, solis deficientis artculos observare // fig, - del sentido de Dios y del hombre, Dei sensus hominisque obscurtio.

ecocinesia: echocinsia sive -nesa, ae f;

351

ecolalia echocinsis, -is f. penstio; pblicae pecniae administrtio; - de comunin y de participacin, oeconmia communionis distributionisque bonorum; - de libre mercado, oeconmia lberi mercatus; - de subsistencia, oeconmia subsistentialis // ministro de -, (publicus) minister rei oeconmicae; tipo de -, rerum oeconomicarum genus; cuidar la - domstica, rem familiarem curare; descuidar la domstica, rem familiarem neglgere // (como ciencia) oeconmica disciplina; rerum administrandarum rtio ac disciplina; oeconmica rtio ac disciplina // (ahorro) parsimnia, ae f. Sin: compndium, ii n. Uso: hacer -, parsimniam adhibere; nummis prcere; servire privato compndio suo; hacer un poco de -, fcere liquid compndii // (fig, armona entre las diferentes partes de un todo) tempertio, onis f // (designio) - divina, Dei conslium. econmicamente: (con economa) parce. Sin: frugliter // (con respecto a la economa) quod ttinet ad res oeconmicas.

ecolalo: adj echolli affectus // sust qui echolli affcitur. ecologa: oecolgia sive -loga, ae f. Sin: res oecolgica. Uso: - humana, humana oecolgia.

ecolalia: echollia sive -lala, ae f.

ecologista: oecologista, ae m. Sin: custos oecolgiae; prsinus, i m. eclogo: oeclogus, i m. Sin: investigator oecolgiae. ecometria: echomtria sive -metra, ae f.

ecolgico: oecolgicus, a, um. Uso: calamidad -, calmitas oecolgica; cuestin -, oecolgica questio.

ecomtrico: echomtricus, a, um. Sin: ad echomtriam prtinens. ecmetro: echmetrum, i n.

economa: (administracin) oeconmia sive -noma, ae f. Sin: res oeconmica; res (rerum fpl) oeconmicae. Uso: - domstica, rei domsticae administrtio; rerum domesticarum cura; rei familiaris cura vel administrtio; desarrolladas y subdesarrolladas, oeconmicae procurationes ditiores et egentiores; mundial, oeconmia universalis; - nacional, oeconmia popularis vel nationalis; - poltica, oeconmia poltica; ars pblicae pecniae administrandae; - pblica, cura aerrii; rerum publicarum administrtio; publicorum bonorum administrtio; pblici aerrii dis-

economato: (cargo) dispensatoris munus (-nris n) // (despacho) oecnomi offcium. Sin: dispensatoris sedes (-is f).

econmico: (relativo a la economa) oeconmicus, a, um. Sin: ad vectiglium pecuniaeque disciplinam prtinens. Uso: ciencia -, oeconmica disciplina; equilibrio -, rationum oeconomicarum aequilbritas; iniciativas del Estado, oeconmica incepta quae a re pblica suscipiuntur; iniciativas - de los individuos, oeconmica singulorum incepta; leyes -, leges oeconmicae; monopolio -, rerum oeconomicarum imperiosus dominatus (-us m); sistemas -, rerum oeconomicarum rationes; la situacin -, res oeconmicae // (ahorrativo, parsimonioso) parcus, a, um. Sin: oeconmicus. Uso: vida -, oeconmica vita; ser -, frugliter vvere // (poco costoso) mnimi sumptus (gen). Sin: mnimae impensae (gen); haud magnae impensae; qui, quae, quod exigua impensa fit; qui, quae, quod parvo (pretio) stat vel venit. Uso: de modo econmico, mnimo sumptu; ser -, parvi pr-

352

edematoso tii esse; ser muy -, esse prtii mnimi. Sin: Aequatoriana Respblica.

ectasia: ctasis, -is f. Sin: dilattio.

ecstasy: xtasis, is f.

ecopraxia, v. ecocinesis.

ecnomo: (el que est encargado de la administracin y el gasto de una casa) oecnomus, i m. Sin: dispensator; rei familiaris procurator // (el que se nombra en las religiones para la administracin de los bienes temporales) oecnomus, i m. Uso: - general, provincial, local, oecnomus generalis, provincialis, localis // (el encargado de un beneficio eclesistico) curator rei beneficiriae.

economizar: nummis prcere. Sin: parsimniam adhibere; impensae prcere; alicius rei compndium fcere; alicius rei compndio servire.

economista: oeconomista, ae m. Sin: oeconmicus, i m; oeconmiae cultor vel peritus; oeconomicarum rerum studiosus; aerrii administrandi peritus.

ecunime: aequnimus, a, um.

ecunimemente: aequanmiter.

ecuanimidad: aequanmitas, atis f .

ecuatorial: aequinoctialis, e. Sin: crculi aequinoctialis (gen) ; ad crculum aequinoctialem ttinens // (telescopio o anteojo provisto de montura -) mchina aequatrea. ecuatoriano: adj aequatorianus sive aequatrius, a, um // sust Aequatorianus, i m. ecumene: oecumene, es f.

ecumnico: oecumnicus, a, um. Sin: universalis; universus; ex universa terrarum orbe. Uso: Concilio - Vaticano II, Conclium Oecumnicum Vaticanum II. ecumenismo: oecumenismus, i m. Sin: - de las obras, perum oecumenismus. eczema: eczema, tis n. Sin: impetgo, gnis f. Uso: que sufre de -, impetiginosus.

ectsico: ectsicus, a, um. Sin: dilatatus.

ectopia: ectpia sive -topa, ae f. Sin: abnormis postio.

ectpico: ectpicus, a, um. Uso: feto -, fetus ectpicus.

ecuacin: aequtio, onis f. Uso: - matemtica, aequtio mathemtica; la - de Einstein, ratio mathemtica, ab Einstinio inventa.

edad: aetas, atis f. Uso: - cannica, aetas cannica; - contempornea, haec aetas; praesens aetas; aetas nostra; - media, medium aevum; media aetas; - moderna, recens aetas; recntior aetas; tercera -, senectus, utis f; - de oro, de plata, aetas urea, argntea; - del bronce, aetas anea; aetas chalcolthica; - del hierro, aetas frrea.

ecuador: (crculo mximo) equator, oris m. Sin: crculus aequinoctialis; meridianus crculus.

Ecuador (Repblica del): Aequatria, ae f.

edematoso: oedematosus, a, um.

edema: oedema, tis n. Sin: pituitosus tumor. Uso: - pulmonar, pulmonum oedema.

edelweiss: stella alpina. Sin: leontopdium alpinum.

353

edn edn: eden indecl. Sin: paradisus terrestris // fig locus deliciarum. edicin: edtio, onis f. Uso: - anasttica, edtio anasttica; anasttica libri edtio; - artstica, liber exmia arte ditus; - cientfica, edtio scientfica; - corregida y ampliada, emendata et amplificata edtio; - crtica, edtio crtica; - escolar, edtio scholaris; libri in usum tironum diti; - especial, edtio specialis; - fototpica, edtio phototpica; opus phototpice expressum; nueva -, edtio nova; primera -, prima edtio; - tpica, edtio tpica; - de bolsillo, manual, edtio pugillaris vel palmalis // hacer una - crtica, librum secundum criticorum praecepta dere; la - est agotada, liber iam non prostat; mnia exemplria divndita sunt. edificio: aedifcium, ii n. Uso: - pblico, aedifcium pblicum; - del Ministerio del Aire: aedifcium supremae ab aria classe (vel classi) administrationis; - de muchos pisos, aedifcium plribus cum contignatinibus. edilicia: aedilcia vel aediltia, ae f. Sin: res exstructria; fabricandi ars; ars exstruendi.

edilicio: aedilcius vel aediltius, a, um. Sin: aedilis, e; exstructrius. editar, v. publicar. editor: adj editrius, a, um // sust ditor, oris m. Sin: librrius vel librorum ditor: Uso: responsable, ditor responsalis; - del diario, ephemridis ditor. editorial: adj editrius, a, um. Uso: actividad -, ars editria; indstria editria vel libraria // (artculo de fondo) prima dirii commenttio // (casa editora) ditrix, icis f. Sin: editria; domus ditrix vel editria; domus libris edendis; officina librria; aedes librriae // (empresa -) socetas librria. Sin: socetas libris edendis. editora: sust ditrix, icis f.

edificacin: (accin y efecto de edificar) aedifictio vel exaedifictio, onis f. Sin: fabrictio; constrctio, exstrctio // fig aedifictio, onis f. Sin: bonum vel rectum exemplum; probitatis vel virtutis exemplum. Uso: para propia, sui incitandi caus; para la -, ad (vel in) aedificationem. edificado: fig bonis alicius exemplis instructus. Sin: virtutis exemplis instructus, permotus, excitatus.

edificar: (fabricar, hacer un edificio o mandarlo construir) aedificare. Sin: fabricare; constrere; exstrere. Uso: - alrededor, circumaedificare // (fig, incitar a la virtud con el ejemplo) aedificare. Sin: ad virtutem excitare; licui exemplo esse; bonis exemplis licui praelucre; alicius pios sensus excitare.

edificante: (que incita a la virtud) ad virtutem xcitans. Sin: pios sensus xcitans; exemplo praelucens; recti exempli (gen de cualidad); qui, quae, quod exemplo est. Uso: de una manera -, sancte; pie.

educador, ra: educator, oris m; educatrix, icis f. Sin: praeceptor m; praeceptrix f.

educacin: eductio, onis f. Sin: instittio. Uso: - cvica, disciplina poltico-socialis; escolar, eductio scholaris; - fsica, crporis exercittio (-onis f) vel cultus (-us m); - de la sexualidad y del amor, eductio ad sexualitatem et ad amorem; recibir una buena -, bene educari // (cortesa) urbnitas, atis f.

edredn: (cobertor) plmeum, i n. Sin: toral (-alis n) plmeum; clcita plmea; stratum plmeum.

354

egipcio educanda: educanda, ae f. Sin: alumna; discpula; educanda puella; instituenda alumna. efervescente: effervescens, entis. Sin: bullans, antis.

educado: educatus, a, um. Sin: bene moratus; bonis mribus imbutus. Uso: bien -, bene vel ingnue educatus; muy bien -, ptime institutus; mal -, male educatus vel moratus // (corts) urbanus, a, um. Sin: comis et urbanus, comis atque humanus. educar: educare. Sin: institere. educativo: educativus, a, um. Sin: institutrius; ad instituendum aptus. Uso: comunidad -, commnitas educativa; mtodo -, mthodus educativa; obra -, pera educativa; opus educativum; tarea -, munus educativum. edulcoracin: dulcifictio, onis f. Sin: dulcdinis inictio. efectismo: nimi commovendi stdium edulcorar: dulcorare; indulcorare.

educando: educandus, i m. Sin: alumnus; educandus puer; instituendus alumnus.

eficaz: fficax, acis. Sin: effectivus. eficazmente: efficciter.

eficacia: efficcia, ae f. Sin: efficcitas. Uso: la - de la escuela, efficcitas scholae.

eficiencia: efficintia, ae f. Sin: efficcitas. Uso: criterios de -, efficintiae rtio; - econmica, rei oeconmicae felcitas. eficiente: effciens, entis. eficientemente: efficienter.

eflorescencia: efflorescntia, ae f. Sin: pustultio; erptio cutnea.

efmero: caducus, a, um. Sin: fluxus; vlucer; periturus. Uso: alegras -, volcria gudia; bienes -, caduca bona; gloria -, fluxa glria.

efectuar: efficere. Sin: ad effectum (vel ad xitum, vel ad rem) liquid addcere, dedcere, perdcere. efervescencia: effervescntia, ae f. Sin: ebulltio; aestutio; v. ebullicin.

efecto: effectus, us m. Uso. - colateral, vis (ac vim, abl vi, pl vires, vrium) adventcia; effectus secundrius; sequela non intenta; especiales, speciales vel peculiares effectus; - invernadero, effectus caldriae herbarum cellae; - prctico, effectus prcticus; - a profundidad, effectus penetralis.

efectivo: adj effectivus, a, um // (sust, dinero -) effectiva pecnia.

gida o egida: (piel de la cabra Amaltea, adornada con la cabeza de Medusa) aegis, dis (ac -da) f // (fig, proteccin, defensa) praesdium, ii n. Sin: auxlium; patrocnium; tutela. Uso: estar bajo la - de las leyes, legum praesdio prtegi. egipcio: adj aegyptacus vel aegptius, a, um // sust Aegptius, ii m. egipcaco o egipciaco, v. egipcio.

efusivo: effusivus, a, um.

efluencia: (calidad de efluente) effluntia, ae f. Sin: efflxio; flxio; fluxus (-us m) // (emanacin) emantio vel mantio, onis f. Sin: effsio; exhaltio.

355

Egipto Egipto: Aegyptus, i f . Uso: ir a -, Aegyptum vel in Aegyptum ire; estar en -, Aegypti vel in Aegypto esse. egiptolgico: aegyptolgicus, a, um. egiptologa: aegyptolgia sive -loga, ae f. f. Sin: confctio // (manera de realizar una idea) actum, i n. Sin: res; opus, peris n // (musical) cantus vel concentus, us m // (suplicio de un reo de muerte) supplcium, ii n (smere de aliquo). Sin: nex, necis f. ejecutar: (ajusticiar) v. esta voz. ejecutivo: exsecutrius, a, um. Uso: poder -, exsecutria potestas. ejecutor: (realizador) actor, oris m.

egosta: adj egosticus, a, um. Uso: sociedad -, egostica socetas // sust egosta, ae m. Sin: sui ipsus amans; sui studiosus; effrenate se (vel sui) amans; se ipse spectans; qui se tantum intuetur; sui cmmodi studiosus; suarum rerum tantum studiosus; suae ipsius utilitati srviens. Uso: qu -!, quam se ipse amans!; ser -, mnia su caus gere; suis tantum cmmodis servire. egotismo: egotismus, i m. Sin: sui adortio; nmium sui ipsus stdium. egotista: egotista, ae m. Sin: nmius sui admirator.

egosmo: egosmus, i m. Sin: sui amor; nmius vel immdicus amor sui; rerum suarum stdium vel amor; nmius suorum commodorum amor; prpriae utilitatis cupditas.

egocentrismo: egocentrismus, i m. Sin: effrenatus (vel nmius, vel immdicus, vel immoderatus) sui ipsus amor; nmium sui ipsus stdium; immoderata sui eltio.

egocntrico: sui nice studiosus.

ego: Filos, ego indecl.

egiptlogo:aegyptlogus, i m.

ejemplificar: exempla adhibere vel usurpare. Sin: exemplis uti; exemplis patefcere, explanare, descrbere.

ejemplificacin: exemplorum adhibtio vel usurptio.

ejemplar: (copia) exemplar, aris n. Sin: exemplum. Uso: - gratuito, exemplar gratutum; gratis exemplar; - de muestra, specminis exemplum // (que da buen ejemplo) hombre -, vir exempli recti; vir singularis exempli; vida -, conducta -, vitae snctitas vel intgritas; morum snctitas vel innocntia; prbitas perspecta; ser -, liis exemplo esse; liis in exemplum praelucre; liis vitae integritate praelucre // (que sirve de escarmiento) castigo -, supplcii exemplum. Uso: infligir a uno un castigo -, exemplum in liquem statere, dere, fcere; exemplum statere in liquem vel in liquo.

eje: axis, is m // (Mec, rbol) axon, nis m. Uso: - propulsor o impulsor, - de transmisin, axon impulsrius.

ejecucin: (accin de ejecutar) effctio, onis

ejemplo: (caso o hecho digno de ser imitado) exemplum, i n. Uso: dar -, exemplum praebere vel trdere; proponer como -, in exemplum propnere; recomendar algo como - a los dems, cteris pro exemplo liquid commendare; seguir el - de uno, alicius vestgia prmere; he aqu unos -, en nonnulla exempla // por -, exempli caus vel grati; verbi caus vel grati.

356

electora ejercer: - un arte, la medicina, la elocuencia, exercre artem, medicinam, rhetricen; - la docencia en una universidad, in universitate profiteri. elstico: elsticus, a, um. Sin: flexbilis; mollis.

ejercitacin: exercittio, onis f. Sin: exercitamentum. Uso: - conjuntas, exercitationes coniunctae; - internacional, exercittio internationalis; - militares, exercitamenta militria; - prcticas, exercitationes prcticae.

ejercicio: exerctium, ii n. Sin: exercittio; exercitamentum. Uso: - acrobticos, petauristarum (vel funambulorum, vel catadromorum) ludi; - atlticos, exercitationes athlticae; - escolar, exercittio scholaris; exerctium scholare; - escolar punitivo, exerctium poenale; - espirituales, exerctia spiritulia; spirituales vel sacrae exercitationes; piae nimi exercitationes; - fsicos, crporis vel phsicae exercitationes; firmandi crporis exerctia; - gimnstico, gmnica exercittio; exerctium gmnicum ; - prcticos, exercitamenta prctica; hacer - fsicos, se vel corpus exercre; exercri.

elaterometra: elateriomtria sive -metra, ae f. elateromtricamente: elateriomtrice. elatermetro: elaterimetrum, i n. elateromtrico: elateriomtricus, a, um.

elaboracin: elabortio, onis f. Sin: confctio; effctio. Uso: - electrnica de los datos, electrnica rerum (vel datorum) pertracttio.

ejrcito: exrcitus, us m. Uso: - de tierra, de mar y del aire, terrestris, navalis atque arius exrcitus; grupo de ejrcitos, exerctuum cies; del -, exercitualis, e; exrcits (gen).

ejercitar: exercre. Sin: instrere; formare, informare. Uso: - la virtud, virtutem clere; virtuti studere; virtutem sequi // ejercitarse, se exercre. Sin: exercri.

eleccin: (votacin para elegir cargos) elctio, onis f. Sin: comtia, orum npl. Uso: - anticipadas, electiones praematurae; - libres, elctio lbera; electiones lberae; lbera comtia; - parlamentarias, electiones parlamentriae; comtia parlamentria; - polticas, magistrtuum cretio; - presidenciales, comtia praesidentilia; - pblicas, elctio pblica; elecciones para el Parlamento Europeo, electiones ad Parlamentum Europaeum (spectantes); encargados de las -, curatores electionum; llamar a elecciones, vocare populum ad comtia; participar de las -, electiones participare; comtiis interesse; realizar elecciones, electiones habere vel exhibere; se realizaron - libres, electiones lberae hbitae (vel exhbitae) sunt. elector: elector, oris m. Sin: suffragator; qui suffrgiun fert // (cada uno de los prncipes alemanes que tenan derecho de elegir al emperador) elector, oris m. Sin: princeps elector. Uso: Gran -, Elector Magnus. electivo: electivus, a, um.

elboro: (h)ellborum, i n; (h)ellborus, i m.

elstica: (camiseta) intrula, ae f // (chaleco) v. esta voz.

elasticidad: elastcitas, atis f. Sin: natura vel vis elstica // fig, (ingnii) flexiblitas, atis f.

electora: electrix, icis f. Sin: suffragatrix, icis // (princesa alemana con derecho de elegir al emperador) electrix, icis f. Uso: - de Sajonia, electrix Saxniae.

357

electorado electorado: electores, um mpl. elctricam vim suffcere.

elctrico: elctricus, a, um. Sin: scinus, sucineus; elctrinus. Uso: central -, officina elctrica; sedes elctridi generandae; fluxs elctrici diribitrium; corriente -, energa -, fluxus (-us m) elctricus; vis elctrica; fluentum energticum; descarga -, fluxs elctrici ictus (ictus m); luz -, lux elctrica; traccin -, tractria vis elctrica; de traccin -, elctric vi incitatus. electrificacin: electrifictio, onis f. Sin: electricitatis vel elctrici fluoris indctio; elctridis muntio. electrificar: elctric vi instrere vel munire. Sin: elctrico instrumento instrere; licui rei

electricista: electricista, ae f. Sin: electrotchnicus; electromechnicus; faber elctricus vel electrotchnicus; magister vel peritus elctricus; rtifex elctridis ( vel electricarum rerum) peritus.

electricidad: electrcitas, atis f. Sin: electris, dis f; electrum; vis (sin gen y dat) elctrica; fluentum elctricum; fluor elctridis. Uso: animal, electrcitas animalis; - negativa o resinosa, electris negativa; - positiva o vtrea, electris positiva; - vegetal, plantarum vel rborum electrcitas; - de origen termonuclear, electris ex vi atmica exquisita; toma de -, elctridis prehnsio; que funciona por medio de la -, elctrica vi motus vel actus.

elctricamente: elctrice. Sin: elctrine; scine; elctride; electricitate; electro; electricitatis ope; elctrica vi vel ope.

electoral: electoralis, e. Sin: comitialis; ad suffrgia ttinens. Uso: derecho -, ius electorale; ius suffrgii; ley -, lex de suffrgiis ferendis; pugnas, contiendas, disturbios -, suffragiorum certmina, contentiones, turbae.

electrizacin: electrizatio, onis f. Sin: elctridis excittio, indctio, suscittio.

electrizar: electrizare. Sin: electricitatem excitare, suscitare, indcere; elctric vi imbere; licui rei elctridem inctere // electrizarse, vi elctrica (vel elctride, vel electricitate) mbui vel perfundi // (fig, exaltar, avivar, inflamar el nimo) accndere sive incndere. Sin: inflammare; commovere; permovere; excitare. Uso: - a uno, nimum alicius excitare et inflammare; - al auditorio, auditores commovere, inflammare, ergere. electroanlisis: anlysis elctrica. electroacstico: electroacsticus, a, um.

electrobiologa: electrobiolgia sive -loga, ae f.

electrocintica: electricorum flxuum doctrina, ars, rtio.

electrochoque: electroconvlsio, onis f. Sin: electroplxia sive electroplexa; ictus (-us m) elctricus; electrotherpicus ictus; stmulus elctricus; stmulus elctrica vi concitatus vel excitatus.

electrocardiograma: electrocardiogramma, tis n.

electrocardigrafo: electrocardigraphum, i n.

electrocardiografa: electrocardiogrphia sive -grapha, ae f.

electrobioscopia: electrobioscpia sive -scopa, ae f.

358

electrn electrocutar: elctrico fluxu vel ictu necare. Sin: fluxus elctrici ictu necare // electrocutarse, (ab, ex) elctrico fluxu (vel ictu) perire. elctricus magnes.

electrodinmica: electrodynmica, ae f; electrodynmice, es f. Sin: electrodynmica disciplina, doctrina, scintia. electrodinmico: electrodynmicus, a, um. Sin: ad electrodynmicam spectans.

electrologa: electrolgia sive -loga, ae f. Sin: de elctride (de electricitate, de elctrica vi) disciplina, doctrina, scintia. electrolgico: electrolgicus, a, um. Sin: ad elctridem ttinens. electromagnetismo: electromagnetismus, i m. Sin: de electromagntica vi disciplina, doctrina, scintia.

electrlisis: electrlysis, -is f. Sin: elctrica anlysis.

electrodinamismo: electrodynamismus, i m.

electrodinammetro: electrodynammetrum, i n. electrodo: elctr(h)odus, i f. electrodomstico: adj electrodomsticus, a, um // sust electrodomsticum, i n (instrumentum, machinamentum). Sin: elctricum doms utnsile (-is n) vel utenslium; instrumentum domsticum elctricum. electrofisiologa: electrophysiolgia sive -loga, ae f. electrofisiolgico: electrophysiolgicus, a, um. Sin: ad electrophysiolgiam prtinens. electroesttico, v. electrosttico.

electromagntico: electromagnticus, a, um.

electromecnica: electromechnica, ae f. Sin: electromachinalis disciplina vel ars.

electromecnico: adj electromechnicus, a, um // sust electromechnicus, i m. Sin: faber electromechnicus. electrometalurgia: electrometallrgia sive -lurga, ae f. Sin: metallrgia elctrica.

electrometra: electromtria sive -metra, ae f. electrmetro: electrmetrum, i n.

electrfono: electrophnum sive electrphonum electrforo: electrphorum, i n. electrogalvnico: electrogalvnicus, a, um.

electroimn: electromagnes, tis m. Sin:

electrgeno: adj electrgenus, a, um. Sin: elctridem (vel electricitatem, vel vim elctricam) gnerans // sust electrgenum, i n. Sin: electrgenes, is n; mchina electrgena.

electrn: electron vel electro, nis m; electronum, i n. Uso: descarga continua de electrones, electronum contnuae emissiones; impacto de electrones, electronum ictus.

electromotriz: adj electromotria; elctride acta. Uso: fuerza -, vis electromotria.

electromotor: adj electromotrius, a, um. Sin: elctridem movens // sust electromotrium, ii n. Sin: electromotrix (mchina); machinamentum motrium elctricum.

359

electronic electronic (Inform), v. electrnico. electrotcnico: electrotchnicus, a, um. Sin: ad electrotchnicam prtinens. electroterapia: electrotherapa, ae f. Sin: electrotheraputica, ae f; electrotheraputice, es f; elctricae curationes. electroterpico: electrotheraputicus, a, um. Sin: electrotherpicus, ad electrotherapam ttinens. electrotermia: electrothrmia, ae f. electroteraputica, v. electroterapia.

electropuntura: pnctio vel punctura elctrica. Sin: galvaniana pnctio.

electropositivo: electropositivus, a, um.

electrnico: electrnicus, a, um.

electrnicamente: electrnice.

electrnica: electrnica, ae f; electrnice, es f. Sin: res electrnica; electrnica disciplina vel ars.

electroshock, v. electrochoque.

electroscopio o electrscopo: electroscpium, ii n.

electroscopia: electroscpia sive electroscopa, ae f.

electroqumico: adj electrochmicus vel -chmicus, a, um // sust electrochmicus vel -chmicus, i m. Sin: electrochmicae vel -chmicae peritus, professor, studiosus; ad electrochmicam spectans.

electroqumica: electrochmica vel -chmica, ae f; electrochmice, es f. Sin: electrochmia vel -chmia , ae f; electrochmica vel -chmica disciplina, doctrina, scintia, ars.

electrotrmico: electrothrmicus, a, um. Uso: aparato -, instrumentum electrothrmicum.

electrotipia: electrotpia sive -typa, ae f. Sin: electrotpica imprssio vel incsio; electrotpica ars. elefancaco o elefanciaco: elephantacus, a, um. Sin: elephnticus; elephantiosus; ad elephantasim spectans. elefanca: elephntia, ae f.

elefantiasis: elephantasis, is f. Sin: elephantisis, is f. Uso: enfermo de -, elephantasi laborans. elegible: eligbilis, e.

electrosincrotn: electrosnchroton, onis m.

electrosttica: electrosttica, ae f; electrosttice, es f. Sin: electrosttica disciplina, doctrina, scintia. electrotecnia: electrotchnica, ae f; electrotchnice, es f. Sin: electrotchnica doctrina, disciplina, ars. electrosttico: electrostticus, a, um.

elemento: elementum, i n. Sin: intium; princpium. Uso: - decorativos, appaginculi, orum mpl; - fundamentales, primria cpita; - prefabricados, elementa praefabricata; primeros -, primrdia (-orum npl), rudimenta (-orum npl), grmina (-um npl), smina (-um npl); - productivo, res ad bona edenda generata; - qumico, elementum chmicum vel chmicum; - sinttico, elementum synthticum.

360

embalador elenco: elenchus, i m. Sin: catlogus; index; sllabus // (Dep, equipo, seleccionado) v. estas voces. Sin: ptio medicata; res rfovens vel corrborans; ptio cor rfovens. Uso: - de larga vida, elixir vitale.

elevar: - una carta, epstulam mttere (licui vel ad liquem). elfo: fabulosus gnius. Sin: gnius, quem Elf dicunt. elidir: Gram eldere. Sin: supprmere. eliminacin: elimintio, onis f. Uso: - de los desechos atmicos, elimintio purgamenti radioactivi.

elevalunas: levatrum (-i n) vitri fenestralis.

elevacin: eltio, onis f. Uso: - espiritual, eltio nimi; - de estilo, eltio orationis.

elogio: (alabanza de las buenas prendas y mritos de una persona o cosa) laus, laudis f. Sin: praecnium // (discurso en alabanza de alguien o de algo) laudtio. Sin: panegricus, i m; panegrica ortio. Uso: - fnebre, laudtio fnebris; fnebris cntio. e-mail (Inform) mensaje electrnico: nntius electrnicus. Sin: epstula electrnica; ltterae electrnicae // (direccin electrnica) (mittentis) inscrptio electrnica. emancipacin: emanciptio, onis f. Sin: ab auctoritate vindictio; a potestate libertio. Uso: - femenina, emanciptio feminarum.

elocucin: eloctio, onis f.

eliminatoria: (prueba) certamen exclusrium. elipsis: Gram ellipsis, is f. Sin: detrctio; vocis detrctio; omssio vocis. Uso: hacer una -, detrhere verbum. elipse: Geom elixis, is f.

elpticamente: ellptice. Sin: per ellipsim sive ellipsin.

elptico: ellpticus, a, um. Sin: curtus; defectivus, per ellipsim dictus.

elisin: elsio, onis f. Sin: detrctio; detractus, us m (de una letra, ltterae; de una slaba, sllabae). elitismo: elitismus, i m. lite o elite: primores, um mpl.

embajadora: legata, ae f. Sin: oratrix, icis f // (mujer del embajador) legati vel oratoris uxor. embalador: stipator, oris m. Sin: mrcium collector vel compsitor.

embajador: legatus, i m. Sin: orator. Uso: plenipotenciario, orator lberis cum mandatis; legatus cum mandatis; legatus cum pblica auctoritate; legatus pblica auctoritate missus; - ante ..., orator ante (vel apud) + ac; - de Rusia ante el gobierno de la Repblica italiana, Rssiae orator apud moderatores Rei pblicae Itlicae.

embajada: (mensaje) nntius, ii m; nntium, ii n. Sin: mssio; mandatum // (cargo) legtio, onis f. Sin: legationis munus (-nris n) // (residencia) legtio, onis f. Sin: legati vel legationis sedes, domiclium, domus, aedifcium // (conjunto de los empleados) legati adiutores, cooperatores, synergi.

elixir o elxir: elixir indecl n; elixirum, i n.

361

embalaje embalaje: involcrum, i n. Sin: mrcium involucrum, tegumentum, collctio, compostio; mercis involucri compostio // (lo que cuesta) prtium involucri mrcium. embarco: conscnsio, onis f. Uso: ficha de -, scdula conscensionalis.

embalar: (merces) collgere vel compnere. Sin: merces collgere, colligare, alligare, invlvere, compnere, impnere. embalsamador: cadveris (vel cadverum) medicator vel condtor.

embargo: (incautacin de un navo) navis retntio vel prohibtio // (prohibicin del comercio) commrcii interclsio // (prohibicin del transporte de armas) interdctio armorum exportandorum.

embalsamar: blsamo illnere. Sin: odribus condire; corpus condire; arte condire vel medicare // (perfumar, aromatizar) odribus imbere. Sin: gratum odorem diffndere.

embalsamamiento: mrtui conditura. Sin: (mortuorum) artificiosa medictio.

embaucador: sust laqueator, oris m. Sin: trico, onis m; deceptor; fraudator; fraudis machinator; fallaciarum rtifex // adj dolosus, a, um. Sin: fraudulentus; deceptrius; fallax; fallaciosus. emblema: emblema, tis n (dat y abl pl -atibus sive -atis). Sin: insigne, is n; stemma, tis n // fig emblema; smbolum; signum; figura; imago. embaucar: illaqueare. Sin: turlupinari.

embanderado: vexillis ornatus vel exornatus.

embalse: lacus, us m. Sin: castellum; lacus artificialis vel artificiosus; stagnum artificiosum; aquarum receptculum; castellum aquae pblicae.

embanderar: vexilla propnere vel exhibere. Sin: vexillis ornare; vexilla iactare. embarcacin: (accin de embarcar) conscnsio, onis f. Sin: in navem conscnsio // (barco) navgium, ii n. Uso: - pequea de vela, cymba velfera. embarcadero: appulsus, us m. Sin: conscensionis locus; portus, us m. embarazo: gravditas, atis f.

embarcar: in navem impnere; imponere navi // (fig, meter, enredar a uno en un negocio) liquem liquo negtio tmere implicare.

mbolo: (disco o pieza cilndrica de metal) mbolus, i m; mbolum, i n. Sin: fndulus, i m; pistillum, pistillus; fndulus ambultilis vel recprocus // (cogulo) mbolum, i n. Sin: snguinis glbulum; artriae vel venae obturamentum. emboquillado: lgula, ae f. Uso: - de corcho,

embolia: emblia sive embola, ae f. Sin: artriae obturtio; venae obstrctio; sangunei vasis obstrctio.

embocar: (meter por la boca) (cibum) in os ingrere, insrere, ndere // (poner los labios en la boquilla) ori accommodare.

embocadura: in os insrtio, ingstio, immssio // (desembocadura de un ro) stium, ii n. Sin: ditus, us m; fauces, ium fpl; os, oris n.

emblemtico: emblemticus, a, um // fig symblicus.

362

embrutecer lgula subrea; - de oro, lgula aurata. ae f. Sin: fets descrptio; doctrina de fets formatione et incremento.

embotellado: lagoen cnditus. Sin: lagoenis recnditus, repsitus, servatus // (obstruido) obstructus, a, um. Sin: obturatus; obstrictus; interclusus; clausus.

emboscar: in silvis bdere // emboscarse, in silvis se bdere.

emboscadura: (accin) in silvis occulttio.

embotellar: in lagoena vel in lagoenis cndere // (obstruir la circulacin) obstrere; obstrngere; obsdere; constrngere; intercldere. embrague: copultio, onis f. Sin: vectes, ium mpl (= palancas). Uso: maniobrar bien el -, vctibus perite moderari. embragar: coningere.

embotellamiento: in lagoena vel in lagoenis condtio // (congestin de vehculos) obstrctio, onis f. Sin: constrctio; septio; obsssio; obsdio.

embriologa: embryolgia sive -loga, ae f. Sin: de germnibus doctrina; doctrina de animati grminis incremento. embriolgico: embryolgicus, a, um. Sin: ad embryolgiam ttinens.

embrigrafo: (aparato para obtener figuras o dibujos del embrin) embrygraphum, i n // (experto en embriografa) embrygraphus, i m. Sin: embryogrphiae peritus.

embriogrfico: embryogrphicus, a, um. Sin: ad embryogrphiam prtinens.

embrazadura: brchio apttio // (asa) manbrium, ii n. embridado: frenatus, a, um. Uso: caballo -, equus frenatus. embrazar: brchio aptare.

embrin: mbryo, onis m. Sin: fetus, us m; germen, mnis n; germen animatum. Uso: humano, humanus mbryo; germen humanum; - supernumerarios, supernumerria grmina; - de un animal, animantis germen; experimentos con embriones, experimenta super embryones. embrollado: intricatus, a, um. Sin: implicatus; involutus; incomptus; incompsitus; non concinnus, non perspcuus (especialm del estilo). embrionario: embryonalis, e. Sin: fetalis.

embrilogo: embrylogus, i m. Sin: embryolgiae callens, peritus, studiosus.

embridar: frenare. Uso: - un caballo, equum frenare vel infrenare; equo frenum incere vel adhibere. embriognesis: embryognesis, is f. embriognico: embryognicus, a, um.

embrollo: impedimentum, i n. Sin: difficultas; nodus, i m.

embriografa: embryogrphia sive -grapha,

embrutecer: depravare. Sin: omni humanitate exere; mutis animntibus aequare // embrutecerse, depravari. Sin: omnem humanitatem exere, abcere; mutis animntibus aequari.

363

embrutecido embrutecido: depravatus, a, um. Sin: omni humanitae exutus; mutis animntibus aequatus. emetina: Med emetina, ae f.

embrutecimiento: depravatio, onis f. Uso: del nimo, de las costumbres, depravtio nimi, morum. embudo: infundbulum, infudbulum, infidbulum, i n.

emetropa: emmetrpia sive -tropa, ae f. Sin: emmetrpsia; rectus visus, recta rerum vsio; sanus videndi sensus; recta videndi facultas; normalis oculorum cies. emetrpico: emmetrpicus, a, u,m. Sin: ad emmetrpiam ttinens. emigracin: emigrtio vel demigrtio, onis f. Sin: migrtio; transmigrtio. Uso: - laboral, migrtio ad laborem.

emtrope: Opt sanus, a, um.

embutido: farcmen, mnis n. Sin: fartura, ae f.; iscium vel inscium; lucnica; btulus; tuccetum. Uso: - de hgado, btulus iecoralis; trozo de -, segmentum farcminis; el que hace o vende embutidos, botulrius, ii m. emenagogo: emmenagogus, a, um. Uso: remedio -, emmenagogum remdium vel medicamentum.

emenagografa: emmenagogrphia sive -grapha, ae f. emenagogrfico: emmenagogrphicus, a, um. emenaggrafo: emmenaggraphus, i m. emenagologa: emmenagolgia sive -loga, ae f. emenaloga, v. emenagologa. emergencia: (accin y efecto de emerger) emersus, us m // (ocurrencia, accidente que sobreviene) eventus, us m. Sin: casus, us m.

emigrante: adj migrans vel dmigrans, antis. Sin : migrans ; trnsmigrans. Uso : obreros -, operrii domo emigrantes // sust migrator, oris m. Sin: transmigrator. Uso: permanente, migrator perptuus. emigrar: (domo) emigrare, demigrare. Sin: migrare, transmigrare.

emrito: emritus, a, um. Uso: profesor -, professor emritus.

emtico: adj emticus, a, um. Sin: vomitrius; vomitionem cncitans vel movens // sust emticum, i n (medicamentum, remdium); vomitrium.

eminencia: (altura o elevacin del terreno) locus ditus. Sin: altitudo, d nis f (altura); tmulus (elevacin, cerro); fastgium terrae (elevacin del terreno) // (fig, excelencia, sublimidad de una dote del alma) praestntia, ae f. Sin: excellntia; eminntia // (ttulo de honor de los cardenales) eminentssimus vir (en aposicin). Sin: eminentssimus Princeps. Uso: -!, Tu, vir Eminentssime! // (persona eminente) vir minens (en algo, liqua re), excellens (en algo, in liqua re; entre todos, inter omnes), praestans (en algo, liqua re). emir: emirus, i m. Sin: phylarchus; Arabum phylarchus. emirato: phylrchia sive phylarcha, ae f.

emigratorio: migratrius, a, um.

364

empaquetado Uso: - Arabes Unidos, Foederatae Phylrchiae Arbicae. ligandis, vel convasandis).

emisin: (accin y efecto de emitir) emssio, onis f. Uso: emisiones de dixido de carbono, emissiones carbnei dioxydati // (difusin por radio o televisin) emssio, transmssio, onis f. Uso: - estereofnica, emssio stereophnica; - radial, radiofnica, emssio vel transmssio radiophnica; radiodiffsio; diffsio raditilis; - televisiva, emssio televisfica; - de arte, emssio de arte; - de culinaria, de arte culinria emssio; - de cultura, emssio cultus humanitatisque; - espaolas de Radio Vaticana, hispnicae emissiones ex Statione Radiophnica Vaticana. emisor: (persona) emissor, oris m. Sin: emittens, entis mf // (aparato) emissrium, ii n. Sin: emissrium instrumentum. Uso: - de radio, radiophnum emissrium vel emittens; - de televisin, (instrumentum) emissrium televisficum.

emisario: (ro -) emissrium, ii n // (agente secreto) emissrius, ii m.

empacar: (liquid) obvlvere, ligare, convasare.

empadronamiento: oficina de -, angraphe, es f. empadronar: in cdicem referre; in regesta transferre. empajar: (cubrir con paja) txtili ple cngere, instrere, operire (liquid) // (rellenar con paja) ple sarcire. empalizada: vallum, i n. Uso: levantar una -, vallum exstrere vel dcere.

empalme: - de trenes, (ferriviarum ndicum) coincidntia vel congruntia // (lugar donde se encuentran dos caminos) ramus, i m. Sin: itnerum divrtium.

emitir: (lanzar ondas luminosas, elctricas, etc.) emttere.

emisora: (estacin -) sttio emissria, emissiva, transmissria, emittens, transmittens. Sin: sttio emissionis. Uso: - de frecuencia modulada, sttio emissria frequntiae modulatae; - de radio, sttio radiophnica; sttio radiophnica emissria; - de televisin, sttio televisfica; sttio televisfica emissria.

empantanar: (llenar de agua un terreno dejndolo hecho un pantano) paludem fcere. Sin: oblimare; limo replere // empantanarse, se mrgere. empaar: obscurare. Sin: excaecare. empapar: mollire. Sin: imbere; madefcere; macerare // empaparse, mdidum fieri; macerari. empapelar: (envolver en papel) chart vel chartis amicire.

emocin: nimi motus (-us m) vel commtio (-onis f). Uso: con gran -, magna nimi commotione. emoliente: mitigatrius, a, um. empacador: pifex rebus obvolvendis (vel

empaquetado, empaquetadura o empaquetamiento: (accin) constringendarum

empaquetador: in fascculum vel in fascculos collector.

empaque: (accin de empacar) chart amiciendi ctio.

365

empaquetar sarcinarum actus (-us m) // (ocupacin) involucrorum faciendorum munus (-nris n). empedrar: lpide (slice, saxo) strnere. empegar: ceroto vel cerato tgere. empelazgarse: implicari. Sin: se inconsiderate concere; se tmere compngere. empella: obstrgulum, i n. empeo: (intento, empresa) negtium, ii n. Sin: offcium; munus (-nris n) // (obligacin) obligtio, onis f // (tesn y constancia) contntio, onis f. Sin: sedlitas. empeoramiento: in peius rere. emperatriz: imperatrix, icis f. Uso: - de Austria, Austriae imperatrix. empiema: empyhaema, tis n. empricamente: emprice. Sin: experimento sive experimentis; usu (por sola la prctica); experiendo (experimentando); sine ulla arte aut ratione (sin criterio cientfico).

emparrado: prgula, ae f; pergulanum, i n. Uso: - enrejado, protectum pergulanum. empastar: (cubrir de pasta) farinam subgere, pnsere, dpsere // Pint, aqu colores dilere vel temperare // (dicho de un diente o muela, rellenar con pasta el hueco producido por la caries) foramen dentis cariosi explere, implere, oblnere. emparrillar: in craticula assare.

emparentarse: (en sentido propio y metafrico) cognatione coniungi.

emparedado: (bocadillo) panicellus fartus. Sin: quadrtula farta.

empaquetar: sarcnulas obvlvere. Sin: parvis involcris obvlvere, constrngere; merces in cistam (cistas) impnere; merces in fasces (fascculos) colligare.

empavesar: navem loric munire. Sin: plteo navem instrere.

empavesada: plteus, i m. Sin: lorca, ae f.

empate: aequtio, onis f. Sin: aequlitas // (en una competicin deportiva) aequum vel aequatum certamen. Sin: aequata pugna.

empatar: aequare vel exaequare // (en una competicin deportiva) aequato certmine vel aequat pugn discdere.

empedrado: pavimentum, i n. Sin: stratum; stratura; pavimentum lapdeum, sxeum, silceum; solum lpide (vel saxo, vel slice) stratum, constratum, munitum // pp pavimentatus, a, um. Sin: lpide (saxo, slice) stratus.

emprico: (perteneciente o relativo al empirismo) empricus, a, um // (basado en la experiencia, sin teora ni razonamiento) experimento collectus. Sin: experimentis cgnitus; qui, quae, quod experimentis constat; ex rerum usu sumptus vel depromptus. Uso: doctrinas -, emprica, orum npl; tener un conocimiento - de algo, liquid usu cgnitum habere; encontr un mtodo - para resolver la cuestin, experimento invenit, qua ratione res explicari possit // (partidario del empirismo filosfico) empricus, i m // (mdico que ejerce por experiencia y sin estudios) empricus, i m. Sin: mdicus empricus; qui solis experimentis medetur. empirismo: (mtodo emprico) rtio cogitandi (de pensamiento) vel agendi (de accin) ex usu rerum deprompta // (medicina emp-

366

empresa rica) emprica, ae f; emprice, es f. Sin: empiricorum curandi rtio // (filosofa emprica) empirismus, i m. Sin: empiricorum mthodus (- i f), doctrina // (Psicol, teora de que todo conocimiento deriva de la experiencia) doctrina eorum qui experimentis tantum confidunt; doctrina quae experimentis tota constat. quaestu carens // buscarle, conseguirle - a uno, licui munus (vel ministrium) querere vel comparare; desempear un -, mnere vel ministrio fungi; privar a uno de su -, liquem offcio et mnere removere; ex offcio amovere; suspender a uno del -, mnere liquem ad tempus privare. emplomado: plumbatus, a, um. Sin: plumbo obturatus vel obductus. emplomadura: plumbatura, ae f. Sin: plmbea ferrumintio.

emplastadura o emplastamiento: emplastrtio, onis f. Sin: illtio, onis f; contamintio; inquinamentum; polltio. emplastar: oblnere. Sin: oblinire; inquinare; contaminare; emplastris vel cataplasmis interstnguere.

emplasto: (preparado farmacutico) emplastum, i n. Sin: emplastrum; cataplasma, tis n; malagma, ae f; malagma, tis n (dat y abl pl malagmatis) // (parche, pegote) v. parche. empleada: (de oficina) officialis, is f // (de tienda, etc.) ministra, administra. Sin: curatrix; adiutrix, icis f. Uso: - domstica, ministra domstica; ancilla, fmula ; - de comercio, mercatoris adiutrix.

emplomar: plumbare. Sin: ferruminare; plumbo conglutinare, ferruminare, ingere, devincire. empobrecer: ad paupertatem redgere. Sin: pauperscere. empobrecimiento: in paupertatem deictio vel detrsio. Sin: egestas; paupries.

empleo: offcium, ii n. Sin: quaestus, us m; ministrium; occuptio; munus, nris n. Uso: - civiles y militares, magistratus et impria; interino, munus (vel ministrium, vel offcium) ad tempus delatum; sin -, sine quaestu;

empleador: operarum (vel operariorum, vel opficum, vel artficum) conductor.

empleado: (de oficina) officialis, is m. Uso: - estatales, administri statales; officiales pblica administrantes; - pblico, pblicus officialis vel administer; - de correos, officialis cursrius vel tabellrius // (de tienda, etc.) minister, administer; curator. Uso: - de comercio, mercatoris adiutor; negotiatoris administer; - de la estacin, stationrius, ii m // ser un -, esse in peris; mnere fungi.

empresa: (cosa que se emprende) inceptum, i n; opus, peris n // (sociedad comercial o industrial) socetas bonis gignendis, procreandis, pariendis. Uso: - agrcola, rstica socetas; - autnoma, domus effectria sui iuris; - familiares, res oeconmicae familiares; - industrial, socetas industrialis; opus mercatrium; domus vel socetas effectria; mediana, socetas mdii rdinis; - productora, socetas bonis gignendis magni vel mdii rdinis; - textil, socetas textlibus gignendis; - de dimensiones familiares, socetas familiaris rdinis; - de grandes proporciones , socetas altioris rdinis; - de video juegos, of-

empolvar: pulverare. Sin: plvere affcere vel maculare // empolvarse (con polvos de tocador) cprio plvere se ornare.

empolvado: (con polvos de tocador) cprio plvere ornatus.

367

empresario ficina ludis televisficis gignendis. vel cumulare.

empresario: conductor, oris m. Sin: redemptor; susceptor; erglabus; conductor peris, perae, operarum; redemptor perum. Uso: de pompas fnebres, libitinrius; - de teatro, choragus; dminus vel dux gregis.

encabalgamiento: lgnea compges ad tormenta bllica sustinenda.

empuadura: cpulus, i m. Sin: mancula. Uso: - de la espada, gldii cpulus. emulsin: emlsio, onis f. Sin: emulsum medicamentum; mixtura oleosa.

encadenamiento: concatentio, onis f. Sin: nexus, us m. Uso: - de causas naturales, naturlium causarum nexus. encadenar: catenare. Sin: vincire; catenis onerare vel alligare. Uso: - juntamente, concatenare.

emulsionar: emulsionare. Sin: in emulsionem (vel in emulsum medicamentum) convrtere.

enajenacin: alientio, abalientio, onis f. Sin: alinitas; defctio; mentis alientio vel alinitas. enlage: enllage, es f; enallaxis, is f. enajenar: alienare, abalienare.

enagua o enaguas: indcula, ae f. Sin: tnica interior.

encaje: dentculus, i m. Sin: opus denticulatum, hamatum, reticulatum, spiculatum; txtile (-is n) pinnatum; retculum denticulatum; reticulatus textus. Uso: - de aguja, opus acu denticulatum; - bordado, opus acu pictum ac denticulatum ( vel pinnatum). encajonamiento: dispostio in arca facta. encajonar: in arca cndere.

enarenar: aren obrere. Sin: arenam afferre

enarbolar: propnere. Uso: - las banderas a media asta, en seal de duelo, vexilla, pblici luctus caus, in mdiis palis propnere.

enano: adj pusillus, a, um // sust nanus, i m. Sin: pumlio; pmilus. Uso: - de jardn, nanus hrticus // (hombre de baja estatura) pusillus vel prvulus homo; despect, homncio, onis m; homullus; homnculus; frustum (-i n) hminis.

enana: nana, ae f. Sin: pumlio, nis f // (mujer de baja estatura) pusilla vel prvula mlier; despect, frustum (-i n) muleris.

encallar: (dar la embarcacin en la arena sin poder salirse de ella) sdere. Sin: vado vel in vadum illdi; litribus vel in ltora illdi. Uso: hacer - una nave, navem in vadum impngere; impngere navem litribus vel in ltora; quedar encallado, haerere // (fig, no poder salir adelante en un negocio o empresa) haerere. Sin: conquiscere; haesitare; nimo pendre. Uso: el asunto est encallado, res vel negtium haeret; me encuentro encallado, hereo quid fciam; nimi vel nimo pndeo; in pendenti sum.

encallecer: (criar callos) occallscere. Sin: callum obdcere // (endurecerse la carne a manera de callos) obdurscere, obdurare, indurscere // (fig, endurecerse con la costumbre en los trabajos o en los vicios) occallscere. Sin: callum obdcere; durari vel se durare. Uso: - contra el dolor, callum obdcere dolori.

368

enccargo encallecido: callosus, a, um // fig occallatus, a , um. Sin: duratus. Uso: - en los vicios, vtiis occallatus. encaminar: viam patefcere. Sin: in viam indcere. encaminamiento: in iter indctio. encanto: (atractivos fsicos de una persona) allciens venustas (-atis f). Sin: venustas et pulchritudo crporis. encaizada: clami complexi vel innexi. encaizar: clamis obtgere vel cludere.

encanillado: involtio, onis f.

encandilamiento: (accin) coruscamen, mnis n; corusctio, onis f // (efecto) obcaectio, caectio, onis f. Sin: oculorum caligtio, caligo (-g nis f), scintilltio.

encanalar: aquam in canalem immttere. Sin: aquam canali dedcere.

encanalado: canali deductus. Sin: in canalem immissus.

encaparse: se convlvere penul. Sin: tegi vel cntegi penul; penulam indere. encapotado: paenulatus, a, um. encapotar: penul invlvere.

encapricharse: (cobrar o tener capricho por una persona o cosa) liquem vel liquid adamare. encapuchado: cucullatus, a, um. Sin: cucullo opertus. encarcelacin o encarcelamiento: incarcertio, onis f. Sin: in custdiam inclsio. encapuchar: cucullo invlvere. encapsular: in cpsulam introdcere.

encantamiento: (accin) incanttio, onis f. Sin: fascintio; cntio; incantamentum // (efecto) fscinum, i n; si con filtro mgico, venefcium, ii n // (frmula mgica) carmen, mnis n.

encantador: incantator, oris m. Sin: qui, quae, quod fscinat // (extraordinariamente bello) venustate (ad se) allciens. Sin: ffluens venustate.

encantar: incantare. Sin: fascinare vel effascinare // (fig, embelesar) allcere. Sin: attrhere; rpere; ad se rpere; devincire; delenire vel delinire; nimum a crpore abstrhere; mentem a crpore sevocare // (causar placer) voluptate perfndere. Sin: suviter permulcre; suavssime affcere. Uso: estar encantado por alguna cosa, incredibliter delectari liqua re // (cautivar la atencin de uno) alicius mentem allcere. Sin: alicius nimum vehementer retinere.

encarcelar: incarcerare. Sin: in crcerem (vel in custdiam, vel in vncula) concere, incldere, mttere.

encarcelador: incarcerator, oris m.

encargado: curator vel procurator, oris m. Sin: praefectus. Uso: - de negocios ad nterim, nterim curam agens ad negtia.

encargo: mandatum, i n; mandatus, us m. Sin: iussum, i n; iussus, us m. Uso: por -, alicius mandato vel mandatu; alicius iussu; cumplir encargos, mandata xsequi, fcere, effcere; dar encargos, mandata licui dare, trdere, crdere; recibir encargos, mandata

369

encarnacin ab liquo accpere, recpere, suscpere. -, ignirium porrgere; alcnzame el -, ignirium cedo; este - no funciona, ignirium cessat // (el que enciende los faroles pblicos) lanternarum accensor vel incensor.

encarnacin: incarntio, onis f. Sin: humanae naturae assmptio // fig typus, i m; exemplar, aris n. encarnarse: (tomar carne humana) incarnari. Sin: humanam naturam assmere; caro fio.

encender: accndere. Uso: - la luz, lumen accndere; - la radio, radiophnum accndere; fcil de -, fcile accensbilis. encendido: Autom igntio, onis f. Sin: accnsio. Uso: - retardado, accnsio retardata; llave del -, clavcula ignitionis; sistema de -, rtio accensionis.

encartonar: in chartceum amictum immttere. encustico: encusticus vel encustus, a, um. Sin: pictus colribus ustis. encasillar: in lculis dispnere.

encerado: adj ceratus vel inceratus, a, um // sust, v. pizarrn. enceramiento: ceratura, ae f.

encausto: (Pint, adustin o combustin) encustum, i n. Uso: pintura al -, encustum; encustica, ae f ; pictura encustica; encusticum opus; pintar al -, encusto pngere // (tinta roja con que escriban los emperadores) encustum (sacrum) vel encutum. encefalitis: encephalites, is f; encephalitis, dis f. Sin: crebri infltio; encphali inflammtio. enceflico: encephlicus, a, um.

encerrar: cludere. Sin: incldere. Uso: - en un lugar, cludere in liquem locum vel in liquo loco; - en una cosa, incldere (in) liqua re; - en la crcel; meter en la -, in crcerem concere; encerrarse en casa, se domi tenere. enchapar: lminas licui rei obdcere. enchapado: ars lminas obducendi licui rei.

encfalo: encphalon vel encphalum, i n; encphalus, i m. encefalografa: encephalogrphia sive encephalographa, ae f. encefalograma: encephalogramma, tis n.

encendedor: (aparatito para encender cigarros, etc.) ignitbulum, i n. Sin: ignirium; igniria machnula; machnula ignfera vel ignparens; mechanema incensrium. Uso: de cigarrillos, ignitbulum vel incendbulum nicotianum; tabaci incendbulum; alargar el

encclica: encclica, ae f. Sin: encclia, orum npl; epstula encclica, ae f; ltterae (-arum fpl) encclicae. Uso: la - Pacem in terris, Encclicae Ltterae Pacem in terris; Litterae Encclicae a verbis incipientes Pacem in terris; la - Populorum progressio, Encclicae Ltterae, quibus intium (vel exrdium) Populorum Progrssio; la - Ecclsiam suam, Ltterae Encclicae, quae initium a verbis Ec-

enchufe: Electr pinna, ae f. Sin: spina; clavcula; spina elctrica; spina conexiva; spina contacts. Uso: - hembra, cpsula matrix; caja de -, capsa contacts; cpsula prensria; loculamentum elctricum.

370

encuadernado clsiam suam ducunt. conferir a uno la -, quitis torquati dignitate liquem insignire, decorare, ornare, honestare. encontrar: invenire // (- despus de buscar) reperire // (descubrir) reperire // (sorprender) deprehndere; (- inopinadamente) offndere // encontrarse (hallarse), esse. Sin: versari. Uso: - en un estado, se habere (bien, bene; bastante bien, satis bene; mal, male); - con alguien, licui occrrere ; bviam licui venire; in liquem incdere. encorvado: curvatus vel incurvatus, a, um. encorvadura o encorvamiento: curvtio vel incurvtio, onis f. Sin: curvamen (-mnis n); curvedo (-dnis f). encorvar: curvare vel incurvare. encostrar: crust obdcere. encondroma: enchondroma, tis n.

enciclopdico: encyclopedicus, a, um. Uso: hombre -, vir omni doctrina ornatus; cultor mnium (rtium et) disciplinarum; vir eruditissimus; obra -, opus (peris n) omnes disciplinas complectens, tener una cultura -, omnem nosse disciplinam. enciclopedista: encyclopaedista, ae m. enciclopedismo: encyclopaedismus, i m.

enciclopedia: encyclopaeda, ae f. Sin: encclios disciplina; omnium rerum doctrina; universae doctrinae orbis; mnium rerum scintia ; disciplinarum universarum summa vel compndium; mnium rtium disciplinarumque descrptio; disciplinarum mnium complxio, summa, descrptio, orbis; doctrinarum mnium corpus // (diccionario enciclopdico) lxicon encclion vel encyclopedicum. Uso: - jurdica, encyclopedia iurdica; corpus (-pris n) iuris; omnis iuris corpus.

enclavado: inclusus, a, um. Uso: sitio - dentro del rea de otro, territrium in aliena terra inclusum. encltico: enclticus, a, um. encoladura o encolamiento: glutintio, conglutintio, onis f // (efecto de encolar) glutinamentum, i n.

encolar: glutinare; conglutinare; agglutinare. encomendarse: - a uno por algo, liquem adhortari de liqua re.

encomienda: (dignidad dotada de renta que se otorgaba a algunos caballeros en las rdenes militares) commenda, ae f. Sin: quitis torquati munus (-nris n) vel dgnitas. Uso:

encuadernacin: (accin de encuadernar) glutintio vel conglutintio, onis f. Sin: librorum compctio vel concinntio // (la manera como est encuadernado un libro) ligatura, ae f. Uso: - a la francesa, ligatura frncica; - a la rstica, tegumentum rsticum vel rusticanum; libellus consutus; liber incompactus // (forro o cubierta que se pone a los libros) librorum vel libri tegumentum, integumentum, tegimentum, involcrum. Uso: - en cuero, integumentum alutcium; tegumentum e crio factum; - en pergamino, tegumentum membrneum; - en piel, pellcium tegumentum; tegumentum ex pelle factum; en plstico, tegumentum plsticum; - en tela, tegmentum lnteo contectum // (taller donde se encuaderna) officina vel taberna glutinatria. encuadernado: glutinatus, conglutinatus, a,

371

encuadernador um. Uso: ejemplar -, exemplar ligatum; libro - en cuero, en pergamino, en piel, en tela, liber crio, membran, pelle, lnteo tectus, contectus, instructus, munitus, compactus. encuadernador: glutinator vel conglutinator, oris m. Sin: compactor; bibliopgus, i m; bibliopga, ae m; religator; librorum vel librrius glutinator, compactor, religator, concinnator. sio.

encuesta: demoscopa, ae f. Sin: questio; inquistio; investigtio; indagtio. encurtidos: macerata aceto edlia (-orum npl). encuestador: percontator, oris m.

encuadernar: glutinare vel conglutinare. Sin: colligare; religare; contgere. Uso: - un libro en tela, en cuero, en pergamino, lnteo vel txtili, crio, membran librum tgere, contgere, concinnare, compngere, munire, vestire; mquina de encuadernar, mchina compactria vel bibliopctica; - en (o a la) rstica, (librum) filo compngere crassioreque chart tgere. encuadramiento (encerrar en un marco o cuadro) in forma inclsio // (distribuir) distribtio, onis f. Sin: defintio // (incluir en un esquema u organizacin) inclsio (-onis f ) in + abl.

endecgono: adj hendecagnus, a, um // sust hendecagnum, i n. endecaslabo: hendecasllabus, i m. endemia: endmia sive endema, ae f. Sin: morbus endmicus.

endmico: endmicus, a, um. Uso: enfermedades -, morbi domstici. endemismo: endemismus, i m.

encuadre: (Fotogr, enfoque de la imagen) imginis circumscrptio.

encuadrar: (encerrar en un marco o cuadro) inquadrare vel quadrare. Sin: marginare; mrgine incldere; in forma incldere; tbul marginat incldere; liquid mrgine munire // (incluir) incldere.

endemoniado: (posedo del demonio) indaemoniatus. Sin: maligno spritu obsessus; a daemnio (vel a demone) obsessus. Uso: estar -, maligno spritu obsideri // (fig, muy perverso) daemonacus. Sin: perversssimus; scelestssimus; sceleratssimus; lymphatus, lymphticus.

endeudado: dbitor, oris m. Sin: debens; aere alieno brutus, oppressus, demersus. endeudarse: debitorem feri. Sin: mutuari; aes alienum fcere. endadis: hendadys, is f.

encubridor: receptator, ris m. Sin: scleris vel sclerum scius; flagtii vel flagitiorum fautor. encubridora: receptatrix vel receptrix, cis f. Sin: scleris vel sclerum scia; flagtii vel flagitiorum fautrix.

endiablado: daemonacus, a, um. endibia, v. achicoria.

encuentro: - conyugal, coniugalis congrs-

endilgador: qui culpam in lterum (vel in lium) exnerat.

372

enebral endimetro: endimetrum, i n. terna) teri inflammtio.

endocardio: endocrdium, ii n. Sin: interior cordis membrana. endocardtico: endocardticus, a, um. endocarditis: endocardites, is f. Sin: interior cordis inflammtio; interioris membranae cordis inflammtio.

endocardaco: endocardacus, a, um.

endocarpio: endocarpus vel endocarpos, i m. Sin: interior fructs membrana; interior fructs pars. endcrino: endcrinus, a, um. Sin: intus secernens. Uso: glndula -, glndula endcrina.

endosatario: versur fruens.

endosar: sngrapham (vel mandatum nummrium, vel scdulam nummriam) licui transferre, transmttere, tradcere, cdere. Sin: sngrapham transferendam obsignare; sngrapham obsignando licui inscrbere; versuram fcere. endoscopia: endoscpia sive -scopa, ae f. endoscopio: endoscpium, ii n. endosmomtrico: endosmomtricus, a, um.

endonefritis: endonephrites, tdis f. Sin: interioris renum membranae inflammtio.

endocrinologa: endocrinolgia sive -loga, ae f. Sin: disciplina vel doctrina de glndulis endcrinis. endodermo: endoderma, tis n. endocrinlogo: endocrinlogus, i m.

endosmometra: endosmomtria sive -metra, ae f. endosmmetro: endosmmetrum, i n. endsmosis: endsmosis, -is f.

endogamia: endogmia sive -gama, ae f. Sin: homoeogmia. endogmico: endogmicus, a, um. Sin: homoeogmicus.

endoso: obsignatae sngraphae transltio. Sin: versura, ae f. endospermo: intrius semen. endotelio: endothlium, ii n.

endosmtico: endosmticus, a, um. Sin: ad endsmosin spectans.

endognesis: endognesis, -is f. Sin: interna genertio vel gnesis; ntimus ortus (-us m). endogentico: intus gnitus. endgeno: endgenus, a, um. Sin: intus ortus. endolinfa: endolympha, ae f. endometritis: endometrites, is f. Sin: (in-

enebral: iuniperorum dumetum. Sin: iunperi, orum fpl.

endulzar: edulcare. Sin: dulcorare.

endovenoso: in venas infusus vel iniectus.

endotrmico: endothrmicus, a, um.

373

enebrina enebrina: iunperi baca, ae f. Sin: iunpera baca. Sin: puer indulgnti depravatus.

enemistad: inimictia, ae f. Uso: por - personales, propter inimictias personales; tener con alguien, inimictias grere (vel exercere) cum liquo. eneoltico: aeneolthicus, a, um.

enebro: iunperus, i f. Uso: del -, iunperus, a, um.

enfant prodige: mirficus vel mirbilis puer; mirfica vel mirbilis puella.

enfant terrible: puer timendus, metuendus, molestus, importunus. nfasis: mphasis, -is (ac -im vel -in; abl -i). Sin: eloctio emphtica; elquii vis; verborum vel orationis grnditas, magnificntia, maiestas. Uso: decir con gran -, magna mphasi dcere // (en mal sentido) inflatum, tmidum dicendi (vel orationis) genus; ampullae orationis; sermo tmidus vel tumdior.

energtica: energtica, ae f. Sin: energtica scintia, disciplina, doctrina; energae scintia. energetismo: (energtica) v. esta voz // (Filos, dinamismo radical) energetismus, i m. energtico: energticus, a, um.

enfticamente: emphtice. Sin: ardenter; elate; cum mphasi; per mphasim // (en mal sentido) inflate vel infltius; tmide.

energa: energa sive enrgia, ae f. Sin: vis. Uso: - atmica, nuclear, energia atmica; vis nuclearis; - cintica, vis cintica; vis mots, vis celeritatis; celeritatis impulsus; - elctrica, energia elctrica; fluentum elctricum; elctrica vel elctrina vis; elctridis vis vel virtus; sucnea vis; - electroqumica, energia electrochmica vel electrochmica; - motora, vis motria; - neumtica, energia pneumtica; - qumica, energia chmica; - radiactiva, vis rdians; - solar, energia solis; trmica, energia (vel vis) thrmica. energmeno: (posedo del demonio) energmenus, i m // fig homo furens, furiosus, lymphatus, lymphticus; homo furore correptus. Uso: pareca un -, tamquam frere videbatur. enero: Ianurius (mensis, is m). enervado: enervis, e.

enfermera: aegrotntium cubcula (piezas para enfermos). Sin: infirmorum sedes; valetudinrium, ii n (hospital en general).

enfermera: infirmria, ae f. Sin: aegri vel aegrorum ministra; curatrix aegrotorum; noscoma (- de hospital).

enfermedad: morbus, i m. Uso: - contagiosa, morbus contagiosus; - crnica, morbus diuturnus; - endmica, morbus endmicus; - epidmica, morbus epidmicus; - infantiles, puerorum morbi; - infecciosa, morbus tabficus; - profesionales, artficum morbi.

enftico: emphticus, a, um. Sin: ardens; plenus vi in dicendo // (en mal sentido) inflatus vel inflatior; tmidus vel tumdior; trgidus.

enfant gat: puer delicatus vel fastidiosus.

enfermizo: aegrotcius, a, um. Sin: imbe-

enfermero: infirmrius, ii m. Sin: valetudinrius; aegrorum minister; infirmorum curator; noscomus (- de hospital).

374

engomar cllior; valetdine infrmior. enfrascar: vinum cndere in lagoenas. Sin: (vinum) in flascis cndere, recndere, repnere; in oenphora vinum infndere, immttere, ingrere.

enfermo: aeger, aegra, aegrum; aegrotus, a, um; aegrotans, antis. Uso: - grave, aeger morbo gravi; - incurables, aegrotantes insanbiles; insanabliter aegrotantes; - mental, mente aeger; - terminales, aegrotantes morientes; estar -, aegrotare; aegrotus sum. enfervorizar: excitare. Sin: accndere, incndere // enfervorizarse, ardscere. Sin: fervscere; incendi.

enfriamiento: frigidtio vel infrigidtio, onis f. Sin: refrigertio; refrigescntia; perfrctio.

enfriar: frigidare. Sin: refrigerare. Uso: me enfri, perfrictionem (mihi) contraxi.

enfeudado: infeudatus, a, um. Sin: feudali vnculo obligatus. enfeudar: infeudare. Sin: feudo investire; vnculo feudali obligare; ppidum vel regionem lege vectigali licui attribere.

enganche: (pieza o aparato dispuesto para enganchar) uncus, i m // (accin de enganchar una cosa) v. acoplamiento. engaador: fraudator, oris m. Sin: deceptor, oris m.

enfisema: emphysema, tis n. Uso: - pulmonar, pulmonum emphysema; pulmonum infltio; pulmonum alveolorum dilattio.

enfiteusis: emphyteusis, is f. Sin: ius emphytuticum. Uso: dar en -, liquid iure emphytutico attribere. enfiteuta: emphytuta, ae m. enfitutico: emphytuticus, a, um.

engaoso: dolosus, a, um. Sin: fallax, acis. engaste: pala, ae f. Sin: funda. englobar: complecti.

engao: (falacia) dolus, i m. Sin: fraus, fraudis f; fallcia, ae f; decptio, onis f. Uso: con -, per dolum // (mentira) mendcium, ii n // (error) error, oris m // - de los ojos, ludbrium oculorum; reconocer su -, errorem suum agnscere; deshacer un -, errorem aperire. engastadura: inclsio, onis f. Sin: insrtio.

enflaquecer: macrscere, emacrscere. Sin: macscere; gracilscere.

enflaquecimiento: crporis attenutio, extenutio, tenutio. Sin: mcies, i f.

enfocar: Fotogr in foco ptico pnere. Sin: focussare.

enfrascamiento: in oenphorum (vel in oenphora) vini infsio. Sin: (vini) in phlascam (vel in phlascas) immssio; (vini) in lagoenis (vel in oenphoris, vel in phlascis) conditura.

engolfarse: se immrgere. Sin: se ingurgitare // (fig, meterse mucho en una cosa, entregarse a ella por completo) - en los estudios, bdere se ltteris vel in ltteras; haerere libris vel in libris; haerere ltteris vel in ltteris; doctrinae stdiis se dare vel se ddere; - en los placeres, in volupttibus volutare; - en los vicios, in vtia se ingurgitare; ingurgitare se in vitiorum volutabrum; in vitiorum caeno (vel volutabro) icere. engomar: gummi (vel cummi, vel commi)

375

engordar illnere. vestire.

engordar: tr pinguefcere. Sin: saginare. Uso: hacer -, obesare // intr pinguscere; pinguis fio. Uso: empiezo a -, pinguis esse coepi vel incpio. engranaje: (efecto de engranar) denticultio, onis f. Sin: increntio; denticulorum implictio; rotarum denticulorum implictio. Uso: diferencial: denticultio differentialis // (conjunto de las piezas que engranan) machinamentum denticulatum vel dentatum. Sin: mchina denticulata; dentes vel dentculi mpl. Uso: - diferencial, aniscycla, orum npl // fig, - burocrtico, administrativa machintio vel mchina. engranar: dentculis implicari. Sin: rotarum dentculis implicari. engrapadora, v. abrochadora.

enguijarrar: glre substrere vel obrere. enguirnaldar: sertis ornare. Sin: redimire. engullir, v. tragar.

enigma: aenigma, tis n (dat abl pl -atis vel -tibus). Sin: ambages, um fpl; griphus, i m. Uso: adivinar un -, aenigma slvere; ambages aperire. enigmticamente: aenigmtice. Sin: ambgue; obscure vel obscrius; perplexe; per ambages.

enharinar: farinam licui vel licui rei asprgere. Sin: liquem vel liquid farin asprgere, consprgere.

engrasador: adj unctrius, a, um ; sust unctor, oris m // (lubrificante) adj lubrificatrius, a, um; sust lubrificatrium, ii n. engrase: (engrasacin) v. esta voz // (lubrificacin) lubrictio, onis f.

engrasacin: nctio, onis f. Uso: - de coche, (autocineti) dipe nctio // (lubrificacin) lubrictio, onis f.

enigmatista: aenigmatista vel aenigmatistes, ae m. Sin: qui aengmata solvit vel proponit; qui obscure lquitur.

enigmtico: aenigmticus, a, um. Sin: obscurus, perobscurus; ambguus; perplexus; arcanus. Uso: cuestin -, questio ambgua, obscura, perplexa; palabras -, ambages, um fpl; ambgua verba; respuesta -, perplexum responsum.

engrosamiento: crasstio, onis f; crassamentum, i n. Sin: incrementum. engrudar, v. encolar. engrudo: gltinum, i n. Sin: gluten, tnis n.

engripado: pituitosus, a, um. Sin: pitut laborans; contagione grppica vexatus.

enjabonar: saponare vel persaponare. Sin: sapone ngere vel lavare. Uso: - el cuerpo, corpus sapone illnere; - las manos, manus sapone confricare. enjalbegador: dealbator vel albator, oris m. Sin: albrius; albinus; tector. enjalbegado, v. enjalbegadura.

enjabonadura: sapone ltio, lotura, lavtio, abltio.

enguantar: (manum) digitbulis tgere vel

376

enotecnia enjalbegadura: dealbtio, onis f. Sin : cerussae indctio, illtio, circumltio. enmascararse: personam smere. Sin: personam sibi aptare // fig se assimulare; fngere; ostndere; mentiri.

enjaular: cve (in cvea, in cveam) incldere. Sin: in cvea cndere; in claustrum incldere. enjoyar: gemmis ornare vel consrere. enjuagar: abstrgere. Sin: elere; perlere; collere; ablere. enjugamanos, v. toalla. enladrillado: pavimentum testceum.

enjalbegar: dealbare // (fig, afeitar) fciem fucare. Sin: fciem pigmentis illinire.

ennegrecer: nigrificare. Sin: fuscare; subnigrscere; nigrum vel fuscum colorem licui rei indcere. enofilia: oenophlia, ae f. Sin: vini amor. enfilo: oenphilus, i m. Sin: vini amator, cultor, studiosus.

enmienda: (satisfaccin y pago del dao hecho) satisfctio, onis f.

enlucir: illnere. Sin: incrustare.

enladrillar: (pictis) latrculis constrnere.

enofobia: oenophbia sive -phoba, ae f. Sin: vini horror. enfobo: oenphobus. Sin: oenophbi affectus; vinfugax, acis; vinfugus. enofbico: ad oenophbiam prtinens.

enmarcar: (in) forma incldere. Sin: marginare. Uso: - un cuadro, tbulam (in) forma incldere; tbulam marginare; cuadro enmarcado, tbula marginata. enmascarado: adj personatus, a, um // sust personatus homo.

enlutar: nigro insigni ornare. Sin: nigr not ornare (vexillum).

enmascaramiento: personae smptio. Sin: vestis muttio // fig dissimultio, onis f.

enolgico: oenolgicus, a, um. Sin: ad oenolgiam ttinens.

enologa: oenolgia sive -loga, ae f. Sin: vini conficiendi et conservandi doctrina, scintia, disciplina; vinorum pertia.

enforo: (entre los antiguos, vasija destinada al vino) oenphorum, i n.

enmascarar: (en sentido propio) personam accommodare (aptare, applicare, impnere) licui. Sin: personam alicius cpiti impnere vel adcere // (en sentido fig) tgere; obtgere; occultare; dissimulare; praetxere. Uso: - con la expresin del rostro lo que uno piensa, fronte occultare sentntiam.

enlogo: oenlogus, i m. Sin: oenolgiae studiosus; vinorum peritus, doctor, cultor; vini conficiendi et conservandi peritus. enometra: oenomtria sive -metra, ae f. enomtrico: oenomtricus, a, um. enmetro: oenmetrum, i n.

enotecnia: oenotchnica, ae f. Sin: ars vinum

377

enredo faciendi. ensayador: explorator, oris m. Sin: examinator; spectator; qui probat.

enredo: (nudo o intriga del poema pico o dramtico o de la novela) nodus, i m. Sin: complexus vel nexus argumentorum.

enrejado: (conjunto de rejas) retculum, i n. Sin: saepimentum cratcium; opus reticulatum; cancellatum vel clatratum opus; clathri vel clatri, orum mpl; cancelli, orum mpl // (pp de enrejar) cancellatus, a, um. Sin: cancellosus; cancellis instructus, munitus // (celosa) transenna, ae f // (emparrillado) cratis vel crates, is f. enrocar: arroccare. enroque: arrocctio, onis f. Uso: realizar el -, v. enrocar. ensabanar: lnteis vel linteamnibus invlvere. ensacado: in clleo cnditus. Sin: in clleum insutus.

ensacar: in clleum insere. Sin: in clleo cndere; in follem vel in folles confercire.

ensayo: (examen, prueba de una cosa) experimentum, i n // (escrito breve destinado a un peridico o publicado por l, o formando libro con otros del mismo gnero) opsculum, i n. Sin: libellus // (Qum, operacin qumica que se efecta para determinar la composicin de los minerales) probtio, onis f. Sin: specttio // (Qum, anlisis rpido de un producto comercial para averiguar su grado de pureza) inspctio, onis f. enseanza: (accin y efecto de ensear) instittio, onis f. Sin: erudtio. Uso: - activa del latn, activa linguae latinae instittio; escolar, instittio scholaris; - facultativa, instittio facultativa; - metdica, docendi rtio et via; rtio ac doctrina; - religiosa, instittio religionis vel religiosa; - de la doctrina cristiana, christianae doctrinae tradtio; - de lenguas por radio, linguarum instittio radiophnica; - del latn, instittio latina; linguae latinae instittio // (conjunto de conocimientos) - primaria, primera -, instittio elementria, primria; - media, - secundaria, segunda -, instittio secundria vel secundi rdinis; - superior, instittio superior. enseres: instrumenta, orum npl. Uso: - de esensenada: ltoris flexus (-us m).

ensaystico: ad artem opusculorum altiore doctrin conscriptorum ttinens.

ensayista: opsculi altioris doctrinae scriptor.

ensayismo: ars opusculorum altiore doctrina conscriptorum vel conscribendorum.

ensayar: tr probare. Sin: experiri; explorare; experimento spectari // intr se exercere.

ensaamiento: vehemntia, ae f. Sin: saevtia; immnitas. Uso: - teraputico, vehemntia theraputica.

ensambladura o ensamble: commissura, ae f. Sin: coninctio; coagmenttio; iunctura.

ensaladera: vas leri condiendo. Sin: scphium vel scpium lactucrium. Uso: - de plata, scphium lactucrium ex argento.

ensalada: acetria, orum npl. Sin: lera, um npl; herbae, arum fpl. Uso: - rusa, mixtura russa; lerum mixtura russa; acetria ovis commixta Russorum more; - de frutas, poma concisa commixtaque in liqumine.

378

entintar cuela, instrumenta vel utenslia scholstica; - de oficina, instrumenta offcii. fortitudo; nimi robur.

entablacin: contabultio vel tabultio, onis f. Sin: contigntio.

ensillar: equum strnere. Sin: equo sellam impnere; incere equo ephppium.

entablado: tabulatum, i n. Sin: coasstio vel coaxatio; coassamentum. entabladura, v. entablacin.

enteritis: enterites, -is vel -dis f. Sin: tenesmus vel tenesmos, i m; intestini vel intestinorum inflammtio.

entrico: entricus, a, um. Sin: intestinorum (gen).

entallador: scalptor, oris m. Sin: caelator; sculptor. entalladura: scalptura, ae f. Sin: sculptura. entarimado, v. entablado.

enterocelitis: enterocelites, is f. Sin: tnuis intestini colique inflammtio; tnuis crassique intestini inflammtio. enterofloga o enteroflogosis: enterophlogosis, -is f. Sin: intestinorum inflammtio. enteropata o enterosis: enteropatha, ae f. enterostenosis: enterostenosis, -is f .

enteroclico: enteroclicus, a, um. Sin: qui enterocele laborat.

enterocele: enterocele, es f. Sin: intestinorum hrnia.

entarimar: contignare. Sin: tabulatum strere.

ente: res, rei f. Sin: ens, entis n. Uso: - Supremo, supremum vel supernum Numen; summus Deus // (asociacin) coetus, us m. Sin: consocitio // (institucin) institutum, i n. entelequia: entelchia sive entelecha, ae f.

enterotoma: enterotmia sive -toma, ae f. Sin: intestinorum sctio. enterotmico: enterotmicus, a, um. Sin: ad enterotmiam ttinens. entertomo: entertomum, i n. entidad, v. ente.

entendedor: peritus, i m. Sin: intllegens rerum aestimator.

entenderse: - con alguien, consentire cum liquo. entendido: doctus. Sin: eruditus. enterectasia: enterectsia, ae f. Sin: intestinorum infltio.

entereza: (integridad) intgritas, atis f // (fig, constancia, fortaleza) constntia, ae f. Sin:

entintar: (manchar) atramento foedare // (cubrir con tinta) atramento oblnere vel instrere.

entimema: enthymema, tis n. Sin: commentum; commenttio.

entierro: funus, nris n. Sin: funertio; exsquiae, arum fpl; fnebris eltio.

379

entoldado entoldado: (toldo o conjunto de toldos colocados y extendidos para resguardar del sol) tentrium, ii n. Sin: velrium; vela, orum npl. entrampar: in fveam concere. Sin: lqueo captare // fig liquem decpere, deldere.

entonacin: praecntio, onis f. Sin: modus vel sonus vocis.

entomologista o entomlogo: entomlogus, i m. Sin: entomolgiae peritus, cultor; insectorum studiosus.

entomolgico: entomolgicus, a, um. Sin: ad entomolgiam spectans.

entomologa: entomolgia sive -loga, ae f. Sin: de insectis disciplina, doctrina, scintia.

entonar: praecnere. Sin: insonare. Uso: - un canto, cnticum impnere; - un salmo, impnere psalmum.

entontecer: (poner tonto) obtndere. Sin: hbetem fcere; ad hebetdinem redgere; mentem (alicius) hebetare, exinanire, extenuare // (volverse tonto) hebscere. Sin: mente hebetari vel privari; hebes fio. entorpecimiento: torpedo, dnis f.

entramado: compactura, ae f. Sin: compctio; compges, is f; compositura // fig, - de complicidades, conspirationis iunctura.

entrada: (sitio por donde se entra) ditus (-us m) in (vel ad) liquem locum // (principios de una comida) promulsis, dis f. Sin: antecnium; gusttio; gustatrium // (billete que sirve para entrar en un teatro u otro sitio donde se dan espectculos) tssera, ae f. Sin: tessrula; tssera vel tessrula aditialis; tssera ingresss. Uso: - libre, ditus patet; - trucha, tessrula adulterata; - para el partido de esta tarde, tssera pro certmine vsperi spectando; reservar la -, tsseram aditialem praenotare // (vestbulo) trium, ii n.

entredicho: (pp de entredecir) interdictus. Sin: prohbitus; praeclusus; vtitus // (puesto en -) cui interdictum est liqua re // (castigado con - eclesistico) interdictus. Uso: personalmente -, personliter interdictus // (prohibicin de hacer o decir alguna cosa) interdctio, onis f; interdictum, i n. Sin: prohibtio; vtitum // (censura o pena eclesistica) interdictum, i n. Sin: sacrorum interdctio; sacrificiorum interdctio. Uso: personal, local, general, particular, interdictum personale, locale, generale, particulare; - de una comunidad, interdictum in communitatem; - de entrar en la iglesia, interdictum ab ingressu ecclsiae; castigar con - una ciudad, un templo, urbem vel civitatem, templum interdictione sacrorum punire; incurrir en -, in interdictum incrrere; infligir el - a uno, licui sacrifciis interdcere; lanzar un contra, interdictum ferre in + ac; quitar o levantar el -, interdictum tllere; sacrorum ius restitere. entreds: (tira bordada o de encaje que se cose entre dos telas) paraguda, ae f; paragudis, is f.

entredecir: (prohibir la comunicacin con) interdcere. Sin: prohibere; vetare; praecldere vel interdcere liquid licui; interdcere licui liqua re // (poner en entredicho) v. entredicho.

entrecano: semicanus, a, um. Sin: canescens; albescens.

entrega: Impr fascculus, i m. Sin: artculus prtibus ditus. Uso: publicar por entregas, per intervalla dere // (accin de entregar) tradtio, onis f. Uso: la - de una plaza fuerte, dedtio ppidi.

380

envasado entregar: trdere. Sin: dare; ddere. Uso: - a los sospechosos de crmenes de guerra al tribunal de La Haya, de crimnibus belli suspectos in tribnal haagense trdere // entregarse, se trdere. Sin: se dare; se ddere. Uso: - a la melancola, a los placeres, al ocio, a los vicios, indulgere vel se ddere angribus, volupttibus, ignviae, vtiis; - (rendirse) a alguien, se trdere licui vel ad liquem; - espontneamente al tribunal, su sponte tribunali se trdere // (confiar, encomendar) mandare. Sin: commttere. (dilogo entre un representante de los medios de difusin y una personalidad) collquium, ii n. Sin: interrogatrium; interrogtio; perconttio; collquium percontativum, interrogatrium. Uso: - radial, radiophnica perconttio; radiophnicus congressus. entrevistar: (en el periodismo) percontari (liquem de liqua re, liquid ab vel ex liquo, liquem liquid). Sin: adire (vel vsere, vel convenire) liquem ad percontandum; conventum vel divrbium habere cum liquo // entrevistarse, clloqui (vel convenire, vel cngredi) cum liquo. entronizar: inthronizare. Sin: in throno pnere; in slio collocare. entronizacin: inthroniztio, onis f. entrevistador: percontator, oris m.

entrems: promulsis, dis f. Sin: gustatincula; gusttio; oblectamenta, orum npl.

entremetimiento: interventus , us m. Sin: interpostio; intercssio. entrenador: exrcitor, oris m. Sin: exercitator; instructor; magister, tri m. Uso: - de un equipo, exercitator gregis vel turmae; - de futbolistas, pedilusorum exrcitor.

entrenamiento: (accin y efecto de entrenar o entrenarse) instittio, onis f. Sin: erudtio. Uso: - de animales, domitura, ae f // (preparacin para un deporte o una competicin) exercittio, onis f (en algo, in liqua re vel alicius rei). entrenar: (ejercitar) exercere liquem (in) liqua re vel ad liquid // entrenarse, exerceri; se exercere vel se exercitare (liqua re vel in liqua re). Uso: - en la carrera y en la lucha, exerceri currendo et luctando.

entusiasmo: (exaltacin del nimo) fervor, oris m. Sin: nimi ardor, inflammtio, permtio, alcritas; mentis ardor, incittio; stdium; enthusiasmus. Uso: propenso al -, ad nimi ardorem proclvior // (exaltacin emocional provocada por un sentimiento de admiracin) el - de los espectadores, spectntium hminum stdium; stntium frmitus et stdium; el - de los hinchas, fautorum clamor; clamosae ovationes. entusiasta: ardens, entis. Sin: fervens; inflammatus; stdio incensus. enuresia o enuresis: enuresis, is f. Sin: urinae incontinntia. Uso: - nocturna, nocturna urinae incontinntia. enunciar: enuntiare.

entrevista: (reunin concertada) collquium, allquium, ii n. Sin: colloctio, onis f. Uso: - psicolgica, explortio vel investigtio psycholgica; hacer una -, in alicius collquium venire; venire in collocutionem cum liquo; mantener una larga - sobre un asunto, clloqui inter se multum de liqua re; pedir una -, collquium alicius ptere //

envasado: (in vas) infusus. Sin: immissus; ingestus. Uso: cerveza -, cervsia lagoenria.

381

envasador envasador: (que envasa) infusor, oris m. Uso: mquina -, mchina infusria // (sust, embudo grande) infundbulum, i n. envoltura: involcrum, i n; involucre, is n. Uso: - gaseosa, involucrum gsicum; - de los electrones, involucrum electronum. envolver: convlvere. Sin: complicare. envuelto: convolutus, a, um. Sin: complicatus.

envasar: (in vas) infndere. Sin: immttere; ingrere. envase: (accin y efecto de envasar) (in vas) infsio. Sin: immssio; ingstio. Uso: - en tonel, in cupa vel dlio condtio, repostio. envenenamiento: venentio, onis f. Sin: venefcium, ii n. Uso: - por gas, venentio gasalis. envejecer: assenscere.

envenenar: (volver venenoso) veneno contaminare vel inquinare // (matar) venenare. Sin: veneno interfcere // envenenarse, venenum smere; veneno mortem sibi conscscere. envergadura: (de avin) tensura, ae; tnsio, onis f.

enzima: Qum nzyma, ae f; nzymum, i n. Sin: solbile fermentum. Uso: - del jugo gstrico, pepsina, ae f ; - del jugo pancretico, tripsina, ae f. enzimtico: enzymticus, a, um. eocnico: eocenicus, a, um. enzimologa: enzymolgia sive -loga, ae f. eoceno: Geol adj eocenicus, a, um. Uso: terreno -, eocenica terra // sust eocaene, is, n; eocaene, es f. Sin: aetas eocenica.

enyesar: gypsare. Sin: gypso crustare, incrustare, illnere.

enyesadura: gypstio, onis f. Sin: gypsi indctio.

envoltorio: involcrum, i n. Uso: - plstico, involucrum plsticum.

envin: (carrera para el salto) impulsus, us m. Sin: mpetus, us m. Uso: tomar -, mpetum cpere; tomado el -, mpetu capto.

envo: mssio, onis f. Uso: gastos de -, expensae missionis; - contra reembolso, v. reembolso.

envilecer: dedcoris labe liquem affcere. Sin: turpitudinis mcul (vel not) liquem affcere; dedcoris (vel turpitdinis) notam licui inrere // envilecerse, dedcoris labe se infcere. Sin: turpitdinis mcul (vel not) se infcere; dedcoris (vel turpitdinis) notam sibi inrere.

epanadiplosis: Ret epanalepsis, is f. Sin: repettio sentntiae vel verbi. eparca: eparchus, i m. epanalepsis, v. epanadiplosis.

epgogue: Filos epagge, es f. Sin: indctio; inductionis ratiocintio; ratiocintio per inductionem.

epaggico: epaggicus, a, um.

epacta: epactae, arum fpl. Sin: dies epactae; nnuae adiectiones lunares.

382

epigrafista eparqua: eprchia sive eparcha, ae f. epfisis: (pequeo rgano nervioso y glandular situado en el encfalo) epphysis, is f // (parte terminal de los huesos largos) epphysis, is f. Sin: ossis caput. epifisitis: epiphysites, is f. epifonema: epiphonema, tis n. Sin: exclamtio; acclamtio. epifragma: epiphragma, tis n. epigastrio: epigstrium, ii n. epignesis: epignesis, is f. epigstrico: epigstricus, a, um.

epicardio: epicrdium, ii n. Sin: cordis involcrum.

epexgesis: epexgesis, is f. Sin: interprettio; explictio.

epntesis: epnthesis, is f. Sin: adictio ltterae vel sllabae.

epicarpio: epicarpus vel epicarpos, i m. Sin: exterior frctuum pars vel membrnula. epicentro: epicentrum, i n. Uso: - de un terremoto, terrae mots epicentrum.

epicrasis: epcrasis, -is f. Sin: lenis curtio; mitigata curandi rtio. epicuresmo: epicuresmus, i m. Sin: Epicuri doctrina. epicreo: epicurus. epidemia: epidmia sive epidema, ae f. Sin: pestilntia epidmica; lues (-is f) epidma. epidmicamente: epidmice. Sin: epidmica contagione. epicrstico: epicrticus, a, um. Sin: lenis, e.

epigentico: epigenticus, a, um. Sin: epignesi ortus. epigenia, v. epignesis. epiglotis: epiglottis vel epiglossis, dis f. Sin: artriae sperae oprculum. epiglotitis: epiglottites vel epiglossites, is f. Sin: epiglttidis inflammtio.

epgono: epgonus, i m. Sin: sectator, assectator.

Epifana: Epiphnia sive -phana, ae f. Sin: Epiphnia, orum npl; Epiphniae, arum fpl; dies Epiphaniorum. Uso: fiesta de -, festum Epiphniae; festum Epiphniae Dmini; Theophnia sive Theophana, ae f, vel Theophnia, orum npl. epifenmeno: epiphaenmenon, i n.

epidmico: epidmicus vel epidmus, a, um; epidemialis, e. Sin: contagiosus; pestferus.

epgrafe: epgraphe, es f; epgrapha, ae f; epigramma, tis n (gen pl -maton; dat y abl pl -mtis). Sin: ttulus; elgium; inscrptio. Uso: - sepulcral, v. epitafio. epigrafa: epigrphia sive -grapha, ae f. Sin: res epigrphica; inscriptionum ars vel doctrina; titulorum vel epigrmmaton stdium. epigrfico: epigrphicus, a, um.

epigrafista: (versado en epigrafa) epigraphista vel epigraphistes, ae m. Sin: epigram-

383

epigramatario matista; epigrammista; inscriptionum studiosus vel peritus. tularum liber.

epigramatario: epigrammatrius, ii m. Sin: epigrapharum scriptor; epigrmmaton auctor. epilepsia: epilpsia sive -lepsa, ae f; epilepsis, -is f. Sin: morbus comitialis, caducus, maior, snticus, sacer.

epistolgrafo: epistularum auctor vel scriptor. epistrfico: epistrphicus, a, um. epstrofe: epstrophe, es f. Sin: convrsio.

epilptico: epilpticus. Sin: comitialis; morbo comitiali (caduco, maiore, sntico, sacro) laborans.

epitafio: epitphium, ii n. Sin: elgium; fneris ttulus; ttulus sepulcri; ttulus supremus.

episcopado: episcopatus, us m. Sin: epscopi dgnitas, munus, auctritas, offcium, gradus, ordo // (conjunto de obispos) episcopatus, us m. Sin: epscopi, orum mpl. episcopio: (palacio episcopal) episcpium, ii n.

epiquerema: epicherema vel epichirema, tis n. Sin: syllogismi demonstrtio vel probtio.

epinicio: epincion vel epincium, ii n. Sin: epincium carmen.

epitelio: epithlium, ii n.

epitelial: epithlii (= del epitelio). Sin: ad epithlium spectans. epitelioma: epithelioma, tis n.

epitalamio: epithalmium, ii n. Sin: carmen nuptiale.

episodio: episdium, ii n. Sin: narratincula; emblium; peculiare factum // (digresin) digrssio, onis f; digressus, us m. Sin: excursus, us m.

epistemologa: epistemolgia sive -loga, ae f. epistolar: epistolaris vel epistularis, e; epistolrius, a, um. epistolario: collectae epstulae fpl. Sin: episepistemolgico: epistemolgicus, a, um.

epistaxis: epistaxis, is f. Sin: haemorrhgia sive haemorrhaga ex nribus.

poca: aetas, atis f. Sin: aevum, i n ; tempus, pris n; tmpora, um npl; pocha, ae f. Uso: - arcaica, clsica, humanstica, aetas archica, clssica, humanstica; - moderna, haec (vel nostra, vel recens) aetas; nueva - poltica, novum aevum polticum; - de oro, urea, quae dcitur, aetas; - del Renacimiento,

epizootia: epizotia sive -zoota, ae f. Sin: animlium pestis, contgio; lues (-is f) epizotica // (glosopeda o fiebre aftosa) v. aftosa.

eptome: eptome, es f; eptoma, ae f.

epitomar: epitomare. Sin: in eptomam redgere.

epitomador: epitomator, oris m. Sin: breviator.

epitomadamente: in eptomae (vel in eptomes) spciem.

384

equipamiento tempus Renascntiae; en nuestra -, hac aetate. aequilbrium terroris; combinar en justo -, temperare (por ej, sonidos agudos con bajos, acuta cum grvibus) // (fig, ecuanimidad) aequlitas, atis f. Sin: aequilbritas; nimi modertio et equitas. Uso: - del alma, equus nimus; equa mens; - de juicio, iudcii aequilbritas // (fig, mesura) modus, i m. equilibrismo: petaurstica (vel petauristae, vel petauristarum) ars. Sin: funmbuli vel funambulorum ars.

epopeya: (poema extenso, de asunto heroico) epos indecl. Sin: epopaea, ae f; poma (-tis; dat y abl pl -tibus vel -tis n) vel carmen (-m nis n) picum, hericum vel herum // (serie de sucesos heroicos) frtia facta (-orum npl). Sin: res (rerum fpl) memori dignae; herica, orum npl; egrgia vel pulchra facta. equidistancia: aequidilattio, onis f. Sin: par vel aequum intervallum. equidna: echidna, ae f. equidistante: aequidistans, antis.

equilibrista: petaurista vel petauristes, ae m. Sin: petauristrius; funmbulus; qui per extentum funem it.

equilibrado: libratus, aequilibratus, a, um; aequilbris, e // fig aequus; aequbilis; moderatus; temperatus; constans; cordatus; prudens; spiens. Uso: criterio -, equitas; discurso -, ortio constans; espritu - , aequus nimus; porte -, aequablitas. equilibrio: aequilbrium, ii n. Uso: - estable, aequilbrium stbile vel constans; estar en -, librari; libramento stare; librari pndere; suis pondribus librari; guardar, mantener el -, librare corpus; perder el -, labi; cdere; aequilibritatem amttere; poner en -, librare // (fig, combinacin ajustada de fuerzas o elementos) aequbilis compenstio. Sin: aequilbritas; aequlitas (in liqua re); aequilbrium. Uso: - ecolgico, aequilbritas oecolgica; - econmico, aequablitas oeconmica; rerum oeconomicarum aequablitas; - fsico y psquico, crporis animique aequilbritas; - social, cvium aequablitas vel aequilbritas; - de las fuerzas, vrium aequilbritas; aequilbrium vrium; - de los poderes, - poltico, potntia par; - del terror, equilibrar: aequare // equilibrarse, librari.

equimosis: ecchymsis, is f. Sin: vibex vel vibix, cis f; sugilltio; livor; snguinis effsio. equinoccial: aequinoctialis, e. Uso: crculo, lnea -, crculus, lnea aequinoctialis. equinoccio: aequinctium, ii n. equinococo: echinococcus vel echinococcos, i m. equinococosis: echinococcosis, -is f.

equipaje: onus, neris n. Sin: srcina (-ae f) vel srcinae (-arum fpl); impedimentum vel impedimenta. Uso: - de mano, manualis srcina vel sarcnula; compartimiento, depsito de equipajes, sarcinrium; repositrium; receptculum sarcinarum vel sarcinrium equipamiento: instrumenta, orum npl.

equinoftalma: echinophthalma, ae f. Sin: palpebrarum infltio vel inflammtio.

equinodermo: adj echinodermticus, a, um // sust echinoderma, tis n.

385

equipo equipo: (grupo de personas) cohors, ortis f. Sin: grex, gregis m; turma, ae f. Uso: - mvil de polica, promptssima biocolytarum manus vel turma; securitatis custodum promptssimum agmen // (en ciertos deportes, cada uno de los grupos que se disputan el triunfo) - de jugadores, lusorum manpulus vel manus (-us f); manpulus lusrius; lusorum agmen vel cies; compaero de -, collusor scius; - de ftbol, pedilusorum agmen; follilusorum turma; el - argentino, turma argentina; el - campen, agmen ptimum; el contrario, adversi lusores; - vencedor, superatrix manus; manpulus lusria laude insignis; el - de Liverpool, caterva liverpulensis; manus liverpulana; el - turins Iuventus, grex taurinensis, cui nomen latinum Iuventus; su - favorito, turma quam dligit // (ropa con que se equipa un equipo deportivo) ornatus vel apparatus, us m. Uso: - de buzo, apparatus urinatoris; - de deporte, ornatus athlticus; - de esqu, apparatus nartatrius. equipolencia: aequipollntia, ae f. Sin: aequivalntia; aequipollens rtio. era: (extenso perodo histrico) aetas, atis f. Sin: aevum, i n; aera, ae f. Uso: - atmica, atmica aetas; aevum atmicum; - bizantina, aera byzantina; - cenozoica, terciaria, aetas caenozica, tertiana; - colonial, colnicae dicionis aetas; - cristiana, christiana aetas; aera christiana; - electrnica, aetas electrnica; fascista, fascalis aetas; fasclium aevum; fascalis nminis aetas; lictrii nminis aetas; en el ao I, II, III ... de la - fascista, anno a fscibus restitutis (vel renovatis) I, II, III ...; - mesinica, messinica aetas; - mesozoica, aetas mesozica; antes de la - cristiana, ante Christum natum (ante Chr. n.); de la - cristiana, post Christum natum (post Chr. n.); de los zepelines, aera zeppelnica // (espacio de tierra donde se trillan las mieses) rea, ae f // (- de huerta) v. arriate. erario: (tesoro pblico) aerrium, ii n. Sin: aerrium pblicum; pecnia pblica // (lugar donde se guarda) aerrium, ii n. Sin: aerrii locus. erase (Inform), borrar, suprimir: delere. Sin: erdere. eremita, v. ermitao. eremtico: eremticus, a, um. Sin: solitrius.

equipolente: aequipollens, entis. Sin: idem valens. equitacin: (arte de montar a caballo) equitandi ars vel disciplina // (accin y efecto de montar a caballo) equittio, onis f. Sin: equi vecttio; equitare (inf sustantivado). Uso: aficionado a la -, equitandi studiosus; maestro de -, equitandi magister; ensear a uno la -, liquem equo docere. equivaler: aequipollre. equivalencia, v. equipolencia. equirias: equria, -ium vel -orum npl.

eremitorio: ermus, i mf. Sin: secessus, us m; recessus, us m; solitudo; locus solitrius; ascetrium. eretismo: erethismus, i m. erggrafo: erggraphum, i n.

equvoco, aequvocus, a, um.

ergotismo: ergotismus, i m. erica: erca, ae f; erce, es f.

ergmetro: ergmetrum, i n.

386

erudito ericceo: ericceus, a, um. mis religionem extrhere.

erstica: erstica, ae f. Sin: erstica disputtio, ratiocintio; captiosa, orum npl; captiosa ratiocinandi rtio. eritema: erythema, tis n. Sin: cutis rubor. Uso: - solar, erythema solare.

erisipela: eryspelas, atis n.

Eritrea: Erythraea, ae f.

errata: mendum typogrphicum; typogrphica menda (-ae f). Sin: typgraphi (vel impressoris, vel typothetae) menda vel mendum. error: (concepto equivocado o juicio falso; accin desacertada o equivocada) error, oris m. Sin: erratum. Uso: - de imprenta, erratum typogrphicum; - de mquina, mendum dactylogrphicum; lleno de errores, mendis scatens; por -, errore; per errorem; salvo -, nisi fallor; nisi quid me fallit; caer en -, errare; in errorem rapi; cometer un -, errare, peccare; corregir los - de un escrito, scriptum emendare; corregirse de los propios -, errores depnere; ab errribus discdere; escribir con muchos -, mendose scrbere; inducir a -, liquem in errorem indcere; liberar a uno del -, licui errorem dmere; sealar un -, mendum indicare // (cosa hecha erradamente) mendum, i n; menda, ae f. Uso: - de ortografa, scripturae mendum; - de mtrica, prosdica menda; - de imprenta, v. errata; sealar un -, mendum indicare; es un -!, hoc est mendum! eructar: ructare. eructacin, v. eructo. errneo: errneus, a, um.

errante: (que anda de una parte a otra sin fijarse en ningn sitio) errans, errticus, errabundus.

eritreo: adj erythraeus, a, um. Uso: mar -, plagus erythraeum; Erythraeum mare // sust Erythraeus, i m. eritrocito: erythrcytum, i n. erizo: (mamfero insectvoro) hystrix vel histrix, cis f. Uso: (fig, cscara gruesa y correosa de fruta) follculum armatum et spinosum. ermitao: eremita vel anachoreta, ae m. Sin: solitdinis ncola; homo solitrius. ermitorio, v. eremitorio.

ertico: erticus, a, um. Sin: amatrius. Uso: poesa -, amatria posis (- is f; ac -in); poma erticum. erotismo: erotismus, i m. Sin: erticus morbus vel furor; ertica voluptas vel delecttio.

erotmano: erotomni vexatus.

erotomana: erotomnia sive erotomana, ae f. Sin: amatria demntia, insnia; libdinis insnia, furor, demntia.

erradicar: exstirpare. Sin: e radcibus evllere. Uso: - el sentimiento religioso, religionem ex nimis radcitus evllere; ex ni-

erudicin: erudtio, onis f. Uso: - humanstica, erudtio humanstica.

eructo: ructus, us m. Sin: ructtio, onis f; ructamen, mnis n.

erudito: eruditus. Uso: - a la violeta, littrio,

387

erupcin onis m. les) diagramma, tis n. Sin: modultio diatnica; sonorum gradtio, scnsio, gradus (uum mpl); septem discrmina vocum. Uso: cromtica, dimidiati sonorum gradus // - ssmica, terrae mtuum gradus (-uum mpl); termomtrica, - de temperaturas, gradus (uum mpl) thermmetri // (paraje o puerto donde toca de ordinario una embarcacin o avin) nvium vel aronvium sttio (- onis f). Uso: hacer - en Barcelona, Barcinone stationem fcere; Barcinonem appllere vel appelli // (lnea recta dividida en cierto nmero de partes iguales, en proporcin con las unidades de medida) mensura, ae f. Sin: mdulus. Uso: mapa con la - de 1:100.000, tbula in qua regionum sptia cnties milies sunt contracta vel ad cnties millsimam partem sunt redacta // fig, en gran -, ample, amplssime; multum, plrimum; longe lateque (a lo largo y a lo ancho, por todas partes) // - Mercalli, mercalliana metiendi (terrae mots) rtio; - de Richter, richteriana metiendi rtio vel mensura; el terremoto alcanz 8 grados en la - de Richter, terrae motus octavum gradum richterianae metiendi rationis (vel secundum richterianam metiendi rationem) consecutus est. escalador, ra: (deportista que practica la escalada) ascensor, oris m; ascenstrix, icis f. Sin: scandens.

erupcin: erptio, onis f. Uso: - cutnea, impetgo, gnis f. ESA: Procurtio Spatialis Europaea. esbozar: adumbrare. esbozo: adumbrtio, onis f. Sin: adumbrata; lineamenta, orum npl.

imago

escabechar: in mria (vel in salsamento) cndere. Sin: mri (vel salsamento) condire, durare, conservare, asservare.

escabeche: (salsa o adobo para conservar y hacer sabrosos los pescados y otros alimentos) mria, ae f. Sin: salsamentum // (pescado escabechado) durati mri pisces.

escafandra: scaphandrum, i n; scaphndrium, ii n; scaphandrus, i m. Sin: urinatoris tgimen (-mnis n); apparatus (-us m) urinatrius. Uso: - para viajes espaciales, scaphandrum siderlibus itinribus aptum.

escabullirse: se apoculare; apoculari. Sin: fig, clam dgredi, se subdcere, se abrpere; raptim furtimque abire.

escabel: (tarima pequea para que descansen los pies del que se sienta) scamellum vel scamillum, i n. Sin: scabellum; pedum recubatrium; apponendis pdibus scabellum.

esclamo: scalmus, i m.

escala: (sucesin ordenada, graduacin) gradus, us m. Uso: - social, clssium socilium gradtio; vrii gradus (-uum mpl) vel rdines; el ms alto peldao de la - social, amplssimus dignitatis gradus; alcanzar un peldao ms alto en la - social, altiorem gradum dignitatis cnsequi vel ascndere; - de colores, colorum gradtio vel gradus (-uum mpl) // (Ms, serie de las siete notas musica-

escalera: scalae, arum fpl. Sin: grduum sries. Uso: - excusada o falsa, scalae secretiore mbitu; - mvil, rodante, mecnica, scalae volbiles, mbiles,verstiles, automatriae; ambulacra volublia vel moblia; - porttil, de mano, scalae porttiles, manuales; de avin, scalae aronavis; - de caracol, de husillo, cc(h)lea, ae f; scalae cochleatae; -

escalar: ascndere vel conscndere. Sin: scndere. Uso: - los Alpes, Alpes scndere.

388

escandinavo de cuerda, scalae funales; scalae restculis confectae; - de seguridad, scalae securitatis caus dispsitae; - de servicio, scalae famulares, postcae, postrulae; - de tijera o doble, scalae dplices; por escaleras de caracol, per cchleas; espacio o hueco en que se forma la - de un edificio, v. caja; fabricante de escaleras, scalrius, ii m; bajar las -, (per) scalas descndere; subir las -, (per) scalas ascndere. escalerilla: sclulae, arum fpl. Sin: breves angustaeque scalae. escandalizar: mali vel pssimi exempli esse licui. Sin: malo (vel pssimo) exemplo esse licui; offensioni vel offendculo esse licui; offndere liquem liqua re; in liquo vel in liqua re offndere (intr); in offensionem alicius incrrere, cdere; exemplo licui nocere; (en sentido religioso) scandalizare // escandalizarse por algo, liqua re offendi.

escalinata: scalria, ium npl. Sin: scalae, arum fpl; gradus, uum mpl; grduum ordo; scalarum gradus (-uum mpl). escalmo, v. esclamo. escalofro: tremor lgidus vel glidus.

escalonamiento: intervallandi rtio. Sin: opportuna dispostio; ordo distributivus; methdica distribtio. escalonar: intervallare. Sin: per gradus dispnere; ordinatim distribere.

escaln: (scalarum) gradus, us m.

escama: squama, ae f.

escanda: far, farris n.

escanciador, ra: pocillator, oris m; pocillatrix, icis f. Sin: pincerna, ae m.

escamotear: auferre. Sin: clam asportare; intervrtere; subtrhere.

escamar: (quitar las escamas) desquamare.

escandalosamente: trpiter. Sin: procciter; inverecunde; flagitiose; malo (vel pssimo) exemplo. escandaloso: turpis, e. Sin: flagitiosus; foedus; mali (vel pssimi) exempli; malum (vel pssimum) exemplum praebens.

escndalo: (accin o palabra que es causa de que uno obre mal o piense mal de otro) offnsio, onis f. Sin: infmia; fcinus, nris n; flagtium; scndalum; res insignis infmiae; res mali (vel pssimi) exempli; malum (vel pssimum, vel pravum) exemplum. Uso: uno de los mayores - jurdicos, unum ex mximis scndalis rei iurdicae; con gran - de todos, magna cum offensione mnium; piedra de -, lapis (-dis m) offensionis; qu -!, fcinus indignum! // (fig, alboroto, ruido grande) turba, ae f. Sin: tumultus, us m; concittio; strpitus, us m; irgium, ii n. Uso: armar un -, strpere; strpitum dere vel fcere; armar escndalos, turbas effcere vel dare; tragedias gere, movere, excitare ; armar un - contra uno, in liquem vehementer increpare vel nvehi; armar - por una nonada, in re levi tumultum fcere; excitare fluctum in smpulo // (fig, asombro, admiracin) stupor, oris m. Sin: admirtio. Uso. suscitar -, admirationem habere vel movere.

escandalizador: mali exempli auctor. Sin: scndalum praebens.

Escandinavia: Scandinvia, ae f. Sin: Scndia.

escandinavo: adj scandinavus vel scandinvius. Sin: scndius // sust Scandinavus, i m;

389

escandir Scandinvius, ii m. Sin: Scndius, ii m. vaporum.

escapada: (visita muy breve) excrsio, onis f. Sin: devrsio; excursus, us m; brevis excrsio vel excursus. Uso: hacer una - a casa, al campo, a la ciudad, excrrere (vel evolare) domum, rus, in urbem; hacer una - a casa de alguien, adire liquem; excrrere (vel evolare) ad liquem.

escao: (banco) scamnum, i n. Uso: - de madera, scamnum lgneum.

escansin: scnsio, onis f. Sin: (pdibus vel per pedes) vrsuum mensurtio; syllabarum enumertio.

escandir: scndere. Sin: versus metiri; pdibus vel per pedes versus metiri.

escapular: (perteneciente o relativo a la escpula) scapularis, e. Sin: scpulae (gen); ad scpulam prtinens. escapulario: (objeto de piedad) scapulare, is n. Sin: scapulrium; insigne, is n. Uso: - de la Virgen del Carmen, scapulare vel insigne Vrginis Carmeltidis.

escpula: Anat scpula, ae f.

escaque: (cada una de las casillas del tablero de ajedrez o damas) tessella, ae f. Sin: plgula; arola // (cuadrito o casilla que resulta de las divisiones del escudo) gentilcia tessella. escarabajo: scarabaeus vel scarabus, i m. escara: eschara, ae f. Sin: crusta.

escapatoria: devertculum, i n. Sin: effgium; suffgium; perculi remdium // fig devertculum, i n. Sin: effgium; anfractus, us m; ambages, is f. Uso: escapatorias del derecho, iuris anfractus; buscar escapatorias, recurrir a escapatorias, tergiversari; devertcula (vel anfractus, vel ambages, vel devertcula et anfractus, vel devertcula et flexiones) querere vel exqurere. escape: (fuga de gas) gsii emssio // (dispositivo que permite la expulsin de los gases de la combustin de un motor) emissrium

escaparate: (especie de alacena o armario con cristales para poner imgenes, loza, etc.) armrium vel repositrium vtreum. Sin: vitratum loculamentum; fenestra tabernria; v. vitrina // (hueco cerrado con cristales, en la fachada de una tienda, que sirve para exponer muestras de las mercancas vendidas en ella) vitrria, ae f. Sin: vitrata ostenttio; propositarum mrcium speculria (-ium vel -orum npl); expositrium vtreum; monstrativus plteus; monstrativum plteum.

escaramuza: (combate ligero) procurstio vel concurstio, onis f. Sin: procursus, us m; leve vel prvulum prelium; minutum certamen; levis pugna. Uso: trabar una -, leve prelium consrere vel inire // (fig, ria o discusin poco violenta) levis contntio vel rixa. Sin: medocris certtio; parvi momenti dissnsio; disputatincula. escaramuzar: procursare; procursare in hostem. Sin: minutis preliis pugnare; lvia certmina consrere; prvulis preliis contndere // fig cum liquo de liqua re contndere. Sin: altercari; verbis decertare. escarbadientes: dentisclpium, ii n. escarapela: insigne, is n. Sin: lintolum. escaramuzador: procursator, oris m.

escarbar: (dicho de pollos) fricare terram.

390

escenografa Sin: terram pdibus rdere; solum nguibus sclpere vel rdere; crribus sclpere terram // (fig, inquirir curiosamente) liquid scrutari. Sin: exqurere sive inqurere; indagare; pervestigare. escatolgico: eschatolgicus, a, um.

escarcha: pruna, ae f. Sin: glidum; gelu. Uso: cubierto de -, pruinosus; prunis brutus. escarda: runctio, onis f. Sin: purgtio. escardadura, v. escarda.

escena: (parte del teatro donde actan los actores) proscenium, ii n. Sin: plpitum // (cada parte de una obra dramtica) scaena, ae f. Sin: fbulae scenicae pars // (fig, arte de la interpretacin teatral) scenica ars. Sin: theatrum // (fig, actividad, vida humana) scaena, ae f. Uso: entrar en la - poltica, scaenam polticam ngredi.

escardar: (terram) sarire vel sarrire. Sin: runcare; purgare. escardillar, v. escardar. escardillo: srculum, i n; srculus, i m.

escarlata: (de color -) coccneus vel cccinus, a, um. Uso: color -, cccinum; coccum; color coccneus // (tela o pao de color -) coccum, i n. Uso: que va vestido de -, coccinatus. escarlatina: (enfermedad febril) scarlatina, ae f. Sin: febris rubra vel purprea // (tela de lana de color carmes) v. carmes.

escenario: (lugar del teatro) scaenrium, ii n. Sin: scaena, ae f; plpitum; proscenium sive proscnium; scaenae, arum; scaenae tabulatum. Uso: aparecer en el -, salir al -, (in) scaenam prodire; salir, retirarse del -, a (vel ex, vel de) scaena abire; de scaena decdere; scaenam relnquere // (caracterizacin del escenario) scenicus apparatus (-us m). Sin: scaenae ornatus. Uso: armar el -, scenicum apparatum instrere; cambiar el -, scenicum apparatum mutare, commutare; mutare spciem ornationis // fig, - de francachelas, libdinum deversrium vel diversrium; - de la guerra civil, civilis belli arena vel harena; en el - del mundo, in theatro orbis terrarum; en mi -, in arena mea. escenarista: Cinem auctor cinematogrphicus.

escarpa: (declive del terreno) declvitas, atis f. escarpn: calcolus, i m. Sin: dibathrum. escatimar: parvscere. Sin: nmium parce fcere (rem); avare vel srdide uti (re); srdide se grere; tenacem (vel srdidum, vel illiberalem) esse. Uso: - la comida, defraudare (se, liquem) victu vel cibo; - los gastos, sumptus circumcdere; circumcdere omnem impensam. escatologia: eschatolgia sive -loga, ae f.

escnico: scenicus. Sin: scaenalis, e; scaenrius. escenificacin: in actus dedctio. Sin: fbulae ad scaenas dedctio.

escenografa: (arte de proyectar o realizar decoraciones escnicas) scaenogrphia sive scaenographa, ae f. Sin: scenica vel scaenria ars; pingendarum scaenarum ars; theatrlium appartuum ars // (conjunto de

escenificar: in actus dedcere. Sin: scenicae actioni aptare; in scaenas distribere.

391

escenogrficamente decorados en la representacin escnica) scaenogrphia, ae f. Sin: scenicus vel theatralis apparatus (-us m); ornatus scaenae; scaenarum pictura, exorntio, apparatus. um. Sin: ad servitutis institutum spectans // sust venalcius, venalicirius, ii m. Sin: mercator venalcius vel venalicirius; servitutis fautor; servorum (vel mancipiorum vel mancupiorum) mercator, negotiator, vnditor; servitutis instituti fautor vel propugnator.

escengrafo: scaengraphus, i m. Sin: scenicus exornator, instructor; scaenarum rtifex, pictor, moderator, auctor, fabricator; scaenrius rtifex; pictor scaenrius; theatralis apparats procurator vel rector.

escenogrfico: scaenogrphicus, a, um. Sin: ad scaenogrphiam prtinens; ad scaenas ttinens.

escenogrficamente: scaenogrphice.

escepticismo: (doctrina epistemolgica) scepticismus, i m. Sin: scepticorum doctrina, philosphia, rtio; Pyrrhonis doctrina; de cognitinibus omnibus dubittio; omnem veritatem desperntium doctrina // (cualidad de escptico) scptica rtio. Sin: dubittio; de rebus mnibus dubittio; de mnibus dubitntium rtio; ambigendi stdium; semper ambigendi stdium vel voluntas; incredlitas; incrdulus nimus; diffidntia. Uso: con -, dubitanter; scepticorum more; pyrrhoneorum more; recibi la noticia con -, rem dubitanter accepit.

esclavo: servus, i m. Sin: mancpium vel mancpium. Uso: mercado de esclavos, venaliciria, ae f; venalcium, ii n; negotitio venaliciria; mancipiorum (vel mancupiorum, vel servorum) nundintio, negotitio, mercatura; ejercer el comercio de esclavos, venaliciriam exercere; hacer comercio de esclavos, mancipiorum mercaturam (vel nundinationem, vel negotiationem) fcere. esclernquima: schlernchyma, tis n. escleritis, v. esclerotis.

escleroma: (enurecimiento de la piel en recin nacidos) scleroma, tis n // (esclerosis) v. esta voz.

escleromtrico: scleromtricus, a, um. Sin: ad sclermetrum prtinens. esclermetro: sclermetrum, i n.

escptico: (que profesa el escepticismo) scpticus. Sin: in mnibus dbitans; de cognitinibus mnibus dbitans; de (vel in) rebus mnibus incrdulus; omnem veritatem desprans; veritatis absolutae improbator; certae conclusionis aspernator. Uso: es un -, de mnibus rebus dbitat // (fig, que no cree o afecta no creer en determinadas cosas) incrdulus. Sin: ad credendum segnis. esclavina: chlamis vel clamis, dis f. Sin: pallolum. esclavista: adj venalcius vel venalicirius, a,

esclerosis: sclerosis, is f. Sin: durtia, ae f; durties, i f; duramentum; texturarum durtia. Uso: - coronaria, tuberosa, sclerosis coronria, tuberosa.

escleroso: adj sclerticus, a, um. Sin: durus; durescens // sust sclerosi laborans vel vexatus. esclertica: sclertica, ae f. Sin: sclertica membrana vel membrnula; culi tnica vel tuncula. esclertico: sclerticus, a, um. Sin: ad sclerticam ttinens.

392

escoplear escleroticotoma: scleroticotmia sive -toma, ae f. Sin: sclerotmia; sclerticae (sclerticae membranae vel membrnulae; oculorum tnicae vel tunculae) incsio. esclerotitis: sclerticae (vel oculorum tnicae) inflammtio vel infltio. esclerotoma, v. escleroticotoma. escolstico: (adj, relativo a la escolstica) scholsticus, a, um. Uso: disputa -, controvrsia scholstica; escritor -, scriptor scholsticus; filosofa -, philosphia scholstica; filsofo o telogo que sigue la escolstica, scholsticus, i m // (relativo a las escuelas) scholsticus, a, um. Sin: scholarum (gen pl). Uso: disciplina -, disciplina scholstica. escoliador, v. escoliasta. escoliasta: scholiastes, ae m. Sin: interpres, tis; explicator.

esclusa: claustrum, i n. Sin: cataracta, ae f; cataractes, ae (ac -en) m.

escobilla: (cepillo para limpiar) scpula, ae f; scpulae, arum fpl // Electr, electricitatis demptrum (-i n). Sin: pantgraphum. escobilln: (cepillo para barrer el suelo) v. escobilla.

escoba: scopae, arum fpl. Sin: everrculum, i n.

escoliosis: scoliosis, is f. Sin: spinae dorsi curvtio vel crvitas. escolopendra: scolopendra, ae f. escombros: rdera, um npl. Sin: coacervus fragmentorum; relquiae.

escocs: adj scticus, a, um // sust Scotus, i m. Escocia: Sctia, ae f. escofina: scbina, ae f. Sin: rdula.

escolaridad: - obligatoria, frequenttio scholarum coactiva.

escolar: adj scholaris, e. Sin: scholae (gen); discpuli prprius; ad discpulum spectans. Uso: ao -, annus scholaris // sust scholaris, is m. Sin: scholsticus; discpulus; auditor.

escolapio: scholarum piarum sodalis (-is m). Sin: e scholis piis sodalis; sodalis calasanctianus.

escolstica: (escolasticismo) scholstica, ae f. Sin: philosphia vel theolgia scholstica, vel scholarum.

escopeta: sclopetum, i n. Sin: manuballista; manuballista ignvoma. Uso: - de dos caones recortados, manuballista cum gminis tubis truncis; - para cazar, manuballista venatria; can de -, (manuballistae) tubus. escopetazo: iactus sclopetrius.

escondite: (juego) lusria sui occulttio. Sin: ldicra latebrarum pettio.

esconder: occultare. Sin: celare; cndere. Uso: el que esconde, abscnditor, oris m // esconderse: se bdere (in + ac; in + abl; post + ac). Sin: occultari vel se occultare (abl; in + abl; post + ac); se recndere (in + ac.); cculi vel se occlere (in + ac). Uso: - en los bosques, in silvas se bdere, se abstrdere, se occlere; estar escondido, latere; permanecer escondido, latitare // (accin de -) abscondtio, onis f .

escoplear: (hacer corte con escoplo) scl-

393

escoplo pere. Sin: incdere // (hacer agujero con escoplo) (scalpro) forare, perforare, pertndere. escorbtico: scorbticus, a, um. Sin: stomcace correptus; scorbuto affectus vel laborans. escoplo: scalprum, i n. que se presenta escotada por atrs, mlier tergo (vel dorso) retecto (vel nudo, vel nudato) incedens vel mbulans.

escoria: retrimentum, i n.

escorbuto: scrbutus, i m; scrbutum, i n. Sin: stomcace, es f; scelotyrbe, es f.

escorpin: scrpio, onis m.

escote: vestis collum ac pectus, vel mdium corpus, vel tergum (vel dorsum) rtegens; collum ac pectus (...) nudatum; anterior vestis mbitus apertus (- por delante), postrior vestis mbitus apertus (- por la espalda) // (parte proporcional que cabe a cada uno por razn del gasto hecho en comn) collecta, ae f. Sin: smbola, ae f. Uso: pagar el -, collectam dare; hacer pagar el -, smbolam exgere ab liquo. escotilla: ostolum, i n. Sin: valvae, arum fpl; constrati ostolum.

Escorpin: Scrpio, onis m.

escorzo: obliqua imago. Sin: catgrapha, orum npl. Uso: en -, in obliquo atque ex transverso. escota: (cabo con que se atiesan las velas) pes, pedis m.

escotilln: (puerta cerradiza en el suelo) ostolum pnsile vel verstile. Sin: ianua pnsilis vel verstilis; valvatum pavimenti foramen (-mnis n); valvata tabulati forcula. escribana: (oficio de los escribanos) scribae munus vel offcium // (oficina del escribano) scriptrium, ii n. Sin: offcium scriptrium; scribae offcium; scriptria mensa; tbula litterria. escribano: scriba, ae m. Sin: scriptor.

escotar: retgere. Sin: nudare (collum ac pectus, el cuello y el pecho; mdium corpus, la cintura; tergum vel dorsum, la espalda). Uso: - un vestido (por la parte del cuello y del pecho, de la cintura, de la espalda) vestis collum ac pectus, mdium corpus, tergum vel dorsum retgere; vestido escotado, vestis quae collum ac pectus (...) rtegit; vestis collum ac pectus (...) rtegens; mujer escotada por delante, mlier nudo collo pectoreque; mlier collo pectoreque retecto vel medio crpore nudato; mujer escotada por atrs, mlier tergo retecto (nudo, nudato); mujer que se presenta escotada por delante, mlier collo pectoreque retecto vel mdio crpore nudato incedens vel mbulans; mujer

escotadura: vestimenti aprtio. Uso: - excesiva, (anterior vel posterior) vestis mbitus apertus nimis.

escritor: (persona que escribe) scriptor, oris m. Sin: qui scribit // (autor de obras escritas o impresas) scriptor, oris m. Sin: auctor. Uso:

escrito: scriptum, i n. Sin: scriptura, ae f. Uso: por -, scripto.

escribir: - a mquina, dactylogrphico vel dactlico prelo scrbere; machnul scriptri exarare. Uso: - a menudo, frequenter scrbere; - con garabatos, conscribillare; - de prisa, raptim vel properanter scrbere; escrib ms de lo que deba, plura scripsi quam dbui.

394

escrupuloso - latino, latinitatis auctor; - refinado, scriptor politssimus; - de agricultura, rerum rusticarum scriptor; - de historia, rerum scriptor; rerum gestarum scriptor; - del Renacimiento, renascntium litterarum scriptor; los - de entonces, tmporum illorum scriptores; los posteriores, scriptores aetate posteriores vel inferiores; scriptores inferioris aetatis; ser -, scrbere; volverse -, ad scribendum vel ad scribendi stdium se conferre; nimum ad scribendum appllere, applicare; se ad scribendum applicare. escritora: scriptrix, cis f. Sin: quae scribit. escritorio: (despacho) scriptrium, ii n. Sin: conclave scriptrium; graphum; offcium tractatrium // (mueble) mensa scriptria. Uso: - pequeo, mnsula scriptria. escritorzuelo: scriptor ineptus vel ineptssimus. hecho) scriptur condcere. Sin: sngraph obstrngere // (contratar a un artista, especialmente de teatro) ascrbere vel conscrbere. Sin: scriptur condcere.

escriturista: scripturista, ae m. Sin: Sacrarum Scripturarum peritus; Sacrorum Librorum sciens. escrfula, escrofulismo, escrofulosis: scrfula, ae f; scrfulae, arum. Sin: struma, ae f.

escrofuloso: scrofulosus. Sin: strumosus; scrfulis plenus; scrfulis laborans vel affectus.

escritura: (accin de escribir) scrptio, onis f. Sin: scriptura // (forma o arte de escribir) rtio vel modus scribendi. Sin: scripturae genus; ltterae, arum fpl; litteratura, ae f // (escrito) scriptum, i n. Sin: scrptio; scriptura. Uso: error de -, scripturae mendum // (obra escrita) scriptum, i n. Sin: liber, bri m. Uso: Sagrada -, Sacra Scriptura; Biblia, orum npl; Sacrae Scripturae, Ltterae, Pginae; divinae ltterae; divini libri; ltterae sanctae // (sistema de signos utilizado para escribir) scriptura. Uso: - cuneiforme, demtica, hiertica, jeroglfica, glagoltica, lineal, scriptura cuneiformis, demtica, hiertica, hieroglphica, glagoltica, linearis; - taquigrfica, stenogramma, tis n. escrituracin: auctoramentum, i n. Sin: ascrptio; conscrptio; scrptio; condctio. escriturar: (hacer constar con escritura pblica y en forma legal un otorgamiento o un

escrupulosamente: scrupulose. Sin: religiose, religiosssime; diligenter, diligentssime; exacte, exactssime; accurate, accuratssime.

escrpulo: scrpulus vel scrpulus, i m. Sin: scrpulus et dubitatio. Uso: - de conciencia, relgio, onis f; con mucho -, v. escrupulosamente; por exceso de escrpulos, nmia religione; sin -, sine scrpulo; sine ulla religione; hombre lleno de escrpulos, religiosssimus homo; hombre sin escrpulos, homo nulla religione astrictus // hacer venir los escrpulos a uno, scrpulum vel religionem licui incere; licui religionem afferre; librar a uno de los -, licui scrpulos ex nimo evllere; scrpulos exmere licui; me queda un solo -, mihi unus scrpulus restat; tener -, religioni habere; tengo - de hacer esto, religioni hbeo hoc fcere; no tener -, no hacer - de ..., non habere religioni; no tiene -, nullo tenetur scrpulo.

escrupuloso: scrupulosus. Sin: religiosus. Uso: ser -, assidu scrupulorum molsti agitari; conscintiae angore sollicitari; ser muy -, religione terreri; officiorum religione terreri // (fig, exacto, minucioso) scrupulosus. Sin: religiosus; dligens; accuratus. Uso: diligencia -,

395

escrutador summa vel accuratssima diligntia; escritor muy -, religiosssimus auctor. gere. Sin: munire; tutari.

escrutar: suffrgia computare. Sin: rationem suffragiorum dcere vel habere. escrutinio: (examen y averiguacin exacta) scrutnium, ii n. Sin: scrutintio // (votacin o eleccin) suffrgium, ii n. Uso: - secreto, tcita suffrgia; con - secreto, occultis suffrgiis // (reconocimiento y cmputo de los votos) diribtio, onis f. Sin: diribtio suffragiorum; suffragiorum rtio vel computtio. Uso: hacer el -, dirbere; suffrgia dirbere, computare; suffragiorum rationem habere.

escrutador: (que examina con cuidado algo) scrutator, oris m. Sin: indagator; investigator; explorator // (el que en las elecciones cuenta y computa los votos) (suffragiorum) dirbitor, oris m. Sin: (suffragiorum) computator.

escudete: (objeto semejante a un escudo pequeo) sctulum, i n.

escudilla: scutella, ae f. Sin: sctula; camella; ctula vel ctyla; catillus vel catillum; catnulus; gbata. escudillar: (echar en escudillas) in scutellas distribere vel fndere // (fig, contar lo que se sabe; no guardar secreto) exprmere. Sin: aperte dcere; in mdium proferre; ante pedes effndere.

escuadrilla: (de buques) classcula, ae f. Sin: nvium turma // (de aviones) classcula aria. Sin: avirius manpulus; velivolorum turma. Uso: - de bombardeo, cohortcula ignfera vel incendiria. escuadrn: turma, ae f. Uso: - de coraceros, loricatorum turma.

escuadra: (cuadrilla de personas) v. cuadrilla // (corto nmero de soldados) agmen, mnis n. Sin: manus, us f; parva manus; manpulus; praesdium, ii n. Uso: - volante, praesdium promptum // (conjunto de buques) classis, is f // (instrumento) norma, ae f. Uso: - de box, norma bxea.

escucha: audintia, ae f. Sin: audtio. Uso: atenta, dligens audtio; - de la palabra de Dios, audtio verbi Dei.

escudar: (amparar con el escudo) scutare // (fig, resguardar o proteger) tgere vel prot-

escuela: schola, ae f. Sin: ludus; discendi ludus. Uso: - de prvulos, infntium ludus; ludus parvorum puerorum; - primaria, ludus litterrius vel elementrius; schola litterria; schola fundamentalis; scola elementria; elementorum (vel primordiorum, vel rudimentorum) ludus; - secundaria, schola media; schola mdii vel secundi rdinis; mdii rdinis ludus; - normal, schola magistris conformandis; schola ludi magistris instituendis vel efformandis; schola magistris elementrii ludi formandis; - superior, schola superior; altior schola; schola maiorum disciplinarum; ingenuarum litterarum vel disciplinarum ludus // - catlica, schola cathlica; - clsica, schola clssica; - confesional, schola confessionalis; - estatal, pblica schola; pblica ci-

escudo: (arma defensiva) scutum, i n (grande, rectangular); clpeus, i m, clpeum, i n (pequeo, ovalado); parma, ae f (pequeo, redondo); pelta, ae f (pequeo, en forma de media luna); cetra, ae f (pequeo, en forma de ctara). Uso: armado o provisto de -, scutatus; clipeatus, parmatus, peltatus, cetratus; scuto, clpeo, parm, pelt, cetr tectus // (de armas, blasn) insigne, is n. Sin: stemma, tis n; gentilcium insigne // (moneda antigua) scutatum, i n. Sin: (scutatus) nummus. Uso: - de plata, nummus argnteus.

396

escter vitatis schola (= schola pblica gestionis officialis); - experimental, schola experimenti grti cndita; - humanista, schola humanistica; - industrial, institutum indstriae rtibus docendis; schola qu artes quaestuosae docentur; - internacional, schola inter gentes instituta; - militar, ludus militaris; - mixta, schola promscua vel communis; - privada, schola privata (= schola pblica gestionis privatae, si es oficialmente reconocida); - pblica, schola pblica; - tcnica, schola rtium technicorum; schola artibus exercendis; - vespertina, schola vespertina // - de artes y oficios, schola qu artes et artifcia docentur; de baile, ludus saltatrius; saltationis ludus; de comercio, rerum mercandarum schola; schola de rebus mercandis; schola commrcio ordinando moderandoque; - de conduccin de automotores, schola autocintica; autoraedae gubernandae schola; - de corte, schola panno secando ad vestes; - de dibujo, schola digraphes, vel grphices, vel delineationis; - de enfermera, schola aegrorum ministris instituendis; - de gimnasia, gymnsium; - de latn, schola linguae latinae; - de msica, ludus msicus; - de nias, schola ad puellas erudiendas destinata; - de pintura, pictorum schola; - de poesa, potarum schola vel disciplina; tipo de -, scholarum genus vel ordo // (fig, que alecciona o da ejemplo) - de corrupcin, nequtiae officina; la - de la experiencia, usus, us m; - de imprudencia, imprudntiae ludus; en la - de la naturaleza, natur magistr; en la - de la pobreza, paupertate magistr // alumnos de las - primarias, discpuli (vel alumni, vel peri) elementrii; alumnos de las - medias, mdii rdinis discpuli; alumnos que frecuentan - superiores, discpuli scholas altiores obeuntes // abrir una -, ludum vel scholam aperire; cursar la - primaria, in litterrium ludum itare; cursar la - media, mdii rdinis scholam celebrare; cursar - superiores, altiores scholas obire; scholas maiorum disciplinarum obire; frecuentar la -, in ludum vel in scholam itare; frecuentar una - de latn, scholam linguae latinae obire; ir a la -, in ludum vel in scholam ire // (edificio escolar) ludi vel scholae aedifcium, sedes, domiclium.

esculpir: sclpere, insclpere. Sin: fngere; effngere. Uso: imagen, figura esculpida, imago sculpta; simulacrum sculptum; estatuas esculpidas por uno, signa ab liquo facta vel expressa; - algo en bronce, liquid aere fngere; - algo en cera, liquid e cera fngere; - en mrmol, signum e mrmore formare; estatua esculpida en mrmol, signum marmreum , vel e mrmore effectum // fig, - algo en la mente, liquid ltius (vel pnitus) in nimo fgere; esto se halla esculpido en mi mente, hoc nsidet in memria mea; huius rei memria mihi in mente haeret vel fixa est. escultismo: puerorum exploratorum motus (-us m).

escultista: adj ad motum exploratorum prtinens // sust adulescens explorator m; adulescens exploratrix f. Sin: sodalis explorator; sodalis exploratrix.

escter: autobirtula, ae f. Sin: birtula automatria; automotria bicclula; parva vel minuta brota automatria; v. motocicleta.

escupidera: sputorum vas (vasis n) vel vsculum. Sin: cpsula vel capsella inspuendo; sputis excipiendis cpsula.

escultura: (arte de esculpir o tallar) sculptura, ae f. Sin: ars sculptria vel staturia; ars sculptoris, sculpendi, fingendi, effingendi // (obra del escultor) sculptura, ae f. Sin: opus sculptoris vel insculptum. Uso: - en madera, tectnica sculptura; lgneo sculptura.

escultor: sculptor, oris m. Sin: fictor. Uso: de estatuas, staturius; statuarum rtifex; qui statuas fingit.

397

esdrjulo esdrjulo: (de vocablo) proparoxtonus, a, um. Sin: antepaenltimam sllabam cuens; (de verso) hyprmeter, tra, trum. esenios: esseni, orum mpl.

esencial: (de la esencia de una cosa) essentialis, e. Sin: ad essntiam vel ad rem ipsam prtinens; in alicius rei natura psitus; cum re ipsa coniunctus // (necesario, imprescindible) necessrius, a, um. Uso: esto es lo - para m, hoc mihi mxime necessarum est // (principal) primus, a, um. Sin: praecpuus; princeps; potssimus; mximi momenti vel mximo momento; caput. Uso: condicin -, condcio prima; rei summa; res mximi momenti; lo -, el punto capital, caput, cpitis n; summa, ae f; res summa vel prima; quod est primum vel potssimum; ser un elemento para ..., mximo momento esse ad + ac; lo es que ..., primum ac potssimum mnium est (+ inf, vel ac + inf); totum in eo est ut (+ subj); hay que ver dnde est lo -, videndum est ubi sit rei summa; lo - para el orador es ..., caput oratoris est ut (+ subj); lo - para una vida feliz, caput ad beate vivendum; decir lo -, cpita rerum expedire. esencialmente: essentiliter. Sin: re ipsa; ips rei natur; secundum essntiam.

esencia: (lo que constituye la naturaleza de una cosa) essntia, ae f. Sin: natura; natura et vis. Uso: la - divina, natura divina; la - de algo, quod est liquid (en expresin interrogativa, quid vel quale sit liquid) // (la parte ms importante en una cosa) vis. Sin: quod praecpuum (vel mximum) est in liqua re. Uso: la - de la amistad, ipsa amictia; la - de la cosa, res ipsa; en su -, gnere ipso; per se ipsum; indagar la - de las cosas, quale quidque sit perspcere // (extracto) sucus, i m. Sin: expressus sucus; liquor, oris m; liquor tenussimus. Uso: - perfumada, unguentum; odor; de ssamo, sucus ex ssama (vel ex ssamo) expressus; - de rosas, sucus rosae.

esfera: - de reloj, horolgii frons, discus; horarum index; numeralis orbculus // (fig, mbito; espacio a que se extiende o alcanza la accin o el influjo de algo) sphaera, ae f. Sin: provncia. Uso: - concreta de derechos, certa definitaque iuris provncia; - personal, sphaera personalis; la - del espritu, sprits sphaera. esfrico: (Dep, baln en el juego de ftbol) v. baln.

esferoide: sphaerides, is f. Sin: globus sphaerae smilis.

esferoidal: sphaeroidalis, e. Sin: sphaeridis instar.

esfigmografa: sphygmogrphia sive -grapha, ae f. Sin: cordis plsuum rtio.

esfigmfono: sphygmphonum sive -phnum, i n.

esfigmogrfico: sphygmogrphicus, a, um. Sin: ad shygmogrphiam spectans.

esfigmgrafo: sphygmgraphum, i n; sphygmogrphium, ii n. Sin: cordis plsuum calculatrium vel mchina calculatrix. esfigmograma: sphygmogramma, tis n.

esfigmomanometra: sphygmomanomtria sive -metra, ae f. esfigmomanmetro: sphygmomanmetrum, i n.

esfigmlogo: sphygmlogus, i m.

esfigmologa: sphygmolgia sive sphygmologa, ae f.

398

esmaltado esfigmometra: sphygmomtria sive -metra, ae f. nista, ae m; battuator; armorum doctor; artis gladiatriae magister; normas de la -, gladiatriae artis dictata vel leges // adiestrarse en la -, gldiis exerceri; gladiatria arte exerceri; aprender la -, gladiatriam artem dscere; ensear a uno la -, liquem armis docere; liquem gladiatriam artem docere; practicar la -, armis ldere; hastis concertare; arte gladiatria ldere vel concertare. esgrimidor: gladiator, oris m. Sin: gladiatriae artis lusor; artis gladiatriae peritus vel peritssimus.

esfigmmetro: sphygmmetrum, i n. Sin: aemodynammetrum; instrumentum snguinis prssui metiendo; instrumentum snguinis pressioni metiendae. esfigmoscopia: sphygmoscpia sive -scopa, ae f. esfigmoscpico: sphygmoscpicus, a, um. esfigmoscopio: sphygmoscpium, ii n.

esgrima: (arte de manejar la espada, el sable y otras armas blancas) gladiatura, ae f. Sin: ars battuendi vel batuendi; ars gldii; armorum ars; ars gladiatria; ars digladiandi. Uso: certamen de -, gladiatrium certamen; certamen digladiandi; escuela de -, gladiatrius ludus; - con florete, con espada, con sable, certamen digladiandi rdibus ferreis, adhbito gldio, adhbito ense falcato; espectculo de -, spectculum gladiatrium; maestro de -, la-

esgrafiar: picturam insclpere. Sin: figuram grphio inscrbere vel exarare.

esgrafiado: (obra hecha con el grafio) pictura insculpta. Sin: linearis pictura insculpta; grphica pictura vel imago; figura grphio inscripta vel exarata.

esfumar: (rebajar los tonos) - los colores, colores dilere, extenuare, stnguere, velare // esfumarse (en sentido fig) evanscere. Sin: defervscere; deflagrare; detumscere. Uso: se esfum su ira, illius ira defervit vel defrbuit; se esfuman los odios, dia detumescunt.

esfuerzo: nisus, us m. Uso: - colectivo, scia compositaque pera; comn - tico, moralis communis nisus; aunar los -, labores simul suscpere.

esgrimista, v. esgrimidor.

esgrimir: battere vel batere. Sin: armis uti vel certare. eslabn: (hierro con que se saca fuego del pedernal) ignirium, ii n. Sin: ignitbulum. eslalon, v. slalom. eslavista: rerum slavicarum studiosus vel peritus.

Eslovaquia: Slovkia, Slovcia, Slovchia, ae f. Eslovenia: Slovnia, ae f. esloveno: adj slovenus, slovnius, slovnicus // sust Slovenus, i m.

eslovaco: adj slovakus, slovacus, slovachus, a, um. Uso: Repblica -, Respblica Slovaca // sust Slovacus vel Slovakus, i m.

eslavo: adj slavus, slvicus, a, um // sust Slavus, i m.

esmaltado: malthatus, a, um. Sin: malth pictus, tectus; nitenti crust inductus. Uso: al encausto, encusto pictus; obra esmaltada

399

esmaltar al -, encustum; encusticum opus // fig liqua re distinctus vel ornatus. Uso: - de flores, flribus distinctus. esofagoscopio: oesophagoscpium, ii n.

esmeralda: smaragdus, i mf. esmeril: smyris, dis m. esmoquin, v. smoking.

esmalte: maltha, ae f. Sin: encustum; crusta nitens. Uso: - blanco, crusta alba; - vtreo, crusta vtrea; vitrum metllicum; - de los dientes, cndida crusta dntium; candor dntium (la blanca superficie de los dientes); dntium cortex (-tcis mf); - para las uas, de uas, nguibus vel nguium maltha.

esmaltar: malthare. Sin: malth vel encusto pngere; nitentem crustam licui rei indcere; nitenti crust liquid indcere; rem malth tgere, contgere, obdcere. Uso: - al encausto, encusto pngere // fig liqua re distnguere vel ornare.

esofagotoma: oesophagotmia sive -toma, ae f. Sin: oesphagi vel gulae sctio. esotrico: esotricus, a, um. Sin: secrtior. Uso: doctrina -, doctrina esotrica, arcana, secrtior. esoterismo: esoterismus, i m. Sin: esotricae rationis stdium.

espaciador: Tecnol, spatiorum vectis (-is m). Sin: machintio lineatria; instrumentum ltteris lineandis.

esmerilar: smride polire vel expolire.

esnob: trssulus, i m. Sin: novissimorum morum affectator, sectator; homo affectatus, vel nmium novitatis studiosus, vel nimis elegntiae studiosus.

esnobismo: snobismus, i m. Sin: mos trossulorum; fictae praestntiae affecttio; novorum morum imitandi cupditas.

esofagitis: oesophagites, is f. Sin: oesphagi inflammtio vel infltio.

esfago: oesphagos, i m. Sin: fauces, ium fpl; stmachus; gula. esofagoscopia: oesophagoscpia sive -scopa, ae f.

espada: ensis, is m. Uso: - de dos filos, romphaea; rmpia.

espacio: sptium, ii n. Uso: - areo, sptium arium; - csmico, sideral, sptium csmicum, siderale; vcuum vel inane sptium; de tiempo, tmporis sptium; alcanzar los cuerpos celestes en el -, tngere crpora sidrea ; conquistar el - a bordo de astronaves, caelum scaphis praeptibus scndere; explorar el -, caelstia loca investigare; lanzar al -, liquid procul in caelum emttere, vel in ris sptia concere; liquid in ethera torquere; liquid ad intermndia mttere; volar por el -, per inane ire vel rere; per vcuum sptium sbvehi; por - de una hora, per horae sptium; por - de tres das, trium dierum spatio; comprar espacios en diarios y canales de televisin, sptia in diriis necnon in emissinibus televisficis condcere.

espacial: spatialis, e. Sin: sptii (gen); sideralis; csmicus. Uso: cpsula -, capsa spatialis; guerra -, bellum siderale; laboratorio -, officina sideralis; nave -, navis spatialis vel csmica; navegacin -, astronavigtio; programas -, progrmmata spatilia; traje o vestido -, escafandra -, vestis astronutica; vuelo -, volatus spatialis.

400

especializado espadaa: (campanario) turrcula campanria // (planta) phasgnion vel phasgnium, ii n. espalda: tergus, gris n. Uso: - de carnero, armus vervecinus; volver las - (= huir), terga vrtere; volver las - a uno, licui terga obvrtere. espaldar: dorsum, i n. Sin: tergum, i n; tergus, gris n. espartaquista: spartacista, ae m. esparvel o esparver, v. gaviln. espasmo: spasmus, i m; spasma, tis n. Sin: convlsio; membrorum vel nervorum convlsio; cruciatus, us m. espasmdico: spsticus, a, um. Sin: convulsus; crcians, excrcians; cruciatus, excruciatus. espstico: spsticus, a, um. esptula: rudis, is f. especera, v. especiera. especialidad: (rama de una ciencia, arte o actividad) specialis doctrinae provncia vel campus // (particularidad, singularidad) specilitas, atis f. Sin: singulritas; peculiritas; singularis pertia. Uso: - de la escuela salesiana, specilitas scholae salesianae // Dep peculiaris ludus. Uso: - nrdicas, peculiares ludi septemtrionales // (medicamento) - farmacutica, medicamentum peculiare.

espantajo: terrculum, terriculamentum, i n. Sin: vium formido (-dnis f); psserum terrculum. espantamoscas: muscrium,ii n. espantapjaros, v. espantajo. Espaa: Hispnia, ae f.

especia: aroma, tis n.

espaolismo: hispanismus, i m. Sin: vox hispnica vel hispana (vocablo propio de la lengua espaola); loctio hispnica; idiotismus hispnicus (giro propio de la lengua espaola). espaolizarse: Hispanorum mores imitari. esparadrapo: ceratum vel cerotum, i n. Sin: emplastrum adhaesivum. esparavn: (gaviln) v. esta voz. // (tumor seo) - de garbancuelo, pstulae equorum.

espaol: adj hispanus vel hispnicus, a, um; hispaniensis, e. Uso: lengua -, lingua hispana, hispnica, hispaniensis; sermo hispanus; literatura -, ltterae hispnicae // sust, Hispanus, i m.

especialista: adj alicius rei peritssimus; versatssimus in liqua re; speciali stdio excultus; speciali stdio dditus; in speciali disciplina versatus, singulari pertia preditus // sust specialista, ae m // (mdico que se dedica a una clase especial de enfermedades) v. mdico. especializacin: specializtio, onis f. Sin: (accin) alicius rei singulare stdium; (efecto) alicius rei peculiaris pertia. especializado: singulari pertia preditus. Sin: alicius rei peritssimus.

esprrago: aspragus, i m.

esparavel: (red) iculum, i n.

401

especializar especializar: specializare. Sin: speciale stdium alicius rei amplecti // especializarse, speciali stdio se exclere; in liqua re particulatim versari; alicius rei stdium potssimum clere. espectro: Fs spectrum, i n // (fantasma) spectrum, i n; phantasma; larva; umbra; simulacrum // (- horrible) terrculum, i n. Sin: imago terrbilis; atrox imago; aspectu trux figura. Uso: el - de la muerte, atrox imago mortis. espectrografa: spectrogrphia sive -grapha , ae f. espectrgrafo: spectrgraphum, i n; spectrogrphium, ii n.

especie: spcies, i f. Uso: formacin de las -, formtio specierum. especiero: condimentrius, ii m. especiera: taberna condimentria.

especialmente: mxime. Sin: praecpue; praesertim; speciliter. Uso: ms -, specilius.

espectculo: spectculum, i n. Sin: spectamen, mnis n. Uso: - cinematogrfico, pirotcnico, teatral, televisivo, spectculum cinematogrphicum, pyrotchnicum, theatrale, televisficum; - de acrobacia o acrobatismo, funambulorum (vel petauristarum, vel catadromorum) spectculum; espectculos de diferentes clases, miscella spectcula; dar un -, spectculum exhibere; mirar un -, spectamen contueri. espectador: spectator, oris m. Sin: spectans, antis; stans; sessor. Uso: la masa de los -, spectntium consessus (-us m); los - animan a los jugadores, spectatores lusorum nimos rigunt vel confirmant.

especfico: specficus, a, um. Uso: vocacin -, specfica voctio.

especificacin: specifictio, onis f. Sin: designtio; explictio.

espectrometra: spectromtria sive -metra, ae f. espectroscopia: spectroscpia sive -scopa, ae f. espectroscpico: spectroscpicus, a, um. espectroscopio: spectroscpium, ii n. espectromtrico: spectromtricus, a, um.

espectrograma: spectrogramma, tis n. Sin: imago spectrogrphica.

espectral: (que se refiere a los espectros o fantasmas) larvalis, e // (Fs, que se refiere al espectro solar) spectri (gen); ad spectrum prtinens.

especulador: speculator, oris m. Sin: quaests speculator; homo quaestuosus vel quaestuosssimus; (immdico) questui srviens; qui quaestu dcitur // fig lucrans, antis. Sin: lucrpeta; quaestuosus; dardanrius. Uso: poltico, ex re pblica lucrum vel lucra fciens; rem pblicam ad suum lucrum rvocans; qui rem pblicam ad suum lucrum rvocat; - en el precio de los vveres, ex anno-

especulacin: specultio, onis f; speculatus, us m // (examen o meditacin) contempltio, onis f. Sin: cogittio // (investigacin) investigtio, onis f. Sin: indagtio; explortio // (operacin comercial con nimo de lucro) negotitio, onis f. Sin: quaestus, us m; avditas; negotiationis stdium; quaests avditas.

402

espa nae caritate lucrans; nmium ex annonae caritate quaestum vel lucrum fciens. giae cultor, studiosus, peritus, doctor; spelaelorum naturae peritus.

especular: (meditar, raciocinar) speculari. Sin: contemplari, contemplare; indagare; explorare; meditari liquid vel de liqua re // (procurar provecho o ganancia por cualquier medio) quaestum prsequi, fcere, spectare. Sin: questui servire; quaestum fcere ex liqua re (ganar sobre algo). Uso: en el precio de los vveres, annonae caritatem questui habere; ex annonae caritate quaestum fcere; constitere sibi quaestus immdicos ex annonae caritate; ppuli inpiam questui habere; ex ppuli inpia quaestum fcere; - sobre la ignorancia de uno, ex alicius errore quaestum fcere; - sobre las desgracias ajenas, alicius calamittibus insidiari; - sobre todo, ex mnibus quaestum exercere. especulativo: speculativus, a, um. Sin: contemplativus; in contemplatione psitus.

esperantista: esperantista, ae m. Sin: zamenhofianae linguae fautor vel studiosus // (relativo al esperanto) espernticus, a, um.

espejito: specillum, i n.

espejismo: oculorum mendcium // fig falsa spcies. Sin: imago vana.

espejarse: (mirarse al espejo) se in spculo intueri vel contemplari // fig exemplum sibi smere ex liquo; liquem (vel liquid) in exemplum intueri vel smere.

espermatorrea: spermatorrhoea, ae f. Sin: involuntria vel invita sminis eictio. espermatozoide: spermatozides, is n; spermatozidum, i n.

espermtico: spermticus, a, um. Sin: seminalis, e; ad humanum semen ttinens; humani sminis (gen).

esperma: sperma, tis n. Sin: semen, mnis n.

esperanza: spes, spei f. Uso: - dbil, destello de -, spcula, ae f; exgua spes; perder la -, spem abcere.

esperanto: esperantus, i m. Sin: sermo vel lingua esperanto (indecl); lingua esperntica vel zamenhofiana; lingua, quae esperanto appellatur.

espermatozoo: spermatozoum, i n. Sin: vitale sprmatis vel sminis elementum.

espejo: spculum, i n. Uso: Autom, - retrovisor, spculum retrovisivum; - de cuerpo entero, amplum spculum; - de pared, spculum parietrium.

espeleologa: spelaelgia sive -loga, ae f. Sin: cavernarum vel de cavernis doctrina; speluncarum disciplina; scintia spelaelgica; de spelaelorum natura ars. espelelogo: spelaelogus, i m. Sin: spelael-

espesura: (paraje muy poblado de rboles) densa silva // (vegetacin densa) crista, ae f. Uso: - de hierbas, montn de hierbas, herbarum crista; - de hojas, penacho de hojas, crista foliorum.

espesor: crassitudo, dnis f. Uso: - de paredes, muro, columna ..., crassitudo paretum, muri, columnae ...; medir el - de una chapa, crassitudinem lminae metiri.

espa: (agente secreto) explorator, oris m. Sin: speculator; emissrius; index, dcis mf;

403

espiar explorator clandestinus. Uso: - industrial, speculator officinarum // (en sentido vulgar) delator, oris m. espiral: adj spiralis, e // sust spira, ae f. Uso: en -, in spiram; in anfractum; cochleatim // (muelle en - de un reloj) spira vel sprula. Sin: elatrium, ii n; elatrium spirale.

espigueo: (accin de espigar) spicilgium, ii n. espiguilla: herba spicosa. espinaca: spinaca vel spincia, ae f.

espigar: spicas lgere. Sin: omissas spicas collgere // (buscar, rebuscar) decrpere.

espiar: speculari. Sin: explorare; (clam) observare; rimari.

espiritismo: spiritismus, i m. Sin: communictio cum spirtibus; spirtuum (vel mortuorum, vel mnium) evoctio vel consulttio; mortuorum evocandorum ars, rtio, stdium. espiritista: spiritista, ae m. Sin: spirtuum (vel mortuorum, vel mnium) evocator, consultor, consultator; spiritismi fautor // adj ad spiritismum spectans.

espineta: clavicmbalum, i n. Sin: spinettianum clavicmbalum.

espinillera: (pieza que preserva la espinilla) tibiale vel crurale operimentum, tgimen (-mnis n), tegimentum, tegumentum. espino: - albar, blanco, leucantha, ae f. Sin: alba spina. espinochar: panculas mundare vel deglbere. espinoso: aculeatus, a, um. Sin: spinosus; spinis instructus vel munitus. espintermetro: spinthermetrum, i n. espintariscopio: spinthariscpium, ii n. espinillo: spinfera, ae f.

espionaje: specultio, onis f. Sin: occulta explortio. Uso: red de -, emissariorum consocitio.

espinteroscopio: spintheriscpium, ii n.

espritu: (soplo vital) spritus, us m. Sin: nima, ae f. Uso: - vitales, spritus vitales; vires vitales; exhalar el -, nimam efflare // (sustancia incorprea) spritus. Sin: nimus; mens. Uso: Dios es puro -, Deus mens est sine crpore; el - Santo, Spritus Sanctus // (fantasma, espectro) larva, ae f. Sin: umbra; (vanum) simulacrum // (alma como sede de la inteligencia y del sentimiento) nimus, i m. Sin: mens; spritus. Uso: - crtico, nimus crticus; - democrtico y humanstico, democrtiae et humanismi spritus; - evanglico, spritus evanglii; - humano, hminum mens; - de independencia, liberiores spritus mpl; actividad del -, mentis agittio; cultivar el -, nimum vel mentem exclere; levantar el abatido, afflictum nimum ergere // (vivacidad de ingenio) ingnii acumen (-mnis n). Uso: presencia de -, nimi celritas; nimi praesntia; tener presencia de -, nimo praesenti esse, praesenti nimo uti; tener poca presencia de -, parv esse nimi praesnti // (sagacidad, agudeza) argtiae, arum fpl // (tendencia propia y caracterstica) el - de los tiempos, mores, um mpl. Uso: el - de nuestros tiempos, rtio atque inclintio tmporum; nostra tmpora ac mores // (carcter ntimo, esencia o sustancia de una cosa) spritus, us m. Sin: sensus, us m. Uso: - cristiano, christianae vitae sensus; el - de la ley, voluntas et

404

esplenectoma sentntia legis; legis rtio ac sentntia; legis voluntas vel rtio; el - del mundo, mundi sensus; segn el - de San Francisco, secundum Sancti Francisci spritum; vivir segn el - del mundo, vvere ad huius mundi sensum // (amor de, empeo por) stdium, ii n. Uso: de abnegacin, sui abnegandi stdium; - de concordia y de paz, concrdiae pacisque stdium; - de conservacin, sui conservandi stdium; - de contradiccin, concertationis stdium; contendendi stdium; - de iniciativa, indstria, ae f; indstriae stdium; indstriae navitatisque stdium; - de libertad, libertatis stdium; - de oracin, de piedad, precationis vel pietatis stdium; - de reconciliacin y de mutuo respeto, spritus reconciliationis atque mtui respects. ris immnitas.

espiritualista: adj ad spiritualismum ttinens // sust spiritualista, ae m. Sin: spiritualismi fautor vel sectator. espiritualizacin: spiritualiztio, onis f. espiritualizado: spiritualizatus, a, um. Sin: spiritualis factus vel effectus.

espiritualismo: spiritualismus, i m. Sin: pietatis cultus; religionis sensus; animorum doctrina; doctrina quae mnia ex incorpreis pendre vel gigni docet.

espiritual: nimi (gen). Sin: ad nimum prtinens. Uso: bienes -, bona nimi; gozo -, nimi voluptas, oblecttio, oblectamentum; necesidad -, nimi necssitas; salud -, animi salus // (incorpreo) incorporalis, e. Sin: incorpreus; crpore carens; crporis expers // (sagrado) sacer, sacra, sacrum. Uso: potestad -, sacra potestas; sacrorum iurisdctio; sacrarum rerum modertio // (religioso) religiosus, a, um. Sin: pius; spiritualis; religionis pietatisque cultor. Uso: director, padre -, director sprits; magister sprits vel pietatis; conscintiae moderator; ejercicios -, spirituales exercitationes; spiritulia exerctia; vida -, petas; desarrollar las dotes -, spirituales dotes explicare; hacer ejercicios -, spiritulibus exerctiis vacare; piis nimi exercitatinibus vacare.

espiritualizar: (hacer espiritual a una persona o cosa) spiritualizare. Sin: liquem spiritualem (vel liquid spirituale) fcere vel rddere // (abstraer de lo corpreo) a crpore abstrhere. Sin: ab omni matriae concretione segregare. Uso: - todo, ad mentis rationes mnia conformare; (en sentido religioso) ad religionis pietatisque rationes convrtere mnia.

espiritualmente: spirituliter vel spiritliter. Sin: incorporliter; secundum spritum; sub lmine spritus. espirmetro: spirmetrum, i n.

espiroqueta: spirochaeta, ae f; spirochaete, es f. esplacnografa: splanchnogrphia sive -grapha, ae f.

espiritualidad: (religiosidad) spiritulitas vel spiritlitas, atis f. Sin: petas; relgio; pietatis cultus, sensus, stdium; religionis stdium vel sensus; divini afflats sensus vel stdium. Uso: - franciscana, spiritlitas franciscana vel franciscalis; cultivar de lleno la -, ad pietatis cultum se totum ddere // (incorporeidad) spiritulitas. Sin: incorporalis natura; crpo-

esplacnologa: splanchnolgia sive -loga, ae f. esplenalgia: splenlgia sive -alga, ae f. Sin: splenis vel lienis dolor, dolores.

esplenectoma: splenectmia sive -toma, ae f. Sin: splenis vel lienis detrctio.

405

esplnico esplnico: splenticus vel splenticus, a, um. Sin: splnicus; splenacus; ad splenem vel ad lienem spectans. (vel vertebrarum) inflammtio vel infltio. espondilosis: spondylosis, is f. esponsales: sponslia, -ium vel -orum npl. Sin: desponstio; despnsio. Uso: celebrar los -, sponslia celebrare vel fcere.

esplenitis: splenites, is f ; splenitis, -dis f. Sin: lienis inflammtio vel infltio. Uso: enfermo de -, lienosus; qui liene turgente laborat. esplenomegalia: splenomeglia sive -gala, ae f. Sin: splenis vel lienis dilattio. esplenologa: splenolgia sive -loga, ae f.

esponsalicio: sponsalcius, a, um. Sin: sponsalis, e; ad sponslia prtinens. espora: spora, ae f. Sin: semen, mnis n; minutssimum semen.

esplenopata: splenopatha, ae f, v. esplenalgia.

espliego: lavndula spica. Sin: lavndula officinalis.

espordico: spordicus, a, um. Sin: nfrequens, nsolens, rarus, non contnuus ; passim hbitus; passim datus vel acceptus; singillatim hbitus, datus, acceptus. esporangio: sporngium vel sporngion, ii n. Sin: sporae involcrum. esportilla: sprtula, ae f. esportillero, v. changador.

espln: melanchlia sive -chola, ae f. Sin: tedium et displicntia; tristtia gravitasque mentis; angores. Uso: que sufre de -, melanchlicus; tedio et displicnti affectus; sufrir de -, melanchli laborare. espodio: spodos, i f.

espoleta: (Arm, detonador de bomba, granada, torpedo, etc.) radolus vel tbulus explodens, displodens. Uso: - de percusin, radolus percussu explodens; - de tiempo, tbulus certo tmpore explodens.

espolear: (picar con la espuela al caballo) equum calcribus concitare. Sin: equo calcria sbdere // (fig, estimular) calcria licui admovere vel adhibere; licui stmulos admovere vel adhibere, adcere; liquem stimulare vel incitare.

espuela: calcar, ris n // (fig, estmulo, incitativo) stmulus, i m. Sin: incitamentum; acleus. espuerta: sporta, ae f. Uso: - pequea, v. esportilla.

esprit: ingnii vigor (-oris m).

esposas: mnicae, arum fpl.

esposar: mnicas licui incere vel collgere. Sin: mnicis restrngere alicius manus; liquem mnicis occupare.

espoln: (de aves) rdius, ii m; (de naves) rostrum, i n.

espondilitis: spondylites, is f. Sin: vrtebrae

espumadera: trua, ae f. Uso: - pequea,

espuma: spuma, ae f. Uso: sacar -, spumam elcere.

406

esquila trulla vel truella, ae f. esquematizar: compendiose expnere. Sin: capitulatim tractare; res praecpuas tractare.

espurio: (bastardo) v. esta voz // (fig, falso, adulterado) sprius, a, um. Uso: verso -, sprius versus; versus dbiae fdei. esqueje: thalldium, ii n.

espumante: spumans, antis. Sin: spmeus; spumosus; spumescens; spmiger; spmifer. Uso: vino -, vinum vel merum spumans; frvidum spumis vinum.

esquemtico: schemticus, a, um. Sin: adumbratus; delineatus, primis lneis designatus.

esquemticamente: schemtice. Sin: adumbratim (en bosquejo); summatim; brviter; paucis verbis.

esquema: (representacin de una cosa atendiendo solo a sus lneas o caracteres ms significativos) schema, tis n; schema, ae f. Sin: adumbrtio; lineamenta npl; alicius rei praecpua lineamenta; alicius rei adumbrtio vel descrptio. Uso: - de un cuento, praecpua narratinculae lineamenta ; - de una obra, peris lineamenta; trazar el - de algo, alicius rei primas lneas dcere; liquid adumbrare; liquid primis lneis designare.

esqueleto: (armazn del cuerpo de los vertebrados) scletus, i m ; scleton, i n. Uso: ambulante, scletus mbulans // (armadura o armazn destinado a sostener alguna cosa) v. armadura.

esqu: (especie de patn) narta, ae f. Sin: slea nivalis, oblonga, lbilis, lgnea; longa ex ligno slea; oblonga ligni slea; oblonga slea prolabens; pegma (-tis n) nrticum; norvgica, ae f. Uso: ponerse los -, nartas vel oblongas sleas aptare pdibus; quitarse los -, nartas vel oblongas sleas depnere // (deporte) narttio, onis f. Sin: ars nartatria; nartatrius cursus (-us m); ldicra exercittio nartatoria; per nives labendi ars. Uso: botas para esques, cligae nartatriae; carrera de - en colinas arenosas, narttio in cllibus arenosis; competicin de -, nartarum certamen, certtio; contntio; concerttio prolabntium; equipo de -, apparatus nartatrius; - acutico, narta aqutilis; pista de -, iter nrticum; asistir a una competicin de -, prolabntium (per nives, per glciem, per undas) contentionem crnere; practicar el - acutico, oblongis sleis per summas undas prolabi.

esquematismo: schematismus, i m. Sin: adumbrata rtio.

esquiar: nartare. Sin: nartis prolbi; oblongis sleis prolabi; nartis uti. Uso: - sobre la nieve, per nives prolabi, decrrere; per mntium nives prolabi; per iter nivale prolabi; sobre el agua, per undas prolabi. esquife: (barco pequeo) scapha, ae f. Sin: cymba; lembus; linter (-tris f). esquicio, v. bosquejo.

esquiador: nartator, oris m. Sin: nartae lusor; nartis prolabens; nartis se exercens; nartis contendens; nartarum peritus; decursor nivalis ( - sobre la nieve). Uso: - en la nieve o en el hielo, per nives vel per glciem prolapsor; lablibus sleis per nivem vel per glciem decurrens ; - acutico, aqutilis nartae lusor.

esquematizacin: compendiria expostio. Sin: in compndium redctio; rerum praecipuarum tracttio.

esquila: (cencerro pequeo) tintinnbulum, i n.

407

esquimal esquimal: adj esquimensis vel aesquimensis, e // sust Esquimensis vel Aesquimensis, is m. rum; thermae, arum; - de enseanza, studiorum sedes; scholae domiclium; - de plutonio, plutoniana fbrica; - de una colonia, colniae constittio, conditio, dedctio. establishment: dominatum retinentes (-ium mpl). establo: stbulum, i n // (cochera o establecimiento de coches de alquiler) v. cochera. estaca: paxillus, i m. Sin: stipes, ptis m.

esquirol: operisttium recusans vel repdians (-antis). Sin: operisttii refragator; qui peram intermttere recusat.

esquisto: schistos vel schistus, i m. Sin: schistos lapis (-dis m); sctilis vel fssilis lapis.

esquistoso: schistos, a, on (vel -um). Sin: schistosus; sctilis, e; fssilis, e. esquivar: - a uno, liquem vitare, evitare, devitare.

esquizofrenia: schizophrnia, ae f; schizophrnesis sive -phrensis, is f. Sin: mentis ablientio. esquizofrnico: schizophrnicus vel schizophrenticus, a, um. Sin: schizophrni affectus, laborans; ad schizophrniam ttinens.

estabilidad: stbilitas, atis f. Uso: - econmica, stablitas oeconmica. estable: stbilis, e. Sin: durbilis, e; diuturnus.

esquizomiceto: schizomyces, etos m.

esquizoide: adj schizophrniae smilis, e // sust schizides, ae m.

establecimiento: - atmico, officina atmica; - comercial, v. tienda; - industrial, officina, ae f ; fbrica, ae f ; ergastrium; indstriae quaestuosae sedes; - termal, sedes therma-

establecerse: consstere vel consdere in liquo loco. Sin: sedem collocare, consdere, pnere.

estacin: (sitio donde habitualmente hacen parada los vehculos) sttio, onis f. Uso: terminal, sttio terminalis vel finalis // (sitio donde habitualmente hacen parada los trenes) ferrviae sttio. Sin: sttio ferriviria; sttio viae ferratae; hamaxostichorum sttio. Uso: - central, sttio centralis vel principalis; hamaxostichorum sttio mxima; - secundaria, sttio secundria; - terminal, transitoria, sttio terminalis, transitria; jefe de -, stationis praefectus; praepsitus stationi ferriviriae // - balnearia, sttio balnearis, balneria; thermae, arum fpl; - climtica, mnsio salubris valetdini; - cosmonutica, sttio cosmonutica; - emisora, transmisora , sttio emissria, emittens, transmittens; - espacial u orbital, sttio sideralis; - meteorolgica, sttio meteorolgica; sttio scrutando caelo; militar, sttio militaris; - misional, sttio missionalis; - receptora, sttio receptria vel recpiens; - termal, sttio thermarum; terrestre, sttio terrestris // - de radio, sttio radiophnica; sedes radiophnica; sttio nntiis radiophnicis emittendis; - de servicio, sttio vel taberna benzinria; sttio benzini venditoris; sttio autocinetorum sibus destinata; mozo de - de servicio, benzinrius; - de subterrneo, sttio ferrviae subterrneae; - de telgrafo, sttio telegrphica; - de televisin, sttio televisfica, televisria, televisualis; sttio imagnibus televisficis emittendis; - de trnsito, sttio transitria //

408

estado (visita a Iglesias o altares, especialmente en Semana Santa) supplcia stativa npl. Sin: supplictio stativa ad + ac. pblica exercitatus.

estacionamiento: (lugar o recinto reservado para estacionar vehculos; lugar donde puede estacionarse un vehculo) sttio, onis f. Sin: commortio; rea stativa; sttio autoraedarum. estacionar: in statione (autoraedam) compnere, constitere, statere.

estacionario: stativus, a, um. Sin: immotus; immutbilis. estada: (estancia) v. esta voz.

estadio: (lugar destinado a la prctica del deporte) stdium, ii n. Sin: campus; harena; ludorum campus; rea ludi; certminis rea; athleticarum rtium campus; ldicrae exercitationis campus. Uso: - de ftbol, stdium pedifollis; stdium pedeludirium; campus folle pedibusque ludentium; - de hielo, para patinar sobre hielo, stdium glaciale; rea glcie contecta vel durata; el - de San Siro, stdium, quod a Sancto Syro nuncupatur; correr en el -, stdium crrere; corredor en el -, stadidromos, i m // (fase o perodo relativamente corto) gradus, us m. Sin: tempus, pris n; momentum. Uso: los - de la vida, aetatis gradus; vitae tmpora; - decisivo, discrimen, mnis n; - final, xitus, us m // (Med, perodo, dicho especialmente de cada uno de los tiempos de un acceso de fiebre intermitente) momentum, i n.

estadstica: (estudio numrico de hechos morales y fsicos del mundo) statstica, ae f; statstice, es f. Sin: rtio; rationria vel numerria ars; rationalis doctrina; rationum scintia; rationariorum doctrina; doctrina de conficiendis rationriis; numerorum rtio. Uso: - demogrfica, econmica, aplicada, statstica vel rtio demogrphica, oeconmica, applicata; hacer la - de algo, alicius rei rationem subdcere; liquid recensere // (cuadro, tabla, prospecto estadstico) rationrium, ii n. Uso: clculos -, rationes statsticae; datos -, data statstica; desproporcin de las -, numerorum inaequlitas; segn la de los mdicos, secundum rationrium medicorum // (censo o recuento) census, us m. Sin: rationrium.

estadista: (hombre versado en negocios de Estado o en materias polticas) vir rerum civlium peritus, prudens, sciens. Sin: vir administrandae vel regendae civitatis peritus; vir rebus pblicis administrandis peritus; cvium vel civitatis ductor; vir rei pblicae gerendae scientssimus; rei pblicae moderandae vir prudens vel sciens; vir in re

estado: (entidad poltica) cvitas, atis f. Sin: res pblica; gens, gentis f. Uso: - colonial, gens in colniae condicionem redacta; - democrtico, popularis res pblica; cvitas popularis vel democrtica; - Federal, Cvitas Foederata; - humano, cvitas humana; - ideal, cvitas ptima; res pblica perfectssima; - industriales, civitates industriales; - soberano, res pblica lbera; sui iuris cvitas; cvitas summo cum imprio; - tirano, tyrnnica cvitas // - de derecho, res pblica in iure innixa; res pblica constitutionalis; cvitas stats iurdici vel legalis; - de la civilizacin, status cults civilis; asuntos de -, pblica negtia; constitucin de los - segn los principios

estadstico: (relativo a la estadstica) statsticus, a, um. Sin: rationrius; ad statsticam spectans. Uso: investigaciones -, statsticae investigationes // (persona que profesa la estadstica) statsticus, i m. Sin: statsticae peritus; rei statsticae computator.

estadsticamente: statstice. Sin: rationrie; ratione statstica.

409

Estado Mayor cristianos, christiana civitatum constittio; gobierno del -, civitatis rgimen; intereses del -, pblica cmmoda; jefe de -, civitatis rector vel moderator; supremus civitatis rector; summus civitatis moderator; razones de -, rei pblicae rationes; religin del -, sacra (-orum npl) pblica; secretario de -, pblicis negtiis praefectus; a expensas del -, pecuni pblic; sumptu pblico // (situacin en que est una persona o cosa) status, us m. Uso: cientfico de los chinos, status scientficus Sinarum; - civil, status (-us m) civilis; - oficial, status vel condcio officialis; conceder - oficial a algo, licui rei statum (vel condicionem) officialem concdere; - poltico de las mujeres, status polticus mulerum; el propio - social, status suus socialis; - de nimo, nimi hbitus, affctio, sensus; mens; voluntas; nimi inclintio; - de colonia, colniae condcio; reducir un pueblo al - de colonia, gentem in colniae condicionem redgere; de demencia, demntiae status; - de emergencia, perculum vel discrimen pblicum; perculum civitatis; status necessitatis; se declar - de emergencia, status necessitatis edictus est; oficina de - civil, registro civil, civicarum rerum officina; incolarum civitatis rerumque familirium tabulrium; - de familia, famliae condcio vel index; - de guerra, bellum, i n; - de insolvencia, nulla solvendi cpia; - de salud, valetudo, dnis f; - de sitio, obsessae urbis status; - del tiempo, tempestas, atis f. Estado Mayor: militare imprium. Sin: summus vel summorum ducum coetus (-us m); summum exrcits conslium; copiarum prceres; exrcits primores. Uso: sede del -, praetrium. rica, Civitates Foederatae Amricae Septentrionalis.

estafeta: (oficina del servicio de correos, particularmente cada sucursal de la central) tabellariorum officina, domus, sttio // (correo ordinario) cursor, oris m. estafilococo: staphylococcos vel staphylococcus, i m. estajanovismo: stachanovismus, i m. estajanovista: stachanovista, ae m. estajanovizar: stachanovizare.

estafador: fraudator, oris m. Sin: circumscriptor; mango, onis m; homo mendax, fallax, falsus.

estadounidense: adj Foederatarum Amricae Septentrionalis Civitatum (gen). Sin: ad Foederatas Amricae Septentrionalis Civitates prtinens // sust Foederatarum Amricae Septentrionalis Civitatum civis.

estafiloma: staphyloma, tis n.

Estados Unidos: Foederatae Civitates. Sin: Civitates Unitae. Uso: - - de Brasil, Foederatae Brasliae Civitates; - - de Mxico, Foederatae Mxici Civitates; - - de Amrica, Civitates Amricae Unitae, - - de Norte Am-

estambre: (rgano sexual masculino de las plantas fanergamas) stamen, mnis n // (hebra larga del velln de lana; lana torcida

estalinista: adj stalinianus, a, um. Sin: ad stalinismum ttinens // sust stalinista, ae m. Sin: stalinismi fautor.

estalinismo: stalinismus, i m.

estaliniano: stalinianus, a, um.

estalagmita: stalagmis, tidis f; stalagmites, ae m.

estalactita: stalactis, itis f; stalactites, ae m.

410

estaar y esponjada) stamen, mnis n. Sin: filum; linum; lnea; stamen filatum; filum lanae pectinatae. Uso: hilar el - de la vida, fatlia nere stmina. estampido: fragor, ris m. estampilla: (sello de correos) pittcium cursuale, cursrium, epistulare vel epistolare, vehiculrium. Sin: tessrula epistolaris; vehiculrium insigne. Uso: - fiscal, pittcium pblicum vel fiscale; - sellada, pittcium signatum; - sin sellar, pittcium ntegrum; coleccin de estampillas, corpus pittaciorum cursulium; serie de estampillas, tesserularum cursulium sries; pegar las - al sobre, v. estampillar // (especie de sello que contiene en facsmil la firma y rbrica de una persona, o bien un letrero para estampar en ciertos documentos) sigillum, i n. Sin: signatrium (cmmeum vel frreum, de goma o de hierro); sigillum (e cummi vel e ferro). estandarizacin: rerum ad mdulum confectarum sries, i f. Sin: fabrictio rerum secundum sriem; ad praestitutum exemplar dispostio, conformtio; normaturae indctio.

estandarizar: ad mdulum confcere. Sin: sriem rerum ad exemplar fabricare; ad praestitutum exemplar redcere; ad unum exemplar (con)formare; ad praestitutum exemplar redcere vel restitere. Uso: - mercaderas, merces ad specmina confcere vel ad exempla dispnere estanque: cisterna, ae f. Sin: conceptculum; excpulum; castellum; dividculum; stagnum; lacus, us m; palus, udis f. estanquero, v. tabaquero. estante: (mueble con anaqueles) armrium, ii n. Sin: loculamentum; plteus; nidus; frulus; pegma, tis n; pegma librorum; repositrium librorum. Uso: - desarmable, frulus dissocibilis // (anaquel) tabulatum, i n. Sin: lculus.

estandarizado: ad mdulum confectus. Sin: ad exemplar factus vel fabricatus.

estancado: estar - o encharcado, stagnare.

estampita: imagncula, ae f.

estampillar: pittcium cursuale affgere. Sin: pittcia cursulia involcro epstulae agglutinare, applicare; epstulam pittcio vehiculrio munire.

estampillado: sigillum appsitum. Sin: typi imprssio.

estancia: (hacienda o finca de campo) v. granja // (mansin, habitacin en un lugar) mnsio, onis f. Sin: commortio. estanco: (sitio donde se vende tabaco) v. tabaquera. estandardizacin, v. estandarizacin.

estaador: stagnator vel stannator, oris m. Sin: qui stagno vel stanno obducit.

estantera: (juego de estantes) loculamenta, orum npl. Sin: pltei; fruli; pgmata; pluteorum sries; loculamentorum continutio // (juego de anaqueles) tabulata. Sin: lculi.

estndar: exemplar, aris n. Sin: mdulus, i m.

estaar: (cubrir con estao) stagnare vel stannare. Sin: stagno vel stanno liquid obdcere // (soldar un cosa con otra) v. soldar.

estaadura: (accin y efecto de cubrir o baar una cosa con estao) stagnatura vel stannatura, ae f // (accin y efecto de soldar una cosa con otra) v. soldadura.

411

estaero estaero: plumbrius, ii m. Sin: rtifex plumbrius. mutatus; firmus.

estao: stagnum vel stannum, i n. Sin: plumbum album vel cndidum. Uso: de -, stgneus vel stnneus; cubrir de -, licui rei stagnum (vel plumbum album) illnere, obdcere, indcere; cubierto de -, stagno vel stanno obductus, llitus; papel de -, stagni vel stanni lamella, brctea, charta. estar: - por alguno, a favor de alguno, stare licui, ab liquo, cum liquo, pro liquo; - a favor de algo, stare pro liqua re; cmo ests?, quomodo te habes?; ut vales?; estoy poco bien, minus vleo; v. salud; estoy muy contento, valde vehementerque gudeo. estarcido: brctea, ae f. Uso: - mimeogrfico, brctea mimeogrphica. estaquilla: axculus, i m.

estatificacin, v. estatizacin.

estatismo: (estatizacin) v. esta voz.

estatizacin: (tendencia a exaltar la plenitud del poder del Estado) rerum mnium sub civitatis potestate redctio. Sin: rerum mnium in rei pblicae imprium redctio; mnia in civitatis potestatem redacta; mnia in rei pblicae imprium redacta. estatizar: liquid in rei pblicae potestate pnere. Sin: liquid in civitatis potestatem redgere; liquid in rei pblicae imprium redgere; liquid civitatis potestati tribere vel demandare; liquid rei pblicae imprio tribere vel demandare.

estasis: stasis, is f. Sin: cesstio; intermssio; interrptio. Uso: - de sangre, snguinis restnctio. estatal: pblicus, a, um. Sin: civitatis (del Estado). Uso: empleado -, pblicus minister.

estatolatra: civitatis vel rei pblicae adortio. Sin: divinus quasi cultus rei pblicae (vel civili imprio) tributus. estatoscopio: statoscpium, ii n. estatua: sttua, ae f. Sin: simulacrum; signum. Uso: - pequea, v. estatuita; levantar una -, sttuam statere. estatuita: icncula, ae f. Sin: imagncula; sigillum; statculum; statnculum; pusillum simulacrum. estatuto: (norma legal bsica para el gobierno de un organismo pblico o privado) statuta, orum npl. Uso: - del Consejo Europeo, Statuta Conslii Europae; - (Constituestatus: status vivendi. estatuario: ad sttuas spectans.

estatocisto: statocystis, is f. Sin: statlithos vel statlithus, i m.

estatalizacin: in pblicum redctio. Sin: bonorum assigntio civitati facta.

esttica: sttica, ae f; sttice, es f. Sin: sttica rtio, doctrina, disciplina; sttica crporum doctrina; rtio de crporum aequilibritate; scintia de crporum libratione. Uso: leyes de la -, sttices leges; stticae doctrinae leges; leges de crporum aequilibritate; - social, sttica socialis. esttico: stticus, a, um. Sin: stbilis, e; im-

estatalizar: in pblicum redgere vel referre. Sin: bona civitati assignare.

412

estereofotograma cin) de un Estado, rei pblicae constittio vel instituta (-orum npl); - de una sociedad, normae (-arum fpl) statutae; statuta societatis. peritus.

Este: (punto cardinal) oriens, entis m. Uso: Europa del -, Europa ad orientem solem vergens. esterico: sebceus, a, um. Sin: sebosus; stericus Uso: velas -, candelae sebceae.

estenosis: stenosis, -is f.

estenograma: stenogramma, tis n. estenotipia: stenotpia, ae f.

estearina: stearina, ae f. Sin: sebum vel sevum. Uso: de -, sebceus; creus; vela de -, candela sebcea; candela ex stearina confecta; hacer velas de -, candelas sebare vel sevare. esteganografa: steganogrphia sive -grapha, ae f. Sin: ars scribendi per notas. esteatoma: steatoma, tis n.

estepa: tescum, i n; tesca vel tesqua, orum npl. Sin: stpia, ae f ; loca deserta; loca tesca; inculta vstitas; inculti soli vstitas. estera: strea, ae f. Sin: teges, gtis f; stratum. Uso: - de junco, matta, ae f; - de paja, segestre, is n; segstria, ae f ; - pequea, tegetcula. estequiomtrico: stoechiomtricus, a, um.

estentreo: stentreus, a, um.

estenografa: stenogrphia sive -grapha, ae f. Sin: tachygrphia; brachygrphia.

estenocardia: stenocrdia sive -carda, ae f. Sin: angina pctoris.

estercolero: sterculinum, i n; sterculnium, ii n; sterquilnium, ii n. estereocomparador: stereocomparator, oris m. estreo-electrofnico: stereolectrophnicus, a, um. estreo, v. estereofnico.

estenografiar: stenographare. Sin: tachygraphare; stenogrphice vel tachygrphice scrbere; acturio modo (vel acturia ratione, vel acturia arte) scrbere; stenogrphica vel tachygrphica arte (vel ratione) scrbere; notis excpere; compendiose scrbere. estenogrficamente: stenogrphice. estenogrfico: stenogrphicus, a, um. Sin: tachygrphiae (gen). Uso: signos -, notae, arum fpl; texto -, dicta (o, segn el sentido, dictata) notis excepta. estengrafo: stengraphus, i m. Sin: tachgraphus; acturius; notrius; stenogrphiae

estereofona: stereophnia sive -phona, ae f. Uso: - radial, stereophnia radiophnica; por -, stereophnice.

estereofnico: stereophnicus, a, um. Uso: aparato -, apparatus stereophnicus.

estereofotograma: stereophotogramma, tis n.

estereofotografa: stereophotogrphia sive -grapha, ae f.

413

estereografa estereografa: stereogrphia sive -grapha, ae f. Sin: solidorum descrptio in plano adumbrata; solidorum figura in plano descripta. esteregrafo: steregraphus, i m. Sin: stereogrphiae cultor, studiosus, peritus. estereometra: stereomtria sive -metra, ae f. Sin: rtio vel doctrina de slidis metiendis; rtio metiendi slida. estereograma: stereogramma, tis n. estereogrfico: stereogrphicus, a, um. estereotipo: steretypus, i m. Sin: steretypa lmina.

estril: strilis, e.

estereotoma: stereotmia sive -toma, ae f. Sin: de secandis slidis doctrina. esterilidad: sterlitas, atis f. Sin: infecnditas.

estereomtrico: stereomtricus, a, um. Sin: ad stereomtriam prtinens. estereoscopia: stereoscpia sive -scopa, ae f. estereoscopio: stereoscpium, ii n. estereoscpico: stereoscpicus, a, um. esteremetro: steremetrum, i n.

esterilizacin: (con respecto a los rganos sexuales) steriliztio, onis f. Sin: genitlium privtio; potntiae genitalis privtio; sterilitatis indctio // (privacin, inmunidad de grmenes patgenos) microbiorum (vel bacillorum, vel malorum grminum) privtio, purgtio, purgatura, immnitas. esterilizado: sterilizatus, a, um. Sin: immunis factus, effectus, rdditus; a micrbiis (vel a bacillis, vel a malis germnibus) liberatus, purgatus, immunis; microbiorum (bacillorum, malorum grminum) immunis; micrbiis (bacillis, malis germnibus) immunis effectus. esterilizador: sterilitatem fferens. esterilizante, v. esterilizador.

estereotipado: steretypus, a, um. Sin: steretypis vel stereotpicis formis impressus // (fig, fijo, inmutable) fixus; immutbilis; semper idem (adem, idem); suetus. Uso: una sonrisa -, suetus atque inanis risus (-us m). estereotipar: steretypis imprmere. Sin: formis litterarum fixis imprmere.

esterescopo, v. estereoscopio.

estereotpico: steretypus vel stereotpicus. Sin: fixus; ad stereotpiam ttinens.

estereotipia: (arte de estereotipar) sterotpia sive -typa, ae f. Sin: ars steretypis (formis) imprimendi.

esterilizar: sterilizare. Sin: strilem vel immunem rddere // (hacer infecundo y estril) strilem rddere; infecundum effcere; sterilitate affcere // (destruir los grmenes patgenos) a micrbiis (vel a bacillis, vel a malis germnibus) liberare, purgare, immunem rddere; micrbiis (bacillis, malis germnibus) exmere, privare, immunem rddere; microbiorum (bacillorum, malorum grminum) immunem rddere. Uso: - agua, aire, instrumentos quirrgicos, etc., a micrbiis aquam, ra, ferramenta (vel machinamenta) chirrgica, etc. liberare.

414

esttico esterilla elctrica: strea elctrica. Sin: teges (-tis f) vel cratis (-is f) elctrica. estesioneurosis: aesthesioneurosis, -is f. esteta: pulchri studiosus (-i m). Sin: pulchritdinis intllegens, entis; pulchritudinis (vel venustatis, vel elegntiae) cultor.

esternn: sternon vel sternum, i n. Sin: os pctoris vel pectorale.

esterlina: sterlinga, ae f; sterlingus, i m. Sin: nummus britnnicus; libella nglica; ureus britnnicus nummus; libra sterlngica.

estesionosis: aesthesionosis, -is f.

estero: (terreno pantanoso) stagnum, i n. Sin: lacus, us m; lacuna, ae f // (estuario) aesturium, ii n.

estesiofisiologa: aesthesiophysiolgia sive -loga, ae f. Sin: snsuum physiolgia. estesiognico, v. estesigeno. estesigeno: aesthesigenus, a, um.

esttica: aesthtica, ae f. Sin: aesthtica doctrina, ars, rtio; aesthtica res; aesthtica, orum npl ; pulchritdinis doctrina; doctrina elegntiae vel venustatis. Uso: maestro de -, elegntiae magister; qui de elegntia precipit.

estesiometra: (rama de la psicofsica) aesthesiomtria sive -metra, ae f. Sin: disciplina (vel doctrina, vel scintia) de tacts mensura, vel de tacts facultatis mensura // (medida de la sensibilidad de la piel por medio del estesimetro) tacts mensura (-ae f). Sin: tacts facultatis mensura. estesimetro: aesthesimetrum, i n. Sin: sensibilitatis index; instrumentum tctui metiendo; instrumentum metiendae tacts facultati.

estesiomana: aesthesiomnia sive -mana, ae f.

estesiologa: aesthesiolgia sive -loga, ae f. Sin: doctrina sensibilitatis; de snsibus disciplina; rtio de sentiendi facultate; ars de snsuum faculttibus.

estesiografa: aesthesiogrphia sive -grapha, ae f. Sin: snsuum descrptio.

esteticismo: aestheticismus, i m. Sin: pulchritdinis nmius cultus (-us m); venustatis vel elegantiarum nmium stdium; nmium aesthticae stdium; rtio crtica ad aesthticam tantum spectans.

estticamente: (segn los preceptos de la esttica) ad aesthticam normam. Sin: ex arte; ex artis praeceptis // (con arte) arte. Sin: eleganti artifcio // (de manera bella, elegante) eleganter; venuste; pulchre; speciose.

esteticista: (relativo al esteticismo) ad aesthticam prtinens // (persona que practica la cosmtica) ornator, oris m. Sin: cosmetes, ae m.

esttico: (perteneciente o relativo a la esttica) ad aesthticam ttinens // (perteneciente o relativo a la percepcin o apreciacin de la belleza) aesthticus, a, um. Uso: preceptos, cnones -, aesthticae leges, normae, praescripta, praecepta; placer -, nimi oblecttio; sentido, criterio -, legans iudcium; pulchritdinis iudcium; venustatis vel elegntiae sensus; l carece de sentido -, pulchritdinem non intllegit; juzgar un libro segn un criterio -, libri elegntiam venustatemque iudicare // (artstico, de aspecto bello y elegante) legans, concinnus, expolitus //

415

estetismo (persona dedicada al estudio de la estetica) aesthticae cultor vel studiosus. estigmtico: stigmticus, a, um.

estetismo, v. esteticismo.

estetogonimetro: stethogonimetrum, i n.

estetofonmetro: stethophonmetrum, i n.

estilete: (pual) pgio, onis m. Sin: sica, ae f // (punzn pequeo) stilus vel stylus, i m. Sin: stlulus, i m; grphium, ii n. estilista: scriptor legans. Sin: elegantis stili cultor. Uso: eximio -, elegantssimus scriptor; summus dicendi vel scribendi rtifex. estilismo: nmia stili diligntia vel cura.

estetografa: stethogrphia sive -grapha, ae f. estetgrafo: stethgraphum, i n. estetometra: stethomtria sive -metra, ae f. estetoscopa: stethoscpia sive -scopa, ae f. estetoscpico: stethoscpicus, a, um.

estilstica: stilstica, ae f. Sin: elocutria; oratria; rhetrica ; stili scintia, ars stili vel dicendi; elocutionis ars, rtio, praecepta; bene dicendi vel scribendi praecepta. Uso: normas de -, praecepta de dicendi gnere; bene dicendi praecepta. estilstico: rhetricus, a, um. Sin: elocutrius; oratrius; orationis, elocutionis (gen); ad stilum spectans; ad scribendi genus prtinens. Uso: desde el punto de vista -, si orationem spectes (= si consideras el estilo).

estetoscopio o estetoscopo: stethoscpium, ii n. Uso: - electrnico, stethoscpium electrnicum. esteva: stiva, ae f. Sin: mancula, ae f; cpulus, i m; buris, is f; bura, ae f. Uso: - del arado, aratri mancula. estibio: stbium, ii n; stibi, is n.

estigma: (marca o seal en el cuerpo a consecuencia de un proceso patolgico) stigma, tis n. Sin: signum // (marca impuesta con hierro candente) instio, onis f. Sin: signum // (fig, seal de infamia, de deshonra, de bajeza moral) nota, ae f. Sin: mcula; ignomnia; infmia // (marcas parecidas a las de las llagas de Cristo) sacra vlnera (-um npl). Sin: stgmata, um npl ; sacrae plagae; sacra clavorum vestgia. Uso: imprimir milagrosamente los - de Cristo, sacra vlnera (vel sacras plagas) licui inrere; sacris clavorum vestgiis liquem insignire, ornare, exornare.

estircol: stercus, cris n. Sin: fimus, i m.

estilo: (manera de escribir o hablar) dicendi vel scribendi genus (-nris n). Sin: orationis forma vel genus; dicendi vel scribendi ars; eloquendi vel elocutionis genus; stilus, i m. Uso: - ampuloso, tmidum (vel inflatum, vel trgidum) scribendi genus; - castizo, ortio pura; - comercial, mercatorum dicendi genus; - correcto, limatum dicendi genus; - desaliado, incnditum dicendi genus; - dulce, ortio mollis et tnera; - elevado, ortio elata; epistolar, epistolare genus; - florido, flridum dicendi genus; - forense, forense dicendi genus; - hinchado, inflatum orationis genus; - humilde, ortio hmilis; - impetuoso, ortio vhemens; - llano, ortio plana; - oratorio, oratrium dicendi genus; - potico, poticus sermo; - prosaico, soluta ortio (- en prosa); ortio crassa vel stilus crassus (- vulgar, falto de elevacin); - sencillo, tenue dicendi genus; - sobrio y conciso, genus dicendi astrictum et

416

estomtico contractum; scribendi genus concisum; - sublime, sublime vel magnficum dicendi genus; ortio grandis; - terso, purum genus dicendi; limatum dicendi genus; lmpidum dicendi genus; - ms terso, limtius dicendi genus; - del siglo XVII (en literatura), sptimi dcimi seculi ltterae // (modo, forma) de vida, vitae rtio; vivendi vel agendi rtio // (uso, costumbre) mos, moris m. Sin: consuetudo // (manera peculiar de ejecutar una obra) stilus, i m. Sin: rtio; genus; structurae genus. Uso: - arquitectnico, aedificandi rtio vel genus; al - de Lucano, stilo Lucani; al - de ese tiempo, stilo illius tmporis; - del siglo XVII, sptimi dcimi seculi ampullae (-arum fpl); en - gtico, structurae gnere gthico; - romnico, genus romnicum; romnica architectandi rtio; en - romnico, romnico structurae gnere; ad romnici gneris rationes aedificatus. estiptiquez, v. estreimiento. estptico, v. estreido. estipulacin: stipultio, onis f.

estocstico: stochsticus, a, um.

estofado: caro (carnis f) condta. Sin: bbula lardo vinoque condta; extyphta, ae f (sobrent caro). Uso: - de ternero, de liebre, extyphata vitulina, leporina. estoicamente: (a manera de los estoicos) stice. Sin: stoicorum more vel ritu // (con estoicismo) frtiter vel fortssime. Sin: constanter; constanti nimo.

estimacin: (aprecio, aceptacin) aestimtio vel existimtio, onis f. Uso: adquirir -, existimationem collgere; demostrar - por alguien, honorficum esse in liquem; expresar a uno la propia -, liquem honorficis verbis prsequi; gozar de la - de alguno, ab liquo magni existimari; magni apud liquem esse; haber adquirido la - de alguien, existimatione florere apud liquem. estimulante: adj stmulans vel instmulans, antis. Sin: xcitans // sust irritamentum, i n ; irritamen, mnis n. Sin: concitamentum. Uso: ser un - para el estmago, stmachum excitare. estimulador: instrumentum stimulatrium.

estilogrfico: stilogrphicus, a, um.

estilogrfica: stilgraphum, i n ; stilogrphium, ii n. Sin: clamus stilogrphicus; grphium replbile; grphium atramento instructum; stilus atramento instructus.

estoicismo: stoicismus, i m. Sin: stica, ae f; stica, orum npl; stica vel stoicorum doctrina, philosphia, disciplina, rtio, schola // (fig, fortaleza o dominio sobre la propia sensibilidad) fortitudo, d nis f. Sin: nimi frmitas vel constntia; firmus vel constans nimus. estoico: sticus. Sin: fortis; intrpidus; constans. estola: stola, ae f.

estomtico: (concerniente a la boca) stomticus, a, um. Sin: oris (gen); ad os spectans.

estomalgia: stomlgia sive -alga, ae f. Sin: oris dolor vel dolores.

estomacal: (relativo al estmago) stmachi (gen). Sin: ad stmachum ttinens // (que aprovecha al estmago) stmacho tilis vel pertilis, e // (que tonifica el estmago y favorece la digestin) stmachum stmulans vel corrborans. Sin: stmachi vim cuens; digestbilis, e; ppticus // ( medicamento -) stomtice, es f.

417

estomatitis estomatitis: stomatitis, is f. Sin: oris inflammtio, infltio; oris membranarum infltio. Uso: subir al -, suggestum ascndere, conscndere; (in) suggestum scndere. estrangulacin: strangultio, onis f; strangulatus, us m. estrangulado: strangulatus, a, um. estrangulador: adj strngulans, antis // sust strangulator, oris m. estrangular: strangulare.

estomatolgico: stomatolgicus, a, um. Sin: ad stomatolgiam prtinens. Uso: examen -, inspctio stomatolgica; tratamiento -, cura vel curtio stomatolgica.

estomatologa: stomatolgia sive -loga, ae f. Sin: dentria scintia vel ars; de oris natura doctrina, disciplina; de oris morbis rtio.

estomatlogo: stomatlogus, i m. Sin: stomatolgiae peritus; vir dentriae artis (vel scintiae, vel doctrinae, vel disciplinae) peritus. estomatoscopio: stomatoscpium, ii n.

estranguria: strangria sive -gura, ae f. Sin: urinae difficultas; urinae trmina (-um npl) vel stillicdia (-orum npl). estratagema: strategma, tis (gen pl -mton) n. Sin: cllidum conslium; verstia, ae f ; astus, us m. Uso: - militar, militaris astus. estrs: lapis strassianus.

estonio: (natural de Estonia) Estoniensis, is; Estonus, i; Eston, onis; Aestonus, i m // adj estoniensis, e; estnicus; Estniae (gen). Sin: ad Estniam ttinens // (lengua hablada por los estonios) lingua estnica. estopa: stuppa, ae f. Uso: tapar con -, stupp obturare. estor: cortina, ae f.

Estonia: Estnia vel Aestnia, ae f.

estornino: sturnus, i m.

estrabismo: strabismus, i m. Sin: oculorum distrtio vel prvitas. Uso: adolecer de -, strabismo (vel oculorum distortione, vel oculorum pravitate) laborare; afecto de -, strabo, nis m; strabus, i m. estrado: suggestus, us m; suggestum, i n. estradivario: fidcula violina stradivariana.

estornudar: sternutare.

estrategia: stratgia sive -tega, ae f. Sin: stratgica ars, doctrina, disciplina, rtio, scintia; strategi vel summi strategi disciplina; imperatria ars; belli rtio; doctrina bllica, rei militaris scintia. Uso: las reglas de la -, praecepta imperatria. estratgicamente: ex bllicae artis praeceptis.

estratega o estratego: strategus, i m. Sin: vir rei militaris peritus.

estratgico: (concerniente a la estrategia) stratgicus, a, um. Sin: imperatrius; ad stratgiam (vel ad strategum) spectans; ad rei militaris scintiam prtinens. Uso: plan -, belli gerendi rtio; punto -, locus idneus; por razones -, propter belli rationem; segn las reglas -, v. estratgicamente; hacer un movimiento - de tropas, copias peropportune

418

estrs movere vel dispnere; tomar una medida (astuta), cllidum conslium cpere vel inire // (conocedor del arte de la estrategia) rei militaris peritus. estratificacin: stratifictio, onis f. Sin: strctio (-onis f) vel structura tabulatorum instar. estratificar: tabulatim exstrere vel strere. ble, dextrum sidus (-dris n); he nacido bajo buena -, amico sdere ortus sum; felciter mihi natus sum; nacido con mala -, malo astro natus, vel sinistro fato gnitus // fig, hacer ver las -, acrrimo dolore liquem affcere; poner a uno en las -, liquem stellis insrere; astris inferre vel ddere; in astra edcere; ad astra vel ad sdera ferre, mttere, tllere; summis vel mximis ludibus efferre; summis ludibus ad caelum efferre; ad caelum extllere ludibus; ver uno las -, doloris vi violenter ffici // (fig, persona que sobresale extraordinariamente) liqua re excellens, minens, praecellens, praestans. Uso: - cinematogrfica, actrix illa cinematogrphica celebrrima. estrena: (regalo que se da en seal de felicidad o en recompensa de un servicio) strena, ae f. Sin: donum. Uso: dar, recibir una -, strenam dare, accpere.

estratigrafa: stratogrphia sive -grapha, ae f. estratigrfico: stratogrphicus, a, um. Sin: ad stratogrphiam ttinens. estrato: stratum, i n. Sin: ordo, dnis m. Uso: estratos sociales superiores, socilia strata superiora; estratos de la opinin pblica, pblicae opinionis rdines. estratgrafo: stratgraphus, i m. estratigrficamente: stratogrphice.

estratsfera o estratosfera: stratosphaera, ae f. Sin: aethreum sptium. estratosfrico: stratosphericus, a, um. Sin: ad stratosphaeram spectans. estrecho: Geogr fretum, i n. Uso: - de Gibraltar, Fretum Gaditanum.

estrella: stella, ae f. Sin: astrum, i n; sidus, dris n; en pl, tambin ignes aethrei, aethrii, sidrei; caelestes faces. Uso: - ensortijada, stella cincinnata; - errante, stella errans, errtica, vaga, vagans; - fija, stella inerrans, haerens, affixa caelo, immbilis, perennis; fugaz, stella trnsvolans; - polar, stella ad septentriones vergens; - con cabellera, stella crinita vel comans; lluvia de estrellas, stellarum plvia // (fig, suerte, destino) - favora-

estrs: contntio enervans. Sin: contntio v-

estreptomicina: streptomycina, ae f; streptomycinum, i n.

estreptococo: streptococcos vel streptococcus, i m.

estreimiento: alvi durties (-i f). Sin: alvus (-i f) adstricta, obstructa, restricta, compressa, dura; venter adstrictus ... Uso: mitigar el -, (alvi vel ventris) durtiam lenire, emollire, mitigare; provocar -, alvum vel ventrem astrngere, restrngere, comprmere; sanar el -, durtiem sanare vel purgare; sufrir de -, difficliter (difficulter, difficllime) excrnere; superar el -, alvum movere.

estreido: (que padece estreimiento) stpticus, a, um. Sin: alvo adstrictus; alvo adstricta (obstructa, restricta, compressa, dura) laborans; alvi durti (vel durtie) affectus; astrctior alvo // (fig, avaro, mezquino) srdidus.

419

estresante rium; nmia contntio nimi. estro: (estmulo) mentis incittio et motus // (ardor) nimi ardor. Sin: ingnii fervor vel aestus (-us m); ntima nimi permtio // (inspiracin) spritus, us m. Sin: instinctus, us m; oestrus, i m. Uso: - potico: spritus poticus; poticus afflatus (-us m) vel aestus (-us m); potrum afflatus; poticae mentis afflatus; potandi vena; potica virtus vel facultas. estrobo: struppus, i m. estrobofotgrafo: strobophotgraphus, i m.

estriar: (alterar una superficie formando en ella estras) striare. Sin: strias fcere; in strias excavare; striis exornare. estribillo: (verso o versos que se repiten) intercalaris versus sing ; versus intercalrii pl. Sin: rdiens versus vel stropha, ae f // (palabra o expresin que alguna persona emplea por hbito vicioso con demasiada frecuencia) verbum intercalare vel intercalrium; loctio intercalaris vel intercalria // (cantilena) cantilena, ae f. Sin: cantculum; cantincula, ae f. Uso: repetir siempre el mismo -, eandem cantilenam cnere; eandem semper recantare cantilenam. estribern: fulcrum prminens.

estriado: striatus, a, um. Sin: striis ornatus vel excavatus.

estriacin: Zool striatura, ae f.

estra: (cada una de las rayas en hueco que suelen tener algunos cuerpos) stria, ae f.

estresante: vrium contentione enervans.

estroboscopio: stroboscpium, ii n. Sin: instrumentum stroboscpicum. estrofanto: strophantus hspida. Uso: medicina hecha con -, medicamentum ex strophanto hspida.

estroboscopia: stroboscpia sive -scopa, ae f.

estrgeno: oestrgenum, i n. Sin: medicamentum oestrgenum. estroncio: strntium, ii n.

estribo: (especie de escaln para subir y bajar del caballo) stpia, ae f . Sin: stpeda, ae f; stapes, dis f; stapha; stphium; mitiscus, i m. Uso: fig, perder uno los -, de mente dici; patintiam abrmpere (impacientarse); ira exardscere (irritarse); hacer perder los - a alguien, de mente liquem deturbare // (macizo, contrafuerte) sustentculum, i n // (uno de los huesos del odo interno) stapes, dis m. estribor: dxterum vel dextrum (navis) latus (-tris n). estricnina: strychnina, ae f; strychninum, i n.

estructura: structura, ae f. Sin: forma; compago, gnis f; compages, is f. Uso: - edilicia, aedificialis structura; la - de la Iglesia, structura Ecclsiae; - fundamentales de la Iglesia, necessria Ecclsiae forma; - gramaticales, structurae grammaticales; - prefabricada, domus praestructa; - rtmica de los versos, rhthmica vrsuum structura, - sanitarias, ministria valetdinis; - social, compago socialis; structura societatis; - de pecado, peccati institutum; structura peccati // gneros de -: romnica, gtica, barroco, rococ, renacentista, glico imperial, structurae gnera:

estropajo: scpula (-ae f) sprtea. Sin: sprteum penculum // fig nullus prtii res. Sin: contemptbilis res.

420

estudio romnicum, gthicum, barocum, conchatum, renascentiale, gllicum imperiale. estructural: structuralis, e. Sin: ad structuram prtinens. estructuracin: structurae dispostio. media, mdiae scholae alumnus vel discpulus; - de liceo, alumnus in Lycaeo; - universitario, academae (vel universitatis, vel athenaei) alumnus; acadmicus alumnus; - de derecho, filologa, filosofa, matemtica, msica, psicologa, teologa ..., iuris, philolgiae (philolgicae disciplinae), philosphiae, mathemticae (vel mathematicorum, vel mathseos), msicae (vel musicorum, vel modorum musicorum, vel harmnices), psycholgiae, theolgiae ... studiosus vel auditor; - de letras, adulescens vel ivenis litterarum stdio dditus; celestial patrono de los -, caelestis patronus studiosae adulescntiae ( vel iuventutis) ; los -, studentes, ium; alumni; scholares, ium; scholstici; discentes, ium m; qui discunt. estudiantil: scholaris, e. Sin: scholsticus; schlicus; discipulorum (gen).

estructuralista: adj structuralis, e. Sin: ad structuralismum ttinens // sust structuralismi peritus, sectator, cultor. estructurar: secundum structuram dispnere. estuario: aesturium, ii n.

estructuralismo: structuralismus, i m. Sin: lingustica functionalis.

estucado: incrusttio, onis f. Sin: gypsum; tectura, tectrium. estucador: gypsoplastes, ae m. Sin: gypsrius plastes; crustrius; tector.

estucar: gypsare. Sin: crustare, incrustare; tectrio exornare, polire, illnere, cludere, indcere, munire, tgere.

estuche: theca, ae f. Uso: - plstico, theca plstica; - de afeitar, theca rasria; - para guardar agujas, cuum theca; - para lapiceras, theca calamria; - para lpices, theca graphiria; - para lapiceras o lpices, graphirium; - de viaje, v. neceser. estuco: gypsum, i n. Uso: revestimiento de -, tectura; tectrium; tectrium opus; recubrir con -, tectorio polire vel munire.

estudiante: studens, entis mf. Sin: alumnus m; alumna f; discpulus; discpula; scholaris, is mf; scholsticus, scholstica; discens, addiscens mf; auditor m. Uso: - de escuela

estudio: (aplicacin del espritu para comprender o profundizar; conocimientos que se adquieren estudiando) stdium, ii n. Uso: cientficos, doctrinarum vel disciplinarum stdia, - clsicos, studia clssica; - eclesisticos, stdia ecclesistica; - filolgicos, stdia philolgica; - humansticos, stdia humana, spiritulia, humanitatis; - secundarios, stdia secundi rdinis; - tcnicos, technicorum stdia // (aposento donde trabajan ciertas personas) stdium, ii n. Sin: cubculum; tablinum; stdii conclave (-is n); studiorum zotheca, ae f. Uso: - de un artista, officina; cinematogrfico, stdium cinematogrphicum; - fotogrfico, taberna photogrphica // empezar los -, stdia inire; proseguir los -, stdia prsequi; terminar los -, stdia pergere.

estudiar: studere + dat. Sin: vacare + dat; stdiis se dare. Uso: - latn y griego, ltteris latinis et graecis studere; - teologa, theolgiae studere pernoscendae.

421

estudioso estudioso: studiosus, a, um. Sin: stdiis dditus. Uso: crculo de estudiosos, studiosorum crculus. esvstica: crux (crucis f) hamata.

estufa: lacnicum, i n. Sin: instrumentum calefactrium; fornax, acis f; hypocaustum. Uso: - elctrica, lacnicum elctricum; - pequea, laconculum; forncula, ae f; - elctrica con resistencia, forncula rhephoro predita; - de carbn, lacnicum anthrcinum; lacnicum anthracit alendum; - de lea, lacnicum lignis comburendis; lacnicum lignis alendum // codo de la -, tubus vermiculatus.

E.T.A. (organizacin vasca revolucionaria): grex vascnicus ETA appellatus. Sin: vascnica consocitio, quae est ETA.

etapa: (lugar donde se detiene un equipo de ciclistas, etc.) sttio, onis f. Sin: mnsio; mora; mortio // (pugna o competicin de velocidad) excursus, us m. Uso: - contra reloj, excursus adverso horolgio; excursus contra horolgium // (trayecto) iter, itneris n. ter: (esfera aparente que rodea la Tierra) caelum, i n. Sin: inane, is n // (Fs, fluido sutil) aether, ris (ac -ra) m. Sin: ar, ris (ac rem vel ra) m // (Qum, lquido muy voltil) aether, ris m. Uso: - etlico, sulfrico, aether aethlicus, sulphricus.

estpido: stpidus. Sin: stultus; ftuus; hebes (-tis; abl -ti); truncus; ineptus; insulsus.

estupidez: (torpeza notable en comprender las cosas) stupditas, atis f. Sin: stupor nimi; inslsitas; stulttia // (dicho propio de un estpido) stulte dictum. Sin: stultum dictum // (hecho propio de un estpido) stulte vel inepte factum. Sin: stultum factum; stultum fcinus (-nris n); res (rei f) stulta.

estupefaciente: adj stupefciens vel obstupefciens, entis. Sin: mirus; mirficus // sust stupefciens, entis n. Sin: soporferum, i n; medicamentum stupefactivum, somnferum, soporferum.

estufilla: (manguito para abrigar las manos) v. manguito // (braserillo para los pies) fculus, i m. Sin: excpula (-ae f) vel excpulum (-i n ) pdibus fovendis vel calefaciendis.

etreo: (perteneciente al ter) aethrius, a, um. Sin: etheris (gen); ad ethera spectans. Uso: onda -, etheris unda // (pot, perteneciente al cielo) caelestis, e. eterismo: aetherismus, i m. Sin: toxictio. eterizacin: aetheriztio, onis f. Sin: anaesthsia aethrica.

eterizar: aetherizare. Sin: (Qum, reducir al estado de ter) in ethera redgere, vrtere, convrtere; (Med, adormecer con el ter) ethere sensus alienare. eternamente: aeternliter. Sin: aeterno. eternal: aeternalis, e. Sin: aeternbilis.

estuprador: stuprator, oris m. Sin: fututor; qui ftuit. Uso: - de nias, parvularum fututor. estupro: stuprum, i n.

esturin: acupenser vel acipenser, ris n.

estuquista, v. estucador.

eternit: aeternirtes, ae m. Sin: amintina vel durbilis tgula. eteromana: aetheromnia sive -mana, ae f. eternizar: aeternare.

422

etites Sin: etheris aethlici smptio voluptria. desde el punto de vista -, iuxta etymolgiam; ad originationem quod ttinet.

tica: thica, ae f; thice, es f. Sin: philosphia moralis; de mribus disciplina. Uso: social, thica socialis; con arreglo a la -, ex mribus; ex thicae praeceptis. etlico: aethlicus, a, um. etileno: aethylene, es f; aethylenum, i n.

etimologista: etymlogus, i m; etymologista, ae m. Sin: etymolgiae cultor, peritus, studiosus; etymolgiae callens, cllidus; nminum enodandorum peritus, studiosus; in enodandis orignibus peritus. etimologizar: etymolgiam investigare. Sin: orginem nminum (vel vocum, vel vocabulorum, vel verborum) inqurere; studiose exqurere unde nmina (vocbula, verba) sint ducta vel unde voces sint ductae. etimlogo, v. etimologista.

etilismo: aethylismus, i m. Sin: vinolntia; v. alcoholismo. etilo: aethyle, es f; aethylis, is m.

etimologa: (ciencia que estudia el origen de las palabras) etymolgia sive -loga, ae f // (origen particular de una palabra; razn de su significacin y forma) tymum vel tymon, i n. Sin: vis, origo (-gnis f), enodtio, explictio, interprettio nminis; nminis origintio; verbi vel verborum origo; vocis (vel nminis, vel vocbuli) origo; etymolgia vocis; verbi vis. Uso: - popular, sin base cientfica, origintio ad ppuli sensus accommodata, non a litteratorum profecta officinis; segn la -, secundum etymolgiam; averiguar la -, appellationis tymon xsequi; buscar la - de las palabras, orginem nminum (vel vocum, vel verborum) scrutari vel exqurere; dar la - de un vocablo, nomen vel verbum explicare unde ductum sit; vocem explicare unde ducta sit; nomen (vel vocem, vel verbum) enodare; establecer la -, verborum orginem explicare. etimolgicamente: etymolgice. Sin: ex orgine vel (si se trata del significado) ex vi nminis, vocis, verbi.

etiologa: (Filos, estudio de las causas de un orden determinado de efectos) aetiolgia sive -loga, ae f. Sin: causarum inquistio; rerum causarum stdium // (Med, parte de la medicina que tiene por objeto el estudio de las causas de las enfermedades) aetiolgia, ae f. Sin: morbi causarum inquistio; doctrina de morborum causis. etiolgico: aetiolgicus, a, um.

etope: adj aethipicus, a, um // sust ethiops, pis m. Sin: Aethopus, i m. etiqueta: (marca, seal o marbete) nota, ae f. Sin: pittcium. Uso: - engomada, agglutinatria schdula // (ceremonial que se observa en los palacios y en actos pblicos solemnes) v. ceremonial // (ceremonia en la manera de tratarse) officisitas, atis f. Sin: morum elegntia; probatus mos et usus; segn la -, ex more; sin -, simpliciter; nullo apparatu; conducirse con arreglo a la -, ut probatus usus, probatusque mos postulat, se grere. etites: atites, is m. Sin: ferrum oxydatum. Etiopa: Aethipia, ae f.

etimolgico: etymolgicus, a, um. Sin: ad nminis (vel vocis, vel verbi) orginem prtinens (si se trata del origen); ad nminis vim ttinens (si se trata del significado). Uso:

423

etimoides etmoides: ethmides, is n. Sin: nrium meatus (-us m). tnico: thnicus, a, um. etnografa: ethnogrphia sive -grapha, ae f. Sin: descrptio morum gntium. etngrafo: ethngraphus, i m. Sin: ethnogrphiae cultor, peritus, studiosus. etnogrfico: ethnogrphicus, a, um. eufemismo: euphemismus, i m. Sin: verbi vel verborum mitigtio; dictionis vel locutionis mitigtio; mitigata dctio, loctio; mitigata verba; verba lnia; verbi lnitas. Uso: emplear un -, lenitate verbi rei tristtiam mitigare; trstia dcere meliribus (vel mitigatis) verbis; para usar un -, ut lviter (vel levssime) dicam. eufona: euphnia sive -phona, ae f. Sin: sonritas, voclitas; soni vel vocis suvitas; suavis dulcisque sonus. eufnico: euphnicus, a, um. Sin: vocalis; suavis; bene sonans.

etnologa: ethnolgia sive -loga, ae f. Sin: doctrina de gntium natura (vel ndole) et mribus. etnlogo: ethnlogus, i m. Sin: ethnolgiae cultor, peritus, studiosus. etnolgico: ethnolgicus, a, um.

etlogo: ethlogus, i m.

etolgico: etholgicus, a, um.

etologa: etholgia sive -loga, ae f.

euforia: euphria sive -phora, ae f. Sin: nimi eltio, sernitas, hilritas, iucnditas; nimus serenus, hlaris, hlarus, iucundus, laetus; mens laeta . Uso: - en el hablar, elquii (vel loquendi) hilritas vel iucnditas. eufrico: euphricus, a, um. Uso: soy -, euphricus sum; nimo elato (vel sereno, vel hlari vel hlaro, vel iucundo, vel laeto) sum.

eucarista: eucharstia sive -rista, ae f. Sin: sacra synaxis (-is vel -os); augustum altaris sacramentum; sacramentum Crporis Dmini. Uso: celebrar, concelebrar la -, eucharstiam celebrare, concelebrare. eucarstico: eucharsticus, a, um. eudemonismo: eudaemonismus, i m. Sin: eudaemonolgia sive -loga. eudemonstico: eudaemonsticus, a, um. eudimetro: eudimetrum, i n.

etruscologa: doctrina rerum etruscarum.

eupepsia: eupepsis, -is f; euppsia sive -pepsa, ae f. Sin: bona digstio; fcilis digstio vel concctio.

eugenismo: eugenismus, i m.

eugnesis, v. eugenesia.

eugensico: eugenticus. Sin: felciter gnitus; ad eugniam spectans; ad sanam ac felicem procreationem prtinens.

eugenesia o eugentica: eugnia sive -gena; eugnica vel eugentica, ae f. Sin: eugentica disciplina; doctrina de sana sbole procreanda; rtio vel exquistio bonae orginis.

eupptico: adj euppticus, a, um. Sin: digestrius; ad digerendum aptus // sust remdium

424

evangeliario ad cibum concoquendum aptum. eurovisin: eurovsio, onis f. Sin: televsio in Europa; horama (-tis n) europaeum; teleorasis vel telehorasis (-is f) per Europam. eutanasia: euthansia sive -nasa, ae f. Uso: - encubierta y subrepticia, practicada abiertamente o incluso legalizada, euthansia, tecta quidem et prorepens aut quae palam pergitur vel iure tiam ipso permttitur. eutimia: euthmia sive -thyma, ae f. Sin: serena doloris tolerntia; tranquilla angorum tolerntia.

eurasitico: eurasiticus vel eurasianus, a, um.

euritmia: eurthmia sive -rythma, ae f. Sin: concnnitas, atis f; concinnitudo, dnis f; apta dispostio. eurtmico: eurthmicus, a, um.

Euratom: communis rerum atomicarum mercatus, qui Euratom audit. Sin: Euratom, ut aiunt; europaea de vi atmica commnitas; europaea de adhibenda vi atmica commnitas.

euro: (unidad monetaria comn a los Estados de la Unin Europea) euro, onis m; euronus, i m. Sin: euronummus; moneta vel pecnia eurnica; nummus vel nmmulus eurnicus; europecnia; euromoneta. Uso: relativo al -, eurnicus; partidario del -, euronus, i m; fautor euronis; adversario del -, antieuronus, i m; adversrius euronis. Europa: Europa, ae f. Uso: - Central, Oriental, Europa Centralis, Orientalis. eurocheque: assigntio europaea.

eutrapelia: eutraplia, ae f. Sin: iucnditas, affablitas, hilritas, cmitas, atis f. evacuacin: evacutio, onis f. Sin: egstio; exinantio; exonertio. Uso: tapn de - (en los motores), valva evacuationis.

evacuar: evacuare. Sin: vacuefcere. Uso: miles de personas fueron evacuadas, mlia hminum evacuati sunt. evadir: vitare, evitare, devitare. Sin: declinare liquid vel ab liqua re; effgere liquid vel ab (vel ex ) liqua re; defgere; eldere // evadirse, evdere. Sin: aufgere, effgere de (vel ex, vel ab) + abl.

europesmo: (predileccin por las cosas de Europa) europaeismus, i m // (carcter europeo) mens (mentis f) europaea. europesta: europaeista, ae m. Sin: coniunctionis europensis fautor.

europeizar: europaeizare. Sin: europaeum cultum indcere; ad Europaeorum cultum redgere. europeo: adj europaeus, a, um; europensis, e.

evaluador: adj evaluatrius, a, um. Sin: aestimatrius // sust evaluator, oris m. Sin: aestimator. evangeliario: evangelirium, ii n. Sin: evanevaluar: evaluare. Sin: aestimare.

evaluacin: evalutio, onis f. Sin: aestimtio. Uso: Centro de -, institutum, quod est Centrum Evaluationis; - global, evalutio globalis.

evaluable: evalubilis, e. Sin: aestimbilis.

425

evanglico glia, orum npl; liber evangeliorum. sio.

evanglico: (relativo al evangelio) ad evanglia prtinens. Sin: ad doctrinam christianam ttinens // (relativo a las Iglesias surgidas de la Reforma) evanglicus, a, um // (miembro de dichas Iglesias) evanglicus, i m.

evangelio: evanglium, ii n. Sin: doctrina christiana.

evangelista: evangelista, ae m. Sin: evanglii scriptor. evangelizacin: evangeliztio, onis f. Sin: evanglii praedictio. Uso: nueva -, nova evangeliztio.

evemerismo: euhemerismus, i m. Sin: euhemeriana vel evemeriana doctrina; euhemeriana vel evemeriana mytholgiae interpretandae rtio. evento: (suceso importante y programado) eventus, us m. Uso: - histrico, eventus histricus. eventualmente: forte. Sin: si forte; casu; fortuto; si occsio vnerit; si necesse erit.

evasivo: evasivus, a, um. Sin: ambguus; incertus; eludens; elusivus; rem non attingens. Uso: responder de una manera -, incertis responsis liquem implicare.

evasivamente: evasive. Sin: ambgue; dbie; eludendo.

evasiva: effgium, ii n. Sin: tergiverstio; pseudthyrum.

evaporacin: vaportio vel evaportio, onis f. Sin: exhaltio; respirtio. Uso: la - de las aguas, vaportio aquarum; aquarum respirtio.

evangelizar: evangelizare. Sin: (predicar el evangelio) evanglium praedicare; Christum praedicare; (ensear el evangelio) liquem evanglium docere. Uso: - a los pueblos, Christiana doctrin gentes exclere; evanglii luce ppulos illustrare.

evangelizador: evangelizator, oris m. Sin: evanglii predicator vel praeco (-onis f).

evidencia: evidntia, ae f. Sin: perspicintia rerum; illustrtio; perspicitas. evitable: evitbilis, e. evitabilidad: evitablitas, atis f.

evaporar: (convertir un cuerpo lquido o slido en vapor) in vaporem (vel in vapores) convrtere vel slvere // (intr, convertirse en vapor) vaporare, evaporare; in vaporem (vel vapores) converti, solvi, abire // (fig, disiparse, desvanecerse) vanscere vel evanscere. evaporatorio: evaporatrius vel evaporativus, a, um.

evasin: evsio, onis f. Sin: effgium; elp-

evolucin: (desarrollo) evoltio, onis f. Sin: cursus vel decursus, us m; progressus, us m; progrssio, onis f; incrementum, i n. Uso: democrtica, evoltio democrtica; - demogrfica, cursus demogrphicus; - econmica, cursus oeconmicus; - social, evoltio socialis; cursus progredientis societatis; - de las

evocatorio: evocatrius, a, um.

evocativo: evocativus, a, um.

evocacin: evoctio, onis f.

426

examen especies, evoltio phylogentica // (variacin) muttio, onis f. Uso: - fontica, muttio phontica. evolucionismo: evolutionismus, i m. Sin: rtio evolutionis; doctrina evolutionalis. infltius commemorare; ensalzarse -, se efferre insolenter.

evolucionista: evolutionista, ae m. Sin: darvinismi fautor; fautor rationis evolutionis; darvinianae doctrinae sectator, assectator, fautor. evolutivo: evolutivus, a, um. Sin: ad evolutionem spectans.

exabrupto: inptiae, arum fpl. Sin: stulte dictum. Uso: soltar un -, liquid stulte dcere; soltar exabruptos, ineptire; ineptias proferre.

exactitud: exactitudo, dnis f. Sin: diligntia, ae f; accurtio; perfctio. Uso: - de la pronunciacin, exactitudo pronuntiationis; con -, adamussim; accurate; diligenter; perfecte; con - absoluta, summ cur. exactor: exactor, oris m. Sin: apodecta, ae m ; coactor; collectrius; vectiglium curator; prtitor (aduanero de un puerto).

exageracin: (accin y efecto de exagerar) exaggertio, onis f. Sin: eltio; superltio; amplifictio // (cosa que traspasa los lmites de lo justo, verdadero o razonable) nmium, ii n (exceso). Sin: immodertio, immodstia, intemperntia (inmoderacin); effsio (exceso en los gastos, en los sentimientos); profsio (exceso en los gastos). Uso: toda - es viciosa, vtium est quod nmium est; sera una - decir que..., nimis violentum est dcere (con ac e inf).

exagerar: (encarecer) liquid exaggerare (verbis). Sin: liquid augere; liquid augere verbis ; liquid extllere; liquid in maius extllere; liquid praeter modum extllere // (dar proporciones excesivas a una cosa) liquid nimis augere. Sin: nimis magnum fcere liquid // (propasarse) in liqua re modum excdere. Sin: finem et modum transire; nmium esse in liqua re. Uso: - en los gastos, sumptu extra modum excdere; - en el hablar, verbis extra fines gredi; nmium dcere; (faltando a la verdad) veritatem gredi; plus dcere quam ptitur vritas; in falsum augere liquid; no hay que -!, ne quid nimis!; toma, pero sin -, mdice bibe.

exagerado: (en el lenguaje) inflatus, a, um. Sin: elatus atque exaggeratus. Uso: eres -, rem verbis exggeras // (excesivo) nmius, a, um. Sin: immdicus; immoderatus; immodestus; intmperans, intemperatus; effusus (respecto de sentimientos); profusus, nsolens (respecto de gastos). Uso: alabanzas -, effusssimae laudationes; alegra -, laettia effusa; gastos -, sumptus effusi; - en los gastos, nsolens in pecnia.

ex alumno: hesternus alumnus. Sin: prstinus discpulus; quondam alumnus; quondam disciplinae alicius alumnus. Uso: mi -, quondam disciplinae meae alumnus.

exaltacin: - de la Santa Cruz, Exalttio Sanctae Crucis.

exageradamente: nimis. Sin: immoderate; immdice; immodeste; intemperanter; praeter modum; (en el hablar) insolenter; infltius. Uso: conmemorar - a alguien, liquem

examen: (investigacin, indagacin) investigtio, onis f. Sin: inquistio; inspctio; scruttio; perscruttio; explortio; recogntio; discssio; examen, mnis n. Uso: - clnico, mdico, clnica, mdica inspctio; - de conciencia, examen conscintiae; recogntio vel inquistio sui; discssio conscintiae; hacer

427

examinador el - de conciencia, censuram sui ipsus gere, grere; conscintiam exctere; perscrutari se; in se ipsum inqurere; interrogare nimum suum; in suam mentem introspcere; exctere se; nimum exctere; - de los registros, inspctio tabularum // (prueba que se hace de la idoneidad de una persona para el ejercicio y profesin de una facultad, oficio o ministerio, o para comprobar o demostrar el aprovechamiento en los estudios) examen, mnis n. Sin: probtio, onis f; perculum; experimentum. Uso: - escrito, examen scriptum; examen scripto vel per ltteras faciendum, habendum (antes de rendirlo); perculum scripto vel per ltteras factum, hbitum (despus de rendirlo); - oral, examen orale; examen ore vel viva voce facindum, habendum (antes de rendirlo); perculum ore vel viva voce factum, hbitum (despus de rendirlo); - prctico, prcticum experimentum; - terico, thericum examen; arancel de -, tributum pro perculo subeundo; - de literatura, de matemtica, de historia, etc., examen de ltteris, de mathemticis, de historia, etc.; perculum in (vel de) ltteris, in (vel de) mathemticis, in (vel de) histria, etc.; mesa de -, examinatores, um mpl. Sin: probationis rbitri vel idices // aprobar, pasar un -, examen superare; probari; perculum (in vel de litteris, etc.) superare, evncere, eluctari; aprobar el - pblico (o de Estado), exmine pblico probari; desaprobar el -, perculum non superare; rendir -, perculum fcere, subire; examen subire; exmine explorari; rendir de algo, de alguna materia, periclitari de (vel in) liqua re; perculum fcere in liqua disciplina; he de rendir un -, examen mihi subeundum est; rendir - de conduccin, probationem vehendi autocinticam subire; rendir - de todas las materias, disciplinarum mnium perculum fcere; repetir el -, perculum terum fcere; tomar -, examinare; exmine liquem explorare; explorare, exqurere quid liquis sciat vel didcerit; alicius doctrinam temptare // (consideracin, reflexin) considertio, onis f. Sin: recogntio. Uso: libre - de la doctrina cristiana, de la Sagrada Escritura, lberum de christiana doctrina iudcium; en el contexto simplem lberum iudcium; lbera sacrarum scripturarum interprettio; en el contexto simplem lbera interprettio; despus de un atento -, re perspecta; despus de un maduro -, re diu multumque ponderata // (deliberacin, consulta) delibertio, onis f. Sin: disputtio; quaestio. Uso: el asunto requiere un largo -, res habet multam deliberationem; pienso que hay que hacer un ms amplio - de la cuestin, ego mplius deliberandum cnseo; someter algo a -, in quaestionem vocare liquid // (interrogatorio) interrogtio, onis f. Uso: de testigos, tstium interrogtio; hacer el - de los testigos, testes interrogare.

examinador: (persona que examina) investigator, oris m. Sin: explorator; indagator; (que averigua interrogando) quaesitor; inquisitor; fig appensor, oris (el que pesa) // (- escolar) examinator, oris m. Sin: exquisitor; probationis rbiter (-tri m) vel iudex (-dcis m); qui explorat vel exquirit quid alumni sciant (vel didcerint). Uso: - sinodal, examinator vel iudex synodalis; iudex administris sacrorum probandis. examinando: examinandus, a, um. Sin: pettor; candidatus.

examinar: (investigar, indagar) investigare. Sin: explorare; indagare; examinare; perpndere; pndere. Uso: - la propia conciencia, conscintiam perscrutari; todo juez corrupto examina mal la verdad, male verum exminat omnis corruptus iudex // (- interrogando) querere (liquid; de liqua re). Sin: inqurere (de liqua re); experiri interrogando. Uso: - el nimo, la ndole, el juicio, la ciencia, la pericia de uno, alicius nimum, ndolem, iudcium, scintiam, pertiam interrogando experiri; - a los testigos, testes

428

exceptuacin interrogare // (revisar, inspeccionar) probare. Sin: spectare; recensere (liquid) ; cognscere (liquid vel de liqua re); temptare. Uso: - el cdigo, cdicem recognscere; - la moneda, la virtud, pecniam, virtutem probare; - las actas, de actis cognscere // (observar con ojo crtico) observare. Sin: inspcere. Uso: - todas las partes del cuerpo, omnes partes crporis inspcere // (considerar, ponderar) considerare (liquid vel de liqua re). Sin: ponderare; perpndere. Uso: - el pro y el contra de algo, in utramque partem liquid perpndere // (tratar, discutir, deliberar) conslere (liquid, de liqua re); deliberare (de liqua re); agitare (liquid, de liqua re); disputare; dissrere (liquid, de liqua re) // (tomar examen) v. examen. exantema: exanthma, tis n. Sin: exnthesis; pustultio; cutis efflorescntia. exantemtico: exanthemticus, a, um. exarca: exarchus, i m. rium mechnicum; chamulcus fossrius.

excavacin: excavtio, onis f. Sin: fssio; effssio; fossura. Uso: director de las -, fossionum magister vel praefectus; director general de las -, fossionum summus moderator; material de -, relquiae effossae; trabajo de -, fossionis pera ; hacer excavaciones, excavationes dcere, pergere; fossiones fcere.

exarcado: exrchia sive -archa, ae f; (cargo del exarca) exarchi munus (-nris n); (dignidad de exarca) exarchi dgnitas; (territorio del exarca) praefectura, ae f; exarchi territrium.

excavador: adj excavans, antis. Sin: fdiens // sust excavator, oris m. Sin: fossor // (aparato que sirve para excavar) v. excavadora. excavadora: excavatrium, ii n. Sin: mchina effdiens, fossria, excavans; foss-

excepcionalmente: exceptionliter. Sin: per exceptionem; extraordinrie; singulriter. exceptuacin: excptio, onis f. Sin: exclsio.

excepcional: exceptionalis, e. Sin: extraordinrius; inslitus; singularis.

excntrico: (de carcter raro, extravagante) nsolens, entis. Sin: morosus; cerebrosus. Uso: conducta -, agendi rtio inslita (vel nova atque mira, vel tortuosa et nsolens); hombre -, cerebrosus homo; ser -, praeter communem morem consuetudinemque vvere vel gere // (que est lejos del centro) localidad -, locus suburbanus; barrio -, subrbium, ii n // (Geom, que est fuera del centro) e medio excedens. Sin: eccentros (mf), on (n), gen -i.

excentricidad: (estar fuera del centro) a mdio abhorrere // (extravagancia) excentrcitas vel eccentrcitas, atis f. Sin: insolntia; morsitas; (dicho excntrico) tmere vel insolenter dictum; (hecho excntrico) tmere vel insolenter factum. Uso: - de carcter, ingnii insolntia.

excntrica: (pieza que gira alrededor de un punto que no es su centro de figura) excentrum, i n. Sin: cmmia.

excelencia: (ttulo honorfico) Excellntia, ae f. Uso: Vuestra - viene solo?, Excellntia tua sola venit? // (superior calidad o bondad) excellntia, ae f. Sin: praestntia (en algo, alicius rei). Uso: por -, per excellntiam vel per eminntiam.

exceder: - el peso, praeponderare. Uso: - el peso en cinco kilos, quinque chil(i)ogrmmata praeponderare.

429

excerpta excerpta o excerta: excerpta, orum npl. mare vel anathematizare; a sacris excldere; de Ecclsia ecere; e fidlium consortione expllere; Ecclsiae communione liquem privare; sacrorum communione liquem privare; sacrorum communionem admere licui vel ab liquo; a sacrorum communione liquem prohibere.

exceso: nmium, ii n. Uso: - de velocidad, nmia celritas. excitador: excitatrium, ii n. Sin: - elctrico, elctricum excitatrium.

excitar: excitare. Sin: acere, exacere; stimulare. Uso: - el apetito paseando, obsonare ambulando famem. exclamacin: exclamtio, onis f.

exclusividad: exclusvitas, atis f. Sin: singulritas; ius exclusivum.

exclusivamente: exclusive.

exclaustrado: exclaustratus, a, um.

exclaustracin: exclaustrtio, onis f.

exclamativo: exclamativus, a, um.

excomunin: excommunictio, onis f. Sin: anathemtio; a sacris exclsio; a fidlium consortione explsio; Ecclsiae communionis privtio; a fidlium communione reictio; sacrorum communionis admptio vel privtio. Uso: absolver de la -, ab excommunicatione liquem abslvere; excommunicationis poen liberare; liquem in sacrorum communionem recpere vel restitere; imponer la -, v. excomulgar; incurrir en -, in excommunicationem incrrere. excretorio: excretrius, a, um. excursin: (viaje por lo comn corto) excrsio, onis f. Sin: peregrintio; peragrtio; iter, itneris; excursus, us m; decrsio. Uso: - navales, excursiones navales; - de recreo, delectbilis peregrintio; hacer una - al campo, rusticanum iter pergere; in rus decrrere.

exclusivo: exclusivus, a, um. Sin: exclusrius; prprius; singularis.

exclusivista: exclusivista, ae m. Sin: exclusriae rationis studiosus; ad exclusivismum prtinens.

exclusivismo: exclusivismus, i m. Sin: exclusria rtio.

excursionismo: excursionum stdium. Sin: peragrandi rtio. excursionista: peragrator, oris m. Sin: excursor; peragrationum studiosus.

excomulgado: excommunicatus. Sin: Ecclsiae communionis expers; communione fidlium privatus; a fidlium consortione expulsus; sacris exclusus vel remotus; (a) sacris prohbitus; sacrorum communione carens, expers, prohbitus. Uso: - vitando, excommunicatus vitandus // fig, e factione expulsus. Sin: a societate exclusus.

excomulgar: excommunicare. Sin: anathe-

excusa: (accin de excusar o excusarse) excustio, onis f. Uso: nota de -, excustio scripta // (justificacin) satisfctio, onis f. Sin: purgtio // (pretexto) praescrptio, onis f. Sin: nomen, mnis n // (motivo) ttulus, i m. Sin: causa. Uso: aducir una -, causam interpnere; aducir una - legtima, excusatione idnea uti ; alegar como - la edad, excusare aetatem; dar o alegar su edad como -, aetatem afferre; hallar una - adecuada, causam

430

exigencia idneam nancisci; no admitir la - de alguien, causam alicius neglgere; proporcionar una - a alguien, excusationem licui dare; con la - de ..., per spciem + gen; per causam + gen. del Estado a los agentes extranjeros para que puedan ejercer las funciones propias de su cargo) plcitum, i n. Uso: - real, regale plcitum. exequias: exsquiae, arum fpl. Sin: funus, nris n; iusta, orum npl; suprema, orum npl; exsequiale sacrum; iusta funbria vel exsequilia. Uso: asistir a las - de alguien, exsquias fneris alicius prsequi; celebrar las de alguno, alicius exsquias gere, celebrare, fcere, rddere. exergo: exergon vel exergum, i n. exfoliador, v. bloc. exequial: exsequialis, e.

excusado: latrina, ae f (defluente aqu instructa vel ditata). Sin: latrinum, i n; secessus, us m; postcum; cella ntima vel secreta (aquae proflvio instructa vel ditata); loca (-orum npl) secreta. Uso: taza de -, latrinae vas (vasis n); vas sssile. excusar: excusare liquem licui vel apud liquem // excusarse, se excusare licui vel apud liquem de liqua re, vel in liqua re, vel quod + indic vel subj, vel ac + inf. Uso: formalmente, formliter se excusare; - oficialmente por algo, officiliter se excusare pro liqua re. execute (Inform), poner en movimiento, poner en marcha: run. Sin: pllere; v. run.

exencin: - del servicio militar, (miltiae) vactio, onis f; - de impuestos, de obligaciones, immnitas.

exegtico: exegticus, a, um. Sin: explanatrius; interpretatrius; ad interpretationem ttinens.

exegeta o exgeta: exegta, ae m. Sin: interpres, tis m; explanator; explicator; exegsis professor.

exegesis o exgesis: exegsis, is f. Sin: exegtice, es f; hermenutica, ae f ; explictio; intreprettio; explantio. Uso: hacer la -, explicare; explanare; interpretari.

exhibir: exhibere. Sin: ostentare; ostndere; praebere; proferre; propnere // exhibirse, se ostentare. exhortativo: adhortativus, exhortativus, hortativus, a, um. Sin: monitrius; suasrius.

exhibicionista: ostentator, oris m. Sin: iactator; sui ostentandi studiosus; se palam proferendi studiosus.

exhibicionismo: ostenttio, onis f. Sin: ostentamen, mnis n; iactntia; sui ostentandi stdium; nmia sui ostenttio; se palam proferendi stdium // (perversin sexual) exhibitionismus, i m (crporis).

exhibicin: (accin de mostrar) exhibtio, onis f. Sin: ostnsio. Uso: - deportivas, ldicra spectcula; - gimnstica, gmnicum certamen; gmnica exhibtio.

exequtur: (pase que da la autoridad civil de un Estado a las bulas o rescriptos pontificios) exsectio, onis f. Sin: litterarum apostolicarum exsectio; Apostlicae Sedis decreti exsectio // (autorizacin que otorga el Jefe

exhortatorio, v. exhortativo.

exigencia: (pretensin) postulatum, i n; postultio, onis f // (necesidad) necssitas, atis f.

431

exigir Sin: res (rei f) necessria. Uso: ceder a las experimentales, experimenta admttere. exigir: exgere liquid ab liquo. Sin: imperare liquid licui. eximido: immunis, e. Uso: - del servicio militar, vacans, antis; immunis milti. exgeno: exgenus, a, um. Sin: foris ortus.

exnfalo: exmphalus vel exmphalos, i m. Sin: umbilci hrnia.

existencial: exsistentialis, e.

existencia: exsistntia, ae f. Uso: demostrar la - de Dios, Deum esse probare; negar la de Dios, Deum esse negare.

eximir: exmere. Sin: liberare. Uso: - a alguien del servicio militar, licui miltiae vacationem dare.

exorcista: exorcista, ae m. Sin: demonum expulsor. exorcistado: exorcistatus, us m. Sin: exorcistrium; exorcistae munus, offcium, ordo.

exorcismo: exorcismus, i m. Sin: demonum explsio.

exorcizar: exorcizare. Sin: demones expllere, repllere, deprecari. exosmmetro: exosmmetrum, i n. exsmosis: exsmosis, -is f.

existencialista: exsistentialista, ae m. Sin: exsistentialismi sectator vel fautor; philsophus, qui exsistentialismi doctrinam amplctitur. existencialmente: exsistentiliter. Sin: ad exsistntiam quod ttinet. exocarpio, v. exocarpo.

existencialismo: exsistentialismus, i m.

exstosis: (bulto leoso que se forma en el tallo y en las ramas de algunos rboles) exstosis, is f // (cierto tumor seo) exstosis, is f. Sin: eminntia vel excrescntia ssea; os excrescens. exotrico: exotricus, a, um. exoterismo: exoterismus, i m. Sin: rtio exotrica; doctrina exotrica; doctrina pblice trdita vel impertita. extico: exticus, a, um. Sin: peregrinus; externus; adventcius; advectcius (importado). Uso: doctrina -, doctrina adventcia; lenguaje -, exticus sermo; locucin -, peregrina loctio; vocablo -, exticum verbum. exotismo: peregrnitas, atis f. Sin: rerum exoticarum stdium. exotrmico: exothrmicus, a, um.

exocarpo: exocarpus, i m. Sin: exterior frctuum pars. exocrino: excrinus, a, um. Sin: extra secernens. Uso: glndula -, glndula excrina.

exogentico, v. exgeno.

exoftalmos, v. exoftalmia.

exoftalmmetro: exophthalmmetrum, i n.

exoftalmia o exoftalma: exophthlmia sive -thalma, ae f; exophthalmus, i m.

expansin: (Fs, accin de extenderse o dila432

experiencia tarse) diffsio, onis f. Sin: propagtio, onis f // (fig, propagacin) propagtio. Uso: - poltica, fnium vel imprii propagtio; necesidad de - poltica, necssitas fines producendi, proferendi, propagandi; imprii propagandi necssitas // (fig, manifestacin efusiva de un afecto o pensamiento) - del nimo, nimi diffsio vel effsio. Sin: effusus nimus. expansionismo: expansionismus, i m. Sin: expansionis cupditas, stdium; fines dilatandi stdium; imprii propagandi stdium. expansionista: expansionista, ae m. tularum // (viaje o marcha) expedtio, onis f. Sin: peregrintio. Uso: - al planeta Marte, expedtio in stellam errantem Martem.

expansivo: expansivus, a, um. Sin: se expandens (-entis) // (de persona) apertus, a, um. Sin: sincerus.

expatriado: exsul, lis mf (patri, domo). Sin: prfugus; extorris, e.

expediente: (conjunto de papeles referentes a un asunto): fascculus, i m. Sin: libellus; instrumentum; insertum, i n ; inserta, orum npl; tabellae, arum fpl; fascculus insertus; pagellarum fascculus; documentorum sries; tabularum vel instrumentorum corpus. Uso: - de una causa, litis instrumentum. expedir: (mandar, remitir) mttere. Sin: expedire.

expedidor: expeditor, oris m; expeditionrius, ii m. Sin: mittens // (empresario de transportes) rei mittendae procurator; missionum procurator; - de mercadera, mittendae mercis procurator; mrcibus mittendis procurator; - pblico, del Estado, bastagrius, ii m.

expectacin: (intensidad con que se espera una cosa) exspecttio, onis f // (fiesta en honor de la Virgen) Exspecttio parts Beatae Mariae Vrginis.

expeditivo: celer, ris, re. Sin: festinus; paratus; promptus.

expectativa: (posibilidad razonable de que algo suceda) exspecttio, onis f. Uso: - econmica positiva, exspecttio oeconmica positiva; conforme a la -, pro exspectatione.

expectoracin: exscretio, onis f.; exscreatus vel screatus, us m. expectorante: exscreativum, i n. Sin: medicamentum exscreationi adiuvandae; ad exscreandum aptum remdium.

expectorar: screare vel exscreare. Sin: exspectorare; exspere.

expedicin: (cosa a expedir) merces mittenda // (accin de expedir) mssio, onis f . Sin: expedtio. Uso: - de cartas, mssio epis-

experiencia: experintia, ae f. Sin: experimentum; usus, us m. Uso: - connatural, experimentum naturae consentneum; la - diaria, usus cotidianus vel quotidianus; larga -, longa experintia; longinqui tmporis usus; - poltica, usus rei pblicae; - precoz, rerum experintia velox; - de las cosas del mundo, rerum saeculrium usus; los frutos de la -, notiones ex usu partae; individuo de gran , homo prudentssimus; homo usu preditus; homo multarum rerum usum habens // adquirir - en algo, liquid experiri; usum alicius

expensas: a sus -, suis smptibus; a - del estado, pblico sumptu.

expendedor, ra: distractor, oris m; distractrix, icis f. Sin: vnditor vel venditator, oris m. Uso: - clandestino, vnditor clandestinus.

433

experimentacin rei experiri; haber hecho - de algo, rem expertam habere; saber algo por -, liquid usu compertum habere; aliquid usu cgnitum habere; tener poca -, usu non satis esse; tener gran - en algo, in liqua re usum habere. explicacin: explictio, onis f. Sin: explantio, onis f.

experimental: experimentalis, e. Sin: experimento probatus; experienti innixus; in experimentis psitus (que se funda en la experiencia); experimentis cgnitus (conocido por experiencia); qui, quae, quod experimentis constat; qui, quae, quod experiendo (vel experimentis) attngitur, dignscitur, cognscitur, comprobatur. Uso: ciencias -, scintiae vel doctrinae experimentis nixae; scintiae positivae; dato -, experimenti indcium; medicina -, medicina experimentis constans vel nixa. experimentalmente: experiendo vel experiundo. Sin: experimento vel experimentis; usu (por la experiencia o prctica). Uso: se aprende -, experiendo vel experimentis dscitur.

experimentacin: experimenttio, onis f.

explicativo: explanatrius, a, um. Sin: ad explicandum aptus. Uso: nota -, commentrium, ii n.

explicar: explicare. Uso: quin sabe - esto?, quis hoc exprmere scit?

explorador: explorator, oris m. Sin: indagator; speculator; investigator // (escultista) v. esta voz.

exploracin: explortio, onis f. Uso: la - de las ruinas de Troya, explortio ruinarum Troianarum.

explcitamente: expresse. Sin: aperte; clare; manifeste; expressis verbis (con palabras explcitas); nullis ambgibus (sin ambages). Uso: prohibir -, planssime vetare.

experto: peritus, a, um. Sin: exercitatus; expertus; callens; sciens; versatus. Uso: hombre -, peritus vir; ser -, callere; novisse; scire.

experimento: experimentum, i n. Uso: - atmicos, nucleares, experimenta atmica; atomicorum instrumentorum experimenta; cientficos, technicorum experimenta; - televisivos, experimenta televisfica; - de psicologa, experimentum psycholgicum.

expiacin: (accin) expitio, onis f // (efecto) piculum, i n. Uso: - de los crmenes, expitio sclerum; sacrificios de -, piaculria, orum npl; en -, piculi caus. expiatorio: piacularis, e. Sin: lustralis. Uso: cabrn -, piacularis vctima.

explotador: expilator, oris m. Sin: qui nmium ex aliena pera quaestum vel lucrum facit.

explotacin: abusus, us m. Uso: las diversas formas de -, abuss vrii modi.

explosivo: adj explosivus, a, um. Sin: displosivus; displdens; dirumpens // sust matria displodens vel displosiva. Sin: pulvis (-vris m) prius vel displosivus.

explosin: explsio vel displsio, onis f. Sin: dirptio; erptio; prorptio. Uso: - atmica, atmica dirptio; - gigantesca, displsio giganta vel ingens; - mortfera, mortfera explsio; explosiones de bombas, bombarum vel pyrobolorum displosiones ; - de gas, displsio gasalis vel gasi; fase de -, displosionis gradus (- us m) // fig effsio, onis f. Sin: erptio. Uso: - de alegra, effsio nimi in laettia; - de vicios, erptio vitiorum.

434

expresin explotar: (sacar utilidad) fructum crpere vel prmere. Uso: - bosques, silvas cedere; - un campo, agrum clere vel exclere; - una mina, fodinam exercere // (abusar) liquem emngere. Sin: nmium quaestum ex alicius pera fcere; alicius per laboreque abuti. Uso: - robando, furtis quaestum fcere; - al Estado, questui habere rem pblicam; - la amistad, la familiaridad, amicti, familiaritate abuti; - la ignorancia del pueblo, ex plebis ignorntia quaestum fcere; - la miseria de los pobres, inpi miserorum abuti; - la sangre de los pobres, puperum peram sanguinemque questui habere. exponencial: exponentialis, e.. exponente: Mat index, dcis m. pblica de artculos de industria, ciencias o artes) expostio, onis f. Sin: exhibtio; ostnsio; pblica ostenttio. Uso: - mercantil, merces venales propsitae; - misionera, expostio missionalis vel missionria; - mundial, exhibtio mundana; - universal, internacional, expostio universalis, internationalis // - de aparatos de radio y televisin, expostio instrumentorum radiophonicorum ac televisificorum; - de arte total, universae vel totalis artis pblica ostenttio; - de cuadros, tbulae propsitae; - de la prensa catlica, expostio catholicarum scriptionum; librorum ephemeridumque de re catlica expositio; - de retratos, exhibtio imginum; hacer una - de cuadros, pictas tbulas ad spectandum propnere; tbulas prpalam collocare. expsita: (infans vel puella) expsita, derelicta, proiectcia.

exportacin: (accin de exportar) exporttio, onis f. Sin: evctio // (lo que se exporta) id quod exportatur; ea quae exportantur. Uso: cerveza de -, cervsia exportatcia // (conjunto de cosas exportadas) res (rerum) exportatae. Sin: merces (-ium fpl) exportatae. exportado: exportatus, a, um. Sin: evectus. exportador: adj exportans, antis. Sin: vehens, entis // sust exportator, oris m. Sin: evector; eductor. exposicin: (accin y efecto de exponer) expostio, onis f. Sin: exhibtio. Uso: - de cuadros, exhibtio imginum; - del Santsimo Sacramento, pblica Sacramenti Augusti adortio; hacer la - del Santsimo, Sacramentum Augustum ppulo supplicationis caus propnere // (fig, narracin) narrtio vel enarrtio, onis f. Sin: descrptio; explantio // - fotogrfica, expostio luci // (presentacin exportar: exportare. Sin: efferre; evhere.

exponer: Fotogr expnere luci.

expresin: (manifestacin) exprssio, onis f. Sin: declartio; manifesttio; descrptio; repraesenttio. Uso: - ajenas a la autntica realidad de la religin catlica, religiosae vitae rationes a germana religione cathlica alienae; expresiones de la comunin eclesial, expressiones communionis ecclesialis // (palabra) dicta, orum npl. Sin: verba; voc-

expresamente: (claramente) v. explcitamente // (ex profeso, con particular intento) consulto. Sin: ddit per.

expositor: (persona que expone o interpreta) expsitor, oris m // (persona que presenta sus productos u obras en una exposicin pblica) tabernculi exhibitrii custos (-odis m) vel appritor (-oris m). Sin: tabernculo exhibitrio addictus.

expsito: (infans vel puer) expsitus, derelictus, proiectcius. Uso: casa de expsitos, brephotrophum, i n; brephotrophum, ii n; hosptium infntibus alendis.

435

expresionismo bula; copulata verba; coniunctae vel copulatae voces. Uso: - metafricas, verba translata // (locucin) dctio, onis f. Sin: enuntitio; loctio; phrasis. Uso: - elptica, curta sentntia; enuntitio ellptica; - idiomtica, peculiaris loctio // - algebraica, algbrica exprssio, rtio, repraesenttio; - de alegra, effusa laettia // (vivacidad de -) vigor, oris m vel vis (ac vim; abl vi; pl vires, vrium, vribus) f. expropiacin: expropritio, onis f. Sin: admptio; spolitio; deictio; proprietatis privtio; bonorum admptio. Uso: - de un fundo, deictio de fundi possessione; deictio de solo, de possessione fundi; - por pblica utilidad, vindictio alicius rei ex rei pblicae utilitate facta.

expresionismo: expressionismus, i m. Uso: alemn, expressionismus theodiscus vel germnicus.

expresionista: expressionista, ae m. Sin: expressionismi sectator.

exprimidera, exprimidero o exprimidor: pressrium, ii n. Sin: mchina xprimens. Uso: - elctrica, elctricum pressrium; - de agrios, citreorum pressrium; mchina ctreis exprimendis. ex profeso: ex professo. Sin: conslio; indstri; de vel ex indstria.

expreso: (correo extraordinario) epstula praepes (-tis). Sin: prperae ltterae (-arum fpl). Uso: por -, citssimo cursu // (tren rpido) tramen (-mnis n) celrrimum. Sin: hamaxstichus citssimus.

expresivo: (referido a cosas) xprimens, entis. Sin: signficans; declarans. Uso: ademn -, gestus rem et sentntiam xprimens; ojos -, culi loquaces; rostro -, vultus argutus // (referido a expresiones) signficans, antis; vvidus; vivus. Uso: palabras - , verba significntia; palabras ms -, verba plus efficintia // (referido a conceptos) fortis, e. Sin: gravis. Uso: discurso-, ortio gravis; sentencia -, sentntia fortis.

expresivamente: expressive. Sin: aperte; plane; significanter.

expropiar: expropriare. Sin: licui proprietatem admere, abrpere, auferre, dmere; liquem proprietate privare; liquem possessione spoliare; spoliare liquem liqua re; liquem de possessione alicius rei decere; liquem possessinibus (vel bonis) decere, deturbare, depllere, expllere; admere liquid ab liquo; admere liquid licui. Uso: - por pblica utilidad, ex rei pblicae utilitate vindicare liquid. expulsin: explsio, onis f. Sin: deplsio; eictio; exctio.

expurgado: (de autor o libro) emendatus, a, um. Sin: expunctus.

extasiarse: (arrobarse, caer en xtasis) v. xtasis // (maravillarse, embelesarse) alicius rei admiratione, gudio, laetti, voluptate perfundi. Sin: summa alicius admiratione (...) ffici; singulari admiratione (...) efferri.

ex rey: quondam rex. Sin: rex slio deturbatus; rex dignitate auctoritateque spoliatus, exspoliatus, despoliatus; qui rex fuit vel ferat.

exquisitez: (de comidas) suvitas, atis f; delciae, arum fpl; (de nimo) noblitas (-atis f) ingnita; (de maneras) elegntia, ae f; (de estilo) scribendi lenocnium.

expurgar: expurgare, purgare. Sin: emendare, corrgere; resecare vel expngere. Uso: hay que - el lenguaje, expurgandus est sermo.

436

extradicin xtasis: (arrobamiento del alma que se siente transportada fuera del cuerpo) xtasis, is f. Sin: mentis recessus (-us m); nimi abalientio; nimus a crpore abstractus; mens a snsibus (vel a crpore) revocata; secessus mentis atque nimi a crpore; mentis animique in Deum raptus (-us m). Uso: caer en -, tener -, divino spritu inflari vel tangi; abalienato a rebus mnibus nimo in Deum rapi; a snsibus bstrahi ac serphicis liquscere ardribus // (estado del alma enteramente embargada por un intenso sentimiento de admiracin, alegra, etc.) summa admirtio (- de admiracin); summa voluptas (- de placer). extemporneo: extemporneus, a, um. Sin: extemporalis, e. extensible: extensbilis, e. (ad) extra proltio.

exteriorizar: manifestare. Sin: extra proferre.

exterminador, ra: exterminator, oris m; exterminatrix, icis f.

extintor: exstinctrius, a, um // (sujeto -) exstinctor, oris m // (aparato -) exstinctrium, ii n. Sin: instrumentum exstinctrium; apparatus exstinctrius. extirpador: Agr mchina exstirpatria. extra, v. comparsa.

exterminio: excdium, ii n. Uso: campo de -, campus excdii.

extensin: (accin y efecto de extender o extenderse; capacidad para ocupar una parte del espacio) extnsio, onis f. Sin: amplifictio; dilattio; latitudo. Uso: la - de las frecuencias radiales, frequentiarum radiophonicarum extensiones. extensivamente: extensive. extensivo: extensivus, a, um.

extraccin: evlsio, onis f. Sin: edctio. Uso: - dentaria, evlsio dentis; - social, genus, nris n; stirps, stirpis f.

extra-atmosfrico: extra-atmosphericus, a, um.

extensor: adj extensrius, a, um. Sin: expansrius. Uso: msculo -, msculus extensrius // (aparato de gimnasia) musculorum extensrium. Sin: instrumentum expansrium. extenuacin: (enflaquecimiento) mcies, i f // (debilitacin extremada de las fuerzas) defatigtio, onis f. Sin: languor; lassitudo, dnis f. extensmetro: extensmetrum, i n.

extracto: (resumen sustancial de un escrito) eptome, es f. Sin: summrium; brevirium; excerpta, orum npl. Uso: hacer un - de algo, liquid breviare, cgere, contrhere, strngere, astrngere, constrngere, perstrngere; liquid in eptomen (vel in angustum) cgere; eptome liquid circumscrbere; brevirium alicius rei pergere // (producto obtenido por evaporacin de un zumo o de una disolucin de sustancias vegetales o animales) extractum, i n. Sin: liquor; sucus expressus. Uso: - de carne, iurulntia, ae f ; - de ssamo, sucus ex ssamo (vel ex ssamo, vel ex ssama) expressus o simplem sucus ex ssamo. extradicin: tradtio expostulata. Uso: - de los reos, reorum tradtio; derecho de -, ius tradendi reos; pedir, exigir o reclamar la - de

exteriorizacin: manifesttio, onis f. Sin:

437

extraditar alguno, alicius traditionem ptere, exgere; no tener el derecho de -, iure non pollere tradendi reos. extraditar: rddere. Sin: trdere expostulatum (reum); trdere expostulatam (ream). extraescolar: extrascholaris, e. extrapolacin: Mat extrapoltio, onis f.

extraeuropeo: extraeuropaeus, a, um. Sin: haud europaeus; extra Europam psitus vel situs. extrajudicial: extraiudicialis, e. extralegal: extralegalis, e.

extraordinario: extraordinrius, a, um. Sin: incredbilis; inauditus; singularis; insignis; admirbilis, mirbilis; mirus. extraparlamentario: extraparlamentrius.

extranjero: (natural de una nacin con respecto a los naturales de cualquier otra) dvena, ae mf. Sin: aliengena, ae m; peregrinus, i m; externus vel extrneus, i m. Uso: los -, externi, orum mpl; hostilidad para con los -, hostlitas erga extrneos // (que es o que viene de pas extranjero): exter vel xterus, a, um. Sin: externus; extrneus; peregrinus; aliengenus; allophylus. Uso: costumbres -, externa, orum npl // (pas extranjero) externa gens; xterae nationes vel terrae. Uso: en el -, in externis locis; viaje al -, peregrintio ; habitar en el -, pregre vel in xtera regione habitare; ir al -, pregre exire vel proficisci; volver del -, pregre redire.

extranjerismo: (aficin desmedida a costumbres extranjeras) immdicum consuetdinis externae stdium. Sin: immdicum morum extraneorum stdium // (voz, frase o giro de un idioma empleados en otro) vox externa.

extraterritorialidad: extraterritorilitas, atis f. Sin: alienae dicionis immnitas; pblicae territrii potestatis immnitas. Uso: derecho de -, (pblicae) immunitatis ius; ius immunitatis dicionis alienae; gozar del derecho de -, pblicae immunitatis iure frui. extravagancia: insolntia, ae f. Sin: nvitas // (discurso extravagante) inepte vel stulte dictum (-i n). Sin: deliramentum. Uso: decir extravagancias, ineptire; delirare; fatuari; deliramenta loqui // (accin extravagante) inepte vel stulte factum. Uso: hacer extravagancias, ineptire; despere; inepte fcere. extrauterino: extrauterinus, a, um.

extraterritorial: extraterritorialis, e. Sin: dicione aliena immunis; pblica territrii potestate immunis; a pblica territrii auctoritate immunis. Uso: regiones espaolas -, hispnicae regiones extraterritoriales.

extraterrestre: adj extraterrester, tris, tre; extraterrestris, e. Sin : aliengenus stellaris // sust extraterrestris ncola (-ae f). Sin: aliengena (-ae m) stellaris.

extrapolar: Mat extrapolare.

extravagante: (que hace o dice fuera del orden regular) nsolens, entis. Sin: inslitus; absurdus; a normis abhorrens // (ridculo) ridculus, a, um. Sin: ridendus vel irridendus // (que obra con extravagancia) morosus, a, um. Sin: cerebrosus; ftuus; stultus; inspiens.

extraviado: (apartado del camino) dvius, a, um. Sin: deflexus; de via deductus; vi deceptus; a recto itnere aversus, deductus, abstractus // fig prditus, a, um. Sin: corrup-

438

eyectable tus; pravus. Uso: una muchacha -, corrupta virgo; muchachos -, prditi adulescentes. eyectable: eiectbilis, e.

extraviar: (hacer perder el camino) liquem e recto itnere dedcere, abstrhere, avrtere, abdcere // fig liquem corrmpere. Sin: transversum gere liquem. Uso: - a una muchacha, vrginem corrmpere vel vitiare // (inducir a error) liquem in errorem indcere.

extraviarse: (descarriarse) deerrare. Sin: itnere deerrare; ex via excdere vel decdere; declinare de via; ex itnere deflctere; e recto itnere aberrare; e recta via aberrare, declinare, deflctere // fig corrumpi. Sin: deferri; ad pravitatem venire; in detrius mutari. extravo: errtio, onis f. Sin: erratum; erratus, us m; error. Uso: - intelectual, error; error mentis; - moral, errtio; error; nimi depravtio.

extremista: extremista, ae m. Sin: partis extremae fautor, sectator; extremarum prtium ssecla. Uso: - musulmanes, extremistae musulmani. extremo: (punto ltimo a que puede llegar algo) punctum extremum.

extremismo: extremismus, i m. Sin: doctrina vel fctio extrema; doctrina extremarum prtium.

extremauncin: extrema nctio (-onis f). Uso: administrar la -, sacro leo inngere liquem.

exvoto: (don votivo) donrium, ii n // (cuadro votivo) tbula, ae f. Sin: tabella votiva vel ex voto.

exulcerativo: exulceratrius, a, um.

439

fbrica: fbrica, ae f. Sin: officna; ergastrium; domus fabricatria; machinria domus. Uso: - metalrgica, fbrica metallorum; qumica, fbrica chmica; - textil, de tejidos, textrinum, i n; opifcium txtile; - de acero, chalybia, ae f; officina ferrria; chlybis officina vel fornax; ergastrium chalybrium; de algodn, officina xlina; - de anteojos, perspicillorum officina; - de armas, armorum fbrica; - de artculos de punto, lanifcium; tunicularum officina; - de automviles (automotores, coches), ergastrium cinticum; autoraedarum (vel autocinetorum, vel automoblium) fbrica vel officina; - de automotores Fiat, socetas autocinetorum effectrix, cui nomen Fiat; - de coches Opel, officina autocintica Opel; - de coches populares (VW), officina autocinetorum populrium (VW); - de azcar, scchari officina; - de bicicletas, officina cyclstica, birotria, birotulria, birotalis; officina birotarum; - de cerveza, cervsiae officina vel fbrica; ergastrium cervsiae coquendae; - de computadoras, officina ordinatrorum; - de dulces, cuppedinaria officina; - de electricidad, electrificna; - de gas, fbrica gasi vel gsii; officina gsica vel gasria; - de lanas, lanria, ae f ; officina lanria; - de material plstico, officina rerum plasticarum; - de muebles, supellctilis officina; - de papel, chartria officina; - de plutonio, plutnii officina; - de plvora, plveris prii officina; de porcelana, fbrica porcellnica; - de satlites artificiales, satllitum artificilium (vel artificiosorum) officina; - de seda, officina bombcina vel srica; - de soda, nitrifcium, ii n. fabricable: fabricbilis, e fabricacin: fabrictio, onis f. Sin: confctio;

fabricador: (que inventa o dispone una cosa no material) machinator, oris m. Sin: moltor; auctor.

constrctio; aedifictio. Uso: - en serie, fabrictio serialis; - de edificios, fabrictio aedificiorum; tanques de - rusa, currus cataphracti a Russis fabricati; relativo a la -, fabricatrius.

fabricante: fbricans, antis. Sin: fabricator; rtifex; faber; pifex. Uso: - de armas, armorum faber ; - de fsforos, mercis sulphuratae pifex; - de ladrillos, laterrius, ii m; - de sellos, sigillrius, ii m; sigillator, oris m; - de tejidos, textor, ris m; - de vidrios, vitrrius, ii m; faber vitrrius.

fabricar: (construir un edificio, un muro, etc.) fabricari vel fabricare. Sin: aedificare, exaedificare; constrere, exstrere // (fig, hacer o construir una cosa inmaterial) strere. Sin: fngere; machinari; moliri; excogitare; architectari. Uso: - una mentira, mendcium strere. fbula: fbula vel fabella, ae f. Sin: aplogus.

fabuloso: fabularis, e; fabulosus, a, um.

fabulista: fabulator, oris m. Sin: fabularum (vel fabellarum, vel apologorum) scriptor vel conscriptor. faccin: consocitio, onis f. Uso: - Hamas, consocitio Hamas; - islmica Hamas, consocitio islamstica, quae appellatur Hamas; - terrorista, consocitio terrorstica.

440

fagocitosis fachada: (parte exterior de un edificio) frons, frontis f. Sin: frontispcium; aedifcii frons; pars antca // (fig, portada de un libro) libri fcies. facilidad: faclitas, atis f. Uso: - de expresin, fluens ortio; orationis faclitas; commditas orationis; - de improvisacin, extemporalis faclitas; - de palabra, faclitas sermonis. tura; confctio. Uso: precio de -, manuprtium // - comercial, rtio, onis f. Sin: nomen (-mnis n); sngrapha sumpturia; rtio nummria; (scdula) prtii index (-dcis mf); rationis pecnia; expensarum index, ordo, nota, rtio. Uso: pagar una -, nomen (vel rationis pecniam) slvere, disslvere, perslvere. facturar: (extender las facturas) perscrbere. Sin: in rationem referre; in notam expensarum referre.

facineroso: facinorosus vel facinerosus, a, um. Sin: flagitiosus; inquus; sceleratus; scelestus. faccero, v. facquero. facquero: phacochoerus, i m.

facilitar: facilitare. Sin: faciliorem rddere; alleviare.

facsmil: exemplar, aris n. Sin: exemplum; exemplum simllime expressum; ltterae assimulatae; facsmile, is n. factor: (empleado de ferrocarril que cuida de la recepcin, entrega o expedicin de las mercancas y equipajes) expedtor, oris m // Mat factor, oris m.

facttum: (sujeto que desempea en una casa o dependencia todos los menesteres) alicius topanta (n indecl). Sin: facttum indecl; rerum mnium actor; qui facit totum // (coloq, persona entremetida, que oficiosamente se presta a todo gnero de servicios) mnibus se immiscens negtiis; ardlio vel ardlio, onis m; factitator // (persona de plena confianza de otra y que en nombre de esta despacha sus principales negocios) mnium alicius negotiorum curator. Sin: mnium rerum alicius transactor et minister. factura: (hechura) factura, ae f. Sin: confec-

faena: (matar reses y descuartizarlas) macttio, onis f; mactatus, us m. Sin: lanitio, laniamentum; caedes; occsio; nex (necis f); trucidtio.

facultad: (potencia fsica o moral) facultas, atis f. Sin: potestas; vis. Uso: - generativas, genitales vires; - visiva, cernendi facultas; del nimo, ingnii vel nimi facultas // (en las universidades, cuerpo de docentes de una ciencia) facultas, atis f. Sin: academa; acadmica facultas; magistrium. Uso: - catlica, facultas cathlica; - de ciencias polticas, facultas doctrinae polticae; magistrium de re poltica; magistrium doctrinae polticae tradendae; - de ciencias puras y aplicadas, magistrium tradendis doctrinis theorticis et rerum sui adhbitis; - de derecho, magistrium iuris disciplinae tradendae; - de derecho cannico, facultas iuris cannici; - de filosofa, facultas philosphiae; acadmica facultas philosphica; - de letras, magistrium ltteris tradendis; - de medicina, facultas medicinae; - de pedagoga, facultas paedaggiae; magistrium educationi tradendae; - de teologa, facultas theolgiae.

faenar: mactare. Sin: laniare; cedere; occdere; necare; trucidare; iugulare. fagocitosis: phagocytosis, -is f. fagocito: phagcytum sive -gocytum, i n.

441

fagot fagot: fagotum, i n; fagotus, i m. Sin: magna tbia. faisn: phasianus, i m; phasiana, ae f. Sin: phasiana avis. falleba: pssulus, i m. falo: phallus, i m. falsario: falsrius, ii m. Sin: adulterator.

faja: fscia, ae f. Sin: tenia. Uso: - usada para llevar el dinero, zona; el que hace fajas de tal tipo, zonrius // (cinturn) cngulum; vitta. fakir, v. faquir. falcidia: detrctio, onis f.

falsarregla: (instrumento que se compone de dos reglas movibles alrededor de un eje) rgulae mbiles // (falsilla) v. esta voz.

falsete: falsa vcula. Sin: tnnula vox; vox arte actior. falsetista: cantor falsam vculam (vel tnnulam vocem) edens.

falena: phalaena, ae f. Sin: nocturnus paplio (-onis m).

faldistorio: faldistrium, ii n. Sin: pontificale vel episcopale subsllium.

falda: (ropa talar de la cintura abajo) cstula, ae f. Sin: gonna vel gunna; spparum; limus; lacnia; hypoznium; tnica inferior. Uso: - clara, oscura, gunna clara, obscura; con pliegues, cstula plicata; limus plicatus // (regazo) sinus, us m. Sin: grmium // (fig, parte inferior de un monte o sierra) radix, icis f; radices, um fpl. Uso: detenerse en la de un monte, sub monte consstere; in montis radice (vel radcibus) consstere.

falsificacin: falsifictio, onis f. Sin: simultio; falstio; falsimnia; falsimnium; adultertio; contamintio. falsificado: adulterinus, a, um. Sin: falsificatus, falsatus; falsus; simulatus; fictus; corruptus; vitiatus.

falible: fallbilis, e. Sin: qui, quae, quod falli potest. flico: phllicus, a, um.

falla: defectus, us m; defctio, onis f. Sin: vtium; lacuna. Uso: - elctrica, defectus electricitatis; - mecnica, defectus machinalis; fallas en la seguridad de los sistemas, lacunae securitatis systmatum. fallar: (dejar de funcionar bien) defectum habere.

falta: (acto contrario al deber u obligacin) culpa, ae f. Sin: noxa. Uso: cometer una -, culpam vel noxam admttere // (infraccin voluntaria de la ley) legis violtio. Uso: cometer una -, legem violare, non servare, non observare; contra legem fcere, commttere; poenliter gere; no hubo -, nihil contra legem commissum // (error) mendum, i n // (escasez) inpia, ae f Sin: penria // (priva-

falsilla: rgula lineata. Sin: suppsita linearum vestgia; translcidae scribendi lneae; lineata exemplarisque pgina.

falsificar: falsificare. Sin: falsare; adulterare; imitari; corrmpere; depravare. Uso: - el dinero, nummos adulterare; - la firma de uno, alicius nomen (vel subscriptionem, vel nminis subscriptionem) simulare; - los resultados de las investigaciones, effectus investigationum falsificare.

442

fantaseo cin) privtio, onis f. Sin: admptio; detrctio. fala: cymba, ae f. falucho: phaselus, i m. Sin: lembus; navis cursria. fanerogamia: phanerogmia sive -gama, ae f. fanergamo: phanergamus, a, um. fanfarria: (baladronada) v. fanfarronera // (banda militar de msica) mlites aeneatores mpl. fanfarrn: adj gloriosus, a , um. Sin: vanloquus // sust homo gloriosus; slaco, onis m; iactator; ostentator; sui ipsus iactator vel laudator. Uso: ser -, de se glorisius praedicare; se iactare glorisius et insolntius.

familia: familia, ae f. Uso: - bien constituida, famlia bene ordinata; - imperial, famlia imperatria; - nuclear, famlia restricta; - numerosa, famlia fecunda; famlia crebrae prolis; famlia multorum filiorum; - real, rgia domus; famlia rgia; - religiosa, religiosa famlia; Sagrada -, Sacra Domus; Nazarethana Domus. fan (admirador entusiasta): admirator studiosssimus; nmius admirator. fanal, v. farol.

fama: fama, ae f. Uso: - de santidad, sanctitatis fama; de - mundial, per orbem clarssimus.

fanfarronada: (dicho propio de fanfarrn) gloriose dictum // (hecho propio de fanfarrn) gloriose factum.

fanatismo: fanatismus, i m. Sin: delirtio; furor; fanticum stdium; fanticus ardor, aestus (-us m), furor; nimus inflammatus vel fanticus. fanatizador: fantico stdio liquem xcitans, inflammans, compellens.

fantico: fanticus, a, um. Sin: furens, entis; furiosus. Uso: ser -, inflammato nimo esse.

fanticamente: fantice. Sin: furenter; furiose.

fanta-ciencia: scintia fabularis. Sin: narrtio phantstica; phantascintia.

fanfarronera: gloritio. Sin: iacttio, iactntia; sui iactntia; vaniloquntia; vendittio; ostenttio; inanis iactntia; gloriosa vendittio; ptida ostenttio; vendittio atque ostenttio.

fanfarronear: gloriari. Sin: se efferre vel iactare; arroganter (vel iactanter, vel insolenter, vel superbe) se grere; glorisius de se praedicare; glorisius vel magnificntius loqui; se magnfice iactare et ostentare.

fanatizar: fantico stdio liquem excitare, inflammare, compllere. fanergamas: phanergamae, arum fpl.

fantasear: innia cogitare. Sin: nugas meditari; nimo vagari, aberrare, deerrare, errare; phantsi discrrere, machinari, moliri. fantaseo: (sueo de la fantasa totalmente irrealizable) imaginria, orum npl. Sin: ima-

FAO (Food and Agricultural Organization): Unitarum Nationum Institutum alimniae atque agriculturae provehendis; ministrium alimentis et agrorum culturae praepsitum.

443

fantasa gintio; fctio; phantsia; nugae, arum fpl; inptiae, arum fpl; inanes imgines; fictae cogitatione imgines; inanes mentis spcies; smnia; res fictae vel commentciae. FAQ (Inform) acrstico de: Frequenter Allatae Quaestiones. faqun, v. changador. faquir: fakirus vel fachirus, i m.

fantasa: (imaginacin) phantsia sive -tasa, ae f. Sin: imagintio; phantstica imagintio; cogitationis (vel cogitandi, vel imaginandi) vis // (imagen formada por la fantasa) ficta imago. Sin: mentis spcies; res cogitatione ficta vel depicta // (ficcin, cuento) mentis inventum. Sin: commentum; res commentcia; ficta et commentcia fbula. fantasioso: (vanidoso, presuntuoso) gloriosus, a, um. Sin: levis; vanus; inflatus; praesumptuosus vel praesumptiosus // (que tiene mucha imaginacin) phantsticus, a, um. Sin: imaginosus.

faral: limbus, i m. Sin: lacnia.

faradio: fardium, ii n; fradum, i n.

fardo: fascis, is f. Sin: moles, is f (mrcium); srcina circumligata.

farfullar: incerte loqui. Sin: mussare, mussitare.

fantasma: (espectro, aparicin fantstica) spectrum, i n. Sin: larva; umbra // (quimera, apariencia) umbra inanis. Sin: vana imago; commentum // (en la terminologa escolstica, imagen sensible, individual y concreta de las cosas) imago, gnis f. Sin: spcies, i f. fantasmagora: (ilusin de los sentidos) phantasmagora, ae f. Sin: phantstica vsio // (figuracin vana de la inteligencia) phantasmtica illsio.

faringe: pharynx, ngis f. Sin: fauces, ium fpl; gula; guttur, ris n. faringismo: pharyngismus, i m. Sin: musculorum pharyngis contrctio.

faringitis: pharyngitis, dis f. Sin: pharyngis (fucium, gulae, gtturis) inflammtio vel infltio. faringoespasmo, v. faringospasmo. faringologa: pharyngolgia sive -loga, ae f.

fantoscopio: phantascpium, ii n.

fantstico: phantsticus, a, um. Sin: commentcius; imaginrius. Uso: historias -, histriae commentciae.

fantsticamente: phantstice. Sin: ficte; mente et cogitatione.

fantasmal: phantasmticus, a, um.

fantasmagrico: phantasmagricus, a, um. Sin: phantasmticus.

faringospasmo: pharyingospasmus, i m. faringoterapia: pharyngotherapa, ae f. Sin: pharyngoiatra; pharyngis curtio. faringostenosis: pharyngostenosis, -is f.

faringoscopio: pharyngoscpium, ii n.

faringoscopia: pharyngoscpia sive -scopa, ae f.

faringotoma: pharyngotmia sive -toma, ae f.

444

farmacomana faringotmico: pharyngotmicus, a, um. Sin: ad pharyngotmiam spectans. camentorum // (receta) mdici praescriptum (praescrptio, praeceptum, iussum); praescriptum mdicum; praescrptio mdica.

farisesmo: pharisaeismus, i m. Sin: pharisaeorum doctrina vel disciplina // (hipocrisa) hypcrisis, is f. Sin: fucata religionis spcies. farmaceuta, v. farmacutico.

farisaico: pharisicus, a, um. Sin: pharisaeus; pharisaeorum (gen pl) // (hipcrita) fallax, acis (gen pl fallcium vel fallacum). Sin: mendax; simulator; simulationis amans.

faringtomo: pharyngtomum, i n.

farmacoendocrinologa: pharmacoendocrinolgia sive -loga, ae f.

farmacodinmico: pharmacodynmicus, a, um.

farmacodinamia: pharmacodynmice, es vel pharmacodynmica, ae f. Sin: pharmacodynmica disciplina, doctrina, scintia; doctrina de medicamentorum vi.

farmacocresia: (instruccin para la preparacin de medicamentos) compostio medi-

frmaco: medicamentum, i n; medicamen, mnis n; phrmacum, i n.

farmacia: (ciencia) pharmacolgia sive loga, ae f. Sin: pharmacutica, ae f (scintia); medicamentorum (medicamentria, de medicamentis) disciplina, doctrina, scintia // (profesin de esta ciencia) medicamentria, ae f. Sin: medicamentria (medicamentriae, medicamentrii) ars, munus (-nris n), profssio // (laboratorio del farmacutico) officina medicamentrii vel medicamentria // (despacho del farmacutico) pharmcia, ae f. Sin: pharmacoplium; pharmacotheca; medicamentria; medicamentrii vel pharmacoplae taberna; medicamentria vel medicamentorum taberna.

farmacutico: adj pharmacuticus, a, um. Sin: medicamentrius. Uso: arte -, (ars) medicamentria, ae f // (el que profesa la farmacia) medicamentrius, ii m. Sin: (rei) medicamentriae doctor // (el que ejerce la farmacia) medicamentrius, ii m. Sin: pharmacopla, ae m. Uso: - de medicinas atmicas, pharmacopola atmicus.

farmacofilia: pharmacophlia sive -phila, ae f. Sin: medicamentorum stdium; nmia voluntatis ad medicamenta inclintio.

farmacognosia: (conocimiento de las sustancias curativas) pharmacognsia sive -gnosa, ae f. Sin: medicamentorum (naturlium) cogntio // (farmacografa) v. esta voz. farmacografa: pharmacogrphia sive -grapha, ae f. Sin: singulorum medicamentorum descrptio.

farmacofobia: pharmacophbia sive -phoba, ae f. Sin: medicamentorum horror, pavor, terror, metus.

farmacolgicamente: pharmacolgice.

farmacologa: pharmacolgia sive -loga, ae f; v. farmacia.

farmacolgico: pharmacolgicus, a, um.

farmaclogo: pharmaclogus, i m. Sin: medicamentorum peritus.

farmacomana: pharmacomnia sive mana, ae f. Sin: insanum medicamentorum stdium; insana medicamentorum cupido.

445

farmacopea farmacopea: (arte de preparar los medicamentos) pharmacopaea, ae f. Sin: pharmacorum tracttio vel index (-dcis mf); medicamentorum doctrina // (libro en que se encuentran las recetas de las sustancias medicinales que ms comnmente se usan) pharmacorum vel medicamentorum liber. Sin: corpus (-pris n) medicamentorum. farmacopedia: pharmacopedia sive -paeda, ae f. Sin: doctrina de medicamentis conficiendis. farmacopoesis, v. farmacopoyesis. farmacoplico, v. farmacutico. farmacopola, v. farmacutico. farol: lanterna vel laterna, ae f. Sin: fax, facis f; lampas, dis f; lucerna; fcula; lumen, mnis n. Uso: - delantero (de bicicleta), lumen antcum vel antrius; - trasero (de bicicleta), lumen postcum vel postrius; - de gas, lampas gasria; faroles de posicin (en un vehculo) lucrnulae, arum fpl; depsito de faroles, receptculum lucernarum, lanternarum, lminum. farola: lanterna vel laterna, ae f. farolero: (el que hace faroles o los vende) lanternrius, ii m // (el que cuida de los faroles) lanternrius, ii m. Sin: lucernarum custos // (vano, ostentoso) ostentator, oris m. Sin: iactator.

farmacopoyesis: medicamentorum confctio (-onis f).

farmacoposia: medicamenti smptio.

farolito: lucrnula, ae f. Sin: lumen parvum; parva lucerna. frrago: farrgo, gnis f. Sin: congries, i f. farragoso: confusus (confuso), incompsitus (desordenado). farsa, v. sainete.

farmacopsicologa: pharmacopsycholgia sive -loga, ae f. farmacopsiquiatra: pharmacopsychiatra, ae f.

faro: (torre alta en las costas, con luz en su parte superior, para que sirva de seal a los navegantes) pharus, i f // (fanal, farol con potente reverbero) pharus, i f // (foco delantero de automvil) (elctrica) fax, facis f; lumen, mnis f. Uso: - anterior, lumen antrius; apagar los -, lmina exstnguere.

farmacoterapia: pharmacotherapa, ae f.

farmacotecnia: pharmacotchnice, es f.

farmacoqumica: pharmacochmia sive -chima; pharmacochmia sive -chema, ae f.

fas: por - o por nefas, iure vel iniuri. Sin: hac vel illa ratione (vel vi). fascal: (hacina) v. esta voz.

fascinar: (atraer irresistiblemente) fascinare vel effascinare. Sin: allcere vel illcere; pellcere // (engaar, alucinar, ofuscar) decpere. Sin: cpere; deldere; sedcere; illcere; obcaecare. fascismo: fascismus, i m. Sin: fascistarum

fascinacin: fascintio vel effascintio, onis f. Sin: fscinum; incanttio; incantamentum.

fascculo: fascculus, i m.

446

fe fctio, doctrina, systema (-tis n); fascistarum imprium vel rgimen. tor, fautor; mnia fato feri opinans.

fase: (cada una de las diversas apariencias o figuras con que se dejan ver la luna y algunos planetas) phasis, -is vel -dis (ac -im; abl -i) f. Sin: artculus, i m (perodo); varetas (mudanza). Uso: las - de la luna, phases lunares; lunae artculi; lunae lminum varetas; seguir las - del eclipse de sol, solis deficientis artculos observare // (fig, cada uno de los diversos aspectos sucesivos que presenta un asunto) gradus, us m. Sin: phasis; tempus; momentum; condcio; status, us m. Uso: - activa, activus gradus; - de aspiracin, gradus inspirationis; gradus vel phasis ab inspiratione; - de comprobacin, phasis comprobationis; - de compresin, gradus compressionis vel a compressione; - de descarga, gradus exonerationis vel ab exoneratione; - de explosin, gradus displosionis vel a displosione; fases de la vida, vitae vices vel tmpora. fasmetro: phasmetrum, i n. Sin: instrumentum elctricum phsibus dimetiendis.

fascista: adj fascalis, e. Sin: lictrii (gen); e factione lictria; ad fascismum prtinens. Uso: era -, fascalis (vel lictrii) nminis aetas; partido -, fctio lictria vel fascalis; fascalium pars vel fctio; rgimen -, fascale rgimen // sust fascista, ae m. Sin: sodalis fascalis; novus lictor. Uso: los -, fascalis (vel lictrii) regminis sseclae.

fatuidad: fatitas, atis f. Sin: insipintia; stolditas; stulttia. fatuo: ftuus. Sin: hebes, tis; inspiens; stlidus; stultus; stpidus; obtusus.

fauna: (conjunto de especies animales) fauna, ae f. Sin: animlia, ium npl. favor: por -, quaeso. Sin: amabo; amabo te.

fax: (aparato) telecopiatrum, i n. Sin: telecopiale, is n (instrumentum); telecopialis, is f (mchina) // (documento) telecpia, ae f. Sin: epstula telecopialis. Uso: transmitir por -, telecopiare; por -, per telecopiatrum, vel per telecopiale, vel per telecopialem; relativo al -, telecopialis, e.

favoritismo: (- personal) favor in liquem immdicus, immoderatus, nmius; nmia in (vel erga) liquem grtia; nmium erga liquem stdium; personarum accptio. Uso: pecar de -, usar - con uno, licui nmi grti favere, studere, indulgere; licui potssime (vel potssimum) favere // (- partidario) in civilem suam partem (vel in factionem suam) stdium.

fastidiarse: me fastidio de alguien o algo, me distaedet alicius vel alicius rei. fatalidad: fatlitas, atis f. Sin: fatum; fati necssitas; sensus fatalis necessitatis.

fatalismo: fatalismus, i m. Sin: fatalistarum doctrina. fatalista: fatalista, ae m. Sin: fatalismi secta-

fe: fides, ei f. Uso: buena -, bona fides; de buena -, (ex) bona fide; mala -, maltia, ae f; nequtia; perfdia; fallcia; dar - a uno, licui fidem habere, tribere, adingere, arrogare; faltar a la - prometida, fidem ledere, fllere, prdere, frngere, violare; guardar la - prometida, fidem servare vel conservare; obrar

FBI (Federal Bureau of Investigation): Offcium Foederatum (vel Foederatorum) Vestigatrium. Sin: Offcium Foederatorum Vestigatorum; Foederale Investigationis Corpus; Officium Investigatrium Foederatarum Civitatum, vulgo FBI appellatum.

447

febrero de mala -, malitiose gere; perfdi uti. rticus, a, um. Uso: ejrcito -, exrcitus foederalis.

febrero: Februrius (mensis, is m).

febrfugo: adj febrfugus, a, um // sust febrfugum, i n; febrifgium, ii n (medicamentum). febril: febrilis, e. Sin: febriculosus, a, um.

federalismo: foederalismus, i m. Sin: rtio foedertica; sociandarum civitatum doctrina. federalista: adj foederalsticus, a, um. Sin: ad foederalismum ttinens // sust foederalista, ae m. Sin: foederalismi fautor. federar: foederare. federativo: foederativus, a, um.

fechador (utensilio para estampar fechas) rotbiles dierum typi // (matasellos) v. esta voz.

fecha: dies, dii mf. Sin: data (epstula); datum, i n; tmporis ascrptio; annottio tmporis. Uso: - y firma, dies et subscrptio.

fecundacin: fecundtio, onis f. Sin: concptio. Uso: - artificial, fecundtio artificiosa; semintio vel praegntio arte effecta; - in vitro, fecundtio in vitro. fecundador: fecundator, oris m.

fechar: diem ascrbere, inscrbere, ddere, appnere.

felicitar: (expresar el deseo de que una persona sea venturosa) licui mnia laeta expscere. felmariscal: summus marescalcus. felpudo: tapete, is n.

femenino: femininus, a, um. Sin: mulebris, e.

fecundidad: fecnditas, atis f. Sin: fertlitas. Uso: - racionalizada, fecnditas rationi consentnea.

femineidad: mulibritas, atis f. Sin: natura feminina; quod muleris est. feminidad, v. femineidad.

federal: foederalis, e; foederatus vel foede-

federacin: foedertio, onis f. Sin: consocitio; sodlitas; socetas; foederati mpl. Uso: internacional, foedertio internationalis; nacional de ftbol, pedildii foedertio nationalis; - de los docentes, foedertio docntium // (conjunto de Estados federales) Helvtica, Foedertio Helvtica; - de los Estados Unidos de Norte Amrica, Foedertio Sttuum Unitorum (vel Civitatum Unitarum) Amricae Septemtrionalis.

fenol: phenolum vel phoenolum, i n. Sin: cidum phenicum.

fengofobia: phengophbia sive -phoba, ae f. Sin: fulgentis lucis horror, pavor; splendntium rerum horror.

feminista: feminista, ae mf ; feminstria, ae f. Sin: feminismi fautor (-oris m) vel fautrix (icis f).

feminismo: feminismus, i m. Sin: fminae emanciptio; fminae in libertatem vindictio.

448

ferroviario fenologa: phaenolgia sive -loga, ae f. trg, cualquiera de los das de la semana excepto sbado y domingo) fria, ae f. Uso: fria secunda (lunes), fria trtia (martes), etc.

fenomenal: phaenomenalis, e // fig immanis; inauditus; mirficus; portentosus; prodigiosus; monstruosus. fenomenismo: phaenomenismus, i m. fenomnico: phaenomnicus, a, um.

fenmeno: (toda apariencia o manifestacin) phaenmenon, i n // (acontecimiento o proceso natural) res, rei f. Sin: eventus; factum; phaenmenon. Uso: - actual, huius aetatis res; - civil, phaenmenon civile; elctrico, phaenmenon elctricum; - humanos, eventus humani; - poltico, res poltica; factum polticum; - social, phaenmenon vel factum sociale; mirar con inters los - espirituales, stdium ad res spirituales conferre // (cosa extraordinaria y sorprendente) portentum, i n. Sin: prodgium; ostentum; monstrum. fenomenologa: phaenomenolgia sive loga, ae f.

feriado: adj feriatus, a, um. Uso: da -, dies feriatus; dies vcuus; - nacionales, friae (-arum fpl) nationis; hoy es - (escolar), hodie vacamus schol. ferial: (perteneciente a las ferias o das de la semana) ferialis, e. Sin: non festus; profestus // (perteneciente a feria o mercado) ad exhibitionem vel ad mercatum spectans. fermentacin: fermenttio, onis f. Sin: fervor; aestutio; aestus, us m.

fermento: fermentum, i n // fig aestutio, onis f. Sin: aestus, us m. fernet: fernetum, i n. ferreruelo: pallolum, i n.

fenotpico: phaenotpicus, a, um. fenotipo: phaentypus, i m.

feria: (descanso y suspensin del trabajo) fria, ae f. Uso: - escolares, scholarum friae; - veraniegas, friae aestivae; disfrutar de las -, feriari; otiari // (da feriado) v. feriado // (mercado donde se exhiben productos de un ramo industrial o comercial) exhibtio, onis f. Sin: mercatus, us m; nndinae, arum fpl. Uso: - internacional, exhibtio internationalis; - del libro, mercatus librrius; nndinae librorum; - de muestras, mercatus specminum // (Li-

fretro: fretrum, i n. Sin: cpulus; sandpila; fneris arca.

ferrocarril: (camino con dos rieles paralelos) ferrvia, ae f. Sin: via ferrata vel frrea; ferratus trames (-mtis m); via frreis xibus munita. Uso: - areo o colgante, ferrvia pnsilis; - funicular, trames funalis; funalis currus; currus rudntibus subvectus; - metropolitano, ferrvia metropolitana; - subterrneo, ferrvia subterrnea vel inferna; urbano, ferrvia urbana; - de cremallera, ferrvia denticulata vel dentata; - en acero, via chalybia; viaje en -, iter vi ferrat; iter quod ferrivi fit; viajar en -, ferrvi iter gere, pergere, fcere // (tren) v. esta voz.

ferroviario: adj ferrivirius, a, um. Sin: ferrviae, viae ferratae vel frreae (gen); ad ferrviam (vel ad viam ferratam, vel ad viam frream) prtinens. Uso: accidente -, ferrivirius casus (-us m); administracin -, ferrviae (vel ferriviarum) administrtio (accin y

449

ferry efecto de administrar); ferrviae (vel ferriviarum) curatores vel praepsiti; qui rem ferriviriam administrant (personas encargadas de la administracin); estacin -, sttio ferriviria; horario -, ferriviarum index (-dcis mf); horrium ferrivirium; lnea -, ferrivirium iter; red -, ferrviae, arum fpl; viae ferratae vel frreae; una densa red -, multae ferrviae; trfico -, commeatus ferrivirius // (empleado del ferrocarril) minister ferrivirius. Sin: ferrviae minister; ferrviae addictus; ferrviae ministrio addictus; officialis ferrivirius; ferrviae pifex (-fcis m, si se trata de un simple obrero). forma de ondas o puntos) lacnia, ae f. Sin: punctum sertum vel lingulatum // (Arq, adorno a manera de -) encarpa, orum npl. fetiche: idlum, i n. Sin: deus factcius; factcium numen (-mnis n).

ferry o ferryboat: navis traiectria. Sin: traiectcium navgium; navis hamaxstichum trnsvehens; navis ferrviae currus trnsvehens. fervorn: hortatincula, ae f. Sin: exhortatria vel frvida oratincula; horttio.

fetichismo: (culto de los fetiches) feticismus, i m. Sin: idololatra, ae f ; factcii nminis adortio; vana supersttio; facticiorum deorum cultus (-us m); falsorum nminum relgio vel adortio // (fig, idolatra, veneracin excesiva) immoderatus cultus; caeca adortio. fetichista: idollatres, ae m. Sin: idli adorator; factcii nminis adorator // fig immoderatus (vel immdicus, vel nmius) cultor.

festejar: celebrare. Sin: honorare.

feto: fetus, us m. Sin: conceptus, us m; partus, us (dat y abl pl -ubus) m. Uso: - humano, fetus humanus; infantculus conceptus; - no nacido, fetus nondum natus. feudalidad: feudlitas, atis f. Sin: feudalis rtio vel constittio; feudalis compges (-is f) sive compago (-g nis f). feudalismo: feudalismus, i m. Sin: feudale rgimen (-m nis n). feudal: feudalis, e.

festival: festivlia, ium npl. Sin: ldicrum; spectculum; festivum spectculum; lusrius conventus; ldicer coetus; popularis recretio. Uso: - musical, msicum spectculum; msicum festivumque spectculum; - de cine, festivlia cinematogrphica. festn: (guirnalda de flores, frutos y hojas) sertum (-i n) vel serta (-orum npl). Sin: pancrpium sertum vel ornamentum; pancrpia corona. Uso: de -, pancarpneus, pancrpius, pancarpus, a, um // (bordado de cadeneta en festivo: festivus, a, um.

festn: convvium, ii n. Sin: festum; comisstio; magna cena.

festejo: sollmnia, ium npl. Sin: festvitas. Uso: - oficiales, festivitates officiales.

fez: pleus arbicus.

feudo: feudum, i n. Sin: benefcium territoriale; territrium beneficirium. Uso: dar algo en - a alguien, liquid licui beneficirio nmine attribere; obtener un -, locum vel regionem beneficirio nmine obtinere.

feudatario: feudatrius, ii m. Sin: dynastes, ae m; feudi dminus; feudi fritor; territrii beneficirius. Uso: sbdito del -, cliens, entis m.

