Sie sind auf Seite 1von 28

Analiz

S E TA | S i y a s e t , E k o n o m i v e To p l u m A r a t r m a l a r Va k f | w w w. s e t a v. o r g | u b a t 2 0 1 3

seta .

MISIRDA DEM SREC VE ANAYASA ARAYII


ABDULLAH AYDOAN KALABALIK

S E TA A N A L Z

Analiz
S ay: 6 6 | u bat 2 0 1 3

seta .

MISIRDA DEM SREC VE ANAYASA ARAYII

ABDULLAH AYDOAN KALABALIK

NDEKLER 1. ANAYASA HKMNDEK KARARNAMENN LANI VE TEPKLER | 4 2. ANAYASA HKMNDEK KARARNAME LANININ NEDENLER | 5 3. KRZN ORTAYA IKII VE ZM ARAYILARI | 10 4. MISIR MUHALEFET VE ULUSAL KURTULU CEPHES | 18 5. 21 KASIM VE 8 ARALIK 2012 TARHLERNDE LAN EDLEN ANAYASA HKMNDEK KARARNAMELER | 19 7. ANAYASA REFERANDUMU VE SONUCU | 21 SONU | 23

2 0 1 3 Ya y n h a k l a r m a h f u z d u r

MISIRDA DEM SREC VE A N AYA S A A R AY I I

ZET
Msrda Cumhurbakan Muhammed Mursi tarafndan, 22 Kasm 2012de yeni anayasal dzenlemelerin ilan, beraberinde byk tartmalar da getirmitir. Dnya kamuoyunun Gazzede salanan atekes ile ilgilendii bir dnemde hazrlanan ve kamuoyuna duyurulan yeni kararlar, beklentilerin ok stnde bir tepkiyle karlanmtr. Anayasa Mahkemesinin Msr Parlamentosunun alt kanad ura Meclisi ve Anayasa Komisyonunu fesh edecei ynndeki istihbarat bilgileri erevesinde yapld aklanan yeni dzenlemelerin, genel itibarla kabul grmesi beklenirken, tam tersi etki yapm ve bir araya gelmesi asla mmkn grlmeyen muhalefetin btn unsurlarn bir at altnda birletirmitir. Buna karlk Selefi slami cemaatlerin dzenlemelere destek vermesi, lkede toplumsal ayrmaya, kutuplamaya ve zt grlerin kar karya gelmesine neden olmutur. Yaplan anayasal dzenlemelerden Mursinin en yaknndaki isimlerin bile haberdar olmamas, Msr kamuoyunda Cumhurbakanl karar alma mekanizmasnda ciddi sorunlar olduu kanaatini uyandrmtr. Mslman Kardelerin Cumhurbakanl makam zerindeki etkisi de bu srete gndeme gelmi, muhalefetin Msr Mslman Kardeler rad Brosu ynetiyor iddias enine-boyuna tartlm ve iki bal bir ynetim anlayyla fazla baarl olunamayaca eklinde genel bir kanaat olumutur. 5 Aralk 2012de yaanan kanl atmalarn ardndan, Msr Silahl Kuvvetlerinin taraflara diyalog arsnda bulunmas ve diyalog dnda hi bir alternatife izin verilmeyeceine vurgu yapmasnn ardndan olaylarn durulmas, askerin Msr siyasetindeki devam eden etkisini gstermesi bakmndan nem arz etmektedir. Bu noktada Msr halknn da askerin bu tr bir giriimde bulunmasn temenni etmi olmas dikkat ekicidir. Bu almada, yaplan anayasal dzenlemelerin nedenleri analiz edilmekte ve Cumhurbakan Mursinin greve geldii 30 Haziran 2012den beri izledii politika deerlendirilmektedir. Analizin ikinci blmnde Mursinin kararndan nceki sre ele alnmakta, yargnn seimle ibana gelmi olan milletvekillerinden oluan parlamentoyu feshedii ve yasama yetkisini lkenin fiili yneticisi durumundaki Yksek Askeri Konseye verii incelenmektedir. Krizden k iin zm araylarnn deerlendirildii nc blmn ardndan, 22 Kasm 2012den bu yana yeniden ekillenen ve Ulusal Kurtulu Cephesi ats altnda birleen, Msr muhalefeti ve medyann gelimeler karsndaki tutumu ele alnmaktadr. Sonu blmnde ise, bu tr krizlerin hem Msrdaki demokrasinin geliimini ve hem de Arap dnyasnn bel kemii konumunda olmas nedeniyle, dier lkeleri nasl etkilediine iaret edilmektedir.

S E TA A N A L Z

MISIRDA DEM SREC VE ANAYASA ARAYII

1.

ANAYASA HKMNDEK KARARNAMENN LANI VE TEPKLER

Msr Cumhurbakan Muhammed Mursi, 22 Kasm 2012de anayasal dzenlemeler erevesinde ald yeni kararlar ieren bir kararname yaynlamtr.1 Kararnamenin kamuoyuna aklanmasnn ardndan, muhalefet Mursi ynetimine kar byk bir protesto dalgas balatmtr. Liberaller, solcular, laik grller, Nasrclar, 6 Nisan ve Kifaye Hareketleri gibi devrim ve deiim hareketleri ve full olarak ifade edilen Mbarek yandalarnn tamamnn tepkisini eken kararlar protesto etmek iin harekete geen gstericiler, Tahrir Meydannda tekrar toplanarak adrlar kurmu ve oturma eylemi balatmtr.2 te yandan, kararlarn aklanmasndan yaklak iki saat nce Mursiyi desteklemek iin yzlerce gsterici Yksek Mahkemenin nnde toplanm ve gece ge saatlere kadar, Mursi ve kararlar lehinde slogan atmtr.3 Eylemcilerin, kararlarn ilan edildii geceden itibaren harekete gemesi zerine, blgede gerekli gvenlik nlemlerini alan polis, ileri Bakanl, Msr Halk ve ura Meclisinin bulunduu blgeleri dikenli tellerle evirerek, giri- k yasaklamak zorunda kalmtr.4 Anayasa hkmndeki kararnamenin ilan edildii gecenin sabah, 23 Kasm Cuma gn Amr Musa, Hamdin Sabahi gibi Cumhurbakanl adaylarnn yan sra, Dustur Partisi Bakan Muhammed el Baradey, Yarn Devrim Partisi Bakan Eymen Nur ve Kifaye Hareketinin kurucusu George Ishak gibi lkenin btn sekler siyasi hareket1. 2. Mursi tarafndan ilan edilen Anayasa Hkmndeki Kararname iin bkz, Mursinin Yeni Anayasa Kararnamesi Tahrir Meydannn Btn Girileri Milyonluk fke ve Uyar Gsterisi in Kapatld ( ,).. Youm7, 22 Kasm 2012

( ,) El Msri El Yevm, 23 Kasm 2012

3. Mursi lehinde ve aleyhinde gsteriler, El Cezira, 23 Kasm 2012, http://aljazeera.net/news/pages/6406872b3f11-479e-a315-49e8248ed0e5 4. ileri ve Halk Meclisi nnde Milyonluk Gsteri in Gvenlik nlemleri ( ,) E uruk, 23 Kasm 2012

MISIRDA DEM SREC VE A N AYA S A A R AY I I

leri ve partilerinin liderleri Tahrir Meydannda, Mursinin kararlarn protesto etmek iin toplanmtr. Kararlara kar kanlar, zellikle de Cumhurbakannn kararlar balaycdr, hi bir yarg organ tarafndan askya alnamaz ya da iptal edilemez eklindeki 2. maddenin Mursiyi diktatrletireceini ifade etmilerdir. Mursinin kararlarna Msr yargsn temsil eden organizasyonlar iinde en fazla tepki Msr Yarglar Kulbnden5 gelmitir. Yarglar Kulb Bakan Ahmed Zend, Mursinin Msr kanun devleti olmaktan kardn iddia etmitir.6 Tahrir Meydannda toplanan gstericilerin, talepleri konusunda tay, ilk gnden yksek tutmay hedefledii gzlenmitir. Eylemciler, ilan edilen anayasa hkmndeki kararnamenin geri ekilmesi, Anayasa Komisyonunun datlmas ve ileri Bakanlnn tekrar dizayn edilmesi gibi Mursinin son kararlarnn iptali dnda da bir takm isteklerde bulunmulardr. Protesto gsterileri srasnda gvenlik gleri ile gstericiler arasnda atmalar km ve yaanan tal-sopal arbede esnasnda onlarca kii yaralanmtr. Msr Salk Bakanl, Tahrir Meydan ve lkenin dier blgelerindeki gsteriler esnasnda, 297 kiinin yaralandn aklamtr.7 Muhalefet yaanan olaylar nedeniyle, Mslman Kardeler ve Hrriyet ve Adalet Partisini eletirerek, barl yntemlerle gsteri dzenleyen eylemcilere polisin sert mdahale ettiini belirtmi ve ynetimi halkn isteklerini dikkate almamakla sulamtr.

2.

ANAYASA HKMNDEK KARARNAME LANININ NEDENLER

Cumhurbakan Mursinin Anayasa Hkmndeki Kararnamesi erevesinde ilan etmi olduu kararlar, parlamento seimlerinin ardndan ortaya kan seilmilerle atanmlar arasndaki g mcadelesinin bir uzants olarak alglanmaktadr. Bar yntemlerle ve askeri bir mdahale olmadan yaplm olmas nedeniyle, Tunus Devrimi gibi Msr Devrimi de bar devrim8 olarak nitelendirilmektedir. Devrim, rejim zerinde deiim saladysa da yarg gibi nemli kurumlarda kkl bir etki gsterememitir. Anayasa Mahkemesi gibi ynetimi dorudan etkileyebilen nemli bir kurumda kararlar, devrimin zerinden geen iki yla ramen, hala Mbarek tarafndan atanan yarglar tarafndan verilmektedir. Bu srete Cumhurbakan Muhammed Mursi, zellikle asker ve yarg erki ile ciddi bir siyasi mcadeleye girmitir. lan ettii anayasa hkmndeki kararnameyle, 60 yllk askeri ynetimi sonlandrm ve orduyu klasna gndermeyi baarm olan seilmi Cumhurbakan, yargya kar mcadelesinde ayn sonucu alamamtr. Yarg ile devrim sonrasnda i bana gelen ynetimin ilk
5. Msrda yarg mensuplar sendika kuramadklar iin yarg dernekleri ats altnda toplanmaktadr. Msr Yarglar Kulb, skenderiye Yarglar Kulb, Savclar Kulb gibi dernekler oluturmaktadrlar. Msr Yarglar Kulb en fazla yesi olan lkedeki en byk derneklerden birisidir. 6. Yarglar Konseyi Bakan Ahmed ez Zend: Mursinin kararlar Msr kanun devleti olmaktan karm, hukukun stnl ve yargnn bamszlna zarar vermitir., El Arabia, 23 Kasm 2012, http://www.alarabiya. net/articles/2012/11/23/251264.html 7. Salk Bakanl: Anayasa Kararnamesi Protestosu Gsterilerinde 297 Kii Yaraland, Muhit, 25 Kasm 2012, http://www.moheet.com/2012/11/25/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A9-%D8%A5%D8%AC%D9 %85%D8%A7%D9%84%D9%8A-%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B5%D8%A7% D8%A8%D9%8A%D9%86-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A8%D8%A 7%D9%83/ 8. Bar Devrim( ,) Vikipedia.

Arap dnyasnn omurga kemii ve beyni olarak bilinen Msrda sivilleme, normalleme ve demokratikleme ynnde nemli admlar atlmaktadr. Yaanan gelimeler, asayii dorudan etkilemedii srece demokratiklemeyi olumlu etkileyecektir.

S E TA A N A L Z

kar karya gelii, Birinci Anayasa Komisyonunun dari Mahkeme tarafndan askya alnmas kararyla olmutur.

a.

Anayasa Komisyonunun dari Mahkeme Tarafndan Askya Alnmas

dari Mahkemenin kararn eletiren slami partiler, kuvvetler ayrl prensibinin ihlal edildiini belirtirken, sekler parti ve siyasi hareketler, karar memnuniyetle karlamlardr.

