Sie sind auf Seite 1von 392

SAM II & III (42 - 89)

MIZO SUNDAY SCHOOL UNION


Thuthlung Hlui Hrilhfiahna

S A M II & III
(42 - 89)
2013 PUITLING SUNDAY SCHOOL ZIR

Buatsaihtu Rev. Dr. R. Lalbiakmawia

SYNOD LITERATURE & PUBLICATION BOARD

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

Published by The Synod Literature & Publication Board for The Mizo Sunday School Union (MSSU)

Chhut khatna 2012 Copies 60,000 Synod Literature & Publication Board

Typeset by Synod Literature & Publication Board

Printed at The Synod Press Aizawl - 796 001 Mizoram

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

MSSU PUITLING SUNDAY SCHOOL SYLLABUS 2013 SAM II & III (42 - 89)
THLA JAN NI 6 13 20 27 3 10 17 24 3 10 17 24 31 APR 7 14 21 28 5 12 ZIRLAI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 THUPUI Pwl siam rem ni Sam Thuhmahruai I Sam Thuhmahruai II Pathian ngaia \awng\aina Vng him tra dlna Lal nupui neih hla Kan hnna Pathian awm Lalber fakin zai rawh u Zion Pathian khawpui Hausakna rin tthlkzia Pathian biak dn dik Ngaihdam dlna (Tumkau Ni) Easter Sunday Pathian rorlna Mihring sualzia Hmelma laka vn him dlna |hianin a phatsan \awng\aina Pathian ring \awng\aina Hlauhna hmun a\anga \awng\aina

FEB

MAR

MAY

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

19 26 JUN 2 9 16 23 30 JUL 7 14 21 28 AUG 4 11 18 25 1 8 15 22 29

18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36

Pentikos Ni Mi sual hrem tra dlna Himna dla \awng\aina Chhanchhuah dlna Humhim dlna (Rualbanlote Ni) Venghimtu Pathian Pathian thlahleltu Vn him dlna (Health & Hospital Sunday) Ruah leh thil dangte avnga lwmthu sawina Fakna leh lwmthu sawina Malswmtu Pathian Hnehna Hla |anpui dlna Mangang |awng\aina Lal tna dilsakna Pathian rorlna dikzia Hnam chhan tra dlna Pathian chu rorltu leh hnehtu a ni Mangan laia thlamuanna Pathian leh a mite (Nu leh Pa Ni & Kristian Chhungkaw Ni)

SEP

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

OCT

6 13 20 27 3 10 17 24 1 8 15 22 29

37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48

Hnam pum tna \awng\aina Hnam tung ding leh tra dlna Kt Ni Hla Rorltu ropui ber Pathian Khawvl Sunday School Ni Hmlmate titlwm tra dlna Pathian Ina awm hlutzia Hnam hmuingilna tra dlna |anpui ngenna (Bible Sunday) Jerusalem fakna |anpui dl au hla Lal tna \awng\aina Thlirltna

NOV

DEC

SUNDAY SCHOOL THILTUMTE 1. Pathian hriatna leh rinna dik tak nei tra kaihhruai leh \anpui. 2. Pathian thu (Bible) zirtr. 3. Kristian thurin zirtr. 4. Pathian biak zirtr. 5. Kohhran mi \ha tak leh khua leh tui \ha tak ni tra buatsaih. 6. Kristian tih tr leh awm dn tr zirtr.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

A CHHUNGA THU AWMTE

Sunday School thil tumte Chhuahtu Board Thuchang Thuhmahruai Ziaktu Thuhma

................ 5 ................ 9 .............. 11 .............. 12

Synod Ni pawimawhte (2013 Synod Calendar) .............. 14 2013 Calendar .............. 16

Zirlai - 1 Zirlai - 2 Zirlai - 3 Zirlai - 4 Zirlai - 5 Zirlai - 6 Zirlai - 7 Zirlai - 8 Zirlai - 9

Sam Thuhmahruai I ......................................... 18 Sam Thuhmahruai II ....................................... 29 Pathian ngaia \awng\aina ................................. 40 Veng him tra dilna ......................................... 49 Lal nupui neih hla ............................................ 59 Kan hnna Pathian awm .................................. 68 Lalber fakin zai rawh u .................................... 77 Zion Pathian khawpui ...................................... 85 Hausakna rin tthlkzia ................................... 93

Zirlai - 10 Pathian biak dn dik ..................................... 100 Zirlai - 11 Ngaihdam dilna ............................................. 107

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

Zirlai - 12 Pathian rorlna ............................................. 116 Zirlai - 13 Mihring sualzia .............................................. 124 Zirlai - 14 Hmelma laka ven him dilna ............................ 132 Zirlai - 15 |hianin a phatsan \awng\aina ........................ 139 Zirlai - 16 Pathian ring \awng\aina ................................. 147 Zirlai - 17 Hlauhna hmun a\anga \awng\aina .................. 153 Zirlai - 18 Misual hrem tra dilna ................................... 161 Zirlai - 19 Himna dila \awng\aina ................................... 168 Zirlai - 20 Chhanchhuah dilna ........................................ 176 Zirlai - 21 Humhim dilna ................................................ 184 Zirlai - 22 Vnghimtu Pathian ........................................ 190

Zirlai - 23 Pathian thlahleltu ........................................... 196 Zirlai - 24 Vn him dilna ................................................ 202 Zirlai - 25 Ruah leh thil dangte avnga lwmthu sawina .... 207 Zirlai - 26 Fakna leh lwmthu sawina ............................. 214 Zirlai - 27 Malswmtu Pathian ....................................... 222 Zirlai - 28 Hnehna hla ................................................... 228 Zirlai - 29 |anpui dilna ................................................. 240 Zirlai - 30 Mangang \awng\aina ..................................... 249 Zirlai - 31 Lal tna dilsakna ........................................... 256

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

Zirlai - 32 Pathian rorlna dikzia .................................... 264 Zirlai - 33 Hnam chhan tra dilna .................................. 272 Zirlai - 34 Pathian chu rorltu leh hnehtu a ni .................. 281 Zirlai - 35 Mangan laia thlamuanna ................................ 289 Zirlai - 36 Pathian leh a mite .......................................... 296 Zirlai - 37 Hnam pum tna \awng\aina ........................... 309 Zirlai - 38 Hnam tungding leh tura dilna .......................... 315 Zirlai - 39 Kt ni hla ..................................................... 322 Zirlai - 40 Rorltu ropui ber-Pathian .............................. 328 Zirlai - 41 Hmlmate titlwm tra dilna .......................... 333 Zirlai - 42 Pathian ina awm hlutzia ................................. 341 Zirlai - 43 Hnam hmuingilna tra dilna ............................ 347 Zirlai - 44 |anpui ngenna .............................................. 353 Zirlai - 45 Jerusalem fakna ............................................ 359 Zirlai - 46 |anpui dil au hla ........................................... 365 Zirlai - 47 Lal tna \awng\aina ....................................... 371 Thu Belh - I .................................................. 381 Thu Belh - II ................................................ 384 Lehkhabu rawnte .......................................... 389 _________________________________________________

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

CHHUAHTU BOARD THUCHANG

Kumin hian Sam II & III (42-89) Rev. Dr. R. Lalbiakmawia ziak kan zir dwn a. Sam Bu II hi 42-72 thleng niin Bu III hi 73-89 thleng a ni a. Tn hmain Puitling Sunday School-ah hian Sam hi an lo zir sil nial nual tawh a. Kum 1954 khn Rev. Saiaithanga ziak Johana Lehkhathawn I, II & III leh Sam thlan chhuah zir a lo ni tawh a. Kum 1956-ah Rev. P.D. Snan Sam thlan chhuah a ziak leh Rev. Liangkhaian Petera Lehkhathawn I & II a ziak chu zir kawp a ni leh a. Rev. Dr. Lalswman Sam Bu I, Hla Thlan khwm te, Thufingte a ziak chu kum 1974-ah zir a ni leh a. Kuminah hian bu II & III kan zir thung dwn a ni. Kumina kan zirlaibu ziaktu, Rev. Dr. R. Lalbiakmawia hian kan Synod rawngbwlnaah mawhphurhna chi hrang hrang lo chelh tawhin ban pawimawh tak a lo ni tawh \hn a. Pastor Bial thumah Pastor hna a thawh tawh bkah hng mawhphurhna chi hrang hrang Field Secretary, Chhim Bial; Leader, CK|P; Lecturer, ATC; Programme Director, SMTC; Field Secretary, Kolkata Mission Field leh Executive Secretary, Mizoram Synod te hi a lo chelh tawh a. Kan Minister-te znga daihriat (experience) tam tak lo nei tawhin zirlaibu min buatsaihsak hi a lwmawm tak zet a, a hnnah lwmthu kan sawi a ni. Kan Bible bu hrang hrangah hian Sam hi mi mal leh a huhova Pathian kan pwl tamna ber a ni hial wm e! Mi tinrngte Lalpa fak trin min swm a, phurrit phurte hnnah chawlhna nuam a kawhhmuh a, tuihlte hnnah in tr a pe a, chau leh nguite a tiharh sawng sawng a, kun rengte hnnah chung lam a thlrtr a, beiseina rng nei tawh lote beiseina nung a neihtr a, mittui nna \hute hnnah thlamuanna aw a hriattr \hn.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

10

He zirlaibu hi khwla chhuttr a nih hmain Editing Group member pasarihten uluk takin an endik hmasa a; siam \hat ngaite siam \hain, belh ngai nia an hriatte an belh bawk a. Hetiang hian zir theih trin peih a lo ni ta a. Mahni hna \l tam tak kalsana pht let nei miah lova min endiksaktute chungah lwmthu kan sawi a. He zirlaibu hmangtu zawng zawngten thlarau malswmna in dawn \heuh theih nn duhsakna kan hln a che u.

(REV. K. LALPIANGTHARA) Editor Synod Literature & Publication Board

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

11

THUHMAHRUAI Puitling Sunday School zir tr thupui leh a bu ziak tr thlan hi thil awlai lo tak mai a ni a. Kohhran leh ringtu mi malin an swtpui tr ngaihtuaha uluk taka thlan ngai a ni. Zirtute thlarau lam mamawh phuhru kim vek sng lo mah se, a tlngpui thu chuan kan ram dinhmun nna inhmeh tak zl zirlai kan zir \hn a. Hei hi a thlangtu Mizo Sunday School Union Committee-in ngaihtuahna tak tak snga \awng\aina nn an thlan \hin vng pawh a ni ngei ang. Kum 2013-a Puitling zirlai atn MSSU Committee chuan Sam II & III (42-89) thlangin a bu ziaktu atn Rev. Dr. R. Lalbiakmawia a ruat a. Ani hi thu ziak mi tak a nih bkah zirtu lam dinhmun leh mamawh hrethiam tr mi, Synod Executive Secretary a nih laia kum eng emaw zt Sunday School changtu a ni a, zir pawh a chkawm hle. SL&PB lehkhabu chhuah uluk zwka chhut chungchnga inkaihhruaina SynodExecutive Committee-in a siam angin, a bu ziaktuin ziaktute kaihhruaina a zui \ha em, tih MSSU Text Book Cell-in January March chhng en a, March thla chhnga SL&PB-a theh lt tra tih a ni a (SEC 234:11 (2) of 7-9, 2011). A bu ziaktu hian March thla chhnga a ziah zawh hman loh deuh avngin MSSU Text Book Cell chuan a tih tr a ti hman ta lo va, March 30, 2012-ah SL&PB-ah pk niin anni lamin chhut theih trin an lo buatsaih ta a ni. Mizote hi hla lama tui mi kan ni a, Bible-a chutiang lam bu hlwm kan neih znga mi Sam kan zir tr hi a phrawm hle a, zirtute pawhin hlwkpui tum takin zir \heuh ila a lwmawm hle ang.

(REV. ZOSANGLIANA COLNEY) Executive Secretary i/c Mizo Sunday School Union

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

12

ZIAKTU THUHMA

MSSU Committee chuan kum 2013 Puitling Sunday School zir atn Sam bu 2-na leh bu 3-na (Sam 42-89) a thlang a. A ziaktu atn min ruat ve a. Hetianga kei min ruat ve hi duhsakna sng tak a ni tih ka hria a, ropui pawh ka ti khawp mai. Thuthlung Hlui lam thiam tak tak an awm laia kei min han ruat ve hi kawng lehlamah chuan a hrehawm hle a, mahni insit a na duh hle a ni. Sunday School zirlai bu ziak kawngah MSSU chuan inkaihhruaina \ha tak a nei a. A tlngpuiin mi thiamten ziak dn t<r an siam a, MSSU Executive Committee-in an ruahmanna te a pawm hnuah a ziaktu hn>nah an hln a, chumi z<lzui chuan a ziaktuten an ziak \hn a. Kuminah hian ziak dn t<r tlngpui (outline) siam t<ra ruat chu a remchn leh loh avngin ka kovah a tla leh ta a. Ka ziah tho t<r a nih avngin inthlahrung takin ka siam a, Committee-in min pawmsak thei a, a lwmawm hle a ni. March 30, 2012 hmaa ziak zo t<ra beisei ka ni a. MSSU zirlaibu ziaktu hmasa \henkhatte tih ang deuhvin ka ziak hmasak apiang Text Book Cell-in an lo thlr atn Office lamah ka theh l<t a, annin khwlin an lo chhu z>l bawk a. Hun tiam chhungin ka ziak zo hman lo deuh va. SL&PB-ah ka ziak zawh tawhte chu an theh l<t a, kei pawhin ka ziah hmabakte chu SL&PB lamah ka theh l<t zui ta z>l a ni. SL&PB-in a thlr hmain siam \hat duh ka neihte siam \hatna hun min pe z>l a, May, 2012 thla ral hmain ka peih thei chauh a ni. Sam bu hi kum 1955-ah Sam Thlan chhuah Hrilhfiahna Rev. P.D. S>na ziak kan zir tawh a. Kum 1974-ah Sam bu 1-na (Sam 141), Rev. Dr. Lalswma ziak kan zir tawh bawk a. Hemi \um hian Hla Thlan Khawmte leh Thufingte n>n zir a nih avangin luh chilh thui vak theih a ni lo. Hetiang hi a nih avngin thuhmahruai zir t<r pawh \um hnih zir atn siam a ni a. Hei pawh hi Sam bu awmzia hriat nn a twk lo mah mah a ni. Sam bu 2-na leh bu 3-na thute hi a ngaihnawmin a \ha >m >m hlawm a. Mahse, ka thiamna leh finna te, ka thlarau nun th<kna te hian Sam phuahtute nun leh an sawite ka \wmpui pha lo hle tih ka hria a. He mi kawngah hian kan mi thiamte pawh ka rwn \hn a,
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

13

annin an theihtwpin min \anpui \hn a, an lehkhabu ziakte hi ka \angkaipui >m >m bawk a ni. Sam buah hian Hebrai \awng harsa tak tak, a awmzia hriat thiam mang lohte pawh a awm a. Bible letlingtute pawhin harsa an ti ve \hn. Mizo \awng Bible kan hman laiah pawh hian hriat thiam harsa tak takte a awm a, chuvngin Bible lehlin thar te, Mizo Study Bible te leh English Bible-te ka hmang nasa hle a. Zirtrtute pawhin Bible lehlin thar leh Sap\awng Bible te thlr zau theih chuan a \ha khawp ang. Sunday School zir t<r han buatsaih hian duhm a awl hle \hn a. Zirlai \henkhatah thu har, hrilhfiah ngai a awm nual avngin ch<ngte chu MSSU inkaihhruaina aia sei deuhvin ka ziak a; heti chung hian ni tin nuna kan hman dn t<r leh sawi zui ka chk deuhte pawh ka sawi zui thei ta lo va, zirtrtute leh zirlaiten an sawi zui atn ka dah ta a ni. He lehkhabuah hian mi thu ziak lk chhwn eng emaw zt a awm a. A ziaktu leh a sawitute hming hi lam harsa deuhte pawh a awm avngin a sawitu leh ziaktute hming tr lan loh tam tak ka nei a. Mahse, ka lehkhabu hmante chu End Notes lamah ka dah a, h>ngte hi a chhui zau duhte tn chuan a \angkai thei khawp ang. He zirlaibu hi ka theih ang twka ka buatsaih a ni a, a chhuahtu SL&PB lamin uluk takin an lo en a, a lawmawm ka ti hle. Chutih laiin duhthusam lo leh \ha tawk lo lai a la awm mai thei e, ch<ngah a ziaktuin mawhphurhna thui tak kan nei. Theih ang twka ka buatsaih venaah erawh chuan hlwkna tam tak ka chhar chhuak a. Kohhranhote pawhin hlwkna eng emaw tal an chhar chhuah ve theih nn ka \awng\ai reng a, Pathianin mal a swm ngei ang tih pawh ka ring tlat bawk a ni.

Dated Aizwl The 2nd July, 2012

(REV. DR. R. LALBIAKMAWIA) Vnghlui, Aizwl


www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89) 2013 SYNOD CALENDAR (*Synod Office chawlhni) JANUARY 1* 24* 7 11* 2527 26* 810 12 14 20* 22 2628 13 810 24 29* 31 APRIL 1* 4* 2628 30 1 7 9 19 20* 2223 31 46 15* 16 30* Thawhlehni NilainiZirtawpni Thawh\anni Zirtawpni ZirtawpniPathianni Inrinni ZirtawpniPathianni Thawhlehni Ningani Nilaini Zirtawpni ThawhlehniNingani ZirtawpniPathianni ZirtawpniPathianni Pathianni Zirtawpni Pathianni Thawh\anni Ningani ZirtawpniPathianni Thawhlehni Nilaini Thawhlehni Ningani Pathianni Thawh\anni NilainiNingani Zirtawpni ThawhlehniNingani Inrinni Pathianni Pathianni Kumthar Ni Kumthar chawlh Synod Office hawn ni Chanchin |ha Thlen Ni Bial K|P Conference Republic Day

14

FEBRUARY

Bial Hmeichhe Inkhawmpui SMB Committee Synod Finance Committee State Day K|P Day Synod Executive Committee Central K|P Rorel Inkhawm Kohhran Hmeichhe Inkhawmpui Lian Tumkau Ni Good Friday Easter Sunday Easter Monday Harhna Thlen Ni Bial Inkhawmpui SMB Committee PRESCOM Board Comtt. Synod Pastoral Committee Synod Social Front Comtt. Pentikos Ni Whit Monday Synod Finance Committee SLWF Annual Meeting Synod Executive Committee YMA Day Rualbanlote Ni Remna Ni

MARCH

MAY

JUNE

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89) JULY AUGUST SEPTEMBER 7 15* 31* 5 29 2* 1013 20 21 22 23 2425 28 29 30 31 1 3 5 6 1214 1921 27 28 29 29 DECEMBER 1 2 3 38 15 2331* 25* 31* Pathianni Ningani Inrinni BEIHRUAL THLA Ningani Pathianni Nilaini NinganiPathianni Pathianni Thawh\anni Thawhlehni Nilaini NinganiZirtawpni Thawh\anni Thawhlehni Nilaini Ningani Zirtawpni Pathianni Thawhlehni Nilaini ThawhlehniNingani ThawhlehniNingani Nilaini Ningani Zirtawpni Zirtawpni Pathianni Thawh\anni Thawhlehni ThawhlehniPathianni Pathianni Thawh\anniThawhlehni Nilaini Thawhlehni

15

Health & Hospital Sunday Independence Day Ramthar Ni Synod Finance Committee Kristian Chhungkaw Ni leh Nu leh Pa Ni Gandhi-a piancham Presbytery Inkhawmpui NEICC |awng\ai rual PPF Board Committee PRESCOM Board Comtt. Sunday School Committee SMB Committee Theological Edn Board Comtt Hospital Board Committee Synod Pastoral Committee Synod Edn. Board Comtt. SL&PB Committee Khawvel Sunday School Ni Synod Social Front Comtt. Synod Music Committee Synod Executive Committee Synod Finance Committee Synod Executive Committee Synod Executive Committee (Budget Session) Synod Pastoral Committtee (Pro. Pastor Interview) Kohhran Hmeichhe Ni Bible Sunday Synod Pastoral Committee Synod Nomination Comtt. Synod Inkhawmpui MSSU Pathian Thu Exam Ni Krismas chawlh Krismas Ni Kumtawp Ni

OCTOBER

NOVEMBER

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

16

2013 CALENDAR
Pathianni Thawh\anni Thawhlehni Nilaini Ningani Zirtawpni Inrinni JANUARY 6 13 20 27 7 14 21 28 8 15 22 29 9 16 23 30 10 17 24 31 11 18 25 12 19 26 APRIL 7 14 21 28 8 15 22 29 9 16 23 30 10 17 24 11 18 25 12 19 26 13 20 27 JULY 14 21 15 22 16 23 17 24 18 25 19 26 20 27 FEBRUARY 3 10 17 24 4 11 18 25 5 12 19 26 6 13 20 27 7 14 21 28 1 8 15 22 2 9 16 23 MAY 5 12 19 6 13 20 7 14 21 8 15 22 9 16 23 10 17 24 11 18 25 MARCH 31 3 10 17 4 11 18 5 12 19 6 13 20 7 14 21 1 11 18 25 2 12 19 26 JUNE 30 2 9 16 3 10 17 4 11 18 5 12 19 6 13 20 7 14 21 1 8 15 22 24 25 26 27 28 29 30

1 2 3 4 5

Pathianni Thawh\anni Thawhlehni Nilaini Ningani Zirtawpni Inrinni

1 2 3 4 5 6

1 2 3 4

26 27 28 29 30 31

23 24 25 26 27 28 29

Pathianni Thawh\anni Thawhlehni Nilaini Ningani Zirtawpni Inrinni

1 2 3 4 5 6

7 8 9 10 11 12 13

28 29 30 31

AUGUST 4 11 18 5 12 19 6 13 20 7 14 21 1 8 15 22 2 9 16 23 3 10 17 24

25 26 27 28 29 30 31

SEPTEMBER 1 8 15 22 29 2 9 16 23 30 3 10 17 24 4 11 18 25 5 12 19 26 6 13 20 27 7 14 21 28 DECEMBER 1 8 15 22 29 2 9 16 23 30 3 10 17 24 31 4 11 18 25 5 12 19 26 6 13 20 27 7 14 21 28

Pathianni Thawh\anni Thawhlehni Nilaini Ningani Zirtawpni Inrinni

1 2 3 4 5

OCTOBER 6 13 20 27 7 14 21 28 8 15 22 29 9 16 23 30 10 17 24 31 11 18 25 12 19 26

NOVEMBER 3 10 17 24 4 11 18 25 5 12 19 26 6 13 20 27 7 14 21 28 1 8 15 22 29 2 9 16 23 30

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

17

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

18

Zirlai - 1 SAM THUHMAHRUAI I

Chhiar tr : Genesis 4:21-24; Exodus 15:1-5; Sam 150:1-6 Genesis 4:21-24 : 21A nau hming chu Jubala a ni a; ani chu
\ing\ang leh phnglwng tumtuho zawng zawng thlahtu a ni. 22 Tin, Zillai pawh chuan Tubal-kaina, dr leh thr hriamhrei tinrng chhertu a hring a. Tin, Tubal-kaina farnu chu Naami a ni. 23Tin, Lameka chuan a nupuite hnnah chuan: Adai leh Zillai-te u, ka aw hria ula; Lameka nupuite u, ka thusawi hi ngaithla rawh u. Mi tihhliam avngin mi ka that a, Mi vuak thithlin avangin tlangvl ka that a ni. 24Kaina phuba mah a leh sariha an lk dwn chuan, Lameka phuba chu a leh sawmsarih leh pasarihin an la ngei ngei ang, a ti a. Exodus 15:1-5 : Chutichuan, Mosia leh Israela thlahte chuan LALPA chawimawiin he hla hi an sa a, an sawi dual dual a: LALPA chawimawiin hla ka sa ang, ropui takin a hneh tk hi! Sakawr leh a chunga chuang chu tuipuiah a paih thla ta a! 2Lalpa chu ka chakna leh ka hla a ni, Ani chu ka chhandamna a lo ni ta bawk a; Ka Pathian a ni a, amah chu ka fak ang; Ka pa Pathian a ni a, amah chu ka chawimawi ang. 3LALPA chu indo mi a ni; A hming pawh LALPA a ni. 4 Pharaoa tawlailirte leh a sipaihote chu tuipuiah a paih thla ta a; Tin, a sipai hotu thlante pawh Tuifinriat Senah an tla hlum zo ta. 5Tui thk takin a chm zo ta; Lung angin tui thk takah an pil ta.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

19

Sam 150:1-6 : Lalpa chu fak rawh u. Pathian chu a hmun thianghlimah chuan fak ula; A thiltihtheihna boruak zau takah khian amah chu fak rawh u. 2A thiltih ropui takte avngin amah chu fak ula; A ropui nasatzia ang zelin amah chu fak rawh u. 3 Tawtawrwt riin amah chu fak ula; Perhkhuang leh \ing\angin amah chu fak rawh u. 4Khuangt leh lmin amah chu fak ula; |ing\ang chi hrang hrang leh phnglwngin amah chu fak rawh u. 5Drbenthek ri thm miin amah chu fak ula; Drbenthek ri fiak miin amah chu fak rawh u. Engkim thaw thei tawh phawt chuan Lalpa chu fak rawh se. Lalpa chu fak rawh u. Thuvawn : Sam 150:1,2 1 Lalpa chu fak rawh u. Pathian chu a hmun thianghlimah chuan fak ula; A thiltihtheihna boruak zau takah khian amah chu fak rawh u. 2A thiltih ropui takte avngin amah chu fak ula; A ropui nasatzia ang zelin amah chu fak rawh u.

Tun \umah hian Hebrai hla lo pian chhuah dn te, Sam lo pian chhuah dn te, a phuahtu chungchng te, Sam hla kalhmang te, Sam chi hrang hrangte kan zir dwn a. Hng thu pawimawh tak takte hi a chipchiarin kan zir hman dwn lo va, a tlngpui chauhvin kan zir dwn a ni. Thuthlung Hlui ziakna \awng bul ber Hebrai \awng chuan Sam bu hi Tehillim1 fakna hlate emaw, Sapher Tehillim2 fakna hla bu emaw tih a ni. Sam bu chhnga hla zawng zawngte hi fakna hla (hymn) an nih vek loh avngin a bu chhng thu sawifiah nn chuan a fn kim chiah lo. Amaherawhchu Juda-ho zingah chuan Fakna Hla Bu tih hi Sam bu hminga an pawm tln ber a ni a, a \awng bul awmzia an dah thupui teh chiam lo niin a lang. Lal Isua pawh khn Sam bua mi a sawi chhwn khn Fakna Hla Bu tiin a sawi a (Lk. 20:42; 24:44). Petera pawh
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

20

khn Fakna Hla Bu tiin a sawi bawk (Tirh.1:20). Mizo \awnga Sam tih hi Sap \awnga Psalm (sam) tih a\anga lk a ni a, Sap \awng pawh hi Latin \awnga psalmi (salmi) tih a\anga lk a ni. Latin \awnga psalmi tih pawh hi Grik \awnga psalmos (salmos) emaw, psalterion (salterion) tih emaw a\anga lk a la ni leh zl a, hei hi Hebrai \awnga \ing\ang chi khat hming Mizmor tih lehlinna a ni. Sam bu-a hlate hi \ing\ang leh thil tum chi hrang hrang nna sak chi an ni deuh ber. 1. Hebrai hla \obul: Pathian fak leh chawimawina hla hi Sam buah chauh ni lovin Bible bu hrang hrangah pawh kan hmu a. Thufingte, Thuhriltu, Hla Thlankhawm te, |ah Hla, Obadia, Mika, Nahuma, Habakuka leh Zephania bute hi hla thu hmanga ziak a ni a. Joba, Isaia, Hosea, Joela leh Amosa bute pawh hi a tam zwk chu hla thu hmanga ziak a ni a. Jeremia bu pawh hi a chanve zet chu hla thu hmanga ziak a ni bawk. Thuthlung Hlui hmun thuma \hena hmun khat lai hi hla thu hmanga ziak a ni.3 Sam Bu an rem khwm hma daih a\ang tawhin mi hrang hrangin Pathian fakna hla hi an lo phuahin an lo sa tawh \hin tih Bible a\angin kan hre thei. Lameka fapa Jubala chu |ing\ang tumtuho zawng zawng thlahtu tih a ni a (Gen. 4:21). Tin, Lameka pawh hi hla phuah thiam niin sawi a ni bawk (Gen. 4:23-24). Jakoba Malswmna hla (Gen. 49:2-27) te, Tuipui Sen kn hla (Exod. 15:1-18) te, Thuthlung Bwm hla (Num. 10: 35-36) te, Balaama hla (Num. 23-24) te, Mosia hla (Num. 33) te, Debori hla (Ror. 5:1-31) te, Hani hla (1 Sam. 2:1-10) te hi Davida hun hma daiha mi a ni a, hng lo pawh hi hla tam tak hmuh tr a la awm bawk a ni. 2. Sam bu lo pian chhuah dn: Bible-a kan hmuh ang hian Sam bu hi bu ngaah \hen a ni. Hetiangin Bu I-na Bu II-na Bu III-na 1-41 42-72 73-89
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

21

Bu IV-na Bu V-na

90-106 107-150

Eng vnga hetianga bu ngaa \hen nge an nih tih hi hriat a har hle. Juda-te Pathian thu hrilhfiahna Midrash chuan Mosian dn bu panga Israel-te a pe a, Davida pawhin Fakna Hla Bu panga Israel-te a pe a ti a.4 Mosia lehkhabu panga entawn hian Sam bu pawh hi bu ngaah an siam a ni mai thei. A zir mite chuan Sam bu hi mi pakhat kutchhuak ni mai lovin, mi hrang hrangte lk khwm sa, Temple-ah pawh Pathian fak leh chawimawi nn an hman fo tawh lk khwm a nih an ring a, an rinna chhante chu hetiang hi a ni: (1) Sam buah hian thu inang a awm nual a, entr nn Sam 14 leh 53; 40:13-17 leh 70:1-5 te hi. Hngte hi mi pakhat kutchhuak a nih chuan dah kawp loh tr niah an ngai a ni. (2) Sam 1-41-ah hian Pathian hming sawi nn Yahweh5 tih vawi 278 hman a ni a, Pathian hming sawina tho Elohim 6 tih chu vawi 15 chauh hman a ni. Chutih laiin Sam 42-83-ah chuan YaHWeH tih hi vawi 44 hman a ni a, Elohim tih erawh chu vawi 201 lai hman a ni thung. Hetiang thil a lo awm theihna chhan nia lang chu, hla lo awm tawh sa, Pathian hminga YaHWeH tih hmang leh Elohim tih hmang hla bu pahnih emaw, pathum emaw tidanglam lova an remkhwm tk mai vng niin a lang. (3) Sam 72:20-ah chuan, Jesaia fapa Davida \awng\aina thute chu a twp ta, tih a ni a. Mahse, Sam 72 hnu lamah hian Davida hla 16 lai telh leh a ni. A bk takin Sam 86-na pawh hi Davida \awng\aina tih a ni. Hetianga thil a lo awm theihna chhan ber nia lang chu, Sam 72-na an lk khwm hnuah hian hla dang an la khwm leh a nih a rinawm. (4) Sam 1-89 te hi Davida, Asapha leh Kora fapate fakna hla an ni deuh ber a. Sam 90-150-ah hian a phuahtu leh a sak dn tr kaihhruaina ziak lan loh eng emaw zt a awm bawk a.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

22

Hetiang thil a lo awmna chhan ber chu - Davida hla te, Asapha leh Kora fapate hla an lk khwm hnu hian hla dang an la khwm leh niin a lang. (5) A twpah chuan hng an lk khwmte hi hlwm ngaah \henin, bu khatah an siam ta a ni. Hlwm tin twpah hian a khrna ang deuhvin Pathian fakna (doxology) an dah vek a (Sam 41:13; 72:18f; 89:52; 106:48). A hnuhnung ber Sam 150na hi Pathian fakna hla a ni a, Sam bu ngana khrna mai ni lovin Sam bu pum pui khrna nia ngaih a ni. Mizo \awng Bible lehlin thara Sam thuhmahruaiah chuan heti hian an ziak Davida hovin hla tam tak an lwr khwm a, ama phuah ngei pawh a awm a. Temple-a zai mite phuah, Asapha leh Kora hova an lk khwm pawh a awm bawk a, bu dang pawh a awm ang. Sam \henkhat \awng enin Davida lal hmaa phuahte pawh a awm niin a lang. A \hen erawh chu Babulon sal tng chhuah hnua phuah a ni. Kum 800 chhng Israel hla phuah thiamte hla phuah lwr khwm tiin a sawi theih bawk ang.7 Sam bu hi kum B.C. zabi pathumna ral hma khn an phuah khwm hman niin an ngai.8 3. Sam phuahtu chungchng: Sam hrang hrang 116-ah te hian a phuahtu nia rin theih trin, a chung lamah hawrawp sna ziak (heading) emaw, a sak dn tr kaihhruaina emaw ziak a ni a. Sam 150 zngah hian 73 chu Davida hminga dah a ni a. Solomona hmingin pahnih, Mosia hmingin pakhat, Asapha hmingin 12, Kora fapate hmingin 11, Ezra mi Hemana leh Ethana hmingin pakhat ve ve dah a ni. Davida phuah chungchngah hian ngaih dn hrang hrang a awm a. Hebrai \awnga Davida hla (le David) tih hian kawh hrang hrang a nei thei a. Davida phuah tih te, Davida ta tih te, Davida
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

23

tna phuah tih tea lehlin theih a ni9 (Thu Belh I-ah chipchiar zawkin sawi a ni). Davida phuah nia ngaih theih hla 15-ah chuan a phuah hun laite pawh tihlan a ni. Davida hi hla phuah thiam tak leh rimawi tum thiam tak a nih thu kan hmu a (1 Sam. 16:18; 2 Sam. 1:17; 23:1). Hla eng emaw zt chu a phuah ngei ang tih a rinawm. Davida phuah anga trlan zingah Davida phuah ni lo, Davidan mi dang phuah, temple-a sak atn a lk khwm emaw, mi dangin Davida tn an phuah emaw, Davida lal\hutthleng luahtu lal dangte tn an phuah emaw a ni hlawm. Kora fate phuah anga lang chu hla 11 a ni a (Sam 42-49, 84-88). Kora hi Kohatha fapa a ni a (1 Chro.6:16-22). Pathian Biak Ina rawngbwltu pawimawh tak a ni (1 Chro.9:19). Tin, Hezekia hun lai thlengin Temple enkawltute zngah a hote hi an tel (2 Chro. 20:19). Asapha hi Davidan Lalpa bwm hmaa rawngbwl tr leh a hnna lawmthu sawi tra a ruatte znga hotu ber a ni a (1 Chro. 16:4-7). Hezekia hunah pawh a hla phuahte chu Templeah an sa \hin (2 Chro. 29:30). Sam buah hian a hla phuah 12 dah a ni a (Sam 50, 73-83). Hng hlate hi ama phuah vek a nih loh pawhin a hminga a hoten an phuah a ni ngei ang.10 Sam 72na leh 127-na te hi Solomona phuah anga dah a ni. Mosia, Ethana leh Hemana te hi an hla phuah pakhat \heuh dah a ni a. Ethana leh Hemana te hi Davida Temple-a hla sa tra ruat leh drbenthek ring taka bng tra ruatte an ni (1 Chro.15:19). 4. Sam hla kalhmang: Sam hla kalhmang hi a ngaihnawm hle. Chipchiar deuhva kan sawi hman dwn loh avngin a tlngpui chauh kan sawi dwn a ni. Hebrai hla kalhmang hi kawng li-a sawi theih a ni a, chngte chu
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

24

(1) (2) (3) (4)

Hla thu inlwm (Paralellism) Hla thu inrem (Metre/rhythm) Hla hlwma dah (Strophic arrangement) Hla thunawn nei (Repetition)

(1) Hla thu inlwm: He hla thu inlwm hi chi li laiin a \hen theih a. Chngte chu (a) Hla \henkhat chu a tlar hmasa kha a tlar hnihnain \awngkam dangin a sawi tum tho kha a rawn sawi nawn leh \hn. Entr nn: Tuifinriat chungahte amahin a din a ni si a, Luipui chungahte pawh a tinghet bawk a (Sam 24:2) (b) Hla \henkhat chu a tlar hmasa kha a tlar hnihnain a thu kalh zwngin a rawn sawi \hin. Entr nn: Lalpa chuan mi felte kawng chu a hre si \hn a; Mi suaksuakte kawng erawh chu a boral ang (Sam 1:6). (c) Hla \henkhat chu a tlar hmasa thu kha a kim lo va, a tlar hnihnaah tihkim a ni. Entr nn Mi chuan a rilruin, Pathian rng rng a awm lo a ti a (Sam 14:1) (d) Hla \henkhat chu a tlar hmasa berin a sawi kha tlar hnihna leh tlar thumna thu belh an nei a, a tlar linaah a thu famkimna siam chauhte a ni. Entr nn Aw mi thiltithei fate u, LALPA hnnah pe ula, LALPA hnnah chuan ropuina leh chakna pe rawh u, LALPA hnnah a hming ropuina chu pe ula, Thianghlim mawina inbelin LALPA chu chibai bk rawh u (Sam 29:1-2).

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

25

(2) Hla thu inrem: Hebrai hlate hi a tlar thu inrem a \ha hle a, chhiar pawh a nuam hle a ni. A thu inrem dn erawh chu a inang lo. A \hen chu hlwm (sentence) khatah thu uar tr bk pathum lai a awm a, a \henah chuan pahnih a awm a, a \henah chuan a inzt lo deuhte pawh a awm a ni. Eng pawh ni se hng hla thu inremte hian hla chhiar a tinuam a, a timawi m m bawk a ni. (3) Hla hlwma dah: Hla, a hlwma dah hi a tam lo hle. Sam 119-na hi hlwm (strophes) 22-a dah a ni a. Hlwm tin hian chng riat a nei vek bawk a ni. A hlwm tin hawrawp in\annaah hian Hebrai A AW B indawt anga dah a ni bawk. (4) Hla thunawn nei: Sam hla \henkhatah chuan a thunawn ang deuh hmuh tr a awm a. Mahse an dah dn a inang vek lo. Sam 42 leh 43-ah chuan Aw ka nunna, engah nge i kn reng tih hi a thunawn ang deuhva dah a ni a. Sam 107-ah chuan chng 6,8,13,15,19,21,28 leh 31 te hi a thunawn anga sawi theih a ni. Mahse hetah pawh hian a thunawn pawh hi a thu a inang chiah chuang lo. 5. Sam chi hrang hrangte: Sam bua hlate hi chi hrang hrangin an \hen a. Hetianga chi hrang hranga \hen hmasa bertu chu German mi, Hermann Gunkel-a a ni. Ani hi chuan chi nga angin a \hen a. (1) Fakna Hla (2) A huhova harsatna hla (3) Mi mal lwmthu sawina (4) Mi mal thlarau nun harsatna hla (5) Inchawhpawlh hla tiin a \hen a.11 A hnuah hian \hen dn chipchiar zwk pawh an rawn siam chhuak leh ta zl a ni. Tun \umah hian a \hen dn chipchiarin kan \hen hman dwn lo a ni. (1) Fakna leh chawimawina hla: Heng hlate hi Sam bu hming put chhan pawh a ni thei hial wm e. Hng hlaahte hian Pathian chawimawi tra swmna te, Pathian an chawimawi chhan trte a trlang a. |awng\aina leh Pathian fakna thu tein a titwp deuh ber \hn. Fakna leh chawimawina hlate chu Sam 8,
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

26

29, 33, 95:1-7, 100, 103, 104, 111, 113, 114, 117, 135, 145150 te hi a ni.12 (2) Mi mal \ah hla: Mi mal \ah hlate hi mi malin harsatna a neihte tikiang tra Pathian an dlna leh an hriatthiam loh thil te, hrilhfiahsak tra Pathian an dlna leh an harsatna a\anga chhan chhuak tra dlna a ni ber a. A \henah chuan phuba lksak tra Pathian ngennate pawh a awm. Mi mal harsatna hlate chu Sam 3, 5, 7, 13, 17, 22, 26, 31, 35, 37, 51, 56, 57, 59, 69, 88, 109, 130 te hi a ni. (3) Mi mal lwmthu sawina hla: Mi mal lwmthu sawina Sam te chu, Sam 30, 32, 34, 41, 52, 66, 92, 116, 138 an ni. Hng Sam-ah hian Pathian fakna leh lwmthu sawina te, harsatna leh manganna laka Pathianin a chhanchhuah dn te kan hmu a. Tin, Pathian fakpui tra mi dangte swmna leh Pathian rorl dn pawm thiam tura swmnate a awm bawk. (4) Hnam \ah hla: Hng hlate hi hmlmate avnga harsatna te, \am leh retheihna avnga harsatna leh thil dang avnga harsatna a ni ber a. Pathian hnna chhanchhuah dla chawngheia \awng\ai te, \awng\ai ni ruat a, sima Pathian hnna kir leh tra dilnate pawh a tel a ni. Sam 12, 44, 58, 60, 74, 79, 83, 85, 89, 90, 108, 123, 126, 137, 144 te hi hnam pum \ah hla leh \awng\aina hla a ni a. Mi \henkhat chuan Sam 80-na leh 124-na te pawh telin an hria. (5) Lal tna dlna hla: Lal tna dlna hla hi chi hrang hrang a awm. Rl do dwna lal tna dlna hla te, lal inneihna atna dlna te, lal tharin lallukhum a khum dwna dlsakna hlate a ni. Sam 2; 8; 20; 21; 45; 77; 10; 110; 132-te hi lal tna dlsakna hla niin an ngai.13 A \hente chuan Sam 28; 61; 63 leh 89 te pawh hi hemi huangah hian an telh bawk. (6) Finna hla: Sam buah hian Finna Hla an tih mai hi eng emaw zt a tel a, a kalhmangah te, a \awngkam leh tihlan a
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

27

tumah te Finna bute nn a inang hle. Hngte avng hian Finna Hla tiin an vuah. Sam 1; 37; 49;73; 127; 128 leh 133 te hi a lr zualte chu a ni. (7) Hng bkah hian Mahni inrin twkna hla an tih te (Sam 4; 11; 16; 23; 27; 62), Temple luh dwn hla an tih te (Sam 15; 24; 69; 118; 132), Zwlnei hla an tih te (Sam 2; 12; 50; 75; 81; 82; 85; 91; 95; 110), Inzirtrna hla te (78; 105; 106), Pathian ngaitute hla (84; 122) te a awm bawk. Sam hi hla leh \awng\aina 150 thlan khwm a bua siam tk a ni a. Temple-a an hman \hin a ni. Hng hlate hi hla chham mi angin an sa ber \hn niin an sawi. Juda-ten Sam an hman dn te, Lal Isua leh Kristianten an hman dn te, mi malin an hman \angkai dn te kan la zir dwn a ni. Sawi ho trte 1. 2. Kristian Hla Bu leh Sam Bu inan lohnate sawi ni se. Hla hi a phuahtu nge pawimawh a thuchah? END NOTES 1. 2. 3. 4. H.C. Leupold, Exposition of the Psalms (OM Books, 2003) p.1 H.D.M. Spence & Joseph S. Exell, The Pulpit Commentary, Vol. 8 (Hendrickson Publisher) p.1 J. Clinton Mc Cann Jr., The New Interpreters Bible, Vol. IV (Abingdon Press) p. 634 Ibid p.659

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

28

5.

Yahweh (Iahueh) tih hi Hebrai Bible-ah chuan vowel tel lo YHWH hawrawp pali (tetragrammaton) hmanga ziah a ni a, Israel-te Pathian mi mal hming (personal name) a ni. An Pathian an zah m avngin he hming hi an lam ri ngai lo va, he hming an chhiar apiang hian an hotu leh an zahzwngte an kohna Adonai (Lalpa tihna emaw, ka pu tihna emaw) tiin an lam hlauh \hin. Mizo \awng Bibleah hian hawrawppuiin LALPA tia dah a ni tlngpui a, lehlin hlui hmun \henkhatah chuan Jehova tih te pawhin dah a ni bawk. Yahweh tih hi tnlaia zir miten a lam dn tr wm bera an ngaih leh pawm tln a ni. Elohim tih hi Hebrai Bible-a Israel-te Pathian sawina pakhat a ni a, Mizo \awng Bible-ah hian Pathian tia lehlin a ni. Elohim tih hi chu Israel-te Pathian hming bk (personal name) a ni lo va, hnam dang pathiante sawi nn pawh hman theih a ni. Amaherawhchu, kan Bible-ah hi chuan Israel-te Pathian sawi nn hman a ni deuh ber. Thuthlung Hlui ziaktute zngah hian Pathian sawi nna Elohim hmang uar deuh leh Yahweh hmang uar deuh an awm niin zir mite chuan an ngai. Pathian Lehkhabu Thianghlim, (The Bible Society of India, Mizo (Lushai) CL Re-edited 2005) p.724 Revd. Chuau\huama, Introducing The Psalter (Lengchhawn Press 2004) p.16 Peter C. Craigie, Word Biblical Commentary, Vol- 19 (Word Books Publisher, 1983) p. 83

6.

7. 8. 9.

10. The Pulpit Commentary, p. iv 11. Hermann Gunkel, The Psalms, A Form - Critical Introduction (Fortress Press, Philadelphia 1967) p. 30-39 12. Introducing the Psalter, p. 29 13. Ibid
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

29

Zirlai - 2 SAM THUHMAHRUAI II

Chhiar tr : Sam 8:1-9; Sam 119:97-109


LALPA, kan Lalpa, 8 Aw chung zawng zawngah hian, i hming chu a va \ha m! Lei I ropuina chu vn chungahte khian i dah a. 2 Hmlma leh phuba latu tihdaihna trin, Nangmah dotute avngin Nausnte leh hnute hne laite ka chhuak chuanin chakna i tinghet a. 3 I vn, i kutchhuakte, Thla leh arsi i ruathote khi, ka ngaihtuah chng chuan, 4 Mihring hi eng nge maw a niha, i hriat reng \hin ni? Mihring fapa pawh hi eng nge maw a niha, i kan \hin ni? ka ti \hin. 5 Ani chu Pathian aia hnuai deuh chauhvin i siam a, Ropuina leh chawimawina i khumtr si a. 6 I kutchhuak chungahte hian thu i neihtr a; A ke hnuaiahte engkim i dah a: 7 Berm leh bwng zawng zawngte nn, A ni, ramsate nn pawh; 8 Chunglng sava leh tuifinriat sangha, Tuifinriat kawnga kal apiangte nn. 9 Aw Lalpa, kan Lalpa, Lei chung zawng zawngah hian i hming a va \ha m! Aw, i hi ka va ngaina 119Nilngindn ngaihtuah \hn aem! ka ni.
97

I thupkte chuan mi dotute aia fing zwkin mi siam a; Kumkhuaa ka hnna a awm fo \hin avngin.
98

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)


99

30

Mi zirtrtu zawng zawng aiin finna ka nei zwk a ni; I thuhriattrte hi ka ngaihtuah a nih \hin avngin. 100 Tarte ai chuan ka hre thiam zwk a ni, I thununna thute hi ka vawn \hat avngin. 101 I thu ka zawm theihna trin kawng sualah reng reng chuan ka kete hi pn ka phal lo. 102 I rorlna lakahte chuan ka png lo; Nangin mi zirtr avngin. 103 I thute hi ka tn a va thlum em! A ni, ka k atn chuan khawizu aiin a thlum zwk. 104 I thununna thute avngin hriatthiamna ka nei \hn; Chuvngin, awm dn dik lo tinrng hi ka hua a ni. 105 I thu hi ka k atnte hian khwnvr a ni a, Ka kawng atn ng a ni. 106 I rorlna fel takte chu zwm trin chhia ka chham a, Ka tinghet bawk a. 107 Nasa taka tihhrehawmin ka awm a; Aw Lalpa, i thu ang zlin mi tiharh ang che. 108 Aw Lalpa, khawngaih takin ka ka duhthua thilpkte hi la la, I rorlnate chu mi zirtr ang che. 109 Ka nunna hi ka kutah a awm fo \hn a; Nimahsela, i dn chu ka theihnghilh ngai lo. Thuvawn : Sam 8:1,2 Aw LALPA, kan Lalpa, Lei chung zawng zawngah hian, i hming chu a va \ha m! I ropuina chu vn chungahte khian i dah a. 2 Hmlma leh phuba latu tihdaihna trin, Nangmah dotute avngin Nausnte leh hnute hne laite ka chhuak chuanin chakna i tinghet a.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

31

Sam bu lo pian chhuah dn te, a phuahtu chungchng te, lwmna leh lungngaihna nasa tak a\anga chhanchhuak tra Pathian hnna dlna leh chhanchhuah an nih avnga lwmna hla chi hrang hrang a nih thute kan zir tawh a. Tnah chuan Sam phuahtute Pathian thu pawm dn te, Juda-te leh Kristianten Pathian biak leh chawimawi nn an hman dn te, Lal Isua ngei pawhin ama nun leh zirtr nn a hman dn te kan zir leh dwn a ni. 1. Sam phuahtute Pathian thu pawm dn: Kan sawi tawh angin Sam bu hi Juda hla phuah thiamten kum 800 chhng vla an hla phuah lk khwm a ni. Chuvngin, Sam phuahtute Pathian thu pawm dn hi, Thuthlung Hlui mite Pathian thu pawm dn a ni, tiin a sawi theih hial wm e. Sam phuahtute Pathian thu pawm dn hi a chipchiarin kan zir hman dwn lo va, a tlngpui chauhvin kan zir dwn a ni. (1) Pathian: Sam phuahtute hian Pathian hi an dah laipui hle. Lei leh vn leh tuifinriat siamtu a ni. A thilsiam a\ang chuan Pathian chu Engkim tithei, engkim hria, khawi hmunah pawh awm \hn a ni tih a lantr a. Khawvl leh a chhnga thil awm zawng zawngte vnga enkawltu a ni. Pathian chu lei leh vna rorltu, pathian dang zawng zawng aia ropui, dn petu leh rorltu a ni. Mi rethei leh rahbeha awmte chhanchhuak a, vnga enkawla hruaitu a ni. Pathian chu zahngai thei, rinawm, dik leh fel, mihring leh angel-in an fak leh chawimawi a ni. Thomson-a chuan Sam phuahtute hian Pathian chu hnam tinte Pathian ni mah sela, Israel-te Pathian ni bk deuhvin an ngai niin a sawi a.1 Abraham te, Isaaka te, Jakoba te hnnah a inpuang a, Mosia hmanga Aigupta bwih ata hruai chhuaktu, Israel-te hnna thu thlung a, ram tiama hruai lt a, anmahni vnghimtu niin an ngai a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

32

(2) Mihring: Sam phuahtute chuan mihring hi Pathian siam a nih thu an sawi a. Pathian thilsiam zawng zawng chunga thuneitu, Pathian aia hnuai deuh, ropuina leh chawimawina khumtr niin an sawi (Sam 8:5-8). Mihring chu chutianga ropui chu ni mah se, a dam chhng chu kum 70 emaw, kum 80 emaw chauh a ni. Tin, dam reina chu thawhrimna leh lungngaihna mai niin a sawi bawk (Sam 90:10). Mihring chu derdp tak, a \hat lai pawha engmah ni lo, sa boral \hnte ang mai niin a sawi bawk (Sam 39:4-6; 49:12). (3) Vn leh khawvl: Khawvl leh a chhnga thil awm zawng zawngte hi Pathian siam a ni a, Pathian ta a ni (Sam 24:1-2; 104:1-5). Ni, thla leh arsite pawh Pathian siam a ni a, a thilsiamte chuan a ropuizia an lantr a ni (Sam 19:1). Pathian chuan lei leh vn leh a chhnga thil awm zawng zawngte hi a siam ringawt a ni lo va, a enkawl a, an mamawh tinrng a pe \hn (Sam 104:10-29). Pathian thinur chuan tlngte a tinghng a, vn khi a tiri dur dur a, rialte leh meilingte an tla dur dur \hn (Sam 18:7, 13). Vn leh khawvl zau tak hian Pathian ropuizia a lantr a. Khawvla thil lo thleng zawng zawngte a thua lo thleng vek a ni. Chuvngin Pathian chu \ih a, amah chauh chu biak leh chawimawi tr a ni. (4) Sual chungchng: Sam phuahtu hian mi sual leh mi \ha chungchng a sawi \hn. Mi sual chu Pathian dn pawisa lo va, Pathian hlauhna rng nei lote an ni. Mi \ha chu Pathian \iha, a dn ngai pawimawha, zawm tum tlat mite an ni. Pathian dn zwm lotute chu mi sual an ni a, Pathianin a hrem ngei dwnah an ngai. Mahse Pathian dn bawhchhiaa, pawi tia, sima Pathian lam hawia, a ngaihdamna dltute chu Pathianin a ngaidam ngeiin an ring (Sam 32:5; 106:1-48; 130:1-8).
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

33

Sual inrochun chungchng hi Thuthlung Hlui leh Sam buah hian a langsr vak lo. Sam 51:5-ah chuan, Ngai teh khawlohnaa dinin ka awm a, ka nun sualin mi pai a, tih kan hmu. He chng hi sual inrochun chungchng sawi nn hman a ni ve fo \hn. Mahse, Sam phuahtuten sual an sawi dn ber chu Pathian dn bawhchhiat hi a ni. (5) Lalpa dn: Sam phuahtute hian Pathian dn hi an ngai pawimawh hle a ni. Dn chu Pathian duhzwnga an nun theihna tra kaihruaitu a ni. LALPA dn chu a \ha famkim a, nunna a siam \ha \hn. LALPA thuhriattir chu a rinawm a, mimwl a tifing \hn (Sam 19:7). LALPA dn leh thupkte chuan dotute aia fing zwkah a siam a, zirtirtute ai pawhin an fing zwk a, tawn hriat tam tak neite ai pawhin an hre tam zwk a; chuvngin, I thu hi ka k atnte hian khwnvr a ni a, ka kawng atn ng a ni, a ti hial a ni (Sam 119:97-105). (6) Phuba lksak tra dlna: Sam 35,58,69, leh 109 nate hi phuba lksak tra dlna a ni a. Hetiang dlna hi Jeremia 11:18 ff; 15:15ff; 18:19ff; 20:11ff-ah te kan hmu bawk a. Tin, Sam 139:19-22-ah hian mi sualte an huat thu leh, an hmlma ang hiala an ngaih thu kan hmu a ni. Hng Sam-te hian dik tak leh fel taka rorl tra Pathian an duhzia a lantr a. Phub chu anmahni lk tr ni lovin, Pathian lk trah an dah a ni.2 (7) Thih hnu nun: Thomson-a chuan Sam phuahtute hian thih hnu nun chungchngah chuan beiseina chu an nei a; mahse, an rin dn hi a chiang lo niin a sawi.3 Taksa thawhlehna chungchnga thurin innghahna tr chiang tak phei chu hmuh tr a awm lo. Mihring thlarau chu Seol-ah a kal a, Seol-ah chuan Pathian hriatrengna leh Pathian fakna a awm lo (Sam 6:5; 30:9; 88:312; 115:17). Hetiang hi a nih laiin, Sam \henkhatah chuan Seola hnutchhiah loh tra beiseina a awm (Sam 16:10; 73:23-26).
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

34

Kristiante angin thawhlehna thurin innghahna tr nei rih lo mah se, Pathian pwl chkna an nei tlat \hn hi a ropui a, Pathian fak leh chawimawi hi an duh ber a ni. 2. Juda-ten Sam an ngaih dn: Sam bu hi Juda-ten Pathian fak leh chawimawina hla hrang hrang an lk khwm, a bua an siam a ni. Temple-a Pathian fak nna an hman \an hun hi hriat theih a ni lo. Kanaan ram an luha, an inbenbel hnuah Pathian fakna atn an la khwm \an a ni mai thei. Davida hunah khn hla phuah leh lk khwm hna chu an bei nasa ta deuh a ni. Davida hovin zaipwl leh rimawi tumtu trte an ruat a (1 Chro. 15:16-24). Hng zaipwl hruaitute leh rimawi tumtute hian Sam hla sak dn tr te, rimawi tum dn tr te an siam ta a nih a rinawm. Babulon a\anga sala an chhuah hnu thleng khn hla hi an la khwm zui zl a, kum BC zabi 3-na ral hma khn tna Sam bu kan neih ang hi an phuah khwm ta a ni.4 Sam bu hi Israel-ten eng ang chiahin nge Pathian biak nn an hman \hin tih hriat a har hle. Sual thupha chawina hlate hi mipui leh mi malin an hmang \hn a, an kt lai chuan Pathian chhanchhuahna avnga lwmthu sawina hlate hi an sain an chham \hn bawk. Tin, kt hmang tra lo kalte chuan Temple an luh hmain chhoh hla kan tihte hi an sain an sawi \hn. Sunagog-ah chuan inthawina an hln ve ngai lo va, chuvngin dn bu leh zwlnei lehkhabute hi chhiarin, inzirtr nn an hmang \hn a. A kr lakah Sam hlate hi an chhamin an sa bawk \hn. Sam hlate hi Temple leh Sunagog-a an hman bkah, in lamah te pawh Pathian fak leh chawimawi nnte an hmang \hin a.5 Naupangte pawhin an sain \awng\ai nn pawh an hmang. Lal Isua leh Timothea naupan lai chanchin a\angin naupangten an hlwkpui dn kan hre thei a ni (Lk. 2:47; II Tim. 1:5).

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

35

3. Lal Isua leh Sam: Lal Isua khn Sam bu hi a hmang nasa hle mai. Thomson-a chuan, Lal Isua nun leh zirtrnaah Sam bu hian hmun a luah thk hle a, ktnaah an hla bu a ni a, Sunagoga an inkhwmnaah an \awng\aina bu a ni a. A zirtrnaah a hmang fo va, thlmna a tawh lai pawhin a hmang bawk a. Zanriah hnuhnung an ei zawh khn Sam-a mi an sa a, Kraws-a an khenbeh lai pawh khn a au chhuahpui a, a thih lai mk pawhin a sawi reng a ni, a ti a.6 Thomson-a thusawi hian Lal Isuan Sam a hriat dn leh a hman nasatzia a tilang chiang hle a ni. Lal Isuan thlmna a tawh lai khn thlmtu chuan Sam 91:1112 thu hmangin a thlm a. Mahse Lal Isua chuan dn lehkhabu, Lalpa i Pathian fiah suh (Deut. 6:16) tih hmangin a chhng thung a. Thinlunga thianghlim a \ulzia zirtr nn Sam 24:3-5, Kut fai leh thinlung thianghlim neia, a rilru engmahlo mai mai lama dah ngai lova, tih kha a hmang niin an hre bawk. Jerusalema lal anga a luh lai khn (Sam 118:25-26) thu, Lalpa hminga lo kal chu a eng a thwl e, tih hmangin mipuiten an chawimawi a. Naupangten an chawimawina puithiam lal leh lehkhaziaktuten an hriatthiam loh lai khn, Sam 8:2 chuan, Nausnte leh hnute hne laite ka chhuak chuan chakna i tinghet a, tih hmangin a hrilhfiah a ni. Pathian thu ang zla tuar a nihzia lantr nn Sam 69:21-na thu hmangin, Ka tui a hal e, (Joh. 19:28) tih thu a sawi a. Kraws lra mangang taka a au lai khn Sam 22:1-na thu, Ka Pathian, ka Pathian engah nge mi kalsan, (Mk. 15:34) tih thu a hmang a. Tin, a thih dwn khn Sam 31:5 thu hmangin, I kutah ka thlarau ka kawltr e, (Lk. 23:46) tiin a thlarau a thlah ta a ni. Lal Isua hian Dn leh Zwlneite lehkhabu leh Sam thu hmangin a zirtr \hn a. Chu a zirtrna chu mipuiin an lawm viau laiin Juda sakhaw hruaitute chuan an lwm lo. Lal Isua hian Dn leh Zwlneite lehkhabu leh Sam thute hi a hre chiang a, a
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

36

ziaktuten an ziak chhan ang ngeia a zirtr \hn hi a ropui hle a ni. Lal Isua ang hian kan Bible thute hi zir chiangin hre chiang ve ila a \ha khawp ang. 4. Kristiante leh Sam: Kan hriat \heuh angin Kristian hmasate kha Juda mi an ni a, an naupan lai a\anga in lam leh Pathian Biak In (Sunagog)-a Pathian thu zir \hn an ni. Lal Isua thawhleh hnuin, Thlarau Thianghlimin an rilru a tivr a (Lk. 24:45), Pathian thu an lo hriat tawhte kha ngaihtuahna tharin an lo ngaihtuah ta a. Mosia Dnah te, Zwlnei lehkhabuah te, Lal Isua chanchin ziak a nih dnte an lo hrethiam ta a ni. Ni tin rilru hmun khatin, inpwlin, \awng\aiin, \hahnemngai taka \awng\aiin Pathian Biak Inah an awm khwm \hn a. Pathian an fak a, mi zawng zawng lawm zwngin an awm \hin (Tirh. 2:46-47). Lal Isua ang bawkin Thuthlung Thar ziaktute hian Sam hi an ngaina hle niin a lang. Lal Isua chanchin ziaktute leh lehkhathawn ziaktute hian Sam hi an hmang tam hle a. Thuthlung Hlui bu chi hrang hrang zngah an hman nasat ber niin an sawi. Kirkpatrick-a (Kikpatrika) chuan Thuthlung Thar ziaktute hian Sam thu hi vawi 93 an la chhuak niin a sawi a. Delitzsch-a (Delitza) thung chuan vawi 70 an la chhuak niin a sawi thung.7 A inan loh chhan chu an teh dn inan loh vng mai niin a lang. Engpawh ni se an trlan duh ber chu Thuthlung Thar ziaktu rilru hi Sam bu hian a luah thk hle tih hi a ni. Kohhran \iak tirah leh hun lo kal zlah pawh Sam bu hi an hmang nasa hle a. Inkhwmnaah leh Lalpa Zanriah Sakramen an buatsaihnaahte an hmang \hn a. Inkhwm programme hrang hrang nna inhmeh tr chngte la chhuakin Sam hlate hi an hmang \hn.8 Zng lam leh tlai lama inkhwmnaah Sam thu hmangin inkhwm an \an a, lungngaih hapt-ah chuan ni tin Sam 22-na an sawi \hn. Hun lo kal zlah Sam thute hi \awng\ai nn te, Pathian fak leh chawimawi nn te, inzirtir nn te an hmang ta zl a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

37

5. Mi mal leh Sam: Juda-te leh Kristiante hian Sam hi Temple leh Biak Inah, a huhova Pathian biak nn an hmang mai a ni lo va, mi mal pawhin Pathian pwl leh chawimawi nn an hmang nasa hle a ni. Jerome-a chuan, Palestina rama lo leh grep huanah te chuan Sam hla chi hrang hrangte hi a ri reng a, leilettute chuan an leilehnaah Haleluia Sam te hi an sa reng a. Buh sengtu te, grep swrtu te, berm vngtute pawhin Davida hla hi an sa \hn a. An hla sak rite chuan an ram mwi tak, sava chi tinrngte mwi taka an hrmna hmun chu a timwi zual m m a ni, 9 tiin a sawi a. Jerome-a thusawi hian mi malin Sam an ngainatzia leh Pathian chawimawina atn an hman nasatzia a tilang chiang hle a ni. Kohhran hun hmasa lam (A.D. zabi 1-na leh 2-na)-ah khn mi malin Pathian an pwlna tr lehkhabu buatsaih a la ni lo va. Pathian tna an nun pum pui hlna, inserh thianghlim \hnte chuan Pathian pwl nn Sam bu hi an hmang \hn a ni.10 Kristiante tihduhdah an nih laia, inkhwmna an neih theih loh lai pawh khn Sam hla an hriat sate sawi chhuakin Pathian pwl nn an hmang \hn a, an \angkaipui m m a ni. Kristiante tihduhdahna a lo twp hnu khn, Kohhranah khawvl rilru a lo lt a, an thlarau nun pawh a lo tlahniam tial tial a ni. Hetih lai hian mi \henkhat chu Pathian tna inserh thianghlimin hmun fianrialah an chng hlawm a. Hng mite hian Sam hi Pathian pwl nn an hmang \hn a. A \hente chuan Sam bu pum pui hi ni tin en lovin an sawi chhuak \hn a ni.11 Kohhran pa an tihte khn Sam hi an ngaina hlawm hle. A hrilhfiahna pawh an ziak deuh vek nghe nghe a ni. Kohhran pate znga pakhat Origen-a (Aawrizen-a) chuan, Bible bu hrang hrangte hian Pathian khawngaihna a trlang vek a, Sam bu hi chuan thlum lehzualin Pathian khawngaihna a trlang a ni,12 a ti a. Athanasius-a (Athanasias-a) chuan, Miin Sam hi a chhiara, a tna a lkluh chuan a thinlung a fan a, sual sim
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

38

duhna a pe a, beiseina nung pein, hlimna leh lwmna a thlen a, Pathian rin duhna thinlung a siamsak \hn. Sam hlate hian simna awmzia te, sual sim awmzia te, sim hnua sawi tr thute min hrilh a. Engkima lwmthu sawi tr kan nih laiin, lwmthu sawi dn trte min hrilh a. Sual thupha chawi dn tr thlengin min hrilh a ni, a ti bawk.13 Sam phuahtute hian Krista zirtirna ng a\angin thil thlr pha lo mah se, thlarauva Pathian pwlna thk tak erawh chu an nei hlawm a ni. An Pathian thu pawm dn pawh Krista zirtirna ng a\ang chuan a famkim lo a ni thei e. Mahse heti chung hian kan Lal Isua chuan a ngaina hle a, a thusawi leh a zirtrnaah Sam thu vawi tam tak a hmang a ni. Kan Lal Isua angin Juda-te leh Kristiante pawhin an ngaina a, Pathian biak leh chawimawi nn an hmang nasa hle a ni. Tn thlengin ringtu nun chawmtu, beiseina nung siamsaka, Pathian hriattrtu a la ni reng a ni. Sawi ho trte 1. Thufingte leh Sam bute hian dn zawm hi an ngai pawimawh hle a. Keini hian ram dn leh Kohhran dnte ngai pawimawh lehzual trin engtin nge \an kan lk ang? Dn zawm pawimawhzia leh palzt mai mai pawi theihziate sawi ni se. Sam kan lo hlwkpui tawh dnte sawi ni bawk se. END NOTES 1. 2. 3. J.G.S.S Thomson, The New Bible Dictionary (Inter Varsity Press (Reprint) 1970) p. 1058 Ibid Ibid
www.mizoramsynod.org

2.

SAM II & III (42 - 89)

39

4. 5. 6. 7. 8. 9.

Revd Chuau\huama, Introducing The Psalter (Lngchhwn Press 2004) p. 16 Ibid The New Bible Dictionary, p. 1059 H.C. Leupold, Exposition of Psalms (OM Books 2003) p. 4 A.P. Carleton, How Shall I Study Psalms? (The Wesley Press, Mysore) p. xix H.D.M. Spence, & Joseph, S. Exell, The Pulpit Commentary, Vol. 8 (Hendrickson Publishers) p. xi

10. A.P. Carleton p. xix 11. Ibid p. xx 12. The Pulpit Commentary, p. xii 13. Ibid

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

40

Zirlai - 3 PATHIAN NGAIA |AWNG|AINA

Chhiar tr : Sam 42:1-43:5 Hla Hruaitu tn; Kora fapate Maskil


chka 42 Sakhi, luite tui nunna a thaw huam huamaang hian, Aw Pathian, ka hi nangmah chkin thaw huam huam a ni. 2 Ka nunna hi Pathian chkin, Pathian nung chkin a tuihl a ni. Eng tikah nge Pathian hma ka thlen anga, ka inlan ang aw? 3 Ka mittui hi a chhn a znin ka chaw a ni. Khawiah nge i Pathian le? mi lo ti chmchi a. 4 Hng thil hi ka hre reng a, ka nunna hi ka chhngah ka leihbua a, Mipui znga ka kala, hlimna leh fakna ri nna mi tam tak kt, Pathian biak in pana an hma ka hruai \hinziate kha. 5 Aw ka nunna, engah nge i kun reng? Engah nge ka chhngah hian i buai ni? Pathian beisei rawh; a hmla damna avngin amah chu ka la fak dwn si a. 6 Aw ka Pathian, ka nunna hi ka chhngah hian a kun reng a; Chuvngin, Jordan leh Hermon ram a\ang te, Mizar tlng a\ang te hian ka hre reng che a ni. 7 I tui luang ri dur durahte hian tui thk leh tui thk chu an inau va; I tuifwn leh i tui inchhawk zawng zawngte chuan mi vr pil ta a. 8 Nimahsela, Lalpan a ngilneihna chu chhnah thu a pe ang a,
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

41

A hla chuan znah mi awmpui ang, Ka nunna Pathian hnna \awng\aina chuan. 9 Pathian, ka lungpui hnnah chuan, Engah nge mi theihnghilh le? Engah nge dotu hnehchhiahna avnga lungngaia ka vn ruai \hin le? ka ti ang. 10 Ka ruha khandaih awm ang maiin mi dotute chuan mi sawichhe \hn a; Khawiah nge i Pathian le? mi lo ti chmchi a. 11 Aw ka nunna, engah nge i kun reng? Engah nge ka chhngah hian i buai ni? Pathian beisei rawh; amah chu ka la fak dwn si a, Ka hml tidamtu leh ka Pathian chu.

43 Aw Pathian, ro mi rl la, Pathian ngaihsak lo hnam chungah hian ka thu mi sawipui ang che;
Aw, mi bum hmang mi dik lo lakah hian mi chhanhim ang che. 2 Nang chu ka chakna Pathian i ni si a; engah nge mi thlauhthlk le? Engah nge dotu hnehchhiahna avnga lungngaia ka vn ruai \hin le? 3 Aw, i ng leh i thutak chu tr chhuak la, anni chuan mi hruai sela; I tlng thianghlim leh i awmnate chu mi thlen rawh se. 4 Chutichuan, Pathian maichm kiangah ka kal ang, Pathian, ka hlim m mna kiangah chuan; Aw Pathian, ka Pathian, \ing\angin ka fak bawk ang che. 5 Aw ka nunna, engah nge i kun reng? Engah nge ka chhngah hian i buai ni? Pathian beisei rawh; amah chu ka la fak dwn si a, Ka hml tidamtu leh ka Pathian chu.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

42

Thuvawn : Sam 42:5 Aw ka nunna, engah nge i kun reng? Engah nge ka chhngah hian i buai ni? Pathian beisei rawh; a hmla damna avngin amah chu ka la fak dwn si a.

Vawiinah hian Sam bu 2-na kan zir \an dwn a ni. Sam bu 1-naah chuan Pathian hmingah Yahweh hman a ni a, Sam bu 2naah hi chuan Pathian hming atn Elohim an hmang tam ber thung a. Vawiina kan zir trah pawh hian Pathian hming atn Elohim tih a hmang a ni. 1. Hla chanchin: He hla hi Kora pwlte hla fing tiin Mizo \awng Bible lehlin tharah dah a ni.1 Kan hman tlnglwn ber Mizo \awng Bible-ah hi chuan Hla hruaitu tn; Kora fapate Maskil 2 tiin dah a ni thung. Maskil tih hi a awmzia tak hriat ni lo mah se, zirtrna emaw kaihhruaina emaw tihna ni berah an ngai.3 Kora fapate tih hi Kora thlahte tihna emaw, Kora hote tihna emaw a ni a. Kora hi Levia chi, Izhara fapa, Kohatha thlaha mi a ni a, (Exod. 6:21; 1 Chro. 6:22, 37) Davidan Temple zaipwl atn a ruat an ni (1 Chro. 6:31-38; 9:31-33). 2. Hla phuahtu: Sam 42-na hi Kora fapate Maskil emaw, Kora Pwlte Hla fing tia ziak a ni a. Kora pwlte phuah angin a ngaih theih a; mahse, Kora pwla mi tu berin nge phuah tih chu a hriat theih loh. He hla hi Davida dinhmun nn a inang deuhvin zirtu \henkhat chuan an hria a. A fapa Absaloma hlauva a tlnchhiat lai dinhmun hre renga an phuah emaw, Davida ngeiin a phuah emaw a nih an ring. A \hente erawh chuan Davida rltln hi he Sam phuahtu hian a zui ve a, Davida tuarna leh amah ngei pawhin a tuar nasatzia hre rengin he hla hi a phuah a nih an ring thung a ni.4
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

43

Zirtu \henkhat chuan he Sam hi Babulon saltn hnua phuah a nih an ring a. Persia thuhneihna hnuaia an awm laia Pathian Biak In (Sunagog)-a an sak \hin a nih an ring.5 Mi \henkhatte erawh chuan he Sam hi mikhual phuah a nih an ring a. Hmun leh hma a sawite pawh hi a tak tak ni lovin, suangtuahna mitthla a\anga a sawi niin an ring bawk.6 He Sam hi a phuahtu tak tak hriat a ni lo va; mahse mi malin Pathian pwl nn an hman bkah hnam pum harsatna ang pawhin a ngaih theih. Pathian pwl nn miin an hmang nasain an ngaina hle a ni. 3. Sam 42-na leh 43-na chungchng: Sam hrilhfiahtu tam ber chuan Sam 42-na leh 43-na te hi Sam pakhat anga ngaih tr niin an ngai a. Hetianga an ngaihna chhan chu (1) Hebrai \awng kut ziakbu tam takah chuan pakhat anga dah a ni. (2) Sam 42-naah hian a phuahtu leh sak dn tr kaihhruaina dah a ni a. Sam 43-naah erawh hi chuan eng mah dah a ni ve lo va, Sam 42-na hi a ring ve nghal mai niin a lang. (3) A thunawn (refrain) anga ngaih theih 42:5, 11 leh 43:5 te hi a inang a. Hengte hi Sam pakhat a nihzia tilangtuah an ngai.7 Sam 42-na leh 43-na \hen hran a nih chhan hi hriat a ni lo. A hranga dah ni mah sela, Kohhran hun hmasa lam, Eusebius-a te hun lai a\ang daih tawh khn hla pakhat anga ngaih a ni tawh a ni.8 4. Sam bihchianna: Sam 42 leh 43-na hi hlwm thumah a \hen theih a, a hlwm tin twpna hi a inan vek avngin a thunawn tiin a ngaih theih. An \hen dn tlngpui chu hetiang hi a ni

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

44

(1) Pathian Biak In ngaihna (42:1-5) (2) Harsatna avnga Pathian ngaihna (42:6-11) (3) Chhan chhuak tra dlna (43:1-5) (1) Pathian Biak In ngaihna (42:1-5): He Sam phuahtu hi Pathian Biak In ngaina tak, Temple pana mipuite hruaia, Pathian fak hla saa hlim taka awm \hn a ni (42:4). Mahse, tnah chuan Temple-ah a kal thei tawh lo va, a thlarau nun a ro va, Pathian a ngai a, sakhi tuihal, thaw huam huam ang mai niin a inhria a ni. Temple-a Pathian biak chu a chk ber a ni a. Eng tikah nge Pathian hmaah a kal theih ang tih chu a zawhna a ni (42:2). Pathian nung (42:2 b) tih hian Pathian nihna ropui tak a trlang a. Pathian chu awm mai mai lo, minung a nihzia a trlang a ni. Eng tikah nge Pathian hma ka thlen ang? (42:2 c) tih pawh hi eng tikah nge Pathian awmna Temple ka thlen theih ang tihna ni wm tak a ni. Juda-te chuan Temple chu Pathian awmna niah an ngai a ni. Sam phuahtu hian Temple chu a ngai m m a, a mittui pawh a tla zawih zawih \hn a ni (42:3). Hetianga a awm lai hian amahah zawhna a lo lang a, chu zawhna chu, Khawiah nge i Pathian chu ? tih hi a ni. He zawhna hi Pathian hre lo ram dang mite zawhna nge ama rilrua zawhna lo awm tih hriat a ni lo. Sal tn laia zawhna a nih chuan ram dang mite zawhna ni wm tak a ni. Davida tlnchhiat laia mi dangin an zawhna pawh a ni mai thei bawk. Harsatna leh manganna a tawh laia zawhna a nih chuan a thinlunga zawhna lo lt pawh a ni mai thei ang. Pathian rinhlelhna avnga zawhna ni wm tak a ni. Hetianga Pathian ngaia a awm lai hian a beidawng rum rum a. Chuvng chuan beidawng lo trin amah chu a infuih a. Pathian beisei rawh, amah chu ka la fak dwn si a (42:5) tiin beisei nei tlat turin \an a la nasa hle a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

45

(2) Harsatna avnga Pathian ngaihna (42:6-11): Pathian beisei tra a infuih sauh sauh lai hian Pathian \anpuina leh chhandamna a la chang mai lo va, chuvng chuan a la buai hle a ni (42:6). A awmna hmun nia a sawi chu Judai ram hmr lam, Jordan luiin hnr a neihna, Hermon tlng niin a sawi a. Mizo \awng Bible lehlin tharah chuan Hermon tlng te, Mizar tlng te, Jordan ram a\angte hian ka hre reng che tiin a sawi a (42:6). A chnna khua tak erawh chu a sawi lo. Mizo \awng Bible lehlin thar phk hnuai lama sawifiahna (foot note)-ah chuan Mizar tlng a\anga luang chhuak, Jordan ruam a\angte hian ka hre reng che tiin a lehlin theih niin a sawi.9 Mizar tlng hi a awmna chin hriat a ni lo. Theodore Williamsa chuan, Hermon tlng dunga tlng pakhat hming a ni mai thei tiin a sawi a.10 Mahse, hei pawh hi ngaihruatna mai a ni. Mizar hi thil t tak t sawina a ni e, an ti.11 Zion tlng, tlng ropui tak leh Hermon tlng a khaikhinna ni theiin an hre bawk.12 Hermon tlng chu Zion tlng ai chuan a dah hnuai hle tihna a ni ang. Sam phuahtu hian a tuarna nasat dn hi a sawi thiam hle mai. Tui luang ri dur dur leh tui luang chak tak insu ri \huai \huai angin a sawi a. Tin, chng tui chak tak insu leh inchhawkte chuan a vr pil ta angin a sawi a ni (42:7). Harsatna a chungah lo thlengin, vr pil hlup hlup mah sela, Pathianah beiseina a la nei a. A \awng\aina chu chhna awmin, a ngilneihna chu fiah takin, chhun ng ang maiin a rawn tilang ang a; harsatna zn thim hnuaiah pawh Pathian fakna hlate chuan a thinlung a tihlim dwn a ni (42:8). Pathian hian kan tuar theih bk harsatna min pe ngai lo va, chuvngin harsatna kan neihte hi su kiang trin chakna kan nei \heuh a ni an ti a. Harsatna tlnchhiatsan tum lova hmachhawntuten hnehna an chang \hn a ni. 42:9-naah hian Pathian chu ka lungpui a ti a. Pathian chu ka himna tihna a ni. Sam phuahtu hian Pathian hnnah thil zawh tr pahnih a nei a, chngte chu - 1) Engah nge min
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

46

theihnghilh le? tih leh, 2) Engah nge dotute hnehchhiahna avnga lungngaia ka awm \hin? tihte hi a ni. Lal Isua pawhin kraws-a an khenbeh lai khn, Engah nge min kalsan? tiin Pathian a zwt a ni. Tawrh lai hian kalsan, duh loh, theihnghilh nia inhriat a awl hle. Chutihlaiin mi \henkhatin kan chanchin eng eng emaw an lo sawi a, chngte chuan kan nat a tizual \hn. 42:10-ah hian dotuten an sawichhiat avng leh an hmuhsit avnga n a tih \hinzia kan hmu a. Diriam takin, Khawiah nge i Pathian le? an lo ti a ni. Hei hi tawrh har a ti a, Ka ruha khandaih awm ang mai a ni a ti hial a ni. Lal Isua pawh khn hetianga diriamna leh hmuhsitna hi khenbeha a awm lai khn a lo twk tawh a ni. 3) Chhanchhuak tra dlna (43:1-5): Sam 42-na hi Sam phuahtuin Temple a ngaihzia leh Temple-a Pathian biak a chkzia trlanna a ni a. Sam 43-na hi chu Pathian chhanchhuah dla a \awng\aina a ni thung. Temple-a hruai thlen a nih chuan maichm hmaah kalin, \ing\ang nn Pathian faka zai a tum thu kan hmu a ni (43:4). Pathian ngaihsak lo hnam (43:1b) - Sala hruaitute emaw Davida hmlmate emaw bum hmang leh mi dik lo a tihte hi an nih a rinawm. Aw, i ng leh i thutak chuan min hruai se, i tlng thianghlim leh i awmnate chu min hruai thleng rawh se (43:3) - Pathian awmna Jerusalem leh Temple niin a lang. Pathian maicham kianga kal (43:4) - Pathian maichm hmaa kal a, inthawina hlan chu a duh ber leh a hlimna ber a ni. Tlngkawmna Sam phuahtu hian Pathian a ngai a, temple pawh a ngai m m a ni. Harsatna a neih avngin Temple-ah a kal thei lo va, Temple-a Pathian a biak theih nn a harsatna la kiang trin
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

47

Pathian a dl a. Pathianin a harsatna a lk kiansak mai loh avngin a bei a dawng rum rum \hn. Beidawnna leh harsatna hnuaiah Pathian ring tlat trin a infuih a, beiseina nung nei turin a theihtawpin \an a la a ni. Sam phuahtu ang hian keini pawhin harsatna kan twk \hn. Kan harsatna la kiang trin Pathian kan dl \hn a; mahse, a chhnna kan hrethiam lo fo. Pathian chhnna hrethiam tr leh dawngsawng thiam tra kan inbuatsaih reng a \ul a ni. Sam phuahtu ang hian beiseina nung kan neih tlat a ngai a, kan nghah peih pawh a ngai bawk a ni. Khawdur phnah ni ng a awm \hn tih hi kan hriat reng a ngai a ni. Sawi ho trte 1. Sam phuahtu ang hian Pathian Biak In hi kan ngaina vein kan hria em? Engtin nge Pathian Biak In kan ngainat deuh deuh theih ang? Harsatna hnuaia beiseina neih a \ulzia sawi ni se. END NOTES 1. 2. 3. 4. Pathian Lehkhabu Thianghlim (The Bible Soceity of India, Mizo (Lushai) C.L. Re-edited 2005) p. 738 Ibid p. 576 Peter C. Craigie, Word Biblical Commentary, Vol.19. (Word Books Publisher, 1983) p. 264 H.C. Leupold, Exposition of the Psalms (OM Books, 2003) p. 336

2.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

48

5. 6. 7. 8. 9.

J. Clinton Mc Cann Jr, The New Interpreters Bible, Vol. IV (Abingdon Press, Nashvile, 1996) p. 852 Ibid p. 852 Word Biblical Commentary, Vol. 19 p. 325 Ibid Pathian Lehkhabu Thianghlim (The Mizo Society of India, Mizo (Lushai) C.L. Re-edited 2005) p. 738

10. Theodore Williams, God Alive, Studies in Psalm Vol I, GLS Press, Bombay, 1989, p. 164 11. Derek Kidner, The Tyndale Old Testament Commentaries, Psalm 1-72) p. 166 12. Ibid

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

49

Zirlai - 4 VENG HIM TRA DILNA

Chhiar tr : Sam 44:1-26 Hla Hruaitu tn; Kora fapate Fakna Hla. Maskil
dam laia i 44 Aw Pathian, hmasnga an kan bengin thiltihte kha Min thlahtuten min hrilh, kan hria. Nangin i kut ngeiin hnam tin chu i hnawt chhuak a, anni chu i phun ta thung a; Mi tin chu i tirethei a, anni chu i zr zautr ta thung a. 3 Ram hi luah tra anmahni khandaiha an lk a ni lo va, Anmahni bna inchhandam an ni hek lo; An chunga i lwm avngin I kut ding lam leh, i bn leh, i hml ngin a ni zwk. 4 Aw Pathian, nang chu ka Lal i ni; Jakoba chhanhim nn thu pe ang che. 5 Nangmah avngin min dotute chu kan si thlu ang a; I hming avngin min beitute chu kan chl nek ang. 6 Ka thal ngul hi ka ring dwn si lo va, Ka khandaih hian mi chhandam hek lo vang. 7 Mi dotute lakah chuan nangin min chhandam ta zwk a, Min hawtute chu i timualpho ta bawk. 8 Nilngin Pathian kan chhuang a, I hming chu kumkhuain kan fak bawk ang. (Selah) 9 Tnah erawh chuan nangin min thlauthla a, min tizak a; Kan sipaiho hnnah lah i chhuak ve ta ngai lo va. 10 Dotute lakah chuan min tlnchhiattr \hn a, Min hawtute chuan sum chu an duh duh an la \hn. 11 Berm talh tr angin min dah a,
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

50

Hnam tin zngah min tidarh bawk a. 12 I mite hi engmahlovah i hralh a, An man chu i hausakpui chuang si lo. 13 Nangin kan vla mite sawichhiatin min awmtr a, Kan dep vla mite hmuhsit leh nuihsanin min awmtr bawk a. 14 Nangin hnam tin zngah a chhe lam tehkhinnaah min awmtr a, Mi tin znga mite lu thinsanin min awmtr bawk a. 15 Ka zahna hi nilngin ka hmaah a awm \hn a, Ka mualphona hian mi khuh zo ta, 16 Sawihnwmtu leh sawichhetu aw avng leh, Hmlma leh phuba latu avngin. 17 Chng zawng zawng chu kan chungah a thleng a; Nimahsela, kan theihnghilh ngai lo chia, I thuthlungah hian a derin kan ti ngai hek lo. 18 Kan thinlung hi a hawi kr lo va, Kan ke pnte hian i kawng chu a pnsan ngai hek lo. 19 Nangin sihalte awmnaah min sawisak neka, Thihna daihlima min khuhna tr hian. 20 Kan Pathian hming kan theihnghilh emaw, Ram dang Pathian lama kan kutte kan phar emaw chuan, 21 Pathianin chu chu a zawng chhuak lo vang em ni? Thinlunga thurkte hi a hre reng si a. 22 A ni, nangmah avngin nilngin thahin kan awm \hn; Berm talh trte anga ngaih kan ni. 23 Aw Lalpa, harh ta che, engah nge i muthilh ni? Meng la, kumkhua chuan min thlauthla suh ang che. 24 Eng vngin nge i hmai i thupa, Kan hrehawmzia leh hnehchhiah kan tuarzia hi i theihnghilh \hn ni? 25 Kan nunna hi vaivut sinin a kn a; Kan pum lah leiah a bet tlat si a. 26 Min \anpui trin tho la, I ngilneihna avngin min tlan ang che.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

51

Thuvawn : Sam 44:5 Nangmah avngin min dotute chu kan si thlu ang a; I hming avngin min beitute chu kan chl nek ang.