450

fideicomiso fiado: vender a -, mercem solutione dilata vndere. fiador: sponsor, ris m. Sin: fideiussor; intercessor. Uso: salir -, spondere; fideiubere. fibroma: fibroma, tis n. Sin: fibratus tumor.

fibrosidad: fibrata constittio.

fiambrero: (el que fabrica o vende fiambres) frigidrius, ii m. Sin: frigidorum confector (si solo los fabrica); frigidorum vnditor (si solo los vende). fianza: fideissio. Sin: spnsio pecuniria. Uso: - bancaria, fideissio mensria; argentriae domus cutio; dar - por uno, fideiubere pro liquo. fibra: fibra, ae f. Uso: - musculares, fibrae musculares; - sinttica, fibra synthtica.

fiambrera: (oficina donde se fabrican fiambres) frigidorum officina // (tienda donde se venden) frigidorum taberna.

fiambrera: (recipiente para llevar fiambres) theca frgidis servandis. Sin: pyxis frigidria // (fresquera) v. esta voz // (la que fabrica o vende fiambres) frigidria, ae f. Sin: frigidorum confectrix (si solo fabrica); frigidorum vnditrix (si solo los vende).

fiambre: promulsis, dis f. Sin: salacaccbia, orum npl; coctum aut assum frgidum; frgida, orum npl; antecnium; antepastum; cenae intium; gusttio.

fibroso: fibratus, a, um. Sin: e fibris compsitus vel constans. ficcin: fctio, onis f. Uso: - cientfica, v. ciencia (ciencia ficcin).

fichado: in tsseras relatus. Sin: tsseris mandatus; in tabellis annotatus vel ordinatus:

ficha: (papeleta) scheda vel schida; sceda vel scida, ae f. Sin: schdula vel schdula, scdula vel scdula; tssera; tessrula. Uso: - clnica, scheda clnica; - electoral, scheda comitialis; tabella suffrgio ferendo; - magntica, scheda magntica; - mecanogrfica, scheda mecanogrphica; - perforada, scheda perforata; - de asistencia, conventcium, ii n; - de inscripcin, scheda vel schdula inscriptionis // (pieza que sirve para sealar los tantos en el juego) scrpulus, i m // (pieza del domin) v. dado // (pieza del ajedrez) latrnculus, i m.

fibrilacin: fibrilltio, onis f. Sin: gravssima cordis inaequlitas vel inconstntia; cor inaequabilssime plpitans. fibrinoso: fibrinosus, a, um. Sin: fibrin abundans; fibrinam habens vel cntinens. fibrocemento: aeternites, is f. fibrina: fibrina, ae f.

fideicomiso: fideicommissum, i n.

fichero: (caja donde se clasifican las fichas) chartotheca, ae f. Sin: scrnium, schedrium; schedarum vel scidarum loculamentum, armrium, repositrium, scrnium, theca // (conjunto de fichas) schedarum series, ordo, congries. Uso: - de tarjetas, chartotheca.

fichar: in schdulas vel scidulas dispnere. Sin: in tsseras referre; tsseris mandare; in tabellis annotare vel ordinare.

fichaje: in tsseras reltio. Sin: tabellria annottio vel ordintio.

fichador: in tsseras relator. Sin: tesserarum conscriptor; tabellarum ordinator.

451

fidedigno fidedigno: fide dignus. lebrar una -, diem festum gere.

fiduciario: fiducirius, a, um. Sin: fidci nisus. fiebre: febris, is f. Uso: - endmica, febris endmica; - del heno, febris aestiva; rhinitis (-dis f) pollinosa; - del oro, auri fames; tener -, febri correptum esse.

fideos: vermculi, orum mpl. Sin: pasta vermiculata; farincei vermculi; longa pastae segmenta (-orum npl); segmentcula (-orum npl) pastae; oblonga vermiculatae (vel tubulatae) pastae segmenta. Uso: - con jugo de tomate y queso, pasta vermiculata lycoprsici liqumine caseoque condta.

fidelidad: fidlitas, atis f. Uso: alta -, summa fidlitas.

fifty-fifty: lucri dimiditio. Sin: lucrum dimidiatum; aequssima parttio. fign, v. taberna. figonero, v. tabernero.

figura: figura, ae f. Uso: - geomtricas, geomtricae figurae vel formae; - retricas, sententiarum figurae.

figurado: figuratus, a, um. Sin: figurativus; translatus, translativus; metaphricus; symblicus. figurativo: imitativus, a, um. Sin: imginem mitans vel xprimens.

figuradamente: figurliter. Sin: figurate; metaphrice; translate; translative.

fiel: (aguja de la balanza) v. aguja // (creyente) fidelis, is m // (cristiano) fidelis, is m; christianus. Sin: christifidelis. field (cancha, campo de juego), v. campo.

fiesta: festum, i n; festa, orum npl. Sin: dies festus vel dies festa; dies festi; festvitas; sollemnitas; sollmnia, ium npl. Uso: mayor, festum maius; - movibles, festa moblia; sollmnia conceptiva; friae conceptivae sollemnes; - nacional, dies festus nationalis; - navideas, sollmnia natalcia; pblica, festum pblicum; - de invierno, hiemale festum; - del carnaval, bacchanlium festum; - del Rosario, festum a Rosrio; ce-

fieltro: (especie de pao no tejido) feltrum, i n. Sin: coctile, is n; coactlia, ium npl; coacta, orum npl; pannus coctilis; coactum villum; pannus ex lana coacta vel stipata; fibrnum, i n. Uso: hecho de -, coctilis, e; fibrnus, a, um; obrero que prepara el -, lanrius coactor; coactilirius, ii m.

fijatopes: - del tabulador, calculatoris decimani retinculum.

fijar: fgere vel defgere. Uso: - el pelo, comam liquore figente oblnere vel asprgere; - un cartel en lugar pblico, tbulam fgere in pblico.

fijador: (fijapelo) liquor figens, fixrius, fixatrius, alligatrius // (fijador de carteles) v. cartelero.

fijacarteles, v. cartelero.

figurn: vestis adumbrtio, descrptio, spcimen. Sin: exemplar vestis.

figurilla: imagncula, ae f. Sin: statnculum; statculum.

figurero: imaguncularum (vel statunculorum, vel staticulorum) vnditor.

452

filigrana fila: sries, i f. Sin: ordo, dnis m. Uso: en larga -, porrecto rdine; en - india, unus post lium; hacer -, per rdinem singillatim accdere; poner en -, ordinare; rdine pnere; in rdinem dispnere. latliam spectans; ad pittcia prtinens. Uso: coleccin -, corpus philatlicum; pittaciorum corpus; pittcia in ordinem redacta.

filntropo: philnthropus, i m. Sin: philanthrpiae cultor, sectator, assectator; vir hminum amans vel amantssimus; vir hminum studiosus vel studiosssimus; vir homnibus amicus. filarmona: philharmnice, es f; philharmnica, ae, f. Sin: msicae artis stdium.

filantrpico: philanthrpicus, a, um. Sin: humanus; benignus; civilis; ad philanthrpiam ttinens.

filantropa: philanthrpia sive -thropa, ae f. Sin: humnitas.

filamento: (cuerpo filiforme, flexible o rgido) fibrae, arum fpl // (hilillo metlico de una bombilla elctrica) ellchnium, ii n.

filacteria: (pedazo de piel o pergamino con pasajes de la Escritura) phylactrium, ii n // (amuleto usado antiguamente) v. amuleto.

filatelista: philatelista vel philatelistes, ae m. Sin: pittaciorum peritus vel studiosus; pittaciorum collector; qui pittcia clligit. Uso: fantico, philatelista phanticus. filauca: philuta, ae f. filauta, v. filauca. filautero: philauta, ae m.

file (Inform), archivo: scapus, i m. Sin: plica, ae f. filete: (bistec) carnis lamnula (-ae f). filetear: trulo ornare.

filiacin: filitio, onis f; filetas, atis f. Uso: anotar la -, filiationem enotare // (seas personales de un individuo) filiationis notae (-arum fpl) // (fig, dependencia, ilacin) origo, gnis f; ortus, us m; profctio. Uso: la - de las ideas, idearum vel notionum origo.

filatlico: philatlicus, a, um. Sin: ad phi-

filatelia: philatlia sive -tela ; philatlica, ae f (ars). Sin: pittaciorum ars, doctrina, disciplina, scintia.

filarmnico: philharmnicus, a, um. Sin: musicorum studiosus; msicae vel msices studiosus. Uso: orquesta -, symphonaca sodlitas; symphoniacorum agmen, manus, manpulus; sociedad -, sodlitas msicae arti (o simplem msicae) provehendae; msicae studiosorum sodlitas.

filarmnica: (acorden) v. esta voz.

filial: (sucursal) sedes (-is f) additcia vel auxiliria // (concerniente o relativo al hijo) filialis, e. Sin: flii (= del hijo) vel liberorum (= de los hijos). Uso: amor -, amor filialis; petas in (vel erga) patrem (vel in matrem, vel in parentes). filialmente: flii nimo. Sin: ut flium addecet; pie.

filigrana: (obra delicada formada con hilos de oro o plata) filigrana, orum npl. Sin: filum ureum vel argnteum; ornamentum ex auro vel argento; opus auri vel argenti in fila ducti; ornamentum ex ureis vel argnteis filis. Uso: hebilla, pendientes, diadema de -, f-

453

Filipinas bula, inaures, diadema ex filigranis; trabajar en -, operari filigranis // (marca transparente hecha en el papel al fabricarlo) signum translcidum. Filipinas: Philippinae vel Philippianae Insulae. cae. Sin: pellicularum stdium.

filipino: adj philippinus, a, um; philippinensis, e // sust Philippinus, i m; Philippinensis, is m. film, v. filme.

filobs: filoraeda, ae f. Sin: filovirius currus; filoviria raeda. Uso: tomar el -, filoraedam conscndere. filogentico: phylogenticus, a, um. filogenia: phylognesis, is f.

filmoteca: pellicularum (cinematographicarum) theca, capsa, capsella, rcula, loculamentum.

filmable: aptus pellculae (cinematogrphicae). Sin: aptus (vel appsitus, vel accommodatus) ad pellculam. filmador: pellculas mprimens. Sin: pellculas cinematogrphicas mprimens; pellicularum rtifex vel operrius.

filmadora: cinephotomchina, ae f. Sin: mchina cinematogrphica; mchina imprimendis pellculis (cinematogrphicis).

filologa: philolgia sive -loga, ae f. Sin: philloga sive philolgica doctrina, disciplina, ars, scintia; res philloga. Uso: - clsica, philolgia clssica; antiquarum litterarum stdia vel scintia; - comparada, compartio lingustica; - medieval, semtica, philolgia mediaevalis, semitica; - moderna, recens philolgia. filolgico: philolgicus, a, um. fillogo: phillogus, i m. Sin: philolgiae cultor, studiosus, peritus.

filme: pellcula, ae f. Sin: pellcula (vel tenia, vel taenola) cinematogrphica; visfica pellcula; horama, tis n. Uso: producir filmes, pellculas compnere, dere, fngere vel effngere. filmina: (serie de diapositivas) diapositivarum sries. Sin: imagnculae mbiles // (microfilm) artata pellcula.

filmar: filmare. Sin: cinematographare; pellculam imprmere vel dedcere; imgines cinematogrphicas cpere, exprmere; cinematogrphice imprmere, rddere, referre.

filosofa: philosphia sive -sopha, ae f. Uso: - emprica, v. empirismo; - escolstica, philosphia scholstica ; - hermtica, philosphia hermtica, abscndita, obscura. filotaxis: phyllotaxis, is f.

filonesmo: philonesmus, i m. Sin: novitatis amor, cupditas, stdium; rerum novarum amor.

filmografa: pellicularum cinematographicarum reltio vel descrptio.

filmologa: disciplina artis cinematogrphi-

filova: filoraeda, ae f. Sin: filovehculum;

filotcnico: philotchnicus, a, um.

filotecnia: philotchnia, ae f; philotchnice, es f. Sin: rtium amor vel stdium.

454

fins filovectura (pblica vel urbana); currus (-us m) filovirius; funalis traictio. mum.

filoxera: phyllxera vel phyllxere, ae f.

finalidad, v. fin.

fin: (trmino) finis, is f. Sin: xitus, us m; pars (partis f) extrema. Uso: - del mundo, ltimum extium; rerum mnium extium; terrarum caelique extium; excdium totus orbis terrarum; - de semana, extremae septimanae friae; extrema hebdmadis pars; en el - de semana, hebdmade exente; a fines del siglo pasado, exente praetrito seculo // (objeto o motivo con que se ejecuta algo) finis, is f. Sin: conslium; propsitum; scopus, i m. Uso: a tal fin, ad hunc scopum (assequendum); alcanzar un -, propsitum ssequi; proponerse un -, finem sibi propnere. final: (trmino de una competicin deportiva) certamen ltimum, postremum, extre-

filtro: (cuerpo a travs del cual se hace pasar un lquido) colum, i n. Sin: colandi instrumentum. Uso: - de cigarrillos, philtrum; nicotianae fstulae colum; hispnulae vel hispnicae colum; convolvelli colum; transfusrium (vas); - del aire, colum ri purgando // (pocin a la que se atribuyen poderes mgicos) philtrum, i n. Sin: amatrium; amatrium pculum; pculum amoris; medicamentum amatrium; amoris venefcium.

filtrar: tr philtrare vel filtrare. Sin: colare, percolare; eliquare, liquare; saccare // intr filtrarse, efflere, perflere; manare, permanare; stillare; perferri. Uso: se ha filtrado la noticia de que ..., fama manat, fama perfertur ...

filtracin: philtrtio vel filtrtio, onis f. Sin: eliqutio, percoltio; philtrandi (vel filtrandi) actus vel effectus.

finalismo: finalismus, i m. Sin: teleolgia sive -loga; doctrina finalstica vel de fnibus. finalista: (partidario de las doctrinas de las causas finales) finalista, ae m. Sin: qui censet mnia ad certum finem spectare // (jugador que llega a disputar el campeonato en la prueba final) selectus athleta. Sin: qui in certamen ltimum (vel postremum, vel extremum) descendit; qui certmina exclusria vicit. Uso: equipo -, selecta caterva. financiacin: pecniae procurtio, suppedittio, commodtio, destintio.

financiar: pecniam suppeditare, commodare, procurare, destinare (licui, ad liquid). Sin: nummos suppeditare (licui rei); pecni iuvare (liquem); sumptum praebere; sumptus conferre, dare, tribere, subministrare.

finca: (propiedad inmueble) predium, ii n. Sin: fundus. Uso: - pequea, praedolum; possessincula // (establecimiento agrcola) rsticum predium; ager, agri m. Sin: possssio rstica. Uso: - pequea, agellus, i m; rsticum praedolum. fins, v. finlands.

finanzas: res vel rtio nummria. Uso: - del Estado, civitatis rditus (-uum mpl); aerrium.

financiero: adj nummrius, a, um. Sin: pecunirius. Uso: recursos -, pecuniarum subsdia; situacin - difcil, difficultas rei nummriae // sust nummrius vel nummulrius, ii m.

455

fingir fingir: simulare liquid. Uso: - amistad, amictiam simulare; finge partir, smulat se proficisci. nans, antis // sust subscriptor, oris m. Sin: obsignator vel signator. Uso: el - de esta carta, huius epstulae subscriptor.

finiquito: (remate o saldo de una cuenta) exaequtio rationum. Sin: dbitae pecniae soltio // (certificacin de su ajuste) pocha, ae f (solutae pecniae). Sin: testimnium vel testifictio solutae pecniae finlands: fnnicus, a, um. Sin: finlndicus // sust Finnus, i m. Finlandia: Fnnia, ae f. Sin: Finlndia.

firmar: subscrbere. Sin: subsignare; obsignare; nomen suum annotare, inscrbere, subscrbere, subsignare. Uso: - en blanco, chartam puram subscrbere; - un escrito, scripto nomen subscrbere; scriptum subscrbere; quien firma paga, obsignatori solvendum est; solvet qui obsignavit vel obsignverit. firme: (capa de guijo o piedra machacada) substrctio glareosa vel sxea. Sin: inferior stratura; infrius pavimentum. firmatario, v. firmante.

finta: Esgr capttio, onis f // fig fctio, onis f. Sin: simultio; fallcia. Uso: hacer -, fngere; simulare; conatum simulare; liud ostndere quam ptere. finura: subtlitas, atis f. Uso: - excesiva, nmia subtlitas; - de sentimientos, sententiarum subtlitas.

first-lady: princeps dmina.

firma: (nombre de una persona que pone al pie de un escrito; accin y efecto de firmar) subscrptio, onis f. Sin: subsigntio; obsigntio; consigntio; inscrptio; nomen (mnis n) subscriptum, inscriptum; nminis consigntio, inscrptio, subscrptio, subsigntio // (nombre comercial, empresa o establecimiento mercantil) socetas, atis f. Sin: domus; nomen; rtio; quaestuosa socetas vel consocitio; negotiatria socetas; domus commercialis.

fiordo: sinus (-us m) perangustus. Sin: ntimus sinus perangustus; maris angiportus (-us m) vel angiportum.

firmado: (suo nmine) signatus vel subscriptus, a, um. Sin: nominatim subsignatus; manu sua inscriptus. firmante: adj subscribens, entis. Sin: obsig-

fsicamente: (de manera fsica) phsice // (segn las leyes de la fsica) phsica ratione // (relativamente al cuerpo) crpore; quod ad

fsica: phsice, es (ac -en) f; phsica, ae f; phsica, orum npl. Sin: phsica disciplina, doctrina, scintia; rtio de rerum natura. Uso: - atmica, nuclear, phsica atmica, nuclearis; - mecnica, phsica mechnica; - social, phsica socialis.

fisco: fiscus, i m. Sin: aerrium; pecnia pblica.

fiscal: adj fiscalis, e // (el que representa y ejerce el ministerio pblico en los tribunales) administer pblicus. Sin: actor pblicus; accusator pblicus. Uso: el - de Turn, actor pblicus taurinensis; - superior, suprior actor pblicus // (perteneciente o relativo al fisco) fiscalis, e. Sin: pblicus; ad fiscum prtinens. Uso: fraude -, fiscalis fraus // (perteneciente o relativo al oficio de fiscal) actoris pblici prprius; ad actoris pblici munus ttinens.

456

fisionomista corpus spectat. Uso: - est bien, crpore valet. fisiogrfico: physiogrphicus, a, um. Sin: ad physiogrphiam vel ad naturae descriptionem ttinens. fisigrafo: physigraphus, i m. Sin: physiogrphiae peritus, cultor, studiosus. fisilisis: physilysis, -is f.

fsico: (adj, perteneciente a la fsica) phsicus, a, um // (relativo a la naturaleza) naturalis, e. Sin: naturae (gen). Uso: el mundo -, rerum natura; fenmenos -, res naturales // (perteneciente a la constitucin y naturaleza corprea) corpreus, a, um. Sin: naturae vel crporis. Uso: beldad -, crporis pulchritudo; defecto -, vtium naturae vel crporis // ( el que profesa la fsica) phsicus, i m. Sin: phsicae vel physicorum cultor, studiosus, peritus; naturae indagator // (exterior de una persona) spcies, i f. Sin: aspectus (-us m); figura; forma; fcies (semblante) // (constitucin y naturaleza corprea de una persona) corpus, pris n. Uso: - atltico, athletae corpus; tiene un - atltico, athletae corpus est ei. fisiocracia: physiocrtia sive -crata, ae f. fisicrata: physiocrtiae sectator.

fisiolgico: physiolgicus, a, um. Sin: ad physiolgiam spectans. fisiologismo: physiologismus, i m. fisiologista, v. fisilogo.

fisiologa: physiolgia sive -loga, ae f. Sin: de animntium natura doctrina, disciplina, scintia.

fisilogo: physilogus, i m. Sin: physiolgiae cultor vel studiosus. fisin: fssio, onis f. Uso: - atmica, nuclear, tomi vel atomorum fssio; fssio atmica vel nuclearis.

fisiognmica: physiognmica, ae f. Sin: physiognmica ars; ars cognoscendi nimum ex vults lineamentis.

fisiocrtico: physiocrticus, a, um. Sin: ad physiocrtiam (vel ad physiocrtiae sectatores) prtinens.

fisiognosis: (conocimiento de la naturaleza) physiognosis, -is f. Sin: naturae rerum cogntio; rerum naturae doctrina, disciplina, scintia; stdium de rerum natura; naturae cogntio // (determinacin del carcter de una persona por sus rasgos fisonmicos) nimi cogntio ex vults lineamentis o simplem ex vultu // (diagnstico por la expresin de la cara) morbi cogntio ex vults lineamentis vel ex vultu. fisiografa: physiogrphia sive -grapha, ae f. Sin: (rerum) naturae descrptio.

fisionomista: (que se dedica a hacer estudio de la fisonoma) physiognomon, nis m. Sin: metopscopos, i m; vltuum peritus. Uso: ser -, ex vltibus hminum mores collgere; ex vultu nimum cognscere // (que tiene facilidad natural para recordar y distinguir a las personas por su fisionoma) qui hmines fcile ex eorum aspectu vel lineamentis dignoscit.

fisionoma: physiognmia sive -gnoma, ae f. Sin: aspectus, us m; os, oris n; vultus, us m; fcies, i f; lineamenta, orum npl; oris vel vultus lineamenta // fig, - estilstica, genus dicendi; - moral e intelectual, forma nimi et ingnii; la - de la batalla, pugnae forma vel fcies; la - de la poca, forma tmporum; la - de los lugares, natura locorum.

457

fisioterapia fisioterapia: physiotherapa, ae f. Sin: medictio phsica. fisonoma, v. fisionoma fisonomista, v. fisionomista. peritus, cultor, studiosus.

fitonomia: phytonmia sive -noma, ae f. Sin: legum de plantis stdium. fitopata: phytopatha, ae f. fitopatgeno: phytopathgenus, a, um.

fitobiolgico: phytobiolgicus, a, um. Sin: ad phytobiolgiam prtinens. fitfago: phytphagus, a, um. fitofisiologa: phytophysiolgia sive -loga, ae f. fitognico: phytognicus, a, um.

fitobiologa: phytobiolgia sive -loga, ae f.

fitopatologa: phytopatholgia sive -loga, ae f. Sin: rborum earumque morborum descrptio, investigtio, pervestigtio; de virntium (vel rborum, vel herbarum arborumque) morbis disciplina, scintia, rtio. fitoqumica: phytochmica vel phytochmica, phytochmia vel phytochmia; phytochmice, es f. Sin: phytochmica doctrina, disciplina, scintia, rtio. fitoterapia: phytotherapa, ae f; phytotheraputice, es f. fitotoma: phytotmia sive -toma, ae f. fitotmico: phytotmicus, a, um.

fitogeografa: phytogeogrphia sive -grapha, ae f. Sin: rborum locorumque descrptio, doctrina, disciplina, scintia, rtio; stdium de virntium (vel de herbarum arborumque) locis. fitografa: phytogrphia sive -grapha, ae f. Sin: rborum descrptio; herbarum arborumque descrptio. fitogrfico: phytogrphicus, a, um. Sin: ad phytogrphiam ttinens.

fitotomista: phytotmiae peritus, cultor, studiosus. flagelo: (azote) flagellum, i n. Sin: flagrum // (calamidad) calmitas, atis f. Sin: perncies, i f; pestis, is f. flagelacin: flagelltio, onis f.

fitolgico: phytolgicus, a, um. Sin: ad phytolgiam spectans. fitologista, v. fitlogo.

fitologa: phytolgia sive -loga, ae f. Sin: de virntibus (vel de arbribus, vel de herbis arboribusque) doctrina, disciplina, scintia.

fitgrafo: phytgraphus, i m. Sin: phytogrphiae cultor, studiosus, peritus.

flagrante: en -, in manifesto ac deprehenso sclere. Uso: agarrar en -, liquem in ipso facnore deprehndere; manifesto tenere; sorprendido en -, manifestrius, a, um.

fitlogo: phytlogus, i m. Sin: phytolgiae

flamenco: (adj, de Flandes) flndricus vel flandrus, a, um; flandrensis, e // (natural de Flandes) Flandrus, i m // (lengua -) lingua flndrica; flandrensis lingua vel sermo //

458

flecha (ave) phoenicpterus ruber. flebitis: phlebites, is f; phlebitis, -dis vel -dos f. Sin: venarum inflammtio vel infltio. fleboclisis: phleboclsis, -is f. Sin: venarum ltio vel lavtio.

flanco: (cada una de las dos partes laterales de un cuerpo) latus, lteris n // (costado de un buque o de un cuerpo de tropas) latus n; (de ejrcito o de flota) cornu, us m. Flandres: Flndria, ae f. flash: (Fotogr, destello luminoso) fulgor (-ris m) photogrphicus. Sin: subitnea lux flgurans; fulgur (-ris n) magnsio xcitum; scintllula vel flmmula magnesio xcita, excitata, elcita. Uso: disparar un -, fulgur magnsii ope excitare // (informacin transmitida rpidamente, de forma concisa) nntius flminans. Sin: brevis reltio stupefciens. flato: (ventris) flatus, us m. Sin: flamen (mnis n); ventus, i m. flatulencia: flatulntia, ae f.

flebografa: phlebogrphia sive -grapha, ae f. Sin: venarum descrptio. flebgrafo: phlebgraphus, i m. Sin: phlebogrphiae peritus, cultor, studiosus. flebograma: plebogramma, tis n. Sin: venarum pulss descrptio.

flatulento: (que causa flatos) inflans, antis. Sin: magnam habens inflationem; inflationem priens vel fciens // (que los padece) inflatione laborans. Sin: fltibus laborans. flauta: tbia, ae f. Sin: fstula. Uso: - transversal, tbia transversa; tocar la -, tbi cnere.

flebolgico: phlebolgicus, a, um. Sin: ad phlebolgiam vel ad doctrinam de venis prtinens. fleborragia: phleborrhgia sive -rhaga, ae f. fleborrexia, v. fleborragia.

flebologa: phlebolgia sive -loga, ae f. Sin: venarum disciplina, scintia, rtio; de venis doctrina.

flebosclerosis: phlebosclersis, -is f. Sin: venarum durtia (-ae f) vel durties (-i f); venae (-arum fpl) durae vel duratae. flebotoma: phlebotmia sive -toma, ae f. Sin: venae incsio; snguinis detrctio. flebostenosis: phlebostenosis, is f.

flautado: tibnus, a, um. Sin: tbiis smilis (sonus). flauteado, v. flautado.

flebectoma: phlebectmia sive -toma, ae f. Sin: venae sctio.

flebectasia: phlebctasis, -is f. Sin: venae sive venarum dilattio.

flautista: (varn) tibcen, cnis m. Sin: fistulator // (mujer) tibcina, ae f.

flebotomiano: phlebtomus, i m. Sin: phlebotmiae peritus. flebtomo: phlebtomum, i n. flebotomista, v. flebotomiano.

flecha: (seal de trnsito o caminera) sagttula, ae f. Sin: index (-dcis m) directionis.

459

flechazo flechazo: (disparo de flecha) sagittae coniectus (-us m), conictio, emssio (-onis f) // (golpe de flecha) sagittae ictus (-us m). mollis iuncus; mimbre -, lentum vimen (-mnis n); olmo -, flxilis ulmus (-i f) // fig mollis, e (dctil); tractbilis (manejable); fcilis (maleable); flexbilis; dcilis. Uso: nimo -, mollis vel tractbilis nimus; cabellos -, capilli dciles vel molles; temperamento, carcter -, tractbile vel fcile ingnium; voz -, tractbilis vel flexbilis vox.

flemtico: (relativo a la flema) pituitosus, a, um. Sin: phlegmticus // (tardo y lento en sus acciones) lentus, a, um. Sin: tardus; cunctator // (sereno, impasible) tranquillus, a, um. Sin: plcidus; sedatus. Uso: ser -, tranquillo nimo esse. flequillo: ntiae, arum fpl. Sin: capilli antepnduli. fletamento: (accin de fletar) condctio, onis f. flemn: phlgmone, es f; phlegmon, nis m.

flema: (mucosidad que se arroja por la boca) pituta, ae f. Sin: phlegma, tis n // (tardanza, lentitud en las operaciones) lentitudo, dnis f. Sin: veternus, i m; cuncttio; lenta ndoles; lentus nimus; nimi lentitudo. Uso: la proverbial - inglesa, lenta Britannorum ndoles nmini non cgnita // (serenidad, impasibilidad) tranqullitas, atis f. Sin: constans nimi tranqullitas.

flegmasa: phlegmsia sive -masa, ae f. Sin: inflammtio.

flexin: flxio vel inflxio, onis f; flexus vel inflexus, us m // Gram flexura, ae f. flexo: brcchium elctricum flexbile. flictenia: phlyctaena, ae f. Sin: cutis vescula vel bllula.

flirt, v. flirteo.

flirteo: amor levis. Sin: lusus (-us m) cum blandtiis. flogstico: phlogsticus vel phlegsticus, a, um.

flirtear: lusrie amare. Sin: amando ldere.

flexible: flexbilis vel flxilis, e. Sin: mollis; lentus. Uso: abedul -, flexbilis betulla; junco -,

flexibilidad: flexiblitas, atis f. Sin: mollitudo (-dnis f); faclitas. Uso: - de la voz, mollitudo vocis.

flete: (precio de transporte de mercancas) vectura, ae f. Sin: locationis prtium. Uso: dar a -, locare vel elocare; tomar a -, condcere // (precio del transporte por mar) naulum, i n // (carga que se transporta) merx (mercis f) vecturalis.

flor: flos, floris m. Uso: - aclamdea, flos aclamydeus; - compuesta, flos compsitus; diploclamdea, flos diploclamydeus; - haploclamdea, flos haploclamydeus; - zigomorfa, flos zygomorphus; - de lis, iunior rosa; amaryllis, dis f // fig, - de la edad, vitae flos; - de la harina, farinae pollen (-nis n) vel pollis (-nis mf); a - de agua, ad superfciem aquae vel ad summam aquam; a - de labios, primribus labris vel lbiis; primis labris; a - de tierra, summo solo. flora: flora, ae f. Sin: satorum univrsitas.

flogosis: (inflamacin) phlogsis, -is f. Sin: inflammatio; infltio; levis inflammtio // (erisipela) v. esta voz.

460

fluvial floral: floralis vel florealis, e; flreus, a, um. Sin: florum (gen pl). florecilla: flsculus, i m; flscula, ae f // (en sentido espiritual) flsculus spiritalis. florecimiento: efflorescntia, ae f. florero: vas florale vel florferum. Sin: vas florum. floretista: ense rudi bttuens, entis. florestero: salturius, a, um. flotante: flitans, antis. Sin: fluitando aptus; submersioni resistens. flotar: fluitare. Sin: fluctuare; innatare; innare; supernatare; in summo consstere.

flote: a -, summa in aqua. Sin: ad superfciem aquae. fluidez: fluditas, atis f. Sin: fluntia // fig fluntia. Uso: - de estilo, fluntia loquendi. flotilla: classcula, ae f.

florete: rudis, is f. Sin: dolo vel dolon, nis m; hasta praepilata. floricultura: florum cultura, ae f. floricultor: florum cultor, oris m.

florn: florenus sive florinus, i m. Sin: florentinus nummus. Uso: - austraco, holands, hngaro, austracus, batvus, hungricus nummus. florista: (que vende flores) florum vnditor m; vnditrix, icis f // (que fabrica flores artificiales) fictorum florum rtifex (-fcis mf). flsculo: flsculus, i m.

florilegio: florilgium, ii n. Sin: selecti vel excerpti flores. Uso: - latino, selecti latinitatis (vel latini sermonis) flores.

flujo: (movimiento de los fluidos) fluxus, us m. Sin: proflvium // (movimiento de ascenso de la marea) maris cursus (-us m) vel accessus (-us m). Sin: aests accessus. Uso: - y reflujo, maris cursus et recursus; aests accessus et recessus vel decessus (-us m) ; durante el - de la marea, accedente aestu (abl absoluto). flor: fluor, ris m. fluorescencia: fluorescntia, ae f.

fluido: flidum, i n. Sin: fluentum. Uso: elctrico, vis elctrica; - elctrico de mayor o menor intensidad, flidum elctricum maioris minorisve intensitatis.

fluorhdrico: fluorhdricus, a, um. fluoroscopa: radioscpicum examen. fluorina, fluorita: fluorites, is m.

fluorescente: fluorescens, entis.

flotamiento: fluittio, onis f.

flotador: sust natbile, is n.

flota: (conjunto de navos) classis, is f. Uso: - mercante, classis mercatria vel negotiatria // (conjunto de aparatos de aviacin) aronvium classis. Sin: classis aronutica.

fluvial: fluminalis, e. Sin: fluvitilis; fluviticus.

fluoruro: fluorhdricus sal.

461

fobia fobia: phbia sive phoba, ae f. Sin: horror; timor. focmetro: focmetrum vel focmetrum, i n. foca: phoca, ae f. Sin: vtulus marinus. folliculorum inflammtio. folculo: follculus, i m. folklore, v. folclore.

foco: (lamparita elctrica) v. bombilla // (de lente; - de elipse) focus, i m. Uso: ajustar el -, focussare // (fig, centro activo de ciertas cosas) fons, fontis m. Sin: caput, cpitis n. Uso: - de contrastes, simultatum fons vel caput. focmetro, v. focmetro. fogn: focus, i m. Sin: fornax, acis f.

folklrico, v. folclrico. folleto: libllus, i m.

folklorista, v. folclorista. fomentar: promovere.

fogonero: fornacator, oris m. Sin: fornacrius; focrius. folclore: (conjunto de las tradiciones, creencias y costumbres de las clases populares) gentilcii mores; peculiares ppuli mores // (ciencia que estudia esas materias) demolgia, ae f. Sin: demogrphia; ethnogrphia; laogrphia; scintia rerum populrium. folclrico: demolgicus, a, um. Sin: ethnogrphicus; ad laogrphiam ttinens; ad gentilcios mores spectans. folclor, v. folclore.

fonacin: phontio, onis f. Sin: sonorum formtio; vocis formandae rtio; vocis phaenmena.

fomento: (medicamento) fomentum, i n. Uso: aplicar fomentos, adhibere fomenta; preparar fomentos, parare fomenta.

fonda: deversrium, ii n. Uso: - de estacin, stationis caupona.

fondear: (anclar) ncoram icere, fgere, pnere. Sin: ad ncoram deligare. fondillos: (bracarum) fundus, i m.

folclorista: lagraphus vel lalogus, i m. Sin: demlogus; gentiliciorum morum studiosus, cultor, peritus. folder (Inform), carpeta, cuadernillo: index, dcis mf . Sin: scrnium, ii n; cooprculum, i n. folicular: follicularis, e.

foliculitis: folliculitis, dis f. Sin: pilorum

fondo: (parte inferior de una cosa) fundus, i m. Sin: recessus, us m; pars extrema. Uso: de la botella, lagoenae fundus; ima lagoena // (capital, caudal) aerrium, ii n. Uso: - monetario internacional, nummria rtio (vel institutum nummrium) orbis terrarum; mundial, universale vel mundanum aerrium; - pblicos, aerrium // (dinero disponible) pecnia, ae f. Sin: smptuum pecnia; necessria pecnia. Uso: - de reserva, pecnia in subsdium servata; - secretos, secreta pecniae summa; reclamar los -, smptuum pe-

fondista: cauponrius, ii m; caupo, nis m. Sin: popinrius.

462

fonolgico cniam exptere; retirar los -, pecuniam praecpere // Dep, carrera de -, longus cursus campester. fonemtico: phonemticus, a, um. fonocardiografa: phonocardiogrphia sive -grapha, ae f. fonocardiograma: phonocardiogramma, tis n.

fonema: phonema, tis n.

fonticamente: phontice. Sin: ad leges phonticas. fontico: phonticus, a, um. Sin: soni vel sonorum (gen); vocis vel vocum (gen); phonationis (gen); vocalis, e; ad voces vel ad sonos prtinens. Uso: transcripcin -, transcrptio vel transltio phontica. fonetista: phonetista, ae m. fonetismo: phonetismus, i m.

fontica: phontica, ae f; phontice, es f. Sin: sonorum doctrina; vocum (vel soni, vel sonorum) disciplina; phontica ars.

fonendoscopio: phonendoscpium, ii n.

fonofobia: phonophbia sive -phoba, ae f. Sin: sonorum rumorumque horror, pavor, terror, metus, timor; rumoris (vel strpitus, vel clamoris) horror. fonfono: phonphonum sive -nophnum, i n. fonforo: phonphorum, i n. fonogengrafo: phonogengraphum, i n.

fonoelectrscopo o fonoelectroscopio: phonolectroscpium, ii n.

fnica: phnica, ae f. Sin: phnica ars (artis f).

foniatra: phoniatra, ae f. Sin: vocis curtio.

fonogrfico: phonogrphicus, a, um. Sin: grammophnicus; vocalis; sonans; snifer; ad phonogrphiam spectans. fongrafo: phongraphum, i n; phonogrphium, ii n. Sin: grammphonum. Uso: pequeo, phonogrphicum scrinolum; grammophnium porttile. fonolita: phonolthes, is m.

fonografa: phonogrphia sive -grapha, ae f. Sin: vocum scriptura; sonorum imprssio; vcibus describendis rtio; sonos scribendi rtio.

fonocmptica: phonocmptica, ae f. Sin: phonocmptica doctrina, disciplina, scintia, rtio; doctrina de sonorum repercussione. fonocmptico: phonocmpticus, a, um. Sin: sonos reperctiens.

fnico: phnicus, a, um. Sin: phonticus; ad vocem vel ad sonum ttinens.

fonograma: phonogramma, tis n.

fonocaptor: phonphoron vel phonphorum, i n.

fonolgico: phonolgicus, a, um. Sin: ad phonolgiam (vel ad vocum, vel ad sonorum doctrinam) prtinens.

fonologa: phonolgia sive -loga, ae f. Sin: vocum vel sonorum disciplina, scintia, rtio; de vcibus doctrina.

463

fonologizacin fonologizacin: phonologiztio, onis f. Sin: commuttio phonolgica. fonlogo: phonlogus, i m. Sin: phonolgiae peritus, cultor, studiosus. forjar: (fabricar y formar) strere. Sin: fngere. Uso: - una palabra, strere verbum; un ardid, fngere fallciam vel fbricam // fig, forjarse inquietudes, strere sibi sollicitdinem; forjarse miedos, fngere sibi metum.

fonometra: (arte de medir y regular los sonidos) phonomtria sive -metra, ae f. Sin: sonorum mnsio (-onis f) vel mensura; ars sonorum intentiones metiendi // (rama de la lingstica que analiza los fonemas lingsticos distintivos por va fontica) phonomtria, ae f. Sin: doctrina quae ratione phontica linguae phonmata distinctiva xplicat.

forma: forma, ae f. Uso: - elptica, forma ellptica; - de gobierno, civitatis forma; rei pblicae modus (-i m); estar en plena -, ptimo crporis hbitu esse.

fonmetro: phonmetrum, i n. Sin: soni intentionis index (-dcis mf); instrumentum sono metiendo. fonopata: phonopthia sive phonopatha, ae f. fonporo: phonporum, i n. fonopsia: phonpsia sive phonopsa, ae f.

formacin: formtio vel conformtio, onis f. Sin: instittio. Uso: - especfica, peculiaris nimi conformtio; - espiritual, formtio spiritualis; - humanstica, litterarum cogntio et pertia; - permanente, instittio continua; - a la castidad, formtio ad castitatem; institutos de -, instituta formativa. formador: formator, oris m. Sin: institutor; praeceptor.

fontanero, v. plomero. football, v. ftbol.

font (Inform), fuente: typus, i m.

fonosimblico: phonosymblicus, a, um. Sin: ex sono naturali formatus.

fonoscopio: phonoscpium, ii n.

footing: ambulandi currendique exercittio. forestal: silvester, tris, tre; silvestris, tre. Sin: saltuensis, e. Uso: escuela -, schola silvis colendis; guarda -, forestrius; salturius; silvarum custos; leyes -, leges de silvis tuendis. forestacin: silvae planttio vel stio.

formalista: adj fastidiosus, a, um. Sin: ptidus; formularum nimis studiosus vel observans // sust formalista, ae m. Sin: formulrius; formulismi sectator; fastidiosus observator. formalmente: formliter. Sin: expresse, expressim; aperte; plane; significanter. formar: formare, conformare, informare. formalizar: formalem vel formale rddere.

formalismo: formalismus, i m. Sin: legis (vel normae, vel praecepti) rgida observntia; nmia observntia.

formalidad: formlitas, atis f. Sin: frmula; ritus, us m; mos, moris m. Uso: formalidades, offcia, orum npl; observar las -, mnia iusta perfcere; se trata de una simple -, hoc ad spciem tantum ttinet.

464

fosforescencia format (Inform): (representacin de datos) forma, ae f. Sin: compostio //(organizar datos) formare vel conformare // (formatear un disco) formare. forro: fdera, ae f // (tela interior con que ser refuerza un vestido) pannus substilis. Sin: subtegmen vel subtemen, mnis n; subsumentum; subsutura; subsutum; subsutus pannus // (cubierta que se pone a un libro para protegerlo) camsia, ae f.

formativo: formativus, a, um. Sin: institutrius. Uso: obra -, opus formativum; pera formativa.

frmula: frmula, ae f. Uso: - cientficas, scientiarum frmulae; - matemtica, qumica, frmula mathemtica, chmica // (modelo de acto jurdico) iudcium, ii n. Uso: resolutoria, iudcium ad solvendas quaestiones aptum vel cngruum. formular: formulare. Uso: - en trminos concretos, (liquid) in definitam formam vel fmulam redgere.

Formosa: Formosa, ae f. Sin: Taivnia vel Taiwnia, ae f; nsula Formosa. Uso: de -, adj formosanus, taivanianus, a, um; sust Formosanus vel Taivanianus, i m.

fortaleza: (fuerza y vigor) robur, ris n. Sin: frmitas; firmitudo. Uso: - de nimo, robur nimi; nimi frmitas // (una de las virtudes cardinales, uno de los siete dones del Espritu Santo) fortitudo, dnis f // (recinto fortificado) arx, arcis f (ciudadela). Sin: castellum (castillo) // - volante, arx (arcis f ) volans. fornculo: fornculus vel furnculus, i m. forzamiento: - de una cerradura, effractura, ae f. Sin: resertio dolosa; claustri revlsio. forzar: cgere. Sin: compllere. fosfato: phosphatum, i n. Sin: sal phosphricus; sal phosphricum vel phosphreum.

formulario: formulrium, ii n. Sin: spcimen, mnis n; exemplar, aris n; typus; formularum libellus; exemplar typis descriptum. Uso: - para pedido, frmula postulatria. foro: Teat postscenium, ii n. forraje: pbulum, i n. Uso: ir, salir por -, ir a hacer provisin de -, pabulari; pabulatum vel ad pabulandum ire, gredi. forrajear, v. forraje. forrar: contgere, intgere, tgere. Sin: invlvere; operire; fder subsere vel contgere. Uso: - un libro, chart librum intgere; - un vestido, vestimentum panno substili munire; vestem subtgmine ornare; vestem subtgmine subsere vel munire.

fosforero: (vendedor de fsforos) sulphurrius, ii m. Sin: sulphuratorum (vel flammiferorum) vnditor. Uso: - ambulante, sulphuratorum vel mercis sulphuratae nstitor.

fosforera: (la que vende fsforos) sulphurria, ae f. Sin: sulphuratorum (vel flammiferorum) vnditrix // (estuche para guardar fsforos) sulphuratorum (vel flammiferorum) theca vel capsella.

fosfatura: phosphatria, ae f. Sin: urna slibus phosphricis (vel phosphreis) infecta.

fosforescencia: (luminescencia) phosphorescntia, ae f. Sin: lumen, mnis n; splendor lucis (o simplem splendor) in umbra, in um-

465

fosforescente bris, in tnebris // (propiedad de algunos slidos y aun de algunos gases de emitir radiaciones luminosas) vis radiandi, vel tnuem exerendi lucem, vel tnuem exerendi splendorem in umbra, in umbris, in tnebris, per umbram, per umbram noctemque, nocte, de nocte // (luminosidad del mar debida a organismos) mare per obscuram noctem vermculis rdians, splendescens, micans. fssilis, e. Sin: fosscius. Uso: carbn -, carbo fssilis; concha -, concha vel cnchula fosscia // (fig y coloq, viejo, anticuado) vetustus, a, um. Sin: obsoletus vel exoletus. fosilfero: fosslifer, a, um. Sin: fosslia ferens vel gerens.

fosforescente: phosphorescens, entis. Sin: phosphreum lumen emittens; luce phosphrea rdians, splendens; per noctem (vel per umbram, vel per umbram noctemque, vel in umbra, vel in umbris, vel in tnebris) rdians, splendens, splendescens, micans. fosfrico: (concerniente o relativo al fsforo) phosphricus vel phosphreus, a, um. Sin: ad phsphorum spectans // (dc. de un cido compuesto de fsforo, oxgeno e hidrgeno) phosphreus vel phosphricus.

fosilizacin: obdurtio, onis f. Sin: concrtio; in fssile convrsio // fig immutablitas, atis f. Sin: retrgradi condcio.

fsforo: (metaloide combustible y que luce en la oscuridad) phsphorum, i n; phsphorus, i m. Sin: lucferum elementum; lucfera matries (-i f) // (trozo de cerilla, madera o cartn, con cabeza de fsforo, que sirve para encender) sulphuratum, i n. Sin: flammferum, i n; (- de cera) cerinum, i n; cerolus, i m; cerolus flmmifer; cerolus sulphuratus; cerolus slphure llitus; (- de madera) ramentum sulphuratum, ignferum, flammferum; lgneum sulphuratum; lignolum flammferum; flammfera ssula; (- de papel) chartceum sulphuratum vel flammferum. Uso: caja de fsforos, sulphuratorum theca; theca sulphuratis asservandis; theca ramentis sulphuratis asservandis; vendedor de fsforos, v. fosforero. fsil: sust fssile, is n. Sin: res fssilis; obiectum fssile. Uso: los -, fosslia, ium npl // adj fosfuro: phosphurum, i n.

foso: fossa, ae f. Uso: cavar un -, fossam dcere vel fdere. fotalgia: photalgia sive -alga, ae f. foto, v. fotografa, fotografiar.

fosilizar: fssile fcere vel rddere // fosilizarse, (de cosas) fssile feri; durscere, obdurscere; durare; lapidscere; vluti petra durscere; quasi lapis obdurscere, durare, durari; (de personas) consenscere; obsolscere vel exolscere; inertem feri.

fosilizado: in fssile conversus, a, um // fig fixus; obsoletus (de cosas); iners (-ertis), retrgradus (de personas).

fotocalco: (calco obtenido mediante la fotografa) photochalcogrphica imago. Sin: imago photogrphice expressa // (procedimiento para sacar el calco de una fotografa) photochalcogrphia, ae f. Sin: photochalcogrphica ars. fotocermica: photocermica, ae f. Sin: ars (artis f) oper figulin photogrphice ornandi. fotoclula: photocllula, ae f.

fotocomponedora: mchina luce vel photogrphice compositiva.

466

fotognico fotocomposicin: photogrphica typorum compostio. fotoelctrico: photolctricus, a, um. Uso: clula -, cllula photolctrica. fotoelectrfono: photolectrphonum sive -trophnum, i n; photolectrophnium, ii n. fotoelectrgrafo: photolectrgraphum, i n. fotoelectrn: photolectron, nis m.

fotocopia: photocpia, ae f. Sin: pgina photocopiata; photogrphicum exemplar; exemplar photogrphice ditum, rdditum, expressum, exscriptum, pictum, depictum; exemplar luce expressum; copia lucis ope impressa. fotocopiadora: photocopiatrium, ii n. Sin: photocopiatrum; mchina photocopiatria.

fotocromotipografa: photochromotypogrphia sive -grapha, ae f. Sin: photochromotypogrphica ars. fotocromotipogrfico: photochromotypogrphicus, a, um. Sin: ad photochromotypogrphiam ttinens.

fotocromo: photochromtica imago.

fotocroma: photochrmia sive -chroma, ae f. Sin: photochromtica ars.

fotocromtico: photochromticus, a, um. Sin: ad photochrmiam prtinens.

fotocopiar: photocopiare. Sin: photogrphice exscrbere, exprmere; exemplar photogrphice dere vel rddere.

fotofobia: photophbia sive -phoba, ae f. Sin: lucis horror, pavor, terror, metus, timor; lucis tedium. fotfobo: photphobus. Sin: lucfugus; lucfugax, acis; lucis osor vel perosus; lucem fgiens.

fotfilo: photphilus, a, um. Sin: lucis amans.

fotofoboftalmia: photophobophthlmia sive -phthalma, ae f. Sin: nictalopa.

fotfono: photphonum sive photophnum, i n; photophnium, ii n. fotforo: photphorum, i n. fotogalvanografa, v. galvanoplastia.

fotocronoscopia: photochronoscpia sive -scopa, ae f. fotodinmico: photodynmicus, a, um. fotodinia, v. fotalgia.

fotocrongrafo: photochrongraphum, i n.

fotogasteroscopio: photogasteroscpium, ii n. fotognesis: photognesis, -is f. Sin: lucis genertio, procretio, emssio. fotogastroscopio, v. fotogasteroscopio.

fotoelectricidad: photolectrcitas, atis f. Sin: photolectris, dis f; photolctrica vis vel facultas.

fotognico: (que promueve o favorece la accin qumica de la luz) photognicus, a, um // (que tiene buenas condiciones para ser reproducido por la fotografa) cuius imago naturali quadam venustate exprmitur. Uso: ser -, naturali quadam venustate xprimi.

467

fotgeno fotgeno: (adj, que produce luz) photgenus, a, um. fotografiar: (ejercer el arte de la fotografa) photogrphiam (vel photogrphicam artem) exercere // (sacar fotos) photographare. Sin: photographmata fcere // (sacar una foto) liquem vel liquid photographare. Sin: (alicius vel alicius rei) photogrphiam vel photographema fcere; imginem photogrphice imprmere, exprmere, rddere, pngere, depngere; imginem luce (vel lucis ope, vel lucis per) imprmere; imginem imprmere // (fig, describir minuciosamente) liquid summ dilignti descrbere vel narrare.

fotograbador: photoincisor vel photoimpressor, oris m. Sin: luce (vel lucis ope) incisor vel impressor.

fotograbado: (procedimiento de grabar un clis fotogrfico sobre planchas de zinc, cobre, etc) photogrphica incsio. Sin: luce (vel lucis ope) incsio; brcteae photogrphicae incsio; ars photogrphice incidendi vel excudendi // (arte de estampar estas planchas por accin qumica de la luz) ars photogrphice imprimendi. Sin: ars incisas brcteas luce (vel lucis ope) reddendi vel exprimendi // (lmina grabada o estampada por este procedimiento) imago photogrphice (vel luce) incisa, excusa, impressa.

fotografa: (arte) photogrphia sive -grapha, ae f. Sin: ars photogrphica; ars imgines luce (vel lucis ope, vel lucis per) exprimendi; ars imgines photogrphice exprimendi // (estampa obtenida) photogrphia, ae f. Sin: photographema, tis n; imago photogrphica; imago photogrphice (vel luce, vel lucis ope) expressa, impressa, picta, depicta; imago obiectu lucis expressa. Uso: - infrarroja, photogrphia infrarubra; - en colores, photogrphia colrea; imago lucis ope vriis picta (vel efficta) colribus; sacar fotos, v. fotografiar; sacar una -, (alicius vel alicius rei) photogrphiam vel photographema fcere; (alicius vel alicius rei) imginem luce elcere, exprmere, imprmere // (taller en que se ejerce el arte fotogrfico) officina photogrphica. Sin: officina imagnibus luce (vel lucis ope, vel lucis per) exprimendis, imprimendis, pingendis, depingendis.

fotograbar: photogrphice incdere vel imprmere. Sin: luce (vel lucis ope) incdere vel imprmere.

fotgrafo: photgraphus, i m. Sin: rtifex imagnibus luce imprimendis, exprimendis, reddendis, pingendis, depingendis. fotograma: photogramma, tis n.

fotogrfico: photogrphicus, a, um. Sin: photogrphice vel luce (vel lucis ope, vel lucis per) impressus, expressus, rdditus, pictus, depictus; ad photogrphiam spectans. Uso: album -, album photogrphicum; aparato -, mchina photogrphica; estudio -, photogrphium; stdium photogrphicum; pelcula -, pellcula photogrphica; placa -, vitrum photogrphicum; brctea (vel brttea) vel lmina photogrphica; tarjeta -, chrtula photogrphica.

fotogrficamente: photogrphice. Sin: lucis impressione.

fotoincisin: photoincsio, onis f. Sin: lucis ope incsio. fotlisis: photlysis, is f. Sin: lucis ope dissoltio.

fotogrametra: photogrammtria sive -metra, ae f. Sin: photogrphica soli dimnsio.

fotolitografa: (arte) photolithogrphia sive grapha, ae f Sin: photolithogrphica ars //

468

fototelegrafa (estampa obtenida por medio de este arte) photolithogrphica imago. compostio. Sin: imago photogrphice coniuncta vel tessellata. fotn: photo vel photon, nis m. fotonosis: photonosis, -is f.

fotolitografiar: photolithographare. Sin: photolithogrphice imprmere fotolitogrfico: photolithogrphicus, a, um. Sin: ad photolithogrphiam prtinens. fotomagntico: photomagnticus, a, um. fotologa: photolgia sive -loga, ae f. fotolitogrficamente: photolithogrphice.

fotopsia: photpsia sive -topsa, ae f.

fotopata: photopthia sive photopatha, ae f

fotonovela: photogrphica fbula.

fotometra: photomtria sive -metra, ae f. Sin: photomtrica vel de lucis mensura doctrina, disciplina, scintia, rtio.

fotomecnico: photomechnicus, a, um. Sin: photomachinalis, e. Uso: impresin -, edtio photomechnica.

fotomagnetismo: photomagnetismus, i m. Sin: photomagntica vis.

fotptico: photpticus, a, um. Sin: ad photpsiam spectans.

fotoptometra: photoptomtria sive -metra, ae f. fotoptmetro: photoptmetrum, i n. fotoqumica: photochmica vel photochmica, photochmia sive -chima, photochmia sive -chema, ae f. Sin: photochmica doctrina, disciplina, scintia, rtio. fotoqumico: photochmicus, a, um. fotorreportaje: photogrphica reltio.

fotmetro: photmetrum, i n. Sin: lucis index (-dcis mf); instrumentum photomtricum; instrumentum lucis intentioni metiendae.

fotomtrico: photomtricus, a, um. Sin: ad photomtriam ttinens.

fotorreprter (reportero grfico): relator photogrphicus. fotosensible: actinosensitivus, a, um. fotoscopio: photoscpium, ii n.

fotomicrografa: photomicrogrphia sive -grapha, ae f. Sin: photomicrogrphica ars.

fotomicroscopia: (fotografa de un objeto microscpico) photomicroscpia sive -scopa, ae f // (fotografa de muy pequeo tamao) microscpica photogrphia. fotomicroscopio: photomicroscpium, ii n. fotomontaje: photogrphicarum imginum

fotsfera o fotosfera: photosphaera, ae f. fototeca: phototheca, ae f. fotosntesis: photosnthesis, is (ac -in) f.

fototelegrafa: phototelegrphia sive -grapha, ae f. Sin: phototelegrphica transmssio.

469

fototerapia fototerapia: (mtodo) phototherapa, ae f. Sin: phototheraputice, es f // (curacin) solaris curtio; solares curationes. gus, i m. Sin: homo drutus.

fototerpico: phototherpicus, a, um. Sin: phototheraputicus; ad phototherapam prtinens. fototermoterapia: photothermotherapa, ae f. fototermmetro: photothermmetrum, i n.

fracaso: (accin y efecto de fracasar): repulsa, ae f. Sin: offnsio; frustrtio // (fig, suceso lastimoso e inopinado) calmitas, atis f. Sin: infortnium; adversus casus (-us m) ; improsper eventus (-us m); xitus (-us m) tristis; adversa fortuna; inflix experimentum; res (rei f) male gesta. fraccin: (divisin de una cosa) frctio, onis f. Uso: - del pan (eucarstico), frctio panis. // (parte, porcin de un objeto dividido) pars, partis f. Sin: prtio (-onis f) // (Mat, nmero quebrado) frctio; fractus nmerus. fraccionable: partibilis, e. Sin: divisbilis; divduus.

fototipia: (procedimiento) phototpia sive typa, ae f Sin: phototpica ars (artis f) // (lmina estampada) phototpica imago. Sin: imago luce typisque impressa vel expressa. Uso: estampar fototipias, imgines luce typisque imprmere, exprmere, rddere, referre, dere. fototpico: phototpicus, a, um. Sin: phototpice expressus; ad phototpiam ttinens.

fraccionamiento: parttio, onis f. Sin: divsio; distribtio; didctio.

fototipografa: phototypogrphia sive -grapha, ae f.

fraccionar: partire vel partiri. Sin: divdere; didcere. fraccionario: fractionrius, a, um. Sin: fractus. fractura: fractura, ae f.

fototipogrfico: phototypogrphicus, a, um.

foulard, v. fular.

fototropismo: phototropismus, i m. Sin: ad lucem convrsio vel propnsio.

frac: tuncula caudata, hirundnea, hirundinina, bfida. Sin: vestis vel snthesis caudata; thorax caudatus. Uso: vestido con el -, tuncul caudat vestitus.

foyer: theatrale vel theatri vestbulum.

fox terrier: canis vlpium vestigator.

fragata: navis bllica minor. Sin: librnica; liburna.

fragante, v. flagrante.

fracasado: adj ignobilis, e. Sin: contemptus (desacreditado); drutus (arruinado); pot nufragus; vitae vrtice raptus // sust nufra-

fragilidad: (calidad de frgil o quebradizo) fraglitas, atis f // (facilidad que se tiene de

frgil: (quebradizo, que se rompe con facilidad) frgilis, e // (caduco y perecedero) frgilis. Sin: caducus; fluxus // (que cae fcilmente en el pecado) frgilis, e. Sin: dbilis; imbecillus; infirmus // (en leyenda de advertencia) cave, frgile est (cuidado, es material frgil).

470

francotirador caer en lo malo) fraglitas. Sin: imbecllitas; deblitas; infrmitas. Uso: - humana, humani gneris imbecllitas et fraglitas. fragmentacin: fragmenttio, onis f. fragmentario: (compuesto de fragmentos) fragmentrius, a, um. Sin: fragmentcius // (incompleto, no acabado) truncus, a, um. Sin: mancus; non absolutus. franciscalis, e // sust franciscanus, i m. Sin: franciscalis, is m; frater franciscanus; sodalis franciscalis. Uso: - conventual, franciscalis conventualis. francmasonera: francomurariorum sodalcium vel secta. Sin: lucfugum francomurariorum sodalcium. franco: (unidad monetaria de Francia, Blgica, Luxemburgo, Suiza) francus, i m (gllicus, blgicus, luxemburgensis, helvticus). Sin: nummus gllicus ....; libella gllica, blgica, luxemburgensis, helvtica // (individuo de pueblos antiguos de la Germania inferior) Francus vel Frncicus, i m // (adj, relativo a dichos pueblos) francus, frncicus, a, um. Sin: ad Francos vel ad Frncicos spectans // (desembarazado, libre) liber, ra , rum. Sin: securus // (exento) immunis, e. Sin: liber. Uso: puerto -, portus liber vel immunis; - de porte, liber ab expensis cursulibus; vecturae prtio immunis // (leal, sincero) sincerus, a, um. Sin: apertus; ingnuus; cndidus. francmasnico: francomurrius, a, um. francmasn: francomurrius, ii m.

fraile: (religiosi rdinis) sodalis, is m. Sin: frater, tris m. Uso: los - franciscanos, Sancti Francisci fratres; fratres rdinis Sancti Francisci. frambuesa: rubus, i m; rubum, i n. Sin: rubus idaeus; fragum idaeum. francachela, v. comilona.

fragua: (fogn) caminus, i m. Sin: fornax, acis f; furnus, i m // (taller) officina ferrria.

francesismo: gallicismus, i m. Sin: gllica loctio; francogallorum verbum. francesista: gllici sermonis studiosus. Sin: gllicis ltteris doctus. Francia: Gllia, ae f. Sin: Francogllia; Frncia, ae f. francio: frncium, ii n.

francs: adj gllicus, a, um. Sin: francogllicus; francogallus, frncicus. Uso: lengua -, lingua gllica; gllicus sermo; francogllicum, i n; literatura -, ltterae francogllicae // sust Gallus, i m. Sin: Francogallus; Francus.

franciscana: franciscalis virgo.

franciscano: adj franciscanus, a, um. Sin:

francoln: ttagen, nis m; attagena, ae f. francotirador: voluntrius pugnator.

francfono: adj francphonus, a, um. Sin: gllice loquens // sust francphonus, i m. Sin: gllice loquens; qui gllice lquitur.

francfobo: adj gallphobus, a, um. Sin: Gallorum inimicus // sust gallphobus, i m. Sin: Gallorum inimicus.

francfilo: adj gallphilus, a, um. Sin: Gallorum studiosus // sust gallphilus, i m. Sin: Gallorum fautor.

471

franela franela: lnula, ae f. Sin: lnea tela; tnuis lana. dcere vel scrbere.

franquear: (pagar el porte de cualquier objeto que se remite por correo) pittcium vel pittcia epstulae mittendae slvere. Sin: prtium (litterarum) slvere; prtium epstulae mittendae slvere.

franja: tractus, us m. Uso: - de Gaza, tractus Gazae.

fraseologa: (conjunto de frases hechas, locuciones, modismos, refranes) phraseolgia sive -loga, ae f. Sin: phrsium collctio; peculiares locutiones; locutiones selectae; locutiones in rdinem redactae. frasquete, v. frasquito.

franqueo: epstulae perferendae prtium. Sin: cursus (-us m) stipulatus. Uso: poner el -, epstulae pittcium applicare; epstulam pittcio instrere. franqueza: (sinceridad, ingenuidad) simplcitas, atis f. Sin: ingenitas. Uso: con -, aperte, lbere, sincere, simplciter, ingnue, cndide. franquicia: immnitas, atis f. Sin: privilgium. Uso: - postal, cursualis vel vehicularis prtii immnitas; gratuta epistularum mssio. fraque, v. frac.

fraternidad: fratrnitas, atis f. Sin: germnitas; fraternus amor; necessitudo fraterna. Uso: - universal, fraterna mnium necessitudo; communis totus gneris hminum concilitio et consocitio.

fraternalmente: fraterne. Sin: fraterno nimo vel amore; fraterna dilectione.

frasquito: lagncula, ae f. Sin: ampllula. Uso: - de perfume, olfactorolum n; unguentria, ae f ; myrothcium, ii n; ampulla vel concha odorum; ampulla unguentria; - de goma de pegar, ampllula gummosi gltinis; - de plstico, lagncula e re plstica; - de tinta, ampllula atramentria.

frase: phrasis, is f. Sin: loctio vel eloctio, onis f; dctio; verba coniuncta. Uso: - hecha, trita vel detrita loctio; verba commnia et trita. frasear: verbis coniunctis uti. Sin: eleganter

frasco: (botella alta y angosta) phlasco vel flasco, nis m; phlasca vel flasca, ae f. Sin: guttus vel gutus; lagoena; ampulla. Uso: - de vino, oenphorum, i n; - cuentagotas, phlasco minutatim (stillatim, guttatim) liquorem fundens vel effundens.

frasario: (coleccin de frases) locutiones collectae vel excerptae fpl // (fraseologa) v. esta voz.

fraternizar: fraterne fcere vel vvere. Sin: liquo fraterne uti ; fraterne iungi cum liquo; fraterno amore licui esse coniunctum ; fraternam amictiam inire. fraude: fraus, fraudis f. Sin: - electoral, mbitus (-us m) suffragiorum; - fiscal, fiscalis fraus. fray: frater. Uso: - Cristbal, frater Christphorus; frailes menores capuchinos, fratres minores capuccini; franciscales capulati. fraterno: fraternus, a, um. Sin: fratris (gen).

frazada: strgula, ae f; strgulum, i n. Sin: lodix, dcis f; stratum, instratum; opertrium; vestis strgula. Uso: - acolchada, strgulum

472

freniatra fartum; - calefactora, strgulum calefactrium; - elctrica automtica, lodix autmato sucinoque calore tepefacta; - de lana, de plumas, opertrium lneum, plmeum; sacudir las -, strgula conctere. freidora: olla frixria. frenada, v. frenazo.

freidura: taberna frixria. frenado: frentio, onis f. Uso: - automtico, automtica frentio.

frecuentar: (concurrir a menudo a algn lugar) frequentare, celebrare liquem locum. Sin: crebro adire vel ptere liquem locum. Uso: - una casa, una escuela, un templo, domum, scholam, templum frequentare // (tratar con frecuencia a alguien) liquo familiriter uti; frequentem vel multum esse cum liquo // (repetir un acto a menudo) - los sacramentos, frequenter (saepe vel sepius; crebro vel crbrius) ad sacramenta accdere; frequenter sacramenta accpere, excpere, percpere, recpere; frequenter sacramentis uti. freezer: congelatrium, ii n. Sin: capsa (vel cpsula, vel capsella) frigorfica vel frigorfera // (- de amplia capacidad) cella frigorfica. fregadero: labellum, i n. Sin: trua.

frecuentacin: frequenttio, onis f.

frecuencia: Fs frequntia, ae f. Uso: alta -, alta vel ltior frequntia (elctrica); maior, uctior, elevata vel elevtior frequntia ; baja -, minor (vel minutior, vel deprssior, vel depressa) frequntia (elctrica); - modulada, frequntia modulata // (repeticin frecuente) crbritas, atis f. Sin: assiditas. Uso: - pluvial, pluviarum crbritas; - de los sacramentos, frequens sacramentorum usus (-us m) vel percptio (-onis f); crbrior sacramentorum frequenttio.

fretica: agua -, aqua phretica vel phretia; aqua putealis vel puteana; aqua ex imo solo scatens vel prfluens.

frenastenia: phrenasthnia sive -sthena, ae f. Sin: mentis imbecllitas, infrmitas, hebettio. frenazo: sufflaminandi ctio.

frenar: (detener o aminorar con el freno el movimiento de las ruedas) frenare. Sin: sufflaminare; sufflmine uti; sufflamen adhibere; rotas sufflaminare // (fig, enfrenar, refrenar) frenare vel infrenare. Sin: moderari; corcere; reprmere; compscere; domare.

frentico: (posedo de frenes) phrenticus, a, um. Sin: phrentide laborans; insanus; vesanus // (fig, furioso, rabioso) phrenticus. Sin: furens; furibundus; effrenatus; concitatus; vhemens; mentis insni affectus.

frenticamente: phrentice. Sin: furenter; furiose; insane.

frenes: (delirio furioso) phrnesis sive phrensis, is f; phrentis, dis (ac -im) f. Sin: insnia; furor; febricitntium insnia // (fig, violenta exaltacin y perturbacin del nimo) phrnesis, is f. Sin: mentis insnia vel furor; cupdo; cupditas; mnia sive mana.

freniatra: (estudio de las enfermedades mentales) phreniatra, ae f. Sin: de phrenopthicis curandis doctrina, disciplina, scintia //

freniatra: phreniatrus, i m. Sin: phreniatrae peritus, cultor, studiosus; insanorum mdicus.

473

freno (medicacin de las enfermedades mentales) infirmae mentis curtio. Sin: phrenopathicorum curtio. frenopatologa: phrenopatholgia sive -loga, ae f. Sin: de mentis morbis (vel vtiis) doctrina, disciplina, scintia, rtio.

freno: frenum, i n (pl frena, orum n vel freni, orum m). Uso: reprimir con el - tenso a un caballo, equum arctato compscere freno; sacar el - a un caballo, frenum equo detrhere; tascar, morder el -, frenum mndere, mordre // (- de carro o vehculo automvil) frenum, i n. Sin: sufflamen, mnis n. Uso: hidrulico, sufflamen hydrulicum; - neumtico o de aire comprimido, frenum pneumticum; - de discos, frenum discale; - de emergencia, frenum perculi; frenum necessitatis sbitae; - de mano, frenum vel sufflamen manuale; - de pedal, sufflamen pdibus actum; - sobre las cuatro ruedas, frena (npl) quattuor rotarum // los - estn rotos, sufflmina sunt disiecta; los - no funcionan, sufflmina suo non funguntur ministrio; soltar el - de mano, sufflamen manuale laxare // fabricante de frenos, frenrius, ii m. frenocomio: phrenocomum, ii n. Sin: phrenopathicorum valetudinrium. frenologa: phrenolgia sive -loga, ae f. frenolgicamente: phrenolgice.

frente: (parte anterior) frons, frontis f. Uso: - de batalla, prima cies (-i f); prima exrcitus cies; frentes de los edificios, frontes aedificiorum; en -, ex adverso; in adverso; exadversum sive exadversus; texto latino con versin italiana en -, latinum peris exemplum, cuius in adversa pgina itlica interprettio praebetur.

fresa: (fruto y planta) fragum, i n // (herramienta giratoria cortante) rota sectria. Sin: mchina rotalis sectria. fresco: (cuadro) pictura muralis vel parietria. Sin: opus udo llitum; pictura udo inducta; pictura in recenti calce; tbula picta udo llitis colribus. Uso: pintar al -, udo colores illnere. frescor: (fresco) refrigertio, onis f. Sin: refrigrium; ambile frigus (-ris n) // (frescura) v. esta voz. fresadora: mchina excusria.

frenpata: phrenopathlogus, i m. Sin: phrenopatholgiae peritus, cultor, studiosus.

frenologista o frenlogo: phrenlogus, i m. Sin: phrenolgiae peritus, cultor, studiosus.

frenolgico: phrenolgicus, a, um. Sin: phrenticus; psychitricus; neurolgicus.

frescura: (cualidad de fresco) v. fresco // (lozana, claridad, amenidad) - natural, naturalis nitor; - de colorido, ntidus (vel vvidus, vel flridus) color; - de estilo, flridum dicendi genus; - de frase, flrida dctio; - de imgenes, de metforas, ntidae ac flridae imgines, translationes; - de pensamientos, flridae sentntiae // (chanza, dicho picante) v. dicho. fresquista: pictor parietrius. Sin: tector, oris m. fresquera: frigidrium, ii n.

frenopata: (parte de la medicina que estudia las enfermedades mentales) v. frenopatologa // (nombre genrico de las enfermedades mentales) phrenopatha, ae f.

freudiano: adj freudianus, a, um // sust freu-

474

frontis dianus, i m. Sin: Freud sectator. fritada: fricta vel frixola, orum npl. Sin: frictura vel frixura, ae f; esca fricta vel frixa; fricta obsnia (-orum npl). Uso: - de huevo batido, v. tortilla.

freudismo: freudismus, i m. Sin: freudiana doctrina; psychanlisis ad mentem Sigismundi Freud. fricand: vitulina lrido farta vel vitulinum lrido fartum. fricar, v. frotar. fricas: caro comminuta decocta. fricacin, v. friccin.

frito: frictum, i n. Sin: frixa, orum; esculenta frixa npl. fritura, v. fritada. Friul o Friuli: Rgio (-onis f) Foroiuliensis.

friccionar, v. frotar.

friccin: frctio, onis f. Sin: frictio; confrictio // Mec frigmen, mnis n. frigidaire, v. frigorfero.

fricativo: fricatrius, a, um.

fricativa: (consonante -) cnsona fricativa.

friulano: adj foroiuliensis, e // sust Foroiuliensis, is m.

frondosidad: frondsitas, atis f. Sin: luxria; luxries (-i f) ; frndium exuberntia; luxria foliorum // fig luxria, ae vel luxries, i f. Sin: ubertas; redundntia. frondoso: frondosus, a, um. Sin: frndeus; frndifer vel frndifer, fra, frum; foliosus vel folisior; frndibus abundans.

frigidario, v. frigorfero.

frigorfero : adj refrigeratrius, a, um. Sin: frigorficus; frigidrius. Uso: cmara -, mchina refrigeratria // sust frigidrium, ii n. Sin: refrigeratrium; frigidria, ae f; armrium frigidrium; capsa frigorfica; cella frigorfera vel frigidria. frigorfico, v. frigorfero.

frontal: adj frontalis, e // (paramento con que se adorna la parte delantera de la mesa de altar) antipndium, ii n. Sin: pllium altaris. frontalera: frontlia, ium npl. frontalmente: frontliter.

frisa: (tela de lana) frsium, ii n. Sin: frgium.

friolento o friolero: alsiosus vel lsius. Sin: frgoris vel algris imptiens.

frijol, v. poroto.

fronterizo: (que est en la frontera) limitneus, a, um // (que est en frente de otra cosa) ex adverso psitus vel stans. Sin: qui (quae, quod) ex adverso (vel contra) stat vel est. frontis: (fachada o parte anterior de una fbrica o de otra cosa) frons, frontis f. Sin: pars

frontera: (confin de un Estado) fines, ium mpl. Sin: limes, mtis m. Uso: - argentina, extrema Argentina; de -, limitneus // (frontalera) v. esta voz.

475

frontispicio antca. ftiriasis: phthirasis, is f. Sin: morbus pedicularis. fuego: ignis, is m. Uso: - artificiales, ignes (-ium mpl) artificiosi, pyrotchnici, bengalenses, festivi; ignes mssiles; ignes arte facti; ignes festi; ignes ad ppuli laettiam; spectculum pyrotchnicum vel spectcula pyrotchnica; pera pyrotchnica; misslia pyrotchnica vel pria; - expiatorio, ignis piacularis; - fatuo, ftuus ignis; - olmpico, ignis olmpicus; - de paja, ignes ab arescntibus gramnibus; flamma de stpula // fig, esta furia no ser ms que - de paja, cito ab eo abscedet ira; hacer - (disparar), tela frrea mttere // (hogar) focus, i m // (hornilla) v. esta voz. fuel o fuel-oil: petrleum viscosum. fuelle: follis, is m. Sin: mchina vaporfera. fucsia: fchsia, ae f.

frontn: (en el juego de la pelota, pared principal contra la cual se lanza la pelota) in sphaeristrio frons // (edificio o sitio dispuesto para este juego) phaeristrium, ii n // Arq fastgium; tmpanum, i n.

frontispicio: (fachada o parte anterior de un edificio) frons, frontis f. Sin: pars antca // (Arq, frontn, remate de la fachada) v. frontn // (fachada o portada de un libro) v. portada.

fructuoso: fructuosus, a, um. Sin: fecundus; ferax; frtilis // fig tilis; lucrosus; profciens.

frotar: fricare, perfricare, defricare, infricare. Uso: frotarse la cara, fciem sibi confricare; frotarse los dientes, dntium confricamentis uti.

frotadura o frotamiento: frictio, onis f. Sin: confricamentum; confrictio; fricatus, us m; attritus, us m.

frutal: (dicho de un rbol que lleva fruta) pomferus, a, um; pmifer, fra, frum. Sin: pomosus; fructurius, fructuosus, frctifer.

fruta: poma, orum npl. Sin: mala, orum npl; fructus, uum mpl. Uso: - cada, poma caduca; - seca, fructus ridi; - en almbar, en conserva, fructus condti.

frustracin: frustrtio, onis f. Sin: decptio.

fruticultura: cultura pomria.

frutero: (vendedor de fruta) pomrius, ii m. Sin: pomorum vnditor // (recipiente para poner fruta) v. frutera.

frutera: lanx (lancis f) pomria vel fructuria. Sin: frctuum tmpanum.

fuente: (plato grande que se usa para servir las viandas) frculum, i n. Sin: lanx, lancis f; paropsis, dis f; vas escrium. Uso: - para la entrada, promulsidare frculum; poner en la -, in lance pnere vel impnere // (manantial) fons, fontis m. Sin: fontana, ae f // (aparato o artificio con que se hace salir el agua en los jardines, plazas, etc.) silanus, i m. Sin: fons, fontis m. Uso: las - de la Plaza San Pedro, Petriani fori fontes // - bautismal, fons sacer vel sanctus // (origen) fons, fontis m. Sin: caput; origo (-gnis f).

fuera: - de juego, v. offside // - de s, alienata mente. Sin: amens, entis. Uso: estar uno - de s, non esse apud se; sui cmpotem non esse; mentis non esse cmpotem; sui oblitum esse; estar - de s de alegra, laetti vel gudio exsultare; laetti efferri; estar - de s de estupor, stupore attnitum esse; obstupscere; estar - de s de ira, prae iracndia non esse

476

fumfero apud se; estar - de s de miedo, metu exanimatum esse; amentem esse metu vel terrore. num) fumum huriens vel sugens; tabaci fumum sugens; tabaco indulgens. Uso: - empedernido, fumator prtinax, cntumax, obstinatus, perptuus; - incorregible, fumator insanbilis; se vanagloriaba de ser un estupendo -, magnum se esse fumi haustorem praedicabat // no -, non fumator. Sin: fumo alienus; aversus a fumo. Uso: departamento para fumadores (en el tren ...), loculamentum tabaco indulgntibus; locales separados para fumadores, oeci fumatorum separati.

fuga: Ms fuga, ae f // Dep accelertio, onis f. Sin: procursus (-us m) rpidus vel citatus. Uso: - final de los ciclistas, extrema birotariorum accelertio vel celritas. fular: (tela fina de seda) tela srica // /(pauelo de seda para el cuello) (sricum) ricnium, ii n. Sin: sricum focale; strscia srica. full time: cargo -, munus (-nris n) pleni tmporis; profesin -, profssio plenria. flica: flica, ae f; fulix, cis f. fuina, v. gardua.

fuerza: vis (ac vim; abl vi; pl vires, vrium, vribus). Sin: robur, bris n; vigor; virtus; facultas; opes (opum fpl); potntia. Uso: - armadas, cpiae, arum fpl; - mecnica, vis mechnica; - militar, vis militaris; - motriz, motria vis; - naturales, naturae vel naturales vires; vires rerum; evolucin de inconscientes - naturales, caecus naturlium vrium cursus; - productivas, vires productivae; fuerzas para la paz, cpiae (nationum) paci tuendae; usar la -, vi rem grere.

fulminante: adj flminans, antis // (cpsula o pistn del arma de fuego) oprculum flminans vel fulmneum. fulmneo: fulmneus, a, um. fumadero: fumrium, ii n. fumada: fumi gusttio vel haustus (-us m). fumador, ra : fumator, oris m; fumatrix, icis f. Sin: fumans, antis; fumi haustor m vel haustrix f; nicotiani fumi haustor; (nicotia-

fumar: fumare. Sin: fumicare; fumum (tabaci) haurire, sgere; tabacum sgere; nicotianum fumum haurire; vaporatum tabacum sgere; dcere fumum tabaci; dare peram fumo tabaci. Uso: el -, fumtio vel fumictio; por -, propter fumicationem; cigarros a medio -, volmina media tantum absumpta; - un cigarrillo, fumare hispnicam; - cigarrillos en cantidad, plrimas hispnicas fumare; - deliciosamente, odoratum fumum lniter dulcissimeque sgere; - como una chimenea, ut caminus fumum sgere et emttere; - con estilo, eleganter fumo indulgere; eleganter sgere et emttere fumum; - en pipa, fumisgio uti tabaco; tabaco indulgere fumarolo; fumo mucho, con excesiva fruicin, totus in fumo tabaci sum; muertes que se siguen al -, mortes e fumicatione secutae; tengo la pasin de -, nmio tabaci stdio incendor, abrpior, ducor; tabaco plane captus sum; tabaci nimis sum studiosus; tabaci stdio tneor; summa cupiditate in tabacum feror vel incendor; prohibicin de -, interdctio fumandi; terminantemente prohibido -!, grviter interdcitur ne quis tabaco utatur vel tabaco indlgeat!; ya no est permitido -, fumare non iam lcitum. fumarada: (emisin de humo) fmea columna.

fumfero: fmifer, fra, frum. Sin: fumficus; fumosus.

477

fumigacin fumigacin: fumifigtio, onis f. Sin: fumgium; suffimentum; sufftio; suffitus (-us m). - de un rgano, morbus ad alicius membri perfunctionem spectans // Ling, anlisis -, anlysis functionalis; lingstica -, lingustica functionalis // (prctico, apropiado) tilis, e. Sin: aptus; idneus; convniens. funcionalidad: facultas, atis f. Sin: agendi facultas; virtus agendi vel operandi; facultas apte exercendi; prprio mnere fungendi vis; prprium munus obeundi facultas; proprium finem assequendi facultas; hablitas ad propsitum. funcionalismo: functionalismus, i m. Sin: philosphia de functinibus. Uso: - sociolgico, sociolgia functionalis. funcionalista: functionalista, ae m. funcionamiento: fnctio vel perfnctio, onis f. Sin: opertio; ctio; agendi rtio, modus. Uso: le explic el - de la mquina, ei ostendit qumodo mchina moveretur. funcionar: (ejecutar una persona, mquina, etc., las funciones que le son propias) suo ministrio vel mnere fungi. Sin: moveri; operari; in effectu vel in actu esse Uso: no -, cessare // (ir bien una persona o cosa) effectum vel xitum ssequi.

fumigar: fumigare. Sin: fumificare; suffire, subfire; suffimentare. funmbulo: funmbulus, i m. Sin: petaurista sive petauristes (-ae m); catdromus.

fumigador: fumigator, oris m.

funcin: (accin propia de un rgano o aparato de los seres vivos, mquinas o instrumentos) fnctio, onis f. Sin: ctio; processus, us m; vis. Uso: - biolgicas, biolgici processus; las - corporales, naturales crporis actiones; - generativas, maritale commrcium // (ejercicio de un empleo) munus, nris n. Sin: offcium; ministrium; opus, peris n; exectio vel fnctio mneris. Uso: - social de la propiedad, sociale possessionis munus; - de la ley civil, legis civilis munus; el ejercicio de su -, mneris sui fnctio; en el ejercicio de las - pblicas y profesionales, in pblicis negtiis artibusque sustinendis; cumplir una - educativa, educationis mnere fungi; desempear funciones, mnera exercere // (cometido) partes, ium fpl. Uso: la - del orador es persuadir ..., hae sunt oratoris partes, ut persudeat ... // (espectculo) spectculum, i n. Uso: asistir a una - de teatro, fbulam spectare // (acto solemne, especialmente el religioso) ritus, us m. Sin: sacrum; sollemne; sacer ritus; sacra fnctio; caerimnia; religionis caerimnia, caeremnia sacra; res divina ; fnctio ecclesistica. Uso: asistir a una - religiosa, rei divinae interesse; celebrar una religiosa, sacro operari; durante la - religiosa, inter opus divinum.

funcionario: functionrius, ii m. Sin: minister, stri m; praefectus; praepsitus. Uso: - pblico, magistratus, us m; administer pblicus; officialis, is m; praeses, sdis m.

funcional: (relativo a las funciones del cuerpo) functionalis, e. Sin: ad liquam functionem prtinens; qui (quae, quod) ad liquam functionem ttinet. Uso: enfermedad -, morbus functionalis; desorden o enfermedad

fundacin: (persona jurdica dedicada a la beneficencia, ciencia, etc.) opus fundatum. Uso: la - Latnitas, Opus Fundatum Latnitas // (accin y efecto de edificar material-

funda: - de almohada, pulvini tgimen (-mnis n), tegimentum, tegumentum, tegmentum, tegmen (-mnis n). Sin: cervicalis tgimen vel involucrum.

478

fusil mente) aedifictio. Sin: exstrctio // (ereccin, establecimiento) constittio, onis f. Sin: instittio // (cimientos) fundamenta, orum npl. fcere // fundirse, liquscere.

fundador: cnditor, oris m. Sin: fundator; constitutor, auctor. Uso: los - de Ordenes, Ordinum fundatores; - de una sociedad , societatis cnditor.

funerales: (oficio religioso que se hace por los difuntos) exsequiae, arum fpl. Sin: funus, nris n; funbria, ium npl; funeralis caerimnia // (entierro que se hace con mucha solemnidad) fneris vel exsequiarum pompa. funeraria: libitna, ae f. Uso: tener a su cargo una funeraria, libitinam exercere.

fundadora: cnditrix, icis f. Sin: auctrix; parens, entis. Uso: - de un Instituto Religioso, Instituti Religiosi cnditrix; legfera mater vel parens. fundamental: praecpuus, a, um. Sin: primrius; fundamentalis. Uso: nocin -, prima ntio; principio -, alicius rei caput (ptis n).

fundamentalismo: fundamentalismus, i m.

funicular: adj funalis, e // sust funvia, ae f. Sin: tramen (-mnis n) funale; currus funalis; via funalis; ferrvia montana. Uso: - areo, telephrica aria; ferrocarril -, currus funalis; vehculum funale; - con pequeas cabinas para dos de forma oval, ovata vehcula funlia; ir en -, funali trmine uti; curru funali vehi. funculo: funculus, i m. furgn: (vehculo para el transporte de mercancas) currus sarcinrius vel onerrius. Sin: plaustrum sarcinrium vel onerrium // (automvil) autoplaustrum, i n; parvum autocinetum onerrium vel sarcinrium // (vagn de equipajes en un tren) v. vagn. fusa: bischrma, ae f; bischrma, tis n.

fundamentalista: adj fundamentalsticus, a, um // sust fundamentalista, ae m. Uso: - islmico, musulmn, islamista, ae m; fundamentalis islamismi propugnator vel assertor. fundicin: (accin y efecto de fundir o fundirse) fsio, onis f. Sin: fusura; conflatura, flatura // (fbrica en que se funden metales) fusrium, ii n. Sin: conflatrium; conflatria fornax; fusrius vel conflatrius furnus; officina fusria; aerria fornax, fbrica, officina; officina metallis liquefaciendis. Uso: - de acero, chlybis conflatrium; conflatria chlybis fornax. fundido: confltilis, e. fundidor: fusor, oris m. Sin: flator; flaturrius; fusurrius; faber aerrius. Uso: - de oro, auricoctor. fundir: fndere. Sin: conflare; liquare; liquefundamentalmente: fundamentliter.

fuselaje: (aroplani) testudo, dnis f. Sin: (aroplani) umbilcus, cymba, lmbulus, lennculus, lembnculus. fusible: (que puede fundirse) fsilis, e; fuscius, a, um. Sin: liqubilis // (hilo fusible de instalacin elctrica) fsile, is n. Sin: nexus (-us m) fusbilis vel tutrius; filum fsile. fusibilidad: fusiblitas, atis f.

fusil: manuballista, ae f. Sin: pyroballista; manuballista ignvoma; ignfera ballista; sclopetum; fstula pria. Uso: apuntar el -,

479

fusilamiento manuballistam intndere; ignvomum tbulum intndere. dia, ae f. Sin: consnsio; consensus, us m; conspirtio. fusta: (ltigo) v. esta voz // (buque ligero de remos con uno o dos palos) celox, cis f. fustn: fustneum, i n. fustao, v. fustn.

fusilamiento: alicius sclopettio, onis f. Sin: ex manuballista interncio; per pyroballistam interfctio; interfctio ex sclopeto; interfctio glandis emissione. Uso: condenar al -, liquem manuballist necandum (vel interficiendum, vel prosternendum) decrnere; liquem sclopeto vel per sclopetum necari (vel intrfici, vel prosterni, vel transfodi) iubere; liquem plumbo (vel glande, vel plmbea glande) necari iubere; liquem glandis (vel plmbeae glandis) emissione necari iubere. fusilar: liquem sclopetare. Sin: manuballista necare; pyroballista occdere; sclopeto interfcere, prostrnere; plumbo (glande, plmbea glande, glande metllica) necare, perfdere, transfdere; fstula pyria interfcere, concdere, intermere; glande metllica perfdere. Uso: fusilado, manuballist necatus vel perfossus.

ftbol: pedildium, ii n. Sin: pedifllium; follildium; harpasti ludus; ludus follis pedumque; follis calciumque ludus; sphaeromchia sive -macha. Uso: apasionado del -, studiosssimus follildii certminum; pelota de -, pedifollis, is m; jugar al -, pedifolle ldere; folle, calce, harpasto ldere; folle et clcibus ldere. futbolista: pedilusor, oris m. Sin: follilusor; lusor pedifollis; sphaerista, ae m; pedisphaerista; podosphaerista; pilcrepus; folle pedibusque ludens.

fusilero: (concerniente o relativo al fusil) manuballistrius, a, um. Sin: pyroballistrius; sclopetrius; ad manuballistam prtinens // (soldado de infantera armado de fusil) manuballistrius, ii m. Sin: pyroballistrius; sclopetrius; miles manuballist ( vel pyroballist, vel sclopeto) instructus. fusin: (efecto de fundir o fundirse) fsio, onis f. Sin: fusura; conflatura. Uso: - termonuclear, fsio thermonuclearis // (unin) coninctio, onis f. Sin: copultio. Uso: - de partidos, de facciones, prtium, factionum cotio vel coninctio // (fig, armona) concr-

fusilazo: sclopettio, onis f. Sin: manuballistae (vel pyroballistae, vel sclopeti, vel fstulae priae) ictus (-us m), coniectus, emssio; (detonacin) pyroballistae explsio, fragor, strpitus (-us m).

futurista: (partidario del futurismo) futurista, ae m. Sin: futuri affectator, cpidus, vidus; novae futuraeque artis inquisitor, studiosus; futuri nimis vel immdice studiosus // (perteneciente o relativo al futurismo) futursticus, a, um. Sin: ad futurismum spectans.

futurismo: futurismus, i m. Sin: novae futuraeque artis conquistio; nmium vel immdicum futuri stdium.

futbolstico: pedilusrius, a, um. Sin: follilusrius; follicularis; ad pedildium (vel ad pedifllium, vel ad follildium) ttinens. Uso: sociedad -, pedildii (vel pedifllii, vel follildii) socetas.

futuro: adj futurus, a, um. Sin: psterus // sust futurum, i n; futura, orum npl. Sin: tempus (-pris n) futurum vel psterum; futura aetas. Uso: el coche del -, futurae aetatis au-

480

futurlogo toraeda; en el -, in futuro; in futurum. futurlogo: futurlogus, i m.

481

gabn: lacerna, ae f. Uso: - de piel, pellta lacerna; v. sobretodo.

gacetillero, v. reportero.

gabardina: (tela de tejido diagonal) gabardinum, i n. Sin: gabardinum txtile; txtile transversum; diagonale txtile // (sobretodo hecho con esa tela) gabardnea, ae f. Sin: lacerna gabardnea. gabarra: ratis, is f. Sin: ratis ad traiciendum comparata. gabela: (tributo, impuesto) v. estas voces.

gachas: puls, pultis f. Sin: pulmentum; pulmentrium. Uso: - de castaas, castanearum puls, pulmentum, pulmentrium. gafas, v. anteojos. gaffe, v. metida de pata.

gabinete: (aposento menor que la sala, para estar o trabajar) cubculum, i n. Sin: sedes, is f; zotheca vel zothcula, ae f; conclve, is n. Uso: - de fsica, conclave rerum physicarum; - de qumica, conclave rerum chemicarum; cubculum vel cella chmicae (arti) excolendae // (cuerpo de ministros del Estado) consistrium, ii n. Sin: ministrorum conslium; supremum conslium regni vel rei pblicae; supremum rei pblicae gubernandae conslium; administrorum praesdium. Uso: - del soberano, conslium vel consistrium prncipis; jefe de -, v. ministro. Gabn: Gabon, onis n. gablete: fastgium, ii n.

gaita: utrculus, i m. Sin: utrculus rsonans; tbia utrculo infixa vel inserta. Uso: tocar la -, utrculo cnere; tbi utrculo insert cnere.

galactforo: adj galactphorus, a, um // sust galactphorum, i n.

galctico: galcticus, a, um.

galactagogo: galactagogus, a, um.

gaitero: utriculrius, ii m. Sin: ascaules, ae m; crnicen (-cnis m); tricen (-cnis m).

galactgeno: galactgenus, a, um. Sin: lac gignens.

gabons: adj gabonensis, e // sust Gabonensis, is m. gaceta: (peridico) ephmeris, dis f. Sin: acta, orum npl; acta diurna; diurna, orum npl; dirium; commentrii diurni. gacela: dorcas, dis f.

galactopoytico: galactopoiticus, a, um. Sin: lac gignens vel effciens.

galactopoyesis: galactopoisis, -is f. Sin: lactis procretio vel genertio.

galactmetro: galactmetrum, i n. Sin: instrumentum lactis densitati metiendae.

galactologa: galactolgia sive -loga, ae f.

galactografa: galactogrphia sive -grapha, ae f.

482

gallineta galacturia: galactria sive -tura, ae f. Sin: urina lctea; lcteae urinae secrtio vel emssio; emssio urinae lcteo colore. galalita: galalthus, i m; galalthes, is f. galantera: (cualidad de galante) officisitas, atis f. Sin: amablitas; urbnitas // (hacia las mujeres) blandtiae (-arum fpl) amatriae. galantina: pullus fartus lentoque igne elixus. galaxia: galxias, ae m. Sin: (por antonomasia) via lctea; orbis lcteus. galena: galena, ae f. galen: ingens bllica navis velgera. Gales: Cmbria, ae f. Sin: Vllia, ae f.

gals: adj cambriensis, e. Sin: valliensis, e // sust Cambriensis, is m. Sin: Valliensis, is m. galgo: vrtagus, i m.

galicanismo: gallicanismus, i m. Galicia: Callecia vel Gallecia, ae f. Uso: de -, callaecus vel gallaecus, a, um; natural de -, Callaecus vel Gallaecus, i m. galicinio: gallicnium, ii n. galicismo: gallicismus, i m. Sin: gllica vox vel gllicum verbum (si se trata de vocablo); gllica loctio vel dctio (si se trata de giro). galio: gllium, ii n. gallardete: vexillum, i n. Sin: insigne; signum; spparum; cntabrum. galicano: gallicanus, a, um.

galera: (pieza larga y espaciosa) xystus, i m; xystum, i n. Sin: maenianum // (corredor, con columnas) prticus, us m; (corredor cubierto) ambultio; ambultio tecta; (corredor descubierto) ambulacrum // (coleccin de cuadros) pinacotheca, ae f; pinacothece, es f // (balcn de la popa del barco) prgula, ae f // (camino subterrneo) cunculus, i m. Sin: concameratus cunculus. Uso: - subterrnea, specus (-us m); cunculus subterrneus; trnsitus (-us m) subterrneus; - para coches, specus autocinticus; - de una mina de antracita, cvea anthrcina; - de una mina de carbn, cvea carbonria; - de una mina de oro, arrgia, ae f; cavar una -, cunculum fdere // (paraso del teatro) cvea, ae f. Sin: cvea summa vel ltima.

galera: (barco) acturia, ae f. Sin: navis acturia; glea // (carro grande de cuatro ruedas) plaustrum maius // (carreta) v. esta voz // (sombrero de copa) v. sombrero // Impr forma, ae f.

galeote: remex, mgis m.

gallego: adj callaecus vel gallaecus, a, um // (natural de Galicia) Callaecus vel Gallaecus, i m // (lengua romnica de Galicia) lingua callaeca, callaeciana, callaeciensis; lingua gallaeca etc. galleta: (pan de color moreno amarillento) panis nuticus. Sin: panculus, panicellus tenuis.

gallinero: gallinrium, ii n. Sin: cubile gallinarum // (persona que trata en gallinas) gallinrius, ii m. gallineta: (flica, chocha) v. estas voces.

gallina: gallina, ae f. Uso: - ciega (juego), ludus (puerilis) absconsrius.

483

gallito gallito: gllulus, i m. Sin: pullus gallinceus mas (maris m). galocha: gllica, ae f. galvanocaustia: galvanocustica, ae f. Sin: galvanocustica ars.

gallocresta: slvia, ae f. Sin: horminum, i n. galn: (cinta) limbus, i m. Sin: taenola; fascola; ornatus, us m; ornatura, ae f // (distintivo de los grados) insigne, is n. Sin: ornamentum; phlerae, arum fpl. Uso: que lleva galones, insgnibus decoratus // (medida) gallo, onis m.

galvanocauterio: galvanocautrium, ii n. Sin: electrocautrium; elctricus cauter (-ris m). galvanocroma: galvanochrmia sive -chroma, ae f. Sin: electrochrmia sive -chroma..

galopada: qudrupes (-dis) vel quadrpedus cursus (-us m). Sin: quadrpedans curstio vel cursittio. galope: qudrupes gressus (-us m). Sin: quadrpedus gradus (-us m). galopn: (galopillo) v. pinche. galopillo, v. pinche.

galvanografa: galvanogrphia sive -grapha, ae f.

galvanomagnetismo: galvanomagnetismus, i m. Sin: galvanomagntica vel electromagntica vis.

galvanometra: galvanomtria sive -metra, ae f. galvanmetro: galvanmetrum, i n. Sin: electrmetrum; instrumentum elctrici fluxs mensrium, metatrium, mensurale.

galvnico: galvnicus, a, um. Sin: galvanianus. galvanismo: galvanismus, i m.

galpn: amplum tabernculum. Sin: nubilrium; receptculum; repositrium; tectum.

galvanizacin: galvaniztio, onis f. Sin: elctrica stimultio; elctricus stmulus; (dar un bao de zinc fundido) zinci indctio vel stratura.

galvanizar: (aplicar el galvanismo a un animal u objeto) galvanizare. Sin: elctrice vel elctrica vi stimulare // (dar un bao de zinc) liquid zinco illnere vel obdcere. Sin: licui rei zincum indcere vel superpnere // (fig, excitar, comunicar energa pasajera) excitare. Sin: permovere; commovere; ergere.

galvanoscopia: galvanoscpia sive -scopa, ae f. Sin: electroscpia sive -scopa.

galvanoqumico: galvanochmicus, a, um.

galvanopuntura: galvanopnctio, onis f.

galvanoplstico: galvanoplsticus, a, um. Uso: impresin -, galvanoplstica incsio vel imprssio; electroplstica vel electrotpica incisio vel imprssio; reproduccin -, galvanoplstica (vel electroplstica, vel electrotpica) imago; galvanoplsticum (vel electroplsticum, vel electrotpicum) exemplum.

galvanoplastia: galvanoplstica, ae f. Sin: electroplstica; electroplstica ars; electrochmica plasmtio.

484

gansterismo galvanoscopio: galvanoscpium, ii n. Sin: electroscpium. primum locum tenere. Uso: el equipo A gana por cinco goles a cero, manpulus A primum locum tenet quinque portis comparatis ad zero, vel V punctis comparatis ad nullum // (conseguir tras una lucha) ssequi, cnsequi. Sin: merere, demerere (premia ...). ganchillo: uncnulus, i m. Sin: hmulus. gancho: uncus, i m. Sin: uncinus; fbula. Uso: - de donde cuelga el platillo de una balanza, ansa, ae f; - para colgar la carne, carnrium, ii n; fijar algo con - mviles, liquid uncis fugitivis impngere. gang: praedatria manus (-us f). ganga: (cosa que se adquiere a poca costa) aucpium, ii n.

galvanoterapia: galvanotherapa, ae f. Sin: electrotherapa. galvanotipia: galvanotpia sive -typa, ae f. Sin: electrotpa sive -typa. galvanotermia: galvanothrmia, ae f.

gama: (escala musical) diagramma, tis n. Sin: sonorum gradus mpl // (escala de colores) colorum gradtio. Sin: chromtici gradus // fig varetas, atis f. Sin: multiplcitas. gambiano: adj gambianus, a, um // sust Gambianus, i m. Gambia: Gmbia, ae f.

gamella: (recipiente o artesa grande) lveus, i m. Sin: arca.

gambito: (en el juego de ajedrez) gambitum, i n.

ganglio: gnglion vel gnglium, ii n. Sin: nodus; nodus nervorum. ganglioma: ganglioma, tis n. gangrena: gangraena, ae f. Sin: ulcus (-cris n); lceris tabes (-is f); ulcus corrdens. Uso: - de los huesos, tbida ssium cries // fig, del Estado, rei pblicae ulcus vel pestis. gangrenoso: tbidus, a, um. Sin: cancerticus. gangsterismo, v. gansterismo. gngster, v. gnster.

gameto: gametus, i m; gametes, is m; games, tis m. Sin: generativa cllula. gamn, v. asfdelo.

gamuza: (especie de antlope) rupcapra, ae f // (piel de la -) rupcaprae pellis // (pao afelpado o de lana) pannus villosus. ganancia: quaestus, us m. Sin: lucrum. Uso: - neta, lucrum merum. gamuzado: pellis rupicaprinae smilis.

ganapn: (hombre que se gana la vida transportando bultos) v. changador. ganar: (aventajar, exceder a uno en algo)

gansterismo: latrocintio, onis f. Sin: latrocnia, orum npl; rapinationes, rapinae; praeda-

gnster: praedo (-onis m) gregalis. Sin: gregalis latro; rapinator; manuballistulrius.

ganso: anser, ris m. Uso: - cebado, anser ltilis; - relleno, anser fartus.

485

ganza tiones; praedatria ctio. tio; tutela promissa; tutelae vel protectionis promssio. Uso: garantas acerca de las condiciones de salud y de vida de los obreros, cautiones circa statum valetdinis et vitae opficum; - de diez mil dlares, cutio decem mlium dollariorum; abrogar momentneamente las - constitucionales, cautiones formae Civitatis ad tempus abrogare; dar, prestar -, satisdare (vel satis dare) licui de liqua re; satisdationem offerre, praestare, interpnere; exigir -, satis exgere ab liquo; recibir -, satis accpere ab liquo; dando -, mediante -, satsdato; el que presta una -, satsdator // (responsabilidad asumida) offcii suscptio. Sin: mneris smptio; sponsum; promissum; pollicittio // (fianza, prenda) pignus, pgnoris vel pgneris n. Sin: arra; rrabo (-nis m); fidcia; secritas; chrematgraphum // (cosa que asegura y protege contra algn riesgo o necesidad) praesdium, ii n. Uso: ser una - para alguno, licui praesdio esse. garantir, v. garantizar. garantizado: satis exploratus. Sin: probatus; spectatus. garantizar: (responder del valor de una cosa) alicius rei bonitatem vel integritatem testari // (asegurar) assrere. Sin: certificare; asseverare, declarare. garonnire: (cuarto de soltero) caelibalis diaeta. Sin: parva celibis diaeta. gardenia: gardnia, ae f. garantizador: fideiussrius, ii m.

garaje: (cochera) receptculum, i n. Sin: stbulum; custodirium; conditrium; receptrium; autoreceptculum; autorepositrium; stbulum autocinticum; autoraedae vel autoraedarum receptculum, custodirium, stbulum; autovehculi vel autovehiculorum receptculum; autombilis vel automoblium receptculum; autocineti vel autocinetorum receptculum; receptculum autocinticum; receptculum crruum automatariorum; stbulum crruum semovntium; aedes vel aedis (-is f) vehculis automatriis asservandis. Uso: - subterrneo, subterrneum receptculum automatariorum; stbulum autocinetorum subterrneum // (taller de reparacin de vehculos) officina vehculis sarciendis. garajista: autoraedarum (vel autocinetorum, vel autovehiculorum) custos (-odis m). garante: sponsor, oris m. Sin: fidedictor; fidepromissor; fideiussor; pollicitator; vas, vadis m. Uso: salir -, fidepromttere; fidem dare.

garabato: (gancho) uncus, i m // (garrapato) inexplicbile signum. Sin: ininterpretbilis nota; informes (vel rudes, vel inconcinnae, vel foedae) ltterae.

garabatear: (garrapatear, escribir mal) male efformatas ltteras dcere. Sin: informes ltteras dcere; atramento chartas foedare, infcere, maculare // (fig, andar con rodeos, tergiversar) circumire. Sin: tergiversari; ambgibus uti; - algo en papeles, liquid chartis illnere.

ganza: clavis adulterina vel grimaldiana.

garbanzo: cicer, ris n.

garanta: (accin y efecto de afianzar lo estipulado) spnsio, onis f. Sin: satisdtio; cu-

garden-party (reunin social en un jardn): hortense conventculum. Sin: hortensis congrssio, compottio, merenda.

486

gas gardua: (mamfero carnicero) fina, ae f. Sin: mustela fina. garfio: uncus, i m. Sin: ferrum uncinatum, aduncum, coniunctivum; asser falcatus; hrpago, nis m. garete, v. deriva. garitos) aleator, oris m. Sin: doms aleatriae frequentator; homo in domo aleatria frequens vel assduus.

garganta: (fig, cualquier estrechura entre montes, ros u otros parajes) fauces angustae.

garito: (casa de juego) aleatrium. Sin: aleatrium conclve; domus aleatria; clandestina leae domus. Uso: frecuentar el garito, aleatrium (vel domum aleatriam) frequentare. garnacha: (especie de vino) vinum subflavum.

grgara: gargariztio, onis f. Sin: gargarismus, i m. Uso: hacer grgaras, gargarizationes fcere. gargarear, v. gargarizar. gargarismo: (accin de gargarizar) v. grgara // (medicamento lquido para gargarizar) gargarisma, tis n.

gargantilla, v. collar.

gargantear: (dicho de pjaros) garrire. Sin: fritinnire; minurire // Ms vibrissare. Sin: garrulare; vocem flctere; vocem in cantando crispare; trmulo vocem inflctere cantu.

garra: unguis, is m. Sin: flcula; branca (- de las fieras). Uso: fig, caer en las - de alguien, in manus alicius venire; arrancar algo de las - de alguien, liquid e manibus (vel e fucibus) alicius erpere.

garrafa: bmbula, ae f. Sin: orca; rceus vel rceum, urcolus; capsa, cpsula. Uso: - de oxgeno, bmbula oxgeni; - de aceite, orca oleria; - de metal, cpsula ex metallo; metllica capsa; - para gas, rceus gasrius; vas gasrium. garrote: fustis, is m. Sin: bculum, i n. garrucha, v. carrucha, polea.

gargarizar: gargarizare. Sin: gargarizationem fcere. garguero: fauces, ium fpl. garita: (atalaya) spcula, ae f // (casilla que se destina para abrigo de centinelas, vigilantes, guardafrenos, etc.) custodirium, ii n. Sin: vigilirium; excubialis csula; excubiale custodirium; excubiale tctulum; stationrii csula // (quiosco del portero, en algunas casas) atriensis cella. Sin: speculatria ianitoris vel ostirii cella.

garitero: (el que con frecuencia juega en los

gas: gasum, i n; gsium, ii n. Uso: - asfixiante, gsium suffcans; - butano, gasum butanum; - cianhdrico, gsium cyanhdricum; - lacrimgeno, gasum lacrimferum, lacrimatrium, lacrimgenum; lacrimosum venenum; vapor lcrimas xcitans; - mortal, gasum letale vel letferum; - natural, gsium terrgenum; - nervino, gsium nervinum; oil, v. gasoil; - txico, venenum flbile; - venenoso, gsium venenosum; fumus venenosus; - de cocina, gsium coquinrium; exhalacin de -, gsicus vapor (-oris m); f-

garza: pica, ae f. Sin: pica caudata. Uso: real, rdea, ae f.

487

gasa brica de -, officina gsica. vel parare.

gaseiforme: gasiformis, e. Sin: ariformis; ariam formam habens. gaseoducto, v. gasoducto. gaseosa: gaseosa (vel gasiosa) aqua vel ptio. Sin: aqua vaporosa; vaporalis vel carbnica ptio; aqua vel ptio effervescens. Uso: - de limn, ctrina ptio. gaseoso: gaseosus sive gasiosus, a , um. Sin: vaporosus // (que contiene gas) gsium vel vaporem cntinens, habens.

gasa: turunda, ae f. Sin: tnue txtile; lemniscus; linamentum; penicillum; fscia medicamentosa; txtile medicamentrium vel medicamentosum.

gasolinera: (lancha automvil con motor de gasolina) v. motolancha // (depsito de gasolina para la venta al pblico) gas(i)olinrium, ii n. Sin: benzinrium; naphtrium; gas(i)olinae (vel benzinae, vel naphthae) receptculum vel repositrium // (puesto de gasolina para la venta al pblico) gasolinria, ae f (taberna). Sin: benzinria, naphthria (taberna). gasmetro: (sitio y edificio) gas(i)metrum, i n. Sin: opifcium gsicum // (instrumento para medir el gas) gas(i)metrum, i n. gastador: (soldado) miles fber. gasteroscopio, v. gastroscopio. gasomtrico: gas(i)omtricus, a, um.

gasificar: gasificare. Sin: gasiforme vel gaseosum fcere.

gasista: gasrius vel gasirius, ii m. Sin: faber vel pifex gasrius; gsii domstici distributor. gasoducto: gasiductus, us m; gsii ductus. Sin: ductus gasalis.

gasto: sumptus, us m. Sin: impensa; impndium; expensa; expensum. Uso: gastos de correo, expensae cursuales; gastos de envo, missionis impensae vel expensae; gastos de hoteles, deversoriorum expensae; gastos de transporte, expensum itneris.

gasgeno: (aparato destinado para obtener gases): gasigeneratrium, ii n. Sin: apparatus gsii generator; gasgenum instrumentum // (mezcla de bencina y alcohol que se usa para el alumbrado y para quitar manchas) gas(i)genum, i n; gas(i)ognium, ii n. gasoil: gasleum vel gasileum, i n. Sin: gsium oleosum.

gasolina: gasolina vel gasiolina, ae f; gasiolinum, i n. Uso: cargar -, gasolinam mere

gasleo, v. gasoil.

gastrelcosis: gasterhlcia sive -helca, ae f. Sin: gastrohlcia; stmachi ulcus (-cris n) vel ulcertio. gastricismo: gastricismus, i m. Sin: gstricus

gastrectoma: gastrectmia sive -toma, ae f. Sin: resctio (-onis f) ventrculi.

gastrectasia: gast(e)rectsia sive -tasa, ae f; gasterctasis, -is f. Sin: gastroctsia sive -tasa; gastroctasis; stmachi dilattio vel infltio.

gastralgia: gast(e)ralgia sive -alga, ae f. Sin: stmachi dolor vel spasmus.

488

gato morbus. gastrorragia: gastrorrhgia sive -rhaga, ae f. Sin: snguinis e stmacho proflvium vel fluxus (-us m), flxio vel flctio (-onis f). gastroscopia: gastroscopia sive -scopa, ae f. Sin: stmachi inspctio vel explortio.

gstrico: gstricus, a, um. Sin: stmachi (gen); ad stmachum prtinens.

gastronoma: (arte de preparar una buena comida) gastronmia sive -noma, ae f. Sin: ars vel res coquinria; ars vel res culinria; artis coquinriae normae vel leges. gastronmico: gastronmicus, a, um. Sin: coquinrius vel coquinaris; culinrius; ad artem coquinriam ttinens.

gastrointestinal: gastrontricus, a, um.

gastroestenosis: gastrostensis, -is f.

gastroenterotoma: gastronterotmia sive -toma, ae f.

gastroenterocolitis: gastronterocolites, is f. Sin: stmachi latiorisque intestini inflammtio.

gastroenteritis: gastronterites, is f. Sin: stmachi et intestinorum inflammtio vel infltio; alvi inflammtio.

gastrocele. gastrocele, es f. Sin: stmachi hrnia.

gastritis: gastrites, is f; gastritis, dis f. Sin: stmachi inflammtio vel infltio.

gastroscopio: gastroscpium, ii n. Sin: instrumentum stmacho inspiciendo vel explorando. gastrospasmo: gastrospasmus, i m. Sin: stmachi spasmus (-i m) vel spasma (-tis n); stmachi cruciatus (-us m).

gastrotoma: gastrotmia sive -toma, ae f. Sin: stmachi sctio vel cesio (-onis f). Uso: hacer la -, stmachum secare. gastrtomo: gastrtomum, i n. gata: catta, ae f. gteau: placenta farta.

gatera: (agujero en pared, tejado o puerta para que puedan pasar los gatos) cattarola, ae f. Sin: cattorum vel flium foramen (-mnis n), ditus (-us m), trnsitus (-us m). gatesco: felinus vel felneus, a, um. Uso: ojos -, felnei culi.

gastrnomo: (persona inteligente en el arte de la gastronoma) gastrnomus, i m. Sin: gastronmiae cultor vel studiosus; coquinriae artis peritus // (aficionado a comer regaladamente) homo subtilioris palati. Sin: homo unct mens. gastroptosis: gastroptsis, -is f. Sin: stmachi remssio.

gato: (pequeo mamfero) cattus, i m. Sin: feles (-is f); aelurus. Uso: - de algalia, felis prdalis vel marmorata; cattopardus, i m; como los -, flium modo; fig, hay - ence-

gatillo: (en las armas de fuego) lgula, ae f. Sin: retinculum; mallolus; rostrum; ctulus. Uso: apretar el -, conctere vel addcere lgulam // (instrumento de hierro a modo de alicates para extraer muelas y dientes) forceps, cpis f. Sin: forfex (-fcis mf) dentrius vel dentria; denthrpaga, ae f.

489

gaucho rrado, intus insdiae sunt; intus est equus Troianus; fig, dar - por liebre, liquem fllere, decpere, in errorem indcere; liquem verbis circumdcere; fig, ser como perros y gatos, perpetuas inter se simultates exercere // (aparato que permite levantar grandes pesos a poca altura) elevatrum sive levatrum, i n (currs). Sin: rgata, ae m; trchlea, ae f; vectis, is m; martinellum, i n; levationis vel erectionis adiumentum. gauss: gaussiana mensura. gaucho: armentrius Amricae meridianae. geisha: iapnica saltatrix (-icis f). Sin: delectatrix; oblectatrix.

gelatina: gelatina, ae f; gelatinum, i n. Sin: ius (iuris n) vel isculum concretum. Uso: de fruta, isculum e fructibus concretum. gelatinoso: gelatinosus, a, um. Sin: concrescens, entis.

gavia: (cofa) cvea, ae f. Uso: - de viga, speculatria cvea; speculatrium carchsium. gaviln: accpiter, tris m. gaviota: gvia, ae f. Sin: larus, i m.

gaveta: (tina pequea) gbata, ae f. Sin: scutella; camella; militaris scutella.

gavota: (antigua danza francesa) salttio gllica.

gazmoo, a: (que afecta devocin) religionis ostentator vel simulator (-oris m); religionis ostentatrix vel simulatrix (-icis f). gaznate: (garguero) v. esta voz.

gazmoera: (afectacin de devocin) pietatis spcies (-i f). Sin: religionis ostenttio vel simultio // (afectacin de modestia) pudictiae simultio. Sin: verecndiae affecttio; pudictia simulata; verecndia ostentata.

Gaza: Gaza, ae f. Uso: la regin de -, rgio Gazae.

Gminis: Gmini, orum mpl. Uso: cpsula espacial Gminis XII, spatialis cella (vel cpsula, vel capsa) Gemini XII appellata. gemir: gmere, ingmere, ingemscere (liqua re, in liqua re, licui rei).

gemelo: adj gemellus, a, um. Sin: gminus; gemellaris. Uso: hermanos -, gmini, orum mpl; gmini fratres; fratres gemelli; gmini uniovulares // pl, juego de botones iguales que se ponen en los puos de la camisa, gminae fbulae. Sin: malloli (-orum mpl); glbuli gmini; glbuli manuleorum // pl, doble anteojo, perspiclia, ium npl. Sin: geminatum specillum; duplex perspicillum; gmina specilla. Uso: gemelos de teatro, perspicilla vel perspiclia theatralia; binculus theatralis; gemelos prismticos, perspicilla prismtica; gemelos de campo, binculus; gminum telescpium; telescpium geminatum.

giser, geiser o geyser: geyseriana scaturgo (-g nis f). Sin: salientes aquae clidae.

gendarme: vigil, lis m. Sin: custos (-odis m); biocolyta, ae m; excbitor; satelles (ltis); armatus, i m; custos pblicus; custos pblicae securitatis; miles a pblica tutela; miles a pblica securitate. Uso: - pontificios, Civitatis Vaticanae excubitores; Pontifciae excbiae; Pontifcia vgilum cohors; Pontif-

genciana: gentiana, ae f.

gen o gene: genum, i n; gen indecl. Uso: - de la dislexia, genum dyslxiae.

490

generalizacin cia a pblica tutela cohors. generador: (aparato o mquina) generatrium, ii n. Sin: mchina generatria; generatrum, i n. Uso: - elctrico, generatrium elctricum.

gendarmera: (cuerpo militar) vgiles, um mpl. Sin: custodes; biocolytae; mlites a pblica tutela; mlites a pblica securitate // (cuartel o puesto de gendarmes) vgilum (vel custodum, vel custodum publicorum) contubrnium vel sttio. genealoga: genealgia sive -loga, ae f. Sin: propginum ordo vel sries; origo famliae vel familiarum; gneris stdium; orginis descrptio; (en sentido concreto) propago, gnis f; stirps, stirpis f; gens, gentis f; prognies, i f; sanguis, gunis m; prospia; gentlitas.

genealgico: genealgicus, a, um. Sin: ad genealgiam spectans. Uso: rbol -, stemma, tis n. genealogista: genelogus, i m. Sin: descriptor vel investigator propginum, prospiae, gentilitatis, gneris, stirpis.

general: adj generalis, e. Sin: universus; communis // en -, generatim. Sin: generliter; universe; in universum; plerumque. Uso: hablar en -, generatim atque universe loqui; generatim loqui de liqua re // (jefe superior en la milicia) dux, ducis m. Sin: ductor; praefectus exrcits; generalis, is m. Uso: - de la armada, praefectus maior classis; - de divisin, praefectus legionis; divisionis militaris dux; - de brigada, praefectus vel dux cohortis miliriae; brigatae ductor // (prelado superior de una orden religiosa) praepsitus generalis. Sin: moderator supremus vel generalis; summus magister (-stri m). generalato: (Mil, empleo de general) ducis munus (-nris n); (grado de general) ducis ordo (-d nis m) // (conjunto de los generales de uno o varios ejrcitos) exrcits (vel exerctuum) duces (ducum) mpl // (oficio o ministerio del general de rdenes religiosas) generalis (vel summi moderatoris) munus (-nris n).

generacin: (accin y efecto de engendrar) procretio, onis f. Sin: ortus, us m; genertio. Uso: - espontnea, genertio spontnea; a vivente nullo orta genertio vel procretio // (filiacin o descendencia de padres a hijos) sboles, is f. Sin: prognies, i f; stirps, stirpis f. Uso: hasta la tercera -, (usque) ad (vel in) trtiam stirpem // (casta, gnero o especie) genus, nris n. Uso: la - humana, genus humanum; hminum genus // (conjunto de todos los vivientes coetneos) aetas, atis f. Sin: seculum. Uso: la - anterior, aetas suprior; de una - anterior, seculo prior; la presente, haec aetas, praesens aetas; huius aetatis hmines; hmines qui nunc sunt; la - venidera, futura aetas; proles futurorum hminum; las - venideras, psteri (-orum mpl); postritas; futura secula; mi -, mea aetas; muchas -, multa secula hminum.

generalidad: (calidad de general) generlitas, atis f. Sin: universlitas; univrsitas. Uso: la - de una idea, notionis commnitas; ntio communis; ntio late patens // (el mayor nmero) plrimi; mxima pars. Uso: la - del gnero humano, humani gneris univrsitas; mxima pars gntium; la - de los ciudadanos, plerique cives; mxima pars cvium; en la de los casos, plerumque // (vaguedad, imprecisin) res vel questio vaga; indefinita ratiocintio. Uso: generalidades, loci communes. generalsimo: summus praefectus miltiae. Sin: dux summus exerctuum.

generalizacin: generaliztio, onis f. Sin: ad

491

generalizado universa accommodtio; rerum dilattio. plina, vel res) gentica. Uso: la - moderna, scintia gentica recentioris tmporis; - molecular, gentice molecularis. geneticista, v. genetista. gentico: genticus, a, um. Uso: patrimonio -, patrimnium genticum. genetista: gentices (vel doctrinae genticae) studiosus. Sin: (rei) genticae peritus. geniecillo: homo vel mlier diffcilis.

generalizar: (volver general) generalizare. Sin: divulgare; liquid commune rddere // (considerar y tratar de manera general cualquier punto o cuestin) generalizare. Sin: universe dcere; generatim complecti; ltius extndere; generliter definire // generalizarse, increb(r)scere. Uso: el uso se ha generalizado, consuetudo incrbuit. generalmente: generliter. Sin: universe; generatim; plerumque.

generalizado: vulgatus, a, um. Sin: ltius patens.

gnero: (clase, orden en que se consideran comprendidas diferentes cosas) genus, nris n. Uso: - didctico, didasclico, dramtico, pico, epistolar, filosfico, histrico, lrico, literario, narrativo, oratorio, pastoral, potico, profano, genus didcticum (vel aptum ad docendum), didasclicum, dramticum (vel scenicum), picum, epistolare (vel epistularum prprium), philosphicum, histricum, lricum (vel lyricorum crminum, vel lricae psis), litterarum (vel scribendi, vel scriptionis, vel scripturae), narrativum (vel narrationis), oratrium, pastorale, poticum, profanum // (mercanca) merx, mercis f. Uso: - alimenticios, esculentae merces // (tela, tejido) pannus, i m. Uso: - grueso, pannus grossus. generosidad: magnanmitas, atis f. Sin: liberlitas; nimi magnitudo vel exclsitas.

genrico: genricus, a, um.

generator (Inform), generador (un programa): generatrum, i n. Sin: generatrium.

genio: (grande ingenio, fuerza intelectual extraordinaria) magnum ingnium. Sin: ingnium praestans vel praestantssimum; mens paene divina // (sujeto dotado de dicha facultad) vir (viri m) summi ingnii. Sin: vir magno (vel praestantssimo) ingnio preditus. Uso: - de la computadora, peritssimus in computatris adhibendis; - de los musicales, summum msici drmatis ingnium; ptimus mnium in drmatum provncia // (deidad pagana) gnius, ii m. genital: adj genitalis, e. Uso: aparato -, genitale, is n // los -, genitlia, ium npl. Sin: partes genitales. Uso: los - del varn, virlia, ium npl; los - de la mujer, fminal, lis n.

genocidio: genocdium, ii n. Sin: interncio, onis f. Uso: - de los judos, genocdium iudaeorum. genoma: genoma, tis n. genotpico: genotpicus, a, um.

genzaro: miles ianitirius.

genitivo: adj genetivus vel genitivus, a, um // sust casus (-us m) genetivus. Uso: - partitivo, genetivus partitionis.

gentica: gentica, ae f; gentice, es f. Sin: genesiolgia sive -loga; doctrina (vel disci-

492

geografa genotipo: gentypus, i m. geodesmetro: geodaesmetrum, i n.

gentilicio: (perteneciente o relativo al linaje o familia) gentilcius, a, um. Uso: nombre -, nomen gentilcium. gentilidad: gentlitas, atis f. Sin: paganismus; idolorum cultus (-us m). gento: multitudo stipata. Sin: stiptio tumultuosa. gentleman, v. gentilhombre. gentuza, v. gentualla.

gentilhombre: (noble que serva en casa de los reyes) nbilis vir vel homo. Sin: ulicus; decrio cubiculrius. Uso: - de la corte real, ex nbili regis aula // (hidalgo) humanssimus vir. Sin: nbilis, is m; nbilis vir; ingnuus homo.

geodesta: (profesor de geodesia) geodesiae professor // (el que se ejercita habitualmente en ella) geodaetes, ae m. Sin: terrae mensor; geodesiae studiosus vel peritus. geodtico, v. geodsico. geodinmica: geodynmica, ae f; geodynmice, es f. Sin: dynmica terrestris; geodynmica doctrina, disciplina, scintia.

geodinmico: geodynmicus, a, um. Sin: ad geodynmicam ttinens. geofagia: geophgia sive -phaga, ae f. gefago: adj gephagus, a, um // sust gephagus, i m.

gentualla: plebcula, ae f. Sin: popellus, i m. geocntrico: geocntricus, a, um. Sin: mdiam terram circmiens; qui (quae, quod) mdiam terram crcumit. geocclico: geocclicus, a, um. geoda: geodes, is n. geocentrismo: geocentrismus, i m.

geofsica: geophsica, ae f; geophsice, es f. Sin: geophsica doctrina, disciplina, scintia. geogenia: geognia sive -gona, ae f. Sin: doctrina (vel disciplina, vel scintia) de terrae orgine. geofsico: geophsicus, i m.

geodesia: geodesia, ae f. Sin: terrae metiendae doctrina, disciplina, scintia; de terra metienda (vel de terrae mensura) doctrina. geodsico: geodeticus, a, um. Sin: ad geodesiam prtinens.

geognosia: geognsia sive -gnosa, ae f. Sin: de terrae sedimnibus doctrina, disciplina, scintia. geognico, v. geognico. geogona, v. geogenia.

geognico: geognicus, a, um. Sin: ad geogniam spectans.

geodesimetra: geodaesimtria sive -metra, ae f.

geografa: geogrphia sive -grapha, ae f. Sin: terrarum descrptio; terrarum orbis descrptio.

493

geogrfico geogrfico: geogrphicus, a, um. Sin: ad geogrphiam prtinens. geopoltica: geopoltica, ae f.

gegrafo: gegraphus, i m. Sin: geogrphiae cultor, studiosus, peritus. geoide: geides, is m. geologa: geolgia sive -loga, ae f. Sin: terrae conformationis doctrina, disciplina, scintia. geolgico: geolgicus, a, um. Sin: ad geolgiam ttinens.

geopolticamente: geopoltice.

geopoltico: geopolticus, a, um.

geoqumica: geochmica vel geochmica, ae f; geochmice vel geochmice, es f. Sin: geochmia sive -chema; geochmia sive -chima; geochmica doctrina, disciplina, scintia. georgiano: adj georgianus, a, um // sust Georgianus, i m. Georgia: Gergia, ae f.

geomagntico: geomagnticus, a, um.

gelogo: gelogus, i m. Sin: geolgiae cultor vel studiosus. geomancia o geomanca: geomntia sive -manta, ae f.

geomntico: adj geomnticus, a, um. Sin: ad geomntiam spectans // sust geomantis vel geomantes, is m. Sin: geomntiae arte fatdicus, faticanus, fatloquus, harolus. gemetra: gemetres, ae m. Sin: geomtriae cultor, peritus vel peritssimus.

geometra: geomtria sive -metra, ae f; geomtrice, es f; geomtrica, orum npl. Sin: rtio geomtrica. Uso: - analtica, descriptiva, en el espacio, euclidiana, logartmica, plana, geomtria analtica, descriptiva, spatialis (vel sptii), euclidiana, logarthmica, plana; conocer la -, geomtrica didicisse; resolver un problema de -, geomtricum quiddam explicare. geomtricamente: geomtrice. geomtrico: geomtricus, a, um.

geriatra: geriatra, ae f. Sin: senectutis medicina.


494

geriatra: geriatrus, i m.

gerente: procurator, oris m. Sin: curator; administrator; negotiorum gestor vel curator.

geranio: gernium vel gernion, ii n. Sin: pelargnium odoratssimum.

geotropismo: geotropismus, i m.

geotrmico: geothrmicus, a, um. Sin: ad geothrmiam vel ad geothrmicam prtinens.

geotermia: (calor interno de la Tierra) geothrmia, ae f. Sin: terrestris calor // (parte de la geologa, que estudia la temperatura del globo terrestre y dems fenmenos trmicos interiores) geothrmica, ae f. Sin: geothrmica disciplina, scintia, rtio; doctrina de terrestris caloris varietate vel vcibus.

geosttica: geosttica, ae f. Sin: geosttica doctrina, disciplina, scintia; doctrina de crporum aequilibritate.

geosfera: geosphaera, ae f.

gimnasia geritrico: gerocmium sive -comum, ii n. Sin: gerontocmium sive -comum; gerotrphium; senum hosptium. gestaltismo, v. estructuralismo.

gerifalte: (halcn de gran tamao) bteo, onis m. Sin: esalon, onis f. germanismo: germanismus, i m. germanio: germnium, ii n.

gestatorio: gestatrius, a, um. Uso: silla -, sella gestatria.

gesticulacin: gesticultio, onis f. Sin: gestus, us m.

germanista: germanista, ae m. Sin: germanicarum litterarum studiosus; sermonis vel iuris germnici peritus. germinar: germinare. Sin: egerminare, congerminare, progerminare; germinscere; pullulare; grmina fndere, effndere, prere, sprgere. germinativo: germinativus, a, um. Sin: germinatrius. gerontocomio, v. geritrico. germinal: germinalis, e.

gesticulador, ra : gesticulator, oris m; gesticulatrix, cis f. Sin: gesticulrius m; gesticulria f.

gesticular: gesticulari. Sin: gestum gere, fcere, pnere; gestu demonstrare, significare, uti. Ghana: Gana, ae f. geyser , v. giser.

ghans: adj ganensis, e // sust Ganensis, is m. ghetto, v. gueto. gibosidad: gibbsitas, atis f. giga: parva cthara.

gerontoiatra: gerontoiatra, ae f. senum cura.

gerontocracia: gerontocrtia sive -crata, ae f. Sin: senum domintio. Sin:

gerontlogo: gerontlogus, i m.

gerontologa: gerontolgia sive -loga, ae f. Sin: morborum senlium stdium.

gigantesco: gigantus, a, um. Sin: immanis, e; ingens, entis; immensus. Uso: mole -, moles giganta; obra -, opus gigantum. gigantismo: abnormis magnitudo. gilbert: mensura gilbertiana.

gerundio: gerndium, ii n. Uso: - simple, gerndium simplex vel praesens; - compuesto, gerndium compsitum vel praetritum. gerundivo: adj gerundivus, a, um // sust gerundivum, i n. Sin: gerundivus modus.

gimnasia: (arte de desarrollar y fortalecer el cuerpo) gymnstica, ae f; gymnstice, es f. Sin: palestrica; ars gmnica, gymnstica, palestrica, exercitatrix. Uso: - especial, gymnstica specialis; - sueca, respiratoria, militar, educativa ..., exercittio sucica, spirbilis vel spirandi, militaris vel militria, institutria vel ad corpus colendum ... ; - con

495

gimnasio aparatos, gymnstica instrumentalis; gymnstica quae appartibus exercetur; - sin aparatos, gymnstica quae sine appartibus exercetur; gymnstica quae in solo fit; - de cmara, cubicularis exercittio; maestro, profesor de -, palestricus praeceptor, magister, doctor; palestricae artis praeceptor // apasionarse por la -, ldicras exercendi consuetdines adamare; aplicarse o dedicarse a la -, palaestrae peram dare; ad (vel in) corporis exercitationem se conferre; crporis exercitationi se ddere vel se trdere; aprender -, palaestram dscere // fig, - mental, exercittio ingnii. Sin: mentis agittio. Uso: hacer - mental, exercere ingnium (o, segn el sentido, memriam). paralelas, en las anillas, certamen gmnicum inter viros (vel muleres) tigno adhbito, tignis parallelis adhbitis, nulis adhbitis; competicin - en el caballo con arzones, certamen gmnicum inter viros vel inter muleres equo lgneo manbriis instructo; ejercicios -, crporis exercitationes; gmnicae exercitationes; gmnicus usus; palestrici motus; ludi gmnici, gymnstici, palestrici; firmandi crpora exerctia vel stdia; exhibicin -, gmnicum spectculum. gin, v. ginebra. ginebra: (vlida) ptio iunpera. Sin: aqua vitae (vel aqua ardens) iunpera.

gimnstico: gmnicus, a, um. Sin: gymnsticus; palestricus. Uso: competicin -, gmnicum vel palestricum certamen; certtio crporum; competicin - masculina, femenina, gmnicum certamen inter viros, inter muleres; competicin - individual, gmnicum certamen inter viros sngulos vel inter muleres sngulas; competicin - por equipos, certamen inter viros vel inter muleres per manpulos; competicin - en la barra, en las

gimnstica, v. gimnasia.

gimnasta: palaestrita, ae m. Sin: palestricus; gymnastes, ae m; gymnsticus; gmnicus.

gimnasio: (lugar destinado a ejercicios gimnsticos) gymnsium, ii n. Sin: palaestra, ae f; aula athltica vel gymnstica. Uso: jefe, director del -, gymnasiarchus, i m ; gymnasiarcha vel gymnasiarches, ae m; frecuentar el -, gymnsium frequentare; in palaestram itare // (centro de enseanza media) gymnasium, ii n. Uso: - clsico, gymnsium clssicum; alumnos del -, gymnsii alumni vel discpuli; scholares gymnsium frequentantes; director del -, gymnsii rector, moderator, praeses (-sdis m); profesor de -, gymnsii professor.

ginecofobia: gynaecophbia sive -phoba, ae f. Sin: muleris vel mulerum pavor, terror, metus, timor (miedo morboso a las mujeres); muleris vel mulerum horror, tedium, dium (aversin morbosa a las mujeres).

ginecocracia: gynaecocrtia sive -crata, ae f. Sin: mulerum domintio.

gineceo: gynaecum, i n; gynaecum, ii n. Sin: conclve mulerum.

ginecloga: gynaecloga, ae f. Sin: mulerum mdica. ginecolgico: gynaecolgicus, a,um. ginecologa: gynaecolgia sive -loga, ae f.

ginecografa: gynaecogrphia sive -grapha, ae f.

gineclogo: gynaeclogus, i m. Sin: mulerum mdicus. gipso: gypsum, i n. gipsfero: gpsifer, fra, frum.

496

glaucoma gipsfilo: gypsphilus, a, um. Sin: dianthus caryophyllus.

gipsografa: (procedimiento de estampacin en yeso) gypsogrphia sive -grapha, ae f // (estampa que se obtiene por este procedimiento) gypsogrphica imago; imago gypsogrphice impressa; exemplar e gypso factum. gipsmetro: gypsmetrum, i n. gira: lustrtio, onis f. giralda, v. veleta.

girmetro: gyrmetrum, i n. Sin: celeritatis orbis index (-dcis mf). giroscopio: gyroscpium, ii n. girstato: gyrstatum, i n. gis: creta, ae f. girosttico: gyrostticus, a, um.

girndula: rota ignvoma. Sin: pegma ignvomum; gneus turbo (-binis m). Uso: - encendidas, gneae rotae; gnea pgmata; se encienden las -, pgmata incenduntur.

girar: - a la derecha, a la izquierda, dextrorsus ( vel dextrorsum, dextroversum), sinistrorsus (vel sinistrorsum, sinistroversus) se vrtere // (moverse alrededor o circularmente) flecti in gyrum. Sin: gyros dare; in gyros ire. girasol: heliotrpium, ii n. Sin: helianthus (-i m); solsquium; solago, gnis f; herba (-ae f) solstitialis vel solaris. giratorio: volbilis, e. Sin: verstilis; versbilis; gyratrius.

gitano: zngarus vel cngarus, i m. Sin: tziganus; hamaxbius; nomas, dis; homo errabundus; en pl tambin vagae gentes; nullam certam sedem habentes // (fig, errante y sin domicilio fijo) v. bohemio. glaciar: glacirium, ii n. Sin: glaciata moles vel massa; glaciatae moles (-ium fpl) vel massae; glaciatus acervus vel cmulus. Uso: - perenne, glacirium perenne, perpes (-tis), perptuum. glaciologa: glacilgia sive -loga, ae f. glaciolgico: glacilgicus, a, um. glacilogo: glaclogus, i m. glagoltico: glagolticus, a, um.

giro: (letra, libranza de comercio) tssera nummria. Sin: nummria chrtula, scheda, schdula, scdula. Uso: - postal, mandatum cursuale, cursrium, tabellrium, fiscale; cursualis tssera; nummria scdula pblici cursus; nummrium pblici cursus mandatum; por - postal, cursuali usurpata schdula // (estructura especial de la frase) dctio, onis f // (movimiento circular) gyrus, i m. Sin: circitus, us m, mbitus, us m. girofl: caryophyllon vel caryophyllum, i n.

glndula: glndula, ae f. Uso: - adrenal o suprarrenal, lacrimal, pancretica, pineal, salival, tiroidea, glndula suprarenalis, lacrimalis, pancretica, pinealis, salivalis, thyroida. glanduloso: glandulosus, a, um. Sin: glndulae vel glandularum (gen).

glasnost: perspicitas, atis f.

glaucoma: glaucoma, tis n.

497

glicemia glicemia: glychemia sive glychaema, ae f. globulina: globulina, ae f.

glicerina: glycerina, ae f; glycerinum, i n. Sin: leum glycerinum. glicina: glycen, cnis n. Sin: glcine multiflora vel fruticosa; wistaria vel vistria sinensis. Uso: racimo de -, vistriae sinensis corymbus (-i m). glicerofosfato: glycerophosphatum, i n.

gloria: glria, ae f. Sin: laus, laudis f // (cntico religioso que empieza por las palabras Gloria a Dios en las alturas) carmen gloria.

glbulo: glbulus, i m. Uso: - blanco, rojo, glbulus albus, ruber.

glicognesis: glycognesis, -is f.

glicgeno: adj glycgenus, a, um // sust glycgenum, i n. glicosa, v. glucosa.

glorificacin: glorifictio, onis f. Sin: clarifictio. glorificar: glorificare. Sin: clarificare. glosa: glossa, ae f. Sin: explantio; interprettio; annottio.

glorieta: trchila, ae f. Sin: trchilae, arum fpl; prgulae, arum fpl.

glptica: glptica, ae f. Sin: glptica ars.

glicosuria: glycosria sive -sura, ae f. Sin: glucosria sive -sura, ae f.

glicosmetro: glycos(i)metrum, i n.

glosador: explanator, oris m. Sin: interpres, tis m; interpretator; annotator. glosalgia: glosslgia sive -alga, ae f. Sin: linguae dolor.

gliptografa: glyptogrphia sive -grapha, ae f. gliptologa: glyptolgia sive -loga, ae f. gliptoteca: glyptotheca, ae f.

glosar: explanare. Sin: interpretari; annotationem appnere. glosario: glossrium, ii n.

globo: globus, i m. Sin: follis, is m. Uso: aerosttico, globus vel follis arius, arostticus, arstatus; follis voltilis; - dirigible, follis dctilis; v. zepeln // - terrqueo o terrestre, globus terrqueus // - de juguete o adorno. follculus, i m. Sin: glbulus.

globalizacin: globaliztio, onis f. Sin: globalismus.

global: nteger, gra, grum. Sin: communis; generalis.

glosema: glossema, tis n. Sin: vox obsoleta, rara, peregrina, explicatione ndigens. glosista, v. glosador. glosemtica: glossemtica, ae f.

glosologa: glossolgia sive -loga, glottolgia sive -loga, ae f. Sin: linguarum doctrina vel stdium. Uso: el que estudia la -, glottlogus. glosopeda, v. aftosa.

498

gobernar glosopleja: glossoplgia sive -plega, ae f. Sin: linguae parlysis, -is f; linguae nervorum resoltio. gnomnica: gnomnica, ae f; gnomnice, es f. gnomnico: gnomnicus, a, um. gnomonista: gnomnicus, i m.

glotologa, glottolgia sive -loga, v. glosologa.

glotolgico: glottolgicus, a, um. Sin: ad glottolgiam ttinens. glotlogo: glottlogus, i m. glotn: adj vorax, acis. Sin: gulosus; gulae vel ventri dditus // sust hlluo, onis m. Sin: gulo, onis m; gneo, onis m; homo edax; lurco, onis m; gmia, ae m; abligurrtor. Uso: ser -, ligurrire; ventri dditum esse // (animal rtico) gulo borealis. glotonera: hellutio, onis f. glucemia, v. glicemia. glucgeno, v. glicgeno.

gnoseolgico: gnoseolgicus, a, um.

gnoseologa: gnoseolgia sive -loga, ae f. Sin: doctrina de cognoscendi facultate, orgine ac natura.

gnosticismo: gnosticismus, i m. Sin: gnosticorum doctrina vel heresis (- is f). gnstico: adj gnsticus, a, um // sust gnsticus, i m. goal, v. gol.

glutinosidad: glutinsitas, atis f. Sin: viscsitas; vis glutinativa vel glutinosa. gnmico: gnmicus, a, um. gnomon: gnomon, nis m.

glutinoso: glutinosus, a, um. Sin: viscosus.

gluten: gluten, tnis n; gltinum, i n.

glucosuria, v. glicosuria.

glucosa: glucsium, ii n. Sin: glycosum, i n; glycsium, ii n; sccharum amylceum.

glucmetro: glucmetrum, i n.

glucometra: glycomtria sive -metra, ae f.

gobernacin: praefectura, ae f. Sin: praefecti vel gubernatoris dgnitas, munus; gubernatoratus, us m. Uso: sede de la -, aedes (-ium fpl) praefecturae; gubernatoris sedes (-is f); - de la Ciudad del Vaticano, Vaticanae Civitatis Praefectura (el cargo); Sedes vel Paltium Praefecturae Vaticanae Civitatis (la sede).

gobernador: (jefe superior de una provincia o territorio) praefectus, i m. Sin: gubernator; rector; moderator; procurator; praeses (-sdis f). Uso: - de una provincia, provnciae praefectus vel gubernator. gobernanta: doms moderatrix (-icis f). Sin: rerum domesticarum praeses (-sdis f).

gobernante: (el que gobierna la cosa pblica) rei pblicae moderator, praefectus, gubernator, rector. Sin: civitatis rector; nationis moderator. Uso: los -, rerum publicarum rectores.

gobernar: - un Estado, civitatem (vel rem pblicam) rgere vel moderari; pblicae rei

499

gobierna praesse; clavum rei pblicae tenere; rei pblicae guberncula tractare vel moderari. summam imprii in civitate btinent; qui clavum rei pblicae tenent // jefe de -, praepsitus regmini // sede del -, sedes (-is f) regminis. Sin: aedifcium regminis. gobio: gbius, ii m; gbio, onis m. godo: adj gthicus, a, um // sust Gothus, i m.

gobierno: (accin de gobernar) administrtio, onis f Sin: guberntio; procurtio; modertio // (- de un Estado) imprium, ii n. Sin: summa imprii; rei pblicae rctio, administrtio, procurtio, moderamen (-mnis n) // (constitucin poltica; forma de gobierno) constittio, onis f. Sin: rgimen (-mnis n); rei pblicae vel civitatis tempertio, forma, genus (-nris n); rei pblicae gubernandae (vel moderandae) rtio. Uso: absoluto, domintio; - aristocrtico, imprium aristocrticum; optimtium (vel optimatum) dominatus (-us m) vel arbtrium; - civil, militar, eclesistico, imprium civile, militare, ecclesisticum; - comunista de Corea del Norte, rgimen communsticum Corae Septentrionalis; - constituido, res pblica constituta; - demaggico, multitudinis dominatus vel imprium; - democrtico, imprium democrticum, populare, ppuli; cvitas (vel rtio, vel res pblica) popularis; - desptico, imprium despticum; - espaol, rgimen hispnicum; - federal de Alemania, Germniae rgimen foederale; - monrquico, imprium monrchicum; dominatus rgius; regale genus civitatis; genus rgiae civitatis; - oligrquico, oligrchicus dominatus; paucorum imprium, domintio, potntia; - personal, singulare imprium; - provisional, rgimen temporrium; - republicano, res pblica; - tirnico, unus dominatus; - de Gran Bretaa, administrtio britnnica, - del Japn, rgimen Iapniae vel iapnicum; cambio de -, commuttio rei pblicae // (conjunto de los ministros superiores de un Estado) gubernatores, um mpl. Sin: rei pblicae moderatores vel rectores; summi rei pblicae moderatores; qui rei pblicae praesunt; qui rei pblicae (vel rem pblicam) moderantur; qui civitatis imprium btinent; qui

gobierna, v. veleta.

gola: (embocadura estrecha de un puerto o ro) stium, ii n.

gol: rete, is n. Sin: porta; meta; iactus (-us m) vlidus. Uso: hacer o meter -, follem in rete (vel in portam) impllere, compllere, impngere, ingrere, immttere, inferre; rete violare; invdere metam; iactum vlidum cnsequi vel adipisci; no fue -, iactus non fuit vlidus; Madrid-Barcelona: 4 a 3, Matritenses - Barcinonenses 4 : 3; Matritenses adversus Barcinonenses (sobrent pugnantes) quattuor ad tria, vel quattuor prae tribus (sobrent tulerunt vel reportaverun puncta).

golfillo, v. pilluelo.

golf: (juego nacional escocs) pilamlleus, i m. Sin: pagnica, ae f; pilae malleique ludus; follis fustisque ludus. Uso: jugar al -, pilamlleo vel pagnic ldere.

goleta: lembus, i m. Sin: navcula; myparo, onis f.

golfo: (parte del mar que penetra en la tierra) sinus, us m. Sin: incurvum litus (-tris n). Uso: - Prsico, Sinus Prsicus; - de Mxico, Sinus Mexicanus // (pilluelo) v. esta voz. goliardesco: golirdicus, a, um. Sin: goliardorum (gen). Uso: poesas -, crmina goliar-

golfista: pilamalleator, oris m. Sin: pilamllei lusor; follis fustisque lusor.

500

gndola dorum. elsticum; flxilis gummis vel flxile gummi; - vulcanizada, gummis vulcanizata; - de borrar, gummis vel cummis deltilis; gummi vel cummi deltile; - de mascar, v. chicle // de -, gmmeus vel cmmeus; e cummi // (pneumtico) pneumtica gummis vel cummis; pneumticum gummi vel cummi (indecl). gomapluma: gummis (vel cummis) plmea; gummis pluma (-ae f). Sin: cummis levis vel mollssima; cummi (indecl) leve vel mollssimum. Uso: de -, e gummi plmea; e cummi (indecl) plmeo.

goliardo: (dado a la gula y a la vida desordenada) dissolutus, a, um. Sin: luxuriosus // (En la Edad Media, estudiante o clrigo vagabundo que llevaba vida irregular) goliardus, i m. Sin: scholsticus vel clricus vagus, vagans, errans, errabundus, errneus. golilla: (pauelo alrededor del cuello) focale, is n. gollera, v. golosina.

golosina: cuppdia, ae f vel cuppdium, ii n; en pl, platos exquisitos. Sin: crustum; crstulum; placenta; esca (vel daps, dapis f) conquisita vel exquisita; cibus exquisitus vel suavssimus. Uso: vendedor de golosinas, cuppedinrius, ii m.

gomar: gummi (vel cummi) illnere vel ngere. gomina, v. fijador. gomista: gmmium vel cmmium vnditor.

goma: gummis, is (ac -im; abl -i vel -e; gen pl -ium) f; gummi indecl; cummis, is f; cummi indecl. Sin: gumma, ae f; gumen vel gummen, mnis n; gluten, tnis n; gltinum. Uso: - arbiga, gummis arbica; - artificial, sinttica, cummis artificialis; cummis arte (vel artifcio) compsita; - elstica, gummi

golpear: - la puerta, stium pulsare; golpearse el pecho, perctere pectus.

golpe: (encuentro repentino y violento de dos cuerpos) ictus, us m. Sin: percssio, onis f; plaga, ae f. Uso: (en el juego del tenis) - derecho, ictus directus; - revs, ictus inversus // (actuacin violenta y rpida) ictus. Sin: mpetus, us m. Uso: - terrorista, ictus terrorsticus; - de estado, subitnea convrsio rerum; publicarum rerum repentina (vel violenta) muttio; - militar, rerum muttio a viris militribus violenter effecta // - bajo, ictus inferior; de -, sbito; de un -, semel; - de gracia, ictus letalis; - de mano, insdiae, arum fpl; dar un - de estado, rem pblicam vi mutare.

gonagra: gonagra, ae f. Uso: sufrir de -, gnibus laborare.

gnada: gonas, dis f. Sin: glndula genitalis.

gomoso: (de la naturaleza de la goma) gummosus vel cummosus, a, um. Sin: cmmeus; cumminosus; glutinosus; viscosus // (petimetre) v. esta voz.

gomosidad: gumminosa vel cumminosa natura. Sin: gmmea fcies; cummatus humor.

gndola: (barco chato de remos) vneta cymba vel cmbula. Sin: vneta linter (-tris f), navcula, navicella; vnetus thalamegus; navis cubiculata.

gonartritis: gonarthritis, dis f.

gonalgia: gonlgia sive -alga, ae f. Sin: gnuum dolores.

501

gondolero gondolero: naviculrius, ii m. Sin: cymbae vel cmbulae gubernator; magister thalamegi; magister navis cubiculatae gonfalonier, v. confalonier. gordiano: gordianus, a, um. Uso: nudo -, gordianus nodus; iugum Grdii // (fig, cualquier nudo muy enredado o difcil de desatar) inexplicbilis lqueus vel nodus // (fig, dificultad insoluble) res difficllima, inexplicbilis, inextricbilis, insolbilis. Sin: nodus diffcilis.

gonfaln: vexillum, i n. Sin: signum. gonfaloniero, v. confalonier.

gong: cmbalum aneum. Sin: discus ereus; cmbalum vel pndulum asiticum; gongum.

gordo: adj pinguis, e. Sin: adpeus; obesus // sust homo pinguis. gorgojo: curclio, onis m. gorgoritear, v. gorjear. gorgorito, v. gorjeo. gorgonzola: cseus argentiensis.

gongorista: gongorista, ae m. Sin: Gngorae studiosus; gongorismi peritus; sexcentsticus scriptor vel auctor. gonigrafo: gonigraphum, i n.

gongorismo: gongorismus, i m. Sin: sexcentismus, i m ; rtio dicendi gongoriana vel Gngorae prpria; inflatum dicendi genus seculi sptimi dcimi // (imitacin de Gngora) pretiosismus, i m. Sin: gongorianum lenocnium; gongoriana affecttio; inflatum dicendi genus.

gongorino: adj inflatus, a, um. Sin: tmidus // sust inflatus vel tmidus scriptor.

goniometra: goniomtria sive -metra, ae f. Sin: goniomtrica disciplina, scintia; metiendis ngulis doctrina; de metiendis ngulis ars. gonimetro: gonimetrum, i n. Sin: instrumentum ngulis metiendis. gonococo: gonococcus, i m.

gonorrea: gonorrhoea, ae f. Sin: genitalis sminis profsio; purulenta urethrae inflammtio. Google, v. buscador.

gorrero: (que hace gorras) galrifex, fcis m.

gorra: pleus, i m; pleum, i n (para hombres); mitella, ae f (para mujeres). Sin: captulum, i n; cpitis tgimen (-mnis n). Uso: de lana, lneus apex (pcis m); - de pelo, de piel, con pelo, pleus vel ptasus pellceus; galerus vel galerum; - de plato, pleus planus; - con visera, galerus, i m vel galerum, i n; pleus cum proiectura // cubierto con la -, con la - puesta, galeritus, a, um.

gorjeo: grrulus cantus (-us m). Sin: ( de aves) intortus vel vibrans sonus; tinnitus, us m; garritus, us m; (de cantantes) tnnula vox; vocis modultio; cantus vel vocis flexiones.

gorjear: cantilare. Sin: vibrissare; vibrare; tinnire; fritinnire, minurrire, tinnitare; garrire; vibrato cantu auras ferire; (de cantantes) cantilare; vocem vel cantum flctere, inflctere, vibrare; vocem in cantando crispare; trmulo vocem inflctere cantu.

gorguera: (adorno de lienzo alechugado, para el cuello) limbus, i m.

502

grada Sin: pileorum rtifex; galerorum pifex // (que vende gorras) pileorum vel galerorum vnditor. gorrita o gorrito: pilolus, i m. Sin: galerculum, i n. grphia.

gorro: pleus, i m; pleum, i n. Sin: apex, picis m. Uso: - cataln, pleus cataloniensis; frigio, apex phrgius; - vasco, pleus vascnicus; - de dormir, pleum nocturnum.

gotera: (sitio en que cae el agua de los tejados) v. alero. gtico: gthicus, a, um. Uso: arte -, ars gthica; caracteres -, ltterae gthicae; escritura -, scriptura gthica; iglesia -, gothica ecclsia, lengua -, lingua gthica; sermo gthicus. gotero, v. cuentagotas.

gota: Med arthritis, dis f. Uso: - de las manos, chiragra, ae f; - en los pie s, podagra, ae f.

grabador: (persona que profesa el arte del grabado) incisor, oris m. Sin: scalptor sive sculptor (con buril); caelator (con cincel) // (magnetfono) magnetphonum sive -tophnum, i n; magnetophnium. Sin: instrumentum magnetophnicum; capsella magntica; mchina echica; instrumentum sonis perscribendis; - de cassettes, casetphonum sive -tophnum.. grabar: incdere Sin: imprmere; inscrbere; caelare (con cincel); sclpere, sclpere, insclpere (con buril). Uso: - levemente, scarifare, scarificare; - en un disco, liquid in disco incdere; liquid in phonogrphico orbe (vel in disco) imprmere; - un discurso, orationem magnetphono (vel magnetophnice) excpere, recpere, suscpere, inscrbere // (fig, fijar hondamente) insclpere. Sin: fgere, inscrbere (in nimo, in mente). grabadura, v. grabacin.

grabado: (arte de grabar) v. grabacin // (obra grabada) caelatura, ae f, caelamen, mnis n, caelatum opus (con cincel); scalptura vel sculptura (con buril). Sin: imago impressa vel expressa. Uso: - en cobre, imago chalcogrphica; imago aere insculpto impressa; - en colores, imago colribus ornata.

grabacin: incsio, onis f. Sin: incisus, us m; incisura; inscrptio; excptio; suscptio; caelatura (con cincel); scalptura vel sculptura (con buril); caelandi ars. Uso: - digital, incsio digitalis; - fonogrfica, magnetophnica incsio; - de un disco, (phonogrphici) orbis incsio; - en madera, xylogrphia; - sobre cobre, chalcogrphia; - sobre piedra, litho-

gozo: - intelectual, nimi voluptas vel oblectamentum.

gourmet, v. gastrnomo.

gotoso: adj guttosus, a, um. Sin: arthrticus; articulrius; gutt laborans // sust homo arthrtide (articulorum vel rtuum inflammatione) laborans; homo articulari vtio affectus; qui articulari vtio affcitur.

gracioso: (chistoso) lpidus, a, um. Sin: festivus; iucundus.

gracia: la - de Dios, divina grtia. Uso: accin de gracias, gratiarum ctio; por - obtenida, voti sui compos factus; dar gracias por algo, grates gere; grtias (mximas) gere licui pro liqua re; gracias!, grtias tibi (vel vobis)!; grtias (tibi vel vobis ago); muchas -!, grtias plrimas (tibi vel vobis ago)!

grada: (peldao) gradus, us m. Sin: scalarum

503

gradacin gradus // (cada uno de los bancos escalonados de un anfiteatro) cveae subsllium // (especie de rastro) crates vel cratis (-is f) (dentata). Sin: (h)irpex, pcis m; occa; rastrum. parentesco con uno, nullo gradu liquem contngere // (cada uno de los diversos estados, valores o calidades que, en relacin de mayor a menor, puede tener algo) gradus, us m. Uso: - de latitud, de longitud, gradus latitdinis, longitdinis; intensidad de siete segn la escala de Richter, vis septem grduum richterianorum // (cada una de las 360 partes iguales en que puede dividirse la circunferencia) gradus, us m // (manera de significar la intensidad relativa de los calificativos) gradus, us m. Uso: - positivo, comparativo, superlativo, gradus positivus, comparativus, superlativus // (ttulo y honor que se da en las universidades al que se grada en una facultad o ciencia) gradus, us m. Sin: ttulus; gradus acadmicus; dgnitas et nomen. Uso: - de doctor, doctoris gradus; doctoris dgnitas ac nomen; conseguir el - de doctor en letras, ad litterarum doctoris dignitatem pervenire; litterarum doctoris gradum ssequi vel obtinere // (en la carrera militar) gradus, us m. Sin: ordo, dnis m. Uso: los - inferiores y superiores, inferiores et superiores gradus; ascender de -, amplioris rdinis feri; tiene el mismo - en el ejrcito, eundem rdinem in exrcitu ducit // (voluntad, gusto) comprobtio, onis f. Uso: de - o por fuerza, velis nolis; de buen -, libenter; libenti nimo; libens, entis (si se trata de dos o ms, libentes); de mal -, invitus (si se trata de dos o ms, inviti); coactus (tratndose de dos o ms, coacti). graduable: gradubilis, e. Sin: in gradus discernendus, distribuendus, distinguendus.

gradacin: gradtio, onis f. Sin: gradus, uum mpl; (serie) index (-dcis mf) gradatus vel gradata; per gradus distribtio. Uso: - de sonidos, sonorum gradus; gradaciones y desarrollos sucesivos, gradus processusque.

grado: (peldao, escaln) gradus, us m. Sin: ascensus, us m. Uso: es talentoso en alto -, summo ingnio preditus est; hay muchos en la virtud, in virtute multi sunt ascensus; alcanzar el ms alto - de la virtud, virtutis praestntiam cnsequi; llegar al ms alto de perfeccin, de desarrollo (de una capacidad), ad summum pervenire; llevar una obra al ms alto - de perfeccin, peri fastgium impnere; por grados, gradatim; subir a un ms elevado, ascndere altiorem gradum; altiorem (dignitatis) gradum cnsequi // (cada una de las divisiones del termmetro) gradus, us m. Uso: - de temperatura, temperaturae vel temperationis gradus; - de Celsius, - centgrado, gradus celsianus; 40 - de calor, quadraginta gradus celsiani caloris; 60 - bajo cero, sexaginta gradus sub (vel subter, vel infra) zerum vel sub zerum nmerum; de cinco - en la escala de Richter, quinque grduum scalae richterianae // (en la masonera) grados inferiores, gradus inferiores; - supremos, gradus supremi; masn de 30 -, masso (-onis m) sublimis gradus tricsimi // (proximidad entre parientes) affinitatis gradus. Sin: gradus cognationis; vnculum propinquitatis. Uso: no tener ningn - de

gradera: grduum ordo, dispostio, sries. Sin: gradus, uum mpl; scalae, arum fpl. Uso: dispuesto en -, gradatus, a, um; graderas del estadio, stdii gradus (-uum mpl), gradationes, cnei.

graduado: (dividido en grados) grdilis, e. Sin: gradatus; in gradus diductus, distinctus; per gradus divisus, distinctus, distributus //

graduacin: (divisin en grados) gradutio vel gradtio, onis f. Sin: per gradus distnctio, dispostio // (colacin de grados acadmicos) grduum (academicorum) colltio (-onis f).

504

grajo (que posee ttulo acadmico) gradu (acadmico) ornatus vel exornatus, decoratus, preditus, potitus. Uso: - en filosofa, in philosphia doctoris gradu ornatus; in philosphia doctor renuntiatus. randi modus. Uso: - exacta, recta scribendi rtio; emendatus scribendi mos; diversidad de grafas, litterarum varetas; scribendi dissimilitudo. grfico: (adj, perteneciente o relativo a la escritura) grphicus, a, um. Sin: ad scripta spectans; ad scribendum prtinens; scribendi (gen); (aplicado a las descripciones, operaciones y demostraciones que se representan por medio de figuras) grphicus // (representacin por medio de lneas) descrptio, onis f. Sin: lineamenta, orum npl; imago grphica; tbula. grafito: (mineral) graphites, ae m; graphites, is m. Sin: graphitum, i n // (escrito o dibujo) grphio scriptum; inscrptio scariphata; inscrptio grphio incisa; scrptio vel figura grphio exarata. grafio: grphium, ii n.

gradual: gradualis vel gradalis, e. Uso: salmos -, graduales psalmi; cntica grduum vel ascensionum. gradualmente: modo graduali. Sin: gradatim; per gradus; pedetemptim vel pedetentim.

graduar: (conceder un ttulo universitario) ttulum (baccalaureats, de bachiller; licntiae, de licenciado; doctorats vel lureae, de doctor) conferre. Sin: ad gradum promovere. Uso: - de bachiller, de licenciado, de doctor, baccalureum, licentiatum, doctorem renuntiare // (en las carreras militares, conceder algn grado) liquem rdinem deferre licui // (dividir y ordenar una cosa en una serie de grados o estados correlativos) per gradus (vel gradatim) divdere, distnguere, distribere, dispnere. Sin: in gradus didcere.

graduando: gradu (acadmico) decorandus, ornandus, honestandus, donandus. Sin: (acadmicum) gradum adepturus. Uso: - en filosofa, teologa, medicina..., philsophus, thelogus, mdicus (pblico diplmate) renuntiandus; - de bachiller, de licenciado, de doctor, baccalureus, licentiatus, doctor renuntiandus vel futurus.

graffono: graphphonum sive -phophnum, i n; graphophnium, ii n. grafologa: grapholgia sive -loga, ae f. graflogo: graphlogus, i m.

grafomana: graphomnia sive -mana, ae f. Sin: scribendi libido; scribendi cacothes (-is n); nmium scribendi stdium. grafomanaco, v. grafmano. grafmano: graphomni affectus vel laborans. grafmetro: graphmetrum, i n. grajo: grculus, i m. grafometra: graphomtria sive -metra, ae f.

graduarse: ttulum (baccalaureats, de bachiller; licntiae, de licenciado; doctorats vel lureae, de doctor) adipisci. Sin: liquem gradum ssequi, cnsequi, adipisci, obtinere; gradu vel ttulo donari. Uso: - de doctor, doctoris gradum (vel ttulum) adipisci; doctoris ttulo donari; doctorem feri. grafa: scriptura, ae f. Sin: scribendi vel exa-

505

grama grama: gramen, mnis n. Sin: agropyrum. nualis vel manuria; manuale pyrbolum // (fruto del granado) granatum, i n.

gramatical: grammticus, a, um. Uso: estudios -, grammtica, orum npl; reglas de -, praecepta vel leges grammaticorum; leges dicendi.

gramtica: (arte de hablar y escribir correctamente una lengua) grammtica, ae f. Sin: ars grammtica vel grammticae. Uso: - estructural, grammtica structuralis; conforme a las reglas de la -, secundum praecepta (vel leges) grammaticorum; iuxta leges dicendi; error de -, vtium sermonis; maestro de -, magister grammticus; regla de -, lex dicendi; dar clase de -, grammticam docere // (libro que contiene reglas de la -) liber grammticus vel grammaticalis. Sin: liber ad rem grammticam ttinens.

gramaje: grvitas, atis f. Sin: grammatura, ae f; pondus per grmmata.

granadero: (soldado encargado de lanzar granadas) pyrobolrius, ii m. Sin: ballistrius // (soldado de elevada estatura) prcerae staturae miles (-ltis m).

Granada: (Estado insular) Granata, ae f. Sin: Insula Granata. Uso: de - , adj granadensis, e; sust Granadensis, is m.

granadina: granatina, ae f. Sin: granatina ptio (-onis f); sucus e malo granato. Gran Bretaa: Magna Britnnia. Uso: de - , britnnicus, a, um; natural de - , Britnnicus, i m.

gramfono: grammphonum sive -mophnum, i n; grammophnium, ii n. Uso: - porttil, grammphonum porttile vel portbile; de -, grammophnicus. grampa, v. grapa. gramola, v. radiola.

gramo: (unidad de peso) grammum, i n; gramma, -tis n. Sin: scrpulum, scriplum; scrptulum n vel scrptulus m // fig granum, i n. Sin: grnulum.

gramtico: adj grammticus, a, um // (el entendido en gramtica) grammticus, i m. Uso: ser un -, rei grammticae peritum esse; grammaticam profiteri.

granada: (proyectil) granata, ae f. Sin: pyrbolus granatus; pyrbolum granatum. Uso: de mano, granata manu missa; granata ma-

granito: granites, ae m; granites, is m. Sin: granites lapis (-dis m); lapis granosus vel granatus; petra granata; saxum granata. Uso: de -, granticus; granitis (gen); lpidis granitis, granosi, granati; e granite (ex lpide gra-

grantico: granticus, a, um // fig lapdeus, a, um. Sin: durssimus; perdurans.

granilloso: grneus, a, um; granosus, a, um. Sin: nodosus; tuberosus; nodis differtus.

granero: granrium, ii n. Sin: hrreum.

grande: (de grandeza material) magnus, a, um. Sin: grandis (de gran mole); procerus (de gran estatura); amplus (de gran extensin). Uso: extraordinariamente -, ingens, entis; magnitdine invisitata; igualmente -, pari magnitdine (abl de cualidad); par, paris; monstruosamente -, immanis, e; tan -, tantus; cuan -, quantus; dos veces ms -, duplo maior; ltero tanto maior; muchas veces ms -, multis prtibus maior // (prcer, magnate) vir magnus. Uso: los siete -, septem viri magni.

506

gravedad nite; ex lpide granoso vel granato) factum // fig, de - (firme, constante, tenaz) firmus, a, um. Sin: constans; tenax, persevrans // fig, de - (duro, rgido, cruel) durus, a, um. Sin: rgidus; acerbus; severus; lapdeus; silceus. Uso: corazn de -, cor granticum; cor slice concretum; tener un corazn de -, cor granticum habere; pectus silceum habere. vinum adustum vel sublimatum. Uso: una copita de -, vitalis aquae sorbtio vel haustus // (gancho de hierro u otro metal que sirve para unir o sujetar dos piezas) uncinus, i m. Sin: fbula (broche). Uso: - pequea de metal, de hierro, uncnulus metllicus, frreus; - de papeles, chartarum fibcula; sujetar pginas con grapas, pginas fibulare vel infibulare. grapadora: uncinatrium, ii n. grasera: uncti stillantis collectculum vel receptculum. Sin: alvolus gratculae subiectus.

granizada: grando copiosa. Sin: copiosa plvia glacialis // (bebida) nivata (vel glida) sorbtio granosa. Sin: glidum dulce granosum.

granjero: vllicus, i m. Sin: villae rsticae praepsitus. gran maestre: magnus magister. Gran Lama: Dalailama, ae m.

granja: villa, ae f. Sin: fundus; predium; rsticum predium; vicus.

granizo: grando, d nis f. Sin: plvia glacialis.

granulacin: granultio, onis f. Sin: ad (vel in) grana redctio. granulado: granulatus, a, um. granular: adj granosus, a, um // tr, in (vel ad) grana adgere vel commutare. granuloso, v. granilloso. granza: acus, acris n.

grano: - de maz, zeae granum // Med tubrculum, i n. Sin: excrescntia, ium npl.

gratitud: gratitudo, dnis f. Sin: gratus nimus; grata voluntas; grata benefcii (vel beneficiorum) memria; memor beneficiorum nimus. gratuidad: gratutas, atis f. gratuito: gratutus, a, um. Sin: gratis datus, donatus, factus. grava: rudertio, onis f; rudus, dris n.

gratis: gratis. Sin: gratuto; sine mercede; sine salrio.

gratificacin: (recompensa pecuniaria de un servicio eventual) salrium speciale. Sin: premium extraordinrium.

grapa: (bebida alcohlica) aqua vitalis vel fervens. Sin: sucus e racemis expressus; vlidus liquor vitgenus; stillatcius sucus vitgenus; acrior liquor ex racemis expressus;

gravedad: (carcter de un sonido musical relativamente bajo) grvitas, atis f. Uso: - del sonido, grvitas soni // (seriedad, formalidad) grvitas, atis f. Uso: - de la enfermedad, grvitas morbi; - de la guerra, grvitas belli; - unida a gentileza, grvitas comitate condta // (peso de los cuerpos) crporum grvitas. Sin: pondus, dris n // (manifestacin terres-

gravamen: (carga impuesta sobre un inmueble o sobre un caudal) onus, neris n.

507

gravitacin tre de la atraccin universal) vis attractiva. Uso: fuerza de - de Jpiter, vis Iovis attractiva; ley de -, gravitatis lex; fig, ser el centro de - de una cosa, quasi pondus alicius rei esse. gravitacin: (efecto de la atraccin universal de unos cuerpos sobre otros y origen de la gravedad) gravittio, onis f. Sin: vis gravitatis; vis et grvitas; nutus, us m; pondus, dris n; gravitatis contntio; nutus et pondus; grvitas et pondus. Uso: ley de la - universal, lex gravitationis universalis. sodalcium; consrtio; consrtium. Uso: obrero, opficum consocitio; - de barqueros, corporati lenunculrii; - de carpinteros, sodalcium fabrum (vel fabrorum) lignariorum vel tignariorum, - de comerciantes, mercatorum collgium; - de pescadores, corpus piscatorum.

gravitar: gravitate vel nutu moveri, ferri. Sin: gravitate et pndere moveri, ferri. greba: crea, ae f.

griego: graecus, a, um. Uso: - cristiano (lengua), grecitas christiana; - ortodoxo (quien profesa la doctrina de la Iglesia ortodoxa griega), Ecclsiae graecae orthodoxae sodalis. grieta: fissura, ae f. Sin: rima; hiatus, us m. Uso: - de glaciar, glaciatae molis hiatus.

grecismo: (palabra o locucin) graecismus, i m. Sin: hellenismus; graecnicum nomen vel vocbulum; vox graeca. grecizar: graecizare. Sin: graecari, pergraecari, congraecari; Graecos imitari. grecizante: graecnicus, a, um.

grifo: epitnium vel epitnion, ii n. Sin: epistmium; mamilla. Uso: - doble, bina epitnia. grifn: gripus, i m. grilla: (hembra del grillo) grilli vel grylli fmina . Uso: esa es - !, nugas dicis!; ineptis! grillo: grillus vel gryllus, i m. grillroom: taberna crnium cratcul assatarum. grin: (toca de monjas) redimculum, i n.

gregario: soldado -, miles (-ltis m) gregrius.

Greenpeace: sodlitas oecolgica Greenpeace. Sin: sodlitas, nglico nmine Greenpeace appellata; Pax vridis. Uso: seguidor de la asociacin -, sectator Pacis vridis.

gredal: adj cretceus; cretosus; crteus // sust cretifodna, ae f.

gregoriano: gregorianus, a, um. Uso: calendario -, calendrium gregorianum; canto -, cantus gregorianus; planus canendi modus.

gremio: corportio, onis f. Sin: corpus; collgium; consocitio; socetas; sodlitas;

grisn: grisinus, i m. Sin: panicillus; bacillum panceum vel panis; pastillus tubulatus.

grisceo: grisolus, a, um. Sin: cinerceus; subfuscus; nigralbus; ex albo et fusco mixtus.

gripe: grippa, ae f. Sin: influntia; pituta, ae f; grippae morbus; morbus grppicus; contgio (-onis f) grppica. Uso: - aviar, grippa avicularis; influntia vium; tener -, estar con -, gripp laborare; influnti ffici.

508

guante gris: hydrgenum carburatum vel subterrneum. Sin: gsium subterrneum. Uso: explosin de -, gsii subterrnei displsio. grito: clamor, oris m. Sin: vox, vocis f; vocifertio. Uso: - de dolor, eiulatus, us m // fig, el ltimo - (= la ltima moda), ltimum elegntiae. Sin: clamor supremus. globus; manpulus; turma; consocitio (- social); - deportivos, coetus ludicrorum certminum; - electrgeno, machinamentum electrgenum; machinamentum elctridem (vel electricitatem, vel vim elctricam) xcitans vel gnerans; - de extremistas, grex extremistarum; - familiar, globus familiaris; fotogrfico, nonnulli photogrphice expressi mpl; - homogneos de fieles, fideles eiusdem rdinis et condicionis; - internacionales de auxiliadores, internationales coetus auxiliatorum; - palestino Hamas , Palaestinorum consocitio, quae est Hamas; - parlamentario, pars legatorum populrium; - sanguneo, snguinis genus (-nris n); - de trabajo, coetus (-us m) operatrius. grupsculo: glbulus, i m. Sin: tnues partes fpl.

grog: (vlida) ptio grogiana. grosularia: grossulria, ae f.

groenlands o groelands: adj gronlandiensis, e. Sin: gronlndicus; Terrae Vridis (gen) // sust Gronlandiensis, is m.

Groenlandia: Gronlndia vel Grolndia, ae f. Sin: Grnia; Vridis Rgio,Tellus (-ris f), Terra; Prasnia.

grosella: ribes indecl n. Sin: ribes rubrum. grotescamente: ridcule. Sin: hrride; inconcinne; inepte.

gra: (mquina que sirve para levantar pesos y transportarlos) tolleno vel tolenno, onis m. Sin: trchlea; machinatio moli elevandae // (mquina militar antigua usada en el ataque de las plazas) grus, gruis mf. Sin: demoltor (-oris m); corvus demoltor. grulla: (ave zancuda) grus, gruis mf; gruis, is f // (antigua mquina de guerra) v. gra. grupera, v. baticola.

grotesco: (ridculo y extravagante) ridculus, a, um. Sin: ridcule mirus // (irregular, grosero y de mal gusto) inconcinnus, a, um. Sin: ridculus; ineptus; nsolens; insulsus.

grupo: coetus, us m. Sin: globus; conventus, us m. Uso: - de personas, hminum grex vel

guante: digitbulum, i n. Sin: chirotheca; mnicae, arum fpl. Uso: - de boxeo, de esgrima, caestus, uum mpl; digitbula e crio; - de goma, digitbulum vel chirotheca e cummi (vel gummi); par de guantes, par (paris n) digitabulorum; bina digitbula; ponerse, calzarse los -, digitbula indere; quitarse, sacarse los -, digitbula exere vel pnere // (fig, arrojar, echar el - a uno) provocare, lacssere ad pugnam vel ad certamen; recoger el -, ex provocatione pugnare.

guano: guanum, i n; guana, ae f.

guadaero: faenseca vel fenseca, ae m; fenisex vel fnisex, -scis vel -scis m.

guadaa: falx (falcis, gen pl -ium f). Uso : para cortar el heno, falx faenria vel fenria ; fabricante de guadaas, falcrius, ii m; v. hoz.

gruta: specus, us m. Sin: spelunca. Uso: - de Lourdes, lapurdensis specus (apparitionis).

509

guantera guantera: digitabulria theca. guardafango, v. guardabarros.

guarda: (persona) custos, odis m. Sin: defensor; protector; servator; titor. Uso: - forestal, silvarum custos; - de caza, (pblicus) venationis custos; - de frontera, miles limitneus // (accin de guardar, conservar o defender) tutela, ae f. Sin: conservtio; praesdium. guardabarrera: curator valli. Sin: ferrivirius custos (-odis m).

guantero: (el que hace guantes) digitabulrius, ii m. Sin: digitabulorum vel chirotecarum pifex (-fcis m); qui digitbula facit // (el que los vende) digitabulorum vnditor vel mercator.

guantera: (taller) digitabulorm officina // (tienda) digitabulorum taberna.

guardalmacn: custos (mrcium) receptculi. guardalodos, v. guardabarros.

guardafrenos: frenorum custos (-odis m). Sin: frenator.

guardameta: metae vel portae custos. Sin: initor; portrius.

guardabosque: (pblicus) salturius, ii m. Sin: silvarum custos (-odis m); custos silvestris. guardabrisa, v. parabrisas.

guardabarros: luticpulum, i n. Sin: plteus vel plteum; plutolus vel plutolum; luti plteus vel plutolus; tbula contra lutum.

guardarropa: (armario para la ropa) vestirium, ii n Sin: armrium; vestiria arca // (sujeto destinado para cuidar de la oficina en que se guardan las ropas) vestspicus, i m. Sin: vestplicus; vstiplex (-pl cis m); vstium custos; adiutor a veste, servus vstium custos; adiutor a veste; fmulus a supellctile. guardasellos: pblicus obsignator. Sin: sphrgidum custos.

guardapolvo: (especie de abrigo de tela ligera) cinctus, us m. Sin: cinctculus, i m; epitgium pulverrium vel pulvreum; vestitus scholaris.

guardacantn: (cada uno de los postes de piedra que se colocan a ambos lados de los caminos, para evitar que los carruajes se salgan de ellos) columella (protectria) (in mrgine viae). Sin: trminus (-i m) lapdeus; lapis (-dis m) ab (vel in) ltere viae. guardacostas: miles litreus. Sin: custos ltoris; orrius vigil; ltoris titor.

guardava: custos (-odis m) viae ferratae vel frreae. Sin: viae custos.

guardaespaldas: stipator, oris m. Sin: crporis custos, protector, stipator; vlidus protector.

guardia: (defensa, custodia, vigilancia en general) tutela, ae f. Sin: praesdium; custdia; cura; vigilntia. Uso: estar bajo la - de uno, in alicius tutela esse; estar de - a algo, asservare vel custodire liquid; praesdio esse licui rei; estar en -, vigil sum; caute gere; cautionem adhibere // (custodia, vigilancia de soldados, de destacamentos militares) custdia, ae f. Sin: statores vel stativi mlites; vigliae (-arum fpl) (de noche); excbiae

guardera: - de prvulos, infntium asylum.

510

guerra (-arum fpl) (de da y de noche). Uso: - caminera, mlites viatrii; - campestre, agrorum custodes; - carcelera, de prisiones, crceris custodes; - costanera, mlites ltoris custodes; mlites custdiae (vel tutelae) ltoris addicti; - fronteriza, custodes fnium; limitnei mlites; - marina, classirii mlites; - municipal, custodes municipales vel pblici; vgiles civitatis; civitatis custodes; excbiae urbanae; Noble, Pontficis cohors (-ortis f) noblium; custodum crporis noblium cohors; cohors noblium custodum crporis Pontficis; - Palatina, Custdia vel Cohors palatina; Palatina cohors honorria; Palatini mlites honorrii; real, del rey, cohors rgia; - Suiza, Pontifcia Cohors Helvtica; pontifcia Helvetiorum cohors; praetoriana Helvetiorum cohors; pontificales praetoriani; - de corps, stipatores, satllites; custodes crporis; protectores lteris; cuerpo de -, vgilans praesdium; - de Finanzas, mlites aerriae rei tuendae; montar la -, excbias suscpere // (puesto de -) sttio, onis f. Sin: mlitum sttio; statincula mlitum. Uso: estar de -, stationem gere; in statinibus esse; stationrius miles sum // (agente de polica, de seguridad o de orden pblico) - civil, v. gendarme; - forestal, salturius, ii m; silvarum custos vel titor; - municipal, custos municipalis; - urbano, vigil urbanus; - Noble, nbilis custos crporis Pontficis; protector sacri lteris Pontficis; - Palatino, Palatinus miles honorrius; - real, appritor; - suizo, helvtius miles ( vel excbitor); - de corps, satelles, -l tis m; protector; stipator; stipator crporis // (cautela, precaucin) cautela, ae f. Sin: cautio, onis f. Uso: estar en - contra alguien o algo, cavere liquem vel ab liquo, liquid vel ab liqua re. instrere.

guarnicin: (lo que se pone para adornar algunas cosas) ornamentum, i n // (engaste) pala, ae f // (tropa que defiende una plaza) praesdium stativum. Sin: praesidirii vel stationarii mlites; custodes; custdia; defensores. Uso: pequea -, praesidolum; dejar una -, praesdium relnquere; disponer guarniciones en varios lugares, praesdia dispnere; estar de -, in praesdio esse; in praesdio collocatum esse; poner una -, (in ppido) praesdium pnere, collocare, constitere; (urbi) praesdium impnere; reforzar la -, praesdium confirmare; praesdium mairibus cpiis firmare; sacar la -, praesdium (ex urbe) dedcere vel abdcere // (arreos de caballo) arma vel ornamenta equstria. Sin: stramenta, orum npl. guarnicionar: munire. Sin: circumfirmare. guarnicionera: (sitio donde se hacen guarniciones para las caballeras) officina ephippiria // (sitio donde se venden) ephippirii taberna. guarnicionero: ephippirius, ii m. guata: bombcium, ii n.

Guatemala: Guatimala vel Guatimlia, ae f.

guatemalteco: adj guatimalensis, e // sust Guatimalensis, is m. gubernamental o gubernativo: gubernativus, a, um. Sin: gubernatrius.

guardin: custos, odis m. Uso: el que hace las veces del -, sustituto del -, subcustos, odis m. guarnecer: (poner guarnicin) v. guarnicin // (adornar) ornare, exornare // (equipar)

gelfo: adj guelfus vel guelphus, a, um // sust guelfus vel guelphus, i. Sin: papae propugnator vel fautor. guerra: bellum, i n. Uso: - atmica, bellum atmicum; bellum atmicis pyrbolis ges-

511

guerrera tum; - civil, bellum domsticum, intestinum, civile; - civil de exterminio, internecivum bellum civile vel intestinum; - europea, bellum Europaeum; - fra, bellum frgidum; bellum incruentum; bellum non armis bellatum; pax smilis bello; terror belli mnibus impendens; - mundial, bellum mundanum, mundiale, universale, pancsmium; bellum totus orbis; bellum mnium gntium; primera - mundial, prius vel primum bellum mundanum; segunda - mundial, postrius vel alterum bellum pancsmium; secundum bellum mundanum; secundum totus orbis bellum; - relmpago, bellum celrrimum; bellum flminis more; bellum fulmneum; - santa, bellum sanctum; islmicum bellum sacrum; - total, bellum totale; - verdadera, veri nminis bellum // - contra los terroristas, bellum contra terroristas; - de independencia, bellum restituendae ptriae; bellum liberandae ptriae; - de liberacin, bellum liberationis; - de posiciones o de trincheras, bellum stativum; - de religin, bellum religionis caus susceptum // partidario de la -, belli instigator, incitator, excitator, fautor, suasor, provocator, suscitator. guerrera: (chaqueta ordinaria que llevan los militares cuando trabajan o estn en el frente) tnica campestris. guerrero: belligerator, oris m. bellator, miles, rmiger. Uso: - islmico, tectus bellator islmicus.

gueto: (barrio judo) (clausus) Iudaeorum vicus (-i m).

gua: (manubrio) v. esta voz // (mango que sirve para guiar y frenar el aro) clavis, is f // (libro de indicaciones) libellus, i m. Sin: enchiridion, ii n; index, -dcis mf. Uso: - telefnica, index vel catlogus telephnicus; index numerorum telephonicorum vel telephonorum; - turstica, libellus periegticus; enchiridion peregrinntium; hodopricon, i n; descrptio itneris; - de lugares, libellus (-i m) locorum dux (ducis m); itinerrium; la - de Madrid, itinerrium Matritense vel urbis Matriti; - de trenes, index trminum // (el que acompaa a otro para ensearle el camino) dux, ducis m. Sin: dux viae, itneris, viarum atque itnerum, locorum; praemonstrator; ministrator. Uso: - diplomado, ministrator diplmate donatus; - alpino, ductor itnerum alpicorum // (fig, persona que ensea y dirige a otra para hacer o lograr lo que se propone) dux, ducis m. Sin: magister, tri m; rector, oris m. Uso: - espiritual, spiritualis dux.

guerrillero: excursor, oris m. Sin: concursator; procursator; bellator tectus, solutus, clandestinus; clandestinus miles; non legtimus

guerrilla: bellum tectum, clandestinum, concursatrium, incompsitum, inordinatum, dispersum, dolosum, fraudulentum, non legtimum; bellum dolis insidiisque gestum. Sin: concurstio; excrsio; insdiae (-arum fpl); velitationes, um fpl. Uso: pelear en guerrillas, concrrere; clandestinum bellum grere; ex occulto insidiari et dispersos circumvenire.

guillotinar: (decapitar con la guillotina) securi mortfera occdere. Sin: liquem guillotinian mchin plctere, necare; liquem

guillotina: (mquina inventada para decapitar a reos de muerte) guillotina, ae f. Sin: mchina decollatria; guillotiniana mchina; securis (-is f) letalis vel mortfera. Uso: cuchilla de la -, guillotinae securis; ferrum damnatis decollandis; suplicio de la -, guillotinianum supplcium; ajusticiar, ejecutar con la -, v. guillotinar // (mquina de cortar papel) guillotina. Sin: securis delbens; instrumentum sectrium.

guijo: grana lapdea. Sin: comminuti lpides mpl; glrea, ae f.

512

Guyana guillotiniano supplcio necare; alicius caput mchin detruncare; guillotinae securi alicius (vel licui) caput praecdere, secare; guillotinian mchin supplcium smere de liquo; condenar a la -, guillotiniano supplcio liquem multare // (Impr, cortar papel con la -) (chartam) guillotin secare. guioncito: interductus (-us m) linearis.

guirnalda: sertum, i n; serta, orum npl. Sin: corona. Uso: - pequea, corolla. guisado: caro minutatim dissecta. guisante: pisum, i n.

guinda: amarenum, i n. Sin: subamarum crasum; pruni crasi fructus. Uso: jarabe hecho con zumo de guindas, liquamen (-mnis n) amarnicum; - garrafal, crasum marascum; vino de guindas garrafales, marascum, i n. Guinea: Guinea, ae f. Uso: Repblica de -, Res pblica Guineana; - espaola, portuguesa, Guinea Hispnica, Lusitana. guindo: - griego, garrafal, crasus marasca.

guiso: elixatura, ae f. Sin: mintal, lis n. Uso: - de carne, caro (carnis f) elixa; - bien sazonado, condtum ius; mezclar el - con el asado, elixa assis miscere.

guitarra: cthara hispnica vel hispana. Sin: fdula hispnica. Uso: - elctrica, elctrica cthara; tocar la -, citharizare; cthar cnere. guitarrista: (varn) citharista, ae m; cithricen, cnis m; (mujer) citharstria, ae f. Sin: ctharae hispnicae pulsator m vel pulsatrix f.

guiar: licui nictare vel nictari // guiarse, significare inter se. Sin: furtim inter se aspcere.

guiada, guiadura o guio: nicttio, onis f. Sin: nictus, us m // (seal de direccin) directionis signculum. Uso: pon el guio a la izquierda, directionis signculum sinistrorsus pone.

Guinness de los rcords: principtuum liber. Uso: entr en el -, in principtuum librum eius nomen relatum est.

guineano: adj guineanus, a, um Guineanus, i m.

// sust

gulag: gulgia rgio. Sin: campus captivis custodiendis. gulasch: gulsium, ii n. gusano: vermis, is m // - de seda, bombyx, ycis m. gustable: appetbilis, e.

gusto: gustus, us m. Uso: - personal, gustus personalis; - del tiempo, gustus tmporis.

gustativo: gustatrius, a, um.

guin: (texto) argumentum, i n. Sin: libellus textualis. Uso: - cinematogrfico, libellus textualis cinemticus; - de una obra teatral, ludi scenici argumentum // (signo ortogrfico) linola, ae f. Sin: linola coniunctiva; parva lnea; lnea paraethtica // Ms musicalis nota sequentem vocem ndicans.

gutapercha: cummis vel gummis malaesiana. Guyana: Guiana, ae f. Uso: de -, guianensis, e; natural de -, Guianensis, is m. gutural: gutturalis, e.

513

habano: (cigarro) (volumen) habanum. Sin: habanus (convlvulus); nicotianum bacillum habanum vel habanense; tabacum habanense.

habilitacin: habilittio, onis f. Sin: facultas; ius, iuris n; potestas; hablitas; capcitas. Uso: - acadmica, - para la enseanza, habilittio acadmica; ius vel facultas docendi; conseguir la -, ssequi facultatem docendi; rendir los exmenes de -, periclitari ad assequendam facultatem docendi. habilitado: habilitatus, a, um. Sin: habilis; habilitatione preditus. Uso: - para la enseanza, pblica docendi facultate preditus.

habilidad: pertia, ae f. Sin: dextritas. Uso: - crtica, crticae artis pertia.

conclave lecti snguli; conclave unus lecti; doble, conclave binorum (vel duorum) lectorum; - con (o sin) ducha, conclave cum (vel sine) lavacro plvio; - para hespedes, hospitculum; hosptium; hospitale cubculum; precio de la -, prtium habitationis. habitculo: habitculum, i n. habitado: habitatus, a, um.

habitante: ncola, ae mf. Uso: - de una aldea, vicanus, i m; paganus, i m; - de una ciudad, de un Estado, civis, is mf; - de una provincia, provincialis, is mf; - de un valle, vallcola, ae m; los - del cielo, caelcolae, -arum vel -lum m; celites, um m; caelestes, ium m. hbitat: naturalis sedes (-is f). Sin: naturale domiclium. habitual: slitus, a, um. Sin: consuetus, usitatus. habitu: frequentator, oris m.

habitabilidad: condcio habitbilis. Sin: facultas habitandi. habitable: habitbilis, e. Sin: qui habitari potest.

habilitar: habilitare. Sin: hbilem (vel aptum, vel idneum) rddere; facultatem alicius rei tribere vel concdere; ius artis exercendi licui dare; iure mneris gerendi (vel exercendi) donare liquem; ad liquod munus fungendum liquem idneum rddere. Uso: - para el ejercicio profesional, ius alicius mneris exercendi (vel alicius artis profitendi) concdere; - para la docencia, ius docendi licui concdere.

habitacin: (sitio donde se habita) habittio, onis f. Sin: habitculum; domus, us f // (cualquiera de las piezas de una casa) cubculum, i n. Sin: conclave, is n. Uso: - individual,

hablar: loqui. Uso: - alemn, castellano, francs, griego, ingls, italiano, latn, portugus, ruso, theodisce, hispnice, gllice, graece, nglice, itlice, latine, lusitane, rssice (vel sarmtice) loqui; theodisc, hispnic, gllic, graec, nglic, itlic, latin, lusitan, rssic (vel sarmtic) lingu loqui vel uti; - para sus adentros, secum loqui; hablas bien latn, bene vel expedite latine lqueris; habla con claridad!, lquere clara voce!; lquere distincte!; habla ms fuerte, por favor!, lquere maiore voce, quaeso! hacha: (herramienta) scia, ae f. Sin: securis, is f. Uso: - de dos cortes, de doble filo, bipen-

514

haragn nis, is f; ferrum bipenne // (vela) creus, i m. hachs: hasisum, i n. Sin: sucus (-i m) cannbinus; ndicum soporferum (-i n). hacheta: ascola, ae f. halo: (crculo luminoso que rodea a veces el Sol y la Luna) halo, nis f. Sin: halos (gen y ac halo); crculus, nimbus, corona (v. gr. lunae) // (aureola) aurola, ae f. Sin: flgidum lumen // (brillo que da la fama o el prestigio) splendor, oris m. Uso: el - de la gloria, de la virtud, de la santidad, splendor glriae, virtutis, sanctitatis. halterofilia: subltio pnderum. hamaca: hamaca, ae f. Sin: bainula; lctulus vel grabtulus pnsilis, suspensus; cubile pnsile vel suspensum; matta pnsilis; strea pnsilis vel suspensa. hamburguesa: iscium hamburgense. Sin: pulpamen (-mnis n) hambrgicum. handball: follis manualis.

hacimiento: congestus, us m. Sin: congries, i f. hacina: manipulorum cmulus.

hacienda: (finca agrcola) predium, ii n. Sin: fundus; villa rstica // (bienes, riquezas que uno tiene) bona, orum npl. Sin: divtiae; opes, um fpl; fortunae; res familiaris; facultates // - pblica, civitatis rditus (-uum mpl). Sin: (pblicum) aerrium.

hacker (Inform) pirata informtico: fraudator interretialis, internetalis, ordinatralis. hagiografa: hagiogrphia sive -grapha, ae f. Sin: ars vel disciplina hagiogrphica // (vidas de los santos) hagiogrphica, orum npl. hagigrafo: hagigraphus, i m. hagiogrfico: hagiogrphicus, a, um. hada: diva, ae f. Sin: saga; maga.

handicap: aequbile certamen. Sin: certamen compensatum vel accommodatum // (fig, desventaja) impedimentum, i n. Sin: incmmodum. Uso: competir en -, mpari certmine contndere.

Hait: Haita, ae f. Sin: Cvitas Haitiana.

hpax: semel dictum vel adhbitum. Sin: unum exemplum; nicum.

hangar: receptculum (vel repositrium, vel tectum) aroplanorum vel aronvium.

haitiano: adj haitianus, a, um // sust Haitianus, i m.

haplografa: haplogrphia sive -grapha, ae f. Sin: verba omissa; mendum haplogrphicum. happening: extemporalis ctio. Sin: ctio enormis; inordinatum spectculum; scenicum improvisum. haplologa: haplolgia sive -loga, ae f.

halconera: ars falconria. Sin: ars venandi cum vibus.

hall: trium, ii n. Sin: vestbulum. Uso: - de hotel, amplum deversrii trium; amplus deversrii ditus (-us m); v. atrio, vestbulo.

haragn: piger, gra, grum. Sin: desidiosus; ignavus; segnis; laboris fgiens.

515

harakiri harakiri o haraquiri: harakrium, ii n. Sin: ventris lacertio; voluntria scssio ventris; mors iapnico more sibi conscta. Uso: practicar el -, ventrem sibi confdere, transfdere, transverberare; mortem iapnico more sibi conscscere. hardware (Inform), elementos fsicos que componen la instalacin: armatura, ae f (electrnica). Sin: supellex, -lctilis f. hard rock: grvior msica metllica. haz: manpulus, i m. Sin: merges, gtis f.

hazmerrer: ridculus homncio (-onis m).

harem o harn: (lugar) gynaecum, i n; gynaecum, ii n. Sin: grex. Uso: - rabe, turco, islmico, Arabum, Turcarum, Islamitarum gynaecum // (conjunto de mujeres) plicum vel pelicum grex; plices vel pelices, um fpl. harina: farina, ae f. Uso: - de trigo candeal, silgo, gnis f; farina silignea vel siligincea.

hebefrenia: hebephrnia, ae f; hebephrensis sive -phrnesis, is f. Sin: hebephrenites, -t dis f; pubertatis phrensis f. Uso: que padece -, hebephrnicus; hebephrni laborans vel affectus. hebra: (porcin de hilo que se pone en la aguja para coser) cia, ae f. Sin: fili prtio; sngula fili prtio. hebrasmo: (profesin de la ley antigua o de Moiss) hebraismus, i m. Sin: iudaismus; relgio hebrica vel iudica; Iudaeorum mores (-um mpl = las costumbres hebreas) // (giro o modo de hablar propio de la lengua hebrea) hebraismus, i m. Sin: vox (vel loctio, vel dctio) hebrica; verbum hebricum. hebraico, v. hebreo (adj). hebilla, v. broche.

heavy-metal: msica rationis driter metllicae.

harmonio, v. armonio. harpa, v. arpa.

hartazgo: satritas, atis f. Uso: - de pasteles, crustulorum satritas. haschich o hasish, v. hachs.

hartarse: - de comer, replere se cibo; - de beber, replere se potu, - de vino, replere se vino.

hebreo: adj hebricus vel hebraeus, a , um. Uso: voces -, voces hebricae // sust, israelita, judo, Iudaeus, i , m. Sin: Hebraeus, i m // (lengua de los hebreos) lingua hebraea vel hebrica. Sin: sermo hebraeus vel hebricus. hechicera, v. brujera. hechicera, v. bruja

Hawai o Hawaii: nsulae Havaianae (vel Hawaianae). Uso: de -, havaianus vel hawaianus, a, um; natural de -, Havaianus vel Hawaianus, i m.

hasta: - luego!, vale!; te tinam mox revisam!; inter nos revideamus!; - la vista!, vale!; - maana!, in crstinum!; in psterum!; - pronto!, mox te (vel vos) videbo!.

hechicero, v. brujo.

hechizar: fascinare. Sin: magna admiratione affcere. hechizo: fscinum, i n. Sin: fascintio.

516

heladero hechura: (accin y efecto de hacer) formtio vel conformtio, onis f. Sin: conditura, ae f; tracttio; plasmtio. spectans; voluptatum cupditas.

hectrea: hectrea, ae f; hectrium, ii n. Sin: hecatontrea, ae f; hecatmetrum quadratum; decem milia metra quadrata; centum reae. Uso: cuarenta-, quadraginta hectreae vel hectria; miles de hectreas de bosques y frutales, mlia hectarearum ex silvis fructetisque. hctico, v. htico. hectogrfico: hectogrphicus, a, um. Sin: polygrphicus.

hedonista: adj hedonsticus, a, um. Sin: hednicus; volupturius; volupttibus (omnino) dditus; voluptatum cpidus // (perteneciente o relativo al hedonismo) ad hedonismum prtinens // (partidario del hedonismo) hedonista, ae m. Sin: hednicus. hegelianismo: hegelianismus, i m. Sin: hegeliana philosphia; hegeliana rtio disciplinaque. hegeliano: adj hegelianus, a, um // sust Heglii sectator; hegelianus philsophus.

hectgrafo: hectgraphum, i n; hectogrphium, ii n. Sin: polgraphum, i n; polygrphium, ii n; polygrphicum vel hectogrphicum instrumentum; mchina hectogrphica. Uso: sacar copias con el -, hectgrapho (vel hectgraphi ope) exemplria dere; per polgraphum vel per polygrphium exemplria dere. hectogramo: hecatogrammum, i n. Sin: hecatogramma vel hectogramma, tis n ; centum grmmata (-um npl) vel scrpula (-orum npl). hectolitro: hecatlitrum, i n. Sin: hectlitrum; centum litra (-orum npl).

hgira o hjira: hgira vel hgyra, ae f. Sin: mahometanorum aera, aevum, aetas, saeculorum ordo; arbica aera; mahometanorum aetatis intium. helada: gelicdium, ii n. Sin: gelum, i n; gelus, i m ; glcies, i f.

hegemnico: hegemnicus, a, um. Sin: ad hegemniam ttinens.

hegemona: hegemnia sive -mona, ae f. Sin: imprium; principatus, us m; supremus principatus, dominatus (-us m); supremum imprium; summa imprii; ptior alicius dominatus vel potentatus (-us m). Uso: - inglesa en Europa, Angliae in universa Europa dominatus; - sobre el mar, imprium martimum; supremum maris imprium; supremus maris dominatus.

hectmetro: hecatmetrum vel hectmetrum, i n. Sin: centum metra. Uso: - cuadrado, hecatmetrum quadratum; decem mlia metrorum quadratorum. hectovatio: hecatovtium, ii n. Sin: hecantovatt indecl; centum vatt; hecatowattum.

hedonismo: hedonismus, i m. Sin: hedonicorum rtio; doctrina mnia ad voluptatem

heladera: taberna refrigeratria. Sin: gelidarum sorbitionum taberna; potionum gelidarum (vel gelatarum) taberna.

heladera: frigidrium, ii n. Sin: armrium frigidrium; arca gelfica.

heladero: caupo (-onis m) refrigeratrius.

517

helado Sin: sorbitionum gelatarum (vel gelidarum, vel nivatarum) vnditor. helenstico: hellensticus, a, um. Sin: helldicus; alexandrinus; alexandrinae aetatis. Uso: autor -, alexandrinus scriptor; estilo -, alexandrinum scribendi genus; alexandrina scribendi ars; perodo -, hellenstica tmpora.

helenismo: hellenismus, i m. Sin: verbum (-i n) ex graeco translatum.

helecho: filix vel felix, cis f; filex, lcis f.

helarse: (congelarse) glaciari. Sin: congelari // (ponerse una persona o cosa sumamente fra o yerta) frigscere. Sin: frgore astringi // (echarse a perder los vegetales por causa de la congelacin) aduri. Sin: comburi; deuri.

helar: (congelar) glaciare vel conglaciare. Sin: congelare // (fig, poner o dejar a uno pasmado) obstupefcere. Sin: durare, constrngere nimum alicius; - de espanto a alguien, horrore perfndere liquem; liquem pavore defgere.

helado: adj gelatus vel congelatus, a, um. Sin: glaciatus; glidus; gelu concretus vel constrictus. Uso: estar -, frgore cnfici; frgore rigere vel torpscere // (refresco o sorbete de fruta, huevo, etc. en cierto grado de congelacin) gelatum, i n. Sin: ptio gelata, nivata; gelata (vel glida) sorbtio, sorbitincula; sorbtio gelu concreta; sorbillum (vel sorbtium) gelatum, nivatum, glaciatum; sorbillum gelu concretum. Uso: - de limn (de fresas, etc.), ptio gelata cum citrorum (fragorum vel fragularum, etc.) sucis; - de nata, nvea floris lactis sorbtio // (golosina o postre helado) gelatum, i n. Sin: cuppdia gelata; cuppdium gelatum; glidum dulce; dulcculum gelu concretum; glcies edbilis. Uso: de durazno, de limn, de fresas, gelatum e prsico, e ctreo, e frago; lamer un -, cuppdium gelatum ligurrire vel ligurire // aparato para preparar helados, gelatria, ae f. Sin: mchina gelatria, gelfica, refrigeratria // fabricante de helados, gelatorum confector vel fabricator (-oris m); vendedor de helados, gelatorum vnditor.

helicptero: helicpterum, i n. Uso: piloto de -, helicpteri gubernator. helio: hlium, ii n. heliocntrico: heliocntricus, a, um. Sin: ad heliocentrismum spectans. heliocroma: heliochrmia sive -chroma, ae f. heliocentrismo: heliocentrismus, i m.

hlice: helix, cis f. Sin: hlica; spira.

helenizar: graecizare. Sin: mores Graecorum introdcere.

heliografa: (descripcin del sol) heliogrphia sive -grapha, ae f. Sin: solis descrptio // (fotografa de este astro) solis photogrphia. Sin: photogrphica solis imago // (arte de fijar la imagen luminosa) heliogrphia, ae f. Sin: ars (artis f) heliogrphicae imginis imprimendae, exprimendae, pingendae; ars heliogrphicam imginem imprimendi, exprimendi, pingendi // (sistema de transmisin de seales por medio del heligrafo) heliogrphia, ae f. Sin: ars signa heligrapho mittendi, transmittendi; heliographicorum signorum ars. heligrafo: heligraphum, i n; heliogrphium, ii n.

heliograbado: (procedimiento) ars imgines heliogrphice imprimendi vel incidendi // (estampa obtenida) imago heliogrphice impressa vel incisa.

518

hematopoiesis heliograma: heliogramma, tis n. helimetro: helimetrum, i n. modynmice, es f. Sin: haemadynmica disciplina, doctrina, scintia.

heliometra: heliomtria sive -metra, ae f.

heliotipia: heliotpia sive -typa, ae f. Sin: heliotpica ars; ars colores luce solari imprimendi. heliotropismo: heliotropismus, i m. heliotrpico: heliotrpicus, a, um.

helioterapia: heliotherapa, ae f. Sin: heliotheraputica, ae f; heliotheraputice, es f.; heliotheraputica curtio; solaris curtio; curtio solis calore adhbito.

helistato: instrumentum heliostticum.

helioscopio: helioscpium, ii n.

helioscopia: helioscpia sive -scopa, ae f.

hemadinammetro: haemadynammetrum, i n. Sin: instrumentum snguinis pressioni metiendae; instrumentum snguinis prssui metiendo.

hemadinamometra: haemadynamomtria sive -metra, ae f.

hemadromgrafo: haemadromgraphum, i n.

hemalopa: haemalpia sive -lopa, ae f . Sin: haemalpsia sive -lopsa, ae f. hematemesis: haematmesis, -is f. Sin: snguinis (vel sanguneus) vmitus (-us m); snguinis (vel sangunea) vomtio (-onis f). hemtico: haemticus, a, um. Sin: sanguneus; snguinis (gen). hemate: ruber snguinis glbulus. hemartrosis: haemarthrosis, -is f.

helipuerto: portus helicoptricus. Sin: aroportus helicopterorum. helminto: helmins, hlminthos f. Sin: vermis, is m; lumbrcus, i m.

heliotropo: (girasol) v. esta voz // (gata de color verde oscuro) heliotrpion vel heliotrpium, ii n.

hemadinmica: haemadynmica vel haemodynmica, ae f; haemadynmice vel hae-

helmintlogo: helminthlogus, i m.

helmintolgico: helmintholgicus, a, um.

helmintologa: helmintholgia sive loga, ae f. Sin: vrmium descrptio.

hematgeno: (adj, que produce sangre) haematgenus, a, um. Sin: haemotopoiticus; snguinem gnerans vel gignens // (producido en la sangre) in snguine effectus // (derivado de la sangre) e (vel a) snguine ortus. hematologa: haematolgia sive -loga, ae f. Sin: de snguine doctrina; de snguinis natura disciplina.

hematofobia: haematophbia sive -phoba, ae f. Sin: snguinis horror, pavor, terror.

hematoma: haematoma, tis n.

hematopoiesis: (formacin o produccin de sangre) haematopoisis, -is f. Sin: snguinis

519

hematopoytico genertio // (hematosis) v. esta voz. hemisfrico: hemisphericus, a, um.

hematopoytico: haematopoiticus, a, um. hematuria: aematria sive -tura, ae f. Sin: sanguneae urinae emssio vel eictio. hematosis: haematosis, -is f.

hemisferio: hemispherium, ii n; hemisphaera, ae f. Sin: semiorbis, is m; crculi, orum mpl. Uso: - septentrional, crculi qui ad septemtriones vergunt. hemistiquio: hemistchium, ii n. Sin: dimidiatus versus (-us m). hemofilia: haemophlia sive -phila, ae f.

heme aqu!: en adsum!

hemiciclo: (semicrculo) v. esta voz // (saln de forma circular, con gradas) hemicclium, ii n. Sin: semicircularis vel semicirculata sedes; semicirculare (vel semicirculatum, vel lunatum) auditrium. hemicrnea: hemicrnia sive -crana, ae f; hemicrnium, ii n.

hemeroteca: hemerotheca, ae f. Sin: ephemerotheca; ephemeridotheca.

hemeralopa: hemeralpia sive -lopa. Sin: hemeralpsia sive -lopsa, ae f.

hemoftalmia: haemophthlmia sive -phthalma, ae f.

hemoglobina: haemoglobinum, i n; haemoglobina, ae f. hemlisis: haemlysis, -is f. Sin: snguinis soltio.

hemiope: hmiops, opis. Sin: hemipi (vel hemipsi) laborans. hemiopa: hemipia sive -opa, ae f. Sin: hemipsia sive -opsa, ae f. Sin: semicecitas, atis f; dimidiata rerum vsio. hemipico: ad hemipiam (vel ad hemipsiam) prtinens.

hemoptsico: haemopticus vel haemopticus, a, um. Sin: haemophthsicus; snguinem xscreans vel vomens; haemptysi laborans; snguine, tabe corrupto, laborans. hemoptisis: haemptysis sive -moptysis, is f. Sin: haemptois, dis f; snguinis vmitus (-us m) sive vomtio; snguinis exsecrtio, exsputio, eictio.

hemipljico: (concerniente o relativo a la hemipleja) ad hemiplgiam (vel ad hemiplxiam) ttinens // (que padece hemipleja) hemiplgi laborans vel affectus.

hemipleja o hemiplejia: hemiplgia sive -plega, ae f. Sin: hemiplxia sive plexa, ae f; dimidiata parlysis; dimidiata apoplexis vel apoplxia; dimidiata nervorum resoltio.

hemostasia o hemostasis: haemstasis, -is f. Sin: sanguinationis remdium; medicina haemorrhgiam sistens. hemosttico: adj haemostticus, a, um // sust haemostticum remdium vel medicamen-

hemorroide: haemrrhois, dis f; haemorrhida, ae f. Sin: infltio venarum.

hemorragia: haemorrhgia sive -rhaga, ae f. Sin: snguinis fluxus (-us m), flxio, flctio, effsio, proflvium. Uso: detener la -, haemorrhgiam sstere.

520

hereja tum. herbicida: herbicdum, i n. Sin: herbicidale, is n; venenum herbicidale; venenum herbarum deltile; medicamentum herbis internecvum.

hemoteca: haemotheca, ae f. Sin: snguinis custdia. hemotoxia: snguinis corrptio. henificadora: mquina -, feniversrium, ii n. Sin: mchina versfena. heptico: (que padece del hgado) hepatirius, a, um. Sin: iecinerosus, iecinorosus; iecorosus; iecoralis; iecorticus // (relativo al hgado) hepticus, a, um. Sin: hepatirius; hepatrius; ad hepar (-tis n) ttinens. henil: tugrium faenile.

herbolario: (el que se dedica a recoger hierbas para venderlas) herbarum medicarum collector (-oris m) // (el que vende hierbas medicinales) herbrius, ii m. Sin: herbarum vnditor; herbarum medicarum vnditor // (tienda donde se venden hierbas medicinales) herbria, ae f. Sin: herbria taberna; herbarum medicarum taberna // (herbario, coleccin de plantas) herbarum medicarum collctio. herboristera, v. herbolario (tienda). herboso: hrbidus, a, um.

heptacordo: (instrumento msico de siete cuerdas) heptachordum, i n; heptachordus vel heptachordos, i m. heptaedro: heptahedron vel heptahedrum, i n.

hepatitis: hepatitis, dis f. Sin: hepatopatha; morbus hepatrius vel hepatirius; hpatis morbus; morbus iecnoris; icoris inflammtio.

herciano: hertzianus vel hertianus, a, um. Sin: electromagnticus. Uso: onda -, hertiana vel electromagntica unda. hercio: hertziana vel hertiana mensura. Sin: crebritatis mensura.

heptgono: adj heptagnus, a, um // sust heptagnon vel heptagnum, i n. herldica: herldica, ae f. Sin: ars herldica; stmmatum rtio. herbario: (relativo a las hierbas) herbrius, a, um. Sin: ad herbas spectans // (botnico) herbrius, ii m // (coleccin de plantas secas para el estudio) herbrium, ii n. Sin: botnicum, i n. heptodo: hpthodos vel hpthodus, i f.

herldico: herldicus, a, um.

heredero: heres, edis mf. Uso: - principal, primus heres; - testamentario, heres ex testamento; - universal, heres ex asse; heres bonorum mnium; - del trono, rgiae potestatis heres; rex destinatus // ser - de alguno, heredem esse licui vel alicius; dejar a uno - de algo, liquid hereditate relnquere licui; nombrar a uno - en el testamento, liquem heredem institere, scrbere, nuncupare, fcere. hereje: adj haerticus, a, um. Sin: alienus a sincera religionis doctrina // sust (homo) haerticus, i m.

hereja: (doctrina condenada por la Iglesia) heresis, -is (ac -im, abl -i) f. Sin: fdei cathlicae error; opnio a vera religione

521

herencia aberrans; dssidens de religione opnio; falsa in fide opnio // (fig, opinin absurda) prava opnio. Sin: gravis error. herencia: herditas, atis f. Uso: - cultural mundial, culturalis herditas mundana; entregar algo por -, liquid hereditate trdere. hermenutico: hermenuticus, a, um. Sin: qui (quae, quod) ad artem interpretandi prtinet.

hermanamiento: gemellgia sive -loga, ae f. Sin: gemellaris coninctio. hermanar: fraterno vnculo coningere. Sin: fraterna necessitdine (vel caritate) coningere; amicti coningere.

hermana: (religiosa) soror, oris f. Sin: mnacha, ae f; virgo, gnis f; virgo sacrata; soror sanctimonialis.Uso: - enfermera, soror infirmria; - Misioneras de la Sagrada Familia, Sorores Missionriae a Sancta Famlia.

hermafrodita: hermaphrodtus, i m. Sin: smimas (-aris m).

hermafrodismo o hermafroditismo: hermaphrodismus, i m; hermaphroditismus.

hermtico: (perfectamente cerrado) hermticus, a, um. Sin: obturatus; obstructus; artssime clausus // (fig, impenetrable, cerrado) hermticus. Sin: obscurus; abscnditus. Uso: discurso -, ortio hermtica; literatura -, litteratura hermtica. hermetismo: hermetismus, i m. Sin: obscritas. hernia: hrnia, ae f. Uso: - abdominal, v. enterocele; - estrangulada, hrnia implcita; de corazn, v. cardiocele. hernioso: herniosus, a, um. herniario: hernialis, e.

hermticamente: hermtice. Sin: arte, arcte; obsignate. Uso: cerrar -, artssime cludere.

hermandad: (parentesco entre dos hermanos) germnitas, atis f // (fig, amistad ntima; unin de voluntades) fraterna necessitudo (-dnis f) // (cofrada) v. esta voz.

hermanarse: amicti inter se coniungi. Sin: fraterno amore se coningere; - con uno, se cum liquo (vel licui) coningere.

hermenutica: hermenutica, ae f; hermenutice, es f. Sin: hermenutica disciplina, ars; interpretandi vel explanandi rtio.

hermano: frater, tris m. Uso: - siameses, fratres gmini siamenses // (religioso) frater, tris m. Uso: - clrigo, frater clricus; - lego, frater laicus.

heroico: (propio de hroe) hericus, a, um. Sin: fortssimus; fortis ac strnuus. Uso: accin, empresa -, res praeclare gesta; forte factum; fcinus praeclarssimum; en pl tambin herica, orum npl; madres -, hericae matres // (mtico) hericus, a, um. Uso: personajes -, hericae personae; tiempos -, herica tmpora; aetates hericae; a la -, herice // (pico) hericus, a, um. Sin: herus; picus. Uso: poesia -, hericum carmen; poema -, poma picum; herum carmen; verso -, versus hericus // (muy poderoso y eficaz) praesentssimus, a, um. Uso: medicamento -,

heroicamente: fortssime. Sin: fortssimo nimo; herum more; ut heras (vel hers) decet.

herniotoma: herniotmia sive -toma, ae f. Sin: hrniae sctio.

522

heterogneo remdium vel medicamentum praesentssimum. herrero: ferrfaber, bri m. Sin: faber ferrrius. hertz, v. hercio. hertziano, v. herciano.

herona: (estupefaciente) heronum, i n; herona, ae f. Sin: medicamentum heronum. Uso: trfico de -, heroini commrcium // (de la mitologa, semidiosa) heris, dis f (ac sing - da, ac pl - das) // (mujer de gran herosmo) fortssima fmina. Sin: virago, gnis f // (fig, mujer protagonista de una obra literaria) prior (entre dos) vel prima (entre ms de dos) persona.

eroicmico: herico-cmicus, a, um. Sin: et hericus et cmicus. Uso: poesa -, hericum carmen in ridculum versum; poema -, hericum poma cmice compsitum.

hervor: exaestutio, onis f. Sin: fervor; aestus, us m; ardor. Herzegovina: Herzegovna, ae f. Sin: Herzegvia; Arcegovna. Uso: de -, herzegovnus, a, um; herzegoviensis, e; arcegovinensis. hetairismo: hetaerismus, i m. heterocigoto: heteroxygotum, i n.

hervidor: fervefactrium, ii n. Sin: fervefactor (apparatus); caccbulus fervefciens.

herosmo: herosmus, i m. Sin: herocitas; virtus herica; herica vis; singularis virtus; incredbilis nimi fortitudo vel magnitudo (-dnis f). Uso: - cotidiano, rerum cotidianarum herica virtus. herpe o herpes: herpes, -tis vel -tis m. Sin: ulcus (-cris n) serpens. herptico: herpticus, a, um.

heterclito: abnormis vel enormis, e. Sin: exlex, gis mf.

heterodina o heterodino: heterodnamis, -is f. heterodoxia: heterodxia sive -doxa, ae f. heterodoxo: heterodoxus, a, um.

herrada: (cubo de madera) lveus, i m. Sin: lacus, us m.

herpetologa: herpetolgia sive -loga, ae f. Sin: de serpntibus doctrina; serpntium descrptio vel stdium.

heteroftalma: heterophthlmia sive -phthalma, ae f. heteroftalmo: heterophthalmus, a, um. heterogameto: anisogames, tis f.

herrador: faber (-bri m) ferrrius. Sin: faber ferrrius iumentis calceandis. herradura: frrea slea. herramienta: ferramentum, i n.

herrera: (taller) officina ferrria // (tienda) taberna ferrria.

heterogneo: heterogneus, a, um. Sin: dissmilis vel absmilis, e; diversi gneris.

heterogeneidad: heterogenitas, atis f. Sin: dissimilitudo; gneris divrsitas; genus diversum; natura diversa.

523

heterogenia heterogenia: heterognesis, -is f. Sin: diversa gnesis. heteromorfismo: heteromorphismus, i m. Sin: facultas diversas suscipiendi formas. hiades: hades, um fpl. Sin: hades stellae.

heteromorfo: heteromorphus, a, um. Sin: diversas suscpiens formas. heternomo: heternomus, i m. heterotaxia: heterotaxis, -is f.

hialino: adj hylinus, a, um. Sin: vtreus; vitrolus; pellcidus; translcidus. Uso: cuarzo -, hylinum, i n. hialita: hyaltes, ae m. hialitis: hyalitis, dis f.

heteronoma: heteronmia sive -noma, ae f.

htico: hcticus, a, um. Uso: fiebre -, hctica febris. heurstica: heurstica, ae f. Sin: heurstica rtio vel disciplina. heurstico: heursticus, a, um. Sin: heursticae (gen); ad heursticam ttinens.

hialografa: (arte de grabar el cristal) hyalogrphia sive -grapha, ae f. Sin: hyalogrphica ars; ars pingendi vitrum vel crystallum // (pintura sobre placa de vidrio o cristal) pictura in vitro vel in crystallo. Sin: pictum vitrum vel crystallum. hialgrafo: hyalgraphum, i n. hialoideo: vitro vel crystallo smilis, e.

hexadecimal (Inform): hexadecimalis, e. Sin: sedecimalis, e. hexaedro: hexahedron vel hexahedrum, i n. hexagonal: hexagonalis, e; exagnius, a, um. Sin: sexngulus.

hexstilo: hexastylos, on; hexastylus, a, um. Sin: senas habens columnas; senis ornatus columnis. Uso: prtico -, prticus (-us f) hexastylos vel hexastyla, senas habens columnas, senis ornata columnis.

hexgono: hexagnum, i n; hexagnium, ii n. Sin: sexngulum. Uso: figura de un -, sexngula figura.

hialrgico: hyalrgicus, a, um. Sin: ad hyalrgiam spectans.

hialurgia: hyalrgia sive -lurga, ae f. Sin: ars conficiendi vitrum; ars conflandi crystallum; ars vitri vel crystalli conficiendi, conflandi.

hialotecnia: ars vitrria. Sin: ars vitra faciendi.

hialoides: hyalides, is m. Sin: hylina (vel translcida) culi membrana vel membrnula.

hez: faex, faecis f (en sentido propio y figurado). Uso: - del pueblo, faex ppuli; - de la sociedad, sordidssimi hmines.

hibernacin: (estado letrgico) veternus, i m. Sin: lethargus; sopor hibernus // (mtodo teraputico) temperaturae (crporis) demintio artificiosa. Uso: someter a -, (aegrorum) crpora frgore durare. hibisco, v. malvavisco.

hiato: hiatus, us m. Sin: (duarum) voclium concursus (-us m).

524

hidrodinmico hibridacin: hybridtio, onis f. Sin: hybridistio; gnerum mixtura. hibridismo: hybridismus, i m. Sin: genus (-nris n) mixtum. peritus.

hbrido: hybrdicus, a, um. Sin: ex diverso gnere natus. Uso: nombre -, nomen hybrdicum.

hdrico: hdricus, a, um. Sin: aquae vel aquarum (gen). hidrocido: cidum hydrognii. hidroavin: hydroplanum, i n. Sin: hydroaroplanum; hydrovelvolum; voltilis navis, voltile navgium. Uso: - torpedero, hydroplanum siluros mittens; hydroplanum ad ignvoma misslia iactanda aptum.

hidria: hdria, ae f. Sin: stula; hama.

hidalgo: adj nbilis, e // sust vir (homo) claro gnere; vir illustri snguine vel stirpe.

hidrartrosis: hydrarthrsis, is f. Sin: arthrosis hydrpica. hidratar: (combinar un cuerpo con el agua) hydratare. Sin: aqu temperare; hydratum fcere, effcere, ggnere, elaborare. hidratacin: hydrattio, onis f.

hidrarto: hydrarthrum vel hydrarthron, i n. Sin: artus hydrpicus.

hidrargirio o hidrargiro: hydrrgyrus, i m. Sin: argentum vivum.

hidrargirismo: hydrargyrismus, i m. Sin: hydrargyrsis, is; mercurialismus; aegritudo ex mercrio; morbus ex hydrrgyro.

hidrobiologa: hydrobiolgia sive -loga, ae f. hidrobiolgico: hydrobiolgicus, a, um. hidrocarbonato: hydrocarbonatum, i n.

hidrato: hydratum, i n.

hidrulico: adj hydrulicus, a, um // (persona que se dedica a la hidrulica) hydrulicus, i m. Sin: aqurius; artis hydrulicae

hidrulica: (parte de la mecnica, que estudia el equilibrio y el movimiento de los fluidos) hydrulica, ae f. Sin: hydrulica doctrina, disciplina, scintia // (arte de conducir, contener, elevar y aprovechar las aguas corrientes) hydrulica, ae f. Sin: ars (artis f) hydrulica.

hidrocele: hydrocle, es f.

hidrocfalo: hydrocphalus vel hydrocephlicus, a, um. Sin: hydrocephalae affectus; ad hydrocephalaeam prtinens. hidroclorato: hydrochloratum, i n.

hidrocefalia: hydrocephalaea, ae f. Sin: hydrocephlica affctio; hydrocephlicus morbus.

hidrocarburo: hydrocarburum, i n. Sin: hydrocarbneum; hydrogenanthrax, acis m.

hidrodinmico: hydrodynmicus, a, um.

hidrodinmica: hydrodynmica, ae f; hydrodynmice, es f. Sin: scintia hydrodynmica; doctrina de aquarum mtibus; disciplina aquarum metiendis mtibus.

hidroclrico: hydrochlricus, a, um.

525

hidroelctrico hidroelctrico: hydrolctricus, a, um. hidrogenar: hydrgeno vel hydrognio temperare.

hidroelectrizacin: hydrolectrizatio, onis f. hidrofitografa: hydrophytogrphia sive -grapha, ae f. Sin: aquaticarum vel aquigenarum plantarum descrptio; descrptio plantarum in aqua vivntium. hidrfilo: hydrphilus, a, um. Sin: bbulus.

hidrgeno: hydrgenum, i n; hydrognium, ii n. Uso: - pesado, hydrognium ponderosum; bomba de -, bomba hydrognica. hidrogeologa: hydrogeolgia sive -loga, ae f. hidrognosia: hydrognsia sive -gnosa, ae f.

hidrofobia: (horror al agua y en general a los lquidos) hydrophbia sive -phoba, ae f. Sin: phobodipsos, i f; aquae formido (-dnis f) vel pavor (-oris m); tedium pots; aquae potsque omnis dium // (rabia) rabies, i f.

hidrografa: hydrogrphia sive -grapha, ae f. Sin: aquarum descrptio; aquarum vel de aquis doctrina, disciplina, scintia.

hidrfono: hydrphonum sive hydrophnum, i n; hydrophnium, ii n. hidrforo: hydrphorus, a, um. hidrofosfato: hydrophosphatum, i n.

hidrfobo: (adj, que tiene horror al agua) hydrphobus vel hydrophbicus, a, um. Sin: aqufugax (-acis); aqufugus; aquae horrore (pavore, terrore, metu, timore, tedio, dio) oppressus vel cruciatus. Uso: ser -, aquae horrore vel tedio pprimi, cruciari; (morbi caus) aquam horrere, abhorrere, pavscere, expavscere, timere, odisse, aversari // (rabioso) rabiosus vel rbidus, a, um. Uso: perro -, canis rbidus; ser - (rabioso), rabiosum vel rbidum esse; volverse - (rabioso), rabiosum vel rbidum feri.

hidrogrfico: hydrogrphicus, a, um. Sin: aquarum (gen). hidrgrafo: hydrgraphus, i m.

hidrohemia: hydrohemia sive -haema, ae f. hidrlisis o hidrolisis: hydrlisis, -is f. Sin: soltio per aquam. hidrolita: pulvis (-vris m) hydrolthinus. hidroltico: hydrolticus, a, um. Sin: ad hydrlysin ttinens.

hidrologa: hydrolgia sive -loga, ae f. Sin: aquarum vel de aquis doctrina, disciplina, scintia. hidrolgico: hydrolgicus, a, um. Sin: ad hydrolgiam spectans.

hidroftalmia: hydrophthlmia sive -phthalma, ae f. Uso: el que padece -, hydrophthalmus, i m.

hidrfugo: hydrfugus, a, um. Sin: hydroxpulsrius; umores spprimens; qui (quae, quod) umores spprimit.

hidromancia o hidromanca: hydromanta, ae f. Sin: divintio ex aqua.

hidrlogo: adj hydrlogus, a, um // sust hydrlogus, i m. Sin: hydrolgiae peritus, cultor, studiosus.

526

hierticamente hidromana: hydromnia sive -mana, ae f. speculatrium; instrumentum. speculatrium aquarum

hidromntico: hydromnticus, a, um. Sin: ad hydromantam (ad divinationem ex aqua) prtinens. hidromel o hidromiel: hydrmeli, tis n; hdromel, ellis n. Sin: mulsum; aqua mulsa. hidromecnico: hydromechnicus, a, um.

hidrosfera: hydrosphaera, ae f. Sin: aquarum globus; lquidum terrae involcrum. hidroski: oblongae sleae aqutiles. Sin: soleriae ssulae aqutiles.

hidromtrico: hydromtricus, a, um. Sin: ad hydromtriam ttinens.

hidrometra: hydromtria sive -metra, ae f. Sin: aquae metiendae doctrina, disciplina, scintia, ars.

hidrmetra: hydrometra, ae m; hydrometres, ae m. Sin: hydromtriae cultor, peritus, studiosus.

hidrosoluble: hydrosolbilis, e. Sin: in aqua solbilis.

hidrosttica: hydrosttica, ae f; hydrosttice, es f. Sin: hydrosttica disciplina, scintia, ars; de liquorum (vel umorum) libramento doctrina. hidrostticamente: hydrosttice. Sin: secundum hydrostticam vel hydrostticen.

hidrmetro: hydrmetrum, i n. Sin: aquae metiendae index (-dcis mf); aquae libramenti index. hidrometrgrafo: hydrometrgraphum, i n. hidroneumtico: hydropneumticus, a, um.

hidropesa: hydrpisis, is f. Sin: hydropismus; hydrops, pis (ac -em, vel -en, vel -a) m.

hidrpico: adj hydrpicus, a, um. Sin: hydrpisi laborans vel affectus // sust hydrpicus, i m. Sin: qui hydrpe laborat. hidroplano: hydroplanum, i n. Sin: navgium voltile; voltilis (vel volans, vel algera) navis. hidroscopio: hydroscpium, ii n. Sin: maris hidroscopia: hydroscpia sive -scopa, ae f.

hidrotermal: hydrothermalis, e. hiedra: hdera, ae f. hidrxido: hydrxydum, i n.

hidroterpico: hydrotherpicus vel hydrotheraputicus, a, um.

hidroterapia: hydrotherapa, ae f. Sin: de aquarum curatione ars, disciplina; curtio aqualis; aquarum curationes.

hidrotecnia: hydrotchnica, ae f. Sin: hydrulica doctrina, ars; hydrulicae artis disciplina.

hidrosttico: hydrostticus, a, um. Sin: ad hydrostticam spectans.

hierticamente: hiertice. Sin: grviter; sollemniter; hiertico hbitu, incessu, more.

hiena: hyaena, ae f.

527

hiertico hiertico: hierticus, a, um // fig gravis; sollemnis. higinicamente: hyginice. Sin: salbriter; salutriter; secundum normas hyginicas.

high fidelity: summa vel mxima accuratione confectus, a, um. high life: lauttia, ae f. Sin: legans vita; lauta vivendi rtio.

hietmetro, v. pluvimetro.

hietometra, v. pluviometra.

hierro: ferrum, i n. Uso: - batido o forjado, ferrum procusum; obrero que trabaja el hierro, ferraririus, ii m.

hierba: herba, ae f. Uso: - aromticas, herbae aromticae; herbae suavis odoris; mala -, herba mala, nociva, damnosa; fig homo malus; - medicinal, herba salutfera; infusin de - medicinales, aqua herbis salutferis medicata.

higinico: hyginicus, a, um. Sin: saluber vel salubris; salutaris; emundatus vel mundatus. higienista: hygienista, ae m. Sin: valetdini dditus; salubritatis studiosus vel cultor. higo: ficus, -us vel -i f. Uso: - chumbo, ficus ndicus; - seco, crica, ae f; ficus rida; en pl tambin cuneae, arum f // (fig, no drsele a uno un -) flocci liquid fcere // (excrecencia alrededor del ano) verrcula, ae f.

higrgrafo: hygrgraphum, i n.

higrologa: hygrolgia sive -loga, ae f. higrolgico: hygrolgicus, a, um. higrlogo: hygrlogus, i m. Sin: hygrolgiae peritus, cultor, studiosus.

higiene: (parte de la medicina) hygine, es f. Sin: hyginica doctrina; valetdinis tuendae scintia vel ars; sanitatis stdium // (conjunto de reglas y prcticas relativas al mantenimiento de la salud) hygine, es f. Sin: res hyginica vel sanitria. Uso: - mental, hygiene mentalis; - pblica, salus (-utis f) pblica; reglas de -, hyginica praecepta; reglas de - personal, praecepta de valetdine tuenda // (limpieza, aseo personal) crporis mundties (-i f) // (cuidado del cuerpo) crporis cura (-ae f). Uso: - de la boca, de los ojos, de la piel, hygiene oralis, ocularis, cutnea; cuidar la -, corpus curare; valetdini servire // (limpieza, aseo de las viviendas) salbritas, atis f. Uso: cuidar la - de la casa, doms salubritatem tueri.

high school: americanum lycaeum. Sin: provctior (vel progrssior, vel superior) schola.

higromtrico: hygromtricus, a, um. Sin: ad hygromtriam prtinens (relativo a la higrometra); ad hygrmetrum ttinens (relativo al higrmetro). higrmetro: hygrmetrum vel hygrmetron, i n. Sin: umiditatis index (-dcis mf); instrumentum ris metiendo umori. higroscopia: hygroscopia sive -scopa, ae f. Sin: umiditatis observtio. higroscpico: hygroscpicus, a, um.

higrometra: hygromtria sive -metra, ae f. Sin: doctrina, disciplina, scintia de ris umore; rtio ris metiendo umori; umiditatis mensura.

higroscopio: hygroscpium, ii n.

528

hincha higuera: arbor fics vel fici. Sin: arbor ficlnea. // (lugar donde se hila) v. hilandera.

hija: filia, ae f. Uso: Hijas de la caridad, Puellae a caritate; Hijas de Mara, Puellae Mariae Vrgini sacrae vel devotae; Puellae mariales; Hijas de Mara Auxiliadora, Fliae Mariae Auxiliatricis. hijo: flius, ii m. Uso: - (= descendiente) de ladrn, rapcida vel rapcides, ae m; - del hombre (Cristo), Filius hminis. hijuela: (pedazo de lienzo que cubre la hostia sobre la patena hasta el momento del ofertorio) pllula, ae f. Sin: anmula, ae f. hilado: netus, us m. Sin: nema, tis n; filamen, mnis n; filatum; nemen, mnis n, stamen, mnis n; subtemen, mnis n. hijastro, tra: privignus, i m; privigna, ae f.

hilador, ra: (persona) filator, oris m; filatrix vel netrix, icis f. Sin: filficus m; filfica f ; qui, quae stmina (lanam, linum, etc.) net; sericrius (- de seda); lanficus (- de lana); linficus (- de lino) // hiladora (mquina usada para hilar) mchina netria. hilandera: filifcii operria. Sin: filandria.

hilo: filum, i n. Uso: - elctrico, filum elctricum; funculus elctricus; ahneum vel aneum filum elctridem ferens; - metlico, filum metllicum; - telefnico, filum telephnicum; del otro extremo del -, ex ltero ahneo extremo filo; - de algodn, gosspii vel xlini filum; - de caa de pescar, lnea, ae f; - de la corriente elctrica, filum fluenti elctrici; - de lana, lanae vel lneum filum; - de lino, lini vel lnteum filum; - de nailon, filum nailnicum; - de seda, filum bombcinum; sin hilos, sine filis; nullis filis // (chorro muy delgado y sutil de un lquido) filum, i n. Uso: - de agua, filum profluentis aquae // (continuacin o serie del discurso) orationis filum. Sin: argumentandi filum. Uso: - conductor de la presente reflexin, harum cogitationum propsitum; cortar el - del discurso, orationem praecdere; perder el -, a propsito deflctere; longe a propsito deflectere; lngius abire; retomemos el -, ad propsitum revertamur; ad id revertamur, unde devrtimus; ad id redeamus, unde digressi sumus; segn el conductor, secundum directrias normas // fig, pender de un -, tenui filo pendere; dmodum tnui filo suspensum esse. himno: hymnus, i m; hymnum, i n. Sin: cnticum; carmen; cantus, us m. Uso: - internacional, hymnus internationalis; communis natinibus hymnus; - nacional, cnticum nationale; nationis carmen; ptrium hymnum; cantar (en conjunto) el - nacional, ptrium hymnum concnere; nationis carmen decantare. hilozosmo: hylozosmus, i m.

hilandera: (arte de hilar) stmina nendi ars // (fbrica de hilados) filifcium, ii n. Sin: filanda, ae f ; stminum officina; officina in qua stmina nentur; filis deducendis officina; deducendo stmini officina. Uso: - de lana, lanifcium, officina lanria; - de lino, officina linteria vel linria; - de seda, officina sericria vel bombcina; sericorum vel bombycinorum officina; dueo de una -, filifcii dminus. hilandero: (persona que tiene por oficio hilar) filifcii operrius. Sin: filandrius, ii m

hincha: (partidario entusiasta de un equipo deportivo) thyphosus, i m. Sin: estuans, antis m; aestuosus spectator; qui aestuanti pctore vel corde ludum (vel ludos) spectat; cuiusdam mans sectator vel ssecla. Uso: la muchedumbre de los -, fautorum multitudo;

529

hinchada ser un -, stdiis ludi inflammari; ser - de un equipo, licui manpulo (vel gmini) lusrio (vel licui acii lusriae) favere // fig assentator, oris m. Sin: fautor; favens. hinchada: thyphosorum (vel aestuntium) turba, multitudo, nmerus. Sin: fautores; aestuosi, aestuosssimi. Sin: transgrssio; verborum transgrssio vel traictio. hiprbole: hyprbole, es f. Sin: superltio sive supraltio. hiperblicamente: hyperblice. Sin: superlatis verbis; praeter modum; ultra fidem; supra quam feri possit. hiperblico: hyperblicus, a, um. Sin: superlatus; veritatem excedens; nmius. Uso: expresiones -, superlata verba. hiperbreo: hyperbreus, a, um. hiprbola: hyprbola, ae f.

hinojo: fenculum, i n. Sin: mrathrum. hiplage: hypllage, es f. hinterland: intrior rgio vel terra.

hiniesta, v. retama.

hinduismo: hindusmus, i m.

hind: (indio) adj ndicus, a, um; sust Indus, i m // (el que profesa el hinduismo) hindusmi sectator. Sin: qui hindusmum profitetur.

Hindostn: Hindostnia vel Hindustnia, ae f. Uso: de -, hindostanus vel hindustanus, a, um; natural de -, Hindostanus vel Hindustanus, i m.

hinchazn: tumor, oris m. Sin: tumditas, atis f // (fig, vicio del estilo o lenguaje hinchado) tumor verborum.

hiperbulia: hyperbulia sive -bula, ae f. Sin: nmia voluntas; voluntatis excessus (-us m). hiperclorhdrico: hyperchlorhdricus, a, um. hiperclorhidria: hyperchlorhydra, ae f.

hiperacidez: nmia acditas (-atis f). Sin: acritudo mxima. hiperacusia o hiperacusis: hyperacsia sive -cusa, ae f. Sin: nmius auditus (-us m); nmia audiendi facultas. hipercido: nimis cidus, acer, acerbus.

hipalgesia: hypoalgsia, ae f; hypolgesis, -is f.

hipercrtico: adj hypercrticus, a, um. Sin: nimis severus; sevrior, severius // sust immoderatus crticus (-i m); nimis severus iudex (-dcis m). hiperestesia: hyperaesthsia sive -sthesa, ae f. Sin: nmia sensus (vel snsuum) concittio vel permtio. hiperhemia: hyperhemia sive -haema, ae f. Sin: nimis snguinis congestus (-us m); nmia snguinis confluntia. hiperdula: hyperdula, ae f.

hipercrtica: hypercriticismus, i m. Sin: immoderata crtica; censura severssima, acrrima, nmia; iudcium severssimum.

hiprbato o hiprbaton: hyprbaton, i n.

530

hipnotista hiperhidrosis: hyperhydrsis, -is f. Sin: nmia sudtio; nmium sudoris proflvium. hipermetra: hypermtria sive -metra, ae f. hipermtrope: hyprmetrops, pis; hypermetrpticus, a, um. Sin: hypermetropi (sive hypermetrpsi) laborans vel affectus. hipermetropa: hypermetropa sive hypermetrpsia, ae f. hipertrofia: hypertrphia sive -tropha, ae f. Sin: hypertrphiae morbus.

hipertrfico: hypertrphicus, a, um. Sin: hypertrphi laborans vel affectus. hipiatra: hippiatrus, i m. hipiatra: hippiatra, ae f.

hipermiope: hypermyops, pis. hypermypi laborans vel affectus.

Sin:

hipitrica: hyppitrica, ae f. Sin: hippitrica ars (artis f). hipitrico: hippitricus, a, um. Sin: ad hippitricam spectans. hpica: equittio, onis f.

hipermiopa: hypermipia sive -miopa, ae f. hipernutricin: hypernutrtio, onis f. Sin: copisior nutrtio.

hipertensin: hypertnsio, onis f. Sin: frequntior snguinis fluxus (-us m); nmius snguinis pressus (-us m).

hipersensible: hypersensbilis, e. Sin: tenrrimus; nimo tenrrimo; qui facllime commovetur.

hipersensibilidad: hypersensiblitas, atis f. Sin: nmia sentiendi vis; natura nimis patbilis.

hiperplasia: hyprplasis, -is f; hyperplasa, ae f. Sin: hypertrphia congnita.

hipismo: (conjunto de conocimientos relativos a la cra y educacin del caballo) hppice, es f. Sin: equittio; equitandi ars // (deporte hpico) equestres exercitationes, v. hpico (concurso). hipnosis: hypnsis, -is f. Sin: somnus hypnticus; sopor artificiose inductus. hipnoterapia: hypnotherapa, ae f.

hpico: hppicus, a, um. Sin: equrius (relativo a los caballos); equester, tris, tre; equinus (relativo a la hpica). Uso: concurso -, certamen equestre; cursus equorum; equria, -ium vel -orum npl.

hipertenso: hypertensione laborans vel affectus. hipertexto (Inform): hypertextus, us m; v. hypertext. hipertiroidismo: hyperthyroidismus, i m. hipertona: hypertnia sive -tona, ae f.

hipntico: hypnticus, a, um. Sin: ad hypnosim prtinens // sust soporferum (vel somnferum, vel somnficum) medicamentum.

hipnotismo: hypnotismus, i m. Sin: ars (artis f) liquem sopiendi vel soporandi; ars hipntica sopiendi; rtio soporem hypntice indicendi vel infundendi. hipnotista: (persona que profesa el hipno-

531

hipnotizable tismo) hypnotista, ae m. Sin: hypnotismi peritus, cultor, studiosus // (persona que defiende el hipnotismo) hypnotista, ae m. Sin: hypnotismi fautor vel defensor // (persona que escribe sobre el hipnotismo) hipnotista, ae m. Sin: qui (vel quae) de hypnotismo scribit. hipnotizable: hypnotizbilis, e. Sin: sopbilis, e; hypntico artifcio soporbilis; arte quadam sopbilis. hipnotizacin: hypnotiztio, onis f. hipocentro: hypocentrum, i n.

hipnotizar: hypnotizare. Sin: sopire; hypntice sopire; hypntica arte sopire; hypntico artifcio liquem sopire vel soporare // fig allcere; fascinare; rpere; visu fascinare. hipoacusia: hypoacsia sive -cusa, ae f. Sin: audits debilittio, hebettio; debilitatus vel hebes auditus (-us m); hebes audiendi sensus (-us m). hipoalimentacin: alitura non suffciens. Sin: alimnia nimis mdica; alimnium nimis mdicum; victus vel cibus non sufficiens. hipobulia: hypobula, ae f. Sin: voluntatis imbecllitas vel infrmitas. hipocampo: hippocampus, i m. hipoacidez, v. hipoclorhidria.

hipnotizador: hypnotizator, oris m. Sin: hypnotizans, antis; smnifer, soprifer; hypnotismi rtifex vel effector // fig fascinator, oris m. Sin: incantator; magntizans, antis.

hipocndrico: (concerniente o relativo a los hipocondrios) hypochndricus, a, um // (concerniente o relativo a la hipocondra) v. hipocondraco. hipocondrio: hypochndrium, ii n; hypochndria, orum npl.

hipocondraco: (concerniente o relativo a la hipocondra) hypochondracus, a, um. Sin: melanchlicus; hypochondraco morbo laborans vel affectus.

hipocondra: hypochondra, ae f. Sin: affctio (-onis f) hypochondraca; morbus hypocondracus; melanchola; melanchlicus umor; atra bilis (-is f).

hipoclorhidria: hypochlorhdria sive -rhydra, ae f.

hipocresa: hypcrisis, is f. Sin: probitatis vel virtutis simultio, dissimultio; fucata virtutis spcies (-i f).

hipocorstico: hypocorsticus, a, um. Uso: geminacin -, gemintio hypocorstica.

hipcrita: hypcrita, ae m; hypcritus, i m. Sin: simulator, dissimulator; virtutis vel probitatis simulator; religionis simulator. hipodrmico: hypodrmicus, a, um. Sin: subcutneus; intercus, tis.

hipodermoclisis: hypodermoclysis, is f. hipodrmico: hippodrmicus, a, um. hipodroma: hippodrmia, ae f.

hipodermis: hypoderma, tis n.

hipocastanceo: sust hippocstanum, i n.

hipocardia: hypocrdia, ae f.

532

hipotecario hipdromo: hippdromos vel hippdromus, i m. Sin: currculum; equorum stdium vel circus. hipfisis: hypphysis, -is f. Sin: glndula pituitria vel pituitosa. hipopepsia: hypoppsia, ae f.

hipoptamo: hippoptamus, i m. Sin: equus fluvitilis. hipstasis: hypstasis, -is f. Sin: substntia. hiposttico: hypostticus, a, um.

hipogeo: (sepulcro subterrneo de los antiguos) hypogum vel hypogaeum , i n // (capilla o edificio subterrneo) hypogum, i n. Sin: subterrneum; crypta; locus sub terra excavatus. hipoglicemia o hipoglucemia: hypoglychemia sive -chaema, ae f.

hipogastrio: hypogstrium, ii n. Sin: imus venter.

hipogstrico: hypogstricus, a, um. Sin: ad hypogstrium ttinens.

hipogrifo: hyppogryphus vel hyppogryphos, i m. Sin: pgasus vel pgasos, i m. hipohidrosis: hypohydrsis, -is f. Sin: mdica sudtio; mdica sudationis vis. hipoliposis: hypolipsis, -is f.

hipoteca: hypotheca, ae f. Sin: pignus, -ris sive -ris n. Uso: fincas rsticas libres de -, predia soluta; fincas rsticas sujetas a -, predia hypothecae obnxia; dar como - un predio, pgnori vel hypothecae dare predium; liberar una casa de -, abslvere domum ex pgnore; liberar una finca rstica de -, fundum lii obligatum liberare; recibir como - un predio, predium pgnori accpere. hipotecable: pignerbilis vel pignorbilis, e Sin: ad pignerationem (vel ad pignorationem) aptus.

hipotaxis: hypotaxis, is f. Sin: subordintio, onis f.

hipologa: hippolgia sive -loga, ae f. Sin: de equis doctrina. hipmanes: hippmanes, is n. hipomancia: hippomanta, ae f.

hipomntica: hippomntica, ae f.

hipomntico: adj hippomnticus, a, um. Sin: ad hippomantam spectans // (persona que practica la hipomancia) hippomnticus, i m.

hipometropa: hypometropa sive -trpia, ae f. Sin: hypometrpsia sive -tropsa.

hipotecario: hypothecrius, ii m. Sin: pigneratcius vel pignoratcius; ad pignus prtinens; ad hypothecam ttinens. Uso: acreedor -, hypothecrius (pigneratcius, vel pignoratcius) crditor.

hipotecariamente: pgnoris iure.

hipotecar: (asegurar con hipoteca) pignerare vel pignerari; pignorare vel pignorari. Sin: pgnori dare vel oppnere liquid; hypothecae dare // (someter a la hipoteca) obligare. Sin: pgnori obligare; hypothec gravare; obligare liquid hypothecae nmine.

hipotecado: pigneratus vel pignoratus, a, um. Sin: obligatus; pigneratcius vel pignoratcius; oppsitus; hypothecae datus. Uso: no -, solutus.

533

hipotensin hipotensin: hypotnsio, onis f. Sin: hypotona; mnima pressura. plina, scintia; altitdinis (vel altitdinum) mensura. hipsomtrico: hypsomtricus, a, um. Sin: ad hypsomtriam (vel ad doctrinam de altitdine metienda) spectans. hisopo: (planta) hyssopum, i n; hissopus, i f // (utensilio para asperjar con agua bendita) aspergillum, i n. hipsomtricamente: hypsomtrice.

hipotenso: hypotoni affectus. Sin: ex hypotona laborans. hipotermia: hypothrmia, ae f. Sin: caloris demintio (-onis f); caloris defectus (-us m). hipotenusa: hypotenusa, ae f.

hiptesis: hypthesis, is (ac -im) f. Sin: suppostio; coniectura; opnio; opintio; fctio; casus fictus; opinatus, us m. Uso: - fantstica, commentcium quiddam; vanas -, sentntiae commentciae vel ftiles; enunciar una -, hypthesim enuntiare; hacer una -, concere; coniectare; fngere; putare; hacer una acerca de algo, de liqua re coniectare; coniecturam fcere de liqua re; hacer una - a base de algo, coniecturam fcere ex liqua re; coniecturam alicius rei cpere ex (vel de) liqua re; fundarse en una -, coniectur niti; tu - es inadmisible, id quod assumis concedi nullo modo potest. hipotticamente: hypothtice. Sin: condicionliter; per hypthesim; coniectura. Uso: expresado -, hypothtice elatus.

hispanidad: (carcter genrico de todos los pueblos de lengua y cultura hispnica) hispnitas, atis f. Sin: hispanus mos (moris m) vel hbitus (-us m); hispnica consuetudo; hispnici vel Hispanorum mores // (conjunto de los pueblos hispanos) hispnicum imprium. hispanismo: (estudio de la cultura hispnica) hispanismus, i m // (palabra o giro espaoles) hispnicum verbum; hispnica loctio. Hispano-Olivetti: Hispano-Olivettina, ae f.

hipotiposis: hypotypsis, os f. Sin: evidntia; subictio sub aspectum vel sub culos. hipotrofia: hypotrphia sive -tropha, ae f. hipotona: hypotona, ae f.

hipottico: hypothticus, a, um. Sin: condicionalis; coniectualis; coniecturalis; possbilis; opinbilis (opinable), commentcius (imaginario), coniectus (fundado en hiptesis).

histrico: (relativo al tero) ad terum prtinens. Sin: teri (gen) // (relativo al histerismo) hystricus, a, um. Sin: furiosus. histerismo: hysterismus, i m. Sin: hystricus furor (-oris m).

histeria: hystria, ae f. Sin: hystrica pssio.

histerectoma: hysterectmia sive -toma, ae f. Sin: uterectmia; exstirptio teri.

hipsometra: hypsomtria sive -metra, ae f. Sin: altitdinis metiendae doctrina, disci-

histeritis: hysterites, is f. Sin: vulvae inflammtio. histeroscopio: hysteroscpium, ii n.

534

hodmetro histerotocotomia, v. histerotoma. historieta: historola, ae f. Sin: narratincula; fabella. Uso: - grfica, cmic, narratincula fumosa collustrata; fabella fumfera, fumfica, fumgina, fumognea, fumolenta, nubeculata; nubeculatae imgines; nubeculatus libellus; - jocosa, iocosa historola; narratincula faceta; ridcula fabella; libellus cmice depictus.

histologa: histolgia sive -loga, ae f. Sin: de crporum contxtibus doctrina, disciplina, scintia. histolgico: histolgicus, a, um. Sin: ad histolgiam ttinens.

histerotoma: hysterotmia sive -toma, ae f. Sin: teri sctio.

histlogo: histlogus, i m. Sin: histolgiae peritus vel studiosus.

historiografa: historiogrphia sive -grapha, ae f. historiogrfico: historiogrphicus, a, um. historigrafo: historigraphus, i m.

historia: histria, ae f. Uso: - contempornea, histria contempornea; - legendaria, histria fabularis; - medieval, mdii aevi histria; - de las religiones, histria religionum; - en verso, histria nmeris constricta; histria vrsibus scripta. historiado: imagneus, a, um. Sin: imagnibus distinctus, ornatus; picturis decoratus, exornatus.

histopatologa: histopatholgia sive -loga, ae f.

historiologa: historiolgia sive -loga, ae f.

historiosofa: historiosphia sive -sopha, ae f. Sin: stdium principiorum histriae. Hitler: Adolfo Htler, Adolfus Htler(us). hitleriano: adj hitlerianus, a, um // sust Adolfi Htler(i) fautor vel sectator.

historiar: (representar un suceso histrico o fabuloso en cuadros, estampas o tapices) imagnibus ornare vel distnguere. Sin: figuris decorare; picturis exornare. historicidad: historcitas, atis f. histrico: histricus, a, um. historicismo: historicismus, i m.

historiador: histricus, i m. Sin: rerum (vel rerum gestarum, vel historiarum) scriptor. Uso: - antiguo, histricus vetus vel antiquus; - moderno, histricus recentioris aetatis.

hockey: pilamlleus, i m. Sin: alsulgia, ae f; ludus hoccius; pilae malleique ludus; ludus pilae hastili vel hast percussae. Uso: - en un campo de hierba, pilamlleus pratensis; sobre hielo, - sobre patines, pilamlleus super glciem; alsulgia glacialis; jugador de - sobre hielo, alsulegirius, ii m; partido de -, pilamllei certamen (-mnis n). hodmetro: itneris mensrius (vel mensria) index (-dcis mf).

hobby: oblecttio, onis f. Sin: delicolae, arum fpl; oblectamenta, orum npl; praeoptata subsiciva occuptio.

hitlerismo: hitlerismus vel hitlerianismus, i m.

535

hogar hogar: (sitio donde se enciende lumbre) focus vel fculus, i m. Sin: caminus; lar, laris m. Uso: estar sentado junto al -, ad focum sedere // (fig, casa privada, familia) lar, laris m. Sin: domus (-us f); domiclium. Uso: - domstico, lar familiaris; dejar el - domstico, larem desrere; larem familiarem suum relnquere; volver al propio -, ad larem suum reverti vel redire. hogaza: placenta, ae f. Sin: libum; foccia; foccium; foccius. verborum vel vocabulorum ndicem volutare; - un libro, librum evlvere ; percrrere libri pginas.

hola!: salve (vel salvete)! Sin: salvus vel salva sis! salvi vel salvae sitis!; ave vel avete! heus!, heus tu!; eho!, hodum!; ohe! holands: adj hollandus, a , um. Sin: nederlandus ; hollandiensis, nederlandiensis, nederlndicus // sust Hollandus, i m. Sin: Nederlandus, i m ; Hollandiensis, is m; Nederlandiensis, is m; Nederlndicus, i m // (idioma -) nederlndica vel hollndica lingua. Uso: hablar en -, nederlndice loqui. holgazn: homo deses (dsidis), desidiosus, iners (-ertis), otiosus, piger, ignavus. Holanda: Hollndia, ae f. Sin: Nederlndia.

hojear: - un diccionario, lxicon evlvere, pervlvere, pervolutare, revlvere, versare;

hojaldre: artolganus, i m.

hojalatero: bracterius, ii m. Sin: plumbrius, ii m; rtifex (-fcis m) plumbrius; stagnator vel stannator.

hojalata: lmina vel lamella, -ae f (frrea). Sin: brctea vel brttea (frrea); frrea lmina stagno (vel stanno) obducta.

hoja: (parte terminal de los vegetales) flium, ii n // (ptalo) (floris) flium, ii n // (cuchilla) lmina, ae f. Uso: - de navaja, novculae lmina; - de afeitar, lmina (vel lamella, vel lamllula) rasria vel tonsria // (lmina delgada de metal, madera u otra materia) lmina, ae f. Sin: brctea sive brttea. Uso: - metlica, charta, ae f; - de plata, lmina argntea; - de plomo, charta plmbea; aplicar una - de oro a algo, brcte ure liquid sublnere // (- de papel) pgina, ae f. Sin: charta; plgula; chartae plgula. Uso: volantes, volitantes pginae // - de puerta, valva, ae f vel valvae, arum. Sin: valvata foris // fig, temblar como la - en el rbol, toto crpore trmere; totum trmere et horrere; no se mueve la - en el rbol sin la voluntad del Seor, mnia Dei nutu ac potestate administrantur.

holocausto: (sacrificio religioso) holocaustum, i n. Sin: holocautoma, tis n // (gran matanza de seres humanos) occdio, onis f. holocristalino: holocrystllinus, a, um. holodrico: holohdricus, a, um. holoedro: holohedrum, i n.

hombre: homo, mnis m; vir, viri m. Uso: armado, vir armatus; - blancos, hmines albi coloris vel albicolores; - estudioso, vir studiosus; - extraordinario, homo extraordin-

holgrafo: adj holgraphus, a, um. Uso: testamento -, testamentum prpria manu scriptum.

hologrfico: hologrphicus, a, um.

holografa: imago (-gnis f) hologrphica.

holofrstico: holophrsticus, a, um.

536

homogneamente rius; - fornido, membrudo, homo compacto et robusto crpore; - intil, intilis homo; jaranero, homo laeticulosus; - letrado, vir doctus vel litteratus; vir multis ltteris; - negros, nigritae, arum m; hmines nigri coloris vel atri coloris; - singular (excelente), homo (ingnio atque nimo) singularis; - solitario, homo solus vel solitrius, segrex (-grgis) // - de bien, vir probus et nteger; spectatae integritatis vir; - de Estado, vir rei pblicae regendae scientssimus; - de negocios, pragmatuta, ae m; homo negotiosus; - de nieve, simulacrum nivale; - de paja, homo stramneus; un pobre -, homo bessalis (vel besalis); baro (-onis m) insulsssimus; homo trium caunearum; - que se ha levantado por sus propios esfuerzos, homo suo Marte elatus. hombrera: (adorno en la parte correspondiente al hombro) insigne umerale. hombra de bien, v. probidad. homepage (Inform): pgina domstica.

homrico: homricus, a, um. Sin: ad Homerum spectans. Uso: estilo -, stilus homricus; cuestin -, questio homrica.

homicida: homicida, ae m. Sin: interfector, oris m; interfectrix, icis f. Uso: - contratado, homicida conductcius. homiltica: homiltica, ae f. homiltico: homilticus, a, um.

hombro: merus, i m . Uso: llevar algo a hombros, meris sublevatum liquid vhere. homeografa: homoeogrphia sive -grapha, ae f. homegrafo: homoegraphum, i n. homepata: mdicus homoeopthicus. Sin: homoeopathiae peritus; homoeopthicae therapiae sectator; curationis homoeopthicae fautor vel sectator. homeognesis: homoeognesis, is f.

homiliario: homilirius, ii m; homilirium, ii n. Sin: homiliarum liber vel volumen.

homila: homlia, ae f. Sin: praedictio; cntio sacra; sacra ortio, sermocintio. Uso: cclicas: de adviento, navideas, cuaresmales, pascuales, pentecostales, homliae cclicae: adventuales, natalciae, quadragesimales, paschales, pentecostales; radiada, homlia radiophnica; hacer la -, homliam habere vel proferre.

homocroma: homochrmia sive -chroma, ae f. homocromtico u homocromo: homochromticus, a, um. homofilia: homophlia sive -phila, ae f.

homeopata: homoeopatha, ae f. Sin: homoeopthica curandi rtio. homeopticamente: homoeopthice. homeoptico: homoeopthicus, a, um.

homfono: homphonus vel homophnicus, a, um. Sin: cnsonus, cnsonans; cncinens; eiusdem vel unus soni. homogneamente: homognea ratione. Sin: modo homogneo; un eademque natur; p-

homofona: (calidad de homfono) homophonia sive -phona, ae f. Sin: consonntia // (conjunto de voces o sonidos simultneos que cantan al unsono) concentus, us m.

537

homogeneidad riter. homnculo: homullus, i m.

homogeneidad: homogenitas, atis f. Sin: cohaerntia; congruntia; prtium congruntia, compostio; adem (prtium) compostio; prtium inter se cohaerntium concrdia, concnnitas; homognea natura, rtio; idem genus (-nris n); eiusdem esse naturae; eandem naturam habere // fig affnitas; similitudo; analgia; congruntia. homogeneizar: homogneum rddere, fcere, effcere. Sin: parem rddere; smilem rddere; eadem natur ornare. Uso: alimento homogeneizado, alimentum homogneum rdditum.

Honduras: Hondria, ae f; Hondurae, arum fpl. hondureo: adj honduriensis, e; hondurianus, a, um // sust Honduriensis, is m; Hondurianus, i m.

homogneo: homogneus, a, um. Sin: cngener, ris; eiusdem gneris; eiusdem naturae; eodem gnere constans; cognatus; smilis. Uso: colores -, homognei colores; molculas -, molculae homogneae; sociedades -, societates homogneae. homgrafo: homgraphus, a, um. Sin: iisdem ltteris scriptus. homonimia: homonmia sive -nyma, ae f.

honorabilidad: honorablitas, atis f. Sin: honestas; dgnitas; sanctimnia. honorable: honorbilis, e. Sin: honore dignus.

hongo: (vegetal) fungus, i m. Sin: myces, etis m (ac pl -etas); myceta, ae f. Uso: - atmico, fungus atmicus; - comestible, boletus, i m; venenoso, fungus venenosus // (sombrero) galerus durus vel rgidus.

honorario: adj honorrius, a, um. Sin: ornamentrius. Uso: cannigo -, cannicus honorrius vel ornamentrius // (estipendio, remuneracin) honorrium, ii n. Sin: salrium, ii n. hora: hra, ae f. Uso: un cuarto de -, quadrans, antis m; media -, semihora; semis indecl.; hora dimdia; dimdium horae sptium; tres cuartos de -, dodrans, antis m; - y media, sesquihora; media - despus, semihora post; tres - despus, tribus horis post; durante tres -, per tres horas; por -, horalis, e; un quaque hor; sngulis horis; in sngulas horas; por media -, per dimdiam horae partem; per semihoram; por un cuarto de -, per quadrantem horae; a las 6.15 de la maana, hora sexta et quadrante ante merdiem (a. m.); a las 7.45 a.m., antemeridiana hora sptima et dodrante; alrededor de las 8 de la tarde, crciter horam octavam postmeridianam vel post merdiem (p.m.); a las 16.30 del hopa: (especie de vestidura) abolla, ae f.

homnimo: homnymus, a, um. Sin: cognminis, e; eiusdem nminis; idem nomen habens; eodem nmine vel eadem appellatione (abl de cualidad). Uso: ciudades -, cognmines urbes; es su -, eodem atque ipse (vel quo ipse) nmine appellatur. homosexual: adj homosexualis, e. Uso: inclinacin -, inclintio vel proclvitas homosexualis; reprimir la inclinacin -, inclinationem homosexualem compscere // sust homosexualis, is m. Sin: paedicator; sodomita, ae m; vir homosexualis. homosexualidad: homosexulitas, atis f. Sin: paedictio; sodmia sive -doma.

538

horca martes, diei Martis hora sexta dcima et dimdia; a las 12, meridiano tmpore; hora duodcima; media - antes de medianoche, semihora ante mediam noctem // horas cannicas, horae cannicae; - legal, hora legtima; hora lege statuta; - local, hora loci prpria; loci tempus; tempus locale; - pico, - punta, tempus vel hora mximae frequntiae; - semanales, horae hebdomadales; - solar, hora solaris; servicio por -, horale ministrium; a la - convenida, compsit hor; - de clase, hora institutria; indicar la -, horam indicare; pagar por -, horalem mercedem dare; preguntar la -, horam interrogare vel inqurere. qundecim minutis. Son las 8.50: Est hora octava et quinquaginta minuta (vel minutae); est hora octava cum quinquaginta minutis; est hora octava et minuta quinquagsima. Son las 9 menos diez: Est hora nona demptis decem minutis. Son las 8.55: Est hora octava et quinquaginta quinque minuta (vel minutae); est hora octava cum quinquaginta quinque minutis. Son las 9 menos 5: est hora nona demptis quinque minutis. Faltan 5 minutos para las 9, quinque minuta (vel minutae) ad horam nonam desunt. Se puede contestar abreviando; por ej., para las 8.05: octava et quinque; octava cum quinque, octava et quinta. horadacin: terebrtio, onis f.

Qu - es?, quota hora est?, quota est hora? He aqu un modelo de respuestas para el lapso de una hora, de 8 a 9 a. m. Son las 8: Est hora octava (a.m. = ante merdiem). Son las 8.05: Est hora octava et quinque minuta (vel minutae); est hora octava cum quinque minutis; est hora octava et minuta quinta. Son las 8.15: Est hora octava cum quadrante; est hora octava et qundecim minuta (vel minutae); est hora octava cum qundecim minutis; est hora octava et minuta quinta dcima. Son las 8.30: Est hora octava et dimidia; est hora octava cum dimidio; est hora octava semis; est hora octava et triginta minuta (vel minutae); est hora octava cum triginta minutis; est hora octava et minuta tricsima. Son las 8.35: Est hora octava et triginta quinque minuta (vel minutae); est hora octava cum triginta quinque minutis; est hora octava et minuta tricsima quinta. Son las 9 menos 25: Est hora nona demptis viginti quinque minutis. Son las 8.45: Est hora octava cum dodrante; est hora octava et quadraginta quinque minuta; est hora octava cum quadraginta quinque minutis; est hora octava et minuta quadragsima quinta. Son las 9 menos cuarto: Est hora nona dempto quadrante; est hora nona demptis

horadado: terebratus vel perterebratus, a, um. Sin: perforatus; pertusus.

horadador, ra: terebrator, oris m; terebratrix, icis f. horadar: terebrare vel perterebrare. Sin: perforare; pertndere.

horca: furca, ae f. Sin: patbulum. Uso: suplicio de la -, supplcium suspndii; colgar de la -, in furcam suspndere vel tllere; furcae subcere; condenar a la -, in furcam

horario: adj horrius, a, um. Uso: seal -, horae significtio // sust horrium, ii n. Sin: horarum index (-dcis mf), ordo, rtio. Uso: escolar, horrium scholare; - ferroviario, horrium ferriviale; hamaxostichorum index; de apertura de una tienda, tabernae aperiendae hora statuta; - de consulta, tempus consultationis; - de oficina, offcii fungendi horrium; - de trabajo, tempus laborandi; a -, hor statut; ad horam; tmpore; in tmpore.

539

horchata damnare. turalis; quasi orbis litterarum; el - intelectual, ingnii trmini; el - de la ciencia, scintiae fines (-ium mpl); - de luces y sombras, conspectus luce umbrque pervasus; algo ofrece amplios -, liquid theatrum magnum habet; ensanchar el - de algo, fines alicius rei proferre; trminos alicius rei promovere; esto sale de mi -, hoc non cpio; hoc ltius est nimo meo.

horizonte: (lnea que limita la superficie terrestre a que alcanza la vista del observador, y en la cual parece que se junta el cielo con la tierra) hrizon, ontis m. Sin: ltima caeli pars; extrema caeli rgio; extremus caeli limes (-mtis m); fniens crculus vel orbis (-is m); aspectus, conspectus, prospectus, us m. Uso: hasta el ms lejano -, quo longssime culi conspectum ferunt; - inconmensurables, immensi fines; aparecer en el -, esse in prospectu; confundirse con el -, in prospects longinquitatem abire; desaparecer del -, e conspectu abire vel auferri; desde all se goza un vasto -, inde longe ac late prospectus est; otear el -, prospectum ptere; tener ante s un vasto -, multum prospcere; late vel longe prospectare, prospcere // (Astron, gran crculo de la esfera celeste formado, en un lugar dado, por la interseccin de esta esfera y del plano horizontal) caelum, i n. Uso: un punto del -, pars caeli; un - cargado de nubes, caelum nebulosum; un - despejado, apertum caelum; un - dilatado, patens caelum // (fig, conjunto de posibilidades o perspectivas que se ofrecen en un asunto o materia) orbis; campus; conspectus, prospectus (-us m); fines (-ium mpl); trmini (-orum mpl); theatrum; scaena. Uso: - cultural, prospectus cul-

horizontalmente: horizontliter. Sin: recte; directe; positione horizontali; plano situ; ad libellam; ad libram; ad libramentum.

horizontal: horizontalis, e. Sin: libratus; rectus, directus; aequus; ad libellam aequus; ad libram iacens. Uso: columna -, columna ad libram iacens; lnea -, lnea horizontalis; lnea recta vel directa; posicin -, postio horizontalis; en sentido -, ad libellam vel ad libram; colocar en posicin -, ad libellam vel ad libram dirgere.

horchata: hordeceum mulsum (-i n).

hormiguear: (experimentar hormigueo) borrire vel burrire // (fig, bullir, estar en movimiento una muchedumbre) moveri; agitari (de personas o animales); concursare (de personas) // (abundar) abundare, redundare (con el abl); plenum (vel plenssimum, vel refertum) esse (con el gen o abl). Uso: hormiguean las faltas en este libro, hic liber refertus (vel plenus) est erratis; hic liber erratorum plenus est // (experimentar alguna parte del cuerpo una sensacin ms o menos molesta, comparable a la que resultara si por ella bulleran o corrieran hormigas) for-

hormigonar: coagmento ferrato exstrere vel constrere.

hormign: lithocolla, ae f. Sin: caementum; calcistrctium; calcestrum, i n; calcestris, is f; rudus, dris n. Uso: columnas construidas en -, columnae calcestri structae; - armado, caementum (vel coagmentum) armatum vel ferratum; lithocolla ferro durata vel conexa; arenatum ferro duratum; rudus lithocoll concretum; varios miles de metros cbicos de -. plura mlia metrorum cubicorum calcestri // - hidrulico, concretum hydrulicum. Sin: calx (calcis f) hydrulica. Uso: trabajo en - hidrulico, opus calce hydrulica structum; v. argamasa.

horma: (molde o forma en que se fabrica una cosa) forma, ae f. Uso: - para zapatos, forma vel frmula (-ae f) clcei; poner los zapatos en la -, in forma clceos repnere.

540

hortense micare intr. hornillo: (utensilio o recipiente donde se hace fuego) fculus, i m. Sin: focus; fornculus; forncula; discus coctrius. Uso: elctrico, forncula vel authepsa elctrica; de camping, fculus mbilis; fculus campester sive campestris; - de gas, forncula gasria; fornculus gsio altus vel actus.

hormigueo: formictio, onis f. Sin: formicultio; concurstio, onis f; celbritas, atis f; frequntia. Uso: un - de gente, multitdinis formictio; hminum concursus (-us m) // Med formictio, onis f.

hormiguero: (lugar donde se cran las hormigas) formicarum cunculus (-i m) vel cunculi. Sin: formicarum caverna vel tectum // (lugar donde hay mucha gente apiada y en movimiento) locus frequens vel cleber. Sin: loci celbritas (-atis f); locus tumultuosus. hormn u hormona: hormo vel hormon, onis m; hormonum, i n. Uso: - del crecimiento, hormon crescntiae. hormonal: hormnicus, a, um. Sin: ad hormones prtinens. hormnico, v. hormonal. hornacina: lculus, i m.

horno: (obra de albailera que sirve para cocer diferentes sustancias) furnus, i m. Sin: fornax, acis f. Uso: alto -, conflatrium; furnus conflatrius; furnus fusrius; fornax aerria; fornax alta; metallorum fornax; furnus cameratus; - crematorio, ustrinum, i n vel ustrina, ae f; - elctrico, furnus elctricus; poner en el - por 30 minutos, in furno insrere 30 tmporis momenta // (parte del fogn de la cocina que sirve para asar las viandas) fculus, i m. Uso: - elctrico, fculus elctricus; - de microondas, furnus brvibus actus undis. horscopo: horscopus, i m // (prediccin) divintio, onis f. horoscopio: horoscpium, ii n.

hornera: (mujer del hornero) pistoris uxor (-oris f). Sin: furnriam exercentis uxor // (mujer que tiene por oficio cocer pan) pistrix, icis f. hornera: furnria, ae f. hornero: (persona que cuece pan en el horno) pistor, oris m. Sin: furnrius. Uso: oficio de -, furnria; tienda de -, pistrina; ejercer el oficio de -, furnriam exercere // (pjaro) furnria, ae f.

horquilla: (alfiler doblado que sirve para sujetar el cabello) fbula, ae f. Sin: furcilla crinalis; crinalis frcula; mulebris frcula; acus (-us f) crinalis vel comatoria // (pieza de la bicicleta en que entra la rueda delantera) frcula, ae f // (bieldo u horca de agricultura) frcula sive furcilla, ae f. Sin: fuscina; fuscnula // - para tender la red, ames, mitis m. hortelano, na: hortorum cultor (-oris m); hortorum cultrix (-icis f). Sin: hortulanus m; hortulana f; hlitor vel litor m. horse power, v. caballo.

hornilla: (cada uno de los huecos abiertos en el hogar donde se enciende la lumbre) fculus, i m; fculum, i n. Sin: loculamentum; aedcula.

hortense: hortensis, e. Sin: hortnsius; hortulanus.

541

hortensia hortensia: hortnsia, ae f. Sin: hydrngea hortnsia. horticultor: litor, oris m. Sin: hortorum cultor. convalescntium; - para forasteros, xenodochum vel xenodochum; llevar a uno al -, liquem in valetudinrium dedcere. hospitalario: nosocomialis, e. Sin: valetudinariorum (gen); ad valetudinria ttinens.

hortcola, v. hortense.

horticultura: horticultura, ae f. Sin: hortorum cultura vel cultus (-us m).

hosanna: hosanna indecl. Uso: cantar hosannas, hosanna cnere.

hospitalero, ra: noscomus, i m; noscoma, ae f. Sin: nosocomialis fmulus vel fmula; aegrorum minister vel ministra. hospitalizado: in valetudinrio decumbens (-entis).

hospedar: hosptio recpere, excpere, accpere. Sin: recpere; excpere; receptare; receptum dare.

hospitalizar: in valetudinrium dedcere. Sin: valetudinrio liquem curandum trdere. hostera: caupona, ae f. hostess, v. azafata.

hospital: valetudinrium, ii n. Sin: nosocomum; infirmorum hosptium; infirmorum hospitalis domus (-us f). Uso: - civil, valetudinrium civile; pblicum infirmorum hosptium; - psiquitrico, valetudinrium psychitricum; - de ancianos, gerontocomum; hosptium senum aegrotorum; - de campo, valetudinrium campestre; - de da, valetudinrium diurnum; ambulatria curationis sedes; - para convalecientes, domus

hospicio: hosptium, ii n. Sin: receptrium, ii n; sanativa custdia. Uso: pequeo -, hospitolum; - de los ancianos, gerontocomum; gerontotrophum; - de los pobres, ptochodochum; - para mendigos, hosptium egntium; - para nias hurfanas, domus puellarum orbatarum; - para viejos indigentes, aedes (-ium fpl) hospitales snibus egenis.

hospedera: hosptium, ii n. Sin: deversrium; hosptium pblicum. Uso: - para forasteros, xenodochum vel xenodochum

hospedarse: - en casa de uno, deversari apud liquem; domi vel in domo alicius deversari.

hostia: Rel hstia, ae f. Sin: partcula, ae f; panis (-is m) eucharsticus. Uso: - consagradas, hostiae consecratae.

hotel: deversrium, ii n. Sin: devertculum; caupona; taberna deversria vel meritria; xenodochum; pandochum. Uso: - acogedor, deversrium hospitale; - Continental, Deversrium mnium continntium; - giratorio o rotable, vrsile vel rotbile deversrium; Grand -, Magnum Deversrium; - modesto, deversorolum; - de campo, rstica caupnula; - de cuatro estrellas, deversrium quattuor asteriscis insignitum; - de lujo, deversrium elegntius; el - ms a propsito, peropportunum deversrium; botones del -, fmulus domsticus; conserje del -, administrator (-oris m) deversrii; empleado de -, deversrii minister; recepcin del -, ostolum

hostiario: (caja en que se guardan hostias no consagradas) hostirium, ii n. Sin: hostiarum theca vel cpsula // (molde en que se hacen) hostrium, ii n.

542

huevo inscriptionis. de los sueldos, operisttium pro paritate mercedum; emprender una - de hambre, indiam voluntriam suscpere; estar en -, hacer -, ab pere cessare; opus intermttere vel desrere; opus vel munus detrectare; pere se slvere ex compsito vel ex condicto; peras ex condicto desrere vel intermttere; ex condicto a labore (ab opribus) abstinere; ad laboris cessationem descndere.

hoy: (en el da presente) hdie. Uso: - mismo, hoc ipso die // (en el tiempo presente; - da, en da) nunc. Sin: hac aetate; his tempribus // de - a maana, brevi tmpore; cito; de - en adelante, ex hoc die; posthac; en el da de -, hodierno die; hasta -, hasta el da de -, usque ad hunc diem; usque ad hodiernum diem; usque ad hoc tempus; - por -, in praesens; nunc quidem; nunc certe (= por ahora) // de - (= del tiempo presente) hodiernus, a, um. Sin: nostrae vel huius aetatis. hoyo: scrobculus, i m. Uso: juego de los -, scrobiculorum ludus // - de viruela, variolarum cicatrix (icis f). Sin: mala pstula cicatricata vel cicatrice obducta. hoyuelo: fssula, ae f. hoz: falx (falcis, gen pl -ium f). Uso: - de segador, falx messria; la - y el martillo, falx et mlleus.

hot pants: brevssimae bracae femneae fpl.

hotelero: (persona que posee o dirige un hotel) deversrii dminus.

huelguista: peris cessator, desertor, intermissor (ex condicto). Sin: operisttii prticeps; operisttium partcipans; ab pere desertor. huelgustico: ad operisttium spectans.

huella: imprssio, onis f. Sin: vestgium; nota; signum; stigma. Uso: - digital o dactilar, imprssio digitalis. huerto: hortus, i m. hueso: (parte dura de algunas frutas) os, ossis n.

huelga: (paro) operisttium, ii n. Sin: cesstio, intermssio, desrtio peris; cesstio opficum; ab pere cesstio; in pere cesstio; peris cesstio ex condicto vel ex compsito; voluntria opficum cesstio; cssio a labore e condicto; intermssio perum; detrecttio operandi. Uso: - general, operisttium generale; operarum (vel operariorum, vel opficum) mnium ab pere cesstio; - poltica, operarum secssio factiosa; - de hambre, conslium indi vitam finiendi; - por la paridad

hulfago: (respiracin fatigosa de algunos animales) vlsio, onis f. Uso: que padece -, vulsus, a, um.

huevo: ovum, i n. Uso: - asado, ovum assum; - batido, ovum agitatum; ovum rudcul agitatum; - duro, ovum duratum, induratum, concretum; - fresco, ovum recens; - frito o estrellado, ovum frictum; - fritos en aceite, ova fricta ex leo; - pasado por agua: ovum molle, elixum, srbile; huevos al plato, ova in catino tosta; huevos en salsa de manteca, ova butreo iure immersa; yemas de - derretidas en salsa, ovi ltea in iure liquata; - en tortilla, ovum mixtum // fig, buscar el pelo

huevera: (utensilio que sirve para comer huevos pasados por agua) ovi vel ovrium pocillum. Sin: calculus ovrius.

husped: hospes, ptis m; hspita, ae f. Uso: - animal, nimal hospitale; - honorario, hospes honorrius.

543

hugonote en el -, nodum in scirpo querere (= buscar el nudo en el junco). humanista: humanista, ae m. Sin: vir humanitatis studiosus; rtium liberlium cultor vel studiosus; studiorum humanitatis cultor; rtium humanitatis studiosus; humanarum vel humaniorum litterarum cultor; elegantiarum litterarum cultor; stdiis humanitatis et litterarum dditus. Uso: humanistas ciceronianos, humanistae ciceroniani; es un profundo -, totus est in humanitatis ltteris, disciplinis, rtibus; papa -, humanista pntifex // (en sentido estricto) latinitatis cultor, qui ab humanitate appellatur. Sin: scriptor qui humanitatis stdia profitebatur. Uso: los -, qui ab humanitate nomen acceperunt; viri quasi renata stdia humanitatis professi. humanstico: humansticus, a, um. Sin: ad humanismum (ad stdia humanitatis, ad ingenua stdia et artes) prtinens; ad humanas ltteras ttinens. Uso: educacin -, eductio humanstica; erudicin -, eruditio humanstica; formacin -, humanstica instittio.

hugonote: adj huguenotus, a, um // sust huguenotus, i m.

huguenotismo: huguenotismus, i m. Sin: huguenotorum doctrina vel secta. hule: inceratum lnteum. hulla: carbo (-onis m) fssilis vel fosscius.

humanarse: (dicho nicamente del Verbo Divino) hminem feri (homo fio).

humanado: humanatus, inhumanatus, a, um. Sin: homo factus; caro factus.

humanismo: humanismus, i m. Sin: stdia (-orum npl) humanitatis; artes bonae, ptimae, liberales; ingnua stdia atque artes. Uso: secular y religioso, humanismus saecularis et religiosus; un nuevo -, novus humanismus; un - verdadero, vera humanitatis spcies // - del Renacimiento, aetas quae ab humanitate appellatur; aetas redintegratorum studiorum antiquitatis; (en sentido concreto) renovatae ltterae; renovatae liberales artes; renovata (vel renata, vel revocata) humanitatis stdia.

humanidades: bonae ltterae; artes liberales, bonae, ingnuae, honestae; artes ptimae; ingnuae disciplinae; humaniores ltterae; litterarum antiquarum stdium.

humanidad: (naturaleza humana) humnitas, atis f. Sin: humana natura; hminis vel hminum natura // (gnero humano) humanum vel hminum genus (-nris n) // (conjunto de todos los hombres) hmines, um mpl. Sin: humana gens, socetas, commnitas, consrtio; universa hminum consrtio; universa humana consocitio.

humear: fumare.

humanizar: humanizare. Sin: humanum effcere; ad humanitatem informare.

humanizacin: humaniztio, onis f. Sin: ad humanitatem informtio.

humanitarismo: ad humanos sensus proclvitas vel inclintio. Sin: ad benevolntiam propnsio.

humanitario: ad humanos sensus inclinis. Sin: ad benevolntiam propensus; homnibus amicus. Uso: sentimientos -, humnitas.

humedecedor: humificatrium, ii n. Sin: mchina humficans.

humedad: (h)umditas, atis f. Sin: ulgo, gnis f; uvditas; ar hmidus.

544

hypertext humeral: (pao blanco que se pone sobre los hombros el sacerdote para tomar la hostia o el copn) (h)umerale, is n. Sin: superhumerale; superhumerale velum; anaboldium // adj humeralis, e. Sin: ad (h)merum spectans. humorstico: (h)umorsticus, a, um. Sin: iocosus; festivus; salsus. Uso: diario -, iocosa vel lpida ephmeris (-dis f); discurso -, festivus sermo; festiva ortio; escritor -, festivus vel lpidus scriptor; librito -, salsus libellus. humour: festvitas, atis f. Sin: argtiae vel factiae, arum fpl; urbani vel britnnici sales mpl. hngaro: adj hngarus vel hungricus, a, um. Sin: pannnius // sust Hngarus, i m. Sin: Pannnius, ii m. huno: adj (h)unnus vel hnnicus, a, um // sust (H)unnus, i m. Hungra: Hungria, ae f. Sin: Pannnia. hundimiento: demrsio, onis f.

humorismo: (h)umorismus, i m. Sin: festvitas, atis f; lepos, ris m; grtia; iucnditas; leporis ingnium; urbanitatis lepos; innatus leporis sensus. Uso: - alegre, festivus loquendi vel scribendi modus; - chabacano, scurrilis lepos; - gentil y suave, humanus ac suavis lepos. humorista: adj lpidus, a, um. Sin: facetus; festivus; iocosus; iocundus vel iucundus; facetiarum plenus // sust (h)umorista, ae m. Sin: cavillator; festivus vel facetus homo. humorsticamente: humorstice. Sin: festive; facete; salse; per ridculum. Uso: hablar -, per ridculum dcere.

humor: umor, oris m. Uso: - acuoso, umor queus; - vtreo, umor vtreus.

humo: fumus, i m. Uso: - del tabaco, fumus tabcinus; entre bocanadas de -, inter fumi nubculas ex ore prolatas; aspirar el -, fumum aspirare; echar, sacar - por la boca, por la nariz, por los ojos, per labra, per nares, per culos fumum rddere, emttere, referre; simula que saca - por los ojos, fumum per culos referre smulat; tragar el -, fumum absorbre; el aire casi no era respirable (por el -), ar spirbilis fere non erat (ex fumo); le molesta a Ud. el -?, gravisne sum tibi hoc tabaci fumo?; estne fumus tibi incmmodo?; hoc fumo nolim te molsti affcere; hoc fumo nolim tibi molstiam prere.

humero: (can de chimenea) fstula fumria.

hurn: viverra, ae f. Sin: furnculus. hsar: hssarus, i m.

hurto: - de ganado o bestias, v. abigeato. husita: adj hussianus, a, um // sust hussita, ae m. Sin: hussianae heresis fautor vel sectator.

husitismo: hussianismus vel hussitismus, i m. Sin: hussiana heresis; hussiana doctrina. huso horario: crculus vel lnea temporalis. husmear: odorari.

hypertext (Inform): sust hypertextus, us m // adj hypertextualis, e.

545

IAEA: Ordo internationalis ab energa atmica. Iberoamrica, v. Amrica.

icstico: icsticus, a, um. Sin: vvidus; ntide rferens. ice-ax (pico de alpinista): alpinistae dolbra (-ae f).

iconoclasta vel iconoclastes, ae m. Sin: iconmachus; sacrarum imginum eversor, fractor, persecutor; qui sanctas imgines delet, evertit, cnterit.

iconodula: iconodula, ae f. Sin: imginum venertio. iconografa: (descripcin de pinturas, estatuas o monumentos, y especialmente de los antiguos) iconogrphia sive -grapha, ae f. Sin: imginum descrptio; de imagnibus tractatus (-us m) // (coleccin de imgenes o retratos) corpus (-pris n) vel collectus (-us m) imginum. Sin: imgines collectneae. iconogrfico: iconogrphicus, a, um. iconlatra: iconlatra vel iconlatres, ae m. Sin: imginum adorator vel cultor. iconfilo: iconphilus, a, um.

iceboat: navis glacfraga.

iceberg: glaciata moles (-is f). Sin: natans moles glaciata; glacialis mons vagans vel natans; glaciata moles flctuans.

icnografa: ichnogrphia sive -grapha, ae f. Sin: lineamenta, orum npl; forma, figura. icngrafo: ichngraphus, i m. icnogrfico: ichnogrphicus, a, um. icnograma: ichnogramma, tis n. icon: (Inform) icon, nis f.

ice hockey, v. hockey (- sobre hielo).

icnologa: ichnolgia sive -loga, ae f.

iconologa: iconolgia sive -loga, ae f. Sin: imginum interprettio; imginum doctrina, disciplina, scintia. iconolgico: iconolgicus, a, um. Sin: ad imginem prtinens; imginis (gen).

iconolatra: iconolatra, ae f. Sin: imginum adortio.

icono o cono: (imagen) icon, nis f. Sin: signum, i n. Uso: la catedral gtica sobresale como - singular de la ciudad de Colonia, gthica ecclsia cathedralis tamquam signum singulare exstat urbis Coloniensis // (imagen sagrada) cona, ae f. Sin: imago sacra, sacrata, sancta; pictura icnica. iconoclasta: adj iconoclsticus, a, um // sust

iconomanaco: iconomni laborans vel af-

iconomana: iconomnia sive -mana, ae f.

iconmaco, v. iconoclasta.

iconlogo: iconlogus, i m. Sin: imaginum interpres, tis m; iconolgiae studiosus.

546

idealista fectus. cogitatum. Uso: - genial, luminosa, sollers consilium; - ingeniosa, cllidum inventum // (opinin, apreciacin) opnio, onis f. Sin: sentntia; existimtio. Uso: segn mi -, ut mea opnio fert; me sentnti // (esquema, proyecto) lineamenta, orum npl. Sin: rei adumbrtio vel descrptio ida: itus, us m. Uso: - y vuelta, itus et rditus.

iconmetro: iconmetrum, i n. iconostasio: iconstasis, -is f. iconoteca: iconotheca, ae f.

iconoscopio: iconoscpium, ii n.

ictrico: ictricus. Sin: bile suffusus; fellis suffusione (vel morbo rgio) laborans vel affectus. ctico: chthycus, a, um. Sin: pscium (gen pl); ad pisces ttinens.

ictericia: cterus, i m. Sin: aurugo vel aurigo (-gnis f); cteri morbus; arcuatus (vel arquatus) morbus; morbus rgius; fellis suffsio; bilis suffsio; suffusa bilis.

ictiolgico: ichthyolgicus, a, um. Sin: ad ichthyolgiam spectans. ictilogo: ichthylogus, i m. Sin: ichthyolgiae peritus, cultor, studiosus.

ictiologa: ichthyolgia sive -loga, ae f. Sin: de pscibus doctrina, disciplina, scintia.

ictiosauro: ichthyosaurus, i m. ictus: ictus, us m.

ideal: (adj, no real) commentcius, a, um // (que posee la perfeccin extrema) idealis, e. Sin: perfectus, perfectssimus; absolutus; ptimus; summus // sust spcies, i f. Sin: forma; species et forma alicius rei; ptima (vel perfecta, vel exmia, vel praeclara) alicius rei forma vel spcies; spcies exmia; perfctio atque absoltio. Uso: - de belleza, perfecta vel exmia pulchritdinis spcies; el - de la elocuencia, perfectae eloquntiae spcies, forma, norma; - de plenitud cristiana, christianae perfectionis imago; - de vida, perfecte vivendi rtio; - de vida feliz, beatae vitae spcies ac forma; los -, alta et praeclara; los - de libertad, de paz y de justicia, splndidae illae libertatis et pacis et iusttiae formae; concebir un - de perfeccin, absolutum ac perfectum liquid nimo effngere; proponerse un - perfecto en el pensar y en el obrar, perfectssimam sibi cogitandi agendique rationem propnere.

idea: (representacin mental de una cosa) dea, ae f. Sin: cogittio; cogitatum f // (concepcin elemental, nocin) ntio, onis f. Sin: mentis ntio; conceptus, us m. Uso: - innata, innata vel nsita ntio; ntio in nimis informata vel nsita; - tradicional, dea traditionalis; asociacin de ideas, notionum nexus (-us m) // (propsito) conslium, ii n. Uso: - dominante, praecpuum conslium // (ocurrencia, hallazgo) inventum, i n. Sin: conslium;

idealidad: perfctio, onis f. Sin: ptimum; forma perfecta; exemplaris dgnitas; summa exempli perfctio. idealismo: idealismus, i m. Sin: spcies; forma. Uso: - filosfico, lingstico, idealismus philosphicus, lingusticus.

idealista: (que profesa el idealismo) idealista, ae m. Sin: idealismi ssecla (-ae m), fautor, professor, sectator // (que idealiza, que se deja guiar ms por ideales que por conside-

547

idealizado raciones prcticas) homo utilitati non insrviens. Sin: ab usu vitae abstractus vel aversus; pota // (soador) inanis somniator // (que va tras un ideal) homo sublimis vel magnnimus. identificable: identificbilis, e. Sin: certe recognoscbilis; clare cogitbilis. identificacin: identifictio, onis f. Sin: certa agntio vel recogntio.

idealizar: (formarse un concepto ideal de algo) speciem rei nimo crnere. Sin: perfectam rei formam concpere, percpere, fngere, nimo effngere; liquid omni ex parte perfectum nimo sibi fngere; absolutum et perfectum nimo liquid fngere; cogitatione et mente liquid perfectssimum (vel ptimum, vel pulchrrimum) fcere; perfectam imginem (vel formam) alicius rei effngere; in plchrius interpretari. Uso: idealizarlo todo, ptima ac pulchrrima nimo sibi mnia fngere // (aadir a algo una belleza superior a la verdadera) licui rei decorem ddere supra verum. Uso: - la imagen de uno, quam pulchrrimam fcere alicius imginem. idealmente: (en la idea) ideliter. Sin: mente tantum; cogitatione et mente (opuesto a re, reapse, realmente); sola notione; in dea; in imgine; nimo; cogitatione; mente // (de modo ideal, muy bien) ptime. Sin: perfecte; explete; pulchrrime; praeclare. idear: (trazar, inventar) excogitare. Sin: nimo fabricari vel effngere. idealizacin: in plchrius interprettio.

idealizado: perfectus, a, um. Sin: absolutus; cumulatus; expletus; ptimus.

identificarse: - con alguien, alicius vitae formas indere; cum liquo unum feri atque eundem. identikit: sontis adumbrata imago. Uso: - del asesino, occisoris adumbrata imago. ideografa: ideogrphia sive -grapha, ae f. Sin: cogitationum descrptio; grphica idearum exprssio.

ideogrfico: ideogrphicus, a, um. Uso: escritura -, ltterae ideogrphicae. ideograma: ideogramma, tis n.

ideolgicamente: ideolgice. Sin: ex notione rei. ideolgico: ideolgicus, a, um. Sin: ad mentis notiones prtinens. idlicamente: suviter ac simplciter. idelogo: idelogus, i m.

ideologa: (ciencia de las ideas) ideolgia sive -loga, ae f. Sin: doctrina de mentis notinibus // (sistema doctrinal) ideolgia; doctrina; doctrinae rtio; opintio ideolgica; forma cogitandi. Uso: - atea, comunista, socialista, ideolgia athestica, socialstica, communstica ; - falsa, vana, falsae, inanis doctrinae rtio; - de la utilidad, ideolgia utilitatis.

identidad: (culidad de idntico) idntitas, atis f. Sin: propretas. Uso: cdula de -, tssera identitatis; - cultural, idntitas culturalis; - personal, idntitas personalis; sentido de la propia -, sensus prpriae identitatis; - de miras y accin, idem mnibus conslium, eademque agendi rtio // (Mat, igualdad) aequlitas, atis f.

idlico: (relativo al idilio) idllicus sive idyllacus, a, um. Sin: buclicus; ad idllium ttinens // (pastoril) pastorale. Uso: vida -,

548

dolo pastoralis vita // (sumamente placentero o agradable) amoenus quietusque; suavssimae simplicitatis plenus // (amoroso) amatrius, a, um. lengua) idiotismus, i m. Sin: loctio, onis f; idioma, tis n; propretas, atis f; peculiaris sermonis propretas; peculiaris alicius linguae dctio. Uso: es un - de la lengua latina, haec est peculiaris latinae linguae dctio // (ignorancia) ignorntia, ae f // (idiotez) v. esta voz.

idilio: (pequeo poema de asunto buclico y amoroso) idllium, ii n. Sin: carmen (-mnis n) vel poma (-atis n) buclicum; pastorale carmen // (coloquio amoroso) sermo amatrius vel amoris plenus. Sin: collquium amatrium // (relaciones entre enamorados) amtio, onis f. idioma: (modo particular de hablar) idioma, tis n. Sin: peculiaris dctio; mos prprius dicendi; dialectos vel dialectus, i f // (lengua) lingua, ae f. Sin: sermo (-onis). Uso: - extranjero, sermo extrneus; - francs, idioma gllicum; - nacional, sermo ptrius; - oficial, lingua officialis; sermo pblicus; - universal, sermo universalis. idiosincrasia: (temperamento o manera de ser que caracteriza a un individuo o colectividad) idiosynchrsia sive -chrasa, ae f. Sin: natura; ndoles, is f; ingnium // Med prpria crporis affctio vel constittio. idiomtico: idiomticus, a, um. idioelctrico: idiolctricus, a, um.

idolatrar: (adorar dolos) idla clere, adorare, honorare, vereri. Sin: deorum simulacra clere, venerari, adorare; idolis servire // (profesar una especie de culto por alguien o algo) tamquam deum clere; ut idolum admirari, clere, dilgere, venerari; tamquam vel ut deum clere; liquem pro deo venerari; cultu paene divino liquem prsequi; quasi divino cultu liquem clere vel venerari // (amar excesivamente) liquem (vel liquid) adamare. Sin: prdite amare; deperire amore alicius; liquem ardenti amore venerari; liquem in delciis habere; liquem ferre in culis; liquem in sinu gestare.

idlatra: (que adora dolos o dioses falsos) idollatra vel idollatres, ae m; idollatris, dis f. Sin: idolorum vel simulacrorum cultor (-oris m), cultrix (-icis f) // (que ama excesivamente una persona o cosa) frvidus vel nmius amator. Sin: qui prdite amat.

idiota: (que padece de idiotez) hebes, tis (abl -ti). Sin: iditicus; stultus; stpidus; inspiens // sust idiota vel idiotes, ae m. Sin: homo hebes, stultus, stpidus // (ignorante, falto de instruccin) (homo) indoctus; ineruditus, illitteratus, rudis.

idiotez: (falta de desarrollo mental) rustcitas, atis f. Sin: mentis imbecllitas; ingnium hebes; aspritas agrestis // (fig, falta de inteligencia) v. estupidez. idiotismo: (modo de hablar propio de una

idolatra: (adoracin de los dolos y falsas divinidades) idololatra sive idolatra, ae f. Sin: idolorum cultus; simulacrorum adortio vel cultus // (fig, amor excesivo y vehemente) amor vhemens. Sin: prditus vel nmius amor (alicius, alicius rei). Uso: - del poder, idololatria erga potestatem // (fig, obsequio excesivo) nmia (alicius, alicius rei) venertio. Sin: obsquium immoderatum. idoltrico: idololtricus vel idoltricus, a, um.

dolo: (figura de una falsa deidad a que se tributa adoracin) idlum, i n; idlium, ii n.

549

idoneidad Sin: ficti vel falsi dei simulacrum; fictus vel commentcius deus // (fig, persona o cosa excesivamente amada) delciae, arum fpl. Sin: delicolae, arum fpl; amor. Uso: es mi -, est mihi nice in delciis; eum prae mnibus in culis fero; is unus mihi mnia est; soy el - de alguien, liquis me summo amore prosquitur; hbeor ab liquo in delciis; in delciis sum licui. idoneidad: idonitas, atis f Sin: hbilitas; facultas. nare; entrar en la -, ecclsiam intrare vel ngredi; frecuentar la -, ecclsiam frequentare; ir a la -, ad (vel in) ecclsiam ire; llenar la -, ecclsiam replere vel implere; salir de la -, de ecclsia gredi vel exire; ab ecclsia exire. igl o igloo: casa glcie instructa. ignicin: igntio, onis f.

iglesia: (sociedad de los cristianos) Ecclsia, ae f. Uso: - militante, Ecclesia mlitans, laborans; - purgante, Ecclsia purgans; Ecclsia labes xpians; - triunfante, Ecclsia triumphans; Ecclsia in caelo triumphans; - comunitaria, Ecclsia quae communitatis ndolem praefert; - heterodoxa, Ecclsia heterodoxa; jerrquica, Ecclsia quae secundum Hierrchiae gradus (vel rdines) dispnitur; - local, Ecclsia localis; - naciente, - primitiva, Ecclsia nascens, exriens; Ecclsia orignibus prxima; - Oriental y Occidental, Ecclsia Orientalis et Occidentalis; - popular, Ecclsia popularis; - posconciliar, Ecclsia postconciliaris; - del silencio, Ecclsia silntii; Ecclsia elinguis rddita vel redacta; Ecclsia ad silntium coacta; Ecclsia quae a silntio nomen ccipit // (templo cristiano) ecclsia, ae f. Sin: templum; aedes, is f. Uso: - legtimamente bendecida o dedicada, ecclsia legtime benedicta vel dedicata; aedes rite expiata; - catedral o catedralicia, ecclsia cathedralis vel episcopalis; templum maius; aedes princeps; - colegial, ecclsia collegiata; - conventual, ecclsia conventualis; - matriz, ecclsia matrix; - metropolitana, ecclsia metropolitana; - parroquial, ecclsia paroecialis; curiale templum; aedes curialis; - pequea, ecclesola, ae f; - puesta en entredicho, aedes iure sacrorum privata // cerrar la -, ecclsiam cludere; consagrar una -, templum rite consecrare; engalanar una -, templum exor-

ignitrn: fstula thermoinica. Sin: sipho (-nis m) thermoinicus.

igualdad: aequlitas, atis f. Sin: equitas; aequablitas. Uso: - de nimo, equitas nimi; de bienes, bonorum aequtio; - de condiciones, condicionum equitas; - de derecho, aequtio iuris; - de sentimientos, nimi aequlitas; - de las mujeres y de los hombres, aqeulitas feminarum et virorum; - ante la ley y los derechos civiles, aequlitas vel aequablitas officiorum et irium. ilacin: (accin y efecto de inferir una cosa de otra) consequntia, ae f. Sin: conclsio // (Filos, nexo entre el consiguiente y las premisas) illtio, onis f. ilegal: illegalis, e. Sin: illcitus; non legtimus. ilativo: illativus, a, um.

ilegalmente: illegliter.

ilegalidad: illeglitas, atis f. Sin: iniusttia; iniria. ilegible: illegbilis, e. Sin: obscurus; incomprehensbilis; corruptus; parum clarus vel perspcuus.

ilegitimidad: illegitmitas, atis f. Sin: iniusttia; res iniusta, vel non legtima, vel contra legem, vel lgibus vtita.