Msr dari Mahkemesi, 10 Nisan 2012 tarihinde Anayasa Komisyonunu askya almtr.9 %50sinin Hrriyet ve Adalet ile Nur Partileri milletvekillerinden olumasndan dolay, Komisyon slamclar tarafndan istila edildi eletirileri getirilmi, ardndan komisyon yeleri arasnda anlamazlklar yaanmtr. lkedeki sekler (muhalif ) kesimlerin temsilcileri ile slami partilerin temsilcileri arasnda balayan gr ayrlklar ve anlamazlklarn ardndan liberal, laik, Hristiyan ve solcu gruplarn temsilcileri komisyondan ayrlmtr. dari Mahkemenin kararn eletiren slami partiler, kuvvetler ayrl prensibinin ihlal edildiini belirtirken, sekler parti ve siyasi hareketler, karar memnuniyetle karlamlardr. Msrllar, Ahrar, el Vefd ve Sosyalist Demokratik Parti, mahkeme kararn Bir anayasa zaferi olarak nitelendirmitir. Komisyonun askya alnmas kararna destek verenler arasnda yer alan Avukatlar Sendikas Bakan Semih Aur, mahkeme kararnn isabetli olduunu sylemi ve komisyonun kastn atn dile getirmitir. Aur, Hrriyet ve Adalet Partisini kastederek; Baz siyasi hareketlerin, lke ynetmenin parti ynetmekten farkl olduunu anlamalar gerekir eklinde eletiride bulunmutur. Komisyonda slami akmlarn ounluu oluturduunu dile getiren Aur, komisyondan ayrlmayanlarn hatal olduklarn iddia etmitir. lkedeki dier liberal, laik ve solcu kesimlerin temsilcileri gibi Aur da komisyonu terk ettiini aklam ve komisyonun almalarna katlmaya devam edenler, lkeyi bir siyasi akma teslim etmek isteyenlerdir10 demitir.

b.

Anayasa Mahkemesinin Msr Parlamentosunu Fesih Karar

Msr Anayasa Mahkemesi, demokratik seimlerle greve gelen milletvekillerinden oluan Msr Halk Meclisini, 14 Haziran 2012 tarihinde fesh ettiini aklamtr.11 Bylece %71i slami partilere mensup milletvekillerinden oluan Devrim parlamentosu sadece ay grevde kalabilmitir. Anayasa Mahkemesinin karar aslnda, daha nce dari Mahkeme tarafndan alnan Parlamento seimleri Anayasaya aykrdr hkmnn onay niteliindedir. Anayasa Mahkemesi tarafndan kararla ilgili yaplan aklamada, kararn parlamentonun te birini oluturan bamsz milletvekilleri ile dorudan ilgili olduu belirtilmekte ve Halk Meclisi kanun kuvvetiyle feshedilmitir12 denilmekteydi. Kararn ardndan polis, parlamento binasnn giri kaplarna barikatlar kurmu ve milletvekillerinin parlamento binasna giriini engellemitir.
9. Yzde 50si slamclarn elinde getii iddia edilen anayasa komisyonu mahkeme tarafndan askya alnd. Baknz: http://www.ahram.org.eg/Al-Mashhad-Al-Syiassy/News/142636.aspx 10. Semih Aur: Anayasa Komisyonunu Bu Haliyle Reddediyoruz, Masres, 03 Nisan 2012, http://www.masress. com/alnahar/74177

11. Anayasa Mahkemesi Parlamentonun ptali Hkm Kararn Aklad El Msr el Yevm, 14 Haziran 2012, http://www.almasryalyoum.com/node/917501 12. Parlamentonun Akibeti articles/2012/06/14/220648.html Mcadelesi,El Arabia, Mcadelesi, 14 Haziran 2012 http://www.alarabiya.net/

MISIRDA DEM SREC VE A N AYA S A A R AY I I

Msr Anayasa Mahkemesi ayn gn, lkenin siyasi geleceini yakndan ilgilendiren bir dier nemli konudaki nihai kararn da aklamtr. Anayasa Mahkemesi, Mbarek rejimi kalnts fulul olarak isimlendirilen Ahmed efikin siyasi yasakl olmadna da karar vermitir. Bu karar, Cumhurbakanl seimlerini dorudan etkileyecektir. Ahmed efik ikinci turda 12.347.380 oy alrken, Muhammed Mursi 13.230.131 oy alm ve rakibine ancak 882.751 oy fark atabilmitir. efikin oy oran yzde 48,27, Mursinin ald oy oran ise, 51,73 olarak aklanmtr. 25 Ocak 2011 tarihinde balayan halk ayaklanmasnn 3. gnnde Mbarek tarafndan babakanlk grevine getirilen Ahmed efikin ve haliyle eski rejimin tekrar iktidar olmas az bir oy fark ile nlenmitir.13 Demokratik seimlerle oluturulan ilk parlamentoyu iptal eden Anayasa Mahkemesi, Mbarek rejiminin temsilcisi Ahmed efikin Cumhurbakanl adaylnn nn de bu ekilde amtr. Anayasa Mahkemesinin seimleri iptal kararna gre, bamsz milletvekillerinin seiminde anayasaya uygunsuzluk tespit edilmitir. Selim el Avva gibi baz hukuk adamlar mahkemenin kararn; parlamentonun tamam deil, te birini oluturan bamsz milletvekillerinin seiminin tekrar yaplmasn gerektirdii eklinde yorumlamlardr. Ancak bu yorum, o tarihte lkenin fiili yneticisi durumundaki askeri ynetim tarafndan kabul edilmemitir. Bylece Anayasa Mahkemesi, Cumhurbakanl seimlerinin ikinci turunun yaplaca tarih olan 16-17 Haziran 2012den 2 gn nce parlamentoyu feshetmitir. Anayasa Mahkemesinin srece mdahalesinin ardnda, Mslman Kardelerin hem Cumhurbakanl makamn ve hem de parlamentoyu ele geirmesini engelleme giriimi yatmaktadr. Dnemin Babakan Kemal Genzurinin, Msr Halk Meclisi ve Cumhurbakanlnn Mslman Kardelerin eline geme tehlikesine kar, Yksek Askeri Konseyi temin ettii ve bir toplantda generallere; Parlamentonun fesih karar ekmecede14 dedii bilinmektedir. Anayasa Mahkemesinin sz konusu kararndan bir ay nce, parlamento ile Yksek Seim Kurulu arasnda kriz yaanmt. Msr Parlamentosunun, devrimden sonra referandumla kabul edilen Yksek Seim Kurulu kararlarna itiraz edilemeyeceini hkme balayan, geici anayasann 28. Maddesinin deitirilmesi iin grmelere balamas krizin balangcdr. Hrriyet ve Adalet ve Nur Partisi gibi slami akmlar temsil eden partiler, Yksek Seim Kurulunun kararlarna itirazn nn aabilmek iin 28. Maddede deiiklik yapmay nermilerdir. Parlamentoda konu ile ilgili grmelerde baz vekiller, Yksek Seim Kurulunun meruiyetinin olmadn, ve daha nce seimlere hile kartran yetkililerin Kurulda yer aldn sylemilerdir. Mslman Kardeler Cemaati tarafndan da ayn dnemde, Cumhurbakanl seimlerine hile kartrlabilecei iddia edilmitir. Parlamentoda, seim kanununda dzenlemeler yaplmas konusundaki nerinin kabul edilmesi zerine, Yksek Seim Kurulu Cumhurbakanl seimleri ile ilgili almalar sonlandrdn 9 Mays 2012 tarihinde kamuoyuna duyurmutur.15 Konu ile ilgili Yksek Seim Kurulu tarafndan yaplan aklamada, ilerine mdahale edildii, almalarnn engellendii ve faaliyetlerine phe ile yaklald ifade edilerek, 23 ve
13. 14. Baknz: http://www.ahram.org.eg/The-First/News/157038.aspx Abdullah Aydoan Kalabalk, Msrdaki Kavgann Arka Plan, Dnya Blteni, 02 Aralk 2012

Anayasa Mahkemesinin srece mdahalesinin ardnda, Mslman Kardelerin hem Cumhurbakanl makamn ve hem de parlamentoyu ele geirmesini engelleme giriimi yatmaktadr.

15. Yksek Seim Kurulu ve Parlamento Arasnda Kriz, El Halic, 09 Mays 2012, Bkz: http://www.alkhaleej.ae/ portal/42673561-3e8e-47ac-890e-464c418c19b5.aspx

S E TA A N A L Z

24 Mays 2012 tarihlerinde Cumhurbakanl seimlerinin ilk turunun gerekletirilebilmesi iin Yksek Askeri Konseyin duruma mdahale etmesi istenmitir. Aklamada ayrca, Parlamentoda konu ile ilgili tartmalar esnasnda, Yksek Seim Kuruluna sorumsuzca saldrld sylenmi ve bu durumun halkn Kurula olan gvenini zedeledii belirtilmitir. Parlamentonun feshi kararnda, sadece seim kanununda deiiklik giriimi deil ncesinde yaanan bir takm gelimeler de etkili olmutur. Bu noktada, Msr Halk Meclisinin daha nce Genzuri hkmetinin grevden alnmas iin gensoru nergesi vereceini aklam olmas unutulmamaldr. Ordunun Meclisi feshetme16 imas zerine Meclis bakanl geri adm atmt. Ayrca Parlamentonun feshi kararndan 10 gn nce, 4 Haziran 2012 tarihinde baz milletvekilleri, delillerin eksik olmasna ramen, yargcn Mbarek davasnda karar vermesini eletirmitir. Milletvekillerinin, Mbarek ve arkadalarnn zel yetkili mahkemelerde tekrar yarglanmasn istemeleri, eski rejim taraftarlarn rahatsz etmitir. .17 Yksek Seim Kurulunun almalar durdurma karar halk, siyasi partiler ve STKlar tarafndan eletirildi. Bar zgr Deiim Cephesi bir aklama yaparak, Devrim sonras elde edilen kazanmlara kar Kurulun komplo hazrl iinde olduu aklamasnda bulunmutur.

Yksek Seim Kurulunun almalar durdurma karar halk, siyasi partiler ve STKlar tarafndan eletirilmi; Bar zgr Deiim Cephesi bir aklama yaparak, Kurulun devrim sonras elde edilen kazanmlara kar komplo hazrl iinde olduunu savunmutur.

Yksek Askeri Konseyin Cumhurbakannn Yetkilerini Kstlamas

Yksek Askeri Konsey, Cumhurbakanl seimi ikinci turunda oy verme ileminin bitiminin hemen ardndan, 17 Haziran 2012 tarihinde, 30 Mart 2011de yaplan referandumla kabul edilen Geici Anayasaya baz maddeler eklemi ve seilecek olan Cumhurbakannn yetkileri snrlanmtr. Yeni kararname, 17 Haziran 2012 tarihinde yaynlanm ve sz konusu kararlar, Geici Anayasann 30. Maddesinin 3. Bendinin 53, 56 ve 60 maddelerine eklemeler yaplmas yoluyla yrrle girmitir. Yksek Askeri Konsey tarafndan ilan edilen Anayasa Hkmndeki Kararname u dzenlemeleri iermektedir: 30. Maddenin 3. Bendi: Meclisin feshedilmesi durumunda Cumhurbakan Anayasa Mahkemesi nnde yemin eder. 53. Madde: Askeri Yksek Konsey tayinler ve komutanlarn grev sreleri ve ordu ile ilgili btn ilerini sz konusu geici anayasa mucibince idare eder. Yeni anayasa ilan edilene kadar ordu ile ilgili btn yetkiler Genel Kurmay Bakan ve Savunma Bakanna aittir. (Bu dzenleme ile Cumhurbakanndan bakomutanlk sfat alnmtr) 53. madde 1- Cumhurbakan Yksek Askeri Konseyin onayndan sonra sava ilan eder. 53. madde 2-Herhangi bir anari ortam yaanmas durumunda Cumhurbakan, Yksek Askeri Konseyin onayndan sonra silahl kuvvetlerin lkede gvenlii salamas ve stratejik blgeleri korumas iin karar karr. 56 Madde: Yksek Askeri Konsey, 30 Mart 2011 tarihinde ilan edilen Geici Anayasann 56. Maddesi 1. Bendinde belirtilen grevleri yeni Halk Meclisi Seilene kadar
16. Parlamento ve Ysek Seim Kurulu Arasnda Kriz, El Halic, 09 Mays 2012, Bkz: http://www.alkhaleej.ae/ portal/42673561-3e8e-47ac-890e-464c418c19b5.aspx 17. Milletvekilleri Mbarek ve Arkdalarnn zel Yetkili Mahkemede Tekrar Yarglanmasn stiyor ( ,) El Ahram, 04 Haziran 2012.