Zir mite chuan Sam 42-na leh 43-na kha mi mal harsatna emaw mi mal \ah hla tiin an vuah a. Sam 44-na hi chu ram pum harsatna hla tiin emaw, ram pum \ah hla tiin emaw an vuah thung a ni. 1. Hla chanchin: Sam 44-na chungchngah hian sawi tr leh zir tr a awm nual a. A bu chhng thu kan luhchilh hmain, a phuahtu chungchng te, a phuah hun leh a bu chhnga mi mal \awngkam kan hmuhte sawi hmasak kan tum dwn a ni. (1) A phuahtu: Sam 42-na ang bawkin Sam 44-na pawh hi Hla hruaitu tn; Kora fapate Fakna Hla, Maskil tih a ni a. Bible lehlin tharah chuan Hla hruaitu tn, Kora pwlte hla fing tiin dah a ni thung. Kora fapate hian hla chi hrang hrang an siam a, chngte chu kan la zir zl dwn a ni. (2) A phuah hun: He Sam phuah hun hi hriat chian theih a ni lo va, hrilhfiahtuten ngaih dan hrang hrang an nei a, chngte chu lo sawi dwn ila (a) Derek Kidner-a chuan he Sam-ah hian hnam tin znga tihdarh an nih thu leh ram dang pathian biak chungchng sawi lan a nih avng hian Babulon sal tng chhuah hnu niin a ring. 1 (b) John Baigent (Zawn Baigen-a) chuan Babulon sal tn hma ram dang mite leh an \henawm ram, Amor ho te, Philistia leh hnam dangten an do \hin lai emaw, Josia thih hnua sawrkar nghet an neih theih loh lai huna vngtu sipai \ha pawh an neih loh lai emaw, Assuria lal Senakerib-an Jerusalem mipuite a vau lai emaw kha niin an ring 2 (2 Lal. 18:13-19:37).
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

52

(c) Peter Craigie (Peter Kreizi)-a chuan Jehosaphata leh Edom mite indo chungchng behchhana phuah a nih a ring thung3 (2 Chro. 20:1-30). (d) John Calvin-a leh hrilhfiahna siamtu tam tak chuan Makabia hun lai (B.C. 168165) vela Antiochus Epiphanes-an (Antiokas Epifanes-an) Temple a tihbawrhbn hun lai vl behchhana he Sam hi phuah a nih theih thu an sawi a.4 John Calvin-a phei chuan, Babulon sal tng chhuah hnu a\ang kha chuan Judate hi awpbettu nei lovin an awm ngai lo va. Chuvngin, sal tng chhuah hnu eng hun lai pawh kha a ni thei vek a ni 5 a ti zui nghe nghe. He Sam hi ram pum pui Pathian hnna an \awng\aina atn an hman \hin a ni a. Mipuiin emaw hnam pum aiawha \awng\aina hlntuin \awng\ai nn an hmang \hn a ni. He Sam-a harsatna a sawite hi tu hun lai emawa harsatna an tawh ang ngawta sawi dwn chuan hmehbel kim theih pawh a ni chiah lo va, chuvngin he Sam phuahtu hian a phuah hun lai leh a hun kal tawha an tawrhna zawng zawngte hre rengin a phuah a nih a rinawm. (3) Mi mal \awng\aina: He Sam hi ram pum pui \ah hla an tih znga mi a ni a; mahse, chng 4, 6 leh chng 15-ah hian mi mal \awngkam kan hmu a, he \awngkam hi ram leh hnam aiawha lalin Pathian hnna a dlna niin an ring a.6 Baigent-a (Baigen-a) chuan lal emaw sakhaw hruaitu, ram pum aiawha Pathian hmaa ding \awngkam a nih a ring thung.7 Sam buah hian he Sam ang hi hmuh tr a awm nual a. Mipuiin he Sam hi Pathian biak nn an hmang a nih pawhin ka lal ka thalngul tihte pawhin an hmang ve thei tho a ni. Ka tih leh kan tihte hi hman pawlh vek theih tho a nih avangin thil thar leh danglam bk anga ngaih tr a ni lo niin mi \henkhat chuan an ngai a ni.8 Pathian hnna an dil ber chu an harsatna a\anga chhanchhuah a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

53

(4) SELAH: Selah tih hi Sam buah hian vawi 71 a lang a. Mahse a awmzia hriat a ni lo. |henkhat chuan chawlh tr tihna emaw, rang taka rimawi tum tr tihna emaw niin an ring.9 2. Sam bihchianna: He Sam-ah hian thu hlwm hrang hrang a awm a, hlwm hrang hrang dah dn erawh chu a inang vek lo. Keini pawhin hlwm ngah kan \hen dwn a ni. (1) Pathian hnathawh thlir ltna (44:1-3): Deuteronomy buah chuan Pathianin Israel-te Aigupta bwih a\anga a hruai chhuah dn leh Pathianin Kanaan ram a pk dn an fate zirtr tra thu a pk thu kan hmu (Deut. 6:20-25). He an inzirtrna hi a hlawhtling hle a. An thlahtute chunga Pathian thiltihte chu an bengin an hre \hn a ni (44:1). Kanaan ram lo luah hmasatute chu Pathianin kut chak tak hmangin a hnawh chhuahsak a, an chhuahsan ramah chuan Israel-te chu a awmtr ta thung a (44:2). An hmlmate chu Pathianin a tihtlwmsak a, Israel-te chu a inzr zauhtr thung a ni. Israel-te hi grep nn tehkhin a ni \hn a, grep chu an phun \hn angin Pathian pawhin Israel-te chu Kanaan ramah a phun a ni. Kohhran pawh hi Pathian phun anga sawi \hin a ni. Chng 3-naah hian Pathianin ram a pk dn a sawi a. Ram chu khandaiha an lk a ni lo va, an chak avnga inhumhim an ni lo va, Pathianin a duhsak m avnga la an ni. I kut ding lam leh, i bn leh, i hml ngin... (44:3) Bible lehlin tharah chuan, I kut ding lam, i bn pharin i awmpui a, tiin a dah a. I hml ngin tih hi duhsak tia lehlin theih a nih avngin, I duhsak m avngin, tia dah a ni bawk. (2) Pathian chauh rin (44:4-8): Israel-te chuan an hnam Pathianin a hruai dnte ngun takin an thlr lt \hn. Pathianin a hruai tawh dnte chu an rinna tichak thar lehtu a ni a, an hun hman mk leh an hman leh zel tr atn a pawimawh hle a ni. Hun kal tawha an thiltih \hatte chhunzawm a, an thiltih sualte sim a, nun thara nun a pawimawh a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

54

44:4-a Aw Pathian nang chu ka lal i ni, titu hi Israel-te aiawha Pathian hma ding, an lal emaw an sakhaw hruaitu emaw a nih an ring. Pathian chu an dote hnehtrtu a ni tih an hre reng a ni. Pathian vngin an hmlmate an hneh a, an tudawl a. An rlthuam neih chhun, thal leh khandaihte avnga chhandam an ni lo va, Pathianin a chhandam zwk a ni. Ka thal ngul hi ka ring dwn si lo va (44:6) tih hian Pathian an rinzia a tilang. Mi hawtute i timualpho ta bawk a (44:7) tih hian an hmlmate Pathianin a tihtlwm chianzia a tilang a ni. Pathian chu anmahni chhanhimtu leh an dote hnehsaktu a nih avngin an chawimawi a (44:8). Nilngin Pathian kan chhuang a tih hi Ni tin Pathian kan chawimawi a, tiin Bible lehlin tharah dah a ni. Ni tina an chawimawi Pathian chu kumkhuain an fak dwn a ni. (3) Hnam dangte hnehchhiahna (44:9-16): Kan zir tawhah khn Pathianin an hmlmate a hnehsak dn leh a chhanhim dn kan hmu a. Kan zir leh tr chngte erawh hi chuan Pathianin a hawisan avnga hrehawm an tihzia leh an hmlmaten an hneha, an tihtlawm dn a trlang a ni. Tn hma chuan Pathianin a hruai a, indonate a hnehsak \hn. Tnah erawh chuan Pathianin a hawisan a, hneha awmin an mualpho va, an sipai rualte zngah a tel ve ta lo va. An tlnchhia a, an tlnchhiatsan an ro leh sumte chu an hmlmaten an duh duh an lksak ta a ni (44:10). Salah an man a, engmah ti thei lovin, berm talh tr ang maiin an dah a, hnam tin zngah an tidarh bawk a ni (44:11). Pathian chuan a mite chu an hmlmate hnnah a hralh ang hialin a sawi a. A hralh tlwm m avngin a hausak phah chuang si lo (44:12). Hetiang taka an tlwm avng hian an hmlmate chuan an hmusitin an diriam a, an nuihzat bawk a ni (44:13).
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

55

Tnah chuan an hmlmaten nuihza siam nan an hmang a, an l an thin khum a (44:14). An hmlmate chuan mualpho takin an siam a, an zak a, an kn reng mai a ni. 44:15-na hi Bible kan hman lai leh lehlin thara an lehlin dn a inang lo va. Lehlin tharah chuan Ka tih hi Kan tih a ni. Bible kan hman laiah chuan, Ka zahna hi nilngin ka hmaah a awm \hn a, Ka mualphona hian min khuh zo ta, tih a ni a. Lehlin tharah chuan, Ni tin mualpho takin kan awm \hn a, zakin kan kn reng mai a ni, tih a ni. Sp \awng Bible bu hrang hrangte chuan Ka tih hi an hmang deuh vek a ni. Hnam dangte hnehchhiahna chungchng kan zir hian Israel-ten harsatna an tawh dn min hriattr a. Tn hma chuan Pathian hruaina avngin hnehna an chang \hn a, an hlimin an lwm m m \hn a ni. Tnah erawh chuan Pathianin a kalsan a, tihtlwmin an awm a, hrehawm an ti m m a ni. An tlwmna hian an nun pum pui a fan chhuak a, beidawnnain an khat a ni ber mai. Kidner-a chuan, Inrin twkna an neih ve zawng zawngte an hloh vek a, mite diriam leh nuihzat mai mai niin an inhria a, hnehin an awm tih mai hian a sawi chhuak zo lo va, an nun pum pui a fan chhuak vek a ni10 a ti hial a ni. (4) Pathian rin tlatna (44:17-22): Israel-te chu an hmlmaten nasa taka hnehin tiduhdah hle mah sela Pathian chhanchhuahna an la beisei tlat a ni. A thim zwnga thlr lovin a ng zwngin an thlr lui hrm hrm a ni. Pathian chuan hawisanin, an hmlmaten hnehin diriam hle \hn mah se, Pathian chu an theihnghilh ngai lo va, kan hawisan ngai lo che a, i thuthlung pawh kan bawhchhe ngai lo an ti lui tlat a ni. Pathian thu zwm a, a kawng ata png bo lova an awm chung hian Pathian chuan sihalte chnna ram, ram hnuai leh thim zngah a dah lui tlat niin an hria a, hrehawm an ti hle a ni (44:19).
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

56

Pathian chuan engkim a hre vek a, an ngaihtuah \hinte pawh a hre vek a, ram dang Pathian an biak leh biak loh chungchngte pawh a hre vek si a (44:20). Heti chunga harsatna an chunga lo thleng hi hriatthiam harsa an ti a, Pathian an chhuahchhl a ni ber mai. (5) |anpui tra Pathian ngenna (44:23-26): Israel-te chuan harsatna an tawh a\anga chhanchhuak trin nasa takin Pathian an ko va. Pathian an koh dn pawh hi a mak hle mai. Aw Lalpa, harh ta che, engah nge i muthilh ni? Meng la, kumkhua chuan min thlauthla suh ang che, an ti hial a ni (44:23). Muhl ang hiala an sawi hi Pathian kan rin dan nn chuan a inang lo hle a ni. Pathian chuan an hrehawmna leh hnuaichhiah an nihte chu a hre duh lo va, hawisan lui tlat angin an ngai a (44:24). |awng\aiin leiah an bawkkhup a (44:25) thawh zai pawh an rl hlei thei lo a ni. Pathian chu a ngilneihna avnga lo tho chhuak a, \anpui ngei trin tih takzetin an dl a ni (44:26). Beidawng lova Pathian hnna an \awng\ai lui zel hi an fakawm hle a ni. Tlngkawmna Juda-te chuan an t leh fate hnnah Aigupta ram a\anga Pathianin a hruai chhuah dn te, Kanaan rama a hruai luh dnte an zirtr \hn a. An kt chi hrang hrangte pawh hi hetianga an inzirtr theih nn Pathianin a siamsak a ni. Hetiang taka an inzirtr avng hian ram hmangaihna leh Pathian \ih a pawimawhziate an hriatthiam phah niin a lang. A chngin hmlmaten an hneh a, an bei a dawng fo \hn. Mahse beiseina nei trin an inzirtr zel a, hei hian nasa takin rah \ha a chhuah bawk a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

57

Sawi ho tr 1. 2. Israel-te angin engtin nge kan ram hi Pathian min pk a nihzia kan t leh fate hnnah nasa lehzuala kan zirtr ang? Ram hi Pathian ta a nihzia hriatnain ram enkawl dnah hmasawnna min neihtr thei ang em? END NOTES 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Derek Kidner, Tyndale Old Testament Commentaries, Psalms 1-72 (Leicester, Inter-Varsity Press 1973) p. 168 F.F. Bruce, The New International Bible Commentary, (Zondervan Publishing House, Grand Rapids, 1979) p. 585 Peter C. Craigie, Word Biblical Commentary, (Word Books Publisher, 1983) p. 332 H.D.M. Spence & Joseph S. Exell, The Pulpit Commentary (Hendrickson Publishers) p. 341 The New Interpreters Bible Volume IV (Abingdon Press, 1996) p. 856 Word Biblical Commentary Vol 19 p. 332 leh The New International Bible Commentary, p. 856 The New International Bible Commentary, p. 585 H.C. Leupold, Exposition of the Psalms (O.M.Books Secunderabad, 2003) p. 345 Selah: Selah hi Hebrai \awng chuan Sela tih a ni a. Hebrai thumal \obul pakhat sll a\anga lo kal a nih chuan aw tih sn tr tihna a emaw a ni a, slh a\anga lo kal a nih chuan hmai lei sia kn tur tihna emaw a ni thung a. Mi \henkhat chuan Selah tih awmna apiangah chuan Chatuanin tia au
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

58

rual tr tihnaah an ngai. Hetiang hi a nih avngin a awmzia tak hriat theih a ni lo (Revd Chuau\huama, Zo\awng Bible Dictionary, 2011 p. 1006) Selah tih hi Sam-ah hian vawi 71 a lang a, Habakuka buah hian vawi thum a lang bawk a ni. Sawifiah dn tlnglwn berah chuan he Hebrai thumal Shelah hi chwl tihna nia sawi a ni. Hla sak laia han chawlh deuh detna tr niin a lang. Thlamuang tak leh \awng\aina rilru pu chunga chawlhna tr niin an ngai. Delitzsch-a chuan hla tlar pawimawh zual lai bk a pawimawhzia tr lan nna hla satuin a sak zawh chiaha zai chawlh zawka, rimawi erawh chhunzawm riai riai tr niin a ngai. 10. The Tyndale Old Testament Commentaries, Psalm 172 p. 169

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

59

Zirlai - 5 LAL NUPUI NEIH HLA


Chhiar tr : Sam 45:1-17 Hla Hruaitu tn; Sosanim-a sak tr; Kora fapate Fakna Hla. Maskil. Hmangaihna Hla
liam zawih zawih 45 Ka thinlung hi thil \hain aka thil phuah chua;ka sawi Lalber chungchng thua dwn e; Ka lei hi lehkha ziak thiam tak kawlawm a ni. 2 Mihring fate ai hian i hml a \ha zwk a; Khawngaihna hi i hmuiah leih a ni; Chuvngin, Pathianin kumkhua atn mal a swm che a ni. 3 Aw, mi chak, i khandaih chu i kwngah vawng rawh, I ropuina leh i mawina nn. 4 Thutak leh thuhnuairawlhna leh felna avngin, I mawina inbelin hmuingl takin sakawr chunga chuangin kal zl ang che; Tichuan, i kut ding lamin thil rpthlk takte a zirtr dwn che nia. 5 I thal chu a zum a, Lalber dotute thinlungah chuan a br reng a; Mi tin chu i hnuaiah an tlu \hn. 6 Aw Pathian, i lal\hutphah chu chatuanin a awm tr a ni; Thlei bk neih lohna lal tiang chu i ram lal tiang chu a ni. 7 Felna chu i ngaina a, suahsualna chu i huat kha; Chuvngin, Pathian, i Pathian chuan, i \hiante aia nasain hlimna hriak a thih tk che hi. 8 I silhfn zawng zawng chu murra rim te, aloe rim te, thakthng rim te a nam rum rum a;
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

60

Sainghova siam lal intea \ing\ang chi hrang hrang ri lo chhuakte chuan a tihlim che a nih hi. 9 I hmeichhe \hate zngah chuan lalho fanute an tel ve a; I ding lamah chuan Ophir rangkachaka incheiin lalnu chu a ding a. 10 Aw ka fanu, ngaithla la, ngaihtuah la, beng chhi rawh; I mite leh i pa ina mite chu theihnghilh rawh; 11 Chutichuan, lalberin i hml \ha tak hi a duh dwn nia; Ani chu i Lalpa a ni si a; tichuan, amah chu chibai bk \hn ang che. 12 Tura fanu chu thilpk kengin chutah chuan a awm ang a; Mi znga hausate ngei chuan i khawngaihna an ngn ang. 13 Lal in chhnga lal fanu chu a ropui vl vek a; A silhfn chu rangkachaka zeh mawi a ni. 14 Puan \hui mawi sinin lalber hnnah an hruai ang a; Amah zuitu, a \hian nulahote chu I hnnah an hruai ang. 15 Lwm tak leh hlim takin an hruai ang a; Lalber inah chuan an lt ang. 16 I pate aiah i fate an awm ang a, Anni chu lei chung zawng zawngah hian mi lianah i siam ang. 17 I hming hi chhuan zawng zawngah hian hriat reng trin ka siam ang a; Tichuan, mi tinin kumkhaw tlaitluanin lwm thu an hrilh ang che. Thuvawn : Sam 45:6-7 Aw Pathian, i lal\hutphah chu chatuanin a awm tr a ni; Thlei bk neih lohna lal tiang chu i ram lal tiang chu a ni. Felna chu i ngaina a, suahsualna chu i huat kha; Chuvngin, Pathian, i Pathian chuan, i \hiante aia nasain hlimna hriak a thih tk che hi.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

61

Pathian ngaia \awng\aina tih leh vnghim tra dilna tihte kan zir tawh a. Tnah chuan lal nupui neihna hla kan zir dwn a ni. 1. Hla chanchin: Sam 45-na hi Bible letlingtute chuan Lal nupui neih hla tiin thupuiah an dah hlawm a. A thu kalhmang hi Hla Thlankhwm (Hla chhuanvwr) nn a inang hle a. Kan Bible hman laiah hian Maskil : Hmangaihna Hla tiin dah tel a ni a. Kan Bible lehlin tharah chuan Hla fing : Hmangaihna Hla tiin dah a ni. Kan sawi tawh ang khn Maskil tih chu Hla fing, Zirtr nei hla tihna a ni. Hla \henkhat ang bawkin Sam 45-na hi eng vnga Bible-a telh ve nge an nih? tih hi zawhna pakhat chu a ni. Bible pum pui kan neih tirh khn khawchhak lam pa pakhat chuan Hla thlankhwm kha a pawtthla niin Rev. Lalswma chuan a sawi.1 Mahse, tnah chuan Mizo zngah hrethiam lo kan awm tawh lo niin a lang. Kan Pathian biak inkhwm hla buah pawh inneih hla \ha tak tak kan nei a, kan \angkaipui hle. Kan Kristian hla bu-a telh a nih hi tumahin harsatna kan nei lo niin a lang. Sam bua lal nupui neih hla lo tel hi, Juda-te pawhin an hrethiam ve tho niin a lang. Sam 45-na hi Israel leh Judai rama lalten ro an rl lai a\ang tawh khn lal nupui neih niah leh hun pawimawh dangah pawh an lo hmang tawh \hn niin a lang. He hla hi lal leh a nupui chawimawina leh fuihna hla a ni a, lal chu huaisen tak leh dik taka rorel tura an fuihna te, a lal ram chu chatuana awm tr a nih thu hrilhnate a ni. Tin, lalnu pawh a pasal hnna inpumpk a, a nu leh a pa leh a laichnte leh a ram pawh theihnghilh daih tra fuihnate a ni a. An fate pawh ram rorltu an la nih tr thu sawinate pawh a awm. He hlain lal mawhphurhna leh nihna tr a sawite hi Juda lal emaw Israel lal tumahin an nei famkim lo va. Chuvngin Messia sawina niin an ngai a. Messia hla an ti bawk \hn a ni. Pathian leh Juda-te inlaichnna emaw, Isua Krista leh a Kohhran inlaichnna ang pawhin an sawi bawk \hn a ni.2
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

62

Sam 45-na hi hla a ni a, a phuahtu hian hla thu mawi tak tak hmangin lal leh a nupui chungchng a sawi a. Hng hla thua hmante hi lal pakhat chungchnga bel kim tum tlat tr pawh a niin a lang lo. Pathian leh a mi Juda-te emaw Isua Krista leh a kohhran inlaichnna anga hman theih a nih rualin lal leh a nupui chungchng hla a ni ber a. Nupa nun hlutzia pawh kan zir chhuak thei bawk a ni. 2. Hla phuahtu leh a phuah hun: He hla hi Kora fapate fakna hla emaw Kora fakna hla tia dah a ni a. Kora pwlte chu Temple zaipwl, mawi taka Pathian fak hla satute an ni. He hla hi anniho phuah nia rin theih a ni. He hla phuah hun hi hriat a harsa hle a ni. Hrilhfiahtu \henkhat chuan Ahaba leh Jezebeli te inneih (1 Lal. 16:13) emaw, Jehua nupui neih emaw Jeroboama II-na nupui neih denchhena phuah a nih an ring a. Solomonan Aigupta lal fanu a neih (1 Lal. 3:1) emaw, Jehorama nupui neih (2 Lal. 8:16) emaw pawh a ni thei thovah an ngai bawk a. Tin, lal nupui hi Aigupta lal fanu emaw, Tura ram lal fanu emaw a nih an ring bawk. 3 He hla phuah hun lai tak hi hriat chian theih ni lo mah se, Juda ram leh Israel rama lalten ro an rl laia phuah chu ni ngeiin a lang. 3. Hla sak dn tr kaihhruaina: He Sam hi hla hruaitu tn : Sosanim a sak tr tih a ni a, Bible lehlin tharah chuan Lili pr thlka sak tr tih a ni thung. Lili pr tih leh Sosanim tih chu a inang a nih thu a hnuai lam (Foot note)-ah ziak a ni.4 Hla hruaituin \ha taka hla a hruai theih nna kaihhruaina a ni ber awm e. Lili pr thlka sak tr tih hi Sam 60, 69 leh 80-ah te hian kan hmu bawk a. A sak dn tr kaihhruaina ni mah se, tnah chuan tumahin an hrethiam tawh lo a ni. |henkhat chuan a thlk emaw, rimawi tum dn tr kaihhruaina emaw niin an ring a. Rimawi tum dn a zira sak tr emaw, sawi rual tr emaw a ni
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

63

mai thei.5 Lili hi pangpr serh anga an neih a ni. Temple-a hulhliap ban lu bwr te, hmr lama dr ban lu bwk leh tuizmte chu lili pr anga siam a ni (1 Lal. 7:19, 22, 26). Hmangaihna leh chi thlah malswmna angah an ngai bawk. 4. Hla bihchianna: Sam 45-na hi hmun liah a \hen theih a ni, hetiangin (1) Hla hawnna (45:1): He hla hi lal inneihna hla a ni a. A phuahtu hian he chngah hian a phuah dn a sawi a. A sawi dn chuan a rilrua thu lo langte chu lehkha ziaktute an rilrua thu lo lang an ziak zung zung ang hian a sawi zung zung mai a ni. Kan hla phuahtu \henkhatte pawh hian hetianga hla an phuah dnte an sawi ve a ni. An thinlungah hla thu a lo lang a, an ziak nghal zung zung mai a ni awm e. Tin, a \hente chuan a thlk tr nn lam Pathianin a pe niin an sawi. (2) Lal fakna (45:2-9): He thu hlwmah hian lal fakna chi hrang hrang kan hmu a ni. Lal chu a hml a \ha a, a \awngkam pawh a duhawm hle a ni (45:2). Mihring fate aia hml\ha tih hi Bible lehlin tharah chuan Mi azawngah i hml a \ha ber e tiin lehlin a ni. |henkhat chuan mihring fate aia hml\ha chu Messia emaw Isua Krista emaw niah an ngai a. Sp \awng Bible lehlin hrang tam berte pawhin Bible lehlin thar ang deuh hian an letling hlawm a ni. Lal chu mi chak leh huaisen tia koh a ni a, ropui leh mawi taka inthuam tra hrilh a ni (45:3). Thutak leh dikna \ana, thuhnuairawlh taka awm a, sakawr chunga chuanga kal chhuak a, mite hneh zl tra hrilh a ni (45:4). I kut ding lamin thil rpthlk takte a zirtr dwn che nia tih hi Bible lehlin tharah chuan, I chaknain hneh zl ang che, tiin dah a ni. A rldote chu Pathianin a hnehtr dwn a, a kut dinglama a thal hmang chuan hmlma a bei ang a, a hneh dwn a ni (45:5).
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

64

A mite chungah dik tak leh fel takin ro a rl ang a, thlei bk neih lohna lal tiang chu a ram lal tiang a ni (45:6). Felna a ngaina a, sual erawh a haw thung (45:7). Aw Pathian i lal\hutphah chu chatuanin a awm tr a ni (45:6) tih hi Bible lehlin hrang hrang letlingtute dah dn a inang lo. Bible lehlin tharah chuan, Pathian pk che i lalna chu i nei reng ang, tia lehlin a ni a. Aw pathian, i lal\hutthleng chu Pathian lal \hutthleng a ni a, kumkhuain a awm reng ang, tia lehlin theih a ni bawk. He Sam hi Pathian leh a mi Israel-te inneihna leh Isua Krista leh a kohhranhote inneihna, inlaichnna anga sawi a nih chuan Bible lehlin kan hman lai lehlin dn hi a dik a. Lal leh a nupui inneihna pangngai anga lehlin a nih chuan Bible lehlin thar kan neih hi a dik tho a ni. Israel-te chuan lal hi Pathian aiawhtu niin an ngai bawk \hn a ni. Dikna a ngainat a, sual a huat avngin Pathianin lal atn a thlang a. Lal dangte aiin a hlim zwk bawk a ni (45:7). Hlimna hriak thih tih hi Pathian hriatpui tlk hlimna, A lwmna chu LALPA dnah a ni zwk a (Sam 1:2) tih ang kha a ni. Pathian duh dna, dik tak leh fel taka ro a rl avngin a hlim a ni. Lal chu nupui nei tura buatsaih a ni ta. A silhfn inbelte chu a rimtui hle a, mura6, aloe7 leh thakthng rim a nam rum rum mai a ni. In ropui tak, saingho anga vr vuh mai a nei a. Rimawi tumtuten rimawiin an awi reng bawk a, a hlim hle a ni (45:8). Thakthng hi chu kan ramah pawh a awm a, a rimtui dn pawh kan hre mai awm e. Israel-te chuan biak bk leh a chhnga bungrua tihthianghlim nn an hmang \hn a ni (Exod. 30:22-28). Sainghova siam lal in tih hi Samaria khua lal in hmingthang tak sawina niin \henkhat chuan an ring. Lal inneih buatsaihtu leh lawmpuitute zngah lal fanute an tel thu leh a ding lamah lalnu an dintir thu a sawi a (45:9). Lalnu chu ophir rangkachak hmangin a inchei nghe nghe a ni. Ophir
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

65

rangkachak hi rangkachak \ha berte znga mi a ni a, miten an ngaihlu hle a ni. (3) Lal fanu fuihna (45:10-15): Lal chu innei trin a inpeih tawh a, lal nupui tr chu hla phuahtu hian a fuih zui leh ta a ni. Lalnu chu a nu leh a pa, a leh nau te, a \hen leh rual leh a khua leh tuite theihnghilh a, lal tna inpe pumhlum trin a fuih a (45:10). Lal tna a inpk pumhlum chuan lalin a lo duhin, hml\ha a tiin a duh m m dwn a ni (45:11). Sari chuan a pasal Abrahama chu, Ka lalpa tiin a ko va, a thu a awih m m a (I Pet. 3:6). Chutiang bawkin lalnu chuan a pasal chu lalpa tiin a ko tr a ni. Lal a zaha a chawimawina chuan rah \ha a chhuah dwn a ni. Lalnu hi Tura ram lal fanu emaw Aigupta ram lal fanu emaw a ni mai thei. A nu leh a pa, a leh a nau, a khua leh tuite theihnghilh \hak khawpa lal tna a inpkna chu malswmin a awm a. Tura lal fanute chuan thil \ha tak takte an pe a. Tin, mi hausate pawhin a khawngaihna an la ngn dwn a ni (45:12). Hla phuahtu chuan lalnu chu a fak thiamin lal in chhnga a \hu chu ropui a ti hle a, a silhfnte chu mawi a ti hle bawk a (45:13). Tnah chuan innei trin lal hnnah an hruai ta a, amah zuitu nulahote nn chuan lal inah an hruai a (45:14), hlim tak leh lwm takin lal inah chuan an lawi lt ta a ni (45:15). (4) Hla khrna (45:16-17): Sam 45:16,17-te hi lal chungchng sawina a ni leh ta. A hla hi lal nupui neih chungchngah a twp mai lo va, an chhngkaw lo kal zel tr a sawi zawm ta zl a ni. An thlahtute lo thin, mual lo liam ta pawh ni se, an hmun ruak chu a faten an rochung dwn a, a fate chu mi lian niin an ram rorltu an la ni dwn a ni. Chhuan lo kal zlah pawh a hming chu hriat reng a ni ang a, miten a thiltih \hat avng te,
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

66

dikna leh felna hmanga a rorlte chu an hre reng ang a, an fak kumkhua dwn a ni (45:16-17). Tlngkawmna He Sam hi lal nupui neih chungchng sawina a ni a. Lal inneih leh an inneih champhaah te an sain, an hmang \angkai hle a ni. Pathian leh a mite inlaichnna chungchng ang pawhin a sawi theih a. Tin, Isua Krista leh a kohhranhote inlaichnna ang pawhin a hrilhfiah theih bawk. Dik tak leh fel taka rorl \hnte chu Pathianin mal a swm a. An fate pawhin rorlna lal\hutthleng an chang zui zl \hn a ni. Pathian \ih a, dik tak leh fel taka awm tlat \hnte pawh Pathianin a hruai zl \hn a, malswmna a vr \hn a ni. Kohhrante pawh hian Pathian kan \ih a, sualna hneh tra \an kan lk zl chuan Pathian ram a zau zl dwn a. Khawvl zawng zawng hi kan Lalpa leh a Krista lalna ram a lo ni dwn a ni. Sawi ho trte 1. 2. Dik tak leh fel taka rorl pawimawhzia sawi ni se. Nupa inhmangaih leh inzah tawn a pawimawhzia sawi ni bawk se. END NOTES 1. Rev. Lalsawma, Thuthlung Hlui Hrilhfiahna, Sam Bu khatna (1- 41) Hla thlankhawmte, Thufingte (Synod Printing Press, Aizawl, 1973) p. 77 G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol 8 The Psalm (Hendrickson Publishers) p. 350

2.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

67

3.

John W. Baigent, New International Bible Commentary, Vol IV (Zondervan Publishing House Grand Rapids, 1979) p. 586 Pathian Lehkhabu Thianghlim (The Bible Society of India, Mizo (Lushai) C.L. Re edited 2005) p. 761 Peter C. Craigie, Word Biblical Commentary, Vol 19 (Word Books Publishers, Texas, 1983) p. 336 Mura hi Arabia thlalra thing chi khat Commiphore an tih hnai a\anga lk a ni a. A rim a tui hle. Lal Isua pian khn khawchhak mi fingten Lal Isua chibai bk nn an pe a. Tin, a thih pawh khn a ruang tuamna krah an dah bawk a ni (The New Bible Dictionary, p.856). Aloe pawh hi thing chi khat, Aquilaruim agaloochum an tih a\anga siam a ni a, thawmhnaw leh khum tihrimtui nn an hmang \hn (The New Bible Dictionary, p.26).

4. 5. 6.

7.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

68

Zirlai - 6 KAN HNNA PATHIAN AWM


Chhiar tr : Sam 46 :1-11 Hla Hruaitu tn; Kora fapate Fakna Hla; Alamoth-a sak tr. Hla

46 Pathian chu kan inhumhimna leh kan chakna, Mangan laia \anpui vartu hnai reng a ni.
Chuvngin, leilung hi lo danglamin, Tlngte hi tuifinriat chhng daihah insawn mah sela, kan hlau lo vang; 3 A tuite chu ri hum humin phl bulh bulh mah sela, A fwn nasat avngin tlngte hi nghng dur dur mah sela, kan hlau chuang hek lo vang. (Selah) 4 Lui pakhat a awm a, chumi pngte chuan Pathian khawpui chu a tilwm \hn, Chungnungbera awmna hmun thianghlim chu. 5 Pathian chu a lai takah a awm a, a nghng lo vang a; Pathianin khawfngchah hunah chuan a \anpui ang. 6 Hnam tin an ri hum hum a, ramte chu a nghng a; Ani chuan a aw a chhuah a, leilung hi a lo tui zo ta a. 7 Sipaihote Lalpa chu kan hnnah a awm a; Jakoba Pathian chu kan kulhbng sng a ni. (Selah) 8 Hawh u, Lalpa thiltihte hi en rawh u, Leilunga thil a tihchhiatziate hi. 9 Ani chuan indonate chu kwlkil thlengin a tireh \hn a; Thal ngul chu a titliak a, fei chu a st bung \hn a; Tawlailrte chu meiah a rawh ral \hn. 10 Ngawi ula, Pathian ka ni tih hi hre rawh u: Hnam tin zngah chawimawiin ka awm ang a, leiah hian chawimawiin ka awm ang.
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

69

Sipaihote Lalpa chu kan hnnah a awm a; Jakoba Pathian chu kan kulhbng sng a ni. (Selah)
11

Thuvawn : Sam 46 :11 Sipaihote Lalpa chu kan hnnah a awm a; Jakoba Pathian chu kan kulhbng sng a ni.

Sam 46-na hi kan hriat chian leh kan ngainat tak hla a ni, chhiar a hlawhin, sawi zin pwl tak a ni hial wm e. Harsatna leh manganna kan tawh chnga thlamuanna min petu leh chakna thar min siamsaktu a ni. He Sam hi Martin Luther-a pawh khan a duh hle a. Kohhran siam\hat hna a thawh lai leh harsatna tam tak a tawh lai pawha chakna pe \hintute znga mi a ni. A hla hmingthang tak, Kan Pathian kulhpui nghet a ni, tih pawh hi he Sam behchhana a phuah niin an sawia,1 a ropui hle a ni. 1. Hla chanchin: Bible kan hman laiah hian a thupuiah Pathian kan hnna awm tih a ni a. Bible lehlin thar pawh hian he thu hmang tho hian, Kan hnnah Pathian a awm tiin a dah a ni. Hei hi zirlai thupui atn kan hmang ve nghal a ni. Isua Krista chu Imanuela tih a ni a (Mat. 1:23), a awmzia chu Kan hnna Pathian awm, tihna a ni a, harsatna leh manganna hnuaiah pawh Pathian chu kan inhumhimna a nih thu he Sam hian a sawi a ni. Sam 46-na hi Zion hla an tihte znga mi a ni.2 Hun hnuhnung Hla tiin a \hen chuan an vuah bawk.3 Zion hla tia an phuah chhan ber chu Sam-ah hian Pathian khawpui, Pathian chnna hmun chungchng a sawi vng a ni. Pathian khawpui chu Zion tlng, Jerusalem khawpui, Temple awmna a ni a. A laiah Pathian a awm avngin chhiatna leh harsatna krah a nghng ve dwn lo a ni (46:5).

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

70

Kan sawi tawh angin he Sam hi Hun hnuhnung Sam (Eschatological Psalm) tiin an vuah bawk a. Hetianga an vuah chhan ber chu Pathianin indona a tihreh thu a awm vng a ni. Pathian chuan indona hriamhrei chi hrang hrang, thal te, fei te, tawlailrte a tihchhiat thu kan hmuh vng a ni (46:9). Isaia leh zawlnei dangten Messia lal ramah chuan remna a awm tr thu an sawi a. Indona hriamhreite hlral a ni dwn a ni (Isa. 9:5). Hng zwlneite thusawi ang hi he Sam-ah hian kan hmu a; chuvngin hun hnuhnung Sam tiin an sawi a ni. He Sam-ah hian chhiatna rpthlk tak tak chi hnih kan hmu a, chngte chu lirnghng leh tuilian avnga chhiatna (46:2-3) leh indona leh tualchhng (ramchhng) buaina avnga harsatna chungchng a ni (46:6). Hng chhiatna leh harsatna lo thleng laka kan him theihna chu Pathian a ni a. Ani chu mangan lai pawha \anpuitu hnai reng a ni. Kulhbng sng, a mite himna hmun a nih thu hi trlan a duh leh a thupui ber a ni. 2. He hla phuahtu: He Sam hi a phuahtu tak hriat a ni tawh lo. Kora fapate fakna hla emaw Kora pwlte fakna hla emaw tia dah a ni a. Kora pwlte znga mi tuten emaw an phuah a nih a rinawm. 3. Hla sak dn tr: Hla sak dn tr kaihhruaina kan hmuh dn chuan Alamoth-a sak tr tih a ni a. Bible lehlin tharah chuan Hmeichhe rual aw (Soprano)-a sak tr tih a ni thung. Alamoth hi nula (Young women) tihna a ni.4 Hmeichhiate sak tr tihna a ni mai thei e. 4. Hla phuah hun: He hla hi engtik hun laia phuah nge tih hi hriat a har khawp mai. Baigent-a (Bai-gen-a) chuan Jehosaphata lal laia Moab leh Amon-hoten Judai ram beih an tum hun lai (2 Chro. 20:1-30) emaw Hezekia hun laia Assuria lalin Jerusalem lk a tum hun lai vla phuah a nih a rin thu a sawi a (2 Lal. 18:1-19:37).5 Mahse, he Sam-ah hian lirnghng leh
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

71

tuilian avnga chhiatna chungchng kan hmu a. Indona leh tualchhng buaina chungchngte (45:6) hmu tel tho mah ila, hng thil thleng hmehbela a phuah a nih chu a rinawm vak lo a ni. Gunkel-a chuan Hun hnuhnung Sam-te hi zwlneiten hun hnuhnung thu an zirtrna ng a\anga an phuah niin a hria a. Messia lalram lo thlen huna thil lo thleng tr - remna leh muanna chungchng hmuh tr he Sam-ah hian a awm a. Chuvngin Thuthlung Hlui hun twp dwn lama phuah a nih a ring thung a ni.6 Israel-te hian lalte hun a\angin harsatna tam tak an twk \hn a, hnam dangin an rn fo \hn a ni. Hnam dangte a\anga harsatna an tawh mai bkah anmahni nunah pawh harsatna tam tak an twk bawk \hn. A chng chuan Pathian rin harsa an ti a, hnam dang pathiante pawh an be hial \hn a ni. Hetiang hi an nun dn a nih avngin he Sam hi an tn a pawimawh hle a. Engtik laia phuah nge a nih hre thei lo mah ila, Pathian lama an rinna tichaktu \ha tak a ni. He hla hi mi mal hla a ni lo va, a huhova Pathian biakna atna an hman \hin a ni. A huho hla a ni tih kan hriat theihna chhan chu hla phuahtu hian Ka tih hmang lovin Kan tih a hmang \hn a. Hei hian a huho hla a ni tih a tilang a ni. 5. Hla bih chianna: He hla hi hlwm thumah \hen a ni a. A hlwm tin twpah hian SELAH tih dah vek a ni. Kan zirlaiah hian a thu hlwm awmsa hi kan zui dwn lo va, a thu hlwm hrangte la chhuakin, hlwm rukah \henin kan zir dwn a ni. (1) Kan inhumhimna Pathian (46:1): He chng hi hla pum pui hawnna a nih rualin, a pum pui khaikhwmtu pawh a ni bawk. He chngah hian Pathian nihna pathum a trlang a, chngte chu (a) Pathian chu kan inhumhimna a ni (b) Kan chakna a ni (c) |anpui vartu hnai reng a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

72

Bible letlingtu hrang hrangte chuan Mizo \awnga lehlin ang hian an letling deuh vek a. Pathian chu kan inhumhimna leh kan chakna tih hi, Pathian chu kan inhumhimna leh kan invn himna, ti pawhin a lehlin theih niin an sawi.7 Hetih rual hian Kan chakna tih pawhin a lehlin theih tho va, Kan chakna tih hi Bible letlingtu tam zwk chuan an hmang duh zwk niin a lang. Tin, Mangan laia \anpui vartu hnai reng tih pawh hi \anpui ziahtu hnai reng tih pawhin a lehlin theih a. |anpui vartu hnai reng tih ai hian \anpui ziahtu tih hi a thlamuanthlk zaw mah a ni. (2) Chhiatna rpthlk lo thleng mah se (46:2-3): Sam phuahtu chuan, Pathian chu kan inhumhimna leh kan chakna, mangan laia \anpui vartu hnai reng a nih avngin leilung hi lo danglamin tlngte hi tuifinriat thk laiah pil daih mah se, kan hlau lo vang, tiin a sawi a. Tin, Tuite lo lianin, ri hum humin phul bulh bulh mah sela, tuifwnte chuan tlngte hi tinghng dur dur mah sela, kan hlau chuang hek lo vang, tiin a sawi bawk a ni. Chhiatna rpthlk a sawi pakhat hi lirnghng avnga lo thleng thei a ni. Lirnghng nasa tak avng chuan tlngte hi tuifinriat chhngah a insawn thei a, tuifinriat hnuaia leite pawh tuifinriat pwnah invawrh chhuakin tlngahte pawh a siam thei a ni. Tin, lirnghngin tuifwn nasa (Tsunami) a siam dn pawh kan hria a, thil a tihchhiat nasat theihzia pawh kan hre chiang a ni. Heng thilte hi lo thleng mah se, Pathian chu kan inhumhimna leh \anpuitu hnai reng a nih avngin kan hlau lo vang, tiin Sam ziaktu hian a sawi a ni. (3) Pathian khawpui a nghng lo vang (46:4-5): Sam phuahtu chuan khawvla chhhiatna rpthlk ber chungchng a sawi tawh a, tnah chuan himna hmun, Pathian khawpui chanchin a sawi leh ta a ni. Juda-te chuan Pathian khawpui chu Zion tlng, Jerusalem khawpui niin an hria a. Hrilhfiahtu tam tak pawhin he hla hi Zion
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

73

hla tiin an vuah tih kan sawi tawh kha. He khawpui hi buaina leh harsatnate chuan rawn nuai ve \hn mah se, Pathian chu a lai takah a awm avngin a nghng ve dwn lo a ni, tiin a sawi a ni. Jerusalem hian hmlmate beih a twk fo \hn a. Assuria lal Senakeriba chuan nasa taka Pathian sawichhe chungin a vau va. Mahse, Pathianin a hmlmate a hnehsak a, a sipai tam tak an thih phah a ni (2 Lal. 18:1-19:37). Pathian khawpui tihlimtu lui pakhat a awm a. Chu lui leh a pngte chuan Pathian khawpui chu a tilwm \hn. Ezekiela chuan Temple a\anga lui luang chhuak chungchng a sawi a (Ezek. 47:1-2). Chu lui chu a luanna rama mite tn malswmna a ni. Johana pawhin Bermno lal\hutphah a\anga lui lo luang chhuak thu a sawi bawk (Thup. 22:1-2). Leupold-a (Leupawl-a) chuan Pathian khawpui tilwmtu lui chu Jerusalem Temple niin a sawi a.7 Carleton-a thung chuan lui pakhat tih hi Thlarau Thianghlim niin a sawi a.8 Mipuite chunga Thlarau Thianghlim leih buak kha Kristiante tn chuan a pawimawh m m a. Krista thisen pawh Kalvari lui tiin hla siamtuin a sawi a. Chu lui fma ka inbual chuan ka sual a tlngfai ang, a ti a ni. (4) Hnamte buaina leh chhanhimna kulhbng (46 : 611): He lai chngahte hian chhiatna rpthlk, lirnghng leh tuilianin a thlen ni lo, indona leh harsatna avnga hnam hrang hrang leh ram hrang hranga a thlen thu kan hmu. Sipai hote LALPA an hnna a awm thu leh Jakoba Pathian chu an kulhbng sng a nih thu kan hmu bawk a ni. Hnam tin an ri hum hum a (46:6) - Hrilhfiahtu \henkhat chuan hnam dangten Pathian khawpui, Jerusalem an beih chungchng sawina niin an ngai a.9 Sam phuahtu hian Isaia 17:12-14 emaw Ezekiela 38-39, Goga leh Magoga chungchng hre reng chunga a phuah a nih an ring nghe nghe a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

74

He lai chng hi hnam hrang hrangten Jerusalem an beih chungchng ngaihbel theih a nih laiin khawvl hnam hrang hrang leh ram hrang hrangte chungchng sawina ang pawhin a ngaih theih tho a ni. Indona avng leh harsatna chi hrang hrang avngin ram tin an ri hum hum a, mahni twkah buaina an nei \heuh a. Chuvngin he chng hi kan tnlai khawvl nn pawh a inhmeh hle tho a ni. Ramte chu a nghng a (46:6b) - Sp \awng Bible pakhat chuan, Lal ramte chu a tlu chhia a, tiin a letling a.10 Hei hian ramah harsatna a thlen nasatzia a sawi chiang zwk nghe nghe a ni. Indona leh tualchhng buaina avnga ram a nghn chungchng hi sawi tr a awm nual wm e. Juda-te pawh hnehin an awm a, Babulon salah an tng a. Babulon sal tngte chhuah hnuah pawh ram dangte awpbehin an awm zui zl a ni. Sipaihote LALPA chu kan hnnah a awm (46:7) - He chng hi he Sam thupui ber a ni a, a thunawn a ni bawk. Kan Bible lehlin tharah hian, Engkim LALPAN min awmpui a, tia dah a ni a. Sp \awng Bible lehlin tam zwkah chuan, The Lord of Hosts (Yahweh sebaot) tia dah a ni a. A awmzia chu Pathian chu englai pawha a mite chhandamtu leh vnghimtu tihna a ni.11 Mizo \awng Bible lehlin thar ang deuh hian sp \awng Bible lehlin lr tak pakhat chuan a letling ve a ni.12 He chng hian a sawi lan duh ber chu Pathian kan hnnah a awm tih hi a ni. Jakoba Pathian tih hian an thlahtu Jakoba a\ang tawha an Pathian, an pi leh pute Pathian a nih thu a trlang a. An pi leh pute a\anga Pathian, anmahni vnghimtu leh chhandamtu, an kulhbng sng a ni. Khaikhwmna: He Sam hi a \ha hle a, zir chhuah tr tam tak a awm a ni. Hngte hi hre reng ila

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

75

(1) Pathian chu kan inhumhimna leh kan chakna a ni a, mangan laia \anpui vartu hnai reng a ni. (2) Chhiatna leh harsatna chi hrang hrang kan chungah a lo thleng thei, mahse kan hlau tr a ni lo. Pathian kan hnnah a awm reng a ni. (3) Jerusalem chu Pathian khawpui a ni a, Pathian chnna hmun a ni. Kohhran pawh hi Pathian khawpui a ni a, a laiah Pathian a awm tlat avngin tihchhiat theih a ni lo va, ni tin a pung deuh deuh zl a ni. (4) Indona leh chhiatna rpthlk tak lo thleng \hnte hi Pathianin tihtwp a duh a, keini hi a hnathawhpui trin min duh a ni. 5) Pathian chu lei leh vn Lalber a ni. Amah chu biak a, chawimawi tr a ni.

Sawi ho trte 1. Indona leh chhiatna rpthlk tak tak lo thleng \hnte hi Pathian thil tih a nih theih laiin mihringte sual vnga lo thlenga nih theih dan sawi ni se. Kohhran hi Pathian chnna, Pathian khawpui niin kan hre takzet em? Khawtlng leh ram tna Kohhran pawimawhna engte nge? END NOTES 1. 2. Theodore Williams, God Alive, Studies in Psalms Vol. 1 (Outreach Publications, Bangalore, 1989) p. 169 Roland E Murphy, The Gift of the Psalm (Hendrickson Publishers, 2007) p. 94
www.mizoramsynod.org

2.

SAM II & III (42 - 89)

76

3. 4. 5. 6. 7.

Hermann Gunkel, The Psalm, A Form - Critical Introduction (Fortress Press, Philadelphia, 1967) p. 342 Peter C. Craigie, Word Biblical Commentary, Vol. 19 (Word Books Publishers, Texas, 1983) p. 342 Word Biblical Commentary, p. 342 The Psalm, A Form - Critical Introduction, p.31 Pathian Lehkhabu Thianghlim (The Bible Society of India, Mizo (Lushai) C.L. Re-edited p. 762 foot note en rawh H.C. Leupold, Exposition of the Psalms (O.M. Books Secunderabad, 2003) p. 365 John Eaton, The Psalm, A Historical and Spiritual Commentary with an Introduction and New Translation (MPG Books Ltd, Cornwall, 2005) p. 191

8. 9.

10. Holy Bible New International Version (NIV) (International Bible Society, Colorado,1984) p. 885 11. G.T. Manless, The New Bible Dictionary (Inter Varsity Press, 1970) p. 480 12. New International Version (NIV)-ah chuan The LORD Almighty is with us tih a ni a. Lalpa engkim titheia chu kan hnnah a awm tiin a lehlin theih ang. Tin, World Bible Translation, Inc hovin Bible an lehlin : Easy-to-Read version ah chuan The Lord All Powerful is with us tiin an letling a. Lalpa thuneitu sng ber chu kan hnnah a awm tihna a ni thei ang.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

77

Zirlai - 7 LALBER FAKIN ZAI RAWH U


Chhiar tr : Sam 47 :1-9 Hla Hruaitu tn; Kora fapate Fakna Hla
kut bng 47 Aw, mi tinrngte u, inhnnah auula; u. Hlimna awin Pathian rawh Lalpa Chungnungbera chu a hlauhawm si a; Lei chung zawng zawnga Lal ropui tak a ni. 3 Ani chuan mi tin chu kan hnuaiah a tudawl ang a, Hnam tin chu kan ke hnuaiah a tudawl bawk ang. 4 Ani chuan kan ro luah tr chu min thlansak ang, A hmangaih Jakoba chhuan ber ram chu. (Selah) 5 Pathian chu au thwm nn a chho va, Lalpa chu tawtawrwt ri nn a chho ta e, 6 Pathian fakin zai ula, fakin zai rawh u; Kan Lalber fakin zai ula, fakin zai rawh u. 7 Pathian chu khawvl zawng zawng Lal a ni si a; Hre thiama fakin zai rawh u. 8 Pathian chu hnam tin chungah lalah a \hu a; Pathian chu a lal\hutphah thianghlimah chuan a \hu a. 9 Abrahama Pathian mite ni trin, Mi tin znga mi liante chu an awm khwm a; Leilung phawte chu Pathian ta a ni si a; Ani chu nasa taka chawimawiin a awm.
2

Thuvawn : Sam 47:6-7 Pathian fakin zai ula, fakin zai rawh u; Kan Lalber fakin zai ula, fakin zai rawh u.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

78

Pathian chu khawvl zawng zawng Lal a ni si a; Hre thiama fakin zai rawh u.

He hla hi Kora fapate fakna hla tih a ni a. A phuah hun hi hriat theih a ni lo. |henkhat chuan Assuria lal Senakerib-an a sipai hote a tr a, Rabsuke-a hmanga lal Hezekia an vau lai a, Pathianin Israel-te a chhanchhuah dn hre reng chunga phuah a nih an ring a.1 Hrilhfiahna bu siamtu tam ber chuan a phuahtu emaw a phuah hun emaw hi an chhui lo hrim hrim a ni. 1. Hla chanchin: He Sam hi Pathian fak tra mite swmna hla a ni a. Pathian chu Israel-te Pathian chauh ni lovin, khawvla awm zawng zawngte Pathian a ni a, chuvngin mi zawng zawng Pathian fak turin a swm a ni. He hla hi Pathian Lalbera siamna hla (Enthronement Psalm) an tihte znga mi a ni a.2 Pathian Lalbera siamna hla dangte chu Sam 93, 96, 97, 98, leh 99-te hi an ni a. An thuchah ken leh an zirtr dn pawh a inang hle a ni. He hla hi kawng thumin a zir theih a ni (1) Israel-te hnam chanchina thil thleng tawh hmehbel tuma zirna (Historical Interpretation): He zirna hian a tum ber chu Sam phuahtuin a sawite hi Israel hnam chanchina thil thleng tawh nna hmehbel tuma zir a ni. Sam 47-na hi Bible lehlin \henkhatah chuan hun kal tawha thil thleng anga lehlin a ni a, kan Bible lehlin tharah pawh hian hun kal tawh angin lehlin a ni. Kan Bible hman tlanglwn ber leh Sp \awng Bible \henkhatah chuan hun lo la thleng tr anga dah a ni thung.3 Hetianga lehlin a inan lohna chhan ber chu Hebrai \awnga thiltih sawina (verb) hi hun kal tawh leh hun lo la awm tr anga lehlin theih ve ve a nih vng a ni. Hetiang hi a nih avngin Bible letlingtute chuan dik leh \ha zwk nia an hriat angin an letling mai niin a lang.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

79

(2) Messia lal ram lo thleng tr beiseina anga zirna (Eschatological Interpretation): Kan sawi tawh angin Bible kan hman laiah hian hun lo la thleng tr anga lehlin a ni a. Chng thumna an lehlin dn chuan, Ani chuan mi tin chu kan hnuaiah a tudawl ang a, hnam tin chu kan ke hnuaiah a tudawl bawk ang, tiin an letling a ni. He lehlin dn hi chuan he Sam-a thil sawite hi engtikah emaw a lo la thleng dwn tihna a ni. (3) Pathian biakna hla pangngai anga zirna (Cultic Interpretation): He Sam hi Israel-ten Temple-a Pathian an biakna hla (Cultic Song) an tih znga mi a ni a. Pathian chu Lalber a nihzia nemnghehna hla a ni a, Temple-a Pathian an biakna leh ktnaahte Pathian fak leh chawimawi nn an hmang \hn a ni. Pathian thu thiam tak pakhat Mowinckel-a (Mo-in-kel-a) chuan Israel-ten kum thar kta Pathian an chawimawina hla niin a hria a.4 Weiser-a (Uai-ser-a) ve thung chuan Thuthlung kta an hman \hin niin a sawi ve thung.5 Mahse, kum thar kt emaw, thuthlung kt emaw Israel-ten an hman thu Bible-ah kan hmu lo. Israel-ten kt an hman hian hlimhlawp bwl nn an hmang liam mai mai lo va, Pathianin an hnam a hruai dn leh an hmlmate a hnehsak dnte an inzirtr a, Pathian chu an chnna tr ram petu a nihzia te, khawvl zawng zawnga lal a nihzia te leh Pathianin Mosia hmanga dn a pkte an inzirtr thar leh \hn a ni. Sam 47-na hi Thuthlung Thar hunah miten an duhin an ngaina hle a. Pathian biak inkhwmnaah te pawh an chhiar zin pwl tak a ni. Kohhran hmasate chuan Isua Vn lwn Ni (Asscension Day)-ah he hla hi an chhiar \hn a, Pathian chu au thwm nn a chho va, LALPA chu tawtawrwt ri nen a chho ta e, (47:5) tihte nn pawh hian a inhmeh hle a ni. He Sam hi a zir dn kawng thum kan trlan tkte hmanga zir theih a ni a. Mahse, zir dn kawng thum la khwma thlir hi a \ha ber mai thei a ni. Hetianga kan zir chuan Pathian chu
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

80

khawvla lalber leh roreltu, hun kal tawh, kal mek leh lo la awm tra lalber a nih thu kan zir chhuak thei dawn a ni. Israel-te Pathian biak nn \angkai taka an lo hmang tawh \hn angin, tnah leh nakinah pawh \angkai taka hman theih a ni tih kan zir chhuak thei dwn a ni. 2. Hla bihchianna: Kan sawi tawh angin he Sam hi Pathian, Lalber leh Chungnungber, khawvla rorltu fak tura swmna hla a ni. Hlwm hnihah \hen a ni a, a \hen hran nan Selah dah a ni. Kan sawi tawh angin Mizo \awng Bible lehlin thar leh Sp \awng Bible lehlin \henkhatah chuan an dah tawh lo a ni. He Sam hi hlwm hnihah \hen ni mah se, a thute hi chi hrang hrangin a \hen leh theih a ni, hetiangin (1) Pathian fak tra swmna (47:1): He chng hi Pathian fak tra khawvla mi zawng zawng swmna a ni. Pathian chu kut bng leh auva fak tr niin a sawi. Kut ben hi hlimna leh lwmna entrna a ni a. Mi deusawh leh tihel nn kut hi an bng vak lo. Assuria lal chu hnam dangte hneh a, rwng taka sawisa \hn a nih avngin a nat laiin kut an ben khum a (Nah. 3:19). Pathian chu khawvla lalber leh rorltu a nih avnga hlim taka kut bng trin a swm thung a ni. Au rawh u tih pawh hi hlimna avnga au tura swmna a ni. Mihringte hian au chhan chi hnih kan nei a. Pakhat chu natna leh harsatna avng te, thinrimna leh natna avngtein kan au \hn. A pahnihna chu kan hlima kan lwm avngtein kan au bawk \hn. He Sam phuahtu hi chuan Pathian fak leh chawimawi a, hlim taka kut bng a, au trin mite a swm a ni. Hetianga swmna hi Sam dangah pawh kan hmu a ni (Sam 66:1; 81:2; 95:1-2; 98:4,6; 100:1). (2) Pathian nihna (47:2): He chngah hian Pathian nihna chi thum kan hmu a, chngte chu

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

81

(a) Pathian chu Chungnungber a ni - Pathian dang zawng zawngte aia chungnung leh ropui a ni a, chuvngin zaha, chawimawi tr a ni. (b) Pathian hlauhawm a ni - Pathian hlauhawm a nih thu hi Bible chng dangah pawh kan hmu \hn (Deut. 7:21; Sam 68:35; 76:7). Pathian hmanruate hi mihringte tn a hlauhawm fo \hin avngin Pathian hlauhawm tiin an sawi \hin niin a lang. (c) Pathian chu lei chung zawng zawnga Lal ropui tak a ni - Pathian nihna dang leh chu Lal ropui tak tih hi a ni. Pathian ropuina chu khawvl zawng zawng leh a chhnga rorltu a nihna hi a ni a. Ni thla leh arsite pawh a zra nna nei ve chauh an ni. Chuvngin Pathian chu biak tr a ni a, faka chawimawi tr a ni. (3) Pathian kan fak chhan trte (47:3-4) (a) Hmlmate tudawla an hnuaia dahtu a nih avngin (47:3a) (b) Hnam tin tudawla an ke hnuaia dahtu a nih avngin (47:3b) (c) An roluah tr ram thlansaktu a nih avngin (47:4a) (4) A hmun thianghlimah Pathian a chho (47:5): A hmun thianghlimah Pathian a chhoh thu lo lang thut mai hi a mak ang reng hle mai. |henkhat chuan he Sam hi Pathian Lalbera \huttrna ni, kum thar kta an hman tra phuah niin an rin phah a ni.6 Juda-te chuan indonaa hnehna an chanin Pathian hnehsak niin an hria a, an lwm m m \hn. A chng chuan indona a\anga an hwnin Temple-ah an lt nghl a, tawtawrwt te drbenthek te, \ing\ang leh rimawi chi hrang hrangte nn Pathian fakin an zai a, an lm bawk \hin (2 Sam. 6:15; 2 Lal. 11:14; 1 Chro. 13:8; 16:42; 2 Chro. 5:12; 7:6; 20:28; 29:27; Ezra 3:10; Neh.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

82

12:35). Pathian chu a mite chhanhim trin a lo chhuk a, chhandamna hna a thawh zawh hnu chuan vnah a lal\hutthlengah \hu trin a chho leh \hn niin an ngai a ni.7 Chuvngin Sam phuahtu hian Pathian chu ropui taka a lal\hutthlenga chho angin a sawi niin a lang. Kan sawi tawh angin he Sam hi an ktnaahte an hmang \hin a. Bwkte kt an hman zawh dwn niah te chuan ropui takin Pathian an chawimawi \hn a ni. Pathian bwm Jerusalem-a an lakluh ni khn Davida kha a hlim hle a, nasa takin a lm a ni. Kha thil kha hre rengin, Temple panin kawng an zawh a, Pathian bwm (Thuthlung bwm) pawh an zwn \hn a ni wm e. Temple-a bwm an lkluh laia tawtawrwt hma, an au dur dur laite hre rengin he chng hi an phuah niin a lang. (5) Pathian fak tra swmna (47:6): He chngah hian Pathian fak tra swmna kan hmu leh a ni. Chng khatnaah khn kutbng leh auva Pathian fak trin mi zawng zawng a swm a. Tnah hian zaia Pathian fak trin uar takin mi a swm a ni. Pathian chu kan Lalber a ni a, chuvngin amah chu fak tr a ni. (6) Pathian chu khawvla Lalber a nih avnga fak tra mite swmna (47:7-9): He chngahte hian Pathian nihna hrang hrang kan hmu leh a, chngte chu i) ii) Pathian chu khawvl zawng zawng Lal a ni Pathian chu hnam tin chungah Lalah a \hu

iii) Pathian chu a lal\hutthlng thianghlimah a \hu (47:7-8) Heng thute hian Pathian nihna a tilang a, chuvngin a nihnate hre thiama fak trin mite a swm a ni. Abrahama Pathian mite (47:9) - Pathian mite tihna mai niin a lang. Mi tin znga mi lian pungkhwmte tih pawh hi Pathian mite sawina tho niin a lang bawk. Tin, leilung phaw a tih pawh hi hng mi liante sawina tho hi a nih a rinawm.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

83

Hng mi lian leh mi ropui a tihte hi Pathian mite an ni a. An Pathian hmaah, a lal\hutthlng hmaah an pungkhwm a ni. Hng mi liante hi an pawimawh hle a, ram leh hnam vnghimtute an ni. Pathian chu hng mi liante Pathian hi a ni a, lei chunga Lalber a ni. Chuvngin Pathian chu ropui taka chawimawi tr a ni. He lai chng hi hun kal tawh anga hrilhfiah tiharsatu a ni a. Messia lalram lo thleng tr thlr chunga phuah a nih tirinawmtu pawh a ni nghe nghe. Messia lalram khawvla a lo thlen hunah chuan mi zawng zawng a hmaah knin, chibai an la bk dwn a ni. Tlngkawmna He Sam a\ang hian zir chhuah tr tam tak a awm a ni. Chng zngah chuan hngte hi trlang ila (1) Pathian chu hun kal tawha Pathian a ni a, tna Pathian a ni bawk a, hun lo la kal trah pawh Pathian a ni. (2) Pathian chu lei leh vn Lalber a ni a, amah chu a hlauhawm a, \ih chunga biak leh chawimawi tr a ni. (3) Pathian chu chnna tr ram min petu a ni a, Jakoban an ram a ngaihlu a, a chhuang angin keini pawhin kan ram, Pathianin min pk hi kan ngaihluin kan duat m m tr a ni. (4) Pathian hmaah mi liante an pungkhwm angin Pathian rorlna hmaah mi tinte kan la ding vek dwn a ni. Thiam kan chan theih nn Pathian chu Lalbera kan neih a ngai a ni. Sawi ho tr Pathian hi Lalber niin kan hre tak meuh em? Lalber a nih angin kan zahin kan chawimawi twkin kan hria em?

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

84

END NOTES 1. 2. 3. A.P. Carleton, How Shall I Study the Psalms? (The Christian Literature Society, Madras, 1959) p. 57 John W Baigent, New International Bible Commentary (Zondervan Publishing House, Grand Rapids, 1979) p. 588 King James Version (KJV)-ah thil lo thleng tr anga lehlin a ni a, Revised Standard Version-ah (RSV) leh New International Version (NIV)-ah chuan hun kal tawh anga lehlin a ni thung. New International Bible Commentary, p. 553 Peter C. Craigie, Word Biblical Commentary, Vol. 19 (Word Books Publishers, Texas, 1983) p. 347 New International Bible Commentary, p. 553 The Pulpit Commentary, Vol-8. p. 365

4. 5. 6. 7.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

85

Zirlai - 8 ZION PATHIAN KHAWPUI


Chhiar tr : Sam 48:1-14 Hla; Kora fapate Fakna Hla
Lalpa chu a ropui a, nasa taka fak tr a ni, Kan Pathian khawpuiah, a tlng thianghlimah chuan. 2 A snziaa mawi tak, khawvl zawng zawng hlimna chu, Zion tlng chu a ni, hmr lam panga Lal ropui tak khawpui chu. 3 A lal inahte chuan Pathianin kulhbng sng a nih a inhriattr a. 4 Ngai teh, lalte chu an inpun khwm a, An lo kal a. 5 An hmu a; tichuan, mak an ti a; An mangang a, an kal bo ta thuai a. 6 Chutah chuan khurhnain a man a, Hmeichhe nau vei natna angin a man bawk a. 7 Khawchhak thlin Tarsis lawng liante chu i tichhe \hn a. 8 Sipaihote Lalpa khawpuiah, kan Pathian khawpuiah chuan, Benga kan hriat ang ngeiin kan hmu ta: Pathianin chu khawpui chu kumkhua atn a tinghet ang. (Selah) 9 Aw Pathian, i biak in chhngrilah chuan I ngilneihzia hi kan ngaihtuah tawh. 10 Aw Pathian, i hming ang ngeiin i fakna chu kwlkil thlengin a awm a; I kut ding lam chu felnain a khat a ni.
www.mizoramsynod.org

48

SAM II & III (42 - 89)


11

86

I rorlnate avngin Zion tlng chu lwm takin awm sela, Juda fanute chu hlim takin awm rawh se. 12 Zion chu vlin kal hual ula; a rlvn in sngte pawh chhiar rawh u. 13 A kulhte chu chhinchhiah ngun ula, A lal inte chu ngaihtuah rawh u; |hangthar lo awm lehte hnnah in hrilh theih nn. 14 He Pathian hi kumkhaw tlaitluana kan Pathian a ni dwn si a: Thih thleng pawha min hruaitu a ni ang. Thuvawn : Sam 48:12-13 Zion chu vlin kal hual ula; a rlvn in sngte pawh chhiar rawh u. A kulhte chu chhinchhiah ngun ula, A lal inte chu ngaihtuah rawh u; |hangthar lo awm lehte hnnah in hrilh theih nn.

A hmaa kan zir tawh ang bawkin he Sam hi Kora fapate fakna Hla tih a ni a. A phuahtu leh a phuah hun hi hriat chian fak theih a ni lo. Sam 46-na leh 47-na te ang bawkin Zion hla tih a ni a.1 Jerusalem khawpui Pathianin a humhim avnga Pathian fakna hla a ni ber a. Tin, Zion tlng, Jerusalem chu Pathian chnna hmun a nih avngin a fak a, a mawizia thute pawh a sawi lang a ni. Kristiante tn chuan kohhran hi Pathian khawpui a ni a, Pathian chnna hmun a ni. Sam phuahtuin Zion tlng Jerusalem chu mawi a ti a, a fak ang hian kohhran hi mawi kan tiin kan fak ve thei em le? Uluk takin he Sam hi zir i tum \heuh ang u. 1. Hla chanchin: He Sam hi kan zir tawh ang bawkin Israel-ten Pathian fak leh chawimawi nn an hmang \hn a. Kum thar kt an hman laia Jerusalem Temple panna kawnga an hla sak \hin leh Pathian biakna hun dangah pawh \angkai taka an hman \hin a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

87

He Sam hi Jerusalem khawpui leh a chhnga Temple fakna mai ni lovin, Pathianin hmlmate laka a humhim dn trlanna a ni a (48:4-7). Pathian khawpui tihchhiat tuma beitute chu tute nge ni ang tih thuah hian ngaih dn pahnih a awm. A pakhatna chu Assuria lalin Jerusalem lk tuma a vau vak \uma Pathianin a humhim dn chungchng kha a ni a (2 Lal. 19:20-37).2 Mahse he Sam-a kan hmuh dn chuan lal pakhat mai ni lovin, lal eng emaw zat intiam rual niin a lang (48:4). Chuvangin Assuria lalin Jerusalem lk tuma a beih kha chu ni lo deuhvin a lang. Israel-te hmlma, Jerusalem beih tumtu dang chu Amor lal leh Edom lal intiam rualin Jehosaphata rorl laia beih an tumna kha a ni (2 Chro. 20:1-28). Beih an tum tih a hriatin Jehosaphata khan a hlau m m mai a. Temple-ah kalin nasa takin a \awng\ai a. Tin, Juda mipuite pawhin chaw an nghei a, Pathian hnnah an \awng\ai bawk a ni. An hmlmate chuan Jerusalem kulh an thleng pha lo va, mahse kulh lan theihna Tekoa khua chu an thleng hman a ni.3 Israel lal Jehosaphata leh Israel mipuite \awng\aina Pathianin a chhng a, anmahni leh anmahni an inbei a, an intihlum vek mai a. Tln chhuak pakhat mah an awm lo niin sawi a ni (2 Chro. 20:24). Pathianin an hmlmate a hnehsak avng chuan an lawm m m a, Pathian an fak a. Khua an thlen dwn chuan \ing\ang te, perhkhuangte leh tawtawrwtte hm chungin Temple an pan a. Tin, Israel-te hmlma Pathianin a sawisak dn chu an chhehvela hnamten an lo hriatin Pathian chu an hlau a ni (2 Chro. 20:28-28). 2. Hla bihchianna: He Sam hi a buah hlwm hnihin \hen mah se, a bihchiannaah hi chuan hlwm rukah kan \hen dwn a ni. (1) Zion-ah Pathian chu fak tr a ni (48:1): Juda-te chuan Jerusalem-ah ngei Pathian biak tr niin an ngai a (Joh. 4:19). He Sam phuahtu pawh hian Pathian chu a tlng thianghlim Jerusalem-ah ngei nasa taka fak tr niin a sawi. Lal Isua hunlai
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

88

thleng pawhin he ngaih dn hi a la awm a. Samari hmeichhia chuan, ...nangni zawngin Mihringin Pathian chibai an bkna hmun tr chu Jerusalem khuaah a awm in ti \hn, (Joh. 4:20) tiin Isua hnnah a sawi a. Isua erawh chuan, He tlngah kher lo pawh, Jerusalem khuaah kher lo pawh Pa chibai in bk hun a thleng dwn ta, (Joh. 4:21) tiin a chhng a ni. (2) Zion tlng fakna (48:2-3): Zion tlnga Pathian be tra lo kalte chuan rlkhat a\angin Jerusalem khawpui leh a chhnga Temple chu an thlr a, mawi an ti m m \hn a. An ram timawitu niin an hria a. An lal inte chuan Pathianin a awmpuizia tilangin an hria a. Kanaan mite Pathian khawpui BaalZephon khua ang mai niin an hria a. Pathian Lal ropui tak khawpui a ni a, a chhnga chng Pathian chu humhimtu a ni nghal bawk a ni. Hmr lampanga lal ropui tak khawpui chu (48:2b) Hmr lampanga lal ropui tak khawpui chu Zephon khua a ni. Jordan rla khaw pakhat Gad ram chhnga mi a ni (Jos. 13:27). He khua hi Kanaan mite Pathian Baal-Zephon biakna hmun pawimawh a ni a.4 Sam phuahtu hian Zion tlng sawi mawi nn a hmang a ni. (3) Hmlmaten Zion tlng an beih thu (48:4-8) - He lai chngah hian hmlmaten Jerusalem an beih thu kan hmu a. An hmlmate chu Amor leh Edom Lalte an ni. An hmlmate chu an lo kal a, Jerusalem khawpui an hmuh chuan mak an ti a, an mangang a, an kal bo ta thuai a. Mahse khawchhak thlipuiin Tarsis lawng a nuai chhe vek angin tihchhiat vekin an lo awm ta a ni. Khawchhak thli tih leh Tarsis tih awmzia hi kan thlir zui leh dwn a ni. (a) Khawchhak thl: He thl hi a chng chuan thlalr a\anga thlipui tiin an sawi \hn a (Job. 1:19; Jer. 4:11; 13:24). Thli chak tak a ni a, nasa takin thil a tichhe thei. Arabia thlalr ram lum a\anga lo thawk a ni a, vaivutte pawh a chhm lng
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

89

nasa hle \hn a, tawrh hrehawm tak a ni. Khawchhak thl (Sirocco) tiin sawi a ni bawk \hin.5 (b) Tarsis: Tarsis hi a awmna lai hriat a ni lo va. Khawthlang lam hmun hla tak, Bible hun laia khawvl an hriat twp bera hmun pakhat a ni wm e.6 (4) Hnehna avnga Pathian fakna (48:9-11): Pathian chuan an hmlmate chu a hnehsak a, Tarsis lawng khawchhak thlipuiin a nuai a, a tichhe vek angin tihchhiat an lo ni ta a. An hmlmate an tlwm tk avngin an lwm m m a, an rldo haw pawh kawtchhuah a\angin rimawi nn Pathian fakin khawpuiah an lt a, Temple-ah lt nghalin Pathian fakin nasa takin an zai a ni (c.f. 2 Chro. 20:27-28). An chunga Pathian \hatzia leh ngilneihziate chu an sawi ning thei lo va, an sawi an sawi \hn a ni (48:9). Juda-te hmlma chunga Pathian thiltih chu mi dangte pawhin an lo hre zl a, ram tinah a lo thang ta a (cf. 2 Chro. 20:29). Israel-te tna Pathian hnathawh miin an hriat chuan an hlauva, Pathian chu an fak a, an chawimawi bawk a ni (48:10). Hla siamtu chuan Pathian rorl dn chu mak a ti a. Davidan, LALPA rorlnate chu a tak a, a fel vl vek a ni (Sam 19:9) a tih ang maiin Pathian rorl dnte chu dik a ti a ni. Pathian dik leh \ha, ngilnei leh zaidam, hmlmate hnehsaktu an neih avngin mipuite chu hlim taka awm a, Pathian fak trin a duh a ni (48:11). (5) Zion khawpui hre chiang tra fuihna (48:12-13): He Sam phuahtu hian mipuite chu Jerusalem khawpui kal hual a, kulh chunga ralvn bk an siamte hrechiang a, kulh bangte pawh ngun taka en a, chiang taka hre trin a duh a. Jerusalem kawtthlrte fanga, lal inte pawh chiang taka hre trin a duh a ni. He hla phuahtuin Jerusalem kawtthlrte chiang taka hre tra a duhna chhan ber chu \hangthar lo la awm zl trte hnna chiang taka an hrilh chhwn theih a duh vng a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

90

(6) Pathianin a awmpui zl dwn (48:14): Sam ziaktu chuan Pathian chu kumkhuaa an Pathian a nih tr thu leh hruaitu a nih zl tr thuin a tlng a kwm a, a thlamuanthlak hle a ni. Pathian chu tna an Pathian mai a ni lo va, an thlahtute a\anga an Pathian leh hun lo kal trah pawh an Pathian a nih zl tr thu a sawi a ni. Chu Pathian chuan an pi leh pute hunlai a\angin a lo hruai chhuak tawh a, an hmlmate lakah pawh a lo chhandam tawh \hn a ni. Tnah pawh a hruai mk a, hun lo kal trah pawh a hruai zl dwn a ni. Tlngkawmna Juda-te chuan Jerusalem-ah Pathian an be \hn a. An Pathian biakna hmun a nih avngin an ngaina a, ropui an ti bawk. He khawpui hi hmlmaten tihchhiat tumin bei mah se Pathianin a humhim \hn. Mak taka Pathianin a humhim dnte chu hnam dangte pawhin an hria a, an hlau \hn. Pathian chhandamna chu anmahni pawhin mak an ti a, an sawi an sawi \hn a ni. Pathianin a chhandam dnte leh Jerusalem khawpui chanchinte chu \hangthar lo la awm trte hnnah hrilh zl tr a ni a. Chuvngin uluk takin an zir tr a ni. Pathian chu an hnam hruaitu a ni a, a hruai zl dwn a ni. Juda-te ang bawkin Pathian khawpui, kohhran hi kan hriat chian a pawimawh a. Hmlmaten tihchhiat tumin bei \hn mah se, Pathianin a humhim tlat \hn. Kohhran neitu Isua Krista leh a kohhran hi kan hriat chian a \l a, \hangtharte hnna hrilh chhwng zl tr kan nih avngin uluk takin kan zir tr a ni. Sawi ho trte 1. Juda-te hian Jerusalemah chauh Pathian awma an rin avng hi em ni ang Pathian duh loh zwnga an awm \hin? Hmun
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

91

tina awm leh khawi hmun pawha awm tih hi hria se an \hat phah deuhvin kan ring em? 2. Pathian thu hi mi dangte hnna hrilh chhwn zl tr a nih avngin Pathian leh a kohhran hriat chian a pawimawhzia sawi ni bawk se. END NOTES 1. 2. 3. 4. 5. 6. Peter C. Craigie, Word Biblical Commentary, Vol. 19 (Word Books Publishers, Texas, 1983) p. 352 John W. Baigent, New International Bible Commentary (Zondervan Publishing House, Grand Rapids, 1979) p. 588 G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol. 8 (Hendrickson, Publishers, Massachusetts) p. 372 Revd Chuau\huama, Zo\awng Bible Dictionary 2011, p. 795 leh 1222 Ibid Tarsis : Tarsis hi a awmna lai hriat a ni tawh lo va. Khawthlang lam hmun hla tak, Bible hun laia khawvl an hriat twp ber hmun pakhat a ni wm e. Mi \henkhat chuan England sawina a nih an ring a, mi dangin Spain rama Tartessus sawina a nih an ring a, mi dang leh chuan Tuipui Sen kam vla awm emaw, Africa khawmualpui emaw a awm a nih an ring. Tarsis a\ang hian Israel-ten tangkarua, thir, rngva leh suan te an la lt \hn a (Jer. 10:9; Ezek. 27:12; 1 Lal. 10:28). Solomona hun laiin Tarsis lawng rualte chuan rangkachak leh thil hlu dangte an rawn phur lt \hn. Jona pawhin Tarsis lamah tln bo a tum a (Jon. 1:3). Jehosaphata pawhin Tarsis lawng rualte chu rangkachak phur trin a tuk bawk a (1 Lal. 22:48). Lawnga
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

92

sumdwnnaah an hming a thang hle a ni. Sam phuahtuin Tarsis lawng thlipuiin a nuai chhiat dn a sawi pawh hi hng sumdwng lawngte hi a nih a rinawm. Thlipuiin an lawng a nuai chhiat \hin thute hi a lr hle \hn a nih a rinawm (Zo\awng Bible Dictionary p.1063).

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

93

Zirlai - 9 HAUSAKNA RIN TTHLKZIA


Chhiar tr : Sam 49:1-20 Hla Hruaitu tn; Kora fapate Fakna Hla
Mi tinrngte u, hei hi ngaithla ula; Khawvla awm zawng zawngte u, beng lo chhi rawh u, 2 Mi t leh mi lian, Mi hausa leh mi rethei pawhin. 3 Ka k hian finna thu a sawi ang a; Ka thinlung ngaihtuah chu hriat thiamna thu a ni ang. 4 Tehkhin thu-ah ka beng ka chh ang a; Ka thu ril sawi chu \ing\angin ka hrilhfiah ang. 5 Ni \ha lovahte ka keartui bula khawlohna chuan mi hual vl pawhin, Engah nge ka hlauh vang? 6 Mahni sum ringa, Mahni hausakna nasa tak chhuangtute chuan, 7 Tu mn an unau pawh an tlan thei tawp lo vang a, Pathian hnnah tlanna an pksak thei hek lo vang 8 (An nun tlanna tr chuan thil nasa tak sn tr a ni a, Kumkhua pawha a tina tin loh mai tr a ni): 9 A dam reng fo va, |awihna a hmuh lohna tr chuan. 10 Mi fingte pawh an thi a, Mi leh mi mwlte pawh an boral ve ve a, An sum mi dangte an hnutchhiah \hinte chu a hre si a. 11 An rilru ngaihtuah dn chu, An inte chu kumkhuaa awm tr ang leh, An awmnate chu chhuan zawng zawng thlenga awm tr

49

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

94

angin a ni; An ramte chu anmahni hming vk an puttr \hn. 12 Nimahsela, mihring hi chawimawiin an awm reng lo va; Sa boral \hnte ang mai hi an ni e. 13 Chng an awm dn chu an tna a ni; Nimahsela, an hnuah chuan miten an thusawite chu \ha an ti \hn. (Selah) 14 Berm rual angin Seol tn ruat an ni a, Thihna chu an vngtu a ni ang; Khua a vrin mi felten an chungah ro an rl ang a; An taksa a ral ang a, Seol chu an chnna in tr a ni. 15 Ka nunna erawh chu Pathianin Seol kut ata a tlan chhuak ang; Ani chuan mi lwm dwn si a. (Selah) 16 Mi tihhausaka a lo awma, A chhngkaw ropuina chu a lo nasat tulh tulh pawhin, hlau suh ang che; 17 A thih hunah chuan eng mah a chhawm dwn lo va; A ropuina chuan a zui thla dwn si lo. 18 A dam laiin intiengthwl mah sela (A hlawhtlin avngin miin fak \hn mah se), 19 A thlahtute chhuan hnnah a kal ang; Eng tikah mah ng hmu tawh lo trte hnnah chuan. 20 Mihring, chawimawia awma, hriat thiamna nei si lo chu, Sa boral \hnte ang mai hi an ni. Thuvawn : Sam 49:16-17 Mi tihhausaka a lo awma, A chhngkaw ropuina chu a lo nasat tulh tulh pawhin, hlau suh ang che; A thih hunah chuan eng mah a chhawm dwn lo va; A ropuina chuan a zui thla dwn si lo.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

95

He hla hi Kora fapate Fakna Hla tih a ni leh a. He lai hlwmah hian an hla kan zir hnuhnun ber tr a ni ta. Sam 84, 85 leh 87 te hi an hla atn dah a ni leh a, hngte hi kan la zir leh dwn a ni. Bible kan hman mk lai hi hriatthiam a harsa deuhva; chuvngin Bible lehlin thar nn hian chhiar dn ila, a \angkai khawp ang. 1. Hla chanchin: Sam 49-na hi Finna hla an tih \hinte znga mi a ni. A thu zirtr hi Sam 37-na leh 73-na nn hian a inang hle. Dik lo taka sum leh pai la lta lo hausa tate chu an la boral dwn tih hi an thupui ber a ni. He hla hi kan zir tawhte anga Pathian fakna hla a ni ve lo va. Mihring nun kawng atna \ha, Pathian thu a\anga inzirtirna a ni ber a, sum tama innghah \hat lohzia a sawi uar ber a ni. Finna hla dangte pawh hian nun dn tr atna thil \ha an zirtir hlawm a. Thufing bu hian nun dn \ha in\anna chu Lalpa \ih a nih thu a sawi (Thuf. 1:7). Joba bu hian Lalpa \ihtuten harsatna an twk ve tho \hin hi eng vng nge? engtia tihreh tr nge tih zawng chhuak trin \an a la a, Pathian \ihtute chuan tuar \hin mah se, a hun takah Pathianin malswmnain a la vr leh dwn niin a sawi. Thuhriltu pawh hian Pathian hi a laipui ber a nih thu a sawi a. Pathian tel lo chuan khawvla thil awm zawng zawng pawh hi engmahlo mai a nih thu a sawi a. Pathian \iha, a thupek zawm hi mihringte tih tr a nih thu a sawi uar hle a ni (Thu. 12:13). He Sam phuahtu hun lai hian sum leh pai duhna a lian tawh hle niin a lang. A chnna khawvl chu hun tha lo niin a hria a. Pathian ngaihtuah hauh lova sum leh pai ringawt ngaihtuahtute chuan an hual vl khup niin a hria a ni. Mahse hetiang thlmna lakah hian din chhuah a tum hle a. Ka ke artui bulah khawlohna chuan mi hual vl pawhin, engah nge ka hlauh vang? (49:5) tiin a au chhuak a. Khawvla mi zawng zawngte hnna zirtrna pk tumin a lo ding chhuak a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

96

Hrilhfiahna siamtute chuan he Sam hi Thuthlung Hlui hun twp lama phuah niin an hria a. Chuvngin he Sam pawh hi sal tng chhuah hnua phuah a nih an ring.1 Mi \henkhat chuan Davida leh Hezekia te hun inkr vla phuah a nih an ring thung.2 Kan sawi tawh angin he Sam-in a tum ber chu hausakna rintlk lohzia mite hriattr a ni a. Sum leh pai chuan nunna a lei thei lo va; chuvng chuan mi hausate pawh hi an thi mai \hin a ni. Mi hausate chuan an thih hnuin an sum leh pai te, an in leh lote an chhawm thei lo va, chuvngin mi dangte hnnah an hnutchhiah mai \hn a ni. Mihring chu a hlu reng lo va, sa boral \hnte ang an ni (49:12,20) tiin a sawi a ni. 2. Hla bihchianna: Kan sawi tawh angin he Sam hi Pathian fakna ni lovin, mihringte nun dn tr inzirtrna hla an tih znga mi a ni.3 Thufing bu chuan, LALPA \ih hi finna bul a ni (Thuf. 1:7) a ti a. Thuhriltu chuan, Hng zawng zawng khaikhwmna hi i ngaithla teh ang: Pathian \ih la, a thupkte vawng rawh; hei hi mihring zawng zawng tih tr a ni mai, (Thu. 12:13) tiin a sawi bawk a ni. He Sam ziaktu hian Pathian \ih pawimawhna a sawi tam lo va, mahse suma innghah a \hat lohna a sawi nasa hle thung a ni. He Sam hi hlwm liah a \hen theih a, hetiangin (1) Ngaithla tra swmna (49:1-4): Thufing dangte ang bawkin he Sam ziaktu hian a thusawi ngaithla trin mite a swm a. Khawvla mi zawng zawng, mi t leh mi lian, hausa leh retheite a swm vek a ni (49:2). A thusawi tr chu thufing leh thuril tak niin a sawi a, sawi chhuah a tum dn pawh mawi tak, \ing\ang ri ang maia mawia sawi a tum a ni (49:4). Finna thu (49:3) leh thuril (49:4) - Thihna leh nunna inlaichnna chungchng a sawi hi Finna thu leh Thuril tia a sawi chu niin a lang.4 He thu hi hriatthiam a pawimawh reng a ni. Mihring chu thi trin a piang a, nung trin a thi leh \hn. Dam chhng rei lo ta kan nun aiin, chatuana kan nun dn tr ngaihtuah hi a pawimawh m m zwk a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

97

(2) Sum leh paiin nunna a lei zo lo (49:5-12): Mi \henkhat chuan chatuana nunna thu ngaihtuah lovin, tn damchhng nun chauh hi an ngaihtuah \hn. Sum leh pai an zawng a, hausak tumin an bei vak \hn. A chng chuan mi dik leh mi \hate hnawksak an ti a, an kawng dltu niin an hria a, an bei vak \hn. He Sam phuahtu pawh hi hng mite hian an bei \hin ni wm tak a ni. Mi hausa leh sum ngainatute chuan Sam phuahtu chu an bei a, a ke artui bul thlengin an khawlohna chuan a hual a ni (49:5). Sam phuahtu tn he hun hi hun \ha lo tak mai a ni a, mahse a hlau tr a ni lo (49:5). A hmlmate nihna leh an dinhmun chu a hriattr a ngai a ni. Mi hausate chuan sum leh pai ngahin chhuang hle mah se, thlna liam lova an dam reng theih nn Pathian hnnah intlanna man an pe thei lo a ni. Mihring nunna man chu a tam m a, engmahin a daih lo a ni (49:6-9). Mahse mihring chu a hlu reng lo va, ramsa boral mai tr ang hi a ni (49:12). (3) Mi te leh Sam phuahtu chanvo (49:13-16): Sam phuahtu chuan hausakna ringa, sum leh pai tchilhtute chu mi tiin a sawi a. An hnungzuitute pawh mi tho an ni. Hng mite hi beram talh mai tr nn a tehkhin a. Anmahni vngtu chu thihna niin a sawi bawk. Thlnah phm an ni ang a, Seol-ah an awm dwn bawk a ni. Mi te Seol-a an awm lai hian mi dikte tn khua a vr ve thung dwn a ni. Mi dikte chuan mi te chungah ro an rl ve thung dwn a (4:14). Sam phuahtu pawh hian mitthi khua ata Pathianin a tlan chhuah tr thu a sawi a (49:15). Mitthi khua, ng rng rng awm lohna hmuna a mite an awm laiin mi dikte chu mitthi khua ata tlan chhuah an ni thung dwn a ni. Seol (49:14,15) - He Sam-ah hian Seol tih hi vawi 3 lai kan hmu a, Bible lehlin tharah erawh chuan vawi khat chauh a
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

98

awm. Vawi khat chu Seol tih aiah Mitthi khua tih dah a ni. Seol chu mitthite awmna hmun a ni a, a awmna hmun kan Bible-in a sawi dn a inang lo. Lei hnuai emaw, tuifinriat hnuai emaw hmun dangte pawh nia sawi a ni. Hmun thim chhah mup, ng meuh pawh thim a nihna hmun, ngawih rengna hmun a ni.5 Thihna chu vngtu a ni ang (49:14) - He chng hi hriatthiam a har hle. Bible letlingtute lehlin dn pawh a inang lo. Thihna chu anmahni vngtu a nih avngin thln a\anga an chhuah a phal tawh dwn lo va,6 an tho ve tawh dwn lo va, thlnah an awm reng dwn tihna a ni ang. Hebrai-hote hian thih hnua thlarau awm zlna an ring a; mahse an rin dn hi a chiang twk lo hle. Thuthlung Hlui hun twp lamah rin dn chiang zwk an rawn nei \an a. An rinna chu Isua Krista thawhlehna avngin a lo nghet lehzual ta a ni. (4) Sum leh pai awt suh (49:16-20): Hausakna duha zawngtute chuan an damlai chuan nihlawh an inti hle \hn a, mite pawhin an fak \hn (49:18). Mahse an thih hnuah chuan engmah chhawm theih an nei lo va, (49:17), an thlahtute kalna hmun, ng awm lohna hmun thimah chuan an kal dwn a ni (49:19). Hetiang hi a nih avngin Sam phuahtu chuan an hausakna awt suh la, an ropuina a lo nasat tulh tulh pawhin, hlau suh ang che, tiin a sawi a (49:16). A thunawn atna a hman, Mihring chu chawimawiin an awm reng lo va, sa boral \hinte ang mai hi an ni (49:12, 20) tiin a titawp a ni. 3. Chhinchhiah trte: He Sam kan zir a\ang hian kan hriatreng trte chu hngte hi an ni (1) He Sam hi nun kaihruaitu atn ziak a ni. (2) Khawvla mi zawng zawng tn a ni. (3) Thufing leh thuril a tih chu sum leh pai, in leh lo chungchnga thiam taka nun leh khawsak hi a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

99

(4) Sum leh pai aiin nunna a hlu zwk a, suma lei theih a ni lo. (5) Sum leh pai leh hausakna mtute chu Seol-ah an kal dwn. (6) Rilru dik leh nun nglte chuan mi hausate chungah ro an la rl dwn. (7) Rilru dik leh Pathian \ihtute chu mitthi khua ata Pathianin a tlan chhuak dwn. (8) Mihringte chu sa boral \hn ang mai an ni a, an la thi vek dwn a ni.