550

ilustre ilegtimo: (no legtimo) illegtimus, a,um. Sin: non legtimus; lgibus vtitus // (falso) falsus, a, um // (espurio) sprius, a, um // (adulterino) adulterinus, a, um. error, oris m. Sin: mentis error; fallcia; falsa vel vana imago; falsa spcies; simulacrum. Uso: - infantil, illsio infantilis; - ptica, oculorum decptio; ludbrium oculorum; hacerse ilusiones, falli vel se fllere; falsas sibi imgines fngere; in fraudem delbi; librarse de una -, sibi errorem extorquere; ser vctima de una -, in errore versari // (esperanza quimrica) spes inanis, vana, vcua, fallax, rrita. Uso: forjarse ilusiones, vana vel innia sperare; spes inanes pscere // (Ling, irona viva y picante) illsio, onis f. ilusionismo: prestgiae, arum fpl. ilusionista: praestigiator, oris m.

iluminativo: illuminativus, a, um. Sin: illminans; illucescens; illustrans; clarficus.

iluminar: illuminare; luminare; colluminare. Sin: collucere; illustrare; lumen adhibere, afferre, dare. Uso: - un libro, librum imagnculis belle illustrare; librum imagnibus exornare.

iluminado: illuminatus, a, um.

iluminacin: illumintio , onis f. Sin: lumintio; illustrtio // (conjunto de luces) lmina, um npl // fig illumintio.

ilogismo: inconsequntia, ae f. Sin: rationi repugnntia.

ilgico: illgicus, a, um. Sin: non lgicus; non rationalis; non consectrius; non consectneus; haud cnsequens; rationi contrrius.

ilimitado: illimitatus, a, um. Sin: immensus; infinitus; quoslibet praetergrediens fines vel trminos. Uso: libertad -, libertas illimitata; poder -, summum imprium; ius infinitum; infinita potestas; infinitum imprium.

ilaco: coxalis, e.

iluminismo: illuminismus, i m. Sin: illuminationis doctrina, disciplina; lminum aetas (-atis f).

iluminista: illuminista, ae m. Sin: illuminismi fautor, sectator, professor.

ilusin: (concepto, imagen o representacin sin verdadera realidad que procede de la imaginacin o del engao de los sentidos)

ilustre: illustris, e. Sin: cleber; clarus, praeclarus; conspcuus; egrgius; exmius; insig-

ilustrativo: explanatrius, a, um. Sin: explicatrius; interpretatrius.

ilustrar: illustrare. Sin: collustrare // (aclarar un punto o materia) explanare. Sin: illustrare, enarrare, illuminare // (incluir lminas o grabados) - un libro, librum figuris distnguere, exornare, ornare; pictas effgies ddere libro // fig, hacer ilustre a una persona o cosa, nobilitare. Sin: celebrare; illustrare.

ilustrado: (docto, instruido) doctus, a, um. Sin: eruditus // (adornado con grabados, imgenes, etc.) (imagnibus) ornatus, exornatus, auctus; depictus // (aclarado) explanatus, a, um. Sin: illustratus; enarratus.

ilustracin: illustrtio, onis f // (movimiento intelectual europeo) secula vel tmpora erudita; aetas exculta // (grabado, estampa) v. estas voces.

ilusorio: illusrius, a, um. Sin: fallax; falsus; inanis; rritus; vcuus. Uso: gozo -, falsum gudium.

551

imagen nis; fam ingens; famigeratus, famigerbilis. Uso: volver -, illustrare; volverse -, illustrari. impacto: ictus, us m. Sin: impctio, onis f.

imaginar: imaginari. Sin: effngere, fngere; excogitare; suppnere; opinari; mente effngere, concpere; cogitatione fngere, depngere // imaginarse, sibi liquid mente effngere vel nimo fngere. imaginario: imaginrius, a, um. Sin: commentcius; fictus; excogitatus; putatus. imaginativa: imaginandi facultas.

imagen: imago, gnis f. Sin: effgies, i f; icon, nis f; simulacrum. Uso: - geomtrica, ptica, televisiva, imago geomtrica, ptica, televisfica; - sagrada, sacra imago; - de la voz (eco), vocis imago.

impagable: (que no se puede pagar) insolbilis, e.

impalpable: intctilis, e. Sin: non palpbilis; tenussimus; inanis; levis.

imparcial: (que juzga o procede con imparcialidad) equus, a, um. Sin: aequbilis; iustus; nteger; mdius; mdium se gerens. Uso: mantenerse -, ntegrum se servare; aequitatem servare; ser -, mdium esse; mdio esse nimo; mdium se grere // (que incluye imparcialidad) equus, a, um. Sin: aequbilis // (que no se adhiere a ningn partido) neutri parti favens; nulli parti obnxius. Uso: ser -, neutri favere. imparcialidad: impartilitas, atis f. Sin: equitas; aequanmitas; aequablitas; intgritas; mens ntegra; iudcium ntegrum vel incorruptum. impasibilidad: impassiblitas, atis f. Sin: imperturbtio; constntia; frmitas. Uso: - del nimo, nimus ab omni perturbatione liber; - del cuerpo, corpus ab omni perturbatione lberum.

imn: (xido natural) magnetites, is f; magnetita, ae f // (barra de acero) magnes, tis (ac -eta). Sin: magnes lapis (-dis m). imanar, v. imantar.

imaginativo: imaginativus, a, um. Sin: ad cogitandum acutus.

imantado: magnetis vi preditus. Sin: vi magntica infectus vel imbutus.

imantar: magntica vi (vel virtute) allcere, imbere, infcere. imbatido: invictus, a, um. Uso: permanecer -, invictum manere.

imborrable, v. indeleble.

imitar: imitari. Sin: aemulari; effngere; assimulare, simulare; sectari; exempla sequi; vestgia calcare vel prsequi; vestgiis inhaerere. Uso: ser imitado, imitatione xprimi.

impasiblemente: impassibliter. Sin: imperturbate; impertrrite; impvide; vultu constanti, imperturbato, immoto; immota mente; immoto nimo. Uso: ver -, siccis cu-

impasible: (incapaz de sufrir; insensible) impatbilis vel impetbilis, e. Sin: non (vel haud) patbilis; pati nscius; patiendi expers // (imperturbable) impassbilis, e. Sin: imperturbatus; impertrritus; omni perturbatione liber, vcuus; immotus; inconcussus. Uso: aire -, os durum; quedar -, vultum non mutare; eandem semper fciem servare; ser -, omni perturbatione nimi carere; vultu constanti esse.

552

imperio lis crnere. Sin: acus tutria, tecta, tuta.

impecable: (incapaz de pecar) impeccbilis, e. Sin: irreprehensbilis. impedimento: impedimentum, i n. Uso: remover los - del mercado internacional, impedimenta mercaturae internationalis amovere. impelente: urgens, entis. Sin: premens; compellens.

impecabilidad: impeccablitas, atis f. Sin: impeccntia.

impasse: desperata res. Sin: difficultas.

impenitente: impenitens, entis. Sin: in malo (vel in peccato) offirmatus; quem peccati non penitet. impensadamente: inopinanter, inopinate, inopinato, necopinato. Sin: praeter opinionem; inconsiderate; tmere; inconsulto.

impenitencia: impaenitntia, ae f. Sin: in peccato vel in peccando obstintio, perviccia, pertincia; nimus in peccato offirmatus; occallatus peccatis nimus.

impensado: inopinatus, a, um. Sin: inexspectatus.

imperativo: adj imperativus, a, um // sust modus imperativus // - categrico, imperativum categricum; offcii necssitas. imperceptible: imperceptbilis, e. Sin: levssimus; tenussimus. Uso: - movimiento de los labios, levssimus labiorum motus.

imperialista: (partidario de extender la dominacin de un estado sobre otro u otros por medio de la fuerza) imperialista, ae m. Sin: imperialismi cpidus, vidus, studiosus, fautor; imprii fautor, cpidus, cupidssimus; imprii amplificandi (dilatandi, propagandi) cpidus, vidus, fautor // (quien practica una poltica -) principats vidus; dominandi cpidus; imperiosi dominatus fautor // adj imperiosus, imperiosssimus, a, um. Uso: afn -, imperiosssima cupditas; dictadura -, imperiosa dictatura; dominacin -, imperiosssimus dominatus; voluntad -, imperiosssima voluntas // (perteneciente o relativo al imperialismo) ad principatum vel ad imperiosum dominatum spectans. imperialmente: imperiliter. Sin: more imperiali.

imperialismo: (sistema y doctrina de los imperialistas) imperialismus, i m. Sin: cupdo imprii; nmium imprii stdium; ppulos subiugandi libdo; imperandi vel dominandi avditas; imperandi ambtio vel cupditas; libido dominandi; cupido imperandi vel dominandi; stdium vel cupido proferendi (augendi, propagandi, amplificandi) imprii. Uso: - internacional, imperialismus internationalis // (rgimen imperial) imperialismus, i m. Sin: imperiosus dominatus (-us m); imperiosa domintio.

imperial: imperialis, e. Sin: imperatrius. Uso: casa -, domus imperatria; palacio -, paltium caesreum; poder -, potestas imperatria vel caesrea.

imperdible: (que no puede perderse) inamissbilis, e // (alfiler de seguridad que forma una especie de broche) acus (-us f) fibulata.

imperio: imprium, ii n. Uso: bajo el - de Diocleciano, Diocletiano imperitante. Uso: Santo -, Sanctum Imprium (Romanogermnicum); en tiempo del Tercer -, tmpore Trtii Imprii.

553

imperiosamente imperiosamente: imperiose. Sin: cum imprio; imperiosi dmini more // fig arroganter. Sin: elate; superbe. de imptigo) impetgine affectus vel laborans. imptigo: impetgo, gnis f. implacable: implacbilis, e. Sin: inexpibilis. Uso: odio -, odium implacbile vel inexpibile.

imperioso: imperiosus, a, um. Sin: rrogans; elatus; nsolens. impermeabilizacin: immebilem reddens intnctio. Sin: illtio immeabilitatem gignens. impermeabilidad: immeablitas, atis f.

implantar: institere. Sin: constitere; cndere.

imperscriptible: impraescriptbilis, e. Sin: qui (quae, quod) preaescribi non potest.

impermeable: (impenetrable al agua o a otro lquido) impermebilis, e. Sin: immebilis; intransmebilis; impenetrbilis; imprvius; aquae impenetrbilis; non mebilis // (sobretodo de tela impermeable) pluviale, is n. Sin: vestis implvia; immebilis (vel non mebilis) penula vel lacerna; mbribus imprvia penula vel lacerna; segestria, ae f.

impermeabilizar: immebilem rddere vel effcere.

implemento: instrumentum, i n. Uso: - agrcola, instrumentum agreste vel agri.

implementar: effcere. Sin: ad effectum perdcere vel addcere.

implicar: implicare. Sin: immiscere; invlvere; illigare; partcipem fcere (liquem alicius rei); in (alicius rei) societatem ascscere. impluvio: implvium, ii n. impolticamente: impoltice. Sin: impoltica ratione // (imprudentemente) imprudenter. Sin: incivliter; inurbane.

impersonal: impersonalis, e. Sin: impersonativus. Uso: verbos -, verba impersonalia; modo -, impersonalis modus (verborum). impersonalmente: impersonliter. impersonalidad: impersonlitas, atis f.

imperscrutable: inscrutbilis, e. Sin: imperscrutbilis; arcanus; incredbilis; supra humanae mentis captum.

impoltico: impolticus vel non polticus. Sin: a poltica abhorrens vel alienus // (imprudente) imprudens, entis. Sin: incivilis; inurbanus; incllidus; a civili prudntia alienus. imponderable: (que no puede pesarse, medirse o precisarse) imponderbilis, e. Sin: nullius pnderis; sine pndere; pnderis vel momenti carens (-entis), expers (-ertis); qui (quae, quod) expendi non potest. Uso: los -, imponderablia, ium npl; mnima momenta (-orum npl). imponible: imponbilis, e. Sin: obligationi obnxius. imponderabilidad: imponderablitas, atis f.

impetiginoso: (concerniente o relativo al imptigo) impetiginosus, a, um // (que padece

imperturbabilidad: imperturbtio, onis f. Sin: impassiblitas; aequlitas; tranqullitas; v. ataraxia.

554

impregnar importacin: (accin de importar) importtio, onis f. Sin: invctio, onis f // (cosas importadas) importatcia, orum npl. Sin: merces (-ium fpl) adventciae; res quae importantur; id quod importatur. imposibilidad: impossiblitas, atis f. Sin: nulla potestas, facultas; quod feri non potest. imposibilitado: impeditus, a, um. Sin: praepeditus.

importado: importatus, a, um. Sin: invectus; illatus. importador, ra: importator, oris m; importatrix, icis f. Sin: invector m; invectrix f.

imposible: impossbilis, e. Sin: qui, quae, quod feri non potest. Uso: es - que, nullo pacto fieri potest ut ...; feri non potest ut ... impostergable: indifferbilis, e. Sin: dilationis imptiens; dilationem non patiens; qui (quae, quod) differri non potest; qui (quae, quod) dilationem non rcipit vel non ptitur.

importancia: (lo que hace que una cosa sea considerable) momentum, i n. Sin: grvitas; pondus; vis; praestntia. Uso: - creciente, momentum augescens; cosa de cierta -, res alicius momenti; cosa de grande -, res magni momenti vel pnderis; cosa de mxima -, res mximi momenti; res summae gravitatis; cosa de poca, mnima, ninguna -, res parvi (vel levi), mnimi, nullus momenti; - de un asunto, rei magnitudo; dar demasiada - a algo, liquid verbis nimis exaggerare; dar mucha - a algo, licui rei magnam vim (gravitatem, praestntiam) tribere // (autoridad, influencia) grvitas, atis f. Sin: auctritas. Uso: de (gran) -, magnus; de menor -, minor, lvior; darse -, darse aires de gran -, mnia contemptim gravique supercilio gere; ser persona de -, plrimum pollere; summa auctoritate (vel praestnti) pollere; auctoritate et grati valere. importante: (que importa, considerable) gravis, e. Sin: magnus. Uso: ms -, ptior; muy -, mximus vel gravssimus; ser -, valere // (que tiene importancia o autoridad) gravis, e. Sin: multae auctoritatis. importar: importare. Sin: invhere; introdcere.

impostor, ra: impostor, oris m; impostrix, icis f. Sin: deceptor, oris m; simulator, oris m; sycophanta vel sucophanta, ae m // adj fallax; falsdicus; falsloquus. impracticabilidad: inviablitas, atis f. Sin: inaccessiblitas; impenetrablitas.

impostergablemente: nulla dilatione, prolatione, prorogatione. Sin: sine dilatione; sine ulla dilatione.

imprecacin: (en sentido abstracto) exsecrtio, onis f (alicius rei) // (en sentido concreto) exsecramentum, i n. Sin: maledictum; dirae fpl vel dira npl. Uso: lanzar imprecaciones contra alguien, licui diras vel dira precari vel imprecari; liquem exsecrari vel devovere. impregnar: (liqua re) imbere. Sin: perfndere; impraegnare; praegnantem fcere // impregnarse de gramtica, de msica, de varios errores, mbui grammtic, msic, vriis impregnacin: perfsio, onis f.

impracticable: imprvius, a, um. Sin: nvius; inaccessbilis; invibilis; ditu clausus. Uso: lugares -, loca impedita npl.

importe: summa, ae f. Sin: prtii summa; sumptus, us m.

555

imprenta errribus. impresionable: mollis, e. Sin: qui (quae, quod) fcile commovetur. Uso: ser -, facllime commoveri.

impresin: (accin y efecto de imprimir) imprssio, onis f. Sin: typorum imprssio; v. edicin. Uso: belleza de -, typorum venustas // (obra impresa) liber typis impressus vel exscriptus; opus typis exscriptum // (marca que una cosa deja en otra) signum, i n. Sin: nota; imprssio; incsio. Uso: - dactilar o digital, digitalis imprssio vel incsio; signum dgiti (vel digitorum); dactylogramma, tis (dat y abl pl -is) n; impresiones en el nimo, nimi impressiones // (fig, movimiento que las cosas causan en el nimo) (nimi) commtio, onis f. Uso: - suave, terrible, suavis, terrbilis nimi commtio. impresionabilidad: molltia, ae f; mollties, i f. Sin: nimi molltia; faclitas; flexiblitas.

imprescriptible: impraescriptbilis, e. Sin: qui (quae, quod) praescribi (vel vetustate infirmari) non potest; praescriptioni non obnxius.

imprescindible: impraescindbilis, e. Sin: qui (quae, quod) praetermitti non potest; quod omitti non potest; a quo recdere non pssumus.

imprenta: (el arte de imprimir) ars typogrphica. Sin: ars impressria vel librria; ars gutenbergia(na) // (establecimiento donde se imprime) typographum, i n; typographium, ii n. Sin: officina typogrphica vel librria; domus preli; domus preli typogrphici // (impresin) imprssio, onis f. Uso: caracteres de -, typi, orum mpl; characteres, um mpl; litterarum notae vel formae; error de -, mendum typogrphicum; pruebas de -, typorum exemplria vel experimenta npl; flia probanda; pginae emendandae; relativo a la -, impressrius; dar a la -, typis imprmere vel dere // (fig, lo que se publica impreso) scripta dita. Sin: scripta typis impressa.

impresionante: nimum cmmovens vel prmovens.

impresionar: commovere; movere; permovere. Sin: excitare; affcere; nimum alicius tngere, mollire, movere // impresionarse, (criter) commoveri // (- placas fotogrficas) colluminare. Sin: luce imprmere. impresionista: impressionista, ae mf. Sin: impressionismi studiosus, ssecla, fautor // (relativo al impresionismo) impressionsticus, a, um; ad impressionismum prtinens. impresionismo: impressionismus, i m.

impreso: adj typis impressus, a, um. Sin: typis ditus, scriptus, exaratus // sust res typis impressa. Sin: scriptum typis ditum, exaratum, consignatum, mandatum; scriptum praelo (prelo) ditum vel excusum. Uso: obra impresa, opus scriptri mchin impressum; impresos, typis dita, vel scripta, vel impressa.

imprevisible: impraevisbilis, e. Sin: non ante visbilis; qui (quae, quod) praevideri non potest.

impresora: impressrium, ii n. Sin. mchina impressria. Uso: - de computadora, instrumentum pressrium elaboratrii electrnici.

impresor: (tipgrafo) impressor, oris m. Sin: typgraphus; rtifex librrius; librorum pifex vel rtifex; librrius officinator; excusor; typotheta, ae m; typogrphicae (vel librriae) officinae pifex. Uso: - de moneda, excusor argentrius; relativo al -, excusrius // (dueo de una imprenta) typogrphicae (vel librriae) officinae dminus vel possessor.

556

impuesto imprevisto: inopinatus; necopinatus, a, um. Sin: inexpectatus; haud exspectatus; insperatus; non praevisus. imprimir: (estampar o dejar huella por medio de la presin) imprmere. Sin: insclpere; inscrbere (liquid in liqua re) // (dar a la prensa los escritos para su publicacin) typis mandare. Sin: prelo subcere vel sbdere // (publicar, editar) (librum) imprmere. Sin: excdere; typis vel prelo imprmere, cdere, excdere, dere, exarare, gutenbrgia arte exarare. Uso: pgina impresa, pgina typis impressa // (fig, fijar algn afecto, idea, etc.) infgere (liquid in liqua re, vel licui). Sin: inculcare liquid; in nimum imprmere. Uso: impreso en la memoria, in memoria psitus atque infixus; impreso en la misma naturaleza, in ipsa natura infixus; quedar impreso en el nimo, in nimo insdere // (comunicar) - un movimiento a algo, liquid impllere. imprimtur: vnia typis imprimendi. inenuntibilis; ineloqulibis; impossbilis dictu.

improrrogable: improrogbilis, e ; non prorogbilis. Sin: (qui, quae, quod) prorogari (vel differri) nequit.

improrrogablemente: improrogabliter. Sin: sine dilatione vel prorogatione; nulla dilatione vel prorogatione.

improvisacin: extemporlitas, atis f // (obra improvisada) sbita vel repentina ctio; res improvisa, subitria, inopinata; factum sbitum // (discurso improvisado) sbita vel extemporalis ortio. Sin: subitria dctio. improvisado: improvisus, a, um. Sin: extemporalis; subitrius; repentinus ac fortutus.

improcedencia: vnitas, atis f. Sin: lvitas; innitas; futlitas; vacitas // (falta de derecho) repugnntia contra quaestionem iudiciriam. improcedente: vanus, a, um. Sin: ftilis; inanis; carens fundamento; ftili fundamento innisus // (no conforme a derecho) quaestioni iudiciriae repugnans.

impronunciable: impronuntibilis, e. Sin:

improductivo: infecundus, a, um. Sin: infructuosus, inanis, strilis; frctibus carens; non fructficans; oeconmice strilis.

improductividad: infructusitas, atis f. Sin: infecnditas; sterlitas; innitas; nulla frctuum effctio. Uso: - econmica, sterlitas oeconmica.

improvisar: (hacer una cosa de pronto, sin estudio ni preparacin) sbito gere vel fcere // (hacer de ese modo discursos, poesas, etc) sbito dcere vel loqui. Sin: ex improviso vel ex tmpore dcere. Uso: - versos, poemas, versus, crmina extemporliter (vel ex tmpore, vel ex improviso) fndere, pngere, scrbere // (preparar en poco tiempo algo) liquid ex tmpore parare. Uso: - un almuerzo, un banquete, extemporale prndium, convvium expedire; - una fiesta, festivum festinare diem. impuesto: vectgal, alis n. Sin: tributum; taxa. Uso: - adicional, accssio (-onis f); - automotor, vectigal autocinticum; - comple-

improvisador: (que improvisa) extemporalis, e. Sin: extemporneus; ex tmpore agens; ad extemporalitatem fcilis vel promptus. Uso: quien compone de repente versos, qui versus ex tmpore facit vel fundit; quien compone de repente discursos, ex tmpore dicens (-entis); sbito dicens; dictor extemporalis, subitrius.

557

impugnable mentario, completivum tributum; - directo, tributum; tributum directum; - eclesistico, vectigal vel nnuum tributum ecclesisticum; - extraordinario, indctio (-onis f); - fijo, stipndium; - indirecto, vectigal; tributum indirectum; - personal, tributum viritim impsitum; tributum in cpita sngula; - pblicos, pblica, orum npl; - suplementario, additcium tributum; - telefnico, taxa telephnica; - unitario, taxa unitria vel elementria // - de estada, commorationis taxa; - de ingreso, dits taxa; - del timbre, pro pblico sigillo taxa; - en dinero, stipndium; - sobre los bienes heredados, - sobre herencias, sobre las sucesiones, tributum ex hereditate; - sobre inmuebles, tributum; - sobre los pastos pblicos, vectigal ex scriptura; - sobre la renta, ex provntibus vectigal // cobrador, recaudador de impuestos, apodecta, ae m; tributorum procurator vel exactor; exencin de los -, tributorum immnitas; exento de -, (tributorum) immunis vel expers (-ertis); vcuus a tributis; oficina de -, offcium fiscale; sujeto a -, tributrius vel vectigalis // cobrar, recaudar, exigir, hacer pagar los -, tributa (vectiglia, stipndia) exgere; disminuir, rebajar los -, tributa temperare; establecer un - anual, pecniam in sngulos annos imperare; eximir a uno de un -, tributo (vectigali, stipndio) liquem liberare; pagar un -, tributum pndere, ferre, conferre; vectigal slvere, pndere, pensitare; suprimir un -, vectigal abrogare. impugnable: impugnbilis, e. Sin: confutandus; improbandus; reprobandus; qui (quae, quod) impugnari potest. impugnacin: impugntio, onis f. f; infitiator m; infitiatrix f.

impugnante: impugnans, antis. Sin: impugnatrius.

impulsividad: impulsvitas, atis f. Sin: implsio; impulsus, us m; vehemntia inconsulta. Uso: por -, impulsione. impulsivo: impulsivus, a, um. Sin: dvius; inconsultus.

impulso: (accin y efecto de impeler o impulsar) impulsus, us m. Sin: implsio, onis f; appulsus, us m; incittio, mtio, permtio, onis f. Uso: - elctrico, elctricus ictus (-us m); - misionero, impulsus missionalis; dar - a algo, licui rei favere; liquid impllere vel promovere; sentir el - de algo, liqua re moveri vel impelli // (instigacin, sugestin) impulsus, us m. Sin: implsio (ad liquid); instinctus (-us m); stmulus. Uso: por - de alguien, impulsu (vel instinctu) alicius; por mi -, impulso meo; por propio -, ultro; me, tu, su, etc., sponte // Mec pressura, ae f. impulsor: impulsor, oris m. imputabilidad: imputablitas, atis f.

impugnado: impugnatus vel oppugnatus, a, um. Sin: repulsus; negatus; recusatus.

inaccesibilidad, v. inabordabilidad. inaccin: inrtia, ae f. inaccesible, v. inabordable.

inabrogable: inabrogbilis, e. Sin: irrevocbilis; abrogationem non ptiens; qui (quae, quod) abrogari non potest.

inabordable: inaccessbilis, e. Sin: inadbilis; nvius; imprvius; ditu carens vel diffcilis.

inabordabilidad: inaccessiblitas, atis f.

impugnador, ra: impugnator, oris m; impugnatrix, icis f. Sin: oppugnator m; oppugnatrix

558

inaugurado inaceptable: inacceptbilis vel inacceptbilis. Sin: reiciendus; exprobandus. inaceptablemente: inacceptabliter. inactividad: inactusitas, atis f. stbilis.

inactivo: inactivus, a, um. Sin: inactuosus.

inadaptable: inaptbilis, e. Sin: inconvniens, entis. inadaptado: non idneus. Sin: non aptus. inadecuado: inadaequatus vel non adaequatus, a, um. Sin: haud cngruens; impar; non respondens.

inadaptabilidad: inaptablitas, atis f. Sin: inconvenintia.

inanimado: inanimatus, a, um. Sin: innimus; innimis, e; nim carens. Uso: los seres - y los animados, innima et animata.

inamovilidad: inamoviblitas, atis f. Sin: perpetitas (-atis f).

inapagable: inexplbilis, e. Sin: insatibilis. inapelable: inappellbilis, e. Sin: appellatione remota; sine provocatione; haud provocbilis vel provocandus. inapetencia: inappetntia, ae f. Sin: cibi fastdium vel satetas. inaplicabilidad: inapplicablitas, atis f.

inafectado: inaffectatus, a, um. inagotable: inexhaurbilis, e.

inadvertidamente: (por inadvertencia) v. inadvertencia // (descuidadamente) neglegenter. Sin: incurate; incuriose.

inadvertencia: inconsiderntia, ae f. Sin: neglegntia; incria. Uso: por -, inconsiderate; inconsulte; tmere; imprudenter; per imprudntiam; por pura -, tmere ac nulla ratione; tmere ac nullo conslio; casu et tmere; tmere ac fortuto; inconsulte ac tmere.

inaplicable: inapplicbilis, e. Sin: non applicbilis; non aptus ; non idneus. inapreciable: inaestimbilis, e. inaprensible: inapprehensbilis, e. Sin: non apprehensbilis; apprehensu diffcilis // (fig que no se puede captar por demasiado sutil) inintelligbilis, e. Sin: incomprehensbilis.

inajenable o inalienable: inalienbilis, e. Sin: alienationi non obnxius; qui (quae, quod) abalienari nequit vel non potest. inalmbrico: sine filo vel filis. inalienabilidad: inalienablitas, atis f.

inamovible: inamovbilis, e. Sin: perptuus;

inaugurado: inauguratus, a, um. Sin: auspicatus; nitus, inceptus; instauratus.

inauguracin: inaugurtio, onis f. Sin: instaurtio; intium; princpium; dedictio.

inaudito: (nunca odo) inauditus, a, um. Sin: novus; inauditus ac novus // (fig, monstruoso, extremadamente vituperable) infandus, a, um. Sin: nefandus; exsecrandus.

inasible: imprensbilis, e. Sin: effgiens; evanescens; qui (quae, quod) comprehendi (= ser agarrado) vel intllegi (= ser comprendido) non potest.

559

inaugural inaugural: inauguralis, e. Sin: aditialis; inaugurativus; auspicalis. Uso: sesin -, auspicalis sssio. dare // (fig, lisonjear) adulari liquem vel licui. Sin: assentari vel blandiri licui; liquem nimis laudare; liquem ludibus extllere; liquem ad caelum efferre; liquem ad astra (vel ad sdera) tllere.

inaveriguable: non indagbilis, e. Sin: non confirmbilis; incertus; non certus.

inautntico: inauthnticus, a, um.

inaugurar: inaugurare. Sin: auspicari; inchoare, inire, initiare, incpere; instaurare; dedicare. Uso: inaugur la sesin parlamentaria, sessionem parlamenti inauguravit.

incensario: turbulum, i n. Sin: incensrium; acerra; thymiatrium; turrium vas. Uso: agitar el -, turbulum conctere; golpe doble de -, turbuli ductus (-us m) cum dplici ictu; golpe sencillo de -, turbuli ductus cum smplici (vel nico) ictu. incertidumbre: Fs, principio de -, rtio indeterminationis.

incapacidad: incapcitas, atis f. Sin: inhablitas; ineptitudo; impertia.

incansable: indefessus, a, um. Sin: indefatigbilis; indefatigatus.

incapacitado: ncapax, acis. Sin: inhbilis; ineptus; haud capax; non idneus. incendio: incndium, ii n. Uso: - intencional, incndium consulto conflatum vel effectum. incendiario: incendirius, a, um.

incensacin: turifictio, onis f. Sin: turis incnsio, suffimen (-mnis n), suffimentum; thymimatis combstio, suffimentum; turis honor licui tributus // (fig, adulacin) adultio, onis f. Sin: assenttio; laus assentatrix, ficta, immoderata. incensada: (cada uno de los movimientos del incensario en el acto de incensar) turbuli ictus (-us m) // (fig, adulacin, lisonja) v. incensacin.

incienso: incensum, i n. Sin: tus, turis n; thymiama, tis n. Uso: altar del -, altare incensi vel thymimatis. incisivo: incisrius, a, um. inciso: Gram incisum, i n. Sin: interictio; interpsita enuntitio.

incidentalmente o incidentemente: incidentliter. Sin: biter; accessrie; casu; forte; fortuto; data occasione.

incidental: Der ncidens, entis. Sin: interiectus, interpsitus, interlocutrius, a, um. Uso: proposicin -, interiectio (-onis f).

incensar: turificare; turificari. Sin: incensum adolere licui vel licui rei; tus dare (vel offerre) licui vel licui rei; turis honorem licui (vel licui rei) tribere; ture liquem (vel liquid) suffire. Uso: - el altar, arae incensum

inclasificable: enormis, e. Sin: descriptioni abhorrens; a descriptione abhorrens. inclinacin: (accin y efecto de inclinar o in-

incivilizado, v. incivil.

incivilidad: incivlitas, atis f. Sin: rustcitas; inhumnitas; inurbnitas.

incivil: incivilis, e. Sin: incultus; rsticus; rudis; inhumanus; inurbanus.

560

incompetente clinarse) inclintio, onis f // (fig, disposicin, tendencia natural a alguna cosa) propnsio vel inclintio ad + ac. Sin: nimi vel voluntatis inclintio ad + ac; stdium alicius rei. Uso: - buena, mala, bona, mala ndoles; - a la elocuencia, ndoles ad dicendum; - a los estudios, propnsio ad doctrinae stdium; - a los estudios literarios, propnsio ad litterarum stdium; - natural a la virtud, ad virtutem ndoles // tener - a algo, stdio alicius rei teneri; ad liquid propensum (vel proclivem) esse; no tener ninguna - a una cosa, nimo alieno (vel averso) esse ab liqua re. inclusa: brephotrophum, ii n; brephotrophum, i n. Sin: domus infntium expositorum. inclusero, v. expsito. nmine iter fcere.

incoloro: ncolor, oris Sin: coloris expers; colore destitutus.

incoherencia: inconsequntia, ae f. Sin: ncongruens iudcium vel sentntia.

incombustibilidad: incombustiblitas, atis f.

inclusivo: comprehensivus, a, um. Sin: includens; comprehendens. incoercible: incorcbilis, e. Sin: irrefrenbilis; incohbilis; infrenis; effrenis; effrenus; infrenus; corcitionis impatiens. incoativo: incohativus, a, um.

incompatibilidad: incompatiblitas, atis f. Sin: repugnntia; discrepntia; dissnsio. Uso: - de cosas, de naturaleza, de carcter, repugnntia rerum, naturae, ingnii; - entre algunos sobre algo, dissnsio inter liquos de liqua re.

incombustible: incombustbilis, e. Sin: gnibus vel flammis inviolbilis; flammae vel igni non obnxius; igni vel gnibus imprvius; ustionis expers; ab ustione immunis; qui (quae, quod) uri non potest (vel pterat, etc.); qui (quae, quod) ignem non cncipit. Uso: ser -, gnibus non absumi, non cnfici; igni resstere.

incgnito: incgnitus, a, um. Sin: ignotus; ignoratus; bditus; latens, entis. Uso: de -, mnibus ignotus; nullo sciente; dejar el -, (licui) quis (vel quae ...) sim (sis, sit ...) aperire vel detgere; palam iam quis (vel quae ...) sim (sis, sit ...) ferre; guardar el -, dissimulare quis (vel quae ...) sim (sis, sit ...); dissimulare nomen (meum, tuum ...); viajar de -, liquam regionem nullo sciente pervagari; sub alieno

incgnita: Mat incgnitum, i n // fig liquid incgnitum. Sin: res incgnita, dbia, incerta. Uso: es una -, liquid non apparet vel non constat (no se ve); liquid intllegi non potest (no se puede entender); liquid prspici vel praevideri non potest (no se puede prever).

incompatible: incompatbilis,e. Sin: dscrepans; incngruens; inconvniens; pugnans; repugnans licui rei; repugnans contra liquid; abhorrens (ab) liqua re; abhorrens licui rei. Uso: cosas -, inter se repugnntia, contrria; res inter se abhorrentes; ser -, repugnare, dissentire; ser del todo - con algo, mxime repugnare licui rei.

incompetencia: (falta de aptitud para algo) inscintia, ae f. Sin: insctia; impertia (alicius rei) // (falta de jurisdiccin) nullum ius; nulla potestas, auctritas, facultas, iurisdctio (in liqua re, contra liquem, contra liquid); iurisdictionis defectus (-us m); nullum ius iudicandi vel cognoscendi de liqua re. Uso: de un juez, nulla idicis legtima potestas. incompetente: (falto de aptitud para algo)

561

incompleto imperitus vel ignarus (alicius rei); non intllegens (in liqua re vel alicius rei); rudis (ad liquid, in liqua re, liqua re, alicius rei) // (falto de jurisdiccin) non legtimus. Sin: iuris (vel facultatis, vel potestatis) expers ; non aptus ad statuendum de liqua re. Uso: ser - acerca de algo, potestatem vel ius non habere liquid faciendi. incondicionado: non condicionatus. Sin: sine condicione; condicionum expers.

incondicional: absolutus, a, um. Sin: sine ulla condicione. Uso: donacin -, vera et absoluta dontio; respeto -, sine ulla condicione reverntia. incondicionalmente: absolute. Sin: sine ulla condicione; pure et simplciter.

incompleto: incompletus, a, um Sin: imperfectus; mtilus; truncus.

incomprendido: (no comprendido) incomprehensus, a, um. Sin: haud comprehensus; non intellectus; obscurus; occultus // (de persona cuyo mrito no ha sido apreciado) non satis probatus. Sin: minoris hbitus.

inconfesable: infandus, a, um. Sin: nefandus; tacendus; non revelandus. inconfundible: inconfundbilis, e. Sin: singularis.

incomprensin: (falta de comprensin) intellegendi impertia // (falsa interpretacin) prava interprettio // (fig, inquina) invdia, ae f . Sin: nulla indulgntia. incomunicabilidad: incommunicablitas, atis f. Sin: nulla communictio. incomunicacin: incommunictio, onis f. incomunicable. incommunicbilis, e.

incomprensible: incomprehensbilis, e. Sin: inaccessbilis; inintelligbilis.

incomunicado: estar - (en segregacin celular) in cella ab mnibus segregatum detineri; in vnculis vel in custdia detineri segregatum ab mnibus.

inconciliable: inconcilibilis, e. Sin: incompatbilis; insocibilis; inconvniens. Uso: ser -, non cohaerere; non congrere; discordare; repugnare. inconcluso: inconfectus, a, um. Sin: infectus; imperfectus.

inconsciente: (no consciente) incnscius, a, um Sin: nsciens; nscius; nscius; haud animadvertens, sntiens, intllegens; ignarus // (irreflexivo) inconsideratus, a, um. Sin: inconsultus; mprudens; incautus // (en psicoa-

inconsciencia: (estado en que el individuo no se da cuenta del alcance de sus palabras o acciones) inscintia, ae f. Sin: insctia; nescintia; ignortio; ignorntia // (falta de conciencia) inconscintia, ae f // (dicho o hecho irreflexivos, imprudentes) inconsiderntia, ae f. Sin: inconsidertio; imprudntia; temritas.

inconmensurable: immensurbilis, e. Sin: immensus.

inconmensurabilidad: immensurablitas, atis f.

incongruo: incngruus, a, um. Sin: incngruens; inconvniens; inconsentneus; incnsequens.

incongruencia: incongruntia, ae f. Sin: incohaerntia; inconvenintia; disconvenintia; inconsequntia.

562

incorreccin nlisis) adj subliminaris; irrationalis; extra conscintiam; infra conscintiae limen; sust incnscium, ii n; recndita nimi pars; nimi profundum vel secretum; imus nimus. incontrolable: irregbilis, e. Sin: irrefrenbilis. incontrolado: infrenatus, a, um. Sin: inconsideratus; incogitatus; impetuosus.

inconsiderado: inconsideratus, a, um. Sin: inconsultus; imprdens; incautus; temerrius. inconsistente: inanis, e. Sin: nugatrius; nugalis; tnuis; nullus momenti. inconsistencia: lvitas, atis f. Sin: innitas.

inconsideradamente: inconsiderate. Sin: inconsulte; imprudenter; incaute; tmere.

inconsideracin: inconsidertio, onis f. Sin: inconsiderntia; imprudntia; temritas.

inconscientemente: incnscie. Sin: inscienter; nscie; nulla conscintia.

incontrovertible: incontradicbilis, e. Sin: irrefutbilis; indubitbilis; indbius.

inconveniente: adj inconvniens, entis. Sin : disconvniens; inconsentneus; incnsequens; incngruus // (impedimento) impedimentum, i n. Sin: obstculum; offendculum // (dao) damnum, i n. Sin: nocumentum; detrimentum. incorporacin: incorportio, onis f. Sin: insrtio; aggregtio. Uso: - de Bulgaria y Rumenia a la Unin Europea, adinctio Bulgriae et Dacoromniae ad Unionem Europaeam. incorporado: incorporatus, a, um. Sin: asctus; cooptatus. incorporar: incorporare. Sin: insrere; aggregare; associare; unire.

inconveniencia: (desconveniencia) inconvenintia, ae f. Sin: disconvenintia; incongruntia // (despropsito) importune (vel rstice, vel indecore) dictum vel factum.

inconstitucionalidad: inconstitutionlitas, atis f. Sin: constitutioni contraretas; a constitutione discrepntia; formae civitatis repugnntia. inconsulto: inconsultus, a, um. Sin: imprudens; inconsideratus; incautus; incogitatus; praeceps (-cpitis).

inconstitucional: inconstitutionalis, e. Sin: non legtimus; constitutioni incngruens, inconsentneus; contrrius; formae civitatis repugnans; primriae (rei pblicae) legi discors; cum primria (rei pblicae) lege discors vel dscrepans; institutis vel formae rei pblicae non convniens.

incontable: innumerbilis, e. Sin: haud computbilis. incontenible: incohbilis, e. Sin: intemperbilis; haud moderbilis.

incorpreo: incorpreus, a, um. Sin: incorporalis; immaterialis; spiritualis; crpore expers vel vacans; sine crpore; nullo cum crpore. Uso: ser -, sine crpore esse; crpore carere vel vacare; crpore expertum esse. incorreccin: mendsitas, atis f. Sin: mendum; menda. Uso: - gramatical, sermonis v-

incorporeidad: incorporlitas, atis f. Sin: spiritalis natura vel substntia.

563

incorrecto tium; soloecismus. incubacin: incubtio, onis f. Sin: incbitus, us m; pulltio, onis f; fotus, us m. Uso: - artificial, artificiosa incubtio; - de una enfermedad, morbi incubtio; morbus conceptus; morbi maturescntia; occultus morbi progressus; morbus nondum manifestus. incubador: incubitrius, a, um. incubadora: incubatrix, icis f. Sin: incubationis cella; artificiosae incubationis apparatus. inculto: (de lugares) incultus, a, um. Uso: ser -, cultu vacare // (de personas) incultus. Sin: indoctus; rudis // (de estilo) incomptus, a, um. Sin: hrridus. incubar: (ova) incubare.

incorregible: incorrigbilis, e. Sin: inemendbilis; non emendbilis; emendationis expers; cui desperata est emendtio.

incorrecto: mendosus, a, um. Uso: costumbres -, mendosi mores.

incorrupcin: incorrptio, onis f. Sin: intgritas. incorruptibilidad: incorruptiblitas, atis f. Sin: incorruptum manere; non corrumpi // fig intgritas; innocntia. incorruptamente: incorrupte.

incorruptible: incorruptbilis, e. Sin: qui (quae, quod) corrumpi nequit; qui corrumpi non potest // (fig, que no se puede o es muy difcil de pervertir) nteger, gra, grum. Sin: sanctssimus. Uso: juez -, iudex sanctssimus.

incultura: inhumnitas, atis f. Sin: incultus, us m; rustcitas; rditas; doctrinae carntia. inculturacin: inculturtio, onis f. Sin: alienae culturae adptio, assmptio; alterus cultus adptio; in mores accommodtio, in cultum insrtio. inculturar: inculturationem pergere.

incorrupto: (que est sin corromperse) incorruptus, a, um // (fig, no daado ni pervertido) nteger, gra, grum. Sin: nnocens; intactus; illibatus. incredulidad: incredlitas, atis f. Sin: impetas.

incrdulo: incrdulus, a, um. Sin: non crdulus; scpticus; mpius.

incumbencia: munus, nris n. Sin: offcium; negtium.

increble: incredbilis, e. Sin: inenarrbilis; extra fidem; fidem excedens vel sperans. increblemente: incredibliter. incremento: incrementum, i n. Uso: - demogrfico, incrementum demogrphicum, natlium, natorum; densatus cvium (vel incolarum) nmerus; - econmico, rei oeconmicae incrementum.

incurable: incurbilis, e. Sin: insanbilis; immedicbilis; non sanbilis.

incunable: incunbulum, i n. Sin: incunbula typogrphica npl; typogrphicae artis primrdia npl.

incumplimiento: inobservntia, ae f. Sin: promissi desrtio; a promissione defctio.

incumplido: incompletus, a, um. Sin: infectus; haud solutus; nondum absolutus.

564

independencia incursin: incrsio, onis f. Sin: incursus, us m; irrptio. Uso: - area, arius vel areus incursus; incrsio aria; incrsio aroplanorum; - areas de aviones enemigos, incursus arii aroplanorum hostlium; - fulmnea, incrsio fulmnea; - terroristas, incursiones tromocratarum more; hacer incursiones en territorio enemigo, incursiones (vel incursus, vel irruptiones) fcere in fines hstium. indefinido: indefinitus, a, um.

indeformable: indeformbilis, e. Sin: indepravbilis. indehiscente: indehescens, entis. indeleble: indelbilis, e. indelegable: indelegbilis, e.

indebido: (no obligatorio ni exigible) indbitus, a, um. Sin: immritus; gratuto concessus // (ilcito) illcitus, a, um. Sin: non legtimus. indefectibilidad: indefectiblitas, atis f. Sin: ntegra perpetitas vel pernnitas; indeficintia; aeternum (vel perptuum, vel certum) esse. indeclinable: Gram indeclinbilis, e.

indagacin: indagtio, onis f. Sin: indago, gnis f; investigtio; pervestigtio; inquistio.

indemnidad: indmnitas, atis f.

indelicado: inurbanus, a, um. Sin: illiberalis; parum rverens.

indelicadeza: inurbnitas, atis f. Sin: illiberlitas; nulla reverntia.

indemnizacin: indemntio, onis f. Sin: damni compenstio; soltio compensativa.

indefectible: (que no puede dejar de ser) indefectbilis, e. Sin: indefciens; numquam defciens; numquam defuturus; indsinens; intrminus; inexstingubilis; perennis; inconsumptbilis; non periturus; numquam casurus // (que no puede faltar) certus, a, um. Uso: plazo -, certa dies.

indemnizar: damnum compensare, sarcire, resarcire, slvere. indemostrable: indemostrbilis, e.

indefectiblemente: (de modo que no puede dejar de ser) indeficienter. Sin: indesinenter; perptuo; in perptuum; sine intermissione; sine fine // (de modo que no puede faltar) certe; certo. Sin: procul dbio; haud dbie; indubitabliter. Uso: vendr -, certo (vel haud dbie) veniet. indefendible: indefensbilis. Sin: non defensbilis. indefinible: indefinbilis, e.

independencia: independntia, ae f. Sin: libertas; nulla obnoxetas. Uso: - civil, civilis libertas; - nacional, independntia nationalis; - poltica, in re pblica administranda sui iuris esse; - de carcter, - de espritu, libertas ingnii; liber nimus; lbera voluntas; - de juicio, suo iudcio uti; - de la justicia, iurisdctio lbera; - de lenguaje, summa libertas in oratione // declaracin de -, declartio independntiae; espritu de -, oboediendi fastidium; cuiusvis disciplinae recustio; guerra de -, bellum pro libertate tuenda (si se trata de mantenerla) vel recuperanda (si se trata de recobrarla); - del Pas Vasco o Euskadi, independntia Vascniae // conseguir, conquistar su -, se in libertatem vindicare; parare sibi libertatem; conseguir la - de alguien, liquem in libertatem vindicare; conservar la -,

565

independentismo servare libertatem; defender la -, libertatem defndere vel tueri; gozar de -, esse sui iuris, sui iudcii, sui arbtrii; lbere se grere; hablar con -, ore lbero loqui; no tener -, iuris alicius esse; alicius iuri esse obnxium; perder la -, licui obnxium feri; quitar la a alguien, licui libertatem erpere; reclamar plena -, plenam independntiam flagitare; tener -, sui iuris esse; suo (prprio) iure vvere. indestructibilidad: inexstinguiblitas, atis f. Sin: indefectiblitas; immortlitas; condcio indelbilis. indestructible: indelbilis, e. Sin: perennis. indeterminable: indeterminbilis, e.

independiente: non obnxius. Sin: liber; sui iuris (gen).

independentismo: stdium obnoxietatis abolendae vel auferendae. Sin: stdium suis iribus vivendi.

indeterminacin: indetermintio, onis f. Sin: indefintio; haesittio; titubtio; fluctutio; dubittio.

indeterminado: indeterminatus, a, um. Sin: indefinitus. indeterminismo: indeterminismus, i m. Sin: acrsia. indeterminista: indeterminista, ae m. India: India, ae f.

independientemente: independenter (ab liqua re). Sin: lbere; solute; per se; per se ipsum; ad suum arbtrium. Uso: - del deber, misso offcio; - de esta circunstancia, citra hunc casum; - de la utilidad, separata utilitate; proceder - de algo, neglgere, omttere, praetermttere liquid; la virtud debe ser apreciada - de la fortuna, per se virtus sine fortuna ponderanda est; valuar algo - de toda otra consideracin, liquid per se ipsum aestimare. independista: sust fautor obnoxietatis abolendae vel auferendae. Sin: fautor suis iribus vivendi facultatis // adj prprius stdii obnoxietatis auferendae. inderogable: inderogbilis, e. Sin: irrevocbilis.

indiana: ndica, ae f. Sin: tela ndica; linum ndicum; txtile vel textum ndicum. indianismo: (modismo) indismus, i m. Sin: loctio ndica // (ciencia de la lengua y civilizacin indias) indiolgia sive -loga, ae f. indianista: indilogus, i m. indiano: ndicus, a, um. Sin: indus; indianus.

indescifrable: ininterpretbilis, e. Sin: inexplanbilis; inexplicbilis; inintelligbilis.

indescriptible: inenarrbilis, e. Sin: indicbilis; ineffbilis; supra quam dici vel enarrari potest.

indicativo: adj indicativus, a, um. Sin: indicatrius // sust Ling, modus (-i m) indicativus.

indicador: index, dcis mf. Sin: indculus; signum. Uso: - de camino, signum virium; Tecnol, - del color de la cinta, clavcula coloris teniae; - de espacios, spatiorum indculus; - de funcionamiento, index operationis; - de incendios, index incendiorum // adj agnitionalis, e. Uso: cartelito -, schdula agnitionalis; dato -, elementum agnitionale.

566

indigesto ndice: index, dcis mf. Uso: - alfabtico, index alphabticus; index in ltteram vel in ltteras digestus; index litterarum rdine explicatus; - analtico, general, sistemtico, index analticus, generalis, systemticus; bibliogrfico, index librorum qui inspecti sunt; - onomstico, nminum index; - de audiencia (de Radio/TV), index audintium; de materias, index rerum (quae pertractantur); - de voces, de vocablos, nominum vel vocabulorum index. indiferencia: (frialdad, insensibilidad) lentitudo, dnis f. Sin: nimus frgidus vel durus // (incuria) neglegntia, ae f. Sin: incria. Uso: - religiosa, neglegntia religionis vel divini cultus; ad qumlibet religionis formam se aeque habere, vel se aeque movere. indiferente: (que no presenta motivo de preferencia) indfferens, entis. Uso: slaba -, sllaba indfferens // (no determinado por s a una cosa ms que a otra) indfferens. Uso: - acerca de la comida, indfferens circa victum; ser, mantenerse -, in neutram partem moveri vel inclinari // (despreocupado) incuriosus, a, um (alicius rei, liqua re, in liqua re). Sin: nglegens (alicius rei, in liqua re, in liquem, in liquid). Uso: - a los valores espirituales, bonorum nimi incuriosus; ante las vicisitudes del mundo, incuriosus vicissitdinum humanarum; - en materia de religin, circa religionem nglegens // (que por nada se conmueve) frgidus, a, um // (sin inters) me, te, le ... es -, me, tu, su ... nihil nterest; nihil omnino curare de + abl; liquid parum (vel mnime, vel nihil) curare. Uso: eso me es -, nihil ad me; nihil ad me ttinet. indiferentemente: (indistintamente) indifferenter. Sin: indiscriminatim; nullo discrindiferenciado: indiscretus, a, um. ndico, v. indiano. mine // (con indiferencia) indifferenter. Sin: neglegenter // (con frialdad) frgide.

indiferentismo: indifferentismus, i m. Sin: lentitudo nimi indifferentis. Uso: - poltico, religioso, indifferentismus polticus, religiosus. indiferentista: indifferentista, ae m. Sin: indifferentismi fautor vel sectator.

indgena: adj indgenus, a, um; indgena, ae mf y n. Sin: vernculus; nostras, atis mf y n. Uso: bebida -, indgena ptio; buey -, bos indgenus; clero -, clerus indgena vel indgenus; clerus ex indgenis delectus; gallinas -, gallinae nostrates vel vernculi gneris; lengua -, sermo vernculus; palabras -, verba nostrtia; vino -, indgena vinum // sust indgena, ae mf; indgenus, i m. Sin: aborigo, gnis m; autchthonus; autochthon, nis m. Uso: poblaciones -, aborgines vel aborgenes, um mpl; productos -, domstica, orum npl. indigerible: (que no se puede digerir) indigerbilis, e // (de muy difcil digestin) diffcilis concoctu // fig intolerbilis, e. indigestible: indigestbilis, e; v. indigerible.

indigesto: (difcil de digerir) diffcilis ad concoquendum. Sin: gravis // (que est sin digerir) indigestus, a, um. Sin: inconfectus; crudus; non concoctus // (fig, confuso, desordenado) indigestus. Sin: confusus; perturbatus; sine rdine // (spero, difcil en el trato) molestus, a, um. Sin: incmmodus; importunus.

indigestin: indigstio, onis f. Sin: indigestus, us m; crditas; crudittio; mala concctio. Uso: morir de -, cruditate mori; tengo una -, est mihi stmachus vitiatus.

567

indignacin indignacin: indigntio, onis f. Sin: ira, ae f. Uso: ver con -, iniquo nimo ferre. indiscutiblemente: indiscussibliter. Sin: indisputabliter; indubitabliter; indubitanter; indubitate; indubitato; procul dbio; sine dbio; sine controvrsia; nulla contentione. indiscutido: indiscussus, a, um. Sin: non discussus; indisputbilis; irrefutbilis; certssimus.

indignado: iratus, a, um (contra alguien, licui; de algo, de liqua re). Uso: estar -, stomachari (contra alguien, licui).

indignar: indignationem movere licui // indignarse, irasci (contra alguien, licui; por algo, de liqua re; de que, quod + indic o subj). Sin: indignari (por algo, liquid vel de liqua re); suscensre intr (contra alguien, licui). indio: (adj, de la India) ndicus vel indus, a, um ; (- de Amrica) indianus, a, um // sust Indianus, i m. Sin: Indianus vel Indus Americanus; autochton Americanus // (metal) ndium, ii n. indirectamente: indirecte. Sin: per indirectum; modo non directo. indisciplina: indisciplintio, onis f. Sin: nulla disciplina; inordintio. indirect (Inform), indirecto: indirectus, a, um.

indisolubilidad: indissolublitas, atis f. Sin: perpetitas; pernnitas; dissolvi non posse; indissolbilis vel inexplicbilis nexus (-us m) vel nodus (-i m). Uso: - del matrimonio, perpetitas matrimnii; indissolbile matrimnii vnculum. indisoluble: indissolbilis, e. Sin: insolbilis; indissocibilis; non dissolbilis; haud solbilis.

indisolublemente: indissolubliter. Sin: insolubliter; inexplicbili nexu vel nodo.

indispensabilidad: indispensablitas, atis f. Sin: necssitas.

indisciplinado: indisciplinatus, a, um. Sin: indcilis; effrenatus; effrenus; immodestus; disciplinae impatiens; nulla disciplina corcitus. indiscriminadamente: indiscriminatim. Sin: indiscrete. indiscriminado: indiscriminatus, a, um.

indiscutible: indiscussbilis, e. Sin: indisputbilis; indubitbilis; indbius; irrefutbilis. Uso: ser -, dubitandum non esse (de liqua re); sine controvrsia esse; in controvrsiam vocari non posse; es una verdad -, vritas est de qua nulla controvrsia feri potest.

indisposicin: (falta de disposicin) nimus alienus. Sin: voluntas aliena; malevolntia // (desazn o quebranto leve de la salud) valetudo, dnis f. Sin: incmmoda (vel adversa, vel infirma) valetudo; incmmodum; brevis aegrottio vel aegritudo (-dnis f). Uso: - improvisa, (crporis) offnsio; por -, propter valetdinem; valetdine impeditus // alegar -, valetdinem excusare; ser atacado de una -, valetdine vel incmmoda (adversa, infirma) valetdine ffici, crripi, tentari; tener una -, lviter aegrotare; tener una ligera -, perlvi-

indisponible: impromptus, a, um. Sin: imparatus; non paratus; non in promptu.

indispensable: indispensbilis, e. Sin: pernecessrius. Uso: es - que, necesse est ut + ac e inf.

568

indulgencia ter commoveri. Indochina: Indosinae, arum fpl. Sin: paennsula Indosinensis. indoeuropeo: adj indoeuropaeus, a, um // sust Indoeuropaeus, i m. indogermnico: indogermnicus, a, um. ndole, v. temperamento. indogermano: Indogermanus, i m. indoloro: indolrius, a, um. indochino: adj indosinensis, e,

indispuesto: (que se siente algo enfermo) lviter aegrotans.

individual: (perteneciente o relativo al individuo) individualis, e. Uso: exigencia -, individualis exigntia // (propio y caracterstico de alguien o algo) prprius. individualidad: individulitas, atis f. Sin: singulritas; prpria natura // (originalidad) propretas ingnii. individualismo: (doctrina filosfica) individualismus, i m // (egosmo) sui cmmodi stdium. Sin: effrenatus amor sui. individualista: sust individualista, ae mf. Sin: individualismi fautor (partidario del individualismo); sui cmmodi effrenatus fautor (propenso al individualismo) // adj individualsticus, a, um. Sin: sui cmmodi studiosus.

individuacin: individutio, onis f. Sin: determintio; singulariztio; singularis defintio.

indistinguible: indiscriminbilis, e. Sin: indistinctus.

Indonesia: (archipilago) Indonsia, ae f // (Estado) Indonsia. Sin: Cvitas Indonsia; Foederatae Indonsiae Civitates. indonesio: adj indonesianus, a, um // sust Indonesianus, i m. Indostn: Hindustnia, ae f.

individualmente: singillatim. Sin: singulatim; viritim; per sngula cpita.

individuar: individuare // fig sngula definire; nominatim circumscrbere; singillatim designare; viritim deprehendere. individuo: adj indivduus, a, um. Sin: singularis; indivisbilis // sust indivduum, i n. Sin: homo sngulus; singularis homo; persona indivdua; sngula persona. Uso: un - cualquiera, unus qulibet. indivisibilidad: indivisiblitas, atis f.

inducido: Fs sucneum vel elctricum glomeramen (-mnis n). inductivo: inductivus, a, um.

induccin: (modo de razonar) indctio, onis f. Sin: illtio. Uso: por -, per inductionem // (accin y efecto de inducir) indctio.

indostans o indostano: adj hindustanus, a, um // sust Hindustanus, i m.

indulgencia: (facilidad en perdonar o disimular las culpas) indulgntia, ae f. Sin: clemntia; lnitas; lenitudo; nimi lenitudo. Uso: - con alguno, in liquem indulgntia; demasiada - para con alguien, nmia lenitudo in liquem; tener -, indulgre licui; indulgenter liquem habere; indulgnti tractare liquem // (facilidad en conceder gracias) fa-

569

indulgentemente clitas, atis f. Sin: nimi faclitas // (remisin que hace la Iglesia de las penas debidas por los pecados) indulgntia. Sin: poenae remssio; indulgntia ecclesistica. Uso: - parcial, indulgntia partialis; - plenaria, indulgntia plenria; cuiusvis vel omnis poenae remssio; conceder - plenaria en las condiciones acostumbradas, indulgntiam plenriam concdere suetis (vel statis) condicinibus; ganar, lucrar - plenaria, indulgntiam plenriam acqurere, cnsequi, ssequi. indulgentemente: indulgenter. Sin: clementer; lniter; remisse; benigne. tallrgica; - nacientes, nascntia operosa artifcia; - textil, indstria txtilis // - de las bicicletas, birotarum fabrictio vel ars; - de los servicios, machinalis indstria ad ministria spectans; - del vidrio, vitrria ars; introduccin de la -, artes et artifcia invhere; progresar en las -, in quaestuosa indstria (vel in quaestuosis rtibus) progressum fcere vel habere // (instalacin destinada a dichas operaciones) fbrica, ae f. Sin: officina. Uso: del hierro, fbrica ferri, frrea, ferrria; - de armas, officina armorum; - del bronce, de la madera, fbrica aerria, materiria.

industria: (maa y destreza o artificio para hacer algo) sollrtia, ae f. Sin: indstria; dextritas; callditas; sagcitas // (profesin, oficio) ars, artis f. Sin: artifcium. Uso: ejercer una -, artem fcere vel factitare // (conjunto de operaciones materiales ejecutadas para la obtencin, transformacin o transporte de productos naturales) indstria, ae f. Sin: res industrialis; ars, artis f; artifcium; fabrictio; indstria quaestuosa; artes quaestuosae, operosae, industriales. Uso: - y comercio, artes quae quaestus caus tractantur; - concurrentes, operosa artifcia vel artes operosae quae inter se aemulantur; - domstica, indstria domstica; - mecnica, indstria mechnica vel machinalis; - metalrgica, industria me-

indulto: (gracia o privilegio extraordinario concedido a uno) indultum, i n. Sin: concssio. Uso: - apostlico, indultum apostlicum; Sedis Apostlicae indultum // (remisin de la totalidad o parte de una pena) vnia, ae f. Sin: remssio poenae. Uso: conceder el -, vniam dare; poenam remttere; ignscere licui.

indultar: (perdonar a uno una pena) licui ignscere. Sin: licui crimen condonare; licui gratiam delicti fcere; poenam licui remttere vel condonare.

industrialismo: industrialismus, i m. Sin: doctrina de indstriae principatu; aetas perum industrilium; indstriae dominatus (-us m); machinalis indstriae dispenstio.

industrial: (persona que vive del ejercicio de una industria o es propietario de ella) fabricator, oris m. Sin: rtifex; rtifex operosus; rtibus dditus; praepsitus industrialis; erglabus machinalis indstriae. Uso: los -, hmines quaestuosae indstriae (vel quaestuosis rtibus) addicti // (relativo a la industria) machinrius, a, um Sin: industrialis; quaestuosae artis (gen); ad artes prtinens; ad quaestuosam indstriam ttinens. Uso: arte -, quaestuosae indstriae ars; centro -, urbs officinis (vel quaestuosis indstriis) ffluens; era -, aetas industrialis; escuela -, schola industrialis; schola qu artes quaestuosae docentur; estructuras -, machinales structurae; naciones -, civitates industriales; la clase de los -, fabricatorum ordo vel classis; cvium classis indstriae quaestuosae addicta; cvium ordo quaestuosis rtibus addictus; la poca - moderna, nostra haec machinria mercansque aetas; profesin -, ars quae (vel offcium quod) quaestus caus exercetur; progreso -, progressus industrialis; in quaestuosa indstria (vel in quaestuosis artibus) progressus.

570

infalible industrialista: industrialista, ae m. ineptitud: ineptitudo, inis f. Sin: inptia; impertia; insctia.

industrializar: (introducir la industria) quaestuosam vel machinalem indstriam (quaestuosas vel machinales indstrias) invhere vel indcere. Uso: naciones altamente -, civitates machinali indstri mxime progressae; nationes quaestuos indstri provectssimae; pases que se van industrializando, regiones ad artes operosas (vel ad operosa artifcia) spectantes // (fomentar y aumentar la industria) quaestuosam indstriam fovere, augere, amplificare. indito: inditus, a, um. Sin: nondum ditus vel vulgatus; nondum in lucem datus vel ditus; nondum foras datus. Uso: escritos -, scripta nondum vulgata. inefabilidad: ineffablitas, atis f. inefable: ineffabilis, e. Sin: indicbilis; inenarrbilis; haud effbilis.

industrializacin: (introduccin de la industria) industrializtio, onis f. Sin: quaestuosae indstriae invctio; indctio indstriae machinalis // (fomento y aumento de la industria) industrializtio. Sin: artificiorum incrementum; quaestuosae indstriae incrementum; rtium et artificiorum provectus vel profectus (-us m). Uso: la moderna -, hodiernum quaestuosae indstriae incrementum; una brusca -, nimis properatus rtium et artificiorum proventus; fomentar la - de una nacin, nationem ad quaestuosae indstriae incrementum provhere vel addcere.

inepto: ineptus, a, um. Sin: imperitus; nscius; non aptus. inerrancia: errorum immnitas. inescrutable: inscrutbilis, e. Sin: perscrutbilis; non vestigbilis. im-

inexpiable: inexpibilis, e. Sin: non expibilis.

inexplicablemente: inexplicabliter. Sin: nscio quo modo (= no s cmo); confuse; involute; occulte; secreto (= secretamente); arcano (= misteriosamente).

inexplicable: inexplicbilis, e. Sin: inextricbilis; obscurus; occultus.

inefablemente: ineffabliter. Sin: inenarrabliter. inelegible: ineligbilis, e. Sin: non eligbilis. ineficiencia: inefficintia, ae f.

infalible: (que no puede engaar) fllere nscius. Sin: inerrans; numquam fallens; non fallax; qui errare non potest; qui ab omni errore liber est; qui ab omni errandi perculo vcuus est. Uso: verdades -, res numquam fallentes; razonamiento -, rtio haud fallax // (que no puede engaarse) qui numquam fllitur. Sin: falli nscius; in quem error non cadit // (seguro, cierto) certus, a, um. Sin: indubitatus; indbius.

infalibilidad: infalliblitas, atis f. Sin: erroris immnitas, vacitas; errare non posse. Uso: pontificia, infalliblitas papalis; proclamar la - del Sumo Pontfice, Pontficem Mximum falli nscium pronuntiare.

inextinguible: (no extinguible) inexstingubilis, e. Sin: non exstingubilis; indelbilis; qui exstingui nequit vel non potest // (que no puede contenerse) effrenatus, a, um. Sin: irrefrenbilis; qui corceri non potest. Uso: risa -, magnus vel cachinnbilis risus.

571

infaliblemente infaliblemente: infallibliter. Sin: procul dbio; sine dbio; certe vel certo. fecciones de vario gnero, infectiones vrii gneris.

infante: (hijo legtimo del rey que no era inmediato sucesor del reino) e domo rgia princeps. Sin: flius regis vel rgius; puer (vel ivenis) rgius; adulescens (vel ivenis) rgii snguinis; adulescens (vel ivenis) rgio smine ortus. infantera: peditatus, us m. Sin: pdites, um mpl. Uso: militar en la -, stipndia pdibus fcere. infanticidio: infanticdium, ii n.

infamar: infamare (liquem). Sin: infmiam inferre (licui); infmi asprgere (liquem); infamem fcere (liquem).

infamante: ignominiosus, a, um. Sin: contumeliosus; probrosus; maldicus; maledicens.

infalsificable: incorruptbilis, e.

infeccioso: (que causa infeccin) tbidus, a, um Sin: contagiosus tabficus; pstilens, entis // (que se difunde con la infeccin) contagione vulgatus. Uso: enfermedad -, contgio, onis f. infectivo, v. infeccioso. inferioridad: infrior condcio, locus, gradus. Sin: humlitas, atis f. inferiormente: infrius. Sin: infra; inferne.

infernal: infernalis, e. Sin: infernus; nferus // fig diablicus; tenebrosus; vafrrimus.

infatigablemente: infatigabliter. Sin: indefatigabliter; indefesse; indefessim.

infatigable: infatigbilis, e. Sin: indefatigbilis; infatigatus; indefatigatus.

infarto: infarctus vel infartus, us m. Uso: cardaco, infarctus cordis; cordis incmmodum; - de miocardio, infartus myocrdii; muri de - cardaco, e cordis incommodo mrtuus est.

infiel: (que no profesa la fe considerada como verdadera) infidelis, e // los -, infideles. infiernillo: fculus aethanlicus.

infestar: (apestar) infestare // (causar estragos con hostilidades) vastare. Sin: populare; depopulare.

infestacin: infesttio, onis f. Sin: molstia; vextio; persectio.

infatuacin: infatutio, onis f. Sin: flagrntia; aestutio; eltio; incnsio.

infierno: infernus, i m. Sin: nferi, orum mpl; inferna, orum npl; locus infernus; damnationis sedes; sceleratorum sedes fpl; locus tormentorum. Uso: arrancar almas al -, e superbo Stanae dominatu in Dei filiorum libertatem vindicare.

infatuado: infatuatus, a, um. Sin: estuans; flagrans; elatus. infeccin: contgio, onis f. Sin: contamintio; contactus, us m; morbi contgio. Uso: in-

infinidad: (calidad de infinito) infnitas, atis f. Sin: infintio. Uso: - del espacio, immnsitas; - del tiempo, aetrnitas; - del nmero, in-

infiltracin: mantio, onis f. Sin: permetio; percoltio; penetrtio.

572

influencia numerablitas // (fig, gran muchedumbre) ingens vel immensus nmerus. Sin: immensa (vel infinita, vel innumerbilis) multitudo. Uso: me tienen ocupado una - de asuntos, plrimis negtiis distneor; pretende que hay una - de mundos, ait innumerbiles esse mundos; - de veces, sescnties; mllies, persaepe. inflacionario o inflacionista: (perteneciente o relativo a la inflacin) ad nummorum inflationem prtinens; (que es causa de inflacin) inflationem fovens. inflador: sufflatrium, ii n. Sin: conflatrium; ntlia pneumtica.

infinitesimal: infinitesimalis, e. Sin: infinitus; mnimus; in infinitum deductus vel productus. Uso: clculo -, clculus infinitesimalis; rtio in infinitum producta; mathemticae computationes in infinitum productae; dividido en partes -, in infinitum divisus; partes -, partes in infinitum divisae. infinitivo: adj infinitivus, a, um. Sin: infinitus. Uso: - histrico, infinitivus histricus, descriptivus, narrativus // (modo -) infinitivum, i n. Sin: infinitum; modus infinitus, infinitivus, indefinitus.

inflamable: inflammbilis, e. Sin: fcilis ad exardescendum; igni concipiendo aptus vel idneus.

inflamacin: inflammtio, onis f. Uso: - de los pulmones, inflammtio pulmonum. inflamar: inflammare // inflamarse, inflammari. inflamatorio: inflammatrius, a, um. inflar: inflare. Sin: sufflare; tumefcere.

inflacin: (accin y efecto de inflar) infltio, onis f // (alza general de los precios y aumento de la circulacin monetaria) infltio, onis f. Uso: - monetaria, infltio pecuniria, monetalis; pecniae infltio; nummorum infltio; rei nummriae nimetas; nmius rei nummriae auctus (-us m); pecniae vlitas; vilescentis pecniae nimetas; padecer -, vilitate nummorum laborare // (fig, excesiva emisin de billetes en remplazo de moneda) charta nummria nmia ac vilescens; chartae nummriae nmiae ac vilescentis edtio.

infinito: (que no tiene ni puede tener fin) infinitus, a, um. Sin: fine carens; sine fine // (que no tiene lmites) immensus, a, um // (muy extenso) mximus, a, um. Sin: ingens // (muy duradero) perptuus, a, um. Sin: infinitus; aeternus // hasta lo -, in infinitum vel in immensum; multiplicar hasta lo -, rem in immensum amplificare.

influencia: (accin y efecto de influir) affctio, onis f. Sin: effectus, us m; tactus, us m; vis. Uso: - del cielo, affctio caeli, vis caelestis; - del sol, de la luna, solis, lunae tactus vel effectus; - de los astros, affctio vel vis astrorum; - benfica, vis et utlitas; - daosa, vis nxia; - perniciosa, perniciosus afflatus (-us m); ejercer una - daosa, nocere; obesse; ejercer una - til sobre alguien o alguna cosa, prodesse licui, licui rei vel ad liquid; iuvare vel adiuvare liquem vel liquid; estar bajo la - de algo, liqua re moveri, regi, duci et regi; tener -, valere ad liquid (faciendum); vim habere vel afferre ad liquid; no tener ninguna -, nihil valere in liqua re // (ha-

inflorescencia: (forma de agruparse las flores en una planta) inflorescntia, ae f // (conjunto de estas flores) flores, um mpl.

inflexin: inflxio, onis f. Sin: flxio; flexura; flexus vel inflexus, us m Uso: - de la voz, vocis flxio vel flexus.

573

influenza blando del influjo de un escritor o forma literaria) imittio, onis f. Uso: en Tcito se observa fcilmente la - de los modelos griegos, in Tcito Graecorum exemplrium imittio fcile perspcitur // (autoridad) auctritas, atis f. Uso: tener -, auctoritatem habere; esse magna auctoritate // (poder) potntia, ae f. Uso: - como senador, senatria potntia; por mi - personal, potnti mea; tener -, plrimum pollere; conseguir -, potntiam cnsequi // (valimiento) grtia. Uso: tener -, valere; grti florere vel valere; no tener ninguna -, nihil grti valere vel posse // (importancia) momentum, i n // (gracia e inspiracin que Dios enva interiormente a las almas) inspirtio, onis f. Sin: grtia. influjo: (accin y efecto de influir) influxus, us m. Sin: inflxio, implsio; impulsus, us m; afflatus, us m; vis (sin gen y dat); efficcia; efficcitas; efficintia; v. influencia. Uso: ejercer un grandsimo -, mximum pondus habere; estar bajo el - de alguien, ab liquo moveri ac duci; sentir profundamente el - del cristianismo, christianam fidem pnitus combbere // (fig, inspiracin, impulso) instinctus (-us m) vel afflatus divinus // (flujo de la marea) v. flujo. influenza, v. gripe. informatrium; sedes nntiis exquirendis // dar informaciones, certiorem fcere; nuntiare; nottias dare, trdere, afferre, praebere, suppeditare; sacar, recabar informaciones, informationes capssere; nottias exqurere, requrere, smere, indagare, investigare; recibir informaciones, certiorem feri; cognscere, novisse, dscere, edscere, edoceri; informationes accpere; habere cgnitum vel compertum // (averiguacin juridica y legal) questio, onis f. Uso: - de testigos, tstium interrogtio; - sumaria, compendiria inquistio. informado: edoctus, a, um. Sin: certior factus. informador: informator, oris m. Sin: nuntiator; relator; nntius. informal: informalis, e.

informacin: (accin y efecto de informar) informtio, onis f. Sin: nuntitio; reltio; nntium; nntius; nntia (-orum npl); nottia. Uso: - burstil, de re nummria communictio vel enuntitio; - deportiva, ldicra, orum npl; gmnica, orum npl; de ludis reltio; - extranjera, exterarum gntium nntia; - internacional, informtio internationalis; - local, nostrae res (rerum fpl); - meteorolgica, nntius meteorolgicus; - nacional, ptriae nntia; ex universa natione nntia; - radial, televisiva, nntium radiophnicum, televisficum; medios de -, instrumenta informationis; oficina de informaciones, offcium

informtico: informticus, a, um. Sin: computatralis, e; ordinatralis, e. Uso: gusano -, vermis (-is m) ordinatralis; sistema -, systema ordinatrale.

informtica: informtica, ae f. Sin: disciplina informtica vel informatria; ars computatria. Uso: historia de la -, histria ordinatralis; peritos en -, periti rei ordinatralis.

informar: (enterar) nuntiare. Sin: certiorem fcere liquem de liqua re.

informe: (noticia que se da) nottia, ae f // (accin y efecto de informar) informtio, onis f. Sin: reltio; nntius. Uso: - administrativo, rtio rerum administrandarum; - escrito, oral, reltio scripta, oralis; - diplomticos, jurdicos, privados, pblicos, relationes diplomti-

informativo: (que informa) informativus, a, um. Sin: informatrius; nuntiatrius.

574

ingreso cae, iurdicae, privatae, pblicae; - meteorolgico, nntius meteorolgicus; nntius de ris statu mutationibusque; - supletorio, correlatum, i n; - del mdico, mdici reltio // dar un - , edocere. Sin: admonere; commonere; monere; dar, pedir, exigir un - administrativo, rationem rerum administrandarum rddere, expscere, exgere // (exposicin oral ante el tribunal) informtio oralis. infraccin: infrctio, onis f. Sin: transgrssio; violtio. Uso: - de trnsito, delictum viatrium. rum doctrina; doctorum machinariorum rtio. Uso: - civil, scintia aedificatorum.

infractor: violator, oris m. Sin: legrupa, ae m; qui legem rumpit. Uso: - de trnsito, peccator viatrius vel virius; neglector regularum viariarum. infraestructura: substrctio, onis f. Uso: econmica, substrctio oeconmica. infraganti o in fraganti, v. delito.

ingeniero: ingenirius, ii m. Sin: machinator; machinrius; doctor machinalis vel machinrius; peritus machinrius. Uso: - civil, doctor aedilis; - electricista, electroingenirius; ingenirius electricitatis; - militar, miles munitor; - de minas, doctor machinrius metallis extrahendis; cuerpo militar de ingenieros, militrium machinatorum (vel machinariorum, fabrm vel fabrorum) corpus (-pris n).

ingerencia, v. injerencia.

ingeniosamente: ingeniose. Sin: acute; sollerter. Inglaterra: Anglia, ae f. Sin: Britannia.

ingenio: (fbrica de azcar) saccharifcium, ii n.

infrascripto: infra scriptus vel infrascriptus, a, um. Sin: subscriptus. infrecuencia: infrequntia, ae f. Sin: rritas.

infrangible: infrangbilis, e. Sin: infrgilis; non frgilis; non fractus; numquam fractus.

infusin: infsio, onis f // (producto obtenido por -) (p)tsana, ae f. Sin: decoctum; ptio. Uso: - de genciana, ptio gentianina. infuso: infusus, a, um. Sin: nditus. Uso: ciencia -, scintia infusa vel ndita; nsita menti doctrina.

ingls: adj nglicus, a, um. Sin: britnnicus. Uso: literatura -, ltterae nglicae // sust Anglus, i m. Sin: Britannus // (lengua inglesa) nglicum, i n. Sin: nglica vel Anglorum lingua; nglicus vel Anglorum sermo. Uso: hablar -, nglice loqui; Anglorum lingu (vel sermone) loqui. ingobernable: irregbilis, e. Sin: non gubernbilis.

ingratitud: ingratitudo, dnis f. Sin: ingratus nimus; ingrata voluntas; mmemor beneficiorum nimus. ingrato: ingratus, a, um. Sin: ingratficus; mmemor benefcii vel beneficiorum.

ingeniera: ars (vel disciplina, vel scintia) machinalis. Sin: machinariorum vel artificio-

infusorio: adj infusrius, a, um // sust nimal infusrium. Sin: bestola infusria.

ingravidez: agrvitas, atis f.

ingreso: (caudal que entra en poder de uno)

575

inhabilitacin rditus, us m. Sin: quaestus (-us m). inhabilitar: inhbilem fcere. inhabilitacin: inhabilittio, onis f. mystes, ae m; ad sacra admissus; sacris assuefactus. Uso: lenguaje de iniciados, mystarum sermo.

inhabitable: inhabitbilis, e. Uso: satlite -, satelles (-ltis mf) inhabitbilis. inhabitado: inhabitatus, a, um. Sin: desertus; habitatribus vcuus. inhabitacin: inhabittio, onis f.

iniciador: adj incohativus vel inchoativus, a, um. Uso: verbo -, incohativum verbum // sust initiator, oris m. Sin: incohator vel inchoator; inceptor. inicial: initialis, e. Sin: primordialis. iniciar: (licui rei) initiare. Sin: incpere; inchoare; intium cpere, fcere, smere. Uso: - al estudio del griego, graecis ltteris initiare; - una magistratura, magistratum inire vel ngredi; cuando inicia la adolescencia, ineunte adulescnti // iniciarse, initiari. Uso: - al sacerdocio, sacerdtio initiari; iniciarse en los estudios, en las letras, stdiis, ltteris initiari.

inhalacin: (Med, accin de aspirar un vapor) vaporis vel fumi haustus (-us m). Uso: hacer inhalaciones, v. inhalar // (soplar sobre o en) inhaltio, onis f. Sin: inhalatus, us m. inhalador: inhalatrium, ii n. Sin: vaporis (vel fumi) effusrium; mdici ris effusrium.

inhalar: inhalare. Sin: inspirare; afflare. Uso: - ter, ethera absorbre. inherencia: coninctio, onis f. Sin: congruntia.

inhibicin: inhibtio, onis f. Sin: vtitum; interdictum. inhibitorio: inhibitrius, a, um. inhumacin: inhumtio, onis f.

iniciado: adj initiatus, a, um. Sin: admissus; receptus; (empezado) coeptus // (miembro de una sociedad secreta) initiatus, i m. Sin:

iniciacin: inititio, onis f. Uso: - sexual, inititio sexualis; - en la prctica de un culto, in sacra introdctio; - en las reglas de una sociedad, introdctio; admssio; recptio.

iniciativa: (idea que sirve para iniciar una accin) conslium, ii n. Sin: propsitum; impulsus, us m; propsitum susceptum // (accin del que propone o hace una cosa por primera vez) inceptum, i n. Uso: - individual, inceptum unus cuiusque vel cuiusvis; - individuales, quae a sngulis suscipiuntur incepta; libre -, lbera conslia inceptaque npl; - privada, privata singulorum ctio; privatum singulorum inceptum; - propia, inceptum su sponte nitum; tomar una -, intium fcere alicius rei // (capacidad de emprender, inventar, etc.) indstria, ae f. Sin: nvitas; sollrtia; ingnium; celritas ingnii; nimus promptus; libertas in agendo. Uso: - privada, privata singulorum indstria, nvitas; privatorum libertas in agendo; por propia -, me, tu, su sponte; hombre de pronta - para ..., homo semper promptus paratusque ad ...; lleno de -, indstrius; ingeniosus, sollers (ertis) // (accin de adelantarse a los dems en hablar u obrar) tomar la -, alicius rei vel conslii prncipem esse // (derecho de hacer una propuesta; acto de ejercerlo) auctritas, atis f. Sin: conslium. Uso: por - de alguno,

576

inmensurable auctoritate alicius; auctore liquo; por mi -, me auctore; por - de l, eo auctore; por - privada, privato conslio; tomar la - para algo, auctorem esse alicius rei, ad liquid, ut ...; quien toma una -, alicius rei auctor; impulsor; suasor; por - ma, tuya, de l, me, tu, su voluntate; que ha tomado la - de la restitucin, auctor in restituendo. inigualable: singularis, e. Sin: nicus; mximus vel summus; incomparbilis; nulli comparandus (dicho de personas). inimaginable: incogitbilis, e. Sin: inexcogitbilis; non imaginbilis. ininteligible: inintelligbilis, e. Sin: incomprehensbilis; non intelligbilis. inicio, v. comienzo. injustificable: inexcusbilis, e. Sin: haud excusbilis. injustificado: non iustificatus. Sin: non excusatus; non probatus; illegtimus.

inmaculado: immaculatus, a, um. Sin: incontaminatus; illibatus. Uso: la Inmaculada, Virgo quavis labe intacta; Virgo cuiusvis labis vel primae labis expers; Virgo sine labe originali concepta; Inmaculada Concepcin de Mara, Immaculata Mariae Virginis Concptio. inmadurez: immatritas, atis f. Sin: acrbitas; impertia.

inmaduro: immaturus, a, um. Sin: acerbus; crudus; nondum maturus. inmanencia: immanntia, ae f. inmanentismo: immanentismus, i m.

injerencia: ingerntia, ae f. Sin: interpostio; interventus, us m. Uso: - de uno, interpsita alicius auctritas vel pera; interpsitum alicius conslium.

injerirse: conslium (vel auctoritatem, vel peram) interpnere in liqua re vel in liquid. injerto: instio, onis f. Sin: emplastrum; (rama) srculus; propago, gnis f // (operacin quirrgica) implanttio; transplanttio. injertar: insrere. Sin: emplastrare.

inmanentista: immanentista, ae mf. Sin: immanentismi sectator. inmaterial: immaterialis, e. Sin: incorporalis; incorpreus; non materialis.

injuriar: insultare liquem, in liquem, licui. Sin: contumliam (vel contumlias) in liquem incere; contumli (vel contumliis) liquem affcere; contumliam (vel contumlias) licui dcere, fcere, impnere // ser injuriado, contumli (vel contumliis) ffici. injustamente: iniuste. Sin: inirie; per iniriam; immrito; inique.

inmediato: immediatus, a, um. Sin: prximus.

inmediacin: proxmitas, atis f. Sin: nullus morae interpostio; tmporis proxmitas.

inmaterialidad: immaterilitas, atis f. Sin: incorporlitas.

inmensidad: immnsitas, atis f. Sin: immensum; infnitas. Uso: - del espacio, immensum sidreum. inmensurable, v. inconmensurable.

577

inmersin inmersin: immrsio, onis f. Sin: demrsio. Uso: lnea mxima de - (en las naves), immersionis vel demersionis limes (-mtis m). inmigracin: immigrtio, onis f. Sin: migrtio; adventus, us m. Uso: - ilegal, immigrtio illegalis. inmigrado: dvena, ae m. Sin: aliengena. nimi.

inmovilizacin: mots impedtio.

inmovilismo: inrtia, ae f. Sin: desdia. inmovilizado: impeditus, a, um. Sin: retentus; cohbitus; immbilis; immbilis factus // fig iners; otiosus.

inmigrante: immigrator, oris m. Sin: mmigrans, antis; dvena. Uso: - legal, mmigrans legalis vel legtimus; - ilegal, immigrator illegalis vel illegtimus.

inmovilizar: retinere. Sin: continere; cohibere; immbilem fcere, retinere, tenere. Uso: - un capital, pecniam otiosam tenere.

inmigrar: immigrare (in liquem locum). Sin: migrare.

inmiscuirse: immisceri vel se immiscere licui rei. Sin: implicari vel se implicare liqua re. inmoral: immoralis, e. Sin: inhonestus; turpis.

inmunidad: immnitas, atis f. Sin: exmptio; vactio. Uso: - personal, local, real, immnitas personalis, localis, realis. inmunitario: immunitrius, a, um. inmunizar: immunem rddere. inmunizacin: morborum parta immnitas. inmunologa: immunolgia sive -loga, ae f. inmunolgico: immunolgicus, a, um. inmunlogo: immunlogus, i m. Sin: morborum immunitatis doctor.

inmortalizar: aeternare. Sin: immortalitatem licui donare; immortalitate liquem donare; liquem immortalitati commendare vel consecrare; liquem immortalitatis glri affcere; liquid immortalitati trdere // inmortalizarse, immortalitatem sibi prere. Sin: immortalem cnsequi glriam. inmvil: (que no se mueve) immbilis, e. Sin: immotus; stbilis // (fig, firme, invariable) v. inmutable.

inmoralismo: morlium recustio legum.

inmoralidad: immorlitas, atis f. Sin: prditi mores mpl; morum corrptio, depravtio, prvitas, pervrsitas, inhonestas.

inmovilidad: immoblitas, atis f. Sin: stablitas // fig constntia; frmitas; immoblitas

innato: innatus, a, um. Sin: ingnitus; congnitus, nsitus, nativus, naturalis, natur nditus. innominado: innominatus, a, um. Sin: non

innatismo: innatismus, i m.

inmutable: immutbilis, e. Sin: incommutbilis; firmus; constans; haud mutbilis; semper idem; mutari nscius.

inmutabilidad: immutablitas, atis f. Sin: stablitas // fig constntia, ae f. Sin: frmitas.

578

insalivacin nominatus. ductciae ncola vel habitator. Uso: - de vivienda, adium conductor vel inquilinus.

innovacin: innovtio, onis f. Sin: renovtio; novtio; novamen (-mnis n); novatus, us m. Uso: - litrgicas, innovationes litrgicae; tecnolgicas, novitates tchnicae. innovador: adj innovatrius, a, um // sust innovator, oris m. Sin: novator; instaurator; reformator. inocentada: ludifictio, onis f.

inquinamento: inquinamentum, i n. Sin: contamintio; inquintio; polltio. inquinar: inquinare. Sin: contaminare; pollere; infcere. inquiridor: quaesitor, oris m. Sin: inquisitor.

inodoro: (recipiente para excrementos) sella, ae f. Sin: sella familirica vel pertusa.

inocular: inoculare // fig ingrere. Sin: insrere; infndere; immttere.

inquirir: inqurere. Sin: conqurere; exqurere; querere; indagare; investigare; pervestigare.

inolvidable: quem (quam, quod) oblivisci non pssumus. Sin : memori dignus; cuius memria erit sempiterna; indelbilis; non oblitterbilis. inoperable: insecbilis, e. Sin: chirrgi vel chirrgice non curbilis.

inquisicin: (accin de inquirir o investigar) inquistio, onis f. Sin: questio; investigtio, pervestigtio; indagtio // (tribunal eclesistico) inquistio, onis f. Uso: Sagrada -, sacrum idicum conslium contra heresim. inquisidor: (investigador) inquisitor, oris m. Sin: inquirens, entis; investigator, pervestigator; quaesitor; explorator // (juez de la inquisicin) inquisitor, oris m. Sin: intra idices contra heresim cooptatus vel adlectus. inquisitivo: inquisitivus, a, um. Sin: veritatis studiosus. Uso: dialctica -, dialctica inquisitiva.

inquilinato: inquilinatus, a, um. Sin: inquilini habittio, condcio, status (-us m).

input (Inform): (entrar datos) data indcere // (entrada de datos) nitus, us m. Uso: - y output, (datorum) nitus exitusque.

inoxidable: inoxydbilis, e. Sin: non oxydbilis.

inorgnico: inorgnicus vel anorgnicus, a, um. Sin: inanimatus; innimus; inanimalis // (falto de la conveniente ordenacin de las partes) incompsitus, a, um. Sin: incnditus; incngruens; dissipatus.

insaciabilidad: insatiablitas, atis f. Sin: insatetas.

inquisitorio: inquisitrius, a, um.

inquilino: inquilinus, i m. Sin: locatrius; conductor; edium conductor; domus con-

insalivacin: insalivtio, onis f. Sin: salivria

insacular: in cpsulam (vel in pxidem, vel in alvolum) incere.

insaciable: insatibilis, e. Sin: insaturbilis; inexplbilis; nihil satis habens; in nulla re acquiescens.

579

insalivar subctio; ope salivae molltio, (h)umecttio. piritual, in rebus spiritulibus plmbeus; frente al dolor, ndolens, entis; ser - a algo, liquid non sentire; non tangi vel moveri liqua re; volver -, hebetare; obtndere, retndere; volverse -, occallscere, obstupscere; hebetscere; percallscere // (imperceptible) non apparens. Uso: prdidas -, non apparntia damna; hacer progresos -, paene nihil profcere.

insecticida: adj insecticidalis, e. Sin: insectis (vel bestolis) internecivus vel internicivus // sust insecticdium, ii n. Sin: insecticidale, is n; insecticida, ae mf (pulvis, liquor); venenum insecticidale; venenum insectis internecivum. Uso: - contra las moscas, venenum muscis internecivum. insectvoro: adj insectvorus, a, um. Sin: insectorum vorax. Uso: planta -, planta insectvora // sust nimal quod insectis pscitur vel vscitur. insecto: insectum, i n. Sin: bestola; insectum nimal; mnima bestola.

inscripcin: inscrptio, onis f. Sin: - mural, parietal, inscrptio muralis, parietalis; v. grafito.

insalivar: saliv (h)umectare. Sin: saliv madefcere, illnere, ngere, inngere, mollire, (h)umectare, (h)umefcere.

inseparable: inseparbilis, e. Sin: indissocibilis; indissolbilis; indivisbilis.

insensiblemente: sensim. Sin: paulatim; gradatim; sensim sine sensu.

inseparablemente: inseparabliter. Sin: indissolubliter; indissociabliter; indivisibliter; indivisim.

insercin: insrtio, onis f. Sin: inserttio. Uso: - en la sociedad, insrtio in societatem. insignia: (distintivo, divisa honorfica) insigne, is n. Sin: decus; ornamentum. Uso: Mil, - del arma o del cuerpo, insigne militare // (imagen o medalla de un grupo) stemma, tis n. Sin: signum // (bandera, estandarte) vexillum, i n.

insensible: (que carece de facultad sensitiva o que no tiene sentido) insensbilis, e. Sin: insnsilis; haud vel non patbilis; sensu (vel snsibus) carens vel expers; nihil sentiens. Uso: ser -, sensu carere; esse sine sensu; snsibus alienatum esse // (que no siente las cosas que causan dolor y pena o mueven a lstima) inhumanus, a, um. Sin: durus; frreus; plmbeus; trpidus. Uso: - en lo es-

insensibilidad: (falta de sensibilidad) insensiblitas, atis f. Sin: torpor; stupor (crporis, in crpore); lentitudo; nihil sentire. Uso: hallarse en un estado de -, obduruisse; torpere; stupere; rigere // (dureza de corazn) durtia sive durties (nimi). Sin: inhumnitas; hebettio nimi; plmbeum cor; plmbeus (vel lentus, vel obcallatus) nimus; nimus durus vel lentus. Uso: - frente al dolor, indolntia.

insinuante: insnuans, antis. Sin: blndiens, blandus; blandfluus; blandloquus; suadens. Uso: elocuencia -, blandiloquntia; blandil-

insinuacin: (accin y efecto de insinuar o insinuarse) insinutio, onis f // (exordio) insinutio // (cosa que se da a comprender sin decirla claramente) obliqua sentntia u ortio. Sin: obliqua verba. Uso: - ambiguas, ambigua verba; hacerle a uno secretamente una - falsa, fictum liquid ad aures (vel in aures) alicius insusurrare; hacer insinuaciones en perjuicio de uno, occulte (vel obscure, vel perplexe) dcere de liquo; liquem oblique perstrngere.

580

insospechado quium; olor -, blandfluus odor; palabras -, suadntia verba. bilis, e. Sin: indissolbilis; non solbilis // (que no se puede resolver o explicar) inexplicbilis, e. Sin: inextricbilis; inenodbilis; insolbilis; obscurus. insoluto: insolutus, a, um. insolvencia: nulla solvendi facultas, potestas, cpia. Sin: neglecta soltio; in solvendo dbito neglegntia.

insinuar: (dar a entender algo indicndolo ligeramente) insinuare. Sin: incere; insrere; licui liquid significare; obscure icere; icere de liqua re // fig inspirare. Sin: instillare; suadere // insinuarse, insinuari. Sin: se insinuare; srpere; illabi. Uso: - en el nimo de una persona, se insinuare licui; grtiam alicius sibi conciliare; - en la intimidad de alguno, insinuare se in familiaritatem alicius; in alicius familiaritatem pnitus intrare; insinuare se vel immrgere se in consuetdinem alicius. insociabilidad: insociablitas, atis f. Sin: insocilitas; incivlitas; solitdinis amor; solitriae vitae cupido.

insolvente: adj non solvens (-entis). Sin: in solvendo nglegens; ad solvendum non idneus. Uso: ser -, solvendo (vel ad solvendum) non esse // sust qui solvendo (vel ad solvendum) non est. Sin: debitorum fraudator; dbitor inhbilis vel non idneus.

insolar: (poner al sol) insolare. Sin: ad solem expndere vel siccare // insolarse, sole crripi. insoldable: non coaptbilis. Sin: non coagmentbilis ; non glutinbilis.

insolacin: (accin y efecto de insolar) insoltio, onis f // (malestar o enfermedad por una exposicin excesiva a los rayos solares) solatum, i n. Sin: solis ictus (-us m); thermoplgia. Uso: atacado de -, solatus, a, um; sole ictus vel correptus.

insociable o insocial: insocialis, e. Sin: societate alienus; agrestis; rsticus; incultus.

insolubilidad: (no poder disolverse) insolublitas, atis f. Sin: indissolublitas // (no poder resolverse o explicarse) inexplicablitas. Sin: insolublitas; obscritas. insoluble: (que no se puede disolver) insol-

inslito: inslitus, a, um. Sin: inusitatus.

insoportable: intolerbilis, e. Sin: intolerandus; impatbilis; non tolerbilis; qui, quae, quod ferri non potest // (dicho del carcter de una persona) morosus, a, um. Sin: difficilis; impatiens; importunus. insospechable: insuspicbilis, e. Sin: non suspiciosus; suspicionis immunis; suspicioni haud obnxius.

insonoro: sono carens. Sin: sine sono.

insondable: inexplorbilis, e. Sin: impenetrbilis; inexplicbilis.

insomnio: insmnium, ii n sive insmnia, ae f. Sin: insomnetas; insmniae morbus; privtio somni. Uso: que padece -, insomniosus; insmniae morbo laborans vel affectus; no sufrir -, insmniis carere; padecer -, insmniis fatigari.

insomne: insomnis, e. Sin: sine somno; vigil. Uso: pasar las noches -, insomnes dcere noctes.

insospechado: non suspectus. Sin: suspicio-

581

inspeccin nis expers vel immunis; suspicione vcuus; in quo nulla subest suspcio // (inesperado) inexspectatus, a, um. Sin: inopinatus. brenaturales, superni afflatus; supernae nimi impulsiones; supernae admonitiones; por - divina, divnitus; Dei mnitu vel impulsu; corresponder a las - del Espritu Santo, Spritus Sancti vcibus atque impulsinibus bsequi // (cosa inspirada) cogittio, onis f; cogitatum, i n. Sin: conslium; mens; mnitus, us m; admontio. Uso: por de alguien, liquo monente vel auctore; alicius impulsu (v. gr. impulso meo, por mi -); por - de la pasin, impulsu libdinum; secundar la propia -, suo conslio uti. inspirado: inspiratus, a, um. Sin: afflatus; inflatus; instinctus; mente incitatus, concitatus. Uso: divinamente -, divino spritu instinctus; escritor divinamente -, scriptor divino afflatu permotus; scriptor divino Spritu afflatus, tactus, permotus; scriptor Dei nmine afflatus; scriptor divino instinctu afflatus ac permotus. inspirador: inspirator, oris m. Sin: infusor; afflator.

inspiracin: (entusiasmo creador, numen potico) inspirtio, onis f. Sin: inspiramen, mnis n; spritus, afflatus, us m; afflamen; inflammtio (nimi); oestrus, i m. Uso: - literaria, inspirtio litterria; - potica, inspirtio potica // (inspiracin innata) ingnium, ii n. Sin: mpetus (ingnii), vis, calor. Uso: dar, quitar fuerza a la -, ingnio vires dare, rpere; decae la -, ingnium cadit vel xcidit; frenar la -, frenare mpetum; obedecer a la -, ingnio servire; retardar la -, mpetum morari // (movimiento sobrenatural que comunica Dios a la criatura) inspirtio, onis f. Sin: afflatus, inflatus, instinctus, us m; implsio; incittio; admontio. Uso: - divina, divinus afflatus; instinctus afflatusque divinus; divina mentis incittio et permtio; - so-

inspectora: (casa, despacho u oficina del inspector) inspectoris sedes.

inspector: inspector, oris m. Sin: inspectator; exactor; ex auctoritate inspector. Uso: - escolar, - de enseanza, studiorum moderator vel exactor; pblicus studiorum curator; publicarum scholarum inspector; - general, inspector generalis; - revisor de boletos, tesserarum inspector; - de caminos, curator viarum; - de obras pblicas, curator perum publicorum; cargo de -, inspectoris munus, offcium.

inspeccionar: explorare. Sin: inspcere; inspectare; investigare; examinare; inqurere; inspectoris mnere fungi; inspectoris munus gere, pergere, obire.

inspeccin: inspctio, onis f. Sin: inspecttio; scruttio; perscruttio; examintio; explortio; inquistio; investigtio. Uso: - fiscal, inspctio fiscalis vel pblica; - de los boletos, syngraphorum inspctio.

instalacin: (accin de instalar) installtio, onis f. Sin: colloctio, onis f. Uso: - de luz elctrica, lucis elctricae colloctio; lucis addctio vel condctio // (cosas instaladas) instructus, apparatus, contextus, ornatus, us m; textura. Uso: - elctrica, ductus (-us m) elctricus; elctricus contextus, lucis elctricae textura; elctricae lucis ductus; lucis ductus elctride actae; - hidrulica, hydrulicus apparatus; hidrulicae artis apparatus; - radiofnica, radiophnicus apparatus; - telefnica, apparatus vel instructus telephnicus. instalar: (colocar) collocare. Sin: installare; in suo loco pnere // (poner en posesin de una sede) in sede pnere, locare, collocare // (poner en posesin de un cargo) installare. Sin: in mnere constitere; immttere in possessionem mneris vel offcii. Uso: la instal instalado: estar -, sedem habere.

582

instituto como primera ministra, administrorum presidem primriam eam installavit // instalarse, (en una sede) se in sede collocare; (en un cargo) sui offcii possessionem cpere vel smere // (domiciliarse) sedem fgere, pnere, collocare. install (Inform), instalar, colocar: collocare. Sin: institere; instrere. instintivamente: instinctu. Sin: naturliter; sponte.

instancia: (memorial, solicitud) rogtio, onis f. Sin: postultio; flagittio; pettio; expostultio; postulatum; efflagitatus, us m. Uso: a mi -, efflagitatu meo.

instantnea: Fotogr instantnea, ae f (photogrphia). Sin: photogrphica imago lico (vel extemplo) expressa; extemporalis imago photogrphica.

institucin: (acto) instittio vel constittio, onis f. Sin: erctio; fundtio // (efecto) institutum, i n vel instittio, onis f. Uso: - civil, institutum civile; - culturales, instituta humano cltui provehendo; - escolar, instittio scholaris vel scholae; - internacionales, instituta internationlia; instituta cunctis gntibus commnia; - sociales, institutiones sociales, instituciones con finalidades polticas, instituta civitatis temperationem contingntia. institucional: institutionalis, e. Sin: constitutrius; ad institutionem vel constitutionem (rei pblicae) spectans. institucionalizar: vim iurdicam tribere. Sin: vi iurdica donare.

instinto: instinctus, us m. Sin: impulsus innatus; motus naturalis. Uso: - de conservacin, instinctus sui conservationis.

instantneo: sbitus, a, um. Sin: subitneus; praesens; praesentneus; repentinus. Uso: veneno de efecto -, praesentneum venenum. instante: punctum tmporis. Sin: tmporis momentum, vestgium, spiramentum. Uso: en un -, tmporis momento vel puncto; en ese preciso -, illo ipso tmporis vestgio; en pocos -, paucis tmporis spiramentis.

instigacin: instigtio, onis f. Sin: incittio; sollicittio. instigador: instigator, oris m. Sin: incitator; stimulator, instimulator; cncitor, concitator; impulsor; turbator; auctor. Uso: - oculto, auctor clandestinus; - de la sedicin, seditionis instimulator; - del pueblo, de la turba, ppuli, turbae concitator. instigadora: instigatrix, icis f. Sin: turbatrix; perturbatrix.

instintivo: instinctivus, a, um. Sin: naturalis; ingnitus; nsitus; innatus.

instituto: (establecimiento de enseanza, de investigaciones cientficas, etc.) institutum, i n. Uso: - fisiolgico, institutum physiolgicum; - Internacional de Energa Atmica, Internationalis Instittio Energae Atmicae, pontificio de latn superior, papale institutum altioris latinitatis; - tcnico, technicarum rtium schola; - teolgico, seminrium theolgicum; - de crdito, institutum pecniae credendae; - de educacin fsica, phsicae educationis institutum; - de Estudios Romanos, Institutum Romanis Stdiis Provehendis; - de geofsica matemtica, institutum geophsicae mathemticae; - de Pedagoga y Ciencias Religiosas, Institutum Paedagogae ac Disciplinarum Religiosarum // (ente, asociacin) institutum. Uso: - de las Hijas de Mara Auxiliadora, Institutum Filiarum Mariae Auxiliatricis; institutos de vida consagrada, instituta vitae consecratae.

583

institutor institutor: institutor, oris m. Sin: praeceptor; custos; praefectus; paedagogus. institutriz: institutrix, icis f. Sin: paedagoga; magistra; puerorum custos. msicis instrumentis datus // (conjunto de instrumentos destinados a determinado fin) supellex (supellctilis f) instrumentalis. instrumentalizacin: Ms componendi ars. Sin: compositionis modus vel rtio.

instruccin: (conjunto de reglas o normas) instrctio, onis f. Sin: praecptio; praescrptio; mandatum; ordintio. Uso: - pastoral, instrctio pastoralis; - pontificia, instrctio pontificia vel papalis; - secretas, occulta mandata (-orum npl); segn las -, secundum instructiones; ad normam instructionum // (accin de instruir o instruirse) instrctio. Sin: instittio; erudtio. Uso: - catequstica, catechtica instrctio; - escolar, erudtio scholaris; - primaria, instittio (vel doctrina, vel disciplina) puerilis; instittio primordiorum, elementorum, rudimentorum; - primaria de las nias, primordiorum puellaris instittio; recibir una - bsica, insttui ad praecpuas communesque disciplinas // (informacin judicial; conocimiento de una causa) cogntio, onis f. Sin: cogntio causae; causae inquistio, ordintio; cogntio alicius rei vel de liqua re. Uso: sin -, incgnita causa; hacer la - de un asunto, causam cognscere. instruction (Inform), instruccin, orden: iussum, i n.

instructivo: instructivus, a, um. Sin: instructrius; tilis ad discendum. instructor: instructor, oris m. Sin: exercitator; praeceptor, magister. Uso: juez -, inquisitor; auditor.

instrumento: (objeto que se utiliza para facilitar trabajos o para producir algn efecto) instrumentum, i n. Sin: machinamentum; mechanma, atis n; mchina. Uso: - electrnico, mechanema electrnicum; - mdicos, tchnica instrumenta medicinlia; - msico, instrumentum msicum // instrumentos de anlisis qumicos, instrumenta, quibus res ope artis chmicae inquiruntur; - de hierro, herramienta, ferramentum; fabricante de instrumentos, ferramentrius, ii m; instrumentos de observaciones meteorolgicas, instrumenta, quibus ris status mutationesque notantur; - para escuchar, instrumentum auscultatrium // Ms, - msico, msicum instrumentum; - de arco, instrumentum msicum arcu tractatum; - de cuerda, fides, ium fpl; - de percusin, cmbalum; crtalum; tmpanum; - de viento, tbia; tuba; bcina; instrumentum infltile; conjunto de instrumentos de percusin (en una banda u orquesta) tintinnbula, orum npl; tocar un -, instrumento cnere; tocar un - de arco, instrumentum msicum arcu tractare; tocar un - de cuerda, fdibus cnere. insubordinacin: intemperntia, ae f. Sin : inobsequntia; inoboedintia; indisciplina; contumcia; disciplinae recustio; nulla disciplina.

instrumentar: Ms instrumentorum partes compnere.

instrumental: adj instrumentalis, e. Sin: instrumentrius; ad instrumentum prtinens; instrumenti offcio fungens. Uso: Filos, causa -, causa secunda instrumentalis; concierto -, instrumentalis concentus (-us m); symphnia; msica -, cantus vel concentus

insubordinado: inbsequens, entis. Sin: indcilis; indisciplinatus; non obediens; null disciplin corcitus.

584

intelectualidad insubsistencia: innitas, atis f. Sin: nllitas; vnitas. tactus, us m.

insuficiencia: insufficintia, ae f. Sin: defectus, us m; defctio; exigitas; pucitas; tenitas. insuficiente : insuffciens, entis. Sin: non suffciens; exguus; non (vel haud) satis.

insubsistente: inanis, e. Sin: insubsistens; nullus; non exsistens; vanus; fictus; commentcius.

integer (Inform), ntegro: adj nteger, gra, grum // sust (valor) nteger, gri m.

intangible: intangbilis, e. Sin: inviolbilis; non tangbilis.

insulsez: (calidad de insulso) inslsitas, atis f. Sin: inptia; stulttia; nugcitas // (dicho insulso) insulse dictum. insulso: insulsus, a, um. insulto: insulttio, onis f; insultus, us m. Sin: offnsio; contumlia; iniria.

insulina: insulinum, i n; insulina, ae f. Sin: insulinum medicamentum.

integracin: (accin y efecto de integrar o integrarse) integrtio, onis f. Sin: redintegrtio; compltio; complementum; supplementum // (proceso de unificacin) coninctio, onis f // (fusin de empresas) aptus nexus et coopertio. integral: integralis, e. Sin: totalis. Uso: clculo -, clculus integralis; formacin -, formtio integralis; pan -, autpyros, i m. integralismo: integralismus, i m.

integralista: integralista, ae mf. Sin: integralismi fautor vel fautrix.

insurreccin: insurrctio, onis f. Sin: sedtio; rebllio; tumultus, us; motus, us.

insuperable: insuperbilis, e. Sin: inexsuperbilis; invincbilis; invictus.

integralmente: integrliter. Sin: ntegre; plene; omnino. intelectual: (concerniente o relativo al entendimiento) intellectualis, e. Sin: rationalis; intelligntiae vel mentis (gen). Uso: actividad -, mentis pera ac labor // (espiritual o sin cuerpo) spiritualis, e. Sin: nimi (gen). Uso: facultades -, nimi facultates; gozo -, nimi voluptas vel oblecttio; sustancias -, substntiae intellectuales // sust intellectualis, is m. Sin: homo intellectualis; excultus homo; vir doctus vel eruditus; intllegens homo; vir ingnio praestans; vir omni doctrina preditus vel praestans. Uso: los -, docti, orum mpl; qui stdia colunt; - catlicos, docti cathlici. intelectivo: intellectivus, a, um.

insurreccional: seditiosus, a, um. Sin: tumultuosus; turbulentus; trbidus; rebellis.

insustituible: insubstitubilis, e. Sin: pernecessrius; sine quo nemo (vel nihil) substtui potest. Uso: elemento -, elementum insubstitubile; rol -, pars pernecessria. intachable: integrrimus, a, um. Sin: incensurbilis; irreprehensbilis; inculpbilis; not immunis. intangibilidad: intangiblitas, atis f. Sin: in-

intelectualidad: (entendimiento, mente) intellectulitas, atis f. Sin: ingnium; mentis

585

intelectualismo cies // (fig, conjunto de personas cultas de un pas o regin, etc.) exculti hmines. Sin: viri docti vel eruditi . intelectualista: intellectualista, ae m. intelectualmente: intellectuliter. mente; nimo; cogitatione. intelectualismo: intellectualismus, i m. patefcere; aperire conslium suum; desechar la - de hacer una cosa, liquid faciendi conslium abcere; ejecutar sus -, cogitata vel conslia perfcere; explorar la - de alguno, de alicius voluntate explorare; ignorar la - de alguno, ignorare alicius conslium; no ignorar la - de alguno, haud ignarum esse alicius conslii; interpretar bien la - de alguno, bene voluntatem alicius interpretari; juzgar sin motivo suficiente de la - de alguno, mentem (vel conslium, vel propsitum) alicius tmere (vel temerrio ausu) iudicare; tengo de hacer algo, hbeo in nimo (vel est mihi in nimo) liquid fcere; est mihi nimus liquid fcere vel liquid faciendi; tener la misma -, eadem mente esse; no tener la misma -, non idem velle; tener otra -, lio spectare; tener - hostiles contra alguien, contra liquem sentire.

Sin:

intencin: (determinacin de la voluntad en orden a un fin) voluntas, atis f. Sin: nimus; mens; conslium; cogitatum; propsitum. Uso: - buena, voluntas bona vel recta; conslium bonum vel rectum; - mala, prfida, conslium malum, prfidum; con buena -, bona voluntate; bono conslio vel nimo; con - hostiles, infense; infesto nimo; con - subversivas, seditiose; con la - de, eo conslio, ea mente, eo nimo ut ...; con qu -?, qua mente, quo nimo, quo conslio?; de primera -, primo ictu; intio; ab intio; segn la - de alguno, ad mentem alicius; sin -, mente a re aliena; sin mala -, mente a malo aliena; sin de hacer algo, nullo hbito (vel suscepto, vel nito) conslio liquid faciendi; sin - de hacer dao, mente a patrando malo aliena; sin - de ofender a alguno, nullo hbito conslio liquem offendendi; nulla hbita voluntate liquem vituperandi // cul es tu -?, quid tibi vis?; quae tua mens?; quid spectas? quo spectas?; cul es su -? quid agitat vel cgitat?; quid iste sibi vult?; mi - es esta, mens mea haec est; las - del enemigo son claras, hstium conslia patent; cambiar de -, mutare voluntatem; dar a conocer a alguno sus -, quid sui conslii sit licui ostndere; cogitata

inteligible: intelligbilis, e. Sin: perceptbilis; apprehensbilis; perspcuus; planus; fcilis ad intellegendum.

inteligibilidad: intelligiblitas, atis f. Sin: perspicitas; faclitas intellectu.

intendente: (el encargado de dirigir una casa, finca, etc.) procurator, oris m // (jefe su-

intendencia: (direccin, cuidado y gobierno de una cosa) cura, ae f. Sin: curtio; procurtio; praefectura; dispenstio.

intencionalmente: consulto. Sin: cogitate; conslio; mente; propsito. Uso: lo hizo -, id consulto cogitateque fecit; lo hizo - para ..., eo conslio ( vel eo propsito, vel ea mente) id fecit ut ...

intencional: cogitatus, a, um. Sin: meditatus; consideratus; perpensus; voluntrius; quod consulto fit; Filos intentionalis,e.

intencionado: animatus, a, um. Sin: paratus ad. Uso: estar bien - para con alguno, bene affectum (vel animatum) esse in (vel erga, vel adversus) liquem; benvolo nimo esse erga liquem; esse bona voluntate erga liquem; estar mal - con alguno, male affectum esse in liquem; alieno vel malvolo nimo esse erga liquem.

586

interdependiente perior) praefectus, i m. Sin: procurator; dispensator. Uso: - municipal, urbis sndicus; municpii moderator, curator, administrator; burgimagister, tri. intercambio: recproca permuttio. Sin: mtua rerum commuttio. Uso: - de ideas acerca de un argumento importante, alterni sermones de gravi quadam re; economa de -, negotiandarum rerum rtio et disciplina.

intensificar: intndere. Sin: amplificare; augere, adaugere; roborare; robur (vel vim, vel vires) dare, ddere, ministrare. intensivamente: intensive vel intentive. Sin: intente.

intensidad: intnsitas, atis f. Sin: intntio; intnsio; contntio; grvitas; aestus, us m; vis; vehemntia. Uso: - de voz, intntio vocis; de olores, odorum grvitas vel vehemntia; de sabor, vehemntia saporis.

intensivo: intensivus vel intentivus, a, um. Sin: intentus. Uso: Gram, adverbios -, intentiva advrbia; Agr, cultivo -, cultura intensiva; curso -, schola intentiva; tratamiento -, curtio efficcior. intento: (propsito) propsitum, i n. Sin: conslium; voluntas. Uso: - preciso, propsitum susceptumque conslium; de -, consulto // (cosa intentada) conamen, mnis n. Sin: conatum, i n; conatus, us m. Uso: intentos de reforma, conmina reformationis // (experimento) experimentum, i n. Uso: hacer toda clase de intentos, mnia experiri.

intercesin: intercssio, onis f. Sin: deprectio; preces; suffrgia. Uso: por - de alguien, liquo deprecatore, deprecante, rogante; prcibus alicius. intercesor: intercessor, oris m. Sin: deprecator vel precator; mediator; propitiator.

interceptor: interceptrius, a, um. Uso: avin -, aronavis interceptria.

interceptar: intercpere. Sin: intercldere; intersaepire; auferre; surrpere.

intercelular: intercellularis, e. Sin: inter cllulas psitus.

interceder: deprecari pro liquo. Sin: rogare pro liquo; licui adesse ad liquid impetrandum; deprecatorem adesse licui; suffragari licui.

interaccin: ctio recproca // Biol interctio, onis f. interatmico: interatmicus, a, um. Sin: inter tomos psitus. intercalar: intercalaris, e. Uso: palabra -, intercalare verbum; verso -, intercalaris versus. intercambiable: intermutbilis, e. Sin: recproce mutbilis.

intercontinental: intercontinentalis, e. Sin: mundanus; pancsmius; ad plures continentes spectans. intercostal: intercostalis, e. intercutneo: intercus, ctis m.

interconfesional: interconfessionalis, e. Sin: ad plures statutas religiones ttinens.

interdependiente: interdependens, entis.

interdependencia: interdependntia, ae f. Sin: mtua vel recproca obnoxetas; mtua copultio vel coninctio (vel coninxio).

587

interdiocesano interdiocesano: interdioecesanus, a, um. rddere; liquid adiecto fnore rddere; tomar dinero a -, pecniam smere fnore; tomar dinero al 5 por ciento, pecniam smere (vel mutuari) quinis centsimis // (fig, inclinacin del nimo) stdium, ii n. Sin: nimi attntio; voluntas; cupditas; affectus, us m; cura. Uso: - culturales, stdia doctrinae; con muchsimo, mucho, escaso -, summo, magno, medocri stdio. interesadamente: utilitatis caus. Sin: utilitatis suae grti; lucri caus; me, tu, su, alicius caus.

inters: (provecho, utilidad, ganancia) cmmodum, i n. Sin: utlitas; emolumentum; usus, us m; fructus, us m; lucrum; id quod nterest. Uso: - egosta, suum ipsus cmmodum; - existenciales, potssima vitae cmmoda // (lucro producido por el capital monetario) fenus vel faenus, nris n. Sin: usura; impndium. Uso: - a pagar, usurae solvendae; - compuesto, fenus renovatum; anatocismus; - elevado, grave fenus; - exorbitante, fenus iniqussimum; usura gravssima; - mensual, usura mnstrua; - pequeo, fensculum, i n; - razonable, fenus tolerbile; - simple, perptuum fenus; - del capital, cpitum usurae; - del 1 por ciento, centsimae (usurae nnuae); - del 2, 3, 4, 5, etc. por ciento, binae, ternae (vel trinae), quaternae, quinae, etc. centsimae; sin -, sine fnore; gratis; gratuto // agregar los - al capital, capitalizar los -, usuras perscrbere; defalcar los - del capital, cpiti mercedes exsecare; dar, prestar dinero a -, pecniam licui fnore (vel fnori) dare; pecniam apud liquem occupare fnore; pecniam fnore (vel usur) mutuari; pecniam fnore collocare; hallarse abrumado por los -, brutum fnore esse; los - absorben el capital, mergunt sortem usurae; los - forman un capital, sors fit ex usura; pagar los -, usuras pndere, slvere, praestare; impndia tribere; pagar los - de la deuda externa, usuras aeris alieni slvere; pagar por el dinero tomado a prstamo el - del 5 por ciento, quinas (vel quinque) centsimas fnoris partes pndere; no perder los -, usuras conservare; prestar dinero al 1 por ciento, centsimis fenerari; prestar al 2, 3, 4, 5, etc. por ciento, binis, ternis (vel trinis), quaternis, quinis, etc. centsimis fenerari; recibir el -, usuram (ab liquo) accpere; restituir algo con los -, liquid cumulatum

interdisciplinar o interdisciplinario: interdisciplinaris, e.

interesado: (guiado principalmente por el inters) quaestuosus, a, um. Sin: lucri vidus vel cpidus; rebus suis intentus; utilitati suae insrviens; mnia ad utilitatem rferens // (que tiene inters en una cosa) alicius rei studiosus. Sin: cuius nterest. interesar: (cautivar la atencin y el nimo) nimos, mentes, hmines ad (vel in) se convrtere // interesarse por algo, licui rei studere; aspirare ad liquid, nimum attndere ad liquid; interesarse por alguien, conslere licui. interestelar: interstellaris, e. Sin: intersideralis; sideralis; csmicus; inter stellas psitus.

interfono: citophnium, ii n; citphonum sive citophnum, i n. Sin: intrphonum sive interphnum; interphnium.

interfoliar: interfoliare. Sin: inter flia insrere; fliis intermttere.

interferir: (interponerse o mezclarse) interferri. Sin: se interpnere, insrere, admiscere, immiscere; concrrere.

interferencia: interferntia, ae f. Sin: interiectus, us m; interictio; interpostio; concursus, us m; concrsio.

588

internacional nterin: en el -, nterim; intrea. interlocutora: interlocutrix, icis f.

interinato: (interinidad) interinatus, us m. Sin: temporlitas // (cargo o empleo interino) fiduciria pera.

interinamente: nterim. Sin: ad tempus.

interlocutorio: interlocutrius, a, um.

interludio: interldium, ii n. Uso: - musical, orquestal, musicale, orchestrale interldium.

interlocutor: collocutor, oris m. Sin: sermcinans; collquii prticeps; qui collquitur; qui cum ltero lquitur; en pl, qui sermonem nvicem cnferunt; qui inter se colloquuntur. Uso: - atento y abierto, collocutor attentus apertusque.

interlinear: interscrbere. Sin: inter lneas scrbere.

interlineal: interscriptus, a, um. Sin: interpsitus; interiectus; interscriptus inter lneas pginae.

interlnea: (espacio entre dos lneas de un escrito) intervallum, i n; intervallum inter lneas // (Impr, regleta) lamella, ae f.

interioridad: interiritas, atis f. Sin: intrnitas; vita intrior.

interior: adj interior, interius. Sin: internus; intestinus; ntimus // (parte - de algo) interior pars. Sin: interiora, um npl // (intimidad, interioridad) ver en el - de las conciencias, intrius mentes inspcere; vida -, vita intrior // (en contraposicin a lo extranjero) res domsticae vel civitatis. Sin: interna, orum npl.

interino: interinalis, e. Sin: temporrius; temporalis; fiducirius; ad tempus liquod; ad tempus (vel nterim) delectus vel lectus (elegido interinamente), delatus vel datus (conferido interinamente), acceptus (recibido interinamente). Uso: tener el mando - del ejrcito, fiduciriam peram obtinere.

intermedio: adj intermdius, a, um // sust intermdium, ii n. Sin: intervallum; tempus (-pris n) vel sptium interiectum, interpsitum; exdium; emblium. Uso: - escnico, exdium scenicum; - pantommico, emblium // (msica que se ejecuta durante el entreacto) interldium, ii n. Sin: exdium vel emblium msicum. Uso: a manera de -, instar emblii. interministerial: interministerialis, e. Sin: ad plures administros prtinens. intermitencia: intermssio, onis f; intermissus, us m. Sin: intervalltio.

intermediario: adj sequester, tra, trum; sequestris, tris, tre // sust mediator, oris m. Sin: sequestris, is m; sequester, tri m; parrius; proxeneta vel proxenetes, ae m; ccio, ctio, cctio, onis m. Uso: hacer de -, cocionari.

intermitente: adj intermittens, entis. Sin: intervallatus; intercapedinatus; peridicus; non contnuus // sust mechanema (-tis n) intervallans. intermolecular: intermolecularis, e. Sin: inter matriae partculas exsistens vel agens.

internacional: internationalis, e. Sin: pancsmius; mundanus; mnium gntium vel nationum; inter omnes gentes; ad omnes nationes ttinens; mnium gntium communis. Uso: comercio -, negotitio internationalis; derecho - , ius internationale; instituciones -, institutiones mnium gntium; jurado -, arbitratus (-us m) internationa-

589

internacionalidad lis; reuniones -, internationales congressiones; ser -, nullis fnibus, nullis natinibus contineri; nullis trminis circumscribi; ex mnibus natinibus esse; tribunal - de La Haya, Tribunal prmanens iusttiae internationalis Hagae. internacionalidad: internationlitas, atis f. Sin: rtio vel condcio internationalis. Uso: del derecho, ius universale vel gntium. internet (Inform): interrete, is (abl -i) n. Sin: internetum; interretculum; rete internationale; interrete internationale; intextus (-us m) internationalis instrumentorum computatoriorum. Uso: de -, relativo a -, interretialis, e; internetalis; por -, interretiliter; internetliter; ordinatrliter; incluir en - libros de bibliotecas, libros bibliothecarum in interrete recpere vel incldere. internista: internista, ae m. Sin: mdicus interiorum; morborum internorum mdicus.

internacionalista: adj ad nationum consociationem spectans. Sin: ad cooperationem internationalem prtinens; gntium consociationi aspirans vel favens // sust internationalista, ae m. Sin: internationalismi fautor, sectator, studiosus, propugnator; gntium confoederationis studiosus. internacionalizacin: (accin) rationis internationalis indctio // (efecto) rationis internationalis effectus (-us m). internacionalizar: internationalem rddere. internacionalmente: internationliter.

internacionalismo: internationalismus, i m. Sin: promtio cooperationis internationalis; nationum consociationis stdium. Uso: - financiero, rei nummriae internationalismus.

interno: (alumno que come y duerme en el colegio) ephebi alumnus. internuncio: (ministro pontificio que hace veces de nuncio) internntius, ii m. Uso: apostlico, apostlicus internntius; cometido del -, internntii munus; residencia del -, internntii sedes. interparlamentario: interparlamentaris, e. Sin: ad utramque coetus oratorum populrium partem ttinens.

internado: (conjunto de alumnos y lugar donde habitan) internatus, us m. Sin: convictus, us; collgium; ephebum; paedagogum; convictus pro alumnis internis. Uso: dirigir un - privado, ephebum privatum dirgere // (establecimiento) aedes scholasticorum internorum // (estado y rgimen) mnsio temporria in instituto. internar: dcere liquem intus; introdcere liquem in + ac; in interiorem partem immttere // internarse, in interiora se recpere. Sin: pnitus intrare vel penetrare.

interpelar: (dirigir la palabra a uno para pedir algo) interpellare. Sin: prcibus ptere vel flagitare // (exigir a uno explicaciones sobre un hecho) interpellare liquem. Sin: interrogare liquem liquid vel de liqua re; liquid ab (vel de, vel ex) liquo querere; liquid ab (vel ex) liquo percontari; liquid ex liquo sciscitari. interpersonal: interpersonalis, e. Uso: comunin -, interpersonalis commnio.

interpelacin: interpelltio, onis f. Sin: interrogtio; rogtio; rogamentum; rogatum; perconttio. Uso: contestar a las -, ad interrogata respondere; hacer una -, percontationem fcere.

interparroquial: interparoecialis, e.

590

interrupt interplanetario: interplanetaris, e; interplanetrius, a, um. Uso: viaje -, iter (itneris n) interplanetrium. favorablemente, male interpretari; - sueos, smnia interpretari. interpretate (Inform), interpretar: interpretari.

interpolacin: (accin de interpolar) interpoltio, onis f. Sin: interpolamentum; insrtio; interpostio; interclsio; verborum interpostio // (pasaje interpolado) locus subditivus, subditcius, interiectus, interpolatus. Uso: individuar, especificar la -, interiecta scite distnguere. interpoladamente: interpolando. Sin: per interpolationes. interpolador: interpolator, oris m. Sin: qui intrpolat.

interpol: (Comisin Internacional de Polica Criminal) pblicae securitatis custodes internationales. Sin: biocolytae internationales; mlites a pblica securitate internationali; administrtio pblicae securitatis internationalis; administrtio biocoltica internationalis.

interpretativo: interpretatrius, a, um. Sin: explanatrius, explanativus, explanans; intrpretans. interpreter (Inform), intrprete (un programa): interpretatrum, i n. Sin: interpretatrium, ii n. interrelacin: obnoxetas mtua. interregional: interregionalis, e. intrprete: interpres, tis m. Sin: explanator.

interpretation (Inform), interpretacin: interprettio, onis f.

interpoladora: interpolatrix, icis f. Sin: quae intrpolat. interpolar: (poner una cosa entre otras) interpolare. Sin: intersrere; intercere, interpnere // (intercalar algunas palabras o frases en el texto de un manuscrito antiguo, o en obras y escritos ajenos) interpolare. Sin: verbis scriptum vel librum adulterare, corrmpere, vitiare; scriptum alienis interiectis verbis corrmpere.

interpretacin: interprettio, onis f. Sin: explantio. Uso: - de una obra, interprettio; enarrtio; expostio; hermeneuma, tis n; exacta, inhaerens sentntiae explantio. interpretar: interpretari. Sin: explanare. Uso: - benignamente, favorablemente, in mitiorem partem liquid interpretari; - mal, des-

interrupcin: interrptio, onis f. Sin: intermssio; intermissus, us m; intercapedo, dnis f; cesstio. Uso: - de la fiebre, intermssio febris; la - enfra las amistades, intercapedo amictias levat.

interrumpir: interrmpere. Sin: intercdere; intermttere; interpellare; interfari. Uso: - a uno que habla, interfari liquem; alicius sermonem incdere, abrmpere; intercpere mdium sermonem alicius; interpellare liquem loquentem.

interrogatorio: interrogtio, onis f. Sin: questio; perconttio. Uso: en el primer - de los jueces, in prima interrogatione idicum.

interrogativo: Gram interrogativus, a, um. Sin: percontativus; ad interrogationem spectans.

interrupt (Inform), interrupcin: interrptio,

591

interruptor onis f. manus publicorum custodum nationlium prpere intervenintium; sin la - de alguno, sine auxlio alicius; non interveniente liquo // (operacin quirrgica) v. operacin.

interruptor: Electr clavcula (elctrica) Sin: epitnium (elctricum); interruptrium; interceptor; clavis lucis; clavis elctrica, accensiva; interruptrix (-icis f) clavcula; capsa contacts elctrici. Uso: - automtico, epitnium automticum vel autmatum; dar vuelta, girar el -, epitnium vlvere, versare; clavculam vrtere vel torquere. interseccin: intersctio, onis f. Sin: decusstio.

intervencin: (accin de intervenir) intervntio, onis f. Uso: - militar, intervntio militaris; - oratoria, interpsita ortio; - de uno para recomendar, aconsejar ..., interpsita alicius auctritas; interpsitum alicius conslium; - en un discurso, sermonis communictio (inter praesentes); - en favor de alguien, intercssio; formas de - sobre los embriones humanos, formae incursionum in embryones humanos; gracias a su -, eo intercedente; grupo de - de la gendarmera nacional,

intervalo: intervallum, i n. Sin: intersttium; intermssio; intercapedo, dnis f; sptium. Uso: - lcido o claro, dilcidum intervallum; a - iguales, aequlibus intervallis; - de tiempo, tmporis intervallum vel sptium; entre los dos tiempos de un partido, tempus tii.

interurbano: interurbanus, a, um. Sin: vrias clligens urbes.

intersticio: (hendidura o espacio que media entre dos cuerpos o entre dos partes de un mismo cuerpo) intersttium, ii n; intersttio, onis f // (intervalo) v. esta voz.

intersindical: intersyndicalis, e. Sin: ad plures syndicatus prtinens; ad plura opficum collgia ttinens.

intervenir: (tomar parte en un asunto) intervenire licui rei. Sin: interesse + dat o abl; adesse + dat; se interpnere + dat; se intromttere in + ac o in + abl. Uso: - en un dilogo, intrloqui; no -, (se) abstinere; - en la guerra, bellum participare; - en poltica, in rebus pblicis versari // (interponer uno su autoridad) auctoritatem suam interpnere in liqua re // (interceder o mediar por alguien) intercdere pro liquo // (sobrevenir, ocurrir) supervenire. Sin: evenire; accdere; contngere // (Med, hacer una operacin quirrgica) v. operacin. intervi o interview, v. entrevista. intervertebral: intervertebralis, e.

intestino: intestinum, i n. Uso: - ciego, intestinum caecum; - delgado, tnue intestinum; - grueso, colon vel colum, i n; intestinum crassum, lxius, plnius.

intestado: (que muere sin hacer testamento vlido) intestatus, a, um.

intimar: intimare. Sin: condcere; edcere; indcere; denuntiare; impnere; imprio ad opus arcssere; ad munus explendum citare vel vocare. intimidacin: mintio vel commintio, onis f. Sin: mets incssio vel illtio; timor incussus; minae, arum fpl.

intimacin: intimtio, onis f. Sin: condctio; edctio; indctio; denuntitio; impostio.

intimidad: intmitas, atis f. Sin: consuetudo; ntima familiritas. Uso: crecer en la - con

592

inundacin Jesucristo, crescere in intimitatem cum Iesu Christo. tolerntia; impatintia; importnitas; nimus diffcilis, immoderatus, morosus.

intimidar: terrere. Sin: pavefcere; timorem (vel metum, vel formdinem, vel terrorem) afferre, inferre, incere; timore affcere, implere, percllere; minas iactare. intimismo: internitatem exprimendi stdium. intimista: nimi motuum repraesentator.

intratable: intractbilis, e. Sin: intlerans; morosus; fastidiosus; asper; imptiens. intrauterino: intrauterinus, a, um. Uso: dispositivos -, instrumenta intrauterina.

intolerante: intlerans, antis. Sin: imptiens. Uso: ser - en materia filosfica, poltica, religiosa, aliorum opinionum de philosphia, de re pblica, de religione omnino renere ac fastidire. intoxicacin: intoxictio, onis f. Sin: infctio; venenosa condcio. Uso: - alcohlica, intoxictio alcohlica; - de nicotina, infctio ex nicotina. intoxicar: intoxicare. Sin: venenare; txicum (vel venenum) exhibere vel praebere.

intolerancia: intolerntia, ae f. Sin: impatintia; importnitas. Uso: - filosfica, poltica, religiosa, aliorum opinionum de philosphia, de re pblica, de religione intolerntia (vel impatintia, vel fastdium).

introduccin: introdctio vel indctio, onis f. Sin: exrdium; intium; princpium; (de libro) proemium, ii n. introductivo: introductrius, a, um. Sin: introitrius. Uso: proemio -, proemium introductrium.

intrincado: implexus, a, um. Sin: involutus; contortus; impeditus; obscurus.

introductor, ra: introductor, oris m; introductrix, icis f. Sin: instructor; initiator. Uso: - a la lgica, introductor ad lgicam. introito: (entrada o principio de un escrito o de una oracin) intritus, us m. Sin: exrdium; princpium; intium.

intracelular: intracellularis, e.

introspeccin: introspctio, onis f; introspectus, us m. Sin: interior inspctio vel inspectus (-us m); sui examen, inspctio, specttio, recogntio. introversin: introvrsio, onis f. Sin: introspctio. introspectivo: introspectivus, a, um.

intramundano: intramundanus, a, um. Uso: situacin -, condcio intramundana. intramuscular: intramuscularis, e. intransitable: intransbilis, e. Sin: imprvius. intraspasable: intransgressbilis, e. intratabilidad: intractablitas, atis f. Sin: in-

inundacin: inundtio, onis f. Sin: elvio, onis f; elvies, i f; immanis elvio. Uso: anuales, nnuae inundationes; ser devastado por la -, eluvione vastari // - de basura, sr-

intuitivo: intuitivus, a, um. Sin: prspicax. Uso: visin -, vsio intuitiva.

593

intil dium elvies. inventario: inventrium, ii n. Sin: repertrium; index, dcis mf; rationrium; brevirium. Uso: mdulo de -, forma repertrii.

invalidez: invalditas, atis f. Sin: invaletudo, dnis f; invalntia, ae f.

intil: intilis, e (ad liquid vel licui rei). Sin: inanis; rritus; vanus; non tilis; effectu carens. Uso : resultar intil, vano, in (vel ad) rritum cdere.

inventariar: recensere. Sin: in inventrium referre; ndicem rerum digrere.

inventar: invenire vel adinvenire. Sin: excogitare.

invencin: (accin de inventar) invntio, onis f. Sin: reprtio. Uso: carente de -, tardus in excogitando // (cosa inventada) inventum, i n; inventus, us m. Sin: res inventa; repertus, us m; excogitatus, us m; excogitatum. Uso: tiles, utliter inventa (-orum npl); - debidas al acaso, ea, quae casu inventa sunt // (ficcin, engao) fctio vel confctio, onis f. Sin: res ficta. Uso: - fraudulenta, fraus, fraudis f; machintio // (hallazgo) invntio. Uso: - de la Santa Cruz, Invntio Sanctae Crucis // (parte de la retrica) invntio.

invectiva: contumlia, ae f. Sin: obiurgtio; increptio; convcium; probrum. Uso: lanzar invectivas contra alguno, nvehi in liquem; maledictis liquem insectari.

invasor: adj invadens, entis. Sin: irrumpens; qui (quae, quod) invadit // sust invasor, oris m. Sin: aggressor; occupator.

invasin: invsio, onis f. Sin: irrptio; incrsio. Uso: - barbrica, invsio barbrica; - extranjera, xterae gentis incursus (-us m); hacer una - en un lugar, irruptionem fcere in liquem locum; irrmpere in liquem locum; invdere liquem locum vel in liquem locum.

inventiva: facultas inveniendi vel inventionis. Uso: falta de -, ingnii ieinitas; inventionis inpia vel ieinitas; mucha -, inventionis cpia; tener -, ad excogitandum ingeniosum (vel acutum) esse; acutum et clerem esse ad excogitandum. inventivo: ad excogitandum acutus. Uso: espritu -, ingnium ad inveniendum acutum.

invento: inventum vel adinventum, i n; inventus, us m. Sin: res inventa; invntio vel adinvntio; reprtio; repertus. Uso: los - actuales, huius tmporis inventa; - milans, mediolanense inventum; nuevo -, nova invntio; - tcnico, tchnicum inventum; inventos de la aerosttica, inventa arosttica; inventos de la tcnica, technicorum inventa. inventor: inventor, oris m. Sin: repertor; excogitator; creator; qui nvenit vel rpperit liquid.

invernculo, invernadero: invernculum, i n. Sin: caldria, ae f; caldrium, ii n; hibernculum; caldria cella; tepidria saepta npl; cella tepidria; caldria florum cella; calefactum florum saeptum; arbustiva cella; herbarum cella vel aedes (aedis f); vtrea lerum cella.

inventora: inventrix, icis f. Sin: quae nvenit vel rpperit.

invernadero: (sitio a propsito para pasar el invierno) hiberna sedes (sedis f; gen pl -um vel -ium) vel sttio // (paraje donde pastan los ganados en invierno) hiberna pscua (-ae f) // (invernculo) v. esta voz.

594

invisibilidad inversin: (colocacin de caudales) pecniae colloctio vel occuptio. Sin: pecnia collocata. Uso: - destinadas a la produccin de armas, opes et pecuniarum collocationes ad edenda arma destinatae; - privadas y pblicas, pecniae privatim et pblice collocatae; coordinar las -, pecnias (in efficienda pera) apte et rdine collocare // Ling invrsio, onis f // (accin y efecto de invertir) invrsio, onis f. Sin: convrsio. Uso: - de la marcha, curss convrsio; - sexual, sexs invrsio // (homosexualidad) homosexulitas, atis f // - meteorolgica, enormis caeli calefctio. inversor: pecniae collocator. Sin: prestitor pecuniarum. Uso: - extranjeros, praestitores pecuniarum peregrini. inversivo: inversivus, a, um. concssio mneris vel potestatis; mssio in potestatis (vel mneris) possessionem Uso: derecho de -, inaugurandi ius; ejercer el derecho de -, inaugurandi ius usurpare // (posesin de ciertos cargos o dignidades) investitura, ae f. Sin: benefcii vel mneris possssio.

investigacin: investigtio, onis f. Sin: pervestigtio; indagtio; inquistio; recogntio. Uso: - cientfica, investigtio scientfica; inquistio scientialis; doctrinarum pervestigtio; - filolgicas, inquisitiones phillogae vel philolgicae; - nucleares, investigationes nucleares vel atmicae // (- como mtodo) accuratssima (vel diligentssima, vel docta, vel elaborata) investigtio vel indagtio. investigador: vestigator vel investigator, oris m. Sin: inquisitor; indagator. Uso: - cientfico, scientficus investigator vel indagator; - privado, investigator privatus; - universitario, investigator acadmicus; inquisitor universitatis; grupo de investigadores, grex (gregis m) investigatrius. investigadora: vestigatrix vel investigatrix, icis f. Sin: indagatrix.

invertebrado: adj invertebratus, a, um. Sin: non vertebratus; vrtebris carens; vertebrarum expers // sust invertebratum nimal vel nimans. invertido: adj homosexualis, e // sust sodomita, ae m.

invertir: (emplear los caudales o colocarlos en aplicaciones productivas) collocare. Uso: - dinero en acciones empresariales, sngraphas pecniae in administratinibus collocare; - dinero en algo, pecniam in liqua re collocare, occupare, pnere, impndere; - el dinero en fincas, pecniam in prediis pnere vel collocare; - el dinero en la compra de fincas, collocare pecnias in emptiones praediorum; - el dinero en prstamos seguros, nummos (vel pecniam) expndere nminibus certis. investidura: (accin y efecto de conferir un cargo importante) dignitatis vel mneris dtio, assigntio, attribtio, immssio. Sin:

investir: dignitatem vel munus licui dare, crdere, concrdere, demandare, trdere. Sin: domnium vel imprium licui dare, trdere, assignare, attribere, mandare, deferre; dignitati vel mneri liquem praefcere. invierno: hiems, hemis f. Uso: - nuclear, hiems nuclearis.

inviolabilidad: inviolablitas, atis f. Sin: inviolbilis ndoles. inviolable: inviolbilis, e. Sin: non violbilis. Uso: derechos -, iura inviolablia.

invisibilidad: invisiblitas, atis f. Sin: facul-

595

invisible tas sui occultandi; in occulto esse. inyector: (aparato) iniectrium, ii n. Sin: iniectionale, is n. iodo, v. yodo. iodoformo, v. yodoformo.

invisible: invisbilis, e. Sin: non visbilis, aspectbilis, perspicbilis; abscnditus; recnditus; sub culos vel sub aspectum non cadens. Uso: es -, non apparet.

invitacin: invittio, onis f. Sin: invitatus, us m. Uso: a - tuya, a te invitatus; por -, invitatu; sin - de mi parte, invocatu meo; aceptar una -, se venturum esse promttere; (para una comida) ad cenam promttere; hacer una -, invitare; vocare; (para una comida) ad cenam vocare; recibir una -, invitari; rehusar una -, abnere; (para una comida) ad cenam renuntiare // fig hortamentum, i n. Uso: - a la rectitud de pensamiento y accin, hortamentum ad honeste cogitandum et agendum.

invisiblemente: invisibliter. Sin: clam; latenter; occulte; secreto.

ion: ion, ionis m. Uso: migracin de iones, migrtio ionum; producir iones, iones effcere vel conflare; suministar iones, iones immttere in liquid. ionizacin: ioniztio, onis f. ionizar: iones excitare vel conflare. Sin: in iones convrtere. iongeno: iongenus, a, um. ionmetro: ionmetrum, i n. ionosfera: ionosphaera, ae f. iperita, v. yperita.

inyectar: infndere. Sin: incere; syring infndere; fstul incere.

inyeccin: (accin y efecto de inyectar) inictio, onis f; iniectus, us m. Sin: infsio Uso: - endovenosa, iniectio in venas, intra venas; - hipodrmica o subcutnea, iniectus hypodrmicus, intercutneus, subcutneus, intercus (-ctis); - intramuscular, inictio intramuscularis vel intra msculos; poner una -, iniectionem subministrare; medicamentum licui infndere // (lquido inyectado) liquor iniectrius. Sin: infsio; inictio. Uso: - letal, mortfera, inictio letalis, letfera, mortfera; - venenosa, inictio venenosa, venfica; - de morfina, inictio mrphica; - de veneno mortal, inictio veneni mortferi.

invocar: (llamar a uno en su favor) invocare. Sin: appellare; implorare. Uso: - a voces, inclamare liquem ut ...; - el testimonio de alguien, testari liquem; testem fcere liquem.

ir: ire. Uso: - a ver, acudir a, adire. Uso: - al mdico, mdicum adire. ira: ira, ae f. Uso: violenta manifestacin de -, irae effsio. ir y venir: concurstio, onis f.

IRA (abrev de Irish Republican Army, Ejrcito Republicano Irlands): Corpus Hibrniae liberandae.

Irak o Iraq: Irquia, ae f. Sin: Irchia. Uso: Repblica de -, Res pblica Iraquiana; Iraquiana Natio. Irn: Irnia, ae f.

iran: adj irnicus vel iranianus, a, um // sust Iranianus, i m.

596

irreconciliable iraqu: adj iraquianus, a, um // sust Iraquianus, i m. irascibilidad: irasciblitas, atis f. Sin: iracndia; faclitas ad irascendum. irnico: irnicus, a, um. Sin: iocosus; fictus; simulatus; dissimulatus; irrisionem dissmulans; ad ironam spectans. ironizar: irnice dcere vel exprmere. Sin: ad ironam vrtere; cavillari.

iridiscente: ridis colribus splendens vel fulgens.

iridio: irdium, ii n.

IRC (Inform): IRC indecl (abrev de Interretiliter Relatum Collquium).

irascible: irascbilis, e. Sin: iracundus; morosus; cerebrosus.

irracionabilidad: irrationablitas, atis f. Sin: absrditas; incongruntia.

irracionablemente: irrationabliter. Sin: absurde; sine ratione.

irracionable: irrationbilis, e. Sin: absurdus; contra rationem.

iris: iris, -is vel -dis f. Sin: iris culi. Uso: arco -, plvius arcus (-us m); arcus caelestis, sidreus, mbrifer, purpreus. irisado: ircolor, oris. Irlanda: Hibrnia, ae f.

irracional: (que carece de razn) irrationalis, e. Sin: ratione carens; rationis expers, sine ratione. Uso: animal -, nimal irrationale // (opuesto a la razn o que va fuera de ella) rationi non consentneus. Sin: dssidens a ratione; a ratione aversus; inspiens. irracionalidad: irrationlitas, atis f. Sin: insipintia. irracionalismo: irrationalismus, i m. irracionalmente: irrationliter.

irona: (burla fina y disimulada) irona, ae f. Sin: dissimultio; dissimulntia; urbana dissimultio. Uso: con -, v. irnicamente; sin -, sine ulla irona; decir algo con -, liquid simulate dcere; hablar con - sobre algo, dissimulanter loqui de liqua re // (figura retrica consistente en dar a entender lo contrario de lo que se dice) irona. Sin: invrsio; dissimulntia; dissimultio; verborum invrsio; inversa ortio; ludifictio veri.

irlands: adj hibrnius, a, um // sust Hibernus, i m.

irradiar: irradiare vel radiare. Sin: emttere; diffndere. irreal: irrealis, e. Sin: non realis; fictus; commentcius; imaginrius; non verus.

irradiacin: irraditio vel raditio, onis f. Sin: radiorum emssio. Uso: una - constante, prmanens quaedam irraditio.

irnicamente: (burlescamente) irnice. Sin: cum irona; per ironam; modo irnico; iocose; per ludum // (disimuladamente) simulate. Sin: dissimulanter; ficte. Uso: hablar -, dissimulanter loqui; habla siempre -, semper contrria dicit ac intllegi vult.

irrealidad: irrelitas, atis f. Sin: realitatis carntia; nulla vritas; ficta res.

irreconciliable: irreconcilibilis, e. Sin: inconcilibilis; implacbilis.

597

irrecuperable irrecuperable: irrecuperbilis, e. Sin: non recuperbilis; irreparbilis. irregularidad: irregulritas, atis f. Sin: anomlia; enrmitas; inaequlitas; inaequablitas.

irredentista: irredemptista, ae mf. Sin: ptriae integrandae (vel ptriae integritatis) studiosus, fautor, assertor, defensor; studiosus recuperandi ptrios fines.

irredentismo: irredemptismus, i m. Sin: ptriae integrandae stdium; stdium ptriae integritatis; stdium recuperandi ptrios fines; desidrium se ab xtera servitute redimendi.

irrecusable: irrecusbilis, e. Sin: insolbilis; certssimus ; qui (quae, quod) refelli vel infirmari non potest.

irregularmente: irregulriter. Sin: contra rgulam; contra legem.

irreligiosidad: irreligisitas, atis f. Sin: (erga Deum) impetas; religiositatis defectus (-us m). irreligioso: irreligiosus, a, um. Sin: mpius; religionis expers. Uso: ser -, religionem renere, respere, detrectare.

irreducible o irreductible: irreducbilis, e. Sin: non reducbilis.

irredento: irredemptus, a, um. Sin: non (vel nondum) redemptus; externae dominationi subiectus; xtero domintui obnxius; (de territorio) nondum in libertatem vindicatus.

irremediable: irremedibilis, e. Sin: insanbilis; inevitbilis; irreparbilis.

irremisible: irremissbilis, e. Sin: inexpibilis; irremedibilis.

irremisiblemente: irremissibliter. Sin: irremisse; irremediabliter.

irrefrenable: irrefrenbilis, e. Sin: effrenus; effrenatus; indombilis; indmitus; non corcitus; qui (quae, quod) corceri non potest. irrefutable: irrefutbilis, e. Sin: irrefragbilis; incontroversus; non refutbilis; haud confutbilis.

irreformable: irreformbilis, e. Sin: incorrigbilis; inemendbilis.

irreflexivo: inconsideratus, a, um. Sin: inconsderans; inconsultus; imprdens.

irreflexin: inconsiderntia, ae f. Sin: incogitntia; inconsidertio; inconsulta rtio.

irrenunciable: irrenuntibilis, e. Uso: obligacin -, obligtio irrenuntibilis. irrepetibilidad: irrepetiblitas, atis f. irrepetible: irrepetbilis, e. Sin: non iterbilis.

irregular: irregularis, e. Sin: inaequalis; inaequbilis; anmalus; abnormis; enormis; non regularis.

irresoluble: irresolbilis, e. Sin: insolbilis; indissolbilis.

irresistiblemente: irresistibliter. Sin: ineluctabliter; insuperabliter; invincibliter.

irresistible: irresistbilis, e. Sin: ineluctbilis; inevitbilis; cui resisti non potest.

irreprensible: irreprehensbilis, e. Sin: inculpbilis; immaculatus; a reprehensione vcuus.

598

islamita irresolublemente: irresolubliter. Sin: insolubliter. lis; ad irrigandum aptus.

irresoluto: (que no ha sido resuelto) insolutus, a, um. Sin: non absolutus; non persolutus; non enodatus; non enucleatus // (que carece de resolucin) incertus, a, um. Sin: cunctabundus; tardus ad decernendum; nimo flctuans. irrespirable: irrespirbilis, e. Sin: non (vel haud) respirbilis.

irrigacin: irrigtio, onis f.

irresponsabilidad: irresponsablitas, atis f. Sin: nulla responslitas; responslitas defectiva.

irrisorio: ridendus vel irridendus, a, um. Sin: ridculus; risbilis // (irrisoriamente exiguo) perexguus, a, um; mnimus. Uso: tan -, tntulus; tantillus.

irrisin: irrsio, onis f. Sin: dersio; irrisus, derisus, us m.

irrigar: irrigare vel rigare. Sin: aqu sprgere.

irresponsable: irresponsbilis, e. Sin: irresponsalis. irresponsablemente: irresponsabliter.

irritacin: (el irritar) irrittio, onis f // (el estar irritado) indigntio, onis f. Sin: ira; stmachus. irritar: irritare. Sin: exasperare; exacerbare // Med exasperare // irritarse, irasci (contra alguien, licui). irrompible: infrngilis, e. Sin: non frgilis.

irreverencia: irreverntia, ae f. Sin: reverntiae defectus (-us m); nullum obsequium.

irrevelable: irrevelbilis, e. Sin: non revelbilis; haud vulgandus; haud patefaciendus; haud communicandus; haud proferendus.

irreverente: haud bsequens. Sin: non rverens; mpius. irreversibilidad: irreversiblitas, atis f.

irreversible: irreversbilis, e. Sin: irrevertbilis. irrevocabilidad: irrevocablitas, atis f. irrevocable: irrevocbilis, e. Sin: irrevocandus; firmus; non revocbilis.

irrigable: irrguus, a, um. Sin: irrigatu fci-

irrevocablemente: irrevocabliter.

islamismo: islamismus, i m. Sin: mahometanismus; relgio islmica vel mahometana; Arabum vel Arbica fides; mahometana doctrina; Mahometi doctrina; doctrina islmica vel muslmica // (mundo musulmn) mahometanorum univrsitas f. Sin: universi mahometani. islamita: adj islamticus, a, um // sust islamita, ae mf.

islmico: adj islmicus, a, um. Sin: islamticus; mahometanus; ad islamismum vel ad mahometanismum prtinens. Uso: ley -, lex islmica; nacin no -, res pblica non-islmica // sust islamita, ae m.

iscofona: ischophnia sive -phona, ae f. Sin: ischophonesis, -is f.

599

islamizar islamizar: islamismum indcere. Sin: ad islmicam fidem convrtere; islmicis mribus accommodare; mahometanam fidem sequi cgere; mahometanae disciplinae insrere. islands: adj islandiensis, e. Sin: islndicus // sust Islandiensis, is m. Islandia: Islndia, ae f. isodinamia: isodnamis, is f. isogmeto: isgames, tis m.

isodinmico: isodynmicus, a, um. isogamia: isogmia sive -gama, ae f. isgono: isognus, a, um. Sin: aequales ngulos habens. isoglosa: isoglossa vel -glotta,ae f.

islndico, v. islands.

Islas Canarias: Insulae Fortunatae vel Canriae.

isobara o isbara: lnea isbara vel isobrica. isobaro o isbaro, v. isobrico. isobrico: isbarus, a, um. Sin: isobricus.

ismaelita: ismalita, ae m. Sin: ismalticae sectae ssecla vel cultor.

isomerizar: isomerizare.

isomerismo: isomerismus, i m. Sin: isomria sive -mera, ae f. isometra: isomtria sive -metra, ae f. isomtrico: isomtricus, a, um. isometropa: isometrpsia sive -tropsa, ae f.

isobtico: isbathus, a, um. isoclinal: isoclinalis, e. isocolon: isocolum, i n.

isobata o isbata: lnea isbatha.

isobaromtrico: isobaromtricus, a, um.

iscrono: ischronus, a, um. Sin: isochrnicus; eodem tmporis intervallo actus vel hbitus. Uso: slabas -, ischronae sllabae.

isocronismo: isochronismus, i m. Sin: idem tmporis sptium.

isocrnico: isochrnicus, a, um; v. iscrono.

isocromtico: isochromticus, a, um.

isoquimena o isoqumena: lnea isochmena.

isopermetro: isopermetrus, a, um.

isnomo: isnomus, a, um.

isonoma: isonmia sive -noma, ae f.

isomorfo: isomorphus, a, um. Sin: eiusdem formae; eadem form; eandem formam habens.

isomorfismo: isomorphismus, i m. Sin: propnsio ad eandem formam.

issceles: adj isscelus, a, um. Sin: duorum aequlium lterum // sust issceles, is m.

isoquimeno o isoqumeno: isochmenus, a, um.

600

italianohablante isosilbico: isosyllbicus vel isosllabus, a, um. isotelo: isoteles, is m. isoterma: isotherma, ae f. Sin: lnea isothrmica. israelita: Isralta vel Israltes, ae m; Israltis, dis f. israeltico: isralticus, a, um. stmico: sthmius vel sthmicus, a, um.

isotermo, v. isotrmico.

isotrmico: isothrmicus, a, um. Sin: eundem calorem habens; eodem calore fruens.

istmo: isthmus vel isthmos, i m. Sin: angstiae ac fauces. Istria: Hstria, ae f. Italia: Itlia,ae f.

isotrpico: isotrpicus, a, um. Sin: ad isotrpiam spectans. istropo: istropus, a, um. isquemia: ischemia, ae f. Sin: snguinis retntio vel status (-us m). isquialgia: ischilgia sive -alga, ae f. Sin: schias, dis (ac -da) f; ischidici dolores. isqumico: ischemicus, a , um.

isotropa: isotrpia sive -tropa, ae f.

isotopo o istopo: istopos vel istopus, i m; isotpium, ii n.

isotpico: isotpicus vel istopus, a, um. Sin: ad istopos ttinens.

istero: istherus, a, um. Uso: lnea -, lnea isthera.

italianismo: italianismus, i m. Sin: italicismus. italianista: italianista, ae mf.

italianamente: itlice. Sin: Italorum more vel ritu.

Israel: (pas, Estado) Isra(h)lia, ae f; Isral, lis m. Uso: Estado de -, Cvitas Israeliana, Isralica, Israltica. israel: adj isra(h)elianus. Sin: isralicus; isralticus. Uso: compaa -, socetas israliana; la guerra rabe-israel, bellum arbicum et isralicum // sust Isra(h)elianus,i m.

italiano: adj itlicus vel talus, a, um. Uso: lengua -, itlicum, i n; itlica lingua; literatura -, ltterae itlicae // sust Italus, i m. italianfilo: Italorum fautor, laudator, probator, dilector.

italianizar: italianizare. Sin: itlicum rddere; mores itlicos indcere; ad itlicos mores conformare, accommodare; itlicis mribus accommodare. Uso: palabra italianizada, verbum itlice rdditum, translatum, expressum, assimilatum.

italianizacin: italianiztio, onis f. Sin: italicorum morum indctio; itlicis mribus accommodtio.

italianohablante: itlice loquens. Sin: itlicam linguam dhibens.

italianfobo: Italorum osor vel detrectator.

601

talo-americano talo-americano: adj talus-americanus // sust Italus-Americanus, i m.

iteracin: itertio, onis f. Sin: repettio; gemintio. iterativo: iterativus, a, um.

itinerario: (ruta que se sigue) iter, itneris n // (descripcin de un camino) itneris rtio vel descrptio // (gua, lista de datos referentes a un viaje) itinerrium, ii n. IVA (abrev de Impuesto sobre el Valor Aadido): fiscale prtii additamentum.

izamiento: levtio, onis f. Sin: subltio. Uso: - de la bandera, vexilli levtio; signi subltio. izar: levare vel elevare. Sin: tllere vel attllere. Uso: - la bandera, vexillum vel signum elevare, tllere, propnere; vexillum in summum palum attllere.

izquierdista: extremae partis sinistrae (vel extremarum prtium sinistrarum) fautor, sectator, studiosus.

izquierda: (la mano -) laeva, ae f. Sin: sinistra. Uso: a la -, a mano -, laev, ad laevam; hacia la -, sinistrorsum vel sinistrorsus // Pol partes sinistrae. Uso: extrema -, extremae partes sinistrae.

602

jabal: aper, apri m. Uso: de -, aprinus sive aprneus.

jabalina: iculum, i n. Sin: hasta; hastile; mssile; pilum; telum; telum iaculbile. Uso: lanzamiento de la -, iacultio; teli iacultio, conictio, emssio, iactus (-us m). jabn: sapo, nis m. Sin: smegma vel smigma, tis n. Uso: - de afeitar, sapo tonsrius; - de tocador, lomentum, i; odoratus sapo; pastilla de -, saponis pila; hacer espuma con -, spumam sapone parare.

jacobinismo: iacobinismus, i m. Sin: iacobinorum fctio.

jacobino: adj iacobinus, a, um. Sin: ad iacobinismum prtinens // fig seditiosus; facinorosus; demagogus // sust iacobinus, i m. Sin: iacobinismi sectator.

jacobita: iacobita, ae m. Sin: Iacobi Baradaei Syri discpulus vel sectator. jaculatoria: precatincula, ae f. Sin: iaculatria prex (precis f) vel prectio; prex brevis. jade: petra nephrtica. jadeante: anhelosus, a, um. Sin: anhelabundus; anhelus. jadear: anhelare. jadeo: anheltio, onis f. Sin: anhlitus, us m. jaguar: iaguarus, i m; iaguara, ae f. jalbegador, v. enjalbegador. jalbegar, v. enjalbegar.

jabonada, jabonado o jabonadura: (accin y efecto de jabonar) sapone abltio, lavtio, lotura, ltio // (espuma que se forma al jabonar) saponatum, i n. Sin: saponis spuma.

jabonar: (liquid) sapone lnere, collnere, illnere, oblnere, ngere. Sin: (liquid) sapone lavare, detrgere, mundare, purgare; (licui rei) saponem attrere. Uso: - manos, pies, cuello, saponem mnibus, pdibus, collo attrere. jabonera: theca saponria. jabonero: adj saponrius, a, um // sust saponrius, ii m. Sin: saponis (vel smgmatis, vel lomenti) confector (el que fabrica jabn); saponis nstitor vel vnditor (el que lo vende). jabonete, v. jaboneta. jaboneta: sapnula, ae f. Sin: saponis tabella.

jalea: gelatinum, i n; gelatina, ae f. Sin: ius concretum. jalifato, v. califato. jalifa, v. califa.

jalbegue: lorica, ae f // (fig, afeite) v. esta voz.

jacar: crocodilus, i m.

jacinto: hyacinthus, i m.

jaln: paxillus, i m. Sin: prtica mensria.

603

jalonar jalonar: metiri, vel metari, vel dimetiri. Sin: prtic metiri; ndicem pnere; paxillos collocare. jarabe: syrupus, i m. Sin: mulsum; sucus; liquamen, mnis n. Uso: - de peras, de cerezas, de duraznos, pirorum, cerasorum, malorum persicorum liquamen; - para la tos, sucus tussicularis. jarcia o jarcias: (cabos de un buque) rudentes, ium mpl. Sin: habenae, arum fpl.

Jamaicano: adj iamaicanus, a, um // sust Iamaicanus, i m. jamn: perna, ae f. Sin: ptaso vel petsio, onis m. Uso: - ahumado, fumosa perna; pedazo, porcin de -, pernae segmentum vel frustum; tajada de -, pernae lacnia; el que hace jamones, pernrius, ii m. jansenismo: iansenismus, i m. Sin: Iansnii doctrina. jamba: (de puerta) postis, is m.

Jamaica: Iamica, ae f.

jansenista: (relativo al jansenismo) iansensticus, a, um. Sin: iansenianus; ad iansenismum ttinens // (partidario del jansenismo) iansenista, ae m. Sin: Iansnii vel iansenismi sectator. japons: adj iapnius, a, um. Sin: iapnicus; iaponensis vel iaponiensis, e // (habitante de Japn) Iapon(i)ensis, is m. Sin: Iapnius, ii m; Iapon, nis m // (lengua -) iaponensis lingua; iapnius sermo; en -, iapnice. Japn: Iapnia, ae f. Sin: Iapo, nis m.

jardn: viridrium, ii n. Sin: hortus, i m; tpia, iorum npl. Uso: - artificiales, tpia, orum npl; - botnico, hortus botnicus vel herbrius; - pnsiles (sobre terrados o azoteas) horti pnsiles; - zoolgico, zoolgicus hortus; zoolgica villa; viridrium zoolgicum; (pblicum) therotrophum; hortus animntium; hortus animlibus spectandis; - de infantes o de la infancia, nepiagogum; puerorum ludus; ludus puertiae; asylum vel viridrium infntium; institutum pro peris custodiendis // (mancha en las esmeraldas) mcula, ae f. Sin: vena // (lugar ameno) locus amoenus; terra ferax vel laeta; en pl amoenitates, um f // (lugar encantador, exquisito en su clase) flos, floris m. Sin: culus, i m. Uso: Italia es el - de Europa, Europae flos (culus), Itlia; mnium Europae regionum pulchrrima est Itlia // (retrete o letrina, especialmente en los buques) v. excusado. jardinera: (la que cuida de un jardn) horti cultrix (-icis f) // (mujer del jardinero) topirii uxor. jardincito: hrtulus, i m.

jaqueca: encephallgia sive -alga, ae f. Sin: hemicrneum; hemicrnia; recurrens vel recidivus dolor cpitis. jaquetilla: tuncula, ae f.

jaque: - mate, clculus ncitus. Sin: alligatus clculus. Uso: dar - mate (al rey, al adversario) (regem, adversrium) ad ncitas (vel ad ncita) redgere vel adgere.

jarra: (aguamanil) aqualis, is m. Sin: aqui604

jardinero: viridrius, ii m. Sin: topirius; horti vel viridrii cultor, curator, custos.

jardinera: topirium, ii n. Sin: topiria, ae f; topiria ars; hortorum cultura vel cultus (-us m). Uso: ocuparse en -, topirium vel topiriam fcere.

jerrquico manle, is n vel aquaemanle, is n (para las manos y para poner en la mesa); vas aqurium; pol(l)ubrum. jarrete: poples, ltis m. militar interino, dux ad tempus lectus vel delectus; - de contabilidad, praefectus computationum; - de estacin, rector stationis; stationis praefectus; - de Estado, civitatis princeps; nationis praeses; rei pblicae rector; - de Gobierno, praepsitus regminis; los jefes de naciones, prncipes nationum; - de obreros, v. capataz; - de oficina, officilium primus; officialis primrius; - de personal, ministrorum vel officilium moderator; - de taller, ptio (-onis m) officinatorum; - de una cuadrilla de obreros, manpuli opficum (vel operariorum, vel fabrorum) praefectus; - de una escuela (doctrina, principios y sistema) alicius doctrinae princeps, caput, auctor; de una junta de investigadores, praepsitus investigatrii coets. jerarca: (superior y principal en la jerarqua eclesistica) hierarcha, ae m. Sin: sacer princeps // por ext, persona que ejerce autoridad en grado superior) praeses, sdis m. Sin: antistes, sttis m; praepsitus.

jarrero: urceorum fabricator.

jarretera: perisclium, ii n. Sin: perscelis, dis f; stroppus vel struppus, i m; lgula astrictria. jarrito: urcolus, i m. Sin: capedncula, ae f.

jaula: parva cvea. Java: Iava, ae f.

jaspe: iaspis, dis f.

jarro: rceus, i m; rceum, i n. Sin: hdria; urna. Uso: - de flores, florum testa.

jaura: turba canum. javans: adj iavensis, e // sust Iavensis, is m. jazmn: iasminum, i n.

jazz: msica issica, izica, iazensis. Sin: izici modi msici. Uso: msico de -, iassacus, i m; issicus vel izicus, vel iazensis) msicus. jeans, v. blue jeans. jazz-band: orchestra issica vel iazensis.

jeep: currus vel carrus (-us m) gpicus. Sin: automatrium petr(r)itum

jerrquicamente: hierrchice. Sin: hierrchico rdine; officiorum rdine; ex dignitatis rdine.

jerarqua: hierrchia sive -archa, ae f. Sin: dignitatis vel dignitatum ordo (-dnis m), dignitatum gradus (-us m). Uso: - anglica, angelorum ordo; - apostlica, hierrchia apostlica; - civil, hierrchia civilis; - eclesistica, hierrchia ecclesistica; sacra hierrchia; sacrae auctoritatis ordo; sacra potestas vel auctritas; ecclesisticus ordo; militar, hierrchia militaris; - de valores, rectus vel iustus bonorum ordo.

jefe: praefectus, i m. Sin: praeses (-sdis mf); praepsitus; ductor; moderator; curator; antistes, sttis; princeps, cpis; magister. Uso: -

jerrquico: hierrchicus, a, um. Sin: ad dignitatis (vel ad dignitatum, vel ad honorum) gradus spectans. Uso: grados -, hierrchici gradus; gradus dignitatis; honorum gradus (en la carrera civil); miltiae gradus (en la carrera militar); orden -, dignitatis ordo; el

605

jerga ms alto grado -, summum dignitatis (vel auctoritatis) fastgium; summus dignitatis gradus; en orden -, ut quisque gradu squitur; por va -, ad hierrchiae trmitem; siguiendo el orden -, per gradus. jersey: txtile lneum. Sin: strictria lnea; thorax (-cis; ac -acem vel -aca m) lneus; mcula; v. pulver. Uso: - de la combatividad, mcula pugnacitatis.

jeringa: syringa, ae f. Sin: syringias, ae f (ac syringian); syrinx, syringis (ac syringa) f; fstula; clyster sive cluster, ris m. Uso: - para inyecciones subcutneas, intrcutis iniectionis syringa; intrcutis iniects syringias; syringa interctibus iniectinibus faciendis.

jerigonza: (lenguaje familiar que usan para s ciertos individuos de ciertos oficios) v. jerga // (fig y familiar, lenguaje de mal gusto difcil de entender) sermo inquinatus. Sin: obscurus (vel recnditus, vel arcanus) sermo; obscura loquendi rtio. Uso: hablar en -, recndito sermone inter se loqui.

jergn: clcita stramnea vel stramentcia. Sin: torus stramneus; torus e stramento vel ex strmine.

jergal: ad gregrium sermonem prtinens.

jerga: (lenguaje especial y familiar que usan entre s los individuos de ciertas profesiones u oficios) peculiaris sermo (puerorum, fabrorum, etc., de los nios, de los artesanos, etc.). Sin: sermo prprius, perplexus, gregrius // (jerigonza) v. esta voz.

Jerusaln: Hiersalem vel Iersalem indecl. Sin: Hieroslyma, ae f; Hieroslyma, orum npl. jesuita: iesuta, ae m. Sin: Societatis Iesu sodalis; e societate Iesu sodalis. jesutico: iesuticus, a, um.

jcara: (taza pequea de loza o porcelana) pocillum, i n. jilguero, v. cardelina.

jet: (avin a reaccin) aronavis inversa (vel contrria) vi propulsa. Sin: aroplanum ris haustrium; aronavgium inversa (vel contrria) vi propulsum; aronavis pyraulocintica; aroplanum vel aronavgium pyraulocinticum; aronavis celrrima; aronavgium celrrimum.

jeringar: syringam vel fstulam immttere. Sin: clystrem incere. jeringuilla: clystrculus vel clustrculus.

jira: (banquete o merienda campestre) v. picnic // (excursin de un grupo de personas) lustrtio, onis f. Uso: hacer una -, circumire; hacer una - por Egipto, Aegyptum lustrare; hacer una - por la provincia, obire provnciam. jirafa: girafa, ae f. Sin: camelopardus; cameloprdalus; cameloprdalis, is m // (Cinem, TV) microphnium prolatum. jocoserio, v. tragicmico. jirn: (faja) fascola, ae f.

jeroglfico: adj hieroglphicus, a, um. Sin: hierogrphicus // sust hieroglphicum vel hierogrphicum signum. Sin: hieroglphica vel hierogrphica nota, lttera // (fig, escritura difcil de leer o de comprender) parum clarae ltterae. Sin: obscurae ltterae.

jofaina: catinus, i m; catinum, i n. Sin: pel-

jocoso: iocosus, a, um. Sin: lpidus; facetus.

606

jubilar vis, is (ac pelvim; abl pelvi vel pelve) f; vas, vasis n; vasum; truellum; trlleum vel trlleus. jogging: cursus pedester. Jordania: Iordnia, ae f. lium mercatura. Uso: ejercer la -, gemmas vndere vel venditare.

jornal: (salario diario) merces (-edis f) diurna. Uso: trabajar a -, diurna mercede conduci. jornalero: mercenrius diurnus. Sin: conductcius diurnus; operrius in diem conductus; pifex diurna mercede conductus.

jornada: dies, diei mf. Uso: - Mundial de la Juventud, Dies Mundialis Iuventutis; Dies Iuventutis Mundanae; - Mundial del Enfermo, Dies Mundialis Aegrotis dicatus; - por la Vida, Dies Vitae.

jordano: adj iordnicus, a, um. Sin: iordaniensis // sust Iordanus, i m.

joyero: (el que vende joyas) gemmrius, ii m // (el que hace joyas) gemmati peris rtifex (-fcis m) // (caja para joyas) dactyliotheca, ae f. Sin: gemmarum scrinolum; rnula monlium. joyo, v. cizaa. joystick (Inform), palanca de control, mando: vectis, is m. Juan: Iohannes vel Ioannes, is m. Uso: - de la Cruz, Iohannes a Cruce; Juan XXIII, Iohannes Vicsimus Tertius.

joven: ivenis, is m; iuvenca, ae f.

joya: (objeto pequeo de metal precioso) gemma, ae f; en pl tambin monlia, ium n. Uso: adornado de joyas, gemmatus // (fig, relativo a cosa o persona de mucho valor) perfectus, a, um. Sin: ndique perfectus; (de cosa) mnibus nmeris absolutus; (de persona) ptimus; spectatssimus; (de cosa o persona) exmius; divinus; singularis; divinus et singularis. Uso: una - de mujer, fmina ptima vel spectatssima. joyera: (tienda) gemmria vel monlium taberna. Sin: taberna gemmrii // (taller) gemmarum officina; monlium ergastrium // (comercio de joyas) gemmarum vel mon-

jovial: hlaris, e. Sin: festivus; iucundus; lpidus et festivus.

jubilado: adj jubilatus, a, um. Sin: rudirius; rude donatus; (stipendia) emritus; mnere perfunctus; suo mnere (honeste) solutus vel exsolutus; pensione fruens; pblice munribus solutus et altus. Uso: estar -, pblice munribus solvi et ali // sust rudirius, ii m. jubilar: liquem suo mnere (v. gr. docendi) slvere. Sin: munribus exslvere liquem; liquem rude donare; rudem dare (vel donare) licui; licui rudem indulgere // jubilarse (conseguir la jubilacin) rudem accpere. Sin: rude donari; mnere solvi vel exsolvi; mnere propter aetatem exsolvi; munus ob statutam aetatem depnere; in

jubilacin: (accin de jubilar o jubilarse) iubiltio, onis f. Sin: honesta vel iusta mssio; mnerum (vel e munribus) vactio; a mnere libertio, quies, rquies (-etis; ac -quiem/quietem; abl -quie/quiete) f // (renta que disfruta la persona jubilada) pnsio, onis f. Sin: pnsio socialis. Uso: derecho a la -, pensionis socialis ius.

Juana: Iohanna, ae f. Uso: - de Arco, Iohanna Arcensis vel Aurelianensis.

607

jubileo tium recdere. jueves: dies Iovis. Sin: fria quinta.

juego: ludus, i m. Sin: lsio, onis f; lusus, us m; lusittio; ldicrum; res ldicra. Uso: electrnicos, ludi electrnici vel magnetoscpici; - olmpicos, olmpia, orum npl; olmpia certmina vel sollemnia; ludi olmpia; ludi olmpici vel olympaci; olmpici agones; olmpii, orum mpl; - olmpicos invernales, olympaci ludi hiemales; - de ajedrez, latrunculorum ludus; - de azar, de suerte, lea, ae f; ludus aleatrius vel temerrius; lusus leae; - de cartas o de naipes, chartularum ludus; - de dados, ludus talrius; - de manos, praestgiae, arum fpl; - de palabras, amphibolgia sive -loga; ambages, um fpl; litterarum muttio; - de pelota, lsio pilae; - de pelota a la pared, pila e parete repercussa // perteneciente a los -, agonothticus; por -, per lusum; vencedor en los olmpicos, olympionices, ae m; vencer en los - olmpicos, olmpia vncere; el - se anima, cobra inters, ludus incitatur; el - se enfra, pierde inters, ludus frigescit, friget, dficit.

judo, v. yudo.

juda: phaselus, i m. Sin: phasolus, i m.

jubn: sgulum, i n.

jubileo: (ao santo) iubilaeum, i n; iubilaeus, i m. Sin: annus iubilaeus vel iubilaei; annus sacer vel sanctus. Uso: - centenario, iubilaeum centenrium; sollmnia (-ium npl) saeculria; - extraordinario, universal, iubilaeum extraordinrium, universale // (fig y coloq, bodas de plata o de oro de una persona; conmemoracin de una institucin, reinado, etc.) iubilaeum, i n. Uso: - episcopal, iubilaeum episcopale; annus a suscepto episcopatu (vel a suscepta episcopali dignitate) XXV vel L; sacerdotal, iubilaeum sacerdotale; annus ab nito sacerdtio XXV vel L; - papal, iubilaeum pontificale.

jugador: lusor, oris m. Sin: collusor; ludens, entis mf. Uso: - aficionados, ad voluptatem (vel voluptatis caus) lusores; buen -, dexter vel indstrius lusor; excelente -, ptimus lusor; - extranjero, aliengena lusor; - lesionado, lusor vulneratus vel laesione affectus; mal -, malus vel imperitus lusor; - profesionales, lusores professionales; - tramposo, insidiosus lusor; - de golf, ad scrobculos lusor; de hockey, pil bacilloque repando ludens; de pelota, pilcrepus; lusor pilae; - de tenis, taeniludens; sustituir a un - por otro, suffcere vel subrogare lusorem.

jugada: lsio, onis f. Sin: lusus, us m. Uso: hermosa -, bella lsio; - inteligente, spiens vel gnara lsio; mala -, exgua lsio; detener la -, lusum corcere.

juez: iudex, dcis m. Sin: existimator, oris m. Uso: - comisionado, miembro de comisin judicial, cgnitor; - examinador (en el mbito acadmico), iudex periculorum scholrium; - prosinodal, iudex prosynodalis; - ad quem, - de alzadas o de apelaciones, cgnitor iudiciorum (publicorum); - de paz, irenarches sive irenarcha, ae m // (- en deportes) iudex vel rbiter (-tri m). Uso: jueces del campo, idices campi; - de lnea (linesman), iudex linerius vel lneae; fnium iudex; campi lmitum inspector; lateralis titor; rbitri adiutor; - de puerta, iudex portae; iudex iactus vlidi.

jugar: ldere. Sin: ludum ldere; ludo peram dare. Uso: - a juegos de azar, ldere le; leam exercere; leam ldere; - a los dados, talis vel tsseris ldere; - a la gallina ciega, ldere muscam aneam; ldere myindam; - al ftbol, v. ftbol; - al golf, ad scrobculos ldere; - al hockey, bacillis repandis ac pil ldere; - a la pelota, pil ldere; - a pares o nones, ldere par impar; - al tenis,

608

juntar taenildere // - bien, recte (vel probe, vel belle, vel rite) ldere; - con alguno, cum liquo colldere; - con frecuencia, lusitare; con los de su edad, pribus colldere; - da y noche, dies noctesque ludo dcere; totos dies et noctes ldere; - el todo por el todo, rem in summum perculum dedcere; perculum summae rerum fcere; universo perculo summam rerum commttere; - limpio, legtime ldere; - mal, male (vel inepte, vel secus) ldere; - muy bien, perbelle vel praeclare ldere; - por dinero, ldere in pecniam; - toda la noche, ludum nocti aequare. juglar: (en la edad media, el que se ganaba la vida recitando versos y tocando msica) iocularis, is m. Sin: ioculator; iocularis cantor, pota, citharoedus // (titiritero, jugador de manos) v. prestidigitador. jugarreta: inepta lsio. crepundiorum taberna.

juicio: iudcium, ii n. Uso: - final, iudcium dii novssimi; extremum Christi iudcium; sumario, promptum iudcium. jukebox: phongraphum americanum vel pblicum. julio: (mes) Ilius, ii m. Sin: mensis Ilius // Fis iulium, ii n. Sin: iouliensis elctridis mensura; iouliensis mdulus. jumbo: capacssima navis vel aronavis. Sin: aronavis Jumbo appellata.

jump (Inform): (saltar) salire // (salto) saltus, us m.

juguete: ldicrum, i n. Sin: crepndia, orum npl; puerile ldicrum; oblectamentum puerorum; iculi, orum npl. Uso: divertirse, entretenerse con juguetes, crepndiis delectari, oblectari, ldere. jugueteo: delecttio, onis f. Sin: oblecttio, oblectamen (-mnis n), oblectamentum; recretio; iocus. juguetear: luxuriare. Sin: puerliter ldere.

jugo: sucus vel succus, i m. Sin: sucus expressus. Uso: - gstrico, pancretico, sucus gstricus, pancreticus; - de fruta, pomorum sucus; sucus e fructu expressus; - de limn, limnea ptio; sucus ctreus vel ctrinus; - de naranja, aurantiata (ptio); sucus arncinus vel malosinensis; - de tomate, lycoprsici liquamen (-mnis n).

jungla: Bot iungla, ae f. Sin: ingala; silvosa rgio; deserta silva; densa et spera silva. Uso: - tropical, silva trpica dnsior. junta: collgium, ii n. Sin: coetus, us m; conslium; moderatorum vel curatorum collgium. Uso: - administrativa, conslium administrativum; coetus (-us m) administratorum; - central, coetus primrius; conslium primrium; - central de la Accin Catlica, Conslium primrium Actionis Cathlicae Societati moderandae; - cientfica, coetus scientficus; - Militar (en la Argentina), Conslium Militare, regendae Nationi praepsitum; - municipal, conslium municipale; municpii administratorum coetus; - parroquial, conslium paroeciale vel parochiale; provincial, conslium provinciale. junk-mail, v. spam.

juguetera: (comercio de juguetes) crepundiorum mercatura // (tienda donde se venden)

juntar: liquid conctere licui rei. Sin: copulare, colligare, coningere liquid cum liqua re vel licui rei; adingere liquid licui rei vel ad liquid // juntarse, se commttere; committi; conecti inter se; coniungi; se

609

juntura coningere; congregari; se congregare. jurado: (tribunal) delecti idices. Sin: iuratorum corpus, conslium, coetus (-us m) ; idicum collgium; rbitri. Uso: - de honor, selecti rbitri dignitatis // (individuo de dicho tribunal) iuratus iudex // (conjunto de examinadores de un certamen) conslium premiis attribuendis. Sin: idices (praemiorum). juntura, v. ensambladura. justificacin: iustifictio, onis f. Sin: excustio; purgtio; defnsio; probtio.

justificativo: iustificatrius, a, um. Sin: excusatrius; excusans; probatrius; probativus. justillo: thorcium, ii n.

juramento: iuramentum vel adiuramentum, i n. Sin: iusiurandum. Uso: prestar -, (coram liquo) iuramentum praestare; ius iurandum dare. jurar: iurare. Uso: - en falso, falsum iurare; accin de -, adiurtio.

juventud: iuventus, utis f. Sin: - femenina, iuventus feminina; - quemada (gastada), ivenes vtiis adusti; - socialista obrera, socialstica iuventus operria; - subdesarrollada, iuventus parum provecta vel progressa; ivenes parum provecti vel progressi.

justar: hastis concertare vel concrrere. Sin: armis ldere; ldicram pugnam fcere; equtibus certare; equestre certamen inire.

justa: (pelea o combate singular, a caballo y con lanza) hastildium, ii n. Sin: equestre certamen; quitum certtio, decerttio, dimictio // (fig, competicin o certamen en un ramo del saber) certamen, mnis n.

jurista: iuris peritus. Sin: iurisprudens, entis; iuris studiosus, consultus, interpres.

jurdico: iurdicus, a, um. Sin: iuridicialis,e.

jursico: iurssicus, a, um.

justicia: iusttia, ae f. Sin: ius; iustum; equitas; equum; rectum. Uso: - militar, castrensis iurisdctio; - original, iusttia originalis; status innocntiae; - social, iusttia socialis; administrar -, ius rddere, vel dcere; iudcium exercere; obtener -, ius suum adipisci; recurrir a la -, ius ptere vel postulare; in ius ire.
610

kaki, v. caqui.

kamikaze: interemptor sui. Sin: voluntrius sui interemptor. kan, khan o jan: caganus, i m. Kant: Kntius, ii m.

chil(i)ogramma, tis n. Uso: cien kg, centum chilogramma; mil -, mille chilogramma; mille pndium (-ii n); tunna vel tonna (tonelada) kilohertz, v. kilociclo. kilolitro: chil(i)olitrum, i n.

kantiano: adj kantianus, a, um // sust kantista, ae mf. Sin: Kntii sectator.

kilometraje: chil(i)ometrorum mensura. kilomtrico: chil(i)omtricus, a, um.

krate o karate: lucta cartica. Sin: oppugntio inermis iapnica. kayak, v. canoa.

kantismo: kantismus, i m. Sin: Kntii doctrina; philosphia kantiana.

keniata: adj kenianus, a, um // sust Kenianus, i m. key (Inform), llave: clavis, is f. Kenya: Knia, ae f. Sin: Cvitas Keniana.

KGB: sodlitas, ltteris compendiriis KGB insignis.

keyboard (Inform), teclado: claviatura, ae f. Sin: malleolorum ordo vel series.

kilovatio: chil(i)owattium; chil(i)ovtt(i)um, ii n. Sin: mille vatt; kil(i)ovattiana mensura; wattianae vel vattianae (wattenses vel vattenses) elctridis mensurae.

kilmetro: chil(i)metrum, i n. Sin: mille metra. Uso: - cuadrado, chil(i)metrum quadratum; 40 km de longitud, 40 chil(i)metra in longitdinem; velocidad hasta 140 km por hora, velcitas usque ad centum quadraginta chil(i)metra horlia; dista un km y medio de ..., a (vel ab) ... chil(i)metro sesquiltero distat; estar a unos 20 km de ..., a (vel ab) ... crciter viginti chil(i)metra abesse; el trecho es largo unos 8 km, sptium crciter octo chil(i)metra longum est.

kilociclo: chil(i)ocyclus vel chil(i)ocyclos, i m. kilogramo: kilogrmetro: chil(i)ogrmmetrum, i n. chil(i)ogrammum, i, n;

kill (Inform), forzar la terminacin: occdere.

Kirguizistn: Kirg(h)izistnia, ae f.

kiosco, v. quiosco.

kindergarten, v. jardn (- de infantes).

kimono: kimonum, i n.

kilovatio-hora: kiliovattihora, ae f. Sin: mille horae vattianae.

611

Kirsch Kirsch: cerasinum, i n. Sin: aqua cerasina vel cerasorum. kiwi: (fruto) kvium, ii n. Sin: grossulria sinensis. kivi, v. kiwi. communistarum ex mnibus natinibus conslium. kremlin: (sede de los rganos supremos de la U.R.S.S.) Cremlinum, i n; Cremlinus, i m. Sin: urbis Mscuae arx; Russiarum Republicarum sedes // (antigua residencia de los zares) imperatria Mscuae domus. Sin: Rssiae imperatorum rgia. Kosovo: Kosvia, ae f.

knock-out: (golpe que pone fuera de combate) ictus ltimus. Uso: que recibi o sufri un -, ictu ltimo confectus; protrusus; quedar -, protrusum esse.

koljs o koljoz: colchsicum predium. Sin: fundus pblica auctoritate excolendus vel excultus; predium pblica auctoritate administrandum.

kumel, v. cmel. kurdo, v. curdo.

Kurdistn: Corduena, ae f. Kuwayt o Kuwait: Cuvitum, i n; Cuvaitia, ae f. Sin: Phylrchia Cuvaitensis. kuwayt o kuwait : adj cuvaitensis, e. Sin: cuvaitianus, a, um // sust Cuvaitensis, is m ; Cuvaitianus, i m.

Kominform: ex communistarum factinibus informationum sedes. Komintern: mnium communistarum foedertio (-onis f). Sin: mnium supremum communistarum conslium; supremum

612

laberinto: (edificio compuesto de gran nmero de compartimentos) labyrinthos vel labyrinthus, i m. Sin: aedes vriis et tortuosis anfractibus distinctae // (caminos que se entrecruzan) fallaces viae. Sin: (variarum) ambges (-is f) viarum // (parte del odo interno) labyrinthus, i m // (complicacin inextricable) nodus, i m. Sin: anfractus, us m; lqueus; difficultas; error; ambages. labial: labialis, e. Uso: letra -, lttera labialis. laborable: (que se puede laborar o trabajar) profestus (no festivo); negotiosus (ocupado en negocios); operosus. Uso: campo -, campus arbilis; das -, profesti dies; horas -, horae operosae. laboral: operrius, a, um. Uso: semana -, septimana operria. labiodental: labiodentalis, e.

lbaro: lbarum, i n. Sin: signum, vexillum militare; (estandarte que usaban los emperadores romanos desde el tiempo de Constantino) vexillum cruce insignitum; vexillum Christi nmine insignitum.

laborismo: laborismus, i m. Sin: fctio operria, operarum, operariorum; fctio operariorum studiosa; Britannorum fctio operria. laborista: laborista, ae mf. Sin: factionis operriae sectator; operariorum rdinis studiosus; sodalis polticae factionis operariorum. laborterapia: ergotherapa, ae f. Sin: ergotheraputica, ae f.

laboriosidad: laborisitas, atis f. Sin: opersitas; sedlitas; sollrtia.

micum; officina chmica, - de idiomas, officina vel laboratrium linguarum; officina loquelaris; - en que se fabrican armas, armorum officina.

labrado o labranto: arbilis, e. Sin: aratrius; aratro aptus; sationalis. labrusca: labrusca, ae f. laca: (sustancia aluminosa) lacca, ae f. Uso: pintar de -, lacc oblnere vel obdurare // (fijador) v. esta voz.

laboratorio: laboratrium, ii n. Sin: officina; opifcium. Uso: - atmico, officina (generatria) atmica; - bacteriolgico, biolgico, bacteriolgica, biolgica officina; - cientfico, officina naturae investigandae; - farmacutico, - mdico, laboratrium pharmacuticum; medicamentorum officina; fotogrfico, officina photogrphica; - mecnico, machinalis officina; - mvil, laboratrium mbile; - pirotcnico, laboratrium pyrotchnicum; - qumico, laboratrium ch-

lacnicamente: lacnice. Sin: concise; presse; lacnica brevitate.

lacayo: lacaius, ii m. Sin: pedsequus, i m; antembulo, onis m; cursor; fmulus; srvulus // fig ssecla; sectator; assentator; adulator.

lacnico: lacnicus, a, um. Sin: brevloquens, entis; compressus. Uso: estilo -, stilus lacnicus.

laconismo: laconismus, i m. Sin: laconcitas;

613

lacre breviloquntia, ae f; comprssio; brvitas; lacnica brvitas vel concsio; contrctio dicendi. Uso: - telegrfico, telegrphica breviloquntia. lacre: cera sigillaris, signatria, hispnica. Sin: pix (picis f) signatria. coctilirius, ii m.

lacrimatorio: lacrimatrius, a, um. Sin: ad lacrimationem ttinens.

lacrimal: lacrimalis, e.

ladrillo: later, ris n. Uso: fbrica de ladrillos, laterria, ae f; fabricante de ladrillos, v. ladrillero; fabricar ladrillos, lteres dcere; mquina para fabricar ladrillos, laterria mchina.

lady: nglica mlier conspcua. Sin: dmina spectatae nobilitatis. lagar: (estanque pequeo donde se pisa la uva para hacer vino) trcular, aris n. Sin: calcatrium; vinrius lacus // (prensa para estrujar uva) prelum, i n. Sin: trcular. Uso: elctrico, elctricum trcular; elctricum prelum vinrium.

lacrimgeno: lacrimgenus, a, um. Sin: lacrimosus; lcrimas xcitans, xciens, gignens. lactancia: lacttio, onis f. Sin: lactatus, us m. lcteo: lcteus, a, um. Sin: lcticus; lactrius.

lacticinio: (leche) lac, lactis n // (cualquier manjar compuesto de leche) lacticnium, ii n. Sin: lactcinum; lactrium; lactrium opus; en pl tambin lactntia, ium n; casoli, orum m. lctico, v. lcteo. lacustre: lacustris, e. Sin: lacunalis.

lagarto: langa, ae f. Sin: langrium; lacerta vridis. lago: lacus, us m. Uso: - artificial, lacus strctilis.

lagoftalma: lagophthlmia sive -thalma, ae f. lagoftlmico: lagophthlmicus, a, um. Sin: ad lagophthlmiam spectans.

ladrillado: pavimentum stratum. Sin: lactercium pavimentum; pavimentum latrculis factum.

ladino: adj ladinus, a, um. Sin: romnicus; r(h)aetoromanus // (dialecto romano) r(h)aetoromanus, i m. Sin: lingua ladina; lingua r(h)aetoromnica.

lagpodo: lagpus, dis m.

lagpedo, v. lagpodo.

lagoftalmo: lagothphalmus, a, um.

ladrillar: (solum, pavimentum) ltere strnere, munire, tgere. Sin: latrculis strnere. ladrillero: (persona que tiene por oficio hacer o vender ladrillos) laterrius, ii m. Sin:

lgrima: lacrima, ae f. Uso: torrente de lgrimas, imber, bris m; lacrimarum imber; abandonarse a las -, trdere se lcrimis; arrancar lgrimas, lcrimas cere, movere, commovere, concitare; contener, refrenar, reprimir las -, lcrimas tenere, retinere, cohibere, compscere, reprmere; lcrimis temperare; derramar, verter lgrimas, lcrimas effndere, profndere, emttere, demt-

614

lmpara tere; derramar un torrente de lgrimas, vim lacrimarum profndere; deshacerse en lgrimas, collacrimare; lcrimis cnfici; in lcrimas effundi; lcrimis perfundi. laguna: lacuna, ae f. Sin: stagnum; palus, udis f; lama. lagunoso: lacunosus, a, um. Sin: lacunaris, e; plenus lacunarum vel lacunis. lagrimal, v. lacrimal. laicizar: (de religioso o eclesistico) ad laicorum rdinem redgere. Sin: ad laicorum statum redcere // (de leyes, costumbres, instituciones) ad laicorum mores redcere vel revocare. Sin: ad laicorum instituta redcere; ad laicorum nutum (vel iussa, vel praescripta) redcere vel redgere. laico: adj laicus, a, um. Sin: laicalis; saecularis // sust laicus, i m. Sin: saecularis homo. Uso: los -, laici, orum mpl; laicorum ordo. laja: (lancha, piedra plana) v. lastra.

laical: laicalis, e. Sin: laicus; saecularis; profanus; ad laicorum rdinem (vel statum) prtinens; ad laicorum mores (vel principia, vel instituta, vel praescripta) ttinens; laicorum princpiis (vel institutis, vel praescriptis) obnxius; laicorum princpiis (vel institutinibus, vel mribus) conformatus. Uso: estado -, status laicalis; reducir al estado -, ad statum laicalem redgere. laicidad: licitas, atis f. Sin: condcio vel ndoles laicalis; laicorum condcio.

laicado: (conjunto de los fieles no clrigos) laicatus, us m. Sin: laici, orum mpl; hmines saeculares; laicorum ordo // (condicin) laicatus, us m. Sin: laicorum status (-us m); laicalis condcio.

lama: (sacerdote budista) lama, ae m. Sin: sacerdos tibetanus; sacerdos lama. lamarquismo, v. transformismo. lamasera: monastrium Tibetanorum. Sin: monachorum tibetanorum monastrium.

lambrusco: acre vinum aemilianum. Sin: vinum alexandrinum spumescens. lamentable: (que merece lamentarse) paenitendus, a, um. Uso: - frutos se derivan de ..., paenitendi fructus oriuntur ex + abl. lameplatos: patinrius, ii m. Sin: lurco, hlluo, gulo, onis m; homo edacssimus.

laicismo: laicismus, i m. Sin: laicorum princpia, praescripta, instituta.

laicizacin: rditus ad laicorum statum, vel ad laicorum rdinem, vel ad laicorum iussa ac praescripta. Sin: in laicalem condicionem (vel statum) redctio.

laicista: (partidario del laicismo) laicismi sectator. Sin: rdinis saecularis fautor // (perteneciente o relativo al laicismo) ad laicismum spectans.

lmina: (plancha delgada de metal) lmina, ae f. Sin: brctea. Uso: - pequea, lamella; lmina tenuata, extenuata; tnuis lmina; muy pequea, muy delgada, lamllula; - de estao, de acero, lamina ex stanno, ex chlybe; - de mrmol, crusta mrmoris; - flexible de micrfono, brctea vibrans. lampadario: (candelabro grande) lampadrium, ii n // (farola) v. farol, linterna.

lmpara: lampas, dis f (ac sing lmpadem sive lmpada; ac pl lmpades vel lmpadas).

615

lamparero Sin: lmpada, ae f; lychnus, i m. Uso: - aplicada al yelmo, lucerna aptata cssidi; - elctrica, lampas elctrica; globus elctricus; lampas vi elctrica acta; lychnus elctride actus vel accensus; - elctrica colgante, pnsilis lychnus, elctrica vi actus; - encendida, lucerna ardens; - fluorescente, lampas fluorescens; - nen, lampas lucflua; - porttil, lanterna // - de aceite, lucerna, ae f; lychnus leo litus; lucerna petrleo lita; fabricante de lmparas de aceite, lucernrius; - de Aladino, Aladini lampas; - de estudio, lampas lucubratria; - de gas, lampas gsica; - de petrleo, lampas vel lucerna petroleria; lampas petrleo acta, lita, alta; lampas petrleo enutrita; - de pie, lampas stativa; encender la -, lucernam accndere. lanceta: lancola, ae f. Sin: puginculus; scalpellum.

lancha: (bote, embarcacin pequea) cymba, ae f. Sin: scapha; actuarolum n vel actuarola f; lembus; linter, tris f. Uso: - automvil, motora, - de motor, autoscafo, autscaphus, i m; autscapha, ae f; cymba ( vel scapha, vel actuarola, vel linter) automatria; actuarolum automatrium; - neumtica, scapha cmmea vel infltilis; linter gummi conflata; pirata, paro vel myparo, onis m; parnculus; - de pedal, scapha pedalcia; - de remo, cymba remgera; - de socorro, de salvamento, scapha salvfica; linter auxiliaris. lanchero: scaphrius, ii m. landa: rgio deserta. Sin: planties inculta; exterminata tellus (-uris f). landgraviato: landgraviatus, us m. Sin: landgrvii dgnitas, munus, territrium, iurisdctio, sedes (segn los varios significados).

lamparero: (el que hace lmparas) lmpadum fabricator (-oris m) // (el que las vende) lmpadum nstitor vel vnditor // (el que tiene cuidado de ellas) lampadrius, ii m. lamparilla o lamparita: lchnion, ii n. Sin: lampdula; lampdium. Uso: - colgante, lampdula pendens; lampdium pnsile; - elctrica, glbulus elctricus; - de alcohol, fculus aethanlicus; - de cama, de noche, de dormitorio, lampdium lectuale; lchnion cubiculare; - para leer, lampdium lectrium.

landgrave: landgrvius, ii m.

lampazo: (utensilio para fregar el suelo) v. estropajo.

lamprido: lmpyris, dis f. Uso: noctilca, ae f.

lana: lana, ae f. Uso: lneus; lanrius; - sinttica, lana synthtica; artculos de -, textlia lanria; vestes ex lana; fbrica de -, lanolinum; obra de -, lana; obrera de -, lanfica; pifex lanria; taller de lanas, officina lanria; trabajo de las lanas, lanifcium; el que trabaja la -, lanficus; lanrius; pifex lanrius.

lanero: adj lanrius, a, um. Sin: ad lanam prtinens // sust lanrius, ii m. Sin: lanrius negotiator, negtians; textlium lanariorum negotiator // (almacn destinado a guardar lana) receptculum lanrium.

lanera: lanria taberna.

land: landvium, ii n. Sin: petritum vel petrritum, i n.

lanificacin o lanificio: (arte de labrar la lana) lanifcium, ii n. Sin: lanae ars; ars lanfica // (obra de lana) lana, ae f.

langosta: (insecto herbvoro) locusta, ae f // (crustceo) locusta marina.

616

lapicero lanolina: lanolinum, i n. lanzaminas: instrumentum globos ignvomos eciens.

lanzacohetes: tormentum vel mchina rdios prios emittens.

lanza: (arma ofensiva de asta larga y hierro agudo) lncea, ae f. Sin: hasta. Uso: con la en ristre, elat vel infest hast // (soldado, jinete armado de -) hastatus, i m. Sin: hastatus miles (soldado de a pie); hastatus eques (jinete) // (palo largo, unido al tiro delantero del carro) temo, nis m // (tubo metlico que termina en una manga de riego) fstula, ae f.

lansquenete: miles lanceatus. Sin: miles mercen(n)rius lanceatus.

lanzatorpedos: tubus silurvomus. Sin: instrumentum siluros emittens; instrumentum silurorum propulsrium vel expulsrium; mchina silurorum propulsria; apparatus siluros propellens. lanzazo, v. lanzada. Laos: Lasium, ii n. Sin: Lasia, ae f.

lanzamisiles: navis misslia eiculans. Sin: mchina misslium propulsria.

lanzada: (golpe que se da con la lanza) lnceae vel hastae ictus (-us m) // (herida que con ella se hace) lnceae plaga vel vulnus (-nris n). lanzadera: - espacial, v. transbordador. lanzagranadas: instrumentum pyrbolos terrestres eiculans. Sin: mchina pyrobolorum terrstrium expulsria vel propulsria.

laparascopia: laparoscpia vel laparescpia; laparoscopa vel laparescopa, ae f. Sin: ventris vel abdminis inspctio; interna ventris inspctio. Uso: hacer la -, ventrem introspcere. laparoscopio: laparoscpium vel laparescpium , ii n.

laosiano: adj laosianus, a, um. Sin: laosiensis, e // sust Laosianus, i m.

lanzamiento: (accin de lanzar) iactus, us m. Sin: iaculatus, us m; iniectus, us m; emssio, onis f; emissus, us m. Uso: - lateral (en el ftbol), iniectus lateralis; - del disco, iactus disci; - de la jabalina, teli iactus; iculi emssio; iacultio hastae; - del martillo, iactus mllei; - de la pesa, pnderis iactus; iactus globi frrei // (como deportes) - del disco, certamen disci; - de la jabalina, certamen teli vel iculi; - del martillo, certamen mllei iaciendi; - de la pesa, certamen pnderis iaciendi.

lanzallamas: mchina flammvoma vel flammfera. Sin: instrumentum ignem vomens; instrumentum gnium vomitrium vel eiectrium.

laparotoma: laparotmia vel laparetmia; laparotoma vel laparetoma, ae f. Sin: ventris sctio; abdminis praecisura, scssio, sctio. Uso: hacer la -, ventrem secare; someterse a una -, laparotmiae se subcere. lapartomo: lapartomum vel lapartomum, i n.

lapicera: (mango de la pluma de escribir) clamus, i m. Sin: stilus; clamus scriptrius vel chartrius. Uso: - fuente, clamus stilogrphicus; v. estilogrfica; - sencilla, clamus chartrius simplex; tomar la - en la mano, clamum smere; stilum prehndere.

lapicero: (instrumento en que se pone el

617

lapislzuli lpiz) grphidis vel haematitae theca // (lpiz) haematites, ae f. Sin: lapis (-dis m) scriptrius; v. lpiz // (portaplumas) penngerum, i n. lapislzuli: lapis caerleus. Sin: lapislzulus ; cyneus. phica.

larguero: (cada uno de los dos palos o barrotes que se ponen a lo largo de una obra de carpintera) scapus, i m // (poste transversal de la meta, en el ftbol) v. poste. lrice: larix, cis f. laringe: larynx, laryngis f. Sin: spirandi meatus (-us m); artria spera.

lpiz: grphium, ii n. Sin: graphis, -dis; haematites, ae f; plumbum; plumbatum; plumbatus stilus; lapis scriptrius. Uso: - bicolor, haematites bcolor; - encarnado, - rojo, rubrca, ae f; grphium rubrum; crula miniata; - tinta, lapis atramentrius // - de color, stilus pigmentrius; - de color azul, negro, verde, grphium caerleum, nigrum, vride; - de plomo, - plomo, plumbum, i n; plumbgo, gnis f // escribir con -, scriptrio lpide exarare; pintarse los labios, los ojos, las cejas con - de maquillaje, labia (vel labra, vel labella), culos, superclia fucare (vel fuco illnere, vel fuco tngere). Laponia: Lappnia, ae f. lapn: adj lappnicus, a, um. Sin: lapponensis // sust Lappo, nis m // (perteneciente o relativo a Laponia) ad Lappniam ttinens // (lengua hablada por los lapones) lappnicus sermo.

laringectoma: laryngectoma sive -tmia; laryngoctoma sive -tmia , ae f. Sin: laryngis (vel artriae sperae) sctio. laringitis: laryngitis, dis f. Sin: laryngis morbus; artriae sperae inflammtio vel morbus. laringfono: laryngphonum, i n.

laringogrfico: laryngogrphicus, a, um. Sin: ad laryngogrphiam spectans. laringgrafo: larynggraphum, i n.

laringografa: laryngogrphia sive -grapha, ae f. Sin: laryngis (vel artriae sperae) descrptio.

largo: longus, a, um. Sin: productus; prolixus. Uso: letra, vocal, slaba -, lttera, vocalis, sllaba producta vel longa; a lo -, secundum; por ej., a lo - del mar, del ro, etc., secundum mare, flumen, etc. // (longitud) longitudo, dnis f. Uso: la nave tiene trescientos cincuenta y un metros de -, navis longitdinem trecentorum unius metrorum habet. largometraje: lngior tenia cinematogr-

lardo: lardum sive lridum, i n. Sin: succdia, ae f. Uso: pedazo de -, lardrium; lardi frustum.

laringlogo: (persona versada en laringologa) larynglogus, i m. Sin: laryngolgiae peritus vel cultor // (mdico especialista en enfermedades de la laringe) laryngoiatros vel laringoiatrus, i m. Sin: laryngis (vel artriae sperae) mdicus.

laringolgico: laryngolgicus, a, um. Sin: ad laryngolgiam prtinens.

laringologa: laryngolgia sive -loga, ae f. Sin: laryngoiatra; artriae sperae medicina vel cura.

618

latn laringorragia: laryngorrhgia sive -rhaga, ae f. laringoscopa o laringoscopia: laryngoscpia sive -scopa, ae f. Sin: laryngis vel artriae sperae inspctio. Uso: hacer la -, laryngem vel artriam speram introspcere. laringorrgico: laryngorrhgicus, a, um. exonerare navem.

laringoscpico: laryngoscpicus, a, um. Sin: ad laryngoscpiam ttinens (relativo a la laringoscopa); ad laryngoscpium spectans (relativo al laringoscopio). laringoscopio: laryngoscpium, ii n. Sin: laryngis instrumentum exploratrium. laringostenosis: laryngostensis, -is f. laringotoma: laryngotoma sive -tmia, ae f. Sin: laryngis divisura.

lata: hoja de -, v. hojalata // (envase hecho de hojalata) vas vel vsculum metllicum. Uso: - de cerveza, vas metllicum cervsiam cntinens. lateranense: lateranensis, e. latido: (movimiento de contraccin y dilatacin del corazn) palpittio, onis f. Sin: palpittio cordis; cordis pulsus (-us m).

lastrn: tbula, ae f. Sin: grandis quadratus (lapis); grande quadratum (saxum). Uso: - de piedra, saxum.

laringotmico: laryngotmicus , a, um. Sin: ad laryngotomam prtinens. lasaa: (plato de origen italiano) lganum, i n. Sin: pasta segmentata. laringtomo: laryngtomum, i n.

latifundista: latifndii vel latifundiorum dminus, erus, herus, possessor. Sin: homo bene praediatus, vel ptime praediatus, vel fundis praedives. latn: latinum, i n. Sin: latinus sermo; latina lingua; latnitas. Uso: - actual, latnitas hodierna; - brbaro, clsico, cristiano, eclesistico, latnitas brbara, clssica, christiana, ecclesistica; - elegante, sermonis latini elegntia; elegntia verborum latinorum; - literario, lingua latina litterria; - litrgico, latnitas litrgica; - macarrnico, latnitas macarnica vel culinaria; folenghiana lingua; brbara ac faceta latnitas; sermo macarnicus; - medieval, latnitas (vel lingua latina) mediaevalis; mdii aevi latnitas; - moderno, latnitas moderna; - postclsico, latinus sermo postclssicus; - viviente, latnitas viva; vivens latnitas; latinum vivens; lingua latina viva; sermo latinus vivus; - vulgar, lingua latina vulgaris; sermo latinus vulgaris // en -, ltigo: virga, ae f. Sin: frula; sctica.

latifundio: latifndium, ii n. Sin: latus fundus; amplssimus fundus; patentssimum predium; ampla agri possssio.

lser: (dispositivo electrnico) laser indecl. Sin: instrumentum lasricum // rayo -, rdius lasricus; haz de -, rdii lasrici. lastra: (lancha, piedra) lmina lapdea. Sin: oblongus et grcilis lapis (-dis m) // (bote) cymba, ae f. Sin: scapha.

lastrar: (poner el lastre a la embarcacin) saburrare. Sin: navem aren saburrare; navem saburr onerare vel gravare. lastre: saburra vel sabura, ae f. Sin: sbulum. Uso: poner el -, v. lastrar; echar el -, saburr

619

latinajo latine ; aprender el -, latine dscere; ensear el - a alguien, liquem latine docere; escribir en -, latine scrbere; hablar -, latine loqui; hablar bien el -, bene (vel prbene) latine loqui; hablar mal, chapurrear el -, male (vel inquinate) latine loqui; hablar mediocremente el -, non pssime latine loqui; hablar en - castizo, pure et latine loqui; hablar en macarrnico, brbaro ac faceto modo latine loqui; folenghian lingu uti; olvidar el -, latine oblivisci; saber -, latine scire; latinam linguam scire, didicisse; ser contrario al uso del -, a consuetdine sermonis latini abhorrere; traducir al -, latine rddere vel transferre; in latinum vrtere, convrtere, transferre; - traducir del castellano al -, ex (vel de) hispano sermone in latinum vrtere. latinista: latinista, ae m. Sin: latinitatis cultor vel scriptor; in latinitate peritus; amator latinitatis; sermonis latini studiosus, peritus, sciens; amans linguae latinae; litterarum latinarum callens; vir latinis ltteris doctus; latine doctus; latine scribendi peritus; latine diligenter loquens. Uso: los - modernos, qui nunc latine scribunt; un buen -, bene latine doctus, sciens, loquens; eruditus latinitatis cultor; bonus latinitatis auctor; un ptimo -, vir latine doctssimus. latinizar: (dar forma latina a voces de otra lengua) latinizare. Sin: latinare; formam latinam verbis (vel vcibus, vel vocbulis) indere; latinum fcere verbum; latinam fcere vocem; ad latinas aures accommodare. Uso: - el nombre y apellido, nomen et cognomen latinitate donare // (dar carcter, aspecto latino, por ej. a un discurso) more latino conformare vel fngere (v. gr. orationem) // (educar segn las costumbres latinas) ad mores latinos informare // (introducir la cultura latina) latinae (vel Latinorum) humanitatis partcipem fcere // (adoptar una costumbre o costumbres al modo de vivir de los latinos) latinos mores indcere, introdcere; latinos mores sequi; consuetdine uti latina; cultum latinum accpere, amplecti, smere. latinizado: latinizatus, a, um.

latinismo: latinismus, i m. Sin: loctio latina; verbum latinum usurpatum vel aptatum; verbum (vel vox, vel vocbulum) latinitatem sapiens; loctio latinitatem rdolens. Uso: esta palabra es un -, hoc verbum latinitatem sapit vel rdolet; hoc verbum latinitate rdolet.

latinidad: (condicin o carcter de lo latino) latnitas, atis f // (lengua latina) v. latn // (tradicin cultural latina) latinae ltterae fpl. Uso: - clsica, latnitas clssica // (conjunto de los pueblos latinos) latini ppuli; genus latinum.

latinar: (hablar o escribir en latn) latine loqui vel scrbere // (emplear con frecuencia voces o frases latinas) latinis verbis uti. Sin: Latinorum consuetdinem loquendi imitari.

latinajo: (latn malo) sermo latinus importunus, fastidbilis, imperceptus, incomprehensus, fastidienter acceptus // (despectivamente, voz o frase latina empleada en escrito o discurso espaol) latine dicendi modus hrridus; hrridum vel horrdius verbum latinum; hrrida vel horridiora vocbula latina.

latitud: latitudo, dnis f. Uso: grado de -, gradus (-us m) latitudinis. latomias: latmiae vel lautmiae, arum fpl.

latino: latinus, a, um. Sin: latiniensis. Uso: derecho -, latnitas, atis f; ius (iuris n) Ltii.

latin lover: mulierrius latinus. Sin: muliercularis (vel mulierosus, vel femellrius) latinus; latinus feminarum captor.

620

lavadura latn: orichalcum vel aurichalcum, i n. Uso: de -, aurichalcus vel orichalcrius, a, um. vulcani vmitus (-us m) vel ructamen (-mnis n); saxa liquefacta; vulcani labes (-is f); ignita matria fluens. Uso: de -, lvicus; corriente de -, rivus vel amnis gneus; rivus vulcnius. lavable: lavbilis, e. Sin: lotionis patiens; qui (quae, quod) lavari potest.

latrutico: latruticus, a, um. Sin: ad divinum cultum ttinens.

ludano: ldanum vel ldanum, i n. Sin: ldanum medicamentum; medicamentum lenitivum.

lad: lyra, ae f. Sin: cthara; testudo, dnis f. Uso: tocar el -, testdine cnere.

latra: latra, ae f. Sin: Dei cultus; cultus Deo dbitus.

laudativo: laudativus, a, um. Sin: laudatrius. laudemio: laudmium vel laudmium, ii n. laudo: arbtrium, ii n. laureado: laureatus, a, um.

lavabo: (pila provista de grifos y accesorios para lavarse) lavabrum, i n. Sin: labrum; labellum; mallvium; aqualis, is m; aquaemanale, is n; aquimanale; aquimanile; aquiminale; aquiminrium // (cuarto para la limpieza y aseo de una persona) lavacrum, i n. Sin: lavatrium; blneum // (fragmento del salmo 26 que se dice en el ofertorio de la misa) lavabo indecl. lavacoches: autocinetorum lavator. lavada, v. lavadura.

laureando: lure donandus, decorandus, honestandus, ornandus. Sin: ad luream candidatus. laurear: (coronar con laurel) lure coronare. Sin: lure coron donare.

laurel: (rbol) laurus, i f. Uso: corona de -, corona lurea; coronado de -, laureatus // (victoria, triunfo, gloria) victria, ae f. Sin: triumphus; laus, glria. Uso: cargarse de laureles, magnam glriam adipisci; cosechar laureles por todas partes, mnium ndique laudem collgere; dormirse en los laureles, part glori velut repsito frui honore; in victria recmbere; ganar laureles, glriam adipisci; laudem sibi prere.

lava: lava, ae f. Sin: massa lvica vel vulcnia; magma (-tis n) labens; magma flidum;

lavadora: (mquina para lavar la ropa) lotria, ae f. Sin: mchina lavatria, elutria, lotria, eluacra; lavatrium elctricum; mchina linteorum lavatria; mchina lnteis lavandis. Uso: - automtica, lavatrium autmatum; autmatum (automatrium, automticum) labellum fullnicum; - de vajilla automtica, labrum autmatum vasis escriis. lavadura: (accin de lavar) lavtio, onis f.

lavado: lavtio, onis f. Sin: eltio; ltio; lotura. Uso: - de coche, autocineti lavtio; - de ropa, linteorum lavtio // fig, - del cerebro, lavtio crebri. Sin: corctio mentis; coacta opinionum muttio // fig, - de dinero sucio, pecniae male partae colloctio.

lavadero: (lugar en que se lava) fullnica, ae f. Sin: lavatrium; officina lavatria; cllula lavatria.

621

lavamanos Sin: lavamentum; abltio; eltio; ltio; lotura; lotus, us m // (lavazas, agua sucia) v. lavazas. lavatorio: (accin de lavar o lavarse) lavtio, onis f. Sin: ltio, onis f // (ceremonia litrgica) lavatrium, ii n // (cuarto de aseo) v. lavabo // (excusado) v. esta voz. lavavajillas, v. lavaplatos. lavazas: aqua eluacra.

lavamanos: aquinrium, ii n. Sin: labellum; aquimanile, aquiminale, aquaemanale; trlleum n vel trlleus m; v. lavabo. lavanda, v. lavndula. lavandera: (pannorum) lotria, ae f. Sin: (pannorum) lavatrix vel purgatrix (-icis f). Uso: - planchadora, lotria vestiumque complanatrix.

lvico: lvicus, a, um. Sin: lavae (gen); mgmatis labentis vel flidi (gen). laxante: medicamentum laxativum vel purgatrium.

lavandera: lavatrium, ii n. Sin: fullnium, ii n; fullnica, ae f; officina lavatria; lavatria diaeta; taberna vestimentis lavandis. Uso: - a vapor, (taberna) fullnica vapore acta. lavandero: lotor, oris m. Sin: lavator; fullo, onis m; nacca, ae m. lavndula: lavndula vel levndula, ae f. Sin: csia, ae f. lavapavimentos: elctricum pavimentorum everrculum.

laxativo: adj laxativus, a, um // sust lenimentum. laxismo: laxismus, i m (in re morali). Sin: in instruendis mribus laxitudo (-dnis f) // fig nmia indulgntia vel tolerntia. laxidad, v. laxitud.

laxista: laxista, ae mf. Sin: laxismi fautor vel sectator // fig nimis indulgens. Sin: ad nmiam tolerntiam inclinis. laxitud: laxitudo, dnis f. Sin: lxitas; laxamentum.

lavaplatos: (mquina para lavar los platos) mchina elutria. Sin: mchina vasis lavandis; mchina escriis lavandis; mchina escariorum lavatria; vasorum mchina lavatria; mchina lavandis vasis escriis // (quien por oficio lava platos) escariorum lavator. Sin: patinarum lotor vel purgator

lavar: lavare // lavarse, lavari. Sin: prlui; corpus vel se ablere. lavarropa o lavarropas, v. lavadora. lavativa, v. clister.

lazareto: (establecimiento sanitario para aislar a los infectados o sospechosos de enfermedades contagiosas) valetudinrium, ii n (contagiosis morbis curandis). Sin: contagiosorum valetudinrium; saeptum contagio-

lazada: (nudo hecho de manera que tirando de los cabos se desata con facilidad) nodus laxus . Uso: - doble, nodus laxus gminus // (lazo, atadura o nudo de cintas o cosa semejante) v. lazo.

laya: (pala con mango para remover la tierra) pala, ae f. Sin: biplium.

622

lectorado sis continendis. Uso: llevar al -, in valetudinrium dedcere // (hospital de leprosos) valetudinrium leprosis excipiendis curandisque. lazo: (nudo hecho con arte) nodus, i m // (atadura o nudo que puede desatarse con facilidad) v. lazada // (cuerda o trenza con la lazada corrediza) lqueus mssilis vel mbilis // (fig, ardid, asechanza) lqueus, i m. Sin: insdiae, arum fpl; fvea, ae f. lebrato: lepsculus, i m. Sin: pullus leporinus. leader, v. lder. lazarista: vincentianus sodalis (-is m). severitatis exemplum in liquem dere; aprovecharse de la - de uno, documentum vel exemplum cpere ex liquo.

leche: lac, lactis n. Uso: - caliente, lac calefactum; - coagulada, lac coagulatum; - condensada, lac condensatum, spissatum, densatum; - descremada, - desnatada, lac despumatum; - fra, lac frgidum // - de mujer, lac mulebre; lac humanum; - de vaca, de oveja, de cabra, vaccinum, ovinum, caprinum lac; - en polvo, lac pulveratum.

leccionario: lectionrium, ii n. Sin: pericoparum volumen (-mnis n).

leccin: (enseanza que de una vez da un docente a sus discpulos) schola, ae f. Sin: lctio vel praelctio, onis f. Uso: - en latn, praelctio latina; - escuchada, audtio, onis f; dar una -, scholam habere; frecuentar las - de uno, ad alicius scholas venire; scholis alicius interesse; alicius scholas frequentare; audire liquem; auditorem esse alicius; - inaugural, praelctio aditialis // (todo lo que en cada vez seala el maestro a los discpulos para que lo estudien) pensum, i n. Sin: lctio. Uso: - para aprender, (e)discenda npl; aprender la -, lectionem dscere // (forma particular de un texto) lctio, onis f. Sin: cdicis scriptura. Uso: - adulterada, locus depravatus vel corruptus // (enseanza moral) instittio, onis f. Sin: praeceptum. Uso: lecciones de moral, praecepta offcii // (amonestacin, advertencia) admontio, onis f // (ejemplo que nos sirve de experiencia y nos ensea a conducirnos) exemplum, i n. Sin: documentum. Uso: servirle de - a uno, licui documento vel exemplo esse; dar a alguien una - ejemplar,

leasing: loctio in emptionem convertbilis. Sin: loctio emptionem admittens.

lechera: (mujer que vende leche) lactria, ae f // (vasija) urcolus lactrius. Sin: excpulum lactrium. lechera: taberna lactria. lechero: adj lactrius, a, um // sust lactrius, ii m. Sin: lactis vnditor vel nstitor. lechetrezna: euphrbia helioscpia. lechuga: lactuca, ae f. lechn: (cochinillo de leche) prculus, i m. lechuguino: amsius, ii m. Sin: amasinculus; delicolum; mollis homo; v. petimetre.

lector: (quien lee habitualmente o por oficio) lector, oris m; anagnostes, ae m; (quien lee ocasionalmente) legens; qui legit; (aficionado a la lectura) vir librorum studiosus // (Inform, dispositivo electrnico) apparatus legens.

lectora: lectrix, icis f ; legens; quae legit; mulier librorum studiosa. lectorado: (orden de lector) lectoratus, us m

623

lectorala // (cargo de lector) lectoris offcium vel dgnitas. lectura: (accin de leer) lctio, onis f. Sin: actus legendi. Uso: - corriente, currens vel velox lctio; - en voz alta, recittio; - latinas, lectiones latinae // aficin a la -, legendi stdium. legacin: (cargo de legado) legtio, onis f. Sin: legationis munus vel offcium. Uso: cumplir una -, legationem grere, obire, pergere; emprender, aceptar una -, legationem suscpere, smere; mandar una -, legationem mttere; rehusar una -, legationem recusare // (personal que el legado tiene a sus rdenes) legtio, onis f. Sin: legati, orum mpl; communis legtio. Uso: - de Italia en Varsovia, Itlica legtio Varsviae // (sede de la -) legationis sedes. leer: lgere. Uso: - en voz alta, recitare. lectorala: praebenda theologalis. legalidad: (calidad de legal) leglitas, atis f. Sin: legitmitas; legalis hbitus (-us m); legtima forma // (rgimen jurdico-poltico) leges, um fpl. Sin: ius; legum summa; convenintia cum lgibus. Uso: permanecer en la -, leges observare; salir de la -, leges perfrngere vel violare; gere contra legem; fines legis praeterire.

legalismo: ntegra legum observtio. Sin: rgida lgibus obtempertio; inflexbilis iuris conservtio. legalista: adj plane vel absolute legtimus. Sin: lgibus rgide obtmperans; leges ntegre observans // sust nteger legum observator. Sin: rgidus lgibus oboeditor; inflexbilis iuris observator.

legado: (persona que una suprema potestad eclesistica o civil enva a otra para tratar un negocio) legatus, i m. Uso: - del soberano pontfice, legatus pontifcius // (manda o don que se hace por testamento) legatum, i n. Sin: pecnia legata. Uso: anular el - de uno, legatum alicius rritum fcere; caducar un -, legatum caducum vel rritum feri; dejar a uno un -, legatum licui dare; dejar a uno como el usufructo de todos los bienes, usum fructum (vel usum et fructum, vel usum fructumque) mnium bonorum legare licui; duplicar un -, legatum duplicare; pagar un -, legatum exslvere; pedir un - a alguien, ab liquo legatum ptere, pscere, postulare; quitar a uno un -, legatum licui admere. legajo: pagellarum fascculus. Sin: scidularum vel schedularum fascculus.

legar: (dejar a alguien alguna manda en el testamento) legatum licui scrbere vel ascrbere. Sin: (testamento) legare; testamento relnquere. Uso: - dinero a uno, pecniam licui legare // (enviar a uno como legado) liquem legare. legendario: (concerniente o relativo a las leyendas) fabulosus, a, um. Sin: fabularis, e; mirus; ad fbulam spectans. Uso: libros -, libri fabulosi // (libro de vidas de santos) liber legendarum. Sin: liber qui est de rebus ab ho-

legaoso: lippus, a, um.

legalmente: legliter. Sin: legtime; iure; ad normam legis; secundum legem.

legalizar: authenticare. Sin: confirmare, comprobare; authnticum declarare; ratum fcere, dcere, habere.

legalizacin: authentictio, onis f. Sin: confirmtio; ratihabtio; (legalis) testifictio; fdei pblicae obsigntio; authnticae formae comprobtio; pblice adiecta fides.

624

lengua mnibus sanctis gestis. leguleyo: legulius, i m. Sin: causdicus. legumbre: olus, ris n. Leitmotiv: (Ms, tema musical dominante o recurrente ) melos (nom y ac en sing; pl. mele) perductrium. Sin: symphniae thema (-tis n) // (fig, motivo central o asunto que se repite) iteratum propositionis (vel thmatis) caput. lema: (letra que se pone a los emblemas, armas, empresas, etc. ) ttulus, i m // (frase que por contrasea se escribe en los pliegos cerrados de oposiciones y certmenes) sententola, ae f. Uso: contrasear un artculo con un - , commentationem liqua sententol notare // (tema, proposicin o texto que se toma por asunto de un discurso) lemma, tis n // (frmula breve que expresa la norma o regla de conducta) dictum, i n. Sin: sentntia. lencera: linteria, ae f. lencera: lntea, orum npl. lencero: linterius, ii m. leja: lixvia, ae f; lixvium, ii n.

legin: lgio, onis f. Uso: - extranjera, lgio (mlitum) exterorum.

legible: legbilis, e. Sin: lectu fcilis. Uso: escribe, por favor, de manera legible!, scribe, quaeso, legibliter!

legislacin: (ciencia de las leyes) legisltio, onis f // (conjunto o cuerpo de leyes) leges, um fpl; legisltio. Uso: - civil, legisltio civilis; - injustas, iniquae legum lationes. legislador: legislator, oris m. Sin: legumlator; legum auctor, cnditor, inventor.

legitimismo: legitimismus, i m. Sin: legtimi regminis rtio. legua: luga vel luca, ae f. legitimista: legtimi regminis fautor.

legitimidad: legitmitas, atis f. Sin: ius (iuris n); iusttia; cum lgibus convenintia.

legitimario: heres legtimus.

legitimar: (convertir algo en legtimo) legitimare. Sin: ratum fcere; confirmare // (probar o justificar la verdad de alguien o algo conforme a las leyes) probum demonstrare vel ostndere // (hacer legtimo al hijo que no lo era) natlibus restitere. Sin: nothum legtime natum pronuntiare.

legitimacin: legitimtio, onis f. Sin: confirmtio; ratihabtio; testimnium vel documentum fidei.

legislatura: (conjunto de los rganos legislativos) legumlatores, um mpl // (tiempo durante el cual funcionan los rganos legislativos) legislationis sptium.

lengua: lingua, ae f. Sin: sermo, onis m. Uso: - actual, lingua hodierna; lingua praesens; huius tmporis lingua; nostri tmporis lingua; lingua recens vel recntior; recntior sermo; - alemana, francesa, griega, inglesa, italiana, latina, lingua theodisca, francogllica, graeca, nglica, itlica, latina; - artificial, lingua artificialis, factcia, fictcia; sermo artificiosus vel commentcius; - ulica, lingua ulica; - clsicas, clssicae linguae; - coloquial, lingua colloquialis; - criolla, crola lingua; - extranjera, lingua extrnea vel peregrina; - franca, lingua vehicularis; franca formada a base de palabras inglesas, pidgin English, lingua piginnglica; - inter-

625

lenguado nacional, lingua internationalis; - materna, nativus sermo; nativa lingua; - moderna, lingua recens vel recntior; recentis tmporis lingua; recentior sermo; - muerta, lingua mortua; sermo iam non usitatus; lingua iam non usitata; - nacional, lingua nationalis; sermo ptrius; ptria lingua; - nativa, lingua nativa; - oficial, lingua officialis; - optativa, lingua optionalis; - romance, lingua romnica; segunda -, secunda lingua; - universal, lingua universalis; hminum communis sermo; - usual, sermo usitatus; - verncula, sermo vernculus; lingua verncula; - viva, lingua viva vel vigens; sermo vigens atque usitatus; lingua vigens atque usitata; - vulgar (la que se habla en cada pas o nacin) lingua vulgaris, vulgaris sermo // uso vivo de la -, linguae usus vivus; el uso de la - verncula, usus linguae vernculae; en la - verncula, verncule; vernculo sermone; soltura de -, linguae soltio; emplear la - verncula, lingu verncul uti; escribir en la - materna, nativ lingu scrbere; refrenar su -, linguam continere, tenere, moderari; tener una cosa en la punta de la -, rem in primribus lbiis habere; no tener uno pelos en la -, audacter dcere vel loqui // fig, mala - (persona murmuradora o maldiciente), homo malae linguae; homo immoderatae linguae. lengeta: lngula sive lgula, ae f // (tira de piel que tienen los zapatos en el cierre bajo los cordones) obstrguli fulcmen, mnis n. leninismo: leninismus, i m. Sin: leniniana doctrina; plcita (-orum npl) leniniana. Uso: profesar el -, leniniana plcita sequi. Lenin o Lenn: Leninus, i m.

leninista: adj leninianus, a, um // sust leninianus, i m. Sin: Lenini sectator; leninianae doctrinae defensor vel fautor. lenitivo: adj lenitivus, a, um. Sin: delenficus; delenitrius; lniens; mtigans; sedans // sust lenimentum, i n. Sin: fomentum; levamen (-mnis n), levamentum; remdium doloris; remdium analgticum; medicamentum dolribus minuendis.

lenguaje: (lengua) lingua, ae f // (manera de expresarse) ortio, onis f. Sin: sermo; loctio. Uso: - corporal, sermo corporalis; - correcto, puro, sermo nteger vel incorruptus; - culto, sermo urbanus; - familiar, coloquial, sermo cot(t)idianus; quotidiana loctio; - incorrecto, sermo mendosus vel inquinatus; - tcnico, sermo tchnicus; - terso, tornata ortio; - de cocina, sermo culinrius vel coquinrius // (estilo) stilus, i m. Sin: dicendi genus; rtio loquendi. Uso: - ampuloso, tmidum (vel inflatum, vel trgidum) dicendi genus.

lenguado: slea, ae f.

lente: lens, lentis f (ac lentem vel lentim, abl lente vel lenti). Sin: lens vtrea; vitrum speculatrium; lenticulare vitrum; vitrum lenticulari form. Uso: - cncava, convexa, bicncava, biconvexa, lens cncava, convexa, bicncava, biconvexa; - planocncava, planoconvexa, lens plana cncava, plana convexa; - convergente, divergente, lens convergens, devergens; - menisco convergente, lens cncava convexa, - menisco divergente, lens convexa cncava; - electrnica, ptica, telescpica, lens electrnica, ptica, telescpica; - de aumento, lens amplificatrix vel amplificatria; vitrum imgines amplficans; perspicillum rebus vel obiectis amplificandis; - de contacto, lens (lentis f) insertcia; lens ocularis adhaesiva // lentes m pl, v. anteojos.

lentitud: lentitudo, dnis f. Sin: trditas, atis f.

lentisco: lentiscus, i m.

lenticular: lenticularis, e. Sin: ad conspicilli formam.

626

letra lea: ir, salir por -, ir a hacer provisin de -, gredi lignatum vel ad lignandum. letana: litana, ae f; litanae, arum fpl. Sin: supplictio litnica; preces litnicae. Uso: letanas de la Virgen o lauretanas, litaniae lauretanae; preces vel supplicationes lauretanae; letanas del Sagrado Corazn, litaniae de Sacratssimo Corde Iesu; letanas del Santo Nombre de Jess, litaniae de Sanctissimo Nmine Iesu; letanas de la Preciossima Sangre, litaniae de Pretiosissimo Snguine; letanas de San Jos, litaniae de Sancto Ioseph; supplicationes Vrginis Sponso; letanas de todos los santos, litaniae sanctorum. letrgico: lethrgicus, a, um. Sin: veternosus. letargia , v. letargo.

leador: lignator, oris m. Sin: lignicida, ae m. len: leo, onis m. Uso: - marino, trichecus, i m. leonera: (aposento desarreglado) cella scrutorum. lepidptero: lepidpterum, i n. lepra: lepra, ae f; leprae, arum fpl.

leprosera: leprosorum hosptium vel valetudinrium. Sin: nosocomum leprosis segregandis. leproso: leprosus, i m. leptismo: leptismus, i m. Sin: macies, i f; corpus extenuatum. leptoclasa: Geol leptoclasis, -is f. Sin: fissura. lesbiana: tribas, dis f. Sin: fmina homphila.

letargo: lethrgia sive letharga, ae f; lethargus, i m. Sin: veternus, i m. Uso: que padece -, atacado de -, v. letrgico.

letn: adj lettnicus vel lethnius, a, um // sust Letton, nis, m. Letonia: Lettnia vel Lethnia, ae f.

lesbio: (perteneciente o relativo al lesbianismo) trbadis prprius. Sin: fminae homphilae prprius; trbadum (gen pl). leso: laesus, a, um. Uso: crimen de - majestad, crimen laesae maiestatis; perdullio (-onis f). Lesotho: Lesothum, i n. lesin: lesio, onis f. Sin: vulnertio.

lesbiano, v. lesbio.

letra: (signo grfico) lttera, ae f. Sin: elementum; ltterae forma; typus (tipo). Uso: capital, capitalis lttera ; - cursiva, inclinata lttera vel nota; - equivocada, typogrphicum mendum vel erratum; - gtica, lttera vel nota gthica; - mayscula, lttera maiscula, grandis, grndior; - minscula, minuta vel minscula lttera; - negrita, crssior lttera; numerales, ltterae numerales; - redonda o redondilla, recta lttera; - uncial, uncialis lttera; con - maysculas, grndibus ltteris; ltteris maisculis; con - minsculas, minutis ltteris // (conjunto de las palabras puestas en msica para que se canten) verba, orum npl. Sin: textus, us m. Uso: - jocosa, verba ldicra; - seria, verba sria; - de un oratorio, carmen oratrium; componer la -, verba compnere // - de cambio, sngrapha, ae f. Sin:

627

letrado sngrapha nummulria vel argentria. Uso: de cambio endosada, sngrapha lteri inscripta; firmar una -, sngrapham (nummulriam) conscrbere; pagar una - de cambio, pecniam per sngrapham slvere; protestar una - de cambio, sngrapham non solutam denuntiare; armar pleito por una - de cambio, gere ex sngrapha; asignar dinero a uno mediante una - de cambio, licui pecniam per sngrapham crdere; exigir en fuerza de una - de cambio, postulare liquid ex sngrapha; firmar las - de cambio que se han de traspasar a otros bancos, sngraphas ad lias argentrias transferendas obsignare // - credenciales, ltterae crditi mneris testes; - patentes, patentes ltterae. Sin: pblicum rescriptum // bellas o buenas -, literatura vel litteratura, ae f. Sin: ltterae, arum fpl; litterarum scintia; disciplinae litterarum; humanitatis stdia. leucocitosis: leucocytosis,-is f. Sin: immdica leucocytorum multiplictio.

leucoma: leucoma, tis n. Sin: alba culi labcula vel gutta.

leucorrea: leuchorrhoea vel leucorrhea, ae f. Sin: album feminarum (vel mulerum) proflvium.

leuconiquia: leuconycha f. Sin: alba unguis labcula.

leva: (recluta de soldados) dilectus, us m // (espeque o palanca) vectis, is m. Sin: vectcula. Uso: - de cambio, velocitatis commutator, vectcula, vectis.

letrado: (sabio, docto o instruido) litteratus, a, um. Sin: doctus; eruditus // sust homo litteratus. Sin: doctus vir // (abogado, doctor o licenciado en derecho) iuris peritus vel consultus. letrero: index, dcis mf. Sin: tbula nuntiorum.

levadizo: subductrius, a, um. Sin: levbilis. Uso: puente -, pons elevbilis, mbilis, verstilis. levantacoches, v. gato. levantador: sublator, oris m. Uso: - de pesos, pnderis vel pnderum sublator.

letrina: latrina, ae f. Sin: lavatrina. Uso: - pblicas, frica, ae f; fricae, arum fpl. leucemia: leuchemia sive -chaema,ae f.

leucocito: leucocytum, i n; leucocytus, i m. Sin: albi snguinis glbulus; alba snguinis cllula.

leucmico: (concerniente o relativo a la leucemia) leuchemicus, a, um. Sin: ad leuchemiam prtinens // (afecto de leucemia) leuchemicus. Sin: leuchemi laborans vel affectus.

levantar: - el nimo, nimum extllere, ergere, levare; - el vaso, pculum tllere; - en hombros, liquid (h)meris tllere; - las manos al cielo, attllere manus ad caelum; nubes de polvo, plveris nubes (vel nimbos) excitare vel movere; - los ojos, ergere culos; - las suertes de la patria, ptriam afflictam ergere; - una estatua a uno, licui statuam pnere, statere, constitere. levantino: orientalis, e. Sin: ex oriente prolevantavidrios, v. elevalunas.

levantamiento: subltio, onis f. Sin: eltio; sublevtio. Uso: - de pesas, pnderum subltio vel sublevtio; (como competicin) certamen pnderis levandi.

628

Lbano vniens sive vniens; ad auroram ttinens. nis; lex abortionum concedendarum; - aduaneras, leges quae portrium respciunt; - civiles: aduaneras, fiscales, las que regulan los impuestos, la disciplina de los vehculos pblicos, la circulacin y cosas semejantes, civiles leges, quae portrium, fiscum, vectiglia, publicorum vehiculorum disciplinam, ambulntium itum et rditum et lia huismodi respciunt; - criminal, emprica, natural, sociolgica, lex criminalis, emprica, naturalis, sociolgica; - de libertad religiosa, lex de libertate religiosa; - del ms fuerte, ius fortssimi cuiusque.

levitacin: levittio,onis f. Sin: elevtio prodigialis; elevtio praeter naturam.

levita: (israelita dedicado al servicio del templo) levita vel levites, ae m // (dicono) diconus, i m; diacon, nis m. Sin: levita vel levites, ae m // (vestidura masculina de etiqueta) praefectcia , ae f (vestis). Sin: vestis forensis; vestitus (-us m) forensis; fornsia, ium npl; lacerna vel snthesis praefectria. Uso: sali con -, vestitu forensi egressus est.

levtico: levticus, a, um. Sin: levitis, dis // (tercer libro del Pentateuco) Levticus, i m. lxico: adj lexicalis, e. Sin: ad lxicon spectans // sust lxicon vel lxicum, i n. Sin: vocabulorum index, thesaurus, summa. Uso: electrnico, etimolgico, informtico, lxicon electrnicum, etymolgicum, ordinatrale; - ilustrado, lxicon imagnibus auctum; compilar un -, lxicon cndere vel confcere. levulosa: fructuosum, i n.

lexicogrfico: lexicogrphicus, a, um. Sin: ad lxica conficienda prtinens.

lexicografa: lexicogrphia sive -grapha, ae f. Sin: ars lxica conficiendi.

lexicgrafo: lexicgraphus, i m. Sin: lxici scriptor vel cnditor. lexicologa: lexicolgia sive -loga, ae f.

leyenda: (narracin o relato de sucesos fabulosos) fbula, ae f. Sin: fbula commentcia; fabella popularis. Uso: - fabulosa, fbula ficta; - maravillosa, fbula ac mirculum; potica, potica fbula; la - de Eneas, fbulae quae (vel ea quae) de Aenea traduntur; las de la mitologa, histria fabularis; segn la -, sicut (est) in fbulis; ut est in fbulis // (historia o relacin de la vida de uno o ms santos) legenda, ae f ; legenda, orum npl. Sin: vita hominis sancti; res (rerum fpl) ab hmine sancto gestae; vitae hminum sanctorum; res ab homnibus sanctis gestae. Uso: la - Aurea, Legenda Aurea; libro de leyendas, liber legendarum; liber qui est de rebus ab homnibus sanctis gestis // (explicacin que acompaa a un plano, mapa, cuadro o grabado) ttulus, i m. Sin: inscrptio; inscriptura. Uso: poner una - a una estatua, sttuam inscrbere. liador : - de tabaco, v. arrollador. lezna: sbula, ae f.

lexicolgico: lexicolgicus, a, um. Sin: ad lexicolgiam ttinens. lexiclogo: lexiclogus, i m. Sin: lexicolgiae peritus. ley: lex, legis f. Uso: - abortiva, lex abortio-

libans: adj libanensis, e; lbanus, a, um // sust Libanensis, is m. Lbano (Estado del Oriente Medio): Lba-

liana, v. bejuco.

629

liblula nus, i m. Sin : Res Publica Libanensis. liberal: (que obra con liberalidad) liberalis, e. Sin: largus; largtor. Uso: ser -, largiri; largitate uti in liqua re, erga liquem; ser muy -, magna esse liberalitate // (partidario de la libertad poltica en los Estados) liberalis, e. Sin: liberalista, ae m; liberalismi fautor. libertario: libertrius, ii m. Sin: anrchicus; nihilista; nmiae libertatis fautor vel studiosus. libertinaje: (desenfreno en las obras o en las palabras) dissoltio, onis f. Sin: licntia, intemperntia; immodstia; impudictia; licntia libidoque; libertas effrenata, mxima, nmia, procax; morum soltio; soluti vel dissoluti mores. Uso: - sexual, licntia sexualis.

liblula: libllula, ae f.

liberalismo: liberalismus, i m. Sin: civilis libertatis stdium. Uso: - desenfrenado, effrenus liberalismus; - econmico, liberalismus oeconmicus. Liberia: Libria, ae f. liberalizacin: plenioris libertatis concssio.

libertino: (entregado al libertinaje) intmperans, antis. Sin: immodestus; impudcus; dissolutus; voluptati dditus // sust asotus, i m; lastaurus, i m; dissolutus homo. lbico, ca o libio, bia: adj lbycus, a, um. Sin: libys, yos; libystnus // sust Libys, yos (pl Lbyes, um) m; Libyssa, ae f; Libystis, dis f. Libia: Lbya, ae f; Lbye, es f.

libertad: libertas, atis f. Uso: - civil, civis libertas; - condicional, libertas custodita; - fundamentales, libertates fundamentales; ilimitada, libertas illimitata; - personal, privati hminis libertas; - poltica, libertas poltica; - provisional, libertas temporria; religiosa, libertas religionis; libertas religiosa; - religiosa y de conciencia, libertas religionis et conscientiarum; - sociales, libertates sociales // - de los ciudadanos, communis libertas; - de coligarse, libertas coalitionis; - de conciencia, facultas credendi quod cuique libet; - de enseanza, libertas docendi; - de imprenta, libertas rei pressriae; libertas quidvis typis edendi; - de palabra, quidvis loquendi facultas vel licntia; de pensamiento, qudlibet sentiendi facultas; - de residencia, potestas domiclii eligendi; de trabajo, libertas opifcii.

lbero: Dep lusor (-oris m) liber.

liberiano: adj liberianus, a, um // sust Liberianus, i m.

librancista: (el que recibe una libranza) sngraph (vel tsser nummri) donatus; (el que tiene una o ms libranzas a su favor) sngraph vel sngraphis instructus, preditus. libranza: (orden de pago) sngrapha, ae f; sngraphus, i m. Sin: tssera nummria.

libramiento: (accin de librar) libertio, onis f // (libranza) v. esta voz.

libra: (medida de capacidad) lbra, ae f. Sin: librale pondus. Uso: de una -, libralis, e; media -, semilibra vel selibra; una - y media, tres selibrae // (moneda) - esterlina, libella britnnica vel nglica. Sin: libra sterlngica; nummorum sterlingicorum libra.

libidinoso: libidinosus, a, um. Sin: lascivus; luxuriosus; licentiosus.

630

libro library (Inform), coleccin de funciones complejas: bibliotheca, ae f. Sin: librria, ae f (taberna) . Uso: shared - , bibliotheca mtua. putus conditrius; - de la caja de ahorros, libellus aerrii.

librea: (traje que llevan los criados de una casa importante) schema, tis n vel schema, ae f. Sin: vestis vel snthesis famularis.

libre: (exento, dispensado) liber, bra, brum. Sin: immunis, e. Uso: - de todo gasto, liber ab omni sumptu; - de todo tributo, ab omni nere immunis.

libreto: libellus drmatis msici. Sin: melodrmatis textus (-us m); fbulae libellus. librillo: chartae tabcinae libellus. librito: (libro pequeo) libellus, i m. Sin: parvus liber. Uso: - de bolsillo, libellus sinualis, manualis, palmalis // (cuadernito de papel para fumar) v. librillo.

librepensador: liber suarum cogitationum auctor vel iudex. Sin: qui in religione suus est; qui affirmat se esse religionis arbitrriae. librera: (mujer que tiene por oficio vender libros) librria, ae f // (esposa del librero) librrii vel biblioplae uxor.

librero: librrius, ii m. Sin: bibliopla, ae m; librorum vnditor, negotiator; negotiator librrius. Uso: - ambulante, bibliopola circumforneus; - editor, librorum redemptor; - de lance, - de ocasin, libllio, onis m; - de viejo, v. anticuario. libresco: librrius, a, um. Sin: ex libris comparatus, sumptus, haustus.

librera: (tienda donde se venden libros) librria, ae f. Sin: biblioplium; taberna librria. Uso: - Herder, domus librria Herder; - Editorial Vaticana, Officina Librria Vaticana; Librria Editria Vaticana; - de lance, de ocasin, vterum librorum taberna // (biblioteca) bibliotheca, ae f. Uso: - privada, domstica bibliotheca // (armario, estante para libros) librrium, ii n.

libreta: (cuadernito de anotaciones o apuntes) libellus, i m. Sin: commentarolum; parvus liber. Uso: - de ahorros, libellus parsimniae; libellus ad parsimniam; cm-

libro: liber, bri m. Sin: opus; scriptum; volumen, mnis n. Uso: - best seller en 1961, liber, qui anno MCMLXI latissime divnditus est; - cristianos y paganos, eclesisticos y seculares, religiosos y profanos, libri christiani et pagnici, ecclesistici et saeculares, religiosi et profani; - diario, - mayor, codex (-dcis m) maior; codex maior rationum; libellus rationum; - digitales, libri modo digitali transcripti; - educativo, bonus liber; liber ad bene instituendum aptus; - escolares, scholares libri; - espirituales, libri quibus nimi excoluntur; - fundamental del Orden de las Naciones Unidas, liber fundamentalis Ordinis Nationum Unitarum, - ilustrado, - de estampas, liber imagnibus distinctus, ornatus, exornatus ; - impresos, libri impressi; libri typis confecti; - manuscritos, libri manu scripti vel confecti; - prohibidos, libri improbatae lectionis // - con derecho de autor, liber sub tutela iuris impressrii; - de a bordo, dirium nuticum; - de aventuras, de csibus vicibusque liber; - de bolsillo, liber palmalis, sinualis, manualis; - de caja, pecniae dirium; - de cantos, liber cantualis; libros de consulta, libri consulendi; - de cuentas, v. registro de cuentas; - de cuentos, liber commentcius; - de lectura, liber lectionis; libros de prstamo, libri mtuo dandi; libros para uso escolar, libri in usum scholarum // abran los -!, aperite (vel evlvite) libros!;cierren los -!, cludite (vel compli-

631

licantropa cate) libros!; querra sacar un - (de prstamo), velim librum mtuum accpere; pasar al - mayor, in cdicem maiorem rationum referre. licenciar: (dar permiso) licntiam permttere (con el gen del gerundio o con ut y subj). Sin: licntiam licui dare ut + subj; cpiam vel potestatem fcere; libertatem dare ut + subj // (dar licencia a soldados o funcionarios) mttere. Sin: dimttere; exauctorare; liquem missum fcere; discedendi licui facultatem dare; mttere in commeatum; commeatum vel missionem dare licui; vacationem (v. gr. miltiae) dare licui (- temporneamente); rude donare liquem (- definitivamente). Uso: - al ejrcito, dimttere exrcitum vel mlites // (conferir la licencia universitaria) licntiam licui tribere. Sin: licnti liquem ornare. licenciarse: (conseguir la licenciatura), v. licenciatura.

licencia: (facultad o permiso para hacer algo) licntia, ae f. Sin: potestas, facultas, atis f; permissus, us m. Uso: - de conducir, licntia gubernatria vel gubernationis; licntia vehculum gubernandi; - de ensear, licntia docendi; quitar a uno la - de ensear, licui licntiam docendi detrhere; - para llevar armas, licntia armorum utendorum; con de los Superiores, cum facultate Superiorum; Superiorum permissu // (permiso concedido a un militar para ausentarse de su cuerpo) commeatus, us m. Sin: dimssio. Uso: - absoluta, mssio, onis f; darle a uno una -, licui commeatum dare; estar de -, in commeatu esse; commeatum accepisse vel habere; mandar en - a uno, liquem in commeatum mttere; pedir -, commeatum ptere; tomarse una -, commeatum smere // (exencin de un servicio) commeatus, us m. Sin: vactio. Uso: disfrutar de -, uti vacatione // (abusiva libertad en obrar o decir) licntia. Sin: intemperntia; morum licntia; verborum licntia // (grado de licenciatura) licntia, ae f. Sin: docendi facultas // - potica, licntia potica. licenciado: licentiatus, i m. Sin: licnti donatus, potitus; luream vel licntiam adeptus; docendi facultate preditus.

licesta: lyci vel lyci discpulus, alumnus, scholaris.

licntropo: lycnthropus, i m. lycanthropi laborans vel affectus.

licantropa: (transformacin de un hombre en lobo) lycanthropa, ae f. Sin: in lupum convrsio // (trastorno mental) lycanthropia. Sin: rbies lupina; insnia lycanthrpica. Sin:

licencioso: licentiosus, a, um. Sin: dissolutus; impudcus; morum licntiae dditus; (de dichos o escritos) lascivus; obscenus. Uso: vida -, vita et licntia.

licenciatura: (grado de licenciado) licntia, ae f. Uso: conseguir la -, licntiam adipisci.

licor: (cuerpo lquido) liquor, oris m // (bebida alcohlica) liquor. Sin: alcohlicus potus vel liquor; vlida vel validssima ptio. Uso: - fuerte, liquor fortis; - de genciana, v-

licopodio: lycopdium, ii n.

licitacin: licittio, onis f. Uso: - pblica, uctio pblica.

liceo: lycum vel lycum. Uso: - cientfico, lyceum scientficum; lycium a doctrinis; clsico, lyceum clssicum; lycium ab humanitate; lycium, antiquitatis ltteris perdiscendis; - musical, lyceum musicale; - Hugo Fscolo, Lyceum Hugonis Fscolo ttulo; Lyceum ab Hugone Fscolo (appellatum); de -, lycealis, e vel lycius; ad lyceum spectans.

632

limador lida ptio gentianina; - de nueces, liquor nceus. lientrico: (perteneciente o relativo a la lientera) ad lientriam prtinens // (que la padece) lientricus, a, um.

lder ductor, oris m. Sin: dux, ducis m; caput, ptis n; partis auctor; factionis princeps; prtium dominator vel princeps; qui factioni praeest. Uso: - de los comunistas, communistarum ductor vel caput; - de la democracia cristiana, democrtiae christianae ductor; de los republicanos, eorum caput, quibus a re pblica nomen // (el que va a la cabeza de una competencia deportiva) temporrius certminis victor; principatum temporrie (vel temporliter) btinens.

licuefaccin: liquefctio, onis f. Sin: liqutio; conflatura; confltio; fsio. Uso: - de la nieve, de la cera, nivis, cerae tabes; - de un metal, alicius metalli fsio, fusura, conflatura.

licuadora: liquatrium, ii n. Sin: liquefactrium.

licuable: liqubilis, e.

licoroso: liquorosus, a, um. Sin: vlidae potionis vel potioni smilis.

licorista: liquorrius, ii m. Sin: (el que hace licores) liquorum confector; vlidae potionis effector; dlcium potionum confector; (el que vende licores) liquorum vnditor, nstitor, propla; vlidae potionis vnditor.

licorexia: lycorxia, ae f. Sin: intolerbilis fames (-is f).

lienzo: (tela) lnteum, i n. Uso: de -, lnteus // (pared de un edificio, o trozo de muralla de una fortificacin) murus, i m.

liga: (banda de tejido elstico, para asegurar las medias o los calcetines) perscelis, dis f; perisclium, ii n // (aleacin, mezcla) mixtura, ae f. Sin: commixtura; temperatura // (confederacin que hacen entre s los prncipes o Estados) foedus, dris n. Sin: foedertio; confoedertio; consocitio // (agrupacin o concierto de individuos o colectividades) sodalcium, ii n. Sin: conspirtio; heteria. ligacin, ligada o ligadura: religtio vel ligtio, onis f. Sin: ligatura; vnctio. lignita o lignito: lignites, ae f. lija: (pez marino) squalus, i m.

lila: (arbusto) syringa, ae f. Sin: syringa vulgaris.

liliputiense: pumlio, onis m. Sin: crpore brevis // fig, adj brevssimus, a, um. Sin: minutssimus.

Liliput: regnum pumilionum. Sin: fabulosa liliputianorum cvitas.

liderazgo: domintio, onis f. Sin: dominatus, us m; principatus, us m; factionis rctio vel guberntio. lientera o lientera: lientria, ae f. Sin: lvitas intestinorum.

limador: limator, oris m. Sin: qui limat.

limado: limatus, a, um. Sin: politus. Uso: no -, impolitus; rudis.

lima: (instrumento para desgastar y pulir) lima, ae f. Uso: fabricante de limas, limrius, ii m; limarum rtifex // (fig, correccin, enmienda) censura, ae f. Sin: corrctio; emendtio; expoltio.

633

limadura limadura: (accin y efecto de limar) limtio, onis f // (partecillas muy menudas que con la lima se arrancan de alguna pieza de metal o de materia semejante) limatura, ae f. limonada: limonata, ae f. Sin: citrnea; citrnea ptio; limonata ctrina; ctrea vel ctrina ptio; posca citronata. Uso: efervescente, limonata fervescens, effervescens, effervens; - gasificada, limonata arphora. limonero: citrus, i f. Sin: malus mdica vel assria; limonis arbor; citrus limonum.

limar: (pulir, desbastar con la lima) limare. Sin: lim polire liquid // (pulir una obra) limare. Sin: expolire, perpolire; lim prsequi. limitacin: - de velocidad (seal de trnsito), moderare (vel mnue, vel demnue, vel immnue) celeritatem. limitativo: restrictivus, a, um. Sin: coarctans; coangustans; in angustum deducens vel rdigens. limbo: limbus, i m.

limn: (fruto del limonero) limo, onis m. Sin: limnium; ctreum; limneum pomum; malum ctreum; malum mdicum vel assrium. Uso: jugo, zumo de -, mali ctrei sucus.

limo: limus, i m. Sin: lutum; c(a)enum.

limnmetro: limnmetrum vel limnmetrum, i n.

limnologa: (estudio cientfico de los lagos y lagunas) limnolgia sive -loga; limnelgia, ae f. Sin: de lcubus doctrina, disciplina, scintia.

limtrofe: limtrophus, a, um. Sin: fintimus.

lmite: limes, mtis m. Sin: trminus; finis; fines, ium fpl. Uso: - transversal, limes transversus; fijar un -, finem impnere vel statere // fig, sin -, sine fine; dempto fine; absque limtibus; lmites de la naturaleza, naturae fines; dentro de los - de su jurisdiccin, intra lmites suae iurisdictionis; alcanzar los - de edad, praescriptos aetatis lmites attngere.

limosna: (lo que se da gratuitamente para socorrer una necesidad) stips, stipis f. Uso: alargar la mano para recibir una -, manum ad stipem porrgere; dar una -, stipem dare vel porrgere (mendico); juntar la - en la iglesia, in templo stipem cgere vel collgere; pedir -, mendigar, mendicare vel emendicare stipem ab liquo; pedir una -, ab liquo stipem ptere vel rogare; liquem stipem rogare; repartir limosnas, stipem sprgere vel largiri; vivir de -, mendicato cibo vitam sustentare; mendicando vvere; mendicantem vvere; stipe precria victitare // (en el uso eclesistico) eleemsyna, ae f. Uso: relativo a la -, eleemosynrius; ad eleemsynam ttinens; dar limosnas, eleemsynas fcere; pedir -, eleemsynam ptere. limosnero: (que da limosna con frecuencia) largus vel liberalis erga puperes // (pordiosero, mendigo) mendcus, i m. Sin: mendcans // (encargado de recoger y repartir limosnas) eleemosynrius, ii m. Sin: eleemosynator; a largitinibus // (el que en los palacios de reyes, prelados, etc., reparte las limosnas) magister largitionum. Sin: a largitinibus. Uso: - del rey, eleemosynrius rgius vel regis; magister largitionum (vel a largitinibus) regis; - del papa, eleemosynrius pontifcius vel Summi Pontficis; magister largitionum (vel a largitinibus) Romani Pontficis. limosnear: mendicare; v. mendigar.

634

lnea limpiabotas, v. lustrabotas. Uso: ser linchado, mpetu ppuli (vel turbae) interire, intrfici; ab indignanti turba (vel ppulo) interire vel intrfici.

limpiachimeneas: (re)purgator camini. limpiamanos: manutrgium, ii n. limpiadientes: dentisclpium, ii n.

limpiaparabrisas: vitritrgium, ii n. Sin: vitritersrium; crystallorum mundatrium; penicillus rotans.

limpiapipas: fumaroli (vel fumisgii) mundatrium. Uso: apretador del -, prelum, i n; rascador del -, rdula, ae f; vaciador del -, expulsor, oris m. limpiar: nitidare. limpidez: nitor, oris m. Sin: perspicitas. Uso: - de estilo, de lenguaje, orationis nitor vel perspicitas. lmpido: lmpidus, a, um. Sin: ntidus; dilcidus; perspcuus; purus; lquidus. Uso: estilo -, lmpidum dicendi genus.

limpieza: (accin) expoltio, onis f. Sin: purgtio. Uso: - tnica, purgtio thnica // (efecto, cualidad) mundtia, ae f vel mundties, i f. Uso: - urbana, cvica mundtia. linchamiento: praesens supplcium. Sin: praesens poena; interfctio lynchiana; mpetus (-us m) ppuli. limusina: limusina, ae f.

linchar: praesenti supplcio vel praesenti poen affcere, necare, flctere. Sin: lynchiano more (vel ritu lynchiano) necare, trucidare, interfcere; tumulturie (vel tumultuose) supplcio affcere liquem; tumulturie poenam cpere de liquo; tumulturie supplcium de liquo (vel ex liquo) smere.

lnea: lnea, ae f. Uso: - equinoccial, aequinoctialis lnea; - espiral, lnea spiralis vel tortuosa; - genealgica, gentilcia lnea; gtica, lnea gthica; - isobrica, v. isobara; - peatonales, lneae trnsitus pditum; trnsitus zebrinus; - recta, lnea recta; - transversal, lnea transversa // - de confn, confnium, ii n; en - ascendiente, ex superiore lnea; en - colateral, ex transversa lnea; en - descendiente, ex inferiore lnea; en - perpendicular, ad lneam; en - recta, rect; in directum; ex directa lnea; trazar una -, lneam dcere // Dep, - de partida, itneris intium; (en el campo de ftbol) - central, lnea mdia vel centralis; - laterales, lneae laterales; (en el tenis) - lateral para dobles, lnea lateralis ludi dplicis; - lateral para singles, lnea lateralis certminis singularis; - media, lnea mediana; - del centro, lnea servtii; lnea primi misss; lnea missionis // (formacin de jugadores en el ftbol) la - defensiva, manpulus trium defensorum; la - media (volantes), cies mdia; cursorum cies; - de ataque, v. delantera // (rengln) linola, ae f. Uso: ya en sus primeras -, a primis ipsis linolis; v. rengln // (va area) arilnea, ae f. Sin: trames arius; arium iter; iter aronuticum; arinvium sive aronvium iter; velivolorum iter // (va frrea) tramen ferrivirium. Sin: limes (-mtis m) ferratus; ferriviria lnea; viae ferratae lnea vel decursus (-us m) // (va martima) martimum iter // (- elctrica) funculus elctricus. Sin: electriductus (-us m); filum electrficum vel elctricum // (- telefnica) lnea telephnica. Sin: filum telephnicum; ductus (-us m) vel traductus telephnicus; arium filum telephnicum; telephnica conexio // fig rtio, onis f. Sin: lineamentum. Uso: - poltica, rtio rei pblicae gerendae; - de conducta, forma vivendi; vitae institutum; vivendi vel agendi rtio; trazar las - maestras

635

lineal del mundo actual, lineamenta adumbrare praecpua mundi, qui nunc est // - divisoria (en autopistas), crepdo (-dnis f) dissepiens; - divisoria de aguas, v. vertiente. linker (Inform): consolidatrum, i n. Sin: consolidatrium.

lineal: linealis vel linearis, e. Sin: linerius, a, um; ex lneis constans. Uso: dibujo -, pictura linearis. linftico: lymphticus, a, um; v. anmico, escrofuloso // (fig, ablico, flemtico) v. estas voces. linesman, v. juez (- de lnea).

linking (Inform): consolidtio, onis f. Uso: dynamic -, consolidtio dynmica; static -, consolidtio sttica.

lino: linum, i n. Uso: - fino, crbasus, i f sive crbasa, orum npl; de -, lnteus; tela de -, lnteum; el que teje lienzos, telas (de lino), linterius, ii m. linleo: linleum, i n. Sin: linleum stratum. linn: lnteum subtile.

lingote: (trozo o barra de metal en bruto) tlea, ae f. Sin: lngula; later, ris m. Uso: de cobre, aes (aeris n) grave vel regulare; - de hierro, ferri lngula; tlea frrea; - de plata, later argnteus; argentum grave, infectum, non signatum; - de oro, palacra, palacrana, palacurna; later auri vel ureus; tlea urea; rude auri pondus (-dris n). lingista: glottlogus, i m. Sin: linguarum studiosus vel peritus; vir linguis doctus; glottolgiae cultor.

linfoma: lymphoma, tis n.

linfatismo: lymphatismus, i m. Sin: dithesis (-is f) lymphtica; v. anemia, escrofulismo.

linotipia: (mquina que compone y funde mecnicamente los caracteres tipogrficos por lneas) lineotpicum prelum vel praelum // (arte de componer con dicha mquina) ars lineotpica. Sin: imprimendi modus lineotpicus; lineotpica compostio; linearis litterarum compostio. linotpico: lineotpicus, a, um. Uso: impresin -, lineotpica imprssio; lineribus litterarum formis (vel typis) imprssio.

lingstica: lingustica, ae f. Sin: linguae vel linguarum scintia, doctrina, pertia; glottolgica disciplina. lingstico: lingusticus, a, um. Sin: glottolgicus; ad lingusticam spectans; (gen) linguae vel linguarum. Uso: desde el punto de vista -, quod ad linguam prtinet.

linotipo: (mquina) lineotpicum prelum // (plancha o forma tipogrfica obtenida con la linotipia) linearis litterarum forma.

linotipista: lineotypista, ae m; lineotypstria, ae f. Sin: lineotpici preli pifex (-fcis mf); linearis litterarum compositionis peritus vel perita.

linterna: lanterna vel laterna, ae f. Sin: lanterna gestbilis; elctricum lampdium gestbile. Uso: - mgica, laterna mgica.

link (Inform), conexin, enlace: sust coninctio, onis f. Sin: vnculum, i n; ligamen, mnis n // tr consolidare.

liofilizacin: lyophiliztio, onis f.

linternita: lucrnula, ae f. Sin: parvum lumen.

636

lista lipasa: lipasis, -is f. lrica: lrica, ae f vel lrica, orum npl. Sin: lyricorum crmina. lrico: lricus, a, um. Sin: mlicus. lirio: llium, ii n. Uso: - de los valles, v. muguete.

lipemana: lypemnia sive -mana, ae f. Sin: atra bilis vel atrablis, is f. lipemanaco: lypemni (vel atrabli) laborans vel affectus. lipemia: lipemia sive -paema; liphemia sive -phaema. lipoma: lipoma, tis n. Sin: adipoma.

lipotimia: lipothmia sive -thyma, ae f. Sin: nimae defctio. liquidacin: mrcium divendtio. Sin: divendtio totalis; vendtio ex necessitate. Uso: de saldos o por fin de temporada, vendtio rerum reliquarum. liquen: lichen, nis m; lichna, ae f.

lirismo: lyrismus, i m. Sin: nimi affctio; spritus (-us m) vel mpetus (-us m) divinus; instinctus (-us m) afflatusque lricus; aestus (-us m) vel fervor lricus ingnii. lisrgico: lysrgicus, a, um. list (Inform), lista: (estructura de datos) catena, ae f.

lira: (moneda italiana) lira, ae f. Sin: libella; lira vel libella itlica; itlicus denrius // (instrumento msico) lyra, ae f. Sin: fides, ium fpl. Uso: aprender a tocar la -, fdibus dscere; ensear a uno a tocar la -, liquem docere fdibus; saber tocar la -, fdibus scire; tocar la -, lyr (vel fdibus) cnere // (genio potico, estro) spritus poticus. Sin: ingnii vena // (constelacin septentrional) Lyra, ae f. Sin: fidcula.

lquido: adj lquidus, a, um // sust liquor, oris m. Uso: - orgnico, liquor orgnicus.

liquidar: (hacer lquido algo slido o gaseoso) liquare. Sin: liquefcere // (saldar, pagar enteramente) - las deudas, nmina slvere, disslvere, perslvere, expedire // (vender mercancas en liquidacin) merces divndere // (poner trmino a algo) - un negocio, negtium expedire.

lista: (catlogo) index, dcis m. Sin: album; descrptio; nmerus vel nmeri mpl; tbula vel tbulae; rtio. Uso: - civil, fiscus; - electoral, tbulae, arum fpl; fig, - negra, (secretus) invisorum (vel odiosorum, vel vitandorum) libellus; - de contribuyentes, censuales libri; - de empleados, publicorum ministrorum index; - de gastos, rtio, onis f ; - de libros, librorum index; - de vinos, vinorum charta; - de los esclavos, descrptio servorum; - de los filsofos, philosophorum index; - de los jueces, album idicum; - de los presos, rtio crceris; - de los senadores, album senatrium; - de los soldados, mlitum nmerus vel nmeri; - de una comida, v. men // (recuento en alta voz que se hace de las personas que deben estar en un lugar) catlogus, i m. Uso: pasar -, nmina pronuntiare; catlogum recitare // borrar a uno de la -, erdere vel erpere liquem albo; estar en la -, in albo vel in nmeris esse; poner a uno en la -, alicius nomen in ndicem (vel in tbulas, vel in nmeros) referre; nomen alicius in albo ascrbere; alicius nomen albo ascrbere; mttere liquem in album; liquem referre in album // (tira, de papel) (chartae) scdula, ae f. Sin: (chartae) resegma, tis n;

637

listn (tira, de gnero) fascola vel fscia, ae f // (raya de color en una tela o tejido) virga, ae f. listing, v. program. listn: index, dcis m. Sin: ordo scriptus. tica; historia de la -, litterarum histria; perodos de la -, litterarum aetates; tratar de - en forma histrica, de ltteris, explicatis ordnibus tmporum, gere // (conjunto de la produccin literaria) litteratura, ae f. Sin: ltterae, arum fpl; litterarum monumenta. Uso: - cristiana, christianae ltterae; - cristiana antigua, christianae antiquitatis ltterae; - griega cristiana, christiana grecitas; - infantil, scriptiones peris destinatae; pera puerorum ndoli accommodata; - latina, Romanorum ltterae; latinae ltterae; - latina cristiana, christiana latnitas; christianae latinitatis ltterae; christianorum ltterae latinae; - moderna, litteratura moderna; - popular, litteratura popularis; - de ficcin cientfica, litteratura fictionis scientficae; - de pacotilla, litteratura srdida; libri srdidi. litiasis: lithasis, is f. Sin: calculosis; calculorum morbus; ex clculis labor; vesicae calculorum morbus. litio: lthium, ii n. Sin: lthium elementum. litoclasa: lithoclsis, -is f. Sin: rpium frctio. litocromatografa, v. litocroma.

lisura: lvitas, atis f. Sin: levor, ris m. litntrax: lithanthrax, cis m.

listn: (tabla angosta y larga) assrculum, i n; assrculus, i m.

listo: (hbil, maoso, sagaz) hbilis, e; peritus, a, um; (diligente) dligens, entis; (pronto, expedito, dispuesto) expeditus.

litargrico: lithargricus, a, um. Sin: ad lithargrium ttinens. litargirio: lithargrium, ii n. literal: litteralis, e. Sin: ad verbum; ad verbum factus vel expressus.

literalmente: ad verbum. Sin: ad ltteram. Uso: traducir -, ad verbum exprmere; transcribir -, ad ltteram transcrbere.

literario: litterrius, a, um. Sin: litterarum vel disciplinarum (gen). Uso: cultura -, ltterae, arum fpl; documento -, documentum litterrium; estudios -, stdia litterarum; ltterae, arum fpl. literato: adj litteratus, a, um. Sin: doctus // sust litteratus vir vel homo. Sin: vir ltteris dditus; vir litterarum studiosus; vir ltteris doctus vel eruditus.

litocroma: lithochrmia sive -chroma, ae f. Sin: chromolithogrphia sive -grapha.

litocromista: lithochromista, ae m.

litocrmico: lithochrmicus, a, um. Sin: ad lithochrmiam spectans.

literatura: (conocimiento de las obras y las reglas literarias) litteratura, ae f. Sin: ltterae, arum fpl. Uso: - hermtica, litteratura herm-

litofotografiar, v. fotolitografiar.

litofotografa: lithophotogrphia sive -grapha, ae f; v. fotolitografa.

litfono: lithphonum sive -phnum, i n.

638

liturgia litofotogrficamente, v. fotolitogrficamente. litofotogrfico, v. fotolitogrfico. litogenesia: lithogentica, ae f. Sin: lithogentica disciplina, scintia, rtio; de lpidum orgine doctrina. litognesis: lithognesis, -is f. Sin: ora martima.

litosfera: lithosphaera, ae f. Sin: slidum terrae involcrum. litote: ltotes sive littes, is f. litotoma: lithotmia sive -toma, ae f. litotmico: lithotmicus, a, um. litotricia, v. litotripsia. litotomista: lithotmiae peritus. litotripsia: lithotrpsia sive -tripsa, ae f. Sin: calculorum tritura, commintio, concsio; vesicae calculorum tritura. litotrptico: lithotrpticus, a, um. litotrtico, v. litotrptico.

litoscopio: lithoscpium, ii n.

litografiar: lithogrphice imprmere vel pngere. litogrficamente: lithogrphice.

litografa: (arte de dibujar o grabar en piedra una imagen, escrito, etc., para reproducirlo despus) lithogrphia sive -grapha, ae f. Sin: lithogrphica ars // (cada una de las reproducciones obtenidas por el procedimiento litogrfico) lithogrphica imago. Sin: imago lithogrphice impressa // (oficina en que se ejerce el arte litogrfico) lithogrphica officina.

litogrfico: lithogrphicus, a, um. Sin: ad lithogrphiam (vel ad lithogrphicam artem) prtinens. litgrafo: lithgraphus, i m. Sin: lithogrphiae peritus vel cultor.

litolgico: litholgicus, a, um. Sin: ad litholgiam (vel ad doctrinam de lapdibus) ttinens.

litologa: litholgia sive -loga, ae f. Sin: de lapdibus doctrina, disciplina, scintia.

litlogo: lithlogus, i m. Sin: litholgiae cultor (el que profesa la litologa), peritus (el que tiene en ella especiales conocimientos). litoral: (costa de un mar) martima rgio.

liturgia: (conjunto de ritos y oraciones; ritual aprobado por la Iglesia) litrgia sive turga, ae f. Sin: sacra vel divina litrgia; sacri vel pblici ritus; sacrae vel pblicae caerimniae. Uso: celebrar la - de las Horas, Litrgiam Horarum celebrare // (estudio terico o histrico de los ritos) de sacris rtibus rtio

lituano: adj lituanus, a, um // sust Lituanus, i m.

Lituania: Litunia, ae f.

litro: litrum, i n; litra, ae f. Uso: medio -, semiltra sive semiltrum.

litotritor: lithotriptrium, ii n. Sin: instrumentum clculis conterendis, comminuendis, concidendis; instrumentum vesicae clculis conterendis.

639

litrgico vel disciplina ; de sacris caerimniis doctrina. llanta: (cerco de la rueda) canthus, i m. Sin: crculus; orbis (-is m); rotae orbis. Uso: para la nieve, canthus hiemalis; - de hierro, crculus frreus.

litrgico: litrgicus, a, um. Sin: ritualis, e; ad ritus sacros spectans. Uso: accin -, ctio litrgica; asamblea -, coetus (-us m) litrgicus; celebracin -, celebrtio litrgica; renovacin -, renovtio litrgica. liturgista: liturgista, ae m. Sin: litrgiae studiosus; peritus rei litrgicae; disciplinae litrgicae professor, magister. living-room, v. sala ( - de estar). llama: (animal) anchnia lama.

llanto: deshacerse en -, in lcrimas effundi; lcrimas profndere; fatscere vel fatisci in lcrimas.

llanura: planties, i f. Uso: - baja, iacntia loca npl; demissa loca. llave: clavis, is f. Uso: - falsa, clavis lacnia, adltera, adulterina; - inglesa, clavis nglica; - de encendido, clavis ignitioni incitandae; de seguridad, clavis securitatis; - de un grifo, epistmium; el que fabrica llaves, clavicrius, ii m // estar bajo -, esse sub clavi; guardar bajo -, sub clauso habere; ofrecer las - de la ciudad, claves urbis (in argumentum delati imprii) deferre // (- musical) index, dcis m // (corchete) uncus, i m. Sin: parnthesis uncinata. Uso: colocar, encerrar algo entre llaves, liquid parenthsibus uncinatis intercldere //(en ciertas clases de lucha, presa en el cuerpo o miembro del adversario) prehnsio, onis f // Electr, spina (-ae f) contacts. llavero: (persona) claviculrius, ii m // (utensilio) claviculrium, ii n. Sin: clvium retinculum. llegar: - en avin, en tren, en nave, aeroplno, trmine, nave dvehi; - el primero (en una competencia), metam primum apptere. llavecita: clavcula, ae f. llapa, v. yapa.

llamamiento: arcesstio, onis f. Sin: arcesstus (solo abl -u). Uso: por tu -, tuo arcessitu.

llamador: (persona que llama) appellator, oris m. Sin: convocator // (aldaba) pulsbulum, i n. Sin: mallolus; pistillus. Uso: - pequeo, parvus mallolus // (botn del timbre elctrico) pressorolum, i n. Sin: mallolus; glbulus; tintinnbuli glbulus vel pulsbulum; mallolus elctrica vi actus. Uso: apretar el -, parvum mallolum comprmere vel dgito prmere; apriete el -, glbulum mprimas, premas, mprime, preme.

llamada: advoctio, onis f. Sin: appelltio // (toque para que la tropa entre en formacin) (e)voctio, onis f. Sin: convoctio; appelltio // - telefnica, telephonema, tis n (dat y abl pl -is). Sin: telephnica advoctio, evoctio, appelltio, compelltio; - de larga distancia o interurbana, telelquium.

llamar: vocare. Sin: appellare. Uso: cmo te llamas?, quod est tibi nomen?; quis (m) vel quae (f) vocaris?; el que llama, advocator.

llana: (paleta con que extienden el yeso los albailes) trulla, ae f.

llevar: ferre. Sin: afferre; deferre; inferre; ad-

llenarse: (hartarse de comer o beber) v. hartarse.

640

locomotora dcere; grere; portare, vhere. Uso: - un asunto ante alguien, rem ad liquem deferre; - la guerra, bellum inferre con dat o in y ac; - a mal, aegre ferre; el que lleva, adductor, oris m; el que lleva de un lugar a otro, circumductor, oris m; - sobre los hombros, (h)meris sustinere; - un vestido, indutum esse veste. llorado: no -, indeploratus, a, um. Sin: indefletus. mientos como cines, teatros, restaurantes, etc.) v. vestbulo. lobo: lupus, i m. Uso: - rtico, lupus rcticus. locacin, v. arrendamiento, 1 acepcin.

llover: plere. Uso: llueve a cntaros, a mares, urceatim pluit; torrentis modo imber effnditur; deja de -, imber dsinit vel remittit; empieza a -, plere ncipit; est por -, imber mminet. Lloyd: socetas martima, quae vocatur Lloyd . Sin: socetas martima Lloyd (appellata).

llorar: flere, deflere. Sin: lacrimare, illacrimare, illacrimari. Uso: - a lgrima viva, vim lacrimarum profndere; effundi in lcrimas.

local: adj localis, e // sust oecus, i m. Sin: diaeta, ae f; sedes, is f; conclve, is n; locus, i m. Uso: - nocturno, devertculum nocturnum; - pblicos, oeci pblici. localidad: sedes, is f. Uso: - numerada, sedes nmero notata.

localismo: (excesiva preocupacin de uno por el lugar en que ha nacido; aficin al carcter local) oppidana iacttio. localizacin: loci defintio, inquistio, coarttio sive coarcttio.

lobby: (grupo de personas influyentes, organizado para presionar en favor de determinados intereses) crculus fautorum // (vestbulo de un hotel o de otros estableci-

load (Inform): (pasar datos de un disco a la memoria) lgere // (mover datos de la memoria a un registro) movere.

lluvioso: pluviosus, a, um. Sin: pluvialis, e; plvius.

lluvia: plvia, ae f. Sin: imber, bris m. Uso: abundante, plvia copiosa; magnus imber; cida, plvia cida; - deshecha, torrencial, imber mximus vel effusus; - de balas, imber plmbeus; imber glndium; imber plumborum vel plumbearum; plmbea grando (-dnis f); - de lgrimas, imber vel vis lacrimarum.

localizar: (fijar, encerrar en lmites determinados) loci situm definire vel circumscrbere // (averiguar el lugar) loci situm inqurere // (determinar o sealar el emplazamiento que debe tener algo) locum coartare. locativo: adj locativus, a, um // caso -, locativus, i m.

locin: ltio, onis f. Sin: lavtio; lotura. Uso: - para despus del afeitado, linimentum confectae rasurae. locomocin: locomtio, onis f. Sin: vctio; vectura; facultas se movendi. Uso: medios de -, vehcula, orum npl; vecturae, arum fpl.

locomotora: tractrium, ii n. Sin: currus vectrius vel tractrius; mchina vectria vel tractria; currus ferrivirius tractrius. Uso:

locomotor: motrius, a, um. Sin: ad movendum aptus.

641

locomvil - Diesel, mchina vectria diseliana; - elctrica, vectria vel tractria mchina elctrica; - de maniobras, vectria mchina selectria; - de vapor, movida por vapor, vaportraha, ae f; vectria mchina vaporria. P2.

locura: vesnia, ae f. Uso: - vacuna, vesnia vaccna vel bovna.

locucin: loctio, onis f. Uso: - divina, loctio divina; - elptica, loctio ellptica; - metonmica, loctio metonmica.

locomvil: adj mbilis, e. Sin: qui, quae, quod moveri potest // sust mchina mbilis. Sin: machinamentum mbile.

lgica: lgica, ae f; lgice, es f; lgicum, i n; lgica, orum npl. Sin: disciplina lgica. Uso: - matemtica, simblica, lgica mathemtica, symblica; - moderna, nova lgica; lgica recens. lgicamente: (segn las reglas de la lgica) lgice. Sin: ratione; recta ratione; recte, dialctice; subtliter (con rigor lgico); contexte (con ilacin).

locutor: annuntiator vel nuntiator, oris m. Sin: nntius; locutor; praeco (-onis m); relator. Uso: - principal, locutor principalis; - de radio, locutor vel relator radiophnicus; radiophnicus praeco; nntius vel nuntiator radiophnicus; - de televisin, nntius (vel locutor, vel relator) televisficus vel televisualis; televisficae mchinae nntius. locutora: annuntiatrix vel nuntiatrix, icis f. Sin: nntia; locutrix. Uso: - de radio, de televisin, nntia radiophnica, televisfica.

login, log-in (Inform), entrar en una red o cadena: tr inire.

lgico: lgicus, a, um. Sin: ad lgicam disciplinam prtinens. Uso: es - que ..., cnsequens est (con inf o ut y subj); inde squitur vel consquitur ut etc.

logstica: (ciencia del clculo y de los nmeros) logstica rtio, ars, disciplina // (arte de situar las tropas en el terreno, alojarlas, alimentarlas, etc. y atender a su transporte) rtio apparandi instruendique exrcits // (ciencia del estado mayor) v. estrategia // (lgica matemtica o simblica) v. lgica. logstico: logsticus, a, um.

locutorio: locutrium vel allocutrium, ii n. Uso: - telefnico, v. cabina. lodo: lutum, i n. Sin: aqua lutulenta. logartmico: logarthmicus, a, um.

logaritmo: logarithmus vel logarithmos, i m.

logia: (local donde se celebran asambleas de francmasones) francomurariorum sedes vel lbium // (conjunto de individuos francmasones) fratrnitas (vel socetas, vel lbia) francomurria vel massnica. Uso: la masnica P2, socetas francomurria

logomaquia: logomchia sive -macha, ae f. Sin: verbosa pugna; concerttio verborum.

logogrifo: logogrphus, i m.

loggrafo: loggraphus, i m.

logoclona: logoclona, ae f. Sin: sermonis confsio.

logorrea: logorrhea, ae f. Sin: profluntia loquendi. logout, log-out (Inform), salir de una red o

642

lubricar cadena: tr exire. sorttio; sorttio chartria; aleatria schedarum sorttio. Uso: - pblica, nacional, pblica lea; ludus fisci aleatrii; billetes de la -, sortes, ium fpl; schedae vel schdulae aleatriae; extraccin de la -, sorttio, onis f; ganar en la -, caerle o tocarle a uno la -, srtium le quaestum fcere; ex srtium lea lucrum fcere; hacer una -, aleatriam schedularum sortitionem habere; srtium leam habere; hacer una - de beneficencia, aleatriam schedularum sortitionem habere beneficntiae caus; leam srtium habere (vel dere) beneficntiae caus; jugar a la -, le ldere; srtium le ldere; srtium leam temptare; no ganar en la -, nummos in srtium lea prdere; ser afortunado en la -, prsper srtium le uti; srtibus felcibus vel prsperis uti; tuve suerte en el juego de la -, srtium le ludens, prsper (vel secund) fortun fritus (vel fructus) sum; no tuve suerte, advers fortun fritus sum // (juego casero semejante a la -) - casera, - de familia, numerorum lea; aleatrius ludus domsticus. Uso: cartn numerado de la - de familia, scheda vel schdula aleatria // (lugar en que se despachan los billetes de -) fiscus aleatrius. lotero: fisci aleatrii exactor. loza: (conjunto de objetos de -) v. vajilla.

lombriz: lumbrcus, i m. Sin: vermculus; vermis, is f. Uso: - intestinal, vermis intestinalis.

lona: (tela fuerte de algodn) tela xlina // (tela fuerte de camo) v. caamazo.

longitud: longitudo, d nis f. Uso: Radio, grado de -, gradus (-us m) longitdinis; - de onda, undulationis amplitudo. loop (Inform), estructura de programa: mbitus, us m. lord: nbilis vir. Uso: nbilis Britnniae (vel Angliae) vir. lordosis: lordosis, is f.

longaniza: lucnica, ae f; lucnicum, i n. Sin: btulus, i m.

loteo: fundi parttio. Sin: divsio fundi in portinculas.

lotear: fundum dispertire. Sin: predium in portinculas divdere.

losa: (piedra plana que sirve para varios usos) lapis, dis m. Sin: saxum; lmina lapdea. Uso: - sepulcral, sepulcralis lapis; - de mrmol, marmrea lmina // (- para pavimento o mampostera) saxum quadratum. Sin: quadratus lapis. Uso: - grande, ingens saxum quadratum // (sepulcro) sepulcrum, i n. Sin: monumentum (sepulcri).

loro: psttacus, i m. Uso: como -, psittacorum more; repetir algo como un -, liquid recnere.

lozanear (las plantas, los prados): pubscere. lubricante: adj lubrficus, a, um // sust axngia, ae f. Sin: leum axungiale, lubrficum, lbricans; unguentum lubricativum. Uso: depsito del - (en un motor), cupa, ae f. lubricacin: lubrictio, onis f.

lotera: (especie de rifa) sorttio, onis f. Sin: srtium lea; schedarum vel schedularum

lubricar: lubrificare. Sin: axngi (leo lubrfico) oblnere.

643

lubrificacin lubrificacin, v. lubricacin el segundo - a Noruega, secundatus Norvgiae datus est // (trozo, pasaje) locus, i m. Uso: - paralelos, loci smiles. lugarteniente: legatus, i m. Sin: vicrius. luis: ludovicus ureus. luisa, v. vincapervinca.

lubrificar, v. lubricar.

lubrificante, v. lubricante

lucha: lucttio, onis f. Sin: lucta; luctamen (-mnis n). Uso: - grecorromana, lucta graeca-romana; - libre, lucttio lbera; lucttio null norm; lucttio sine normis; lucttio exlex (-lgis); - poltica, contntio civilis; de clases, contntio rdinum; rdinum dimictio; clssium pugna; inter classes lucttio; clssium oppsita discepttio; contntio clssium socilium. luchana: barba reducta. luchador: luctator, oris m. Sin: decertator.

lujo: luxus, us m. Sin: luxria; fastus; lauttia; magnificntia. Uso: con gran -, magn luxri. lujoso: luxuriosus, a, um. Sin: lautus; sumptuosus; magnficus. lula, v. calamar.

lucidez: lucditas, atis f. Uso: conservar la plena -, lcidam sibi plene servare mentem.

lucirnaga: cicindela, ae f . Sin: noctluca; lmpyris, dis f. Uso: - pequea, lampyridincula. lucro: lucrum, i n. Uso: - cesante, lucrum cessans.

lumbrera: (cuerpo luminoso) luminare, is n // (fig, persona insigne) lumen, mnis n. Uso: - de elocuencia, lumen eloquntiae; dicendi lumen; - de sabidura, de virtud, sapintiae, virtutis lumen; las - del arte, lmina artis. luminar, v. lumbrera. luminosidad: luminsitas, atis f. Sin: clritas; lucditas; luculntia.

ludin: ludio (-onis m) cartesianus.

ludibrio: ludbrium, ii n; v. mofa.

Lufthansa: Socetas Ansetica. Sin: socetas aronutica germnica; Aronutica Socetas Lufthansa appellata.

lugar: locus, i m ( en pl loca, orum n). Uso: - libres, desocupados, loca vcua; - memorial, locus memorialis; el segundo -, secundatus, us m; en este -, hoc loco, hic; en ese -, eo loco, illic; en primer -, primo loco; - de prostitucin, v. prostbulo; vuelve a tu -!, redi, quaeso, ad locum tuum!; fue asignado

luna: luna, ae f. Uso: - creciente, luna crescens vel adulescens (-entis); - llena, luna plena vel rotunda; media -, luna dimdia sive dimidiata; semilna vel luna semiplena; menguante, luna decrescens, senescens, minor; - nueva, luna nova vel prima // media - (en el sentido fig de islamismo, imperio turco), falcata luna. Sin: dimdia luna. Uso: el emblema de la media -, falcatae lunae vexillum // fig, - de miel, melltum nuptiarum tempus; primae conigii suavitates.

luminoso: luminosus, a, um. Sin: lucens (-entis); lcidus; luculentus; clarus.

644

luz lunacin: luntio, onis f. Sin: circitus lunaris; lunae gyrus (-i m). Uso: - astronmicas de 1968, lunationes astronmicae anni (vel anno) 1968. lustrar: nitidare. Uso: - los zapatos, clceos nitidare, expolire; cret sutri (vel melantri, vel atramento sutrio, vel liqumine sutrio) clceos lnere, circumlnere, ngere, perngere.

lunario: (perteneciente o relativo a las lunaciones) ad lunationes ttinens // (almanaque o calendario) v. estas voces. lunch: prandculum, i n. Sin: prandolum; ientculum vel iantculum; cnula; merenda; gusttio. lunes: dies lunae. Sin: fria secunda. Uso: todos los -, cada -, sngulis diebus lunae. lunfardo, v. cal. Lunik: Lunare Mssile. luntico: lunticus, a, um.

lunar: lunaris, e. Sin: lunae (gen). Uso: paisaje -, lunaris locorum prospectus (-us m) ; superficie -, fcies lunaris; el variar de la luz -, lunae lminum varetas.

luteranismo: (doctrina de Martn Lutero, confesin luterana) lutheranismus vel lutherismus, i m. Sin: doctrina lutherana; plcita Lutheri; religio lutherana // (comunidad de los que viven en la confesin luterana) lutherani, orum mpl. Sin: Lutheri sseclae; lutheranismi sectatores.

luterano: adj lutheranus, a, um // sust lutheranus, i m. Sin: Lutheri ssecla; lutheranismi sectator. luto: (duelo exterior causado por la muerte de una persona) luctus, us m. Uso: - pblico, luctus pblicus; - por el hijo, luctus flii (gen objetivo); da de -, dies luctuosus; estar de -, in luctu esse // (vestido negro que se usa por la muerte de uno) vestis lgubris. Uso: vestir de -, vestem lgubrem smere; quitarse el -, lgubrem vestem depnere; luctum depnere. luxacin: luxtio, onis f. Sin: luxatura; diastrphia sive -tropha.

lupa: specillum, i n. Sin: perspicillum; perspicillum vel conspicillum amplificatrium; lens amplificatria vel amplificatrix; megaloscpium. lpulo: lupus, i m. Sin: lupus salictrius; hmulus lpulus. lurte, v. alud. lupus: lupus, i m. lupanar, v. prostbulo.

lustrabotas: calceorum poltor, mundator, expurgator. Uso: - elctrico, elctricum calceamenti politrium; elctricum instrumentum calceorum poliendorum.

luz: lux, lucis f. Sin: lumen, mnis n. Uso: elctrica, lux elctrica, lumen elctricum vel scinum; apagar la -, lumen (elctricum) vel lucem (elctricam) exstnguere; encender la -, lumen (elctricum) vel lucem (elctricam) accndere, excitare, expedire, cire; - de Ben-

luxemburgus: adj luxemburgensis, e. Sin: luciliburgensis, e; Luxemburgi, Lucemburgi, Luciliburgi (gen) // sust Luxemburgensis, is mf. Sin:Luxemburgi ncola.

Luxemburgo: Luxemburgum, i n. Sin: Lucemburgum; Luciliburgum.

645

gala, fax (facis f) bengalensis vel benglica; ignis bengalensis vel benglicus // (de automotor) - cortas, lux candens; - largas, lux praecandens vel plena; - (trasera) derecha, izquierda, lmpyris (-dis f) dxtera (vel dextra), sinistra // dar a - (publicar una obra) in lucem proferre.

646

macaco: macacus, i m.

macarrones: macarones, um mpl. Sin: pastilli, funculi, orum m; tubulati pastilli; pasta tubulata vel segmentata; tbuli farincei; farina subacta et tubulata. Uso: - con jugo, tubulata pasta suco condta; - con jugo de tomate, tubulata pasta lycoprsici liqumine condta; - con queso, pasta tubulata cseo conspersa; - con salsa, pasta tubulata iure llita.

macarronea: macaronea, ae f.

maceta: (tiesto) testa floralis; testa florum; testa flribus excolendis; testum florale vel florum; florgerum vas; vas flribus servandis. mach: machiana mensura.

machete: (cuchillo grande que sirve para desmontar, cortar la caa de azcar y otros usos) culter (-tri m) silvticus. Sin: oblongus culter silvticus vel peracutus.

macedonia: (ensalada de frutas) poma conditiva npl. Sin: conditiciorum pomorum commxtio; poma sccharo citreoque condta. Macedonia: Macednia, ae f.

macedn, macednico o macedonio: adj macednicus, macednius; macedoniensis, e // sust Mcedo, nis m. Sin: Macednius, ii m.

macarrnico: macarnicus vel macarrnicus, a, um. Sin: folenghianus, folengianus; brbarus; semilatinus; culinrius. Uso: latn -, latnitas macarnica; lingua folenghiana.

machismo: virile superclium. Sin: ostentata virlitas; virilitatis celebrtio; nmius virilitatis cultus; masculini principats defnsio.

machista: sust virilitatis propugnator vel celebrator. Sin: masculini dominats propugnator // adj virilitatem extollens. Sin: masculinum dominatum propugnans vel clebrans; iactanter virilis; masculinae protrviae (gen). macillo, v. mazuelo. macrobitico: macrobiticus, a, um.

macerar: macerare. Sin: subgere; tabefcere; emollire // fig afflgere; cruciare; enervare // macerarse, languscere; macscere; tabscere; macerari; se macerare; excruciari; se excruciare; castigari; corpus cruciare vel torquere. macero: clavator, oris m.

maceracin o maceramiento: macertio, onis f. Sin: subctio.

macrocfalo: adj macrocphalus, a, um. Sin: macrocephli affectus; nmio calvae incremento laborans vel affectus; ad macrocephliam vel ad macrocphalum spectans // sust macrocphalus, i m. Sin: qui nmio calvae incremento laborat. macroclima: macroclima, tis n.

macrocefalia: macrocephlia sive -phala, ae f. Sin: nmium calvae incrementum.

macrocosmo o macrocosmos: macrocosmus, i m. Sin: megacosmus; universum;

647

macroftalmo mundus universus. tria (vel e Madera) nsula provniens.

macrogloso: macroglossa, ae f.

macrogameto: macrogamtes, is m.

macroftalmo: macrophthalmus, a, um.

macromelia: macromlia sive -mela, ae f. Sin: nmia alicius membri longitudo (excesiva longitud de un miembro); nmium alicius membri incrementum (excesivo desarrollo de un miembro).

macromolcula: macromolcula, ae f. Sin: plrium atomorum molcula.

macropodia: macropdia, ae f. Sin: nmium pedum incrementum vel nmia pedum crassitudo, magnitudo (desarrollo o tamao excesivo de los pies). macropsia: macrpsia sive -cropsa, ae f. Sin: megalpsia sive -lopsa. macroquiria: macrochria, ae f. macroquilla: macrochlia, ae f.

madre: mater, tris f. Uso: lengua -, lingua parens; la - patria, mater ptria; maior ptria; metrpolis; mtria, ae f; la - Tierra, Terra Mater; parens mnium terra; terra communis mnium nostrum parens; communis mater mnium mortlium; - de Dios, Dei Mater; Dei Genetrix; Dei Parens; Depara, ae; Thetocos vel Theotcos, i f // - ma!, papae! Sin: babae! madreperla: matriprnula, ae f (gen matris prnulae). Sin: unionum vel margaritarum concha (-ae f); concha margaritfera.

madrastra: noverca, ae f. Sin: matrigna; matrastra. Uso: de -, novercalis, e; odios de -, noverclia dia; ojos de -, novercales culi.

madrs: txtile madrasianum. Sin: textura madrasiana.

madera: lignum, i n. Uso: - de construccin, matria, ae f.

macroscopio: macroscpium, ii n. maculatura: maculatura, ae f.

macroscpico: macroscpicus, a, um.

madrpora: madrpora, ae f. Sin: corllium multforum. madreprico: madrepricus, a, um. Sin: ad madrporam prtinens.

macuba: macubanum vel macubnum tabacum.

Madeira o Madera: Matria, ae f. Sin: Madera, ae f. Uso: de -, Materinus, a, um // (vino que se obtiene en la isla de -) vinum materinum sive maderanum. Sin: vinum in Matria (vel in Madera) nsula cultum; vinum e Ma-

Madagascar: Madagascria, ae f. Uso: de -, v. malgache.

madrigal: matricale vel madrigale, is n. Sin: carmen (-mnis n) matricale; tnerum carmen.

madreselva: matrisilva, a f. Sin: capriflium; lonicera, ae f.

madriguera: cubile, is n. Sin: cavum // fig latbulum, i n; recessus, us m.

madrigalista: crminum matriclium cantor (-oris m) vel cantrix (-cis f).