MISIRDA DEM SREC VE A N AYA S A A R AY I I

yerine getirir. (Yksek Askeri Konsey Parlamentonun grevlerini stlenmekte, Generaller yasama yetkisini ellerine almaktadr) 60 Madde: Anayasa Komisyonunun grevini tamamlayamamas durumunda Askeri Konsey, bir hafta iinde toplumun btn katmanlarn iine alan bir komisyon oluturur ve yeni komisyondan 3 ay ierisinde anayasa tasla hazrlamasn ister. Askeri Konseyin anayasa taslan onaylamasndan sonraki 15 gn iinde taslak halk oyuna sunulur. 60. Madde 1- Cumhurbakan, Yksek Askeri Konsey Bakan, Babakan, Yksek Yarg Heyeti veya Anayasa Komisyonu yelerinin bete biri yeni anayasa taslanda, devrimin hedefleri ve prensiplerine, lkenin yksek karlarna veya daha nceki anayasalarnda var olan prensiplerine aykr madde veya maddeler grrse eer, anayasa komisyonundan en ge 15 gn iinde sz konusu maddeleri gzden geirmesini ister. Komisyon bu madde veya maddeler konusunda srarl davranrsa, konu Anayasa Mahkemesine intikal ettirilir ve Anayasa Mahkemesi 7 gn iinde karar verir. Halk ve ura Meclisleri seim ve adaylk eklini tanzim eden kanunlar koyma hakkn belirleyen, 30 Mart 2011 tarihinde ilan edilen Geici Anayasann 38. Maddesi, ilan edilen Tamamlanm Geici Anayasann 2. Maddesiyle deitirilmitir. 3. Madde: Bildiri ile duyurulan Tamamlanm Geici Anayasa Hkmndeki Kararname resmi gazetede yaynlanma tarihinden bir gn sonra yrrle girer.18

Cumhurbakan Mursi greve geldii 30 Haziran 2012 tarihinden itibaren yetkileri kstlanm bir cumhurbakan olarak grevine balamtr. zellikle de 5 Austos 2012 tarihinde Sinada kar maskeli ahslar tarafndan yaplan saldrda 15 Msr polisinin hayatn kaybetmesi, asker ve Mursi arasnda ciddi gr ayrlklarnn ortaya kmasna sebep olmutur. Asker Sina Yarmadasnda olaanst hal ilan edilmesini isterken, Mursi ynetimi bu duruma gerek olmad grn ifade etmitir. Sina saldrsn da frsat bilen Mursi, lkedeki asker-sivil iki balln gidermek iin nemli bir adm atmtr. Cumhurbakan Mursi, 12 Austos 2012 tarihinde lke ynetiminde etkili olan generalleri emeklilie sevketmi19, Yksek Askeri Konsey tarafndan geici anayasaya eklenen Ek Anayasa Kararnamesini iptal etmi ve Anayasa Mahkemesinin Parlamentoyu iptal etmesinden sonra Yksek Askeri Konseye geen yasama yetkisini de eline almtr. Mursi bu kararlarla, 1952 ylnda Cemal Abdunnasr ve arkadalar tarafndan, Kral Faruka kar yaplan askeri darbe ile ibana gelen 60 yllk askeri ynetime20 son vermi ve lkenin demokratiklemesi ve sivillemesi adna ok nemli bir adm atmtr. Mursinin asker ile ilikilerde Babakan Erdoann Trkiyedeki uygulamalarndan esinlendii, Erdoann asker ile ilikilerini iyi bir ekilde inceledii ve tecrbelerinden faydaland Arap dnyasnda konuulmutur. 21

Cumhurbakan Mursi greve geldii 30 Haziran 2012 tarihinden itibaren yetkileri kstlanm bir cumhurbakan olarak grevine balamtr.

18.

Askeri Konsey Yeni Cumhurbakannn Yetkilerini Kstlayan Ek Anayasa Beyannamesi Yaynlyor

( ,) ebab el Ahram, 17 Haziran 2012.

19. Mursi, bu kararla Genel Kurmay Bakan Sami Anan ve Mbarek dneminden Hiam Kandil kabinesine ayn grevle intikal eden tek bakan olan Savunma Bakan Maraal Hseyin Tantavi ve da emeklilii sevk etmitir. Tantavi ve Anan Emeklilie Sevkedildi( ,) El Ahram, 12 Austos 2012. 20. Bu dnemde ibana gelen cumhurbakanlarnn tamam askerdir. 60 yllk dnemde valiler ve kaymakamlarn tamamna yakn ve asker emeklilerinden olumaktayd. Bu tr nedenlerden dolay bu sre askeri ynetim olarak isimlendirilmektedir. Bkz: Hiam Kandil, 60 Yllk Askeri Ynetimde Msr kt ( ,): 06 El Vefd, 27 Eyll 2012. 21. Bir karikatrde, Mursinin Erdoann kitabn okuduktan sonra Tantaviyi kap dna koymas resmedilmektedir. Baknz: http://www.akhbaralaalam.net/?aType=caricature&carID=584

S E TA A N A L Z

d.

Basavcnn Grevden Alnmas ve Yarg ve Muhalefetin Tepkisi

Cumhurbakan Mursi 12 Ekim 2012 tarihinde Basavc Abdulmecid Mahmudun grevinden alndn ve Vatikana bykeli olarak atandn aklamtr.

Cumhurbakan Mursi 12 Ekim 2012 tarihinde Basavc Abdulmecid Mahmudun grevinden alndn ve Vatikana bykeli olarak atandn aklamtr.22 Haberin duyulmasndan ksa bir sre sonra zellikle de Mbarek taraftar yarg mensuplarn iinde barndran, Yarglar Kulbnden ve dier baz muhalif hareketlerden karara sert tepki gelmitir. Basavc Abdulmecid Mahmud ise yapt aklamada, Msr kanunlarnn, kendisinin yrtme organlarnn kararyla grevinden alnmasn engellediini, Cumhurbakannn kendisini grevinden alma yetkisinin bulunmadn ve haliyle iini yapmaya devam edeceini aklamtr. Mursinin sz konusu kararnn, Cemel Hadisesi olarak bilinen ve devrim esnasnda Tahrir Meydanna develer ve atlarla yaplan saldrlarla ilgili davada, btn sanklarn beraat etmesinin ardndan aklanmas dikkat ekicidir. Cumhurbakannn, Msr sokann karara ve lke ynetimine tepkisini azaltmak iin byle bir karar alm olabilecei konuulmutur. Ancak Mursi 48 saat sonra sz konusu kararn geri almak durumunda kalmtr. Bu geri adm, Msr halk tarafndan lke ynetimiyle ilgili byle nemli bir karardan nce Cumhurbakannn danmanlar ve yardmclaryla gereken deerlendirmeleri yapmad veya yanl bilgilendirilmi olabilecei eklinde anlalm ve eletirilmitir. Cumhurbakan Mursi, bu ekilde yargya kar yapt ikinci atanda da baarsz olmutur. Mursinin ilk karar Anayasa Mahkemesi tarafndan lavedilen parlamentonun tekrar toplanmasyla ilgilidir. Cumhurbakan Muhammed Mursi, Msr Halk Meclisinin feshi kararn, greve balamasndan 8 gn sonra iptal etmi ve parlamentonun tekrar toplanmasna karar vermiti. Baz uzmanlar Geici Anayasann 37. Maddesine gre parlamentonun varlnda Askeri Meclis yasama yetkisini elinde bulunduramad iin parlamentonun toplanmasnn ardndan Askerin klasna dneceini ngrmlerdir.23 Ancak muhalefet ve yarg mensuplar tarafndan gsterilen tepkiler zerine Mursi, bu kararndan da vazgemek durumunda kalmtr.

3.
a.

KRZN ORTAYA IKII VE ZM ARAYILARI


Mursinin Kararlarna Tepkiler

Cumhurbakan Muhammed Mursi tarafndan 21 Kasm 2012 tarihinde imzalanan, ancak kamuoyuna 22 Kasm 2012 tarihinde duyurulan anayasal dzenlemeler, siyasi evreleri ikiye blmtr. Mursinin destekileri, bu kararlarn Austos 2012de askeri klasna gnderen kararlar kadar devrimin hedeflerinin gereklemesine ynelik olduu grndedir.24 Dier taraftan muhalefet ise, Mursinin sz konusu kararlarnn demokrasiye ve lke istikrarna zarar verdiini, kuvvetler ayrl prensibini hie saydn ve yeni bir diktatrln olumasna kap araladn savunmulardr. Muhalefete gre bu kararlar, lke ekonomisini de olumsuz etkileyecektir, borsadaki d bu tespitin en nemli kantdr.
22. Basavc Grevinden Alnarak Vatikana Bykeli Olarak Atand ( ,) El ark el Avsat, 12 Ekim 2012.

10

23. Kararlar Askerin Klasna Dnmesini Gerektiriyor, 08 Temmuz 2012, Bkz: http://www.alarabiya.net/ articles/2012/07/08/225254.html 24. Beir Abdulfettah, Mursinin Kararlar Msr Devrimini Zora Soktu( ,) El Cezira, 27 Kasm 2012

MISIRDA DEM SREC VE A N AYA S A A R AY I I

Aslnda Mursinin kararlarnn tamam tepkiye yol amamtr. Nitekim Halk ayaklanmas esnasnda ilenen cinayetlerle ilgili olarak, soruturma ve yarglamalarn tekrar balatlacak olmasn ngren Anayasa hkmndeki kararnamenin birinci maddesi, devrimci hareketler ve halkn byk bir blm tarafndan kabul grmtr. Devrim sonrasnda yaanan Muhammed Mahmud Caddesi, Msr Televizyonu n ve Port Said olaylar gibi Yksek Askeri Konsey ynetimi dneminde yaanan gsteriler esnasnda lenlere de devrim ehidi sfat verilerek, ailelerine aylk balanmas ve yarallara da ayn haklarn tannmas memnuniyetle karlanmtr. Basavc Abdulmecid Mahmudun grevinden alnarak, yerine Talat brahimin atanmas da genel olarak olumlu bir gelime olarak alglanmtr. Krize neden olan maddelerin banda Cumhurbakannn yetkilerini artrmas ve kararlarn yeni parlamento kurulana kadar askya alnamaz ve iptal edilemez oluu yer almaktadr. Liberal, laik ve solcu gruplarn yan sra, Abdulmunim Ebul Futuhun bakan bulunduu Gl Msr Partisi ve Kilise de bu karara sert tepki gstermilerdir. Muhalefet ayrca, Hi bir yarg organ ura Meclisi ve Kurucu Meclisi (Anayasa Komisyonu) feshedemez eklindeki 5. madde ve Cumhurbakan, lke btnl ve barnn tehlikeye girmesi veya devlet birimlerinin almasnn engellenmesi durumunda, 25 Ocak Tahrir Devriminin amalarn korumak iin gerekli nlemleri alr ifadesinin yer ald 6. maddeye de itiraz etmitir. ki yl ncesine kadar diktatrlk ile ynetilen lkede, halkn medyann da etkisinde kalarak Cumhurbakannn kararlarna bu derece sert tepki gstermesinin, lke ynetimi tarafndan tam olarak anlalamad gzlenmitir. lke asayiini bozacak ve Cumhurbakanl gibi devletin en yksek derecede temsil edildii kamu binalarna molotof kokteylli saldrlar dzenlenmesi ve taraflarn birbirini ateli silahlarla ldrmesi, demokrasi ve zgrlk kavramlarnn Msrda henz iyi anlalamad eklinde yorumlanmtr. Mursinin kararlar, iki yl nce Mbareki deviren devrim ve deiim hareketleriyle, fulul olarak ifade edilen Mbarek yandalarn ortak tepki altnda birletirmitir. Bu durum Mursi ynetimi adna, tecrbe eksiklii, ileriyi grememe ve tepkilerin iyi hesaplanmamas olarak deerlendirildi. Msrl akademisyen Beir Abdulfettah gibi gzlemciler, Mursiyi devrimcileri Mbarek yandalarnn kucana itmekle sulamlardr. Abdulfettaha gre; stratejik vizyon eksiklii, kendini halka iyi anlatamama ve rejimler tarafndan Mslman Kardeler aleyhinde yaplan 80 yllk propaganda gibi baz unsurlar, devrimcilerin Mbarek sanca altnda Tahrirde toplanmasna neden olmutur. Ayrca Mursinin son tutumu, Muhammed el Baradey gibi baz siyasilerin, askerin mdahale edebilecei eklinde aklamalar yaparak, askere davetiye karmasnn nn amtr.25 Mbarek yandalar tarafndan tepki eken bir dier madde, Mbarek ve arkadalarnn tekrar yarglanmasnn nn aan birinci madde olmutur. Tepkiler zerine bu maddeye yeni delillerin ortaya kmas halinde eklinde bir erh dlmtr. kinci maddede yer alan Cumhurbakannn kararlarnn balayc olduu hibir yarg organ tarafndan askya alnamayaca ve iptal edilmeyecei eklindeki maddeye de muhalefetin tepkileri zerine, egemenlikle ilgili kararlar aklamas eklenmitir. Tartmalar srasnda lkedeki baz siyasilerin ABD ve Avrupa lkelerine Mursiyi ikayet etmesi de

Krize neden olan maddelerin banda Cumhurbakannn yetkilerini artrmas ve kararlarn yeni parlamento kurulana kadar askya alnamaz ve iptal edilemez oluu yer almaktadr.