Sawi ho tr Pathian tel lova hausak hlauhawmzia leh hausak dn \ha nia kan hriatte sawi ni se. END NOTES 1. 2. 3. 4. 5. 6. John W. Baigent, New International Bible Commentary (Zondervan Publishing House, Grand Rapids, 1979) p. 589 H.C. Leupold, Exposition of the Psalm (O.M. Books Secunderabad, 2003) p. 381. G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol. 8 (Hendrickson, Publishers, Massachusetts) p. 378 Peter C. Craigie, Word Biblical Commentary, Vol. 19, (Word Books Publishers, Texas, 1983) p. 359 Revd Chuau\huama, Zo\awng Bible Dictionary 2011, p. 795 leh 796 The Pulpit Commentary, p. 379
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

100

Zirlai - 10 PATHIAN BIAK DN DIK


Chhiar tr : Sam 50:1-23 Asapha Fakna Hla
Lalpa 50 Pathian,hiPathian ngei, a\anga chuan thu a sawiaa, ta. Leilung ni chhuahna a tlkna thlengin ko Mawi famkimna, Zion a\ang chuan, Pathian chu a ng chhuak ta a. 3 Kan Pathian chu a lo kal ang a, a ngawi reng lo vang: A hma lamah chuan mei a kng hluah hluah ang a, A vlah chuan thlipui nasa tak a tleh bawk ang. 4 A mite ro a rl theihna trin Chung lam vnte leh lei hi a ko vang, 5 Ka mi thianghlimte ka hnnah rawn hruai khwm rawh u, Sa talha ka hnna thu thlungtute chu, tiin. 6 Tichuan, vnte khian a felna chu a tlangaupui ang, Amah Pathian ngei chu rorltu a ni si a. (Selah) 7 Aw ka mite u, ngaithla rawh u, thu ka sawi dwn e; Aw Israel, ngaithla rawh, ka hriat fiahtr dwn a che: Kei hi Pathian, i Pathian ngei chu ka nih hi. 8 I inthawinate avngin ka zilhhau lo vang che; I hlral thilhlante chu ka hmaah a awm chawt si a. 9 I in ata chu bwngpa rng rng ka la chhuak lo vang a, I ran huang ata klpate pawh ka la chhuak hek lo vang. 10 Ramhnuaia sa tinrngte hi ka ta a ni si a, Tlng sngkhat lai chunga ran awmte pawh chu. 11 Tlnga sava zawng zawng ka hre vek a, Ramsate pawh hi ka ta a ni. 12 Ril\m mah ila ka hrilh lo vang che;
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

101

Leilung leh a chhnga thil awm zawng zawng hi ka ta a ni si a. 13 Bwngpa sa ka eiin kl thisen ka in dwn em ni? 14 Pathian hnnah lwm thu sawi inthawina chu hln zwk la; I thutiam pawh Chungnungbera lakah hlen rawh. 15 Tin, mangan niah chuan mi ko la; Ka chhanhim ang che; tichuan, nangin mi chawimawi dwn nia, a ti a. 16 Mi suaksual hnnah erawh chuan Pathianin, Ka thuruat hi engtiziaa hriattra, Ka thuthlung hi engtiziaa i ka lam ngun nge i nih? 17 Thunun i hua a, Ka thute hi hnung lamah i paih zl si a. 18 Rkru i hmuhin rem i tihpui a, Uirepate lah i kawppui bawk \hn. 19 I k hi sual i pe a, I lei hian bumna a siam bawk \hn. 20 |hu chungin i unau i sawisl a; Mahni nute fapa ngei chu i hk \hn. 21 Chng thil chu i ti a; nimahsela, ka ngawi reng a; Chutichuan, nangmah ang diakah mi ruat \hn; Nimahsela, ka zilhhau ang chia, i mit hmuhah indawt zlin ka tilang ang. 22 Nangni Pathian theihnghilhtute u, hei hi ngaihtuah rawh u khai! Chuti lo chuan, ka pawt sawm dah ang che u, Nangmahni chhanhimtu rng an awm dwn si lo. 23 Tu pawh lwm thu sawi inthawina hln apiang chuan mi chawimawi \hn a; Tin, a awm dn vawng ptu hnnah chuan, Pathian chhandamna ka entr ang, a ti a. Thuvawn : Sam 50:23 Tu pawh lwm thu sawi inthawina hln apiang chuan mi chawimawi \hn a; Tin, a awm dn vawng ptu hnnah chuan, Pathian chhandamna ka entr ang, a ti a.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

102

He Sam hi Asapha Fakna Hla tih a ni a. Sam 73-83 hi Asapha hminga dah a ni bawk. Tna kan zir tr Sam 50-na hi Asapha fakna hla dangte zngah dah ni lovin, a hrana dah a ni a. A hrana an dahna chhan hi hriat a har hle. |henkhat chuan Sam hla rem khawmtute hian Davida hla hawnna leh khr nn Puithiamte Hla (Kora fapate hla leh Asapha hla) te hi an hman duh vng a nih an ring.1 Sam 50-na leh 51-nate hi a thu chah pawh a inang thawkhat viau nghe nghe a ni. Asapha hi hla phuah thiam a ni a, Hezekia pawh khn a hla phuah leh Davida hla phuahte sa trin Levia hote kha thu a pe nghe nghe a (2 Chro. 29:30). He Sam pawh hi Asapha phuah ngei a nih an ring a ni.2 1. Hla chanchin: He hla chungchngah hian hrilhfiahna siamtute ngaih dn a inang lo hle. A \hen chuan Pathian Lalbera siamna hla (Enthronement Psalm) niin an hria a. A \hente chuan Pathian leh a mi Israel-te inkra thuthlung siam thar lehna hla (covenant renewal Psalm) niin an hria.3 A \hente chuan kum B.C. zabi 8-na hun laia zawlneite zirtrna ng a\anga phuah niin an ring bawk.4 A hla kalhmang leh a chhnga thute hi Isaia leh Amosa thusawite nn pawh a inang viau reng a ni (Isa. 1:1020; Amos. 9:21-24). He Sam-ah hian Pathianin Mosia hnna dn a pk dwn \uma Pathian zia lo lang ang deuh kha hmuh tr a awm a. Sinai tlnga Pathian a lo kal dwn khn khawpuite a ri a, kawlte a phe a, tlngchhipah chhm a zng mup bawk a. Mei a lo chhuak a, a kh chu rawhtuina mei kh ang mai a ni (Exod. 19:16-19). Hetiang deuh hi he Sam-ah hian kan hmu a. Pathian chu Zion-ah a lo kal dwn a, a lo kal chuan mei alh hluah hluahin hma a rawn hruai ang a, a vlah chuan thlipui a tleh hum hum dwn a ni (Sam 50:3). Hng thute avng hian he Sam hi Thuthlung siam thar lehna atna an hman \hin a nih a rinawm.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

103

Kan sawi tawh ang khn he Sam hi zwlneite thusawi dn nn pawh khn a inang khawp mai. Zwlneiten an thusawite Pathian hnn a\anga an dawn a nihzia tihlan nn Pathian sawi angin an sawi \hn a (Isa.1:2; Amos.1:2). Hetiang hi tna kan zir tr Sam-ah leh Sam dangah pawh kan hmu a ni. 2. Hla bihchianna: He Sam hi hlwm liah a \hen theih a, a hlwm lina hi a thu pum pui khaikhwmna leh a tlngkawmna a ni nghal bawk. Hrilhfiahtuten an \hen dn tlngpui hi hetiang hi a ni (1) Pathianin a thu ngaithla trin lei leh vn a ko (50:1-6): He lai chngah hian Pathian chu a mite chunga rorl tra a lo kal tr thu kan hmu a ni. Pathian chu Zion-ah a mite rorlsak trin a lo kal dwn a, ropui tak leh rpthlk takin a lo kal dwn a ni (50:2-3). Sinai tlnga a thuthlunpui, inthwina hlna a thuthlunpuite chungah ngei ro a rl dwn a (5:5). A rorlna hriatpui trin lei leh vn a swm a ni. Pathian, Pathian ngei Lalpa chuan - Hebrai \awngah chuan El, Elohim, Yaweh tih a ni. He thu hi Pathian chungchng uar taka sawina a ni.5 Mawi famkimna, Zion a\ang chuan (50:2) - Pathian chuan Israel-te chu Sinai tlngah dn pein thu a thlunpui a. Tnah chuan Zion-ah rorl trin a lo kal dwn a ni. Zion chu Pathian chnna hmun a nih avngin a mawi famkim a ni (cf Sam 48:2; |ah. 2:15). Mei a kng hluah hluah ang a, ...thlipui nasa tak a tleh bawk ang (50:3) - Dn pe tra Pathian ropui tak leh rpthlk taka a lo kal ang khn, a rorlna hmun Zion-ah pawh mei leh thlipuite nn a lo kal dwn a ni. Pathian \ihbaiawm tak a nihzia sawina a ni. Sa talha ka hnna thuthlungte chu (50:5) - Sa talha Pathian hnna thuthlungtu chu Israel-te an ni (Exod. 24:3-11).
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

104

(2) Inthwina dik (50:7-15): Pathian chuan Israel hote chu an thiltih dik loh dn ngaithla trin a swm a (50:7). Inthwina leh hlral thil hlan Pathian hnna an hln \hin avnga hauh tum pawh a ni lo (50:8). Mahse Inthwina leh hlral thilhlante chu rilru dik tak pu chunga an tih a duh a ni. Ramhnuaia sa leh sava tinrengte hi a ta an ni a (50:10-11), khawvl leh a chhnga awm zawng zawngte pawh a ta an ni(50:13). Chutiang chu a nih avngin an rante a mamawh lo va, ril\m pawh nise an hnn a\angin engmah a mamawh lo (50:12). Bwngpa sate a ei ngai lo va, kl thisen pawh a in ngai hek lo (50:13). Israel mite rilru put dn dik lo avngin an inthwina leh hlral thilhlan \hinte chu a sawisl a, Pathian rorlna hmaah chuan a tling zo lo a ni. Pathian duhzwng erawh chu lwmthu sawi inthwina hlan leh Pathian hnna an thutiam hlen \hin hi a ni (50:14). Inthawina dik an hlan hunah chuan Pathianin an koh hunah a chhng ang a, an mangan laiin a chhanhim ang. Annin Pathian chanhimna avngin an chawimawi ve thung bawk dwn a ni (50:15). (3) Pathian dn bawhchhiatnate (50:16-22): Israel-te chuan Pathian thununna an duh lo va, a thupk an hnwl bawk a (50:17), chuti chung chuan Pathian dnte chu an lam chhn a, Pathian thuthlung pawh an sawi fo \hn (50:16). Pathianin thil rk a phal loh laiin rkrute an thurualpui a (50:18). Tin, uire a phal loh laiin uire chngte an kawp bawk si (50:18). Pathianin dwt sawi a phal loh laiin dwt an sawi a, thil sual sawi pawh an chng bawk (50:19). An vngte dwta hk a phal loh laiin an pianpui unaute an hk a, mi zngah an unaute rl an chng bawk si (50:20). Israel-te chuan Pathian dn an bawhchhia a, Pathian chu anmahni ang leka an ngaih avngin Pathian chu a ngawi mai mai dwn lo (50:21), a hrem ngei dwn a ni. Pathian chuan a thute ngaithlaa sim trin a swm a. An sim loh chuan a pawt sawm ang a, chhanhimtu rng an nei dwn lo a ni (50:22). Pathian hian misualte chungah phuba a lk a, a hrem mai \hin loh avngin sual pawi tih lohna an nei a ni mai thei a. Mahse Pathian chuan thil tisualtute chu a la hrem dwn a, tumahin an chhanhim dwn lo a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

105

(4) Pathian chhandam trte (50:23): Pathian chu rorltu a ni. A dn leh a thupkte zawm duh lo va, dn ang maia inthwina leh thilpk hlntute chungah a lungawi lo va, an sim loh chuan a hrem ngei tr thu a sawi a ni. Pathian chuan inthawina leh a dn zawm a ngai pawimawh hle a. Inthwina hlntute chuan Pathian chungchng ngun takin an ngaihtuah \hin tr a ni. Hetianga ngun taka ngaihtuahtute chuan Pathian ropuizia leh a thianghlimziate an hria a, an chunga a \hatna leh a hmangaihna avngin an lwm \hn a, lwmthu sawi inthwina Pathian hnnah an hln \hn a ni. Hetiang mite tn chuan Pathian dn zawm a har tawh lo va, Pathian dn chu an lwmna a ni \hn. Thinlung taka LALPA \ih a, a thupk zwmtute hian Pathian an chawimawi \hn. Lal Isua chuan, Pathian chu thlarau a ni, a chibai bktuten thlarau leh tihtakzetin chibai an bk tr a ni, (Joh. 4:24) a ti a. Thlarau leh tihtakzeta chibai bktute hian Pathian an chawimawi a, Pathian pawhin a \hatna leh a ngilneihnate a la hmuhtr zl dwn a ni. Tlngkawmna Israel-te chuan Pathian dn an bawhchhe \hn a; chuvngin Pathian nna an inkra thuthlung kha tihthar fo a ngai \hn a ni. Thinlung taka Pathian hnna inthwina hln lo va, dn ang maia Pathian hnna inthwina an hlan \hin avngin Pathian a lwm lo va, na takin a khak a ni. Pathian chuan amah an biak dn tr chiang takin a hrilh a. Lwmthu sawi inthwina hln a, an awm dn vawng pin, Pathian dn an zwm tr a ni. Chutiang mite chuan Pathian an chawimawi a, Pathian pawhin a chhandamna a la hmuhtir zl dwn a ni. Sawi ho trte 1. Pathian chuan a dn zawm hi a ngai pawimawh hle a, dn zawm hlutzia leh pawimawhzia sawi ni se.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

106

2.

Israel-te khn Pathian biak dn tr dik takin Pathian an be lo \hin a, Pathian pawh a lwm lo a ni. Dik taka Pathian kan biak theih dn trte sawi ni se. Kan Pathian biak inkhwm dna siam\hat ngai nia kan hriatte sawi ni bawk se. END NOTES

1.

J. Clinton Mc Cann, Jr., The New Interpreters Bible Commentary, Vol. IV (Abingdon Press, Nashville, 1996) p. 88 G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol-8 (Hendrickson Publishers, Massachusetts) p. 385 Roland, E. Murphy, Jerome Biblical Commentary, VolI (St. Pauls Press Training School, Bombay, 1972) p. 585 A.P. Carleton, How Shall I Study the Psalms? (The Christian Literature Society, Madras, 1959) p. 61 Pathian, Pathian ngei Lalpa chuan : Hebrai \awngah chuan El, Elohim, Yaweh tih a ni. He thu hi Pathian chungchng uar taka sawina a ni. El tih chu Pathian chak tak, engkim ti thei a nih thu sawina a ni. Elohim chu Pathiante tihna a ni. Mahse Pathian ropuizia sawina (Plaural of Majesty) a ni a, Pathian pakhat chauh, ropui tak sawina a ni. Yaweh tih hi Israel-te chuan an lam ri ngam lo va, Adonai LALPA tiin an lam hlauh \hin. A mite chunga rorl tr Pathian chu Engkimtithei, Pathian hlauhawm a nihzia uar taka sawina a ni (Zo\awng Bible Dictionary, p. 246 & 1029).

2. 3. 4. 5.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

107

Zirlai - 11 NGAIHDAM DILNA

Chhiar tr : Sam 51:1-19 Hla Hruaitu tn. Davida Fakna Hla; Bathsebi a pwl hnua zwlnei Nathana a hnna a lo kal laia mi
Aw Pathian, i ngilneih m avngin mi khawngaih la; I lainatna nasat avngin ka bawhchhiatnate hi thai bo vang che. 2 Ka khawlohnate hi mi sil faisak var la, Ka sual hi mi tlen faisak ang che. 3 Ka bawhchhiatnate hi ka hre ta si a, Ka sual hi ka hmaah a awm fo \hn a ni. 4 I chungah, i chung chauhvah thil ka tisual a, I mit hmuha thil sual chu ka lo ti ta a: Thu i sawiin thiam i chan theiha, Ro i rlin sawisl bo i nih theih nn. 5 Ngai teh, khawlohnaa dinin ka awm a; Ka nun sualin mi pai a. 6 Ngai teh, chhngril lamahte hian takna i duh \hn a; Tichuan, lang lo lamah hian finna mi hriattr ang. 7 Husop-in mi tifai la; tichuan, ka fai ang. Mi sil fai la; tichuan, vr aiin ka vr ang. 8 Hlimna leh lwmna chu bengin mi hriattr ang che; I ruh tihtliahte hi a hlim theih nn. 9 Ka sualnate lakah hian i hmai thup la, Ka khawlohna zawng zawng hi thai bo vang che. 10 Aw Pathian, keimahah hian thinlung thianghlim tak siam la, Ka kawchhngah hian thlarau dik tak siam thar leh ang che.

51

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)


11

108

I hnn ata hi mi paih bo suh la; I thlarau thianghlim hi mi lksak suh ang che. 12 I mi chhandam hlimna chu mi pe leh la, Thlarau tihnuamin mi chelh reng ang che. 13 Chutichuan, bawhchhetute chu i kawng chanchinte ka zirtr ang a; Tichuan, mi sualte chu i lamah an hawi leh ang. 14 Aw Pathian, nang mi chhandamtu Pathian, thisen chhuahnate lakah mi chhanhim ang che; Tichuan, ka lei hian i felna thu hi hlim takin hlaah a sa ang. 15 Aw Lalpa, nangin ka hmui hi hawng ang che; Tichuan, ka k hian i fakna chu a hriattr dwn nia. 16 Inthawina chungah lwmna i nei si lo va, chuti ni suh sela chuan ka pe ang; Hlral thilhlan chungah lungawina rng i nei lo ve. 17 Pathian duh zwng inthawinate chu thlarau lungchhia hi a ni. Aw Pathian, thinlung lungchhia leh inchhr ngawih ngawih hi i hmusit lo vang. 18 I duh zwng takin Zion chungah thil \ha ti la; Jerusalem kulh chu rem ang che. 19 Chutichuan, felna inthawinate chungah lwmna i nei tawh ang a, hlral thilhlan leh hlral pumhlan chungah chuan; Chutichuan, i maichm chungah chuan bwngpate an hln tawh ang. Thuvawn : Sam 51:10 Aw Pathian, keimahah hian thinlung thianghlim tak siam la, Ka kawchhngah hian thlarau dik tak siam thar leh ang che.

He Sam hi Ngaihdam dlna \awng\aina hla an tih znga mi a ni. Ngaihdam dlna \awng\aina hla dangte chu Sam 6, 32, 38, 51, 102, 130 leh 143 te hi an ni. Heng hlate hi an \ha m m
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

109

hlawm a. Mi mal leh kohhranhote pawhin kan chhiar leh kan ngaihtlak fo \hinte an ni. Sam 51-na hi mite pawhin an duh berte znga mi a ni a. A thu hi a mawiin a thk hle a, rilru pawh a hneh m m a ni. He hla hi Davida fakna hla tih a ni a. Bethsebi a hruai hnua Zwlnei Nathana a rawn inlan \uma mi tih a ni. 1. Hla phuahtu: He Sam hi Davida fakna hla tih a ni. Tin, Bethsebi a hruai hnua zwlnei Nathana lo kal laia mi tih a ni bawk. Hng thute a\ang hi chuan Davida hian zwlnei Nathana lo kal lai hian a phuah a ni maiin a lang. Nathana khn thiam takin Davida sualna kha a hrilh a, Davida pawhin a sual nasatzia leh a pawizia chiang takin a hria a. Pathian chungah thil pawi tak a ti a ni tih a hriatin pawi a ti m m a, a rilru a n a, a inchhir ngawih ngawih niin a lang. Pathian hnnah ngaihdam a dl a, thinlung lungchhia leh inchhir ngawih ngawih hi i hmusit lo vang tiin Pathian hnnah a \awng\ai nghal a ni. Mahse Bible-ah hetiang taka a inchhr thu leh a \awng\ai thu hi hmuh tr a awm lo. Pathian thu zirtu mi \henkhat chuan he Sam hi ngun taka an zirin Davida phuah ni theiin an ngai lo. Davida phuah ni theia an ngaih lohna chhan chu a thu hi Davida hun lai nn a inmil lovin an hria a. Zwlnei Jeremia leh Ezekiela te zirtrna nn a inhnaih zwkin an hria a. Tin, a hla twp lama Jerusalem kulh siam \hat tr thu lo lang avngte hian a phuah hun pawh sal tn lai emaw, sal tng chhuah tirh emaw niin an ngai a. Chuvngin he hla hi mi tu emaw, Davida anga sual inhriatna thk tak neiin Davida chunga thil thleng hre renga a phuah a nih an ring a ni.1 Hrilhfiahna siamtu \henkhat erawh chuan he Sam hi Davida phuah ngei niin an ring thung a. Davida khn Nathana hnnah, LALPA chungah thil ka tisual ta a ni, a ti a (2 Sam. 12:13). Chuvngin, I chungah, i chung chauhvah thil ka tisual a... (51:4) tiin Pathian hnnah ngaihdam a dl a. Tin a hla pum pui hi Davida hun tawng nen a inmil m m a ni an ti ve thung a. Mahse chang 18na leh 19-na hi chu mi tu emawin tlai khaw hnua an belh niin an ring thung.2
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

110

2. Hla chanchin: He hla hi Pathian hnna ngaihdam dilna hla a ni. A hla thu hi a thk m m a, rilru a hneh m m bawk a ni. A hla thu hi Thuthlung Hlui hun laia mite thlarauna pawhin a phk mang loh hial niin a hriat a. Thuthlung Hluiah hian thlarau sawina chng tam tak a awm a, mahse Thlarau Thianghlim sawina \awngkam chu he chngah deuh chauh hian a awm a ni (51:11). He Sam hi mi mal \awng\aina, sual puanna leh thinlung taka ngaihdam dla \awng\aina a ni a. Tin, a thlarau nun siam thar dla \awng\aina a ni bawk. He Sam hi Juda-ten Pathian biak nn Temple-ah leh Synangog-ah te an hmang \hn a ni. Pathian hnna ngaihdam dla \awng\ai nn an hmang \hn a, mi mal leh a huhova sual ngaihdam dla \awng\ai nn an hmang bawk \hn. He hla hi Kohhranhote pawhin an ngaihlu hle a, Pathian hnna ngaihdam dla \awng\ai nn an hmang \hn a ni. Isua thawhlehni thlen hma ni 40 a\angin chaw an nghei \hn a, Nilainiah chaw nghei an \an \hn. He mi hian sual avnga lungngaihna leh sual an simzia entir nn an l chungah vut an phul \hn a. Hetianga an tih \hin avng hian Vut inphul ni (Ash Wednesday) tiin an vuah nghe nghe. Hemi niah hi chuan he Sam hi vawi sarih an sawi rual \hn a ni.3 Kohhran pa an tih znga mi, Athanasius-a chuan Kristian \henkhatte hnnah chuan zna an \hanharh hun apiangah he Sam hi sawi \hin trin thurwn a pe a. Tin, Martin Luther-a pawh khn he Sam tluka sak zin leh \awng\ai nna kohhranhoten an hman nasat a awm lo tiin an sawi bawk a ni.4 3. Hla bihchianna: He hla hi hlwm hrang hrangah a \hen theih a, \hen duh dn leh thupui pk duh dn erawh a inang lo a ni. Tn \umah hian hlwm rukah kan \hen a, a khaikhwmna siam leh a ni bawk. Hetiangin (1) Bawhchhiatna ngaidam tra dlna (51:1-3): Sam phuahtu hian a sualna hriain Pathian hnnah ngaihdam a dl a. A sualna sawi nn khawlohna (Heb. awon) tih leh bawhchhiatna
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

111

(Heb. Pesa) tih a hmang a. Khawlohna (awon) hian thil tih dik lo a kwk a, bawhchhiatna (Heb. Pesa) hi Pathian laka helna thu sawina a ni.5 Pathian laka helin thil a lo tisual ta a ni. A sualna chu a theihnghilh thei lo va, ka hmaah a awm fo \hn (51:3) a ti a. Bible lehlin tharah chuan Ka hre reng mai tiin a dah a. A sualna a hriat reng \hin avngin hrehawm a ti a, a sualna silfaisak a, tlenfaisak trin Pathian hnnah a dl a ni (51:2). (2) Sual puanna (51:4-5): Davida chuan Thu swm pka mi tualthat suh tih leh uire suh tih kha (Deut. 5:17,18) a bawhchhia a ni. A thiltih sual hi a rpthlk hle mai. A rilru a hrehawma, a buai takzet a ni. Mihring chunga thil tisual mai a ni lo va, Pathian chungah thil a tisual a ni. Chuvngin, I chungah, i chung chauhvah thil ka tisual a ni, (51:4) tiin a sualna Pathian hnnah a puang a ni. A thiltih sual avnga a chunga thil lo thleng tr Nathana hrilh kha a hre reng a. A chunga Pathian thinurna leh a rorl dn tr pawh a hria a, sawisel tr a hre lo. Thu i sawiin thiam i chan theih a, ro i rlin sawislbo i nih theih nn (51:4) tih hi hriattiam a har hle mai. Bible lehlin tharah chuan, Ka chunga thu i sawi hi a dik e, tih a ni a. A chunga Pathian rorl dn chu a pawm thlap a ni. Ngai teh khawlohnaa dinin ka awm a, ka nun sualin mi pai a (51:5) tih hi sual inrochun emaw sual bul (Original Sin) sawi nn an hmang \hn. Thuthlung Hlui hmun \henkhatah pawh hian mihring chu a naupan tt a\anga mi sual, Pathian tilwm zo lo a nih sawina a awm (Gen. 8:21; Job. 14:4; 15:14; 25:4). Pian tirh a\anga mitdel chu, A nuin nge tisual a pain? tih chu mite zawhna a ni (Joh. 9:2). He Sam phuahtu hian a nu sual chungchng sawi a tum lo va, ama sual chungchng sawi a tum zwk niin a lang. Kan Bible lehlin tharah chuan, A ni, sualin ka lo piang a, ka nu min pai tirh a\ang rngin mi sual ka ni, tih a ni. A sualna thkzia a ngaihtuah a, Pathian \anpui a ngai a ni tih a hria a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

112

(3) Ngaihdam leh siam\hat dlna (51:6-12): Sam phuahtu chuan ngaihdam a dl laiin siam thar a dl nghal bawk a. Pathian chuan chhungril lam takna a duh, a thil duh chu a hriatthiam theih nn finna pe trin a dl a ni. Husop-in min tifai la (51:7) - Kan Bible lehlin tharah chuan Husop hi tuia intheh faina niin a sawi. Mi \henkhat chuan tuihna tihna niin an ngai bawk a. He thu hi, Ka sual la bo la, tuihna fm tak aiin ka thianghlim ang, tia lehlin trah an ngai.6 Aigupta ram Israel-ten an chhuahsan dwn khan an kawngka bianga thisen tah nn husop hi an hmang a (Exod. 12:22). Phr tihthianghlim nn an hmang bawk (Lev. 14:4, 6, 49, 51-52). Kraws-a Isua a awm laia uain thr pk nn husop tiang an hmang bawk (Joh. 19:29). A bawlhhlawh tihthianghlim nn husop a dl hi dl wm tak pawh a lo ni e. Pathian hmaah thianghlim taka a lo awm leh chuan a lo hlim leh ang a, sual avnga a tuarna, ruh tliak ang maia n chu lo damin a lo hlim leh dwn a ni (51:8). Pathian hnna a sualna silfaisak tra a dl hnuin a sualna haider a; a khawlohna zawng zawng thai bosak trin a dl leh a (51:9). Thinlung thianghlim tak leh thlarau dik tak siamsak leh trin a dl a ni (51:10). Bible lehlin tharah chuan Thlarau dik tak tih hi Rilru thar nghet tak tia lehlin a ni. Rilru thar nghet tak sualin a tihnghin mai mai theih loh siamsak trin a dl a ni. Davida khn Saula nun a\angin Pathian duh loh leh hnwl nih hlauhawmzia leh thlarau chhuahsan nun hlauhawmziate a hre chiang hle a (1 Sam. 16:14). Chuvngin Pathian hnn a\anga paih bo lo tr leh Thlarau Thianghlim laksak lo trin a dl a (51:11), a chhandam hlimna pe leh tr leh dawhthei taka chelh reng trin a dl a ni (51:12). (4) Pathian hnna thutiam (51:13-15): He lai chngah hian Pathian hnna thutiam pahnih kan hmu
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

113

(a) Pathian dn bawhchhia a, a duh loh zwnga awm \hinte Pathian duh zwng zirtir leh a hnna hruai kir (15:13). (b) Pathian felzia hlim taka puan chhuah (51:14). Pathian dn bawhchhiaa, a duh loh zwnga awmte Pathian duh zwng zirtr leh, a felna thu a puan chhuah dwn avngin a hmui hawnsak trin a dl a (51:15). A hmui a hawnsak chuan hlim takin Pathian a fak thei dwn a ni. (5) Inthawihna dik (51:16-17): Davida chuan Pathian ngaihdamna chan leh a thu sawi mai a duh twk lo. Pathian hnna inthwina hlan a duh a ni. Pathian chuan inthwihna leh hlral thilhlan dn ang maia hlan a duh lo tih a hria a. Pathian duhzwng inthwina chu thlarau lungchhia hi a ni tih a hria (51:17). Thlarau lungchhia tih hi Bible lehlin tharah chuan Thinlung keh tia dah a ni a. A awmzia chu, mahni duhna nei tawh lo va, Pathian thu hnuaia inphah zn tihna a ni.7 Thinlung lungchhia leh inchhr ngawih ngawiha Pathian hnna inthwina hlan chu Pathianin a pawm a, chutiang mite chu Pathianin a hmusit lo a ni (51:17). (6) Jerusalem kulh siam\ha tra dlna (51:18-19): Kan sawi tawh angin he lai chngte hi hrilhfiahna siamtu tam berte chuan thu belh niin an ring. Kan hriat \heuh angin Jerusalem kulh chu Babulon lal Nebukadnezzara khan BC 586/587 vl khn a tichhe vek a, BC 445 vlah Nehemia hovin Jerusalem kulh din thar leh tra dlna a awm avng hian Juda-te sal tn lai emaw, sal tng chhuah tirh emaw lama he thu hi belh a nih a rinawm. Jerusalem kulh siam \hat leh a nih hnu chuan Pathian hnnah inthwina dik tak a hlan thei tawh ang a, Pathian maichmah chuan inthwi nn bwngpate a hln tawh dwn a ni. 3. Khaikhwmna : Kan zirlai hi hetiang hian a khaikhwm theih mai wm e

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

114

1)

He hla hi Davida phuah nia ngaitu tam tak an awm laiin Davida phuah nia ngai thei lo tam tak an awm a. Davida phuah nia ngaithei lote pawhin Davida chanchin behchhan a phuah a nih an ring hlawm a ni. He hla hi mi mal sualna avnga Pathian hnna ngaihdam dlna a ni a, mahse Juda-te leh Kristianten a huhova Pathian biak nn an hmang zui ta zl a ni. Pathian chu ngilnei leh lainatnaa khat a nih avngin mi sualte a ngaidam \hn a. Mi sualte a ngaidam mai ni lovin an nun a siam tharsak leh \hn. Ngaihdamna changtute chuan an sualnate hre reng tawh lovin, mahni inrintwkna an lo nei leh a, Pathian an fak a, an chawimawi \hn. Ngaihdamna changtute chuan Pathian tan thiltihsak ve an duh \hn. Miin an sualnate hriaa, inchhra, Pathian lam an hawi lehin Pathianin a hmusit lo va, a lo pawmin a lo ngaidam \hn. Kohhran hi Pathian khawpui a ni a, siam \hat zl a ngai a, inthwina dik tak hlanna hmun a ni. A miten chu inthwina chu an hln zl dwn a ni.

2)

3)

4)

5) 6)

7)

Sawi ho trte 1. 2. Thu swm pk pawimawhzia sawi ni se. Bawhchhiat leh ngaihthah pawizia sawi ni bawk se. Pathian ngaihdamna hriat hi engtiang taka pawimawh nge?

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

115

END NOTES 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. John W. Baigent, New International Bible Commentary (Zondervan Publishing House, Grand Rapids, 1979) p. 591 Ibid A.P. Carleton, How shall I study the Psalms (The Christian Literature Society, Madras 1959) p. 63 Charles H. Supergeon, The Treasury of David (OM Books, Secunderabad, 1999) p. 237 J. Clinton Mc Cann Jr., The New Interpreters Bible, Vol - IV (Abingdon Press, 1996) p. 885 Claus Westermen, The living Psalms (T&T Clark Ltd. Edinburgh, 1989) p. 95 Pathian Lehkhabu Thianghlim, (The Bible Society of India Mizo (Lushai) - C.L. Re-edited 2005, p. 767 (Foot Note)

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

116

Zirlai - 12 PATHIAN RORLNA

Chhiar tr : Sam 52:1-9 Hla Hruaitu tn. Davida Maskil; Edom mi Doegan Saula hnnah, Davida chu Ahimeleka inah a kal, tia a rawn hrilh laia mi
Aw mi chak, engati nge thil tihsual i chhuan ni? Pathian ngilneihna chu a awm fo \hn a ni. 2 I leiin thil sual tak tih a suangtuah \hn; bakmeh chem hriam tak bum hmang ang hian. 3 |ha aiin sual i ngaina zwk a; Felna thu sawi aiin dwt thu sawi i ngaina zwk bawk a. (Selah) 4 Aw, nang lei mi bum hmang, Thu mi lem zo thei zawng zawng chu i ngaina \hn. 5 Pathianin kumkhua atn a tichhe ve ang che, A man ang chia, i awmna a\angin a hnk chhuak ang chia, Mi nung ram ata hi a pawt chhuak daih ang che. (Selah) Mi felte pawhin an hmuin an hlau vang a; An nuihsan ang, 6 En teh u, he mi hi a ni, Pathian a kulhbnga siam duh lova, A hausakna nasa tak ring zwka, A sualnaa intichak vei chu ni, tiin. 8 Kei erawh zawng Pathian ina olive thing chawr duah hluah ang ka ni; Pathian ngilneihna chu kumkhaw tlaitluanin ka ring ang. 9 Chu chu i tih avngin, kumkhuain lwm thu ka hrilh fo vang che;

52

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

117

I mi thianghlimte mit hmuhah chuan i hming chu ka nghk reng ang, a \ha si a. Thuvawn : Sam 52:8 Kei erawh zawng Pathian ina olive thing chawr duah hluah ang ka ni; Pathian ngilneihna chu kumkhaw tlaitluanin ka ring ang.

He Sam hi Davida fakna hla (Davida Maskil) tih a ni a. Edom mi Doega chuan Saula hnnah, Davida Ahimeleka inah a kal, tia a rawn hrilh laia mi tih a ni. He thu hi chhui zau deuh a ngai a. Edom mi Doega chu tu nge a niha, eng vnga Ahimeleka ina kal nge a niha, eng nge a tih tih te. Tin, Davida pawh kha eng vnga Ahimeleka ina kal nge a ni tih leh eng vnga Edom mi Doega hian a kal thu Saula a hrilh tih te, he hla hi he thil thleng nn hian a inmil rng em tihte kan ngaihtuah hmasa dwn a ni. 1. Edom mi Doega hi Saula ran rual vngtute znga an hotu ber a ni (1 Sam. 21:7). Pathian hnna thutiam a neih avngin Nob khuaa puithiam hnnah hian a awm a. Hetih lai tak hian Davida chu Saula hlauvin a tlnchhia a. Ahimeleka inah hian a lo kal a. Davida hian ei tr chhang leh khandaih a dl a, Ahimeleka hian a lo pe a. He thu hi Edom mi Doega chuan Saula hnnah a hrilh a ni (1 Sam. 21:1-10; 22:9-16). He thu hi Saulan a hriatin a thin a ur hle a. Puithiam Ahimeleka leh a hote chu a kohtr a. Saula chuan Ahimeleka chu a chhuahchhal a. Ahimelekan engmah a hriat loh avnga Davida chunga thil ti a nih thu a sawi chu pawm duh lovin, Ahimeleka leh a puithiam rual 85 chu Edom mi Doega chu a thahtr a. Tin, Nob khua chu a bei zui a, a hmei a pa, nausnte nn lamin a that a, an rante pawh a thahsak bawk a ni (1 Sam. 22:11-19).
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

118

He thu hi Abiathara, Ahimeleka fapate znga Ahituba fapa chuan Davida a hrilh a, Davida chuan amah avnga Ahimeleka leh a chhngte Saulan a that chu pawi a ti hle a. Abiathara pawh a hnna awm trin a swm nghl a ni (1 Sam. 22:22-23). 2. Hla chanchin: He Sam hi Saula rl hlauva Davida a tlnbo lai hmehbela hla an dah pariat znga pakhat a ni. Sam 52-na hi Saulan Nob khuaa puithiam Ahimeleka leh a \hiante a thahtr thu nn inlaichnna an neih dn hriatthiam a har hle. Sam 52-naah hian mi chak, Pathiana innghat duh lo, a hausakna rinchhana, suahsual bwla inhum tum chanchin kan hmu a (52:7). Dwt phuah chawp hmanga mi sawichhiat chng tak leh mi rilru hliam zwnga thusawi hrt tak a ni (52:4). He pa hi Pathianin a tichhe dwn a, a man ang a, a in ata a hnk chhuak ang a. Mi nung ram ata a pawt chhuak daih dwn a ni (52:5). Chu thil chu mi dikte chuan an hmu ang a, an hlau ang a, an nuihzat bawk dwn a ni (52:6). Mi felte erawh chu Olive thing angin an duah hluah hluah ang a, Pathian an fak ang a, an tana thil a tihsakte chu mite hnnah an hril zl dwn a ni (52:8-9). He Sam hi mi malin harsatna a tawh chungchnga Pathian a auhna hla (Individual lament) an tih znga mi a ni a. |henkhat chuan Pathian rinna hla (Psalm of Trust) niin an sawi a. A \hen chuan Finna hla (Wisdom Psalm) niin an ngai bawk a. Tin, hla inkwlkalh (Composite Psalm) nia ngai an awm bawk.1 He hla hian tihlan duh a nei a, chu chu Pathian ngilneihna hlutzia hriat hi a ni. Kan tnlai khawvl nun atn thuchah pawimawh tak a ni a, kan nun kawng hrang hrang atn a \angkaiin, thuchah pawimawh tak a nei a ni. Kan dinhmun leh nihna enfiah nn a \angkai khawp ang. 3. Hla bihchianna: Kan sawi tawh angin he Sam hi mi pakhat, Pathian aia sum leh hausakna ring zwktu chungchng hla a ni a. He mi hi dwt sawi thiam tak, mi rilru tin zwnga dwt sawi thiam
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

119

tak a ni. Pathian chu dik taka rorltu a nih avngin he mi hi a tichhe vek dwn a. Mi nung ram a\angin a pawt chhuak vek dwn a ni. Pathian ring a, a ngilneihna ring tlattute chuan Pathian ring duh lo va, a hausakna ringtu tihchhiata a awm lai chu an hmu ang a, an la nuihzat dwn a ni. Pathian ring tlat mi chu Olive thing angin a duah hluah hluah ang a, Pathian an fak ang a, an chunga Pathian \hatna thute chu mite hnnah an hril zl dwn a ni. He Sam hi hlwm thumah a \hen theih a, hetiangin (1) Mi sual chungchng (52:1-4): He Sam phuahtu hian mi sual chu mi chak tiin a sawi a. He mi chak (Heb. gibbor) hi indonaa mi huaisen (warrior) emaw, intihsiakna hmuna chak ber (champion) emaw sawina a ni.2 He pa hi a induhin a inring twk hle a. Pathian a ring lo va, Pathian aiin a hausakna a ring zwk a, a \awngkam leh a nun dn pawh a \ha lo hle a ni. A nungchang kan hmuh dn chu hetiang hi a ni (a) A thiltih sual a chhuang (52:1a): He mi sual hian thil a tisual a, mahse eng chiah nge a tihsual a sawi lang lo. A thil tihsual chu a uanpui a, a chhuang zwk mah a ni. A thil tihsualte chu uanpui mah se, Pathian chuan ngil a nei a, a tichhe mai duh lo va. A chunga Pathian ngilneihna chu a pangngaiin a la awm reng a ni (52:1b). (b) A leiin thil sual tak tih a sungtuah \hn (52:2a): Bible lehlin tharah chuan Mi dang sawichhiat i tum \hn a tiin lehlin a ni. Mi dang sawichhiat dn trte leh a tihmualpho theih dn trte a suangtuah \hn a ni ang. (c) Bakmeh chem hriam tak bumhmang ang hian (52:2b) : Bible lehlin thar chuan I lei lah chu chemte hriam tak ang hi a ni a. Dwt phuah pawh i thiam ngei mai tiin a dah a. Mi dang sawichhiat dn tr leh tihmualpho dn trte a suangtuah a, a sawichhiat dn pawh bakmehna chemte hriam tak ang maia hriam a ni. Mi a tichhe thei hle a ni. Tin, mi a
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

120

sawislna pawh hi thudik ni lovin, dwt phuahchawp hmangin mi a sawichhe \hn a ni. (d) |ha aiin sual a ngaina zwk (52:3a): Mi chak, Pathiana innghat duh lo va, sum ringawt ringtu chuan thil \ha aiin thil sual a ngaina zwk a ni. A hlwkna tr a nih phawt chuan sual tih a pawisa lo va, sumin a bual zo a ni ber ang. (e) Felna thu sawi aiin dwt thu sawi a ngaina zwk (52:3b): Mi sual chuan thudik sawi aiin dwt sawi a chng zwk a ni. (f) Mi bum a hmang a (52:4a): Dwt hmangin mi a sawichhia a ni mai lo va, mi a bum \hn a ni. Dwt sawi hmang chuan an tih hauh lohte an tih angin an sawi thei a, an nih hauh lote ni angin an insawi bawk \hn. Mi bum hmangte hi an huatthlala hle \hn a ni. Thu mi lem zo thei ...i ngaina \hn (52:46) - Bible lehlin thar chuan Mi rilru hliam zwnga thusawi i hrt hle mai tiin a dah a. Bible lehlin dangte pawhin kawng hrang hrangin an letling a Mi lem zo vek thei thu (KJV) tih te, Mi tin thei thu (NIV), Mi tichhe vek thei thu (John Eaton) ti te pawhin a lehlin theih a ni. A thusawi dn a \ha lo va. Mi a tinin a tichhe vek thei tihna a ni. (2) Pathianin mi sual chu a tichhe dwn (52:5-7): Mi sual chu chakin, ropuiin, hausa hle mah se Pathianin a la tichhe vek dwn a ni. Pathian chu ngilneihna leh khawngaihna ngah tak a ni a, miten an sim hun a nghk reng \hn. Sual sima, a hnn pan duh lo va, sum leh pai hausakna zawngtute chu a la tichhe dwn a ni. A tihchhiat dn tr a sawite chu (a) Kumkhua atn a tichhe dwn (52:5a): He laia tichhia tih hi nasa taka tichhia tihna a ni.3 Pathianin a tihchhiat dn hi a nasa hle a, chawr chhuah leh pawh harsa tak a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

121

(b) Mi felte pawhin an hmuin an hlau vang (52:6): Kan Bible hman laiah hian chng sarihna hi a awm lo va, chng 6-na a\anga chng 8-na dah a ni a, chng 7-na tr dah a ni lo. Bible lehlin thar chuan he lai hi siam remin chng 6-na tr chng 7-naah a dah ta a ni. Mi felte chuan mi sualte Pathianin a tihchhiat lai chu an hmu dwn a, an chhiatna hi a nasat m avngin mi felte chuan an hlau hle dwn a ni. (c) An nuihsan ang (52:6b): Pathian ring lova a hausakna ringtu chu a vnglai chuan a che na hle mai. A \awngkam a \ha lo va, dwt sawi a hmang bawk a, Pathianin a tichhe ta a ni. Mi felte khawngaih pawh a hlawh zo lo. Khawngaih leh lainat a hlawh lo chauh pawh ni lovin an nuihzat zwk dwn a ni. Chhiatna a tawh huna a chanchin an sawi dn tr hetiang hian a sawi zui a (i) Pathian a kulhbngah a siam duh lo (52:6/7): Sam phuahtu hian Pathian chu inhumhimna kulhbng angin a sawi \hn tih kan zir tawh a (Sam 46:7,11). Mahse he mi sual hi chuan Pathian aiin a hausakna a ring zwk a, tnah chuan a chhiat phah ta a ni. Mi felte chuan, En ru, Pathiana innghat duh lo pa hi, an tih khum ve ta a ni. (ii) A sualnaa intichak (52:6/7b): Hei pawh hi ama chungchng an sawizuina a ni. Bible lehlin thar chuan Suah sual bwla inhum a tum hi tiin a letling a, sum leh pai chu inhumhimna tr a nih ringin a tam thei ang ber neih tumin \an a la a. Pathian duhzwng pawh ngaihtuah lk lovin a che vel a ni. Mahse, sum leh pai leh a hausaknate chu inhumhimna a tling lo va, a lo chhiat phah ta a ni. Tnah chuan Pathian ring tlattuten an lo uan khum ve thei ta a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

122

(3) Pathian \ihtute ham\hatna (52:8-9): Tnah chuan Pathian ring lo va, hausakna ringtu chu tihchhiat leh tihboral an lo ni ta. Pathian ringtute chu an duah dwn chauh a ni. Pathian \ihtute ham\hatna hetiang hian a sawizui a (a) Pathian ina Olive thing chawr duah hluah hluah ang an ni (52:8): Israel-te khn Temple vlah Olive thing an phun leh phun loh hriat chian a ni lo. Aigupta hote Temple vlah chuan thing tam tak a awm \hn a. Phoiniki mite Temple vlah pawh a awm \hn wm e. Tnlaiah hi chuan Juda-te Temple vlah pawh thing chi hrang hrang hmuh tr tam tak a awm tawh a ni.3 Hng thing uluk tak leh duat taka an enkawlte hi a mawiin Temple a tinuam m m a ni. Pathian \ihtute chu hetiang thing ang mai hi niin Sam phuahtu hian a sawi a ni. (b) Pathian ngilneihna chu ...ka ring ang (52:8b): Pathian rin a \hatzia a hre tawh a; chuvngin kumkhuain Pathian chu a ring dwn a ni. (c) Pathian chu kumkhuain lwmthu a hrilh ang (52:9a): Bible lehlin thar chuan Ka fak kumkhua ang che tiin a dah a. Pathian ngilneihna a rin tlat avngin Pathianin mal a swm a, a lo duah ta hluah hluah mai a ni. Chuvngin a lwm a, Pathian chu kumkhuain a fak dwn a ni. (d) Pathian mite hmah Pathian \hatzia a puang \hin ang (52:9b): Kan Bible hman laiah hian, I mi thianghlimte mithmuhah chuan i hming chu ka nghk reng ang, a \ha si a, tih a ni a. Sp \awng Bible \henkhat pawhin hetiang hian a letling a. Bible lehlin tharah hian, Mi inserhte hmah pawh i \hatzia hi ka puang fo ang, tiin a dah thung a ni. Sp \awng Bible pakhat chuan, Mi rinawmte zngah i hming ka puang ang a, chu chu a \ha si a, (NRSV) tiin a dah ve thung a. Pathian tana inserhte chu mi thianghlimte an ni a, Pathian tna mi rinawmte an ni bawk. Tin, I hming ka nghk reng ang tih hi I hming ka puang darh ang tiin a lehlin theih bawk a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

123

Pathian ngilneihna ringtu chuan a mite hmah Pathian \hatzia chu a hrl zl dwn a ni. Pathian \hatna leh ngilneihna thu hi sawi a nuam a, mite hnena hril darh zl tr a ni. Tlngkawmna He Sam hi tnlai khawvl tn a pawimawh hle a ni. Sum leh pai leh hausakna min kan tln nasa hle a. Sum leh pai kan neih theihna tr a nih chuan dwt sawi te, mite sawichhiat leh mite hk pawh kan hreh tawh lo a ni. Tin, dik taka thil tih aiin dik lo deuh hleka thil tih a, sum tam tak zwk neihte pawh kan hnial lo a ni thei. Mahse, chu chu a \ha lo a ni. Sum leh pai leh hausakna ai chuan Pathian rin tlat tr a ni. Pathian ring tlattute chu Pathianin mal a swm dwn a. Pathian ring lotute an tlk chhiat lai pawhin anni chu an duah thar dwn chauh a ni. Chuvngin Pathian \ih ila, a malswmna kan dawnte avngin Pathian chu fak ila. A ngilneihna leh a \hatna chu i puang darh zl ang u. Sawi ho tr Tnlai huna Pathian rin harsatzia leh Pathian rin \hatzia sawi ni se. END NOTES 1. 2. Roland E. Murphy, The Jerome Biblical Commentary (St Pauls Press Training School, Bangalore, 1972) p. 585 S.J. Mitchell Dahood, The Anchor Bible, Psalm II 51100, Introduction, Translation and Notes (Doubleday & Company, Inc New York, 1986) p. 13 G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol - 8 (Hendrickson Publishers, Massachusetts) p. 408
www.mizoramsynod.org

3.

SAM II & III (42 - 89)

124

Zirlai - 13 MIHRING SUALZIA

Chhiar tr : Sam 53:1-6 Hla Hruaitu tn; Mahalath-a sak tr. Davida Maskil

53 Mi chuan a rilruin, lo, a ti \hn a. Pathian rng a awm


An chhe zo va, thil sual tenawm tak an ti a; Tu mah thil \ha ti rng an awm lo. 2 Hre thiama Pathian zawng rng rng an awm emaw tih hre trin, Pathianin vn a\angin mihring fate hi a zuk en a. 3 An kr leh ta \heuh va, bawlhhlawh takin an lo awm ta vek a; Tu mah thil \ha ti rng an awm lo, pakhat mah an awm lo. 4 Thil tisualtute chuan hriat rng rng an nei lo vem ni? Chhang an ei angin ka mite an ei zo vek \hn, Pathian lah an lam ngai hek lo. 5 Hlauhna rng rng awm lohnaah chuan hlau m min an awm a; Pathianin beih tuma eptu che ruhte chu a tidarh ta si a; Pathianin anni chu a paihthlk avngin i timualpho ta a. 6 Israel-ho chhandamna chu Zion a\angin lo chhuak teh sela aw! Pathian chuan a mite sala an awm chu a hruai kr leh hunah, Chumi hunah chuan Jakob-ho an hlim ang a, Israel-ho an lwm ang.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

125

Thuvawn : Sam 53:3 An kr leh ta \heuh va, bawlhhlawh takin an lo awm ta vek a; Tu mah thil \ha ti rng an awm lo, pakhat mah an awm lo.

He Sam hi Sam 14-na nn a inang hle. Sam 14-naah chuan Hla hruaitu tn - Davida fakna hla tih a ni a. Sam 53-naah chuan Hla hruaitu tn - Mahalath-a sak tr, Davida maskil tih a ni a. Bible lehlin tharah chuan Hla hruaitu tn - Damlo hlaa sak tr, Davida hla fing tia dah a ni. Tin, Bible lehlin Thar thu hrilhfiahna (Foot Note)-ah chuan Zirtirna nei hla tih theih a ni bawk tiin a dah a ni. Mahalath tih hi a awmzia hriat chian theih a ni lo va, a sak dn tr sawina ni berin a lang.1 Bible lehlin thar thu hrilhfiahna (Foot Note) a Zirtrna nei hla tih theih a ni bawk tih hi a hla kalhmang ena tih niin a lang a. A bu chhng thu hi ngun taka en chuan Thufing bua zirtrna kan hmuh ang tho hi a zirtrna niin a lang a. Lalpa \ih hi finna bul a ni (Thuf. 1:7) tih hi he Sam hian tihlan a tum ber chu a ni. 1. Sam 14-na leh 53-na chungchng: Kan sawi tawh angin Sam 14-na leh 53-na te hi a inang hle a. Hetiang deuh hian Sam 40:13-17 leh Sam 70:1-5 te hi a inang hle a ni. Kan sawi tawh angin Sam bu hi hla hrang hrang rem khwm a ni a. An rem khwm lai hian hla bua hla lo awm tawhte chu paih awm lovin an lo telh ve nghl mai niin a lang. Sam 14-na leh Sam 53-na te hi inang hle mah se a bu hrana an awm avngin tidanglam lovin an dah ta mai niin a lang. Sam 14-na leh Sam 53-na hian inanna tam tak an nei a, mahse inan lohna tlm an nei bawk a. An inan lohnate chu hngte hi an ni

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

126

(1) Sam 14-na hian Pathian hming atan Yahweh, LALPA tih an hmang a. Sam 53-na chuan Pathian hmingah Elohim, Pathian tih a hmang thung. (2) Sam 14-na hi Hla hruaitu tn, Davida Fakna hla tia dah a ni a. Sam 53-na chu Hla Hruaitu tn : Mahalath-a sak tr, Davida Maskil tia dah a ni. (3) Sam 53-naah hian chng 6 a awm a, Sam 14-naah chuan chng 7 a awm thung. (4) Sam 53-a chng 6-na hi Sam 14-ah chuan chng 7naah dah a ni. (5) Sam 53:5 hi Sam 14-ah a awm lo va. Sam 14-na chng 5 leh chng 6 te hi Sam 53-ah a awm ve lo thung a ni. Hng kan sawi bkah pawh hian inan lohna tlm tlm chu a la awm a; mahse, a thu tidanglam khawp erawh chu a ni lo. Hetianga a lo danglamna chhan hi chu a la khwmtu hmasaten an lo tihdanglam vng emaw, a thu \henkhat kim lo emaw, fel lo emaw an siam \hat avnga lo danglam ta a nih an ring. Sam 53na hi hmar lam Israel-te lak khwm a ni a. Pathian hmingah Elohim an hmang a. Sam 14-na hi chhim lam Juda-te lak khwm, Pathian hminga Yahweh tih hmangtute an ni. Sam 14 hi a upa zwk niin an hria a, Sam 54-na hi a naupang zwk niin an ngai. Thubelh leh tlm siam \hat pawh a awm niin an hria a ni.2 2. A phuahtu leh a phuah hun: He Sam hi Davida Fakna Hla tih a ni a, Davida hi a phuahtu ni mai wm tak a ni. Davida phuah anga ngaih mai ti harsatu pakhat a awm a, chu chu chng 6-naa, Pathian chuan a mite sala an awm chu a hruai kr leh hunah, chumi hmunah chuan Jakob-ho an hlim ang a, Israel-ho an lwm ang, tih hi a ni. Juda-te Babulon sala an tn thu sawina a nih chuan Davida phuah a ni thei lo vang.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

127

Davida kha B.C. 1010970 vl lai khn a lal a. Babulon sala Juda-te an tn lai hun kha chu B.C. 587 vl lai kha a ni. Hetih lai hi chuan Davida chu a thi daih tawh a, a hnuah pawh lal tam tak an awm tawh a ni. Hetiang hi a nih avngin hrilhfiahna siamtu \henkhat chuan Davida phuah a nih an ring thei lo a ni.3 Hrilhfiahna siamtu \henkhat chuan Davida phuah ngei a nih an ring thung a ni. Sam 53:1-4 kan en chuan mihringte sualna thu kan hmu a ni. Kan Bible chuan mihring hmasa ber Adama leh Evi suala an tlk thu min hrilh a (Gen. 3:1-24). Tin, Kaina sualna thu te, Nova chanchin leh tuilt thu te, Babel in sng sak thu te, Sodom leh Gomora khaw sualna chungchngte kan hmu bawk (Gen. 4:1-16; 6:9-8:19; 11:1-9; 19:1-28). Hng sualnate hi he Sam phuahtu pawh hian a hre ve ngeiin a rinawm. He Sam phuahtuin Mi (53:1) a tih hi mi tak tak ni lovin, Pathian pawisa lova a duh loh zwnga awm lui tlat a sawina a ni. He Sam hi Israel-te chungchng sawina ni lovin khawvla mihringte chungchng a sawina niin a lang. Sam phuahtuin ... a mite sala awm a hruai kr leh hunah (53:6) a tih hi Babulon sala tng an chhuah hun an sawina ni lovin, awp beh leh tih retheihna lak a\anga mi rethei leh chanhaite an chhuah tr thu sawina niin an hria a; chuvngin he Sam hi Davida phuah a nih an ring ve tlat thung a ni. Tin hrilhfiahna siamtu thenkhat chuan Sam 53:6na hi tlai khawhnu lama an belh niin an ngai a ni.4 Paula khn he Sam hmanga mihringte sualna thu a sawi khn khawvla mihring zawng zawng sual sawi nn a hmang a (Rom 3:10-18). Sual bwiha tngte Lal Isuan a chhandam thu a sawi zui zl a ni. He Sam hi Davida phuah a nih chuan B.C. 970 hnu lama phuah a ni ang a. Mi dang phuah a nih chuan B.C. 538 hnu lama phuah a ni thei ang. 3. Hla bih chianna: Kan sawi tk angin he Sam hi Finna hla (Wisdom Psalm) leh thil \ha lo lo thleng tr laka a fuihna hla (Prophetic Psalm) a ni. Pathian leh a dnte pawisa lo va, sual
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

128

taka nungte chu Pathianin a la tichhe dwn a ni. Pathian chuan a mite chu a la chhhan chhuak dwn a, a chhan chhuah hunah chuan an lwm m m dwn a ni tih he Samah hian kan hmu a ni. He Sam hi hlwm thumah a \hen theih a, hetiangin (1) Mihringte sualzia (53:1-4): Pathian chu mi zawng zawng hnnah a inpuang vek a ni. Pathian inpuanna hre duh lo va, nun dn tr leh khawsak dn tr Pathianin a siamte ngaihsak duhlote chu mi sual, Pathian duh lotute an ni. Sam phuahtu chuan hetiang mite hi Mi tiin a sawi a. Pathian rng a awm lo an ti a, thil sual leh tenawm tak tak an ti \hn niin a sawi (53:1). An sual dn a sawite chu hngte hi a ni (a) An chhe zo (53:1a): Bible lehlin thar chuan Hlemhle takin an ch a tiin a letling a, an nun leh thiltih hian anmahni a tichhe zo vek a ni. (b) Thil sual tenawm tak an ti (53:16): Pathian duh loh zwng thil sual leh tenawm tak takte an ti \hn a ni. (c) Thil \ha ti rng an awm lo (53:1c): Pathian dn leh a thupkte an pawisa lo va, chuvngin thil sual an ti \hn a ni. Hetianga Pathian pawisa lotute zng a\ang hian thil \ha ti pakhat mah an awm lo. d) Pathian dn a\angin an kal png \heuh (53:3a): Pathian chuan vn a\angin mihring fate chu amah hriaa, amah zawngtu an awm rng em tih hriat duhin a thlr a ni. Mahse an zain Pathian dn a\angin an kal png \heuh va, Pathian dn an bawhchhe \heuh a ni. (e) Bawlhhlawh takin an lo awm ta vek a (53:3a): Bible lehlin thar chuan rilru chhe p an ni a tiin a dah a. A \awng bul lamah chuan thr, hng, rimchhia, uih deuh hmn tihna a ni.5 An bawlhhlawh a, ei tlk leh hman tlk an ni lo a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

129

(f) Nun dn an hre lo (53:4a): Pathian an hlau lo va, \ha an tih angin an nung tawp mai a ni. Mi rethei leh chanhaite khawngaihna chng pawh an hre lo. (g) Pathian \ihtute an ei zo vek a (53:4b): Pathian hlau lo va, \ha an tih anga nung tawp maite chuan pawisak engmah an nei lo a ni. Ka mite tih hi Pathian ringtute an ni. An ei zo vek tih hian Pathian \ihtute ei leh in tr ngei pawh an eisak tihna a ni. Pathian pawhin an nun dn hi mak a ti a, hriat reng an nei lo vem ni? tiin a zwt hial a ni. (2) Mi sualte chunga Pathian rorlna (53:5): Pathian chuan amah pawisa lo va, a dn leh a thupkte pawisa lo va, mi dang ei tr ngei ngei pawh lksak duhtute chu a hrem ve dwn a ni. A hrem dn tr a sawite chu hngte hi an ni (a) Hlau m min an awm (53:5a): Hlauhna rng awm lohnaah pawh hlau m min an awm. Pathianin Suria sipai tawlailr thwm te, sakawr thwm te, sipai tam tak thwm te a hriattir a, an tlnchhe ta vak ang mai kha ni wm tak a ni (2 Lal. 7:3-7). (b) Amah hre lo mite ruh chu Pathianin a ti darh (53:5b): Bible chuan Pathianin beih tuma eptu che ruhte chu a tidarh ta si a a ti a. Pathian chuan a mite chu mi sualte lakah chuan a humhim tlat a ni. An ei leh in trte an lksak avngin Pathian chu mi sual leh chapote chungah a thin a rim a, an ruhte lamin a ti darh vek a ni. (c) Pathianin a paih thla (53:5c): Heng mi sualte chungah hian Pathian thin a ur a, an ruh a paih darh a, an nihna a\angin a paih thla a, a timualpho bawk. Pathian hlau lo va, dik lo taka ti \hnte chu Pathian huat zwng tak an ni. Pathianin a tihchhiat dn tr hi a rpthlk hle a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

130

(3) Pathian chhanchhuah beiseina (53:6): Pathian chuan a mite, mi sualten chhang an ei anga an ei zawh vek chu a phal dwn lo a ni. Mi sual leh engmah pawisak nei lote lak a\ang chuan a la chhandam dwn a, awpbeh leh tihretheihna lak a\angin a chhan chhuak dwn a, a mite chhan chhuak trin Zion a\angin a lo kal dwn a ni. Pathian chuan awpbeh leh tihduhdaha awm, sala tng mkte a chhan chhuah hunah chuan a mite chu an lwm m m dwn a ni. Tihduhdah an tawrhna a\angin Pathian chuan a hruai chhuak ang a, a kalsan tawh dwn lo va, chhan chhuah an nih lwmin Pathian fakin an zai dwn a ni. Tlngkawmna He Sam hi Paula chuan khawvla mihring zawng zawng suala an tlk thu sawi nn a hmang (Rom 3:10-12). Pathian pawisa lotute chuan Pathianin mihringte awm dn tra a lo duante chu engah mah an ngai lo va, Pathian an hlau lo va, a dn leh a thupkte an zwm duh lo va, chuvngin Pathianin a la tiboral dwn a ni. Pathian \ihtu, Pathian mite chu Pathianin a chhandam dwn a, an lwmin an la hlim dwn a ni. Sawi ho tr Ei rk dona kawnga Kohhran hmalkna hi a \ha twkin kan hria em? Hma lk zl dn tr \ha nia kan hriatte sawi ho ni se. END NOTES 1. Mahalath tih hi a awmzia hriat chian theih a ni lo va, a sak dn tr sawina ni berin a lang. Mizo \awng Bible lehlin thar hian sak dn tr a tar lang a, Damlo hlaa sak tr tih a ni a. Mahse, Damlo hla chu eng ang nge tih kan hre thei
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

131

chuang lo a ni. Maskil tih hi chu fakna hla tia dah a ni ber a. Davida maskil tih chu Davida Fakna Hla tia dah a ni (The Pulpit Commentary. Vol-8, p.411). 2. 3. 4. 5. Peter C. Craigie, Word Biblical Commentary, (Word Books Publisher, 1983) Waco, Texas, p. 147 Ibid J. Clinton Mc Cann Jr., The New Interpreters Bible, Vol - IV (Abingdon Press, 1996) p. 730 The Pulpit Commentary, Vol - 8 p. 86

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

132

Zirlai - 14 HMELMA LAKA VEN HIM DILNA

Chhiar tr : Sam 54:1-7 Hla Hruaitu tn; \ing\ang chi hrang hranga sak mi, Davida Maskil: Ziph-hovin Saula hnnah, Davida chu kan hnnah a biru a ni lwm ni? an rawn tih laia mi
Aw Pathian, i hmingin mi chhandam la, I chaknain ro mi rl ang che. 2 Aw Pathian, ka \awng\aina hi ngaithla la; Ka ka thu chhuakahte hian beng lo chhi ang che. 3 Mikhualte chuan mi bei ta si a. Mi nunrwngten ka nunna hi tihbo tumin an zawng bawk a; Pathian chu an hmaah an dah lo. (Selah) 4 Ngai teh, Pathian chu mi \anpuitu a ni a; Lalpa chu ka nunna chelhtute znga mi a ni. 5 Ani chuan sualna chu ka hmlmate chngah a thungrl ang; Nangin anni chu i thutakna avng chuan tiboral ang che. 6 Mahni duh thua thilhlanin i hnnah ka inthawi ang a; Aw Lalpa, i hming chu ka fak ang, a \ha si a. 7 Ka manganna zawng zawngah chuan mi Chhan chhuak ta si a; Mi dotute chunga ka duhthusm thleng chu ka mitin a hmu ta a ni.

54

Thuvawn : Sam 54:4 Ngai teh, Pathian chu mi \anpuitu a ni a; Lalpa chu ka nunna chelhtute znga mi a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

133

He Sam hi Davida Fakna hla (Davida Maskil) tih a ni a, \ing\ang nna sak tr a nih thu trlan a ni bawk. Bible lehlin tharah chuan Davida hla fing tih a ni a. A phk mawng lama thu hrilhfiahna (Foot Note)-ah chuan Sam hming, Heb. Negimoth tih a ni a. Negimoth tih hi Bineghimoth tih a\anga lo kal a nih a rinawm a, a awmzia chu \ing\ang hrui nei tihna a ni.1 Sam 4, 6, 55, 61, 67, 76 leh Hab. 3:19-ah te Negimoth tih hmuh a ni a, a awmzia an dah dn tlngpui chu \ing\ang chi hrang hranga sak mi tia dah a ni hlawm a. Habakuka lehkhabuah chuan Hla Hruaitu tn : ka \ing\anga sak mi tia dah a ni (Hab. 3:19). Negimoth chu Sam hming ni lovin a sak dn tr kaihhruaina a ni. |ing\ang nna sak tr tihna a ni. Mizo \awng Bible lehlin tharah hian Davida hla fing tih a ni a. Mahse, Bible dangah chuan Davida fakna hla emaw Davida Maskil tia dah a ni hlawm a. Eng vnga Davida hla fing tia dah nge a nih hriat thiam a har hle. 1. Sam phuahtu leh a phuah hun: He Sam hi Davida hla, Ziph hovin Saula hnnah Davida chu kan hnnah a biru a ni lwm ni an rawn tih laia mi niin a sawi a. A hla kalhmang en pawhin a inhmeh hle a ni. Davida kh Saula hlauvin a tlnchhia a. Ziph thlalra an awm laiin helaia mite hian Davida chu Saula mantr an tum a. Saula hnnah mi an tr a, an hnna a lo kal chuan Davida chu man a, a kuta pk an tum a ni. An ngen ang hian Saula chu Davida man trin a hote nn an chhuak a, Davida pawh an man teuh hle tawh a ni. Nimahse Saula hnnah chuan, Hmanhmawh la, lo kal rawh, Philistia mite chuan kan ram an rawn bei a ni, tiin zualko a lo thleng a. Saula chuan Davida a m chu a krsan a, Philistia mite bei tr chuan a kal ta a. Davida pawh a him thei ta hrm a ni (1 Sam. 23:14-29).

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

134

Davida hi \awng\aia Pathian rwn zl mi a ni a. An hmlmate a beih dwn pawhin Pathian a rwn hmasa zl \hn a (1 Sam. 23:25). Hetiang mi a nih avng hian Pathianin a humhim a, he Sam pawh hi a hmlmate laka chhanhim tra Pathian hnna dlna hla a ni. Hrilhfiahna siamtu tam tak chuan he Sam hi Davida phuah a nih an ring a, a phuah hun pawh Ziph thlalra Saulan a m lai hi niin an ring a, hrilhfiahna siamtu \henkhat erawh chuan he Sam hi Davida phuah ni lovin mi dang phuah a nih an ring a, Davida phuah a nih an rin lohna chhante chu (1) Sam 54:3-ah hian Mikhualte chuan min bei ta si a, mi nunrwngten ka nunna hi tihbo tumin an zawng bawk a tih a ni a. Mikhualte an tih hi ram dang mite tihna a ni. Saula leh a sipaite chu ram dang mi an ni lo va, Ziph-hote pawh an chipuite an ni. Chuvngin Davida phuah ni lovin lal pakhatin amah leh a ram humhim tra Pathian a dlna niin an ring a ni.2 (2) A \hen chuan mi pakhat, thiltihsual avnga tlnchhia, Temple-a inhumhimna zawnga, maichm tawktu \awng\aina niin an ring a ni.3 A theih twpin Pathian hnnah chhanhimna a dl a, a \awng\aina hla chu he Sam hi a nih an ring a. A thu kalhmang en chuan a inhmeh ve tho a ni. Hngte hi rin dn a ni mai a. Davida phuah a ni lo tih tichiang trin a twk zo lo a ni. Ziph hote khn Davida an phatsana, Saula lamah an \an tk avngin Davida tn chuan mikhual an ni tawh a. Tin, amah tihboral tumtu Saula leh a sipaite chu a tn mi nunrwng tak takte an ni. Chuvngin he Sam hi Davida phuah, Ziph hote leh Saula hoten thlalra man tuma an beih laia Pathian hnna a \awng\aina hla niin a rinawm ber. 2. Hla bihchianna: He hla hi mi malin a harsatna chungchnga Pathian a auhna an tih ang kha a ni. He hla phuahtu hian a hmlma, amah phatsantute leh mi chak leh thiltithei tak takte laka chhan chhuak trin Pathian a dl a. Tihtak zetin Pathian hmaah a kn a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

135

Pathian chu rorltu a ni a, dik takin ro a rl \hn. A hmlma amah phatsantute leh mi nunrwng tak takte chu Pathianin a la tichhe dwn a ni tih a ring tlat a. Pathian chu amah \anpuitu leh tungdingtu a ni tih a hre bawk. Pathian chu Pathian dik leh \ha a nih avngin a hnnah thilpkte hlnin a inthwi dwn a ni. Hetianga Pathian a rin tlat avng hian a manganna zawng zawng a kiang a, a hmlmate chunga a duhthusm pawh a thleng dwn tih a ring tlat a ni. He Sam hi hlwm li-ah a \hen theih a, hetiangin (1) Vnhim dla \awng\aina (54:1-3): Sam phuahtu chu Pathian hnnah a \awng\ai a. A \awng\aina ngaihthlaksak tr leh a thusawite ngun taka ngaihthlaksak trin Pathian a dl a ni. A hriat ngai loh mi te, amah phatsantu leh mi nunrwng tak takten a nunna tihboral tumin an zawng a, hng mite hian Pathian lah chu an hre ve si lo. Chuvngin an inkr thu dik taka rlsak trin Pathian a dl a ni. A \awng\aina hi a la urhsnin a ti tak m m a ni. I hmingin min chhandam la (54:1a) - Pathian hming chu chakna, \hatna leh dikna entrna a ni. Pathian chak tak leh thiltithei tak, Pathian \ha leh Pathian dik hnnah chuan chhandamna dlin a \awng\ai a ni. I chaknain ro min rl ang che (54:1b) - Pathian rorlna (court) sawina a ni. Pathian chu rorltu chak tak leh thiltithei tak a ni a. A hnna thu thlente ngaithlaa, dik taka rorlsak trin a dl a ni. Mikhualte chuan min bei ta si a (54:3a) - Mikhual tih hi ram dang mi (foreigner) sawina a ni. Bible lehlin thar chuan hnam dangte chu min bei trin an lo thawk a tiin a letling a. Ziph hote kha Davida chipuite an ni a, mahse Davida an phatsan a, Saula lamah an \ang ta a. Chuvngin Davida tn chuan Ziph hote chu hnam dang mi, mikhual an lo ni ta a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

136

Mi nunrwngte (54:3b) - Mi nunrwng a tihte hi Saula leh a sipaite an ni thei ang. Pawi sawi lo Davida chu thah tumin an m a, Davida tn chuan an nun a rwng a ni. Pathian chu an hmah an dah lo (54:3c) - Pathian thu an pawisa lo va, a thu an zwm duh lo a ni. Pathian chuan Davida chu Samuela hmangin hriak a thih a; mahse Saula chuan a pawm ve thei lo. Thah a tum a, a m a, Pathianin lal atna a ruat chu a pawmpui ve thei lo a ni. (2) Pathian rin tlatna (54:4-5): Davida chuan Pathian a ring tlat \hin. Mikhual leh mi nunrwngte chuan tihboral tumin an bei a. Mahse Pathian chu amah \anpuitu a ni a, a nunna chelha vnghimtu a ni. Pathian chuan a hmlmate chu an sualna avngin a la tiboral ang a, dik lo taka a chunga an thiltihte chu a la thungrl dwn a ni. Lalpa chu ka nunna chelhtute znga mi a ni (54:4b) Bible lehlin tharah chuan Lalpa chu min tungding \hntu a ni tiin lehlin a ni. Pathian chu a nunna chelhtute znga mi ni mai lovin amah tungding \hntu a ni. Ani chuan sualna chu ka hmlmate chungah a thungrl ang (54:5a) - Sp \awng Bible \henkhatah chuan Sualna chu ka hmlmate chungah a kirtr leh dwn tiin an dah a. Min tihchhiat tumtute sualna chu Pathianin thungrl rawh se tiin Bible lehlin thar chuan a dah a ni. I thu takna avng chuan tiboral ang che (54:5b) Bible lehlin thar chuan Ani chu a rinawm a, anni chu a tiboral ang tiin a dah a. Pathian hnnah hmlmate tiboral tura dlna ni lovin, Pathian chu Pathian dik leh \ha, mi sualte an sualna avnga tiboral \hn a nih thu sawina a ni. An sualna leh an thiltih dik loh avnga boral tr an ni. (3) Pathian hnna thutiam (54:6): Pathianin a hmlmate chu a hnehsak dwn tih a hria a, a ring tlat a ni. A hmlmate a
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

137

hnehsaka an inkr thil fel lote tihkian a nih hun chuan Pathian hnnah tihluihna ni hauh lovin, ama duhthu ngeiin thilhlan a hln ang a, a inthwi bawk dwn a ni. Pathian, mi chak leh thiltithei tak chu a fak dwn a ni. Mahni duh thua thil hlan (54:6a) - Pathian \hatzia leh a ropuizia hria a, a hnna lwmthu sawi chunga thil hlan chu Pathian duhzwng a ni. (4) Pathian chhanchhuahna (54:7): Sam phuahtu chuan a manganna leh a phurrit zawng zawngte chu Pathian kutah a hln fel ta vek a. Tnah chuan a hahdam ta. A hmlmate chu Pathianin a hnehsak dwn a ni tih a hria a. Ka manganna zawng zawngah chuan min chhandam ta si a (54:7a) a ti a. Amah dotute chunga duhthusm pawh Pathianin a thlentr dwn tih a ring tlat a ni (54:7b). He chng hi thil lo thleng tawh anga ziak a ni a. Pathian chuan a manganna zawng zawngah a chhan chhuak tawh a. Tin, amah dotute chunga a duhthusm pawh lo thleng tawh, a mit ngeia hmu tawh anga ziak a ni. Mahse hrilhfiahna siamtute hian thil lo la thleng chiah lo, a rinna avnga thil thleng tawh anga sawi niin an hrilhfiah hlawm a.4 Hla phuahtu hian hma lam a thlr a, hun lo la thleng lo pawh hun kal tawh angin a ngai a ni, tiin hrilhfiahna siamtu pakhat chuan a sawi a ni.5 Pathianah rinna chak tak a nei a, a \awng\aina pawh Pathianin a chhng ngei dwn a ni tih hriaa, a manganna leh a phurrit zawng zawng lo bo ta vek mai hi a \ha hle a. Keini pawh hetiang hian innghat ngam ve \hin ila a va \ha dawn m! Tlngkawmna He Sam a\ang hian zir tr pawimawh tak tak kan nei a, chngte chu (1) Pathian chu amah \anpuitu leh humhimtu a ni tih a hre chiang hle.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

138

(2) A hmlmate chuan tihchhiat tumin bei mah se, Pathianin a chhanhim dwn a ni tih a ring nghet tlat a ni. (3) Pathian chuan mi sualte chungah ro a rl dwn a, a la tiboral dwn tih a hria. (4) Pathian chu biak tlk Pathian a nih avngin a duhthlanna ngeiin a bia a, inthwina leh thilpkte a hln a ni (5) Pathian chu fak tlk a nih avngin fak tr a ni. Sawi ho trte 1. 2. Sam phuahtu anga Pathian rinawmzia hriat leh rin \hatzia sawi ni se. Sam phuahtu chuan, I hming chu ka fak ang a, a \ha si a a ti a. Pathian fak \hatna nia kan hriatte sawi ni se.

END NOTES 1. 2. 3. 4. Revd Chuau\huama, Introducing The Psalter (Lengchhawn Press 2004) p. 52 J. Clinton Mc Cann Jr., The New Interpreters Bible, Vol - IV (Abingdon Press, 1996) p. 894 H.C. Leupold, Exposition of the Psalm (O.M. Books Secunderabad, 2003) p. 418 Hrilhfiahna bu ka rwn hrang hrangte hian thil lo la thleng lo angin an sawi hlawm a. Tin, a rinna avnga thil thleng tawh anga sawi niin an ziak deuh vek a ni. G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol - 8 (Hendrickson Publishers, Massachusetts) p. 412
www.mizoramsynod.org

5.

SAM II & III (42 - 89)

139

Zirlai - 15 |HIANIN A PHATSAN |AWNG|AINA

Chhiar tr : Sam 55:1-23 Hla Hruaitu tn; \ing\ang chi hrang hranga sak mi. Davida Maskil
ka \awng\ainaah hian lo 55 Aw Pathian,ka dlnaah hian inthup bengang chhi la; Khawngaih suh che. Mi ngaithla la, mi chhng ang che; Ka mangan thu avngin ka vn ruai a, ka rm \hn; 3 Dotu thwm avng te, Mi suaksual hnehchhiahna avng tein. Anni chuan sualnain mi lum khumin, Thinurin mi tiduhdah si a. 4 Ka kawchhngah hian ka thinlung a na m m a, Thih rpthlknate chuan mi delh a. 5 |ihna leh khurhnain mi bawh a, Hlauhnain mi khuh zo ta. 6 Tichuan, Aw, \huro anga thla neih ka va duh m! Chutichuan, ka thlwk daih ang a, thlamuang takin ka awm ang. 7 Ngai teh, hla takah ka lng ang a, Thlalrah ka awm ang. (Selah) 8 Thli na tak leh thlipui hi Bkna hmunah ka kalsan thuai tr, ka ti a. 9 Aw Lalpa, an lei chu tichhiain tithlr ang che, Khawpuiah chuan inpwngnkna leh innghirnghona ka hmu si a. 10 A chhn a znin khawpui chu kulh tlngah an vl an vl a: A chhngah chuan sualna leh hrehawmna a awm bawk a.
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)


11

140

Suahsualna a chhngah a awm a; Bumna leh tihderna chuan a kawtlai chu a chhuahsan ngai lo. 12 Mi sawichhetu chu hmlma a ni si lo va; Ni sela chu, ka tuar thei zwk tr. Ka chunga intiliana chu mi hawtu a ni hek lo; Ni sela chu, ka bihrksan tr: 13 Nimahsela, nang, ka mi anpui, Ka \hian, ka \hian kawmngeih i ni miau si a. 14 Kam thlum taka kan inbiakrwn \hina, Mipui znga Pathian biak ina kan ln \hin kha. 15 Thihna an chungah lo thleng thut sela, Khuarkhurumah chuan a nung chungin chhuk rawh se, Suahsualnate chu an awmnaah leh an kawchhngahte a awm si a. 16 Kei zawngin Pathian ka ko vang a; Tichuan, Lalpan mi chhandam ang. 17 Tlaiah te, zngah te, chhnah te ka mangan thu ka sawiin, ka rm ang a; Tichuan, anin ka aw a ngaithla ang. 18 Ka chunga mi beihna lakah chuan ka nunna hi thlamuang takin a chhanhim ta a, Mi beitute chu an tam si a. 19 Pathian, hmasng chena awm renga chuan, A ngaithla ang a, anmahni a chhng ang, (Selah) Danglamna nei ngai lo, Pathian \ih ngai si lote chu. 20 Amah nna inremte chungah chuan a kut a lek a; A thuthlung chu a tibawrhbng ta a. 21 A k chu hnutetui khal angin a tlawr a, A thinlung erawh chu indona a ni si a; A thute chu hriak aiin a nl a, Nimahsela, khandaih phawi sate a ni si a. 22 I rit phurh chu Lalpa chungah nghat la; Tichuan, anin a tichak ang che; Mi fel chu eng tikah mah tihnghn a phal lo vang. 23 Nimahsela, aw Pathian, nangin anni chu boralna
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

141

khuarkhurumah chuan i chhuktr ang; Thisena tuihlte leh bum hmangte chu an dam chhng chanve pawh an dam zo lo vang. Kei erawh chuan nang ka ring ang che. Thuvawn : Sam 55:22 I rit phurh chu Lalpa chungah nghat la; Tichuan, anin a tichak ang che; Mi fel chu eng tikah mah tihnghn a phal lo vang.

He Sam hi Davida Fakna hla (Davida Maskil) tih a ni a. A phuahtu hi Davida a nih chuan a fapa Absaloman lal a tum laia a phuah a nih an ring a. Amah phatsantu \hian a sawi hi Ahithophela a nih an ring bawk.1 1. Hla chanchin: He hla hi mi malin a harsatna chungchnga Pathian a auhna (Individual Lament) an tih znga mi a ni a. A thu kalhmang hi a inchawh pawlh nasa hle a ni. Pathian hnna dlna, harsatna chungchng leh rinna puanchhuahnate a ni. Mahse hng thute hi a inkrthlak nual hlawm a; chuvngin zawm khwm deuh pawh a ngai a ni. Hetiang deuh nuaih hi a nih avngin hrilhfiahna siamtu pakhat Kraus-a chuan hla pahnih kaihfin a ni mai wm mang e tiin a ngaihtuah a.2 A chhan ber chu he Sam thupui ber, \hianin a phatsan thu hi hmun hnihah kan hmu a, chng 12-14 leh 20-21-ah te hian a ni a. A inkrah hian thu chi hrang hrang a tlazep nual a ni. Eng pawh ni sela he Sam phuahtu hi dinhmun harsa takah a ding a, a manganna thu Pathian hnnah a sawi a, lo inchawh pawlh deuh pawh nise a awm m m tho. Kan sawi tawh angin he Sam hi Davida phuah nia ngaih a ni. A thu kalhmang en pawh hian a inhmeh hle. Indona leh inrahbehna te, thih hlauhna leh hmlma chungchng te, inhumhim tra thlalra thlawh bo daih a chkna thute hi ama nun nn pawh
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

142

a inhmeh hle. Tin, \hianin a phatsan chungchng kan hmuhte hian Davida phuah a nih ngei a tirinawm zual a ni. Hetih lai hian Sam dangah pawh Pathianin a hawisan chungchng kan hmu nual a (Sam 35:12-15; 38:11; 41:9; 88:8,18). Harsatna chi hrang hrang Sam phuahtuin a sawite hi midangte pawhin an tawn fo tawhte a ni a. Chuvngin, hng harsatna chi hrang hrang miten an lo tawn tawhte hre renga a huhova Pathian hnna tawngtaina leh amah pwl nn an buatsaih a nih ringtute pawh an awm tho mai.3 Mahse, he thu hi rin thu leh suangtuahna mai a ni a, a rin tlk ber chuang lo a ni. 2. Hla bihchianna: Kan sawi tawh angin he hla hi a inchawh pawlh nual a. Hla siamtu hian a dinhmun harsa tak a\angin Pathian chhanchhuahna a dl a. A harsatna chu \huro anga thla neiha, thlawh bosan daih a chk m m a ni. Harsatna avngin khawpui nun a buai zo va, hng harsatnate hi thil dang vnga lo thleng ni lo vin, \hianin a \hian a phatsan avnga lo thleng a ni. Hla siamtu chuan dik taka an chunga rorlsak trin Pathian a au va. A hmlmate chu tihboralin awm se tih hi a duh m m a ni. A hmlmate hian Pathian duhzwng an ngaihtuah lo va, Pathian an hre ve lo a ni. Ani erawh chuan Pathian a hria a, a ring tlat a, dotute avnga phurritte pawh Pathianah nghah zl a tum a ni. Hetiang taka Pathian ringtu a nih avng hian Pathianin a harsatna a\ang hian a chhan chhuak ngei ang tih hi a ring tlat a ni. He hla hi hlwm sarihah a \hen theih a, hetiangin :(1) Pathian hnna dlna (55:1-3): He Sam phuahtu hi a hmlmaten an hua a, a chungah an thinur a, an tibuaiin an nkchp a. Chuvngin a mangang a, a rm a, awm ngaihna pawh a hre lo. Pathian hnnah tihtak zetin a \awng\ai a, a \awng\aina ngaithla trin Pathian a ngn a, khawngaihna a dl a, bikruksan lo trin a dl a ni. Amah chu ngaihsak a, a dlna chhng ngei trin Pathian chu a ngn a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

143

Anni chuan sualnain mi lum khumin, (55:3c) tih hi Harsatna ka chungah an thlentr a tia lehlin theih a ni. (2) Dltu dinhmun (55:4-5): Hng chngahte hian dltu dinhmun kan hmu. Dltu chu hmlmaten an huain an nkchp a, an tihbuai avngin a mangang hle a. A hlauhna leh mangannate chu a kawchhungah a tla a, a thinlung a na m m a ni (55:4). |ihna leh khurhnain min bawh (55:5) tih hi Bible lehlin tharah chuan, Ka thauvah min man a, ka khr zawih zawih a, ka chechang thei ta lo, tiin a dah a ni. (3) Harsatna pumpelh (55:6-8): A hmlmate chakzia leh thiltihtheihzia a hria a, a hlau va, a thauvah a man a, a khur zawih zawih mai a ni. A chunga harsatna lo thleng chu pumpelh a, thlawh bosan ve daih theih a duh a. A harsatna chu thlipui nn a tehkhin a. A hmlmate chu dan zawh rual loh tr thlipui ang hial niin a hria a. Chuvngin \huro anga thl neih a, thlawh bo ve daih theih a duh a ni. Harsatna pumpelh hi a chkawm \hn. Mahse huaisen taka hmachhawntuten hnehna an chang \hn. Harsatna twn ngam lo dawihzepte chu an tlwm \hn a, an chhiat phah \hn. (4) Khawpui chhnga dik lohna (55:9-11): Khawpuiah chuan inpawngnkna te, innghirnghonate a awm a, bumna leh tihderna chuan kawtlai a chhuahsan ngai lo. Kulh vngtute pawh an rinawm lo va, dn leh dnte an bawhchhiat \hin avngin buainain a khat a ni. Dn leh thupk zawm lohna hmunah chuan hetiang harsatna hi a thleng \hn. Aw, LALPA, an lei chu tichhiain tithlr ang che (55:9) - Bible lehlin tharah chuan LALPA, an \awng tihbuaisak rawh tia lehlin a ni. Babel in sng satuten an hna an thawh theih loh nn an \awng tihbuaisaka an awm anga an \awng tihbuaisak trin Pathian a dl a. An \awngte tihbuai a nih chuan thil sual an tih \hinte an ti thei dwn lo a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

144

(5) Phatsantu \hian (55:12-14; 20-21): Hla siamtu chu a \hian, amah ang maia a ngaih, a kawmngeih tak leh a biak rwn \hin, Pathian Biak Ina Pathian a biakpui \hin chu a hmlma a lo ni ta. N a ti m m a, Mi sawichhetu chu hmlma a ni si lo va, ni sela chu, ka tuar thei zwk tr (55:12) a ti hial a ni. A chunga a \hian awm dn a sawi chu hetiang hi a ni (a) A chungah a intilian (b) Amah nna inremte chungah a kut a lek (c) A thuthlung a tibawrhbng (d) A k chu hnutetui khal angin a tlawr a, (e) A thinlung erawh indona a ni. (f) A thute chu hriak aiin a nl a (g) A thute chu khandaih phawisa ang a ni He Sam hi Davida phuah a nih chuan, a \hian, amah phatsantu hi Ahithophela nia ngaih a ni. Davida fapa Absaloma hel khan Ahithophela hian a zawm ve a, Ahithophela hi Davida rorlpui a ni. Ahithophela remruatte chu Pathian thu anga ngaih a ni \hn a (2 Sam 16:23). Chutiang taka a \hian \haa a ngaih ni mah se, Davida tna a chhe ber duhtu a lo ni reng mai a. Ahithophela chuan Absaloma chu a pa hmeite mutpui trin thu a rwn a, a thurwn angin Israel-te mit hmuh laiin a pa hmeite hnnah chuan a lt a ni (2 Sam. 16:20-22). Davida tn chuan Ahithophela remruat anga Absaloma a che ta mai chu n tak a ni. (6) Phuba lksak tra ngenna (55:15, 19, 23a): Sam phuahtu thinlungah hian Phuba lk leh thungrulh chu keima tih tr a ni (Deut. 32:35) tih hi a chm reng a nih a rinawm. Sam phuahtu pawh hian a hmlmate chunga phuba lksak trin Pathian a dl a. Tin, Kora leh a mite lei kakin a lem zawh tkte kha hre rengin Khuarkhurumah chuan a nung chungin chhuktr
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

145

rawh se tiin a dl a ni. Phuba lksak a, an hmlmate chu an dam chhng kum zatve pawh hmang lova tihboralsak trin a dl a ni (55:23). Pathian chuan Davida dl ang hian a hmlmate chungah phuba a la ta mai em ni ang le? Ahithophela chu a inwkhlum a (2 Sam 17:23). Absaloma pawh thah a ni bawk (2 Sam 18:14-15). (7) Pathian rinna leh \awng\aina (55:16-17, 22, 23b): Sam phuahtu chuan Pathian a rin tlat thu a sawi a. Zngah te, chhnah te, tlaiah te a manganna thu Pathian hnnah a sawi a, a aw chu Pathianin a ngaithla ang tih a ring tlat a ni (55:17). Pathian chu Pathian pangngai reng, danglam ve ngai lo a ni. A ritphurh chu Pathian chungah a nghat ang a, ani chuan a tichak dwn a, mi sualte tihtlkin awm \hn mah se, Pathian duhzwng ti \hntu mi felte chu engtikah mah an nghn Pathianin a phal dwn lo va (55:22). Chuvngin Pathian chu a ring tlat dwn a ni. Tlngkawmna He Sam hi Davida phuah nia ngaih a ni a. A fapa Absaloma hel laia a \hian Ahithophelan a phatsan laia a phuah a nih an ring. A fapa leh a \hianpain an phatsan chu n a ti hle a. Min sawichhetu chu hmlma a ni si lo va (55:12) a ti hial a ni. |hian leh chhungkhatten min beihin a n duh hle a. Davida angin Pathian hnna \awngtai a, Pathian hnaih deuh deuh \hn tr a ni. Davida hian harsatna a tawh chu tlnsan a, thlawh bosan daih a duh hle a. Amah ang bawk hian harsatna tlnbosan a chkawm \hn. Mahse, harsatna hi tlnbosan lo va, huaisen taka hmachhawn ngam hi mi huaisente kalkawng a ni. Harsatna hi rinna leh nun kawngah min chher puitlingtu a ni fo. Davida chuan, I rit phurh chu LALPA chungah nghat la, tichuan anin a tichak ang che, Mi fel chu engtikah mah tihnghn a phal lo vang (55:22) a ti a. Harsatnate hi Pathian hriatpuinain
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

146

kan chungah a lo thleng \hn a. Aman min la sut tlangpui dwn tih hi kan rin ngam a ngai a ni. Sawi ho trte 1. 2. 3. Phuba lk a \hat lohzia leh Pathian kuta dah mai a \hat dn sawi ni se. Harsatna hmachhawn ngam a \lzia leh a \hatnate sawi ni se. Engtin nge Lalpa chungah kan ritphurh kan nghah ang? END NOTES 1. 2. 3. H.C. Leupold, Exposition of the Psalm (O.M. Books Secunderabad, 2003) p. 420 J. Clinton Mc Cann Jr., The New Interpreters Bible, Vol - IV (Abingdon Press, 1996) p. 897 Ibid p. 898

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

147

Zirlai - 16 PATHIAN RING |AWNG|AINA

Chhiar tr : Sam 56: 1-13 Hla Hruaitu tn; Jonathelem rehokim-a sak tr. Davida Fakna Hla: Miktam: Philistia-hovin Gath khuaa amah an man laia mi
Aw Pathian, mi khawngaih ang che; mihringin mi lem zawh an tum si a; Nilngin mi beiin mi hnehchhiah \hn. 2 Ka hmlmaten nilngin mi lem zawh an tum a, Chapo taka mi beitute hi an tam si a. 3 Ka hlauh chng apiangin, Nangmah ka ring ang che. 4 Pathian ka ring a, a thu ka fak ang a, Pathian ka ring a, ka hlau lo vang; Tisa chuan eng nge mi tih theih ang? 5 Nilngin ka thute an la kawi \hn a; An ngaihtuahna zawng zawng chu ka \hat lohna tr lam hlr a ni. 6 An inkhwm a, an biru a, Ka hniakte an chhinchhiah \hn a, Ka nunna tihbo tuma an nghk \hn ang hian. 7 An sual hremna an pumpelh dwn em ni? Aw Pathian, thinurin mi tin chu titlwm ang che. 8 Nangin ka vahvaihnate hi i chhinchhiah \hn a; Ka mittuite hi i savun pengah chuan thun ang che; I lehkhabuah a chuang hlawm lwm ni? 9 Ka koh hun che ngei chuan mi dotute chu an tlnchhia ang; Hei hi ka hria, Pathianin mi \an hi.