648

magia madrina: matrina, ae f. Uso: - de bautismo, lustralis vel lstrica sponstrix (-cis f); lustralis (vel lstricae) generationis parens; mater a baptsmate; a lustrali (vel a lstrica) generatione parens; - de bodas, prnuba vel paranympha, ae f. madroo: (el arbusto) rbutus, i f // (el fruto) rbutum, i n. maestra: callditas, atis f. Sin: magna pertia; sollers indstria; praeclara ars; mirum artifcium.

maestra: magistra, ae f. Sin: praeceptrix (-cis f). Uso: - de primera enseanza, ludi magistra; elementrii ludi magistra; rudimentstria. maestral: adj caurinus, a, um // sust magistralis, is m. Sin: Caurus vel Corus, i m; crcius vel crcius, ii m.

madurez: matritas, atis f. Sin: maturtio. Uso: - perfecta, quaedam quasi matritas et perfctio; - de los aos, de los tiempos, aetatis, tmporum matritas.

maduracin: maturtio, onis f. Sin: matritas, atis f. Uso: - personal, personalis maturtio; - psicolgica e histrica, hminum temporumque progressiones; alcanzar su -, ad maturitatem pervenire; maturitatem adipisci; maturscere; maturari; llevar a -, ad maturitatem perdcere; maturare (tr).

maestresala: architriclinus, i m. Sin: triclinrius; mensarum structor; instructor convvii.

maestre: magister, tri m. Uso: gran - de los masones, magnus magister massonum (vel francomurariorum).

maestranza: (conjunto de operarios) fabrorum (vel artficum, vel opficum, vel operariorum) collgium vel coetus (-us m); operrii; opfices.

mafioso: adj mafiosus, a, um. Sin: mafianus // sust mafiosus, i m. Sin: gregalis mafianus; factiosus vel prditus homo. maga: maga, ae f. Sin: saga.

mafia: mfia, ae f. Sin: sodalcium mafiosum; mproba fctio; perditorum hminum fctio (-onis f) ; sodlitas scelestorum, mafia vulgo appellata. Uso: - legal, mafia legalis; il capo di tutti i capi della mafia, caput cpitum mfiae.

maestro: magister, tri m. Uso: - de primera enseanza, ludi magister; litterator; elementrii ludi magister; rudimentista, ae m; - de armas, - de esgrima, artis gladiatriae magister vel doctor; lanista, ae; - de baile, saltandi magister; - de canto, - de capilla, phonascus; magister chori canntium; cantorum coets magister; - de ceremonias, caerimonirius vel caeremonirius; praefectus (vel magister vel antistes,-sttis m) caerimoniarum vel caeremoniarum; - de msica, magister msicae; de novicios, magister noviciorum vel novitiorum; - de obras, officinator, oris m; structorum vel caementariorum magister; redemptor; conductor; - de retrica, rhetor; - del Sacro Palacio, Magister (vel Praefectus) Sacri Paltii Apostlici; - en artes, liberlium rtium doctor.

magia: maga, ae f. Sin: mgice (-es f); mgica, orum npl; mgica ars; disciplina mgica. Uso: - negra, ars mgica malfica; oratoria, magia oratria; - sexual, magia sexualis; - subversiva, magia subversiva vel seditiosa // fig fascintio, onis f. Sin: incantamentum. Uso: - de la voz, allciens vocis suvitas; - del estilo, allciens scribendi suvitas.

649

mgico mgico: mgicus, a, um. Sin: magus // fig mirus; mirficus; mirbilis; mirandus; singularis; incredbilis; divinus. magntico: magnticus, a, um. Sin: magntica vi preditus vel instructus. Uso: aguja -, pxidis nuticae acus (-us m).

magistral: magistralis, e. Sin: fig excellens; exmius; praeclarus; ptimus.

magisterio: (enseanza) magistrium, ii n. Sin: instittio; praecptio. Uso: - pontificio, Pontficum Magistrium // (cargo de maestro) munus (-nris n) docendi. Sin: magistri munus // (conjunto de maestros) magistri, orum mpl.

magistratura: magistratus, us m. Sin: iudicatus // (conjunto de los magistrados) ordo magistrtuum; magistrtuum collgium. magma: magma, tis n. Sin: magma terrestre; frvida slicum massa.

magnetizable: ad vim magnticam concipiendam aptus vel idneus.

magnetita: magnettes, is f vel magnetites, ae m. Sin: sidertes, ae m.

magnetismo: magnetismus, i m. Sin: magntica vis vel virtus. Uso: - animal, magnetismus animalis; - terrestre, magnetismus terrestris; dotado de -, v. magntico.

magnetizacin: magnetiztio, onis f. Sin: magnticae potntiae indctio; vrium magneticarum indctio vel incssio. magnetizado: magnetis vim habens. Sin: magnetis vi preditus. magnetizador: magnetizator, oris m.

Magna Charta: lex princeps. Sin: primria lex.

magnate: magnatus, i m. Sin: magnas, atis m; princeps, cpis m; procer, ris m; unus e primribus civitatis. Uso: los -, primres, um; prceres, um; optimates, -ium vel -um; magnates, um.

magnesiano: magnesacus, a, um. Sin: magnsium cntinens. magnesio: magnsium, ii n.

magnesia: magnsia, ae f. Sin: magnsium oxydatum; xydum magnsii.

magnesita: magnestes, is m; magnestes, ae m. Sin: magnsium carbnicum ; spuma maris. magnetic (Inform): magnticus, a, um. magnticamente: magntice.

magnetologa: magnetolgia sive -loga, ae f.


650

magnetgrafo: magnetgraphum, i n.

magnetgeno: magnetgenus, a, um.

magnetogenia: magnetognia, ae f.

magnetofn o magnetfono: magnetphonum sive -tophnum, i n; magnetophnium, ii n. Sin: mchina echica. Uso: - estereofnico, magnetphonum stereophnicum; encender, apagar el -, magnetphonum accndere, exstnguere; - muy sensible, magnetphonum mxime sensbile.

magnetizar: magnetizare. Sin: magnticam vim inctere, ingrere, inflere; magntica vi imbere // fig fascinare liquem; liquem ad se allcere; liquem mira quadam vi allcere, excitare, permovere.

majestad magnetolgico: magnetolgicus, a, um. Sin: ad magnetolgiam ttinens. magnetoscopio: magnetoscpium, ii n. Uso: encender, apagar el -, magnetoscpium accndere, exstnguere. magnetotecnia: magnetotchnica, ae f; magnetotchnice, es f. Sin: magnetotchnica doctrina, disciplina, scintia. magnetmetro: magnetmetrum, i n. lgio vel doctrina; relgio Mahometi; relgio a Mahometo cndita. mahn: xlinum aegptium. mail, v. e-mail. maicena: minutssima zeae farina. mailing list (Inform): grex, gregis m (Interneti). Uso: mailing list owner, moderator (-oris m) gregis. maillot: mcula vridis. mainframe: apparatus praegrandis.

magnetoterapia: magnetotherapa, ae f.

magnetotcnico: magnetotchnicus, a, um. Sin: ad magnetotchnicam (ad magnetotchnicen, ad magnetotchnicam doctrinam) spectans. magnetotropismo: magnetotropismus, i m.

mago: (miembro de la casta sacerdotal en la religin zorostrica) magus, i m. Sin: Persarum sacerdos // (persona versada en la magia o que la practica) magus, i m. Sin: mgicae artis peritus; mgica arte pollens vel potens // fig magnficus homo. Sin: habilssimus rtifex // (astrlogo) v. esta voz. Mahoma: Mahometus, i m. Sin: Macometus, i m; Mahometes vel Mahumetes, is m.

magnolia: magnlia, ae f. Sin: magnlia grandflora.

matre : dminus, i m. Sin : magister, tri m. Uso : - dhotel: magister deversrii. matresse: magistra, ae f. Sin: dmina.

maitines: matutinum, i n. Sin: horriae preces matutinae.

majadera, v. tontera. majadero, v. tonto.

maz: mais vel mays indecl n. Sin : miza vel misa, ae f; mays, maydis vel maidis f; zea, ae f; zea (-ae f) mais (indecl); zea frumentum; granum turcum; trticum trcicum. Uso: - tostado, zea tosta vel fricta; rosetas, flores o palomitas de -, zeae grana inflata, tosta, fricta // (grano de esta planta) v. grano.

mahometano: adj mahometanus, a, um. Sin: macometanus, mahumetanus; musulmanus; Mahometi (gen); ad Mahomam prtinens // sust mahometanus, i m. Sin: mahumetanus vel macometanus, i m; Mahometi sectator, ssecla, cultor; Macometi doctrinae sectator. mahometismo: mahometismus, mahometanismus, macometismus. Sin: mahometana re-

majestad: (grandeza, superioridad y autoridad sobre otros) maiestas, atis f. Uso: delito de lesa -, v. delito; reo de lesa -, v. reo // (ttulo) maiestas. Uso: Su - (dicho a un rey), Maiestas tua, vel Vestra Maiestas; Su - (dicho de un rey), Maiestas Sua // su - el dinero, regina pecnia.

651

make-up make-up, v. maquillaje, afeite. (-onis f); palustre contgium. Uso: contraer la -, in palustrem morbum cdere vel delbi; curar de la -, ex palustri morbo evdere vel convalscere; estar enfermo de -, palustri morbo implicari; padecer -, consumirse de -, morir de -, palustri morbo (palustri febri vel febre; palustri contgio vel contagione) laborare, absumi (vel cnfici), mori.

mal: malum, i n. Uso: - caduco, morbus comitialis vel caducus; morbus sacer; epilpsia; - real, malum, quod revera est; - de mar, v. mareo; - de ojo, fscinum, i n; venefcium; fascintio; mal de prkinson, v. parkinsonismo; - de piedra, ex clculis labor; v. litiasis; producir - de ojo, fascinare. Malabar: Malabria, ae f. malabar: (natural de Malabar) Malabariensis, is m // (perteneciente o relativo a Malabar) malabariensis, e. Sin: ad Malabriam ttinens.

Malasia o Malaysia : Malesia vel Malisia, ae f. Uso: Federacin de -, Cvitas Foederata Malaesiana. malasio: adj malaesianus, a, um // sust Malaesianus, i m.

Malaca: Malacca, Malaca, Malacha, ae . Uso: Estrecho de -, Malaccae Fretum (-i n) ; Malacensis Fretus (-us m); Pennsula de -, Malacensis (sive Malachensis) Paennsula. malacia: avditas edendi cibos acres.

Malawi (ant. Nyasalandia): Malvium, ii n; Malvia, ae f. malawiano: adj malaviensis, e // sust Malaviensis, is m.

malandrn: latro, onis m. Sin: grassator; praedo; fur, is m, frcifer, fri m; homo sceleratus vel inquus. malaquita: molochitis, dis f; molochites, is f. Sin: malachita, ae f; malachites, is f.

malaguea: (aire popular propio y caracterstico de la ciudad de Mlaga) cantincula malacitana.

mlaga: (vino dulce que se elabora con la uva de la tierra de Mlaga) vinum malacitanum vel malacense.

Mlaga: (ciudad de Espaa) Mlaca, ae f. Uso: de -, malacitanus, a, um; malacensis, e.

malaria: malria, ae f. Sin: malus ar (ris; ac rem vel ra); morbus paluster vel palustris; febris palustris; palustris contgio

maleable: mallebilis, e. Sin: dctilis, e; mlleo bsequens. Uso: ser -, mlleo (vel mlleis) bsequi // fig flexbilis, e. Sin: fl-

maleabilidad: malleablitas, atis f. Sin: tractablitas, atis f.

maldicin: (imprecacin) v. esta voz // fig pestis, is f; perncies, i f (de personas o cosas); calmitas, atis f (de cosas). Uso: -! malum!; male sit (v. gr. tibi)!

maldiciente: adj maldicus, a, um. Sin: maledcens; ore (vel lingu) solutus, dissolutus, effrenatus, mpudens; mordax. Uso: ser muy -, solutssimae linguae esse // sust maldicax vel male dicax, acis m. Sin: obtrectator; maldica lingua.

malbaratador: adj prdigus, a, um. Sin: dssipans, antis // sust dissipator, oris m. Sin: effusor, profligator, profusor, oris m. Sin: homo prdigus; qui dssipat.

652

mamadera xilis; tractbilis. Malta: Mlita, ae vel Mlite, es f. Uso: isla de -, nsula Melitensis; Mlita nsula. malts: adj melitensis, e // sust Melitensis, is m. maltear: maltificare.

maleta: vdulus, i m. Sin: bulga; averta; scculus; scculus viatrius; cista itinerria vel vitica. Uso: - de cuero, cista scrtea; hacer uno la -, viticum parare; res ad iter necessrias parare (disponer lo necesario para un viaje); srcinas (vel vasa) collgere (prepararse para irse de alguna parte, o dejar algn cargo o empleo). maletero: (el que hace maletas) vidulorum (vel bulgarum, vel perarum) pifex (-fcis m) // (el que las vende) vidulorum vnditor vel propla // (botones) v. esta voz. maletn: crumna, ae f. Sin: cista manualis; cistella itinerria vel vitica.

malecn: moles, is f. Sin: agger (-ris m); muntio (-onis f); moles oppsita flctibus.

maltratar: male (vel acerbe, vel spere) tractare. Sin: vexare; cruciare; male mulcare; pssime cum liquo gere.

maltusianismo: malthusianismus, i m. Sin: malthusiana (vel Malthsii) doctrina, princpia, praecepta. maltusiano: adj malthusianus, a, um // sust malthusianus, i m. Sin: malthusianismi sectator; Malthsii ssecla. malva: malva, ae f. Uso: de color -, molchinus.

malformacin: defrmitas, atis f. Sin: distrtio; enrmitas.

malgache: adj madagascariensis, e // sust Madagascariensis, is m. Mal o Mali: Mlia, ae f. mal: adj malianus, a, um // sust Malianus, i m.

malvasa: malvasiense, is n. Sin: vinum monembasianum vel monobasianum. malvavisco: althaea, ae f. Sin: hibiscum, i n. malversacin: peculatus, us m. Sin: intervrsio; pecniae pblicae intercptio.

malla: - de red, mcula, ae f // - metlica, saeptum reticulatum. Sin: rete frreum; frreum retculum // (prenda para baarse) v. baador, calzoncillos. malta: maltus, i m. Sin: hrdeum thallitum. Uso: cerveza de -, cervsia maltosa.

malintencionado: malvolus, a, um. Sin: malvolens; infensus; male animatus vel affectus.

malversador: peculator, oris m. Sin: interversor; pblicae pecniae praedator, fraudator, interceptor.

malversar: peculari. Sin: intervrtere; intercpere; peculatum fcere vel patrare; pblicam pecniam avrtere. Malvinas (Islas): Insulae Maclovienses.

mama: mamma, ae f. Sin: mamilla, mammilla, mmmula; uber, ris n. mamadera: sugitrium, ii n.

653

mamar mamar: bera sgere vel ebbere; dar de -, mammare; mammas vel bera praebere, dare, admovere. mambla: (montecillo redondo) acuminatus collis // (tmulo) tmulus, i m. mambo: salttio haitiana. manceba, v. casa (- de prostitucin). mancha: mcula, ae f. Sin: commacultio; labes, is f; sordes, is f. Uso: lleno de manchas, maculosus, maculentus, maculatus // fig mcula, ae f. Sin: labes; ddecus, cris n; ignomnia; turpitudo; vtium. Uso: hombre sin -, vir nteger castusque. manchita: macella, ae f. Sin: labcula; mcula parva. mandadero, v. ordenanza. mancera, v. esteva.

mamfero: adj mmmifer, ra, rum. Sin: mammalis; mammis preditus vel instructus // sust mammferum, i n. Sin: nimal mammale vel mammans; blua (vel bllua) mammalis vel mammans.

mameluco: (individuo de una milicia privilegiada de Egipto) aegyptacus miles (-ltis m) // (hombre torpe y tonto) stipes, ptis m. Sin: caudex, dcis m; homo stultus, stlidus, stpidus, ftuus, bardus // (calzones bombachos) v. pantaln // (mono, traje de faena) amictus, us m. Sin: operariorum amictus.

mamut: mamuthum, i n. Sin: lephas (-antis m) vel elephantus primignius. management: administrtio, onis f. Sin: guberntio; rgimen. manada: manpulus, i m.

mampara, v. biombo.

mamografa: mammogrphia sive -grapha, ae f. Sin: mastogrphia; radiolgica mammae investigtio vel inspctio.

mandarn: Sinarum princeps (-cpis m). Sin: sinensis magistratus vel purpuratus; rgius minister sinensis. mandarina: naranja -, mandarinum, i n. Sin: ctreum nbile. mandarinato: sinensis magistratus (-us m). Sin: prncipum sinnsium potestas vel imprium.

mandar: - interinamente, imprium nterim tractare.

mandarinero o mandarino: mandarinus, i f. Sin: citrus nbilis.

mnager: (persona que planifica, controla y dirige un determinado tipo de organizacin econmica) moderator (-oris m) societatis bonis gignendis // (persona que se encarga de la direccin de los intereses econmicos de un deportista, cantante, un conjunto musical, etc.) procurator, oris m (artficum, cantorum ...)

mando : (autoridad) auctritas, atis f. Sin: potestas; dgnitas. Uso: - interino: imprium fiducirium // (Mec, dispositivo) moderamen,

mandioca: mandica, ae f. Sin: manioca, manihoca, mandioga, ae f.

mandato: - de pago (cheque), mandatum nummrium.

mandarinismo: opprimendi consuetudo. Sin: insolntia; arrogntia.

654

manaco mnis n; v. regulador. Uso: - a distancia, telemoderamen, mnis n; e longinquo dirctio; guiar o conducir por medio de un - a distancia, telemoderari; - electrnico, moderamen electrnicum. mandoln o mandolina: mandolinum, i n. Sin: fidcula vellicata; fidculae mandolinianae. Uso: tocar el -, fdibus mandolini cnere. mandrgora: mandrgoras, ae f. brazo) mnica, ae f. Uso: - larga, mnica longa; - demasiado cortas, mnicae nimis curtae // (tubo largo de lona o de cuero) tbulus, i m // (red de forma cnica que se mantiene abierta con un aro que le sirve de boca) mculae, arum fpl. Sin: retculum. mangana: mnganum, i n. manganeso: manganense, is n. Sin: mangnium, ii n. manguera: uter, utris m. Uso: - de jardn, uter hrticus. manguito: (abrigo que llevan las seoras para cubrirse las manos) manleus, i m. Sin: mancium vel mancium; pellcea (vel pellta, vel villosa) mnica // (media manga que cubre desde el codo hasta la mueca) brevis mnica. Sin: mnica superpsita; mnicae tegumentum. manguilla, v. manguito. mangnico: mangnicus, a, um.

mandril: mandrillus, i m. Sin: mormon, onis m; cynocphalus mormon; smia cynocphala africana.

manera: modus, i m. Sin: rtio. Uso: - de obrar, modus agendi; de esta -, hunc in modum; comportarse a la - de alguien, in (vel ad) modum alicius (vel alicius more) se grere; medir las cosas divinas a la - humana, humano mdulo metiri divina; humanae mentis mdulo metiri divina; vivo a mi -, vivo meo modo vel more; de diversas -, diversmode. manga: (parte del vestido en que se mete el

manejo: (accin y efecto de manejar o manejarse) tracttio, onis f. Sin: usus, us m // (arte de manejar los caballos) equittio, onis f; equi modertio // (direccin y gobierno de un negocio) negtium, ii n. Sin: negotitio; negtii gstio // (maquinacin, intriga) tricae, arum fpl. Sin: machintio.

manejable: (de cosa) hbilis, e. Sin: flexbilis; dctilis; mollis // (de persona) tractbilis. Sin: dcilis; fcilis.

manecilla: (saetilla del reloj) horarum index (-dcis mf) // (signo de figura de mano puesto en los escritos para llamar la atencin) mancula, ae f.

mangote: (media manga) v. manguito // (manga ancha y larga) ampla mnica. mana: mana sive mnia, ae f. Sin: furor; insnia; demntia; insana cupdo (-d nis f). manaco: manacus, a, um. Sin: furiosus; lymphticus. man: rachis, dis f.

mango: (rbol de las regiones tropicales) mangfera ndica; (fruto) mangus, i m // (empuadura de la espada o del cetro) cpulus, i m // (asidero de instrumento o utensilio) manbrium, ii n // (esteva) cpulus, i m. Sin: mancula, ae f; stiva; buris (-is f); (asa) ansa, ae f.

655

manicomio manicomio: manicmium, ii n. Sin: amntium valetudinrium; demntium hosptium; custdia psychitrica; hosptium amntibus recipiendis vel excipiendis. manicura: (cuidado de las manos y especialmente de las uas) mnuum vel nguium cura vel expoltio // (mujer que cuida y embellece las manos, especialmente las uas) mnuum vel nguium curatrix, politrix. manicuro: mnuum vel nguium curator, poltor, expolitor. tiare; expnere, declarare; ostndere; patefcere; aperire // manifestarse (tomar parte en una manifestacin pblica) demonstrare. Sin: pblice declarare vel reclamare; tumultuari. Uso: muchedumbres de personas se manifestaron a causa de elecciones falsificadas, multitdines hminum propter electiones falsificatas demonstraverunt.

manierismo: manierismus, i m. Sin: imitatria scribendi rtio; sollcita imittio // fig affecttio, onis f. Sin: nmium stdium; nmia cura; artificiosa diligntia. manierista: (perteneciente o relativo al manierismo) ad manierismum prtinens // (que cultiva el manierismo) manierismi cultor vel sectator // fig, adj affectatus, a, um. Sin: fucatus; ptidus; perpolitus; sust rtifex affectatus.

manifiesto: (aviso pblico) libellus, i m. Sin: pblicus libellus; nntius pblicus; nntius palam propsitus; nntium; ttulus; tabella. Uso: - publicitario, praecnium; inscriptum praecnium; - de los festejos, festorum dierum nntius // (evidente, cierto) manifestus, a, um. Sin: clarus; apertus; certus; videns. manija: manbrium, ii n. Sin: cpulus vel cpulum. Uso: - de automvil, verstile manbrium; - para el papel secante, siccatrium. manillar, v. manubrio.

manifestante: (adj, que toma parte en una manifestacin pblica) manifestans, antis. Sin: demonstrans; tumltuans // sust manifestator, oris m. Sin: demonstrans, antis m; vir tumultuosus vel seditiosus. Uso: los -, manifestantes vel demonstrantes. manifestar: (declarar, dar a conocer) manifestare. Sin: monstrare, demonstrare; enun-

manifestacin: (accin y efecto de manifestar o manifestarse) manifesttio, onis f. Sin: declartio; publictio; ostnsio; expostio; significtio // (reunin pblica para reclamar algo o protestar por algo) manifesttio, onis f. Sin: demonstrtio; pblicus concursus (-us m), conventus (-us m); cntio; tumultus (-us m). Uso: se realizan manifestaciones con violencia, demonstrationes violenter exhibentur.

maniobra: (artificio y manejo con que alguien interviene en un negocio) administrtio, onis f. Sin: guberntio; usus, us m; rgimen, mnis n; artes, ium fpl; rtio, onis f. Uso: hacer una falsa -, liquid intempestive gere; hacer falsas -, male conslere rebus suis // (evolucin o ejercicio de la tropa) exerctium, ii n. Sin: exercittio; decursus, us m; decrsio; decrsio campestris; bllica exercittio. Uso: dirigir una -, campestrem decursionem moderari; hacer ejecutar una militar, mlites in decursionem edcere; presenciar una - militar, decrsui mlitum interesse // (simulacro de combate) simulacrum vel imago pugnae. Sin: certamen ldicrum; simulacrum pugnae ldicrum. Uso: naval, simulacrum navalis pugnae; ejecutar una -, simulacrum vel imginem pugnae cire; certamen ldicrum commttere // (arte de gobernar la embarcacin) navis administrtio, rgimen, usus. Sin: nauticarum rerum

656

mano usus // (faena y operacin que se hace a bordo de los buques con su aparejo, velas, anclas, etc.) artifcia, orum npl. Sin: nutica ministria npl. Uso: la - de los remos, remigtio; la - de las velas, velifictio; ejecutar las -, armamenta compnere; ordenar las -, iubere armamenta collocari vel aptari // (maquinacin, intriga) artifcium, ii n. Sin: machintio; mchina, ae f vel mchinae, arum fpl; malae artes; perplexa rtio. Uso: - oculta, artes occultae; clandestina conslia, con una - engaosa, per dolum; dolose. Sin: confector // fig machinator, oris m. Sin: moltor; adulterator; plasmator infdus; pssimus tractator // (aparato) instrumentum manu agitandum . Uso: - telegrfico, plectrum telegrphicum; - Morse, plectrum Morsianum; plectrum a Morse dictum. manipular: compnere. Sin: confcere; conflare // fig machinari. Sin: moliri; strere; mala fide plasmare; suis cmmodis aptare vel accommodare; ad suam utilitatem convrtere.

maniobrable: moderbilis, e. Sin: hbilis; gilis; versbilis; dctilis; facllime gubernbilis; gubernatu facllimus // fig tractbilis, e. Sin: facllime suadbilis vel cedens.

maniobrabilidad: aglitas, atis f // fig ductlitas, atis f. Sin: ad cedendum proclvitas; alienae voluntati obnoxetas.

manpulo: (divisin del ejrcito romano bajo la repblica) manpulus, i m. Uso: por manpulos, per manpulos; manipulatim // (ornamento sagrado) manpulus, i m. Sin: manipulare indumentum; ornatus (-us m) manipularis. maniquesmo: manichaeismus, i m. Sin: manichaeorum doctrina, heresis, secta.

maniobrar: moderari. Sin: gere; gubernare; movere; exercere; exercitare // (disponer, hacer mover tropas) movere. Sin: dispnere. Uso: el general maniobr hbilmente, dux perite cpias movit // (- una mquina) movere. Sin: administrare // fig occulte vel cllide dirgere. Sin: ad suam voluntatem flctere. maniobrero: moderator, oris m. Sin: gubernator; rector; regens // fig machinator, oris m. Sin: cllidus moderator; machinator tectus ; moltor vafrrimus.

maniqueo: adj manichaeus, a, um. Sin: ad manichaeismum ttinens; manichaeismum rdolens (que manifiesta maniquesmo) // sust manichaeus, i m. Sin: manichaeismi sectator vel ssecla.

manipulado: compsitus, a, um. Sin: conflatus; elaboratus // fig mala fide plasmatus. Sin: suis cmmodis aptatus vel accommodatus. manipulador: (persona) compsitor, oris m.

manipulacin: manipultio, onis f. Sin: adultertio; pssima tracttio; suis cmmodis apttio; ad suam utilitatem convrsio.

mano: manus, us f. Uso: - derecha, manus dextra vel dxtera; - izquierda, manus sinistra vel laeva; con las - entrelazadas, mnibus implexis vel consertis; dar la -, manum

manivela: manbrium, ii n. Sin: cupa; vectcula; vectis (-is m) versrius. Uso: pernio de -, vectculae cardo (-dnis m).

maniqu: (armazn) sustentculum vstium // (figura movible) exemplar fictcium; corpreum simulacrum imitativum // (persona encargada de exhibir modelos de ropa) indtor, oris m; indtrix, icis f. Sin: vstium indutor m; vstium indutrix f; vstium monstrator vel ostentator m; vstium monstratrix vel ostentatrix f.

657

manojo porrgere; darse la mano (en seal de amistad), ingere dextras; ingere amice dextras; dextram dextrae commttere; estar en manos de uno, in mnibus alicius esse; levantar la -, manum tllere; tener a mano, ad manum habere // - de obra: (precio) manuprtium vel maniprtium, ii n. Sin: peris remunertio vel merces (-dis f). Uso: pagar la - de obra, manuprtium dare //- de obra: (conjunto de asalariados) operariorum summa. Sin: universi operrii mpl. Uso: - de obra disponible, v. mercado (- laboral) // (conjunto de veinticinco hojas de papel) viginti quinque chartae (vel chartarum) fascculus. manojo: manpulus, i m. Uso: por manojos, manipulatim; atar los -, manpulos vincire. manometra: manomtria sive -metra, ae f. mantecoso: butyro pinguis vel plenus.

manteleta: pallolum; pllula; epitgium; tegillum. Sin: alcula, ae f. manteo: pllium, ii n.

mantel: mantile vel mantele, is n; mantelum, i n; mantlium, ii n. Sin: tricliniare lnteum; mensae velamen (-mnis n). Uso: - del altar, altaris lnteum; sacrae mensae lnteum; conjunto de manteles y servilletas para la mesa, lntea convivlia npl; tender el - sobre la mesa, mantili (vel manteli, vel mantelo, vel mantlio) mensam strnere.

mantequera: (vasija en que se sirve la mantequilla) sinum, i n; sinus, us m.

manomtrico: manomtricus, a, um. Sin: ad manomtriam spectans. manopla: (guante sin separaciones para los dedos, salvo el pulgar) mans operimentum vel tgimen (-mnis n). Sin: chirotheca (sine dgitis). manmetro: manmetrum, i n.

mantilla: calvtica, ae f. Sin: hispnicum amictrium. mantis: mantis, dis mf. Sin : mantis religiosa. mantisa: pars logarithmi decimalis. Sin: pars decimalis addenda.

mantequero: (el que hace la manteca) butyri pifex (-fcis m) // (el que la vende) butyri nstitor.

manscopo, v. manoscopio.

manoscopio: manoscpium, ii n.

manta: strgulum, i n. Sin: vestis strgula. Uso: - de cama, v. frazada; - de viaje, pllium, ii n.

manto: (especie de mantilla grande, que usan las seoras) amculum, i n. mantn: tegillum, i n.

manteca: butyrum, i n. Uso: - de cerdo, lridi liquamen (-mnis n); lridum liquefactum; adeps (dipis mf) suillus vel suilla; - matre d htel, butyrum promus (dictum). mantecado: praemollis glida sorbtio.

manual: (manuable, manejable) v. manuable //(que se ejecuta con las manos) manualis, e. Sin: qui, quae, quod manu fit. Uso: trabajo -, opus (pris n) manuale; labor mnuum //

manuable : manualis, e. Sin: manurius; manu agitbilis, agitandus, movendus. Uso: libro -, liber manualis.

658

mapamundi (libro) manuale, is n. Sin: brevirium; summrium; eptome, es f vel eptoma, ae f; enchiridion vel enchirdium, ii n; brevis liber; liber manualis, elementrius, explanatrius; isaggicus commentrius (-ii m) vel isaggicum commentrium (-ii n). manubrio: (empuadura, manija) manbrium, ii n. Sin: cpulus, i m // (manillar de la bicicleta) verstile (vel volbile, vel manuale) manbrium. Sin: clavus bicornis // (volante del automvil) manbrium, ii n. Sin: gubernculum; rota moderatrix; v. volante. manualmente: manu vel mnibus. vel reparationes) necessriae fpl. manutergio: manutrgium, ii n. manzana: (fruto del manzano) malum, i n // (espacio urbano, delimitado por calles por todos sus lados) nsula, ae f. manzanal: maletum, i n. manzanar, v. manzanal. manzano: malus, i f.

manzanilla: nthemis, dis f. maana: cras. Sin: die crstino. Uso: para -, in diem crstinum; pasado -, perndie; perndino die; postrdie huius diei; para pasado -, in perndium; in perndinum diem; - por la , cras mane; - por la tarde, cras vsperi.

manufactura: (obra hecha a mano) manufactum, i n. Sin: opus manu factum, confectum, formatum; res manu facta // (obra hecha con auxilio de mquina) opus fabrile. Sin: res fabrilis // (lugar donde se fabrica) fbrica, ae f. Sin: officina. Uso: - de armas, fbrica armorum. manufacturado: manu factus, confectus, formatus. manufacturar: fabricari vel fabricare. manufacturing: fabrictio, onis f. Sin: fabricatrium opus. manufacturacin: fabrictio, onis f.

manuscrito: adj manu scriptus. Sin: chirographrius // (papel o libro escrito a mano) manuscriptum, i n. Sin: manuscriptum vel manu scriptum; chirgraphum; liber manu scriptus; libellus manu exaratus; idigraphus liber; ltterae autgraphae // (en paleografa) codex (-dcis m) manu scriptus. manutencin: tutela, ae f. Sin: conservtio; tracttio conservativa; efficintiae cura; potntiae tutio; refectiones (vel restitutiones,

mapa: tbula (vel charta, vel forma) geogrphica. Sin: topogrphica tbula; topogrphica locorum descrptio; geogrphicum diagramma (-tis n). Uso: - ferroviario, charta trminum; - vial, tbula viria; mapas en colores, geogrphicae tbulae colribus illustratae. mapamundi: mappa (-ae f) mundi. Sin: orbis terrarum descrptio; (en un papel plano) tbula orbem terrarum describens; tbula totus orbis descriptionem cntinens; terrarum orbis

maosta: adj maotsetunganus, a, um. Sin: ad maotsetunganam doctrinam prtinens // sust maotsetunganae doctrinae fautor , sequax, studiosus. Sin: maotsetunganorum institutorum fautor.

maosmo: (doctrina) maotsetungana doctrina vel rtio. Sin: maotsetungana instituta vel plcita npl // (rgimen) maotsetunganum rgimen (-mnis n).

659

maqueta (-is m) in tbula depictus; (en una esfera) terrarum orbis in sphaera depictus; sphaera geogrphica; spherica vel sphaeralis terrarum imago. Uso: - en relieve, globus terrarum prstypis descriptus. maqueta, v. boceto, esbozo. maqui o maquis: tectus libertatis gllicae propugnator. maquiavlico: adj machiavllicus vel machiavlicus, a, um. Sin: ad machiavellismum ttinens (perteneciente o relativo al maquiavelismo); machiavellianam doctrinam rdolens (que sabe a maquiavelismo) // (fig, que acta con astucia y doblez) cllidus, a, um. Sin: astutus; dolosus; vafer, vafra, vafrum // (el que sigue las doctrinas del maquiavelismo) doctrinae machiavellianae sectator, fautor, assertor. maquillar: fucare. Sin: fuco illnere vel tngere; medicare fciem (vel vultum, vel os), el rostro vel unguculos, las uas // maquillarse, se fucare. Sin: se fuco illnere vel tngere

maquiavelismo: machiavellismus, i m. Sin: machiavelliana vel (Nicolai) Machiavelli doctrina; Machiavelli de rebus polticis doctrina; Machiavelli in rebus polticis agendi rtio; in rebus polticis agendi rtio a Machiavello commendata // (fig, modo de proceder con astucia, doblez y perfidia) callditas, atis f. Sin: asttia; verstia; dolus; maltia. Uso: poltico, regminis callditas; rtio dolose rem pblicam gerendi. maquiavelista: adj machiavellismo adhaerens // sust machiavellismi sectator.

maquillaje: fuctio, onis f. Sin: csmesis, -is (ac -in); cosmetrium, ii n; tinctura; facii (vel vultus, vel oris) vel unguiculorum fuctio; facii vel unguiculorum medictio, cultus; cosmetrii indctio; pigmenti illtio // (fig, engao, artificio) - de las palabras, verborum fuctio.

maquillador: fucationum rtifex.

mquina: mchina, ae f. Sin: machinamentum; machintio. Uso: - afeitadora, novcula machinalis; - automtica, mchina autmata; - calculadora, mchina calculatria vel computandis nmeris; - cibernticas, mchinae cybernticae; machinamenta cyberntica; mchinae machinarum gubernatrices vel moderatrices; - elctrica, mchina elctrica; mchina elctride acta; mchina vi elctrica acta; - electrnica, mchina electrnica; electrosttica, mchina electrosttica; - exploradora, speculatrix mchina; - fotogrfica, mchina (vel machnula) photogrphica; - heladora, mchina gelfica; - hidrulica, mchina hydrulica; - incubadora, mchina incubatria; - magnetoelctrica, mchina magnetolctrica; - sumadora, mchina additionalis; - taladradora, v. taladradora; - trilladora, mchina trituratria vel tritria // de cocinar, mchina coquinatria; - de coser, consutrium; consutria mchina; mchina sartria vel sartrix; sartoris mchina; mchina suens vel cnsuens; mchina suendi vel consuendi ; - de coser zapatos, mchina sutoria; sutoris mchina; - de coser grapas, v. abrochadora; - de envolver, mchina involutria; - de escribir, dactylgraphum, i n; dactylogrphium; mchina vel machnula scriptria, dactylogrphica, dactlica; - de escribir blindada, dactylgraphum cataphractum vel loricatum; de escribir elctrica, dactylgraphum electride actum; mchina scriptria elctride acta; - de escribir Olivetti, dactylgraphum olivettianum; mchina scriptria olivettiana; - de escribir porttil, dactylgraphum manuale vel portbile; - de escribir de oficina, dactylgraphum offcii; de grapas, uncinatrium, ii n; mchina uncinandis chartis; - de lavar, mchina lavatria; - de rasurar, machnula rasria; - de rasurar

660

marcaje elctrica, rdula vel novcula elctrica; machnula rasria elctrica; - de vapor, vaporalis vel vaporria mchina; mchina vapore impulsa vel acta // escribir a -, dactylographare. Sin: mchin scrbere. maquinal: (perteneciente o relativo a los movimientos y efectos de la mquina) machinalis, e. Sin: mechnicus; machinrius // (fig, ejecutado sin deliberacin) sine conslio ac mente. Sin: sine conslio ac ratione factus; ex consuetdine sine conslio factus. marasmo: marasmus, i m. Sin: tabes, is f; tabitudo, dnis f; consmptio; cachxia. Uso: senil, marasmus senilis.

maratn: cursus marathnius. Sin: marathnium certamen vel currculum; certamen cursrium marathnium. Uso: - olmpico, marathnius cursus olmpicus, olmpius, olympacus; el que participa en un -, marathnii vel longssimi currculi certator. marbete: insigne, is n. Sin: nota; ttulus; tssera; praescrptio. maratoniano: marathnius, a, um.

maquinalmente: machinliter. Sin: mechnice // (fig, indeliberadamente) involuntrie. Sin: indeliberate; sine voluntate; sine mente ac ratione.

maquinaria: machinamenta, orum npl. Sin: instrumenta, orum npl; machinarum corpus (-pris n) , apparatus (-us m), instructura. maquinista: machinator, oris m. Sin: machinrius; mchinae ductor, rector, moderator. Uso: - del tren, machinator vel ductor trminis.

maquinita: machnula, ae f. Sin: machilla. Uso: - de afeitar, rdula; machnula rasria; - de cortar el pelo, tonsrium, ii n; machnula tonsria; - para hacer o liar cigarrillos, machnula convolvendis hispnicis. maquis, v. maqui.

marca: insigne, is n. Sin: signum; nota. Uso: - comercial o de fbrica, signum legtimum; doms insigne; ergastrii vel officinae nota; digital, v. dactilograma; - registrada, insigne pblice inscriptum; nota pblice inscripta; vino de ptima -, vinum ptimae notae // (Dep, el mejor resultado tcnico) culmen, mnis n. Sin: primatus, us m. Uso: apareci una nueva - mundial, novum culmen mundanum ortum est. marcacin: notae imprssio, onis f. Sin: distnctio.

mar: mare, is n. Uso: - Adritico, Hadriticum (mare); - rtico, mare rticum; - Caribe, - de las Antillas, Carbicum mare; Antillarum mare; - Glacial, mare Glaciale; - Mediterrneo, Mediterrneum mare; mare Internum; - Muerto, Mrtuum Mare. marab: (ave) cicnia gutturosa. Sin: cicnia gtture tmido // (adorno hecho de su pluma) cicniae gutturosae pluma.

marcaje: (en deportes) adversrii custdia. Sin: adhaerendi rtio.

marcador: (rotulador) v. esta voz // (persona que marca) signator, oris m. Sin: notarum vel signorum impressor; notationum effector, exactor, mensor // (futbolista que hace gol) follis in portam impulsor. Sin: adversariorum retis violator vel expugnator // (tablero) index, dcis mf. Sin: tabella; tbula; tabella inscriptria.

marcado: Dep impeditus, a, um. Uso: no -, non impeditus.

661

marcapasos marcapasos: - cardaco, impulsrium cardacum. fcere incpere; estar en -, iter fcere; estar a dos das de -, abesse iter duorum dierum; impedir la - a alguien, itnere liquem prohibere; interrumpir la -, iter intermttere (suspenderla); iter omttere vel supprmere (abandonarla); proseguir la -, prgere in itnere, iter prgere vel continuare; iter non intermttere; reanudar la -, rursus se in viam dare // (ejercicio atltico) certamen ambulatrium. Sin: certtio ambulatria; ambultio certatria; ambultio agonstica // (desplazamiento de un conjunto de personas con un fin determinado) ambultio, onis f. Sin: pompa. Uso: - de protesta, refragatria pompa; reclamtio ambulatria; ambulatria dissensionis patefctio // (expedicin) expedtio, onis f. Sin: miltia. Uso: la - sobre Roma, expedtio vel miltia adversus Romam // (fig, curso, desarrollo) cursus, us m. Uso: la - de las ideas, cursus sententiarum, opinionum, doctrinarum; la - de los acontecimientos, cursus rerum; la - del tiempo, procedens tempus // (pieza musical cuyo ritmo marcado evoca el paso de un hombre o de un grupo en marcha) concentus (-us m) ad gressum compsitus. Sin: aeneatorum concentus; tubarum cantus; agminalis concentus. Uso: - fnebre, fnebris concentus ad gresssum compsitus; - real, regalis concentus ad gressum compsitus; ejecutar una -, concentum ad gressum compsitum dare // (toque de caja o clarn para que marche la tropa o para hacer los honores supremos militares) tmpani cantus, us m (de caja); tubae (vel clssici, vel bcinae) cantus (de clarn); incitati modi, orum mpl // (grado de celeridad en el andar de un buque, locomotora, etc.) cursus, us m. Sin: motus, us m; velocitatis gradus. Uso: tener una - regular (funcionar bien), in effectu esse; bene crrere vel moveri // (actividad o funcionamiento de un mecanismo) motus, us m. Uso: poner en - el motor, machinamentum excitare, incitare, expedire, cire // (mecanismo para el cambio de velocidades en un vehculo) copultio, onis f. Sin: commuttio

marcha: (modo de caminar) gressus, us m. Sin: gradus, us m. Uso: con - veloz, citato vel pleno gradu; prpere; apresurar la -, gressum maturare; gradum ddere (sobrent grdui) // (accin de marchar) Mil iter, itneris n. Uso: - apresurada, citato gmine iter; - de longitud superior a la normal, magnum iter ; - militar, iter militare; - regular de un da (6-7 horas), iustum iter; tropas, columna en -, agmen, mnis n; a largas -, citato gmine; durante la marcha, in gmine; cerrar la -, agmen cludere vel cgere; detener la -, agmen constitere; guiar la -, agmen dcere // (ejercicio militar) ambultio, onis f. Uso: adiestrar en la - a los soldados, mlites educare ambulatum; ejercitar con marchas a los soldados, mlites ambulando exercere; ejercitar en la - a los soldados, mlites in ambulando exercere // Mil y en general, ininterrumpida, contnuum iter; a - forzadas, magnis vel mximis itinribus; durante la -, in itnere; iter fciens; sobre la - (de prisa), festinanter, festinato, properanter, properato; sobre la - (inmediatamente, en el acto) statim, lico vel llico, cito, confestim, extemplo; abrir la -, primo ire; apresurar la -, iter accelerare, intndere, maturare; cortar la - a alguien, itnere liquem intercldere; dirigir la - hacia alguna parte, iter liquo facere, conferre, convrtere, intndere; liquo contndere; emprender la - hacia alguna parte, liquo versus iter ngredi, inire, incpere; iter

marcar: (poner una marca) signare. Sin: notare; not distnguere; notam (licui rei) imprmere // (meter un gol) rete violare. Sin: follem in portam ingrere vel impllere // (conseguir un tanto) punctum ferre. Sin: punctum sibi comparare // (en algunos deportes, contrarrestar el juego de su contrario por medio de una vigilancia severa) adversrium prmere vel impedire.

662

maregrafo // - atrs (accin de retroceder un vehculo automvil) regrssio, onis f vel regressus, us m. Sin: retrocssio; retrocessus (-us m); retrogradtio; retrogressus (-us m). Uso: dar atrs, retrocdere; retrgradi; recdere; introducir, meter la - atrs, insrere retrogressum; mecanismo para la - atrs, mechanema regressioni aptum; rbol de la - atrs, arbscula (-ae f) retrocesss. marchamar: stigma inscrbere + dat. Sin: signum imprmere + dat; v. sellar. marchamo: stigma, tis n. Sin: signum, i n. marcongrafo: marcongraphum, i n; v. radiotelgrafo.

marconigrama: marconigramma, tis n. Sin: arium nntium; nntium radiophnice missum; v. radiograma, radiotelegrama.

marco: (unidad monetaria alemana) marca, ae f. Sin: marca germnica; nummus vel numus Germnicus // (pieza que rodea, cie o guarnece algunas cosas, y aquella en donde se encaja una puerta, ventana, pintura, etc.) saeptum vel septum, i n. Sin: forma; tbula marginata. Uso: pintura encerrada en un -, pictura (vel picta imago) septo clausa; pictura (in) forma inclusa; poner el a un cuadro, picturam tbul marginata incldere. marconigrafa: marconigrphia sive -grapha, ae f; v. radiotelegrafa.

marciano: (adj, perteneciente o relativo al planeta Marte) martianus, a, um. Sin: mrtius; stellae Martis (gen) // (supuesto habitante del planeta Marte) stellae Martis ncola. Sin: aliengenus stellaris; extraterrestris ncola.

marear: ad nusam concitare vel movere. Sin: stmachum movere. Uso: casi marea, ad nuseam fere movet; este aroma me marea, hic odor fastdium mihi affert // marearse, nauseare vel nausiare. Sin: nuse commoveri; nuse ffici vel cnfici. Uso: - viajando en avin, volans in re nauseare. marejada: maris perturbtio vel eltio.

marea: aestus, us m. Sin: aestus martimus. Uso: - ascendente, v. flujo; - descendente, v. reflujo; las grandes -, magni aestus; la - sube, baja, aestus crescit, decedit; bajando la -, minuente aestu.

marconigrafista: marconigraphista, ae m; marconigraphstria, ae f. Sin: marconigrmmatis addictus vel addicta; v. radiotelegrafista.

marconigrfico: marconigrphicus, a, um; v. radiotelegrafista.

maregrafo: maris aests index, dcis mf. Sin: estuum marinorum index.

mareo: (efecto de marearse) nusea vel nusia, ae f. Sin: naupatha vel pelagismus (con el movimiento de la embarcacin). Uso: - en el avin, nusea aria; sentir -, sufrir de -, nauseare; que padece -, sujeto a -, nauseabundus; el que padece -, nauseator, oris m // (incomodidad, molestia) incommditas, atis f. Sin: molstia // (enfado) fastdium, ii n. Sin: tedium; nusea // (ajetreo) quasstio, onis f. Sin: iacttio; iactatus, us m // (agitacin) nimi concittio, commtio, permtio, iacttio; nimi motus.

maremoto: marimotus, us m; maris vel aquae motus. Sin: subaqunea perturbtio; vasta maris concssio; profundi maris aestus (-us m) vel concussus (-us m); maris furentssimus aestus.

663

mareta mareta: levior maris fluctutio. nere // (dejar mrgenes) marginare // fig segregare. Sin: a vita sociali excldere; in extremam societatem detrdere. margrave: margrvius, ii m. Sin: marchcomes, tis m.

margarina: margarina, ae f vel margarinum, i n. Sin: butyrum margarinum. margarita: (perla) margarita, ae f vel margaritum, i n // (planta, flor) bellis, dis f.

marfil: ebur, boris n. Uso: de -, ebrneus; ex bore (factus, a, um); el que trabaja el -, eborrius, ii m; faber eborrius // (parte dura de los dientes cubierta por el esmalte) substntia adamntina vel adamanta.

margen: margo, gnis mf // - del ro, ripa, ae f // que tiene margen, marginatus, a, um // fig, ocasin, motivo, occsio, onis f. Sin: ansa, ae f. Uso: dar - para algo, ansam praebere; sptium dare. marginado: sgregus, a, um. Sin: segrex, grgis; a vita sociali exclusus; ad nfimam plebem redactus; ad extremam societatem detrusus. Uso: sentirse socialmente -, in extremam societatem sentire se detrusum // sust homo sgregus vel segrex; qui in margnibus humanae societatis est. marginacin: exclsio a sociali vita.

Mara: Maria, ae f. Uso: - Santsima, Maria Sanctssima; la Virgen -, Beata Maria Virgo; Dei Mater; Depara; Sancta (vel Augusta, vel Alma) Dei Gnetrix vel Gnitrix, icis; - Auxiliadora, Maria Auxilium Christianorum; Maria Auxiliatrix vel Adiutrix; mes de -, mensis marialis.

margraviato: (dignidad, oficio) margraviatus, us m. Sin: margrvii dgnitas vel munus // (jurisdiccin) margrvii iurisdctio vel territrium.

marina: (fuerzas navales) classis, is f. Uso: mercante, acturiae naves fpl. marinar: (poner en escabeche) v. escabechar.

marihuana, marijuana, mariguana: marihuana, mariguana, marijuana, ae f.

mariano: marialis, e. Sin: marianus; Mariae dicatus vel consecratus.

marginador: mrginis vel mrginum retinculum. Uso: - derecho, retinculum mrginis dxteri vel dextri; - izquierdo, retinculum mrginis sinistri vel laevi. marginal: (perteneciente o relativo al margen) marginalis, e // (de importancia secundaria o escasa) secundrius, a, um. Sin: levis (vel levioris, vel minoris) momenti // (que est al margen) in mrgine situs vel psitus. marginalidad: status (-us m) marginalis. Uso: condicin de -, declvior status.

marinera: (prenda de vestir) nutica vestis. Sin: nautalis hbitus. marinero: nauta, ae m. Sin: classirius. marinismo: marinismus, i m. Sin: mariniana scribendi rtio; affecttio in scribendo.

marine: manuballistrius clssicus. Sin: classirius americanus; classirius Foederatarum Civitatum Amricae Septentrionalis.

marginar: (apostillar) notas mrgini app-

mariologa: mariolgia sive -loga, ae f. Sin:

664

marroqu marianarum quaestionum scintia. marmota: mus (muris m) alpinus // (persona que duerme mucho) dormtor, oris. Sin: somniculosus homo. maronita: adj maronticus, a, um // sust maronita, ae m. Sin: christianus libanensis. marqus: marchio, onis m. Sin: demarchus. marquesa: (la que tiene un marquesado) marchionissa, ae f // (mujer del marqus) marchionis uxor. maroma, v. cabo.

marilogo: marilogus, i m. Sin: marianarum quaestionum peritus. mariposa: paplio, onis m. Sin: - pequea, papilinculus. marioneta: neurospaston, i n. Sin: ppulus.

mariscal: marescallus vel mareschallus, i m. Sin: miltiae magister. Uso: - de campo, summus miltiae magister; summus strategus. marisco: conchlium, ii n. mariscala: marescalli uxor.

marisma: palstria, ium npl. Sin: stagnosum litus (-tris n); ora palustris; palus (-dis f) litrea; locus paluster vel palustris. marismeo: stagnosus, a, um. Sin: paluster sive palustris; ad stagnosum litus spectans.

marmita: olla, ae f. Sin: cccabus. Uso: - cataltica, olla cataltica; - silenciadora, llula silentiria. mrmol: marmor, ris n. Uso: - con vetas multicolores, marmor varietate macularum conspcuum; de -, marmreus; revestir de -, marmorare. marmolista: (artfice que trabaja en mrmoles) marmorrius, ii m // (que los vende) mrmoris vnditor vel tractator. marmosete, v. vieta.

marketing: rtio vel provsio negotiatria. Sin: mercis vendendae promtio vel provctio; meditata mrcium diffsio.

marital: maritalis, e

marquesina: (especie de alero o proteccin) pnsilis subgrunda (-ae f) vel subgrundtio (-onis f); pnsile subgrndium; tectorolum pnsile // (cobertizo) prthyrum, i n. Sin: tectum exsertum, proiectum; tegimentum vel receptculum columnatum. Uso: - de cristales, prthyrum vtreum. marquetera: obra de -, intestnum opus. Uso: obrero en -, intestinrius, ii m.

marquesado: (ttulo o dignidad de marqus) marchionatus, us m. Sin: marchionis dgnitas; demarchi munus (-nris n) // (jurisdiccin) marchionis rgio vel dcio, onis f.

marrn: (color castao) castanearum color // (de color castao) castanearum colore (abl de cualidad). marroqu: adj marokiensis, e. Sin: marokia-

marro: ludus velitaris.

marrasquino: sucus cersinus. Sin: dalmticus liquor; subamari crasi liquor.

marrajo: (tiburn) v. esta voz.

marquisette: tela marchionissalis.

665

marroqun nus; marochiensis; marochinus; marochianus; maroccanus // sust Marokianus, Marochianus, Maroccanus, Marochinus, i m // (tafilete) v. esta voz. marrubio: marrbium vulgare. marroqun, v. marroqu. martillador o martilleador: malleator, oris m. Sin: mllei tractator; percussor; pulsator.

marsala: vinum marsalense vel lilybaetanum. Marsella: Masslia, ae f.

Marruecos: Marchium, ii vel Maroccum, i n. Uso: de -, v. marroqu.

martilleo: pulsus vel percssio mllei. Sin: percssio vel tnsio mlleo facta.

martillar: (batir y dar golpes con el martillo) mlleo tndere vel cdere. // (fig, oprimir, atormentar) vexare. Sin: pngere; prsequi; perctere; pulsare; instanter lacssere.

marsells: adj massiliensis, e // sust Massiliensis, is m.

martillo: (herramienta que sirve para golpear) mlleus, i m. Sin: marcus. Uso: - pequeo, mallolus; mrculus; tudcula, ae f; elctrico, mlleus elctricus; mlleus scino fluctu actus; el que trabaja a -, malleator // (huesecillo del odo interno) mlleus, i m.

marsupial: adj marsupialis, e // sust marsupialis, is mf vel marsupiale, is n. Sin: nimal marsupiale; blua vel bllua marsupialis; en pl marsupiales, ium m vel marsupilia, ium n. marta: meles vel melis, is f. Uso: de -, melnus, a, um. martagn: (planta) martagon, i n.

marsellesa: massiliense, is n . Sin: carmen massiliense; Gallorum carmen ptrium.

martinete: (mquina que sirve para clavar estacas o pilotes) festuca vel fistuca, ae f // (macillo) pnnula, ae f // (mazo, generalmente de gran peso, para batir algunos metales, etc.) ponderosior mlleus. martingala: (artificio o astucia para engaar a alguien o para otro fin) dolus, i m // (lance en el juego del monte) lusrii damni duplictio. Sin: pignus (-nris vel -nris n) mltiplex.

Marte: (dios de la guerra) Mars, Martis m. Sin: deus bellator. Uso: de -, mrtius, martialis , martianus // (planeta) stella Martis. Uso: de -, mrtius; el esplendor del planeta -, fulgor mrtius. martes: fria trtia. Sin: dies Martis. martillada o martillazo: mllei ictus, us m. Sin: ictus mlleo vibratus vel inflictus.

martirio: (tormento o muerte padecidos por la fe) martrium, ii n. Uso: padecer el -, martrio ffici; martrium ferre // (fig, cualquier sufrimiento grande) tormentum, i n. Sin: cruciatus, us m; mximus dolor. Uso: padecer un -, cruciari; torqueri; tormento ffici; mximo dolore ffici. martirizar: martyrizare. Sin: martrio affcere, interfcere, necare // fig cruciare. Sin: martirizado: martrio affectus.

mrtir: martyr, ris mf. Uso: morir -, martrium consummare vel complere.

666

mscara excruciare vel discruciare. masaje: chirpsia, ae f. Sin: perfrictio; frictio; frctio; malaxtio, onis f. Uso: - suave, frctio lenis; - con aceite, perfrictio cum leo; saln de masajes, taberna tractatria; aplicar, hacer masajes, malaxare; fricare; tractare.

marxiano (relativo a Carlos Marx): marxianus, a, um. Sin: a Crolo Marx excogitatus vel definitus; ad Croli Marx doctrinam prtinens.

martirologio: martyrolgium, ii n. Sin: mrtyrum index, dcis mf.

marxista: adj marxianus, a, um. Sin: marxsticus; ad bona assequenda ttinens. Uso: doctrina -, doctrina marxstica // sust marxista, ae m. Sin: Croli Marx sectator vel ssecla; ssecla doctrinae marxianae; sectator placitorum marxisticorum; bonorum aequandorum fautor. marzo: Mrtius, ii m. Sin: mensis Mrtius. Uso: de -, Mrtius, a, um.

marxismo: marxismus, i m. Sin: marxiana doctrina; Mrxii plcita (-orum npl) vel commenta (-orum npl).

masajista: fricator, oris m; fricatrix, icis f. Sin: tractator, tractatrix; alipta vel aliptes, ae m; iatraliptes, ae m. mascar: mndere. Uso: - tabaco, nicotiana flia mndere vel sgere.

masa: (magnitud fsica) massa, ae f. Uso: crtica, massa vel moles (-is f) crtica // (muchedumbre o conjunto numeroso de personas) multitudo, dnis f. Sin: magna multitudo. Uso: la - de la poblacin civil, magna cvium multitudo; penetrar en las - populares, ad populrium multitdines propius accdere. masacrar: trucidare. Sin: mactare; cedere; promscue interfcere; efferate necare.

ms: a lo -, summum vel mximum; - y -, plus plusque; - o menos, plus minus; plus minusve; por - de cincuenta das, per plus quinquaginta dies // (signo de la adicin) additionis signum vel index (-dcis mf).

masacre: trucidtio, onis f. Sin: caedes, is f; macttio; mactatus, us m.

mscara: (figura de cartn pintado que se pone uno sobre el rostro para disfrazarse) persona, ae f. Sin: larva. Uso: - de carnaval, indumentum oris; - de teatro, persona; persona cmica (de comedia); persona trgica (de tragedia); con -, personatus; ponerse la -, personam indere, person caput tgere; personam cpiti adcere; personam sibi accommodare vel sibi aptare; quitarse la -, personam depnere (tambin en sentido figurado); quitarle a uno la -, desenmascararlo, licui personam dmere; alicius cpiti personam detrhere (tambin en sentido figurado) // (traje extravagante con que se disfraza uno) aliena vestis, is f. Sin: alienus hbitus vel vestitus, us m; inslita vel inusitata vestis. Uso: ponerse la -, alienam vestem indere; quitarse la -, alienam vestem exere vel depnere // (careta de colmenero o de esgrima) persona, ae f // (careta que se usa para impedir la entrada de gases nocivos en las vas respiratorias) persona, ae f. Sin: cassis, dis f; masca, ae f. Uso: - antigs, masca antigasalis; persona contra letferos flatus praemniens; cpitis integumentum adversus letferos flatus ; - respiratoria, cassis ducendo spirtui; cassis ad spirandum apta // (persona enmascarada) homo personatus. Sin: homo person tectus; qui personam gerit; homo aliena (vel inslita, vel inusitata) veste tectus; qui alienam (vel inslitam, vel

667

mascarada inusitatam) vestem gerit (si lleva traje extravagante) // (fig, pretexto, disfraz) praetextum, i n; praetextus, us m. Sin: species, i f; nomen, mnis n. Uso: la - de la hipocresa, integumenta dissimulationis; ocultarse tras la - de la ficcin, involcris simulationis tegi; quitar a uno la -, detgere liquem; evlvere liquem integumentis dissimulationis nudareque; quitarse uno la -, simulationem abrmpere, depnere; abrmpere omnem dissimulationem; se detgere; se aperire; nudare nimum; patefcere se totum (licui); tomar la - de la virtud, virtutis spciem vel simulationem indere. masculinizacin: virilis hbitus smptio (-onis f). Sin: virlium proprietatum smptio; virilitatis adulteratae compartio.

masculinizar: virilem fcere vel rddere. Sin: ad virilem morem convrtere. mascullar, v. farfullar.

mser o maser: instrumentum masricum. Sin: instrumentum ndulis amplificandis. masificacin: ad gregem redctio (-onis f). Sin: nmia aequtio.

masculinidad: masculnitas, atis f. Sin: virlitas; mos (moris m) masculinus vel virilis.

mascota: (persona, animal o cosa que sirve de talismn, que trae buena suerte) amuletum, i n. Sin: fortunae pignus (-nris n) // (animal de compaa) nimal assectans.

mascarn: (cara disforme o fantstica que se usa como adorno en ciertas obras de arquitectura) os deformatum. Sin: turpata oris lineamenta; turpis persona. Uso: - de proa, rostrum, i n.

mascarilla: (mscara que solo cubre la parte superior del rostro) os, oris n. Sin: parvum oris tgimen (-mnis n). Uso: con -, ore involuto // (vaciado de yeso sacado sobre el rostro de una persona) os e gypso expressum. Sin: vultus e gypso expressus.

mascarada: (festn de personas enmascaradas) festum (vel dies festus) personatorum // (sarao de personas enmascaradas) personatorum congressus vel conventus (-us m) // (comparsa de mscaras) personati, orum mpl. Sin: personati hmines; personatorum caterva, multitudo, turba; personata pompa; personatorum spectculum // fig ridcula simultio (-onis f). Sin: immrita pompa.

masificar: ad gregem redgere. Sin: nmium aequare; vulgarem fcere. masilla: gltinum, i n. Sin: ferrumen, mnis n. masn: masso, onis m. Sin: francomurrius; liber structor. Uso: - comunista, masso communsticus; v. francmasn.

masoquista: (perteneciente o relativo al masoquismo) masochianus, a, um. Sin: ad masochismum spectans // sust masochista, ae m. Sin: homo masochiana perversitate affectus; vir masochiana libdine afflictus // fig homo dolorum cpidus.

masoquismo: masochismus, i m. Sin: algolgnia sive -lagna, ae f; algophlia, ae f; masochianus libdinis furor.

masnico: massnicus, a, um. Sin: francomurrius; v. francmasnico.

masonera: secta massnica. Sin: massnica fctio; consocitio massonum; fratrnitas massnica; fratrnitas factionis massnicae; francomurariorum secta; francosocetas massnica; v. francmasonera.

668

matasellar masora: masora, ae f. Sin: rabbnica vel masortica philolgia; rabbnicum Bibliorum stdium. dis (gen).

masoreta: masoreta, ae m. Sin: phillogus masorticus; rabbi indecl, Bibliorum studiosus.

mastoides: mastides, is n.

mastoiditis: mastoidtes, is f. Sin: mastidis inflammtio. mastologa: mastolgia sive -loga, ae f. mastolgico: mastolgicus vel mastlogus, a, um. mastologista: mastlogus, i m. mastranzo: mntula, ae f.

masortico: masorticus vel masorthicus, a, um. masoterapia: maxotherapa, ae f. Sin: malaxotherapa. mass media: instrumenta communicationis socialis. Sin: subsdia multicommunicativa.

mastalgia: mastlgia sive -talga, ae f. Sin: mammae vel mamillae dolor. mastelcosis: mastelcosis vel masthelcosis, -is f. masticar: mndere.

masturbacin: masturbtio, onis f.

masturbador: masturbator, oris m. matacandelas, v. apagador.

masturbarse: masturbari. Sin: praeputiare. matadero: laniena, ae f. Sin: lanirium; locus animlium (vel animntium) mactationis.

masticatorio: adj masticatrius, a, um // (lo que se mastica con fin medicinal) masticatrium, ii n. mstique: mastcula, ae f. Sin: mstiche, es f. mastn: mastinus, i m. Sin: molossus, i m.

mastitis: mastitis, dis f. Sin: mammae vel mamillae inflammtio.

mastodonte: mstodon, ontis m; mstodus, dontis m. Sin: lephas primignius // fig homo pergrandis. Sin: homo immani crporis magnitdine. mastodntico: mastodnticus, a, um. Sin: ingens; enormis, abnormis, immanis.

matar: mactare. Sin: cedere; occdere; interfcere; necare.

matanza: (mortandad de personas ejecutada en una batalla, asalto, etc) interfctio, onis f. Sin: strages, is f; caedes, is f. Uso: la - de los armenios y los kurdos, interfctio Armeniorum ac Curdorum // (accin de matar los cerdos y de preparar su carne) macttio, onis f

matafuego: (instrumento) exstinctrium, ii n // (oficial destinado a apagar los incendios) v. bombero.

matador: mactator, oris m.

mastoideo: mastoidus, a, um. Sin: masti-

matasellar: signum imprmere. Sin: sigillo cursuali notare liquid.

669

matasellos matasellos: sigillum cursuale. materialidad: materilitas, atis f. Sin: corporlitas; natura concreta; corprea natura; rerum vel crporum concrtio; vis concreta.

matasiete: homo gloriosus.

matematismo: mathematicismus, i m.

matemtico: adj mathemticus, a, um // sust mathemticus, i m. Sin: mathemticae (vel mathemtices) peritus vel cultor.

matemtica: mathemtica, ae f; mathemtice, es f. Sin: mathemtica, orum npl; mathemtica ars, disciplina, doctrina. Uso: estudiar -, mathemticae (vel mathemticis) studere.

match: lusrium vel athlticum certamen (-mnis n).

materialismo: materialismus, i m. Uso: prctico, materialismus prcticus.

materialista: adj materialsticus, a, um. Uso: explicacin - de la historia, materialstica histriae explictio // sust materialista, ae m. Sin: unus matriae assertor; qui ad corpus mnia refert; qui corpream esse nimi naturam contendit vel affirmat. materializacin: materializtio, onis f. Sin: reifictio.

mateologa: mataeolgia sive -loga, ae f. Sin: inanis doctrina; doctrina vcua et inanis. materia: (cosa fsica) materia, ae f; matries, i f. Uso: - bruta, matria bruta; - incendiaria, matria incendiria; - nutritiva, nutrimentum, i n; - prima o primera -, - en rama, res; matria; infecta matria; matria rerum; matria rudis; infecta vel imperfecta rerum matria // (disciplina cientfica) v. asignatura. matelogo: mataelogus, i m.

materializar: materializare. Sin: reificare; ad matriam referre; ad matriam redgere vel redcere; matriae addcere vel subcere; ad rerum concretionem referre; corpreum esse (liquid) existimare // materializarse, materialem feri. maternalmente: materne. Sin: in modum matris; materna caritate; materno nimo.

material: adj materialis, e. Sin: corpreus. Uso: bienes -, bona externa; placeres -, voluptates, um fpl // sust matria, ae f. Sin: res; rerum matria. Uso: - biolgico, biolgica matria; - explosivo, matria displosiva; - incombustible, flammis inviolbilis matria; pirotcnico, matria pyrotchnica; - radiactivo, res rdios elicientes; - de carpintera, matria; - de desecho de la fisin atmica, matriae a disiecta tomo detractae; individuorum vel atomorum disiects resdua; - de plstico, ex matria plstica (vel plasta) factus.

maternidad: (estado o cualidad de madre) matrnitas, atis f. Sin: matris munus vel offcium. Uso: las alegras de la -, gudia quibus matres afficiuntur; fiesta de la - de la Santsima Virgen, festum Maternitatis Beatae Mariae Vrginis // (hospital donde se atiende a las parturientas) maiocomum, ii n. matin: (espectculo que tiene lugar en las primeras horas de la tarde) spectculum prima vsperi (hor) vel primo vspere. materno: maternus, a, um. Sin: matris (gen).

matiz: (combinacin de colores mezclados con proporcin) hrmoge, es f. Sin: colorum commissura; colorum commissurae et trnsitus // (cada una de las gradaciones que

670

Mauritania puede recibir un color sin perder el nombre que lo distingue de los dems) varetas, atis f. Sin: differntia; dfferens coloris spcies (-i f). Uso: hasta en el blanco se advierten muchos -, in candore ipso magna differntia est; colores de diversos -, vrii colores // (grado de intensidad que se puede dar a un sonido en la ejecucin de una partitura) cants vel vocis flxio (-onis f) // (matices en el sentido fig. de rasgos que caracterizan una obra literaria) notae, arum fpl // (matices en el sentido fig. de aspectos) modi, orum mpl. Sin: figurae, arum fpl. Uso: los - de la opinin pblica, pblicae opinionis modi; hminum opinionis figurae. matorral: dumetum, i n. Uso: - espeso, vaspicetum. vel in matrce inscrbere; in albo ascrbere; in album vel in tbulas referre; in matrculae rdinem referre.

matraca: crepitculum, i n. Sin: crtalum; sistrum. matriarcado: matriarchatus, us m. Sin: matris dominatus (-us m), domintio, domnium; matriarchalis dgnitas; mulerum domintio.

matriarcal: matriarchalis, e.

matrimonio: matrimnium, ii n. Sin: connbium vel conbium; conigium; nptiae, arum fpl. Uso: - civil, matrimnium civile; conbium officiliter (vel civliter) coniunctum; - entre homosexuales, conigium vel conbium inter viros homosexuales; - por la Iglesia, conbium ritu ecclesistico coniunctum; relativo al -, conubialis; asistir a un -, nptiis interesse; celebrar un segundo -, secundum matrimnium inire; contraer - (el varn), liquam uxorem dcere; liquam in matrimnium dcere; contraer - (la mujer), licui nbere; contraer - por el civil, matrimnium ritu civili ingere; dar su hija en -, fliam (licui) in matrimnium dare; pedir en -, uxorem sibi pscere; prometer su hija en -, fliam (licui) despondre // ( marido y mujer) cniuges, um mpl.

matrimonial: conubialis, e. Uso: guardar diligentemente la fidelidad -, fidelitatem conubialem strnue servare.

matrcula: (lista, catlogo) matrcula, ae f. Sin: matrix, cis f; album; index, dcis mf. Uso: - de vehculo, v. patente // (conjunto de estudiantes que se han matriculado) acadmici tirones. matriculacin: matricultio vel immatricultio, onis f. Sin: perscrptio; nminis perscrptio; in tbulas vel in album reltio.

matricial: matriculrius, a, um.

matriz: (tero) matrix, cis f. Sin: terus, i m; alvus, i f; volva vel vulva, ae f // fig fons primus // (molde) forma, ae f // (estarcido) v. esta voz // (parte de libro o talonario que queda encuadernada al cortar o separar los talones, cheques, ttulos, etc., que la forman) matrcula, ae f // iglesia, lengua -, ecclsia, lingua matrix. matronmico: matronmicus, a, um. Sin: ex matris nmine ortus. matutino: matutinus, a, um. maullar: felire.

matricular: immatriculare. Sin: in matrcula

matriculado: in matrculam relatus. Sin: in matrce inscriptus; in album vel in tbulas relatus; in albo ascriptus.

Mauritania: Mauritnia, ae f.

671

mauritano mauritano: adj mauritnicus, a, um. Sin: maurus // sust Mauritnus, i m. Sin: Maurus, i m. mausoleo: mausolum, i n. Uso: - leniniano, mausolum Leninianum. maxifalda: mximum hypoznium, ii n. maxilar: menti (gen). Sin: ad mentum prtinens. mayor: (comandante) centrio maior. Sin: centrio primorum rdinum // - de edad, maior aetate. Sin: sui iuris; suae potestatis; emancipatus // libro -, liber rationum // comercio al por -, magna mercatura; mercatura magnrii; precio al por -, prtium magnrii vel magnrium.

mayesttico: maiestticus, a, um. Sin: maiestativus; maiestatem nnuens; maiestatis prprius. Uso: vuelo casi -, volatus (-us m) quasi maiestticus.

mayal: (instrumento) prtica, ae f.

maya: (indio) Maia, ae m. Sin: Maianus, i m // (planta) bellis, dis f.

maximalista: sust maximalista, ae m. Sin: ntegri propsiti vindicator, propugnator, consectator // adj ad summum tendens. Sin: mdiis consliis contrrius; moderationis imptiens; ad ntegrum propsitum tuendum ttinens.

maximalismo: maximalismus, i m. Sin: ntegri propsiti vindictio vel propugntio.

mayutica: (obstetricia) maiutice, es f. Sin: ars obstetrcia // (mtodo socrtico) maiutica, ae f; maiutice, es f. Sin: maiutica ars, rtio, disciplina. mayo: Maius, ii m. Sin: mensis (-is m) Maius.

maylica: mailica, ae f. Sin: albus lapis (-dis m) calcreus.

mayora: (parte mayor de los individuos que componen una nacin, ciudad o cuerpo; el mayor nmero, la mayor parte) mairitas, atis f. Sin: maior pars (partis f); maior nmerus; pars multa; mxima pars; plures, ium pl; plerque; plures ex nmero (por ej, idicum, de los jueces). Uso: - absoluta, mairitas absoluta; pars absolute maior; - relativa, mairitas relativa; maior relative nmerus; mayoras de opinin, maiores partes opinionum; - de votos, mairitas votorum; con gran - de sufragios, magna maioritate suffragiorum; convicciones de la -, maioris partis opinationes; ser elegido por - absoluta, absoluta maioritate ligi; tener - en el parlamento, in parlamento maioritatem tenere. mayorista: magnrius, ii m. Sin: negotiator; magnrius negotiator. mayoridad: maiornnitas, atis f.

mayordomo: diaetarchus, i m; diaetarcha, ae m. Sin: praefectus aulae vel paltii; praepsitus domui; ministrorum vel famulorum magister; ministris vel fmulis praepsitus; magister officiorum. Uso: - de una estancia, vllicus vel vlicus, i m ; - de Su Santidad, praefectus sacri paltii; pontificalis doms praefectus; - de un soberano, diaetarchus doms augustae.

mayordoma: - de casa o palacio, praefectura doms vel paltii; - de una estancia, villictio vel vilictio, onis f; vllici vel vlici munus (-nris n).

mayonesa: ius (iuris n) magonianum. Sin: liquamen (-mnis n) magnicum.

672

mecanizar mayoritario: maioris partis (gen). Sin: plrium (gen); ad maiorem partem spectans. machintio, onis f. Sin: machinamentum; rganum.

maza: (utensilio usado para machacar, apisonar, etc.) mlleus, i m. Sin: mattola; clava // (bastn en forma de maza, usado como insignia) clava, ae f. mazapn: (pasta) amygdlina (vel amygdlea) pasta albmine condta.

maysculo: maisculus, a, um. Sin: grandis, e // fig mximus, a, um. Sin: enormis, e; grandis.

mecnicamente: mechnice. Sin: arte machinali; machinatione quadam. Uso: movido -, arte machinali actus, motus, permotus. mecanicismo: mechanicismus, i m.

mazo: (martillo grande de madera) mlleus, i m. Sin: marcus, i m. mazorca: (espiga densa y apretada de ciertas plantas gramneas, como el maz) pancula vel panncula, ae f. Sin: panncula vel pannncula. mazuelo: mallolus, i m. mazurca: salttio polnica.

mecnica: (ciencia) mechnica, ae f. Sin: mechnica vel machinalis disciplina, scintia; machinalis vel mechnica rtio ac disciplina; machinamentorum doctrina // (tcnica) mechnica ars (artis f). Uso: darse a la -, mechnicae arti se dare // (aparato o resorte interior que da movimiento a un ingenio o artefacto)

Meca (La): Mecca, ae f. Sin: Mecha; Macoraba. Uso: de la -, Meccensis vel Mechensis, e.

meato: (conducto, canal u orificio) meatus, us m. Uso: - acstico, meatus acsticus.

meandro: maeandrus, i m.

mazut, v. fuel-oil.

mecanismo: mechanismus, i m. Sin: mchina; machintio; machinamentum; mechanma vel mechanisma, tis n. Uso: elctrico cinematogrfico, elctricum mechanma cinemticum; - electrnico, mechanema electrnicum; - de encendido, mechanema incensrium // fig rtio, onis f. Sin: via; machintio; mechanismus; machinalis rtio. Uso: - comerciales, rationes mercatriae; - econmicos, machinationes oeconmicae; - financieros y monetarios, rationes nummriae et pecuniriae; - letal, mechanismus ltifer; - productivos, rationes effectrices; se ha transformado en un - contraproducente, conversum dnique in machinamentum est quod contrria effecit.

mecnico: (adj, relativo a la mecnica) mechnicus, a, um. Sin: machinalis, e. Uso: estudios -, stdia mechnica; trabajo -, mechnicus labor // (que funciona por un mecanismo o mquina) mechnicus. Uso: miembros -, membra mechnica // (el que profesa la mecnica) mechnicus, i m. Sin: machinator; machinrius; pifex (-fcis m) vel faber (-bri m) mechnicus; mechnicus operator. Uso: - dentista, pifex dentrius.

mecanizar: machinizare. Sin: mchinis

mecanizado: machinizatus, a, um. Sin: mchinis instructus; machinis effectus.

mecanizacin: machiniztio, onis f. Sin: machinarum indctio; machinalis opertio; mchinis perum effctio.

673

mecangrafa instrere (proveer de mquinas); liquid mchinis vel machinamentis effcere (realizar algo por medio de mquinas). Uso: - la industria nacional, nationalem indstriam machinalem fcere vel rddere. rius; gnifer funculus. Uso: - elctrica, funculus incendirius elctricus; encender la -, funem incendirium succndere. mechero: (boquilla de los aparatos de alumbrado) fstula gasria // (encendedor de bolsillo) ignitbulum, i n. Sin: ignirium; v. encendedor. mecografa: mecogrphia sive -grapha, ae f. mecmetro: mecmetrum, i n. mecnico: mecnicus, a, um. meconio: mecnium, ii n.

mecangrafa: mechangrapha, ae f; v. dactilgrafa.

mecanografa: mechanogrphia sive -grapha, ae f; v. dactilografa. mecanografiar: mecanographare; v. dactilografiar. mecanografiado: mchin scriptus.

mecanografista, v. mecangrafo.

mecanogrfico: mechanogrphicus, a, um.

mecangrafo: mechangraphus, i m. Sin: machinrius scriba; v. dactilgrafo.

mecanograma: mechanogramma, tis n. Sin: pgina dactylgrapho scripta, exscripta, exarata; flium dactylgrapho scriptum, exscriptum, exaratum. mecanoterapia: mechanotherapa, ae f.

mecenas: maecenas, atis m. Sin: patronus; litterarum vel artium patronus, adiutor, fautor, protector; doctorum hminum patronus. Uso: un - munfico, munificentsimo, patronus munficus, munificentssimus.

mecedora: (silla) sella oscillatria.

medalla: (pieza de metal batida o acuada) nomisma vel numisma, tis n. Sin: nummus, i m. Uso: - de oro, de plata, de bronce, nomisma ureum, argnteum, ereum vel aneum // (distincin honorfica) honorrium nomisma (tis n). Sin: honorficum insigne (is n). Uso: - conmemorativa, nomisma memoriale; nummus memri alicius rei inscriptus; - de oro al mrito, nummus ureus honoris caus; nummus in honorem ex auro cusus; - al valor civil, civile decus (cris n); nomisma cvicae virtutis caus datum; - al valor militar, militare decus; nomisma militaris virtutis caus tributum; conferir, otorgar una - de plata a uno, nummum argnteum licui deferre; hacerse con la - de oro, ganar la - de oro, ureum nomisma (vel nummum) ssequi, cnsequi, obtinere, reportare, merere, demerere. medallita: nomismtulum, i n. Sin: nomismtium, ii; parvum nomisma.

mecenazgo: litterarum vel rtium patrocnium. Sin: doctorum hminum patrocnium; liberlitas maecenatiana; maecenatianum patrocnium. mecha: ellchnium, ii n. Sin: funis incendi-

mdano, v. duna.

medalln: emblema, tis n. Sin: magnum nomisma (-tis n).

674

medida media: (prenda) tibiale, is n. Sin: crurale, is n; cliga, ae f. Uso: medias de nailon (nylon, niln) nailonnsia vel naelnica tibilia; medias de seda, tibilia bombcina; ponerse las -, tibilia sibi indcere // - aritmtica, quntitas mdia. mediacin: meditio, onis f. Sin: intercssio; intercessus, us m; interpostio. mediador: adj sequester, tra, trum; sequester, tris, tre // sust mediator, oris m. Sin: intercessor; sequester, tri m vel sequestris, is m; conciliator; deprecator. mdica: mdica, ae f. Sin: mdica mulier.

medicamentoso: medicamentosus, a, um. Sin: medicinalis, e; vim medendi habens.

medicamento: medicamentum, i n. Sin: medicamen, mnis n; medicina; phrmacum; remdium. Uso: - emoliente, medicamentum mitigatrium; - por va bucal, medicamentum ore sumendum.

medicar: medicare; medicari. Sin: mederi; morbum curare vel levare; morbo occrrere. medicastro: medicaster, tri m. Sin: mdicus imperitus, ineptus, intilis. medicina: (ciencia y arte) medicina, ae f. Sin: scintia vel ars mdica, medicinalis, medendi. Uso: - deportiva, medicina palestrica; - experimental, medicina experimentalis; preventiva, medicina ad praecavendumn apta; - sedativa, medicina mitigatria // (medicamento) v. esta voz. medicinal: medicinalis, e. Sin: mdicus; medicamentosus.

media luna: (adorno) lnula, ae f // (smbolo de los musulmanes) luna dimdia vel dimidiata. medianera: (que media e intercede) mediatrix, icis f. Uso: medianera de todas las gracias, omnis grtiae (vel mnium gratiarum) mediatrix. mediana: lnea mediana.

mediados: - del siglo sexto, mdium seculum sextum.

mediadora: mediatrix, icis f. Sin: sequestra, ae f; conciliatrix, icis f.

medianoche: mdia nox. Uso: a -, mdia nocte; concbia nocte; a - en punto, ad umbilcum noctis.

medianero: (que media e intercede) mediator, oris m // (aparcero, mediero, labrador que trabaja a medias con otro en una finca) v. aparcero.

medianera: (pared comn a dos casas contiguas) intergries, i f. Sin: pries (-tis m) intergerivus vel mdius.

medida: (accin y efecto de medir) mensura, ae f. Uso: - curie, mensura curiana; mdulus curianus; - elctricas, elctricae mensu-

mdico: mdicus, i m. Uso: - auxiliar, mdicus ssidens, auxilirius, auxiliaris; - cirujano, chirurgus, i m; mdicus vulnerrius; emprico, empricus, i m; - oculista, mdicus oculrius; mdicus ab culis; - principal o director de un hospital, primus mdicus; princeps medicorum; mdicus primrius; - de cabecera, assduus aegroto mdicus; - de consulta, consultus mdicus; - de odos, mdicus auriculrius; ir al -, mdicum adire.

medicin: mensura, ae f. Uso: - meteorolgicas, mensurae meteorolgicae.

675

medidor rae; - lineales, mensurae lineares; - de lquidos, liquidorum mensura, - de longitud, mensura longitdinis; - de masa, mensura massae; - de pesos, pnderum mensura; - de tiempo, mensura tmporis // (disposicin, prevencin) conslium, ii n. Sin: ctio, onis f. Uso: - compulsiva, ctio corcitiva; - convenientes, accommodata rei conslia. medidor: (persona) mensor, oris m. Sin: mensurator; mettor // (contador de gas o agua) v. contador. subsdia et vias indicare // (mitad) dimdium, ii n. Sin: dimdia pars // (moderacin entre los extremos) medicritas, atis f. Sin: modertio; modus; mdium. Uso: guardar el justo -, mdium quiddam tenere; mediocritatem tenere // (mdium) v. esta voz // (espacio fsico) natura, ae f. Uso: - ambiente, circumiecta natura; v. ambiente // (en el ftbol y otros deportes, cada uno de los jugadores de la lnea media) cursor vel lusor mdius. Uso: - central, cursor mdius cntricus vel centralis; derecho, cursor mdius dextrae partis; zurdo, cursor mdius sinistrae vel laevae partis; - volantes, citatssimi cursores // (sector, crculo o ambiente social) v. ambiente // (adj, igual a la mitad de una cosa) dimdius, a, um. Sin: dimidiatus; semi indecl, en composicin con substantivos y adjetivos. Uso: luna, dimdia luna; - mes, dimidiatus mensis; - hora, semihra; - pie, smipes, pdis m // (adj, que est igualmente lejos de los extremos) mdius, a, um // (adv, no del todo) semi indecl. Uso: - abierto, semiapertus; - borracho, semigravis; - crudo, semicrudus; - derruido, semrutus; - desnudo, seminudus; dormido, semisomnus, a, um; semisomnis, e; - muerto, semimrtuus, sminex (-ncis), seminimis, e sive seminimus, a, um ; - quemado, semiambustus, semicrematus; rapado, semirasus; - salvaje, semibrbarus.

medievalismo: mediaevalismus, i m. Sin: mdiae aetatis stdium et admirtio medievalista: mediaevalista, ae m. Sin: mdiae aetatis peritus vel studiosus.

medieval: mediaevalis, e. Sin: mdiae aetatis; mdii aevi (gen).

medio: (cosa que puede servir para un determinado fin) subsdium, ii n. Sin: instrumentum; adiumentum; rtio. Uso: audiovisuales, instrumenta audiovisiva vel audivisfica; - clsicos, subsdia conventionlia; - divinos, instrumenta divina; - lcitos, lcitae rationes (vel subsdia); - ordinarios, res usitatae; - radiales y televisivos, radiophnicae et televisficae transmissiones; - teraputicos, medendi rationes; - de comunicacin, instrumentum communicationis; nntiis vulgandis instrumentum; - de comunicacin interactivo, communicatrium instrumentum interactivum; medios de comunicacin modernos, instrumenta communicativa moderna; medios de comunicacin social, subsdia communicationis socialis; medios de produccin, mdia (-orum npl) productionis; instrumenta bonis gignendis; de transporte, vehculum; determinar los -,

medievo: mdium aevum. Sin: mdia aetas (-atis f).

mediopensionista: qui dimdiam pensionem solvit.

medioevo, v. medievo.

medioeval, v. medieval.

medioda: (mitad del da) merdies, i f. Uso: antes del -, ante merdiem; tmpore antemeridiano; cerca del -, crciter merdiem; despus del -, post merdiem; tmpore postmeridiano; al - en punto, ad umbilcum diei // (sur) v. esta voz.

676

megavatio medir: mensurare. Sin: metiri. megaltico: megalthicus, a, um. Uso: monumentos -, megalthica monumenta. megalocardia: megalocrdia sive -carda, ae f. megalito: meglithus, i m.

meditacin: medittio, onis f. Sin: commenttio. Uso: libro de meditaciones, commentationum liber.

mdium: mdium, ii n. Sin: mnium evocator; mortuorum vel umbrarum consultor.

Mediterrneo (Mar): Mare Mediterrneum. Sin: mare internum vel intestinum. Uso: mar - oriental, orientale mare internum.

mediterrneo: mediterrneus, a, um. Uso: regin -, regio mediterrnea.

megalocefalia: megalocephlia sive -phala, ae f. megalocfalo: adj megalocphalus vel megalocephlicus, a, um // sust megalocphalus, i m. Sin: cpito, onis m.

mdula o medula: medulla, ae f. Uso: - espinal, spinalis medulla. medusa: medusa, ae f. meeting, v. mitin.

Mefistfeles: Mephistpheles, is m.

meftico: mephticus, a, um.

mefistoflico: (perteneciente o relativo a Mefistfeles) mephistophlicus, a, um // (diablico, perverso) diablicus, a, um. Sin: satnicus; perversus. megabyte: dcies centena mlia multiplorum.

megaciclo: megacyclus, i m. Sin: megahrtzium, ii n. Uso: 90 -, nonaginta megahrtzia vel megacycli. megfono: megphonum sive -phnum, i n; megaphnium, ii n. Sin: altsona tuba; vocis amplificator. megahertz: megahrtzium, ii n. megadina: megadyne, es f.

megaterio: megathrium, ii n. Sin: mammferum fssile.

megalopsia: megalpsia sive -lopsa, ae f.

megalpolis: megalpolis, is (gen pl -pleon) f. Sin: permagna urbs (urbis f).

megalmano: adj megalomnicus, a, um. Sin: maiora concupiscens; nihil nimo nisi grande concpiens // sust megalmanes, is m. Uso: ser un -, magna insane apptere; grndia effrenate concupscere.

megalomana: (mana o delirio de grandezas) megalomnia sive -mana, ae f. Sin: effrenata glriae appetntia; rerum magnarum libido; immoderatum rerum magnarum stdium // (estimacin excesiva, morbosa, de uno mismo) megalopsycha, ae f. Sin: nmia sui opnio; elatus nimus; elatus sui ipsus sensus, us; elata sui ipsus conscintia.

megatn: megatnium, ii n. Sin: mgaton indecl. megatonelada, v. megatn.

megavatio: megavttium, ii n. Sin: mensura megavattiana.

677

megavoltio megavoltio: megavltium, ii n. Sin: megavoltiana mensura. meiosis: meiosis, is f. mejana: parva nsula. melena: capillamentum, i n. Sin: caesries, i f; capillus promissus; coma promissa. Uso: - enmaraada, capillamentum perturbatum.

mejicano: adj mexicanus, a, um // sust Mexicanus, i m.

mejorar: meliorare. Sin: tr meliorem fcere, effcere, rddere; in mlius mutare; intr meliorari; meliorem esse vel feri; in melius inclinari. Uso: - (tr) los servicios pblicos, ministria pblica meliorare, mejor (intr) mucho la red vial, rete viale multum melioratum est. melancola: melanchlia sive -chola, ae f. Sin: maesttia; tristtia; maeror, oris m; nimus maerens vel melanchlicus; nimi aegritudo vel maesttia.

mejora: meliortio, onis f. Sin: in mlius muttio vel commuttio.

Mjico: (repblica y distrito federal) Mxicum, i n // (capital de la repblica y del distrito federal) Mexicpolis, is f.

melindrosamente: delictule. Sin: ptide. Uso: hablar -, ptide loqui, dcere; nimis exquisite loqui.

melindre: (fruta de sartn) lganum, i n // (afectacin de finura y delicadeza) delicatssimum fastdium.

melindroso: delictulus, a, um. Sin: delicatus; dulcculus; ptidus vel putdulus; mollis; mellitus; exquisitus. Uso: estilo -, ptida ortio; palabras -, mellita verba; el hablar -, blandiloquntia, ae f; - en el hablar, blandloquens, entis; blanddicus; blandiloquntulus; in dicendo mlliter politus; hacerse el -, ptide molliterque se grere // (descontentadizo) v. esta voz. melisa: apiastrum, i n. melocotn: prsicum, i n; v. durazno.

melocotonar: persicetum, i n. Sin: locus prsicis arbribus cnsitus. meloda: (serie de sonidos sucesivos que halagan el odo) meldia sive -loda, ae f. Sin: modus; modus msicus; modultio; modi vel mduli, orum; modulamen, mnis n; msicum modulamen; nmeri, orum mpl. Uso: bailable, meldia saltationis; meldia saltatria vel sltica; - suaves, suaves modulationes; cantar - llorosas, fleblibus modis concnere; componer la - (del drama lrico), modos fcere; entonar melodas, modos dare vel dere // (dulzura y suavidad de la voz o del sonido de un instrumento) suvitas, atis f // (tonada) cantilena, ae f // (fig, serie de palabras agradables al odo) suvitas, atis f. Uso: la - de melocotonero, v. duraznero.

melanina: melaninum, i n. Sin: nigrum pigmentum.

melanclico: melanchlicus, a, um. Sin: tristis, e; subtristis; maestus. Uso: de carcter -, tristti quadam perptua et maerore affectus.

melanosis: melanosis, is f. Sin: nigrties cutis. melanuria: melanria, ae f. melaza: mellceum, i n. melanrico: melanricus, a, um.

678

memorial los versos, vrsuum suvitas. melopeya: melopeia, ae f. Sin: cants compostio; modulationis rtio.

meldico: (concerniente o relativo a la meloda) meldiae, vel modorum, vel modulorum (gen de pertenencia); ad meldiam (vel ad modos, vel ad mdulos) prtinens // (que tiene meloda) meldicus, a, um. Sin: mlicus; modulatus; numerosus.

meldicamente: meldice. Sin: modulate; numerose. Uso: cantar -, modulate cnere.

membrana: membrana, ae f. Sin: tnica; tuncula. Uso: - mucosa, tnica mucosa; de -, membranceus vel membrancius. membrete: inscrptio, onis f. membrillate: cydonites, ae mf.

melodramtico: (perteneciente o relativo al melodrama) melodrmatis; fbulae modulatae vel mlicae (gen de pertenencia); ad melodrama (vel ad fbulam modulatam, mlicam) ttinens // (que participa de las cualidades del melodrama) melodramticus, a, um // (fig, exageradamente pattico) nimis vel summe pathticus // (fig, enftico) inflatus, a, um. Sin: infltior; tmidus. melomana: melomnia sive -mana, ae f. Sin: immdicum msices stdium. melolonta: melolontha, ae f; melolonthe, es f.

melodrama: melodrama, tis n. Sin: drama (-tis n) msicum, mlicum, lricum; fbula modulata vel mlica; pera msica.

melodioso: melodiosus, a, um. Sin: meldus; modulatus; canorus; dulcis; suavis; suviter vel dulcssime modulatus. Uso: ser -, bene sonare.

melodiosamente: melodiose. Sin: modulate; canore; suviter; modulate suaviterque.

membrillero: (membrillo) v. esta voz // (arbusto rosceo) cydnia, ae f. Sin: cydnia arbor; arbor cydniae.

membrillo: (arbusto) cydnia vel cotnia, ae f. Sin: cydnius, ii f // (fruto de este arbusto) cydnium, ii n; cydneum, i n. Sin: malum cydniae; cydnium malum. memorndum: memorandum, i n. Sin: libellus, i m; libellus memorialis; commentrius, commentarolus.

melmano: melmanes, is m. Sin: melomni affectus vel laborans; fanticus msices fautor; rei msicae nimis studiosus.

meln: melo, onis m. Sin: melpepo, nis m.

memorial: memoriale, is n. Sin: liber vel libellus memorialis; commentrii, orum mpl.

memoria: memria, ae f. Uso: buena -, memria bona; - flaca, memria infirmior; lenta, memria lenta; - tenaz, memria tenax // de -, memriter // aprender una cosa de -, encomendar una cosa a la -, liquid memriae mandare; liquid memri complecti; memri liquid comprehndere; cultivar, ejercitar la -, memriam clere, exercere, agitare; guardar algo en la -, habere in memria; memri continere vel custodire; saber de -, memri tenere // en - de alguien, ob (vel in) memriam alicius; memriae alicius; para eterna - de algo, ad perptuam rei memriam // (Fs, dispositivo fsico, generalmente electrnico, en que se almacenan datos e instrucciones para recuperarlos y utilizarlos posteriormente) memriae hrreum vel conditrium.

679

memorialista memorialista: memorialista, ae m. Sin: memorilium scriptor; rerum scriptor; commentrii vel commentariorum scriptor. dis f; lnula.

memorizacin: memortio, onis f. memorizar: memriae mandare.

menologa: menolgia sive -loga, ae f. menologio: menolgium, ii n. menonita: mennonista, ae m.

memory (Inform), memoria: memria, ae f.

mendicidad: mendcitas, atis f. Sin: mendictio. mendigar: mendicare; mendicari. Sin: stipem collgere; cibum rogare; victum ostiatim quaeritare. mendigante, v. mendicante.

mendicante: adj mendicus, a, um. Sin: mndicans; mendicabundus // sust mendicus, i m.

mendelismo: mendeliana gentica doctrina. Sin: doctrina gentica ad mentem Mendlii.

mendeliano: Mendlii doctrinae fautor, assertor, defensor, sectator.

mencin: mntio, onis f. Uso: recibir una honorfica, honorfica mentione decorari vel condecorari.

menopausia: menopausa, ae f. Sin: menopausis, is f; menstruorum cesstio; menstruarum purgationum cesstio.

menor: (persona que tiene menos edad que otra) minor, oris m. Uso: - de edad, minorennis, is m; minore aetate; minor annis // (religioso de la Orden de San Francisco) frater minor // al por -, minutim. menos: lo -, mnimum, i n; ms o -, plus minus; al -, a lo -, por lo -, mnimum; mnime; saltem; lo - posible, quam mnime.

mendigo: mendicus, i m. Sin: mndicans; mendicbulum, i n. meninge: meninx, ingis f. Sin: crebri membrana.

menisco: (vidrio) lens (lentis f) cncava et convexa. Sin: lens convergens et devergens // (Anat, cartlago) meniscus, i m. Sin: menis,

meningitis: meningitis, dis f. Sin: meningis inflammtio; crebri membranarum inflammtio vel infltio.

mensajera: (carruaje que para servicio pblico hace viajes peridicos a puntos determinados) pblicus cursus. Sin: cursus vehicularis; cursorum munus (-nris n) // (empresa o sociedad que los tiene establecidos) socetas mrcibus tabellisque dispertiendis. Sin: socetas dispertiendis diriis et commentriis peridicis. menstruacin: (accin de menstruar) menstrutio, onis f // (menstruo de las mujeres) mnstrua, orum npl.

mensaje: nntius, ii m; nntium, ii n. Uso: cifrado, per notas nntius; - radiofnico, nntium radiophnicum; - secreto, nntius recnditus; - telefnico, nntium telephnicum; - telegrfico, nntius telegrphicus; descifrar un -, nntium detgere.

menstruante: mnstruans, antis.

menstrual: menstrualis, e.

680

mercado menstruar: mnstrua cere vel pllere. mentol: mentolum, i n. Sin: lcohol (-lis m y n) menta expressus vel expressum.

mensual: (que sucede o se repite cada mes) mnstruus, a, um. Sin: menstrualis, e // (que dura un mes) mnstruus. Sin: unus mensis // (pen, obrero a quien se paga por mes) operrius cui mnstrua pecnia (vel mnstrua merces; vel mnstruum stipndium, prtium, salrium) slvitur.

mensualidad: (sueldo o salario de un mes) mnstruum, i n. Sin: mnstruum stipndium vel salrium; mnstrua merces vel pecnia; stips (-stipis f) vel soltio mnstrua; unus mensis aes (aeris n).

mensualmente: (todos los meses) mnibus mnsibus // (cada mes) sngulis mnsibus; in sngulos menses // (cada treinta das) tricsimo quoque die. mnsula: ancon, nis (ac -ona m). mensura: mensura, ae f.

mentalidad: mentlitas, atis f. Sin: mens, mentis f; ingnium; mentis hbitus (-us m) vel habitudo (-dnis f); hbitus nimi; nimi inclintio; sentiendi rtio; mens animusque. Uso: - hedonista, mens hedonstica; mentis affectus, qui ad voluptatem propendet vel propendit; - de este mundo, huius seculi mens; - de permisivismo sexual, mentis hbitus pro licntia sexuali. mentalmente: mente. Sin: nimo; cogitatione; pctore; tcite secum.

mental: mentalis, e. Sin: mentis (de la mente).

menta: menta vel mentha, ae f. Uso: pastilla de -, pastillus e sccharo et menta confectus.

mensurabilidad: mensurablitas, atis f.

mercado: (lugar o edificio pblico destinado a comprar, vender o permutar gneros y mercancas) mercatus, us m. Sin: nndinae, arum fpl; macellum; forum nundinarum; rerum venlium domus (-us f); amplior taberna; multigneris taberna. Uso: - al aire libre, mercatus sub divo; da de -, nndinae, arum fpl; dies mercurialis // (conjunto de operaciones comerciales) mercatus, us m. Sin: mercatura; nundintio. Uso: - clandestino o negro, commrcium clandestinum, furtivum, vtitum; mercatura clandestina, furtiva, vtita; annona excandefacta vel incensa; comn, communis mercatus; mercatus consociatus; - internacional, mercatura internationalis; - laboral, mercatus laboris; - libre, mercatus liber; liber mercaturae usus (-us m); lbera negotitio; oeconmicus mercatus liber; - de los libros, mercatura librorum // comprar, vender a precio de - negro, prtio immdico (immoderato, iniquo, iniqussimo) mere, vndere; ejercer el - negro, prtio immdico mercari; permitir el - negro, annonam excandefactam permttere vel tolerare; ser vctima del - negro, annon excandefact vexari // (salida econmica) commrcium, ii n. Uso: - internacional financiador, pecuniarum commrcium inter Civitates // (mbito

mercader: mercator, oris m. Uso: - ambulante, circulator; propla (ae m) circumforneus; vagus mercator; - de esclavos, venalcius vel venalicirius, ii m; servorum mercator vel negotiator.

mercachifle: circulator, oris m. Sin: crcitor; circitor (vel circmitor, vel circumforneus) nstitor.

men: index (-dcis m) vel ordo (-dnis m) cenae, ciborum, escarum, epularum, ferculorum.

681

mercantil que comprende a los productores y consumidores) mercatus, us m. Uso: - comn europeo, mercatus communis europaeus; consociatus Europae mercatus; Commnitas Europaea Mercats; Europaea rerum mercandarum commnitas. mercantil: mercatrius, a, um. Sin: negotiatrius; mercatoris, negotiatoris vel mercatorum, negotiatorum (gen). Uso: navo -, navis mercatria vel negotiatria. mercurio: (metal) hydrargrium, ii n. Sin: hydrrgyrus vel hydrrgyros, i m; argentum vivum // (planeta) Mercrius, ii m. Sin: Mercrii stella.

merendar: (tomar la merienda) merendare. Sin: merendam cpere // (comer en la merienda) in merenda dere vel ad merendandum dere (v. gr. pernam, jamn). merendita: merndula, ae f. Sin: parva merenda. merengue: placenta ovicata.

mercantilismo: (espritu mercantil) mercandi stdium. Sin: mercandi (vel quaests, vel lucri) cupditas; usus (-us m) vel mos (moris m) mercatorum, negotiatorum. Uso: por -, lucri caus; obrar por puro -, quaestu et lucro duci // (sistema econmico) mercantilismus, i m. merced: (arbitrio) dcio, onis f. Sin: arbtrium; nutus, us m; potestas. Uso: estar a la -, in dicione esse; in dicionem esse; sub dicione esse. mercedario: (religioso de la Orden de la Merced) mercedrius, ii m. Sin: mercednius; sodalis mercednius; sodalis marialis mercednius captivis redimendis.

meretricio: (perteneciente o relativo a las meretrices) meretrcius, a, um // (trato carnal con una meretriz) meretrcium, ii n.

meretriz: mretrix, icis (gen pl -tricum vel -trcium f). Sin: scortum, i n; lupa, ae f. Uso: ejercer el oficio de -, meretricari. meridiana: (siesta hecha despus de comer) v. siesta. mericismo: merychismus, i m.

mercenario: adj mercenrius vel mercennrius, a, um. Sin: stipendirius; conductcius; mercede conductus. Uso: un ejrcito -, exrcitus conductcius // (jornalero que trabaja por estipendio o jornal) mercenrius vel mercennrius, ii m // (soldado que sirve por dinero a un gobierno extranjero) stipendirius, ii m. Sin: miles mercenrius.

mercera: (conjunto de artculos menudos y de poco valor) merces (-ium fpl) minutae // (tienda en que se venden) institoris taberna, ae f. mercero: mrcium negotiator vel vnditor.

meristema: merstema, tis n. Uso: concerniente o relativo al -, meristemticus. meristemo, v. meristema.

merienda: (comida ligera antes de la cena) merenda, ae f. Sin: antecnium, ii n; cnula, ae f. Uso: tomar la -, v. merendar.

meridional: meridianus, a, um. Uso: Australia -, Austrlia meridiana.

meridin: merdies, i f.

meridiano: adj meridianus, a, um // sust meridianum, i n. Sin: crculus meridianus; crculus meridianus terrestris.

682

mesita mrito: mritum vel promritum, i n. Sin: laus; virtus. Uso: segn el -, pro mritis; sin -, nullo mrito. meritocracia: meritocrtia sive -crata, ae f. Sin: omnmoda mriti mensura. mensa vel tbula lusria; - de noche, mensa cubicularis vel cubiculria // levantar la -, mensam tllere vel removere; poner la -, mensam strnere, instrere, apparare, comparare, appnere; poner las cartas sobre la -, detectis ldere chartis; fig aperte loqui; palam gere; sentarse a la -, mensae accmbere; ad mensam sedere; servir a la -, ministrare // (en las asambleas polticas y otras corporaciones, conjunto de las personas que las dirigen) delecti, orum mpl. Sin: conslium.

merluza: asellus, i m. Sin: merlcius vel merlccius, ii m; salpa, ae f; asellus marinus; gadus merlcius. Uso: - a la catalana, asellus catalunico more; - a la vinagreta, asellus frictus acetoque perfusus. merma: demintio, onis f. mermelada: marmelada vel marmelata, ae f. Sin: condimentum; poma vel mala (-orum npl) condta, conditnea, decocta; pulpa pomria; frctuum liquamen (-mnis n); ius (iuris n) pomrium concretum; frctuum compostio, condtio, conditura, confectura. Uso: - de membrillo, cydoniatum, i n; hacer una - de peras, liquamen de piris fcere.

merlot: vinum rubrum burdigalense.

meritocrtico: meritocrticus, a, um. Sin: ad omnmodam mriti mensuram spectans.

mescolanza, v. mezcolanza.

mesenceflico: mesencephlicus, a, um. Sin: ad mesencphalum prtinens. mesencfalo: mesencphalus, i m. mesnquima: mesnchyma, tis n. mesentrico: mesentricus, a, um. mesenterio: mesentrium, ii n.

mesa: mensa, ae f. Uso: - electoral, sedes comitialis; - examinadora, magistrorum (arbitrorum, idicum) collgium; - plegadiza, mensa plictilis; - puesta, mensa instructa; redonda, mensa rotunda; - con un solo pie, monopdium; sobre -, post cenam; inter scyphos; vajilla de -, escria (vel cibria, vel menslia) vasa; vianda que se sirve en la -, daps, dapis f; mensa // - de carnicero, laniona mensa; - de comedor, escria mensa; - de juego, lveus vel alvolus; bacus; forus;

mes: mensis, is m. Uso: cada -, sngulis mnsibus; a comienzos de -, mense ineunte; a mediados de -, mdio mense; a fines de -, mense exeunte vel vergente.

mesianismo: messianismus, i m. Sin: Messae exspecttio.

mesinico: messinicus, a, um. Uso: tiempo -, tempus messinicum.

meseta: (altiplanicie) alta planties, i f; v. altiplanicie // (porcin de piso horizontal en que termina un tramo de escalera) arola, ae f.

mesenteritis: mesenterites, is f. Sin: mesentrii inflammtio vel infltio.

Mesas: Messas, ae m // fig renovationis mirus auctor.

mesita: mnsula, ae f. Sin: discus, i m. Uso: - redonda, orbiculata mnsula; - de noche, armarolum; mnsula cubiculria (vel cubicu-

683

mesmerismo laris), lecturia, nocturna. - del viaje, locus pettus; terra petta; Roma es mi -, Romam peto. metbasis: metbasis, is f. metablico: metablicus, a, um. Sin: ad metabolismum ttinens.

mesmerismo: mesmerismus, i m. Sin: Mesmrii doctrina.

mesocarpio: mesocarpus vel mesacarpos, i m. Sin: mdia fructs pars. mesogstrico: mesogstricus, a, um.

mesn: (establecimiento pblico donde se da hospedaje y se sirven comidas) deversrium, ii n. Sin: caupona // (partcula fugaz de radiacin csmica) meson, onis n. mesonero: caupo, onis m. mestas: aquae mixtae. mesozoico: mesozicus, a, um. mestizo: adj mixtcius vel mistcius. Sin: mixtus vel mistus; snguine vel gnere mixtus // sust mixtcius vel mistcius, ii m. Sin: mixtus vel mistus, i m; homo mixtcius vel mixtus.

mesologa: mesolgia sive -loga, ae f.

mesogastrio: mesogstrium, ii n.

metabolismo: metabolismus, i m. Sin: nutricationis rtio. Uso: - basal, metabolismus basalis.

metacarpo: Anat metacarpus, i m; metacrpium, ii n. Sin: mdia manus (-us f); prima palmae pars (partis f). metacismo: metacismus, i m. metacrnico: metachrnicus, a, um.

metacronismo: metachronismus, i m.

metafsica: metaphsica, ae f; metaphsica, orum npl. Sin: metaphsica disciplina, scintia, doctrina. metafsicamente: metaphsice.

meta: (trmino sealado a una carrera) meta, ae f. Sin: calx, calcis f; constituta meta. Uso: llegar a la -, ad calcem pervenire // (en ftbol y otros juegos, portera) meta vel porta, ae f. Sin: ostirii vel ianitoris cella. Uso: jugador que defiende la portera, initor, oris m; portrius, ii m // (fin a que se dirigen las acciones o deseos de alguien) propsitum, i n. Sin: meta; conslium. Uso: fundamental, meta fundamentalis; alcanzar la -, metam contngere, attngere; propsitum ssequi; haber alcanzado la -, metam vel propsitum tenere; aspirar a una -, liquid sequi, ptere, sibi propnere; ad liquid spectare //

metafricamente: metaphrice. Sin: per metphoram; metaphrico sermone; translata

metfora: metphora, ae f. Sin: transltio, onis f; translatum verbum ; verbi transltio; translata verbi significtio. Uso: - atrevidas, acres imgines; fuera de -, nihil translatis verbis.

metafona: metaphnia sive -phona, ae f.

metafsico: (concerniente o relativo a la metafsica) metaphsicus, a, um. Sin: ad metaphsicam spectans // (obscuro y difcil de comprender) abstrusus, a, um. Sin: recnditus; recnditus abstrususque // sust metaphsicus, i m. Sin: metaphsicus philsophus.

684

metaloterpico verbi significatione. a algo).

metafrico: metaphricus, a, um. Sin: translatus.

metaforizar: translatione vel translatinibus uti. metafragma: metaphragma, tis n. metagnesis: metagnesis, is f. Sin: alternata genertio.

metalocroma: metallochrmia sive -chroma, ae f. Sin: galvanochrmia sive -chroma; ars colorandis metallis. metalocromista: metallochromista, ae m. Sin: metallochrmiae peritus. metalocrmico: metallochrmicus, a, um.

metagensico: metagenticus, a, um. Sin: ad metagnesin prtinens.

metalofobia: metallophbia sive -phoba, ae f. Sin: metalli vel metallorum horror, pavor, terror, metus, timor. metalofona: metallophnia sive -phona, ae f.

metal: metallum, i n. Uso: - alcalinos, metalla alclina vel alclica; detector de metales, instrumentum metallum dtegens. metalengua, v. metalenguaje.

metalenguaje: metalingua, ae f. Sin: systema symbolorum et signorum doctrinae metalingusticae. metalepsis: metalepsis, is f. metlico: metllicus vel metllinus, a, um. Sin: ex metallo; e metallo factus vel constans.

metalogrfico: metallogrphicus, a, um. Sin: ad metallogrphiam (vel ad metallorum doctrinam) prtinens. metalgrafo: metallgraphus, i m. Sin: metallogrphiae (vel de metallis doctrinae) peritus, cultor, studiosus. metaloide: metallides, is n.

metalografa: metallogrphia sive -grapha, ae f. Sin: metallorum (vel de metallis) doctrina, disciplina, scintia; metallorum descrptio.

metalizacin: metalliztio, onis f.

metalingstico: metalingusticus, a, um.

metalingstica: metalingustica, ae f. Sin: metalingustica doctrina.

metaloscopia: metalloscpia sive -scopa, ae f. metaloscpico: metalloscpicus, a, um. Sin: ad metalloscpiam ttinens.

metalizado: metallizatus, a, um. Sin: metallo obductus.

metalizar: metallizare. Sin: metallo obdcere liquid; lviter metallo tgere liquid (cubrir algo con una capa de metal); metalli spciem ddere licui rei (dar brillo metlico

metaloterpico: metallotherpicus, a, um. Sin: ad metallotherapam (vel ad curationem per metalla) spectans.

metaloterapia: metallotherapa, ae f. Sin: per metalla curtio.

685

metalurgia metalurgia: metallrgia sive -lurga, ae f. Sin: metllica, ae f; scintia metallrgica; metallorum disciplina; ars metllica. metaplsico: metaplsicus, a, um. Sin: ad metplasin prtinens.

metalrgica, v. metalurgia.

metalrgico: (concerniente a la metalurgia) metallrgicus, a, um. Sin: ad metallrgiam (vel ad metllicam) prtinens. Uso: obreros -, metallorum opfices, operrii, perae // (el que profesa la metalurgia) metallrgicus, i m. Sin: metllicus; metllicae (vel metallorum) rtifex; metllicae artis peritus vel cultor. metamrfico: metamrphicus, a, um. Sin: mutationi naturae obnxius vel subiectus. metalurgista: artis metallrgicae peritus.

metalrgicamente: metallrgice.

metaplasmo: metaplasma, tis n; metaplasmus vel metaplasmos, i m.

metapsquica: metapschica, ae f. Sin: metapschica doctrina, disciplina, scintia.

metapsquico: metapschicus, a, um. Sin: ad metapschicam ttinens. metapsiquista: metapsychista, ae m. metstasis: metstasis, -is f. Sin: morbi sedis muttio vel transltio. metasttico: metastticus, a, um. metatarso: metatarsos vel metatarsus, i m.

metamorfismo: metamorphismus, i m. Sin: lenta immuttio naturae. metamorfopsia: metamorphpsia, ae f.

metano: methanum, i n. Sin: gsium palustre; gsium palustre methanum. metanoducto: methaniductus, us m. metanol: methanolum, i n. metaplasia: metplasis, is f.

metamorfosis: (transformacin de una cosa en otra; cambio de forma o estructura en la evolucin de los organismos) metamorphosis, is f. Sin: transformtio; formae muttio, immuttio, convrsio; convrsio in liam formam; trnsitus (-us m) in liam figuram // (fig, mudanza que hace una persona o cosa de un estado a otro) muttio, onis f. Sin: immuttio; convrsio.

metemprico: metempricus, a, um. Sin: omnem experintiam exsperans, evincens; omne experimentum exsperans; experiundi facultates exsperans. metempsicosis o metempscosis: metempsychsis, is f. Sin: animarum migrtio.

mettesis: metthesis, is f. Sin: transltio; litterarum transltio.

meteorito: meteoritus, i m; meteorites, ae m. Sin: meteorolithus, i m; arolithos sive arolithus, i m; bolis, dis f; lapis (- dis m) arius (vel areus) vel csmicus; caelestis fax (facis f); stella trnsvolans; sidus (-dris n) volans

meteorismo: (abultamiento del vientre) meteorismus, i m. Sin: stmachi vel intestini infltio; intestinorum turgor.

meterico: metericus, a, um.

metensomatosis: metensomatsis, is f.

686

mtodo vel decduum; lapis (e) caelo delapsus; stellarum ignitum fragmentum. meteoroscopia: meteoroscpia sive -scopa, ae f.

meteoro: meteoron vel meteorum, i n. Sin: visum (-i n) caeleste. meteorofobia: meteorophbia sive -phoba, ae f. meteorognomia: meteorognome, es f.

meteoroscpico: meteoroscpicus, a, um. Sin: ad meteoroscpiam spectans. meteoroscopio: meteoroscpium, ii n. metida de pata: ctio incauta et incllida.

meteorognmico: meteorognmicus, a, um. Sin: ad meteorognomen spectans. meteorognosia: meteorognsia sive -gnosa, ae f. meteorografa: meteorogrphia sive -grapha, ae f. Sin: meteororum descrptio.

metlico: methlicus, a, um. Uso: lcohol -, lcohol (-lis m y n) methlicus vel methlicum. metilo: methylum, i n; methyle, is n. metdicamente: methdice. Sin: ordinate; ordinatim; ratione; cum mthodo; ex rdine; certa ratione; ratione et rdine; via et ratione; via et arte.

meteorogrfico: meteorogrphicus, a, um. Sin: ad meteorogrphiam (vel ad meteororum descriptionem) prtinens. meteorologa: meteorolgia sive -loga, ae f. Sin: scintia vel disciplina meteorolgica.

meteorologista, v. meteorlogo.

meteorolgico: meteorolgicus, a, um. Uso: estacin -, sttio meteorolgica.

meteorlogo: meteorlogus, i m. Sin: meteorolgiae cultor vel studiosus (el que profesa la meteorologa); meteorolgiae peritus, nbium observandarum peritus (el que tiene especiales conocimientos en meteorologa). meteoromntico: adj meteoromnticus, a, um. Sin: ad meteoromantam ttinens // sust meteoromantes, is m. meteoromancia: meteoromanta, ae f.

metdico: (hecho con mtodo) methdicus, a, um. Sin: ratione hbitus, factus, compsitus, institutus; via et ratione hbitus, compsitus. Uso: discusin -, ortio vi quadam et ratione hbita; enseanza -, docendi rtio et via; praecepta ratione et vi trdita (enseanzas impartidas con mtodo); exposicin -, disserendi rtio // (persona que procede con gran orden) ratione et vi se gerens; qui (vel quae) via et ratione facit // (sistemtico) eodem semper more vivens; edem semper ratione agens. metodismo: methodismus, i m. metodista: methodista, ae mf // (concerniente al metodismo) ad methodismum prtinens.

meteoropata: meteoropatha, ae f.

mtodo: mthodus, i f. Sin: rtio; via; habitus, us m; usus, us m; agendi rtio; rtio et via. Uso: - analtico-gramatical, analticogrammaticalis rtio; - asptico, rtio inquinamenta praepediendi vel impediendi; Assimil, rtio Assimil; - audiovisuales, ins-

687

metodologa trumenta audiovisiva vel audiovisfica; - burocrtico, publicorum officilium hbitus, usus, agendi rtio // - cientfico, ars et rtio; interioris doctrinae rtio; via eruditssima; crtico, crticae artis rtio; criticorum rtio; didctico, docendi rtio, via, modus; ars docendi; didctica mthodus; instituendi modus vel genus (-nris n); - educativo, instituendi peros rtio; - experimental, mthodus experimentalis; - filolgico, grammaticorum criticorumque via ac rtio; - histrico, mthodus histrica; - inductivo, mthodus inductiva; Kneipp, via curandi kneippiana; curtio kneippiana; - modernos, recentiorum tmporum rationes; - Natura, naturae rtio; - natural, mthodus naturalis; mthodus quam naturalem appellant; - naturales de regulacin de la fertilidad, naturales rationes fecunditatis moderandae; naturales fertilitatis moderandae modi; - nuevo, nova mthodus; - pedaggico, rtio educandi; - radial, rtio radiophnica; - sociolgico, mthodus sociolgica; - Structural Approach, mthodus Structural Approach dicta; - tcnico, tchnica mthodus; technicorum rtio; - vital, viva mthodus // - de combate, rtio proeliandi; de componer una obra, peris peragendi via; - de educacin, instituendi modus ac rtio; de enseanza, rtio docendi; mthodus institutria; docendi rtio ac disciplina; - de enseanza del latn, linguae latinae docendae rtio; - de investigacin, investigandi rtio; rtio pervestigationis; nuevos - de enseanza, novae docendi viae; - de vida, vitae rtio metonmico: metonmicus, a, um. Sin: mutatus; immutatus; per metonmiam dictus; quod est prprium metonmiae; quod metonmiam constituit.

metonomasia: metonomsia sive -masa, ae f. mtopa: mtopa, ae f.

metralla: pyrbola, orum npl. Sin: mydri, orum mpl; misslia, ium npl; blides (-um pl de bolis, dis f); pilae ignferae; globi plmbei ac frrei; pria vel pyrotchnica grando (-dnis f); misslia ignfera, ignvoma, incendiria, frrea; glbuli ignferi, ignvomi, incendirii, frrei; glandes ignferae, ignvomae, incendiriae, frreae. metrallazo: ballisttio, onis f. Sin: pyroballisttio; pyroboltio; mydroboltio; ballistae (pyroballistae, pyrboli, mydrboli) ictus (-us m), coniectus (-us m) vel emssio (disparo); ballistae sonus, i m vel fragor, oris m (detonacin). metrallar, v. ametrallar.

metodolgico: methodolgicus, a, um. Sin: ad methodolgiam ttinens. metonimia: metonmia sive -nyma, ae f. Sin: transnomintio; denomintio; immuttio; mutata verba (-orum npl).

metodologa: methodolgia sive -loga, ae f. Sin: mthodi (vel de mthodo) doctrina, disciplina, scintia.

mtrica: mtrica, ae f. Sin: metrolgia sive -loga; ars vel res mtrica; mtricae leges; doctrina mtrica. Uso: innovaciones -, res mtricae novae; - latina, ars mtrica latina; licencia -, metiendi versus licntia; - de los poetas lricos, lyricorum ars mtrica; regla de -, mtrica lex; rgula artis mtricae; versificationis lex. mtricamente: mtrice. Sin: mtrica ratione.

metro: (unidad de longitud, superficie o vo-

metritis: metritis, dis f.

mtrico: mtricus, a, um.

688

micelio lumen; cantidad de algo) metrum, i n. Uso: cuadrado, cbico, metrum quadratum, cbicum; medio -, semmetrum; - y medio, sesqumetrum; sesquilterum metrum; alto cuatro - y medio, quattuor semis metra altus; cinco - ms ancho, quinque metris ltior // (instrumento que se emplea para medir) metrum, i n. Sin: mensura (-ae f) mtrica // (medida del verso) metrum, i n. Uso: - poticos, nmeri ac modi // (apcope de metropolitano, ferrocarril) v. metropolitano. metromana: metromnia sive -mana, ae f. metrologa: metrolgia sive -loga, ae f. tio, permxtio, admxtio, onis f. Sin: mixtura; compostio. Uso: - confusa, v. mezcolanza; detonante o explosiva, gasum displodens vel displosivum; - de plomo y estao, aes ac stannum mixta; una - de varias cosas, vriae res mixtae; una - de opiniones, varetas opinionum // Mec mixtura ris benzinique // (argamasa) arenatum, i n. mezclador: mixtrius vel mistrius, ii m. Sin: commixtor vel commistor. mezcladora: (aparato o mquina) mixtrium vel mistrium, ii n (instrumentum). Sin: mchina mixtria, mixtria, miscens, permiscens. mezcladura, mezclamiento, v. mezcla.

metropolitano: (ferrocarril subterrneo que circula por las grandes ciudades) ferrvia subterrnea; hamaxstichus subterrneus; tramen subterrneum // (ferrocarril elevado) ferrvia aria vel area; (tren elevado) areum vel arium tramen (-mnis n) // (arzobispo) metropolites vel metropolita, ae m. Sin: archiepscopus. Mxico, v. Mejico. meyosis, v. meiosis.

metrpoli: (ciudad principal, cabeza de provincia o Estado) metrpolis, -is f. Sin: urbs princeps vel caput; urbs provnciae caput; urbs rei pblicae (vel civitatis) princeps // (la nacin respecto de sus colonias) genitale solum, i n. Sin: solum ptriae; solum natale.

metrnomo: metrnomum, i n.

metronmico: metronmicus vel metromtricus, a, um.

metrmetro, v. metrnomo.

mezquita: mesquta, ae f. Sin: meschita; mosquita; moschea; oratrium muslmicum. Uso: - musulmana, mesquita muslmica. mialgia: mylgia sive -alga, ae f. Sin: musculorum dolor vel dolores.

mezcolanza: collvio, onis f; collvies, i f. Sin: confsio.

micado: (emperador de Japn) Iapniae imperator. miclico: myclicus, a, um. Sin: ad myclium spectans. micelio: myclium, ii n. micelial, v. miclico.

mica: pheugytes, ae m. Sin: pheugytes lapis, dis; lapis specularis.

miasma: miasma, tis n. Sin: pstilens vel pstifer afflatus (-us) m.

mezcla: (accin de mezclar) mixtura, ae f // (resultado de varias cosas mezcladas) mx-

689

micetografa micetografa: mycetogrphia sive -grapha, ae f. Sin: fungorum descrptio. microbiofobia: microbiophbia sive -phoba, ae f. Sin: microbiorum horror, pavor, terror, metus, timor.

micetgrafo: mycetgraphus, i m. Sin: mycetogrphiae cultor vel studiosus (el que se ocupa en micetografa); mycetogrphiae peritus (el que es versado en micetografa). micetolgico: mycetolgicus, a, um. Sin: ad mycetolgiam prtinens. micetologa: mycetolgia sive -loga, ae f.

microbiolgico: microbiolgicus, a, um. Sin: ad microbiolgiam ttinens. microbilogo: microbilogus, i m. Sin: microbiolgiae studiosus, cultor, peritus. microbioscopio: microbioscpium, ii n.

microbiologa: microbiolgia sive -loga, ae f. Sin: microbiorum vel de micrbiis doctrina, disciplina, scintia.

micetlogo: mycetlogus, i m. Sin: mycetolgiae cultor vel studiosus. micologa: mycolgia sive -loga, ae f. micetosis, v. micosis.

microcefala: microcephlia sive -cephala, ae f. Sin: cpitis exigitas microcfalo: adj microcphalus, a, um // sust microcphalus, i m. Sin: homo exiguo cpite. microcircuito: mintulus circitus (-us m) elctricus.

micolgico: mycolgicus, a, um. Sin: ad mycolgiam ttinens. micologista, v. miclogo. miclogo: myclogus, i m. Sin: mycolgiae cultor; fungorum studiosus; fungorum naturae investigator vel inquisitor (el que se dedica al estudio de la micologa); mycolgiae peritus (el que tiene especiales conocimientos en micologa). micosis: mycosis, -is f. Sin: fungorum in crpore formtio.

microciclo: micrcyclus, i m.

microciruga: microchirrgia sive -chirurga, ae f. microclima: microclima, tis n. microcitemia: microcythemia, ae f.

micrbico: micrbicus, a, um. Sin: ad micrbia prtinens.

microbacteria: microbactrium, ii n. Sin: microbacillum.

micrococo: micrococcus vel micrococcos, i m; micrococcum, i n.

microbio: micrbium, ii n. Sin: microrganismus unicellularis. Uso: cultivar microbios en vidrio, micrbia in vasis vtreis clere.

microcosmo: microcosmus, i m. Sin: minor mundus. microelemento: microlementum, i n.

microcomputadora: microcomputatrum, i n. Sin: computtrulum; ordintrulum.

690

microprocesador microficha: microchrtula, ae f. micrografa: microgrphia sive -grapha, ae f. Sin: exiguarum rerum descrptio. microgrfico: microgrphicus, a, um. Sin: ad microgrphiam (vel ad exiguarum rerum descriptionem) prtinens.

microfilm o microfilme: micropellcula, ae f. Sin: microtaenola; photogrphica pellcula; imginum taenola. Uso: microfilmes de cdices, photogrphica cdicum pellcula vel taenola. microfilmar: pellculis vel taenolis photogrphicis liquid artare. microftico: microphticus, a, um. micrfito: micrphytum, i n.

micrgrafo: micrgraphus, i m. Sin: microgrphiae cultor vel studiosus (el que profesa la micrografa); microgrphiae peritus (el que tiene especiales conocimientos en micrografa). micrograffono: micrographphonum sive -graphophnum, i n. micrograma: microgramma, tis n. micromtrico: micromtricus, a, um.

microfona: microphnia sive -phona, ae f. micrfono: micrphonum sive microphnum, i n; microphnium, ii n. Sin: microphnicus apparatus (-us m); microphnicum instrumentum. Uso: - dinmico, direccional, micrphonum dynmicum, directrium; micrfonos de radio Espaa, microphnia radiodiffusionis Hispniae; acercarse al -, ad microphnium accdere; arrimar el -, microphnium ori admovere; hablar por -, per microphnium verba fcere; regular el -, micrphonum aptare; servirse del -, microphnico instrumento uti. microfotografa: microphotogrphia sive -grapha, ae f. Sin: microphotographema, tis n; microscpica imago photogrphica. microfotogrfico: microphotogrphicus, a, um. Sin: ad microphotogrphiam spectans. microfongrafo: microphongraphum, i n. microfnico: microphnicus, a, um.

micrmetro: micrmetrum, i n. Sin: instrumentum minutssimis metiendis rebus. micromiceto: micromyceta, ae m. micromilmetro: micromillmetrum, i n.

microgameto: microgamtes, is m.

microftalmia: microphthlmia, ae f.

microprocesador: microprocessrium, ii n (mechanema); micromechanema, tis n; mnimum mechanema electrnicum.

micropelcula, v. microfilm.

microorganismo: microorganismus, i m. Sin: minutssimum corpus orgnicum.

microondas: furnus brvibus actus undis.

microonda: microunda. Sin: minutssima unda elctrica.

micromotor: micromotrium, ii n (machinamentum). Sin: parvum (vel pusillum, vel minutum) motrium.

691

microprogramacin microprogramacin: microprogrammtio, onis f. del hombre o de los animales articuladas con el tronco) membrum, i n. Sin: artus, us m. Uso: - viril, membrum, i n; penis, is m; muto, onis m; mntula, ae f; pars virilis; temblar en todos los -, rtubus mnibus contremscere // (parte de un todo) membrum, i n. Sin: pars, partis f. Uso: - de un perodo, membrum; incisum vel incsio; nosotros somos miembros de un gran cuerpo, membra sumus crporis magni; - por -, membratim; articulatim // (individuo que forma parte de una comunidad o cuerpo moral) scius, ii m. Sin: membrum; consociatus, i m; sodalis, is m; ssecla. Uso: - perpetuo, sodalis perptuus; - de la Asamblea de las Naciones Unidas, Unitarum Nationum Coetus prticeps (-cpis m); - de la comisin, conslii membrum; - del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas, Conslii Securitatis Nationum Unitarum; - de la misma corporacin, homo eiusdem crporis, sodalitatis, sodalcii; - de la masonera, prticeps societatis (vel sectae) massnicae; - del Opus Dei, sodalis Operis Dei; - de las Naciones Unidas, sodalis Nationum Unitarum; - de la Real Academia Espaola, Regalis Academae Hispnicae sodalis; - de la Unin Europea, sodalis Unionis Europaeae; - de una asociacin, societatis ssecla; los - de una familia, domus, us f; familiares, ium; todos los - de la familia, tota domus; - de un partido, vir factionis; qui alicius partes squitur; - del senado, senator, oris m; vir vel homo senatrius; no es - de ningn partido, nullius partis est; ser - de aquel partido, illarum prtium esse // (cada una de las partes principales de un edificio) ala, ae f. mijo: mlium, ii n. mircoles: fria quarta. Sin: dies Mercrii.

microscopia o microscopa: microscpia sive -scopa, ae f. microscpico: microscpicus, a, um. Sin: perpusillus; mnimus; minutus. microscopio: microscpium, ii n. Uso: electrnico, microscpium electrnicum.

micropsquico: micropschicus, a, um.

micropsiquia: micropsycha, ae f. Sin: nimi demssio ; nimus diffdens vel demissus.

micropsia: micrpsia sive micropsa, ae f.

micrtomo: micrtomon, i n. Sin: instrumentum minutssimis secandis rebus. mielatrofia: myelatrphia sive -tropha, ae f. mielastenia: myelasthena, ae f.

microtelfono: microtelphonum (vel microtelphonon) sive -telephnum, i n; microtelephnium ii n.

microsurco: (sistema de grabacin de discos gramofnicos) minutis sulcis incsio ( -onis f) // (disco grabado con tal sistema) microsulcus, i m. Sin: discus (sonans) sulcorum minutorum; discus minutis sulcis incisus; minutorum sulcorum orbis (-is m) incisus.

microsegundo: microsecunda, ae f.

miembro: (cualquiera de las extremidades

mieloma: myeloma, tis n.

mielitis: myeltes, is f. Sin: medullae inflammtio vel infltio.

mikado, v. micado.

milenio: millnnium, ii n. Sin: mille anni; mille annorum sptium. Uso: varios -, plura

692

mimetzacin mlia (vel mllia, ium npl) annorum. milsimo: millsimus, a, um. dollariorum. Uso: varios centenares de - de marcos alemanes, complures centeni miliones marcarum Germanicarum; se necesitan sesenta - de libras esterlinas, opus est sexaginta milinibus libellarum Britannicarum // (nmero muy grande indeterminado) sescenta mlia. Sin: sescnties (sescntiens); mlies. Uso: un - de mundos, sescenta mlia mundorum; millones y millones de seres humanos, innumerbiles hmines; complura centena mlia hminum. millonario: milionrius, ii m. Sin: praedives homo. millonsimo: milionsimus, a, um.

milsima: millsima pars.

miliamperio: milliamprium, ii n. Sin: millsima pars amprii. miligramo: milligrammum, i n. milmetro: millmetrum, i n. Uso: - cuadrado, cbico, millmetrum quadratum, cbicum.

militarismo: militarismus, i m. Sin: armorum stdium; nmium rei militaris stdium; nmium militaris apparatus stdium.

militar: adj militaris, e. Sin: militrius; castrensis. Uso: disciplina -, militaris disciplina; servicio -, servtium militare; militare vel miltiae munus (-nris n) // sust miles, ltis m. Sin: militaris, is m; persona militaris; homo vel vir militaris; militrius, ii m. Uso: los -, mlites, um mpl; militares, ium mpl.

mimbre: vimen, mnis n. Uso: el que hace objetos de -, viminrius, ii m. mimeoclisador, v. mimegrafo. mimeografa: mimeogrphia sive -grapha, ae f. Sin: mimeogrphica ars. mimeografiar: mimeogrphice dere vel descrbere. Sin: mimegrapho (vel per mimegraphum, vel mimegraphi ope) dere. mimeografiado: mimeogrphice ditus.

milln: (mil millares) mlio vel mllio, onis m. Sin: dcies (dciens) centena mlia (-ium npl); dcies centum mlia; mlies (mliens, mllies, mlliens) mille; millena mlia. Uso: un - y cien mil peregrinos, unus milio et centum mlia peregrinatorum; un - y medio, unus semis milio; dos, tres, cuatro ... -, duo, tres, quattuor ... miliones vel milliones; vcies (vciens), trcies (trciens), quadrgies (quadrgiens) ... centena mlia; vcies, trcies, quadrgies ... centum milia; un - de veces, dcies cnties mlies; cien - , cnties centena mlia; mil -, miliardum, i n; dcies mlies centena mlia; casi dos - de km cuadrados, duo fere miliones chiliometrorum quadratorum; los - de refugiados, perfugarum centena dcies mlia // costa de dos o tres - de dlares, sumptus (-us m) duorum triumve milionum

mimegrafo: mimegraphum, i n. Sin: apparatus (-us m) mimeogrphicus; polgraphum, i n; polygrphium, ii n; polygrphicum instrumentum; mchina multiplicatria. mimetismo: mimetismus, i m. Sin: mmesis, is f; imittio, onis f; ingnita imittio. mimtico: mimticus, a, um. Sin: imitativus.

mimeogrfico: mimeogrphicus, a, um.

mimetizacin, v. mimetismo.

693

mimetizar mimetizar: (imitar) mimetizare // mimetizarse, mimetizari (en sentido propio y figurado). en la tierra para extraer metales o minerales) cunculus, i m. Sin: cvea, ae f, suffssio, onis f; arrgia, ae f //(artificio explosivo) mina, ae f. Sin: ignvomus globus; globus gnifer vel incendirius. Uso: - antitanque teledirigida, ignvomus globus currfragus ac telemoderatus; - magntica, mina magntica; - marina, mina marina; - submarina, mina subaqunea; globus gnifer subaquneus; subterrnea, mina subterrnea; globus ignvomus subterrneus; - terrestre, mina terrestris // colocar minas, minas collocare vel dispnere; desactivar minas, minas frustrari; encender minas, minas accndere vel incndere; preparar minas, minas instrere vel parare; sacar minas, minas subdcere vel subtrhere // (galera subterrnea hecha para hacer saltar, por medio de la plvora, una roca, una fortaleza, etc.) cunculus, i m. Sin: foramen, mnis n. Uso: - explosiva, cunculus incendirius (ignvomus, prio plvere repletus), foramen incendirium (ignvomum, prio plvere repletum); prender, pegar fuego a una -, cunculum (vel foramen prio plvere repletum) succndere // (torpedo) globus incendirius, gnifer, ignvomus (fijo); incendirius globus natans (flotante); incendirius globus vagans (de corriente o a la ronza) // (fig, persona o cosa que abunda en cosas dignas de aprecio, o de que puede sacarse algn provecho o utilidad) cpia, ae f. Sin: thesaurus, i m. Uso: - de argumentos, argumentorum thesaurus; - de ejemplos, exemplorum cpia.

mimografa: (tratado sobre la mmica o los mimos) mimogrphia sive -grapha, ae f // (arte de reproducir escritos, dibujos mediante el mimegrafo) v. mimeografa. mimgrafo: mimgraphus, i m. Sin: mimorum scriptor. mimosa: mimosa, ae f. Uso: - pdica o vergonzosa, mimosa pudca vel snsilis.

mmica: mmica, ae f. Sin: ars mmica; gesticultio; stdium gesticulandi.

mina: (lugar subterrneo de donde se extraen los metales o minerales) fodna, ae f. Sin: metalli vena; (por sincdoque) metallum, i n vel metalla, orum npl. Uso: - natural, fodna naturalis; - de bronce, aerria, ae f; aeris fodna; metallum vel metalla aeris; metallum aerrium, aneum, ahneum; metalla aerria, anea, ahnea; - de carbn, carbonria; carbonifodna; carbonis vel carbonria fodna; metallum carbonrium vel metalla carbonria; metallum vel metalla carbonis; - de hierro, ferrria, ae f; ferrifodna, ae f ; metallum vel metalla ferri; metallum ferrrium; metalla ferrria; - de metal, metallifodna; - de oro, aurria, ae f; aurifodna vel auri fodna; metallum vel metalla auri; metallum aurrium; metalla aurria; - de plata, argentria, ae f; argentifodna; metallum vel metalla argenti; metallum argentrium; metalla argentria; de sal, salis fodna // abandonar una -, metallum vel metalla intermttere (por algn tiempo), destitere (para siempre); abrir una -, metallum vel metalla institere; explotar una -, metallum vel metalla exercere; volver a explotar una -, metallum intermissum vel metalla intermissa reclere // (cavidad hecha

minar: (colocar minas) ignvomos globos (subterrneos vel subaquneos, subterrneas o submarinas) cndere // (hacer minas cavando la tierra y poniendo artificios explosivos para derribar muros, edificios, etc.) cunculos re displodente preditos gere. mineral: adj mineralis, e. Sin: metllicus. minarete: minaretum, i n.

694

ministerio Uso: aceite -, minerale leum // sust minerale, is n. Sin: metallum. minifalda: tuncula (vestcula, indcula, tnica, gunna, cstula) mnima. Sin: gunna suprbrevis; hypoznium mnimum. minigolf: pilamlleus minutus. minimalismo: minimalismus, i m. minimalista: minimalista, ae m. minimizar: extenuare. Sin: ad mnimum redgere; mnimi fcere.

mineraloga: mineralgia sive -loga, ae f. Sin: metallorum doctrina, descrptio, scintia.

mineralgico: mineralgicus, a, um. Sin: ad minerlium (vel ad metallorum) doctrinam ttinens. mineralogista: mineralgiae investigator. Sin: metallorum doctrinae peritus.

minero: fossor, oris m. Sin: metallrius, ii m; metllicus. Uso: - de carbn, fossor carbonrius; - de metal, metallifossor vel fossor metllicus. minestrone: sorbtio compsita.

mnimo: mnimus, a, um. Uso: como mnimo, mnimum; los que carecen del - vital, qui mnimo subsdio carent ad vitam necessrio. minio: mnium, ii n. Uso: pintar, untar con -, miniare; mnio colorare. miniordenador, v. minicomputadora.

miniatura: (letra floreada, trazada con minio en los antiguos manusritos) rubrca, ae f // (pintura de pequeas dimensiones) minuta vel minutssima pictura. Sin: imago picta mnima; pictura mintulis punctis laborata. Uso: en -, minsculus; pusillus; una Roma en -, pusilla Roma; la casa es un Estado en -, domus pusilla res pblica est // (cosa menuda, de escaso tamao) res minuta, parva, pusilla.

miniar: miniare. Sin: minutssime pngere; subtlibus punctis pngere vel depngere; subtili penicillo punctim pngere. Uso: - un libro, minutis picturis librum ornare.

miniaturista: minutarum imginum pictor. Sin: minutissimarum picturarum rtifex (-fcis m). minicomputadora: computatrum vel ordinatrum minutum. Sin: parvum instrumentum computatrium.

ministerio: (cargo, empleo, oficio u ocupacin) ministrium, ii n. Sin: munus, -nris n. Uso: - pastoral, ministrium pastorale; cura pastoralis; - sacerdotal, ministrium sacerdotale; dejar el - sacerdotal, munus sacerdotale depnere // (empleo de ministro) ministri vel administri (pblici) munus // (cada uno de los departamentos en que se divide la gobernacin del Estado) ministrium, ii n; pblicum ministrium. Uso: - europeo, ministrium europaeum; - de la agricultura, ministrium agriculturae; - de la comunicacin, ministrium communicationis; - de cultura y educacin, ministrium cults atque educationis; ministrium cultus reique culturalis; - de la defensa, ministrium pblicum rei defensionalis; - de la pblica instruccin, ministrium institutionis pblicae; ministrium a pblica institutione; ministrium pblicum

ministerial: ministerialis, e. Uso: seoro -, domintio ministerialis.

695

ministra rei institutriae; administrtio institutionis pblicae, - del interior, ministrium rerum domesticarum; ministrium administrationis internae; - de la salud, ministrium valetdinis; ministerios de la Santa Sede, ministria Sanctae Sedis; - de transportes, sedes administri transvectioni (vel vehiculationi, vel rei vehiculriae) praepsiti // (edificio en que se hallan las oficinas de cada departamento ministerial) sedes administri (pblici). Uso: de agricultura, sedes administri agriculturae praepsiti; - de asuntos exteriores, sedes administri xteris negtiis praepsiti; - de asuntos sociales, sedes administri negtiis socilibus praepsiti; - del comercio exterior, sedes administri commrcio cum xteris reginibus praepsiti; - de comunicaciones, sedes administri communicationi sociali praepsiti; - de economa, de las finanzas, sedes administri rei nummriae pblicae praepsiti; - del exterior, sedes administri xteris negtiis praepsiti; - de la industria y el comercio, sedes administri indstriae et commrcio praepsiti; - de la pblica instruccin, sedes administri pblicae institutioni praepsiti; - del interior, sedes administri negtiis domsticis (vel rebus internis) praepsiti; - de justicia, sedes administri rei iudiciriae praepsiti; - de la marina mercante, sedes administri rei martimae mercatriae praepsiti; de la salud, sedes administri saluti pblicae praepsiti; - del tesoro, sedes administri thesauririi; - para el ambiente, sedes administri rei ambitali praepsiti; - para el turismo y el espectculo, sedes administri rei periegticae et spectculis praepsiti. ministro: (persona que ejerce algn oficio, empleo o ministerio) administer vel minister, tri m. Sin: ministrator vel administrator. Uso: - de justicia, iudex, dcis m; praetor, oris m // (persona que dirige cada uno de los departamentos ministeriales en que se divide la gobernacin del Estado) administer pblicus. Sin: reipblicae administer; civitatis moderator. Uso: - de la agricultura, administer rei agrriae; del comercio exterior, minister commrcii xteri; - de cultura, administer pblicus rei culturalis; administer pblicus cults civilis; administer cults reique institutriae; - de defensa, minister defensionis; pblicus administer a defensione; administer civitati defendendae praepsitus; administer pblicus defensionis militaris vel rei defensionalis; - de la ecologa, administer pblicus rei oecolgicae; - de economa, de hacienda, rei nummriae administer; pblico aerrio administrando praefectus; - de la economa y la tecnologa, administer oeconmiae technologiaeque; - de instruccin pblica, minister pblicae instructionis; - del interior, minister a rebus interiribus; - de justicia, administer iusttiae; administer a rebus iudiciriis; - de relaciones exteriores, administer ab xteris negtiis; administer rerum exterarum; minister negotiorum exterorum; administer pblicus rationum exterarum vel externarum; praepsitus xteris negtiis; - de salud pblica, administer a sanitate pblica; - del trabajo, administer peri accurando; - de transportes, administer pblicus rei vehiculriae // - plenipotenciario, orator lberis cum mandatis; primer -, jefe de gabinete, administer primrius; princeps minister; princeps administrorum; administrorum presidens; praeses conslii administrorum; - sin cartera, administer sine chartophylcio; consejo de ministros, conslium administrorum. minoico: minicus, a, um.

ministra: administra pblica. Uso: - del exterior, ministra a rebus xteris; - de relaciones exteriores de los Estados Unidos, administra rerum exterarum Confoederatarum Civitatum Americanarum. ministrante: ministrans, antis m. Sin: camillus christianus.

696

miologa minoracin: minortio, onis f. Sin: demintio; immintio; inferior condcio; naturae impedimentum; nsitum obstculum; abnrmitas. (-dcis m) minutarum vel minutalis.

minora: minritas, atis f. Sin: minor pars. Uso: - tnica, minor pars allphyla; - lingstica, minritas lingustica; minora de alguna nacin, pars minor alicius nationis; cives stirpis nmero inferioris; cives nmero pauciores (en pl, tambin gentes pauciores nmero). minorista: nstitor, oris m. Sin: caupo, onis m.

minu: mintula salttio. Sin: statculus, i m; salttio gradu lnior. minuete, v. minu. minuendo: nmerus deminuendus.

miocardaco: myocardacus, a, um. Sin: myocrdii vel cordis msculi (gen). miocardio: myocrdium, ii n. Sin: cordis msculus. miocardigrafo: myocardigraphum, i n. miocardtico: myocardticus, a, um. miocardiograma: myocardiogramma, tis n.

minuto: (tmporis) minutum, i n. Sin: minuta, ae f; (horae) momentum. Uso: - de silencio, minuta taciturnitatis; observar un - de silencio, unam minutam taciturnitatis servare sive observare; sexagsima parte de un - de tiempo, o sea segundo, secundum; punctum (tmporis); emplear 50 y 1, L (quinquaginta) momenta unumque (tmporis) punctum insmere; recorrer 100 m en menos de 10, C (centum) metra celrius quam decem punctis emetiri; recorrer 50 km en 4 horas, 30y 32, viam L (quinquaginta) chilometrorum quattuor horis, XXX (triginta) momentis, XXXII (duo et triginta) punctis confcere.

minueto, v. minu.

minscula: lttera minuta vel mintior.

minuta: prima scrptio (-onis f). Sin: exemplum // (lista de los platos de una comida, o que pueden servirse en un restaurante, etc.) v. men. minutero: minutrium, ii n. Sin: index

minusvlido: (en lo fsico) membris impeditus vel captus. Sin: sucius; laesus // (en lo psquico) mente captus. Sin: non compos mentis; inhbilis; natur impeditus.

minusvalidez: impedtio, onis f. Uso: graves formas de -, graves impeditiones; v. minoracin.

minsculo: minsculus, a, um. Sin: pusillus. Uso: letra -, v. minscula.

mioceno: adj miocenicus, a, um // sust miocaene, is n.

miocarditis: myocardtes, is f; myocardtis, dis f. Sin: myocrdii (vel cordis msculi) inflammtio.

miologa: myolgia sive -loga, ae f.

miograma: myogramma, tis n.

migrafo: mygraphum, i n.

miografa: myogrphia sive -grapha, ae f. Sin: musculorum descrptio.

697

miolgico miolgico: myolgicus, a, um. Sin: ad myolgiam prtinens. liud intendit.

milogo: mylogus, i m. Sin: myolgiae peritus vel peritssimus. mioma: myoma, tis n.

miope: adj myops, pis. Sin: mypi laborans; lusciosus; luscitiosus. Uso: ojos -, culi hbetes // fig hebes, tis. Sin: retusus vel retunsus; parum acutus vel intllegens // sust myops, pis m. Sin: qui culis non satis prspicit; cuius culi non longe conspectum ferunt. Uso: alguien se vuelve -, cies oculorum alicius hebescit; culi alicius hebescunt; ser -, culis non satis prospcere; non longe videre // fig non longe videre; parum videre vel intellgere. miopa: mypia sive myopa, ae f. Sin: lusctio; culi hbetes; culi non satis prospicientes; culi non longe conspectum ferentes // fig ingnium parum acutum. Sin: ingnium hebes vel retusum, vel retunsum. miosis: mysis, is f. Sin: pupillae contrctio.

mirador: (que mira) aspciens, entis (adj); aspector, oris m (sust) // (galera o pabelln desde donde se descubre una vista hermosa) apopsis, is f (abl -i); apopsis, dis f. Sin: locus ex quo prospectatur // (balcn cerrado con cristales y cubierto) maenianum, i n. mirar: aspcere. Sin: intueri. Uso: - con buenos ojos, culis aspcere aequis; - con malos ojos, despcere; torvis culis aspcere; nimo haud aequo intueri; - fijamente, defixis culis intueri.

mirada: obtutus, us m. Sin: prospectus, us m. Uso: - alrededor, en torno, circumspectus, us m; actus circumspiciendi; circumspectus in omnes partes; dirigir la -, obtutum fgere.

mirada: mrias, dis f. Sin: decem mlia; dena mlia. miriagramo: myriogrammum, i n. mirialitro: myrilitrum, i n.

miosotis, v. miosota.

miosota: myostis, dis f. Sin: myosta, ae f; myoston, i n.

mioterapia: myotherapa, ae f. Sin: musculorum curtio.

mira: (seal fija hacia la cual se dirigen visuales) scopus, i m. Sin: meta; dirctio. Uso: dirigir la -, tomar el punto de -, speculari; estar a la -, andar a la -, quedar a la -, liquid speculari // (intencin) propsitum, i n. Uso: poner la - en una cosa, rem sibi propnere; in liquid intndere; no tener ninguna poltica o temporal, nulla cmmoda poltica vel temporlia affectare; no tiene otra -, nihil

mirilla: lamella collneans. miripodo, v. miripodo. mirstica: myrstica, ae f.

miripodo: myriapus, dis m. Sin: millpeda vel centpeda, ae f.

mirimetro: myrimetrum, i n. Uso: - cuadrado, myrimetrum quadratum (= 100.000.000 m2, mlies centena mlia metrorum quadratorum).

mirn (voyeur): contemplator libidinosus. Sin: obscena observandi cpidus; ad obscena

mirlo: mrula, ae f; mrulus, i m.

698

miscible spectanda propensus. audire; durante la -, inter missam; ir a -, ad missam venire; ad missam intrare; llegar tarde a -, trdius intrare ad missam; participar en la -, missam (vel missae sacrifcium) participare; perder la -, sacro non interesse; salir de la -, de missa discdere vel gredi.

mirra: myrrha, ae f. Sin: murra vel murrha, ae f. Uso: de -, v. mirrado. mirrado: myrrhatus, murratus. Sin: mrrheus, mrreus, mrrhinus vel mrrinus.

misa: missa, ae f. Sin: eucharstia, ae f; sacrum, i n; sacrifcium, ii n; sacrum missae; missae sacrifcium; eucharsticum sacrifcium; sacra eucharstia; sancta missa. Uso: cantada, missa in cantu; sacrum sollemne; sacrum sollemni ritu factum, peractum, celebratum; - conventual, missa conventualis; exequial, missa exsequialis; - cotidiana, missa quotidiana; - dominical, missa dominicalis; dominicalis eucharstia; - fnebre, missa funebralis; - gregorianas, missae gregorianae; - negra, daemonaca imittio missae; - pontifical, missa pontificalis; sacrum pontificali ritu peractum (celebrada) vel peragendum (a celebrarse); - privada o rezada, missa lecta; - satnica, missa satnica; - solemne, missa sollemnis; missa sollmniter celebrata; - vespertina, missa vespertina; votiva, missa votiva; - votiva de la Santsima Trinidad, Missa votiva Sanctssimae Trinitatis // - de cuerpo presente, missa exsequialis; missae sacrifcium exsequiale; - de difuntos, missa de rquiem, missa defunctorum, missa de requie; missa pro defunctis; sacrum in expiationem; - del Espritu Santo, missa Spritus Sancti; - en accin de gracias, missa (votiva) pro gratiarum actione; - en el aniversario, missa in anniversrio; - en latn, missa latina; missa latine celebrata // asistir a -, missae interesse; ayudar a -, altaris ministrio fungi; sacerdoti sacrificanti (vel sacris operanti) ministrare vel inservire; cantar -, missam cantare; celebrar -, decir -, sacrum fcere vel pergere; sacrifcium vel sacrum missae celebrare; missam gere vel celebrare; (sacram) eucharstiam celebrare; sacris fcere vel operari; escuchar -, missam auscultare vel

misal: missale, is n. Sin: missale litrgicum; liber sacrificalis vel sacrificialis; liber sacrorum. Uso: - Romano, Ambrosiano ..., Missale Romanum, Ambrosianum ...

misacantano: sacerdos novnsilis. Sin: neomystes, ae m; novnsilis sacer administer.

misantropa: misanthrpia sive -thropa, ae f. Sin: societatis evittio; hminum declintio; hminum (vel gneris humani) dium. misantrpico: misanthrpicus, a, um. Sin: hminum fugax; hminum societatem fgiens. misntropo: misnthropus, i m. Sin: qui hminum societatem fugit.

miscelnea: (mezcla, unin de unas cosas con otras) miscellnea, orum npl. Sin: stura, ae f // (obra o escrito en que se tratan muchas materias inconexas y mezcladas) miscellnea, ae f ; miscellnea, orum npl. Sin: collectnea, orum npl; silva, ae f; scripta miscellnea vel collectnea; multa et vria scripta; scripta inordinata (escritos desordenados); scripta incompsita (escritos desordenados, toscos); scripta incompta (escritos toscos). miscelneo: miscellneus, a, um. Sin: miscellus; mixtus. Uso: libro, cdigo -, liber, codex miscellneus.

miscibilidad: temperablitas, atis f.

miscible: temperbilis, e. Uso: - con agua,

699

misil aqu temperbilis. tor; divini verbi sator. Uso: - apostlico, christianae doctrinae praeco apostlico mnere.

misionero: adj missionrius, a, um. Sin: missionalis, e. Uso: asociacin -, consocitio missionria; caridad -, critas missionalis; celo -, zelus missionrius; estacin -, sttio missionalis; obra -, opus missionale vel missionrium; viaje -, iter missionale; vocacin -, voctio missionria // sust missionrius, ii m. Sin: missionalis, is m; sacer missionalis; Evanglii praeco (-onis m); Christi nntius; christianae religionis (vel christianae veritatis) nntius, praeco, propagator; sacerdos ad propagandam fidem legatus; fidei praedica-

misional: missionalis, e; v. misionero.

misin: (accin de enviar) mssio, onis f. Uso: - de legados, legatorum mssio // (poder que se da a un enviado para que haga alguna cosa; - diplomtica) legtio, onis f // (viaje de estudio, de exploracin) peregrintio, onis f; (por mar) navigtio // (cometido) munus, nris n. Uso: la - propia de Grecia, de Roma, Greciae, Romae prprium munus; cumplir la propia -, suo mnere fungi // (encargo) mandatum, i n; mandatus, us m. Uso: dar a uno la - de..., licui mandare ut + subj // (serie de sermones que predican los misioneros) mssio, onis f. Sin: sacrae ad ppulum contiones // (viaje que hacen los predicadores evanglicos para difundir la religin) expedtio, onis f. Sin: legtio; sacra expedtio; legtio de propaganda fide vel ad propagandam fidem.

misil o msil: mssile, is n (en pl misslia vel arma misslia). Sin: rucheta vel rocheta, ae f; telum mssile vel missbile; mssile bllicum; bllicus globus mssilis vel missbilis. Uso: scud, rucheta sctica; - intercontinentales, interplanetarios, misslia intercontinentlia, interplanetria; - nuclear, mssile nucleare; con cabeza nuclear, rucheta cum displosivo cpite nucleari.

misogamia: misogmia sive -gama, ae f. Sin: nuptiarum dium. misgamo: adj misgamus, a, um // sust misgamus, i m. Sin: nuptiarum osor.

mstica: mstica, ae f. Sin: mstica disciplina, scintia, rtio; rei msticae (vel de re mstica) doctrina. Uso: una - exagerada del trabajo, plus aequo mstica quaedam de labore rtio; alcanzar las cumbres de la -, msticae clmina attngere. msticamente: (de un modo mstico) mstice. Sin: sensu mstico // (misteriosamente) arcane. Sin: occulte.

misterioso: mysteriosus, a, um. Sin: msticus; arcanus; secretus.

misterio: mystrium, ii n. Sin: arcanum. Uso: - del dolor, doloris arcanum.

misgino: adj misgynus, a, um. Sin: in muleres malvolus // sust misgynus, i m. Sin: mulerum osor.

misoginia: misognia, ae f. Sin: mulerum dium.

misticismo: (doctrina mstica) v. mstica // (estado de la persona que se dedica mucho a Dios o a las cosas espirituales) mysticismus, i m. Sin: msticum stdium // (estado extraordinario de unin inefable con Dios por el amor) status (-us m) msticus. Sin: mstica condcio. mstico: (que incluye misterio o razn oculta) msticus, a, um. Sin: arcanus; secretus; recnditus; occultus; bditus // (concer-

700

mnemnica niente o relativo a la mstica) msticus,a, um. Sin: ad msticam doctrinam ttinens // (el que se dedica mucho a Dios o a las cosas espirituales) msticus, i m. Sin: homo vel vir msticus; homo vel vir stdio mstico dditus, vel msticis disciplinis addictus, vel msticis disciplinis initiatus ; divinarum rerum contemplator vel scrutator // (el que escribe o trata de mstica) homo vel vir rei msticae (vel msticae doctrinae, vel theolgiae msticae) studiosus. tos, nimos, tumultum.

mitin: conventus, us m. Sin: coetus, us m; comtium; concurstio. mito: mythus vel mythos, i m. Sin: fbula. mitografa: mythogrphia vel -grapha, ae f. Sin: fabularum doctrina.

mistificador: adj fallax, acis. Sin: fraudulentus; ludificatrius // sust fraudator, oris m. Sin: ludificator; adulterator.

mistificar: fllere. Sin: decpere; ludificare; adulterare. mistral: caurus narbonensis.

mitificar: in fbulam tradcere, extllere, ergere (liquid vel liquem). mitigacin: laxamentum, i n. Uso: - de la ley, legis laxamentum.

mtico: mthicus, a, um. Sin: fabulosus; fabularis, e.

mitad: dimdium, ii n. Uso: a - de precio, dimidiato prtio; en la - de la cuesta, in mdio clivo; en la - de la pgina, in mdia pgina; en la - del verano, mdia aestate.

mistura, v. mixtura.

mitolgico: mytholgicus, a, um. Sin: fabularis, e; fabulosus. mitlogo: mythlogus, i m. mitomana: mythomnia sive -mana, ae f.

mitologa: (ciencia de los mitos) mytholgia sive -loga, ae f // (historia fabulosa de los dioses, semidioses y hroes de la antigedad) histria fabularis vel fabulosa. Sin: fbulae, arum fpl; antiquae fbulae; deorum hominumque fbulae. Uso: - romana, antiquae Romani ppuli fbulae.

mitgrafo: mythgraphus, i. Sin: fabularum scriptor.

mitmano: mythmanes, is m. Sin: mythomni laborans; ad mythomniam proclivis. mitn: mancium, ii n.

mitigador, mitigante: mitigatrius, a, um. Sin: mitigativus.

mitigar: mitigare. Sin: sedare. Uso: - la fiebre, la ira, el dolor, la severidad, febrim, iram, dolorem, severitatem mitigare; - los oleajes, la tempestad, los vientos, los nimos, el tumulto, sedare fluctus, tempestatem, ven-

mnemnica: mnemnica, ae f. Sin: mnem-

mixtura: mixtura, ae f.

mixto: mixtus, a, um.

mitridatismo: immnitas vel indmnitas a venenis. Sin: assuetudo ad venena.

mitral: mitrae smilis.

mitra: mitra, ae f. Uso: - pequea, mitella.

701

mnemnico nica, orum npl; disciplina vel ars memriae. tssimus; artculos de -, merces delicatae fpl; res elegantiores fpl; - en el vestir, vestis hbitus; nueva - en el vestir, nova vestimenta; novus vstium mos; vestido a la -, nove vestitus // poeta de -, pota nunc ( vel tunc) mxime vigens vel placens; la - de hacer algo, mos alicius rei faciendae; ser - o de -, estar de -, vigere vel placere; moris (vel in more) esse; morem retinere; introducir - extranjeras, peregrinos mores indcere vel inferre; seguir la -, aliorum hbitum imitari; volverse de -, in morem vrtere; fuera de -, desuetus; obsoltior; iam non in more; pasar o pasarse de -, obsolscere, exsolscere.

mnemotecnia, mnemotcnica, v. mnemnica. moar: tela interundata.

mnemnico: mnemnicus, a, um. Sin: memorialis, e; ad memriae artem spectans.

moca: (variedad de caf) faba mocana // (infusin de caf) ptio cafaeria mocana.

moblaje: supellex, lctilis f (abl -e sive -i). Sin: ornamentum, i n; ornamenta, orum npl; instrumentum. Uso: - de una casa, supellex domstica; instrumentum domsticum; doms ornamentum

mobiliario: adj mbilis, e. Sin: movens. Uso: efectos, objetos, enseres -, moblia, ium npl; movntia, ium npl; res moventes vel mbiles; res quae moveri possunt // (moblaje) v. esta voz.

modal: modalis, e.

modalidad: rtio, onis f. Sin: condcio.

modelable: formbilis, e. Sin: quod formari potest. modelado: (accin) fctio, onis f. Sin: compostio; formtio // (efecto) fictura, ae f. modelador: fictor, oris m. Sin: formator.

moda: (uso, modo o costumbre que est en boga durante algn tiempo o en un determinado pas) moda, ae f. Sin: consuetudo, dnis f; mos, moris m; usus, us m; hbitus, us m; mos et consuetudo; cultus modus. Uso: - del pas, cultus modus domsticus; - extranjera, cultus modus peregrinus; - femenina, mundus mulebris; - nueva, hbitus novus; mos recen-

moco: mucus, i m. Sin: pituta. Uso: - de pavo (planta), amarantus caudatus.

mochuelo: (ave rapaz nocturna) lula, ae f.

mochila: mntica, ae f. Sin: srcina; impedimentum; bulga; sacciprium dorsuale; saccus meris suspendendus. Uso: llevar la -, srcinam gestare; ponerse la -, srcinam ad dorsum accommodare; quitarse la -, srcinam pnere vel depnere.

modelo: (representacin en pequea escala) forma, ae f. Sin: exemplar; modus. Uso: - pequeo, formella; parva forma; - de una mquina, exemplar mchinae; - de una nave, modus navis // (figura de barro, yeso o cera que despus se ha de reproducir en madera, mrmol o metal) exemplar, aris n. Uso: - de arcilla, proplasma, tis n; - de cera, exemplar e cera factum; - de yeso, exemplar e gypso factum // (vestido con caractersticas nicas, creado por determinado modista) vestis (-is f) exemplaris vel singularis // (persona o cosa

modelista: minutorum specminum rerum effector.

modelar: formare. Sin: fngere; accommodare.

702

moderno digna de ser imitada) exemplar, aris n. Sin: exemplum; spcimen, mnis n. Uso: - eterno, exemplar aeternum; - ideal, cogitata spcies; - perfecto de beldad femenina, excellens mulebris formae pulchritudo; - de integridad, exemplum innocntiae; - de prudencia, prudntiae spcimen; - en su gnero, omni ex parte in suo gnere perfectus; una esposa -, uxor rarssimi (vel singularis) exempli; un obrero -, ptimus pifex // delinear el - ideal del orador, summum oratorem fngere; oratorem exprmere; escoger a uno como -, delgere liquem ad imitandum; proponer un a imitar, propnere licui exemplar ad imitandum; servir de -, exemplo esse; tomar a uno como -, liquem sibi propnere ad imitandum; liquem sibi exemplum propnere; tomar a uno como - en algo, smere ab liquo (vel cpere de liquo) exemplum alicius rei // (hombre o mujer que posa para pintor, escultor o fotgrafo) exemplar, aris n; homo pictri (staturio, photgrapho) propsitus; homo exemplaris caus pictori (staturio, photgrapho) propsitus; mlier pictori (staturio, photgrapho) propsita; mlier exempli imitandi grti pictori (staturio, photgrapho) propsita. Uso: - vivo, nudum exemplar // (joven que exhibe los nuevos modelos de costura) adulescens vel puella exemplum novum xhibens; indutor, oris m; indutrix, icis f; desfile de modelos, novorum exemplorum (vel exemplrium) transvctio, procssio; adulescntium nove vestitorum vel puellarum nove vestitarum transvctio, procssio. modem (Inform), contraccin de modulador-demodulador: transmodulatrum, i n. Sin: transmodulatrium. rator.

modernismo: modernismus, i m. Uso: - filosfico, histrico, bblico, modernismus philosphicus, histricus, bblicus; - literario, litterarum modernismus; modernismus in ltteris. modernista: adj modernsticus, a, um // sust modernista, ae m. Sin: modernismi sectator vel fautor.

modernidad: (calidad de moderno) modrnitas, atis f. Sin: nvitas; moderna rtio // (nuevos modos de vivir y pensar) hodierna consuetudo; novi mores; recntior cogitandi agendique modus // (poca actual) haec aetas. Sin: haec tmpora.

modernamente: moderne. Sin: moderna ratione; hodierno more.

modernizacin: innovtio, onis f. Sin: ad novum exemplar compostio; ad nova exempla compostio; ad novam formam redctio; ad nostrae aetatis morem redctio; accommodtio ad praesntia. modernizador: novator vel innovator, oris m. Sin: ad praesntia accommodator.

modernizar: novare vel innovare. Sin: ad novam formam redgere vel redcere; ad novum exemplar compnere; ad nova exempla compnere; ad nostrae aetatis morem (vel rationem) redgere; ad praesntia accommodare, novare, interpolare.

moderado: moderatus, a, um. Sin: temperatus. Uso: - en poltica, in re pblica moderatus vel temperatus.

moderador: moderator, oris m. Sin: tempe-

moderno: modernus, a, um. Sin: hodiernus; novus; recens; recntior; recentssimus; nuprrimus; novellus; praesentneus; nunc usitatus; huius (vel praesentis, vel nostrae) aetatis; huius (vel nostri) tmporis; nostri tmporis prprius; nostrorum tmporum vel dierum; nostri seculi; hodiernae vitae; qui

703

modificador nunc (vel nostro tmpore) est. Uso: los hombres -, hmines moderni vel hodierni; la vida -, vita moderna; tiempos -, tmpora moderna vel hodierna; uso eclesistico - del latn, modernus usus ecclesisticus latinitatis. modificador: mutator, oris m. Sin: commutator; transformator; qui immtat. sor; aculeatus vel acerbus irrisor.

mofarse: - de uno, liquem ludbrio habere; sugillare vel suggillare liquem; - de algo, sugillare liquid; - de todo, mnia in ludbrium vrtere; v. burlarse. moglico, v. monglico. mogote: (montculo) acuminatus collis (is m) // (hacina de forma piramidal) acuminatus mssium cmulus. mohair: txtile muhaiarense. Mohammed, v. Mahoma.

modular: modulari.

modulador: adj modulatrius, a, um // sust modulator, oris m // (dispositivo que realiza la operacin de modulacin) modulatrium, ii n. Sin: instrumentum modulatrium. mdulo: (aparato) mdulus, i m. Uso: - espacial Huygens, mdulus spatialis Huygens.

modulacin: modultio, onis f. Sin: vocis flxio; sonoritatis flxio. Uso: - de frecuencia, frequntiae modultio.

modo: modus, i m. Uso: - de expresarse, dicendi vel scribendi modus, forma; sententiarum orationisque forma; - de vivir, modus vivendi.

modisto, v. modista.

modista: (persona que tiene por oficio hacer prendas de vestir) vestficus, i m; vestfica, ae f. Sin: novorum vstium effector (-oris m) vel effectrix (-icis f).

modismo: (expresin privativa de una lengua) peculiaris modus dicendi // (idiotismo) v. esta voz.

moho: (hongo muy pequeo que se cra en la superficie de los cuerpos orgnicos) mucor, ris m // (capa que se forma en la superficie de un cuerpo metlico por alteracin qumica de su materia) robigo vel rubigo, gnis f (- de los metales); ferrugo, gnis f (- del hierro); aerugo, gnis f (- del cobre). Uso: cubierto de -, robiginosus; robgine obductus. mojigatera: (disimulacin) simultio, onis f. Sin: fallcia; fctio; hypcrisis, is f // (beatera) pietatis simultio vel spcies; pietatis erga Deum simultio; religionis ostenttio; perviccia religionis. moir: undulatus, a, um.

moharra: cuspis, dis f.

mofa: sugilltio vel suggilltio (alicius, contra alguno). Uso: - amarga, mordaz, amara suggilltio; aculeata vel acerba ludifictio. mofador: cavillator, oris m. Sin: derisor; irri-

mojn: (seal que se coloca en un camino para que sirva de gua) signum virium.

mojigato: (disimulado) simulator, ris m. Sin: fallax; fictor; hypcrita vel hypcrites, ae m // (beato) virtutis simulator; religionis ostentator vel simulator; homo religionis prvicax.

704

mollear moka, v. moca. dere, onerare, incursare, cedere.

molar: (adj, de la pieza dentaria lateral) molaris, e. Sin: ad dentem molarem prtinens // sust dens (dentis m) molaris, molrius, maxillaris. Moldavia: Moldvia, ae f. molde: (objeto hueco preparado de modo que d su forma a la materia que se introduce en l) forma, ae f. Uso: - de boj, bxea forma; cera vaciada en un - de yeso, cera in formam gypsi infusa // (conjunto de letras o forma ya dispuesta para imprimir) forma multiplicbilis. Sin: exemplum multiplicbile moldeador: formator vel conformator, oris m. Sin: fictor; plasmator; plastes, ae m. Uso: el que hace molduras de yeso, gypsoplastes vel gypsoplasta, ae m.

mol, v. molcula-gramo.

molibdenita: molybdaenites, is f; molybdaenites, ae m. molibdeno: molybdaenus vel molybdaenos, i m; molybdaena, ae f; molybdaenum, i n.

moldura: torus, i m. Sin: crepdo, dnis f; crusta. moldurar: toris ornare. molcula: molcula, ae f.

moledor: mlitor, oris m. Sin: molendinrius; pistrinrius.

molecular: molecularis, e. Sin: ad molculam ttinens.

molcula-gramo: grammimolcula, ae f.

moledura o molienda: molitura, ae f. Sin: contrtio; commolendi actus.

moler: mlere vel emlere. Sin: molare; frngere; contrere; trere. Uso: - a uno a puetazos, pugnis liquem contndere, obtn-

molino: (mquina) pistrnum, i n. Sin: molnum, i n ; molna, ae f; moletrna, ae f. Uso: - elctrico, pistrinum elctricum; - de aceite, de aceituna, v. almazara; - de agua, aquimolina, aqumola, hydrleta vel hydrletes, ae; pistrinum aqurium vel hydrulicum; - de vapor, mola vaprea; pistrinum vaporrium; - de viento, ventmola, ae f; ventimolna ; pistrinum ventilatum // (casa o edificio en que hay un molino) molendinum, i n. Sin: molae, arum fpl. Uso: fig, llevar el agua a su -, mnia ad suam utilitatem referre; cada cual lleva el agua a su -, sibi quisque ruri metit; ad suum quisque cmmodum refert quaecumque agit // (persona sumamente inquieta y bulliciosa) irrequietus homo. Sin: ardlio, onis m. mollear: (ceder una cosa a la fuerza o presin) cdere (por ej, prementi crpori) // (do-

molinillo: (instrumento pequeo que sirve para moler) pistrilla, ae f. Sin: pistillum; molnula; rudis, is f; mixtrius. Uso: - de caf, machnula (vel pistrilla, vel molnula) caferia vel molendo cafo; pistrilla arbicis molendis fabis; - de pimienta, mola piperria; machnula pperis molaris; pistrilla molendo pperi; - para triturar la carne, tritbulum vel tritrium carnis; mchina concisria (carnis); instrumentum carni conterendae; encender, apagar el - (elctrico) de caf, (elctricam) molnulam caferiam accndere, exstnguere.

molinero: molinrius, ii m. Sin: mlitor, oris m; pistor; pistrinrius. Uso: de -, pistoralis, e.

705

mollete blarse por su blandura) flecti, inflecti. Sin: torqueri. tans.

mollete: (panecillo) orbculus panis. Sin: pastillum ovatum; pastillus ovatus. molotov: ampulla molotoviana.

monacato: monachatus, us m. monacillo, v. monaguillo. Mnaco (estado): Monoecus, i m. Uso: de -, monoecensis, e

molusco: nimal molluscum vel molle. Sin: nimal ssibus carens. momentneamente: momentliter. Sin: ad (vel in) praesens; in praesenti; in praesens tempus.

mnada: monas, dis f. Sin: nitas; singulritas.

momento: tmporis momentum. Uso: a ltimo -, ltimo momento; en el - oportuno, tmpore opportuno; en un -, momento tmporis; por el -, in praesntia; por un -, paulisper; diferir para otro -, in liud tempus liquid differre. momia: cadaver medicatum, duratum, condtum. Sin: mrtui corpus medicatum. momificacin: crporum medictio. Sin: cadverum conditura.

momentneo: momentneus, a, um. Sin: momentrius; temporneus, a, um; brevis; brevssimus; exgui tmporis (gen de cualidad).

monadologa: monadolgia sive -loga, ae f. Sin: doctrina de mondibus vel de unittibus.

monaguillo: clerculus, i m. Sin: puer (vel parvus) minister altaris; puer Missae insrviens; puer sacerdoti fmulans; puer sacris ministrans; camillus christianus. monaquismo: monachismus, i m. monarca: monarcha, ae m; monarchus, i m.

monaguilla: puella ministra altaris. Sin: puella Missae insrviens.

momificar: mrtuum arte medicare. Sin: exanimatum corpus medicare; crpora (odribus) condire, medicare, curare.

mona: (simia) smia, ae f. Uso: fig, aunque la - se vista de seda, - se queda, smia semper smia etiamsi urea gestit insgnia; dormir la -, edormire crpulam. monacal: monachalis, e. Sin: monsticus; monchicus; mnachus; monachorum vel monacharum (gen pl); ad mnachos spec-

monasterio: monastrium, ii n. Sin: coenbium; ascetrion vel ascetrium; monachorum (vel monacharum) coenbium vel domiclium.

monrquico: adj monrchicus, a, um. Sin: monrchiae favens // sust monrchiae fautor.

monarqua: monrchia sive monarcha, ae f. Sin: singularis principatus vel dominatus (-us); singulare imprium; unus dominatus. Uso: - absoluta, monrchia absoluta; - constitucional, monrchia temperata vel constitutionalis; regnum rei pblicae institutis convniens.

monstico: monsticus, a, um. Sin: monasterialis; monachalis; monchicus; coenobialis;

706

monja monastrii (gen). nummrius. Uso: sistema -, rtio aerria.

mondar: (quitar la cscara) deglbere. Uso: lugar donde se monda, decorticatrium; purgatrium.

mondadura: (accin y efecto de mondar) decortictio, onis f. Sin: crticis detrctio.

mondadora: obrera - de arroz, oryzae runcatrix vel purgatrix (-icis f). Sin: mlier oryzae purgandae addicta.

mondadientes, v. escarbadientes.

mongol: adj monglicus vel monglicus, a, um // sust Mngolus vel Mngulus, i m. mongolfiera, v. aerstato. Mongolia: Monglia vel Monglia, ae f.

monglico: (adj y sust, de Mongolia) v. mongol // (que padece mongolismo) mongolismo affectus vel afflictus. mongolismo: mongolismus, i m. mongoloide: gneri monglico smilis, e.

monedero: (bolsa o cartera donde se lleva el dinero en metlico) marspium vel marsppium, ii n. Sin: crumna, ae f; theca nummria; nummorum scculus. Uso: - lleno, marspium bene nummatum; marspium plenum ssium // (el que acua la moneda) monetrius, ii m. Sin: pifex monetae; monetae cusor. Uso: - falso, paracharactes, ae m; monetae adulterator; monetrius adulter.

moneda: (pieza de metal acuada para servir en las transacciones) nummus vel numus, i m. Sin: moneta, ae f. Uso: - de oro, de plata, de bronce, numus ureus, argnteus, aneus // (dinero) res nummria. Sin: pecnia; nummi, orum mpl. Uso: papel -, chartcea pecnia; valor de la -, pecniae vis; nummorum vis; nummi prtium; pagar en - italiana, nummis itlicis (vel Itliae nummis, vel libellis itlicis) pndere vel slvere; pagar en libras esterlinas, nummis nglicis (vel libellis nglicis) pndere // fig, pagar en la misma -, par pari referre; par pro pari referre; pari respondere; par pari respondere; pria pribus respondere.

monigote: (mueco o figura grotesca) neurospaston, i n. Sin: larva, ae f; ppulus, i m; mbile lignum // (persona insignificante y de poco carcter) truncus, i m. Sin: caudex, dcis m; stipes, ptis m. monista: adj monsticus, a, um. Sin: monismo favens; ad monismum prtinens // sust monista, ae m. Sin: monismi sectator. monismo: monismus, i m.

monegasco: adj monoecensis, e; sust Monoecensis, is m.

monetario: monetalis, e. Sin: monetrius;

monja: mnacha, ae f (dat y abl pl -bus). Sin: monialis, is f; sanctimonialis; nonna, ae f (dat y abl pl -abus); nonna coenobialis;

monitorio: monitrius, a, um.

monitor (Inform) monitrium, ii n. Sin: album visficum; tbula dilcida descriptria; machinamentum visficum descriptrium.

monitor: (persona encargada de ensear la prctica de alguna disciplina) mnitor, oris m // (dispositivo electrnico) monitrium, ii n. Sin: monitrium; monitrium electrnicum; machinamentum vel instrumentum monitrium; machnula monitria.

707

monje virgo monialis. Uso: - conversa, ancilla sanctimonialis; convento de monjas, coenbium monacharum; hacerse -, mnacha fio; cltui divino sacrari; se cltui divino sacrare. monje: mnachus, i m. Sin: coenobita, ae m; nonnus, i m. Uso: hacerse -, mnachus fio // fig, el hbito no hace al -, barba non facit philsophum; non omnes qui habent ctharam citharoedi. mono: (traje de faena, de una pieza) tuta, ae f. Sin: indutrium, ii n; tnica bracata; indumentum bracatum // (simio) smius, ii m. monoaural, v. monofnico. sincnium; cntio solitria; cantus homophnicus. monofsico: monophasis (gen). Sin: unus phasis (gen). mondico: mondicus, a, um.

monofisita: monophysta, ae m. Sin: eutychianus. monofisitismo, v. monofisismo. monofnico: monophnicus, a, um.

monofisismo: monophysismus, i m. Sin: doctrina eutychiana.

monocotiledn: adj unus cotyldonis (gen) // sust monocotyledon, nis f. monocotiledneo, v. monocotiledn.

monocigoto: monozygotum, i n.

monocigtico: monozygticus, a, um.

monobsico: monobsicus, a, um.

monogamia: monogmia sive -gama, ae f. Uso: observar la -, unam uxorem habere (dicho de una persona), sngulas uxores habere (dicho de varias personas).

monocotiledneas: monocotyldones, um f. monocromasia: monochromatismus, i m. Sin: colorum nitas.

monogamista: adj monogamsticus, a, um. Sin: monogmiae favens, entis // sust monogamista, ae m. Sin: monogmiae fautor.

monogmico: monogmicus, a, um. Sin: ad monogmiam ttinens.

monocromtico: monochromticus, a, um. Sin: monochromus; monochrmatus; unicolorus; uncolor, oris; unus coloris (gen).

mongamo: (casado con una sola mujer) mongamus, i m. Sin: qui unam uxorem habet. Uso: son mongamos, sngulas uxores habent. monognesis: monognesis, -is f. monogenia, v. monognesis.

monculo: (que tiene un solo ojo) monculus, i m // (lente para un solo ojo) monospecillum, i n. Sin: monculum, i n.

monocultivo: unus plantarum gneris cultura.

monodia: mondia, ae f. Sin: mondium;

monografa: monogrphia sive -grapha, ae f. Sin: de re peculiari scriptum; libellus de liqua (vel de sngula) re; investigtio monogrphica; como ejercicio acadmico, tambin scripta exercittio. Uso: - histrica, unus facti histria; escribir la historia romana por

708

monotesmo monografas, res gestas ppuli Romani carptim perscrbere. trium habens; uno machinamento motus; unimotralis, e // sust monomotrium, ii n. Sin: unimotrium; unimotrum.

monograma: monogramma, tis n. Uso: el de Cristo, Christi (vel christianum) monogramma. monoltico: monolthicus vel monlythus, a, um. monolinge: unus sermonis (gen).

monografista: monographae auctor, oris m. Sin: rerum peculirium scriptor vel studiosus.

monogrfico: monogrphicus, a, um. Uso: mtodo -, mthodus monogrphica.

monopatn: monopedrota, ae f. Sin: xula rotalis gubernbilis. monoplano: monplanum sive -plnum, i n. Sin: arinavis vel aronavis unum planum habens.

monopolio: monoplium, ii n. Sin: unus vendtio. Uso: - de la administracin y uso de los medios de produccin, una auctritas administrandi instrumenta bonorum effectionis iisque utendi; - de la enseanza, monoplium instructionis. monopolista: (monopolstico) v. esta voz // (persona que ejerce monopolio) v. monopolizador.

monolito: monlythus, i m. Sin: monlythus lapis, dis m (piedra monoltica); columna monlytha (columna monoltica); monlythum monumentum (monumento monoltico). monomana: monomnia sive -mana, ae f. monlogo: monlogus, i m.

monopolstico: monopolsticus, a, um. Sin: ad monoplium spectans.

monomaniaco o monomanaco: adj monomanacus, a, um. Sin: monomni laborans vel affectus // sust monmanes, is m. monometalismo: monometallismus, i m. monometalista: monometallista, ae m. Sin: mometallismi fautor vel sectator. monomtrico: monomtricus, a, um. Sin: unus metri vel mensurae.

monopolizar: monopolizare. Sin: monoplium exercere; in monoplium redgere; privilgium (alicius rei vendendae) excpere.

monopolizador: monoples, is m; monopla, ae m.

monopolizacin: monopoliztio, onis f. Sin: in monoplium redctio.

monosilbico: monosllabus, a, um. Sin: unus sllabae (gen). monoslabo: monosllabum, i n. Sin: unus sllabae vox vel verbum.

monomio: monmium, ii n.

monomotor: adj monomotrius, a, um. Sin: unimotrius; unius motrii (gen); unum mo-

monotesmo: monothesmus, i m. Sin: unus dei cultus (-us m) vel relgio.

709

monotesta monotesta: adj monothesticus, a, um. Sin: ad unus dei cultum prtinens // sust monothesta, ae m. Sin: unus dei cultor. par a viandas, escrium vel escarum anbathrum. montaje: instrctio, onis f. Sin: compostio; coninctio; mchinae vel machinarum instrctio; (en el cine) pellculae cinematogrphicae compostio. montado: - sobre ruedas, subrotatus, a, um.

monotipia: (mquina) v. monotipo // (arte) monotypa, ae f. Sin: compostio per sngulas ltteras; singularum litterarum compostio.

monotipista: monotypista, ae m. Sin: montypus, i m.

montono: montonus, a, um. Sin: unsonus vel unum tenorem servans (de la voz); aequalis, e; sine ulla varietate; nulla varietate; semper idem (adem, idem); simliter atque uno modo. Uso: discurso -, ortio nulla varietate predita vel delectans; vida -, adem semper vita; voz -, vox languens. monovalente: monvalens, entis. Sin: monobsicus.

monotona: monotnia sive -tona, ae f. Sin: unus modi tenor; nulla varetas; varietatis carntia. Uso: con -, sine varietate; eodem semper tenore; uno tenore; sine ulla varietate; nulla varietate; simliter atque uno modo.

monotipo: montypum, i n. Sin: monotpicum prelum; mchina monotpica.

montante: (espadn grande que se esgrime a dos manos) romphaea vel rhomphaea, ae f. Sin: ingens gldius vel ensis (-is m) // (listn o columna pequea) scapus (-i m) vel asser (-ris m) cardinalis. montaa: mons, montis m. Uso: - rusa, currculum retroflexum; montes rssici.

monseor: (ttulo que se da a los prelados) dminus vel domnus, i m. Sin: meus dminus // (ttulo de honor que concede el Papa a determinados eclesisticos) cappellanus honorrius, vel praelatus honorrius, Summi Pontficis.

monstruo: monstrum, i n // fig (persona muy mala) monstrum, i n. Sin: monstrum hminis; homo diritate taetrrimus; (persona muy fea) foedssimum monstrum; homo pravae foeditatis. montacarga: anbathrum onerrium. Uso: -

montecillo: montculus, i m.

monte: mons, montis m. Uso: echarse al -, in silvis latitare // - de piedad, muturia (vel mutuatcia, vel mututica) puperum mensa. Sin: muturia mensa in subsdium miserorum vel egntium; muturia mensa a pietate.

montar: (subir sobre un animal o a un vehculo) ascndere. Sin: inscndere, conscndere. Uso: - a caballo, (in) equum ascndere // (cabalgar) equitare. Sin: equo vehi, ferri, vectari; in equo ire; equum gere, rgere, impllere // (armar o poner en su lugar las piezas de cualquier aparato o mquina) dispnere. Sin: collocare.

montaismo: stdium mntium scansionum. Sin: mntium ascendendorum stdium; montanae excursiones vel exercitationes. Uso: hacer -, montes lustrare; mntium ascensus factitare.

montaero: studiosus mntium lustrator. Sin: scandendi montes vidus vel cpidus; montanis lustratinibus affectus.

710

moralista montenegrino: adj nigromontanus, a, um; sust Nigromontanus, i m. montera: (arte de cazar) ars venatria // (caza de jabales, venados y otros animales de caza mayor) ventio, onis f. Sin: ventio atque insecttio. Montenegro: Nigromntium, ii n. moqueta: tapete pro pavimento stratum.

montero: (persona que busca y persigue la caza en el monte) explorator, oris m. Sin: vestigator; indagator; pressor. montculo, v. montecillo. montn: congries, i f Sin: congestus, us m. Uso: - de cadveres, congries cadverum; - de piedras, lpidum congestus; a montones, copiosssime; satis superque.

montura: (cabalgadura, bestia para cabalgar) sellare iumentum, i n. Sin: iumentum sellrium (v. gr., sinus, mulus, equus, camelus) // (silla de montar) ephppium, ii n. Sin: fultura // (arreos de caballeras) iumentorum phlerae (-arum fpl) vel ornatus (-orum mpl). monumental: monumentalis, e. Sin: monumentrius.

monumento: monumentum, i n. Uso: - sepulcral, monumentum sepulcrale; - del holocausto, monumentum holocausti; construir un - en honor de alguien, fcere licui monumentum. monzn: hppalus, i m. Sin: ventus monsnius.

monumentalidad: magnificntia, ae f. Sin: magnitudo, dnis f; ampla moles.

moralidad: morlitas, atis f. Sin: mores; morum condcio; honestas; intgritas; prbitas. Uso: - privada, privati mores; mores domstici vel ntimi; - pblica, pblici mores; mores ppuli vel civitatis; - de los ciudadanos, morlitas cvium; norma de -, recte agendi rtio ac norma; bene vivendi rtio. moralista: moralista, ae m // (autor de obras de moral) de mribus scriptor // (profesor de moral) moralis disciplinae magister vel doctor. Sin: moralis scintiae professor // (persona que estudia moral) moralis disciplinae cultor // (maestro de moral) magister virtutis vel morum; vivendi (vel recte vivendi) praeceptor // fig vitiorum insectator. Sin: morum castigator, emendator, reprehensor. moralismo: moralismus, i m.

moral: adj moralis, e. Sin: thicus. Uso: conducta -, recta agendi rtio; enseanza -, officiorum praecepta; hombre -, homo bonus, honestus, nteger, probus, bene moratus; libertad -, nimi libertas; obligacin -, offcii necssitas; preceptos -, praecepta morlia; morales praeceptiones; regla -, rgula morum; sentimiento -, conscintia offcii // (ciencia que ensea las reglas que deben seguirse para hacer el bien y evitar el mal) thica, ae f; thice, es f. Sin: morum vel moralis disciplina. Uso: - conyugal, doctrina coniugalis; doctrina de conigii mribus dirigendis; - individual, thica individualis // (estado de nimo) nimus, i m. Uso: levantar la - de uno, iacentem alicius nimum ergere, refcere, augere; levantar la - de las tropas, miltibus nimos ddere // (moralidad) v. esta voz.

mora: (fruto de la morera) morum, i n. Uso: - silvestre, rubum // (tardanza) mora, ae f. Sin: diltio, sgnitas.

moquero: mucnnium vel mucnium, ii n. Sin: lintolum.

711

moralizacin moralizacin: morum corrctio (-onis f). Sin: corruptorum morum emendtio. mordaz: mordax, acis. Sin: dicax; acerbus; asper; amarus. Uso: ser -, aculeata usurpare verba.

morbidez: (calidad de mrbido) v. morbosidad // (calidad de blando, muelle, delicado, suave) mollitudo, dnis f. Sin: molltia; mollties; tenritas. Uso: - de la lana, de la carne, molltia lanae, carnis; - de las manos, mollitudo mnuum. morbosidad: morbsitas, atis f. Sin: immodertio; effrentio; intemperntia; morbosa affctio, condcio; status (-us m) morbosus; trbidus nimi hbitus (- us m). morbfico: morbficus, a, um.

moratoria: diltio, onis f. Sin: proltio; procrastintio.

moralmente: morliter. Sin: morali ratione; sensu morali; ad rgulam morum; secundum praecepta morlia. Uso: obligar -, ex nimi conscintia obligare.

moralizar: (reformar las malas costumbres enseando las buenas) mores corrgere vel emendare; mores fngere, formare, informare; mores recte conformare // (discurrir sobre moral) de mribus disputare, dissrere, dissertare.

moralizador: mnitor ad virtutem. Sin: corruptorum morum emendator.

mordaza: (instrumento que se pone en la boca para impedir el hablar) oris obturamentum. Sin: pannus ad os claudendum. Uso: poner -, licui in os pannos farcire; fig alicius os obturare; licui os opprmere; alicius linguam comprmere // (aparato usado para apretar) bccula, ae f. Uso: - del freno, freni bccula. mordazmente: mordciter. Sin: acerbe; criter; spere; amare.

moreno: fuscus, a, um. Sin: subniger, gra, grum. Uso: oso -, ursus subnigro pilo. morfema: morphema, tis n.

morfina: morphinum, i n; morphina, ae f. Sin: mrphium, ii n; venenum somnferum.

morfnico: morphnicus, a, um. Sin: morphini vel morphinae (gen); ad morphinum vel ad morphinam ttinens. morfinismo: morphinismus, i m.

mordacidad: mordcitas, atis f. Sin: diccitas; acrbitas; aspritas; amaritudo.

morcilla: btulus, i m. Sin: botellus; sanguculus.

morboso: morbosus, a, um. Sin: mrbidus; patholgicus // fig immdicus, a, um. Sin: immoderatus; abnormis; anormalis.

morfinomana: morphinomnia sive -mana, ae f. Sin: morphini sumendi insnia, furor, concupiscntia; morphini insnia vel demntia; morphini effrenata cupido; morphini abusus (-us m).

morfologa: morpholgia sive -loga, ae f. Sin: formaevel formarum descrptio. Uso: griega, graeci sermonis morpholgia; - latina, latinitatis morpholgia.

morfinmano: morphinmanes, is m. Sin: morphinae studiosssimus; morphinomni laborans vel affectus; morphino obnxius; morphini sumptioni dditus vel deditssimus.

712

mortificacin morfolgico: morpholgicus, a, um. morral: retculum, i n. Sin: pera. Uso: - pequeo, prula. morrena: saxorum terraeque aggestus (-us m). morse: (alfabeto) alphabetum morsianum.

morgantico: morganticus, a, um. Uso: matrimonio -, matrimnium morganticum.

morgue: cella fnebris. Sin: cella lgubris; cella corpribus defunctorum excipiendis; cadverum (vel crporum mortuorum) repositrium. morillo: ferrum focrium. Sin: frreum fulcimentum.

morrin: (especie de gorro militar) v. chac. mortadela: murtatum vel myrtatum, i n. Sin: tomculum; tomcina; murtatum frcimen (-mnis n). mortaja: sudrium, ii n. Sin: lnteum; fnebre lnteum.

morir: mori dep intr. Sin: e vita discdere, excdere, migrare; vit fungi vel defungi; vitam finire; ltimum spritum rddere. Uso: - de pulmona, pneumni correptus vit functus est; muri a los 82 aos, octogsimum secundum annum agens vit functus est. morisco: arbicus, a, um. mormn: mormo vel mormon, onis m. Sin: mormonianus. mormonismo: mormonismus, i m. mormnico: mormnicus, a, um.

mortal: mortalis, e. Sin: mortferus; mrtifer; mortficus; letalis; ltifer. Uso: pecado -, peccatum mortale.

mortalidad: (calidad de mortal) mortlitas, atis f. Sin: vitae mortalis condcio // (casos de muerte) mortuorum nmerus.

morosidad: (ir u obrar con lentitud) morsitas, atis f. Sin: diltio; trditas // (retrasarse en un pago) trditas, proltio, procrastintio in solvendo; lentum esse in solvendo.

moro: (de la antigua Mauritania) Maurus, i m // (maometano) v. esta voz.

morra: jugar a la -, dgitis micare cum liquo.

moroso: (que va u obra con lentitud) morosus, a, um. Sin: tardus; lentus; serus // (que se retrasa en un pago) lentus in solvendo.

mortificacin: (accin y efecto de mortificarse) mortifictio, onis f. Uso: - corporal, voluntria crporis castigtio, afflicttio, macertio; voluntrius crporis cruciatus (-us m); - de las pasiones, cupiditatum (vel libdinum) refrentio vel continntia // (lo que mortifica) contumlia, ae f. Sin: iniuria;

mortero: (utensilio para machacar) mortrium, ii n. Sin: pila. Uso: mano de -, pistillum, i n; moler en el -, in mortrio trere // (argamasa) arenatum, i n. Sin: calcestrum, i n // (pieza de artillera) mortrium. Sin: mortrium bllicum vel ignvomum; instrumentum pyrbolos emittens; mchina pyrobolorum expulsria; instrumentum pyrobolorum expulsrium.

morterete: mortarolum, i n. Sin: exguum mortrium.

713

mortificante corrctio; obiurgtio; reprehensio; acris obiurgtio; contumeliosa reprehensio. mosquito: culex, lcis m.

mortificante: contumeliosus, a, um. Sin: nimum frangens vel deblitans.

mosaico: musivum, i n. Sin: opus musivum, tessellatum, segmentatum, vermiculatum Uso: pavimento de -, tessellatum; solum vel pavimentum tessellatum. mosaiquista o mosasta: musivrius, ii m. Sin: tessellrius; tessellator.

mortuorio: (relativo al muerto o a las honras que por l se hacen) morturius, a, um. Sin: mortualis, e // (preparativos para enterrar a los muertos) funus, nris n. Sin: exsequiae, arum fpl; iusta funbria npl; iusta exsequiarum npl.

mostrador: expositrium, ii n. Sin: cartbulum (ostentationum); ostentus, us m; ssulae, arum fpl; mercatria mensa. mote: (apodo) v. esta voz.

mostaza: sinpi n indecl; sinpe, is vel sinpis, is f (ac -im, abl -e vel -i).

mostacera o mostacero: sinapirium, ii n.

motel: deversrium vehiculrium vel autocinticum. Sin: deversrium ad viam situm; deversrium viae autocinticae; deversrium autocineto vehntium vel utntium. motete: cantincula, ae f. Sin: breve cnticum; polyphnica cntio.

mosquetero: manuballistrius, ii m. Sin: pyroballistrius; sclopetrius; miles manuballist (vel pyroballist) armatus vel instructus. mosquitero: conopum, i n; conpium, ii n. Sin: retculum; conopum vel retculum contra clices.

mosquete: manuballista, ae f. Sin: pyroballista; sclopetum; manuballista ignvoma vel ignfera.

moscn: assectator, oris m. Sin: interpellator; molestus vel importunus homo; taediosus mulerum sectator.

moscatel: adj apianus, a, um // (sust, vino -) muscatum, i n; apianum vinum.

mosca: (insecto; pelo que nace al hombre entre el labio inferior y el comienzo de la barba) musca, ae f.

motivacin: motivtio, onis f. Sin: incitamentum.

motivo: (dibujo ornamental repetido) praecpuum argumentum // (tema de una composicin musical) modus msicus. Sin: modulata phrasis; mdulus (msicus) iteratus; musicata cantilena // (causa o razn de una cosa) causa, ae f. Sin: rtio; motivum. Uso: motivos polticos, rationes polticae. motocicleta: motobrota, ae f. Sin: autobrota; motcyclus; motocclula; brota motria, autmata, automtica, automatria; bcyclus automatrius; autcypes, pdis m. Uso: - con sidecar, autobrota cum adiecto csio; ir en -, autobrot vehi; viajar en -, iter autobrot fcere // - de pequea cilindrada y rueda de dimetro reducido, birtula automatria. motociclismo: motocyclismus, i m. Sin: res moto, v. motocicleta.

714

motscafo autobirotulria. rium; - de explosin, motrium displosrium; machintio a displosione; machinamentum motrium displodendi vi preditum; - de vapor, motrium vapreum vel vaporrium; - de dos cilindradas, machintio bimodiolata; - de cuatro cilindradas, machintio quatermodiolata; - de doce cilindros, machinamentum dudecim cylindris preditum; - de varias cilindradas, machintio plurimodiolata vel polymodiolata; - de cuatro tiempos, motrium tetrchronum // encender, apagar el -, motrium accndere, exstnguere. motora: cymba automatria. motorbote: navgium automatrium. motorismo: motorismus, i m. motorista: (persona que conduce una motocicleta) v. motociclista // (persona que practica el motorismo) motorista, ae m // (maquinista de tranva o de barco con motor) machinator, oris m. Sin: motori addictus. motorizacin: motoriztio, onis f. Sin: (machinamentorum) motoriorum instrctio.

motociclista: motocyclista, ae m. Sin: autobirotrius; motriae brotae ductor; brotae automatriae gubernator; bcicli automatrii moderator; autobrot vehens. motocross: certamen autobirotarum campestre.

motocultivo: motocultura, ae f. Sin: agrorum cultura machinarum automatariarum adiumento. motonutica: motonutica, ae f. Sin: ars nutica motria.

motonutico: motonuticus, a, um. Sin: ad motonuticam spectans. motonave: motonavis, is f. Sin: navis automatria; navis motralis.

motoneta: motocclula, ae f. Sin: birtula automatria. motoniveladora: automatrius chamulcus (fossrius). motopatn, v. escter.

motor: (adj, que comunica movimiento) motrius, a, um. Sin: movens, entis; qui (quae, quod) movet // (mquina que mueve ciertos aparatos) motrium, ii n. Sin: motrum; machinamentum; machintio; machinamentum motrium; motria mchina vel machintio. Uso: - Diesel, machintio dislia; motrium machinamentum diselianum; - elctrico, motrium sive motrum (vel machinamentum motrium) elctricum; de -, motrius; motralis, e; gas de los -, gsium motrale; - accionado por nafta (gasolina, bencina), motrum benzinrium // - de avin, aronavis propulsrium; - de combustin, motrium benzin-

motorizar: motorizare. Sin: (machinamentis) motriis instrere; automatriis mchinis munire; automatriis vehculis instrere. motscafo: scapha automatria. Sin: automatria linter (- tris f) vel cmbula; automatrium navgium. motor scooter, v. escter.

motorizado: motorizatus, a, um. Sin: machinatus; automatriis mchinis ( machinatinibus, machinamentis) munitus, preditus, instructus; (machinamentis) motriis instructus. Uso: ejrcito -, exrcitus motorizatus vel machinatus.

715

motriz motriz: motrix, icis f. Uso: fuerza -, vis movendi; vis tractria; vis qu liquid movetur; mquina -, mchina tractria. xus; - neolatino, motus neolatinus; - ssmico, motus ssmicus; - vibratorios, motus vibratrii // - de la calle, viae concurstio; - de capitales en sentido bancario, pecuniarum rtio; - de capitales en sentido comercial, pecuniarum exercittio; - de las mquinas, machinarum meatus (-us m).

movilidad: moblitas, atis f.

movible: mbilis, e. Sin: agitbilis; gilis. Uso: fiestas -, festa moblia // (que gira, que da vueltas) verstilis, e. movilizacin: (accin y efecto de movilizar) mobilittio, onis f. Sin: dilectus vel delectus, us m; ad arma convoctio. Uso: - en masa, delectus (-us m) tumulturius; - general, mnium cvium ad arma convoctio // fig, - general de las conciencias, generalis conscientiarum motus (-us m).

mouse (Inform), ratn: mus, muris m. Sin: msculus, i m.

mountain bike: brota montana.

motu proprio: ltterae motu prprio datae fpl. Uso: - del Papa (bula pontificia), Ltterae Apostlicae motu prprio datae fpl.

movimiento: motus, us m. Sin: mtio, onis f; meatus, us m. Uso: - corporal, mtio corporalis; - histricos con finalidades polticas, incepta quae civitatis temperationem contingunt; - insurreccional, seditiones et motus; Internacional de los Pases No Alineados, Motus Internationalis Civitatum Non Consociatarum; - obrero y sindical, opficum motus eorumque collegiorum; - reflejo, motus refle-

movilizar: (convocar a filas) mobilitare. Sin: delectum habere, institere, gere; ad arma convocare // fig cire vel concire. Sin: mbilem vel lacrem rddere.

movilizado: (incorporado a filas) mobilitatus, a, um. Sin: conscriptus; collectus; ad arma convocatus.

mozo: (joven) adulescens, entis m. Sin: ivenis, is m // (soltero) caelebs, lbis m // (hombre que sirve en las casas o al pblico en oficios humildes) minister, tri m. Sin: fmulus; fmulus domsticus; calator; mercenrius sive mercennrius. Uso: - recadero o para recados, cadete, tabellrius; dirbitor m; - de bar, triclinirius, ii m; thermopla, ae m; thermoplii minister; tabernae potriae minister vel fmulus; - de caf, cafeopla, ae m ; tabernae caferiae minister vel fmulus; - de cervecera, minister cervisirius; - de cocina, v. pinche; - de comedor, triclinirius; cbifer; qui cibos apponit; - de cordel, - de cuerda, - de estacin , grulus; biulus; - de cuadra, agso, nis m; - de matadero, lanirius administer; - de mulas, mlio, onis m; servus a iumentis; - de pastelera, grulus dulcirius; - de restaurante, caupnius, ii m; caupnius puer. muceta: pallolum, i n. Sin: amculum. muar, v. moar.

mozrabe: adj mozarbicus, a, um // sust Mzarabs, bis m.

moza: (joven) puella, ae f. Sin: adulescens; ivenis // (soltera) caelebs, lbis f // (camarera) ministra vel administra, ae f. Sin: tricliniria; dmnula tabernria.

moviola: movola, ae f. Sin: instrumentum retractrium.

muchachear: puerliter gere vel se grere.

716

muestra Sin: ineptire. muecas a uno, liquem subsannare.

muchacho: puer, peri m. Sin: adulescens, entis m; psio, onis m. muco: muccus vel mucus, i m. Sin: pituta, ae f; humor mucosus. mucosa: mucosa, ae f.

mudarse: domiclium immutare vel transferre. mueble: adj mbilis, e. Uso: bienes -, movntia, ium npl; res moventes vel mbiles; bona moblia // sust mbile, is n. Sin: piplum; armrium (armario); arca, ae f; en pl, tambin supellex, lctilis f; ornamentum, i n; ornatus, us m; apparatus, us m; instrumentum, i n (singulares colectivos). Uso: casa provista de muebles, domus instructa; proveer de muebles una casa, domum instrere; v. moblaje. mueblaje, v. moblaje.

mudanza: (cambio de domicilio) domiclii transltio.

mucoso: mucosus, a, um. Sin: muculentus; pituitosus.

mucosidad: mucsitas, atis f. Sin: natura mucosa.

muelle: (pared de fbrica a lo largo de un ro o de un puerto, para facilitar el embarque y desembarque de cosas y personas) agger, ris m. Sin: moles, is f; obiectus (-us m) saxorum; moles flctibus oppsita; iactus (-us m) in altum petrarum obex (bicis m) // (andn) crepdo, dnis f // (resorte de metal) elatrium, ii n. Sin: tendculum. muerte: mors, mortis f. Uso: - natural, mors naturalis; - prematura, mors immatura; condenar a -, cpite vel cpitis damnare; dar -, mortificare; occdere; morte affcere; vit privare. murdago: viscum, i n.

muela: (piedra de molino) mola, ae f. Sin: molaris lapis, mola machinria // (piedra redonda de afilar) cos, cotis f // (nombre de los dientes grandes posteriores a los caninos) genuinus vel molaris dens (dentis m) // (cerro elevado y plano) molaris mons.

muecn: muazzinus, i m. Sin: sacer rabum praeco.

mueca: sanna, ae f. Sin: subsanntio, onis f; os distortum; oris distrtio vel depravtio. Uso: hacer muecas, os distorqure (torcer la boca); distorquere labra (torcer los labios); contrhere frontem (arrugar la frente); contrhere vultum (contraer el rostro); contrhere nares (fruncir las narices); hacerle

mueblista: (persona que hace muebles) supellctilis fabricator vel pifex // (persona que vende muebles) supellctilis vnditor.

muestra: (trozo de tela o porcin de un producto o mercanca, que sirve para conocer la calidad del gnero) spcimen, mnis n. Sin: exemplum. Uso: - sin valor, spcimen sine prtio // (ejemplar o modelo que se ha de copiar o imitar) spcimen // (rtulo de las tiendas que indica la naturaleza del comercio) signum, i n. Sin: indcium // (fig, seal, demostracin o prueba de una cosa) monstrtio vel demonstrtio, onis f. Uso: dar muestras de valor, virtutis signa dere (vel spcimen praebere) // (exposicin, exhibicin) exhibtio, onis f. Uso: - de trabajos artsticos, exhibtio artificiorum.

muesca: incisura, ae f. Sin: scalptura.

717

muestrario muestrario: exempla collecta npl. Sin: mrcium exemplria; propsita exempla vel specmina; exemplria rdine digesta. sum. Sin: strgula vel vestis villosa. mulso: mulsus, a, um. multa: multa vel mulcta, ae f. Sin: multtio; poena; poena pecuniria; pecnia poenalis; mulctatcia pecnia. Uso: condonar, perdonar una -, remttere multam; imponer una - a alguno, multam impnere licui vel in liquem; mult liquem multare; licui multam dcere vel irrogare; incurrir en una -, multam commttere; hay que pagar multas, poenae solvendae sunt.

muft: mahometanorum religionis magister vel moderator. muguete: convallria, ae f. Sin: convallria maialis; llium convllium; aster (-ris m) tticus. mugrn, v. esqueje.

mujer: mlier, ris f. Sin: fmina. Uso: - consagrada, sanctimonialis, is f ; sanctimonialis mlier; - cortesana, - pblica, mretrix, icis f; mretrix mlier; - histrica, hystrica, ae f; hystrica fmina; - hombruna, - de nimo varonil, virgo, gnis f; - de su casa, domseda, ae f.

multar: multare vel mulctare. Sin: mult liquem damnare vel punire; pecni liquem multare. multicelular: multicellularis, e. multicolor: multcolor, oris. Sin: multicolorus; multicolrius; multicoloris, e. multicultural: multiculturalis, e. multiculturalismo: multiculturalismus, i m.

mujeriego: mulierosus, a, um. Sin: mulierrius; mulierculrius; mulierosus homo; mulerum sectator vel studiosus; feminarum prosecutor vel pedsequus. Uso: el ser -, muliersitas. mulero: mlio, onis m. Sin: servus a iumentis. mujeril: mulebris, e. Sin: femneus.

multilateral o multiltero: multilterus, a, um. multimillonario: multimilionrius, ii m.

muleta: (palo con puo atravesado que sirve a los enfermos para apoyarse al andar) frula, ae f. Sin: bculum; subalare bculum vel fulcrum; bculum orthopedicum vel rostratum. Uso: apoyarse en las - , bculis (subalribus bculis vel fulcris; bculis orthopedicis vel rostratis) inniti; caminar con muletas, llevar muletas, bculis levare membra. muletilla: (bordn, en la conversacin) v. estribillo. muletn: tegumentum gauspinum vel villo-

multinacional: adj multinationalis, e // sust socetas multinationalis. multiplicador: multiplicator, oris m. Sin: nmerus multplicans. Uso: aparato -, instrumentum polygrphicum. multiplicacin: multiplictio, onis f.

multiplicar: multiplicare.

multiplicando: nmerus multiplicandus.

718

mundo multplice: mltiplex, plcis. faciendi.

mltiplo: adj mltiplex, plcis // sust mltiplus, i m. Sin: nmerus multiplicativus.

multiplicidad: multiplcitas, atis f.

mundialmente: per totum (vel per universum) orbem. Uso: - famoso, per totum orbem famosus. mundillo: (arbusto) glbulus nivis // (calentador de cama) v. calentador.

multitasking (Inform): procssio (-onis f) vel processus (-us m) mltiplex. mundanal, v. mundano. mundanera: res mundanae, saeculares, terrenae.

mundial: mundialis, e. Sin: mundanus; universalis; pancsmius; totus orbis terrarum; mnium gntium vel nationum; universi gneris humani. Uso: competencias -, certmina mundana; guerra -, bellum mundanum, universale, mnium gntium; solidaridad -, solidaretas mundialis. mundialismo: mundialismus, i m. Sin: pancsmia (vel totus mundi) rtio.

mundano: (perteneciente o relativo al mundo) mundanus, a, um. Sin: ad mundum prtinens // (que atiende demasiado a las cosas del mundo) mundanus, a, um. Sin: mundialis, frvolus, volupturius; volupttibus addictus. Uso: gloria -, mundialis glria; mujer -, mlier volupturia; mlier volupttibus ddita; sabidura -, mundana sapintia.

mundanidad: mundnitas, atis f. Sin: mundana vnitas, cupditas, vita; res volupturiae; voluptria vita. Uso: engolfarse en las mundanidades, se totum voluptatum blandimentis ingurgitare.

mundialista: pancsmius, a, um. Sin: ad universum terrarum orbem ttinens.

mundializacin: rtio liquid pancsmium

mundo: mundus, i m. Sin: orbis, is m; universum, i n; univrsitas rerum; orbis terrarum; terrae, arum fpl (tierra, planeta); hmines, um mpl; humanum vel hminum genus; gens humana; omnes gentes (gnero humano); humana socetas; hminum consrtio; consocitio humana (sociedad humana). Uso: el - actual, haec aetas; mundus huius tmporis; el - agrcola, res tota agricolaris; el - antiguo, orbis antiquus; vteres, um mpl (los antiguos) vel vtera, um npl (las cosas antiguas); vteres nationes; el - circundante, res quae circum sunt; el - contemporneo, mundus qui nunc est; el - deportivo, orbis gmnicus; el - espiritual, mundus spiritalis; el - exterior, res externae; el - islmico, orbis islmicus; - mecnico-tcnico, mundus machinalis idemque tchnicus; el Nuevo -, terrae novae; orbis novus ; el otro -, vita futura; vita quae est post mortem; Tercer -, Trtius, qui dcitur, Mundus; regiones trtii rdinis; el - del trabajo, perum atque artificiorum orbis (-is m); mundovisin, vsio pancsmia // del -, mundialis, e; alegras de este -, vitae gudia; las cosas del -, res humanae; el curso del -, rerum cursus (-us m); elementos del -, mundilia elementa; el fin del -, finis mundi; en este -, in terris; in his terris; en los confines del -, in ltimis terris; hasta las regiones ms lejanas del -, in ltimas oras; partes del -, orbis terrarum partes; todas las partes del -, omnes gntium partes; riquezas del -, orbis terrarum divtiae; seor del -, dminus totus orbis; seores del -, dmini terrarum; un - de cosas, rerum mxima cpia; un - de gente, magna hminum frequntia //

719

municipal aunque se hunda el -, preant omnes licet; etsi fractus illabatur orbis; desde que el - es -, post hmines natos; post hminum memriam; huir del -, vitare turbam; fgere celebritatem; recorrer el -, orbem terrarum pererrare vel pervagari; venir al -, in vitam venire; nasci; in lucem prodire; in lucem sscipi vel edi; tan pronto como venimos al -, simul atque diti sumus; vivir en medio del -, in celebritate versari. municipal: municipalis, e. Uso: consejeros -, curatores rei municipalis; consejo -, conslium curatorum rei municipalis. mun: mnculum, i n. Sin: artus truncus vel mtilus; brchium mtilum, truncum, mancum; trunca manus. mural: adj muralis, e. Sin: parietalis; parietrius // sust pictura parietalis. muralista: paretum pictor. murena: murena, ae f.

municipalidad: (ayuntamiento) municiplitas, atis f. Sin: municipalis cria; municipales magistratus // (sede) domus (-us m) municipalis.

muritico: muriticus, a, um. Uso: cido -, muriticum, i n.

murcilago: vespertlio, onis m. Sin: vespergo, gnis m.

municipalizar: municipalizare. Sin: municpio commttere; municpii potestati attribere; in municpii potestatem redgere.

municipalizacin: municipaliztio, onis f. Sin: in municpii potestatem redctio.

muro: murus, i m. Uso: - almenados, muri pinnati; murorum pinnae; - de adobes, murus macriae; el - de Berln, Berolini murus; murus Berolinensis. muscular: muscularis, e. Sin: musculorum (gen pl); lacertorum (gen pl). musculatura: musculorum compages (-is f) vel summa. musculoso: musculosus, a, um. Sin: lacertosus; torosus.

municipio: (comuna) municpium, ii n . Uso: ciudadano del -, mniceps, cpis m // (sede) aedes (-ium fpl) magistri urbis.

mueca: (figura de mujer que sirve de juguete) pupa vel ppula, ae f. Sin: pusola; icncula; imagncula; icncula puellaris. Uso: fbrica de muecas, puparum officina vel ergastrium // (fig, muchacha hermosa y delicada) ppula, ae f. Sin: dulcolae, arum fpl. mueco: (figurilla humana) pupus vel ppulus, i m // (joven fatuo y afeminado) homnculus, i m. Sin: pusillus homo.

muequera: (tienda de muecas) puparum taberna // (gran cantidad de muecas) magna puparum cpia.

museo: musum vel musaeum, i n. Uso: Britnico, Museum Britnnicum; - Europeo, Museum Europaeum vel Europae; - Nacional, Museum Nationale; - Tcnico, Museum Tchnicum; - Vaticano, Museum Vaticanum vel Vaticnicum; - de ciencias naturales, museum disciplinarum naturlium; - de cuadros, - de pinturas, v. pinacoteca.

muselina: mossulinum, i n. Sin: crbasus, i f; crbasum, i n; en pl crbasa, orum; mausiliense txtile (-is n); mausiliensis crbasus; pannus mossulinus. Uso: - de lana, lana mossulina.

720

musicoterapia museografa: museogrphia sive -grapha, ae f. museogrfico: museogrphicus, a, um. musegrafo: musegraphus, i m. culum canntium, loquntium, saltntium. Uso: actor de un -, msici drmatis hstrio (-onis m). musicalidad: canor, oris m. musicalizar: liquid msicis notis excpere. Sin: liquid msicis modis aptare, vestire, ornare; licui rei modos aptare. Uso: - una cancin, carmen msicis modis aptare. musicar, v. musicalizar. music-hall: varietatum theatrum.

msica: msica, ae f; msice, es f. Sin: msica, orum npl; msici modi. Uso: - casera, cantus (-us m) domsticus; - clsica, msica clssica; msici modi clssici; - instrumental, cantus nervorum; tibiarum nervorumque cantus; cantus vel concentus msicis instrumentis datus; - moderna, msica recntior vel hodierna; - popular, msica popularis; - profana, msica profana ; - ratonera, msica horrbilis vel felina; - sagrada, msica sacra; - vocal, vocum concentus; concentus voce (vel vcibus) datus; - vocal e instrumental, vocum nervorumque cantus // - de Bach, msica bachiana; - de cmara, symphnia convivalis (vel convivialis), domstica, cameralis; concentus paucis instrumentis datus; - de cuerda, msica rcubus effecta; grupo de - jazz, grex musicorum izzicis nmeris canntium // componer la -, modos fcere; poner msica a un texto para que pueda ser cantado, verba modis msicis ornare; v. musicalizar. musicabilidad: musicablitas, atis f. musicable: msicis modis aptbilis.

muserola: fiscella, ae f. Sin: oris vnculum.

muselogo: muselogus, i m. Sin: peritus rerum muselium

museolgico: museolgicus, a, um.

museologa: museolgia sive -loga, ae f.

msico: msicus, i m. Sin: modulator; aeneator (tocador de trompeta; clarinero); tibcen, cnis m (tocador de flauta); crnicen, cnis m (tocador de cuerno) Uso: - ambulante, msicus circumforneus; - de orquesta, symphonacus.

musicografa: musicogrphia sive -grapha, ae f. musicgrafo: musicgraphus, i m. Sin: musicorum scriptor.

musicomana: musicomnia sive -mana, ae f. musicmano: musicmanes, is m. musicoterapia: musicotherapa, ae f.

musiclogo: musiclogus, i m. Sin: msicae studiosus; modorum peritus; msicae artis peritus; musicorum perstudiosus; histriae ac tchnicae musicalis cultor, peritus, studiosus.

musicologa: musicolgia sive -loga, ae f. Sin: doctrina musicolgica; scintia msicae artis. Uso: relativo a la -, musicolgicus; instituto de -, institutum musicolgicum.

musical: adj msicus, a, um. Sin: canorus; melodus // sust msicum drama. Sin: spect-

721

musivo musivo: musivus, a, um. Sin: tessellatus; vermiculatus. muslmico, v. musulmn. muslim o muslime, v. musulmn.

musulmn: adj musulmanus, a, um. Sin: mslimus; muslmicus // sust musulmanus, i m. Sin: mslimus, i m. Uso: - fundamentalista, mslimus fundamentalsticus; v. mahometano, islmico. mutacin: muttio, onis f. Uso: - cromosmica, muttio chromosmica; - puntual, muttio punctualis. muting: instrumentum sonum mnuens. mutilacin: mutiltio, onis f.

mutismo: mtitas, atis f. Sin: mutum os; linguae defctio; mutum esse // fig tacitrnitas, atis f. mutualidad: auxlii vel adiumenti vicissitudo (-dnis f).

mutuamente: nvicem. Uso: amarse -, nvicem dilgere; denigrarse -, nvicem se obtrectare; saludarse -, salutare nvicem. mutuante: mtuans homo. mutuo: adj mtuus, a, um // sust pecnia mtua.

muzrabe, v. mozrabe.

mystery evenings: vsperae arcanae.

mystery shows: exhibitiones arcanae.

722

nacionalismo: nationalismus, i m. Sin: suae gentis stdium; nmium prpriae nationis (vel prpriae civitatis, vel suae gentis) stdium; flagrantssimum ptriae stdium; suae nationis (vel prpriae civitatis) gloritio; suae gentis admirtio; gentis (vel nationis) suae

nacionalidad: nationlitas, atis f. Sin: ntio; cvitas; civitatis frutio.

nacional: nationalis, e. Sin: ptrius; domsticus; nationis, gentis, ptriae (gen). Uso: bandera -, ptriae vel nationis vexillum; ptrium vexillum; carcter -, character (-ris m) nationalis; equipo -, ptrius manpulus; gntica turma; himno -, ptrium carmen; lengua -, ptrius sermo.

nacin: ntio, onis f. Sin: cvitas, atis f; gens, gentis f; ptria, ppulus. Uso: - autnomas, civitates sui iuris vel adeptae sui iuris statum; - altamente industrializadas, civitates quae in operosis artifciis plrimum profecerunt; poco industrializadas, nationes in operosis artifciis paulum progressae; - occidentales, ppuli ad occasum habitantes; ppuli regionem occidentem colentes; - orientales, Orientis civitates; - progresista, ntio incrementis crescens; - Unidas, Nationes Unitae vel Counitae; Coniunctae (vel Consociatae, vel Sociatae) Nationes; Asamblea General de las - Unidas, Coetus Unitarum Nationum; Consejo de seguridad de las - Unidas, Unitarum Nationum Conslium securitati tuendae.

nacido: - con estrella, homo sdere dextro ditus.

ncar: concha, ae f.

nabo: rapa, ae f; rapum, i n.

amplificandae stdium; ptriae amplificandae stdium. Uso: - psicoptico, nationalismus psychopticus.

nacionalizar: nationalizare. Sin: publicare; in pblicum redgere; pblicum fcere; pblicae tutelae trdere. nacionalsocialismo, v. nazismo.

nacionalizacin: nationaliztio, onis f. Sin: publictio; in pblicum redctio; pblicae tutelae tradtio.

nacionalista: adj nationalsticus. Sin: nationem immoderate colens; ptriae nimis studens; ad ptriam amplificandam proclivis. Uso: orgullo -, immoderatus suae gentis stdium; sentido -, nationalsticus sensus (-us m) // sust nationalista, ae m. Sin: gentis suae admirator, fautor; ptriae (vel nationis suae) amplificandae fautor; immoderatus ptriae cultor.

nacionalsocialista: (perteneciente o relativo al nacionalismo) socialsticus nationalis. Sin: ad socialismum nationalem prtinens // (partidario del nacionalsocialismo) socialista (-ae m) nationalis.

nadador: adj nans, nantis. Sin: natans, antis. Uso: apasionado -, nandi studiosus; hbil -, nandi peritus // sust natator, oris m (indica una cualidad caracterstica); nans, nantis vel qui natat (el que nada en una circunstancia determinada) // no -, non natator m; non natatrix f. nadar: nare. Sin: natare. Uso: que sirve para -, natatrius; sitio en donde se nada, natbulum; natatrium; natatria.

723

nadera nadera: frvolum, i n. Sin: nugamenta, orum npl; res nullus momenti; res levssima; en pl, tambin nugae vel tricae, arum f. Uso: decir naderas, nugari; perder el tiempo en naderas, nugas gere. nafta: naphta vel naphtha, ae f. Sin: leum bituminosum vel terrgenum. Uso: - sin plomo, benzinum non plumbatum. naftalina: naphtalinum, i n; naphtalina, ae f. Sin: sucus bituminosus; pulvis naphtae; hydrocarburum contractum. nadir: nferi caeli vertex (-tcis m). Napolen: Napleo, onis m.

naranja: arncium, ii n; arncia, ae f. Sin: arntium vel aurntium; arntia vel aurntia; malum arntium vel aurntium; malum ureum, snicum (vel sinense), pnicum; ctreum sinense. naranjada: aurantina (aurntia, arntia, arntina) potio (-onis f). Sin: mali sinensis sucus. naranjal: aurantirium, ii n. Sin: locus aurntiis (vel citris sinnsibus) cnsitus.

napolitano: adj neapolitanus, a, um // sust Neapolitanus, i m.

napolenico: napolenicus, a, um. Sin: Napoleonis (gen); ad Napoleonem spectans.

nana: (cancin de cuna) v. arrorr, berceuse. nanismo: nanismus, i m. Sin: nani natura.

naipe: charta vel chrtula lusria. Sin: scida vel scdula lusria; lusria pgina. Uso: juego de naipes, de cartas, chartarum (chartularum, scidarum, scidularum) lusus (-us m) vel ludus (-i m); jugar a los -, chartare; chartis (chrtulis, chartis lusriis, scidis, scdulis) ldere; mezclar los -, chartas (chrtulas, scidas, scdulas) confndere; baraja de naipes, v. baraja.

nailon: nylum, i n. Sin: nailon indecl; txtile (-is n) nailnicum vel nailneum; matria plstica nailonensis. Uso: de -, nylnius, nailnicus, nailneus, naelnicus.

naf, naf o naif: (ingenuo) simplex, plcis. Sin: ingnuus; nativus; artifcio carens; artifcii expers (-ertis) // (dicho de estilo pictrico) nativa simplicitate pictus.

naranjero: (perteneciente o relativo a la naranja) ad arncium prtinens // (persona que vende naranjas) aurantirius, ii m // (naranjo) v. esta voz. naranjo: aurntius, ii f. Sin: citrus (-i f) sinensis; malus arntia; citrus arntia. Uso: amargo, dulce, citrus sinensis amara, dulcis.

narcisista: adj ad narcissismum (vel ad cultum sui, vel ad suam adorationem) ttinens; narcissiani vtii prprius // sust sui adorator, venerator, amator, mirator; (homo) se ipse amans; in se depriens; narcissiano vtio affectus. narciso: narcissus, i m. narcoanlisis: narcoanlysis, is f. Sin: soporatae mentis indago (-gnis f); obnubilati nimi perscruttio.

narcisismo: narcissismus, i m. Sin: sui adortio,venertio, cultus (-us m), admirtio; nmia sui existimtio; narcissianum vtium.

nanmetro: nanmetrum, i n. Sin: mnima longitdinis mensura. napolen: nummus napolenicus.

724

NASA narcodlar: narcodollrium, ii n. Sin: dollrium e medicamentis stupefactivis provniens. catura medicamentorum stupefactivorum; mercatura pharmacorum psychotropicorum vel stupefactivorum; mercatura medicminum psychotropicorum.

narcosis: narcosis, is f. Sin: sopor (vel torpor, vel veternus) artificiosus vel innaturalis; soptio chirrgica. narcoterapia: narcotherapa, ae f. Sin: soptio medicamentosa; medicinalis somni indctio; soporfera curtio; cura ope narctici.

nardo: nardus, i f; nardum, i n. Uso: que produce -, nrdifer, fra, frum; de -, nrdinus; aceite de -, nrdinum (sobrent leum); vino perfumado de -, nrdinum (sobrent vinum).

narctico: adj narcticus, a, um. Sin: smnifer; somnficus; soprifer; veternosus // sust narcticum, i n. Sin: sopor, oris m; remdium (vel medicamentum) narcticum, somnferum, somnficum, soporferum, veternosum. Uso: suministrar un -, licui narcticum dare; tomar un -, remdium somnferum smere. narcotismo: narcotismus, i m. Sin: nmia narcoticorum smptio vel ingstio. narcotina: narcotnum, i n; narcotna, ae f.

nariz: sonarse, limpiarse las -, se emngere; nares emngere; sonarse las - con el pauelo, lintolo (vel mucnnio) se emngere; torcer uno las -, narem contorquere, detorquere, contrhere. narrador: narrator, oris m. Uso: - chistoso, acroama, tis n; - escrupuloso (de historia), auctor religiosssimus; - de fbulas, de ancdotas, fabulator.

narcotizacin: narcotiztio, onis f. Sin: soporis artificiosi indctio; chirrgica sopitionis effctio. narcotizador: narcotizans, antis. Sin: soprans. narcotizado: narcotizatus. Sin: soporatus.

narrativo: narrativus, a, um. Sin: narratrius; narrationis (gen). Uso: estilo -, stilus narrationis; fluidez -, narrtio fcile fluens; literatura -, narrationes, um fpl; poema -, poma (-tis n) narrativum; prosa -, prosa narrativa. narval: narvalus, i m. narria: trhea vel traha, ae f.

narrativa: narrativa, ae f. Sin: modus vel rtio narrandi; narrandi ars; scripta fabultio; narrativum scribendi genus (-nris n).

narcotizar: narcotizare. Sin: soporare; soporem arcssere, indcere, praebere; narctico (vel medicamento somnfico) liquem soporare vel sopire. Uso: - con veneno, narctico veneno liquem soporare vel sopire.

narcotrfico: narcomercatura, ae f. Sin: mer-

narcotraficante: narcomercator, oris m. Sin: mercator rerum narcoticarum.

NASA (abrev de National Aeronautics and Space Administration): Nationalis Aronuticae et Spatialis Americanorum (septentrionlium) Administrtio, Conslium Supremum Civitatum Foederatarum Amricae Septen-

nasa: (cesta de boca estrecha que llevan los pescadores para echar la pesca) sirpculus (vel scirpculus) piscatrius.

725

nasal trionalis negtiis ariis et aethriis praepsitum, NASA vulgo appellatum. Sin: socetas exploratria, cui nomen NASA; institutum navigationi siderali praepsitum (N.A.S.A.). rum natationis genus; - estilo mariposa, natationis certamen papilionum more; - mezcolanza, natationis certamen vrio gnere; estilo rana, natationis certamen ranae more; certamen natatrium ranae in modum, vel pctore aquam findente; - zambullida del trampoln, natationis certamen de suggestu desultrio, vel de contignatione. natalidad: natlium index (-dcis mf). Sin: natorum nmerus vel summa. Uso: cada de la tasa de -, nmerus natorum iam restrictus; descenso de la -, natorum (vel prolis) decrementum; incremento de la -, prolis incrementum; el problema de la -, de propaganda prole (vel de natorum nmero) questio; regular la -, natorum continere nmerum. natatorio: natbulum, i n. natillas: lac et ova armatis condta. Uso: heladas, lac ovaque gelata. nativismo: nativismus, i m.

nasal: nasalis, e. Sin: nasi vel nrium (gen). Uso: e nribus ductus; nribus (vel per nares) enuntiatus, pronuntiatus; consonantes -, consonantes nasales; consonantes quae per nares pronuntiantur; pronunciacin, sonido -, pronuntitio, sonus nasalis; voz -, vox e nribus ducta. nasalidad: naslitas, atis f. Sin: e nribus resonntia; nasalis rtio soni; nasalis qulitas vocis; nasalis pronuntiandi rtio.

nasalizacin: nasaliztio, onis f. Sin: ad nasalem sonum trnsitus (-us m).

nasalizar: nasalizare. Sin: nasalem fcere, rddere; e nribus pronuntiare; nasalem sonum tribere (licui sllabae vel vocbulo). nasofaringe, v. rinofaringe. nata: cramum, i n. Sin: cremor (-ris m) lcteus; flos (floris m) lactis. Uso: - batida, lcteum mulsum (-i n); cramum battutum.

natacin: (arte de nadar) ars natandi // (accin y efecto de nadar) nattio, onis f. Uso: sincronizada, nattio synchronizata; - a la braza, nattio brcchiis contendens; - estilo libre, nattio gnere sponte delecto; - estilo mariposa, nattio papilionum more; - estilo rana, nattio ranae more; - de costado, lteris nattio; nattio a ltere (vel obliquo crpore); - de espalda, dorsi vel tergi nattio; nattio supino crpore // (como deporte) certamen natatrium. Sin: natationis certamen. Uso: masculina, femenina, de 100 m, natationis certamen inter viros, inter muleres, in longitdinem metrorum C; - de espalda, natationis certamen supino crpore; - estilo libre, lbe-

NATO (abrev de North Atlantic Treaty Organization): Consocitio ex pacto Atlntico. Sin: Consocitio Atlntica, quae est NATO; Consocitio a pacto Atlntico Septentrionali; Consocitio a pacto Ocani Atlntici septentrionalis; Institutum a Pacto Atlntico Septentrionali; confoedertio NATO; Consocitio militaris NATO. natural: naturalis, e. Uso: al -, icnicus. natrn: natrum, i vel ntrium, ii n.

naturalidad: naturlitas, atis f. Sin: naturae (vel naturali rationi) congruntia // fig candor;

naturaleza: rerum natura. Uso: - muerta, inanimarum rerum natura; respeto por la -, observntia erga rerum naturam; rerum naturae observntia.

726

navegable ingenitas; simplcitas. Uso: con -, naturliter; ingnue; simplciter. de natura.

naturalizacin: (accin de naturalizar) naturaliztio, onis f. Sin: civittis concssio, communictio, dtio, dontio, largtio. Uso: certificado de -, diploma civitatis // (accin de naturalizarse) naturaliztio. Sin: civitatis consectio, acquistio, adptio. naturalizado: naturalizatus, a, um. Sin: in civitatem ascriptus, receptus, asctus.

naturalista: (concerniente o relativo al naturalismo) naturalsticus, a, um. Sin: ad naturalismum spectans // (que profesa la doctrina filosfica del naturalismo) naturalista, ae m. Sin: naturalismi fautor, sectator; universorum ad naturam redactor; rationis naturalis cultor; naturalis rdinis celebrator // (que sigue la teora esttica del naturalismo) veritatis imitator. Sin: descriptor scrupulosus; veri repraesentandi studiosus; veritatis imitandae assertor // (persona que profesa la historia natural o tiene en ella especiales conocimientos) phsicus, i m. Sin: vir physicorum peritus; rerum naturae (vel rerum naturlium) inquisitor; naturae investigator, speculator, studiosus; naturlium scientiarum peritus; histriae naturalis cultor.

naturalismo: (sistema filosfico) naturalismus, i m. Sin: rtio naturalis; physicarum legum sufficintia; universorum ad naturam redctio; naturalis rdinis celebrtio // (corriente literaria) naturalismus. Sin: veri repraesenttio; vritas in describendo; veritatis imittio; veri repraesentandi stdium.

naumaquia: naumchia, ae f. Sin: navale prelium; pugna navalis; navlium proeliorum spectculum. navaja: novcula, ae f. Uso: - de afeitar, rasrium; novcula rasria; tonsrius culter (cultri m); est mellada la -, novculae cies hbetat. nautilo: nutilus, i m.

naturista: adj ad philosphiam de natura prtinens // sust naturista, ae mf. Sin: philosphiae de natura sectator.

naturalizar: naturalizare. Sin: licui civitatem concdere, dare, impertire; liquem in civitatem ascrbere, recpere, suscpere, asciscere; liquem civitate donare.

nave: (barco) navis, is f. Sin: navgium. Uso: - capitana, navis praetria vel imperatria; corsaria, - pirata, praedonum navis; navis pirtica vel praedatria; - costera, navis orria; - espacial, navis vel navcula sideralis; navgium spatiale vel siderale; aronavis sideralis circmvolans; - espacial Challenger, navis sideralis, cui nomen Challenger; - mercante, navis mercatria vel negotiatria; - oceonogrfica, oceanogrphica navis; - pequea, navcula vel navicella; - de carga, navis onerria vel vectria; - de guerra, navis bllica; - de pesca, navgium piscatrium; tomar una -, navem smere // (parte de una iglesia comprendida entre dos muros o dos filas de arcadas) navis, is f. Sin: aula; sptium; ala aedis. Uso: - central, aula mdia; mdium sptium; navis mdia, maior, principalis; - lateral, navis lateralis vel minor; - transversal, ala vel aula transversa; - de templo, sacrae aedis ala. navecilla: (nave pequea) navcula, ae f. Sin. navicella; navigolum // (naveta de incienso) v. naveta.

naturismo: naturismus, i m. Sin: philosphia

navegable: navigbilis, e.

727

navegacin navegacin: navigtio, onis f. Uso: - area, arinavigtio vel aronavigtio; navigtio aria; per ethera navigtio; - automtica, navigtio automatria; - espacial, navigtio sideralis; - fluvial, navigtio fluminalis; - a vela de tres das, triduana velifictio; tridui velifictio. socialismus nationalis; exaggeratum (vel effrenatum) suae gentis (vel nationis suae) amplificandae stdium. ndragheta: bruttianorum praedonum grex vel caterva.

navegador: navigator, oris m. Sin: nauta, ae m. naveta: (vaso o cajita para ministrar el incienso) acerra, ae f. Sin: rcula; cmbium (incensi); vsculum vel excpulum turferum. navegante, v. navegador.

Neandertal: de -, neanderthalensis, e.

nebulizador: nebulizatrium, ii n. Sin: vaporis effusrium. nebulizar: nebulizare. nebulosa: Astron nebulosum, i n. Sin: stella nebulosa; stellarum nbula.

navideo: natalcius, a, um. Uso: paz -, pax natalcia; regalo -, donum natalcium; tiempo -, tempus natalcium.

Navidad: Christi Natalis. Sin: Natvitas Christi vel Dmini; Natlia Iesu; natale Dmini; natalis Domnicus ; dies natalis Dmini; festum natalcium Dmini ; festum Nativitatis Dmini; festum nativitatis Domnicae ; dies festus Iesu Christi natalis; Nascentis Iesu sollmnia. Uso: tiempo de -, tempus (-pris n) natalcium.

nebulosidad: nebulsitas, atis f. Sin: calgo (-gnis f); fulgo (-gnis f); caelum nbibus obductum vel obtectum // fig obscritas, atis f. Sin: incertum, i n; res (rei f) obscura. neceser: rcula (mulebris). Sin: myrotheca; capsa mundo asservando; capsa mundcinis asservandis. necesidad: la - carece de ley, necessitas caret lege; necssitas dat legem, non ipsa ccipit. necrobiosis: necrobiosis, -is f. necrocomio: necrocomum, ii n.

nazi: adj socialismi nationalis prprius. Sin: ad hitlerianam factionem ttinens. Uso: dictadura -, dictatura nazistarum // sust nazista, ae m. Sin: factionis hitlerianae ssecla vel fautor; hitlerianae factioni addictus; effrenatus gentis (vel nationis) suae fautor; v. nacionalsocialista. nazifascismo: fasclium hitlerianorumque dominatus (-us m).

nazifascista: fasclium hitlerianorumque fautor.

nazismo: nazismus, i n. Sin: hitlerianismus;

necrfilo: (perteneciente o relativo a la necrofilia) ad necrophliam spectans // (que padece necrofilia) necrphilus, a, um. Sin:

necrofilia: necrophlia sive -phila, ae f. Sin: libdo in mrtuos; perversa in mrtuos libdo.

necrfago: necrphagus, a, um.

necrofagia: necrophgia sive -phaga, ae f.

necrodula: necrodula, ae f.

728

nefrologa mortuorum amore incensus. dverum mortuorum inspctio.

necrofobia: necrophbia sive -phoba, ae f. Sin: mortuorum horror, pavor, terror; nmius mortuorum metus vel timor. necrografa: necrogrphia sive -grapha, ae f. necrgrafo: necrgraphus, i m. necrolatra: necrolatra, ae f. Sin: mortuorum cultus (-us m).

Nederland, v. Holanda.

necrotmico: necrotmicus, a, um. Sin: ad necrotmiam prtinens.

necrotoma: necrotmia sive -toma, ae f. Sin: cadveris sctio.

necroscpico: necroscpicus, a, um. Sin: ad necroscpiam spectans.

necroltrico: necroltricus, a, um. Sin: ad necrolatram prtinens. necrologa: necrolgia sive -loga, ae f.

necrolgico: necrolgicus, a, um. Sin: ad necrolgiam ttinens. necrologio: necrolgium, ii n. Sin: mortilgium.

nefrectasia: nephrctasis, -is f. Sin: renis dilattio.

nefrlgico: nephrlgicus, a, um. Sin: ad nephrlgiam ttinens.

nefralgia: nephrlgia sive -alga, ae f. Sin: renum vel rnium dolor.

nederlands, v. holands.

necrmano: necrmanes, is m. Sin: necromni laborans vel affectus. necrpolis: necrpolis, is f. Sin: coemetrium; sepulcretum; cepotphium. necroscopia: necroscpia sive necroscopa, ae f. Sin: necrpsia; cadveris inspctio; canecropsia, v. necroscopia. necrmetro: necrmetrum, i n.

necromana: necromnia sive -mana, ae f.

necromancia o necromanca: necromanta, ae f. Sin: mortuorum (vel inferorum) evoctio; divintio per mrtuos vel per cadvera; divintio per umbras mortuorum; ex mortuorum umbris vaticintio.

nefritis: nephritis, dis f. Sin: renum vel rnium morbus; renum inflammtio; renalis pssio; vtium renale. Uso: sufrir de -, laborare ex rnibus. nefrografa: nephrogrphia sive -grapha, ae f. Sin: renum descrptio. nefrolitiasis: nephrolithasis, is f.

nefrtico: (referente a los riones) nephrticus, a, um. Sin: ad renes spectans // (que padece de nefritis) nephrticus. Sin: ex rnibus laborans.

nefrectoma: nephrectmia sive -toma, ae f. Sin: renis exstirptio vel evlsio.

nefrologa: nephrolgia sive -loga, ae f. Sin: de rnibus doctrina; de renum morbis disciplina.

729

nefrolgico nefrolgico: nephrolgicus, a, um. Uso: a mis pedidos opuso una - absoluta, quae petveram, plane recusavit; recibir una -, repulsam ferre; responder con una -, recusare.

nefrlogo: nephrlogus, i m. Sin: naturae renum peritus vel studiosus. nefropata: nephropthia sive -patha, ae f. Sin: renum affctio (-onis f); morbi renales. nefropleja: nephroplgia, ae f. nefropexia: nephropxia, ae f.

nefroptosis: nephroptsis, -is f. Sin: renis moblitas. nefrorragia: nephrorrhgia sive nephrorrhaga, ae f. Sin: haemorrhgia sive haemorrhaga renalis.

nefropltico: ad nephroplgiam prtinens.

nefrorrgico: nephrorrhgicus, a, um. Sin: ad nephrorrhgiam ttinens.

negativo: (que incluye o contiene negacin o contradiccin) negans, antis. Sin: negatrius; negativus; infitialis, e. Uso: partcula -, negans partcula; respuesta -, negtio, onis f; dar una respuesta -, negare (roganti); hacer una seal, un ademn -, renere // (dicho de resultados) rritus, a, um. Sin: nullus. Uso: con xito -, infelciter; las tratativas tuvieron un xito -, pctio ad rritum ccidit // (dicho de efectos) perniciosus, a, um // Mat Fs negativus, a, um. Uso: cantidad -, quntitas negativa; electricidad -, electrcitas (vel electris) negativa // (Fotogr, prueba negativa) negativa, ae f . Sin: imago negativa vel versa; imago inverse colorata. negatrn, v. electrn. neglig, v. deshabill.

nefrosis: nephrsis, is f. Sin: sndrome (-es f) nephrtica; nephropthia dgener.

nefrotmico: nephrotmicus, a, um. Sin: ad nephrotmiam spectans.

nefrotoma: nephrotmia sive -toma, ae f. Sin: renis incsio vel sctio.

nefrospasmo: nephrospasmus, i m. Sin: renis spasmus (-i m), spasma (-tis n), cruciatus (-us m).

negacin: Gram, doble -, duplicata negtio; duplicata negans partcula; duplicatae negationis usus. negativa: (negacin) negtio, onis f. Sin: negntia; infititio. Uso: persistir en la -, pernegare; negitare // (repulsa o no concesin de lo que se pide) recustio, onis f. Sin: repulsa.

negociacin: negotitio, onis f. Sin: pctio; pactum; conventum; pactum et conventum. Uso: dirimir controversias con negociaciones, controvrsias pactis et conventis dirmere vel reslvere; entrar en negociaciones sobre algo, conditiones alicius rei tentare; entraron en negociaciones de paz, de pace gere coeperunt; de pace agi coeptum est. negociante: vnditor, oris m. Sin: nstitor. Uso: - al por mayor, negotiator; mercator.

negociable: negotibilis, e. Sin: commercibilis; merctilis; mercbilis; mercalis // (Econ, susceptible de ser comprado o vendido) vendbilis, e. Sin: venalcius; venalis. Uso: todo es -, mnia sunt venlia.

negocio: (cualquier ocupacin, empleo o trabajo) negtium, ii n // (utilidad que se logra

730

nefito en lo que se trata) lucrum, i n. Uso: evitar todo lo que sabe a -, mnia vitare quae lucrum spiant // (local en que se negocia o comercia) taberna mercatria. Sin: taberna institria vel venditionalis. Uso: - de antigedades, palaeoplium, ii n. lismi redintegrati fautor vel defensor // adj neocapitalismi prprius. Sin: capitalismi redintegrati prprius.

negrero: adj ad nigritarum venalcium prtinens // sust nigritarum vnditor, venalcius, venalicirius // fig vexator, oris m. Sin: oppressor.

negra: (Ms, nota cuya duracin es la mitad de una blanca) semimnima, ae f.

neoclasicismo: neoclassicismus, i m. Sin: instaurata imittio classicorum; redintegratum doctae antiquitatis stdium.

neoclsico: adj neoclssicus, a, um. Sin: ad neoclassicismum ttinens // (partidario del neoclasicismo) neoclassicismi sectator vel ssecla. Sin: redintegratae doctae antiquitatis fautor. neocolonialismo: neocolonialismus, i m. Sin: novus colonialismus; nova colnica dcio; novum coloniarum genus; novum colnicae dicionis genus. neocolonialista: adj neocolonialismi (vel novi colonialismi) prprius. Sin: innovatae colnicae dicionis prprius; ad neocolonialismum (vel ad novum colonialismum) spectans // sust neocolonialismi (vel novi colonialismi) fautor. neocriticismo: neocriticismus, i m. Sin: innovata kantiana doctrina.

negrilla o negrita: crassiores ltterae fpl. Sin: litterarum notae crassiores fpl. Uso: en -, crassiribus ltteris; crassiore litterarum form. negritud: nigritudo, dnis f. Sin: nigrties, i f. negro: (individuo de color negro) nigrita, ae m. Sin: homo nigrcolor // trabajo en -, pera clandestina, illegtima, illcita. negro spiritual: cantus (-us m) religiosus nigritanus. Sin: religiosus nigritarum americanorum cantus.

negus: Aethipiae imperator. Sin: Aethipiae rex regum.

nemoroso: nemorensis, e. Sin: nemoralis; silvestris. neocapitalismo: neocapitalismus, i m. Sin: capitalismus innovatus; nova cephalaeocrtia sive -crata; nova opum capitlium rtio. nenia: nnia, ae f.

neofascismo: neofascismus, i m. Sin: fascismus innovatus; renovatus fasclium motus (-us m); fasclium fctio innovata.

neodarwinismo o neodarvinismo: neodarvinismus, i m. Sin: innovata darviniana doctrina.

neocapitalista: sust neocapitalismi fautor vel defensor. Sin: cephalaeocrates, is m; capita-

neofascista: adj ad neofascismum prtinens. Sin: ad renovatum fasclium motum prprius // sust neo-fascista, ae m. Sin: neofascismi ssecla vel sectator ; neofascismo addictus; innovato fasclium mtui addictus; renovati fasclium regminis ssecla vel sectator. nefito: nephytus, i m. Sin: religione re-

731

neogamia cens; in religione (vel in christiana religione) recens; a sacro Baptsmate recens. nova luna; prima luna.

neogamia: neogmia sive -gama, ae f.

neogriego: lingua neograeca. Sin: sermo neograecus; recntior lingua graeca. neogelfismo: neoguelfismus, i m. neogelfo: neoguelfus.

nen: (tubo fluorescente) neon, onis n.

neomicina: neomycina, ae f.

neohebreo: sermo neohebricus. Sin: lingua neohebrica; recntior sermo hebricus. neolatn: neolingua latina. Sin: sermo neolatinus; recntior lingua latina . neolatino: neolatinus, a, um. Uso: raza -, neolatinum genus (-nris n); idioma -, v. neolatn. neoltico: neolthicus, a, um.

neonazi: adj neohitlerianus, a, um // sust novus hitlerianus (-i m). Sin: novi hitleriani mots ssecla vel sectator. neonazismo: novorum hitlerianorum motus (-us m).

neonato: neonatus, i m. Sin: modo natus; recens natus.

neopaganismo: neopaganismus, i m. Sin: neogentlitas; neopagnitas; novus paganismus; nova gentlitas vel pagnitas. neoplasia: neoplsia, ae f. Sin: neoplasma, tis n.

nelogo: verborum novator. Sin: novorum nminum inventor vel cnditor.

neologismo: neologismus, i m. Sin: verbum novatum vel novum; novatum vocbulum; novum nomen vel vocbulum. Uso: abundancia de neologismos, novarum conditarum vocum cpia; acuar neologismos, verba vel nmina novare; verba nova cndere, effngere, prere; introducir neologismos, novas indcere voces.

neoplsico: ad neoplsiam (vel ad neoplasma) spectans. Sin: neoplsiae vel neoplsmatis (gen). neoplasma, v. neoplasia. neoplatonicismo, v. neoplatonismo. neoplatnico: neoplatnicus, a, um.

neomaltusiano: adj ad prolis moderationem ttinens // sust natlium temperationis propugnator. Sin: moderationis prtuum defensor. neomenia: neomnia, ae f. Sin: novilnium;

neomaltusianismo: neomalthusianismus, i m. Sin: novus malthusianismus.

Nepal: Neplia, ae f.

neozoico: adj neozicus, a, um // sust aetas (-atis f) neozica.

Neo-Vulgata: Neo-Vulgata, ae f.

neotrico: neotricus, a, um.

neoplatonismo: neoplatonismus, i m. Sin: neoplatnica, orum npl.

732

neumotrax nepals: adj nepalianus, a, um // sust Nepalianus, i m. mtica doctrina vel disciplina.

nepotismo: nepotismus, i m. Sin: cognatos vel nepotes fovendi stdium; nmium (vel immdicum, vel immoderatum) cognatos fovendi stdium. nepotista: cognatorum vel nepotum fautor. Neptuno: Neptunus, i m.

nepiologa: nepiolgia sive -loga, ae f. Sin: de infntibus doctrina, disciplina, scintia.

nervio: nervus, i m. Uso: - ptico, nervus pticus; nervus ocularis vel oculrius. nerviosidad, v. nerviosismo. nerviosismo: nervosismus, i m. Sin: irrequietudo, dnis f; irrquies, etis f; nimi vel nervorum irrittio, contntio; mentis perturbtio; mens fastidiosa. nervioso: nervosus, a, um. Sin: nervis laborans; fastidiosus; irritbilis.

neumtico: (tubo de goma lleno de aire comprimido para cubrir la llanta de la rueda) pneumticum, i n. Sin: pneumtica cummis vel gummis (-is; ac -im f); inflata cummis vel gummis; uter (utris m) pneumticus vel arius; cmmeum rotae involcrum. Uso: - de auxilio, pneumticum subsidirium; controlar la presin de los -, inspcere pneumaticorum pressionem vel pressum; el - se desinfla, e pneumtico ventus ffluit // adj pneumticus, a, um. Sin: spiritalis; infltilis; re vel vento inflatus. Uso: mquina -, mchina pneumtica. neumatoma: pneumatoma, tis n. neumatosis: pneumatosis, -is f.

neumectoma: pneumectmia vel -toma, ae f. Sin: pulmonis detrctio, exstirptio, evlsio. neumococo: pneumococcos vel pneumococcus, i m. neumologa: pneumolgia sive -loga, ae f. neumlogo: pneumlogus, i m. neumona, v. pulmona.

net (Inform), red: rete, is n (abl rete vel reti, gen pl rtium).

nestoriano: adj nestorianus, a, um. Sin: ad Nestrium eiusque doctrinam prtinens // sust Nestrii doctrinae fautor vel sectator.

nestorianismo: nestorianismus, i m. Sin: Nestrii doctrina; nestoriana heresis.

neumtica: Fs pneumtica, ae f. Sin: pneu-

neuma: Ms neuma, tis n; neuma, ae f.

netserver (Inform): (computadora) computatrum mderans. Sin: moderatrum // (programa) daemon (-nis m) mderans.

neumotrax: pneumothorax, acis m. Sin: pulmonis exsicctio vel sicctio.

neumotoma: pneumatoma, tis n.

neumorragia: pneumorrhgia sive pneumorrhaga, ae f.

neumonitis, v. pulmona.

neumnico, v. pulmonaco.

733

neuralgia neuralgia: neurlgia sive -alga, ae f. Sin: nervorum dolor vel angor. neurografa: neurogrphia sive -grapha, ae f. Sin: nervorum descrptio. neurologa: neurolgia sive -loga, ae f. Sin: nervorum doctrina, disciplina, scintia.

neurastenia: (astenia o debilidad del sistema nervioso) neurasthnia sive -asthena, ae f. Sin: nervorum deblitas, languor, infrmitas // (mal humor, displicencia, espritu quisquilloso) morsitas, atis f // (excitabilidad) nimus (-i m) irritbilis.

neurlgico: neurlgicus, a, um. Sin: ad neurlgiam (vel ad nervorum dolorem) ttinens // (doloroso) acerbus, a, um. Sin: gravis, e; dolorem fferens // fig summum momentum habens.

neurolgico: neurolgicus, a, um. Sin: ad neurolgiam prtinens.

neurlogo: neurlogus, i m. Sin: neurolgiae cultor. neuroma: neuroma, tis n. neurona: neuro, onis m. Sin: cllula neurnica. neuronal: neuronalis, e. neurpata: adj neuropthicus, a, um.. Sin: e nervis laborans; nervorum infirmitate affectus // sust neuropthicus, i m. Sin: qui nervorum dolore laborat, vexatur, affcitur.

neurastnico: (que sufre neurastenia) neurasthnicus, a, um. Sin: nuricus; aeger nervis; nervis laborans; neurasthni laborans; nervorum debilitate affectus. Uso: volverse -, nuricum ffici vel feri. neurtico: neurticus, a, um. Sin: nervi vel nervorum inflammatione affectus. neuritis: neuritis, dis f; neurites, is f. Sin: nervi vel nervorum inflammtio. neurina: neurinum, i n.

neuropata: neuropthia sive neuropatha, ae f. Sin: nervorum infrmitas, dolor, angor. neuroptico: neuropthicus, a, um. Sin: ad neuropatham (vel ad nervorum infirmitatem) ttinens. neursico, v. neurtico. neurosis: neursis, is f. Sin: nervorum morbus vel angor. Uso: por causa de la -, propter (vel ob) nervorum valetdinem.

neurobiologa: neurobiolgia sive -loga, ae f. neurobiolgico: neurobiolgicus, a, um. Sin: ad neurobiolgiam spectans.

neurociruga: neurochirrgia sive -chirurga, ae f. Sin: nervorum chirrgia.

neurobilogo: neurobilogus, i m. Sin: neurobiolgiae peritus.

neurocirujano: neurochirurgus, i m. Sin: neurochirrgiae peritus vel cultor.

neurtico: adj neurticus, a, um. Sin: neurosi laborans; neurosi affectus; nervis laborans; (perteneciente o relativo a la neurosis) ad neurosin vel ad nervorum morbum spectans // sust neurticus, i m. Sin: homo nervis laborans; homo nervorum morbo affectus vel vexatus.

734

nictlope neurotoma: neurotmia, ae f. Sin: nervi sctio (seccin quirrgica de un nervio); nervorum sctio (diseccin de los nervios). nevatilla: motacilla, ae f.

neutonio, v. newton.

neutralismo: neutralismus, i m. Sin: nullus vel neutrus partis stdium; mdia mentis postio; nimus a prtium stdio alienus. neutralista: neutralista, ae mf. Sin: neutralitatis fautor; neutrus factionis fautor vel suffragator; neutris prtibus favens vel addictus // adj neutrarum prtium stdii prprius; ad neutralitatem (vel ad neutralismum) prtinens. neutralizable: neutralizbilis, e.

neutralidad: neutrlitas, atis f.

nevera: (sitio donde se guarda nieve) nivrium, ii n. Sin: cella nivria; locus glacii asservandae; pteus nvibus asservandis // (heladera) v. frigorfero. New Age: Aetas Nova.

nevazo: ningor, ris m. Sin: copiosae nives; plrima nix; ingens nivis casus (-us m).

new look: nova se gerendi et vestiendi rtio. Sin: hbitus atque vestitus innovatus. newton: neotoniana mensura. nexo: nexus, us m. Uso: - causal, nexus causalis; - telefnicos, nexus telephnici. Nicaragua: Nicaraqua vel Nicaragua, ae f. nicaragense: adj nicaraquanus, a, um. Sin: nicaraguensis, e // sust Nicaraquanus, i m. Sin: Nicaraguensis, is m. nicarageo, v. nicaragense. nicho: aedcula, ae f (para estatuas); lculus, i m vel loculamentum, i n (para colocar los cadveres); columbrium, ii n (para urnas funerarias). nicotina: nicotinum, i n; nicotina, ae f. Sin: nicotianum virus; nicotiana vis; venenum nicotinum vel nicotianum. Uso: intoxicacin de -, infctio ex nicotina, vel e veneno nicotiano; extraer la -, v. desnicotinizar. nicociana, v. tabaco.

neutralizacin: neutraliztio, onis f. Sin: in rritum redctio. neutralizador, v. neutralizante. neutralizado: neutralizatus, a, um.

neutralizante: neutralizans, antis.

neutrino: neutrinus, a, um.

neutralizar: neutralizare. Sin: neutralem fcere; rritum fcere; in (vel ad) rritum redgere; Qum neutram solutionem afferre. Uso: - un veneno, venenum restnguere.

neutrn: neutro vel neutron, onis m; neutrnium, ii n. Uso: bomba de neutrones, bomba neutrnica; utilizar los - para fines pacficos, neutrones ad utilitatem hminum adhibere. neutrnico: neutrnicus, a, um. nevada: ningor, ris m. Sin: cpia nivis.

nictlope: adj y sust nctalops, pis (ac sing


735

nicotinismo: nicotinismus, i m. Sin: nicotini toxictio.

nictolopa -opa, pl -opas). Sin: lusciosus. nielar: nigello caelare.

nictofobia: nyctophbia sive -phoba, ae f. Sin: noctis (vel tenebrarum) horror, pavor, terror, metus, timor. nictofona: nyctophnia sive -phona, ae f. nictografa: nyctogrphia sive -grapha, ae f. nictografiador: adj nyctogrphiam exercens // sust qui nyctogrphiam exercet.

nictalopa: nyctalpia, ae f; nyctalpsia, ae f. Sin: lusctio, onis f

Nger: (ro de Africa occidental) Niger, gris m (ac -grim; abl -gri) // (estado de Africa occidental) Nigerium, ii n. Sin: Res pblica Nigritana. Uso: natural de la Repblica de Nger, v. nigerino. Nigeria: Nigria, ae f. Uso: natural de -, v. nigeriano. nigeriano: adj nigerianus, a, um // sust Nigerianus, i m.

nidificacin: nidifcium, ii n. Sin: nidi aedifictio vel constrctio.

nidal: (lugar sealado donde la gallina u otra ave domstica va a poner sus huevos) lculus, i m.

nictogrfico: nyctogrphicus, a, um.

nigerino: adj nigeriensis, e // sust Nigeriensis, is m. Nigricia, v. Sudn. nigth-club, v. cabaret.

nigromancia o nigromanca, v. necromancia. nigromante: necromntius, ii m. Sin: mortuorum evocator.

nidificar: nidulari. Sin: nidum fcere, cnstruere, exstrere, strere, fabricare, aedificare, locare, pnere. nido: nidus, i m. Uso: - de pjaro, nidus avis // (fig, casa o habitacin de uno) domus prpria. Sin: domncula // (fig, lugar donde se juntan gentes de mala conducta) latbulum, i n. Sin: receptculum.

niebla: nbula, ae f. Sin: caligo, gnis f. Uso: - espesa, nbula densa, crassa, atra, nigra; leve, nbula levis vel tenuis. niel: nigellum, i n.

nielado: (accin y efecto de nielar) nigello caelatura (-ae f) // (pp de nielar) nigello caelatus.

nihilista: (negador de toda creencia) sust nihilista, ae m. Sin: nihilismi sectator; qui omnia ad nhilum rvocat; adj mnia ad nhilum rvocans // (negador de todo principio de conducta) sust qui omnem vivendi rationem negat; adj omnem vivendi rationem negans // (negador de toda autoridad religiosa, poltica y social) sust qui omnem auctorita-

nihilismo: (negacin de toda creencia) nihilismus, i m. Sin: eorum doctrina qui mnia ad nhilum rvocant // (negacin de todo principio de conducta) eorum doctrina qui omnem vivendi rationem negant // (negacin de toda autoridad religiosa, poltica y social) anrchica (vel anarchicorum) doctrina. Sin: eorum doctrina qui omnem auctoritatem negant; doctrina mnia subvertens.

736

nivel tem negat. Sin: rerum mnium subversor, turbator; nullius legis fautor; adj omnem auctoritatem negans; mnia subvertens vel turbans; nulli legi favens. ninfomana: nymphomnia sive -mana, ae f. Sin: hysteromnia, ae f; furor vel fervor uterinus. niln, v. nailon. nystagma ttinens. nistagmo: nystagma, tis n; nystagmus, i m. Sin: nicttio; musculorum culi convlsio, spasmus, spasma (-tis n). nitidez: nitditas, atis f. Uso: - de los tipos, typorum nitditas; - visual, acitas visualis. nitral: nitrria, ae f. Sin: nitrifodina. ntrico: ntricus, a, um. nitrato: sal nitratum. Sin: sal cidi ntrici. nitro: nitrum, i n. Sin: sal ntricum. nistagmgrafo: nystagmgraphum, i n.

niera: nutrcula, ae f. Sin: grula; nutrix, cis f; infntium ntrix vel nutrcula; (ancilla) parvulorum custos.

nio: puer, peri m. Uso: - explorador, puer explorator. nipn, v. japons. nquel: nichlium, ii n. Sin: nic(c)olum.

niera: infantlitas, atis f. Sin: inptiae, arum fpl; inptiae vel nugae pueriles.

nitrogenado: nitrgenus, a, um. Sin: nitrgeno preditus.

niquelado: (accin y efecto de niquelar) v. niqueladura // (pp de niquelar) nichlio obductus, obtectus, tectus.

niquelador: nichlii fabricator. Sin: nichlii tractandi rtifex. niqueladura: nichlii obdctio.

nitroglicerina: nitroglycerinum, i n. Sin: nitroglcera, ae f. nitroso: nitrosus, a, um.

nitrgeno: nitrgenum, i n; nitrognium, ii n.

niquelar: nicheliare. Sin: nichlio tgere (vel obtgere) liquid; nichlium obdcere licui rei. nspero: (fruto) mspilum, i n; (rbol) mspilus, i f. nirvana: nirvana, ae f; nirwana indecl.

nistgmico: nystgmicus, a, um. Sin: ad

nspola, v. nspero (fruto).

nivel: (instrumento para apreciar la inclinacin de superficies planas) libella, ae f. Sin: amussis, is (ac -im, abl -i). Uso: estar a -, ad libellam respondere // (altura a que llega la superficie de un lquido) altitudo, dnis f. Uso: - del ro, flminis altitudo // (altura que algo alcanza, o a la que est colocado) libra, ae f. Sin: libramentum; fastgium, ii n. Uso: el - del agua, libramentum aquae; - del mar, libra maris; a - del mar, ad maris libram, pari libra cum equore maris; bajo el - del mar, infra maris libram; sobre el - del mar, supra maris libram; monasterio situado a 580 m sobre el - del mar, monastrium quingentis

737

nivelacin octoginta metris supra maris libram situm; estar al mismo -, pari libramento stare; esse pari lnea cum liqua re // (grado, condicin) gradus, us m. Sin: fastgium; condcio; ordo. Uso: - social, dignitatis gradus; dignitatis fastgium; alto - social, summa dgnitas; altssimus dignitatis gradus; de bajo - social, tnui loco ortus; obscuro loco natus; - muy avanzado, locus altssimus; bajo - moral, mores depravati; - de moralidad, moralitatis ordo; superiores de instruccin, superiores educationis rdines // a nivel legislativo, ex lege; alcanzar el - de alguien, alicius fastgium (vel liquem) aequare; estar al mismo - de alguien, esse pari libra cum liquo; ponerse al - de alguien en alguna cosa, se exaequare cum liquo; adaequare se licui vel liqua re; no todos los alumnos estn al mismo -, non mnium discipulorum ingnia pria sunt. nivelacin: (accin de poner a nivel) librtio, onis f. Sin: libramentum // (accin de igualar una cosa con otra) aequtio vel exaequtio, onis f. blitas xigit.

noche: nox, noctis f. Uso: al comienzo de la -, prima nocte; a media -, media nocte; a altas horas de la -, ya muy avanzada la -, multa nocte; adulta nocte; concbia nocte; hasta muy entrada la -, ad multam noctem; de -, nocte, noctu, nocturno tmpore; era de -, nox erat; la - entre el 20 y el 21 de diciembre, nocte, qua dies XX et XXI mensis Decembris inter se iungebantur; dar las buenas -, faustam noctem augurari; buenas -!, bonam noctem (tibi vel vobis exopto, precor)! bene dormi (vel dormite)!; mlliter cubes (vel cubetis)!; serenam noctem tibi (vel vobis) minor; da y -, dies noctesque, noctes diesque, noctes et dies, noctes atque dies; fatigar da y -, diem noctemque fatigare. nocin: ntio, onis f. Uso: - de progreso, ntio progresss. nocividad: nocimentum, i n.

nobleza: noblitas, atis f. Uso: - de linaje, gneris noblitas; patrcia noblitas // (conjunto o cuerpo de los nobles de un estado o de una regin) hmines nbiles.

no alineacin: seinctio a mximis Civittibus.

nivelar: (poner a nivel) librare. Uso: - perfectamente, perlibrare // (poner a igual altura dos o ms cosas materiales) librare. Sin: aequare vel coaequare // (fig, equilibrar) aequare. Sin: coaequare vel exaequare // nivelarse, v. nivel.

no beligerancia: non belligerntia. Sin: nulla belligerntia. noblesse oblige: noblitas cogit. Sin: hoc nonobelio: noblium, ii n.

Nobel: premio -, premium Nobelianum. Uso: escritor premio -, scriptor premio Nobeliano honoratus.

noctambulacin, v. noctambulismo.

no creyente: theos vel theus, a, um. Sin: non credens; fidei contrrius; a fide aversus. noctambular: noctambulare. Sin: nocte (vel de nocte) ambulare vel vagari.

no conformista: conformitatis non studiosus.

no comment: nullum verbum! Sin: sleo; nihil dico; non idico.

noctambulismo: noctambulismus, i m. Sin: noctambultio; noctmbuli agendi rtio.

738

no proliferacin noctmbulo: adj noctmbulus, a, um. Sin: noctuabundus; noctvagus, noctu vagans; nocte (vel noctu) mbulans, errans, vagans // sust noctmbulus, i m. Sin: somnmbulus; qui noctu mbulat, errat, vagatur. noctvaro, v. noctmbulo. nodal: cardinalis, e. Sin: instar nodi. nombre: nomen, mnis n. Uso: - artstico, nomen fictcium; - gentilicio, nomen gentilcium; - propio de lugar, v. topnimo; tomar el - de sor Mara, nomen cpere Sororem Mariam.

node (Inform), nodo: nodus, i m. Uso: un nodo de Internet, nodus Interneti.

nomenclador: index, dcis mf. Uso: - profesional, pblicus index; pblicus index munus gerntium. nomenclatura: nomenclatura, ae f. Sin: nomencltio; nminum index, ordo, sries; index verborum; nmina; vocbula. nomenklatura: primores communistae mpl.

nodriza: nutrix, cis f. Sin: nutrcia, ae f. Uso: salario de la -, nutrcia, orum npl; nutricationis stipndium vel remunertio. ndulo: tuber, ris n. Sin: nodus; ndulus; genculum.

nominal: nominalis, e. Sin: nmine; verbis tantum. nominalismo: nominalismus, i m.

Noel: vir natalis (qui dcitur). Sin: vir nmine Natalis. nogal: iuglans, andis f. Sin: nux, nucis f; nux iuglans.

nomadizar, v. nmada (vivir como -).

nomadismo: nomadismus, i m. Sin: errtio; vita errtica; consuetudo vel mos vagandi; in alia loca contnua migrtio vel transgrssio; nullam sedem habere.

nmada: adj nomdicus, a, um. Sin: vagans; vagus; errans; errabundus. Uso: pueblos -, ppuli nomdici; gentes vagae; vagi ppuli; tribu -, nomdica tribus (-us f) // sust nomas, dis m. Uso: vivir como -, llevar una vida -, (passim) vagari; vagari et errare; aliunde lio perptuo commigrare; ser un -, vagum esse.

no intervencin: a bello dissnsio (-onis f). Sin: in bello nulla intercssio; nulla socetas in bello.

nominalista: adj nominalsticus, a, um. Sin: ad rerum naturam spectans // sust nominalista, ae m. Sin: nominalismi studiosus vel fautor.

noosfera: noosphaera, ae f. nopal: ficus Indica.

nomottico: nomothticus, a, um.

nomologa: nomolgia sive -loga, ae f. Sin: (de) condendis lgibus doctrina vel rtio.

nominativo: adj nominatim ascriptus // (caso de declinacin) nominativus, i m. Sin: nominativus casus (-us m); casus nominandi; rectus casus.

no proliferacin: nulla (alicius rei) propagtio, diffsio, amplifictio. Uso: tratado de - - nuclear, pactum arma atmica non propagandi; conslium arma atmica contrahendi.

739

nordeste nordeste: (punto del horizonte) ortus (-us m) vel exortus solstitialis. Sin: inter septemtriones et orientem solem // (regin al -) rgio inter septemtriones et orientem solem spectans. normando: adj normannus, a, um. Sin: normanniensis, e // sust Normannus, i m. Sin: Normanniensis, is m.

norma: (escuadra que usan los artfices) norma, ae f // (regla que se debe seguir o a que se deben ajustar las operaciones) norma, ae f. Sin: praeceptum; rgula; lex. Uso: - alimentarias, praecepta alimentria; - cientficas, normae scientficae; - directiva, norma directria; - ticas, normae morales; - general, norma generalis; - preceptivas, normae praeceptivae; normas de circulacin, de trnsito, commeandi vel commeats praecepta; leges viriae; normas de urbanidad en la mesa, urbanitatis praecepta in convviis servanda; segn - dadas recientemente, iuxta normas recens datas.

noria: tmpanum, i n. Sin: ntlia; nora; mchina hydrulica.

nrdico: septentrionalis vel septemtrionalis, e.

normativo: praeceptivus, a, um.

norte: (punto cardinal) septmtrio vel septntrio, onis m. Uso: Mar del -, Nrdicum mare; mare Germnicum; polo -, nrdicus polus; polus rcticus vel borealis; viento del -, breas, ae m; septmtrio, onis m; quilo, onis m. norteafricano: (natural del norte de Africa) Africae septentrionalis ncola, ae m // (perteneciente o relativo a esta parte de Africa) ad Africam septentrionalem prtinens. Sin: Africae septentrionalis incolarum prprius. Norte Amrica: Amrica Septentrionalis.

noroeste: (punto del horizonte) occasus (-us m) solstitialis. Sin: inter septemtriones et occasum solis // (regin) rgio inter bream et occasum solis spectans. Uso: viento del -, caurus vel corus, i m.

normal: normalis, e. Sin: legtimus; regularis; consuetus. Uso: escuela -, magistrium; schola normalis vel magistralis. normalidad: normlitas, atis f. Sin: consuetudo; regulritas.

norteamericano: sust Amricae Septentrionalis ncola, ae m // adj ad Amricam Septentrionalem ttinens. Sin: Amricae Septentrionalis incolarum prprius; v. estadounidense. Noruega: Norvgia, ae f. Uso: repblica de -, res pblica norvgica.

normalizar: ad normalem condicionem redcere.

normalista: (perteneciente o relativo a la escuela normal) ad scholam normalem prtinens // (alumno/na de una escuela normal) normalista, ae mf. Sin: scholae normalis alumnus vel alumna.

noruego, ga: sust Norvegus, i m; Norvega, ae f // adj norvgicus, a, um. Sin: norvegiensis, e. nosocomio, v. hospital.

Normanda: Normnnia vel Normndia, ae f.

nosografa: nosogrphia sive -grapha, ae f. Sin: morborum descrptio.

740

notificacin nosogrfico: nosogrphicus, a, um. sical, nota msica; ntula musicalis; signum msicum; msicae signum // (caracterstica) nota, ae f. Sin: signum. Uso: - distintiva, distinguens nota; - caractersticas, insignitae notae // digno de -, notatione dignus. Sin: notbilis; conspcuus; insignis // - de crdito, sngrapha fiduciria; v. crdito // tomar - de algo, liquid notare vel animadvrtere. notario: (escribano) scriba, ae m. Sin: librrius; appritor (escribano de magistrado pblico) // (funcionario pblico que da fe) tabllio, onis m. Sin: libllio, onis m; scriba pblicus. noticia: nntius, ii m; nntium, ii n. Sin: nottia. Uso: - radial, nntius radiophnicus; televisiva, nntium televisficum; dar noticias por la radio, nntia (vel rerum nntia) radiophnicis undis vulgare, divulgare, diffndere, dere, emttere. Nota Bene: Animadverte.

nosologa: nosolgia sive -loga, ae f. Sin: de morbis doctrina. nosolgico: nosolgicus, a, um. Sin: ad nosolgiam prtinens.

nostalgia: (pena de verse ausente de la patria o de los deudos o amigos) nostlgia sive -alga, ae f. Sin: desidrium. Uso: - de la patria, ptriae desidrium; natalis vel ptrii soli desidrium; - de los suyos, de los amigos, desidrium suorum, amicorum; consumirse de -, desidrio aestuare, cnfici, flagrare, oblanguscere // (pena que causa el recuerdo de algn bien perdido) desidrium, ii n. Sin: acerbum rei desidrium. nostlgico: nostlgicus, a, um. Uso: deseo -, desidrii ardor, aestus (-us m), flamma.

nota: (apunte de algunas cosas o materias) annottio, onis f. Sin: explictio; nota; commentrium. Uso: - crticas, annotationes crticae, vel de re crtica; - etimolgicas, notae etymolgicae; - filolgicas, annotationes phillogae, vel de re philloga // (advertencia, explicacin fuera del texto) nota, ae f. Sin: annottio. Uso: - marginales, notae marginales // (calificacin escolar) punctum, i n. Uso: libreta de notas, punctorum (acceptorum) libellus vel libllulus // (comunicacin) nottio. Sin: commentrium; nota. Uso: - informativas, notationes, um fpl; - diplomticas, notae diplomticae; libellus legati; legati commentria npl // (observacin que se hace a un libro o escrito) animadvrsio, onis f. Sin: annottio; nota // (reparo o censura desfavorable) vitupertio, onis f. Sin: animadvrsio // (cuenta, factura de gastos) rtio, onis f. Sin: index; ordo; nota. Uso: - de los gastos, rtio expensarum; nota smptuum; de las viandas, index escarum; ordo ferculorum // Ms nota, ae f. Sin: ntula. Uso: - mu-

noticiario: (seccin de un periodico en la que se dan noticias diversas, generalmente breves) notitirium, ii n. Sin: chrnica, orum npl; notitiarum rubrca; conspectus (us m) rerum. Uso: - semanal, conspectus rerum hebdomadalis // (programa de radio o televisin) v. noticioso. noticiero: (persona que da noticias por oficio) v. reportero // (programa de radio o televisin) v. noticioso.

noticioso: (programa de radio o televisin en que se transmiten noticias) commentrii, orum npl. Sin: acta, orum npl. Uso: - radial, acta radiophnice transmissa; nntia radiophnica; nntii radiophnici. notificacin: notifictio, onis f. Sin: declartio; denuntitio; significtio. Uso: - previa, annuntitio praevia; - de multa, multae ind-

741

nomeno cium. novena: novendilia, ium npl. Sin: novendiales preces; sacrum novendiale; novendialis supplictio. Uso: - predicada, novendiales divini verbi contiones supplicationesque; hacer una -, novendialem supplicationem gere; hoy comienza la - de la Asuncin de la Virgen, hoc die in honorem Mariae sidribus acceptae supplicationi novendiali intium est.

nomeno: nomenon, i n. novedad: (estado o calidad de nuevo) nvitas, atis f // (suceso reciente) res nova. Uso: deseo de -, rerum novarum cupditas; mana de -, nmia rerum novarum cupditas; nmium rerum novarum stdium; ninguna -, nihil novi // (noticia reciente) recens nntium vel nntius. novato: novnsilis, e.

novela: fbula, ae f. Sin: commentcia fbula; fbula ficta; fbula romnica vel romanensis; fbula milsia; fabulosa vel fabularis narrtio. Uso: - cinematogrfica, cinematogrphica fbula; - histrica, fbula histrica; fbula in histrico gnere versans; - obscena, turpis vel lasciva fbula amatria; - policaca, fbula criminalis; - psicolgica, fbula psycholgica; - radiofnica, fabella radiophnica; - de amor, - rosa, fbula amatria vel milsia; - de horror, fbula horrfica; - del gnero de ficcin cientfica, fbula ex gnere fictionis scientficae. novelesco: fabulosus, a, um. Sin: commentcius; fictus; csuum inopinorum refertus; csibus inopinatis intextus. novelador, v. novelista.

noviazgo: sponslia, -ium vel -iorum npl. Sin: desponstio; promssio nuptiarum vel matrimnii. novicia: novtia vel novcia, ae f. Sin: soror novtia.

novia: (mujer que mantiene relaciones amorosas con fines matrimoniales) sponsa, ae f. Sin: desponsa; desponsata; pacta; uxor futura. Uso: estoy de - con uno, licui sponsa (vel destinata) sum; liquem sponsum hbeo // (mujer que acaba de casarse) nova (vel recens) nupta.

noviciado: novitiatus vel noviciatus, us m. Sin: tirocnium; sacrum (vel novitiorum) tirocnium. Uso: hacer el -, novitiatum pergere; tirocnium pnere; terminar el -, tirocnium depnere; casa de -, novitiats domus. novicio: (que no ha profesado todava) novtius vel novcius, ii m. Sin: religiosae sodalitatis tiro (-onis m); iunior religiosi rdinis alumnus. Uso: - clrigo, novtius clricus; lego, novtius laicus; maestro de novicios, magister novitiorum // (principiante en un arte u oficio) tiro, onis m. Sin: tirnculus; incpiens, entis. noviembre: November, bris m. Sin: mensis November.

novelstica: ars fabulandi vel narrandi. novelstico: ad fbulas ttinens. novelita: fabella, ae f.

novelista: fabulator, oris m. Sin: fabularum scriptor, auctor, narrator; fabulosarum (vel fictarum, vel commenticiarum) narrationum scriptor; fabularum romanicarum auctor; milesiarum fabularum narrator.

novillos: hacer -, no ir a la escuela, v. rabona.


742

nulidad novilunio: interlnium, ii n. Sin: intermnstruum. dandi; nuditatis stdium; nudomnia sive -mana // (en arte) nudi crporis repraesentandi rtio.

novio: (hombre que mantiene relaciones amorosas con fines matrimoniales) sponsus, i m. Sin: desponsus; desposatus; pactus; maritus futurus. Uso: estoy de - con una, liquam sponsam hbeo; liquam mihi despondi // (hombre recin casado) novus vel recens maritus. no-violencia: non-violntia, ae f. Sin: nulla violntia; pacfica rtio; modus sui gerendi lenis, humanus, aequus. nube: nubes, is f. Uso: - electrnica, nubes electrnica; - radiactiva, nubes radiante vi agens; - txica, nubes toxicata; - de gas, nubes gsica; - de polvo, pulvrea nubes. nubecilla: nubcula, ae f. nbil: nbilis. Sin: matrimnio apta. novocana: novocana, ae f; novocanum, i n.

nudista: nudista, ae mf. Sin: hologymnus, i m; nudismi fautor (-oris m) vel fautrix (-icis f); nudismi sectator vel sectatrix; homo nuditatis studiosus; mulier nuditatis studiosa; sui ipsius nudator vel nudatrix.

nudo: (lazo) nodus, i m. Uso: - corredizo, nodus currax (acis) vel laxus; currax lqueus, - gordiano o irresoluble, nodus grdius; nodus inextricbilis; desatar el -, nodum slvere, reslvere, exslvere, expedire // (punto difcil de una cuestin) nodus, i m. Sin: cardo. Uso: el - de la cuestin, totus quaestionis cardo (-dnis m); ese es el - de la cuestin, de eo omnis est controvrsia; desatar el - de una cuestin, rem slvere vel expedire // (- en los rboles) nodus. Sin: artculus; genculum // (unin) vnculum, i n. Sin: nexus, us m // (punto donde se cortan dos sierras montaosas) nodus. Nueva Guinea: Nova Guinea. Uso: de - , adj novoguineanus, a, um; sust Novoguineanus, i m. Nueva Zelanda: Nova Zelanda (vel Zelndia). Uso: de - , adj novozelandiensis, e; sust Novozelandiensis, is m. nugado: (pasta) nucatum, i n.

nuclear: (perteneciente o relativo a la energa nuclear) nuclearis, e. Sin: atmicus. Uso: armas -, arma atmica vel nucleria;; centrales -, centrales nucleares; nucleares electrificinae, energa -, vis atmica vel nuclearis; energa - para usos civiles, vis nuclearis ad usus civiles; fsica -, phsica nuclearis; fisin -, fssio nuclearis; materia -, materia nuclearis; misil -, mssile nucleare; programas -, progrmmata nucleria; v. atmico. ncleo: ncleus, i m. Sin: ntima pars. Uso: atmico, atmicus ncleus; - de la clula, ncleus cellularis. nuclolo: nuclolus, i m.

nudismo: nudismus, i m. Sin: nudandi crporis stdium; mos vel rtio crporis nu-

nuez: (fruto del nogal) nux, nucis f. Sin: inglans, andis f. Uso: - moscada, nux fragrans vel moschata; - vmica, nux vmica; - de coco, cocci nux.

nuevo: novus, a, um. Uso: hombre -, homo novus; - provincias, novae provnciae.

nulidad: nllitas, atis f. Sin: nihil; nhilum; innitas; (de persona) homo vel mulier nhili,

743

number vel nullo nmero, vel nulus pnderis. Uso: ser una -, nihil esse; esse nhili; estimar una -, pro nhilo dcere, habere, putare; nihil aestimare vel pndere. numeracin: numertio, onis f. Uso: - arbiga, Arabum numertio; - romana, Romanorum numertio. number (Inform), nmero: nmerus, i m. nunciatura: nuntiatura, ae f. Uso: - Apostlica, Nuntiatura Apostlica; Apostlici Nntii legtio, munus, dgnitas, offcium // (sede del nuncio) Apostlici Nntii sedes.

nuncio: (mensajero enviado) nntius, ii m. Sin: legatus // (representante diplomtico del Papa) Nntius Apostlicus. nurse: puerorum custos (-odis f). Sin: nutrcia; nutrix (-cis f). nursery: puerorum cubculum. nutria: lutra, ae f.

numerador: (guarismo) numerator, oris m // (aparato) instrumentum nmeros notans. numeral: numeralis, e. Uso: letra -, signum numerale.

nmero: (expresin de una cantidad) nmerus, i m. Uso: - arbigo, nmerus arbicus vel ndicus; - cardinal, nmerus cardinalis; - entero, totus nmerus; - fraccionario, quebrado, nmerus fractus; - impar o par, par (paris) vel impar nmerus; - postal, nmerus cursualis directrius; - romano, nmerus romanus; - telefnico, nmerus telephnicus; de fax, nmerus telecopialis vel telecopiatralis // (en las publicaciones peridicas cada una de las aparecidas en distinta fecha de edicin) libellus, i m. Sin: fascculus; opsculum; commentrius vel commentrium; nmerus. Uso: - nico, commentrius singularis; commentrium, quod nmerus nicus dcitur.

nutricin: victus, us m. Sin: cibus; alimentum; nutrictio; nutricatus, us m; alimnia. Uso: - deficiente, defectuosa, subalimenttio; subnutrictio; ciencia de la -, nutriolgia sive -loga, ae f. Nyasa, Nyassa, Nyasaland o Nyasalandia: Nyasalndia, ae f. Uso: de -, nyasalandianus, a, um; nyasalandiensis, e ; natural de -, Nyasalandianus, i m; Nyasalandiensis, is m; v. Malawi. nutritivo: nutritrius, a, um. Sin: ntriens.

nylon, v. nailon.

numeroso: numerosus, a, um. Sin: abundans; copiosus; ingens; frequens; nmero frequens. numismtica: numismtica vel nomismtica , ae f. Sin: nummorum doctrina, disciplina, scintia; nomsmatum rtio; res nummria.

numismtico: adj numismticus vel nomismticus, a, um // (persona que se dedica a la numismtica) vir (viri m) nummorum (vel rei nummriae) peritus.
744

oo: (apocado) pusillnimis, e // (de corto ingenio) hebes, tis; obtusus; tardus // (beato) pietatis simulator // (soso) insulsus; inspidus; infacetus; illpidus. oqui: glbulus, i m. Uso: oquis de papas, glbuli ex tbere solani subacti.

apa: (propina, yapa) v. estas voces.

745

oasis: asis, is f. Sin: amoenus in deserta vastitate locus // fig perfgium; receptus, us m; lenmen (-mnis n); levamen (-mnis n); refrigrium; solcium. obedecer: oboedire (licui). Sin: prere, vel obtemperare, vel bsequi (licui). obcnico: cono everso smilis.

obediencia: oboedintia, ae f. Sin: oboedtio, onis f. obertura: praecntio, onis f. Sin: proemium; msicum (vel symphonacum) proemium, exrdium.

objecin: obictio, onis f. Sin: recustio; contradctio; oppostio; oppsitus, us m; obiectum, en pl tambin obiecta, orum; obiecta sentntia vel opnio; verba contra dicta; id quod contra dcitur. Uso: - de conciencia, conscintiae repugnntia; repugnntia ex conscintia; hacer objeciones, obcere; contra dcere; refutar las -, obiecta refutare. objetivacin: e vero aestimtio. Sin: rerum certarum stdium. objetivar: comprobare. Sin: confirmare; demonstrare.

obituario: (seccin necrolgica de un peridico) fnebris nntius, vel fnebre nntium // (libro parroquial en que se anotan las partidas de defuncin y de entierro) obiturius (vel mortualis) liber // (necrologa) necrolgia sive -loga, ae f.

obesidad: obsitas, atis f. Sin: corpulntia; pinguedo, dnis f; sagna, ae f. obeso: obesus, a, um. Sin: corpulentus; crassus; saginatus. Uso: ser -, crpore amplo (vel obeso) esse; volverse -, corpus fcere. obispa: epscopa, ae f. Uso: - protestante, protestntica epscopa.

obispado: (cargo y dignidad de obispo) episcopatus, us m. Sin: pontificatus, us m; episcopale munus; episcopalis dgnitas // (territorio o distrito asignado a un obispo) dioecesis, is f // (local o edificio donde funciona la curia episcopal) episcpium, ii n. Sin: episcopalis sedes vel cria.

obispo: epscopus, i m. Sin: pntifex, fcis m; antistes, sttis m. Uso: - auxiliar, castrense, coadjutor, diocesano, residencial, sufragneo, titular, episcopus auxiliaris vel auxilirius, castrensis, coadiutor, dioecesanus, residentialis, suffragneus, titularis.

objetivo: (lente de un aparato de ptica, vuelto hacia el objeto que mira) obiectivum, i n. Sin: obiectivum photogrphicum; orbculus photogrphicus; lens (lentis f) vel lentcula obiectiva; lens photogrphica; lenticulare vitrum // (fin, objeto, trmino de un acto) conslium, ii n. Sin: finis; propsitum; destinata, orum npl (blanco). Uso: fijar los -, definire propsita; v. objeto // adj obiectivus, a, um. Sin: realis, e; in natura situs, psitus; fig nteger; expers cupiditatis; ab omni opinionis arbtrio seiunctus.

objetividad: obiectvitas, atis f. Sin: obiectiva rtio; equitas; iudcium sincerum, ntegrum, aequum; intgritas iudcii; ntegra vritas. Uso: por escrpulo de -, ntegrae veritatis stdio.

746

obrero objeto: (fin o intento a que se dirige o encamina una accin u operacin) propsitum, i n. Sin: finis; scopus // (cosa cualquiera) obiectum, i n. Sin: res. Uso: - perdidos, casu amissae res // (asunto) v. esta voz. objetor: repugnator, oris m. Sin: contradictor; repugnans; contra dicens; se opponens. Uso: - de conciencia, repugnator conscintiae caus. oblacin: obltio, onis f. Sin: largtio. oblativo: oblativus, a, um. obligatoriedad: obligatoretas, atis f. Sin: corctio; obligtio.

obligatorio: obligatrius, a, um. Sin: imperatus; iussus; praeceptus, praescriptus. Uso: cosa -, res imperata; educacin -, instittio scholstica obligatria; ser -, ad liquid offcio teneri. obliteracin: oblittertio, onis f. Sin: infirmtio // Med occlsio partis cavae.

obligacin: (escritura por la cual se compromete uno a efectuar una cosa) nomen, mnis n. Sin: spnsio; stipultio; obligationis chirgraphum. Uso: - comercial, sngrapha, ae f; emitir obligaciones, obligationes emttere // (aquello que alguien est obligado a hacer) munus, nris n. Sin: negtium; offcium. Uso: - escolares, mnera scholria; scholae mnera; desempear, ejercer sus obligaciones profesionales y cvicas, suae artis suaeque civitatis mnera sustinere // (imposicin o exigencia moral) obligtio, onis f. Sin: offcium. Uso: - escolar, ad frequentandam scholam obligtio; - moral, offcium morale; - regulares, obligationes regulares; eximir a uno de la - de comparecer en juicio, vadimnium missum fcere. obligacionista: sngraphae subscriptor vel sponsor.

oboe: (instrumento msico de viento) bos , is f. Sin: altsona tbia gllica; tbia dplici lngula predita // (obosta) obosta, ae m. Sin: altson tbi gllic canens. bolo: bolus, i m // fig stips, pis f. Sin: aes minutum; parva pecnia. Uso: - de San Pedro, Petrina stips.

obligatoriamente: per obligationem. Sin: vi; per vim; e praecepto. Uso: estudiar - el latn, in lingua latina e praecepto versari.

obligado: estar -, obligatum esse. Uso: el parlamento holands no est - a seguir el sufragio del pueblo, parlamentum nederlndicum obligatum non est suffrgium ppuli sequi.

obra: opus, peris n. Sin: labor; ctio; actus, us m; factum; negtium. Uso: - buenas, recte facta; bene facta; pera bona; - inspirada, opus quasi divina manu perfectum; - literarias, pera litterria; - maestra, opus praestantssimum; opus summo artifcio perfectum; - musical, opus msicum; melodrama, tis n; drama msicum, lricum, mlicum; - pia, opus pium; - pblicas, pera vel incepta pblica; opera pblico cmmodo destinata; - sociales, pera socilia; - de asistencia, institutum rebus subsidiriis dispensandis vel administrandis; - de jardinera, opus topirium; obras de misericordia, misericrdiae ministria; caritatis offcia // (edificio en construccin) aedifcium aedificatrium. Sin: sedes aedifcii aedificatrii. obrera: operria, ae f. Sin: operatrix, cis f; officinatrix, cis f; pifex, fcis f.

obrero: operrius, ii m. Sin: operator; officinator; pifex, fcis m; rtifex, fcis m; faber, bri. Uso: - especializado, operrius qualifica-

747

obrita tus; operrius singulari pertia preditus; - no especializado, operrius non qualificatus; extranjeros, operrii peregrini; operrii hspites; - occidental, oriental, operrius occidentalis, orientalis; - de la industria, operrius machinali indstriae addictus; disminucin de los -, dimintio operariorum; asumir obreros, operrios condcere // adj operrius, a, um. Sin: ad operrium vel ad operrios spectans; v. trabajador. obrita: opella, ae f. observacin: (accin y efecto de observar) observtio, onis f. Sin: considertio; nottio vel annottio; perspctio; delibertio. Uso: crticas, annotationes vel deliberationes crticae de + abl; - emprica, observtio emprica; observtio experimento collecta // (estudio de los fenmenos meteorolgicos) observtio. Uso: - astronmicas y meteorolgicas, observationes astronmicae et meteorolgicae // (reparo, advertencia) animadvrsio, onis f. Uso: - crtica, gramatical, crtica, grammtica animadvrsio in + ac. landa; - solar, observatrium solare.

obsesivo: obsessivus, a, um. Sin: nxifer; mentem urgens; nimum percrcians. Uso: neurosis -, neurosis obsessiva. obseso: obsessus, a, um. Sin: possessus; vexatus a demone // fig energmenus, a, um. Sin: furens; furiatus; furibundus.

obsesin: obsssio, onis f. Sin: possssio // fig angor, ris m; anxetas; anxietudo; mnia sive mana. Uso: - diablica, daemonaca obsssio.

obstculo: obstculum, i n. Sin: impedimentum; obiex vel obex, bicis mf. Uso: - lingsticos y culturales, lingustica atque culturlia obstcula; carrera de obstculos, currculum per obstcula; - en pruebas de velocidad, cursrium impedimentum; - en pruebas de saltos, obiex saltu superandus vel superanda. obstetra: artis obstetrciae peritus m vel perita f. obstetrical, v. obsttrico.

observador: observator, oris m. Sin: spectator. Uso: buen -, acer spectator; - extranjeros, observatores externi; observadores en los organismos de la Unin Europea, observatores in rganis Unionis Europaeae.

observancia: (cumplimiento exacto) observntia, ae f. Sin: obtempertio; servtio; observtio; oboedintia, ae f; officiorum expltio; mnerum exsectio. Uso: - monasterial, coenobialis disciplina; - de la ley, praecepti conservtio. observatorio: observatrium, ii n. Sin: spcula; speculatrium; turris observatria vel speculatria. Uso: - astronmico, spcula astronmica; turris astrorum speculatrix; turris sidribus speculandis; turris ad astra specu-

obstruccionismo: impedimenta, orum npl. Sin: morae, arum fpl; instructum impedimentum; dolosum moramentum; morarum insrtio, interpostio, interictio; morarum

obstruccin: obstrctio, onis f. Sin: septio; impedtio; interclsio.

obsttrico: obsttricus vel obstetrcius, a, um.

obstetricia: obstetrcia, ae f. Sin: obsttrica disciplina, doctrina, scintia (la - como ciencia); obstetrcia, orum npl; ars obsttrica vel obstetrcia; obstetricandi ars (la - como profesin).

748

ocenico interiectus (-us m) vel interpsitus (-us m). Uso: hacer -, impedire, obstrere; obstare; offcere; morari; strere impedimenta licui; cuiusvis gneris impedimenta strere; impedimenta afferre, inferre, fcere; moras interpnere, intersrere, obcere, afferre. obstruccionista: adj moratrius, a, um. Sin: dilatrius; sbdole tardans // sust morator, oris m; moratrix, icis f. Sin: impedtor; obstructor; dilator; morarum fabricator, inventor; impedimentorum fautor vel interpsitor; qui omni ope fficit, obstat, obsistit licui (vel consliis, vel coeptis alicius). obstruir: obstrere. Sin: obtrdere; intercldere; praecldere; saepire; obturare; cludere. ocasionar: occasionem praebere, dare, praestare, offerre. Sin: causam inferre; locum dare.

obturador: obturculum, i n. Sin: instrumentum denti obturando // Fotogr luminosae expositionis mensura. Sin: lucis tolerabilitatis index (dcis mf).

occidentalizacin: occidentaliztio, onis f. Sin: rationis occidentlium indctio. occidentalizar: occidentalizare. Sin: occidentlium rationem indcere.

occidentalista: occidentalista, ae m. Sin: rerum occidentlium cultor, fautor, studiosus // adj ad res occidentales prtinens.

occidentalismo: occidentalismus, i m. Sin: rerum occidentlium stdium (estudio) vel cultus (predileccin por las cosas de Occidente).

occidental: occidentalis, e. Sin: occduus; occidualis; ad (vel in) occidentem (solem) vergens; ad occidentem solem versus; ad occasum spectans.

oca: (nsar) anser, ris m // (juego de mesa) ludus nseris. Uso: jugar a la -, nsere ldere; nseris ludo indulgere. ocarina: anserina, ae f. Sin: tbia fctilis budriensis.

obs: (pieza de artillera) tormentum bllicum. Sin: magna ballista // (granada) granata, ae f. Sin: globus frreus.

ocasional: occasionalis, e. Sin: casualis; fortutus; temporrius; in casu psitus; per occasionem factus vel hbitus. Uso: discurso -, ortio per occasionem hbita; inscripciones -, inscriptiones temporriae.

Oceana: Oceana, ae f. Uso: natural de -, Ocenius, ii m; Oceaniensis, is m.

occidente: (punto cardinal) ccidens, entis m. Sin: occasus, us m; ccidens sol; occasus solis. Uso: desde - y oriente, ab occasu et ortu solis; de - a oriente, ab occasu solis ad orientem (vel ad exortum); en -, in parte caeli occass // (regin situada en la parte oeste) occdua terra, tellus (-ris f), rgio. Sin: occidentis partes, terrae, regiones // (conjunto formado por los Estados Unidos y diversos pases que comparten bsicamente un mismo sistema social, econmico y cultural) ccidens, entis m. Uso: en -, in occidente.

ocasionalmente: occasionliter. Sin: ex occasione; per occasionem; data vel oblata occasione; casu; casuliter; fortute.

ocenico: (perteneciente o relativo al ocano) ocenicus, a, um. Sin: ocenius; oceannus // (perteneciente o relativo a Oceana) ocenius, a,um; oceaniensis, e.