11
25. Beir Abdulfettah, Mursinin Kararlar Msr Devrimini Zora Soktu( ,) El Cezira, 27 Kasm 2012

S E TA A N A L Z

dikkat ekicidir. Bu durum, sz konusu siyasilerin, yllardan beri blgede diktatrleri destekleyen Batnn, demokratik ynetimlerle i bana gelmi bir Cumhurbakanna kar tavr taknmasnn veya taknacak olmasnn kendi lkeleri zerinde oluturaca negatif etkileri gremediklerini ortaya koymas bakmndan nemlidir. Bu srete Mbarek rejimi yanllar, devrimcilerin iine szarak, onlar ynlendirmi ve devrimi tersine evirmeye almlardr. Devrim sonrasnda istikrarn yeni olumaya balad bir ortamda Kahire, Suvey, slamiliyye ve Mansura gibi ehirlerde Mslman Kardelerin ofislerinin atee verilmesi26 de eski rejim yanllarnn iini kolaylatrmaktadr. Eski rejim yanllar, olaylar frsat bilerek baltac gruplar olarak ifade edilen, eteleri bu tr saldrlar iin kullanmtr. Referandumun yapld 15 Aralk 2012 gnnn gecesi Vefd Partisine yaplan saldr ile Mslman Kardelerin ofislerine yaplan saldrlarn ayn mihraklar tarafndan dzenlendii dile getirilmitir.27 Cumhurbakan Mursinin Yksek Yarg Konseyi Bakan ile 24 Kasm 2012de bir araya gelerek, kararlarn korunmaya alnmasn grmesi ve Mursinin yukarda ifade ettiimiz iki noktada geri adm atmas tepkiyi azaltacak olumlu bir gelime olarak alglanmtr. Bu durum Yksek Yarg Konseyi Bakan ile muhalefet tarafnda yer alan yarg mensuplar arasnda da yeni bir problemin ortaya kma ihtimalini gndeme getirmitir. Ancak Mursinin iki maddede yaplmasn kabul ettii dzenlemeler, muhalefetin tepkisini dindirmeye yetmemitir.

Mursinin kararlar, iki yl nce Mbareki deviren devrim ve deiim hareketleriyle, fulul olarak ifade edilen Mbarek yandalarn ortak tepki altnda birletirmitir.

b.

Adalet Bakan ile Bina ve Kalknma Partisinin Giriimleri

Cumhurbakan Mursi, Anayasa Hkmndeki Kararnamesini savunmakta ve kararlarn geici olduunu ifade etmektedir. Adalet Bakan, Bina ve Kalknma Partisi ve Cumhurbakanl stiare Heyeti, muhalefet ile uzlamann salanabilmesi iin ilk gnlerden itibaren giriimlerde bulunmulardr. Yarglar Kulb, yarg mensuplarnn i brakmas arsnda bulunurken, Yarglar Konseyi daha farkl bir tavr taknarak, Yargtay ve Temyiz Mahkemeleri alanlar ve yargnn dier mensuplarndan grevlerine devam etmelerini istemitir. 28 Cumhurbakan Mursi, mstearlar ile bir araya gelerek atlacak admlar deerlendirirken, kararlarn ilanndan iki gn sonra Adalet Bakan Ahmed Mekki, taraflar arasnda uzlama salanabilmesi iin giriimlere balamtr. te yandan Cemaatl slamiyenin siyasi kanad Bina ve Kalknma Partisi de uzlama iin harekete gemitir. Uzlama grmelerinde kuvvetler ayrl prensibine vurgu yapld akland. Grmeler esnasnda, Mursinin kararlarnn ura Meclisi ve Anayasa Komisyonunun Anayasa Mahkemesi tarafndan feshedilecei eklindeki duyumlarn ardndan alndnn konuulduu kamuoyuna yansmtr. Yarglar Kulb, kararlarn ilan edilmesinin ardndan mahkemelerde grev yapan yarglara greve kma arsnda da bulunmutur. Ancak genel olarak ar yarglar tarafndan kabul grmemitir. Sz konusu arya ramen, Kahire Yargtay Mahkemesi ve Gney Kahire Cinayet Mahkemesi almalarn srdrrken, Garbiyye, el Minye
26. Mansurada Gstericiler Hrriyet ve Adalet Partisinin Ofisini Atee Verdi, Youm7, 28 Kasm 2012, http:// www1.youm7.com/News.asp?NewsID=860158&SecID=296&IssueID=0 27. Mslman Kardeler Resmi Szcs Mahmud Gazlan, Mihver Televizyonu, 16 Aralk 2012. 28. Krizin Sona Erdirilebilmesi in Yeni Giriimler, El Cezira, 25.11.2012, http://www.aljazeera.net/news/ pages/86511377-d5d1-4ee1-953a-9d6e0de07555?GoogleStatID=1

12

MISIRDA DEM SREC VE A N AYA S A A R AY I I

ve Asyut vilayetleri mahkemelerinde ise czi bir i brakma grlmtr. skenderiye Mahkemeler Birlii ise, almalarn tamamen askya almtr. Yarglar Kulb Bakan Ahmed Zendin i brakma kararna ilk tepki avukatlardan gelmitir. Avukatlar Sendikasnn nnde toplanan avukatlar, Yarglar Kulbnn mahkemelere yapm olduu ary protesto etmitir. skenderiyede de avukatlar, Mursinin kararlarn desteklemek iin gsteri dzenlemilerdir. Yarglar Kulb Bakan Ahmed Zend ve Avukatlar Sendikas Bakan Semih Aur aleyhinde sloganlar atan avukatlar, sendika bakannn tutumunun avukatlar balamadn ifade etmilerdir. ki avukat ise, Avukatlar Sendikas zgrlkler Komisyonuna, Ahmed Zend aleyhinde lkede fitne ve fesat karmak ve mahkemeleri siyasete alet etmek gerekesiyle su duyurusunda bulunmulardr. Mursinin kararlarna tepki gsteren Dustur Partisi Bakan Muhammed el Baradeyin aklamalar dikkat ekicidir. El Baradey, Batl iki haber ajansna yapt aklamalarda, lkede kaosun artmas ve durumun kontrolden kmas durumunda, ordunun mdahale edebileceini daha krizin ilk gnlerinde ifade etmitir.29

c.

Msr in Yarglar Hareketi Dengesi

Yarglar Kulb bakan ve grevinden alnan basavc Abdulmecid Mahmudun yolsuzluklar ve halk ayaklanmas esnasnda ilenen cinayetlerin rtbas edildiinin dile getirildii bir ortamda, Msr in Yarglar Hareketi30 farkl bir tavrla ne kmtr. Cumhurbakanl seimlerinde objektif kalmay baaran Msr yarglarnn nemli bir blmn bnyesinde barndran Hareket, yargnn temizlenmesi arsnda bulunmu ve Cumhurbakann ve kararlarn desteklemitir. Konu ile ilgili bir aklama yaynlayan Msr in Yarglar Hareketi, Yarglar Kulb tarafndan alnan kararlarn kendilerini balamadn ilan etmitir. Hareket, Cumhurbakan Mursiyi desteklendiklerini 6 maddelik bir bildiri ile kamuoyuna deklare etmitir.31 Aklamada u ifadelere yer verilmitir:
1. lkede istikrar ve devrimin hedeflerinin gerekletirilmesine aran, 21 Kasm 2012 tarihli Anayasa Hkmndeki Kararname desteklenmektedir. 2. Hareket, Cumhurbakannn lke bar ve gvenliini salamak ve devrimi korumak hedefiyle istisnai kararlar almasnn hakk olduunu hatrlatmaktadr. Normal artlar altnda kabul edilemeyenler baz kararlar, istisnai durumlarda kabul edilir. 3. Msr in Yarglar Hareketinin, yargnn deerli yelerinin lkede adaletin nnde engel olmayacaklar ve adaletin uygulanmasna yardm edeceklerine gveni tamdr. 4. Hareket, Anayasa Hkmndeki Kararnamelerinin korunmu olduu ve hi bir kurumun, hakl olsa bile, anayasal gerekelerle baka bir kurumu ortadan kaldramayacan teyid eder. 5. Hareket, Anayasa Komisyonundan bir an nce halk ve devrimin istekleri dorultusunda, yeni anayasa yapma konusundaki almalarn, bitirmesini sonulandrmasn talep eder.
29. Muhammed el Baradey Associated Press ve Routerse yapt aklamada ordunun mdahale etme ihtimalinin uzak olmadn ifade etti ( ,) El Cezira, 11 Kasm 2012, http://www. aljazeera.net/news/pages/86511377-d5d1-4ee1-953a-9d6e0de07555?GoogleStatID=1 30. Yarglar tarafndan oluturulmu derneklerden birisidir. Musri tarafndan ilan edilen anayasal dzenlemeleri desteklemilerdir. 31. Msr in Yarglar Hareketi Anayasa Beyannamesini Destekliyor, El mucez, 24 Kasm 2012, http://almogaz. com/news/politics/2012/11/24/595004

Mursinin kararlarna tepki gsteren Dustur Partisi Bakan Muhammed el Baradey, Batl iki haber ajansna yapt aklamalarda, lkede kaosun artmas ve durumun kontrolden kmas durumunda, ordunun mdahale edebileceini daha krizin ilk gnlerinde ifade etmitir.

13

S E TA A N A L Z

6. Yarglar Kulb tarafndan yaplm olan toplantya katlanlardan ounun yarg olmadn, Hareket tekrar kamuoyuna hatrlatr. Yarglar Kulb toplantsna feshedilmi olan Ulusal Parti (Mbarekin partisi)nin yeleri ve devrimcileri ldrmekle sulananlar katlmtr. Sz konusu toplant, yarglar genel toplants deildir ve kararlar Hareketi balamaz.

d.

Anayasa Komisyonunun Anayasa Taslan Acilen Onaylamas

Kriz esnasnda anayasa taslann Kurucu Meclis tarafndan kabul edilmesi ve Cumhurbakanna sunulmas ve referandum karar zerine muhalefet anayasa taslana kar da mcadele etmeye balamtr.

Krizden bir an nce kmak iin Msr ynetimi yeni anayasay halkoyuna acilen sunmay kararlatrmtr. ura Meclisi binasnda almalarn srdren Msr Anayasa Komisyonu (Kurucu Meclis) 29 Kasm 2012de balad anayasa taslann onaylanmas almalarn, gece boyu devam ettirerek, bir sonraki gnn sabah saatlerinde sonulandrmtr. 234 maddeden oluan yeni anayasa tasla oy ounluu ile kabul edilmitir. Taslan Cumhurbakan Mursiye takdim edilmesinin ardndan Cumhurbakan, 15 Aralk 2012 tarihinde taslan halkoyuna sunulmasn kararlatrmtr. Mslman Kardeler ynetimi de bu ekilde krizin sona ereceini ngrmtr. Hrriyet ve Adalet Partisi Bakan Saad el Ketetni, 15 Aralk 2012de yaplacak olan referandumda halkn anayasay kabul etmesinin ardndan krizin sona ereceini dile getirmitir.32 Msr Cumhurbakan Mursi, anayasa taslann onaylama almalarnn devam ettii 29 Kasm 2012 tarihinde, Msr Devlet Televizyonuna konuk olmu ve ilan edilen kararlarn gerekelerini anlatmtr. Mursinin aklamalar zel televizyon kanallarndan da ayn anda yaynlanmtr. Mursi konumasnda, her devriminin dmanlar olduu gibi 25 Ocak Tahrir Devriminin de dmanlar olduunu ve devrimi koruyacan sylemitir. Msrdaki devrimin hibir d etken tarafndan mdahale edilmeden gerekletiini hatrlatan Mursi, Msr halknn lkede istikrar, zgrlk ve ekmek istediini, ekmeksiz bir zgrln hibir faydasnn olmayacan sylemitir. Ekonominin gelimesi ve retimin srdrlmesinin gereine iaret eden Mursi, Genler gndz alsn gece gelip gsteri yapsnlar, ben onlarn gsteri yapmalarndan memnunluk duyuyorum, bu olumlu bir sre eklinde konumutur. Baz istihbarat bilgilerinin kendisine ulat konusundaki cmlelerine aklk getiren Mursi, Anayasa Mahkemesi tarafndan 2 Aralkta aklanacak Anayasa Komisyonu ile ilgili kararn kendisine ulatn, Anayasa Mahkemesinin Msr Parlamentosu alt kanad olan ura Meclisini de kapataca ynnde bilgi aldn sylemitir. Bu durumda devrimin ncesine, sfr noktasna tekrar dnlm olacan dile getirmitir. Mursi, gereken istiareleri yaptktan sonra kararlar aldn ve Cumhurbakan olarak grevini yerine getirdiini sylemitir.33 Cumhurbakan Mursinin aklamasna ramen, o gecenin sabahndan itibaren Tahrir Meydan on binlerce gstericiyle tekrar dolmutur. Gstericilerin saysnda azalma yaanmamas, Mursinin gstericileri ve muhalefeti ikna edemedii eklinde yorumlara yol amtr.34 Gstericilerin iine szan Mbarek yandalarnn olaylar tetiklemek ve provoke etmek istedii ynndeki kanaatler ile birlikte gsteriler esnasnda yakala-

32. El Ketetni: 15 Aralkta Halkn Anayasa Taslan Kabul Etmesi Krizi Bitirir, El Msri el Yevm, 05 Aralk 2012, http://www.almasryalyoum.com/node/1288766