56

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

148

Pathianah chuan a thu ka fak ang a, Lalpa-ah chuan a thu ka fak ang. 11 Pathian ka ring a, ka hlau lo vang. Mihringin eng nge mi tih theih ang? 12 Aw Pathian, i hnnah thutiamte ka nei a; Lwm thu sawi inthawinatein ka rl ang che. 13 Ka nunna hi thihna lakah i chhanhim si a. Ka kete hi tlu lo trin i chhanhim a ni lwm ni? Mi nung ngah hian Pathian hmaa ka ln theih nn.
10

Thuvawn : Sam 56:4 Pathian ka ring a, a thu ka fak ang a, Pathian ka ring a, ka hlau lo vang; Tisa chuan eng nge mi tih theih ang?

He hla hi Davida fakna hla : Miktam tih a ni a. Philistiahovin Gath khuaa amah an man laia mi tih a ni bawk. Tin, a sak dn tr (a thlk) chu Jonathelem rekohim tih a ni. Bible lehlin tharah chuan Davida ta: hla fing tih a ni a. Philistia hovin Gath khuaa an man laia mi tih a ni. Tin, a sak dn tr chu |huro khawhar thlka sak tr tih a ni bawk1. Jonath-elem rehokim: Jonath-elem rehokim tih hi Mizo \awng Bible lehlin tharah chuan |huro khawhar thlka sak tr tih a ni a. Sp \awng Bible lehlin dang lehah chuan, wk thing hla taka \huro fu2 tihna angin an letling bawk a ni. A sak dn tr sawina a ni a, mahse, a awmzia hriat a ni tawh lo. 1. Hla bihchianna: He hla hi Pathian ring \awng\aina tih a ni. Harsatna leh buaina avnga Pathian hnna \awng\aina hla a ni. Kan hriat angin Davida chu Saula hlauvin a tlan bo va. Saulan a m zui zl a. Miten an hmuhin Saula hnnah an hrilh zl a, amah lo \anpuitute pawh Saula chuan a that duh zl bawk si a,
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

149

a tn a mangan thlk hle a ni. Miten an hriat loh ringin Philistia ramah a tln lt a, mahse an lo hre ve leh bawk si a, a tn chuan a manganthlk hle ang. Chuvngin Pathian hnnah \anpuina a dl a, a hmlmate laka chhanhim a dl a ni. He \awng\aina hla hi a ngaihnawm hle a, hlwm ngah a \hen theih a, hetiangin (1) Pathian hnna dlna (56:1-4): Sam phuahtu dangte ang bawkin he Sam hi Pathian hnna dlna thuin a in\an a. Sam phuahtu chu amah dotute avngin a mangang hle a, amah dotute chuan an vehin an chm buai reng mai a ni. A chhiat theih dn tr an zawng a, nilngin an veh \hn a. A chhiatna zawngtute pawh an tam hle niin a sawi. Mi lem zawh an tum si a (56:1) - Hebrai \awngin saap tih a ni a. A awmzia chu lem zawh tum, rap hrual nek, umzui reng ti tein an letling hlawm a. Hmlmaten tihchhiat tuma an beih dn sawina a ni. Ka hlauh chng apiangin (56:3) - Mizo \awng Bible lehlin tharah chuan Ka thl a phn laiin tiin a dah. Tisa chuan eng nge mi tih theih ang? (54:4c) - He thu ang tho hi chng 11-ah kan hmu a. Mihringin eng nge mi tih theih ang tihna a ni. (2) Hmelmten an beih dn (56:5-6): Sam phuahtu chuan a hmlmaten an beih dn a sawi a. A sawi dn chuan a thusawi apiang an la kawi a. A \hat lohna leh chhiatna tr hlr an ngaihtuah a ni. A chhiatna tr ngaihtuah hian hmun kil khawr lamah an inhmukhwm \hin a. A hn an chhui a, thah tumin an veh reng a ni. Nilngin ka thute an la kawi (56:5) - A nun leh a thiltih zawng zawngah a \hat lohna an zawn bkah a thusawi pawh a ni lo zwng hlrin an la kawi \hn a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

150

Ka hniakte an chhinchhiah - Bible lehlin tharah chuan Ka hn an chhui ru tiin a dah a. Sapltuin sa hn a chhui angin a hn an chhui a, a hniakte pawh an chhinchhiah vek a ni. (3) Phuba lksak tra dlna (56:7-9): Hmlmaten a hniak an chhinchhiah angin a vahvaihna leh a tawrhnate chu Pathianin chhianchhiah trah a ngai a. A mangan leh a vahvaih avnga a mittui tlate pawh bra la khawm a, a zt pawh chhinchhiah a, teh thlap trin a dl a ni. Pathian chuan a koh hun chuan a chhng ngei ang tih a ring a. A hmah chuan a hmlmate pawh an tlnchhiat ngei a ring tlat a ni. Pathian chu a lamah a \ang a, chuvngin a hmlmate pawhin an ngam dwn lo a ni. Ka vahvaihnate hi i chhinchhiah (56:8a) - Pathian chuan a lehkhabuah a awm dn zawng zawngte chhinchhiah vek trah a ngai a, a thiltih \hat leh \hat lohte pawh ziak vek trah a ngai a ni. A sualna ni si lova a tuarna zawng zawng pawh Pathian chuan chhinchhiah vek trah a ngai bawk. Ka mittuite i savun pengah chuan thun ang che (56:8b) - Bible lehlin tharah chuan i brah chuan ka mittui i khung tiin a awmzia a sawi a. Lalte chuan tuartute an tuarpuizia entr nn an mittui tla brah an dah khwm a, an thawn \hn niin an sawi. He savun peng hi uain dah nn an hman \hin thu Lal Isuan a sawi ang kha a ni (Lk. 5:37). (4) Pathian rin tlatna (56:10-11): Sam phuahtu chu a hmlmaten an bei nasa hle a. Ni tin an chhui a, a hniakte an chhinchhiah a. A thusawite an lk kawihsak a, chuvng chuan hrehawm a ti m m a, nasa takin a \ap \hn a. A chan chauvin hrehawm ti hle \hn mah se Pathian a ring tlat a, a rin Pathian chuan a chhandam thei tih a ring nghet hle. Pathian a rin tlat avngin mihringte chuan an tichhe thei tak takin a ring lo va. Chuvng chuan Mihringin eng nge mi tih theih ang? a ti tlat a ni. He thu hi a innghahna ber a ni a, chakna
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

151

leh huaisenna petu a ni bawk \hin. He thu hi Bible chng dangahte pawh kan hmu a ni (Sam 118:6; Heb. 13:6). (5) Pathian hnna thutiam (56:12-13): Sam phuahtu chuan Pathianin a chhandam dwn a ni tih a hria a. A chhandam dwn avngin lwmthu sawi inthwina hlan a tum a. A thutiam chu hlen a tum tlat a ni. Pathianin thihna lakah a chhan chhuak ta a, a ke pnte vngin inchhuih tlk mai theihna lakah a vng a, Pathian ngah a lo lng ta a. Lal Isuan Tu pawh mi zui chu thimah a lng tawp lovang a, nunna ng a nei zwk ang (Joh. 8:12) a tih ang kha a chungah a lo thleng ta a ni. Tlngkawmna He Sam hi Pathian ringtu \awng\aina tih a ni. A hmlmaten thah tumin an m a, a kalna apiangah an chhui zui a, a hniakte pawh an chhinchhiah bawk a ni. A \awng an la kawi a, a nun dn zawng zawng pawh an hre vek a, a \ha lo lam hlirin an sawi \hn a ni. Hetiang hi a nih avngin hrehawm a ti a, a \ap \hn. Phuba lksak trin Pathian hnnah a dl hial a ni. Pathian a rin tlat avngin a hmlmate chuan an hneh dwn lo tih a hre ta a. Pathian hnnah lwmthu sawi inthwina hlan a tum ta a ni. He Sam hi kan tnlai khawvl hman mk atn pawh a \angkai thei hle wm e. Pathian kan rin tlat chuan kan hmlmate hi kan hneh thei dwn a ni. Pathian rin tlatna chuan chakna min pe \hn. Sawi ho trte 1. 2. Tnlaia Kristiante hmlma engte nge? Pathian rin \angkaizia leh pawimawhzia sawi ni se.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

152

END NOTES 1. 2. Holy Bible, New International Version (International Bible Society, Colorado, 1984) p. 893 (Foot Note) Holy Bible, Easy to Read Version (World Bible Translation Centre, Inc, Texas, 1999) p. 667

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

153

Zirlai - 17 HLAUHNA HMUN A|ANGA |AWNG|AINA

Chhiar tr : 57:1-11 Hla hruaitu tn; Al-tashheth-a sak tr. Davida Fakna Hla, Miktam, Saula laka tln bo lai, pka mi
Pathian, 57 Aw nunna hi mi khawngaih rawh,ami khawngaih rawh; Ka nangmahah chuan tlu lt si a: A ni, i thla hnuai chu ka chuh ang, Vnduainate hi a kian hma loh chuan. 2 Pathian Chungnungbera chu ka au vang; Pathian, engkim mi tihsaktu chu. 3 Mi lem zawh tumtu chuan mi sawichhiat hunah, Ani chuan vn atangin a rawn tr ang a, mi chhandam ang; (Selah) Pathianin a ngilneihna leh a thutak chu a rawn tr chhuak ang. 4 Ka nunna hi sakeibaknei zngah a awm a; Mihring kng zngah ka awm a, An hte chu fei leh thal ang a ni a, An lei lah khandaih hriam tak ang. 5 Aw Pathian, nang chu vn khm daih khian chawimawiin lo awm ang che; I ropuina chu leilung zawng zawng chungah hian lo awm rawh se. 6 Ka ke awh nn ln an phah a; Ka nunna hi a kun ngawih ngawih a; Ka hmaah khuarkhurum an lai a; Anmahni ngei a lai takah an tla ta a. (Selah) 7 Ka thinlung hi a nghet a ni, Aw Pathian, ka thinlung hi a nghet a ni;
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

154

Hla ka sa ang, a ni, fakna hla ka sa ang. 8 Ka ropuina, harh rawh; perhkhuang leh \ing\angte u, harh rawh u: Kei chu zng takah ka harh ang. 9 Aw Lalpa, mi tin zngahte lwm thu ka hrilh ang che; Hnam tin zngah nangmah fakin ka zai ang. 10 I ngilneihna chu vn tawng khawpin a nasa si a, I thutak chu vn dum tawng khawpin a nasa bawk a. 11 Aw Pathian, nang chu vn khm daih khian chawimawiin lo awm ang che; I ropuina chu leilung zawng zawng chungah hian lo awm rawh se. Thuvawn : Sam 57:5 Aw Pathian, nang chu vn khm daih khian chawimawiin lo awm ang che; I ropuina chu leilung zawng zawng chungah hian lo awm rawh se.

He Sam hi Davida Fakna Hla: Miktam tih a ni a. Altashheth-a sak tr tih a ni bawk. Tin, Saula hlauva pka a bihrk laia mi tih a ni. Mizo \awng Bible lehlin tharah chuan Davida Hla fing : Fakna hla tih a ni a, Saula a hlauh laia pka a bihruk laia mi tih a ni. A sak dn tr a sawi ve lo. Sp \awng Bible lehlin hrang hrangte pawhin Davida Fakna Hla a nih thu leh Saula hlauva a tln bo va, pka a awm laia mi a nih thu an sawi hlawm a ni. Al-tashheth-a sak tr tih hi Tichhe suh tih thlka sak tr tihna angin an dah hlawm a. Sam 57-na bkah hian Sam 58, 59 leh 75-na te hi Al-tashheth-a sak tr tih a ni. He hla thlk hi eng nge a nihna, engtianga lo awm nge tih chiang taka hriat a har hle.1
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

155

Hrilhfiahtu \henkhat chuan Davidan Saula thah a phal loh \uma Abisaia hnnah Tiboral suh, LALPA hriak thih chunga kut thlka thiam chang thei tu nge awm thei ngai (1 Sam 26:9) a tih kha emaw, lal chuan a sipai hotu Joaba leh Abisaia leh Itaia hnna Keimah vngin, tlangvl Absaloma chu dm takin va ti ang che u (2 Sam. 18:5) a tih kha a bul niin an ngai.2 Israel-te chu Pathianin a thlang a, an sual pawhin a hrem a, mahse tihboral vek chu a phal ngai lo. A la awm chhunte a buatsaih thar leh \hn. Saula leh Absaloma-te pawh Pathian fate an ni a. Davida chuan an nunna lksak a duh lo, Pathian kutah a dah mai a ni. 1. Sam phuahtu leh a phuah hun: He Sam hi Davida phuah nia ngaih a ni. Mi thenkhat chuan Davida phuah a nih loh pawhin Davida tuarna hre reng chunga mi tuin emaw a phuah emaw, Davida tna a phuah a hlan (dedicate) emaw a nih an ring a ni. A phuah hun hi Saula hlauva Davida a tlnbo laia mi tih a ni a. Bible lehlin tharah chuan Saula a hlauh laia pka a bihruk laia mi tih a ni. He pk hi Adullam pk a nih an ring.3 Bung hmasa lama kan sawi tawh angin Davida chu Saula hlauvin an hmlma Philistia mite khawpui Gath khuaah a tln lt a. Gath khua a\ang chuan a chhuak leh a, Adullam pkah hian a chng ta a ni (1 Sam 22:1). Adullam hi Juda rama khaw pakhat a ni a (Gen 38:1-2; Jos. 12:15; 2 Chro. 11:7; Mik. 1:15; Neh. 11:30). Tnlaia Jerusalem leh Lakis inkara khaw pakhat Tell-esh-sheik Madhkur a nih an ring.4 2. Hla bih chianna: He Sam hi Sam 56-na nn a inang hle; chuvngin hla phr (Twin Psalm) tiin an sawi \hin.5 He Sam hi harsatna leh lwmna inpawlh a ni a, chng 5-na leh 11-na hi a thu a inang a; chuvngin a thunawn tiin an sawi \hn. He Sam zirtuten ngun taka an zira, zawhna awm fo \hn chu he Sam phuahtu hi hmlmaten an bei tak tak em? Dik lo taka puhin an sawichhe tak tak em? tihte hi a ni. Davidan Saula rl hlauva a tlnchhiat laia a phuah a nih chuan
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

156

hmlmaten an bei tak tak a, dik lo taka puhin an sawichhe \hn a ni ngei ang. Mahse Davida tn mi dang phuah a nih chuan ngaihruatna leh suangtuahna mai pawh a ni thei a, a phuahtu hian hetiang harsatna hi a twk ve tho pawh a ni thei. Mi \henkhat chuan he Sam hi lalin harsatna a tawhte Pathian hnna a thlenna hla niin an ring a. Mi dang leh chuan hruaitu pakhatin hnam pumpui aiawha Pathian hnna an harsatna a thlenna hla niin an ring bawk a.6 Engpawh nise he hla hi mi malin Pathian biak nn a hman mai ni lovin, a huhova Pathian biakna hla atn pawha an hman \hin a ni. Kristiante chuan Isua Krista thawhleh nia thu chhiarah an hmang \hin a ni. He hla hi hlwm liah a \hen theih a, hetiangin (1) Khawngaih dla \awng\aina (57:1-3): He lai hlwm hi Pathian khawngaih dla \awng\aina a ni. Sam 56-na ang bawkin Pathian khawngaihna dlin bul a \an a. Ar not ten hlauhawm laka him nn a pui thla hnuai an chuh \hn angin ani pawhin Pathian thlazr hnuai a chuh a. A chunga harsatna leh vnduaina a kian hma loh chuan Pathian chu a au zl dwn a ni. Pathian chuan amah chhandam trin vn a\angin a ngilneihna leh thutak chu a rawn tr dwn a ni. Vnduainate hi a kian hma loh chuan (57:1d) - Bible lehlin tharah chuan vnduaina tih hi thil \ha lo tiin a letling a. Sp \awng Bible hrang hrangte pawhin an lehlin dn a inang lo. Chhiatna rpthlk tih te, tichhetu thlipui ti tein an dah. Engkim min tihsaktu Pathian chu (57:2) - Sam phuahtu chuan Pathian chu Chungnungbera tiin a ko va. Chu Pathian chuan engkim a tihsak \hn. A chunga harsatna lo thlengte pawh a la chin felsak dwn a ni. Pathianin a ngilneihna leh a thutak chu ... (57:3c) Pathian ngilneihna leh rinawmna tiin Bible letlingtu tam tak chuan an letling a, hriatthiam a awlsam zwk a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

157

(2) Hla phuahtu dinhmun (57:4,6): Sam phuahtu chuan a dinhmun hlauhawmzia leh hrehawmzia hetiang hian a sawi (a) Sakeibaknei zngah a awm (57:4a): A hmlmate hlauhawmzia a sawina a ni. Sakeibaknei ang maia hlauhawm an ni a, chng znga awm chu a hlauhawm hle a ni. (b) Mihring kng zngah ka awm (57:4b): Bible lehlin thar chuan, Ka chunga thinrimte zngah ka chn hi tiin a letling a ni. Amah dotute a chunga an thinrimzia sawina a ni. An thinrim avngin an thinlung chu mei kng ang maiin a sa hulh hulh a ni. (c) An hte chu fei leh thal ang a ni (57:4c): Amah lem zawh tumtute chu sakeibaknei leh mihring thinrim tak maite angin a sawi a. Amah an eina tr hte chu fei leh thal ang maia zum leh hriam a ni. (d) An lei lah khandaih hriam tak ang (57:4d): A hmlmate chu an thinrim m avngin an \awng pawh a na tawh hle a, khandaih hriam tak ang mai an ni. (e) Ka ke awh nn ln an phah (57:6a): Ka awh nn ln an zr tih tr a ni. (f) Ka hmah khuarkhurum an lai (57:6c): A awh nn ln an zr bkah a tlk nn khuarkhurum an lai a, a tn fimkhur hle a ngai a ni. (g) Ka nunna hi a kn ngawih ngawih a (57:6b): A hmlmaten man tuma an beih nasat m m avngin a mangang tak meuh meuh a ni. A taksa, a rilru leh thlarau nun thlengin a chau ngawih ngawih a ni. (h) Anmahni ngei a lai takah an tla ta (57:6d): A hmlmate chuan a tlk nn khuarkhurum an lai a; mahse, an khur laihah chuan anmahni an tla ta hlauh zwk a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

158

(3) Pathian fakna (57:7-10): A hmlmate lakah Pathianin a chhandam ang tih a ring tlat a. A hmlmate laka Pathianin a chhandam chuan nasa taka Pathian fak a tum a ni. Pathian chu zng a\anga fak a duh a, chuvngin a rimawi kawl tinrng leh a khuangte pawh zng taka harh ve trin a swm hial a ni. Pathian chuan a hmlmate a hnehsak avngin a lwm a, mi tin hnnah Pathian hnna a awm thu hrilh a duh a, hnam tinte zngah pawh Pathian faka zai a duh a ni. Heti taka Pathian fak a duhna chhan ber chu Pathian ngilneihna leh a rinawmna avng a ni. Pathian ngilneihna chu vn tawng khawp hiala sng niin a hria a ni. Ka thinlung hi a nghet a (57:7) - Pathian a rinna nghehzia a sawina a ni. Ka ropuina, harh rawh (57:8a) - Ka ropuina tih hi Ka nunna tih nn a inang a ni. Pathian fak tra amah a intihchakna leh a intihphrna atna ama hnna a sawi a ni. Perhkhuang leh \ing\angte u, harh rawh u (57:8a) Bible lehlin tharah chuan \ing\ang leh khuang tia lehlin a ni. Perhkhuang leh \ing\ang tih hian let chhuak zo lo deuh mah se, lehlinna \ha tak chu a ni tho. A intihchakna tra a sawi a ni. I ngilneihna chu vn tawng khawpin a nasa (57:10a) - Pathian hmangaihna chu tuifinriat aiin a thk a, a ngilneihna chu vn tawng khawpin a sng thung a ni. Teh phak loh khawpa thk leh sng a ni. I thutak chu vn dum tawng khawpin a nasa (57:10b) - I thutak tih hi rinawmna tiin a lehlin theih. Pathian rinawmna nasatzia sawina a ni. (4) Thunawn (Pathian chungnung ber) (57:5,11): Kan sawi tawh angin 57:5 leh 11 te hi a thunawn tia an sawi \hin chu a ni. Aw Pathian nang chu vn khm daih khian chawimawiin lo awm ang che; I ropuina chu leilung luah zawng zawng chungah
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

159

hian lo awm rawh se tih a ni a. Bible lehlin tharah chuan Vnahte khian i ropuizia han tilang la, Aw Pathian, leiah pawh hian tilang ang che tih a ni. Sam phuahtu chuan Pathian chu vn aia snga chawimawiin lo awm se, a ropuina pawh hian leilung hi tuam hlup mai se tih hi a duh dn a ni a. Pathian chu a rinawm a, ngil a nei bawk si a. Pathian \ha leh a mite vnga enkawl a, an hmlmate laka chhanhim \hintu a nih avngin chawimawiin awm se, a ropuina chuan leilung hi luah khat vek se tih hi a duh dn a ni. Tlngkawmna He Sam hi Davida phuah nia ngaih a ni a. Davida phuah a nih loh pawhin Davida tna an phuah emaw an serh hran emaw, Davida hre renga an phuah emaw a ni ang. Mi mal harsatna hla an tih znga mi a ni a, mahse, a huhova Pathian biak nn an hmang bawk \hn. Hmelmaten tihchhiat vek tumin nasa takin an bei a, an hlauhawm m m a ni. Sam phuahtu hian nasa takin Pathian khawngaihna a ngn a. A dlna chu Pathianin a chhng a, a hmlmate chu an thangkamah an wk ta hlauh zwk a. Pathianin a chhandam avngin a lwm m m a, Pathian fak trin amah leh amah a infuih sauh sauh a ni. Pathian chu a rinawmna leh a ngilneihna avngin nasa taka fak leh chawimawi a duh a ni. Harsatna nasa twktute tn he Sam hi a \ha m m a. Pathian chhandamna an beisei tlat chuan a la chhandam dwn a ni. Chhandamna changtuten Pathian an fak \hn a. Pathian \hatna leh rinawmna chu mi zawng zawng leh hnam tinrngte hnnah an hrl tr a ni. Sawi ho trte 1. Pathian fak leh chawimawi hi harsa kan ti hle \hn a, eng nge a chhan ni ang? Nasa lehzuala kan fak theih dn tr eng nge ni?
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

160

2.

He Sam hi ni tin nuna \angkai taka kan hman theih dn trte sawi ni se. END NOTES

1.

Al-tashheth tih hi Tichhe suh (Do not destroy) tiin sp \awng Bible hrang hrangte chuan an dah hlawm a ni. (Revised Standard Version (RSV) te, New Internationa Version (NIV) te leh Easy - to - Read Version (ERV) te leh a dangte pawhin an dah a. New King James Version (NKJV) hi chuan a chung lama thupui, a phuahtu, a thlk tihte hi a dah lo thung a ni. Hrilhfiahna siamtu pakhat Mitchell Dahood-a chuan Israelte Pathianin tihboral vek a tum a, Mosian Israel-te tn a dilsak a, Aw LALPA Pathian, i mi i rochante hi tihlum vek teh suh, (Deut.9:26) a tih kha a bul a nih a ring (Lehlin thar). Kidner-a chuan Isaia 65:8 a Grep bwrah uain thar an hmu a, miin tichhe suh, khatah khn malswmna a awm si an tih ang khn, Ka chhiahhlawh avngin ka ti ve ang, an zaa ka tihchhiat vek loh nn, tih kha Al-tashheth-a sak tr tih lo chhuahna a nih a rin thu a sawi ve thung.

2. 3. 4. 5. 6.

Derek Kidner, The Tyndale Old Testament Commentaries, Psalm 1-72 (Inter Versity Press London 1973) p. 43 G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol - 8 (Hendrickson Publishers, Massachusetts) p. 6 J.W. Meikle John, The New Bible Dictionary (Inter Versity Press London 1970) p. 16 The Pulpit Commentary p. 6 John W. Baigent, New International Bible Commentary (Zondervan Publishing House, Grand Rapids, 1979) p. 595
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

161

Zirlai - 18 MISUAL HREM TRA DILNA

Chhiar tr : 58:1-11 Hla Hruaitu tn; Al-tashheth-a sak tr. Davida Fakna Hla, Miktam
rengin tak 58 Felna thu chu ngawidik takinmaw inrosawirl? tak? Aw, mihring fate u, maw in A ni, in thinlungah chuan thil sual tak in ti \hn a; Leia in kuta thil rwng taka tih chu in bk \hn a. 3 Mi suaksualte chu an nu pum chhng a\ang rngin Pathian laka \henin an awm a: An pian veleh dwt thu sawiin an vk bo \hn. 4 An tr chu rl ang a ni a: Rlrial bengngawng, a beng hup \hn ang chu an ni; 5 Chu chuan rl dawi t thiamte aw chu a ngaithla \hn lo, Eng anga thiam pawhin dawi mah sela. 6 Aw Pathian, an kah chuan an hte chu tibal la; Aw Lalpa, sakeibaknei vnglaite h lian pui puite chu kher chhuak ang che. 7 Anni chu tui chak taka luang angin tui ral sela; A thaltea tinin, sah chhum angin awm zl rawh se. 8 Kawngkawrawi, tuia ral mai \hn ang hi ni sela; A hun lova hmeichhe nau hrin, ni hml rng rng hmu lo ang hi ni rawh se. 9 In blte chuan hlng thing lum a hriat hma pawhin ani chuan \hwngaleivirin a la bo vang, A hring leh a kng lai pawh. 10 Mi fel chuan phuba lkna chu a hmuhin a lwm ang a; Mi suaksual thisenah chuan a ke chu a sil ang.
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)


11

162

Chutichuan, miten, Mi fel tn chuan lwmman a lo awm tak tak a; Leiah hian rorltu Pathian a lo awm tak tak a nih hi, an ti ang. Thuvawn : Sam 58:11 Chutichuan, miten, Mi fel tn chuan lwmman a lo awm tak tak a; Leiah hian rorltu Pathian a lo awm tak tak a nih hi, an ti ang.

He Sam hi Davida Fakna hla : Miktam tih a ni. Al-tashhetha sak tr tih a ni leh bawk. Bible lehlin tharah chuan Davida Fakna tih hi a awm lo va, Hla Hruaitu tn : Tichhe suh tih thlka sak tr : Hla fing, tih a ni. Sp \awng Bible lehlin hrang hrangte chuan Davida fakna hla emaw Davida Miktam tihin emaw an dah hlawm a. Miktam leh Al-tashheth a sak tr tih hi kan zir tawh a. Sawi nawn a ngai tawh awm lo ve. He hla hi Davida phuah emaw Davida tna an hlan (dedicate) emaw niin an ring.1 A phuah hun pawh hriat theih a ni tawh lo. 1. Hla chanchin: He Sam hian tihlan a tum ber chu Pathian \ihtute an ding chhuak \hin tih leh mi sualte chu Pathianin a la tichhe vek dwn tih hi a ni. He thu hi Thuthlung Hluiin a zirtr dn a ni a, Mosia lehkhabuah leh Zwlneite zirtrnaah pawh he thu hian hmun a chang thk hle a ni. Hetiang taka dik lo leh fel lo tak hian awm mah se Pathian chuan a la zuah zl a, an thil sual tih an sim lo va, rwng takin an la khawsa zl si a hmuh hian mak a ti a, Pathian hnnah tichhe trin nasa takin a kar ta ringawt mai a ni. Pathian hnna a dilna \awngkamte hi a mawi lo va, chhiar leh hriat pawh a nuam lo hle a ni. Hetiang hi a nih avngin hrilhfiahna siamtu pakhat chuan mi dik leh mi rinawmte inkhwmnaah chuan he Sam hi chhiar duh lo pawh ni se a mak lm lo vang,2 a ti hial a. Mahse corrupwww.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

163

tion tamna hmun, dn leh thupkte palzt a nihna hmun, inawpbehna leh inrahbehna ram, nun \hain awmzia a neih theih lohna hmunah erawh chuan he Sam hian mite a tiphrin, chakna thar a pe thei ang tiin a sawi leh bawk a ni. 3 He Sam hi \awng danga lehlin a harsa hle a, a harsatna chhan ber pawh Hebrai-hoten \awng an hman dn tak tak leh an thil sawi tifiah tra thil an hman \hin (figure of Speech) te hriatthiam a harsat vng niin an sawi a. A bk takin 58:7-9 thu hi hriatthiam a harsa zual a ni.4 He Sam hi thufing ang deuhva ziak a ni a. Lehlin a harsat ang bawkin hriatthiam a harsa hle. Sp \awng Bible letlingtute lehlin dn pawh a inang lo va, tin, Mizo \awng Bible lehlin dn pawh a inang lo. Mizo \awnga lehlin kan hman mk ai hian lehlin thar hi hriatthiam a awlsam zwk a, a thu pawh a tluang zwk bawk a ni. 2. Hla bihchianna: He hla hi hlwm lah a \hen theih a, hetiangin (1) Rorltute demna (58:1-2): Rorltute chuan dik taka thil an tih loh avngin thudik pawh an sawi chhuak ngam tawh lo va. An thiltih sualte chu sim ahnehin thil sual dang tih tr an la ngaihtuah zl zwk a ni. Hetianga thil sual an tih \hin avng hian mipuite pawh an dik thei tawh lo va, ram chhngah chuan inpwngnkna a punlun ta hle a ni. Felna thu chu ngawirengin maw in sawi tak tak (58:1a) - He chng hi lehlin dn a inang lo hlawm hle a. A chhan ber chu Hebrai \awnga elam tih leh elim tih thu vng a ni. Hebrai \awng hi consonant-a ziak a ni a, consonant krah vowel dah a ngai \hn. Vowel dah dn azirin awmze hrang leh kawh hrang daihte a lo chhuak \hn a, elem tih chu ngawi, thwm nei lo tihna a ni a. elim tih chu pathiante emaw, mi chak emaw rorltu, hotu tihna emaw a ni.5 Bible kan hman tlanglwn ber hian elem tih hmangtute a \wmpui a. Chuvngin Felna thu chu
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

164

ngawi rengin maw in sawi, tiin a dah a. Bible lehlin thar hian elim tih hmangtute lehlin dnin Hotute u, thudik in sawi meuh maw? tiin a dah a, tin, hotute tih awmze dang chu pathiante u tih a nih thu a phk hnuai lam (foot note)-ah dah a ni bawk. Leia in kuta thil rwng taka tih chu in bk \hin a (58:2b): Bible lehlin thar chuan Ka ram hi pwngnknain in tikhat tiin a letling a. Rorltu leh hotuten thil dik lo an tiha, anmahni ham\hatna tr ngawt an ngaihtuah chuan tharum thawhna leh inpwngnknate a lo awm \hn. (2) Mi sualte chungchng (58:3-5): He laiah hian dik lo taka rorltute leh mi sualte sawina chungchng kan hmu a, hetiang hian a sawi a ni Nu pum chhng a\ang rngin Pathian laka \henin an awm (58:3a) - Sam phuahtu hian mi sualte chu tn maia sual ni lovin nu pum chhng a\anga Pathian laka \hen angin a sawi a. An sual thkzia sawina a ni. Rlrial bengngawng (58:4b) - Bible lehlin thar chuan Chawngkawr bengngawng tiin a letling a. Rl khwitute chuan an rl khawite chu an enkawl thiam hle a. Rimawi an tum a, an duh ang angin an thlk kualtr thei \hn. Rlrial bengngawng chuan rimawi leh an zirtirnate an hre ve thei lo va, an hlauhawm hle a ni. Mi sualte chu rlrial bengngawng nn a tehkhin a, hruai dik theih pawh an ni lo va, an hlauhawm m m a ni. Thununna leh zilhnaa siam \hat theih pawh an ni lo a ni. 3. Phub la tra ngenna (58:6-9): Mi sualte chu an hlauhawm hle a, siam \hat theih pawh an ni lo. An sual an sim duh lo va, chuk tr an zawng reng mai bawk si a. Chuvngin Sam ziaktu chuan an chunga phuba la tr leh tichhe vek trin Pathian a dl ringawt mai a ni. Mi sualte chunga phuba la tra a dl dn chu hetiang hi a ni :-

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

165

An h tibal trin a dl (58:6) - An h a bal chuan mi an tina thei tawh dwn lo a ni. Tui chak tak anga luang ral trin a dl (58:7a) - |hl laiin ruah a rawn sr a, tuihwk a luang dl dl a, mahse ruah sr zawh chuan tuite chu hmuh tr a awm tawh lo va, a luang ral vek \hn. Hetiang hian mi sualte chu luang ral vek se tiin Pathian a dl a ni. Thal sah chhum ang nise (58:7b) - Bible lehlin thar chuan thal fang nei lo ang ni hlawm rawh se tiin a dah a. A awmzia chu engmah ti thei lovin awm se tihna a ni ber ang. Kwngkawrawi, tuia ral mai \hn ang hi ni se (58:8a)Kwngkawrawi thi chu a chhngah a tak a awm lo va, a kwr ringawt a awm \hn. Mi sualte chu kwngkawrawi th ang mai ni se a duh a ni. A hun lova hmeichhe nau hrin ... ang ni se (58:8b) Hmeichhiain nau a chhiat chuan a thi sain emaw a lo piang a, khaw ng pawh a hmu hman \hn lo. Mi sualte hian khaw ng pawh hmu hman ve tawh lo se a duh a ni. |hawngaleivirin a la bo ang (58:9) - Chng 9-na hi letlingtute pawhin lehlin harsa an ti hle a ni. A awmzia ni wm bera lang chu hetiang hi a ni Thlalrah chuan thing a awm mang lo va, hlng bawr chhawr mai mai a \o \hn. He lai hmuna chaw emaw ei tr emaw an siam duh pawhin hng hlng kngte hi an la khwm a, a rovin a daih loh pawhin a hring pawh an la tel \hn a, chaw chhum nn an hmang \hn. Mei an chhm alh chauha, a tui pawh a so hmain \hawngaleivir a lo thawk a, an thil chhum leh meite chu a rawn ln bo zo ta vek a, ei tr nei lovin an lo awm leh ta mai \hn a ni. He thu hi tehkhin nn hmangin mi sualte twp dn tr sawina a ni. Pathian chu hmangaihtu Pathian a ni. Mi sualte leh mi \hate chungah a n a chhuahtr \hn a. Mi felten chhiatna leh harsatna
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

166

an twk a, chutih laiin mi sualte an lo duah hluah hluah bawk si a. Hei tak hi Pathian miten hriatthiam harsa an ti \hn. He Sam phuahtu pawh hian hetiang harsatna hi a nei a ni tih kan hriatreng a \ha awm e. 4. Mi felte chanvo (5:10-11): Tnah chuan Sam phuahtu hla phuah chhan leh a \awng\aia, Pathian hnna a dl ber chu kan lo hre thei ta. Mi sualte tihtlwma an lo awm chuan miten leiah hian Pathian a awm tak tak a ni tih an lo hre tawh ang a, mi fel tn pawh lwmman a awm tak tak a ni tih an hre tawh dwn a ni. He thu hi miten an hriat a duh m avngin mi sualte chunga phuba la trin Pathian hnnah a dl a, \hahnem a ngaih m avngin a \awngkam leh a thil sawi dnte a mawi lo hle a ni. Mi sualte chunga Pathianin phuba a lk a, an tlwm lai mi felten an hmuhin an lwm ang a ti hial a ni. Lal Isua zirtr dn nn chuan a inang lo hle. Mi suaksual thisenah chuan a ke chu a sil ang tihte phei hi chu mi felte awm dn nn chuan a inhmeh lo kan ti thei hial wm e. Mahse Pathian tn \hahnem a ngaih vng a ni ber a. Mi sualte hi tihtlwmin lo awm ve tawh se tih hi a duh ber chu a ni. Mi suaksual thisenah chuan a ke chu a sil ang (58:10)- Mi sualte tlwm hnua mi felte dinhmun lo \hat ve thu sawina a ni. Mi sualte chuan mi felte chu rapbetin tiduhdah \hn mah se, mi felte chuan an la lehthal v dwn a ni. Tlngkawmna He Sam phuahtu hian tihlan a duh ber chu leiah hian Pathian a awm tak tak a, a duhzwnga awm \hin mi felte chu Pathianin lwmman a la pe ngei dwn tih hi a ni. He khawvlah hian Pathian \ih lova dik lo taka ti \hintute hi ding changin an lang \hn. Rorltu leh hotuah te an \ang a, dik lo taka rorlin thil sual tak takte an ti \hn. Hng mite hi an hlauhawm hle a, rlrial bengngawng ang mai an ni a, sakeibaknei vnglai ang maia hlauhawm an ni. Mahse hng mite hi an la tlwm dwn a, Pathianin an chungchng hi a la ngaihtuah dwn a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

167

Tihtlwma an awm hunah chuan mi felte chu an lo ding chhuak ve dwn a ni. Mi sualte erawh chu \hawngaleivirin a la bo ang a, an awmna chin pawh hriat a ni dwn tawh lo. Chutih hunah chuan mite pawhin leiah hian Pathian chu a awm ngei a, mi sualte a titlwm \hn a, mi dik leh mi fel, amah \ihtute chu a din chhuahtir \hin tih an hre tawh ang. He thu hi he Sam zirtrna mai ni lovin kan Bible pumpui zirtr dn a ni Sawi ho trte 1. 2. Phuba la tra Pathian hnna dil hi dik kan ti em ? |awng\ai dn \ha nia kan hriatte sawi ni se. Mi sualte tlkchhiat laia lo lwm hi Kristiante tih dn tr niin kan hria em? Hetih laia Kristiante awm dn tr nia kan hriatte sawi ni se. END NOTES 1. Holy Bible Easy - to - Read Version, (World Bible Translation Centre India, Rego & Sons, Bangalore 1999) p. 668 A.P. Carleston, How Shall I Study the Psalms, (The Christian Literature Society, Madras 1959) p. 70 Ibid Robert L. Alden, Everymans Bible Commentary, Psalms Vol.2, Songs of Devotion, (Moody Press, Chicago, 1974) p. 22 John W. Baigent, New International Bible Commentary (Zondervan Publishing House, Grand Rapids, 1979) p. 595

2. 3. 4.

5.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

168

Zirlai - 19 HIMNA DILA |AWNG|AINA

Chhiar tr : Sam 59:1-17 Hla Hruaitu tn; Al-tashheth-a sak tr. Davida Fakna Hla, Miktam, Saulan mi a tirha, amah that tra a ina an chn laia mi
ka Pathian, mi dotute lakah 59 Aw beitute lak ata hmun sngah mi chhanhim la; Mi mi hlng ang che. Thil tisualtute lakah mi chhanhim la, Thisen chhuah hmangte lakah mi chhandam ang che. 3 Aw Lalpa, ka bawhchhiatna avng ni lovin, ka sual avng ni hek lovin, Ngai teh, ka nunna hi an chng reng si a, Mi chakte chu mi bei trin an pung khwm a ni. 4 Ka sual loh pawhin an tln a, an inbuatsaih a; Mi \anpui trin intiharh la, en rawh. 5 Aw Lalpa, sipaihote Pathian, Israel-ho Pathian, Nangmah ngei chu hnam tinrng tlawh trin tho la; Mi vervk sual takte rng rng chu khawngaih suh ang che. (Selah) 6 Tlai lamah an lo kal leh a, ui angin an chiau chl a, Khawpui chu an vl an vl a. 7 Ngai teh, an kin an irh chhuak a; An hmuiah chuan khandaihte a awm a; Tu nge hria awm ni? an ti mai a. 8 Nimahsela, aw Lalpa, nangin anni chu i nuihsan zwk ang a; Hnam tinrng chu i nuihzatbr ang. 9 Aw mi tichaktu, ka nghk reng ang che, Pathian chu ka kulhbng sng a ni si a.
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)


10

169

Ka chunga ngilnei Pathian chuan mi hmuak ang a; Pathianin ka hmlmate chungah ka duhthusm chu mi hmuhtr ang. 11 Anni chu that suh ang che; chuti lo chuan, ka miten an theihnghilh dah ang e; Aw Lalpa, kan phaw ber, I thiltihtheihnain tidarh la, titlwm ang che. 12 An ka sualna avng leh an hmuia thu chhuak avngin, An chapona ngeiah chuan wk rawh se, An thusawi thin nchhe lawhna leh dwt thu avng pawhin. 13 Anniho chu thinrimin tiboral la, an awm tawh lohna trin tiboral la; Pathianin Jakob-ho zngah ro a rl tih hre hlawm rawh se, Kwlkil thlengin. (Selah) 14 Tin, tlai lamah lo kal leh sela, ui angin chiau chl sela, Khawpui chu vl vl rawh se. 15 Anni chu ei tr zawngin an vk an vk ang a, An tlai loh chuan an awm zankhua ang. 16 Nimahsela, kei chuan i chakna thu hi hlaah ka sa ang a; A ni, zngah chuan i ngilneihna thu hi hlim takin hlaah ka sa ang; Nang chu ka kulhbng sng, Ka mangan nia ka inhumhimna i ni si \hn a. 17 Aw mi tichaktu, nangmah fakin ka zai ang; Pathian chu ka kulhbng sng, ka chunga ngilnei Pathian chu a ni si a. Thu vawn : Sam 59:16 Nimahsela, kei chuan i chakna thu hi hlaah ka sa ang a; A ni, zngah chuan i ngilneihna thu hi hlim takin hlaah ka sa ang; Nang chu ka kulhbng sng, Ka mangan nia ka inhumhimna i ni si \hn a.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

170

He hla hi Davida fakna hla : Miktam tih a ni a, Al- tashhetha sak tr a ni bawk. Mizo \awng Bible lehlin tharah chuan Davida hla fing tih a ni a. Tichhe suh tih thlka sak tr tih a ni bawk. He Sam hi Saulan mi a tirh a, Davida that tra a ina a chn laia mi tih a ni a. Mizo \awng Bible lehlin thar chuan Saulan that tra a hualtir laia mi tiin a dah a. Miktam tih leh Al- tashheth (Tichhe suh) tih thlka sak tr tih awmzia chu zirlai hmasaah khn kan sawi tawh a, sawi nawn a ngai tawh wm lo ve. Tin, he Sam hi Saulan mi a tirh a, amah that tra a ina a chntr laia mi tih a ni a. He thu hi 1 Sam. 19:8-17 ah kan hmu a. Saula chuan Davida thah tumin a feiin a khawh a, mahse, Davida chu a lo insaseng hman a. Saula chuan Davida in lama lo chng trin mi a tr a. Mahse, Davida nupui, Mikali, Saula fanu chuan tukverhah a thlk thla a. Tichuan, Davida chu a him thei ta a ni. He thu behchhana he Sam hi phuah niin sawi a ni a. Mahse, a chhng thu ngun taka en chuan he thu aia zau zwk pawh hi a huam tel thei niin a lang a. Hla chanchin kan sawi hunah sawi tel kan tum dwn a ni. 1. Hla chanchin: He Sam hi mi mal \ah hla an tihte znga mi a ni a. Engmah tih sual pawh nei lo chu nasa taka sawi chhiat leh nchhiate hial lawh a ni a (59:12). Tin, a nunna hial pawh lksak tumin an chng reng bawk niin a sawi (59:3). Sam phuahtu chuan a hmlmate laka chhanhim trin Pathian a dl a. A hmlmate chu amah dotu leh beitute tiin a sawi a, thil tisualtute leh thisen chhuah hmangte tiin a sawi bawk (59:1,2). Tin, a chhnga thu \henkhat hian mi mal thu mai sawi lovin hnam pumpui thu pawh a sawi tel bawk a ni (59:5,11,13). Chuvngin mi \henkhat chuan he thu hi lalin emaw a aiawh rorltu tuin emaw hnam pumpui aiawha Pathian Biak Ina mipui aiawha Pathian hnna a dlna a nih an ring a! Davida hian a thil tawn hrang hrangte hre rengin leh an hnam harsatnate hre rengin Pathian hnnah hetiang hian dlna a siam ta niin a lang.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

171

Davida hian harsatna a twk nasa hle a. Saulan thah tumin a m reng a. A fapa Absaloma a lakah a hel a, a \hian kawmngeih tak leh thu rwn a lkna \hin Ahitophelan a phatsan bawk a. Tin, amah dotu Philistia mi te, Edom mi te, Moab mi te, Amon mite, Amalek mi te, Suria leh Aigupta mite an awm bawk a. Hnghote hi a hmlmate an ni bawk a. Hng hote laka chhanhim tr hian Pathian hnnah a dl niin a lang.2 2. Hla bihchianna: Kan sawi tawh angin he hla hi mi mal harsatna chungchnga Pathian auhna hla a nih rualin, a huhova Pathian biak nn pawh an hmang \hn a ni. A hla thute hi uluk taka rem khwm a ni a, hlwm liah a \hen theih a, hetiangin (1) Chhanhim tra dlna (59:1-5): He Sam hi Davida hla dang ang bawkin Pathian hnna chhanhim tra dlnain \an a ni a. Amah dotu leh beitute, thil tisualtute leh thisen chhuah hmangte laka chhandam trin Pathian hnnah a dl a ni. A hmlmate hian a sual vng leh an bawhchhiat vnga bei an ni lo va, a chhiatna an duh avnga bei a, thah tum ni berin a lang. Thah tumin an chng reng a (59:3), a sualna an hre lo chungin thah tumin an inbuatsaih reng bawk si a, chuvng chuan a mangang hle a ni. Amah beitu mi chak pui puite laka humhim tr leh do trin Pathian a ngn a, vervk taka che \hin mi sualhote chu khawngaih lova hrem trin a duh a ni. Min \anpui trin intiharh la, en rawh (59:4b) - Sam phuahtu hian Pathian chu mihring angah a chan a, a chungchng thua intiharh a, a hmlmaten an beih dn zawng zawngte enpui a, a harsatna hre chiang trin a duh a ni. Hnam tinrng tlawh trin tho la (59:5b) - Bible lehlin thar chuan Hnam dangte hi hrem trin lo thawk la tiin a letling a. Sp \awng Bible lehlin hrang hrangte pawh hian hnam tinrng tia lehlin hi an \awmpui zwk.3 Hnam tinrng tih hi thu uarna mai niin a lang a, amah dotu mi chi hrang hrang a sawina niin a lang.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

172

(2) Hmlmate cht dn (59:6-7; 14&15): Sam phuahtu chuan a hmlmate cht dn chu uikawlh ang mai niin a hria a, thununna \ha pawh nei lo angin a sawi a. H. Leupold-a pawhin he Sam thupuiah hian Awmze nei lo hmlmate tiin a dah phah hial a ni.4 Sualna leh bawhchhiatna nei lo chu a hmlmaten an chng a, man tumin theih tawpin an inbuatsaih a. Tlai lamah an lo kal khwm a, ui ang maiin an chiau chl a (59:6). |awngkam \ha lo tak takte an chhk chhuak a, nchhiate an lawh a (59:12c), a tuartu tn chuan khandaih hriam taka chhun ang maia n a ni (59:7b). An thusawite pawh an ngaihtuah zui duh na hek lo. A hmlmate hi ui nn a tehkhin a. Hng uite hi ram ui emaw, sihal emaw sawina a ni. Chhnah chuan an muhil a, znah chaw zawngin an vk chhuak \hn a.5 Chaw zawngin khawpui chhngah an vk vl a, bawlhhlawhbawma ei bng nawi an paihte an ei a, an puar khawp an hmuh hma chuan an zawng zl a, an zankhua mai \hn a ni (59:15). Heng ui bawlhhlawh leh tenawm tak takte nn hian a hmlmate chu a tehkhin a ni. ...an kin an irh chhuak a (59:7a) - Mizo \awnga an lehlin dn hi hriatthiam a harsa deuh. Min vau nasatzia hi ngai teh tiin Mizo \awng Bible lehlin tharah chuan dah a ni a. A awmzia chu thu \halo tak tak an sawi \hn tihna a ni. ...an hmuiah chuan khandaihte a awm a (59:7b) - An \awng natzia sawina a ni. An \awng chu a n a, khandaih hriam tak ang mai a ni. (3) Tiboral tra ngenna (59:8-13): Sam phuahtu chuan a hmlmate chu Pathian lakah chuan engmah tham an ni lo tih a hria a. Chak leh thiltithei nia an inhriatna zawng zawng pawh a tn chuan nuihzatthlk mai a ni (59:8a). Anmahni chauh ni lovin hnam tinrng pawh Pathian tn engmah tham an ni lo va, nuih-tiza mai an ni (59:8b). Chuvngin Pathian tn anni tihtlwm chu thil harsa a ni lo va, a tihtlwm hun chu a nghk mai dwn a
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

173

ni (59:9). Tin, Pathian chu a inhumhimna kulhbng a ni a, a hmlmate chuan an hneh dwn lo a ni. Sam phuahtu chuan Pathian chu amah tichaktu a ni tih a hria a (59:9). A chauhva a zm m m lai pawhin amah tichaktu a ni. Chuvngin Pathian chu a nghk tlat a, amah hum \hntu a ni tih a hria a. Tin, a chunga ngilnei \hn Pathian a ni tih a hria a, a hmlmate chunga a duhthusam pawh a hmuhtr ngei ang tih a ring tlat a ni (59:10). Sam phuahtuin a hmlmate titlwm tra a duh dn hi a inkalh ang reng hle. A dlna hmasa zwkah chuan a hmlmate chu that lo trin a duh a, a thiltihtheihna hmanga titlwm tr leh tidarh trin a duh a ni (59:11). Hetiang a duh chhan ber chu miten Pathian hnathawh an theihnghilh ang tih a hlauh vng a ni (59:11b). A dlna hnuhnung zwkah chuan a hmlmate chu tiboral vek trin a duh a ni. Hetianga a duh chhan ber chu Israel-te chungah Pathianin ro a rl tih mi zawng zawngin an hriat a duh a ni (59:13). Davida hian ram chhng leh ram pwnah hmlma a nei a, ram chhnga mite chu tiboral lo trin Pathian hnnah a dl niin a lang. Ram pwna a hmlmate chu tiboral vek trin a duh thung niin a lang. Hetianga a duh chhan ber chu Israel-ten Pathian an hriatreng a duh a, khawvla mi zawng zawng pawhin Pathian an hriat a duh bawk a ni. Pathian a dah pawimawh hle a ni. (4) Pathian hnna thutiam (59:16-17): Sam phuahtu chuan Pathian a ring tlat a, a hmlmate lakah pawh a chhandam dwn a ni tih a hria a. Chuvngin Pathian laka a tih ve trte a sawi chhuak ta a ni. Chngte chu : Pathian chakna thu a hril ang (59:16a) - Sam phuahtu chuan Pathian chakzia a hria a, a hmlma hlauhawm tak takte lakah a vng a, a chhanhimtu a ni tih a hria a. Chuvngin Pathian chakzia chu hlaa sain a hrl dwn a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

174

Pathian ngilneihna thu chu hlim takin hlaah a sa dwn a ni (59:16b) - Mizo \awng Bible lehlin tharah chuan i ngilneihzia ka hril bawk ang tiin a dah a. Pathian ngilneihna leh dawhtheihnate chu zng a\anga puan chhuah a tum a ni. Sam phuahtu chuan a tna Pathian \hatzia a sawi zl a , hetiangin : Pathian chu kulhbng sng a ni (59:16c) - A hmlmate avngin a mangang m m \hn a ni. Pathian hnnah a tlu lt \hn a, Pathianin a lo humhim \hn. Chuvngin Pathian chu ka kulhbng sng a ni a ti a ni. Pathian chu amah tichaktu a ni (59:17a) - Pathian chu a inhumhimna kulhbng sng mai a ni lo va, amah tichaktu a ni. Hmlmaten an beih reng avngin a chau va, mahse inthlahdah a thiang lo. A chauh chuan a hmlmaten an hneh mai dwn a ni. A hmlmaten an man theih loh khawpa chakna a neih chhan chu Pathian a ni. Chuvngin chakna pe \hntu Pathian chu fakin a zai dwn a ni. Tlngkawmna He Sam hi Davida hla dangte ang bawkin hmlmate laka chhanhim dla \awng\aina a ni a. A sualna leh a bawhchhiatna avnga a hmlmate hian bei an ni lo va, tihchhiat an duh hrim hrim vnga bei an ni. A hmlmate chuan man tumin an zawng reng a, khawpui kawtthlrahte an chng a. Tin, zankhuain man tumin an veh reng bawk a ni. Sam phuahtu chuan amah chhanhim trin Pathian a ngn a, Pathianin a chhanhim ang tih a ring tlat a ni. Pathian chu a chakna a ni a, a inhumhimna kulhbng sng a ni. A hmlmate hnehsaktu Pathian chu a fak a, a thiltihtheihna leh a chakna thute chu thu leh hlaa hril a tum a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

175

Sawi ho trte 1. 2. He Sam hian eng nge sawi a tum ber nia kan hriat? Pathian nghah \hatzia leh hlwkzia sawi ni se. END NOTES 1. 2. 3. John W. Baigent, New International Bible Commentary (Zondervan Publishing House, Grand Rapids, 1979) p. 596 G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol - 8 (Hendrickson Publishers, Massachusetts) p. 11,12 Sp \awng Bible lehlin hrang hrang - King James Version, Revised Standard Version, New Revised Standard Version, New International Version te chuan all the nations tiin a letling hlawm. H.C. Leupold, Exposition of the Psalm (O.M. Books Secunderabad, 2003) p. 440 S.J. Mitchell Dahood, The Anchor Bible, Psalms 51-100, Introduction, Translation and Notes (Doubleday & Company Inc. New York, 1986) p. 69

4. 5.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

176

Zirlai - 20 CHHANCHHUAH DILNA

Chhiar tr : Sam 60:1-12 Hla Hruaitu tn; Susan Eduth-a sak tr; Davida Miktam, zirtir trin; ani chu Aram-naharaim-ho leh Aram-zoba-ho nn an inbei a; tin, Joaba a tir a, Edom-ho singkhat leh sanghnih Chi Ruama a thah laia mi
min thlauthla 60 Aw Pathian, nangin min tung ding a, min tichhia a; I lo thinur ta a; aw, leh ang che. He ram hi i tikhr a; i tikhi ta a; A kakte chu siam \ha leh ang che; a nghng a nghng si a. 3 I mite hi thil khirh takte i tawhtr a; Paina uain chu min intr ta a. 4 Nangmah \ihtute hnnah chuan puanzr i pe ta a, Thutak avnga zr a nih theih nn. (Selah) 5 I duh takte hi chhanhima an awm theih nn, I kut ding lamin chhandam la, min chhng ang che. 6 Pathianin a thianghlimnaah chuan heti hian a sawi a: Ka hlim ang a; Sekem khua chu ka sem ang a, Sukkoth ruam chu ka sem darh bawk ang. 7 Gilead ram chu ka ta a ni a, Manase ram pawh ka ta a ni; Ephraim ram pawh chu ka lu humhimna a ni a; Juda ram chu ka laltiang a ni. 8 Moab ram chu ka insilna bl a ni a; Edom ramah chuan ka pheikhawk ka paih ang; Philistia ram, nang chu keimah avng hian au ta che, tiin. 9 Khawpui nghet takah chuan tuin nge mi hruai lt ang?
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

177

Edom ramah chuan tuin nge mi hruai ang? 10 Aw Pathian, nangmah ngeiin min thlauthla a ni lwm ni? Aw Pathian, kan sipaihote hnnah lah i chhuak ve ta si lo. 11 Dotute bei trin min \anpui ang che, Mihring \anpuina chu engmahlo mai mai a ni si a. 12 Pathian zrah huai takin kan ti ang, Ani chu min dotute rap bettu tr a ni si a. Thuvawn : 60:5 I duh takte hi chhanhima an awm theih nn, I kut ding lamin chhandam la, min chhng ang che.

He Sam hi Davida hla (Davida Miktam) tih a ni a. Tin, hla fing, mi zirtr nn tih a ni bawk. A sak dn hi Susan Eduth-a sak tr tih a ni a. Susan Eduth-a sak tr tih leh Sosanim-a sak tr tih hi inang khat niin an sawi a. Sp \awng Bible lehlin \henkhat leh Mizo \awng Bile lehlin tharah chuan Lili pr thlka sak tr tiin a dah a. Lili pr thlk tih awmzia chu Sam 45 kan zir tawhah khn kan sawi tawh a, en leh ni se. He Sam thuhmahruaiah hian Mizo \awng Bible (O.V. Reedited) chuan, Hla hruaitu tn: Susan Eduth-a sak tr; Davida Miktam, zirtr trin; ani chu Aram-naharaim-ho leh Aram-zoba-ho nn an inbei a; tin, Joaba a tr a, Edom-ho singkhat leh sanghnih Chi ruama a thah laia mi, tiin a dah a. Susan Eduth-a sak tr tih leh Sosanim-a sak tr tih hi thil thuhmun sawina niin mithiamte chuan an ngai. Susan leh Sosanim hi thumal \obul thuhmun, thil pakhat sawina (singular form) leh pakhat aia tam sawina (plural form) mai a ni a, Lilipr tihna a ni. Eduth tih hi thil a dikzia puanna (testimony) tihna emaw, dn (law) tihna emaw, inpuanna (revelation) tihna emaw a ni thung. Hrilhfiahtu \henkhat chuan Lilipr hi thil mwi sawinaah ngaiin Pathian dn leh a inpuanna mwizia sawina hla
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

178

niin an ngai.1 Sp \awng Bible lehlin \henkhat zuiin Mizo \awng Bible lehlin thar chuan, Lilipr thlka sak tr tiin a dah a. Sam 45-na kan zir tawhah khn Lilipr thlk chungchng hi chu sawifiah tawh a ni a, tn \umah hi chuan sawi nawn tawh lo mai ila a \ha ang e. He Sam hi hla fing, mite nun kaihhruai nn leh zirtr nna phuah a nih hml hle. Aram-naharaim-ho leh Aram-zoba-ho Davidan a beih laia a sipai hotu Joaba tra Edom-ho sngkhat leh snghnih Chi ruama a thah lai vla phuah niin thuhmahruaiah hian trlan a ni bawk. Aram-naharaim leh Aram-zoba hi hnam hming ni lovin ram hming a ni a. Aram-naharaim hi Tigris leh Euphrates lui inkr ram hmr lam Suria ram sawina a ni a, Aram-zoba pawh hi Hamath leh Damaska inkr vla awm nia hriat a ni bawk.2 Joaban Edom-ho sngkhat leh snghnih Chi ruama a thah thu hi kan Bible-ah hmuh tr a awm lo. 1 Chro.18:12-ah hian Joaba ni lovin a unaupa Abisaian Edom-ho mi sngkhat leh sngriat a thah thu kan hmu a. Tin, Davidan Edom-ho leh an chheh vla hnam eng emaw zt a thuhnuaia a dah thu hmun dangah kan hmu bawk (2 Samu. 8:11-14). Chi ruam hi Edom-ho ram, Lal Isua hun lai vla Idumea tia an koh chhnga awm a ni. He Sam thuhmahruai ngawt en hi chuan Davidan hnam dangte a hnehna hla a nih hml viau mai. Amaherawhchu, a hla thu hi chuan hnehna hla lam ni lovin hneh chhiah tuar mk dinhmun chau taka awm \awng\aina thu a keng mah zwk a ni. Hetianga ram chhng leh ram pwna Davidan rl a do lai hian Pathianin a hnehtr zl \hn (2 Sam. 8:6; 1 Chro. 18:13). Mahse Bible-a lang lo harsatna a twk \hn niin a lang. He Sam pawh hi chutiang harsatna an tawh laia an phuah emaw chutiang harsatnate hre renga an phuah emaw a nih a rinawm. 1. Hla chanchin: He Sam hi hnam pumpui harsatna (Communal Lament) an tihte znga mi a ni. Harsatna hnamin a tawh chu indona avnga lo awm a ni. He indonaah hian Israel-te chu
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

179

a tlwm zwkah an \ang a. An tlwmna chhan ber chu Pathianin a thlauh thlk vng niin an ngai a ni. Pathian chuan Israel-te chu a thlauh thl a, chuvngin an darh zo va. Pathian chuan ram chu a sawi nghng a, a phel zo ta a ni. Hetiang taka hnehtu hi tu nge ni ang tih hriatthiam a harsa hle a. A bu chhng thute ngun taka han en hian Edom mite an nih an ring hlawm.3 Davida leh a hoten an ram hmr chhak lam, Mesopotamia leh Eupharates chuan chung lam do tra an kal laiin Edom hote chuan Israel chhim lam a\angin an lo rn ve thung a. Davida chuan sipai hote chu a ko kr leh a. Hetih hun laia he Sam hi Davida phuah emaw hetih hun lai hre renga tuin emaw an phuah a nih an ring a ni.4 He Sam hi hnam pumpui harsatna chungchnga Israel mipuite \awng\aina a ni a. Mi \henkhat chuan mipuite aiawha an ram lal emaw, an hnam puipa tu emaw Pathian hnna a \awng\aina niin an ring a, chaw pawh an nghei hial niin an ring a ni.5 Indonaah hnehin an awm a, an tlwm dr a. Tihdarhin an awm a, an mangang hle a ni. Hetianga an lo tlwmna chhan ber chu an chunga Pathian thinur vng niin an ring a ni (60:1). 2. Hla bihchhianna: He hla hi hmlmate laka chhanhim tra d lna hla a ni a, hlwm l-ah a \hen theih a, hetiangin : (1) Pathian thinurna (60:1-3): Hmlmaten an hneh avngin hrehawm an ti hle a. Pathian chu an chungah a thinur niin an hria a. A thlauhthla ta niin an hria a ni. Lirnghngin ramte a sawi nghng a, a khi chat ang maiin an ram pawh a khi chat niin an hria a. Zu rui ang maiin kawng nglah pawh an kal hlei thei lo a ni. Chuvngin an tn chuan a beidawn thlk hle a ni. Nangin min thlauthla a (60:1a) - Min duh lova min hnwl tihna a ni Min tichhia (60:1a) - Min tidarh tiin Mizo \awng Bible lehlin tharah dah a ni a. Inhumhimna tra a neihte pawh Pathian chuan a tihchhiatsak vek a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

180

... thil khirh takte i tawrhtir a (60:3a) - Hun beidawn thlk tak tih te, tawrh harsa tak tih te, buaina tam tak i pe ti tein a lehlin theih. Paina uain chu min intr ta a (60:3b) - Thinurna no tihna a ni. Pathian thinurna avnga an chunga thil a tihte chu an tuar zo lo va, an pai chawn chawn mai a ni (cf Isa. 51:17, 21 f; Jer 13:13; 25:15; Sam 75:8). (2) Chhanhim tra dlna (60:4-5): Pathian chu a mite chungah thinurin, a mite chu tidarhin, tawrh harsa tak tak an chungah lo thleng tawh mah se tungding leh tr te, a chhe laite thawm \ha leh tr tein an dl a. An hmlmate thal an pumpelh theih nn a kut dinglam thawha chhandam ngei trin Pathian an ngn a ni. ... puan zr i pe ta a (60:4a) - Puan zr chu tlnchhiat tr tih entrna a ni6 (Jer. 4:6). Hmlmate bei tra pun khwm hun a ni lo va, tlnchhe tra pun khwm hun a ni.7 Thutak avnga zr a nih theih nn (60:4b) - Thutak tih hi thal tiin a lehlin theih bawk a. Chuvngin lehlin dn hrang hrang a awm. Thal laka tlnchhia tih theih a ni. Bible lehlin tharah chuan Thal kptute lakah flag pe ang che tih a ni a. A awmzia chu Nangmah \ihtute chu hmlmate thal lakah humhim ang che tihna a ni. (3) Pathian chhandamna (60:6-8): He lai hlwm hi Pathian sawi anga dah a ni. Israel hnam aiawha \awng\aina Pathianin a chhng a. Abrahama hnna Pathianin ram pk a tiam kha Israel mipuiten an hriat thar leh theih nn a sawi nawn leh niin a lang (Gen 15:18-21). Sekem chu Juda ram lailia awm a ni a. Sukkoth ruam chu Jordan lui chhak lama awm a ni. Tin, Gelead leh Manase ram chu Jordan lui chhak lama awm a ni a, Ephraim chu Jordan lui thlang lama awm a ni thung. Moab ram leh Edom ram hi Judai ram chhim lama awm a ni
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

181

bawk. Tin, Philistia ram chu Tuipui Thi thlang lam, Mediteranean tuipui kama awm a ni. Hng ramte hi Pathianin a pk tr ram a ni a. Hmlmate hneh loh avnga rilru hrehawm tak leh tlwm ngawih ngawiha inhre tawhte tn chuan a lawmawm hle dwn a ni. Gelead leh Manase ram ka ta (60:7) - Gilead leh Manase ramte hi Jordan lui chhak lama awm an ni a, Pathian ta a ni. Ephraim ... ka lu humhimna (60:7b) - Ephraim hnam hi Jordan lui thlang lama Juda hnam chak berte an ni. Chuvngin Juda-te tn an pawimawh hle a, ka lu humhimna (helmet) tiin a sawi a ni. Juda ram ... ka lal tiang (60:7c) - Juda hnam chu ram pumpui chunga rorltu an ni. Chuvngin ka lal tiang tiin a sawi a. Jakoban a fate awm dn tr a sawi kha Sam phuahtu hian a hre reng a ni mai thei (Gen. 49:9-10). Moab chu ka insilna bl (60:8a) - Moab ram hi Tuipui thi chhak lamah a awm a, tlng ram, a chung zwl deuh, feet 3,000 vla sng a ni.7 Israel-te hmlma an ni a, an indo fo \hn. Mahse, Moab ram chu hnehin a awm dwn a, an inbualna hmun tr a ni. Edom ramah ... ka pheikhawk ka paih ang (60:8b) Edom ram pawh hi Tuipui thi chhim lama awm a ni. Israel-te hmlma an ni a, an indo fo \hin. Davida chuan Edom mite hi a hneh a, chi ruamah mi 18,000 lai a that a, sipaite hmun hrang hrangah dahin, an chhiah khua a lo ni ta a ni (2 Sam. 8:13-14). Pheikhawk paihna tih hi an tlwm trzia sawina a ni. Philistia ram ... au ta che (60:8c) - Philistia ram chu Tuipui thi thlang lampang, Mediterranian tuipui kama awm a ni. Israel-te nn an indo \hn a. Saula leh a fapate thattu an ni (1 Sam 31:1-6). Davida hian a hneh a, a thuhnuaiah an awm ta a ni (2 Sam. 5:17-25). Bible lehlin tharah chuan Ka chungah
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

182

hian Philistia mite chu lwmin an au ang maw? tih a ni a. Philistia mite hneh an nih tr thu sawina a ni. (4) |anpui dilna (60:9-12): Israel-te chuan hmlmate avngin harsatna twk \hn mah se, Pathianin a la hruai chhuak dwn tih an ring tlat a ni. He lai hlwmah hian \anpui tra Pathian an auhna kan hmu leh a. Pathian chu anmahni \anpui a, an lama \ang tlat trin an ngn a ni. An hmlmate tudawl tra rldo a ngai a. An hmlmate khawpui, nghet tak leh \ha tak tak chu an beih a ngai a ni. Pathian chuan thlau thlain a kalsan tawh niin an hre si a. An sipai hote zngah pawh a tel duh tawh lo niin a hria a. Chuvng chuan an mangang a, Pathian an au va, an hnna lo kal a, an hmlmate chu bei trin an swm a ni. Mihring \anpuina chu engmah a ni lo tih hriain Pathian \anpuina an dl a ni. Pathianin a \anpui chuan huai takin rl an do leh ang a, an hmlmate a hnehsak mai ni lovin, a rapbet ve thung dwn a ni. Khawpui nghet takah chuan ... (60:9) - Bible lehlin thar phek hnuai lam (foot note) chuan Kulh nei khua chu tu nge min rawn lk ang a, Edom chu tu nge min pe ang? tiin a dah a. Kulhpui nghet tak chu Edom khawpui Sela an tih chu niin an ring a. 8 He khawpui hi kulhpui nghet tak, pialtlp ang maia hung tlat a ni (2 Lal. 14:7). He khawpui la tr hian mihring puihna a twk lo va, Pathian puihna chauhva lk theih a ni. Ka hmlmate chu a chl hrep ang (60:12b) - An hmlma hnehsaktu tr chu Pathian a ni. An hmlmate chu Pathian chuan a hnehsak dwn a ni. Tlngkawmna Israel-te chuan lal Davida hovin an ram zauh tr leh tiralmuang trin ram chhng leh ram pwna hnam dang awmte chu an do \hn a, an hneh zl \hn a ni. Indonaah hian hnehna hlir an chang bik lo va, hnehin an awm ve \hn a. Hneha an awm chng hian hrehawm an ti hle \hn a, an rilru pawh a hnual phah hle \hn a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

183

Hmlma an ngam lohte hi Edom mite nia ngaih a ni. Khawpui nghet tak nei an nih avngin an huphurh hle a, chuvng chuan Pathian an au va, an hneh ngei ang tih an ring tlat a ni. Kulhpui nghet tak nei khua hneh theih an inring tlat hi chhinchhiah atn a \ha khawp mai. Keini pawh hmlmate hi Pathian nn chuan kan hneh thei ngei ang tih kan ring tlat tr a ni. Sawi ho trte 1. 2. Pathian mi duh takte kan ni tih inhriat pawimawhna engte nge ni? Pathian thlauthlk nia inhriat hlauhawmzia sawiho ni bawk se. END NOTES 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. H.C. Leupold, Exposition of the Psalm (O.M. Books Secunderabad, 2003) p. 448 Revd Chuauthuama, Zo\awng Bible Dictionary, 2011, p. 63 John W. Baigent, New International Bible Commentary (Zondervan Publishing House, Grand Rapids, 1979) p. 596 New Bible Commentary 3rd Edition (Swapna Printing Works, Private Limitted, Calcutta 1993) p. 488 New International Commentary, p. 596 Ibid Derek Kidner, Tyndale Old Testament Commentaries, Psalms 1-72, An Introduction and Commentary (InterVarsity Press, London 1973) p. 217 G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol - 8 (Hendrickson Publishers, Massachusetts) p.16
www.mizoramsynod.org

8.

SAM II & III (42 - 89)

184

Zirlai - 21 HUMHIM DILNA

Chhiar tr : Sam 61:1-8 Hla Hruaitu tn; \ing\anga sak mi. Davida Fakna Hla
Pathian, ka au thwm 61 Aw \awng\aina hi ngaithlahi lo hria la; Ka ang che. Ka thinlung a chauh laiin kwlkil a\ang hian ka ko vang che; Lungpui ka aia sng zwkah chuan mi hruai ang che. 3 Nang chu ka tn inhumhimna, Dotute lakah rlvn in sng nghet tak i ni si a. 4 I puan inah chuan kumkhuain ka awm ang a; I thla hnuai bihrkna hmunah chuan ka tlu lt ang. (Selah) 5 Aw Pathian, nang chuan ka thutiamte i ngaithla si a; I hming \ihtute ram luah chu mi pe a. 6 Lal dam chhng hi i tisei ang a, A kumte chu chhuan tam tak tluk a ni ang. 7 Pathian hmaah kumkhuain a awm reng ang. Aw, amah humhim theihna trin ngilneihna leh thutak buatsaih ang che. 8 Chutichuan, ka thutiamte ni tin ka hlen theih nn, Kumkhuain i hming fakin ka zai ang.
2

Thuvawn : Sam 61:3 Nang chu ka tn inhumhimna, Dotute lakah rlvn in sng nghet tak i ni si a.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

185

He Sam hi Davida hla emaw Davida Fakna Hla emaw tia dah a ni a, \ing\anga sak mi emaw, \ing\anga sak tr tih a ni bawk. Sam hming hi Hebrai \awng chuan Neginoth emaw Bineginoth tih a ni a. Sam 4,6,54,55,61,67,76-te hi hetiang hming hi puttr an ni. Neginoth emaw Bineginoth tihte hi hla sak dn tr sawina a ni a, \ing\ang nna sak tr tihna a ni. |ing\ang hi mihringten rimawi an siam chhuah hmasak ber niin an sawi a. A siam chhuaktu chu Lameka fapa Jubala a ni (Gen 4:21). An \ing\ang siam chuan hrui swm lai a nei a ni wm e.1 Asapha te, Hemana leh Jeduthuna leh an fapa \henkhatte chu \ing\ang te, perhkhuang te, drbenthekte nena Temple-a Pathian chawimawi tra ruat an ni (1 Chro. 25:1). Davida thih hnuah pawh Temple-a rimawi nna Pathian faka zai hi an chhunzawm zl a ni. 1. Hla chanchin: Kan sawi tawh angin Sam 61-na hi Davida hla emaw Davida Fakna Hla emaw tia dah a ni a. Chumi awmzia chu Davida phuah emaw Davida tna an phuah emaw, Davida tna tuten emaw an serh hran (dedicate) emaw tihna a ni. Chuvngin a phuahtu hi hriat chian a harsa hle a ni. He Sam hi Davida phuah a nih chuan Saula rl hlauva a tlnchhiat laia a phuah emaw, a fapa Absaloma hlauva a tlnchhiat laia a phuah emaw, khng thil a lo tawn tawhte hre reng chunga a phuah emaw a nih a rinawm a.2 Hetianga an rinna chhan ber chu, Ka thinlung a chauh laiin kwlkil a\ang hian ka ko vang che tih a awm vng a ni. Davida hian Saula leh Absaloma avng hian hun harsa tak a twk a, an laka tln bo hial a ngaih avngin a thinlung pawh a na hle \hin ang tih a rinawm. Mi \henkhat chuan he Sam hi Davida phuah ni lovin Puithiam tu emaw Temple a\anga hla taka awm mkin a phuah a nih an ring a.3 Mi dang leh chuan mi pakhat, puithiam pawh ni chuang lo, Pathian be \hnin amah humhim trin Pathian a dl
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

186

\hn ang a, chu a dlna chu hre renga a phuah a nih an ring bawk.4 Davida hian a nun leh a thil tawnte hre renga a phuah a nih a rinawm ber. 2. Hla bihchianna: He hla hi vnhim dla \awng\aina a ni a. Sam dangte ang bawkin \awng\aina ngaithla trin Pathian a ngn hmasa phawt a, harsatna a tawh avngin a thinlung a chau va, hla taka awm niin a inhria a ni. Pathian chu a inhumhimna a nih a hria a, kumkhuaa a hnna awm a duh a ni. Pathian hnna kumkhuaa a awm theih nn a hruaina a dl a. Pathian tn rinawm taka a awm zl theih nn ni tin a thutiam hlen zl a tum a, kumkhuaa amah fak a tum tlat bawk a ni. Sam phuahtu chu ama tn chauh ni lovin lal tn a \awng\ai bawk a. Lal dam chhng ni tihseia a awm theih nn te, a lal reng theih nn te, Pathian hmaa a awm reng theih nnte a dilsak bawk a ni. He Sam hi hlwm thumah a \hen theih a, hetiangin : (1) |anpui dlna (61:1-3): He lai hlwm hi \anpui dla a \awng\aina a ni. Davida hla dangte ang bawkin a \awng\aina ngaihthlaksak trin Pathian a ngn a. Hla taka a awm avngin a khua a har hle a, a thinlung pawh a chau hle a a ni (61:2). Pathian chu a tan himna hmun leh rlvn in sng nghet tak a ni tih a hria a, hmlmate thal laka a him theihna hmun a ni. Chuvngin a hnna hruai trin a dl a ni. Ka thinlung a chauh laiin (61:2a) - Engvnga hetianga awm hi nge tih hriatthiam a har deuh. Amah thah tumtute vng a ni thei. Tin, a sualna avnga a rilru hi chau a ni thei bawk. (2) Pathian kuta tlk luh (61:4-5, 8): Sam phuahtu chuan Pathian chu a himna hmun a ni tih a hria a, a hnna hruai trin a dl a ni. A hnnah chuan kumkhuaa awm a tiam a. Tin, a thlahnuai bihrkna hmuna awm reng a tiam bawk a ni. A thu tiamte chu a

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

187

hlen theih nn a hming faka kumkhuaa zai a intiam bawk a. Pathian \ihtute tna ram luah tr Pathianin pk a tiamte chu a chang ve dwn tih a hria a ni. I puan inah chuan(61:4) - Puan in chu thlalra Israel-te an kal laia Pathian an pwlna leh an biakna hmun a ni. I thla hnuai bihrkna hmunah (61:4b) - Sam phuahtute hian himna hmun sawi nn Pathian thla hnuai tih te, Pathian thla zr hnuai tihte hi an hmang \hn (Sam 17:8; 36:7; 57:1; 63:7; 91:4). Sp \awng Bible lehlin pakhat chuan I vn him theihna hmuna bihrk ka duh tiin a letling a ni.5 I hming \ihtute ram luah chu mi pe a(61:5b) - Bible lehlin tharah chuan I hming \ihtute chan tr chu mi pe a, tih a ni a. Hrilhfiahna siamtu pakhat chuan Pathian mite ram chan tr chu Pathian hi a ni tawp mai. Khawvlah chanvo an nei ve lo va, tlmte pawh nei se sawisl tr an nei ve lo6 a ti a ni. Hrilhfiahtu dang leh chuan Pathian \ihtute chan tr chu ram niin a sawi. Hebrai \awnga Yaras tih hman a ni a. A awmzia chu ram luah tr, ram chan tr 7 tihna a ni. Pathian \ihtute chan tr chu ram ringawt ni lovin, nunna atna thil pawimawh zawng zawng, ei leh br, silh leh fnte pawh a tel vek a ni. (3) Lal tna dlna (61:6-7): He lai chngte hi lal tna Pathian hnna \awng\aisakna a ni. Lal tn an dlsakte chu hngte hi a ni : (a) A damchhng ni tisei trin (61:6): Ram leh mipui hruaitu an nih avngin lalte hi an pawimawh m m a, chuvngin lal dam chhng ni tisei trin an dl a ni. Bible lehlin thar chuan, Tu mawng bngin dam bawk rawh se, tiin a dah. Rei tak dam trin an dlpui a ni. (b) Pathian hmaah kumkhuain a awm reng ang (61:7a): An dam reina mai dl lovin, an lal\hutthlng chu a ngheh theih nn an dlsak \hn (Sam 21:4; 72:15,
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

188

17; 89:29; 36-37). Mi dangte ang bawkin lal chuan Pathian a mamawh a. Pathian \ih a, a hmaa awm reng a, dik tak leh fel taka rorl trin an dlpui a ni. (c) Vng him trin an dlsak (61:7b): Lal chu a damchhng n tisei a, a hmaa a awm reng theih nna vng tlat trin Pathian hnnah an dlsak a ni. Tlngkawmna He Sam hi harsatna nasa tak twktuin Pathian hnna humhim tra a dlna a ni. A harsatna avngin a thinlung a chau va. A harsatna a\anga chhan chhuak trin Pathian hnnah a dl a ni. Pathian chu a tn himna leh dotute laka humhim theitu a ni tih a hria a, chuvngin a hnna awm reng a duh a ni. Pathian hnna a awm reng theih nn Pathian \hatna leh ngilneihna a hriat reng a \ul a. Chng thilte chu a hriat reng chuan Pathian chu a fak thei dwn a ni. Sam phuahtu ang hian Pathian \hatna leh ngilneihna hi kan hriatchhuah fo a \ul a, kan inhumhimna leh kan chakna a ni tih kan hriat reng a ngai a ni. Juda-te ang bawkin keini pawhin ram hruaitute kan \awng\aisak \hin. An dam chhng nite tisei a, Pathian hmaa an awm reng theih nn kan dlsak a \ul a ni. Sawi ho trte 1. Kohhran hoten chakna kan neih zl theih nna kan beih dn chi hrang hrangte hi a \ha twkin kan hria em? Hma kan lk zl dn tr \ha nia kan hriatte sawi ni se. Ram hruaitute tn kan \awng\ai \hin a, tn aia nasa lehzuala \awng\aisak hi \ulin kan hria em? Kan \awng\aisak zl dn tr \ha nia kan hriatte sawi ni se.

2.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

189

END NOTES 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Revd Chuau\huama, Zo\awng Bible Dictionary, 2011, p. 795 leh 1274 Matthew Henrys Commentary, Vol-3 (Hendrickson Publishers, 2003) p. 377 John W. Baigent, New International Bible Commentary (Zondervan Publishing House, Grand Rapids, 1979) p. 597 Ibid Holy Bible : Easy to Read Version (World Bible Translation Centre, Inc., Rego & Sons, Bangalore,1999) p. 670 Matthew Henrys Commentary, Vol 3 (Hendrickson Publishers, 1991) p. 378-379 J. Clinton Mc Cann Jr., The New Interpreters Bible, Vol - IV (Abingdon Press, 1996) p. 919

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

190

Zirlai - 22 VNGHIMTU PATHIAN

Chhiar tr : Sam 62:1-12 Hla Hruaitu tn; Jeduthun dnin Davida Fakna Hla
Ka nunna hian Pathian chauh a nghk a, Amah a\ang chuan ka chhandamna a lo chhuak dwn a ni. 2 Amah chauh chu ka lungpui leh mi chhandamtu a ni; Ka kulhbng sng a ni a; nasa tak chuan ka nghng lo vang. 3 Nangni zawng zawngin, tihlum trin, Lung bang wn bei ang leh, pal tlu lek lek bei angin, Eng chen nge mi pakhat hi in beih dwn? 4 A ropuina a\anga nam thla tr ngawtin an inrwn a; Dwt sawi hi an lwm zwng tak a ni. An kin mal an swm a; nimahsela, an rilruin nchhia an lawh si \hn. (Selah) 5 Ka nunna, Pathian chauh nghk rawh; Ka beiseina hi ama hnn a\anga chhuak a ni si a. 6 Amah chauh chu ka lungpui leh ka chhandamna a ni; Ka kulhbng sng a ni a; ka nghng lo vang. 7 Pathian hnnah ka chhandamna leh ka ropuina a awm a; Ka chakna lungpui leh ka inhumhimna chu Pathianah a awm. 8 Nangni mipuite u, eng lai pawhin amah chu ring ula; In thinlung chu a hmaah chuan leihbaw rawh u; Pathian chu kan tn inhumhimna a ni. (Selah) 9 Mi chi tte hi engmahlo mai an ni a, mi chi liante pawh hi dwt mai an ni; Bknaah chuan an kng daih ang a;
www.mizoramsynod.org

62

SAM II & III (42 - 89)

191

Engmahlo mai mai ai pawhin an zng zwk a ni. 10 Hnehchhiahna hi ring suh ula, Mi ram hman hi chhuanah neih hek suh ula; Hausaknate a lo pun chuan a chungah in thinlung chu nghat suh u. 11 Pathianin vawi khat a sawi a; E! Hei hi vawi hnih ka hre ta; Thiltihtheihna hi Pathian ta a ni, tih hi: 12 Aw Lalpa, ngilneihna hi i ta bawk a ni: Mi tin an thiltih ang theuhvin i rl si \hn a. Thu vawn : Sam 62:8 Nangni mipuite u, eng lai pawhin amah chu ring ula; In thinlung chu a hmaah chuan leihbaw rawh u; Pathian chu kan tn inhumhimna a ni.

He Sam hi a thupuiah Pathian vn ngaih\hatawmzia tia dah a ni a. He Sam hian Pathian chu vngtu leh chhandamtu a nih thu a sawi a; chuvng chuan a thupuiah Vnghimtu Pathian tiin kan dah ta a ni. He hla hi Davida Fakna Hla tih a ni a, Jeduthun dnin tih emaw Jeduthuna tn tih a ni bawk a, hei hi a sak dn tr sawina ni wm tak a ni. Jeduthuna hi Levia chi, Netophah khaw chhuak a ni a. A thlahte pawh Jerusalema kawngkhr vngtu an ni. Solomona Temple-ah khn zaipawl hruaitu pathum znga pakhat a ni bawk. Hezekia leh Josia lal lai pawhin a thlahte chu Temple-a rawngbwltu an ni a, Babulon sal tng kir leh zngah khn an tel a ni (1 Chro 9:16; 16:38-42; 25:1; 2 Chro 5:12; 29:14; 35:15; Neh. 11:17). Jeduthuna thawhpuite chu Asapha leh Hemana tih a ni a (1 Chro 25:1; 2 Chro 5:12). Hmun dangah chuan Asapha leh Hemana thawhpui chu Ethana tih a ni thung (1 Chro. 15:17).
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

192

Hetiang hi a nih avngin Jeduthuna leh Ethana hi mi thuhmun an nih an ring a. Mi thiam \henkhat chuan Jeduthuna hming hi Ethana hming (Heb. leyadiethan) ziak sual palh a nih an ring a ni.1 Jeduthuna dnin tih emaw Jeduthuna tn tih hi Jeduthuna hote sak atn tih emaw, Jeduthuna hote sak dna sak tr tihna a nih an ring a.2 Sam 39 leh 77 te hi Jeduthuna tn tih a ni bawk. 1. A phuahtu: He Sam hi Davida phuah ngei a nih an ring a, a fapa Absaloman a lalna paih thlk tuma a hel laia a phuah ngei niin a lang.3 Davida chuan Pathian a ring tlat a, Pathian chhandamna chu a nghk tlat bawk a ni. 2. Hla bihchianna: He hla hi hlwm ngah kan \hen dwn a ni. Hetiangin (1) Pathian chauh chhandamtu (62:1-2): Sam phuahtu chu a hmlmaten a ropuina a\anga paih tlk an tum a. Dwt thu hmang pawhin nasa takin an bei a ni (62:4). A harsatnaah hian Pathian chauh a nghk a, a hnn a\ang chuan chhandamna a lo chhuak dwn tih a hria a ni. Pathian chu a himna a ni a, amah hum \hintu a nih avngin a nghng dwn lo a ni. Sam phuahtu hian Pathian chauh a nghah thu a sawi a. Chauh tih hi kan Bible hman laiah chuan vawi li kan hmu a. Bible lehlin tharah chuan vawi ruk lai kan hmu a. Sp \awng Bible lehlin hrang hrangte pawhin an lehlin dn a inang lo va, vawi li te, vawi nga te an dah hlawm a. Sp \awng Bible lehlin pakhat chuan vawi hnih chauh a dah a ni.4 Pathian chauh hi chhandamtu a ni tih uar taka a sawina a ni. (2) Hmlmaten an beih dn (62:3-4): A hmlmate chuan a ropuina a\anga nam thla trin \an an la a, an inrwn khwm \hin a ni. A chung thuah chuan dwtte pawh an sawi \hn. Tihchhiat harsa ni tawh lovin an hria a, lung bang wn tawh, tlu

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

193

lek lek ang leh pal tlu \p tawh ang mai nia an hriat tawh avngin an ngaih a ngam tawh a. Chuvngin, a chunga rilru chhe tak pu chung siin mite hmuhah a chungah an \ha der vl thung si a ni. Dinhmun \ha kan chanin hmlma kan nei tel ve nghl \hn a, itsktu leh ertu an lo awm thuai \hin. Kan thawhpui leh kan hnaih takte hi min tihchhiat duhtu an ni fo. Kan chak lohna leh kan fel lohnate hre chiangtu pawh an ni. An \awngkam a thlum a, mi fak der vl pawh an hnial lo. Mahse kan chhiatna duhtu an ni fo si. Hng mite hi kan hriat chian a, an laka kan fmkhur a ngai \hin. Pathian hnnah finna dl a ngai a, a duhzwnga kan nun a ngai \hin. (3) Himna kulhpui (62:5-7): Sam phuahtu chu a hmlmaten a ropuina a\anga paihthlk an tum a, an huphurh lo hle leh nghal a. A chungchng thuah an inrwn khwm a, dwt sawi pawh an hreh lo. Mahse, chhan chhuak trin Pathian chauh a beisei a, a beiseina pawh chu Pathian a\anga chhuak niin a hria a, Pathian chauh chu amah huma chhanchhuak theitu a ni tih a hria a ni. Sam phuahtuin Pathian a rin tlatna leh a nghah peihna hi a entawn tlk hle. Eng chen nge Pathian a nghah tawh hre lo mah ila beidawng lovin a nghk tlat \hin niin a lang. Kan harsatna la kiang tr te, min \anpui tr tein Pathian kan dl \hn. Mahse, kan tum anga thil a kal loh avngin kan beidawng fo \hin. Pathian chu kan himna leh min enkawltu a nih avngin kan nghk tlat tr a ni. (4) Pathian ring rawh u (62:8-10): Pathian ring tlat tra amah a infuih sauh sauh laiin mipuite pawh a fuih bawk a ni. Rin tr chungchngah Pathian leh mihring a bk a, mihring chu a kng chiang hle a, engmah lo mai niin a hria a; chuvngin, Pathian chauh ring trin mipuite chu a fuih a ni. Mihring leh a thil neihte hi rintlk an ni lo tih a hria a, chuvngin mi dangte hnehchhiaha, an chanai tr lo chhuhsak emaw, lo laksak emaw a phal lo. Dik taka thil kan tih a, kan lo hausa ta a nih pawhin rilru nghah nn hman a phal hek lo.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

194

(5) Pathian chu rorltu a ni (62:11-12): Sam phuahtu chuan thiltihtheihna hi Pathian ta a ni tih a hrechiang hle a ni. A nunah hetiang hriatna hi vawi hnih vawi thum lai a lo nei tawh a, ngilneihna pawh Pathian ta a ni tih a hre bawk. Pathian chu mi tin an thiltih ang zla rl leh \hintu a ni tih a hria a. A hla hmwr bwk nn a hmang a ni. Mi \henkhat chuan he thu hi tuten emaw an belh a nih an ring a, a chhan chu a thu kal lai mk nn hian a inhmeh lo deuhva an hriat vng a ni.5 Mahse ngun taka kan en chuan inhmehlohna m m a lang lo. Pathian chu thiltithei leh chak tak, ngilneihna leh khawngaihna ngah tak ni mah se, dik taka rorl \hintu Pathian a ni. Chuvngin dik lo leh fel lo taka ti \hnte chungah ro a la rl dwn a, an thil tih ang zlin an chungah ro a la rl dwn tih hi a sawi duh tak a ni. Tlngkawmna He Sam a\ang hian zir tr leh thil chhinchhiah tr hrang hrang kan nei a, chngte chu :1) 2) Sam phuahtu chu hmlmaten tihchhiat tumin nasa takin an bei a, a ropuina a\anga paihthlk an tum a ni. A hmlmaten tihchhiat tuma an beih laiin Pathianah a tlu lt a. Pathian chu amah vnghimtu a ni tih a hria a, a inhumhimna leh a kulhpui a ni tih a hria. Mi dangte pawh mihring ring lo va, Pathian chauh ring trin a fuih a, sum leh hausakna ring lo trin a fuih bawk a ni. Pathian chuan mi tin an thiltih ang zla ro a rlsak dwn avngin dik tak leh fel taka nung trin mite a fuih a. Itskna avnga mite tichhe lo tr leh dik taka thil ti \hin trin a fuih bawk a ni.