749

ocano ocano: ocanus, i m. Uso: - Artico, Ocanus Glacialis Septemtrionalis; - Atlntico, Atlnticus Ocanus; - Indico, Ocanus Indicus; Pacfico, Ocanus Pacficus. gura.

oceanogrfico: oceanogrphicus, a, um. Sin: ad oceanogrphiam ttinens. oceangrafo: oceangraphus, i m. ocelote: feles (is f) prdalis (-is f). ocena: ozena, ae f.

oceanografa: oceanogrphia sive -grapha, ae f. Sin: ocani descrptio.

ocio: (cesacin del trabajo, diversin u ocupacin reposada, especialmente en obras de ingenio) tium, ii n. oclocracia: ochlocrtia sive -crata, ae f. oclologa: ochlolgia sive -loga, ae f.

octava: (combinacin mtrica de ocho versos) octstichon, i n. Sin: octoni versus; octo vrsuum strophe (-is f) vel stropha; octonria strophe; stropha octonis vrsibus exarata; stropha ex octonis compsita vrsibus. Uso: poesa en octavas, carmen ex octonis vrsibus compsitum; poema en octavas, poma octonis vrsibus constans vel digestum // (Ms, intervalo de ocho grados) septem vocum intervallum; (serie diatnica de estos ocho grados) diapson indecl. Sin: septem discrmina vocum // (Rel, perodo de ocho das que se prolonga en cada una de las principales fiestas del ao) octava, ae f. Sin: octo dies; octo dierum sptium; (ltimo da de los ocho antedichos) octava, ae f. Uso: la - de Pascua, octo dies post Pascham. octavario: supplictio dierum octo. Sin: supplictio in octavum diem; supplictio dierum octo indicta. octgono: octognum, i n; v. octgono. octubre: October, bris m. Sin: mensis (-is m) October.

oclusin: occlsio,onis f. Uso: - intestinal, leus, i m; occlsio intestini; que sufre - intestinal, leo affectus.

oclusivo: occlusivus, a, um. Uso: consonante -, cnsona occlusiva. ocre: ochra, ae f.

octacordio: octachordon vel octachordum, i n. octagonal: octagonalis, e. Sin: octagnus, octognus, octagnius; octngulus; octo ngulis (abl pl). octaedro: octhedron vel octhedrum, i n.

octgono: adj, v. octagonal // sust octagnum vel octagnon, i n. Sin: octngula fi-

ocultacin: (accin de ocultar) abscnsio, onis f.

oculstica: oculria, ae f; v. oftalmologa.

oculista: oculrius, ii m. Sin: pticus; ophthlmicus, i m; mdicus ocularis vel oculrius; oculorum mdicus; mdicus ab culis; ophthalmoiatra, ae m; v. oftalmlogo.

ocular: adj ocularis, e. Sin: oculrius; culi vel oculorum (gen). Uso: testigo -, testis ocularis vel oculatus; testis et spectator // (sistema de lentes) oculrium, ii n. Sin: specillum oculrium.

750

odontotoma ocultismo: occultismus, i m. Sin: occultarum scintia rerum; rerum occultarum disciplina. Uso: relativo al -, occultsticus. boresque suos narravit // (serie de desventuras) labores, um mpl. Sin: aerumnae, arum fpl; mala, orum npl; longa malorum sries; innmeri prope dolores; infinita prope sries malorum. Uso: despus de sufrir una larga -, multis perfunctus labribus. odometra: odomtria sive -metra, hodomtria sive -metra, ae f. odmetro: odmetrum vel hodmetrum, i n. Sin: vecturae index (-dcis mf); itneris mensrius index.

ocupacin: (accin y efecto de ocupar) occuptio, onis f; occupatus, us m // (- militar) occuptio. Sin: invsio; obsssio; opprssio. Uso: la - espaola, occuptio hispanensis; militar, occuptio militaris // (trabajo) occuptio. Sin: opus; negtium; stdium. Uso: full-time, opus contnuum; - intelectuales, nimi stdia; atender a sus -, sua negtia gere; buscar -, opus querere; sin -, otiosus // (empleo, oficio) munus, nris n. ocupacional: ad opus (vel ad munus) prtinens. ocupador, v. ocupante.

ocultista: occultista, ae m. Sin: rerum occultarum cultor // adj ad res occultas spectans.

odontalgia: odontlgia sive -alga, ae f. Sin: dntium dolores. odontlgico: odontlgicus, a, um.

ocupado: opus fciens. Sin: mnere fungens. ocupante: adj ccupans, antis // sust occupator, oris m. ocurrir: feri. Sin: accdere, evenire.

odontologa: odontolgia sive -loga, ae f. Sin: odontoiatra; de dntibus doctrina vel rtio; dntium scintia; dentria disciplina; odontoitrica doctrina vel disciplina. odontolgico: odontolgicus, a, um. Sin: odontoitricus; ad dentriam disciplinam ttinens.

odalisca: odalysca, ae f. Sin: paelex, pelex, pellex, cis f; rgia paelex; paelex trcica ; ancilla gynaeco addicta.

odontlogo: (especialista en odontologa) odontlogus, i m // (dentista) odontoitricus, i m; odontoiatrus, i m; mdicus dentrius; odontolgiae peritus.

oden: odum, i n; odum, ii n. Sin: msicum theatrum.

odontmetro: odontmetrum, i n. Sin: instrumentum dntibus metiendis. odontotecnia: odontotchnice, es f. Sin: ars dentria. odontoscopio: odontoscpium, ii n.

odio: dium, ii n. Sin: offnsio; simultas; nimus infensus, inimicus; inimica mens; aversa voluntas. Uso: - racial, dium phylticum.

odisea: (poema de Homero) Odyssa sive Odyssa, ae f. Sin: Ulxea peregrintio // (viaje largo y aventuroso) iter longum et periculosum. Uso: cont su triste -, errores la-

odontoterapia: odontotherapa, ae f. Sin: dntium curtio. odontotoma: odontotmia sive -toma, ae f.

751

odre odre: uter, utris m. off side: Dep extra ludum. Sin: postio anmala (in ludo). Uso: estar en -, seorsum esse vel stare; patear en -, seorsum procere.

oferta: obltio, onis f. Sin: largtio; dontio; exhibtio; propostio. Uso: - especial, obltio favorbilis; condiciones opportunssimae // (don) donum, i n. Sin: res oblata; eleemsyna; stips (stipis f) // (cantidad de un bien o servicio) res venales. Uso: - superior a la demanda, rerum venlium redundntia; rerum venlium nmia (vel effusa) affluntia; la - es superior a la demanda, rerum venlium cpia affluit; res venales effuse ffluunt. off limits: (Mil, dicho de lugar donde estn prohibidos el acceso, el trnsito, etc.) ditus vtitus // (fig, prohibido, vedado) prohbitus, a, um. Sin: vtitus. off line: Dep extra lneam. Sin: extra lneam collocatus.

ofensivo: offensus, a, um. Sin: contumeliosus; iniuriosus; (de armas) infensus, infestus, hostilis. Uso: ser -, acerbe ledere.

ofensiva: Mil oppugntio, onis f. Sin: belli illtio. Uso: abandonar la -, oppugnationem relnquere; ab oppugnatione desstere; lanzar una -, oppugnationem incpere, inferre; armis ggredi; bellum inferre; rechazar la -, oppugnationem propulsare; tomar la -, priorem prelio hostes lacssere; priorem bellum inferre licui vel in liquem.

oeste: ccidens, entis m. Sin: occasus, us m. Uso: al -, in occidentem; in occasum; mirar al -, estar situado hacia el -, ad occasum (vel ad occidentem) vrgere, spectare; vrgere in occidentem; viento del -, ventus occidentalis; viento que sopla del -, aura spirans ab occidente; ventus ab occidente vniens.

oficialidad: (conjunto de oficiales del Ejrcito o de parte de l) impria, orum npl. Sin: praefecti mlitum // (goce del carcter o cualidad de cosa oficial) auctritas, atis f. oficializar: auctoritate probare. Sin: pblicum rddere.

oficial: adj officialis, e. Sin: pblicus; legtimus; iure pollens; auctoritate (vel pblica auctoritate) pollens; fide dignus. Uso: boletn -, pblica acta; carta -, ltterae pblicae; epstula pblice missa; documentos -, officilia documenta; invitacin -, invittio pblice allata; lengua -, sermo pblicus; noticia -, nntius pblice allatus; noticia no -, officiosus nntius; relaciones - o diplomticas, pblicae rationes vel necessitdines; pblica officiorum (vel necessitdinum) vncula; representante -, pblice legatus // (empleado de una oficina) minister, tri m. Uso: - de cancillera, commentariensis, is m // (funcionario) minister pblicus. Sin: officialis, is m // Mil praefectus, i m. Sin: officirius, ii m; centrio, onis m; dux, ducis m; ductor, oris m; ductor mlitum; tribunus mlitum; praepsitus miltibus; praefectus mlitum (de infantera), quitum (de caballera), fabrum vel fabrorum (de los zapadores), mlitum navlium (de marina). Uso: - inferior, subalterno, inferioris rdinis ductor; - superior, centrio primorum rdinum; superioris rdinis ductor; - de marina, officirius rei nuticae; centrio classirius; navalis centrio.

offset: imprssio contrria. Sin: imprssio vel excsio grphica offsetiana; imprssio grphica cylindris gmmeis facta.

oficialmente: officiliter. Uso: no -, inofficiliter; non officiliter; anunciar - algo, liquid officiliter nuntiare.

oficiar: (presidir una celebracin litrgica)

752

oftalmologa sacra fcere vel celebrare. Sin: offcia divina pergere vel perslvere. vere.

oficina: (lugar donde se trabaja, prepara o gestiona algo) sedes, is f. Sin: offcium, ii n; graphum, i n. Uso: - administrativa, offcium bonis administrandis; - telefnica, offcium telephnicum; telephnii sedes; translocutria officina; - de cambio, taberna cambiria; - del catastro, offcium pblicis censs tbulis praepsitum ; - de correos, epistularum diribitrium; diribitrium cursuale; aedes (-ium fpl) tabellriae; pblici curss diribitrium; - de informaciones, sedes nuntiatorum; sedes nntiis divulgandis; - de recaudacin, aerrium; fiscus; - de telgrafos, officina telegrphica vel telegraphiria; telgraphi sedes; - de turismo, sedes procurandis itinribus; de -, graphealis, e; donde trabajan los empleados pblicos, pblica sedes vel sttio. oficinista: minister, tri m. Sin: officialis, is m; v. empleado (- de oficina).

oficioso: (hacendoso y solcito en ejecutar lo que est a su cuidado) dligens, entis // (que se manifiesta solcito por ser agradable y til a alguien) officiosus, a, um. Sin: bsequens; actuosus; sdulus // ( que proviene de una autoridad, pero sin tener carcter oficial) certa fide destitutus. Sin: pblicae auctoritatis expers. ofiografa: ophiogrphia sive -grapha, ae f. Sin: serpntium descrptio.

ofiologa: ophiolgia sive -loga, ae f. Sin: serpntium (vel de serpntibus) doctrina, disciplina, scintia.

ofiolgico: ophiolgicus, a, um. Sin: ad ophiolgiam spectans. ofrenda: obltio, onis f. Sin: donum; donria, orum npl.

oficio: (profesin mecnica o manual) ministrium, ii n. Sin: ars; artifcium. Uso: ser del -, peritum esse; las herramientas del -, ferramenta; instrumenta; fabrlia // (ocupacin habitual) ministrium. Sin: offcium; munus, nris n. Uso: - decisivo, decretrium munus; - interino, pera fiduciria; - manual, fabrlitas, atis f; - pblico, pblicum mandatum; desempear un -, mnere fungi; offcium grere; munus exsequi vel praestare; desempear un - pblico, magistratum grere vel habere // (servicio, favor) benefcium, ii n. Sin: offcium. Uso: ofrezco mis buenos -, benefcia mea prebeo // - divino, sacra, orum npl. Sin: divinum offcium; divinus cultus. Uso: - divinos radiados, sacra radiophnica // (oracin litrgica de la Iglesia catlica) Litrgia Horarum. Sin: horriae preces; offcium divinum. Uso: recitar el - divino, horas cannicas recitare; divinum offcium persl-

oftalmaco: (persona afecta de oftalmia) ophthalmacus, i m. Sin: qui opthlmi laborat, vexatur, affcitur; qui ex culis laborat // (relativo a la oftalmia) ophthalmacus. Sin: ad ophthlmiam (vel ad oculorum morbum) prtinens. oftalmiatra: ophthalmoiatra, ae f. Sin: oculorum curandorum rtio.

oftalmia u oftalma: ophthlmia sive -thalma, ae f. Sin: oculorum morbus, inflammtio, infltio.

oftalmologa: ophthalmolgia sive -loga, ae f. Sin: oculorum scintia, disciplina; de curandis culis doctrina, rtio.

oftlmico: (relativo a los ojos) ophthlmicus, a, um. Sin: ad culos ttinens // (relativo a la oftalmia) v. oftalmaco.

753

oftalmolgico oftalmolgico: ophthalmolgicus, a, um. Sin: ad ophthalmolgiam (ad doctrinam de curandis culis) spectans. oftalmotonmetro: ophthalmotonmetrum, i n. ohmio: (resistencia) resistntia hmica // (unidad de resistencia) hmium, ii n. odo: auditus, us m. Uso: tener -, tener buen -, tener - musical, sonos scite dignscere; artem msicam callere. OIT: Conslium internationale labori provehendo. odio: odium, ii n. ohm, v. ohmio.

oftalmometra: ophthalmomtria sive -metra, ae f. oftalmmetro: ophthalmmetrum, i n.

oftalmlogo: ophthalmlogus, i m. Sin: ophthlmicus, i m; mdicus oculrius; oculorum mdicus.

oftalmomtrico: ophthalmomtricus, a, um.

oftalmometroscopio: ophthalmometroscpium, ii n.

oftalmopata: ophthalmopthia sive -patha, ae f. oftalmorragia: ophthalmorrhgia sive -rrhaga, ae f.

oftalmoneuritis: ophthalmoneurites, is f. Sin: neurites ptica.

ojal: (en la ropa) ocellus, i m; vestis ocellus; (en el calzado) ansa vel nsula, ae f // (agujero en ciertas cosas) foramen, mnis n. ojeada: obtutus, us m. Sin: oculorum obtutus vel coniectus. Uso: echar una -, concere culos in + ac.

oftalmoscopia: ophthalmoscpia sive -scopa, ae f. oftalmoscpico: ophthalmoscpicus, a, um.

oftalmorrgico: ophthalmorrhgicus, a, um. Sin: ad ophthalmorrhgiam prtinens.

ojiva: arcus (-us m) acutus. Sin: fornix, cis m; fenestella acuto arcu ornata. ojival: ogivus, a, um. Sin: acutus.

oftalmoscopio: ophthalmoscpium, ii n. Sin: introspiciendis culis instrumentum. oftalmospasmo: ophthalmospasmus, i m. oftalmotermmetro: ophthalmothermmetrum, i n. oftalmotoma: ophthalmotmia sive -toma, ae f.

ola: unda, ae f. Sin: fluctus, us m. Uso: - de calor, calor ffluens; caloris affluntia; - de entusiasmo, nimi inflammtio unanmiter prfluens; - de fro, nmia frigris vis.

ojo: culus, i m. Uso: - artificial de vidrio, artificialis culus ex vitro confectus; - clnico, morborum visu cogntio vel observtio; fig attenta perspctio; - de buey, (ventana circular u ovalada) fenestella ovata vel smilis ovo, (planta herbcea) culus trgidus vel bbulus; - de gato, quarzum galbum; - de la balanza, agina, ae f; a ojos vistas, manifesto; aperte; palam.

754

omelette oleada: unda ingens vel permagna. Sin: undae ictus (-us m) vel mpetus (-us m) olimpaco u olimpiaco, v. olmpico.

leo: oleum, i n. Uso: - santo, opoblsamum; administrar los santos leos, liquem opoblsamo inngere vel lnere. oleoducto: oleiductus, us m. Sin: ductus olerius; olei terrgeni ductus. oler: me huelo esto, hoc sbolet mihi.

olfatear: (oliscar) olfcere. Sin: nribus percpere // (como hacen los perros de caza) odorari. Sin: odore vestigare; odorari et investigare; indagare et odorari // (fig y coloq, averiguar, indagar) indagare. Sin: perspcere (naturam alicius rei); diligenter investigare; sagciter pervestigare. olfato: odoratus, us m. Sin: olfactus, us m. Uso: - agudo, (nrium) sagcitas // (fig, sagacidad) sagcitas, atis f. Sin: callditas; asttia; verstia; vafrtia. Uso: tener el - fino (en sentido propio y figurado) sagciter odorari.

olmpico: olympacus, a, um. Sin: olmpicus. Uso: estadio -, stdium olmpicum; juegos -, olmpia, orum; olmpia certmina; ludi olmpici; llama -, flamma olmpica; ignis olmpicus; vencedor en los juegos -, olympionces, ae m; vencer en los juegos -, olmpia vncere. olivar: olivetum, i n. Sin: oltum; locus olivis cnsitus.

olimpada u olimpiada: (fiesta o juego que se haca cada cuatro aos en la ciudad de Olimpia) olmpia, orum npl // (perodo de cuatro aos comprendido entre dos celebraciones consecutivas de juegos olmpicos) olmpias, dis f. Uso: clculo de las -, olympadum rtio; contar por olimpadas, annos ex olympadum ratione numerare // - invernales, olmpia hiberna.

oligarqua: oligrchia sive -archa, ae f. Sin: optimtium (vel optimatum) imprium vel dominatus (-us m); prcerum vel prncipum domintio, potentatus (-us m); paucorum potntia, potentatus, dominatus; pauci et optimates. oligrquico: adj oligrchicus, a, um. Sin: ad oligrchiam (vel ad paucorum dominatum) ttinens // sust oligrchiae (vel paucorum potntiae) amicus vel fautor. oligoceno: adj oligocenicus, a, um // sust oligocaene, is n.

OLP: Ordo (vel Corpus) Palaestinae liberandae.

olmedo, v. olmeda.

olmeda: ulmrium, ii n. Sin: ulmtum, i n.

ollero, v. alfarero.

olla: (vasija redonda que sirve para guisar) olla, ae f. Uso: relativo a la -, ollaris, e; ollrius; - pequea, llula; ollcula; - en figura de cohombro, ccuma, ae f; - pequea en figura de cohombro, cucumella vel cucmula // (remolino que forman las aguas de un ro en ciertos parajes) gurges, gtis m.

oligohemia: oligohemia sive -haema, ae f. Sin: snguinis defectus (-us m) vel demintio.

ombligo: umbilcus, i m. Uso: el - del mundo, umbilicus mundi; umbilicus orbis terrarum. omelette, v. tortilla.

755

mnibus mnibus: laphorum, i n. Sin: coenautocinetum; vehculum commune; raeda longa vel pblica; omnivectrium (autocinetum); autocinetum laphorum; autovehculum maius; vehculum mnibus patens, datum, concessum; pblicum vehculum mnibus patens. Uso: - areo, v. aerobs. omnipotente: omnpotens, entis. Sin: cunctpotens; (mnium) potentssimus. omnipresente: omnipraesens, entis. Sin: ubique praesens; omni loco praesens. onda: unda, ae f. Uso: - corta, unda brevis; minoris longitdinis unda; - elctrica o hertziana, elctrica unda; - electrnica, unda electrnica; - electromagntica, unda electromagntica; - etrea, aethrea (aethria, aria) unda; - larga, unda longa; - luminosa, unda luminosa vel lucflua; - mecnica, unda mechnica; - media, unda mdia; mdiae amplitdinis unda; - ptica, unda visualis vel ptica; - radial, radiofnica, radiophnica unda; - radioelctrica, unda radiolctrica; sonora, unda sonora, canora, acstica, audbilis; - televisiva, unda televisfica, televisria, televisualis; - trmica, unda thermntica vel calefciens; - ultracorta, unda suprbrevis vel brevssima. ondear: undare. Sin: fluctuare; fluitare; in vento fluitare. ondina: nympha, ae f. Uso: - marina, fluvial, lacustre, nympha marina, fluvialis, lacustris.

onanismo: (coito con eyaculacin extravaginal) onanismus, i m. Sin: onaniana luxria; onaniana impudictia // (masturbacin) v. esta voz. onanista: onanista, ae m. oncgeno: oncgenus, a, um. Sin: ad tumores formandos idneus vel aptus.

OMS (abrev de Organizacin Mundial de la Salud): Institutum pancsmium sanitati provehendae.

omnisciente u omniscio: omnsciens, entis. Sin: mnia sciens.

omnisciencia: omniscintia, ae f. Sin: rerum mnium scintia.

oncologa: oncolgia sive -loga, ae f. Sin: de tumribus disciplina, scintia; de tumorum orgine (vel formatione) doctrina vel rtio. oncolgico: oncolgicus, a, um. Sin: ad oncolgiam spectans.

ondulacin: (disposicin del cabello en ondas) capillorum undultio (-onis f). Sin: crines in undas flexi; capillus lniter inflexus. Uso: - permanente, cincinni durbiles; comptus (-us m) durbilis; undultio prmanens; mujer con - permanente, mulier crnibus vibratis, vel capillo vibrato, vel crispato capillo, vel cincinnata capillos // (movimiento que imita el de las ondas del mar) undultio. Uso: nmero de ondulaciones, nmerus vel cpia undulationum. onfalocele: omphalocele, es f. Sin: umbilci hrnia. ondulatorio: undulatrius, a, um.

onclogo: onclogus, i m. Sin: oncolgiae peritus vel studiosus. oncotoma: oncotmia sive -toma, ae f.

onicofagia: onychophgia sive -phaga, ae f. Sin: mos rodendi (arrodendi, circumrodendi) ungues.

nice: onyx, chis (ac- ca, ac pl -cas) mf.

756

opalescente onicfago: onychphagus. Sin: onychophgi affectus; qui (quae) ungues rdere (arrdere, circumrdere) solet. onirismo: onirismus, i m. onrico: onricus, a, um. Sin: smnio smilis. ontognesis: ontognesis, -is f.

ontologa: ontolgia sive -loga, ae f. Sin: de ente doctrina, disciplina, scintia. ontolgico: ontolgicus, a, um. Sin: ad ontolgiam prtinens.

oniromancia u oniromanca: oniromanta, ae f. Sin: divintio per smnia; ex smniis vaticintio; smnium interprettio. on line: Inform, directe colligatus.

ontologismo: ontologismus, i m. Sin: sermo de ente; de ente absoluto assrtio. ontologista: ontologista, ae m. Sin: ontologismi assertor vel defensor ontlogo: ontlogus, i m. Sin: ontolgiae studiosus.

onomancia u onomanca: onomanta, ae f. Sin: ex nmine divintio. onomstica: onomstice, es f. Sin: onomstica disciplina, scintia, rtio; de nomnibus prpriis doctrina.

onocrtalo: onocrtalus, i m. Sin: truo, nis m.

onomatopeya: (imitacin o recreacin del sonido de algo en el vocablo que se forma para significarlo) verbi formtio per soni imitationem // (vocablo que imita o recrea el sonido de la cosa o la accin nombrada) onomatopeia, ae f. Sin: verbum rem ipsam sono rferens; nminis fctio. onomatopyico: onomatopeicus, a, um. Uso: palabra -, verbum rem ipsam sono rferens.

onomstico: adj onomsticus, a, um. Sin: nominalis, e; nminis vel nminum (gen) // da -, nominalis dies (dii mf). Sin: festum nominale; dies festus nminis; dies ex nmine festus; dies nmini sacer. Uso: ndice -, index (-dcis mf) nminum; celebrar el -, diem onomsticum (vel nominalem diem) celebrare.

O.N.U.: Unitarum (vel Coniunctarum) Nationum Coetus (-us m). Sin: Sociatarum Nationum Institutum; Foederatarum Nationum Conslium; Consocitio Nationum; Consocitio Nationum Unitarum; Nationes Sociatae; Conslium Internationale, quod vulgo dcitur ONU; Unitarum Nationum Conslium, quod O.N.U. siglis plerumque nuncupatur. ooblasto: ooblastus, i m. ooltico: oolthicus. Uso: concreciones -, oolthica sedmina. oologa: oolgia sive -loga, ae f. Sin: de ovis disciplina, scintia, rtio. oolito: oolthos vel oolthus, i m.

opalescente: opalescens, entis. Sin: pali co-

opalescencia: opalescntia, ae f.

oomancia u oomanca: oomanta, ae f.

oolgico: oolgicus, a, um. Sin: ad oolgiam (vel ad doctrinam de ovis) ttinens.

757

opalino lribus nitens; pali colores rferens. mercaderas) negtium, ii n. Sin: opertio. Uso: - bancaria, opertio argentria; negtium ad argentriam spectans; - comercial, negtium; opertio commercialis; - financiera, negtium nummrium vel pecunirium; negtium de re pecuniria; rtio in re nummria; efectuar - bancarias, negtia ad argentriam pertinntia grere, curare, xsequi // (Med, intervencin quirrgica) sctio, onis f. Sin: sctio vel curtio chirrgica; sctio a chirurgo peracta; curtio ex manu. Uso: - cesrea, v. histerotoma; - quirrgica, opertio chirrgica; - de apndice, resectio appendcis; - del corazn, sctio chirrgica cordis; - de prstata, prstatae sctio chirrgica; sala de operaciones, quirfano, conclave chirrgicum; afrontar, soportar, sufrir una - quirrgica, someterse a una -, sectionem (chirrgicam) subire; sectioni sbici; se secari pati; hacer una - a alguien, sectionem chirrgicam licui pergere; liquem secare; es necesaria la -, ad manum veniendum est; la - sali bien, recte cessit sctio vel curtio; sin -, sine ferro, sine sectione; tengo que sufrir una - quirrgica, sctio quirrgica mihi est subeunda // (Mil, toda accin y trabajos propios de la guerra) res (bello) gesta vel acta (- realizada); res (bello) gerenda vel agenda (- a realizar). Uso: - blicas, actiones bllicae; bellum; base de operaciones, sedes belli; estacin apta para las -, aestas apta rei gerendae; tempus anni bllicae rei aptum; el feliz xito de las -, res prspere gestae; plan de operaciones, belli gerendi rtio vel rationes; omnis vel totus belli (gerendi) rtio; confiar a alguien la direccin (o el mando supremo) de las -, bellum licui dare vel deferre; liquem praefcere bello (vel bello gerendo); ad liquem summam vel imprium totus belli deferre; diferir las -, rem extrhere; dirigir las -, res grere; empezar las -, bellum inferre (licui); apenas empezadas las -, vixdum incohatis rebus; todas las - se detuvieron, tota administrtio belli cnstitit.

opalino: oplinus, a, um. Sin: verscolor; versicolrius. opcin: ptio, onis f. Sin: elctio; facultas eligendi. Uso: opciones contra la vida, optiones adversum vitam; - incondicional en favor de la vida, sine condicinibus pro vita elctio; - o amor preferencial por los pobres, ptio puperum et amor ptior erga eos. palo: palus, i m.

operacin: (accin y efecto de operar) ctio, onis f. Sin: opertio; actus, us m; res, rei ; res gesta vel acta (accin realizada); res gerenda vel agenda (accin a realizar). Uso: - de la mente, mens, mentis (pensamiento, apreciacin, juicio); cogittio (el imaginarse); cogitatum (la cosa imaginada); opnio (la idea que uno se forma acerca de algo); coniectura vel suspcio (conjetura) // (ejecucin de algo) opertio, onis f. Sin: labor; opus, ris n. Uso: - qumica, chmica opertio; es una - fatigosa, res est magni laboris // Mat calcultio, onis f. Sin: clculus; computtio; supputtio; rtio. Uso: - aritmtica, matemtica, rtio arithmtica, mathemtica; - equivocada, clculi error; ejecutar, resolver una -, rationem dcere, subdcere, habere; clculum pnere // (negociacin o contrato sobre valores o

pera: (poema dramtico puesto en msica) drama (-tis n) msicum; fbula modulata; pera msica; melodrama; drama mlicum. Uso: - bufa, festivum drama msicum; - cmica, iocosum vel cmicum drama msicum; comedia mlica // (teatro donde se representan peras) theatrum msicum vel melodramticum.

OPEC (abrev de Organization of the Petroleum Exporting Countries): Conslium Civitatum leum terrgenum exportntium.

758

oportunismo operado: ferro curatus. Sin: sectione chirrgica curatus vel tractatus. biectiva opintio; intercambio de opiniones, opinionum colltio, cambiar de -, sentntiam mutare; de sentntia desstere; e sentntia recdere. opinion-maker: opinionis pblicae conformator, formator, effector.

operador, ra: operator, oris m; operatrix, icis f. Uso: - telefnico, v. telefonista. operante, v. operativo, eficaz.

operating system (Inform), sistema operativo: systema internum.

operar: (obrar una cosa, especialmente las medicinas, y hacer el efecto para que se destina) vim habere vel exercere. Sin: efficacem esse; prodesse + dat // (efectuar una operacin quirrgica) secare. Uso: hacerse -, dejarse -, se secari pati.

opio: pion vel pium, ii n. Uso: - del pueblo, pium ppuli.

operatorio: operatrius, a, um. Sin: sectionis vel curationis (gen); ad chirrgiam ttinens. Uso: acto -, sctio vel curtio; sala -, cubculum operatrium; aula operatria; tcnica -, chirrgia; curtio.

operativo: operativus, a, um. Sin: perans; operatrius. Uso: posibilidades -, possibilitates operativae.

operatividad: operandi possiblitas vel facultas.

opiomanaco u opimano: opimanes, is m. Sin: opiomni laborans; pii insane cpidus; vesana pii cupdine affectus vel impulsus; ob sumptum pium demens vel insanus.

opiomana: opiomnia sive -mana, ae f. Sin: pii libido; insana (vel furiosa, vel vesana) pii cupdo

opparamente: oppare. Sin: laute; splndide. Uso: banquetear - , epulari saliarem in modum. opparo: opparus, a, um. Uso: banquete -, oppare apparatum convvium; comida -, saliares dapes vel pulae. oponente: adversrius, a, um. Sin: contrrius. oponible: ad opponendum aptus.

opereta: msicus lusus (-us m). Sin: msica opella ; festivum drama msicum; festiva fbula modulata; drama mlicum brvius. operista: (msico que compone peras) drmatum musicorum scriptor.

opinin: opnio, onis f. Sin: opintio; sentntia. Uso: - polticas, opiniones polticae; pblica, pblica opnio; vulgi vel ppuli existimtio; mnium opnio; - subjetiva, su-

operstico: ad drama msicum spectans. Sin: drmatis msici prprius.

oportunismo: opportunismus, i m. Sin: opportunitatis srvitus (-utis f); agendi rtio tmpori (vel tempribus) morgera; opportunitati serviendae (vel opportunittibus serviendis) rtio vel consuetudo; eorum agendi rtio, qui opportunitati (vel opportunittibus) srviunt; eorum agendi rtio, qui tmpori (vel

oportunidad: opportnitas, atis f. Sin: occsio.

oporto: vinum portucalense.

759

oportunista tempribus) srviunt; lo hizo por -, id fecit, tempribus insrviens. cillorum taberna. Sin: vitrorum oculariorum taberna // (establecimiento donde se fabrican anteojos) perspicillorum officina. Sin: vitrorum oculariorum officina // fig vsio, onis f. Uso: nueva - que abre la fe cristiana, nova quaedam vsio christian fide patefacta.

oportunista: opportunista, ae m. Sin: opportunitati (vel opportunittibus) srviens; tmpori vel tempribus insrviens; tempri vel tempribus morgerus; qui tempribus servit. Uso: ser -, tmpori vel tempribus servire; opportunitati vel opportunittibus inservire; duabus sellis sedere. oposicin: adverstio, onis f. Sin: repugnntia. Uso: - constructiva, dissnsio fficax // (partido que en un pas se opone a la poltica del gobierno) fctio oppsita. Sin: adversa fctio vel pars // Astron oppsitus, us m. Sin: interiectus, -us m. opositor: adversator, oris m. Sin: adversrius; repugnans; contradictor; refragator. Uso: - del gobierno, adversrius regminis; el jefe de los -, repugnntium vluti dux.

opoterapia: opotherapa, ae f; opotheraputice, es f. Sin: curandi rtio per sucos (vel succos); sucorum animlium cura; curandi rtio per animlium sucos. opresin: opprssio, onis f. Uso: - econmica, social, poltica y tambin religiosa de la persona humana y de sus derechos, opprssio oeconmica, socialis, poltica atque etiam religiosa personarum humanarum iuriumque ipsarum. opoterpico: opotherpicus, a, um.

opsimata: opsimatha, ae f.

optativo: optativus, a, um. Uso: modo -, optativus, i m; modus optativus.

ptica: ptica, ae f; ptice, es f. Sin: optica ars, disciplina; phsica oculria // (establecimiento donde se comercian anteojos) perspi-

optimista: (partidario del optimismo) qui mnia natur ptima esse arbitratur // (que suele ver las cosas bajo su aspecto ms favorable) optimista, ae m. Sin: optimismi fautor; melioris partis conspector; meliora (semper) exspectans, praesgiens, praesntiens, prospciens; ptima mnia idicans; mnia in meliorem partem intrpretans ; qui ad bonam spem proclivis est ; qui sibi meliora promittit vel proponit . Uso: ser -, mnia interpretari in meliorem partem; sibi meliora promttere vel propnere // adj optimsticus, a, um. optometra: optomtria sive -metra, ae f. Sin: oculorum acii metiendae rtio.

optimismo: (como sistema filosfico) opnio eorum qui mnia natur ptim esse arbitrantur // (como cualidad personal) optimismus, i m. Sin: ptima rerum interprettio; meliorum rerum exspectcio; mens (vel conslium, vel rtio, vel sentntia) ad ptima , vel ad meliora, rferens mnia; nimus meliora , vel ptima, (semper) praesgiens, exspectans, proponens, credens; nimus ad bonam spem proclivis. Uso: puede cultivarse el -, optimismus coli potest.

ptico: pticus, a, um Uso: aparatos -, instrumenta ptica; ilusin -, illsio ptica; nervio -, nervus pticus // (comerciante de objetos de ptica) pticus, i m. Sin: oculrius; ocularirius; oculariorum (vel vitrorum oculariorum) vnditor // (persona con titulacin oficial para trabajar en materia de ptica) faber (-bri m) pticus. Sin: oculariorum faber, compsitor, pifex (-fcis m).

760

orden optmetro: optmetrum, i n. Sin: metiendae oculorum acii instrumentum. orange, v. naranjada.

opsculo: opsculum, i n. Sin: libellus; xilis libellus. oquedal: procra silva.

orangutn: smia (-ae f) Styrus (-i m). orante: orans, antis m. oratorio: (capilla privada) oratrium, ii n. Sin: sacellum; aedcula; sacrrium // (drama musical de asunto religioso) oratrium. Sin: concentus oratrius; sacrum carmen msicum; opus (peris n) msicum sacrum. Uso: - de Beethoven, oratrium beethovenianum //- festivo (en colegios o parroquias de los Salesianos de Don Bosco, lugar donde se rene la juventud los das de fiesta para cumplir con sus deberes religiosos y divertirse honestamente), oratrium festivum.

oracin: (plegaria) ortio, onis f. Sin: prex, precis f; prectio. Uso: - mental, sacra medittio, contempltio, commenttio; divinarum rerum medittio; supernarum vel caelstium rerum contempltio; rezar las - de la maana, preces matutinas fndere; prcibus matutinis Deum deprecari; precationem matutinam ad Deum fcere; precatione matutina uti // Gram propostio, onis f. Sin: sentntia; enuntitio; enuntiatum. Uso: - causal, enuntiatum causale; - concesiva, concessivum enuntiatum; - condicional, enuntitio vel sentntia condicionalis; propostio hypothtica; - consecutiva, enuntiatum consecutivum; sentntia vel enuntitio consecutiva; declarativa, propostio enuntiativa; - final, enuntiatum finale; enuntitio finalis; - infinitiva, enuntitio infinitiva; - interrogativa, sentntia interrogativa vel interrogatria; principal o regente, sentntia primria; regens enuntitio vel enuntiatum; - relativa, enuntitio relativa; - subordinada, sentntia subordinata vel secundria. orador: orator, oris m. Sin: rhetor, ris m. Uso: - ideal, orator perfectus; summus orator; perfecti oratoris exemplar; - que improvisa, extemporalis rhetor.

rbita: (trayectoria cerrada de un cuerpo) rbita, ae f. Sin: orbis; gyrus; crculus. Uso: describir, cumplir rbitas, in orbem agi; in rbitam verti; in orbem duci; in rbitam volare; describir rbitas alrededor de la tierra, terram cursu ambire; terram circumvolitare; poner en -, in rbitam (vel in circitum) procere // Astron rbita, ae f. Sin: tractus recurrens. Uso: - lunar, rbita lunae; los astros describen sus -, sdera orbes suos confciunt // (cavidad, cuenca del ojo) orbis, is m // (fig, esfera, mbito, espacio) fines, ium mpl. Uso: mantenerse en la propia -, se suis fnibus contineri.

oral: (relativo a la boca) oris (gen) // (transmitido de viva voz) oralis, e. Sin: verbalis; verbis prolatus // (examen o parte de l que consiste nicamente en preguntas y respuestas verbales) examen coram (vel ore, vel voce, vel modo orali) faciendum (a rendir) vel factum (rendido).

orbital u orbitario: orbitalis, e. Sin: orbtus; orbicularis. Uso: movimiento -, motus orbitalis; vehculo -, vehculum orbitale; vuelo -, orbtus vel orbicularis volatus (-us m). orbitar: in orbem agi vel duci. Sin: in rbitam verti vel volare. Uso: - alrededor de la tierra, terram cursu ambire; terram circumvolitare. orden: (organizacin y disposicin armoniosa de las cosas) ordo, dnis m // (mandato)

761

ordenacin mandatum, i n. Uso: - expresa, verbum ac mandatum; - de pago bancario, mandatum nummrium, pecniae perscrptio; gyrus argentrius; perscrptio ambulatria vel circularis; cumplir las - de los superiores, antstitum iussa xsequi // (sucesin, distribucin regular) ordo, dnis m. Uso: - cronolgico, ordo tmporis; - del da, ordo rerum agendarum; en - alfabtico, litterarum rdine; alphabtica ratione; en - cronolgico, servato tmporis rdine // (instituto religioso aprobado por el Papa) ordo, dnis m. Uso: - regular, ordo regularis; - religiosas, rdines virorum religiosorum; - de los jesuitas, ordo (religiosus) iesuitarum // (grado del sacramento del orden) ordo. Uso: - sagradas, Sacri Ordines // (cuerpo de personas unidas por alguna regla comn o por una distincin honorfica) ordo, dnis m. Uso: - de las Naciones Unidas, Ordo Nationum Unitarum; - de los Caballeros de Malta, Ordo Melitnsium Equitum; ecuestre del Santo Sepulcro, Ordo Equester a Sancto Sepulcro Hierosolymitano; - de Santiago, Ordo Iacobianus // (reglas, leyes y estructuras que constituyen una sociedad) ordo, dnis m. Uso: - civil, ordo civilis; - jurdico, ordo iurdicus; - pblico, disciplina rei pblicae; - social, ordo socialis; rerum socilium ordo. normas) praecepta, orum npl. Uso: - jurdico, legum praecepta; iudiciales societatis institutiones; iudiciorum rtio // (ordenacin del superior para que se observe una cosa) mandatum, i n. Sin: iussum; praescriptum // (constitucin) constittio, onis f. Sin: ordintio; conformtio; forma. Uso: - democrtico, democrtica instittio; - del Estado, tempertio rei pblicae; constittio ppuli; Civitatis (vel rei pblicae) forma, ordintio, conformtio; - de nuestra vida, vitae nostrae ordintio.

ordenacin: (orden, disposicin) ordintio, onis f. Sin: praescriptum // (ceremonia en que se confieren las rdenes sagradas) ordintio, onis f. Sin: consecrtio. Uso: - sacerdotal, ordintio sacerdotalis; recibir la - sacerdotal, ordinationem sacerdotalem recpere. ordenador: adj ordinativus, a, um // sust ordinator, oris. Sin: dispsitor vel instructor // (mquina electrnica) v. computadora.

ordenar: (poner en orden) ordinare. Sin: bene dispnere; bene vel recte compnere. Uso: - un Estado, rem pblicam compnere, dispnere, constitere // (conferir las rdenes sagradas) ordinare. Sin: rdines conferre licui; sacramentliter ordinare vel consecrare. Uso: - sacerdote, liquem sacerdotem creare; Christi ministrum liquem sacrare; sacerdtio augere liquem; ordenarse de sacerdote, sacerdtio augeri. ordinariez: vulgritas, atis f. Sin: vlitas; vulgaris condcio; nimi abictio. ordinal: ordinalis, e.

ordenanza: (soldado que est a las rdenes de un oficial o de un jefe para los asuntos del servicio; empleado que en ciertas oficinas desempea funciones subalternas) appritor, oris m. Sin: stator; minister; fmulus; srvulus // (conjunto de preceptos o reglamentos) leges et instituta // (mandato, disposicin, arbitrio y voluntad de alguien) iussum, i n. Sin: imperatum; praescriptum; decretum; plcitum.

ordenamiento: (accin y efecto de ordenar) ordintio, onis f. Sin: rtio. Uso: - escolar, scholarum rtio; - de los estudios, rtio studiorum; disciplinarum rtio // (conjunto de

ordinario: (vulgar, grosero) vilis, e. Sin: promiscus vel promscuus; plebius; srdidus // (comn, corriente) ordinrius, a, um. Sin: consuetus; slitus. Uso: comida -, cibus cotidianus // (prelado) Ordinrius, ii m. Uso: castrense, Ordinrius castrensis; - del lugar,

762

organizacin Ordinrius loci // - de la misa, ordinrium, ii n. oreja: (rgano externo de la audicin) auris, is f // (parte del zapato) lgula, ae f. ordinativo: ordinativus, a, um. (conjunto de rganos que constituyen un ser vivo) hminis fabrictio. Sin: humanae naturae figura, conformtio, tempertio // (conjunto de leyes, usos y costumbres por que se rige un cuerpo o institucin social) instituta, orum npl. Sin: corpus; compges, is vel compgo, gnis f. Uso: el - del Estado, rei pblicae disciplina, corpus, compages, rtio, forma, conformtio, tempertio; poderosos internacionales, valntia internationlia instituta; - social, corpus sociale; - de derecho pblico, pblicum institutum. organista: organista, ae m. Sin: organrius; rgani modulator, moderator, pulsator; qui rganum tractat vel pulsat. Uso: el que sabe tocar el rgano hidrulico, hydraula vel hydraules, ae m.

orfanato: orphanotrophum, ii n; orphanotrophum, i n. Sin: domus pupillaris; pupillorum hosptium. Uso: - de nios, domus pupillorum; - de ninas, domus pupillarum. orfebre: urifex, fcis m. Sin: aurrius, ii m. organd: ventus txtilis. orfelinato, v. orfanato.

organero: organrius, ii m. Sin: organorum fabricator, faber, pifex. orgnicamente: orgnice. organicismo: organicismus, i m.

orgnico: (relativo a los seres vivientes) orgnicus, a, um. Sin: animalis, e. Uso: cuerpos -, crpora animlia; seres -, animntia; gignntia npl; defecto -, vtium naturae // (que tiene armona y proporcin) compsitus, a, um. Sin: cohaerens; concinnus; cngruens. organigrama: organogramma, tis n.

organismo: (ser vivo orgnico) nimal, alis n. Sin: nimans, antis mf; en pl animntia, ium n // (el cuerpo humano) organismus, i m. Sin: corpus orgnicum; hminis corpus //

organillo: orgnulum, i n. Sin: rganum verstile; rganum parvum, porttile, manuale; rganum manubriatum.

organizacin: organiztio, onis f. Sin: institutum; instittio; constittio; conslium; compostio; consocitio; dispostio; modertio; ordintio; tempertio. Uso: - adecuada del trabajo humano, consentnea peris humani dispostio; - bilaterales, consociationes mtuae; - civiles o eclesisticas, instituta sive civlia sive religiosa; - culturales, instituta disciplinis excolendis; - econmica, constittio oeconmica; - escolar, scholae ordintio et disciplina; - financiera, institutum nummrium; - internacionales, conslia internationlia; nationum conslia; conslia inter nationes obtinntia; consociationes omnes nationes inter se copulantes; - internacional del trabajo, conslium internationale labori accurando (OIT); - Internacional para la Alimentacin y la Agricultura (FAO), Conslium vctui et agriculturae accurandis, compendiriis ltteris FAO appellatum; - jurdica, iuris tempertio, ordintio, compostio; - jurdico-poltica de la comunidad mundial, iuridicialis et poltica ordintio mnium populorum; - multilaterales, consociationes quasdam nationes inter se copulantes; - mundial, modertio mundi; - nacional de

763

organizado asistencia religiosa y moral de los obreros, collgium operriis in re morali ac religiosa tutandis; - profesionales, instituta artes profitntia // - del Estado, rei pblicae tempertio vel constittio; forma rei pblicae; - de las Naciones Unidas, Organizatio Nationum Unitarum; - de las provincias, ordintio provinciarum; - de los estudios, studiorum ordo vel rtio; organizaciones de los laicos, ordinatae laicorum consociationes; - del trabajo, laboris tempertio. organizado: organizatus, a, um. Sin: ordinatus; constitutus; institutus; cnditus; compsitus; apparatus; instructus. nos, organorum dontio // (instrumento msico) rganum, i n. Sin: rganum msicum. Uso: - hidrulico, hydrulus, i m; hydrulia, orum n; hydrula vel hydrules, ae m; rganum hydrulicum; - elctrico, electrnico, pneumtico, tubular, rganum elctricum, electrnicum, pneumticum, tubulatum // (en una mquina, pieza, dispositivo o mecanismo elemental que sirve para accionar, gobernar, transmitir o guiar un movimiento) pars, partis f. Sin: instrumentum // (fig, persona o cosa que sirve para la ejecucin de un acto o un designio) ministrium, ii n; minister, tri m. Uso: - colegiales, ministria collegilia; - directivos, ministri dirigentes mpl; rganos de vigilancia, ministri vigilantes // (fig, medio de difusin portavoz de un partido, agrupacin, etc.) commentrius, ii m; ephmeris, dis f. Uso: - oficial, ephmeris pblica. organografa: organogrphia sive -grapha, ae f. Sin: membrorum descrptio.

rgano: (parte de un ser organizado destinada para desempear alguna funcin necesaria para la vida) membrum, i n. Sin: rganum; pars crporis. Uso: - sexuales, rgana sexulia; el - del odo, sensus (-us m) audiendi; los - del sentido, sensus, uum mpl; eae partes crporis, quae ad sentiendum valent; los - de la circulacin, snguinis cursus; los - de la reproduccin, de la respiracin, de la sensacin, etc., procreationis, respirationis (vel respirats), senss (vel sentiendi acts) instrumenta, etc; - para trasplante, rganum transplantandum; abastecedores de rganos para trasplantar, praebitores organorum transportandorum; donacin de rga-

organizar: organizare. Sin: ordinare; constitere; institere; compnere; dispnere; cndere; apparare; comparare; praeparare; praeordinare. Uso: - los estudios, stdiis rdinem dare; - una fiesta, diem festum apparare; - un sepelio, sepulturam praeordinare; los juegos, ludos apparare // organizarse, se parare, vel se comparare ad liquid.

organizador: organizator, oris m. Sin: ordinator; compsitor; constitutor; moderator; machinator; instructor; apparator; qui insttuit vel pparat.

organogrfico: organogrphicus, a, um. Sin: ad organogrphiam (vel ad membrorum descriptionem) prtinens. organgrafo: organgraphus, i m. Sin: organogrphiae peritus.

orgasmo: (culminacin del placer sexual) orgasmus, i m // (exaltacin de la vitalidad de un rgano) rgani incittio // (eretismo) v. esta voz. orga: rgia, orum npl. Sin: comisstio; bacchtio. orictognosia: oryctognsia sive -gnosa, ae f.

orgsmico: orgsmicus, a, um.

organologa: organolgia sive -loga, ae f. Sin: de membris disciplina, scintia, rtio; doctrina de membrorum conformatione.

764

original orictografa: oryctogrphia sive -grapha, ae f. Sin: fosslium descrptio. orictologa: oryctolgia sive -loga, ae f. Sin: de fosslibus doctrina, disciplina, scintia. orientar: (determinar la posicin o direccin de algo respecto a un punto cardinal) situm agnscere // (dirigir o encaminar hacia un fin determinado) dirgere. Sin: convrtere; vrtere; liquem ad liquid hortari, informare, institere. Uso: - la vida, vitam ad certam rationis normam dirgere // orientarse, (dirigirse hacia) dirgere se ad liquid; ad liquid se convrtere; (hallar el camino) viam reperire, invenire. Uso: - en la vida, suam gubernare vitam; - en una cosa, liquid recte perspcere.

orictozoologa: oryctozoolgia sive -loga, ae f.

orientacin: (posicin de un objeto, de un edificio, etc. con relacin a los puntos cardinales) situs, us m. Sin: postio; positura // (fig, direccin, tendencia) dirctio, onis f. Sin: facultas cursum dirigendi; inclintio; propnsio; rtio et inclintio; norma directria; orienttio. Uso: - caractersticas, normae directriae peculiares; - pastoral, rationes pastoralis mneris sustinendi; - de la mente hacia la verdad, dirctio rationis ad veritatem, - del pensamiento humano, humanae mentis propnsio vel proclvitas; dar una profesional, aptas trdere normas ad prprium suscipiendum munus (nris n); aptas impertire normas ad prprium obeundum munus // (iniciacin) inititio, onis f. Sin: initiamenta, orum npl; intia, orum npl. Uso: - profesional, inititio professionalis. oriental: orientalis, e. Sin: ad orientem vergens vel spectans; in orientem versus; orientis (gen). Uso: lujo -, rgius apparatus (-us m); prsica luxria; prsicus apparatus; las zonas -, orientis (solis) partes vel regiones; los -, orientales, ium; orientales gentes; orientis (solis) ppuli; los reyes -, orientis reges.

Oriente: orientis partes vel regiones fpl. Uso: Cercano o Prximo -, Oriens Propinquus; Medio, Mdius Oriens; Extremo -, Extremus Oriens; extremae orientis partes (-ium fpl) // Gran -, francomurariorum corpus primrium, vel collgium praecpuum. orient-express: orientalis hamaxstichus ctior. orfice: urifex, fcis m.

orientalismo: orientalismus, i m. Sin: rerum orientlium stdium; res orientlium imitandi stdium; (cultivo de las lenguas de Oriente) linguarum orientis stdium.

orientalista: orientalista, ae m. Sin: studiosus rerum orientlium; linguis orientlibus doctus; linguarum orientis callens, cllidus, peritus, studiosus.

original: (concerniente al origen) primignius, a , um. Sin: innatus; congnitus. Uso: pecado -, peccatum orginis vel originale; peccatum congnitum vel hereditrium // (que no es copia) nativus, a, um. Uso: cdigo -, nativus codex (-dcis m) // (singular, que se distingue por ser fruto de la creacin espontnea) novus, a, um. Sin: plane singularis; prprius ac singularis; singularis et novus; mirus. Uso: carcter -, prpria ac singularis ndoles; un ingenio -, ingnium plane singulare; un tipo -, mirum vel singulare caput (ptis n) // (ejemplar o modelo del que se copia) exemplum, i n. Sin: exemplar, aris n; archtypum; primignium exemplar. Uso: vicioso, mendosum exemplar; el - y la copia, primignium exemplar et imago ex eo

oriflama: auriflamma, ae f. Sin: auri flamma; vexillum ure (vel auri) flamm ornatum.

765

originalidad descripta vel efficta; el - del autor, exemplar ipsus auctoris manu scriptum; consultar el , primiformem cdicem adire; reconstruir crticamente el -, archtypum (vel exemplum primignium) ad criticorum rationes statere. orognesis: orognesis, -is f. Sin: mntium origo.

originalidad: nvitas, atis f. Sin: propretas; insolntia (de algo nuevo y desacostumbrado); rtio primignia. Uso: - en el escribir, en el pintar, scribendi, pingendi nvitas; - en el modo de escribir, novum dicendi genus; en los pensamientos y sentimientos, sententiarum sensuumque nvitas // (fig, de caracteres, dotes) nvitas. Sin: singulritas; authentcitas; ndoles nativa. orilla: (parte de la tierra contigua a un ro, mar, etc.) equoris limen (-mnis n).

orografa: orogrphia sive -grapha, ae f. Sin: mntium descrptio. orogrfico: orogrphicus, a, um. Sin: ad mntium descriptionem spectans.

oropel: (lmina de latn que imita al oro) urea brctea // fig fucus, i m. Sin: dissimultio. oropndola: glbulus, i m. Sin: glgulus. orozuz, v. regaliz.

orinal: lsanum, i n. Sin: scphium; matella; mtula; matllio (-onis m); trulla. orla: margo, gnis f. Uso: - de luto o negra, margo lgubris. ornamental: ornativus, a, um. Sin: ornamentrius.

ornamento: ornamentum, i n. Sin: ornatus, us m. Uso: ornamentos de arquitectura, appaginculi, orum m.

ornitolgico: ornitholgicus, a, um. Sin: ad ornitholgiam (vel ad vium doctrinam) ttinens. ornitlogo: ornithlogus, i m. Sin: ornitholgiae cultor, studiosus, peritus. ornitorrinco: ornithorhyncos nithorhynchus, i m. vel

ornitologa: ornitholgia sive -loga, ae f. Sin: vium (vel de vibus) doctrina, disciplina, scintia.

orquesta: (lugar para los msicos en teatros, conciertos, etc.) orchestra, ae f. Sin: symphoniacorum, vel canntium suggestus (-us m), suggestum (-i n) // (conjunto de msicos que intervienen en la ejecucin de una obra instrumental) symphonaci vel symphnici, orum mpl. Sin: chorus instrumentalis; symphonaca sodlitas, manus, cohors; symphoniacorum agmen, manpulus, grex. Uso: miembro de la -, symphonacus vel symphnicus, i m // (obra conjunta de tales msicos) symphnia sive -phona, ae f. Sin: orchestra, ae f; musicorum symphnia; concentus msicus. Uso: el concierto de la -, symphnia, ae f; cantar con acompaamiento de -, ad orchestram cnere; dirigir la -, symphniae moderari. orquestacin: symphoniacorum prtium conscrptio. Sin: orchestralis perae compostio // (fig, cosa concertada, puesta en escena para engaar) scaena, ae f. Sin: fbula; fbula compsita.

or-

orquestador: symphoniacorum prtium conscriptor. Sin: orchestralis perae compsitor.

766

ortopedia orquestal: orchestralis, e. Sin: symphonacus. Uso: msica -, symphnia sive -phona; symphoniacorum concentus (-us m). ortopico: orthopicus, a, um.

orquestina: orchestrina vel orchestrnula, ae f. Sin: pauci symphonaci mpl; parvus symphoniacorum grex. orsal, v. off side. orqudea: orchis, is f.

orquestar: (instrumentar una composicin musical para orquesta) symphoniacorum partes conscrbere. Sin: orchestralem peram compnere // (fig, organizar algo) liquid dispnere, apparare, praeparare // (fig, concertar, armonizar) compnere. Sin: conciliare, concordare.

ortofona: (correccin de los defectos de la voz y de la pronunciacin) emendtio vocis vitiosae // (pronunciacin considerada como correcta o normal) orthophnia sive -phona, ae f. Sin: rectus vocis sonus. ortofonista: orthophonista, ae m. ortofnico: orthophnicus, a, um.

ortoepa, ortoepia u ortoepeya: orthopia sive -pa, ae f. Sin: recta litterarum et verborum enuntitio.

ortodromia: orthodrmia, ae f.

ortodoxo: adj orthodoxus, a, um. Sin: rectae doctrinae cngruens; verae religioni convniens // sust verae religionis ssecla, sectator; veram doctrinam sequens // (calificativo con que se distinguen ciertas Iglesias de la Europa oriental separadas de Roma) orthodoxus. Uso: Iglesias -, Ecclsiae orthodoxae; personas que profesan la doctrina de las Iglesias ortodoxas, orthodoxi, orum mpl.

ortodoxia: (entre catlicos, conformidad con el dogma catlico) orthodxia sive -doxa, ae f. Sin: vera doctrina; vera (christianorum) relgio // fig sincera fides.

ortocroma: orthochrmia sive -chroma, ae f.

ortocromtico: orthochromticus, a, um.

ortografa: orthogrphia sive -grapha, ae f. Sin: (parte de la gramtica normativa que da reglas para el adecuado uso de las letras y otros signos de la escritura) recte scribendi scintia vel doctrina. Sin: recta scribendarum vocum rtio; disciplina nminis recte scribendi // (conjunto de normas que regulan la escritura de una lengua) recte scribendi rgulae vel praecepta // (forma correcta de escribir respetando las normas de la ortografa) rectus ltteras scribendi modus. Uso: error de -, mendum scripturae; scribendi mendum; cometer errores de -, verba mendose scrbere; observar la -, verba recte scrbere. ortogrfico: orthogrphicus, a, um. Sin: orthgraphus. ortgrafo: orthgraphus, i m.

ortogonalmente: orthogonliter. Sin: perpendiculriter.

ortogonal: orthognius, a, um. Sin: orthognus; orthogonalis; perpendicularis.

ortopedia: orthopaeda, ae f. Sin: orthopedica ars; membrorum corrctio; ars de pue-

ortopeda: orthopaeda, ae m. Sin: orthopedicus, i m; mdicus orthopedicus; mdicus membris corrigendis.

767

ortopdico rorum membris recte conformandis. cilltio electrnica; las - del pndulo, pnduli oscillationes // fig nuttio, onis f. Sin: fluctutio; nimi fluctutio; nimus parum sibi constans. oscilador: oscillatrium, ii n. Sin: instrumentum oscillatrium.

ortopdico: (perteneciente o relativo a la ortopedia) orthopedicus, a, um. Uso: instrumentos -, orthopedica instrumenta; zapatos -, orthopedici clcei // (ortopedista) v. ortopeda. ortopedista, v. ortopeda. ortptero: orthpteron vel orthpterum, i n.

ortoscopia: orthoscpia sive -scopa, ae f. ortoscpico: orthoscpicus, a, um. ortoscopio: orthoscpium, ii n.

oscilante: oscillans, antis. Sin: nutans // (en sentido moral) mutbilis, e. Sin: dubitatione estuans. oscilatorio: oscillatrius, a, um. Sin: nutans, antis. oscilgrafo: oscillgraphum, i n. Sin: instrumentum nutatinibus perscribendis. oscilograma: oscillogramma, tis n. osciloscopio: oscilloscpium, ii n.

orujo: (hollejo de la uva, despus de exprimida y sacada toda la sustancia) vincea, ae f; vinceum, i n vel vinceus, i m; vincium vel vincius. orza: (vasija) rceus, i m. Sin: cadus, i m. orzuelo: (granillo que nace en el borde de los prpados) hordolus, i m. osadito: audculus, a, um.

oruga: (larva) eruca, ae f // (planta herbcea) eruca brssica // (vehculo dotado de llantas articuladas) carrus cingulatus. Sin: vehculum ericiatum.

oscurantismo: obscurantismus, i m. Sin: culturae evulgandae timor; progredientis doctrinae dium, tedium, fastdium.

oscurantista: sust obscurantista, ae m. Sin: retrgradus; progredientis doctrinae osor. Uso: ser -, progredientis doctrinae lucem abnere, renere, fastidire // adj ad progredientis doctrinae dium prtinens. oscurecimiento: obscurtio, onis f. Sin: inumbrtio; obumbrtio. Uso: - de guerra, belli caus lminum obumbrtio vel occulttio.

osamenta: ossa, ium npl. Sin: sseus apparatus (-us m); ssea trama.

oscilacin: oscilltio, onis f. Sin: nuttio; iacttio; iactatus (-us m). Uso: - electrnica, os-

oscar: premium ansgarianum.

osario: ossrium vel ossurium, ii n. Uso: de guerra, ossrium bello caducorum.

osmanl, v. otomano.

osito: rsulus, i m. Uso: - de peluche, rsulus pnneus vel pannceus.

osificacin: ossifictio, onis f. Sin: in os convrsio.

osezno: ursae ctulus.

768

osteoptico osmio: smium, ii n. i n.

smosis: smosis, -is f. Sin: mtua penetrtio // fig opinionum commrcium. Sin: mtua imittio. osmtico: osmticus, a, um. Sin: ad mtuam penetrationem ttinens // fig mtua imitatione nixus. Sin: in opinionum commrcio consistens.

osteogenia: osteognia, ae f. Sin: osteogentica doctrina, disciplina, scintia. osteografa: osteogrphia sive -grapha, ae f. Sin: ssium descrptio vel considertio. ostegeno: ostegenus, a, um.

osteognesis, v. osteogenia.

oso: ursus, i m. Uso: - amaestrado, ursus condocefactus; - blanco, martimo, polar, ursus albus vel martimus; - hormiguero, myrmecphagus, i m.

ostetis:ostetes, is f. Sin: ssium inflammtio.

osteologa: osteolgia sive -loga, ae f. Sin: ssium (vel de ssibus) doctrina, disciplina, scintia. osteolgico: osteolgicus, a, um. Sin: ad osteolgiam (vel ad ssium doctrinam) spectans.

ostensivo: ostensivus, a, um. Sin: qui ostendi potest. ostensorio: ostensrium, ii n. Sin: theca vel sphaera radiata; sphaera augusta; radiata Augusti Sacramenti theca. ostensin: ostnsio, onis f.

ostelogo: ostelogus, i m. Sin: osteolgiae (vel de ssibus doctrinae) peritus. osteoma: osteoma, tis n. Sin: ossilgo, gnis f; tumor sseus sanbilis.

ostentativo: ostentatcius, a, um. Sin: ad ostentationem paratus; ostentandi vim habens. osteoblasto: osteoblastus, i m vel osteoblasta, ae f.

ostentacin: ostenttio, onis f. Uso: - de riquezas, opum maiorum ostenttio.

osteomalacia: osteomalcia sive -malaca, ae f. Sin: ssium mollitudo (-dnis f). osteometra: osteomtria sive -metra, ae f.

ostefago: ostephagus, i m.

osteoclasia: osteoclasis, is f. Sin: ossis vel ssium fractura, frctio.

ostefono: ostephonum sive osteophnum,

osteofona: osteophnia sive -phona, ae f.

osteopata: osteopthia sive -patha, ae f. Sin: ossignius vel sseus morbus. osteoptico: osteopthicus, a, um.

ostepata: osteopathae peritus.

osteomielitis: osteomyelitis, dis f. Sin: osteomyelites, is f; ssium medullarum inflammtio vel exaspertio.

osteomielalgia: osteomyellgia sive -alga, ae f.

769

osteoplasma osteoplasma: osteoplasma, tis n. ostrogodo: ostrogothus, i m.

osteorragia: osteorrhgia sive -rrhaga, ae f. osteosarcoma: osteosarcoma, tis n. Sin: ssium tumor. osteosclerosis: osteosclerosis, -is f.

osteoporosis: osteoprosis, is f.

otlgico: otlgicus, a, um. Sin: ad otlgiam (vel ad urium dolorem) spectans. OTAN (Organizacin del Tratado del Atlntico Norte), v. NATO. otero: collculus, i m. Sin: tmulus. otitis: otites, is f. Sin: auris vel urium inflammtio. otocisto: otocystis, is f. otfono: otphonum sive otophnum, i n.

otalgia: otlgia sive -alga, ae f. Sin: urium dolor vel dolores.

osteoscopio: osteoscpium, ii n.

osteotoma: osteotmia sive -toma, ae f. Sin: ossis vel ssium sctio.

osteotmico: osteotmicus, a, um. Sin: ad osteotmiam (vel ad ossis, vel ad ssium sectionem) prtinens. osteotrofia: osteotrphia sive -tropha, ae f. ostetomo: ostetomum, i n.

otografa: otogrphia sive -grapha, ae f. Sin: urium descrptio. otolito: otlithos vel otlithus, i m. otologa: otolgia sive -loga, ae f. Sin: urium ( vel de uribus) doctrina, disciplina, scintia.

ostiariado: ostiariatus, us m. Sin: ostirii ministrium; ostiariatus ecclesisticus.

ostpolitik: ars poltica ad orientem ttinens.

ostiario: ostirius, ii m. Sin: initor ecclsiae; ecclsiae custos. ostra: strea vel stria, ae f; streum, i n; conchlium. Uso: que abunda en ostras, ostreosus. ostrero: (persona que vende ostras) ostrerius, ii m Sin: ostrearum vnditor // (lugar donde se cran y conservan vivas las ostras) ostrerium, ii n. Sin: ostrearum vivrium. ostracismo: ostracismus, i m.

otomana: (sof otomano) othomanum, i n. Sin: trcicus lctulus vel torus; trcicum scimpdium.

otlogo: otlogus, i m. Sin: otolgiae (vel de uribus doctrinae) peritus.

otolgico: otolgicus, a, um. Sin: ad otolgiam (vel ad urium doctrinam) prtinens.

otomano: adj trcicus, a, um // sust Othomanus, i m. Sin: Turca, ae mf; Trcicus, i m. otopata: otopthia sive -patha, ae f. otorragia: otorrhgia sive -rrhaga, ae f.

ostricultura: ostrearum cultura.

770

oxiacanta otorrea: otorrhoea, ae f. Sin: auris fluxus (-us m). ovejero: (perro) canis pastorcius.

otorrinolaringlogo: otorhinolarynglogus, i m. Sin: urium, nrium gutturisque (vel fauciumque) mdicus.

otorrinolaringologa: otorhinolaryngolgia sive -loga, ae f. Sin: otorhinolaryngoiatra, ae f; urium, nrium gutturisque (vel de uribus, nribus guttureque) disciplina, scintia, rtio; uribus, nribus gutturique medendis doctrina.

overdose: nmia medicamenti stupefactivi smptio. Sin: immdica medicamenti stupefactivi smptio vel inictio. overdrive: instrumentum velocitati multiplicandae vel augendae.

overflow (Inform) exceso, rebasamiento (de capacidad): redundntia, ae f. overol: superindumentum operrium. ovillarse: glomerari. Sin: convolvi; cntrahi; se collgere; se complicare. OVNI (abrev de Objeto Volador No Identificado): inexplicata res volans. volo: (Arq, adorno en forma de huevo) ornatus (-us m) ovatus.

otosclerosis: otosclerosis, -is f. Sin: auricularis durties.

otoscopia: otoscpia sive -scopa, ae f. Sin: auricularis inspctio. otoscopio: otoscpium, ii n. Sin: uribus introspiciendis instrumentum. ototoma: ototmia sive -toma, ae f. ototecnia: ototchnice, es f.

ovulacin: ovultio, onis f. Sin: vuli xitus (-us m). ovular: (relativo al vulo) ad ovum (vel ad vulum) spectans. Sin: ad generativam cllulam femneam prtinens // (relativo a la ovulacin) ad ovulationem ttinens. vulo: ovum, i n. Sin: vulum (humanum).

ovalar : ovatum fcere. Sin: ovi figur donare. ovario: ovrium, ii n. ovrico: ad ovrium ttinens.

oval: ovalis, e. Sin: ovatus; ovo smilis; ovi figuram habens.

ovariotoma: ovariotmia sive -toma, ae f. Sin: ovariectmia; oophorectmia; ovrii incsio.

oxlico: oxlicus, a, um. oxaluria: oxalria, ae f.

oxalemia: oxalhemia sive -haema, ae f.

oveja: fig, - negra de la familia, famliam deshonestans mf. Sin: famliam ignomni mculans.

oxiacanta: leucocanthus, i m, leucocantha,

oxhdrico: oxhdricus, a, um. Uso: soldar con llama -, oxhdric flamm ferruminare.

oxford: linum xlinum oxoniense.

771

oxidable ae f. Sin: alba spinus. aergo, gnis f (cardenillo, especialm del cobre o bronce); ferrgo, gnis f (orn o moho del hierro); cadma vel cdmia, ae f (- de cinc); carborgo, gnis f (- de carbono).

oxidable: oxydbilis, e. Sin: oxygnio tractbilis, temperbilis, commiscbilis; robgini vel stui obnxius; robginem vel situm cntrahens. oxidacin: oxydtio, onis f. Sin: oxgeni admxtio; robginis vel sits obdctio. Uso: por -, oxgeno admixto (abl absoluto).

oxidado: oxydatus, a, um. Sin: robiginosus; galvanizatus; robgine obductus; aeruginosus. Uso: inteligencia - por larga inaccin, ingnium longa robgine laesum. oxidante: ad oxgenum admiscendum aptus vel idneus.

oxidar: (combinar el oxgeno con un metal) oxydare. Sin: liquid oxgeno temperare; licui rei vel cum liqua re oxgenum admiscere // (herrumbrar, enmohecer) robginem vel situm licui rei obdcere vel indcere. Sin: robgine liquid tgere vel obtgere // fig , - a uno, affricare licui robginem suam (= comunicar por el frotamiento su moho a alguien).

oxidarse: (convertirse en xido) oxydari. Sin: xydum feri // (herrumbrarse, enmohecerse) robgine vel situ obduci, rodi, consumi, carpi. Sin: robginem vel situm trhere, contrhere; ferrgine tegi; robgine infestari // fig in aerginem incdere. Uso: - por el ocio, marcscere tii situ. xido: (combinacin del oxgeno con un cuerpo simple) xydum, i n. Uso: - carbnico, - de carbn, xydum carbnicum; carbnei xidum; carbneum oxydatum // (capa de xido que se forma en la superficie de algunos metales) robgo, gnis f // (orn, moho, herrumbre de los metales) situs, us m (moho de las cosas desusadas largo tiempo);

oxtono: oxtonos vel oxtonus, a, um.

oxihemoglobina: oxyhaemoglobina, ae f.

oxgeno: oxgenum, i n; oxygnium, ii n. Uso: - envasado, oxgenum metllicis capsis conclusum; tienda de -, tentrium oxygnium; de -, oxygnicus vel oxygnius.

oxigenarse: oxgeno mbui vel impleri. Sin: oxgenum imbbere // (fig, airearse) liberiore caelo frui.

oxigenar: (combinar el xigeno formando xido) oxygenare. Sin: oxgenum ddere, dare, indcere, obdcere licui rei; liquid oxgeno ditare, implere, imbere // (volver respirable, salubre) spirbilem rddere (por ej, rem vel ra). Sin: rem in locum immttere (literalm, hacer entrar aire en un lugar); salbrem rddere (por ej, rem vel locum) // (descolorar mediante el oxgeno) oxgeno flavum rddere liquid. Uso: - los cabellos, oxgeno comam flavam rddere; oxgeno capillum flavum rddere.

oxigenado: (pp de oxigenar) oxygenatus, a, um. Sin: oxgeno ditatus, impletus, imbutus, obductus. Uso: agua -, aqua oxigenata; aqua oxgeno imbuta vel medicata // (respirable, saludable) spirbilis, e. Sin: salber vel salbris, -bris, -bre. Uso: aire -, ar oxgeno abundans, ditatus, dives; ar purus, spirbilis, salber // (descolorado por el oxgeno) flavus oxgeno. Uso: cabellos -, capilli oxgeno decolorati; coma oxgeno flava; crines oxgeno flavescentes.

oxigenacin: oxygentio, onis f. Sin: oxgeni indctio.

772

ozonosfera oyente: adj udiens, entis. Sin: auscultans, antis // sust auditor, oris m; auditrix, icis f. Sin: auscultator m; auscultatrix f. ozonador: instrumentum ozono conficiendo. ozonar, v. ozonizar.

ozonizacin: ozoniztio, onis f. Sin: oznica tracttio, tempertio; oznii infsio; aquae steriliztio. ozonizador: (que ozoniza) ozonizator, oris m // (aparato destinado a producir ozono) v. ozonador.

ozonizar: ozonizare. Sin: oznio saturare; oxgenum in oznium vrtere. ozono: oznium, ii n. Uso: capa de -, v. ozonosfera; de -, oznicus. ozonometra: ozonomtria sive -metra, ae f. ozonomtrico: ozonomtricus, a, um. ozonmetro: ozonmetrum, i n. ozonoscpico: ozonoscpicus, a, um. ozonoscopio: ozonoscpium, ii n.

ozonosfera: ozonosphaera, ae f. Sin: oznii rgio caelestis.

773

pabelln: (tienda de campaa en forma de cono) tentrium, ii n. Sin: tabernculum; paplio, onis m // (colgadura plegadiza que cobija y adorna una cama, un trono, altar, etc.) v. cortina // (bandera nacional) v. bandera // (edificio por lo comn aislado, pero que forma parte de otro o est contiguo a l) edium membrum. Sin: aedes, ium fpl; aedifcium // (nombre que se da a las habitaciones de los jefes en los cuarteles) praefectorum diaeta (-ae f) // (ensanche cnico con que termina la boca de algunos instrumentos de viento) tuba, ae f; v. bocina // // - de una exposicin, de un hospital, paplio, onis m; - de la oreja, aurcula vel lgula pabilo o pbilo: (torcida o mecha de la vela) (crei vel candelae) filum, i n vel fila, orum npl. pace-maker: instrumentum excitatrium. Sin: instrumentum cordi stimulando; v. marcapasos.

padecer: pati. Sin: prpeti; laborare con abl o con ex y abl. Uso: - dolor de cabeza, ex cpite laborare // (soportar) ferre // (aguantar, tolerar) tolerare. padilla: patella, ae f. Sin: sartgo, -gnis f; ptina. padrastro: vtricus, i m.

pacto: pactum, i n. Sin: pctio; convntio; contractus (-us m); foedus, -dris n. Uso: bilateral, pactum synallagmticum vel mtuum; - internacional, pactum internationale; - lateranense, pctio inter Apostlicam Sedem et Itliam nita; - poltico, foedus polticum; - de autonoma, pactum autonmiae; - de no-agresin, foedus non-aggressionis; de Varsovia, pactum varsaviense; militare foedus varsaviense.

pactable: tractbilis, e. Sin: conventionalis; pactioni obnxius. Uso: todo es -, mnia sunt conventionlia.

pachorriento: lentus, a, um. Sin: segnis, e; piger, gra, grum.

paciente: (que tiene paciencia) ptiens, entis. Sin: tlerans (alicius rei); animaequus // (enfermo que est sometido a tratamiento mdico) aegrotus, i m. Sin: aeger, gri m; aegrotus, i m; valetudinrius, ii m.

pacifismo: pacifismus, i m. Sin: irenismus; pacis stdium vel sollicitudo; universalis pacis provctio; indefessa pacis praedictio; motus bello prohibendo. pacifista: pacifista, ae mf. Sin: pacis fautor, studiosus, suasor.

padre: (nombre que se da a ciertos religiosos y a los sacerdotes) pater, tris m. Uso: - conciliar, Pater conciliaris; Conclii Pater; - de la Iglesia, Pater ecclesisticus; reverendo de la Orden de los Mnimos, reverendus Pater ex Ordine Minimorum; - Guardin; Antistes (-sttis m) sacri rdinis Franciscanorum; Franciscalis famliae Moderator, Rector, Praesul, Antistes; Franciscanae famliae Custos. padrino: - de bautismo o confirmacin, patrinus, i m. Uso: - de bautismo, cmpater, tris m; sponsor lstricus vel lustralis; lustralis vel padrinazgo, v. patronazgo.

774

paguro lstricae generationis parens // - de bodas, auspex, -pcis m; prnubus; paranymphus // (protector y acompaante de alguien en un desafo, concurso, etc.) rbiter, tri m. Uso: en un duelo, singularis certminis rbiter vel testis // (el que favorece y ayuda a otro en la vida) patronus, i m. padrn: tbulae (-arum fpl) pblicae vel censriae. Sin: cvium index (-dcis m). pagano: adj paganus, a, um. Sin: pagnicus; thnicus; gentilis, e ; idoltricus. Uso: costumbres -, gentlium mores // sust paganus, i m. Sin: thnicus, i m; gentilis, is m; idollatra vel idollatres, ae m; deorum (vel idolorum) cultor; qui idla colit.

paga, v. salario.

paella: orzae vel oryzae patella (-ae f).

pagar: slvere. Sin: pndere. Uso: - al contado, pecunia praesenti (vel numerata) slvere; nummis praesntibus slvere; pecniam praesentem (vel numeratam) pndere. pagar, v. letra de cambio. pagaya: remus utrimque plmul instructus.

pagable: solbilis, e. Sin: solutionem admittens. pagadero, v. pagable. pagador: (que paga) solutor, oris m. Sin: solvendo idneus // (persona encargada de pagar) stipendiorum distributor. paganamente: thnice. Sin: gentliter; ethnicorum vel paganorum more; gentlium more. paganidad, v. paganismo.

pgina: pgina, ae f. Sin: pagella; plgula. Uso: - impresa, plgula typis descripta; marcada, pgina signata; - web, pgina interretialis; - web particular, propia, interretialis pgina domstica; v. sitio; al pie de -, in nfima vel in ima pgina; in pginae calce; ad nfimam pginam; in nfimo pginae mrgine; en las - de los diarios, in diariorum pginis; abrir en la - 10, pginam dcimam aperire. paginacin: paginarum dispostio vel compostio.

paganizar: (profesar el paganismo) thnice vvere. Sin: gentlium more vvere; idollatras imitari; paganorum religioni et doctrinae indulgere; ethnicorum vel paganorum mores imitari (imitar las costumbres de los paganos); ethnicorum disciplinam sequi (seguir sus principios) // (introducir el paganismo o elementos paganos) thnicis mribus accommodare. Sin: paganitate imbere.

paganismo: paganismus, i m. Sin: pagnitas; gentlitas; gentilismus; deorum vel idolorum cultus (-us m); ethnicorum cultus, mores, instituta, etc.; paganorum relgio vel doctrina. Uso: abandonar el -, defcere a cultu idolorum.

pago: (finca o heredad) pagus, i m. Sin: vicus // (accin de pagar) soltio, onis f. Sin: persoltio; prtii soltio. Uso: - a cuenta, antecessus, us m; - anticipado, promtuum, i n; prtium promtuum; prtii soltio in antecessum; - al contado, repraesenttio; prtium praesens; - de la deuda, totus dbiti exsoltio; da de -, dies pecniae; exigir - anticipado, prtium promtuum exgere. pagoda: Indorum vel ndicum templum. Sin: templum buddhsticum.

paguro: pagurus, i m.

775

pas pas: cvitas, atis f. Sin: ntio, onis f. Uso: los - extranjeros, xterae civitates; - altamente civilizado, ntio perpolita; - desarrollados, civitates (magis) progressae; nationes quae in rebus oeconmicis profecerunt; - altamente desarrollados, civitates machinali indstria mxime florentes; - en va de desarrollo, ppulus progrdiens; natio quae ad progressionem ntitur; cvitas, cuius oeconmicae progressiones sunt in cursu; - subdesarrollado, cvitas egentior; natio pibus inferior; cvitas quae minus in rebus oeconmicis processit; cvitas quae minus in pibus profecit; ntio quae pibus minus valet, ad rem oeconmicam quod prtinet; - occidentales, civitates occidentales. jaula, annosa vulpes lqueo non cpitur. pajaza: stramentum, i n. paje: puer ulicus. Sin: pedsequus, i m.

pajizo: (de color de paja) flvidus, a, um. Sin: flavens; flavescens; gilvus; paleari colore (abl). pajonal: palerium, ii n.

pajita: festuca vel festcula, ae f. Sin: palola; cnnula. Uso: - para beber, cnnula potria.

paisajista: pictor topirius. Sin: topiorum vel amoenitatum pictor; amoenorum locorum pictor. paisista, v. paisajista.

paisaje: (extensin de terreno que se ve desde un sitio) prospectus, us m. Sin: situs (-us m) loci, regionis, terrarum // (extensin de terreno considerada en su aspecto artstico) amenitas, atis f. Sin: amoenum. Uso: - agradable, amoena rgio; rgio situ (vel natur) amoena; loca amoena; amoenitates locorum // (pintura o dibujo que representa cierta extensin de terreno) pictura topiria. Sin: opus topirium; rgio in tbula depicta; pictura peris topirii. Uso: un lindo -, amoenus locus pictus; rgio situ (vel natur) amoenssima; amoenitates pictae pictur topiri.

Pakistn: Pakistnia vel Pachistnia, ae f. Sin: Cvitas Pakistaniana.

pakistan : adj pakistanianus vel pachistanianus, a, um // sust Pakistanianus vel Pachistanianus, i m. PAL (abrev de Phase Alternation Line): phasis (-is f) alternatae lneae (= phasis alternans singularum linearum).

pjaro: avis, is f. Sin: vlucris, is mf; ales, ltis mf; passer, ris m. Uso: - carpintero, picus, i m; - mosca, todus; anthphilus; - solitario, montcola solitrius // fig, matar dos - de un tiro, una mercede duas res ssequi; de eadem fidlia duos paretes dealbare; ms vale - en mano que ciento volando, arripienda quae offeruntur; - viejo no entra en

palabra: verbum, i n. Sin: vocbulum; vox, vocis f; dictum. Uso: - cruzadas, crucivrbium, ii n; - encltica, enclticum, i n; verbum enclticum; - interrogativa, interrogationis verbum; - tcnicas, technicorum verba; vocbula tchnica; palabras del uso comn, verba e mdio sumpta; - por -, ad ltteram, ad verbum, verbo // (promesa verbal muy for-

pala: (utensilio) vatillum vel batillum, i n; batillus, i m. Sin: pala, ae f; bipllium // (hoja de hierro) pala, ae f. Uso: golpe de -, palae ictus (-us m) // (raqueta) retculum, i n; retculus, i m // (parte ancha del remo, con la cual se hace fuerza en el agua) palma vel plmula, ae f // (parte superior del calzado que abraza el pie por encima) obstrgulum // (antipendio o pintura de altar) (altaris) tbula, ae f.

776

palco mal, - de honor) data fides. Uso: dar, empear la -, fidem dare licui de liqua re; fidem suam obligare; fidem interpnere; dar su en garanta de algo, suam fidem in rem interpnere; dar su - por otro, fidem licui dare de ltero; faltar a su -, fidem datam fllere; fidem violare, fllere, frngere, amttere, ledere; mantener la -, fidem servare, exslvere, slvere; fidem datam conservare. palabrero: verbosus, a, um. Sin: loquax, acis; grrulus. palabrera: inanis loqucitas (-atis f). palanca: vectis, is m. Sin: vectculus; clavis (-is f); clavcula. Uso: - de cambio en un coche, - del interruptor, commutatrium; vectis vel vectculus commutatrius, mutatrius; - del freno (en la bicicleta, etc.), phalanga freni. En la mquina de escribir: espaciadora interlineal, manubrolum linearum vel interspatiorum; - sueltapapel, vectis solvendae chartae; - del cambio de interlineacin, clavcula stativa interspatiorum; - de los marginadores, vectculus mrginum; - de los marginadores automticos, vectculus mrginum automatorum; - para bloquear el carro, clavcula sistendo crrulo; - para fijar y anular los topes, clavcula obcibus ponendis vel auferendis; - para soltar el carro, vectculus solvendo crrulo. palangana: catinus, i m; catinum, i n. Sin: labrum; polubrum vel pollubrum; pelvis, is f; trlleus vel trlleum; vas, vasis n.

palacete: villa urbana. Sin: peramoena domncula. palacio: paltium, ii n. Sin: ampla (vel magnfica) domus. Uso: - municipal, domus vel aedes pblica; cria urbana vel municipalis; aedes municipalis; - presidencial, aedes (-ium fpl) praesidiales vel praesidales; - principesco, praetrium; - real, rgia domus; - del deporte, stdium tectum; gmnica domus; paltium exercitationum agonlium; - de los congresos, aedifcium convntibus aptum; de Justicia, Iusttiae paltium; - de 7 pisos, aedes VII contignationum; - de Vidrio, Paltium Vtreum; Unitarum Nationum Sedes. palaciego, v. cortesano.

palanganero: pelvis vel lebtis sustentculum. palanqueta: vectculus, i m. Sin: clavcula.

palanganita: mallvium, ii n. Sin: labellum. palatal: palatalis, e. Sin: palati (gen). Uso: sonido -, sonus palatalis.

palafito: paltio, onis f. Sin: sblica, ae f; sublcium; csula sublcia vel stagntilis; casa palis innixa; palustris casa. palafrenero: strator, oris m. Sin: agso, onis m; equorum vel stbuli curator.

paladn: (caballero del squito de Carlomagno) comes (-mtis m) palatinus // (fig, defensor denodado de alguien o algo) vindex, -dcis m. Sin: defensor.

palco: (tablado o palenque donde se coloca la gente para asistir a una funcin) tabulatum, i n. Sin: suggestum, i n; suggestus, us m; plpitum; tabultio; contabultio; pdium // (lugar del teatro en que se representa la escena) scaena, ae f. Sin: scaenrium; theatrale

palatino: (relativo al Palatinado) palatinus, a, um. Sin: ad Palatinatum spectans. Uso: escuela -, schola palatina // (relativo al paladar) palati (gen).

Palatinado: Palatinatus, us m.

777

paleador saeptum; theatralis plteus. paleofitogrfico: palaeophytogrphicus, a, um. paleofitologa: palaeophytolgia sive -loga, ae f. paleogeografa: palaeogeogrphia sive -grapha, ae f. Sin: antiquarum continntium restittio. paleofitolgico: palaeophytolgicus, a, um. paleofitgrafo: palaeophytgraphus, i m.

palenque: (valla de madera) vallum, i n // (terreno cercado con madera u otros materiales) saeptum, i n. paleontropo: palaeonthropos, i m. Sin: neanderthalensis homo.

paleador: ablator pal utens. Sin: homo pal vel vatillo movens (nives, terram). Uso: - de nieve, nivis everriator vel depulsor.

paleoarqueologa: palaeoarchaeolgia sive -loga, ae f. paleoarqueolgico: palaeoarchaeolgicus, a, um. paleoarquelogo: palaeoarchaelogus, i m.

paleoantropologa: palaeoanthropolgia sive -loga, ae f. Sin: humanorum fosslium stdium.

paleografa: palaeogrphia sive -grapha, ae f. Sin: palaeogrphica disciplina, scintia, ars; antiquarum scripturarum stdium; vteris scripturae doctrina. paleogrfico: palaeogrphicus, a, um. Sin: antiquarum scripturarum (gen); ad palaeogrphiam prtinens.

paleoetnologa: palaeoethnolgia sive -loga, ae f. paleoetnlogo: palaeoethnlogus, i m. paleoetnolgico: palaeoethnolgicus, a, um.

paleoeslavo: adj palaeoslvicus, a, um // sust antiqua slavorum lingua; Cyrilli Methodiique sermo.

paleoecologa: palaeocolgia sive -loga, ae f. Sin: antiquorum stuum restittio.

paleocristiano: palaeochristianus, a, um.

palegrafo: palaegraphus, i m. Sin: antiquorum cdicum interpres (-tis m) vel inventor; antiquarum scripturarum studiosus. paleoltico: adj palaeolthicus, a, um // sust palaeolthicum aevum. paleologa: palaeolgia sive -loga, ae f.

paleofitografa: palaeophytogrphia sive -grapha, ae f.

paleofillogo: palaeophillogus, i m.

paleontgrafo: palaeontgraphus, i m.

paleontografa: palaeontogrphia sive -grapha, ae f. paleontologa: palaeontolgia sive -loga, ae f. Sin: fosslium investigtio; fosslium vel antiquorum animntium stdium; fosslium

palelogo: palaelogus, i m.

paleolgico: palaeolgicus, a, um. Sin: ad palaeolgiam ttinens.

778

palma (vel de fosslibus) doctrina, disciplina, scintia. pala puede agarrar de una vez) quod vatillum cntinet.

paleozoologa: palaeozoolgia sive -loga, ae f. Sin: fosslium animlium stdium.

paleozoico: adj palaeozicus, a, um. Sin: animntium originis aetatis (gen) // sust palaeozicum aevum. Sin: animntium orginis aetas.

paleontlogo: palaeontlogus, i m. Sin: palaeontolgiae cultor, peritus, studiosus; fosslium investigator; fosslium vel antiquorum animntium studiosus.

paleontolgico: palaeontolgicus, a, um. Sin: ad palaeontolgiam spectans; ad antiquorum animntium stdium prtinens.

palia: (lienzo que se pone sobre el cliz) palla, ae f. Sin: clicis operimentum, tegumentum, tegimentum, tegmentum // (cortina o mampara exterior que se pone delante del sagrario) velum, i n.

palet: superindumentum, i n. Sin: lacerna; amculum manicatum.

paliar: palliare. Sin: pllio amicire vel indere // fig colorare. Sin: cohonestare; fucare; tgere; contgere. paliativo: palliativus, a, um. Sin: mitigatrius. Uso: cuidados -, curae palliativae // sust levamentum, i n. Sin: linimentum; medicamentum mitigatrium. palillo: (en el billar) clava, ae f // (escarbadientes) v. esta voz.

Palestina: Palaestina, ae f.

paleozologo: palaeozologus, i m. Sin: fosslium animntium studiosus. palestino: adj palaestinus, a, um. Sin: palaestinensis, e; palaestinianus // sust Palaestinus, i m. Sin: Palaestinensis, is m; Palaestinianus; Arabs (-bis m) palaestinensis. palestra: palaestra, ae f Sin: gmnica palaestra; stdium.

paleta: (tabla o plancha de rueda hidrulica, ventilador, etc.) pinna, ae f // (llana de albail) trulla, ae f // (badil u otro instrumento semejante con que se remueve la lumbre) vatillum vel batillum, i n ; vatillus vel batillus, i m // (raqueta) retculum, i n; retculus, i m // (tabla donde dispone sus colores el pintor) (pictoris) tabella vel ssula. Sin: pictria tabella; colorum tabella.

palingenesia: palingensia sive -genesa, ae f; palingnesis, -is f. Sin: nova vel iterata genertio; novus ortus (-us m). palinodia: palindia sive -oda, ae f. Sin: retracttio; recanttio.

palndromo: palndromus, i m. Sin: versus palndromus.

palimpsesto: palimpsestos vel palimpsestus, i m. Sin: codex (-dcis m) erasus, rescriptus, abrasus.

paletada: (golpe que se da con la paleta) vatilli ictus (-us m) // (porcin que la paleta o la

palma: (palmera) v. esta voz // (hoja de pal-

palisandro: iacaranda brasiliensis.

palio: (insignia pontifical) pllium, ii n. Sin: pontificale pllium // (dosel porttil) fastgium pnsile; v. baldaqun.

779

palmar mera) palma, ae f. Uso: de -, palmrius; palmaris, e; adornado con palmas, palmatus // (parte interna de la mano) palma, ae f. Uso: batir palmas, pludere // (fig, victoria, gloria, triunfo) palma, ae f. Sin: lurea; laus; premium. Uso: la - de la elocuencia, eloquntiae vel dicendi laus; aspirar a la - de la elocuencia, eloquntiae laude duci; conseguir la -, palmam ssequi; dar, ceder a uno la - de algo, palmam dare licui in liqua re, palmam alicius rei licui deferre; llevarse la -, palmam ferre; luream deportare; merecer la -, palmam merere; negar a uno la -, palmam licui negare; recibir la -, palmam accpere; tener la - en algo, in liqua re (vel alicius rei) palmam habere vel possidere. palmar: (relativo a la palma) palmrius, a, um; palmaris, e // (claro, patente) apertus, a, um. Sin: clarus; manifestus; perspcuus, planus; videns, entis. Uso: prueba -, certum argumentum // (sitio o lugar donde se cran palmas) palmrium, ii n. palo: fustis, is m. Uso: dar a uno de palos, fstibus liquem verberare; no se necesitan palabras, sino palos, non opus est verbis, sed fstibus // - santo: pomum sanctum; v. caqui. paloduz, v. regaliz. paloma: columba, ae f. Uso: - mensajera, columba internntia, epistularis, viatrix; - silvestre, palumbes, is f; de -, columbinus vel columbinceus. palomar: columbrium, ii n. palomino: (pollo de la paloma) columbinus, i f. Sin: colmbulus; pullus columbinus.

palomita: (roseta de maz tostado) v. roseta.

palomo: (macho de la paloma) columbus, i m. Uso: - mensajero, columbus internntius, rmeans, viator.

palmario, v. palmar (claro, patente).

palmera: palma, ae f. Sin: arbor palmae; palma dactylfera. Uso: bosque de palmeras, palmetum; palmarum silva vel nemus; fruto de la -, palma vel plmula; dctylus, i m; hoja, ramo de -, palma; que lleva un ramo de palmeras, plmiger, gra, grum; que produce palmeras (dtiles), rico en palmeras, plmifer, ra, rum; abundante en palmeras, palmosus; de -, plmeus; palmrius; palmaris. palmeral: palmetum, i n.

palmatoria: (frula o varita de palma) palmatrium, ii n. Sin: palmatria frula // (especie de candelero bajo) palmatria , ae f. Sin: candelabrum manubriatum; candelabrum cpulo instructum.

palpable: palpbilis, e. Sin: tractbilis vel attrectbilis; tctilis; tangbilis; contrectbilis // fig apertus, a, um. Sin: perspcuus; manifestus; videns. palpar: attrectare. Uso: el que palpa, attrectator.

palpitacin: palpittio, onis f. Uso: - del corazn, cardiopalmos, i m; (frequens) cordis palpittio.

paludismo: malus ar. Sin: ar infestus, malignus, mrbidus, nocens, nocivus, perniciosus.

pampa: planum latum ac diffusum. Sin: pscua, orum npl; gramnea pscua; planties Amricae Australis.

pan: panis, is m. Uso: - cimo, panis zymus; - blanco, panis albus, cndidus, nveus, sili-

780

pandemnium gneus, e silgine; - dulce, focale, is n; placenta, ae f; - dulce Motta, mottianum libum; - dulce de Espaa, dulcis panis hispnicus; dulce de Miln, mediolanense libum (frctibus fartum); mediolanensis placenta; - eucarstico, panis eucharsticus; - ntegro o integral, panis cibrius; - media-luna, panis lunatus; - negro, panis ater, niger, rbidus; panis pleni scalis; - rallado, panis rasus, tritus, contritus, comminutus; - tostado, panis tostus // - con levadura, fermentatus panis; de cebada, panis hordceus; - de centeno, seclinus panis; - de Espaa, panis hispnicus; - de habas, panis fabceus; - de jengibre, libum piperatum; - de municin, panis militaris vel castrensis; - de trigo, panis tritceus; en varitas, v. grisn. Uso: cesta de -, panrium vel panarolum, i n; hacer pan, panem confcere, fcere; la obra de hacer -, panifcium. panacea: panaca, ae f. Sin: panax, cis m; pnace, es f; pnaces, is n; panchrestum medicamentum. pana: mancunianum, i n. panal: favus, i m. Uso: fabricar los -, moliri favos. panam: (sombrero) ptasus stramentcius. Sin: plleus stramentcius; ptasus ple concinnatus; ex plea galerculus // (tela) tela panamensis.

panarabismo: panarabismus, i m. pancarta: pannus inscriptus.

Panam: Pnama, ae f. Sin: Panmia; Panamensis Ntio vel Respblica. Uso: Canal de -, Euripus (vel Isthmus, vel Canalis) Panamensis; Fossa Panamensis.

pancracio: pancrtion vel pancrtium, ii n.

panadera: furnria, ae f. Sin: (taberna) panria; pistrinum, i n; pistrina, ae f; sedes furnriae exercendae.

panafricanismo: panafricanismus, i m.

panadero : pistor, oris m. Sin: furnrius; pnifex, fcis m; artcopus, i m; siliginrius (- que cocina con flor de harina). Uso: el lugar donde se amasa el pan, pistrinum, i n; oficio de -, furnria, ae f; panria ars; ser -, furnriam vel pistrinum exercere.

pancromtico: panchromticus, a, um. Sin: omnes colores rferens.

pancreatitis: pancreatites, is f. Sin: pncreae inflammtio; pancreticae glndulae inflammtio.

pancretico: pancreticus, a, um. Sin: ad pncreas ttinens. Uso: canal -, canalis pancreticus; jugo -, pancreticus sucus.

pncreas: pncreas indecl; pncreas, ae f. Sin: pancretica glndula.

pandemia: pandmia sive -dema, ae f. Sin: effusa pestilntia. Uso: - global, pandmia globalis. pandemnium: (lugar en que hay mucho ruido y confusin) pandaemnium, ii n. Sin: strpitus (-us m); magna confsio; perturbtio mxima; mximus tumultus; convcium. pandmico: pandmicus, a, um.

panda: (mamfero) ailurus fulgens vel minor.

panafricanista: panafricanista, ae m. Sin: panafricanismi fautor. panafricano: panafricanus, a, um.

781

pandera pandera, v. pandero. panfleto: libellus satricus, famosus, criminosus.

panecillo: panicellus vel panculus, i m. Sin: pastillum vel pastillus; orbculus panis. Uso: - candeal, panculus similagneus, vel e smila factus; - embutido; pastillum farctum vel fartum; - salado, crstulum sale condtum. panegrico: panegricus, i m. Sin: panegricus sermo; panegrica celebrtio, commemortio, laudtio. panegirista: panegyrista, ae m. Sin: laudator; praeco; praedicator.

pandilla: (grupo de gente que se rene para algn fin) grex, gregis m. Sin: caterva; globus; manus (-us f); socetas. Uso: - criminal, malefactores consociati mpl; malefactorum grex; praedatria manus; latrocnium.

pandero: tmpanum, i n. Uso: tocador de -, tympanista, ae m; tocar el -, tympanizare; tmpanum pulsare

pandereta: tympanolum, i n.

pangermanismo: pangermanismus, i m. Sin: Germanos coniungendi stdium.

pangermanista: pangermanista, ae m. Sin: Germanos coniungendi studiosus // (relativo al pangermanismo) ad pangermanismum prtinens. pnico: terror, oris m. Sin: terror pnicus; casus (-us m) pnicus; sbitus terror; lymphticus metus.

panificacin: panifictio, onis f. Sin: panifcium; panis confctio. panificadora: sedes furnriae exercendae.

panificable: panificbilis, e. Sin: ad panem faciendum ttinens.

panificar: panificare. Sin: panem fcere, confcere. panislmico: panislmicus, a, um. panislamista: panislamista, ae m. panocha, v. mazorca. panoja, v. mazorca. panislamismo: panislamismus, i m. panizo: pancum, i n; pancium, ii n.

panel: (lmina, plancha, hoja de metal u otra materia) lmina, ae f. Uso: - aislante, lmina separativa vel seclusria; - radiante, radiosa lmina; - solar, lmina solaris. paneslavismo: panslavismus, i m. Sin: Slavorum unitatis stdium.

paneslavista: (perteneciente o relativo al paneslavismo) ad panslavismum spectans // (partidario del paneslavismo) panslavista, ae m. Sin: Slavorum unitatis fautor; Slavorum unitati favens. panfletista: libelli satrici auctor. paneuropeo: paneuropaeus, a, um.

panorama: prospectus, us m. Sin: circumspectus; conspectus; panorama, tis n; vsio. Uso: - internacional, orbis prospectus; - del mundo contemporneo, mundi, qui nunc est, prospectus; - predominantemente nega-

panoplia: panhoplon vel panhoplum, i n.

782

pantufla tivo del mundo presente, conspectus mximam partem improbandus huius tmporis;qu lindo -!, o praeclarum prospectum! pantano: (terreno anegado por las aguas estancadas, y de fondo ms o menos cenagoso) palus, dis f // (embalse) stagnum, i n. Sin: aquarum receptculum. pantesmo: panthesmus, i m. Sin: doctrina mnia Deum esse affirmans.

panormico: prospectivus, a, um. Sin: panormicus. pantalla: (superficie blanca que sirve para proyectar sobre ella imgenes fotogrficas o cinematogrficas) album, i n. Sin: quadrum visficum; album lcidum vel visficum. Uso: - cinematogrfica, album; cinematographi album, tela, tbula; in cinemateo lnteum late extentum; - ptica, album lnteum; - televisiva, album televisficum, televisrium, visficum; vitrum televisficum; album televisfici scrnii; teleormatis album; vtrea teleormatis fcies; - de computadora, scrnium, ii n; quadrum visficum computatriae // (aparato que se coloca delante de la luz para que no ofenda los ojos o para dirigirla hacia donde se quiera) umbrculum, i n. Sin: radiculum // - calefactora, radiatrium elctricum; - de chimenea, ignis umbrculum vel umbella. pansexualismo: pansexualismus, i m.

pantesta: (que sigue la doctrina del pantesmo) panthesta, ae mf. Sin: panthesmi fautor, sectator // (perteneciente o relativo al pantesmo) v. pantestico.

pantera: panthera, ae f. Sin: prdalis, is f (- hembra); pardus, i m (- macho). pantografa: pantogrphia sive -grapha, ae f. Sin: pantogrphica ars.

pantestico: panthesticus, a, um. Sin: ad panthesmum spectans.

pantogrficamente: pantogrphice. Sin: per pantgraphum. pantogrfico: pantogrphicus, a, um. Sin: ad pantogrphiam prtinens.

pantaln: bracae, arum fpl. Sin: sarabara vel saraballa, ae f; sarabarum vel saraballum, i n. Uso: - corto, bracae constrictae; - vaquero, bracae rudes, spissae, crassae; - de deporte, campestre, is n; - de golf, bracae follicantes; sarabara follculans; ponerse los -, bracas sibi indere; bracis se indere. Pantaln (personaje de la comedia vneta): ridiculrius ldio (-onis m). Sin: ridiculrius Venetorum ldius (-ii m).

pantaloncito: breves vel curtae bracae. Sin: brculae, arum fpl; femorlia vel feminlia, ium npl.

pantufla: slea, ae f. Sin: crpida; sandlium; soccus. Uso: en -, soleatus; crepidatus; vendedor de pantuflas, solerius.

pantomimo: pantomimus, i m.

pantommico: pantommicus, a, um.

pantomima: pantomimus, i m. Uso: representar una -, pantomimum gere.

pantmetra: pantmetrum, i n.

pantgrafo: pantgraphum, i n; pantogrphium, ii n. Sin: instrumentum pantogrphicum; v. escobilla.

783

pao pao: (pedazo de lienzo u otra tela) pannus, i m. Sin: lnteum. Uso: - basto, lnteum grossum; - cruzado, pannus obliquus; pannus filis obliquis textus; pannus cruciatus; - fino, lnteum tnue; - semifino, semilnteum; - de cocina, tersrium; pannus tersrius; - de lino burdo, pannus domsticus; - para forros, lnteum vestirium; - para trabajos de mano, lnteum ad acs opus. papada: collum obesum. Sin: obesum guttur (-ris n).

papado: papatus, us m. Sin: pontificatus, us m; pontifcia dgnitas // (los papas) pontfices, um mpl.

papa: (la planta) solanum tuberosum // (el tubrculo) pomum terrestre. Sin: tuber (-ris n) solanum; solani tuber vel bulbus (-i m). Uso: - fritas, tbera solani fricta; solani tberum sgmina fricta; - al horno, tuber solanum assum; papas sin pelar o cocidas con su monda, poma terrstria non mundata, vel non purgata; cultivador de papas, solani tberi (vel tberum) cultor. papable: papbilis, e. Sin: summo pontificatu dignus; summo pontifictui aptus.

Papa: Papa, ae m. Sin: Summus Pntifex (-fcis m); Romanus Pntifex, Pntifex Mximus; Augustus Pntifex; Pastor Supremus; Iesu Christi Vicrius. Uso: el - Benedicto XVI, Benedictus XVI Papa; elegir al -, Pontficem Mximum elgere, creare, renuntiare; ser -, pontificatum mximum obtinere; Iesu Christi vice fungi; Iesu Christi vices vel personam in terris gere, sustinere.

pauelo: lintolum, i n. Sin: sudrium; (para limpiarse la nariz) nasitrgium; muccnium, mucnnium, mucnium, ii n; (para la cabeza, para el cuello) ricnium; - islmico, v. velo; (para limpiarse el sudor) sudrium orrium. Uso: cubrirse el rostro con el -, sudrio fciem operire; sonarse, limpiarse las narices con el -, sudrio nares emngere.

paolito o pauelito: sudarolum, i n. Sin: lintolum.

papagayo: (ave) psttacus, i m. Uso: repetir algo como un -, liquid recnere // (orinal) v. esta voz. papahgo: (vela) spparum, i n; spparus, i m. papal: papalis, e. Sin: pontifcius; pontificalis. Uso: misa -, missa papalis.

papalina: (gorra o birrete) galerculum, i n // (cofia de mujer) mitella, ae f.

papalino: (perteneciente o relativo al Papa) pontifcius, a, um.

papanatas: caudex, dcis m. Sin: stipes, ptis m; homo stlidus. Pap Noel: Pater Natalcius.

papel: charta, ae f. Sin: papyrus, i f. Uso: blanco, charta pura; - borrador, adversria, orum npl; - carbn, - carbnico, - de calco, charta transcriptcia, carbnea, duplicatria; celofn, cellphana, ae f; cellophnia membrana; - ecolgico, charta oecolgica; - hectogrfico, charta hectogrphica; - higinico, charta hyginica, purgatria, mundatria; impreso, charta typis impressa; - moneda, charta vel scheda nummria; - pergamino, apergaminado, membrana; membranum; pergamena; charta membrnea vel membrancea; - pintado, charta picta vel ornamentria; - rayado, lineata pgina; lineatum flium; - reactivo, charta reactiva; - satinado, charta dentata; - secante, charta bbula; bbulum flium; - sellado, - timbrado, charta (pblice)

784

papista signata; - transparente, charta translcida // - de carta, charta epistularis; - de desechos, charta intilis vel vetus; - de embalaje, charta emportica; - de escribir, charta scriptria; de estraza, emportica, ae f (charta); charta inepta; chartae ineptae fpl; - de fumar, charta tabcina; - de oficio, charta maior; librito de - de fumar, chartae tabcinae libellus; - de seda, charta bombcina; srica charta; - de vidrio, - de lija, charta vitrria; charta vitrola; charta vtreo plvere aspersa; comerciante en -, chartrius, ii m // de -, chartceus; fbrica de -, officina chartria // (escrito o impreso) scriptum, i n. Uso: est entre mis -, inter mea scripta est // (parte de la obra dramtica que representa cada actor) pars, partis f; partes, prtium fpl. Uso: desempear el - principal, primas partes gere; interpretar un -, partem gere // (fig, quehacer o funcin que uno desempea en la vida) partes, ium fpl. Sin: persona, ae f (por analoga con el lenguaje teatral); munus, nris n (incumbencia); offcium, ii n (deber). Uso: - de acusador, partes accusatoris; aprender el propio - , partes dscere; cumplir bien su -, suas partes explere; susceptam personam recte (vel bene) grere; desempear el propio -, fungi vice sua; hacer mal -, susceptam personam male grere. vnditor; qui chartas vendit.

papel moneda: schedinummus, i m. Sin: pecnia chartcea; nummus chartceus; pecuniria chrtula; scida vel scdula nummria, nummria chrtula. Uso: papeles moneda de cinco ( diez, cien, quinientos) euros, schedinummi quinque (decem, centum, quingentorum) euronum; veinticinco mil liras en moneda, nummriae chrtulae viginti quinque milium libellarum; retener oficialmente los papeles moneda falsificados, officiliter retinere schedinummos falsificatos. papelorio: chartarum frrago (-gnis f). papelote o papelucho: (papel o escrito despreciable) ltterae inanes fpl. Sin: scripta vlia npl; tbulae incnditae fpl. paperas: scrfulae, arum fpl; v. parotiditis. papiro: papyrus, i f; papyrum, i n. Uso: de -, paprius. papirografa: papyrogrphia sive -grapha, ae f. Sin: papyrogrphica ars.

papelera: (mueble) loculamentum, i n. Sin: loculamentum chartulrium; armrium // (cesta para tirar los papeles que no sirven) sirpculus vel scirpculus, i m. Sin: quasillus; sirpculus chartrius; sirpcula chartria; chartria cista, crbula, cstula, cistella. Uso: tirar a la -, in sirpculum concere, incere, decere, procere; v. canasto. papelera: chartria vel chartarum taberna.

papirgrafo: papyrgraphus, i m. Sin: papyrogrphiae cultor. papirologa: papyrolgia sive -loga, ae f.

papirogrfico: papyrogrphicus, a, um. Sin: ad papyrogrphiam ttinens.

papirlogo: papyrlogus, i m. Sin: papyrolgiae peritus vel cultor; papyrorum studiosus vel interpres (-tis m). papismo: papismus, i m. papisa: papissa, ae f.

papelero: (persona que fabrica papel) chartarum pifex (-fcis m). Sin: chartrius; qui chartas cnficit // (persona que vende papel) chartopla, ae m. Sin: chartrius; chartarum

papista: papista, ae mf. Sin: papismi (vel Ro-

785

papita mani Pontficis) fautor m, fautrix f. Geom, parbola vel parbole. Sin: rbita; tractus, us m; cursus, us m; gyrus, i m. Uso: describir una -, flecti in gyrum; describir una larga -, longo tractu per ra ferri. parablico: parablicus, a, um. parabrisa, v. parabrisas.

papita: glbulus solanianus. pprika: cpsicum, i n.

Papa y Nueva Guinea: Papua Nova Guinea. ppula: ppula, ae f. Sin: pstula; ulcus (-cris n). Papuasia o Papa: Papusia, ae f.

paquete: (lo o envoltorio) involcrum, i n. Sin: fascis (-is m); fascculus; compactura; sarcnula. Uso: - postal, cursualis fascis vel sarcnula; involucrum pblico cursu missum vel mittendum; fascis vel fascculus pblico cursu missus vel mittendus; - de cartas, fascculus vel volumen epistularum; - de cigarrillos, hispanicarum vel convolvellorum fascculus (atado); hispanicarum capsella (cajetilla), - de libros, fascis vel fascculus librorum; librorum compactura; - de tabaco, contusi tabaci cpsula // (conjunto de cartas o papeles) - accionario, summa syngrapharum scii pecunirii // (paquebote) v. esta voz. Paquistn, v. Pakistn. paquidermo: pachyderma, tis n.

paquebote: acturia, ae f.

parabrisas: crystallum contra auram. Sin: vtreus plteus; antcum (autoraedae) vitrum; vitrum (autocineti) antrius; antiarium vitrum; vtrei ventorum bices; vtreae ventorum bices.

paracadas: decidculum, i n. Sin: desultrium; umbella pnsilis vel adaprtilis; umbella salvfica; umbella descensria; umbella descnsui moderando; umbrculum ad descensum remorandum; umbella lapsum chibens. paracaidista: decidiculrius, ii m. Sin: (homo, ivenis) decduus; salvfica umbella e caelo labens; (si se trata de militar) decduus miles (-ltis m); aronauta decduus. paracentesis: paracntesis vel -centsis, is f. Sin: a ltere pnctio. paracaidismo: decidculo utendi ars (artis f).

par: adj par, paris // sust par, paris mf; par, paris (pl pria, ium) n. Uso : seis - de gemelos siameses, sex pria geminorum siamicorum. parbola: (alegora que encubre una cosa importante) parbola, ae f; parbole, es f //

paquistan, v. pakistan.

parachoques: collisionis repugnculum vel defensculum. Sin: prtica antipulsria; collisionum tutela; transtillum collisus propulsans.

paraclasa: parclasis vel paraclsis, -is f. Sin: terrae fractura; terrestris crustae fractura. parada: (lugar o sitio donde se para) sttio, onis f. Sin: mnsio. Uso: - de automviles, de coches de punto, vehiculorum sttio // (quite) repulsa, ae f. Sin: mpets reictio // (Mil, formacin de tropas para pasarles revista o

786

paraso hacer alarde de ellas en una solemnidad) mlitum recnsio vel inspctio. Sin: ostensionalis pompa militaris. amplificativa de un texto) parphrasis, is f. Sin: lbera vel liberior interprettio; circitus (-us m) vel circmitus (-us m) eloquendi. paragnesis: paragnesis, -is f. Sin: metallorum formtio. parafrstico: paraphrsticus, a, um.

paradjico: paradxus, a, um. Sin: mirbilis; mirus; inauditus; contra vel praeter opinionem mnium. paradojismo: rtio paradxi prpria. paraescolar: praeterscholaris, e.

paradoja: paradxon vel paradxum, i n. Sin: mirum; mirbile; absurdum; sentntia e communi sensu abhorrens.

paradigma: (ejemplo o ejemplar) paradigma, tis n. Sin: exemplar; spcimen, mnis n // (Leng, cada uno de los esquemas formales en que se organizan las palabras para sus respectivas flexiones) prospectus, us m. Sin: schema; schemticum exemplum; structura verborum primria.

paragolpes, v. parachoques.

paragensico: paragenticus, a, um. Sin: ad paragnesin spectans.

pargrafo: Gram pargraphus, i mf. Sin: artculus; incisum.

parafernales: bienes -, bona quae extra dotem sunt.

parafasia: paraphsia sive -phasa, ae f. Sin: loquelae perturbtio; abnormis loquela; abnormis loquendi rtio.

parafango, v. guardabarros.

paraestatal: civitatis institutorum smilis.

paraguas: umbella vel umbrella, ae f. Sin: umbrculum; umbella pluvialis vel pluvitilis; pluviale tegumentum vel tutculum; plictile tegmen (-mnis n). Uso: fbrica de -, umbellarum officina; tienda de -, v. paragera; abrir el -, umbrellam distndere; cerrar el -, umbrellam plicare.

Paraguay: (Repblica) Paraguaia vel Paraguaya, ae f. Sin: Paraquria // (ro de Amrica) Paraqurius flvius.

paraguayo: adj paraguaianus, paraguayanus, paraquarianus, a, um // sust Paraguaianus, Paraguayanus, Paraquarianus, i m. paragero: (persona que por oficio hace paraguas) umbellarum pifex (-fcis m) // (persona que por oficio vende paraguas) umbellarum vnditor // (mueble o recipiente para colocar los paraguas) umbellarum repositrium. paraso: paradisus, i m. Sin: caelestis aula; caelstium vel beatorum sedes; celitum regnum; aeterna caelstium gudia // (fig, lugar paragera: umbellarum taberna.

parafina: paraffina, ae f; paraffinum, i n. Sin: petrlei sdimen (-mnis n). parafrasear: circmloqui. Sin: parphrasi vel circumlocutione uti; liis verbis significare. parfrasis: (explicacin o interpretacin parafinar: paraffinum indcere.

787

paralaje encantador) ese lugar es un -, ille locus amoenssimus est; nullus illo amenior locus; una paz de -, suavssima pax; numquam interpellata quies (= una quietud jams interrumpida) // (en algunos teatros , anfiteatro colocado en la parte ms elevada, gallinero) cvea summa. paralalia, v. parafasia. paralasis, v. paralaje. paralaxi, v. paralaje. paralaje: paralaxis vel parallassis, is f. neas - entre s, parallelae lneae; lneae aequis intervallis inter se distantes; vidas -, vitae parallelae // fig smilis, e. Sin: par // (crculo del globo terrestre paralelo al Ecuador) crculus, i m. Sin: parallelus; parallelus crculus // (fig, cotejo o comparacin de una cosa con otra) compartio, onis f. Sin: colltio; contntio. Uso: hacer un -, liquid cum liqua re comparare, conferre, compnere; contentionem fcere; comparationem habere. paralelogramo: parallelogrammon vel parallelogrammum, i n; parallelogrammus, i m; parallelogramma, tis n.

paralela: parallelos vel parallela lnea. Sin: lnea pribus intervallis distans.

paralelas: (barras paralelas para ejercicios gimnsticos) hastae parallelae. Sin: sseres paralleli; tigna parallela. paraleleppedo: paralleleppedum, i n; paralleleppedus, i m.

paralelamente: parallelo modo. Sin: parallela ratione; pari intervallo vel pribus intervallis; tractu pari; recta alicuius rei regione. Uso: - al mar, secundum mare; corre - con, currit parallelo cursu una cum + abl; la selva se extiende - al ro, silva recta flminis regione prtinet // fig priter. Sin: item; simul; concrditer; unanmiter.

paralelismo: parallelismus, i m. Sin: (Geom, estado de dos lneas o planos que son paralelos) aequilattio; aequbilis rtio // (similitud) similitudo, inis f. Sin: similitdinis rtio // (simetra estilstica) concnnitas, atis f. paralelo: adj parallelos, on vel parallelus, a, um. Sin: aeque distans. Uso: crculos paralelos, crculi paralleli; lneas - a algo, lneae pribus intervallis ab liqua re distantes; l-

paralizado: parlysi correptus, affectus, laborans. Sin: membris captus // fig languens, entis. Sin: torpens, entis; lnguidus; remissus. Uso: - por algo, liqua re brutus; - por el fro, nmio frgore obstupefactus; - por el miedo, pavore defixus; quedar -, languere vel torpere intr; torpscere vel languscere intr.

paraltico: paralticus, a, um.

parlisis: parlysis , is f. Sin: apoplexa, ae vel apoplexis, is (ac -in, abl -i) f. Uso: - espstica, parlysis spstica; - infantil, poliomyelitis epidmica; - progresiva, parlysis progrdiens; apoplexis ditina; ataque improviso de -, necopinata apoplexis; desplomarse por un ataque de -, necopinata apoplexi correre; estar afecto, aquejado de -, parlysi detineri, laborare, languere; padecer de - progresiva, apoplexi ditina conflictari; sufrir un ataque de -, parlysi crripi.

paralgico: paralogsticus, a, um. Sin: fallax;

parallel (Inform), paralelo: (hardware) parallelus, a, um // (software) simul perans.

paralizar: parlysi affcere. Sin: paralticum fcere vel rddere; membrorum usu destitere vel privare // fig impedire. Sin: debilitare.

788

parasitario captiosus. entis.

paralogismo: paralogismus, i m. Sin: falsa rtio vel ratiocintio; fallax argumenttio.

parmetro: Mat parmetron vel parmetrum, i n // fig rgula; partes, ium fpl; rgula et iudcium; certa iudicandi nota. Uso: - interior, nimi partes; parmetros de normalidad, normalitatis rgulae. paramilitar: paramilitaris, e. Sin: miltiae smilis.

paramentos: (vestiduras sacerdotales) sacra vestimenta. Sin: sacrae vestes; sacerdotlia ornamenta // (adornos del altar) sacra ornamenta. Sin: sacra supellex (-lctilis f); sacrae supellctiles; paramenta vel vestimenta litrgica.

paramdico: artis salutaris minister (-tri m). Sin: adiutor a rebus mdicis; medendi artis adiutor.

paralogizar: male vel vitiose ratiocinari. Sin: fallciter argumentari.

parapeto: (muralla detrs de la cual se colocan los sitiados para defenderse contra el fuego enemigo) lorca, ae f. Sin: plteus // (pretil o antepecho) crepdo, dnis f.

paranormal: metapschicus, a, um. Sin: nimi facultates exsperans.

paranomasia, v. paronomasia.

paraplejia o parapleja: paraplgia sive -plega, ae f. Sin: inferioris crporis parlysis. parapljico: paraplgicus, a, um. Sin: (relativo a la parapleja) ad paraplgiam prtinens; (afecto de parapleja) paraplgi affectus, debilitatus, mancus. parapsicologa: parapsycholgia sive -loga, ae f. parapsicolgico: parapsycholgicus, a, um. parapsiclogo: parapsychlogus, i m.

paramnesia: paramnsia sive -mnesa, ae f; parmnesis, -is f. Sin: memria abnormis; memriae anomlia. pramo: pramus, i m. paraninfo: (padrino de bodas) auspex, pcis m. Sin: prnubus; paranymphus // (saln de actos acadmicos en ciertas universidades) auditrium, ii n. Sin: aula magna; magna xedra; oecos vel oecus (-i m) mximus. Uso: - pequeo, exdrium.

pararrayo: flminar, aris n. Sin: fulminvorum; alexiceraunon, i n; adversus flmina munimen (-mnis n); fulminaris antenna; apparatus fulmen avertens; (apparatus) receptor flminum; (apparatus) aversor flminum; (apparatus) deductor flminis. Uso: - radiactivo, (apparatus) rdians flminum dissolutor. parasitario: (relativo a los parsitos) ad parastos ttinens // (provocado por la presencia de parsitos) ob parastos. Sin: parasitorum caus.

parar: refrenare. Sin: retinere, corcere, sstere, inhibere. Uso: - una mquina, un motor, mchinam, motrium sstere vel inhibere.

paranoico: paranicus, a, um. Sin: demens,

paranoia: parania, ae f. Sin: amntia, demntia; insnia; mentis alientio.

789

parasiticida parasiticida: medicamentum parastis internecivum. Sin: venenum parastis interimendis. parche: cerotum vel ceratum, i n. Sin: pegar un -, v. parchar.

parastico: parasticus, a, um. Sin: ad parastum spectans.

parsito o parasito: parastus, i m; parasta, ae f. Sin: nimal parasticum; nimal alienis impensis altum vel nutritum // fig parastus, i m. Sin: parasitaster, stri m, alien mens vivens. parasitologa: parasitolgia sive -loga, ae f. Sin: de parastis doctrina. parataxis: parataxis, is f. Sin: coordintio enuntiatorum. parasol, v. sombrilla.

parasitismo: parasitismus, i m. Sin: parasittio; parasitorum vel parastica ars // fig parasitorum mos vel ars; parastica vivendi rtio.

parcialidad: (prevencin en favor) grtia, ae f. Sin: favor et grtia. Uso: delito de -, grtiae crimen; sospecha de -, suspcio grtiae // (prevencin en contra) inquitas, atis f. Sin: iniquus nimus; non aequus nimus. pardillo: (ave) lxia, ae f. Sin: prrula. parecer: opnio, onis f. Sin: sentntia. Uso: segn mi -, mea quidem opinione; segn tu -, tu quidem sentnti; ut tua fert opnio. pared: pries, tis m. Uso: - divisoria, medianera, pries vel murus mdius.

parcial: (no completo) mancus, a, um // (que procede con parcialidad) non iustus. Uso: ser -, non aequo nimo esse; ser - en juzgar, aequo nimo non iudicare.

paratiroides: parathyrodes, is f. Sin: glndula parathyrodes.

paratifo: paratyphus, i m. Sin: bengnior typhi morbus.

paratfico: paratphicus, a, um. Sin: paratypho affectus.

parcela: partcula, ae f. Uso: - de terreno, agri partcula; agellus partitionalis; fundi divisi partcula. parchar: consarcinare. Sin: resarcire; sarcire; recompnere; refcere; reparare. Uso: una cubierta, ceratum vel cerotum gmmeae rotae agglutinare; - un neumtico, ceratum vel cerotum pneumtico agglutinare. parcelacin: fundi parttio vel divsio.

pareja: par, paris m, f, n. Sin: bini; gmini. Uso: - homosexuales, pares homosexuales; de bueyes, iugum boum; bini boves; - de gemelos, fratres gmini; y simplem gmini, orum; noble - de hermanos, par nbile fratrum; tres o cuatro - de amigos, tria vel quattuor amicorum pria; - de novios, sponsi, orum m vel sponsus et sponsa; - de esposos, cniuges, um m vel vir et uxor; - en dificultad, cniuges in difficulttibus versantes // (compaero o compaera en los bailes) consaltator m, consaltatrix f. parnesis: parenesis, -is f. Sin: horttio, exhorttio, adhorttio, onis f.

parenquimatitis: parenchymatites, is f.

parnquima: parnchyma, atis n.

parentico: paraenticus, a, um. Sin: exhortativus; hortativus; suasrius; monitrius.

790

parlamentar parntesis: (signo ortogrfico) parnthesis, is f. Sin: interpostio; interclsio; interictio; parnthesis (vel interpositionis, vel interclusionis, vel interiectionis) nota; parntheses (el signo completo); parnthesis aperta (la primera mitad); parnthesis clausa (la segunda). Uso: signos del -, parnthesis signa vel notae; abrir un -, parnthesin inire vel inchoare; parnthesin apertam pnere; cerrar un -, parnthesin cludere vel concldere; parnthesin clausam pnere; colocar, encerrar algo entre -, liquid parenthsibus intercldere // (oracin o frase incidental) parnthesis, is f. Sin: interpostio; interclsio; interictio; propostio interiecta. Uso: intercalar un -, liquid interpnere // (fig, digresin) abrir un breve -, a propsito declinare aliquantum; entre -, biter; dicho sea entre - (incidentalmente) biter dictum sit. pariente: propnquus, (consanguneo) cognatus vel consanguneus, a, um; (no consanguneo) affinis, e. Uso: ser - de alguien, cognatione vel affinitate cum liquo coninctum esse. parietal: parietalis, e. parietaria: parietria, ae f.

parificacin: parifictio, onis f. Sin: aequipartio; paritatis concssio; aequablitas; aequlitas; parlitas; aequtio iuris; aequi iuris condcio.

parenttico: parenthticus, a, um. Sin: interpsitus.

parergn: parergon vel parergum, i n. Sin: additamentum; accssio; appendix (-cis f); ornamentum dditum. paresia: presis , is f. Sin: musculorum relaxtio vel remssio.

parificar: parificare. Sin: aequare; aequiparare; parem fcere vel rddere; paritatem concdere vel largiri; aequum ius tribere; aequo iure pnere. Uso: - una escuela privada, scholam privatam pblicis parificare.

parificado: parificatus, a, um. Sin: par factus, effectus; aequiparatus; paritate donatus. Uso: escuela -, schola parificata.

paritario: peraequatus. Sin: prilis; parithticus; pribus prtibus constans. Uso: comisin -, conslium prile vel parithticum. Parkinson: (enfermedad de -) v. prkinson. parking, v. aparcamiento, estacionamiento.

parhelio: parhlius vel parhlios, ii m; parhlium, ii n.

parestsico: paraesthsicus, a, um.

parestesia: paraesthesis, -is f ; paraesthsia sive paraesthesa, ae f. Sin: abnormis sentiendi facultas; sensibilitatis perturbtio.

paria: (habitante de la India, de nfima condicin social, fuera del sistema de las castas) pria m indecl. Sin: indus nfimi rdinis, vel nfimae plebis, vel nfimae condicionis // fig homo nfimi rdinis; homo contemptssimus.

parlamentar: (hablar, platicar) loqui. Sin: clloqui; sermonem conferre cum liquo // (hacer o escuchar proposiciones para la entrega de una plaza o para un armisticio, contrato, etc.) gere de liqua re. Uso: - sobre la rendicin, el armisticio, gere de condicinibus deditionis, indutiarum; - acerca de la

parkinsonismo: parkinsonismus, i m, v. prkinson.

prkinson: morbus parkinsonianus.

791

parlamentario compra o venta de una mercadera, gere de merce emenda vel vendenda. parte de los patronos) laboris suspnsio vel intermssio. Sin: imperata perum intermssio // (interrupcin de la actividad laboral por parte de los trabajadores) v. huelga // (especie de pjaro) clunipulsans avcula.

parlamento: parlamentum, i n. Sin: pblicum conslium vel conclium; coetus (-us m) legatorum populrium; pblicus legum latorum coetus; oratorum populrium coetus; pblicus coetus lgibus ferendis. Uso: europeo, europaeum parlamentum; coetus legatorum populrium Europae; - nacional, parlamentum nationale; disolucin del -, dissoltio parlamenti. parlanchn, v. palabrero. parlante, v. altavoz.

parlamentarista: parlamentarista, ae m. Sin: parlamentarismi sectator vel ssecla; (coetus) legumlatorum populrium fautor.

parlamentarismo: parlamentarismus, i m. Sin: legumlatorum populrium rgimen.

parlamentario: (militar que se enva a parlamentar) orator, oris m. Sin: legatus; caduceator // (miembro de un parlamento) parlamentrius, ii m. Sin: dminus parlamentaris; legatus (vel delegatus, vel orator) popularis vel ppuli; scius conslii (vel conclii) pblici; legumlator popularis // (perteneciente al parlamento) parlamentrius, a, um. Sin: parlamentaris, e; prprius legatorum ppuli; contionis vel criae (gen), pblici conslii sive conclii (gen); ad parlamentum prtinens.

parodia: (imitacin burlesca de una obra seria de literatura) pardia sive paroda, ae f. Sin: ridcula alicius peris (vel scripti, vel libri) imittio // (cualquier imitacin burlesca de una cosa seria) pardia, ae f. Sin: liquid in ridculum deflexum; iocosa vel ridcula alicius rei imittio. Uso: hacer la - de algo, liquid per ridculum detorquere; imitando per iocum liquid irridere // (imitacin burlesca de una msica seria, o aplicacin de una letra burlesca a una meloda seria) pardia, ae f. Sin: ridcula crminis (vel cntici) imittio; carmen (vel cnticum) in risum deflexum. parodiar: parodiare. Sin: pardiam fcere; imitando deridere; per pardiam imitare; per ridculum detorquere. paronimia: paronmia, ae f. Sin: paronymorum qulitas. pardico: pardicus vel parodsticus, a, um.

paronmico: paronmicus, a, um. Sin: ad paronmiam (vel ad parnyma) spectans. parnimo: parnymum, i n.

parmesano: (natural de Parma) Parmensis, is m // (perteneciente o relativo a esta ciudad) parmensis, e. Sin: ad Parmam ttinens // (queso) parmensis, is (cseus m). paro: (suspensin del trabajo industrial por

parlotear, v. charlar (hablar mucho ...).

partida: (cada una de las dos glndulas salivales situadas debajo del odo) parotis, dis f. Sin: salivria (vel salivae) glndula // (tumor inflamatorio en estas glndulas) v.

paronomasia: paronomsia, ae f. Sin: agnomintio; supprile, is n; verborum ludus vel lsio; eruditus verborum ludus.

paroniquia: paronchia sive -nycha, ae f.

792

parroquia parotiditis. parqu: (piso formado de tiras de madera) coasstio vel coaxtio, onis f. Sin: contabultio; contigntio; lgneum pavimentum; pavimentum durteum // (piso formado con losetas de madera) pavimentum vel tessellatum lgneum. Sin: pavimentum e lgneis tessellis; e durteis tessellis pavimentum. Uso: hacer un -, durteis tessellis compngere pavimentum; coassare vel contabulare lgneis tessellis pavimentum. parqumetro: parcmetrum, i n. Sin: stationis autocinticae instrumentum mensurale. parquet, v. parqu.

paroxismo: paroxysmus, i m. Uso: - de una enfermedad, morbus et accssio; morbi accssio; - de la fiebre, febris accssio, accessus (-us m), accensus (-us m), mpetus (-us m); del dolor, summi vel acrrimi doloris intntio // - espiritual, pasional, mpotens nimi effrentio; nimi exacerbtio, concittio; nmia excittio vel irrittio. Uso: - de la rabia, irarum ardor; irae fervor. parpadeante: nictans, antis. parpadear: palpebrare. Sin: nictare.

parotiditis: parotitis, dis f. Sin: parotites, is f; partidum (vel salivae glandularum) inflammtio.

parque: (lugar arbolado) silva, ae f (si es de vastas proporciones); slvula vel prtulum (si es de proporciones modestas). Uso: - municipal, slvula municipalis; - nacional, silva pblica vel communis // (jardines) horti, orum mpl. Sin: viridrium vel viridirium. Uso: pequeo, hrtuli, orum mpl; - de atracciones, horti oblectatrii; circus lusrius // (recinto) saeptum vel consaeptum, i n. Sin: sttio. Uso: - arqueolgico, consaeptum archaeolgicum; - olmpico, consaeptum olympiorum; - de animales, - zoolgico, vivrium; therotrophum; viridrium zoolgicum; hortus zoolgicus; las fieras encerradas en el -, inclusae vivrio ferae; - de automviles, consaeptum autocinetorum; sttio autocintica; - de caza, saeptum venationis; - de diversiones, consaeptum recreatrium // (sitio o paraje donde se colocan las municiones de guerra en los campamentos) armamentrium, ii n. Uso: - de artillera, tormentorum saeptum // (sitio donde se sitan los vveres y vivanderos) receptculum, i n.

parpadeo: palpebrtio, onis f. Sin: nicttio.

parra: prgula, ae f. Sin: trchila; umbrculum; pergulana; pergulana vitis (-is f); camerria vel camarria vitis.

prrafo: (signo ortogrfico) pargraphus, i mf // (cualquiera de las divisiones de un escrito o impreso, en que despus de punto final se pasa a otro rengln) pargraphus. Sin: artculus; comma, tis n. parrilla: (til de cocina) cratcula, ae f; cratculum, i n. Sin: retculum; parva crates; clatri vel clathri mpl; forculae fpl; cancelli mpl. Uso: - con termostato, cratcula cum thermstato; - de irradiacin concentrada, cratcula coacta radiatione calefacta., - para asar comidas, cratculum ad cibos assandos.

parroquia: parchia vel parecia, ae f. Uso: habitantes de dicho territorio, parochiani vel curiati, orum; iglesia de la -, ecclsia parochialis vel paroecialis; parchiae vel pareciae templum; templum parochiale vel paroeciale; templum curiale; aedes vel aedis

prroco: prochus, i m. Sin: crio, onis m. Uso: el Sr. -, dminus prochus; - de campaa, crio rsticus; - de pueblo, pagi crio.

793

parroquial (-is f) criae // (conjunto de personas que constituyen la clientela de un comerciante o industrial) assdui vel assueti emptores (-um m ). Sin: emptorum clientela. participante: prticeps, cpis. Sin: partcipans, antis. Uso: atletas - de ochenta y dos naciones, athletae participantes ex octoginta duabus natinibus exoriundi. participar: participare. Uso: - de un experimento, experimentum participare; - de la sagrada liturgia, sacram litrgiam participare.

parroquial: parochialis vel paroecialis, e. Sin: parchiae vel pareciae (gen). Uso: casa -, domus paroecialis; prochi domus; curionis sedes.

parte: pars, partis f. Uso: cuatro cinco -, quttuor quintae partes; la - libre de Berln, pars lbera Berolini; lbera cvitas Berolinensis; - naturales, pudendas, pudenda, orum npl; - pudendas de la mujer, interfemnium; pudenda mulibria // de - de uno, alicius nmine. Uso: de tu -, tuo nmine; de - de su to, ptrui sui nmine; de - de uno, alicius nmine; alicius mandatu vel iussu (por mandato de uno). partenognesis: parthenognesis, -is f. Uso: - artificial, parthenognesis artificiosa; parthenognesis arte quaesita.

parroquiano: (feligrs) parochianus vel paroecianus, i m. Sin: curiatus; curialis // (el que acostumbra comprar en una misma tienda lo que necesita) emptor assduus vel assuetus // (el que acostumbra servirse de un artesano, oficial, etc., con preferencia a otros) accedens, entis m. Uso: ser - de alguien, accdere licui vel ad liquem.

partcula: (parte pequea) partcula, ae f. Sin: portincula; fragmentum; parva pars. Uso: - alfa, beta, elemental, partcula alpha, beta, elementria vel elementcia; partculas alfa, alpha-partculae; - cargadas de electricidad, partculae electricitate oneratae vel onustae // Gram partcula. Sin: vcula. Uso: - afirmativa, encltica, interrogativa, negativa, partcula affirmativa (vel vcula assensum signficans), encltica, interrogativa, negativa (vel negans partcula).

participio: particpium, ii n. Uso: - presente, pretrito, futuro activo, futuro pasivo, particpium praesens, praetritum, futurum activum, futurum passivum.

parterre: arola, ae f. Sin: rea; pulvinus, pulvnulus; violrium; florale, is n. Uso: llevar el agua a los -, aquam in reas irrigare; dividir en parterres, areis distnguere; in reas divdere.

particular: adj particularis, e. Sin: peculiaris; specialis; prprius; singularis. Uso: en -, speciliter, peculiriter, peculiari modo; (con distincin o separacin) separatim; seorsum vel seorsus; privatim; (singular o especialmente) singillatim; singulatim; in primis (sobre todo) // sust homo privatus. particularidad: peculiritas, atis f. Sin: specilitas; singulritas; propretas.

participacin: participtio, onis f. Sin: communictio. Uso: - activa y responsable, activa et responsbilis participtio; - social y poltica, socialis politicaque communictio.

particularista: (partidario del particularismo) particularista, ae m. Sin: singularitatis studiosus; peculiarium rerum studiosus // (perteneciente o relativo al particularismo) ad particularismum prtinens.

particularismo: particularismus, i m. Sin: stdium singularitatis.

794

partido particularizar: singillatim vel particulatim commemorare. Sin: sngula prsequi, enarrare, recensere, referre; partes singillatim xsequi. tum ire // (mano de juego) lsio, onis f; lusus, us m. Uso: - de ajedrez, latrunculorum lsio; echar una - de ajedrez, latrnculis ldere // (competencia concertada entre jugadores) v. partido.

partida: (accin de partir) profctio, onis f. Sin: digrssio. Uso: seal de la -, v. seal // (registro o asiento de bautismo, confirmacin, matrimonio o entierro) annotamentum, i n. Sin: annottio // (copia certificada de alguno de estos registros o asientos) testimnium, ii n. Sin: consigntio. Uso: dar, enviar, leer una -, testimnium vel consignationem dare, mttere, lgere; escribir una -, testimnium scrbere // (artculo de una cuenta) nomen, mnis n. Sin: pars, partis f; rtio perscripta; nmina, um npl. Uso: - doble, nmina dplici exemplari exarata; - registrada, perscrptio; registrar una -, nomen perscrbere; partidas (contables) de caja, nmina arcria; transcripcin de las - contables, nminum perscrptio; nmina transcriptcia (el efecto de transcribir); - del debe y del haber, codex (-dcis m) accepti et expensi; registrar en la - del debe y del haber, referre nomen in cdicem accepti et expensi // (guerrilla, tropa o paisanos armados y sin sujecin a un mando militar superior) concursatores, vel excursores, vel procursatores. Sin: clandestini bellatores; occulti dispersique bellatores; non legtimi bellatores; non legtimi occultique bellatores; factiosi (afiliados a un bando) bellatores // (conjunto poco numeroso de gente armada, con organizacin militar u otra semejante) armatorum globus vel manus (-us f) // (cuadrilla, reunin de personas para el desempeo de algunos oficios o para ciertos fines) manus, us f. Sin: grex; globus; caterva // (excursin) excrsio, onis f. Sin: decursus (-us m). Uso: hacer una - de campo, in rus decrrere; hacer una - de caza, vena-

particularmente: (especialmente) praecpue. Sin: praesertim // (con individualidad y distincin) particulatim.

partidario: fautor, oris m. Sin: sectator vel consectator; ssecla. Uso: - del aborto, v. abortista; - de la libertad, libertatis fautor; de un partido poltico, factionis polticae ssecla; partidarios de un equipo, cuiusdam manus sectatores vel sseclae. partidismo: factisitas, atis f. Sin: prtium favor vel stdium.

partido: (competicin deportiva) lusus, us m. Sin: lsio, onis f; ludus; certamen; certtio; contntio; concerttio; contntio vel dimictio lusria; ldicrum certamen. Uso: - amistoso, concerttio officiosa; - eliminatorio, certamen exclusrium; - individual, certamen singulare (mulerum certamen singulare: simple dames; virorum certamen singulare: simple messieurs); - doble, certamen duplex (duplex mulerum certamen: double dames; duplex virorum certamen: double messieurs; duplex certamen mixtum: doble mixto); dplio, onis f; - de ftbol, lsio pilaris; pedilusrium certamen; certamen pedifllicum; certamen folle pedibusque ludntium; follis calciumque contntio; clcium follisque certamen; follis pedumque certamen; pilae coriceae certamen // disputar un -, certamen commttere; empezar el -, certamen incohare; hacer un - de ajedrez, de billar, de bochas, de naipes, latrnculis, ebrneis pilis, lgneis vel bxeis pilis (o simplem glbulis), chrtulis (vel chartis, vel scidis, vel scdulis) ldere; ganar el -, victriam adipisci, prere, reportare ex ltera manu; ludo vncere; hacer un -

partidista: factiosus, a, um. Sin: fautor prtium; partis alicius studiosus, cpidus, sectator.

795

partisano regular (normal, reglamentario), legtime ldere; el - termin 0 a 0, certamen sine victria alterutrus gminis finem hbuit; perder el -, ab ltera manu superari; concertatione vinci // intervalo entre los dos tiempos, intervallum; intermssio; intermissus, us m; intersttium; resultado del -, certminis xitus (-us m) ; despus del -, lusu peracto, lusione peracta; primer tiempo del -, certamen prius; segundo tiempo del -, alterus partis certamen; los dos tiempos del -, duo statuta tmpora // (conjunto de personas que siguen y defienden una misma faccin, opinin o causa) fctio, onis f. Sin: pars, partis f; partes, ium fpl; secta, ae f. Uso: - civil, fctio cvica; - comunista, (poltica) fctio communstica vel communistarum; - conservador, poltica fctio conservativa; - democristiano, - demcrata cristiano, fctio christiano-democrtica; secta democrtica christiana; - fascista, fascalium vel fascalis fctio, pars; - hitleriano, fctio hitleriana; - laborista, fctio laboratria vel operariorum; - nacional socialista, fctio nationalis socialstica; obrero, fctio poltica operariorum; - opuestos al gobierno, factiones regmini oppsitae; - poltico, fctio poltica; poltica pars vel secta; - polticos, polticae partes; - poltico nacional conservador, fctio poltica nationalis conservativa; - popular, fctio popularis; los - populares, populares partes; socialista, fctio socialistarum vel socialstica; - social demcrata, fctio socialis democrtica; fctio demcratum socialium; fctio socialismi democrtici; el - UNO, fctio UNO appellata // - de la izquierda, fctio sinistra; - de los ecologistas, fctio rem oecolgicam defendens; - de los verdes, prsina vel prasinorum fctio; poltica fctio oecologistarum; - de los negros, fctio hminum nigrocolorum; miembro del - demcrata cristiano, sodalis factionis polticae demcratum christianorum // afiliarse al - hitleriano, factioni hitlerianae nomen dare; era de aquel -, erat illarum prtium. partisano: bellator popularis; v. guerrillero.

partner: (socio) sodalis, is m // (pareja en juegos, deportes) collusor, oris m. partnership: sodlitas, atis f.

partitura: partitura, ae f. Sin: (in)tabulatura; parttio; distribtio; msicae partes fpl; vocum et sonorum mnium descrptio; mnium musicarum vocum descrptio vel designtio; exscripta sonorum signa msica.

partitocracia: factionum imprium vel potestas.

parusa: parusa, ae f. Sin: alter Christi adventus (-us m). parvenu: homo novus. pasa: (uva seca) uva passa. Sin: staphis, dis f. pasadizo: trnsitus, us m. Sin: transtio; prvium; v. pasillo.

parto: partus, us (dat y abl pl -ubus) m. Sin: partitudo, dnis f; prtio, onis f; parturtio, onis f.

pasado: (tiempo que pas) elapsa aetas. Sin: tempus elapsum; anteacta aetas; superior aetas; exactum aevum. Uso: - maana, v. maana.

pasador: (barreta corrediza para asegurar una puerta) pssulus, i m; pssulum, i n. Sin: claustellum; claustrum; paxillum; v. cerrojo.

pasaje: (sitio o lugar por donde se pasa) meatus, us m. Sin: trnsitus, us m. Uso: - subterrneo, subtertrnsitus; trnsitus vel ductus subterrneus; subpntium; subterrneae viae tractus; cryptoprticus // (trozo de un libro,

796

paseo escrito u obra musical) locus, i m. Uso: - de una novela, fbulae locus; - paralelos, v. lugar // (boleto o billete para un viaje) v. boleto. tradcere, transcrrere tr; - la vida en algo, aetatem gere in liqua re; - en promedio dos horas ante la computadora cada da, apud ordinatrum in mdio binas horas sngulis diebus gere; - por alto, praeterire vel omttere; dejar - tiempo, transmttere tempus; dejar la ocasin, occasionem amttere // Autom praetrvehi intr y dep. Uso: dejar - (un medio de locomocin) dare viam + dat // Com, - al mayor , in cdicem maiorem rationum referre. pasarela: pontculus, i m. pasatiempo: oblecttio, onis f. Sin: oblectamentum; oblectamen (-mnis n); ludimentum.

pasamanera: (taller donde se fabrican pasamanos) segmentorum vel taeniarum officina // (tienda donde se venden) segmentria taberna. Sin: segmentorum vel taeniarum taberna. pasamano: (gnero de galn o trencilla) segmentum, i n. Sin: tenia; limbus; fascola; vitta // (baranda, barandilla) scalare mnuum fulcmen (-mnis n) vel fulcimentum; v. baranda. pasamontaas: pleus montanus (lneus). Sin: lneum totus cpitis tegumentum.

pasajero: viator, oris m. Sin: peregrinus; peregrinator; vector vel convector, insessor vel nsidens (- en medio de transporte, generalmente hablando) , hospes, ptis (- en avin o buque) m. Uso: - de avin, vector vel viator areus; arius viator vel peregrinator; volans, antis.

pasaporte: sngraphus, i m. Sin: commeats sngraphus; liber commeatus; commeats diploma (-tis n); diploma lberi commeats; ltterae (-arum fpl) patentes; libellus terminalis; sngraphus, quo liber trnsitus datur. Uso: conceder el -, sngraphum concdere; commeatum dare; pedir el -, sngraphum ptere; lberum commeatum rogare vel impetrare.

pasante: (profesor que vigila los estudios de los alumnos y cuida de que aprovechen las lecciones que les dan) repettor, oris m; v. ayudante.

pase: (en el juego del ftbol, accin de pasar la pelota a otro jugador del mismo equipo) pilae transmssio. Uso: habilidad en los -, pertia in pila transmittenda; efectuar un -, pilam (vel follem) licui remttere; ad liquem pilam transmttere; efectuar pases, pilam sciis (vel ad scios) remttere; oppugnatribus vel incursribus pilam suppeditare.

pascua: pascha, ae f; pascha, tis n. Sin: pascha Dmini; dies paschalis. Uso: - florida, dies Resurrectionis Dmini; solemnidad de -, Paschae sollmnitas; Sollmnia Pschatis vel Paschae.

pasar: (de tiempo) transire intr. Sin: praeterire intr. Uso: - el tiempo, tempus consmere,

pasear: ambulare. Sin: deambulare; inambulare; obambulare; perambulare; spatiari; en un medio de transporte, vectari vel gestari. Uso: - a caballo, en carroza, ferri (vel gestari, vel vehi, vel vectari) equo (vel in equo), curru (vel in curru, in ssedo); - en bote, navcul (vel scaph, vel cymb) vehi; - por las calles de la ciudad a pie, ambulare pdibus per urbem; - por las calles de la ciudad en coche, raed (vel autocineto) vehi per urbem. paseo: (lugar o sitio pblico para pasearse)

797

pasiflora ambultio vel deambultio f. Uso: - cubierto de rboles, ambulacrum vel deambulacrum; xystus, i m; xystum, i n // (accin de pasear) ambultio, onis f. Sin: obambultio, onis f; gesttio (en un vehculo). Uso: - espacial, sideralis obambultio; ir de -, ambulatum ire; abire deambulatum; dar un -, spatiari; ambulationem fcere vel confcere. pasiflora: passiflra, ae f. pasillo: (corredor, pieza de paso de un edificio) andron, nis m. Sin: mesaula, ae f; ambulatincula; ambulacrum. Uso: al fondo del -, in extremo ambulacro. inrtia; incria // Com solvenda nmina npl.

pasional: qui (quae, quod) ad amorem movet, xcitat, impellit; qui amore incendit, inflammat // (apasionado) fcilis ad amoris ignem concipiendum. Sin: ad amorem proclivis; ad amoris ignem concipiendum proclivis. Uso: crimen -, scelus (-lris n) vel crimen ob vehementem amorem perpetratum. pasivamente: passive. Sin: inerter; non actuose; non repugnanter; Gram form vel significatione passiv. pasividad: passvitas, atis f. Sin: tolerntia; pasionista: sodalis a Passione Christi.

pasin: (accin de padecer): pssio, onis f. Sin: perpssio; cruciatus, us m. Uso: la - de Jesucristo, Iesu Christi pssio // (apetito o aficin vehemente a algo; perturbacin o afecto desordenado del nimo) cupditas, atis f. Sin: cupido; stdium; ardor; nimi motus (-us m), mtio, permtio. Uso: - poltica, (ardens) civlium vel politicarum rerum stdium; - humanas, motus animorum; humanae cupdines; tener - por algo, alicius rei amore (vel cupiditate, vel stdio) ardre; quadam re accendi, ardere, flagrare.

paso: (medida) passus, us m // (accin de pasar) trnsitus, us m. Uso: - por un puente, trnsitus per pontem // (lugar o sitio por donde se pasa de una parte a otra) trnsitus, us m. Sin: gradus, us m; transgressus vel commeatus, us m; transtio. Uso: - a nivel, ferrviae (vel viae ferratae) transgressus; barrera del - a nivel, repgula, orum npl; tambin en sing, repgulum; el - a nivel est cerrado con barreras, viae ferratae transgressus, binis repgulis demissis, praepedtur; de cebra, trnsitus zebrinus; trnsitus pditum; - por debajo, - inferior, subtertrnsitus; dar el - a uno, viam dare licui; decdere vi (vel de via, vel in via) licui // (- entre montes) saltus, us m // (modo de andar) incessus, us m. Sin: gressus, us m; gradus, us m. Uso: - marcial, militar, gressus more mlitum; con - marcial, gressu militari; - vacilante, inseguro, gressus ttubans, vacillans, labans; a lento, rpido, lento, citato gradu // (estampa o huella que queda impresa al andar) vestgium, ii n. Uso: seguir los - de alguien, vestgia alicius prsequi // (cada una de las mudanzas que se hacen en los bailes; - de baile) motus, us m // (pasaje de un libro o escrito) locus, i m (pl loca, orum n) // (fig, avance) gressus, us m. Uso: - hacia la democracia, gressus in directionem democrtiae // - a -, sensim; sensim sine sensu; gradatim; pedetemptim; per gradus. pasqun: contumeliosus libellus. Sin: probrosum carmen.

pasivo: Gram passivum, i n. Sin: verbum patiendi vel passivum; vox passiva; patiendi modus // Com expensum, i n. Sin: aes (aeris n) alienum; dbita (-orum npl); data (-orum npl).

pasquinada: Paschini stira. Sin: dictrium in vulgus ditum.

798

pastor pasquinar: liquem famosis libellis lacssere. pastelero: dulcirius, ii m. Sin: placentrius; librius (vendedor de hogazas); scriblitrius; crustulrius; cuppedinrius; pistor; pistor dulcirius.

pass-partout: (llave maestra) clavis communis // (soporte de cartn, tela u otro material, que en un cuadro enmarca la lmina, grabado, etc.) imginum saeptum. password (Inform) contrasea: signum, i n. Sin: verba aditilia npl. Uso: - de cada uno, verba aditilia singulorum; v. contrasea.

pastelillo: suavillum, i n. Sin: dulcolum; cuppdium; cuppdia, ae f; crstulum; pastillus. Uso: - con crema, suavillum cum cremre. pastelista: xergraphus, i m. Sin: pictor qui pigmentis ridis titur; pictor qui xergraphis (vel ridis colribus) titur.

pastelera: (local donde se hacen pasteles, pastas u otros dulces) pistrina, ae f. Sin: officina cuppedinria, libria, crustulria // (tienda donde se venden) dulciria (vel crustulria, vel cuppedinria) taberna. Sin: dulcirii (vel crustulrii, vel cuppedinrii) taberna // (arte con que se trabajan) ars (artis f) dulciria.

pastel: pastillum, i n. Sin: crstulum. Uso: dulce, scriblita, ae f; crustum; libum (- de queso, harina, huevos, aceite); frreum (- de harina de trigo candeal); - de carne, artcreas, tis n; pulmentum // (confusin, lo) confsio, onis f. Sin: perturbtio, permxtio, onis f // (intriga) fallcia, ae f. Sin: conslia clandestina vel dolosa npl // (lpiz compuesto de materia colorante amasada con agua de goma) xergraphum, i n. Sin: pigmentum ridum. Uso: pintar al -, ridis colribus (vel pigmentis ridis) pngere.

pasta: pasta, ae f. Sin: pasta subacta; farina subacta. Uso: - dentfrica, - de dientes, pasta dentria; - hectogrfica, pasta (vel massa) hectogrphica vel polygrphica; pastas para sopa, farinae pastilli (-orum mpl); cintas, tirillas de -, pastae segmenta; quien hace la -, farinae subactae pifex (-fcis m); fbrica de pastas para sopa, o alimenticias, pastae conficiendae officina; vendedor de -, farinae subactae vnditor vel negotiator.

pasteurizacin: pasteurianus (lactis) purgandi modus. Sin: sterilitatis effctio; malorum grminum privtio.

pasteurizado: pasteuriana ratione purgatus. Sin: micrbiis morbferis privatus. pasteurizar: pasteuriano more purgare. Sin: lac a malis germnibus liberare.

pasto: (accin de pastar) pastus, us m. Sin: pstio // (pienso, forraje) pbulum; pscua, orum npl. Uso: - en las montaas, pscua montana; - segado verde, frrago, gnis f // (cosa que sirve para el sustento del animal) cibus, i m. Sin: victus, us m // (sitio en que pasta el ganado) pscuum, i n ; psculum, i n. pastor, ra: pastor, oris m; pastrix, cis f. Uso: - evanglico-luterana, pastrix evanglico- lutherana, - metodista, pastor methodista; - de la Iglesia Pentecostal, pastor Ecclesiae Pentecostalis; - de ovejas, actor (conductor, gua)

pastilla: pastillus vel pastllulus i m. Sin: plula; qudrula; glbulus; orbculus. Uso: medicinal, orbculus medicinalis; - de carbn, qudrula compressi carbnculi; - de chocolate, qudrula chocolatae; fabricante de pastillas, pastillrius.

799

pastoral pcori. patentar: (inventum) legtime consignare. Sin: (inventum) diplmate vel ltteris patntibus munire; inventum iure tutum rddere; inventum privilgio munire.

Patagonia: Patagnia, ae f. patata, v. papa.

patada: calcis vel pedis ictus (-us m). Uso: la - inicial (en el ftbol), primus pilae (vel follis) ictus; dar patadas (las bestias), calcitrare; dar patadas en el suelo, terram pdibus qutere; dar una - a alguien, liquem calce ptere vel ferire; v. puntapi.

pata: (pie y pierna de los animales) pes, pedis m. Sin: ngula. Uso: - hendida, bfida ngula // (hembra del pato) anas (natis vel ntis f) vel anser (-ris m) fmina // (base o apoyo de algo) pes, pedis m (de mesas, sillas, etc.); fulcrum (de camas) // patas de rana (para el buceo) pinnae natatriae.

pastoral: adj pastoralis, e. Sin: pastoris vel pastorum (gen); episcopalis vel epscopi (relativo al pastor/prelado). Uso: bculo -, bculus vel ltuus episcopalis; episcopale bculum; caridad -, critas pastoralis; carta -, episcopales ltterae; ministerio -, pastorale ministrium, offcium, munus // (parte de la teologa relativa al ministerio sacerdotal) disciplina (vel doctrina, vel rtio) pastoralis // (especie de drama buclico) buclicum carmen // (pieza musical) pastoralis concentus (-us m).

patente: adj patens, entis. Sin: apertus; certus; clarus; videns; manifestus. Uso: letras -, patentes ltterae // (ttulo librado por un rey o gobierno para conferir ciertos privilegios o derechos) diploma, tis n. Uso: - de invencin, diploma inventi (vel inventorum); inventionis pblicum diploma // (inscripcin oficial y placa que llevan los vehculos) notculum, i n. Sin: prmula, ae f; insigne, is n; nmero de -, notculi nmerus // (documento oficial que acredita o autoriza) diploma. Sin: libellus; ltterae, arum fpl; testimoniales, ium fpl. Uso: - provisional, diploma temporrium; - revocable, diploma revocbile; - de idoneidad, idoneitatis testimnium; - de piloto, diploma volandi. paternalismo: liberlitas domnica. paternalista: adj ad liberalitatem domnicam ttinens // sust liberalitatis domnicae ostensor.

patentado: diplmate ornatus, exornatus, preditus, munitus. Sin: facultatis documentum xhibens.

patena: ptena vel ptina; patna, ae f. Sin: eucharstica patna; eucharstici clicis oprculum.

patear: - la pelota (en el ftbol), (pilam vel follem) pede expllere; v. chutar.

paternidad: patrnitas, atis f. Sin: patris nimus; paternus amor; paterna critas; patris munus (-nris n). Uso: - responsable, patrnitas cnscia; patrnitas sui offcii cnscia; - y maternidad responsables, patrnitas maternitasque responsales; el ejercicio de la - responsable, paternitatis cnsciae munus.

paterno: paternus, a, um. Sin: ptrius. Uso: es deber -, hoc ptrium est.

pattico: pathticus, a, um. Sin: flbilis; flexnimus; maestus; tristis; affectus movens; nimos cmmovens; commotionem ssci-

patticamente: pathtice. Sin: flebliter; maeste; triste.

800

patologa tans; commovendi vim habens. das, patintio rotalis; competicin de -, patinandi certamen (-mnis n).

patilla: (porcin de pelo que crece por delante de las orejas) brbula, ae f. Sin: brbula maxillaris; barba spera; capillorum basella (-ae f).

patbulo: patbulum, i n; patbulus, i m.

pathos: pathtica vis. Sin: commovendi (vel concitandi) vis; affctuum vehemntia.

patetismo: pathtica rtio. Sin: commovendi vis.

patinar: patinare. Sin: ptinis decrrere, excrrere, labi; sleis ferratis (vel clceis frreis) prolbi; pedrrotis prolabi; ( - sobre hielo) super glciem patinare; super glciem sleis rotlibus (vel clceis subrotatis) crrere vel procrrere. patio: (espacio descubierto que se deja en el interior de las casas) cavedium, ii n. Sin: cavum edium; implvium; aula (de palacio real o principesco). Uso: - cubierto, testudo, dnis f; - de San Dmaso, Aula Damasiana // (el piso bajo de los teatros) fruli, orum mpl. patituerto: valgus, a, um. Sin: varus. patizambo, v. patituerto. patinazo: lapsus, us m.

patn: ptinus, i m; ptinum, i n. Sin: calopdium; slea vel clceus lbilis; slea ferrata vel frrea; clceus ferratus vel frreus; calopdium ferratum; crpida frrea; - de ruedas, pedrrota; rotalis ptinus; slea vel clceus rotalis; slea subrotata; clceus subrotatus. ptina: ptina, ae f. Sin: crusta; stratura; gltinum; subtilis concrtio; aerugo (-gnis f) nbilis. Uso: - de herrumbre, aerugo vel ferrugo (-gnis f); situs, us m. patinadero: lbricus locus.

patinador: patinator, oris m. Sin: ferrat sle ludens; sleis frreis cursor; sleis ferratis prolbens; pedrrotis prolabens. Uso: - sobre hielo, super glciem sleis frreis (vel pedrrotis) prolabens.

patinaje: patintio, onis f. Sin: patinandi ars, ludus, lusus (-us m); per ptinos decrsio, decursus, delapsus (-us m); sleis vel clceis lablibus prolpsio. Uso: - artstico, patintio artificiosa; certamen patinorum (vel solearum ferratarum, vel solearum subrotarum) artificiosum; ludus artificiosus solearum ferrearum, vel solearum rotlium; - sobre hielo, super glciem patintio; - sobre rue-

patologa: patholgia sive -loga, ae f. Sin: morborum scintia, doctrina, disciplina.

patgeno: pathgenus, a, um. Sin: pathognicus; morbum gignens; ex quo (vel ex qua, segn el contexto) morbus ritur.

patognico: pathognicus, a, um. Sin: ad pathogniam spectans.

patogenia: pathognia, ae f. Sin: doctrina de morborum orgine.

patognesis: pathognesis, -is f. Sin: morbi vel morborum origo (-gnis f).

patofobia: pathophbia sive -phoba. Sin: nosophbia sive -phoba.

pato: anser, ris m. Sin: anas, tis (gen pl natum vel antium) f. Uso: - Donald, Donaldus Anser.

801

patolgico patolgico: patholgicus, a, um. Sin: (relativo a la parte de la medicina que estudia las enfermedades) ad morborum doctrinam prtinens // (perteneciente al conjunto de sntomas de una enfermedad) ad morborum naturam ttinens; ad morbi causam spectans. Uso: estado -, aegri condcio; proceso -, morbi cursus (-us m). immdicum ptriae suae stdium; immoderatum suae nationis stdium; nmius vel stlidus ptriae amor; nmium rerum domesticarum stdium; nmium nationis (suae) amplificandae stdium; orginum eltio vel suprbia. Uso: - lugarea, oppidana iacttio; immdicum soli natalis stdium. patriotero: ptriae vel suae civitatis studisior. Sin: nmius suae gentis fautor; immdicus ptriae suae studiosus; nimis studiosus rerum domesticarum; nmius nationis amplificandae fautor.

patlogo: pathlogus, i m. Sin: patholgiae studiosus, peritus, cultor.

patria: ptria, ae f. Uso: madre -, mater ptria; metrpolis, is f; ptria mnium nostrum parens. patriarcado: patriarchatus, us m. Sin: patriarchae dgnitas; patriarchale munus; patriarcalis sedes; patrirchica iurisdctio. patriarcal: patriarchalis, e. Sin: patrirchicus; patriarchae (gen). patriarca: patriarcha vel patriarches, ae m.

patriticamente: ptrio amore. Sin: ptria vel ptriae caritate. Uso: piensa -, bene (vel ptime) de re pblica sentit; se afana - por el bien de la patria, ptriae saluti studiose (vel studiosssime, vel actuose, vel actuosssime) cnsulit vel prspicit; se comporta -, ptriae caritate permotus agit.

patriota: patriota, ae m. Sin: ptriae vel rei pblicae amans; ptriae studiosus; qui de re pblica bene sentit. Uso: ardiente -, vir ptriae amantssimus; como verdadero -, tamquam patriota verus; gran -, magnus patriota; ser buen -, bene (ptime, studiose, studiosssime) de re pblica (vel de ptria) sentire.

patrio: ptrius, a, um. Sin: ptriae vel rei pblicae (gen). Uso: amor -, ptriae amor vel critas; critas erga ptriam, vel in ptriam; fiesta -, ptriae dies (diei mf); himno -, carmen (-mnis n) ptrium.

patrimonio: patrimnium, ii n. Sin: res familiaris; bona paterna npl; paternae vel ptriae opes (-um fpl). Uso: - religioso, patrimnium sacrum.

patritico: patriticus, a, um. Sin: civilis; ptriae studiosus; amoris (vel caritatis, vel pietatis) in ptriam plenus. Uso: nimo -, civilis nimus; cancin -, cnticum patriticum; demostraciones -, significationes in ptriae honorem vel laudem; discurso -, ortio pietatis in ptriam plena; guerra -, bellum pro ptriae libertate susceptum; poesas -, crmina civlia; poeta -, pota ptria caritate incensssimus; sentimientos -, stdia erga ptriam; escribir poesas -, crmina in ptriam scrbere; ptriam carmnibus celebrare.

patriotera: de rebus ptriae iacttio. Sin:

patriotismo: patriotismus, i m. Sin: ptriae vel ptrius amor; ptriae (vel civitatis, vel rei pblicae) critas, stdium, petas; petas in (vel erga) ptriam; amor rei pblicae; amor in ptriam. Uso: por -, ptriae caus; rei pblicae caus; ptriae caritatis caus; demostrar -, se ptriae amantssimum praebere; mnia e re pblica fcere; tener -, ptriam amare; bene de re pblica sentire.

802

payaso patrstica: patrstica, ae f. Sin: patrolgia sive -loga. patrstico: patrsticus, a, um. Uso: poca -, aevum Patrum Ecclsiae. patrullar: circumire. Sin: circuitionem (nocturnam) fcere; excbias gere per (urbem); manipulriter explorare vel custodire; exploratrio vel custodirio mnere fungi. patrullero: coche -, v. coche. pauperismo: pauperismus, i m. Sin: paupertas diffusa. pausa: (breve intervalo) pausa, ae f. pava: (hembra del pavo) gallina ndica // (tetera que se emplea para el mate) v. tetera.

patrocinar: patrocinari. Sin: favere licui; fovere vel protgere liquem; patrocnium alicius suscpere; patrocnio liquem tgere // (apoyar o financiar una actividad con fines publicitarios) praecnii caus pecniam praebere. patrologa, v. patrstica. patrocinio: patrocnium, ii n.

patrocinador: patrcinans, antis. Sin: patronus; fautor; advocatus; defensor // (que patrocina una actividad con fines publicitarios) pecuniarum largitor industrialis.

pavimentacin: pavimenttio, onis f. Sin: pavimenti constrctio vel obdctio. Uso: - de las calles, stratura viarum.

patronato: (derecho, poder o facultad que tienen el patrono o patronos) patronatus, us m. Sin: patroni condcio, dgnitas, ius. Uso: derecho del -, ius patronats // (fundacin de una obra pa) tutelare collgium. Sin: benficum sodalcium. patrono: patronus, i m. Sin: herus, i m.; defensor; custos; tutor; advocatus. Uso: - de la ciudad, patronus urbis; - celestial ante Dios, caelestis apud Deum Patronus; - principal, patronus principalis; - de la dicesis, patronus dioecesis. patronazgo, v. patronato.

patrn: - de bote o de lancha, naviculrius, ii m. Sin: nauclerus.

pavimento: pavimentum, i n. Sin: solum; stratum; constratum; stratura. Uso: - de madera, contabultio; hacer el -, pavimentum fcere, strnere, constrnere, substrnere; el que hace pavimentos, pavimentrius, ii m.

pavimentar: pavimentare. Sin: pavimentum fcere, collocare, strnere, strere. Uso: - una calle, viam munire vel strnere; - un camino, iter munire; - con adoquines, saxo prismtico vel rectingulo strnere; - con baldosas cuadradas, saxo quadrato (vel quadratis latrculis) strnere; - con ladrillos, latribus strnere ; - con piedras, lpide (vel saxo, vel slice) munire, strnere, perstrnere, constrnere.

pavo: gallopavo, onis m. Sin: gallus ndicus; gallus americanus. Uso: - real, pavo, onis m. payasada: scurrlitas, atis f. Sin: scurrilis iocus (-i m); scurrile dictum, factum.

patrulla: manpulus exploratrius, custodirius, vgilans. Sin: excubiarum manus (-us f); vgilum manpulus; vgiles circuitores.

payaso: scurra, ae m. Sin: ioculator; ridiculrius; homo levis vel scurrilis. Uso: - de circo, maccus; snnio, onis m; ridiculrius circensis.

803

paz paz: pax, pacis f. Uso: - armada, pax armata vel procincta; pax innixa armis; pax armata ac vluti in procinctu, - mundana, pax mundana. peaje: (derecho de trnsito) portrium, ii n. Sin: vectgal, lis n; portrii vectigal; vehiculare vectgal; vectgal transitioni impsitum. Uso: exencin de los derechos de -, portrii immnitas, atis f; exento, libre, eximido de los derechos de -, immunis portrii; cobrar, exigir, hacer pagar el -, portrium exgere; imponer un -, portrium impnere; pagar el -, portrium dare; vectgal pndere; por el -, en concepto de -, portrii nmine // (- de puente, carretera, autopista) rotrium, ii n. Uso: exigir -, rotrium postulare, exgere, expscere; sin pagar el -, rotrio non persoluto; sistema de -, systema rotrii colligendi. PC, v. computadora. n; culpa; noxa; delictum; nefas n indecl. Uso: - actual, habitual, peccatum actuale, habituale; - formal, material, peccatum formale, materiale; - mortal, venial peccatum mortale (vel mortferum, vel grave), veniale (vel leve); - interno, externo, peccatum internum, externum; - manifiesto, peccatum manifestum vel patens; - oculto, peccatum occultum vel latens; - original, peccatum originale; primignia noxa; hereditrium peccatum; personal, peccatum personale; - contra Dios, contra el prjimo, contra s mismo, peccatum contra Deum, contra prximum, contra se ipsum; - de comisin, de omisin, peccatum commissionis, omissionis; - del corazn, de la boca, de obra, peccatum cordis, oris, peris. pecador: peccator, oris m. Sin: peccans; peccatis obnxius; qui peccat vel peccavit. pecaminoso: peccaminosus, a,um.

peatn: (persona que va a pie por una va pblica) pedes, dtis m. Sin: mbulans sive dembulans; viator; pdibus mbulans, iens, incedens; qui pdibus it. Uso: lugar reservado para los -, locus pedtibus (vel ambulntibus, vel viatribus) reservatus. peatonal: pedtibus destinatus. Sin: vehculis vtitus vel interdictus; ad pdites prtinens.

pen: paean, nis m (ac paena vel paenem). Sin: victriae cantus (-us m) vel hymnus (-i m); festivus cantus vel hymnus; festivum cnticum; triumphalis cantus.

peajero: prtitor, oris m.

pechera: (guarnicin de encaje que se pone en la abertura de la camisola por la parte del pecho) v. entreds // (pedazo de lienzo o pao que se pone en el pecho para abrigarlo) rheno, onis m. pechuga: (pulli) thorax, cis m. Sin: avis pectus (-ris n). peciolado: pedunculatus, a, um. pecolo o peciolo: pednculus, i m. Sin: pedculus; petolus. pecios: relquiae (-arum fpl) navgii.

peca: lentcula, ae f. Sin: lentgo, gnis f; ephlis, dis f. pecado: peccatum, i n. Sin: peccamen, mnis pecable: peccando obnxius.

pecoso: lentiginosus, a, um. Sin: lentginum plenus. pectoral: adj pectoralis, e. Sin: pctoris (gen). Uso: cruz -, crux pectoralis vel enclpia // sust pectorale, is n. Sin: enclpium.

804

pedestal peculiaridad: peculiritas, atis f. Sin: singulritas; (quod) prprium (est) alicius vel alicius rei. Uso: - tnicas, civlia instituta a mairibus trdita. pedante: adj ptidus, a, um. Sin: nmium dligens; ineptiarum studiosssimus; molestus; morosus; diffcilis; insuavis. Uso: discurso -, ortio ptida; sermo ptidus; no seas -, ne ptidus sis // sust scolus, i m. Sin: morosus vel diffcilis homo; umbrticus doctor; homo prae ltteris ftuus; minutioris eruditionis amator.

pedagoga: (como ciencia) paedaggia sive -goga, ae f. Sin: disciplina paedaggica, puerilis, de adulescntibus educandis; puertiae disciplina. Uso: historia de la -, puertiae disciplinae histria // (como arte) educandi ars. Sin: paedaggica ars; ars puerorum instituendorum. pedaggico: paedaggicus, a, um. Sin: ad paedaggiam (vel ad educandi artem) ttinens.

peculio: peclium, ii n. Uso: - adventicio, castrense, profecticio, peclium adventcium, castrense, profectcium.

pedantera: morsitas, atis f. Sin: affecttio; molstia; subtlitas; nmia diligntia vel sevritas; inptiae, arum fpl. pedantesco: ptidus, a, um. Sin: ineptus; inepte pedestris; pedestris ac ptidus; inepti paedagogi vel grammatistae (gen). pedantismo, v. pedantera.

pedagogo: (ayo) paedagogus, i m // (preceptor, maestro) institutor, oris m. Sin: praeceptor; magster (-tri m); educator praeceptorque; peri vel iuventutis educator // (perito en pedagoga) artis educandi studiosus, cultor; artis peros excolendi magister. pedal: pedale, is n. Sin: pedale adminculum vel instrumentum. Uso: - de piano, plectrocmbali pedale; oprimir el - para el cambio de velocidad de un coche, pedale commutationis (vel copulationis) prmere; sacar el pie del - de cambio, pedem efferre a pedali copulatrio.

pedalada: brotae proplsio. Sin: pedlium verstio, impulsus (-us m), ictus (-us m).

pedalear: pedalare. Sin: birotare; pedlia gere, impllere, movere, versare; brotam pdibus gere vel propllere; pedlibus uti; pedlibus vel brot insstere.

pedestal: basis, is (ac -im). Sin: crepdo, dnis f; fundamentum. Uso: - artstico de una mesa, trapezphorum; - cuadrado de columna, plinthus, i m // (fig, fundamento) caput, ptis n. Sin: cardo, dnis m; fundamentum. Uso: bases de la libertad, de la paz, fundamenta libertatis, pacis.

pederastia: (abuso deshonesto cometido contra los nios) paederstia, ae f. Sin: paedictio vel pedictio, onis f; paidophlia. Uso: practicar la -, paedicare vel pedicare // (sodoma) v. esta voz.

pederasta: paederastes, ae m. Sin: paedicator vel pedicator, oris m; paedco vel pedco, onis m. Uso: - activo, cinaedus, i m; - pasivo, pthicus, i m.

pedazo: frustum, i n. Sin: fragmen (-mnis n); fragmentum; pars, partis f; partcula; prtio. Uso: - de pan, frustum panis; cortar en pedazos, in frusta secare vel divdere; - de pao, pannculus; - de papel, scida, scdula, scheda, schdula.

805

pedestrismo pedestrismo: (ejercicio de carrera a pie a travs del campo) pedum vel currendi exercittio // (deporte de carrera a pie) celeritatis vel currendi certamen. impulso una piedra) lpidis ictus (-us m).

pediatra: (rama de la medicina) paediatra, ae f. Sin: puerorum curandorum rtio, disciplina, doctrina // (ejercicio de la pediatra) ars peros curandi. Sin: puerorum medicina (-ae f) vel curationes (-um fpl). peditrico: paeditricus, a, um. Sin: ad paediatram spectans. pedicura: pedicura, ae f. Sin: pedum purgatrix (-icis f).

pediatra o pedatra: paediater, tri m. Sin: paediatros vel paediatrus; puerorum mdicus; paediatrae cultor, doctor; mdicus paediatrae studiosus, peritus, peritssimus, mdicus puertiae peritus.

pedrea: lapidtio, onis f. Sin: lpidum conictio.

pedrero: (operario que labra las piedras) v. cantero. pedunculado, v. peciolado. pednculo: pednculus, i m. Sin: pedculus; pedcinus; pedolus.

peer: pdere. Sin: ventris flatus emttere, expllere; inflationes emttere, disctere; crpitus ventris emttere. pegadura: glutinamentum, i n.

pedofilia: paedophlia sive -phila, ae f; v. pederastia.

pedo: pditum, i n. Sin: ventris flatus (-us m). Uso: - ruidoso, ventris crpitus (-us m); soltar un -, pditum rddere vel emttere; v. peer.

pediluvio: pedilvium, ii n. Sin: pedum ltio vel lavtio; pedum in aquam immrsio.

pegajoso: (que se pega con facilidad) glutinosus, a, um. Sin: glutneus; viscosus. Uso: resina en extremo -, resina quam glutinosssima // (que se comunica con facilidad, contagioso) contagiosus, a, um. Uso: enfermedad -, morbus contagiosus // (fig, pesado, sobn) importunus ac molestus. pegar: - con cola, glutinare; conglutinare; v. encolar.

pedrada: (accin de despedir o arrojar con

pedmetro: paedmetrum, i n.

pedometra: paedomtria sive -metra, ae f.

pedolgico: paedolgicus, a, um. Sin: ad paedolgiam prtinens.

pedologa: paedolgia sive -loga, ae f. Sin: de pero scintia, disciplina, doctrina.

pegote: (emplasto que se hace con una materia pegadiza) v. emplasto // (parche) v. esta voz. peinada: pctio, onis f.

peinado: (accin de arreglar o arreglarse el cabello) pctio, onis f. Sin: oppexus, us m; oppexus capillorum // (forma de arreglarse el cabello) comptus, us m. Sin: ornatus (-us m) comae; (comarum) ornatus (-us m) vel cultus (-us m); forma capillorum; compti capilli; caput comptum; crines culti, compsiti, bene dispsiti, ornati // (pp de peinar) pexus vel depexus, a, um. Sin: pectinatus; comptus

806

pelcano // - de lana, carmintio, onis f vel carminatus, us m. peinador: pectinator, oris m. Sin: comptor. Uso: - de lana, carminator; lanrius pectinrius // (prenda o lienzo ajustado al cuello con que se protege el vestido de quien se peina o afeita) involcrum, i n; invlucre, is n. Sin: involumentum. pellagram gignens; ex quo (vel ex qua, segn el contexto) pellagra ritur.

peine: pecten, tnis m. Sin: crinales dentes. Uso: - de boj, buxus (-i f) dentata; - de marfil, crinale ebur (boris n). peineta: (peine convexo que usan las mujeres para adorno o para asegurar el peinado) crinale, is n.

peinazo: tgnulum, i n.

peinarse: (desenredarse, alisarse el cabello con el peine) capillos (comam, caesriem, capillos, crines, caput) pectinare vel pctere // (arreglarse el cabello) capillos clere vel cmere. Uso: - para adelante, capillos revocare a vrtice; - para atrs, capillos retrogere.

peinar: (desenredar el cabello) pectinare. Sin: pctere; depctere // (componer el cabello) capillos (vel comam, vel crines) clere, cmere, compnere, digrere, dispnere. Uso: bien peinado, comptus, a, um // (desenredar, limpiar el pelo de algunos animales) pctere vel depctere. Sin: pilos vel capillos pctere, depctere // (desenredar o limpiar la lana de algunos animales) carminare. Sin: pctere, depctere; lanam pctere.

peinadura: (accin de peinar o peinarse) v. peinada.

pelagrlogo: pellagrlogus, i m. Sin: pellagrolgiae peritus.

pelagrologa: pellagrolgia sive -loga, ae f. Sin: pellagrae (vel de pellagra) doctrina, disciplina, scintia.

pelagroso: (concerniente o relativo a la pelagra) ad pellagram (vel ad pellis aegrae morbum) ttinens // (que padece pelagra) pellagr (vel pellis aegrae morbo) laborans.

pelar: (descortezar) glbere vel deglbere. Sin: deglubare; glabrare; deglabrare; decorticare. Uso: - las papas, solani tbera deglbere vel deglubare; v. mondar.

peldao: gradus, us m // fig ascensus, us m; progressus, us m. pelear: certare, contndere, conflgere, dimicare cum liquo de liqua re.

peletera: (oficio de adobar y componer pieles) pellesuna, ae f. Sin: coriorum confectura; pllium subactarum confctio // (comercio de pieles finas) mercatura pllium // (tienda donde se venden) pellionis vel pelliria taberna. peletero: pllio, onis m. Sin: pellrius; pellionrius.

pelendengue, v. perendengue.

pelele: larva, ae f. Sin: homo stramneus (figura humana de paja); homo e pannis factus (figura humana de trapos) // (fig, persona simple e intil) intilis vel vecors homo.

pelagra: pellagra, ae f. Sin: pellis aegrae morbus. pelagrgeno: pellagrgenus, a, um. Sin:

pelcano: pelicnus, pellicnus, pelecnus, i m. Sin: platlea; pltea; cofnus.

807

pelcula pelcula: (piel delgada y delicada) pellcula, ae f. Sin: cutcula; pellis subtilis, tnuis; membrnula; membrnulum // (cinta de celuloide) pellcula, ae f. Sin: taenola. Uso: - cinematogrfica, cinemtica vel cinematogrphica pellcula; tenia vel taenola cinematogrphica; cinematogrphica imginum sries; cinematogrphicae sries // - cmica, pellcula cmica; - didasclica, pellcula didasclica; - documentales, pellculae documentriae; - erticas, cinemticae pellculae erticae; - fotogrfica, photopellcula; pellcula vel brctea photogrphica; muda, pellcula muta; - policial, pellcula criminalis; - pornogrfica, pellcula pornogrphica; - moralmente positivas, cinematogrphicae pellculae honestati obsequentes; preferida, pellcula, quam mavis; - psicolgica, pellcula psycholgica vel pschica; romnticas, pellculae cinematogrphicae, in quibus tnerum quiddam et blandum insit; sexuales, cinemticae pellculae sexuales; sonora, pellcula sonans, sonora, snitans, songera; - subtitulada, pellcula cum paucis verbis versionis subter scriptis // - de accin, pellcula periculosis csibus plena; pellcula audcibus inceptis casibusque plena; - de cow boys, pellcula armentariorum; - de dibujos animados, pellculae picturatae; - de terror, pellcula cinematogrphica horrfica; - en blanco y negro, pellcula albo et atro colore; - en colores, pellcula panchromtica // actor de una -, pellculae hstrio (-onis m) vel actor (-oris m); de -, pellicularis, e; impresin de una -, excptio cinemtica; mquina de pelculas, mchina cinematogrphica; cinephotomchina; hacer pelculas, cinematogrphicam artem exercere; imgines cpere; proyectar una -, pellculam (teniam, taenolam) exhibere, exprmere, didcere, versare. peligro: perculum, i n. Sin: discrimen, mnis n. Uso: - de muerte, perculum mortis; summum vitae discrimen. peligrosidad: peligrsitas, atis f. Sin: condcio periculosa.

peligroso: periculosus, a, um. Sin: intutus vel non tutus ; male fidus; perculis plenus. pella: (masa apretada de forma ms o menos redonda) glaeba, ae f. Uso: - de manteca, butyri glaeba. pelliza: vestis (-is f) pellcea vel pellita

pelota: pila, ae f. Sin: follis, is m; globus; orbis, is m; sphaera, ae f. Uso: - imparable, follis imprensbilis; - de cuero, pila coricea; coriceus uter; - de ftbol, pedifollis, is m; podosphaera; follis vel pila pedalis ; - de goma, pila e cummi; - de tenis, follis tenildii; - de viento, follis; inflatus follis; - para deportes, harpastum; sphaera lusria; globus lusrius; - para jugar a la pared, pila trigonalis; - que sirve para ejercitarse en el pugilato, follis pugilatrius // juego de -, pila, ae f; pilae lusus vel ludus; pilaris lsio; aficin al juego de la -, stdium pilae; jugador de -, pilcrepus, i m; juego de la - a la pared, pila e parete repercussa; juego de la - de voleo, voltilis pilae ludus; ludus follis transvolantis, vel ad solum non deiciendi; - vasca, ludus pilae vascnicae; lugar del juego de la -, sphaeristrium; apoderarse de la -, lusrium globum arrpere; folle vel pil potiri; arrojar

pelo: pilus, i m. Sin: capillus; villus. Uso: axilares, pili subalares; - a la garon, comptus (-us m) puerilis; - cortado corto, comptus tnsilis; curtata coma; mujer de - corto, mlier decurtato capillo vel crine; - largo, capillus longus, prolixus, promissus; - liso, capillus rectus; - rizado, cincinnatus capillus; cubierto de pelos, pilosus, hirsutus, villosus; sin pelos, dpilis; depilatus; glaber, bra, brum; adornar el -, capillos ornare // buscar el - al huevo, in ovo pilum querere; in scirpo nodum querere.

808

pendiente la - al arco, follem portae inferre; follem per portam icere; inflar la -, follem inflare; jugar a la -, pil ldere; parar la -, follem retinere; pasar la -, pilam ad scium transmttere; patear la -, follem impngere, propllere, promovere; perder la -, pilam amttere. pelotazo: pilae ictus (-us m). pelotear: pil ldere. Sin: pilam lbere icere vel perctere. adorna). Uso: - de damas, cniflo, onis m. pena: poena, ae f. Sin: cruciatus, us m. Uso: - convencional, poena conventionalis; - de muerte, poena capitalis; cpitis poena; supplcium extremum. peluqun: parvum capillamentum.

pelotita: plula, ae f. Sin: follculus; glbulus; orbculus; spherula; parva pila.

penacho: crista (-ae f) plumtilis vel plmea. Sin: pancula plumtilis, plumata, plumosa; plumtilis panculae ornamentum. penal: adj poenalis, e. Sin: poenrius; criminalis // Dep (penalti) ictus (vel iactus, us m) poenalis. Sin: mxima poena; iactus undecim metrorum; ictus a metro undcimo. Uso: rea de -, rea (-ae f) poenalis; cometer un -, poenliter gere; poenliter ldere; oh, qu bien, un -!, evax! poenalem ictum consecuti sumus! penalidad: poenlitas, atis f. Sin: poenalis condcio vel snctio; poena.

pelotn: (conjunto de personas en tropel) manpulus, i m // (grupo de soldados) contubrnium, ii n. Sin: mlitum manpulus. Uso: - de ejecucin, manpulus supplcio sumendo. peltre: stannum plumbo temperatum.

peluca: galrus, i m; galrum, i n. Sin: galerculum; capillamentum; cormbium; coma ficta, appsita, suppsita, suppositcia; capillamentum fictcium; crines empti. peluche: (tejido) densus mollisque villus. Sin: ldicris conficiendis villus.

peluquera: tonstrina, ae f. Sin: comarum fucatarum officina.

peluquera: (mujer del peluquero) tonsoris uxor. Sin: capillorum concinnatoris uxor // (la que tiene por oficio peinar, cortar el pelo, etc.) tonstrix, icis f; capillorum tonstrix (en cuanto corta el pelo); ornatrix; capillorum concinnatrix (en cuanto arregla o adorna el pelo).

peluquero: tonsor, oris m (en cuanto corta el pelo); capillorum concinnator; comarum fucatarum rtifex (en cuanto lo arregla o

pendiente: (que pende) pendens, entis // (inclinado) inclinatus // (que est por resolverse o terminarse) suspensus; iniudicatus; in suspenso relictus; adhuc sub idice; nondum compsitus, diremptus // (joya o adorno) in-

pendenciero, v. camorrista.

penalty area, v. rea, penal.

penalti o penalty, v. penal.

penalmente: poenliter. Sin: per poenam; actione poenali; sentntia poenali.

penalista: adj poenalis causdici prprius // sust poenalista, ae m. Sin: causdicus; poenalis iuris consultus vel advocatus; iuris poenalis peritus vel prudens; criminlium causarum tractator.

809

pndola auris, is f. Sin: stalgmium, ii n; baca vel bacca; pendens baca. mentalis paenitntia; sacramento de la -, paenitntiae sacramentum; hacer -, paenitntiam habere vel gere // (expiacin de una culpa) culpae expitio (-onis f). Uso: hacer - de los pecados, peccata expiare; commissa vel admissa lere, expiare // (pena que impone el confesor) poena, ae f. Uso: cumplir uno la -, gere paenitntiam // (acto de mortificacin) voluntria afflicttio (-onis f). Sin: cruciatus (-us m) sponte susceptus ad commissa expianda; voluntria admissorun poena. penitencial: paenitentialis, e. Sin: paenitentirius.

pndola: (pndulo de los relojes) perpendculum, i n. Sin: horolgii perpendculum vel libramentum // (reloj de -) pndula, ae f. Sin: horolgium oscillatrium; horolgium perpendculo actum (vel pndulo munitum). pendolista, v. calgrafo. pendolario, v. calgrafo.

pndulo: adj pndulus, a, um. Sin: pnsilis; pendens; suspensus // sust pndulum, i n. Sin: perpendculum; libramentum. Uso: - oscilante, pndulum oscillans vel oscillatrium // - de reloj, v. pndola. pene: penis, is m. Sin: caulis, is (abl -e vel -i) m; colis, is m; v. miembro (- viril).

pendular: alternatim oscillans. Sin: in contrria flctuans.

penetrar: penetrare. Sin: adire; illabi; pervdere; ngredi; prgredi; insinuari vel insinuare, vel se insinuare penicilina: penicillinum, i n, penicillina, ae f. Sin: medicamentum penicllinum. Uso: curar con la -, morbum penicillin tractare; inyectar la -, penicillinam incere; suministrar la -, penicillinam praebere. pnfigo, v. ponflico.

penetracin: (accin de penetrar) penetrtio, onis f. Sin: penetrandi actus (-us m) // (inteligencia, comprensin) perspiccitas, atis f. Sin: perspicintia; ingnii subtlitas vel acumen (-mnis n).

penitencia: (arrepentimiento) paenitntia vel poenitntia, ae f. Uso: - sacramental, sacra-

pensador: investigator, oris m. Sin: cogitator; intellector; meditator; spiens; philsophus; ingnium. Uso: un agudo -, homo (-mnis m) ad excogitandum acutus; un gran -, magnum ingnium; profundo -, doctssimus (rerum) investigator; subtilis investigator; libre -, liber suarum cogitationum iudex (-dcis m); liber suarum cogitationum auctor; homo ab omni superstitione liber; homo liberioris de rebus divinis iudcii // (el que se dedica a estudios filosficos muy profundos) philosophicarum quaestionum indagator. pensamiento: (potencia o facultad de pen-

penitenciario: adj paenitentirius, a, um. Sin: paenitentialis, e; (relativo a la crcel) carceralis; ergastularis // sust paenitentirius, ii m. Sin: sacerdos paenitentirius; praefectus admissis paenitntium expiandis. Uso: Cardenal -, Cardinalis Sacram Paenitentiariam Regens; - mayor, Cardinalis paenitentirius maior.

penitenciara: - Apostlica, (Sacra) Paenitentiaria (-ae f) Apostlica. Sin: Sacrum Tribunal (-alis n) Paenitentiariae Apostlicae; Sacrum Conslium (-ii n) admissis paenitntium expiandis // (crcel) carcer, ris m. Sin: ergstulum.

810

penumbra sar) cogittio, onis f. Sin: mens; nimus; mentis vel cogitandi vis // (accin y efecto de pensar) cogitatum, i n; en pl, tambin cogitationes. Sin: cogitamen, mnis n; cogitamentum // (trinitaria) v. esta voz. pensil o pnsil: pnsilis, e. Sin: haud columnatus; nulla column sustentus. pecni), habitatione et mensa apud liquem fritur. Uso: estar de - en casa de uno, habitare apud liquem // (persona que tiene o cobra una pensin) v. pensionado. pentaedro: pentahedrum, i n. pentagonal: pentagnus, a, um.

pensionado: (casa donde se reciben huspedes) convictus, us m. Sin: hosptium; hosptii vel convicts sedes; communis victs sedes; hosptium meritrium. Uso: un - hermossimo, pulchrrima convicts sedes // (colegio de alumnos internos) v. internado // (que tiene o cobra una pensin) pensionatus. Sin: pensionrius; beneficirius; benefciis tributis fruens; qui benefcio vel stipndio fruitur. Uso: maestra -, magistra pensionata.

pensin: (estipendio) benefcium, ii n. Uso: ir en -, benefcio tia ptere // (cantidad que se da a uno por mritos y servicios propios o extraos, o bien por pura gracia del que la concede) benefcium, ii n. Sin: stipndium. Uso: - anual, benefcium nnuum // (cantidad que se paga por alojamiento y/o comida) pnsio, onis f. Sin: viticum; pactum pro habitatione et mensa prtium; pactum pro victu prtium; pecnia, quae pro victu slvitur; pecnia data vel danda pro victu. Uso: - completa, entera, plena pnsio; costo - completa, pecnia pro pernoctatione et victu solvenda; media -, dimdia pnsio; pagar la -, pactum pro habitatione et mensa prtium slvere; pactum pro victu prtium slvere; pro victu pecniam dare vel slvere // (pupilaje, casa donde se reciben huspedes) v. pensionado.

pentgono: adj pentagnus, a, um // sust pentagnum, i n; pentagnium, ii n. Sin: quinqungulum // (edificio de Washington, que alberga el secretariado de Defensa y el estado mayor de las fuerzas armadas de los EE. UU.) pentagnum Vasintniae aedifcium. pentagrama: pentagramma, tis n. Sin: musicarum notarum arola.

pentatln: pentathlum, i n. Sin: quinqurtium; certamen quinquepertitum, qunquiplex (-plcis), quncuplex. Uso: - moderno, aetatis nostrae pentathlum; pentathlum recens; - individual, por equipos, pentathlum singulorum, per manpulos. pentodo: pnthodus vel pnthodos, i f . Pentecosts: Pentecoste, es f.

pentatleta: pentathleta, ae m; pentathlus, i m.

pentarqua: pentrchia sive -archa, ae f. Sin: quinque virorum dominatus (-us m) vel potentatus (-us m).

pensionista: (persona que est en un colegio o casa particular y paga cierta pensin) convictor, oris m. Sin: contubernalis; pensionrius; qui in convictu (vel in sede convicts) moratur vel est; qui pro habitatione et mensa prtium pactus est; qui, pacta mercede (vel

penumbra: paenumbra, ae f. Sin: sublustris umbra; Astron paenumbra.

penltimo: paenltimus, a, um; paene ltimus. Sin: prximus ab ltimo vel ab extremo; prximus (a) postremo.

811

penuria penuria: penria, ae f. Sin: egestas, atis f; inpia. pptico: ppticus, a, um. Sin: concoctioni insrviens; ad concoctionem spectans. peptona: peptonum, i n. pequins: catellus pekinensis.

peonaje: (conjunto de soldados de infantera) pdites, um mpl. Sin: pedestres, ium mpl; pditum vel pedstrium caterva, turma, cpia // (conjunto de peones que trabajan en una obra) operrii, orum mpl. Sin: perae, arum fpl; operarum vel operariorum caterva, turma, cpia. peonia: paenia, ae f. peonza, v. trompo.

peonada: (trabajo que realiza un jornalero en un da) pera diurna // (conjunto de peones que trabajan en una obra) v. peonaje.

pen: (el que camina, anda o ejecuta su papel a pie) pedes, dtis m. Sin: mbulans; dembulans; v. peatn // (infante o soldado de a pie) pedes, dtis m (en pl, tambin mlites, um vel pedestres, ium) // (obrero) operrius, ii m (en pl, tambin perae, arum f). Uso: - caminero, viae vel viarum curator; de albail, operrius structor // (pieza en el juego de ajedrez) latrnculus, i m. Uso: mover un -, latrnculum dare (hacia adelante) vel redcere (hacia atrs) // (pieza en el juego de damas) clculus, i m // (juguete) v. trompo.

pera: (fruto del peral) pirum, i n. Uso: - silvestre, pirum silvestre; - en almbar, pirum sccharo condtum // (llamador o interruptor en forma de pera) prula, ae f. peral: pirus, i f. Uso: - silvestre, achras, dis f.

perborato: sal perbricus m; sal perbricum n.

peralte: (mayor elevacin de la parte exterior de una curva en relacin con la interior) peraltum, i n.

percal: (tela de algodn) percala, ae f. Sin: leve gosspium; tela ex levi cotone (vel gosspio, vel xylo).

percepcin: percptio, onis f. Sin: comprehnsio; cogntio; intellctio. Uso: - subliminal, subcptio; - de la cultura, percptio cults civilis. perceptibilidad: perceptiblitas, atis f. perceptible: perceptbilis, e. Sin: percipbilis.

pepita: clculus, i m. Uso: - de oro, ureus clculus. pepsina: pepsinum, i n; pepsina, ae f. Sin: ppticum elementum vel medicamentum; sucus ppticus; nzyma (-ae f) pptica. pepsicola: pepsicola, ae f.

pepino: (planta) citrolus, i f. Sin: ccumis sativus // (fruto) citrolum, i n.

percha: (listn de madera o metal con colgaderos para la ropa) tendcula, ae f. Sin: uncnulus; uncus. Uso: colgar en la -, tendculae (vel uncnulo, vel unco) impnere, suspndere // (mueble para colgar ropa, sombreros u otros objetos) v. perchero. perchero: vstium sustentculum. Sin: paenulrium; fulcimentum vestirium. Uso: col-

812

perfeccionamiento gar en el -, sustentculo vel paenulrio suspndere. regrinari. Sin: peragrare; exsulare; vagari; iter gere, fcere, habere // (ir en romera a un santuario) pietatis caus peregrinari.

percusin: percssio, onis f; percussus, us m. Sin: pulstio; ictus, us m. Uso: de -, pulstilis. percusor: (el que hiere) percussor, oris m. Uso: percusores de los clrigos, clericorum percussores // (pieza) percussrium, ii n. perderse: (errar el camino) vi dcipi. Sin: errore viae falli. percusionista: msicus pulsator.

peregrino: (que anda por tierras extraas) peregrnans, antis; peregrinator, oris m. Sin: dvena; viator; pregre advniens // (que por devocin o por voto va a visitar un santuario) peregrinator, oris m. Sin: pius peregrinator; pietatis caus peregrinator. Uso: apostlico, peregrinator apostlicus; la marcha de los -, agmen religiosum peregrinntium. perejil: petroselinum vel petroselinon, i n. perendengue: (pendiente, arete) v. pendiente // (adorno femenino de poco valor) inane ornamentum. Sin: nugatrium ornamentum; mulebre ornamentum; en pl, tambin mundus mulebris.

prdida: perdtio, onis f. Sin: amssio; amissus, us m; iactura; damnum; detrimentum. Uso: - de tiempo, tmporis iactura; perdtio tmporis. perdign: (grano de plomo) glbulus, i m; glbulus plmbeus. Sin: metllica glans (glandis f). Uso: herir con tiro de perdigones, metllicis glndibus ptere vel ferire.

perdigonada: (tiro de perdigones) glndium metallicarum (vel plumbeorum globulorum) ictus (-us m) vel conictio (-onis f). perdiz: perdix, cis mf.

perdn!: ignosce (mihi)!; ignoscas (mihi)!; excusa (me)!; hbeas me excusatum! peregrinacin: (viaje por tierras extraas) peregrintio, onis f. Sin: peragrtio; itnerum suscptio vel lustrtio // (viaje a un santuario) sacra vel pia peregrintio. Uso: hacer una - a Lourdes, sacram peregrinationem Lapurdum fcere. peregrinar: (andar por tierras extraas) peperecuacin: peraequtio, onis f.

perfeccionamiento: perfctio, onis f. Sin: absoltio; progrssio; profectus (-us m); progressus (-us m). Uso: - moral, emendtio; moralis perfctio; atender al propio - moral, se ipsum emendare; seipsum meliorem fcere vel rddere; progressionem fcere ad virtu-

perfeccin: perfctio, onis f. Sin: absoltio; confctio; consummtio; expoltio; perpoltio; perfectum. Uso: - cristiana, christiana perfctio; - evanglica, evanglica perfctio; a o hasta la -, ad (vel in) unguem; ad amussim; ad perfectum; perfecte; ptime; plane; absoluta, absoltio et perfctio.

perestroika: immuttio, onis f. Sin: renovtio; poltica renovationis, perestroika dicta.

perentorio: (concluyente, decisivo) decretrius, a, um. Sin: firmssimus; omnino status vel constitutus; en el lenguaje jurdico, peremptrius. Uso: edicto -, peremptrium edictum.

813

perfeccionar tem; prgredi in virtute; contribuir al - de algo, licui rei excolendae (vel perficiendae, vel absolvendae) conferre; promover el - de la humanidad, hminum nimos exclere. perforacin: (accin de perforar) perfortio, onis f. Sin: perfssio; perfossura; fossura // (efecto de perforar) terebramen (-mnis n). Sin: trebra, ae f. perforador: perforator, oris m. Sin: perfossor.

perfeccionista: adj mximam perfectionem affectans vel ppetens // sust perfectionista, ae m. Sin: mximae perfectionis studiosus. perfectible: perfectbilis, e.

perfeccionismo: perfectionismus, i m. Sin: mximae perfectionis stdium.

perfeccionar: (hacer perfecta una cosa) liquid ad perfectionem perdcere, addcere; liquid perfcere vel abslvere // (hacer mejor una cosa) liquid mlius rddere; liquid exclere vel perpolire. Uso: mquina de un modelo muy perfeccionado, mchina exquisitiore artifcio facta // perfeccionarse en un arte, artem pnitus dscere.

perfil: (postura en que solo se deja ver un lado o cara del cuerpo) obliqua imago. Uso: de -, ab (vel ex) obliquo; per (vel in) obliquum; figuras de -, catgrapha, orum npl; oblquae imgines; esbozar, representar, pintar a uno o una cosa de -, liquem vel liquid (vel imginem alicius vel alicius rei) ex obliquo delineare, effngere, adumbrare, pngere // (contorno de una figura) lineamenta, orum npl. Sin: figura lneis circumducta; extrema lineamenta npl ; primae lneae fpl. Uso: trazar el - de uno, figuram alicius adumbrare vel descrbere; figuram alicius summis lineamentis (vel primis lneis) circumdcere.

perfecto: perfectus, a, um. Sin: absolutus; completus; consummatus; excultus; perpoltus; mnibus nmeris absolutus.

perfumar: odorare. Sin: suffire; suffimentare; odore vel odribus imbere, perfndere, suffire; bonis odribus perfndere liquem vel liquid // perfumarse, se odribus imbere, perfndere, suffire. perfume: odor, oris m. Sin: odoramentum; bonus vel suavis odor.

performance: (ejecucin) exsectio, onis f. Sin: confctio; effctio; effectus, us m // (funcin, espectculo) spectculum, i n // (resultado obtenido) xitus, us m. Sin: successus, us m; Dep, xitus certminis agonstici.

perforadora: perforculum, i n; chartarum perforculum. Sin: mchina prforans; instrumentum perforatrium.

perfilado: delineatus, a, um. Sin: designatus; expressus.

prgola: (armazn que sostiene la parra u otra planta trepadora) v. emparrado.

pergamino: pergamna, ae f. Sin: membrana, ae f; membranum, i n; charta pergamena; membrana scriptria. Uso: - sutil, membrnula; de -, membrneus; fabricante o vendedor de pergaminos, membranrius, ii m // (documento escrito en -) diploma membranceum. Sin: diploma ex membrana.

perfumero o perfumista: myropla, ae m vel myrpsius, ii m. Sin: unguentrius; aromatrius; v. ungentario.

perfumera: myroplium, ii n. Sin: unguentria, ae f; armatum taberna; taberna unguentria.

814

peridico periantio, v. perianto. perihelio: perihlios vel perihlius, ii m; perihlium, ii n.

perianto: perianthum vel perianthon, i n; perianthus vel perianthos, i m. Sin: perignium; floris involcrum. pericardio: pericrdium, ii n. Sin: cordis involcrum.

perilla: (porcin de pelo que se deja crecer en la punta de la barba) brbula, ae f. perimetral o perimtrico: perimtricus, a, um. Sin: circumcurrens.

pericarditis: pericardites, is f; pericarditis, tdis f. Sin: pericrdii (vel cordis involucri) inflammtio vel infltio.

pericarpio: pericrpium, ii n; pericarpum, i n. Sin: sminis involcrum. pericia: pertia, ae f. Sin: dextritas; callditas; experintia; ars.

perimisio: perimsium, ii n. Sin: externa musculorum membrana vel membrnula. perineo: perineus vel perinaeus, i m; perinaeum. perineumona, v. pulmona. perinola, v. trompo. perineumnico, v. pulmonaco. peridicamente: peridice. Sin: certis perodis; statis tempribus; certo tmpore; per intervalla; certis tmporum intervallis.

permetro: permetrus, i m. Sin: mbitus vel circitus, us m.

pericondrio: perichndrium, ii n; perichondrus vel perichondros, i m.

periferia: (circunferencia) circumferntia, ae f. Sin: mbitus; circitus, circumflexus, us m; circintio vel circumdctio, onis // (alrededores de una ciudad) periphria sive -phera, ae f. Sin: subrbium, ii n; extrema urbis pars (partis f); permetrus; mbitus; circitus, us m. Uso: parroquia de -, parecia suburbana. perifrico: (de los alrededores de una ciudad) periphricus, a, um. Sin: subrbii (gen); extremus; suburbanus. perifollo: (planta, flor) anthriscum, i n.

pericondritis: perichondrites, is f. Sin: perichndrii vel perichondri inflammtio.

perfrasis : perphrasis, is f. Sin: circitus, us m; circumloctio; circutio; verborum circutio, circitus, mbitus; verborum comprehnsio, coninctio; coniuncta verba. perigonio, v. periantio.

peridico: adj peridicus, a, um. Sin: certis vel statis tempribus recurrens, revertens, rdiens; certo tmpore recurrens. Uso: fiebres -, febres peridicae; publicaciones -, publicationes peridicae // (impreso que se publica peridicamente) peridicum, i n. Sin: commentrium; commentrius; commentrius peridicus; commentrii (-orum mpl) peridici; flia peridica; chronogrphicon, i n. Uso: - semanal, v. semanario; - sexuales, peridica sexulia; - trimestral, peridicum trimestre; el - Newsweek, peridicum Newsweek; el - Playboy, peridicum,

periodicidad: periodcitas, atis f. Sin: tempus peridicum; certa tmporum intervalla (-orum npl).

815

periodismo cui ttulus est Playboy // (diario) v. esta voz. periostitis: periostites, is f; periostitis, dis f. Sin: ssium tegumenti (vel tegimenti, vel tegmenti) inflammtio. periplo: priplus, i m. Sin: circumnavigtio. periscpico: periscpicus, a, um. Sin: ad periscpium ttinens. peripattico: peripathticus, a, um.

periodista: diurnrius, ii m; diurnria, ae f. Sin: diariorum (vel diurnalis, vel diurnrius) scriptor; redactor diurnrius; ephemridis vel ephemridum scriptor; acta diurna narrans. Uso: los -, diariorum vel ephemridum scriptores. periodstico: diurnrius, a, um. Sin: ephemricus; diurnalsticus; diurnalrius.

periodismo: diurnalismus, i m. Sin: commentariorum vel diurnariorum ars, offcium, profssio, opus.

perodo: (espacio de tiempo) perodus, i f. Sin: aetas, atis f; tmporis sptium. Uso: cuaresmal, quadrageni ieinii maioris dies; eneoltico, aetas aeneolthica; - glaciar, aetas glacialis; - infecundos, tmpora conceptioni non apta; tmpora quae fecunditate carent; paleoltico, aetas palaeolthica; - de gobierno, perodus regminis; - de la decadencia, senescens aetas; - de los orgenes, antiquior aetas; - de transicin, aetas mdia; segundo de su cargo de presidente, secunda perodus mneris sui praesidentis // Gram perodus, i f. Sin: mbitus, circitus, us m; orationis circitus; verborum mbitus. Uso: - hipottico, perodus hypothtica; hypothticum enuntiatum // Med circitus, us m. peristico: peristii (gen). Sin: ad peristium (vel ad peristeon) prtinens.

perisperma: perisperma, tis n. Sin: sminis involcrum.

periscopio: periscpium, ii n. Sin: instrumentum circumspciens.

peristltico: peristlticus, a, um. Uso: contracciones -, contractiones peristlticae; movimiento -, motus (-us m) peristlticus. peristilo: peristylum, i n; peristlium, ii n. perito: adj y sust peritus. Uso: - cientficos, periti scientfici.

periostio: peristium, ii n. Sin: peristeum vel peristeon, i n; ssium tegumentum, tegimentum, tegmentum. periostiotoma: periostiotmia sive -toma, ae f. Sin: peristii sctio. periostitomo: periostitomum, i n.

permanencia: permnsio; mnsio; remnsio, onis f. Sin: commortio; demortio.

perla: margarita, ae f; margaritum, i n; gemma, ae f. Uso: adornado de perlas, margaritatus; que produce perlas, margartifer, margarlifer, gmmifer; vendedor de perlas, joyero, margaritrius, ii m.

peritonitis: peritonites, is f; peritonitis, dis f. Sin: peritonaei inflammtio; abdminis membranae inflammtio.

peritoneo: peritonaeum vel peritonum, i n. Sin: abdminis membrana; intrior ventris membrana.

permanente: adj prmanens, entis. Sin: diuturnus; duraturus; perennis; permansurus;

816

persecucin stbilis // (ondulacin artificial del cabello) prmanens undultio. Sin: coma calamistrata. peronospora: peronspora, ae f.

permeabilidad: permeablitas, atis f. Sin: penetrablitas.

permeable: permebilis, e. Sin: penetrbilis; prvius. permisividad: permissvitas, atis f. Sin: nmia permittendi consuetudo.

perpendicular: perpendicularis, e; perpendiculrius, a, um. Sin: ad perpendculum directus, o simplem directus, rectus. Uso: lnea -, recta lnea; lnea ad perpendculum; en direccin -, (directe) ad perpendculum; ser -, ad perpendculum esse; directum esse.

permisivismo: permissivismus, i m. Sin: nmia permittendi rtio. Uso: - sexual, licntia sexualis. permisivo: permissivus, a, um.

perpendicularmente: perpendiculriter. Sin: ad perpendculum; ad lneam; recto libramento; directe ad perpendculum. Uso: caer -, ad lneam ferri; estar - , perpendculo respondere. perrera: canis cvea. Sin: cubile canis (o, segn el contexto, canum).

permiso: (licencia o consentimiento para hacer o decir algo) permssio, onis f. Sin: permissus, us m; permissum, i n; concssio; facultas; licntia. Uso: - de abatir lobos, licntia lupos sternendi; pedir - a uno, licntiam ab liquo ptere. permutacin: permuttio, onis f. Uso: Gram, - de la vocal radical, permuttio vocalis. permutar: permutare. Sin: commutare; mutare; permutationem fcere.

pernil: (de pantaln) v. pernera; (de puerco) v. jamn.

pernera: bracae vel bracarum crus (cruris n).

pernio: cardo, dnis m. Uso: - de manivela, vectculi cardo. perogrullada: patens propostio. Perogrullo: de -, patens, entis. Sin: perspcuus; manifestus; apertus.

persa: adj prsicus, a, um // (natural de Persia) Perses, ae m // (idioma que se habla en Persia) lingua prsica. persecucin: persectio, onis f. Sin: insect-

perro: canis, is m. Uso: de -, caninus, cananus, catulinus; - cazador o de caza, canis venator vel venticus; - dogo o de presa, v. buldog- faldero, catellus; - lebrel, vrtragus vel vrtagus, i m; - lebrero, canis leporrius vel leporinus; - lobo, crocottas, ae m; - moloso, molossus, i m; molossus canis; - pastor, canis pastoralis vel pecurius; - pequeo, ctulus vel catellus, i m; - rabioso, canis rabiosus vel rbidus; - ratonero, canis captor mrium (vel rattorum); - de aguas, canis aquticus; - de corral, - de guardia, canis catenrius; custos vel canis villticus, vgilans; - de lanas, canis lniger // - que ladra no muerde, canis tmidus vehemntius latrat quam mordet.

perrera: (muchedumbre de perros) canum caterva // (conjunto de personas malvadas) improborum grex (gregis m). Sin: cvium vel hminum faex (faecis f).

817

persecutorio tio; vextio; cruciatus, us m. Uso: - poltica, poltica persectio. perseguible: iudcio persequendus vel dignus. persecutorio: persecutrius, a, um. famlia; las - de servicio, fmuli, orum mpl; vi a varias personas, plures vidi; no hay - que ..., nemo est qui + subj; una - conocida por m, solo de nombre, quidam notus mihi nmine tantum // (cuerpo) corpus, pris n. Uso: cuidado de la -, crporis (vel cutis) cura; temblaba en toda su -, toto crpore tremebat // (accidente gramatical) persona, ae f.

persiana: (especie de celosa para ventanas) persiana, ae f. Sin: transenna volbilis; fenestrae postis (-is m), transenna, valva ; complicbilis clatrus (fenestrae); fenestrae clatri (-orum mpl) vel clatra (-orum npl). persiano, v. persa. persignarse, v. santiguarse.

Persia: Prsia, ae f; Persis, -dis f.

perseguir: liquem vexare, exagitare, lacssere, cruciare, insectari vel consectari. Sin: saevire in liquem; hostliter liquem ptere.

perseguidor: persecutor vel insecutor, oris m. Sin: insectator; infestator; vexator. Uso: encarnizado, vexator et hostis.

persona: (Filos, supuesto inteligente) persona, ae f; - divina, persona divina // (individuo de la especie humana) homo, mnis m vel vir, viri m (hombre), mulier, ris f (mujer). Sin: persona; caput, ptis n; quidam, quaedam. Uso: - amable, lpidum caput; - competentes, periti hmines; - culta, vir doctus vel mlier docta; - esforzada, caput audax; fsica, phsica persona; - querida, carum caput // de - a -, secreto; cum solo (vel cum sola); sine rbitris; remotis rbitris; soli (solos) vel solae (solas); en -, ipse, a, um (por s mismo); praesens, entis (estando presente); tantos pareceres cuantas -, quot cpita tot sentntiae; personas de criterio, prudentes; de mal agero, homo calamitosus; fascinator, oris m; una familia de seis - , sex cpitum

personal: (adj, en persona) traducir mediante una perfrasis con ipse, a, um; ej.: una visita - del cnsul, ipsus cnsulis adventus // (de la persona, propio) prprius, a, um. Sin: personalis, e. Uso: beneficio -, benefcium personale; cosas de uso -, ea quae curando crpori sui sunt; mritos -, prpria alicius promrita vel mrita; ventajas -, prpria alicius cmmoda; a ttulo -, prprio ipsus nmine vel meo, tuo, suo ... nmine; por inters -, propter suum emolumentum; aportar algo -, liquid sui afferre // (privado) privatus, a, um. Uso: consideraciones -, privatarum rerum respectus (-us mpl); desgracia -, privata calmitas; por iniciativa -, privato conslio; estudios, ocupaciones -, privata stdia // (original) singularis, e. Sin: prprius ac suus. Uso: estilo -, singulare dicendi genus // (en Der y Gram) personalis, e; ad personam spectans // (conjunto de los empleados) personae, arum fpl. Sin: ministri, orum mpl; ministria, orum npl; officilium corpus. Uso: docente, docntium corpus; jefe del - (de trabajadores), operariorum moderator; (de funcionarios) ministrorum vel officilium

personaje: (sujeto de distincin o dignidad) vir (viri m) clarus, praeclarus, clarssimus. Sin: amplssimus vir // (ser humano o simblico de una obra literaria) persona, ae f. Uso: - principales y secundarios, primarum et secundarum prtium personae; - de teatro, actor; scanicus vel scaenticus, i m; scenicus actor; - de una novela, persona fbulae; crear un - novelesco, fbulae personam confngere.

818

perspectiva moderator; jefe del - del protocolo, officiorum magister. tud, ipsa virtus (-utis f); eres la - del vicio, vtium es // (figura retrica) ficta persona. Sin: fctio (-onis f) personae; personarum fctio; prosopopeia, ae f. personificado: person donatus. Sin: hminis form donatus. Uso: es la justicia -, est ipsa iusttia.

personalidad : (persona notable) vir praestans, clarus, clarissimus, amplssimus. Uso: las ms altas - del Estado, prncipes in re pblica; una gran -, vir magnus et illustris // (en cuanto desempea un papel en la vida pblica) persona, ae f. Uso: tener en la Iglesia una - que no puede suprimirse, in perptuum habere in Ecclsia personam // (individualidad) ingnium, ii n; persona; personlitas // (cualidades naturales) natura, ae f. Sin: ndoles; nimus; quod cuiusque prprium est; quod quisque habet sui // (cualidades adquiridas, costumbres) mores, um m. Sin: ingnium et mores, natura et mores // compleja, nimus haud simplex; - rgida, inflexible, ingnium sperum vel intractabile // cambiar de -, novum sibi indere ingnium; mores mutare; desarrollar la - humana, hminum dignitatem augere; formar la -, mores conformare; formarse la - a imitacin de uno, se in alicius mores formare; tener una doble -, duabus quasi a natura personis indutum esse; tener una - original, ingnio atque nimo singularem esse; tener una - rica y compleja, vri multiplicique natur esse. personalismo: personalismus, i m. Sin: doctrina de personae dignitate.

personalista: personalista, ae m. Sin: personalismi sectator, ssecla, professor.

personalizacin: ad personam conformtio vel accommodtio.

personificacin: (accin y efecto de personificar) personifictio, onis f. Uso: la - de la necedad, stltior stultssimo; la - de la sabidura, sapientssimus mnium; la - de la vir-

personalizar: notam personalem tribere. Sin: liquid personae aptare.

perspectiva: (arte de representar los objetivos en relieve) perspectiva ars. Sin: grphice delineandi ars; ars res pingendi (vel effingendi) naturali prospectu suo. Uso: leyes de la -, leges pingendi (vel effingendi) naturali prospectu suo // (obra o representacin ejecutada con tal arte) perspectiva, ae f. Sin: prospectus, us m; pictura prospectiva; pictura profunditatem repraesentans; grphica profunditatis repraesenttio. Uso: plano o dibujo en -, scaenogrphia sive -grapha, ae f; en esta -, in hac perspectiva; hoc sub prospectu; representar algo en -, liquid in suo prospectu pnere // (conjunto de objetos que se presentan a la vista) prospectus, us m. Sin: aspectus; conspectus; despectus, us (vista desde lo alto) // (punto de vista desde el cual se considera o se analiza un asunto) iudicandi rtio. Sin: sentiendi modus; mbitus, us m. Uso: en la - materialista, in materialstico mbitu // (esperanza o temor de sucesos) exspecttio, onis f. Sin: praestoltio; spes (spei f) vel timor (segn el contexto). Uso: - de mayor bienestar, exspecttio commodioris vitae; la - de una vida semejante, huius vitae propostio;

personificar: (atribuir vida o acciones de persona a un animal o a una cosa) nimal vel rem personam constitere; hminis formam licui tribere. Sin: nimal vel rem humana spcie indere // (representar a una persona determinada) alicius personam grere, sustinere, obtinere, ferre, indere; alicius partes gere, sustinere, obtinere; alicius vice fungi; alicius mnere fungi; alicius prtibus fungi.

819

pertenencia abrirse a una - internacional, prospctui internationali patscere; se presenta una alegre -, laeta exspecttio arrdet. guno, licui permolestum esse; licui neri esse intolerbili.

pertenencia: (derecho a la propieda de una cosa) domnium, ii n. Sin: propretas; pertinendi condcio. prtiga: prtica, ae f. Uso: - de barquero, contus, i m.

psame: commisertio, onis f. Uso: dar a alguien el - por el fallecimiento del padre, de la madre, etc., commiserationem suam licui significare ob excessum patris, matris, etc.; dolorem suum licui testari (declarare) ob ...; suum licui maerorem testari ob ... pesar: (intr, tener tal peso) pndere. pesario: pessrium, ii n.

pertinente: prtinens, entis. Sin: ttinens; spectans ; respciens; qui prtinet, ttinet, spectat, rspicit ad + ac. pertrechos : apparatus, us m. Per: Pervia, ae f.

peruano: adj peruvianus, a, um // sust Peruvianus, i m.

pesca: (accin de pescar) pisctio, onis f; piscatus, us m; piscatura, ae f. Uso: de -, piscrius sive piscatrius; - con anzuelo, piscatus hamtilis; barco de -, navis piscatria; la - del atn, pisctio thynnria; la pasin de la -, piscatus vel piscandi voluptas. pescadera: piscria, ae f. Sin: taberna piscatria; forum piscrium vel piscatrium. pescadero: ichthyopla, ae f. Sin: piscrius, ii m; pscium nstitor vel vnditor.

perverso: perversus, a, um. Sin: corruptus; depravatus; pravus, mprobus; sceleratus; vitiosus. pesa: pondus, dris n. Uso: pesas de la balanza, pndera; - de gimnasia, halter, ris m (ac pl -ras).

pesadilla: (sueo angustioso) ncubus, i m; ncubo, nis m. Sin: nocturna supprssio; angor nocturnus vel somnialis; anxiosum smnium; formidamen (-mnis n) somniale; noctis visum tremendum. Uso: tener una -, in somno angi; in somno angribus vexari // (grave preocupacin) terror, oris m. Sin: angor; ingens (vel gravis, vel intolerbilis) cura; cura et sollicitudo; onus intolerbile. Uso: esto es mi -, haec cura me sollcitat; esto es una - para m, hoc est mihi magnae sollicitdini; hoc me angit; hoc neri mihi est; hoc permolestum mihi est; ser una - para al-

pesacartas: epistularum statrula.

pescado: (pez comestible) piscis, is m // (producto de la pesca) piscatus, us m. Uso: - en salazn, salsamentum.

pescante: (asiento de los cocheros, en ciertos coches) transtrum, i n.

pesebre: (sitio donde los animales comen el forraje) praesepe vel praesaepe, is n. Sin: praespium vel praesepium; praesaepes vel praesaepis, is f // (nacimiento, representacin del de Jesucristo) sacrum praesepe. Sin: praesepe Divi Puelli; Iesu cunae (-arum fpl) vel cunbula (-orum npl). pesebrera: praespia, ium npl. peseta: peseta, ae f. Sin: nummus hispanus

820

ptalo vel hispnicus. neto, pondus prprium vel certum // (Dep, atleta) - mosca, (athleta, ae m) a musca vel pnderis muscae; - pluma, a pluma vel pnderis plumae; - ligero o liviano, a parvo pndere, vel parvi pnderis, vel pnderis levis; medio o mediano, a medio pndere vel pnderis mdii; - medio ligero o medio-mediano o Welter, a velteriano pndere, vel pnderis velteriani, vel a parvo (levi) pndere mdio, vel parvi (levis) pnderis mdii; - pesado, a mximo pndere, vel pnderis mximi; - semipesado, a semimximo pndere, vel a mximo pndere dimdio, vel pnderis semimximi, vel mximi pnderis dimdii // (entidad, sustancia e importancia de algo) pondus. Uso: - poltico y econmico, pondus polticum atque oeconmicum. pespuntar: filo duplicato vel geminato sere. pespunte: sutra duplicata. Sin: ictus duplicatus; punctum retroversum. pestillo: (pasador o cerrojo con que se asegura una puerta) v. pasador. pesua: (pedis) ngulae (-arum fpl). pesuo: (pedis) ngula (-ae f).

pesimista: (que profesa el pesimismo) pessimista, ae m. Sin: pessimismi fautor, sectator, ssecla // (que propende a ver y juzgar las cosas por el lado ms desfavorable) detrius mnia rferens. Sin: pssime sntiens de liqua re; atra videns mnia; peiora timens. Uso: ser -, (como tendencia personal) detrius interpretari; mnia in detrius referre; res in peius vrtere; detrrima mnia iudicare; pssimam putare suarum rerum condicionem; (como tendencia a prever lo peor) meliora desperare; mnia semper desperare; de se et de mnibus rebus desperare; (como tendencia a temer lo peor, malos resultados) adversos rerum xitus metere; deteriora semper timere; omnes rerum xitus adversos praemetere, praesagire, praedcere, praemonere, praenuntiare, ominari, vaticinari. peso: pondus, dris n. Uso: - atmico, pondus atmicum; - bruto, pondus ntegrum vel totum; - especfico, pondus specficum; -

pesimismo: (como sistema filosfico) pessimismus, i m. Sin: doctrina eorum, qui mnia in detrius rferunt // (como tendencia personal) pessimismus. Sin: mens in detrius mnia rferens; mens ad deteriora convertens (vel rferens) mnia; nimus mnia in peiorem partem intrpretans; rerum peior interprettio; mens detrrima mnia idicans; naturalis nimi inclintio ad mnia in detrius referenda; rtio mnia in peiorem partem interpretandi; in rerum quandam peiorem interpretationem inclinare // (como tendencia a prever lo peor) nimus mala semper minans. Sin: mali providntia; nimus ad trstia ac maesta quaeque conversus; rtio in peius mnia detorquendi; mentis ad detrrima mnia proclvitas // (como tendencia a temer lo peor, malos resultados) infelicis rerum xitus timor. Sin: mens detrrima mnia exspectans vel timens.

petaca: (estuche para guardar el tabaco) tabaci scculus. Sin: capsella plveri nicotiano asservando; tabaci cistella; nicotiana thcula; tabaci cpsula. Uso: - de oro, urea theca nicotiano plveri asservando; v. tabaquera // (estuche para guardar los cigarros) theca (vel pyxis, vel pyxidcula) volminum tabacinorum. Sin: theca tabaci bacillis asservandis; capsella tabaci fascculis asservandis; theca vel capsella volumnibus tabcinis asservandis; theca nicotianis bacillis asservandis; capsella fasciculorum tabaci; sigarorum vel cigarorum capsella. ptalo: ptalum vel ptalon, i n. Sin: flium;

821

petardo floris brttea. petrodlares: dollria e petrleo percepta. petrognesis: petrognesis, is (ac -in) f. petrogenia: petrognia, ae f. Sin: petrarum orgo.

petardo: (morterete) v. esta voz // (cohete lleno de plvora, que hace explosin con estruendo) petardum, i n; petarda, ae f. Sin: parvus vel minutus pyrbolus (-i m) chartceus; parvum vel minutum pyrbolum chartceum; cucullus nitrati plenus. Uso: de -, petardrius. peticin: pettio, onis f. Uso: - de dilacin o indulgencia, pettio dilationis vel indulgntiae.

petroglfero: petroglphicus, a, um. Uso: signo -, signum petroglphicum. petrografa: petrogrphia sive -grapha, ae f. Sin: petrarum descrptio; disciplina vel scintia petrogrphica.

petirrojo: erthacus, i m. Sin: erthacus rbeus.

petimetre: trssulus, i m. Sin: bellum pomum; bellus homo vel homnculus; totus de cpsula; levis et mulierosus homo; legans adulescens et fucatus.

petral: antilena vel antelena, ae f. Sin: antela, ae f. petrarquismo: petrarchismus, i m. Sin: Petrarchae potae imittio (imitacin de Petrarca); Petrarchae crminum stdium (aficin a Petrarca).

petrificacin: petrifictio, onis f. Sin: in petram vrsio; in lpidem convrsio. petrificado: petrificatus, a, um. Sin: lapdeus factus.

petrarquista: (imitador de Petrarca) Petrarchae potae imitator // (aficionado a Petrarca) Petrarchae crminum studiosus.

petrolero: (buque) petroleria, ae f (navis, scapha) // (vendedor de petrleo) petrlei mercator // (relativo al petrleo) petrolerius, a, um. Sin: ad rem petroleriam prtinens. Uso: sociedades -, societates petroleriae; yacimientos -, campi petrolerii.

petrleo: petrleum, i n. Sin: leum bituminosum, vivum, incendirium. Uso: - bruto, terrae leum; leum terrgenum; pozo de -, pteus (-i m) petroleosus, petrolearis, petrolerius; petrlei pteus vel fons; bituminosi lei pteus; yacimiento de -, v. petrolfero; zona petrolfera, locus vel rgio petrlei (vel bituminosi lei) dives, abundans.

petrificar: petrificare. Sin: lapire; in lpidem (vel in petram) convrtere vel vrtere; in saxum mutare // petrificarse, lapidscere. Sin: durscere.

petroqumico: petrochmicus. Sin: petrole-

petroqumica: petroleria chmia, chmia, chmice (-es f).

petrlogo: petrlogus, i m.

petrolgico: petrolgicus, a, um.

petrologa: petrolgia sive -loga, ae f.

petrolfero: petroleosus, a, um. Sin: petrleo ffluens, abundans; petrlei abundans vel dives (-vtis). Uso: yacimiento -, cubile petroleosum; petrlei fodna.

822

pichn rius-chmicus; ad petroleriam chmiam ttinens. Uso: industria -, industria petrochmica vel petroleria-chmica. tris palaestra; equestre gymnsium; equinum stdium.

pez : piscis, is m. Uso: - espada, xphias, ae m; - de oro, v. dorada. pezn: (teta, mama) papilla, ae f // (rabillo que sostiene la hoja, la flor o el fruto de las plantas) petolus, i m. Sin: pednculus; pedculus. pezua, v. pesua. pezpita o pezptalo: motacilla, ae f.

pianista: (persona que toca el piano por oficio) plectrocymbalista, ae m; plectrocymbalstria, ae f. Sin: plectrocmbali pulsator (-oris m) vel pulsatrix (-cis f) // (fabricante de pianos) plectrocymbalorum (vel plectrocmbalm) rtifex (-fcis m) vel fabricator // (persona que los vende) plectrocmbalm vnditor vel mercator.

picado: (picadillo) v. esta voz // (que tiene en la piel cicatrices de pstulas variolosas) pustularum cicatrcibus obtectus // (dicho de un avin) en -, ad perpendculum; vuelo en -, volatus ad perpendculum; avin que bombardea en -, aroplanum ad perpendculm aggrdiens; tirarse en -, praecpitem se ferre in + ac.

picadillo: (guisado de carne cruda picada con tocino, verduras y ajos u otros aderezos) mintal, alis n. Sin: tritumen, mnis n; penthacum; comminuta caro.

piano: plectrocmbalum, i n. Sin: clavicmbalum; clavile, is n. Uso: - de cola, clavile aliforme; plectrocmbalum caudatum; - de media cola, semicaudatum plectrocmbalum; afinar el -, plectrocmbalum tndere vel contndere; estudiar -, in stdium plectrocmbali incmbere; plectrocmbalo peram dare; tocar el -, plectrocmbalum pulsare. pianoforte, v. piano. pianola: automatrium vel automticum clavile (-is n). Sin: mechculm plectrocmbalum vel clavicmbalum picadero: (lugar o sitio donde los picadores adiestran los caballos y las personas aprenden a montar) hyppdromus, i m. Sin: eques-

picadura: (accin de picar) pnctio, onis f // (efecto de picar) punctum, i n. Uso: - pequea, punctincula, ae f; - de una aguja, quod acu punctum est; vulnus (-nris n) acu punctum // (mordedura) punctum (de insectos); morsus, us m (mordisco de aves, de serpientes); ictus, us m (herida: de avispas, de serpientes); aculeatus ictus (de escorpiones) // (tabaco picado) concisum vel contusum tabacum. Uso: - de hebras, tabacum in fibras concisum. picamaderos: picus, i m. picaflor: todus, i m. Sin: anthphilus, i m.

picadora: tritbulum, i n. Uso: - de carne, carnis tritbulum; - de hielo, glacii tritbulum; - de verdura, - de legumbres, (h)lerum tritbulum.

piar: pipiare, pipilare, pipire.

picapedrero: lapicda vel lapidicda, ae m. Sin: lapidicaesor; quadratrius. pichn: columbus, i m. Uso: tirar al -, emttere in columbas. picaza, v. urraca.

823

pickles pickles, v. encurtidos. pcrico: pcricus, a, um.

picnic: (gira campestre) excrsio campestris // (comida al aire libre) prandolum (-i n) aprcum. Sin: cnula subdivalis; gusttio, onis f. Uso: lugar apto para -, locus aptus ad prandolum edendum; organizar un -, prandolum parare. pico: (boca crnea de las aves) rostrum, i n // (parte que sobresale en la superficie de algunas cosas) apex, picis m // (herramienta de cantero y cavador) pupa, ae f. Uso: golpe de -, pupae ictus (-us m) // (parte de algunas vasijas , por donde se vierte el lqido) rostrum // (mechero de candil) myxa, ae f // (cspide de una montaa) cacumen vel culmen, mnis n. Sin: vertex, tcis m; summus vertex // (montaa puntiaguda) mons praeceps vel praeruptus. Sin: iugum. Uso: que est a -, cortado a -, praeruptus, abruptus; praeceps et praeruptus; rocas a -, recta saxa // (picamaderos, pjaro carpintero) picus, i m. Uso: verde, picus vridis // fig, - de oro, vir eloquentssimus. Sin: vir summae facndiae; vir dicendi peritssimus. picnmetro: pycnmetrum, i n.

pick-up: (Radiotecn, dispositivo captador) excpulum, i n; sonorum excpulum. Sin: (instrumentum) phonphorum.

pictografa: pictogrphia sive -grapha, ae f. Sin: pictogramma, tis n; exprssio per figuras. pictogrfico: pictogrphicus, a, um. pictrico: grphicus, a, um.

picola: dolbra, ae f. Uso: - de alpinista, dolabra montana. picotazo: rostri ictus (-us m). Sin: rostri vulnus (-nris n) // fig iacultio, onis f. picrato: sal (salis m) pcricus; sal (salis n) pcricum. picotear: rostro perctere, ferire, vulnerare. picoso: varolis infectus.

piedra: (sustancia mineral dura y slida) petra, ae f. Sin: lapis, dis f; saxum. Uso: de -, lapdeus; sxeus; - berroquea, v. granito; ciega, lapillus; - falsa, gemma vtrea; - filosofal, philosophalis lapis; lapis philosophorum; - fundamental (la primera que se pone en los edificios), lapis primrius; auspicalis lapis; poner la primera -, lpidem auspicalem pnere, icere, fgere, statere; poner la primera - de una iglesia, impnere primrium ecclsiae lpidem; - infernal, sal nitratum argenti; en pl, sales nitrati argenti; - jaspeadas, lpides ovati; - miliar (miliaria), mojn, milirium; lapis milirius; - pmez, pumex, mcis m; de - pmez, pumceus; - preciosa, gemma vel margarita; hecho de - preciosas,

piedad: (virtud que inclina hacia los actos del culto divino) petas, atis f. Sin: nimus pius // (compasin) misericordia, ae f. Sin: misertio.

pie: pes, pedis m. Uso: - plano, pes planus; de pies a cabeza, ab nguibus ad vrticem // - artstico de una mesa, trapezphorum; - de la balanza, librae basis (-is; ac -im vel -em, abl -i); - de mueble, de aparato: pes; fulcrum, fulmentum // - de cerdo (cocido), unguella vel ungella, ae f; - de len, leontopdium; al - de la letra, v. literalmente; al - de pgina, v. pgina // dar - para una cosa, tamquam ansam dare ut ...; alicius rei ansam dare; tomar - (ocasin o motivo) de una cosa, ex liqua re ansam smere; ab liqua re vluti scintillam ptere.

824

pijama gmmeus; - sagrada, petra sacra; - triangulares (en forma de espina de pescado), lpides spicati // - de afilar, aspern, cos, cotis f; - de chispa, pedernal, pyrites, ae m; silex, lcis m; lapis vivus; - de escndalo, offendculum, i n; ser la - del escndalo, pssimum exemplum esse; - de molino, muela, mola, ae f, molaris lapis; - de sapo, v. mica; - de toque, cotcula, ae f (en sentido propio), obrussa, ae f (en sentido figurado); piedras en bruto, lpides assi // no dejar - sobre -, (aedifcium, urbem, arcem) fnditus (vel a fundamentis) discere, direre, evrtere, tllere, delere; el que de ustedes est sin pecado, arroje la primera -, qui sine peccato est vestrum, primus (por ej, in liquam) lpidem mittat // (clculo, piedrecilla que se forma en la vejiga de la orina) clculus, i m // (granizo) grando, dnis f. piel: pellis, is f. Uso: - adobada, concinnata pellis; - de armio, pellis armellnea; - de cabrito, pellcula haedna; abrigo de - , rnacis, dis f; vestis pellcea; casaca de -, scrtea, ae f; cubierto de -, vestido de pieles, pellitus, a, um; curtidor de pieles, v. peletero. pietismo: pietismus, i m. Sin: pietatis affecttio.

pietista: adj pietsticus, a, um // sust pietista, ae m. Sin: pietatis affectator vel ostentator. pieza: (porcin de tela) pannus, i m. Sin: tela; pannculus // (sala o aposento) cubculum, i n. Sin: doms membrum. Uso: - de recibo, salutatrium; salutatrium cubculum // (composicin suelta de msica vocal o instrumental) opsculum msicum. Sin: pars, partis f. Uso: ejecucin de la -, cantus, us m; - de violn, cantus fdibus // - teatral, fbula scenica vel dramtica // - de ajedrez, clculus, i m. piezoelectricidad: piezolectris, dis f. Sin: piezolctrica vis. piezoelctrico: piezolctricus, a, um. piezomtrico: piezomtricus, a, um. Sin: ad piezmetrum spectans. piezmetro: piezmetrum, i n. pigmentar: peculiarem colorem indcere. pigmentado: peculiari colore obductus.

piemia: pyhemia sive pyhaema, ae f. pienso, v. forraje. pimico: pyhemicus, a, um.

pielitis: pyelites, is f.

Pieles Rojas: Pelles Rubrae, Rbeae, Rufae. Sin: indi qui pelles rufae vocantur; indi, indgenae e cute rufa.

piercing: pertundculum, i n. Uso: - de oro, plata, metal, pertundculum ureum, argnteum, metllinum. Pierrot, v. bufn.

pijama, v. piyama.
825

pigmeo: (individuo perteneciente a los pueblos enanos que viven en las selvas de la regin ecuatorial de Africa y en grupos aislados en las Filipinas, Borneo y Nueva Guinea) pygmaeus, i m. Uso: de los -, pygmaeus, a, um // (fig, individuo muy pequeo) nanus, i m. Sin: pumlio, onis m; pmilus; homnculus; homncio, onis m.

pigmento: pigmentum, i n. Sin: color; fucus.

pigmentario: ad pigmentum prtinens.

pila pila: (pieza de piedra o de otra materia donde cae o se echa el agua para varios usos) pila, ae f. Sin: labrum. Uso: - bautismal, cntharus, i m; sacer fons; salutaris lavacri fons; lustralis aquae fons; - de cocina, urnrium; aqurium; aqurius lveus; labelli alvolus; pila fullnica; - de fuente, conceptculum, i n ; - del agua bendita, labrum aquae lustralis vel lstricae; lustrale labrum; (en las casas) mula, ae f.; aquae benedictae vsculum // Electr accumulatrium, ii n. Sin: pila; lampdium manuale, lampas (dis; ac sing -da, pl -des vel -das f) palmalis. Uso: elctrica, pila elctrica vel elctrea; pila elctridis vim praebens, fundens, gignens; - elctrica de Volta, pila voltiana // - atmica, pila atmica // (montn) strues, is f. Uso: - de ladrillos, strues lterum // (pilar de puente) v. pilar. pilar: (pila de puente) pila, ae f // (pilastra o columna aislada de un edificio) pila. Sin: columna // (piln de fuente) aqurium, ii n // (hito o mojn que sirve de seal en los caminos) v. mojn. pilastra: pila, ae f. Sin: pilastrum, i n. pulare, populari; praedas gere, fcere, auferre.

pillera: (accin propia de un pillo) nquiter vel mprobe factum. Sin: indignum fcinus; flagtium; scelus, lris n. pillo: (persona falta de escrpulos) nequam indecl. Sin: mprobus; scelestus; frcifer // (nio vagabundo o callejero que comete pequeos delitos) v. pilluelo. pilluela: mnnula, ae f. Sin: puella imprbula vel ptulans.

pilluelo: mnnulus, i m. Sin: puer imprbulus, audculus, ptulans. pilrico: pylricus, a, um. piloro: pylrus, i m. Sin: stmachi infrius stium. Uso: estrechamiento del -, pylri stnosis (-is f).

pillaje: latrocnium, ii n. Sin: grasstio; depraedtio.

pileta: (pila pequea) labellum, i n; v. lavabo // (pila pequea que sola haber en las casas para tomar agua bendita) lustralis (vel lstricae) aquae vsculum, labellum, stula // (piscina) piscina, ae f. Uso: - de natacin, natatrium, ii n; natatria, ae f; natatus, us m ; piscina natatria // (lavabo) v. esta voz.

pildora: plula, ae f. Sin: pastillus, i m. Uso: - anticonceptiva, plula anticonceptionalis; plula qua conceptus impediatur vel impeditur; tomar pldoras, plulas smere.

pilotaje: (accin y efecto de pilotar) guberntio, onis f. Sin: modertio; moderamen; rgimen (-mnis n). Uso: - de automotor, autocineti moderamen; - de avin, aronavis modertio; - de buque, navis guberntio // (ciencia y arte que ensean el oficio de piloto) gubernandi ars. pilotar: gubernare, rgere, moderari. Uso: s - un avin, aroplanum gubernare scio.

pillar: praedari. Sin: depraedari; furari; po-

piloto: (el que gua un buque, avin o vehculo) gubernator, oris m. Sin: rector. Uso: de automvil, autocineti gubernator; autoraedae rector; - de avin, aronavis vel ariae navis gubernator, rector; aroplanga, ae m; volator; - de avin de caza a reaccin, gubernator aroplani insectationis arihaustrii; de buque, navis gubernator; navgii rector; de planeador, gubernator velvolans // (luz roja) lumen, mnis n. Uso: - posterior, lumen

826

pintoresco postcum. pintar: pngere vel depngere. Uso: - a la acuarela, aquatis colribus pngere; - al encausto, a fuego, encausto pngere; inrere picturas; - al fresco, udo colores illnere; - al leo, oleatis colribus pngere; leo dilutis colribus pngere; - al temple, al aguazo, a la aguada, colribus aqu dilutis pngere; colribus aqu glutinat dilutis (vel temperatis) pngere; colribus aqu glutineque dilutis (vel temperatis) pngere; - con esmalte, maltham indcere licui rei; malth liquid illnere, obdcere, tgere, contgere; - de perfil, obliquam imginem fcere.

pimentero: pperis arbor (-ris f).

pimiento: (planta) siliquastrum, i n. Sin: cpsicum nnuum // (fruto) piperitis, -is vel - dis f . Uso: pimientos en escabeche, pipertides aceto maceratae.

pimienta: piper, ris n. Uso: granito de -, pperis granum.

pinchazo: (punzadura o herida que se hace con instrumento o cosa que pincha) punctura, ae f. Sin: pnctio, onis f. Uso: - de un neumtico, pneumtici perfortio // fig morsus, us m. Sin: vellictio; stmulus; acleus. Uso: los - del dolor, stmuli doloris; sentir los - de los envidiosos, dente nvido morderi. pinche: (mozo de cocina) sublngio, onis m. Sin: servus vel fmulus culinrius.

pincharse: (ponerse una inyeccin) cutem terebrare.

pinchar: perforare. Uso: - un neumtico, pneumticum perforare.

pinceta: volsella vel vulsella, ae f. Sin: forccula.

pincel: penicillum, i n; penicillus, i m.

pinacoteca: pinacotheca, ae f; pinacothece, es f.

ping-pong: tenildium tabulare vel mensale. Sin: mensale pilildium; ludus pilae mensalis. pingino: aptendytes, is f. Sin: aptendytes patagnia. pintamonas: malus vel imperitus pictor.

pintor: (persona que profesa o ejercita el arte de la pintura) pictor, oris m. Sin: pingendi rtifex. Uso: - excelente, pingendi clarssimus arte; apella insignis in arte; - de cosas groseras y viles, rhypargraphus, i m; - de paisajes, v. paisajista; - en porcelana, pictor porcellanrius; - de retratos, pictor imginum; anthropgraphus, i // (persona que tiene por oficio pintar puertas, paredes, etc.) dealbator, oris m. Sin: tector. pintorescamente: amoene. Sin: venuste; lectssimis colribus. Uso: describir algo -, liquid colribus pngere; liquid verborum colribus depngere; liquid gratis colribus ornare.

pintarse: - la cara, las uas, los labios, los ojos, las cejas, fciem (vel vultum, vel os), ungues (vel unguculos), labia (vel labra, vel labella), culos, superclia fucare, vel fuco illnere, vel fuco tngere; nitentem crustam facii, nguibus, lbiis, culis, supercliis indcere; nitenti crust fciem, ungues, lbia, culos, superclia tgere vel contgere.

pintarrajear: ridculas imgines delineare vel pngere.

pintoresco: (ameno) amoenus, a, um. Sin: venustus. Uso: lugares -, amoena, orum npl;

827

pintorrear playas -, amoena ltorum // (vivo, animado, lleno de imgenes) flridus, a, um. Sin: vvidis colribus descriptus, expressus, ornatus. Uso: estilo -, flridum dicendi genus. pintura: (tabla, lmina o lienzo en que est pintada una cosa) pictura, ae f. Sin: tbula vel tabella picta. Uso: - histrica, pictura histrica; - inspirada, tbula quasi divina manu picta; - mural, paretis pictura; pictura parietria; - ornamental, pictura ornamentalis; - a la acuarela, tbula aquatis colribus depicta; tbula dilutis colribus leo depicta; - al encausto, encustica, ae f (sobrent ars); pictura encustica; - al fresco, v. fresco; - al leo, tbula dilutis colribus leo depicta ; al pastel, tbula dilutis colribus picta; tbula xerochromtica; ejecut grandes -, picturas fecit grandes // (arte de pintar) pictura, ae f. Sin: grphice, es f; ars pingendi vel picturae // (procedimiento de pintura) pictura, ae f. Sin: rtio picturae // (la imagen pintada) imago, gnis f // (fig, descripcin o representacin viva y animada de una persona o cosa por medio de la palabra) imago, gnis f. Sin: descrptio, repraesenttio. Uso: la - de los caracteres, naturarum imago. pintorrear, v. pintarrajear. piocele: pyocele, is n.

Po XII: Pius Papa Duodcimus.

pigeno: pygenus, a, um. Sin: pyognicus; suppuratrius; pus ciens. piojo: (insecto) pedculus vel pedculus, i m. Sin: pedis, is m. Uso: huevo de -, lens, lendis vel lndinis mf. piojoso: pediculosus, a, um. Sin: pedicosus // fig srdidus, a, um. piolet: dolabra glacfraga. pioln, v. cordelito.

pinza o pinzas: (instrumento cuyos extremos se aproximan para agarrar o sujetar algo) forceps, cpis mf. Sin: forfex , fcis f; forpex, pcis f. Uso: agarrar las -, frcipem arrpere.

pin: (rueda dentada) dentata, ae f. Sin: rota dentata. Uso: - grande, rota dentata maior // (simiente del pino) ncleus pneus.

pia: (fruto del pino) pnea, ae f. Sin: nux (nucis f) pnea // (anan) v. esta voz .

pinzn: fringilla vel frigilla, ae f; fringillus, i m.

pipar: (fumar en pipa) ex nicotiano infundbulo (vel infumbulo, vel fumarolo, vel fumisgio) fumum sgere. Sin: nicotianum fumum sgere, haurire; infumbulum (nicotianis fliis fartum) sgere; (tabaci) fumum ex infundbulo haurire; ex infumbulo odoratos trhere nidres.

pipa: infundbulum, i n. Sin: infumbulum; fumarolum; fumisgium; nicotianum infundbulum vel infumbulum; fumarolum tabcinum. Uso: - encendida, infundbulum succensum; gran surtido de pipas, fumisugiorum magna cpia // borla de la -, apex, picis m; cabeza de la -, vsculum vel caput; can de la -, fstula vel (h)arundo (-dnis f); codo de la - (para vaciar la saliva), convexum; fndulus; cordoncillo de la -, funculus fumaroli; desobturador de la -, everrculum; tapa de la -, vsculi opertrium // cargar la -, fumisgium refercire tabaco; infumbulum nicotianis fliis farcire; llenar la - de tabaco de la mejor calidad, tabaco ptimae notae fumarolum refercire, implere, replere.

piorrea: pyorrhoea vel pyorhea, ae f. Sin: puris fluxus (-us m) vel efflxio (-onis f).

828

pirmano pique: echar a - (hundir) una embarcacin, navem deprmere. pirxico, v. pirtico.

piquera: (agujero o puerta pequea que se hace en las colmenas) alvearis foramen (-mnis n). piquete: (grupo de soldados) mlitum turma. Uso: - de guardia, stativum praesdium; stativa mlitum turma // (pequeo grupo) manpulus, i m. Uso: - de honor, manpulus honorficus // (destacamento agrupado en torno de la bandera) vexillum, i n. piragua: linter, tris f; lintris, is f. Sin: cymba; scapha; phaselus; navcula monxyla. piqueta: (herramienta) dolabella, ae f.

pirhelimetro: pyrohelimetrum, i n.

prico: pricus vel prius, a, um. Sin: gneus. pirita: pyrites, ae m. Sin: lapis ignirius. Uso: - arsenical, pyrites arsenicalis. piritoso: pyrticus, a, um.

pirobalstica: pyroballistria ars (artis f) vel doctrina (-ae f). Sin: pyrobolria ars vel doctrina. pirobolista: pyroballistrius, ii m. Sin: pyrobolrius. piroelectricidad: vis pyrolctrica.

piratera: pirtica, ae f. Sin: pirtica ars vel vita; pirticum fcinus vel opus. Uso: practicar la -, v. piratear. pirtico: pirticus, a, um. pirtico: pyrcticus, a, um. Sin: febrcitans, antis. Uso: hallarse en estado -, febricitare; febris aestu iactari. pirexia: pyrxia sive pyrexa, ae f. Sin: febris (ac -im vel -em; abl -i vel -e) aestus (-us m) vel ardor; febris ardentssima.

piratear: pirticam gere, fcere, exercere. Sin: pirtico vvere modo vel ritu.

pirata: pirata, ae m. Uso: - areo o del aire, abductor; pirata caelestis; praedo (-onis m) arius; - informtico, v. hacker; - martimo, praedo martimus; jefe de piratas, archipirata, ae m; praedonum dux.

piragismo: lntrium (vel cymbarum, vel scapharum, vel phaselorum, vel navicularum monoxylarum) certamen (-mnis n).

pirograbado: (procedimiento para grabar) pyrogrphia sive -grapha, ae f // (talla obtenida pirograbando) encustum, i n. Sin: pyrogrphica imago; v. encausto.

pirograbar: pyrogrphice incdere. Sin: igne (vel ignis ope) incdere. pirografa, v. pirograbado. pirogrfico: pyrogrphicus, a, um. pirgrafo: pyrgraphum, i n. pirologa: pyrolgia sive -loga, ae f.

piromana: pyromnia sive -mana, ae f. Sin: ignem subiciendi insanum stdium.

piromancia o piromanca: pyromanta, ae f. Sin: divintio ex igne.

pirmano: pyrmanes, is m. Sin: ignem subiciendi vesane studiosus.

829

piromntico piromntico: pyromnticus, a, um. ticos) piscina, ae f. Sin: natbulum; natatrium stagnum; v. pileta (- de natacin). piscolabis: (refrigerio o aperitivo que se hace entre las comidas principales) v. lunch, tentempi. Piscis: Pisces, ium mpl.

pirometra: pyromtria sive -metra, ae f.

pirmetro: pyrmetrum, i n. Sin: instrumentum pyromtricum.

pirscafo: pyrscapha, ae f; v. buque (- de vapor). pirosfera: pyrosphaera, ae f. pirosis: pyrosis,-is f. Sin: stmachi acor (-ris m).

pirotnico: (concerniente o relativo a la pirotecnia) pyrotchnicus, a, um. Sin: ad pyrotchnicam ttinens. Uso: espectculo -, spectculum pyrotchnicum // (el que conoce y practica el arte de la pirotecnia) pyrotchnicus, i m. prrico: prrichus vel prrhichus, a , um. pirronismo: pyrrhonismus, i m. pirueta: hacer una -, circumverti. piroxeno: pyrxenum, i n.

pirotecnia: pyrotchnica, ae f; pyrotchnice, es f. Sin: pyrotchnica ars.

pisada: (huella o seal que deja el pie en la tierra) vestgium, ii n. Sin: gradus, gressus, us m // fig vestgium, ii n. Sin: exemplum; exemplar. Uso: seguir las - de uno, alicius vestgia prsequi vel calcare. pisaverde, v. lechuguino, petimetre. pisapapeles: chartarum pressrium.

piso: (pavimento natural o artificial) solum, i n. Sin: pavimentum; stratum. Uso: - empedrado, pavimentum lapdeum vel silceum; de baldosas, de ladrillo, pavimentum testceum vel latercium; - de madera, pavimentum durteum; lgneum pavimentum; constratum, i n; - de mrmol, solum marmreum; - de mosaico, pavimentum tessellatum vel musivum; - de piedra, pavimentum lapdeum; - de slice, pavimentum silceum // (cada una de las plantas de un edificio situadas en diferentes planos) tabulatum, i n. Sin: contigntio, onis f; tabultio; contabultio; doms contigntio; conclvium ordo Uso: subterrneo, tabulatum subterrneum; bajo, planta baja, pedeplana, orum npl; planum tabulatum; plana tabultio (contabultio, contigntio); primero, segundo ... -, primum, secundum ... tabulatum; prima, secunda ... tabultio; ltimo -, ltimus vel summus conclvium ordo; casa de tres -, domus trium tabulatorum; domus quae tres tabulationes habet; domus quae tribus constat contignatinibus. pisn: pavcula, ae f. Sin: lgneus mlleus. pisoncito: (lgneus) mallolus.

piscina: (estanque destinado al bao, a la natacin o a otros ejercicios y deportes acu-

pista: (espacio acotado para ciertos tipos de carreras, juego o competiciones, en hipdromos, veldromos, estadios, campos de tenis, etc.) currculum, i n. Sin: iter; campus; palaestra. Uso: - ecuestre, equorum palaestra; campus equis excercendis; - de esqu, iter nrticum; currculum nivale; - de patinaje,

830

pizarra currculum sleis frreis prolabntium; - de tenis, campus tenilusrius // (espacio destinado al baile) currculum, i n. Uso: - de baile, currculum saltatrium; locus saltatrius // (terreno acondicionado para el despegue y aterrizaje de aviones) campus, i m. Sin: currculum aronvium. Uso: - para el despegue de aviones, campus aroplanis sustollendis; campus ex quo aroplana extolluntur; de aterrizaje, campus in quem aroplana descendunt // (cada una de las bandas paralelas de una cinta o un disco magnticos) smita, ae f. Uso: - magntica, smita magntica. pistilo: (floris) pistillum, i n. pistero: smpulum, i n. Sin: simpvium. est colocado el fulminante) (cpsulae) fndulus, i m // (llave en forma de mbolo que tienen diversos instrumentos msicos) fndulus. Sin: tbulus ambultilis. pita: (agave) agve, es f. pitecntropo: pithecnthropus, i m. piteco: pithcus vel pithcos, i m.

pitillera: hispanicarum (vel convolvellorum) theca vel capsella. pito: (sonido muy agudo) sbilus, i m (en pl tambin sbila, orum n) // (instrumento) sibilatrium, ii n. Uso: tocar el -, sibilare; sbilum dere; sbila dare, dere, fndere, effndere // (vasija de barro) fctile, is n // (claxon, bocina) bcina vel bccina, ae f. Sin: tuba // no vale un -, pro nhilo ducendum est; no se me da un - de tus amenazas, tuas minas huius non fcio. pitillo, v. cigarrillo.

pistola: pistlium, ii n. Sin: pistrium, ii n; pistria, ae f; manuballstula; pyroballstula; sclopellum; scloptulum; pistlium machinale; manualis ballstula; ballstula (vel manuballstula) ignvoma vel ignfera; parva ballista manualis. Uso: - automtica, manuballista (vel manuballstula) ignvoma automatria // disparar con la -, manuballstul displdere; disparar tiros de -, ignitos glbulos e pyroballstula decere; tener a mano la -, pistlium ad manum habere // - libre, certamen manuballstul sine fulcmine adhbit; certamen manuballstulae sine fulcmine adhbitae; -, tiro rpido, certamen manuballstul adhbit, celriter glndibus iaciendis. pistolero: manuballistulrius, ii m. Sin: pyroballistulrius; praedo manuballistulrius; latro manuballstul armatus.

pitorro: (canuto) v. esta voz // (pitn, tubo que tienen los botijos, pisteros y porrones para moderar la salida del lquido) epistmium, ii n. Sin: fstula; fistella; cnnula. pituita: pituta, ae f.

pistoletazo: manuballstulae ictus, vel coniectus (-us m), vel emssio; pistlii ictus vel explsio. pistn: (mbolo de bomba) v. mbolo // (parte o pieza central de la cpsula donde

piyama: pygama, ae f. Sin: vestis (-is f) vel tnica cubicularis, cubiculria, cubitria, dormitria, nocturna.

pxide: pyxis, dis f. Sin: vsculum.

pituitario: pituitrius, a, um. Uso: glndula -, glndula vel membrana pituitria.

pizarra: (roca) ardsia, ae f. Sin: lapis (-dis m) sctilis; schistos lapis niger // (hoja plana y delgada de -, para techos y cobertizos)

831

pizarrn scndula, ae f (ex ardsia) // (trozo de - negra o azulada, en que se escribe o dibuja) lapis niger vel caerleus. Sin: tbula nigra vel caerlea; lapdea tbula scriptria // (encerado para escribir o dibujar en l) tbula, ae f. Sin: tbula scriptria, litterria, scholaris. Uso: ve a la -!, i (procede, progrdere, veni) ad tbulam!; escribe esto en la -, por favor!, inscribe quaeso hoc tbulae!; inscribe quaeso hoc in tbula! pizarrn, v. pizarra (encerado). pizarrn: lapis (-dis m) scriptrius. vel inservire; volupttibus indulgere vel se ddere; suas libdines explere vel satiare. plagiario: sust plagirius, ii m. Sin: plagiator; alieni scripti furator; alicius vel alicius rei imitator; qui liquid ab liquo srripit // adj plagiatcius, a, um. plagio: plgium, ii n. Sin: alieni scripti furtum; alicius vel alicius rei imittio, imitamentum. Uso: cometer un -, plgium commttere; furtum fcere; liquid furari (v. gr. ex iis rebus). plagiar: alicius scripta furari vel imitari.

pizca: coloq mica, ae f. Sin: mcula; hilum; frstulum, frustillum. Uso: una - de sal, mica salis. pizza: pitta, ae f. Sin: pista; placenta; scriblita; moretum; compressa placenta.

pizzera: placentria, ae f (taberna). Sin: moreti (vel pistarum, vel placentarum) taberna; taberna scriblitria.

placard, v. alacena.

placa: (lmina, plancha o pelcula) lmina, ae f. Sin: brctea vel brttea; placa // Fotogr lmina photogrphica // Impr lmina typogrphica // (insignia) insigne, is n. Sin: phlera, ae vel phlerae, arum f.

placer: voluptas, atis f. Sin: delecttio; oblecttio; delectamentum; delectamen (-mnis n). Uso: - carnales, crporis (vel libidinosae) voluptates; - espirituales, nimi oblectamenta vel voluptates; - sensibles, bona quae snsibus capiuntur; placeres de la mesa, oblectamenta convivlia; voluptates vini et epularum; los placeres de la vida, vitae gaudia; entregarse a los -, suae libdini indulgere

placebo: medicamen vcuum.

plan: (proyecto, intencin de realizar algo) conslium, ii n. Sin: rtio (-onis f). Uso: operativo, praestituta peris tempertio; - poltico, de repblica conslium; - quinquenal, programma quinquennale; quinquennalcium inceptum; quinquennalis administrationis rtio; - de accin, agendi rtio vel conslium; - de guerra, belli gerendi conslium; - de inversin, pecniae collocandae rtio; planes de desarrollo econmico, oeconmicae progressionis conslia; conslia de oeconomicarum rerum incremento; planes para alejar el peligro del terrorismo, rationes ad perculum terrorismi avertendum // - de estudios, studiorum rtio. Sin: ordo studiorum; disciplinarum rtio; studiorum currculum // (plano , representacin esquemtica) descrptio vel discrptio, onis f. Sin: spcies; figura. Uso: regulador de una ciudad, aedilcia urbis rtio; descrptio urbis vel aedificiorum; forma urbis; moderandae urbis descrptio; praestituta rei exstructriae (urbis) tempertio; rtio aedificatria; rtio aedifcia exstruendi // -

plaid: (tela a cuadros) vestis (-is f) laculata // (manta escocesa) pannus laculatus. Sin: Scotorum strgula (vel vestis) laculata. Uso: llevar el -, pannum laculatum gestare; ponerse el -, strgul laculat amiciri.

832

plano de cuentas, discrptio computationum (sive comptuum) et nminum. praecipuis lineamentis propnere. Sin: opus summis lineamentis adumbrare. planeo: arivoltio, onis f. Sin: arivolatus vel arovolatus, us m.

plancha: (utensilio para planchar la ropa) complanatrium, ii n; complanatria, ae f. Sin: pressrium; ferrum pressrium; instrumentum complanatrium; ferrum vel ferramentum politrium; complanatrium rugarum; prelum vestirium. Uso: - con termostato, prelum vestirium thermostato armatum vel preditum // (lmina ) lmina, ae f. Uso: - elctrica, elctrica lmina //(en el windsurf) velitbula, ae f. planchado: complantio, onis f. Sin: laevigtio (linteorum).

planeta: (cuerpo celeste) planeta, ae m; planetes, ae m. Sin: stella vagans, errans; sidus (-dris n) errans. Uso: - Jpiter, Iovis stella; stella Iovialis; Iuppiter stella errtica // (especie de casulla) planeta, ae f. Sin: palla (sacerdotalis). Uso: - plegada, planeta plicata. planetario: planetrius, a, um; planetaris, e. Sin: planetarum (gen pl); ad planetas prtinens. Uso: sistema -, planetarum motus et rationes.

plancton: plancton, onis n.

planchar: complanare. Sin: laevigare; ferro clido complanare. Uso: - un vestido, una camisa, vestem, indsium clido ferro complanare.

planchadora: complanatrix, icis f. Sin: laevigatrix; vstium complanatrix; linteorum laevigatrix.

planctnico: planctnicus, a, um. Sin: planctonis smilis; ad plancton spectans. planeacin: plantio, onis f. Sin: libratus volatus (-us m); volatus labens.

planificacin: planifictio, onis f. Sin: praedispostio; praestituta rerum dispenstio vel ordintio. Uso: - arbitraria, praestituta rerum dispenstio; - demogrfica, praestituta tempertio demogrphica; una razonable - del trabajo humano, rationalis ordintio praestituta peris humani; promover e imponer una masiva - de los nacimientos, provhere et iningere vastssimam natorum moderationem. planificar: ad rationem praestitutam descrbere.

planear: (descender en planeo) per ra delbi; in re pendre; suspensum esse; librato volatu vehi // (cernerse en el aire como las aves) in re versari. Sin: suspensum esse; per ra delabi // (proyectar, organizar) liquid descripte praestitere vel praefinire // (trazar o formar el plan de una obra) rem

planeador: velvolum, i n. Sin: anemoplanum; aronavis velfera. Uso: piloto de -, aronavis velferae gubernator.

plano: (adj, llano) planus, a um. Sin: equus // (liso) levis, e // (representacin grfica) descrptio, onis f. Sin: lineamenta, orum npl; adumbrtio; forma; dispostio; delinetio, distribtio. Uso: - catastral, censria predii (vel fundi) descrptio; - de un edificio, aedifcii forma; aedificandi descrptio vel rtio; -

planisferio: planispherium, ii n.

planmetro: planmetrum, i n.

planimetra: planimtria sive -metra, ae f. Sin: plana metiendi ars, rtio, doctrina.

833

planta de los itinerarios de los ferrocarriles, itnerum ferriviariorum descrptio; levantar el de una casa, designare (delineare, adumbrare, descrbere) domum // (superficie plana) planum, i n. Sin: aequum, i n; locus planus vel aequus. Uso: - inclinado, devexum, i n; planos de sustentacin, alae, arum fpl; fig, estar en el mismo - que alguien, in aequo stare licui; ponerse en el mismo - que alguien, aequari cum liquo // (distancia relativa de los objetos que figuran en un cuadro) prospectus, us m. Uso: primer -, frons, frontis f ; segundo o ltimo -, recessus, us m; en el primer -, a fronte; priore parte // estar en el primer -, conspcuum vel eminentem esse; in promptu esse; in fronte esse; estar en segundo, en ltimo -, in recessu esse; que est en primer -, minens, entis (en sentido propio y figurado); conspcuus (en sentido figurado); figura de primer -, fig princeps, cpis; caput, ptis n; que est en segundo -, reductus (en sentido propio); las partes que estn en segundo -, reducta, orum n; abscedntia, ium n. pedeplanis; cuartos, departamentos en baja, conclvia quae plano pede sunt; edificio en - baja, aedes (edium fpl) plano pede aedificatae; construir una - baja, aedifcium plano pede institere; habitar en - baja, plano pede habitare. plantacin: (accin y efecto de plantar) planttio, onis f. Sin: stio; constio; postio; satus, us m // (conjunto de lo plantado) plantria, ium fpl. Sin: sata, orum npl // (terreno en el que se cultivan plantas de una misma clase) locus (arbustis) cnsitus. Sin: seminrium; arbustum; sationes, um fpl; culta, orum npl. Uso: - de vstagos, surculorum postio // (rboles plantados) plantrium, ii n. Sin: arboretum; arbustum. plantar: plantare. Sin: (sembrar) srere; (meter en tierra) fgere // (concerniente o relativo a la planta del pie) plantaris, e.

planta: (rbol) arbor, ris f. Sin: planta. Uso: - decorativa, planta decorativa // (parte inferior del pie) planta, ae f. Sin: planta pedis; solum, i n; vola, ae f; basis , -is (ac -im, abl -i) f (en los animales); hasta la - del pie, usque ad imos pedes // (diseo en que se da idea para la fbrica o formacin de una cosa) forma, ae f. Sin: descrptio; adumbrtio; delinetio; spcies; linearis descrptio. Uso: topogrfica, linearis locorum descrptio; - de la ciudad, forma urbis // (plan que determina las diversas dependencias y empleados de una oficina, universidad u otro establecimiento) frmula, ae f. Sin: nmeri; ordo; sries. Uso: estar, quedar en -, in nmeris esse, manere; salir de -, desnere in nmeris esse // (piso) tabulatum, i n; v. piso. Uso: - baja, pedeplanum, i n; pedeplana, orum npl; pedeplanae (aedes); tabulatum infrius; contigntio infrior; planus pes (pedis m); en - baja, in

plantear: (establecer) statere // (suscitar) movere. Uso: - un problema, quaestionem movere // (exponer) pnere vel propnere. Uso: - un problema, quaestionem pnere; quaestionis frmulas propnere. plantgrado: adj plantgradus, a, um // sust plantgradus, i m.

plasmabilidad: plasmablitas, atis f. Sin: capcitas formationis.

plasma: plasma, tis n.

plantilla: (suela interior del zapato) slea, ae f; parva slea. Uso: - anatmica, slea anatmica.

plasmable: plasmbilis, e. Sin: fingbilis; flexbilis; formbilis; formationis capax . plasmador: plasmator, oris m. Sin: formator; fictor; conflator; confector.

834

platillo plasmar: plasmare. Sin: fngere; effngere; formare; conformare; configurare; confcere; conflare. platabanda, v. arriate.

plstica: (arte de plasmar o formar cosas de barro, yeso, etc.) plstica, ae f; plstice, es f. Sin: fingendi vel effingendi ars, rtio, doctrina // (dicho de un material) v. plstico. plsticamente: plstice.

plastificado: plastificatus, a, um. Sin: plstic contectus. Uso: libro con tapa -, liber tectur plastificat munitus. plastificar: plastificare. Sin: rem plsticam obdcere; plstic uti; plsticam adhibere. plata: (metal) argentum, i n. Uso: de -, argnteus; argentrius; ad argentum spectans; moneda de -, argnteus, i m; - de buena ley, argentum probum // (dinero) pecnia, ae f.

plastificacin: plastifictio, onis f. Sin: rei plsticae obdctio.

plstico: (adj, perteneciente o relativo a la plstica) plsticus, a, um. Sin: ad effingendi artem (vel rationem, vel doctrinam) ttinens. Uso: artes -, artes fingendi; artes quae in effectu psitae sunt; artes quae rerum formas imitantur vel effingunt // (perteneciente o relativo a materias o productos plsticos) plsticus, a, um. Uso: sustancia -, res plstica; materia -, materia plstica; productos -, plstica, orum n // (dctil, blando, que se deja moldear fcilmente) mollis, e. Sin: (ad fingendum) fcilis. Uso: arcilla -, fcile lutum // (fig, aplicado al estilo o a la frase que por su concisin, exactitud y fuerza expresiva da mucho realce a las ideas o especies mentales) expressus, a, um. Sin: vivus // sust res plstica. Sin: plstica matria vel matries (-ii f); res plstice effecta. Uso: - verde, vridis plstica; plstica oecolgica.

plataforma: (superficie llana horizontal ms elevada que lo que la rodea) suggestus, us m; suggestum, i n // (suelo o azotea de ciertas construcciones) rea vel arola aequa. Sin: stratum; contigntio vel contabultio (- de tablas). Uso: certamen de zambullidas desde la - de 10 m, natationis certamen de contignatione, metra X alta // (programa o conjunto de reivindicaciones o exigencias que presenta un grupo poltico, sindical, profesional) propsitum, i vel propsita, orum n. Uso: - poltica, propsitum polticum; - reivindicativa, vindicationis propsita et conslia // (andn de una estacin de ferrocarril) crepdo, dnis f. Sin: viae ferratae crepdo // - de vehculo, stratum currs //- petrolfera, artificiosa nsula petroleria. platea: cvea, ae f. Sin: cavedium; cvea mdia. plateado: argentatus, a, um. Sin: inargentatus. platear: argento obdcere. Sin: licui rei argentum indcere. plateadura: argenti indctio. pltano: pltanus, i f. Uso: de -, plataninus.

platero: argentrius, ii m. Sin: argntifex, fcis m; argentrius faber (-bri m).

platera: (arte y oficio del platero) argentrii (vel argentficis, vel fabri argentrii) ars // (taller del platero) argentrii officina // (tienda del platero) argentrii taberna.

platillo: (plato pequeo) patella, ae f. Sin: patnula; catillus; catillum; scutella. Uso: de la balanza, trtina; statera; lanx, lancis f // (cmbalo) cmbalum, i n. Sin: discus (ex

835

platina aurichalco). Uso: hacer chocar los -, discos (ex aurichalco) colldere. platonismo: platonismus, i m. Sin: doctrina platnica. plausibilidad: plausiblitas, atis f. plausible: plausbilis, e. Sin: plausu dignus; probbilis. plausiblemente: plausibliter.

platina: (parte del microscopio en que se coloca el objeto que se quiere observar) catinus, i m.

platinado: (accin y efecto de platinar) pltini obdctio.

platirrinos: smiae platyrhinae.

platino: pltinum, i n. Sin: altia, ae f; altia, orum npl; aurum album; leucochrysus, i m.

platinar: pltino obdcere, obtgere, tgere.

plato: (vajilla de mesa) ptina, ae f. Sin: catinus; catinum. Uso: - pequeo, catillus; catnulus; - sopero, scuta vel scutra; scutella; - de papel, patella chartcea; un - de caldo, quantum iuris scutella cntinet // (platillo de la balanza) lanx, lancis f. Sin: trtinae vel librae lanx // (vianda o manjar que se sirve en los platos) frculum, i n. Sin: daps, dapis f (generalm en pl). Uso: carta o lista de platos, v. men; - preferido, dapes quae prae cteris liquem delectant; - tpico, peculiare frculum; saborear algn -, frculum quoddam degustare // (servicio) missus, us m. Sin: mensa; cena. Uso: primero, segundo, tercer -, prima, secunda (vel ltera), trtia cena vel mensa; de o para la entrada, promulsis, dis f; v. entrada // (pin grande de bicicleta, etc.) v. pin // (disco de arcilla que sirve para ejercitarse en el tiro al plato o tiro al vuelo) catinus, i m. Sin: discus, i m. Uso: tirar al -, emttere in discum // - volador, orbis (discus, globus, clpeus) volans. platnicamente: platnice. platnico: platnicus, a, um.

platito, v. platillo (plato pequeo).

playa: (ribera del mar o de un ro grande) acta, ae f. Sin: arenosum litus (-tris n); (lugar llano y espacioso, explanada) rea, ae f. Uso: - de estacionamiento, rea stativa; de estacionamiento reservada para los clientes, rea stativa pro clintibus sepsita. play-boy: trssulus, i m. Sin: ivenis volupturius vel voluptrius; ivenis dives et volupturius. player: lusor, oris m; v. jugador.

plegadera, v. cortapapeles.
836

plectro: plectrum, i n. Sin: tnnulum.

plebiscito: plebiscitum, i n. Sin: plebis scitum vel decretum.

plebiscitario: unnimis, e; unnimus, a, um. Sin: mnium consensu.

plazoleta: platola, ae f. Sin: arola.

plaza: (espacio libre) pltea, ae f. Sin: rea; forum. Uso: - abierta, pltea prospctui patens; - interior, cavedium; - Mayor, Pltea Maior; - San Pedro, Pltea Petrina; Area Petriana; Forum Petrianum; - de la Concordia, Forum Concordiale; - de Mayo, rea, nmine Maii nota; - de toros, rea taurorum; taurorum circus (-i m) // (mercado) forum, i n // (ciudad o lugar con guarnicin, - fuerte) ppidum, i n. Sin: locus munitus.

pliego pleiteador, v. camorrista. plenario: adj plenrius, a, um // (pleno, reunin general) sssio plenria. pleitista, v. camorrista. nmia snguinis cpia // fig redundntia, ae f. Sin: repltio; affluntia. Uso: - de palabras, nmia verborum abundntia; nmium verborum proflvium.

plenipotenciario: legatus cum lberis mandatis. Sin: legatus cum summa potestate; legatus cum auctoritate, vel cum mandatis; legatus cum pblica auctoritate. pleonasmo: pleonasmus, i m. Sin: redundntia; nimetas; verborum redundntia vel nimetas. Uso: usar muchos -, verborum redundnti (vel nimietate) uti. pleno: (reunin o junta general) v. plenario.

pletrico: plethricus vel pletricus. Sin: snguinis abundans // fig redundans, antis Sin: abundans; repletus; ffluens. pleura: pleura, ae f. Sin: pulmonis vel pulmonum membrana, membrnula. pleuresa, v. pleuritis.

pleonsticamente: pleonstice. Sin: redundanter; verborum redundnti vel nimietate; verborum cum redundntia. Uso: escribir, hablar -, magna cum verborum redundntia scrbere, loqui. pleonstico: pleonsticus, a, um. Sin: redundans; suprfluus. pleroma: plerma, atis n.

pleurtico: (que padece pleuresa) pleurticus, a, um. Sin: lteris dolore laborans // (concerniente o relativo a la pleura) pleurticus, a, um; ad pleuritem (vel ad pleurtidem) prtinens.

pleuritis: pleuritis vel pleurites, is f; pleuritis, dis f. Sin: plurisis, is f; pleurae inflammtio; lteris vel lterum dolor (-ris m). pleuroneumona: pleuropneumnia sive -pneumona, ae f. Sin: pleuropulmonites, is f; pleuropneumonitis, dis f. Uso: - simple, pulmonis eiusque membranae inflammtio; doble, pulmonum eorumque membranae inflammtio. pleurocentesis: pleurocntesis, is f.

plesimetra: plessimtria sive -metra, ae f; plessomtria sive -metra.

plesimtrico: plessimtricus vel plessomtricus, a, um.

plesmetro: plessmetrum vel plessmetrum, i n.

pleuroperineumona: pleuroperipneumnia sive -pneumona, ae f.

pltora: (abundancia de sangre) plethria, plethra vel pletra, ae f. Sin: pletra; sanguis (-gunis m) redundans; snguinis abundntia;

plesiosauro: plesiosauros vel plesiosaurus, i m.

plexo: plexus, us m.

plexigls, v. acrlico.

pleurotoma: pleurotmia sive -toma, ae f. Sin: pleurae (vel pulmonis membranae) sctio.

pliego: (hoja de papel, especialmente de

837

plinto forma cuadrangular y doblada por la mitad) plgula, ae f // (fascculo de 8, 16 o ms pginas de opsculo o libro) fascculus, i m. Uso: - en 8, quaternio, onis m. cium, ii n. Sin: plmeum stratum; clcita plumis farta.

plioceno: adj pliocenicus, a, um // sust pliocaene, is n. Sin: aetas (-atis f) pliocenica. plomada: perpendculum, i n. PLO, v. OLP.

plinto: plinthus, i f.

pluralidad: (el mayor nmero) maior pars (partis f) // (multiplicidad) multiplcitas, atis f. pluralismo: pluralismus, i m. Uso: - cultural, pluralismus culturalis.

pluma: (rgano producido por la epidermis de las aves) pluma, ae f. Sin: penna. Uso: comenzar a cubrirse de plumas, plumscere // (conjunto de plumas) plumae, arum fpl // (- de metal para escribir o dibujar) pnnula, ae f. Sin: clami vel stili apex (picis m), cuspis (-pdis f), acumen (-mnis n); cuspis scriptria; stilus plumbatus // - fuente, estilogrfica, stilgraphum, i n. Sin: clamus stilogrphicus; v. estilogrfica // - esferogrfica, v. bolgrafo.

plomero: (fabricante de objetos de plomo) plumbrius, ii m. Sin: zincrius; plumbrius rtifex // (persona especializada en la instalacin, mantenimiento y reparacin de las conducciones de agua y otros fluidos, as como de otros servicios sanitarios y de calefaccin en los edificios) faber (-bri m) hydrulicus.

pluralista: (partidario del pluralismo) pluralista, ae m. Sin: multiplicitatis studiosus vel fautor // (relativo al pluralismo) pluralsticus, a, um. Sin: ad pluralismum ttinens. Uso: sociedad -, socetas pluralstica. pluricelular: pluricellularis, e. plurilateral: plurilterus, a, um.

pluripartidismo: plrium factionum modertio.

plutocracia: plutocrtia sive -crata, ae f. Sin: dvitum rgimen, imprium, dominatus (-us m), domintio. plutcrata: plutcrata vel plutcrates, ae m. Plutn: (planeta) Pluto vel Pluton, onis m. plutocrtico: plutocrticus, a, um.

plusvala: valor (-ris m) excedens. Sin: valorem excedens, entis m; augmentum valoris; aucta rerum (vel prtii) aestimtio; aestimtio peris (vel perum) crescens.

plumero: (mazo de plumas atado a un mango, que sirve para quitar el polvo) penculus vel pennculus, i m. Sin: penicillus; penculus plmeus // (caja donde se ponen las plumas) calamrium, ii n. Sin: pennrium; graphirium; theca calamria vel pennria // (instrumento para ahuyentar las moscas, cazamoscas) muscrium, ii n. plumn: (colchn lleno de pluma) plum-

plutonio: plutnium, ii n. Uso: de -, plutonianus.

pluvial: adj pluvialis, e. Sin: implvius. Uso: capa -, pluviale, is n; csula pluvialis. pluvmetro, v. pluvimetro.

838

poema pluviometra: pluviomtria sive -metra, ae f. Sin: hyetomtria sive -metra, ae f. ciari vel ardere.

pluviomtrico: pluviomtricus, a, um. Sin: hyetomtricus; ad pluvimetrum spectans. pluvimetro: pluvimetrum, i n. Sin: hyetmetrum; plviae metiendae instrumentum.

pneuma: pneuma, tis n. Sin: spritus, us m.

poblacin: (conjunto de pobladores) popultio, onis f. Sin: populsitas; ppulus; cvium (vel hminum, vel incolarum) nmerus; hmines, um mpl; cives, ium mpl; ncolae, arum mpl. poblamiento: (proceso de asentamiento de un grupo) incolarum dedctio. pobo, v. lamo.

pocero: (hombre que fabrica o hace pozos o trabaja en ellos) puterius, ii m.

pobreza: paupertas, atis f. Sin: egestas; inpia; penria. Uso: - de espritu, nimi inpia; - de ingenio, trditas ingnii; tardum ingnium; - de la lengua, sermonis inpia vel egestas; - de vocablos, penria verborum; vocum pucitas.

poder: potestas, atis f. Sin: potntia; imprium; dominatus, principatus (-us m); dcio, iurisdctio (-onis f). Uso: - absoluto, absoluta potestas; - abusivo, arbitratus, us m; - adquisitivo, potntia emendi; - ejecutivo, potestas exsecutria, exsecutiva, administrativa, gubernativa; - espiritual y temporal, rerum divinarum humanarumque potestas; - interino, potestas fiduciria; - judicial, potestas iudicialis vel iudiciria; - legislativo, potestas legfera; potestas legum ferendarum; pblicos, pblici magistratus; rerum publicarum rectores. podero: potestas, atis f. Uso: - atmico, potestas atmica.

podenco, v. perro (- de caza).

podartritis: podarthrites, is f; podarthritis, dis f.

podagroso: podagrosus, a, um. Sin: pdibus aeger; pdibus laborans.

podgrico: podgricus, a, um.

pocillo: (jcara) pocillum, i n. Uso: - con platito, pocillum cum catillo, patella, sctula, scutella; - de caf o t, pocillum caferium vel theanum; tassa, ae f; - de porcelana, pocillum porcellnicum. podagra: podagra, ae f. Sin: pedum dolor. Uso: enfermar de -, in podagrae morbum incdere; padecer -, laborare ex pdibus; sufrir de un acceso de -, podagrae dolribus cru-

pocilga: sule, is n. Sin: porcinrium, ii n; porcorum stbulum.

podologa: podolgia sive -loga, ae f. Sin: pedes curandi ars. podlogo: podlogus, i m.

poema: (obra en verso) poma, tis (gen pl pomatum vel pomatorum; dat y abl pl pomatis vel pomtibus) n. Sin: carmen, mnis n. Uso: - pico, poma picum vel hericum; picum carmen; - lrico, poma lricum vel mlicum.

podmetro: podmetrum, i n. Sin: mensrius pssuum index (-dcis mf); instrumentum pssibus numerandis.

839

poemita poemita: pomtion vel pomtium, ii n. Sin: breve hericum carmen. Uso: - ertico, pomtium amatrium. cum, i n. Sin: polona vel polnica lingua; polonus vel polnicus sermo (-onis m).

poeta: pota, ae m. Uso: - cmico, cmicus pota; - dramtico, pota scenicus; - elegaco, elegiarum vel elegorum scriptor; - lrico, pota lricus; vates (- is m) lricus; - nacional, vates ptrius; - trgico, trgicus pota; tragoediarum pota; - que improvisa, extemporalis pota.

poesa: (composicin en verso) posis, is (ac -in) f. Sin: vincta vel potica ortio; obstricta nmeris ortio; astricta vrsibus ortio; concretam crmina, um npl // (cada uno de los gneros poticos) - dramtica, posis scenica vel dramtica; - lrica, carmen lricum; psis lrica; - macarrnica, posis macarnica , macarrnica, macaronea, folenghiana.

polaina: tibiale, is n. Sin: crurale vel cruris tegmen (-mnis n), tgimen (-mnis n); tegmentum ; superior clceus. Uso: - de cuero, crea, ae f; pero, onis m; - de cuero o de pao, pedule, is n; pedulis, is m; polainas de fieltro, implia, ium npl. polaquiuria: pollachiria sive -chiura, ae f. Sin: abnormis vel enormis ac frequens mingendi stmulus. polar: polaris, e. Uso: bestias -, bluae polares ; crculo -, polaris crculus; estrella -, stella polaris; luz -, lux polaris. polaridad: polritas, atis f. polarimetra: polarimtria sive -metra, ae f. polarimtrico: polarimtricus, a, um. polarmetro: polarmetrum, i n. polariscopio: polariscpium, ii n. polarizado: polarizatus, a, um. polarizacin: polariztio, onis f.

pointer (Inform), puntero, indicador: index, dcis mf. Uso: mouse -, muris index; stack -, struis index.

pogromo: interncio, onis f (hebraeorum). Sin: plurimorum trucidtio.

poetizar: potare vel potari.

poetisa: potria, ae f. Sin: vates, is f.

potica: (poesa, arte de componer obras poticas) potica, ae f. Sin: ars potica; psis, is (ac -in) f // (obra o tratado que da reglas acerca de la poesa) liber vel disputtio de arte potica. Sin: commenttio artis poticae.

poker o pquer: pokerianus ludus (-i m) sive lusus (-us m). polaco: adj polonus vel polnicus, a, um // sust Polonus, i m // (lengua polaca) polnipokerista: pokerianus lusor.

polcar: bohmice saltare.

polca: polcha, ae f. Sin: bohmica salttio. Uso: bailar la -, v. polcar.

polarizar: polarizare. Sin: ad polum convrtere vel dirgere // fig ad unum convrtere vel intndere.

polarizador o polarizante: polarizator, oris m.

polea: trchlea vel trclea, ae f. Sin: orbcu-

840

polica lus; rchamus; orbculus tractrius vel vectrius. Uso: por medio de una -, trochleatim. polindrico: polyndricus, a, um.

polmico: concertatrius, a, um. Sin: pugnax, acis; bellatrius. Uso: discurso -, ortio pugnax; elocuencia -, concertatrium genus dicendi; escritor -, pugnax scriptor; estilo -, stilus bellatrius // (dicho de cosas) concertationis vel contentionis plenus. Uso: escritos -, libri contentionis pleni.

polmica: contntio, onis f. Sin: controvrsia; contntio dicendi; acris contntio; certtio dialctica. Uso: - literaria, litterria contntio; sin -, sine controvrsia; sine ulla controvrsia; sostener una -, controversari; controvrsiam habere cum liquo de liqua re; acerbe cum liquo contndere; trabar una -, controvrsiam fcere; controvrsiam inferre in liquem; v. polemizar.

poliarqua: polyrchia sive -archa, ae f. Sin: multorum vel plrium imprium; multorum vel plrium dominatus, potentatus, rgimen. poliartritis: polyarthritis, dis f. policfalo: polycphalus, a, um.

polemizar: (entablar una polmica) contentionem suscpere // (sostener una polmica) concertare vel digladiari cum liquo. Sin: controvrsiam habere cum liquo; pugnciter cum liquo de liqua re certare. polemoscopio o polemscopo: polemoscpium, ii n.

polenta: polenta, ae f; polentum, i n. Sin: puls, pultis f. poleo: pulgium, ii n. poliadenitis: polyadenites, is f; polyadnia sive -adena, ae f. Sin: multarum vel plrium glandularum inflammtio. poliandria: polyndria sive -andra, ae f. Uso: practicar la -, multos vel plures habere viros; multis vel plribus viris nuptam esse.

polen: pollen, lnis n; pollis, nis mf. Sin: floris pollen vel pollis.

polica: (conjunto de los reglamentos que mantienen el orden pblico) disciplina pblica. Sin: civilis disciplina // (administracin encargada de mantener dicho orden) pblicae securitatis administrtio vel cura. Sin: rei pblicae quietis (vel securitatis) cura. Uso: - caminera, viarum custdia, custdia viatria; - judicial, iudiciria custdia; - municipal, municipalis custdia; - secreta, tcita custdia, custdia secreta; - urbana, urbana (urbis, civitatis) custdia // (cuerpo de los agentes de -) biocolytae, arum mpl. Sin: custodes, um mpl; custdiae, arum fpl; aediles, ium mpl; pblici, orum mpl; ministri vel administri pblici; corpus biocolticum; pblicae securitatis custodes, curatores, tutores. Uso: - area, aediles arii; - caminera, mlites viatrii; - cientfica, pblici scientiali ratione usi mpl; - secreta, tcitae custdiae; custodes occulti; tecti vgiles; occulti securitatis civitatis custodes; ser vigilado por la - secreta, tcitis custdiis observari vel asservari // (agente de -) biocolyta, ae m. Sin: custos, odis m; aedilis, is m; vigil, lis m; pblicus custos, minister, administer; pblicae securitatis custos, minister, tutor; miles a pblica securitate vel tutela; minister a protectione civili; pblicus custos urbanus. Uso: mujer -, vigil pblica; agente de - secreta, tectus vel occultus pblicae securitatis custos; vigil ar-

polichinela: Polecenella, ae m. Sin: maccus, i m; bucco, onis m; maccus neapolitanus ; neapolitanus ldio (-onis m) vel ldius (-ii m).

841

policaco canus vel secretus; agente de - de trnsito, miles viatrius // sede de la -, sttio biocolytarum. poliemia: polyhemia sive -haema, ae f. Sin: nmia ( vel enormis, vel abnormis) snguinis abundntia.

policaco o policiaco: (perteneciente o relativo a la polica) biocolticus, a, um. Sin: ad disciplinam pblicam prtinens // (propio de los agentes de polica) vgilum vel publicorum gen pl // (severo) severus, a, um. Sin: acerbus; acer, acris, acre. policial, v. policaco. policitemia: polycythemia sive -haema, ae f.

poliestesia: polyaesthesis, is f; polyaesthsia sive -aesthesa, ae f. Sin: sensibilitatis excessus (-us m); nmia (vel enormis, vel abnormis) sentiendi facultas. polifagia: polyphgia sive -phaga, ae f. Sin: vorcitas.

polister: polyester, eris m. Uso: de -, polyestrius.

policromo o polcromo: polchromus, a, um. Sin: polycrhromticus; multcolor; multicolorus; verscolor. polidctilo: (que tiene muchos dedos) polydctylus, a, um. polideportivo: polygmnicus, a, um.

policroma: polychrmia sive -chroma, ae f. Sin: colorum varetas.

policlnica: (clnica u hospital en una ciudad) polyclnicum, i n; polyclnica, ae f. Sin: polyclnicum nosocomum // (clnica de enfermos ambulantes) ambulatrium medicbulum. Sin: ambulatrium valetudinrium; valetudinrium adventcium.

polifona: poliphnia sive -phona, ae f. Sin: multsonus concentus. Uso: - sagrada, polyphnia sacra. polifnico: polyphnicus, a, um. Sin: multsonus.

poligamia: polygmia sive -gama, ae f. Sin: uxorum plurlitas; matrimnium mltiplex. Uso: practicar la -, plures uxores dcere vel habere. polgamo: sust polgamus, i m. Sin: plrium uxorum vir // adj polygmicus.

polidactilia: polydactlia sive -dactyla, ae f.

poligenia: polygnesis, is f. Sin: origo mltiplex. poligenismo: polygenismus, i m.

poliedrometra: polyhedromtria sive -metra, ae f.

poliedro: polhedrum vel poledrum, i n.

polidrico: polyhdricus, polyhedricus, polyhedrius, a, um. Sin: polyhedri formam habens.

poligenista: polygenista, ae m. Sin: polygenismi sectator. polglota, v. polgloto. poliginia: polygnia, ae f.

poliglota o poliglotismo: polyglttia, ae f. Sin: plrium vel multarum linguarum scintia.

842

polismico polgloto o poligloto: polyglotta, ae m. Sin: multilinguis; qui multis linguis titur; multarum linguarum peritus vel intllegens; plrium linguarum peritus // (escrito en varias lenguas) polyglttius, a, um. poligonal: polygnius, a, um. Sin: multngulus vel multingulus. polinizacin: pollintio, onis f. polinomio: polynmium, ii n. polinosis: pollinosis, is f. Sin: rhinitis pollinosa.

polgono: polygnum, i n; polygnium, ii n. Sin: mult(i)ngula figura // (campo de tiro) campus iaculatrius. poligrafa: polygrphia sive -grapha, ae f. Sin: scripta polygrphica.

poliomieltico: poliomyelticus, a, um. Sin: ad poliomyeltidem ttinens. poliomielitis: poliomyelites, is f ; poliomyelitis, dis f. Sin: morbus poliomyelticus, poliomielticus, polyomyelticus, polymyelticus; parlysis infantilis. poliopa: polypsia sive -opsa, ae f; polyopsis, is f. Sin: vsio (-onis f) mltiplex; visus (-us m) mltiplex et abnormis. poliopsia, v. poliopa.

polgrafo: (el que se dedica al estudio de la poligrafa) polgraphus, i m // (autor que ha escrito sobre materias diferentes) scriptor vrius, mltiplex, verstilis. Sin: variarum rerum scriptor; variorum argumentorum scriptor; multorum librorum scriptor; vrius et mltiplex et copiosus in scribendo. polimata: polymatha, ae f. polimetra: polymtria sive -metra, ae f. polimita: polmitus, a, um.

poligrfico: polygrphicus, a, um.

poliptico: polypticus, a, um. Sin: ad polypsiam (vel ad polyopsin) spectans. plipo: plypus, i m. polptico: adj polptychus, a, um // sust polptychum, i n. Sin: tbula polptycha. polirrtmico: polyrhthmicus, a, um. polirritmia: polyrhythmus, i m.

polimtrico: polymtricus, a, um.

polimorfo: polymorphus, a, um. Sin: plures habens (vel praebens) formas. Polinesia: Polynsia, ae f.

polimorfismo: polymorphismus, i m; polymrphia, ae f.

polinesio: sust Polynesianus, i m; Polynsius, ii m // adj polynesianus, polynsius, polynesacus, a, um.

polismico: polysmus, a, um. Sin: polysemantus; plurvocus; multa vel plura signficans; plures sensus (vel significationes) habens. Uso: vocablo -, vocbulum polyse-

polisemia: polysmia, ae f. Sin: vria significtio; varetas vel multitudo significationum; snsuum multiplcitas .

polisarcia: polysrcia sive -sarca, ae f. Sin: obsitas, atis f; pinguitudo, dnis f; corpus (-pris n) obesum; pingue corpus.

843

polislabo mum. disciplina smptuum insumendorum; - fiscal, disciplina fisci administrandi; - interna, poltica interna; domsticae rei pblicae gerendae rtio; - social, poltica socialis; disciplina socialis vitae provehendae // (asuntos que interesan al Estado) res (rei f) poltica. Uso: campo de la -, politicarum rerum provncia; los hechos de la -, pblicae res; rei pblicae eventa vel facta; darse a la -, rei pblicae peram dare; rem pblicam capssere // (arte o traza con que se conduce un asunto) poltica, ae f. Sin: disciplina. Uso: - familiar, familiaris disciplina; - laborales, perum disciplinae; - positiva, poltica positiva; - racional, poltica rationalis; la - del gobierno, regminis poltica. politicastro: politicaster, tri m. Sin: rerum publicarum affectator; homo rudis in re poltica.

polislabo: adj polysllabus, a, um. Sin: plurisyllbicus, multisyllbicus; plrium syllabarum // sust vocbulum polysllabum. Sin: vocbulum plrium syllabarum. polisilogismo: polysyllogismus, i m. Sin: syllogismus mltiplex.

polisndeton: polysndeton vel polysndetum, i n. polispasto: polyspaston, i n.

Politbur: Conslium Supremum Unionis Soviticae. Sin: Centrale Conslium Soviticum; Supremum Conslium Soviticum.

poltica: (arte, doctrina u opinin referente al gobierno de los Estados) poltica, ae f; poltice, es f. Sin: politolgia, ae f; scintia vel disciplina poltica; ars poltica; disciplina de re pblica administranda; moderandae rei pblicae disciplina; rem pblicam (vel res pblicas) administrandi scintia; rei pblicae administrandae scintia vel ars. Uso: - agraria, rtio agrria; - exterior, poltica xtera; rei pblicae gerendae rtio ad externa negtia quod ttinet; - financiera, poltica pecuniria;

politesta: adj polythesticus, a, um. Sin: idololtricus // sust polythesta, ae m. Sin. idollatra vel idollatres, ae m; plrium deorum cultor; qui multos deos colit.

politesmo: polythesmus, i m. Sin: idololatra vel idolatra, ae f; plrium deorum cultus (-us m). Uso: profesar el -, multos vel plures deos clere.

politcnico: adj polytchnicus, a, um. Uso: escuela -, schola polytchnica; instituto -, polytchnicum institutum // sust polytchnicum, i n.

poltico: adj polticus, a, um. Uso: actividad -, opersitas poltica; poltica actusitas; contrastes -, poltica discdia; perspicacia -, iudcium intllegens rei pblicae; voluntad -, voluntas poltica; abandonar la vida -, a pblicis negtiis se removere; darse a la vida -, rem pblicam capssere; desarrollar una actividad -, rem pblicam grere; participar de la vida -, vitam polticam participare // sust polticus, i m. Sin: homo vel vir polticus; vir in re pblica versans. Uso: polticos de ambos sexos, muleres virique poltici; - versadsimo, homo in rebus polticis apprime versatus; homo in rebus polticis plrimum versatus; - de gran valor, rei pblicae gerendae vir scientssimus. politizar: vim polticam adcere vel excitare. politizacin: pnderis poltici adictio.

politologa: politolgia sive -loga, ae f. Sin: politicorum negotiorum pertia; polticae artis stdium.

844

plvora politlogo: politlogus, i m. Sin: politicorum negotiorum peritus; polticae artis studiosus. pollo: (cra de las aves) pullus, i m // (gallo joven) pullus gallinceus; gallus iuvencus. Uso: - asado, pullus gallinceus assus; - al limn, pullus gallinceus ctreo condtus; carne de -, caro gallincea.

poliuria: polyria sive -ura, ae f. Sin: nmiae urinae eictio vel emssio (-onis f).

polirico: (concerniente o relativo a la poliuria) polyricus, a, um. Sin: ad polyriam prtinens // (que la padece, adj y sust ) polyricus. Sin: polyri laborans vel affectus; nmiae urinae eiectione (vel emissione) laborans. polivalencia: polyvalntia, ae f. Sin: multivalntia.

polivalente: polvalens, entis. Sin: multvalens.

pliza: (papeleta que sirve para diferentes objetos) scheda, ae f. Sin: schdula, ae f; scida, scdula; tssera, tessrula; chrtula // (instrumento formal del contrato de seguro) cautionis schdula vel sngrapha. Uso: - de seguro contra los infortunios, chrtula tutandis infortunatis; - de seguro del coche, chrtula tutandae autoraedae; - de seguro de vida, chrtula tutandae vitae. polizonte, v. agente (- de polica).

polo: Fs polus, i m. Uso: - magntico, polus magnticus // Astron polus, i m. Sin: axis (-is m); caeli axis; vertex (-tcis m); caeli vertex; cardo (dnis m); caeli cardo Uso: - norte, polus aquilonaris; axis septentrionalis o simplem axis; septemtrionalis caeli cardo; - sur, polus australis; meridianus caeli cardo // (cualquiera de los extremos del eje de la Tierra) polus, i m. Sin: (mundi) vertex vel cardo. Uso: - antrtico, austral, sur, polus antrcticus, australis vel austrnus, meridianus; meridianus mundi cardo vel vertex; -rtico, boreal, norte, polus rticus, breus vel borealis, septentrionalis, glidus, glacialis; septentrionalis mundi cardo vel vertex // (en sentido lato) - norte, septentrionalis rgio; sur, meridiana regio. Uso: viaje al - norte, iter ad septemtriones // (juego) polyldium, ii n // - acutico, v. waterpolo. Polonia: Polnia, ae f. poltrona: arcisllium, ii n. Sin: cthedra ; slium; lctulus vel lectcula; molle arcisllium. Uso: - pequea, cathdrula.

pollada: pulltio, onis f // (conjunto de chiquillos de una misma madre) proles, is f. Sin: sboles, is f. pollera: (sitio en que se cran pollos) gallinrium, ii n. Sin: pullrium // (vendedora o criadora de pollos) pullria, ae f // (falda externa del vestido femenino) v. falda.

pollero: (vendedor o criador de pollos) pullrius, ii m. pollito: pllulus, i m. Sin: gallinceus pullus tenellus.

polvo: pulvis, vris m. Uso: - dentfrico, pulvis dentrius; - radiactivo, pulvis radioactivus. plvora: pulvis prius vel pricus. Sin: pulvis nitratus.

polvillo: pulvsculus, i m. Sin: minutus vel tenussimus pulvis.

polvareda: plveris nubes (-is f), globus, nimbus, turbo (-bnis m). Sin: pulvis (-vris m) crassus, densus, opacus, niger, ater.