14

33. Mursi: Cumhurbakan Olarak Grevimi Yerine Getirdim. Kararlarn Sorumluluu Bana Aittir, Msr Devlet Televizyonu 1. Kanal, 30 Kasm 2012. 34. Mursi Kartlarn kna Edemedi, Dnya Blteni, 30 Kasm 2012, http://www.dunyabulteni.net/?aType=ha ber&ArticleID=237012

MISIRDA DEM SREC VE A N AYA S A A R AY I I

nan baz baltaclarn stnden silah kmas endieleri artrmtr.35 Televizyon kanallarna konuan eylemciler, Mursinin kararlarn geri almamas durumunda, ynetimin deimesi ve Mursinin gitmesi ynnde sloganlar atacaklarn sylemilerdir. Kriz esnasnda anayasa taslann Kurucu Meclis (Anayasa Komisyonu) tarafndan kabul edilmesi ve Cumhurbakanna sunulmas ve referandum karar zerine muhalefet anayasa taslana kar da mcadele etmeye balamtr. Bu durum iki ayr konunun birbirine karmasna ve kamuoyunun yanl bilgilendirilmesine neden olmutur. Msrn tannan yazarlarndan fikir adam Fehmi Huveydi, Anayasa Hkmndeki Kararname ve Anayasa Taslann bir kefeye konulmamas arsnda bulunmutur. Huveydinin satrlar bu noktada nemlidir;
Gelecek endiesinden dolay yaplan eletirileri anlayla karlyorum. Ancak, dosyalarn birbirine kartrlmamas gerekir. Anayasa taslan bu kargaann dnda tutmamz lazm. Tapna ieridekilerin bana ykma arsnda bulunanlarn seslerine kulak vermemeliyiz. Tasla hazrlayan Anayasa Komisyonunun hala tartma konusu olduunun farkndaym. Kilise temsilcileri ve dier baz ahsiyetler Komisyondan ekilmitir. Bu konuda iki noktay kaydetmek istiyorum. Birincisi: Anayasa Komisyonunun kuruluu kanuna uygundur, itiraz edenlerin tutumu siyasidir. kincisi, kedinin siyah veya beyaz olmas nemli deil, fare tutup tutamayaca nemlidir eklindeki in ataszn hatrlatmak istiyorum. nemli olan sonutur. Ortaya kan taslak Msr halk ve Devrimin isteklerini karlyor mu, nemli olan odur. Komisyondan ekilmeler eklidir, iin zn etkilememitir. Komisyondan ekilenler anayasa tasla maddelerine kar itirazlarndan dolay deil, siyasi gerekelerle ekilmitir.36

Msrda en kt senaryo 5 Aralk 2012 tarihinde hayata geirilmitir. Olaylar sonunda 8 kii hayatn kaybetmi ve 650den fazla insan yaralanmtr.

e.

Cumhurbakanl Saray nndeki atmalar

Msrda en kt senaryo 5 Aralk 2012 tarihinde hayata geirilmitir. Akam saatlerinde Cumhurbakanl ttihad Saraynn nnde kurulan adrlarn sklmesinin ve gstericilerin tartaklanmasnn ardndan, iki taraf kar karya gelmitir. Gece ge vakitlere kadar taraflar birbirine ta, sopa ve molotof kokteyllerle saldrm, gvenlik gleri ise mdahale etmemitir. zellikle de bir gstericinin vurulu an ve dier bir eylemcinin silah atelerken ekilen grntler, lke kamuoyunu ayaa kaldrmtr. Olaylar sonunda 8 kii hayatn kaybetmi ve 650den fazla insan yaralanmtr. Mslman Kardeler olayda ilk etapta hayatn kaybeden 6 kiinin kendilerine mensup olduunu aklamtr. Devrim Mtevelli Heyeti Genel Sekreteri Saffet el Hicazi de hayatn kaybedenlerin tamamnn Mslman Kardeler ve Mursi taraftarlarndan olduunu sylemitir.37 Olaylar esnasnda muhaliflerin blgeyi terk ettii ve baltac gruplarnn blgeye gelerek Mslman Kardelere saldrd iddia edilmitir. Mslman Kardeler, atmalardan muhalefeti sorumlu tutmutur.38 Olaylarn ardndan Msr Mslman Kardeler Cemaati (hvan), bir aklama yaparak, Yasal olan devirmek iin kurduklar komployu etkisiz hale getirdik39 demitir.
35. Muhammed el Baltac: Gstericilerin Arasnda Silahl Provokatrler Bulunmu ve Yargya Teslim Edilmitir, El Cezira Msr Mbarir, 06 Aralk 2012. 36. Fehmi Huveydi, Beyanname ve Anayasa Taslan Bir Birinden Ayralm ( ,) E uruk, 02 Aralk 2012. 37. Hizcazi: Cumhurbakanl Saray ehitlerinin Hepsi Mslman Kardeler ( Beayir, 06 Aralk 2012.

,) El
15

38. Mslman Kardeler El Baradey, Amr Musa ve Hamdin Sabahiyi Sorumlu Tuttu, 07 Aralk 2012, http:// www.dawlanews.com/?z=pr&sc=HDgGgzN131S4&L=A 39. Msrda Mursi Meydan Okudu, CNNTrk, 06 Aralk 2012.

S E TA A N A L Z

Yaanan gelimelerle birlikte Cumhurbakan Mursinin meruiyeti tartma konusu yaplm ve sloganlar daha da sertlemitir.

Yaanan gelimelerle birlikte Cumhurbakan Mursinin meruiyeti tartma konusu yaplm ve sloganlar daha da sertlemitir. Msr muhalefeti yaanan atmalara kadar, demokratik seimlerle ibana gelen Cumhurbakan Muhammed Mursinin meruiyeti konusunu gndeme getirmemitir. Cumhurbakanl nndeki atmalarn ardndan, Mursi iin de halk ayaklanmas esnasnda Mbarek iin sylenen irhal (defol) slogan atlmaya balanmtr. atmalarn yaand gece Mursinin halka hitap etmesi ve olumlu mesajlar vermesi Msrllar tarafndan beklenmi, ancak Mursi o gece konuma yapmamtr. Bir sonraki gnn gecesinde halka hitap eden Mursi, konumas esnasnda geri adm atmam ve meydan okumutur. Mursinin lkeyi kartrmak iin silah kullanan eski rejim kalntlar hibir ekilde yeniden Msr topraklarna dnemeyecek eklindeki szleri dikkat ekmitir. Btn Msrllarn eit durumda olduuna dikkati eken Mursi, lkedeki lm ve saldrlara msaade etmeyeceklerini, silah ve molotof kullanarak insanlar ldren ve yaralayanlarn cezasz kalmayacan sylemitir. Mursi szlerini yle srdrmtr: Cumhurbakanl aracna saldrdlar, bir ofr ar ekilde yaraland. Barl gsteri demek kamu binalarna saldrmak mdr? Milletin iradesi, iddetle deil diyalogla ortaya kar. Gsterileri kartrmak isteyen 80 kii silahla yakaland. Yakalananlar, eski rejimle balantl kiiler. Onlara para ve silah temin ediyorlar. Hem Msr ierisinden hem Msr darsndan para destei geliyor. Olaylarla ilgili savclk soruturmaya devam ediyor. Yakalananlarn ifadeleri dorultusunda her ey ortaya kacak. Mursi konumasnda, Cumhurbakan, lke btnl ve barnn tehlikeye girmesi veya devlet birimlerinin almasnn engellenmesi durumunda, 25 Ocak Tahrir Devriminin amalarn korumak iin gerekli nlemleri alr. eklindeki 6. maddede srarc olmadn ve muhaliflerle diyalog grmesinin ardndan, varlacak karara gre szkonusu maddeyi iptal edebileceini sylemi ve muhalefeti diyaloa armtr. Msrdaki siyasi muhalefeti, hukukular, simge isimleri ve devrimci genlik hareketlerini Ulusal Diyalog Toplantsna davet eden Mursi, 15 Aralktaki referandumun tam tarihinde yaplacan szlerine eklemitir. Muhammed El Baradey, Amr Musa ve Hamdin Sabahi gibi isimleri iinde barndran Msr Ulusal Kurtulu Cephesi, Mursinin diyalog arsn reddetmitir.40 Mursi taraftarlar ve Mslman Kardelerin nemli bir blm Mursinin ilan ettii kararlar konusunda geri adm atmas ve kararnameyi tamamyla iptal etmesinin Mursinin meruiyetine glge dreceini ngrmlerdir. Bu grte olanlar, Mursinin geri adm atmasnn muhalefetin daha fazla stne gelmesine ve ayrca halk nezdinde Mursinin itibarn kaybetmesine neden olacan dnmektedir.41

f.

Silahl Kuvvetlerin Diyalog ars ve Anayasa Hkmndeki Kararnamenin ptali

lkede artan gerginliin ardndan Msr ordusu bir bildiri yaynlamtr. Bildiride taraflar diyalog iin tevik edilmi ve diyaloun salanmas durumunda, iddet ortamnn ortadan kalkacana dikkat ekilmitir. Msr Devlet Televizyonunda yaynlanan bildiride; Silahl Kuvvetler, uzlamann salanabilmesi, vatan ve yurttalarn karlar16
40. Msrda Mursi Meydan Okudu, CNNTrk, 06 Aralk 2012.

41. Muhammed Abbas Naci, Anayasa Beyannamesi Ve Dar kili Krizler ( ,) El Cezira, 02 Aralk 2012.

MISIRDA DEM SREC VE A N AYA S A A R AY I I

nn korunabilmesi iin diyaloun en uygun yntem olduunu vurgular. Aksi takdirde sonu facia ile sonulanacak karanlk bir tnele gireriz ki, byle bir eye asla msaade etmeyiz denilmitir. Silahl Kuvvetlerin yaynlad bildiri yle devam etmektedir; Silahl Kuvvetler her zaman halkn yannda yer almakta ve lkede birliin salanmasna nem vermektedir. Silahl Kuvvetler, vatan ve vatann mukaddes topraklarnn bir parasdr. Msrda yaanm olan byk olaylarda da bunu gstermitir. Bu erevede vatann btn unsurlarn yaknlatracak milli diyalog ve demokratik sreci desteklediimizi vurguluyoruz. Yanl deerlendirmelerden kanmak iin i gelimeleri, blgesel ve uluslararas arenada yaananlar dikkatlice izliyoruz. Krizin zm ynndeki talepleri, messesenin sabit stratejileri, kanuni meruiyet ve toplum olarak zerinde anlatmz demokrasi kurallar erevesinde deerlendiriyoruz. Msr Silahl Kuvvetleri, vatan ve milletin gvenliini tarihini boyunca olduu gibi bilinli ve disiplinli bir ekilde korumaya devam edecektir.42 Askeri kaynaklar, Msr ordusunun siyasete karma niyetinde olmad eklinde aklamalar yaparak bu yndeki endieleri gidermeye alrken, Mslman Kardeler Cemaati ordunun bildirisini dengeli ve tarafsz olarak nitelendirmitir. Cumhurbakan Mursinin 6 Aralk Perembe gecesi yapt konumada muhalefeti ve lkenin ileri gelenlerini diyaloa armasnn ardndan Ordu da benzer bir arda bulunmutur. Toplantdan nce Silahl Kuvvetlerin bir bildiri yaynlayarak, zm iin diyalogdan baka bir alternatife izin vermeyeceklerini sylemesi tevik edici bir etken olarak yorumlanmtr. 8 Aralk 2012 tarihinde Msr toplumunun farkl gruplarndan 54 temsilci Cumhurbakanl Saraynda toplanmtr. Toplantya Servet Bedri, Ahmed Kemal Ebul Mecd, Muhammed Mahsub, Eymen Nur, Menal orbac, Muhammed Caballah, Selim el Avva, Mahmud el Hudari, Ebu Ala Madi, Isam Sultan, Amr Halid, Fehmi Huveydi, Cemal Cibril, Muntasar el Zeyyad ve brahim Muallim gibi lkenin nde gelen kanaat nderleri katlmtr.43 Muhammed el Baradey, Hamdin Sabahi, Amr Musa ve Seyyid el Bedevi gibi Ulusal Kurtulu Cephesi ats altnda bir araya gelen parti liderleri toplantya katlmamlardr. Dokuz saatlik bir toplant sonunda, lkede byk bir krize neden olan 21 Kasm 2012 tarihli Anayasa Hkmndeki Kararnamenin iptal edildii ve yeni bir kararnamenin ilannn kararlatrld kamuoyuna aklanmtr. Ancak zmn ordunun bildirisinin ardndan gelmesi, askerin siyasi hayata mdahale etme niyetinde olmad eklindeki aklamasna ramen, baz gzlemciler tarafndan ordunun mdahalesi olarak yorumlanmtr. Msrl yazar Hamdi Kandil, Kriz diyalogda deil balkl yazsnda Silahl Kuvvetler tarafndan yaynlanm olan bildiri, gerek mdahale ncesi bir uyardr44 demitir. Olaylarn ilk gnnde Muhammed el Baradey gibi baz isimler zaten ordunun mdahale edebileceini dile getirmiti. Ancak nemli bir fikir adam olan maduddin Edib, Msr ordusunun siyasete mdahale etmek gibi bir hedefinin olmadn ifade etmitir. Edip; Msrda bugn askeri darbe zerine bahis oynayanlar, Msr ordusunun egemen unsurlarn tam anlamyla bilmiyorlar demektir. nk Mehmet Ali Paa dneminde kurulan profesyonel Msr ordusu, milli bir
42. Msr Ordusu Diyalog arsnda Bulundu ( 80 ,) Aralk 2012, El Arabia, http://www. alarabiya.net/articles/2012/12/08/253971.html 43. Anayasa Beyannamesi ptal Edildi Ve Yenisi Duyuruldu, El Ahram, 08 Aralk 2012, http://www.ahram.org. eg/The-First/News/187494.aspx 44. Kriz Diyalogda Deil, ( ,) El Msri el Yevm, 09 Aralk 2012.