3)

4)

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

195

Sawi ho trte 1. 2. Pathian nghah awmzia leh a \hatna sawi ni se. Mi tin an thil tih ang \heuhvin a rl si \hin tih hi a dikin kan hria em? END NOTES 1. 2. 3. 4. Revd Chuau\huama, Zo\awng Bible Dictionary, 2011, p. 581-582 H.C. Leupold, Exposition of the Psalm, (O.M. Books Secunderabad, 2003) p. 365 G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol - 8 (Hendrickson Publishers, Massachusetts) p. 19 Pathian chauh, Amah chauh tih hi New King James Version (NKJV) chuan vawi thum, RSV-ah vawi li, NRSVah vawi li, NIV-ah vawi li, Easy to Read Version chuan vawi hnih chauh a hmang a ni Claus Wastermann, The Living Psalm, (T & T Clark Ltd, Edinburgh, 1989) p. 156

5.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

196

Zirlai - 23 PATHIAN THLAHLELTU

Chhiar tr : Sam 63:1-11 Davida Fakna Hla, Judai thlalra awm laia mi
Aw Pathian, nang chu ka Pathian i ni a; zng takah ka zawng ang che; Ram ro chau tak, tui awm lohnaah hian Ka nunna hi nangmah chkin a tuihl a, ka tisa hian a ngai che a ni. 2 Chutiang bawkin hmun thianghlimah chuan ka en reng che kha, I thiltihtheihna leh i ropuina hmu trin. 3 I ngilneihna hi nunna aia a \hat zwk avngin, Ka hmui hian a fak ang che. 4 Chutiang bawkin ka dam chhng zawngin ka fak ang chia; I hmingin ka kutte ka phar ang. 5 Ka nunna hi thlng leh thauva tlai angin a tlai ang a; Ka k hian hlim hmui puin a fak bawk ang che; 6 Ka khumlaizwla ka hriat reng chia, Zna i chungchng thu ka suangtuah lai chuan. 7 Nang chu mi \anpuitu i ni si a, I thla hnuaiah chuan hlimin ka zai dwn a ni. 8 Ka nunna hian a zui tlat chia; I kut ding lamin mi kai \hn. 9 Ka nunna tihbo tuma zawngtute erawh chu lei hmun hnuaihnungahte chuan an lt ang. 10 Khandaih thiltihtheihna hnnah pk an ni ang a; Sihalte chan an ni tawh ang. 11 Lal erawh chu Pathianah a hlim ang a;
www.mizoramsynod.org

63

SAM II & III (42 - 89)

197

Amah chhla chhechham apiang chuan an chhuang ang; Dwt thu sawi hmang kte chu hupin a awm dwn si a. Thuvawn : Sam 63:8 Ka nunna hian a zui tlat chia; I kut ding lamin mi kai \hn.

He Sam hi Davida Fakna Hla : Judai thlalra a awm laia mi tih a ni. Davida hi Saula leh a fapa Absaloma hlauvin thlalrah a tlnchhe ve ve a. Saula hlauva a tlnchhiat lai khn mi tam takin an fin a, rldo mi-ah a siam nghe nghe a. Absaloma rl hlauva a tlnchhiat lai pawhin amah \antu mi tam takin an zui a, a sipai rinawm tam takin an zui bawk a ni. 1. Sam phuahtu leh a phuah hun: He Sam hi Davida phuah nia rin a ni a. A phuah hun hi erawh chu hriatchian a harsa deuh. Hrilhfiahna siamtu tam tak chuan a fapa Absaloma hlauva a tlnchhiat dwn khn Zodoka leh Levia chite chuan Pathian bwm zwnin an zui ve a. Mahse Davidan a phal lo va, Lalpa mit ka tlun chuan min hruai haw leh ang a, Pathian bwm chu a hmun ngaiah ka hmu leh ang, (2 Sam 15:25) a ti a. Pathianin a hruai haw leh ngei beiseiin Jerusalem Temple lam hi a rilruin a thlr reng a. I hmun thianghlim lamah chuan hmu che ila, i chakzia leh i ropuizia han hmu teh ila aw, a ti niin an ngai a ni. Hrilhfiahna siamtu \henkhat chuan he Sam hi Pathian zawngtu, a nuna Pathian awmpui ngei nia inhriat duhtu phuah niin an ring a. Temple-ah te riakin zngah Pathian chhnna hmuh a beisei \hn niin an ring.1 He Sam hi Pathian ngai m m a, a awmpuina leh a hruaina thlahlel ngawih ngawihtu phuah a ni a. Davida hi chutiang taka Pathian ngai \hin mi chu a ni. A nun kawng hi a bumboh hle a,
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

198

harsatna hian a hual vl nasa hle \hin a, hng harsatna hian Pathian a ngaihtr thn a ni. 2. Hla chanchin: He Sam hi mi malin a harsatna Pathian hnna a thlenna a nih rualin, Pathian fakna leh lwmthu sawina hla a ni bawk a. Tin, Pathian rinna hla emaw, Lal hla (Royal Psalm) tih pawhin sawi theih a ni bawk. He Sam phuahtu hian Pathian a ngai a, a thlahlel a, Pathian biakna hmun Temple-a kal a chk a, ramro chr tak, tui awm lohna hmun a\angin Pathian a au a ni. Pathian thiltihtheihna leh a ropuina zawngtu a ni a, Pathian ngilneihna hretu a ni bawk. Chuvngin Pathian faka zai leh kut phara fak a chk a, a dam chhng zawnga fak a duh a ni. Pathian chu a kut ding lam chelh a, kai \hntu leh a thlazr hnuaia chawlhtr \hntu a ni tih a hria. A hmlma, a nunna tihbo tuma zawngtute chu khandaiha tihhlum an la ni dwn a, ani erawh chu Pathian chhandamna avng chuan a hlim ang a, Pathian ringtu mi dangte pawh an hlim bawk dwn a ni. Pathian ring lova dwt thu sawi \hinte erawh chuan Pathian chu an fak ve thei dwn lo va, an k huhin a awm dwn a ni. 3. Hla bihchianna: He hla hi hlwm ng-ah a \hen theih a, hetiangin (1) Pathian a zawng (63:1-2): Sam phuahtu chuan Pathian chu Ka Pathian tiin a sawi a (63:1). Zng taka thovin a \awng\ai \hn a ni. Thlalr ram ro, tui awm lohna hmunah a awm a, a tui a hl a, a thlarau nun pawh a chau va, chuvng chuan Ka nunna hi nangmah chkin a tuihal a, ka tisa hian a ngai che a ni, (63:1) a ti hial a ni. Pathian thiltihtheihna leh a ropuina hmu trin a thlr reng bawk. Mi \henkhat chuan ram ro chau tak, tui awm lohna tih hi thlarau nun chauhna niin an ring a.2 Ringtute nunah hian hetiang nun hi a thleng fo \hn.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

199

(2) Ka fak ang che (63:3-5): Sam phuahtu chuan Pathian \hatna leh ngilneihna hi a hre chiang hle a, Nunna aiin a \ha zwk a ti hial a ni (63:3). Chuvngin Pathian ngilneihna chu a dam chhnga fak a tum a ni. Pathian fakna chu a tn chaw tui ber angin a sawi a. Ka nunna hi thlng leh thauva tlai angin a tlai ang a ti hial a ni. Bible lehlin tharah chuan A sa tui tui tln ang maiin ka tlai ang tiin a dah a. Pathian faka a hlim trzia a sawina a ni. (3) Mi \anpuitu a ni (63:6-8): Sam phuahtu chuan Pathian chu a mutnaah te a ngaihtuah \hn a, ngun taka a ngaihtuahin Pathian chu amah \anpuitu a ni tih a hria a. Pathian kut ding lam chuan a kai \hn niin a hria a. Chuvng chuan a thla a muang a, I thla hnuaiah chuan hlimin ka zai dwn a ni, (63:7) a ti a ni. I thlazr hnuai (63 :7b) - Inhumhimna hmun sawina a ni. Hmlmate laka bihrkna hmun, hlauhawm leh min tichhe thei laka himna hmun sawina a ni. I kut ding lamin min kai \hn (63:8b) - Pathian kut ding lama kaih chu Pathian duhsakna, Pathian nna inlaichnna \hatzia sawina a ni. (4) Hmlmate chan tr (63:9-10): He lai chngah hian a hmlmate chan tr a sawi a. A hmlmate chu a nunna tihbo tuma zawngtu an ni a, thah an tum a ni. An chan tr chu Lei hmun hnuai hnung tiin a sawi a. Bible lehlin thar chuan leilwt tiin a dah a, hremhmun ti pawhin a dah theih wm e. A hmlmate chu khandaiha sahhlum an ni ang a, an ruangte chu sihalte chan a ni tawh ang (63:10b) a ti a. A awmzia chu an ruang chu sihalten an ei tawh dwn tihna a ni. Saula chu indonaah khandaiha tihhlum a ni a, Absaloma pawh khandaiha tihhlum a ni bawk. Pathian mite hmusit a, dotute
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

200

leh a mi, kohhranhote dotute pawh Pathianin a titlwm tawh \hn a, a la titlwm zl bawk dwn a ni. (5) Lal a hlim ang (63:11): He lai chngah hian Davida chuan a hlim tr thu a sawi a, amah chauh ni lovin Pathian zui tlat tra intiamte pawhin Pathian an la chhuan tr thu a sawi a ni. Hrilhfiahna siamtu tam tak chuan he Sam hi Davida phuah nia an ngaih avngin Lal erawh chu Pathianah a hlim ang a (63:11) tih hi a hmlmate tihtlwma an awm avnga a hlim tr thu a sawina niin an ngai a ni. Amah chhla chhe chham (63:11b) - A hming chhltute tiin Bible lehlin tharah dah a ni a. Pathian zui tlat tra thu tiamtute an ni. Dwt thu sawi hmang kte chu huhin a awm dwn (63:11c) - Davida hmlmate sawina a ni. Davidan hnehna a chang a, a hlim m m lai chuan anni chuan sawi tr an nei ve tawh lo, an ngawi ringawt tawh mai a ni. Tlngkawmna He Sam phuahtu hian Pathian hi a ngai hle a ni. Thlalr ramro, tui awm lohna hmunah a awm a, a duh ber leh a chk ber chu Pathian faka hlim taka zai leh lm a ni. Amah faka zai leh lm chu sa tui tak ei nn a tehkhin a. Mahse tnah chuan harsatna twkin, a rltlan mk a ni. Sam phuahtu hian harsatna twk mah se Pathian chhanchhuahna a beisei tlat a. A hmlmate chu tihtlwmin an awm dwn tih hi a ring tlat a ni. Keini pawh hian harsatna kan twk \hn. Sam phuahtu ang hian Pathianin min la chhanchhuak leh dwn tih hi kan rin tlat a ngai a. A kut ding lamin min chelh a, a thla hnuaiah min thukru \hn tih hi i hre reng ang u.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

201

Sawi ho trte 1. Nun khawro leh manganna kan tawh laia Pathian kan auh dnte sawi ni se. Pathiana rinna kan nghah tlat \ulzia sawi ni bawk se. Pathian kut ding lama kaih tih awmzia eng nge ni? END NOTES 1. 2. G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol - 8 (Hendrickson Publishers, Massachusetts) p. 22 H.C. Leupold, Exposition of the Psalm (O.M. Books Secunderabad, 2003) p. 463

2.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

202

Zirlai - 24 VN HIM DILNA

Chhiar tr : Sam 64:1-10 Hla Hruaitu tn. Davida Fakna Hla


aw hi lo hria la; 64 Aw Pathian, ka mangan thu-ah hian ka humhim ang che. Dotute hlauhawmna lakah hian ka nunna Thil \ha lo titute inrwn rkna lakah mi thukru ang che, Thil tisualtute inhwr khwmho lakah chuan: 3-4 Chngte chuan khandaih angin an lei an tt hriam a, Mi sawisl bo chu hmun fianriala an kah theihna trin an thal, thu khte chuan an tin a; Hlau lovin vawilehkhatah an kp nghl thut \hn. 5 Thil sual tih kawngah an infuih a; Thang a rka kam thu-ahte an inbe \hn a; Tuin nge chng chu hmu ang? an ti a. 6 Khawlohna an zawng chhuak \hn a; |hahnemngai takin kan zawng zo ta, an ti a; An chhng lam ngaihtuahna leh thinlung chu thk tak a ni \heuh nghl a. 7 Nimahsela, Pathianin anmahni a kp ang a; Vawilehkhatah thala hliamin an awm ang. 8 Chutiang chuan, anmahni lei ngei chuan anmahni a do avngin, tihpetekin an awm ang a; Anmahni hmu apiangin an lu an thing ang. 9 Tichuan, mi zawng zawngin an hlau vang a; Pathian hnathawh chu an hril ang a, A thiltih chu fing takin an ngaihtuah ang. 10 Mi felte chu Lalpa-ah an lwm ang a, amahah chuan rinna an nghat ang a; Thinlung dik tak pu zawng zawngte chuan an chhuang ang.
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

203

Thuvawn : Sam 64:2 Thil \ha lo titute inrwn rkna lakah mi thukru ang che, Thil tisualtute inhwr khwmho lakah chuan

He Sam hi Davida Fakna Hla tih a ni a. Eng hun laia phuah nge tih hriat a harsa khawp mai. A fapa Absaloman lal tuma a beih laia a phuah a nih a rinawm. Harsatna a tawh hi ram dang mite a beih avnga harsatna a tawh ni lovin, tualchhnga harsatna a tawh avnga Pathian a auhna ni berin a lang. Amah tihchhiat duhtute hi a huhovin an \ang rual a, a tn deh an khirh hle a ni. Chuvngin Pathian hnnah a \awng\ai a, a hmlmate laka thukru trin a dl a ni. Amah beitute chuan a chhiatna lai an zawng a, a awh nn thang an kam bawk a. Sawichhiat dn trte an ruahman a, a na thei ang bera \awngkam hman dn trte an siam vek bawk a ni. Sam phuahtu hian Pathian a ring tlat a, amah an beihna zawng zawngte chu Pathianin anmahni tihchhiat nn a hmang dwn tih a hria a. Miten an hriat chhuah hunah chuan an l an la thin khum dwn a ni. Pathianin an chungah phuba a la a ni tih an hriat hunah chuan an lwm ang a, Pathian chu an ring nasa lehzual sauh dwn a ni. He Sam hi hlwm l-ah a \hen theih a, hetiangin 1. Thukru tra dlna (64:1-2): Sam phuahtu chuan amah dotu hlauhawm tak takte laka humhim tr leh thil \ha lo titu, a rka inrwnkhwm laka thukru trin Pathian hnnah a dl a. A mangan thu a sawite lo ngaihthlksak trin Pathian hnnah a dl a ni. Amah tihchhiat duhtute chu dotute tiin a sawi a, thil \ha lo leh thil tisualtute tiin a sawi bawk. Hng mite hi a rkin an inrwnkhwm a, tihchhiat tumin an inhwrkhwm bawk \hn a ni. Amah tihchhiat tuma beitute hi tute nge an nih tih hriat a har
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

204

hle a, a rorlpui \hin Ahithophela leh a thurualpuite pawh an ni mai thei. Davida ang hian min tihchhiat duhtute an awm mai thei. A bik takin rorltute leh mi lianten hetiang harsatna hi an twk fo \hn. Davida anga Pathian hnna \awng\ai a ngai a, mi sualhote laka thukru tra Pathian hnna dl \hin hi a pawimawh hle a ni. 2. Mi sualten an phiar ru (64:3-6): Mi \ha sawiselbo chu mi sualten an phiar ru a. Na taka an sawichhiat theih nn khandaih angin an lei an tt hriam a. Thu \ha lo tak tak hmanga bei trin an tin reng mai a, remchng an hmuh hmasak berah hlauhna leh tmna nei hauh lova beih thut an tum a ni. Thil sual ti trin an intl khwm a, a tlin lohna lai te, \hahnemngai takin an zawng a, a awh nn a rkin thang an kam bawk a, an thangkamte chu tumahin an hriat theih an ring lo a ni. Hetiang taka beihna hi he Sam phuahtu hian a twk a; chuvngin Pathian vnna leh awmpuina a dl a ni. Khandaih angin an lei an tt hriam (64:3) - Na taka an sawichhiat theih nn an inbuatsaih a ni. An thal, thu khte chuan an tin a (64:4) - Bible lehlin tharah chuan, Thu huatthlala tak chuan thal angin min tin tiin a dah a, hei hi hriatthiam a awl zwk wm e. Thil sual tih kawngah chuan an infuih a (64:5a) Thil sual ti trin an intl khwm tihna a ni. Thang a rka kam thu-ah te an inbe \hn (64:5b) Tihchhiat dn tr ngaihtuahin an sawi ho \hn a ni. An chhng lam ngaihtuahna leh thinlung chu thk tak a ni \heuh nghal a (64:6) - A tlin lohna leh a thil lo tihsual tawhte an dap vl a, an la khwm kim vek tawhin an hria a, an thiltih leh an phiar rkna kawngah chuan an fingin, rem pawh an hre m m a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

205

3. Pathian thungrulhna (64:7-8): He thu hlwmah hian Pathianin mi sualte a thungrulh dn kan hmu a ni. Mi dik leh \ha, mi pawi pawh sawi lo tihchhiat tumin an bei a, an intl khwm a, thu huatthlala tak tak, fei leh thal ang maia mi chhun thei trte an buatsaih a, mi fel chu kahhlum tumin an chng reng a ni. Mi fel chuan hng mite thil tih dn leh an thil ruahmante chu a hria a, Pathian hnnah a \awng\ai a, hng mi hlauhawm takte laka humhim tr hian a dl a ni. A dl angin Pathian chuan a hmlmate chu a bei dwn a, an thi phung mai dwn a ni (64:7). Mordekaia awhhlumna tr Hamanan a siam a, amah an awhhlumtr ta ang mai khn an thil lo ruahman hmang chuan tihchhiatin an awm dwn a, anmahni hmu apiang chuan an l an la thin khum dwn a ni (64:8). Thala hliamin an awm ang (64:7) - Pathian chuan thiltisualtute chungah ro a la rl dwn a, hliamin an awm dwn a ni. anmahni lei ngei chuan anmahni a do avngin (64:8a) - Anmahni thusawi ngei chuan an sualzia a tihlan avngin an chhiat phah dwn a ni. an l an thing ang (64:8) - An sualzia miten an hriat hunah chuan an duh dwn lo a ni. 4. Mi dikte chan tr (64:9-10): Mi sualte chunga thil lo thleng chu Pathian hnathawh a ni tih miin an hriat hun chuan Pathian chu an hlau tawh ang a, Pathian thiltih dn chu mite hnnah an hrl tawh dwn a ni. Mi felte chu LALPA-ah chuan an lwm tawh ang a, Amahah chuan rinna an nghat tawh dwn a ni. An ringhlel leh tawh ngai lo vang a, Pathian chu an chhuang tawh zwk dwn a ni. Tlngkawmna Khawvlah hian dik tak leh fel taka thiltih a harsa hle \hn a, dik tak leh fel taka tih tumtute hian dodlna nasa tak an twk
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

206

\hn. Mi sual leh verther hoten nasa takin an bei \hn. Hng mi sual hote laka vnghim tr leh thukru trin Pathian a dl a ni. Mi sualte hi hlauhawm leh thiltithei tak angin lang \hn mah se Pathianin a la tichhe vek dwn a. An nihna leh an dinhmunte hi Pathianin a la hai lan vek dwn avngin mualpho tak leh zak takin an la awm ang. Mi felte erawh chu an hlim ang a, Pathian chawimawiin an la fak zual zl dwn a ni. Sawi ho tr Kan ramah dik taka thiltih tumten beih an tawh dn sawi ni se. Thu hriam tak tak hmanga inbeih a \hat lohzia sawi ni bawk se.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

207

Zirlai - 25 RUAH LEH THIL DANGTE AVNGA LWMTHU SAWINA

Chhiar tr : 65:1-13 Hla Hruaitu tn. Fakna Hla. Davida Hla

65 Aw Pathian, Zion-ah chuanafaknain a nghk reng a che; Thutiam chu i lakah hlen ni ang.
Aw, \awng\aina ngaithlatu, I hnnah tisa zawng zawng chu an lo kal ang. 3 Khawlohnate chuan mi hneh \hn na a; Kan bawhchhiatnate zawng nangin i tlng fai ang chu. 4 Mi, i biak in hung chhng kawtlaiahte awm thei tra i thlana, i kiang i pantra chu a eng a thwl e. I \hatna chuan kan tlai ang, I biak in hmun thianghlim \hatna chuan. 5 Aw, min chhandamtu Pathian, Thil rpthlktein fel takin min chhng ang; Nang kwlkila mi zawng zawng leh, Tuifinriat chung hla taka awmte rina chu i ni; 6 Thiltihtheihnaa taia inhrnga, Mahni chaknaa tlngte tinghet \hntu chu i ni; 7 Tuifinriat ri hum hum, a fwn ri hum humte leh, Mi tin sa mur mur tireh \hntu chu i ni. 8 Kwlkil twpa awmte pawh chuan i hriattrnate chu an hlau \hn a; Zng leh tlai chhuahnate chu hlimin i autr \hn. 9 Lei hi i kan a, tuiin i chwm a, Nasa takin i ti\ha \hn;
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

208

Pathian lui chu tuiin a khat a; Lei hi chutianga i buatsaih hnu chuan an tn buh i siamsak \hn. 10 Lei hi a leileh rn khawhna thlrte chu tui tam takin i chwm a; A vng thlrte chu i timuk a; Ruahtuiin i tinm a; A thil tote chu mal i swm \hn a. 11 Kum chu i \hatna i khumtr a; I kalna kawngte chu thil \hain a far \hn. 12 Thlalra ran tlatna hmunahte chuan a far a, Tlngte pawh chu hlimnaa phuar vlin an awm a. 13 Ran tlatna hmunte chu ran rualin a dpin a dp a; Ruamte pawh chu buhin a tlim hmur a; Hlimin an au va, hla an sa bawk a. Thu vawn : 65:9 Lei hi i kan a, tuiin i chwm a, Nasa takin i ti\ha \hn; Pathian lui chu tuiin a khat a; Lei hi chutianga i buatsaih hnu chuan an tn buh i siamsak \hn.

He Sam hi Fakna Hla, Davida Hla tih a ni a. Fakna hla tih hi Hebrai \awng chuan Sir an ti a, hla tihna mai a ni awm e. Sakhaw hla leh khawvl lam hla pawh a huam tel niin an sawi.1 Sam hla thupui (heading) atn an dah hian awmzia chu a nei ngeiin an ring a; mahse, a awmzia tak hi an hre thei tawh lo a ni.2 A sak dn kaihhruaina a ni mai thei. He hla hi vntlng Pathian biakna leh lwmthu sawina hla (Communal thanksgiving Psalms) an tih znga mi a ni. Buhseng Kt (Chawlhkr kt) an tih bawkah hian an hmang deuh ber a, chhang dawidim telh loh kt leh buh thar hmasa Pathian hnna
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

209

hlanna-ah te pawh an hmang bawk thin.3 Pathian hremna nia an ngaih \hin khawkhen chng leh ruahtui tlk tlai chngte pawhin Pathian hnna ruahtui dla \awng\ai nn an hmang bawk \hn a ni.4 |henkhat chuan he Sam hi Davida hun hnu lama phuah a nih an ring a. An rinna chhan ber chu Pathian Biak In (Temple) leh a hungchhng kawtlai a sawite hi Davida hun laia Biak bk kha ni theiin an hre lo va, Assuria lal Senakeriban Judai ram a hneh hnua a phuah a nih an ring a ni.5 He ngaihdan hi thil awm thei tak ni chuan a lang a; mahse, a phuah hun hi hriat theih a nih tawh loh avngin Davida phuah a nih rin hi sual lo trah ngai ila a \ha ang. 1. Hla bihchianna: He Sam hi mipuiten Pathian hnna lwmthu an sawina hla a ni. A thu a tluangin mite ngainat a hlawh hle a, kan ngaihthlak zin pwl tak a ni hial wm e. He Sam-ah hian lungawi lohna thu emaw, hmlmate titlwm tra dlna emaw a awm lo va, a thute hi a mawi hle a ni. Pathian chu \awng\aina ngaithlatu leh sual ngaidamtu a nih avng tein a fak a. Pathian chu thiltithei tak leh ropui tak a nih avng te, ruahtui petu leh mihringte hnna ei tr petu, rante tna thlai leh hnimte pe \hntu a nih avngin a hnnah lwmthu a sawi a. A malswmna tam tak avngin mihring te, ran leh ramsa te, nungcha leh chunglng savate an hlim thu kan hmu a ni. He Sam hi hlwm thumah a \hen theih a, hetiangin (1) Biak In-ah Pathian chu fak tr a ni (65:1-4): He lai hlwmah hian Pathian chu Zion-ah faknain a nghah reng thu te, a laka thutiamte hlen a nih tr thu leh \awng\aina ngaithlatu a nih avnga mi tinrng a hnna an lo kal tr thute kan hmu a. Pathian chu khawlohna leh bawhchhiatna ngaidamtu a nih thu kan hmu bawk a ni. Pathian pwl a, a Biak In hungchhng kawtlaia awm thei tra a thlante leh a hnn pantute nihlawhzia leh Pathian \hatna avnga an hlim trzia a sawi a. A Biak In hmun thianghlim \hatna avnga an hlim tr thu a sawi bawk a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

210

Faknain a nghk reng che (65:1a) - Nghk reng tih hi Ngawi reng ti pawhin a lehlin theih. Reh ruih leh ngawi \hup pawhin Pathian kan chawimawiin kan fak thei a ni. Thutiam chu i lakah hlen a ni ang (65:1b) - Pathian hnna thutiam a lo siam tawhte chu hlen a ni dwn a ni. ... tisa zawng zawng an lo kal ang (65:2) - Mi tinrng i hnnah an lo kal ang tihna a ni. ... awm thei tra i thlan a (65:4) - Pathian Biak Ina kal kan chknate hi Pathian hnathawh a ni a, Biak Ina inkhwm \hnte hi an nihlawh m m a ni. (2) Siamtu Pathian leh a hnathawh (65:5-8): Pathian chu chhandamtu a ni a, fel tak leh mak taka mite dlna chhngtu a ni. Khawvl pumpuia mite leh tuifinriat rl hla taka awmte pawhin an ring a. A chaknain tlngte a hung mup a, chngte chu a thiltihtheihzia lantrna a ni. Tuipui ri hum hum te, tuifinriat ri hlp hlup te, mipui sa mur mur te a tidai a. Hla taka awmte pawhin a thiltihte chu mak an ti a, zng leh tlai lo thleng \hinte chuan lwmna an rawn thlen \hn a ni. Thil rpthlk tein fel takin min chhng ang (65:5) Dik tak leh mak taka thil tiin min chhang tihna a ni. Thiltihtheihna taia inhrnga (65:6a) - Chaknain i inthuam emaw, thiltihtheihnain i inthuam emaw tihna a ni. Mahni chaknaa tlngte tinghet \hntu chu i ni (65:6b) - I chaknain tlngte i siam a tiin a lehlin theih a ni. Zng leh tlai chhuahnate chu ... (65:8) - Lehlin dn a inang lo. Bible lehlin thar chuan Zng leh tlai lo thleng chuan lwmna a rawn thlen \hn tiin a letling a. English Bible \henkhat chuan Zng leh tlaiah te hian hlimna hla i rawn thlen tiin an letling a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

211

(3) Ruahtui avnga lwmthu sawina (65:9-13): Israelte chuan ruahtui pawimawhzia hi an hre chiang hle a, an ramah ruah a sr loh chuan Pathianin a hrem niin an ngai. Ruahtui a hun taka a tlk loh pawhin an zm hle \hn. He lai hlwm hi ruahtui petu Pathian hnna ruahtui an dlna a ni a. Pathianin lei hi a kan a, ruah a srtr a. Lui chu tuiin a lo khat a, buh pawh a chn theih ta a. An lei lhte chu ruahin a nan a, a lo nm a, hnim leh thlaite pawh an lo chawr ta a ni. Kum a lo vei chuan buh leh bl tam tak an lo thar a, a phurtute chuan an phur baw zawih zawih mai a ni. Thlalr ram rovah te pawh hnim a lo duah ta hluah hluah a, tlng leh mualte pawh a lo hring ta dup mai a ni. Phlah te chuan ran an tla noh noh a, ruamah te chuan buh a tlim hmur mai bawk a, mite chu an hlim a, hla an sa bawk a ni. Lei hi i kan a ... (65:9a) - Lei hi i ngaihsak a tih te, Lei hi i tlawh a ti tein a lehlin theih. Pathian lui chu tuiin a khat (65:9b) - Lui leh kawrte chu Pathian ta a ni a, chng luite chu tuiin a khat a ni. ... an tn buh i siamsak \hn (65:9c) - Buh hmun atn lei chu i buatsaih \hn tihna a ni. Kum chu i \hatna i khumtr a (65:11a) - Kum chu kum that kumah i siam tihna a ni. I kalna kawngte chu thil \hain a far \hn (65:11b) Buh leh blah malswmna an dawng nasa a, an kalna apiangah a awm rei rui mai a ni. Thlalra ran tlatna hmunahte chuan a far a (65:12) - Thlalr ran tlatna hmunah te chuan ruah a sr a, hnim a lo duah hluah hluah a, mualte pawh chu a hring dup mai a ni. Ruah tui avngin buh leh thlai tam takte chu an lo thar thei ta a, ran rual tam tak an lo nei thei ta bawk a. Hlimin an au va, Pathian fakna hla an lo sa thei ta bawk a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

212

Tlngkawmna Kan zirlai a\ang hian hngte hi chhinchhiah ila (1) Israel-te nunah Temple hian hmun a luah thk hle a ni. An sualna leh khawlohnate Pathianin a ngaihdam avngin an lwm a. Temple-ah Pathian fak leh chawimawi trin an lo kal a, Pathian \hatna leh ngilneihna an hre thar zl a, lwmna, hlimna leh thlamuanna an chang \hn. (2) Pathian chu a chak a, thil a ti thei a, biak tlk Pathian a ni. Tuifinriat ri hum hum leh a fwn ri hlup hlupte leh mipui thin ur sa mur murte tireh \hntu a ni. (3) Pathian chu kan mamawh ber ruah leh tui min petu a ni. Tui tel lovin kan awm thei lo. Ruah avngin hnim leh thlaite an lo \o va, chngte chu ramsa leh chunglng savate chaw a ni. Khawvl lo lum zl hian harsatna tam tak mihring leh thilsiam dangte tn a rawn thlen mk a, chuvngin, khawvl siam \hat hi kan tih tr pawimawh takte znga mi a lo ni ta. Khawvl siam \ha tr hian \an kan lk zl a \l a ni. Sawi ho trte 1. Pathian Biak In pan theite hi mi vnnei niin kan zirlai hian a sawi a, kan \awmpui ve thei em? Pathian Biak Inkhwm hlutzia leh \angkainate sawi ni se. Ruah tui \ha tak kan neih theih dn tr sawi ni se, tui pawimawhzia hi sawi ni bawk se.

2.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

213

END NOTES 1. 2. 3. 4. 5. Revd Chuau\huama, Introducing The Psalter (Lngchhwn Press, Aizawl 2004) p. 44 Ibid John W. Baigent, New International Bible Commentary (Zondervan Publishing House, Grand Rapids, 1979) p. 599 Ibid G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol - 8 (Hendrickson Publishers, Massachusetts) p. 29

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

214

Zirlai - 26 FAKNA LEH LWMTHU SAWINA

Chhiar tr : 66:1-20 Hla Hruaitu tn. Hla, Fakna Hla

66 Leilung luah zawng zawngte u, au rawh u. Pathian chawimawiin hlim takin


A hming ropuizia chu hlain sa chhuak ula; A fakna chu tiropui rawh u. 3 Pathian hnnah, I thiltihte chu a va rpthlk m! I thiltihtheihna ropui nasatzia avngin nangmah dotute chu i hnnah an intult ang. 4 Leilung luah zawng zawng hian chibai an bk ang chia, Nangmah fakin an zai ang a; I hming fakin an zai ang, ti rawh u. (Selah) 5 Hawh u, Pathian thiltihte hi en rawh u; Mihring fate chunga a thiltihah hian a hlauhawm a ni. 6 Ani chuan tuifinriat kha lei rovah a chantr a; Luipui kha kein an kal kai a. Chutah chuan amahah kan hlim a. 7 A thiltihtheihna chuan kumkhuain ro a rl a; A mitin hnam tin a en thn; Hel hmangte chu inchawimawi suh se. (Selah) 8 Aw, mi tinte u, kan Pathian chu fak ula, Amah fakna thwm chu hriattr rawh u. 9 Ani chuan kan nunna hi a tinung reng a, Kan kete hi tihsawn a phal lo. 10 Aw Pathian, nangin min fiah a; Tangkaraw fiah angin min fiah a. 11 Nangin lnah min hruai lt a;
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

215

Kan kwngah hian phur rit tak i nghat a. 12 Mihringte chu tawlailr chunga chuangin, kan lu chungah i kaltr a; Mei leh tui kan kal tlang a; Nimahsela, hmun chnghnwng taka lt trin min hruai chhuak a ni. 13 Hlral thilhlante nn i inah ka lt ang a, Ka thutiamte chu i lakah ka hlen ang, 14 Ka hmuiin a sawia, Manganga ka awm laia ka kin a sawite chu. 15 Sa thau tak hlral thilhlante i hnnah ka hln ang a, Bermpa hl rimtui nn; Bwngpate, klte nn ka hln ang. (Selah) 16 Hawh u, Pathian tih zawng zawngte u, ngaithla rawh u; Tichuan, ka nunna tna a thiltih chu ka hriattr ang che u. 17 Ani chu ka kin ka au va, Ka leia chawimawiin a awm a. 18 Ka thinlunga sualna ka ngaihsak chuan, Lalpan mi ngaithla lo vang. 19 Nimahsela, Pathianin mi ngaithla tak tak a; Ka \awng\aina thwm chu a bengkhawn a ni. 20 Pathian - ka \awng\aina hlawhchhamtr lova, ka laka a ngilneih bng hek lova chu, Fakin awm rawh se. Thu vawn : 66:20 Pathian, ka \awng\aina hlawhchhamtr lova, ka laka a ngilneih bng hek lova chu, Fakin awm rawh se.

He Sam hi Hla, Fakna Hla tih a ni a. A phuahtu emaw a siamtu emaw tihlan a ni lo. Hla tih hian awmzia chu a nei ngei a, mahse a awmzia hriat a ni tawh lo tih kan sawi tawh kha.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

216

He Sam hi lwmthu sawina hla a ni a, chhanchhuahna avnga lwmthu sawina a ni. Mi mal nun harsatna a\anga chhanchhuahna leh lwmthu sawina angin a thlr theih a, ramin harsatna a twhna a\anga chhanchhuahna avnga lwmthu sawina leh fakna angin a thlr theih bawk. A bk takin Hezekia hun laia Assuria lal Senakeriban a beih laia mak taka Pathianin a chhanchhuah avnga lwmthu sawina nn a inhmeh hlein an hria a,1 mi \henkhat erawh chuan Asa hun lai emaw, Jehosaphata hun laia mi emaw niin an ring a ni.2 Hrilhfiahtu \henkhat chuan he Sam hi hla pahnih, hnam pumpui lwmthu sawina (Chng 1-12) leh mi mal lwmthu sawina (chng 13-20) belh khwma hla pakhata siam niin an ngai a.3 |henkhat erawh chuan chng 1-12 hi zaipwlin sain, chng 13-20 hi lalin hnam pum pui aiawha Pathian hnna a \awng\aina niin an ring.4 Eng pawh nise he Sam hi tu phuah nge ni a, engtiang taka lo zi chhuak nge tih hre thei lo mah ila Pathian hnna lwmthu sawina hla ropui tak a ni tih erawh chu a hriat a. Juda-ten Pathian fak leh chawimawi nn an hmang \hn a, tn thlengin kohhranhote pawhin Pathian pwl nn \angkai takin an la hmang zl a. He Sam hi hlwm li-ah a \hen theih a, hetiangin: 1. Pathian fak tra swmna (66:1-4): Sam phuahtu hian leilunga chng zawng zawngte hi hlim tak leh lwm taka Pathian chawimawi leh fak trin a swm a. A thiltih ropui tak avngin amah dotute pawh a hnnah an intult ang a, leilung luah zawng zawngte pawhin chibai an bk ang tih a ring tlat a ni. Chuvngin, Leilung luah zawng zawng hian chibai an bk ang chia, Nangmah fakin an zai ang a; I hming fakin an zai ang ti rawh u a ti hial a ni. Leilung luah zawng zawng (66:1) - Khawvl pumpui tihna a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

217

A fakna chu tiropui rawh u (66:2) - Ropui takin fak rawh u tih nn a inang. I thiltihte chu a va rpthlk m! (66:3a) - Bible lehlin tharah chuan, I tihltihte a va mak m! tiin dah a ni. 2. Pathian fakna chhan trte (66:5-7): Sam phuahtu chuan mi zawng zawng Pathian fak trin a swm a, nasa tak leh ropui taka fak trin a swm a ni. He lai hlwmah hian Pathian an fakna chhan tr a sawi a, hun kal tawha Pathian thil tihte a thlr kr a. A thil tih ropui tak takte avnga Pathian fak trin a swm a ni. Pathian thiltih a rawn trlante chu hngte hi an ni : Tuifinriat lei rovah a chantr (66:6a) - Sam phuahtu hian Aigupta ram a\anga Pathianin Israel-te a hruai chhuah laia Tuipui Sen an kn dnte a ngaihtuah a. Aigupta mite Pathianin a tihhlum dn a ngaihtuahin a rpthlk a ti a, Mihring fate chunga a thiltihah hian a hlauhawm a ni a ti thlwt mai a ni. Pathian chak tak leh thiltithei tak, an hmlmate laka vng him \hntu a nih avngin Pathian chu fak a, chawimawi tr a ni tiin a sawi a ni. Luipui kha kein an kal kai a (66:6b) - He lai thuah hian Tuipui sen an kn thu kha a sawi nawn mai nge Jordan lui an kn chungchng a sawi tih hriatthiam a harsa deuh. Sam phuahtute hian thu pangngai hi \awngkam dangin an sawi leh \hn a, hetah pawh hian a sawi nawn leh mai ang pawhin a ngaih theih. Tuifinriat chu Pathianin lei rovah a chantr a, kein an kal kai ta ti ang pawhin a ngaih theih a. Engpawh nise Tuipui sen leh Jordan lui luang lai tiding a, Israel-te hruai kai theitu chu a ropui a, fak tlk Pathian a ni. A thiltihtheihna hmanga rorltu a ni (66:7a) - A thiltihtheihna hmangin ro a rl a, tuma hneh rual a ni lo. Chuvngin Pathian chu faka chawimawi tr a ni. A mita hnam tin en \hntu a ni (66:7b) - Pathian chuan khawvla awm zawng zawngte a hmu vek a, a hre chiang m
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

218

m a ni. Mi thusawi leh hrilhchhawn hmanga rorltu a ni lo va, a mit ngeia a hmuh leh chiang taka a thil hriatte hmanga rorltu a ni a; chuvngin, a rorlte chu a dik a, a fel vl vek a ni. Fel leh dik taka rorltu a nih avngin amah chu fak tr a ni. Amahah kan hlim a (66:6a) - Tuipui Sena hruai kaitu Pathianah chuan an hlim a ni. Hel hmangte chu inchawimawi suh se (66:7c) - Pathian dodltute chu Pathianin a hneh dwn avngin lo inchhuangin, lo intithei vl suh se. Pathian chu chak tak leh thil tithei tak, a mite harsatnain a chm lai pawha hruaia, vng tlattu a ni. Harsatna nei lova hnehsak \hntu a ni lo va, harsatna su tlang thei tra chakna pe \hntu a ni. Dik tak leh fel taka rorl \hntu a nih avngin fak a, chawimawi tr a ni. 3. Harsatna hnuaia Pathian hruaina (66:8-12): Pathian chu Pathian chak leh thiltithei tak a nih avngin fak tr a ni. Mi zawng zawngin fak tr a ni a, mi dangte hriat thama Pathian fakna ri chu tih chhuah tr a ni. Kan nunna hi a vawng tlat a, kan tlk chhiat a phal hek lo. Pathian chuan harsatna hmangin kan nun min siam \hatsak \hn a, tangkarua meia tihthianghlim ang hian kan nun hi min tihthianghlimsak \hn a ni. Harsatna kan chungah a thlentr a, phurrit tak min phurhtr \hn. Mite hmuhsit leh nuihzatin kan awm a, mei leh tuilian paltlang ang maiin harsatna kan twk \hn. Mahse, Pathian chuan min hruai a, tnah chuan ei leh in tr tam tak awmna hmunah min hruai ta a ni. Kan nunna hi a tinung reng (66:9) - Dam takin min awmtr tia lehlin theih a ni bawk. Kan kete hi tihsawn a phal lo (66:9b) - Kan tlkchhiat a phal lo tihna a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

219

... nangin min fiah (66:10) - Min en chhin (test) tihna a ni. Isuan thlmna a tawh kha amah fiahna tiin a sawi theih. lnah min hruai lt (66:11a) - Thangah min awhtir tiin a lehlin theih bawk. Kan kwngah phurrit ... i nghat (66:11b) - Mizo \awng Bible lehlin tharah chuan, Manganna chuan min delh tia dah a ni. tawlailr chunga chuangin kan lu chungah i kaltr (66:12a) - Aigupta leh Suria lalte chuan an hmlmate an hneh a ni tih entr nn an hmlmate chu tawlailra rahbeh angin a lem an ziaktr \hn. Hnehna entrna a ni. Mei leh tui kaltlangin (66:12b) - Hlauhawm tinrng kaltlangin tihna a ni. Hmun chnghnwng (66:12c) - Harsatna hmuna thlamuang taka awm theihna hmun, zalnna hmunah, harh sawng sawngna hmunah ti tein a lehlin theih. 5 4. Lwmthu sawi inthwina leh fakna (66:13-20): He lai hlwmah hian kan tih \hin kha ka tia thlk a ni ta a. Hrilhfiahtu \henkhat chuan ka titu hi mipui aiawhtu, lal \awng\aina emaw lal sawi emaw niin an ring a. Pathianin harsatna leh manganna lakah a chhanchhuak a, chuvngin lwmthu sawi inthwina hln trin Temple-ah a kal dwn a. A mangan laia Pathian hnna thu a lo tiam tawh zawng zawng pawh hlen a tum a. Bermpa hl tr te, bwngpa leh klte pawh Pathian hnna hlan a tum bawk a ni. A inthwina hmuna lo kal turin Pathian \ihtu zawng zawng a swm a. A nuna Pathian thiltih zawng zawngte chu puan chhuaha, mi dangte hriattr chu a tum a ni. Pathian a au va, a lei pawh Pathian chawimawinain a khat tlat a ni. Inthwina hln tra an lo kalin rilru thianghlim tak put a ngai tih a hria a. A thinlunga sual thilte a ngaihtuah chuan Pathianin a thil hlan leh
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

220

inthwinate chu a ngaithla dwn lo tih a hre bawk a ni. Mahse, thinlung thianghlim tak pua a inthwi avngin Pathian chuan a inthwina leh a thil hlante chu a ngaihthlaksak dwn a ni. A \awng\ainate chhnga, a aw ngaithla \hntu Pathian chu miten fakin chawimawi ve se tih hi a duh m m a ni. Tlngkawmna He Sam a\anga kan hriatreng trte chu (1) A thiltih ropui takte avnga fak tr kan ni. (2) Harsatna kan chungah a lo thleng \hn. Mahse, hng harsatnate hi min siam\hatna tr a ni tih hi kan hriat reng a \ha ang. Harsatna kan paltlang hnuah hmun nuam leh rlmuang takah kan la hahchwl dwn a ni. (3) Harsatna kan tawh laia Pathian hnna kan thutiamte kan hriat reng a \ha. Kan thutiamte tihlawhtling tra \an kan lk zl a \ha a ni. (4) Pathian hnna kan kal dwnin thinlung thianghlim tak kan put a ngai. Lal Isua chuan thilpk kan hlan laia kan unauin kan chunga lungnihlohna a nei tih kan hriat chuan amah rem phawt trin min ti a ni (Mat. 5:24). Thinlung thianghlim tak pua, amah kan biak chuan Lalpan kan \awng\ainate a ngaithla dwn a ni. (5) Pathian, kan \awng\aina ngaithla a, a ngilneihna bng hek lova chu kan fakin kan chawimawi tr a ni. Sawi ho trte 1. 2. Pathian kan fak theih lohna chhan hi engte nge ni ang le? Amah kan fak theihna tra thil \ul nia kan hriatte sawi ni se. Pathian laka kan thutiamte kan tihlawhtling \hn em?
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

221

3.

Pathian be tra thinlung thianghlim put a pawimawhzia sawi ni se. END NOTES

1. 2. 3. 4. 5.

John W. Baigent, New International Bible Commentary (Zondervan Publishing House, Grand Rapids, 1979) p. 600 G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol - 8 (Hendrickson Publishers, Massachusetts) p. 34 Roland E. Murphy, The Jerome Biblical Commentary (St Pauls Press Training School, Bangalore, 1972) p. 587 Ibid The Pulpit Commentary, p. 35

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

222

Zirlai - 27 MALSWMTU PATHIAN

Chhiar tr : Sam 67:1-7 Hla Hruaitu tn; \ing\ang chi hrang hranga sak mi. Fakna Hla, Hla
sela, mal sela, 67 Pathianin min khawngaihrawn ntr min swm (Selah) A hml chu kan chungah rawh se; I kawng chu lei chunga mi hriat a nih theiha, I chhandamna chu hnam tinrng zngah hriat a nih theih nn. 3 Aw Pathian, mi tinin fak che rawh se; Mi tinrngte chuan fak che rawh se. 4 Aw, hnam tin chu lwm taka awmin, hlimin zai rawh se! Nangin mi tin chu thlei bk nei lova ro rlsakin, Lei chunga hnam tin chu i awp dwn si a. (Selah) 5 Aw Pathian, mi tinin fak che rawh se; Mi tinrngte chuan fak che rawh se. 6 Lei hian a thil \o chu a pe a; Pathian-keimahni Pathian ngei chuan mal min swm ang. 7 Pathianin mal min swm ang a; Kwlkila mi zawng zawng pawhin amah an \ih ang.
2

Thuvawn : Sam 67:6 Lei hian a thil \o chu a pe a; Pathian-keimahni Pathian ngei chuan mal min swm ang.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

223

He Sam hi tu phuah nge a nih hriat a ni lo va. A sak dn tr kaihhruainaah hian \ing\ang chi hrang hranga sak mi a nih thu erawh chu trlan a ni. Pathian biakna leh lwmthu sawina hla atn an hman \hin niin a lang. He Sam hi a huhova Pathian hnna lwmthu sawina hla an tih znga mi a ni a. A bk takin Buhseng kt an hman laia Pathian hnna lawmthu sawina leh Pathian hnna malswm dla \awng\aina niin an sawi a.1 |henkhat erawh chuan he hla hi buh leh thlai tharte avnga lwmthu sawina hla mai ni lovin miten Pathian an lo hriata, an fak theihna tra dlna leh khawvla awm zawng zawngten Pathian an faka an chawimawi theihna tra dlna niin an hria.2 Buhseng ktah leh hmun dangah pawh Pathian fakna leh dlna hla atn an hmang \hn niin a lang a. Kristiante tn pawh he Sam hi a \hain, kohhranhoten \angkai taka an la hman zui zl a ni. He Sam hi Pathian thu thiamten Pathian lalzia leh ropuizia puan chhuahna hla (Enthronement Psalm) an tih znga mi a ni a. Lei pumpuia Pathian lalna leh thuneihna tr chungchng kan hmu a ni. He hla hi hlwm li-ah a \hen theih a, chng 3-na leh chng 5-na hi a thunawn kan tih ang chi hi a ni. He hla hi hetiang hian a \hen theih a ni 1. Pathian hnna malswmna dlna (67:1-2): He Sam phuahtu hian Pathian hnnah thil pathum a dl a, chngte chu (1) Pathian khawngaihna a dl (67:1): A hmasa berin he Sam phuahtu hian Pathian khawngaihna a dl a. Khawngaihna a dl chhan hi tam tak a awm thei ang. Israel-te chu Pathian hnam thlan ni mah se Pathian duh loh zwngin an awm fo \hn a, a chng chuan an \hatna trin a hrem \hn. An sual a, a duh loh zwng an tih lai pawhin Pathian chuan a hmangaihin a khawngaih reng a. Mahse, Pathian hmangaihna leh khawngaihna chu an
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

224

hrethiam lo fo \hn. Chuvngin Pathian khawngaihna hi hriat thar fo an mamawh a ni. (2) Pathian malswmna a dl (67:1): He Sam phuahtu hian Pathian malswmna a dl ber chu buh leh bl lama malswmna a ni (67:6). Tin, ran tam tak an neih theih nn thlai leh hnim tam tak an neih a ngai bawk. Hetiang hi an neih theih nn ruahtui leh boruak \ha a ngai a, a eiraltu khaukhuap leh rannungte laka fihlm a ngai a, rlmuang taka awm an mamawh a ni. (3) A hml entr trin a dl bawk (67:1): He thu hi Arona malswmna nn khn a inang hle a. Pathian chuan Arona hnnah hetiang hian Israel mipuite tn malswmna sawi \hn trin a ti a LALPAN malswm che uin vng zl che u rawh se, LALPAN a hml in chungah ntr se la, khawngaih zl che u rawh se. LALPAN in lam lo hawi se la, Thlamuanna pe che u rawh se (Num. 6:24-26). He lai chngah erawh hi chuan in chungah ti lovin kan chungah tiin a sawi a. Pathian hml ng tih hian Pathian khawngaihna te, a malswmna leh a thlamuannate a huam tel vek a ni. Sam phuahtuin Pathian khawngaihna leh malswmna te, a hml an chunga ng tra a dlnate hian chhan a nei a. A chhante chu hngte hi a ni (a) Pathian kawng chu lei chunga miten an hriat theih nn (67:2a) - Pathian kawng tih hi Pathian duhzwng tiin Bible lehlin tharah dah a ni a. Pathian kawng leh a duhzwng chu Pathian \ih leh a duhzwnga nun hi a ni a, Pathian duhzwnga nun chu Pathian malswmna dawnna a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

225

(b) Pathian chhandamna hnam tinrng zngah hriat a nih theih nn (67:2b) - Pathian malswmna a dl chhan dang leh chu hnam tinrngin Pathian chhandamna an lo hriat theih nn a ni. Sam phuahtuin Pathian malswmna a dl chhan hi a \ha hle mai. 2. Pathian rorl dn (67:4): He chngah hian Pathian rorl dn kan hmu a, thlei bk nei lovin lei chunga hnam tin chu ro a rlsak dwn niin a sawi. Chutianga rorlna dik leh \ha an neih dwn avngin hnam tinte chu an hlimin an lwm ang a, Pathian fakin an zai dwn a ni. Rorlna dik leh \ha, thlei bk nei lova rorlna chu a \ha a, mipuite an zalnin an hlim \hn a, ramin nasa takin hma a swn \hn a ni. 3. Malswmna rah (67:6-7): Sam phuahtu chuan Pathian malswmna a dl a, a dl chhan ber pawh khawvla mi zawng zawngin Pathian an \iha, an chawimawi theihna tr nia a rin vng a ni. Pathian, Israel-te Pathian ngei chuan mal a swm ang a, leiah hian buh leh thlaite lo \ovin, ran chw tr hnim leh thlai tam tak lo chawr chhuak se tiin Pathian hnnah a dl a ni. Chutianga Pathian malswmna an dawn chuan khawvl pumpuia miten Pathian an \ih ang a, malswmna an dawng ve dwn a ni. Lei hian a thil \o chu a pe a (67:6a) - Bible lehlin tharah chuan, Leiah hian thlai lo tharin, Pathian, Kan Pathian chuan mal min swm rawh se, tiin a dah a, hei hi hriatthiam a awlin Sam phuahtu sawi tum tak pawh niin a lang. Pathian - keimahni Pathian ngei chuan (67:6b) Hnam dang Pathian ni lo, an Pathian Jehova ngei chuan malswm se tihna a ni. 4. A thunawn (67:3,5): Chng 3-na leh chng 5-na te hi a thunawn anga sawi \hin a ni. Sam phuahtuin a duh ber chu mi tinin Pathian an fak hi a ni a, an fak theihna tr nia a ngaih chu Pathian malswmna dawn leh, dik tak leh fel taka rorl hi a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

226

Tlngkawmna Israel-te chuan malswmna hi Pathian \ihna leh a thu awihna nn inzawmna thui tak neiin an hria a. Pathian malswmna an dawn chuan miten Pathian thu zawm hlutzia leh \hatzia an hriat phah dwnin an ring. Chuvngin, Sam phuahtu pawh hian Pathian malswmna a dl a, malswmna a pk chuan khawvla mi zawng zawngten Pathian \hatna leh a ngilneihna te, a chhandamnate an hriat phah trah a ngai a ni. Miten Pathian an lo hriat a, Pathian duh zwnga an nun chuan malswmna dawngin hlim tak leh lwm takin an awm dwn niin an ngai. Pathian rorlna hnuaiah awmin, dik tak leh fel taka rorlsak an ni ang a, thlei bk nei hauh lovin Pathian chuan ro a rlsak dwn a ni. A thunawn (Sam 67:3,5) pawh hi Pathian malswmna an dawn avnga Pathian an faka, an chawimawi dn tr sawina a ni a. Keini Kristiante chuan taksa lam malswmna kan dawn avng chauh ni lovin, thlarau lam malswmna Pathian hnn a\anga kan dawn avngin Pathian kan fakin kan chawimawi \hn a. Pathian chuan min khawngaihin, a hml chu kan chungah a ntr \hn a. Malswmna, taksa leh thlarauvah min vr \hn a ni. Sawi ho trte 1. 2. Pathian khawngaihna chan hlutzia leh ropuizia sawi ni se. Thlei bik nei lova rorlna kan ramah leh khawvlah a lo awm theih nn kohhranhoten eng nge kan tih tr nia kan hriat?

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

227

END NOTES 1. 2. J. Clinton Mc Cann Jr., The New Interpreters Bible Commentary, Vol - IV (Abingdon Press, 1996) p. 939 H.C. Leupold, Exposition of the Psalm (O.M. Books Secunderabad, 2003) p. 485

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

228

Zirlai - 28 HNEHNA HLA

Chhiar tr : Sam 68:1-35 Hla Hruaitu tn. Davida Fakna Hla, Hla

68 Pathian chu tho sela,awm sela; a dote chu tihdarhin


Amah hawtute pawh chu a hmaah tlnchhe rawh se. 2 Meikhu hi len bova a awm angin, anni chu ln bo vang che; Khawihnn hi mei luma a tui ral angin, Mi suaksualte chu Pathian hmaah boral rawh se. 3 Mi felte erawh chu lwm takin awm sela; Pathian hmaah hlim rawh se; A ni, lwm takin hlim rawh se. 4 Pathian chawimawiin hla sa ula, a hming fakin zai rawh u; Tawlailra thlalrte kaltlang tra tn chuan lamlian sial rawh u; A hming chu JAA a ni a, a hmaah chuan hlim rawh u. 5 Pathian, a awmna thianghlima awm chu, Pa nei lote pa leh hmeithaite ngaihtuahtu a ni. 6 Pathian chuan mi malte chu chhngkaw zngahte a teltr \hn a; Mi tngho chu a hruai chhuak a, vnneihnaah a hruai lt \hn; Hel hmangte erawh chu ram rovah an awm \hn. 7 Aw Pathian, i mite hma hruaia i lo chhuaha, Thlalra i kaltlang lai khn, (Selah) 8 Lei hi a nghng dur dur a, Vnte pawh khi Pathian hmaah chuan a far a; Sinai tlng meuh pawh saw Pathian hmaah,
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

229

Israel-ho Pathian hmaah chuan a nghn dur dur kha. 9 Aw Pathian, nang chuan ruah tam tak i srtr a, I ro chan chu a chauh lai khn i tinghet a. 10 I hote chuan chutah chuan awmhmun an khuar a; Aw Pathian, nang chuan i thatnain retheite tn i buatsaih a. 11 Lalpan thu chu a pe \hn a, Chanchin hriltu hmeichhe tam takin an hril darh a. 12 Sipaiho lalte chu an tlnchhia an tlnchhia a; In nghktunu chuan rllk sum chu a sem a. 13 |huro thla tangkaruaa tuama, A thla hmwr pawh rangkachak enga tuam angin berm huang krahte i mu dwn em ni? 14 Engkimtitheian chutah chuan lalte a tihdarh lai chu, Zalmon tlnga vr sr lai ang a ni. 15 Basan tlng chu Pathian tlng a ni a; Basan tlng chu tlng sng tak a ni. 16 Tlng sng takte u, Pathianin a awmna tra a tlng duh chu engah nge tska in melh ni? A ni, Lalpa chu chutah chuan kumkhuain a awm reng dwn asin. 17 Pathian tawlailr chu a snga sng, a snga sng tam tak a ni; Lalpa chu Sinai tlnga a awm ang khn, chng zngah chuan hmun thianghlimah a awm ta. 18 Nang chu chung lamah i chho va, i mante chu salah i hruai a; Mihringte zngah thilpkte i dawng a, A ni, hel hmangte zngah pawh; Lalpa Pathian chu an hnna a awm theih nn. 19 Lalpa, kan phur ni tina min phurhsaktu, Min chhandamtu Pathian chu, fakin awm rawh se. (Selah) 20 Pathian chu kan tn chhanhimtu Pathian a ni; Thihna ata chhuahnate chu Lalpa JEHOVA ta a ni bawk. 21 Nimahsela, Pathianin amah dotute lu chu a st phel phawk ang,
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

230

A thiam lohnaa la kal zla lu vun sam buk tak chu. 22 Lalpan, Basan ram a\angin ka hruai leh ang a, Tuifinriat mawng thk tak ata chu ka hruai leh ang. 23 I ke chu thisena i hnim theiha, I ui leite chuan i dote laka chan a neih theih nn, a ti a. 24 Aw Pathian, i kal laite an hmu a, Ka Pathian, ka Lalber hmun thianghlima kal laite chu. 25 Nula khuangte bngho laiah chuan, Hla satute an kal hmasa a, englo tumtute chuan an zui a. 26 Inkhwmnaahte hian Pathian fak ula, Israela tuihnaa chhuakte u, Lalpa chu fak rawh u. 27 Fa tlum Benjamin-hovin hma hruaiin, Juda-ho mi liante leh an upahote, Zebulun-ho mi liante, Naphtali-ho mi lianten an zui a. 28 I Pathian chuan i thiltihtheihna chu thu a pe a: Aw Pathian, kan tn thil min tihsak chu tichak ang che. 29 Jerusalem-a i biak in avngin Lalhovin lwmmante an la rawn kensak ang che. 30 Sakawlh, phairuang znga chng chu zilh la, Hnam dang, bwngchal leh bwngno rualte chu zilh la, Kna an tangkate i hmaa an hlan hma chu; Indo chk mite chu tidarh rawh. 31 Aigupta ram a\angin mi liante an lo chhuak ang a; Ethiopia-ho chu Pathian lama an kut phar trin an hmanhmawh ang. 32 Leilung ramte u, Pathian chawimawiin hla sa ula; Aw, Lalpa fakin zai rawh u; (Selah) 33 Vnte vn hmasnga awmte chunga chuanga chu; Ngai teh, a aw a chhuah e, aw nasa tak mai chu. 34 Pathian hnnah chuan chakna pe rawh u: A ropuina chu Israel-ho chungah a awm a, A chakna chu vn dumahte khian a awm. 35 Aw Pathian, i hmun thianghlim a\angte chuan i hlauhawm a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

231

Amah Israel-ho Pathian ngei chuan a mite hnnah chakna leh thiltihtheihna a pe \hn a ni. Pathian chu fakin awm rawh se. Thuvawn : Sam 68 : 35 Aw Pathian, i hmun thianghlim a\angte chuan i hlauhawm a ni. Amah Israel-ho Pathian ngei chuan a mite hnnah chakna leh thiltihtheihna a pe \hn a ni. Pathian chu fakin awm rawh se.

Mithiamte chuan he Sam hi lehlin harsa ber leh hrilhfiah pawh harsa berte znga mi niin an sawi \hn a.1 He Samah hian Thuthlung Hlui hmun danga awm ve lo thumal 15 lai a awm a; a \awngkam hman dn pawh hi a danglam bik deuh niin an sawi a ni.2 He Sam hi Davida hla tih a ni a, Israel-te chanchin khawi lai nn nge inrem ber ang tih hi mi thiamten an ngaihtuah a, hmehbel tr a awm nualin an hria a. Davida hova Thuthlung bwm Jerusalema an lk luh hun emaw, Solomonan Temple chhnga Thuthlung bwm a lk luh lai emaw, Hezekia hova Kalhln kt an hman laite nn emaw pawh inhmeh hlein an hria.3 Mi \henkhat chuan Davidan Amon khawpui Raba a lk chungchng nn (2 Sam 12:26-31) inhmeh hlein an hre bawk.4 He Sam hi Davida phuah a nih chuan Thuthlung bwm Jerusalema an lk luh chungchng emaw Amon khawpui Raba a hneh \uma lwmna chungchng nn a inhmeh hle ang a. Solomonan Temple-a Thuthlung bwm a lk luh lai te, Hezekia hova Kalhlen kt an hman \umahte pawh Pathian chawimawi nn an hman ngei a rinawm. He Sam hi hnehna hla a nih rualin mipuiten Pathian hnna lwmthu an sawina a ni tel bawk a. Sam phuahtu chuan Israel-te
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

232

Pathianin a hruai dn a ngaihtuah a, thlalra a hruai dn te, ram tiama a hruai luh dnte leh hnehna an chan a, Jerusalem khawpuia Temple an nei tate chu ropui a ti a. An hmelmate hnehsaktu chu Pathian a ni tih a hria a; chuvngin, Pathian fak trin mi zawng zawng a swm a ni. He Sam hi hetiang hian lo zir dwn ila : 1. Pathian dotu leh mi felte (68:1-3): Sam phuahtu hian Israel-ten Aigupta ram a\anga ramtiam pana an kal lai kha a mitthlah a awm reng niin a lang. Sinai tlnga Pathianin thu swm a pk ziahna lungphk kha bwmah an dah a, chu bwm chu an kalna apiangah an zwn \hn a, an hmahruaituah an hmang \hn a ni. Thuthlung bwm chu an lk sawn dwn apiangin Mosia chuan, Aw Lalpa, lo thawk la, i hmlmate chu tidarh la, a hawtu che chu i hmaah tlnchhe rawh se, a ti \hn a (Num. 10:35). He thu hre reng hian Sam phuahtu hian he lai chng hi a rawn sawi chhuak ta niin a lang. Pathian chuan amah dotute chu a tidarh ang a, a hmaah chuan an tlnchhe dwn a ni. Meikh anga len bo an ni ang a, meiluma khawihnn a tuiral ang hi an ni ang. Mi felte erawh chuan Pathian hnathawh chu an hmu ang a, an hlimin an lwm dwn a ni. 2. Pathian fakna chhan trte (68:4-6): Sam phuahtu hian Sinai tlng a\anga Israel-te kal chhuah lai khn a hma hruaitu chu Pathian a ni tih a pawm nghet hle a. Pathian chu tawlailra chuanga, thlalra kaltlang angin a sawi. Pathian kalna tr lamlian buatsaih tra mite chu ngnin Pathian chawimawi trin a swm bawk a ni. Mizo \awng Bible lehlin tharah hian Pathian chu tawlailr chunga chuang lovin chhm chunga chuang angin a sawi thung a. Hei hi thlalra Pathianin Israel-te a hruai dn nn pawh a inhmeh zwk wm e. A \awng bul lamah hetianga lehlin theih hi a ni a, sp \awng Bible lehlin thar lamahte hi chuan chhm chunga chuang anga dah a ni tlngpui.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

233

Pathian hming atn JAA tih hman a ni a. Hebrai Bibleah chuan YA tih a ni thung a. Pathian hming YAHWEH (Iahueh) phel a ni. YAHWEH tih hi Israel-ten an lam ri ngam lo va, Adonai tiin an lam \hn (Zirlai-1, End Note 5 en teh). Hei hi Mizo \awng hawrawppuia LALPA tia ziak \hin hi a ni. Chu Pathian YAHWEH chu faka chawimawi tr a ni a. An chawimawina chhan tr chu hngte hi a ni :(1) A thianghlim avngin fak tr a ni (68:5a) (2) Fahrahte pa a nih vngin (68:5b) (3) Hmeithaite ngaihsaktu a nih avngin ( 68:5c) (4) Mi tla hlangte chhungkuaa siamsaktu a nih avngin (68:6a) leh (5) Mi tngte hruaichhuak a, vnneihnaa hruai luttu a nih avangin (68:6b). Hel hmang leh luhlulte erawh chu Pathianin a hruai chhuak ve lova; chuvngin, thlalr ram rova an awm laiin thlalr ram chu an kal tlang zo ve ta lo a ni. A \hente chu lei kakin a ei zo ta a nih kha. 3. Pathian ropuizia puan chhuahna (68:7-13): Sinai tlng bula Israel-te an awm laia Pathian inpuanna ropui tak kha Sam phuahtu hian a hre reng a. Pathian a lo kal a, lei a nghn dur dur khan rpthlk an ti hle a nih kha. An kal zl a, an mamawh ruah tui a pe a. Ruah chuan lei chrte chu a tinm a, ei tr thlai leh hnimte a \otir a, an hmlmate a hnehtr bawk a ni. Pathian \hatzia chu hmeichhiate pawhin an hria a, an tlangaupui \hn a. An rllak sumte chu an insem a, rldo ve lo, in nghktu pawhin thil hlu tak takte an chang a ni. Pathian \hatzia an hmuhin Sam phuahtu chuan mite chu Pathian chawimawi trin a swm a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

234

Vnte pawh Pathian hmaah a far (68:8) - Bible lehlin tharah chuan Vn a\angin ruah a lo sr a tia dah a ni. |huro thla tangkaruaa tuam a (68:13) - Mizo Study Bible chuan \huro thla tangkaruaa tuam hi thil hlu tak, Kanaan sipaiten an tlnchhiatsan niin a sawi. Kanaan-ho pathian Astarte an tih, \huro lema siam niin an sawi a ni.5 Heng thil hlute hi rldo ve lo, in lam lo enkawltute pawhin an chang ve a ni. 4. Lalpa chnna (68:14-18): Sam phuahtu chuan thlalra Pathian hruaina mai ni lovin, ram tiam an luh hnua Pathian hruaina a thlir chhunzawm zl a. Kanaan ram an luh chuan Pathianin ram lo luah hmasatute chu a hnehtr a. An lalte leh mipuite chu a m darh a. Zalmon tlnga vr tla ang maiin an m darh chum chum mai niin a sawi. Zion tlngah chuan Pathian chu kumkhuain a awm tawh dwn a ni. Sam phuahtu hian Pathian chu Sinai tlng a\angin Zion tlnga awm trin tawlailr sng tam tak nna lo kal angin a sawi a. A sal mante pawh rawn hruai duah duah angin a sawi bawk. Hei hian Pathian ropuizia a tilang a, hnehtu ropui tak a ni tih a trlang bawk a ni. Paula chuan a sal man thu hi la chhuakin, Kohhrana rawngbwltu hrang hrang sawi nn a hmang thung (Eph 4:810). Pathian rawngbwltute chu Pathian sal man, a \ul ang zla rawngbwltute nn a tehkhin a ni. Mahni ta in ni tawh lo va, Pathian ta in ni tawh zwk a ni a ti hial a ni. Zalmon tlnga vr sr ang (68:14b) - Bible lehlin tharah chuan, Pathianin lalte Zalmon tlnga a m darh khn vr a tlktr tiin a lehlin theih niin a sawi a; mahse, hetia dah ai chuan Zalmon tlngah vr a tlktr tiin an dah ta zwk a ni.6 Basan tlng (68:15) - Kan Bible-ah hian Basan ram tih kan hmu \hn a. Jordan rla Israel-te luah chin, hmr lam ber bial hming a ni.7 Hmr lamah Hermon tlng, tlng sng tak, vrin a khuh lk \hin a awm a; chuvngin Sam phuahtu hian Basan tlng a tih hi Hermon tlng a sawina a nih a rinawm.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

235

Pathian tawlailr (68:17) - Pathian tawlailr a tihte hi Angelte niin a lang (Deut 33:2; 2 Lal. 6:17; Dan 7:9,10). Chung Angel-te chu tam tak an ni tihna a ni. Nang chu chung lamah i chho va (68:18) - Pathian chu chhanchhuak trin Sinai tlngah a lo chhuk a, tnah chuan hnehna changin chung lamah a chho ta thung a, chung lam tih hi Zion tlng tihna niin an ngai. Mihringte zngah thilpk i dawng a (68:18) - Pathian chu hnehtu a nih avngin amah zah leh chawimawi nan a hmlmate meuh pawhin thil an pe a. Hei hi a ropuizia leh a thiltihtheihzia tilangtu a ni. Helhmangte zngah pawh (68:18) - Pathian dodl \hntute pawh Pathianin a hneh tawh avngin an hnnah a awm thei tawh dwn a ni. 5. Pathian chu hmlmate hnehtu a ni (68:19-23): Pathian chu hnehtu a ni a, tnah chuan Zion tlngah a \hu ta a ni. Chu Pathian chu ni tina an phur phurhsaktu leh chhandamtu a nih avngin fak tr a ni. Pathian chuan mi sual lu bukte chu a vaw keh ang a, Basan ram leh tuifinriat mawng a\angin an hmlmate chu a rawn hruai ang a, a lo that vek dwn a ni. An thisen luangte chu ke pil hmawka dai tham a ni ang a, uite chuan duh twkin an thisen luang chu an liak dwn a. An hmlmate chu tihtlwmin an awm ang a, anni chu thlamuang takin an awm tawh dwn a ni. A thiam lohna la kal zla luvun sam buk tak chu (68:21) - He lai chng hi Bible lehlin thar chuan, Pathian chuan hmlmate l a vaw keh ang, suahsual chng lu chhp bukte chu tiin a dah a. Luvun sam buk emaw lu chhp buk emaw hi lu sawina ni maiin a lang. Hrilhfiahtu \henkhat chuan chhpvir sawina kher niin an ngai. Mi sualte chu an lu chhpvir sam in\henna laiah vuain emaw stin emaw tihhlum an la ni dwn a ni. Lu
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

236

chhp chu mihring taksaa a chungnung ber lai a ni a, chuta vuak emaw sah emaw chuan taksa pum pui a tichhe vek thei. A sawi tum nia lang chu, thu awih lova luhlul taka thil tisual lui tlatte chu Pathianin an pum puiin a la tichhe vek dwn tih hi a ni. I ke chu thisena i hnim theih a (68:23a) - Hmlmate thisen chu i dai ang tihna a ni wm e. I ui leite chuan i dote laka chan a neih theih nn (68:23b) - Uite chuan hmlmate thisen chu duh twkin an liak dwn tihna a ni. 6. A hmun thianghlimah Pathian chu chawimawi a ni (68:24-27): Tnah chuan Pathian chu khawvl zawng zawng awptu leh an chunga rorltu a ni tih an hre ta a. Zion tlngah a awm a, a kal vlte pawh an hmu \hn niin a sawi. Zion tlnga Temple-ah chuan Pathian chu a awm a, amah be tra lo kalte chu zaipwlin hma an hruai a, \ing\ang tum thiamten an zui a, a laiah nula rualin drbenthek bngin Pathian fakin an lm a. Pathian fak ula, Jakoba thlahte u, Lalpa chu fak rawh u tiin an au bawk a ni. Jakoba thlah a\angin Benjamin hnamin hma an hruai a, Juda hnam puipaten an zui a. Zebulun leh Naphtalia hnam hruaitute pawhin an zui bawk a ni. Chhim lam hnam pahnih Benjamin leh Juda hnam hotuten hma an hruai ang a, hmr lam hnam hruaituten an zui tr thu sawina a ni. Hmr lam hnamah hian Zebulun leh Naphtalia hnam, hmr lam ram kila awmte trlan a ni a, hmr lama chng hnam swmte a pumpuia sawi nn Sam ziaktu hian a hmang niin a lang. Sam phuahtuin a duh ber chu Zion tlnga Pathian chu ropui taka fak a ni a. Juda hote leh khawvla awm zawng zawng hian fak se tih hi a duh a. Chng a duhna thute chu a rawn sawi chhuak ta a ni. Israela tuihnaa chhuakte u (68:26b) - Israela tuihnaa chhuak tih hi Israel mite tihna a ni. Israel mite u, Lalpa chu fak rawh u, a tihna a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

237

7. Aigupta mite zilh tra ngenna (68:28-31): Pathian chu Zion tlngah rorlin a awm tawh a. Israel-te leh an hmlmate ngei pawhin Pathian chu fakin an chawimawi tawh a ni. Mahse Aigupta mite chu an la hneh lo va, an tn hmlma chimawm tak an la ni tlat mai. Chuvngin Aigupta sawrkr leh a thurualpuite, sum leh pai duh vnga mite rn a, an thil neihte lksak \hntute chu hnehsak trin a dl a, m darh vek trin a duh a ni. Chutianga an hneh chuan remna siam duhin palai an rawn tr ang a, Pathian hmaah an kut an rawn phar dwn a ni. Sam phuahtu hian an hmlmate pawh hnehsak vek tra a dlna hi Pathian chuan chhng ngei dwnin a ring tlat a ni. I Pathian chuan i thiltihtheihna chu thu a pe a, ... thil min tihsak chu tichak ang che (68:28) - An lehlin dn hi hriatthiam a harsa hle. Aw Pathian, kan tn thil mak min tihsak \hn a, i thiltihtheihna kha han tilang teh tiin Mizo \awng Bible lehlin tharah dah a ni a, hei hi hriatthiam a awl zwk deuh wm e. Sakawlh, phairuang znga chng (68:30) - Aigupta sawrkr sawina a ni. Hnam dang, bwngchal leh bwngno rualte (68:30) - Aigupta leh a thurualpuite sawina a ni Ethiopia-ho (68:31) - Ethiopia-ho hi Kus mite tiin an sawi bawk \hn. Sp \awng Bible \henkhat leh Mizo \awng Bible lehlin tharah hian Kus mite tiin dah a ni. 8. Lalpa chu fak rawh u (68:32-35): Sam phuahtuin a duh leh a beisei angin tnah chuan Aigupta mite leh Ethiopia-hote pawhin chibai an bk ta a; chuvngin, leilunga chng zawng zawngte chu Pathian faka hla sa trin a swm ta a ni. Hmakhawsng a\anga Pathian, vn chunga chuang \hn Pathian thu chu ngaithla trin mite chu a swm a. A ropuina Israel-te znga lo lang \hn leh a chakna leh thiltihtheihna vnin a puan chhuahte chu hrethiam a, puang darh trin a swm ta a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

238

A hmun thianghlim, Zion tlnga awm Israel-te Pathian chu a hlauhawm a, \ih tr a ni. A mite hnnah chuan chakna leh thiltihtheihna a pe \hn a; chuvngin, Lalpa chu fak trin a swm a ni. Pathian hnnah chuan chakna pe rawh u (68:34) He thu hi Bible lehlin tharah chuan, Pathian thiltihtheihzia puang chhuak ula tiin a dah a. Hei hi hriatthiam a awl zwk wm e. Tlngkawmna Sam phuahtu hian Pathianin Israel-te a hruai dn a ngaihtuah a. Thlalra a hruai dn te, Kanaan ram an luh hnua a hruai dn te, Jerusalema Temple an neih tk dnte a ngaihtuah a. Pathian hruaina ropui tak avnga hetianga awm thei hi an ni tih a hria a; chuvngin, Israel-te chu Pathian faka chawimawi trin a duh a ni. Sawrkr chak tak leh thiltithei tak Aigupta leh a thurualpuite pawh Pathianin a hnehsak ang tih a ring a, an biak \hin Pathian chu chibai an la bk ve dwn niin a ring bawk. Chuvngin hneha an awm theih nn Israel-te hnnah pawh chakna leh thiltihtheihna a pe ang tih hi a ring tlat a ni. Keini pawhin Pathian min hruaina leh min enkawlna hi kan chht ngun a ngai \hn. Pathian min hruaina leh min enkawlnate kan hriat chian chuan lwmna leh hlimna tr tam tak kan nei \hn a. Chatuana kan nun theihna tra Lal Isua min pe maite hi a makin a ropui a, a hre chiang apiangin Pathian an fakin an chawimawi \hn a ni. Pathian hmangaihna hi khawvla mi zawng zawngin an hriat a pawimawh a, Sam phuahtuin \hahnem a ngai ang bawk hian keini pawh Pathian tn \hahnem ngaiin a ram zau nn i bei zl ang u. Sawi ho trte 1. Ringtu nun \han zl nn Pathiana lwm pawimawhzia sawi ni se.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

239

2.

Chanchin \ha hril kawngah hian kan thawk nasa hle tawh a, hma kan lk zl dn tr nia kan hriatte sawi ni se. END NOTES

1. 2. 3. 4. 5. 6.

John W. Baigent, New International Bible Commentary (Zondervan Publishing House, Grand Rapids, 1979) p. 601 J. Clinton Mc Cann Jr., The New Interpreters Bible Commentary Vol - IV (Abingdon Press, 1996) p. 944 The New International Bible Commentary, p. 601 G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol - 8 (Hendrickson Publishers, Massachusetts) p. 43 Mizo Study Bible (The Bible Society of India) p. 781 Zalmon tlng: Mizo Study Bible chuan, Zalmon tlng hi a awmna hriat a ni lo, a ti a. Mizo \awng Bible lehlin thar chuan end note-ah he tlng hi tlngkng a ni a, a lung leh leite chu a dum, vr tlk zen zen lohna a ni tiin a sawi a. Tin, Jordan lui chhak lama awm niin a sawi bawk. Rev. Chuau\huama chuan Zalmon tih chu thim tihna a nih thu leh Sekem bula tlng emaw, Gerizim tlng chhp emaw nia mi \henkhatin an ngaih thu a sawi a. Mi \henkhat chuan Jordan rla tlng pakhat a nih thu leh hmun bik sawina a nih an rin loh thu a sawi bawk a ni. Mi \henkhat chuan Basan ram sawi tel a nih avng hian hmun bk nei a nih an ring a, Basan ram hmr lama tlng sng tak mai Hermon tlng sawina niin an ring. Hermon tlngah vr a sr a, vr zm a lng chum chum ang hian Israel ram lo luahtu lal leh mipuite chu Israel hoten an m darh chum chum mai tihna a ni thei wm e. Revd Chuauthuama, Zo\awng Bible Dictionary, 2011, p. 795 leh 107
www.mizoramsynod.org

7.