845

polvorn polvorn: plveris prii repositrium vel receptculum. pontificado: pontificatus, us m. Uso: durante el - de Pablo VI, Paulo VI Romano Pontfice.

pomada: capillare, is n. Sin: unctum. Uso: untar con -, capillari ngere, inngere, unctitare; uncto madefcere, insuccare, insucare. pomelo: ctreum, i n. Sin: ctreum malum; citrum grande vel paradisacum; grandis cedris, dis f.

pomposo: pomposus, a, um. Sin: pompticus, pompatus; magnficus; gloriosus.

pomlogo: pomlogus, i m. Sin: pomolgiae (vel de frctibus doctrinae) peritus.

pomolgico: pomolgicus, a, um. Sin: ad pomolgiam ttinens.

pomologa: pomolgia sive -loga, ae f. Sin: de arbribus pomferis scintia; de colendis frctibus doctrina; de pomis colendis et servandis disciplina.

pontifical: adj pontificalis, e. Uso: funciones -, pontificlia , ium npl; sollmnia pontificlia; misa -, pontificale, is n; sacrum pontificale; missa pontificalis // (libro que contiene las ceremonias pontificias y las de las funciones episcopales) liber (-bri m) pontificalis. pontificalmente: pontificliter. Sin: pontificali ritu; more pontificali; insgnibus pontificlibus.

ponche: pncium, ii n. Sin: pnsium; aromtica ptio; calda odorata; clida armatis condta; cnacum vel conacum ovrium; ovum vino (vel lacte) et sccharo condtum. poncho: penula americana.

pontificar: (oficiar de pontfice) pontificare; dep pontificari. Sin: sollmnia sacra fcere vel celebrare; pontficis ritu sacra sollmnia fcere; sacrum vel sacra pontificali ritu fcere // (hablar con tono dogmtico y suficiente) arrogantem se praebere; se quasi orculum iactare // (actuar de ese modo) se nmia auctoritate grere; contumciter mnia gere. pontfice: pntifex, fcis m. Uso: el Augusto -, Augustus Pntifex; el Romano - , Romanus Pntifex; el Sumo -, Summus Pntifex; summus sacrorum Antistes (-sttis m).

poni: ecleus vel culus, i m. Sin: mannus; mnnulus. pontezuelo: pontculus, i m.

pney, v. poni.

ponedero: (lugar destinado para que pongan huevos las gallinas y otras aves) lculi, orum mpl // (lugar en que se halla el nidal de la gallina) lculus, i m. Sin: nidamentum.

ponderable: ponderbilis, e.

pop: popularis, e.

pool: consrtio, onis f. Sin: consocitio.

pony, v. poni.

pontonero: faber, bri (gen pl fabrm, ms usado, y fabrorum). Uso: dos compaas de pontoneros, duae fabrm centriae.

pontn: (barco chato que sirve en los puertos para diversos usos) ponto, onis m.

pontificio: pontifcius, a, um. Sin: Pontficis (gen).

846

pornografa popcorn: mizae grana tosta npl. tum; - sobre los beneficios, pars lucri.

popeln, v. popelina.

pope: pope, es m. Sin: papas, ae m; sacerdos orthodoxus vel Ecclsiae orthodoxae. popelina: papalinum, i n.

porche: (soportal, cobertizo) nubilrium, ii n. porcino: porcinus, a, um. Sin: sullus. pordioseo: mendictio, onis f. pordiosera, v. pordioseo.

popular: popularis, e. Sin: vulgi vel plebis (gen).

popularidad: aura popularis. Sin: aura vulgi; popularis grtia vel glria; plebis vel ppuli favor. Uso: buscar -, auram popularem captare; popularem glriam exptere. populismo: populismus, i m. Sin: nmius favor in plebem.

pordiosero: mendcus, i m. Sin: mendcans. porfiar: (disputar y altercar obstinadamente) certare vel concertare. Sin: contndere. porfa: a -, certatim. Sin: certmine.

porcelana: porcellana, ae f. Sin: porcellnica; argilla porcellnica; argilla sinensis // (vasija o figura de -) porcellanum, i n. Sin: vas porcellanum; opus vel vas porcellnicum; res ex porcellana; res ex argilla sinensi. Uso: de -, porcellanus, a, um; pintor en -, porcellanrius, ii m ; vajilla de -, porcellanae, arum fpl. porcentaje: centsima, ae f (pars, partis f). Sin: centsimae (partes, ium fpl). Uso: el debido -, dbitae centsimae partes; - del 2, del 3 ... por ciento, binae, ternae ...centsimae ( partes); - del ciento por ciento, lterum tan-

popurr: cento, onis m // fig rerum collvio (-onis f).

populoso: frequens, entis. Sin: ppulo frequens. Uso: muy -, frequentssimus; prfrequens.

populista: sust populista, ae m. Sin: populismi fautor // adj populismo favens, entis; ad populismum spectans.

prfido: porphyrites, ae m. Sin: porphyrites lapis (-dis m); porphyrticum marmor (-ris n). Uso: de -, porphyrticus, a, um. pormenores: peculiaria lineamenta. pormenorizar: sngula enarrare, recensere, referre. Sin: particulatim vel singulatim dissrere; partes singillatim xsequi; res vel mnimas enarrare. porno, v. pornogrfico. pornofilm: pellcula cinematogrphica obscena.

pornografa: (tratado acerca de la prostitucin) pornogrphia sive -grapha, ae f // (carcter obsceno de obras literarias o artsticas) obscnitas, atis f // (obras literarias o artsticas de este carcter) obscenitates fpl; scripta obscena; libdines, um fpl (figuras obscenas: en pintura, escultura, etc.); tbulae (arum fpl) obscenae; lascivssimae picturae (pinturas obscenas).

847

pornogrfico pornogrfico: pornogrphicus, a, um. Sin: obscenus vel obscenssimus; lascivus vel lascivssimus; procax; impudcus; turpis; ad libdinem instigatrius. Uso: escritor -, scriptor obscenus; lenguaje -, verborum obscnitas; imgenes, pinturas -, lascivssimae imgines, picturae; material -, res pornogrphicae. porngrafo: porngraphus, i m. Sin: scriptor obscenus, lascivus, procax. (navis); (navgium) aroplangerum vel aroplanferum. portabloc: sustentculum, i n. Sin: retinculum; sustentculum ephemridis rebus commemorandis. portacargas: nerum repositrium.

porosidad: porsitas, atis f. Sin: pumicsitas. poroso: porosus, a, um. Sin: pumicosus; spongiosus; rimosus; fistulosus; poris abundans. porotito: phasellus, i m. Sin: phaseolinus.

pornoshop: rerum obscenarum taberna. Sin: rerum ad libdinem instigntium taberna.

portada: (parte anterior de una cosa) v. frontis // (primera plana de un libro impreso) frons, frontis. Sin: tegumentum vel integumentum; libri frons, involcrum, tegumentum; frons volminis; liminaris pgina. Uso: - de revista, commentrii integumentum. portador: prtitor, oris m. Sin: portator; gestator; allator. Uso: - de telegramas, prtitor vel allator telegraphmatum. portadocumentos: tesserarum thcula.

poroto: phasolus vel phaselus, i m; fasolus vel fasolus m. porra: fustis, is m. Sin: bculus; frula. Uso: - de goma de la polica, fustis cmmeus; bculus cummatus; frula cmmea vel cummata; frula turbae disperdendae. porrn: rhtium, ii n. Sin: cornculum vtreum.

portaaviones: aroplangera, ae f (navis). Sin: aroplanfera vel aroplanphora

portaalfileres: spinularum pulvillus.

portaagujas: cuum pulvillus.

port (Inform): (conector) portus, us m // (ajustar un programa para otra plataforma) transferre. Sin: transportare.

portalpiz: graphiorum vsculum. Sin: haemattae (vel lpidis scriptrii) theca; v. lpiz.

portalmpara o portalmparas: lychnuchus, i m. Sin: lmpadis fulcrum vel fultura.

portahelicptero: (bllica) navis helicptera gestans.

portafotografas: photographiarum (vel imginum photographicarum) theca.

portafolio o portafolios: (para documentos) chartarum vel documentorum theca // (para dinero) scculus, i m. Sin: brsula; marspium; crumena; blgula nummria.

portaestandarte: vexillrius, ii m. Sin: sgnifer vel vexllifer, fri m.

portaequipaje o portaequipajes: retinculum sarcinale. Sin: sarcinarum sustentculum vel receptculum.

848

prtico portallaves: clvium thcula. porte: (lo que se paga porque lleven una cosa de un sitio a otro) vectura, ae f. Sin: ltio; vecturae vel lationis prtium; impensae, arum fpl. Uso: franco de -, portes pagados, vecturae prtio soluto // (modo de gobernarse y portarse) agendi rtio // (actitud, continente) hbitus, us m. Sin: gestus, us m; hbitus vel gestus crporis. Uso: - altivo, fastus (us m); - arrogante, insolntia; - austero, austritas; - desenvuelto, hbitus liber et expeditus; - desgarbado, acrbitas; - grave, grvitas; - lleno de dignidad, dgnitas; - modesto, modstia; - pudoroso, pudor; - rudo, aspritas. portera: inula, ae f. Sin: initrix, icis f; (ancilla) ostiria, ae f; atriensis, is f; inuae custos (-odis f). porteador, v. changador.

portamicrfono: micrphoni vel microphni sustentculum. portamonedas: crumina, ae f. Sin: marspium; pascolus. portauela: (bracarum) lacnia, ae f.

portapapeles, v. portafolio.

portapantalla: (albi, telae vel tbulae) tenculum, i n. portaplumas: penngerum, i n.

portarse: (conducirse, obrar bien o mal) se grere. Sin: gere; fcere. Uso: - speramente con uno, liquem spere tractare; bien, mal hacia uno, bene, male de liquo mereri; - bien, mal, con prudencia ..., bene, male, prudenter ... se grere; - como un hermano, como un amigo, fraterne, amice fcere; - liberalmente, cortsmente con uno, liquem liberliter habere. portatoalla: pendilnteum, i n. Sin: manutrgii sustentculum. porttil: gestbilis, e. Sin: portbilis.

portavoz: (bocina) bcina, ae f. Sin: megphonus sive megaphnus; vocislator (-oris m) ; vocis amplificator; transmittendae voci tbulus // (vocero) relator, oris m. Sin: prolocutor; alicius nmine nuntiator. Uso: - del curso, prolocutor classis. portazgo, v. peaje.

portaviones, v. portaaviones.

portaviandas: carrito -, rulus ferendis cibis. Sin: ferculorum cistella.

portezuela: (dim de puerta; puerta de carruaje) ostolum, i n.

portero: initor, oris m. Sin: ostirius, ii m; portrius, ii m; atriensis, is m // (jugador que defiende la meta de su bando) portrius, ii m. Sin: initor; initor retis; custos portae // elctrico, citphonum sive citophnum , i n. Uso: hablar por el - elctrico, citphono clloqui.

portera: (habitacin o garita donde est el portero) ostirium, ii n. Sin: ianitoris cubculum; ostirii cella vel cllula; adductrium // (meta, en el ftbol) porta, ae f. Sin: stium. Uso: postes de la -, (retis) statmina, um npl; pali, orum mpl; red de la -, nxile rete; llevar la pelota hacia la - opuesta, follem ad oppsitam portam perdcere.

prtico: prticus, us f. Uso: - cudruple, quadra prticus // (vestbulo del templo): pronon vel pronum, i n; pronos vel pronus, i m (templi). Uso: - de Bernini, prticus berni-

849

portilla niana. posclsico: postclssicus, a, um. posconciliar: postconciliaris, e. posdata, post scriptum: postscriptum, i n. Sin: ddita verba npl ; extremae epstulae adiecta vel ddita. posdiluviano: postdiluvianus, a, um.

portilla: fenestella orbiculata. Sin: foramen (-mnis n) rotundum; fenestella ovata vel smilis ovo. portn: portale, is n. Sin: porta praecpua. Uso: - de bronce en el Vaticano, anea edium vaticanarum porta; anea Pontifcii Paltii porta. portuario: porturius, a, um. Sin: portuensis; portensis. Portugal: Lusitnia, ae f. Sin: Portuglia. portugus: adj lusitanus, a, um. Sin: lusitnicus; portuglicus. Uso: literatura -, ltterae lusitnicae // sust Lusitanus, i m // lengua -, lingua lusitana. porvenir: futurum, i n. Sin: venturum; futura, ventura, eventura npl ; tempus (-pris n) futurum. portulano: prtuum descrptio. portorriqueo, v. puertorriqueo. portillo, v. portezuela.

posesin: possssio, onis f. Uso: dar la - de algo, possessionem alicius rei licui dare; entrar en - de algo, in possessionem alicius rei venire; estar en - de algo, possidere liquid; possessionem alicius rei habere vel tenere; quedar en - de algo, in possessione alicius rei manere vel permanere; tomar de algo, possidere vel occupare liquid; potiri liqua re vel alicius rei. posesivo: possessivus, a, um. posesorio: possessrius, a, um.

pose: (afectacin) ostenttio, onis f. Sin: affecttio; iacttio; gloritio; gloriosa ostenttio. Uso: darse -, efferre vel se efferre magnfice; iactare se; se ostentare; darse por algo, se iactare in liqua re; ostentare liquid; dndose -, gloriose vel ptide.

posada: caupona, ae f. Sin: deversrium; v. mesn posadero: caupo, onis m.

posar: (ponerse en disposicin de ser retratado) se pictori propnere (- ante el pintor); se photgrapho propnere (- ante el fotgrafo). posblico: postbllicus, a, um. posbautismal: postbaptismalis, e.

posibilista: sust possibilista, ae m. Sin: ad mdia conslia proclivis // adj possibilsticus, a, um. Sin: possibilismi prprius; ad possibi850

posibilismo: possibilismus, i m.

posibilidad: possiblitas, atis f. Sin: facultas (v. gr. liquid faciendi); potestas. Uso: - positivas del ferrocarril, ferrviae possibilitates positivae; eso est fuera de toda -, nullo modo fieri potest; existen varias - tericas, plures possibilitates theorticae exstant.

posguerra: de -, post bellum exstans.

postal lismum prtinens. cndita, data // (Fotogr, prueba -) pellcula positiva . Sin: imago vel brctea rectis colribus impressa. positn o positrn: psito, onis n. posliminio: postlimnium, ii n. Uso: por el derecho de -, postlimnio.

posible: possbilis, e. Sin: qui, quae, quod feri potest. Uso: cmo es - que ...?, qui potest?; cmo era -?, qui feri pterat?; cuantos ms sea -, quam plrimi; en lo -, ut potest; es -, potest; feri potest; si es -, si potest; es que, feri potest ut ...; el mayor tiempo -, quam diutssime; eso ya no es -, id feri iam non potest; lo ms a menudo -, quam saepssime; lo ms pronto -, quam primum; quam brevssime; quam celrrime; quam citssime; lo ms tarde -, quam serssime; todo lo que te es -, quantum potes; hacer lo -, hacer todo lo -, mnia fcere, experiri, moliri, temptare (ut ...). posicin: iudcium, ii n. Uso: - especial, privilgium; status (-us m) peculiaris; - explcita, explcitum iudcium.

positiva: (Fotogr, prueba positiva) v. positivo.

posindustrial: postindustrialis, e. Sin: post quaestuosarum rtium incrementum.

positivo: (adj, que en todo busca la realidad de las cosas, lo prctico y til) prudens, entis. Sin: expertus, usu peritus; callens, cllidus. Uso: hombre -, homo usu peritus; homo rerum gerendarum peritus; juicio -, iudcium positivum // Gram, nombres -, nmina positiva // (Der) positivus, a, um // (con respecto al derecho promulgado) scriptus, a, um. Sin: cnditus; datus. Uso: derecho -, ius (iuris n) ex lgibus ortum; ley -, lex positiva, scripta,

positivista: positivista, ae m. Sin: qui rebus solmmodo credit experiendo cgnitis; rebus tantum credens experiendo cgnitis.

positivismo: positivismus, i m. Sin: eorum rtio qui censent res experimentis solmmodo cognosci posse.

posologa: (Med, parte de la farmacologa que trata de las dosis en que deben administrarse los medicamentos) posolgia sive -loga, ae f. Sin: pharmacoposolgia; de metiendis medicamentis doctrina; de medicamentorum temperatione (vel de medicamentis temperandis) doctrina vel rtio; de dsium proportione doctrina // (Med, dosificacin de un medicamento) medicamenti tempertio. Sin: medicamentorum portio vel portiones; (medicamenti) prtium (vel portionum) descrptio vel explictio. posoperatorio: sectionem chirrgicam sbsequens.

poso: (sedimento del lquido contenido en una vasija) sedimentum, i n. Sin: sdimen, mnis n; resduum; subsidntia, ae f; faex, faecis f; quod subsdit (= lo que se ha depositado) . Uso: - de caf, cafi faex.

posmeridiano: pomeridianus, posmeridianus, postmeridianus, a, um. Sin: post merdiem.

postal: adj cursrius, a, um. Sin: cursualis, e; tabellrius; vehicularis; pblici curss. Uso: cdigo -, nmerus cursualis directrius; giro -, charta nummria; sngrapha cursualis; mandatum cursuale // sust chrtula cursria, cursualis, epistolaris, diribitria. Sin: pblici curss chrtula, scida, scdula. Uso: - ilustrada o con vista/s, chrtula picta; - multicolor de felicitacin, pagnula vel chrtula optativa multcolor.

851

poste poste: (madero, piedra o columna para servir de apoyo o de seal) palus , i m. Sin: malus, i m; longrius, ii m; fustis, is m; sustentculum // (pilar o puntal) pila, ae f. Sin: stela. Uso: - indicador, stela index (-dcis mf); - telefnico, telegrfico, malus telephnicus, telegrphicus; - telefnicos, telegrficos, sustentcula filorum telephonicorum, telegraphicorum; - de la electricidad, malus electricitatis; postes de una red elctrica, sustentcula filorum electricorum // (cada uno de los dos palos verticales de la portera de ftbol y de otros deportes) palus, i m. Sin: malus; longrius; fustis. postema, v. apostema. pster: tbula picta. Sin: parietria imago. Uso: colgar un -, tbulam pictam pareti affgere. postilln: auriga cursualis. Sin: veredrius.

postizo: fictus, a, um. Sin: suppositcius; simulatus; haud naturalis.

postre: appendix, cis f. Sin: bellria, orum npl; pulchrlia, ium npl; tragmata, um npl; prndii appendix; secunda mensa. Uso: - variados, cpia bellariorum; a los -, in postrema mensa; comer el -, bellria (vel mensam secundam) comdere // a la -, postremo; dnique. postridentino: post actum Conclium Tridentinum. postsinodal: postsynodalis, e. postulado: postulatum, i n. postulacin: postultio, onis f. postulador: postulator, oris m. Sin: pettor; rogator. Uso: - de las causas de canonizacin de los Siervos de Dios, orator vel rogator pro causis canonizationis Servorum Dei. postulanta: (Der Can) pstulans, antis f.

postergar: (dejar atrasado algo) procrastinare. Sin: differre; proferre; prorogare // (tener en menos o apreciar a alguien o algo menos que a otra persona o cosa) parvi pndere. Sin: praetermttere; praeterire; neglgere.

postigo: (puerta chica abierta en otra mayor) ostolum, i n // (cada una de las puertecillas hechas en las ventanas o puertaventanas) postcum, i n. Sin: postcula; forcula; fenestella; valva vel vlvula; forcula vel vlvula ad fenestram occludendam // (tablero con bisagras o goznes para cubrir cuando conviene la parte acristalada de puertas y ventanas) plictiles valvae. postilar, v. apostillar. postilla, v. apostilla.

posteridad: postritas, atis f. Sin: psteri, orum mpl.

pstumo: pstumus, a, um. Sin: postremus; ltimus // escritos -, scripta post auctoris mortem dita; libro -, liber (-bri m) post mortem scriptoris ditus vel vulgatus.

postulante: (Der Can) pstulans, antis m // (candidato, aspirante a un cargo) supplex, plcis m. Sin: pettor, oris m.

postura: (situacin o modo en que est puesta una persona, animal o cosa) positura, ae f. Sin: postio, onis f; psitus, us m; status, us m. Uso: - recta, rectus status; - supina, supnitas. potable: potbilis, e. Sin: salbris; bbilis;

852

prctica potu salbris; aptus. ptui aptus; ad bibendum potentiale, is n. Sin: dnamis, is f; vis, rboris f. Uso: - elctrico, potentiale elctricum; elctrica dnamis; - magntico, potential magnticum; - de friccin, vis frictionis; - de movimiento, movendi vis. potencialidad: potentilitas, atis f. Sin: potntia; facultas; potestas; capcitas; vis. potencialmente: potentiliter.

potasa: potassa vel potaxa, ae f. Sin: potssicum carbonatum.

potsico: potssicus vel potxicus, a, um. Sin: potssii vel potxii (gen); potssio vel potxico compsitus. potasio: potssium vel potxium, ii n. Sin: klium; clium carbnicum.

potencia: (capacidad para ejecutar algo o producir un efecto) potntia,ae f. Sin: vis (ac vim, abl vi); facultas, atis f // (capacidad generativa) vis genitalis // (poder y fuerza, especialmente de un Estado) potestas, atis f. Sin: dcio, onis f; imprium // (Nacin o Estado soberano) res pblica vel respblica. Sin: cvitas; ppulus; imprium. Uso: grandes -, civitates potentiores; res pblicae dominantes; impria potentiora; la - romana, ppulus romanus; la gigantesca - romana, moles imprii Romani // (facultad del alma) potntia, ae f. Sin: facultas. Uso: - del alma, nimi facultas; - intelectiva, ingnii facultas // (persona o entidad poderosa o influyente) potens, entis; en pl, tambin praepotentes, ium. Sin: auctoritates, um fpl; vires (vrium, vribus) fpl. Uso: - militar, armorum vis vel dominatus; - infernales, Averni vires // Mat potestas, atis f. Sin: nmeri iterata multiplictio per se ipsum. Uso: elevar 4 a la tercera -, quattuor ad trtiam potestatem evhere // Fs potntia, ae f. potencial: (que tiene o encierra en s potencia) potentialis, e // (que puede suceder o existir) potentialis, e // sust potntial, alis n;

pote: (vaso de barro de diversas formas y usos) pyxis, dis f. Sin: vsculum. Uso: - de mostaza, sinapirium; - de tabaco, pyxis tabaci; v. bote.

potenciar: augere. Sin: fovere; amplificare; lere. potencimetro: potentimetrum, i n. Sin: potentialis index. poterna: postca, ae f. pot-pourri: carnes oleraque vria.

potro: (caballo desde que nace hasta la muda de denticin de leche) equinus pullus // (antiguo instrumento de tortura; aparato de gimnasia) ecleus, i m. pozal: (cubo para sacar agua de un pozo) stulus, i m; stula, ae f. Sin: alvolus // (brocal del pozo) pteal, alis n.

prctica: praxis, is f. Sin: usus, us m; res et usus; rerum usus. Uso: - anticonceptivas, usus conceptioni officientes; - ilegales, actiones lege vtitae; - impropia, praxis imprpria; en la -, en la - de la vida, in actione vitae; in usu vitaque communi; llevar a la -, poner algo en -, liquid effcere; liquid ad effectum dedcere; liquid ad rem addcere vel

pozo: pteus, i m. Sin: fons, fontis m. Uso: artesiano, pteus artesianus; - de agua, pteus aquarius; - de petrleo, petrolfero, pteus oleferus vel petroleosus; fons olerius; propio de o relativo a los - , putealis, e; puteanus, a, um.

853

prcticamente dedcere; teora y -, rtio et usus; ars et usus; scintia atque usus; rerum cogntio et usus; en la teora y en la -, cogitatione (vel opinione) ac re // (destreza, habilidad adquirida) pertia, ae f. Sin: experintia alicius rei; rerum experintia // prcticas de piedad, prcticas religiosas, pietatis offcia. Sin: pia exerctia; pietatis offcia; religionis et pietatis offcia. rtia; en la vida -, inter vitam prcticam // (conocedor, entendido) gnarus, a, um. Sin: sciens, entis (alicius rei), instructus (liqua re, in liqua re, ad liquid). Uso: - en poltica, gnarus rei pblicae; mdico -, mdicus ex usu medens; no -, (homo) ignarus (alicius rei); no ser - en hacer algo, ignarum esse alicius rei faciendae // (experimentado, experto, versado) peritus, a, um (alicius rei, liqua re, ad liquid). Sin: usu peritus (alicius rei); versatus, exercitatus (in liqua re); instructus (liqua re, in liqua re, ad liquid); (alicius rei) prudens. Uso: poco -, inexpertus (alicius rei, licui rei, ad liquid); rudis (alicius rei, in liqua re); - del oficio, in arte exercitatus; - de la vida, in rebus versatus, in rebus atque usu versatus; - de los lugares (baquiano), locorum sciens, peritus, prudens; - en el arte militar, rei militaris peritus; in re militari exercitatus; no - en el arte militar, rei militaris imperitus; poco - en el arte militar, rei militaris inexpertus; - en los negocios, negotiosus; in rebus tractandis versatus vel exercitatus; ser - en hacer algo, peritum esse alicius rei faciendae; exercitatum esse ad liquam rem faciendam; ser muy - en algo, magnum usum habere in liqua re; peritssimum vel prudentssimum esse alicius rei // (til) tilis, e // (de uso fcil, cmodo) usu fcilis, e. Sin: hbilis (que se puede manejar o llevar fcilmente) // (Mar, tcnico que, por el conocimiento del lugar en que navega, dirige el rumbo de las embarcaciones en la costa o en un puerto) peritus gubernator. Uso: - de costa, orae (vel ltoris) peritus vel dux; peritus orae gubernator; - de puerto, ports peritus vel dux; peritus ports gubernator; - de ro, amnis peritus; peritus amnis gubernator. pradera: prata, orum npl. Sin: campi hrbidi; hrbida rura; arva viridntia.

prcticamente: in usu. Sin: in usu vitae, in actione vitae. practicabilidad: accessiblitas, atis f.

prctico: (concerniente o relativo a la prctica) prcticus, a, um. Sin: effectivus; ad usum ttinens. Uso: arte -, ars effectiva; ars in actu consistens; ciencias -, artes in agendo psitae; ejercicio -, exercittio; experimento -, usus et experintia; enseanzas, lecciones -, praecepta quae ad institutionem vitae spectant; filosofa -, philosphia activa; philosphia quae in actione versatur; habilidad, aptitud -, facultas; sentido -, mente -, prudntia; sistema -, ratio et usus; tentativa -, experimentum; vida -, vita prctica; vitae usus; ctio vitae; conocimiento -, usus (-us m); pe-

practicante: (que practica y profesa su religin) religionis observans (-antis). Sin: religionis cultor, studiosus, dligens; rtibus religiosis bsequens // (el que en los hospitales cuida de los enfermos bajo la direccin del mdico) mediastinus, i m. Sin: mdici minister, adiutor, auxiliator // (persona que por tiempo determinado se instruye en la prctica de la ciruga y medicina, al lado y bajo la direccin de un facultativo) tiro, onis m. Sin: novcius vel novtius, ii m.

practicable: (que se puede practicar o poner en prctica) actu fcilis. Sin: factu fcilis // (transitable) prvius, a, um. Sin: patens; accessbilis; ditu fcilis.

pradera, v. pradera.

854

preciosidad prado: pratum, i n. Sin: campus hrbidus; herbosus campus; hrbida tellus (-ris f) cdere; praeire // (tener una persona primaca sobre otra u otras en algo) antecdere liquem (vel licui) liqua re. Sin: antecllere liquem (vel licui) liqua re vel in liqua re; anteire liquem (vel licui) liqua re. preceptivo: praeceptivus, a, um. precinto: fscia fiscalis.

pragmtico: pragmticus, a, um. Sin: ad pragmatismum spectans. pragmatismo: pragmatismus, i m. Sin: pragmtica rtio vel doctrina.

pragmtica: pragmtica, ae f. Sin: disciplina pragmtica.

pragmatista: pragmatista, ae m; pragmatistes, ae m.

pralina: amgdala sccharo involuta. Sin: amgdalum sccharo involutum. praxis: praxis, is f. Sin: prctica; ctio. prebenda: praebenda, ae f.

precario: precrius, a, um. Sin: temporrius; ad tempus; incertus; mutbilis.

precalentar: praecalefcere.

precedencia: (anterioridad) praecedntia, ae f. Sin: antecssio, onis f; antecessus, us m // (prioridad, preferencia, superioridad) prior locus. Sin: ptior dgnitas; ordo ptior; ius antecedendi.

precaucin: cutio, onis f. Sin: provsio; praecavendi rtio. Uso: tomar precauciones, praecavere.

precedente: adj praecdens, entis. Sin: antecdens; anteactus, anterior; prior; superior // sust antecssio, onis f. Sin: anteactum; antefactum. Uso: sin precedentes, sine exemplo; crear un -, exemplum indcere, pnere, statere. preceder: (anteceder) praecdere. Sin: ante-

preciosidad: (cualidad de precioso) pretisitas, atis f // (cosa preciosa o exquisita) res magni prtii. Sin: res exquisita, pretiosa, pre-

precio: prtium, ii n. Uso: bajo -, vlitas, atis f; bajo - de los vveres o de los comestibles, annonae vlitas, annona lxior; - caro de las cosas, critas; rerum mnium critas; - subido de la mano de obra, critas operariorum; - subido de los vveres, annonae critas; - usurario, prtium feneratrium; - de lista, prtium in ndice exhbitum; - de la mano de obra, manuprtium vel maniprtium, ii n // a mitad de -, prtio dimidiato; a un - altsimo, permagno; permagno prtio; plrimi; al ms alto posible, quam plrimo; a bajo -, parvo; parvo prtio; al - ms bajo posible, quam mnimo prtio; a un - nfimo, insignificante, mnimo, vilssime; - al por mayor, prtium magnrium; - al por menor, prtium institrium; a qu -?, quanti?; qu - tiene?, quanti est?; a cualquier -, quanticumque vel quantocumque // baja el - de alguna cosa, prtium alicius rei retro abit, prtium alicius rei minuitur vel deminuitur; comprar, vender a un - alto, mere, vndere magno, vel magno prtio; contener los -, prtia continere; establecer, fijar el - de una cosa, licui rei prtium constitere vel statere; pagar el -, prtium pndere vel perslvere; pagar el de una revista, commentariorum prtium depndere, pndere, slvere; poner el - a una cosa, licui rei prtium impnere vel pnere; sube el - de alguna cosa, prtium alicius rei augetur; res crior fit.

855

preciosismo tiosssima; res mximi prtii. felicis recordationis; mi - en este cargo, qui ante me hoc mnere functus est. predecir: praedicare. Sin: portndere; praenuntiare; vaticinari.

preciosismo: (extremado atildamiento del estilo) orationis ptida affecttio. Sin: exquisitioris orationis stdium; decus affectatum // (tendencia al refinamiento excesivo) pretiosismus, i m. Sin: pretisitas. preciosista: pretiosista, ae m. Sin: pretiosismi fautor.

predestinacin: Teol praedestintio, onis f // (determinacin de los acontecimientos futuros) fatum, i n. predestinar: ad liquid delgere // Teol praedestinare.

precisamente: (justa y determinadamente) prprie. Sin: definite // (con precisin) accurate. Sin: diligenter; exacte; ad amussim // (necesaria, forzosa o indispensablemente) absolute. Sin: certe vel certo; haud dbie; profecto // (en las respuestas afirmativas) plane. Sin: planssime; vere, verssime; ita; ita plane. precomprimido: praecontractus, a, um. Uso: hormign -, calcestrum praecontractum. preclsico: praeclssicus, a, um.

predicacin: Rel praedictio, onis f. Sin: sacra cntio; rerum divinarum nuntitio.

predicador: (que predica) praedicator, oris m. Sin: praeco, onis m; orator; hortator; contionator, oris m // (orador sagrado) sacer orator vel contionator; orator a sacris; Evanglii praeco. predicamento: Filos praedicamentum, i n. Sin: categria, ae f // (fama, grado de estimacin en que se halla alguien) aestimtio, onis f. Sin: fama. Uso: gozar de -, fam vel aestimatione valere.

precursor: (que precede) praecursrius, a, um // (que anuncia, que presagia) praenntius. Uso: signo -, praenntium, ii n; significtio; ser un signo - de algo, significare liquid // (el que anuncia una cosa) praenntius, ii m // (el que va delante, antecesor) praecursor, oris m. Sin: antecessor, oris m . Uso: el - (San Juan Bautista), Praecursor, oris; Antecursor.

precristiano: praechristianus, a, um. Sin: ante aevum christianum.

preconciliar: praeconciliaris, e.

predecesor: decessor, oris m. Sin: antecessor; praedecessor. Uso: los -, maiores; priores; superiores; qui ante fuerunt vel vixerunt; los - y los sucesores, priores et sequentes; nuestro - de feliz memoria, Decessor Noster

predicar: (publicar, hacer patente y clara una cosa) praedicare. Sin: contionari. Uso: - el Evangelio, Evanglium praedicare; salutis nntium ferre // (exhortar, ensalzar, inculcar) - la guerra, ad bellum nimos (hminum) inflammare; - la paz, la virtud, pacem, virtutem (vel ad pacem, ad virtutem) hortari vel adhortari; pacem, virtutem praedicare vel suadere; - la verdad, inculcare veritatem; fig , - a los sordos, cantare surdo; cnere surdis; surdo narrare fbulam // (pronunciar un sermn) sacram orationem (vel contionem) habere. Sin: orationem de rebus divinis (vel de rebus sacris) habere; ad (vel apud) christianum ppulum contionem habere // (fig, reprender, amonestar, regaar) liquem obiurgare. Sin: liquem grviter mo-

856

prejuicio nere, admonere, reprehndere; increpare liquem. preferencial: praeferentialis, e. Uso: amor -, praeferentialis dilctio (erga + ac).

predominio: (poder, superioridad) praedominatus, us m. Sin: dominatus, us m; principatus, us m; domnium; imprium. Uso: propsito de -, dominandi conslium // (influjo o fuerza dominante que se tiene sobre alguien o algo) auctritas, atis f. Sin: potestas; efficcia; vis. Uso: tener -, pollere; valere; vigere; auctoritatem, potestatem, efficciam, vim habere.

predominancia: dominntia, ae f. Sin: praevalntia; praepotntia.

predisposicin: praedispostio, onis f. Sin: dispostio; proclvitas; propnsio; inclintio.

preferible: praeferendus, a, um. Sin: anteponendus; anteferendus; praeponendus; ptior, optablior; mlior. Uso: es - ..., mlius est + inf. preferiblemente: potssimum. Sin: ptius; in primis; prae cteris; prae liis.

prefijo: Gram praefixum, i n. Sin: praevrbium; praepostio // - telefnico, praefxum, i n. Sin: nmerus praefixus. preglaciar: praeglacialis, e. pregonero: laudator, oris m. Sin: praedicator. pregunta: interrogtio, onis f. Sin: perconttio // (cuestin) quaestio, onis f // (lo preguntado) quaesitum, i n.

prefabricado: adj praefabricatus, a, um. Sin: praestructus; praeconstructus // sust domus praestructa.

prefabricacin: praefabrictio, onis f. Sin: praefabricatus, us m; praeconstrctio; doms praestrctio.

prefectura: (dignidad, empleo o cargo de prefecto) praefectura, ae f. Sin: praefecti dgnitas vel munus (-nris n) // (oficina o despacho del prefecto) praefecti sedes // Rel, apostlica, Praefectura apostlica.

prefecto: praefectus, i m. Sin: magister; antistes (-sttis m). Uso: - Apostlico, Praefectus Apostlicus; - de las ceremonias pontificias, pontificlium caerimoniarum (vel caeremoniarum) praefectus.

prefacio: (prlogo) v. esta voz // (parte de la misa que se reza antes del canon) praeftio, onis f.

prefabricar: praefabricare. Sin: praestrere; ntea strere.

prehistoria: praehistria, ae f. Sin: aetas praehistrica; aetas ante hominum memriam.

prehelnico: praehellnicus, a, um.

preguntar: querere. Sin: percontari; rogare vel interrogare. Uso: - a alguien, ab (vel ex, vel de) liquo percontari; - alguien sobre algo, liquem (vel ex liquo) de liqua re rogare vel interrogare; - a alguien su opinin, liquem rogare sentntiam; yo me pregunto, intra me intrrogo.

prejuicio: praeiudcium, ii n. Sin: praeiudicatum; falsa vel fallax opnio; anticipatum iudcium; opnio praeiudicata vel praesumpta;

prehistrico: praehistricus, a, um.Sin: perantquus; priscus; ante hminum memriam. Uso: edad -, aetas praehistrica vel fabularis.

857

prelado tmere concepta opnio. Uso: atarse a prejuicios, praeiudicatis opininibus praepediri; dejarse llevar por prejucios, praeiudicata vel praesumpta opinione duci. premio Nobel de literatura, de qumica, premium nobelianum litteraturae, chemae; Nobel de la paz, premium pacis nobelianum; nobeliana palma pro pace; el premio Nobel de Fsica fue asignado conjuntamente a tres investigadores, phsicae premium nobelianum contributum est tribus investigatribus // (de persona galardonada con el premio Nobel) premio illo a Nobel nuncupato laureatus vel decoratus; premio nobeliano (v. gr., pro pace) donatus vel honestatus. Uso: fue distinguido con el - Nobel, premio nobeliano decoratus (vel ornatus) est // asignar a uno el primero, el segundo -, primum, secundum premium licui adiudicare vel attribere; entregar, otorgar a uno el primer -, primum premium licui deferre; obtener el primer -, primum premium ferre; ser distinguido con el - Nobel de la paz, Premio Nobeliano pacis ffici; ser estimado digno del de la victoria, nicetrio dignum haberi. premisa: praemissa, ae f (propostio); praemssio, onis f. Sin: antecdens, entis. Uso: la - mayor del silogismo, syllogismi propostio maior; prtesis, is f; la - menor, praemissa minor; apdosis, is f. premonstratenses: praemonstratenses, ium m.

prelado: antistes, sttis m. Sin: praesul, lis m; praelatus, i m. Uso: Rel, - domstico, Antistes Urbanus; Antistes domus Pontficis Mximi; domsticus antistes Summi Pntificis. prelatura: Rel Antstitis vel Presulis dgnitas, honor, munus (-nris n). prelavado: lavtio initialis.

preludio: (lo que precede y sirve de entrada; preparacin o principio a algo) exrdium, ii n. Sin: intium; intritus, us m; praeldium; praenuntitio // (lo que se toca o canta para ensayar la voz, probar los instrumentos o fijar el tono antes de comenzar la ejecucin de una obra musical) praelsio, onis f. Sin: proldium // (composicin musical independiente destinada a preceder la ejecucin de otras obras; obertura) praecntio, onis f. Sin: proemium; praeldium. premeditacin: praemedittio, onis f. Sin: praecogittio; praecdens medittio. prelusin: praelsio, onis f.

premio: premium, ii n. Uso: - cientfico, premium scientficum; - pecuniario, premium pecunirium, - Nobel, premium nobelianum; premium a Nobel institutum;

premiar: premio liquem affcere. Sin: licui premium dare vel tribere. Uso: trabajos premiados, pera premio decorata; - a los vencedores de un concurso, premiis ornare vel decorare eos qui in certmine palmas tulerunt; premio donare eos qui victores e certmine discesserunt.

prendera: scrutrium, ii n. Sin: venlium supellectlium taberna.

prendedor: acus, us f. Uso: - grande, magna acus; - pequeo, accula; spnula; - para los cabellos, acus comatria vel crinalis.

prenatal: praenatalis, e. Sin: antegenitalis.

premura: (prisa, urgencia, instancia) celritas, atis f. Sin: festintio; propertio, onis f; properntia, ae f // (aprieto, apuro) discrimen, mnis n. Sin: angstiae, arum fpl.

858

presbicia prenotacin: praenottio, onis f. Sin: praesigntio. Uso: - de un sitio, loci condctio vel praenottio. preocuparse: sollcitum esse. Uso: - de alguien, sollcitum esse pro liquo; - de (o por) algo, sollcitum esse alicius rei (vel liqua re, vel de liqua re, vel in liqua re, vel circa liquid, vel propter liquid); in sollicitdine esse de liqua re; curis ffici liqua re; no - en absoluto de algo, susque deque habere vel ferre liquid. preparacin: praepartio, onis f. Uso: - de un libro, libri confctio vel compostio; en (de un libro) confcitur vel compnitur. prepararse: parare se. Sin: se comparare. preparado: praeparatus, a, um.

prensa: (mquina que sirve para prensar o comprimir) prelum, i n. Uso: - hidrulica, prelum hydrulicum; - para imprimir, prelum typogrphicum // (imprenta) prelum, i n. Sin: imprssio, onis f; res pressria; ars librria, typogrphica, guttenbrgia // (conjunto de publicaciones peridicas y especialmente diarias) ephemrides, um fpl; diria, orum npl; diurna, orum npl; scriptiones typis impressae, exaratae, ditae, excusae; scripta typis impressa, exarata, dita, excusa; scripta in vulgus dita. Uso: - clandestina, pginae typis occulte exaratae; - diaria y peridica, diurni et per intervalla diti commentrii; porno, opscula obscena; - y propaganda, acta diurna et divulgtio // la invencin de la -, artis typogrphicae excogittio vel invntio; artis typogrphicae inventum (la invencin concreta). Uso: en -, sub prelo; sub prelo psitus; libertad de -, rei librriae libertas; los representantes de la -, ephemridum procuratores ; problema de la -, questio de scriptis prelo ditis // (conjunto de personas dedicadas al periodismo) diurnrii, orum mpl. Uso: agente de -, cum diurnriis commrcii curator; conferencia de -, conventus diurnriis edocendis // difundir la - catlica, scripta et commentrios de re cathlica vulgare. Sin: vender diariamente la - catlica, cathlica scripta cotidie venditare. prenunciar: praedcere. Sin: praenuntiare; portndere; ante nuntiare.

prenotar: praenotare. Sin: praesignare; praeoccupare. Uso: - un sitio, locum condcere; locum in antecessum constitere.

presa: (accin de prender) prehnsio, onis f. // (acequia, zanja de riego) derivtio, onis f (flminis). Sin: fssula; canalculus; rvulus // (muro grueso de piedra u otros materiales que se construye a travs de un ro, arroyo o canal, para detener el agua a fin de derivarla fuera del cauce) agger, ris m. Sin: opus, peris n; moles, is f. Uso: cerrar los ros con presas, flmina opribus obstrere; construir una - en un ro, molem in flumen edcere. presbiacusia: presbyacsis, is f. Sin: senilis srditas; audits defectus (-us m). presagiar: praesentire vel praesagire liquid.

prepsito: praepsitus, i m. Uso: - provincial, general de la Compaa de Jess, Societatis Iesu praepsitus provincialis, generalis.

preposicin: praepostio, onis f. Uso: preposiciones que rigen el acusativo, el ablativo, praepositiones accusativae, ablativae.

preocupacin : (cuidado, desvelo) sollicitudo, dnis f. Uso: - ecolgica, oecolgica sollicitudo.

presbicia: presbypsia sive -opsa, ae f. Sin: presbypia sive -opa, ae f; viss defectus (-us m); hypermetrpsia sive -opsa; senilis

859

prsbita videndi deblitas vel infrmitas. coram ; fig, - de nimo, praesntia nimi; praesens nimus // (figura del cuerpo) forma, ae f. Sin: spcies, i f. Uso: de buena -, crpore vel forma praestanti; pulcher aspectu ; de mala -, spcie deformis.

presbiterado: presbyteratus, us m. Sin: sacerdtium; presbteri dgnitas. Uso: recibir el -, presbyterats rdinem accpere vel recpere. presbiterio: (rea del altar mayor hasta el pie de las gradas) presbytrium, ii n // (reunin de los presbteros con el obispo) presbytrium, ii n. presbtero: prsbyter, ri m.

prsbita o prsbite: presbytes, is m; presbyta, ae m. Sin: presbypsi laborans; presbyop affectus; qui (quae) contuetur longinqua. Uso: ser -, senliter videre; senum modo crnere.

prescribir: praescrbere. Sin: praecpere; praestitere // (recetar) praescrbere. prescripcin: praescrptio, onis f. Uso: - adquisitiva, usucpio, onis f; usus et auctritas; praescrptio acquisitiva; - extintiva, praescrptio exstinctiva; adquirir por -, usucpere // (tratamiento ordenado por el mdico, receta) plcitum, i n. Uso: - mdicas, medicorum plcita.

prescriptible: praescriptbilis, e. Sin: praescriptioni vel usucapioni obnxius preseleccin: prior selctio.

presencia: (asistencia) praesntia, ae f. Sin: aspectus, us m; conspectus, us m. Uso: - de Dios, praesntia Dei; en - de alguien, coram liquo; in praesntia, in conspectu, in aspectu alicius; en - del pueblo, coram ppulo; palam ppulo; en mi -, in conspectu meo; admitir a su -, coram admttere liquem; hacer acto de -, interesse; ir, venir a la - de uno, in conspectum alicius venire, ngredi; venire

presente: praesens, entis. Sin: assistens; astans, antis. Uso: al -, de -, in praesens, in praesenti, ad praesens, nunc; tener -, ob culos habere; ante culos propnere; mente recogitare // -! adsum!, praesens (sum)!, asto! // Gram tempus praesens // (obsequio, regalo) donum, i n. Sin: munus, nris n.

presentar: (introducir a uno en la casa o en el trato de otro, a veces recomendndolo personalmente) liquem ad liquem (in conspectum alicius) dcere, dedcere, prodcere; liquem licui praesentare; permtame presentarle el Profesor ..., concede ut tibi praesentem professorem ...; - una persona a otra con una recomendacin, liquem licui trdere et commendare // (mostrar, dar a conocer algo) monstrare. Sin: exhibere. Uso: la cosa presenta dificultades, res (multas) xhibet difficultates // presentarse, comparecer, sese praesentare; se offerre; se ipse coram offerre. Uso: - a alguien, liquem adire; - en pblico, in pblicum prodire // (proponer) una propuesta de ley, legem rogare.

presentador: praesentator, oris m. Sin: ostentator; praesentans; monstrans, ostendens, xhibens; introductor // (persona que presenta y comenta un espectculo, o un programa televisivo o radiofnico) praeco, onis m.

presentacin: praesenttio, onis f. Sin: monstrtio, ostnsio, exhibtio. Uso: - de la Virgen Mara en el Templo, Praesenttio Vrginis Marae in Templo; fiesta de la - de la Virgen, Festum Mariae Vrginis ad templum deductae; Festum Mariae Vrginis Deo a parntibus devotae.

860

presidio presentir: praesentire. Sin: odorari; subodorari. Uso: - el porvenir, quid futurum sit odorari. (oris f).

presidencial: praesidentialis, e. Sin: praesidialis, e; presidis (gen). Uso: juramento -, ius iurandum praesidentiale; silla -, sella praesidentialis. presidencialismo : praesidentialismus, i m. Sin: summum presidis imprium.

presidencia: (accin de presidir) moderamen, mnis n // (dignidad o cargo del presidente) praesidntia, ae f. Sin: praesidatus, us m; praesidentis offcium; presidis munus (-nris n); presidis dgnitas; praefectura. Uso: bajo la - de alguien, liquo preside; sub modermine alicius; conferir la -, liquem praefcere licui rei; ejercer la -, licui rei praeesse vel praesidre; praesidatum administrare // (palacio del presidente) presidis paltium vel sedes.

preservativo: adj praeservativus, a, um. Sin: mniens, entis; tuens; tutans; ad praecavendum aptus // (remedio) praeservativum, i n. Sin: antdotum, i n; antdotus, i m (adversus liquid); remdium praesumptum. Uso: tomar un -, medicamento se praemunire // (condom) praeservativum, i n. Sin: tegumentum; tutamentum; munimen, mnis n ; penis integumentum vel tegumentum; penis involcrum vel oprculum // (pesario) pessrium, ii n. Sin: pessum; pssulum.

presidente: praeses, sdis m. Sin: presidens, entis m; praepsitus, i m. Uso: - actual, presidens hodiernus; - interino, rei pblicae praeses nterim delectus vel lectus; - transitorio, presidens transitrius; - vitalicio, praeses sempiternus; - de la repblica, praepsitus vel praeses rei pblicae; princeps vel moderator Reipblicae; - de Alemania, Germniae presidens; - de Cuba, Cubanorum moderator; - de Italia, praeses Rei pblicae itlicae; - de los Estados Unidos de Norte Amrica, praeses Foederatarum Civitatum Amricae Septemtrionalis; - del Politbur, presidens Supremo Conslio Sovitico; - del consejo de ministros, praeses administrorum publicorum; praeses conslii administrorum; - del senado, praeses senats; - de un partido poltico, praepsitus factoni polticae; - de una sociedad, societatis magister; - de un congreso, praeses congresss; - de una comisin, praeses conslii licui rei faciendae, procurandae, administrandae, provehendae ...; - de la Conferencia Episcopal, presidens cetui episcoporum; - del Instituto de Estudios Romanos, Instituti Romanis stdiis provehendis praeses; presidentes de juntas parroquiales, presides consiliorum paroecilium // vice -, vicepresidens. Sin: propraeses, dis, m. presidiario: praesidirius, ii m. Sin: ergastulrius.

presidenta: (mujer que preside) antstita, ae f. Sin: moderatrix, praepsita; praeses, sdis f // (jefa del Estado) praeses, sdis f. Sin: presidens, entis f; rei pblicae summa curatrix vel moderatrix // (mujer del presidente) praesidentis vel presidis (reipblicae) uxor

presidencialista: praesidentialista, ae m. Sin: praesidentialismi fautor.

presidio: (guarnicin de soldados en una plaza fuerte) v. guarnicin // (ciudad o fortaleza que se puede guarnecer de soldados) praesdium, ii n. Sin: arx, arcis f; munimen, mnis n; propugnculum; ppidum; arx praesdio munita // (establecimiento penitenciario) ergstulum, i n // (conjunto de presidiarios) ergstuli, orum mpl; ergstula, orum npl // (ayuda, socorro) auxlium, ii n. Sin: subsdium, ii n // (amparo, defensa) patrocnium, ii n. Sin: praesdium; tutamentum;

861

presin praesdium (comit elegido por el Soviet Supremo). mnimo, pecniae sine fnore, vel parvis tantum usuris sumptae (si se trata de - recibidos) vel crditae (si se trata de - otorgados); sobre prenda, pecnia psito pgnore crdita // amortizar un -, aes mtuum rddere; dar a -, commodare; crdere; mtuum dare; dar dinero a -, pecniam dare mtuam; pedir un -, mtuo ptere; pedir dinero a -, pecniam mtuam rogare; querere pecnias mtuas fnore; recibir en -, mtuo accpere; recibir dinero en -, pecniam mtuam ab liquo accpere; tomar a -, mtuum accpere, cpere, smere ab liquo; versuram fcere ab liquo; commodatum accpere; mutuari liquid; tomar dinero a -, mutuari pecnias; smere ab liquo pecnias mtuas.

preso: (encarcelado) carceratus vel incarceratus. Sin: crcere detentus, clausus, inclusus; in crcere inclusus vel detentus; in custdia carcerali detentus. Uso: visitar a los -, crcere clausos invsere.

presin: pressio, onis f. Sin: pressus, us m; pressura // fig instntia, ae f. Sin: sollicittio; flagittio; mpetus, us m. Uso: alta -, hypertnsio, onis f (snguinis); baja -, lentus snguinis pressus; - arterial, prssio vel pressus arterialis; arteriosa prssio; - atmosfrica, prssio vel pressura atmospherica; - sangunea o de la sangre, prssio vel pressus snguinis; arteriotnia sive -tona, ae f; varias para que los hombres sigan la nueva moda, vrii mpetus, quibus hmines adducuntur, ut novam modam sequantur; - de aceite, pressura lei; - de la imitacin, mpetus imitandi; - del aire, ris prssio vel pressus; - del oxgeno, prssio oxygnii; - de los neumticos, pneumaticorum prssio, hacer -, prmere; pressare; instare; urgere, sollicitare // aparato para medir la - sangunea o tensin arterial, tonmetrum, i n.

prestacin: (accin y efecto de prestar) praesttio, onis f. Sin: dtio; praebtio. Uso: del juramento, praesttio iurisiurandi // - social, benefcium sociale.

prstamo: (accin y efecto de prestar) mututio, onis f. Sin: versura; mtui dtio; permuttio // (lo que se presta) commodatum, i n. Sin: crditum; mtuum. Uso: a ttulo de -, mtuo; dado, prestado a ttulo de -, mtuus, a , um // (dinero que se presta) pecnia mtua vel crdita. Uso: - otorgados, crditae summae; prstamos sin inters o con un inters

prestamista: fenerator vel faenerator, oris m. Sin: mutuatrius; mtuans homo.

prestar: mtuum dare. Sin: mtuo dare liquid; commodare; praestare. Uso: el -, commodtio; praesttio; mtui dtio, onis f; - a inters, fenerare vel fenerari; - a inters elevado, pecniam occupare grandi fnore; - sin inters, commodare liquid licui; liquid licui mtuum dare; - dinero, pecuniam dare mtuam licui; - dinero a inters, pecniam fnori dare licui; pecniam fenerari; - dinero al cinco por ciento, fenerari pecniam quinis centsimis; pecniam quinis centsimis nnuis mutuari; pedir prestado dinero a alguien, pecniam mtuam ptere ab liquo; pedir prestado un objeto, liquid utendum ptere; recibir prestado algo de alguien, liquid ab liquo mutuari; liquid ab liquo mtuum accpere vel smere (con inters, fnore); tomar prestado algo de alguien, liquid ab liquo mutuari. prestidigitacin: (arte o habilidad para hacer juegos de manos) ars vel pertia praestigiarum // (juego de manos) praestgiae, arum fpl. Uso: hacer -, praestgias gere; praestigiarum ludos gere.

prestidigitador: praestigiator, oris m. Sin: agyrta, ae m.

862

preventivo prestigiador, v. prestidigitador. aestimtio; sumpts vel smptuum aestimtio; expensae vel expensarum rtio // (cmputo anticipado de los gastos e ingresos) praesmptio futuri accepti et expensi. Sin: praesumptiva dandi accipiendique compostio // (motivo, causa o pretexto con que se ejecuta una cosa) praesuppsitum, i n. Uso: - esencial, essentiale praesuppsitum. presurizacin: pressus temperatus. presurizar: pressum temperare. prt--porter: vestis prompta.

presumir: (conjeturar) concere. Sin: coniectare; putare; suspicari. Uso: como se puede -, ut suspicari licet // (jactarse) sibi arrogare, tribere, assrere. Uso: - sabidura, sibi sapintiam arrogare. presunto: praesumptus, a, um. Sin: probbilis; coniectus; opinatus. presupuestar: praecalculare. Sin: ante aestimare; sumptus praevidere; praecomputare; sumptus ante computare; sumptum vel sumptus in antecessum aestimare; aestimationem fcere alicius rei; expensae vel expensarum rationem inire. presuponer: praesuppnere. presuncin: nmia sui fidcia.

presumiblemente: probabliter. Sin: veri simliter; ut veri smile est; quantum praesumi potest; ut suspicari licet. Uso: har - esto, veri smile est eum hoc facturum esse.

presumible: coniecturalis, e. Sin: probbilis, e; veri smilis, e. Uso: es -, veri smile est; praesumi potest; no es -, haud veri smile est + inf.

prestigio: auctritas, atis f. Sin: dgnitas; auctritas et grtia; auctritas et nomen. Uso: gozar de - ante alguien, auctoritate et grti apud liquem florere vel valere; gozar de gran -, multum auctoritate valere.

pretendiente: candidatus, i m. Sin: pettor // (- a la mano de una mujer) procus, i m. preternatural: praeternaturalis, e.

pretexto: praetextum, i n; praetextus, us m. Sin: obtentus, us m; spcies, i f; causa ficta o simplem causa. Uso: con este -, hoc praetextu; con el - de la antigua amistad, praetexto vteris amictiae; buscar un -, causam confngere; hallar un -, causam reperire; alegar como -, dar por -, v. pretextar.

pretextar: praetexare. Sin: praetndere; praetxere; allegare; proferre; in mdium proferre.

pretil: (murete o vallado de piedra u otra materia, que se pone en los puentes y en otros parajes para preservar de cadas) crepdo, d nis f. pretina: (cinturn con hebilla para sujetar ciertas prendas de ropa) cinctura, ae f.

presupuesto: adj praesuppsitus, a, um. Sin: suppsitus; praesumptus // (cmputo anticipado de los gastos) praecomputtio smptuum. Sin: futuri sumpts (vel futurorum smptuum) aestimtio, computtio, iudcium; sumptus in antecessum aestimatus; futuri sumpts (vel futurorum smptuum)

preventivo: adj praeventivus, a, um. Sin: praemniens, entis; ad praecavendum aptus. Uso: guerra -, bellum praeventivum; medidas -, praecautiones, um fpl; prisin -, custdia ad praecavendum; sistema -, systema

863

prever praeventivum; detener a uno en prisin -, in pblicae custdiae loco cautionis caus liquem detinere; poner a uno en prisin -, dare liquem in custdiam cautionis caus // ( remedio -) antdotum, i n; antdotus, i f. primero: primus, a, um. Uso: el - de la clase, antescholrius, ii m; princeps discipulorum; princeps inter discpulos; el - de una lista, primus in tbula.

prever: prospcere. Sin: praevidere; antevidere vel ante videre; praesentire; praesagire; praenscere previsin: prospicintia, ae f. Sin: providntia. Uso: - social, providntia socialis.

prima: v. primo, ma // (cantidad que cobra el asegurador por el seguro) vectgal, alis n. Uso: - de seguro, vectgal societati tutelari // (hora cannica) Prima, ae f. primaca: (primer lugar o superioridad de una cosa) principatus, us m. Sin: primus vel princeps locus; primae partes. Uso: dar a alguien la -, primas (vel primas partes) licui tribere vel concdere; tener la -, prncipem esse in liqua re; primas (vel primas partes) obtinere; priores partes gere // (dignidad o empleo de primado) primatis dgnitas. Sin: primatus, us m; summa dgnitas vel auctritas. Uso: - del Sumo Pontfice, summus vel supremus Ecclsiae principatus; totius Ecclsiae principatus. primado: (primer lugar, grado, superioridad) v. primaca // (primero y ms preeminente de todos los arzobispos y obispos de un reino o regin) primas, atis m. Sin: antistes, sttis m. Uso: Abad -, Abbas (-atis m) Primas (-atis). primario: primrius, a, um. Sin: primus. prima bailarina: praesultrix, icis f.

primitivo: adj primitivus, a, um. Sin: primignius; prstinus; priscus; vetustssimus; primus. Uso: costumbres -, prisci vel antqui mores (-um mpl); estado -, prstinus status (-us m); hombre -, homo primignius, primitivus, priscus; el pueblo -, prisca gens; palabras -, primignia verba; primitiva et nativa verba // sust homo primignius vel primaevus. Uso: los -, primi mortlium. primo, ma: (hijo, ja del hermano del padre) ptrui flius, flia; (de la hermana del padre) amitinus m, amitina f, o bien mitae flius, flia; (del hermano de la madre) avnculi flius, flia; (de la hermana de la madre) consobrinus, consobrina.

primavera: (estacin) ver, veris n. Uso: la - de Praga, ver pragense // (planta) prmula veris; bellis, dis f .

principado: (ttulo o dignidad de prncipe) principatus, us m. Sin: prncipis dgnitas // (territorio o lugar sobre el que recae este ttulo) prncipis dcio (-onis f). Sin: rgio prncipis imprio subiecta // (primaca, ventaja o superioridad) v. primaca. prncipe: princeps, cpis m. Uso: - elector,

princesa: principissa, ae f. Sin: princeps, cpis f; princeps fmina. Uso: - hereditaria, principissa hereditria, - real, principissa regalis // (mujer del prncipe) prncipis cniux vel cniunx (-igis f), vel uxor (-oris f) // (hija del prncipe) prncipis flia // (hija del rey) rgia virgo (-gnis f), mlier rgio gnere orta; e domo rgia princeps fmina.

primordial: primordialis,e. Sin: primignius; primitivus; priscus; prstinus; antquus; antiqussimus. Uso: edad -, antiqussima aetas.

864

privilegio elector princeps; - heredero, princeps hereditrius; princeps imprii successioni destinatus; - real, princeps regalis vel rgius; - de la sangre, princeps rgii snguinis // fig, - azul, sponsus perfectus. Sin: princeps ureus. prisionero: ( - de guerra) captivus, i m. Uso: los - alemanes, germani captivati; tomar, hacer - a alguien, liquem cpere // (persona que est presa) v. preso. prisma: prisma, tis n. prismtico: prismticus, a, um // prismticos, prismtica perspicilla npl; v. anteojos.

principio: (inicio, origen) princpium, ii n. Sin: intium; origo // (principios de una comida) v. entrada, fiambre // desde el -, ab ovo; desde el - de la comida hasta el fin, ab ovo usque ad mala.

principiante: (el que empieza a estudiar o aprender un oficio, arte, etc.) tiro, onis m (alicius rei, vel liqua re, vel in liqua re).

privacy: vita privata vel ntima. Sin: ntimae res; vita domstica. privado: adj privatus, a, um. Uso: comida -, cena privata; en la vida -, in vita privata // sust homo privatus. privatizacin: ad privatam administrationem alicius negtii (vel societatis) transltio (-onis f).

priorato: prioratus, us m. Sin: prioris offcium vel dgnitas; magistrium; coenbii magistrium. Uso: - de una orden ecuestre, equestris rdinis magistrium. prioridad: (precedencia) priritas, atis f. Sin: praecedntia; ptior (vel princeps, vel primus) locus. Uso: dar la - a alguien, primas (vel primas partes) licui dare, tribere, deferre, concdere; obtener la -, primas (vel primas partes) obtinere // (anterioridad en tiempo) antecssio, onis f. Sin: praegressus, us m, praegrssio, onis f; antquitas. prioritario: prior, prius. Sin: superior; praecpuus; ptior. priori: a -, ex antecapto iudcio.

priora: priorissa, ae f. Sin: (coenbii) antstita vel praeses (-sdis f) , moderatrix (-tricis f), magistra; (coenbii vel coenbio) praefecta; (coenbio) praepsita.

prior: (superior del convento) prior, oris m. Sin: (coenbii) antistes (-sttis m), magister (-tri m), moderator (-oris m) // (prroco o cura) v. estas voces // gran - de una orden ecuestre, equestris rdinis magister prior.

privilegio: (derecho) ius, iuris n. Sin: privilgium. Uso: - legal, praecpua lex; praecpuum ius; los - de las mujeres, mulibria iura; tener, conceder, quitar el - de hacer algo, habere, dare, admere privilgium alicius rei faciendae // (condicin privilegiada) peculiaris condtio. Sin: praecpuum cmmodum. Uso: posiciones de -, praecpua cmmoda; es - de nuestra patria, ptriae nostrae peculiaris condtio est // (ventaja) cmmodum, i n. Uso: - exclusivo, sui solus cmmodum // (don, prerrogativa) - de la edad, quod vel quantum tribitur aetati; semejante - le daba la gloria, tantum licntiae dabat ei glria; es - de los doctos, doctorum hminum est; es - de pocos, ad paucos rcidit.

privilegiado: privilegiatus, a, um. Sin: privilgio vel benefcio donatus; iure praecpuo donatus. Uso: ocupar un lugar -, locum occupare privilegiatum.

privatizar: ad privatam administrationem liquid transferre.

865

pro pro: - y contra, in utramque partem. Uso: despus de evaluar el - y el contra, re attente perpensa; disputar en - y en contra, in utramque partem disputare; no hablar ni en - ni en contra, in neutram partem disputare; valuar el - y el contra, quid cmmodi, quid detrimenti ex liqua re futurum sit, perpndere. probabilidad: probablitas, atis f. Sin: veri similitudo. probabilismo: probabilismus, i m. aetas; resolver un -, quaestionem enodare, slvere, perslvere // fig difficultas, atis f. Sin: nodus, i m; res diffcilis. Uso: - central, quod caput est.

problemtica: quaestiones, um fpl. Sin: complexus (-us m) quaestionum. Uso: - demogrfica, quaestiones demogrphicae; - del trabajo, complexus quaestionum ad laborem spectntium. problemticamente: problemtice. Sin: ambgue; dbie. problematicidad: dubetas, atis f. Sin: ambigitas.

probable: (verosmil) probbilis, e. Sin: veri smilis; credbilis; probabilitatem habens // (que se puede probar) demonstrbilis, e. Sin: demonstrationem admittens. probablemente: probabliter. Sin: veri simliter; cum probabilitate.

probabilista: probabilista, ae mf.

problemtico: problemticus, a, um. Sin: dbius; incertus; ambguus; anceps. problematismo, v. problematicidad.

probeta: (tubo de ensayo) vtreus tbulus. Sin: ampulla vtrea; vsculum; probatrium (vas, vasis n). problema: problema, tis (gen pl: problematorum; dat y abl pl: problmatis). Sin: questio, onis f; causa. Uso: - demogrfico, questio de multitudinis incremento; - ecolgico, oecolgica questio; - filolgico, questio philolgica; el gran -, summa questio; morales acerca de la natalidad, morales quaestiones cum augescente natorum nmero coniunctae; - pastorales, pastorlia problmata; problemas con la polica, incmmoda cum pblicis custdibus; problemas de nuestro tiempo, quaestiones quas recens invexit probidad: prbitas, atis f. Sin: intgritas.

probador: (en tiendas de ropa, habitacin en que se prueban las prendas de vestir) cella vel cllula, ae f.

procesin: procssio, onis f. Uso: - general y solemne del Santsimo Sacramento, procs-

procesal: processualis, e. Sin: iudicialis. Uso: actas -, acta processulia.

procesador (Inform y Tecnol): elaboratrium, ii n. Sin: processrium. Uso: - de datos, elaboratrium datorum; - de textos, txtuum elaboratrium.

procedure (Inform), procedimiento: procedura, ae f. Sin: processus, us m; forma procedendi; certus procedendi modus.

procedimiento: processus, us m. Sin: modus, i m; modus procedendi; rtio; agendi rtio; ordo; rtio et ordo; via; rtio et via. Uso: qumico, chmicus vel chmicus processus; forzoso del pensamiento, necessrius ratiocinandi ordo // (Der, modo de proceder en justicia) ctio, onis f. Sin: iudcium; questio iudicialis. Uso: seguir el -, iure gere.

866

profanar sio generalis et sollemnis (vel solemnis) Sanctssimi Sacramenti. proventus potarum; - del espritu, nimi fetus. producible: producbilis, e. Sin: ad producendum aptus.

proceso: (procedimiento) processus, us m. Uso: - jurdico, processus iurdicus; - ratificatorio, processus ratificationis; - de beatificacin de Juan Pablo II, processus beatificationis Iohannis Pauli II; - de pacificacin, processus pacificationis. process (Inform): processus, us m. processor (Inform) : procesador, v. esta voz // (Central Processing Unit, unidad central de proceso): processrium centrale.

proclamacin: renuntitio, onis f. Sin: declartio. Uso: - oficial de los vencedores, pblica victorum renuntitio. procrear: procreare. procreacin: procretio, onis f.

productividad: productvitas, atis f. Sin: fecnditas; fertlitas; fercitas; ubertas. Uso: econmica, productvitas oeconmica; - de la tierra, de los campos, fecnditas terrae, agrorum; - de la vid, fercitas vitis // fig, - de la mente, fecnditas nimi. productivo: productivus, a, um. Sin: fecundus; ferax; frtilis; fructuosus.

producir: prodcere. Sin: ggnere; effcere; prere.

produccin: (accin de producir) prodctio, onis f. Sin: confctio. Uso: - cinematogrfica, imgines vel pellculas cinematogrphicas dere; - econmica, oeconmica efficintia; - teatral, ludos scenicos exhibere // (cosas producidas) proventus, us m. Sin: fetura, ae f; bona, orum npl; fructus, uum mpl. Uso: - econmica, opes, opum fpl; - metalfera y aurfera, metallorum aurique fetura; - de aceite, lei proventus; - de vino, vinearum proventus; aumento de la -, provntuum auctus (-us m); garantizar la -, apparatus bonis gignndis fovere // fig, - de oradores, oratorum fetus (-us m); - de poetas,

procurador: (el que ejecuta algo en nombre de otro) procurator, oris m. Uso: - general, procurator generalis // (el que por oficio, en los tribunales, hace, a peticin de una de las partes, todas las diligencias necesarias) actor causarum.

productor: productor, oris m. Sin: fabricator; producens, entis; qui cnficit; qui fbricat vel fabricatur. Uso: - agrcola, arator; agrcola // (obrero) v. esta voz. profanacin: profantio, onis f. Sin: contamintio; deturptio; violtio.

producto: (cosa producida) productum, i n; productus, us m. Sin: fetus, us m. Uso: productos de la tierra, fructus praediorum // (Mat, cantidad que resulta de la multiplicacin) productus, us m. Sin: multiplicationis effectus; summa ex multiplicatione effecta. Uso: - agrcolas, (ea) quae terra gignit; ea quae e terra gignuntur; - elaborados, res manu factae; - importados, res pregre invectae; - industriales, fructus officinarum; artifcia operaque; - primarios, res primigniae; sintticos, res chmicis artifciis effectae; res synthtice (vel per snthesin) factae.

profanador: profanator, oris m. Sin: profanans; contaminator; sacrlegus. profanar: profanare. Sin: contaminare; vio-

867

profano lare; deturpare; foedare; pollere. Uso: - un lugar, alicius loci sanctitatem violare. ad liquod munus (vel ministrium) prtinens; ad liquam artem ttinens; ad artem exercendam spectans. Uso: actividad -, actvitas professionalis; asesoramiento -, consulttio professionalis; asociacin -, artficum socetas; collgium artem profitntium; consocitio (socetas, sodlitas; sodalcium) ad liquam artem (vel ad liquod munus) prtinens; competencia -, professionalis competntia; enfermedad -, morbus professionalis; escuelas -, scholae professionales; scholae vel ludi vriis artibus exercendis; experiencia -, prprii mneris prudntia; crditi sibi mneris prudntia et usus (-us m); institutos -, instituta professionlia; instruccin -, instittio vriis rtibus exercendis; secreto -, secretum professionale; tareas -, mnera cuiusque prpria vel sua // sust rtifex, fcis m. Sin: artem prfitens, exercens, fctitans; qui artem liquam exercet, profitetur, fctitat; qui liquo mnere fungit. profesionalidad: cuiusdam artis cura. Sin: in negtiis mxima diligntia. profesionalismo: artis vel mneris exerctium.

profano: profanus, a, um. Sin: non sacer. Uso: mezclar lo sacro con lo profano, miscere sacra profanis // fig imperitus; indoctus; rudis. profase: prophasis, is f. profeca: propheta, ae f; prophettio, onis f. Sin: praedctio; vaticintio; praedictum; vaticnium; rerum futurarum praedctio.

profesin: (accin y efecto de profesar) profssio, onis f. Uso: - de fe, profssio fidei; emitir la - de fe, emttere professionem fidei // (ceremonia eclesistica en que alguien profesa en una orden o congregacin religiosa) profssio. Uso: - religiosa, religiosae vitae profssio; - solemne de los votos, sollemnis votorum nuncuptio; - temporal, perpetua, temporria, perptua profssio; emitir, hacer la - religiosa, professionem (religiosam) fcere // (actividad permanente) ars, artis f. Sin: munus, nris n; profssio. Uso: - acadmica, professio acadmica; - anterior, munus prstinum; - humilde, ars hmilis vel srdida; - liberales, artes ingnuae; - noble, elevada, ars nbilis vel ingnua; de -, professione; farmacutico de -, professione pharmacopla; por -, pro mnere; ensear latn por -, linguam latinam pro mnere docere; ejercicio de la -, professionis exercittio; ejercer una -, artem factitare vel exercere; mnere fungi; munus obire; ejercer la - de mdico, medicinam exercere, fcere, profiteri. profesional: adj professionalis, e. Sin: professionis, mneris, ministrii, artis (gen de pertenencia); professionis vel artis prprius;

profesar: profiteri. Sin: pblice fateri vel confiteri. Uso: - la fe cristiana, Christi fidem profiteri.

profesor: professor, oris m. Sin: magister; doctor; praeceptor; institutor. Uso: - auxiliar, v. ayudante; - adjunto, professor adiutor; doctor, professor doctor; - emrito, professor vel praeceptor emritus; - improvisado, professor subitrius; - principal, classis magister (vel professor) principalis; - suplente, professor vicrius; - titular, ordinrius professor vel magister; legtimus magister; - universitario, professor acadmicus vel universitrius; professor studiorum universitatis; scholarum al-

profeso: (religioso que ha profesado) professus, i m. Uso: - laico, laicus professus; - religioso, professus sodalis (-is m); sodalis sacra vota professus; sodalis religiosam vitam professus; sodalis religiosa vota professus.

868

programa tioris rdinis magister // - de antropologa, professor anthropolgiae; - de clnica, clnicae disciplinae praeceptor vel professor; - de educacin fsica, palestricae artis exercitator, magister, praeceptor; professor athlticae; - de elocuencia latina, latinae eloquntiae professor; - de enseanza media, professor scolae mdiae; - de escultura, sculpturae professor; - titular de filologa clsica, ordinrius professor acadmicus philolgiae clssicae; - de filosofa, philosphiae praeceptor; - de filosofa escolstica, professor philosphiae scholsticae; - de fsica, professor phsicae; - de fisiologa, professor physiolgiae; - de gimnasio, professor gymnasialis; - de historia natural, histriae naturalis professor; profesores de intercambio, professores vicissim delegati; - de latn, professor latinitatis; linguae latinae praeceptor; latinarum litterarum doctor vel professor; - de lenguas vivas, professor linguarum vivarum; - de matemtica, professor mathemticae disciplinae; - de msica, professor msices vel msicae profesora: professorissa, ae f. Sin: profestrix, doctrix, praeceptrix, institutrix , icis f. profesoral: professoralis, e. Sin: professrius; cathedrrius. Uso: de manera -, ut professorem decet. profilaxis: prophylaxis, is f. Sin: morbi cutio; morborum cutio vel cautiones; morbi avertendi precautiones. prfugo: prfugus, i m. Sin: rfugus; rfuga, ae m; fugitivus; exsul; extorris; trnsfuga. Uso: - ilegales, prfugi illegales.

profundizacin: fig profundior inquistio. Sin: ltior perspctio vel pervestigtio.

profundidad: profnditas, atis f. Sin: profundum, i n; altitudo; altum; ima npl. Uso: - marinas, mrium profunda vel nfima; imae maris ltebrae; vscera maris; nfima ponti; de erudicin, altssima erudtio; - de ingenio, altitudo ingnii; alta mens; - de la verdad, veritatis profundum; - de miras, summa prudntia; tener - de nimo, alto nimo esse.

profundizar: fig liquid ltius perspcere vel perscrutari. Sin: fnditus inspcere; pnitus intellgere; in liquid pnitus se insinuare; in ntimam alicius rei penetrare rationem. prognosis: prognsis, is f. Sin: praentio; praeiudcium; praesgium; praevsio; praenoscntia. Uso: - de una enfermedad, morbi cursus praeiudcium; praeiudicatus morbi cursus vel xitus. program (Inform), programa: sust programma, tis n. Uso: - listing, textus progrmmatis // tr programmare.

profeta : propheta, ae m. Sin: vaticinator. profetisa: prophetissa, ae f.

profilctico: adj prophylcticus, a, um. Sin: ad morborum cautiones ttinens; ad valetdinem tuendam aptus. Uso: curas -, morborum cautiones vel curationes // (preservativo) remdium prophylcticum; v. preservativo.

profetizar: prophetare. Sin: vaticinari; futura praedcere vel praenuntiare.

programa: (proyecto ordenado de actividades) rtio, onis f. Sin: forma; propsitum; propsita npl; conslium, ii n; conslia npl; programma, tis (dat y abl pl: progrmmatis) n; ordo rerum agendarum. Uso: - comunes, commnia agendi conslia; - mximo, ntegra forma vel rtio (alicius rei); - mnimo, mnima forma vel rtio; - poltico, moderandae rei pblicae conslia; - prctico, exsequendarum rerum propsita; progrmmata discipli-

869

programacin narum propsita; scholae propsita et instituta; - de gobierno, principats forma; - del Pontificado, Pontificats forma; - de vida, vitae rtio; establecer el - del da, diem dispnere; exponer, proponer, determinar el de gobierno, futuri principatus formam descrbere, propnere, statere; realizar el propio -, suum institutum perfcere vel cnsequi // (serie ordenada de operaciones necesarias para llevar a cabo un proyecto) programma, tis n. Uso: - atmico, programma atmicum; - deportivo, programma ad crporis exercitationes spectans; - escolar, currculum; scholae vel studiorum instituta; ordo vel rtio studiorum; - informtico, ordinatrale programma; - nuclear, programma nucleare; operativo, programma operatrium; - pastoral, programma pastorale; - poltico, programma polticum; - religiosos, progrmmata religiosa; - de computacin, programma ordinatrale vel computatrale; renunciar a los nucleares, progrmmata nucleria depnere // (serie de cine, teatro, etc. o emisin de televisin, radio, etc.) programma, tis n. Sin: index, dcis mf. Uso: - radial, - radiofnico, index radiophnicus; programma radiophnicum; programas de cine, progrmmata cinemtica vel cinematogrphica; progrmmata cinematographi vel cinemati; - de televisin, televisivum programma; spectculum vel spectamen televisficum; televisionis index vel programma // (escrito que indica los pormenores de una fiesta, las condiciones de un examen, etc.) libellus, i m. Sin: rtio, onis f; index, dcis mf; charta explicativa; libellus progrmmatis. Uso: - de diversiones, ludorum libellus ; - de un espectculo, spectculi index; - de una funcin de teatro, ludi scenici charta explicativa // - gentico, structura gentica. Sin: programma genticum. programacin: programmtio, onis f. Sin: rerum agendarum rtio; rerum exsequendarum conslium vel propsitum. programado: propsitus, a, um. Sin: instructus; adumbratus. programador, ra, v. programer. programar: programmare. Sin: propnere; designare; statere; constitere. programer o programmer (Inform), programador: (programador humano): programmator, oris m; programmatrix, icis f. Sin: rdinis instrumentorum electronicorum praeparator, oris m; praeparatrix, icis f// (dispositivo programador) programmatrum, i n. Sin: programmatrium. progresar: profcere in liqua re. Sin: prgredi ad liquid, in liqua re; progressum fcere in liqua re, progressum habere in liqua re Uso: - algo en la filosofa, in philosphia liquid profcere. programmable (Inform): programmbilis, e. programtico: programmticus, a, um.

progresin: progrssio, onis f. Sin: gradtio; gradus, us m. Uso: - aritmtica, geomtrica, progrssio arithmtica, geomtrica; (en la msica) - ascendente, descendente, crescens, decrescens progrssio. progresismo: progressismus, i m. Sin: progressionis stdium.

progresivamente: progressive. Sin: per progressionem; per gradus; gradatim; proficienter.

progresista: sust progressista, ae mf. Sin: progressismi fautor // adj progressionis studiosus. Sin: ad progressionem prtinens.

progresivo: progressivus, a, um. Uso: de manera -, modo progressivo.

870

proliferacin progreso: (accin de ir hacia adelante) procssio, onis f. Sin: processus; progressus, us m; progrssio. Uso: - cientfico, scientfica progrssio; progressus scientficus; doctrinarum processus; - comercial, progressus mercatrius; - econmico, oeconmica progrssio; - moderno, progrdiens haec aetas; polticos y econmicos, progressus poltici atque oeconmici; - religioso, progressus religiosus; - social, socialis processus; - tcnico, progressus tchnicus; progrssio rei tchnicae; progressus rtium; rtium technicarum progressus; inventorum processus; tecnolgico desenfrenado, technolgicus progressus effrenatus; el - de los pueblos, populorum progrssio; - de los tiempos, progrdiens aetas; instrumentos de -, progressionis instrumenta // hacer progresos, processus habere (in liqua re); procdere; no hacer -, nihil profcere in liqua re; fomentar el - de los pueblos, populorum progressionem provhere; hacer algn -, liquid profcere (in liqua re), progressionis aliquantum habere; no oponerse al - de los pueblos, progredienti populorum viae (vel culturae) non offcere vel non adversari // (aumento, perfeccionamiento) profectus, us m. Sin: incrementum; auctus, us m. Uso: - cientfico, scientiarum incrementum; - espiritual, profectus nimi; tcnico, rtium incrementa; los - del cristianismo, rei christianae incrementa; el - de la ciudad, incrementum urbis // (desarrollo de la civilizacin) progressus, us m. Sin: civilis cults progressus; hminis cultus progrdiens. Uso: - social, incrementum cults civilis; incrementum progressionis socialis. prohibicin: prohibtio, onis f. Sin: interdctio; interdictum; vtitum. Uso: - de estacionamiento (de coches), commorationis interdctio; - de caza, venationis vtitum; - de pesca, piscationis interdictum; retirar la -, interdictum retrhere. prohibicionismo: prohibitionismus, i m. prohibicionista: prohibitionista, ae mf. prohibitivo: prohibitivus, a, um. prohibitorio: prohibitrius, a, um. Sin: prhibens; vetans; interdicens.

prohibido: prohbitus, a, um. Sin: vtitus; interdictus; negatus; inconcessus. Uso: libros , libri prohbiti; libri improbatae lectionis // (en sealizacin) - adelantarse, ne praetergrediaris; - cazar, venari non licet; noli venari; ne veneris ; - pescar, piscari non licet; noli piscari; ne pisceris; - estacionar, ne sistas; - fumar, fumare non licet; fumare vtitum; noli fumare; ne fumes; - girar a la derecha, ne flectas dextrorsum; - girar a la izquierda, ne flectas sinistrorsum; - girar a derecha y a izquierda, neutro flectas. prjimo: Rel prximus, i m. Sin: hmines, um mpl; lii, orum mpl.

prolapso: ptosis, is f. Uso: - del estmago, stmachi ptosis.

proletariado: proletariatus, us m. Sin: proletrii, orum mpl; classis proletria; proletria (vel operria, vel aerria) plebs (plebis f) ; puperes; egentes. Uso: dictadura del -, dictatura proletariats. proletario: sust proletrius, ii m // adj proletrius, a, um. Sin: egens; inops; pauper; bonis fortunae carens // fig plebius, a, um. Sin: popularis, e.

prolegmeno o prolegmenos: prolegmenon, i n; prolegmena npl. Sin: praeftio; proemium; prlogus; prolquium.

proliferacin: prolifertio, onis f. Sin: propagtio; multiplictio. Uso: tratado internacional sobre la prohibicin de la - nuclear,

871

proliferar tractatus (-us m) internationalis de proliferatione nucleari vitanda. prolijidad: (cuidado, esmero) accurtio, onis f. Sin: stdium; sedlitas; diligntia; cura dligens // (cualidad de verboso) prolxitas, atis f. Sin: prolixitudo (-dnis f); loquendi profluntia; nmia verba npl; orationis nmia longitudo (-dnis f). proliferar: velocssime propagari. el cumplimiento de una -, promissum exgere vel flagitare.

prometer: promttere. Sin: polliceri; pollicitari; spondere; fidem dare, obligare, obstrngere. Uso: - montes de oro, - el oro y el moro, auri montes polliceri; mria montesque polliceri.

prlogo: prlogus, i m. Sin: proemium; praeftio; prolgium; prolquium; praembulus; prolegmena npl; peris exordium; sermo previus. Uso: - breve, praefatincula. prolusin: prolsio, onis f. Sin: proldium; praelsio; praeldium; exrdium.

prologar: praefari.

prolijo: (cuidadoso, esmerado) accuratus, a, um. Sin: studiosus; sdulus; dligens; sollcitus; exquisitus // (largo, dilatado) prolixus, a, um. Sin: effusus; diffusus; profusus; diu productus; verbosus; loquax; multloquus. Uso: discusin -, diu producta discepttio.

promocin: (accin y efecto de promover) promtio, onis f // (elevacin o mejora de las condiciones de vida, de productividad, etc.) provectus, us m. Sin: provctio. Uso: posibilidad de - cultural, posse ad altiores humani cults gradus ascndere. promocional: ad provectionem (vel ad proventum) ttinens.

prometido, da: (persona que ha contrado esponsales legales o que tiene una mutua promesa de casarse) sponsus, i m; sponsa vel pacta, ae f.

promesa: (accin de prometer) promssio, onis f. Sin: pollicittio // (lo prometido) promissum, i n. Sin: fides, ei f; data fides (= palabra dada, fe empeada). Uso: - de garanta, spnsio, onis f; cumplir, mantener una -, promissum fcere, slvere, abslvere, servare, tenere; promisso stare; satisfcere promisso; fidem praestare vel servare; exigir

promedio: (trmino medio) mdium, ii n; mdia, ae f. Sin: mdia rtio vel quntitas; summa intermdia. Uso: - de vida, summa intermdia annorum, quos hmines vivunt; en -, in mdio; in summa intermdia // (media aritmtica de dos o ms cantidades) mdius nmerus.

pronombre: pronomen, mnis n. Uso: - demostrativo, encltico, indefinido o indeterminado, interrogativo, personal, posesivo, relativo, pronomen demonstrativum, enclticum, indefinitum, interrogativum, personale, possessivum, relativum. pronstico: prognsticum, i n. Sin: prognsis, is (ac -in) f; praevsio; praedctio; praenoscntia; praesgium; auspcium; pronominal: pronominalis, e.

pronaos: pronaus vel pronaos, i m; pronaon vel pronaum, i n. Sin: templi vestbulum vel trium.

promotor, ra: promotor, oris m; promotrix, icis f. Sin: prmovens; prmovens; fautor; favens; impulsor; moltor; suasor; auctor; instructor. Uso: - de la fe, fidei promotor.

872

pronunciar praesnsio; vaticintio. Uso: - reservado, prognosis anceps (ancpitis), dbia, incerta, suspensa; - del tiempo, tmporis prognsticum; praedctio tempestatis; praenuntitio tempestatis; tempestatis futurae praesgium. ctio; - gil, ligera, prompta loctio; os promptum; - agradable, suave, lenis, suavis vocum vel litterarum exprssio; - andaluza, sonus andalsius; - arrastrada, lata loctio; lata verborum exprssio; - buena, pronuntitio bona; rectus vocis sonus; - clara, clara vel distincta pronuntitio; explanata vocum exprssio; - confusa, os confusum; confusa litterarum exprssio; - elegante, ornata pronuntitio; - extranjera, peregrnitas; oris peregrnitas; sonus peregrinus; - mala, oris prvitas; - nasal, vox nasalis; rhinophnia, ae f; - ronca, rauca vel fusca pronuntitio; - rstica, agrestis (vel rudis, vel rstica) pronuntitio; os rsticum; oris rustcitas // corregir un defecto de -, oris vtium expugnare; equivocarse en la -, in appellandis ltteris offndere; tener una - afectada, ptide loqui vel dcere; putdius exprmere ltteras; tener una - gil, prompte loqui vel dcere; tener una agradable, suave, lniter vel suviter loqui, dcere; voce suavi (vel leni) esse; tener una buena -, tener una - clara, plane loqui vel dcere; licui est os planum vel explanatum; ltteras suis quasque sonis enuntiare; tener una - confusa, licui est os confusum; ltteras obscurare; ltteras neglegntius obscurare; tener una - rstica, rstice loqui vel dcere; tener una - uniforme, aequabliter loqui vel dcere.

pronunciacin: (accin y efecto de pronunciar) pronuntitio, onis f; pronuntiatus, us m. Sin: enuntitio; appelltio; proltio; litterarum enuntitio vel appelltio; enuntiandi rtio; pronuntiandi modus; ltteras appellandi rtio vel modus. Uso: - antigua, antiqua pronuntitio; litterarum appelltio antiqua; - clsica, pronuntiatus clssicus; pronuntiandi rtio clssica; - correcta, emendata verborum vel litterarum pronuntitio; - figurada, figurata pronuntitio; - latina o del latn, appelltio latina; pronuntiatus latinus; latini sermonis appelltio vel proltio; litterarum latinarum appelltio; - litrgica del latn, litrgica litterarum latinarum appelltio; - moderna del latn, hodierna latine appellandi rtio; - nacional, pronuntiatus nationalis; nacional del latn, linguae latinae appelltio (vel appellandae rtio) nationalis; - restituta, restituta pronuntitio; - tradicional, litterarum appelltio translatcia; - tradicional del latn, pronuntiatus latinus translatcius; - uniforme, pronuntiatus uniformis; - de la u francesa, pronuntitio ltterae u gllicae; marcar, sealar la -, indicare verborum sonum; signare litterarum appellationem // (suma de las propiedades que distinguen la fontica de un idioma) loctio, onis f. Uso: francesa, inglesa, etc., loctio gllica, nglica, etc. // (modo de hablar o pronunciar segn la conformacin de los rganos vocales y con relacin al uso) sonus, i m. Sin: loctio; exprssio; os, oris n; vox; sonus vocis; vocis imprssio. Uso: - afectada, ptida lo-

prontitud: promptitudo, dnis f. Sin: praesntia nimi; celritas; alcritas; vivcitas. Uso: con -, prompte, alcriter, sollcite, studiose.

pronunciamiento: (alzamiento militar contra el gobierno) sedtio, onis f. Sin: tumultus, motus, us m; rebllio, onis f.

pronunciar: (articular, proferir) pronuntiare. Sin: proferre; dcere; appellare; enuntiare. Uso: no sabe - la r, ltteram r appellare (vel dcere) non potest; - claramente las letras, ltteras exprmere; - confusamente las letras, ltteras obscurare; - distintamente las palabras, explanate verba proferre; - el latn en forma distinta de los romanos, latinum sermonem non ut Romani proferre // (decir) dcere. Uso: - un discurso, orationem dcere vel habere; - el nombre de Mario, Mrium d-

873

pronunciarse cere // (declarar con autoridad) dcere. Sin: pronuntiare. Uso: - una sentencia, dcere sentntiam; sentntiam pronuntiare vel ferre; - la sentencia de muerte contra alguien, constitere supplcium in liquem; - un juramento, ius iurandum iurare. toral, ambtio; - radial, praecnium radiophnicum; praecnium radiophnice emissum; nottiae divulgtio radiophnica; televisiva, praecnium televisuale; praecnium televisfice emissum // hacer - de algo, liquid divulgare, evulgare, pervulgare, propnere, illustrare, suadere; alicius rei praecnium fcere vel edcere; venalis rei dere praecnia; liquid pervulgare cum laude; liquid laudando extllere; liquid dilaudando vulgare; liquid ludibus efferre vel extllere; hacer - electoral, ambire; hacer la - de los escritos de alguien, alicius scripta praecnio venditare; hacer - mediante carteles, clamosis tabellis dere praecnia // Colegio de Propaganda Fide, Ephebum Urbanianum de Propaganda Fide; Collgium Urbanianum christiano nmini propagando; Sagrada Congregacin de Propaganda Fide, Congregtio de Propaganda Fide; Sacrum Conslium christiano nmini propagando. propagandista: laudator, oris m. Sin: annuntiator; fautor; vulgator; praeco; praedicator, suasor, instigator. Uso: - electoral, v. agente (- electoral) ; - de algn partido, alicius factionis (vel partis) fautor, propugnator, suasor.

pronunciarse: (manifestar el nimo, la intencin) sentntiam (vel quid liquis sentiat, qu piensa uno) de liqua re dcere. Sin: de liqua re sententiam aperire, vel se aperire; aperire se, sentntiam, sensus (meos, suos, etc.). Uso: no -, tacere; silere, nihil dcere (de liqua re); sobre esta cuestin no me pronuncio, de hac re nihil dico // (votar o fallar) sentntiam dcere (vel ferre) de liqua re // (declararse) - a favor de algo, probare liquid; - en contra de algo, recusare liquid; por un partido, partem, cuius liquis sit, profiteri; - vencido, manus dare; victum se profiteri. pronuncio: pronntius, ii m. Uso: - Apostlico, Pronntius Apostlicus.

propaganda: (publicidad desarrollada para propagar o difundir un producto, una materia, un espectculo, etc.) (alicius rei) divulgtio. Sin: (alicius rei) praecnium, publictio, celebrtio, praedictio, propostio; (alicius rei) pervulgtio commendativa; laudativus alicius rei nntius; laudativum alicius rei nntium. Uso: - comercial, vendittio; nntium laudativum rei vendendae; mercis praecnium vel elgium; - elec-

propagador: (persona) propagator, oris m. Uso: - de la fe, Christiani nminis propagator // (aparato) vocis propagatrium, ii n; v. resonador.

propagacin: propagtio, onis f. Sin: divulgtio; dissemintio. Uso: tratado sobre la de las armas nucleares, tractatus de propagatione armorum nuclerium.

propedutica: propaedutica, ae f. Sin: propaedutica disciplina, doctrina, instittio; previa alicius disciplinae instittio; previa instittio.

proparoxtono: proparoxtonus, a, um. Uso: vocablo -, proparoxtonum verbum.

propagandstico: praecnius, a, um. Sin: propagatrius; nntiis vulgandis aptus; ad suasionem aptus.

propedutico: propaeduticus, a, um. Sin: praeparatrius; introductrius. propensin: propnsio, onis f. Sin: inclin-

874

proporcionado tio; proclvitas; faclitas. orthogrphicae proprietates; las - de los animales, animlium proprietates; - en el lenguaje, verborum propriorum usus (-us m); hablar con -, prprie dcere. propietario, ria: possessor, oris m; possestrix, icis f propileo: propylaeum, i n.

propiedad: (dominio sobre una cosa) propretas, atis f. Sin: possssio, onis f ; mancpium; domnium. Uso: derecho de -, ius proprietatis; mal uso de la -, pravus proprietatis usus; transformacin de la - de privada a colectiva, transltio bonorum a privatis ad commune // (lo que se posee) possssio, onis f. Sin: propretas, atis f; bona, orum npl; res (prpria, familiaris). Uso: cosas de - de alguien, res ex possessione alicius; las -, possessiones; substntiae; opes, um; bona, orum ; patrimnium; - privada, privata possssio; privata bonorum possssio; - privada de los medios de produccin, privata possssio instrumentorum bonis gignendis; funcin social de la -, sociale proprietatis munus (-nris n); proprietatis munus in universorum utilitatem; perder toda su -, totam possessionem suam amttere; mnia sua amttere // (- como derecho) domnium, ii n. Sin: mancpium; ius; ius possidendi vel domnii; ius proprietatis. Uso: - colectiva, comn, domnium commune; - privada, domnium privatum; derecho de -, mancpium; rerum domnium; ius possidendi; ius domnii; ius proprietatis; derecho de - privada, ius privati domnii; ius bona privatim possidendi; ius bona privata possidendi; ius res ut suas privatim possidendi; derecho de - sobre los bienes muebles e inmuebles, rerum domnium, vel movntium, vel solidarum; carcter social del derecho de -, iuris proprietatis ndoles socialis // dar en -, mancpio dare; estar en -, in mancpio esse; pasar en -, in mancpium cdere; recibir en -, liquid in mancpio accpere; recuperar el derecho de -, ius mancpii recuperare vel recpere // (cualidad o atributo) propretas, atis f. Sin: prprium, ii n. Uso: caractersticas de cada cosa, singularum rerum sngulae proprietates; - ortogrficas,

propiciatorio: propitiatrius, a, um. Sin: placatrius; proptians; placans.

proporcin: proprtio, onis f. Sin: symmtria; eurthmia; commensus (-us m); commensus proportionis; congruntia; convenintia; concnnitas. Uso: - aritmtica, geomtrica, continua, proprtio arithmtica, geomtrica, contnua; a cada uno en -, pro rata parte; secundum ratam partem; con la debida -, cum dbita proportione; en - del trabajo hecho, pro ratione laboris et perae; en - de las fuerzas de cada uno, pro suis cuiusque vribus. proporcionadamente: pro portione. Sin: cum proportione; cum dbita proportione; servata proportione // fig apte. Sin: accommodate; appsite; convenienter; congruenter.

proponedor, ra: propsitor, oris m; propsitrix, icis f. Sin: proponens; hortator; auctor; conslii impulsor.

propina: corollrium, ii n. Sin: mercdula; munsculum; parvum corollrium; parva merces; parva strena. Uso: dar la - a alguien, corollrium dare licui; corollrium licui asprgere; licui supra constitutum liquid adcere; como -, pro mercedis cmulo.

proporcionado: proportionatus, a, um. Sin: aptus; idneus; appsitus; aequatus; accommodatus; convniens; consentneus, cngruens. Uso: - a los tiempos, tempribus par; - a las condiciones sociales, rerum condicionibus par; societatis condicionibus par; cuerpo bastante -, corpus satis proportiona-

875

proporcional tum; pena - al delito, poena digna sclere. nem ptere; el asunto no admite -, res dilationem non rcipit, vel non ptitur. prosa: prosa, ae f. Sin: prosa ortio; soluta ortio; soluta nmero ortio; metro soluta ortio; ortio pedestris; sermo pedester. Uso: simple -, nuda ortio; sermo merus; - lrica, prosa lrica; - potica, carmen solutum; - rtmica, prosa numerosa; ortio numerosa; en -, in oratione; en - o en poesa, vel soluta vel astricta oratione; vel soluta vel obstricta nmeris oratione; sive nmeris astricta sive prosa oratione; sive vincta sive soluta oratione; sive ligata sive soluta oratione; escribir en -, soluta oratione uti; soluto sermone uti; soluta oratione conscrbere; mezclar poesa con -, versus admiscere orationi. prorrogacin, v. prrroga.

proporcional: proportionalis, e. Sin: aequbilis; respondens.

prorratear: pecniam ratis prtibus slvere. Sin: pecniam pensinibus slvere; pecniam pro ratis prtibus (vel pro ratis, vel pro portionibus) partiri vel distribere. prorrateo: soltio in ratas partes (vel in ratas pensiones) divisa.

prorrata: rata, ae f. Sin: rata pars vel prtio; pnsio, onis f. Uso: a -, pro rata; pro portione; pro rata parte vel portione.

propulsor: adj propulsrius, a, um. Sin: propulsans, antis; propellens, entis; propellendo idneus; propellendi vim habens // (persona) propulsor, oris m. Sin: propulsator; impulsor // (aparato) propulsrium, ii n.

propulsin: proplsio, onis f; propulsus, us m. Sin: implsio. Uso: - de cuatro ruedas, implsio quattuor rotarum.

propuesta: propsitum, i n. Uso: - de ley, rogtio; res proponendae fpl; - de transmisiones en latn, propsitum emissionum latinarum.

proposicin: Filos enuntiatum, i n; enuntitio, onis f // Gram propostio.

proporcionalmente: proportionliter. Sin: proportionabliter; aequabliter; cum proportione; pro rata; pro rata parte; pro portione; secundum ratam partem.

proporcionalidad: aequablitas, atis f. Sin: apta prtium compostio.

prosapia: prospia, ae f; prospies, i f.

prosaico: (relativo a la prosa) prosicus, a, um. Sin: prosrius; prosalis, e; prosus; soluta oratione conscriptus // (falto de idealidad o elevacin) a psi alienus. Sin: incomptus; incnditus; pedester, stris, stre// (insulso, vulgar) insulsus, a, um. Sin: vulgaris; rsticus.

prrroga: prorogtio, onis f. Sin: proltio; diltio. Uso: conceder una -, prolationem permttere; tempus dare; pedir una -, dilatio-

proselitismo: proselytismus, i m. Sin: proselytorum compartio; novorum asseclarum conquistio; stdium proslytos faciendi. Uso: - filosfico, proselytismus philosphicus; - poltico, proselytismus polticus; stdium lios perducendi in suas partes; religioso, proselytismus religiosus; stdium

proscribir: (expulsar a una persona del territorio nacional) proscrbere. Sin: patri expllere; in exslium mttere // (fig, prohibir una costumbre o uso) interdcere. Uso: - las armas nucleares, atmica arma interdcere.

proscenio: proscenium, ii n. Sin: scaenae ostolum.

876

protagonista ad suam religionem lios convertendi. prostatitis: prostatites, is f. Sin: prstatae inflammtio; urethrae glndulae infltio. prostatmetro: prostatmetrum, i n. prostatotoma: prostatotmia sive -toma, ae f. Sin: prstatae (vel urethrae glndulae) sctio. prstesis: prsthesis vel prthesis, is f. Sin: litterarum appostio. prostibulario: lupanaris, e.

prosodia: prosdia sive -oda, ae f. Sin: res prosodaca; prosodaca rtio. Uso: error de -, prosodacum mendum; obrita de -, opella de re prosodaca; reglas de -, mtricae leges vel normae; prosdiae leges; prosodacae rgulae; versificandi leges; mtricae crminum leges vel normae. prosdico: prosdicus vel prosodacus, a, um. Uso: acento -, accentus mtricus; licencia -, licntia mtrica vel potica; desde el punto de vista -, ad prosdiam quod ttinet.

prosista: prosae vel prosarum scriptor. Sin: scriptor prosicus; prosae orationis scriptor; solutae orationis scriptor.

proslito: proslytus, i m. Sin: novus ssecla, sectator, discpulus.

prospecto: compendiria descrptio. Sin: explanatria tabella; brevis scripti explantio; grphicum alicius rei praecnium.

prosopopeya: (personificacin) prosopopeia, ae f. Sin: fctio personae; fictae personae indctio; personarum ficta indctio // fig insolntia. Sin: arrogntia; suprbia; superclium.

prostitucin: prostittio, onis f. Sin: meretrcium. Uso: vivir de -, vulgato crpore quaestum fcere // fig dehonestamentum, i n. Sin: ddecus, cris n. prostituir: prostitere. Sin: prostrnere; vulgare; venndare vel venmdare // fig trpiter liqua re abuti. prostituirse: sese prostitere. Sin: pudictiam suam prostitere // fig trpiter se grere.

prostbulo: prostbulum, i n. Sin: lupanare, is n; lupanrium, ii n.

prstata: prstata, ae f. Sin: glndula urethrae; mictualis viae glndula. prostatalgia: prostatlgia sive -alga, ae f. Sin: prstatae dolor; urethrae glndulae dolores.

prostituto: (pp de prostituir) prostitutus, a, um // adj prostbilis, e.

prostituta: prostituta, ae f. Sin: mretrix, icis f; lupa vel lupana; prostbula, ae f; prostbulum, i n.

prostatectoma: prostatectmia sive -toma, ae f. Sin: prstatae detrctio; prstatae tumoris exstirptio.

prosttico: prostticus, a, um. Sin: prstatae (= de la prstata); ad prstatam spectans.

protagonista: (personaje principal de una obra literaria o cinematogrfica) actor praecpuus. Sin: mximi momenti actor, primae partis actor vel persona. Uso: - de una novela, prima fabulosae narrationis persona // (persona o cosa que en un suceso desempea la parte principal) protagonista, ae m. Sin: princeps in agendo; effector praecpuus; primas partes agens.

877

prtasis prtasis: (primera parte del poema dramtico; exposicin) prtasis, is f. Sin: propostio // (primera parte del perodo) prtasis, is f. Sin: prior pars perodi. que remplaza un rgano o parte de l) prthesis, is f. Sin: membrum artificiosum. Uso: - dental, dentaria, prthesis dentria.

protectorado: (dignidad, cargo o virtud de protector y su ejercicio) protectoris vel patroni dgnitas, munus, auctritas, potestas // (parte de soberana que un Estado ejerce sobre otro) protectoratus, us m. Sin: poltica militarisque tutela // (nacin en que se ejerce esta soberana) cvitas (vel res pblica) tutelata. Sin: cvitas lii civitati subiecta. protena: protenum, i n; protena, ae f. protectora, v. protectorado.

protector, ra: adj protectivus, a, um. Sin: protegendo idneus; damnum avertens; incolumitatem tutans // sust protector, oris m; protectrix, icis f. Sin: patronus, i m ; patrona, ae f; tutor, oris m ; tutrix, icis f; defensor, oris m ; defenstrix, icis f; adiutor, oris m ; adiutrix, icis f; fautor, oris m ; fautrix, icis f, custos, odis mf; praeses, dis mf; praestes, sttis mf. Uso: - de la ciudad, custos urbis; - de la libertad, praeses libertatis; nombrarse un cardenal -, Patrem Cardinalem patronum sibi adsciscere.

proteccionista: protectionista, ae m. Sin: protectionismi fautor, sectator, professor.

proteccionismo: protectionismus, i m. Sin: protctio contra concurrntiam externam; pblicum suarum mrcium patrocnium; pblica suarum mrcium tutela; domesticarum mrcium tutela.

proteccin: protctio, onis f. Sin: patrocnium; tutela; praesdium; defnsio.

protestantismo: protestantismus, i m. Sin: protestntium doctrina, relgio, reformtio; novatores; reformatores; Ecclsiae reformatae sectatores. protestantizacin: protestantiztio, onis f. protestantizar: protestantizare.

protestante: sust protestans, antis mf. Sin: novator, oris m; novatrix, icis f; reformator, oris m; reformatrix, icis f; reformatae Ecclsiae sectator, sectatrix // adj protestnticus, a, um.

protesta: (accin y efecto de protestar) reclamtio vel reclamittio, onis f. Sin: protesttio; refragtio; recustio; expostultio. Uso: manifestacin de -, multitudo cvium reclamntium; permiso de -, licntia reclamitationis; - popular, protesttio popularis // (promesa con aseveracin o atestacin de ejecutar algo) protesttio, onis f. Sin: testtio; declartio; profssio; affirmtio.

prtesis: (adicin de letras al principio de un vocablo) v. prstesis // (pieza o aparato

protestar: (expresar la oposicin a alguien o a algo) reclamare licui vel licui rei. Sin: reclamitare; refragari; expostulare liquid; expostulare de liqua re cum liquo; expostulationem fcere de liqua re // (afirmar con mpetu un sentimiento, una actitud, una opinin) protestari. Sin: testari; profiteri; sollemniter declarare // (Der, realizar el protesto de una letra de cambio u otro documento) sngrapham protestari. Sin: sngrapham insolutam recere; sngrapham praefinito tmpore non solutam auctoritati deferre vel demandare; sngrapham definito tmpore non solutam pblice expostulare; de sngrapha stato tmpore non soluta pblice expostulare.

878

proveedor protesto: sngraphae protesttio, onis f. Sin: legtima vel pblica de non soluta stato tmpore sngrapha expostultio. Uso: hacer el de una letra de cambio, v. protestar. protisto: protistus, i m. protoblstico: protoblsticus, a, um. protomrtir: protomartyr, ris mf.

protomdico: protomdicus, i m. Sin: archiater, tri m; archiatrus, i m. protn: proton, onis m; protonum, i n. protnium: protnium, ii n.

protoblasto: protoblastus, i m.

protocolo: (serie ordenada de los documentos que un notario autoriza y custodia) protocollum, i n. Sin: acta, orum npl; codex, dcis m; tbulae, arum fpl; frmulae, arum fpl; tabulae pblicae; actorum index // (ceremonia diplomtica o palatina establecida por decreto o costumbre) officiorum vel caerimoniarum rtio. Sin: officiorum vel caerimoniarum normae. Uso: segn el -, ex officiorum rdine; ex caerimoniarum normis // (acta o cuaderno de actas relativas a un acuerdo, conferencia o congreso diplomtico) protocollum, i n. Sin: federis testimnium. Uso: - de Kyoto, protocollum kyotianum. protoevangelio: protovanglium, ii n. protohistoria: protohistria, ae f. protofito: protophytum, i n.

protocolizar: in protocollum referre. Sin: protocollo liquid consignare; in acta referre; in tbulas referre; in pblicas tbulas referre; in tbulis descrbere; in pblicis tbulis descrbere.

protocolar: (perteneciente o relativo al protocolo) protocollaris, e. Uso: normas -, officiorum vel caerimoniarum normae // (conforme a costumbre) mori recepto consentneus. Sin: normae trditae cngruens // (protocolizar) v. este verbo.

protonotario: protonotrius, ii m. Uso: apostlico, protonotrius apostlicus. protoplasma: protoplasma, tis n. prototpico: prototpicus, a, um.

prototipo: (ejemplar original o primer molde en que se fabrica una figura u otra cosa) exemplar primum. Sin: archtypum vel archtypon, i n; prottypum, i n; prottypus, i m // (fig, modelo de una virtud, vicio o cualidad) exemplar, aris n; exemplum, i n. O bien se emplea un adjetivo, como nicus, singularis, princeps; por ej., el - de los generales, nicus imperator; el - de los educadores, educator princeps.

protozoario: protozoon, i n. Sin: protistus, i m; protistum, i n. protozoo, v. protozoario.

protuberancia: protuberntia, ae f. Sin: tumditas; tumntia; eminntia; prominntia.

provecho: emolumentum, i n. Uso: para su propio -, prprii emolumenti grti; atender tan solo a su propio -, nihil nisi sua ipsius emolumenta spectare; buen -!, sapiat tibi! proveedor, ra: prebitor, oris m; prebitrix, icis f. Sin: provisor; procurator; administrator.

879

proverbial proverbial: proverbialis, e. Uso: ser -, in provrbio esse; volverse -, venire in provrbium (vel in consuetudinem provrbii). providencial: providentialis, e. Sin: prvidens. Uso: oportunidad -, providentialis opportnitas. provisoriamente, v. provisionalmente. provisorio, v. provisional. provocador, ra: adj provocatrius, a, um // sust provocator, oris m; provocatrix, icis f.

provincial: adj provincialis, e. Uso: Ecnomo -, Oecnomus provincialis; Superior -, Superior provincialis // (sust, Superior religioso) provincialis, is m. Sin: religiosae provnciae praepsitus. Uso: el Padre -, Pater Provincialis. provincialato: (dignidad, oficio o empleo de provincial o provinciala) provincialatus, us m. Sin: provincialis munus (-nris n), offcium, gradus (-us m) // (tiempo que dura esta dignidad) provincialis diutrnitas. provincialismo: provincialismus, i m. Sin: provinciale verbum; provincialis loctio.

proyeccin: (accin y efecto de proyectar) proictio, onis f. Sin: proiectus, us m. Uso: cinematogrfica, proictio cinematogrphica; - de imgenes, imginum proictio; imgines luce proiectae // (resonancia o alcance de un hecho o de las cualidades de una persona) proictio, onis f. Sin: repercssio; effsio. proyectar: (idear, trazar o proponer el plan y los medios para la ejecucin de algo) conslium inire de liqua re. Sin: rationem institere, formare, designare // (hacer ver una pelcula en la pantalla o en la pared) praebere. Sin: exhibere; procere (imgines) in adversum album (vel in adversum paretem). Uso: qu se proyecta?, quid praebetur?; quid exhibetur? proyectil: (cuerpo arrojado con fuerza) telum, i n. Sin: iculum; mssile // (bala) v. esta voz.

provisin: (accin y efecto de proveer) provsio, onis f. Sin: suppedittio; praebtio; provisus, us m // (mercaderas provistas) prebita, orum npl. Uso: - de bencina, benzinam comparare vel recpere; provisiones de boca, obsnium, ii n; - de vveres, commeatus, us m; provisiones para el viaje, vitica, orum npl; comprar provisiones, ir de provisiones, obsonare. provisional: provisrius, a, um. Sin: temporrius; temporalis; ad tempus; transiturus. Uso: juez -, iudex ad tempus lectus; presidente -, praeses (-sdis m) ad tempus delectus, vel nterim delectus. provisionalmente: provisrie. Sin: temporrie; temporliter; ad tempus; nterim; intrea.

provinciano, na: provincialis, is mf.

proyecto: (designio, pensamiento de hacer algo) conslium, ii n. Sin: propsitum. Uso: irreales e intiles, propsita irrelia et inutlia; - de vida, vitae propsitum; concebir un -, conslium inire, cpere, suscpere; trabajar en un importante -, conslio mximi momenti peram dare // (bosquejo, esbozo) delinetio, onis f. Sin: rei adumbrtio vel descrptio; adumbrata imago // (proposicin) rogtio, onis f. Uso: - de ley, legis rogtio; presentar un - de ley, rogationem ferre; rechazar un de ley, rogationem antiquare.

proyectista: adumbrator, oris m. Sin: designator; delineator; descriptor; auctor.

880

psicografa proyector: (aparato que sirve para proyectar imgenes sobre una pantalla) proiectrium, ii n. Sin: proiectrum; imagnibus proiciendis mchina. Uso: - de cine, proiectrium cinematogrphicum vel pellicularum; - de diapositivas, de filminas, proiectrium diapositivarum; proiectrium imginum stativarum // (aparato formado por una lmpara potente y un espejo cncavo combinados de modo que los rayos luminosos alumbren objetos muy distantes como buques, aeronaves, etc.) lampas lucem emittens. Sin: lampas lucis fasces prociens. prusiano: adj borssicus, a, um. Sin: prssicus; prussus // sust Borussus, i m. Sin: Borussianus; Prussus; Prssicus. pseudnimo, v. seudnimo. psicastenia: psychasthnia sive -asthena, ae f. Sin : neurasthnia sive -asthena.

prueba: (test, ensayo, experiencia) tentamentum vel temptamentum, i n. Sin: tentamen vel temptamen, mnis n; probtio // (ensayo de espectculo) praelsio, onis f. Uso: - general, mnium praelsio // (Impr, muestra de la composicin tipogrfica) anttypum, i n. Sin: typorum exemplar; exemplar typis edendorum; prelo excusae plgulae; typis exaratae plgulae; typis impressae pginae. Uso: pruebas por corregir, prelo excusae plgulae emendandae vel corrigendae; - ya corregidas, pginae emendatae vel correctae; primera, segunda, tercera ... revisin de las -, plgulae vel pginae typis impressae primo, secundo, trtio ... recgnitae (revisin hecha) vel recognoscendae (revisin a hacerse); correccin de - tipogrficas, exemplorum vel plagularum emendtio; corregir las pruebas, pginas prelo expressas emendare vel corrgere; entregar a uno las -, plgulas vel pginas prelo excusas (vel prelo expressas, vel typis exaratas, vel typis impressas) licui dare (vel rddere) emendandas vel corrigendas; enviar a uno las -, licui (vel ad liquem) plgulas corrigendas mttere; recibir las -, emendandas pginas accpere; revisar las -, plgulas recognscere. Prusia: Prssia, ae f. Sin: Borssia. Uso: oriental, Borssia orientalis.

psicastnico: psychasthnicus, a, um. Sin: ad psychasthniam prtinens (relativo a la psicastenia); psychasthni laborans (afecto de ella). psicoanlisis: psychanlysis vel psychoanlysis, is f.

psicastnica: psychasthnica, ae f. Sin: psychasthnica doctrina, disciplina, scintia.

psicoanalista: psychanalista vel psychoanalysta, ae m; psychoanalticus, i m. Sin: psychoanlysis peritus vel studiosus. psicoanaltico: psychanalticus vel psychoanalticus, a, um. Sin: ad psychoanlysin ttinens.

psicoanalizar: nimum (alicius) psychoanlysi investigare. psicofrmaco: psychophrmacum, i n. Sin: medicamentum psychotrpicum; medicamentum nimi perturbationum. psicodinmica: psychodynmica doctrina.

psicografa: psychogrphia sive -grapha, ae f.

psicofsico: psychophsicus, a, um.

psicofsica: psychophsica, ae f; psychophsice, es f. Sin: psychophsica doctrina, disciplina, scintia.

881

psicogrfico psicogrfico: psychogrphicus, a, um. Sin: ad psychogrphiam spectans. psicgrafo: psychgraphum, i n. psicokinesia, v. psicoquinesia. psicograma: psychogramma, tis n. psicloga: psychloga, ae f. Sin: humani nimi investigatrix. affectus; (mulier) psychopath affecta; qui vel quae psychopath laborat; qui vel quae nimi affectione laborat; qui vel quae mente infirma est; qui vel quae mentis infirmitate laborat // (psiquiatra) v. esta voz. psicopata: psychopatha, ae f. Sin: mentis infrmitas; nimi affctio; peculiaris ingnii (vel mentis) alientio; amntia; demntia. psicoptico: psychopthicus, a, um. Sin: ad psychopatham spectans. psicopatologa: psychopatholgia sive -loga, ae f. Sin: de mentis infirmitate (vel de mentis alienatinibus) doctrina, disciplina, scintia.

psicologa: psycholgia sive -loga, ae f. Sin: psycholgica doctrina, disciplina, scintia; nimi investigtio vel pervestigtio; humani nimi investigtio; de hminum nimo doctrina. Uso: - aplicada, psycholgia in rebus collocata; - emprica, psycholgia emprica; - estructuralista o de la forma, psycholgia structuralis; - etnolgica, psycholgia gntium; - experimental, psycholgia experimentalis; - social, psycholgia socialis; veterinaria, psycholgia veterinria. psicolgico: psycholgicus, a, um. Sin: nimi (gen); ad nimum prtinens; ad humani nimi investigationem ttinens. psicolgicamente: psycholgice.

psicopedagogo, ga: psychopaedagogus, i m; psychopaedagoga, ae f. psicoquinesia: psychocinesis, is f. psicosis: psychosis, is f. Sin: nimi vel mentis turbtio, conturbtio, perturbtio; mentis alientio vel inaequablitas // fig psychosis. Uso: - de guerra, psychosis bllica. psicosomtico: psychosomticus, a, um. psicotecnia: psychotchnica, ae f; psychotchnice, es f. psicoterapeuta: (varn) psychotheraputa, ae m. Sin: psychotherapae vel psychotheraputices peritus, studiosus, cultor // (mujer) psychotheraputria, ae f. Sin: psychotherapsicotcnico: psychotchnicus, a, um.

psicopedaggico: psychopaedaggicus, a, um.

psicopedagoga: psychopaedaggia sive -paedagoga, ae f.

psicpata: (persona que padece alguna enfermedad mental) psychopthicus, i m; psychopthica, ae f. Sin: (vir) psychopath

psicometra: psychomtria sive -metra, ae f.

psicomancia: psychomanta, ae f. Sin: divintio per evocatos manes.

psiclogo: (el que profesa la psicologa) psychlogus, i m. Sin: psycholgiae cultor, studiosus, peritus; nimi investigator, inquisitor; humani nimi investigator // (conocedor del alma humana) humani nimi prudens.

882

publicacin pae vel psychotheraputices perita, studiosa, cultrix. psicoteraputica, v. psicoterapia. psicoteraputico: psychotheraputicus, a, um. Sin: ad pschicas curationes prtinens. psicoterapia: psychotherapa, ae f. psicoterpico: psychotherpicus, a, um. Sin: ad psychotherapam ttinens. psychiatram prtinens // (hospital o clnica) valetudinrium psychitricum. Sin: valetudinrium mente captis curandis.

psquico: pschicus, a, um. Sin: nimi vel animorum (gen); ad nimum ttinens. Uso: debilidad -, nimi vel mentis infrmitas; estado -, nimi status (-us m) vel condcio; por causas -, propter causas pschicas. psitacismo: psittacismus, i m. psitacosis: psittacosis, is f.

psictico, ca: adj psychticus, a, um. Sin: psychosi laborans // sust psychticus, i m; psychtica, ae f.

psoriasis: psorasis, is f. Sin: scbies, ei f. pterpodos: pterpodes, um mpl. Sin: pterpodes vespertiliones. pterodctilo: pterodctylus, i m.

psicrometra: psychromtria sive -metra , ae f. psicromtrico: psychromtricus, a, um. Sin: ad psychromtriam spectans.

psicotnico: psychotnicus, a , um. Sin: nimum corrborans; nimi vigorem cuens vel stmulans.

ptialina: ptyalna, ae f. Sin: ptyalinum elementum. ptialismo: ptyalismus, i m. Sin: nmia salivae secrtio.

psiquiatra: psychiater, tri m; psychiatrus vel psychiatros, i m. Sin: insanorum vel demntium mdicus; mentis morborum mdicus; infirmae mentis mdicus; animarum curator.

psique, psiquis: psyche, es f. Sin: nimus.

psicrmetro: psychrmetrum vel psychrmetron, i n.

psiquiatra: psychiatra, ae f. Sin: psychitrica, ae f; psychitrice, es f; psychitrica doctrina, disciplina; de morbis mentis scintia; doctrina de mentis morbis curandis; ars demntibus medendi; mentis insanae curtio; demntium medicina. psiquitrico: psychitricus, a, um. Sin: ad

publicacin: (accin y efecto de publicar) publictio, onis f. Sin: divulgtio; proltio; promulgtio // (accin de publicar una obra) publictio, onis f. Sin: edtio // (obra publicada) publictio, onis f. Sin: opus, peris n; scriptum; scriptum ditum; liber, bri m. Uso: publicaciones, scripta, orum npl; scripta

publicable: publicbilis, e. Sin: editioni idneus; ad publicandum aptus.

pub: pblica potria taberna. Sin: thermoplium nglicum; caupona nglica.

pa: acus, us f. Uso: - de diamante, acus adamntina; - de fongrafo, de gramfono, acus phonogrphica, grammophnica; - de zafiro, acus sapphirina.

883

publicador prelo dita; - oficial, publictio officialis; peridica, publictio peridica; scriptum peridicum; scriptum statis intervallis ditum; vulgati per intervalla commentrii. venlium rerum dere praecnia; hacer - de algo en los diarios, liquid amplssimo praecnio in diriis celebrare; dejarse influenciar por la -, praecniis moveri.

publicidad: (condicin o carcter de pblico que se da a una cosa) divulgtio, onis f. Sin: pervulgtio; propagtio. Uso: dar - a una carta, epstulam pervulgare // (divulgacin de noticias o anuncios de carcter comercial) praecnium, ii n. Sin: praedictio; laus, laudis f; laudtio; revocmina, um npl; praecnium laudativum; divulgtio vel pervulgtio commendatcia; laudis divulgtio; laudis praecnium vel praecnia. Uso: - clamorosa, clamosum praecnium; clamor venditrius vel venditandi; clamosa praedictio; - comercial, mercatria praecnia npl; - luminosa, mural, radial, televisiva, revocmina luminosa, murlia, radiophnica, televisiva ; secretos de la -, praeconiorum arcana; hacer -,

publicar: (genricam) vulgare, divulgare, evulgare, pervulgare. Sin: dere; emttere; pblice dare; in lucem dere, prdere, proferre, emttere, dare; in pblicam lucem dere vel dare; in vulgus dere, prdere, emttere, propnere, dare; in pblicum dere, dare, emttere, evulgare, pervulgare, propnere; foras dere, mttere, efferre, emttere, dare // (por medio de la imprenta) publicare. Sin: typis dere, vulgare, evulgare; liquid typis descriptum vulgare, dere; liquid in pblicum propnere typis descriptum. Uso: un libro, librum publicare, dere, vulgare; un libro a sus expensas, librum suis smptibus typis dere; - en una revista, per commentrios evulgare; hacer - algo, liquid typis excudendum curare // ser publicado, publicari. Sin: vulgari; in pblicum prodire vel proponi; foras dari; in lucem emitti, prodire; in vulgus prodire.

publicador, ra: publicator, oris m; publicatrix, icis f. Sin: praeco; enuntiator; vulgator.

publicista: (periodista) diurnrius, ii m // (persona que escribe generalmente de varias materias) publicista, ae m. Sin: scriptorum vel scriptionum vulgator, pervulgator, ditor // (persona que ejerce la publicidad) praecnii vel praeconiorum auctor. Sin: nntii vel nuntiorum auctor; vulgator vel divulgator nuntiorum laudativorum; praeco; hortator, bucinator vel buccinator, laudator mrcium; revocator. Uso: los -, diurnrii scriptionumque editores // (persona versada en derecho pblico) iuris pblici peritus. publicitar: praeconari.

pblico: (notorio, conocido por todos) pblicus, a, um. Sin: communis; notus; vulgatus, divulgatus, pervulgatus; mnium. Uso: de dominio -, notus et pervulgatus // (el pueblo en general) hmines, um mpl. Sin: ppulus; cives, ium mpl; vulgus, i n. Uso: la opinin del -, hminum opnio; agradar al -, ppulo placere; ab mnibus probari // (asistencia, concurrencia) spectatores, vel spec-

publicitario: (concerniente a la publicidad) divulgatrius, a, um. Sin: pervulgatrius; praedicatrius; praecnius; laudatrius sive laudativus; revocatrius nuntiorum vel divulgationis (gen); ad praecnium (vel ad laudationem; vel ad laudis divulgationem) spectans. Uso: agencia -, ii, qui praecniis faciendis sunt praepsiti; anuncio, aviso, mensaje -, (alicius rei) praecnium; nntius; laudativus nntius; laudativa nottia; material -, laudativa nntia npl // (apto para la publicidad) ad praecnium aptus, idneus, accommodatus. Sin: divulgationi vel propagationi favens // (persona que ejerce la publicidad) v. publicista.

884

puericultura tntium consessus (los espectadores); auditores, vel ii, qui audiunt (los oyentes); corona, ae f (los que escuchan a un orador). Uso: el - presente, praesentes; el - de las gradas, spectatores in grdibus; el - de los lectores, lectores; el - de un teatro, theatrum, i n ; uno del - (de un orador) , unus e corona; en -, a la vista de todos, in pblico; el - lleva en hombros a un jugador, turba lusorem meris gestat; sacar al -, v. publicar. rimum profecerunt; - poco industrializados, nationes in operosis artifciis apparandis paulum progressae; - recin industrializados, civitates recens rtibus et artifciis instructae; jvenes y dbiles, ppuli emergentes copiisque inferiores; - pobres, civitates egentiores, tenuiores, fortunis nopes; - prsperos, acomodados, opulentos, desahogados, nationes florentiores; - ricos, opulentiores vel ditiores ppuli; pueblos en vas de desarrollo, nationes, quae ad progressionem nituntur; civitates ad progressionem nitentes; ppuli ad profectum civilem contendentes; ppuli, qui ad profectum civilem nituntur; nationes quarum oeconmicae res sunt in cursu; - subdesarrollados, nationes minus progressae; civitates humanitatis cultu minus provectae; populi in rebus oeconmicis paulum progressi.

puches, v. gachas.

puchero: (vasija de barro que sirve para cocinar la comida) ccabus vel cccabus, i m. Sin: pultrius, ii m (para la polenta). Uso: pequeo, caccbulus, i m; cucumella vel cucmula // (alimento diario y regular) victus, us m. Sin: alimentum, i n vel alimenta, orum npl. Uso: ganarse el -, se sustentare; parare ea quae ad victum suppditant; necessria ad cultum redmere. pucho: (punta o colilla de cigarrillo) ciccum, i n. Sin: trnculus fumficus; fragmentum fstulae nicotianae; nicotiani bacilli ciccum; nicotianae fstulae ciccum. Uso: puchos que humean, cicca fumntia. pudding, pudin o pudn: scriblita nglica.

pudendo: pudendus, a, um. Uso: partes -, v. parte. pueblo: (ciudad) ppidum, i n // (aldea) pagus, i m. Sin: vicus // (nacin) ntio, onis f. Sin: gens, gentis f; cvitas, atis f; ppulus, i m. Uso: - desarrollados, gentes progressae; civitates opulentiores; civitates, quae in rebus oeconmicis profecerunt; civitates oeconmica progressione praestantes; - indigentes, menesterosos, ppuli egeni; - industrializados, civitates, quae in operosis artifciis plpueblito: oppdulum, i n. Sin: vicus, i m.

puente: pons, pontis m. Uso: - areo, pons arius; - colgante, pons pnsilis; - giratorio, pons verstilis vel versbilis; - levadizo, pons subductrius, levbilis, mbilis; - pasadizo (de calle, carretera o va del tren) via superobducta; pons vel arcus (-us m) super viam; pons viae impsitus; pons viam traciens; - de hierro, madera, piedra, pons frreus, lgneus, lapdeus vel sxeus; - de mando, pons gubernatrius; - de un navo, forus, i m; stega, ae f // (tabla para embarcar y desembarcar) pontculus, i m. puerco: porcus, i m. Sin: sus, suis mf; verres vel verris, is m; maialis, is m ( puerco castrado) // (trmino injurioso) maialis, is m. Sin: homo turpis, corruptus, spurcssimus. puentecillo: pontculus, i m.

puerco espn o puerco espino: echinus, i m. Sin: ercius; crinceus vel crincius, ii m; hystrix vel histrix, cis f. puericultura: puericultura, ae f. Sin: puero-

885

puerperal rum cultura vel cultus (-us m) // (como ciencia) de peris fovendis doctrina, disciplina, scintia; praecepta (-orum npl) de peris excolendis. ferior, postumatus, us m; asignar el primer a uno, primas ( vel primas partes) licui tribere, concdere, dare, deferre; obtener el primer -, primas ferre // (tiendecilla donde se vende al por menor) mensa, ae f. Sin: mercatria mensa; mnsula institria. pgil: pugil, lis (abl -i) m. pugilato, v. boxeo. pugilista, v. pgil. pugilismo, v. boxeo.

puerperal: puerperalis, e. Sin: parturialis; ad puerprium prtinens. puerta: inua, ae f. Sin: porta; stium; foris, is f; fores, ium fpl. Uso: - arrollable, cataracta, ae f; cchlea; fenestra pnica; claustra, orum npl; - doble, porta portae oppsita; - de seguridad, porta securitatis caus dispsita; empujar la -, inuam pllere, impllere, propllere; entrar por la -, per ianuam (vel per forem) ngredi; tirar de la -, inuam trhere; de - en -, ostiatim. puerto: (lugar de la costa dispuesto por el hombre para dar abrigo a los barcos) portus, us m. Uso: - areo, v. aeropuerto; - franco, portus liber vel immunis // (garganta o boquete en las montaas) angstiae, arum fpl (mntium). Sin: fauces, ium fpl (mntium). Puerto Rico: Portus Dives. Sin: Portoricus, i m. puertorriqueo: adj portudivitensis, e. Sin: portoricensis // sust Portudivitensis, is m. Sin: Portoricensis, is m. puertaventana: fenestrata foris, is f. puerro: porrus, i m.

pugilstico: pugilatrius, a, um. Sin: ad pugilationem vel ad pgilem prtinens.

pugna: pugna, ae f. Uso: - electorales, v. electoral. pulchinela, v. polichinela. pulga: pulex, lcis m. pulgar: pollex, lcis m. pulgn: bruchus, i m. pulido: (alisado) laevigatus, a, um // (bruido) politus, expolitus, a, um.

puesto: - de guardia, v. guardia; - militar, praesdium; praesdium stativum; - de socorro, promptae curationis locus (-i m; pl loca, orum n); - de trabajo, locus operandi // - in-

puesta: - al da, v. actualizacin; - a punto, postrema inspctio mchinae; - en marcha, verstio machinamenti motrii; - en rbita, in rbitam immssio.

pulidor: (instrumento que sirve para pulir) expoliatrium, ii n. Sin: expoliatria mchina // (persona que pule) poltor, oris m. Sin: plio vel pllio, onis m.

pulimento: poltio vel expoltio, onis f. Sin: politura. Uso: - literario, orationis expoltio. pulir: expolire. Uso: el dolor pule los nimos, dolor xpolit nimos.

pulley machine: mchina bracchiorum et tergi lacertis exercendis.

886

puntera pullman: (coche de lujo en ciertas lneas de ferrocarril) currus (-us m) pullmanianus. Sin: currus exdrii (vel xedrae) instar // (autocar) v. autopullman. pulso: (latido intermitente de las arterias) pulsus, us m. Sin: percussus, us m; arteriarum vel venarum pulsus. Uso: - dbil, pulsus lnguidus vel exguus; - fuerte, firme, pulsus vgetus; - frecuente, pulsus citatus vel creber; - lento, pulsus tardus; - regular, pulsus stbilis; - irregular, inaequalis venarum percussus; sentir el -, sentire pulsus venarum; tomar el -, venam tngere, tentare vel temptare, tenere; pulsum venarum attngere; pulsum notare // - de telfono, telephnica mensura. pulverizador: pulveratrium, ii n. Sin: diffusrium; nimbus. punch: clida alcohlica ptio.

pullover, v. pulver.

pulmn: pulmo, onis m. Uso: - artificial, pulmo artificialis; - de acero, pulmo chalybius.

pulmonar: pulmneus, a, um. Sin: pulmonrius.

pulmona: pulmonites, is f. Sin: pneumnia sive -mona , ae f; pneumonitis, dis f; peripneumnia sive -mona; pulmonis (vel pulmonum) inflammtio. Uso: enfermo de -, pulmonrius; pneumnicus; peripneumnicus. pulver: thorax, acis m. Sin: lneus thorax; strictria lnea; v. jersey. Uso. - oscuro, thorax ( vel thorax lneus) fuscus. pulpa: pulpa, ae f. plpito: plpitum, i n. Sin: suggestus, us m; suggestum, i n; sacer suggestus. Uso: subir al -, suggestum ascndere.

punta: acumen, mnis n. Sin: cuspis, dis f; (de torre campanaria, de montaa) apex (picis m); vertex (-tcis n); cacumen, culmen (-mnis n). Uso: - de la lanza, hastae vel lnceae cuspis; - de tierra sobre el mar, lingua vel lngula, ae f; provisto de -, aculeatus; provisto de dos, tres ... -, bicuspidatus, tricuspidatus ...; hora de -, tempus mximae frequntiae. puntapi: pedis ictus (-us m). Uso: dar un a uno, liquem pede (vel calce) ptere, perctere, cedere, ferire; dar puntapis, calcitrare; calces remttere; dar puntapis contra uno, clcibus liquem ptere vel cedere; (multis) pedis ictibus liquem concdere; recibir un -, pedis ictu caedi. puntal: fultura, ae f.

punk: adj punkianus, a, um // sust punkianae catervae ssecla.

pulsador: pulsbulum, i n. Sin: mallolus (pulsatrius). Uso: - elctrico, mallolus elctrica vi actus; apretar el -, mallolum comprmere vel dgito prmere. pulsera: armilla, ae f. Sin: bracchiale, is n.

pulsacin: (accin de pulsar) pulstio, onis f. Sin: ictus, us m; pulsus, us m; percussus, us m // (latido de una arteria) artriae pulsus; palpittio. Sin: arteriosa pulstio.

pulpo: plypus vel pulpus, i m // fig sanguisuga, ae f.

punteado: Ms, sust pulsus, us m. Sin: vellictio // (pp de puntear) interpunctus, a, um.

puntera: (contrafuerte de cuero que se coloca en la punta de algunos zapatos) clcei

887

puntero spculum. Uso: - de charol, spculum lcidum. cardinales, quattuor mundi crdines // hasta cierto -, aliqutenus; quadmtenus; hasta qu -, quousque vel quo usque; qutenus; hasta tal - que, a tal - que, eo usque, ut; usque deo, ut; - por -, singillatim, singulatim // estar a de, in eo esse, ut; estoy a - de partir, profecturus sum // - muerto (del mbolo), quietis locus; - muerto inferior, infrior quietis locus; - muerto superior, suprior quietis locus.

puntero: (punzn para sealar) rdius, ii m. Sin: virga.

punto: (signo de puntuacin) punctum, i n. Sin: interpnctio. Uso: dos -, duo puncta; final, punctum finale; - pequeo, punctum pusillum; - suspensivos, signum (vel puncta) reticntiae; - y coma, semicolon, i n; punctum et comma; punctum et vrgula; punctum cum vrgula; vrgula punctata // (puntada de costura) punctum, i n. Sin: punctura; sutura. Uso: - ruso, punctum spinarum speciem mitans; - de adorno, punctum oculatum vel exornativum; - de cadeneta, punctum catenulatum; - de cordn, punctum funiculare; - de cruz, punctum decussatum, - de espada, punctura transversria; - de trencilla o de espiga, punctum granulatim factum; punctum rdinem grani mitans; - por encima, punctum imbricatum // (punto o materia diferente de que se trata en un discurso) punctum, i n. Uso: - esencial, rei caput; puntos de disensin, puncta dissensionis; - pequeo, pnctulum; punctillum; los - principales de la gramtica latina, grammticae latinae puncta praecpua; aqu finca el -, hoc opus; hic labor est; tocar el - justo, rem acu tngere // - de ebullicin, punctum ebullitionis; - de fusin, de licuefaccin, fusurae vel liquationis calor // - culminante, summum, i n; culmen (-mnis n); fastgium; vertex (-tcis m) // (fig, modo de ver) - de vista, opnio, onis f. Sin: rtio; respectus, us m; sentntia; cogitatum; sensus, us m; iudicandi vel iudcii rtio. Uso: desde todos los - de vista, mnibus prtibus; omni ex parte; mnibus nmeris; desde diversos de vista, non una ex parte; desde algn - de vista, liqua ex parte // Geogr, los cuatro -

puntilla: dentculi, orum mpl. Uso: - de tul, dentculi tutelenses; andar, caminar de puntillas, summis pedum dgitis gradi.

puntualidad: (cuidado y diligencia en llegar a un lugar o partir de l a la hora convenida) tempestvitas, atis f. Sin: promptitudo, dnis f // (cuidado y diligencia en hacer las cosas a su debido tiempo) diligntia, ae f. Sin: accurtio; sedlitas. puntualizacin: pressa defintio. Sin: circumscripta explictio.

puntual: (que llega a un lugar o parte de l a la hora convenida) tempestivus, a, um. Sin: promptus // (pronto, diligente, exacto en hacer las cosas a su tiempo) dligens, entis. Sin: exactus; accuratus; lacer vel lacris.

puntuacin: (accin y efecto de puntuar) interpnctio, onis f. Sin: interpunctum; verborum interpnctio // (manera de puntuar) interpungendi rtio // (signos de puntuacin) interpuncta vel interpunctiones verborum. Sin: interductus, uum mpl; interpuncta intervalla. Uso: marcar, sealar la -, v. puntuar.

puntuar: (poner en la escritura los signos ortogrficos) interpngere. Sin: punctis distnguere vel notare. Uso: - un texto, textum interpngere // (calificar el acto de un examen o sealar los puntos en cualquiera com-

puntualmente: punctuliter. Sin: tempestive; in tmpore.

puntualizar: presse vel brviter definire.

888

purificador peticin) punctis notare. berosa vel olitria; tberum pultcula. Uso: de habas, pultcula fabcea; - de papas, solani tberum pultcula; solani tuberosi pultcula; - de smola, similago, gnis f.

puetazo: claphus, i m. Sin: pugni ictus (-us m). Uso: dar un -, claphum licui dcere; dar puetazos, colaphizare; licui claphos infrngere; liquem pugnis cedere, contndere, incursare; reir a puetazos, pugnis contndere vel certare; estoy magullado de puetazos, obtusus sum pugnis.

puado: pugnus, i m. Uso: un - de dinero, pugnus aeris; un - de heno, manpulus feni; un - de sal, pugnus vel pugillus salis.

punzn: perforculum, i n.

pureza: (cualidad de puro) mundtia, ae f; mundties, ei f. Sin: purtia; pritas; intgritas. Uso: - de estilo, de lenguaje, incorrupta orationis intgritas; sermonis mundtia // (- de costumbres) morum snctitas. Sin: morum innocntia et intgritas // (castidad) cstitas, atis f. Sin: castimnia; pudictia; innocntia nimi; nimi candor; nimus purus et incorruptus // (virginidad) virgnitas, atis f. purga: (remedio): purgamentum, i n. Sin: purgatrium; ptio purgatria; medicamen (-mnis n) vel medicamentum purgatrium, purgativum, purgans; mdica ptio purgativa vel cathrtica; coeliticum, i n; cathrticum, i n. Uso: - nacional, purga gentica. purgacin: purgtio, onis f. Sin: alvi purgtio; alvum purgare, repurgare, ablere.

puo: (mano cerrada) pugnus, i m. Uso: de propio -, sua ipsius manu; cartas de mi -, mea manu scriptae ltterae; apretar el -, manum comprmere // (adorno que se pone en la bocamanga) brachiale vel bracchiale, is n; manleus, i m; pars mnicae reflexa vel replicata // (mango de ciertas cosas) cpulus, i m. Sin: mancula, ae f. Uso: - de la bicicleta, brotae cpulus.

pupila: (abertura del iris) pupilla vel ppula, ae f. Uso: amar a uno como a la - de sus ojos, liquem in culis ferre vel gestare; liquem in delciis habere // (prostituta) v. esta voz // (alumna interna) convictrix, icis f. Sin: contubernalis, is f // (hurfana, respecto de su tutor) pupilla, ae f. pupilaje, v. internado.

purgante: adj purgans, antis. Uso: Iglesia -, Ecclsia xpians // (medicina que purga) v. purga.

purasangre: sust purus sanguis (-gunis m). Sin: quus generosus; puro snguine equus // adj generosus, a, um. Sin: boni sminis (gen). pur: (pasta) pultcula, ae f. Sin: pultcula tu-

pupilo: - de un colegio, convictor, oris m. Uso: medio -, semiconvictor; v. interno.

purificador: adj purificatrius, a, um // (pao con que se enjuga el cliz; lienzo en que se limpia los dedos el sacerdote en el

purificacin: (accin de purificar o purificarse) purifictio, onis f. Sin: castifictio, onis f // festividad de la - de la Virgen Mara, Purifictio Beatae Mariae Vrginis. Sin: Festum Mariae se purificanti sacrum.

purgatorio: purgatrium, ii n. Sin: ignis (-is m) purgatrius vel piacularis; flamma expiatrix; piacularis flamma // fig assduus cruciatus (- us m).

purgativo: purgativus, a, um. Sin: purgatrius.

889

purificar altar) sacrum lnteum vel lintolum. Sin: (sacrum) lintolum detergens vel abstergens; lintolum clici detergendo. Uso: limpiar el cliz con el -, clicem sacro lnteo detergre vel abstergre. purificar: purificare. Sin: castificare; purgare; purum rddere. Uso: que purifica, castficus, a, um. pusilnime: pusillnimis, e; pusillnimus, a, um. pusilanimidad: pusillanmitas, atis f. puta, v. meretriz. putsch: subitnea convrsio rerum.

purista: purista, ae m. Sin: puri sermonis exactor, amator, affectator, studiosus. Uso: exagerado, nmius incorruptae linguae amator; verborum reprehensor nimis rrogans. puritanismo: puritanismus, i m.

purismo: purismus, i m. Sin: puri sermonis exctio, affecttio, stdium, amor; puri sermonis exctio diligentssima vel (en mal sentido) molestssima; ptrii sermonis tutela vel custdia. Uso: - exagerado, nmium vel ptidum puri sermonis stdium // neo-, neopurismus, i m. Sin: instauratum puri sermonis stdium; instaurata sermonis pritas.

puzolana: puteolana, ae f (terra). Sin: puteolanus pulvis (-vris m).

puzle o puzzle: (crucigrama) ltterae decussatae. Sin: ltterae implexae.

purpurado: Cardinalis, is m. Sin: Pater purpuratus. purulentamente: purulente. purulencia: purulntia, ae f.

puro: (cigarro) volumen (-mnis n) tabceum. Sin: volumen tabcinum; volumen tabaci.

puritano: sust puritanus, i m. Sin: puritanismi fautor vel sectator // adj puritanus, a, um.

purulento: purulentus, a, um. Sin: pure vel snie plenus. pus: pus, puris n. Sin: puris tabes (-is f).

890

quntico, v. cuntico.

quebrantador: exstinctor, oris m.

quebrado: Mat fractus nmerus.

quepis: kepsium, ii n. Sin: galerculum; cappcula proiectur munita. queratina: ceratina, ae f.

quebrar: decquere. Sin: defcere; correre; decquere creditribus; faculttibus dfici // - fraudulentamente, creditores decoquendo fraudare. Uso: estar prximo a -, in aere alieno vacillare. queda: domuegrssio vtita vel interdicta. quehacer: negtium, ii n. Sin: opus, peris n; pera, ae f. queilofagia: cheilophgia sive -phaga, ae f. Sin: frequens suorum labiorum morsus (-us m). quelotoma: cheletmia sive -toma, ae f. Sin: chelae caesura; hrniae sctio.

quebrantapiedras: saxfraga, ae f.

queratitis: ceratites vel keratites, is f. Sin: crneae inflammtio. querer: velle. Uso: qu quieres?, quid vis?; quid tibi vis? querosn o queroseno: liquor kerosnicus.

quesera: (la mujer que hace o vende queso) caseria, ae f Sin: caseorum coctrix vel vnditrix // (lugar donde se fabrican quesos) v. quesera // (vasija de barro, que se destina para guardar y conservar los quesos) vsculum caserium. Sin: theca caseria.

quemado: ustus, a, um. Sin: combustus; exustus; perustus; arsus; crematus; concrematus. quemador: ignis iniectrium, ii n.

quemadura: stio, onis f. Sin: combstio; exstio; ustura. quemarropa: a -, (desde muy cerca) cmminus. Sin: prope; prpius; prxime // (de modo brusco) aspriter. Sin: acerbe; criter. quepi, v. quepis.

queso: cseus, i m. Sin: pressum lac. Uso: fresco, cseus recens; - lombardo, cseus acdulus; - parmesano, parmensis cseus; - rallado, cseus tritus; - suizo, helvticus cseus; - de bola, de Holanda, cseus btavus; - de cabra, de oveja, de vaca, caprinus, ovinus, vaccnus cseus; hacer -, cseum fcere; cseos figurare. quicio: cardo, dnis m. Uso: fuera de -, v.

quesillo o quesito: casolus, i m.

quesero: adj caserius, a, um // (persona que hace o vende queso) caseator, oris m. Sin: caserius, ii; caseorum pifex; csei coctor vel vnditor

quesera: (lugar donde se hace el queso) caseale, is n. Sin: officina caseria // (tienda en que se vende queso) taberna caseria.

891

quiebra fuera (- de s); sacar de - a uno, deturbare vel decere liquem de mente; salir uno de su - o de sus -, nimo abalienari. Sin: mente labi; de potestate exire; non esse apud se. quilogramo, v. kilogramo. quilolitro, v. kilolitro. quilombo: (lupanar) v. prostbulo. quilometraje, v. kilometraje. quilomtrico, v. kilomtrico. quilmetro, v. kilmetro. quilovatio, v. kilovatio.

quiebra: decctio, onis f. Sin: naufrgium fortunarum; fortunarum runa; rationum conturbtio, turbtio; bonorum cssio. Uso: - de un banco, argentriae dissoltio; - del Estado, pblici aerrii dissoltio // fig runa, ae f. Sin: labes, is f; naufrgium. quietismo: quietismus, i m. Sin: indifferntia; apatha.

quietista: quietista, ae m. Sin: quietismi sectator vel fautor. quijero: canalculus declinans. quijada: maxilla, ae f.

quilate: certium, ii n; cerates, is m. Sin: sliqua, ae f. Uso: oro de diez -, aurum decem siliquarum. quilificacin: chylifictio, onis f. Sin: cibum in chylum redgere vel convrtere. quilfero: chlifer, a, um.

Quijote: Quixotus, i m. Uso: Don -, Dminus Quixotus.

quilo: (linfa) chylus vel chylos, i m // (kilo) v. kilogramo. quilogrmetro, v. kilogrmetro. quilociclo: chiliocyclus, i m. Sin: mille cycli.

quilla: carina, ae f.

quilificar: chylificare.

qumico-fsica: chmica-phsica.
892

qumico: (concerniente o relativo a la qumica) chmicus vel chmicus, a, um. Sin: chemicalis, e; ad chmiam vel ad chmicam ttinens. Uso: frmula -, chmica frmula // (el que profesa la qumica) chmicus, i m. Sin: chimista vel chemista, ae m; chmiae vel chmicae cultor, studiosus, peritus.

qumicamente: chmice vel chmice. Sin: chmico modo; ad chmicae praescripta; ope artis chmicae.

qumica: chmia sive chima; chmia sive chema, ae f. Sin: chmice, es f; chmica vel chmica, ae f; chmica disciplina, doctrina, scintia, ars. Uso: - aplicada, chmia ad usum transferenda; - farmacutica, medicamentria chmica; - inorgnica, chmica anorgnica; desarrollo de la -, chmicae artis incrementum; posibilidades ofrecidas por la - en las producciones sintticas, facultas res plrimas chmicis artifciis efficiendi.

quimera: (monstruo fabuloso) chimaera, ae f // fig allucintio vel alucintio; hallucintio vel halucintio. Sin: commentum; imago (-gnis f) vana; vana spcies. Uso: perseguir quimeras, vanas spcies mente sequi; sus esperanzas son quimeras, eius spes inanes sunt.

quintaesencia quimificacin: chymifictio, onis f. Sin: chymsis, is f; cibi in chymum convrsio; digstio. quimificar: chymificare. Sin: cibum in chymum redgere vel convrtere. junto de -) nuglia, ium npl.

quimioterpico: chimiotherpicus vel chemitherpicus, a, um. quimismo: chimismus vel chemismus, i m.

quimioterapia: chimiotherapa vel chemitherapa, ae f. Sin: chmica medicina; curtio vel curationes per chmica medicamenta.

quincena: (espacio de quince das) semstrium, ii n. Sin: dimidiatus mensis; quindecim dierum sptium // (pago que se recibe quincenalmente) quindecim dierum merces (-dis f), salrium, stipndium.

quincallero: (que fabrica quincalla) nugarum (vel nuglium, vel gerrarum) confector // (que vende quincalla) nugivendus, i m. Sin: nugigrulus; nugarum vnditor. V. baratillero.

quimo: chymus vel chymos, i m. Uso: convertir en - el alimento, v. quimificar. quimono, v. kimono.

quimiurgia: chemirgia sive -urga, ae f. Sin: chmica elabortio; chmica confctio.

quincenal: (que dura una quincena) bishebdomadalis, e. Sin: semimnstruus; semstrii (gen); dimidiati mensis (gen); qundecim dierum (gen); bis in mense; alternis hebdmadis. quinina o quinino: chininum, i n. quinolena: chinolinum, i n. quinqu: lucernrium, ii n.

quimotropismo: chimiotropismus, i m. Sin: motus (-us m) vel impulsus (-us m) chmicis medicamentis impertitus. quinario: quinrius, a, um. Uso: verso -, quinrius versus.

quincallera: (fbrica de quincalla) nuglia vel nugria officina. Sin: nugarum (vel nuglium, vel gerrarum) officina // (tienda o lugar donde se vende) nuglia vel nugria taberna. Sin: nugarum taberna, v. baratillo // (con-

quincallera: (que fabrica quincalla) nugarum (vel nuglium, vel gerrarum) confectrix (-icis f) // (que vende quincalla) nugivenda, ae f. Sin: nugigrula; nugarum vnditrix (-icis f).

quincalla: nugae, arum fpl. Sin: nuglia, ium npl; nugamenta, orum npl; gerrae, arum fpl.

quinquenal: quinquennalis, e. Sin: quinquennalcius. Uso: plan -, quinquennalcium inceptum; conslium efficiendi liquid per quinqunnium; establecer un plan -, quinqunnium ad liquid perficiendum (vel gerendum) statere, decrnere, edcere. quinta: (casa de campo) villa, ae f. Sin: domus rstica // (establecimiento agrcola) villa, ae f. Sin: fundus, i m; rus, ruris n; rsticum predium. Uso: en su -, rure suo // (reclutamiento) conscrptio, onis f.

quintaesencia: (ltima esencia o extracto de algo) quinta essntia. Sin: ntima natura; praecpua vis, virtus, rtio alicius rei; praecpuum alicius rei elementum // (fig, lo ms puro, intenso y acendrado de algo) excellntia, ae f. Sin: flos, floris m; robur, bris n; me-

893

quintal dulla. Uso: la - del discurso, sucus orationis; la - del ingenio, acris ingnii cies. nibus harioltio vel divintio. Uso: profesar la -, ex mnibus hariolari vel divinare.

quintal: quintale, is n. Sin: centum chiliogrmmata; mille hecatongrmmata; centumpndium, ii n; pondus (-dris n) centenrium. quinterno: (cuaderno de cinco pliegos) quintrium, ii n. Sin: quinqueflium; quinque flia npl; libellus; fascculus; paginarum fascculus; exguus codex (-dcis m).

quinteto: (combinacin de cinco versos de arte mayor) pentstichon, i n. Sin: stropha quinis vrsibus modulata vel constans // (composicin de cinco voces o instrumentos) quincnium, ii n. Sin: quinticnium; qunio, onis f; quntuplex melos (nom y ac); quinque voces vel instrumenta; quinque fdium symphnia; cantus a quinque symphonacis ditus // (agrupacin de cinco msicos) quinque symphonaci. Sin: quinque msici; quinque musicorum chorus. quiosco: (edificio pequeo donde se suelen vender peridicos, flores, etc.) trchila, ae f. Sin: aedcula; csula; tabrnula; tabernculum; bacus venalcius vel venditionalis. Uso: - de peridicos, ephemridum tabrnula vel tabernculum; diariorum vel commentariorum tabrnula.

quiromntico: (perteneciente o relativo a la quiromancia) chiromnticus, a, um. Sin: ad chiromantam spectans // (persona que la profesa) v. quiromante. quirospasmo: cheirospasmos vel cheirospasmus, i m; chirospasma, tis n. Sin: mans nervorum distntio. quirrgico: chirrgicus, a, um.

quiromante: chiromantes vel quiromantis, is m. Sin: fatloquus; sortlegus; ex mnibus harolus, fatloquus, sortlegus; dvinans e mans lneis; chiromntice callens vel peritus.

quisquilla: (pequeez o menudencia) res neglegenda. Sin: pusilla res; res vel quaestincula nullus momenti; parvi momenti res; en pl , tambin quisqulia, orum n; quisquiliae, arum f; nugae; intiae // (camarn) cmmarus, i m. quiste: (vejiga) cystis, is f. Sin: vesica, ae f. Uso: - pequeo, vescula; - sebceo, atheroma, tis n.

quiragra: chiragra vel cheragra, ae f. Sin: mnuum morbus articularis; arthritis manus tenens. quirfano: cmera operationis. Sin: conclave quirrgicum; cubculum corpribus secandis. quiromancia: chiromanta, ae f. Sin: ex mquirgrafo: chirgraphum, i n. Quirinal: Quirinalis collis.

quitamanchas: (producto) matria mculis eluendis // (persona que tiene por oficio quitar las manchas de la ropa) fullo, onis m.

quitanieves: autmaton vel autmatum nives diffindens, drimens, averrens, converrens, everrens. Sin: instrumentum nivi dirimendae, diffindendae; instrumentum nvibus dimovendis; mchina nvibus dimovendis; mchina nives everrens.

quitanza: pocha, ae f (acceptae pecniae). Sin: acceptiltio vel accepti ltio. Uso: extender una -, apochare; pocham dare vel

894

Qumran conscrbere; pecniam acceptam ferre.

quite: Tauromaquia devitio, onis f. Sin: replsio; mpets reictio.

quitasol, v. sombrilla.

Qumran: Cumranum, i n. Uso: de -, Cumranensis, e.

quiz: questio, onis f. Sin: quaestincula, ae f; quaesitum, i n; quaesita, orum npl; propsita questio; quaestiones lusriae fpl. Uso: proponer un -, quaestionem pnere; v. rompecabezas.

895

rbano: rphanus, i m. Sin: raphnulus; rpulum, i n; rpula, ae f. rabdomancia: rhabdomanta, ae f. Sin. divintio per virgam. rabrbaro, v. ruibarbo.

rabadilla: (en las aves) clunis, is f.

tilis, e; gnticus; gneris, stirpis, gentis (gen). Uso: conflicto -, contntio phyltica; discriminacin -, discrimintio phyltica; odio -, phylticum dium. racimo: racemus, i m. Uso: - de bananas, arienarum racemus.

rabdomante: rhabdomantes vel rhabdomantis, is m. Sin: quilex (-lgis vel -lcis) m; rhabdomantae peritus; radioaesthsiae peritus; vaticinator per virgam.

raciocinar: (escarum) tsseras institere. Sin: (ciborum) portiones tribere.

racionado: per tsseras distributus (dicho de comida).

rabdomntico: rhabdomnticus, a, um. Sin: ad rhabdomantam vel ad radioaesthsiam prtinens. rab: (rabino) rabbi indecl; v. rabino.

rabnico: rabbnicus, a, um. Sin: magistri iudaici (gen).

rabina: rabbina, ae f.

rabia: (ira, enojo, enfado grande) rbies, ei f. Sin: furor, oris m // (enfermedad) rbies, ei f. Sin: mnia hydrophbia.

racional: (perteneciente o relativo a la razn) rationalis, e. Sin: rationbilis, e; rationis (gen) // (arreglado a ella) rationi convniens, consentneus; ratione susceptus; ratione innixus. Uso: seguir un mtodo -, ratione prsequi liquid // (dotado de razn) rationalis, e. Sin: rationbilis; rationis prticeps (-cpis); ratione preditus. Uso: animal -, nimal rationale; naturaleza -, natura rationalis vel rationbilis. racionalismo: rationalismus, i m. Sin: humanae rationis principatus (-us m); eorum opnio qui soli rationi mnia tribuenda esse sttuunt.

rabona: hacer o hacerse -, scholam desrere; hacer - por divertirse, scholam desrere relaxandi nimi caus; scholas neglgere oblectandi nimi caus. racial: phylticus, a, um. Sin: thnicus; gen-

rabino: rabbinus, i m. Sin: magister hebraeus vel iudicus; magister iudaeorum; legis hebricae doctor. Uso: el magisterio de los -, rabbnicum magistrium.

racionalizar: rationalizare.

racionalista: rationalista, ae m. Sin: rationalismi fautor, sectator; qui mnia ratione persquitur; qui humana tantum ratione ntitur; qui censet mnia rationi tribuenda esse.

racionamiento: (ciborum) tesserarum instittio. Sin: (escarum) demensa vendtio vel distribtio. racismo: razismus i m. Sin: strpium discri-

896

radical men (-mnis n); discrimintio phyltica; eltio phyltica discriminatrix; prpriae stirpis eltio; phylticum dium; rbies thnica; stdium suae cuiusque stirpis; suae cuiusque stirpis vluti cultus. Uso: toda apariencia de -, quaevis spcies iniqui inter gentes discrminis. racista: razista, ae m. Sin: razismi fautor; phylticus osor; allophylorum osor; prpriam stirpem extollens; gneris sui acrrimus assertor; stirpis (vel gentis suae, vel gneris sui) acrrimus vel immdicus assertor. radiactivo: radioactivus, a, um. Sin: rdios edens vel elciens; rdiis agens; radiante vi agens vel preditus. Uso: cobalto, hierro, yodo ... -, radiocobaltum, radioferrum, radioidium; cuerpo, corpsculo -, corpus, corpsculum radios edens; elemento -, elementum radioactivum; material -, res rdios elciens; metal -, metallum radiante vi preditum ; metallum radiante vi agens; nube -, nbula infecta rdiis; polvillo -, pulvis (-vris m) radiante vi agens; volver - una cosa, licui rei vim radiorum inctere. radiador: (aparato de calefaccin) calorferum, i n. Sin: radiatrium, ii n; radiator, oris m (apparatus, us m) ; caloris radiator; instrumentum calorficum // (serie de tubos por los cuales circula el agua destinados a refrigerar los cilindros de algunos motores de explosin) radiatrium, ii n. Sin: tbuli radiatrii; v. refrigerador. radial: radialis, e; v. radiofnico. radiante: rdians, antis.

radiactividad: radioactvitas, atis f. Sin: vis rdians; irrdians vis; vis rdiis agens; vis rdios diffundendi; radiorum ctio; radiorum edctio; radios eliciendi facultas; concretam vis radiorum. Uso: - artificial, radioactvitas artificialis; estudiar la - del sol, solis virtutem radioactivam investigare.

radiacin: (emisin o difusin de energas en forma de rayos rectilneos) raditio, onis f. Sin: radiorum emssio vel diffsio. Uso: atmica, raditio vel irraditio atmica; electromagntica, raditio electromagntica; rdii electromagntici; sucneae elctridis rdii; - ultravioletas, radiationes ultraviolceae // (radiodifusin) v. esta voz.

radar: radar indecl. Sin: radrium, ii n; radar, aris n; radiodetector; radiotelmetrum; apparatus (-us m) radrius; radiolctricum instrumentum; instrumentum radiolctricum detectrium; instrumentum radiolctricum explorationis; radiolctricum instrumentum praemonitrium vel praenntians. Uso: - contra la niebla, radrium contra nbulam; manejar el -, radar (vel radrium, vel apparatum radrium) administrare.

racket: (estafa) illcita pecniae exctio (-onis f).

radiar: (emitir seales, palabras o sonidos por radiodifusin) transmttere, mttere, emttere. Sin: dere; diffndere; radiophnice emttere // (Fs, despedir rayos de luz o de calor) radiare vel radiari. Sin: rdios emttere vel fndere.

radical: (relativo al principio de una cosa) radicalis, e; innatus, a, um. Sin: ingnitus; radicalis, e; radcitus agens. Uso: vicio -, vtium innatum vel ingnitum // (completo, total) radicalis, e. Uso: curacin -, radicalis curtio; curtio, quae radcitus (vel strpitus, vel pnitus, vel fnditus) evellit morbum eiusque causas; - novedad cristiana, radicalis nvitas christiana; remedio -, remdium radicale (vel gravssimum, vel efficacssimum) // (partidario de reformas absolutas en materia poltica) extrema sequens, entis. Sin:

897

radicalismo extremarum rerum (novarum) sectator; rei pblicae fnditus innovandae studiosus; rerum radcitus commutandarum studiosus; qui rem pblicam radcitus commutare cupit vel ntitur. Uso: diputados, senadores -, deputati, senatores radicales; partido -, fctio radicalis; fctio extrema sequens; fctio eorum, qui rem pblicam radcitus commutare nituntur; miembro del partido -, radicalis, is m. num sinuale, - de cinco vlvulas, scrnium undsonum quinque fstulis instructum; las ondas de la -, radiolctricae undae; radiophnicae undae; aethriae undae; - transistor, instrumentum transistorianum ; - transistor para coche, undsonum scrinolum autoraedis paratum; radiophnulum autocinetis paratum vel aptum; por -, radiophnice // (estacin emisora) radiophnum emissrium; sttio emissria vel radiophnica. Uso: - Nacional de Espaa, Sttio Radiophnica Hispnica; - Vaticana, Radiophnium Vaticanum; Vaticana Sttio Radiophnica; estudios de - Barcelona, Officina Stationis Barcinonensis // apagar la -, radiophnum exstnguere; disminuir, bajar el volumen de la -, radiophnii vim demttere; encender, prender la -, radiophnum accndere; escuchar la -, radiophnium auscultare; or por -, radiophnice audire; mandar un telegrama por -, radiotelegrphi liquid mttere; transmitir por -, per rdium diffndere vel mttere; radiophnice nuntiare. radioactividad, v. radiactividad. radioactivo, v. radiactivo.

radicalismo: radicalismus, i m. Sin: radiclium doctrina, theria, systema; rerum pnitus (vel radcitus) commutandarum stdium; stdium liquid (v. gr. scintiam, religionem) radcitus reformandi (vel fnditus renovandi). Uso: - poltico, civitatis fnditus innovandae rtio vel stdium. radicalmente: radicliter. Sin: radcitus; pnitus; fnditus. Uso: estar - ordenado a, esse radicliter ordinatum in + ac; transformar -, radcitus transformare. radicar: radicari in + abl.

radio: (metal) rdium, ii n // Geom rdius, ii m // (rayo) v. esta voz // (aparato de radio) radiophnum sive radiphonum, i n; radiophnium, ii n. Sin: radiatrium, ii n; mchina radophnica; capsella radiophnica vel undsona; instrumentum radiophnicum; apparatus radiophnicus; scrnium vel scrinolum undsonum; vibrans scrnium; arca vel mchina raditilis; radiophnicum instrumentum transmittens; mchina radios (vel sonos) emittens. Uso: - porttil, radiophnum portbile vel porttile; - de bolsillo, radioph-

radiestesista: radiaesthesista vel radioaesthesista, ae mf. Sin: radiaesthsiae cultor vel peritus.

radiestesia: radiaesthsia sive -aesthesa; radioaesthsia sive -aesthesa, ae f.

radiobiologa: radiobiolgia sive -loga, ae f. radiocasete: radiocasetophnum -casetphonum, i n.

radioaficionado: radioamator, oris m. Sin: amator rei raditilis; radiophniae operator volupturius; rei radiophnicae studiosus.

sive

radiocomedia: ludus radiophnicus. Sin: fbula radiophnica.

radiocomunicacin: radiocommunictio, onis f. Sin: radiophnica communictio; radiophnicus nntius.

898

radiografa radiocronista: chronista (-ae m) radiophnicus. Sin: relator radialis; evntuum per vias areas nntius. Uso: - deportivo, agonlium rerum per vias areas nntius. radiaesthsia sive -aesthesa, ae f.

radiodifundir: radiare. Sin: radiodiffndere; radiophnice diffndere, divulgare, nuntiare; radiophnice nntios diffndere.

radiodifundido: radiodiffusus, a, um. Sin: radiophnice diffusus. Uso: noticia -, radiophnicus nntius; nntius radiophnice diffusus vel transmissus.

radioestesista: radioaesthesista vel radiaesthesista, ae mf.

radiofaro: radipharus, i f. Sin: pharus rdians.

radiodifusin: radiodiffsio, onis f. Sin: radiomssio; radionuntitio; radiodivulgtio; radiophnica diffsio, divulgtio, emssio, transmssio, propagtio; diffsio raditilis. Uso: Sociedad Espaola de -, Socetas vel Consocitio Radiophnica Hispnica. radiodifusor: radiodiffusor, oris m. Sin: radionuntiator. radioelectricidad: radiolectris, dis f.

radiofnico: radiophnicus, a, um. Uso: transmisin -, transmssio radiophnica. radiofonista: radiophonista, ae m; radiophonstria, ae f. Sin: radiophnicus recitator; radiophnica recitatrix (-tricis ).

radiofona: (parte de la fsica) radiophona sive -phnia, ae f. Sin: radiophnica doctrina , disciplina, scintia // (radiodifusin) v. esta voz // (la actividad pertinente a la radio) radiophona, ae f. Sin: res radiophnica vel raditilis; ars radiophnica. Uso: por -, radiophnice.

radiodifusora: sttio radiophnica emittens.

radioescucha: radioudiens, entis m. Sin: radioauditor; radioauscultator; rdii auditor; radiophoni auditor vel auscultator; radiophnum udiens. radioestacin: sttio radiophnica.

radioemisora: sttio radiophnica emittens. Sin: radiophnicum instrumentum transmittens.

radioemisin, v. radiodifusin.

radioelctrico: radiolctricus, a, um. Uso: seal -, radiolctricum signum.

radiofrecuencia: radiofrequntia, ae f. Sin: radiophonicarum undarum frequntia.

radiofongrafo: radiophongraphum, i n. Sin: radiophnium cum phongrapho coniunctum.

radifono: radiophnum sive radiphonum; radiophnium, ii n.

radioestesia: radioaesthsia sive -aesthesa;

radiografa: (procedimiento para hacer fotografas por medio de los rayos X) radiogrphia sive -grapha, ae f // (fotografa obtenida por este procedimiento) radiogrphica imago. Sin: radiophotogrphica imago. Uso: sacar la - de algo, v. radiografiar.

radiogonimetro: radiogonimetrum, i n.

radiogoniometra: radiogoniomtria sive -metra, ae f.

899

radiografiar radiografiar: (fotografiar por medio de los rayos X) radiographare. Sin: liquid vel alicius rei imginem radiogrphice exprmere. // (radiotelegrafiar) v. esta voz. radimetro: radimetrum, i n. radionovela, v. radioteatro. radiorreceptor: radioreceptrium, ii n. Sin: radioreceptor, oris m (apparatus, us m); radiophnum (vel radiphonum, vel radiphnium) receptrium, recpiens, receptans; instrumentum receptrium radiophnicum. radioscopa: radioscpia sive -scopa, ae f. Sin: examen radioscpicum. radioscpico: radioscpicus, a, um. radiotaxi: autocinetum meritrium ab arcesstu radiophnico.

radiograma: radiogramma, tis n. Sin: marconigramma, tis n; radiotelegramma, ae f ; radiotelegraphema, tis n ; nntius radiotelegrphicus; nntius radiophnice transmissus; nntium radiophnice transmissum; nntius per ethera transmissus; nntium per radiophnicas undas missum.

radiogrfico: radiogrphicus, a, um. Uso: placa -, lmina vel brctea radiogrphica.

radiogramfono: radiogrammphonum sive -grammophnum, i n. radioistopo: radioisotpium, ii n. radiogramola, v. radiogramfono.

radioteatro: fbula radiophnica. Sin: ludus radiophnicus.

radiolocalizador: radiolocalizatrium, ii n; v. radar. radiolocalizar: radiolocalizare. Sin: obstculum per radioundas antevidere.

radiolocalizacin: radiolocaliztio, onis f.

radiotcnico: adj radiotchnicus, a, um. // sust radiotchnicus, i m. radiotelefonema: radiotelephonema, tis n. Sin: telephonema radiotelephnicum.

radiotecnia: radiotchnica, ae f.; radiotchnice,es f. Sin: ars radiotchnica.

radiologa: radiolgia sive -loga, ae f. Sin: radiolgica doctrina, disciplina, scintia.

radiomensaje: radionntius, ii m vel radionntium, ii n. Sin: nntius radiophnicus; nntium radiophnicum; arius vel areus nntius; arium vel areum nntium.

radilogo: radilogus, i m. Sin: mdicus radilogus; radiolgiae studiosus vel peritus.

radiolgico: radiolgicus, a, um. Uso: estado, resultado -, status (-us m) radiolgicus; investigacin -, investigtio radiolgica.

radiotelefonista: radiotelephonista, ae m; telephonstria, ae f. Sin: radiotelphoni (vel radiotelephnii) administer; radiotelphoni administra. radiotelfono: radiotelphonum sive -radiotelephnum, i n; radiotelephnium, ii n.

radiotelefnico: radiotelephnicus, a, um.

radiotelefona: radiotelephona sive -phnia, ae f. Sin: radiotelephnica communictio.

radiotelefotografa: radiotelephotogrphia sive -grapha, ae f.

900

raid radiotelegrafa: radiotelegrphia sive -grapha, ae f. Sin: radiotelegrphica ars; transmssio radiotelegrphica (como arte); radiotelegrphica doctrina, disciplina, scintia (como ciencia). radioterapeuta: mdicus radiotherpicus.

radiotelegrafista: radiotelegraphista, ae m; radiotelegraphstria, ae f. Sin: radiotelegrphiae minister; rei telegrphicae addictus; radiotelegrphicus rtifex (-fcis mf); per rdium telegraphista; minister per rdium ltteris mittendis. radiotelgrafo: radiotelgraphum, i n; radiotelegrphium, ii n. Sin: radiotelegrphicum instrumentum. radiotelegrama: radiotelegramma, tis n. Sin: radiotelegraphema, tis n; radiogrphicum telegramma ; radiotelegrphicus nntius; radiotelegrphicum nntium. radiotelescopio: radiotelescpium, ii n. radioteletipia: radioteletpia, ae f.

radiotelegrfico: radiotelegrphicus, a, um. Sin: ad radiotelegrphiam ttinens.

radiotelegrafiar: radiotelegraphare. Sin: per rdium telegraphare; nntios per rdios transmttere; radiotelegrphice scrbere (licui vel ad liquem); radiotelegrphice nuntiare (liquid licui); radiotelegrphice communicare (cum liquo de liqua re).

radioterapia: radiotherapa, ae f. Sin: radiotherpica curtio. radioterpico, v. radioteraputico. radiotoma: radiotmia sive -toma, ae f.

radioteraputico: radiotherpicus, a, um.

radiotransmisor: radiophnum vel radiophnium emittens, emissrium, propagatrium. Sin: instrumentum radiophnicum emittens; instrumentum emissrium (vel transmissrium) radiophnicum.

radiotransmisin: radiodiffsio, onis f. Sin: radiocommunictio; radiophnica emssio, nuntitio, evulgtio.

radiotransmitir: radiophnice transmttere, diffndere, divulgare, propagare. radiotropismo: radiotropismus, i m. radiovisin, v. televisin. radioyente, v. radioescucha.

rafaelesco: Raphaelis Snctii more factus.

rfaga: ictus (- us m) venti. Sin: mpetus (-us m) venti; flatus (-us m) venti.

radiotelevisivo: radiotelevisivus, a, um. Sin: radiotelevisficus; radiotelevisrius.

radiotelevisin: radiotelevsio, onis f. Sin: radiotelehorasis, is f; radiotelehorama, tis n

radioteletipo: radioteltypon, i n. Sin: radioteletpicum instrumentum.

ragln: epndytes, ae m. Sin: epndytes raglianianus.

raid: (incursin sbita) incrsio , onis f Sin: procurstio; procursus (-us m). Uso: - areo, incrsio aronutica; area excrsio; areus procursus // (viaje, excursin) excrsio, onis

rag: mintal, lis n. Sin: stura, ae f; pulpamentum; ius crneum (guisado de carne).

901

ral f // (como competicin) rpidus procursus. Sin: rpida procurstio; procursationis (vel longi cursus) certamen (-mnis n); velocitatis certamen. ral, v. carril. raz: radix, cis f. Uso: - cuadrada, cbica, radix quadrata, cbica; extraccin de la cuadrada, radicis quadratae investigtio; extraer la -, radicem extrhere // Gram radix. Sin: basis, is (ac -im, abl -i) f. rami, orum mpl // fig divsio in partes.

ramificar: ramificare. Sin: ramos dere, diffndere, prodcere; ramis diffundi // ramificarse: partiri; dvidi; dgeri (in ramos, in brchia, in crnua). ramillete: (ramo de flores formado artificialmente con flores cortadas) florum fascculus. ramito: rmulus, i m. Sin: ramnculus; srculus. ramilletera: florum vnditrix (-icis f).

raj: Indorum princeps (-cpis m), rgulus. Sin: ndicus rgulus. rallador: rdula, ae f. Sin: scbina, ae f; scbina culinria. rallar: comminere. Sin: scbin abrdere, comminere; ad scobes (vel ad mculas) redgere. rally: autocinetorum certamen (-mnis n). rallo, v. rallador.

rambla: (suelo por donde las aguas pluviales corren cuando son muy copiosas) pluvialis via. ramera, v. meretriz.

rama: (cada una de las partes en que se considera dividida una ciencia, arte, etc.) pars, partis f. Uso: ramas del saber, doctrinae partes; vriae doctrinarum partes.

RAM, abrev de random access memory (Inform), memoria de acceso aleatorio: memria voltilis. Uso: dynamic -, memria dynmica; static -, memria sttica.

ramificacin: ramifictio, onis f. Sin: ramorum propagtio; in ramos divsio, parttio;

rap: tabacum pulveratum, pulvreum, contritum, sternutatrium. Sin: pulvis (-vris m) nicotianus, sternutatrius; pulvis tabaci; tabacum in plverem redactum vel contusum. Uso: una toma de -, tabaci pulvrei (vel pulverati) mica; nicotiani plveris mica; oler -, tabacum pulvreum (vel nicotianum plverem) odorari vel olfcere; tomar -, pulverato tabaco (vel tabaco pulvreo) uti; nicotianum plverem nribus trhere vel haurire; pulvreo tabaco nares opplere; tabacum contusum nribus trhere vel haurire.

rancho: (pbulo que se hace para muchos en comn) cibus, i m. Sin: victus, us m; cibatus, us m; cibtio, onis f. Uso: - de los soldados, militaris pastus (-us m), cibus, victus // (finca donde se cran caballos y otros cuadrpedos) predium rei pecuriae curandae.

rana: (cierto juego de destreza) turrcula loculata. Sin: turris columbria.

rampa: ascensus, us m. Sin: gradus, uum mpl // - de lanzamiento, turris aroplanis (vel misslibus) eiciendis.

ramo: ramus, i m. Uso: - de locura, liquid stulttiae vel demntiae; cada uno tiene su de locura, nemo stulttiae omnino expers est.

902

rastrillo rapsoda: rhapsodus, i m. rapsodo, v. rapsoda. rarefaccin: rarefctio, onis f. Sin: relaxtio; dilattio. Uso: - del aire, del hielo, rarefctio ris, glacii. rascacielos: caelisclpium, ii n. Sin: caelifrcium; septiznium; aedes (-ium fpl) superditae; aeditssimae vel celsssimae aedes; assurgentes ad caelum aedes; caelum perfricantes (vel scabentes) aedes. Uso: - de 110 pisos, caelisclpium, centum decem contignatinibus preditum. raso: (tela de seda lustrosa) rasum txtile. Sin: srica, orum npl.; pannus rasus vel attlicus. rascador: rdula, ae f.

rapsodia: rhapsdia sive -oda, ae f.

rapto: (impulso, arrebato) impulsus (-us m) irrefrenbilis. Sin: mpetus (-us m) imperiosus. raqueta: (bastidor con mango que sujeta una red o pergamino o ambas cosas) retculum, i n; retculus, i m. Sin: retculum percussrium; retculum manubriatum; lusrium retculum; pilaris retculus. Uso: jugar a la -, manubriato retculo ldere. raquialgia: rhachilgia sive -alga, ae f. Sin: (dorsi) spinae dolor vel dolores. raptor: ablator, oris m.

raspador: raspatrium, ii n. Sin: rdula. Uso: - de acero, chalybia rdula. rastra: (grada, instrumento de agricultura) v. grada. raspilla, v. miosota.

raquianestesia: rhachianaesthsia sive -aesthesa, ae f.

raqudeo: rhachdeus, a, um. Sin: rhchidis (= del raquis). raquis: (columna vertebral) rhachis, dis f.

raquicentesis: rachicntesis vel rhachicntesis, is f.

raqutico: adj rhachticus, a, um. Sin: rhachtide laborans; detortis membris; crpore detorto // (fig, exiguo, mezquino) exguus, a, um. Sin: parvus, paucus; angustus; pusillus, levis, tnuis // sust rhachticus, i m. Sin: qui rhachtide laborat. raquitis: rhachitis, dis f. Sin: scoliosis; spinae distrtio, defrmitas, prvitas, curvatura, curvamen (-mnis n), morbus.

rastrillo: (instrumento que sirve para recoger hierba, paja, etc.) raster, tri m; rastrum, i n. Sin: pecten, tnis m; rastri, orum mpl. Uso: - pequeo, rastellus, i m; allanar la tierra con el -, cratire, pectinare, occare; arrastrar con el -, pctine vrrere; recoger el heno con el -, pctine faenum collgere // (verja levadiza a la puerta de algunas plazas de armas) cataracta, ae f. Sin: ercius vel hercius.

rastrillar: (pasar la rastra por los sembrados) cratire. Sin: occare, occaecare; pctine vrrere. Uso: - el terreno, terram rastro erdere; pctine vrrere humum // (recoger con el rastro la parva) tritam messem rastro collgere, cgere, racemari // - para desterronar, glebas infrngere vel in plverem redgere.

903

rastro rastro: (rastrillo) v. esta voz // (vestigio, huella) v. pisada. rasura: rasura, ae f. Uso: - de los pelos, rasura pilorum. pora; vacivae vel subsicivae horae. Uso: a perdidos, subsecivis in horis; trabajos hechos a - perdidos, subsicivae perae; conceder un - de descanso, tempus vacivum laboris licui dare. ratn: mus, muris m. Sin: sorex, rcis m. Uso: de -, murnus; soricnus.

rasuradora: novcula, ae f. Uso: - elctrica de bateras, novcula pilis elctricis ncita vel acta; - elctrica con cabeza mvil, novcula elctrica cultellis versatlibus; v. afeitadora. rata: mus (muris mf) maior. Sin: mus rattus. Uso: - de cloaca, mus decumanus vel decimanus. rata parte, v. prorrata. ratear: per evulsionem furari. Sin: in pblico auferre; palam spoliare. ratera: (ratonera grande para ratas) v. ratonera. ratera: frtulum, i n. Sin: abltio occulta; evlsio furtfica. ratero: latrnculus circumforneus. rasurar: rdere. Sin: rasitare.

raya: (guin largo) lnea, ae f. Uso: dos -, binae linolae; duae lneae; dos - horizontales, verticales, duae lneae horizontales, verticales // (separacin de los cabellos que deja ver la piel) capillorum discrimen (-mnis n). Sin: discrimen comae; capillorum sulcus vel discrimen. Uso: hacerse la -, capillorum sulcum dcere.

ravioles: lxulae, arum fpl. Sin: rabolae, arum fpl; pastilli farti.

ratonera: (trampa para ratones) muscpula, ae f, muscpulum, i n.

ratificacin: ratifictio, onis f. Sin: confirmtio; comprobtio; ratihabtio; obsigntio; pblica confirmtio; confirmtio pblice data; pblica fides. Uso: - de la constitucin, ratifictio constitutionis. ratificar: ratificare. Sin: confirmare; approbare; sancire; ratum habere, dcere, fcere. Uso: - la constitucin europea, constitutionem europaeam sancire. rating, v. clasificacin.

rayo: rdius, ii m. Uso: rayos alfa, alphardii; rdii alpha; - catdicos, rdii cathdici; - csmicos, rdii csmici; - directo, tangente, rdius directus, tangens; rayos gama, rdii gamma; rayos lser, rdii lasrici; - luminosos, rdii luminosi; rayos ultravioleta, solis rdii perviolcei vel ultraviolcei; - visual, rdius visualis; rayos X, roentgeniani rdii; X rdii; rdii lttera X designati. rayn: rayon n indecl. Sin: radolum, i n; radiosum (sricum).

raza: phyle, es f. Sin: stirps, pis f; genus, nris n; gens, gentis f. Uso: la - humana, genus humanum; gens humana, hminum genus; de pura -, purae stirpis; semnii puri.

rato: - libres, - perdidos, - de ocio, tempus sepsitum. Sin: subseciva vel subsiciva tm-

razia: praedtio, onis f. Sin: depraedtio; vasttio; popultio; depopultio; dirptio. Uso: hacer una -, praedari; depraedari.

904

real razn: (facultad de discurrir) mens, mentis f. Sin: rtio, onis f // (argumento o demostracin) rtio. Sin: argumentum. Uso: dar - a alguien, licui assentiri (de liqua re); tener -, recte dcere vel fcere; fuerza de la -, rationis vis; razones de la fuerza, vis rationes; tienes -!, recte dicis! // (motivo, causa) causa, ae f. Sin: rtio. Uso: - poltica, rtio poltica; con -, (ptimo) iure; sin -, sin motivo, sine ratione; nulla vel sine causa; iniri; immrito; con o sin -, iure aut iniri // (derecho, justicia) ius, iuris n. Sin: iustum, i n. adversrius; obnixus; obsistens, obntens; rebellis, e. Uso: nimo -, voluntad -, obnixus nimus; obnixa voluntas; obsistens animus vel voluntas; obnitens nimus vel voluntas; obnitendi voluntas // sust reactionrius, ii m. Sin: (contrario a las innovaciones) novis rebus repugnans, resistens, obnitens, obsistens; (tradicionalista) regredientis humanitatis studiosus; vteris cogitandi agendique rationis studiosus vel fautor; pristinarum rerum fautor; vteris moris tenax; retrgradus; laudator tmporis acti; (en sentido poltico) legum atque institutorum pristinorum studiosus. reactivacin: redintegrtio, onis f. Sin: renovtio; restaurtio; restittio; ad prstinum usum renovata apttio; ad prstinam navitatem excittio; ad prstinum munus (-nris n) redctio. reactivar: redintegrare. Sin: renovare; restaurare, restitere; resuscitare; ad usum terum aptare.

razonable: rationbilis, e. Sin: rationalis; iustus; rationi cngruens, consentneus, convniens; cum ratione cohaerens. razonablemente: rationabliter. Sin: rationliter; ad rationem; cum ratione; iuste; recte.

reaccin: (accin que resiste o se opone a otra, obrando en sentido contrario a ella) replsio, onis f vel repulsus, us m; repercssio; oppostio; repugnntia; repugntio; vis contrria. Uso: avin a -, aronavgium inversa (vel contrria) vi propulsum; vencer la fuerza de -, obtndere mpetum repulss // (tendencia tradicionalista en lo poltico) vterum institutorum stdium; legum atque institutorum pristinorum stdium // (en sentido cultural, social ...) rectio, onis f. Sin: rerum pristinarum stdium; regredientis humanitatis stdium; regressus (-us m) ad vteres cogitandi agendique rationes. Uso: - escptica, rectio scptica // (Med, efecto secundario de un remedio o terapia) rectio, onis f // Fs, Qum rectio. Uso: - en cadena, rectio catenata; rectio continuata; vis contrria et contnua. reaccionar: renti licui. Sin: obnti, resstere, obsstere, offcere, adversari, repugnari licui.

reactor: (avin que usa motores de reaccin) v. jet // (parte de una central nuclear) reactrium, ii n. Sin: reactrum. Uso: - atmico, reactrum atmicum; ergastrium energiae atmicae; - nuclear, reactrium vel reactrum nucleare; ncleo del -, medulla reactralis vel reactri. reafirmar: rursus vel terum affirmare. Sin: dnuo confirmare, assrere, asseverare.

reactivo: adj in contrrium agens. Sin: vim contrriam habens; contrrius // Qum reactivus, a, um; ragens // sust contrria vis; vis reperctiens vel contra agens; vis vel liquid in contrrium agens // Qum reactivum, i n // (test) proba, ae ; v. test.

reaccionario: adj reactionrius, a, um. Sin:

real: realis, e. Sin: verus; certus; in natura psitus; qui re ipsa est; ad rem vel ad realita-

905

real tem spectans. Uso: mal -, malum quod revera est. justo sentido de la realidad) recto vel sano rerum iudcio preditus // (sust, partidario del realismo en filosofa) realista, ae m. Sin: realismi sectator, studiosus, professor // (en campo artstico) veri vel veritatis imitator. Sin: realitatem ntuens; qui verum imitatur; nmius naturae imitator; qui rerum veritatem imitatur vel repraesentat; qui veram rerum speciem intuetur // (partidario de la monarqua) monrchiae (vel rgiae potestatis, vel regis) fautor // - en juzgar, ex ipsa rerum natura idicans; juicio, pensamiento -, iudcium ntegrum; mens ntegra; de manera -, no terica, re, non cogitatione. realizacin: (el llevar a cumplimiento) effctio vel confctio (-onis f) . Sin: effectus, us m. Uso: - prctica, prctici effectus mpl // (resultado) effectus. Sin: xitus (-us m) // (la cosa hecha) opus, peris n. Sin: res, rei f.

realista: (adj, prctico, experimentado) prudens, entis. Sin: ad realismum prtinens; ad veri imitationem ttinens // (provisto de un

realismo: (doctrina o sistema de los filsofos que atribuan realidad a las ideas generales) realismus, i m // (realidad objetiva) res ipsae ut sunt // (sistema esttico) realismus. Sin: verismus; veritatis repraesenttio vel imittio; veri imitandi doctrina; nuda rerum imittio; accurata vel diligentssima rerum imittio; verae specii rerum stdium // (justo sentido de lo real) realismus. Sin: prudntia; rectum vel sanum rerum iudcium // (doctrina u opinin favorable a la monarqua) opnio monrchiae favens. Sin: sentntia rgiae potestati favens // (partido de los fautores de la monarqua) partes (-ium fpl) monrchiae (vel rgiae potestatis, vel regis) fautorum. Sin: monrchiae fautores.

realidad: relitas, atis f. Sin: res, rei f; res ipsa. Uso: - actuales, hodiernae realitates; sociolgica, relitas sociolgica; - temporales, realitates temporales; - teolgicas, veritates theolgicae; veritates divnitus patefactae; la - de la vida, relitas vitae; ajeno a la -, ab ipsa realitate alienus; a mi parecer, la - es que ..., res quidem se mea sentnti sic habet ut ...; respetar la - objetiva, fidem veritatis servare.

realeza: reglitas, atis f. Sin: regalis maiestas, dgnitas, potestas. Uso: - de la Virgen Mara, regalis dgnitas Beatae Vrginis Mariae; fiesta de la - de Cristo, sollmnitas Domino Nostro Iesu Christo universorum regi dicata; vivir la - cristiana, christianam regalitatem vvere.

real ( Inform) realis, e. Uso: floating point value, nmerus vel valor realis.

realmente: re vera. Sin: re ipsa; reapse; reliter. realpolitik: ars poltica realis. realquilar: terum locare.

realizar: realizare. Sin: (liquid) xsequi; perfcere; effcere, confcere; ad effectum addcere, dedcere, perdcere; ad rem vel in rem addcere; ad xitum perdcere. Uso: - el propio perfeccionamiento, ad nimi perfectionem sese perdcere; - un pensamiento, cogitatum ad effectum dedcere; - un proyecto, conslium xsequi; propsitum ad rem addcere; - un sueo, smnium verum evdere; poder - algo, parem esse licui rei exsequendae // realizarse, ad effectum perduci. Sin: feri; certum vel verum feri.

reanimacin: (conjunto de medios teraputicos destinados a restablecer las funciones vitales) redanimtio, onis f. Sin: refctio vrium; ad vitam revoctio.

906

rebelde reanimador: redanimationis peritus vel cultor. reasuncin: resmptio, onis f. Sin: nova assmptio; in prstinum statum restittio.

reanimar: (restablecer las funciones vitales) redanimare. Sin: a morte revocare // (confortar; dar vigor; restablecer las fuerzas) refcere. Sin: relevare; renovare; confirmare; refovere // (infundir nimo y valor) relaxare. Sin: extllere, tllere; attllere. reanudar: renectare. Sin: renovare; restaurare; rursus annctere. Uso: - relaciones internacionales, necessitdines inter gentes (vel inter nationes) renovare.

reaparecer: terum vel rursus apparre. Sin: dnuo comparre, apparre , parre, exstare, occrrere, videri, prodire; dnuo in conspectum venire. reaparicin: nova appartio. Sin: nova manifesttio vel vsio; iterata vsio; iteratus visus (-us m); recrsio; redtio.

rebajar: (disminuir, quitar algo de una cosa) liquid dedcere (vel detrhere) de liqua re. Uso: - el precio, prtium minere vel imminere; - el precio de los vveres, annonam laxare vel temperare. rebajo: canalis, is m. rebanada: frustum, i n. Sin: segmentum; lamnula. Uso: - de embutido, de mortadela, de queso, farcminis, murtati, csei lamnula; de pan, quadra (-ae f) panis ; panis frustum; cortar en rebanadas, v. rebanar. rebanador: concisrium, ii n. rebanar: in frusta secare.

rebaja: mintio, demintio, immintio, onis f. Sin: dedctio; detrctio; remssio; laxamentum; levamentum. Uso: - de los vveres, annonae laxtio; - en el pasaje, itneris deductum prtium; - en el precio, prtii mintio; hacer alguna - sobre una cosa, liquid dedcere (vel detrhere) de liqua re; hacer una - del 5, del 10 %, quinas, denas centsimas partes dedcere de liqua re.

rearmar: rursus armare. Sin: arma resmere; dnuo armis ditare, instrere, munire. Uso: una nave, navis armamenta redintegrare, refcere, renovare.

rearme: (accin de rearmar) armaturae renovtio. Sin: nova armorum aggertio, coacervtio, collctio, compartio, cumultio, confltio, praepartio; comparandorum armorum stdium; cpiae armorum apparandae aestutio, concerttio, furor, insnia // (efecto de rearmar) novus bllicus apparatus (-us m). Sin: novi armorum apparatus. reaseguro: reassecurtio, onis f. Sin: nova cutio; confirmtio; assecurationis assecurtio.

rebautizar: rebaptizare. Sin: terum baptizare. rebeco: ibex, cis m. rebelarse: rebellare. Sin: rebellionem fcere. Uso: - contra uno, rebellare in liquem.

reasumir: resmere vel reassmere. Sin: rursus assmere; terum recpere vel excpere.

rebelde: adj rebellis, e. Sin: rebellans, antis mf; indcilis, e // sust rebellis, is m; rebellatrix, icis f. Sin: rebellans, antis mf; qui, quae dficit (vel defecit) ab liquo. Uso: - comunistas, rebelles communistici.

907

rebelin rebelin: rebllio, onis f. Sin: sedtio; defctio. Uso: apresurar una -, admaturare defectionem; inducir a uno a la -, liquem ad defectionem incitare. nefas; incurri en varias - (en la culpa) sepius in culpam relapsus est; - en la enfermedad, recidiva, ae f; novae temptationes morbi; - en el comunismo, relpsio in communismum. recalcitrante: reclcitrans, antis. Sin: recusans; detrectans; reluctans; repugnans.

rebobinado: - rpido (por ej., de cinta en un grabador), recursus, us m.

rebote: (accin y efecto de rebotar) repercssio, onis f; repercussus, us m. Uso: - de la pelota, pila solo resultans; de -, recussu; repercussu o bien se resuelve con resliens o exsultans; ej.: devolver la pelota de -, resilientem pilam remttere // (fig, de rechazo, de resultas) consequenter. Sin: quam ob rem; ex quo effcitur ut ... // (cada uno de los botes que despus del primero da el cuerpo que rebota) resultus, us m. rebuscado: (afectado) v. esta voz. recadero: crsitans administer. Sin: privatus appritor.

rebotar: (botar cualquier objeto al chocar en algn sitio) resilire. Sin: resultare; reprcuti; solo resultare. Uso: rebot la pelota en el arco, resluit follis in portam // (rechazar una cosa a otra que choca con ella) reperctere. Sin: retndere; rectere.

recalentar: recalefcere. Sin: ad saturitatem (vel ad satietatem) calefcere vel excalfcere. recamador: plumrius, ii m. recamadora: plumria, ae f. Uso: - en oro, aurivestrix, icis f. recamar: acu pngere vel ornare. recamo: acu pingendi ars. Sin: plumria ars // (obra recamada) opus acu pictum.

recada: relpsio, onis f; relapsus, us m. Sin: recursus, us m. Uso: - en la culpa, in eandem culpam lapsus; repetitum delictum, fcinus,

recaer: (caer nuevamente enfermo) in morbum recdere. Sin: in morbum terum incdere; in morbum rursus cdere vel incdere // (reincidir) in culpam relabi. Sin: in culpam rursus labi // (venir a parar en uno los efectos de alguna cosa) in liquem recdere. Sin: ad liquem pervenire vel redundare. Uso: hacer - la culpa sobre uno, culpam in liquem conferre; que la pena recaiga sobre l mismo, poena in ipsum rcidat.

recapitular: recapitulare. Sin: summatim collgere, dcere, expnere; capitulatim dcere; presse dcere; brviter vel celriter perstrngere; in pauca referre; summa rerum cpita retractare vel reptere; rerum cpita summatim reptere; comprehndere. recargo: onus neri dditum vel superdditum // (cantidad o tanto por ciento que se recarga a algo, especialmente por retraso en el pago) tributum adiectum. Sin: tributi accssio vel additamentum; supertaxa, ae f; supertaxtio; taxae additamentum // (Med, aumento de calentura) febris incrementum.

recapitulacin: recapitultio, onis f. Sin: collctio; summrium; eptoma, ae f.

recaudacin: (accin y efecto de recaudar) pecniae (vel pecuniarum) exctio, coctio, collctio, conquistio. Sin: tributorum exctio // (cantidad recaudada) pecnia exacta, coacta, collecta; pecniae exactae, coactae,

908

recesivo collectae. Uso: hacer una buena -, magnam pecniam (vel magnas pecnias) fcere, cgere, collgere; oficina de la -, exactorum officina. Sin: recptio // (ocultamiento o encubrimiento) occulttio, onis f. Sin: celtio.

recaudador: exactor, oris m. Sin: collector; coactor. recebo: (arena o piedra muy menuda) glrea, ae f.

receptculo: (cualquier recipiente o cavidad en que puede contenerse algo) receptculum, i n. Sin: conceptculum; conceptus, us m. Uso: - de basura, receptculum purgamentorum // (parte axial de la flor; extremo del pednculo) receptculum. receptar: (acoger, recibir) receptare. Sin: recpere; accpere // (ocultar o encubrir) abscndere. Sin: occultare; recndere; celare. receptador: occultator, oris m.

recensin: recnsio, onis f. Sin: existimtio; iudcium; censura; libri existimtio; censura libri. Uso: - favorable, desfavorable, ptimum, pssimum iudcium; hacer la - de un libro, librum recensere vel recognscere; iudicare de libro; de libro iudcium (vel censuram) fcere, institere; libri censuram scrbere. recensionar: recensere. Sin: recognscere; examinare; perpndere; ponderare.

recepcin: (accin y efecto de recibir) recptio, onis f. Sin: accptio. Uso: - radial, radiorecptio; recptio radiophnica; - televisiva, recptio radiotelevisiva // (admisin en un empleo, oficio o sociedad) admssio, onis. Sin: assmptio; coopttio // (ceremonia o fiesta que se celebra para recibir personas) admssio, onis f. Uso: - oficial, pblica admssio; pblica ac sollemnis admssio; solemne - de ciudadanos, amigos, colegas ..., sollemnis civium, amicorum, collegarum ... admssio; dar una esplndida -, liberalssime vel honorificentssime coram excpere cives, amicos, collegas ... // (servicio de un hotel, empresa, etc., encargado de recibir y atender a los clientes) recptio, onis f // (en hoteles, congresos, etc., dependencia u oficina donde se inscriben los nuevos huspedes, los congresistas que llegan, etc.) offcium receptrium. receptacin: (acogida) recepttio, onis f.

receptor: adj recpiens, entis // (persona que recepta o recibe) acceptor vel receptor, oris m. Sin: recpiens, entis m // (dicho de un aparato) receptrium, ii n. Sin: exceptrium; exceptculum; instrumentum acceptrium vel receptrium. Uso: - automtico, receptrium autmatum, automatrium, automticum; radiofnico, receptrium radiophnicum; mchina receptrix radiophnica; - telefnico, receptrium telephnicum; - de bolsillo, radiophonum manuale vel fundale; - televisivo de mesa, (receptrium) televisrium mensale. receptora: receptria, ae f. Sin: receptria vel acceptria sedes.

receptividad: (capacidad de recibir) receptvitas, atis f. Sin: receptablitas // (Med, predisposicin a contraer ciertas enfermedades de carcter infeccioso) propnsio ad certos morbos contrahendos.

recesin: recssio, onis f; recessus, us m. Sin: secssio; decssio; coacta ab pere cesstio; res oeconmica iacens. recesivo: recessivus, a, um. Sin: ad rem oeconmicam iacentem spectans.

909

receta receta: (prescripcin facultativa) graphrium, ii n. Sin: praeceptum mdicum vel mdici; mdici praescriptum; praescrptio mdica vel medicamentria; itrica praescrptio // - de cocina, praeceptum coquendi. Sin: compostio vel rtio (frculi conficiendi). reciclar: ad usum iteratum aptare. Sin: rebus reiectis uti.

recetario: praescriptionum medicarum collectus (-us m), libellus, brevirium. Sin: formularum medicarum codicillus, index (-dcis m), volumen (-mnis n). recibidor: (que recibe) receptor vel acceptor // (antesala) v. esta voz // (saloncito de audiencia) salutatrium, ii n. Sin: exdrium, ii n ; salutatrium conclve vel cubculum. recibimiento: recptio vel accptio. Sin: admssio.

recidiva: recidiva, ae f. Sin: relapsus, us m; relpsio; reincidntia; morbus recidivus; iterata vel nova lpsio; iteratus vel novus lapsus. recinto: saeptum vel septum, i n. Sin: consaeptum vel conseptum; saepimentum; consaeptus, us m. recioto: (vino espumante de Verona) veronense vinum.

recibo: (escrito en que uno afirma haber recibido algo) pocha, ae f. Sin: relatria, ae f; accptio, onis f; acceptiltio vel accepti ltio; pocha solutae pecniae; acceptae pecniae testimnium; receptionis scriptura, scheda, schdula, sngrapha; receptionis declartio, significtio, testimnium. Uso: talonario de recibos, apocharum volumen; acusar -, acceptam pecniam denuntiare; dar un -, apochare; acceptationis ltteras trdere; entregar un -, pocham subscriptam trdere; acceptam pecniam referre; escribir, extender un -, pocham conscrbere licui; acceptum liquid testari vel referre; firmar un -, pocham subsignare. reciclabilidad: ad iterandum (vel ad usum iteratum) aptablitas (-atis f).

recipiente: receptrium vel exceptrium, ii n. Sin: receptculum vel exceptculum; excpulum; vas, vasis n. Uso: - de cristal, crystllinum excpulum; - para guardar conservas, salsamentrium; - para guardar residuos, excpulum purgamentrium.

reciprocidad: reciprcitas, atis f. Sin: reciproctio; vicissitudo (-dnis f); mtuum; rtio mtua. recproco: recprocus, a, um. Sin: mtuus. recitacin: recittio, onis f. Sin: dctio; ortio; pronuntitio.

recicable: ad iterandum (vel ad usum iteratum) aptus vel idneus. Sin: qui, quae, quod terum iterumque adhiberi possit.

recital: (concierto compuesto de varias obras ejecutadas por un solo artista en un mismo instrumento) mondia sive -oda, ae f // (lectura o recitacin de composiciones de un poeta) recittio, onis f. Sin: crminum recittio.

recitador, ra: recitator, oris m; recitatrix, icis f. Sin: rcitans.

reciclaje o reciclamiento: ad usum iteratum apttio.

recitativo: recitativus, a, um. Sin: pronuntiativus; declamatrius. reclamacin: reclamtio, onis f. Sin: expos-

910

recogerse tultio. Uso: - de los curdos, reclamtio Curdorum; - de una deuda, exctio // (querella) querela, ae f. Sin: querimnia. Uso: hacer pblicas, querelas pblice testari de + abl; pblice queri de + abl // (reivindicacin) vindictio, onis f. Sin: flagittio. Uso: reclamaciones de la humanidad, flagitationes humanae famliae. reclusorio: reclusrium, ii n. Sin: carcer, ris m; vncula, orum npl; custdia, ae f.

reclamante: adj y sust reclamans vel reclmitans, antis; sust reclamator, oris m. Uso: muchedumbre de reclamantes, turba reclamntium.

recluta: (mozo alistado para el servicio militar) tiro, onis m. Sin: conscriptus; novus miles; miles tiro; exrcits vel miltiae tiro. Uso: alistar reclutas, v. reclutar; conjunto de los reclutas de un ao, v. reclutamiento. reclutamiento: (accin y efecto de reclutar) dilectus vel delectus, us m. Sin: mlitum conquistio; ad miltiae munus convoctio. Uso: oficina de -, sttio conquisitionis vel evocationis // (conjunto de los reclutas de un ao) conscripti, orum mpl; mlites modo conscripti; novi mlites; tirones mlites; exrcits vel miltiae tirones.

reclamar: (protestar) reclamare vel reclamitare licui. Uso: - contra las diferencias entre los sueldos de las mujeres y de los varones, contra differntias inter mercedes feminarum et virorum reclamitare // (reivindicar) vindicare liquid sibi. Uso: - derechos, iura vindicare // (pedir o exigir con derecho o con instancia algo) expostulare. Sin: pscere; depscere, exgere, reptere. Uso: - ante alguno, expostulare cum liquo. reclame, v. publicidad. reclamo: (anuncio llamativo, propaganda) v. propaganda // (pjaro que se utiliza para atraer a otros) illex, lcis m.

reclutar: conscribere. Sin: conqurere; miltiae ascrbere; scrbere, conscrbere, lgere mlites; (mlitum) dilectum habere vel fcere; conquisitionem gere vel fcere; exrcitum scrbere vel conscrbere. recobrarse: (volver en s de una enfermedad) revalscere. Sin: convalscere; rfici; se refcere // (recuperarse de un dao recibido) acceptum damnum resarcire.

recluso: reclusus, a, um. Sin: carceratus; carcerrius; in crcere (vel in custdia, vel in vnculis) cnditus, detentus, inclusus, clausus; in custdiam (vel in crcerem, vel in vncula) trditus.

reclusin: reclsio, onis f. Sin: custdia; captvitas; carcer, ris m, in crcere detineri.

reclinatorio: reclinatrium, ii n. Sin: genuflexrium; gnibus flectendis scabellum; scamnum gnibus ponendis; scamnum Deo supplicando.

recogedor: collector, oris m. Sin: coactor // (utensilio para recoger la basura) v. recogedero. recogedora: collectrix, icis f. recogerse: (abstraerse) se collgere vel recollgere. Sin: in se ipse secdere; secum nimo recogitare.

recogedero: (parte en que se recogen o allegan algunas cosas) collectculum, i n. Sin: locus in quo dispersa colliguntur // (instrumento con que se recogen) collectrium, ii n. Sin: instrumentum ad res colligendas.

911

recogimiento recogimiento: medittio, onis f. Sin: cogittio; attntio; attntio nimi; cogittio in se conversa. Uso: - interior, medittio; contempltio; lugar de -, recessus, us m; secessus, us m; estar en profundo -, in meditatione defixum esse. recomendable: commendbilis, e. Sin: commendandus; commendatione dignus. recombinacin: Biol recombintio, onis f. tio; recogntio; explortio; specultio // (gratitud) gratus nimus. Sin: grata mens.

recomendacin: commendtio, onis f. Uso: carta de -, ltterae commendatciae, commendattiae, commendatriae. recomendado: commendatus, a, um. Sin: laudatus; in prtio hbitus.

reconstruccin: reconstrctio, onis f. Sin: restittio; reaedifictio; nova constrctio. Uso: - material, restittio materialis; - ptica, reconstrctio ptica.

reconstituyente: adj corrborans vel rborans, antis. Sin: rcreans; refciens; reconsttuens; vires redntegrans. Uso: cura -, cura reconsttuens // sust corroboramentum, i n. Sin: remdium rborans vel corrborans; ptio tontica; medicina salutem refciens.

recomendante: adj commendans, antis. Sin: suffrgans; favens // sust commendator, oris m. Sin: fautor m, fautrix f; qui vel quae liquem commendat. recomendar: commendare. Sin: suffragari; favere; - las almas a Dios, nimas Deo commendare.

reconcentrado: totus in liqua re. Sin: in cogitatione vel in contemplatione alicius rei defixus. reconcentrarse: totum esse in liqua re.

reconocer: (distinguir) internscere. Sin: dignscere; noscitare; crnere, discrnere, secrnere // (examinar detenidamente) recognscere // (admitir) admttere Uso: - las propias obligaciones pecuniarias, suum nomen admttere; - a uno como jefe, liquem prncipem habere // (confesar) fateri vel confiteri // (declarar solemnemente) agnscere. reconocimiento: (accin y efecto de reconocer o reconocerse) agntio, onis f. Sin: cogn-

rcord: summum, i n. Sin: primatus, us m; principatus, us m; vertex (-tcis m); alicius rei principatus (-us m); contentionis vel certminis principatus. Uso: - mundial, primatus mundanus; principatus in orbe terrarum; hoy el - del salto de longitud es de ocho metros y doce centmetros, hodie vertex salts in longitdinem est octo metrorum et dudecim centimetrorum (8 m, 12 cm); batir el -, summum attngere; alicius rei principatum cnsequi vel ssequi; detener el -, alicius rei principatum obtinere, retinere, detinere, conservare.

reconvenir: (censurar, reprender a alguien por lo que ha hecho o dicho) redargere. Sin: increpare, obiurgare // (Der, ejercitar accin contra quien promovi el juicio) reconvenire. Sin: actionem retorquere; actorem vicissim convenire; crimen nvicem intentare licui.

reconvencin: (accin de reconvenir) admontio, onis f. Sin: redargtio; obiurgtio // (Der, demanda contra quien promovi el juicio) reconvntio, onis f. Sin: actionis retrsio; mtua accustio vel ctio; voctio terum in ius; ltera in ius voctio.

reconstruir: reconstrere. Sin: reaedificare; terum aedificare.

912

rectilneo recorrido: (accin y efecto de recorrer) percurstio, onis f. Sin: decursus, us m // (espacio que ha recorrido, recorre o ha de recorrer alguien o algo) sptium, ii n // (ruta, itinerario prefijado) trames, mtis m. Uso: ferroviario, trames ferrivirius. recorte: (cosa recortada) segmentum, i n. Sin: resegmen, mnis n. Uso: - de diario, segmentum e dirio exsectum; - de papel, chartae resegmen; - de tejido, txtilis ( vel texti, vel texts) segmentum // - de tiempo, subsicivum vel subsecivum tempus; trabajo hecho en los - de tiempo, pera (-ae f) subsiciva; opus (peris n) subsecivum. recortaduras: resgmina, um npl. sala de -, diaeta quietis; diaeta remissionis nimi // (en los colegios, suspensin de la clase para descansar o jugar) pausa, ae f. Sin: se termin el -!, pausa finita est!; pausa finitur!

recreacin: (accin y efecto de recrear) refctio, onis f. Uso: - espiritual, refctio nimi // (diversin para alivio del trabajo) relaxtio, onis f. Sin: relevamen, mnis n; relevtio; quies; rquies; delectamentum; delecttio // (juego) ludus, i m. Sin: ldicra, orum npl. recrear: (crear o producir de nuevo) recreare. Sin: refcere; restitere; terum fcere. Uso: - los espritus abatidos, afflictos nimos recreare // (divertir, alegrar o deleitar) delectare.

rectngulo: adj, v. rectangular. Uso: tringulo -, tringulum recto ngulo (= con un ngulo recto) // sust rectngulum vel rectingulum, i n. Sin: rectagnum; orthognum. rectificacin: rectifictio, onis f. Sin: corrctio; emendtio; poltio.

rectangular: rectangularis, e. Sin: rectngulus vel rectingulus; orthognius; rectinguli formam habens.

recrudescencia, v. recrudecimiento.

recrudecimiento: recrudescntia, ae f. Sin: exaspertio; exacerbtio; intntio; augmentum. Uso: - de la enfermedad, recrudescntia morbi; - del dolor, doloris intntio.

recreativo: ldicer, cra, crum. Sin: delectando idneus; delectandi caus cnditus; nimum vel nimos relaxans (que descansa), rcreans vel refciens (que recrea), delectbilis vel delectans (que divierte). Uso: medios -, auxlia ad nimi relaxationem.

recrearse: recreari. Sin: delectari; nimum refcere et recreare.

rectificadora: (persona) rectificatrix, icis f // (Mec, mquina para rectificar piezas metlicas) rectificatrium, ii n. Sin: mchina metallis poliendis. rectificar: rectificare. Sin: corrgere; emendare // (Qum, purificar lquidos por destilacin) purgare vel perpurgare. Sin: dnuo destillare.

rectificador: (Mec, operario mecnico que maneja una rectificadora) rectificator, oris m. Sin: corrector // (Electr, aparato que transforma una corriente alterna en corriente continua) rectificatrium, ii n (fluenti). Sin: directrium (fluenti).

recreo: (accin de divertirse) ludus, i m. Sin: lsio, onis f; lusus, us m; lusittio; ldicrum; delecttio; delectamen, mnis n; delectamentum; oblectamentum; quies; rquies. Uso:

rectilneo: rectilneus, a, um. Sin: rectis lneis constans // (del carcter o comportamiento de las personas exageradamente

913

rectitud rectas) immdice vel nimis rectus. gares) cria, ae f. Sin: prochi vel curionis domus (-us f), aedes (-is f); curialis domus; criae domus vel sedes.

rectitud: prbitas, atis f. Sin: intgritas; nimus probus vel nteger. Uso: - moral, rectum, i n; consciente de su -, sibi conscius recti; - de vida, proba vita; con -, recte; iuste. recto: adj rectus vel directus, a, um. Uso: en lnea -, recta vi; rect; in directum // (justo) iustus. Sin: aequus // (honrado) probus. Sin: nteger, gra, grum // (porcin del intestino) interneum, i n. Sin: intestinum rectum.

rectora: (empleo, oficio del rector) v. rectorado // (jurisdiccion del rector) rectoris iurisdctio // (oficina del rector) v. rectorado.

rectoral: adj rectoris proprius. Sin: rectoris vel moderatoris (gen); ad rectores prtinens // (sust, habitacin del prroco en algunos lu-

rectorado: (oficio, cargo, dignidad del rector) rectura, ae f; rectoratus, us m. Sin: rectoris vel moderatoris munus (-nris n), offcium, dgnitas // (oficina del rector) rectoris vel moderatoris sedes (-is f) // (tiempo durante el cual se ejerce el cargo de rector) rectoris diutrnitas. Sin: tempus quo rectoris munus exercetur.

rector: (persona a cuyo cargo est el gobierno y mando de una comunidad, hospital o colegio) v. director // (superior de Instituto religioso) superior, oris m. Sin: moderator; rector; qui praeest. Uso: - Mayor, Rector Maior; el - Mayor de los Salesianos, Moderator Supremus Societatis Salesianae // (superior de un convento) prior, oris m. Sin: coenbii antistes, sttis m // (prroco o cura propio) prochus, i m. Sin: crio, onis m // (persona que rige una universidad o centro de estudios superiores) rector, oris m. Sin: moderator. Uso: - de universidad, universitatis (studiorum) rector; presidens universitatis; presidens universitrius; rector universitatis; mximi athenaei moderator; studiorum universitatis moderator; el - magnfico de la universidad, rector magnficus universitatis.

recuerdo: memria, ae f. Uso: - nostlgico, memria desidrii plena; perder el -, memriam depnere; transmitir el -, prdere liquid memriae // (accin de recordar) recordtio, onis f // (recordatorio) monumentum, i n // (souvenir, cosa que se regala en testimonio de buen afecto) mnemsynum, i n. Sin: imagncula; memorculum; memoriale. recuperabilidad: recuperablitas, atis f; (en sentido moral) revocablitas (a vtiis ...); (en sentido sanitario) sanablitas (a morbo).

recuperar: recuperare. Sin: reparare; terum acqurere; (en sentido moral) redmere; a vtiis revocare; e vtiis erpere; ad virtutem redcere. Uso: - una posicin, locum reptere. recurrente: (persona que entabla o tiene en-

recuperacin: recupertio, onis f. Sin: recptio; nova acquistio, compartio; (en sentido moral) redmptio; a vtiis revoctio vel erptio; ad virtutem redctio; (en sentido sanitario) santio; restittio sanitatis vel valetdinis; valetudo restituta. Uso: Econ, econmica, incrementum oeconmicum; - de ciudades, de la libertad, recupertio rbium, libertatis; comunidades de - de drogadictos, communitates sanandis homnibus txico dependntibus.

recuperable: recuperbilis, e. Sin: recuperativus; (en sentido moral) a vtiis revocbilis, e; redemptionem admittens; (en sentido sanitario) sanbilis vel servbilis.

914

redactor tablado un recurso) flagitator, oris m. Sin: postulator // (que vuelve a ocurrir o aparecer especialmente despus de un intervalo) sepius rdiens. Sin: certo tmpore recurrens. televisiva, intextus televisficus; - vial, - de carreteras, rete viale vel virium; virius intextus; viria rtio; la - de los nervios, nervorum implictio // Dep ictus (-us m) vlidus; v. gol.

recurso: (medio, expediente) adiumentum, i n. Sin: subsdium; instrumentum Uso: - audiovisuales, instrumenta auditria-visulia; didcticos apropiados, apta subsdia ad docendum; - oratorios, adiumenta dicendi; - radiofnicos, subsdia radiophnica; - tcnicos, subsdia tchnica; no me faltan recursos para ... , mihi adiumenta non desunt ad ...; procurarse recursos para hacer frente a cualquier contingencia, subsdia comparare ad omnes res // (bienes, medios de subsistencia) opes, opum fpl. Sin: facultates, um fpl. Uso: recursos para vivir, vivendi opes vel facultates; acaparamiento de los -, naturae opes a paucis avidssime comptae; agotados ya los - de la patria, exhaustis iam ptriae faculttibus; esterilizacin de los -, naturae opes extenuatae; sin recursos, sine pibus vel faculttibus; cada cual segn sus propios -, pro sua quisque facultate; pro suis quisque pibus // (Der, apelacin) recursus, us m; recrsio, onis f. Sin: appelltio; provoctio; libellus appellationis. Uso: entablar -, libellum appellationis dare vel praebere // - a la anticoncepcin, anticonceptionis usus. red: (aparejo hecho con hilos, cuerdas, alambres, etc., trabados en forma de mallas para pescar, cazar, cercar, sujetar) rete, is n. Sin: retculum, i n; retculus, i m. Uso: - barredera, everrculum; - metlica, rete metllicum; frreum retculum; - de alambre, rete frreum; - de compra, retculum penurium; - de pescar, piscatrium rete; sagena, ae f; para cazar aves, transenna, ae f ; el que hace o vende redes, retirius // (conjunto de elementos organizados para determinado fin) rete, is n. Sin: intextus, us m. Uso: - ferroviaria, ferriviarum rete; - telefnica, rete telephnicum; filorum rete vocem reddntium; -

redactar: scrbere vel conscrbere. Sin: perscrbere; compnere; redgere; digrere. Uso: - un decreto, decretum perfcere, - un diario, acta diurna edenda curare; dirio edendo praeesse; - una ley, legem scrbere.

redaccin: (accin y efecto de redactar) scrptio vel conscrptio, onis f. Sin: compostio; confctio; redctio; digstio. Uso: la - de un diario o de una revista, ephemridis (vel commentrii vel commentariorum) conscrptio vel compostio // (lugar u oficina donde se redacta) auctorum vel scriptorum sedes. Uso: la - de un diario, ephemridis vel dirii scriptorum sedes // (conjunto de los redactores) scriptores. Sin: compositores; scriptorum vel compositorum collgium. Uso: la - de un diario, ephemridis (vel dirii) scriptores vel compositores; la - de una revista, commentrii scriptorum collgium; collgium commentriis conficiendis // consejo de -, (de diario) consilium ephemridi (vel dirio) apparando, moderando, edendo; (de revista) conslium commentrio apparando, moderando, edendo; conslium commentriis apparandis, moderandis, edendis; jefe de -, redactor prnceps (-cpis m); compositorum caput (-ptis n) .

redactor: scriptor vel conscriptor, oris m. Sin: compsitor; redactor; digestor. Uso: publicitario, scriptor nuntiorum laudativorum; - de diario, diarii (vel ephemridis, vel actorum diurnorum) conscriptor vel compsitor; qui ephemridi edendae peram dat; qui ephemridem (vel acta diurna) conscribit; qui actis diurnis edendis praeest; - de peridico, peridici redactor; - de revista, commentrii (vel commentariorum) conscriptor vel com-

915

redactora psitor; - jefe de diario, dirii moderator primrius; dirii concinnator princeps. plictio; reduplictio.

redada: retis iactus (-us m) vel coniectus (-us m). Sin: comprehnsio raptim facta. Uso: de malhechores, perditorum hminum captura; scelestorum complrium comprehnsio. redecilla: retculum, i n; retculus, i m. Sin: retolum, i n. Uso: - para el cabello, vesica, ae f. redencin: redmptio, onis f. Sin: libertio.

redactora: auctrix, icis f. Sin: redactrix, icis f.

redoble: fragor, ris m. Sin: crpitus (-us m); strpitus (-us m); snitus (-us m) ; concreptio. Uso: - de tambor, tmpani fragor. redoma: guttus, i m. redonda: (Impr, tipo de letra) v. letra.

redondilla: (combinacin mtrica de cuatro octoslabos) v. cuarteta // (letra redonda) v. letra. reducir: (disminuir o aminorar) minere vel deminere. Sin: dedcere; astrngere, contrhere. Uso: - al mnimo, liquid minere quo non minus // (volver algo al lugar donde estaba o al estado que tena) redcere. Sin: in prstinum restitere // - a ceniza, in cnerem vrtere; - a la miseria, ad inpiam redgere. reducto: tutculum, i n. Sin: tutamen, mnis n ; tutamentum // Mil munimentum minus; propugnculum adiunctum; bllicum receptculum.

redentor, ra: sust redemptor, oris m; redemptrix, icis f. Sin: liberator; servator. Uso: el (Jesucristo), Redemptor vel Reparator, oris m; humanae salutis Auctor; humanae Reparator naturae; - del mundo, mundi Redemptor // adj redemptrius, a, um. redentorista: redemptorista, ae m. Sin: sodalis redemptorianus vel ligorianus; sodalis a Sanctssimo Redemptore. redil, v. aprisco. redimibilidad: redimiblitas, atis f. Sin: redemptionis possiblitas.

rdito: rditus, us m. Sin: proventus, us m. Uso: - de la produccin, proventus productionis // (inters del dinero) usura, ae f. Sin: fenus sive faenus, nris n. redivivo: redivivus, a, um. Sin: reviviscens; renascens; renatus; resurgens.

redimible: redimbilis, e. Sin: redemptbilis.

redobladura, redoblamiento: duplictio, onis f. Sin: gemintio; congemintio; condu-

redundante: redundans vel exundans, antis. Sin: exberans; superabundans. Uso: estilo -, redundans dicendi genus. redundar: redundare vel exundare. Sin:

redundancia: (sobra o demasiada abundancia de cualquier cosa o en cualquier lnea) redundntia vel exundntia, ae f // (repeticin intil de un concepto) redundntia. Sin: verborum vel orationis redundntia; fusa nimis ortio.

reductor: (adj, que reduce o sirve para reducir) rdigens, entis. Sin: mnuens // sust (apparatus) redactor, oris m. Sin: (apparatus) aptator vel adaptator. Uso: - de presin, instrumentum pressioni minuendae.

916

reexpedir abundare, superabundare, superafflere // (resultar, venir a parar en beneficio o dao de alguien o algo) - en honor, honori verti; honori esse licui; esto redunda en su honor, hoc illi decri est; - en fastidio, fastdio (vel tedio, vel molstiae) esse licui. reduplicacin: reduplictio, onis f. Uso: - de ADN, reduplictio ipsus ADN. dere; dbitam pecniam slvere. Uso: - en cuotas, pensinibus slvere.

reedicin: nova edtio. Sin: edtio iterata; ltera edtio. reedificacin: reaedifictio, onis f. Sin: nova aedifictio, ltera erctio. reeditar: terum vel dnuo dere.

reembolso: refsio, onis f. Sin: repenstio; persoltio; pecniae reddtio; pecuniria restittio; restitutria soltio; iusti crditi soltio; acceptae pecniae soltio vel restittio. Uso: - de gastos, smptuum compenstio; impensa (-ae f) rddita vel reddenda; efectuar el -, pecuniam slvere; aes alienum slvere; dbitum rddere, dbitam pecniam rddere ; crditam pecniam licui slvere ; enviar un paquete contra -, fascem mttere impensis tabellrio solvendis (ab liquo); fascculum mttere solutione tabellrio danda. reemplazable: permutbilis vel commutbilis. Sin : subrogbilis vel surrogbilis.

reelegibilidad: reeligiblitas, atis f. Sin: novae electionis idonitas.

reeducar: rursus educare. Sin: dnuo institere, clere, fngere; reformare; corrgere // (volver a ensear, mediante movimientos y maniobras reglados, el uso de los miembros o funciones, perdido o viciado por ciertas enfermedades) exercendo refcere. Sin: gradatim resanare.

reeducacin: (accin de reeducar) nova eductio. Sin: ltera instittio; reformtio; emendtio // (conjunto de tcnicas o ejercicios para recuperar las funciones normales de una persona) exercittio refectria. Sin: habilitatis recupertio.

reencarnacin: reincarntio, onis f. Sin: metempsychsis, is f; nova incarntio. reencarnar: reincarnare. Sin: rursus incarnare; -se, reincarnari vel rursus incarnari. reestructuracin: nova dispostio.

reemplazo: suffctio, onis f. Sin: suppltio; subrogtio; substittio.

reemplazar: surrogare. Sin: supplere; substitere; licui succdere; alicius vicem supplere; locum alicius occupare; in locum alterus succdere, subintrare, subintroire.

reelegible: reeligbilis, e. Sin: terum eligbilis. reembolsable: refusbilis, e. Sin: repensbilis; restitutionem admittens; restitutioni obnxius; in restitutionem cadens.

reestructurar: recompnere. Sin: terum dispnere. reexaminacin: recogntio, onis f. Sin: nova considertio; lterum examen. reexaminar: recognsere. Sin: rursus examinare, perpndere, repndere. reexpedir: remttere. Sin: rursus mttere.

reembolsar: refndere. Sin: repndere; perslvere; dbitum rddere; aes alienum rd-

917

reexportacin reexportacin: reexporttio, onis f. (dicho de persona solamente) perhumanus; perurbanus // (fig, astuto, malicioso) astutus, a, um. Sin: cllidus; vafer; dolosus; versutus. refinamiento: exactio, onis f. Sin: purgtio; poltio, expoltio, perpoltio; perfctio. refinar: polire, expolire, perpolire. Sin: purgare, expurgare.

refaccin: (alimento moderado para reparar fuerzas) ientculum, i n. Sin: refctio; cibi smptio; v. tentempi // (compostura, reparacion de lo estropeado) repartio, onis f. Sin: refctio. refaccionar: restitere. Sin: refcere; reconcinnare; restaurare; v. reparar. refectorio: refectrium, ii n. Sin: cenculum; cenatrium; oecus refectrius. referencia: (noticia o informacin sobre alguien o algo) reltio, onis f; relatus, us m. Uso: como punto de -, quasi caput ad quod rliqua referuntur // (relacin, dependencia) reltio, onis f. Sin: rtio; necessitudo (-dnis f); respectus, us m; vnculum. Uso: - a Dios, necessitdinis rtio cum Deo. referndum: plebis scitum. Sin: rogtio; ad ppulum provoctio; suffrgium ppuli; interrogtio pblica. Uso: - sobre la constitucin europea, suffrgium ppuli de constitutione europaea; convocar un - popular, rogare ppulum; disponer un -, suffrgium ppuli institere; hacer un -, suffrgium ppuli fcere; someter el texto de la constitucin a un -, textum legis fundamentalis ad suffrgium ppuli deferre. refinacin: poltio, expoltio, perpoltio, onis f. Sin: exactio; purgtio; politura; purgatura. referendario: referendrius, ii m. referee, v. rbitro. refeccin, v. refaccin.

reflector: reflector, oris m. Sin: pharus, i f; proiectrium; lucis proiectrium; lucis proiector vel repercussor (apparatus); luminare repercussrium; spculum lucem reflectens; lampas (-dis f) vel lumen (-mnis n) revrberans; lampas lucem prociens vel revrberans. Uso: - elctrico, pharus elctrica; lampas elctrica vi acta lucis fasces prociens. reflejado: repercussus, a, um. Sin: reflexus; reverberatus; resliens. Uso: luz -, lumen repercussum.

refinera: fbrica eliquatria. Sin: officina licui rei purgandae vel expoliendae. Uso: del azufre, del azcar, del oro, de la plata, etc., officina slphuri, sccharo, oro, argento, etc. purgando vel expoliendo; - del petrleo, ergastrium petrleo (vel leo terrgeno) purgando.

reflejar: reflctere. Sin: referre; rddere; reverberare; resilire. Uso: la casa se refleja en el lago, doms imginem lacus rcipit, reddit, refert; estas cifras reflejan el estado financiero, hae notae aerrium reddunt; el alma se refleja en los ojos, nimus per culos (vel ex culis) minet.

refinado: (sobresaliente en una condicin buena) excellens, entis. Sin: minens; praestans; expolitus, perpolitus; exquisitus;

reflejo: (que ha sido reflejado) reflexus, a, um. Sin: repercussus // (Fisiol, involuntario) involuntrius. Sin: su sponte factus // (acto reflejo) reflexus, us m. Sin: actus vel motus reflexus; involuntria nervorum agittio.

918

reformado Uso: - condicionado, incondicionado, reflexus condicionatus (vel condicionalis), absolutus vel non condicionatus // (destello, luz reflejada por un objeto) repercussus, us m. Sin: repercssio; reverbertio; lux reflexa vel remissa. accedentes et recedentes, aests (vel estuum) accessus et recessus; durante el - de la marea, recedente aestu.

reflexin: (accin y efecto de reflexionar) cogittio vel recogittio, onis f. Sin: medittio; commenttio; delibertio; considertio; reflxio. Uso: - ontolgica, reflxio ontolgica; psicolgica, reflxio psycholgica; - pblica, reflxio pblica; despus de madura -, re diligenter perpensa ; re attente considerata; con -, cogitate; considerate; prudenter; sin -, inconsiderate; tmere // (accin y efecto de reflejar o reflejarse) repercssio, onis f. Sin: repercussus, us m; reverbertio; reflxio. Uso: - parcial, total, repercssio partialis, totalis; - del sonido, phonocmpsia, ae f; sonorum repercssio; v. fonocmptica. reflexivo: (de persona) consideratus, a, um. Sin: prudens; cautus; circumspectus; meditativus; ad meditationem proclivis; cautus in decernendo; nihil tmere agens; natur cogitabundus // Gram reflexivus, a, um. Sin: refractivus; retransitivus. reflexionar: deliberare.

reforestacin: silvarum redintegrtio. Sin: rborum restittio; rborum complanttio vel constio; silvarum refctio; rborum culturae renovtio. reforestar: arbribus redonare. Sin: terum arbustare vel silvscere; rursum arbribus vestire; rborum culturam renovare; silvas refcere vel reparare; campos (colles, montes) silvis vestire, revestire, tgere, retgere.

reflujo: recessus, us m. Sin: decessus; recessa, ae f; amptis, is f. Uso: flujo y -, accessus et recessus; aestus martimi

reflorecimiento: reflortio, onis f. Sin: nova flortio // fig renovtio, onis f. Sin: recretio; redintegrtio; instaurtio vel restaurtio; novtio; restittio. Uso: - de las letras, de las ciencias, de las artes, litterarum, scientiarum, rtium renovtio vel instaurtio; - de las costumbres cristianas, christianorum morum instaurtio; - de los estudios, novtio vel renovtio studiorum; - de las virtudes, virtutum redintegrtio; novi virtutum flores.

reforma: (accin de reformar o reformarse) reformtio, onis f. Sin: emendtio; corrctio, repartio; renovtio; rerum muttio; in mlius redctio. Uso: - agraria, emendtio agriculturae; - de las costumbres, morum reformtio; - democrticas, econmicas, reformationes democrticae, oeconmicae; - escolar, reformtio scholaris; studiorum rationis innovtio; studiorum rtio ac disciplina innovata; studiorum rtio novis consliis elaborata; - evanglica, reformtio evanglica; - internas, reformationes internae; - litrgica, reformtio litrgica; - militar, miltiae rtio novis consliis fulta; - poltica, nova rei pblicae instituta legesque; - religiosa, reformtio religiosa; sacrorum emendtio vel instaurtio; relgio in prstinum restituta; - tributaria, nova tributorum descrptio constituta // hacer la - escolar, studiorum rationem ac disciplinam innovare; hacer la - poltica, novis lgibus ac institutis rem pblicam ordinare; reclamar - polticas, reformationes polticas postulare; hacer una - religiosa, sacra mundare // (religin reformada; Iglesias protestantes) reformtio, onis f. Uso: - luterana, lutherana sacrorum constittio; - evanglico-luterana, reformtio evanglico-lutherana; v. protestantismo. reformado: adj reformatus, a, um. Sin: correctus; emendatus // sust reformatus, i m.

919

reformador Sin: ssecla Lutheri, vel Calvini, vel Zwingli ... gens.

reformar: reformare. Sin: emendare; corrgere; in mlius mutare. Uso: - el Estado, novis institutis ac lgibus rem pblicam instaurare; - el propio pensamiento, sentntiam suam retxere. reformativo: reformatrius, a, um. Uso: deliberaciones -, deliberationes reformatriae.

reformador, ra: reformator, oris m; reformatrix, icis f. Sin: emendator; corrector; instaurator. Uso: - religioso, religionis reformator; sacrorum corrector et emendator.

refrangibilidad: refringiblitas, atis f.

refracto: refractus, a, um. Sin: repercussus; reflexus; reverberatus. refrangible: refringbilis, e. Sin: repercussbilis; reverberbilis.

reformatorio: sust reformatrium, ii n. Sin: emendatria domus; aedes peris corrigendis // adj reformatrius, a, um. Sin: emendatrius.

refrescadura: refrigertio, onis f. Sin: frigidtio; refrigescntia.

refrendar: authenticare. Sin: approbare; confirmare; recognscere; authnticum fcere vel rddere; authnticum declarare.

refrendacin: authentictio, onis f. Sin: authenticitatis approbtio, confirmtio, testtio; contrascrptio; subscrptio; ltera obsigntio.

refraccin: refrctio, onis f. Sin: reverbertio; refractus, us m; lucis repercussus (-us m); lux repercussa; radiorum duplictio, repercussus, repercssio. Uso: - atmosfrica, refrctio atmospherica.

reformista: reformista, ae m. Sin: reformismi sectator, defensor, praedicator. Uso: poltico, politicarum reformationum fautor; publicarum mutationum suasor.

reformismo: reformismus, i m. Sin: reformistarum doctrina vel fctio (faccin, bando, partido). Uso: - poltico, politicarum reformationum stdium; publicarum mutationum praedictio.

refractar: (dicho de rayos luminosos) reflctere. Sin: reverberare; reperctere; replicare; refrngere; resilire. Uso: - los rayos, radios refrngere vel replicare. refractario: refractrius, a, um. Sin: refrin-

refresco: (bebida fresca o fra) refrgerans, antis n. Sin: ptio (-onis f) refrgerans, refrigeratria, refrigerativa, refrigeratrix; frgida, ae f; ptio frgida. Uso: tomar un - en el bar,

refrescar: (renovar, reproducir una accin; renovar un sentimiento, dolor o costumbre antiguos) renovare. Sin: redintegrare; restaurare; refcere. Uso: - el recuerdo de alguna cosa o de alguien, memriam redintegrare alicius rei vel alicius; - algo en la memoria de uno, redgere liquid in memriam alicius; - una llaga, vulnus refricare // (atemperar, moderar o disminuir el calor de algo) refrigerare. Sin: temperare. Uso: - el aire, nmios calores temperare; la verdolaga refresca los intestinos, porcilaca (vel portulaca) refrgerat intestina // (intr, templarse o moderarse el calor del aire) refrigscere. Uso: el tiempo ha refrescado, caelum mitscere coepit; nimii calores remiserunt.

refrescante: refrgerans, antis. Sin: refrigeratrius; refrigerativus; refrigerosus.

920

regaina potionem frgidam in thermoplio smere // (alimento moderado que se toma para fortalecerse y continuar en el trabajo) v. refrigerio // (pequea fiesta o agasajo en que se toman cosas apetitosas de comer y beber) gusttio, onis f. Sin: gusttio dulciria; cuppdiae, arum fpl; potiones (-um fpl) et cuppdia (-orum npl). Uso: ofrecer un - a los amigos, amicos potinibus cuppediisque recreare. refrigeracin: refrigertio, onis f. Sin: frigidtio; refrigescntia. Uso: - de los cilindros, cylindrorum refrigertio; - por agua, refrigertio aquria vel per aquam; - por aire, refrigertio per rem. gustum, i n; gustus, us m; convivolum; prandculum; prandolum; cnula; liquid cibi. Uso: tomar un -, gustare; merendare; liquid cibi attngere vel cpere // (alivio o consuelo) levamen, mnis f. Sin: levamentum; solcium vel soltium; solamen, mnis n; solamentum. Uso: procurar - a alguien, licui levamento esse. refuerzos: (tropas que se suman a otras para aumentar su fuerza) auxlia, orum npl. Sin: subsdia, orum npl; auxilirii mlites, vel auxilirii, orum mpl. Uso: enviar -, cpias subsdio mttere.

refrigerador: (adj y sust) refrgerans, antis // (aparato e instalacin para refrigerar) refrigeratrium, ii n. Sin: frigidrium. refrigerante: adj refrgerans, antis. Sin: frigorficus; refrigerativus; frigidrius; refrigeratrius // (aparato que sirve para enfriar un producto cualquiera) v. refrigerador. refrigeradora, v. frigorfico.

refrigerativo: refrgerans, antis. Sin: refrigeratrius. Uso: bebidas -, refrigerntia, ium npl; potiones refrigerantes; remedios -, refrigerntia; remdia refrigerntia.

refrigerar: refrigerare. Uso: - los miembros en el agua, membra refrigerare aqu // refrigerarse: refrigerari. Uso: - a la sombra o en el agua, umbr aquve refrigerari.

refugio: (asilo, amparo) refgium, ii n. Sin: perfgium; suffgium; receptrium vel receptculum; asylum; latbulum. Uso: - antiareo, suffgium antiarium; - contra las incursiones areas, adversus aronvium incursiones perfgium, refgium, receptculum; receptculum areis (vel aronvium) incrsibus cavendis; - antiatmico, suffgium antiatmicum vel antinucleare; - atmico, suffgium atmicum vel nucleare; montano, montanum refgium, deversorolum, hospitolum; - de los soldados, mlitum receptculum. regadera: nasiterna vel nassiterna, ae f. Sin: stula; alvolus. Uso: regar con una -, nassitern irrigare.

refrigerio: (alivio que produce una cosa fresca) refrigrium, ii n. Sin: refrigertio. Uso: sentir -, refrigerari; tomar - a la sombra, refrigerari (vel frigus captare) in umbra vel sub umbra // (alimento moderado que se toma para reparar las fuerzas y continuar en el trabajo) refectincula, ae f. Sin: gusttio;

regaliz o regaliza: (planta) glycyrrhiza vel glycyrriza, ae f. Sin: glycurhtia; liquirtia // (trozo de la raz de esta planta) radix glycyrrhizae // (pastilla) pastillus glycyrrhzinus.

regalo: donum, i n. Sin: munus, nris n. Uso: - de bodas, donum nuptiale; hacer un -, donum dare; artculo para -, apophorticum, i n; apophoreta, orum npl. regaina: severa corrctio.

921

regar regar: irrigare. Sin: irrorare; aqu asprgere vel consprgere. rferens; - comunista, rgimen communsticum; - corporativo, consociata collgia rtium artificumque; - democrtico, rgimen democrticum; populare rgimen; ppuli dominatus (-us m); popularis civitatis rgimen; - fascista, rgimen lictrium; lictria dcio; fascale rgimen; fasclium dcio; - hitleriano, polticum systema hitlerianum; - monrquico, rgius dominatus; rgium imprium vel rgimen; - parlamentario, rgimen parlamentare; - poltico, - de un Estado, rgimen polticum; civitatis genus (-nris n); pblicae administrationis forma; pblicae rei forma; rerum publicarum rctio; - presidencial, rgimen praesidiale; - republicano, imprium populare; - totalitario, tyrnnicum civitatis imprium // - diettico, diaeta, ae f. Sin: victs rtio; diaettica curtio // Gram constrctio, onis f. regimiento: (cuerpo militar) regimentum, i n. Sin: lgio, onis f. Uso: - de artillera, regimentum tormentrium; - de caballera, regimentum equitats; - de infantera, regimentum peditats; pditum lgio; que forma parte del -, legionrius // fig agmen, mnis n. Sin: turma.

regencia: (accin de regir o gobernar) dirctio, onis f. Sin: curtio; procurtio; administrtio. Uso: - de un Estado, rei pblicae administrtio; civitatis procurtio // (gobierno de un Estado durante la menor edad del soberano) (vicria) regni procurtio; consejo de -, supremum conslium regno regendo; supremum regno administrando conslium // (cargo de regente) regentis dgnitas, auctritas, munus. regenerar: (renovar moralmente) regenerare. Sin: recreare; resuscitare; rursus generare.

regatear: contndere de prtio.

regata: (carrera entre varias lanchas) cymbarum (vel scapharum, vel lntrium) certamen (-mnis n) vel certtio (-onis f). Sin: cymbarum cursus (-us m); remigntium certamen // (carrera entre varias embarcaciones ligeras) certamen nuticum. Sin: navicularum certamen vel certtio; navigiorum vel nvium certamen // - con veleros, con buques de vela, certamen curss velfici; certamen nvium velivolarum; certamen navigiorum velis instructorum.

regente: regens, entis m. Sin: rector, oris m (vicrius); procurator; administrator; moderator; negotiorum gestor. rgimen: rgimen, mnis n. Sin: forma; disciplina; rctio; administrtio; moderamen, mnis n; modertio; procurtio; imprium. Uso: - capitalista, plutocrtia, ae f ; - central, rgimen centrale; - colonial, rei pblicae colnica (vel colnico more) administrtio; rei pblicae administrtio formam coloniarum regicidio: regicdium, ii n.

regionalista: regionalista, ae m. Sin: regio-

regionalismo: (vocablo o giro privativo de una regin determinada) regionalismus, i m // (dicho de doctrina poltica y social) rtio regionalis // (amor o apego a su regin) regionis prpriae stdium.

regional: regionalis, e. Uso: gobierno -, administrtio regionalis.

regin: (divisin territorial) rgio, onis f. Uso: - centrales, septentrionales, regiones centrales vel mdiae, septentrionales; pobre, rgio pauper vel inops // (Zool, cada una de las partes en que se considera dividido el exterior del cuerpo) zona, ae f. Uso: ilaca, zona coxalis.

922

regla nalismi fautor, cpidus, studiosus; regionis prpriae fautor // adj ad regionis prpriae stdium ttinens. libellus, i m; album, i n; codex, dcis m. Uso: - civil, angraphe, es f; cvium album vel index (-dcis m); liber cvium index; pblicae cvium tbulae; criae offcium registrationis; incolarum civitatis rerumque familirium tabulrium; del - civil, anagrphicus; - pblicos, pblicae tbulae; - de apuntes, adversria, orum npl; - de caja, de las entradas y salidas, de ingresos y gastos, codex accepti et expensi; - de cuentas, liber censualis; - de los impuestos, tabellae tributriae; - de tarjetas, chartotheca; - de una administracin, chartae (-arum fpl) negotiales; tbulae vel cdices rerum administrandarum; anotar en un -, in albo descrbere; in album ascrbere vel referre; in tbulas referre, conferre, ascrbere, exscrbere, perscrbere; tbulis mandare; in libellum (in tbulas, in commentrios, in acta) referre; anotar en el - civil, in cvium album referre; in pblicas cvium tbulas referre; inscribir bienes en los - pblicos, in pblicas tbulas bona referre vel descrbere; tener un -, commentrium (vel tbulas, vel rationem) confcere; tener los - de comercio, tbulas rationum descrbere // (departamento de la administracin pblica) civicarum rerum officina // (timbre de voz o sonido) tonus, i m // (pieza de rgano) pinna, ae f // (accin de registrar) v. inspeccin.

regionalizacin: ad ius regionale accommodtio. regionalizar: ad ius regionale accommodare.

registrador: (el que tiene por oficio registrar) contrascriptor, oris m // (persona que est a la entrada o puerta de un lugar para reconocer los gneros y mercaderas que entran o salen) scrutator, oris m.

registrable: aptus vel idneus ad referendum in tbulas // (grabable) incisrius, a, um (in magnetophnio).

register (Inform), registro, registrar(se): sust regestrum, i n // tr nomen ddere vel profiteri.

regir: Gram recpere. Sin: exgere; rgere. Uso: cum rige el ablativo, cum rcipit (vel xigit, vel regit) ablativum.

registrar: (examinar con detencin una cosa) scrutare vel scrutari. Sin: speculari; inspcere // (transcribir en los libros de un registro pblico las resoluciones de la autoridad o los actos jurdicos de los particulares) pblice inscrbere. Sin: liquid in acta referre vel mttere; pblicis ltteris mandare; in tbulas pblicas (vel in tbulis pblicis) referre; in albo descrbere; in album referre; in tbulas vel in album transferre // (poner de manifiesto las mercancas para que sean examinadas o contadas) aestimandas merces patefcere // Ling, - una voz en el diccionario, vocbulum ingrere, insrere, recpere // (grabar) incdere.

registro: tbulae, arum fpl. Sin: commentrius, ii m; commentrium, ii n; commentrii, orum mpl; acta, orum npl; regesta, orum npl;

regla: (instrumento) rgula, ae f. Uso: - graduada, rgula in gradus diducta; - de madera, lgnea rgula // (norma) lex, legis f. Sin: rtio, onis f; norma; rgula; praescriptum, praeceptum; praecptio. Uso: - emprica, praeceptum ex rerum usu sumptum; - gramatical, grammtica lex, grammticae norma, rgula, praeceptum, praescriptum; grammaticorum lex vel praescriptum; grammticum praeceptum; grammtica praecptio; - sintctica, syntaxis praeceptum, vel lex, vel norma; - de higiene, v. higiene; reglas del juego, ludi leges vel rationes; reglas de acentuacin, v. acentuacin // (ley universal que comprende lo sustancial que debe observar un cuerpo religioso) r-

923

reglamentacin gula, ae f . Uso: la - de San Benito, rgula Sancti Benedicti. vel diligntius ordinare; - los precios, prtia continere // (persona que vive bajo una regla o instituto religioso) regularis, is m. Sin: sodalis religiosus; religiosus alicius rdinis sodalis // (ajustado y conforme a regla) iustus, a, um. Sin: legtimus; compsitus. Uso: ejrcito -, iustus exrcitus; gobierno -, iustum vel legtimum imprium // (fijo) fixus, a, um. Sin: certus; status; statutus; status ac certus. Uso: renta -, status ac certus rditus // (uniforme, sin cambios grandes o bruscos ) aequalis vel aequbilis, e. Sin: uniformis; certus; certus et aequbilis. Uso: movimiento -, motus aequbilis; motus certus et aequbilis.

reglamentar: normis constitere. Sin: ordinare; rdine pnere; (rem) dispnere, distribere. reglamentario: legtimus, a, um. Sin: regularis, e; ex instituto.

reglamentacin: ordintio, onis f. Sin: ordo; rtio.

reglamento: lex, legis f. Sin: ordo, dnis m; normae minutae. Uso: - carcelario, carceralis vel carcerria disciplina; - escolar, lex scholstica; lex quae in scholis exercetur; ordinationes scholsticae vel scholares; - vial, ordintio viria. regresin: regressus, us m. Sin: regrssio, retrocssio, onis f. regresivo: regrdiens, entis. Sin: regressivus.

regreso: (en sentido propio y figurado) regressus, us m. regulacin: tempertio, onis f. Sin: modertio; moderamen (-mnis n). Uso: - trmica, caloris tempertio. regulable: moderbilis, e.

regulador: moderator, oris m. Sin: ordinator; dispsitor; temperator. Uso: plan -, rtio (-onis f) aedificatria; rtio aedifcia exstruendi // (dispositivo) moderamen, mnis n. Uso: - del sonido, moderamen snitus; - de velocidades, rota moderatrix velocitatum; moderamen velocitatis. regular: tr (rem) moderari. Sin: dirgere; ordinare; temperare // (ajustar una cosa) ordinare. Uso: - el reloj, horolgium diligenter

regularidad: (calidad de regular) regulritas, atis f. Sin: aequablitas; ordo; rtio; iusta rtio vel conformtio. Uso: - del curso de los astros, cursus constans (vel ratus) stellarum vel astrorum; - de los fenmenos naturales, vicissitdines rerum et rdines; - del movimiento, aequablitas mots; motus aequbilis; motus certus et aequbilis; - del pulso, aequus vel stbilis arteriarum pulsus; - de vida, vitae rtio bene ac sapienter instituta; - en la modulacin de la voz, vocis conformtio; con -, ratione et vi (con mtodo); guardar una gran - en la conducta, recte atque rdine fcere // (puntualidad) diligntia, ae f. Uso: con la mayor -, diligentssime // (justa proporcin) commditas, atis f. Sin: equitas; convenintia; congruntia. Uso: - de miembros, commditas et equitas membrorum // (adecuada disposicin) compostio, onis f. Sin: conformtio; concinntio. Uso: - de una figura geomtrica, symmtria, ae f; - de una frase, compostio; - de miembros, apta membrorum compostio; - de rasgos, (recta) lineamentorum conformtio; congruntia et aequlitas prtium; convenintia prtium; en la colocacin de las palabras, verborum conformtio (justa colocacin); verborum concnnitas (simetra) // (exacta observancia de la regla o instituto religioso) observntia,

924

reintegrar ae f. Sin: stricta vel summa disciplina // (perfeccin que resulta de observar las reglas estticas) perfctio, onis f. Sin: absoltio; perfctio atque absoltio. Uso: - de una obra literaria, elegntia. regularizacin: ad ius dispostio. Sin: ad legem conformtio. reinar: regnare. Sin: imperare; rgere. Uso: - interinamente, regnum nterim tractare.

regularmente: (comnmente) generliter. Sin: regulriter; plerumque; persaepe. Uso: condiciones - reiteradas, condiciones regulriter iteratae // (conforme a reglas) ad legem; recte; rdine.

regularizar: ad legem vel ad ius dispnere, conformare.

reincidencia: reincidntia, ae f. Sin: iterata lpsio; novus lapsus; iteratum vel repetitum fcinus (-nris n), scelus (-lris n), delictum. Uso: - en el pecado, sepius iteratum peccatum; - en la enfermedad, in morbum relpsio. reincidente: recidivus,a, um. Sin: qui vel quae eandem culpam committit. Uso: fiebres -, recidivae febres; pecador -, recidivus peccator; ser -, terum delnquere; idem fcinus renovare; in eandem culpam plries relabi; sepius in idem crimen relabi. reincorporacin: recorportio vel reincorportio, onis f.

rehabilitacin: rehabilittio, onis f. Sin: curtio // fig famae reddtio, redintegrtio, renovtio; infmiae detrctio; ad (vel in) ntegrum restittio; in pristinum restittio. Uso: - en el honor, in prstinam dignitatem (vel in prstinum honorem) restittio. rehabilitar: rehabilitare. Sin: rursus hbilem rddere; in prstinum statum restitere // fig bonam famam redintegrare. Sin: honorem restitere // rehabilitarse, bonam sibi famam reconciliare vel redintegrare.

reincorporar: recorporare vel reincorporare. Sin: rursus incorporare; dnuo corporare; terum cooptare; redintegrare. reingreso: iterata ingrssio. Sin: iteratus ingressus (-us m) vel intritus (-us m).

reimpresin: reimprssio, onis f. Sin: ltera imprssio. Uso: - de la primera edicin, nova imprssio primae editionis. reimprimir: reimprmere. Sin: terum (rursus, rursum, dnuo) imprmere; terum typis imprmere; terum typis remandare, exarare, descrbere, exscrbere.

Reino Unido de Gran Bretaa: Regnum Unitum Britnniae. reinsercin: iterata insrtio (-onis f). reinsertar: terum insrere.

reino: regnum, i n. Uso: reinos animal y vegetal, regna animale et vegetale.

reina: regina, ae f. Uso: - de belleza, formositatis regina; - del trigo, de la manzana, etc., regina frumenti vel trtici, mali, etc. // (pieza del juego de ajedrez) regina. Sin: Amazon, nis f (ac Amzonem vel Amzona).

reintegracin: redintegrtio, onis f. Sin: restittio; restaurtio; in ntegrum restittio; in prstinum revoctio. reintegrar: redintegrare vel reintegrare. Sin:

reintegrable: redintegrbilis vel reintegrbilis, e. Sin: reinstaurbilis.

925

rer restaurare; in ntegrum restitere; in prstinum revocare. culum, i n; retculus, i m // (redecilla para poner el equipaje en los vagones de ferrocarril, en los mnibus ...) retculum vel retculus. Sin: retinculum; retinculum (vel rete) sarcinrium // (parte de las hornillas y hornos que sostiene el combustible) cratcula, ae f; cratculum, i n. rejuela: (reja pequea) v. rejilla. relacin: (correspondencia o trato) reltio, onis f. Sin: rtio; necessitudo (-dnis f); commrcium; coninctio; vnculum. Uso: - afectiva, caritatis necessitudo; - amistosas, rationes amicales; buenas - con ..., bonae coniunctiones cum + abl; - carnal, carnalis reltio; - cientficas, doctorum mtuae rationes; - comerciales, mercatriae relationes; negotiationum rationes; mtua commrcia; - conyugales, maritales amplexus; - diplomticas, rationes vel relationes diplomticae; pblicae rationes vel necessitdines; pblicae necessitdinis rationes; legationum commrcia; - diplomticas con la Santa Sede, rationes (vel civitatum coniunctiones) cum Apostlica Sede; pblicae necessitdinis rationes cum Apostlica Sede; - diplomticas entre la Sede Apostlica y Rusia, pblicae necessitdinis rationes inter Sedem Apostlicam et Rssiam; - epistolar, epistularum commrcium; - fortuitas, connexiones sive conexiones fortutae; - futuras, relationes futurae; - homosexuales, rationes homosexuales; - humanas, humanae necessitdines; internacionales, pblicae Civitatum rationes; rationes pblicae inter nationes; res rationesque inter nationes; pblicae rationes quae inter nationes intercedunt; - interpersonales, inter personas necessitdines; - jurdicas, relationes iurdicae; - lgica, reltio lgica; normales, relationes normales; - pblicas, pblicae rationes; pblicae necessitdinis rationes; - real, reltio realis; - recprocas de convivencia, mtua commrcia in humano convictu; - sociales, relationes sociales; - de

rer: ridre. Uso: - a carcajadas, effuse ridere; - para sus adentros, occulte maligneque subridere. reivindicable: vindicbilis, e. Sin: repetbilis, flagitbilis (reclamable); recuperbilis (recuperable).

reivindicacin: vindictio, onis f. Sin: repettio; recupertio; vindciae, arum fpl. Uso: de la libertad, libertatis vindictio; - de los bienes, vindictio bonorum; hacer muchas -, multa reptere; no hacer ninguna -, nullam rem flagitare; tratar de apoderarse de algo por una injusta -, iniustis vindciis liquid ptere.

reja: (red de barras de hierro, que se pone en las puertas, ventanas y otras partes, para adorno, seguridad y defensa) clathri vel clatri, orum mpl. Sin: cataracta, ae f; cancelli, orum mpl; transenna, ae f. Uso: rejas de hierro, clathri frrei; ventana con -, clatrata fenestra; fenestra clathris munita; proveer de rejas , clatris munire vel cludere. rejilla: (celosa o reja pequea que cierra algunas aberturas) transnnula, ae f. Sin: ret-

reinvidicatorio: vindicationis (gen). Sin: repetitionis, recuperationis (gen); ad vindicationem (vel ad repetitionem, vel ad recuperationem) spectans.

reivindicar: vindicare liquid sibi vel ad se. Sin: liquid reptere, flagitare, recuperare. Uso: - un derecho, ius vindicare, reptere, prsequi; - el antiguo dominio sobre el mar, martimum imprium recuperare vel recpere; - el honor de uno, alicius famae conslere; - la libertad del pueblo, ppulum in libertatem vindicare vel reptere.

926

relativismoe amistad, amictiae necessitudo vel coninctio; amictia et coninctio; - de vecindad, vicinitatis coninctio // contraer relaciones con uno, cum liquo rationem contrhere; estar en - de amistad con alguien, esse in amictia cum liquo; amictiam cum liquo grere; tener - con alguien, cum liquo rationem habere; consuetdine uti cum liquo; tener - comercial con alguien, negtium habere cum liquo; se da una - recproca, recproca reltio habetur // (trato de carcter amoroso) coninctio, onis f. Uso: entablar una - sexual, coniunctionem sexualem inire cum + abl // (conexin) reltio, onis f. Sin: coninctio; respectus, us m. Uso: entablar relaciones de ayuda, coniunctiones auxiliares inire // (relato, exposicin, informe) reltio, onis f; relatus, us m. Sin: narrtio, renuntitio, expostio (rerum gestarum, dictorum ...). Uso: - escrita, scripta reltio; - radiofnica, reltio radiophnica; hacer una -, relationem fcere vel proferre // con - a, quod prtinet vel ttinet ad + ac; en - a las circunstancias, pro ratione adiunctorum. dad, en la caridad, pietatis, caritatis lnguor; petas, critas lnguens, languescens, defervescens.

relajante: refectrius, a, um. Sin: relaxandi vim habens; (espiritualmente) nimum (vel mentem) laxans, levans, llevans, rcreans. relajar: laxare vel relaxare. Uso: - el nimo con el juego, laxare nimum lusu; - el ardor de la virtud, virtutis stdium laxare vel remttere; - la disciplina, disciplinam remttere vel debilitare; - las costumbres, mores remissos (vel resolutos) rddere.

relajarse: (en el sentido de distraer o esparcir su nimo) relaxare nimum. Sin: relaxari nimo; relaxare se liqua re (- con alguna cosa) vel ab liqua re (dejando a un lado alguna cosa) // (- en la vida espiritual) nimi torpre (vel languore) ffici. Sin: languori (vel torpri, vel neglegntiae) se dare. relanzamiento: (reactivacin) novus impulsus (-us m). Sin: renovatus progressus (-us m).

relacional: necessitdinis (gen). Uso: esencial dimensin -, essentialis necessitdinis rtio. relais, v. rel. relche, v. relajacin.

relajacin: (accin y efecto de relajar o relajarse, en sentido de descanso o esparcimiento) relaxtio, onis f. Sin: laxamentum, remssio; oblecttio. Uso: - fsica, crporis (vel vrium) remssio, defctio, immintio; espiritual, nimi (vel mentis) relaxtio, laxamentum, remssio // - moral, dissoltio, onis f. Sin: mores lapsi ad molltias; nimi remssio et dissoltio; nimi remssio ac lxitas; nimi debilittio, deblitas, infrmitas. Uso: de la disciplina, disciplinae remssio, incria, neglegntia; remssior disciplina, - en la pie-

relativismo: relativismus, i m. Uso: - espiritual, relativismus spiritalis; - tico, relativismus thicus; que predomina incontrovertible, relativismus, qui aperte do-

relatividad: relatvitas, atis f. Uso: teora de la -, theria relativitatis.

relativamente: comparate. Sin: ad liquid quod prtinet, ttinet; ratione hbita alicius rei. Uso: - al hijo, ad flium quod prtinet; a lo que escribes, quod scribis; - a las propias fuerzas, pro suis cuiusque vribus; - a los propios medios, pro sua cuiusque facultate.

relanzar: (reactivar) refovere. Sin: rursus promovere // (repeler) recere. Sin: retorquere; responsrie cere.

927

relativista minatur; relativismus incontradicibilis. ctypum opus (peris n); bajo -, caelamen, mnis n; crusta, ae f ; caelatum opus; prstypon, i n; bajo - cincelado, toreuma, tis n; caelatura; ctypon, i n; anaglyptum vel anaglpticum opus (en pl anaglypta, orum); effgies (-i f) minens; imago ( -gnis f) ctypa // esculpir, modelar en -, liquid ita sclpere, effngere, ut lia in umbris, lia in eminntia videantur // (fig, importancia) momentum, i n. Sin: grvitas. Uso: personaje de -, vir clarus vel clarissimus; amplssimus vir; vir auctoritate gravis; poner algo de -, liquid in lucem proferre; liquid in lmine pnere; liquid illustrare; gravitatem (vel momentum) alicius rei proferre vel extllere. religin: (sentimiento y culto religioso) relgio, onis f. Sin: cultus, us m; sacrorum ritus (-us m). Uso: - heterodoxa, relgio heterodoxa // (orden, instituto religioso) relgio, onis f. Sin: ordo, dnis m; congregtio religiosa vel monstica. Uso: - benedictina, relgio benedictina.

relator, ra: relator, oris m; relatrix, icis f // (informador, ra) nntius, ii m; nntia, ae f. rel: Electr commutamen, mnis f. Sin: instrumentum elctricum temperatrium. relectura: iterata lctio // (nueva interpretacin) nova interprettio. relevador, v. rel. releer: relgere. Sin: terum lgere. relax, v. relajacin.

relativo: (que guarda relacin con alguien o con algo) ad liquem vel ad liquid prtinens // (no absoluto) ideas -, notiones, quae collatione (vel comparatione) hbita intelleguntur; velocidad -, velcitas comparative dicta // Gram relativus, a , um. . Uso: pronombre -, pronomen relativum.

relativista: sust relativista, ae m // adj relativsticus, a, um.

relevante: gravis, e. Sin: grandis; notbilis; magni momenti vel pnderis; consideratione dignus. relicario: (lugar donde se guardan las reliquias) reliquirium, ii n // (estuche) reliquirium, ii n. Sin: reliquiarum cpsula, theca, custdia.

relevancia: momentum, i n. Sin: magnitudo (-dnis f); pondus (-dris n); grvitas.

religiosa: (mujer que pertenece a una orden o congregacin religiosa) sanctimonialis, is f. Sin: castimonialis, is f; sanctimonialis virgo; sanctimonialis mlier; sacra virgo; virgo devota; virgo Deo devota; mlier religiosa; mlier Deo consecrata. religiosidad: religisitas, atis f.

relieve: (labor o figura que resalta sobre el plano) eminntia, ae f. Sin: prominntia; proiectura, ae f; proiectus, us m. Uso: - en mrmol, ex mrmore prominntia // (grabado, esculpido) alto -, emblema, atis n;

reliquia o reliquias: relquiae, arum fpl. Sin: lipsana, orum npl. Uso: besar las -, relquias venerari osculando.

religioso: (piadoso, que practica la religin) religiosus, a, um. Sin: pius; religionis colens; religionis praeceptis obtmperans. Uso: prcticas -, religiones // (que pertenece a una orden o congregacin religiosa) religiosus, i m. Sin: religiosus sodalis; pius vir religiosus; vir Deo consecratus.

928

remiendo rellano: praecnctio, onis f. Sin: scalarum arola; scalarum arola intercalaris. horologiorum fbrica vel officina // (tienda donde se venden) horologiorum taberna.

reloj: horolgium, ii n. Uso: - atmico, horolgium atmicum; - despertador, horolgium expergficum; v. despertador; elctrico, horolgium elctricum; - electrnico, horolgium electrnicum; - hidrosttico, - de agua, clpsydra, ae f ; horolgium hydrostticum vel hydrulicum; horolgium aqutile vel aqurium; horolgium ex aqua; solar, solrium, ii n; horolgium solrium vel solare // - de arena, horolgium arenrium vel ex arena; - de bolsillo, horolgium gestbile, manuale, portbile; - de cuarzo, horolgium qurzicum vel e quarzo; - de pared, horolgium pnsile; - de pndola, horolgium oscillatrium; horolgium perpendculo actum; horolgium perpendculi libramento actum; - de precisin, chronmetrum, i n; perfectus horarum index; - de pulsera, horolgium brachiale vel bracchiale; horolgium armillare; - de repeticin, horolgium sonbile, sonans, sonax (-acis); - de ruedas, horolgium rotale vel rotbile // dar cuerda al -, horolgium intndere vel retorquere; horolgii machinationem instrere vel gere; horolgio machinationem dare; el falla, horolgium aberrat vel mentitur; funciona el -?, estne horolgium in actu?; miramos el - para saber qu hora es, horolgium inspcimus, ut sciamus, quota sit hora; poner el - en hora, horolgium ordinare, temperare, accommodare, instrere, compnere; mi anda, marcha bien, horolgium meum recte metitur; adelanta, velcius vel cius movetur; atrasa, retardatur vel lntius movetur; va cinco minutos adelantado, quinque minutis ctius progrditur; va diez minutos atrasado, decem minutis retardatur; se par, sbstitit vel cnstitit; dsiit moveri. relojera: (arte de hacer relojes) ars horolgia conficiendi. Sin: ars horolgica vel horologiria // (taller donde se hacen relojes)

relojero: (el que hace relojes) horologirius, ii m. Sin: horologiorum rtifex (-fcis m), fabricator, pifex (-fcis m) // (el que los vende) horologiorum vnditor, negtians, negotiator // (el que los repara) horologiorum refector. remanencia: Fs remanntia, ae f. remanente: rliquum, i n.

remango: replicatura, ae f vel replictio, onis f. Sin: reflxio; recollctio; invrsio. rematar: (tirar al arco, en el ftbol) follem (vel pilam) in portam icere vel mttere. rembolso, v. reembolso. remendar: resarcire vel sarcire. Sin: refcere; reparare; concinnare; reconcinnare. remanso: aqua stagnans.

remendn: veteramentrius, ii m. Sin: sarcinator, oris m; sarctor; refector; reparator. Uso: sastre -, constor, oris m; zapatero -, veteramentrius sutor. remera: (prenda de vestir) intrula, ae f. remero, ra: remigator, oris m; remigatrix, icis f. Sin: remex, -mgis m; rmigans, antis. Uso: banco de los -, transtrum, i n.

remiendo: sartura vel sutura, ae f. Sin: refc-

remesa: (remisin que se hace de una cosa) mssio, onis f. Uso: - de dinero, pecniae mssio; pecnia missa; - de dinero por cheque, pecniae mssio per mandatum nummrium // (cosa enviada en cada vez) merx (mercis f) missa.

929

remise tio, reconcinntio, onis f. ris clcei refctio.

remise: coche de -, autoraeda meritria. Sin: autocinetum meritrium.

remo: remus, i m. Uso: mango del -, remi cpulus; pala del -, palma vel plmula, ae f // Dep remgium, ii n; remigtio, onis f. Sin: remigandi vel remorum ludus, certamen, certtio. Uso: practicar el -, remigare. remocin: (de cosas, sobre todo de vehculos) abltio, onis f // (privacin de cargo o empleo) privtio, onis f. Sin: amtio vel remtio; destittio.

remitente: missor, oris m. Sin: mittens, entis; qui mittit ltteras.

remordimiento: conscintiae morsus (-us m). Uso: sentir -, conscintiae morsu cruciari. remplazar, v. reemplazar. remplazo, v. reemplazo. remplazable, v. reemplazable.

rmora: (pez marino) rmora, ae f. Sin: echenis, nedis f; remligo, gnis f // (fig, cosa que detiene o dificulta) rmora, ae f. Sin: mora; impedimentum; retardtio; trditas; repgulum, i vel repgula, orum.

remolcador: adj remulcans, antis. Sin: trahens; tractrius; remulco trahens // sust remulcator, oris m. Sin: currus (-us m) remulcans vel tractrius; currus remulco trahens // (embarcacin que remolca) navis vel navgium remulcans. Sin: navis vel scapha tractria; navis remulco trahens; linter ad naves remulco adducendas.

remolachero: (persona que se dedica al cultivo de remolacha) betarum cultor.

remolacha: beta, ae f. Sin: betceus, i m; beta vulgaris vel ptula. Uso: cultivo de -, betarum cultura.

remunerativo: quaestuosus, a, um. Sin: lucrativus; fructuosus; lucrosus.

remolcar: remulcare. Sin: remulco dedcere vel trhere. Uso: cable de -, remulcum; vehculo remolcado, currus (- us m) remulcatus. remolque: remulcus, i m vel remulcum, i n; - en el que se viaja y se vive, v. roulotte. remolino: vertex vel vortex, tcis f.

remonta: (compostura del calzado) anterio-

renacimiento: (accin de renacer) novus ortus (-us m). Sin: renovtio (-onis f); nova natvitas; ad vitam restittio vel revoctio. Uso: el - de la vegetacin, renascentes herbae // (actividad nueva dada a las artes o ciencias) renascntia, ae f. Sin: reviviscntia; regenertio; renovtio; recretio; restaurtio; renovata alcritas. Uso: - artstico, literario, poltico, restittio rtium, litterarum, rei pblicae; - del latn y griego, latinitatis et graecitatis renovtio // (perodo histrico del siglo XVI) anagnesis, is f. Sin: renascntia; renascntia litterarum; renatae vel renovatae ltterae; ltterae redintegratae; renatae vel renovatae artes; renatae (renovatae, renascentes, reviviscentes) artes ac ltterae; aetas renatarum litterarum et rtium; aetas e renascntibus (vel e reviviscntibus) rtibus nuncupata; aetas, quae a renascntibus rtibus nuncupatur. Uso: los autores del -, renascntiae auctores; los ingenios del -, renatarum lit-

renacentista: adj anagenticus, a, um. Sin: ad renascntiam ttinens // sust renovationis homo; homo novus.

930

renta terarum ingnia; desde el comienzo del -, inde a renatis seculo XV ltteris; ab exrdio vel a primrdiis renatarum litterarum; desde la poca del -, ab aetate litterarum redintegratarum; despus del -, post renatas seculo XV ltteras; post renatas latinas ltteras; post renatas vterum ltteras artesque; en el perodo del -, renatarum litterarum tmpore; florescntibus de ntegro ltteris; ltteris renovatis. renal: renalis, e. Sin: renum (de los riones). Uso: enfermedad -, nephropatha, ae f. rengln: lnea, ae f. Sin: versus, us m. Uso: por -, per sngulos versus; escribir dos - a uno, liquid litterarum ad liquem dare; leer entre renglones, plus quam significatur intellgere; no escribir ni un -, ne verbum (vel ne ltteram) quidem scrbere; una carta de pocos -, ltterae paucorum vrsuum. reno: tarandrus, i m. Sin: rhenus, i m. Uso: - hembra, tarandrus fmina; - macho, tarandrus mas (maris m); de -, tarandrnus.

rendicin: (accin y efecto de rendir) expugntio,onis f. Uso: - de una plaza, ppidi expugntio // (accin y efecto de rendirse) dedtio (licui vel ad liquem). Uso: - incondicional, dedtio sine ulla condicione; aceptar la - de uno, liquem in deditionem accpere vel recpere; obligar a uno a la -, liquem ad deditionem redgere; liquem in (vel ad) deditionem impllere vel compllere // (rendimiento, producto) v. rendimiento // - de cuentas, rationum reddtio (-onis f). Sin: accepti et expensi rtio. rendimiento: rdditus vel rditus, us m. Sin: proventus, fructus, us m.

rendez-vous, v. cita, entrevista.

renombre: nomen vel renomen, mnis n. Sin: fama, glria, laus, celbritas, opnio. Uso: de gran -, magnae opinionis; de - internacional, internationliter notssimus; adquirir -, famam cnsequi.

renombrado: famosus, a, um. Sin: cleber, -bris, -bre; clarus, praeclarus; illustris, e; nclitus; insignis, e; fam ingens vel praestans; notssimus.

rendirse: dedi vel se ddere licui. Sin: in deditionem venire, deditionem subire; fcere deditionem licui vel ad liquem; arma trdere. renegado, da: abnegator, oris m; abnegatrix, icis f. Sin: abdicator; desertor; apstata, ae m. renegador: abnegator, oris m.

renegociar: dnuo pacisci. Sin: retractare; novas pactiones fcere (cum liquo de liqua re); (licui) novas condiciones propnere.

renovador, ra: renovator, vel novator, vel innovator, oris m; renovatrix, icis f. Sin: instaurator; restitutor; redintegrator // adj novationem prmovens; novandi vim habens; progressum inducens vel sscitans.

renovacin: renovtio, vel novtio, vel innovtio, onis f. Sin: redintegrtio; instaurtio vel restaurtio. Uso: - democrtica, renovtio democrtica; - disciplinaria, disciplinae instaurtio; - doctrinal, doctrinae redintegrtio; - de las costumbres cristianas, christianorum morum renovtio; - de los juegos, instaurtio ludorum; secreto de la -, ntima renovationis vis.

renovable: renovbilis vel innovbilis. Sin: iterbilis; iterationem vel continuationem admittens.

renta: (beneficio que se obtiene de una cosa) rditus, us m. Sin: proventus, us m; vectgal,

931

rentabilidad alis n. Uso: - neta, slidi rditus mpl; la economa es una gran -, magnum vectigal est parsimnia; - del petrleo, petrlei rditus; constituir una - vitalicia, rditus ad vitae tempus duraturos institere // (beneficio anual) pnsio, onis f. Sin: nnuum, i vel nnua, orum; nnua pecnia. Uso: sealar una - a alguien, nnuam pecniam statere licui // (lo que paga un arrendatario) merces, edis f. Uso: - de un predio, agri vel predii merces // (deuda pblica) pblica nmina. rentado: (que tiene renta para mantenerse) qui redtibus fruitur // (que disfruta de un seguro social) pensionrius cautionis socialis. rentabilidad: rentablitas, atis f. reojo: mirar de -, limis aspcere, intueri, spectare; limis culis aspcere; obliquis culis aspcere // (fig, mirar con enfado o prevencin hostil) liquem despcere. reologa: rheolgia sive -loga, ae f. reoscopio: rheoscpium, ii n. remetro: rhemetrum, i n.

reparacin: repartio, onis f. Sin: restittio; redintegrtio, refctio; sartura. Uso: - de culpa, satisfctio. reparar: reparare. Sin: refcere; restitere; restaurare. Uso: - carreteras, stratas restitere; v. refaccionar.

restato: rhestatum, i n; rhestatus, i m.

renunciar: renuntiare. Sin: abdicare; dimttere. Uso: - al cargo, mnere se abdicare; - a cargos civiles, civlibus offciis renuntiare.

renunciante: renntians, antis. Sin: de iure suo cedens // sust renuntians. Sin: renuntiator, oris m; renuntiatrix, icis f ; qui vel quae de suo iure cedit.

renuncia: abrenuntitio, onis f.

rentista: (persona que recibe renta) rediturius, ii m; redituria, ae f.

rentar: rditum vel proventum prere.

reparo: (cosa que se pone por resguardo) praesdium, ii n. Sin: munimen, mnis n; munimentum; tutela; defnsio. Uso: - contra la lluvia, munimen ad imbres. reparticin: (accin y efecto de repartir) digstio, onis f. Sin: distribtio; divsio // (dependencia en una organizacin administrativa) pars administratria.

renunciatario: renuntiatrius, ii m. Sin: is, cuius in favorem liquis renuntiat. reo: reus, i m. Uso: - de lesa majestad, (laesae) maiestatis reus; hacerse - de lesa majestad, maiestatem ledere vel minere. regrafo: rhegraphum, i n. reforo: rhephorus, i m; rhephorum, i n.

reparto: (repartimiento, oficina) pars, partis f. Sin: rea; rgio, sctio, sttio, onis f. Uso: - de reanimacin, sttio redanimationis // (accin y efecto de repartir) tradtio, onis f. Uso: - de cartas, perltio cursualis; epistularum vel litterarum tradtio.

repartir: (distribuir algo dividindolo en partes) distribere. Sin: divdere // (entregar a personas distintas lo que han encargado o deben recibir) rddere. Sin: trdere. Uso: cartas, ltteras rddere; epstulas trdere // (cargar una contribucin o ganancia por partes) vectgal distribere.

932

repetidor repasar: (volver a pasar por un mismo sitio o lugar) redire. Uso: - por un camino, redire viam vel iter; viam reptere; iter relgere; por una calle, redire viam // (recorrer lo que se ha estudiado) recensere. Sin: reptere. Uso: - las lecciones, dictata secum reptere; memri recensere dictata; - mentalmente las reglas, praecepta reptere // (volver a mirar, examinar o registrar una cosa) recognscere; reclere // (volver a explicar la leccin) rursus vel dnuo explicare. Sin: lectionem relgere, reclere; terum lectionem lgere // (- en su mente, en su memoria) recogitare. Sin: reclere; liquid memri vel nimo reptere; secum revlvere; secum recogitare de liqua re; liquid cum nimo revlvere; secum nimo reputare. Uso: repaso conmigo toda mi jornada, totum diem meum scrutor // (reconocer muy por encima un escrito, pasando por l la vista ligeramente o de corrido) liquid strictim (vel cursim) lgere. Uso: - un libro, librum strictim attngere. repaso: (accin y efecto de volver a pasar) retrnsitus, us m. Sin: retranstio, onis f; rditus, us m; redtio; iteratum trnsitus; recursus, us m // (estudio ligero de lo que se tiene visto o estudiado) recnsio, onis f. Sin: relctio; repettio; itertio; retractatus, us m (el repetir); recenstio, onis f (el releer). Uso: doy un - a la parte que he de declamar, tero declamationis partem // (reconocimiento de algo despus de hecho, para ver si le falta o sobra algo) recogntio, onis f. Sin: recnsio. repasata, v. regaina, reprimenda. dire, reverti, se recpere; ptriam reptere // (devolver algo o a alguien a su patria) domum remttere. Sin: in ptriam redcere vel restitere. repercusin: repercssio, onis f; repercussus, us m. Sin: resulttio; reverbertio; resonntia; redundtio; redundntia.

repercutir: (intr, rebotar) reprcuti. Sin: referri; reddi; repelli; resultare; resilire . Uso: el sonido repercute, sonus resultat // (tr, rayos, sonidos, etc.) reperctere. Sin: reverberare; rddere, regrere; referre; reflctere; remttere; replicare. Uso: - los rayos, rdios replicare vel reverberare; - la voz, vocem remttere, reiectare, reperctere // (Med, rechazar, repeler, hacer que un humor retroceda o refluya hacia atrs) repllere. Sin: recere; nxios humores lio avrtere // (recaer sobre) recdere. Sin: redundare; redire (in liquid vel in liquem). Uso: el castigo (de alguien) repercute sobre su familia, poena in eius famliam rcidit; la infamia repercute sobre los amigos, infmia ad amicos redundat. repertorio: (lista de obras dramticas que habitualmente ejecuta un artista) repertrium, ii n // (coleccin de obras o noticias) index, dcis mf. Sin: thesaurus. repetidamente: iteratim. Sin: terum iterumque; terum atque terum; terum ac sepius; saepe sepius; crebro; frequenter. repeticin: itertio, onis f. Sin: repettio.

repatriacin: (regreso espontneo a la patria) remigrtio, onis f. Sin: in ptriam rditus (-us m) vel revrsio; domum redtio // (devolucin de un extranjero al pas de origen) in ptriam remssio vel restittio.

repatriar: (regresar a la patria) repatriare. Sin: remigrare; domum redire; in ptriam re-

repetidor: (alumno que repite un curso) v. repitiente // (el que repasa a otro la leccin) repettor, oris m. Sin: submagister; promagister; subsidirius vel domsticus magister; hypodidscalus // Telec amplificatrium instrumentum // (TV, emisor de dbil potencia, que retransmite los programas difundidos por una estacin principal) sttio

933

repetir mutatria. Sin: apparatus mutatrius. rius; - fotgrafo intruso, reptcius imginum auceps.

repetir: iterare.

repique: sacri aeris concentus; sacrorum aerum concentus. Sin: campani aeris concentus. repisa: plteus, i m. repitiente: adj rpetens, entis. Sin: terans // sust alumnus rpetens (scholam); eiusdem scholae iterator. replicar: replicare. Sin: iterare; reptere; respondere. repoblacin: incolarum redintegrtio.

repetitivo: iterativus, a, um.

reposera: sella dormitria. Sin: sella flexbilis, flxilis, plictilis; reclnis sella; flxile ac plictile subsllium; scimpdium vel oblonga ac plictilis sella; sedile (-is n) cubitrium. reposicin: repostio, onis f. repositorio: repositrium, ii n. Sin: receptculum; reconditrium.

reporterismo: (oficio de reportero) relatoris munus (-nris n) // (informacin periodstica) reltio, onis f (diurnorum reltio; diurnorum nntii vel nntia, si se trata de diarios; commentariorum reltio; commentariorum nntii vel nntia, si se trata de revistas).

reporter, v. reportero.

reportaje: reltio, onis f. Uso: - fotogrfico, scriptum photographmatis illustratum.

repollo: brssica capitata vel cumana.

repoblar: novis ncolis frequentare.

repostera: (oficina donde se fabrican confituras, pasteles, embutidos, etc.) v. confitera, pastelera // (despensilla en que se guardan provisiones de esta clase) cellrium, ii n. Sin: prompturium vel promptrium; cllula penaria vel penuria; cllula prompturia // (lugar donde se guardan los objetos del servicio de la mesa) armrium, ii n. Sin: arca; repositrium; armrium prompturium; v. aparador. represalia: represliae, arum fpl. Sin: hostimentum; vis vi repulsa. Uso: actos de -, actus represaliarum; derecho de -, clarigtio, onis f; ius represaliarum; por -, ttulo represaliarum; clarigationis caus; hacer represalias, vim vi repllere; pria pribus respondere; par pro pari referre. repostero, v. confitero, pastelero.

reportero: relator, oris m. Sin: auceps (-cpis m) notitiarum (cazador de noticias). Uso: de diario, diurnorum vel diurnrius relator; nuntiorum explorator; - de radio, relator stationis radiophnicae; - de revista, commentariorum relator; - de televisin, relator stationis televisficae; - grfico, relator photgraphus vel photogrphicus; photodiurn-

representacin: (accin y efecto de representar) repraesenttio, onis f. Sin: descrptio; reltio. Uso: - grfica de un plano, descrptio aedificandi // (figura, imagen o idea que sustituye a la realidad) effgies, i f. Sin: imago, gnis f. Uso: - pictricas, formae ac figurae // (obra dramtica) spectculum, i n. Sin:

represaliar: represliis uti (contra liquem). Sin: represliis plctere (vel affcere) liquem.

934

reprobado spectamen, mnis n; fbulae ctio; exhibtio spectculi; ludus scenicus. Uso: - religiosa, spectculum sacrum; sacer ludus scenicus // (hecho de representar a una casa comercial) negotiorum procurtio // (cuerpo de representantes) v. delegacin // - proporcional, procurtio proportionalis. aetatis philosophorum; mal - de la latinidad, malus auctor latinitatis // (sostenedor, partidario) auctor, oris m. Sin: cgnitor. Uso: el de una idea, de un parecer, sentntiae auctor vel cgnitor // (actor o actriz) actor, oris m; actrix, icis f. Sin: scenicus, i m; scenica, ae f.

representante: (persona que hace las veces de otra) vicrius, ii m; vicria, ae f. Uso: ser el - de alguien, alicius vice (vel offcio, vel prtibus) fungi; alicius personam grere; ser el - de la ciudad, de una firma o sociedad comercial, de una sociedad civil, civitatis, societatis (nminis), collgii personam grere // (persona que representa a un ausente, cuerpo o comunidad) repraesentans, antis m. Sin: legatus vel delegatus, i m; curator vel procurator, oris m; nntius; orator. Uso: - del drama ingls, repraesentans drmatis nglici; - del rey, regis legatus; - de una empresa, societatis bonis gignendis procurator; representantes de otras Iglesias cristianas, repraesentantes aliarum ecclesiarum christianarum; representantes de varias naciones y gobiernos, repraesentantes variarum nationum regiminumque; representantes de todos los partidos, repraesentantes mnium factionum politicarum; enviar a uno como -, liquem legare; liquem legatum mttere // (persona que gestiona los contratos y asuntos profesionales) curator negotiorum. Uso: ser el - de uno, de una firma o sociedad, alicius, societatis (vel nminis) negtia (vel rationes) procurare // (el que sirve de modelo, de ejemplo) exemplar, aris n. Sin: auctor; princeps. Uso: noble - de su ciudad, egrgius auctor civitatis suae; el principal - de la democracia, homo florens prae cteris in ratione populari; - de la poca antigua, exemplar aevi prioris; el ms autorizado - de la filosofa contempornea, princeps huius

representador: repraesentator, oris m. Sin: repraesentans.

representar: (hacer presente algo) repraesentare // (actuar en nombre o por cuenta de otro; hacer las veces de otra persona o colectividad) alicius vice (vel mnere) fungi; alicius vicrius sum // - los intereses de alguien, alicius negtia procurare // (ejecutar una obra de teatro) fbulam dare, gere, pergere // (interpretar un papel de una obra dramtica) alicius personam grere vel gere // (informar, referir) referre. Sin: renuntiare. representativo: (que se puede tomar como representacin de otra persona o cosa) repraesentativus, a, um . Sin: signficans; significativus // (caracterstico, ejemplar, modlico) praecpuus, a, um. Sin: excellens; princeps (-cpis) // rgimen -, forma rei pblicae repraesentativa.

reprimido: repressus, a, um. Sin: corcitus; cohbitus; refrenatus. reprobado: (censurado) vituperatus, a, um. Sin: exprobratus; reprehensus; correptus // (que no aprob un curso o examen) reprobatus, a, um. Sin: improbatus. Uso: alumno -,

reprimenda: reprehnsio, onis f. Sin: obiurgtio; severa corrctio.

represivo: repressivus, a, um. Sin: rprimens; corcitivus; corcitrius. Uso: medida -, corctio.

represin: reprssio, onis f. Sin: corctio; cohibtio; refrentio.

935

reprochar alumnus improbatus. praesidialis vel praesidalis // - Democrtica Alemana, Res pblica Democrtica Germnica; - Federal de Alemania, Foederata Res pblica Germnica; - Arabe Unida, Respblica Arbica Unita; - Federal de Austria, Res pblica Foederatarum Austriae Civitatum; - Centroafricana, Respblica Africae Mdiae; - Popular China, Res pblica Popularis Sinensis; - de Colombia, Columbiana Respblica; - de Sudfrica, Respblica Africae Australis. republicano: (dicho del ciudadano de una repblica) republicanus, i m. Sin: rei pblicae civis // (partidario de este gnero de gobierno) rei pblicae studiosus, fautor, propugnator. Sin: popularis imprii (vel popularis rei pblicae) fautor, assertor; communis libertatis studiosus vel amans; is, cui a repblica nomen. repuesto: piezas de -, partes subsidiriae, additciae, supervacneae. repulgo, v. dobladillo. republicanismo: rei pblicae stdium.

reprochar: liquem reprehndere vel obiurgare. Sin: liquem verbis increpare, increpitare, corrpere, exprobrare.

reproduccin: (accin y efecto de reproducir o reproducirse) genertio, onis f. Sin: procretio; progenertio, regermintio. Uso: - por segmentacin, scissipritas, atis f; segmentria procretio vel genertio; genertio per scissionem hbita; tcnicas de - artificial, modi generationis artificiosae // (cosa que reproduce o copia un original) exemplum, i n. Sin: exemplar, aris n. Uso: una - fotogrfica del Cdice B, exemplar Cdicis B photogrphice expressum // (copia de un texto, una obra u objeto de arte) imago, gnis f. reproducible: regenerbilis, e. Sin: rursus producbilis; potis effingi vel xprimi.

reprueba: novum argumentum. Sin: crtior probtio.

reproductivo: reproductivus, a, um. Sin: ad gignendum vel ad procreandum aptus.

reproducir: (volver a producir o producir de nuevo) regenerare. Sin: procreare; rursus prodcere // (volver a hacer presente lo que antes se dijo o aleg) reptere. Sin: adem dcere vel fcere // (sacar copia de un original) imitari. Sin: exprmere.

repblica: (como Estado) res pblica vel respblica, vel Respblica. Sin: cvitas. Uso: autnoma, provncia lbera; - comunistas o socialistas, pblicae res communsticae vel socialsticae; - democrtica, popularis res pblica; - federal, res pblica foederalis vel foederata; - presidencialista, res pblica

reps: crispum, i n. Uso: - de seda, crispum sricum.

requisicin: conquistio, onis f.

requisar: exqurere. Sin: expostulare, exgere. requisito: condcio, onis f. Sin: res necessria.

requesn: cogulum, i n. Sin: lac coagulatum; meta (-ae f) lactis; cogulum recoctum; coacti lactis massa; cocta massa csei recocta.

resarcible: reparbilis, e. Sin: qui (quae,

requisitoria: accustio, onis f. Sin: crimintio; criminosa ortio.

936

resfro quod) potest sarciri, resarciri, reparari. diriae // (guardia o custodia) - monetaria, nummi repsiti; aerrium cnditum; - metlica, subsidiria vis metalli; - de oro, cnditum auri aerrium; pretisius aerrium // (porcin de superficie que se protege) saeptum, i n. Sin: loci reservati; loca reservata. Uso: - nacional, parque nacional, saeptum pblicum; saeptum beluarum plantarumque; - de caza, ventio reservata; fines venatrii; privata venationis loca // (territorio reservado) - de indios, autchtonum terra prpria // (Dep, jugador que aguarda para actuar) vir vel lusor subsidirius // (excepcin) excptio, onis f. Uso: - mental, tcita excptio; epichia; interprettio restrictiva. reservacin: (accin y efecto de reservar) reservtio, onis f // (reserva de habitaciones, de localidades para un espectculo) praenottio, onis f. Sin: praesigntio; v. prenotacin.

resbaladero: (adj, resbaladizo) v. esta voz // (lugar resbaladizo) lbricum, i n // (paraje en que hay hielo para resbalar) glcies consistens. resbaladizo: lbricus, a, um. Sin: lpsilis; lbilis. Uso: de un modo -, lbrice.

resarcir: resarcire vel sarcire. Sin: reparare; refcere; damna sarcire vel compensare.

resarcimiento: satisfctio, onis f. Sin: compenstio; restittio; medela damni.

resbaln: lapsus, us m. Sin: lpsio, prolpsio, onis f // fig lapsus. Sin: error praeceps (-ciptis). rescate: (accin y efecto de rescatar) redmptio, onis f. Sin: libertio // (dinero con que se rescata, o que se pide para ello) prtium, ii n (pro redemptione). resbaloso, v. resbaladizo.

resea: (accin y efecto de resear) recnsio, onis f; recensus, us m. Sin: recogntio; descrptio; numertio; reltio. Uso: - cronolgica, nottio tmporum // (narracin sucinta) brevis reltio, expostio, narrtio // (informacin crtica o comentario sobre una obra literaria o cientfica, etc.) commentrium, ii n; commentrius, ii m. Sin: iudcium; recogntio; censura; v. recensin // (revista que se hace de la tropa) mlitum lustrtio.

rescindir: rescndere vel scndere. Sin: disslvere; abrogare; rritum fcere. Uso: - un contrato, pactionem rescndere.

reservado: (que se reserva o debe reservarse) reservatus, a, um. Sin: repsitus, sepsitus; exceptus; exclusus; destinatus. Uso: sitios -, loci reservati; loca reservata // (callado; reacio en manifestar su interior) tcitus, a, um. Sin: taciturnus; tectus // (cauteloso) cautus, a, um // (prudente, circunspecto) circumspectus. Sin: prudens; modestus; verecundus.

reservar: reservare. Sin: sepnere, repnere; excpere, excldere; destinare. Uso: hacerse -, condcere; me hice - un camarote en el Queen Mary, domnculam vel cllulam conduxi navis Reginae Marae. resfriado: adj gravedinosus, a, um. Sin: gravdine vel pitut affectus, correptus, laborans // (sust, catarro, constipado) v. estas voces.

reserva: (cuerpo de tropas) subsidirii, orum mpl. Sin: auxlia vel subsdia, orum npl; mlites subsidirii vel auxilirii; cpiae subsi-

resfro: pituta, ae f. Sin: gravedo; destilltio; perfrctio; cpitis gravedo. Uso: agarrar un -, perfrictionem sibi contrhere.

937

resguardar resguardar: saepire. Sin: protgere; munire. residence disiuncta. (house) : diaeta nimo biit; no -, no saber - a algo, liquid iniquo nimo ferre; liquid aegre (vel moleste, vel grviter) ferre.

deversria

residencia: (lugar en que se reside, casa, domicilio) commortio, onis f. Sin: sedes, is f; domiclium vel domus; habitandi sedes. Uso: - secundaria, habitandi sedes secundria; para menores, commortio minribus hosptium praebens; permiso de -, permssio residntiae vel habitandi; vnia commorandi // (casa suntuosa) residntia, ae f. Sin: mnsio. Uso: - del presidente, residntia presidis; de los reyes, residntia regum // (centro hospitalario en el que hay enfermos internados) v. hospital.

resina: resina, ae f. Uso: - sinttica, artificial, resina synthtica, artificialis, artificiosa, arte facta.

residencial: residentialis, e. Sin: sedis vel domiclii (gen) Uso: ad vicum urbis lautiorum domorum spectans. residente: resdens, entis. Sin: cmmorans; sedem vel domiclium habens. residual: resduus, a, um. Sin: rliquus.

resistencia: (accin y efecto de resistir o resistirse) resistntia, ae (contra + ac) f. Sin: obstntia; rensus, us m; frmitas, firmitudo (-dnis f); constntia; patintia; tencitas. Uso: - armada, resistntia armata; - fsica, crporis patintia; sin -, sine ulla resistntia; sine ullo renisu; bien preparado para la -, ad resistntiam aptus adversus + ac // (conjunto de personas que se oponen a los invasores o a una dictadura) resistntia, ae f // Electr resistrium, ii n. Sin: rhephorum, i n; rhephorus, i m. resistente: (que resiste) resistens, entis. Sin: obsistens; obstans. Uso: - al fuego, igni resistens // (que pertenece a la resistencia) resistens, entis. resistir: resstere. Uso: - a la demagogia, demaggiae resstere.

resignado: ptiens, entis. Sin: aequus; acquiescens; tlerans; pacatus; quietus; sorte sua contentus.

residuo: resduum, i n. Sin: rliquum; resdua, orum npl. Uso: - qumicos, resdua chemiclia; - radiactivos, resdua radiactiva; purgamentum radioactivum.

resignarse: acquiscere. Sin: obtemperare; parre; bsequi; aequo nimo ferre, pati, tolerare. Uso: - a las circunstancias, tmpori cdere vel parre; - a la propia suerte, fortunae (suae) succmbere; in sua sorte quiscere; - a la voluntad de alguien, licui (vel alicius voluntati) bsequi; - a la voluntad de Dios, ad Dei nutum se totum accommodare vel compnere; se fue resignado, aequo

resoli o resol: roslium, ii n. Sin: ros (roris m) solis; dulcssima aromtica ptio.

resma: scapus, i m. Sin: fascis, is m; fascculus, i m. Uso: - de papel, chartae fascis; - de papel de carta, fascculus chartae epistolaris.

resolver: (desatar una dificultad o dar resolucin a una duda) reslvere. Sin: slvere, exslvere. Uso: - un problema, un enigma, quaestionem, aenigma slvere; quaestionis, aengmatis nodum expedire vel exslvere. resonador: resonatrium, ii n. Sin: vocis propagatrium.

938

responsabilidad resonancia: (prolongacin del sonido) resonntia, ae f. Sin: resontio, repercssio, onis f // (sonido producido por repercusin de otro) repercussus, us m. Sin: sonus percussus // (fama) nomen, mnis n. resonar: (repercutir el sonido) resonare. Sin: sonum vel snitum rddere. respiratrium automatrium.

resorte: (muelle de metal) elatrium, ii n. Sin: lmina vel lamella mollis, flxilis, flexbilis, elstica; spira frrea. respaldo: dorsuale, is n. Sin: dorsum; reclinatrium; fulcrum dorsi. Uso: - de silla, reclinatrium sellae; arcus vel dorsum sellae. respaldar, v. respaldo.

respirar: respirare. Sin: spirare; nimum vel spritum gere, accpere, collgere, dcere, recpere, trhere. Uso: - afanosamente, spritum crebro collgere; - levemente, lenem spritum gere; - a pleno pulmn, aperto pctore salutferum ra dcere. respiratorio: respiratrius, a, um. Sin: spiritalis; spirbilis; spirandi (gen); spritus (gen). Uso: aparato -, vscera spirablia npl; vas -, meatus (um mpl) spirandi vel sprits; rgano -, rganum respiratrium.

respiracin: respirtio, onis f. Sin: respiratus, spritus, us m; nima; efflatus, us m; exhaltio. Uso: - afanosa, spiritus angustior; angstiae (-arum fpl) sprits; - animal, cutnea, vegetal, respirtio animalis, cutnea, vegetalis; - artificial, respirtio artificiosa, artificialis; curtio oxygnia; - boca a boca, sculum salutare; - dbil, spritus rarus, nima tnuis (especialmente de un moribundo); dificultad de -, spirandi difficultas; anheltio; spritus gravis; rganos de la -, rgana respirationis. respiradero: spirculum, i n. Sin: spiramentum; fstula; pteus; os exhalationis.

respeto: respectus, us m. Sin: observntia (vel dbitus honor) in liquem. Uso: - humano, inanis pudor; inanis humani iudcii pudor; malus pudor; - por los dems, ceterorum observntia; con el debido -, cum reverntia; sin - humano, nullo ad humana iudcia respectu.

respirador: respiratrium, ii n. Sin: instrumentum respiratrium. Uso: - automtico,

responsabilidad: responsablitas vel responslitas, atis f. Sin: onus, neris n; munus, nris n; offcium, ii n; culpa, ae f (culpabilidad); auctritas, atis (peso, valor del cargo). Uso: - conformes a las aptitudes naturales, mnera et offcia ingnio uniuscuiusque consentnea; - especfica, peculiaris responslitas; - especfica sobre el ambiente de vida, offcium de vitae loco; - financiera, onus nummrium; - misionera, responsablitas missionalis; - social, socialis obligtio; - subjetiva, subiectiva responslitas; tremenda -, grave onus; responsabilidades del matrimonio, responsabilitates cniugum; conciencia de la propia -, offcii sui conscintia; sibi crditi mneris conscintia; conscintia mnerum exsequendorum // la - de amar la vida humana, offcium vitam humanam amandi; la - de este empeoramiento, onus talis conversionis in peius; es cosa de gran -, res est magni neris vel pnderis; es decisiva la - de la familia, decretria est famliae responslitas; esto implica muchas y graves -, hoc multa graviaque imponit nera; la - recae

responder: respondere. Uso: responde ahora a lo que te pregunto: nunc respondeto ad ea, quae te interrogo; quin sabe -?, quis responsum dare scit?; quin sabe - a esta pregunta?, quis huic quaestioni respondere scit?