Mursinin 6 Aralk Perembe gecesi yapt konumada muhalefeti ve lkenin ileri gelenlerini diyaloa armasnn ardndan Ordu da benzer bir arda bulunmutur. zmn ordunun bildirisinin ardndan gelmesi, baz gzlemciler tarafndan ordunun mdahalesi olarak yorumlanmtr.

17

S E TA A N A L Z

gemie sahiptir. Firavunlar dneminden bu yana ordunun ilk grevi lkesini ve vatandalarn harici dmanlardan korumak olmutur45 demitir.

4.

MISIR MUHALEFET VE ULUSAL KURTULU CEPHES

Ulusal Kurtulu Cephesi ats altnda birleen siyasi akmlar, sadece Anayasa Hkmndeki Kararname ve Anayasa Referandumuna kar deil, Nur Partisi ve Hrriyet ve Adalet Partilerinden oluan slami harekete kar siyasi mcadele vermitir.

Resmi Gazetede 21 Kasm 2012 tarihinde yaynlanan ve 22 Kasmda kamuoyuna duyurulan Anayasa Hkmndeki Kararname zerinde ynetimin gerektii gibi almad grlmektedir. Gazzede ilan edilen atekesin hemen ardndan yaynlanyor olmas sebebiyle, Mursi ynetimi ve Mslman Kardeler Cemaati, muhalefetin bu derece sert tepki gstereceini hesaplayamamtr. Kararlar arasnda halk ayaklanmas esnasnda gstericilere kar su ileyenlerin tekrar yarglanacak olmas ve Askeri Konsey ynetimi dneminde yaanan olaylarda hayatn kaybedenlere ehit sfat verilmesi ve yaralananlara da aylk balanmasnn, dier maddelerdeki tek kiilik ynetimin nn aan ibareleri rtecei ngrlmtr. Bir Msr atasznn dedii gibi rzgar gemilerin istedii ynden esmemi ve muhalif gruplar 6 Nisan ve Kifaye gibi deiim hareketlerini de bnyesine katarak tepki gstermitir. te yandan eski rejim taraftarlarnn medya kanallaryla yapm olduu Mslman Kardeler aleyhindeki karalama kampanyalar ve aleyhte propaganda, sokaktaki vatandalar da etkilemitir. Yargnn byk ounluunun kar kt anayasal dzenlemeler, anayasa taslann hazrlanmasnda nemli bir katk salayan Cemal Cibril gibi anayasa uzmanlarnn da tepkisini ekmitir.46 Yargnn da yeni anayasal dzenlemelere sert tepkisi, zellikle de Yarglar Kulbnn kararlardan gn sonra, 25 Kasm itibariyle yarg alanlarna grev arsnda bulunmas ve yarg mensuplarnn i brakmas Mursi ynetimini zor durumda brakmtr. Mursi kartlarnn 27 Kasmda halk devrimi himaye eder slogan altnda Tahrir Meydannda gsteri dzenlemesi ve gsterilere beklenmedik orandaki katlm, Mslman Kardeleri Kahire niversitesinin nndeki Nahda Meydannda byk bir gsteri dzenlemeye zorlamtr. Mursinin 21 Kasm 2012 tarihli Anayasa Hkmndeki Kararnameyi ilan, 6 Nisan gibi Cumhurbakanl seimlerinde Mursiyi destekleyen deiim ve devrim hareketlerinin de kar tarafa gemesine neden olmutur. Mbarek taraftarlar Mursiye kar bandan bu yana zaten cephe alm durumdadr. Yarglar Kulb de kararlara ok sert tepki gstermitir. Bylece Msr muhalefeti, Ulusal Kurtulu Cephesi ats altnda birlemitir. Kurtulu Cephesinde Muhammed el Baradeyin bakan bulunduu Dustur Partisi, Amr Musa tarafndan kurulan Kongre Partisi ve Seyyid Bedevi bakanlndaki Vefd Partisi liberal kesimi temsil etmektedir. Cumhurbakanl adaylarndan Hamdin Sabahi, Avukatlar Sendikas Bakan Semih Aur ve Hasan Abdulani gibi isimler Nasrc grubun temsilcisidir. 25 Ocak Tahrir Devrimini ateleyen 6 Nisan ve Kifaye hareketleri ise, devrim ve deiimci gruplarn temsilciliini yapmaktadr. Ulusal Kurtulu Cephesi ats altnda birleen btn bu siyasi akmlar, sadece Anayasa Hkmndeki Kararname ve Anayasa Referandumuna kar deil, Nur Partisi ve Hrriyet ve Adalet Partilerinden oluan slami harekete kar siyasi mcadele vermitir. Ulusal Kurtulu Cephesideki partilerin anayasa referandumu konusunda kendi aralarnda fikir ayrl yaad grlmtr. Vedf Partisi ve Amr Musa, Cumhurbakanna kar muhalefetin dozunun drlmesi grn savunurken, Hamdin Sabahinin temsil ettii Nasrc grubun, slami hareketlerle ve Cumhurbakanl ile gerginlii

18
45. 46. El Aira Mesaen, Dream 2 Televizyonu, 22 Kasm 2012. Imaduddin Edib, Msr Ordusu( ,) ark el Avsat, 05 Aralk 2012.

MISIRDA DEM SREC VE A N AYA S A A R AY I I

daha da artrma ynnde fikir beyan ettii gzlenmitir. Muhammed el Baradey ve partisi ise, bir sre karar vermekte zorlanm ve kararsz kalmtr.47 Ulusal Kurtulu Cephesi 8 Aralk 2012de Vefd Partisi binasnda bir araya geldi. Toplantda ok sert tartmalar yaand. Toplantda sz alan Amr Musa, Yarn Devrim Partisi Eymen Nur ile grtn, Nurun kendisine son ilan edilen kararnamenin lkede kayglar giderdiini belirttiini sylemitir. Bu haliyle yeni kararnameye kar kmann Mslman Kardeler ve dier slami hareketlerin durumunu glendireceini ilave etmitir. Musa, Msr halknn Cepheyi hi bir diyaloa yaklamamakla sulamamas iin referanduma katlma teklifinde bulunmutur. Nitekim Amr Musa daha nce yapt bir aklamada da anayasal dzenlemeler erevesinde alnan kararlarn iptalini istediklerini belirterek, amalarnn Mursiyi devirmek olmadn48 ifade etmiti. Musann szleri karsnda Msr Demokratik Partisi bakan Muhammed Ebu el ar, Musay geri adm atmak ve siyasi alan slamclara terk etmekle sulamtr. Bu szler zerine Amr Musa salonu terk etmitir. Buna karn, Vefd Partisi bakan Seyyid el Bedevi, Musann grlerinin dikkate alnmas gerektiini dile getirmitir.

5.
a.

21 KASIM VE 8 ARALIK 2012 TARHLERNDE LAN EDLEN ANAYASA HKMNDEK KARARNAMELER


21 Kasm 2012 Tarihli Anayasa Hkmndeki Kararname

1. Madde: Devrim srasnda eski rejimin ynetici ve siyasi kadrolar tarafndan gerekletirilmi ya da gerekletirilmeye teebbs edilmi ldrme ve yaralama olaylar ile devrimcilere kar giriilen terr sular davalarnn devrimi koruma kanunu erevesinde yeniden almas ve incelenmesi. 2. Madde: Cumhurbakannn 30 Haziran 2012de greve balamasndan itibaren ald kanun, beyanname ya da kanun hkmnde kararnameler anayasa yrrle girene ve halk meclisi seilene kadar deimez ve balaycdr. Ayn ekilde bu kanunlarla ilgili davalar feshedilene kadar hibir yarg organ tarafndan askya alnamaz ya da iptal edilemez. 3. Madde: Ba savc yarg yeleri arasndan Cumhurbakan tarafndan 4 yllna atanr. 40 yandan kk olmamaldr. Hakim olarak atanma artlarna tabidir. Bu hkm u anda ba savclk pozisyonunu tutan kii iin geerlidir. 4. Madde: 30 Mart 2011de Anayasa Meclisini oluturan Anayasa meclisi kurulduu andan itibaren 6 ay ierisinde anayasay hazrlamal hkm Anayasa meclisi yeni anayasa taslan kurulduu andan itibaren 8 ay amayacak ekilde oluturulmaldr hkm ile deitirilir.

Ulusal Kurtulu Cephesideki partilerin kendi aralarnda fikir ayrl yaad grlmtr. Vedf Partisi ve Amr Musa, Cumhurbakanna kar muhalefetin dozunun drlmesini savunurken, Nasrc grubun, slami hareketlerle ve Cumhurbakanl ile gerginlii artrma ynnde fikir beyan ettii gzlenmitir.

47. 48.

Referandum Konusunda Ulusal Kurtulu Cephesindeki Blnmln Ayrntlar Amacmz Mursiyi Drmek Deil, Anadolu Ajans, 05 Aralk 2012.

19

( ,) El Msriyyun, 09 Aralk 2012.

S E TA A N A L Z

5. Madde: Hibir yarg organ ura Meclisi ve Kurucu Meclisi (Anayasa Komisyonu) feshedemez. 6. Madde: Cumhurbakan, lke btnl ve barnn tehlikeye girmesi veya devlet birimlerinin almasnn engellenmesi durumunda, 25 Ocak Tahrir Devriminin amalarn korumak iin gerekli nlemleri alr. 7. Madde:

Anayasa hkmndeki kararlarn ilan edildii, 22 Kasm 2012 tarihinde lkede balayan siyasi kriz, 22 Aralk 2012de yaplan referandumun ikinci ayann ardndan, tam bir ay sonra byk oranda sona ermitir.

Bu kararname resmi gazetede basmndan itibaren geerlidir. Cumhuriyet Divan tarafndan 21 Kasm 2012 tarihinde yaynlanmtr. Muhammed Mursi

b.

08 Aralk 2012 Tarihli Anayasa Hkmndeki Kararname

13 ubat 2011, 30 Mart 2011, 11 Austos 2012 ve 21 Kasm 2012 tarihlerinde yaynlanan Anayasa Hkmndeki Kararnameleri incelendikten sonra kararlatrlmtr: 1. Madde: Bugn itibariyle 21 Kasm 2012 tarihinde yaynlanan Anayasa Hkmndeki Kararname iptal edilmi, sonu ve etkileri geerliliini korumutur. 2. Madde: Yeni delillerin ortaya kmas durumunda, 25 Ocak 2011 ila 30 Haziran 2012 tarihleri arasnda 25 Ocak Devrimi ve erevesinde cinayet, cinayete teebbs, gstericileri yaralama, vatandalara kar terr sular hakknda soruturma yeniden balatlacaktr. Soruturma sonucunda delillerin ortaya kmas durumunda, haklarnda berat karar verilmi olsa bile, sank ilgili mahkemeye savclk tarafndan sevkedilir. 3. Madde: 15 Aralk 2012 tarihinde yaplacak olan referandumda semenlerin anayasa tasarsna hayr demesi durumunda, Cumhurbakan en fazla ay iinde yeni bir kurucu meclis (anayasa komisyonu) oluturulmas arsnda bulunur. Kurucu Meclis, 100 kiiden oluur ve yeleri seimle belirlenir. Kurucu Meclis grevini yelerin seiminden en fazla alt ay sonra tamamlar. Cumhurbakan anayasa taslann kendisine teslim edilmesinden en fazla 30 gn sonra halk referanduma arr. Btn artlar altnda, oy verme ileminin sona ermesinin ardndan, oylar saylr ve referandumun sonucu btn sandklarda, sandk bakannn imzasnn ardndan aslarak ilan edilir. 4. Madde: Bu Kararname de dahil olmak zere, Anayasa hkmndeki kararnameler hibir yarg birimi tarafndan iptal edilemez. Bu konuda alan btn davalar durdurulur.