SAM II & III (42 - 89)

240

Zirlai - 29 |ANPUI DILNA

Chhiar tr : Sam 69:1-36 Hla Hruaitu tn; Sosanim-a sak tr. Davida Fakna Hla
ang 69 Aw Pathian, mi chhandam hian che; ta si a. Tuite chu ka nunna thleng a lt Chirhdp thk tak, rahchhan rng rng awm lohnaah ka pil tual tual hi; Tui thk tak, tui lian mi chm pilnaahte ka lo luh tk hi. 3 Ka auna lamah ka chau va; ka dang a ro zo va; Ka Pathian ka nghahnaah hian ka mit a vai zo ta. 4 Enga khaw lawilova mi hawtute chu ka samzai aiin an tam a; Dik lo taka mi dova mi tihboral tumte chu mi chak tak an ni: Ka lk si loh pawh mi rulhtr a. 5 Aw Pathian, nang chuan ka tzia hi i hria a; Ka thiam lohnate pawh hi i lakah thup a ni lo. 6 Aw Lalpa, sipaihote Pathian, nangmah nghktute chu keimah avngin mualpho suh sela; Aw Israel-ho Pathian, nangmah zawngtute chu keimah avngin tihzahin awm suh se. 7 Nangmah avnga sawichhiat ka tuar avngin, Zahnain ka hmai a khuh zo ta. 8 Ka unaute lakah mikhual ka lo ni ta a, Ka nu fate lakah hriat ngai loh mi ka lo ni ta. 9 I ina ka \hahnemngaihnain mi ei zo va; Nangmah sawichhetute sawichhiatnate chu ka chungah a tla ta.
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)


10

241

Ka \aha, chaw nghei chunga ka nunna ka thunun leh, Chu chu mi sawichhiatna a lo ni a. 11 Ka silhfna saiip ka hman leh, An tn chhe lama tehkhinna ka lo ni zl a. 12 Kulh kawngka \hute chuan ka chungchng thu an sawi a; Zu ruih hmangte hla ka nih hi. 13 Nimahsela, aw Lalpa, kei zawng hun lwmawmah i hnnah a ni ka \awng\ai ni; Aw Pathian, i ngilneihna nasa tak avngin i chhandamna thutakin mi chhng ang che. 14 Chirhdp ata hi mi chhanhim la, mi piltr lul suh ang che: Mi hawtute lakah leh tui thk tak ata hi chhanhimin mi awmtr ang che. 15 Tui lianin mi chm pil suh sela, Tui thk takin mi lem hek suh se; Khuarkhurum pawhin a k mi chp hnan suh se. 16 Aw Lalpa, mi chhng ang che; i ngilneihna chu a \ha si a; I lainatna nasatzia ang zlin ka lam hi lo hawi ang che. 17 I chhiahhlawh lakah hian i hmai pawh thup suh ang che; Ka mangang si a, mi chhng thuai ang che. 18 Ka nunna hi rawn hnaihin, tlan la; Mi dotute avng hian mi chhanhim ang che. 19 Nangin mi min sawichhiatna te, ka mualphona te, ka zahna te hi i hria e; Mi dotute chu i hmaah an awm vek a ni. 20 Mi min sawichhiatna hian ka lung a tichhia a; nasa takin ka lungngai bawk a; Tichuan, mi khawngaihtu tr ka zawng a; nimahsela, tu mah an awm si lo va; Mi thlamuantu trte ka zawng bawk a; nimahsela, tu mah ka hmu si lo. 21 Ka chaw atn englo kh mi pe a; Ka tuihl lahin in atn uain thr mi pe a. 22 An hmaa an dawhkn chu thang lo ni sela; Thlamuang taka an awm laiin fal lo ni rawh se. 23 An mitte chu, an hmuh theih loh nn tihthimin awm rawh se; An kwngte chu tikhr fo vang che.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)


24

242

I lungnih loh m mna chu an chungah leihbua la, I thinurna nasa tak chuan anni chu man rawh se. 25 An awmna chu lo ram sela; An puan inahte chuan tu mah awm suh se. 26 I vuaka chu an tiduhdah a, I hliamate lungngaihzia chu an sawi si \hn a. 27 An khawlohna chu khawlohnain belhchhah la; Anni chu i felnaah chuan lt suh se. 28 Anni chu nunna bu ata thai bovin awm sela, Mi felte zngah chuan ziak ni ve suh se. 29 Nimahsela, kei chu rethei tak leh lungngai tak ka ni a; Aw Pathian, i chhandamna chuan hmun sngah mi dah rawh se. 30 Pathian hming chu hlain ka fak ang a, Lwm thu sawiin amah chu ka chawimawi ang. 31 Chutiang chuan bwngchal emaw, ki leh tin nei bwngpa emaw ai chuan, Lalpa a tilwm zwk ang. Chutiang chuan Lalpa a tilwm zwk ang. 32 Thuhnuairawlhte chuan chu chu an hmu a, an lwm a; Nangni Pathian zawngte u, in thinlung chu nungin awm rawh se. 33 Lalpan pachhiate chu ngaithlain, A mi tngte chu a hmusit si lo va. 34 Lei leh vn chuan amah chu fak rawh se, Tuifinriatte leh a chhnga thil che thei tawh phawtte nn. 35 Pathianin Zion chu chhanchhuakin, Juda khuate chu a din dwn si a; Tichuan, chutah chuan an awm ang a, an nei nghl ang. 36 A chhiahhlawhho thlahte pawh chuan an rochung ang a; A hming ngainatute chu a chhngah an awm ang. Thuvawn : Sam 69:33 Lalpan pachhiate chu ngaithlain, A mi tngte chu a hmusit si lo va.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

243

He Sam hi Davida Fakna Hla tih a ni. A sak dn tr hi Bible kan hman tlnglwn berah chuan Sosanim-a sak tr tih a ni a. Bible lehlin tharah chuan Lili pr thlka sak tr tih a ni. He Sam hi eng tik laia phuah nge tih hriat a harsa hle a. |henkhat chuan Jeremia lehkhabu nn hian inanna a neih avngin Jeremia hun laia phuah a nih an ring a.1 Jerusalem khaw din thar leh beiseina leh Juda ram din thar leh thu lo langte avng hian Babulon saltn hun lai vla phuah a nih an ring.2 Davida chanchinah pawh eng hun lai taka phuah nge ni ang tih hriatthiam a harsa hle. Davida hian hrehawm tam tak a tuar a, thih theihna dinhmunah a ding fo \hn. Lal a nih hnu pawhin harsatna tam tak a twk bwk. Theih twpin rl a do va, ram pawh a zauh nasa hle. He Sam hi ama phuah emaw, a tna an phuahsak emaw a nih pawhin thil wm tak niin a lang. He Sam hi hlwm hrang hrangah a \hen theih a. A hmaa kan zir tawh angin hetiang hian kan \hen leh dwn a ni 1. Sam phuahtu dinhmun (69:1-4): He Sam phuahtu hian eng ang harsatna nge a tawh a sawi chiang lo. Natna khirh tak a twk pawh a ni mai thei. A harsatna tawh hi a nasa hle a, Thih leh dam inkr kan tih ang hi ni hialin a lang. Tuite chuan a chm pil lek lek a, chirhdpahte a tng a, rahchhan a nei bawk si lo. Tui fwnte chuan a vr hlup hlup a, a pil mai a hlau hle a ni. Chhanchhuak trin Pathian a au va, a auhna lamah a dangte pawh a ro zo vek a ni. Hetih lai hian amah hawtu mi chak pui pui tam tak an awm a, hng mite hian dwt hmangin an bei a, a thil rk hauh lohte pawh r-ah an puh a, an rulhtr hial a ni. Tuite chu ka nunna thleng hian a lt.... (69:1b) - Tui chm pil tih hi tuarna nasa tak sawina a ni. Tui fwn emaw, tui lian emaw hi hlauhawm lian tham sawi nn an hmang \hn a, thihna emaw buaina emaw entirna a ni.3 Ka nunna thlengin tih
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

244

hi mihring nun pum pui sawina a ni a, he Sam phuahtu nun pum pui harsatnain a chm thlen vek thu sawina niin a lang. Enga khaw lawilova mi hawtute (69:4) - Bible lehlin tharah chuan Dwta min bei \hntute chuan tia dah a ni. 2. |anpui tra dlna (69:5-6): He lai chngah hian Sam phuahtu inpuanna kan hmu a; mahse, eng ang chiaha sual nge a nih sawi chian a ni lo. A thiam lohna leh a sualnate chu Pathianin a hre vek a ni tih a hria a. A thil lo tihsual pawh chu a t vng niin a sawi. Amah hi Pathian ring tlattu a ni a; mahse, a chungah harsatna namnlo a thleng ta si a. Mak a tiin a mangang hle a, Pathian hming a tihliau ang tih a hlau hle bawk a ni. A chunga thil lo thleng avng hian Pathian ringtute miin an ngaihnp phah a hlau va, Pathian ringtute a tizak ang tih a hlau tel bawk a ni. 3. A tuarna chhan (69:7-12): Sam phuahtu hian sawichhiat a tuarna chhan chu Pathian tna a inpk vng niin a sawi. Heti chunga nasa taka a tuar hi zahthlk a ti a, mi zngah a meng ngam lo a ni. A unaute pawhin an hre duh tawh lo va, an tuithlr hial pawh a ni mai thei. Mahse a tuarna chu Pathian tn \hahnem a ngaih vng a ni. |ap chungin chaw a nghei a, saiip puan a sin bawk a. Mahse, mite hmuhsit leh nuihzat mai a ni. Kulh kawngkah \hu rorltuten a chungchng thu an sawi a, zurui mai maite pawhin a chungchng hi hlaah an sa hial a. Pathian avng hian tuar nasa hlein a inhria a ni. Zahnain ka hmai a khuh zo ta (69:7b) - Zahna avngin men ngaihna pawh ka hre ta lo tihna a ni thei ang. I ina ka \hahnemngaihnain mi ei zo ta (69:7b) Bible lehlin tharah chuan I in tna ka \hahnemngaihna chuan mi luah tlat a tiin a dah a. Lal Isua \hahnemngaihna nn tehkhin a ni (Joh 2:17).
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

245

Ka silhfna saiip ka hman leh (69:11a) - Saiip puan ka sin leh tia lehlin theih a ni. 4. Chhanchhuak tra dlna (69:13-18): Sam phuahtu hian a tuarna a\anga chhanchhuak trin Pathian chu nasa takin a au leh ta a ni. A tlkna chirhdp a\ang te, amah hawtute lakah leh a lungngaihna tui thk tak a\anga chhanchhuak tr leh thln kotlnga liamtr lo trin a dl a ni. Pathian chu ngilneihna leh lainatna ngah tak a ni tih a hria a, a \awng\ainate pawh \ha a tih hunah a chhng ang tih a ring tlat a ni. Chuvngin Pathian chu a laka a hml thup lo va, a hnna lo hnai trin tih takmeuhvin a ngn a ni. ... hun lwmawmah ... ka \awng\ai ni ... (69:13a) - A \awng\aina Pathianin a la chhng lo va; mahse, a tn \awng\ai hun, hun lwmawm leh hun hl a la ni zl a ni. I chhandamna thutakin mi chhng ang che (69:13b) - Bible lehlin tharah chuan, I chhandamna rintlk tak chuan min chhng ang che tia dah a ni. 5. A vui thu Pathian hnnah a thlen (69:19-21): Sam phuahtu hian miten an sawichhiat dn te, a zahzia leh a mualpho dn te, hrehawm a tih \hinzia te Pathian hnnah a thlen a. Mi hmuhsitna te chuan a lung a tichhia a, n a ti m m bawk a. Mite khawngaihna a beisei a, tu mahin an khawngaih bawk si lo. Thlamuantu tr a zawng a, a hmu zo bawk si lo. A ei atn thil kh an pe a, a in trah uain thr an pe bawk si a, hrehawm a ti hle a ni. Mi dotute chu i hmaah an awm vek a (69:19b) - Ka hmlma min dotute chu i hre vek tihna a ni. Ka chaw atn englo kh mi pe ... uain thr mi pe (69:21) - Sp \awnga Bible letlingtute lehlin dn a inang lo. |henkhat chuan, Ka ei atn tr min pe tiin an letling a.4 Bible lehlin tharah pawh ka ei trah tr an pawlh, tiin an dah a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

246

6. Phuba lksak tra ngenna (69:22-28): Sam phuahtu hian a hmlmate hlimna leh lwmnate chu anmahni tichhetu ni se, an thlamuannate pawh chu an chhiatna ni se tiin a dl a. Thil an hriatthiam theih loh nn leh kawng dik an hriatthiam ve loh nn an mitte tihthim ni se, an hnungzng ruhte lo klin din pawh ding \ha thei lo se tiin Pathian hnnah a dl a ni. Pathian thinurna an chungah lo thleng sela, an in leh lote tihram ni se, an hremna pawh tihpunsakin, Pathian chhandamna chu chang ve lo se, nunna bu a\angin an hming thaichhiatsak ni se tih a duh a ni. Hmlmate chunga phuba laksak tra dlna hi Lal Isua zirtr dn nn chuan a inkalh tlat a ni. Lal Isua chuan hmlmate hmangaih a, an \hatna tra \awng\aisak trin min zirtr a ni. An hmaa dawhkn chu ... (69:22a) - Ruai an \hehna tr chaw ei dawhkn a ni a. Bible lehlin tharah chuan, An ruai \heh chu chhiat phah se la tia dah a ni. An mitte chu ... tihthimin awm rawh se (69:23a) - Thil an hmuh theih lohna tra dlna a ni. An kwngte chu tikhr fo ang che (69:23b) - An kwngte a khurh chuan an ding ngil thei lo vang a, an chak thei dwn lo bawk a ni. An awmna chu lo ram se la (69:25a) - He thu hi Petera chuan Isua mantrtu Juda Iskariota chungchng sawi nn a hmang a, Davida lo sawi lwk thlenna angin a sawi (Tirh. 1:15-20). ... Nunna bu ata thai bovin awm sela (69:28) - Nunna bu tih hi Bible chng dangah pawh kan hmu (Ex. 32:32; Phil. 4:3; Thup 20:12; 15; 21:27 etc.). Mihringte chanchin, an thiltih ziakna bu a ni wm e. Nunna bua hming chuangte chu chhandam an ni a, chuang lote chu hremhmunah an kal dwn a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

247

7. Pathian fakna (69:29-34): Sam phuahtu mangang chuan a hmlmate chunga phuba lksak trin Pathian a dl a, thlamuang takin Pathianin a la awmtr ang a, lwmthu sawia fakna hla sain amah chu a la chawimawi dwn tih a hria a ni. Thinlung taka Pathian fakna chu bwngchala inthwina aiin a \ha zwk a. Pathian fakna chu amah vnga tuartuten an hmuh hun chuan an lwm ang a, an thinlung chau tawhte chu a lo chak thar leh dwn a ni. Pathian chuan rethei leh awpbeha awm \hinte \awng\aina a ngaithla \hn a, a hmusit ve ngai lo. Chuvng chuan Pathian chu lei leh vna awm zawng zawng te, tuifinriat leh a chhnga awm zawng zawngte fak tr a ni. ... i chhandamna chuan hmun sngah mi dah rawh se (69:29b) - Hmun ralmuangah min dah rawh tihna a ni. bwngchal emaw k leh tin nei ... (69:31) - Bwngchal ki \ha tak leh tin sei tak nei sawina a ni. 8. Juda ram tundin leh beiseina (69:35-36): He lai chngah hian Juda ram tundin leh beiseina kan hmu. Mi \henkhat chuan tlai khawhnua an belh a nih an ring a. 4 Davidan Absaloma avnga hun khirh tak a tawh lai hun nn pawh hmehbel theih a ni. Absaloma avngin Jerusalem khawpui chu tlkchhiat hlauhawm khawpin a awm a, mipuiten harsatna nasa tak an twk bawk a ni. Chuvngin Davida chuan Jerusalem khawpui chu chhan chhuaha, tundin a nih leh a beisei tlat a ni. Ram chu an luah ang a, a thlahte chuan an rochun zl a duh a ni. Mi sualte leh mi pamhamte avngin ram a tluchhe \hn. Pathian \ihtuten chu chu an hmuhin an rilru a n a, Pathian hnnah ram tn an \awng\ai \hn. Pathian \ihtuten ram chu an rochung ang a, misualte erawhchu tihboral an ni thung ang. Tlngkawmna Pathian \ihtuten mi sualte avngin harsatna tam tak an twk \hin. Pathian avngin mite nuihzat leh hmuhsit nih hial a \ul chng
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

248

a awm \hn. Mahse, Pathianin a tna tuartute tuarnate a hriatpui reng \hn. Natna leh thihna te, buaina leh manganna chi hrang hrangte kan nunah a lo thleng bawk \hn. Mahse, Pathian hriatpuina hnuaiah hng harsatna hi kan tuar \hn a ni. Rethei leh awpbeha awmte hi Pathianin a khawngaih a, an \awng\ainate a ngaithla \hn a, a chhanchhuak \hn. Mi sualte avngin ramin chhiatna a twk \hn a, mahse Pathian \ihtute avngin tundinin a awm leh \hn. Mi sualte chu lo duahin lo pr vul \hn mah se, ram rochung trte chu Pathian \ihtute leh an thlahte an ni. Sawi ho tr Pathian \ihtute leh an thlahten ram an rochun tr anga sawi leh khawvl thila malswmna dawn beiseina awm \hn hi kal sualpui theih a ni ang em? Pathian \iha, khua leh tui \ha nih hlutzia sawi ni se. END NOTES 1. 2. 3. 4. John W. Baigent, New International Bible Commentary (Zondervan Publishing House, Grand Rapids, 1979) p. 602 H.C. Leupold, Exposition of the Psalms (O.M. Books Secunderabad, 2003) p. 500 New International Bible Commentary, p.603 Mizo Study Bible (Bible Society of India) p. 782

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

249

Zirlai - 30 MANGANG |AWNG|AINA

Chhiar tr : Sam 70:1-71:24 Hla Hruaitu tn. Davida Fakna Hla; hriat rengna trin
la; 70 Aw Pathian, mi chhanhim trin hmanhmawhche. Aw Lalpa, mi \anpui trin hmanhmawh ang Ka nunna tihbo tuma zawngtute chu, Mualpho tak leh zak takin awm sela; Ka chhiatna chunga lwmte chu tlnchhiattrin tihzahin awm rawh se. 3 Chei! Chei! titute chu an mualpho avngin tlnchhiattrin awm rawh se. 4 A zawngtu che zawng zawng chu nangmahah chuan hlim tak leh lwm takin awm sela; I chhandamna ngainatute chuan, Pathian chu chawimawiin awm rawh se, ti fo rawh se. 5 Nimahsela, kei chu rethei leh pachhe tak ka ni a; Aw Pathian, ka hnnah lo kal thuai ang che! Nang chu mi \anpuitu leh mi chhanhimtu i ni a; Aw Lalpa, rei rial lul suh ang che.
2

nangmahah chuan ka rinna 71 Aw Lalpa, mah mualphovin mi awmtrka nghat \hn a; Eng tikah suh ang che. I felna avnga mi chhanhimin, mi chhanchhuak la; Ka lamah hian i beng rawn dawhin, mi chhandam ang che. 3 Ka tn awmna lungpui, ka kal fo theihna tr lo ni ang che; Nangin mi chhandam trin thu i pe a; Ka lungpui leh ka kulhpui i ni si a.
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)


4

250

Aw ka Pathian, mi suaksual kut ata mi chhanchhuak ang che, Mi fel lo leh nun chhe tak kut ata chu. 5 Aw Lalpa Pathian, nang chu ka beiseia chu i ni si a; Ka naupan tt ata ka rina chu i ni. 6 Ka nu pum a\ang rngin nangma kaihin ka awm \hn; Ka nu rl ata mi la chhuaktu i ni a; Nangmah a ni ka fak fo dwn che ni. 7 Mi tam tak ngaihin thil mak ang ka ni a; Nimahsela, nang chu ka inhumhimna nghet tak i ni. 8 Ka k hi nangmah faknain a khat ang a, Nilngin nangmah chawimawinain a khat bawk ang. 9 Ka tar hunin mi paih thla suh la; Ka tha a \hum hunin mi kalsan suh ang che. 10 Mi dotute chuan ka chungchng thu an sawi si a; Ka nunna chngtute an inrwn bawk a, 11 Pathianin a kalsan ta; m ula, man rawh u; chhanhimtu tr rng an awm si lo, tiin. 12 Aw Pathian, mi hlat lul suh la; Aw ka Pathian, mi \anpui trin hmanhmawh ang che. 13 Ka nunna dotute chu mualpho leh boralin awm sela; Ka chhiatna tr zawngtute chu sawichhiatna leh zahnaa khuhin awm rawh se. 14 Nimahsela, kei zawngin ka beisei fo vang a, Ka la fak zual deuh deuh vang che. 15 Ka k hian i felna thu a hril ang a, Nilngin i chhandamna thu a hril bawk ang; A tam chin ka hre si lo. 16 Lalpa Pathian thiltih ropui takte nn ka lo kal a; I felna, nangma felna thu chauh ka sawi ang. 17 Aw Pathian, ka naupan tt ata nangin mi zirtr a; Tn thlengin i thilmak tihte chu ka hriattr \hn. 18 A ni, aw Pathian, ka tara ka lu \uak hun pawhin mi kalsan lul suh ang che; I chakna hi \hangthar lehte hnnah leh, I thiltihtheihna hi lo la awm tr apiangte hnna ka hriattr hma loh zawng.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)


19

251

Aw Pathian, i felna pawh a sng m m a ni; Aw Pathian, nang thil ropui takte titu, Nangmah ang hi tu nge awm? 20 Nang, manganna tam tak leh nasa tak mi hmuhtrtu chuan, Mi tinung leh ang a, Lei thk tak ata mi hruai chhuak leh ang. 21 Nangin ka ropuina mi tihpunsak la, Lo hawi lehin mi thlamuan ang che. 22 Perhkhuangin ka fak bawk ang che, Aw ka Pathian, i thutak ngei chu ka fak ang. Aw nang Israel-ho Mi Thianghlim, \ing\ang nn nangmah fakin ka zai ang. 23 Nangmah faka ka zai hunin ka hmui hi a hlim m m ang a; Ka nunna i tlan pawh hi a hlim m m ang. 24 Ka lei pawh hian nilngin i felna thu a sawi ang; Ka chhiatna tr zawngtute chu an mualphovin an zak ta si a. Thuvawn : Sam 71:14 Nimahsela, kei zawngin ka beisei fo vang a, Ka la fak zual deuh deuh vang che.

Vawiinah hian Sam 70-na leh 71-na kan zir dwn a, Sam pahnih \um khata kan zir vawi hnihna a ni dwn a ni. Sam 71-na hi a phuahtu emaw, a hming putu emaw ziak a ni ve lo va, Sam 70-na nn inzawma an ngaih avngin a hrana dah lovin Sam 70-na hi a ring ve nghal mai a ni thei ang. Tin, Sam 70na hi a sak dn tr kaihhruaina atn Hriat chhuahtr leh trin tih emaw Hriatrengna tr emaw tia dah a ni a, mahse a awmzia hriat theih a ni tawh lo. Mizo Study Bible chuan Thil hlan lam sawina a ni mai thei tiin a sawi a,1 a awmzia a chiang chuang lo. Sam 71-na
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

252

hi kum lama upa tawhin a phuah niin a lang a, hei vng hian Tar \awng\aina tiin an dah ta a ni mai thei. Sam 70-na hi Pathian hnna \anpui tra dlna hla a ni a. Mi mal \ah hla an tih znga mi a ni. Pathian hnna dlna te, fakna te, Pathiana innghahna thute kan hmu a, a inkal thelh nasa hle nghe nghe a ni. He Sam thute hi Sam dangah pawh kan hmu nual a, a bk takin Sam 22-na leh 31-ah te hian kan hmu tam bk a ni. Sam 70-na leh 71-na te hi hlwm hrang hrangah a \hen theih a. Kan sawi tawh angin a thu hi a inkal thelh deuh nual a. A nih ang ang hian hlwm hrang hrangah \henin kan zir leh dwn a ni. 1. Chhanhim thuai tra Pathian ngenna (70:1-5): Sam 70na hi a thupuiah Mangang |awng\aina tih a ni. A nunna tihbo tuma zawngtute leh a chhiatna chunga lwmte an awm niin a sawi a (70:2). Rethei leh pachhe tak niin a insawi bawk (70:5). A nunna tihbo an tum chhan a sawi lo va, mahse Pathian zawngtu leh Pathian ring tlat mi a ni. Harsatna a tawh avng hian Pathian ring ve duh loten an nuihzat a, Chei!, chei ! tiin amah leh mi dang, Pathian ringtute chu an nuihsawh vl a ni. Ring loten Pathian ringtute an nuihzat a, an diriam hi n a ti a. Chuvngin Pathian chu hmanhmawh taka chhanhim trin a dl a ni. Pathianin a harsatna a\anga a chhanhim chuan amah nuihzattute chu an zak ang a, mualphovin an tlnchhe ve thung dwn a ni. Chhanchhuaha a awm chuan Pathian zawngtu mi dangte pawh an lwm ang a, Pathian chu chawimawiin awm rawh se, an ti ve thung dwn a ni (70:4). 2. Mi sual lakah min chhandam rawh (71:1-4): Sam phuahtu hian mi suaksual leh nun chhe tak kut a\anga chhanchhuak trin Pathian a dl a (71:4). A \awng\ainate ngaithla a, Mi sualte laka chhanhim ngei trin Pathian a dl a ni (71:2). Pathian chu a inhumhimna lungpui leh a kulhpui a ni a, a kal fona leh a awmna hmun a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

253

3. Ka fak fo vang che (71:5-8): Sam phuahtu hian Pathian chu a naupan tt a\anga ring tawh a nih thu a sawi a. A nu pum chhng a\angin Pathianin a vngin a hruai a, a nu rl ata la chhuaktu a ni. Mite pawhin amah hi mak an ti a, a nungchang leh a thiltihte an thlr \hn. Pathian chu a innghahna leh a beisei a ni a, a hnnah a tlult \hn a ni. Pathian hruaina a hmuhin a lwm a, ni tinin Pathian a fak a, a chawimawi a, kumkhuaa fak a tum a ni. Ka nuapan tt ata ... (71:5b) - Bible lehlin tharah chuan, Ka tleirwl chhuah ata ... tiin dah a ni a. Sp \awng Bible lehlin \henkhatah pawh chutiang bawk chuan dah a ni. Mi tam tak ngaihin thilmak ang ka ni a (71:7a) - Mi tam tak thlr rawn ka ni tiin lehlin theih a ni a. Miten a nungchang leh a khawsak dnte an thlr a, mak an ti \hn a ni. 4. Ka tar hunin min paihthla suh (71:9-13): Sam phuahtu hian a tar hnua paihthla lo trin a dl a ni. A lo tara, a lo chak loh hnu pawhin Pathian tn rinawm taka awm zl a tum a. Mahse, a hmlmate chuan Pathianin a kalsan tawh niin an ring a ni. Chuvngin amah chu m a, man an tum niin a sawi. Pathian a au va, amah hlata awm lo tra dilin, a chhiatna tr zawngtute chu mualphovin mangang sela, zak taka siam trin Pathian a au a ni. Tarte hian an \hat lai angin hna an thawk thei tawh lo va, chhngkua leh khawtlngah inthlahrunna an nei \hn. He Sam phuahtu phei hi chu Pathian lakah pawh a inthlahrung hial a ni. Tarte hi Pathianin a hlat lo va, a \anpui \hn ang hian keini pawhin kan ngaihsaka kan \anpui an ngai a ni. Inthlahrung hauh lova kan znga hlim taka an awm theih nn kan fuiha, kan hmangaihna kan lantr zl a pawimawh. 5. I chanchin ka hrl zl dwn (71:14-18): He lai hlwmah hian Pathian felna, a chhandamna leh a thiltih ropui takte hril a duh thu kan hmu a, a naupan tt ata Pathianin a zirtr \hn a, a
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

254

thil mak tihte chu mite hnnah a hriattr \hn a ni. A lo tara, a lu a \uah hunah pawh kalsan lo turin Pathian a dl a ni. |hangthar lo la awm zl trte hnnah Pathian chakna leh a thiltihtheihnate chu hril zl a duh a; chuvngin, Pathian chu kalsan lo tr leh awmpui tlat trin a dl a ni. A tam chin ka hre silo (71:15c) - Pathian chhandamna chu a thk a, hril sn rual a ni lo. Lalpa Pathian thiltihtheihna ropui takte nn ka lo kal a (71:16):Pathian thiltih ropui tak leh a felna thu chauh sawi a tum a ni. 6. Pathian beiseina (71:19-21): Pathian chu dikna Pathian a ni a. A dikna chuan vn a tawng a, thil ropui tak a ti \hn. Pathian ang hi tumah an awm lo a ni. Pathian mite chuan thil \ha lo tam tak tuarin khur thk takahte lo tng \hin mah sela, Pathian chuan la chhuakin a tiharh leh \hn. Harsatna thk tak a\anga la chhuakin a chawisng leh dwn a ni. ... i felna pawh a sng m m ... (71:19a) - Bible lehlin tharah chuan, I dikna chuan vn khi a tawng tiin a dah a. Pathian felna, dikna leh \hatna te chuan vn khi a tawng tihna a ni.2 7. Nangmah fakin ka zai ang (71:22-24): Tnah chuan Pathian chuan a manganna ata chhandamin, khur thk tak ata a la chhuak ta a. Pathian rinawmna leh a thianghlimna avngin \ing\ang nn a zai tawh dwn a ni. Pathian a fak hun chuan a hlim m m ang a, a felna thu pawh nilngin a sawi dwn a, amah sawi hnwmtute pawh an tlwmin an mualpho ve tawh dwn a ni. ... I thutak ngei chu ka fak ang (71:22b) - Bible lehlin tharah chuan I rinawmzia ... ka fak bawk ang tiin a dah a, hriatthiam a awl zwk wm e.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

255

... Israel-ho Mi Thianghlim (71:22c) - Thianghlim tih hi Serh hran sawi nn an hmang \hn. Israel-te Pathian, Pathian thianghlim, ropui leh zahawm tihna a ni. Tlngkawmna Sam 70-na hi Pathian ring tlattuin a phuah a ni. A nunna tihbo tumtute laka chhandam trin Pathian a ngn a, a hmanhmawh hle a ni. Pathianin a chhanchhuah chuan miten Pathian an fak dwn niin a sawi. Sam 71-na hi tar \awng\aina tih a ni a. A naupan lai a\angin Pathianin a hruai a, a tar hnu pawha hruai zl trin a dl a ni. Pathian \anpuina a beisei a, fak zual deuh deuh a tum bawk a ni. Pathian chu \anpui vartu hnai reng a ni. Kan nun kaihruaitu a ni a, kan lo tara, kan lo chak loh hnu pawhin min kalsan ngai lo. Chuvangin Pathian hi kan faka kan chawimawi a \l a ni. Sawi ho trte 1. 2. Tarten harsatna an tawh chi hrang hrang leh anmahni enkawl dn \ha nia kan hriatte sawi ni se. Engtin nge Pathian kan faka kan chawimawi zl theih ang? END NOTES 1. 2. Mizo Study Bible (Bible Society of India) p. 758 Revised Standard Version (RSV) chuan, I thiltihtheihna leh i felna chuan vn a tawng, tiin a letling a. New International Version chuan, I felna chuan vn a thleng, a ti a. Easy-to-read Version chuan, I \hatna chuan vn a khm, a ti thung a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

256

Zirlai - 31 LAL TNA DILSAKNA

Chhiar tr : Sam 72:1-20 Solomona Fakna Hla


i chu lal 72 Aw Pathian,lal rorlnateang che. pe la, I felna chu fapa pe I mite chu felnain ro a rlsak ang a, I mi retheite chu rorlna felin ro a rlsak ang. 3 Tlng lian leh tlng tte hian felnain mite hnnah thlamuanna an rawn thlen ang. 4 Ani chuan mi znga retheite chu ro a rlsak ang a, Pachhe fate chu a chhandam ang a, Hnehchhiahtu erawh chu a tisawm ang. 5 N khi a awm chhng chuan an hlau vang che, Thla awm chhng zawng pawhin, chhuan awm chhng zawng zawng chuan. 6 Ani chu hlobet rwt chunga ruah angin a tla ang a; Lei chwmtu ruahtui ang maiin. 7 A dam lai chuan mi felte chu an duah hluah hluah ang a, Thlamuanna nasa tak chu a duah hluah hluah bawk ang, thla awm loh hma loh chuan. 8 Ani chuan tuifinriat a\anga tuifinriat dang thleng pawhin thu a nei bawk ang, Luipui a\anga kwlkil thleng pawhin. 9 Thlalra awmte chu a hmaah an kn ang a; Amah dotute pawh chuan vaivut an liak ang. 10 Tarsis ram leh thliarkra lalten lwmman an rawn keng ang a; Seba leh Seba ram lalten thilpkte an rawn hln ang.
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)


11

257

A ni, lal zawng zawng chu a hmaah an bawkkhup ang a; Hnam tinrngin a rawng an bwl ang. 12 Pachhiain a auhvin ani chuan a chhanhim ang a, Mi rethei, \anpuitu nei lo pawh chu a chhanhim ang. 13 Mi rethei leh pachhiate chu a khawngaih ang a, Pachhiate nunna chu a chhandam ang. 14 An nunna chu hnehchhiahna leh nunrwnna lak ata a tlan ang a, An thisen chu ani ngaih chuan hlu tak a ni dwn si a. 15 Tin, an nung ang a, Seba ram rangkachak chu amah pk a ni ang a; Miten ani chu an \awng\aisak fo vang a, Nilngin mal an swmsak ang. 16 Leiah, tlng chungahte hian buh tam tak a awm ang a; A vui chu Lebanon angin a nghng suau suau vang a, Khuaa mite chu lei hlobet angin an duah hluah hluah ang. 17 A hming chu kumkhuain a dai lo vang a; A hming chu n a awm chhng chuan dai lovin a awm zl ang. Mite chu amahah chuan malswmin an awm ang a; Hnam tinrngin amah chu nihlawh an ti ang. 18 Lalpa Pathian, Israel-ho Pathian chu fakin awm rawh se, Amah chauh hian thil mak a ti \hn. 19 A hming ropui tak hi kumkhuain fakin awm bawk sela; Lei pum pui pawh hi a ropuinaa tihkhahin awm rawh se. Amen! Amen! 20 Jesaia fapa Davida \awng\ainate chu a twp ta. Thuvawn : Sam 72 :16 Leiah, tlng chungahte hian buh tam tak a awm ang a; A vui chu Lebanon angin a nghng suau suau vang a, Khuaa mite chu lei hlobet angin an duah hluah hluah ang.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

258

Sam 72-na hi Sam Bu 2-na chhnga a hnuhnung ber a ni a, a chng twp pahnih hi a khrna a ni a, Solomona Fakna Hla tih a ni. Sam 127-na nn hian Solomona hming puttr a ni a, Sam 127-na hi Solomona ta tih a ni thung a. Sam \henkhat Davida Hla emaw, Davida tn emaw tia a lehlin theih ang khn Solomona hla tih pawh hi Solomona tn tia lehlin theih a ni (Thu Belh I en teh). Hetiang a nih avng hian Sam 72-na pawh hi a phuahtu chungchngah ngaih dan inang lo a awm nual a ni. Mitchell Dahood-a chuan he hla hi Solomona phuah a nih a ring a, Sam 72:1, 8, 10 leh 15-te hi Solomona hun laia thil thlengte niin a sawi a.1 Rawlinson-a pawhin Sam 72:10, 15-te hi Solomona phuah ngei a ni tih tichiangtuah a ngai a, a lal \antirh lama a phuah a nih a ring nghe nghe.2 Heng an ngaih dan hi hrilhfiahtu \henkhatte pawhin an \wm a, a bu chhng thu hi Solomona hun laia thil thleng nn a ngaihbel theih hle. Matthew Henry-a erawh chuan Davidan a fapa Solomona a \awng\aisakna niin a sawi thung. Solomona kha a ai awhtu tr a nih avngin Solomona tn leh a hnua lal lo la ni zl tr tn urhsn taka a \awng\aisakna niin a ngai.3 He ngaih dn hi a bu chhng thu nn pawh a inhmeh hle. Sam 72:20-ah chuan Jesaia fapa Davida \awng\ainate chu a twp ta tih a ni a. He thu avng hian Davida \awng\aina ni ngeiin a hria a, sp \awng Bible King James Version-ah chuan Solomona tn tiin a thupui-ah dah a ni a, a hnu zla Bible letlingtute chuan Solomona hla angin an dah hlawm a ni. He Sam phuahtu hi hriat chian a harsa hle a, Solomona phuah emaw, Davida phuah emaw mi dang phuah emaw pawh a ni thei. Eng pawh ni se, a pawimawh ber chu a chhng thute hi a ni. |awng\aina a ni a, lal tna \awng\aina a ni. Lalte lallukhum an khumtr ni leh a champhaah te hng Sam hmang hian Pathian hnnah inhlan tharna an nei \hn. Kum tin, an kt laiin lal tn an \awng\ai bawk \hn. Hng hunah hian hng Sam-te hi an hmang \hn niin an ngai.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

259

He Sam hi a hmaa kan zir tawh angin hlwm hrang hranga \henin kan zir leh dwn a ni. 1. Lal tna dlna (72:1-5): He lai hlwmah hian lal tna dlna kan hmu a. Lal tn Pathian hnna an dlsakte chu hngte hi a ni: (1) Rorl thiamna (72:1a): Bible kan hman tlnglwn berah I rorlna chu lal pe la, I felna chu lal fapa pe ang che tih a ni a. Bible lehlin tharah chuan, I rorl thiamna chu lal hi pe la, I dikna pawh pe bawk ang che tia dah a ni. (2) Dik taka rorl thiamna (72:1b): Juda-te chuan rorl thiamna mai ni lovin, dik taka rorl thiamna an lalte tn an dl bawk a. Dik taka rorlna chuan rah \ha a chhuah a, mipuite an zalnin an hlim \hn. (3) Fel taka rorl theihna (72:2a): Juda-te chuan rorl thiamna leh dik taka rorl thiamna mai bkah fel taka rorl theihna an lalte an dlsak bawk a ni. (4) Rethei leh pachhiate ngaihsak (72:2b): Rorltuten rorl thiamin fel tak leh dik takin rorl mah se rethei leh chanhai, pachhia leh hmeithaite an la awm reng tho dwn a; chuvngin, Juda-te chuan an lalte chu mi retheite an ngaihsak theih nn an \awng\aipui \hn a ni. (5) Remna leh muanna a awm theih nn an dl (72:3): Kan Bible hman tlnglwn ber chuan Tlng lian leh tlng tte hian felnain mite hnnah thlamuanna a rawn thlen ang tiin a dah a. Bible lehlin tharah chuan Tlngten malswmna thlen sela, mualten dikna thlen bawk rawh se tia dah a ni. Rorltuten dik tak leh fel taka ro an rl chuan ram chhngah remna leh muanna a awm dwn a ni. (6) Pathian ring tlat trin an dlsak (72:5): Lalten dik tak leh fel taka ro an rl theih nn Pathian \iha, amah an rin tlat a ngai \hn. Ni leh thla, chhuan awm chhng chu tih hi
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

260

kumkhuain, chatuanin tihna a ni ber wm e. An lalte chuan an dam chhnga Pathian an \ih a, fel tak leh \ha taka ro an rl theih nn an \awng\aisak a ni. 2. Rorlna dik avnga malswmna (72:6-11): Dik tak leh fel taka rorltu lal chu a mite tn malswmna thlentu a ni a. Mite an lo hausain an lo duah hluah hluah ang a, ralmuang tak leh hlim takin an lo awm dwn a ni. A thuneihna a zau zl ang a, chhim leh hmr, chhak leh thlanga awmten an zah ang a, ram dang lalte pawhin thilpkte an la rawn hln dwn a ni. ... hlobet rwt chunga ruah angin ... (72:6) - Bible lehlin tharah chuan, Lei ro chungah ruahpuivnwn a sr ang hi tih a ni a. Dik tak leh fel taka rorltu lal chu lei ro chunga ruahpuivnwn sr ang a ni a, malswmna tam tak thlentu a ni. thla awm loh hma loh chuan (72:7b) - Kumkhuain tihna a ni thei ang. tuifinriat a\anga tuifinriat dang thleng (72:8a) - He thu hi Mosia hnna Pathianin ram pk a tiam thu Exodus 23:31a kan hmuh kha a nih an ring a, chu chu Tuipui Sen a\anga Philistia-ho tuipui thleng a ni. Luipui a\anga kwlkil thleng (72:8b) - Exodus 23:31ah chuan Thlalr a\anga lui thlengin tih a ni a. Lui a tih hi Euphrates (Eufretis) lui Assuria leh Mesopotamia rama mi a nih an ring bawk. Thlalra awmte chu ... an kn ang (72:9a) Thlalra awmte tih hi Israel ram chhim lam leh chhimchhak rama chngte sawina niin an sawi a.4 Hng rama chngte hian knin chibai an bk dwn a ni. Tarsis ram leh thliarkra lalten ... (72:10a) - |henkhat chuan Tarsis hi Spain rama Tartessus (Tartesas) sawina a nih an ring a.5 Thliarkr tih hi Grik ram chhnga Kret thliarkr emaw,
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

261

Kupra thliarkr emaw sawina niin an ring bawk. 6 Hng thliarkrte hi an ram hriat hlat ber a ni. Seba leh Seba ram lalten ... hlim ang (72:10b) - Bible lehlin tharah chuan, Arab lal leh Seba lalte pawhin thilpk rawn keng rawh se tiin a dah a. Seba hi Arab ram sawinaah an ngai a. Arabia chhimthlang lama hmun pakhat sawina a ni thei a, a chhim lama mi zwk pawh a ni thei bawk (1 Lal. 10:1-13).7 Mi \henkhat chuan Arabia hmr thlang lama awm niin an sawi a, Seba lalnu pawh kha Ethiopia rama mi niin an sawi bawk.8 He thuin sawi a tum tak chu Israel chhim lam lalte pawhin thilpk an la hln dwn tihna a ni. Chng 11-na hi a khaikhwmna a ni. Juda lalte chu ram dang lal zawng zawngin bawkkhupin chibai an bk ang a, hnam tinrngin a rawng an bwl dwn niin a sawi. Mahse an duhthusm hi a thleng vek bk lo va. Chuvngin, hrilhfiahtu \henkhat chuan Isua Krista lal ram sawina niin an ngai. Isua Krista hmaah chuan vna mi te, leia mi te, lei hnuaia mite an \hing\hi ang a, Isua Krista chu Lal a ni tiin lei tinrngin a la puang dwn a ni (Phil. 2:9-11). He thu famkimna hi chu Messia lal ramah chauh kan la hmu dwn a ni. 3. Dikna leh felna rorlna rah (72:12-17): Dik tak leh fel taka rorlna chuan rah \ha tak a chhuah dwn a ni. A rah chhuah trte chu (1) Rethei leh chanhaite chhanhim an ni ang (72:12-13) (2) Hnehchhiahtu leh mi nunrwngte lakah a chhandam dwn a ni (72:14) (3) Seba ram rangkachak an pe ang a, an \awng\aisak bawk dwn a ni (72:15) (4) Ei leh br tr tam tak an thar ang (72:16a)

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

262

(5) Mite chu hlobet angin an duah hluah hluah ang (72:16b) (6) A hming pawh kumkhuain a dai lovang (72:17a) (7) Amah avngin miten malswmna an dawng ang (72:17b) (8) Mite chuan nihlawh an ti bawk dwn a ni (72:17c) Dik taka rorltu chu midangte tn malswmna thlentu mai ni lovin ama tan ngei pawh malswmna thlentu a ni dwn a ni. 4. A khrna (Doxology) (72:18-20): Sam 72:18-20-na thute hi Sam bu hnihna khrna niin an ngai a. Hetiang thu hi Sam bu hrang hrang twpah kan hmu hlawm a ni (Sam 41:13; 89:52; 106:48). Sam 150-na phei chu Sam bu pumpui khrna niah an ngai a. Engkim, thaw thei tawh phawt chuan LALPA chu fak rawh se, LALPA chu fak rawh u, tiin a khr a ni. Heng chngte hi Sam phuah khwmtute thu belh niin an ngai a. Davida hla an hriat zawng zawngte an la khwm zo tawh nia an hriat avngin Jesaia fapa Davida \awng\aina chu a twp ta, tiin thu an titwp ta niin an ngai. Tlngkawmna He Sam hi lal tna \awng\aina a ni. Dik tak leh fel taka ro a rl theihna tra \awng\aisakna a ni a. Rorlna dik leh fel chuan remna leh muanna a thlen a, hausakna leh hmingthanna a thlen bawk \hn. Rorltu dik leh \hate chu miten an zah a, an duhsak bawk a, thilpk tam tak an pe \hn. Rorl thiamna hi Pathian pk a ni. Lalte hnna rorl thiamna petu Pathian chu a ropui a, nasa taka chawimawi tr a ni. Lei pum pui hi a ropuinaa tihkhah a nih theih nn Kohhranhoten \an kan lk zl a \l a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

263

Sawi ho trte 1. 2. Rorlna fel leh dik a awm theih nn rorltute nge pawimawh mipuite? Rethei leh pachhiate hi Pathianin a ngai pawimawh hle a. Hemi chungchngah hian Kohhranhoten nasa lehzuala ke kan pn theih dn tr a awm ang em? END NOTES 1. Mitchell Dahood , The Anchor Bible Psalm II 51-100, Introduction, Translation and Notes (Doubleday & Company, Inc New York, 1986) p. 180 G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol - 8 (Hendrickson Publishers, Massachusetts) p. 413 Mathew Henry, Matthew Henrys Commentary, Vol-3 (Hendrickson Publishers, 2003) p. 413 Mizo Study Bible (Bible Society of India) p. 785 Revd Chuau\huama, Zo\awng Bible Dictionary 2011, p. 795 leh 1222 Mizo Study Bible, p. 785 Ibid Zo\awng Bible Dictionary, p. 1002

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

264

Zirlai - 32 PATHIAN RORLNA DIKZIA

Chhiar tr : Sam 73 :1-28 Asapha Fakna Hla


lo \ha 73 Pathian chu Israel-ho chungah a chuan. ngei mai, Thinlunga thianghlimte chungah Nimahsela, kei zawngin ka rap pelh \helh \helh a; Ka ke pnte hi a tleu lek lek a ni. 3 Mi suaksualte vnneihzia ka hmuh hian, Mi uangthuangte chu ka awt si a. 4 An thih lai chuan tuarna rng an nei lo va; An chakna chu a nghet zwk mah si a. 5 Mi dang anga hrehawmin an awm lo va; Mi dang anga sawisakin an awm hek lo. 6 Chuvngin, chapona chuan khaidiat angin an nghwng a vl a; Nunrwnna chuan silhfn angin a tuam a. 7 Thau avngin an mit a pwng a; Thinlunga duhthusm aia nasa an nei a. 8 An nuihsan a, sual takin hnehchhiahna thu an sawi a; Chapo takin an \awng \hn a. 9 An k chu vnahte khian an dah a, An lei chuan leilung hi a fang tlang \hn a. 10 Chuvngin, a mite chu chutah chuan an kr leh a, Nova tui khat chu anmahni in fai klhin a awm a. 11 Pathianin engtin nge a hriat ang? Chungnungberan a hre chhuak ang em ni? an ti a. 12 En teh, hngho hi mi suaksualte an nih hi; Nuamsa taka awm fovin an hausa deuh deuh \hn.
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)


13

265

A thlwn maiin a ni ka thinlung hi ka tihfaia, Ka kutte hi sawisl bonaa ka sil ni. 14 Nilngin sawisakin ka awm a, Tk tin zilhhauvin ka awm si a. 15 Chutiang chuan ka sawi ang, lo ti ta ila; Ngai teh, i fateho chhuan chungah vervk taka ti ka lo ni ang. 16 Chu chu ka hriat theihna trzia ka ngaihtuahin, Ka tn a har lutuk a ni; 17 Pathian hmun thianghlimah ka luha, An twpna tr chu ka ngaihtuah hma chuan. 18 Anni chu hmun nl takahte i dah ngei a; Chhiatnaahte i paihthla \hn a. 19 Engtizia nge mit khap kr chauhva an \iau tk ni aw! Thil rpthlk taktea tihboral daihin an awm ta a nih hi. 20 Miin men hnua mumang an ngainp angin, Aw Lalpa, i harh hunin anmahni lem pawh chu i ngainp ang. 21 Ka thinlung hi a lungngai a, Ka rilruah pawh chhun angin ka awm si a; 22 Mi mwl leh eng mah hre lo ka ni a, I lakah chuan sa ang mai ka nih hial \hin kha. 23 Nimahsela, i hnnah ka awm fo va; Ka kut ding lam hi i lo chelh \hn a. 24 Nangin i remruatnain mi hruai ang a, Chumi hnuah chuan ropuinaah khian mi lwm ang. 25 Vnah khian nang lo chu tu nge ka neih? Leiah pawh hian nang lo chu ka duh tu mah an awm lo. 26 Ka tisa leh ka thinlung hi a chau ta a; Nimahsela, Pathian chu kumkhuaa ka thinlung chakna tr leh ka chanvo tr a ni. 27 Ngai teh, nangmah hlata awmte chu an boral dwn si a; A uiresantu apiang che chu i tiboral ta a. 28 Keia tn erawh zawng Pathian hnaih hi a \ha a ni; Lalpa Pathian chu ka inhumhimnaah ka hmang a, I hnathawh zawng zawng thu chu ka hrilh theih nn.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

266

Thu vawn : Sam 73:18 Anni chu hmun nl takahte i dah ngei a; Chhiatnaahte i paihthla \hn a.

Zirlai 32-na a\ng hian Sam bu thumna (Sam 73-89) kan zir \an dwn a. Sam bu thumna hi Sam bu khatna ang bawkin mi sual leh mi \hate chungchnga harsatna thuin a in\an a. Mi sualte vnneih theihzia thu a sawi rualin rei lo tea an boral leh mai tr thu a sawi tel bawk. Tin, Sam bu hnihna bul \anna ang deuh bawkin mi mal \ah hla leh vntlang \ah hlain bul a \an leh a ni. Sam 73-na hi finna hla leh mi mal \ah hla an tihte znga mi a ni a. Mahse, he Sam-ah hian vuina thu te, Pathiana innghah thu te, lwmna leh rinna thute kan hmu. Pathian \ih a, a duhzwnga nun \hatzia hi tihlan a tum ber a nih avngin Finna Hla tih hian a khaikhwm ber kan ti thei wm e. He Sam hi hlwm hrang hrangah \henin kan zir ho leh dwn a ni. 1. Pathian rin a harsa (73:1-2): Sam phuahtu hian thinlunga thianghlimte chungah Pathian a \ha tih chu a hre reng a, mi dangte pawh a zirtr \hn a ni. Hetih lai hian mi \haten an tuar a, mi sualte leh mi uangthuangte chu an lo duah hluah hluah a hmuhin Pathian rin harsa a ti \hn a ni. Mi sualte vnneihzia a hmuhin LALPA \ih an inzirtr dnte chu a ringhlel rum rum \hn a, a ke pnte chu a tleu lek lek a, a rap pelh \helh \helh \hn a ni. 2. Mi sualte nun dn (73:3-12): He lai hlwmah hian mi sualte nun dn chi hrang hrang kan hmu a, chngte chu :(1) An thih lai chuan tuarna rng an nei lo va, an chakna a nghet zawk mah \hn a ni (73:4): He chng hi Bible letlingtute lehlin dn a inang lo. Natna an neih loh avngin an hrisl a, an nalh zar mai tihna pawh a ni thei bawk.1

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

267

(2) Mi dang anga hrehawmin an awm lo (73:5a): Bible lehlin tharah chuan mite angin an thawk rim ve lo va tih a ni a. An nun nawmzia sawina a ni. (3) Mi dang anga sawisakin an awm lo (73:5b):Hei pawh hi Mi dang tuar ang hrehawm an tuar hek lo tia dah a ni. An nun nawmzia sawina bawk a ni. (4) An chapo (73:6a): Chapona chuan \hi angin an nghwng a zem tih emaw An \hi chu chapona a ni a tih theih bawk. An chapozia uar taka sawina a ni. (5) An nunrwng (73:6b): Nunrwnna chuan silhfn angin a tuam a ti hial a ni. (6) An thau (73:7a): Thau satliah mai a ni lo, an mitte pawh a pwng hial niin a sawi. (7) Duhthusm aia nasa an nei (73:7b): An hausakzia sawina a ni. (8) Mi dang an nuihsan a (73:8a): An nuihsan a tih hi Bible lehlin tharah chuan Mi dang an nuihzat a tia dah a ni a, hriatthiam a awl zwk wm e. (9) Hnehchhiahna thu an sawi (73:8a): An \awngka chhuak a \ha lo va, a mawi lo bawk. Mite engahmah an ngai lo va, chapo takin an \awng \hn a ni. (10) An k vnah an dah (73:9a): Bible lehlin tharah chuan, Vna Pathian tlukin an insawi a, tiin a dah a. Sp \awng Bible pakhat chuan Chng mi chapote chuan Pathianah an inngai a tiin a letling a. An lei chuan leilung hi a fang tlang \hn (73:9b) tih pawh hi Leia rorltuah an inngai tiin a letling bawk a ni.2 Mi chapote chu Pathianah inngaiin, leia rorltuah an inngai tihna a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

268

(11) Miten an zui (73:10a): An nun a nawm avngin miten an awt a, Pathian mite meuh pawhin an lam an hawi tihna a ni.3 Bible lehlin dangah chuan mi sualte zuitu hi Pathian mite ni lo vin mi sual hnung zuitute niin a sawi a. Lehlin dang leh chuan, Mipuiten an zui a, an fak a, anmahniah dik lohna an hmu lo, tiin an letling a ni.4 Mi sualte zuitu hi Pathian \ih lote an ni a, Pathian \ihtute pawhin zui ve an chk hial \hn. Tui nova khat chu ... a awm (73:10b) - Engmah zuah lovin an tn an hai lt vek a, mi dang an ngaihtuah lo a ni. (12) An thiltihte Pathianin a hriat an ring lo (73:11): Mi sualte chuan an thiltihte chu Pathianin a hriat an ring lo va, an duh ang leh \ha an tih angin an ti a, mi dangte tn phurrit tak an ni. 3. Harsatna Pathian hnnah a thlen (73:13-17): Sam phuahtu hian mi sualte nuamsa taka an awma, an lo hausa deuh deuh a ni tih a hriatin hriatthiam harsa a ti a. A thinlung a lo tihthianghlim ve \hinnate leh thil sual ti lo tra a lo inserh thianghlimnate chu a thlwn mai ni hialin a hria a ni (73:12-13). Nilengin sawisakin ka awm (73:14) - Hripui vei ang maiin nilngin ka awm tiin a lehlin theih bawk. Mi sualte tih ang chu Sam phuahtu chuan a tn tih ve chi niin a hre lo. Mi sualte chu tihboralin an awm ang a, mi \hate erawh chuan malswmna an dawng ang tiin Temple-ah mite a lo zirtrin hlaah te a lo saksak tawh \hn a. Chuvngin mi sualte tih ang a tih ve mai chuan mite tn chuan mi vervk tak leh bumhmang a lo ni mai dwn a ni. Hetiang hi a nih avngin a rilru a buai takzet a ni (73:15-16). Hng a harsatnate hi ching fel trin Pathian Biak In-ah a kal a. Pathian Biak In-ah chuan a harsatnate Pathian hnnah a thlen a. Pathian chuan mi sualte twpna tr chiang takin a lo hrilh a, tnah chuan a phurrit a lo zng ta a ni (73:17).
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

269

4. Pathianin mi sualte a tihboral dn (73:18-20): He lai chngahte hian Pathianin mi sualte a tihboral dn kan hmu a, chngte chu (1) Hmun nl takah a dah (73:18a): Mi sualte chu lo hausain nuam takin lo awm mah se, awlsam taka tlk theihna hmunah an awm reng. An dinhmun a nghet lo va, chhe mai thei dinhmunah an ding a ni. (2) Chhiatnaah an tlu lt ngei dwn (73:18b): Hmun nl takah an awm a, an ding reng thei dwn lo. Chhiatnaah an tlu lut ngei dwn a ni. (3) An ropui chhng a rei dwn lo (73:19a): Mi sualte ropui chhng chu a rei dwn lo va, mitkhap kr chhng chauh a ni ang. (4) Rpthlk takin an chhe vek ang (73:19b): Mi sualte chu hmun nl takah an awm a, chhiatnaah chuan an tlu lt ngei dwn a. An chhiat pawhin rpthlk takin an chhe vek dwn a ni. Misualte chu awhawmin lang \hn mah se, Pathian tn chuan engmah an ni lo va, hlim thl ang lek an ni. 5. Pathian \ih leh a hnna tlkluh \hatzia (73:21-28) : Sam ziaktu hian a harsatnate Pathian hnnah a thlen a. Misualte twpna tr Pathianin a han hriattr hnu chuan a hriat tlmzia a hre chhuak a, ramsa ang chauh niin a inhria a ni. (73:22). Pathian chuan a hriat loh lai pawhin a kut dinglamin a lo chelh reng \hn a ni tih a hria a (73:23). Pathianin a hruai zl ang a, nakinah chuan ropui takin a lo lwm dwn a ni (73:24). Tn hma chuan hausakna te, nawmsaknate a duh \hn a, tnah erawh chuan Pathian chu a duh ber a lo ni ta. Vnah pawh Pathian chauh lo chu neih a nei lo va, leiah pawh Pathian chauh lo chu duh a nei tawh lo a ni (73:25).

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

270

A taksa leh rilru lo chau \hn mah se, Pathian chu a chakna leh a innghahna lungpui nghet a ni a, englai pawha a awmna tr a ni tih a lo hre ta a ni (73:26) Pathian hlata awmte chu an boral dwn a; chuvngin, a tn chuan Pathian hnaiha awm reng chu a \ha a ni. Lalpa Pathian chu tlk luh nn a hmang tawh dwn a, a thilmak tih zawng zawngte pawh mite hnnah a hrl zl dwn a ni. Tlngkawmna Hausakna leh nawmsakna hi awhawmin a lang \hn. A chng chuan kan m a, Pathian duh lohzwng pawh kan tih phah hial \hn. Mahse Pathian tel lova hausakna chu reilotah a ral leh mai dwn a ni. Chuvngin, Pathian \ih a, Pathian duhzwnga awm hi a hlu ber a, a daih rei ber bawk. Chuvngin, kan tn Pathian hnaih hi a \ha ber a ni. Sawi ho trte 1. 2. Pathian tel lova hausakna hlauhawmzia sawi ni se. Hausakna dik leh \ha nia kan hriatte sawi ni bawk se. Harsatna kan neihte Pathian Biak Ina kalpui \hatzia sawi ni se. END NOTES 1. Bible lehlin tharah chuan, An thih pawhin n an tuar lo va, an thau mm kng bawk si, tih a ni a. Revised Standard Version chuan, Natna an neih loh avngin an taksate a hriselin a mam zak mai, a ti a. New International Version chuan, Rim takin an thawk lo va, an hrislin an chak hle, tiin a letling thung a ni. Hng lehlin dnte hi hrilhfiahna siamtu tam takin an zui a, mi sualte khawsak dn nn pawh a inmil hle a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

271

2. 3. 4.

Holy Bible : Easy to Read Version, (World Bible Translation Centre, Inc Rego & Sons, Bangalore, 1999) p. 678 Mizo \awng Bible lehlin tharin a lehlin dn a ni a. Easy-toread Version pawhin hetiang hian a letling a ni. New International Version chuan, Therefore their people turn to them, a ti a. New Revised Standard Version chuan, Therefore, the people turn and praise them, and find no fault in them, tiin a letling a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

272

Zirlai - 33 HNAM CHHAN TRA DILNA

Chhiar tr : Sam 74:1-23 Asapha Maskil


atn min thlauhthlk le? 74 Aw Pathian,iengati nge kumkhuabermte chungah hian i Engati nge ran tlatna hmuna thinur a khk le? I mite inkhwmho, hmasnga i lei, Hnam, i ro atn i tlan kha, hre reng ang che; I awm \hinna Zion tlng nn. 3 Chhe let dr tawh chu han fang teh, Dotuten hmun thianghlimah chuan thil sual tinrng an tih tk hi. 4 Nangmah dotute chu i mite inkhwmho zngah an haw haw dur dur a; An chhinchhiahnate chu chhinchhiahna trin an tr ta a. 5 Mi, ngaw bing thing hreipuia tinte angin an lang. 6 Tnah chuan a thil ker mawi zawng zawng chu hreit leh tubohtein an tichhe hlawm a. 7 I hmun thianghlim chu an hl a; I hming awmna chu titlusawpin an tibawrhbng a. 8 An rilruah chuan, I tichhe vek hlawm ang u, an ti a; He rama Pathian inkhwmna in zawng zawng hi an hl chhe zo ta. 9 Kan chhinchhiahnate chu kan hmu ta lo va; Zwlnei rng rng an awm ta lo va; A rei tr chin hria rng rng kan zngah an awm hek lo. 10 Aw Pathian, dotu chuan eng chen nge a sawichhiat dwn che?
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

273

Hmlma chuan i hming hi kumkhuain a sawichhe dwn em ni? 11 Engati nge i kut, i kut ding lam kha i lk tk le? Phawrh chhuak leh la, anniho chu tiboral rawh. 12 Nimahsela, Pathian chu hmasng chena ka Lal a ni, Lei lai taka chhandamna siam \hntu chu. 13 Nang chuan i chaknain tuifinriat kha i ti\hen a; Nang chuan tuia dragon-ho lute chu i tikeh a. 14 Nang chuan leviathan lute chu i tikeh sawm a, Ani chu thlalra mi awmte hnnah chuan chaw atn i pe a. 15 Nang chuan tuihna leh tui lian chu i sah huk a; Nang chuan lui lian tak takte i tikang a. 16 Chhn hi i ta a ni a, zn pawh i ta a ni; Nangin ntu leh n khi i buatsaih a. 17 Nangin leilung ramri zawng zawng chu i kham vek a; Nangin nipui leh thlasik hi i siam a. 18 Aw Lalpa, hei hi hre reng ang che, dotu chuan a sawichhiat chia, Hnam tak chuan i hming an sawichhiat kha. 19 Aw, i thuro nunna hi ram sakawlh hnnah chuan pe lul suh la; I mi retheite nunna hi kumkhua chuan theihnghilh suh ang che. 20 Thuthlung kha rawn pawisa ang che; Lei hmun thim laite chu nunrwnna awmnain a khat si a. 21 Aw, hnehchhiahna tuarte chu mualphovin kr suh sela; Rethei leh pachhiate chuan i hming fak rawh se. 22 Aw Pathian, tho la, nangma thu chu insawi chawp la; Mi chuan nilnga a sawichhiatna che chu hre reng ang che. 23 Nangmah dotute thwm chu theihnghilh suh ang che; Nangmah beitute sa mur mur chu a chho fo \hn a ni. Thuvawn : Sam 74:2 I mite inkhwmho, hmasnga i lei, Hnam, i ro atn i tlan kha, hre reng ang che; I awm \hinna Zion tlng nn.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

274

He Sam-ah hian Temple chhhiat thu kan hmu a. Chuvngin, he Sam hi Babulon lal Nebukadnezzaran BC 586 lai vla Jerusalem a tihchhiat a, Temple leh kulh zawng zawng a tihchhiat vek hnua phuah a nih ring an awm.1 Pathian biakna hmun dang pawh tihchhiat a nih thu chng 8-naa kan hmuh leh zwlnei awm tawh loh thu chng 9-naa kan hmuhte hian harsatna a thlen deuh a. |henkhat chuan Makabia hun lai (BC 168 - 165) vla phuah a nih an rin phah hial a ni.2 Hetih hun lai hian Grik lal Antiochus Ephiphanes-an Jerusalem Temple rawkin Juda-te tna sa thiang lo vawk te Temple-ah hian a hln a, Juda sakhaw serh leh sng eng emaw zt a khapsak bawk. Hei hian Juda mi tam tak a tithinur hle a, Juda-te helna hmingthang tak puithiam Makabia hova helna (Maccabean Revolt) a nghawng chhuak nghe nghe a ni. Hng rin dn hrang hrangte hi thil ni thei chu an ni tehmeuh hlawm a. Mahse hrilhfiahtu tam ber chuan BC 586-a Jerusalem Temple chhiat hnu rei vak lova phuah a nih an ring. Israel-te hian ram dang mite beihna an twk reng \hn a, awpbeha awmin mite thu hnuaiah an awm reng \hn a ni. Hng hun harsa takah te hian \awng\ai nn he Sam hi an hmang ngeiin a rinawm a, an hun lai milin an belhchhah ve hret hret pawh a ni mai thei a ni. He Sam hi Asapha Fakna Hla tih a ni a. A phuah hun lai hi Babulon Sal tn hnu lam a nih chuan Davida hun laia Asapha kha chu a phuahtu a nih a rinawm lohva. A hnu zla a hote leh a thlahte phuah a nih a rinawm zwk a ni. Hng harsatna hi Pathianin a thlauh thlk avnga an chunga lo thleng niin an hria a. Pathian chu Pathian chak tak leh thil tithei tak, Dragon leh Leviathante pawh hneh a, an lute tikehtu nia an hriat \hin a ni. Chu chauh chu a ni lo va, chhn leh znte siam a, thlasik leh nipuite siamtu a ni. Mahse chu Pathian chuan a kalsan a, hmlmate lakah tlwmin, sala hruai hial an lo ni ta mai chu mak an ti a, hrehawm an ti m m a ni. Hetiang hi a nih
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

275

avngin Pathian an au va, an harsatna laka chhanchhuak trin Pathian chu an ngn a ni. He Sam hi hlwm hrang hrangin kan zir leh dwn a ni 1. Hre reng tra dlna (74:1-2): Kan sawi tawh angin Israel-te chu Babulon lal Nebukadnezzaran a hneh a, an khawpui Jerusalem leh Temple chu a tihchhiatsak vek a, a kulhte pawh a tihchhiatsak vek bawk a ni (2 Lal. 25:8-15). Hng thil an chunga a lo thlen chhan ber chu Pathianin a thlau thla ta niin an ring a, an chungah a thinur niin an ngai bawk a ni. A mi Israel-te Aigupta bwih a\anga a hruai chhuah, a ro atna a thlante chu hre reng tr leh a awmna \hin Zion tlng chu hre reng a, chhanchhuak trin Pathian chu an ngn a ni. I ran tlatna hmuna bermte (74:1b) - Israel-te sawina a ni. ... hmasnga i lei ... hre reng ang che (74:2b) - Aigupta bwih a\anga a hruai chhuahte an ni a, anmahni chu hre reng trin an dl a ni. 2. Ram tihchhiat thu (74:3-9): Babulon hoten Jerusalem leh Temple an tihchhiat dn chu hetiang hi a ni (1) Jerusalem leh a chhnga Temple chu an tichhe vek a, Temple hmunahte chuan an haw haw dur dur a, thil sual tinrng an ti bawk (74:3). (2) Jerusalem leh Temple hmunahte chuan an hnam puanzr (flag) an tr a (74:4). He puanzr hi an hmlmate puanzr a ni a, ram dang mite puanzr hmun thianghlima zr chu Pathian leh a mite tihmualphona niin an sawi.3 (3) Jerusalem leh Temple cheimawina zawng zawngte chu hreite leh tuboh hmangin an ker chhuak vek a, an tichhe vek bawk (74:6).
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

276

(4) Temple chu an hl a, an tichim vek a, an tibawrhbng zo ta a ni (74:6). (5) Ram chhnga Pathian biakna hmunte pawh an hl chhe bawk. (6) An ram puanzr (flag) hmuh tr a awm tawh lo va, an hmlmate puanzr chauh tnah chuan an hmu ta a ni (74:9). (7) Anmahni zilhtu tr leh Pathian duhzwng hrilhtu tr zwlnei pawh an awm tawh lo (74:9). Hmlmate kut an tuar a, an beidawng a, eng chen nge an tawrh dwn tih an hre lo va, an zm m m bawk a ni. ... hmun thianghlimah chuan sual tinrng an tih tak hi (74:3b) - Hmun thianghlima thil sual an tih nia langte chu Temple an tihchhiat bkah bungbl an la vek a, a cheimawina dr te, tangkaruate leh rangkachakte an la vek a. Israel-te Pathian chu an hmusit bawk a ni. ... ngaw bing thing hreipuia tinte angin (74:5) Bible lehlin tharah chuan ngawpui \hiat tr ang maiin an hrei kawl an lek tk hi tih a ni. I hming awmna chu ... an tibawrhbng a (74:7b) - I chnna hmun thianghlim chu an tibawrhbng zo ta tihna a ni. He rama Pathian inkhwmna in zawng zawng (74:8b) - Hebrai \awng chuan inkhwmna in tih hi Moed tih a ni. A awmzia chu pungkhwmho tihna a ni a.4 Pathian biakna hmun tiin Bible lehlin tharah dah a ni a, Synagog tia hriat a ni bawk. Zwlnei reng reng an awm ta lo va (74:9b) - Zwlneite hi Pathian thuchah puangtu leh mipuite hnna hrilhfiahtu an ni. Mahse, tnah chuan an awm ta lo va, hrehawm an ti a, awm dn pawh an thiam lo a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

277

3. Chhandam tra dlna (74:10-12): Jerusalem Temple leh Pathian biakna hmunte hl rala a awm chu Pathian hmuhsitna leh sawichhiatnaah an ngai a. An hmlmaten hetianga an ti hi n an ti takzet a ni. Chuvngin Pathian chu a kut dinglam phawrh chhuak a, an hmlmate chu tiboral trin an ngn a. Pathian chu hmasng ata an Pathian a ni a, a mite chhandam \hntu a ni. Lei lai taka chhandamna siam \hntu chu (74:12b) Leia mite chhandam \hntu tihna a ni. 4. Pathian hnathawh dn (74:13-17): He lai hlwmah hian hun kal tawha Pathian hnathawh dn leh thawnthu hmanga Pathian thiltih an hriatte an trlang a, chngte chu (1) Tuifinriat a ti\hen (74:13): Aigupta ram a\anga an lo chhuah a, Tuipui Sena Israel fate a hruaikai thu kha an hre reng a. Pathian chu an hmlmate laka chhanchhuaktu a ni a. He an harsatnaah pawh hian a chhanchhuak thei ang tih an ring a ni. (2) Dragon leh Leviathan hnehtu a ni (74:13b - 14a): Dragon tih hi Hebrai \awng chuan Tannim tih a ni a, a chngin rlpui tar tia lehlin a ni (Thup 20:2). A chngin Leviathan tiin an letling a, Rahab ti pawhin an letling bawk.5 Leviathan chu Awle lam chi niin an sawi a, leia tleng chi an hriatah chuan a lian ber a ni. Thawnthuah chuan hng sa hlauhawm tak tak leh Pathian chu an indo va, Pathian chuan a hneh ta niin an sawi. Pathian chu thiltithei leh chak tak a nih avngin an hmlmate hnehsak trin an ngn a ni. (3) Tui hna a chhun chhuak (74:15): Pathian chuan Mosia hmangin thlalrah lungpui a\angin tui a tichhuak a, Israel mi tuihlte chuan an in a. Pathian chu in tr petu a ni. (4) Lui liante tikangtu a ni (74:15b): Sam phuahtu hian Pathianin Jordan lui a tihkangchah thu kha a la hre reng niin a lang (Jos. 3:14-17). Pathian chu lui liante tikang theitu a ni a, an harsatna pawh a tikiang thei ang tih an ring a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

278

(5) Chhn leh zn siamtu leh neitu a ni (74:16): Chhn leh zn siamtu leh neitu chu Pathian a ni a, n pawh khi a siam a ni a, a cht vl dn tr pawh a ruahmansak a ni. (6) Leilung ramrite khamtu a ni (74:17a): Pathian chu a thil siamte awmna tr siamsaktu a ni. (7) Nipui leh thlasik siamtu a ni bawk (74:17b): Pathian chu nipui leh thlasik, fr leh \hlte siamtu a ni. Engkim chunga thuneitu a nih thu a sawi a ni. Pathian chu Pathian ropui leh thiltithei tak a nih avngin hmuhsit leh nuihzat chi a ni lo va. An hmlmaten hei hi an lo hre lo a ni. Chuvngin, Pathian chu lo tho va, anmahni chhandam trin a ngn a, an hmlmate hnehsak ngei trin a duh a ni. 5. Thuthlung hre reng tra ngenna (74:18-23): Sam phuahtu hian Pathian chu Israel-te nna an thuthlung hre reng trin a ngn a. An hmlmate chuan Pathian chu an sawichhia a, Pathian chak lo tak, a mite pawh humhim zo lo angin an sawi a ni (2 Lal. 18:28-37). An hmlmate sawichhiatnate hre reng a, lo thawk chhuak a, awpbeha awmte chu chhanchhuak trin a ngn a ni. Pathian leh a mite chu thuthlungah an inzawm tlat a, chu thuthlung chu hre renga rethei tak leh hnehchhiahna tuar mkte chu chhanchhuak trin a duh a ni. Anmahni awpbettu, sakawlh ang maia nunrwngte kut a\anga chhan chhuak tr leh anmahni awpbettute au thwm chu hre reng trin a duh a ni. I \huro nunna hi ... pe lul suh (74:19) - Pathian mi, mi pawisawi lo, \huro ang maia nun nmte chu an hmlmate kuta pe lo trin a dl a ni. Lei hmun thim laite chu ... a khat si a (74:20) - Israel ram chu lei hmun thim lai a ni. Pathianin a theihnghilh ram a ni a, hmlma nun rwng takten an awpbet a, salah manin an ram lamah an hruai daih a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

279

... nangma thu chu insawi chawp la (74:22) Thuthlungte kha han kengkawh teh tihna a ni. Tlngkawmna Israel-te chu Babulon sawrkrin a hneh a, Jerusalem leh a chhnga Temple an tichhe vek a, an ram chhnga Pathian biakna hmunte pawh an tichhe bawk a ni. Sala hruai an ni a, rethei leh \awmkailo zwkte chauh hnutchhiah an ni. Hetianga hneha an awm chhan ber chu Pathianin a kalsan a, a thlauthla ta niin an hria a. Hnwl, duh loh, kalsan, phatsan nia inhriain hrehawm an ti hle \hn. Isua Krista chuan hetiang hrehawm hi a tuar a, hetiang harsatna neite tn chuan \hian \ha tak a ni ngei ang. Israel-te chu Pathian hnam thlan an nih avnga hre reng tr leh chhandam trin Pathian hnnah a dl a ni. Pathian chu chak tak leh thiltithei tak a ni tih a hria a, an hmlmate aia chak zwk a ni tih a hria a ni. Keini pawh hian kan Pathian hi Setana aiin a chak zwk a, kan hmlma, tna min tihrehawmtu ai hian a chak tih i hre reng ang u. Israel-te chu Pathian nn thuthlungah an inzawm tlat a. Keini pawh Krista thisena leite kan ni a, Krista nna thlun zawm kan ni. Juda-te ang bawk hian keini pawhin harsatna kan twk \hn. A chng chuan harsatna hian min chm \hn a, hrehawm kan ti hle \hn a ni. Hetianga harsatna kan tawh lai hian Juda-te angin Pathian \anpuina beisei tlat ila, Juda-te Babulon sal a\anga hruai chhuaha an awm ang hian keini pawh kan harsatna a\ang hian hruai chhuahin kan la awm dwn a ni tih kan hriat reng a \ha a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

280

Sawi ho trte 1. Babulon sawrkrin Juda-te a hneh dn leh Setanan ringtute a beih dn inanna engte nge? Pathian chhanchhuahna beisei dn \ha nia kan hriatte sawi ni se. Pathian ta kan ni tih inhriat chian hlutzia sawi ni bawk se. END NOTES 1. S.J. Mitchell Dahood, The Anchor Bible Psalm II 51100, Introduction, Translation and Notes (Doubleday & Company, Inc New York, 1986) p. 199 H.C. Leupold, Exposition of the Psalms (O.M. Books Secunderabad, 2003) p. 533 Mizo Study Bible (Bible Society of India) p. 788 S.J. Mitchell Dahood, p. 201 Revd Chuau\huama, Zo\awng Bible Dictionary 2011, p. 795 leh 234

2.

2. 3. 4. 5.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

281

Zirlai - 34 PATHIAN CHU RORLTU LEH HNEHTU A NI

Chhiar tr : Sam 75:1 - 76:12 Hla Hruaitu tn, Al-tashheth-a sak tr. Asapha Fakna Hla
kan 76 Aw Pathian, lwm thu che, hrilh a che; si a; Lwm thu kan hrilh a i hming a hnai Miten i thil mak tih thute chu an hril \hn. 2 Hun ruat chu ka hmuh hunah chuan dik takin ro ka rl ang. 3 Lei leh a chunga awm zawng zawngte chu an tui ral zo ta; Keiin a bante chu ka phun a ni. (Selah) 4 Mi uangthuangte hnnah chuan, Uangthuang takin awm suh u, ka ti a: Mi suaksualte hnnah, In k tisng suh u, ka ti bawk a. 5 In k chu chung lamah tisng suh ula; Ring khawng chungin \awng suh u. 6 Tihsnna chu chhak lam ata a ni lo va, thlang lam ata a ni hek lo. Chhim lam ata lah a ni hek lo. 7 Pathian chu rorltu a ni zwk: Ani chuan pakhat a titlwm a, pakhat a tisng \hn. 8 Lalpa kutah chuan no a awm si a, a uain chu a phl a; Thil dang nna chawhpawlhin a khat a, chuta mi chu a bun chhuak a; Matheilovin a nawite nn lam leia mi suaksual zawng zawngte chuan an in fai klh ang. 9 Nimahsela, kei chuan kumkhuain ka hriattr ang a, Jakoba Pathian fakin ka zai ang.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)


10

282

Mi suaksualte k zawng zawng pawh ka tansak ang a; Mi felte k erawh chu tihsnin a awm ang. zngah chuan 75 Juda-ho chu hriatin a awm a; Pathian Israel-ho zngah chuan a hming chu a ropui a ni. 2 Salem-ah chuan a bwkt chu a awm a, Tin, ama awmna chu Zion-ah a awm a. 3 Chutah chuan thalte chu a tichhia a; Phaw te, khandaih te, indona te nn. (Selah) 4 Nang chu i ropuiin i va nasa m, rllk sum dah khwmna tlngah chuan! 5 Pasal\hate chu rawkin an awm a, An muhl chu an muhl hlen ta a; Mi chakte pawh tu mahin an kut an lek thei ta lo. 6 Aw Jakoba Pathian, i zilhhauna avngin, Tawlailr leh sakawr pawh muthilhtr drin an awm ve ve a. 7 Nang, nangmah ngei chu tih tr i ni a; I thinur tawh phawt chuan, tu nge i mit hmuhah ding thei ang le? 8 I rorl thu chu vn a\angin i hriattr a; Lei hian a hlau va, a ngawi ta a. 9 Leia mi thuhnuairawlh zawng zawngte chhandam tra, Pathian chu rorl tra a thawh lai khn. (Selah) 10 Mihring thinur chuan a tiropui zual che a, I thinurin a hmaihte chuan i inhrng ang. 11 Thu tiam ula, Lalpa in Pathian lakah hlen rawh u; A vla mi zawng zawng chuan tih tra chu lwmmante rawn sinsak rawh se. 12 Ani chuan rorltute huaina chu a st bung ang a; Ani chu leia lalte tn chuan a hlauhawm a ni. Thuvawn : Sam 75:2 Hun ruat chu ka hmuh hunah chuan dik takin ro ka rl ang.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

283

Vawiina kan zir tr hi Sam 75-na leh 76-na a ni a. Asapha Fakna Hla tih a ni ve ve a. Sam 75-na hi a thupuiah Rorltu Pathian tih a ni a. Sam 76-na hi Hnehtu Pathian tih a ni bawk a. Hng thupui pahnih hi la kawpin Pathian chu rorltu leh hnehtu a ni tiin kan zirlai thupuiah kan hmang ta a ni. Sam 75-na leh 76-na te hi Assuria lal Senakeriban a sipai hotu Rabsake-a hmanga Juda lal Hezekia a vau laia Pathian hming a sawi chhiatna leh chapo taka a chakna thu a sawi hnua vantirhkohvin Assuria sipai 1,85,000 a tihhlum thu hre renga phuah a nih an ring hlawm a1 (2 Lal 18:13-19:37); 2 Chro. 32:123; Is. 36:1-37:38). A \hente chuan Asa lal laia Ethiopia mi, Zeran sipai tam tak hruaia Israel-te a beih dwna Asa \awng\aina Pathianin a chhng a, Zera leh a sipai an hneh thute nn pawh hmehbel theih niin an ngai.2 Hng ngaihdn pahnih hi a hla thu a\ang chuan a ngaihbel theih ve ve a. Mahse Hezekia hun laia Assuria sipaiten Jerusalem beih tuma an vau thu leh Pathianin a chhanchhuah thu nn khn inmil zwk niin, hrilhfiahtu tam zwkte chuan an hria. Sam 75-ah hian chng 1-na leh chng 9-na hi Pathian hnna lwmthu sawina leh Pathian chawimawina thu a ni a. Chng dangte hi chuan dik taka Pathianin ro a rl thu leh mi sualte a tihtlwm thu a sawi a. Sam 76-ah hian Pathianin hmlmate a hnehsak thu leh Pathian ropuizia te, miten an la fak tr thute kan hmu a. Pathian hlauhawm a nih thu kan hmu bawk. Sam 75-na leh 76-na te hi an phuah hun leh an phuah chhan pawh inang tak a nih avngin zir kawp pawh a harsa lo trah ngai ila. Hlwm hrang hrangah \henin kan zir leh dwn a ni. 1. Lwmthu sawina (75:1): Sam phuahtu hian Pathian hnna lwmthu sawinain bul a \an a. Lwmthu a sawina chhan ber chu Pathian chu hnaita a awm avng leh mangan laia \anpui vartu hnai reng a nih vng a ni (Sam 46:1). I hming a hnai tih pawh hi kan bulah i awm reng, min hlat lo tihna a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

284

Pathian chuan a mite a hlat lo chauh ni lovin, an tn thilmak takte a tihsak \hn a ni. Hezekia chu Assuria sipaite lakah Pathianin a chhanchhuak a, tuipui senah mak taka hruai kai an ni a, thlalrah Manna leh sa a pe a, tui in tr a pe bawk. Hng a thil tih mak takte hi miten an hrilh zl \hn a ni. A mite tna Pathianin thil a tihte hi a makin a ropui a, hriat zawh sn rual a ni lo. 2. Pathian rorlna (75:2-8): Heng lai chngahte hian Pathian lalzia leh thu neihzia kan hmu a. A rorl dn chu hetiang hi a ni(1) Dik takin ro a rl (75:2): Pathian chu dik taka rorltu a ni. A hun leh hmun a hria a, thil a tisual ve ngai lo. (2) Lei leh a chhnga awm zawng zawngte siamtu leh neitu a ni (75:3): Leilung hi lo danglamin tlngte nghng dur dur mah se, tuifinriatte hi lo phl bulh bulh mah sela, a neitu leh a siamtu Pathian thu lo chuan khawvlah chhiatna a thleng thei lo. A innghahna phmtu chu Pathian a ni. (3) Pathian chuan mi chapote a dodl (75:4-5): Assuria lal Senakeriba chu a chapo hle a, a lakah chuan Jerusalem khua chu Israel-te Pathian meuh pawhin a hum thei dwn lo nia sawiin, nasa takin Israel-te chu a vau a (2 Lal. 19:35). Mahse Pathianin chapote a dodl a, inngaitlwm tak mai Hezekia chu a khawngaih a, Assuria sipaite chu zan khat thil thuah a tihlum vek a, an lal ngei pawh chu khandaiha tihhlum a lo ni ta a ni (2 Lal. 19:35-37). Pathian chuan chapo a phal lo va, mite laka inlulin pawh a phal lo va, amah cho zwnga \awng pawh a phal hek lo. Mi uangthuang (75:4) - Mi chapo tihna a ni In k tisang suh u (75:4b) - Pathian huat zwngin awm suh u, Pathian ngng chhun zwngin che suh u, tihna pawh a ni thei ang.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

285

Ring khawng chungin \awng suh u (75:5b) - Ring khawng tih chu luhlul tihna a ni (Ex. 32:9; 33:3,5; 34:9; Duet. 9:6,13; 10:16; 31:7). (4) Pathian a lal ber (75:6-7): Pathian chu rorltu a ni a, a lal ber a ni. A duh apiang a chawisng a, a duh apiang a titlwm \hn. A chawisn chu chhak lam emaw, thlang lam emaw, chhim lam emawa awmte an ni lo. A duh chu a tihniamin a chawisng mai a ni. Pathian chu lalber a ni a, a thu wih mai tr a ni. Mahse mihringten kan hrethiam lo fo \hn. A kuta engkim dah ngam hi a harsa \hn a ni. (5) Pathian chuan mi sualte a hrem dwn (75:8): Mi sualte chuan Pathian hremna an twk ngei dwn a ni. Lalpa kutah chuan no a awm si a (75:8) tih pawh hi Pathian thinurna no an tih \hin ang kha a ni (Job. 21:20; Is. 51:17, 22: Jer. 25:15 ff; Thup.16:19; 18:6). Pathian thinurna chu thil dang nna chawhpawlh a ni a, a no chu a phl pawng thr mai niin a sawi a. Chu Pathian thinurna nasa tak chu mi sualte chuan an tawng baw dwn a ni. 3. Pathian fakna (75:9-10): Pathian chu Pathian ropui, engkim chunga thuneitu, lalte lal, hotute hotu chu fak tlk a ni. Dik takin ro a rl a, chawisn a duhte a chawisng a, tihhniam a duhte pawh a tihniam bawk \hn. Mi sualten Pathian pawi an khawih \hinna chu a tireh ang a, mi felte erawh chu tihsnin an awm dwn a ni. Chuvngin Sam phuahtu chuan Pathian chu kumkhuaa chawimawi leh fak a tum a, midangte hnnah pawh Pathian thiltih chu sawi zl a tum bawk a ni. Sam 76-na hi Pathian lalzia leh thiltihtheihzia sawina a ni a, a hmlmate hnehtu a nih thu a sawi bawk. A hmlmate a hneh dn leh leia rorltute tn a hlauhawmzia a trlang a. Pathian chu fak tlk a nihzia leh belh tlk a nih thute kan hmu a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

286

4. Juda-ten Pathian an hria (76:1-4): Juda-te hian an hmlmate avngin harsatna leh manganna tam tak tawk \hn mah sela Pathian an hre reng a, Pathian pawhin a theihnghilh ngai lo a ni. Salem tih hi Jerusalem sawina a ni a (Gen 14:18; Heb. 7:1). Jerusalem sawifiahna tlnglwn ber chu Remna Khawpui tih a ni. Jerusalem chu an rllk dah khwmna hmun a ni a. An rllk leh thal te, phaw te, khandaihte tihchhiat a nih thu leh indona tihreh a nih thu a sawi a, a tichhetu pawh Pathian a ni. Jerusalem-ah chuan Pathian chu a ropui m m a ni. 5. Pathianin hmlmate a hneh (76:5-6): He lai chngah hian Pathianin hmlmate a hneh dn kan hmu a. Assuria sipaite riah hmunah Lalpa vntirhkoh a kal a, mi 1,85,000 a tihlum a (2 Lal. 19:35). Pasal\ha a tih hi Assuria sipaite an ni thei a, hmlma dang sipaite pawh an ni thei. An hriat loh hlna beih an nih avngin rawk angin a sawi a ni. An muthilh hlna tihhlum an nih avngin tho chhuak tr an awm lo va, an muhil hlen ta a ni. An mi chakte tn pawh kut han lek hman a ni lo va, an sakawr leh a chunga chuangte pawh an thal dr mai a ni. 6. Pathian hlauhawm (76:7-9): Pathian chu hmlmate hnehtu a ni a, tuma dan rual a ni lo. A mite chhan chhuak tra a lo kal chuan a hmaah tumah an ding zo lo a ni. Vn a\anga a rorlna thu a rawn puan chhuah lai chuan lei chu hlauvin a ngawi reng mai niin a sawi a. Hei hi Pathian lalzia leh hlauhawmzia sawina a ni. 7. Pathian thu awih tr a ni (76:10-12): Chng 10-na thu hi hriatthiam a harsa hle a. Bible letlingtuten lehlin harsa an ti a, hrilhfiahna siamtute pawhin a awmzia hriatthiam harsa an ti bawk. Bible lehlin tharah chuan Mi kawlhsente chuan an la fak ngei ang che tiin a dah. Pathian chu amah dotute ngei pawhin a chakna leh a thiltihtheihziate hriain an la fak ang a, a thinurna pumpelhtute pawhin belh tlk a nihzia hriain an la bl dwn tihna a ni thei ang.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

287

Chng 12-ah hian Pathian chuan rorltute huaina chu a st bung ang tih a ni a. A awmzia chu rorltute chapona a titawp dwn tihna a ni. Chutiang Pathian chu a nih avngin rorltu fellote tn chuan a hlauhawm hle a, Pathian chu rorltu hlauhawm a nih avngin a hnna thu tiam neite chuan an hlen ngei tr a ni. Thutiamte chu an hlen ngei tr a ni a, thilpkte pawh an hln tr a ni. Tlngkawmna Pathian chu rorltu leh hnehtu a ni a, dik tak leh fel takin ro a rl \hn. Mi diklo leh Pathian pawisa lotute chu a titlwm \hn. A duh apiang a chawisng a, a duh apiang a tihniam bawk \hn. Mi sualte k chu a tansak ang a, mi felte k erawh chu tihsnin a awm dwn a ni. Chuvngin Pathian chu hlauh tr a ni a, amah chauh chu biak tr a ni. Pathian chu a mite zngah a awm \hn a, an manganna a\angin a chhanchhuak \hn. Pathian chuan a hun takah hna a thawk \hn a, nghah peih a ngai a ni. Amah nghktute chuan an chakna an siam thar leh \hn a, mupuite angin thlain an thlwk leh \hn a ni. Pathian chu dik taka rorltu a ni a, a mite hi min tithlwn dwn lo a ni. Sawi ho trte 1. Pathian lalber thu hi John Calvin-a khn a sawi uar hle \hn a. Keini hian kan sawi uar twkin kan hria em? Kan tn a \hatna leh a hlutna te sawi ni se. Pathian chuan remna leh muanna a awm theih nn thal te, phaw te, khandaih te a tichhia a. Keini hian remna leh muanna a awm theih nn eng nge kan tih ve ang le?

2.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

288

END NOTES 1. W. Warren Wiersbe, The Bible Exposition Commentary, Vol - III (OM Books, Secunderabad, 2005) p. 225 & 227 G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol - 8 (Hendrickson Publishers, Massachusetts) p. 90

2.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

289

Zirlai - 35 MANGAN LAIA THLAMUANNA

Chhiar tr : Sam 77:1-20 Hla Hruaitu tn; Jeduthun dnin. Asapha Fakna Hla
awin Pathian chu a; 77 Ka awin Pathian ngei ka au vang vang a, ani chuan ka Ka chu ka au lamah beng a lo chhi ang. Ka mangan ni chuan Lalpa ka zawng a; Ka kut hi znah pawh la thla lovin ka phar reng a; Ka nunna hian thlamuan a duh lo. 3 Pathian ka hre reng a, ka buai \hn; Ka ngaihtuah a, ka thlarau hi a chau \hn. (Selah) 4 Ka mitte hi i chelh meng reng \hn a; |awng thei lo khawpin ka mangang \hn. 5 Hmasng nite ka ngaihtuah a, Hmnlai kumte chu. 6 Znah ka ngaihtuah neuh neuh va, Ka dwn vl a, ka inzwt \hn a; Ka thlarau pawhin \hahnemngai takin a zawng a. 7 Lalpa chuan kumkhuain a thlauthla dwn em ni aw? Eng tikah mah a lwm dwn tawh lo em ni aw? 8 A ngilneihna chu a bo hlen kumkhua dwn em ni aw? A thutiam chu chhuan zawng zawng thlengin a bo dwn em ni aw? 9 Pathian chuan khawngaih a theihnghilh em ni aw? A lainatnate chu thinurin a khr ta em ni aw? (Selah) 10 Tin, Chu chu ka chak lohna avng a ni; Nimahsela, Chungnungbera kut ding lam kumte kha ka hre reng ang e.
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)


11

290

Lalpa thiltih thute kha ka sawi ang a; Hmasnga i thil mak tihte kha ka hre reng ang e. 12 I hnathawh zawng zawng kha ka ngaihtuah bawk ang a, I thiltihte pawh kha ka chht ang e, ka ti a. 13 Aw Pathian, i kawng chu hmun thianghlimah a awm a; Kan Pathian ang hi pathian ropui tu nge awm? 14 Nang chu thil mak ti \hntu Pathian chu i ni a: Mi tin zngah chuan i chakzia i hriattr \hn. 15 I bnin i mite i chhanchhuak a, Jakoba leh Josefa fate chu. (Selah) 16 Aw Pathian, tuite chuan an hmu chia; Tuite chuan an hmu chia, an hlau va; Tui thk takte chu an khr bawk a. 17 Chhmte khian tui an leihbua a; Vnte khian aw an chhuah a; I thalte pawh a phe zawk zawk a. 18 I khawpui ri thwm chu \hwngaleivirah a awm a; Kwlphete chuan khawvl hi a n zawk zawk a; Lei hi khrin a nghng dur dur a. 19 I kawng chu tuifinriatah a awm a, I kalkawngte chu tui zau takah a awm a, I hniakte pawh hmuh theih a ni lo. 20 Mosia leh Arona kutin I mite chu berm rual angin i hruai \hn a ni. Thuvawn : Sam 77:12 I hnathawh zawng zawng kha ka ngaihtuah bawk ang a, I thiltihte pawh kha ka chht ang e, ka ti a.

He Sam hi Mi mal |ah Hla an tihte znga mi a ni a. |henkhat erawh chuan \ah hla leh lwmthu sawina inpawlh niin an ngai thung.1 Chng 1-13 hi mi mal harsatna emaw hnam pumpui harsatna emaw sawina niin an ngai a, chng 14-20 hi
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

291

hun kal tawha Pathianin a hruaina thlir kr lehna leh Pathian thiltih ropui takte avnga lwmthu sawina niin an ngai. Hetiang hi a nih avngin mi \henkhat chuan hla pahnih infin khwm a nih an ring bawk.2 Mahse he Sam hi ngun taka kan en chuan hla inzawm \ha tak a ni a, chng 1-10 hi Pathian hnathawh ropui tak thlr krna a ni a, a thu pawh hi mi pakhat kutchhuak ni ngeiin a lang. He Sam phuahtu hian harsatna nasa tak a twk niin a lang. Harsatna a tawh avngin nasa takin Pathian a au va. Mahse harsatna a tawh hi eng chiah nge tih hriatthiam a harsa hle a ni. Wiersbe-a (Uarsbi-a) chuan he Sam hi Babulon-hoten Jerusalem leh a chhnga Temple an tihchhiat vek a, Juda mi tam tak sala an man hnua Asapha phuah a nih a ring a.3 Hmlmaten Pathian hnam thlan nasa tak maia an sawisa hi mak a ti a, eng vnga hetiang thil hi lo thleng nge tih a hrethiam thei lo va, a ngaihtuah nasat poh leh a buai ting mai a ni. He ngaih dn hi a dik theih rualin, mi mal harsatna avnga he Sam hi phuah a nih pawh a rinawm thei tho. Wiersbe-a ngaih dn anga Babulon sal tn hnua he Sam hi phuah a nih chuan a phuahtu Asapha hi Davida hun laia Asapha kha chu a nih a rinawm lohva, Asapha thlahte znga mi emaw, a zuitute znga tu berin emaw a phuah a nih a rinawm. Kan sawi tawh angin he Sam hi hmun hnihah a \hen theih a. Chng 1-10 hi harsatna avnga Pathian auhna hla a ni a. Chng 11-20 hi Pathianin a mite a lo hruai tawh dn thlrkrna a ni a. A bk takin Israel-te Aigupta ram a\anga Mosia leh Aronan an hruai chhuah chungchng an thlr kr a ni. 1. |anpui dlna (77:1-10): Kan sawi tawh angin chng 110 te hi Pathian hnna \anpui dla \awng\aina a ni. Theihtawp chhuahin a \awng\ai a, Pathian pawhin a \awng\ainate a ngaithla ngei ang tih a ring a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

292

Zan khuain Pathian hnnah bn phar chungin a \awng\ai a, mut m pawh a tuah thei lo a ni. Pathian a ngaihtuah a, a hnathawh dnte a hrethiam pha lo va. Chu chuan a taksa, rilru leh thlarau nun a tawk a, a chauh phah hial \hn a ni. Pathianin a lo hruai tawhnate a thlir lt a, a hova zaipwl ropui takin Pathian fak hla an sak laite kha a ngaihtuah a ni. Mahse tnah chuan Temple chu Pathian ring lo miten an tichhe vek a, Jerusalem kulhte pawh an tichhe vek si a. Hng thilte hi \awng nachang hre lo lkin a ngaihtuah a ni thei e. Hetiang harsatna an chunga a lo thleng ta mai hi hriatthiam harsa a tiin zawhna tam tak a nei a ni. Pathian chuan a thlauh thla ta mai em ni? An chungah a lwm dwn tawh lo em ni ang? An laka a thutiamte kha a theihnghilh ta em ni ang le? A thinur avngin a khawngaihna te, a lainatna te a lamlt ta em ni ang tihte a ngaihtuah \hn a ni. Ka nunna hian thlamuan a duh lo (77:2c) -Jakoban a fapa Josefa a sn ang leh Rakilin a fate a \ah a, thlamuan an duh lo ang kha a ni (Gen. 37:35; Jer. 31:15; Mat. 2:18). Pathian ka hre reng a, ka buai \hin (77:3a) - Pathian ka ngaihtuahin ka rm \hn tiin Bible lehlin tharah dah a ni a. Pathianin a chunga thil a tihte a ngaihtuah a, a hrethiam lova a buai \hn a ni. |awng thei lo khawpin ka mangang \hn (77:4b) |awng nachng hre lo khawpin a mangang a ni. Chungnungbera kut ding lam (77:10b) - Pathian kut ding lam chu Pathianin a mite a hruaina a ni. 2. Pathian hnathawh thlr ltna (77:11-20): He lai chngte hi Pathianin Israel-te a lo hruai tawh dn thlr ltna a ni a. A bk takin Mosia leh Arona ten Aigupta bwih a\anga an hruai chhuah laia Pathian hnathawh ropui takte kha hre rengin a sawi chhuak a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

293

Professor Cheyne-a (Chi-ne-a) chuan Hun kal tawha Pathian khawngaihna leh a zahngaihna kan lo chan tawh hriat reng hi harsatna kan tawh lai pawha min chelh dingtu a ni,4 tiin a sawi a. He Sam phuahtu pawh hian hun kal tawha Pathianin a lo hruai tawh dnte a ngaihtuah kr leh ta a ni. Sam phuahtu hian Pathianin Israel-te a lo hruai tawh dn a ngaihtuah kr lehin chakna a lo nei thar ta a. Pathian chu Pathian ropui, thilmak ti \hntu Pathian a ni tih a hre chhuak thar a. Kan Pathian anga Pathian ropui hi tunge awm? tiin a au chhuak leh ta a ni. Pathian chuan a mite a chhanchhuak a, an hmlma leh anmahni awpbettute lakah pawh a chakzia a lantr a ni. Sam phuahtu hian Israel faten Tuipui Sen an kn thu te, Jordan lui an kn thute kha a hre reng niin a lang. Heng tuite hian Pathian an hmuh chuan an hlau va, an khr hial niin a sawi a. Sinai tlnga Pathian inlr laia khawpui lo ri te, kwl lo phe te, chhm lo zng phui vek te, lei lo nghng dur dur te kha a hre reng niin a lang (Ex. 19:16-17). Pathianin ruah a srtr dn te, khawpui ri leh kwlpheten Pathian a tihropui dnte a ngaihtuah bawk a. Tuifinriat leh lui tuite a enkawl dn a ngaihtuah a, ropui a ti hle. Pathian hniak hmuh tr awm si lova engkim fel taka a enkawl theite chu ropui a ti a ni. A mi Israel-te, Mosia leh Arona hmanga a enkawl dnte pawh ropui a tiin, Pathian ropuizia a tharin a hmu a ni. ... i kawng chu hmun thianghlimah a awm (77:13) I kawng chu a thianghlim tihna a ni Tuite chuan an hmu chia, ... an khr bawk a (77:16) - Hmnlai chuan tuifinriat hi buaina entr nn an hmang ve \hn a. He lai thuah hi chuan Pathian chu tui thk leh hlauhawm tak ai pawha a chak zwk thu sawina a ni. Vnte khian aw an chhuah a (77:17b) - Vn a\angin khawpui a ri dur dur tihna a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

294

I thalte pawh a phe zawk zawk a (77:17c) - Kwlphete chu a thal angin a sawi a. Kwl a phe zawr zawr mai tihna a ni. I khawpui ri thwm chu ... a awm (77:18) - Thlipui hlauhawm tak, \hwngaleivir a rawn thawk a, khawpui a ri dur dur bawk tihna a ni thei ang. I kalkawngte chu tui zau takah a awm (77:19c) Pathian chuan tuifinriat pawh a fang chhuak vek a, mahse a fan lai hriat theih a ni lo. A hnu hmuh tr a awm lo a ni. Tlngkawmna Sam phuahtu hian harsatna nasa tak a twk a ni. Pathian hnnah a \awng\ai a. |awng nachng hre lo lkin Pathian hnathawh dn chu a ngaihtuah \hn a ni. Pathianin an hnam a hruai dn te a ngaihtuah zel a, chu chuan a harsatna a\angin a chhanchhuak ta niin a lang. Pathian hnathawh zawng zawng leh a thiltih ropui takte a hriatin ropui a ti a, a lo harh chhuak leh ta a ni. Keini pawh hian Sam phuahtu angin harsatna kan twk \hn a. Kan harsatnate chuan min delh rit hle \hn a ni. Sam phuahtu ang hian Pathianin kan tn thil min tihsak tawhte leh a hnathawh ropui takte hi thlr kr \hn ila, Pathian hmangaihna ropuizia leh a chakna kan hriat thar leh \hin chuan chakna thar kan lo nei thei zl dwn a ni. Sawi ho trte 1. 2. Sam 77-na kan zir a\ang hian eng hlwkna nge kan hmuh? Hma lam hun kan hman tr atn hun kal tawh thlr lt \lna leh pawimawhna sawi ni se.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

295

END NOTES 1. S.J. Mitchell Dahood, The Anchor Bible Psalm 51-100, Introduction, Translation and Notes (Doubleday & Company, Inc New York, 1986) p. 224 J. Clinton Mc Cann Jr., The New Interpreters Bible Commentary, Vol - IV (Abingdon Press, 1996) p. 983 W. Warren Wiersbe, The Bible Exposition Commentary,Vol - III (OM Books, Secunderabad, 2005) p. 229 G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol - 8 (Hendrickson Publishers, Massachusetts) p. 111

2. 3.