939

responsabilizacin sobre alguien, eventus in caput alicius rcidit // achacar a uno la - de algo, ab liquo rationem ptere; culpam (alicius rei) in liquem derivare vel concere; asumir la - de algo, liquid in se recpere; alicius rei rationem in se recpere; causam in se transferre; cargar con la - (culpa) de algo, alicius rei culpam suscpere; ejercer la propia -, offcia sua xsequi; estar exento de -, culp vacare; extra culpam esse; sentir su -, suam sentire responsabilitatem; tener la grave - de educar rectamente a sus hijos, gravi offcio teneri recte educandi prolem; tomo sobre m la -, perculum (el riesgo) vel culpam (la culpa) in me recpio; praesto perculum vel culpam // bajo mi -, me auctore (a instigacin ma); meo perculo (por mi cuenta y riesgo); sin -, nullo rationis reddendae offcio. responsabilizacin: responsalitatis vel responsabilitatis ininctio. responsorial: adj responsorialis, e // (libro de los responsorios) responsoriale, is n. Sin: responsoriorum liber vel volumen. respuesta: (accin de responder) respnsio, onis f // (lo que se responde) responsum, i n. Uso: - telegrfica, telegrphicum responsum; esperar - positiva del gobierno de Israel, responsum positivum ab regmine israheliano exspectare.

restar: Mat dedcere (nmerum de vel ex alio). Sin: subdcere; detrhere; deductionem fcere. restauracin: restaurtio, onis f. Sin: refctio; restittio; instaurtio. Uso: - econmica, restaurtio oeconmica; - de una antigua cubierta, restittio vetusti cuiusdam integumenti; - de una casa, restittio doms.

restablecer: - crticamente un texto, textum ad criticorum rationem exgere. Sin: textum crtice (vel ad crticam rationem) corrgere vel emendare.

responsable: sust responsalis vel responsbilis, is m. Sin: auctor; moderator; sponsor, responsor; (promotor de una empresa) alicius rei dux (vel auctor, vel caput, vel princeps); qui praestat liquem (que da garanta por uno) vel liquid (por algo); qui spondet pro liquo (quien se hace garante de alguien). Uso: los - de la mala condicin de la educacin, responsbiles de mala condicione educationis; ser - de algo, liquid praestare; liquid in se recpere; auctorem esse alicius rei; hacer a uno -, ab liquo rationem ptere // adj responsalis vel responsbilis, e. Sin: offcii sui cnscius (concienzudo); obnxius (culpable). Uso: ejercicio - de la paternidad y maternidad, responsalis paternitatis ac maternitatis exercittio; de manera -, modo responsali. responsablemente: responsabliter.

responsabilizar: responsalitatem vel responsabilitatem iningere.

restaurado: refectus, a, um. Sin: restitutus; renovatus. restaurador: restaurator, oris m. Sin: refector; restitutor; repostor. restaurn, v. restaurante.

restaurar: restaurare. Sin: reficere; reparare; restitere; redintegrare.

restaurante: caupona, ae f; caupnium, ii n. Sin: refectria, ae f (taberna); taberna deversria vel refectria; domus cenatria. Uso: de hotel, centio, onis f; - chino, caupona sinensis; - musical, caupona msica; estar en un -, in caupona esse; ir al -, cauponam adire, ad cauponam deverti; quedar en un -, in caupona manere vel morari.

940

retculo restorn, v. restaurante. anstasis, is f;: rditus ad (vel in) vitam; reviviscntia, resuscittio (a mortuis); ad vitam restittio; - de los muertos, mortuorum ad vitam revoctio; Pascua de -, sollmnia (vel sacrum sollemne) ob memriam anstasis Domini Nostri Iesu Christi. retablo: sacra tbula torumatis decorata. retaguardia: auxiliare vel auxilirium agmen (-mnis n). Sin: agmen postremum. retahla: longa sries (-ei f). Uso: - de palabras, flumen verborum; - de reglas, fastidiosa praeceptorum sries.

resucitacin: resuscittio, onis f.

resucitado: resuscitatus, a, um. Sin: in vitam redux; ad vitam revocatus vel reductus; redivivus; reviviscens. resucitador, ra: resuscitator, oris m; resuscitatrix, icis f. Sin: vitae restitutor.

resultado: xitus, us m. Sin: eventus; effectus; (favorable) successus // (situacin) status, us m. Uso: - final, status finalis // sin -, sine effectu, vel sine ullo effectu. resumen: summrium, ii n. Sin: compndium; eptoma, ae f.

resucitar: (volver a la vida a un muerto) resuscitare. Sin: ad vitam revocare; vitam rddere // (volver a la vida) resuscitari. Sin: resrgere; revivscere; ab nferis excitari.

retama: genista, ae f.

retardador: Cinem cinematogrphicum sufflamen (-mnis n).

resurgimiento: resurrctio, onis f. Sin: renovtio. Uso: - italiano, renata Italorum ntio; libertas talae genti restituta vel redintegrata; aetas a resurgente Italia nuncupata; aetas, quae a resurgente Italia nuncupatur; escritores (poetas, pintores, escultores) del - italiano, aetatis scriptores (potae, pictores, sculptores vel staturii) e resurgente Italia nuncupatae; guerra del - italiano, bellum Itliae in libertatem vindicandae; bellum pro restituenda Itliae libertate et unitate; Italorum bellum ad libertatem repetendam; historia del - italiano, redintegratae Italae gentis histria. resurreccin: resurrctio, onis f. Sin:

resumir: recapitulare. Sin: compendiare; comprehndere; summatim expnere; brviter recensere; in compndium redgere; in artum contrhere; per cpita recensere.

retardatario: morator, oris m. Sin: tardans, retardans. retardo: retardtio, onis f. retencin: (accin y efecto de retener) retntio, onis f // (parte o totalidad retenida de un sueldo, salario u otro haber) dedctio, onis f. Sin: pecniae subdctio, subtrctio; pars salrii retenta // Med retntio.

reticente: rticens, entis. Sin: tacens, tcitus; silens.

reticencia: reticntia, ae f. Sin: silntium; dissimultio. Uso: con -, reticenter; dissimulanter, ex dissimulato.

retentivo: retinendi vi preditus.

retentiva: retinntia, ae f. Sin: virtus retentria; facultas retinendi; memria.

retculo: retculum, i n; retculus, i m. Sin:

941

retina retolum. missionem accepisse vel habere; pedir -, missionem ptere // (sueldo, haber o pensin que perciben los retirados) stipndium, ii n. Sin: benefcium. retocar: (revisar) retractare // (corregir) corrgere. Sin: emendare // (perfeccionar) expolire.

retiro: (accin y efecto de retirarse) recessus, us m. Sin: secessus, us m; receptus, us m; valedctio; rudis, is f. Uso: dar a uno el -, rudem dare vel donare; lograr el -, rudem accpere; rude donari; recibir su -, rudem accpere // (ejercicio de devocin que consiste en practicar ciertas devociones retirndose por uno o ms das de las ocupaciones ordinarias) sacer recessus // (situacin del militar, funcionario, obrero, etc., retirado) commeatus, us m. Sin: dimssio; mssio; vactio; libertio (a mnere, a miltia). Uso: - provisorio, definitivo, dimssio temporria, perptua; - limitado, ilimitado, mssio ad diem, sine die (vel in perptuum); pasar a -, discdere ab armis;

retirar: retrhere vel abstrhere. Uso: - los soldados de Irak, mlites ex Irquia abstrhere; - a los soldados israeles de la regin de Gaza, ex regione Gaza mlites israhelianos retrhere.

retirado: (distante, apartado de un lugar) distans, antis Sin: remotus // (dicho de un militar) miles stipndiis confectis vel stipndia emritus. Sin: miles dimissus vel missus // (dicho de un funcionario, obrero, etc.) emritus. Sin: rude donatus; cui rudis data vel donata est. Uso: generales -, generales, postquam rude donati sunt // (lejos de la vida pblica) solitrius. Sin: a civitatis tumultu remotus. Uso: llevar una vida -, vitam solitriam gere; vida - entre las paredes domsticas, vita umbrtilis.

retirada: recessus, us m. Sin: recssio; recptio, onis f; receptus; secessus; discessus. Uso: batirse en -, emprender la -, discdere, recdere, se recpere; loco cdere.

retina: rtina, ae f. Sin: membrana reticulata; retculum oculare vel oculrium; culi retculum; reticulata culi membrana.

retrica: (arte que ensea las reglas del bien decir) rhetrica, ae f; rhetrice, es f. Sin: rhetrica ars (artis f); dicendi ars, bene dicendi scintia vel ars. Uso: las reglas de la -, dicendi praecepta; libros de -, libri rhetrici // retricas (sofisteras o razones que no son del caso) vanilquium, ii n. Sin: inanis sonus; inanis fnditus sonus. retorsin: retrtio, onis f. Sin: refuttio; replsio; reictio. retortijones: (de tripas) trmina, um npl.

retoque: (de obra literaria, de arte, etc.) expoltio, onis f. Sin: recogntio; corrctio; emendtio.

retractacin: retracttio, onis f; retractatus, us m. Sin: revoctio; reprobtio; corrctio; emendtio. retractar: revocare. Uso: - las propias palabras, v. retractarse. retractarse: dicta revocare; verba sua revocare vel recantare; orationem suam retxere.

retraso: commortio, onis f. Uso: por - de los carteros, propter commorationem tabellariorum.

retractista: pictor imginum vel iconicorum. Sin: anthropgraphus.

retrato: effgies, i f. Sin: imago, gnis f; si-

942

reumtico mulacrum. Uso: - fotogrfico, effgies luce expressa; - al natural, effgies icnica; simulacrum icnicum; - en colores, effgies colribus expressa; - en lpiz o pluma, imago lneis adumbrata; - en madera, metal, piedra, etc., sttua; simulacrum; signum; hacer el de uno, alicius spciem exprmere; alicius imginem fngere vel effngere; hacer el - de uno en pintura, en escultura, en cincel, en lpiz, alicius imginem (vel simulacrum) penicillo, scalpro, caelo, grphide rddere. retreta: (toque militar que se usa por la noche para avisar a los soldados que se recojan al cuartel) recptui signum. Sin: militaris sonus recptui canens. retribucin: retribtio, onis f. Sin: remuneratio; compenstio; merces, edis f. Uso: - honesta, iusta merces. retrete, v. excusado. de grabador), retrogere vel retorquere.

retroceso: (accin y efecto de retroceder) retrocessus, us m. Sin: recssus vel regressus, us m; retrocssio, regrssio, revrsio, onis f . Uso: - rpido (por ej., de una cinta de grabador) recursus, us m // (empeoramiento) deterior condcio; muttio in peius.

retrogradacin: retrogradtio, onis f. Sin: retrogressus, retrocessus, regressus, us m. retrogradar: retrgradi. Sin: retrocdere.

retrgrado: retrgradus, a, um. Sin: a progressione aversus; rerum novarum reprobator vel osor; vterum rerum studiosus; misonesta, ae m. retrogresin, v. retroceso. retroproyector: proiectrium supracapitale. Sin: proiectrium lminis diurni.

retributivo: retributioni insrviens. Sin: ad retribuendum aptus; ad mercedem prtinens. retroactividad: retroactvitas, atis f. Sin: retrotrctio; vis in praetritum valens.

retroceder: retrocdere; retro cdere Sin: recdere; retrgradi; retro gradi; movere; pedem (vel gradum, vel gressum) referre, retrhere, vrtere // fig deteriorem feri. Sin: peiorem feri. Uso: hacer - (por ej., una cinta

retroactivo: retroactivus, a, um. Sin: in praetritum valens vel vigens; in antecessum quoque vigens; qui (quae, quod) in praetritum valet vel viget. Uso: dar efecto - a una ley, statere vel effcere ut lex in praetritum (vel in antecessum) quoque vleat; emanar una ley -, in praetritum ferre legem; tener aplicacin -, retrorsum valere; vim retro habere; la ley tiene valor -, lex in antecessum quoque viget.

retrucano: (inversin de trminos) verborum invrsio // (juego de palabras) verborum ludus. reuma o rema, v. reumatismo.

retrovisor: spculum retroscpicum vel anoscpicum. Sin: spculum retro prospciens.

retrospectivo: retrospciens vel retro aspciens, entis. Sin: retro respciens; ad praetritum respciens.

reumtico: (que padece reuma) rheumticus, a, um. Sin: arthrticus; articulari morbo affectus vel vexatus; rheumatismo laborans // sust rheumticus, i m. Sin: qui articulari morbo laborat, vexatur, affcitur // (relativo al reumatismo) rheumticus. Sin: arthriticus. Uso: dolores -, articulorum vel rtuum dolores;

943

reumatismo dolores articulares; sufrir fuertes dolores -, magnos articulorum dolores habere. revlida o revalidacin: revalidtio, onis f. Sin: convalidtio; recogntio; ratihabtio; approbtio; confirmtio.

reunir: (a personas o animales) congregare. Sin: collgere; cgere // reunirse, convenire intr. Sin: congregari. revacunacin: revaccintio, onis f. Sin: nova vaccintio.

reunin: (accin y efecto de reunir) inctio, onis f. Sin: coninctio // (accin y efecto de reunirse) congregtio, onis f. Sin: congrssio; consocitio; coadiuntio; collctio, onis f.; coetus, conventus, congressus, consessus, us m; conclium; cotio; crculus; conventculum; concilibulum; sssio; consulttio. Uso: - anual, consessus nnuus; nnua sssio; clandestina, secreta, conventus clandestinus; - muy concurrida, conventus frequentssimus, celebrrimus, mximus; - cumbre, summi gradus congrssio vel conventus; - familiar, congrssio familirium; - festivas, celebrationes; - parlamentaria, consessus parlamentariorum; - plenaria, generalis coetus; - de despedida, congressus valetudinrius; - de mdicos, medicorum conclium vel coetus; - de profesores, consulttio vel conslium magistrorum // realizar una -, conclium habere; levantar , disolver una -, conclium vel coetum dimttere.

reumatismo: rheuma, tis n; rheuma, ae f. Sin: rheumatismus, i m; arthritis, dis f; morbus articularis; vtium articulrium; dolor rheumticus; dolor articulorum vel rtuum. Uso: - articular, rheumatismus articularis; muscular, rheumatismus muscularis; tener -, padecer de -, rheumatismo (articulari morbo, articulorum vel rtuum morbo) laborare, vexari, ffici.

revalidar: revalidare. Sin: convalidare; ratum habere vel fcere; recognscere; approbare; confirmare. revaluacin: (nueva evaluacin) iterata existimtio // (incremento del valor de una moneda o de otra cosa) valoris auctus (-us m). revalorizacin: revalortio, onis f.

revacunar: revaccinare. Sin: dnuo (vel terum, vel rursus) vaccinare; dnuo vaccnum pus (puris n) insrere.

revelar: (mostrar, descubrir) manifestare. Sin: patefcere; reserare; prdere; pndere; detgere; retgere. Uso: - los artilugios de uno, malas artes alicius in mdium proferre; - una fotografa, imginem luce impressam medicat aqu detgere // (manifestar de parte de Dios) divnitus revelare vel manifestare.

revelador: ( que revela) revelator, oris m // (bao para revelar la fotografa) revelatrium, ii n.

revelado: adj revelatus, a, um. Sin: manifestatus; patefactus; reseratus. Uso: verdades reveladas por Dios, veritates Deo revelante (vel aperiente) acceptae // (Fotogr, operacin de revelar) lamellae photogrphicae detctio o bien brcteae photogrphicae detctio (segn se trate de plancha o de pelcula fotogrfica).

revelacin: (accin de revelar) reveltio, onis f. Sin: patefctio; manifesttio; resertio; nuntitio; apertio vel aprtio // (manifestacin divina) Reveltio. Sin: vritas divnitus trdita; res divino afflatu patefacta; vritas Deo aperiente accepta.

revaluar: (volver a evaluar) terum existimare // (elevar el valor de una moneda o de otra cosa) valorem augere.

944

revisionista revendedor: propla, ae m. Sin: nstitor. Uso: tienda de -, propola, ae f.; - de localidades, tesserarum vnditor iniquus. reversible: (que puede usarse por el derecho o por el revs) reversbilis, e. Sin: verstilis, vertbilis, revertbilis; ad invertendum aptus vel idneus.

reventar: (deshacer o romper aplastando con violencia) eldere. Sin: protrere; rmpere; dirmpere; displdere // (fig, causar gran dao a una persona) vexare liquem. Sin: protrere // (estallar) rumpi. Sin: dirumpi. Uso: - de envidia, de rabia, invidi, ir rumpi; - de risa, cachinnum tllere; risu solvi. reventn: rptio, onis f. Sin: dirptio. Uso: de neumtico, gummis dirptio.

reventa: iterata vendtio. Uso: - de localidades, vendtio tesserarum iniqua.

reversin: revrsio, onis f. Sin: regrssio; restittio. reverso: pars (partis f) aversa. Uso: - de una moneda, pars aversa alicius nummi.

revs: (bofetada) lapa, ae f. Sin: inversa manu percssio.

reverdecer: (cobrar nuevo verdor) viriditatem resmere. Sin: vridem colorem recuperare // (renovarse o tomar nuevo vigor) revivscere. Sin: revvere.

revestimiento: (accin y efecto de revestir) indctio, onis f // (capa o cubierta con que se resguarda o adorna una superficie) tegimentum, i n. Sin: involucrum; operimentum. revestir: vestire vel revestire. Sin : contgere; tgere.

reverencial: reverentialis, e. Sin: revernti plenus; reverenter prestitus. Uso: temor -, metus (-us m) reverentialis. reverenciar: reverntiam licui praestare. reverendsimo: reverentssimus vel reverendssimus. Sin: dmodum vel perquam reverendus.

reverendo: (digno de reverencia) venerbilis, venerandus; veneratione vel honore dignus; colendus // (ttulo o tratamiento que se aplica a eclesisticos y religiosos) reverendus, a, um. Uso: el - padre Gregorio, reverendus pater Gregrius; el muy - padre Miguel, dmodum (vel perquam) reverendus pater Michael // sust reverendus, i m.

reversibilidad: reversiblitas, atis f. Sin: ad invertendum idonitas.

revisionista: (perteneciente o relativo al revisionismo) ad rerum anteriorum recognitionem ttinens; (perteneciente o relativo al revisionismo poltico) ad condicionis polticae recognitionem spectans // (partidario o seguidor del revisionismo) revisionista, ae m.

revisionismo: revisionismus, i m. Sin: recogntio et emendtio; rerum anteriorum (vel superiorum) recogntio. Uso: - poltico, condicionis polticae recogntio.

revisin: (accin de revisar) revsio, onis f. Sin: recogntio; inspctio; examen, mnis n; examintio; emendtio; corrctio. Uso: - mdica, explortio mdica; mdici inspctio; de las cuentas, calculorum vel rationum recogntio; - de pruebas tipogrficas, recogntio; - de un libro, libri emendtio.

revisar: recognscere. Sin: recognitioni (vel exmini, vel eximinationi) trdere, subcere, sbdere.

945

revisor Sin: rerum anteriorum (vel superiorum) recognitionis fautor; (en lo poltico) rerum politicarum recognitionis fautor. commentrii; - literaria, litterarum recogntio vel acta; commentrii ltteris excolendis; muy difundida, vulgatssimi commentrii; oficial, commentrius officialis; - pequea, commentarolus; - porno, ephmeris obscena; - teatral, fabularum recogntio; la - Latnitas, commentrii, qui Latnitas inscribuntur; commentrii, quibus Latnitas index, nomen, ttulus; commentrii Latinitatis; la - Vox Latina, peridici commentrii, quibus est index Vox Latina; commentrii Vocis Latinae; la - Macadam, commentrius Macadam inscriptus. revistita: commentarolus, i m. Uso: - grfica, commentarolus nubeculatus; commentarolus pictogrphicus vel scaenogrphicus.

revista: (inspeccin exacta, examen detallado) recogntio, onis f. Sin: inquistio. Uso: pasar - a algo, liquid recognscere vel inqurere // (inspeccin de la tropa, de los caballos, etc.) recnsio, onis f. Sin: recessus, us m; lustrtio. Uso: - naval, nvium recogntio vel recnsio; navalis decrsio; pasar - al ejrcito, exrcitum recensere, lustrare, recognscere; exrcits recensionem gere // (publicacin peridica) commentrius, ii m; commentrium, ii n. Sin: commentrius peridicus; commentrii peridici; acta peridica; recnsio; peridicum; recogntio; chronogrphicon, i n. Uso: - semanal, quincenal, mensual, bimestral, trimestral, cuatrimestral, commentrii peridici singulis hebdomdibus, bis in mense (vel sexto dcimo quoque die), sngulis mnsibus, alternis mnsibus, quater in anno (vel quarto quoque mense), ter in anno (vel quinto quoque mense) diti; commentrii hebdomadrii, bis mnstrui, mnstrui, bimestres, trimestres, quatrimestres vel quadrimestres; recnsio hebdomadria, bis mnstrua, mnstrua, bimestris, trimestris, quatrimestris vel quadrimestris; - bibliogrfica, librorum recnsio; cientfica, scientiarum recnsio; (commentrium) peridicum scientficum; acta (-orum npl) peridica scientfica; - deportiva, ephmeris lusria; recnsio rei athlticae; - ilustrada, ephmeris imagnibus ornata; commentrius peridicus picturatus; - lingsticas mensuales, mnstrui linguarum

revisor: revisor, oris m. Sin: recgnitor; examinator; inspector. Uso: - de boletos, inspector; perforator; - de cuentas, dispunctor; rationum cgnitor; inspector rei nummriae, sive rerum nummariarum; - de tareas, de pruebas de imprenta, corrector vel emendator.

revival: (retorno o reactualizacin de un estilo, de elementos o de temas artsticos del pasado, o de modas consumistas de un pasado reciente) renovatus vigor. Sin: renovata vitlitas // Teatro nova in scaenam prodtio. Sin: spectculum redintegratum, renovatum, in prstinum restitutum. revivificacin: revivifictio, onis f. Sin: reviviscntia; ad novam vitam suscittio vel excittio.

revocable: revocbilis, e. Sin: mutbilis; precrius.

revocabilidad: revocablitas, atis f. Sin: revocbilis ndoles (-is f).

revocar: (anular una concesin, un mandato, una norma legal o una resolucin) revocare. Sin: rescndere; irritare; abrogare // (enlucir o pintar de nuevo una pared) trullizare. Sin: calce oblnere, illnere, perpolire; trullizationem vel tectrium indcere. Uso: una pared, paretem trullizare; paretem tectrio polire vel expolire; pareti tectrium indcere vel obdcere; - con yeso, gypsare; -

946

rezo con una mano de blanco, dealbare; albo polire vel expolire. revolcarse: volutari. Sin: se volutare; provolvi. Uso: - en el suelo, humi volvi vel volutari. revocatorio: revocatrius, a, um. revolucionarismo: rerum evertendarum conslium vel stdium. revolucionarista: rerum evertendarum ppetens.

revolucionario: adj seditionrius, a, um. Sin: seditiosus; turbulentus; rerum evertendarum (vel commutandarum) cpidus; rerum novarum cpidus; ad res evertendas prtinens // sust revolutionrius, ii m. Sin: seditionrius; eversor; subversor; rei pblicae subversor; turbulentus vel seditiosus homo; rerum novarum cpidus homo; genricam rebellis, is m. Uso: hacer propaganda -, turbulenta dissrere; ser -, pblicis commutandis (vel evertendis) rebus studere; rerum novarum molitorem esse.

revolucin: (vuelta completa de una rueda) convrsio, onis f. Sin: circitus, us m; verstio. Uso: revoluciones por minuto, conversiones per minutum (factae); conversiones sngulis minutis, vel in sngula minuta // (movimiento de un astro en el curso de su rbita) circitus, us m. Sin: convrsio; revoltio; mbitus, us m. Uso: - del sol, solis circitus; las - celestes, caeli mutationes vel conversiones // (perturbacin, rebelin; cambio violento en las instituciones polticas) revoltio, onis f. Sin: rebllio; sedtio; evrsio; rerum perturbtio , evrsio, convrsio, muttio; popularis tumultus; cvium sedtio; rerum civlium muttio; rerum improvisa evrsio; rerum publicarum evrsio, convrsio, perturbtio; rei pblicae perturbtio, convrsio, dissoltio. Uso: - cultural, sedtio ab hminum cultura appellata; - francesa, sedtio vel revoltio francogllica; gllica rerum convrsio; evrsio rerum francogllica; - mundial, revoltio universalis; toto orbe terrarum rerum muttio; - rusa, rssica rerum muttio.

revlver: manuballstula, ae f. Sin: pyroballstula; ignvoma manuballstula vel manuballista; manualis pyrbolus; manuballstula vel pyroballstula verstilis; pistlium vel pistrium rotbile; scloptulum. Uso: - del microscopio, vertculum; tiro de -, ictus (-us m) manuballstulae; disparar tiros de -, ignitos glbulos e manuballstula (vel e pyroballstula) decere. revoque: tectrium, ii n. Sin: trulliztio; tectrium vel albrium opus.

revuelta: sedtio, onis f. Sin: rebllio. Uso: popular, sedtio popularis; incitar a una -, ad seditionem liquem incitare, excitare, concitare, impllere, stimulare, instimulare; suscitar una -, seditionem concitare, movere, conflare.

rey: (pieza del juego de ajedrez) Rex, regis m.

revulsivo: adj revulsivus, a, um. Sin: revocatrius // sust revulsivum, i n (medicamen, mnis n). Sin: medicamentum revocatrium.

rezo: (accin de rezar) prectio, onis f. Sin: prex, precis (de ordinario preces, um fpl); ro-

rezar: precari. Sin: orare, rogare. Uso: - las oraciones de la maana, preces matutinas fndere.

reyezuelo: (dim de rey) rgulus, i m // (pjaro) rgulus. Sin: trchilus, i m.

Reyes: da de -, dies Epiphaniae; regalos de -, epiphaniae dona vel mnera.

947

Rhodesia gtio; deprectio; recittio // (oficio eclesistico) sacrae vel horriae preces. Sin: horriae precationes; divinum offcium. Rhodesia: Rhodsia, ae f. rhodesio: adj rhodesianus, a, um // sust Rhodesianus, i m. rhum, v. ron. ra: (parte del ro ms prxima a su desembocadura en el mar) flminis in mare stium. ribera, v. orilla. ribosoma: ribosoma, tis n. (moral) sevritas, atis f. Uso: - cientfico, subtilis rei (vel doctrinae) investigtio; - lgico, disserendi subtlitas.

Richter: escala -, richteriana metiendi rtio. rcino: rcinus, i m. Uso: aceite de -, rcini leum; rcini sucus.

rienda: habena, ae f. Uso: a - suelta, citato equo; dar - suelta a la fantasa, ingnio habenas permttere; dar - suelta a las pasiones, libidnibus indulgere, inservire; libdini se ddere totum; se libidnibus permttere.

riel: rbita, ae f. Sin: ductria rbita. Uso: ferroviario, rbita vel rgula ferriviria; rieles, gmini axes; gmini ferratae viae axes (-ium mpl); binae lminae viae ferratae; rieles de acero, ferriviriae rgulae chalybiae; el tren corre sobre los -, tramen gminos axes terit; prohibido atravesar los -, nequaquam licet rbitas transversare.

rima: (consonancia o asonancia de dos voces) consonntia, ae f. Sin: homoeoteluton, i n; terminationis idntitas; consonntia verba; verba simliter desinntia; idem verborum xitus; vocum vel verborum smilis xitus; v. asonancia, consonancia. Uso: - alternante, consonntia alternata; - cruzada, consonntia clausa; - doble, consonntia duplex; - encadenada, consonntia catenata; imperfecta, consonntia imperfecta; - interior, consonntia mdia vel interna; - leonina, consonntia leonina; - partida, consonntia partita // (composicin en verso, del gnero lrico) octava -, octstichum; octoni versus; carmen vel poma octstichis (vel octonis) vrsibus constans; sexta -, hexstichum; carmen hexstichum; carmen hexstichis strophis; tercia -, trstichum; carmen vel stropha ternis vrsibus constans; bsqueda de la -, homoeoteluti stdium; en -, extremis sllabis consonntibus; por exigencia de -, homoeoteluti caus. rimador: versificator, oris m. Sin: versficus; versificandi peritus; consonntium verborum auctor.

rigorista: sust rigorista, ae m. Sin: rigorismi fautor; rigoris affectator; exactor disciplinae gravssimus; rigidorum morum probator // adj inflexbilis, e. Sin: ad severitatem proclivis; severe idicans.

rigorismo: rigorismus, i m. Sin: rigoris affecttio; inflexbilis hbitus; nmius rigor, nmia sevritas; severa iudicandi rtio.

rifa: (juego) sorttio, onis f; v. lotera // (contienda, pendencia) rixa, ae f. Sin: irgium; convcium. rifle, v. fusil. rigor: rigor, oris m; (del tiempo) aspritas;

rimar: (ser una palabra asonante, o ms especialmente, consonante de otra) simliter desnere, cdere; consonare. Sin: extremis ltteris (vel extremis sllabis) consonare //

948

risada (hacer versos rimados) versus simliter desinentes (vel cadentes) fcere; versus extremis sllabis consonantes fcere. rimero, v. montn. rinalgia: rhinlgia sive -alga, ae f. Sin: nrium dolor. rincn: (ngulo) ngulus, i m // (escondrijo o lugar retirado) recessus, us m. rinanto, v. gallocresta. rinlogo: rhinlogus, i m. Sin: rhinolgiae cultor (que profesa la rinologa); rhinolgiae peritus vel peritssimus (que tiene conocimientos especiales de ella). rinmetro: rhinmetrum, i n. rinoplastia: rhinoplstice, es f.

rinoceronte: rhinceros, tis (ac -otem vel -ota) m. rinofaringitis: rhinopharyngitis, dis f. Sin: rhinopharyngis inflammtio, exaspertio; nrium fauciumque inflammtio. rinofona: rhinophnia sive -phona, ae f. Sin: vox per nares dita; vox quae per nares egritur. rinofaringe: rhinopharynx, ngis f.

rinitis: rhinites, is f. Sin: nrium inflammtio.

ring: (recinto redondo, pista para pruebas deportivas) tabulatum, i n Sin: tabulamentum; athletarum tabulatum // (cuadriltero para el boxeo) pugilats suggestum (-i n) vel suggestus (-us m); pugilats vel pgilum palaestra; suggestus quadratus; suggestus quadratus et fnibus circumsaeptus.

rinorragia: rhinorrhgia sive -rrhaga, ae f. Sin: nrium haemorrhgia; haemorrhgia ex nribus; naris sanguintio; nasalis snguinis fluxus. rinorrea: rhinorrhoea, ae f. Sin: nasi proflvium.

rinoscopia: rhinoscpia sive -scopa, ae f. Sin: nrium inspctio; rhinoscpica inspctio. ria: rixa, ae f. Sin: alterctio; iurgium. rin: ren, renis (gen pl renum vel rnium) m. Uso: - artificial, ren artificiosus.

rinolaringologa: rhinolaryngolgia sive -loga, ae f. rinologa: rhinolgia sive -loga, ae f. Sin: nrium (vel de nribus) doctrina, disciplina, scintia; nrium stdium disciplinaque.

risa: risus, us m. Uso: - descompuesta, cachinnus (-i m); cachinntio; - espasmdica, sardnica, risus spsticus; - inextinguible, magnus risus; cachinnalis risus; estallido de -, effusus ac strepens risus; cachinnus // caerse, desternillarse, morirse de -, risu correre, mori, moriri, dirumpi; dissilire risu; cachinno cncuti; causar - / mover, provocar a -, risum movere, commovere, excitare, concitare; contener la -, risum tenere, continere, compscere; convertir algo en objeto de -, liquid in risum vrtere; ser motivo de - para uno, dare risum licui; rsui vel irrsui licui esse; licui risum praebere; tomar algo a -, risu liquid excpere; tomar todo a -, mnia ad ridculum referre. risada, v. risotada.

949

risotada risotada: cachinnus, i m; cachinntio, onis f. lerado, lento, celriter, pigre; con - regular, aequa ratione ac tmpore; sin -, extra modum // (disposicin peridica y armoniosa de voces y clusulas en el lenguaje; proporcin simtrica de los tiempos fuertes y dbiles en una frase musical) rhythmus, i m. Sin: modultio; nmerus; nmeri, orum mpl; harmnia; concnnitas; nmerus msicus; nmerus modusque; numerorum modorumque rtio. Uso: - libre, nmerus solutus; - potico, poticus nmerus; - quebrado, infracti et concisi nmeri; - regular, astrictus nmerus; - en la prosa, orationis solutae nmeri; prosae orationis nmerus; con -, in nmerum; sin -, extra nmerum.

ristre: lanza en -, hast protent, porrect, infest.

ristra: restis, is (ac restim, restem; abl resti, reste) f. Uso: - de ajo, restis llii, lii, hlii; de cebollas, cepae vel cepis restis.

rtmico: rhthmicus, a, um. Sin: modulatus, numerosus, concinnus. Uso: canto -, modulatus (vel numerosus, vel modulatssimus) cantus; prosa -, numerosa ortio; no -, incompsitus; enormis; su prosa tiene cadencia -, eius ortio numerose cadit; disposicin - de las palabras, verborum constrctio et nmerus.

rtmicamente: rhthmice. Sin: numerose; concinne; ad (vel in) nmerum; ad (vel per) nmeros; rhthmica ratione; ad rhythmi normas. Uso: bailar -, in nmerum vel ad nmeros saltare; cantar o tocar -, modulate (vel in modum) cnere; caminar, marchar -, numerose incdere; hablar -, numerose (vel in modum) dcere; alzar los brazos -, in nmerum tllere brachia vel bracchia.

rtmica: (ciencia del ritmo) rhthmica, ae f; rhthmice, es f. Sin: ars rhthmica; numerorum rtio, ars, modertio.

ritmar: modulari. Sin: rhthmice modulari; rhythmo ditare; rhthmice ordinare; nmeris dispnere; certo nmero distnguere.

ritmo: (orden acompasado en la sucesin o acaecimiento de las cosas) rhythmus, i m. Sin: rtio; modus; certae vices. Uso: - biolgico, rhythmus biolgicus; - biolgicos del propio organismo, certae sui crporis vices; - del mundo, certae vices rerum; - naturales, vices naturales; el acostumbrado - de trabajo, sueta operandi rtio; el - de la vida, vitae rhythmus vel fluxus (-us m) // con - ace-

ritualista: ritualista, ae m. Sin: ritualismi sectator, fautor; rtuum studiosus, peritus,

ritualismo: ritualismus, i m. Sin: nmia observntia rtuum.

ritual: (ceremonial) caerimniae, arum fpl // (libro que contiene ritos) rituale, is n. Sin: liber ritualis; sacrorum rtuum liber // adj ritualis, e. Sin: rtuum prprius; ad ritus sacros ttinens.

ritornelo: (estribillo) v. esta voz // (trozo instrumental que precede y a veces sigue un trozo de canto) proemium, ii n (obertura); postcnium, ii n. Sin: repetitum cnticum (canto que se repite), repetendum cnticum (que ha de repetirse) // (verso intercalar; grupo de versos intercalares) versus (-us m) intercalaris; versus intercalares // repetir el acostumbrado -, eandem cantilenam cnere. Sin: adem semper decantare.

rito: ritus, us m. Uso: - bizantino, byzantinus ritus; - demonaco, ritus daemonacus vel daemnicus; - paganos de expulsin de demonios, ritus pagnici daemoniorum expellendorum; segn el - ortodoxo, ritu orthodoxo.

950

rodar callens; rtuum observantssimus; scinti rtuum eruditus. rocambolesco: vrius mirificusque.

rizado: crispus, a, um. Sin: cincinnatus. Uso: de pelo -, cincinnatus; algo -, cincinntulus, cincnnulus.

rizadillo: nio de pelo -, puellus cincnnulo capillo; cincinntulus puer.

rivalidad: (competencia) certamen, mnis n. Sin: certtio // (enemistad) rivlitas, atis f. Sin: aemulatus, us m; simultas, atis f; aemultio prava, vitiosa, nvida, infesta.

rock and roll o rocknroll: nuta et vlvere. Sin: salttio nuta et vlvere; msica gneris, quod Rocknroll dcitur; modi msici nutntium seque torquntium. rococ: adj trgidus, a, um. Sin: tmidus; inflatus; rcocus. Uso: estilo -, trgidum vel inflatum dicendi genus // sust rococo indecl. Sin: barcus; ars baroca; trgida artis rtio; nimis exquisitum vriumque genus. rodaballo: rhombus, i m.

rociador: nimbus, i m. Sin: - elctrico, nimbus elctricus.

rizo: (ensortijado) v. rizado // (mechn de pelo ensortijado) cincinnus, i m. Uso: - pequeo, cincnnulus, i m. rizoso, v. rizado. roast-beef, v. rosbif.

robar: (cosa robada) furtum, i n. Sin: raptum; res furtiva.

robot: robotum, i n. Sin: autmatum, i n; mchina automatria; homo machinalis, mechnicus, automatrius, artificialis; homo se ipsum movens; autmaton (-i n) robot. Uso: moverse como robots, robotorum in modum se movere; portarse como un -, in roboti modum se grere. robtico: robticus, a, um. robtica: robtica, ae f. Sin: ars robtica. robotizacin: robotorum indctio.

robo: furtum, i n. Uso: - con fractura o con escalo, furtum fractis claustris factum.

robotizar: roboto vel robotis instrere.

rodar: (filmar o impresionar una pelcula cinematogrfica) pellculam imprmere. Sin: pellculam cinematogrphicam parare // (moverse una cosa por medio de ruedas) volvi. Sin: devolvi; vehi // (caer) prolapsum vel praecpitem cdere; praecpitem cdere, ferri, provolvi.
951

rodamiento: Mec voluttio, onis f. Uso: - de bolas, voluttio globularis.

rodaje: (conjunto de ruedas) rotae, arum fpl. Sin: rotarum congries (-ei f) vel acervus // (preparacin, aprendizaje, prctica) experimentum temporrium // (Cinem, proceso de grabacin de una pelcula) pellculae cinematogrphicae imprssio // (funcionamiento controlado de un motor nuevo) motorii (vel machinationis, vel rotarum) compostio. Sin: perfecta autoraedae machinamenti commissura vel accommodtio; rotarum disciplina.

rodaja: (pieza circular y plana, de cualquier materia; ruedecilla) orbculus, i m. Sin: rtula // (tajada circular) lamnula orbicularis. Sin: segmentum orbiculare. Uso: - de mortadela, lamnula murtati.

rodeo rodeo: rodeo: (accion de rodear) circitus, us m. Sin: circumdtio, onis f // (camino ms largo o desvo del camino derecho) flexus, us m. Sin: circitus, us m; a recta via deflctio // (deporte que consiste en montar a pelo potros salvajes o reses vacunas bravas y hacer otros ejercicios) spectculum equestre // (reunin del ganado mayor para reconocerlo o para contar las cabezas o para cualquier otro fin) circitus quitum // (modo ambiguo de decir una cosa por medio de indirectas) anfractus, us m. Sin: ambages, is f; verborum vel orationis anfractus. Uso: con rodeos, perplexe vel oblique; sin rodeos, simplciter, sincere, aperte; missis ambagibus; andar con rodeos, ambgibus uti; circumlocutinibus uti; per circumlocutiones verba fcere; con rodeos, perplexe; oblique; sin rodeos, simplciter; sincere; aperte; missis ambagibus // buscar rodeos, moras nctere. Sin: rem cllide differre. rodilla: genu, us n. Uso: de rodillas, psitis (vel flexis, vel inclinatis) gnibus; gnibus submissis; inflexo genu; gnibus nixus; caer de rodillas, gnibus se devlvere; pronis gnibus cdere; procmbere genu sive gnua; gnua pnere licui (ante alguien); doblar la -, hincarse, ponerse de rodillas, v. arrodillarse; estar de rodillas, gnibus niti; gnua subsdere // (pao basto u ordinario que sirve para limpiar) pannus vel pnnulus, i m. Sin: gusape, is n; gusapum, i n; abstersrius pannculus. rodillazo: genu ictus (-us m). rodillera: (cosa que se pone para comodidad, defensa o adorno de la rodilla) genuale, is n. rodillo: (cilindro que se hace rodar para allanar y apretar la tierra) cylindrus, i m. Rodesia, v. Rhodesia. Sin: phalangae, arum fpl. Uso: - compresor, cylindrus premens // (de mquina de escribir) cylindrus. Uso: cabeza derecha, izquierda del -, caput dextrum, laevum cylindri. rododendro: rhododendrum vel rhododendron, i n. rodio: rhdium, ii n.

rogacin: (accin de rogar) rogtio, onis f. Sin: supplictio // rogaciones (letanas en procesiones pblicas) rogationes, um fpl. Sin: arvalis vel arvorum lustrtio; ambarvalis lustrtio.

rodrign: pedamen, mnis n; pedamentum, i n. Sin: adminculum.

rogativa: ad Deum supplictio vel deprectio // rogativas, rogationes, um fpl. Sin: litana, ae f; litanae, arum fpl; preces rogatriae vel pblicae. Uso: - para pedir la lluvia, ad impetrandam pluviam pblicae preces; celebrar las -, litanas celebrare, gere, pergere. rogatorio: rogatrius, a, um. Sin: rogationis (gen); ad rogationem spectans. rojear: el - de las cumbres alpinas, iugorum Alpinorum rubor (-ris m).

rollo: rtulus, i m. Sin: volumen, mnis n;

rol: (rollo) v. esta voz // (papel, funcin) partes, ium fpl. Sin: munus, nris n // (lista o enumeracin) index, dcis mf.

rojo: (radical, revolucionario) russatus, a, um // sust (ssecla) rsseus vel russatus, i m. Uso: los -, russati, orum mpl; la faccin de los -, russata fctio.

rojete, v. colorete.

952

romntico scapus, i m. Uso: - de papel, chartae (vel chartarum) rtulus vel volumen; plagularum scapus; chartarum glomus (glmeris n) // fotogrfico, pellcula photogrphica // (carrete cinematogrfico) volbilis discus cinematogrphicus. ROM, abrev. de read-only-memory (Inform): memria fixa. cogitandi agendique rtio. Uso: apego a la -, cathlicae romanitatis stdium.

romadizo: pituta, ae f. Sin: destilltio nrium; nasi pituta; v. coriza.

romance: adj romnicus, a, um. Sin: romaniensis vel romanensis, e // (lengua romance) lingua romnica vel romaniensis. Sin: sermo romnicus vel romaniensis; neolatina lingua; sermo a latino deductus; lingua vulgaris, a romano sermone derivata // (idioma espaol) hispana lingua. Sin: hispanus sermo. Uso: escribir en -, hispane vel verncule scrbere. romancero: (persona que canta romances) romanticorum vel fleblium crminum cantor // (coleccin de romances) romntica vel fleblia crmina. Sin: romntica (vel fleblia) crmina collecta vel collectnea.

romana: (balanza) romana, ae f. Sin: statera romana.

romanista: romanista, ae m. Sin: rerum romanarum studiosus (estudioso de la romanidad); iuris romani peritus (que profesa el derecho romano o tiene en l especiales conocimientos); linguarum romanicarum studiosus; romannsium litterarum studiosus (versado en las lenguas romances y en sus correspondientes literaturas).

romanismo: (entusiasmo por Roma) romanismus, i m. Sin: rerum romanarum stdium; favor in romanum nomen // (conjunto de instituciones, cultura o tendencias polticas de Roma) v. romanidad // (vocablo del dialecto romano) vox romanae dialecti.

romanidad: romnitas, atis f. Sin: res romanae; mores et instituta Romanorum; spritus romanus; ndoles romana; qulitas antiqui cultus romani; Romanorum instituta legesque; Romanorum cogitandi agendique rtio // (en sentido catlico) cathlicae romanitatis instituta ac mores. Sin: romana et cathlica

romnico: romnicus. Uso: estilo -, stilus romnicus.

romancista: (dicho de la persona que escriba en lengua romance, por contraposicin a la que escriba en latn) scriptor romaniensis.

romntico: (concerniente o relativo al romanticismo o que participa de sus cualidades) romnticus, a, um. Sin: ad romanticismum prtinens // (partidario del romanticismo) romanticismi (vel scholae romnticae) ssecla vel fautor. Uso: los -, romntici, orum mpl // (novelesco, romanesco) commentcius, a, um. Sin: fictus // (sentimental) mollis, e. Sin: mollculus; suavis; tener; tener atque mollis. Uso: espritu -, molle pec-

romanticismo: romanticismus, i m. Sin: (escuela literaria de la primera mitad del siglo XIX) romanticorum schola, doctrina, ars // (poca de la cultura occidental en que prevaleci tal escuela literaria) romntica aetas // (cualidad de romntico, sentimental) nimi (nmia) mollitudo (-dnis f). Sin: immdica mollitudo.

romanizar: romanizare. Sin: (adoptar la civilizacin romana) vitae cltui Romanorum conformare, aptare; cltui atque humanitati Romanorum conformare; cltui moribusque Romanorum conformare // (difundir la civilizacin romana) mores Romanorum indcere.

953

romanza tus; seorita -, mollis puella; - como soy, qu mollti sum nimi; hay en su nimo algo -, tnerum quiddam atque molle inest in eius nimo // (dicho de lugar: ameno, delicioso) amoenus. Sin: blandus. Uso: localidad -, locus amoenus; playas y costas -, amoenitates ltorum et orarum. fex (-fcis mf) ncibus frangendis.

romanza: romnticum carmen. Sin: suave cnticum; carmen flbile, cmmovens; cntio melda vel permulcens; carmen commovendis nimis aptum. rombo: (figura geomtrica) rhombus, i m. Sin: sctula, ae f // (rodaballo) rhombus, i m.

rompeviento: tuncula vento arcendo vel prohibendo.

rompeolas: moles (-is f) fluctfraga. Sin: moles flctibus obiecta, oppsita , restans.

ron: rhmium, ii n. Sin: rhumum; cnneus; scera nutica. roncador: adj ronchans vel rhonchans ; ronchissans. Sin : stertens; proflans; ronchsonus // (pez marino) sparus cntharus.

rompehielos: (buque para navegar entre los hielos) navis glciem frangens, effringens, diffringens, confringens, infringens, perfringens. Sin: navis glacfraga. rompehuelgas: peris desertionem recusans. Sin: condictam peris cessationem (vel intermissionem, vel desertionem) recusans. rompenueces: nucifrangbulum, i n. Sin: for-

rompecabezas: (problema o acertijo de difcil solucin) aenigma, tis n. Sin: res vel questio abstrusa, obscura, inexplicbilis; intricata (vel perplexa, vel perdiffcilis) questio; inceptum abstrusum; opus rduum // (juego que consiste en reconstituir un dibujo recortado caprichosamente) subvertculum, i n. Sin: devertculum; coagmentationis ludus.

romero: (peregrino) peregrinator, oris m. Sin: peregrinus; peregrinator, peregrinus ad loca sacra // (arbusto) ros (roris m) marinus.

romera: devota vel sacra peregrintio.

romboidal: rhomboidalis, e. Sin: scutulatus; rhombi vel sctulae instar.

roncha: (rebanada) lamnula, ae f. Uso: - de embutido, farcminis lamnula. ronda: (accin de rondar) circutio sive circumtio, onis f. Sin: nocturna lustrtio, circutio, circumtio; nocturnus circitus vel circmitus, us m // (grupo de personas que andan rondando) circitores, um mpl. Sin: circuitores; vgiles; excubitores; exploratores; vgiles nocturni . Uso: hacer una -, circuitionem fcere, gere, obire; circure sive circumire; lustrare; vsere; ir de - por la ciudad, urbem circure, circumire, lustrare, vsere; pasa la -, vgiles circumeunt // (reunin nocturna de mozos para tocar y cantar por las calles) ivenum turma (vel globus, vel manus) noctu festive ppidum lustrntium. ronco: raucus. Uso: voz -, vox rauca.

roncar: roncare, ronchare, rhonchare, ronchissare. Sin : strtere; proflare; ronchos dere; dormiendo ronchos dere.

rondar: (dar vueltas alrededor de una cosa) circure vel circumire. Uso: - las fortificaciones, circumire munitiones // (recorrer de noche una poblacin para vigilar o pasear) v. ronda // (dicho de los mozos: pasear las calles donde viven las mozas a quienes ga-

954

rosmarino lantean) puellarum (vel dominularum) vias, domos vel fores perlustrare, circuire, circumire. roquete: rocchettum vel rochetum, i n.

rond: circutio vel circumtio, onis f. Sin: circitus vel circmitus, mbitus, us m. rondn: (animal) cpselus, i m. Sin: apus, dis m // de -, inconsulto. Sin: tmere.

ronquera: rucitas, atis f. Sin: vox rauca; fauces raucae. ronquido: rhoncus vel ronchus, i m. ronzal: (de cuero) numella, ae f. Uso: atado con -, numell vinctus.

roa: (sarna) scbies, ei f. Sin: psora, ae vel psorae, arum f. rooso: (que tiene o padece roa) scabiosus, a, um. Sin: scaber, bra, brum; psricus.

ropa: - blanca, lntea, orum npl. Sin: lintemina, um npl. Uso: - de cama, strgulum, i n; - de marca, ptimae notae vestimentum; para lavar, lavanda, orum npl; lavandria, orum npl; lavar la -, lntea lavare; ablere vstium sordes; planchar la -, rugata lntea rdere; lntea complanare; secar la - al sol, lntea (in) sole siccare; lntea solis vapore apricare; tender la - (lavada), mdida lntea expnere. ropera: (la que cuida de la ropa de una comunidad) vestplica vel vestspica, ae f. ropavejero: scrutrius, ii m.

roscn: scriblita, ae f. rosola: rosola, ae f.

rosca: (vuelta circular o espiral de una cosa) spira, ae f // (pan o bollo en forma de -) spira.

rosbif: assum craticulatum. Sin: iuvenci caro assata; iuvenci carnis lmina assata.

rosario: (rezo de la Iglesia) rosrium, ii n. Sin: sacrum rosrium; rosrium marianum vel mariale; rosrium Mariae Vrginis; sacrum Beatae Vrginis rosrium; marialis rosrii prectio; prex marialis rosrii. Uso: rezar el -, rosrium recitare; rosrii preces perslvere vel proferre; Beatam Vrginem rosrio precari; rezar el - en honor de la Virgen, Beatam Vrginem rosrio clere // (sarta de cuentas) grnulae, arum fpl. Sin: corona roscea; rosrii corona; marialis corona; corona precatria.

rosal: (arbusto) rosrium, ii n // (planto de rosales) rosetum, i n. Sin: rosrium.

rosa: rosa, ae f. Uso: - silvestre, rosa silvestris; - de oro, urea rosa; agua de rosas (esencia de rosas), rosceum, i n; rseum leum; leum rosceum vel rosatum; rosae sucus; sucus rosrius; vino de rosas, rosatum, i n // fig, - de los vientos, orbis ventorum. Sin: ventorum diagramma (-tis n), descrptio, digraphe (-es f).

ropero: (armario) vestirium, ii n. Sin: armrium vestirium; arca vestiria. Uso: - de pared, vestirium pareti insertum; v. alacena // (el que cuida de la ropa de una comunidad) vestspicus, i m.

rosetn: roso, onis m. Sin: fenestra instar rosae; rosceum ornamentum; fenestra circularis colmnulis exornata. rosmarino: ros (roris m) marinus.

roseta: zeae granum inflatum. Sin: zeae granum tostum, frictum, igne inflatum.

955

rosoli rosoli o rosol, v. resoli. vel assaturas) vendit.

rosquilla: (bollo en figura de rosca): crstulum, i n. rostro: vultus, us m. Sin: os, oris n; fcies, i f. Uso: - descompuesto, alterado, vultus distortus; vultus distortus ac perturbatus; - hermtico, vultus hermticus; - melanclico, os in maesttiam flexum. rosticera, v. roticera.

rotocalco: (peridico ilustrado) rotochalcus, i m. Sin: libellus vriis colribus distinctus, commentrius peridicus picturis exornatus; libellus ex chalcographeo rotbili. rotocalcografa: rotochalcogrphia sive -grapha, ae f. Sin: rotochalcogrphicus processus (-us m).

Rota: (tribunal de la corte romana) Sacra Rota. Sin: Sacra Romana Rota; Ecclsiae Conslium ltibus iudicandis. Uso: auditor de la -, auditor vel advocatus Sacrae Romanae Rotae. rotacin: (de disco) cursus, us m. Sin: rottio.

rotocalcogrfico: rotochalcogrphicus, a, um.

rotograbado: heliogrphia sive -grapha, ae f. Sin: heliogrphica ars, incsio, imago.

rotonda: (edificio, sala o cenador de planta circular o semicircular) holus, i m // (plaza circular) rea orbiculata. rotor: (parte giratoria de una mquina elctrica o de una turbina) rotatrium, ii n. Sin: mchina rotalis. rotulacin: notculi (vel insignis metllici) applictio. Uso: - de vehculos, numeralis vehiculorum distnctio.

rotacismo: rhotacismus vel rhotacismos, i m. rotary: socetas vcibus convniens. rotate (bits) (Inform): rotare. Sin: vlvere.

rotativa: rotativa, ae f. Sin: rotbile typographum; rotbile prelum vel praelum; mchina typogrphica rotbilis; machinamentum rotablibus (vel rotntibus) litterarum formis instructum. rotativo: rotativus, a, um. Sin: rottilis, verstilis, e; rotatrium habens motum.

rotulador: (instrumento semejante a un bolgrafo o estilogrfica, que escribe o dibuja mediante una escobilla o pincel de fieltro) grphium coctile.

roticera: (tienda donde se venden asados) assria, ae f. Sin: assorum vel assaturarum taberna.

roticero: assrius, ii m. Sin: assatrius; tostor; assorum (vel assarum crnium, vel assaturarum) vnditor; qui assa (vel assas carnes,

rtulo: (ttulo, inscripcin que se pone a una cosa indicando lo que es) ttulus, i m. Sin: inscrptio; notculum; scdula vel schdula; chrtula; tabella // (cartel anunciador) v. car-

rotular: notculo (vel insigni metllico) instrere. Sin: lmin distnguere; lminam (vel notculum, vel insigne metllicum) applicare (licui rei). Uso: - un coche, una motocicleta, autocinetum, brotam automatriam notculo instrere.

956

rueda tel. rub: rubinus, i m. Sin: carbnculus; anthrax, cis m. Uso: - 401, carbnculus quadringentsimus primus. rubia: (planta) rbia, ae f. rubio: flavus, a, um. Sin: subflavus. Uso: pelo -, subflavus capillus; flava coma; flavi capilli. rublo: rublus, i m. Sin: nummus rssicus. rbrica: (epgrafe, ttulo) ttulus, i m. Sin: inscrptio, onis f; epigramma, tis n // (parte de un libro o revista) pars, partis f // (norma litrgica) rubrca, ae f. rubidio: rubdium, ii n. rubn, v. rub.

rotura: (accin de romper) rptio, onis f. Sin: frctio. Uso: - de la direccin, frctio gubernculi; - del freno, frctio sufflminis // (efecto de romper) ruptura, ae f. Uso: reparar la - del carro, ruptum currum refcere // Med fractura, ae f. roturacin: fssio vel effssio, onis f. rouge, v. colorete. roulette, v. ruleta.

roulotte: remulcata csula. Sin: domncula mbilis; domncula vectbilis; domncula autoraedae (adiuncta); habitculum remulcatum. round: certminis pars. Sin: congressus, us m. Uso: primer -, congressus primus.

routine (Inform), v. procedure.

rozar: (intr, dicho de una cosa: pasar tocando y oprimiendo ligeramente la superficie de otra) strngere vel perstrngere. Sin: libare; lviter tngere vel attngere. Uso: - las aguas, aquas lviter attngere; summas undas strngere; - la piel, summam cutem perstrngere; - la tierra caminando, terram lviter attngere. ruands: adj ruandensis, e // sust Ruandensis, is m. Ruanda o Rwanda: Ruanda, ae f.

rozamiento: frctio, onis f. Uso: clculo del coeficiente de -, frictionis rtio; coeficiente de -, frictionis vis.

rubricar: (poner uno su rbrica en un documento o escrito con o sin la firma) rubricare // (firmar un despacho o papel y ponerle el sello o escudo de armas) breviata subscriptione subsignare, obsignare, subnotare. rubriquista: normarum liturgicarum studiosus. ruda: ruta, ae f.

rubola: rubola, ae f. Sin: rossllia; rubentes psulae, pstulae, pustillae.

rueda: rota, ae f. Uso: - anterior, rota moderatrix vel rectrix; - dentada, rota dentata vel denticulata; rota dntibus instructa vel armata; - hidrulica, rota hydrulica, aquaria; aqulega rota; - maciza (sin rayos), tmpanum, i n; - motriz o posterior, rota motrix; -

rudimental o rudimentario: rudis, e. Sin: elementrius; inchoatus atque rudis; informis. Uso: conocimiento - del idioma, elementria sermonis cogntio; forma - de los sistemas econmicos, rudis rtio rerum oeconomicarum.

957

rufin pequea, rotella; orbculus; - de cohetes, rota ignvoma; - de la fortuna, rota vel rotella fortunae; - de molino, mola; molare saxum; - de molino de viento, ventrota; - de Oro de Pars, rota urea parisiensis; de dos -, brotus, a, um; de cuatro -, quadrrotus, a, um; - a -, rot tangente rotam; cambiar la - del coche, autoraedae rotam immutare // (crculo o corro formado de personas o cosas) v. crculo, corro. rufin: (el que hace el trfico de mujeres pblicas) leno, nis m. Sin: lenocinator; meretricum tutor // (hombre vicioso y despreciable) infamis, prfidus, mprobus homo. rufianear: lenocinari. Sin: lenocnium profiteri. rufianera: lenocnium, ii n. arum fpl.

ruiseor: luscnia, ae f; luscnius, ii m. Sin: adon, nis f. ruleta: (juego de azar) ludus rtulae // (rueda horizontal giratoria que se usa para este juego) rtula (ldicra). Sin: rotella; discus; vrsile rotbulum. Rumania o Rumana: Rumnia, ae f. Sin: Romnia; Dacoromnia; Dcia. rulero, v. bigud.

rugby: harpasti ludus. Sin: harpastildium; ludus pilae ovatae; ludus follis ovati.

rufianesco: lennius, a, um. Sin: lenonis vel lenonum (gen); ad lenocnium ttinens.

rumano: (natural de Rumania) Rumenus vel Romenus, i m. Sin: Dacoromanus; Dacus // (adj) rumnicus, a, um. Sin: romnicus; dacoromanus; dacoromnicus; dcicus // (lengua -) lingua dacoromnica; dacoromanus sermo. run (Inform), ejecutar, realizar las operaciones especificadas por un programa de un ordenador: operari. Uso: the program is running, programma operatur; run a program, fac ut programma operetur // (sust, running) opertio, onis f // (cadena, serie de datos) catena, ae f. rumba: rumba, ae f. Sin: salttio cubana.

rugoso: rugosus, a, um. Sin: ruginosus; rugis plenus, bsitus, sulcatus; cute contract deformis. ruibarbo: rhabrbarum vel rabrbarum, i n. Sin: rheubrbarum; reupnticum; rhaeum.

ruina: (accin de caer o destruirse algo) runa, ae f // (prdida grande de los bienes de fortuna) fortunae naufrgium. Uso: - de su patrimonio, patrimnii (vel rei familiaris) naufrgium // ruinas, escombros, paritinae,

ruido: strpitus, us m. Sin: crpitus, us m; fragor, ris m; stridor, ris m. Uso: - parsito (en la radio), undae radiophnicae interruptae vel perturbatae; meter -, strpere.

ruptura: ruptura, ae f. Sin: fractura; frctio // fig violtio, onis f. Sin: intermssio, repuditio, onis f; (- de relaciones amistosas) dirptio; alientio; discrdia. Uso: - de un

rupia: (unidad monetaria de la India) rpia, ae f. Sin: nummus ndicus.

rnico: rnicus, a, um.

runa: (cada uno de los caracteres que empleaban en la escritura los antiguos escandinavos) runa, ae f.

958

rutina matrimonio, matrimnium ruptum; - de un tratado, violtio federis, violatum vel ruptum foedus; - entre amigos, amictiae dirptio.

rural: ruralis, e. Sin: rsticus; ruris (del campo) vel agrorum (de los campos). rush: nisus, us m. Sin: mpetus extremus. rusco: ruscus, i m. Sin: ruscus aculeatus. Rusia: Rssia, ae vel Rssiae, arum f.

ruso: adj russus, a, um. Sin: rssicus. Uso: en idioma -, rssice // sust Russus, i m. rstico: rsticus, a, um. Sin: rusticanus; impolitus; inurbanus // folleto, libro a la rstica o en rstica, libellus, liber filo compactus crassioreque charta munitus. rustidera: ptina assatria. rustir, v. asar.

ruta: (carretera, camino) v. estas voces. Uso: - espaciales, itnera astronutica // (derrota de un viaje) cursus, us m. Sin: dirctio. Uso: - de un avin, aronavis cursus; - de una embarcacin, navis dirctio; martimus cursus // (itinerario) itinerrium, ii n.

rutina: assduus usus. Sin: assuetus vel iteratus modus agendi; consueta vitae rtio; sueta operandi rtio // (Inform, secuencia invariable de instrucciones que forma parte de un programa y se puede utilizar repetidamente) v. procedure.

959

sbado: sbbatum, i vel sbbata, orum n. Sin: dies sbbati vel Saturni. Uso: - santo, praeldium anastsis Dmini Nostri; misa del santo, sacrum sollemne ob praeldium anastsis Dmini Nostri; observancia del -, sabbatismus; sbbati observntia; observar el -, sabbatizare; sbbatum clere. sbana: lnteum, i n. Sin: linteamen, mnis n; lecti lnteum vel linteamen; strgulum; lnteum strgulum; cubiculare lnteum. Uso: santa, Sancta Sindon (-nis f); Sacrum Lnteum. sabana: tesca vel tesqua, orum n.

sabidillo: adj erudtulus, i m // sust sctulus, i m. Sin: littrio, onis m.

sablazo: (golpe y herida de sable) acnacis ictus (-us m). Sin: ensis falcati ictus; incurvi gldii ictus. Uso: dar sablazos, falcato ense perctere, cedere, ferire, fdere, confdere; incurvo gldio ferire. sable: acnaces, is (ac -em vel -en) m. Sin: falcatus ensis vel gldius; ensis vel gldius incurvus.

sabihondo o sabiondo: adj inanem doctrinam ostentans // sust scolus, i m. Sin: rrogans; doctrinae ostentator, iactator; inanis (vel vcuae) doctrinae ostentator.

saber: (conocer) scire. Sin: novisse (perfecto con valor de presente). Uso: - de memoria, memri liquid tenere; - de odas, fam liquid accepisse; - de buena fuente, certis auctribus liquid comperisse; hacer - algo a alguien, liquem certiorem fcere de liqua re; no sabe qu hacer, incertus est quid agat; quin sabe esto?, quis hoc scit?; quin sabe explicar esto?, quis hoc explicare scit?; sin saberlo, nsciens vel imprdens, entis; a -, sclicet // (dicho de una cosa, tener sabor) a, spere vel respere liquid. Uso: el vino sabe a pescado, vinum rsipit piscem // (oler a) olere vel redolere liquid, vel liqua re, vel ex liqua re. Uso: sabe a azafrn, olet crocum; sabe a azufre, slphure olet; nada tiene que sepa a la Academia, nihil olet ex Academa.

saban: (en las manos) ulcus (-cris n) ex hiberno frgore. Sin: tumor ex hiberno frgore; tumor a frgore; ulcus a frgore; ulcus quod fit ex frgore hiberno; vtium frgoris; (en los pies) prnio, onis m; pernculus vel perninculus, i m.

saboteador: interpellator, oris m. Sin: intercessor; morator; impedtor; obstructor; occultus vastator, eversor, direptor; peris intercessor vel interpellator; qui opus intercedit vel interpellat.

sabotaje: iniria, ae f (accin contra el derecho); interpelltio, onis f (molestia); mora, ae f ( retardo); impedimentum, obstculum, i n (obstculo); communis peris intercssio vel corrptio; occulta evrsio; occulta vel fraudulenta vasttio; occulta ac dolosa vasttio.

sabueso: segsius, ii m. Sin: canis segsius, venator, indagator, vestigator.

sabotear: occulte vel fraudulenter evrtere, pervrtere, vastare, direre, dirpere, interpellare. Sin: occulte doloseque evrtere (pervrtere ...); eversione dolose affcere; communi peri adversari (vel detrimentum afferre); secreto impedire vel disturbare.

960

saco saca: pera, ae f. Sin: saccellus m vel saccellum n; scculus. sacabotas: furca (-ae f) caligaris. Sin: instrumentum clceis detrahendis. sacarosa: saccharosis, is f.

sacatapn, v. sacacorchos.

sacamuelas: (persona que tiene por oficio sacar muelas) dntium extractor vel evulsor // (dentista) v. esta voz // (charlatn, embaidor) v. charlatn

sacacorchos: extrculum vel extrahculum, i n. Sin: extractrium; obturculi vel crticis extractrium; tormentum cochleatum; instrumentum lagoenarum apertivum.

sacaclavos: clavi ereptor, oris m. Sin: instrumentum clavorum extractrium.

sacabuche: sambuca, ae f. Sin: grandis tuba; magna vel mxima tuba.

sacarificacin: saccharifictio, onis f. Sin: scchari confctio; in sccharum transformtio vel muttio. sacargeno: sacchargenus, a, um. sacarificar: saccharificare.

sacarfero: sacchrifer, a, um. Sin: sccharum ferens vel cntinens; ad sccharum spectans.

sacapuntas: acuminrium, ii n. Sin: acuminrium ferrum vel instrumentum.

sacerdote: sacerdos, otis m. Sin: prsbyter; Dmini minister. Uso: novel -, sacerdos novnsilis; sacerdtio recens; a (vel in) sacerdtio recens; recens sacerdtio auctus vel initiatus (v. misacantano); ser ordenado -, sacerdtio augeri; sacro initiari presbyterats rdine. saco: (costal) saccus, i m // (chaqueta, americana) iacca, ae f. Sin: thorax, cis m; thorcium; thorace, es f; tuncula; thorax manicatus vel americanus; thorcium manicatum vel americanum; thorace manicata vel americana; tuncula manicata vel americana; curta tuncula. Uso: - a propsito para proteger del viento, tuncula vento prohibendo; mangas del -, iaccae mnicae // (especie de bolsa abierta por arriba) saccus, i m. Uso: de cuero, odre para lquidos, clleus vel cleus, i m; clleum vel cleum, i n; fabricante de cueros, culerius vel cullerius // (saqueo) popultio, onis f. Sin: depopultio; praedtio; dirptio. Uso: entrar, meter, poner a -, populari, depopulari; praedari; dirpere. sacerdotisa: sacerdotissa, ae f.

sacerdotal: sacerdotalis, e. Sin: sacerdotis (del sacerdote), sacerdotum (de los sacerdotes); ad sacerdotis vel ad sacerdotum offcium prtinens.

sacerdocio: sacerdtium, ii n. Sin: presbyteratus, us m; sacerdotalis ordo; sacerdotis munus, offcium, dgnitas, honor. Uso: - ministerial, sacerdtium ministeriale; - de las mujeres, sacerdtium feminarum; ejercer el -, fungi sacerdtio; recibir el -, sacerdtium recpere, assmere, suscpere; sacerdtio augeri.

sacarmetro: saccharmetrum, i n.

sacarimetra: saccharimtria sive -metra, ae f. Sin: scchari mensura. sacarina: saccharina, ae f, saccharinum, i n.

sacaromicetos: saccharomycetes, um mpl.

961

sacra sacra, v. sacro. digna; soportar sacrificios con la ayuda del Seor, spera (vel dura, vel grvia, vel iniucunda) Dei grti tolerare; hacer - de todo por el bien comn, sua mnia remttere societatis (vel communitatis) saluti // (acto de abnegacin) espritu de -, devovendi se stdium. Uso: hacer - de s y de la propia vida por el Estado, se vitamque suam rei pblicae condonare vel donare.

sacralidad: sacrlitas, atis f. Sin: sacertas, atis f; sacra ndoles vel forma. sacralizar: sacralizare. sacralizacin: sacrtio, onis f.

sacrificio: (ofrenda que se hace a la divinidad) sacrifcium, ii n. Sin: sacrum. Uso: eucarstico, domnicum, i n; sacrifcium eucharsticum; - expiatorio, piculum; piamen, mnis n; piamentum; sacrifcium lustrale; sacrifciuum vel sacrum piaculare; celebrar el santo - de la misa, Missam celebrare, gere, fcere; sacrum fcere; sacrifcium divinum celebrare; eucharsticum sacrifcium offerre; eucharstic hsti litare // (fatiga, esfuerzo, perjuicio) con tu -, incmmodo tuo; con - de tu salud, incmmodo valetdinis tuae; causar a uno - de tiempo y dinero, nummorum temporisque iacturam licui afferre; soportar un -, damnum pati // (situacin spera) spera, orum npl. Sin: dura; grvia, iniucunda. Uso: - heroicos, incmmoda fortssimis viris

sacramento: sacramentum, i n. Uso: administrar, recibir los -, sacramenta administrare vel suscpere.

sacramentar: licui viticum atque unctionem infirmorum (vel extremam unctionem) administrare. Sin: vitico atque unctione infirmorum (vel extrema unctione) liquem munire. Uso: Jess sacramentado, Iesus sub speciebus sacramentlibus (delitescens); Iesus in sacramento altaris (abscnditus).

sacramentalmente: sacramentliter. Sin: sacramentali ratione; sacramentali praesnti; sub speciebus sacramentlibus.

sacramental: sacramentalis, e. Uso: vnculo -, vnculum sacramentale.

sdico: adj sdicus, a, um. Sin: sadsticus; sadiana libdine affectus; ad sadismum ttinens // sust sadista, ae m. sadismo: sadismus, i m. Sin: sadiana libido (-dnis f); sadianus furor; sadianus libdinis furor.

sacudidor: (instrumento con que se sacude) plveris excussrium. Uso: - de alfombras, apparatus taptibus quatiendis.

sacro: (cada una de las tres hojas que se solan poner en el altar para que el sacerdote pudiera leer cmodamente algunas oraciones y otras partes de la misa sin recurrir al misal) sacrum, i n. Sin: praecatria (altaris) tabella; charta glriae.

sacrista: sacrista, ae f. Sin: sacrrium; secretrium; templi dytum (vel dyta); templi penetrlia.

sacristn: sacrista, ae m. Sin: aedtuus; aedtimus vel aedtumus; templi custos; sacrrii custos. Uso: ser -, ejercer el oficio de -, aedituare; aeditimari vel aeditumari.

sacrlego: adj sacrlegus, a, um. Sin: mpius // sust sacrlegus, i m. Sin: profanator.

sacrilegio: sacrilgium, ii n. Sin: violata relgio; indigna tracttio rei sacrae. Uso: cometer un -, sacrilgium commttere, fcere, admttere, patrare, perpetrare.

962

salame sadomasoquismo: sadomasochismus, i m. saeta: (manecilla del reloj) v. saetilla. sadomasoquista: sadomasochista, ae m. asunto jocoso) exdium, ii n. Sin: comoedola; fabella cmica vel festiva; msicus lusus; iocosa dramtica compostio.

saetera: (aspillera para disparar saetas) fenestella in rcubus. Sin: eiaculandis sagittis apta fenestella // (ventanilla estrecha de las que se suelen abrir en las escaleras y otras partes) angstior fenestella.

saetilla: (manecilla del reloj) lancola, ae f. Sin: gnomon, nis m; index, dcis m. safari: africana ventio vel expedtio. safra, v. zafra.

sagitario: adj sagittarius, a, um // sust sagittrius, ii m. sagrario: (parte interior del templo, en que se reservan o guardan las cosas sagradas, como las reliquias) sacrrium, ii n. Sin: sacellum; sacer recessus (-us m); locus, in quo res sacrae ponuntur. Uso: fig, - del alma, pnetral (-lis n) vel penetrale (-is n) nimi; de la conciencia, ntimi sensus mpl; - de la familia, ntima famliae coninctio // (lugar donde se guarda y deposita a Cristo sacramentado) tabernculum, i n. Sagitario: (signo zodiacal) Sagittrius, ii m.

sagita: sagitta, ae f.

saga: (hechicera) saga, ae f. Sin: sgana // (leyenda mitolgica de la antigua Escandinavia) saga, ae f. Sin: fbula mthica.

Sahara: Shara vel Sahara, ae f. Uso: - Espaol, Shara Hispnica; del -, saharensis, e.

sainete: (poesa dramtica pequea y de

salame: tomculum, i n. Sin: tomcina; v.

salamandra: (ser fantstico) salamandra, ae f // (especie de calorfero de combustin lenta) lacnicum anthrcinum.

sala: aula, ae f. Sin: conclve, is n; oecus, i m; diaeta, ae f. Uso: - consistorial o del consistorio, aula consistorialis; - operatoria, - de operaciones, chirurgum; aula operatria; sala chirrgica; - de audiencia, auditrium; de las audiencias, admissionum aedes (-is f); - de baile, saltatrium; aula saltatria; oecus saltatrius; - de cine, cinematographi aula; theatrum cinematogrphicum; - de conciertos, odum, i n; theatrum msicum; - de conversacin, xedra; - de descanso, diaeta quietis vel requietis; diaeta relaxationis vel remissionis (nimi); - de entrada, adductrium; - de espera, procoeton, nis m; prooecus (-i m) praestolatrius; conclave (-is n) vel trium exspectatrium; exspectntium exdrium; oecus vel conclave exspectntium; de estar, xedra, ae f; - de estudio, stdium; - de fumar, fumrium; - de hospital, cubitrium; - de lectura, oecus lectionis; legntibus xedra; - de las mquinas o de los motores, machinationum cubculum; - de masajes, oecus aliptarum; - de prensa, sedes vel oecus diurnriis docendis vel edocendis; - de primeros auxilios, locus promptae curationis; de profesores, oecus magistrorum; - de recibo o de visitas, cubculum vel conclave salutatrium; - de recreo, diaeta recreatria; diaeta delectationis vel delectamenti; - para televisin, diaeta televisria, televisualis, televisionis.

sal: sal, salis mn. Uso: - marina, sal martimus; - gema, sal fosscium; - de cocina, sal coquinrium; ntrium chloratum.

963

salamn mortadela. niae soltio, onis f // (finiquito de un crdito) crditae pecniae soltio // (finiquito de las cuentas) rationum exaequtio // (cantidad que en una cuenta resulta a favor o en contra de uno) resduum vel rliquum, i n. salero: salinum, i n. Sin: concha salis; cnchula salria. saledizo, v. salidizo.

salamn: botellus, i m.

salar: salire vel sllere; salsare; sale asprgere, consprgere, condire; salem asprgere (licui rei).

salchichn: tomculum vel tomaclum, i n; tomcina, ae f. Uso: - con guisantes, tomcina pisis conferta.

salchichero: tomaculrius, ii m. Sin: botulrius; isicirius; salsamentrius; porcinrius; v. choricero.

salchichera: taberna suria, botulria, salria, salsamentria. Sin: salsamentrii vel botulrii taberna.

salchicha: salscium, ii n. Sin: iscium vel inscium, insicolum; lucnica, ae f; btulus, botellus; farcmen, mnis n; tuccetum vel tucetum; hilla, ae f; hillum, i n. Uso: fbrica de salchichas, salsamentria officina; - de Viena, botellus vindobonensis; hacer salchichas, iscia plassare; intestinum farcire.

salazn: salsugo, gnis f. Sin: salsamentum. Uso: pescado en -, pisces saliti; vendedor de -, salsamentrius.

salario: salrium, ii n. Sin: merces, edis f; stipndium; operariorum merces. Uso: - bajo, mercdula; - intermedio, salrium intermdium; - mnimo, salrium mnimum; merces mnima; precios de los -, prtia mercedum.

salesiano: adj salesianus, a, um. Uso: Sociedad -, Salesiana Sodlitas; Pia Socetas Salesiana Sancti Ioannis Bosco; Socetas Sancti Francisci Salsii // sust salesianus, i m. Sin: sodalis vel scius salesianus; Societatis Sancti Francisci Salsii sodalis. salicilato: salicylatum, i n. saliclico: saliclicus, a, um. Uso: cido -, cidum saliclicum. salicilina: salicylina, ae f.

salida: (accin y efecto de salir) xitus, us m. Sin: extio, abtio; bitus, us m; discssio; discessus, us m; egressus, us m. Uso: - de casa, domuegrssio; - de casa por la noche, nocturna domuegrssio; la hora de - de los trenes, hora trminum exentium // (partida de data o de descargo en una cuenta) rtio perscripta. Sin: dbitum. Uso: salidas, rationes perscriptae; dbita; expensa // - de bao, sbanum vel svanum, i n. Sin: linteamen balneare; lnteum balnerium. saliente: (parte saliente) v. salidizo. salidizo: proiectura, ae f. Sin: cphora, ae f.

saldar: (liquidar enteramente una cuenta) aes alienum slvere, disslvere, exslvere, perslvere, exstnguere. Sin: nomen slvere; pecniam dbitam slvere; pecniam creditori slvere; licui satisfcere. saldo: (finiquito de una deuda) dbitae pec-

salinero: (concerniente o relativo a las salinas) salinrius, a, um // (el que trabaja en las

salina: salifodina, ae f. Sin: salinae, arum fpl.

964

salsera salinas) salinator, oris m. salmodiar: (cantar salmodias) psllere. Sin: psalmdias cnere vel decantare. salmn: salmo, onis m. salmonete: mullus, i m.

salinidad: salsedo, dnis f. Sin: sali quntitas.

salino: salinus, a, um. Sin: salrius; salinrius.

salir: exire. Sin: gredi. Uso: - a luz, in lucem prodire, in vulgus prodire; puedo -?, licetne mihi foras ire?

salmuera: mria, ae f. Sin: salsamentum; salsura; salsugo, gnis f. Uso: pescado en -, muriticum; carnes en -, muritica, orum. salobre: salmaster, stra, strum. Sin: salmcidus; salmcius; salsus. salol: salolum, i n.

salitral, v. nitral. salitre, v. nitro.

salita: exdrium, ii n. Sin: ulula; atrolum; zothcula; parva aula, parvum conclave.

salitroso, v. nitroso.

salival: salivalis, e. Sin: salivrius; salivosus; ad salivam spectans.

salivacin: salivtio, onis f. Sin: salivae fluxus (-us m).

salmear: psllere. Sin: psalmizare; psalmos recitare (- recitando); psalmos cnere (- cantando).

salivar: salivare. Sin: salivam emttere vel cere.

saln: xedra, ae f. Sin: oecus; conclave; oecus magnus vel mximus; conclave magnum vel mximum; perampla aula. Uso: con aire acondicionado, conclave re (autmate sive automatrie) purgato; conclave autmato ris temperamento preditum; - de actos, aula magna; - de baile, saltatrium, ii n; oecus saltatrius; - de estar, xedra; - de fumar, conclave fumatrium; (- en los teatros para pasear durante los entreactos) v. foyer; (- para audiciones, reuniones doctas, etc.) auditrium. saloncito o saloncillo: exdrium, ii n. Sin: atrolum; zothcula; sellria, orum npl.

salmista: psalmista, ae m. Sin: psaltes, ae m; psalmgraphus; psalmorum auctor vel scriptor. salmo: psalmus, i m. Uso: recitacin o canto de los -, psalmdia; libro de los -, psaltrium; liber psalmorum.

salpicadura: aspergo, gnis f. Sin: asprsio; aspersus, us m. salpullido, v. sarpullido.

salmodia: psalmdia sive -oda, ae f. Sin: psalmorum recittio (- recitada); psalmorum cantus (- cantada).

salsa: salsa, ae f. Sin: intinctus, us m; condimentum; conditura; ius, iuris n; liquamen, mnis f; liquamentum. Uso: - blanca, condimentum album; - picante, embamma, tis n; con -, iurulentus vel iussulentus; - de manteca, butreum ius. salsera: (vasija en que se sirve salsa) sals-

965

saltadero rium, ii n. Sin: iuris capdo (-dnis f). los, pro sngulis equis, aut equis per manpulos impedimenta superntibus, magnum premium delatum, propsitum, datum, tributum // dar un - mortal, cernuare; cpite deorsum psito vel misso saltare; ejercitarse en el -, saltu se exercere; pegar un -, saltum dare, dere, fcere; superar de un -, saltu superare // (cascada de agua) aquae deiectus, lapsus, prolapsus, us m. Sin. aqua cadens. Uso: - del Nigara, deiectus Nigarae.

saltador: (persona que tiene oficio o ejercicio en que necesita saltar) saltator, oris m. Sin: desultor. Uso: - con esques, desultor nartatrius.

saltadero: locus ad saliendum aptus. Sin: locus sltibus faciendis vel dandis.

saltar: salire in + ac. Sin: desilire vel exsilire ex (vel de) + abl, ad + ac; transilire (- por encima de) + ac. Uso: - al cuello de uno, in collum alicius invdere; collum alicius amplexu ptere; - de alegra, exsultare; gudio exsultare; nmia voluptate gestire; - a la vista, apparere; manifestum esse // (omitir) omttere vel mttere. Sin: praetermttere; praeterire; missum fcere. Uso: - palabras, verba praetermttere; - la comida, abstinere se cibo. salterio: psaltrium, ii n. Sin: liber psalmorum.

saltamontes: mantis (-tdis f) religiosa. Sin: insectum oranti smile.

salto: saltus, us m. Uso: - mortal, saltus cpite deorsum psito; - triple, saltus ternus; a pie juntillas, saltus iunctis pdibus; - a piernas abiertas, saltus crribus varicatis; a saltos, a brincos, saltuatim; assultim; subsultim, exsultim; saliendo; saltitando; - con esques, desultura nartatria; de un -, saltu; - de altura, saltus in altum vel in altitdinem; - del caballo, saltus eclei; - de frente, saltus recto crpore; - de lado, saltus a ltere; - de longitud, saltus in longum vel in longitdinem; de longitud con impulso, saltus in longum mpetu capto; - de prtiga o con garrocha, saltus perticrius, perticalis, perticatus; saltus hastili sustinente; hastae innixum salire; - al o en el agua, saltus in aquam // gran premio de - individuales, o por equipos, de obstcu-

salud: valetudo, dnis f. Sin: salus, tis f. Uso: - buena, bona (vel cmmoda, vel ntegra, vel firma, vel prspera) valetudo; - delicada, tnuis (vel minus cmmoda, vel imbecillior) valetudo; - mala, non bona (vel infirma, vel aegra, vel incmmoda) valetudo // -!, salve!; salvus sis!; felciter tibi!; a tu -!, a la - de usted , bene te!, bene tibi!; a vuestra -!, a la - de ustedes!, bene vos!, bene vobis! ; cmo va su -? quam vales? qua es valetdine? // beber, brindar a la - de uno, v. brindar; cuidar de su -, valetdini indulgere, inservire, peram dare, prcere; descuidar la -, valetdinem neglgere; parum valetdini prcere; desearle a uno buena salud, salutem licui precari, liquem salvere iubere; la disminuye, valetudo decrescit; estar bien de -, gozar de buena -, bene vel recte valere; bona valetdine frui; prspera valetdine esse; gozar de perfecta -, vender o verter -, ptime vel pancrtice valere; ntegra valetdine esse; esse incorrupta sanitate; ptima valetdine uti; no estar bien de -, infirma valetdine esse; aegra esse valetdine; valetdine incmmoda esse; perder la -, valetdinem amttere; recuperar la -, sanari, consanscere; valetdinem recuperare vel reciperare; sanitatem recpere; tener poca -, tener una delicada, tnui esse valetdine saludar: salutare. Sin: valedcere; consalu-

saltuario: interruptus, a, um. Sin: intermissus; non contnuus.

966

salvoconducto tare; persalutare; salutem dcere, dare, ferre, afferre, portare, mandare. Uso: - afectuosamente, cordialmente, benigne (vel blande, vel blndius) salutare; - a uno en nombre de otro, salutem dcere licui nmine alicius; licui alicius salutem nuntiare; - oficialmente a uno, licui officiliter valedcere; - a uno por escrito, salutem licui scrbere; - con la voz, con la mano, con sea, voce, manu, nutu salutare; - inclinando la cabeza, inclinato cpite salutare; saldalo de mi parte, illum verbis meis saluta; te saludo, salve; salvus sis; te salvere ibeo; despus de saludarse, salute data acceptaque. salus, utis f // (consecucin de la gloria y bienaventuranza eterna) salvtio, onis f.

salvado: furfur, ris m. Sin: purgamentum. Uso: pan de -, furfreus panis.

salva: (saludo hecho con disparo simultneo de varias piezas de artillera) tormentria consaluttio. Sin: tormentorum explosiones honoris caus; tormentorum strpitus (vel fragor, vel crpitus) salutandi caus emissus; saluttio tormentorum bellicorum fragre facta. Uso: resuenan reiteradas - de caones, tormenta plrimis emissinibus salutis caus rsonant // - de aplausos, mximus plausus; la sala reson de una - de aplausos, a cuncto consessu plausus est mltiplex datus. salvacin: (accin de salvar o salvarse) conservtio, onis f // (efecto de salvar o salvarse) salvabarros, v. guardabarros.

saludo: salus, utis f. Sin: saluttio; persaluttio. Uso: - de bienvenida, saluttio gaudialis; extremo -, supremum vale; - cordiales (frmula de cortesa al terminar una carta), multam salutem! // devolver el -, liquem resalutare; enviar un -, salutem mttere, mandare, impertire ; enviar mil -, los ms cordiales -, multam salutem licui impertire; licui salutem plrimam impertire; licui salutem plrimam et plenssimam impertire; hacer el - militar, salutationem more militari fcere; llevar los -, salutem ferre, afferre, nuntiare.

salvador: servator, oris m. Sin: conservator; salutis auctor, effector; soter, ris (ac -era m); qui salutem dat, dedit, etc.; tambin salvator con referencia a Jesucristo. Uso: Jesucristo, - del gnero humano, Iesus Christus humani gneris salvator, servator, sospitator; nuestro -, Christus nostrae salutis auctor; Christus qui nos servavit. Salvador (El): Salvatria, ae f. Uso: Repblica del -, Salvatoriana Respblica.

salvadoreo: adj salvatorianus, a, um // sust Salvatorianus, i m.

salvadora: servatrix, icis f. Sin: salutis auctrix (-cis f); sospitatrix; sspita.

salvar: (librar de un riesgo o peligro, poner en seguro) servare. Sin: conservare; salvum fcere; liberare // salvarse, salvari. Sin: salvum feri; perculum vitae effgere; (e) perculo vitae evdere; se (e) perculo vitae erpere // (dicho de Dios: dar la gloria y bienaventuranza eterna) salvare.

salvamento: conservtio, onis f. Sin: salvtio; incolmitas.

salvavidas: salutis cngulum. Sin: orbis sbreus; gmmeus crculus vel orbis. Uso: inflar el -, gmmeum orbem re inflare vel tumefcere.

salvoconducto: sngraphus, i m. Sin: fides, ei f; fides pblica; fides pblico (vel pblice)

salvilla: scutella, ae f. Sin: subcuppa; patella vel ptina suppositria.

967

samaritano data; scriptum fidem pblicam dans. Uso: gracias al -, fide pblica interpsita; conceder un - a alguien, fidem (pblicam) licui dare; obtener un -, fidem (pblicam) accpere; pedir un -, fidem (pblicam) postulare. samaritano, na: adj samaritanus, a, um // sust Samarites, ae m; Samartida, ae vel Samaritis, tdis f // (dicho de persona que ayuda a otra desinteresadamente) vir liberalis et benficus; mulier liberalis et benfica. Samoa: Insulae Samoanae. samovar: rssica authepsa. de mujer, soccus mulebris; en, con sandalias, crepidatus, soleatus; el que hace o vende sandalias, solerius, ii m; sandalirius; ponerse las -, sandlia (vel crpidas, vel sleas, vel soccos) sibi indere; quitarse las -, sandlia dmere vel depnere. sanda: (planta) ccumis, mris m. Sin: angria; citrullus; cucrbita angria; ccumer citrullus // (fruto) angrium, ii n; melo (-nis m) ndicus; cucmeris citrulli fructus.

San: sanctus, a , um. Sin: divus. Uso: San Pedro, Sanctus Petrus; Divus Petrus; iglesia de San Juan, templum divo Ioanni sacrum vel dicatum; imagen de San Juan , divi Ioannis imago vel simulacrum. sanativo: sanativus, a, um. Sin: saltifer; salutaris; salber.

sancin: (pena) poena, ae f. Sin: lex poenalis // (autorizacin o aprobacin) snctio, onis. Sin: actus (-us m) sanciendi; ratihabtio. sancionador: confirmator, oris m.

sanatorio: sanatrium, ii n. Sin: valetudinrium; valetudinrium infirmis chrnicis. Uso: - de recuperacin, recreatrium.

sandalia: sandlium, ii n. Sin: crpida; cliga; slea; soccus (especialmente la de los frailes). Uso: - pequea, ligera, scculus; -

sancionar: (dar fuerza de ley a una disposicin) sancire. Sin: statere; decrnere // (autorizar o aprobar) probare vel approbare. Sin: admttere; confirmare // (aplicar una sancin o castigo) punire. Sin: multare; poen liquem multare vel affcere.

sangrar: (tr, abrir o punzar una vena y extraer sangre con fines teraputicos) licui venam ferire, aperire, incdere; licui snguinem e (vel a, vel de) venis detrhere, dedcere, haurire // (intr, arrojar sangre) snguinem emttere. sangre: sanguis, gunis m. Sin: cruor, oris m. Uso: relativo a la -, haemticus.

sanear: ad sanitatem redcere. Sin: sanum fcere. Uso: - una comarca, regionem insalubrem salubrem rddere vel fcere; - un terreno, incultum silvestremque locum cultum fertilemque rddere; - pantanos, paludes salubres rddere; palstria loca exsiccare in arvorumque formam redgere // fig, - las costumbres, mores ad virtutem conformare. Sin: mores in mlius commutare.

saneamiento: Agr bonifictio, onis f. Uso: de terrenos paludosos, exsicctio paludum // fig, - moral, corrctio et emendtio morum.

sndwich: pastillum fartum vel farctum. Sin: pastillum sanduicense; orbculus panis fartum. Uso: - de jamn, pastillum pern fartum; pastillum pernae quadr fartum; pastillum lamnulis pernae fartum.

sangra: (accin y efecto de abrir o punzar una vena para sacar sangre) venae sctio. Sin: phlebotmia sive -toma; snguinis de-

968

saque trctio // (fig, gasto continuo sin compensacin) immdicus sumptus depromptus. Sin: immoderata pecniae erogtio. sanidad: snitas, atis f. Sin: valetudo, dnis f. gere et celebrare dies festos.

santiguarse: signo crucis signari vel se signare.

snscrito: adj snscritus, a, um. Sin: snschratus; sanscrticus; ndicus; Indorum (gen) // sust lingua snscrita, snschrata, sanscrtica. Sin: antiquorum Indorum sermo. santabrbara: receptculum navale armorum. Santa Klaus: sanctus Nicolaus.

San Salvador: (repblica) Salvatoriana Respblica // (ciudad) Soterpolis, is f.

sanitario: sanitrius, a, um. Sin: medicnus; ad sanitatem prtinens. Uso: agentes -, valetdinis operrii; sanitatis opfices; boletn -, v. boletn; cordn -, loci obstrctio valetdinis caus; estructuras -, institutiones sanitatis; personal -, valetdinis curatores.

santo: adj (de especial virtud y ejemplo) sanctus, a, um // (sagrado, consagrado) sacer, sacra, sacrum // sust sanctus homo (-mnis m). Sin: divus vir. Uso: los - , sancti, orum mpl; - del cielo, caeles, ltis, caelcola , ae m; caelestis ncola // - y sea, tssera. Uso: dar el - y sea, tsseram dare. Santo Domingo: (repblica) Dominiciana Respblica // (ciudad) Dominicpolis, is f.

santimonia: (cualidad de santo) v. santidad.

santidad: snctitas, atis f. Sin: sanctimnia; sanctitudo, dnis f. santificador: sanctificator, oris m. Sin: sanctitatis effector, dator, largitor. santificacin: sanctifictio, onis f.

Santa Sede: Sancta Sedes (-is f).

santificante: sanctficans, antis. Sin: sanctficus; sanctum effciens.

santurrn: (nimio en los actos de devocin) in externis pietatis ctibus nmius // (gazmoo, hipcrita que finge ser devoto) pietatis simulator vel ostentator. Sin: religionis ostentator; superstitiosae pietatis ostentator; pietatis spciem prae se ferens; simulator; hypcrita; fictor; fallax; duplex. santurronera: simulata petas. Sin: religionis ostenttio vel simultio.

santuario: sancturium, ii n. Sin: sacra aedes; templum; locus sacer; sacrrium . Uso: fig, en el - de la conciencia, in interiore nimi sacrrio.

santn: (hombre que profesa vida austera y penitente fuera de la religin cristiana) asceta non christianus // (coloq, hombre hipcrita o que aparenta santidad) pietatis simulator.

santificar: sanctificare. Sin: sanctum rddere vel effcere; ad sanctitatem addcere vel perdcere. Uso: - las fiestas, diei festi religionem clere; dies festos pie celebrare; dies festos sancte religioseque gere; religiose

saque: (accin de sacar la pelota) pilae iacttio. Uso: - de esquina, v. corner.

sapo: (juego) v. rana.

969

saqueador saqueador: praedator,oris m. Sin: depopulator; direptor; spoliator; vastator; devastator. sarda: (pez) v. sardina.

saquear: depraedari. Sin: exspoliare, spoliare; expilare. sarampin: boa vel bova, ae f. Sin: morbilli, orum mpl. saqueo: praedtio, onis f. Sin: depopultio.

sardina: sarda, ae f. Sin: sardina, sardella, srdula. Uso: - salada, sarda salta; sardinas en aceite, sardae leo condtae; sardae sub leo (in thecis inclusae); sardinas en latas, sardae in thecis (inclusae); sardinas en salmuera, sardae in mria (natantes). sardo: (de Cerdea) sardus, a, um. Sin: sardiniensis, e; sardus // (hab) Sardus, i m // (lengua -) lingua sarda. Sin: lingua sarda, sardiniensis, Sardniae. sardnica o sardnice: sardnicha, ae f; srdonyx, chis f. sardio, v. sardnica.

sarcsticamente: acerbe. Sin: contumeliose; mordciter. sarcstico: acerbus, a, um. Sin: mordax, acis; aculeatus; dicax, acis. Uso: palabras -, acerba (vel salsa, vel amara) dicta. sarcfago: sarcphagus, i m vel sarcphagum, i n.

sarcasmo: (burla sangrienta, irona mordaz y cruel) acerbus (vel contumeliosus, vel mordax) irrisus (-us m); acerba (vel contumeliosa, vel mordax) irrsio; verborum acrbitas, diccitas, aclei (-orum mpl). Uso: pinchar a uno con sarcasmos, liquem crpere salse dictis (vel verborum acleis, vel convciis) // Ret sarcasmus vel sarcasmos, i m. Uso: con -, v. sarcsticamente.

sardnico: sardnius vel sardnicus, a, um. Sin: acerbus; amarus; contumeliosus; mordax; malignus. sargento: ptio, onis m. Sin: ptio pedestris; praefectus manipularis vel manipulrius; summus decriae instructor Uso: - primero de infantera, ptio maior pedester; - de artillera, ptio tormentrius; - de gendarmera, praefectus manipularis mlitum a pblica tutela. sarga: (tela) serga, ae f. Sin: srica.

sarcoma: sarcoma, tis n. Sin: tumor malignus. sarcomatoso: sarcomatosus, a, um. Sin: sarcmate affectus; ad sarcoma ttinens.

sarcologa: sarcolgia sive -loga, ae f. Sin: musculorum (vel de msculis) doctrina, disciplina, scintia.

sarcolema: sarcolemma, tis n. Sin: musculorum membrana vel tgumen (-mnis n), tegmentum, tegimentum, tegumentum.

sastra: (mujer del sastre) vestfici mlier // (mujer que tiene el oficio de sastre) vestfica,

sartn: sartgo, gnis f. Sin: patella; fretale, is n.

sarraceno: adj saracenus, a, um. Sin: saracnicus // sust Saracenus, i m.

sarpullido o sarpullo: impetgo, gnis f.

sarna, v. acariasis.

970

save ae f. Sin: sartrix, cis f; sarcinatrix, cis f. satrico: adj satricus, a, um // sust satricus, i m. Sin: satirgraphus.

satn, satans: Satan m indecl. Sin: stanas, ae m. satnico: satnicus, a, um. Sin: diablicus; satansticus // fig nefandus; nefrius. satanismo: satanismus, i m. Sin: cultus satnicus vel daemonacus. satelital: satellticus, a, um.

sastrera: (oficio de sastre) ars vestiria. Sin: vestficis ars // (taller de sastre) vestificna, ae f. Sin: vestifcium; officina vestiria; vstium officina; sarcinatoris officina; sartoris opifcium.

sastre: vesttor, oris m. Sin: vstifex, fcis m; vestficus. Uso: - remendn, sarcinator.

satn: rasum, i n. Uso: - de seda, rasum sricum.

satlite: satelles, ltis m. Uso: - artificial, telesatelles; satelles artificialis, artificiosus, factcius, arte factus; luna artificialis, artificiosa, arte facta; - artificial de reconocimiento, satelles artificiosus speculatrius; comercial, telesatelles commercialis; - de comunicaciones, satelles telecommunicatrius; va -, ope satllitis artificialis; - con una perrita a bordo, satelles ctulam cntinens // lanzar un -, satllitem procere vel propllere; el - gira en el espacio, arte factus satelles per inane fertur, vel per caelstia sptia circumgitur.

satisfacer: (pagar enteramente lo que se debe) creditori satisfcere // (hacer una obra que merece el perdn de la pena debida) expiare. Sin: purgare; satisfcere // (aquietar y sosegar las pasiones del nimo) sedare. Sin: placare // (dar solucin a una duda o a una dificultad) respondere. Sin: satisfcere // (deshacer un agravio u ofensa) iniriae (vel de iniri) satisfcere licui.

satisfaccin: (reparacin de un agravio) satisfctio, onis f. Uso: pedir - de una injuria, iniriam vindicare // (expiacin de la culpa) satisfctio culpae. Sin: purgtio // (presuncin) arrogntia, ae f. Sin: iacttio; suprbia; nmia sui confidntia // (vanagloria) inanis glria. Sin: glorola; eltio; innitas; vnitas // (confianza o seguridad del nimo) confidntia, ae f. Sin: fidcia; sui confidntia // (cumplimiento del deseo o del gusto) satisfctio, onis f. Sin: adimpltio; delecttio, oblecttio; gudium; laettia; suvitas // (una de las tres partes del sacramento de la penitencia) satisfctio, onis f.

saturacin: saturtio, onis f. Sin: satritas; satetas; plnitas. saturnismo: saturnismus, i m.

strapa: strapa, ae m. Sin: strapes, ae vel strapes, is m.

stira: stira, ae f. Sin: satricum, i n ; carmen satricum.

satinado: levigatus, a, um. Sin: levis factus; levitate donatus.

sauna: vaporrium, ii n. Sin: blneum vapreum. sauquillo: glbulus nivis; v. mundillo. save (Inform), conservar: servare vel con-

sauce: salix, cis f. Uso: - llorn, salix babilnica.

971

saxofn servare. Sin: (data in disco) repnere. secador: instrumentum siccatrium. Sin: exsiccator, oris m. Uso: - de cabello, machnula favnia; flabellum favnii vel frici; instrumentum flaturale (cpitis capillis siccandis); manbrium capillorum siccficum, siccativum, siccatrium. secadora: (mquina) mchina siccatria. secante: papel -, charta bbula.

saxofn o saxfono: saxphonum vel saxophnum, i n; saxophnium. saxofonista: saxophonista, ae m. saya: (falda) gonna vel gunna, ae f; dim gonnella vel gunnella. Sin: lacnia; cstula; subcula; stola; hypoznium; hemitnica inferior. sayal, v. sayo. sayo: sagum, i n. Sin: sgulum.

scanner (Inform) aparato de teledeteccin, apparatus investigatrius. Sin: instrumentum exploratrium // (aparato que sirve para digitalizar un documento: texto o imagen) scansrium, ii n. Sin: apparatus pticus ad legendam imginem. schola cantorum, v. capilla (cuerpo de cantores de alguna iglesia). schilling: (unidad monetaria) scellinus, i m.

scan (Inform), escanear: scndere (pginam, imginem).

scotch: (whisky escocs) vschium scticum // (cinta adhesiva) taenola glutinativa.

scout: puer explorator m; exploratrix puella f. screen (Inform): scrnium, ii n. Sin: quadrum; v. pantalla.

secesionismo: secessionismus, i m. Sin: secessionis stdium.

seccin: (cada una de las partes en que se divide un conjunto de objetos) lculus, i m. Sin: loculamentum; rgio; provncia. Uso: - de calzado, calceamentorum lculus vel rgio; de discos, discorum lculus; - de los juguetes, crepundiorum loculamentum; - de libros de ciencia ficcin, librorum de scintia fabulari lculus; - de perfumes, unguentorum lculus; - de vestidos, vstium lculus // (parte de un escrito) pars, partis f. Sin: sctio, onis f; caput, ptis n (captulo); artculus (subdivisin). Uso: en la primera - de este libro, in sectione prima huius libri // (en los medios de comunicacin, espacio que se reserva para un tema determinado) sctio, onis f. Uso: la - de propaganda, sctio rebus propagandis vel evulgandis; sctio nntiis monitisque propagandis // (cada una de las partes en que se divide una empresa, organizacin, etc.) pars, partis f. Sin: sctio; administrtio. Uso: jefe de -, caput partis; la - del puerto, administrtio ports.

screenmode (Inform): modus (imginem) exhibendi. secadero: officina siccatria.

secrecin: secrtio, onis f. Sin: excrtio; excreta, orum npl; crporis eiectamentum vel

secoya: sequoia, ae f. Sin: vellingtnia giganta.

secesionista: secessionista, ae m. Sin: secessionis auctor, fautor, studiosus.

972

sector effsio. gregationis de Seminriis et Universitatibus studiorum; - de la ONU, Secretrius Coets Unitarum Nationum // - de cmara, scriba cubiculrius.

secretara: (cargo de secretario) secretrii vel scribae offcium. Sin: secretrii vel scribae munus (-nris n) // (oficina donde trabaja) secretria, ae f. Sin: secretrii vel scribae sedes // - de Estado, Officium pblicis expediendis negtiis. secretariado: secretariatus, us m. Sin: secretrii vel scribae offcium (cargo de secretario), sedes (oficina donde despacha). Uso: de oficina pblica, ministrium a negtiis vel a tbulis pblicis // (cuerpo o conjunto de secretarios) secretrii, orum mpl. Sin: scribae, arum mpl.

secretaria: secretria, ae f. Sin: scriba, ae f; mlier a secretis.

secta: secta, ae f. Uso: - filosfica, philosophorum secta; - satnica, secta satnica vel satanstica; adherir a - satnicas, sectis satnicis adhaerscere vel adhaerre; adepto de una -, sectae assectator. sectario: adj sectrius, a, um. Sin: factiosus // sust sectrius, ii m. Sin: consectator; homo factiosus.

secreto: adj arcanus, a, um. Sin: occultus // sust res (rei f) arcana vel occulta. Uso: - epistolar, opertum litterarum.

secreter: armrium scriptrium.

secretario: (persona encargada de recibir la correspondencia, extender las actas, etc.) secretrius, ii m. Sin: scriba; a secretis; ab arcanis; adiutor ab actis vel ab epstulis. Uso: jefe, secretrius princeps, primus, caput; - nacional del consejo de seguridad, secretrius nationalis conslii securitatis; - particular, secretrius particularis, - privado, secretrius privatus; - de una asociacin, scriba alicius consociationis, - de una cofrada, scriba alicius sodalitatis, sodalcii, collgii; - de comisin, ab actis conslii licui rei curandae, accurandae, administrandae; - de embajada, legatorum ssecla; legati ssecla et administer; - del intendente municipal, ab actis urbis praefecti; ser - de uno, esse licui a manu, vel ab actis, vel ab epstulis // (mximo dirigente de algunas instituciones) secretrius, ii m. Sin: praefectus; praepsitus. Uso: - General, Secretrius Generalis; - de Estado, pblicis negtiis praefectus; Civitatis (vel rei pblicae) negtiis praepsitus; cardenal - de Estado, cardinalis pblicis (Ecclsiae) negtiis praefectus; - de la Congregacion para los seminarios y universidades, Secretrius Con-

sector: (Geom, porcin de crculo) sector, oris m. Sin: crculi pars // (Geom, porcin de esfera) - esfrico, sector sphericus // (parte de una ciudad , de un local o de cualquier otro lugar) rea circumscripta. Sin: rgio definita // (cada una de las partes de una colectividad, grupo o conjunto que tiene caracteres peculiares y diferenciados) pars, partis f. Sin: sector; sctio; provncia; rgio; campus. Uso: - cientfico, tcnico, econmico, provncia doctrinarum, rtium, rerum oeconomicarum; - industrial y de los servicios sociales, provncia rtium et commnium ministeriorum; - social, rerum socilium provncia vel campus; determinados - de apostolado, certae apostolats provnciae; - de la Cmara del Senado, sector Cmerae Senats (centrum, ala dextra, ala sinistra).

sectarismo: sectarismus, i m. Sin: factisitas; stdium factiosum; prpriae factionis stdium.

973

sectorial sectorial: partis prprius. tumbres seculares) saeculorum morum indctio // (reduccin de un sacerdote catlico al estado laical) ad saecularem statum redctio; ad seculum remssio // (regreso al estado laical) ad seculum regrssio vel rditus // (autorizacin a un religioso para que pueda vivir fuera de la casa religiosa) facultas ad statum saecularem degendum.

secuencial: (relativo a la secuencia) sequentialis, e. secuestrador: sequestrator, oris m. Sin: sequester, stri m; sequestris, is m; ablator, oris m; sequestrationis auctor. Uso: - de aviones u otros vehculos, abductor; - de personas, abductor, ablator, plagirius. secuestracin: sequestrtio, onis f.

secuencia: sequntia, ae f.

secuaz: sectator, oris m. Sin: assectator.

secuestro: (accin y efecto de secuestrar) sequestrum, i n vel sequestrtio, onis f. Sin: obdctio. Uso: - de avin u otro vehculo, abdctio; - de bienes, occuptio; - de personas, sequestrtio; plgium; obdctio hminum.

secuestrar: (retener indebidamente a una persona) liquem sequestrare, cpere, segregare // (forzar al piloto o chofer a dirigir el vehculo a un sitio determinado por el asaltante) abdcere // (depositar judicial o gubernativamente una alhaja) sequestrare. Sin: in sequestro pnere; pnere apud sequestrum; pnere sequestro // (embargar judicialmente) liquid occupare. Sin: pignerari.

secular: (seglar) saecularis, e. Sin: profanus; licus. Uso: la propia ndole -, prpria ndoles saecularis; sacerdote - (no religioso), sacerdos saecularis. secularizacin: (accin de hacer secular lo que era eclesistico) saeculariztio, onis f // (accin de dar a una cosa carcter secular) profano sui addctio // (introduccin de cossecularismo: saecularismus, i m.

secundario: secundrius, a, um. Sin: secundanus; secundus; secundi rdinis. Uso: partes -, secundae partes. secuoya, v. secoya.

secularizar: (hacer secular lo que era eclesistico) saecularizare // (dar a una cosa carcter secular) profano sui addcere vel destinare // (introducir costumbres seculares) saeculares mores indcere // (reducir a un sacerdote catlico al estado laical) ad saecularem statum redgere. Sin: ad seculum remttere // (autorizar a un religioso para que pueda vivir fuera de la casa religiosa) licui indultum saecularizationis concdere; liquem indulto saecularizationis donare // secularizarse, ad seculum redire vel rgredi.

secularizado: (hecho secular lo que era religioso) saecularizatus, a, um // (dicho de sacerdote catlico) ad saecularem statum redactus, vel ad seculum remissus (reducido al estado laical); ad seculum regressus; sacerdtio abdicatus (vuelto al estado laical) // (dicho de religioso: autorizado para que pueda vivir fuera de la casa religiosa) indulto saecularizationis donatus.

seda: sricum, i n. Sin: bombyx, cis m. Uso: - artificial, sricum factcium; - basta, sricum crudum vel rude; - falsa, pannus pseudosricus; - genuina, sricum genunum; lavable, sricum lavbile; de -, sricus; bombcinus; ataviado con telas de -, sericatus; fbrica de -, sericorum vel bombycinorum

974

segn officina; mercader de -, sericrius; sericrius negotiator vel negtians; vestido de -, vestis srica vel bombcina. vel sedimentum depnere: // sedimentarse, subsdere.

sedar: sedare. Sin: lenire; mollire; mitigare; placare; pacare. Uso: - las pasiones, cupiditates (vel appetitiones, vel trbidos nimi motus) sedare, moderari, continere.

sedante: adj sedans, antis. Sin: lniens; mlliens; mtigans // sust medicamentum mitigatrium; v. lenitivo.

sedal: (hilo o cuerda de la caa de pescar) lnea, ae f. Sin: linum; lnea piscatria; seta vel saeta piscatria.

sedimentario: sedimentrius, a, um. Sin: ad sedminis depositionem spectans. sedimento: sdimen, mnis n. Sin: sedimentum; subsidntia; retrimentum.

segadora: messria, ae f. Sin: mchina messria; mchina falcata; falces mechnicae; falcata mchina automatria. Uso: - de csped, v. cortacsped.

sedativo: adj sedativus, a, um. Sin: mitigatrius // sust medicamen (-mnis n) sedativum. Sin: medicamentum mitigatrium; medicamen dolribus sedandis. sede: sedes, is f. Uso: - Apostlica, Santa -, Apostlica Sedes (-is f); Sancta Sedes; - central, sedes princeps vel caput; - filial, sedes filialis vel additcia.

segmentacin: segmenttio, onis f. Sin: in segmenta parttio vel divsio. Uso: engendrar por -, per scissionem ggnere vel generare. segmento: segmentum, i n. Uso: - esfrico, segmentum sphericum.

sedera: (comercio de la seda) sericorum vel bombycinorum mercatura, merctio, negotitio // (tienda de gneros de seda) sericorum vel bombycinorum taberna // (conjunto de gneros de seda) srica, orum npl. Sin: bombcina, orum npl. sedicin, v. revuelta. sedimentacin: sedimenttio, onis f. Sin: subsidntia; sedminis vel sedimenti depostio.

sedentario: sedentrius, a, um. Sin: sellulrius. Uso: vida -, vita sedentria vel sellulria; sedentrium vivendi genus.

segregacin: segregtio, onis f. Sin: separtio; seinctio; remtio. Uso: - celular, in cella segregtio; custdia in segregata cella; ab mnibus in segregata cella separtio; - racial, segregtio phyltica. segregacionismo: segregationismus, i m. Sin: phyltica separtio.

seguir: quin sigue?, quis subsquitur?

seguidero, v. falsilla.

segregacionista: (partidario de la segregacin racial) segregationista, ae m. Sin: segregationismi fautor // (perteneciente o relativo a esta segregacin) phylticae separationis prprius; ad phylticam segregationem prtinens.

sedimentar (depositar sedimento) sdimen

segn: - la corriente, secund aqu; secundo flmine; - las fuerzas de cada uno, como cumple a un hombre, pro parte virili.

975

segundero segundero: secundrium, ii n. securtio. Uso: - mdico, assecurtio aegrotorum; - personal, providntia ad sibi cavendum in psterum; - social, assecurtio socialis; - contra el granizo, cutio contra grndinis damna; - contra los infortunios, cutio contra infortnia; cutio contra res adversas; - contra los rayos, cutio de perculo flminis; cutio contra flmina; - contra el robo, cutio contra furtum; cutio de periculo furti; - de accidentes, cutio pro casu infortnii; cutio contra luctficos casus; cutio pro casu laesionis corporalis; - del coche, cutio de (prpria) autoraeda tutanda; cutio (prpriae) autoraedae tutandae; - de desempleo, cutio pro casu defects laboris; - de enfermedad, assecurtio valetudinria; assecurtio aegrotorum; cutio de valetdine tutanda; cutio pro casu aegritdinis; - de incendios, cutio contra incndia; cutio contra incndii percula; cutio de perculo incndii; cutio contra incensionum damna; cutio perculi quod est a vi ignis; cutio periculorum quae ab incndiis sunt; - de invalidez, cutio pro casu invaliditatis; - de mercancas, cutio sarcinarum; assecurtio sarcinarum; - de vejez, cutio pro casu senectutis; - de vida, cutio pro vita; assecurtio vitae; vitae cutio; para el resarcimiento de un dao, cutio indemnitatis (ex incndiis, ex infortniis, ex furtis) // contrato de - del propio coche, pctio prpriae autoraedae tutandae; pliza de -, sngrapha vel schdula cautionis; cutio securitatis; prima de -, securitatis premium; premium ex cautione (facta); sociedad de seguros, socetas securitatum vel cautionum // - de arma de fuego, retinculum, i n. Sin: sufflamen, mnis n. seleccin: selctio, onis f. Sin: delctio; delectus, us m. Uso: - natural, artificial, radiofnica, selctio naturalis, artificialis, radiophnica // (Dep, seleccionado) delecta manus. Sin: lusores delecti vel dilecti. Uso: finlandesa femenina, fnnica delecta manus puellarum.

segundognito: adj secundognitus, a, um. Sin: secundo loco gnitus, natus, ortus // sust secundognitus, i m. segundn: (hijo segundo de la casa) v. segundognito // (hijo no primognito) natu minor. Sin: inior.

segundo: adj secundus, a, um. Sin: inferior; secundrius // (sexagsima parte del minuto) secundum, i n. Sin: secunda, ae f; minutum secundum; minuta secunda; momentum tmporis; punctum tmporis. Uso: en 32 -, triginta duabus secundis; intra triginta duas secundas; intra triginta duo secunda // (persona que en una institucin sigue en jerarqua a quien la dirige o preside) submoderator, oris m. Uso: - de a bordo, progubernator.

seguridad: secritas, atis f. Sin: frmitas; fidntia; certa fides vel spes. Uso: - jurdica, iuridicialis secritas; - nacional, secritas nationalis; - social, secritas socialis; cutio socialis; cerradura de -, claustra munitssima npl; falta de - en el trabajo, defectus securitatis in labore perpetrando; instalacin de -, apparatus munitus; apparatus perculi expers; llave de -, clavis securitatis; margen de -, tuti fines mpl; intra tutos fines; medida de -, praecutio iudiciria vel iudicialis; por -, securitatis caus; salida de -, xitus saluti prospiciendae; vlvula de -, vlvula tutelaris; oprculum tutelare; garantizar la - de los participantes, securitatem participntium praestare. seguro: (contrato en que se asegura una cosa que corre peligro) cutio, onis f. Sin: as-

segur: (hacha grande para cortar) securis, is f // (hoz para segar) falx, falcis f. Sin: falx messria.

976

semforo seleccionar: selgere. Sin: delgere; elgere. selectas, v. analectas. selectividad: selectvitas, atis f. Sin: seligendi facultas. selectivo: selectivus, a, um. Sin: sligens. selenio: selnium, ii n; selenum, i n. signata.

selenlogo: selenlogus, i m. Sin: lunae inquisitor; rerum lunrium studiosus. self-control: sui modertio. Seleucia: Selucia, ae f.

selenologa: selenolgia sive -loga, ae f. Sin: lunae vestigtio; doctrina de rebus lunribus.

selengrafo: selengraphus, i m. Sin: selenogrphiae studiosus, peritus, cultor; naturae lunae peritus.

selenografa: selenogrphia sive -grapha, ae f. Sin: lunae descrptio; doctrina de luna.

selenita: (yeso) selenites, ae m // (posible habitante de la Luna) lunae ncola.

sello: (instrumento que sirve para estampar divisas, letras, etc.) sigillum, i n. Sin: signatrum vel signatrium; bacellus vel bacillus signatrius; bacillum signatrium. Uso: gentilicio o de familia, sigillum gentilcium; fabricante de sellos, sigillrius // (seal que imprime el sello) signum, i n. Sin: nota; forma // (vieta de papel que se usa como seal del pago de algn derecho) pittcium. Sin: signum; sigillum. Uso: - especial o extraordinario, pittcium peculiare; - falsificado, signum adulternum; - fiscal, pittcium pblicum; rei pblicae signum vel pittcium; signum vel notculum chartae pblicum; postal, signum vel sigillum cursuale, epistolare , vehiculrium; pittcium cursuale vel epistolare (vel epistolrium); tssera epistolaris // poner el sello sobre algo, liquid obsignare. Sin: liquid sigillo notare. selva: silva, ae f. Uso: habitante de las -, silvcola, ae m; silvcolens; silvicultor.

sellado: obsignatus, a, um. Sin: sigillo notatus.

self-service, v. autoservicio.

self-made-man: suae fortunae faber.

sellar: (imprimir el sello) signare. Sin: obsignare; signo munire; (gmmeo) sigillo notare. Uso: papel sellado, scdula pblice

selladura: obsigntio, onis f. Sin: imprssio notae vel sigilli; sigillo nottio.

semforo: (aparato) semphorum, i n; semphorus, i m. Sin: smapher, ri m; semiphorum; sematphorum; semiphorum virium; viae vel itneris index. Uso: el - indica va libre, itneris index apertum ditum signficat // (seal luminosa) lychnus, i m. Sin: signum, i n; lychnus trnsits index; lychnus itneris index. Uso: seal amarilla, roja, verde, lychnus flavus, ruber, vridis; signum flavum, rubrum, vride; lychnus flavam, rubram, vridem lucem effundens.

semaforista: semaphorista, ae m. Sin: semphoro vel semphero praepsitus.

semafrico: semaphricus, a, um.

selvoso: silvosus, a, um. Sin: nemorosus; silvis frequens, refertus, plenus.

977

semana semana: hbdomas, dis f; hebdmada, ae f. Sin: septimana. Uso: - latina, septimana latina; hebdmada latinitatis; - social, commentationes de re sociali (vel de causa sociali) per hebdmadam hbitae (si ya se realiz) vel habendae (si va a realizarse); coetus de re sociali tractanda per hebdmadam actus vel agendus; - de estudio, studiosae commentationes per hebdmadam hbitae vel habendae; coetus stdiis provehendis per hebdmadam actus vel agendus; - de estudios literarios, coetus litterarum stdiis promovendis per hebdmadam celebratus vel celebrandus // entre -, in hebdmade; inter hebdmadem vel hebdmadam; in septem diebus; fin de -, septimana vergens; xiens hebdmada; hebdmadae xitus; extrema hebdmada feriata; cada -, per sngulas hebdmadas; omni hebdmada; sngulis hebdmadis vel hebdomdibus, septimanis; octavo quoque die; por -, septimanatim, tres veces por -, ter in hebdmade. semasiologa: semasiolgia sive -loga, ae f. semasiolgico: semasiolgicus, a, um. semasilogo: semasilogus, i m. Sin: semasiolgiae studiosus, peritus, cultor. sembradora: mchina satria. Sin: mchina seminatria vel serens.Uso: - automtica, autmatum vel autmaton satrium; automatria mchina satria. semestralmente: semestrliter. Sin: sngulis semstribus; sexto quoque mense (al concluir cada quinto mes); sptimo quoque mense (al concluir cada sexto mes). semestral: semestralis, e. Sin: semestris, e. sembradera, v. sembradora.

semanario: adj hebdomadrius, a, um. Sin: septimanalis, e // (peridico que sale semanalmente) septimanale, is n. Sin: commentrium (vel dirium, vel peridicum) septimanale; commentrius hebdomadrius vel septimanalis; commentrii hebdomadrii vel septimanales; acta hebdomadria vel septimanlia. Uso: - dominical, ephmeris (-dis f) dominicalis. semntica: semntica, ae f. Sin: semntica doctrina, disciplina, scintia. semntico: semnticus, a, um.

semanalmente: sngulis hebdmadis , hebdomdibus, septimanis. Sin: octavo quoque die.

semanal: hebdomadalis, e. Sin: septimanalis; septimanrius; septimanus.

semestre: semestre, is n. Sin: semestre sptium vel tempus; sex menses; sex mnsium sptium. Uso: - lectivo, studiorum sptium semestre; por dos - lectivos, per duo studiorum sptia semstria. semiautomtico: semiautomticus, a, um. semibreve: sembrevis, is f (sobrent nota).

semicrculo: semicrculus, i m. Sin: semiorbis, is m; hemicclium; hemicyclus.

semicircular: semicircularis, e. Sin: semicirculatus.

semicristiano: semichristianus, a, um.

semicorchea: semichrma, ae f. Sin: semichrma, tis n; semichrmatis nota.

semicomillas: semipices, um mpl. Sin: semivrgulae.

978

senado semicupio: (bao de la mitad del cuerpo) encathisma, tis n. Sin: dimdia lavtio; lavtio in semicpa // (baera para tomar baos de asiento) semicpa, ae f. Sin: encathsmatis labrum. semidesnudo: seminudus, a, um. Uso: mujeres -, fminae seminudae. semioficial: semiofficialis, e. Uso: recibir condicin -, condicionem semiofficialem accpere.

semiografa: semiogrphia sive -grapha, ae f. semiologa: semiolgia sive -loga, ae f. semitico: semiticus, a, um. semilogo: semilogus, i m.

semifinal: adj semifinalis, e // sust Dep paenltimum (exclusrium) certamen.

semifinalista: Dep paenltimi certminis athleta. Sin: qui in paenltimum (exclusrium) certamen descendit. semifusa: semifusa, ae f. semimnima: semimnima, ae f (sobrent nota).

semipupilaje, v. seminternado. semipupilo: diurnus convictor. semirrima, v. asonancia. semisuma: semisumma, ae f.

seminario: (casa para la educacin de los que se dedican al sacerdocio) seminrium, ii n. Sin: sacrum seminrium; sacrum ephebum; seminrium clericale vel sacerdotale. Uso: - menor, mayor, seminrium minus, maius; Pontificio - Regional Po XI, Pontifcium Seminrium Regionale Pius XI // (serie de conferencias sobre un tema determinado) seminrium. Sin: seminrium acadmicum. Uso: - de dos o tres das, seminrium biduanum vel triduanum; - latinos, seminria latina; seminarios de Latn viviente, seminria Latinitatis vivae; participar en un -, seminrium participare.

semita: Semita, ae m. Uso: perseguir a los -, Semitas hostliter habere, consectari, vexare, exagitare, conflictare, lacssere; cum Semitis inimice (vel hostliter) gere. semtico: semticus, a, um. semitono: semitnium, ii n. Sin: hemitnium vel hemitnion. semivivo: semivivus, a, um. semivocal: adj semivocalis, e // sust semivocalis, is f; semivocale, is n.

seminarista: seminarista, ae m. Sin: (sacri) seminrii alumnus; sacri ephebi alumnus; sacerdtii candidatus; sacrorum alumnus; adulescens vel ivenis sacris initiandus; adulescens ad sacerdtium instituendus; sacri ministrii tiro; ivenis sacrae miltiae tiro. seminternado: diurni convicts domus.

senado: (edificio o lugar donde los senadores celebran sus sesiones) cria, ae f. Sin: senatus, us m // (los senadores) senatus, us m. Sin: patres, um mpl; senatores, um mpl; senatorum collgium. Uso: sesin del -, senatus;

smola: (flor de harina) smila, ae f. Sin: similago, gnis f; silgo, gnis f; flos (floris m) farinae.

979

send convocar el -, senatum vocare, convocare, indcere, cgere; despedir el -, senatum mttere vel dimttere; echar del -, (de) senatu movere; e senatu ecere // - acadmico, senatus acadmicus. send (Inform), enviar: mttere. senda: smita, ae f. Sin: trames, mtis m. Uso: - peatonal, trnsitus (-us m) zebrinus. sensacionalismo: stdium commovntia (vel obstupefacintia) divulgandi.

sensatamente: sapienter. Sin: considerate; prudenter; consulte; cordate. sensatez: sapintia, ae f. Sin: prudntia; conslium; mens sana. sensato: spiens, entis. Sin: prudens; consideratus; cordatus; magni iudcii.

sensacionalista: ad stdium commovntia divulgandi ttinens.

sendero: smita, ae f. Sin: trames, mtis m. Uso: - de bosque, trames silvester; - de campo, agrestis smita. Senegal: (estado) Seneglia, ae f // (ro) Snegal, alis m.

sensacional: nimum (vel nimos) cmmovens vel obstupefciens. Sin: nimum (vel nimos) vehementer cmmovens, prmovens, xcitans, percellens. Uso: un acontecimiento -, eventus vel eventum mnium nimos vehementer cmmovens; una cosa -, res mnium mentes animosque percellens; una noticia -, nntius vel nntium omnes percellens.

sensacin: sensus, us m. Sin: sentiendi actus. Uso: - de impotencia, impotntiae sensus; de morir, sensus moriendi // experimentar una -, liquid sentire; experimentar una - de fro, de calor, de tedio, frgoris, aests, tedii sensum cpere; experimentar una - de placer, de dolor, voluptatem, dolorem sentire; voluptate, dolore ffici; producir una -, sensus movere, commovere, excitare; eso produce una - agradable, id sensus suavitate fficit; la noticia provoc una gran -, allatus nntius vehementer omnes commovit // (emocin) nimi vel animorum commtio.

senegals: adj senegaliensis, e // sust Senegaliensis, is m.

sensible: (capaz de sentir fsica y moralmente) sensbilis, e. Sin: snsilis; patbilis. Uso: demasiado -, nimis patbilis; el hombre es una sustancia animada -, homo est substntia animata sensbilis // (que puede ser conocido por los sentidos) snsibus subiectus vel obnxius. Sin: qui (quae, quod) snsibus prcipi potest; qui (quae, quod) sub sensus cadit. Uso: el mundo -, res snsibus subiectae; quae culis crnimus; movimiento tan leve que no es -, tam levis motus ut vix snsibus percipiatur; ser - al tacto, al olor, tactu, odore capi // (que se deja llevar fcilmente

sensibilizador: adj sensificatrius, a, um // sust substntia sensificatria.

sensibilidad: sensiblitas, atis f. Sin: sensus; sentiendi facultas, vis, virtus. Uso: - acstica, urium mollties; - agudsima, acutssima vis sentiendi; - artstica, exquisitus venustatis sensus; le falta - artstica, quid pulchrum sit, non intllegit; - corporal, sensiblitas crporis; - moral, humanitatis mollitudo; nimi mollties vel molltia; nimi mollties atque lnitas; - psicologica, sensiblitas psycholgica; nueva - cada vez ms contraria a la guerra, novus augescens sensus magis magisque bello contrrius; - por el hombre, sensiblitas pro hmine.

980

sentado del sentimiento) lenis, e. Sin: mollis; tener; delicatus. Uso: ser de nimo -, molli nimo esse; ser demasiado -, molliore (vel teneriore) nimo esse; ser muy -, mollssimo nimo esse // (fcil de conmover) qui (vel quae) fcile commovetur. Uso: ser muy - a algo, fcile liqua re commoveri; ser - a las alabanzas, ludibus moveri; laudis stdio trahi // (que impacta) magnus, a, um. Sin: gravis; haud medocris. Uso: una prdida -, haud medocris iactura; una mejora muy -, magna in mlius muttio // (que causa o mueve sentimientos de pena o de dolor) acerbus, a, um. Sin: durus; gravis; dolorem fferens. sensiblemente: (de forma que se percibe por los sentidos) sensu vel snsibus. Sin: ita ut sensu prcipi possit // (notablemente) magnpere. Sin: valde; multum; dmodum; haud medicriter. um. Uso: rganos -, rgana snsuum vel sensria. sensorimotor: sensomotrius, a, um. sensorio: (sensorial) v. esta voz // (centro de las sensaciones) sensrium, ii n.

sensismo: sensismus, i m. Sin: doctrina prfitens deas snsibus contineri; doctrina, quae ex snsibus mnia oriri (vel mnia pendre) docet; eorum rtio (vel doctrina) qui in snsibus mnia reponunt. sensista: sensista, ae m. Sin: sensismi sectator vel ssecla; qui (quae) profitetur mnia ex snsibus oriri, proficisci, nasci.

sensual: (sensitivo) sensus (del sentido); snsuum (de los sentidos) // (relativo a los deleites de los sentidos) ad corpus spectans. Sin: ad luxriam prtinens. Uso: los placeres -, crporis voluptates; una satisfaccin puramente -, voluptas, quae crpore tantum percpitur // (lujurioso) volupturius, a, um. Sin: sensualis; libidinosus; lascivus; venrius vel venreus; dissolutus. Uso: amor -, libidinosus vel venrius amor; besos -, lasciva scula; hombre -, homo volupturius, libidinosus, cupiditatum studiosus, (crporis) volupttibus dditus, ad crporis oblectamenta proclivis; tiene un temperamento muy -, volupttibus plrimum tribuit. sensualidad: sensulitas, atis f. Sin: voluptas; voluptates; crporis voluptates vel oblectamenta; libido, dnis f; libdines, um; lascvia; dissoltio; voluptatum stdium.

sensitiva: mimosa pudca. Sin: aeschynomene, es f.

sensor: sensrium, ii n. Sin: instrumentum sensrium. sensorial: sensorialis, e. Sin: sensrius, a,

sensitivo: (relativo a los sentidos) sensus (del sentido) vel snsuum (de los sentidos) // (capaz de sensibilidad) sensitivus, a, um. Sin: sntiens. Uso: facultad -, sentiendi facultas; fuerza -, sentiendi vis.

sensualista: sensualista, ae m. Sin: crporis oblectamentorum studiosus vel cpidus // (sensista) v. esta voz.

sensualismo: (propensin excesiva a los deleites de los sentidos) sensualismus, i m. Sin: ad libdinem proclvitas; ad crporis oblectamenta proclvitas; lascvia; libdo vel lubdo, dnis f // (sensismo) v. esta voz.

sentado: estar - en el coche, tren, tranva, avin, in autocineto vel autoraeda, in trmine (ferrivirio) vel curru ferrivirio, in curru elctrico vel transvirio, in aroplano sedere; estar - ante el televisor, ante televisrium sedere.

981

sentarse sentarse: sedere. Sin: consdere. Uso: sintense!, consdite!; considatis!; - a la mesa, ad mensam sedere. vir bonus et spiens; dotado de - comn, sensu communi preditus; desarrollar, educar el - crtico, ingnium crticum exacere vel expolire // (direccin) - prohibido, ingressus vtitus; - nico, unus curss via. sentimental: sentimentalis, e. Sin: tener; mollis; blandus; vnnulus; pathticus. sentimentalismo: (cualidad de sentimental) affectiva nimi propnsio. Sin: mllior nimus; nimi molltia vel aglitas; lnitas ac mollties nimi.

sentido: (cada una de las aptitudes que tiene el alma de percibir por medio de determinados rganos corporales las impresiones de los objetos externos) sensus, us m. Sin: vis sentiendi; facultas sensitiva. Uso: - del gusto, sensus saporis; - del odo, audtio, onis f; auditus, us m; sensus audiendi; - del olfato, odortio, onis f; odoratus, us m; sensus odoris; del tacto, tctio, onis f; tactus, us m ; - de la vista, sensus videndi // (significado) verbi vel verborum significtio, vis, sentntia. Uso: alegrico, anaggico, espiritual, moral, sensus allegricus, anaggicus, spiritualis, moralis; - literal, sensus litteralis vel histricus; ipsorum verborum vis; prpria (verborum) sentntia; - metafrico, significtio verbi mutata vel translata; - propio, significtio prpria; doble -, ambigitas, atis f (verborum); qu sentido tienen los domingos y das festivos?, qualem sensum dies domnici et dies festi habent? // en - amplio, sensu latiore; en - estricto, sensu strictiore; explicar el - literal de un texto, quid sngula verba velint declarare, explanare, explicare; tomar las palabras en el - literal, verba prssius sequi // (facultad para entender, juzgar, apreciar o sentir preocupacin por las cosas, o para actuar) sensus, us m. Sin: iudcium; conscintia. Uso: buen -, rectum iudicium; - comn, sensus communis; communis opnio; mnium consensus; sensus hminum communis; mnium iudcium sensusque communis; mnium gntium consnsio; - crtico, crticus sensus; ingnium crticum; iudcium censrium; agudo - crtico moderno, acrrimus nostra aetate iudicandi sensus; - poltico, sensus polticus; sexto -, sextus sensus; - del deber, relgio offcii; - de la fraternidad, sensus fraternitatis; - de la historia, stats histrici sensus; - del hombre, hminis significtio; - de la vida, sensus vitae // hombre de buen -, cordatus vir;

sentirse: (hallarse, encontrarse) no me siento bien, sntio me non (recte) valere, vel non bene me habere; male, vel non bene, me hbeo. sea: signum, i n. Sin: nota. Uso: - personal, crporis nota vel signum.

sentimiento: (accin de sentir) sensus, us m // (estado afectivo del nimo) nimi affectus, motus, us m. Sin: voluntas. Uso: - dolorosos, doloris sensus; - hostiles, hostiles spritus; materno, matris nimus; - de humanidad, humanitatis sensus; descubrir sus -, sensus aperire.

seal: signum, i n. Uso: - horaria, hora per radiophnicas undas nuntiata; - horizontales, aequa signa; - luminosa, micans signum; - radial, signum radiophnicum; - radiotelegrficas, radiotelegrphica signa; - verticales, signa perpendiculria vel ad perpendculum erecta; - vial, index virius; signum virium; - de agente de circulacin, gestus, us m; - de alarma, signum monitrium; - de atencin, signum attentionis; - de la cruz, signum crucis; - de localidad, urbis vel ppidi situs nomenque; - de precedencia, signum praecedntiae; seales de puntuacin, interpunctiones; interpuncta; interductus, us m; seales de trnsito, trnsits significationes;

982

septentrin seales de los tiempos, tmporum indcia; de detenerse, signum subsistendi; en - de duelo, ad signum lucts; estudiar las - de los tiempos, ad nostrorum tmporum indcia nimum advrtere; hacer la - de la cruz, v. signarse; poner las - de puntuacin, v. puntuar; hay que prestar atencin a las -, signa sunt attendenda // (tratndose de - expuestas) - de precedencia, primria adest via; da locum cteris; - de stop, o parada, ad cmpitum consiste // (en competencias) - de iniciacin, inendi ludi sbilus; inendi certminis signum; - de finalizacin, intercipiendi certminis signum. Uso: dar la - de la partida, proficiscendi signum dare. (jovencita) puella, ae f. Sin: adulescntula // (doncella) virgo, gnis f. Sin: puella virgo; innupta vel nnuba puella. Uso: - casadera, virgo nbilis; virgo matura viro; como una -, puellriter; de -, puellaris, e // (mujer soltera) innupta, ae f. Sin: innupta fmina. Uso: (- todava joven) adulescens, entis ; (- ya entrada en aos) adulta vel grandis virgo; (- anciana) ancula; vtula virgo; virgo senecta; virgo anus (-us f); de -, virginalis, virgneus, vrginis // (ama con respecto a los criados) dmina, ae f. seorito: (hijo de un seor o de persona de representacin) domnulus, i m (sinc dmnulus). Sin: flius erlis (-e, del dueo) vel herlis // (jovencito) puer, ri m. Sin: adulescntulus // (joven) adulescens, entis m // (amo con respeto a los criados) dminus. spalo: spalum, i n. Sin: clycis flium; florum clycis flium.

sealizacin: - vial, indcia vel signa viria npl. seor: (dueo) dminus, i m (sinc domnus). Sin: erus vel herus, i m // (caballero) homo, mnis m. Sin: vir, viri m. Uso: egregio -, egrgius vir; nbilis vir; excellentssimus vir. Uso: un - anciano, senex quidam; un joven -, adulescens, entis m; vino cierto -, venit quidam // (como tratamiento de cortesa no tiene equivalente en latn, y por lo tanto conviene, en general, omitir su traduccin). Ej: el Sr. Marcos, (dminus) Marcus; el Sr. prroco, (dminus) prochus // el Seor, Deus o bien Christus Dminus; Nuestro Seor Jesucristo, Dminus Noster Iesus Christus.

separado: (persona que ha obtenido la separacin matrimonial) a convictu coniugali seiunctus. separador: dissaeptum, i n. Uso: - metlico, dissaeptum metllicum.

seora: (mujer) mlier, ris f. Sin: fmina // (esposa) uxor, oris f. Sin: cniunx vel cniux, igis f. Uso: una -, quaedam fmina // Nuestra Seora, v. Mara.

separatismo: separatismus, i m. Sin: secessionis stdium; secedendi stdium ab liquo vel ab liqua re; autonmiae cupdo (-dnis f).

seorita: (hija de un seor o de persona de representacin) domnula, ae f (sinc dmnula). Sin: domicella; dominella; dominicella; erlis (-e, del dueo) vel herlis flia //

seoro: dominatus, us m. Sin: domintio; dcio vel dtio, onis f.

separatista: sust separatista, ae m. Sin: secessionis vel secedendi fautor // adj separatsticus; secessionis vel secedendi studiosus; (perteneciente o relativo al separatismo) ad separatismum prtinens; parandae secessionis prprius. sepsis: sepsis, is f. Uso: - inflamatoria, sepsis inflammatria.

septentrin: septemtrio vel septentrio, onis

983

septentrional m. Sin: septemtriones, um mpl. pertina cantilena; cantilena nocturna; nocturnus concentus; concentus nocturnus ad alicius stium vel inuam. Uso: cantar una -, occentare alicius stium; ad alicius fores noctu concnere. serial (Inform), serial: serialis, e. sericcola: bombcinus, a, um. Sin: sericrius. sericicultura o sericultura: bmbycum cultura.

septicemia: septicmia, septicemia, septichemia sive - haema, ae f . Sin: snguinis inquinamentum, corrptio, tabes (-is f).

septentrional: septemtrionalis vel septentrionalis, e. Sin: septemtrionrius; ad septemtrionem vergens; ad septemtrionem ttinens.

septicmico: septicmicus, septicemicus, septichemicus, a, um. sptico: spticus, a, um. Sin: infciens; putrefciens; inquinans.

sericicultor o sericultor: bmbycum cultor.

sepulcro: sepulcrum vel sepulchrum, i n. Sin: conditrium; monumentum. Uso: - gentilicio o de familia, avitum (vel maiorum) sepulcrum vel monumentum; gentile vel gentis sepulcrum, conditrium, monumentum; conditrium gentilcium; hereditrium sepulcrum; - subterrneo, hypogum, i n; - de piedra, slium, ii n; sarcphagus, i m; sarcphagum, i n. sepulturero: vespillo, onis m. Sin: sandapilrius; necrphorus. Uso: - de apestados, pollinctor.

sptuplo: sptuplus, a, um.

serie: sries, i f. Sin: ordo; catena; concatentio. Uso: - televisiva, sries televisfica; en -, seriatim; secundum sriem; fabricar, producir en -, ad unum idemque exemplar formare.

serio: en -, extra iocum. Sin: non per ludum; severe; ex nimo.

ser: res, rei f. Sin: (id) quod est. Uso: - viviente, vivum, i n; nimans, antis mf ( en pl tambin n: animntia, ium) ; en el plano del -, in lnea essendi. Serbia: Srbia vel Srvia, ae f. Uso: la Gran -, Srbia Magna.

sermn: (discurso cristiano u oracin evanglica) sacra ortio vel cntio. Sin: ortio de rebus divinis (hbita vel habenda, segn los casos). Uso: - de la Montaa, sermo montanus // (amonestacin o reprensin insistente y larga) reprehnsio. Sin: obiurgtio; animadvrsio. serologa: serolgia sive -loga, ae f.

serolgico: serolgicus, a, um. Sin: ad serolgiam spectans.

serbio: adj srbius vel srvius, a, um. Sin: serbus; serbiensis // sust Srbius vel Srvius, ii m. serenata: serenata, ae f. Sin: vspera vel ves-

seroterapia: serotherapa, ae f. Sin: seri curtio; curtio per serum acta; curtio ope seri peracta.

serlogo: serlogus, i m. Sin: serolgiae peritus.

984

sesgo serraduras, v. aserrn. servil: (relativo a los siervos) servilis, e. Uso: funcin -, servile munus (-nris n) // (que obra con servilismo) nimis obnxius // (bajo, humilde y de poca estimacin) hmilis, e.

serrera: serratrna, ae f. Sin: officina serratria; serrria officina. serrn, v. aserrn. serrucho: srrula, ae f. Sin: serrcula. Servia, v. Serbia.

serrallo: (harn) gynaecum, i n // (coleccin de fieras exticas) theriotrophum, ii n. Sin: saepta, orum npl; claustrum, i n; claustra, orum npl.

servilismo: servlitas, atis f. Sin: servile (vel deforme, vel turpe) obsquium; adultio; assenttio. Uso: hacer un acto de -, sese licui servliter addcere. servilleta: mppula, mappella, mappa, ae f. Sin: mantlium; mantele , mantile, is n.

server (Inform), v. netserver.

servicio: ministrium, ii n. Sin: officium; servtium. Uso: - esenciales para la convivencia civil, ministria civlia communitati necessria; - fnebre, Libitna, ae f; - militar, miltia, ae f; munus (-nris n) militare; militria mnia; - meteorolgico (por radio o televisin), emssio meteorolgica; - postal, cursus vehiculrius; - pblicos, ministria pblica; - recproco, offcium mtuum; - sociales, ministria, orum n; commnia ministria; - telefnico, res telephnica // bienes y servicios, bona ac ministria; - de la caridad a la vida, caritatis servtium erga vitam; los - del Estado, rei pblicae mnera; los precios de los -, prtia servitiorum; - de socorro, ministrium ad opem praestandam // - militar, miltia, ae f. Uso: exencin del - militar, miltiae vactio; inhbil para el - militar, miltiae inhbilis; eximirse del - militar, miltiae vacationem habere; prestar - militar, militare (sub signis); miltiam exercere; stipndia fcere vel merere; militari mnere fungi; rehusar prestar - militar, detrectare miltiam; sustraerse al - militar, miltiam subterfgere // (relativo al -) administratrius, a, um. servidor: - de la comida, dpifer, eri m.

servofreno: sufflamen (-mnis n) auxilirium.

servita: servus Mariae.

servirse: (tener a bien) srvase leer este libro, lege, quaeso, librum hunc.

sesgado: obliquus, a, um. Sin: transversus.

ssamo: ssamum vel ssamon, i n; ssamum, i n; ssama vel ssama, ae f. Uso: de -, sesminus.

servomotor: servomotrium, ii n. Sin: instrumentum auxiliare machinamenti motrii.

servomecanismo: instrumentum auxiliare machinamenti.

sesgar: (torcer a un lado una cosa) obliquare // (cortar en sesgo) rem in transversum (in oblquum, per oblquum) secare vel cedere. sesgo: (torcido, situado oblicuamente) v. sesgado // (fig, serio en el semblante) severus, a, um. Sin: gravis, e // (oblicuidad o torcimiento hacia un lado) oblquitas, atis f // (rumbo, camino) cursus, us m. Sin: iter, itneris n; via. Uso: al -, oblque; ex (vel ab) oblquo; per (vel in) oblquum; ex transverso;

985

sesin per (vel in) transversum. seudoprofeta: pseudopropheta, ae m. Sin: falsus vel ementtus propheta. sexngulo: adj sexangularis, e // sust hexagnum, i n; hexagnium, ii n. sexo: sexus, us m. sexologa: de sexualitate doctrina, disciplina, scintia. Sin: de rebus sexulibus doctrina.

sesquicentenario: adj sesquicentenrius, a, um // sust annus centsimus quinquagsimus. Uso: himno a San Juan Bosco en el - de su nacimiento (es decir, en 1988), hymnus in divum (vel in sanctum) Ioannem Bosco anno centsimo quinquagsimo ab eius ortu (id est, anno millsimo nongentsimo octogsimo octavo). set: (plat de cine) locus impressionis cinematogrphicae. setiembre: September, bris m. Sin: mensis (-is m) September. sestear: meridiare; meridiari.

seso: crebrum, i n // (cordura, madurez) rtio, onis f. Sin: conslium; mens. Uso: devanarse los -, meditando defatigari; v. devanar; perder el -, mente insanire.

sesin: sssio, onis f. Sin: consessus, coetus, us m; congrssio. Uso: - especial, sssio specialis; espiritista, congrssio ad manes evocandos; - inaugural, auspicalis sssio; operatoria, congrssio sectioni chirrgicae destinata; - parlamentaria, sssio parlamenti; - pblica y oficial, sssio pblica officialisque; - secreta, congrssio occulta; - de apertura, consessus initialis; tener una - especial, sessionem specialem habere.

sexualidad: sexulitas, atis f. Sin: quae ad sexum ttinent. Uso: prctica de la -, sexus adhibendi formae. Seychelles: Insulae Seicellenses. Uso: de las Islas -, seicellensis, e.

sexual: sexualis, e. Sin: ad sexum prtinens; sexus (gen). Uso: acto -, actus sexualis; dificultades -, difficultates sexuales; encuentro -, sxuum citus.

sextina: (composicin potica que consta de seis estrofas) carmen hexstichum. Sin: carmen hexstichis strophis // (cada una de las estrofas) hexstichum, i n. Sin: stropha hexsticha (vel sex vrsuum) // (combinacin mtrica de seis endecaslabos) stropha sex hendecasyllaborum (vel minorum) vrsuum.

sexlogo, ga: sexulium quaestionum indagator m, indagatrix f.

seudnimo: (dicho de autor que oculta con un nombre falso el suyo verdadero) pseudnymus vel pseudonmicus, a, um // (nombre utilizado por un autor o artista en vez del suyo propio) pseudnymon vel pseudnymum, i n. Sin: nomen pseudnymum vel pseudonmicum; falsum (vel artificiale, vel commentcium, vel fictum, vel mutuatum) nomen // (dicho de obra -) falso vel artificiali nmine ditus, a, um.

shampoo, v. champ.

sha, v. cha.

sherry: vinum astense hispanum. Sin: vinum, quod Astae Rgiae (id est Jerez de la Frontera) confcitur.

shantung: sricum sinense.

shift (Inform): (la llave) clavis shift // (tr, to

986

siderurgia shift bits) relocare. Uso: to - left, relocare sinistrorsus. shiita, v. shi. shi: adj siticus, a, um // sust Sita, ae m. sicmoro o sicomoro: sycmorus, i m. sicpata, v. psicpata. sicopata, v. psicopata.

shock: collapsus gravis.

show: vrium spectculum (theatrale vel televisficum). Sin: exhibtio. Uso: air show, exhibtio artis aronuticae.

shorts: subligculum, i n. Sin: sbligar, ris n; brevssimae bracae fpl.

shopping: emptiones per tabernas fpl.

sicosis: (perifoliculitis de los pelos de la barba y del bigote) sycosis, is f // (enfermedad mental) v. psicosis. sicoterapia, v. psicoterapia. sicrmetro, v. psicrmetro.

shutdown (Inform), cerrar: tr cludere // sust clausura, ae f. Sin: conclsio; occlsio. Uso: the system is shutdown, systema clausum est. siams: adj simicus, a, um. Uso: hermanas -, gminae simicae vel colaitae; seis pares de hermanos -, sex pria geminorum siamicorum. Siberia: Sibria vel Sibria, ae f. Sin: Sibriae rgio. shuttle, v. transbordador espacial.

sida: sida, ae f. Sin: morbus AIDS; sndrome (-es f) comparati defects immunitatis; morbus disimmunitatis acquisitae vel comparatae. Uso: enfermo de -, morbo disimmunitatis acquisitae infectus. sidecar: lecticria brota. Sin: autobrota cum crrulo (vel plostello, vel sarrculo). Sin: brota automatria crrulo adiuncto predita. siderita: (mineral) siderites, ae m. siderfono: siderphonum sive siderophnum, i n. siderografa: siderogrphia sive -grapha, ae f. siderosa, v. siderita. sideroscopio: sideroscpium, ii n.

siberiano: adj siberianus vel sibirianus; sibiracus, a, um // sust Siberianus vel Sibirianus, i m. sicofsica, v. psicofsica. sicologa, v. psicologa.

siclogo, v. psiclogo.

sicolgico, v. psicolgico.

siderurgia: siderrgia sive -urga, ae f. Sin: ferri fbrica, fabrictio, ars; aeris et ferri fbrica; aerria et frrea fbrica; metallorum ars; metallorum effssio et fabrictio. Uso: ejercer la -, (metallorum) fbricam habere;
987

siderotecnia, v. siderurgia.

siderosis: siderosis, is f.

siderrgico ferri (vel aeris et ferri) fbricam habere. sifilografa: syphilogrphia sive -grapha, ae f.

siderrgico: siderrgicus, a, um. Sin: metallorum (gen); ad siderrgiam prtinens. Uso: obrero -, metallorum faber vel pifex; ferri faber; aeris et ferri pifex. siemens: mensura simensis. sidra: scera, ae f.

sifilogrfico: syphilogrphicus, a, um. Sin: ad syphilogrphiam spectans.

siempreviva: semperflrium, ii n. Sin: heliochryson, i n vel helichrysos (vel helichrysus), i m.

sifiloma: syphiloma, tis n. Sin: prima syphlidis (luis venriae, morbi gllici) contgio (-onis f); primignia syphlidis ulcertio; primum vel primignium syphlidis ulcus (-cris n).

sfilis: sphilis, dis f. Sin: lues (luis f) venria, venrea, cltica, gllica; morbus gllicus (clticus, venrius, venreus). Uso: contagio de la -, syphlidis (luis venriae, morbi gllici) contgio (-onis f) , contgium, ulcertio, ulcus (-cris n); contagiar la -, syphlide (lue venria, morbo gllico) infcere vel ulcerare liquem; contraer la -, syphlidem contrhere; syphlide nfici vel ulcerari.

siesta: meridtio, onis f. Sin: somnus meridianus. Uso: echar, dormir, hacer, tomar la -, meridiare vel meridiari; meridiationem habere vel pergere; disfrutar de una -, meridiatione frui.

sierra: (herramienta) serra, ae f. Uso: - circular, machinria serra orbiculata vel circularis; - elctrica, serra automatria; - mecnica, mchina serratria; - pequea, srrula; - de cinta, - sin fin o continua, taenola secans; mchina serrae taeniticae; - de marquetera, serra tenussima.

sifn: (botella de agua gaseosa provista de una llave de metal para vaciarla) sipho, nis m. Sin: sifo vel sifon, nis m; tubus; tbulus; fstula; siphnculus aquae. Uso: - de agua de Seltz, siphnculus aquae Salsae. sigilografa: sphragstica, ae f. sigilogrfico: sphragsticus, a, um.

siglo: seculum, i n. Sin: centum anni; centum annorum sptium. Uso: - atmico, seculum atmicum vel atomophsicum. sigmoide: sigmides, is n. Sin: intestinum sigmoidum. sigma: sigma, tis n.

sigla: nota, ae f. Sin: signum; siglum; siglum abbreviationis; en pl sigla vel sigilla, orum; notae, arum; verborum notae; ltterae vel notae compendiriae; ltterae singulriae sive singulares; compendiria verba vel elementa. Uso: m. es sigla de metro, m. nota (signum, siglum) est metri; D.O.M. son siglas de la expresin: A Dios Optimo y Mximo, D.O.M. sigla (vel compendiriae ltterae) sunt locutionis Deo Optimo Mximo.

sifiltico: syphilticus, a, um. Sin: (enfermo de sfilis) syphlide (vel lue venria, vel morbo gllico) laborans, infectus, ulceratus; (perteneciente o relativo a la sfilis o al sifiltico) ad syphlidem vel ad syphilticum ttinens.

sigmoideo: sigmoidus, a, um.

988

silbato sigmoiditis: sigmoiditis, dis f. Sin: intestini sigmoidi inflammtio. sij: sikiensis, e.

signatura: - Apostlica, Signatura Apostlica. Uso: el Tribunal Supremo de la - Apostlica, Supremum Signaturae Apostlicae Tribunal (-lis n).

signarse: signo crucis se munire. Sin: cruce se signare; signum crucis formare, effngere, fcere. Uso: signarse en la frente, en la boca, en el pecho, signum crucis in fronte, in ore, in pctore imprmere.

significativamente: (de un modo expresivo) v. expresivamente // (sealadamente) insignite. Sin: insgniter.

significar: significare. Uso: qu significa esto?, quid hoc signficat?

significado: significatus, us m. Uso: - principal, significatus principalis, - de una palabra, verbi vel vocbuli significtio; vis verbo subiecta; cambiar el - de una palabra, prpriam vocbuli significationem inflctere; sensum vocbuli transferre.

silabario: syllabrium, ii n. Sin: abecedrium; elementrius libellus; syllabarum libellus.

slaba: sllaba, ae f. Uso: - abierta, cerrada, sllaba aperta, clausa; - acentuada, aguda, grave, sllaba accentuata, acuta, gravis; breve, larga, comn, sllaba brevis vel correpta, longa vel producta, communis vel anceps (ancpitis). Uso: abreviar una -, sllabam corrpere; prolongar una slaba, sllabam prodcere; hay que pronunciar tabacum con la penltima - larga, tabacum, paenltim sllab product, acuendum est.

sijismo: secta sikinsium.

silabear: - una palabra, verbum sllabis complecti; decir silabeando, syllabatim dcere vel pronuntiare; leer silabeando, syllabatim lgere. silbico: syllbicus, a, um. slabo: (lista, catlogo) sllabus, i m. Sin: index, dcis mf.

signo: signum, i n. Uso: - igual (guin doble), linola duplex; - matemtico, mathemticae artis signum; - ortogrficos, notae, arum fpl; notae orthogrphicae; orthogrphica signa; - de exclamacin, exclamationis signum vel index; - de interrogacin, interrogationis signum vel index; - de puntuacin, interpungendi nota; v. puntuacin.

significativo: (que da a entender con propiedad una cosa) signficans, antis. Sin: significativus, significatrius; significatione declarans; v. expresivo // (importante, notable) gravis, e. Sin: magnus; insignitus. Uso: es - que ..., magnum est, quod (+ indic); la palabra ms - de la frase, verbum, quo res comprehnditur.

silba: (manifestar desagrado y desaprobacin el pblico, con silbidos) sbili, orum mpl // (con otras demostraciones ruidosas) explsio, onis f. Sin: acclamtio adversa. silbar: sibilare. Sin: sbilum dere. Uso: - a alguien, liquem sibilare, exsibilare, expldere.

silbatina: exsibiltio, onis f. Sin: explsio per sbilos; v. silba.

silbato: (instrumento para silbar) sibilatrium; fstula; tbia; fstula sbilans, sbila, stridens; parvum instrumentum sbilum. Uso:

989

silbido tocar el -, sibilare. n; volbilis (vel gyrtilis, vel verstilis) sella; - pequea, v. sillita; - plegable, plegadiza, sella flexbilis, flxilis, plictilis, complictilis; - poltrona, molle subsllium; reclinatria sella; v. poltrona; - revestida de plstico, sella re plstica strata; - suspendida a un cable areo, cllula viae funalis; cllula pndula; - de brazos, v. silln; - de manos, lectica; - de oficina, sella graphealis; - de playa, sella litoralis vel litrea; - de ruedas, sella rotalis; - de tijera, reclinatria sella; sella cubitria, dormitria; sllula reclinis; sedile cubitrium; scimpdium; - para las necesidades corporales, v. sillico // (aparejo para montar a caballo) ephppium, ii n // (asiento o trono de un prelado) cthedra, ae f. silletero: sellrius, ii m. Uso: - pontificio, sellrius Pontficis Mximi; pontifciae sellae gestator; (pontifcii) hexphori gestator. sillico: sella familirica. Sin: sella vel sllula pertusa; scphium. silln: sedculum, i n. Sin: sessbulum. sillita: sllula, ae f. Sin: sedcula. sillar: lapis quadratus.

silbido o silbo: sbilus, i m (en pl tambin sbila, orum n). Sin: sibiltio; sibilatus, us m. Uso: - inicial, final, sbilus initialis, finalis; del rbitro, rbitri fstulae sbilus; certminis idicis fstulae sbilus; dar la seal con un -, sbilo signum dare. silenciador: silentirium, ii n (instrumentum). Sin: silentiatrium, ii n (instrumentum); llula silentiria; instrumentum rumribus compescendis. silenciar: compscere. Sin: cohibere; silntium indcere, imperare, iubere; vocem praecldere; linguam occldere. silepsis: syllepsis, is f. silicato: sal silicatum.

slice: silex, lcis mf.

silceo: silceus, a, um. Sin: silicneus. silicio: silcium, ii n. silicona: slico, conis m. Sin: gluten (-tnis n) silceum.

silicua: sliqua, ae f.

silicosis: silicosis, is f. Sin: pneumoconiosis. silcula: silcula, ae f.

silln: arcisllium vel archisllium, ii n. Sin: cthedra; sella arcuata vel arquata; sella oblquis ancnibus fabricata.

silla: (asiento con respaldo y generalmente sin brazos) sella, ae f. Uso: - elctrica, sella elctrica; sella vi elctric acta; - gestatoria, gestatria; gestatrium; sella vel cllula gestatria, baiulatria, portatria; - gestatoria (del Papa), sella gestatria (Pontficis Mximi); hexphoron, i n; portadores de esa -, sellrii apostlici; - giratoria, astrosllium, ii

silloncito: sllula arcuata vel arquata. Sin: lectculus, i m ; lectcula, ae f.

silo: (fosa o cavidad subterrnea para guardar grano, forrajes, etc.) sirus, i m. Sin: granrium; spelunca; pteus, i m; crypta // (depsito cilndrico o prismtico, de altura considerable, destinado al almacenamiento de ciertos productos agrcolas) sirus, i m. Sin: granrium.

990

simetra silofn, v. xilfono. per smbolum repraesentatus; liquid signficans; imginem (vel signum, vel ndicem) alicius rei rferens. Uso: arte -, symblica ars; libros -, libri symblici; pago -, imaginria soltio; poesa -, psis symblica; el olivo - de la paz, oliva pacem signficans; oliva pacis imginem rferens. simbolismo: (sistema de smbolos) symbolismus, i m // (escuela potica y, en general, artstica) symblica doctrina vel ars. simbolista: symbolista, ae m. Sin: symbolismi fautor, sectator, cultor.

silogismo: syllogismus, i m. Sin: ratiocintio. silogsticamente: syllogstice. Sin: syllogstico more vel modo; per syllogismos.

silueta: (dibujo sacado siguiendo los contornos de la sombra de un objeto) linearis adumbrtio. Sin: umbra lneis circumducta // (perfil) v. esta voz. siluro: (pez) silrus, i m // (torpedo) v. esta voz. silvicultor, ra: silvicultor, oris m; silvicultrix, icis f.

silogizar: syllogizare. Sin: syllogstice loqui; syllogismis ratiocinari, argumentari, uti; syllogismos fcere.

silogstico: syllogsticus, a, um. Sin: ratiocinativus.

simbolizar: (servir una cosa como smbolo de otra) alicius rei smbolum (vel typum, vel figuram, vel imginem, vel signum) esse // (expresar por smbolos) imagnibus repraesentare vel significare // (representar algo por algn smbolo) liquid imgine (vel imagnibus) effngere. Sin: alicius rei imginem propnere.

silvicultura: silvicultura, ae f. Sin: silvarum cultura. simbiosis: symbiosis, is f. Sin: convctio, onis f. simbitico: symbiticus, a, um. simbiotismo, v. simbiosis.

simblicamente: symblice. Sin: symblico modo; sub smbolo; per smbolum; figurate; imgine vel imagnibus; similitdine vel similitudnibus; signo vel signis; ndice vel indcibus. Uso: hablar -, imagnibus (vel similitudnibus, vel signis, vel indcibus) loqui. simblico: symblicus, a, um. Sin: figuratus;

smbolo: (representacin de una realidad; figura retrica o forma artstica) smbolum, i n; smbolus, i m. Sin: symblium; signum; similitudo (- dnis f); imago (-gnis f); figura; index, dcis mf; indcium; repraesenttio; significtio. Uso: - de la pacificacin, smbolum pacificationis // (Rel, profesin de fe cristiana) smbolum, i n. Uso: - atanasiano, smbolum athanasianum; - niceno-constantinopolitano, smbolum fidei nicaenumconstantinopolitanum; - de los Apstoles, Apostolorum smbolum; smbolum apostlicum.

simetra: symmtria sive -metra, ae f. Sin: commensus, us m; congruntia; eumtria; concnnitas; prtium convenintia vel cohaerntia; congruntia et aequlitas partium; prtium inter se convenintia, congruntia, proprtio. Uso: el principio de la -, symmetriarum rtio.

991

simtricamente simtricamente: symmtrice. Sin: concinne; cum symmtria; symmtrico modo; symmtrica ratione; aequliter et congruenter; cngrua prtium proportione. Uso: disponer las cosas -, effcere ut res rebus concinne respndeant; disponer - las palabras, orationem quadrare; sentntiam in quadrum numerumque redgere. simtrico: symmtricus, a, um. Sin: smmetros, on; aequbilis vel aequalis, e; concinnus, a, um; mnibus prtibus convniens. narse las - de los suyos, suorum voluntates alienare; gozar de la - de uno, gratum esse licui; manifestar la propia - hacia uno, suam erga liquem voluntatem aperte declarare; sentir - hacia una persona o cosa, licui vel licui rei studere; liquem vel liquid dilgere, amare, redamare; tener - hacia uno, benevolntiam licui praestare; benevolntiam habere erga liquem. simptico: (que inspira simpata) sympthicus, a, um. Sin: licui gratiosus, gratus, gratus acceptusque; placens; carus; suavis; iucundus.

simonaco o simoniaco: (relativo a la simona) simonacus, a, um. Sin: ad simniam prtinens // (que comete simona) simonacus. Sin: sacrarum rerum (vel sacrorum mnerum) mercator, nundinator, emptor vel vnditor.

simona: simnia sive simona, ae f. Sin: simonaca labes; simonacum crimen, scelus, peccatum; sacrarum rerum (vel sacrorum mnerum) mercatura, merctio, nundintio, mptio vel vendtio (segn se trate de compra o venta simonaca). Uso: celebrar o recibir un sacramento con -, per simniam sacramentum celebrare vel recpere; cometer -, res sacras mercari, nundinari, vndere vel mere; sacrarum rerum mercaturam (mercationem, nundinationem, emptionem vel venditionem) fcere.

similor: orichalcum, i n vel aurichalcum, i n. Sin: mixtura auri smilis.

simple: (Med, material de procedencia orgnica o inorgnica que sirve por s solo a la medicina, o que entra en la composicin de un medicamento) simplcia, ium npl // (habitacin -) v. habitacin. simplicista: simplicista, ae m. Sin: nmium simplex; homo mente (vel ingnio) levi. simplificacin: simplifictio, onis f. Sin: expedtio.

simpata: (inclinacin o afecto natural) sympatha sive -pthia, ae f. Sin: benevolntia licui (vel erga liquem, vel in liquem); voluntas erga (vel in) liquem; amor (vel stdium, vel critas) erga liquem; naturalis nimi inclintio in liquem vel in liquid. Uso: - recproca, mtua voluntas; atraerse o ganarse la - de uno, alicius grtiam (vel animum, vel stdium) sibi conciliare; enaje-

simposio: (reunin, congreso cientfico) sympsium vel sympsion, ii n. Sin: conventus, us m; doctorum (virorum) conventus. Uso: - de latn, sympsium latinitatis; III Dermatolgico Internacional, III Sympsium Dermatolgicum Internationale // (festn banquete) sympsium, ii n. Sin: convvium; concentio.

simplista: (simplicista) v. esta voz // (que escribe o trata de los simples) simplicirius, ii m. Sin: herbrius; simplcium peritus.

simplificar: smplicem (vel simplex) fcere vel rddere. Sin: fcilem (vel fcile; faciliorem vel faclius) rddere; in simpliciorem modum ( vel formam) redgere.

992

sindresis simulacin: simultio, onis f. Sin: fctio. Uso: - electrnica, simulamentum electrnicum. dad) sncope, es f; sncopa, ae f. Sin: defctio; nimi vel nimae defctio.

sinalefa: synaloephe vel sinaloefe, es f; synaliphe, es f; synaloepha, ae f. Sin: elsio vel collsio, onis f; duarum voclium contrctio. Uso: por -, per elisionem; per synaloephen; synaloephe, synaloeph. sinartrosis: synarthrosis, is f. sinarquia: synrchia sive -archa, ae f.

sinagoga: synagoga, ae f. Sin: Iudaeorum templum.

sincopizar: (causar sncope) sncopen ggnere vel afferre // (caer en sncope) syncopizare. Sin: syncopare; syncopari; syncopizare; vribus defcere. sincrasis: syncrsis sive sncrasis, is (ac -in) f. Sin: commxtio; tempertio.

sincretismo: syncretismus, i m. Sin: discordntium doctrinarum commxtio vel confsio.

sinceramente: ex fide. Sin: bona fide; ex bona fide. sinclinal: synclinalis, e. sincondrosis: synchondrosis, is f.

sincopado: Gram syncopatus, a, um. Sin: sncope affectus; ltter vel sllab imminutus // Ms syncopatus. Sin: sncope affectus; concitatus vel incitatus ; dissimlibus intervallis distinctus. Uso: notas -, notae syncopatae.

sncopa: Gram sncopa, ae f; sncope, es f. Sin: concsio; detrctio; lttera vel sllaba elisa; lttera vel sllaba excussa. Uso: por -, excuss ltter vel sllab // Ms sncopa vel sncope.

sincrnico: synchrnicus, a, um. Sin: snchronus; simultneus; eiusdem tmporis; eodem tmpore factus, actus, hbitus; qui, quae, quod eodem tmpore fit (vel gitur, u otro verbo exigido por el contexto). sincronismo: synchronismus, i m. Sin: factorum concomitntia; eventuum coincidntia; eventorum concursus (-us m). sincronizacin: synchroniztio, onis f.

sincrona: synchrnia, ae f. Sin: snchrona rtio.

sincretista: syncretista, ae mf. Sin: syncrticus.

sncope: Gram, v. sncopa // (Med, prdida repentina del conocimiento y de la sensibili-

sincopar: Gram syncopare. Sin: ltteram vel sllabam verbo detrhere, dmere, exctere ; sncope affcere; imminere (abreviar). Uso: - una palabra, verbum sncope affcere // Ms syncopare. Sin: sncopen adhibere.

sincronizador: adj synchronizans, antis // (dispositivo o aparato) synchronizator, oris m.

sincronizar: synchronizare. Sin: snchronum rddere; tmpora (alicius rei) aequare. sincrotrn: synchrotro, onis m. sincronoscopio: synchronoscpium, ii n.

sindresis: synderesis, is f. Sin: conscintia;

993

sindical nimi conscintia; recta nimi conscintia. Uso: perder la -, insanire; frere; a recta conscintia aberrare, discdere; nimo valde perturbari. disciplina, descrptio, structura; corporandorum vel consociandorum operariorum rtio, docrina, ars (- obrero como doctrina o sistema); opficum collgia mutuis utilitatis vnculis constituta (- obrero en sentido concreto). Uso: - cristiano, de ineundis moderandisque opficum collgiis christiana doctrina, disciplina, rtio (en sentido abstracto); opficum collgia christianae doctrinae vnculis constituta; opficum collgia christianae doctrinae princpiis conformata (en sentido concreto).

sindicalismo: syndicalismus, i m. Sin: opficum vel operariorum collegiorum doctrina, disciplina, rtio; corporatorum hminum (vel corporatorum opficum, vel corporatorum operariorum) doctrina; opficum cetuum disciplina; de syndictibus constituendis rtio; de consociandis operriis doctrina; corporatorum opficum ordintio, tempertio,

sindical: (del sndico) sndici // (del sindicato) syndicalis, e. Sin: sodalcii; collgii vel collegiorum; corporatorum hminum (vel corporatorum opficum, vel corporatorum operariorum); ad corporatorum opficum collgium vel sodalcium ttinens; ad corporatorum operariorum collgia (vel sodalcia) spectans. Uso: asociaciones -, syndicales consociationes, consortiones, uniones; congreso -, corporatorum hminum conventus, congressus, congrssio; congreso - nacional, corporatorum hminum (...) ex universa natione congressus; congreso - internacional, corporatorum hminum (...) ex universis natinibus (vel ex mnibus gntibus) congrssio; la cuestin -, questio vel causa syndicalis; questio vel causa de corporatorum hminum (...) collgiis; opficum (vel operariorum) collegiorum questio vel causa; corporatorum opficum (vel operariorum) questio vel causa; la cuestin de la organizacin -, de operariorum (vel opficum) collgiis ineundis moderandisque questio; de operariorum (vel opficum) collgiis instituendis ordinandisque causa; federacin, unin -, corporatorum hminum (...) foedus (-dris n), consocitio, socetas; reunin -, collgii vel sodalcii coetus (-us m), conventus (-us m); corporatorum hminum (...) coetus; unidad -, corporatorum hminum (...) nitas vel coninctio.

sndone, v. sbana (- santa).

sndico: sndicus, i m. Sin: urbis praefectus (-i m); v. alcalde. sndrome: sndrome, es f. Sin: signorum sndrome; sndrome traumtica; morbi signorum vel notarum concursus. Uso: - de in-

sindicato: syndicatus, us m. Sin: collgium vel sodalcium syndicale; socetas vel consocitio syndicalis; coetus (-us m) legatorum populrium. Uso: - farmacolgico, syndicatus pharmacolgicus; - obrero, opficum vel operariorum collgium, sodalcium, socetas, consocitio; opficum collgium (...) iribus suis tuendis commodisque fovendis; opficum collgium ad iura sua defendenda suasque utilitates fovendas; - polaco Solidaridad (Solidarnosc), consocitio polnica a solidaritate nominata; - de los agricultores, agricultorum collgium (iribus suis tuendis vel ad iura sua defendenda); sindicatos de los comerciantes, de los artesanos, mercatorum, artficum collgia; sindicatos de los trabajadores del campo y de los trabajadores intelectuales, opficum collgia agricolarum et scribarum.

sindicalista: syndicalista, ae mf. Sin: syndicalismi fautor, sectator, studiosus; opficum collgii fautor, curator, praefectus.

994

sinovitis munodeficiencia adquirida (sida), sndrome immunitatis defects acquisiti. sincdoque: syncdoche, es f. sinequia: synecha, ae f. casus adversus.

sinresis: syneresis, is f. Sin: complxio; contrctio. sinergtico: synergticus, a, um. sinergticamente: synergtice.

snodo: snodus, i f. Uso: - ecumnico, oecumnica snodus; oecumnica Ecclsiae synodus; - general, snodus generalis; primer - romano, prima romana snodus. sinologa: sinolgia sive -loga, ae f. sinlogo: sinlogus, i m. Sin: Sinarum litterarum studiosus, peritus, cultor.

sinodal: synodalis, e.

sinergia: synrgia sive synerga, ae f. Sin: vrium concursus. sinrgico: synrgicus, a, um. sinestesia: synaesthsis, is f. snfisis: smphysis, is f. sinrgicamente: synrgice.

sinonimia: synonmia sive -nyma, ae f. Sin: adem verbi significtio. sinonmico: synonmicus, a, um. Sin: synonmiam consttuens; ad synonmiam prtinens.

sinergismo: synergismus, i m.

sinfnico: symphnicus, a, um. Sin: symphonacus; multsonus; multisonorus. Singapur: Singapura, ae f. single room, v. habitacin.

sinfona: symphnia sive -phona, ae f. Sin: concentus, us m; msicus concentus.

sinnimo: adj synnymus, a, um. Sin: cognominatus; idem signficans. Uso: voces, locuciones -, voces, locutiones synnymae vel cognominatae // sust synnymum vel synnymon, i n. Sin: verbum cognominatum; nomen synnymum; vocbulum idem signficans; en pl tambin cognata verba; vocbula adem declarntia. Uso: son casi sinnimos, voces sunt fere idem significantes. sinptico: synpticus, a, um. Sin: compendirius; brevirius. sinopsis: synopsis, is f. Sin: brevirium.

siniestrado: calamitosus, a, um. Sin: detrimento affectus.

siniestra, v. siniestro.

siniestro: (avera grave, destruccin fortuita o prdida importante) sinistrum, i n. Sin: infortnium; calmitas, atis f; casus, us m;

sinovia: synphia sive synopha, ae f. Sin: articularis (articulrius, articulorum) umor vel humor; articulorum (vel rtuum) membranae umor. sinovial: synophialis, e. sinovitis: synophitis, dis f. Sin: synphiae

995

sinquisis inflammtio vel infltio. brevi, brviter, presse) dictus, scriptus, expsitus; per snthesin dictus vel factus. Uso: lenguas -, lnguae synthticae // (producido mediante procedimientos industriales o sntesis qumica) arte vel artifcio compsitus, confectus, effectus. Uso: agua - o artificial, aqua arte compsita; goma - o artificial, cummis arte compsita; gummis artifcio compsita; lana -, lana arte confecta vel compsita; sustancia -, substntia synthtica // semisinttico, semi-synthticus.

sinquisis: snchysis, is f.

sinsentido: nonsensus, us m.

sintctico: syntcticus, a, um. Sin: syntaxis (gen). Uso: normas -, ntima verborum structura legesque.

sntesis: snthesis, is (ac -in, abl -i) f. Sin: compndium; summa. Uso: - cientfico-teolgica, fidei cum ratione consnsio et conspirtio; - histrica, brevis histriae expostio; qumica, snthesis chmica; chmicum artifcium; - de cosas, de doctrina, rerum, doctrinae summa; hacer la - del propio pensamiento, summam fcere cogitationum suarum; har la - de mi pensamiento, paucis verbis sentntiam complectar; eorum, quae dixi, summam fciam; producir algo por qumica, liquid snthesi chmica elcere; liquid artifciis chmicis effcere; en -, in summa; brviter.

sintaxis: syntaxis, is f. Sin: verborum ordo, constrctio, structura; recta vel apta verborum constrctio, ordintio; ordintio (vel compostio, vel constrctio) dictionum; orationis constrctio. Uso: - interna, externa, syntaxis interna, externa; - lgica del lenguaje, syntaxis lgica linguae; cometer errores de -, rectum verborum rdinem non servare.

sintticamente: synthtice. Sin: synthtica methodo vel ratione; per snthesin; compndio vel per compndium; summatim vel in summa; strictim; capitulatim; presse; brviter; paucis; paucis verbis. Uso: exponer algo -, liquid paucis complecti.

sinttico: (referente a la sntesis) synthticus, a, um. Sin: compendiosus; compendirius; brevirius; pressus; summatim (capitulatim,

sintona: syntnia sive -tona, ae f.

sintomatologa: symptomatolgia sive loga, ae f. Sin: symptmatum scintia; doctrina de morborum indciis; de peculiribus morborum notis disciplina.

sintomtico: symptomticus, a , um. Sin: denuntiativus; signficans; rem signficans vel ndicans. Uso: muy -, rem clare signficans vel ndicans.

sntoma: Med symptma, tis (dat y abl pl atis) n. Sin: signum; indcium; indictio; prdromus. Uso: sntomas de una enfermedad, morbi notae vel indcia; morbi prpriae notae; peculiares morbi notae; sntomas concordantes con esa epidemia, symptmata illi epidemae congruntia.

sintosta: sintoista, ae m. Sin: sintoismi ssecla.

sintosmo: sintoismus, i m

sintetizar: synthetizare. Sin: summatim (capitulatim, brevi, brviter, presse) dcere vel scrbere; summatim expnere, attngere, redgere; summatim complecti; brevi comprehndere vel complecti; brviter declarare, comprehndere, perstrngere; in compndium redgere; ad compndium referre.

996

sistema sintnico: syntnicus, a, um. siroco: eurnotus, i m. Sin: vulturnus; atbulus, sirocus, scirochus.

sintonismo: syntonismus, i m. Sin: harmnia. sintonizador: (que sintoniza) syntonizans, antis // (aparato) syntonizator, oris m; syntonizatrium, ii n. Sin: instrumentum sonis radiophnicis componendis. sintonizacin: syntoniztio, onis f.

ssmico: ssmicus, a, um. Sin: terrae motus (gen); ad terrae motum (vel motus) spectans. Uso: movimientos -, terrae motus. sismo: sismus vel sesmus, i m. Sin: concussus, us m; concssio, onis f; terrae motus.

sirvienta: fmula, ae f. Sin: ancilla; ministra; ancilla cubiculria.

sintonizar: syntonizare. Sin: frequntiam compnere; ad syntniam compnere; syntnicum effcere vel rddere // fig concordem rddere vel effcere. sinusitis: synusitis, dis f. sinusoidal: synusoidalis, e. Sin : Sion indecl vel Sion, nis f.

sismografa: sismogrphia sive -grapha, ae f. Sin: terrae mots (vel mtuum) descrptio. sismgrafo: sismgraphum vel sismographum, i n; sismogrphium, ii n. Sin: instrumentum sismogrphicum.

sinusoide: synusides, is f.

sismologa: sismolgia sive -loga; seismolgia, ae f. Sin: terrae mtuum (vel de terrae mtibus) doctrina, disciplina, scintia. sismolgico: sismolgicus vel seismolgicus, a, um. Sin: ad terrae mtuum doctrinam prtinens.

sirena: (pitido que se oye a mucha distancia) sirena, ae f. Sin: sirena sibilatrix; acute prsonans instrumentum. Uso: - de alarma, sirena monitria; silbido de la -, sirenae sbilus; ululato de las -, ululatus (-us m) sirenarum. Siria: Syria, ae f. sirio: adj srius, a, um. Sin: syrus; syracus // sust Syrus, i m.

sionista: (relativo al sionismo) sionsticus, a, um. Sin: ad sionismum ttinens. Uso: congreso -, congressus sionsticus // (partidario de este movimiento) sionista, ae m. Sin: sionismi fautor, ssecla, sectator.

sionismo: sionismus, i m. Sin: motus (-us m) sionsticus; Sion (indecl) vel Sionis Civitatem restaurandi stdium.

sismmetro: sismmetrum, i n.

sismlogo: sismlogus vel seismlogus, i m. Sin: terrae mtuum studiosus; terrae mtuum disciplin (vel disciplinae) doctus, eruditus.

sismoscopio: sismoscpium, ii n.

sistema: systema, tis n. Sin: rtio; disciplina; genus; ordo; modus; forma. Uso: - alfabtico, alphabticum systema; arquitectnico, architecturae genus, ordo, rtio; columnarum ac linearum rtio; - arterioso, artriae, arum fpl; arteriarum ordo et rtio; - bien hecho, rtio bene instituta; bene constituta disciplina; - cientficos, artes, ium fpl; scintiae ac artes; - comunista, ratio com-

997

sistemticamente munstica; systema communsticum; - csmico, rerum univrsitas; universus ordo; cronolgico, tmporis metiendi rtio; - decimal, systema decimale; rtio decimalis, denria; - dentario, dentes, ium mpl; dntium sries; dntium ordo ac rtio; - doctrinario, doctrinae systema; - ecolgico, systema oecolgicum; - educativo, systema educatrium; rtio educandae iuventutis; - escolar, scholare systema; - filosfico, philosphiae disciplina; disciplina philosophorum; philosophandi rtio; - fontico, systema phonticum; - informtico, systema informticum; judicial, systema iudicirium; - marxista, systema marxianus; - mtrico, systema mtricum; - mtrico decimal, rtio mtrica decimalis; decumana vel decimana numerandi rtio; - monetario, systema pecunirium, nummrium, monetrium; nummorum rtio; - monetario europeo, systema nummrium europaeum; - monetario y financiero mundial, systema nummrium et fiscale per orbem terrarum vigens; - monitorio previo, systema monitrium previum; - montano, iuga mntium; continuata vel contnua mntium iuga; - nervioso, systema nervorum; nervi, orum mpl; nervorum sries; nervorum ordo ac rtio; - numeral arbigo, Arabum numerrium systema; - seo, ossa, ium npl; ssium sries; ssium ordo ac rtio; - planetario, errantes stellae; sderum ordo ac motus; - poltico, systema polticum; civitatis constittio; rei pblicae forma, constittio, disciplina; conslia administrandae (moderandae, regendae) rei pblicae; - poltico socialista, polticum systema socialsticum; principal y subsidiario, systema principale et subsidirium; - productivo, opum gignendarum rtio; - racional, rtio et via; - social, rerum socilium ordo vel rtio; - respiratorio, systema respirationis; - solar, systema solare; ordo solaris; stellarum ordo solaris; stellae circa solem errantes; sol et circumentia sdera; solis et circumentium sderum motus et rationes; - tcnico, rtio tchnica; - tcnico muy sofisticado, exquisitssimum systema tchnicum; - telefnico, systema telephnicum; - teolgico, theolgiae disciplina; - venoso, venae, arum fpl; venarum systema, sries, ordo; venarum ordo ac rtio // - de clculo, systema computationis; - de enseanza, docendi rtio ac forma; - de iluminacin, genus illuminandi; - de normas y valores, systema normarum valorumque; de ondas, undarum sries vel ordo; sistemas de seguridad social, pblicae rationes cvium securitati procurandae vel tutandae; - de traccin de los tranvas, genus trahendi trmina; - de vida, institutum vel rtio vitae; vivendi disciplina; vitae ducendae rtio ac norma // adoptar un -, institutum lgere; componer un -, certam quandam disciplinae formam (vel frmulam) compnere; derribar el viejo -, vterem rationem evrtere; este no es mi -, haec non sunt instituta ac rationes meae; no atarse a - alguno, nullus disciplinae lgibus astringi. sistemticamente: (con mtodo racional) systemtice. Sin: ratione; systemtico rdine; systemtica ratione; via et arte; rdine rationeque; ratione et via // (segn determinado orden) ordinate. Sin: ordinatim; certo rdine // (habitualmente) ex more. Sin: ex consuetdine // (siempre) semper. Uso: l vence habitualmente, ille vncere solet vel consuevit.

sistemtico: (que se ajusta a un sistema) systemticus, a, um. Sin: ratione susceptus; ad praecepta redactus; in rdinem redactus; ad artem redactus vel revocatus. Uso: enseanza -, doctrina et rtio; excavaciones -, effossiones systemticae; orden -, rtio; rtio et ordo // (bien ordenado) ordinatim compsitus. Sin: congruenter compsitus // (bien determinado) certus // (continuo, estable) perptuus, a, um. Sin: stbilis, e. Uso: coherencia -, perptua constntia // (de persona que procede por principios y es constante en sus opiniones) frugi indecl; dligens, diligen-

998

snack tssimus. Uso: vida -, vita aequa et modesta; llevar una vida -, prudenter vitam gere. sstole: sstole, es f. Sin: contrctio; cordis contrctio vel pulstio. divrbium; ludus lpidus, salsus, facetus; adumbrata narratincula.

ski, v. esqu.

sistro: sistrum, i n. Uso: sonido de - , crusma, tis n.

sitio: locus, i m. Uso: - web, locus interretialis.

sitiofobia: sitophbia sive -phoba. Sin: cibi fastdiuum, horror, averstio. sitifobo: adj cibfugax, acis. Sin: cibfugus; sitophbi laborans; cibi fastdio (vel tedio, vel dio) oppressus vel cruciatus // sust sitphobus, i m. Sin: cibfuga, ae m.

slalom: descnsio vel decrsio (-onis f) flexuosa. Uso: - gigante, descnsio flexuosa ingens // (prueba deportiva) slalmicum certamen. Uso: - gigante, slalmicum (certamen) maius. sleeping car, v. coche (- cama). slip: subligculum, i n. Sin: parvum subligculum; femorale (-is n) brvius.

skylab: officina sideralis. Sin: astronvium officina caelestis.

sitiologa: sitolgia sive -loga, ae f. Sin: ciborum vel de cibis doctrina, disciplina, scintia.

sitiomana: sitomnia sive -mana, ae f. Sin: effrenata (vel effrenis, ve effrena) cibi appetntia. l sitioterapia o sitoterapia: sitotherapa, ae f.

slogan: dictrium, ii n. Sin: usitatum dictrium; tritum effatum; commune verbum; sententola; sententola praeconialis; trita atque usitata sentntia; tritum atque usitatum dictrium, effatum, verbum. slump: ruina pretiorum. Sin: demintio rei nummriae.

situacin: condcio, onis f. Sin: rerum condcio; status (-us m) rerum; hbitus, us m; res. Uso: la - actual, status hic rerum; hic qui nunc btinet rerum status; - econmica, rerum oeconomicarum condcio; anormal internacional, inslitae inter nationes necessitdines; - internacional, pblicae rationes inter nationes; mtuae civitatum rationes vel necessitdines; - poltica, res pblica; - social, rerum socilium status, - prspera, favorable, res secundae; secunda vel prspera fortuna; cambio de -, rerum muttio vel commuttio.

sketch: brevis ctio cmica. Sin: cmicum

snack o snack bar: thermoplium potrium et gustatrium.

SMS (Short Message System): Systema brevium nuntiorum mittendorum. Sin: Systema breves nntios mittendi. Uso: te envo un SMS, mitto tibi nntium brevem.

smoking: vestis vespertina. Sin: vestis fumatria; festus vestitus (-us m) virilis; tnicula srico limbo ornata.

smog: fumgium, ii n. Sin: fuliginosus ar; malus vel gravis ar (ac ra); fumus et nbula; fumus et caligo (-gnis f). Uso: - elctrico, fumgium elctricum.

999

snob snob, v. esnob. sobre: (cubierta en que se incluye la carta, comunicacin, tarjeta, etc. que ha de enviarse de una parte a otra) involcrum, i n. Sin: tegumentum, integumentum, tegmen (-mnis n), tegillum; operimentum; vagnula. Uso: bordes del -, involucri mrgines; - de carta, (extrius) epstulae involucrum; involucrum epistolare vel epistulare; litterarum operimentum; - de papel, involucrum chartae; chartceum involucrum; abrir el -, involucrum aperire, recldere, reslvere, conscndere; cerrar el -, involucrum cludere, glutinare, agglutinare; escribir en el -, super involucro scrbere; poner en el -, in involucrum incldere; ser puesto en el -, in involucro concludi; sellar un -, involucrum obsignare.

soasar: subassare.

sobaco: axilla, ae f. Sin: ala, ae f.

sobadura: attrecttio, onis f. Sin: contrecttio; attrectatus, us m; palpamentum; palptio; assdua (vel frequens, vel crebra) attrecttio vel palptio; assduus (vel frequens, vel creber) attrectatus; assduum (vel frequens, vel crebrum) palpamentum. sobaquera: (refuerzo que se pone al vestido por la parte del sobaco) plgula sudatria.

soberano: (que ejerce o posee la autoridad suprema e independiente) qui (quae, quod) sui iuris est. Uso: nacin -, cvitas, quae sui iuris est; ppulus qui ipse rem pblicam regit // (excelente y no superado) summus, a, um. Sin: supremus; mirus, mirficus, mirandus, mirbilis; exmius, egrgius // (rey, seor) rex, regis m; dminus, i m (prncipe grande y poderoso). Uso: - desptico, tyrannus; - independiente, rex sui iuris // (fig, jefe, dominador) rex, regis m. Sin: dminus; dominator. Uso: - de las fieras (el len), rex ferarum; Dios - del universo, dominator rerum Deus; - (en el reino) de la elegancia, rbiter elegntiae. sobornar: subornare. Sin: corrmpere; sedcere; pecni (vel prtio, vel largitione) corrmpere.

sobrealimentar: nmium lere // sobrealimentarse, nmium ali. sobrealzar: ltius edcere vel tllere. sobrecama, v. cubrecama.

sobrealimentacin: nmia alitura. Sin: nmium alimentum vel alimnium; nmia alimnia; nimius victus (-us m) vel cibus (-i m).

sobrecarga: (exceso de carga) superpndium, ii n. Sin: nmium pondus (-dris n); immdicum onus (neris n); excessus (-us m) pnderis; pnderis adictio; neris accssio. sobrecomida, v. postre. sobredosis: nmia vel immdica medicamenti stupefactivi smptio.

soborno: suborntio, onis f. Sin: corrptio; sedctio; largtio quaestuosa. Uso: - electoral, mbitus, us m; mbitus suffragiorum; acusar a uno de - electoral, mbits liquem accusare; condenar a uno por - electoral, mbits liquem damnare. sobrante, v. saldo.

sobrehumano: plus quam humanus. Sin: humanum modum excedens; humanam naturam exsperans; maior quam pro hminum vribus. sobrenatural: supernaturalis vel supranatu-

1000

social ralis, e. Sin: naturam transcendens; naturae modum excedens; naturae vires sperans vel excedens; qui (quae, quod) supra naturam est; qui (quae, quod) naturae modum excedit. Uso: lo -, supernaturale, is n // (divino, celestial) divinus, a, um ; caelestis, e // (extraordinario) extraordinrius, a, um. Sin: mirus, mirficus; praecellens, praestans. Uso: un hecho -, portentum, i n; prodgium. hbitus // (gabn, capote) lacerna, ae f. Sin: penula. Uso: con -, llevando -, lacernatus; v. gabn, capote.

sobrenombre, v. apodo.

sobrepasar: praetrgredi. Sin: praetrvehi. Uso: accin y efecto de -, praetergrssio, onis f; praetervctio.

sobreviviente: supervivens, entis m. Sin: sospes (-ptis); vit vel vitae superstes (-sttis).

sobrevenir: supervenire. Sin: intervenire; advenire; evenire; venire; adesse. Uso: - de repente, ex inopinato venire; de improviso adesse.

sobrepelliz: superpellceum, i n; superpellcium, ii n. Sin: amictus litrgicus; amculum lneum; lneus amictus; amictus manicatus albo colore. Uso: revestido de -, superpellceo indutus. sobrepesar, v. exceder (- el peso). sobrepeso, v. sobrecarga.

sobrevivir: supervvere (+ dat vel ac). Sin: superesse (+ dat); superare vel exsuperare (+ dat vel ac). Uso: sobrevivi a la propia muerte, morti prpriae supervixit; sobrevivi al campo de concentracin, castra concentrationis supervixit; sobrevivi al padre, patri suprfuit; vive y tambin sobrevive a m, vive et me quoque exspera; sobrevivimos a la toma de la ciudad, captae supervimus urbi. sobrevolar: supervolare. sociabilidad: sociablitas, atis f. Sin: socilitas; cmitas (gentileza); affablitas; faclitas (afabilidad); familiritas (familiaridad); bengnitas (benevolencia).

sobresaltarse: pertimscere. Sin: cohorrscere; contremscere; vehemntius commoveri. Uso: a cada ruido se sobresalta, ad omnes strpitus pertimescit. sobretasa: adiectum tributum. Sin: tributi accssio. Uso: imponer una - a uno, tributi accessionem licui impnere. sobrestante: (capataz) v. esta voz.

sobreproduccin, v. superproduccin.

sobreprecio: prtii uctio vel accssio. Sin: nmium additamentum prtii.

sociable: (nacido para vivir en sociedad, inclinado al trato social) socibilis, e. Sin: socialis; congregbilis. Uso: los hombres son por naturaleza, natur sunt hmines congregbiles, socibiles, sociales // (fcil de tratar) comis, e (gentil); affbilis (afable); familiaris (familiar); benignus (benvolo).

sobretodo: (prenda de vestir ms ligera que el gabn) superindumentum, i n. Sin: epitgium; amictrium; superna vestis; suprior

social: socialis, e. Uso: clases -, sociales coetus; doctrina - de la Iglesia, doctrina socialis Ecclsiae; estructuras -, sociales structurae; justicia -, iusttia socialis; relaciones -, sociales rationes vel necessitdines; incremento de las relaciones -, uctior socilium necessitdinum coninctio; socilium neces-

1001

socialdemocracia sitdinum incrementum; socilium rationum processus. socialdemcrata: demcrata (-ae m) vel demcrates (-is m) socialis. Sin: socialista democrticus vel popularis. socialdemocracia: democrtia socialis. socializacin: (en sentido marxista) socializtio, onis f. Sin: in commune colltio; aequtio et commnio bonorum; privatorum bonorum publictio; privatorum bonorum commnio vel commnitas; rerum ad societatem revoctio; rerum privatarum in commune colltio; ad pblicam administrationem convrsio vel transltio. Uso: - de los bienes, possessionum vel bonorum in commune revoctio, - de los bienes privados, privatorum bonorum publictio in usum mnium; diversas formas de -, multplices socialis consortionis formae // (desarrollo de la vida social, de los sistemas sociales) sociales rationes. Sin: socilium rationum incrementa, progressiones, progressus.

socialista: sust socialista, ae m. Sin: socialismi fautor vel studiosus; aequandorum bonorum fautor; societatis aequandae (vel conformandae) fautor; de conformanda (vel de aequanda) civitate fautor; conformandae civitatis rationi favens. Uso: los -, socialistae, arum mpl; socialistarum turba, fctio, secta; - nacional, socialista nationalis; partido -, socialistarum pars (partis f) vel partes (prtium fpl) // adj socialsticus, a, um. Sin: socialismi (propio del socialismo) vel socialistarum (propio de los socialistas); ad socialismum (vel ad socialistas) ttinens. Uso: Cuba -, Cuba socialstica.

socialismo: (como sistema en el orden real) socialismus, i m. Sin: bonorum aequtio, coaequtio. Uso: - democrtico de rostro humano, democrticus socialismus humanus; de Estado, mnium bonorum aequtio et commnio; - humano, socialismus humanus; - moderado, socialismus moderatus; - real, socialismus reliter exsistens; llevar a cabo el -, mnia commnia rddere, vluti mnium patrimnium // (como sistema en el orden doctrinario) socialismus. Sin: socialistarum doctrina, disciplina, scintia, rtio; aequandorum bonorum doctrina; de societate aequanda rtio; scintia de conformanda civitate; de bonorum communione institutum // (como faccin, partido) socialistarum fctio, pars, secta.

socialdemocrtico: socialis (-e) democrticus (-a, -um).

socializar: socializare. Sin: bona privata fcere commnia; res in communi collocare vel pnere; mnia commnia rddere; possessiones in commune conferre, redgere, referre, vocare. Uso: - los bienes privados, privata bona (vel privatas possessiones) societati tribere vel attribere; in commune bona privata conferre vel pnere; privata bona societati administranda tribere; - la energa elctrica, vim elctricam nationi (vel rei pblicae) administrandam tribere; vim elctricam universam nationi (vel rei pblicae) administrandam demandare, tribere, attribere, crdere, concrdere.

sociedad: socetas, atis f. Uso: - area, naval, socetas aria, navalis; - annima, socetas vel consocitio annyma; socetas nullus nmine exrcita; socetas nulli inscripta nmini; - aseguradora, consocitio vel socetas damnis sarciendis; consocitio ad necessitates ob infortnia levandas; - atltica, consocitio rerum athleticarum; - automotriz, socetas autocintica; - bancaria, socetas argentria; bblicas, societates bblicae; la - civil, socetas civilis; cvium socetas; res pblica; los hombres que viven en -, hmines inter se sociati; - comanditaria o en comandita, sodli-

1002

soda tas per commendantes acta; socetas collocatae pecniae dminis coalescens; - comanditaria por acciones, socetas collocatae pecuniae sngraphis coalescens; socetas pblicis nomnibus coalescens; - comercial, socetas commercialis, mercatria, negotiatria; - bien compaginada, recta societatis compostio; sociedades de la Cruz roja, societates a Cruce Rubra; - domstica, domstica socetas; - ecolgica, consocitio oecolgica; gimnstica, socetas gymnstica; gran -, socetas latioris rdinis; - humana, socetas humana; convictus hminum (sive humanus) et socetas; - industrial, socetas industrialis; institutum industriale; - internacional, socetas internationalis; - literaria, socetas litterria; - moderna, hodierna nostra socetas; multinacionales, societates multinationales; - protectora de animales, socetas animlium tutrix (-tricis); - Salesiana, Socetas Salesiana; - secreta, occultum sodalcium // el conjunto de la -, univrsitas civilis; estado de la -, status (-us m) societatis // - de artistas, agricultores, comerciantes, obreros, artficum, agricultorum, mercatorum, opficum sodlitas, sodalcium, collgium; - del bienestar, loca prosperitatis; - de consumo, rerum consumendarum immdica socetas; - de Estados Independientes, Socetas Civitatum Independntium; - de Estudios Clsicos, Studiorum Classicorum Socetas; - de las Naciones, Socetas Nationum; summus gntium conventus; nationum coninctio; - de navegacin, navalis sodlitas vel socetas; de responsabilidad limitada, socetas partitae portionis; - de San Francisco de Sales, Socetas a Sancto Francisco Salsio; Socetas Sancti Francisci Salsii; - de tipo medio, socetas minor; - de mutuo socorro, sodaltium ad supptias mtuo ferendas // - para la defensa del ambiente, socetas locorum amoenittibus tuendis; - para seguro de vida, socetas vitae cautioni exercendae. sociocultural: socialis-culturalis; socio-culturalis.

socioeconmico: socialis-oeconmicus. Sin: socio-oeconmicus. sociografa: sociogrphia sive -grapha, ae f. sociologa: sociolgia sive -loga, ae f. Sin: doctrina (vel scintia, vel disciplina) socialis; doctrina sociolgica; scintia societatis, societatum vel civitatum; doctrina de re sociali; rei socialis (vel rerum socilium) doctrina; humanae societatis doctrina. Uso: - aplicada, sociolgia applicata; - rural, sociolgia ruralis; - de la educacin, sociolgia paedaggica; - del trabajo, sociolgia rei operriae; de la vejez, sociolgia senectutis. sociolgico: sociolgicus, a, um.

sociodrama: sociodrama, tis n.

socilogo: socilogus, i m. Sin: sociolgiae studiosus, peritus, cultor; sociolgi doctus, eruditus, imbutus; rei socialis (vel rerum socilium) studiosus, cultor; humanae societatis peritus; doctrinae socialis cultor; humanae societatis conformandae (vel ordinandae) professor. sociopoltico: socialis-polticus. sociometra: sociomtria sive -metra, ae f.

sociosanitario: ad rem socialem et salutem pblicam spectans. socorredor, ra: auxiliator, oris m; auxiliatrix, icis f. Sin : adiutor m ; adiutrix f. socket (Inform): nidus, i m.

soda: (agua efervescente) aqua effervescens vel vaporosa // (bebida de agua gaseosa) potus (-us m) vaporosus // (sosa) soda, ae f.

1003

sodio Sin: nitrum; slida; sodanum. Uso: - custica, nitrum custicum; fbrica de -, nitrificna. sodoma: sodmia sive sodoma, ae f. Sin: sodomtica libido vel luxria; praepstera libido. sodio: sdium, ii n. car) adultertio, onis f. Sin: falstio; corrptio.

sodomita: sodomita, ae mf. Sin: sodmi infectus; sodomtic libdine vel luxri infectus. sodomtico: sodomticus, a, um.

sofistera: cavilltio, onis f. Sin: sophstica rtio, cptio, argumenttio; subtlitas captiosa, fallax, dolosa; tambin captiosa, orum npl. sofstica: (arte de los sofistas) sophstica, ae f; sophstice, es f. Sin: ars sophstica, cavillatrix (-trcis), fallax; sophistarum ars. sofisticacin: (accin de adulterar, falsifi-

sofista: sophista, ae m; sophstria, ae f. Sin: cavillator; fallax argumentator vel philsophus.

sofisma: sophisma, tis n. Sin: praestgia, ae f; praestgiae, arum fpl; cptio; cavilltio; verborum vel sententiarum fallcia; fallcia argumentationis; conclusincula fallax vel contrtula. Uso: refutar sofismas, captiones refllere vel dilere.

sof: stibdium, ii n. Sin: bisllium; lctulus; lectcula; pulvnar, aris n; scimpdium; conopum. Uso: - para estudiar, escribir, lectus lucubratrius; lucubratria lectcula; blando de resortes, stibdium frreis renitentibus spiris flxile; subsllium frreis renitntibus spiris molle; - otomano, v. otomana.

sofisticar: (falsear con sofismas un razonamiento) sophisticari. Sin: cavillari; sophstice argumentari // (falsificar, adulterar) adulterare. Sin: corrmpere; depravare; vitiare // (fig, perfeccionar al mximo) summum (vel ad summum) perfcere, abslvere, complere, consummare. sofstico: sophsticus, a, um. Sin: captiosus; cavillosus; fallax. sofistiquera, v. sofistera.

sofsticamente: sophstice. Sin: captiose; fallciter; sophistarum more.

sofisticado: (adulterado, falsificado) adulteratus, a, um. Sin: corruptus, alteratus; vitiatus; fucatus; fucosus (dicho de mercadera); spurcatus (dicho de vino) // (afectadamente refinado) legans, antis. Sin: cmptulus // (dicho de un sistema o de un mecanismo tcnicamente complejo o avanzado) consummatus, a, um. Uso: aparatos extremadamente -, apparatus summe consummati.

sofrenada: (dicho de un jinete: accin de reprimir a la caballera tirando violentamente de las riendas) habenarum detrctio // (spera reprensin) spera obiurgtio vel increptio.

sofrenar: (dicho de un jinete) habenas detrhere // (reprender con aspereza) grviter obiurgare vel increpare.

software (Inform), conjunto de todos los elementos que intervienen en la programacin y utilizacin de una computadora: progrmmata, instructiones ac normae informticae. soga: funis, is f. Sin: restis, is f. Uso: - de es-

1004

solfa calador, convolutus funis scansrius. un metal fundido) ferruminare vel feruminare. Sin: conferruminare. Uso: - con llama oxhdrica, igne ferruminare; - con estao, stagno vel stanno ferruminare; - con plomo, plumbare; ferruminare.

soguero: (fabricante de sogas) restirius, ii m. soja: soia, ae f. soire: sessincula vespertina.

sol: sol, solis m. Uso: asolearse, estar al -, calentarse al -, tomar el -, apricari. solana: solrium, ii n. solapa: replicatura, ae f. Sin: inversura; revrsio. solas: a -, remotis rbitris. soldado: miles, ltis m. Uso: - mercenario, mercenarius vel mercennarius miles; - veterano o viejo, miles veteranus; - de caballera, eques, quitis m; - de infantera, pedes, pditis m; - de marina, classirius, ii m; miles martimus.

solemnemente: (formalmente) affirmate. Uso: aseverar -, affirmate asseverare; jurar, perjurar -, conceptis verbis iurare vel peierare // (con pompa o ceremonias extraordinarias) sollmniter, solmniter, solenniter. Sin: sollemni ritu vel more // (gravemente) grviter.

solecismo: soloecismus, i m. Sin: soloecum. Uso: el que comete solecismos, soloecista, ae m.

soldadura: (accin y efecto de soldar) ferrumintio vel ferumintio, onis f // (juntura por adhesin) coagmenttio, onis f. Sin: conglutintio // (composicin para soldar) ferrumen vel ferumen, mnis n. Sin: gltinum. Uso: autgena, autgena ferrumintio vel coagmenttio; ferrumintio ultrnea; - de oro, auri gltinum; chrysocolla, ae f; - de plomo, plumbatura vel applumbatura. soldar: (pegar, unir slidamente dos cosas) conglutinare. Sin: coningere; ingere; conctere vel connctere; copulare; solidare // (unir entre s piezas metlicas por medio de

soldador: (el que suelda) ferruminator, oris m. Sin: applumbator; glutinator // (instrumento para soldar) instrumentum ad ferruminandum aptum.

solemnidad: (festividad solemne) sollmnitas, solmnitas, solnnitas. Sin: sollemne, is n vel sollmnia, ium npl; sollemnis dies festus. Uso: celebrar una -, sollemne vel sollmnia celebrare // (acto o ceremonia solemne) sollmnitas, atis f. Sin: grvitas; maiestas (-atis f); magnificntia. Uso: solemnidades oficiales, officiales sollemnitates; solemnidades de la fiesta de la juventud, sollemnitates diei festi iuventutis; - de aspecto, grvitas; de estilo, magniloquntia; con -, sollmniter; grviter. solemnizar: sollmnibus celebrare. Sin: sollmniter celebrare. Uso: - una fiesta, diem festum sollmniter celebrare; diem festum habere vel gere. solera: (superficie del fondo en canales y acequias) imus canalis.

solfa: (paliza, zurra) ictus, um mpl. Sin: plagae, arum fpl; vrbera, um npl. Uso: coloq, dar una -, tocar la - a alguien, liquem mulcare, tndere, contndere, verberare // poner en -, poner en ridculo, liquem irridre. Sin: liquem illdere, ludificare, lu-

1005

solfatara dificari; habere liquem ludbrio. necessitudo; vrium animorumque coninctio; - humana, humana consnsio; hminum necessitudo, vnculum, fides; slida hminum coninctio; slida inter omnes necessitudo; mtua hminum necessitudo; - humana universal, mtua mnium consnsio; mtua universorum hminum necessitudo; una mundial ms eficaz, rtior cum mnibus homnibus necessitudo; - de pensamiento y de obra, similitudo consiliorum et concors peris (vel perae) colltio; gestos de -, beneficntiae actus; movimientos de - en el campo del trabajo, motus ad slidam coniunctionem in humani laboris provncia conciliandam contendentes.

solfear: (cantar marcando el comps y pronunciando los nombres de las notas) sonorum grdibus cnere. Sin: per sonorum gradus vocem dere vel elcere; sonos modulari; notas msicas cnere; (sonorum) notas pronuntiare; ad nmeros cnere; msicas notas lgere (- sin canto) // (castigar a uno dndole golpes, zurrarlo) v. solfa (dar una -) // (censurar algo con insistencia) instanter (vel tiam atque tiam) vituperare liquid vel liquem (in liqua re). Uso: reprehndere (vel improbare) liquid vel liquem (de liqua re). solfeo: sonorum modultio. Uso: - cantado, sonorum grduum cantus (-us m); notarum cantus; ad nmeros cantus; per mnium sonorum gradus cantus ; - hablado, msicae (vel msices) notarum lctio; lectura musicalis // (zurra o castigo de golpes) v. solfa.

solfatara: sulphatria vel sulfatria, ae f. Sin: sulphurria; sulphurtio; sulphurria loca.

solfista: qui (vel quae) notas msicas canit vel legit. Sin: qui (vel quae) sonorum notas canit vel pronntiat. solicitud: (diligencia o instancia cuidadosa) sollicitudo, dnis f. Sin: sollcita cura; diligntia; festintio; propertio. Uso: - por el bien comn, curtio boni communis; con -, cum sollcitdine; sollcite; festinanter.

solidario: (adherido o asociado a la causa, empresa u opinin de alguien) solidalis, e. Sin: consntiens, entis; concors, ordis; conspirans, antis; mtua necessitdine coniunctus; mtua fide obligatus. Uso: ser - con uno, licui consentire (estar de acuerdo con uno, darle la razn); consentire cum liquo (de liqua re), vel cum alicius voluntate (tener comunes ideas o propsitos acerca de algo); conspirare cum liquo in (vel ad) liquid (tender al mismo fin). solidarizarse: slidam coniunctionem in liquem conferre.

solidariamente: (de modo solidario) solidliter. Sin: concrditer; coniuratim; unanmiter.

solidaridad: (adhesin circunstancial a la causa o empresa de otros) solidaretas, atis f. Sin: consociata voluntas; mtua necessitudo; necessitdinis coninctio; mtua (animorum) coninctio. Uso: - activa, actuosa animorum coninctio; effectrix animorum coninctio ac

solio: slium, ii n. Uso: el - Pontificio, Pontifcium slium.

soliloquio: solilquium, ii n. Sin: sermo ntimus. Uso: hacer un -, secum loqui.

solideo: pilolus vel pillolus, i m; pilolum vel pillolum, i n. Sin: galerculus; apex, picis m. Uso: - blanco del Papa, albus Summi Pontficis pilolus; - rojo de los cardenales, rubrum patrum cardinlium pilolum.

solipsismo: solipsismus, i m. Sin: doctrina

1006

somatologa solus hminis auctoritate innixa. Uso: vieja -, vtula virgo; virgo senecta; virgo anus (-us f); v. seorita.

soltero: caeles, -lbis. Sin: qui uxorem non habet; matrimnii exsors (-sortis) , matrimnii (vel matrimnio) expers (-pertis). Uso : permanezco -, caelebs (vel in caelibatu) mneo vel permneo; uxorem non duco; uxorem in matrimnium non duco; uxorem mihi non adiungo; nullam (in matrimnium) duco; nullam mihi matrimnio iungo vel coniungo; soy -, caelebs sum; uxore creo; matrimnio creo; matrimnii exsors sum; matrimnii (vel matrimnio) expers sum. soltern: adultus caelebs (-lbis). Sin: caelebs grandis. Uso: viejo -, vtulus caelebs; caelebs senex.

soltera: virgo, gnis f. Sin: nnuba; innupta; nnuba vel innupta fmina; quae virum non habet ; matrimnii exsors (-sortis); matrimnii (vel nuptiarum; vel matrimnio, vel nptiis) expers (-pertis). Uso: permanezco -, virgo (vel in virginitate) mneo vel permneo; viro non nubo; nmini nubo; nullius viri matrimnium tneo; nmini (vel cum nullo) iungor; nminem mecum matrimnio (vel in matrimnio) iungor; in matrimnium non eo; soy -, virgo (vel nnuba, vel innupta) sum; vrginis (vel virginalem, vel virgneam) vitam vivo; virum non hbeo; matrimnio creo; matrimnii exsors sum; matrimnii (vel matrimnio) expers sum.

solo: (composicin para una sola voz o un solo instrumento) sincnium, sicnnium, sicnium, ii n. Sin: mondia; cntio solitria.

solista: monodirius, ii m; monodiria, ae f. Sin: cantor solitrius m; cantrix solitria f; vir solus canens; mlier sola canens. Uso: hacer de -, monodirii (vel monidiriae) partes gere.

soluble: solbilis, e. Sin: soltilis; qui (quae, quod) dissolvi potest.

solucin : (accin y efecto de resolver una duda o dificultad) soltio, onis f. Sin : enodtio; explictio. Uso: - amistosa, compostio; la controversia se ha cerrado con una - amistosa, lis bona pace compsita est; - de continuidad, intermssio, interrptio; intervallum; sin - de continuidad, nulla hbita intermissione; nullo hbito intervallo; - de un asunto, rei vel negtii xitus (-us m); - de una cuestin, quaestionis soltio, enodtio, explictio; - de una dificultad, de un enigma, difficultatis, aengmatis enodtio; - de un sofisma, soltio captionis sophsticae // (Qum, disolucin) dilutum, i n. Uso: - cianhdrica, lquidum cyanhdricum; - de ajenjo, dilutum absnthii; - de azufre, slphure medicata aqua; tratar una - de azufre con radioistopos, in aquam slphure medicatam radioistopos immttere. solvente: liquor solbilis. somal: adj smalus, a, um. Sin: somalianus; somaliensis, e // sust Smalus, i m. Sin: Somaliensis, is m.

somtico: somticus, a, um. Sin: corpreus; corporalis; crporis (gen); ad corpus prtinens. Uso: carcter -, crporis ndoles; peculiaris crporis ndoles; caracteres - de uno, crporis alicius notae.

Somalia, Somala o Somaliland: Somlia, ae f. Uso: - Francesa, Somlia Gllica.

solterona: adulta virgo. Sin: virgo grandis.

somatologa: somatolgia sive -loga, ae f. Sin: de corporis notis (vel de crporis conformatione) doctrina, disciplina, scintia.

1007

sombrerazo sombrerazo: magnus vel ingens ptasus (-i m) // (golpe que se da con el sombrero) ptasi percssio vel ictus (- us m) // (saludo extremoso que se hace quitndose el sombrero) obsequiosa cpitis nudtio. Sin: profusa vel nsolens nudato cpite saluttio. ae f // comercio de los -, petasorum mercatura; fabricacin de los -, petasorum fabrictio vel confctio; venta de los -, petasorum vendtio; con el - puesto, petasatus; ptaso vel galero indutus, tectus, contectus; galeritus; operto cpite; sin -, aperto cpite // ponerse el -, caput operire; ptasum sibi ad caput aptare; quitarle a uno el -, licui ptasum detrhere vel erpere; quitarse el -, caput aperire, adaperire, detgere, nudare; tgimen cpiti detrhere (delante de uno, en honor de uno, licui); saludar a uno quitndose el en seal de reverencia, cpite detecto (vel aperto) liquem salutare; caput salutandi caus licui aperire; tener el - puesto, cpite operto esse.

sombrerera: (mujer del sombrerero) petasorum opficis uxor // (la que hace sombreros) petasorum pifex (-fcis f) vel confectrix (- icis f) // (la que vende sombreros) petasorum vnditrix vel mercatrix // (caja para guardar el sombrero) ptasi capsa.

sombrero: ptasus, i m. Sin: plleus vel pleus; plleum vel pleum; galerus; cpitis tegumentum; tegmen vel tgimen (-mnis n). Uso: - flexible, ptasus flccidus; - rojo de los cardenales, ruber galerus pontificalis; de castor, ptasus fibrinus vel castreus, ptasus fibri; - de copa, ttulus; plleus tubulatus; tubulatum plleum; pequeo - de copa, pillolum tubulatum; pillolus tubulatus; galerus tutulatus vel cylindratus; - de copa alta, ptasus procerus, altus, cylindratus; - de fieltro, ptasus coctilis; - de paja, palearis ptasus, plleum pleis contextum; plleum stramentcium; - de tres picos, - tricornio, plleus tricornis; - de seora, mitra, ae f; para el sol de alas anchas, cusea vel cusia,

sombrerito: pillolum vel pilolum, i n; pillolus vel pilolus, i m. Sin: parvus ptasus.

sombrerero: (el que hace sombreros) petasorum pifex (-fcis m) vel confector (-oris m) // (el que vende sombreros) petasorum mercator vel vnditor (-oris m).

sombrerera: (oficio de hacer sombreros) petasorum ars // (fbrica donde se hacen sombreros) petasorum fbrica vel officina // (tienda donde se venden sombreros) petasorum taberna.

sombrilla: umbrculum, i n. Sin: umbella; umbella solaris. Uso: - de playa, amplum vel magnum umbrculum; umbrculum late patens; crbasus, i f (pl crbasa, orum n). somier o sommier, v. colchn (- de muelles). somnambulismo, v. sonambulismo. somnmbulo, v. sonmbulo.

sonajero: crepitculum, i n

sonaja: (sonajero) v. esta voz.

somnfero: adj smnifer, ra, rum. Sin: smniger; somnficus; soprifer; soporem inducens // sust somnferum, i n (medicamentum); medicamentum somnficum; somnfera, somnfica, soporfera, ae f (sobrent herba vel ptio).

sonambulismo: somnambulismus, i m. Sin: noctambulismus; hypnobtia vel hypnobsia; somnambultio; noctambultio, onis f; (noctu) per somnum ambultio; facultas per somnum ambulandi; morbus eorum qui dormientes (vel per somnum) mbulant.

1008

sonorizar sonmbulo: adj somnmbulus, a, um. Sin: noctmbulus; per somnum mbulans, errans, vagans // sust somnmbulus, i m. Sin : somnmbulo, onis m ; qui per somnum mbulat, errat, vagatur. aguas, perpendculo profunda aquarum explorare; perpendculo aquarum altitdinem investigare // fig explorare. Sin: investigare, pervestigare, indagare. Uso: - la opinin pblica, vulgi nimum pertentare; - las profundidades del espritu, nimi arcana inspcere. sondeo: explortio, onis f. Sin: investigtio; inquistio; perconttio; temptamentum. Uso: - de opinin, opinionum perscruttio.

sonar: (producir o emitir un sonido) sonare; personare; insonare. Sin: sonum vel snitum dare, rddere, dere. snar: per ultrasonos localizatrium. Sin: per ultrasonos gubernculum; instrumentum sub aqua sonos emittens, repercussos excpiens.

sonata: sonus, i m. Sin: snitus, us m; snitum; concentus, cantus, us m; tinntus, us m; symphnia sive -phona. sonda: (instrumento para medir la profundidad del agua y explorar el fondo) perpendculum, i n. Sin: catapirates vel catapeirates, ae m; bolis, dis f; perpendculum nuticum. Uso: lanzar una -, perpendculum (vel catapiraten) icere // (instrumento mecnico o electrnico para la exploracin de zonas inaccesibles) instrumentum speculatrium vel exploratrium. Uso: - espacial, siderale instrumentum exploratrium vel speculatrium; - lunar, (exploratrium) mssile lunpeta; mssile in lunam; lanzar una -, instrumentum vel mssile exploratrium propllere, procere // (instrumento alargado y fino, que se introduce en un conducto o cavidad con fines teraputicos o diagnsticos) specillum, i n. Uso: - gstrica, specillum stmachi; - meteorolgica, specillum meteorolgicum // (algalia, especie de tienta) fstula, ae f. sondear: perpendculo explorare vel investigare. Uso: - para examinar el fondo de las sondable: speculbilis, e. Sin: explorbilis. sonatina: cntulus, i m.

sonera: tintinnbulum, i n. Sin: (horolgii) tintinnbula, orum npl; tnnulum machinamentum; tintinnbulum mechanma (-tis n); tintinnabulorum mechanisma (-tis n). soneto: sonetum, i n. Sin: carmen quatturdecim hendecasyllaborum.

sonido: sonus, i m. Sin: snitus, us m; sonor, ris m; tinntus, us m. Uso: - melodioso, conjunto de - melodiosos, canor, ris m; - ronco, rucitas; - de campanas, snitus campanarum; - de campanillas, tintinnbulum; barrera del sonido, v. barrera; calidad de los -, soni qulitas vel color; tcnico de -, sonorum rtifex (-fcis m); emitir un -, sonum vel snitum dare, dere, emttere, mttere; traspasar la barrera del -, sonorum lmitem superare. sonoridad: sonritas, atis f. sonmetro: sonmetrum, i n.

sonorizacin: (Cinem) sonoriztio, onis f. Sin: sonoritatis addtio; vocis adictio; sonorum vocumque adictio (ad cinematogrphicam teniam) // (Font, conversin de sonido sordo a sonido sonoro) a sono gravi ad clarum convrsio.

sonorizar: (Cinem, incorporar sonidos, ruidos, etc. a la banda de imgenes) sonorizare. Sin: sonorum rddere; sonorum fcere; sonos vocesque adingere (in arte cinematogr-

1009

sonoro phica) // (Font, convertir una consonante sorda en sonora) a sono gravi ad clarum convrtere. sonoro: sonorus, a, um. Sin: sonorosus; sonans vel rsonans, antis; canorus. soporfero: adj soprifer, ra, rum. Sin: smnifer; smniger; somnficus // sust soporferum, i n (medicamentum). Sin: somnferum, somnficum, hypnticum, i n (medicamentum). soporfico, v. soporfero. soportable: tolerbilis, e. Sin: patbilis; portbilis; ferendus; tolerandus.

sopa: sorbtio, onis f. Sin: ius, iuris n; isculum, i n; intrita, ae f ; intritum, i n. Uso: - de arroz, de habas, de pasta, de porotos, de verdura, sorbtio ex oryza, ex fabis, ex pasta, ex phaselis vel phasolis, ex olribus; - de hierbas, suppa herbria, - de pescado, suppa piscria vel ex pscibus; - con legumbres, sorbtio commixta; ius olitrium vel permixtum.

sooliento: somnolentus, a, um. Sin: somniculosus.

soportal: prticus, us m. Uso: - de un templo, pronaon vel pronaum, i n; pronaos vel pronaus, i m. soprano: (la voz ms aguda) vox acuta vel actior, superna, summa // (persona que tiene voz de -) supranus, i (cantor); (puer) acuta voce preditus vel canens; supranstria, ae f; suprana (cantrix); cantrix acuta voce; cantrix vel cantatrix vocis supernae; mlier acuta voce predita vel canens. Uso: medio -, subsupranus, subacutus m; subsuprana, subacuta f; mediosupranstria f. soporte: sustentculum, i n. Sin: fultura, ae f.

soplete: cnnula (vel fstula) oxhdrica vel ferruminatria.

sopladura: flatus, inflatus, sufflatus, us m. Uso: - en la pasta de vidrio, in vitro sufflatus.

soplador: (aventador, ruedo de esparto para aventar el fuego) flabellum, i n.

sopita: sorbtio levis.

sopera: tmpanum, i n. Sin: sinum, i n; sinus, i m, supprium; pultrius; scutella.

sorbedor, ra: sorbilator vel sorbillator, oris m, sorbilatrix vel sorbillatrix, icis f.

soquete, v. calcetn.

sopln: (que acusa o denuncia en secreto o cautelosamente) susurro, onis m. Sin: delator.

soplillo: (ruedo pequeo de esparto que se usa para avivar el fuego) flabllulum, i n.

sorber: sorbre; exsorbre. Uso: - poco a poco, sorbilare vel sorbillare; exiguis hustibus bbere; - caf, t, cfeam, theam sorbere; caferiam potionem, theanam potionem sorbere vel bbere.

sopor: sopor, ris m. Sin: veternus, i m; soptio, soportio, onis f. Uso: hallarse en estado de -, in veterno versari.

sorbete: glida sorbtio. Sin: cupdia vel cuppdia gelata.

sorbetero, ra: caupo vel copo (-onis m) refrigeratrius; caupona (vel copona) refrigeratria f.

1010

sotabarba sorbo: sorbtio, onis f. Sin: sorbtium. Uso: aperitivo, sorbtio aperitiva. sordina: (aparato que sirve para apagar la intensidad del sonido) fbula sonum lniens, emlliens, cmprimens; minuendis ( vel comprimendis, vel mitigandis) sonis instrumentum. Uso : a la -, suppressa vel submissa voce ; submisse vel summisse ; fig tcite, furtim, occulte; poner -, mitigare; ad silntium compllere vel redgere. Sorbona: Univrsitas Sorbnica. S.O.S.: signum S.O.S (save our souls: servate nimas nostras). Sin: compendiriae ltterae S.O.S. Uso: captar, interceptar un S.O.S., intercpere quoddam S.O.S.; lanzar, radiar S.O.S., radiogrmmata S.O.S. emttere vel diffndere; pedir auxilio mediante S.O.S., auxlium ptere radiogrmmatis S.O.S. sosa: ntrium, ii n. Uso: - custica, ntrium custicum. sosera, v. sosera. sosera: fatitas, atis f. Sin: inptia; stupditas. sosias: ssia, ae m. Sin: simllimus vel consmilis, is m; homo hmini simllimus; gemellus, i m. Uso: mi -, alter ego; ser el - de uno, liquem rddere ac referre; alicius os vultumque referre. sosia, v. sosias.

sordo: (que no oye o no oye bien) surdus, a, um. Sin: uribus captus; usu audiendi carens. Uso: volverse -, surdscere; surdum feri; hacerse el -, surdum simulare; aures suas obstrere vel obturare // (que suena poco o sin timbre claro) surdus // (insensible a las splicas o al dolor ajeno) durus, a, um. Sin: insensbilis; immitis; inexorbilis; inflexbilis. sorites: sorites, ae m. Sin: acervlis, is m; acervlis argumenttio. sordomudo: surdomutus, a, um.

sorpresa: (cosa que da motivo para que alguien se sorprenda) res inopinata, inopna, improvisa, sbita; inopinatus casus; inopnum, sbitum, i n. Uso: darle a alguien una -, licui nec opinanti liquid obcere; (visitndolo) liquem nec opinantem invsere; fue una -, id ex tmpore (vel de improviso, vel ex improviso) ccidit. sorteado: sortitus, a, um. Sin: sorte ductus, eductus, electus, designatus.

sospechoso: suspectus vel suspiciosus, a, um. Uso: individuo sospechoso, homo suspectus, - a uno, suspectus licui; - a causa de algo, de algo, suspectus de liqua re (super liqua re; ad liquid; in liqua re, alicius rei o con abl solo); - de complicidad, suspectus conslia eius fovisse; - de terrorismo, de terrorismo suspectus; ser - a alguien, suspectari licui. sostn: - para ceir el pecho, fscia, ae f. Sin: strphium; captium; cngulum; fscia pectoralis; pectoralis tenia; retculus pectoralis. Uso: fabricante de sostenes, strophirius, ii m; - del pecho, v. cors. sotabarba: barba nfera.

soso: (sin sal o con poca sal) insulsus, a, um. Sin: inspidus; nullus saporis, sine sapore // (sin gracia) illpidus; infacetus; tardus; ftuus; insulsus.

sorteo: sorttio, onis f. Sin: sortitus, us m, sortes, ium fpl; srtium edctio vel conictio. Uso: hacer el -, sortiri; sortes tllere.

1011

sotana sotana: spparum, i n; spparus, i m. Sin: tnica; talare, is n; tnica vel vestis talaris; tnica talria. Uso: sacerdote con -, sacerdos veste talari indutus. orum; communistarum sodalitates.

stano: subterrneum, i n. Sin: hypogum; cellrium subterrneum; cella subterrnea; subterrneum repositrium; rerum receptculum subterrneum. sotavento: adverso vento. Sin: adversus ventum (= contra el viento). Uso: ir a -, adverso vento viam tndere, vel cursum fcere; navegar a -, adverso vento navigare. soto: cedua silva. sotto voce, v. voz (en - baja).

sovietizar: (introducir el sistema sovitico) consiliorum rationem indcere (por ej., en el Estado, in rem pblicam); ad Sovietorum (vel Sovieticorum) formam ac institutum conformare // (hacer a uno partidario del soviet) liquem consiliorum fautorem (vel sectatorem) rddere, fcere, effcere // (atraer a alguien al partido del soviet) liquem ad consiliorum factionem attrhere. spaghetti: funculi, orum mpl. Sin: vermculi, orum mpl; spacelli, orum mpl; pasta vermiculata; subtiles funculi mpl. Uso: - con jugo, vermculi suco condti; sucosi funculi; - con manteca, pasta vermiculata butyro condta. soya, v. soja.

sound (Inform) sonido, sonar: sonus, i m. Uso: - generator, sonorum generatrum vel generatrium // intr sonare. souvenir: mnemsynum, i n. Sin: memoriale, is n; res memorialis.

souffl: scriblita inflata.

soubrette: praecpua scenica actrix.

spam (Inform) llenar, inundar con correo basura: saginare vel inundare interrete srdidis, vel immundis, vel foedis, vel trpibus nntiis // sust interretis sagintio vel inundtio srdidis nntiis.

sovitico: adj soviticus, a, um. Uso: los ejrcitos -, exrcitus sovitici, rgimen -, consiliorum rtio (como sistema poltico) vel imprium (como autoridad) // sust Sovietus, i m. Sin: Soviticus. Uso: los -, Sovieti,

sviet: Sovietum, i n. Sin: conslium, ii n; coetus, us m. Uso: - de fbrica, officinae vel fbricae moderandae conslium; - Supremo, Supremum vel Summum Conslium; Supremum Conslium foederatis Rssiae Civittibus moderandis vel regendis; Summum Conslium consociatis Rssiae civittibus moderandis; repblica de los -, Sovietorum respblica; respblica sovitica.

speaker: (locutor) v. esta voz // (Presidente de la Cmara de los Comunes en Inglaterra y de la Cmara de Representantes en los Estados Unidos) Legumlatorum Praeses (-sdis m). spiritual: cantus religiosus. Sin: religiosum nigritarum carmen (mnis n).

spray: spargillum, i n. Sin: nebulgenum vel nubilgenum; asprsio nubiformis; v. aerosol.

spot: (espacio publicitario) breve mrcium praecnium. Sin: intercalatum laudativum nntium.

sport, v. deporte.

sponsor, v. patrocinador.

1012

subafluente spreadsheet (Inform) hoja de clculo: tbula vel charta computativa. starter: (el que da la seal de partida) profectionis nntius vel nuntiator. status, v. estatus. stencil, v. estarcido.

sprint: citata procrsio (-onis f). Sin: extrema (cursorum) accelertio vel contntio. Sri Lanka: Srilanka, ae f. Sin: Taprbana, ae f; Tabrbane, es f; Res pblica Srilancana vel Tabrobanensis. Uso: hab de -, Tabrobanensis. vel Ceilanensis, is mf; v. Ceiln. sputnik: satelles (-ltis mf) Sputnik.

stock: (surtido de mercancas) cmulus mrcium. Sin: magna mrcium cpia.

stack (Inform) rimero, pila: strues, is f. Sin: acervus, i m. staff: cooperatorum vel synergorum coetus (-us m). stajanovista, v. estajanovista. stajanovismo, v. estajanovismo. stadium, v. estadio.

stop: (seal de circulacin que ordena una detencin) iussum sistendi // (leyenda de -) siste! Sin: consiste!, sistatur!; gradum siste!

stop (Inform, parar, detener): detenere; retinere; sustinere.

stalinismo, v. estalinismo. stalinista, v. estalinista.

Stalin: Jos -, Iosephus Stlinus. Uso: de -, Stalinianus.

stajanovizar, v. estajanovizar.

striptease: devestitionis spectculum. Sin: nudtio delicata.

string (Inform) cadena, serie: sries, ei f. Uso: character -, litterarum sries.

stream (Inform) flujo: (secuencia continua de datos o instrucciones) fluxus, us m // (canal lgico) canalis, is m.

star: (estrella de cine o de teatro) praeclarus scaenrius rtifex (-fcis) m; praeclara scaenria rtifex f. Sin: actor famosssimus; actrix famosssima.

standard, v. estndar.

stand : suggestus, us m. Sin : saeptum ; tabernculum exhibitrium; tabernculum mrcibus exhibendis.

suaza, v. panam (sombrero).

suavizador: (pedazo de cuero, o utensilio de otra clase, para suavizar el filo de las navajas de afeitar) v. afilador.

strudel: pomorum placenta. Sin: dulcis pomorum placenta.

stripteaser: sui ipsius nudator vel spoliator (-oris) m; sui ipsius nudatrix vel spoliatrix (-icis) f.

subacutico: subqueus, a, um. Sin: subaquneus. subafluente: nfluens rvulus.

1013

subalimentado subalimentado: indi languens. Uso: nios -, peri puellaeque indi languentes. subconciencia o subconsciencia: conscintia, ae f. sub-

subalquilar: (dar a alguien algo para que use de ello) sublocare. Sin: rem sibi locatam lteri locare; (rem) conductam locare. Uso: una casa, conductam domum lteri locare; una finca, conductum fundum lteri locare // (tomar de alguien algo para usar de ello) subcondcere. subarriendo: subloctio, onis f. subarrendar, v. subalquilar.

subalquilador, ra: sublocatrius, ii m; sublocatria, ae f. Sin: subconductor, subcondutrix; locatrii locatrius vel locatria. Uso: de una casa, alter conductae domus conductor.

subalpino: subalpinus, a, um.

subcultura: subcultura, ae f. Sin: inferior nimi cultura; mancus nimi cultus (-us m). subcutneo: subcutneus, a, um. Sin: subtercutneus; intercus, ctis; intra cutem.

subconsciente: subcnscius, a, um. Sin: parum sibi cnscius.

subasta: (venta pblica de bienes o alhajas que se hace al mejor postor) uctio, onis f. Sin: uctio hastae; hasta pblica. Uso: - arreglada, uctio fallax; - coactiva, uctio coactiva; en -, auctione constituta; comprar en pblica -, sub hasta (pblica) mere; in auctione mere; vender en pblica -, auctionari; auctionem fcere; vender algo en -, sub hasta (pblica) liquid vndere; liquid auctione vndere; liquid vndere in licitationem; ser vendido en pblica -, sub hasta (pblica) venire // (adjudicacin que en la misma forma se hace de una contrata, generalmente de servicio pblico) auctionria (vel ex auctione) addctio vel adiudictio. subastador: praeco, onis m. subcomisin: subcommssio, onis f. Sin: commissionis vel conslii pars. subcomit, v. subcomisin.

subdesarrollado: minus progressus, a, um. Sin: parum progressus vel provectus; in progressu subsistens; inpi vel paupertate laborans. Uso: infancia -, peri puellaeque indi languentes; naciones -, egentiores respblicae; pueblos -, ppuli, qui nondum hodiernis rerum incrementis utuntur; ppuli, qui nondum ad hodierna rerum incrementa pervenerunt; ppuli, qui ad dbitum prosperitatis gradum nondum pervenerunt.

subdesarrollo: tardus (vel mancus, vel defciens) progressus, us m. Sin: incrementum defciens; tardata (vel manca, vel exigua) progrssio; angstior progressio; tardatum incrementum; incrementum insuffciens. subdicono: subdiconus, i m. Sin: subdiacon, nis; hypodiconus, i.

subdirectory (Inform), subdirectorio, v. folder. subdistinguir: subdistnguere. subdistincin: subdistnctio, onis f.

subdirector: submoderator, oris m. Uso: - de una firma o sociedad comercial, promagister vel submagister societatis mercatriae.

subdividido: subdivisus, a, um.

1014

subordinacin subdividir: subdivdere. Sin: ultrius divdere. subdivisin: subdivsio, onis f. Sin: particultio. subespecie. subspcies, i f. subestimar: aequo minus aestimare. Sin: iusto minus pndere. subir: - a un grado ms elevado, v. grado // subirse a mayores, maiores pennas nido extndere. subinspector: subinspector, oris m. subdivisible: subdivisbilis, e. um. Sin: ad subiectum ttinens; rferens ad subiectum // (individual) prprius, a, um. Sin: privatus; in opinione psitus. Uso: ndole -, prpria ndoles; opinin -, privata opnio; es una opinin tuya -, tua est tantum opnio; son cosas -, haec in opinione, non in natura psita sunt.

sublime: sublimis, e. Sin: excelsus; magnficus; grandis. Uso: mente -, mens sublimis; versos -, sublimes versus; virtud -, excelsa virtus. sublimidad: sublmitas, atis f. Sin: grnditas; maiestas; eltio. submarino: adj submarinus, a, um. Sin: subaquneus // sust submarinum, i n. Sin: navis subaqunea vel submarina; navgium subaquneum vel submarinum; sbnatans navgium; navis submergbilis vel submrgilis. Uso: - atmico, submarinum atmicum; atmica navis subaqunea; el - se sumerge y desaparece en las aguas, submarinum demrgitur et (in aquis) subdcitur. subliminal: subliminaris, e.

subjuntivo: (modo del verbo) subiunctivus vel coniunctivus, i m. Sin: subiunctivus vel coniunctivus modus. Uso: - optativo, coniunctivus optativus.

subjetividad: subiectvitas, atis f. Sin: rtio in opinione psita. Uso: - creativa del ciudadano, subiectiva effectrix civis indstria.

subjetivamente: subiective. Uso: subiectiva ratione; ex opinione; me, tu, su opinione ...; sentnti me, tu, su (vel eius), etc.; ut sngulis homnibus videtur; ut cuiusque opnio fert; -, no realmente, opinione, non re; hablar -, ut mea fert opnio, ita dicam.

subjefe: subpraefectus, i m.

subitneo: subitneus, a, um.

subjetivismo: (Filos, doctrina o actitud que solo admite la realidad subjetiva) subiectivismus, i m. Sin: doctrina vel rtio in hminis opinione psita // (actitud de quien juzga segn sus opiniones personales) subiectiva vel prpria cuiusque rtio percipiendi res.

subjetivista: subiectivista, ae mf. Sin: subiectivismi sectator, fautor, professor. subjetivo: (relativo al sujeto) subiectivus, a,

suboficial: subofficialis, is m. Sin: subofficirius; ptio, onis m; subductor; subductor mlitum; subpraefectus; subpraefectus mlitum; centriae praefectus, inferiori rdini praepsitus. subordinacin: subordintio, onis f. Sin: de-

subocupado: partim pere carens.

subnormal: malesanus, a, um ; Mat subnormalis, e // sust homo male sanus..

1015

subordinado pendntia; subdcio; subictio; obnxium (-am, -um) esse // Gram subordintio. subscripto, v. suscrito. subscrito, v. suscrito.

subordinar: subordinare. Sin: sbdere; subcere; obnxium habere. subproducto: subfructus vel suffructus, us m. Sin: subproductus, us m; subproductum, i n; secundrius officinarum fructus; effectum secundrium; effectus secundrius. subprefecto: propraefectus, i m.

subordinado: adj subordinatus, a, um. Sin: sbditus; subiectus; obnxius // sust appartor, oris m. Uso: subordinados y satlites de Adolfo Hitler, apparitores et satllites Adolphi Hitler.

subscriptor, v. suscritor. subscritor, v. suscritor.

subroutine (Inform), subrutina: subprocedura vel supprocedura, ae f. Sin: subprocessus vel supprocessus, us m; subprogramma vel supprogramma, tis n. subscribir, v. suscribir. subscripcin, v. suscripcin.

subrogacin: subrogtio, onis f. Sin: substittio; suffctio; suffectura; supplementum.

subrayar: sublineare. Sin: subterlineare; lne subnotare; stilo signare vel notare, lne subter notare vel distnguere; lneam subter liquid dcere; liquid subduct lne distnguere; scriptrio lpide notare. Uso: - los pasajes ms importantes de un libro, praecpuos libri locos scriptrio lpide notare // fig in luce (vel in lmine, vel in bono lmine) collocare vel pnere.

subrayado: (accin de subrayar) sublinetio, onis f. Sin: per lneas subnottio // (renglones subrayados) sublineata, orum npl.

subsidiariamente: subsdio. Sin: in (vel ad) subsdium; subsidiria ratione; accessrio modo. subsidiaridad, v. subsidiariedad.

subsecretario: subsecretrius, ii m. Sin: scribae adiutor; pro scriba; alter a secretrio; scribae ab actis adiutor; pro scriba ab actis vel ab epstulis. Uso: - de la Sagrada Congregacin para la Iglesia Oriental, prximus a Presule ab actis Sacri Conslii Orientali Ecclsiae praepsiti, - de una sociedad, prximus a viro ab actis alicius societatis; - del Senado, subsecretrius Senats; pro scriba Senats.

subsidiario: subsidirius, a, um. Sin: subsidialis; auxiliaris; auxilirius; accessrius. Uso: accin -, subsidiria ctio; razones -, causae adiuvantes.

subsidiariedad: subsidiritas vel subsidiaretas, atis f. Sin: offcium subsidirium. Uso: principio de -, subsidirii offcii princpium.

subsistencia: (conjunto de medios necesarios para el sustento de la vida humana) sustenttio, onis f. Sin: nutrtio; victus, us m; cibi suppedittio. Uso: - cotidiana, cotidianus victus; preocupacin por la - cotidiana, cotidiani victs sollicitudo // Filos subsistntia, ae f. Sin: hypstasis, is f.

subsidio: subsdium, ii n. Sin: auxlium; adiumentum. Uso: - de carcter econmico, subsdium pecunirium.

1016

sucesivamente substancia, v. sustancia. suburbio: subrbium, ii n. Sin: loca sub urbe. Uso: del -, suburbanus.

substancialidad, v. sustancialidad. substituir, v. sustituir. substrato, v. sustrato.

substancial, v. sustancial.

substancialmente, v. sustancialmente. substituto, v. sustituto.

subterrneo: adj subterrneus, a, um. Sin: sub terra psitus // (lugar que est situado debajo de tierra) subterrneum, i n. Sin: suffgium. Uso: pasaje -, trnsitus vel ductus (-us m) subterrneus; bajar al -, ad suffgium descndere // (ferrocarril -) subter ferrvia. Sin: subterrnea (urbis) ferrvia; via ferrata subterrnea; ferrvia metropolitana // (tren -) subterrneum tramen (-mnis n). Sin: metropolitanum (tramen); amaxstichus subterrneus. Uso: ir en -, subterrneo vehi; tomar el -, subterrneum smere. subtropical: subtrpicus, a, um. Sin: subtropicalis, e. suburbano: suburbanus, a, um. Sin: suburbicrius; sub urbe situs vel psitus. subttulo: subttulus, i m; subttulum, i n.

subsuelo: (terreno situado debajo de la capa labranta superficial; parte profunda del terreno) infrius solum. Sin: ea, quae sub terra (vel sub terrae solo) sunt. Uso: las profundidades del -, cavernae terrae; en el - de la ciudad, sub urbis solo // (stano, subterrneo) v. estas voces // (- de edificios) hypogum, i n. Sin: tabulatum seminfossum; habittio sbsita; mnsio subterrnea.

subversivo: adj subversivus, a, um. Sin: subversrius; seditiosus; turbulentus; novarum rerum cpidus; ad rem pblicam subvertendam aptus, idneus, ncitans. Uso: comicios -, tumultuosae contiones; discurso -, seditiosa ortio; espritu -, cupdo novandi; ideas -, seditiosa sensa; con miras -, seditiose; tener ideas -, contra rem pblicam sentire; novis rebus studere; novarum rerum cpidum esse // sust subversor, oris m. Sin: eversor; perturbator. subversor: subversor, oris m. Sin: eversor rei pblicae.

subversin: subvrsio, onis f. Sin: evrsio; perturbtio. Uso: la - de las leyes, dissoltio legum; la - del gnero humano, subvrsio humani gneris.

sucedneo: adj in locum alicius rei suffectus , subrogatus, substitutus, adsimulatus (vel assimulatus) vel adsimilatus (vel assimilatus), simulatus; fictcius. Uso: - del cuero, del oro , crium, aurum adsimulatum, simulatum, fictcium.

subvertir: subvrtere; evrtere. Sin : perturbare; conturbare; direre (destruir). Uso: - la sociedad humana, evrtere societatem hminum (et communitatem).

sucesin: (descendencia de una persona; transmisin legal a personas vivas de bienes y obligaciones de personas difuntas) succssio, onis f. Uso: - imperial, succssio imperatoris vel imperatria // ( - de hechos) consequntia; consectio; continutio; cursus (-us m); ordo; sries. Uso: - de los acontecimientos, consequntia eventorum. sucesivamente: successive. Sin: subsequen-

1017

sucesivo ter; inde denceps; in psterum. Uso: y as -, et simlia; et ctera huismodi; et si quae sunt de gnere eodem. sucesivo : successivus, a, um. Sin : sbsequens, sequens, cnsequens; subsecutus, secutus, consecutus; psterus. sucesor, ra: successor, oris m; succestrix, icis f. sudeste: inter merdiem et orientem (vel ortum solis). sudorfero: adj sudrifer, ra, rum. Sin: sudorficus; sudatrius; sudorem elciens, exctiens, movens // sust sudorferum, i n (medicamentum). Sin: sudorficum. sudorfico, v. sudorfero. sudoroso: (que est sudando mucho) sudrus, a, um. Suecia: Sutia vel Sucia, ae f. sudoeste: inter merdiem et occasum.

sucursal: adj succursalis, e. Sin: additcius; accessrius; auxiliaris; auxilirius; vicrius; filialis // sust sedes succursalis, vicria, filialis. Sin: minor sedes. Uso: - de un banco, auxiliria alicius argentriae (vel mensae argentriae) sedes; - de una tienda, taberna minor, subsidiria, additcia. sudacin: sudtio, onis f. sud, v. sur.

sudadero: (manta que se pone a los caballos bajo la silla) strgulum, i n // (lugar en el bao destinado para sudar) sudatrium, ii n. Sin: lacnicum; caldrium; caldria, ae f; caldria cella.

sudadera: (manta que se pone a las cabalgaduras) v. sudadero.

sueco: adj suetus, a, um. Sin: suticus, sutius, suecus, sucicus, sudicus // sust Suetus vel Suecus, vel Suedus, i m // (idioma -) lingua sutia, sutica, Sutiae (gen); suedus vel suecus sermo // hacerse el -, hminis nscii spciem praebere. suela : (parte del calzado) slea, ae f. Sin: solum; fulmenta, ae f. Uso: clavar nuevas suelas en los zapatos, novas sleas (vel fulmentas) clceis suppngere, subcdere, clavis subcdere.

Sudfrica: Africa Australis vel Meridiana. Uso: Repblica de -, Res pblica (vel Cvitas) Africae Australis. sudamericano: Amricae Australis (gen).

sudans: adj sudaniensis vel sudanensis, e // sust Sudaniensis vel Sudanensis, is m. sudario: sindon, nis f. Uso: Santo -, Sacra Sindon; Sindon Taurinensis.

Sudn: Sudnia, ae f.

suelto: (ephemridis) scriptum interiectum. Sin: artculus.

sueltamargen y prrafo (en la mquina de escribir): glbulus margnibus auferendis.

suelo: solum, i n. Sin: terra; tellus (-ris f); fundus; humus; gleba vel glaeba. Uso: lunar, gleba lunaris; lunae solum.

sueldo: salrium, ii n. Sin: stipndium; merces (-dis f). Uso: - mximo, salrium mximum; seis meses de -, salrium sex mnsium; cobrar el -, salrium accpere; pagarle a uno el -, licui mercedem pactam tribere.

1018

suicida sueo: somnus, i m. Sin: sopor, ris m; quies, rquies (gen requii vel requietis; ac rquiem vel requietem; abl rquie vel requiete f); dormtio vel dormittio, onis f. Uso: - dulce, tranquilo, somnus blandus, mollis, suavis, plcidus, tranquillus; - ligero, smniculus; somnus levis vel lenis; - profundo, somnus profundus, altus, plenus, artus; primer -, primus somnus // en sueos, entre sueos, in somno, in somnis, per somnum, per somnos, inter somnos; ni en sueos o ni por sueos, nullo modo prorsus // conciliar el -, somnum vel soporem cpere, crpere, concpere, dcere; descabezar el -, echar un -, levi somno uti; quitar el -, somnum rmpere, abrmpere, admere, auferre, avrtere, expllere, erpere. suero: serum, i n. Uso: - de la verdad, serum veritatis. sueroso: sero abundans. (favorecer o ayudar) favere licui. Sin: liquem iuvare vel adiuvare.

sufragio: (voto) suffrgium, ii n. Uso: - universal, suffrgium universale; derecho de -, ius suffrgii; - femenino, ius suffrgii mulerum; dar a uno el derecho de -, licui suffrgium impertire; estar privado del derecho de -, suffrgii prohiberi; hacer un -, suffrgium effcere; participar de un -, suffrgium participare; privar a uno del derecho de -, privare liquem suffrgio vel suffrgiis; liquem suffrgiis excldere; recibi el 53, 5 % de los -, 53, 5 centsimas mnium suffragiorum accepit // (obra buena que se aplica por las almas del purgatorio) suffrgium pro liquo defuncto; supplictio admissis alicius defuncti expiandis; suffragari licui precando (rezando), celebratione eucharstica (por la celebracin eucarstica), etc. sufrido: ptiens, entis. Uso: hombre -, homo ptiens; no es lcito dejar de lado descuidadamente a los que sufren, non licet hmines patientes neglegenter praeterire. sufumigacin: suffumigtio vel subfumigtio, onis f. Sin: suffumtio vel subfumtio. sufumigio, v. sufumigacin.

sueroterapia: serotherapa, ae f. Sin: curtio per serum; seri curtio; curtio sero peragenda (a hacerse) vel peracta (ya hecha); curationes sero (vel seri ope) peragendae vel peractae. suter: (chaqueta elstica de punto de lana) ndromis (-dis ; ac - dem vel - da, pl - das f) manicata. Sin: chiridota lusria; v. jersey.

suficiencia: sufficintia, ae f. Uso: auto- alimentaria, propriarum rerum esculentarum sufficintia.

suficiente!: satis! Sin : iam satis est!; pax !

sufijo: inclinamentum, i n. Sin: vcula postpositiva; suffixa partcula; sllaba postpositiva. sufragneo: suffragneus, a, um. sufragar: (votar) - por, suffragari licui //

sugestivo: suggestivus, a, um. Sin: blandus; allciens; delectans; iucundus; movens; suadens; (dicho de las bellezas naturales) amoenus. suicida: suicda, ae mf. Sin: sui interfector,

sugestivamente: suggestive. Sin: per suggestionem; captiose; suadenter.

sugestin: suggstio, onis f. Sin: suggestus, instinctus, impulsus, suasus, us m. Uso:- colectiva, suggstio communis; - exterior, interior, suggstio extrior, intrior.

1019

suicidarse interemptor, occisor, necator. Uso: terrorista -, terrorista suicidrius. sulfato: sulphatum, i n. Sin: sal sulphuratum. sulfonamida: sulphonamidum, i n. sulfurado: sulphuratus, a, um. Uso: fuentes de agua -, sulphurati vel sulphurosi fontes; hidrgeno -, hydrognium sulphuratum. sulfreo: sulphreus, a, um. sulfrico: sulphricus, a, um. Sin: sulphuratus; slphure mixtus.

suicidio: suicdium, ii n. Sin: sui ipsus occsio, interfctio, intermptio, nectio; voluntria mors (mortis f) vel nex (necis f); mors vel nex sibi cnscita; voluntrius intritus (-us m). Uso: - intentado, suicdium intentatum. suizo: adj helvticus, a, um. Sin: helvtius // sust Helvtius, ii m. sujetador: retentculum, i n. Sin: retinculum. Suiza: Helvtia, ae f.

suicidarse: mortem sibi conscscere. Sin: se ipsum occdere; sese interfcere, intermere, necare, vit privare. Uso: - con veneno, veneno sibi mortem conscscere.

sujetar: subcere. Sin: subgere; sbdere; in potestatem redgere // sujetarse, se subcere: Sin: obsecundare + dat.

sujetapapeles: chartarum retinculum, retentculum, pressrium. Sin: fibcula chartarum.

sulky: brotum plaustrum.

sulfuroso: sulphreus vel sulfreus, a, um. Sin: sulphurosus; sulphuratus. Uso: beber agua -, aquam sulphuratam bbere; aquam sulphream potare.

sulfuro: sulphur vel sulfur, ris n. Sin: sal cidi sulphdrici.

sulfamida: sulphamida, ae f. Sin: sulphamdicum. sulfatacin, v. sulfatado.

sujeto: (asunto o materia sobre que se habla o escribe) res, rei f. Sin: argumentum; questio // (persona innominada) homo, mnis m. Sin: caput, ptis n // Filos y Gram subiectum, i n.

sulfatado: sulphurtio, onis f. Sin: sulphria asprsio. sulfatar, v. azufrar.

suma: summa, ae f. Uso: - anterior, - y sigue, summa translata; en -, ad summam; ad unam summam (en resumen, en una palabra); in summa (en total); in omni summa (en definitiva); dnique; postremo; brviter (vel ut paucis) dicam // (cantidad de dinero) summa, ae f. Sin: pecniae summa; summa pecuniria.

sultana: sultana, ae f. Sin: soldana // (mujer del sultn) sultani (vel Turcarum imperatoris) uxor.

sultn: sultanus, i m. Sin: sultan, anis; solidanus, soldanus; Turcarum vel Turcorum imperator, Cesar. Uso: el gran -, sultanus supremus; altus soldanus; madre del -, sultani (vel Turcarum imperatoris) mater.

sulpiciano: sodalis sulpitianus. Uso: Congregacin de los -, Socetas presbyterorum a Sancto Sulptio.

1020

superior Uso: hacer la -, summam fcere, confcere, subdcere; hacer la - de las partidas, rationum summam confcere. sumar: ddere. Sin: summam alicius rei fcere vel subdcere. sumadora: additionalis mchina. superdotado: mximis dtibus preditus. superfecundacin: superfecundtio, onis f. superestructura: superstructura, ae f.

sumario: sust summrium, ii n. Sin: brevirium; compndium; eptome, es f; sllabus, i m // adj summrius, a, um. Sin: compendiosus; brevis; per summa cpita. Sumatra: Sumatra, ae f. sumergible: adj submergbilis, e. Sin : mersbilis ; qui (quae, quod) mergi potest; subnatans // (barco submarino) navis subaqunea, submergbilis, mersbilis, subnatans ; navgium subaquneum vel subnatans. sumerio: (lengua antigua) lingua sumrica vel sumeriana.

superficialidad: superficilitas, atis f. Sin: fig lvitas, tenitas; nimi lvitas.

superfetacin: superfettio, onis f.

superficialmente: superficiliter. Sin: fig exliter; lviter; teniter; levi nimo.

sumo: summus, a, um. Uso: el - Pontfice, v. Pontfice; a lo -, ad summum; summum; plrimum; ut plrimum; ubi plrimum; cum plrimum. sunita o sunnita: Sunnita, ae m. sunn, v. sunita.

summit: - meeting, summi grads conventus, us m.

sumerios: Sumeriani, orum mpl.

superintendente: superintentor, oris m. Sin: praefectus; praeses, sdis mf; procurator; moderator; licui rei praepsitus. Uso: - general, summus magister, praepsitus, moderator.

superintendencia: praefectura, ae f. Sin: procurtio vel curtio, onis f; cura // (empleo del superintendente) curatoris vel provisoris munus (-nris n). Sin: superintentoris munus, rgimen, administrtio // (sede) superintentoris sedes (-is f).

superhombre: superhomo, mnis m. Sin: prope divinus homo; liquis humano maior; homo naturae leges sperans.

superfortaleza: aroplanum munitssimum. Uso: - volante, (praegrande) castellum volans; (giganta) arx (arcis f) volans.

superalimentacin: nmia alimnia. Sin: maior alitura.

superarse: se ipsum suprgredi, antecdere, superare.

superior: adj suprior, suprius, gen superioris. Uso: hombre -, vir longe praestantssimus; una inteligencia -, exmium ingnium // sust suprior, oris m. Sin: praepsitus; praefectus; praeses, sdis m; moderator; qui praeest; is, qui praeest + dat. Uso: - de una comunidad religiosa, antistes, sttis m; suprior; prior; religiosae sodalitatis antistes, magister, prior; - general, moderator generalis; summus magister, praepsitus, moderator; generales (o mayores) de rdenes y congre-

1021

superiora gaciones religiosas, superiores generales (vel maiores) rdinum et congregationum religiosorum; - monstico, monastrii moderator, praepsitus; nuestros -, ii, qui nobis praesunt; con permiso, con licencia de los -, permissu vel cum licntia superiorum. superiora: superiorissa, ae f. Sin: priorissa; antstita; praepsita; soror (-oris f) suprior. Uso: - general, summa moderatrix; mater mxima; antstita generalis. superlativamente: superlative. Sin: in gradu superlativo; superlativo modo. tio vel effctio.

supersnico: supersnicus, a, um. Sin: sono velcior; sonum sperans vel exsperans; soni fines exsperans. Uso: velocidad -, velcitas supersnica. supervisin: supervsio. Sin: suprema modertio. supervisor: supervisor, oris m. Sin: supremus moderator.

supersensible: supersensbilis, e.

superrealismo, v. surrealismo.

superpoblado: incolarum numerositate insignis. Sin: incolarum densitate conspcuus.

superpoblacin: populationis dnsitas. Sin: nmia dnsitas demogrphica.

supernumerario: adj supernumerrius, a, um. Sin: supervacneus; additcius; adiunctus; supra nmerum assumptus; adlectus vel allectus supra nmerum // sust supernumerrius, ii m. Sin: qui nmerum excedit.

supermercado: supermercatus, us m. Sin: pantoplium; supervenalcium; superinstitrium; praegrande emprium; emprium magnrium; praegrandis mercatus (-us m); multigneris taberna; ampla sedes (vel mplae sedes) rerum venlium.

supermarket, v. supermercado.

superlativo: Gram superlativus, a, um. Sin: grado - (absoluto, relativo), gradus superlativus (absolutus, relativus).

supervivencia: (accin y efecto de sobrevivir) sspitas, atis f. Sin: vita superstes (-sttis) vel sospes (-ptis). suplementario: supplementrius, a, um. Sin: additcius; in additamentum; in (vel ad) supplementum. Uso: impuestos -, additcia tributa; servicio -, famulatus (-us m) in supplementum. suplemento: supplementum, i n. Uso: - de precio, prtium auctum.

superpotencia: cvitas praepollens, prepotens, potntior, potentssima.

superproduccin: superprodctio, onis f. Sin: hyperprodctio; nmia bonorum confc-

suplente: supplens, entis. Sin: adiutor; locumtenens; substitutus; suffectus; vicrius; alicius vices (vel partes) agens, gerens, sstinens; alicius vice fungens; in locum alicius suffectus. Uso : jugador -, lusor subsidirius, auxiliaris, auxilirius, suppositcius; maestro -, ludimagister vel litterator vicrius; ludimagistri vicrius; profesor -, professor (vel doctor, vel praeceptor) vicrius ; doctoris vicrius; subdoctor, oris; prs-

suplencia: suppltio, onis f. Sin: subrogtio; substittio; suffctio; munus vicrium; suffctio temporria; alicius munus explere; fungi vice alicius.

1022

susceptibilidad cholos vel prscholus; ser -, alicius vice fungi; alicius munus explere; alicius vices gere, grere, sustinere; nombrar un -, liquem in locum alicius suffcere; ser puesto como -, sffici. supletorio: suppletrius, a, um. Sin: suppletivus. in merdie urbis // (lugar situado al sud) australis rgio. Sin: rgio meridiana; loca meridiana; meridiana, orum npl. Uso: en el -, in austri prtibus; viento del -, auster, stri m. surf: (tabla para -) velitbula, ae f; tbula velfera // (deporte nutico) velitabultio, onis f. Uso: practicar -, velitabulare; (tbulae fluctvagae auxlio) undis superlbi; quien practica -, velitabulator. surfista: velitabulator, oris m. surmenage: defatigtio, onis f (ob nmium crporis seu mentis laborem). surrealismo : surrealismus, i m. Sin : superrealismus. surrealista: adj surrealsticus, a, um. Sin: superrealsticus // sust surrealista, ae m. Sin: superrealista; surrealismi fautor, sectator, studiosus. sureo: meridianus, a, um.

supremaca: principatus, us m. Sin: primatus, us m; imprium; summum imprium; suprema auctritas. Uso: - tirnica, domintio; dominatus, us m. supuracin: suppurtio, onis f. Sin: suppuratum, i n; suppurntia, ium npl; suppurata, orum npl. Uso: estar en -, suppurare; provocar la - de algo, exsaniare.

supositorio: suppositrium, ii n. Sin: blanus, i f; medicamentum suppsitum vel suppositrium.

suplir: supplere. Sin: vicem alicius supplere, implere, praestare; alicius vice (vel mnere, vel prtibus) fungi; aliena fungi vice.

suplicio: supplcium, ii n. Uso: - de la silla elctrica, supplcium sellae elctricae.

supurar: suppurare. Sin: in pus verti; in suppurationem venire. Uso: hacer -, exsaniare; que hace -, suppuratrius.

supurativo: suppuratrius, a, um. Sin: ad suppurationem perducens. Uso: remedios -, suppuratria medicamenta. supuratorio: supprans, antis.

surtidor: (chorro de agua que brota especialmente hacia arriba) aqua vel fons sliens // (bomba que extrae de un depsito subterrneo de gasolina la necesaria para repostar a los vehculos automviles) ntlia gasolinria, benzinria, naphthria. Surveyor I: machnula vel specillum Surveyor I. Survietnam, v. Vietnam (- del Sur).

surtido: (aprovisionamiento) v. abastecimiento.

sur: (punto cardinal) merdies, i f. Sin: meridiana caeli pars. Uso: del -, australis; meridionalis, meridianus; dirigirse hacia el -, ad merdiem flecti; situado hacia el -, ad merdiem spectans vel vergens; al - de la ciudad,

susceptibilidad: susceptiblitas, atis f. Uso: magntica, susceptiblitas magntica // (tendencia exagerada a sentirse ofendido) nimus irritbilis; natura irritbilis; nimus

1023

susceptible offensioni mllior; nimus ad accipiendam offensionem mollis. Uso: ofender la - de uno, nimum alicius offndere; ser de una excesiva -, fcile irritari; sbit ir accendi. dollria 40,00 (vel euronummi 35,00 vel 24 libellae britnnicae) ; unusquisque libellus venit: in Itlia euronummis 11, 00; extra Itliam dollriis 13 (vel libellis britnnicis 7). suscrito: subnotatus. Sin: subscriptus; qui pretium subnotationis solvit. Uso: - a una revista, a un diario, in commentariorum, in diariorum albo inscriptus vel adscriptus; in commentariorum, in diariorum album adscriptus. suscriptor, v. suscritor.

susceptible: susceptbilis, e // (que se ofende con facilidad) irritbilis, e. Sin: fastidiosus; morosus; diffcilis; offensioni mllior; ad accipiendam offensionem mollis.

suscripcin: subnottio, onis f. Sin: nminis subscrptio, pacta pecnia. Uso: - anual, annualis vel nnua subnottio; - anual a la revista Latinitas, annua subnottio commentariorum, quibus ttulus est Latnitas; - a un diario, a una revista, dirii, commentrii subnottio; precio de la -, prtium subnotationis; subnotationis pacta pecnia ; abonar la - a un diario, prtium subnotationis dirii slvere; abonar la - anual a una revista, nnuum prtium pro (excipiendo) commentrio slvere, praebere, praestare; enviar el precio de la - a , pactam pecniam ad transmttere; renovar la -, subnotationem iterare; nnuam pactionem renovare, subnotationem redintegrare; la anual es de dlares, pro ephemride sunt in annum solvenda dollria ; el pago de la - es por adelantado, prtium subnotationis solutione antelata est // - anual a Latnitas : en Italia 30 euros; fuera de Italia 40 dlares (o 35 euros o 24 libras esterlinas) ; cada nmero: en Italia 11 euros; fuera de Italia, 13 dlares (o 7 libras esterlinas), pro commentriis Latinitatis sunt quotannis solvendi: in Itlia euronummi 30,00; - extra Itliam

suscribir: subnotare. Sin: subscrbere. Uso: a uno a una revista, alicius nomen commentrio dare, praestare, praebere; liquem in commentrii album, subnotationis soluto prtio, referre // suscribirse, suum nomen dare . Uso: - a una revista, suum nomen commentrio dare vel subnotare; subnotationem commentrii slvere.

suspendido: pendens, entis. Sin: pnsilis; pndulus. Uso: uva -, uva pnsilis; - en el vaco, pndulus in aura vel in re // - a divinis, suspensus a divinis; (a) sacris faciendis prohbitus; ecclesistico mnere abstinere iussus; ecclesistico mnere prohbitus; a divinis vel a mnere sacro ad tempus amotus; mnere sacro ad tempus multatus.

suspender: (no aprobar a un examinando) v. aplazar.

suscritor: subnotator, oris m. Sin: subscriptor; scius. Uso: - bienhechor, scius benmerens; los - de una revista, commentariorum scii; recibir a uno entre los - (de un diario, de una revista) , liquem in (dirii, commentrii) album accpere.

suspense: (estado de ansiosa expectacin) exspecttio suspensa. Uso: pelcula de -, pellcula exspectationem suspendens // (momento de ansiosa expectacin) momentum exspectationis suspensae. suspensin: suspnsio, onis f . Sin: intermssio; interrptio; diltio; mora // (en los carruajes) suspnsio, onis f vel suspensiones, um fpl. Sin: elastrium; suspensura; fultura. Uso: - hidroneumtica, fultura hydropneumtica // - a divinis, suspnsio a divinis; sacri

1024

sustituir faciendi vtitum; ecclesistici mneris exercendi vtitum; ecclesistici mneris obeundi vtitum. caudal) patrimnium, ii n. Sin: res familiaris; fortuna, ae f vel fortunae, arum fpl; bona, orum npl; opes, um fpl; substntiae, arum fpl. Uso: las -, bona, orum npl; fortunae; opes, possessiones // (juicio, madurez) prudntia, ae f. Uso: hombre sin -, ftilis vel fttilis homo; homo inconsideratus vel inspiens // (jugo) sucus, i m // en -, ad summam; in summa; dnique.

suspenso: dejar en - algo, intermttere liquid; tener en - a uno, liquem suspensum tenere; liquem in suspenso relnquere vel tenere; dejado en -, suspensus; in suspenso relictus // (suspense) v. esta voz // (perplejo) incertus, a, um. Sin: haerens; dbius. suspensores, v. tiradores. suspirar: (dar suspiros) suspirare. Sin: suspria trhere, dcere, dere. Uso: - profundamente, ab imo (vel ab imo pctore) suspirare; - de amor por alguien, suspirare in liquo (vel in liquem) vel in liqua (vel in liquam); pasar toda la noche suspirando, suspria reptere tota nocte // (fig, ansiar mucho una cosa) suspirare. Sin: liquid vehementer concupscere; stdio alicius rei gestire; - por otros amores, alios amores suspirare.

sustancial: substantialis, e. Sin: substantivus; ad substntiam spectans; ad rem ipsam (vel ad naturam ipsam) prtinens; alicius rei prprius; praecpuus. sustancialmente: substantiliter. Sin: re; reapse; vere; praecpue // (en suma, en conjunto) in summa; in omni summa.

sustancia: (lo que subsiste por s) substntia, ae f. Sin: essntia // (naturaleza) natura, ae f // (materia) matria, ae f. Sin: substntia; res, rei; corpus, pris n. Uso: - aromticas, aromtica, orum npl; - blanca, matries alba; cerebral, crebri matries; - espiritual, substntia spiritalis vel spiritualis; res crpore carens; - fluorescente, substntia fluorescens; gris, matries cana, rava, cinrea vel cinercea, cinerceo colore; - material, substntia materialis; - primordiales, elementa rerum primrdia; - qumica, chmica matria, - nociva, substntia nociva; - radiactiva, substntia radioactiva // (lo esencial) vis (ac vim, abl vi). Sin: summa. Uso: esta es la - del discurso, hoc orationis summa est // (hacienda,

suspiro: susprium, ii n. Sin: suspirtio, onis f; suspiratus, us m. Uso: emitir suspiros, suspria dcere, trhere; exhalar el ltimo -, nimam dere vel efflare.

sustantivo: (que tiene existencia real, independiente, individual) substantivus, a, um // (importante, fundamental, esencial) substantialis, e. Sin: essentialis, praecpuus, potssimus // (Gram, nombre -) substantivum, i n. Sin: nomen substantivum; vocbulum. sustentacin: (sustentculo) v. esta voz // (Aeron, Tecnol) sustenttio, onis f. Uso: plano de -, sustentationis planum.

sustento: (sostn o apoyo) sustentculum, i n. Sin: clumen, fulcimen, mnis n; fultura // (mantenimiento, alimento) nutrimentum, i n. Sin: sustenttio, nutrtio, onis f, victus, us; pl alimenta, cibria, orum. sustituir: (poner a una persona en lugar de otra) suffcere liquem in locum alicius. Sin: suffcere vel substitere liquem licui; sbdere vel substitere liquem in alicius locum; substitere liquem pro liquo // (poner una cosa en lugar de otra) liquid repnere in locum alicius rei. Sin: liquid resustituible, v. remplazable.

1025

system pnere in vicem alicius rei // (sustituirse a uno) in locum alicius succdere. Sin: alicius mneri vicrius succedo.

susurro : susurrus, i m. Sin: susrrium, ii n; susurramen, mnis ; murmur, ris n. svstica o svstika, v. esvstica. sweater, v. suter. system (Inform), sistema: systema, tis n. suyo: los -, sui, orum mpl.

susurrar: susurrare. Sin: insurrurare; murmurare; mussitare; submissa voce loqui; sub lingua murmurare ; in aurem dcere ; in aure sonare. Uso : susurrando, susurrando, susurratim.

susurrador: susurrator, oris m. Sin: susrrio vel susurro, onis m ; qui susurrat; murmurator.

susurracin: susurrtio, onis f. Sin: insusurrtio; murmurtio; mussittio.

sustituto: substitutus, i m. Sin: vicrius (alicius) ; alter ab liquo, vices alicius agens; partes alicius gerens; personam alicius gerens vel sstinens. Uso: - de la Secretara de Estado, Substitutus Secretriae Civitatiss; alter a Cardinali pblicis Ecclsiae negtiis praepsito; prximus ab Eminentssimo Viro pblicis Ecclsiae negtiis praefectto.

1026

taba: (astrgalo) astrgalus, i m. Sin: talus, i m // (juego) ludus talrius. Sin: talorum vel scrobiculorum ludus.Uso: arrojar las -, talos icere; dedicarse a la -, ad talos se conferre.

tabaco: tabcum, i n. Sin: pulvis nicotianus. Uso: - arrollado, tabacum convolutum vel trtile; - bfalo, tabacum bbalum vel bbali; - delicioso, tabacum suavssimum; - diana, tabacum Dianae; - muy bien elaborado, tabacum ffabre elaboratum; - extranjero, tabacum xterum; - filipino, holands, ingls, tabacum philippinum, btavum, nglicum; nacional, tabacum ptrium; - negro, tabacum atrum; - pasable, tabacum non ptimae quidem notae; - picado, trinchado, tabacum concisum; - rubio, tabacum flavum; - trenzado, intextum tabacum; - turco, tabacum turcum; - variado, tabacum vrii gneris; - verdn, tabacum praematurum // - de aroma dulce y penetrante, tabacum gravis gratique armatis; - de calidad superior, tabacum ptimae notae; - de mascar, tabacum ad mandendum; - de Virginia, tabacum virginiense; - en polvo, v. rap // autmata que expende -, autmatum tabacrium; una chupada de -, tabaci suctus (-us m) vel haustus (-us m); fumi tabcini aspirtio; cultivador de -, tabaci cultor; nicotianae herbae cultor; cultivo de -, tabaci cultura; nicotianae herbae cultura; fbrica de -, tabaci fbrica vel officina; flor de -, flor tabaci; hojas de -, nicotiana flia; flia tabaci; paquete de - picado, compactura, ae f; planta del -, tabaci planta; nicotiana herba; herba tabacum; nicotiana tabacum; secadero de -, officina siccatria tabaci; vendedor de -, tabaci

tabacalero: (relativo o perteneciente al tabaco) tabcinus vel tabceus, a, um // (persona que cultiva el tabaco) tabaci cultor // (tabaquero) v. esta voz.

tabaquera: (estuche para guardar el tabaco) tabaci theca. Sin: pyxis tabaci; theca tabacfera; (rcula) tabacria; tabaci pyxidcula; pyxis (-dis f) tabcina, tabacfera; theca vel pyxis tabacria; tabaci thcula, cistella,

tbano: oestrus, i m.

tabacoso: (que toma mucho rap) tabacosus, a, um. Sin: qui pulverato (vel pulvreo) tabaco immdice titur; nicotiano plvere intemperanter utens // (que est manchado con rap) tabaco (vel nicotiano plvere) srdidus, foedatus, blitus. Sin: tabaco infectus vel inquinatus.

vnditor; vendedor callejero de -, crcitor tabaci // abusar del -, tabaco immdice uti; apestar a -, tabacum criter redolere; mancharse de -, nicotiano plvere se foedare, se oblnere, sordscere; mascar -, tabacum mndere; mascar - trenzado, mndere tabacum intextum; probar una clase de -, tabaci genus experiri; saborear el -, deliciose tabaco frui; tener el monopolio del -, monoplio tabaci frui; tomar -, tabaco uti; plverem nicotianum haurire; tabacum olfcere, tabacum nribus haurire // cunto - has de fumar cada da, quantum tabaci cottdie tibi sit absumendum; cmo saboreaba el -!, ut libenti nimo tabacum degustabat!; el - daa, tabacum incmmodum affert; tabacum incmmodo fficit; el - es un sedante para los nervios, tabacum magnam habet virtutem sedandi nervos; hay -, est vobis tabacum; venale prostat tabacum; hay - rubio, mite (compren) tabacum flavum; le encanta el - rubio, tabaco flavo magnpere delectatur; se expende - en abundancia, abunde tabacum venit; el - se exporta a otras naciones, in lias civitates tabacum exportatur.

1027

tabaquera cpsula vel capsella; nicotiana thcula; capsella plveri nicotiano asservando // (mujer que vende tabaco) tabaci vnditrix vel nstitrix, icis f. nea. Uso: - a vela, - hawaiana, - para surf, velitbula; tbula velvola vel velfera; - de cultivo, v. cantero; - de materias, v. ndice. tablazn: (conjunto de tablas que forman la cubierta de una embarcacin) axes, ium mpl.

tabaquera: tabacria, ae f; tabacrium, ii n. Sin: tabacoplium; tabaci taberna; taberna tabacria vel nicotiana. tabaquero: tabacrius, ii m. Sin: tabaci vnditor vel nstitor.

tabaquismo: tabacismus, i m. Sin: tabaci infctio; venefcium ex tabaco.

tabquico: tabaci (gen). Sin: ad tabacum ttinens.

tabaquista: (persona que entiende la calidad del tabaco) tabaci peritus // (que toma mucho tabaco) qui tabaco immdice titur. Sin: intemperanter tabaco utens; nmii nicotiani plveris haustor.

tableta: tabella, ae f. Uso: - de chocolate, quadra chocolatae. tabletear: crepare. Sin: crepitare. tableteo: crpitus, us m.

tablero: (tabla para jugar al ajedrez y a varios otros juegos) lveus, i m. Sin: lveus lusrius; tbula vel mensa lusria. Uso: - de ajedrez, tbula latrunculria; - de billar, v. billar // (- de dibujo) tbula ad delineandum cmmoda // (- contador) bacus arithmticus // (cuadro esquemtico en que se registran datos, en los automotores) instrumentorum tbula.

tabernculo: (tienda) tabernculum, i n // (sagrario) sacrrium, ii n. Sin: tabernculum; aedcula; Augusti Sacramenti sacrrium vel aedcula. tabernero: tabernrius, ii m. Sin: caupo, onis m; cauponrius. tabernucha: tabrnula, ae f.

taberna: taberna, ae f. Sin: caupona; gnea; gneum. Uso: - pequea, caupnula; popnula.

tabique: intergervus, i m. Sin : intergries, i f; dissaeptum ; septum; interseptum; diaphragma, tis n; murus vel pries (-tis m) medius ; pries intermdius, intergervus, communis. tabla: (de madera) axis, is m. Sin: tbula lg-

tabulador: Mec tabulator, oris m. Sin: calculator decimanus. Uso: fijatopes del -, retinculum calculatrium; calculatoris decimani

tabulacin: redctio vel compostio (-onis f) in tabellas // Electrn tbula elaboratrio electrnico digerenda vel digesta.

tab: (lo que es considerado sagrado o prohibido) res arcana, sacrosancta, inviolbilis // (interdiccin convencional) sacra interdctio. Sin: sollemne interdictum // (cualquier cosa o palabra que por motivo religioso, supersticioso o de ndole social, el hablante evita nombrar) res silenda, vitanda, praeterenda. Sin: infandum verbum; nefandum dictum; quod nmine appellare non licet.

tablilla o tablita: tbula, ae f. Sin: tabella; mnsula. Uso: - horizontal, horizontalis tbula, - de pared, tabella parietria.

1028

tajada retinculum; anulador de los topes del -, glbulus calculatori decimano auferendo // Electrn instrumentum imprimendis tbulis electrnice digestis. (proyecto astuto); cllidum inventum (expediente ingenioso); cllidum factum (recurso hbil). Uso: cambiar de -, liam rationem inire.

tabular: in tabellas redgere vel compnere. Sin: tabellam vel ndicem compnere // Electrn in tbulis electrnice digestis imprmere. tacita: pocillum, i n. Sin: capdula; scutella; ansatum pocillum; parvum pculum. Uso: una - de caf, pocillum cafi; una - de coac, conaci pocillum. taburete: scabellum, i n. Sin: scamnum.

tctico: (relativo a la tctica) tcticus, a, um. Sin: rei vel artis militaris (gen); ad rem militarem spectans. Uso: error -, errata bellandi (vel pugnandi) rtio, tener habilidad -, rei militaris peritum esse // (sust, perito en la tctica) vir rei militaris peritus. Tadjikistan: res pblica Tadsic(h)istnica. Sin: Tadsicistnia, ae f; Tazikistnia.

taco: (bastn del billar) tudcula, ae f. Sin: hasta; clava; bculum vel bculus; fustis, is m; tudes, is f. Uso: empujar las bolas con el -, tudcul pilas (vel sphaeras, vel glbulos) impllere, propllere, incitare // (conjunto de hojas que forman el calendario) v. calendario (- de taco).

tafetn: sricum tafatanum. Sin: srica tela subtlior // pl, banderas, srica vexilla // fig, galas de mujer, mulebris pretiosa (vel insignis) vestis. tafilete: aluta, ae f. tafiofobia: taphophbia sive -phoba, ae f. Sin: sepulcri terror. tailands: adj Thailndicus, a, um. Sin: Thailandiensis, e // hab Thailandienses, ium. Tailandia o Thailandia: Thailndia, ae f. tailleur: vestis bipertita.

tacmetro: gyrmetrum, i n. Sin: gyrorum index (-dcis mf). tacn: fulmenta, ae f. Sin: sleae resegmen (-mnis n). Uso: - de goma, fulmenta e gummi.

tctica: (arte que ensea a poner en orden las cosas) rtio, onis f. Sin: via, rtio et via (mtodo) // (conjunto de reglas a que se ajustan en su ejecucin las operaciones militares) tctice, es f. Sin: ars bllica; belli ars vel artes; tctica rtio, doctrina, ars; bellandi vel pugnandi rtio; rtio pugnae; rei militaris scintia, ars, disciplina. Uso: experto en la -, rei militaris peritus; cambiar de -, rationem belli gerendi mutare (en la guerra), rationem pugnae gerendae mutare (en un combate) // (sistema especial que se emplea disimulada y hbilmente para conseguir un fin) callditas, atis f (habilidad, viveza); cllidum conslium

Taiwan: Formosa, ae f. Sin: Taivnia, ae f. Uso: de -, Formosanus, a, um; Formosae (gen); los habitantes de -, Formosani, orum. tajada: segmentum, i n. Sin: frustum (pedazo, bocado); quadra (- de forma cuadrada); lamnula. Uso: - de carne, de cohombre, de pan, carnis, cucmeris, panis frustum, - de jamn, segmentum pernae; - de jamn salado, concisa et salita perna; segmentum salitae pernae; - de longaniza, lucTaiz: Vicus (-i m) Tasacus vel Tasiacensis.

1029

tajadero nicae segmentum; - de mortadela, lamnula murtati; - de torta, quadra placentae; cortar en tajadas, secare; in frusta secare vel divdere. tajadero: taxillus carnrius. tajador, v. sacapuntas. talasgrafo: thalassgraphus, i m.

talasologa: thalassolgia sive -loga, ae f.

talasmetro: thalassmetrum vel thalassmetron, i n. talasoterapia: thalassotherapa, ae f. Sin: curationes marinae.

tal: qu -?, qu - andamos, o estamos?, quomodo te habes? Respuestas posibles: ptime, bene, satis bene, non ita bene, medicriter, male, pssime me hbeo, vel vivo. talabartero, v. guarnicionero. taladrado: terebrtio, onis f. Sin: terebratus, us m; terebramen, mnis n; perfortio. taladrador: (que taladra) terebrator, oris m // (mquina taladradora) v. taladradora.

tajn: tbula lgnea coquinria.

tajo: (pedazo de madera que se usa para picar la carne) truncus carnrius.

talcoso: talcosus vel talacosus, a, um. Sin: talco abundans; talco smilis. taled: iudaeorum sacerdotum velum. talega: (saco o bolsa) v. saca.

talco: talcum, i n. Sin: tlacum; lapis (-dis mf) specularis; cuti protegendae pulvis (-vris m); pulvreum cutis medicamentum. Uso: en polvo, talcum pulvreum; pulvis ex lpide speculari (tritus).

tlero: thlerus, i m. Sin: argnteum germnicum; antiquum dollrium germnicum. talismn: talisma, tis n. Sin: amuletum. tallador, v. entallador.

taladro: (instrumento agudo o cortante con que se agujerea la madera u otra cosa) trebra, ae f; trebrum, i n. Sin: furfurculum, i n; trpanum // Med mchina dentalis. talasocracia: thalassocrtia sive -crata, ae f. Sin: maris domnium vel imprium; martimum imprium.

taladrar: terebrare. Sin: perterebrare; forare, perforare; trebr pertndere.

taladradora: (mquina) terebratrium, ii n. Sin: mchina terebratria.

tallarines: pastilli, orum mpl. Sin: segmntulae, arum fpl; segmenta, orum npl (pastae), pasta segmentata, oblonga; oblonga pastae segmenta. taller: (lugar en que se ejecuta una obra o trabajo manual) fbrica, ae f. Sin: ergastrium; officina; opifcium; opifcii locus vel sedes. Uso: - de alfarero, figlina vel figulina, ae f; officina figlina vel figulina; officina fguli; - de composicin, typographum vel typographum; - de grabado, scalpendi (vel scalptorum) officina; - de obra, opifcium ae-

tallar: (cargar de tallas) nera impnere.

talasofobia: thalassophbia sive -phoba, ae f.

1030

tanda dificatrium; - de reparaciones, officina reficiendis (vel reparandis) mchinis // fig, - de Latn, officina latina. tallista, v. entallador. Talmud: talmud vel thalmud indecl. Sin : codex (-dcis m) iudicus; talmdicus codex; opus talmdicum. tamborilera: tympanstria, ae f. Sin: tmpani pulsatrix (- icis f); quae tympanizat vel tympanstriat; quae tmpanum pulsat. tamborilero: tympantriba, ae m. Sin: tympanista; tympani pulsator vel sonator; qui tympanizat vel tympanstriat; qui tmpanum pulsat. tamiz: cribrum, i n. Sin: incernculum; ventilabrum; v. criba.

talofitas: thallphytae, arum fpl, thallphyta, orum npl.

talmudista : talmudista vel thalmudista, ae m. Sin: talmdicae doctrinae interpres, professor, studiosus; talmud interpres vel explanator.

talonario: tesserarum fascculus. Sin: scidularum liber (-bri m); scidarum (vel schedarum, vel scidularum) libellus. taloncito: resecbilis scdula.

taln: (parte posterior del pie) talus, i m // (cupn) v. esta voz // - del taco de billar, cpulus, i m // - del calzado, fulmenta, ae f.

tampn: (almohadilla para entintar sellos, etc.) tinctrium signatrium //(cilindro de material absorbente utilizado por las mujeres) obturamentum, i n. Sin: tractum; xlinum tractum; obturculum bbulum. tamtan: tamtam indecl. n. Sin: cmbalum; nntiis propagandis tmpanum; signis dandis tympanolum.

tamizar: cribrare. Sin: ventilare; cribro vel per cribrum secrnere, crnere, subcrnere // fig scrutari vel perscrutari. Sin: exctere; conctere; pnitus introspcere.

tamarindo: (rbol) tamarindus ndica f // (fruto) dctylus ndicus.

tambor: (instrumento msico de percusin) tmpanum, i n. Uso: tocar el -, tympanizare; tympanistriare; tmpanum pulsare; palillo, baqueta de -, (tmpani) bculum vel vrgula // (el que toca el -) v. tamborilero. tambora: (tambor) v. esta voz.

tanatomana: thanatomnia sive -mana, ae f. tanatopsia: thanatpsia sive -topsa, ae f. Sin: necrpsia sive -cropsa. tanatmetro: thanatmetrum, i n.

tanatologa: thanatolgia sive -loga, ae f. Sin: mortis vel de morte doctrina, disciplina, scintia.

tanatofobia: thanatophbia sive -phoba, ae f. Sin: mortis horror, pavor, terror; nmius mortis metus vel timor.

tamborilear: (tocar el tamboril) tympanolum pulsare.

tamboril: tympanolum, i n. Sin: parvum tmpanum. Uso: sonido de -, crusma, tis n.

tanda: (nmero indeterminado de ciertas cosas del mismo gnero) - de ejercicios espi-

1031

tndem rituales, sacrae exercitationes; piae exercitationes vel meditationes; spirituales exercitationes meditationesque; hacer una - de ejercicios espirituales, aeternis vel supernis meditandis rebus per statos dies vacare. puncta notare, adnotare, signare.

tndem: (bicicleta de dos asientos, uno ante otro) gmina brota. Sin: bipedalria bicclula vel birtula; bicclula vel brota duplex. tangente: adj tangens, entis // sust tangens, entis f. Sin: recta tangens vel contingens; recta lnea crculum tangens. tango: tango indecl. Sin: tango salttio; Amricae meridianae salttio.

tanteo: (nmero de los tantos que se ganan en el juego) puncta, orum npl // (accin de sealar o apuntar los tantos en el juego) punctorum nottio, adnottio vel annottio, rtio. tanto: (unidad de cuenta en muchos juegos) punctum, i n. Uso: nmero de tantos, punctorum nmerus; tantos a tantos, aequali nmero; estos son los -: 0 a 0, 1 a 0, etc., haec sunt puncta: nulla ad nulla, unum ad nulla, etc. tanto por ciento: centsima, ae f.

tanque: (estanque) stagnum, i n. Sin : piscina // (depsito metlico) repositrium, ii n. Sin: reconditrium; receptculum, exceptculum. Uso: - principal, receptculum primrium; - de combustible, fmitis vel combustibilis reconditrium; - de gas, gasrium; - de nafta, benzinrium; exceptculum benzinrium // (automvil de guerra blindado y con artillera) currus loricatus. Sin: carrus vel currus armatus; autocurrus armatus; currus vel covinnus ignvomus; covinnus loricatus; currus cataphractus; vehculum cataphrctum; loricatum ssedum; currus frre loric munitus. Uso: - con caones, loricatum ssedum bllicis tormentis instructum. tanteador: (el que tantea en el juego) punctorum adnotator (vel annotator) vel computator // (aparato en el que, en los partidos de pelota, se escriben los tantos de cada bando) punctorum tbula. tantear: (sealar los tantos en el juego) tantn, v. tam-tam.

tanino: tanninum, i n. Sin: cidum tnnicum. Uso: de -, tnnicus.

Tanzania: Tanznia vel Tansnia, ae f. Uso: de -, adj tanzaniensis , e; tansanianus, a, um; hab Tanzanienses vel Tansanienses, ium mpl. taosmo: taoismus, i m. Sin: taostica doctrina vel rtio.

tapadera: (pieza que se ajusta a la boca de alguna cavidad para cubrirla) oprculum, i n. tapado: penula, ae f. Sin: lacerna; epitgium. Uso: - de piel, penula gauspina

tapa: oprculum, i n // (cada una de las dos cubiertas de un libro, revista, etc.) tegumentum. Sin: integumentum; operimentum. Uso: - de libro, de opsculo, de folleto, de revista, libri, libelli, fascculi, commentariorum operimentum vel tegumentum; en la - posterior, in integumento finali.

taosta: taoista, ae mf. Sin: taoismi (vel taosticae doctrinae) studiosus vel cultor.

taparrabo: (pedazo de tela u otra cosa con que los salvajes cubren las partes pudendas) sbligar, ris n. Sin: subligculum; succinc-

1032

taquigrafa trium; genitlium tegmen (-mnis n); succinctorium genitlium // (calzn corto, usado como traje de bao) sbligar balneare; subligculum balnerium. tapete: tapetum, i n; tapete, is n (gen pl tapetum vel taptium) // fig, estar sobre el -, in controvrsia versari; poner algo sobre el -, liquid in mdium proferre, propnere, vocare; in disputationem liquid dedcere // (pao que se pone por adorno encima de un mueble) strgulum, i n. Sin: tapete, is n. tape (Inform) cinta: tenia, ae f. peripetasma, tis n; parietarum tapete. Uso: tapices de Rafael, txtiles Raphalis (Snctii) picturae; Raphalis (Snctii) imgines textoris ope expressae; revestimiento de papel en forma de -, tapete chartceum. tapizar: tapetis (taptibus, aulaeis, peristrmatis, peripetsmatis) decorare, ornare, exornare, instrere.

tapioca: tapioca, ae f. tapir: tapirus, i m.

tapicero: (quien tiene por oficio poner alfombras) tapetrius, ii m. Sin: ornamentrius; ornator vel exornator; taptis vel taptibus (vel peripetsmatis, vel peristrmatis) ornator; aulaeorum (vel peristrmatum) exornator; qui paretes taptibus (si pone alfombras) vel velis (si pone cortinajes) vestit, obducit // (quien teje tapices) polymetrius rtifex. Sin: aulaeorum (vel taptium vel tapetorum, vel peripetsmatum, vel peristrmatum) pifex (-fcis mf) vel textor.

tapicera: (juego de tapices) taptia, ium npl; tapeta, orum npl. Sin: aulaea, orum npl; peripetsmata, um (dat y abl pl -matis) npl; peristrmata, um (dat y abl pl -matis); picturae txtiles vel in txtili // (arte del tapicero) aulaeorum (vel peristrmatum, vel picturarum textlium, vel picturarum in txtili) ars // (oficina donde se tejen o componen tapices) aulaeorum officina.

tapn: obturamentum, i n. Sin: obturculum; oprculum; spissamentum. Uso: - de corcho, cortex, tcis m, oprculum vel obturamentum subreum; cortceum obturamentum; obturamentum e sbere; - de goma, obturculum gmmeum; obturamentum e gummi vel e cummi; - de paja, stramneus penculus // (cilindro de material absorbente utilizado por las mujeres) v. tampn. taponamiento: obturtio, onis f. Sin: obstrctio; praeclsio.

taponar: (cerrar con tapn un orificio cualquiera) obturare. Sin: obstrere; praecldere // (obstruir con tapones una herida o una cavidad natural del cuerpo) gosspio vel xylo implere. taquemetro: tachemetrum vel tachemetron, i n.

taquicardia: tachycrdia sive -carda, ae f. Sin: nmia cordis palpittio; celer cordis pulsus (-us m). taquicardaco: tachycardacus, a, um. taqugrafa: tachgrapha, ae f. Sin: stengrapha; acturia; notria.

tapiz: tapete, is n. Sin : aulaeum, i n; pictura txtilis; pictura in txtili; peristroma, tis n;

tapis roulant: tapete mbile vel vectrium.

taquigrafa: tachygrphia sive -grapha, ae f. Sin: stenogrphia sive -grapha; scriptura compendiria vel compendiata; scripturae brevitio.

1033

taquigrafiar taquigrafiar: tachygrphice (vel stenogrphice) scrbere. Sin: notis excpere vel scrbere. taquiscopio o taquiscopo: tachyscpium, ii n. taquistoscopio: tachystoscpium, ii n. tara: (parte del peso que se rebaja en los gneros por razn de la vasija, saco o envase en que estn contenidos) (pnderis) dedctio, onis f. Sin: superpndium. Uso: hacer la - del peso de las bolsas, saccorum pondus detrhere ( vel dedcere) ex liqua re; hacer la del 10 por ciento, centsimas quinas (vel quinque centsimas) partes detrhere ex liqua re // (tacha, defecto) vtium, ii n. Sin: defectus, us m; mendum, i n; menda, ae f. Uso: - congnita, vtium congnitum, innatum, ingeneratum. taracea: opus vermiculatum. taraceador: vermiculrius, ii m. Sin: musivrius; variegator.

taquigrfico: tachygrphicus, a, um. Sin: stenogrphicus; ad tachygrphiam vel ad stenogrphiam prtinens. Uso: redaccin -, texto -, tachygrphica conscrptio; signos y abreviaturas -, notae, arum fpl. taqugrafo: tachgraphus, i m. Sin: stengraphus; acturius; notrius. Uso: signos y abreviaturas de los -, tachygraphorum notae.

taquigrficamente: tachygrphice. Sin: stengraphice; notis; notando.

taquilla: (despacho en que se expenden billetes, entradas de espectculos, etc.) tesserarum frulus vel lculus; v. boletera // (lo recaudado en tal despacho) v. recaudacin // (armario pequeo o casilla en que se guarda ropa, herramientas, etc.) frulus, i m. Sin: lculus. Uso: - de equipajes, sarcinarum frulus.

taquipnea: tachypnaea, ae f. Sin: anhlitus, us m; anheltio, onis f.

taqumetro: tachmetrum vel tachmetron, i n. Sin: velocitatis (vel rapiditatis, vel celeritatis) index (-dcis mf); instrumentum velocitati ( vel rapiditati, vel celeritati) metiendae.

taquimtrico: tachymtricus, a, um.

taquimetra: tachymtria sive -metra, ae f. Sin: velocitatis (vel rapiditatis, vel celeritatis) mensura.

taquimecangrafo: tachymechangraphus, i m. Sin: stenomechangraphus.

taquimecangrafa: tachymechangrapha, ae f. Sin: stenomechangrapha.

taracear: tessellare. Sin: variegare; vermiculate compnere; vermiculatum opus fcere; emblmatis exornare. tarando, v. reno. tarantela: (baile popular del Sud de Italia) tarentella, ae f. Sin: tarntula; tarentina saltatincula; saltatincula neapolitana.

tararear: cantitare. Sin: cantillare; canturire; submisse cnere.

tarar: dedcere. Sin: pondus additcium dedcere; ex toto pndere deductionem fcere.

tarntula: tarntula, ae f. Sin: phalngium vel phalngion, ii n; stllio, onis m.

tarde: (desde el medioda hasta la puesta del sol) postmeridianum tempus. Sin: dies postmeridianus. Uso: por la -, post merdiem

1034

tartn (= despus del medioda); concerniente o relativo a la -, postmeridianus // (desde la puesta del sol hasta el anochecer) vesper, -ris vel -ri (ac -erum, abl -ere vel -eri) m. Sin: vespertinum tempus (-pris n). Uso: de la -, vespertinus; ayer por la -, heri (vel hesterno die) vsperi; maana por la -, cras (vel crstino die) vsperi; buenas -!, bonum vsperum (tibi vel vobis exopto, precor)!; cada -, quotdie vsperi; esta -, hodie vsperi; a la cada de la -, sub (vel ad) vsperum; primo vspere // la - de la vida, vita ccidens // adv sero; - o temprano, srius cius; llegas -!, sero venis! tarifar: taxare liquid. Sin: prtium constitere (merci); prtium decrnere vel impnere.

tarima : suppedneum, i n. Sin: suggestus, us m; scamnum; dim scamellum; scamillum; scamnellum; scmnulum. tarjeta: chrtula, ae f. Sin: scida, scdula, schdula. Uso: - postal, chrtula (vel scida, vel scdula) cursria, cursualis, diribitria, epistolaris; - postal ilustrada, photochrtula; chrtula exornata; picta pblici cursus chrtula; (en el ftbol) - roja, amarilla, chrtula rubra, flava; mostrarle a un jugador - roja, lusori chrtulam rubram monstrare // - de crdito, charta creditria; chrtula argentria; tssera creditcia; crditae pecniae chrtula; - de crdito Visa, charta creditria, cui nomen Visa; - de embarque, scdula conscensionalis; - de identidad, v. cdula; - de visita, scdula salutatrix vel salutatria; chrtula nominalis vel personalis.

tarifa: (tabla de precios, derechos o cuotas tributarias) taxtio, onis f. Sin: calmetrum; prtium constitutum, statum, impsitum; prtium pblica auctoritate praestitutum. Uso: aduaneras, portrii taxationes; - ordinaria, ordinrium prtium; - postales, rei tabellriae taxationes; pblici cursus taxationes; tarifas de los impuestos directos, tributorum taxationes; - de precios, catlogo de precios, pretiorum sllabus; pretiorum vel taxationum index (-dcis mf); tarifas de los vehculos pblicos, rhedarum publicarum taxationes // aumentar la -, alicius rei prtium augere; bajar la -, alicius rei prtium minere, imminere, submttere; establecer la -, prtium licui rei ( vel alicius rei) statere vel constitere; subir las -, prtia efferre // (precio unitario para los servicios pblicos) nitas taxalis. tarifacin: taxationis defintio (-onis f).

tarea: (cualquier obra o trabajo) opus, peris n // (trabajo que ha de hacerse) munus, nris n. Sin: onus, neris n; offcium. Uso: asumir la -, munus sibi assmere // (trabajo escolar) pensum, i n. Sin: scholare pensum; pensum a praeceptore datum vel imperatum. Uso: asignar las -, pensa assignare; corregir las -, pensa emendare vel corrgere; hacer la -, pensum abslvere.

tarta: placenta, ae f. Uso: - con cerezas, placenta cum crasis; - de fruta, placenta ex pomis. tartamuda: balba mlier.

tarro: (recipiente) excpulum, i n. Sin: llula; vsculum; sinum; urcolus; stulus; alvolus; incctile (vsculum); vsculum metllicum. Uso: - de leche condensada, sinum lactis condensi vel densati.

tartamudear: balbutire. Sin: balbum esse, lingu haesitare. tartamudo: bamblio, onis m. Sin: balbus; blaesus; balbus homo.

tartn: tela scota, sctica, scotta, scttica. Sin: tela laculata.