20

5. Madde: bu Kararname, Resmi Gazetede yaynlanr ve yaynlanma tarihinden itibaren yrrle girer.

MISIRDA DEM SREC VE A N AYA S A A R AY I I

Cumhurbakanl tarafndan, Hicri 24 Muharrem 1434, Miladi 8 Aralk 2012 tarihinde yaynlanmtr.49 Muhammed Mursi

7.

ANAYASA REFERANDUMU VE SONUCU

Anayasa hkmndeki kararlarn ilan edildii, 22 Kasm 2012 tarihinde lkede balayan siyasi kriz, 22 Aralk 2012de yaplan referandumun ikinci ayann ardndan, tam bir ay sonra byk oranda sona ermitir. Mslman Kardeler ve Selefi gruplarn yan sra, Vasat Partisi de referandumda evet diyeceini nceden aklamt. lke muhalefetinin ats altnda topland Ulusal Kurtulu Cephesi ise, yeni anayasa taslana hayr dedi. Mslman Kardelerin devrimden sonraki srete Cumhurbakanlna aday karmama kararnn ardndan, Cumhurbakanl iin aday olacan ilan eden ve akabinde cemaatten ayrlan Abdulmunim Ebul Futuh ve haliyle partisi Gl Msr da hayr diyenler arasnda yer almay tercih etmitir. Mbarekin lavedilen Ulusal Demokratik Parti eski yeleri ve tekilat da hayr oyu kullanm ve halk bu ynde tevik etmitir. Msrn nde gelen davet adamlarndan Amr Halid de hayr diyen cephede yer almtr. Amr Halid, zellikle de liberal ve maddi gelir olarak orta snfn stndeki genleri slama davet etme ynnde nemli hizmetlerde bulunmu, Mbarek dneminde lkeyi terk etmek zorunda kalm bir daveti olarak bilinmektedir. Referandumda hangi oylarn daha fazla olacan tahmin etmek olduka zor olmutur. lkede allm bir saha almasnn olmamas, salkl tahmin yaplmasn zorlatrmtr. Mbarek zamannda bu tr almalar, Msr istihbarat ve ordu muhabarat tarafndan yaplmaktayd. Kamuoyu ile paylalmayan bu bilgiler, El Ahram Siyasi ve Stratejik Aratrmalar Merkezi tarafndan yaynlandnda ise, gerekli dzenlemeler yapldktan sonra yaynlanmaktayd. Referandum sonular iin deerlendirme yaplmasn salayacak sadece iki veri vard. Bunlar Parlamento ve Cumhurbakanl seimleriydi. 2011 ylnn sonu ve 2012 balarnda yaplan ve ay sren Msr Halk ve ura Meclisleri seimleri nemli bir veri taban olarak grlmtr. Parlamento Seimlerinde Mslman Kardelerin siyasi kanad Hrriyet ve Adalet %47, Selefilerin Partisi Nur ise %24 orannda oy almt. ki slami siyasi hareketin oy oran toplam yzde 71e tekabl etmekteydi. Ancak parlamento seimlerinden alt ay sonra yaplan Cumhurbakanl seimleri ikinci turunda Muhammed Mursi, rakibi Mbarek taraftar Ahmed efike ancak 3 puan fark atabilmitir. Cumhurbakanl seimlerinde Mursiyi, Mslman Kardeler, Selefi Hareketler, Abdulmunim Ebulfutuh, Vasat Partisi, Amr Halid ve 6 Nisan Deiim hareketi desteklemiti. Ayrca baz solcular, laikler, Hristiyanlar da Mbarek rejiminin geri dnmesini engelleyebilmek iin Mursiye destek vermiti. Buna ramen Mursi rakibi efike ancak 3 puan fark atabilmitir.
49. Anayasa Beyannamasi, El Msri El Yewm, 08 Aralk 2012.

Eldeki somut verilere dayanarak deerlendirme ve tahmin yapldnda, hayr oylarnn daha fazla kaca lkede genel kanaat olarak alglanmtr.

21

S E TA A N A L Z

Parlamento seimlerinden Cumhurbakanl seimlerine kadarki 6 aylk srete, Mslman Kardeler ve Selefi hareketler en iyi ihtimalle 18 puan birden gerilemitir. Anayasa Referandumu srecine gelindiinde ise, sadece Mslman Kardeler ve Selefilerin yan sra Vasat Partisi evet diyeceini aklad. Eldeki somut verilere dayanarak deerlendirme ve tahmin yapldnda, hayr oylarnn daha fazla kaca lkede genel kanaat olarak alglanmtr. Ancak sonucu etkileyebilecek nemli 3 faktr daha vard. Bunlar: stikrar kaygs, hayr diyecek semenin sandk bana gitmeme eilimi ve medyann tek tarafl tutumu.

Anayasa Komisyonu tarafndan yapl, kabul edilii, cumhurbakanna sunuluu ve referandum sreci sancl bir ekilde seyreden Msr anayasas serveni, 25 Aralk 2012de Msr Yksek Seim Kurulu Bakan Semir Ebulmaati tarafndan resmi sonularn aklanmasyla sona ermitir.

1. stikrar kaygs: Msr halk son iki yldr yaanan gsteri ve gerginliklerden epeyce muzdarip oldu. Halkn bu gidiata son vermek ve istikrarn tekrar salanmas ve sfr noktasna geri dnlmesini engellemek iin evet deme ihtimali. 2. Semenin sandk bana gitmeme eilimi: Hayr diyecek olan semenin nemli bir blm sandk bana gitmeme eilimi ierisindeydi. Bu grup oy kullanmad zaman da hayr demi olacan dnmtr. Bunda gvenlik endiesi ve muhalefetin ilk bata boykot kararnn da etkisi olmutur. 3. Medyann tek tarafl yayn: Msr medyas, Mursi, anayasa hkmndeki kararname ve anayasa tasla aleyhinde youn bir propaganda yapt. Bu duruma halkn ters tepki gstermesi ihtimalinden de referandum ncesi sz edilmi, evet ve hayr arasnda bak srtnda bir referandum olduu eklinde yorumlar yaplmtr.50 Siyasi hareketler ve partiler arasndaki gr ayrl,51 halkn da sandk bana gidene kadar karar vermesini zorlatrm, baz semenler son ana kadar karar vermemitir. 10 vilayette semenlerin sandk bana gittii referandumun ilk ayanda oy verme ileminden sonra yaplan saym sonucunda, Kahire ve arbiye vilayetlerinde hayr oylar daha fazla, dier 8 vilayette ise, evet oylar daha fazla kmtr. 15 Aralk 2012 tarihinde gerekletirilen referandumun birinci ayann sonucu; %56,9 evet, %43,41 hayrdr.52 Referandumunun 2. Aya 22 Aralk 2012 tarihinde gerekletirildi. Semenler 17 vilayette sandk bana gitti. 25 milyon 495 bin 237 kaytl semenin bulunduu 17 vilayette, 6724 seim blgesinde halk oy kulland. kinci blgede: Giza, Kalyubiyye, Menufiyye, Buhayra, Kefr el eyh, Dumyat, smailiyye, Port Said, Suvey, Matruh, Bahr el Ahmar, Vadi el Cedid, Feyyum, Beni Suveyf, El Minye, Luksor, Gna vilayetleri yer almtr. Anayasa Komisyonu tarafndan yapl, kabul edilii, cumhurbakanna sunuluu ve referandum sreci sancl bir ekilde seyreden Msr anayasas serveni, 25 Aralk 2012 tarihinde Msr Yksek Seim Kurulu Bakan Semir Ebulmaati tarafndan resmi sonularn aklanmasnn ardndan sona ermitir. Resmi sonular: 17 milyon 58 bin 317 semen sandk bana gittii Msrda, geerli oylarn says 16 milyon 755 bin 12, geersiz oy ise 303 bin 395 olarak akland. Referanduma katlm oran %32,9, Evet oylarnn says 10 milyon 693 bin 919. Hayr oylarnn says ise, 6 milyon 61 bin 101dir. Toplamda Evet oylarnn oran %63,8, hayr oylar ise %36,253 olarak aklanmtr.

50.

Msrllar Bu Gn Evet ve Hayr Arasnda ( ,) El ark el Avsat, 15 Aralk 2012.

51. Siyasi Hareketler ve Partiler Evet ve Hayr Arasnda ( Aralk 2012.

,) El Ahram, 15

22

52. Msrllarn Yzde 57si Yeni Anayasaya Evet Dedi (. ,): 75 % El ark, 16 Aralk 2012. 53. Yksek Seim Kurulu Bakan Referandum Sonularn Aklad, Anayasa % 63.8lik Oy Oranyla Kabul Edildi ( ,)) 8.36 % 2.63% )El Ahram, 16 Aralk 2012.

MISIRDA DEM SREC VE A N AYA S A A R AY I I

Referandumun 2. ayanda da oy verme ilemi normal bir ekilde seyretti, herhangi bir iddet olay kaydedilmedi. Hayr oylar 27 vilayetten sadece Kahire, arbiyye ve Menufiyede fazladr. Dier 24 vilayetin tamamnda halkn ounluunun yeni anayasaya evet demitir.

SONU
Bir lke ynetiminin sokaklar karsna almas, siyasi atma ve kutuplamay da haliyle beraberinde getirmektedir. Cumhurbakan Mursi tarafndan ilan edilen anayasa hkmndeki kararname sonucunda, mensubu bulunduu Mslman Kardeler Cemaati de bu kutuplamann taraf olmutur. Tahrir Meydanda gsterilerin barl bir ekilde yaplmas, lkenin ve bakent Kahirenin dier blgelerinde hayatn normal seyrini ilk etapta fazla etkilememitir. Gstericiler, Tahrir Meydanna kan Kasr el Ayni ve Muhammed Mahmud caddelerinin yan sra Meydann trafie kapanmas dnda sosyal hayata ve vatandan mal ve canna zarar vermemitir. On binlerin topland Tahrir Meydannda ve yzbinlerin topland Kahire niversitesinin nndeki Nahda Meydanndaki mitingler esnasnda meydana gelen olaylarda yarallarn says, Suriye ve Libya gibi lkelerdeki devrimlerde bir gnde hayatn kaybedenlerin saysndan daha azdr. ktidar ve muhalefetiyle Msrl siyasilerin, lkedeki son politik ekimelerin asayii ihlal etmemesi konusunda duyarl davrand gzlemlenmitir. Msrda hibir taraf, siyasi mcadele dna taacak, lkede anari ortamnn kaplarn zorlayacak herhangi bir gerginlik istememektedir. Msr Cumhurbakanl ve Hrriyet ve Adalet Partisi ynetimi de bu durumu gayet iyi bildii iin, olas sonular ve riskleri gz nnde bulundurarak Anayasa Hkmndeki Kararnameyi ilan etmitir.54 Msrda hi kimse gerginlik istemediinden polis, Mbarek ve Yksek Askeri Konsey dnemine gre ok daha soukkanl davranarak, gstericilere kar gz yaartc bomba dnda herhangi bir silah kullanmamtr. Gsterilerin balad 22 Kasm 2012 tarihinden, Cumhurbakanl Saray olaylarnn yaand 5 Aralk 2012ye kadar, Mursi ve muhalefetin ats altnda topland Ulusal Kurtulu Cephesini geri adm atmaya zorlayacak herhangi unsur grlmemitir. Byle bir ortamda, Mursinin kararlarndan dnmesini beklemek gereki deildi. Bu durumda, geri adm zafiyet gsterisi olarak alglanacak ve muhalefeti daha fazla bask iin tevik edecektir. Byle bir zafiyet gsterisi Mursinin halk nezdindeki itibarn sarsmakla kalmayacak, ayn zamanda Cumhurbakanl sresinde nne ciddi engellerin karlmasna neden olacaktr. Btn bunlar iyi hesaplayan Mursi ve Mslman Kardeler, Cumhurbakanl ttihad Saray nnde 5 Aralk 2012deki atmalara kadar, taviz vermemi ve geri adm atmamtr. 5 Aralk aramba gecesi yaananlar, hem Msr ve hem de Mslman Kardeler iktidar iin nemli bir dnm noktas ve snav olmutur. 693 kiinin yaraland, biri gazeteci 8 kiinin de hayatn kaybettii olaylardan sonra provokasyonun boyutlar daha iyi anlalmtr. Mslman Kardelerin ileri gelen yneticilerinden Muhammed el Baltac, Cumhurbakanl Sarayna tekrar baskn yaplmas durumunda, Saray korumaya
23
54. Yahya el Emir, Msr...Olas htimaller Daha Kt Deil ( ,).. laf, 27 Kasm 2012

ktidar ve muhalefetiyle Msrl siyasilerin, lkedeki son politik ekimelerin asayii ihlal etmemesi konusunda duyarl davrand gzlemlenmitir.