4.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

296

Zirlai - 36 PATHIAN LEH A MITE

Chhiar tr : Sam 78:1-72 Asapha Maskil


ka dn thu-ah chhi 78 Aw kamite u, kahian in beng hian beng lorawh ula; Ka thu-ahte rawn dawh u. Tehkhin thuin ka k ka ng ang a; Hmasnga thuril sawite kha ka sawi chhuak ang: 3 Chng chu kan bengin kan hria a, kan rilruin kan hre bawk a, Min thlahtute pawhin min hrilh kha. 4 Chng chu an fate lakah kan zp lo vang a, \hangthar lo la awm tr hnnah Lalpa fakna thu leh, A chakzia leh a thil mak tak tihziate chu kan hril zwk ang. 5 Jakob-ho zngah thuhriattr a tinghet a, Israel-ho zngah dn a ruat a. Chng chu kan thlahtute hnnah thupkin a pe a. Anni chuan chng thu chu an fate hnna an hriattr trin; 6 |hangthar lo la awm tr, Naupang lo la piang trte chuan, an hriat theih nn; Chngte chu an thawha, an fate an la hrilh chhwn zlna trin; 7 An beiseina chu Pathianah an nghah theiha, Pathian thiltihte chu an theihnghilh lohva, A thupkte chu an zawm zwk nn; 8 An thlahtute anga chhuan luhlul leh hel hmang, Chhuan thinlung siam dik lo, Pathian laka rilru rinawm lo pua an awm loh nn.
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)


9

297

Ephraima thlahte chu rlthuama inthuama, thal ngul kengin, Inbeih niah chuan an tlnchhia a. 10 Pathian thuthlung chu an vawng lo va. A dn an zwm lo bawk a; 11 A thiltihte chu an theihnghilh a, A thil mak tih a hmuhtrte nn khn. 12 An thlahtute mit hmuhah thil mak takte a ti \hn, Aigupta ramah, Zoan phlah chuan. 13 Tuifinriat chu a ti\hen phawk a, Anni chu a kal kaitr a; Tuite chu englo dah khwm thr angin a dintr luah a. 14 Chhnah chuan chhmin a hruai a, Zankhuain mei ngin a hruai bawk \hn a. 15 Thlalrah chuan lungpuite a tiphel a, Tui thk tak ata ang mai hnianghnra in tr a pe a. 16 Lungpui a\ang chuan luite a tichhuak a, Tuite chu luipuite angin a luan thlktr a. 17 Chuti chung pawhin a chungah thil an la tisual ta cheu va, Thlalrah chuan Chungnungbera lakah an hel a. 18 An chkna tihreh nna ei tr dlin, An thinlungin Pathian an fiah a. 19 A ni, Pathian an sawi hnwm a: Thlalrah hian Pathianin dawhkn a buatsaih thei em maw chu? 20 Ngai teh, lungpui chu a vua a, tuite kha a lo khawh chhuakin, Luite chu a kuang a liam dl dl ta tak a; Chaw pawh a pe thei nghl em maw chu? A mite tn hian sa a buatsaih ang em maw chu? an ti a. 21 Chutichuan, Lalpa chuan a lo hria a, a thin a rim ta a: Jakob-ho chungah mei a lo alh chhuak a, Israel-ho chungah thinurna a lo chho ta a; 22 Pathian an rin lohva, A chhandamna pawh an rin loh avngin. 23 Nimahsela, chung lam vn dumte khi thu a pe a,
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

298

Vn kawngkhrte khi a hawnsak a; 24 An ei atn manna kha an chungah a zuk srtr a, Vn buh chu a pe a ni. 25 Mihringten mi chakte chhang chu an ei a; Puarna khawpin chaw a rawn pe a. 26 Khawchhak thli chu vnah a tlehtr a; A thiltihtheihnain chhim thli chu a hruai a. 27 Sa chu vaivut zt laiin an chungah a srtr a, Sava thla nei chu tuifinriata \iau vaivut zt laiin; 28 An riahhmun laiah a tlktr a, An awmna bk kiang vlahte chuan. 29 Chutichuan, an ei a, an puar hle a; An chk chu a pe ta a ni. 30 An chk a la reh lo va, An chaw chu an kah a la awm a. 31 Chumi lai tak chuan Pathian thinurna chu an chungah a chho va, An mi nalh nalh \henkhat a that a, Israel tlangvlte chu a vaw thlu hlawm a. 32 Chuti chung pawhin thil an la tisual ta cheu va, A thil mak tihte chu an ring chuang lo. 33 Chuvngin, an dam chhng nite chu engmahlo ang maiin a tihralsak a, An dam chhng kumte chu hlauhnain a tihralsak bawk a. 34 Anmahni a thah apiangin amah chu an zawng \hn a. An kr leh a, zng takah Pathian an zawng \hn a. 35 Pathian chu an lungpui a ni tih leh, Pathian Chungnungbera chu an tlantu a ni tih an hre chhuak \hn. 36 Nimahsela, amah chu an kin an fak der a, An leiin a hnnah dwt thu an sawi \hn. 37 An thinlung chu a lakah a dik si lo va, A thuthlungah chuan an rinawm hek lo. 38 Nimahsela, ani chu lainatnaa a khah avngin an khawlohna chu a ngaidam a, anni chu a tiboral lo; A ni, vawi tam tak a thinurna chu a la kr a,
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

299

A thinrimna chu a zain a chawk tho duh \hn lo. 39 Tisa chauh an ni tih a hre reng a; Thli, lt leh lo tra tleh liam \hn ang hi. 40 Thlalrah khn a chungah an va hel zingin, Ram rovah khn amah chu an va tilungngai zing m! 41 Hawi kr lehin Pathian an fiah a, Israel-ho Mi Thianghlima chu an tivui thn. 42 A kut chu an hre reng lo va, Dotu laka a chhanhim ni chu an hre reng \hn hek lo. 43 Aigupta ramah a chhinchhiahnate a dah a, Zoan phlah a thil makte a dah bawk a; 44 An luipuite leh an luitte chu thisenah a chantr a; Tichuan, an in thei ta lo va. 45 An zngah tho tam tak a tr a, chng chuan anmahni a ei zo va; Chungte a tr bawk a, chng chuan anmahni a tiboral ta a. 46 An thil \ote pawh chu pangang a pe a, An thawh rim rah chu khaukhuap a pe bawk a. 47 An grp hruite chu rialin a tithi a, An theipui kngte pawh chu vrin a tithi bawk a. 48 An rante pawh chu rial a pe a, An ran rualte chu \k sa tak a pe bawk a. 49 A thinur nasa tak chu an chungah a thlk a, Thinrimna te, lungnih loh m mna te, manganna te, Thil \ha lo tak thlentu tirhkoh pwl te chu. 50 A thinurna atn chuan kawng a siamsak a, An nunna chu thihna lakah a hum lo va, An nun chu hri a pe ta zwk a; 51 Aigupta rama fa tr awm zawng zawng a tihlum a, Hama puan intea an chakna rah hmasa berte chu. 52 Nimahsela, ama mite chu berm angin a hruai chhuak a, Ran rual angin thlalrah khn a hruai a. 53 Him takin a hruai a; Chutichuan, eng mah an hlau lo va; Nimahsela, tuifinriat chuan an hmlmate chu a khuh zo ta a.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)


54

300

Tin, a hmun thianghlim ramri chu a hruai thleng a, He tlng, a kut ding lama a leia hi. 55 Hnam tin chu an hmaah a hnawt chhuak a, Anni chu hruia tehin ro chan atn a sem a, An puan inahte chuan Israel hnamte chu a awmtr ta a. 56 Nimahsela, Pathian Chungnungbera chu an fiah a, a chungah an hel a, A thuhriattrte chu an zwm si lo va. 57 Hawi krin, an thlahtute angin vervk takin an ti ta zwk a; Thal ngul rinawm lo angin an kal kawi a. 58 An hmun sngtein amah chu an tithinur si a, An milem siamtein an thktr bawk a. 59 Pathianin chu chu a lo hriatin a thin a rim a, Israel-ho chu a ten ta m m a; 60 Chutichuan, Silo biakbk, Mihring znga a puan in dah chu a kalsan a; 61 A chakna chu salah a mantr a, A ropuina chu dotu kutah a mantr ta bawk a. 62 A mite chu khandaih hnnah a pe a; A ro chan chungah chuan a thin a rim ta a. 63 Meiin an tlangvlte chu a kng ral a, An nulate chuan inneihna hla rng rng an nei ta lo. 64 An puithiamte chu khandaiha tihtlkin an awm a; An hmeithaite chu \ah rng rng an \ap lo. 65 Chutih lai chuan Lalpa chu, mi an muhl an harh angin a harh ta a, Mi chak uain vnga au ang hian. 66 Amah dotute chu a vaw kr a, Kumkhaw hmingchhiatna a hlawhtr ta a. 67 Chu lo pawh chu Josefa puan in chu a duh lo va, Ephraim hnam chu a thlang lo bawk a; 68 Juda hnam chu a thlang ta zwk a, A hmangaih Zion tlng chu. 69 A in thianghlim chu vn sngte ang khian a sa a, Kumkhua atna a tihngheh leilung ang hian. 70 A chhiahhlawh Davida chu a thlang a,
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

301

Berm huang ata te chu a la chhuak a; 71 Bermpui no hruaite zuitu a\angin a hruai chhuak a, A mite, Jakob-ho leh a ro chan Israel-ho chwm trin. 72 Chutichuan, ani chuan a thinlung thatna ang zlin anniho chu a chwm a; A kut thiamnain a hruai ta a. Thuvawn : Sam 78:6 |hangthar lo la awm tr, Naupang lo la piang trte chuan, an hriat theih nn; Chngte chu an thawha, an fate an la hrilh chhwn zlna trin;

He hla hi hnam chanchin hla (Historical Psalm) an tih znga mi a ni a. Hnam chanchin hla dangte chu Sam 105, 106, 114, 135 leh 136 te hi a ni. He hlaah hian Pathianin Israel-te a hruai dn kan hmu a, hun indawt fel tak anga rem khwm a ni lo va, a inkr thelh deuhte pawhin a dah a ni. He Sam-ah hian Ephraimho sualna te, Israel-te thlalra an awm lai thu te, Aigupta mi Pathianin a hremna thu te, Kanaan ram an thlen hnua Pathian dn an bawhchhiat thute leh Davida lal atn thlan a nih thu te kan hmu a. Pathian dn leh a thupkte an zawm duh loh avnga an tuarna te a sawi a. Hng an chanchin \ha lo tak hmanga \hangthar lo la awm zl trte zirtr hi a tum ber chu a ni. He Sam-ah hian Temple sak thu ni wm tak kan hmu a (78:69). Solomona Temple sak thu sawina ni mah se, a rorl dn a sawi lan ve loh avng hian Temple sak zawh hnu rei vak lova phuah a nih a rin theih a ni. Hrilhfiahna siamtu \henkhat chuan he Sam hi Asapha phuah ngei kha a nih an ring.1 |henkhat erawh chuan he Sam hi Davida hun lai ni lovin sal tng chhuah (BC 538) hnu lama phuah a nih
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

302

theih thu an sawi a.2 A \hente erawh chuan Hezekia hun laia Assuria lal leh a sipaite laka Pathianin Jerusalem a humhim lai vla phuah a nih an ring thung a ni.3 Hetih hun lai vla he Sam hi phuah a nih chuan a phuahtu Asapha hi Davida lal laia mi kha ni lovin, a thlah kal zl emaw, a zuitute znga mi tu emaw phuah a ni thei ang. Kan sawi tawh angin he Sam hi \hangthar lo la awm zl trte zirtr nn phuah a ni a. An hnam chanchin a\angin Pathian dn leh a thupkte zawm a \hatzia leh thu awih loh pawizia trlan a tum ber a. An hnam chanchin \ha lo tak takte la chhuakin Pathianin a hrem dnte a tr lang a. An pi leh pute anga thil an tih sual ve tawh loh nn hng thil \ha lote hi zirtr nn a hmang thung a ni. He Sam hi hlwm hrang hrangah \henin hrilhfiah ngai zual deuhte chu hrilhfiah kan tum nghl bawk ang a. 1. A zirtrna ngaithla tra mite swmna (78:1-8) : Kan sawi tawh angin he Sam hi zirtirna hla a ni. Thufing zirtrtuin a zirtrte ngun taka a zirtrna ngaithla tra a swm angin he Sam phuahtu pawh hian a zirtrna ngun taka ngaithla trin a swm a ni (78:1) An pi leh puten an lo hriat thurilte chu tehkhin thu hmanga an hriatthiam ngei theih nn sawi a tum a. Pathian chakzia leh a thilmak tihte chu an fate leh \hangthar lo awm zlten an hriat theih nn a zirtr dwn a ni (78:4) Israel-te hnnah Pathianin dn leh inkaihhruaina \ha tak a pe a. Chu dn chu a \hat m avngin an fate leh lo la piang zl trte pawh an zirtr zl tr a ni. Pathianin Israel-te hnna dn a pkte kha an fate \hahnemngai taka an zirtr chuan an tna Pathian thiltihte chu an theihnghilh lo vang a, an beiseinate chu Pathianah an nghat thei dwn a ni (78:7)

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

303

Hmasnga thuril sawite (78:2) - Dn leh zwlneite thusawi kha a nih a rinawm. Jakob-ho ... thuhriattr a tinghet (78:5) - Bible lehlin thar chuan Jakob-ho chu hriat tr a siamsak a tiin a dah. An hriat tr chu Pathian dn leh a thupkte a ni. 2. Ephraim-ho te a\anga zir tr (78:9-11): Ephraim-a chu Josefa fapa naupang zwk a ni a. Israel hnam 12 te zngah a thlahte chhiar tel a ni. Israel hmr lam ram an chang a, a chng chuan Israel hmr lam chu Ephraim ram tiin an sawi \hn. Sam phuahtu hian Ephriama thlahte chu rlthuama inthuama, thalngul kenga hmlmate laka tlnchhia angin a sawi a (78:9). He indona a sawi hi eng indona ber nge tih hriat a ni lo. An hmlmate laka an tlnchhiat chhan chu - (1) Pathian thuthlung an zwm lo, (2) Dn angin an awm duh lo, (3) Pathianin an tn thil a lo tih \hinte an theihnghilh a, (4) Pathian thilmak tihte an theihnghilh bawk. 3. Thlalra an awm lai chanchin a\anga zir tr (78:1242): He lai hlwmah hian Israel-ten Aigupta ram an chhuahsan a\anga Sinai thlalra an awm chhng chanchin kan hmu a ni. Pathian thiltihtheihna avngin Tuipui Sen an kn a, chhnah chhm ding, znah meiin a hruai a, thlalrah lungpui a\angin tui in tr a pe a; mahse, Pathian lakah an lungawi chuang lo va, an phunnawi \hn a ni. An sual avngin Pathianin a hrem a, mi tam tak an thi a ni. Hetianga harsatna an tawh chng chuan simin Pathian lam an hawi a, an himna lungpui Pathian a ni tih leh anmahni tlantu pawh Pathian a ni tih an hre leh \hn a ni. Mahse, an rilru a nghet lo va, Pathian nna an thuthlungah pawh an rinawm hek lo. Pathian chuan mi chak lo an ni tih a hre reng a, chuvngin an bawhchhiatnate a ngaidam \hn a ni. Pathian lakah an hel \hn a, vawi tam tak Pathian rilru an tina a. Pathian thiltihtheihzia
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

304

an hre reng duh lo va, hmlmate laka a chhan \hin thu pawh an hre reng duh hek lo. Aigupta ramah Zoan phlah chuan (78:12b) - Bible lehlin tharah chuan Aigupta ram Zoan phaiah tih a ni a. Zoan hi Aigupta ram hmr chhak lama khaw pakhat a ni.4 Zoan phl tih ai chuan Zoan phai tih hi a dik zwk wm e. Tuifinriat chu a \hen phawk a (78:13) - Tuifinriat a tih hi Tuipui Sen kha niin a lang. Israel faten Tuipui Sen an kn thu kha a sawi a ni. Vn buh a pe a ni (78:24b) - Vn buh chu manna kha a ni. Anmahni a thah apiangin amah an zawng \hn (78:34a) - Mi tam tak an thih hnu chuan Pathian an zawng tihna a ni. Tisa chauh an ni tih an hre reng a (78:39) - Mihring chak lo tak an ni tih a hre reng tihna a ni 4. Aigupta mite hremna a\anga zir tr (78:43-53): He lai hlwmah hian Aigupta mite Pathianin a hrem thu kan hmu a. Tui thisena chantr te, tho leh chungu puan thu te, khaukhuap leh pangang puan thu te, rial leh meia a hrem thu te, Aigupta mi fa tir tihhlum thute leh anmahni mtu Aigupta sipai tuiin a chm pil tk thute kha kan hmu a ni. Hng thu a\angte hian Pathian ropuizia leh thiltihtheihzia an fate chuan an lo hre thei dwn a ni. An rante .. rial a pe a, .. \k sa tak a pe bawk (78:48)An rante rialin a chhu hlum a, an ran rualte \kin a dng hlum bawk tihna a ni. Thil \ha lo tak thlentrtu tirhkoh pawlte chu (78:49c)Pathianin Aigupta mite chungah a thinurna nasa tak a leihbua a, chng a thinurna avnga chhiatna lo thlengte chu a vntirhkohte hnathawh angin he lai chngah hian kan hmu a ni. Hrilhfiahtu \henkhat chuan vntirhkoh sualte hmangin Pathianin hna a thawk
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

305

niin an ngai. Amaherawhchu, he lai thu hian vntirhkoh sual an nihna lam aiin Pathianin Aigupta mite chunga a thinurna tihlan nn a vntirhkohte hmanruaah a hmang mai a ni tiin pawm ila, a fuh zwk wm e. Hama puan intea an chakna rah hmasa berte chu (78:51b) - He lai chngah hian Hama tih hi Aigupta mite sawina a ni a.5 Chakna rah hmasa tih hi fa tir, fa hmasa ber tihna a ni. Aigupta mite in chhnga fa piang hmasa berte chu Pathianin a tihlum a ni. 5. Kanaan ram luah a\anga zir tr (78:54-66): He lai hlwmah hian Pathianin Israel-te Kanaan ram a hruai thlen thu leh an khawsak zl dn kan hmu a ni. Pathian chuan Kanaan ram chu a hruai thleng ta a. Kanaan ram lo luahtute chu a hnawh chhuahsak a. Ram an insem a, Kanaan ram lo luah hmasatute in leh lote chu an neihsak a; mahse, Israel-te chu Pathian lakah an hel a, hnam dang pathiante chu biain, inthawina an hln \hn a ni. An chungah Pathian thin a ur a, hmlmaten Pathian thuthlung bwm pawh an chhuhsak a. Mi tam tak indonaah an thi a, an hmeichhiate pawhin pasal tr an nei lo hial niin a sawi. Puithiamte pawh khandaiha thah an ni a, an nupuite pawhin an \ah ngam lo niin a sawi bawk. A mite chhan turin Pathian chu a tho va, an hmlmate chu a bei a, a m lt a, hnehin mualpho takin a awmtr ta a ni. An hmun sngte in ... an tithinur si a (78:58) - An milim siam leh a biakna tr hmun an siamte chuan Pathian a tithinur a ni. ... Silo biak bk, ...a puan in dah chu a kalsan a (78:60) - Silo chu Ephraim hote khawpui a ni a, Bethel hmr lama awm a ni (Ror. 21:19).6 Josua hun a\anga Samuela hun thlenga thuthlung bwm awmna hmun a ni. (1 Sam. 4:3). Silo khua
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

306

a\ang hian Pathian biak bk leh thuthlung bwm chu hmun hran hranah sawn a ni a. An milem biak a duh lohzia tihlan nn biak bk leh thuthlung bawm sawn thu hi a hmang a ni. Davida hun lai khn Pathian bwm chu Jerusalem-ah lk luh a ni ta a ni. A chakna chu salah a mantr a ... dotu kutah a mantr bawk (78:61) - Mizo \awng Bible lehlin thar chuan A chakna leh a ropuizia lanna Thuthlung Bwm chu, hmlmate a mantr a, a ti a. Hei hian thuthlung bwm pawimawhzia a lantr a ni. Philistia miten Israel-te an hneha, thuthlung bwm an lksak thu kha a sawi a ni (1 Sam. 4:1-22). Meiin an tlangvlte chu a kng ral a, An nulate chuan inneihna hla rng rng an nei ta lo (78:63) Meiin an tlangvlte a kng hlum zo va, an nulaten pasal tr an nei lo tihna a ni. 6. Davida lal atna thlan a nih thu leh a rorl dn (78:6772): Pathian chuan an hmlmate chu a hnehsak a, anmahni enkawltu atn Josefa thlah, Ephraim hnam chu a hnwl a, Juda hnama mi Davida, berm vngtu a thlang a, a awmna atan Zion tlng a thlang bawk a ni. A in thianglim chu vn sngte ang khian a sa a (78:69) tih hi Temple sak thu sawina niin an ngai hlawm a. Chuvngin he Sam phuahtu hian Solomona Temple sak zawh thlenga Israel-te chanchin a sawi a ni. Pathian chuan a mite chu theihtwp chhuahin a enkawl a, Davida hmangin thiam takin a kaihruai ta a ni. ... Josefa puan in chu a duh lo va (78:67) - Josefa puan in chu Josefa thlahte tihna a ni. Josefa thlahte a hnwl tihna a ni. A kut thiamnain a hruai ta a (78:72b) - Thiam takin a kaihruai ta tihna a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

307

Tlngkawmna Pathian chuan Israel-hote hnna dn leh thupk a pk chu a ngai pawimawh hle a ni. Hng dn leh thupkte hi an bawhchhiat chuan a hrem \hn a. An thiltihsualte an sim a, a lam an lo hawi leh chuan a ngaidam \hn. Dn leh thupkte zawm chu Israel hnam tn a pawimawh a, an hnam \hatna tr a ni. Hetiang hi a nih avngin an tu leh fate \hahnemngai takin an zirtr tr a ni a. Kawnga an kal lai te, an \hut lai te, an thawh hunte pawhin an fate \hahnemngai takin an zirtr \hn tr a ni (Deut. 6:4-10). Pathian dn leh a thupkte Bible-a kan hmuh hi zawm kan tum tlat a \l. Ram leh mipuite zaln taka an awm theih nn sawrkrin dn \ha tak a siam a, hng dnte hi kan zahin kan ngai pawimawh tr a ni. Pathianin dn leh thupk zwm lotute a hrem \hn angin, sawrkr pawhin dn bawhchhiate a hrem \hn a. Dn bawhchhetuten hremna an pumpelh \hin chuan mipuiten sawrkr an zah lo va, ram leh mipuiin an tuar \hn. Chuvngin dn leh thupkte zawma, ngai pawimawh trin kan fate \hahnemngai taka zirtr a \l a ni. Sawi ho trte 1. 2. Dn leh thupk zawm pawimawhzia hi kan inzirtr \ha twk em? Tun aia \ha lehzuala inzirtir theih dn a awm ang em? Israel-te chuan Pathianin an hnam a din dn leh a hruai dnte \hahnemngai takin an fate an zirtr \hn a. Hngte avng hian ram leh hnam hmangaihna an neih phah a ni. Ram hmangaihna (Nationalism) nei tra \an lk dn \ha nia kan hriatte sawi ni se.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

308

END NOTES 1. 2. 3. 4. G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol - 8 (Hendrickson Publishers, Massachusetts) p. 123 J Clinton Mc Cann Jr., The New Interpreters Bible Commentary, Vol - IV (Abingdon Press, 1996) p. 990 Mizo Study Bible (Bible Society of India) p. 791 Rev. Chuau\huama chuan Zo\awng Bible Dictionary-ah chuan Zoan khaw chanchin a sawi a. Aigupta hmr chhak lama awm a ni a. Hyksos lalte khawpui a ni. Aigupta lal Ramases - II na pawhin khawpuiah a hmang a. He khawpui hlui hi tnah chuan San el-Hajar an ti a. Israel-te Aigupta ram a\anga an chhuah dwn laia Aigupta lal Ramases-a khawpui a ni, tiin a sawi. Mitchell Dahood , The Anchor Bible Psalm 51-100, Introduction, Translation angd Notes (Doubleday & Company, Inc New York, 1986) p. 245 The New Interpreters Bible Vol - IV, p. 992

5.

6.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

309

Zirlai - 37 HNAM PUM TNA |AWNG|AINA

Chhiar tr : Sam 79:1-13 Asapha Fakna Hla.


ro chanah hian 79 Aw Pathian, hnam tin ian tibawlhhlawhan lt a; I biak in thianghlim hi a; Jerusalem hi lung chim khwmah an siam ta thluah a. 2 I chhiahhlawhte ruang chu chunglng savate chawah an pe a, I mi thianghlimte sa chu ramsate an pe a. 3 An thisen chu Jerusalem vlah hian tui angin an leihbua a; Anmahni phmtu tr lah tu mah an awm si lo. 4 Kan vla mite sawichhiatin kan lo awm a, Kan dep vla mite hmuhsit leh nuihsanin kan lo awm ta. 5 Aw Lalpa, i thinur kumkhua dwn em ni? I thkna chu mei angin a alh dwn em ni? 6 Nangmah hre lo hnam tin chungah hian i thinur chu leihbua ang che, I hming lam lo ram chungahte pawh. 7 Jakob-ho chu an ei zo va, An awmna chu an tiram ta si a. 8 Min thlahtute khawlohnate kha kan lakah chuan hre reng suh ang che! I lainatnate chuan min hmuak thuai rawh se, Nasa taka tihhniamin kan awm ta si a. 9 Aw, min chhandamtu Pathian, i hming ropui nn min \anpui la; I hming avngin min chhanhim la, kan sualte hi tlng fai ang che.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

310

10 Engati nge hnam tinin, Khawiah nge an Pathian kha le? an tih ni? I chhiahhlawhte thisen chhuak phuba lkna chu kan mit hmuhah hnam tin zngah hian hriat ni rawh se. 11 Mi tng rm chu i hmaah thleng rawh se; I thiltihtheihna nasat avngin thi tra ruatte chu humhim la; 12 Aw Lalpa, nangmah an sawichhiatna che kha, Kan vla mite hi an ngchhngah a lt sarihin rl leh ang che. 13 Chutichuan, keini i mite, i ran tlatna hmuna bermte hian, Kumkhuain lwm thu kan hrilh ang chia; Chhuan zawng zawng thlengin nangmah fakna chu kan hriattr zl ang. Thu vawn 79:11 Mi tng rm chu i hmaah thleng rawh se; I thiltihtheihna nasat avngin thi tra ruatte chu humhim la;

He Sam hi Hnam pum pui |ah Hla an tih zinga mi a ni a. Sam 74-na nn hian a \obul pawh inang hlea ngaih a ni. Hrilhfiahtu tam tak chuan he Sam hi Jerusalem chhiat hnu lama phuah a nih an ring a.1 A \hente phei chuan mit ngeia Jerusalem chhiat lai hmutu phuah a nih an ring a ni.2 Mi \henkhat chuan Temple tihbawlhhlawh thu sawi a nih avng hian Grik lal pakhat Antiochus Epiphanes-an BC 167 vl laia Juda Temple-a vawka inthawina hmanga a tihbawlhhlawh hnua phuah a nih an ring thung a.3 Mahse Grik-hote khn Jerusalem an tihchhiat thu kan hriat loh avngin Grik hun laia phuah a nih rin a harsa deuh a ni. Hrilhfiahna siamtu tam ber chuan Babulon lalin Jerusalem a tihchhiat hnu lama phuah a nih an ring a, hei hi a pawmawm zwk a ni. He Sam hi Asapha Fakna Hla tih a ni a. Asapha zuitute znga mi tu emaw phuah a nih a rinawm. He Sam phuahtu hian
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

311

an hnam chhanchhuak trin Pathian a au va. Pathian ring lo miten an hmuhsitna leh Pathian an sawichhiatna a\anga chhanchhuak trin a dl a ni. He Samah hian Temple tihbawlhhlawh thu te, Jerusalem chhiat thu leh mi tam tak thah an nih thu kan hmu a. Hei chauh hi a ni lo va, an hmlmate leh an chhehvela hnamten an hmusit a, an Pathian pawh an hmusit a, Khawiah nge in Pathian chu a awm tak? an tih \hin avngin hrehawm an ti m m a ni. Hng avng hian Sam phuahtu chuan Pathian chu anmahni chhan chhuaka, an hmlmate chunga phuba laksak trin a ngen a. Pathian hnna lwmthu sawi tr leh fak trin a intiam bawk a ni. He Sam hi hlwm thumah \henin kan zir leh dwn a ni : 1. Hmlmaten an tihchhiat dn (79:1-4): He lai hlwmah hian hmlmaten Temple an tihbawrhbn thu leh Jerusalem khawpui leh a kulh an tihchhiat dn leh mi tam tak an tihhlum thu kan hmu a ni. (1) Temple tihbawrhbn a nih dn (79:1): He lai chngah hian Jentail miten Juda ram an rn thu leh Temple thianghlim an tihbawrhbn thu kan hmu a ni. Babulon sipaite chu Temple-ah ltin Jentail-te luh phal lohna hmun thianghlimah an lt a, a chhnga bungbl, dr leh tangkaruaa siamte chu an la chhuak vek a. Tin Temple ban leh a chei mawina tangkarua leh dra siamte pawh an kar chhuak vek a, Babulon ramah an hwn vek a ni (2 Lal 25:8-17; 2 Chro. 36:13-21; Jer. 52:330). Hng thilte hian Juda-te rilru a tina hle a. (2) Jerusalem a tichhia (79:1c): Sam phuahtu hian Jerusalem chu lung chim khwmah an siam ta thluah mai tiin a sawi a. Bible lehlin thar chuan, Jerusalem khua chu a chim rem rum ta mai tiin a letling thung a. Hei hian hmlmaten Jerusalem an tihchhiat nasatzia a tilang a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

312

Zwlnei Jeremia thung chuan Babulon-hote chuan Jerusalema LALPA in leh lal in an hl a, Jerusalema in zawng zawng pawh an hl chhe vek a, Jerusalem hungna kulhte pawh an tichhe vek niin a sawi (Jer. 52 :12-14). Heti taka an khawpui a lo chhe ta mai hi an tn chuan hriatthiam a harsa hle ang tih a rinawm. (3) Mi tam tak an thi (79:2-3): Lalte buin a sawi dn chuan Jerusalem khawpui chhnga indo mi zawng zawng chu znah kulh bang tipawpin an tln chhuak a, an lal Zedekia pawh Jeriko phaiah an man a, amah vngtute pawhin an tlnchhiatsan vek niin a sawi a (2 Lal. 25:3-7). Eng zat chiah nge Babulon sipaite hian an tihhlum a sawi lo. Chronicles ziaktu erawh chuan tlangvlte chu hmun thianghlimah an that a, nula pawh, tar pawh lainatna rng nei lovin Pathianin Babulon hote kutah a pe vek niin a sawi a ni (2 Chro. 36:17). Sam phuahtu hian indonaa thite ruang chu la khwmtu an awm loh avngin savaten an ei a, mi thianghlimte ruang pawh ramsain an ei ral a, an thisente chu Jerusalem velahte chuan tui ang maiin an leihbua niin a sawi a, an tuar hi a nin a rpthlk hle a ni. 2. Phuba lksak tra ngenna (79:5-11): Juda-te chuan an sual avngin an tuar a, an vla mite hmuhsit leh nuihzatin an lo awm ta a. Anmahni chauh an hmusit lo va, an Pathian pawh hmusitin Khawiah nge in Pathian chu? an ti chhn lehnghl a, an tn chuan tawrh a har hle a ni. Sam phuahtu chuan an pute sualna hre reng lo va, a thinurna nasa tak chu la kianga, an hmlma, anmahni hmusita, nuihzattute chunga phuba laa, a thinurna mei ang maia s chu leih trin a ngn a ni. Tin, lung in tngte rm pawh lo ngaithlaa, thi tra tihte pawh chhan chhuak trin a ngn bawk a ni. Sam phuahtu hian an sualna avnga hetiang thil \ha lo hi an chunga lo thleng a ni tih a hria a. Mahse, Pathian fate an nih
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

313

avngin huaisen takin Pathian hnnah a hremna a\anga chhanchhuak trin a ngn a, chutih rualin an hmlmate chunga phuba lksak trin a dl bawk a ni. 3. I mite hian lwmthu kan hrilhin kan fak ang che (79:13): Sam phuahtu hian an hmlmate leh an chheh vla chngten Pathian hmuhsitna leh chksawlhna thu an sawi \hin chu n a ti m m a. Pathian hnnah a lt sarih ngawta thungrl trin a dl a ni (79:12). Juda-te chu a hnam thlan, a mite an nih avngin a hnnah kumkhuaa lwmthu sawi tr an ni a, eng lai pawha amah faka chawimawi tr a ni tih a hria a ni. Tlngkawmna Juda-te chu an sual avngin Pathianin a hrem \hn. An khawpui leh Pathian an biakna hmun pawh tihchhiat a ni a, mi tam tak tihhlum an ni bawk. An sualte ngaidama, an hmlmate chunga phuba la trin an dl a ni. An hmlmaten Pathian an sawichhiatna leh a mite an hmuhsit avngin hrehawm an ti a, chhan chhuak trin an dl bawk a. Pathian chu an Pathian a nih avngin a hnnah lwmthu an sawi a, eng lai pawha faka chawimawi an duh a ni. Keini pawh Pathian fate kan ni a, kan sual avngin Pathian thinurna kan twk \hn. A fate kan nih avngin a hnnah lwmthu kan sawi a \l a. Min chhandamtu a nih avngin kan fak a \l bawk a ni. Sawi ho tr Zedekia chu Pathian a \ih duh loh avng leh Pathian mi tirhte a ngaithlk duh loh avngin hmlmain an hneh a, mi tam takin an thih phah a ni. Hotute sualna avnga ramin a tawrh theih dnte sawi ni se.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

314

END NOTES 1. Hrilhfiahna siamtu hrang hrangten hei hi an rin dn a ni tlngpui a, Mizo Study Bible pawh hian He Sam hi Babulon-in Jerusalem a tihchhiat (BC 586) hnua ziak a ni ang, a ti bawk a ni. Derek Kidner, Tyndale Old Testament Commentaries (Leicester, Inter-Varsity Press, 1973) p. 168. J. Clinton Mc Cann Jr., The New Interpreters Bible Commentary, Vol - IV (Abingdon Press, 1996) p. 885

2. 3.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

315

Zirlai - 38 HNAM TUNGDING LEH TURA DILNA

Chhiar tr : Sam 80:1-19 Hla Hruaitu tn; Sosanim Eduth-a sak tr. Asapha Fakna Hla.

80 Aw, Israel-ho Vngtu, hruaitu, beng lo chhi ang che; Berm pwl anga Josef-ho
Nang cherub-te chunga \hua chu, lo ng chhuak ang che. 2 Ephraim-ho leh Benjamin-ho leh Manase-ho mit hmuhah chuan i chakna kha chawk tho la, Min chhandam trin lo kal ang che. 3 Aw Pathian, min hawi krtr leh la; I hml kha ting ang che; tichuan, chhandamin kan awm dwn nia. 4 Aw Lalpa, sipaihote Pathian, Eng chen nge i mite \awng\aina chungah hian i thinur dwn le? 5 Anni chu mittui chhangin i chwm a, Mittui hi in trin tehna lian takin i pe \hn. 6 Nangin kan vla mite tn inhnialnaah min siam \hn a, Min dotute chu an nui tlng \hn. 7 Aw, sipaihote Pathian, min hawi krtr leh la; I hml kha ting ang che; tichuan, chhandamin kan awm dwn nia. 8 Aigupta ram ata grp hrui i rawn la a; Hnam tin chu i hnawt chhuak a, i phun ta a. 9 A hma i tifai zl a, Thk takin zung a kai a, ram chu a awh ta vek a. 10 Tlngte chu a hlima tuamin a awm hlawm a, A pngte chu Pathian sidar thingte ang mai a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)


11

316

A tangte chu tuifinriat thlengin a zm chhuahtr a, A chawrnote chu Luipui thlengin. 12 Engati nge a palte chu i tihchhiat ni? Kawnga kal apiangin an pawh thlk tk hi. 13 Ramhnuaia sanghal chuan a tichhia a, Ramsate pawhin an tln \hn. 14 Aw, sipaihote Pathian, khawngaih takin hawi kr leh ang che; Vn a\ang khn rawn en chhuk la, he grp hrui hi en la, rawn kan ang che. 15 A kng i kut ding lamin a phun leh, A png i tna i tihkhauh nn hian. 16 Meiah a kng ta, kihin a awm ta; I hmla zilhhauna avngin an boral \hn. 17 I kut kha i ding lama mi chungah awm rawh se, Mihring fapa, i tna i tihchaka chungah hian. 18 Chutichuan, kan krsan lo vang che; Min tiharh la; tichuan, i hming kan lam dwn nia. 19 Aw Lalpa, sipaihote Pathian, min hawi krtr leh la; I hml kha ting ang che; tichuan, chhandamin kan awm dwn nia. Thuvawn : Sam 80:7 Aw, sipaihote Pathian, min hawi krtr leh la; I hml kha ting ang che; tichuan, chhandamin kan awm dwn nia.

He Sam hi ram leh hnam tungding leh tra Pathian hnna dlna hla a ni. Ram mipuite \ah hla an tihte znga mi a ni a, Sam 79-na nn pawh a kalhmang a inang hle a ni. He Sam hi Assuria sawrkarin Israel hmr lam a hneha, an khawpui Samaria a laka, mi tam tak sala a hruai hnua phuah a nih an ring.1 Israel hmr lam ram a lo tlk chhiatna chhan ber
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

317

chu milem an biak \hin vng nia sawi a ni. An lal hmasa ber Jeroboama chuan milem biakna ch a tuh a. A hnua lalte pawhin Jeroboama thiltihte chu an chhunzawm zl a, Baal leh Aseri biaknate pawh an siam belh zl a ni. An zngah zwlnei Elija te, Elisa te, Amosa leh Hosea-ten rawng an bwl \hn a; mahse, an thu an zawm \hat duh loh avngin an lo tlu chhe ta a ni. Israel-ten Pathian dn an zawm duh loh avngin Pathian chu an chungah a thinur a, an lakah a hml a thukru ta niin an hria a, anmahni chhandam trin an dl a, an hnam tungding leh trin an dl a ni. He Sam hi hlwm thumah a \hen theih a. Chng 3,7,14,19-na te hi a thunawn an ni a, an hnam tungding leh tra ngenna a ni. 1. Pathian hnna dlna (80:1-3): He lai hlwmah hian Pathian chu berm vngtu anga Israel-te vngtu angin sawi a ni. Pathian chu Israel-hote vngtu a ni a, Josefa-ho a tihte hi Israel-ho, hnam swm, Israel hmr lama chngte kha an ni. Pathian chu hng hnam swmte vngtu leh hruaitu a ni a, hnam hrang hrangte chu berm pwl angin a sawi a, chng pwl hrang hrangte chu Pathian chuan a hruai a ni. Pathian chu cherub chunga \hu angin a sawi bawk a. Cherub chu temple chhng hmun thianghlim bera awm a ni. Thuthlung bwm chungah a awm a, thuthlung bwm hmwr lehlam lehlamah chuan rangkachaka chher cherub pahnih an dah a. An thlate chuan thuthlung bwm chu a zr duai mai a ni2. Heta \ang hian Pathian chuan a mite a be \hn a ni (Ex.25:22 ; Num.7:89). Beram vngtu anga Israel-te hruaitu leh cherub chunga \hu Pathian hnnah chuan thil pathum an dil a (1) An \awng\aina lama beng chhi trin an dl a.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

318

(2) An chunga a hml ntr trin an dl leh a. (3) Israel-te chunga a chakzia lantr trin an dl bawk a ni. Heng thil an dil chhante chu a thunawn kan zir hunah chipchiar zwka sawi kan tum dwn a ni. Pathian chu Pathian thianghlim leh zahawm a ni ringawt lo va, a mite vnga enkawltu leh hruaitu a ni. Berm vngtuin a bermte a vnga, hmlma lakah a chhanhim \hn ang leh an ei trte a pe \hn angin a mite chu a vngin ei tr a pe \hn a ni. 2. Israel-te tuarna nasatzia (80:4-6): He lai chngahte hian Israel-ten an sual avnga an tawrh dn kan hmu a. Chungte chu:(1) A mite \awng\aina a chhng duh lo: Pathian chu sipaihote Pathian, Pathian engkimtithei a ni a, engkim chunga thuneitu a ni bawk. A hnnah an \awng\ai \hn a, mahse an \awng\aina a chhng duh lo va, an chungah a thinur niin an hria a ni. (2) Ei leh in atan mittui a pe (80:5): Sam ziaktu chuan Israel-te chu mittui chhangin Pathianin a chwm a, an in atn mittui a pe niin a sawi a. A awmzia chu chaw pawh ei lovin, mittui tla zawih zawihin an \awng\ai a, an mittuite chu an ei leh in chu a ni a tih theih awm e. Pathian an au nasa hle a ni. (3) An vla miten neih an inchuh (80:6a): Kan vla mite tn inhnialnaah min siam tih hi Bible lehlin thar chuan kan vla awmte chuan neih tumin min chuh tiin a dah a ni. (4) An hmlmaten an nuihzat (80:6b): Chakna rng an neih tawh loh avngin an hmlmaten an nuihzat a ni. Hei hian an rilru lam thlenga an tuarna a lantr a ni. Tlwm ngawih ngawih leh tling ve lo nia inhriatna a neihtr a, inrin twkna an nei tawh lo a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

319

3. Pathian phunte tihchhiat an ni (80:8-16): He lai hlwmah hian Aigupta ram a\anga Kanaan rama an awm dn leh tihchhiata an awm thu kan hmu a ni. Zwlneite leh hla phuahtute chuan Israel-te chu grep nn an tehkhin \hn (Is.5:1-7). Pathianin Israel-te chu Aigupta ram a\angin a hruai chhuak a, Kanaan ramah a hruai lt a. Kanaan ram luahtute chu a hnehsak a, nglnghet takin an lo awm ta a ni. An ram pawh hmr lamah Lebanon tlng thlengin a ni a, chhak lamah Euphrates lui thlengin. Thlang lamah chuan Mediteranean tuipui thlengin a ni.3 Israel-te chu Pathian phun ni mah se an sual avngin a hungna palte chu Pathianin a \hiat a, kawnga kal apiangte chuan a rah an pawt thla a, ramsate pawhin an tln bawk a ni (80:12). Grep hruite chu Pathianin a chhat a, meiin a kng a. Pathian zilhhauna avngin an boral ta a ni. Pathian sidar thingte ang mai (80:10b) - Sidar thingte an zr duai angin a zr nasa hle tihna emaw, sidar lian pui puiah a zm lk mai tihna emaw a ni thei ang. A png i tna i tihkhauh nn hian (80:15b) - Israel fate, Pathianin a tna a enkawlte an ni. 4. Din thar leh tra ngenna (80:3,7,17-19): Kan sawi tawh angin Israel-hote chuan hun khirh tak an twk mk a. An hmlmaten an hneh a, an vla hnamte chuan an inchuh hial a ni. Hetiang hi a nih avngin Pathian hnnah an \awng\ai a, a hml ng hmuhtra, din thar leh turin an dl a ni. Israel-te chu din thar an nih leh theihna trin Pathianin a duhsak a, a ding lamah a \huttr a; mahse, tihchak a ngai a ni. |ha taka an chunga rorl tr Pathianin a pk leh chuan Pathian chu an hawisan tawh lo vang a, tichuan chhandamin an awm thei dwn a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

320

Tlngkawmna He Sam hi Israel-te chhanchhuak tr leh din thar leh tra Pathian hnna dlna a ni. Aigupta ram a\angin a hruai chhuak a, Kanaan ramah a hruai lt a, nglnghet takin an lo awm ta a ni. Mahse hun a lo kal a, Pathian duh lohzwngin an awm a, Pathian chuan a hrem ta a ni. Pathian hnnah chhanchhuah an dl a, anmahni chhanchhuak thei tr mi chak siamsak trin an dl bawk a ni. Keini pawh Israel-te ang hian harsatna kan twk \hn. A chng chuan kan bei a dawng \hn a, Pathian hml ng hmuh kan chk \hn. Harsatna ruama kan awm laite hian Israel-te angin Pathian chhanchhuahna hi kan beisei tlat tr a ni. Beidawng lova Pathian nghktuten Pathian chhandamna an chang \hn a, hnehna hla an sa \hn a ni. Sawi ho tr He Sam a\ang hian engte nge kan zir chhuah ve ang? END NOTES 1. Hrilhfiahna siamtu tam ber chuan Assuria sawrkrin Samaria a tihchhiat hma emaw, a tihchhiat hnu emawa phuah a nih an ring hlawm a. Babulon sawrkr kuta Juda ram a tlk lai te, Makabia hun laia Grik hovin Temple an tihbawrhbn laite pawhin he Sam hi a sn nn an hmangin, an \awng\ai nn an hman \hin an ring bawk a ni. Thuthlung Hlui, Grik \awnga an lehlin Septuagint-ah chuan sawi fiahna angin Concerning Assuria tih (superscript-in) an ziak
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

321

tel a. Hei hian Assuria sawrkrin Israel ram a hneh thu behchhana he Sam hi phuah a nih an rinzia a tilangah an ngai a ni. 2. 3. Revd Chuau\huama, Zo\awng Bible Dictionary, 2011 p.169. Mizo Study Bible chuan Grep hi Israel mipui sawina a ni a, 80:11-a tuifinriat a tih hi Mediteranean Tuipui a ni a, Tlngte (80:10) a tih hi Lebanon tlng a ni a, luipui (80:11) a tih hi Euphrates a nih a rinawm a ti a. Hngte hi khawthlang leh hmr lama Israel ramrite an ni a ti bawk.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

322

Zirlai - 39 KT NI HLA

Chhiar tr : Sam 81:1-16 Hla Hruaitu tn; Gittith-a sak tr. Asapha Fakna Hla.
zai ula; 81 Pathian min tichaktu chawimawiin hlim takin rawh u. Jakob-ho Pathian chawimawiin hlim takin au Fakna hla sa ula, khuangt te, \ing\ang ngaihnawm tak te, perhkhuang te nn rawn keng rawh u. 3 Thla tharah chuan tawtawrwt hm ula, thla hleingaa kan kt niah nn. 4 Chu chu Israel-ho tna thuruat a ni si a, Jakob-ho Pathian dn a ni. 5 Chu chu Josef-ho znga thu hriattr nn a ruat a ni, Aigupta ram a\anga a kal chhuah lai khn; \awng ka la hriat loh ka hriat kha. 6 An koki chu thil rit a\angin ka la sawn a; An kutte chu kho ka thlahtr a. 7 Manganin mi ko va, ka chhanhim che u a; Khawpui ri bihrkna hmunah khn ka chhng che u a; Meriba tuiahte khn ka fiah che u kha. (Selah) 8 Aw, ka mite u, ngaithla ula, ka hriattr ang che u; Aw Israel-hote u, ka thu ngaithla duh teh ula aw! 9 Ram dang pathian rng rng chu in zngah a awm tr a ni lo va; Mi dang pathian rng rng chu in be tr a ni hek lo. 10 Kei hi Lalpa in Pathian chu ka ni, Aigupta ram ata hruai chhotu che u kha; In k ng zau ula, ka tikhat dwn nia. 11 Nimahsela, ka mite chuan ka aw an ngaithla si lo va;
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

323

Israel-ho chuan mi duh loh kha. 12 Tichuan, an thinlung sak vngin ka thlahthlam a, An duh ang anga awm trin. 13 Aw, ka mite hian ka thu ngaithlain, Israel-ho hi ka kawngahte hian kal sela chu aw! 14 An hmlmate chu ka titlwm thuaiin, Anmahni dotute chungah chuan ka kut ka lek tr. 15 Lalpa hawtute chu a hmaah khrin an kn ang a; Kumkhuain hrem an tuar ang. 16 Nangni chu buhchangrumin ka chwm ang che u a, Lungpuia khawizin ka titlai ang che u. Thuvawn : Sam 81:10 Kei hi Lalpa in Pathian chu ka ni, Aigupta ram ata hruai chhotu che u kha; In k ng zau ula, ka tikhat dwn nia.

He Sam hi Kt ni hla tih a ni. Juda-te hian kt chi hrang hrang an nei a, chng zngah chuan Thla thar Kt te, Kalhlen Kt leh Bwkte Kt te hi he Sam-in a tr lan chu niin a lang (81:3). Hng ktte leh kt dangte pawh hi Pathianin hmang \hn trin a duh a, kt hman dn tr pawh fel takin a siamsak a ni. He Samah hian Josefa hming sawi lan a nih avngin zirtute chuan Israel hmr lama phuah a nih an ring a. Israel ram tlk chhiat hma B.C.722 hma lama phuah a nih an ring hlawm a ni.1 He Sam hi Asapha Fakna Hla tih a ni a. Asapha hote znga mi tu phuah emaw Asapha hminga tu phuah emaw a nih a rinawm a. A sak dn tr hi Gittith-a sak tr tih a ni a. Mizo \awng Bible lehlin tharah chuan Grep swr thlka sak tr tih a ni. Lehlin chi khat (Easy-to-Read version) chuan rimawi hmanrua emaw, Temple rimawi tumtu sawina emaw niin a tarlang a; mahse, a awmzia tak hi hriat a ni lo.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

324

He Sam hi Sam 95-na nn pawh a inhnaih hle a. Chng 1-5 hi Pathian fak tra mite swmna leh ropui taka kt hmang tura swmna a ni a. Chng 6-10 hi Pathianin Israel-te Agupta ram a\anga a hruai chhuah dn leh Pathian thu awiha, ram dang pathian be lo tra zirtrna a ni a. Chng 11-16 hi Pathian thu an awih duh loh thu leh Pathian thu awih an nihlawh tr thu sawina a ni a. Hng hlwm hrang hrangte hi chipchiar zwkin kan zir ho dwn a ni. 1. Pathian fak tra swmna (81:1-5): He lai chngah hian Juda-te Kt chi hrang hrang Pathianin a siamsak thu leh Pathian faka zaia, khuangte leh \ing\ang chi hrang hrang leh benchhekte nna Pathian fak tra swmna kan hmu a. Pathian chu an thlahtu Jakoba Pathian a ni a, anmahni tichaktu a ni bawk. Chng 3-naah hian Thla tharah chuan tawtawrwt ham ula, thla hlei ngaa kan kt niah nn tih kan hmu a. Hngte hi Thla thar Kt te, Kalhlen Kt leh Bwkte Ktte sawina niin a lang. Thla thar Kt hi Thla thar ni hmasa berah an hmang \hn a, sabbath ni ang maiin an chwl tr a ni. Hl ral thil hlan leh remna thil hlan pawh an hln tr a ni a (Num.28:11-15), tawtawrwt pawh an hm tr a ni (Num.10:10). Kalhlen Kt hi Nisan thla ni 14-naah an hmang \hn a, hei hi thla hleinga (thla bial) hun lai vl a ni. Thla hleinga kan kt niah nn tih a nih avngin Kalhlen Kt sawina nia ngaih a ni. Bwkte Kt pawh hi Tishri thla (September - October) thla ni 15-21 chhngin an hmang \hn a. Hei pawh hi Thla hleinga hun lai vl a ni. Tin, he ktah hian tawtawrwt pawh an hm \hn a, chuvngin Bwkte Kt hi a tel veah an ngai bawk a ni. Juda-te kt chi hrang hrang hi Pathianin hmang tra thu a pk avnga hmang an ni a (81:4). Pathian dn leh a thupkte inzirtr nn an hmang \hn. Urhsn takin hng Ktte hi an hmang \hn a, mipuite pawhin an ngaihluin an hlut m m \hn a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

325

Chng 5-na twp lama |awng ka la hriat loh ka hriat kha tih hi hriat thiam a harsa hle. McCann-a (Makana) chuan sermon thuhmahruai anga ngaih tr niin a ngai a, Pathian thu i ngaithla ang u tihna ang hi niin a ngai a, chuvngin hlwm hranah a dah nghe nghe a ni.2 Dahood-a (Dahuda) ve thung chuan Pathianin Israel-te a thlan hma leh a thlan hnu sawina niin a hria a, Israel-te a thlan hma chuan an aw a hre lo va, a thlan hnuah erawh chuan an aw a hre ta tihna niin a ngai ve thung a ni.3 A dik zwk hriat thiam a har hle a. Pathian chuan Aigupta rama an awm laia an mangang au aw kha a hria a, chumi sawina chu a ni thei ang. Juda-ten puithu tak leh urhsn taka an ktte an hmang a, Pathianin an tn thil a tihsak tawhte an hriat reng theih nn \hahnemngai taka an inzirtr ang khan kohhran ni pawimawh kan hman \hinte hi hmang ve zl ila. Pathianin kan tn thil min tihsakte kan hriat chian zawh poh leh amah fak kan duhna leh kan chakna a zual dwn a ni. 2. Pathian thu awih tra zirtrna (81:6-10): He lai hlwmah hian Pathian chu thusawitu anga tar lan a ni a. Kan sawi tawh angin hetiang huna thusawia, mipuite hnna zirtrna sawi \hntute chu puithiamte an ni. Kt an hman lai hian nu leh pate pawhin an fate an zirtr bawk \hn. Mipuite zirtrtu chuan a zirtrna chu ama phuahchawp mai ni lovin, Pathianin Israel-te hnna a zirtr angin a sawi a ni. He laiah hian Pathianin Aigupta rama an rit phurh a lak kiansak thu a sawi a (81:6). An \awng\aina chhnga a chhanhim thu leh tui in tr a pk thu te, an hnna a inlr thute a sawi bawk (81:7). Pathian chuan a mite chu a thu ngaithlaa, ram dang Pathian be lova, a hmaa kn lo turin a duh a. Ani chu an Pathian a ni a, Aigupta ram a\anga hruai chhuaktu a ni. Pathian thu an zawm chuan Pathian chuan a chwm dwn tih a hrilh bawk a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

326

Khawpui ri bihrkna hmunah (81:7b) - Bible lehlin tharah chuan Khawpui rkna, ka bihrkna hmun a\ang ngei chuan tiin a dah a. Khawpui rkna tih hian Sinai tlnga Pathian inlrna a kwk thei bawk ang 4 (Ex.19:16). Meriba tuiahte khn ka fiah che u (81:7c) - An pi leh pute chu thlalrah tui an neih loh avngin an phunnawi a, Mosia hmangin in tr a pe a ni. Tui in tr a pkna hmun chu Maasa (fiahna) tih a ni a, Meriba tih pawh phunnawina tih a ni bawk.5 3. Pathian thu awihte chan tr (81:11-16): Israel-te chuan Pathian aw an hre duh lo va, chuvngin an duh ang anga awm trin a thlahthlam ta a ni. Pathian thu chu ngaithlain a kawngahte kal sela chuan an hmlmate a titlwm ang a, an chungah kut a thlk thuai ang a, an hmlmate chu an hmaah an khr ang a, an chan a chau hlen dwn a ni. Israel-te erawh chu buhchangrumin a chwm ang a, khawizuin a titlai dwn a ni. Pathian thu ngaihthlaka, a duhzwnga awm hi a \ha m m a ni. Mahse, Israel-ten Pathian duh zwng an ti thei lo ang hian keini pawhin Pathian duh zwnga awm hi harsa kan ti \hn. Mahse, Pathian duh zwnga awmte chuan hmlmate an hneh ang a, an mamawhte chu Pathianin a pe zl dwn a ni. Tlngkawmna Israel-te chuan hlim takin ktte an hmang \hn. Pathian fakin an zai a, Pathian dn leh a thupkte chu zir \hin mah se an zwm \ha lo hle a ni. Pathian thupk leh dnte chu zwm \ha ni se chuan an hmlmate pawh an hneh ang a, an mamawh twk chu Pathianin a pe zl dwn a ni. Dn leh thupk zawm hi a \ha a, chuvngin sawrkr dn leh a thupk te, kohhran dn leh inkaihhruaina leh Bible zirtrnate hi zawm kan tum tlat tr a ni. Dn zawmtute chu an thlamuang \hn a, hlim takin an nung \hn. Keini pawhin kan ram dn leh

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

327

thupkte ngai pawimawh ila, kohhran dn leh inkaihhruainate hi zawm i tum tlat zl ang u. Hetianga dn kan zawm chuan kan zaln ang a, thlamuang takin kan awm thei dwn a ni. Sawi ho trte 1. Kristiante hunpui pawimawh - Krismas, Good Friday, etc. te hi hun dang aia Pathian biakna hun \ha a nih angin kan hmang \ha twk em? |ha lehzualin engtin nge kan hman theih ang? Pathian chuan a mite Meriba tuiah a fiah a, keini hi engtin nge Pathianin min fiah ve \hna kan hriat?

2.

1. 2. 3.

END NOTES G.W. Anderson, Peakes Commentary on the Bible (Thomas Nelson and sons Ltd. 1977) p. 430. J. Clinton McCann Jr., The New Interpreters Bible, Vol - IV (Abingdon Press, Nashville, 1996) p.1004. Mitchell Dahood, The Anchor Bible, Psalms II (51-100), Introduction, translation, and Notes (Doubleday Company, Inc. New York, 1986) p. 265. Mizo Study Bible (Bible Society of India) p.796. Ibid

4. 5.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

328

Zirlai - 40 RORLTU ROPUI BER-PATHIAN

Chhiar tr : Sam 82:1-8 Asapha Fakna Hla.


Pathian 82 Pathian chu siamah chuan a ding a; inkhwmna Pathianhote zngah ro a rl a. 2 Eng chen nge dik lo taka ro in rl anga, Mi suaksualte chu in duhsak bk dwn? (Selah) 3 Retheite leh pa nei lote ro chu rl ula; Hrehawm tuarte leh pachhiate chungah chuan dik takin ti rawh u. 4 Retheite leh pachhiate chu chhan ula; Mi suaksual kut ata chhanhim rawh u. 5 An hre lo va, hriat thiamna an nei hek lo; Thimah chuan an vei an vei a; leilung nghahchhan zawng zawng chu a nghng ta a. 6 Pathiante in ni a, In zain Chungnungbera fate in ni, ka tih kha, 7 Nimahsela, mihringte ang maiin in la thi ang a, Mi lian pakhat ang khn in la tlu ang, ka ti a. 8 Aw Pathian, tho la, lei ro hi rl ang che; Hnam tinrng hi i rochung dwn si a. Thuvawn : Sam 82:5 An hre lo va, hriat thiamna an nei hek lo; Thimah chuan an vei an vei a; leilung nghahchhan zawng zawng chu a nghng ta a.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

329

Sam 82-na hi Pathian lal ber a nih thu sawina a ni. Pathian zawng zawng chunga lal ber leh rorltu a ni a. Rorltute rorl dn a dik loh avngin Pathianin a ko khwm a, dik tak leh fel taka rorl trin a hrilh a. Mi rethei leh chanhai te, fahrah leh vakvaite chunga dik taka rorla, anmahni chhanchhuak trin a hrilh a. An rorlte a dik loh avngin leilung nghahchhan pawh a nghng niin a sawi a. An rorlna a dik loh avngin anmahni ngei pawh an thi dwn a ni. Sam phuahtu chuan Pathian chu lo tho va, lei pumpuia rorl trin a swm a ni. Sam phuahtuin Pathianhote a tih hi tute nge ni ang tih thu-ah ngaih dn hrang hrang a awm a. Mizo Study Bible chuan hnam dang pathiantean nih theih thu leh Pathiante tih hi Vntirhkohte tiin emaw, leia lalte tiin emaw a lehlin theih thu a sawi a.1 Anderson-a chuan mihringte aia chungnung zwk an nih a ring a,2 Mc Cann-a (Makana) chuan Israel ram chhehvela awmten Pathian tam tak awma an rin dn behchhana he Sam hi phuah a nih a ring bawk a.3 Kidner-a chuan Paulan vn hmuna thlarau sual awmte leh he khawvl thim chunga rorltu a tihte kha (Eph. 6:12) emaw, Thuthlung Hlui hmun \henkhata Pathian fate a tihte kha emaw an nih theih thu a sawi bawk4 (1 Lal 22:19-23; Job. 1:6-12, 2:1). Wiersbe (Uarsbi-a) chuan Pathianhote tih hi leia Pathian aiawha rorltu hi an niin a ring a. Hnam dangte pathian chu Pathian tak tak an ni lo va, chuvngin Pathianin a mite chunga rorl a phal a ring lo va. Tin, Angel-te pawh an nih a ring thei lo. A chhan chu Mihringte ang maiin in la thi ang (82:7) tih a ni a. Angel-te chu an thi dwn lo a ni. Tin, Mihringte chunga rorl trin thlarau sualhote pawh Pathianin a dah thu kan hmu bawk lo a ni5 a ti a. He ngaih dn hi a dik hml hle a ni. Lei chunga rorltu chu Pathian a ni a, a aiawh trin rorltu min pe a (Rom.13:1-2). Pathian aiawha rorltu ni mah se, Pathian duh loh zwngin ro an rl thei a, mipuiin nasa takin an tuar \hn a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

330

He Sam hi eng tik laia phuah nge tih hriatthiam a harsa hle a. Mi \henkhat chuan Israel-ten lal an neih hmaa phuah a nih an ring a, a \hen chuan Davida hun laia Asapha phuah ngei a nih an ring a. A \hente erawh chuan Ezekiela 28:1-10 te nn hian inanna an neih avngin kum B.C. zabi 6-na lai vla phuah a nih an ring thung.6 A phuah hun thu-ah hian ngaih dn hrang hrang awm mah se, Asapha phuah emaw, a pwlte phuah emaw chu a ni ngeiin a lang a. Dik tak leh fel taka rorl a \hatzia leh dik lo taka rorl chuan mi a tibuai a, chhiatna a thlen thei a ni tih mite hnnah hriattr an duh a ni. Dik taka rorlna a awm theih nn Pathian chu thova, rorl trin a ngn ta a ni (82:8). He Sam hi hlwm hrang hrangah kan \hen leh dwn a ni. 1. Rorltu diklote Pathianin a sawisl (82:1-2): He laiah hian Pathianin rorltute (pathianhote) a koh khwm thu leh an rorl dik loh avnga a sawisl thu kan hmu a ni. Rorltu hi an pawimawh m m a, chuvngin Sam phuahtu hian pathianhote tiin an hming a vuah a, hming ropui tak a ni. Mipuite leh ram tn mi pawimawh tak ni mah se an chunga lal leh rorltu chu Pathian a ni. Pathian chu rorltute Pathian a ni a, an zahin a thu an ngai pawimawh tr a ni. Dik lo taka rorlna hi a huatzwng tak a ni. Rorlnaah thlei bk neih a phal lo, mi t leh mi lian angkhatin an ngaithla tr a ni (Deut.1:17). Mi \ha aia mi sual duhsak phei chu a duh lo lehzual a ni. 2. Rorl dn tr Pathianin a hrilh (82:-4): He lai chngah hian Pathianin rorltuten ro an rl dn tr a hrilh a, chngte chu:(1) Retheite leh fahrahte chhanhim a duh (82:3): Rethei leh pa nei lote hi chhantu leh hliah khuhtu nei lo anga ngaih an ni. Hngte avng hian Pathianin a ngai pawimawh m m a. Chuvngin rorltute chu mi sual leh anmahni hmusit a, tiduhdahtute laka chhan a, hliah khuh tlat trin a hrilh a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

331

(2) Pachhia leh vakvaite hum trin a duh (82:3b): Pachhia leh vkvaite hi rethei leh fahrahte nn inang khat an ni. Vkvaite hi in leh lo pawh nei lo, chnna tr pawh nei lo, chhngkhat leh laina tlk luhna tr pawh nei zo lo an ni. An zahawm lo va, awpbeh leh vau beh awlsam berte an ni. An zahawm loh avngin, chhan tr leh hliah khuh trin a duh a, mawhphurhna a pe a ni. 3. Rorlna dik lo ramin a tuar (82:5-7): Rorltu dik lo leh \ha lo te chuan thil lo awm thei trte an ngaihtuah lo va, an hrethiam bawk hek lo. Hetiang hi a nih avngin an hma lam hun a ng lo va, Sam ziaktu chuan Thimah an tei mai mai tiin a sawi hial a ni (82:5). Rorlna dik loin a nghawng thil \ha lo tak pakhat chu leilung nghah chhan zawng zawng a nghng a tih hi a ni (82:5c). Bible lehlin thar chuan Khawvl innghahna ber dikna a bo zo ta e a ti a, dikna a dah pawimawh hle a ni. Rorlna dik lo avngin khawvl hi a buai \hn.7 Sam phuahtu chuan ram innghahna chu dikna niin a sawi a. Rorltuten dik lo taka ro an rl avngin ram a nghng tia a sawi hi a dik hle wm e. Pathian chuan rorlna dik a ngai pawimawh a, Rorlna dik chu lui angin luang sela, felna chu luipui kang ngai lo angin luang rawh se a ti a ni (Amos 5:24). Rorltute chu Pathian aiawha khawvla rorltute an ni a, pathianhote tiin Sam phuahtu chuan a sawi a, Chungnungbera fate tiin a sawi bawk (82:6). Rorltute chu mi dangte ang bawkin an thi dwn a. Mi lian leh mi ropui, Pathian fate ni mah se mi t ang maiin an thi dwn a ni. An thil tihsualte chu ram leh mipuiten an tuar chauh ni lovin, anmahni ngei pawhin an tuar dwn a ni (82:7). 4. Rorl tra Pathian ngenna (82:8): Tnah chuan dik lo taka rorltute chu an lo thi ta a. Rorl trin Pathian chu a ngn ta a ni. Khawvl leh a chhnga chngte hi Pathian ta a ni. Chuvngin Pathian chu lo tho va, lei chunga rorl turin a ngn a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

332

Tlngkawmna He Sam hi I ram lo thleng rawh se. I duhzwng vna an tih angin leia min ti rawh se (Mat.6:10), tia kan \awng\aina nn pawh a inmil hle a ni. Rorlna dik lo avngin khawvl a nghng a, mipuite an thlabrin an mangang \hn. Dik taka rorlna a awm theih nn kan \awng\ai a, kan \awng\aina a hlawhtlin theih nn kan thawh a ngai bawk. Rethei leh chanhaite chhanchhuahna kawngah \an kan lk zl a ngai bawk. Kan ram hruituten dik tak leh fel taka ro an rl theih nn \an kan lkpui zl a \l a ni. Sawi ho trte 1. 2. Rorlna dik lovin thil a khawih pawi theihzia sawi ni se. Pathian rorlna hnuaia khawvl pum pui a awm nia kan hriat dn sawi ni bawk se. END NOTES 1. 2. 3. 4. 5. 6. Mizo Study Bible (Bible Society of India) p.796. G.N. Anderson, Peakes Commentary on the Bible (Thomas Nelson & Sons Ltd. 1977) p. 430. J. Clinton Mc Cann Jr., The New Interpreters Bible, Vol - IV (Abingdon Press, Nashville, 1996) p. 1006. Derek Kidner, Tyndale Old Testament Commentaries (Inter-Varsity Press, London, 1975) p. 297. Warren W. Wiersbe, The Bible Exposition Commentary (OM Books Secunderabad, 2005) p. 239. Mitchell Dahood, The Anchor Bible, Psalms II (51-100) Introduction, Translation and Notes (Double day & Company Inc. New York, 1986) p. 269. Mizo Study Bible p. 797.
www.mizoramsynod.org

7.

SAM II & III (42 - 89)

333

Zirlai - 41 HMLMATE TITLWM TRA DILNA

Chhiar tr : Sam 83:1-18 Hla, Asapha Fakna Hla.


\awng lovin awm 83 Aw Pathian, ngawi reng suh la,suh ang che; Aw Pathian, awm hle hle lul suh ang che. 2 Ngai teh, nangmah dotute chu an sa mur mur a; Nangmah hawtute chu an dk hraw hraw a. 3 I mite hi vervk takin an phiar a, I mi thuhrkte chungah hian a chhe lamin an inrwn hlawm a. 4 Hawh u, an hnam hloh khawpin i tiboral ang u! Israel-ho hming rng rng hi hriat renga a awm tawh lohna trin, an ti a. 5 Thu khat vuain an inrwn a; I chungah a chhe lama ti trin thu an intiam hlawm a. 6 Edom-ho leh Ismael-ho puan inte, Moab-ho leh Hagar-hote; 7 Gebal-ho leh Amon-ho leh Amalek-hote; Philistia-ho Tura khuaa awmte nn; 8 Assuria-ho pawh an lamah an \ang ve a; Lota thlahte chu an \anpui a. (Selah) 9 Anniho chu Midian-ho chunga i tih ang te, Kison luia Sisera chunga i tih ang te, Jabina chunga i tih ang te khn ti ve ang che; 10 Chu mite chu En-dor khuaah an boral a; Lei tn kdr ang mai an lo nih tk kha. 11 An mi liante chu Oreba leh Zeeba ang khn siam la,

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

334

A ni, an lal zawng zawngte chu Zeba leh Zalmuna ang khn siam ang che. 12 Chu mite chuan, Pathian awmnate chu I luahsak ang u, an tih kha. 13 Aw ka Pathian, anniho chu vaivut vir chung chung ang hian siam ang che; Buh sisawp thli chhm ln ur ur ang mai hian. 14 Ram kngtu mei ang leh, Tlng kngtu meialh ang hian; 15 Anni chu i thlipuiin m la, I thli na takin tihlau ang che. 16 Aw Lalpa, i hming an zawn theih nn an hml chu zahnain tikhat ang che. 17 Kumkhuain mualpho leh mangang takin awm sela; A ni, tihzaha awmin boral rawh se; 18 Nangmah chauh hi JEHOVA hming pu, Leilung zawng zawng chunga Chungnungber i nih an hriat theih nn. Thuvawn : Sam 83:18 Nangmah chauh hi JEHOVA hming pu, Leilung zawng zawng chunga Chungnungber i nih an hriat theih nn.

He Sam hi Asapha hla kan hmuh hnuhnun ber a ni ta. Engtik laia phuah nge tih hriatthiam a harsa hle a. Hrilhfiahna siamtu \henkhat chuan Jehosaphata hun laia Edom ho te, Amon ho te leh Moab hoten inthuruala beih an tum lai vel kha a nih an ring a1 (2 Chro.20:1-7). Jehosaphata rorl hun hi B.C 870-848 vl lai kha a ni. He Samin a sawi anga Juda ram leh a chhehvl hnam hrang hrangten inthuruala Juda ram beih an tum thu erawh chu Israel-te hnam chanchinah hriat tr a awm lo a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

335

He Sam hi Hnam pum pui |ah Hla an tihte znga mi a ni a. An chhehvla hnam hrang hrang, chhim leh hmr, chhak leh thlanga miten inthuruala Israel-te beiha tihboral vek tuma thawh tum angin a sawi a. Sam phuahtu chuan Israel-te beih an tum chu Pathian beih an tum ang hialin a sawi a, Nangmah bei tr chein thu an thlung ta a ti a ni (83:5 Lehlin thar). Rorltute hun laia Pathianin a chhanchhuah \hin anga chhanchhuak trin Pathian a ngn a (83:9-12). |hawngaleivir emaw, ram kng emaw, thlipui emaw hmanga an hmlmate tichiai tr leh nuai nek trin Pathian hnnah a dil a ni (83:13-17). Hetianga Pathianin an chunga a tih chuan Pathian chu khawvl pum puia Lalber leh Chungnungber a ni tih an chheh vla mite chuan an lo hre thei dwn a ni (83:18). He Sam hi hlwm thumah \henin kan zir leh dawn a, hetiangin:1. Hmlmate an inthurual (83:1-8): He lai hlwmah hian Israel ram leh a chhehvla miten inthuruala beih an tum thu kan hmu a. Israel-te beih tuma inthurualte hi hnam swm lai an ni. Chng hnam swmte chu hngte hi an ni :(1) Edom mite: Anni hi Israel ram chhak lama awm an ni a, Esauva thlahte chnna rama ngaih a ni (Gen.36:1). (2) Ismael mite: Anni hi ram bk emaw hnam bk emaw sawi chuang lova sumdwng vak vl \hin an ni a. Hnam mwl, Arabia thlalr leh Aigupta ram leh Euphrates lui inkr vla puan ina chnga, vak vl \hnte an ni (Gen.37:25, 27-29, 39:1; Ror,8:24; 1 Chro.2:17, 27:30). (3) Moab-hote: Anni hi Tuipui Thi chhak lama awm an ni. Lota fanu upa zwk Moaba thlahte an ni (Gen.19:37). (4) Hagar mite: Hng mite hi Hagari thlahte an ni wm e (1 Chro.5:10,19-20). Gilead ram chhak lama awm an ni a, ran vulha eizawng mi an ni. Beduin-ho an tihte hi an ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

336

(5) Gebal-hote: Anni hi Israel hmr lama awm an ni a, Solomona khn tihluihnain a chhawr \hn a. Lungchher hna an thwk \hn (1 Lal.5:18). (6) Amon mite: Anni hi Lota fanu naupang zwk fapa Ben-ammia thlahte an ni a. Jordan lui chhak lam, trans-Jordan an tih vla chngte an ni. (7) Amalek-hote: Anni hi Esaua thlahte an ni (Gen.36:12). Sinai thlalrah an chng a. Israel-ten Aigupta ram an chhuahsan hnua an rl beih hmasak berte kha an ni (Ex.17:816). (8) Philistia hote: Anni hi Kanaan ram thlang lam tuipui kama awm an ni a. Israel-te aiin Kanaan ramah hian an lt hmasa deuh zwk niin an sawi.2 Israel-te nn an indo \hn a, Israel-te ai mahin rlthuam an nei \ha zawk a, beih vel pawh an khirh hle a ni. (9) Tura khaw mite: Tura hi Israel hmr lama awm a ni a, lawng chawlhna hmun pawimawh tak a ni. Tura khaw mite hi kut themthiamna lamah an hmingthang hle a, an mistirite kha Davida leh Solomona-te khn an hmang \angkai hle a. Tura lal Hirama chu Davida leh Solomona \hian \ha tak an ni (2 Sam.5:11; 1 Chro.14:1; 1 Lal.5:1-12; 7:13-45; 9:26-28; 2 Chro.2:3-18). Israel-te do tr znga telh a ni hi a mak hle zwk a ni. (10) Assuria mite: Anni hi Israel hmr chhak lama awm an ni a, sawrkr chak tak an ni. Israel lalte chuan Assuria lal hnnah hian chhiah an pe \hn a. Israel lal Hosea khn chhiah a pe duh lo va, Aigupta \hiana a siam avngin Assuria lal Salmanesera V-na chuan Samaria khawpui a rn a, mi tam tak salah a hruai a (2 Lal.17:1-23), hei hi B.C 722 vl lai kha a ni. Israel hmr lama chng hnam swmte chanchin chu heta \ang hian a lo twp ta a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

337

Hng hnam hrang hrangte hi Israel-te do trin an sa mur mur mai niin Sam phuahtu hian a sawi a (83:2). Pathian mite chu vervk takin an phiar a, tihchhiat dn trte relin an inpun khwm a ni (83:3). Israel-te tihchhiat an tum dn hi a nasa hle a, tihchhiat mai bkah a hming pawh nuai bo an tum niin a sawi (83:4). Sam phuahtu chuan Israel-te beih chu Pathian bei angah a ngai a. Chuvngin, Nangmah bei trin thu an thlung ta (83:5) a ti hial a ni. 2. Hun kal tawha hnehna thlir kr thu (83:9-12): Sam phuahtu chuan Rorltute hun laia Pathianin Midian-hote laka Israel-hote a lo chhanchhuah tawh dnte a thlr kr a. Tnah pawh hian khatiang bawka an hmlmate hnehsak leh trin a dl a ni. He hnehna hi Debori leh Gideona hun laia hnehna kha a ni a, Midian-ho lalte a rawn tr lang a, chng an lalte chu hngte hi an ni :(1) Sisera leh Jabina hneh thu (83:9b): Sisera leh Jabina hneh thu hi Rorltute 4:1-24; 7:1-23 ah kan hmu a ni. Jabina hi Kanaan lal, Hazor khuaa mi a ni a. Sisera chu Jabina Sipai hotuber a ni. Sisera chu Kison luiah Debori leh Barakan an hneh a, Sisera pawh a tlnchhiatnaah Jaelin a that bawk a (Ror.4:21). Jabina thih thu hi tr lan a ni lo va; mahse, amah leh a sipaite chu Israel-ten an hneh a, chhe dr khawpin an siam a ni (Ror.4:24). (2) Oreba leh Zeeba (83:11a): Oreba leh Zeeba hi Midian lal an ni a. Gideona leh a sipaite nn an indo khn an tlanchhia a, Ephraim-hoten an lo man a, an that a, an lu chu Gideona hnnah an rawn la a ni (Ror.7:24-25). (3) Zeba leh Zalmuna (83:11b): Anni pawh hi Midian lal tho an ni a. Gideonan Midian-ho a beih lai khn anni pawh hi an tlnchhia a, Gideona leh a sipaiten chau chung chungin an m a, an man a, an that ta a ni (Ror.8:1-21).
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

338

Hng Midian lalte hian Israel ram, Pathian awmna ram chu beiha, neihsak vek an tum a ni. Mahse, Pathianin Debori leh Baraka te, Gideona leh a sipaite hmangin Israel-te chu a chhanchhuak a. Sam phuahtu chuan hng hnehnate hi hre rengin Pathian chu an hmlmate hnehsak leh trin a dl a ni. 3. Hmlmate hnehsak tra ngenna (83:13-17): Sam phuahtu hian an hmlmate chu \hawngaleivirin a hmaa vaivut leh thil awmte a ln vir nawk nawk ang leh buh si thliin a chhm lng ur ur ang maia tidarh vek trin a dl a (83:13). Tin, meiin ram a kng a, hnim leh buarte a kng hluah hluah anga an hmlmate chu kng ral vek trin a dl bawk a ni (83:14) Pathianin hetianga an hmlmate a sawisak chuan an hmlmate chu an zak hle ang a, an hmaite chu a sen awp awp mai dwn niin a sawi a (83:16). Hetianga Pathianin a sawisak chuan Israel-te Pathian chu Pathian chak leh thiltithei tak a ni tih an lo hria ang a, Amah chu biain a hming lamin an lo \awng\ai thei tawh dwn a ni. An hmlmate chauh ni lovin, khawvl pum puia mite pawhin Pathian chu Pathian chungnungber a ni tih an hre dwn a ni. Sam phuahtu hian an hmlmate thihna Pathian hnnah a dil lo va, an chunga buaina nasa tak thlen trin a dl a ni. A duh ber chu hmlmate pawhin Israel-te Pathian chu Pathian tak leh thiltithei leh chungnungber a ni tih an lo hriat ve hi a ni. Miin hriatna dika Pathian a hriat chuan indona a reh a, remna leh muanna a lo awm \hn. Pathian hmangaihna hriattr hi hmlmate hnehna \ha ber a ni. Jehova hming pu (83:18) - Jehova tih hi Lalpa tihna a ni a, Bible letlingtute hian hawrawppui hlr hmangin LALPA tiin an ziak \hn.3 LALPA (Jehova) chu khawvl pum puia chungnung ber a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

339

Tlngkawmna He Sam-ah hian Israel-te chu an vla awm hnam hrang hrangten inthuruala tihchhiat tum anga sawi a ni a. Hei vng hian Pathian an au va, tn hma lama a lo \anpuia, hmlmate a lo hnehsak tawh anga hnehsak leh trin an dl a ni. An hmlmate hian Israel-te chauh ni lovin, an Pathian chu a chakzia leh a thiltihtheihzia lantra, an hmlmate titlwm trin an ngn bawk a ni. Israel-te ang bawk hian keini pawh sualin min bei reng a, min hual vl a, min tihchhiat an tum reng a ni. Pathian chu hmnah kan tn a rinawm tawh a, tnah leh nakinah pawh min hruai zltu a ni ang. Pathian hi i ring tlat zl ang u. Sawi ho trte 1. Pathian khn thilmak tak tak hmangin Israel-te kha a chhanchhuak \hn niin Bible-ah kan hmu a. A mite chhanchhuah nn tnlai hian la hmang zlin kan hria em? Tnlaia Pathianin a mite a chhanchhuah dn nia kan hriatte sawi ni se. Pathian awmnate chu i luahsak ang u (Ch. 12) tih hi eng nge a awmzia? END NOTES 1. Hrilhfiahna siamtu hrang hrangte chuan he Sam hi Jehosaphata hun laia Edom ho te, Amon leh Moab-hoten Jehosaphata beih tuma an thawh ho laia phuah a nih an ring a. New International Commentary te, Peakes Commentary te, New Bible Dicionary te, Mathew Henrys Bible Commentary-te pawhin hei hi an rin dn a ni. Israelte beih tumtu zngah Babulon sawrkr ziak lan a ni ve lo va, Assuria sawrkr erawh chu ziak lan a ni. Chuvngin
www.mizoramsynod.org

2.

SAM II & III (42 - 89)

340

Mc Canna chuan kum B.C zabi 9-7 inkr vla phuah a nih a ring a. Israel-te bei tra tr lante hi a tak tak ni lo, entrna (symbol) mai nia an hriat avngin hrilhfiahna siamtu \henkhat chuan saltng chhuah hnua phuah a nih an ring a. Hng harsatnate hi sal tn hun lai leh a hnu lama awmte pawh ni thei bawkin an hria a ni. 2. 3. Revd Chuau\huama, Zo\awng Bible Dictionary 2011. p. 839. Jehova tih hi Mizo \awng Bible lehlin tharah chuan hawrawppuiin LALPA tiin dah a ni. Zirlai 1-na end noteah khn Israel-te Pathian mi mal hming YHWH chungchng kan sawifiah tawh a. Hebrai Bible-a he hming (YHWH) a lo lan apiang hian an hotu leh an zahzwngte an kohna Adonai tih hi an lam hlauh \hn. Hebrai Bible hi a trah chuan vowel tel lo, consonant hlanga ziak a ni a, kum A.D. 800 bawr vl khn Juda mithiam rual Masoretes an tihhoten vowel hi an vuah chawp chauh a ni. Hetia vowel an vuah hian Pathian hming YHWH pawh miin a chhiar palh loh nn Adonai tiha vowel zawng kha an vuah ta a ni. Hei hi Hebrai thuziak dn kalphungah chuan a dik lo tih a lang reng a; mahse, miin YHWH tih aia Adonai tia lam nachng a hriatna tra a dik lo chung chung dah lui an ni. Hebrai Bible \awng dang danga lehlin a lo nih tkah khn Hebrai \awnga he hming a dik lova an ziak kha lam theih tra dah (transliterate) an tum a, YaHoVaH ti tein an dah ta a. German hawrawp-ah chuan Y tlukpui hi J a ni a, a lam rk dn erawh chu Y ang thovin a ri a ni. JaHoWaH emaw, JeHoVaH tiin emaw dah \hin a ni a, chu chu English Bible \henkhatah pawh Jehovah emaw, Jehova tihten emaw an lo dah zui ve ta a ni. Hei hi Mizo \awng lehlin hmasa lamah pawh khn an lo zui ve a ni. A bul takah chuan Jehova tih rawn chhuahna hi chu Hebrai thu ziak kalphung man fuh twk loh vng a ni. YHWH tih hi chu tnlai Thuthlung Hlui thiamhote chuan Yahweh tiin an dah tlngpui.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

341

Zirlai - 42 PATHIAN INA AWM HLUTZIA

Chhiar tr : Sam 84 : 1-12 Hla Hruaitu tn; Gittith-a sak tr. Kora fapate Fakna Hla.

84 Aw sipaihote LALPA, I awmnate chu a va duhawm m!


Ka nunna hian Lalpa biak in hung chhng kawtlaite chu a ngai m m a, a ni, a chauh phah hial a; Ka thinlung leh ka tisa hi Pathian nung hnnah chuan a au chhuak a. 3 Aw sipaihote Lalpa, ka Lal leh ka Pathian, I maichm bulahte chuan chawngzawngin bu a chhep a, Vamr pawhin bu a nei, a no dahna trin. 4 I ina awmte chu an eng a thwl e: Nang chu an fak fo vang che. (Selah) 5 Nangmaha chakna nei mi chu a eng a thwl e; A thinlunga Zion panna lamliante awma chu. 6 |ahna ruam chu an zawhin tuihna awmnate an siam \hn a, A ni, ruahtui tla hmasa chuan malswmnain a khuh \hn. 7 Chakna a\angin chak lehzualnaah an kal \hn a, Zion-ah Pathian hmaah chuan an inlan \heuh \hn. 8 Aw Lalpa, sipaihote Pathian, ka \awng\aina hi mi ngaihthlksak la; Aw Jakob-ho Pathian, beng lo chhi ang che. (Selah) 9 Aw Pathian, kan phaw ber, en teh, I hriak thiha hml hi en teh. 10 I biak in hung chhng kawtlaia ni khat awm hi, ni sngkhat aiin a \ha zwk si a. Suahsualna puan intea awm ai chuan,
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

342

Kan Pathian ina kawngkhr vngtu nih pawh ka duh zwk a ni. 11 Lalpa Pathian chu ni leh phaw a ni si a; Lalpa chuan khawngaihna leh ropuina a pe ang a: Dik taka awmte lakah chuan thil \ha rng rng a ui lo vang. 12 Aw sipaihote Lalpa, Nangmah ring mi chu a eng a thwl e. Thuvawn : Sam 84 : 4-7 I ina awmte chu an eng a thwl e: Nang chu an fak fo vang che. Nangmaha chakna nei mi chu a eng a thwl e; A thinlunga Zion panna lamliante awma chu. |ahna ruam chu an zawhin tuihna awmnate an siam \hn a, A ni, ruahtui tla hmasa chuan malswmnain a khuh \hn. Chakna a\angin chak lehzualnaah an kal \hn a, Zion-ah Pathian hmaah chuan an inlan \heuh \hn.