1035

tartana tartana: (carruaje) carpentum, i n. Sin: ssedum. vel defintio; prtii aestimtio vel determintio.

tartreo: tartreus, a, um. Sin: infernus; nferus; ad Trtarum (vel ad Trtara) ttinens.

trtaro: (tartrato de potasa que se deposita en los toneles) trtarus, i m; trtarum, i n. Sin: sal tartaralis vel tartricus; crassamentum; crassamen, mnis n; sedimentum; faex, faecis (gen pl faecum) f // (sarro de los dientes) robgo vel rubgo, gnis f. Uso: los dientes estn sucios de -, livent robgine dentes // (pot, el infierno) Trtarus vel Trtaros, i m. Sin: Trtara, orum npl // (de Tartaria) adj trtarus vel tartricus, a, um; sust Trtarus, i m. tartera: ptina, ae f. Uso: - para asar, ptina assatria. tartrato: sal (salis mn) cidi tartrici.

tartrico: tartricus, a, um. Sin: tartaralis; salis tartrici (gen); ad trtarum (vel ad salem tartaralem, vel ad sal tartricum) spectans. Uso: cido -, cidum tartricum vel tartarale.

tatarabuelo, la: bavus, i m; abvia, ae f.

tasar: (poner tasa a las cosas vendibles) taxare. Sin: tax onerare; prtium (mercis) aestimare, praefinire, definire, decrnere, statere. tatuado: (threciis) notis compunctus, signatus, inustus; pictus.

trtrico, v. tartrico.

tatuar: notis compngere vel persignare. Sin: notis cutem (vel pellem) alicius compngere; notis carnem alicius signare; notas cuti (vel pelli) alicius inrere; notis (threciis) liquem compngere // tatuarse, (threciis) notis se compngere. taumaturgia: thaumatrgia sive -turga, ae f.

tatuaje: (accin de tatuar) notarum in cute imprssio. Sin: (cutis) compnctio; cutis vel pellis pnctio. Uso: la costumbre del -, mos corpus notis compungendi // (dibujo tatuado) threciae punctiones vel compunctiones. Sin: threciae notae; compunctivae notae.

tarugo: cunolus, i m. Sin: paxillus; clavculus; pigrus, i m // (trozo grueso de madera que se usa para pavimentar calles) v. adoqun // (fig, hombre torpe, zoquete) caudex, dcis m. Sin: stipes (-ptis m); truncus.

tasa: (precio mximo o mnimo sealado por disposicin de la autoridad para la venta de algunas cosas) praefinitum prtium. Sin: prtium ex auctoritate decretum; prtium pblica auctoritate praestitutum // (relacin entre dos magnitudes) - de aumento de la poblacin, quota pars incolarum exorintium; de natalidad, nascntium nmerus. tasacin: taxtio, onis f. Sin: taxae impostio

taumatrgico: thaumatrgicus, a, um. Sin: thaumatrgiae vel thaumaturgi (gen); miraculorum auctoris vel effectoris (gen); ad thaumatrgiam vel ad thaumaturgum prtinens; mirficus; mirandus, admirbilis. taumaturgo: thaumaturgus vel thaumaturgos, i m. Sin: miraculorum auctor vel effector; mircula ope divin edens. Tauro (signo zodiacal): Taurus, i m.

taurmaco: (perteneciente o relativo a la tauromaquia) v. tauromquico // (entendido en tauromaquia) tauromchiae studiosssimus; tauromchiae peritus; de tauromchia

1036

teatro peritus. tazn: ptera, ae f. Sin: cathus; scyphus, i m.

tauromaquia: (arte de lidiar toros) tauromchia sive -macha, ae f. Sin: ars tauros agitandi.

tautologa: tautolgia sive -loga, ae f. Sin: eiusdem verbi itertio; eiusdem sermonis itertio; adem mutatis verbis sentntia.

tauromquico: tauromchicus, a, um. Sin: ad tauromchiam ttinens.

taxmetro: (aparato que registra la distancia recorrida por un vehculo) taxmetrum, i n. Sin: hodmetrum; itneri metiendo index (-dcis mf); mensrius itneris index; facti itneris index // (coche que lleva -) v. taxi. taxista: taxiraedrius, ii m. Sin: pblici autmati rector; autocineti meritrii ductor. taxonoma: taxonmia sive -noma, ae f.

taxi: taxi indecl. Sin: taxiraeda; raeda pblica, meritria, conductcia; autoraeda meritria; pblica vel communis autoraeda; pblicum autmatum vel autmaton; ultrnea raeda conductcia; autocinetum conductcium vel meritrium; currus autombilis meritrius. Uso: tomar un -, taxiraedam smere; pblicum autmatum condcere.

t: (el arbusto) thea, ae f // (la infusin de hojas de t) theae infsio. Sin: theana infsio // (la bebida) thea, ae f. Sin: theana ptio; ptio theria; ptio snica vel sinensis; ptio trcica; calda vel clida sinensis. Uso: - danzante, thea inter choras; - negro, thea sinensis vel nigra; - con azcar y leche, theana ptio sccharo lacteque condta; - con bizcochos y panecillos, theana ptio cum crstulis et pastillis; - de yuyo, thea herbria; saln de -, conclave (-is n) therium; tomar un -, theam smere // (infusin de diversos frutos o hierbas aromticas) thea. Uso: - de manzana, thea mlina. team, v. equipo (- de jugadores). tendrico: thendricus, a, um.

tea-room: conclve therium. Sin: theanae potionis xedra (-ae f) vel exdrium (-ii n). teatino: teatinus, i m. Sin: sodalis teatinus. Uso: orden de los -, Ordo Clericorum Regulrium.

taxnomo: taxnomus, i m. Sin: taxonmiae peritus vel studiosus; de taxonmia peritus.

taxonmico: taxonmicus, a, um. Sin: ad taxonmiam spectans.

teatral: theatralis, e. Sin: scenicus; scaentilis; thetricus; ldicer, cra, crum. Uso: espectculos -, ludi scenici. teatrito: theatrdium, ii n. Sin: parvum theatrum.

taza: pculum, i n. Sin: potrium; vas potrium; cmbium; capdula; cpula. Uso: una - de caf, cafi poculum; una - de caldo, potrium iuris; tomar una - de leche, lactis pculum smere.

teatro: theatrum, i n. Uso: - ambulante, theatrum circumforneum; - musical, odum, i n; - de tteres, spectculum neuropastorum // (como edificio) theatrum. Sin: spectculum. Uso: - al aire libre, theatrum subdiale vel nudum; - cubierto, theatrum tectum; - repleto de espectadores, theatrum celebritate refertssimum; entrar en el -, theatrum intrare; ngredi spectculum; ir al -, in theatrum ire;

1037

tebeo theatrum adire; salir del -, ab (vel ex, vel de) theatro gredi; theatrum gredi; e (vel de) theatro exire // (lugar donde se desarrollan acontecimientos) locus, i m. Sin: sedes; scaena; theatrum. Uso: el - de la guerra, sedes belli; locus ubi bellum gestum est. ries (-ei f) vel ordo; chordrium (- del piano u rgano). Uso: - de computadora, claviatura, ae f; - de mquina de escribir, malleorum ordo scriptriae (vel typogrphicae) mchinae; litterarum ordo vel sries; - del rgano, armonio, rgani, harmnii pinnria; pinnarum (vel linguarum, vel ligularum) sries rgani, harmnii; rgano con cuatro -, rganum quattuor pinnriis munitum, instructum, ornatum. teclear: pulsare. Sin: dgitis scrbere, insrere, imprmere; mallolos pulsare; mallolos dgitis pulsare. tecleo: pulstio. Sin: malleolorum pulstio.

tebeo: libellus pictogrphicus. teca: (cajita) theca, ae f.

techador: tector, oris m. Sin: contegulator, oris m. techo: tectum, i n. Uso: - artesonado, lacnar, ris n; el que hace - artesonados, lacunrius vel laquerius, ii m; hombres sin -, hmines tectis carentes.

tecla: (pieza que se pulsa) mallolus, i m. Sin: pinna, pnnula; glbulus; orbculus; pressorolum; plectrum. Uso: - de marfil, mallolus ebrneus; oprimir las -, mallolos pulsare // - de mquina de escribir, mallolus; pinna; - fijamaysculas, stativa maiuscularum pnnula; - de las maysculas, pnnula grndium litterarum, pnnula maiuscularum; - derecha de las maysculas, pnnula dextra maiuscularum; - de retroceso, reditionis pressorolum; pnnula regresss; teclas del tabulador decimal, calculatoris decimani glbuli // - de magnetfono, de televisor, plectrum, glbulus; orbculus; - de rgano o armonio, pinna; lingua, lgula, lngula; - de piano, pssulus, - de todo instrumento msico de cuerdas, plectrum // fig, dar en la - (acertar), rem acu tngere; tocar una - delicada, ulcus tngere; vulnus rescndere vel refricare; tocar una - dolorosa, rem maestam commemorare; tocar una - falsa, inepte dcere; prperam loqui. teclado: pinnria, ae f. Sin: pinnae, arum fpl; malloli, orum mpl; lnguae vel lgulae, arum fpl; pinnarum ordo vel sries; malleorum s-

tcnica: tchnica, ae f; tchnice, es f. Sin: ars, artis f (ciencia prctica); scintia, ae f (conocimiento cientfico); artifcium, ii n vel rtio, onis f, vel rtium rtio (sistema, teora); doctrina, ae f (formacin terica, mtodo). Uso: la - oratoria, artifcium dicendi; - del asedio, scintia oppugnationis; tcnicas de diagnstico prenatal, rationes atque investigationes praenatales; conocer la - militar, scintiam rei militaris habere // (conjunto de procedimientos y recursos de que se sirve una ciencia o un arte) technicae artes. Sin: artes tchnicae machinalesque; mechnicae artes; artes fabriles; artes tiles; artifcia, orum n. Uso: - productivas, artes bonorum procreandorum; - tradicionales, artes quae traduntur; - de la conservacin, servandi ars; tcnicas para salvar los libros, artifcia, ut libri serventur; desarrollo de la -, technicorum artis progressiones; descubrimientos de la -, technicorum inventa // (pericia o habilidad para usar de esos procedimientos y recursos) pertia, ae (alicius rei) f. Sin: callditas; experintia; hablitas. tcnicamente: tchnice. Sin: tchnica ratione; arte, ex arte; artifcio, artificiose; ad technicorum praecepta.

1038

tejido tecnicismo: (cualidad de tcnico) tchnicae artis pertia. Sin: technicorum rtio; machinamentorum stdium // (conjunto de voces tcnicas) tchnica verba vel vocbula. Sin: verba alicius artis (vel scintiae) prpria // (cada una de estas voces) tchnicum verbum vel vocbulum. technolgiam ttinens.

tectnica: tectnica doctrina, disciplina, scintia. tectnico: tectnicus, a, um. tedio: tedium, ii n. Uso: - de la vida, tedium vitae; que sufre de -, tedio affectus; sufrir de -, taediare; tadium pati.

tecnlogo: technlogus, i m.

tecnocracia: technocrtia sive -crata, ae f. Sin: technicorum dominatus (-us m), domintio, potestas. Uso: - cientfica, technocrtia scientfica. tecncrata: techncrates, is m.

tcnico: adj tchnicus, a, um. Sin: artificiosus; artis (gen); technicorum prprius; ad technicorum praecepta factus; ad technicorum artem (vel ad tchnicos) prtinens. Uso: instituto -, schola tchnica; rtium vel artficum schola; ludus tchnicus; rtium operumque ludus; lenguaje -, sermo tchnicus; materias -, technicorum disciplinae // sust tchnicus, i m. Sin: rtifex, fcis m; pifex, fcis mf; machinator; machinrius; tchnicus vir; faber tchnicus; homo artificiosus. Uso: - dentario, dntium rtifex; pifex dentrius; - de la televisin, teleormatis rtifex vel administer // (especialista) homo artis peritus, peritssimus. Sin: vir arte peritus.

teenager: decnnio, onis m. Sin: adulescens vicsimo anno minor.

testa: adj thesticus, a, um. Sin: ad rationalem cognitionem spectans // sust thesta, ae mf. Sin: thesmi assertor vel professor; qui (vel quae), ratione duce, Deum esse confitetur. teja : tgula, ae f.

tesmo: thesmus, i m. Sin: doctrina thestica; rationalis cogntio Dei.

tecnologa: (ciencia de las artes y oficios en general) technolgia sive -loga, ae f. Sin: rtium (vel rtium operumque) doctrina, disciplina, scintia; de rtibus (vel de rtibus operibusque) doctrina; cuiusdam artis scintia; tchnicae artes. Uso: - digital, technolgia digitalis; nuevas -, novae technolgiae; de la comunicacin, technolgia communicativa; esclavo de la -, technicarum rtium servus; usar las nuevas -, technolgiis novis adhiberi // (conjunto de los trminos tcnicos de un arte o ciencia) v. tcnicismo. tecnolgico: technolgicus, a, um. Sin: ad

tejido: (textura, cosa tejida) txtile, is n. Sin:

tejedura: (arte de tejer) textrinum, i n. Sin: texendi ars; ars textrina // (taller de tejidos) textrina, ae f. Sin: textoris officina.

tejedura: (accin de tejer) textura, ae f // (disposicin de los hilos de un tejido) v. textura.

tejedor, ra: textor, oris m; textrix, icis f. Sin: qui vel quae texit.

tejado : tectum, i n. Uso : - inclinado en una sola direccin, tectum devexum; - inclinado en dos direcciones, tectum pectinatum; - inclinado en cuatro direcciones, tectum testudinatum.

1039

tejo textum. Uso: - de algodn en crudo, txtile urticrium; - de punto o de malla, textum tricotense; textum e mculis // (agregado de clulas de la misma naturaleza, que desempean una determinada funcin) textura, ae f. Uso: - adiposo, tela adiposa; - cutneo, membrana, ae f; - tiroideo, textura thyridis; tejidos para trasplantar, textlia transportanda. tejo: (pedazo de teja o cosa semejante) testceum fragmentum // (juego) disci ludus // (plancha metlica de figura circular) rotunda lamella. pges // (marco de un cuadro) tbulae saeptum vel margo (-gnis f).

telautografa: telautogrphia sive -grapha, ae f. telautografiar: telautoscrbere. telautogrficamente: telautogrphice. telautgrafo: telautgraphum, i n. teleasiento, v. telesilla.

telautografista: telautographista, ae mf. telautograma: telautogramma, tis n. telecmara: telecmera, ae f. Sin: teletheca, ae f. teleciruga: telechirrgia sive -rurga, ae f.

tela: tela, ae f. Uso: - adhesiva, tela glutinosa; tela medicamento llita; - batida, tela oleatis colribus variegata; - cruzada, pannus oblquus; - cuadriculada, tela tessellata; - estriada, tela striata vel strigata; - fina, suave, blanda, tela mollcula; - imitacin de mrmol, tela mrmori maculoso smilis; - ondulada, tela undata; - veteada, tela venosa; con cuadros, tela laculata; - con cuadros grandes, tela mairibus quadratis infecta; - con flores, tela florata; - con motas, tela nodulata; - con puntillos, tela punctillis conspersa; - con puntillos de colores, tela mculis variata; - con puntillos imitacin de pimienta y sal, tela pperis salisque colorem mitans; con puntos, tela punctata; - con rayado oblicuo alterno, tela pscium spinas rferens; - de toalla, texta spngia npl; - en forma de llamas, tela flammae spcimen rferens; - en forma de manchas, tela maculata; - sin batanar, pannus crudus; lodix, cis f // - metlica, rete frreum; frreum retculum; saeptum reticulatum. telar: (mquina para tejer) mchina textria. Sin: textrinum vel textrium iugum. Uso: trabajar en el -, textrino iugo peram dare // (parte del vano de una puerta) fenestrae compges (-is f) vel cancellus. Uso: - de hierro, de madera, frrea, lgnea fenestrae com-

telecomunicacin: telecommunictio, onis f. Sin: teletransmssio; signorum imaginumque transmssio; verborum imaginumque transmissiones per elctricas undas. Uso: perteneciente o relativo a la telecomunicacin, telecommunicatrius, a, um; ad telecommunicationem prtinens; centro de -, centrum telecommunicationis. telecontrol: telemoderamen, mnis n; v. control (- remoto).

teledifusin: telediffsio, onis f. Sin: telera-

telediario: teledirium, ii n. Sin: telediurnum, i n; telediurna, orum npl; diurnum televisivum; nntia (-orum npl) diurna televisiva; nntii diurni televisfici; nntii cotidiani teleorasis; ephmeris (-dis f) rei televisficae.

telecopia: telecpia, ae f. Uso: relativo a la -, telecopialis, e; ad telecpiam ttinens.

1040

telefnico ditio; televisfica divulgtio. (-onis f) telephnica; acctus (abl acctu) telephnicus; collquium telephnicum.

teledireccin: telemodertio, onis f. Sin: teledirctio; telegubernculum; telemoderamen; ex longinquo dirctio; v. telecontrol.

telefax: telecpia, ae f. Sin: telecopiatrum; isogrphia sive -grapha ex longinquo. Uso: por -, telecopiliter; reproducir documentos por -, telecopiare. teleferaje: telephrica transvctio. Sin: funalis traictio, transvctio, transmssio; funalis transmssio aria.

telefrico: telephrica, ae f; telephricum, i n. Sin: filvia; currus (-us m) funalis; telephrica sellaris; arium vehculum fnibus suspensum. Uso: asiento de -, telephrica sella vel cistella; sellare pegma (-tis n); sllula tractria; cable de -, telephricus rudens (-entis m) , arius rudens; arius suspensus rudens; lnea de -, telephrica via; pilar del -, praealtum fulmentum; transporte por -, per telephricum (vel per arium) rudentem transmssio, transvctio, traictio; vagoneta del -, telephricus crrulus; pndulus in ere capsus (- i m); viaje en -, funalis traictio aria // ascender en -, per funalem ariam transmissionem ascndere; ir en -, telephric (vel telephrico) uti; telephrico crrulo trnsvehi; telephrica sell trnsvehi; transportar algo por -, per telephricum (vel per arium) rudentem liquid transmttere, transvhere, tracere ad (vel in) + ac; viajar en -, telephrico (vel ario) rudenti trnsvehi; cistell funi suspensa trnsvehi; diaet funi suspensa trnsvehi; cistell telephrico (vel ario) rudenti suspensa trnsvehi. telefonar, v. telefonear. telefilm: pellcula televisfica.

telefonear: telephonare (ad liquem, cum liquo, a vel ex loco in locum, de liqua re). Sin: telephnice loqui, clloqui cum liquo; liquem lloqui per telephnium vel telephnum; cum liquo per telephnium clloqui; per translquium cum liquo clloqui; per telephnium (vel ope telephnii) in collquium venire. Uso: - algo, telephnice (telephnio, per telephnium, telephnii ope) liquid dcere; telephnio uti ad liquid nuntiandum. telefonema: telephonma, tis n. Sin: - interurbano, telephnicum collquium longinquum vel extralocale.

telefona: telephnia, ae f. Sin: res telephnica. Uso: - sin hilos, telephnia sine filo (vel sine filis). telefnicamente: telephnice.

telefonazo: telephonma, tis n. Sin: acctio

telefnico: telephnicus, a, um. Sin: telephni vel telephnii (gen); ad telephnium spectans. Uso: aparato -, telephnicum instrumentum; telephnii instrumentum; mchina telephnica; aparato - automtico, ultrneum telephnii instrumentum; cabina o casilla -, cella telephnica; central -, telephnii primria sedes; conversacin -, telephnicum collquium; per telephnium collquium; gua -, index (-dcis m) vel catlogus (-i m) telephnicus; hilo -, telephnicum filum; instalacin -, telephnicus apparatus (-us m); lnea -, arium filum telephnicum; llamada -, per telephnium acctio vel acctus; telephnica acctio; telephnicus acctus; nmero -, nmerus telephnicus; oficina -, rei telephnicae sedes (-is f); telephnii sedes; offcium telephnicum (oficina del servicio -); sedes vel taberna telephnica (lugar de donde se telefonea);

1041

telefonista pulso -, impulsus telephnicus; servicio -, res telephnica // interceptar conversaciones -, collocutiones telephnicas intercpere. suena el -, telephnum tinnit vel sonat. telefonmetro: telephonmetrum, i n. telefoto, v. telefotografa.

telfono: telephnium, ii n. Sin: telephnum vel telphonum, i n; apparatus telephnicus; instrumentum telephnicum. Uso: - automtico, telephnium automticum; - celular, mvil, - porttil, telephnum gestbile; instrumentum telephnicum portbile (quod satllite artificioso gitur); pequeo - celular, telephnulum gestbile; - particular, telephnium privatum; - pastoral, telephnium pastorale; - urbano, interurbano, internacional, telephnium urbanum, interurbanum, internationale vel inter nationes; - de alcanca, monedero, telephnum monetale; - de la casa, telephnium domsticum; - de escritorio, - de mesa, mensale telephnium; - sin hilos, telephnium arium; telephnium filo (vel filis) carens, expers; radiotelephnium; disco del -, discus (-i m) selectrius; nmero de -, nmerus telephnicus; nmerus telephnii vel telephni; nmero local, nmerus localis; nmero de cdigo interurbano, nmerus praeselectrius; timbre del -, telephnii tinntus (-us m) vel tintinnbulum ; tubo del -, auscultbulum; por -, telephnice, telephnio, per telephnium, telephnii ope; ratione telephnica // avisar por -, telephnice monere; discar el nmero de -, nmerum telephnicum elgere vel selgere; hablar por -, telephnice loqui; per telephnium lloqui; levantar el auricular, auscultbulum tllere vel smere; llamar a uno por -, telephnice liquem vocare; liquem per telephnium (vel telephnii ope) vocare; mi - falla, telephnium meum defectivum est; quien habla por -, colloctor, oris m; colloctrix, icis f;

telefonista: (varn) telephnii (vel telephni) minister vel administer (-stri m). Sin: telephonista; telephoneta // (mujer) telephnii (vel telephni) ministra vel administra (-ae f). Sin: telephontria; telephonstria.

telefotografiar: imgines electro (vel elctride, vel elctrica vi) emttere vel transmttere. telefotgrafo: telephotogrphicum instrumentum. telefotogrfico: telephotogrphicus, a, um.

telefotografa: (arte de tomar fotografas de objetos lejanos) telephotogrphia sive -grapha, ae f. Sin: telephotogrphica ars. Uso: por -, telephotogrphice // (fotografa as tomada) telephotum, i n. Sin: telephotogrphica imago.

telegrafiar: (manejar el telgrafo) telgrapho (vel telegrphio) uti // (comunicar por medio del telgrafo) telegraphare liquid ad liquem. Sin: telegrphice liquid licui scrbere, nuntiare, significare; telgrapho (telegrphio; per telgraphum vel per telegrphium) licui liquid scrbere; telgraphi (vel telegrphii) ope liquid licui scrbere; telegrphice communicare cum liquo.

telegrafa: (arte de construir, instalar y manejar los telgrafos) telegrphia sive -grapha, ae f. Sin: telegrphica scintia vel ars // (servicio pblico de comunicaciones telegrficas) telegrphicum exerctium vel ministrium. Uso: - sin hilos, radiotelegrphia.

telefotograma: telephotogramma, tis n.

telegrficamente: telegrphice. Sin: per telgraphum vel per telegrphium; telgraphi vel telegrphii ope.

1042

telerreceptor telegrfico: telegrphicus, a, um. Sin: ad telgraphum (vel ad telegrphium) prtinens; ad telegrphiam ttinens. Uso: comunicacin -, communictio telegrphica, funcionario -, telgrapho vel telegrphio praepsitus; oficina -, telgraphi vel telegrphii sedes; respuesta -, telegrphicum responsum // fig pressus, a, um. Sin: strictus; brevis. telemtica: telemtica, ae f; telemtice, es f. Sin: res telemtica.

telemecnica: telemechnica, ae f; telemechnice, es f. Sin: res telemechnica. telemecnico: telemechnicus, a, um. Sin: ad telemechnicam prtinens. telemetra: telemtria sive -metra, ae f. telemtrico: telemtricus, a, um.

telegrama: telegramma, tis n. Sin: telegraphema, tis n; nntius telegrphicus; nntium telegrphicum; nntius per telgraphum ( vel per telegrphium) perferendus (- a enviar) vel perlatus (- enviado); communictio telegrphica. Uso: - cifrado, telegramma secretum, vel arcanum, vel per notas impressum; - enviado por uno, telegrphicus nntius ab liquo datus; por -, telegraphmate; enviar un a alguien, telegramma vel telegraphema ad liquem mttere; me hizo enviar el siguiente -, hoc ad me perferendum telegramma curavit. teleguiar: e longinquo dirgere. teleimpresor, v. teletipo. telemando, v. teledireccin.

telgrafo: telgraphum, i n; telegrphium, ii n. Sin: instrumentum telegrphicum; mchina telegrphica. Uso: oficina de telgrafos, rei telegrphicae sedes; telgraphi vel telegrphii sedes; - elctrico, marino, ptico, telgraphum elctricum, marinum, pticum; - sin hilos, telgraphum filo (vel filis) carens vel expers.

telegrafista: (varn) telegraphista, ae m. Sin: telegrapheta, ae m; scriba telegrphicus; telgraphi (vel telegrphii) administer vel minister // (mujer) telegraphstria, ae f. Sin: telegraphtria; telgraphi (vel telegrphii) administra vel ministra.

telmetro: telmetrum, i n. Sin: spatiorum index (-dcis mf); longinquitatis index; longinquitati metiendae instrumentum; instrumentum intervallis metiendis. telenoticias: telenntii, orum mpl. Sin: teleptici nntii.

telenovela: fbula televisfica vel televisionalis. Sin: commentcia fbula televisfica.

teleobjetivo: teleobiectivum, i n. Sin: telelentcula, ae f; telespecillum; teleorbculus; teleculus. teleologa: teleolgia sive -loga, ae f. teleolgico: teleolgicus, a, um. telelogo: telelogus, i m.

telerreceptor: telereceptrium, ii n. Sin: receptrium televisrium vel televisuale.


1043

teleptico: telepthicus, a, um. Sin: ad telepatham ttinens.

telepata: telepatha, ae f. Sin: nimi praesnsio vel praesagtio (-onis f); remotae rei persnsio; remotarum rerum praesnsio vel odor (-oris m). Uso: tener -, liquid, procul ab eius conspectu, sentire vel praesentire.

telescpico telescpico: telescpicus, a, um. Sin: telescpii (gen); ad telescpium spectans. ventum // (- como ciencia) ars televisfica // (transmisin de imgenes a distancia) televsio, onis f. Sin: telehorama, tis n; telehorasis, is f; teleopsis, is f; transmssio televisiva. Uso: - en blanco y negro, televsio bcolor; - en colores, televsio multcolor, multicoloris, multicolora, multicolria; - estereoscpica, televsio vel telehorasis stereoscpica; - por cable, televsio caplaris; aparato de -, v. televisor; sala para -, televisrium; mirar, ver por -, televisfico instrumento spectare; liquid in scrnio televisfico contueri; mirar, ver -, televisionem videre, spectare; televisfice spectare; por -, televisfice; per televisionem vel per telehorasin; televisionis ope; programa de -, televisionis programma. television watch: instrumentum televisficum et horolgium.

telescopio: telescpium, ii n. Sin: perspicillum astronmicum. Uso: - astronmico, astroscpium; - electrnico, telescpium electrnicum; - espacial, telescpium rbicum; - extra-atmosfrico, telescpium extra-atmosphericum; investigar algo con el -, liquid telescpio investigare. telesilla: aria vel telephrica sella. Sin: telenartatrum; anabathrum nartatrium; v. telefrico. telesqu: nivtraha aria. teletipia: teletpia, ae f. telespectador, v. televidente.

teletipo: (aparato) teltypon vel teltypum, i n. Sin: teletpica, ae f; mchina teletpica, telescribens, telescriptria; instrumentum teletpicum vel telescriptrium. Uso: mecanismo de un -, teltypi machintio vel machinamentum // (mensaje) teletpicum, i n (nntium). televidente: televidens, entis. Sin: televisor, telespectator vel teleaspector, oris m. teletransmisor: emissrium televisficum.

televisado: televisione (vel per televisionem, vel televisionis ope) diffusus vel transmissus. Sin: televisfice vel televisuliter diffusus vel transmissus. televisar: telehorare. Sin: televisione (vel per televisionem, vel televisionis ope) diffndere vel transmttere; televisfice (vel televisuliter) diffndere vel transmttere. televisin: (- como invento) televisficum in-

televisor: televisrium, ii n. Sin: televistrum; instrumentum televisrium, televisficum, televisuale, telehormicum; scrnium televisrium vel televisficum; capsella televisualis vel telehormica; televisfica vel telehormatis mchina; telepticum vel telehormicum machinamentum; telepticum vel teleopsis instrumentum. Uso: - transistor, capsella telehormica transistrio acta; pantalla del -, televisficum album; - en blanco y negro, televisrium instrumentum bcolor; - en color, instrumentum televisficum coloratum; televisrium (vel televistrum) multicolorum vel multcolor; apagar el -, televisrium vel televistrum exstnguere; encender, prender el -, televisrium vel televistrum accndere; sentarse o estar sentado ante el -, ad (vel ante, vel apud) televisrium sedere.

televisivo: televisficus, a, um. Sin: televisualis; televisrius; ad televisionem prtinens. Uso: estudio -, sedes televisfica; serie -, sries televisria.

1044

temperatura televisora: (estacin transmisora) sttio televisria, televisualis, televisfica. Uso: - nacional, nationis televisfica sttio; sttio televisria nationalis. volbile; - indolente, segnis ndoles; el propio -, sua natura prpria; - propenso a la virtud; virtutis ndoles; ad virtutem ndoles; sensual, ingnium ad libdinem proclive; tiene un - bilioso, natur est biliosus, stomachosus, iracundus; vivir segn el propio - y gusto, ingnio suo vvere // (arbitrio para terminar las contiendas o para olvidar dificultades) via, ae f. Sin: rtio; conslium; inventum; artifcium // (temperie) temperatura, ae f. Sin: tempries, i f; caeli tempertio // (constitucin del cuerpo) crporis natura, constittio, hbitus, habitudo // (fig, vitalidad, vivacidad) vitlitas, atis f. Sin: vitalis vis; vigor; vivcitas; ingnii vivcitas.

tlex: (sistema de comunicacin por medio de teletipos) rete telescriptcium. Sin: systema communicationis teletpicae // (la misma comunicacin) teletpica communictio // (aparato) teletpicum instrumentum. Sin: mechanema teletpicum // (mensaje) telescriptum, i n. Sin: teletpicum. telofase: telophasis, is f. teln: aulaeum, i n. Sin: siprium. Uso: bajar el -, aulaeum demttere; levantar el -, aulaeum tllere. Uso: baja el -, demttitur aulaeum. tema: (asunto, materia) res, rei f. Sin: propsitum; argumentum; propostio; res propsita. Uso: - complicado, argumentum implicatum; - delicado, multae prudntiae res; - religiosos, thmata religiosa; apartarse del - asignado, a propsito gredi vel aberrare; desarrollar el - , id, quod propsitum est, tractare; volver al -, ad propsitum reverti // Ms modus msicus // Gram thema, tis n. temblor: tremor, ris m. Uso: - de tierra, tremor; terrae motus. TEM: via autocintica transeuropaea.

tmpano: - de hielo, ampla glcies (-i f) flitans.

temperamento: (carcter, manera de ser o de reaccionar de las personas) ingnium, ii n. Sin: ndoles, is f; natura. Uso: - bueno, duro, firme, fogoso, inhumano, manso, voluble, ingnium bonum, durum, firmum, vhemens, inhumanum, mansuetum vel mite,

temperatura: (grado de calor en los cuerpos) calor, oris m. Sin: caloris gradus (-us m). Uso: alta -, calor ardens, frvidus, vhemens; aestus (-us m); ardor; fervor; - baja, calor minor vel mnimus; frigus, ris n; - elevada, calor maior; - justa, tempertio caloris; - mxima, mximus caloris gradus; caloris culmen (-mnis n); fervoris fastgium; - tibia, tepor. Uso: tiene una - alta, baja, calidior, frigidior est // (calor del cuerpo) naturalis calor // (fiebre) calor, oris m. Sin: febris, is f; febris aestus (-us m). Uso: - alta, aestus et febris; descenso, desaparicin de la - febril, febris remssio vel decessus (-us m); medir la - febril, febris calorem metiri; tener una alta, aestu febrique iactari; tener un poco de -, febrcul laborare // (estado atmosfrico del aire) temperatura, ae f. Sin: tempries, i f; caeli temperatura vel tempertio; tempestas (-atis f); status (-us m) caeli; caelum; r, ris (ac rem vel ra) m. Uso: - alta, aestus (-us m); ardor; fervor; magni calores; - altsima, mximi calores; - baja, fra, frgidus r; frgidum caelum; - bajsima, tempestas perfrgida; - excesiva, nmii calores; - exterior, temperatura externa; - inclemente, immite caelum; - justa, favorable, ris tempries; tempries caeli; r temperatus; caelum temperatum; - tibia, tepor solis; - de

1045

tempestad la tierra, totus orbis terrarum temperatura; cambio brusco de -, sbita ris (vel caeli) muttio; fluctuacin de la -, varitio temperaturae; hay una - primaveral, otoal, r vernat, autumnat; la - es de ms de cuatro grados, temperatura amplius quattuor grduum est. extra praecpua tmpora anni.

templar: (dar el temple a un metal o al vidrio u otras materias) - el cobre, el hierro, el acero, aes (aeris n) , ferrum, chlybem conflare et temperare // (dar mayor dureza al metal o al cristal) durare. Sin: indurare; roborare. templario: templrius, ii m. Sin: templaris, is m.

tempestad: tempestas, atis f. Uso: - tropical, tempestas tropicalis.

temporalidad: (cualidad de temporal) temporlitas, atis f // (frutos y cualquier cosa profana que los eclesisticos perciben de sus beneficios o prebendas) bona temporlia. Sin: benefcii ecclesistici rditus (-us m). temporalmente: temporliter. Sin: temporrie; ad tempus.

temporal: (del tiempo) tmporis. Uso: bienes -, bona temporlia; poder -, rei pblicae administrtio; poder - del Papa, humanum Pontficis imprium // (que dura algn tiempo) v. temporneo // (que pasa con el tiempo, fugaz) brevis, e. Sin: fugax, acis; fluxus; caducus; bienes -, bona fluxa vel caduca; cosas humanas -, res humanae caducae; gloria -, fluxa glria; placeres -, volcria gudia.

templete: sacellum, i n. Sin: aedcula; fnulum. Uso: - levantado en una encrucijada, cmpitum, i n.

temple: (temperie, estado de la atmsfera) tempries, i f // (temperatura) temperatura, ae f // (punto de dureza o elasticidad que se da a un metal) durtia, ae f. Sin: rigor; metalli tempertio ac durtia; temperata metalli durtia, dritas, durties. Uso: dar el - a un metal, v. templar // pintura al -, tbula picta colribus aqu dilutis; pintar al -, colribus aqu dilutis (vel temperatis) pngere; colribus aqu glutinat dilutis (vel temperatis) pngere // Orden del Temple, Ordo Templrium.

temporneo: temporneus, a, um. Sin: temporrius; temporalis; ad tempus. Uso: amistad -, amictia temporalis; cargo -, munus ad tempus datum; concesin -, temporalis concssio. temporero: conventcius minister.

templo: templum, i n. Sin: aedes, is f; sacra aedes; fanum. Uso: cuidador del -, necorus, i m; guardin del -, aedtuus, aedtimus, aedtumus, i m; vestbulo del -, pronaos vel pronaus, i m; pronaon vel pronaum, i n.

tenazas: forceps, cpis mf. Sin: forfex, fcis mf. tendencia: inclintio, onis f. Sin: propnsio; proclvitas; stdium; propensum in liquem (vel in liquid) stdium; propensa in liquem (vel in liquid) voluntas. Uso: - aristocrticas, optimatum (vel optimtium) dominats stdia; - democrticas, popularis imprii sttenca: tinca vulgaris.

tenacillas: (para agarrar terrones de azcar, dulces y otras cosas) forcpula, ae f // (para rizar el pelo) calamister, tri m // (para arrancar el pelo o el vello) volsella, ae f.

temporada: - alta, tempus praecpuum anni; - deportiva, tempus ludicrorum; fuera de -,

1046

tenis dium; - pacficas, pacis stdia; las - secretas del nimo, ntima nimi stdia; sealada - o propensin natural a , praecpua vel praeclara ndoles ad + ac; praecpuum vel praeclarum ingnium ad + ac; contra las propias -, repugnante natur; tener - contrarias a , ab liqua re abhorrere; ab liqua re averso nimo esse; tener - natural a , stdio alicius rei teneri; natur propensum esse ad + ac // (fuerza que impulsa un cuerpo a dirigirse hacia un punto) vis. Uso: - centrpeta de los cuerpos, vis gravitatis. cnula. Uso: - trinchante, frcula ministratria; furcilla vel frcula culinria; golpe de -, frculae ictus (-us m).

tendenciosamente: sbdole. Sin: ambgue; (con el propsito de engaar) captiose; (con animosidad) accenso stdio in liquem. tendenciosidad: ambigitas sbdola. Sin: ambguus ac malitiosus nimus; (animosidad) stdium; (voluntad de engaar) prvitas.

tendencioso: sbdolus, a, um. Sin: ambguus, (no imparcial) haud equus, (- en el razonamiento) captiosus; (malicioso) malitiosus. Uso: discurso -, rtio ambgua ac sbdola; preguntas -, ambguae ac malitiosae interrogationes; sospecha -, malitiosa suspcio. tnder: carbonrium, ii n. Sin: plaustrum carbonrium; carbonrius currus; currus auxiliaris vel auxilirius.

tenedura de libros: (cargo del tenedor de libros) rationrium munus (-nris n) vel offcium. Sin: rationrii (vel ratiocinatoris, vel calculatoris, vel computatoris) munus // (oficina) rationria vel rationrii sedes (-is f). Sin: ratiocinatoris sedes vel offcium; officina tabularum; officina tabularum accepti et expensi; officina librria // (ciencia) scintia rationria. Sin: computandi doctrina; ars ratiocinandi; ratiocinandi vel rationum scintia; tabularum ars vel rtio // (los documentos de la -) rationrium, ii n. Sin: tbulae, arum fpl; codex, dcis m; rationlia, ium npl; tbulae (vel codex) accepti et expensi. tenera, v. curtidura. tensmico: tensmicus, a, um. Sin: ad tenesmum ttinens. teniente: (Mil, oficial) subcentrio vel succentrio, onis m. Sin: succentrio maior; tenens, entis m. Uso: - coronel, tribunus mlitum vicrius; subpraefectus cohortis; tenens columnellus vel columellus, - general, praefectus legionis; tenens generalis // - alcalde, - de alcalde, promagister urbis vel ppidi // - cura, crio minor. tenesmo: tenesmus vel tenesmos, i m.

tenedor de libros: rationrius, ii m. Sin: ratiocinator; calculator; computator; v. contable, contador.

tendero: (dueo o dependiente de una tienda, especialmente de comestibles) tabernrius, ii m. Sin: propla, ae m; caupo vel copo, onis m // (persona que hace tiendas de campaa o cuida de ellas) tabernaculrius vel tabernaclrius, ii m. tenedor: (utensilio de mesa) frcula, ae f; frcula escria. Sin: furcilla; furccula; fus-

tendera: tabernria, ae f.

tenis: tenildium vel taenildium, ii n. Sin: tenildus, i m; manubriati retculi ludus (-i m) vel lusus (-us m); pilae et retculi ludus; pilae reticulique ludus. Uso: - de mesa, v. ping pong; lawn -, tenildium pratense; cancha de -, campus tenildii vel tenilusrius; campus te-

1047

tenista nildio ludendo; campus manubriato retculo ludendo; raqueta de -, manubriatum retculum; jugar al -, tenildere; tenildio ldere; manubriato retculo ldere; pil reticuloque ldere; persona que juega al -, v. tenista. magna) tnsio vel tensura; baja -, tnuis (vel demissa, vel exgua, vel inferior) tnsio; elctrica, elctrica tnsio; - interna, tnsio interna; - mental, nimi intntio; mentis contntio; nimus erectus vel experrectus; negativa, tnsio negativa, - psquica, tnsio pschica; - de vapor, vaporis pressus // - internacional, inter nationes amictiae nuttio; pblicae inter nationes necessitdines nutantes.

tenor: (voz media entre contralto y bartono) tenor, oris m. Sin: vox mdia vel plena // (persona que tiene esta voz) tenor, oris m. Sin: mdiae vocis cantor; homo mdia voce; msicus mdia (vel plena) voce canens // (contenido de un escrito o discurso) exemplum, i n; rtio, onis f. Uso: carta de este -, ltterae hac ratione (vel hoc exemplo, vel in hunc modum) scriptae // (constitucin u orden firme y estable de una cosa) tenor, oris m. Sin: rtio, modus; consuetudo. Uso: - de vida, tenor vitae; vitae modus vel consuetudo; vivendi rtio; a este -, por el mismo estilo, uno tenore; eadem sentnti; uno vel eodem exemplo // (disposicin, espritu de una ley) tenor, oris m. Uso: a - de ley, ex lege vel ex lgibus; lege vel lgibus; pro tenore legis; secundum tenorem (vel ex tenore) legis; a - de testamento, testamento. tenorrafia: tenorrhphia sive -rrhapha, ae f. tenotoma: tenotmia sive -toma, ae f. Sin: tenontis sctio. tenotomista: tenotmiae peritus vel callens.

tennis, v. tenis.

tenista: tenilusor, oris m. Sin: tenildius, ii m; tenildens, entis; manubriati retculi lusor; manubriato retculo ludens; qui tenildio ludit, qui manubriato retculo ludit ; qui pil et retculo ludit.

tentacin: (instigacin o estmulo que induce a algo malo) tenttio vel tempttio, onis f. Sin: tentamentum vel temptamentum; tentamen vel temptamen, mnis n; allecttio; sollicittio; ad malum sollicittio; pravi vel trbidi nimi motus. Uso: dejarse vencer por la -, tentatione (vel tentamento, vel tentmine) llici, llici, pllici; reprimir, vencer las -, tentationes (vel tentamenta, vel tentmina) cohibere, corcere, comprmere, sedare // (deseo) cupditas, atis f. Uso: sentir la - de (hacer) algo, alicius rei (faciendae) cupiditate flagrare. tentador: tentator vel temptator, oris m. Sin: insidiator; (dicho de quien intenta corromper mediante dinero o regalos) corruptor. Uso: de mujeres, mulerum sollicitator. tentadora: tentatrix vel temptatrix, icis f. Sin: insidiatrix; quae llicit.

tensin: tnsio, onis f. Sin: intnsio; intntio; contntio; tensura; pressus, us m. Uso: - arterial, arteriarum intntio, snguinis pressus; alta - (de la electricidad), alta (vel ltior, vel

tentar: (instigar, seducir) tentare vel temptare. Sin: sollicitare. Uso: - a hacer una cosa, liquem (vel alicius nimum) tentare (vel sollicitare) ad rem faciendam; - con halagos, liquem allcere, illcere, pellcere; - con dinero, con regalos, liquem pecuni, donis corrmpere vel subornare; dejarse - por las promesas, las esperanzas, promissis, spe induci // (ensayar o experimentar) experiri. Sin: conari, tentare vel temptare, periclitari. Uso: - la suerte, fortunam tentare vel periclitari; - los remedios extremos, ltima experiri;

1048

teora - todos los remedios, mnia experiri; - una gran empresa, magnum opus conari. rebus sacris scintia; divinarum rerum doctrina vel cogntio; theolgica disciplina. Uso: - dogmtica, espiritual, mstica, theolgia dogmtica, spiritualis, mstica; - del cuerpo, theolgia crporis. teolgico: theolgicus, a, um. Sin: ad theolgiam spectans.

teobroma: theobrma, tis n; theobrma, ae f. teocntrico: theocntricus, a, um. teocentrismo: theocentrismus, i m. Sin: doctrina theocntrica.

tentempi: gustatincula, ae f. Sin: gstulum; v. refrigerio.

tentativa: tentamentum vel temptamentum, i n. Sin: tentamen vel temptamen (-mnis n); experimentum; conatus, us m vel conatum, i n. Uso: hacer alguna -, liquid tentare; hacer todas las -, mnia tentare.

teologizar: de theolgia tractare. Sin: theolgiam explanare; iuxta princpia theolgica ratiocinari. telogo: thelogus, i m. Sin: theolgiae studiosus, professor, callens, peritus.

teocracia: theocrtia sive -crata, ae f. Sin: sacerdotum dominatus (-us m) vel imprium. teocrtico: theocrticus, a, um. Sin: ad theocrtiam prtinens ; ad sacerdotum dominatum ttinens teodicea: theodicea, ae f.

teortica: theortica, ae f; theortice, es f. Sin: philosphia theortica.

teorema: theorema, atis (dat y abl pl -atis y -tibus) n.

teodolito: theodolites, ae m; theodolithum, i n. teofana: theophana, ae f. Sin: Dei manifesttio.

teologa: theolgia sive -loga, ae f. Sin: doctrina de Deo; disciplina de rebus divinis; de

teologal: theologalis, e. Uso: vida -, vita theologalis.

teloga: theloga, ae f.

teogona: theognia sive -gona, ae f. Sin: deorum origo vel procretio.

teora: (conocimiento especulativo puramente racional) theria sive theora, ae f. Sin: rtio; specultio, cogittio. Uso: en -, theortice; in ratione et disciplina; - y prctica, scintia atque usus (-us m); rtio et usus; en y en prctica, ratione et usu; en - ..., en prctica ..., cogitatione , re ...; ni en prctica ni en -, nec usu nec ratione; aprender en -, therice dscere; esto es verdadero en -, hoc cogitatione verum est // (principios generales de un arte o ciencia) cogntio, onis f. Sin: rtio; ars; doctrina; disciplina; artis praecepta. Uso: - atmica, theria atomstica; atomorum theria; - epicrea, Epicuri rtio (vel instittio, vel rtio disciplinaque); - filosfica, philosphiae disciplina; philosophandi rtio; nuevas, novae disciplinarum frmulae; - de la dialctica, dialctica, ae f., dialctice, es f; disserendi rtio; - de la evolucin, v. trans-

teortico: theorticus, a, um. Sin: contemplativus; speculativus; rationalis. Uso: filosofa -, philosphia contemplativa.

1049

terica formismo; - de la relatividad, relativitatis theria; la - es confirmada por la prctica, usus doctrinam confirmat; unir la - a la prctica, doctrinam ad usum adingere; vale ms la prctica que la -, usus magistrorum praecepta sperat // (explicacin de un fenmeno) rtio, onis f. Sin: theria; sentntia. Uso: segn la - de uno, de (vel ex) sentntia alicius // (procesin) pompa, ae f. tericamente: therice. Sin: theortice, speculative, cogitatione, doctrin, ratione; ex artis praeceptis (= segn los preceptos tericos). Uso: terica y prcticamente, cogitatione et re; ratione et usu. terica: therica, ae f; therice, es f. sttio intensiva; - ocupacional, ergotherapa; exigencias de la -, sanationis postulata; aplicar una -, curationem aegroto adhibere; buscar una nueva -, novam medendi rationem investigare teratologa: theratolgia sive -loga, ae f. tercera: (alcahueta) lena, ae f. tercer mundo, v. mundo.

terico: thericus, a, um. Sin: rationalis, e; speculativus; qui (quae, quod) in cogitatione psitus est. Uso: medicina -, medicina rationalis; rationalis medicinae ars // (dicho de una persona) thericus, i m. Sin: theorticus. teorizar: subtliter vel subtlius disputare. teosofa: theosphia sive -sopha, ae f.

teraputico: theraputicus, a, um. Sin: salutaris; medicinalis; ad medendum idneus. Uso: eficacia -, vis mdica; medendi virtus; sanandi vis; sistema -, rtio sanandi.

teraputica: theraputica, ae f; theraputice, es f. Sin: disciplina theraputica.

terapeuta: therapeuta, ae m. Sin: theraputices vel therapae peritus.

teosfico: theosphicus, a, um.

terapia: therapa, ae f. Sin: curandi ars vel mthodus; medendi rtio, morborum sanandorum rtio; curtio. Uso: - intensiva, curtio efficcior; (unidad de cuidados intensivos)

terciopelo: vellutum, i n. Sin: amphtapa; amphimallum vel amphimllium. Uso: - de algodn, vellutum xlinum; - de lana, vellutum lneum, lanare, lanatum; - de seda,

terciopelado: (especie de tejido semejante al terciopelo) pannus villosus.

tercio: trtia pars (partis f). Uso: dos - (2/3), duae trtiae partes; ms de los dos - de los parlamentarios, plus quam duae trtiae partes parlamentariorum.

terciario: adj tertirius, a, um // (sust, era cenozoica) aevum tertirium vel caenozicum; aera (vel aetas) tertiria vel caenozica // (persona que profesa una de las rdenes terceras) tertirius, ii m. Sin: tertianus. Uso: franciscano, franciscalis tertianus vel tertirius; frater franciscalis tertianus; franciscalis e trtio rdine; trtii rdinis discpulus; Francisci minor ssecla.

terceto: (combinacin de tres versos) trstichum vel trstichon, i n. Sin: stropha ternis vrsibus modulata. Uso: - dantesco, trstichum dantiscum // (composicin para tres voces o instrumentos) tricnium, ii n. Sin: trnio vel trio, onis m; trium vocum cantus (-i m) vel concentus (-us m); trium instrumentorum concentus // (conjunto de tres voces o instrumentos) tres msici; tria instrumenta (msica).

1050

termo vellutum sricum. Uso: - en pez, desnere in piscem; la libertad termina en la esclavitud, libertas cadit in servtium; palabras que terminan del mismo modo, verba eodem pacto cadntia; verba quae cadunt simliter.

Teresa: Thersia, ae f. Uso: Madre - de Calcuta, Mater Thersia a Calcutta. tergiversacin: tergiverstio, onis f.

termas: (baos pblicos de los romanos; edificio con baos de aguas termales) thermae, arum fpl // (sitio donde hay aguas termales para baarse) clida lavacra. Sin: calntia stagna; aquae clidae. termes, v. trmite.

termal: thermalis, e. Sin: thermarum (gen pl); clidus. Uso: aguas -, thermae, arum fpl; clidae aquae.

terliz, v. dril.

trmico : thrmicus, a, um. Sin : thermnticus; temperii vel caloris (gen); ad calorem prtinens. Uso: energa -, energa vel vis thrmica. terminal: adj terminalis, e. Sin: extremus; ad trminum ttinens. Uso: punto -, punctum terminale; slaba, vocal -, sllaba, vocalis terminalis // (estacin) sttio terminalis. terminacin: termintio, onis f.

terminal (Inform, mquina con teclado y pantalla mediante la cual se proporcionan datos a una computadora o se obtiene informacin de ella): terminale, is n.

terminolgico: terminolgicus, a, um. Sin: ad vocbula prpria spectans. termitero: trmitum tectum. trmite: tarmes vel termes, mtis m. Uso: las -, trmites, um mpl; formicae trmites.

terminologa: terminolgia sive -loga, ae f. Sin: terminorum (scintiae vel artis) stdium; nomenclatura; nmina, um npl; vocbula, orum npl; voces locutionesque; verba dictionesque; prpria alicius disciplinae (vel doctrinae, vel artis) vocbula. Uso: econmico-social, de re oeconmica et sociali voces locutionesque; rerum oeconomicarum et socilium nmina; - elegante, sermo legans; sermonis elegntia; - latina, terminolgia latina; la nueva -, nova verba; verborum (vel vocabulorum) nvitas; - popular, plebius sermo; - tcnica, artis vocbula; la usada por un escritor, prpria cuiusdam scriptoris verba; terminorum usus cuiusdam scriptoris.

trmino: (palabra) verbum, i n. Sin: vocbulum; vox, vocis f; trminus, i m. Uso: tcnicos, verba rtium prpria; vocbula cuiusdam artis (vel disciplinae) prpria; - tcnico del pluralismo, trminus tchnicus pluralismi; en estos -, his verbis; sin medios -, non contis nec remulco // (fin) finis, is m. Sin: trminus.

terminar: (poner trmino a algo) fnire. Sin: terminare; liquid ad finem (vel xitum) perdcere; alicius rei finem fcere. Uso: - la guerra, bellum finire; - el discurso, orationem finire // (acabar) liquid confcere, perfcere, pergere // intr desnere. Sin: cdere.

termo: thermphorum, i n; thermphorus, i m. Sin: thermophylcium; thermolagoena; lagoena caldria vel calefactria; lagoena clida servans vel rtinens; (para conservar la temperatura fra) lagoena frigidria; lagoena

1051

termobaromtrico frgida servans vel rtinens. lodcula thermntica.

termobaromtrico: thermobaromtricus, a, um. termobarmetro: thermobarmetrum, i n. termocauterio: thermocautrium, ii n.

termognesis: thermognesis, is (ac -in) f.

termognico: thermognicus, a, um. Sin: ad thermognesin prtinens. termgeno: thermgenus, a, um. Sin: calorem gignens.

termodinmica: thermodynmica, ae f; thermodynmice, es f. Sin: thermodynmica doctrina, disciplina, rtio, ars; caloris eiusque vrium leges ac doctrina. termodinmico: thermodynmicus, a, um.

termodifusin: thermodiffsio, onis f. Sin: caloris diffsio vel propagtio.

termoconvector: instrumentum convectrium.

termocauterizacin: onis f.

thermocauteriztio,

termografa: thermogrphia sive -grapha, ae f. termgrafo: thermgraphum, i n. Sin: thermogrphium. termologa: thermolgia sive -loga, ae f. Sin: caloris (vel de calore) doctrina, disciplina, scintia. termograma: thermogramma, tis n. termogrfico: thermogrphicus, a, um.

termoelectricidad: (energa producida por el calor) thermolectris, dis f. Sin: thermolectrcitas; thermolctrica vis // (parte de la fsica que estudia esta energa) thermolctrica doctrina, disciplina, scintia. termoelctrico: thermolctricus, a, um. termoestesia: thermoaesthsia sive -aesthesa, ae f. thermoaesthesime-

termolgico: thermolgicus, a, um. Sin: ad thermolgiam (vel ad caloris doctrinam) ttinens.

termofobia: thermophbia sive -phoba, ae f. Sin: caloris horror, pavor, terror, metus, timor.

termoestesimetro: trum, i n.

termomanmetro: thermomanmetrum, i n.

termomagnetismo: (magnetismo desarrollado por el calor) thermomagnetismus, i m. Sin: thermomagntica vis // (parte de la Fsica que trata de este magnetismo) thermomagntica doctrina, disciplina, scintia.

termomagntico: thermomagnticus, a, um. Sin: ad thermomagnetismum (vel ad thermomagnticam vim) spectans.

termforo: adj thermphorus, a, um // sust thermphorus, i m; thermphorum. Sin:

termomecnica: thermomechnica, ae f. Sin: thermomechnica doctrina, disciplina, scintia; caloris mechnica. termomecnico: thermomechnicus, a, um.

1052

territorialidad Sin: ad thermomechnicam (vel ad caloris mechnicam) prtinens. terrapln: agger, ris m. Uso: construir un -, ggerem fcere, apparare, icere, exstrere, instrere.

termmetro: thermmetrum, i n. Sin: caloris index, dcis mf. Uso: el - seala 20 grados bajo cero, thermmetrum viginti gradus infra 0 nmerum ndicat. termonuclear: thermonuclearis, e; thermonuclerius, a, um. Sin: thermoatmicus.

termomtrico: thermomtricus, a, um. Sin: ad caloris ndicem ttinens.

terraplenar: (llenar de tierra un vaco o hueco) ggere explere vel vestire // (acumular tierra para levantar un terrapln) aggerare (vel exaggerare) terram. terrqueo: terrqueus, a, um.

termoqumico: thermochmicus vel thermochmicus, i m. termos, v. termo.

termoqumica: thermochmica, ae f; thermochmica; thermochmice, es; thermochmia, thermochmia; thermochmica (vel thermochmica) doctrina, disciplina, scintia.

terraza: solrium, ii n. Sin: subdval, lis n; subdile, is n. Uso: - cubierta, subtegulneum.

termoscpico: thermoscpicus, a, um. Sin: ad thermoscpiam spectans. termscopo, v. termoscopio. termoscopio: thermoscpium, ii n.

termoscopia: thermoscpia sive -scopa, ae f.

terremoto: terraemotus vel terrae motus (-us m). Sin: terrae tremor vel frmitus (-us m); concssio, onis f. Uso: - ondulatorio, terrae oscilltio; centro del -, centrum terraemots; sacudimiento de -, concussus, us m ; el terremoto tuvo una intensidad de 8, 9 grados segn las mediciones sismolgicas, terraemotus secundum mensuras sismolgicas fortitdinem 8, 9 grduum hbuit; se dice que la intensidad del - fue de 8,7 grados en la escala de Richter, vis concussionis in scala richteriana octo vrgula septem fuisse dicitur. terreno: - fiscal, ager (agri m) pblicus.

termosifn: thermospho vel thermosphon, onis m. Sin: caleductus, us m; calefacientis aquae ductus; instrumentum calefactrium; calefctio aquria. termostato o termstato: thermstatum, i n. Sin: caloris moderatrium.

terrestre: adj terrestris, stre; terrester, stris, stre // sust terrcola, ae f. Sin : orbcola, ae f. Uso: los -, orbcolae, arum mpl; terrcolae, arum mpl. terrgeno: adj terrgenus, a, um. Sin: e terra gnitus, natus, ortus; terrae prprius // sust terrgena, ae mf. territorial: territorialis, e. Uso: lmites -, territoriales trmini. territorialidad: territorilitas, atis f. Sin: terrier, v. fox terrier.

terracota: terra cocta vel fctilis. Sin: figuralis creta. Uso: de -, fctilis, e.

1053

territorio territorilium legum vis. estilo, etc, puro, limpio, bruido) purus, a, um. Sin: limatus; tornatus; poltus.

territorio: territrium, ii n. Sin: fines, ium mpl; (en sentido amplio) rgio, onis f. Uso: antrtico, austrina rgio. terrn: (pedazo pequeo de azcar u otras cosas) - de azcar, scchari frstulum vel pastillus. terrorfico: formidulosus, a, um. Uso: guerra muy -, formidulosssimum bellum.

tersura: nitor, ris m. Sin: lvitas. Uso: - de lenguaje, nitor orationis vel loquendi. tesis: thesis, is (ac -in, abl -i) . Sin: questio; propostio; propsitum; res propsita; sentntia. Uso: considerar una -, causam gere; in quaestione versari; proponer una -, causam propnere vel pnere // (disertacin presentada para doctorarse) thesis, is f. Sin: questio lureae adipiscendae // (en la mtrica clsica, descenso del pie con que se regulaba el ritmo) thesis, is f. Sin: postio; tempus forte. tesmforo: thesmsphorus, a, um. lgifer, fra, frum. Sin: tesina: thesina, ae f.

terrorismo: terrorismus, i m. Sin: tromocrtia sive -crata, ae f; terrfica vel saeva domintio; terror. Uso: - internacional, tromocrtia internationalis; - como sistema, terrendi rtio; omnes terrendi rtio; emplea el - como sistema, omnes terrendi ratione abtitur; en esa regin domina el -, in ea regione terror dominatur; naciones que favorecen el -, civitates terrorismo faventes.

terrorista: adj terrorsticus, a, um. Sin: tromocrticus; ad rgimen terroris prtinens. Uso: ataque -, mpetus (-us m) terrorsticus; crimen -, fcinus terrorsticum (in + ac); golpe -, ictus (-us m) terrorsticus; red - Al Qaida, rete terrorsticum Al Qaida // sust terrorista, ae m. Sin: trritor; tromcrata, ae m; tromcrates, ae m; terroris fautor; homo terrficus; homo seditiosus et saevus; homo facinorosus, scelestus, nefrius; homo terrorem ppulo ngerens vel nferens; qui terrorem (ppulo) facit, nicit, affert, infert (referido al presente). Uso: - islmicos, tromcratae islamstici; terroristas Tupac Amaru, tromcratae tupacamaruenses; terroristas de extrema derecha o izquierda, tromcratae, extremarum prtium dexterarum aut sinistrarum sectatores; hay que capturar a los -, territores capiendi sunt.

tesmotetas, testomotetes o tesmoteto: thesmothtus, i m; thesmothta, ae m. Sin: legum custos. tesorera, v. cajera. tesorera: (erario) aerrium, ii n. Sin: pblicum aerrium // (administracin del erario pblico) aerrii pblici administrtio.

terso: (limpio, ntido) tersus, a, um. Sin: ntidus; poltus // (fig, tratndose de lenguaje,

test: probtio, onis f. Sin: proba, ae f; examen; experimentum; perculum.

tesoro: thesurus, i m. Uso: del -, thesaurrius; la Isla del -, Insula Thesaurria; ministro del -, aerrii praefectus // (fig, de persona) delciae , arum fpl. Uso: - mo! , dulcssima rerum!

tesorero: thesaurrius, ii m. Sin: thesaurensis, is m; thesuri custos, praefectus, praepsitus, procurator; mensrius; arcrius; custos pecniae; aerrii custos; aerrio praefectus.

1054

texto Testamento: Antiguo -, Vetus Testamentum. testera: (adorno para la frente de las caballeras) v. frontalera. tetradracma: tetradrachmum, i n.

testculo: testculus, i m. Sin: cleus. Uso: que tiene testculos, coleatus. testificar: testari.

tetraedro: tetrhedrum vel tetrhedron, i n. Sin: corpus quttuor habens ltera.

tetragonal: quadrngulus, a, um. Sin: quttuor ngulos habens. tetrgono: adj tetragnus, a, um. Sin: tetragnicus; tetragonalis // sust tetragnum, i n. tetrarca: tetrarcha, ae f; tetrarches, ae m. tetrarqua: tetrrchia sive -archa, ae f. tetrstico: tetrstichus, a, um.

testimonial: testimonialis, e. Uso: testimoniales, letras comunicatorias, testimoniales, um; ltterae testimoniales vel commendatciae; consignationes. testimonio: testimnium, ii n. Sin: testifictio. Uso: - personal, personalis testifictio.

testigo: testis, is m. Uso: - clave, testis decretrius; - ocular, testis oculatus; spectator ac testis; testigos de Jehov, testes Ihovae; presentar testigos, testes dare, proferre, adhibere; presentar a uno como - de una cosa, alicius rei testem adhibere liquem.

tetratologa: tetratolgia sive -loga, ae f. Sin: qudruplex drama; scenicum spectculum in quattuor divisum partes. Uso: - musical, tetralgia msica. tetravalente: tetrvalens, entis. tetrodo: ttrhodos vel ttrhodus, i f. tergia: thergia sive -urga, ae f. tergico: thergicus, a, um. tergo: thergus, i m.

ttano: ttanus, i m. Sin: nervorum rigor. Uso: enfermo de -, ttano affectus, laborans; nervorum rigore laborans. tte--tte: collquium inter duos. Sin : singulare collquium.

tetnico: tetnicus, a, um. Sin: ttani (gen).

teta: papilla, ae f. Sin: mamilla.

tetera : theria, ae f. Sin : capedncula theria vel theana; ccuma theria; theae ccuma, cucumella, cucmula. Uso : - elctrica, llula theae scino diluendae.

teutn: adj tutonus, a, um. Sin: teutnicus // hab Tutones, um; Tutoni, orum mpl. Sin: Germani. teutnico: teutnicus, a, um. textil: adj txtilis, e // sust txtile, is n.

tetracordio: tetrachordum vel tetrachordon, i n; tetrachordos, i m. tetracordon, v. tetracordio.

texto: (documento escrito) textus, us m. Uso: - clsicos, textus clssici; - constitucional o de la constitucin, textus constitutionalis; crtico, textus crticus; - crticamente reconstruido, restablecido, textus ad criticorum ra-

1055

textual tionem exactus; - escolar, libro de -, liber scholaris; scholaris liber didasclicus; liber scholarum sui destinatus; - impreso, typoscriptum; - latino original, textus latinus idemque originalis; - oficial, textus officialis; - original en francs, textus originalis francogllice scriptus // (pasaje de una obra literaria) locus, i m. Uso: el - de la ley, legis verba; ipsa legis verba // (libro de -) liber in scholarum usum ditus. cens; - en la piedad, petas defervescen

textual: textualis, e. Uso: crtica -, crtica textualis. textura: (disposicin y orden de los hilos en una tela) trama, ae f // (operacin de tejer) v. tejedura // (estructura de una obra de ingenio) compostio, onis f. Sin: contextus vel textus, us m. tez: cutis color. thriller: formidulosa vel horrbilis fbula.

tibio: tpidus, a, um. Sin: tepens; teprus; eglidus. Uso: agua -, tpida vel eglida aqua; temperatura -, tepor, ris m; estar -, tepre; volver -, tepefcere; volverse -, tepscere, tepre coepisse // (fig, flojo, descuidado) tpidus, a, um. Sin: lnguidus; remissus; remissus ac lnguidus; segnis; nglegens, entis. tiburn : canis marinus. Sin: squalus, i m. Uso: - hembra, marina cancula. ticket, v. boleto, entrada. tictac: tuxtax n indecl. Sin: pulsus, us m; percussus, us m; crpitus, us m. Uso: - del reloj, horolgii pulsus.

thrilling: formidulosus, a, um. Sin: horrbilis.

tiara: (mitra papal) tiara, ae f. Sin: tergmina vel trigmina tiara; tergminum vel trigminum sertum; tiara Pontficis Mximi.

ta: (paterna) mita, ae f, (materna) matrtera. Sin: thia; patris vel matris soror; thia paterna vel materna.

Tbet: Tibetum, i n. Sin: tibetana (vel tibtica) ntio vel rgio.

tibieza: (calidad de tibio) tepor, ris m // (falta de fervor) nimi lnguor. Sin: caritatis lnguor; pietatis lnguor; - en la caridad, critas defervescens, lnguens, tepens, tepes-

tibetano: adj tibetanus, a, um // hab Tibetani, orum mpl.

tiempo: tempus, pris n. Sin: sptium tmporis. Uso: - libre, tium; tii tempus; tempus subcisivum, subsicivum vel subsecivum; horae inertes; tempus lberum; tempus a labribus vcuum; sptium vel intervallum a negtiis lberum; - local, tempus locale; a las 7.59 (- local), hora 7.59 (tmporis localis); de trabajo, tempus operandi; desperdiciar el -, tempus inutliter trere; pasa el -, tempus ruit, fluit, manat; con el andar del -, progrediente vel procedente tmpore; en - del comunismo, tmpore communstico; no haba para perder, tempus terendum non erat // (en los motores) - de admisin, ditus (-us m); admssio; tempus ditus vel admissionis; - de compresin, comprssio; tempus compressionis; - de combustin, combstio; tempus combustionis; - de escape, xitus (-us m); tempus xitus // Dep congrssio, onis f. Sin: tempus, ris n. Uso: medio -, dimdium tempus (-ris n); primer -, prius tmporis sptium; en el primer -, in prima congressione; segundo -, lterum tmporis sptium; ludi ltera pars; - suplementario, tempus additcium // (estado de la atmsfera) tempestas, atis f.

1056

timbre Sin: tempus, ris n; caelum, i n; caeli status (-us m); tempestas caeli. Uso: - excelente, tempestas egrgia; - favorable, propicio, tempestas idnea; - lindo, sereno, sudum, i n; caelum serenum; tempestas serena; - lluvioso, tempestas pluviosa; - nuboso, cubierto de nubes, tempestas nbila; - otoal, tempus autumnale; autumnus, i m; - primaveral, tempus vernale; ver, veris n; - variable, tempestas vria; mal -, adversa tempestas; cambio de -, tempestas commutata // Ms modus, i m. Sin: nmerus. Tierra del Fuego: Terra Ignium.

tiflitis: typhlitis, dis f ; typhlites, is f. Sin: caeci intestini inflammtio. tifo : typhus, i m. Sin : febris tphica. Uso: exantemtico, typhus exanthemticus; tener -, typho (vel febri tphica) aegrotare.

tienda: (casa, puesto o lugar donde se venden al pblico artculos de comercio al por menor; - de comercio) taberna, ae f. Sin: caupona; institrium; taberna mercatria; taberna vendiblium vel rerum venlium; pantoplium. Uso: - de alfarero, v. alfarera; - de comestibles, taberna esculentorum; penurium; - de dulces, v. confitera; - de helados, v. heladera; - de juguetes, taberna crepundiorum; - de novedades, novarum rerum taberna; - de prendas de vestir, vestimentorum taberna; taberna vestiria; taberna textlium; - de verduras, v. verdulera; - de vinos, v. vinatera; constructor de tiendas, v. tendero // (armazn de palos hincados en tierra y cubierta con telas o pieles sujetas con cuerdas) tabernculum, i n. Uso: armar la -, tabernculum statere, pnere, collocare. tientas: a -, tentabundus, a, um. Uso: ir a -, iter praetndere, praetentare; tentabundum ire vel incdere; fig haesitare; dubitare. tiendecita: tabrnula, ae f. Sin: caupnula.

tifn : typho vel typhon, nis (ac pl -as) m. Sin : turbo, bnis m; procella vehementssima. Uso: el - Katrina, typho, qui appellatur Katrina; el - Stan, typhon, cui nomen Stan. tigre: tigris, is mf. tijera o tijeras : forfex, fcis mf. Sin : - pequea, forfcula; cortar con -, frfice secare, cedere, praecdere (quitar cortando). tijereta: (zarcillo de las vides) clavcula, ae f // tijera pequea, v. tijera. tijeretada o tijeretazo: frficis vel forfculae ictus (-us m). Sin: sctio frfice facta. tilde: tilde, es f. tilo: tlia, ae f.

tierra: (planeta que habitamos) terra, ae f. Sin: tellus, ris f Uso: por - y por mar, terr marique // (en oposicin al mar) tellus, ris f // (el suelo) humus, i m. Sin: terra, ae f. Uso: dar la vuelta a la - con la azada, biplio terram convrtere vel pastinare.

timbal: (especie de tambor) tmpanum, i n. Uso: - de macarrones, pastae tubulatae tmpanum; - de arroz, oryzae tmpanum. timbre: (sonido caracterstico de una voz o instrumento) soni qulitas vel color. Uso: desagradable, vox spera; - desentonado, vox bsona; - dulce de voz, vox dulcis vel timbrar, v. sellar.

timba: (casa de juego) v. garito.

timador, v. estafador.

1057

timer lenis; - enronquecido, vox subruca; - lindo , vox splndida; splendor vocis; - sonoro, vox clara vel plena; - viril, vox grandis et plena; de voz, vocis sonus, qulitas, genus (-nris n); el diverso - de las voces, vocum varietates; de voz agradable, vox suavis; - de voz finsima, vcula; vox exgua; cambiar el - de voz, variare ac mutare vocem // (pulsador) pulsbulum, i n. Sin: mallolus. Uso: tocar el -, mallolum pulsare; pulsbulum movere vel tractare // (campanilla) tintinnbulum, i n. Uso: - elctrico, elctricum tintinnbulum; - de alarma, tintinnbulum instantis periculi; - de la puerta, del telfono, tintinnbulum ianuae, telephni; presionar el -, tintinnbulum prmere vel pulsare; suena el - , tintinnbulum tinnit, tintinnit, tintinnat; suena el - del telfono, telephnum tinnit. tinaco: (tina pequea) tnula, ae f. Sin: alvolus; labrum.

tinelo: cenculum, i n. Sin: cenatincula, ae f. tinta: (lquido que se emplea para escribir) atramentum, i n. Uso: - azul, caeruleamentum; atramentum caerlei coloris; - china, ndicum nigrum; atramentum ndicum; - hectogrfica, hectogrphicum atramentum; negra, atramentum nigri coloris; - roja, rubramentum vel rubrimentum; atramentum rubri coloris; rubrca, ae f; mnium; agregar con -, atramento indcere; borrar con -, v. borrar; corregir con -, atramento corrgere. tinglado, v. cobertizo.

tinaja: rceus, i m. Sin: cadus; dlium; (para agua) hdria. Uso: - pequea, urcolus.

timn: (de avin, de navo) gubernculum, i n; (de carruaje, de arado) temo, nis m; fig gubernculum; clavus, i m. Uso: tener, guiar el - del Estado, rei pblicae clavum tenere; guberncula rei pblicae tractare; sedere ad guberncula rei pblicae; dirigir el - de la vida, temperare guberncula vitae; tener el del poder, clavum imprii tenere.

timiama: thymiama, tis n.

timer: instrumentum tmpori praestituendo.

tintero: atramentrium, ii n. Sin: atramenti vsculum; theca atramentria. tintn: tinntus, us m.

tmpano: (atabal, timbal) tmpanum, i n. Uso: tocar el -, tympanizare, taedor de -, tympanista, ae m; taedora de -, tympanstria, ae f // Arq fastgium, ii n // - del conducto auditivo, tmpanum, i n. Uso: romper los - a uno, aures obtndere licui. tina: tina, ae f. Sin: lacus, us m; piscina; lveus. Uso: - de madera, tina lgnea.

Timor: Timria, ae f. Uso: - Oriental, Timor Orientalis; de -, timoriensis, e.

tia: Md porrgo, gnis f. Sin: scbies, ei f;

tintorero: infector, oris m. Sin: colorator.

tintorera: fullnica, ae f. Sin: infectrium; tinctrium; infectoris officina; siccarum lavationum taberna; inaquosarum lotionum taberna; siccum vel siccneum fullnium.

tintorera: (la que tiene por oficio teir o dar tintes) infectrix, icis f. Sin: quae tingit // (mujer del tintorero) infectoris uxor // (hembra del tiburn) marina cancula.

tintineo, v. tintn.

tintinear: tintinnare. Sin: tinnire; tintinnire; tintinnum dere.

1058

tirantes pityrasis, is f. Uso: padecer -, scbie vel porrgine laborare // (fig, miseria, roa) sordes, ium fpl. Sin: srdida parsimnia. ars typogrphica, impressria, excusria, typogrphica; ars imprimendi.

to: (paterno) ptruus, i m, (materno) avnculus, i m. Sin: thius; patris vel matris frater; thius paternus vel maternus // - del padre, del abuelo, del bisabuelo de una persona, ptruus (vel avnculus, si es materno) magnus, maior, mximus // (coloq, hombre casado o de cierta edad) bonus. Uso: el - Lucas, bonus Lucas // - vivo, equi circumfornei; v. caballitos, calesitas. tiovivo, v. to (- vivo). tpico: tpicus, a, um.

tioso: porriginosus, a, um. Sin: porrgine laborans.

tipogrfico: typogrphicus, a, um. Sin: impressrius. Uso: arte -, typogrphica ars; mquina -, scriptria mchina; maquinaria -, scriptria machinamenta.

tipogrficamente: typogrphice. Sin: per typogrphiam; typogrphica ratione.

tipgrafo: typgraphus, i m. Sin: impressor; typotheta, ae m; librorum pifex vel rtifex; artis typogrphicae exrcitor. tipologa: typolgia sive -loga, ae f. tira: - cmica, libellus pictogrphicus, scaenogrphicus, fumpticus, nubeculatus. tirabuzn, v. sacacorchos. tirada: cpia (-ae f) exemplrium vel exemplorum. Sin: nmerus exemplorum. Uso: vender toda la -, mnia divndere exemplria.

tipografa: (imprenta) typographum, i n. Sin: typographum editrium; officina typogrphica, librria, gutenbrgia // (arte de imprimir) typogrphia sive -grapha, ae f. Sin:

tipgrafa: typgrapha, ae f. Sin: typothtria, ae f.

tipo: (pieza de la imprenta y de la mquina de escribir) typus, i m. Sin: character, ris m; typographum; ltterae nota vel forma; - de bronce, aneus typus; - de color negro y rojo, typi nigri et rubri coloris; - de madera, typus lgneus; - de metal, typus metllinus // (clase, ndole, naturaleza de las cosas) genus, nris n. Sin: spcies, i f. Uso: tipos de deporte, ludorum gnera; ludendi gnera; - de sociedad, spcies societatis // Med typus. Uso: tipos de fiebre, fbrium typi // (figura tpica) forma, ae f. Sin: exemplum; exemplar. Uso: - criminal, exemplar hminis scelestssimi; coloq, raro, singulare caput; un lindo - (original, alegre, bufn), festivum caput; captulum lepidssimum; ridculum caput.

tirantes: (las dos cintas o tiras que sostienen el pantaln u otras prendas de vestir) tendculae, arum fpl. Sin: cngula, orum npl; bracarum cngula vel habenae; fascolae sustinendis bracis. Uso: - cruzados, decussatae fascolae bracas sustinentes.

tirnico: tyrnnicus, a, um. Uso: decisin -, tyrnnicum conslium.

tirana: tyrannis, dis f. Uso: - comunista, tyrannis communstica.

tiraje, v. tirada.

tirador: franco -, manuballistrius tectus // (en pl, tiras que sostienen el pantaln u otras prendas), v. tirantes.

1059

tirar tirar: (lanzar, disparar) emttere, icere, pulsare. Uso: (en el ftbol) - una pelota al arco, follem vel pilam in portam impllere, icere, pulsare, mttere; - una pelota fuera del arco, follem vel pilam extra palos impllere ; al blanco, in scopum collineare; - al plato, emttere in discum; - al pichn, emttere in columbas, - el cigarro a medio fumar, volumen mdium absumptum abcere. tiro: (accin de lanzar) iactus, us m. Sin: coniectus vel missus, us m; conictio, emssio, mssio, iacultio, onis f. Uso: - con arco, ars sagittandi; - de pelota, follis vel pilae iactus, ictus (-us m); campo de -, iaculatria palaestra // (disparo) emssio, onis f. Sin: (plmbeae) glandis emssio. Uso: un - de fusil, sclopettio; - al blanco, exercittio collineandi; campo de -, locus sclopetationis; saeptum collineandis misslibus, locus collineandis manuballistis; ejercitarse en el - al blanco, manuballistas collineare // (estampido que produce un arma de fuego) fragor, ris m. Uso: se oy un - de fusil, sclopeti fragor auditus est; sclopettio audita est. tiroidectoma: thyroidectmia sive -toma, ae f. Sin: thyridis resctio. tirulo: cylindrus, i m. Sin: rtulus. Uso: capa del -, toga; capillo del -, involucrum; integumentum; tripa del -, intestina, orum npl; umbilcus, i m.

tsico: phthsicus, a, um. Sin: tbidus; phthisi vel tabe laborans, affectus, infectus; qui tabe vel febri hctica laborat . Uso: morir -, tabe interire; ser -, phthisi consumi; tabe laborare; volverse -, in phthisim incdere // (concerniente o relativo a la tisis) phthsicus, a, um. Sin: ad phthisim vel ad tabem ttinens. tisiognico: phthisiognicus, a, um. tisiofobia: phthisiophbia sive -phoba, ae f. tisiognesis: phthisiognesis, is f (ac -in).

tisana: medicata ptio vel sorbtio, onis f. Uso: - de arroz, ptisanrium; ptisanrium oryzae, - de cebada, tsana vel ptsana, ae f.

tisiologa: phthisiolgia sive -loga, ae f. Sin: doctrina de phthisi vel de labe. tisilogo: phthisilogus, i m. Sin: phthisis vel tabis peritus.

tirotear: iterata vel plura plumba emttere, icere, concere, expldere. Sin: iteratas vel plures glandes emttere ... tiroteo: crebrae iaculationes vel explosiones, um fpl.

tirn: de un -, uno tenore. Sin: uno spritu; uno mpetu; continenter. Uso: decir de un -, uno vel continenti spritu dcere.

tiroides: thyrides, is f; thyride, es f. Sin: glndula tyroida; glndula thyrides.

tisis: (enfermedad que produce consuncin gradual y lenta; fiebre hctica y ulceracin en algn rgano) phthisis, is f. Sin: tabes, is f. Uso: padecer de -, phthisi (vel tabe) laborare vel consumi // (tuberculosis pulmonar) phthisis pulmnea. ttere: neurospaston vel neurospastum, i n. Sin: pupus, ppulus; mbile lignum; lignola titanio: titnium, ii n.

tisioterapia. phthisiotherapa, ae f.

tisioneumona: phthisiopneumnia sive -mona, ae f.

tirulero: mquina -, involutrium, ii n. Sin: mchina involutria.

1060

toast figura; icncula lusria; imagncula puellaris vel puerilis. Uso: espectculo de tteres, neurospastorum vel pupulorum spectculum; teatro de tteres, theatrum neurospsticum // (fig, sujeto informal y tonto) ineptus vel levis homo. Sin: homo inconstans, mutbilis; alienae voluntatis minister; alienae voluntati obediens. Uso: eres un -, dceris ut ppulus vel neurospastum; ppulus vel imagncula es. titerero, v. titiritero. titeretada: futlitas, atis f. Sin: lvitas; ridculum. titiritero: (persona que maneja los tteres) neurospastorum vel pupulorum magister, agitator, moderator, rector. Sin: neurospsticus magister // (acrbata o artista circense) v. equilibrista. titerista, v. titiritero. un libro o a una revista).

titubear: titubare. Sin: haesitare; dubitare; labare; fluctuare nimo; incertum esse, in dbio esse. Uso: - al hablar, balbucir, quedarse cortado, offensare. titulado: cui ttulus est. Sin: qui, quae, quod inscrbitur. Uso: el libro - , liber qui inscrbitur, liber cui ttulus vel index est ; la revista - Vox Latina, peridici commentrii, quibus est index Vox Latina. titulacin: titultio, onis f.

ttulo: (- de libro) inscrptio, onis f. Sin: index, dcis mf. Uso: - de una comedia, de un libro, de un captulo, fbulae, libri, cpitis inscrptio // (diploma ministerial que acredita oficialmente el coronamiento de una carrera o profesin) diploma (-tis n) acadmicum; ttulus acadmicus. Uso: - de doctor, doctoris ttulus; - acadmicos reconocidos oficialmente, diplmata acadmica pblice gnita // (documento que representa deuda pblica o valor comercial) diploma nummrium. Sin: ttulus (pecunirius); sngrapha (pecniae); ttulus pblici censs. Uso: - al portador, diploma nummrium possessori ratum; - nominativo al portador, diploma nummrium nominativum // (calificativo de dignidad concedido a una persona) nomen, mnis n. Sin: ttulus. Uso: el - de rey, regis vel rgium nomen; le dieron el - de rey, regem eum appellaverunt; - de gloria, laus, laudis f; glria; es un - de gloria para m, hoc laudi est mihi. tiza: creta, ae f. Sin: lapillus cretceus. Uso: agarra la -!, sume vel tolle cretam! tmesis: tmesis, is f. tlipsis: thlipsis, is f.

titular: (dicho del que ocupa un cargo teniendo el ttulo o nombramiento correspondiente) titularis, e. Sin: legtimus. Uso: cannigos, obispos -, cannici, epscopi titulares // sust titularis, is m. Sin: legtimus offcio praepsitus vel legtima offcio praepsita // (poner un ttulo) nomen ndere. Sin: dare ndicem (libro vel commentrio, a

toast: tosti quadra (-ae f).

toallero: manutrgii vel lntei sustentculum.

toalla: manutrgium, ii n. Sin: lnteum, linteamen; mantele, mantlium, mantile; mappa; facitrgium (lienzo para secarse la cara). Uso: - elctrica, mantele elctricum; - de bao, gauspina (balneria); secarse las manos con una -, lnteo extrgere sibi manus.

TNLA: exrcitus nationi Hibrniae liberandae.

1061

toba toba: tofus vel tophus, i m. Uso: de -, tofnus, tofneus, tofcius, tofceus. tocar: - un instrumento, cnere con el abl del instrumento, por ej, cornu cnere; - instrumentos msicos, instrumenta msica tractare; - un instrumento msico de cuerdas, psllere (usado absolutam); - un instrumento de percusin, instrumentum msicum pulsare; - los crtalos, las castauelas, crotalizare; - la flauta, tbias inflare; fdibus vel tbi cnere // (llamar, sonar) toca el telfono, sonat vel tinnit telephnum. tocayo, v. homnimo. tocinera: taberna porcina. tocinero, v. salchichero.

tobogn: (deslizadero artificial) delabculum, i n. Sin: delabculum; prolabculum; inclinatum delabculum. tobera: os tubi. toca: calvtica, ae f.

tocador: (mueble con espejo para el peinado y aseo) mensa comatria. Sin: bacus, mensa mundtiis apta // (aposento para el aseo) v. tocado // (caja o estuche con objetos de -) v. neceser // (persona que tae un instrumento msico) - de instrumento msico de viento, tbicen, cnis m; - de instrumento msico de cuerdas, fdicen, cnis m; - de cuerno, crnicen, cnis m; v. tocar. tocai: hungricum vinum.

tocado: (arreglo personal, particularmente de las mujeres) mundtia, ae f vel mundties, i f. Sin: mundtiae, arum fpl; cultus (-us m) crporis; crporis mundtia; crporis cultus et ornatus (-us m). Uso: - femenino, cultus mulebris; mundus mulerum; - demasiado rebuscado, nmius sui cultus; mundtia exquisita nimis; simple en su -, simplex mundtiis // (peinado y adorno de la cabeza, en las mujeres) comae vel capillorum ornatus // (aposento para el -) cella comatria. Sin: cults crporis cella; cella munditiarum; cella mundtiis apta.

tocadiscos: discphonum sive -phnum, i n. Sin: grammphonum sive -phnum; grammophnium; machnula discos phonogrphicos circmagens. Uso: - automtico porttil, discphonum portbile automatrium vel autmatum; - estereofnico, grammphonum stereophnicum; - porttil, discphonum porttile.

tocino: (carne gorda del cerdo, y especialmente la salada) pinguis suis caro. Sin: pingue (pinguis n) suillum; caro salita vel siccata // (lardo) lardum vel lridum, i n. tocologa: tocolgia sive -loga, ae f. toclogo: toclogus, i m.

toga: (prenda principal exterior y de ceremonia) toga, ae f. Sin: vestis iudiciria (- usada por los magistrados y abogados); vestis professria (- usada por los profesores universitarios en ciertas ceremonias). Togo: Togum, i n. togado: togatus, a, um.

todava: etiamnunc vel etiam nunc. Sin: etiamnum (- al presente); etiamtum vel etiam tum, etiam tunc (- en el pasado); adhuc (- al presente o en el pasado) .

tocn: (parte del tronco que queda unida a la raz cuando cortan un rbol) caudex, dcis m.

1062

tonelaje togols: adj toganus, a, um // hab Togani, orum mpl. toilette: hacerse la -, v. arreglarse. tolete: (esclamo) scalmus, i m. tolemaico: ptolemicus, a, um. sectatorum philosphia // (como escuela) Thomae Aquinatis schola.

tolerancia: tolerntia, ae f. Uso: - religiosa, tolerntia religiosa. toma: captus, us m. Sin: cptio; apprehnsio vel prehnsio. Uso: - de aire, ductus (-us m) ris; - de corriente, elctridis prehnsio; v. interruptor; - de hbito, vesttio, onis f; rite sumpta religiosa vestis; - de posesin de un cargo o dignidad, mneris vel dignitatis possssio; - de tabaco, tabaci mica (-ae f); pulverati tabaci mica; nicotiani plveris mica, - de tierra, terrae captus // (Cinem, accin y efecto de fotografiar o filmar) imprssio photogrphica vel cinematogrphica. tomacorriente, v. toma. tomar: - en sus manos, in manus smere // (beber) v. esta voz. tolueno: toluolum, i n.

tomstico: thomsticus, a, um. Sin: ex Thomae Aquinatis doctrin. tomo: volumen, mnis n. Sin: tomus, i m. tomografa: tomogrphia sive -grapha, ae f. Uso: - computada, tomogrphia computatria.

tomista: thomista, ae m. Sin: thomismi fautor, sectator, studiosus; Aquinatis philosphiae sectator; qui Thomam Aquinatem squitur.

tonalidad: tonlitas, atis f. Sin: (de colores) colorum tonlitas; genus (-nris n) colorum, colorum rtio; (de sonidos) sonorum rtio; genus vocis vel vocum.

tonada: cantilena, ae f.

tomate: lycoprsicum, i n. Sin: solanum lycoprsicum; lycoprsicum esculentum. Uso: conserva de -, lycoprsici liquamen (-mnis n) vel decoctum (-i n). tomillo: thymus, i m; thymum, i n. tominejo: todus, i m. Sin: anthphilus, i m.

tomismo: (como sistema filosfico) thomismus, i m. Sin: Thomae Aquinatis doctrina; Divi Aquinatis philosophandi rtio // (como sistema filosfico continuado por los seguidores de Santo Toms) Aquinatis eiusque

tonelada: tonna vel tunna, ae f. Sin: millepndium, ii n; mille chil(i)orum pondus (-dris n); mille chil(i)ogrammorum (vel chil(i)ogrmmatum) pondus. Uso: nave de 120 -, navis centum viginti tonnarum; buque de 30 mil -, navis triginta mllia pnderum capiens; un peso de 45 mil toneladas, pondus quadraginta quinque mlium tonnarum; anualmente 10 millones de toneladas de mercadera, quotannis decem miliones tonnarum mrcium; varias - de acero, plures tonnae chlybis. tonelaje: onus, neris n. Sin: capcitas. Uso: - de una nave, amphoratum, i n; navis onus vel capcitas.

tonel: dlium, ii n. Sin: cupa, ae f; cadus, i m. Uso: - capaz de 900 litros, dlium nongentorum hecatolitrorum capax; fabricante de toneles, dolerius; v. cuba.

1063

tonelero tonelero: faber dolirius vel doliaris. Sin: cuprius; doliorum vel cuparum factor. tnico: (que recibe el tono o acento) tnicus, a, um. Uso: acento -, accentus (-us m) tnicus vel intentivus // (tonificante, reconstituyente) rborans vel corrborans, antis. Sin: firmans vel confirmans; ad vires reficiendas aptus // sust medicamentum vel ptio corrborans. tonelito: dololum, i n. tontera: (calidad de tonto) stulttia, ae f. Sin: fatitas // (dicho tonto) stulte dictum (-i n).Uso: decir tonteras, ineptire; fatuari; stulta dcere; effutire de liqua re; no se puede decir una - mayor, nihil potest dici inslsius // (hecho tonto) stulte factum; res stulta, inepta, insulsa; inptia, ae f (ms a menudo en pl, inptiae, arum); en pl tambin inepta, insulsa, stulta, orum. Uso: hacer tonteras, ineptire; inepta (vel insulsa, vel stulta) fcere; stulte fcere; hacer muchas -, multa stulte fcere; stulte se grere; hacer la - de , stulte fcere quod (con el indic) // (fig, nadera) res (rei f) nullus momenti; res levssima // excl tonteras!, nugae!, gerrae! tonto: stultus, a, um. Sin: stpidus, stlidus; exsucus ; bardus; ftuus; tardus; hebes (-tis, abl -ti); plmbeus. Uso: pobre -!, o exsucum caput! tontuelo: stultillus, a, um. top: summum, i n.

tonificador: corrborans, antis. Sin: refciens; firmans; rcreans.

tono: (sonido) tonus, i m. Uso: claridad del -, toni clritas; - mayor, vocis genus durum; menor, vocis genus molle // (colorido) color, oris m. Uso: - suave, color levis // darse -, v. importancia (darse -). tonometra: tonomtria sive -metra, ae f.

tonsilar: tonsillaris, e. Sin: ad tonsillas spectans.

tonsila: tonsilla, ae f. Sin: fucium (vel interioris oris) glndula; v. amgdala.

tonmetro: tonmetrum, i n.

tonsura: (accin y efecto de tonsurar) tonsura, ae f // (Rel , rito preparatorio que preceda a la recepcin de las antiguas rdenes menores) tonsura. Sin: sacra tonsura // (Rel, porcin tonsurada de la cabeza) tonsura. Sin: tonsura clericalis.

tonsurado: tonsus, a, um. Sin: sacr tonsur insignitus; sacris initiatus.

tonsurar: (cortar el pelo o la lana) tondre // (conferir la tonsura eclesistica) sacram tonsuram licui tribere.

topo: talpa, ae f // (coloq, persona de cortos alcances que en todo yerra o se equivoca)

topless o top less: strphio carens (-entis).

tpico: (concerniente o relativo a determinado lugar) tpicus, a, um. Sin: localis, e // (Med, medicamento externo) tpicum medicamentum // (Ret, lugares comunes) tpica, orum npl.

tope: (cada una de las piezas metlicas redondas, colocadas en los extremos de los coches de F. C.) tudes, dtis f.

topadora: automatrius chamulcus (fossrius). Sin: (automatrius) chamulcus fossrius; arietria (mchina); v. buldzer.

topacio: chryslithus, i f; chryslithos, i mf.

1064

torneo homo tardus // (fig, persona que, infiltrada en una organizacin, acta al servicio de otros) circumspectator sbdolus. Sin: vulgator infidelis. (vel pctoris) perfortio vel terebrtio.

toracotoma: thoracotmia sive -toma, ae f.

topografa: topogrphia sive -grapha, ae f. Sin: locorum vel regionum descrptio; loci vel regionis descrptio (de una determinada localidad o regin). topogrficamente: topogrphice. Sin: quod ad locorum (vel loci) descriptionem prtinet.

torbellino: (remolino de viento) turbo, bnis m // fig, - de asuntos, plurimarum rerum agittio; - de noticias, nuntiorum rumorumque turba; - de opiniones, concitata opinionum sries. torcaz: palumbus, i m; palumbes vel palumbis, is mf. torcedura: distrtio, onis f. Sin: - en el pie, pedis distrtio.

topgrafo: topgraphus, i m. Sin: topogrphiae cultor vel studiosus (el que profesa el arte de la topografa); topogrphiae peritus vel callens (el que tiene en ella especiales conocimientos). topolgico: topolgicus, a, um. topologa: topolgia sive -loga, ae f.

topogrfico: topogrphicus, a, um. Sin: ad locorum (vel ad loci) descriptionem ttinens. Uso: mapa -, mappa; forma vel tbula (topogrphica); locorum descrptio.

torcer: Autom cursum inflctere. Uso: - a (o hacia) la derecha, ad dxteram cursum inflctere // torcerse el pie, pedem sibi detorqure. Sin: talum torqure.

torcida: (mecha de lmparas, candiles, velones) ellchnium, ii n. Sin: linamentum, i n vel linamenta, orum npl; v. pabilo. tordo: turdus, i m. torero: taurmachus, i m. Sin: cum turo luctator vel pugnator.

topnimo: topnymum, i n. Sin: loci nomen; vocbulum topnymum.

toponimia: toponmia sive -nyma, ae f.

toponomstica: toponomstica, ae f. Sin: toponomstica doctrina, disciplina, scintia; locorum nminum pervestigtio vel descrptio. top secret: secretssimus, a, um. Sin: mxime reticendus. tora: (libro de la ley de los judos) Thora, ae f. toracentesis: thoracntesis, is f. Sin: thoracis

torneo: (fiesta guerrera usada antiguamente y en que se combata a caballo) torneamentum, i n. Sin: hastildium; certamen equestre;

tornasol: helianthus, i m. Sin: solsequa, ae f; solsquium; solago, gnis f; solaris herba, heliotrpion vel heliotrpium // Qum matria violcea.

tornado: nimbus, i m. Sin: turbo, bnis m; ventus nmius; tempestas; procella.

tormentario: tormentrius, a, um.

torio: thrium, ii n.

1065

tornillo certamen quitum hastis concurrntium // (fig, certamen, lucha) certamen, mnis n. Uso: - por la Copa Davis, certamen ob Pculum Davis; - Nacional de Ftbol, Certamen Nationale Pedildii; - Nacional de Tenis de Mesa, Certamen Nationale Tenildii Mensalis; participar en un -, in certamen descndere vel venire. iactare, mttere, iaculari, immttere, impngere; torpdine vel siluro (torpednibus vel siluris) verberare, perctere, vulnerare, infrngere, diffrngere, perfdere, direre. Uso: - un buque, torpdinem vel silurum in navem icere...; torpdine vel siluro navem verberare... // (fig, remover de un cargo) removre vel decere liquem mnere; (privar de un cargo) munus licui abrogare. torpedero: adj torpedinrius, a, um // sust torpedinria, ae f. Sin: ( nave o avin armados de torpedos) torpedinria (vel ballistria) navis vel aronavis; navis vel aronavis torpednibus (vel siluris) instructa.

tornillo: retinculum, i n. Sin: cchlea vel cclea, ae f; cochlola; cchlea verstilis; clavus cochleatus. Uso: - micromtrico, cclea micromtrica; - de hierro, de madera, cchlea frrea, lgnea.

torpedear: (atacar con torpedo o torpedos) torpedinare. Sin: torpdinem vel silurum (torpedines vel siluros; ignferam torpdinem vel ignferas torpdines; ignferum silurum vel ignferos siluros) icere,

toronjo: citrus (-i f) paradisi. Sin: citrus decumana.

toronja: citrum paradisacum. Sin: citrum decumanum; aurntium decumanum.

torno: (armario giratorio, empotrado en una pared y que sirve para pasar comida de una habitacin a otra sin verse las personas que a cada lado estn) fruli cibrii. Sin: fenestella cibria; volbile instrumentum mensrium // (mquina de diversas formas que sirve para trabajar cosas con movimiento circular) mchina tornatria. Sin: scamnum tornatrium. Uso: - elctrico, trebra elctrica; - de pedal, rota calcbilis; - para hilar, trnulus, i m // (torniquete) v. esta voz.

torniquete: (dispositivo para que las personas pasen de una en una) apparatus (-us m) volbilis, verstilis, versbilis.

torre: turris, is f. Uso: - albarrana, propugnculum; - almenada, turris pinnata; turris pinnis ornata; la - Eiffel, turris Eiffeliana; Eiffel turris; - flanqueantes, turres expugnatriae; - metlica, turris metllica; - de amarre, retinculum; - del aeropuerto, turris ariportuensis; - de atalaya, turris inspectria, inspectionalis, speculatria; de Babel, turris Bablica; - de control, moderationis sttio; gubernationis turris; - del

torpor: torpor, ris m. Sin: marcor, ris m; torpor et marcor.

torpedo: (pez marino) torpedo, dnis f // (mquina de guerra) torpedo, dnis f. Sin: silurus, i m; ignfera (vel ignvoma, vel incendiria) torpedo; gnifer (vel ignvomus, vel incendirius) silurus; tranans vel ignferum mssile; navfragum iculum. Uso: hundir un buque con un -, navem torpdine (vel siluro) mrgere, demrgere, submrgere; lanzar un - contra la nave enemiga, torpdinem vel silurum in navem hstium icere, iactare... (v. torpedear) // lancha -, navcula torpedinria.

1066

tostadura homenaje, turris fidelitatis; - de lanzamiento, statumen (mnis n) misslibus coniciendis; - de radio, turris radiophnica; - de la televisin, turris radiotelevisfica; - de transmisin, turris emissria // (pieza del juego de ajedrez) turris, is f (ac -im vel -em; abl -i vel -e). torrefaccin: torrefctio, onis f. Sin: tosttio; torrefaciendi ctio. menta adhibere; hacer la investigacin judiciaria con -, tormentis quaestionem habere; abrpere (vel rpere) liquem ad quaestionem; padecer la -, tormentis excruciari; ser llevado a la -, ad tortrem (vel ad carnficem) rapi; someter a -, liquem in cruciatum (vel in tormenta) dare vel ddere // fig cruciatus, us m. Sin: tormentum; magnus vel ingens dolor; - corporales y mentales, tormenta crpori mentive inflicta.

torta: placenta, ae f. Sin: libum, i n; scriblita, ae f. Uso: - dulce, dulcirium; - de almendras, scriblita amygdlina vel amygdlea; de arroz, placenta oryzae; - de castaas, placenta castanearum; - de grosellas, ribesiria torta; - de Miln, panettone, mediolanensis placenta; panicellus natalcius; - de nata y chocolate, placenta ex cremre lcteo et chocolata confecta. tortera: clbanus, i m. tortcolis: colli distrtio vel distrsio (-onis f).

torturar: torqure. Sin: (tormentis) excruciare; in cruciatum dare vel ddere. Uso: hacer -, dare in tormenta // fig torquere. Sin: vexare; cruciare. Uso: torturarse, se excruciare; excruciari; (nimo vel nimis) angi; afflictari. torunda: turunda, ae f. tos: tussis, is (ac -im; abl -i). Uso: - ferina, convulsiva, pertussis; spstica vel prtinax tussis. tsigo, v. txico.

torturador: tortor, ris m. Sin: crnifex, fcis m.

tortilla: intrita, ae f. Sin: ovorum intrita; lganum (-i n) ovrium; ovum mixtum, commixtum, permixtum; ova mixta, permixta; frixum ex ovis mixtis; lganum pullnis ovis conflatum. Uso: - a la francesa, ova permixta gllico more; - de espinacas, ova mixta cum spinciis; - de papas, ova mixta cum solani tubribus. tortuga: testudo, dnis f. Uso: - marina, testudo marina vel martima.

tostadero: (til o mquina para tostar) tostrium, ii n.

tostada: (pan tostado) crstulum, i n. Sin: (placentae) crustum; crstulum fartum vel condtum.

tortura: (tormento) cruciatus, us m. Sin: tormentum; cruciamentum; carnificina. Uso: las penas de la -, tormentorum cruciatus; aplicar la - a uno, admovere licui tormenta; aplicar la - para hacer confesar algo a alguien, rem tormentis querere ab liquo; extorqure liquid ab liquo tormentis; emplear la -, tor-

tostadura, v. torrefaccin.

tostadora: tostrix, cis f. Sin: quae torret // (instrumento para tostar) tostrium, ii n. Sin: mchina torrefciens. Uso: - de caf, de pan, cafi, panis tostrium.

tostador: tostor, ris m. Sin: qui torret // (instrumento para tostar) tostrium, ii n.

1067

tostar tostar: tostare. Sin: torrre; torrefcere; subrere; ambrere. totalizar: totalizare. Sin: in unum mnia cgere vel redgere; omnes nmeros computare; mnia puncta computare; in summam redgere vel collgere. ttem: totem indecl. totmico: totmicus, a, um. Sin: ad totemismum ttinens.

total: adj totalis, e. Sin: totus; absolutus // sust summa, ae f. Sin: tota summa. Uso: en -, in summa. totalidad: univrsitas, atis f. Sin: totum; plenitudo. Uso: germen de -, universitatis germen.

totalitarismo: totalitarismus, i m. Sin: domintio; dominatus, us m; unus domintio vel dominatus; tyrnnica potestas; tyrannis (-dis; ac - dem vel - da) totalitarstica; absolutum civitatis rgimen; effrenum absolutumque imprium. Uso: - estatal, mnia in Civitatis (vel rei pblicae) imprium (vel potestatem) redacta; rei pblicae immdica potestas (vel imprium infinitum); ejercer el - estatal, plenssima absolutaque auctoritate Civitatem (vel rem pblicam) grere vel administrare; implantar el - estatal, mnia in Civitatis imprium redgere.

totalitario: (que incluye la totalidad de las partes o atributos de algo) totalis, e. Sin: absolutus; mnia complectens // (perteneciente o relativo al totalitarismo) totalitrius, a, um. Sin: dictatrius; mnia mderans; mnia ad se vndicans; ad totalitarismum prtinens. Uso: poltica -, poltica totalitria; rgimen -, domintio; unus domintio; dominatus, us m; dominatus unus; principatus, us m; singulare imprium; dictatura perptua.

totemismo: totemismus, i m. Sin: animlium arborumque cultus (-us m) vel venertio. tour de force : mximus nisus. Sin: nmius conatus; contntio vehementssima. tour: circitus, us m. Sin: circutio, onis f.

touring club: peregrinatorum sodalcium. Sin: sodalcium peregrinntium oblectationis caus; sodalcium peregrinntium viatorum.

tourne: (de msicos, cantores, actores) iter (vel lustrtio, vel circumcrsio) musicorum, cantorum, actorum scaenicorum. tourniquet, v. torniquete. toxicidad: toxcitas, atis f.

totalizacin: totaliztio, onis f. Sin: summae totus confctio, subdctio; punctorum mnium computtio vel collctio; rtio calculatria vel calculria. totalizador: (que totaliza) computator, oris m // (aparato que da el total de una serie de operaciones) mchina (vel machnula) computatrix vel calculatrix (-cis).

toxicologa: toxicolgia sive -loga, ae f. Sin: de venenis doctrina, disciplina, scintia; venenorum doctrina; toxicorum vel venenorum stdia. toxicolgico: toxicolgicus, a, um. Sin: ad toxicolgiam spectans.

txico: adj txicus, a, um. Sin: vennifer; venenatus; veneno imbutus // sust txicon vel txicum i n. Sin: venenum.

toxiclogo: toxiclogus, i m. Sin: toxicorum peritus; venenorum studiosus; toxicolgiae peritus vel studiosus.

1068

tradicin toxicomana: toxicomnia sive -mana, ae f. industriales, pera (-um n) industrilia; - intelectual, opus mentis; - manual, pera fabrilis; en pl tambin fabrlia, ium npl; -, fatiga mental, mentis labor; - en sentido objetivo, significtio laboris modo obiectivo concepti; un da de -, unus diei pera vel opus; divisin del -, divsio laboris; lugar de -, locus operatrius; ofrecer nuevos lugares de -, novos locos operatrios praebere; mundo del -, perum atque artificiorum orbis (-is m); terminar el -, cessare ab pera.

trabajador: operrius, ii m. Sin: pifex, fcis m; operator; en pl tambin operria (vel aerria, vel proletria) plebs (plebis f). Uso: - autnomo, operator liber; - estatal, operator subiectus, vel rei pblicae obnxius; - industrial, pifex machinali indstriae addictus; temporario, pifex temporrius; promover la elevacin de los -, opficum (vel operariorum) dignitati conslere; v. obrero. trabajar: operari. Sin: gere, pergere; fcere, effcere, perfcere. Uso: - al da, sngulis diebus suam licui locare peram; diurna mercede suam locare peram. trabajadora: operatrix, icis f.

trabajado: laboratus vel elaboratus, a, um. Sin: confectus; perfectus; tractatus; plasmatus.

trabado: compctilis, e. Uso: vigas ntimamente -, compctiles trabes.

toxina: toxinum, i n.

toxicmano: toxicmanes, is mf. Sin: toxicomnias, dis mf; toxicomni affectus.

trabajo: opus, peris n; (duro) labor, oris m. Uso: - agrcola, opus agrorum colendorum; artstico, artifcium, ii n; - autnomo, liber labor; - cientfico y artstico, opus scientiarum et rtium; - ms cientfico y mejor organizado, labor magis ad scientiarum normas redactus atque efficaciore ratione ordinatus; domsticos, labores domstici; - escolar, pensum; - fastidioso, labor fastidiosus, opus fastidiosum; - forzados, pera coactiva; -

trabajito: negotolum, i n. Sin: opella; oprula; opsculum; leve opus; levis momenti opus.

tractor: tractrium, ii n; tractrum, i n Sin: mchina tractria; autmatum vel autmaton tractrium; agricolare autmatum. Uso: para remolcar arados, tractrium autmaton aratrium; - para arar, machinale aratrum; aratrum automatrium, automatrium, tractrium.

tracoma: trachoma, tis n. Sin: coniunctivitis (-dis f) granulosa vel aegptica; oculorum membranarum aspritas vel aspritudo; oculorum membranarum infltio vel inflammtio.

traccin: trctio, onis f. Sin: tractus, us m; vhere, trhere. Uso: - animal, vctio quadrpedum; de - animal, iumenti (vel iumentorum) vi vel motu; de - elctrica, ex elctride motus; elctrica vi vel elctride motu; mquinas de -, tractriae mchinae; tractrium genus (-nris n) machinarum.

trabilla: (tira de tela que sujeta el cinturn del pantaln o de la falda) fascola, ae f. Sin: tenia; cngulum; cinctura.

trabar: (impedir el desarrollo de algo o el desenvolvimiento de alguien) corcre. Sin: coartare; repgula pnere licui; alicius libertatem constrngere et implicare.

tradicin: tradtio, onis f. Sin: fama; opnio; mos maiorum; maiorum consuetudo vel institutum; monumenta. Uso: una antigua -, ac-

1069

tradicional cepta antquitus opnio; antiguas -, vtera monumenta virorum; - apostlica, tradtio apostlica; - cristiana, tradtio christiana; eclesistica, tradtio ecclesistica; - escritas, litterarum monumenta; quae in ltteris exstant; - escrita y oral, ltterae ac memria; - fabulosas, mticas, vterum fbulae; fictae vterum fbulae; - histricas, monumenta rerum gestarum; - lingstica, loquendi consuetudo; las - nacionales, nostrae civitatis monumenta; - oral, fama, ae f ; fama hminum; sermo; hminum sermo; fama et sermo hminum; - paganas, thnicae vetustatis monumenta; - popular, opnio vulgi // segn la -, ex (vel de) more; in morem; ut hminum fama est; segn las - de los mayores, more maiorum; more institutoque maiorum; custodiar la -, maiorum instituta turi; investigar las antiguas -, vtera scrutari; juzgarlo todo segn la -, mnia maiorum institutis iudicare. imitator // Teol traditionalismi sectator vel fautor // adj traditionis dligens vel tenax, cis; moris translatcii studiosus; antiqui moris rtinens; ad moris translatcii stdium prtinens. Uso: tener una orientacin -, in eis quae trdita sunt, perseverare.

tradicionalmente: (segn la costumbre) more; de more; ex more; in morem; ex instituto; trdito more; iuxta traditionem; (como es, era o fue costumbre) ut mos est (vel erat, vel fuit); (segn la costumbre de los antepasados) maiorum more; more institutoque maiorum.

tradicional: (que se transmite por tradicin) translatcius, a, um. Sin: trditus; receptus; usu receptus; antquitus trditus; a mairibus trditus. Uso: las costumbres y las instituciones -, mores atque instituta maiorum; doctrina -, doctrina translatcia; educacin -, ptrius mos et disciplina; instituciones - , vtera et trdita instituta; modo - de pronunciar, modus pronuntiandi translatcius; opiniones -, opiniones quas a mairibus accpimus (de liqua re); vestido blanco -, translatcia vestis alba; ser -, esse in more maiorum // (acostumbrado) slitus, a, um. Sin: consuetus; usitatus; antquitus iam usitatus. tradicionalismo: traditionalismus, i m. Sin: traditionis amor, observntia, stdium; prisci moris observntia; moris translatcii stdium // Teol errnea doctrina de ecclesistica traditione.

tradicionalista: sust traditionalista, ae mf. Sin: moris translatcii fautor; moris maiorum

traducir: (verter de una lengua a otra) vrtere vel convrtere. Sin: transferre. Uso: - a Platn, Platonem vrtere; - de Platn, a Platone vrtere; - al alemn, al latn, germnice, latine rddere; - brbaramente, brbare vrtere; - del griego al latn, e (vel ex) graeco (vel a graeco, de graeco, e graeca lingua, e graeco sermone) in latinum vrtere vel convrtere; - literalmente, a la letra, al pie de la letra, palabra por palabra, verbum e verbo exprmere, pro verbo verbum rddere; liquid ad verbum exprmere; liquid ttidem verbis transferre; - literalmente del ingls al latn, latine verbum pro verbo ex anglico rddere; latin lingu verbum e verbo ex anglica rddere; latino sermone ex anglico verbum e

traduccin: transltio, onis f. Sin: convrsio; vrsio; interprettio. Uso: - italiana, interprettio itlica; - literal, interprettio ad verbum facta; - al latn, in latinum (ex liqua lingua) convrsio; - del latn, ex lingua latina convrsio; mala - de un libro, liber male conversus; - simultnea, vrsio vel transltio simultnea; simultnea interprettio; interprettio lico (vel llico) facta; convrsio eodem tmpore prolata; vrsio, quae simul fit; aparato de inmediata, apparatus translationis lico faciendae; no hacer una - literal, non verbum pro verbo rddere.

1070

tragicmico verbo exprmere; eso sera - literalmente, id verbum esset ex verbo; - algo conforme al sentido, liquid interpretari; traducir algo, segn el sentido, del francs al espaol, e francogallico liquid hispane interpretari // (represenar, expresar) explicare. Sin: aperire. Uso: - en palabras su opinin, sententiam suam aptis verbis explicare vel aperire, - en hechos su compasin, misericrdiam suam rebus ipsis xsequi. tragamonedas: autmatum lusrium. Sin: (automtica vel autmata) mchina erogatria.

tragantona: (comilona) ingurgittio, onis f. Sin: comstio larga, copiosa, abundans // (accin de tragar) glutttio vel gluttio, onis f. Sin: haustus, us m; devortio. tragaperras, v. tragamonedas.

trfico: (accin de traficar) mercatus, us m. Sin: merctio; mercatura; commrcium. Uso: - de esclavos, mercatus servorum; servorum nundintio, negotitio, mercatura; venaliciria, ae f; negotitio venaliciria; hacer - de esclavos, servorum mercaturam fcere; venaliciriam exercere; - de mujeres, mercatus mulerum // (trnsito, circulacin de vehculos) commeatus, us m. Sin: autoraedarum frequntia; trnsitus viarum. Uso: - areo, res arivehiculria; - comercial, commeatus commercialis; - ferroviario, commeatus in viis frreis; - fluvial, martimo, fluvialis, martimus commeatus; - urbano, urbanus commeatus; - vertiginoso, turbneus motus; - vial, viarum frequntia vel trnsitus; viae pblicae commeatus; - de punta, affluntia vehiculorum; intensidad del -, frequntia commeationis; calle congestionada por el -, via referta mchinis; via crribus oppleta. tragacuras: sacerdotum osor (-oris m). Sin: religionis osor; homo sacerdotes perosus; homo religionem perosus. tragaldabas, v. glotn.

traductor: translator, oris m. Sin: interpres, tis mf, translatista, ae m. Uso: - de un libro, libri interpres.

tragar: (comer velozmente) vorare vel devorare. Sin: deglut(t)ire; haurire // (dicho de la tierra o de las aguas: abismar lo que est en su superficie) sorbre, absorbre, exsorbre. Sin: haurire; absmere // (soportar o disimular algo muy desagradable) pati. Sin: tolerare; devorare. Uso: - injurias, inirias pati; probra tolerare; - las lgrimas, los gemidos, devorare lcrimas, gmitus.

trgico: (perteneciente o relativo a la tragedia) trgicus, a, um // (autor de tragedias) trgicus, i m. Sin: tragoediarum scriptor // (actor que representa papeles trgicos) v. actor.

tragedia: (drama o gnero trgico) tragedia, ae f. Sin: fbula trgica. Uso: componer, escribir tragedias, tragedias fcere vel scrbere; representar una -, tragediam gere // (Fs, acontecimiento funesto) calmitas, atis f. Sin: res (rei f) atrox, msera, miserbilis; horrenda res.

tragaluz: fenestra superna. Sin: tecti fenestella.

tragicomedia: (obra dramtica con rasgos de comedia y de tragedia) tragicomedia, ae f. Uso: - medievales o barrocas, tragicomediae medievales vel barocae; autor de tragicomedias, tragicomoediarum scriptor // (fig, suceso que mueve a risa y piedad al mismo tiempo) res (rei f) ridcula eademque miseranda. Sin: res msera eademque ridcula.

tragicmico: (perteneciente o relativo a la

1071

trago tragicomedia) tragicomediae (gen). Sin: ad tragicomediam ttinens // (que es a la vez trgico y cmico) tragicmicus, a, um. Sin: lpidus ac trgicus; trgico et cmico mixtus; ridculus idemque miserandus. Uso: estilo -, lpidum ac trgicum (vel trgicum et cmicum) scribendi genus // (jocoserio) iocosus idemque srius. Uso: estilo -, iocosum idemque srium scribendi genus; ioco serioque mixtum scribendi genus. trago: (porcin de un lquido que se bebe de una vez) haustus, us m. Uso: un - de agua, haustus aquae // (prominencia de la oreja, delante del conducto auditivo) tragus vel tragos, i m. Sin: antca aurculae lacnia. triler: (casa rodante) aedcula subrotata. nico, v. mono; - de mujer, hbitus mulebris; - de novia, sponsalis vestis; - de sociedad, hbitus forensis; - de varn, hbitus virilis. tramitacin: petitionis cursus (-us m). trmite: (diligencia) res, rei f. Sin: causa; negtium; conslium. Uso: - ocultos, clandestina conslia; - judiciarios, negtia fornsia; ocuparse de un -, in negtio versari; rem tractare vel pertractare.

training, v. entrenamiento.

tralla: (cuerda o correa) capistrum, i n. Sin: caninum retinculum, frenum, lorum; cpula; corrgia cani ducendo. trait dunion: interductus, us m. Sin: interductus linearis // fig vnculum, i n. Sin: ligamentum.

traje: vestis, is f. Sin: vestitus, us m.; vestimentum; indumentum; amictus, hbitus, us m. Uso: - a la medida, vestis ex crporis mensura confecta; vestis ad crporis formam confecta; - civil, vestis civilis; - clerical, eclesistico, religioso, hbitus clericalis, ecclesisticus, religiosus; - espacial, vestis astronutica; - laical, militar, hbitus laicalis, militaris; - nuevo, cataclista, ae f; - ordinario, hbitus consuetudinrius; - de bao, subligculum; sbligar, ris n; vestis balneria vel balnearis; - de boda, vestis nuptialis; - de casa, v. pijama; - de ceremonia, de etiqueta, de gala, hbitus sollemnis; - de dormir, vestis nocturna; - de luto, fnebris vel lgubris amictus (-us m); hbitus lgubris; - de mec-

trampa: (artificio de caza) lqueus, i m (= lazo); fvea, ae f (= hoyo, foso); pdica, ae f (= lazo para trabar los pies). Uso: - para aves, transenna, ae f ; decpula, ae f; decpulum; - para jabales y otras fieras, plaga, ae f vel plagae, arum fpl; - para ratones, v. ratonera // fig lqueus, i m. Sin: insdia, ae f vel insdiae, arum fpl; plaga vel plagae; transenna, ae f; tendculae, arum fpl; fraus; dolus; fraudulntia; caer en la -, in lqueum (vel in insdias) cdere vel incdere; in plagam (vel in plagas) cdere; tender una - a uno, licui insidiari; licui tndere plagas; insdias licui parare, fcere, tndere, strere, instrere, pnere, appnere, adhibere; quien usa de trampas para engaar a otro, insidiator; fraudator; homo fallax, fraudulentus, dolosus // (portauela de pantaln) (bracarum) lacnia. trampear: - en el juego, in lusu fraudare.

trampista, v. estafador.

trampoln: suggestus, us m. Sin: pedana; desultrium; suggestus desultrius; tbula desultria. tramposo, v. estafador. trance: discrimen, mnis n. Sin: perculum; casus, us m, rerum discrimen; rerum angstiae. Uso: a todo -, audacter; omni timore p-

1072

transferir sito, audaci nimo; en el ltimo -, ltimo vitae discrmine // (estado en que un mdium manifiesta fenmenos paranormales) sopor mdii prprius. transaccin: transctio, onis f. Sin: compostio. transcripcin: transcrptio, onis f. Sin: reltio; transltio; exemplar, aris n; exemplum. Uso: - de un escrito, transcrptio scripturae.

transatlntico: adj transatlnticus, a, um. Sin: transocenicus; trans Atlnticum ocanum psitus // sust transatlnticum, i n (navgium). Sin: transocenica vel transocenia (navis); navis transatlntica vel transocenica; navgium transatlnticum, transocenicum, transocenium; navis oceanensis; navis ocanum traciens, transnvigans, trnsmeans; navis quae ocanum transit.

transcriptor, ra : transcriptor, oris m; transcriptrix, icis f. Sin: exscriptor; translator; scriptor librrius; qui transcribit. transductor: (entidad biolgica) transductor, oris m // (dispositivo) transductrium, ii n.

transbordar: transire. Uso: - de un tren a otro, in liud tramen transire vel transcndere.

transbordador: (barco) navis vectria vel traiectria. Uso: - espacial, spatiale vehculum recprocum; aronavis sideralis circmvolans.

transente: (que transita o pasa por un lugar) viator, oris m; viatrix, icis f; en pl tambin praeterentes vel transentes, ium mpl // (que est de paso, que no reside sino transitoriamente en un sitio) adj trnsiens, entis; sust hospes, ptis m; hspita, ae f. Sin: dvena, ae mf // (de duracin limitada) transitrius, a, um. Sin: temporneus; temporrius. transexualidad: transexulitas, atis f. Sin: transexualitatis vtium. transexualismo, v. transexualidad. transfer: transvctio, onis f. Sin: transferntia; v. transfert. transexual: transexualis, e.

transcendental: transcendentalis, e. Sin: metaphsicus; rerum naturam transcendens; humanae mentis captum transcendens vel exsperans; qui (quae, quod) rerum naturam transcendit; qui (quae, quod) naturam hminum transcendit; qui (quae, quod) supra hminum naturam est ; rerum naturam ipsasque mentes excedens ; qui (quae, quod) naturae fines sperat // fig exmius, a, um. Sin: egrgius; excelsus; praecpuus. transcontinental: transcontinentalis, e.

transcribir: transcrbere. Sin: exscrbere; transferre; descrbere; referre. Uso: - con mquina, machnul exscrbere; - palabra por palabra, ttidem exscrbere verbis; - pasajes de una obra, peris locos exscrbere.

transferible: translativus, a, um. Sin: ad translationem aptus.

transferencia: transltio, onis f. Sin: traictio; transmssio; transmigrtio // (operacin bancaria) circutio argentria. Sin: rtio argentria. Uso: - de fondos, transltio pecuniarum ad liquem; hacer transferencias de fondos, transcrbere vel transferre pecnias ad liquem, vel ad liquid.

transferir: transferre. Sin: tradcere, transmttere; mutare (sedem, civitatem). Uso: una suma de dinero a bancos extranjeros, pecniae summam ad argentrias extrneas

1073

transfert transferre. num transistoriale; instrumentum transistorianum. transistorizado: transistorialis, e. transitable: prvius, a, um. Sin: mebilis, e; commebilis, permebilis. Uso: - por vehculos, rotbilis, e; vehculis prvius; camino -, iter crribus prvium; via crribus prvia.

transfiguracin: (accin de transfigurar) transfigurtio, onis f. Sin: transformtio; convrsio; figurae vel formae muttio // (la de Jesucristo en el monte Tabor) transfigurtio, onis f. transfigurar: transfigurare. Sin: transformare; in liam figuram mutare, vrtere, convrtere; figuram mutare licui // transfigurarse: transfigurari. Sin: mutari; figuram (vel formam, vel mores) mutare.

transfert: affectionum transltio.

transformador: adj transformatrius, a, um. Uso: planta -, sttio transformatria // Electr transformatrium, ii n. Sin: mechanma transformatrium; directrium (flunti). transformar: transformare. Sin: transfigurare; mutare; vrtere; convrtere.

trnsito: trnsitus, us m. Sin: transtio; commeatus, us m. Uso: - areo, res arovehiculria; commeatus arius; aria frequntia, celebrtio, celbritas; - ferroviario, commeatus ferrivirius; commeatus sive commetio trminum ferriviariorum; - peatonal, pditum commeatus; - urbano, commeatus urbanus; vial, viarum celbritas, frequntia, trnsitus; el - de los vehculos, vehiculorum commeatus; de -, transitrius; impedir el -, trnsitum alicius arcere vel prohibere // (Rel, paso a mejor vida) trnsitus ad Deum. transitorio: brevis, e (breve); fluxus (inestable); caducus (caduco); fugax (fugaz), vlucer, cris, cre (fugitivo, pasajero); frgilis (frgil). Uso: bienes -, bona fluxa vel caduca; esperanza -, spes caduca; fortuna, fama -, vlucris fortuna, fama; gloria -, fluxa glria. Transjordania: Transiordnia, ae f. translacin, v. traslacin.

transformismo: transformismus, i m. Sin: evolutionismus; darvinismus; darviniana doctrina; selctio naturalis. transformista: transformista, ae mf. Sin: transformismi fautor, sectator, professor.

transistor: (artificio electrnico) transistrium, ii n. Sin: transistrum // (aparato de radio) radolum, i n. Sin: machnula radiophnica; radiophnulum portbile; radioph-

transigir: transgere. Sin: compnere; convenire; pacisci; transactionem fcere. Uso: en (o sobre) la integridad de la fe, de integritate fidei quidquam detrhere.

transfusin: transfsio, onis f. Sin: transmssio; transltio // Med transfsio, onis f. Sin: snguinis transfsio; alterus snguinis immssio.

transmisibilidad: transmissiblitas, atis f.

transmarino: transmarinus, a, um. Uso: pases -, de ultramar, transmarinae regiones; transmarina, orum npl.

transliterar: translitterare. Sin: litterarum elementa transferre.

transliteracin: translittertio, onis f.

1074

transportar transmisible: transmissbilis, e. Sin: transmssilis, e. undis longis, (in) undis superbrvibus emttere vel vulgare; - por radio, liquid radiophnice transmttere, emttere, diffndere; por televisin, liquid per televisionem transmttere; liquid telehormatis (vel telehorasis) ope transmttere, dere, propnere; liquid televisficis undis transmttere.

transmitir: transmttere vel emttere. Uso: en ondas cortas, en ondas medias o normales, en ondas largas, en ondas supercortas, (in) undis brvibus, (in) undis mdiis, (in)

transmisor-receptor, instrumentum emissrium et acceptrium.

transmisor: adj transmissrius, a, um. Sin: transmissivus; emissrius // sust transmissrium, ii n. Sin: emissrium; instrumentum transmissrium vel emissrium; mechanma transmissrium; apparatus transmissorius. Uso: - de radio, de televisin, emissrium radiophnicum, televisuale.

transmisin: transmssio, onis f. Sin: emssio; transltio; tradtio; propagtio. Uso: - estereofnica, transmssio stereophnica; mecnica, radial, telegrfica, telefnica, televisiva, transmssio mechnica, radiophnica, telegrphica, telephnica, televisiva vel televisualis; - radial, emssio vel transmssio radiophnica; radiophnica recittio; radiophnica vocis (vel sonorum) transmssio, diffsio, propagtio; - televisiva, televisfica emssio vel exhibtio; transmssio telehormica; televisfica vocis (vel sonorum) transmissio; - televisiva en colores, televisfica transmissio (vel emssio) multcolor, multicoloris, multicolora, multicolria // - de las imgenes, transmssio imginum; - en esperanto, en latn, emssio esperntica, latina; transmisiones por Internet, emissiones interretiales; calidad de las -, qulitas emissionum; dirigir una - televisiva, televisficam emissionem moderari; las - de esta estacin se realizan en la frecuencia de 800 khz, transmissiones huius stationis frequnti 800 khz (chiliohertziorum) emittuntur // Mec implsio, onis f. Uso: - en la bicicleta, concatentio, onis f.

transnacional: adj transnationalis, e. Uso: empresa -, socetas transnationalis // (sust, multinacional) v. esta voz. transocenico: transocenicus, a, um.

transmutacin: transmuttio, onis f. Sin: commuttio, permuttio; transformtio; transfigurtio; convrsio. Uso: - consonntica, muttio consonntica.

transpiracin: transpirtio, onis f. Sin: perspirtio, onis f. Uso: - cutnea, perspirtio cutnea. transportable: vectbilis, e. transportador: (mozo de cordel) v. changador // - areo, v. telefrico.

transparente: perlcidus vel pellcidus, a, um. Sin: perlcens vel pellcens, entis; translcidus; perspcuus, lquidus (= lmpido). Uso: aguas -, aquae perspcuae; atmsfera -, lquidus ar; cristal -, translcidus crystallus; vidrio -, vitrum perlcidum // fig perlcens, entis. Sin: perspcuus; translcidus. Uso: estilo -, perlcens ortio; ser -, perlucre; perspcuum esse.

transparencia: perlucditas vel pellucditas, atis f. Uso: - de estilo, candor, oris m; - del vidrio, perlucditas vitri.

transportar: transportare. Sin: transvhere; transferre. Uso: accin de ser transportado en un vehculo, vecttio, onis f (ad + ac); el

1075

transporte que transporta, advector, oris m // (cambiar el tono de una composicin) (in liud vocis genus) transpnere. transvasar, v. trasegar.

transporte: (accin y efecto de transportar o transportarse) transporttio, onis f. Sin: vecttio; transltio; vctio vel transvctio; res vectria; commeatus, us m. Uso: - areo, aria vctio; - colectivo, communis transvctio; - experimental, vecttio experimentalis; - ferroviario, vecttio ferriviria; - pblico, pblica vecttio; commeatus pblicus, commeatus vehicularis pblicus, - de dinero, nummorum vecttio, transvecttio, transporttio; en bancos y agencias de crdito, persona encargada del - de dinero lquido, nummorum gestator, vector, transvector, transportator; - de mercancas, transporttio mrcium; commeatus mercimonialis; - de personas, communis transvctio hminum; a travs de un puente, vecttio trans pontem // (medio de -) vectura, ae f. Sin: vectbulum vel vectculum; commeats vehculum. Uso: de -, vectrius; - areo, aria vectura; arium vehculum, arovehculum; arvehes, is f; escolar, discipulorum laophrium; coenautocinetum scholare; discipulorum autocinetum laphorum; buque de -, onerria, ae f; navis onerria vel vectria; carro de -, carrus vectrius // fig, - de alegra, gestientis nimi eltio volupturia; - de pasin, mpetus, us m, fervor, oris m.

transversal: transversus, a, um. Sin: oblquus.

transversalmente: transverse. Sin: oblque; ex transverso; in oblquum. Trans World Airlines (TWA) : socetas appellata Transvctio Aronutica trans orbem terrae.

transubstanciar o transustanciar : transubstantiare. Sin : in liam substntiam convrtere ; substntiae conversionem fcere.

transubstanciacin o transustanciacin: transubstantitio, onis f. Sin: cuisdam substntiae in liam convrsio; in liam substntiam (vel naturam) convrsio // Teol transubstantitio. Sin: convrsio substantiarum panis et vini in Corpus et Snguinem Iesu Christi.

tranviario: (perteneciente o relativo a los tranvas) tranvirius, transvirius, tramvirius, a, um. Sin: ad pblicos currus elctricos spectans. Uso: servicio -, servtium tranvirium; taller -, officina tranviria // (persona empleada en el servicio de tranvas) tranvirius, transvirius, tramvirius, ii m. Sin: tranviae addictus; tramviriis crribus addictus vel peram navans; pblici currus elctrici minister.

tranva: (ferrocarril establecido en una calle o camino carretero) tranva, transva, tramva, ae f. Sin: ferrvia stratria. Uso: - areo, transvia pnsilis; - subterrneo, tramvia subterrnea; - urbano, interurbano, tranvia urbana, interurbana; - a vapor, a electricidad, tranvia vaporria, elctrica; lnea de -, tranviria lnea // (coche de -) currus tranvirius, transvirius, tramvirius. Sin: currus transvirius elctricus; currus transvirius elctricus urbanus vel oppidanus; tramviria raeda elctrica; tramviria raeda elctrica urbana vel oppidana; pblicus currus; pblicus currus elctricus urbanus vel oppidanus; pblicum currculum; pblicum currculum elctricum; pblicum currculum elctricum urbanum vel oppidanum; electrivehela, ae f. Uso: bajar del -, de transvirio curru descndere; subir al -, currum tramvirium (vel transviriam raedam) inscndere; tomar el -, currum transvirium (vel tramvirium) smere.

1076

trasfigurar tranviero, v. tranviario. chae, artriae, artriae sperae (gen); ad tracheam (vel ad artriam, vel ad artriam speram) prtinens.

Trapa: (localidad) Trappa, ae f // (monasterio) Trappensis abbtia sive abbata. Sin: trappnsium coenbium; cistercnsium reformatorum coenbium. trapecio: Dep trapzium, ii n. Sin: petaurum, i n.

traquetis: trachitis vel trachetis, dis f. Sin: trachae (vel artriae, vel artriae sperae) inflammtio vel infltio.

trapecista: trapezistes, ae m. Sin: petaurista; trapzii athleta.

trapense: adj trappensis, e // sust trappista, ae m. Sin: trappnsis, is m; reformatorum cistercnsium sodalis. trapero: scrutrius, ii m. Sin: panniculrius.

traqueotoma: tracheotmia sive -toma, ae f. Sin: arteriotmia sive -toma; trcheae (vel artriae, vel artriae sperae) sctio; trachae incsio. traquita: trachytes, is f; trachys, itis f. trascendencia: transcendntia, ae f.

trquea: tracha vel tracha, ae f. Sin: artria; traqueartria; artria spera; spirandi meatus, us m; nimae canalis; trnsitus (-us m) sprits; gtturis artria. Uso: vlvula de la -, trcheae oprculum. traqueal: traquialis, e. Sin: arteracus; tra-

trapo: (pedazo de tela viejo y roto) pannus, i m. Uso: - de cocina, coquinrius vel coquinaris pannus // (velamen) vela, orum npl; armamenta, orum npl (los aparejos o equipo de un barco). Uso: navegar a todo -, plenssimis velis navigare; plenis velis cursum tenere; plenis velis ferri // fig, a todo -, remis ventisque, remis velisque, velis remisque, velisque remisque // fig, poner a uno como un -, liquem grviter increpare, compllere, corrpere, obiurgare // fig, soltar uno el - (echarse a llorar), in lcrimas effundi; lcrimas cire; (echarse a rer) effundi in cachinnos; cachinnum tllere.

trapiche: (molino que extrae el jugo de algunos frutos como aceite o caa de azcar) v. almazara.

trascendente: transcendens, entis. Sin: transcendentalis, e; metaphsicus; humanam naturam excedens; qui (quae, quod) naturam exsperat. Uso: destino -, vita futura, quae naturam exsperat; origen -, excellentssimus origo. trascribir, v. transcribir. trascripcin, v. transcripcin. trascriptor, v. transcriptor.

trascendental, v. transcendental.

trasfigurar, v. transfigurar.

trasfiguracin, v. transfiguracin.

trasferir, v. transferir.

trasferible, v. transferible.

trasegar: (cambiar un lquido de vaso) in liud vas (vel in lia vasa) tracere. Sin: transfndere in liud vas (vel in lia vasa) y simplem transfndere.

1077

trasformador trasformador, v. transformador. trasplantable: transplantbilis, e.

trasformar, v. transformar. trasfusin, v. transfusin.

traslacin: transltio, onis f. Sin: transvctio; traictio. Uso: fiesta de la - de la Santa Casa de Loreto, festum translationis Lauretanae Doms. trasladarse: domiclium immutare vel transferre. Sin: se conferre ad + ac. traslado: - del domicilio, domiclii transltio. trasmisibilidad: v. transmisibilidad. trasmisible, v. transmisible. trasmisin, v. transmisin. trasmitir, v. transmitir.

trasiego: transfsio, onis f. Sin: transltio; diffsio. Uso: efectuar el - de algo, liquid in liud vas (vel in lia vasa) transfndere vel tracere.

trasplantar: transplantare. Sin: transferre; transrere; transpnere; libi consrere; rborem transferre. trasplante: transltio, onis f // Med transplanttio, onis f. Uso: - de rganos, membrorum transplanttio, transltio, instio; - de un rin, del corazn, renis, cordis transplanttio; realizar un - del corazn, cordis transplantationem pergere vel fcere.

trasplantado: transplantatus, a, um. Sin: transertus; translatus, transpsitus.

trasplantacin, v. trasplante.

trasportable, v. transportable. trasportar, v. transportar. trasporte, v. transporte.

trasmutacin, v. transmutacin. trasnacional, v. transnacional. trasparencia, v. transparencia.

trasparente, v. transparente.

traspiracin, v. transpiracin.

traspasar: (pasar adelante, hacia otra parte o a otro lado) superare. Sin: trnsgredi; transcndere // (transgredir o quebrantar un precepto) trnsgredi. Sin: violare; transcndere.

trasvasar, v. trasegar.
1078

trasto: - viejos, scruta, orum npl.

trastienda: intrior taberna. Sin: intrior tabernae pars vel cella.

trastero: (cuarto -) repositrium vel repostrium, ii n. Sin: receptculum; cella recndita.

trastejador: adj tegulrius, a, um // sust tegulrius, ii m.

traspuntn: (asiento) sedculum, i n. Sin: sedcula; sllula; sllula plictilis.

traspunte: depromptor, oris m. Sin: scaenarum moderator; prodendi in scaenam indicator, monstrator; scaenae rector vel superintentor; scaenae emissionis magister.

travesa trasversal, v. transversal. curationes; praemunientes morbi curationes; - contra el dolor, rationes antidolorficae. tratativa: negotitio, onis f. Sin: tractatus, us m; negtium; ctio; colloctio; collquium; consulttio. Uso: reanudar las - sobre el programa atmico, consultationes de progrmmate atmico terum suscpere, vel dnuo institere.

trasvolar: transvolare. Sin: praetervolare; transvolitare. trata: commrcium, ii n. Uso: - de blancas, commrcium puellarum albicolorum; - de esclavos, mancipiorum commrcium; - de negros esclavos, commrcium mancipiorum nigricolorum; nigritarum mptio et vendtio.

tratamiento: (sistema de curacin) therapa, ae f; theraputice, es f. Sin: cura, curtio; tracttio. Uso: - auxiliar, therapa auxiliaris; - econmico, solvendae mercedis rationes; igual -, aequalis tracttio; - medicinal, medicinalis tracttio; - mdico, tracttio mdica vel mdici; - preventivo, praehbitae morbi

tratado: (obra que trata de un determinado argumento) liber, bri m (de liqua re). Sin: commentrius; commenttio; commentrium (alicius rei); commentrii, orum mpl // (disertacin) disputtio, onis f (de liqua re). Sin: ars, artis f vel artes, ium fpl (alicius rei). Uso: - de retrica, ars dicendi; artes oratriae vel rhtorum; - de teora militar, de disciplina militari commentrii // (convenio) tractatus, us m. Sin: foedus, dris n; pctio; pactum; convntio; conventum; pactum conventum. Uso: - internacional, tractatus internationalis; - de alianza, foedus; - de Kyoto, tractatus kyotensis; respeto de los -, fides federum; hacer, celebrar un -, foedus ferire; cum liquo pactionem fcere, inire; cum liquo foedus fcere, pacisci, cere, ferire; renovar un -, foedus renovare; romper, violar un -, foedus frngere, rmpere, violare; suscribir un -, tracttui subscrbere; con arreglo a los trminos del -, ex federe; contra la condicin del -, adversus condicionem federis.

tratadista: tractator, oris m. Sin: tracttuum scriptor, auctor; commentationum vel commentariorum scriptor.

trauma: trauma, tis n. Sin: vulnus, nris n. Uso: - pequeo, vulnsculum; - psquico, trauma pschicum; commtio (nimi); perturbtio; vhemens nimi turbtio. traumtico: traumticus, a, um. Sin: vulnerrius; vlneris (gen).

traumatismo: trauma, tis n. Sin: lesio; vulnertio.

traumatizar: Med trumate affcere // Psicol vehementer perturbare.

traumatolgico: traumatolgicus, a, um. Sin: ad trumata ttinens.

traumatologa: traumatolgia sive -loga, ae f. Sin: vlnerum mdica disciplina.

traveln: (Cinem, desplazamiento de la cmara tomavistas sobre el suelo) cinematogrphicae (vel televisficae) mchinae motus (- us m).

traumatlogo: traumatlogus, i m. Sin: traumatolgiae cultor vel peritus.

travesa : (camino transversal) iter transversum. Sin: via transversa. // (distancia entre dos puntos de tierra o de mar) sptium, ii n // (viaje por mar) traictio, onis f. Sin: traiec-

traveller s cheque : mandatum nummrium periegticum.

1079

travesti tus vel transmissus, us m. Sin: transmssio; transvctio; praetervctio; transgrssio; navigtio. Uso: - de Francia a Inglaterra, traictio ex Gllia in Britnniam; hacer una -, transfretare o simplem navigare; hemos hecho una magnfica -, bellssime navigvimus. trbol: triflium, ii n.

trecentista: trecentista, ae mf. Sin: trecenti scriptor; escritor, poeta, pintor -, seculi XIV (sive quarti dcimi seculi) scriptor, pota, pictor. tregua: (suspensin de hostilidades) indtiae (-arum fpl). Uso: concertar una -, indtias pacisci; romper la -, indtias tllere, dirmere, slvere // (intermisin, descanso) intermssio, onis f. Sin: cesstio. Uso: sin -, sine intermissione; trabajar sin -, opus non intermttere. trecho: - de camino, viae tractus (-us m).

travestir: vestem alterus sexus licui indere.

travestido: (disfrazado o encubierto) v. disfrazado // (travesti) v. esta voz.

travesti o travest: vir mulebri veste indutus vel tectus. Sin: mulebri vestitu vir.

travestismo: consuetudo alterus sexus vestes induendi. travesura: (accin reprensible) erratum, i n. Sin: error; licntius factum; mprobe (vel inconsiderate, vel inconsulte) factum; mprobum fcinus (-nris n); mpudens licntia // (culpa leve) ignoscendum peccatum. Uso: travesura de juventud, iuvenile erratum; iuventutis (vel iuvenilis aetatis) erratum; iuvenilis licntia; la suya es solo una -, lviter tantum peccavit. travestista, v. travesti.

traviesa: (madero de la va frrea para asentar los rieles) transtrum, i n. Sin: tignum transversrium. travieso: imprbulus, a, um; v. pilluelo. trayectoria: traiectria, ae f.

trazar: delineare. Sin: adumbrare; designare; descrbere; deformare. trbedes: tripus, pdis m.

tren: tramen, mnis n. Sin: tramen ferrivirium vel ferrovirium; ferrivirium agmen (-mnis n); agmen vel tractus (-us m) crruum; hamaxstichus, i m. Uso: - acelerado, tramen (vel crruum agmen) acceleratum; amaxstichus acceleratus; - blindado, tramen loricatum vel cataphractum; - carguero o de carga, tramen onerrium; tramen mrcium; comn, tramen commune; - correo, tramen tabellrium; - cremallera, tramen denticulatum; - directo, tramen directum, clere, velox, rpidum, citatum; - expreso o rpido, tramen directssimum, celrrimum, velocssimum, rapidssimum, citatssimum; - elctrico, tramen elctricum; tramen elctrica vi motum; crruum agmen elctride actum, vel elctrica vi permotum; - especial, tramen speciale; - experimental, tramen experimentale; - internacional, tramen internationale; tramen inter nationes vel inter gentes, tramen quod plures gentes circumit; - interurbano n 945, tramen interurbanum nmero nongent-

trementina: terebnthina vel terebntina, ae f. Sin: terebnthina rsina.

trekking: longae excursiones pedestres volupturiae.

1080

tribuna simo quadragsimo quinto; - ligero, tramen citatum; - militar, tramen militare; - mixto, carreta, tramen mixtum; tramen homnibus mercibusque vehendis; - mnibus, tramen mnibus; - subterrneo, metropolitano, ferrvia subterrnea, inferna; - suburbano, ferrvia civitatensis, rbica; - a vapor, tramen vaporrium; tramen vaporis vi motum; crruum agmen vaporatae aquae impulsu permotum; de alta velocidad, tramen perquam clere vel velox, superclere, supercitatum; tramen magnae velocitatis vel velocitatis exmiae; de pasajeros, tramen personarum vel hminum; tramen epibticum; tramen homnibus vehendis // bajar del -, e (vel de) trmine descndere; ir, viajar en -, trmine vehi; vectari trmine; iter trmine fcere; vi ferrat iter fcere; vi frre ire; llegar en -, trmine advenire; perder el -, tramen amttere; salir en -, trmine proficisci; subir al -, tramen conscndere, inscndere, ngredi; tomar el -, tramen smere // el - tiene quince minutos de demora, tramen quindecim minuta demoratur; el - trae atraso, tramen tardat; el - lleg con atraso, tramen retardatum est; el - corre a la velocidad de 300 km por hora, tramen velocitate trecenorum (vel trecentorum) chiliometrorum horlium vhitur vel provhitur; formar y dividir los -, trmina distribere, dirbere, dispertire, divdere; maniobras para formar y dividir los -, trminum distribtio vel ordintio; distributa trminum ordintio // - de aterrizaje, apparatus desultrius; retrctiles aronavis rotae fpl. Uso: soltar el de aterrizaje, expedire apparatum desultrium // / inspector de -, inspector trminis ; jefe de -, trmini praefectus; curator trminis // fig, - de vida, vivendi rtio; el acostumbrado - de vida, sueta vivendi rtio. trenzas: capilli innexi.

trepar: scndere. Sin: arrpere; reptare, arreptare; reptando ascndere, conscndere, scndere in (vel ad) + ac.

trepador: reptans, antis . Uso: rosas -, reptantes rosae // (dicho de persona) - de acantilados, rpium scansor, reptator, arreptor.

treta: fig artifcium, ii n. Sin: asttiae, arum fpl. triangular: triangularis, e. Sin: tringulus; trigonalis; trignicus; trignus; trquetrus. Uso: figura -, figura tringula, trignica, trquetra. tringulo: tringulum, i n. Sin: trignum; trignus. Uso: - issceles, issceles, is m. Sin: tringulum isscelum; tringulum duorum aequlium lterum. tribalismo: tribalismus, i m. tribmetro: tribmetrum, i n. trada: trias, dis (ac tradem vel trada) f.

trencito: parvum tramen (-mnis n). Sin: parvus hamaxstichus. Uso: - elctrico, parvum tramen vi elctrica actum; - para diversin, parvum tramen ludi caus confectum.

tribuna: (plataforma elevada desde donde hablan los oradores) suggestus, us m; suggestum, i n. Uso: - oratoria, - de oradores, oratoris suggestus; bajar de la -, (de, e, a) suggestu descndere; subir a la -, (in) suggestum ascndere vel escndere // (galera elevada en ciertos espectculos) suggestus; suggestum. Sin: subsllia, orum npl; gradus, uum mpl. Uso: - de espectadores, spectcula, orum npl; spectaculorum gradus (-uum mpl)

tribulacin: tribultio, onis f. Sin: afflctio; aerumna; angstiae fpl; res adversae fpl. Uso: caer en la -, in aerumnam incdere; padecer tribulaciones, angstiis premi; rebus adversis afflgi.

1081

tribunal // (ventana o balcn en algunas iglesias desde donde se puede asistir a los oficios) tribunal, lis n. Sin: pdium; contigntio suprior lateralis. tricofitosis: trichophytosis, is f.

tribunal: tribnal, lis n. Sin: conslium. Uso: - internacional, tribunal internationale; - internacional de la Haya, hagense pro mnibus natinibus tribunal; - militar, tribunal militare; - secreto, tribunal secretum; - supremo, supremum tribunal; idices postremae provocationis; - de apelacin, conslium iudciis pblicis cognoscendis vel recognoscendis; - de casacin, supremum tribunal pblicis abolendis (vel revocandis) iudciis; - de cuentas, censrium collgium pblicis recognoscendis redtibus ac smptibus; - del jurado, iuratorum tribunal; collgium idicum; iurati; idices. tributario: tributrius, a, um. Sin: vectigalis, e. Uso: (dicho de ro) nfluens, entis (fluvius, amnis).

tricologa: thricholgia sive -loga, ae f. Sin: de capillis (vel de pilis) doctrina, disciplina, scintia; capillorum vel pilorum doctrina. triclogo: thrichlogus, i m. Sin: thricholgiae peritus.

tricolor: trcolor, ris. Sin: tres colores habens; tribus colribus tinctus; trplici colore (abl de cualidad). Uso: bandera -, trcolor vexillum; vexillum trplici colore tinctum. tricoma: thrichma, tis n. tricornio: tricornis, e. Uso: sombrero -, tricornis pleus. tricosis: thrichosis, is f.

triciclo: trcyclum, i n; trcyclus, i m. Sin: trrota, ae f. Uso: - pequeo, tricclula; - portador, trcyclum onerrium; - a petrleo, trcyclum petrleo actum.

tributo: (lo que paga un Estado a otro para indicar su sumisin) tribtum, i n. Uso: exigir un -, tributum exgere; imponer un -, tributum (licui) impnere, imperare, indcere; pagar un -, tributum pndere vel conferre // (impuesto) v. esta voz // (fig, cualquier carga permanente) onus, neris n. Sin: pondus, dris n; srcina // (lo que se debe a una persona o cosa) offcium, ii n. Uso: - de gratitud, grtiae, arum fpl; - de homenajes, de lgrimas, etc., dbita offcia, dbitae lcrimae; pagar a alguno su - de gratitud, grati nimi offcium licui praestare; pagar a la patria su - de sangre, sanguinem (suum) ptriae offerre; pagar su - a la naturaleza, naturae satisfcere.

tricota: thorax (-cis m) lneus. Sin: strictria lnea; thorcium e mculis; pectorale e mculis. Uso: - de punto (sin botones y con mangas cortas) pelsia lnea; colbium lneum; - de seda, tricholinum, i n; v. pulver.

triduo: triduana supplictio. Sin: preces triduanae; supplictio in trduum; supplictio trium dierum. Uso: - solemne, sollmnia in

tridimensionalidad: trium mensurarum rtio.

tridimensional: trium mensurarum. Sin: tribus mensuris preditus.

tricroma: (procedimientos fotogrficos y fotomecnicos en color) trichrmia sive -chroma, ae f. Sin: trium colorum imprssio // (estampa obtenida por el procedimiento de la -) imago tribus impressa colribus.

tricotoma: trichotmia sive -toma, ae f. Sin: tripertita divsio.

1082

trimestral trduum; sacra in trduum sollmnia; hacer un -, triduanas preces pergere; supplicationes in trduum habere, celebrare, obire; hacer un - en honor de un Beato o de un Santo, sacra in trduum sollmnia gere licui Beato vel Sancto. trifsico: triphsicus, a, um. Sin: tribus phsibus preditus; tribus tempribus mbilis. triedro: trhedrum, i n. trillado: contritus, a, um. Uso: palabras -, contrita verba.

trillador, ra: triturator, oris m; trituratrix, icis f. Sin : terens ; tritrans ; extritor ; tribulator ; qui terit, xterit, prterit.

trgamo: trgamus, i m. Sin: tres muleres habens.

trigamia: trigmia sive -gama, ae f.

trilladora : (mquina para trillar) trbulum, i n; trbula, ae f. Sin: tritria; trituratria; mchina terens vel xterens; mchina tritria vel trituratria; trbulum machinale; trbula machinalis; mchina verstilis. Uso: - automtica, autotrbulum; trbulum automatrium; autotrbula; trbula automatria. trilladura: tritura, ae f. Sin: triturtio; tritus, us m ; terendi actus (- us m).

trigmino: trigminus, a, um. Sin: nervio -, trigminus nervus. trigo: trticum, i n. Sin: frumentum; trticum trcicum; granum trcicum. Uso: - candeal, silgo, gnis f; - rubin, robus, bris n ; ir, salir por -, ir a hacer provisin de -, frumentari; ire frumentatum, vel ad frumentandum. trgono: (conjunto de tres signos del Zodaco) trignum, i n // (tringulo) v. esta voz. triglifo: trglyphus, i m.

trillar: (frumentum) trere, detrere, extrere, protrere. Sin: triturare; tribulare.

trillizo: adj trigminus, a, um. Uso: hermanos -, trigmini fratres; hijos -, trigmini flii // sust trigminus, i m. Uso: uno de los -, unus ex trigminis. trillo: (instrumento) trbulum, i n. trilln: trlio, onis m. Sin: mlio bilionum; mlies (mliens) mille biliones.

trigonometra: trigonomtria sive -metra, ae f. Sin: triangulorum metiendorum rtio; tringulis (vel trignis) metiendis rtio vel doctrina. Uso: - esfrica, trigonomtria spherica; - plana, trigonomtria plana. trilinge: (que tiene tres lenguas) trilinguis, e; trium linguarum; tres linguas habens; (que habla tres lenguas) trilinguis; tribus linguis loquens; (escrito en tres lenguas) tribus linguis scriptus. trigonomtrico: trigonomtricus, a, um.

triloga: trilgia sive triloga, ae f. Uso: - epigrfica, ternae inscriptiones; - potica, terna crmina.

trimestral: (que dura un trimestre) trimestris, e. Sin: trium mnsium // (que sucede o se repite cada trimestre) trimestris, e. Sin: trimnstruus; qui (quae, quod) quarto quoque mense fit (o con el verbo exigido por el contexto). Uso: revista - de latn, trimestres litterarum latinarum commentrii.

trimembre: trimembris, e. Sin: tricorpor, ris; tribus membris constans.

1083

trimestralmente trimestralmente: sngulis trimstribus. Sin: quarto quoque mense. trinchar: scndere; conscndere. Sin: crpere; lacerare; secare, consecare; minute concdere.

trimestre: (espacio de tres meses) trimestre, is n. Sin: trimestre sptium vel tempus (-pris n), trium mnsium sptium vel tempus; tres menses // (cuenta, sueldo, pensin, etc., que se cobra o paga al fin de cada trimestre) trium mnsium rtio (cuenta), merces (sueldo), pactum prtium (pensin). trmetro: adj trmeter, tra, trum. Sin: trmetros vel trmetrus; trimtrius // sust trmetros vel trmetrus, i m; trmeter, tri m. Sin: versus tribus pdibus constans. Uso: - ymbico, imbicus trmetros.

trinchera: fossa, ae f (= foso); agger, ris m (= terrapln, parapeto) ; vallum, i n (= empalizada); munmen, mnis n; munimentum (= fortificacin, defensa).

trinar: (hacer trinos) vocem (vel cantum) acute flctere, vel acutssime inflctere; acutam ac vibrantem vocem mttere // (dicho de las aves) tinnire. Sin: tinnitare; tintinnire; garrire. Uso: el - de las aves, vibrans vium sonus; concentus vium; el - del ruiseor, sonus luscniae vibrans vel intortus; v. gorjear. trinchante: (instrumento para trinchar) cultellus, i m. Sin: culter, tri m; ferrum, i n // (encargado de cortar la comida en la mesa) scissor, ris m. Sin: structor; carptor; chirnomon, ontis m. trincha, v. pretina.

trimotor: adj trimotrius, a, um. Sin: tribus motriis (vel trplici machinatione) instructus vel ornatus; qui (quae, quod) tribus motriis movetur // sust trimotrium, ii n. Sin: aroplanum trimotrium; aronavis (vel aria navis) tribus machinamentis (vel machinatinibus) instructa; aroplanum tribus motriis (vel trplici machinatione) instructum vel ornatum; aroplanum quod tribus motriis movetur vel fertur.

trineo: traha vel trhea, ae f. Uso: - mecnico para esquiadores, anabathrum nartatrium; deslizamiento del -, trahae decursus (vel delapsus) per nives vel per glciem; quien va en -, trahrius; deslizarse en un - sobre la nieve (o sobre el hielo), trah (vel trhea) per nives (vel per glciem) decrrere, delbi, prolbi; ir en - , trah (vel trhe) vehi, duci, delbi. trinitaria: (planta, flor) hortensis vola, ae f.

trino: Ms vox vibrans vel acuta. Sin: sonus vibrans vel intortus; acutae vocis flexiones; cants flexiones. Uso: - artificioso de quien canta, delicatiores in cantu flexiones // (dicho de las aves) tinntus, us m. Sin: garrtus, us m; v. gorjeo. tro: Ms, v. terceto // (en el ftbol) - central de ataque, manpulus (trium) assultorum. trinomio: trinmium, ii n.

tripartidismo: systema (-tis n) trium factionum. tripicallero: extorum vel extm vnditor. tripas: (callos) v. callo.

triodo: trhodus vel trhodos, i f.

trpode: tripus, pdis (ac pl -pdas) m. triplano: triplanum, i n.

1084

troglodita trptico: trptychum, i n. Sin: tbula trina vel triplex; tripertita tabella vel tbula; ternae tbulae (vel tabellae) pictae. tripulacin: (en general) cooperatores, um mpl; (de avin) aronutici, orum mpl; (de nave) nautae, arum mpl. tripulante: administer, tri m. Uso: - de nave, nauta; - de avin, aronauta. triquiasis: trichasis, is f. triunfo: (honor del -) triumphus, i m // (victoria) victria, ae f // (en ciertos juegos de naipes, carta del palo de ms valor) charta victrix. trivalencia: trivalntia, ae f. Sin: triplex valntia.

triquina: trichna, ae f. Sin: trichnus vermis (-is m); trichna spiralis; capillceus vermis; trichnus vermis capillceus.

trivial: trivialis, e. Sin: plebeius; vilis; vulgaris. trivialidad : trivilitas, atis f . Sin: triviale dictum vel fcinus.

trivalente: trvalens, entis. Sin: trplici vi preditus.

trismo : trismus, i m.

triseccin : trisctio, onis f. tristeza : tristtia, ae f. Sin : maesttia; maeror, oris m. Uso: abandonarse a la -, tristtiae se dare; desechar la -, maesttiam pllere. tritio : trtium, ii n.

trisagio : trisgium, ii n.

triquinosis : trichinosis, is f. Sin : trichnae morbus ; trichni vermis morbus.

trivio: (divisin de un camino en tres, y punto en que concurren) trvium, ii n; v. cruce // (antiguamente, conjunto de las tres artes liberales: Gramtica, Retrica y Dialctica) trvium. trocnter: trochanter, ris m (ac sing trochantra ; pl trochantras).

triunfalista: adj nimis triumphalis vel triumphatrius // sust homo nimis triumphalis vel triumphatrius.

triunfalismo: hbitus nimis triumphalis vel triumphatrius.

triturador : adj triturator, oris // sust triturtrix, icis f (mchina).

triunfar: triumphare. Uso: - de, triumphum gere (vel ovare) de (vel ex) + abl.

troglodita: trogldyta, ae m. Sin: caverncola; speluncae vel speluncarum ncola; cavernae vel cavernarum ncola; speluncam vel speluncas ncolens; cavernam vel cavernas

trofologa: (ciencia de la alimentacin) tropholgia sive -loga, ae f. Sin: de nutrimento doctrina, disciplina, scintia // (rgimen alimenticio) nutriendi rtio.

trfico: trphicus, a, um. Sin: ntriens, entriens; ad nutrimentum spectans.

trocha : (senda) smita, ae f // (atajo) trames, mtis m. Sin: compndium; compendiria (via); compendirium (iter) // (ancho de la va ferroviaria) intervallum. Uso: - ancha, latum vel amplum xium geminorum intervallum.

1085

troglodtico ncolens // (antiguo pueblo al SE de Egipto) Trogldytae, arum mpl // fig homo silvester, rsticus, incultus. troglodtico: troglodticus, a, um; fig selvticus; rudis. los sonidos) auriculria, ae f. Sin: auriculria tbula. trompo: (pen, juguete que se hace bailar) turbo, bnis m. Uso: juego del -, ludus trbinis; girar como un -, trbinis instar circmagi vel circumvolvi; hacer girar el -, jugar al -, trbinem pllere, versare, icere; hacer girar como un -, trbinis instar circumgere vel circumvlvere.

troje, v. troj.

troja, v. troj.

troj: (sitio donde se recogen frutos o cereales) hrreum, i n // (granero) v. esta voz.

trolebs: filoraeda, ae f. Sin: currus (-us m) filovirius; v. filobs.

tromba: (columna de agua que se eleva desde el mar) turbo, bnis m. Sin: columna; typhon, onis m; tiphnicus ventus. Uso: - marina, maris columna. tromboflebitis: thrombophlebites, is f.

trompa: bcina, ae f. Uso: msico que toca la -, tbicen, cnis m; tubicinator // (- del fongrafo o gramfono) v. bocina // - del elefante, proboscis, dis f. Sin: elephanti manus, us f. trompeta: tbula, ae f. Uso: tocar la -, tbul cnere; el que toca la -, v. trompetero.

trombn: magna vel grandis tuba (- de metal); magna vel grandis bcina (- de cuerno). Uso: tocar el -, magn tub vel magn bcin cnere; msico que toca el -, bucinator.

trompetero: aenator vel ahenator, oris m. Sin: tbicen, cnis m; bucinator. Uso: banda de -, aenatorum manus.

trompetilla: (instrumento a modo de trompeta, que sirve para que los sordos perciban

tropezar: (dar con los pies en un estorbo ponindose en peligro de caer) offndere intr. Sin: licui rei offndere; ad liquid pedem offndere vel impngere; cespitare vel caespitare.

tropa: cpiae, arum fpl. Sin: agmen, mnis n; exrcitus, us m. Uso: - especiales, cpiae speciales; - soviticas, cpiae soviticae; militares cpiae soviticae; tropas para la defensa de la paz, cpiae paci tuendae // fig manus, us f. Sin: caterva.

tronera: (ventana pequea y estrecha) fenestella, ae f // (abertura por donde se disparan los caones en un parapeto o muralla) fenestella tormentria // (cada uno de los agujeros o aberturas que hay en las mesas de trucos y de billar, para que por ellos entren las bolas) receptculum, i n.

tronco: (parte de un rbol) truncus, i m. Sin: ligni scapus; stipes, ptis m (- basto); stirps, stirpis f (cepa con las races; - entero o el rbol sin las ramas) // (el cuerpo del hombre, considerado sin los miembros ni la cabeza) truncus, i m // (cualquier cosa que presenta ramificaciones) ramus, i m. Sin: brchium, ii n // (fig, origen comn) genus, nris n. Sin: stirps, stirpis f // (fig, persona insensible, intil, despreciable) truncus, i m; v. tarugo.

tropical: tropicalis, e. Sin: trpicus. Uso: selva -, trpica silva // (muy caliente) trri-

1086

trujal dus, a, um. roedus; pota amatrius.

trpico: (cada uno de los crculos menores que se consideran en la esfera celeste, paralelos al Ecuador) trpicus, i m. Uso: - de Cncer, crculus solstitialis; - de Capricornio, crculus brumalis. tropiezo: (cosa en que se tropieza) offendculum, i n // (accin de tropezar, tropezn) offnsio, onis f. tropo: tropos vel tropus, i m.

trozo: fragmentum, i n. Sin: fragmen, mnis n; frustum. Uso: hacer trozos una cosa, liquid truncare, frngere vel in fragmenta conscndere // (- de autor) locus, i m (pl loci, orum). Uso: - escogido, excerptum, i n; excrptio, onis f; en pl tambin selecta, orum n; entresacar trozos, excerptiones fcere; entresacar trozos de un libro, librum excrpere; v. antologa, florilegio, analectas. truco: (engao) fucus, i m. Sin: artifcium; dolus; fallcia; fraus, fraudis f. Uso: - del prestidigitador, praestgiae, arum fpl (tambin fig); con un -, per dolum; artifcio; sin -, sine fuco; sine fraude; no hay -, omnis dissimultio abest; es todo un -, tota simultio (vel dissimultio) est; hacer un -, fucum fcere // fig fucus, i m. trueno: (ruido o estampido que causa el tiro de cualquier arma o artificio de fuego) tnitrus, us m. trueque: muttio vel permuttio, onis f.. trucha: tructa, ae f; tructus, i m.

tropologa: tropolgia sive -loga, ae f. Sin: verbi transltio. tropolgico: tropolgicus, a, um. Sin: translatus. troposfera: troposphaera, ae f. trotador: tolutrius, a, um.

trotamundos: errabundus, a, um. Sin: philotheorus; v. turista.

trote: gradus citatus, incitatus, concitatus. Sin : toltilis gradus. Uso : - velocsimo, gradus citatssimus, incitatssimus, concitatssimus; al - (dicho tanto de caballos como de hombres) tolutim; citato gradu; al - de caballo, equo incitato. trotn: (caballo) equus tolutrius.

trotar: tolutim ire, incdere, crrere, contndere. Sin: citato gradu incdere vel crrere; muy velozmente, citatssimo gradu incdere vel crrere; - a caballo, citato equo crrere vel contndere // fig subsultim crrere.

trufa: (gnero de hongos) tuber, ris n. Sin: odoratum tuber // (mentira, engao, bola o patraa) fraus, fraudis f. Sin: dolus; cptio, onis f. truhn: nbulo, onis m. Sin: mango, onis m; vappa, ae f; homo contemnendus.

troupe: grex, gregis m. Sin: operatorum grex.

trovador: citharoedus, i m. Sin: pota citha-

trujal: (prensa para las uvas o la aceituna) prelum, i n. Sin: trcular, ris n. Uso: - elctrico, elctricum prelum vel trcular; - para las uvas, prelum vel trcular vinrium; - para la aceituna, prelum olerium; trcular olearum; v. lagar // (estanque pequeo donde se pisa la uva) calcatrium, ii n. Sin: piscina vinria; lacus vinrius // (molino de aceite) tra-

1087

trujamn petum, i n. Sin: mola, ae f; molina; moletrina; pistrinum; v. almazara. trujimn, v. intrprete. trujamn, v. intrprete. rans. Uso: hospital para tuberculosos, valetudinrium tbidis ( vel phthsicis) curandis.

trust: societatum bonis gignendis imprium. Uso: - comercial, negotiatorum socetas vel collgium; consrtio mercatorum; mercatorum foederatorum magna socetas; - industrial, fabricatorum (vel artficum, vel opficum) socetas vel collgium; foederati fabricatores (vel artfices, vel opfices); - periodstico, diariorum scriptorum socetas vel collgium; foederati diariorum scriptores; del acero, foederati chlybis fabricatores; v. sindicato. t-shirt: tuncula manicata in T ltterae formam confecta.

trulla: trulla, ae f. Sin: rutrum.

tubera: (conducto formado de tubos para el paso de lquidos o gases) v. conducto // (serie de tubos) tubi, orum mpl. tuberosa, v. nardo. tubito: tbulus, i m. Sin: siphnculus.

tuba : tuba, ae f.

Tsunami: tsunamum, i n. Sin : illud phaenmenon, quod Tsunami appellatur.

tuberculosis: tuberculosis, is f. Sin: phthisis, is f (ac -im); tabes, is f; tuberculorum tabes vel phthisis. Uso: - sea, ssium tabes; - pulmonar, phthisis pulmonalis; enfermo de -, v. tuberculoso; padecer -, phthisi (vel tabe, vel pctore) laborare; es consumido lentamente por la -, lenta tabe perditur vel consmitur. tuberculoso: (perteneciente o relativo al tubrculo) ad tber (vel ad tubrculum) prtinens // (que padece tuberculosis) tuberculosus, a, um. Sin: phthsicus; phthisi (vel tabe, vel pctore) laborans, affectus, infectus; tuberculorum tabe (vel phthisi) labo-

tubrculo: tubrculum, i n. Sin: tuber, ris n.

tubo: tubus, i m. Sin: fstula; tbulus. Uso: acodado, tubus vermiculatus; - catdico, tubus cathdicus; - electrnico, tubus vel tbulus electrnicus; - estirable (del microscopio) tbulus verstilis; - fijo, tbulus fixus; lanzatorpedos, v. esta voz; - nen, - de luz fluorescente, tbulus fluorescens vel lucfluus; - de bicicleta, v. cuadro; - de descarga, fstula exonerria; - de escape, tubus emissrius vel vaporus; postcus tubus; - de gas, ductus gsifer; - de goma, fstula gmmea; de imagen, - de reproduccin, tubus televisficus; - de rgano, rgani fstula; - de telfono, v. auricular; - de visin directa, tubus visionis directae; en forma de - o provisto de -, tubulatus; fistulatus; conducir agua con tubos, aquam tubis (vel fstulis) dcere. tuciorismo: tutiorismus, i m. Sin: doctrina sentntiae tutiori favens; sentntiae tutioris legique propioris observntia. tubular: tubulatus, a, um. Sin: fistulatus.

tugurio: tugrium, ii n. Sin: casa; gurgstium. Uso: - pequeo, tugurolum; tugurinculum; csula; rudis domncula.

tuciorista: sust tutiorista, ae mf. Sin: sentntiae tutioris sectator, fautor, defensor // adj tutiorismum sequens. Sin: tutiorismo favens; (referente al tuciorismo) ad tutiorismum ttinens.

1088

turbina tul: crbasus, i m. Sin: crbasus reticulatus; ralla tullensis; textura tullensis. Uso: - de seda, sricum tullense; ralla srica. cha, cunculus sub Freto Gllico; submarinus specus (ferrivirius) gallo-britnnicus; ferrivirius specus submarinus subter Freto Gllico (fossus); - en forma de tubo, cunculus tubulatus; - en la montaa, transfossus mons; construir un -, specum constrere.

tulipn: tlipa, ae f.

tumbaollas, v. glotn.

tmulo: (sepulcro levantado de la tierra) tmulus, i m. Sin: tmulus honorrius; cenotphium, ii. Uso: - pequeo, cenotapholum. tumultuario, v. tumultuoso. tumultuosamente: tumultuose; v. turbulentamente.

tumoral: tumoris prprius. Sin: ad tumorem spectans; tumoris (gen).

tumor: tumor, ris m. Uso: - maligno, tumor malignus; que tiene -, tumore affectus; curacin de los -, oncotherapa (-ae f); tumorum curationes fpl.

tumbilla, v. calentador (- de cama).

tunicela: (pequea tnica de los antiguos) tnica, ae f // (vestidura episcopal, a modo de dalmtica) tunicella, ae f. Sin: tuncula; tuncula sacra.

Tunicia: Tunsia, ae f. Uso: de -, v. tunecino. tupamaro: tup(ac)amarensis, is m. Sin: tupamarensis bellator; tromcrates uruquarianus vel uruguarianus.

tup: (copete, mechn) capillorum tufa vel cirrus // (fig y coloq, desfachatez) impudntia, ae f. Sin: petulntia; proccitas; protrvitas. turba: (combustible fsil) turfa, ae f. Sin: torba; carbo (-onis m) recntior; carbo fssilis recntior. turbacin: nimi turbtio, perturbtio, conturbtio. Sin: nimi trepidtio, tremor, confsio. turbal: ulgo (-gnis f) turfcea.

tumultuoso: tumultuosus, a, um; v. turbulento.

tundra: rctica, orum npl. Sin: tesca vel tesqua rctica; septentrionalis palus (-dis f).

tunecino o tuneco: tunesiensis, e. Sin: tunetinus. Uso: los -, Tunesienses, ium mpl.

tnel: cunculus, i m. Sin: specus, us m ; cuniculata via. Uso: - ferroviario, specus ferrivirius; ferratae viae cunculus; cunculus trmini prvius; cunculus frreis xibus (vel frreis dctibus) stratus vel constratus; - submarino, submarinus specus; cunculus subaquneus; ferrivirius specus submarinus; subterrneo, subterrneus cunculus; - vial, specus virius; - bajo el Canal de La Man-

turbante: tulbans, antis m. Sin: tira vel tiras, ae f; cpitis fscia; fscia capitalis. Uso: que lleva el -, tiaratus; tiar (vel tulibante) tectus vel ornatus. turbera, v. turbal. turbarse: perturbari. Sin: conturbari.

turbina: (rueda hidrulica) turbnea, ae f (mchina). Sin: rota aquria, aqulega, verstilis; turbo, bnis m; phalanga turbinalis; m-

1089

turbin china trbine acta. Uso: - axial, turbnea axiria, - radial, turbnea radiosa; - de vapor, turbnea vaporria. volupturiae vel voluptriae; delectationis caus peregrinationes; peregrinationes delectandi caus susceptae. Uso: oficina de -, periegsis procurandae sedes // (aficin a viajar) peregrinandi (vel peregrinationis, vel peregrinationum) stdium; stdium peregrinationum delectablium; stdium peregrinandi delectationis (vel voluptatis) caus. Uso: amante del -, peregrinator; studiosus peregrinandi; los aspectos positivos del -, quidquid boni in stdio peregrinationum delectablium inest // hacer -, practicar el -, peregrinari. Sin: delectationis vel voluptatis caus peregrinari; sui delectandi caus peregrinari; peregrinationes delectationis caus suscpere.

turbin: turbo, bnis m. Sin: procella; nubifrgium; tempestas. turbocompresor: turbocompressrium, ii n.

turbohlice: turbohlica, ae f. Sin: hlica phalang turbinali impulsa. turbonada, v. turbin. turbopropulsor, v. turbohlice.

turborreactor: turboreactrium, ii n. Uso: avin -, turboreactrium (aroplanum); reactria aronavis turbinalis; buque -, turboreactria (navis). turboventilador: turboventgenum, i n (instrumentum). Sin: ventgenum instrumentum turbinale.

turbulentamente: turbulente; v. tumultuosamente. turbulento: turbulentus, a, um; v. tumultuoso.

turiferario: thuriferrius vel turiferrius, ii m.

turbulo: thurbulum vel turbulum. Sin: acerra.

turco: adj turcus vel turchus, a, um. Sin: trcicus vel trchicus. Uso: el Imperio -, Turcarum Imprium // (natural de Turqua) Turcus vel Thurcus, i m // lengua -, turca vel trcica lingua. Sin: turcus vel trcicus sermo.

turstico: periegticus, a, um. Sin: excursionsticus; excursatrius; ad rem periegticam prtinens. Uso: localidad -, nbilis insigni spectculo locus; regiones -, regiones periegticae; viaje -, periegticum vel excursatrium iter (itneris n); excursus, us m. turno: (orden en que se debe hacer algo) ordo, dnis m; (la vez en que le toca a alguien hacer algo) vices fpl (solo en nom y ac; y en dat y abl, vcibus) // (alternancia, sucesin) vicissitudo, dnis f. Uso: el - de los discursos, vices loquendi; - de trabajo, perae vicissitudo; por -, per vices; vcibus; rdine; ex rdine; alternis vcibus (alternativamente), vicissim (recprocamente); hacer su -, vices turmalina: turmalinus, i m.

turista: periegta vel periegtes, ae m. Sin: periegticus, i m; excursionista; peregrinator; peregrinus; pergrinans; assduus excursor; frequens excursator; voluptrius vel volupturius viator; delectationis caus peregrinator. Uso: - que viaja en avin, periegticus volans vel in volando; grupo de turistas, grex periegetarum; invasin de turistas, periegeticorum invsio.

turismo: (actividad o hecho de viajar por placer) periegsis, is f; res periegtica. Sin: excursionismus; peregrinari; peregrintio volupturia vel voluptria ; peregrinationes

1090

twist suas fcere; mantener el -, rdinem servare; es mi - de hacer algo, meae sunt partes liquid fcere.

Turqua: Turca vel Turcha, ae f. Sin: Turcorum Res pblica; Trcica vel Trchica respblica (el estado); Turcorum rgio (el pas); Turcorum imprium vel dcio (el imperio, el dominio). turrn: lucuns, untis m. Sin: torro, onis m; amygdlinus mellitusque lucuns; crustum ex melle amygdalisque confectum. tutear: voce tu uti.

turnarse: per vices gere. Sin: in vicem gere; alternis vcibus gere.

tutela: (autoridad conferida por la ley para cuidar de la fortuna de un menor) tutela, ae f. Uso: ejercer la -, tutelam grere vel administrare; encargarse de la - de uno, alicius tutelam suscpere; estar bajo la - de alguien, in tutela alicius esse; tutori subesse; in tutoris potestate esse; estar fuera de -, suae spontis esse; sui iuris esse; poner a uno bajo la de otro, licui tutorem dare; ser puesto bajo -, tutorem accpere // (proteccin, salvaguardia) tutio, onis f. Uso: - de los propios derechos, (legtima) suorum irium tutio. tutelar: dep tueri. Sin: tutari; custodire; protgere // adj tutelaris, e. Sin: ad tutelam ttinens. tutor: (defensor, protector) tutator, oris m. Uso: - de la paz, tutator pacis.

tweed : txtile lneum scticum.

tuya: thya, ae f; thyum, i n.

twist: salttio distorta vel tortuosa. Uso: bailar un -, distorte vel tortuose saltare.
1091

ucase: (decreto del zar) imperatoris decretum. Sin: imperatrium edictum, praescriptum, iussum; Rssiae Cesaris edictum // (orden gubernativa injusta y tirnica) imperiosum edictum. Ucrania: Ucrana, ae f. ucranio o ucraniano: adj ucranus. Sin : ucranicus // hab Ucrani, orum. Uganda: Uganda, ae f. UFO, v. OVNI.

ubicuidad: ubquitas, atis f. Sin: plribus locis praesntia; (- de Dios) omnipraesntia.

ubicar: pnere. Sin: collocare.

ubicacin: positura, ae f. Sin: psitus, us m; postio; situs positusque.

ulceroso: (que est lleno de lceras) ulcerosus, a, um // (que tiene aspecto de lcera) lcerae smilis, e. Sin: spciem lceris praebens.

Ulster (Irlanda del Norte): Ultnia vel Hultnia, ae f. Uso: del -, ultoniensis, e. ulster (prenda de vestir): superindumentum ultonianum.

ugands: adj ugandensis, e // hab Ugandenses, ium.

ulcerar: ulcerare vel exulcerare.

ulceracin: (accin de ulcerar) ulcertio, onis f. Sin: exulcertio; ulcerandi actus (-us m) // (lcera) ulcus, cris n.

lcera: ulcus, cris n. Uso: - duodenal o del duodeno, duodeni ulcus vel ulcertio; - pequea, ulcsculum, i n; - purulenta y sanguinolenta, vmica, ae f.

ujer: (portero) initor, oris m. Sin: ostirius; stii custos // (empleado subalterno de algunos tribunales) appritor, oris m. Sin: accensus, i m; admissionalis, is m; cubiculrius.

ultranza: a -, ad (vel in) extremum. Sin: ad ltimum; sine missione.

ultramundano: transmundanus, a, um. Uso: espacios -, transmundana sptia.

ultramontano: transmontanus, a, um. Sin: translpicus; ultra montes.

ultramoderno: recentssimus, a, um. Sin: mxime vel summe modernus.

ultrajar: iniri (con hechos) vel contumli (con palabras) liquem affcere. Sin: iniriam licui fcere. Uso: - con palabras, verborum contumliis liquem insectari.

ultimtum: ultimatum, i n. Sin: ultimatum postulatum; (pacis) extrema condcio; extremae condiciones; ltima commintio; extrema denuntitio; denuntitio belli. Uso: da del -, ltimus dies statutus; dies extremae condicionis; dar, dirigir, mandar un -, ltimo interpellare vel denuntiare; extremam condicionem propnere vel statere; extremas condiciones impnere; extremam denuntiationem fcere; dirigir un - con vencimiento fijo, extremas condiciones ad statutum tempus impnere; rechazar un -, condicionem respere.

1092

unifamiliar ultrarrpido: ultrarpidus, a, um. Sin: supercleris, e; celrrimus; pernicssimus; mxima celeritate motus. ultrasnico: ultrasnicus, a, um. Sin: soni fines excedens; repgula soni sperans. ultrarrojo: ultrarubens. Sin: ultrarbeus. UNESCO : UNESCO Socetas. Sin: Socetas UNESCO appellata; Socetas quam compendiriis ltteris UNESCO vocant; Unitarum Nationum Institutum educationi, scintiae humanoque cltui provehendo; institutum educationi et nimi culturae et scintiae adaugendae; Supremum Conslium ltteris apud omnes ppulos provehendis; Institutum unitarum Nationum educationi et scintiae et humano cltui provehendis. ungentario: (fabricante de ungentos) seplasirius, ii m. ungento: unguentum, i n. Sin: blsamum; seplsium; ammum vel ammon, i n; opoblsamum. Uso: - para los labios, ceratum labiale. uniata: nias, atis m.

ultrasonido: ultrasonus, i m. Sin: ultrasnitus, us m; sonus non audbilis.

ultrasonoro: ultrasnicus, a, um. Sin: sonum (vel sonos) excedens. ultraterreno: ultramundanus, a, um. ultratumba: vida de -, vita post hanc futura. Sin : vita quae post mortem futura est // (mbito ms all de la muerte) sedes mortuorum vel animorum; nferi, orum mpl. ultravioleta: ultraviolceus, a, um. ultravirus: ultravirus, i n. umbela: umbella, ae f. umbilical: umbilicaris, e.

unicameral: uniconsiliaris, e. Sin: monoconsiliaris. unicelular: unicellularis, e. Sin: unus cllulae; un constans cllul. unicidad: uncitas, atis f. unicolor: uncolor, oris m. Sin: monochromatus.

uncin: (accin y efecto de ungir) nctio, onis f // - de los enfermos, nctio infirmorum; administrar la - de los enfermos, unctionem infirmorum licui ministrare; v. exremauncin // (fig, - espiritual) nctio spiritualis. Sin: suavis quidam caelstium rerum sensus (-us m) // (devocin) petas, atis f. Sin: pietatis spcies.

uncial: uncialis, e. Sin: insularis. Uso: letra -, lttera grandis.

umbral: limen, mnis n. Uso: - de la conciencia, limen conscintiae.

unicornio: adj unicornis, e. Sin: unicrnuus // sust unicornis, is m. Sin: unicornu, us n; monceros, tis m; rhinceros, tis m. unidad: (cantidad que se toma como medida comn) nitas, atis f. Uso: - electrostticas, electromagnticas, unitates electrostticae, electromagnticae; - radiactiva, - de masa de emanacin de radio, v. medida (- curie).

unifamiliar: unus famliae. Sin: ad unam famliam spectans. Uso: casa -, unus famliae domus.

1093

unificador unificador: unficus, a, um. uniforme: adj uniformis, e. Sin: aequalis; unus formae, vel gneris, vel modi; sibi semper constans. Uso: estilo -, aequale orationis genus; movimiento -, aequalis motus // sust vestis uniformis. Sin: uniforme vestimentum; insignis vestis; insigne, is n; schema, tis n; trbea, ae f. Uso: - deportivo, vestis lusria; lusrium indumentum; - militar, insigne, is n; militare vestimentum; hbitus vel vestitus militaris; alto - militar, militaris ornatus; de (militar), militari vestimento indutus; ornatu militari insignis; - de futbolista, pedildii vel pedilusris vestis; - de motorista, machinatoris schema. unificar: unificare. dicatus, perpensus; romper - un tratado, pactum conventum ex una tantum parte, ltera posthbita, frngere vel violare. unin: (accin de unir) nio, onis f. Sin: inctio; coninctio, copultio. Uso: - de cosas, rerum copultio; - de las palabras, verborum copultio // (concordia de voluntades o dictmenes) concrdia, ae f. Sin: consnsio, onis f; nio, onis f. Uso: - de amistad, necessitudo, dnis f; - de los corazones, animorum (vel voluntatum) coninctio; obtener la - de las dos partes, partes (in unum) coningere // (alianza, confederacin) socetas, atis f. Sin: consocitio; sodlitas; sodalcium. Uso: - aduanera, commnitas portrii; - Atlntica, Unio Atlntica; - Catlica Italiana Comerciantes, Socitas Cathlica Italicorum Mercatorum; - econmica y monetaria, unio oeconmica atque monetalis (vel monetria); - Europea, Unio vel Countio Europaea; Europaea Commnio; - India, Unio Indica ; - Monetaria Europea, Unio Europae monetria; - poltica, conspirtio; Postal Universal, Unio Tabellria (vel Cursria) Universalis; - social, consocitio; - Sovitica, Unio Sovitica; Foederatae Rssiae Civitates; - de las repblicas Socialistas Soviticas, Unio Rerum publicarum Socialistarum Sovieticarum; - entre todos los Estados, universarum gntium socetas // - Misionera del Clero, Cleri sodlitas sacris missinibus provehendis; Cleri sodalcium sacris missinibus adiuvandis // - matrimonial, matrimnium; conigium; connbium. unimog: currus tractrius unimog.

uniformidad: unifrmitas, atis f. Sin: aequablitas. Uso: - de pronunciacin, unifrmitas pronuntiationis. unignito: adj unignitus, a, um. Sin: ungenus // sust ungena, ae mf. Sin: nicus flius. Uso: el - (Dios), Ungena Deus; Unignitus Flius.

unilateralismo: singularum prtium sentntiae.

unilateralidad: unilaterlitas, atis f.

unilateral: (que se refiere a una parte o aspecto) unilateralis, e. Sin: unus partis; ad unam tantum partem prtinens; unam solmmodo partem respciens. Uso: contrato -, stipultio unus paciscentis vel contrahentis // (que considera la cosa desde un solo punto de vista) curtus, a, um. Uso: juicio -, curta sentntia.

unilateralmente: unilaterliter. Sin: ex una tantum parte. Uso: - conocido, juzgado, valuado, non omni ex parte notus, cgnitus, iu-

unisex: ad ambo sexus ttinens. Sin: utrique

unionista: unionista, ae mf. Sin: unionis fautor vel studiosus.

unionismo: unionismus, i m. Sin: unionis stdium.

1094

UNIX sxui aptus. Uso: vestimenta -, vestimenta (-orum npl) utrique sxui apta. Sin: oecumenismi fautor.

unitivo: unitivus, a, um.

unitarismo: (doctrina u opinin de los unitarios) unitarismus, i m // (doctrina cristiana que no reconoce en Dios ms que una sola persona) unitarismus, i m. Sin: unitariorum doctrina vel heresis (-is; ac -im f). univalente, v. monovalente.

unitario: (perteneciente o relativo a la unidad) unitatis (gen) // (nico, no vario) nicus vel unus, a, um. Sin: unitrius; niter aptus; ad unitatem redactus. Uso: precio - o por unidad, prtium unitrium // (partidario de la unidad en materia poltica) unitatis fautor // (partidario de la unidad nacional) ptriae unitatis studiosus // (seguidor de la doctrina cristiana del unitarismo) unitrius vel antitrinitrius. Sin: unitarismi ssecla.

unsono: (que tiene el mismo tono o sonido) unsonus, a, um. Sin: unus soni. Uso: tres voces -, tres voces unsonae // (unisonancia) concinntia, ae f. Uso: cantar al -, eadem voce cnere; concnere; voces al -, voces concinentes // fig, al - (sin discrepancia, con unanimidad) mnium consensu.

universalista: (relativo al universalismo) ad universalitatis stdium spectans // (partidario del universalismo) universalitatis studiosus.

universalismo: universalitatis stdium.

universalidad: (calidad de universal) universlitas, atis f // (totalidad) univrsitas. Uso: la - de los seres, univrsitas rerum; res universae; universa, orum npl.

universal: universalis, e. Sin. universus; cathlicus; oecumnicus; mnium (gen).

universitario: (perteneciente o relativo a la universidad) universitrius, a, um. Sin: acadmicus; ad studiorum universitatem ttinens // sust universitrius, ii m. Uso: estudiante -, alumnus acadmicus; studiorum universitatis alumnus; athenaei alumnus vel discpulus; superiorum scholarum discpulus; altiorum disciplinarum alumnus; altioris rdinis alumnus; ivenis universitatem frequentans vel clebrans; ivenis universitati addictus; profesor -, studiorum universitatis professor vel doctor. unvoco: unvocus, a, um. UNIX Inform : Unix, cis m.

universidad: univrsitas, atis f. Sin: studiorum univrsitas; (mximum) athenaeum; univrsitas litterarum disciplinarumque. Uso: libre, lbera studiorum univrsitas; - Catlica del Sagrado Corazn, Univrsitas Cathlica, quae a sanctssimo Corde Iesu denominatur; Cathlicum Athenaeum quod a nmine Sanctssimi Cordis Iesu inscrbitur, vel cui ttulus (vel cui nomen) a Sanctssimo Corde Iesu; Hebrea de Jerusaln, Hebraea studiorum Univrsitas Hierosolymitana; - politcnica, Univrsitas Polytchnica; - Pontificia Salesiana, Pontificia studiorum Univrsitas Salesiana; - de Harvard, Univrsitas Harvardiensis; rector de la -, universitatis praeses (-sdis m) // (sede) mxima studiorum sedes. Sin: mximum studiorum domiclium.

universalizar: (hacer universal) liquid universum rddere. Sin: ad universalitatem referre // (generalizar) universim dcere; generatim atque universe loqui // (difundir al mximo) ad plrimos permanare, fndere, difflere.

universalizacin: divulgtio, onis f.

1095

UNO UNO (United Nations Organization), v. ONU. uranolito: uranlithus, i m. Sin: bolis, dis f.

upload (Inform), cargar: mttere (liquid ad rete). Sin: impnere. uranfero: urnifer, fra, frum. Sin: urnio abundans vel refertus. uralita: aeternites, is f.

ua: - de los hombres, unguis, is m (abl ungue vel ungui) vel unguculus (especialm en pl, unguculi; en los dedos de las manos y de los pies); ngulus, i m (en los dedos de los pies); - de las aves, flcula, ae f; - de los caballos, ngula, ae f. Uso: comerse las -, ungues vel unguculos rdere vel arrdere; cortarse las -, ungues vel unguculos resecare, subsecare, recdere; limpiarse las -, ungues vel unguculos purgare; morderse las -, ungues vel unguculos mordre.

uranometra: uranomtria sive -metra, ae f. Sin: doctrina de sidribus (vel de astris) metiendis interpositisque sptiis; ars sidribus metiendis eorumque intervallis (medicin de los astros y de sus distancias); doctrina de sderum mtibus; ars sderum mtibus metiendis (en el sentido de ciencia o arte referente al movimiento de los astros). uranomtrico: uranomtricus, a, um. Sin: ad uranomtriam ttinens.

uranoplastia: uranoplstica, ae f; uranoplstice, es f. Sin: ars uranoplstica.

uranmetro: uranmetrum, i n.

uranio: urnium, ii n. Uso: desintegrar el -, tomos urnii disingere.

uraninita: pissuranites, ae m.

uraniscoplastia: uraniscoplstica, ae f; uraniscoplstice, es f. Sin: ars uraniscoplstica. uranita: uranites, is f.

uranogrfico: uranogrphicus, a, um.

uranografa: uranogrphia sive -grapha, ae f. Sin: caeli (vel sideralis, vel caelstium) descrptio.

uranoltico: uranolthicus, a, um. Sin: ad uranlithum prtinens.

urangrafo: urangraphus, i m. Sin: uranogrphiae studiosus, cultor, peritus.

urbanismo: (ciencia que se refiere a la construccin y ordenacin de los poblados) urbanismus, i m. Sin: dividendae (vel limitandae, vel aedificandae) urbis rtio vel scintia // (conjunto de medidas en orden al desarrollo armnico de los poblados) ars urbana domiclia aptandi // (fenmeno por el cual se verifica una concentracin creciente de la poblacin en las ciudades, a causa de la inmigracin de personas que dejan la agricultura) vitae urbanae stdium. Sin: urbanae vitae cupditas; stdium demigrandi ex agris et in urbem se conferendi; ruricolarum stdium incolendae urbis; in urbes commigrtio; commoditatum urbis amor // (rasgo lingstico propio de la ciudad) urbanismus, i m.

urbanidad: (cortesana) urbnitas, atis f. Sin: civlitas; cmitas; humnitas. Uso: manual de -, urbanitatis liber // (buenos modales) urbanitatis offcia. Sin: urbani mores; urbana agendi loquendique rtio.

uranoplstico: uranoplsticus, a, um. Sin: ad uranoplsticam (vel ad uranoplsticen) spectans.

1096

URL Sin: urbanus sermo; linguae vel sermonis forma prpria urbis. uretritis: (inflamacin de la membrana mucosa que tapiza el conducto de la uretra) urethrtes, is f. Sin: urethrae inflammtio, infltio; mictualis vel urinalis viae inflammtio, infltio // (blenorragia) v. esta voz.

urbanizar: urbanum effcere. Sin: cmitem vel liberalem fcere; civilem rddere; ad urbanitatem informare, mollire, expolire; ad urbis formam redgere; ad urbis similitdinem instrere. urbano: urbanus, a, um. Sin: rbicus // fig civilis, comis, cmmodus, humanus. uremia: urhemia sive urhaema, ae f. urea: Qum ura, ae f.

urbanizacin: frequenttio et occuptio rbium // (transformacin del estilo de vida de un poblado al de las ciudades) ad urbis formam convrsio vel progressus. Sin: ad civiles mores conformtio.

urbanista: urbanista, ae m. Sin: rbium disponendarum peritus.

uretroscopia: urethroscpia sive -scopa, ae f. Sin: urthrae inspctio. uretroscpico: urethroscpicus, a, um. uretroscopio: urethroscpium, ii n.

uretrotmico: urethrotmicus, a, um. Sin: ad urethrotmiam spectans (concerniente o relativo a la uretra); ad urethrtomum prtinens (concerniente o relativo al uretrtomo). uretrtomo: urethrtomum, i n. urgente: no es -, nihil urget; properato opus non est.

uretrotoma: urethrotmia sive -toma, ae f. Sin: urethrae amputtio; urethrae (vel mictualis, vel urinalis viae) sctio.

urmico: urhemicus, a, um. Sin: ad urhemiam prtinens. urter: urter, ris m. Sin: urinae iter. urtera, v. uretra.

urtico: urticus, a, um. Sin: urinrius; urthrae (gen); ad urthram (vel ad mictualem viam, vel ad urinalem viam) ttinens.

uricemia: urichemia sive -haema; uricemia sive -aema, ae f.

urgir: (impulsar, hostigar) urgre liquem (ut ). Sin: instare; prmere; strngere // (correr prisa) liquid urgere. Sin: instare. Uso: urge actuar, agendi necssitas instat.

uretra: urthra, ae f. Sin: mictualis vel urinalis via; fstula urinria; canalis quo meat urina. uretral, v. urtico.

uretrectoma: urethrectmia sive -toma, ae f. Sin: urethrae (vel mictualis, vel urinalis viae) detrctio, exstirptio, evlsio.

URL (Inform) (acrstico de Universal Resource Locator, localizador universal de

urinario: adj urinrius, a, um. Sin: urinatrius; urticus // (lugar para orinar) secessus (-us m) urinrius.

rico: (concerniente o relativo al cido rico) ricus, a, um // (urinario) urinalis, e. Sin: mictualis; mictrius.

1097

urolitiasis los recursos): Universale Rerum Locatrum vel Locatrium. urolitiasis: urolithasis, is f. Sin: calculorum morbus. USA, v. Estados Unidos.

uroltico: ad urlithum (vel ad clculum, vel ad vesicae clculum) ttinens. urolito: urlithus vel urlithos, i m. Sin: clculus, i m; vesicae clculus.

usar: liquid adhibre. Sin: liquid usurpare; liqua re uti. Uso: - la computadora, ordinatrum (vel computatrum) adhibere vel exercre. usual: usitatus, a, um. Sin: suetus; consuetus; slitus.

urologa: urolgia sive -loga, ae f. Sin: de re mictuali (vel de re mictria, vel de re urinali) doctrina, disciplina, scintia; medicina de re mictuali, mictria, urinali. urolgico: urolgicus, a, um. urlogo: urlogus, i m. Sin: urolgiae peritus; morborum urinae peritus.

usuario: usurius, ii m. Sin: utens, entis; fruens; dhibens; prticeps, cpis m. Uso: los - del telfono pblico, partcipes pblici telephni.

usufructo: usus fructus vel ususfructus, us m. Sin: usus et fructus; usus fructusque. Uso: perder el -, usum fructum amttere. usufructuar: usumfructum habere. Sin: usufructu uti.

uroscopia: uroscpia sive -scopa, ae f. Sin: urinae examen vel inspctio. U.R.R.S.: Foederatae Res Pblicae Soviticae. Sin: Foederatae Communistarum Rssiae Respblicae, Civitates; Foederatae Russiarum Respblicae vel Civitates; Unio Rerum Publicarum Socialistarum Sovieticarum; Foederatae Civitates Socialsticae Soviticae; v. Unin Sovitica. urticaria: (enfermedad) urticria, ae f. Sin: morbus urticrius // (comezn) pruritus (-us m) urticrius // (fiebre) febris urticria. Uruguay: Uruquria, ae f. Sin: Uruguia. urraca: pica, ae f.

usufructuario: adj usufructurius, a, um. Sin: fructurius // sust usufructurius, ii m. Sin: fructurius.

usurar: fenerare vel fenerari. Sin: multum (vel nimis) fenerare vel fenerari; mtuam pecniam sub usura dare. usurario: feneratrius, a, um. usurear, v. usurar.

uruguayo: adj uruquarianus, a, um. Sin: uruguaianus; uruguaiensis, e // hab Uruquariani, Uruguaiani, orum mpl; Uruguaienses, ium mpl.

utensilio: instrumentum, i n (sobre todo con valor colectivo). Sin: utnsile, is n; supellex, lectlis f; vas, vasis n. Uso: - agrcolas, instrumentum rsticum; rstica instrumenta; - do-

usurero: adj usurrius, a, um. Uso: inters -, fenus (-nris n) inquum, iniqussimum, grande // sust fenerator, oris m. Sin: tocllio, onis m. Uso: ser -, fenerare vel fenerari; pecniam vel pecnias fenerari; pecniam occupare grandi fnore.

1098

Uzbekistn msticos, utenslia, ium npl; utenslia domstica; supellex domstica; - elctricos, utenslia elctrica; - de bao, balneria, ium npl; los - de caza, instrumentum venatrium; los - de cocina, instrumentum coquinatrium; culinarum instrumenta; vasa (-orum npl) coquinria; fictlia coquinria; - de hierro o guarnecido con hierro, ferramentum, i n; ferramenta, orum npl. num commentum; commentum (ficcin, imaginacin); smnium (sueo, quimera); res vana vel commentcia; inanis cogittio; vanae vel commentciae rei cogittio; vanarum rerum cogittio; vana rei cogittio vel propostio. Uso: esto es una -, hoc somniantis est; sera una - creer , somniantis est putare

utilitario: utilitrius, a, um. Sin: ad utilitarismum prtinens; ad cmmodi stdium ttinens. Uso: finalidades -, suae utilitatis conslia // coche -, utilitria, ae (autoraeda, vectura). Sin: utilitrium, ii (vehculum); autoraeda ad utilitatem potssimum conformata. utilitarismo: utilitarismus, i m. Sin: eorum rtio (doctrina), qui mnia ad utilitatem rferunt; ad utilitatem redctio.

til: adj tilis, e. Sin: aptus sui; ad usum bonus; consentneus; accommodatus; ad utilitatem spectans. Uso: ser -, sui esse; ex usu esse; tilem, e esse; ser - a alguien, esse ex usu alicius; esse sui licui; licui prodesse // sust, v. utensilio. Uso: tiles de escritorio, utenslia vel instrumenta scriptria.

utopista: adj smnians, antis. Uso: filsofo -, smnians philsophus // sust utopista, ae mf. Sin: somniator m; somniatrix f; qui vel quae sibi fingit rem commentciam. uva : uva, ae f. Uso : - moscatel, bumastus, i f; - seca, v. pasa; - de mesa, uva cibria. Uzbekistn: Usbekistnia, ae f. Uso: de -, usbekistanianus, a, um.

utpico: utpicus, a, um. Sin: commentcius; fictus; vanus; inanis. Uso: es -, a vitae consuetdine abhorret.

utopa: (pas imaginario) commentcia cvitas // (sistema o plan que parece imposible de realizar) utpia sive utopa, ae f. Sin: utopia-

utilizar: uti (vel abuti) + abl. Sin: in usum convrtere. Uso: - el tiempo libre, otio (vel tii tempore) uti; horis subsicivis uti.

utilizacin: in usum convrsio.

utilitarista: (partidario o defensor del utilitarismo) utilitarista, ae mf. Sin: utilitarismi fautor, studiosus; cmmodi sui studiosus // (perteneciente o relativo al utilitarismo) v. utilitario.

1099

vaco: (espacio) inane, is n. Uso: caminar por el -, per inane ambulare; viajes por el -, per inane itnera; ir por el -, por espacios -, innia prvehi; lanzarse al -, in inane se procere; vagar por el -, per inane (vel per innia sptia) vagari // (cavidad o hueco de algunas cosas) cvitas, atis f.

vacilar: (tambalearse una cosa) vacillare. Sin: labare; labscere. Uso: hacer -, labefactare; labefcere; la memoria -, memria labat // (titubear, estar irresoluto) v. titubear.

vacacin: vacntia, ae f. Sin: vactio, vacitas; a mnere vactio. Uso: da de -, fria; dies (diei m) feriatus // vacaciones, friae, arum fpl. Uso: - anuales, nnuae friae quas vocamus; el perodo de las -, tempus (-pris n) vcuum; feriarum tempus; los das de vacaciones, dies (dierum mpl) feriati; - escolares, friae scholares vel scholarum; feriati scholarum dies; studiorum intervallum; - estivas o de verano, friae aestivae; aestiva quies a labribus; - navideas, friae natalciae; - pascuales, friae paschales; vacaciones de otoo, friae autumnales; - Latinas, Friae Latinae; quien est de -, homo frians; homo frias agens; felices - !, laetas frias age (gite)! // dar vacaciones, frias dare; durante las vacaciones, per frias; feriarum tmpore; per feriarum tempus; pasar vacaciones, feriari; frias pergere; feriarum tempus transgere; tener vacaciones, frias habere; tener dos, tres das de vacaciones, habere frias in bduum, in trduum; tomar vacaciones, frias gere; estoy de vacaciones, frior; vaco; tior; feriatus sum; feriarum mihi tempus est.

vaca: vacca, ae f. Uso: - locas, vaccae insanae.

vacuna: vaccnum, i n. Sin: vaccinum serum; pstula vaccina; vaccinum virus; vaccinum pus (puris n). Uso: - antimalaria, vaccinum antimalricum.

vacunacin: vaccintio, onis f. Sin: vaccini viri (vel seri) instio, inocultio; vaccini puris insrtio; vaccinae pstulae immssio. Uso: antivarilica, vaccintio antivarilica. vacunado: vaccinatus, a, um. Sin: vaccino pure (vel viro) infectus. vacunador: vaccinator, oris m.

vacunar: vaccinare. Sin: vaccnum (vel vaccinum virus, vel vaccinum pus, vel vaccinum serum, vel vaccinam pstulam) licui incere, ingrere, immttere, inoculare, insrere; vaccino liquem infcere. vacunoterapia: vaccinotherapa, ae f. Sin: morborum cura per vaccinationes; curtio vaccinatione peracta; curationes vaccin pstul peractae; curationes ope vaccinationis; curtio ope vaccini suppeditationis. vademcum: adversria, orum npl. vacuola: vacola, ae f. vacuno: vaccnus, a, um.

vagabundaje: errtio, onis f. Sin: error, oris m. vagabundear: vagari. Sin: pervagari; circumferri; errare; pererrare; otiosus vagor.

vagabundo: adj vagabundus, a, um. Sin: errabundus; errticus; errans // sust erro, onis

1100

valija m. Sin: larfuga, ae m; homo vagus vel errticus; qui domo caret // (trotamundos) v. esta voz. vagina: vagina, ae f. Sin: caverna vel fvea genitalis. vagn: currus, us m. Sin: carrus, us m; ochima, tis n (dat y abl pl tis). Uso: - blindado, currus ferrivirius loricatus, cataphractus; currus ferrivirius sigillis metllicis munitus ; - cisterna, ochima cisterninum, cisterna cargado de nafta, ochima cisterninum benzino repletum; ochima cisterninum liquoris propulsrii; - comedor, - restaurante, carrus escrius; currus cenatrius; cenatria carruca; - directos, ochmata directa; - dormitorio, currus dormitrius; dormitria carruca; - especial, ochima speciale; - ferroviario, currus ferrivirius; ferrviae carrus vel currus; currus trminis; viae ferratae currus; - ganadero, currus pecurius; currus pcori transferendo; - plataforma, currus constratus; - de carga, - de mercancas, furgn, currus onerrius vel sarcinrius; - de pasajeros, viatorum currus; currus vectorum; currus vectrius; - de primera, segunda, tercera clase, currus vel ochima primae, secundae, trtiae classis; - de un piso, ochima monostegum; de dos pisos, currus ferrivirius distegus; ochima distegum. vagoneta: crrulus, i m. Sin: vehela, ae f; currus parvus; crrulus sarcnulis vehendis. vaginal: vaginalis, e. vagamundo, v. trotamundos. // (cscara tierna de las leguminosas) sliqua, ae f. Sin: baccellum; follculus; involcrum ; theca ; vlvolus. vainilla: vanilla, ae f. Sin: aromtica vanilla. vaivn: - de gente, frequntia, ae f. Sin: occurstio; hminum frequntia; multitudo (-dnis f) inmbulans; frequens multitdinis inambultio.

valdense: adj valdensis, e // sust valdensis, is m. Sin: Valdi sectator; valdnsium disciplinae ssecla vel sectator. valeriana: valeriana, ae f. Uso: raz, rizoma de -, valerianae radix. valgo: valgus, a, um. Sin: extrorsum intortus.

vajilla: vasa, orum npl. Uso: - mrrina, vasa mrrina; - de barro, fictlia, ium npl; - de cocina, vasa coquinria; - de mesa, escria, orum npl; vasa escria; mensae vasa; - de oro, aurum escrium; - de plata, argentum escrium.

validacin: convalidtio, onis f. Sin: confirmtio; approbtio; corrobortio; ratihabtio.

vala: praestntia, ae f. Sin: excellntia; dgnitas.

vaina: (funda de ciertas cosas) vagina, ae f

vahdo: (desvanecimiento, turbacin breve del sentido por alguna indisposicin) defctio, onis f. Uso: darle a uno un -, le dio un - , v. desmayo // (vrtigo) v. esta voz.

valija: vdulus, i m. Sin: srcina; bulga; pera.

validez: valditas, atis f. Sin: robur (-bris n); vigor (-ris m); vis. Uso: - perenne de la doctrina de la Iglesia, perennis valditas Ecclsiae doctrinae; - jurdica, vis iurdica ; conserva su -, hoc etiam tmpore est in prtio // fig frmitas; auctritas.

validar: convalidare. Sin: validare; confirmare; comprobare; corroborare; ratum habere.

1101

valla Uso: - diplomtica, vidulus legatrius vel legativus; hacer las -, srcinas vel vasa collgere; srcinas vidulosque apparare; res ad iter necessrias parare. valla: (- de separacin) saeptum, i n // (meta, en el ftbol) v. portera. poeta de -, magnus pota; hombre de gran -, vir magnae virtutis; vir magna virtute preditus; magnus (vel summus, vel egrgius, vel praeclarus) vir // (calidad de valiente) virtus, utis f; strenitas; fortitudo // (alcance de la significacin de una cosa) vis declarativa // (Ms, duracin del sonido que corresponde a cada nota) tempus, pris n. Sin: mensura. valoracin: aestimtio, onis f. Sin: aestimatus, us m; pondertio; perpnsio; perpenstio. Uso: - moral, moralis aestimtio.

vallado: saepimentum, i n. Uso: - tutelar, saepimentum tutelare. valle: valles vel vallis, is f. Sin: convallis. Uso: - de lgrimas, vallis lacrimarum; convallis plorationis; habitante de un -, vallcola, ae m; vallis ncola.

valor: (lo que vale una cosa) valor, oris m. Sin: prtium; bonum. Uso: - absoluto, bonum absolutum; los ms altos -, summa bona; conmutativo, valor commutativus; - econmico, valor oeconmicus; chrematgraphum; - espirituales, valores spiritales vel spirituales; bona spiritulia, nimi bona; - humanos, morales, religiosos, valores humani, morales, religiosi; bona humana, morlia, religiosa; - positivos, praestantiores res secundae; - sociales, valores sociales; - tradicionales, valores trditi, recepti; bona trdita, recepta // escala de valores, praestantiorum bonorum ordo; rectus bonorum ordo; de gran -, magni prtii; pretiosus, pretiosssimus; de poco -, parvi prtii; vilis, e; de ningn -, sin -, nullus prtii; vilssimus; del latn, valor latinitatis; - de las lenguas, valor linguarum; de - fijo, estable, prtii stbilis; de - internacional, valoris internationalis ; los - del ser son sustituidos por los del tener, pro bonis ab esse inducuntur bona ab habere // Der, - fiduciarios, chartae bursriae vel nummriae // (importancia, eficacia) momentum, i n. Sin: pondus, dris n; grvitas. Uso: de gran -, magni momenti; de poco -, levis, e; parvi momenti; de ningn -, nullus momenti // (dicho de una persona) virtus, utis f. Sin: auctritas; praestntia. Uso: un

valorar: (reconocer, estimar o apreciar el valor o mrito de alguien o de algo) aestimare. Sin: existimare; dimetiri; pndere, expndere; perpndere; in lucem proferre // (aumentar el valor de algo) v. valorizar. valorizador: provector, oris m. valorizar: (valorar, evaluar) v. valorar // (aumentar el valor de algo) prtium ddere, augere, praedicare. valorizacin: (aumento del valor de algo) prtii auctus (-us m) // (promocin) provctio, onis f.

vlvula: vlvula, ae f. Sin: valva; claustrum; oprculum. Uso: - cilndrica, claustrum mbile; - radioelctrica, vlvula radiolctrica; - radiofnica, vlvula radiophnica; - de admisin, vlvula immissria; - del corazn, cordis vlvula; - de estrangulacin, vlvula restrictria; - de purga, exonerationis vlvula; vlvula ab exoneratione; - de seguri-

value (Inform), valor: valor, oris m.

vals: (baile de origen alemn) germnica salttio. Sin: vindobonensis chora; rpidus choreae vertex vel vortex (-tcis m); aprox tripdium. Uso: una ronda o rueda de -, orbis saltatrius; bailar un -, tripudiare intr.

1102

vaquero dad, securitatis vlvula; vlvula tutria; claustrum mbile ad securitatem; - de televisin, valva (vel vlvula, vel tuba) televisualis // fig effgium contentionis nimi. valvular: valvularis, e. vamos a ver!: agite! vanguardia: (parte de una tropa) primum agmen (-mnis n). Sin: prima cies; prima signa; speculatrium agmen; antecursores, praecursores, antecessores, um mpl.

vamp: mlier quae omni lepre et venustate affluit. vampirismo: vampyrismus, i m. vampiro: vampyrus, i m. Sin: sanguisuga; spectrum vel monstrum snguinem sugens. vanadio: vandium, ii n.

vanguardista: (partidario del vanguardismo) rerum permutandarum propugnator. Sin: praecursor // (joven miembro de organizaciones paramilitares fascistas) lictrius ephbus.

vaniloquio: vanilquium, ii n. Sin: vaniloquntia.

vanidoso: vanus, a, um. Sin: vandicus; elatus; inflatus; inanis; gloriosus; vanloquus; vanloquax (-acis).

vndalo: (individuo perteneciente a un pueblo de la Germania antigua) Vndalus, i m. Sin: vndalus homo // (concerniente o relativo a los vndalos) vndalus vel vandlicus, a, um // (el que comete acciones propias de gente inculta, forajida y desalmada) vastator, oris m. Sin: populator; depopulator; direptor; ferus et immanis homo; saevus vastator.

vandalismo: (devastacin propia de los antiguos vndalos) vandalismus, i m. Sin: vandlica vasttio vel depopultio // (espritu de destruccin que no respeta cosa alguna, sagrada ni profana) vandalismus, i m. Sin: vstitas; vasttio; implacata vasttio, vastatrix expolitio; saevssima dirptio; rbies; furor; vastandi furor; fritas et immnitas.

vandlico: (concerniente o relativo a los vndalos) vandlicus, a, um. Sin: immanis; saevus. Uso: acto -, saevum (vel crudele) fcinus, nris n.

vandlicamente: vandlice. Sin: immniter; saeve; Vandalorum more vel ritu. Uso: saquear - a Italia, Itliam vastare et dirpere.

vapor: (fluido aeriforme) vapor, oris m. Uso: - cueo, vapor queus; vapor aquarum, ferventis aquae vapor; buque de -, pyrscapha, ae f; navis vaporria; navis vaporis vi acta // (exhalacin) hlitus, us m. Uso: los - de la tierra , del vino, terrae, vini hlitus; exhalacin de vapores de la tierra, afflatus ex terra; exspirationes terrae; se levantan vapores de la tierra, umores in ra surgunt; suben vapores del agua, aquae vaprant // calefaccin por -, v. calefaccin. vaporizacin: vaporiztio, onis f. Sin: evaportio; vaporis emssio, exhaltio. vaporizar: tr suffumigare; suffire; intr vaporare, evaporare.

vaquera: (manada de ganado vacuno) armentum, i n. Sin: vaccarum grex (gregis m) // (lugar donde hay vacas o se vende su leche) stbulum, i n. Sin: lacti vendendo taberna. Uso: establo de las vacas, buble, is n.

vaquero: adj armentalis, e; armentrius, a, um. Sin: ad bubulcum spectans. Uso: pantaln -, bracae lnteae caerleae; viste pantaln

1103

vara -, sibi nduit bracas lnteas caerleas // sust bubulcus, i m. Sin: armentrius. varcibus laborans.

vara: statumen, mnis n. Uso: - de carruaje, ames, amtis m.

varadero: (lugar donde varan los barcos para su compostura) navale, is n; navlia, ium npl. varar: (echar un barco al mar) navem dedcere. Sin: navem in mare (vel in aquam, vel in undas) edcere; navem prmitus in mare dedcere; navem ex navlibus dedcere (sacar un barco de los arsenales). varenga: statumen, mnis n. varengaje: interamenta, orum npl. Sin: lterum tbulae; statmina navis; costae navis. varadura, v. varada.

varada: navis dedctio (in mare, vel in aquam, vel in undas). Sin: navis ex navlibus dedctio.

varilla: vrgula, ae f. Sin: hstula; hastella; bculum; bacillum. Uso: - mgica, - de virtudes, vrgula mgica vel divina; - para medir el aceite, virga oleomtrica. varillaje: conti, orum mpl. varioloso: variolosus, a, um. Sin: varolis infectus; varolo laborans; mal pstul infectus vel affectus. varita, v. varilla. varonil: (perteneciente o relativo al varn) virilis, e // (esforzado, valeroso) fortis, e.

variedad: varetas, atis f. Sin: divrsitas. Uso: teatro de variedades, theatrum varietatum; vria theatri.

vrice o varice : varix, cis mf. Sin : vena tumescens. Uso: pequea -, varcula, ae f. varicoso: (perteneciente o relativo a las vrices) ad vrices prtinens; (que tiene vrices) varicosus, a, um; (que sufre de vrices) varicela: varicella, ae f. Sin: varolae spriae.

variante: (diferencia de leccin en las copias de un cdice o libro) lctio (-onis f) vrians vel variata. Sin: lia (vel diversa, vel dissmilis) scriptura; cdicis vel scripturae pars diversa. Uso: una pequea -, lia lectincula.

variable: varibilis, e. Uso: cantidad -, quntitas varibilis // (Inform, valor variable) varibile, is n.

vasallaje: (vnculo o relacin de dependencia) vassalltium, ii n. Sin: srvitus, utis f // (clientela) vassallorum srvitus; clientela feudalis // (cantidad de vasallos) vassalli, orum mpl. Sin: servi, orum mpl // (tributo pagado por el vasallo) lex vectigalis // fig servtium, ii n. Sin: srvitus.

vasallo: (feudatario) vassallus, i m. Sin: cliens, entis m // (tributario) stipendirius, ii m. Sin: homo stipendirius. vasco: adj vascnicus, a, um. Uso: Pas Vasco o Euskadi, Vascnia, ae f; boina -, v. boina // sust Vasco, nis m. vascular: vascularis, e. Sin: ad vasa sangunea (vel sanguinfera) ttinens.

vaselina: vaselna, ae f.

vasectoma: vasectmia sive -toma, ae f. Sin: vasis sctio.

1104

vector vasija: vas, vasis n (pl vasa, orum). Sin: sria vel testa (- de tierra cocida); guttus vel gutus, i m, vel guttrnium, ii n (- de cuello estrecho). Uso: - empegada, vas picatum; - de barro, fctile, is n (sobrent vas; en pl fictlia, ium); de porcelana, vas porcellnicum; - para beber, potrium; trulla; - de plata para beber, trulla argntea; fabricante de vasijas (de oro y plata) vasculrius vel vasclrius, ii m. vate: vates, is m.

vaso: (vasija) vas, vasis n (pl vasa, orum) . Uso: - comunicantes, vasa inter se communicntia; - pequeo, vsculum // (vasija que sirve para beber) pculum, i n. Sin: calix, cis m; scyphus, i m; halus, i m. Uso: irrompible, pculum infrgile; - pequeo, pocillum; - de cristal, crystllinum, i n; pculum crystllinum; - de oro, de plata, de vidrio, pculum ureum, argnteum, vtreum; - de papel, pculum chartceum; - de terracota, fctile, is n; - de vino, de cerveza, pculum vinrium, cervisrium // - de Dewar, adiathermus, i f // - de noche, mtula vel matella, ae f // Bot y Zool vsculum, i n (en general); vena, ae f (vena); artria, ae f (arteria). Uso: - capilar, vas capillare; - linfticos, vasa lymphtica npl; - sanguneos, venae vel artriae, arum fpl // (casco de las caballeras) ngula, ae f. vasodilatacin: vasodilattio, onis f. Sin: vasorum sanguinorum dilattio, laxtio, laxamentum.

vasito: vsculum, i n. Uso: - para perfumes o cosmticos o medicamentos, pyxis, dis f; narthcium // (vasija pequea para beber) pocillum, i n.

vaticanista: (periodista, estudioso, experto de la actividad religiosa y poltica y de la organizacin del Vaticano) actorum vaticanorum descriptor, relator, studiosus, peritus // (sostenedor de la poltica del Vaticano) decretorum pontificiorum defensor, propugnator, vindex (-dcis m). vaticano: (concerniente o relativo al Vaticano) vaticanus, a, um. Uso: (ciudad del -) Urbs Vaticana; (Estado de la Ciudad del -) Cvitas Vaticana; (gobernacin de la Ciudad del -) Praefectura urbis Vaticanae; (monte) Vaticanus, i m (sobrent mons, montis m); (palacio) Vaticanae Aedes (-ium fpl); (vino) Vaticanum, i n (sobrent vinum). vatmetro: vattmetrum, i n. vatio: vttium, ii n. Sin: vattiana vel vattensis mensura; vattiana vel vattensis elctridis mensura.

vasodilatador: vasa diltans, antis n (medicamentum). Sin: medicamentum vasis sanguneis dilatandis. vstago: srculus, i m.

vector: vector, ris m.

vecino: (adj, que habita con otros en un mismo pueblo, barrio o casa, en habitacin independiente) vicinus, a, um // (cercano, prximo) propinquus, a, um. Sin: prximus // sust vicinus, i m. Sin: ccola, ae m (el que habita cerca). Uso: los -, vicnia, ae f; vicnitas; - de banco (de asiento), consessor // (habitante de una poblacin) civis, is m ( hab de una poblacin grande); paganus vel vicanus, i m ( hab de una poblacin pequea).

vecindad: (calidad de vecino) propnquitas, atis f. Sin: vicnitas, atis f. Uso: relacin de -, coninctio vicinitatis // (los vecinos) vicnitas. Sin: vicini, orum mpl; vicnia, ae f // (contorno o cercanas de un lugar) vicnia, ae f.

1105

vector vector (Inform, una especie de puntero): index, dcis m. Uso: a jump through a -, per ndicem saltus. vectorial: vectorialis, e. Sin: vectrius; ad vectorem spectans. tere; communicare.

vegetar: (de las plantas) intr vegetare. Sin: germinare; terr gigni // (de las personas) torpre vel torpscere. Sin: elanguscere; iacre. vegetarianismo: vegetarianismus, i m. Sin: diaeta vegetariana; victus more frugivororum; victus frugivororum prprius.

vegetal: adj vegetalis, e. Sin: terr gnitus. Uso: reino -, regnum vegetale // los -, vegetlia, ium npl. Sin: vegetntia; gignntia; virntia; quae terra gignit vel parit; quae generantur a terra; rbores (-um fpl) et herbae (-arum fpl).

vdico: (relativo a los Veda) vdicus, a, um // (el idioma -) lingua vdica.

vedette: rtifex (-fcis m) scenicus clarssimus. Sin: hstrio (-onis m) mximis ludibus celebratus.

vedado: vtitus, a, um. Sin: prohbitus // sust privatus locus. Uso: - para la caza, privatus venationis locus; cazar en -, privato loco venari; - para la pesca, privatus piscationis litus (-tris n); pescar en -, in privato ltore piscari.

vehculo: vehculum, i n. Uso: - automotor, autocinetum; autoraeda; autovehculum; vehculum automatrium; - areo, arovehculum vel arivehculum; vehculum arium vel aethrium; - espacial vehculum spatiale; extraatmosfricos, vehcula extraatmospherica; - ferroviarios, vehcula ferriviria; - marinos, vehcula marina; - moderno, nunc usitatum vehculum; - motorizados, vehcula machinatinibus instructa; - orbital, vehculum orbitale; - pblico, vehculum pblicum; - terrestres, vehcula terrstria; - viarios, vehcula viria vel stratria // - espacial de investigacin, vehculum spatiale investigatrium; - de cuatro ruedas, vehculum quadrrotum; - de traccin animal, equimbile vel hippombile, is n; equimbile vel hippombile vehculum; bajar de un -, descndere e vehculo; subir a un -, vehculum inscndere vel conscndere // documentos del -, ltterae autovehiculares. vejacin: vextio, onis f. Sin: vexamen (-mnis n); exagittio; molstia. Uso: vejaciones del fisco, fiscales molstiae.

vegetariano: adj vegetarianus, a, um. Sin: vegetrius; frugvorus // sust vegetarianus, i m. Sin: frugvorus, i m; qui vel quae olribus tantum vscitur; qui vel quae iis tantum vscitur quae terra gignit; qui vel quae iis tantum vscitur, quae terr gignuntur. vehicular: (transportar) transferre. Sin: transvhere; transportare // (difundir, transmitir, comunicar) diffndere. Sin: transmt-

vela: (cilindro de cera, cebo, etc., con pabilo para que pueda encenderse y dar luz) candela, ae f. Sin: creus; crea vel sebcea candela. Uso: - artificial, candela artificiosa; bendecida, creus rite piatus; - litrgica, creus litrgicus; - pequea, cerolus, i m; fbrica de velas, cerria, ae f // (conjunto o unin de paos o piezas de lona o lienzo fuerte) velum, i n. Uso: - cuadra, velum quadratum; - de cruz, velum aequatum; breve navegacin a -, velifictio // (barco de vela) v.

vejiga: (vescula) vesca, ae f. Uso: - natatoria (de los peces), vesica natatria; - de la bilis o de la hiel, vesica fllea // (saco membranoso que recibe y retiene la orina) vesica urinria o simplem vesica.

1106

velocidad barco // dar velas al viento, vela dare, explicare, pndere, slvere; hacerse a la -, navem slvere; recoger velas, vela collgere vel plicare // fig, a - y remo, remis velisque. Sin: totis vribus // (accin de velar) viglia, ae f. Uso: - vespertina, vspere viglia. de un edificio para indicar la direccin del viento) ventorum index (-dcis mf). Sin: verstile signum; signculum volbile; vexillum vel vexllulum ventorum index // (fig, persona inconstante) homo mutbilis nimi. Sin: homo mutbili nimo; levis vel inconstans homo; mutbilis opinionis homo, homo ventosssimus. Uso: ser un -, nimo mbili esse; nimi (vel opinionis, vel mentis) mobilitate laborare.

veleidad: vellitas, atis f. Sin: inanis voluntas; voluntas incompleta, inepta, rrita; inane desidrium vel votum // (inconstancia, ligereza) inconstntia. Sin: conslii mutablitas.

velar: (estar sin dormir el tiempo destinado al sueo) vigilare. Sin: advigilare vel invigilare // (fig, cuidar solcitamente de) invigilare + dat, pro + abl, ad vel in + ac. Sin: excubare pro + abl, ad vel in + ac.

velador: (adj, que vela) vgilans, antis. Sin: vgil, lis // (sust, el que vela) vigil, lis m. Sin: custos, odis m // (el que cuida) curator, oris m // (mesa de noche) mensa vel mnsula cubicularis; lecti armarolum // (mesita oval o redonda que tiene un solo pie) monopdium, ii n // (candelero) candelabrum, i n. Sin: lychnuchus // (lamparilla de dormitorio) lychnion vel lampdium cubiculare // (bomba de cristal que se pone a ciertas lmparas) lmpadis umbrculum; lminis radiculum.

velada: viglia, ae f. Sin: perviglium; pervigiltio nocturna. Uso: - danzante, pervigiltio sltica; nocturnae chorae; - musical, spectculum canntium; - de gala, sollemne spectculum vespertinum; - de honor, vespertinum spectculum perhonorficum.

velina: charta velina. Sin: charta subtilssima vel tenussima. velln: vellus, lris n. Sin: - de oro, vellus ureum. Uso: caballero del - de oro, eques (hispaniensis) vllere ureo exornatus. vellocino, v. velln.

velero: (dicho de embarcacin muy ligera o que navega mucho) velvolus, a, um. Sin: vlifer, fra, frum // (buque de vela) navgium velis actum. Sin: navis velis acta; velfera navis. Uso: - escuela, didasclica navis velfera.

veleta: (pieza de metal colocada en lo alto

velocidad: velcitas, atis f. Sin: celritas; rapditas. Uso: - angular Fs, velcitas angularis; - media, velcitas mdia; - supersnica, velcitas supersnica; - tres veces superior a la del sonido, velcitas, quae triplo est maior quam velcitas soni; a la - de 79 mil km por hora, septuaginta novem mlium chiliometrorum horri velocitate; huracn a la - de 200 km por hora, procella velocitatis ducenorum chiliometrorum horlium; correr (en algn vehculo) a - excesiva, nmia velocitate crrere, ferri, rapi.

velo: (cortina o tela que cubre una cosa) velum, i n. Sin: velamen, mnis n. Uso: - humeral, v. humeral // (prenda de tul, gasa u otra tela delgada y con la cual se cubren las mujeres la cabeza o el rostro en ciertas circunstancias) cpitis (vel oris) velum. Sin: rica, ae f; ricnium, ii n. Uso: - islmico (hiyab), ricnium; ricnium islmicum vel islamticum // - del paladar, tabulare (-is n) palati.

vellorita: bellis, dis f.

1107

velocmetro velocmetro: tachmetrum, i n. velocipedismo: (aficin a correr en velocpedo) velocpedi (vel ocpedi, vel volucrpedi) stdium // (deporte de los aficionados al velocpedo) velocpedi ludus. velocipedia, v. velocipedismo. vencejo: (pjaro parecido a la golondrina) apus, podis m. Sin: hirundo (-dnis f) vel chlidon (-dnis f) rbica.

velocipedista: velocpedo (vel ocpedo, vel volucrpedo) viator. Sin: qui velocpedo vhitur vel fertur. velocpedo : velocpedum, i n. Sin : ocpedum; volucrpedum; celripes, dis mf. velocista: velocista, ae mf. veldromo: veldromos vel veldromus, i m.

vencer: vncere. Sin: devncere; superare; triumphum vel palmam referre. Uso: -, triunfar por cinco a cero, vncere (vel palmam referre), quinque punctis comparatis ad zero (vel ad nullum) // (cumplirse un plazo) exire. Sin: expleri. Uso: el plazo vencer el 1 de enero, tempus exibit Kal(endis) Ianurii.

vencedor, ra: victor, oris m; victrix, icis f. Sin: debellator, oris m; debellatrix, icis f. Uso: sali -, victor discessit.

vena: vena, ae f. Uso: - coronaria, - cardaca, vena vel artria coronaria ; vena cardaca; abrir la - (para hacer una sangra), venam incdere vel ferire; abrirse las venas, venas aperire, abrmpere, abscndere // (inspiracin potica) vena. Sin: spritus poticus. Uso: rica, fecunda, dives vena // (- de elocuencia) facndia, ae f. Sin: facndiae rivus; facultas vel cpia dicendi // (filn metlico) vena. Uso: - de oro, vena auri // (cada una de las listas de diversos colores que tienen ciertas piedras y maderas) vena. Sin: mcula, ae f. Uso: venas del mrmol, mrmoris mculae. venal: (vendible o expuesto a la venta) venalis, e. Sin: vendbilis; emptbilis.

veln: (lmpara de aceite) v. lmpara.

velomotor: birtula automatria.

vendar: velare. Sin: alligare; fasciare; fsci ligare; velo vel velis operire. Uso: - la frente, caput ante culos fascol ligare; - una herida, vulnus alligare; - los ojos, culos obligare vel velo tgere; con los ojos vendados, obligatis culis.

vendaje: veltio, onis f. Sin: ligtio vel alligtio; ligamen, mnis n; ligatura; ligamentum; velamentum; fsciae vel fascolae, arum fpl; vlneris alligtio; teniae circumplictio.

vencimiento: dies praestitutus. Sin: tempus praestitutum. Uso: registro de los -, calendrium; calendrii liber; - de los pagos, dies solvendi; dies pecniae vel pecuniarum.

vencedor: victor, ris m. Uso: los - del Certamen Vaticanum, ii qui Certaminis Vaticani victores discesserunt.

vendedor, ra: vnditor, oris m, vnditrix, icis f. Uso: - ambulante, circulator; circumforneus; nstitor; ambulator; - al por mayor, vnditor magnrius, - al por menor, prticus; vnditor minusculrius; - de aromas, aromotopla, ae m; - de castaas, castanearum vnditor; - de diarios, ephemridum vel diurnorum vnditor; - callejero de diarios, clamosus diariorum praeco (-nis m); - de fsforos, v. fosforero // (dependiente) minister, stri m. Sin: adiutor; fmulus; vnditor.

1108

ventilador vender: vndere. Uso: - al menudeo, al por menor, divndere; todo vendido!, mnia divndita! vendimiador: vindemiator, oris m. veneno: venenum, i n. Sin: txicum; virus (-i n). Uso: - cianhdrico, venenum cyanhdricum; - mortifero para insectos, venenum insectis internecivum. aestivalis; - invernal, divendtio hiemalis; pblica (por subasta), vendtio auctionria; v. subasta; - de bebidas, vendtio potulentorum vel poculentorum; - de realizacin, v. liquidacin; estar de - o en -, venalem (venale) esse vel prostare, o simplem prostare (apud + ac); que est en -, venalis, e; poner algo a la -, liquid venale prodcere // (posada o mesn en los caminos o despoblados) caupona, ae f.

venezolano: adj venetiolanus, a, um // hab Venetiolani, orum.

veneracin: venertio, onis f. Sin: cultus, us m; relgio, onis f (sentimiento religioso) // (respeto, reverencia) reverntia, ae f. Sin: venertio; observntia. Uso: inspirar -, venerationem habere; venerationi esse licui.

venerable: Venerbilis, is mf. Uso: - Sierva de Dios, Venerbilis Serva Dei; - Siervo de Dios, Venerbilis Dei Servus.

venenosidad: (cualidad de venenoso) venensitas, atis f. Sin: virus, i n; venenum; venfica natura; vis veneni // fig acrbitas, atis f. Sin: amaritudo (-dnis f); maltia; malgnitas; perfdia. Uso: la - del discurso, acrbitas sententiarum; aclei orationis.

ventana: fenestra, ae f. Uso: abrir la -, fenestram aperire; cerrar la -, fenestram cludere; mirar por la -, per fenestram prospcere // (compuerta que se cierra) fenestrae vlvula. Sin: valvae, arum fpl // fig, arrojar, echar, tirar por la ventana, dissipare, dilapidare, prodgere; fig, echar la casa por la -, rem suam profndere. ventanilla: (ventana pequea) fenestella, ae f. Sin: ostolum. Uso: - de la nariz, nares, ium fpl; - de tren, trminis (vel hamaxstichi) fenestella; - de vehculo, ostolum vehculi ; bajar el vidrio de la -, fenestellae speculria demttere // (abertura pequea practicada en la pared o tabique de algunas oficinas, por donde se atiende al pblico) ostolum, i n. Sin: prtula; valva; ostolum sedis offcii. Uso: - paquetes, ostolum fascale. ventanillo: (postigo) v. esta voz // (ventana pequea) v. ventanilla. ventanal: magna fenestra vtrea.

ventaja: (en el juego) mlior condcio.

venial: venialis, e. Sin: levis; venibilis; vni dignus. Uso: pecado -, peccatum leve vel veniale.

venganza: vindicta, ae f. Sin: ltio, vindictio, puntio (-onis f).

Venezuela: Venetola, ae f. Sin: Cvitas Venetiolana.

venta: (accin de vender) vendtio, onis f. Uso: - o comercio al por mayor, mercatura magna; - al por menor, al menudeo, institrium; mercatura tnuis; - estival, divendtio

ventilacin: ventiltio, onis f. Sin: perfltio; perflatus, us m.

ventilador: (instrumento que sirve para ventilar) ventilatrium, ii n. Sin: ventilabrum; ventilatrum; ventgenum; ventgenum instrumentum; apparatus ventilationis; mchina

1109

ventilar ventilatria. Uso: - elctrico, ventilabrum vel flabellum elctricum; ventilatrium vel ventgenum elctride actum // (abertura que se deja hacia el exterior en una habitacin, para que se renueve el aire de esta) spiramentum, i n. sus, a, um // (dicho de un sitio combatido por los vientos) ventis (vel ad ventos) oppsitus // (flatulento, que ocasiona flatos) v. flatulento. ventrera: (faja) zona ventralis. ventricular: ventricularis, e. Sin: ventrculi (gen); ad ventrculum prtinens. ventriculitis: ventriculitis, dis f. ventrculo: ventrculus, i m. Uso: - del cerebro, del corazn, crebri, cordis ventrculus. ventrlocuo: ventrloquus, i m. Venus: (planeta) Venus, nris f. Sin : Vneris astrum ; stella Vneris ; Venus stella. Uso : - IV, speculatria mchina cui nomen Venus.

ventisquero: (ventisca) turbo, bnis m. Sin: turbo et tempestas (atis f); nimbosus ventus nive commixtus // (masa de nieve o hielo) moles (-ium fpl) glaciatae. ventosa: (rgano adhesivo de varios animales) cucurbtula, ae f. ventosidad: (calidad de flatulento) ventsitas, atis f. Sin: flatus, us m; infltio; anathymasis, is f; ventsitas stmachi vel ventris; infltio stmachi vel intestinorum. Uso: producir -, inflationem prere; inflationem stmachi fcere // (gas que sale por el ano) v. pedo. ventoso: (que contiene viento o aire) ventoventosear, v. peer. ventorro: deversrium, ii n.

ventilar: (agitar una cosa en el aire) ventilare vel eventilare. Uso: - el trigo, frumentum ventilare // (renovar el aire de un lugar; exponer al viento) perflare. Sin: ra vel ventum immttere. Uso: aposento ventilado, cubculum perflatum; casa bien ventilada, domus ris perflatu salubris; colina ventilada, ventosus collis; collis vento (vel ventis) obnxius vel prvius; regin muy ventilada, rgio ventosssima; - la casa, domum perflare; se ventila la casa, domus perflatur; los aposentos, in cubcula ra immttere // (fig, discutir, examinar) rem agitare, perpndere, examinare, considerare; de re gere vel disputare. Uso: - una propuesta, rem perpndere; rem ad examen revocare.

veraneo: friae, arum fpl. Sin: rustictio; secessus (-us m) aestivus. Uso: - tranquilos para familias, famliis tranquillae rusticationes; relativo al -, ad frias agendas ttinens.

veranear : feriari. Sin : frias gere ; rusticari ; vilicari vel villicari.

veraneante: adj frians, antis. Sin: rsticans; vlicans vel vllicans ; frias agens // sust homo frians. Sin : homo frians agens ; qui rusticatur vel vilicatur.

veranda: (galera cubierta) xystus, i m; xystum, i n // (balcn cubierto) maenianum, i n. Sin: pdium // (terrado, terraza) solrium, ii n.

veraniego: (perteneciente o relativo al verano) aestivus, a, um. Sin: ad aestatem spectans.

verbal: verbalis, e. Sin: oralis; ad vrbum prtinens.

1110

vermicida verbalismo: verbsitas, atis f. Sin: loqucitas; multilquium; verborum caterva; verbsitas (vel ortio) vana; inanis loqucitas. rorum; dat pl hleris). Sin: lera, um npl; virdia, ium npl; virntia, ium npl. Uso: fresca, recentssima lera; toda clase de -, olus omne; alimentarse de -, prandre olus.

verbo: Gram verbum, i n. Uso: - activo, verbum agens; - pasivo, verbum patiendi // (Teol, Hijo de Dios) Verbum, i n.

verdad: vritas, atis f. Sin: verum. Uso: - objetiva, vritas ut se habet; - reveladas, veritates divnitus patefactae; - de Perogrullo, lapalissiana vritas; segn -, ex vero; ex veritate; ex re; segn - histrica, ex histriae fide; decir la -, verum dcere vel loqui; decir toda la -, verssime loqui; para decir -, ut verum dicam. verde: adj vridis, e. Sin: virens; virescens. Uso: - plido o amarillo, glbinus; algo -, que tira a -, subvridis, e // del partido -, viridianus. Uso: partido -, prsina vel vridis fctio // (ecologista) prsinus, i m. Sin: vridis, is m; ssecla prsinus vel vridis.

vereda: (senda) smita, ae f. Sin: trames, mtis m // (acera) viae margo (-gnis f) vel ora (-ae f); crepdo (-dnis f) viae vel smitae; stratae crepido. Uso: acercarse a la -, ad stratae crepdinem accdere. verga: antenna vel antemna, ae f. verdicamente: vere vel verssime.

verificacin: verifictio, onis f. Sin: recogntio; inspctio; probtio; comprobtio; exquistio. Uso: hecha una esmerada -, re diligenter explorata; re diligentssime explorata ac perspecta. verificador: recgnitor, oris m. Sin: examinator; probator.

verdear: (empezar a brotar los vegetales) vernare // (empezar a cubrirse los rboles de hojas) frondre. Sin: frondscere. verderol, v. verdern. verdern: (ave canora) vrio vel vreo, onis m. Sin: fringilla chloris. verdolaga: portulaca, ae f.

verdugo: crnifex, fcis m. Sin: tortor, ris m; cruciator. verdulera: olitria taberna. Sin: hortensiorum taberna; lerum pomorumque taberna.

verdulero: litor, oris m. Sin: olusculrius, ii m; lerum vel hortensiorum vnditor. verdura: holus vel olus, -ris n (gen pl hole-

verista: adj veritatem immdice xprimens // sust verista, ae mf Sin: veri imitator; crudus veri descriptor; nudus rerum repraesentator; qui nudam veritatem repraesentat. Uso: escritor, pintor -, nudae veritatis scriptor (vel descriptor), pictor; - exagerado, naturae ostentator; nmius naturae imitator; nmius nudae veritatis imitator. verja: clatri, orum mpl. Uso: cerrado con una -, clatratus; cerrar con una -, clatrare. vermicida, v. vermfugo.

verismo: verismus, i m. Sin: nuda rerum descrptio; cruda veri repraesenttio; nmia veri imittio. Uso: - exagerado, immdica veri repraesenttio; naturae ostenttio.

verificar: verificare. Sin: recognscere; inspcere; exqurere; probare; comprobare.

1111

vermiforme vermiforme: vermiformis, e. Sin: vermicularis; vermiculatus. Magonis intritu duplex memria est; segn otra -, ut lii tradunt.

vermut o verm: (licor aperitivo) vermut indecl n. Sin : vermut vinum ; absinthites, ae m ; absinthiatum, i n ; ptio absinthiata; vinum absnthio medicatum, condtum, temperatum. Uso: - Martini, ptio martiniana // (funcin de cine o de teatro por la tarde) spectculum vespertinum. vernculo: vernculus, a, um. Sin: domsticus. Uso: lengua -, vernculus sermo.

vermfugo: adj vermfugus, a, um. Sin: vermes fugans; anthelmnticus // sust vermfugum, i n (medicamentum vel remdium). Sin: anthelmnticum.

vertebrado: adj vertebratus, a, um // los -, vertebrata, orum npl. Sin: vertebrata animntia; animlia vertebrata; vrtebris predita animlia. vertebral: vertebralis, e. Uso: columna -, columna vertebralis; dorsi spina.

vrtebra: vrtebra, ae f. Uso: - cervical, vrtebra collaris.

verso: versus, us m. Uso: - macarrnicos, versus macarnici vel folenghiani; en -, vrsibus scriptus; celebrar en versos, versu celebrare vel laudare; componer o hacer versos, versus fcere; poner en -, versificare; verba in pedes cgere; verba pdibus cludere.

versificacin: versifictio, onis f. Uso: - silbica, versifictio syllbica. versificador: versificator, oris m. Sin: versficus. versificante: versficans, antis.

verstil: (que se vuelve o se puede volver fcilmente) verstilis, e. Sin: versbilis; vrsilis // (capaz de adaptarse con facilidad y rapidez a diversas funciones) flexbilis; mltiplex; vrius. Uso: hombre -, vriae eruditionis vir; ingenio -, verstile ingnium; ingnium vrium, flexbile, mltiplex // (de genio o carcter voluble e inconstante) volbilis, e. Sin: inconstans, antis.

vertedero: (conducto por el que se arrojan a un depsito situado a un nivel inferior basuras, desechos, ropa sucia, etc. ) emissrium, ii n. Sin: exoneratrium; canalcula; canalculus; fusrium. vertedor: (canal o conducto que sirve para dar salida al agua y a las inmundicias) aquarum emissrium. Sin: aqurius canalculus.

versin: (traduccin) v. esta voz // (modo de referir un mismo suceso) tradendi rtio (-onis f); memria (recuerdo, relato). Uso: dar otra - de un hecho, liquid lia ratione (vel liter) narrare; hay dos - de la muerte de Magn, de

versificar: versificare vel versificari. Sin: versus fcere vel fndere.

verticalmente: verticliter. Sin: ad perpendculum; verticali vel perpendiculari modo; lne rect. vrtice: vertex, tcis m. Sin: culmen, mnis n; cacmen, mnis n; fastgium // fig summus

verticalismo: structurarum perpendiculrium praevalntia.

vertical: verticalis, e. Sin: vrtici (vel ad vrticem) perpendicularis; rectus, directus. Uso: columna -, columna verticalis; lnea -, recta lnea; en direccin -, ad perpendculum.

1112

veterinaria gradus. tes; - casero, vestis domstica; - combinado, vestitutus combinatus; - estrecho, vestis stricta; - hecho, vestitutus confectus; - hecho a medida, vestitus ex crporis mensura (confectus); - hechos de fieltro, coactlia, ium npl; - listado a cuadros, laculata vestis; - con media manga, vestis semimanicata, vestis dimdiis mnicis; - de cabalgar, de montar, vestis vel vestitus equestris; - de calle, ordinario, vestis viria vel ambulatria; - de casa, tnica cubicularis; - de cola, vestis syrmtica; - de chaqueta, vestis casularis; - de deporte, vestitus ad athletismum; - de duelo, lgubris vestis; - de encaje, vestis intexta; - de invierno, vestitus hiemalis; - de piel, reno vel rheno, nis; - de sociedad, vestitus ad societatem; de teatro, vestis cmica; syrma, ae f; - de trabajo, vestitus labrifer; - de verano, vestitus aestivus; - de viaje, vestituts viatrius; - de visita, vestis salutatria // ponerse un -, vestimentum indere; llevar, traer puesto un -, vestimentum grere; probar un -, vestimentum induendo probare; quitarse un -, vestimentum exere vel depnere; la vendedora trae un - de un nmero superior, vnditrix vestem mensurae nmero maioris (vel vestem maioris nmeri mensuralis) apportat. vestir: vestire. Uso: - a alguien, liquem vestire; liquem veste indere; licui vestem indere; - a alguien con algo, liquem liqua re vestire vel indere; licui liquid indere // vestirse, vestiri. Sin: ndui veste; vestem sibi indere vel indcere; veste se indere.

vrtigo: (trastorno nervioso que produce la sensacin al enfermo de que el o los objetos que lo rodean estn animados de un movimiento giratorio u oscilatorio) vertgo, gnis f. Sin: vertigo oculorum; calgo, gnis f (ofuscamiento de la vista que acompaa al -); in gyrum convrsio, rottio, verstio. Uso: que da -, qui (quae, quod) calginem culis offundit; sujeto a vrtigos, que padece vrtigos, vertiginosus; ser atacado de -, vrtigine crripi, ffici, cnfici; padecer vrtigos, vertiginari; vertgine laborare, vexari, ffici; tener vrtigos, vertiginari // (turbacin del juicio, repentina y pasajera; ramo de locura) sbita brevisque conturbtio vel perturbtio. Sin: stupor; torpor // (vahdo) v. esta voz // (fig, apresuramiento anormal de la actividad de una persona o colectividad) cleris vel celrior agittio. vescula: vescula, ae f. Uso: - biliar, bilis vescula; cystis (-is f) bilis; v. cistcula.

vertiente: displvium, ii n. Sin: locus displuviatus; aquae in diversas partes defluentes. Uso: - de un tejado, displvium; pars tecti displuviata; - de una montaa, displvium; pars montis displuviata; - divisoria de aguas, aquarum divrtium vel divrgium.

vespa: autobrota vespa.

vestbulo: vestbulum, i n. Sin: trium, ii n; prostas, dis f. Uso: - de estacin ferroviaria, vestbulum stationis ferriviriae, - de salida, oecus (-i m) vel vestbulum xits.

vespertino: vespertinus, a, um.

vestuario: (sitio para desvestirse o vestirse en teatros, estaciones balnearias, canchas de deporte) apodytrium, ii n. Sin: spolirium; vesturium; cella vestiria. veterano: (militar experto por haber servido mucho tiempo) emritus miles. veterinaria: (arte de curar las enfermedades de los animales) veterinria, ae f. Sin: veteri-

vestido: vestitus, us m. Sin: vestis, is f; vestimentum; indumentum; schema, tis n. Uso: - ancho, holgado, vestis laxa; - bordados en prpura y oro, prpur atque auro llitae ves-

1113

veterinario nria ars // adj veterinrius, a, um. Uso: medicina -, veterinria medicina; pcoris vel pcudum medicina. viajante: (dependiente comercial que hace viajes para negociar ventas o compras) mercator dvena. Sin: viator mrcibus vendendis vel emendis.

veterinario: adj veterinrius, a, um // sust veterinrius, ii m. Sin: mdicus veterinrius; mdicus pcorum (en general); mdicus vium (el que cura a las ovejas); equrius mdicus (el que cura a los caballos); mdicus iumentrius (el que cura a las bestias de carga). veto: vtitum, i n. Sin: interdictum.

vez: esta vez, hac vice; por - primera, prima vice; por ltima -, ltima vice. va: via, ae f. Uso: - area, cursus arius; - frrea, ferratus trames (-mtis m), gminus ferratus trames; gmini axes; binae lminae viae ferratae; ancho de una - frrea, xium geminorum intervallum; - lctea, orbis lcteus; - libre, apertus ditus; - magntica, strata (-ae f) magntica; - respiratorias, viae respiratriae; por va area, cursu ario; per ariam viam; arii vehculi ope; por - diplomtica, v. diplomtico. veza, v. arveja.

Va Crucis o Viacrucis: (ejercicio piadoso en el que se conmemoran los pasos del Calvario) Iesu Christi ad Calvrium iter per stationes recultum vel celebratum. Uso: hacer el - , Iesu Christi ad Calvrium iter per stationes reclere vel celebrare; Iesu Christi supremos cruciatus per stationes reclere; Christi perdolentis iter per stationes celebrare // (conjunto de catorce representaciones de dichos pasos) Iesu Christi perdolentis stationes. viaducto: viaeductus vel viae ductus, us m. Sin: pons viam traciens; pons super viam.

viajador: (que viaja) v. viajero.

viaje: iter, itneris n. Sin: via; profctio; peregrintio. Uso: - areo, iter arium vel areum; navigtio area; cursus arius; comercial, iter commerciale; - csmico, iter csmicum; - pastorales, itnera pastorlia; transocenico, iter trans ocanum; - a pie, a caballo, pedestre, equestre iter; - alrededor del mundo, circitus mundi; - al exterior, iter extrneum; - de curso, commune iter (itneris n) classis; - de bodas, iter nuptiale; iter nuptiarum caus factum (que se hizo) vel faciendum (que se va a hacer); - de placer, de recreo, voluptrium vel volupturium iter; iter delectationis caus factum vel faciendum (- de placer realizado o por realizar); - de turismo, voluptria vel volupturia peregrin-

viajar: iter fcere, gere, effcere, habere, tenere, pergere. Sin: viare. Uso: - a caballo, en bicicleta, en automvil, en buque, en avin, en tren, equo, brot, autoraed vel autocineto, navi vel nave, aroplno, trmine vehi, ferri, vectari; - en avin, volare; volatum suscpere; - al extranjero, a otros pases, in terras extrneas volare; in xteras nationes peregrinari, o simplemente peregrinari; - a pie, pdibus iter fcere; - con la (nave) Italia, (nave) Itli vehi; - con un (coche) Fiat, Ford, etc., curru vel autocineto Fiat, Ford, etc. vehi; - da y noche, diem noctemque (vel die ac nocte) continuare iter; - en compaa de uno, cum liquo commune iter fcere; por mar, navigare; mari iter fcere; - por tierra, terr iter fcere; - por turismo, peregrinari; peregrinationes delectationis (vel voluptatis) caus suscpere; - por un pas (Italia, por ej.), (Italiam, v. gr.) peragrare vel perambulare; - por muchos pases, multas perambulare terras; - por toda Asia, tota Asi peregrinari.

1114

vicedirector tio; peregrintio delectationis (vel voluptatis) caus suscepta; de -, viticus, viatrius; desde Londres a Singapur, iter Londnio Singapuram; durante el -, itnere; in itnere; inter vias; dos o tres das de -, bdui vel trdui iter; duorum vel trium dierum iter; - en buque, iter navale; - en mnibus, en tren, en telefrico, vehculo pblico, trmine, telephric transvctio; preparativos de -, provisiones para el -, viticum, i n; vitica, orum npl // acabar el -, iter confcere; apresurar el -, iter celerare, festinare, properare; aficin a viajes, apodemilgia sive -alga, ae f; buen -!, feliz -!, bonum iter!; vade (pl vdite) felciter!, felciter iter fcias! (pl faciatis); bonas vias, viator (pl viatores)!; bene itinerare (pl itinermini)!; desear buen - a alguien, liquem proficiscentem votis prsequi; empezar el -, iter ngredi; emprender un -, iter crpere, ngredi, inire, inchoare, suscpere; estar de -, esse in itnere; iter fcere vel habere; hacer el - de bodas, iter nuptiale (nuptiarum caus iter) fcere vel habere; hacer un -, itinerari; iter gere, pergere, fcere, effcere, confcere; commttere se viae; hacer un - al extranjero, pregre proficisci; peregrinari; hacer un - de placer, voluptrium iter (vel delectationis caus iter) fcere vel habere; hacer un - por tierra (por mar, areo), iter terrestre (martimum, areum) fcere; juntar dinero para un -, viticum congrere; proseguir el -, iter prgere; iter inchoatum pergere; regresar de un -, interrumpir el -, ex itnere redire, revrtere, venire; regresar de un - al extranjero, pregre redire. viajero: (persona que viaja) viator, oris m; viatrix, icis f. Sin: vians, antis mf; itnerans mf; peregrnans, antis mf; itinerator; peregrinator; iter agens, entis mf; v. pasajero. vianda: (cualquier manjar que se sirve a la mesa) frculum, i n. Sin: obsnium // (manjar de un banquete) daps, dapis f. Uso: las -, pulae, arum fpl // (comida de la gente pobre) puls, pultis f. viandante: (persona que viaja a pie) v. peatn.

vicealmirante: pronavarchus, i m. Sin: progubernator; subpraefectus classis; praefecti classis vicrius; viceamirlius; viceagens (-entis m) amirlii.

vicario: vicrius, ii m. Sin: (alicius) vices agens; vicegerens. Uso: - actual, vicrius actualis; - apostlico, vicrius apostlicus; - auxiliar, vicrius adiutor; - capitular, vicrius capitularis; - cooperador, vicrius cooperator; - ecnomo, vicrius oecnomus; - forneo, - rural, vicrius forneus; - general, vicrius generalis; - judicial, vicrius iudicialis; - parroquial, vicrius paroecialis; - sustituto, vicrius substitutus.

vicarial: vicarianus, a, um. Sin: ad vicrium ttinens.

vibracin: vibrtio, onis f. Sin: vibramen, mnis n; vibratus, us m.

vialidad: (conjunto de servicios relacionados con las vas pblicas) viarum muntio vel munitiones. Uso: proveer a la - de la regin, regionis vias munire.

vicecomisario: vicecommissrius, ii m. Sin: subcommissrius; commissrii vicrius; praefecti morum vicrius. Uso: - de polica, (pblicae) securitatis (vel tutelae) subcommissrius, subprocurator vel supprocurator, subcurator, subquaesitor. vicedirector: submoderator, oris m. Sin: rectoris adiutor vel vicrius.

vicebibliotecario: vicebibliothecrius, ii m. Sin: bibliothecrii adiutor; subpraefectus vel suppraefectus bibliotechae.

1115

vicegerente vicegerente: vices gerens (-entis) m. videograbador: televisficum exceptculum. Sin: instrumentum telehormatis exceptrium. videojuego: instrumentum lsibus televisfice exhibendis. videotape: tenia visfica.

vicemaestro de capilla: promagister chori canntium.

vicegobernador: vicegubernator, oris m. Sin: gubernatoris (vel praefecti) vicrius; subprocurator regni vel provnciae.

vicerrector: vicerector, oris m. Sin: submoderator; rectoris vicrius vel adiutor; rectoris vices agens. vicetesorero: vicethesaurrius, ii m. Sin: thesaurrii vicrius; subcustos pecniae.

vicepresidente: vicepresidens, entis m. Sin: propraeses, sdis m; presidis vicrius; praesidentis vel presidis vices gerens; alter a preside.

vicemaestro de ceremonias: subpraefectus vel suppraefectus caerimoniarum.

videoteca: capsellarum magnetoscopicarum theca. videotelefona: telehorasis vel televsio telephnio coniuncta. videotelfono: telephnium albo televisfico coniunctum.

vicio: enervarse en los -, vtiis difflere; engolfarse en los -, v. engolfarse.

victoria: victria, ae f. Sin: laurus; palma, triumphus; trophaeum. victimista: sui deplorator. victimismo: sui deplortio.

vida: vita, ae f. Uso: - retirada, umbrtilis vita; - social, vita socialis; medio de - primordial, vitae rtio praecpua ac primignia; tomar parte en la - pblica, in partem pblicae rei actuose venire; vivir una - retirada, umbrtilem vitam gere, dgere, vvere. videocmara: instrumentum magnetoscpicum. videocasete: capsella magnetoscpica.

vidriero: (trabajador del vidrio) vitrrius, vitrerius, vitririus, ii m. Sin: vitri rtifex (-fcis m); pifex artis vtreae; vitri conficiendi rtifex // (el que vende vidrio) vitri vnditor // (el que vende objetos de vidrio) vitrorum vnditor.

vidriera: (taller donde se fabrica el vidrio) vitrrium, ii n. Sin: vitri officina; officina vitrria // (tienda donde se venden vidrios) vitrria taberna // (vidriera) v. esta voz.

vidriera: (escaparate) repositrium, ii n. Sin: speculare, is n ; spcular, ris n; repositrium speculribus munitum; v. escaparate. Uso: exponer algo en -, propnere liquid venale o simplem propnere // (bastidor con vidrios con que se cierran puertas y ventanas) speculria, ium npl. Sin: vitra, orum npl; inua vtrea vel fenestra vtrea // (persona que hace vidrieras) specularirius, ii m.

videotex o videotext: nuntiationes televisficae ac telephnicae emissae.

vidrio: vitrum, i n. Sin: crystallus; vitramen; speculare; spcular; speculrium. Uso: - co-

1116

vinculado rredizo, versbile vel verstile vitrum; de -, vtreus; crystllinus; hoja de -, lmina vtrea; objetos de -, vitra npl; vitremina // (cristal de ventana) fenestrale vitrum. Sin: vitrum fenestrae. vigueta: tigillum, i n. Sin: trabcula vel trabcula. Uso: - pequea, parvum tigillum; - de hierro, frrea trabcula.

viento: ventus, i m. Uso: - del norte, quilo, onis m; ventus a septemtrionibus oriens; - del sur, auster, tri m; del - del sur, australis vel austrinalis, e; austrnus, a, um; vientos a la velocidad de ciento vientisis km por hora, venti celeritate centum viginti sex chiliometrorum horlium. Vietnam : Vietnmia, ae f. Uso : - del Sur, del Norte, Vietnmia Meridiana, Septemtrionalis. vietnamita: adj vietnamensis vel vietnamiensis // hab de Vietnam, Vietnamenses vel Vietnamienses, ium. viernes: dies Vneris. Sin: fria sexta.

viguetaje: trbium compges (-is f) vel contextus (-us m). Sin: trabes, um fpl; contigntio; contabultio.

vileza: turpitudo, dnis f. Sin: probrum; ddecus, cris n; flagtium. Uso: - de nimo, ignvia, ae f; nimi turpitudo vel ddecus. Villadiego: tomar las de -, v. escabullirse. villancejo o villancete, v. villancico.

villancico: festiva cantilena. Sin: festivum carmen (-mnis n). Uso: - navideo, festiva Nativitatis cantilena. vinagrera: (vasija que contiene vinagre) acetbulum, i n // (ampolla para vinagre en el servicio de la mesa de comer) acetbulum, i n; acetbulus, i m. Sin: aceti ampulla // (en pl, taller o angarillas con aceite y vinagre que se ponen sobre la mesa) gemellrium, ii n. Sin: gemellar, aris n; gemellria, ae f; ampullae, arum fpl; ampullria, ae f; vtrei gutti. vinajera: urcolus, i m. Uso: platillo de las -, urceolorum ptina (-ae f). villorrio, v. aldea.

viewer (Inform), visor: exhbitrum, i n. Sin: exhibitrium.

viga: (madero largo y grueso) trabs, trabis f. Sin: tignum. Uso: - pequea, v. vigueta // (barra de hierro empleada en los edificios) frrea trabs. vigsimo: vicsima pars.

vigilia: (da anterior) dies prximus ante (festum diem) // Rel viglia, ae f. Sin: viglium, perviglium, pervigiltio. Uso: en la de Navidad, vigli Nativitatis Domini; perviglio diei natalis Christi. vigor: - dialctico, argumentandi vis.

vigilante: (agente de polica) v. agente.

vigilancia: custdia, ae f.

vinatera: taberna vinria. Sin: oenoplium. vinaza: vincea, ae f. Sin: vinceus, vincius; vinceum, vincium; circumcidneum vinum. vincapervinca: vincapervinca, ae f.

vincha: vitta, ae f. Sin: tenia; redimculum. vinculado: vinctus vel devinctus, a, um. Sin:

1117

vinculante alligatus; astrictus, constrictus, obstrictus; obligatus. vinculante: obligatrius, a, um. Sin: devnciens. vieta: imagncula, ae f. Sin: imago; figura; delinetio; descrptio; picta imagncula; lpida imago; imago impressa; imago grphice expressa. Uso: dibujante de vietas, imaguncularum confector vel descriptor. viola: (instrumento musical) vola, ae f. Sin: fides, ium fpl; mdiae fides. Uso: tocar la -, vol cnere // (msico que toca este instrumento) violista, ae m // (violeta) v. esta voz. violar: (sitio plantado de violetas) violrium, ii n.

vnculo: vnculum, i n. Uso: - hipotecario, hypothecrium vnculum; nexus (-us m) pgnoris.

vincular: (sujetar a una obligacin) devincire. Sin: constrngere, obstrngere; obligare.

vincola: vincolus, a, um. Sin: vinrius; vinalis, e. vinicultor: vinicultor, oris m. vinicultura: vinicultura, ae f.

violencia: violntia, ae f. Sin: mpetus, us m; vis f (sin gen y dat). Uso: la - del agua, vis aquria. violentamente. violenter. Sin: vi; vehementer. violentar: vim licui afferre.

vinificacin: vinifictio, onis f. Sin: vini confctio; vini conficiendi ars. vino: vinum, i n. Uso: - blanco, vinum album vel cndidum; - bueno, vinum bonae notae; vinum generosum; - Burdeos o de Burdeos, vinum burdigalense; - clarete, vinum fulvum; - espumante, espumoso, vinum spumans; marsala, vinum lilybaetanum vel lilybium; - melar, mulsum, i n; - moro, - no bautizado, vinum non baptizatum; - puro, merum; vinum merum; - tinto, vinum nigrum, atrum, rubrum, purpreum, sanguneum // - con fruta (o yerbas aromticas) y azcar, aromatites, ae m; vinum mixtum vel medicatum; de mesa, - de pasto, vinum cibrium; - de pasas, passum, i n; - de postre, vinum speciale secundae mensae. viador: vnitor, oris m. Sin: vitis cultor (-oris m). viedo: vinetum, i n. vinillo: lora vel lrea, ae f. Sin: aquatum.

violoncelista: violoncellista, ae mf; violoncellstria, ae f. Sin: ampl violin canens (-entis mf). violoncelo: violoncellum, i n. Sin: fdula

violinista: violinista, ae mf; violinstria, ae f. Sin: fdicen, cnis m; fidcina, ae f.

violn: violinum, i n. Sin: violina, ae f; fides, ium fpl; fidcula, ae f; fidcula violina; fidculae, arum fpl; acutae fides. Uso: aprender a tocar el -, fdibus dscere; ensear a uno a tocar el -, fdibus docere liquem; saber tocar el -, fdibus scire; tocar el -, fdibus cnere vel uti.

violeta: vola, ae f. Sin: parva vola; vola odorata.

violento: violentus, a, um. Sin: vhemens, entis.

1118

virtud maior; fides vel fidis (-is f) maior; ampla violina. Uso: pieza de -, cantus fdibus mairibus. violonchelo, v. violoncelo. vip: (varn) amplssimus vir. Sin: vir toto orbe notus; (mujer) excellentssima mlier. viral: ad virus spectans. Sin: viro pathognico effectus. viraje: deflxio, onis f. vtio.

Virginia: Virgnia, ae f. Uso: de -, virginianus, a, um.

viril: adj virilis, e // (custodia pequea metida dentro de la grande) semilnium, ii n.

virola: (casquillo) orbculus, i m. Uso: - del taco de billar, convexus crii orbculus.

Virgen: Virgo, gnis f. Sin: Virgo Maria; Dei Mater; Depara ; Depara Virgo; Mundi Dmina; Caeli Regina; Beata Maria Virgo; Nostra Dmina. Uso: - Auxiliadora, Mara Auxilium Christianorum; Mara adiutrix, auxilitrix, opfera; - del Buen Consejo, Benesuada (vel Bene suada, vel Bene suadens) Virgo Maria; - del Carmen, Depara Virgo de Monte Carmelo; Mara vel Virgo Carmelitis (-dis) ; - del consuelo, Maria Sanctssima gemntium solatrix; - de Guadalupe, Beata Mara Virgo de Guadalupe; - de Loreto, Beata Virgo Mara Lauretana ; - de Lujn, Beata Mara Virgo de Luxan; - de las nieves, Maria sancta nivalis; - de la paz, Mara pacfera; - del Rosario, Beata Mara Virgo a Sanctssimo Rosario, - del Buen Socorro, Mara de Bono Subsdio vel Auxlio // devocin a la -, erga Beatssimam Vrginem de-

virar: (intr, mudar de direccin en la marcha de un automvil) deflctere. Sin: flecti; se flctere; verti, se vrtere vel se convrtere. Uso: vir el coche, (auto)raeda flexa est, vel se flexit // (Mar, cambiar de rumbo o de bordada, - de borda) cursum flctere. Sin: navem convrtere; versriam vel vorsriam cpere // (pasar de un asunto a otro) ad lia devrtere, divrtere, transire // (en fotografa) imagnibus luce impressis opportunum dare colorem.

virolento: varolis infectus. Sin: mal pstul infectus vel affectus. virologa: virolgia sive -loga, ae f. Sin: de viris pathognicis doctrina. virolgico: virolgicus, a, um. Sin: ad virolgiam prtinens. virsico, v. viral.

virosis: virosis, is f. Sin: morbus viro effectus.

virtual: virtualis, e. Sin: possbilis; nondum effectus.

virrey: vicerex, rgis m. Sin: prorex, regis; vicedminus; regis (vel rgius, vel regni) vicrius; procurator regni; qui est pro rege.

virreina: (mujer del virrey) viceregis uxor // (mujer que gobierna como virrey) viceregina, ae f.

virtualidad: virtulitas, atis f. Sin: ratio vel natura virtualis. virtualmente: virtuliter.

virtud: (integridad de nimo y bondad de vida) virtus, utis f // (- militar, valor) virtus // (eficacia, fuerza) virtus. Uso: - curativa, virtus curativa; - diurtica, ctio diurtica, - de

1119

virtuosamente las hierbas, herbarum virtus. visionar: (ver imgenes cinematogrficas o televisivas, especialmente desde un punto de vista tcnico o crtico) teniam cinematogrphicam vsere. visir: visir indecl. Sin: surena, ae m. Uso: gran -, magnus visir; supremus imprii Trcici administer. visirato: visiratus, us m. visita: visittio, onis f. Uso: - pblica a Israel, visittio pblica Israhliae; visitas al exterior, visitationes externae. visor: visrium, ii n. Sin: instrumentum visrium; tbula visria. visitante: visitator, oris m.

virtuosismo: virtuosismus, i m. Sin: mximum artifcium; summa pertia // fig extrema pertia. virtuosstico: artificiosssimus, a, um. Sin: peritissime factus; summ perti consummatus vel confectus.

virtuosamente: virtuose. Sin: cum virtute; honeste.

virus: virus, i n. Sin: virus morbferum, pathgenum; micrbium, quod virus vocatur. Uso: - informtico, virus ordinatrale;- letal, virus letale; el - H5N1, virus, quod H5N1 appellatur. visa: visum, i n. Sin: probtio; recogntio; fides, ei f. Uso: dar la - a alguien, licui visum dare; dar las - a los diplomticos, visa legatis diplomticis dare. visera: (parte delantera de la gorra, etc., que sirve para resguardar la vista) tegillum, i n. Sin: proiectura; bccula, ae f; apparatus mbrifer; brevis margo plei // (parte del casco que se poda alzar y bajar) bccula. Sin: os (oris n) vel bccula gleae; gleae fcies. Uso: alzar la -, gle fciem detgere; bajar la -, calar o calarse la -, gle fciem cludere. visible: visbilis, e. Sin: aspectbilis; spectbilis; conspicbilis; manifestus; sub culos vel sub aspectum cadens. Uso: es -, appret. visado, v. visa. viruta: ramentum, i n. Sin: crmium.

viruela: varolae, arum fpl. Sin: malae psulae vel pstulae. Uso: picado de -, v. picoso.

visual: adj visualis, e. Sin: pticus // (lnea recta imaginaria que va desde el ojo del es-

visto: - bueno, v. visado. Uso: dar el - bueno para algo, v. autorizar.

vistaria, v. glicina.

vista: visus, us m. Sin: aspectus, us m. Uso: a primera -, primo aspectu; prima fronte vel spcie; ex prima fronte; hasta la -, te tinam mox revisam // (- fija) imago stativa.

vspera: (da que antecede inmediatamente a otro) hesternus dies. Uso: de la -, hesternus; pridianus; la - por la tarde, prdie vspere; la - de aquel da, prdie eius diei; la - de su muerte, prdie quam excsserat e vita // (fig, inmediacin de una cosa que ha de suceder) - de una guerra, bellum impendet; en - del invierno, heme instante; estar en - de vencer, in victriae lmine stare // (pl, una de las horas del oficio divino) vsperae, arum fpl. Uso: - solemnes, vsperae sollemnes; vespertini sacri ritus.

1120

vivfico pectador al objeto observado) prospectus vel conspectus, us m. Uso: lnea de -, lnea diptrica. visualidad: visulitas, atis f. visualizacin: res visbilis facta. vitaminologa: vitaminolgia sive -loga, ae f. Sin: de vitaminis doctrina vel disciplina. viticultor: vtium cultor. viticultura: vtium cultura.

visualizar: (visibilizar) visbilem rddere // (representar mediante imgenes pticas fenmenos de otro carcter) rem imgine visbilem rddere. vital: vitalis, e. Sin: vivficus; fundamentalis; praecpuus. Uso: los rganos -, vitlia, ium npl. visualizer: imginis praecniae descriptor.

vitiliginoso: (concerniente o relativo al vitligo o de su naturaleza) vitiliginosus, a, um // (que padece de vitligo) vitiliginosus. Sin: vitilgine affectus vel laborans. vitligo: vitligo, gnis f. Uso: que padece de -, v. vitiliginoso.

vitalicio: vitalcius, a, um. Sin: ad vitam durans vel perdurans // (pensin duradera hasta el fin de la vida) vitalcium, ii n. Sin: pnsio ad vitam. vitalidad: vitlitas, atis f. vitalio: vitllium, ii n.

vitrina: vitrina, ae f. Sin:expositrium vel armrium vtreum; fenestra tabernria; plteus vtreus vel specularis; repositrium speculribus munitum. Uso: especialista en arreglar vitrinas, fenestrarum tabernariarum ornator; vitratorum loculamentorum ordinator. vitriolo: vitrolum, i n. vivandero: lixa, ae m.

vitamnico: vitamnicus, a, um. Sin: vitaminis abundans vel ffluens.

vitaminado: vitaminis ditatus vel commixtus.

vitamina: vitamina, ae f; vitaminum, i n.

vitalizar: vitalizare. Sin: vitalem rddere, fcere; vivacem vel vvidum rddere, fcere; ad vitalitatem redcere.

vitalista: (que sigue la doctrina del vitalismo) vitalista, ae m // (perteneciente o relativo al vitalismo) ad vitalismum ttinens.

vitalismo: vitalismus, i m.

vivfico: vivficus, a, um. Sin: vivficans; vivum fciens.

vivificador, ra: sust vivificator, oris m; vivificatrix, icis f. Sin: animator; animatrix // adj vivficans; vivificatrius.

vivificacin: vivifictio, onis f. Sin: animtio; vitae redintegrtio vel restittio.

viveur: homo volupturius. Sin: homo volupttibus dditus vel obnxius.

vivero: (- de plantas) seminrium, ii n // (- de peces) vivrium, ii n. Sin: ichthyotrophum.

vivencia: vivntia, ae f.

1121

viviseccin viviseccin: vivisctio, onis f. Sin: animalis incsio; animalis viventis sctio. a Deo unicuique praestitutum; hacerse sacerdote sin -, sacerdtium, invito Deo, inire; sacerdtio, invito Deo, augeri vel initiari; in sacrum rdinem, invito Deo, se immttere vel incere; tener - eclesistica, divino afflatu ad sacerdtium vocari; ad sacerdtium divino quodam instinctu vocari. vocal: adj vocalis, e (perteneciente a la voz); vocis, vocum (de la voz, de las voces), cantus (del canto). Uso: msica -, cantus, us m // (letra -) vocalis, is f. Sin: lttera vocalis. Uso: - breve, vocalis correpta vel brevis; - larga, vocalis producta vel longa // (persona que tiene voz en un consejo, una congregacin o junta) consilirius, ii m; consiliria, ae f. Sin: consiliator m; consiliatrix f; consiliorum minister o simplem minister (si es varn); consiliorum ministra o simplem ministra (si es mujer). voclico: ltterae vocalis o simplem vocalis (gen). vocacional: ad vocationem spectans.

vivo: al -, a lo -, imgine viva; vvida imgine. Uso: representar al -, liquid vivum exprmere.

vocablo: vocbulum, i n. Sin: vox, vocis f; verbum, i n. Uso: - desconocido, vocbulum ignotum. vocabulario: vocabulrium, ii n. Sin: index (-dcis mf) verborum; vocabulorum index.

vocacin: (inclinacin natural) inclintio, onis f. Sin: propnsio; ingnium; stdium; ndoles ad liquid; naturale ingnium; innatum stdium; ntima proclvitas; inclinatus nimus ad liquid; nimi vel voluntatis inclintio ad liquid; mens vel voluntas inclinata ad liquid; apta mentis ndoles ad liquid. Uso: contra su -, adversante vel repugnante natur; sin -, invit Minerv; errar la -, rationem vitae prperam elgere; es preciso que sigas tu -, eo inclinandum quo te vis ingnii defert; seguir la propia -, innato stdio bsequi; sentir - para algo, naturali ingnio ad liquid vocari; tener - para algo, alicius rei stdio teneri; natum esse ad liquid; natur ferri, trahi, duci ad liquid; no tener - para algo, ab liqua re abhorrere; alienum esse; vivir segn la propia - natural, ingnio suo vvere // (inspiracin con que Dios llama a algn estado, especialmente al de religin) voctio, onis f. Sin: divinus instinctus (-us m) vel afflatus (-us m); ad religionis munus (-nris n) divinus afflatus (- al estado religioso). Uso: por -, divino (quodam) instinctu; Deo invitante; sin -, invito Deo; - eclesistica, sacerdotal, ad sacerdtium voctio vel divina voctio; ad sacerdtium nimi inclintio; ad sacerdtium inclinata voluntas; quaedam ad sacerdtium inendum (vel suscipiendum) ndoles; ad mnia sacra obeunda inclinatus nimus; - fijada a cada uno por Dios, munus

vocero: locutor, oris m. Uso: - de un grupo, consociationis locutor; - oficiales del Vaticano, locutores officiales Vaticani.

vocativo: adj vocativus, a, um // sust casus vocativus. Sin: casus vocandi.

vocalizar: vocalizare. Sin: vocales modulari.

vocalizacin: vocaliztio, onis f. Sin: voclium modultio; vocis modultio per vocales.

vodka: vodka vel vodca, ae f. Sin: aqua vitae russa; vlida ptio slvica. volador: (cohete, petardo) volans, antis n.

volante: adj volticus, a, um. Uso: hoja -, flium volticum; schdula vlitans; libllulus

1122

voltaico vlitans; mquinas -, mchinae volticae // (rueda que mantiene la uniformidad en el movimiento de una mquina) gubernculum, i n. Sin: rota; rtula; clavus; volbilis rota; gubernculi rota; rota motria; moderatrix rtula. Uso: estar al -, tener el -, gubernculum (vel rtulam, vel clavum) tenere vel rgere; moderatricem rtulam tractare vel gere; agarrar el -, clavum vel gubernculum arrpere, corrpere, prehndere, apprehndere, comprehndere; girar el - a la derecha, a la izquierda, gubernculum ad dxteram (vel ad dextram), ad laevam vrtere; retorcer el hacia la direccin recta o de frente, in rectam directionem gubernculum retorqure // (guarnicin rizada de ciertas prendas de vestir femeninas) limbus flctuans. volatilizar: voltilem fcere vel rddere. Sin: in vapores slvere; in tenussimum vaporem slvere.

volatinero, v. equilibrista.

volatilizarse: volatilizari. Sin: vaporare, evaporare; in vapores solvi; in tenussimum vaporem solvi // (disiparse) vanscere vel evanscere // (desaparecer en la fusin) dcoqui. Uso: un cuarto de la plata se haba volatilizado, pars quarta argenti decocta erat.

voltil: (que vuela o puede volar) voltilis, e . Sin: volticus; vlucer, cris, cre; alatus // (que tiene la propiedad de volatizarse) vaprans, antis. Sin: evanescens, entis; evnidus; qui (quae, quod) fcile vaporat // (mudable, inconstante) mutbilis, e. Sin: mbilis; inconstans; levis // (animal que vuela) vlucris, is f. Sin: voltilis, is f; avis, is f. Uso: los -, volatlia, ium npl; vlucres, um fpl; aves, vium fpl; bstiae voltiles.

volar: volare. Uso: - con velocidad supersnica, sonorum lmitem superare; - de Berln a Tokio, Berolino Tochienum volare; - con Alitalia, con Lufthansa, etc., aeroplno Alitliae, societatis Hanseticae, etc. volare vel ferri; Alitli, societate Hansetica, etc. uti.

volantear: libllulos volitantes iactitare. Sin: praecnios libllulos (vel schdulas volitantes) iactitare.

volcnico: vulcnius, a, um. Sin: ignfluus; gnifer, fra, frum. Uso: erupcin -, ignflui montis erptio; ignfera erptio; fenmenos -, vulcnia, orum npl; isla -, vulcnia nsula; rocas -, vulcnia saxa; tierra -, ignfera tellus (-ris f). volcanologa: vulcanolgia sive -loga, ae f. volcanlogo: vulcanlogus, i m.

volcn: vulcanus, i m. Sin: mons ignvomus vel ignfluus; mons ignem (vel ignes, vel flammas) vomens vel eructans. Uso: - activo, apagado, intermitente, vulcanus vivus, exstinctus, intermittens.

volcar: (tr, derribar una cosa) vrtere, evrtere, convrtere, invrtere // (intr, dicho de vehculos) verti, everti, converti, inverti. Uso: el coche volc, autoraeda eversa est. voleibol: ludus follis transvolantis vel voltici.

volatilizable: volatilizbilis, e. Sin: vaporbilis. volatilizacin: volatiliztio, onis f. Sin: vaportio, evaportio.

voltaico: volticus, a, um. Uso: arco -, arcus volticus.

volt, v. voltio.

volkswagen: autmatum populare.

1123

voltaje voltaje: volttio, onis f. Sin: voltarum vel voltiorum nmerus; voltianarum mensurarum index vel nmerus. voltmetro: voltmetrum vel voltmetrum, i n. voltamperio: voltiamprium vel voltioamprium, ii n. voltear: (dar vueltas) reflecti. votacin: suffrgium, ii n. Sin: suffrgii ltio. Uso: por -, suffrgiis; per suffrgia; hacer una - secreta o pblica, suffrgia clam aut palam ferre; qu resultado obtuvo la - ?, qualem effectum suffrgium hbuit? votante: (que vota, que da su voto) suffrgans, antis. Sin: suffrgium ferens ; suffragator, oris m; suffragatrix, icis f.

voltmetro: voltmetrum vel voltimetrum, i n.

volteo: - sobre el caballo (como competicin deportiva) , certamen gmnicum inter viros (vel muleres) circum quum se convertentes; certamen gmnicum petitorum circa quum lgneum se convertntium.

volumen: - de voz, quntitas vocis; sonorum vel vocis intntio. voluntariamente: voluntrie. Sin: voluntate; ex (vel de) voluntate; sponte; libenter.

voltio: volta, ae f. Sin: vltium, ii n; voltiana mensura; voltiana elctridis mensura.

voluntariado: (conjunto de personas que se ofrecen voluntarias para realizare algo) voluntariatus, us m // (conjunto de soldados voluntarios) voluntariatus. Sin: voluntria miltia. voluntarismo: voluntarismus, i m. Sin: doctrina lberae voluntati favens. voluntarista: ad voluntarismum prtinens.

voluntario: voluntrius, a, um. Sin: volens; libens; ultrneus.

voto: (expresin pblica o secreta de una preferencia ante una opcin; gesto, papeleta u otro objeto con que se expresa tal preferencia) votum, i n. Sin: sentntia; suffrgium. Uso: - consultivo, deliberativo, negativo, positivo, secreto, votum consultivum, deliberativum, negativum, positivum, secretum; vlido, nulo, votum vlidum, nullum; - de confianza, questio confidntiae; computar los -, vota computare; emitir - negativo, votum negativum (vel adversrium) ferre; emitir - positivo, votum positivum proferre; dos terceras partes de los ciudadanos emitieron - negativo, duae trtiae partes cvium votum negativum tulerunt // (promesa hecha a Dios) votum, i n. Sin: promissum. Uso: pblico, privado, secreto, simple, solemne, votum pblicum, privatum, secretum, simplex, sollemne; cumplir los -, vota xsequi, slvere, exslvere, perslvere; emitir votos, vota fcere, emttere, concpere // (deseo de aquello que se expresa) votum. Sin: desidrium; optatum; voluntas. voyeur: obscena observandi cpidus. Sin: ad obscena spectanda propensus.

votivo : votivus, a, um. Sin : ex voto.

votar : suffragari. Sin: suffrgium vel vota ferre. Uso : - acerca de algo, suffrgium de liqua re ferre.

vomitivo, v. emtico.

voyeurismo: scopophlia sive -phila, ae f. Sin: obscena spectandi cupditas.


1124

vulva voz: vox, vocis f. Uso: - activa y pasiva, vox activa et passiva; - pasiva impersonal, vox passiva impersonalis; - alta, vox magna vel summa; - baja, vox submissa; - dbil, vox parva, tnuis vel xilis; - grabada, vox in tenia recepta; - sonora, vox lmpida vel canora; - temblona, vox trmula; - de bajo, vox gravis; - de bajo profundo, vox prgravis; - de bartono, vox gravis mdia; - de contralto, vox inflexa; sonus inflexus; alter ab acuto (sono); - de medio soprano, vox medicriter acuta; - de soprano, vox acuta; - de tenor, vox mdia; - de hombre, vox virilis; - de mujer, vox femnea vel mulebris; a voces, a - en cuello, quam mxima voce; voce mxima vel summa; a una (sola) -, uno ore; de viva -, viva voce; en alta -, magna voce; en alta y distinta, alta voce ac distincta; en baja, a media -, submissa voce; lniter; submisse; voce pressa; levantar la -, vocem sustllere, tllere, attllere; cantar a ocho voces una partitura, in octonis vcibus liquam partituram (vel msicas partes) cnere; forzar la -, vocem urgere ultra vires; reconocer la -, vocem agnscere. non intermisso; describir, realizar - orbitales, in orbem agi vel duci; in rbitam verti vel volare // (espacio que se recorre volando) iter arium. vuelta: (movimiento giratorio) circmitus, us m. Sin: circitus; circutio; circumtio. Uso: automtica, automatrius circmitus; - al mundo, circitus mundi; - al mundo en avin, circumvoltio orbis terrarum aroplano // (tour) circutio, onis f. Sin: circitus. Uso: ciclista o ciclstica, cyclsticus circitus; cyclstica circutio vel lustratio; - a Espaa, Francia , hispnicus, gllicus brotae circitus; circutio birotalis hispnica, gllica ; Hispniae, Glliae cyclstica lustrtio // (regreso) rditus, us m. Sin: redtio, onis f. vulcanizar: cmmeae rotae involcrum reparare.

vulcanologa, v. volcanologa. vulcanlogo, v. volcanlogo. vulva: vulva vel volva, ae f.

vulcanolgico: vulcanolgicus, a, um.

vud: vudusmus, i m. Sin: vuduorum ritus mpl. vuduismo, v. vud.

vuelo: (accin de volar) volatus vel avolatus, us m. Uso: - experimentales, volatus experimentales; - inaugural, primer -, volatus inauguralis; volatus primrius, vel primus avolatus; - orbital, volatus orbitalis; - transmarino, volatus transmarinus; - a la luna, in lunam volatus; - de avin, arplani vel aroplani volatus; en un - sin escalas, volatu
1125

vuelco: evrsio vel invrsio, onis f. Uso: - de un coche, autoraedae evrsio.

vuduista: vudusta, ae m. Sin: vuduorum rtuum sectator.

wagon-lit, v. vagn (- dormitorio) wat, v. vatio.

wagon-restaurant, v. vagn (- comedor) water, water-closet o w.c., v. excusado.

windsurfing o wind surfing, v. windsurf. windsurfista: velitabulator, oris m. window (Inform) ventana: fenestra, ae f.

Watergate: res Watergate. Sin: scndalum Watergate.

wing: (delantero extremo, en el ftbol) v. delantero. wire (Inform) cable: filum, i n. Wisconsin: Visconsnia, ae f. Uso: de -, visconsianus; hab Visconsiani, orum mpl.

watt, v. vatio.

waterpolo: follildium aqutile. Sin: ludus follis aqutilis; certamen follis aqutilis, follculi certamen a natantibus pulsati.

week-end: xiens hebdmada. Sin: hebdmadae xitus (-us m); v. semana (fin de -).

web (Inform) tela, red: tela, ae f. Sin: rete, is n. Uso: World Wide -, Tela Totus Terrae.

word (Inform) palabra: verbum. Uso: long (32 bits), verbum longum vel duplex; short (16 bits), verbum.

wordprocessor (Inform) procesador de palabras: editrium, ii n.

weltanschauung: cosmotheria sive -theora, ae f. western: fbula Amricae Occidentalis. Westfalia: Vestflia, ae f. Uso: de -, vestfaliensis, e; hab Vestfalienses, ium mpl. WHO, v. OMS. whisky: vschium, ii n.

WEF: Forum Mundi Oeconmicum. Sin: Institutum internationale nmine Forum Oeconmicum Mundi.

World Wide Web (Inform): Tela Totus Terrae (TTT).

Wyoming: Vyominga, ae f. Uso: de -, vyominganus; hab Vyomingani, orum mpl.

Wrttemberg: Virtembrgia, ae f. Sin: Vindelcia, ae f.

wrstel: botellus, i m (germnicus; austracus).

write (Inform) escribir: (crear un programa) scrbere. Sin: compnere. Uso: to - a program, programma scrbere vel compnere // (archivar datos en el disco) v. save.

windsurf o wind surf: velitabultio, onis f. Uso: plancha para -, tbula velfera.
1126

xenofobia: xenophbia sive -phoba, ae f. Sin: exterarum gntium dium. xenfobo: adj xteras gentes perosus // sust xenphobus, i m. xerodrmico: xerodermticus, a, um. xeroformo: xerofrmium, ii n. xerfilo: xerphilus, a, um. xerodermia: xeroderma, tis n.

xantofila: xanthophylla, ae f.

xilgrafo: xylgraphus, i m.

xilogrfico: xylogrphicus, a, um. Sin: ad xylogrphiam (vel ad lgneam scalpturam) spectans.

impressa.

xilologa: xylolgia sive -loga, ae f. Sin: lignorum (vel de lignis) doctrina, disciplina, scintia.

xeroftalma: xerophthlmia sive -thalma, ae f. xifoideo: xiphoidus, a, um. xifoides: xiphodes, is f. xilfago: xylphagus, a, um.

xilografa: (arte de grabar en madera) xylogrphia sive -grapha, ae f. Sin: ars xylogrphica; scalptura lgnea // (impresin conseguida con el empleo de caracteres de madera) imago xylogrphica. Sin: imago ex lgnea scalptura; imago per incisum lignum
1127

xilfono o: xylphonum, i n; xylophnium, ii n.

xilofn, v. xilfono.

xilofonista: xylophonistes, ae m.

xilofnico: xylophnicus, a, um. Sin: ad xylphonum (vel ad xylophnium) ttinens.

yacer: aqu yace, hic (vel heic) iacet, cubat, dormit. Sin: hic cnditus (vel sepultus, vel situs) est; hic rite cnditus est; ossa heic cndita (vel sita) sunt. yacimiento: - petrolferos fiscales, fiscales campi olerii. Yakarta: Iakarta, ae f. Sin: Diacarta vel Djacarta. Uso: de -, iakartanus vel diacartanus; hab Iakartani vel Diacartani, orum mpl. yacht, v. yate.

Uso: de -, gpseus; e gypso factus; estatua de -, imago e gypso expressa. yiddish: idioma iddicum. Sin: lingua iddica; sermo hebraeo-germnicus.

yip, v. jeep.

yodo: idium, ii n; iodum, i n.

yodoformo: iodophrmium, ii n. yoga: ioga, ae f.

yapa: corollrium, ii n. Sin: additamentum; accssio; appendcula; mantisa. Uso: de -, nsuper.

yoduro: iodurum, i n. Sin: ididum, i n. yogur, yoghourt o yoghurt: lac iogurtinum. Sin: lac coagulatum; lac coagulatum trcicum.

yedra, v. hiedra.

yate: lembus, i m. Sin: lembus lusrius; lusria, ae f; navis lusria; pmphilum navgium.

yema: - del huevo, vitellus, i m. Sin: lteum, i n. Yemen: Iemen n indecl. Uso: Repblica de -, Res pblica Iemenitana.

yeguada: equria, ae f.

Yugoslavia: Iugoslvia, ae f. yungla: iungla, ae f.

Yucatn: Yucatanum, i n; Yucatnia, ae f.

yunque: (instrumento) incus, dis f // (huesecillo que se halla en el odo interno) incus, dis f.

yermo: adj solitarius, a, um // (terreno inhabitado) ermus, i mf; v. eremitorio, desierto.

yemenita: adj iemenitanus, a , um // hab Iemenitae, arum mpl.

yesero: adj ad gypsum prtinens. Sin: gypsi (del yeso) // sust gypsator, oris m.

yeso: (sulfato de cal hidratado) gypsum, i n.


1128

zafiro: sapprus, i f.

zafra: (cosecha de caa de azcar) scchari (h)arndinum percptio // (fabricacin del azcar de caa) (h)arundnei scchari confctio. zagual, v. pagaya. zafrn, v. azafrn.

zanahoria: carota, ae f. Sin: pastinaca, ae f // (fig, hombre tonto, lelo y simpln) homo stultus, stpidus, stlidus, tardus. zancadilla: supplanttio, onis f. Uso: hacer la -, liquem supplantare.

zaguero: (jugador que se coloca detrs) v. defensa. Zaire: Res pblica Zairensis.

zamarra: (prenda de vestir hecha con la piel del carnero con su lana) mastruca, ae f. Uso: - de caza, mastruca venatria // (pelliza) v. esta voz. zambullida, zambullidura o zambullimiento: mrsio, onis f. Sin: immrsio; demrsio; demersus, us m. zambomba: pastorale tympanolum.

zapa: (piel preparada para encuadernaciones, estuches, etc.) pellis (capellae) confecta // (pala herrada que usan los zapadores) ligo, nis m. Sin: rutrum, i n. zapador: fossor, oris m. Sin: muntor; v. excavador.

Zanzbar: Sansibria vel Zanzibria, ae f. Uso: de -, sansibariensis vel zanzibariensis, e; hab Sansibarienses vel Zanzibarienses, ium mpl.

zancos: grallae, arum fpl. Uso: el que monta en -, grallator, oris m.

zambullirse: mergi. Sin : se mrgere; se immrgere; se demrgere. Uso: - en el agua, urinare vel urinari; in aquam demergi; se in aquam mrgere // fig - en el estudio, se totum stdio dare; - en el estudio de las letras, se ltteris ddere; - en los placeres, se in voluptates mrgere; libidnibus se ddere. zampoa: fstula, ae f. Sin: avena, ae f; clamus, i m; rstica fstula. Uso: tocador de -, fistulator, oris m; tocar la -, fstul cnere. zampabollos o zampatortas, v. glotn.

zapatera: (taller donde se hacen zapatos) calceamentorum officina. Sin: sutorum officina; officina sutria, sutorcia, stria // (tienda de zapatero) sutrna, ae. Sin: sutrinum; sutrium; taberna sutrina // (oficio de zapatero) sutrina, ae f. Sin: sutrinum, i n; sutria; calceria. zapatero: sutor, oris m. Sin: calceator, oris m; calcerius, ii m. Uso: - remendn, veteramentrius sutor; sutor cerdo (-nis m).

zapapico: dolabra, ae f.

zapatilla: (zapato ligero y de suela muy delgada) phaecsium, ii n; phaecsia, ae f. Sin: calcolus; dibathrum, i n (especialm de mujer) // (zapato de comodidad o abrigo

1129

zapato para estar en casa) crpida, ae f. Sin: slea, ae f. Uso: en o con zapatillas, crepidatus; soleatus. zen: secta (-ae f) zen (indecl).

Zar: Russorum imperator.

zapato: clceus, i m. Sin: calceamentum. Uso: - bajos, semipltia, orum npl; - pequeo, calcolus; zapatos de baile, calcoli ad collum excisi; - de charol, clceus ceratus; - de deporte, clceus lusrius vel gmnicus; zapato de ftbol, clceus pedildii; calceamentum folli calcitrando; calceamentum ad calcitrandum idneum; zapatos de gimnasia, clcei palestrici; zapatos de goma, gmmei (vel cmmei) clcei; zapatos de tacn bajo, clcei fulmento hmili; zapatos de tacn medio, clcei fulmento medocri; armario pequeo donde se guardan los -, v. armario.

zeugma: zugma, tis n. Sin: adinctio, onis f. zigomorfa, v. flor. zigzag: maeandrus, i m. Sin: gyrus. Uso: en -, in maeandrum; flexuose; tortuose; serpentino cursu (de ruta o derrota de un viaje). zigzagueante: flexuosus, a, um. Sin: tortuosus. Uso: por un sendero -, trmite flexuoso.

zinc, v. cinc.

zarandillo: ardlio, onis m.

zarcillo: (tallito voluble y prnsil) clavcula, ae f. zarpaparrilla: smilax, cis f. zarzal: vepretum, i n. zata, v. zatara.

zatara: ratis vel rates, is f; v. balsa, armada. Zelanda: Zelndia, ae f. zedilla, v. cedilla.

zepeln: zeppelnium, ii n. Sin: arinavis dirigbilis; dirigbilis navis aria; v. dirigible.

zenit, v. cnit.

zelands: adj zelandiensis, e // hab Zelandienses, ium mpl.

zona: (regin) rgio, onis f. Sin: plaga; terra; loca, orum npl; zona. Uso: - deprimida, rgio parum provecta, - econmicamente ms desarrolladas y - menos desarrolladas, vriae regiones liae liter ditatae; - desmilitarizada, loca demilitarizata; loca ad usum civilem redacta vel reducta; - glacial, zona nivalis; - industrial, loca quaestuosae indstriae; residencial, rgio habitatinibus lautiribus destinata; - ssmica, loca ssmica; - trrida, zona perusta // (- celeste) zona, ae f // (Med, herpes zster) herpes (-tis m) zster (-ris m). zoo (abrev. de zoolgico), v. jardn o parque (zoolgico). zonal: zonalis, e. Sin: zonrius.

zcalo: (Arq, base o cuerpo inferior) basis, is (ac im, abl i) f (de un edificio, de una estatua); plinthis, dis f vel quadra, ae f (de una columna) // (Arq, franja, guarnicin) revimentum, i n // (Arq, revestimiento) tectrium, ii n. Sin: crusta, ae f.

ziszs, v. zigzag.

zoofilia: zoophlia sive -phila, ae f. Sin: ani-

1130

zuro mntium vel animlium amor. zootoma: zootmia sive -toma, ae f. Sin: animlium anatmia.

zofilo: zophilus. Sin: animntium vel animlium amans; animntibus vel animlibus amicus. zofito: zophytum vel zophyton, i n. zooftico: zoophticus, a, um.

zoofobia: zoophbia sive -phoba, ae f. Sin: animlium vel animntium horror, pavor, terror, metus, timor.

zofobo: zophobus, a, um. Sin: zoophbi laborans. zoografa: zoogrphia sive -grapha, ae f. Sin: animlium vel animntium descrptio.

zoolatra: zoolatra, ae f. Sin: animlium vel animntium adortio; divinus animlium cultus. zoolito: zolithus, i m. zoologa: zoolgia sive -loga, ae f. Sin: animlium vel animntium (de animlibus vel de animntibus) doctrina, disciplina, scintia.

zoquete: (pedazo de madera) lignum, i n // (fig, pedazo de pan) frustum vel fragmentum panis // (fig y coloq, hombre tosco y rudo) v. zopenco, tarugo. zorzal: turdus ndicus. zuavo: zuavus, i m. zumba, v. burla. zster: herpes zoster; v. zona. zuecos: sculpneae, arum fpl; v. almadreas. zumbn, v. burln.

zopenco: adj bardus, a, um. Sin: blessus; stultus; stpidus; stlidus // sust caudex, dcis m. Sin : stipes, ptis m ; truncus, i m ; nimal, lis n ; pecus, dis f; sinus, i m.

zootomista: zootmicus, i m. Sin: zootmiae studiosus, cultor, peritus.

zootmico: zootmicus, a, um. Sin: ad zootmiam (vel ad animlium anatmiam) spectans.

zoolgico: adj zoolgicus, a, um. Sin: ad zoolgiam ttinens // (parque -) v. parque. zologo: zologus, i m. Sin: zoolgiae studiosus, cultor, peritus.

zooqumica: zoochmice, es f. Sin: zoochmia; zoochmica vel zoochmica doctrina, disciplina, scintia. zoosafari: ventio africana. zootecnia: zootchnica disciplina vel ars. zootcnico: zootchnicus, a, um.

zuro: adj, dicho de una paloma o palomo silvestre: silvestris (columba vel columbus).
1131

zurito: adj, v. zuro.

Zurich: (ciudad) Turicum, i n. Uso: de -, turicensis, e; hab Turicenses, ium mpl // (cantn de -) Pagus Tigurinus. Uso: de -, tigurinus, a, um; hab Tigurini, orum mpl.

zurdo: adj scaevus, a, um. Sin: sinister, tra, trum; laevus // sust scaeva, ae m. Sin: scevola.

1132

1133

1134

Das könnte Ihnen auch gefallen