S E TA A N A L Z

ve tekrar ehit vermeye hazr olduklarn55 ifade etmitir. Olaylara gvenlik glerinin Mursinin emri mucibince mdahale etmedii eklindeki aklamalar, Mursinin Cumhurbakanlnn sorgulanmasna neden olmutur. Cumhurbakanl Saray nnde yaanan kaos, bazlar tarafndan Mursinin ve Mslman Kardeler iktidarnn sonu olarak deerlendirilmitir. Msrl yazar ve senarist Bilal Fadl, Cumhurbakan ttihad Saraynn nnde 5 Aralkta taraflarn birbiriyle atmasnn ardndan Mursinin meruiyetini kaybettii ve devrildiini56 ifade etmitir. El Hayat Gazetesi yazarlarndan Hazim Saye ise, olaylarn siyasi kazanmla sonulanaca ve Mslman Kardelerin devrilme ve sosyal hayat etkileyecek olan anayasa projelerinin sona erme ihtimalinden57 bahsetmitir. Arap dnyasnn ileri gelen gazetelerinden ark el Avsat Genel Yayn Ynetmeni Tark el Hamid Msr bizim mcadelemizi veriyor balkl makalesinde; Msr dzelirse Arap dnyas dzelir. Msr bozulursa blgenin tamam bozulur eklinde bir deerlendirmede bulunmutur. Msrda devlet anlayn ykmak isteyenlere kar mcadele verildiini ifade eden Hamid yle devam ediyor: Msrda bugn yaanan Devrimin yolunun dzeltilmesi veya firavuna kar bir bakaldr deildir. Bilakis, bu son yaananlar devletin yklma tehlikesini sezenlerin ayaklanmasdr. Bunda Mslman Kardelerin cesaretinin byk etkisi olmutur. Askeri oyun dna iten Ihvan, medya organlarna da bask yapm ve imdi sra yargya gelmitir. Mursi Ben devletim, devlet benim demektedir. Msrda yaananlar sadece Msrllarn mcadelesi deil, btn Arap dnyasnn, devlet anlay olan insanlarn mcadelesidir. 58 Mursinin son kararlar, Mslman Kardelere yaknl ile bilinen Msr Cumhurbakan adaylarndan Gl Msr Partisi Lideri Abdulmunim Ebul Futuh ve 6 Nisan Hareketi gibi siyasi akmlarn da muhalefet saflarna gemesine neden olmutur. Ebul Futuh; Basavcnn grevden alnmasn ve gstericilerin katillerinin tekrar yarglanmasn memnuniyetle karladklarn, ancak Cumhurbakannn kararlaryla oluan tek kiilik otoriteyi kabul etmediklerini59 aklamtr. Futuh ile Mslman Kardeler arasndaki ince izgi son olaylarda daha da belirginlemi, devrim ncesine kadar Mslman Kardelerin yneticileri arasnda yer alan Albdulmunim Ebul Futuh, yeni bir siyasi vizyon ve parti ile yoluna devam etmeyi kararlatrmtr. Hrriyet ve Adalet Partisi ile Ebul Futuh liderliindeki Gl Msr Partisinin parlamento seimlerinde ayn blokta yer alma ihtimali de olduka zayftr. Tek kii ynetimine kar balayan halk ayaklanmas sonucunda baarlan devrimin ardndan yaanan srete, demokratik ynetimlerle ibana gelmi olan bir Cumhurbakannn btn yetkileri elinde toplamasn Msr halknn kabul etmeyecei gzlenmektedir. 1 Aralk 2012 tarihinde Kahire niversitesinin nndeki Nahda Meydannda Mursiye destek vermek iin Selefi hareketlerin de katlmyla dzenlenen milyonluk mitingde slami Hareketin slogan Meruiyet ve eriat idi. Bu tr sylemlerin Mslman Kardelere oy kaybettirme ihtimali kuvvetle muhtemeldir. Mslman Kardeler ve Hrriyet ve Adalet Partisi ynetimleri, Selefi ha55. Muhammed el Baltac, Cumhurbakanl Sarayn Korumak in ehit Vermeye Hazrz, El Cezira Mbarir Msr, 06 Aralk 2012. 56. Bilal Fadl, Mursi Devrilmitir, ON TV Ahr Kelam Program, 06 Aralk 2012, Grnt iin Bkz: http://elbadil. com/news-in-videos/2012/12/07/80358 57. Hazim Saye, Msrdaki htimaller ( ,) El Hayat, 08 Aralk 2012 Tark el Hamid, Msr Bizim Mcadelemizi Veriyor ( ,) ark el Avsat, 27 Kasm 2012 Gl Msr Partisi Basavcnn Grevinden Alnmasn Memnuniyetle Karlad Ancak Diktatrle Hayr

Futuh ile Mslman Kardeler arasndaki ince izgi son olaylarda daha da belirginlemi, devrim ncesine kadar Mslman Kardelerin yneticileri arasnda yer alan Albdulmunim Ebul Futuh, yeni bir siyasi vizyon ve parti ile yoluna devam etmeyi kararlatrmtr.

24

58. 59.

Diyor( ,) El uruk, 23 Kasm 2012.

MISIRDA DEM SREC VE A N AYA S A A R AY I I

reketler izgisine yakn politikalar retmenin kendilerine art ve eksilerini byk ihtimal deerlendirecek ve daha farkl bir tutum izleyeceklerdir. Msrda bu tr sloganlara ihtiya bulunmamaktadr. Dindar bir halka sahip olan Msrn anayasasnn 2. Maddesi 1971 ylndan beri, Yasamann temel kayna slam eriati prensipleridir eklindedir. Msr Cumhurbakanlnda karar alma sre ve mekanizmasnda ciddi bir problem olduu grlmektedir. Msrda Cumhurbakanl vekili nemli bir grevdir. Enver Sedat Cemal Abdunnasrn vekili, Mbarek de Enver Sedatn vekiliydi. Mursinin vekili Mahmud Mekki, Cumhurbakan tarafndan ilan edilen anayasal dzenlemelerle ilgili bilgisinin olmadn, Pakistanda televizyondan rendiini sylemitir. Mursinin 4 yardmcsndan biri olan Bakinam arkavi de yine ayn ekilde 21 Kasm 2012 tarihinde Resmi Gazetede yaynlanan ve 22 Kasmda kamuoyuna duyurulan anayasal dzenleme ile ilgili bilgisinin olmadn ifade etmitir. ki yl ncesine kadar Mbarek taraftarlarna kar savaan, 6 Nisan ve Kifaye gibi devrim hareketlerini, eski rejimle birlikte Tahrir Meydannda toplayan dzenlemeler, ok olumlu ynlerinin olmasna ramen, gerei gibi iyi deerlendirilmemi ve lke byk bir alkantnn iine srklenmitir. Mursi yapt anayasal dzenlemelerle, Anayasa Mahkemesinin Anayasa Koalisyonunu ve ura Meclisini iptal etmesini engellemi, 25 Ocak Tahrir Devrimi esnasnda gstericilere kar cinayet ileyenlerin tekrar yarglanmasnn nn am ve basavcy grevden almtr. lkenin corafi konumu, nfus yaps ve stratejik nemi gze alndnda, 60 yldr askeri kkenli cumhurbakanlar tarafndan, demir yumrukla ynetilen bir lkenin demokrasiye gei srecinin sancl olmas normal karlanmaldr. Arap dnyasnn omurga kemii60 ve beyni61 olarak ifade edilen Msrda sivilleme, normalleme ve demokratikleme ynnde nemli admlar atlmaktadr. Yaanan gelimeler, asayii dorudan etkilemedii ve halk kutuplatrmad takdirde, demokratikleme srecini olumlu etkileyecektir.

lkenin corafi konumu, nfus yaps ve stratejik nemi gze alndnda, 60 yldr askeri kkenli cumhurbakanlar tarafndan, demir yumrukla ynetilen bir lkenin demokrasiye gei srecinin sancl olmas normal karlanmaldr.

60.

Nebil as: Msr Arap Dnyasnn Omurga Kemiidir, Muht, 26 Eyll 2012.

25

61. Trkiye Dileri Bakan Ahmed Davutolu Msr Araplarn Beynidir( Ahram, 3 Temmuz 2012.

,) : El

Msrda Cumhurbakan Muhammed Mursi tarafndan, 22 Kasm 2012de yeni anayasal dzenlemelerin ilan, beraberinde byk tartmalar da getirmitir. Dnya kamuoyunun Gazzede salanan atekes ile ilgilendii bir dnemde hazrlanan ve kamuoyuna duyurulan yeni kararlar, beklentilerin ok stnde bir tepkiyle karlanmtr. Anayasa Mahkemesinin Msr Parlamentosunun alt kanad ura Meclisi ve Anayasa Komisyonunu fesh edecei ynndeki istihbarat bilgileri erevesinde yapld aklanan yeni dzenlemelerin, genel itibarla kabul grmesi beklenirken, tam tersi etki yapm ve bir araya gelmesi asla mmkn grlmeyen muhalefetin btn unsurlarn bir at altnda birletirmitir. Buna karlk Selefi slami cemaatlerin dzenlemelere destek vermesi, lkede toplumsal ayrmaya, kutuplamaya ve zt grlerin kar karya gelmesine neden olmutur. Yaplan anayasal dzenlemelerden Mursinin en yaknndaki isimlerin bile haberdar olmamas, Msr kamuoyunda Cumhurbakanl karar alma mekanizmasnda ciddi sorunlar olduu kanaatini uyandrmtr. Mslman Kardelerin Cumhurbakanl makam zerindeki etkisi de bu srete gndeme gelmi, muhalefetin Msr Mslman Kardeler rad Brosu ynetiyor iddias enine-boyuna tartlm ve iki bal bir ynetim anlayyla fazla baarl olunamayaca eklinde genel bir kanaat olumutur. 5 Aralk 2012de yaanan kanl atmalarn ardndan, Msr Silahl Kuvvetlerinin taraflara diyalog arsnda bulunmas ve diyalog dnda hi bir alternatife izin verilmeyeceine vurgu yapmasnn ardndan olaylarn durulmas, askerin Msr siyasetindeki devam eden etkisini gstermesi bakmndan nem arz etmektedir. Bu noktada Msr halknn da askerin bu tr bir giriimde bulunmasn temenni etmi olmas dikkat ekicidir. Bu almada, yaplan anayasal dzenlemelerin nedenleri analiz edilmekte ve Cumhurbakan Mursinin greve geldii 30 Haziran 2012den beri izledii politika deerlendirilmektedir. Analizin ikinci blmnde Mursinin kararndan nceki sre ele alnmakta, yargnn seimle ibana gelmi olan milletvekillerinden oluan parlamentoyu feshedii ve yasama yetkisini lkenin fiili yneticisi durumundaki Yksek Askeri Konseye verii incelenmektedir. Krizden k iin zm araylarnn deerlendirildii nc blmn ardndan, 22 Kasm 2012den bu yana yeniden ekillenen ve Ulusal Kurtulu Cephesi ats altnda birleen, Msr muhalefeti ve medyann gelimeler karsndaki tutumu ele alnmaktadr. Sonu blmnde ise, bu tr krizlerin hem Msrdaki demokrasinin geliimini ve hem de Arap dnyasnn bel kemii konumunda olmas nedeniyle, dier lkeleri nasl etkilediine iaret edilmektedir.

Abdullah Aydoan KALABALIK SETA Kahire Koordinatrln yrten Abdullah Aydoan Kalabalk, El Ezher niversitesi slam Hukukunda eitimini tamamlad. Krgzistan Sosyal Bilimler niversitesi Gazetecilik Blmnde Haber alannda yksek lisans yapt. Krgzistan Devlet niversitesi Politologiya (Politika) Blmnde Orta Asya lkeleri arasnda siyasi entegrasyon konusunda doktora almalarna balad. 1997 2008 yllar arasnda Azerbaycan Kafkas niversitesi, Moskova slam niversitesi ve Krgzistan O Devlet niversitelerinde dersler verdi. Orta Asya, Kafkaslar ve Arap lkeleri ile ilgili farkl dergi ve gazetelerde yazlar yazan Kalabalk, Yeni afak ve Dnya Blteni gibi yazl medyada alm ve bir sre hlas Haber Ajans Kahire bro eflii yapmtr. Dnya Blteninin Arapas Ahbar el Alemin yaz ileri mdrl grevinde de bulunmu olan Kalabalk, Kahirede baslp Arap alemine datlan Insight Turkeyin Arapas Ruye Turkiyenin yaz ileri mdrln de yapmaktadr.

S E TA | S YA S E T, E K O N O M V E T O P L U M A R A T I R M A L A R I VA K F I Nenehatun Caddesi No: 66 GOP ankaya 06700 Ankara TRKYE Te l : + 9 0 3 1 2 . 5 5 1 2 1 0 0 | Fa k s : + 9 0 3 1 2 . 5 5 1 2 1 9 0 www.setav.org | info@setav.org S E TA | Wa s h i n g t o n D. C . O f f i c e 1025 Connec ticut Avenue, N.W., Suite 1106 Washington, D.C., 20036 Te l : 2 0 2 - 2 2 3 - 9 8 8 5 | Fa k s : 2 0 2 - 2 2 3 - 6 0 9 9 www.setadc.org | info@setadc.org

Das könnte Ihnen auch gefallen