He Sam hi Kora Fapate Fakna hla tih a ni leh ta a. Sam 42-49 te kha an hla anga dah a ni a. Kora chu Levia chia mi a ni a, a chhngte nn Temple-a rimawi tumtu an ni (1 Chro.6:3338). Sam 84-na hi Pathian Biak Ina awm hlutzia sawina a ni a, an phuah anga trlan pawh hi a inhmeh hle a ni. He Sam hi a phuah hun chungchngah ngaih dn hrang hrang a awm a. G.W. Anderson-a chuan, I hriak thiha hml hi en teh, tih hi lal sawina nia a hriat avngin Juda-ten lal an neih laia phuah a nih a ring a,1 tu lal laia phuah nge a nih erawh chu a sawi lo. Matthew Henry-a chuan Davida phuah a nih a ring a. A fapa Absaloma hlauva a tlnchhiat lai, temple-a inthwina hlan thei lova a awm lai leh Kt hmang thei lova a awm avnga a lunglngin a phuah a nih a ring.2 Wanke-a (Uanki-a) chuan he Sam phuahtu Pathian thu kalpui dn a\ang hi chuan saltng chhuah hnu lama phuah niin a ring a.3 Rawlinson-a chuan Jerusalem Temple chhiat hmaa phuah a nih a ring thung a ni.4
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

343

Kora fapate hi Temple-a rawngbwltute an ni a, Pathian Biak Ina awm hlutzia te, Temple-a inthwina hln thei lova awm leh Ktnaa kal ve theih loh hrehawmzia hre chiang berte pawh an ni wm e. Chuvngin, Kora fapate phuah ngei a nih a rinawm a. Mahse, a phuahtu hian harsatna neiin Temple-ah inthwina hln thei lovin, Ktnaah pawh a tel thei lo bawk niin a lang a. Hng a thil tuarte avng hian he Sam mawi tak hi a phuah a nih a rinawm a. He hla hi Ktnaa lo kal mipuiten Jerusalem leh Temple-ah te an sa \hn a nih an ring.5 He Sam hi Jerusalem-a Pathian be tra kalten an sak \hin (Pilgrim Psalms) an tihte znga mi a ni a. Zion hla an ti bawk \hn. Mi \henkhat chuan Sam 42-na leh 43-na tihfamkimna niin an ngai bawk. He Sam hi a mawiin a \ha hle a, mite ngainat pawh a hlawh hle a ni. He Sam hi hlwm liah \henin kan zir leh dwn a ni, hetiangin1. Pathian Biak In avnga hlimna (84:1-4): Sam phuahtu chuan rl khat a\angin Jerusalem leh a chhnga Temple chu a thlr a, ropui a tiin duhawm a ti hle a (84:1). Temple hung chhng kawtlaite chu a ngai m m a, a chauh phah hial niin a sawi a (84:2). Temple leh a vl maichm bula riahna leh chnna tr nei chawngzawng leh vamr te, Puithiamte leh Biak Ina rawngbawltute nihlawhzia a hria a, a chhan chu Temple-a Pathian an fak reng theih bk vng a ni (84:3-4). Ka thinlung leh ka tisa hi...a au chhuak a(84:2b) Bible lehlin tharah chuan Ka nun pum hi Pathian nung fakin hlim takin a au a ni tiin a dah a, hei hi hriatthiam a awl zwk wm e. 2. Pathian be \hinte chan tr (84:5-7): He lai hlwmah hian Pathian pwla, a Biak In thianghlim pan duhna thinlung nei a, Pathiana chakna la thar zl \hnte chan tr kan hmu, hetiangin-

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

344

(1) |ahna ruam chu an zawhin tuihna awmnate an siam \hn (84:6a): Bible lehlin thar chuan Baka ruam ro an kalna chu kaltlang mah se, tuihna awmnaah an chantr a, a ti a. |ahna ruam (Baka ruam) hi hmun hming angin sawi mah se a awmna tak hriat a ni lo.6 Pathian biak chkna thinlung neitute chu Pathian be trin hmun hla tak a\ang pawhin Jerusalem-ah an lo kal \hn. Chutiang taka hma lam beiseina nei a, Pathian rin chhan a, chau chung chunga kalte chuan Zion tlng an thlen hma pawhin thlaler ram rovah chuan tui hna (Oasis) an hmuh fuh hlauh chang a awm \hn a. A chng chuan khualzin chau leh dang chrte tiharh turin Pathianin ruah a surtr a. Chutianga khualzin chauten inhnangfakna tur an hmuh te chuan anmahni a tiharhin a tihlim hle \hn a. An tn \ahna ruam chu tuihna awmna a lo chang ta \hn a. Hei hi hrerengin he Sam phuahtu hian, |ahna ruam chu an zawhin tuihna awmnate an siam \hn a, tiin a rawn chham chhuak niin a lang. (2) Chakna a\angin chak lehzualnaah an kal \hn (84:7): |ahna ruam chu an tan tuihna awmnaah a lo chang ta a, chakna thar neiin hma lam panin an kal theih phah \hn. (3) Pathian hmaah an inlan (84:7b): Zion-a Pathian be tra kalte chuan harsatna tam tak twk \hn mah se, harsatnate chuan chakna thar a pe a, chakna a\angin chak lehzualnaah an kal a, an tum ram, Zion khawpui chu thlengin, Temple-ah Pathian hmaah an inlan ta \hn a ni. 3. Lal tna \awng\aina (84:8, 9): He lai chng hi lal tna \awng\aina a ni a. Kt hmang tra Temple-a lo kalte chu an lal tn an \awng\ai \hn. Pathian chu anmahni vngtu, an lal leh an ram vnghimtu, an phaw a nih avngin an \awng\aina lo ngaithla a, an lal pawh venghim tlat trin an dilsak a ni. Lal leh ram hruaitute hi an pawimawh avngin kan \awng\aisak \hn hi a \ha a ni. 4. Pathian pwl hlutzia (84:10-12): He lai chngah hian Pathian pwl hlutzia kan hmu leh ta: Sam phuahtu chuan Pathian
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

345

pwla, Pathian Biak In hung chhng kawtlaia ni khat awm hi hmun danga ni sngkhat awm aiin a \ha zwk tiin a sawi a. Mi sualte hnna awma, an znga chn ai chuan Pathian Biak In kawngkhr vngtu nih a duh zwk a ni. Heti taka Pathian hnna awm a duh chhante chu (1) Pathian chu amah khawngaiha, a kawng kawhhmuha, hruai \hntu a nih vng te, (2) Pathian chuan ui lova thil\ha a pk \hin avng leh (3) Ropuina a pk \hin avngin a ni. Pathian ringa, dik taka awm \hnte chu an zaln a, malswmnaa vr an nih dwn avngin an vnnei m m a ni. Tlngkawmna Juda-te tn chuan Jerusalem leh a chhnga Temple hi a pawimawh hle a. An hnam tipumkhattu leh \hui khawmtu a ni. Kt chi hrang hrang an hman \hinte hian inunauna leh inpumkhatna a thlen a, an tn a hlu m m a ni. Keini pawh Biak Ina kan inkhwm \hinte hian khawtlng leh ramah inpumkhatna a siam a. Bial Inkhawmpui te, Presbytery Inkhawmpui leh Synod Inkhawmpui te, K.T.P General Conference te leh Kohhran Hmeichhe Inkhawmpui Lian kan hman \hinte hi ram leh mipui inpumkhatna siamtu a ni. Juda-ten an Temple-a zirtrna \ha tak tak an dwng \hn angin Biak In leh Inkhawmpui hrang hrang kan neihahte hian kan dawng \hn a. Mi mal leh chhngkua, khawtlng leh ramin kan chhawr nasa m m a ni. Chuvngin Pathian biak inkhwm te, Inkhwmpuia kalte hi i ngai pawimawh thar zl ang u. Sawi ho trte 1. Inkhwmpui kan neih \hinte hi hnam pum pui huapa inpumkhatna leh thawhhona \ha min petu a nihna chen a
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

346

awm a, chu chu kohhran leh ram leh hnam tn a pawimawh hle. A snso hi a hautak deuh \hin avng hian Kohhran leh sawrkr \an tln dn \ha zwk a awm thei ang em? 2. |ahna ruam kal tlang dn \ha eng nge ni ang? |ahna ruamah engtin nge tuihna kan siam ve ang? END NOTES 1. 2. 3. G.W Anderson, Peakes Commentary on the Bible (Thomas Nelson & Sons Ltd, Hongkong, 1977) p. 431. Matthew Henrys Commentary, Vol. 3 (Hendrikson Publishers) p. 455 . Mitchell Dahood, The Anchor Bible, Psalms II (51-100) Introduction, Translation and Notes (Doubleday & Company, Inc. New York, 1986) p. 279. G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol - 8 (Hendrickson Publishers, Massachusettes) p. 191. Peakes Commentary on the Bible, p. 431. |ahna ruam tih hi Mizo \awng Bible lehlin tharah chuan Baka ruam tih a ni. Baka hi \ap tihna a ni a, chuvngin |ahna ruam tiin an letling ta nia rin a ni. Baka ruam hi a awmna hriat a ni lo va, Jerusalem-a Pathian be tura kalte hian harsatna hrang hrang an twk \hn a, chng harsatna sawina chu a ni mai thei. Hebrai \awng chuan emeg habbaga an ti a. A awmzia chu Balsam thing awmna phaizwl tihna a ni wm e.

4. 5. 6.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

347

Zirlai - 43 HNAM HMUINGILNA TRA DILNA

Chhiar tr : Sam 85:1-13 Hla Hruaitu tn; Kora fapate Fakna Hla.

85 Lalpa, i ram chungah hian ii lwm a; leh ta a. Jakob-ho sala an awm chu hruai kr
I mite khawlohnate i ngaidam a, An sualna zawng zawng i khuh zo ta a. (Selah) 3 I thinrimna zawng zawng chu i la bo va; I thinurna nasa tak chu i hawisan ta a. 4 Aw, min chhandamtu Pathian, min hawi krtr la, Kan chunga i thinurna chu tibng ang che. 5 Kan chungah i thinur kumkhua dwn em ni le? I thinur chu chhuan zawng zawng thlengin i lantr zl dwn em ni? 6 Nangmahah chuan i mite an hlim theih nn Min tiharh leh dwn lwm ni? 7 Aw Lalpa, i ngilneihna chu min hmuhtr la, I chhandamna chu min pe bawk ang che. 8 Pathian, Lalpa thu sawi tr chu ka ngaithla ang; A mite leh a mi thianghlimte hnnah thlamuanna thu a sawi dwn si a; Nimahsela, anni chu tna lamah hawi leh tawh suh se. 9 A chhandamna chu amah \ihtute hnaihah chuan a awm ngei ngei \hn a ni; Kan ramah hian ropuina a awm theih nn. 10 Ngilneihna leh thutak an intwk a; Felna leh remna an infwp a. 11 Thutak chu lei a\angin a chawr chhuak a;
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

348

Felna chuan vn a\angin a rawn en chhuk ta a. 12 A ni, Lalpa chuan thil \ha a pe ang a; Kan ram hian a thil \o chu a pe bawk ang. 13 Felna chuan a hma a hruai ang a, A hniakte chu kawngah a siam ang. Thuvawn : Sam 85:8 Pathian, Lalpa thusawi tr chu ka ngaithla ang; A mite leh a mithianghlimte hnnah thlamuana thu a sawi dwn si a; Nimahsela, anni chu tna lamah hawi leh tawh suh se.

He Sam hi Kora fapate Fakna Hla tih a ni a. Saltng lo kir leh hnua phuah a nih rin a ni. Rev. P.D Sna chuan he Sam hian Babulon saltng thenkhat an kr leh tawh hun lai a kwk berin a hria a. |henkhat an lo kir a, mahse khawpui ram leh Temple chhia, ram lung tichhe tak leh hmlma hual vla awm a ni a. Chutiang thlr chuan Pathian chunga lwmna nasa tak nei chungin, a la kim lo m m a, Pathian thinurna pawh hriat tel loh theih a ni reng lo vang e, a ti a.1 Hrilhfiahtu tam ber pawhin he lai hun nn hian a inrem hlea an hriat thu an sawi bawk. He thu hi Rawlinson-a pawhin \wmpuiin Zerubabela hun lai emaw Ezra leh Nehemia hun lai emawa phuah a nih a ring a.2 A \hente erawh chuan he Sam phuah hun hi chiang taka hriat theih loh niin an ngai a. He Sam phuah lai hian ramin harsatna eng emaw a twk ngei niin an ngai thung a ni.3 Hrilhfiahtu \henkhat chuan he Sam-a Jakob-ho sala an awm chu i hruai kr leh ta a, (85:1b) tih hi Babulon sala an tng hruai kira an awm thu sawina ni lovin, Sam phuahtu hian mihringte nuna harsatna lo thleng \hn sawi nn a hmang niin an ngai thung a.4 Dahood-a chuan he Sam hi ruah dila \awng\aina niin a ring hlauh thung a, A ni, LALPA chuan thil \ha a pe ang
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

349

a; kan ram hian a thil \o chu a pe bawk ang (85:12) tih hi Lalpa chuan ruah a pe ang a, kan ram chuan a thil thar chu a pe ang, tiin a dah.5 Bible lehlin thar chuan, Kan ramah hian buh leh thlaite a thar \euh vang tiin a dah bawk a ni. Dahooda leh John Eaton-a te chuan Israel-te Babulon sala an tn hmaa phuah a nih an ring thung a ni.6 Juda-te Babulon sal a\anga an chhuah hnu khn harsatna tam tak an twk a. Temple an sa zo thei lo va, ei leh brah an harsa bawk a. Tin, an vla hnamten Juda-te indin thar leh tr chu an duh lo va, an dodl bawk \hn a ni. Hng harsatna hrang hrangte avnga he Sam hi phuah a nih ringtute rinna hi a wm thei viau a ni. Tin, he Sam hi Juda-ten harsatna dang an tawh avnga phuah nia sawi pawh hi thil ni thei tak a ni tho va. Ruahtui tlk \hat loh avnga an tuar \hin pawh Pathian thinur vng niin an sawi bawk \hn. A phuah hun chiah hi hriat ni lo mah se, harsatna nasa tak an tawh avnga he Sam hi phuah a ni tih erawh chu a hriat theih a ni. He Sam hi ram leh mipuite tna \awng\aina a ni a. Chng 1-3 hi hun kal tawha Pathian hruaina avnga lwmthu sawina a ni a. Chng 4-7 hi tna harsatna an tawh mk lak a\anga chhanchhuak tra dlna a ni a. Chng 8-13 hi Pathian hnn a\anga remna leh muanna (Shalom) lo thleng tura beiseina a ni. Hng thu hlwm pathum hmang hian a chhng thu hi kan zir leh dwn a ni. 1. Hun kal tawha Pathian hruaina (85:1-3): He lai chngahte hian Pathianin a mite sualna a ngaihdam thu te, an chunga a thinrimna a lk kian thute leh an sal tnna a\anga a hruai chhuah tk thute kan hmu a. A mite leh a ram chunga a lwm thu kan hmu bawk a ni. Jakob-ho sala an awm chu i hruai kr leh ta a (85:1b) - Jakob-ho a tih chu Israel-te an ni a, Babulon sala an awm a hruai kr leh ta tihnaah mi tam takin an ngai a. |henkhat chuan harsatna laka chhanchhuah an nih thu sawina niah an ngai bawk.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

350

2. Chhanchhuah dlna (85:4-7): Sam phuahtu hian Pathianin a thinurna la kiang tawha a sawi hnu lawkah, Kan chungah i thinur kumkhua dwn em ni? tiin zawhna a siam lehnghal a. Hei hian harsatna an tawh a la kiang lo a ni tih a lantr a ni. Pathian chuan harsatna an tawhte lakah a chhanchhuak tawh a, tnah harsatna dang an nei leh a, chhanchhuak leh trin a dl a ni. Hng harsatnate hi Pathian duh loh zwng an tih avnga Pathian thinurna an chunga lo thlengah an ngai a. Chuvngin, Min hawi krtr la, tia Pathian hnna dlin Pathianah hlimna an neih leh theih nan tiharh thar leh trin a dl a. Pathian hnnah a mite chu a ngilneihna hmuhtir leh tr leh chhandam trin a dl bawk a ni. Pathian tihharhna beisei trin a tih tr hmasa chu Lalpa hnna kr leh a, a hnna tlkluh a ni a. He Sam phuahtu pawh hian Pathian tihharhna an channa tr kailwn hmasa nia hriain a dl a ni. Kan sualna avngin kan tuar a, kan sual vng ni kher lo pawhin kan tuar bawk \hn. Thlipui leh lirnghng avng te, khawkhng leh tuilian avng tein kan tuar \hn a. Mi sual leh mi \hate pawhin hngte avng hian kan tuar vek \hn a ni. Tuarna kan dawnsawn dn erawh chu a inang lo va. A \ha zwnga dawngsawng thiamten an hlwkpui a, a chhe zwnga dawngsawngtuten an chhiatpui \hn. A \ha zwnga dawngsawng thei tura inbuatsaih hi ringtute tih dn tr niin a lang. 3. Pathian chhanchhuah beiseina (85:8-13): Sam phuahtu chuan Pathian chhanchhuahna a dl a. A dlte chu Pathianin a pe ngei ang tih ringin Pathian aw ngaihthlk a tum a. A hnnah thlamuanna thu a sawi ngei a ring tlat a ni (85:8). Pathian chuan amah \ihtute chu a chhandam duh ang tih a ring a. A chhandam chuan an ramah rinawmna te, dikna te, ngilneihna leh remnate a lo awm ang a. Pathian duhsakna dawngin thil \ha a pe ang a, buh leh thlai tam tak an lo thar tawh ang a, Pathian ropuina chu miten an lo hre tawh ang. Dikna chuan hma hruaiin, a mite pawhin dik tak leh fel takin thil an ti tawh dwn a ni (85:9-13).
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

351

Kan ramah hian ropuina a awm theih nn (85:9b) Ropuina tih hi Hebrai \awng chuan shekinah tih a ni a. Pathian ropuinain mihringte a chnpui thu sawi nn hman a ni \hn. Ngilneihna leh thutak an intwk a; Felna leh remna an infwp a (85:10) - Bible lehlin tharah chuan, Ngilneihna leh rinawmna chu an awm dn ang a, dikna leh remna an inkuah ang, tia dah a ni a. Sam phuahtuin an ram awm dn tr a beisei dn a ni. Thutak chu lei a\angin a chawr chhuak a, Felna chuan vn a\angin a rawn en chhuk ta a (85:11) - Hei pawh hi, Lei a\angin rinawmna a chawr ang a, Vn a\angin dikna a lo zm thla bawk ang, tia dah a ni a, hei hi hriatthiam a awl zwk wm e. Lalpa chuan thil \ha a pe ang a;....thil \o chu a pe bawk ang (85:12) - Hei pawh hi lehlin tharah chuan, Lalpa pawhin thil \ha a pe ang a, kan ramah hian buh leh thlaite a thar \euh vang, tia dah a ni. Hng thilte hi Sam phuahtuin an rama lo awm tra a beisei a ni a, Pathian chhnna a nghk a ni. Tlngkawmna Sam phuahtu hian Pathianin an tn thil a tihsak tawhte a thlr kr a, Pathian hnnah lwmthu a sawi a. Tna harsatna an tawh mkte la kiang trin Pathian a dl a, a dlna chu a chhng ngei ang tih a ring bawk. An ramah chuan remna leh muanna (Shalom) lo thleng trin a beisei a, buh leh bl tam tak neiin hlim takin an awm ang tih a ring tlat a. Mi tinten Pathian duh zwng tiin, a thu an la awih dwn niin a ring tlat a ni. Sam phuahtu rilru hi kan \awmpui theih chuan a \ha hle dwn a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

352

Sawi ho trte 1. 2. Pathian hi kan chungah a thinur ve \hnin kan hria em? Lo thinur ta se engtia dawnsawn tr nge ni ang le? Pathian ram lo thleng tra kan dl \hin hi eng ang chiah nge nia kan hriat? Lo thleng tawh leh lo thleng zl tr a nih dn sawi ni se. END NOTES 1. Rev. P.D. Sna, Thuthlung Hlui Hrilhfiahna, Sam Thlanchhuah Hrilhfiahna, Bu 2-na (The Welsh Mission Bookroom, Aijal, 1955) p. 9. G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, vol-8 (Hendrickson Publishers, Masachusetts) p. 202 E. Ronald Murphy, The Gift of the Psalms (Hendrickson Publishers, Inc. Masachusetts, 2007) p. 124. John Eaton, The Psalms, A Historical and Spiritual Commentary with an Introduction and New Translation (The Continuum International Publishing Group, London, 2005) p. 6. Mitchell Dahood, The Anchor Bible, Psalms II (51-100) Introduction, Translation and Notes (Doubleday & Company, Inc. New York, 1986) p. 286. John Eaton-a chuan Sam phuahtuten hla mawi tak an phuah hun lai, saltngho chhuah hma kum zabi eng emaw zat liam taa phuah a nih a ring a (The Psalms pp. 306). Dahood-a pawh hian he Sam-a hla thute hi Juda-te sala an tn hmaa an thu hman nn inangin a hria a ni (The Anchor Bible, Psalms II, 51-100 p. 286).

2. 3. 4.

5.

6.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

353

Zirlai - 44 |ANPUI NGENNA

Chhiar tr : Sam 86:1-17 Davida \awng\aina.


ka 86 Aw LALPA, che;lamah hian i beng rawh dawh la, mi chhng ang Rethei leh pachhe tak ka nih hi. 2 Ka nunna hi vawng \ha ang che; Pathian ngaihsak mi ka ni si a: Aw, nang ka Pathian, nangmah ringtu, i chhiahhlawh hi chhandam ang che. 3 Aw, LALPA, mi khawngaih ang che; Nilngin ka au si \hin chia. 4 I chhiahhlawh nunna hi tihlim ang che; Aw Lalpa, ka rilru hi i hnnah ka dah tlat si \hin a. 5 Lalpa, nang chu i \ha a, ngaihdam i peih a, A kotu apiang che chungah ngilneihna i ngah si \hn a. 6 Aw LALPA, ka \awng\ainaah hian beng lo chhi la; Khawngaih ka dlna aw hi ngaithla ang che. 7 Ka mangan ni chuan ka ko vang che; Nangin mi chhng dwn si a. 8 Aw LALPA, pathiante zngah nang ang reng reng an awm lo va, I thiltihte ang hi thiltih reng reng a awm hek lo. 9 Aw Lalpa, i siam hnam tinrngte chu an lo kal ang a, i hmaah an lo kn ang a; I hming chu an rawn chawimawi ang. 10 Nang chu i ropui si a, thilmakte i ti bawk \hin a: Nangmah chauh hi Pathian i ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)


11

354

Aw LALPA, i kawng chu mi entir ang che; i thutakah ka awm ang: I hming \ih trin thinlung sakhat mi puttr ang che. 12 Aw Lalpa ka Pathian, ka thinlung zawng zawngin ka fak ang chia; I hming hi kumkhuain ka chawimawi ang. 13 Ka chunga i ngilneihna chu a nasain; Ka nunna hi khuarkhurum hnuaihnung ber ata i chhanhim si a. 14 Aw Pathian, mi chapote chuan mi bei a, Mi nunrawng awm khwmte chuan ka nunna hi tihbo tumin an zawng a, Nang chu an hmaah an dah \hin lo che. 15 Nimahsela, aw LALPA, nang chu Pathian, lainatnaa khat, mi khawngaih thei, Thinnel, ngilneihna leh thutak ngah i ni. 16 Aw, ka lam lo hawi la, mi khawngaih ang che; I chhiahhlawh hi chakna pe la. 17 Mi duhsakna tilang ang che; Mi hawtute chuan chu chu an hmuha, an mualphona trin, LALPA, nangin mi \anpui a, mi thlamuan avngin. Thuvawn : Sam 86:15 Nimahsela, aw LALPA, nang chu Pathian, lainatnaa khat, mi khawngaih thei, Thinnel, ngilneihna leh thutak ngah i ni.

He Sam hi Davida |awng\aina tih a ni a. Sam bu 3-na chhnga Davida hming pu kan neih chhun a ni. Sam bu 2-na twpah khn Jesaia fapa Davida \awng\ainate chu a twp ta, (72:20) tih kan hmu a. Sam 72-naa Davida \awng\aina a twp thu sawina emaw, Davida hla (\awng\aina) an hriat an la khwm zo ta tihna emaw a nih theih thu Zirlai 31-naah kan sawi tawh a.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

355

Mahse, Sam bu 3-naah te, bu 4-na leh bu 5-naah te pawh Davida hla eng emaw zt a la awm tho a ni. He hla hi Mi mal |ah Hla an tih \hinte znga mi a ni a. He hla phuahtu hian mi dangte a\angin harsatna a twk a, a nunna tihbo tumin an zawng niin a sawi (86:14). Chnghote a\anga chhandam trin Pathian hnnah a dl a ni (86:16). He Sam hla thu inrem dn hi a \ha twk lo deuhvin zirtu \henkhat chuan an ngai a. Sam hla hrang hrang leh Exodus-a mite la khwmin he Sam hi a siam ta niin an hria a ni.1 Hng a hla lk khwmte hi Davida hla an tihte znga mi an ni ber a, Exodus-a mi chu chng khat chauh a la tel niin an ngai a ni. Hngte avng hian Davida phuah ni lovin, mi dang tuin emaw Davida hla lwr khwma he Sam hi a siam a nih an ring a ni.2 Warren W. Wiersbe-a chuan he Sam hi Davida phuah ngei niin a ring a. A phuah hun lai pawh hian hmlma, tunge a nih a sawi lan loh a nei ngei niin a hria a. Hetih lai hian rethei leh pachhe tak niin Davida hi a insawi a (86:1). Hngte avng hian \anpui trin Pathian a swm niin a ngai.3 He ngaih dan hi H.C. Leupold-a pawhin a \awmpui a ni.4 He Sam hi chhandam tra Pathian hnna dlna chauh ni lovin, Pathian fak leh chawimawina hla a ni bawk. Hnam tinrngin an chawimawi tr thute pawh kan hmu a. A \awng\aina pawh Pathianin a chhng ngei ang tih a ring tlat a ni. He Sam hi hlwm li-ah \henin kan zir leh dwn a ni. 1. |anpui dla \awng\aina (86:1-7): Sam phuahtu chuan inngaitlwm takin Pathian hnnah \anpuina a dl a. A \awng\aina ngaithlaa, chhng ngei trin Pathian a ngn a ni. Pathian ringtu, a chhiahhlawh a nih thu sawiin, ngnngwl takin Pathian a dwr a, a nunna vawng \haa, chhandam trin a dl a ni (86:2). Nilngin Pathian hnnah a \awng\ai \hn a, amah chu khawngaih a, a nunna tihlim a, a chunga ngilnei trin a dl a
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

356

(86:3,4,5). Pathian chu a \ha a, ngaihdam inpeih leh a kotute chunga ngilnei \hn a ni tih a hria a, chuvngin a \awng\aina chu chhng ngei trin a dl a ni. Rethei leh pachhe tak ka nih hi (86:1b) - Thlarau leh tisa lama rethei leh pachhe tak a nih thu a sawina a ni thei a, a inngaihtlwmna \awngkam pawh a ni thei bawk. 2. Khaikhin phk loh Pathian (86:8-10): He lai chngah hian Sam phuahtu chuan Pathian chu pathian dangte tluk phk rual loh niin a sawi a. A thil tih ang ti thei an awm lo niin a sawi (86:8). Pathian chu Pathian ropui leh thiltithei tak a nih avngin a hnnah hnam tinrng an lo kal ang a, a hmaah knin chibai an bk ang a, a hming chu an chawimawi dwn niin a sawi (86:9). Pathiante zngah nang ang.... an awm lo va (86:8) Pathiante a tih hi hnam dang pathiante an ni. Hnam dang pathiante zngah pawh amah ang an awm lo va, a thiltih ang ti thei pawh an awm lo a ni. 3. Dilna leh lwmthu sawina (86:11-13): Sam phuahtu hian Pathian hnnah a duh zwng hriattr tr leh a duh zwnga a nun theih nn thinlung sakhat neihtr trin a dl a. A dlnate a chhn chuan thinlung zawng zawnga a fak tr thu leh a hming a chawimawi tr thu a sawi a ni. ...I thu takah ka awm ang (86:11b) - Rinawm takin ka awm ang tihna a ni. ...thinlung sakhat mi puttr ang che (86:11c) - Thinlung sakhat tih chu thinlung nghet, thle tawn mai mai lo tihna a ni. Chu thinlung chu min puttr ang che a tihna a ni. 4. |anpui tra dlna (86:14-17): He lai chngah hian Sam phuahtu chuan Pathian hnna a dl a rawn tr lang ta a. Mi nunrwng leh chapo tak takte chuan inthuruala thah tumin an
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

357

zawng niin a sawi a. Hng amah thah tumtute hian Pathian an \ih lo va, an pawisa hek lo (86:14). Pathian chu lainatnaa khat, mi khawngaih thei, thinnel, ngilneihna leh rinawm tak a nih avnga a lam hawia, amah khawngaiha, chakna pea chhandam trin a dl a ni. Hei chauh hi a ni lo, a hmlmate mithmuh ngeia a chunga a duhsakna tilang trin a dl a. A chunga Pathianin a duhsakna a tihlan chuan a hmlmate chu an mualpho dwn niin a sawi a ni. ...nang chu an hmaah an dah \hn lo che (86:14c) Pathian an pawisa lo va, a thu pawh an pawisa lo tihna a ni. ...thu tak ngah i ni (86:15) - Rinawmna ngah, rinawm tak tihna a ni. I bwihnu fa hi chhandam ang che (86:16c) - Pathian bwih chu Pathian thu thua awm \hn tihna a ni a. Pathian \iha, a thu thua awm \hn a nih thu a sawi a ni. Tlngkawmna Sam phuahtu hian Pathian hnnah amah thah tumtu mi nunrwng tak takte laka chhandam trin a dl a. Pathian chu lainatnaa khat, mi khawngaih thei, thinnel, ngilneihna ngah tak a nih avngin huaisen takin a pan a. A nihnate zp lova inpuangin a khawngaihna a dl a. A dlnate a tihhlawhtlinsak chuan a hmlmate chuan Pathian an hria ang a, an zak dwn niin a sawi a ni. Keini pawh hian huaisen taka Pathian kan pan a \l a, kan duh leh kan mamawhte a hnnah kan thlen \hin a pawimawh. Pathian chuan a hnna kan thlente chu a ti ngei ang tih kan rin a \l a. Min \anpuiin min thlamuan ngei ang tih hi kan ring tlat tr a ni.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

358

Sawi ho trte 1. 2. Mi pawisawi lote chunga dik lo taka ti \hnte laka Pathian phuba lkna beisei hi a dik ang em? Kan \awng\ainate Pathianin a chhng lo fo \hnin kan hria a. Pathian chhnna nghah dn \ha nia kan hriatte sawi se. END NOTES 1. 2. 3. 4. H.C. Leupold, Exposition of the Psalms (OM Books. Secunderabad, 2003) p. 616 G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol - 8 (Hendrickson Publishers, Massachussets) p. 213 W. Warren Wiersbe, The Bible Exposition Commentary (OM Books, Secunderabad, 2005) p. 245. Exposition of the Psalms, p. 616.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

359

Zirlai - 45 JERUSALEM FAKNA

Chhiar tr : Sam 87:1-7 Kora Fapate Fakna Hla; Hla.


A lungphm chu tlng thianghlimahte chuan a awm. 2 LALPA chuan Zion kulh kawngkhrte chu Jakob-ho awmna zawng zawng aiin a ngaina zwk a ni. 3 Aw Pathian khawpui, I chungchng thu ropui takin an sawi \hn a ni. (Selah) 4 Mi hretute zngah an tel ve tih, Rahab leh Babulon chungchng thu ka sawi ang: Philistia leh Tura hi, Ethiopia nn hian, en teh u; He mi hi chuta piang chu a ni. 5 A ni, He mi leh saw mi saw amaha piang an ni a; Chungnungbera ngei chuan amah chu a tinghet ang, tih Zion chungchng thu chu an sawi ang. 6 LALPAN, mi tin hming a ziak hunah chuan, He mi hi chuta piang chu a ni, tiin a chhiar ang. (Selah) 7 Hla satuten, a lmate nn chuan, Ka tuihna zawng zawng chu nangmahah a ni, a awm ni, an ti ang. Thuvawn : Sam 87:7 Hla satuten, a lmate nn chuan, Ka tuihna zawng zawng chu nangmahah a ni, a awm ni, an ti ang.

87

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

360

He Sam hi Kora fapate Fakna Hla tih a ni a, Zion hla tiin an sawi bawk \hn. Jerusalem fakna hla dangte chu Sam 46, 48, 76, 84 leh 122-na te hi an ni a, Jerusalem an fak dn erawh chu a inang vek lem lo. He Sam hi engtik laia phuah nge tih hriat a harsa hle a, ngaih dn hrang hrang pawh a awm a ni. Chng 4-naa Ethiopia hming a lo lan ve avng hian zirtu \henkhat chuan Aigupta rama Ethiopia mite an lal hun lai (BC 715-663) vla thil thleng a nih an ring a.1 A \hen chuan Hezekia hun laia (BC 716-687) Assuria sipaite Pathianin a hnehsak lai vla phuah a nih an ring a ni.2 A \hente chuan Davidan Jerusalem khawpui atna a cheibwl lai vela phuah a nih an ring bawk.3 Hng ngaih dn hrang hrangte hi thil ni thei wm tak an ni hlawm a, tu mahin he Sam phuah hun hi chu an hre tak tak thei tawh lo a ni. Kan sawi tawh angin he Sam hi Jerusalem fakna hla a ni a, Jerusalem dintu hi Davida a ni nain, Pathian din anga sawi a ni. Pathianin a din dn pawh hi uluk taka a din niin a sawi a. A dinna trin lungte pawh a phm a, a dinna hmun pawh tlng thianghlim a ti bawk a ni (87:1). Pathian pawhin Jerusalem chu a ngaina m m a, hmun dang zawng aiin a ngaina niin a sawi (87:2). Tin, an hmlma Aigupta te, Babulon leh Philistia mite pawh Jerusalem khua leh tui angin a sawi a, an \hian \ha ni \hin Tura mite pawh a sawi tel bawk (87:4). Hei hi Pathian pawhin a pawmpui a, a hming ziakna buah pawh ziak luh an ni dwn a ni (87:6). Hng thilte avng hian mi zawng zawng an hlimin an lwm ang a, Jerusalem-ah hian a ni ka tuihna chu a awm ni, an ti \heuh dwn a ni (87:7). Jerusalem hi Muanna khawpui tihna a ni a. Hmlmate pawhin an khawpuiah an chhiar a, remna leh muanna lo thleng tr a sawi hi a hming nn pawh a inhmeh hle a. Mahse, tn thleng hian muanna a sawi hi a lo la thleng lo va, Jerusalem khawpui chu inbeihna leh indona hmun a la ni ta zl zwk a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

361

Jerusalem hi Juda te, Kristian te leh Mosolman hote tn khaw pawimawh berte znga mi a ni. Mosolman hote tn pawh Mecca leh Medina dawta an khaw pawimawh ber a ni a, chuvngin Mosolman leh Juda-te chuan an la inchuh reng a, remna an la siam thei lo a ni. He Sam hi Sam dangte ang bawkin hmun thumah \henin kan zir leh dwn a, hetiang hian kan \hen leh dwn a ni. 1. Jerusalem chu Pathianin a ngaina (87:1-3): He lai chngah hian Jerusalem Pathianin a din dn te, a ngainat thu leh a chungchng miten an sawi \hin dnte kan hmu. Jerusalem chu tlng chhpah a awm a, a awmna tlng chu tlng thianghlim tiin a sawi a (87:1). Pathian awmna leh Pathian chnna hmun a nih avngin tlng thianghlim tiin a sawi a ni. Pathian chuan Jerusalem kulh kawngkhrte chu Juda-ho hmun hrang hranga awmna khuate aiin a ngaina zwk niin a sawi a (87:2). Pathian an biakna hmun leh Temple awmna hmun a nih avngin he thu hi a sawi a ni mai thei e. Juda-te chuan Jerusalem hi an ngai m m \hn a. Sala an tn lai phei chuan an ngai hle \hn a, an \ap \hn a ni (Sam 137:1). 2. Jerusalem khaw mi leh sa te (87:4-6): He lai chngahte hian Jerusalem khaw mi leh sate kan hmu a. Jerusalem khaw mi leh sa a tr lante hi Juda-te hmlma an ni hlawm a. Tura erawh hi chu Davida leh Solomona hun laia an \hian \ha ber, anmahni \anpuitu \ha tak a ni thung. Hng mite hi an chanchin tlm lo chhui zui dwn ila(1) Rahab: Bible lehlin tharah chuan Rahab tih aiah Aigupta tia dah a ni. Rahab tih awmzia chu sa hlauhawm tak, taka che buan buan tihna a ni wm e.4 Pathian do \hintu Dragon hming pakhat atn an hmang bawk \hn. Hla thu-ah chuan Aigupta sawi nn an hmang \hn a, hetah pawh hian chu chu hman a ni. Aigupta chu Israel-te hmlma hlauhawm tak a
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

362

ni a, anmahni aia an chak zwk avng hian an buai phah hle \hn a ni. (2) Babulon: Babulon tih hi sawrkr hmingah leh khawpui hmingah an hmang \hn a. Euphrates lui kam, tnlaia Baghdad chhim lam mel 50 vla hlaah a awm a, khawpui pawimawh tak a ni. Babulon lal ram hi a rei tawh hle a, a chng chuan a tlu chhe ve bawk \hn. Kum BC-608 a Assuria ram a lo tlkchhiat khn Babulon sawrkr chu a lo lian leh ta a. An lal Nebukadnezzara chuan Juda ram pawh a rn a, Jerusalem leh Temple pawh a tichhe vek a, Juda mi tam tak salah a hruai bawk a ni. (3) Philistia: Philistia mite hi Israel ram khawthlang lam tuifinriat kama awm an ni a. Israel-te aiin Kanaan ramah hian an lt hmasa zwk a ni.5 Israel-te nn hian an indo \hn a, Israel-te aia ralthuam an neih \hat zwk avngin an hneh hlei thei lo a ni. Davida hun lai kha chuan Israel-te thuhnuaiah an awm a, a hnu zelah pawh an tn phurrit an ni. (4) Tura: Tura hi chu Israel hmr lama awm a ni a, Davida leh Solomona hun lai kha chuan an in\hian \ha hle a ni. Jerusalem khaw siam nn te, Temple leh lal in sakna tr thing leh mistiri thawhtu an ni a, Solomona te chhungkaw ei tr petu an ni bawk. Assuria a lo len khn Assuria hnnah chhiah an pe \hn a, Grik lal Alexander Ropuia khn a hneh a, Lal Isua hun lai kha chuan a lo ding chhuak leh tawh a, an ram hnaih lamah hian Lal Isua pawh khn rawng a bwl nghe nghe a ni. (5) Ethiopia: Mizo \awng Bible lehlin tharah chuan Kus mite tih a ni a, thuhmun reng a ni. Aigupta chhim lama awm an ni a, tnlaia Ethiopia ram \henkhat leh Sudan ram \henkhat hi a huam a. Hng hnam pangate hi Jerusalem hretute zngah chhiar tel ve niin sawi a ni (87:4). Hretu tih hi pawmtu tihna a ni
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

363

awm e. Jerusalem pawmtu mai ni lovin, Jerusalem-a piang, Jerusalem khua leh tui angin an la awm dwn a, Pathian pawhin chu chu a tinghet ang (87:5) a ti a ni. 3. Ka tuihna chu nangmahah a awm (87:7): Sam phuahtu hian Jerusalem chu an hmlmate pawhin an pawm tawh a, Jerusalem khua leh tui nihna an lo nei ta a. Hei vng hian mi tinte chu hlim tak leh lwm taka awm tr angin a suangtuah a ni. An hlim avngin an zai a, hla an sa a, a \hente chu an lm bawk niin a suangtuah a ni. An zavai chuan Jerusalem-ah Pathian chibai an bk a, an nun atna thil pawimawh zawng zawng pawh Jerusalem chuan a pe ta niin a ngai a. Chuvngin, Ka tuihna zawng zawng chu nangmahah a ni a awm ni an ti dwn niin a sawi a ni. Tlngkawmna John Calvin-a chuan he Sam hi Kohhranho sawina niah a ngai a. Pathian khawpui tiin Kohhran chu a sawi a ni. Juda-te tn Jerusalem leh a chhnga Temple chu a pawimawh hle a. An hnam tipumkhattu leh an sakhaw inzirtrna hmunpui a ni. An ni tin nun dn leh khawsak dn tr zawng zawng, an ram leh hnam inkaihhruaina thlenga an zirna hmun a ni. Kohhran hi kan ram mipuite tn a pawimawh hle a, kan khawtlng leh kan ram tipumkhattu a ni. Kohhran inzirtrnate hi kan ni tin nun leh khawsakna atn a pawimawh m m a, chuvngin Kohhran hi kan ngai pawimawhin, kan zah thiam tr a ni. Pathianin Kohhran min pe hi a lwmawm a, \ha taka a \han zl theih nn Kohhran member-te kan pawimawh a, a enkawltu Pastor leh Upate pawhin nasa lehzuala \an an lk a \l bawk a ni. Sawi ho trte 1. Kohhran sawisl fo \hnte hian Kohhran nihna leh a pawimawhna hi an hre twk lo tihna a ni thei ang em?
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

364

Kohhran sawisl dn \ha (Constructive criticism) eng nge ni ang? 2. Kohhran \han zlna atn huang zauh deuh (inclusive) leh huang zm deuh (exclusive) \hatna engte nge? END NOTES 1. Mitchell Dahood, The Anchor Bible, Psalms II (51-100). Introduction, Translation and Notes (Doubleday & Company, Inc. New York, 1986) p. 298. W. Waren Wiersbe, The Bible Exposition Commentary, Vol-3, Wisdom and Poetry (OM Books, Secunderabad, 2005) p. 247. H. Charles Spurgeon, The Treasury of David, Spurgeons Classic work on the Psalms, Abridge in one Volume (OM Books, Secunderabad, 1999) p. 367. Revd Chuau\huama, Zo\awng Bible Dictionary, 2011, p. 1254-1255. Ibid p. 610.

2.

3.

4. 5.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

365

Zirlai - 46 |ANPUI DIL AU HLA

Chhiar tr : Sam 88:1-18 Hla, Kora fapate Fakna Hla; Hla Hruaitu tn; Mahalath Leannoth-a sak tr. Ezra mi Hemana Maskil.
Pathian, 88 Aw LALPA, mi chhandamtuau \hn a: A chhn aznin i hmaah ka Ka \awng\aina hi i hnen thleng sela; Ka au thawmah hian i beng rawn dawh ang che: 3 Ka nunna hi mangannatein a khat a, Ka nun hian Seol chu a rawn hnaih ta si a. 4 Khuarkhuruma chhukte znga chhiar tel ka ni a; Chakna rng rng nei lo mi ang ka ni: 5 Rl thahho thlna mute anga mitthi znga paih thlk ka ni; Chngte chu i hriat tawh loh, I kut ata tihboral an ni. 6 Khuarkhurum hnuaihnung berah mi muttr ta a, Hmun thim tak, thk takahte chuan. 7 1 thinrimna chuan mi delh tlat a, Nangin i tuifwn zawng zawngin mi tihrehawm ta a. (Selah) 8 Ka hmlhriatte chu mi hlatah i awmtr a; An tna tenawm takah mi siam ta a: Khrkhipin ka awm a, ka chhuak thei lo a ni. 9 Hrehawmna avngin ka mit a chhe telh telh a: Aw LALPA, ni tin ka ko chia, I lamah ka kutte ka phar a. 10 Mitthite tn chuan thilmak i ti dwn em ni? Thi tawhte chuan thovin an fak dwn che em ni? (Selah) 11 I ngilneihzia chu thlnah hriattrin,
2

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

366

I rinawmzia chu Boralna Hmunah hriattrin a awm dwn em ni? 12 I thilmak tihte chu thimah hriatin a awm dwn em ni? I felna chu theihnghilhna ramah hriatin a awm bawk dwn em ni? 13 Aw LALPA, kei erawh chuan ka au chia, Ka \awng\aina chuan zngah a hmuak ang che. I4 LALPA, engati nge ka nunna hi i thlauhthlk le? Engati nge ka lakah i hmai i thup ni? 15 Ka naupan tt ata hrehawm tuar leh thi lek lekin ka awm \hin a; I thil rpthlk takte ka tuarin ka thauvah mi man \hin. 16 I thinrim nasa tak chuan mi vr pil a; I thil rpthlk takte chuan mi tiboral ta a. 17 Chng chuan nilngin tui angin mi vl a; Mi hual vel hlawm a. 18 Mi hmangaihtu leh ka \hian chu mi hlatah i awmtr ta a, Ka hmlhriatte chu thimah i awmtr ta bawk a. Thuvawn : Sam 88:13 Aw LALPA, kei erawh chuan ka au chia, Ka \awng\aina chuan zngah a hmuak ang che.

He Sam hi Kora fapate Fakna Hla kan neih znga a hnuhnung ber a ni ta. Ezra mi Hemana Maskil tih a ni. Hemana hi pahnih an awm a, pakhat chu Joela fapa, Davida rorl laia an Temple hla satu a ni a (1 Chro. 6:33, 37; 15:17; 16:41-42; 2 Chro. 35:15). A dang leh chu Mahola fapa Hemana a ni a, ani hi Solomona rorl laia mi fing an tihte znga mi a ni (1 Lal. 4:31). He Sam phuahtu hi tu zwk nge tih hriatthiam a har hle a, Wiersbe-a chuan Joela fapa Hemana hi a nih a ring zwk a ni.1 Chuti a nih chuan he Sam hi Davida hun laia phuah a ni thei ang a, Mahola fapa Hemana hi a nih chuan Solomona rorl lai vla phuah a ni thei ang.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

367

He Sam hi Mahalath Leannoth-a sak tr tih a ni a. Bible lehlin tharah chuan Lm paha inchhwna sak tr tih a ni thung a. Sp \awng Bible pakhat Easy to Read Version chuan Dam lohna na tak chanchin tiin a dah a. New International Version (NIV) chuan Hrehawm tak tuarna tiin a dah thung a. A hla thu en chuan dam lohna leh hrehawmna chungchng hi a inhmeh zwk mah a ni. Targum (Thuthlung Hlui bu Aramaik \awnga an lehlin) chuan he Sam hi sal tn laia Juda-te \awng\aina angin a sawi a.2 Mahse, he Sam hi hnam pumpui tuarna lam aiin mi mal tuarna a kwk zwkin a lang a. Hun rei tak natna leh harsatna tuartuin a harsatna thu Pathian hnena a thlenna niin a lang a, dam leh beiseina pawh a nei vak tawh lo niin a lang. Mahse, Pathian a rinna a bnsan chuang lo va, Pathian hnnah a \awng\ai zl a, Pathian a ko zl zwk a ni. He Sam hi mi mal \ah hla an tihte znga mi a ni a. A phuahtu hian natna nasa tak a twk a, a thi \ep niin a lang. Hetih lai hian a chhngte leh a \hianten an phatsan a, an tn chuan tenawm mai a ni ta (88:8). Hng a tuarnate hi a chunga Pathian thinur vng niin a hria a, a mangangin a hlau hle \hn a ni (88:16). Thi mai tr niin inhre mah se Pathian hnnah a \awng\ai zl a, a mangannate a hnnah a thlen zl tho a ni. He Samah hian a phuahtu dinhmun beidawnthlk tak te, Pathian hnna zawhna chi hrang hrang te, nasa taka Pathian hnna a \awng\ainate kan hmu a ni. 1. Sam phuahtu dinhmun: He Samah hian a phuahtu dinhmun sawina chi hrang hrang kan hmu a, chng a trlante chu hngte hi an ni:(1) Mangannain a khat a (88:3). Thi \p tawh niin a inhria a, mitthi ang mai niin a inhria a ni (88:4,5).

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

368

(2) Pathian pawhin a hriat phk tawh loh niin a inhre bawk a ni (88:5b). Pathian hriat phk loh, \anpui ngaihna pawh awm tawh lo niin a inhria a, a mangang takzet a ni. (3) Hmun thim taka awm niin a inhre bawk. Khur thk tak, tln chhuah ngaihna pawh awm lohna hmuna awm angin a inhria a, a beidawng hle a ni. (4) Pathian thinurna a chungah a thleng niin a hre bawk a, chngte chuan a tihrehawm m m a ni (88:7). (5) A \hiante leh a hmlhriatte pawhin an kalsan a, an tn chuan tenawm mai niin a inhre bawk (88:8). Hng thilte hi a tuar dn leh a nih dn a sawite a ni a, hrehawm a ti hle tih a lang. Chhngte leh \hiante duh loh nia inhriat hi a hrehawm hle a, Pathian theihnghilh nia inhriat phei chu a hrehawm lehzual ngei ang. Lal Isua pawh Pathianin a kalsan nia a inhriat lai khn a mangang hle a ni tih kan hria. Hnwl leh phatsan, duh loh nia inhriat hi a hrehawm a, a khawharthlk m m bawk a ni. 2. Pathian hnna zawhnate (88:10-14): Sam phuahtu chuan Pathian hnnah zawhna tam tak a nei a, chng a zawhnate chu hngte hi a ni:(1) Mitthite tn thilmak a ti dwn em ni? (2) Thi tawhte chuan thovin an fak dwn em ni? (3) A ngilneihna leh rinawmnate chu thlnah hriattr a ni dwn em ni? (4) A thilmak tihte chu thimah hriatin a awm dwn em ni? (5) Pathian felna chu hriat reng tawh lohna ramah chuan hriatin a awm dwn em ni? Hng zawhnate hi Sam phuahtu chuan Pathian a zwt a ni. Harsatna kan tawha, kan mangan m m laite hian Sam
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

369

phuahtu ang hian zawhna tam tak kan nei \hn. Engati nge Lalpa tiin kan zwt \hn a, a chhnna kan hmu mai \hn lo. Sam phuahtu ang hian Pathianin min thlauthla ta nia inhriain, kan lakah a hmai a thup \hn nia hriat chng kan nei \hn. Mahse kan harsatnate a hnna thlen a \ha ber a. I thu ang zlin ka chungah thleng rawh se, tia Pathian kuta kan tlk luh hian kan phurritte a lo zng leh \hn. 3. Sam phuahtu a \awng\ai (88:15-18): Sam phuahtu chuan harsatna nasa tak a twk a, a thi \p niin a hria a. Pathian hnnah a \awng\ai a, zawhna tam tak a zwt a, mahse damna a dl chuang lo. Pathian chu amah chhandamtu a ni tih a hria a (88:1). A chhn a znin a \awng\ai a, a \awng\aina lama a beng chhi trin Pathian chu a duh a ni (88:1-2). A mangannate a hnnah a thlen a, a naupan tt lai a\anga a tuarnate a thlen mawlh mawlh bawk a ni (88:13). Tlngkawmna Sam phuahtu chuan harsatna nasa tak a twk a. A naupan lai a\ang tawhin hng harsatnate hi a twk a ni. A nihna Pathian hnnah a zp lo va, a puang fai vek a ni. Pathian hnnah zawhna tam tak a nei a, Pathian a zwt a, a chhnna a hmu mai lo. Mahse a \awng\ai zl a, Ka \awng\aina chuan zngah a hmuak ang che, a ti hial a ni. Keini pawhin kan nihnate Pathian hnnah puang ila. Kan manganna leh kan rit phurh te, kan beidawnnate a hnnah hrilh ila. Kan damna tr ringawt dl lovin, kan tna \ha ber trte dl \hn ila. A kutah inkawltrin, a hnna kan tlk luh \hin a \ha a ni. Sawi ho trte 1. Thihna leh natna, beidawnna leh lungngaihna hmachhawn dn \ha eng nge ni?
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

370

2.

Damlo kan dn \ha leh \ha lo a awm em? END NOTES

1. 2.

W. Warren Wiersbe, The Bible Exposition Comentary (OM Books, Secunderabad, 2005) p. 249 John Eaton, The Psalms, A Historical and Spiritual Commentary with an introduction and New Translation (MPG Books Ltd, London, 2005) p. 314.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

371

Zirlai - 47 LAL TNA |AWNG|AINA

Chhiar tr : Sam 89:1-52 Ezra mi Ethana Maskil.


ka 89 LALPA ngilneihna thute chu kumkhuain hlaahang sa a: Ka kin i rinawmzia chu chhuan zawng zawng thlengin ka hriattr ang, 2 Ngilneihna chu kumkhua atn rem chhohvin a awm ang a; I rinawmna chu vnahte ngei khian i tinghet ang, ka ti ta a ni. 3 Ka mi thlan hnnah chuan thu ka thlung a, Ka chhiahhlawh Davida hnnah chhia ka chham ta a; 4 I thlahte chu kumkhua atn ka tinghet ang a, I lal\hutphah pawh chhuan zawng zawng thlengin ka rem chho vang, tiin. (Selah) 5 Aw LALPA, vnte khian i thilmak tih hi an fak ang a; Mi thianghlimte inkhwmnaah khian i rinawmna hi an fak bawk ang. 6 Van dumahte khian LALPA nna tehkhin theih tunge awm ni? Mi thiltithei tak fate zngah khian LALPA ang, 7 Mi thianghlimte inrawn khwmnaah Pathian hlauhawm tak, A kiang vla mi zawng zawng aia \ih ber tr chu, tunge awm ni? 8 Aw LALPA, sipaihote Pathian, Aw JAA, nang anga mi chak tunge awm? I rinawmna chu i vlah a awm si a. 9 Nang chuan tuifinriat chapona chungah ro i rel \hn a: A tuifawn invawrh laite chu i tireh \hn.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)


10

372

Nang chuan Rahab chu rl thah angin i tikeh sawm a; Nangmah dotute chu i ban tha chakin i tidarh ta a. 11 Vnte khi nangma ta a ni a, lei pawh hi nangma ta a ni: Khawvl leh a chhnga thil awm zawng zawng hi nangma din a ni. l2 Chhim leh hmr chu nangma siam a ni a: Tabor leh Hermon chu i hming avngin hlimin an zai \hn. l3 Nang chuan bn thiltithei tak i nei a: I kut chu a chak a, i kut ding lam chu chawimawiin a awm a. l4 Felna leh rorlna fel chu i lal\hutphah nghahchhan a ni a: Ngilneihna leh thutak chu i hmaah an kal \hn. 15 Thwm hlimawm hre \hn hnam chu an eng a thawl e: Aw LALPA, anni chu i hml ngah an awm \hn. I6 I hming avngin nilngin an hlim \hn a: I felna avngin chawimawiin an awm \hn. 17 Nang chu an chakna ropuina i ni si a: I duhsakna avngin kan ki hi chawimawiin a awm ang. 18 Kan phaw hi LALPA ta a ni si a; Kan lal hi Israel-ho Mi Thianghlima ta a ni. 19 Chu mi lai chuan i mi thianghlimte hnnah inlrnaah thu i sawi a, Mi pakhat chak tak chungah chuan \anpuina ka nghat a; Mi pakhat, mite znga thlan chhuah chu ka chawimawi ta a. 20 Ka chhiahhlawh Davida chu ka chhar a; Ka hriak thianghlim chuan amah chu ka thih ta a: 21 Ka kut hi a hnnah tihnghehin a awm ang a; Ka bn hian ani chu a tichak ang. 22 Hmlma chuan a ngam lo ang a; Mi sual chuan a titlwm hek lo vang, 23 Amah dotute chu a hmaah ka vaw thlu ang a, Amah hawtute chu ka sawisa ang. 24 Ani hnnah erawh chuan ka rinawmna leh ka ngilneihna chu a awm ang a; Ka hming avngin a ki chu chawimawiin a awm bawk ang. 25 A kut chu tuifinriatah chuan ka nghahtr ang a, A kut ding lam chu luipuiahte chuan.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)


26

373

Ani chuan, Nang chu ka Pa, Ka Pathian, ka inchhandamna lungpui i ni, tiin, mi au vang. 27 Tin, keiin ani chu fatirah ka siam ang a, Leia lalte zngah chungnung berah ka siam ang. 28 Ka ngilneihna chu kumkhuain a tn ka vawn \hatsak ang a, Ka thuthlun chu a hnnah a awm nghet ang. 29 A chi thlahte chu kumkhuain ka awmtir ang a, A lal\hutphah chu vn awm chhng ni chenin ka awmtir bawk ang. 30 A fate chuan ka dn hi an hawisan a, Ka rorlnate anga an awm loh va, 31 Ka thuruat an bawhchhiat a, Ka thupkte an vawn \hat loh chuan, 32 An bawhchhiatnate chu tiangin ka rawn kan ang a, An khawlohnate chu vuakin ka rawn kan ang. 33 Nimahsela, ka ngilneihna chu a hnn ata ka lksak vek lo vang a, Ka rinawmna chu dwta chan ka phal hek lo vang. 34 Ka thuthlung chu ka bawhchhe lo vang a, Ka hmuia thu chhuak chu ka tidanglam hek lo vang. 35 Vawi khat ka thianghlimna chhlin chhia ka chham a; Davida hnnah dwt ka sawi lo vang; 36 A chi thlahte chu kumkhuain an awm ang a, A lal\hutphah chu ka hmaah n angin a awm bawk ang. 37 Thla angin kumkhua atn tihnghehin a awm ang a, Van duma hretu rinawm ang khian, i ti a. (Selah) 38 Nimahsela nang chuan i thlauthlain i duh lo va, I hriak thiha chungah chuan i thin a rim ta a. 39 I chhiahhlawh thuthlun chu i ten a: A lallukhum chu lei a paih thla hialin i titlwm ta a. 40 A dai zawng zawng chu i titlu a; A kulhbngte chu i tichhe ta a. 4l Kawnga kal apiangin a thil an lksak \hn a: A vla mite sawi chhiatin a lo awm ta a. 42 Amah dotute kut dinglam chu i chawimawi a;
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

374

A hmlma zawng zawngte chu i tihlim ta a. 43 A ni, a khandaih hma chu i beng per a, Ani chu inbeihnaah chuan i din nghehtir ta lo va. 44 A nna chu i tihrehsak a, A lal\hutphah chu leiah i paih thla ta a. 45 A tlangvl lai nite chu i tihtawisak a; Ani chu mualphonain i khuh ta si a. (Selah) 46 Aw LALPA, i biru kumkhua dwn em ni? Eng chen nge i thinrim chu mei anga a alh dwn le? 47 Aw, ka hun hi a tawi trzia hre reng la: Mihring fate zawng zawng hi i va siam engmah lo em! 48 Eng mi nge thih ni hml hmu lova nung a, Seol kut a\anga a nunna chhanhim tr chu? (Selah) 49 Lalpa, i hmanlai khawngaihna, i rinawmnaa Davida hnna chhechhama i tiamte kha, Khawiah nge a awm tak? 50 Lalpa, i chhiahhlawhte an sawichhiatna hre reng ang che; Hnam chak takte zawng zawng sawichhiatna ka ngchhnga ka tuar \hinzia hi; 5 Aw LALPA, nangmah dotute sawichhiatna, I hriak thiha hniakte sawichhiatna chu. 52 LALPA chu kumkhuain fakin awm rawh se. Amen, Amen. Thuvawn : Sam 89:14 Felna leh rorlna fel chu i lal\hutphah nghahchhan a ni a: Ngilneihna leh thutak chu i hmaah an kal \hn.

He Sam hi Ezra mi Ethana Maskil tih a ni a. Sam bua a hla phuah kan hmuh chhun a ni. Amah hi mi fing, Solomona rorl laia mi a ni a; mahse, Solomona chu Ethana aia fing zwk niin kan Bible chuan a sawi (1 Lal. 4:30-31). A pa chu Zera a ni (1 Chro. 2:6).
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

375

Sam 89:39-ah hian, A lallukhum chu leia paih thla hialin i titlwm ta a, tih kan hmu a. Hei hi Davida lal ram tihtlwm thu sawina a nih chuan Babulon lalin B.C. 587 lai vla Jerusalem an tihchhiat hun laia phuah a nih ring an awm a1 (2 Lal. 25:2226). Solomona fapa Rehoboama rorl laia Aigupta ram lal Sisakan Jerusalem a beiha, a hneh thu kha he Sam hian a sawi a nih ring an awm bawk a (1 Lal. 14:25-28). 2 Mi \henkhat erawh chuan Israel-te hi vawi tam tak hnehin an awm a, he Sam nna inmil tr awm chuang lovin an hria a. Chuvngin, he Sam hi lal tna mipuite \awng\aina emaw, lalin an ram tna a \awng\aina emaw ni zwkin an ngai a ni.3 He Sam hi lal hla an tihte znga mi a ni a. A thupui ber chu Davida lal atn Pathianin a thlan thu leh a lal\hutthleng Chatuana tihngheh a nih tr thu tiam a nih laia Israel-te hneha an lo awm a, an lal paih thlk a ni leh ta si chu hriatthiam harsa an ti a. Pathian hnnah an vuina thu an sawi a ni. Pathian chu anmahni hre reng trin an dl a, chng 1-18 hi Pathian fakna a ni a, chng 19-37 hi Davida hnna Pathian thutiam chungchng sawina a ni a, chng 38-45 hi lal tlwm pawi an tih thu sawina a ni leh a, chng 46-51 hi chhanchhuah dla \awng\aina a ni a. Chng 52-na hi Sam bu 3-na, fakna hla thua khrna (doxology) a ni. Hng thu hlwm hrang hrang hmang hian he Sam hi kan zir leh dwn a ni. 1. Pathian fakna (89:1-18): He lai hlwmah hian Pathian fakna kawng hrang hrangin kan hmu a. Pathian chu a ngilneihna leh a rinawmna avng te (89:1-2), Davida hnna thu a thluna, a thlahte kumkhua atn tihngheh an nih dwn avng leh a lal\hutthleng pawh chhuan zawng zawng thlenga rem chhoh a nih dwn avngin a sawi a (89:4-5). Pathian chu a thilmak tih avng leh a rinawmna avngin vnte leh a mi thianghlimten an fak a (89:5-8). Tuifinriat so bulh bulh te tireh a, a chhnga ramsa hlauhawm ber Rahab pawh that a, lei leh vn neitu leh a chhnga awmte siamtu a ni. Pathian
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

376

chu a chakin thil a ti thei a, dikna leh rorlna fel hi a lal\hutthleng nghahchhan a ni (89:9-14). Hng zawng zawng avngte hian Pathian chu fak tlk a nihzia Sam phuahtu hian a hre chiang hle a ni. ...Vnte khian i thilmak tih an fak ang a, mi thianghlimte inkhwmnaah....an fak bawk ang (89:5) Rawlinson-a chuan vnte tih hi vna awmhote tihna niin a ngai a, mi thianghlimte tih chu vntirhkohte tihna niin a sawi.4 ...tuifinriat chapona (89:9) - Tuifinriat fwn hlup hlup leh so bulh bulh hi tuifinriat chapona tiin a sawi a ni. ...Rahab chu... i tikeh sawm a (89:10) - Rahab chu Aigupta sawi nn an hmang \hn. Tna mi hi chu tuipui sakawlh sawi nn a hmang thung a ni. Kan phaw hi LALPA ta a ni si a (89:18) - Phaw chu thal lng vl leh ngnhnm laka inhumhimna a ni. An lalte hi an hmlmate laka an inhumhimnaah an ngai \hn a, chu an lalte ngei pawh chu LALPA ta an la ni cheu, tihna a ni thei ang. 2. Davida hnna Pathian thutiam (89:19-37): He lai chngahte hian Davida hnna Pathian thutiam trlan a ni. Pathian chuan a mi thianghlim, zwlneite hnnah thu a sawi a. Samuela hmangin Davida chu lal atn a thlang a (1 Samu. 16:13). Pathian chuan a tichak a, hmlmaten an ngam lo va. A ram a tizau a, thlang lamah Mediterranean tuifinriat thlengin, chhak lamah Euphrates lui thlengin thu a neihtr a ni. Pathian chuan chakna a pe a, hmlmate pawh a chungah an inlek ngam lo a ni. Pathian chuan a ngai pawimawh a, khawvla lal ropui berah a siam a, a chungah ngil a nei bawk a ni. Pathian chuan Davida hnnah thu a thlung a, a thlahte chu kumkhuain an lal ang a, an lal\hutthleng pawh kumkhuain a awm dwn a ni. Pathian dn an bawhchhiat chuan a hrem ang a;
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

377

mahse, an chunga a ngilneihna chu a la kiang vek lo vang. Pathian chu a thuthlungah a rinawm reng dwn a, Davida lal\hutthleng chu a awm reng dwn a ni. He Pathian thutiam hi hre rengin, Pathian sawi angin Sam phuahtu hian a trlang a ni. I mi thianghlimte hnnah inlrna thu i sawi (89:19a) - I mi thianghlimte tih hi inserhte tia lehlin theih a ni. Heng mite hi Samuela te, Nathana te anga inserh thianghlimte an ni thei ang. Mi pakhat chak tak... \anpuina ka nghat a (89:19b) Davida chu mi chak tak a ni. Goliatha a hneh hma pawhin sakeibaknei leh savawm a lo that tawh a ni (1 Sam. 17:34-36). Lal atn Pathianin a thlang a, a chawimawi ta a ni. ...a ki chu chawimawiin a awm bawk ang (89:24c) Bible lehlin tharah chuan, Ka hming avngin hnehtu ka nihtr ang, tia dah a ni. Davida chu hnehtu a nihtr dwn a ni. A kut chu tuifinriatah... A kut dinglam chu luipuiah te chuan (89:25) - Tuifinriat hi Mediterranean tuipui sawina niin a lang a, luipui a tih pawh hi Euphrates lui sawina niin a lang. Mediterranean tuipui a\anga Euphrates lui thlengin a lal ang, tihna a ni thei ang. Vn duma hretu rinawm ang khian (89:37b) - Joba 16:19-a Ka thu hretu vnah a awm, a tih ang kha a ni. Thuhretu rinawm chu Pathian a ni. 3. Lal tlwm chu pawi an ti (89:38-45): He lai hlwm hi chu Pathian chhuahchhalhna thu a ni ber. Pathian chuan, I rila rah tr chu ka tungding ang a, a ram chu ka tinghet ang a, a lal\hutthleng chu kumkhua atn ka tinghet ang, (2 Sam. 7:1213) a ti si a. Tnah a hriakthiha chungah a thinur a, a thutthlung pal ztin a lallukhum leiah a paihsak a (89:38-39). Khawpui kulh bangte chu a tihchimsak a, kulh chim entute chuan an duh duh an la a, mite nuihzat mai an lo ni ta a ni (89:40-41).
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

378

Pathianin hmlmate chu a tichak a, a tihlim bawk a. A mite khandaih erawh chu a tihbilsak a, an chak a phal hek lo. A ropuina a laksak a, a lal\hutthleng leiah a paih thla dr a, a vnglai nite chu a tihtawpsak a, a mite chu zakin an kun tlawk tlawk mai a ni. An hmlmate hneha an awm chu n an ti a. Pathian hnnah an vui thu an thlen a, chhanchhuah an dl tel bawk a ni. He Sam phuahtu hian Pathian chu thuthlung bawhchhetuah ngai mah sela Israel faten a thu an awih loh avngin Pathian thinurna an tawng bua a ni zwk. I chhiahhlawh thuthlun chu i ten a (89:39) - I chhiahhlawh hnna i thuthlun chu engahmah i ngai lo, i pal zt a, i bawhchhia a, tihna a ni. A dai zawng zawng chu i titlu a (89:40) - An inhumhimna trte a tih chhiatsak tihna a ni. ...an khandaih hma chu i beng per a (89:43) - An thal leh khandaihte Pathianin a ben persak \hin avngin an hmlmate an that thei lo va, an hneh thei lo a ni. 4. Chhanchhuah dlna (89:46-51): Israel-te chuan an chungah Pathian a thinur a, a thutiamte bawhchhiain an hmlmate kutah a pe niin an hria a, chuvngin an lungawi lo a ni. An vuina thu Pathian hnnah an thlen a, chutih rual chuan chhanchhuak trin an dl bawk a, Pathian chu a thinurnate bansana, an dam chhng rei lohzia te hria a, an hmlmate laka chhanchhuak trin an au a ni. An lal tlwm tate chu an hmlmaten an hmusit a, Zedekia phei chu a hmuh lai ngeiin a fapate an thahsak a, chumi hnuah a mit an kher chhuahsak a, kawl an buntr a. Babulon-ah an kalpui a ni (2 Lal. 25:7). Israel-te chuan tn hma lama an chunga a ngilneihnate hre reng tr leh Davida hnna a thutiamte hre reng a, anmahni chhanchhuak trin an dl a ni.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

379

I hriak thiha hniakte sawichhiatna chu (89:51b) - A che vl te, a sawi leh a tih zawng zawngah an sawichhe \hn tihna a ni. 5. A khrna (89:52): Kan sawi tawh angin chng 52-na hi chu Sam bu 3-na khrna a ni. Sam phuah khwmtute thu belh a ni a. LALPA chu kumkhuain fakin awm rawh se, an ti a, Amen, Amen, tiin an lo chhng a ni. Tlngkawmna Kan sawi tawh angin he Sam hi mipuite an lal tn leh an ram leh hnam tna an \awng\aina emaw, lalin mipui aiawha ram leh hnam tn leh ama tn a \awng\aina emaw a ni a. An hmlmate laka chhandam tra dlna a ni. Israel-te chu a chngin an hmlmaten an hneh a, a chng chuan hnehtu an ni ve bawk \hn. Hnehtu nih hi a nawm m m laiin hneh loh chng a awm \hn. Pathian chakna rinchhana beidawng lova hnehtu ni tra beih zl a ngai a ni. Mite hmuhsit leh nuihzat hialin kan tlu chhe thei. Mahse, Pathian chakna hmangin kan tho leh thei a, chakna thar kan nei leh thei a ni. A dltute hnnah Pathianin a pe a, hnehna chu an ta a lo ni leh \hn. Kan ram hruaitute tn kan \awng\ai \hin hi Israel-hote tih dn kan lak chhawn a ni a, kan \awng\aisak zl hi a \ha a ni. Sawi ho trte 1. 2. Pathian hian a thutiam leh a thuthlungte bawhchhiat chng a nei ve \hnin kan hria em? Israel-te hian an chan a chhiat hle lai pawhin Pathianah beiseina thar an nei \hn a, chu chuan chakna a pe leh \hn a ni. Beiseinain chakna min pek theih dn leh beiseina thar nei zl tra in\anpui dn sawi ni se.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

380

END NOTES 1. 2. 3. W. Warren Wiersbe, The Bible Exposition Commentary (OM Books, Secunderabad, 2005) p. 251 Ibid p. 251 Pathian biakna tra phuah a ni a, hnam chanchin (History) nn hmeh bel tr a ni lo, titute chu John Eaton-a te, Mitchell Dahood-a te an ni a. An ngaih dn \awmpuitu pawh an awm nual a ni. G. Rawlinson, The Pulpit Commentary, Vol - 7 (Hendrikson Publishers, Massachussets) p. 239

4.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

381

THU BELH - I
DAVIDA FAKNA HLA TIH AWMZIA (A Psalm of David = leDawid) Sam eng emaw ztah hian a phuahtu nia ngaih hming a chuang hlawm a. Hngte hi a tr a\anga dah nghl ni loin hun lo kal zlah Sam Bu ching feltu (redactor)-ten an dah hnuhnawh a ni hlawm. Hetianga a phuahtu nia ngaihte hming an dah hi Hebrai Bible-ah chuan preposition chi khat Lamed (le) chu hman a ni a. Hebrai preposition le awmzia chu hnnah, atn, aiah (Eng. to, for, on behalf of) tihna a ni. He \awngkam hi Sam tam ber phuahtua ngaih Davida hming nn hman kawp a ni a; Hebrai Bible-ah chuan leDawid tih a ni a. English Bible lamah chuan For David tih a ni deuh ber a. Mizo Bible-ah erawh chuan \awngkam kim deuh zwkin Davida Fakna Hla tiin dah a ni. He \awngkam leDawid tih ang chi hi Sam dang eng emaw ztah pawh mi dang hming nn hman a ni bawk a. Chng mi dang hming nna hmannate chu Mosia (90), Solomona (72, 127); Asapha (50, 73-83), Kora fapate (42-43, 44-49; 84, 85, 87, 88), Hemana (88), Ethana (89). A zavaiin Davida hming nn vawi 73 hman a ni a. Bu I-naah hian Sam 1, 2, 9-10, 33 tih lohvah chuan dah vek a ni a, Bu II-naah chuan 51-65, 69, 70-ah dah a ni a, Bu III-naah chuan Sam 86ah chauh a awm thung a, Bu IV-naah chuan 101-103-ah dah a ni a, Bu V-naah 108-110, 122, 124, 131, 133, 138-145-ah dah a ni bawk. Grik Bible lehlin hmasak ber Septuagint (LXX)-ah chuan Hebrai Bible-a mi bkah Sam 33, 43, 67, 71, 91, 93-99, 104 leh 147-ah te hian leDawid tih dah a ni bawk a. Hng leDawid dahna Sam \henkhat hi Davida nuna thil thleng nn inzawmna nei a ni hlawm a. Lal Saulan Davida tihhlum tuma a zawn laia thil thleng nna inkaihhnawihte chu Sam 7, 32, 52, 56, 57, 59, 142 te hi a ni a. Uria nupui Bathsebi a uire
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

382

chungchng nna inzawmna nei chu Sam 51-na hi a ni a. Edom ram a hneh chungchng nna inzawmna nei chu Sam 60-na hi a ni a. A fapa Absaloma hlauva a tlnchhiat lai chanchin nna inzawmna nei pahnihte chu Sam 3 leh 63 hi a ni. Davida nuna thil thleng \henkhat nna inzawmna nei nia langte hi Samuela bua chuangte kha a ni ber. Hmnlai a\angin Juda-te ngaih dnah chuan Davida hi Sam Bu ching feltu (editor)-ah an ngai a; Sam tam tak phuahtuah an ngai bawk. Chuvngin Davida leh Sam hi chu thil inzawm takah an ngai a ni. Hun laihwl (Middle Age) lai vlah phei kha chuan kohhranin Sam zawng zawng hi Davida phuahah a ngai hmiah mai a. Amaherawhchu, chk taka Bible zirna (biblical criticism) a lo pian chhuah hnah chuan chutianga a zawng a zaa Davida phuah vek chu ni theiin an hre lo va; tn hma ngaih dn hlui kha chu mi thiamte pawhin an lo thlauh thla \an ta a. Chuti chung chuan Sam tam tak hi chu Davida phuah emaw amah nna inzawmna nei emaw a ni tih hi chu mi thiamte pawhin an pawm a ni. Sam zawng zawng hi Davida phuah chu a ni vek lo vang tih ngaih dn a lo chhuah hnah Hebrai Bible-a leDawid tih awmzia hi eng nge ni ang tih chu chk zwkin chhui a ni ta a. Davida hming nna hman kawp leDawid tih a ni emaw, mi dang hming nn le hi hman kawp a ni emaw awmze chi thum nei theia ngaih a ni ta ber a. Chngte chu 1. Tn hma a\anga Juda-te leh Kristiante ngaih dn lo neih \hin ang khn Sam tam takah hi chuan leDawid tih hi a phuahtu sawina Davida phuah tihna a ni ang. Thuthlung Hluiah hian Davida chu rimawi tum thiam leh hla phuah thiam a ni tih tihlan a ni a. Chuvngin Sam eng emaw zta a hming lo lanna hi chu Davida phuah ngei a nih a rinhlelhawm lo a ni. Amaherawhchu, leDawid tih awm zawng zawng erawh chu ama phuah a nih vek a rinawm chuang lo.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

383

2. Sam \henkhata leDawid tih hi chu Davida tn (on behalf of David) tihna a ni ang. Chu pawh chu Davida mi mal ni lovin, Davida lal chhngkua (Davidic king) kwka hman a ni ang. Davida thlah lal chhngkaw hman tra phuah Sam eng emaw zt a awm niin a lang (e.g., Sam 2). 3. Sam Bu-a leDawid tih awmzia chungchngah mi thiamte pawm dn tlnglwn ni ta ber chu Davida hminga lk khwm (belonging to Davidic collection) tih hi a ni. Davida hming chwia lk khwm zngah hian Davida phuah ngei pawh a tel ang a. Davida lal chhngkaw tna phuah pawh a tel ang a. Jerusalem-a Davida thil hlui dah khwmna (Davidic archive) a\anga an lkte pawh a tel ang. Davida hminga lk khwm a nih avng hian amah ngeiin a phuah vek emaw a lk khwm vek emaw tihna a ni hran lo va. Davida hla phuahte erawh chu lk khwm bul in\anna (nucleus) pawimawh takah hman a ni ang. .....

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

384

THU BELH - II
SAM BU-A |AWNGKAM BIK HMANTE
Sam bu-ah hian \awngkam bk hman eng emaw zt a awm a. Chngte chu Bible zir mite chuan chi thum - Technical terms, Liturgical terms leh Musical terms tiin an sawi \hin a. Hng \awngkam bk hmante hi a awmzia hriat theih awm bawk mah se, a zavai erawh chuan hriat theih vek a ni tawh lo. Mi thiamte erawh chuan ngaih dn hrang hrang an nei. A tlngpuiin hng \awngkam bk hmante hi lo chhui ila. TECHNICAL TERMS 1. Sir (Song): Hei hi Hla tihnaa hman a ni tlngpui a. Sakhaw lam hla emaw khawvl lam hla emaw sawi nn hman theih ve ve a ni. Sam bah erawh chuan sakhaw lam hla sawi nn hman a ni a. Sam ba hla 30 vl chungah a thupui (heading) atn hman a ni. A chng chuan Mizmor tih nn hman kawp a ni a. Mizmor tih nn hman kawp a nih hian Mizmor hma lamah vawi nga hman a ni a (Sam 48,66,83,88,108); Mizmor hnu lamah vawi thum hman a ni (Sam 67,68,87). Mizmor nna hman kawp ni si, mahse a inkra thu dang tlazep awm hmun ngaah a awm bawk (Sam 30,65,75,76,92). Hei hian Sam chu Sir emaw Mizmor emaw a ni thei ve ve tih a tilang a; an danglamna erawh chu hriat chian a ni lo. Mi thiam pakhat Hans-Joachim Kraus-a (17 Decmber 1918 - 14 November 2000) chuan Sir tih hi Zion tlng temple-a Pathian fakna hlaah hman deuh bk niin a ring a; sakhaw hla emaw temple hla emaw bk sawina a nih a rinawm. 2. Mizmor (Psalm): Mizmor hi Sam ti-a kan lehlin hi a ni ber a. Sam bah hian vawi 57 hman a ni a. A malin vawi 40, Sir nn vawi 13 hman a ni. Mizmor hi Thuthlung Hluiah pawh Sam bah chauh hman a ni. Chuvngin sakhaw lam hla leh rimwi chungchng sawinaa hman bk a ni a. Grik Bible
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

385

(LXX)-ah Psalmos tiin an lo letling a. Chuta \ang chuan English Bible-ah Psalm tih hmangin Mizo Bible-ah pawh Sam tiin kan lo hmang zui ve ta zl a ni. Mizmor (Psalmos) chuan rimawi hrui nei tum chi nna sak chi a kwk deuh bk a ni. 3. Sir hamMaaloth (A Song of Ascents): Sam 124-132 te hi Sir hamMaaloth tih a ni a; Mizo \awngin Chhoh Hla vuah a ni. Mi thiam \henkhat chuan chhoh hla tih chhan chu ktni vngthlaa an kawng zawh a\anga lo chhuak niin an ring a. Khawvl hmun hrang hrang a\anga Jerusalem temple pana zinten kal paha an chham \hin emaw Jerusalem khawpui a\anga temple pana step an zawh chhoh laia an chham \hin emaw a nih a rinawm. Juda-te chuan Jerusalem chu khawvl hmun sng ber niin an hria a. Chuvngin Jerusalem a\anga an chhuah rng rngin chhuk tih an hmang zl a; Jerusalem pana an kal rng rngin chho tih an hmang \hin. Hei hi Thuthlung Hlui leh Thara hman dn a nih bkah tn thleng pawha an sawi dn a ni. 4. Miktam: Hei hi Sam bah hian vawi ruk a lang a (Sam 16,56-60). Mi thiam pakhat Sigmund Mowinckel-a (August 4, 1884-June 4, 1965) chuan Akkadian \awng katamu a\anga lo kal a nih ringin tlanna Sam emaw tlanna hla emaw tihna niin a ring. Akkadian \awng katamu chu khuh tihna a ni a; Thuthlung Hluiah pawh khuh tihna kaphar chu tlanna sawi nn hman a ni. Mi thiam dang R. Tournay-a (1912-1999) chuan miktam chu \awng\aina thurk tihna niin a ring thung a. Hebrai thumal pakhat ktm (katam) chu thup tihna a ni a; chu \awngkam a\anga lo kal chu niin a ring. Tn thlengin miktam awmze dik tak hi la hriat chian a ni lo. 5. Maskil: Sam hla chi khat sawifiahna bk \awngkam ni-a hriat ni mah se tn thlengin a awmzia chungchngah ngaih dn a la rual thei lo. Sam 32,42,44,45,52-55,74,78,88,89,142-ahte hman a ni. Hebrai thumal pakhat \obul skl (sakal) a\anga lo kal a ni mai thei a; chu chuan finna tih lam a kwk a. Zirtirna leh kaihhruaina tihna nia ngai an awm bawk.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

386

6. Shiggayon: Hei hi Sam 7-naah chauh a lang a. Akkadian \awng segu nn inlaichnna nei a nih a rinawm viau a; chuti a nih chuan \ahna, snna tihna a ni ang a; tichuan Snna Sam tih tur a ni ang. 7. Tehilla: Hei hi Sam thupui atn chuan 145-naah chauh hman a ni. Hmun dangah chuan Pathian fakna chungchng sawi nn hman a ni bawk (Sam 22:25; 33:1; 34:1; 40:3; 48:10; 65:1; 71:8; 100:4; 106:12,47; 119:171; 147:1; 148:14; 149:1). Mi thiam pakhat Hans Joachim Kraus-an a lo sawi angin Tehilla chu fakna hla tihna a ni ber ang. Tehilla hi lwm avanga u chhuak sawina hillel a\anga lo kal niin a lang. 8. Tepilla: Hei hi Sam 17,86,90,102,142-ahte leh Hab. 3:1-ah hman a ni a. He \awngkam hi hman tlnglwn tak a ni a, \ah hlaah leh \awng\ainaah te hman a ni \hin. Tepilla chu \awng\aina tihna a ni ber a. |awng\aina pngngai emaw \ah hla emaw sawi nan hman a ni. LITURGICAL TERMS 1. Letodha (for thanksgiving): Sam 100-naah hman a ni a. Lwmthu sawina thilhlan todha hlan laia an chham emaw an sak emaw a nih a rinawm. Sam 100-na hi bwkte kt laia mipui lwmthu sawina thilhlan hlan laia an chham rual \hin niin a lang. Chutiang thilhlan todha chungchng chu hng Bible chngahte hian kan hmu - Lev. 7:12; Amos 4:5; Jer 17:26; 33:11; II Chron 29:31; Sam 50:14,23; 102:22; 116:17). 2. Leannoth (for penance): Sam 88-ah hman a ni a. |ah hla lam rawng kai a ni a; simna lantrna Sam a ni. 3. Lehazkir (for reminder): Sam 38 leh 78-ah kan hmu a. A awmzia chu hriat chhuahtrna tur tihna a ni ang. Pathian hnna thilhlan hlan laiin emaw amah biak laiin emaw hmlmaten an chunga an tih dik loh emaw an harsatna emaw hre chhuak tura ngenna lam a ni wm e.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

387

4. Lelammed (for instruction): He thu hi Hebrai Bible-ah chuan Sam 61:1-ah hman a ni a. Hebrai thumal lammad chu zirtrna tihna a nih avngin Lelammaed pawh hi inzirtrna atn tihna a ni ang. Mipui chawk tho tra inzirtrna lam a ni wm e. TECHNICAL MUSICAL TERMS 1. Selah: Hei hi Thuthlung Hluiah vawi 74 a lang a; Sam bah vawi 71, Habakkuka bah vawi thum a lang. Heti tak hian lang hnem mah se, a awmzia hi tn thlengin la hriat chian theih loh a ni. Hebrai thumal pakhat sll (salal) a\anga lo kal a nih chuan chwi kng tihna emaw a ni ang a; chumi awmzia chu Selah lo lanna laiah hian u rual tr emaw awki tihsan tur emaw tihna a ni ang. Hebrai thumal dang slh (salah) a\anga lo kal a nih chuan kn, bawk tihna emaw a ni ang a; Selah lo lanna laiah hian kn rual tr tihna emaw a ni ang. Muslim-ho Pathian bia kn rual suau suau ang deuh hi a ni wm e. Sawi fiah dn tlanglwn berah chuan chwl tihna nia sawi a ni thung. He hla sak laia han chawlh deuh detna tur niin a lang. 2. Lamenasseah (to the choirmaster): Hei hi Sam bah vawi 55 leh Hab 3:19-ah hman a ni a. Mizo Bible-ah hla hruaitu tn tiin dah a ni. Hei hi Mizo Bible lehlin laia an hman The Revised Version (1885) tih dn zui a ni a. Aramaic Bible (Targum)-ah chuan fakna atn tihna angin dah a ni thung. A awmzia hi a chiang chiah lo a, tn thlengin mi thiam zngah ngaih dn hrang hrang a la awm a ni. 3. Beneghinth (with stringed instrument): Hei hi Sam 4,6,54,61,67,76, leh Hab. 3:19-ah hman a ni a. Mizo Bible hman laiah chuan \ing\ang chi hrang hranga sak mi tih emaw \ing\anga sak mi tih emawin dah a ni. 4. Al-hannehilth (to the flute playing): Sam 5-naah hman a ni a. Mizo Bible-ah chuan Nehiloth nna sak mi tiin dah a ni. Nehilth chu phnglwng chi khat a ni a. Babulon-ho
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

388

pawhin hetiang phnglwng nna sak chi \ah hla an nei. 5. Higgayn: Hei hi Hebrai Bible-ah chuan Sam 16-ah hman a ni (cf. Sam 92:2). A awmzia chiah hriat a ni rih lo a; eng emawti kawngkal nei bk riaua hla sak lam kwka hman a ni wm e. 6. Al-hassminth (on their eighth): Hei hi rimawi tum chi, hrui pariat nei a ni ang. Sam 6&12-ah hman a ni a; Mizo Bible-ah chuan Seminith-a sak tr tiin dah a ni. 7. Haggittt (the Gittth): Hei hi Sam 8,81&84-ah hman a ni a. A awmzia a chiang lo; mi thiam \henkhat chuan \ing\ang chi khat (lyre) niin an ring a. Grik Bible (LXX)-ah chuan uain swr khur tihna angin dah a ni a; chuti a nih chuan grp huan hla, grep swr laia hlim taka an sak \hin a ni mai thei bawk. 8. Alalamoth (to Alamth): Hei hi Sam 46-ah hman a ni a. Aquila (2nd century AD) leh Jerome-a (c. AD 347 30 September 420) chuan nulate tihna niin an ring. Hebrai \awng thumal pakhat almah chu nula tihna a ni. Mahse temple rawngbawlnaah hmeichhia an tel si loh avngin he ngaih dn hi a dik a rinawm chiah lo. Grik Bible (LXX)-ah chuan thil inthup, thurk tihna angin dah a ni a. Thuthlung Hlui mi thiam pakhat Sigmund Mowinckel-a chuan hei hi a dik a ring. 9. Al-sosannm (to Lilies): Hei hi Sam 45,59&80-ah hman a ni. Mizo Bible-ah chuan Sosanim-a sak tr tiin dah a ni. Hmnlai chuan lily hi hmangaihna leh chi \hatna entrna angin hman a ni. 10. Al-ynath elem rehoqm: Hei hi Sam 56-ah hman a ni. Mizo Bible-ah chuan Jonathelem rehokim-a sak tr tiin dah a ni. Hla thlk sawina lam nia ngaih a ni.

.....

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

389

LEHKHABU RAWNTE

1.

Alexander, M. Neil. The New Interpreters Bible Commentary Volume IV. New York: Abington Press, Nashville 1996. Craigie, Peter C. Word Biblical Commentary, Vol.19. Waco, Texas: Word Books Publisher, 1983. Spence, H.D.M. & Exell, Joseph S. The Pulpit Commentary, Hendrickson Publishers. Alden, Robert L. Everymans Bible Commentary, Psalm, Songs of Devotion. Chicago: Moody Press, 1974. Kidner, Derek. Tyndale old Testament Commentaries, Leicester: Inter-Varsity Press, 1975. Miller, Patrice D. Interpreting the Psalms, Philladelphia: Fortress Press, 1986. Gunkel, Herman. The Psalm, A Form-Critical Introduction, Philladelphia: Fortress Press, 1967. Westermann, Clause. The Living Psalms, Edinburg: T&T Clark Ltd. 1989. Murphy, Roland E. The Gift of the Psalms, peabody, Massachusetts, Hendrickson Publishher, 1993. of David,

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

10. Supergeon, Charles H. The Treasury Secundarabad: OM Books, 1999.

11. Carleton, AP. How shall I study the Psalms? Madras: The Christian Literature Society, 1959. 12. Sena, Rev. P.D. Sam Thlanchhuah Hrilhfiahna, Aijal: Welsh Mission Bookroom, 1999.

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

390

13. Leupold, H.C. Exposition of the Psalms, Secunderabad: OM Books, 2003. 14. Williams, Theodore. God Alive, Studies in Psalms, Vol. 1 & 2. Bangalore: Outreach Publications, 1989. 15. Bruce F.F. The New International Bible Commentary, Grand Rapids: Zondervan Publishing House, 1979 16. Baigent, John W. New International Bible Commentary, Zondervan Publishing House, Grand Rapids, 1979 17. Henry, Mathew. Matthew Henrys Commentary, Vol 3: Hendrickson Publishers, 2003 18. Mc Cann, J Clinton, Jr. The New Interpreters Bible Commentary, Vol - IV. Abingdon Press, 1996. 19. Murphy, Roland E. The Jerome Biblical Commentary. Bangalore: St Pauls Press Training School, 1972. 20. Dahood, Mitchell. The Anchor Bible Psalm II 51-100. Introduction, Translation and Notes. New York: Doubleday & Company, Inc, 1986. 21. Chuau\huama, Revd. Introducing The Psalter. Lengchhawn Press, 2004. 22. Chuau\huama, Revd. Zo\awng Bible Dictionary. Aizawl: The Author, 2011. 23. Wiersbe, Warren W. The Bible Exposition Commentary, Wisdom and Poetry. Secunderabad: OM Books, 2005 24. Eaton, John. The Psalms, A Historical and Spiritual Commentary with An Introduction and New Translation. London: The Continuum International Publishing Group, 2005. 25. The Inter-Varsity Fellowship. The New Bible Dictionary. London: Inter- Varsity Press, 1970.
www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

391

26. Theological Publications in India, St. Peters Seminary. The Jerome Biblical Commentary. Banglaore: St. Pauls Press,1968. 27. Black, Matthew and H.H. Rowley. Peakes Commentary on the Bible. Hong Kong: Thomas Nelson & Sons, 1977. 28. Guthrie, D. and J.A. Motyer. New Bible Commentary. Third Edition. Calcutta: Swapna Printing Works Pvt.,1993. 29 Holy Bible, New International Version. Colorado: International Bible Society, 1984. 30 Holy Bible, Easy to Read Version. Texas: World Bible Translation Centre, Inc, 1999. 31. Mizo Study Bible, Bible leh a chhui zauna. Bible Society of India. .....

www.mizoramsynod.org

SAM II & III (42 - 89)

392

www.mizoramsynod.org

Das könnte Ihnen auch gefallen